T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

KUYUMCULUK TEKNOLOJS

ZNCR TASARIMI VE YAPIMI

ANKARA 2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. MODELLERDEN ZNCR ZME VE RENKLENDRME.............................................. 3 1.1. Zincirin Tanm ve nemi............................................................................................. 3 1.2. retilebilir Zincir izimi ve retim Aamasnda Dikkat Edilecek Hususlar............... 7 1.3. Zincir izime ve Renklendirme .................................................................................... 7 UYGULAMA FAALYET-1 ............................................................................................. 8 UYGULAMA FAALYET-2 ........................................................................................... 11 UYGULAMA FAALYET-3 ........................................................................................... 15 UYGULAMA FAALYET 4 ........................................................................................... 18 LME VE DEERLENDRME -1 ................................................................................ 21 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 24 2. METAL EKLLENDREREK ZNCR HALNE GETRME....................................... 24 2.1. Tasarm Yaplan Zincir Desenini Metal zerine Aktarma ........................................ 24 2.1.1. Metali ekillendirme lemi ................................................................................ 24 UYGULAMA FAALYET-1 ........................................................................................... 25 UYGULAMA FAALYET-2 ........................................................................................... 27 UYGULAMA FAALYET-3 ........................................................................................... 29 UYGULAMA FAALYET-4 ........................................................................................... 31 2.1.2. ekillendirme Sonras Son Dzeltme ve Temizlik ilemleri ............................... 32 LME VE DEERLENDRME-2 ................................................................................. 34 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 36 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 42 KAYNAKA ......................................................................................................................... 43

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
MODLN KODU ALAN DAL / MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI
215ESB030 Kuyumculuk Teknolojisi Tak malatl Zincir tasarm ve yapm Kuyumculukta tak olarak kullanlan zincir tasarmlarnn yapld, tasarm biten zincirlerin retim aamalarnn anlatld renme materyalidir. 40/32 Tak detay izimi ve retim modllerini baarm olmak zgn zincir tasarmlar yapmak ve retmek. Genel Ama Uygun tasarm ve kuyumculuk atlyesi salandnda kuyumculukta tak olarak kullanlan zincir tasarmlarn doru olarak yapabilecek, tasarmn yaptnz zincirlerin retimini tekniine uygun olarak gerekletirebileceksiniz. Amalar Modellerden faydalanlarak zinciri doru, hatasz izebilecek ve renklendirebileceksiniz. Metali doru ve tekniine uygun ekillendirerek kullanlabilir zincir haline getirebileceksiniz. izim masas, izim aletleri, model, krtasiye malzemeleri, basl ve grsel kaynaklar, kataloglar,. zincir retim malzemesi, kuyumculuk atlyesi ara gereleri. lme aletleri, silindirik malafalar, kuyumcu el aletleri, tel ve astar haddeleri, kaynak gereleri, motorlu freze ve matkap ular, hetek ve zmbas, el breyzi, atlye nl vb. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LMEVE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Kuyumculuk sektrnde zincir taklarnn da ayr bir yeri vardr. Zincirler bazen tek bana bir tak olarak kullanlr bazen de dier taklarn taklabilmesi iin yardmc bir balant paras olarak kullanlr. Her iki ekilde de zincirin belli bir estetie sahip olmas, birlikte kullanld taky estetik adan tamamlamas ve taky n plana karmas gerekir. Zincir tak olarak eski alardan beri kullanlagelmekte olup gelien teknolojiye paralel gelimi ve ok eitli zincir tasarmlar yaplmtr. lk alarda dz halkalarn birletirilmesiyle zincirler elde edilmi; ama gnmzde birden fazla halkalar birletirilerek ve ekillendirilerek zincirler elde edilmitir. letmelerin dier taklarda olduu gibi zincir tr taklarda da piyasada rekabet iinde olabilmesi iin devaml yeni tasarmlara ihtiya duyulur. letmelerde alan tasarmclar piyasay takip ederek modeller gelitirmek zorundadr. Modeller gelitirilirken retilmi zincirlerden ve grsel kaynaklardan faydalanlr. Grsel kaynaklardan yararlanmak, uygulamada karlaabileceiniz problemleri azaltr. Bu kaynaklar yaratc dncenizi gelitirir, uygulama tekniklerini kavramada yardmc olur. Kiilerin isteklerine uygun imal edilen zincirler geni bir tketici gurubuna hitap etmeli ve ekonomik olmaldr. Bunun iinde alclarn istekleri gz nnde bulundurulmal, bunlarn nda tasarm ve retim yaplmaldr. Zincir izimi ve yapm modlnde eitli katalog ve dergilerden mterilerin isteklerine ve zevklerine uygun zincir tasarmlar yapabileceksiniz. Tasarm ve renklendirmesini yaptnz zincir retimini atlye ortamnda gerekletirebileceksiniz.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda eitli dergi ve kataloglardan kullanlabilecek zincir tasarmlar ve perspektif izimlerini izim kurallarna uygun olarak yapp renklendirebileceksiniz.

ARATIRMA
Zincir iziminde kullanlan ara-gereleri (izim kalemleri, kt eitleri vb.) ve kuyumculuk alan ile ilgili zincir modellerini eitli bror, dergi ve kuyumcu atlyelerinin tasarm blmlerinden aratrma yaparak bir rapor halinde sununuz.

1. MODELLERDEN ZNCR ZME VE RENKLENDRME

1.1. Zincirin Tanm ve nemi
Halkalarn ekillendirilip birletirilmesi ile elde edilen direk, tak olarak kola ve boyna taklan veya kolye gibi taklarn taklmasnda yardmc eleman olarak kullanlan deerli veya yar deerli taklara zincir ad verilir. Zincirler ilk alardan beri insanlar tarafndan benimsenip kullanlm taklarn banda gelir. Fazla uraa gerek kalmadan elde edildiinden en ok kullanlan taklardandr. lk alarda insanlar halkalar ekleyerek zincir elde etmi bunlar da ya tak olarak ya da baka amalarla kullanmlardr. Gnmzde de zincir taklar retimi kolay taklarn banda gelir. Birka halkann birletirilmesi ve ekillendirilmesi ile basit zincirler kolayca elde edilebilir. Maliyetleri genelde ucuz olduundan her ya ve gurupta insann tercih ettii tak trdr. Zincirler direkt tak olarak kullanld gibi dier taklarn kullanlmasnda yardmc aksesuar olarak da kullanlmaktadr. Kolyelerin, baz kpe ve madalyonlarn kullanlmasnda; kilit sistemlerinde, balant paralarnda zincirler kullanlmaktadr. Gnmzde de teknolojiyle beraber her takda olduu gibi zincir tasarmlarnda da byk aamalar kaydedilmi, zincir retimi ve sat bal bana bir sektr haline gelmitir. Her tak trnde olduu gibi zincir retiminde de piyasayla yarabilmek, rekabet edebilmek iin yeni tasarmlar ve talebe gre retimler yaplmaldr. Zincirlerin kuyumculukta geni bir kullanm alan olduu unutulmamal, dergi katalog ve piyasadaki

retimler yakndan takip edilmelidir. Yeni tasarmlar olduu mddete zincir retiminin genileyerek devam edecei unutulmamaldr. Zincir eitleri Zincirleri eitlendirirken piyasadaki isimlerine gre zincir eitlerinden ok, retim aamas ve retimde kullanlan metal biimine gre snflandrmak daha yerinde olacaktr. Genelde zincirler iki ekilde snflandrlr 1- retim ekline gre 2- retimde kullanlan malzeme biimine gre retim ekline gre zincirler de yine iki gurupta incelenir Makine zincirleri: Zincir rm tamamen makine tarafndan yaplmaktadr (Resim 1.1). nceden hazrlanan zincir teli, zincir makinesine taklr. stenilen zincir biimine gre makinenin bal taklarak dier ayarlar yaplr ve zincir makine tarafndan rlr. Zincirle rm ileminde alann pek fazla mdahalesi olmaz. Sadece balang ve bitite tel takp zinciri alr veya meydana gelen arzalar kontrol eder. Zincir makinelerinde belli bal zincirler elde edilir ve genellikle makine zincirlerinin ls kk olur. Kullanlan makine eidine gre retim snrldr. Bir veya iki makine ile piyasaya retim yaplabilir. Gnmzde zincir makineleri gelitirilerek bir makinenin rebilecei kapasite artrlm ve rm yapan kafa ksm deitirilerek fazla sayda zincir elde edilmektedir. Makinede rm ileminden sonra gerekirse zincir tralama makinelerinde zincirler tralanarak dzeltilir ve kaynak yaplr. Seri imalatta makine ile retim geni yer tutar. Makine zincirleri genellikle dier taklarn taklmasnda yardmc tak olarak kullanlr. Nadiren de kola ve boyna direkt taklarak kullanlr (Resim 1.2).

Resim 1.1 : Zincir makineleri

Resim1.2: Makine zincirleri

El rg zincirleri: Bu tr zincirler tamamen insan gcyle rlen, el iilii gerektiren zincirlerdir. Bu tr zincirler makine zincirlerinin aksine byk ebatl olup direkt tak olarak kullanlr (Resim 1.3). El iilii gerektirdiinden rm sresi fazladr. Dikkat ister ve makine zincirlerinin aksine uzun zamanda az sayda retim yaplr. Bu tr zincirler uzun zamanda ve el ii ile yapldndan maliyetleri de yksek olur. Bu tr zincirler gsterili ve lleri byk olan zincirlerdir. rm ileminden sonra byk ounlukla kaynak ilemine tabi tutulur.

Resim 1.3 : El rg zincirleri

Kullanlan malzeme biimine gre de zincirler iki gurupta incelenir i bo zincirler: Maliyeti drmek amacyla rmde kullanlacak halka tellerinin ii boaltlmtr. Bylece kullanlan metal azaltlarak maliyet drlm olur. Fakat halkann iini boaltmak ayr bir i gerektirdiinden retim zaman uzayacaktr. Bu tr rmler de genelde arnel paralar kullanlr. arnelin ii bo olduundan rm ilemi srasnda halkann deforme olmamasna dikkat edilmelidir. arneller elde edilirken byk llerde arnel ekilir, kk llerde ise kimyasal yedirme yntemleriyle halkann ierisi boaltlr. i dolu zincirler: Maliyetin nemli olmad hallerde veya zincirin biimine gre direk tellerin kullanld zincir eitleridir. Kullanlan tellerin ii dolu olduundan kullanlan metal miktar artacak ,buna paralel retim maliyeti de artacaktr.

Bu tr zincirler ksa ebatl zincirler veya zel siparilerle maliyetin fazla dnlmedii zincirlerdir. Teller ekillendirilerek istenilen l ve ekildeki zincirler bu ekilde elde edilebilir. Tellerin ii dolu olduundan retim srasnda fazla deforme olmaz. Fakat tel ap bydke ekillendirme de zorlaacaktr.

1.2. retilebilir Zincir izimi ve retim Aamasnda Dikkat Edilecek Hususlar

Zincir tasarm yaplrken Etd Ve Takda Detay Modl ile Temel Sanat Eitimi Modlndeki bilgiler altnda izimler yaplr. Tasarmlar yaplrken eitli dergi, bror ve modellerden faydalanlr. Tasarmlar yaplrken retim aamas da dnlerek tasarlanan zincirin retilebilir olmasna dikkat edilmelidir. Ayn zamanda bir zincir retilirken ekonomik olmasna da zen gsterilmelidir. Estetik ynden gzel grnml, kullanabilir gibi zellikler olmaldr. Zincirlerin kola ve boyna taklabilmesi iin ortalama zincir boylar, kol ve boyun llerine uygun olarak imal edilmelidir. Ayrca zincirlerin dmemesi iin zincir iin uygun kilit parasnn tasarlanmas gerekir. Yukarda da bahsettiimiz gibi zincirin ilk rm aamas, halkalarn elde edilmesidir. Halkalarn rahat elde edilmesi ve ayn lde olmas iin dikkat edilmeli, uygun malafa ls seilmelidir. Zincir geniliine gre halka ap tespit edilerek tavlama yaplp yaplmayaca kontrol edilmelidir. Halka sarmnda kullanlacak halka ekline ve lsne uygun malafa seilmeli (silindirik, oval vb.),bilhassa oval malafalardan halkalarn rahat kabilmesi iin malafaya bir iki tur pelr kd sarlmaldr. Zincir retiminde zincir biimine uygun kilit sistemi seilmeli, estetik adan seilen kilit zincirle btnlemelidir. Ayrca tasarmlar retilebilir olmal; retim sonras zincir kenar, ke ve ular elbiseye vcuda zarar vermemelidir.

1.3. Zincir izime ve Renklendirme

UYGULAMA FAALYET-1
Zincir izimi (arnel Zincir)

UYGULAMA FAALYET-1

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet Schoeller izim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Pistoleler Silgi Hamur silgi Cetvel 1. Zincir izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz.) 2. Zincir izimine balamadan nce izeceiniz zincir resmini dikkatlice inceleyiniz. (ekildeki zincir modelinin perspektif grnmne ve detaylarna, var ise modelin bombeli ya da keskin yzeylerine dikkat ederek yapacanz izimi ve kt zerindeki kompozisyonunuzu kurgulaynz). 3. arnel apn snrlayan lde iki adet yatay izgi iziniz (iki izgi aras 5 mm). (izdiiniz bu izgileri sadece zincir izerken size yardmc olmas iin izdiinizi unutmaynz ve bu yzden kaleminizi fazla bastrmadan silik iziniz. izgilerinizin eri olmamas iin cetveli kullannz) (ekil 1.1).

ekil 1.1 : arnel apn belirleyen klavuz izgilerinin izilmesi

4. Yatay izgiler zerinde, arnellerin arasndaki mesafeyi belirleyen lleri iaretleyerek

dikey izgileri iziniz (arnel boyu 19 mm arneller aras mesafe 6 mm olacak ekilde) (ekil 1.2).

ekil 1.2 : arnel boylarnn iaretlenmesi

5. arnel uzunluklarn ve ara uzunluklarn belirleyen izgi aralarndaki fazlalklar silerek arnelleri netletiriniz. (Kdnzn kirlenmemesine dikkat ediniz. Elinize srtnen kurun
kirini belli aralklarla temizleyiniz) (ekil 1.3).

ekil 1.3 : Fazlalklarn silinerek arnellerin netletirilmesi

6. arnelin u ksmlarndaki halka llerinde izgileri iziniz (tel ap 1 mm halka ap 4

mm olacak ekilde) (ekil 1.4).

ekil 1.4 : arnel ularna halkalrn kaynatlmas

7. arnelleri birletiren yatay halkalar da iziniz (ekil 1.5).

ekil 1.5 : kinci birletirme halkalarnn izilmesi

8. Zincirin u ksmlarna uygun kilit parasn da izerek izimi tamamlaynz (gereksiz izgileri silerek zinciri netletiriniz) (ekil 1.6).
e kil 1.6 : Kilit paralarnn yaplmas

Zincir Modelini Renklendirmek

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1. Zincir iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz).

2. Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz.

(Temiz ve dzenli olunuz)

3. iziminiz rerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. (Bu ilemi hamur silginizi sadece izgileriniz zerine bastrarak) 4. izdiiniz zincir model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat ediniz. 5. Sar flamaster kaleminiz ile parlaklk veriniz. (Falmaster keleminizi kullanrken kdnzn anmamas ve istediiniz k parlaklnn olumas iin renklendireceiniz alan tek seferde boyamanz gerektiini unutmaynz. Renklendirme yaparken boya kaleminizi fazla bastrmadan boyaynz. Renk Modlnde renk skalas konusuna baknz. baknz) (ekil 1.7).

ekil 1.7 : Sar flasmaster kalemle renklendirme yaplmas

7- Kzl kahve kaleminizi alnz ve yzk koluna bombe olacak ekilde derinlikleri veriniz.
(Kuru boya glgelendirme tekniine dikkat ediniz. Obje Etd ve Renklendirme Modlnde Metal Eya Etd ve Renklendirmekonusuna baknz) (ekil 1.8).

ekil 1.8 : Kahverengi ve krmz kalemle derinlik verilmesi

9. Ik geilerinizi gerekli grdnz yerlerde hamur silginizi bastrp kaldrarak veriniz. 10. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini
iziniz.(Kesien kelerin daha koyu, bombe ve kvrmlardaki kontur izgilerinin daha flu olduuna dikkat ediniz).

10

UYGULAMA FAALYET-2 UYGULAMA FAALYET-2

Zincir izimi (Kral Zincir)

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1. Zincir izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz.) 2. Zincir izimine balamadan nce izeceiniz modeli ayrntlarna dikkatle inceleyiniz ve kt zerindeki kompozisyonunu kurgulaynz. (ekildeki zincir modelinin perspektif grnmne ve detaylarna, var ise modelin bombeli ya da keskin yzeylerine dikkat ederek yapacanz izimi ve kt zerindeki kompozisyonunuzu kurgulaynz). 3. Aralarndaki mesafe 12 mm olacak ekilde iki adet izgi iziniz. Bu izgilerden 5.5 mm ierde iki adet daha izgi iziniz (ierde izilen iki izgi aras 1 mm olacak) (izgileriniz yardmc izgi olduu iin kaleminizi fazla bastrmadan silik izgiler halinde iziniz. izgilerin dzgn olmas iin cetvelinizi kdnzn dzgn kenarna yerletirip iziniz) (ekil 1.9).

ekil 1.9 : Zincir apn belirleyen izgilerin izilmesi 4. Zincir geniliini belirten izgiler ierisine oturan bir daire iziniz (dairenin ablon ap 12 mm) (ekil 1.10).

ekil 1.10 : Snr izgileri ierisine uygun apta halka izilmesi

11

5- izdiiniz dairenin eksenini belirleyerek eksene 5 mm mesafede ikinci bir eksen izerek daire iziniz (izgilerin yardmc izgi olduklarn unutmaynz) (ekil 1.11).

ekil 1.11 : kinci halkann izilmesi

ekil 1.12: Dier halkalarn izilmesi

6. Ayn ekilde eksene deen nc daireyi iziniz. Zincir halkalar arasndaki mesafenin 2 mm olmasna dikkat ediniz. nc daireden 3,5 mm mesafede ayn ilemleri takip ederek ikinci baklay iziniz (ekil 1.12). 7. Ayn ekilde daireler izerek gerekli zincir baklas elde edilene kadar izime devam ediniz (ekil 1.13).

ekil 1.13: dairelerin izilerek halkalarn elde edilmesi

8. Tel lsn dikkate alarak halka apn elde edeceiniz i daireleri iziniz ( halkalarn ablon ap 8 mm olacak).

ekil 1.14: Yatay ve apraz halkalarn izilmesi

9. Zincir baklalarn birletirmek iin 5 mm yksekliinde ve 5 mm eninde dikdrtgenleri iziniz. Dikdrtgeni aralarnda 1 mm boluk olacak ekilde iki izgiyle blnz (ekil 1.14).

12

10. Zincir baklalarn birletiren halka merkezleri ile baklann ortasndaki halkadan geen apraz halkalar iziniz. 11. Gereksiz izgileri silerek kral zinciri netletiriniz (ekil 1.15).

ekil 1.15: Fazlalklarn silinerek resmin netletirilmesi

Zincir Modelini Renklendirmek

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1. Zincir iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz).

2. Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz.

(Temiz ve dzenli olunuz)

3. iziminiz rerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. (Bu ilemi hamur silginizi sadece izgileriniz zerine bastrarak) 4. izdiiniz zincir model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat ediniz. 5. Aada grm olduunuz izim renklendirme aamalarna dikkat ederek iziminizi renklendiriniz. (Renklendirme yaparken boya kaleminizi fazla bastrmadan boyaynz. Renk Modlnde renk skalas konusuna baknz.) (ekil 1.16).

13

ekil 1.16: Zincir parasnn renklendirilmesi

6. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini iziniz.

14

UYGULAMA FAALYET-3
Zincir izimi

UYGULAMA FAALYET-3

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1. Zincir izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz.) 2. Zincir izimine balamadan nce izeceiniz modeli ayrntlarna dikkatle inceleyiniz ve kt zerindeki kompozisyonunu kurgulaynz. (ekildeki zincir modelinin perspektif grnmne ve detaylarna, var ise modelin bombeli ya da keskin yzeylerine dikkat ederek yapacanz izimi ve kt zerindeki kompozisyonunuzu kurgulaynz). 3. Zincir geniliini belirleyen iki adet izgi iziniz. Daha sonra tel apn belirleyen llerde nceden izdiiniz izgilerin i ksmna iki adet daha izgi iziniz. (izgileriniz yardmc izgi olduu iin kaleminizi fazla bastrmadan silik izgiler halinde iziniz. izgilerin dzgn olmas iin cetvelinizi kdnzn dzgn kenarna yerletirip iziniz) (ekil 1.17).

ekil 1.17 : Halka ap ve tel kalnln veren blnt izgilerinin izilmesi 4. Zincirin bir halkasnn byk lsn belirleyen genilikte blntleri yapnz (ekil 1.18).

15

. ekil 1.18 : Zincir baklasnn uzunluunu belirleyen ly belirlemek 5. Tel apnda halkalarn kk lsn belirleyen blntleri yapnz ve halkalar iziniz (ekil 1.19).

.
ekil 1.19 : kinci ve dier halkalarn mesafelerini belirleyen izgilerin izilmesi

6. Yardmc izgileri silerek halkalar netletiriniz (ekil 1.20). .

ekil 1.20: Zincirin netletirilmesi

Zincir Modelini Renklendirmek

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1. Zincir iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz)

2. Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz.

(Temiz ve dzenli olunuz)

16

3. iziminiz rerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. (Bu ilemi hamur silginizi sadece izgileriniz zerine bastrarak) 4. izdiiniz zincir model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat ediniz. 5. Aada grm olduunuz izim renklendirme aamalarna dikkat ederek iziminizi renklendiriniz. (Renklendirme yaparken boya kaleminizi fazla bastrmadan boyaynz. Renk Modlnde renk skalas konusuna baknz. baknz) (ekil 1.21).

ekil 1.21 : Zincirin renklendirilmesi

6. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini iziniz.

17

UYGULAMA FAALYET 4 UYGULAMA FAALYET 4

Zincir izimi

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1. Zincir izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz.) 2. Zincir izimine balamadan nce izeceiniz modeli ayrntlarna dikkatle inceleyiniz ve kt zerindeki kompozisyonunu kurgulaynz. (ekildeki zincir modelinin perspektif grnmne ve detaylarna, var ise modelin bombeli ya da keskin yzeylerine dikkat ederek yapacanz izimi ve kt zerindeki kompozisyonunuzu kurgulaynz). 3. Zincir geniliini belirleyen iki adet izgi iziniz. Daha sonra tel apn belirleyen llerde nceden izdiiniz izgilerin i ksmna iki adet daha izgi iziniz. (izgileriniz yardmc izgi olduu iin kaleminizi fazla bastrmadan silik izgiler halinde iziniz. izgilerin dzgn olmas iin cetvelinizi kdnzn dzgn kenarna yerletirip iziniz) (ekil 1.22).

ekil 1.22: Zincir snr izgilerinin izilmesi

18

4. ki halkann bir biri zerindeki mesafesini ve halkalarn geniliini belirleyen izgileri belirleyiniz (ekil 1.23).

ekil 1.23 : Halka boylarnn snrlayan izgilerin izilmesi

5. Halkalar belirleyen dikdrtgenleri belirleyiniz ve iziniz. Tel apnda ikinci izgileri de izerek gereksiz izgileri siliniz ve halkalar netletiriniz . (ekil 1.24).

ekil 1.24 : Belirlenen snrlar ierisine halkalarn izilmesi

6. Kilit sistemini izerek izimi tamamlaynz (ekil 1.25).

ekil 1.25 : Fazlalklarn silinerek resmin netletirilmesi

Zincir Modelini Renklendirmek

Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet ekil kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel

19

Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem. 1. Zincir iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz).

2. Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz.

(Temiz ve dzenli olunuz)

3. iziminiz rerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. (Bu ilemi hamur silginizi sadece izgileriniz zerine bastrarak) 4. izdiiniz zincir model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat ediniz. 5. Aada grm olduunuz izim renklendirme aamalarna dikkat ederek iziminizi renklendiriniz. (Renklendirme yaparken boya kaleminizi fazla bastrmadan boyaynz. Renk Modlnde renk skalas konusuna baknz.). (ekil 1.26).

ekil 1.26: Zincirin renklendirilmesi

6. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini iziniz.

20

LME DEERLENDRME -1 LME VE VE DEERLENDRME-1

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

LME SORULARI
Aada oktan semeli sorularda doru yant bir tanedir (Doru cevab daire ierisine alnz). 1. Zincirler tak olmann haricinde hangi amala kullanlr? A) Kilit olarak B) Halkalarn balanmasnda C) Kolye ve madalyonlarn taklmasnda D) Kpelerin taklmasnda 2. Zincirler ne tr taklardr? A) Boyna veya kola taklan ince taklar, B) Kulaa taklan taklar, C) Her zaman dkm yntemiyle elde edilen taklar, D) Deersiz taklardr. 3. Aadakilerden hangisi zincir eitlerinden deildir? A) Burma zincirler B) Makine zincirleri C) El rg zincirleri D) i bo zincirler 4. Aadakilerden hangisi zincir tasarmnda dikkat edilmesi gerekli hususlardandr? A) Tal oluu B) lsnn byk olmas C) Ekonomik ve estetik olmas D) iziminin gzel olmas. 5. Zincirler kola veya boyuna nasl taklr? A) Menge yardmyla C) Kola veya boyna dolanp kilit yardmyla B) Klipsli kilit yardmyla D) p yardmyla

6. Zincirlerin renklendirilmesinde k alan blgeler hangi renkle boyanr? A) Sar B) Krmz C) Kahverengi D) Boyanmaz. 7. izimler yaplrken ilk izgiler hangi kalemle izilir? A) Boya kalemleriyle B) Pilot kalemle C) H kurun kalemle D) Tkenmez kalemle 8. Zincir halkalarnn renklendirilmesinde bombeli yzey nasl elde edilir? A) Orta ksmlar koyu renkle boyanr. B) Kenarlar ak renkle boyanr. C) Kenarlar koyu orta ksmlar kl olacak ekilde ak boyanr. D) Orta ksmlar sar renkle boyanr.

21

(Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyebilmeniz iin bir ksm doru, bir ksm yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise bandaki parantezin ierisine D, yanl ise Y harfini koyunuz). ( ( ) 9. izgilerdeki koyuluklar hamur silgiyle hafifletilir. ) 10. Silindirik paralarn orta ksmlar boyanmayarak veya ak renkle boyanarak bombe verilir. ( ) 11. Zincirler tasarlanrken menge tasarm yaplmaz. ( ) 12. Zincir tasarmlar yaplrken sadece izimin gzel olmasna dikkat edilmelidir. ( ) 13. Zincir tasarmlarnda tasarlanan zincirin elbise ve vcuda zarar vermemesine dikkat edilmelidir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili konuyu tekrarlaynz. Baarlysanz bir sonraki faaliyete geiniz.

22

DEERLENDRME LE

GZLENECEK DAVRANILAR
izimini yapacanz zincir modelini belirlediniz mi? izim ve renklendirme iin gerekli ara gereleri hazrladnz m? Modele uygun d izgileri izerek zincirin kaba llerini izgiler ierisine yerletirdiniz mi? izim yaparken izgilerin hafif izilmesine dikkat ettiniz mi? izimi yaptktan sonra hamur silgi ve normal silgiyle fazlalklar temizlediniz mi? Zincirin hatlarn koyultarak izimi tamamladnz m? Uygun boya kalemlerini setiniz mi? Renklendirme esnasnda bombeli ve k alan yzeylere dikkat ederek renklendirdiniz mi? Koyu renklerle bileziin kenarlarn renklendirerek derinlik verdiniz mi? Zincirin kenarlarn pilot kalemle izerek belirgin hale getirdiniz mi?

DEER LE
EVET HAYIR

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, hayr yantlarnz var ise bu yantlarnzla ilgili konuyu tekrarlaynz.

23

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda nceden tasarm ve izimi yaplan zincir retimini teknie uygun ve hatasz olarak zincir yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Zincir retiminde kullanlan ara-gereleri, kuyumculukta en ok retilen zincir eitlerini ve yeni zincir tasarmlarnn retilebilirlik durumlarn aratrarak rapor halinde sununuz.

2. METAL EKLLENDREREK ZNCR HALNE GETRME

2.1. Tasarm Yaplan Zincir Desenini Metal zerine Aktarma
Zincir retiminde genelde desen aktarma ilemi yaplmaz. Tellerden zincir rm yapld iin teller ekillendirilerek ie balanr. Tellerin ekillendirilmesi de halka sarmyla gerekleir. Halka sarmnda gerekli halka ap ve apa uygun malafa tespit edilir. Halka biimine ve saysna gre halka sarm yaplr. Halka sarmndan sonra halkalar kesilerek az ksmlar dzeltilir, rm ileminden nce veya sonra halka azlar birbirine doru kapatlarak kayna yaplr. Halkalarn malafadan rahat kmas iin malafaya pelr kd sarlmaldr. Daha sonra retim aamasnda anlatld gibi rm ilemi gerekletirilir. Baz zincir trlerinde desen aktarma ilemine ihtiya duyulabilir. Bu durumlarda Desen Aktarma Modlnde anlatlan yntemlerden uygun olan yntem kullanlarak metal zerine desen aktarma ilemi yaplr.

2.1.1. Metali ekillendirme lemi

Halka sarm ve desen aktarma ileminden sonra zincirin retimine geilir. retim srasnda ekillendirme Teknikleri Modlnde anlatlan teknikler kullanlr. Bu teknikler delme, kesme, eeleme, kaynak, eme, bkme vb. ilemlerdir. ekillendirme ilemi yaplrken tasarm srasnda gzden kaan ve kullanm esnasnda kiiye zarar verebilecek hatalar giderilmeli ve estetik bir grnm kazandrlarak retim gerekletirilmelidir.

24

UYGULAMA FAALYET-1 UYGULAMA FAALYET-1

Zincir retimi (arnel Zincir)

Gerekli Malzemeler retilecek bileziin tasarm resmi retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka veya tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb.). 1- Zincir retimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2- 1 nu. lu para iin 40 mikron kalnlndaki levhay 6,5 mm geniliinde kesiniz. Levhay tavlayarak arnel ekiniz. arnelin birleim yerlerine izecekle kaynak yeri anz ve kaynatnz (ekil 2.1).

ekil 2.1 : arnelin hazrlanmas 3- Kaynak tesviyesini yaptktan sonra 12 mm uzunluunda arnel paralar kesiniz (bileklik iin 12 adet gerdanlk iin 30 adet). Aln yzeylerinin tesviyesini yapnz (ekil 2.2).

ekil 2.2 : Uygun lde arnelin kesilmesi 4- 2 nu. l para iin 70 mikronluk teli 2 mm'lik malafa zerine sarnz ve elde ettiiniz halkalar kesiniz (ekil 2.3).

ekil 2.3 : Birletirmede kullanlacak halkalarn hazrlanmas 5- Kestiiniz halkalarn kesim yerleri arnelin iine gelecek ekilde arnelin bir ucuna kaynatnz. Bu ekilde tm arnel paralarnn ucuna 2 nu. lu halkadan kaynatnz (ekil 2.4). ekil 2.4 : Halkalarn arnel ucuna kaynatlmas

25

6- arnele kaynattnz halkann ierisinden baka bir halka geiriniz. Bu halkay da kesim yerleri ierde kalacak ekilde ikinci bir arnele kaynatnz. rme ilemine bu ekilde devam ediniz ( Halkalar kaynatrken alevi nceden kaynattnz halkalara tutmaynz ve halkalarn almasn nleyiniz) (ekil 2.5). ekil 2.5 : kinci halkalarn kaynatlarak arnellerin birletirilmesi 7- Zincir rme ileminden sonra Kaynak Modlndeki uygun kilit parasn seerek zincirin ularna montaj yapnz (ekil 2.6).

ekil 2.6 : Gerekli kilit parasnn montaj 8- Gerekli tesviye, dzeltme ilemlerinden sonra paray cila veya rodaj iin gerekli blme sevk ediniz.

26

UYGULAMA FAALYET-2
Zincir retimi (Kral Zincir) Gerekli Malzemeler

UYGULAMA FAALYET-2

retilecek bileziin izimi (tasarm) retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka ve tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb.).

ekil 2.7: rmde kullanlacak halkalarn sarlmas

1. Zincir retimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2. 1 nu. lu halkalar iin 100 mikron kalnlndaki teli 3.25 mmlik silindirik malafaya sarnz ve elde ettiiniz halkalar testereyle kesiniz (ekil 2.7). 3. Kesim ileminden sonra halkalar ikier ikier alt halkay birbirine geiriniz (ekil 2.8).

ekil 2.8: Halkalarn rlmesi

4. Dtaki halkalara iki halka daha ekleyiniz. Son eklediiniz halkalar geriye doru evirip
yatrnz. nceki halkalar da yana doru anz (ekil 2.9).

27

ekil 2.9 : Dier halkalarn rlerek zincir baklalarnn elde edilmesi

5. nceden eklediiniz halkalarn bir birine deen ksmlarndan iki halka daha ekleyerek ayn ilemleri takip ediniz ve rme ilemine bu ekilde devam ediniz (ekil 2.10).

ekil 2.10: Zincir rmnn tamamlan

6. rm ilemi bitiminde halkalarn birbirine deen yerlerinden kaynak yapnz. Kilit Modlndeki uygun kilitlerden bir tanesini seerek hazrlaynz ve zincirin ularna monte ediniz (ekil 2.11).

ekil 2.11: Kilit parasnn montaj

7. Gerekli tesviye, dzeltme ilemlerinden sonra paray cila veya rodaj iin gerekli blme sevk ediniz.

28

UYGULAMA FAALYET-3

UYGULAMA FAALYET-3

Zincir retimi

Gerekli Malzemeler retilecek bileziin izimi (tasarm) retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka ve tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb.). 1. Zincir retimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz.

2. 1 nu. lu halkalar iin, 70 mikron kalnlndaki teli, 9 mm'lik malafa zerine sarnz. Malafadan kardnz halkalar keserek ularn kapatnz ve kaynatnz.
(Yuvarlatma srasnda teli tavlaynz ve zincir ap iin tel boyunu hesaplaynz) (ekil 2.12).

ekil 2.12: rmde kullanlacak halkalarn sarlmas

3. Yuvarlak kargaburnunu halkalarn iine takp yana doru anz. Bu srada halkalarn kaynak yerlerinin yana gelmesine dikkat ediniz (ekil 2.13).

ekil 2.13: Halkalarn ekillendirilmesi

4. Daha sonra bu halkalarn ortalarndan skarak 8 ekline getiriniz. 8 ekline getirdiiniz halkalarn ularn kapatarak U ekline getiriniz (ekil 2.14).

ekil 2.14 : Halkalarn 8 eklinde katlanmas

29

5. 2 nu. lu halkalar iin 50 mikronluk teli, 1,5 mm'lik malafa zerine sarnz. Malafadan kartlan halkalar beer adet olacak ekilde kesiniz (ekil 2.15).

ekil 2.15 : Zincir ierisindeki halkalarn sarlmas 6. Kestiiniz 2 nu. lu halkalar 1 nu. lu halkalarn ierisine yerletiriniz. 1 nu. lu halkalarn boluundan ikinci bir 1 nu. lu halka taknz. Bu halkann ierisine de tekrar 2 nu. lu halka geiriniz ve rme ilemine bu ekilde devam ediniz (ekil 2.16).

ekil 2.16 : Sarlan i halkalarnn zincir halkas ierisine konmas ve rm ilemi

7. Zincir rmnden sonra zincirin ularna 80 mikron kalnlndaki telden hazrladnz 5 mm apndaki 3 nu. lu halkalar taknz. Daha sonra zincire uygun kilit paras seerek ularna montaj yapnz (Kilit Modlne bk.) (ekil 2.17). 8- Gerekli tesviye, dzeltme ilemlerinden sonra zinciri cila veya rodaj ksmna sevk ediniz.

ekil 2.17 : Kilit parasnn montaj

30

UYGULAMA FAALYET-4

UYGULAMA FAALYET-4

Zincir retimi

Gerekli Malzemeler retilecek bileziin izimi (tasarm) retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka ve tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb.). 1. Zincir retimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2. 1 nu. lu para iin 120 mikronluk teli 6 mm'lik oval malafaya sarnz. Halkalar slfrik asitte temizlendikten sonra geni kenarlarnn ortasndan testereyle kesiniz ve kesim yerlerini kaynatnz (rlen halkalarn malafadan rahat kabilmesi iin malafa zerine pelr kt sarnz). 3. 2 nu. lu para iin 120 mikronluk teli silindir makinesinin ikinci kanalndan ekerek yarm yuvarlak hale getiriniz. Daha sonra teli 8 mm lik oval malafaya sarnz. Halkalar slfrik asitte temizlendikten sonra halkalar dar ksmlarndan testereyle kesiniz (Malafaya pelr kd sararak halkalarn rahat kmasn salaynz) (ekil 2.18).

ekil 2.18 : rmde kullanlacak halkalarn sarlarak ekillendirilmesi

4. 1 nu. lu halkalarn kesim yerlerini kaynatnz. rme ilemini yaparken 2 nu. lu halkay 1 nu. lu halkaya geiriniz ve azn kapatnz (ekil 2.19).

ekil 2.19 : rm ilemine balanmas

31

5. kinci 1 nu. lu halkay azn kapattktan sonra 2 nu. lu halkann ortasna geiriniz. kinci 2 nu. lu halkay ortadaki 1 nu. lu halkaya geiriniz ve azn kapatnz. 40 adet halka elde edene kadar rme ilemine devam ediniz (ekil 2.20).

ekil 2.20 : rm ileminin yaplmas

6. Zincirin iki ucuna montaj iin 3 nu. lu paralar kesilerek kaynatnz. 3 nu. l para iin 40 mikron kalnlndaki paradan ekildeki gibi para kesiniz. Tavlayarak ortadan ikiye katlaynz ve ak olan ucundan zincire kaynatnz (ekil 2.21).

ekil 2.21 : Kilit pabularnn hazrlanmas

7. 3 nu. lu pabulara kaynatlmak zere 80 mikron kalnlndaki teli 3 mm'lik malafa zerine sarnz ve 4 nu. lu halkalar elde ediniz. 8. rm ilemi bitiminde Kilit Modlndeki uygun kilitlerden bir tanesini seerek hazrlaynz ve zincirin ularna monte ediniz. 9. Gerekli tesviye, dzeltme ilemlerinden sonra paray cila veya rodaj iin gerekli blme sevk ediniz (ekil 2.22).

ekil 2.22 : Kilit paras montajnn yaplmas

2.1.2. ekillendirme Sonras Son Dzeltme ve Temizlik ilemleri

retimi bitirilen zincirlerin son dzeltme ve tesviye ilemi yaplr (bk.Eeleme Modl). Daha sonra tesviyesi yaplan zincirler zerinde ta takma ilemi vb. ilemler varsa onlar yaplr. Son olarak da cilalama, rodaj veya yaldz ilemlerinden gerekli olanlar yaplarak zincir retim ilemi tamamlanr (bk. Cilalama Modl, Yaldzlama Modl ve Rodaj Modl).

32

33

LME VE DEERLENDRME-2 LME VE DEERLENDRME-2

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

LME SORULARI
Aada oktan semeli sorularda doru yant bir tanedir (Doru cevab daire ierisine alnz). 1. Zincir retiminde ilk basamak aadakilerden hangisidir? A) Tasarm yapmak B) Kesim yapmak C) Kaynak yapmak D) Cila yapmak 2. Aadakilerden hangisi zincir retimi aamalarndan birisi deildir? A) Tasarm yapmak B) Halka sarmak C) Kaynak yapmak D) Tasarm resmini renklendirmek 3. Zincirler kola hangi para yardmyla taklr? A) Menge yardmyla B) Kulp paras veya halka C) Uygun kilit yardmyla D) Klips yardmyla 4. Oval halka sarmnda halkalarn rahat kmas iin ne yaplr? A) Halka apndan dk malafa kullanlr. B) Teller tavlanr. C) Malafaya pelr kad sarlr. D) Silindirik malafa kullanlr. 5 retimi biten zincirler hangi ileme tabi tutulur? A) Sata sunulur. B) Cila, yaldz veya rodaj ilemine tabi tutulur. C) Tesviye ilemine tabi tutulur. D) Kesim ilemi yaplr. (Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyebilmeniz iin bir ksm doru, bir ksm yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise bandaki parantezin ierisine D, yanl ise Y harfini koyunuz). ( ( ( ( ( ) 6- Zincirler kulaa taklan rlm taklardr. ) 7- Zincirlerin taklabilmesi iin u ksmlarna ine veya menge teli kaynatlr. ) 8- i bo zincir retiminde zincir zerine fazla kuvvet uygulanmamaldr. ) 9- Cila veya yaldz ilemi kaynak ileminden nce yaplmaldr. ) 10-Zincir retiminde keskin ve sivri kenarlara fazla yer verilmemelidir.

34

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili konuyu tekrarlaynz. Baarlysanz bir sonraki faaliyete geiniz.

DEERLENDRME KRTERLER

GZLENECEK DAVRANILAR
retimini yapacanz zincir eidi ve ayarn belirlediniz mi? retimde kullanlacak malzeme ve ara-gereleri hazrladnz m? Zincir llerini levha veya malafa zerine dikkatli ekilde aktardnz m? Gerekli olan ksmlar delerek kesimini yaptnz m? Gerekli kaynak ilemini yaptnz m? Birletirme (kaynak) ilemini yaparken nceden yaplan kaynan dalmamas iin tedbir aldnz m?

DEER LE
EVET HAYIR

Gerekli tesviye ilemlerini yaptnz m? Ramat topladnz m? Zincir zerine ayar ve simge rakamlarn vurdunuz mu? Gerekli cila, rodaj ve yaldz gibi ilemleri yaptnz m? Zincir zerinde bulunan ta, kalem vb. tasarmlar yerine getirdiniz mi? ekillendirmeleri yaparken yanma, kesilme vb. gibi i kazalarna kar gerekli nlemleri aldnz m? DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, hayr yantlarnz var ise bu yantlarnzla ilgili konuyu tekrarlaynz.

35

MODUL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

YETERLK LME

ZNCR ZME VE RETME

Gerekli ara gere, malzemeleri ve makineleri hazrlaynz. retimini yapacanz zincir modelini belirleyiniz. Belirlediiniz modelin izimini yardmc prizmalar ve izgiler yardmyla iziniz. Modelin ana hatlarn belirgin hale getirdikten sonra yardmc izgileri siliniz. izim ileminden sonra renklendirme ilemine geiniz. Bombeli yzey veya k alan yzeylerin boyanmasnda nceki modlleri gz nnde bulundurunuz. Verilen l ve ayara uygun malzemeleri hazrlaynz. Modelin desenini malzeme zerine aktarnz. Gerekli delme, kesme ve tesviye ilemlerini yapnz. Zincir iin menge teli kilit veya birletirme paralarn hazrlaynz. Tm paralarn birletirmesini yapnz. Gerekli cila veya yaldz ilemlerini yapnz. Gerekli kalem atma veya ta takma ilemi varsa uygun blme gnderiniz. Son kontrol ve dzeltmeleri yaparak zinciri sata sununuz. Gerek veya kataloglardan belirleyeniz. lk izgileri hafif ekilde iziniz ve silineceini unutmaynz. Kdn ediniz. pislenmemesine dikkat

ncelikle ak renk kalemleri kullannz. Ik alan veya bombeli yzeyler boyamaynz veya ak renkle boyaynz.

Desen Aktarma Modln anmsaynz. Delme, Kesme, Eeleme Modln anmsaynz. Bileziin modeline uygun estetik kul tasarm yapnz. Kaynak srasnda paralarn dalmamas iin tedbir alnz. Cilalama, Yaldz Modlne baknz.

36

Aadaki modelin izimini ve renklendirmesini yaparak retimini gerekletiriniz.

Gerekli Malzemeler A4 byklnde Schoeller izim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Flamaster kalem (sar) Kuru boya (sar, turuncu, kzl kahve, siyah) ablon (yuvarlak-oval) Silgi Hamur silgi Cetvel Siyah pilot kalem stenilen ayar ve lde metal malzeme Desen aktarma, delme, kesme ve kaynak ara-gereleri Cila ve yaldz ara-gereleri Mhlama ve kalem atma ara-gereleri Zincir izimi ve Renklendirme 1. Zincir izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2.Zincir izimine balamadan nce izeceiniz modelin ayrntlarn dikkatle inceleyiniz ve kt zerindeki kompozisyonunu kurgulaynz. 3. Zincir izimine balamadan nce izeceiniz modelin ayrntlarn dikkatle inceleyiniz. 4. Zincirin d lsn belirleyen llerde iki adet izgi, bu izgilerin ortasna da halka telinin kalnlnda iki izgi daha iziniz (Dtaki izgi aralar 11 mm iteki izgi aralar 1 mm olacak ve iteki izgiler dtaki izgilere mesafesi 5 mm olacak ekilde iziniz) (ekil 3.1).

ekil 3.1 : Zincir geniliini belirleyen snr izgilerinin izilmesi

5. Zincir halkalarnn apnda eit aralklarda daireler iziniz (ablon ap 12 mm daire aras mesafe 3 mm olacak ekilde iziniz) (ekil 3.2).

ekil 3.2 : Belirlenen snrlar ierisine halka izilmesi

37

6. Dairelerin merkezlerini belirleyiniz (ekil 3.3).

ekil 3.3: Daire merkezlerinin belirlenmesi

7. Dairelerin i ksmlarna tel ap lsnde kk daireleri iziniz (teki dairelerin ablon ap 8 mm) (ekil 3.4).

ekil 3.4: dairelerin izilerek halkalarn elde edilmesi

8. Pergel yardmyla dairelerin merkez izgilerinden geen yarm daireleri iziniz (ekil 3.5).

ekil 3.5: Bombeli halkalarn belirlenmesi

9. Tekrar tel ap lsnde ikinci yarm daireleri iziniz (ekil 3.6).

ekil 3.6: Bombeli halkalarn netletirilmesi

10. Elde edilen baklalar birletiren ortadaki iki halkay iziniz. Uygun kilit parasn da izerek izimi tamamlaynz. Gereksiz izgileri silerek resmi netletiriniz (ekil 3.7).

ekil 3.7: Fazlalklarn silinerek zincirin netletirilmesi

11. Zincir iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz. (Malzemeleri krtasiyeden temin ediniz). 12. Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz. (Temiz ve dzenli olunuz) 13. iziminiz rerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. (Hamur silginizi sadece izgileriniz zerine bastrarak hafifletiniz)

38

14. izdiiniz zincir model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat ediniz.

15. Aada grm olduunuz izim renklendirme aamalarna dikkat ederek iziminizi
renklendiriniz. (Renklendirme yaparken boya kaleminizi fazla bastrmadan boyaynz. Renk Modlnde Renk Skalas konusuna baknz.) (ekil 3.8).

ekil 3.8: Zincirin renklendirilmesi

16. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini iziniz (Kuru boya glgelendirme tekniine dikkat ediniz. Obje Etd ve Renklendirme Modlnde Metal Eya Etd ve Renklendirme konusuna baknz). Zincir retimi

1. retimde gerekli olan ara-gereler hazrlaynz. 2. 1 ve 2 nu. lu halkalar iin 150 mikron kalnlndaki teli 8 mm'lik malafaya sarnz ve halkalar elde ediniz (33 adet). Halkalarn kesim yerlerini kapatarak kaynatnz (ekil 3.9).

ekil 3. 9 : 1 nu l halkalarn sarlmas ve kaynann yaplmas

ekil 3.10: Halkalarn ekillendirilmesi

3. Halkalarn 2/3'n yuvarlak kargaburnuyla da doru aarak oval ekle getiriniz. Oval halkalar 10,5 mm geniliinde, 1,5 mm kalnlndaki oval malafaya geirip tokmakla son ekli veriniz (Tavlama yapmay unutmaynz) (ekil 3.10).

39

4. ekillendirilen telleri oluklu demirin yedinci kanalndan nc kanalna kadar 8, 9, ve 11 nu. lu zmbalarla hetekleyiniz ve 2 nu. lu halkalar elde ediniz (ekil 3.11).

ekil 3.11 : Halkalarn heteklenmesi

5. ekillendirmesini yaptnz 2 nu. lu halkalar 1 nu. lu halkalara apraz ekilde geirilerek kenarlardan kaynaklarn yapnz. 2 nu. lu halkalarn yan yzeylerini eelenerek tesviyesini yapnz (ekil 3.12).

ekil 3.12: Zincir rmne balanmas

ekil 3.13 : Ara balant halkalarnn hazrlanmas

6. 3 nu. lu para iin 150 mikronluk teli, silindirde 90 mikrona drnz. Bu teli daha sonra silindir makinesinin setinal merdaneleriyle 75 mikrona drnz. Elde ettiiniz teli 6 mmlik oval malafaya sarnz ve kesiniz (Teli tavlamay ve malafaya pelr kd sarmay unutmaynz) (ekil 3.13) 7. nceden hazrladnz zincir baklalarn 3 nu. lu halkalarla birletiriniz (ekil 3.14).

ekil 3.14: nceden hazrlanan zincir baklalaryla balant paralarnn montaj

8. rme ilemi sonunda zincirin iki ucuna 4 nu. lu halkalar taknz. Kilit Modlndeki uygun kilitlerden bir tanesini seerek hazrlaynz ve zincirin ularna monte ediniz (ekil 3.15).

ekil 3.15: Kilit parasnn montaj

9. Gerekli tesviye, dzeltme ilemlerinden sonra paray cila veya rodaj iin gerekli blme sevk ediniz.

40

DEERLENDRME LE

GZLENECEK DAVRANILAR
1. Faaliyet n Hazrl alma ortamn faaliyete hazr duruma getirdiniz mi? Kullanlacak ara-gereci uygun olarak setiniz mi? Kullanacak malzemelerin salamln kontrol ettiniz mi? 2. Gvenlii Asitlerin hazrlanmasnda yanklara ve zehirlenmelere kar tedbir aldnz m? Kesilmelere ve yaranmalara kar tedbir aldnz m? Kullanlan ara-gerelerin ilem sonunda kaldrdnz m? 3. Zincir iziminin Yaplmas Modeli belirlediniz mi? Hafif izgiler ile modeli kt zerine aktardnz m? Gereksiz izgileri silerek modeli belirgin hale getirdiniz mi? Renkli kalemlerle modelin biimi ve k alma durumuna gre renklendirmesini yaptnz m? Modelin kenar izgilerini pilot kalem veya koyu renkli kalemlerle belirgin hale getirdiniz mi? Model llerini belirleyerek izimi retim atlyesine gnderdiniz mi? 4. Zincir retiminin Yaplmas Modelin apna uygun halkalar sardnz m? Gerekli delme, kesim ve tesviye ilemlerini yaptnz m? Paralarn birletirilmelerini ve kilit sistemini yaptnz m? Birletirmeleri yaparken ateten dolay nceden kaynatlan paralarn dalmamas iin gerekli tedbiri aldnz m? retim srasnda meydana gelen ramat topladnz m? Zincirin yzeyine cila ve yaldz yaptnz m? Gerekli ta takma ve kalem atma ilemlerini yaptnz m?

EVET

HAYIR

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, hayr yantlarnz var ise hayr yantlarnzla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Yok ise bir sonraki retim faaliyetine geiniz.

41

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

lme Deerlendirme1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 C A A C C D C C D D D Y D

lme Deerlendirme-2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MODL DEERLENDRME Zincir izimi ve retimi Modl faaliyetleri ve almalar sonunda kazandnz davranlarn deerlendirilmesi iin retmeniniz size lme arac uygulayacaktr. Bu deerlendirme sonucuna gre bir sonraki Modle geebilirsiniz. Zincir izimi ve retimi Modln bitirme deerlendirmesi iin retmeninizle iletiim kurunuz. A D C C B Y Y D Y D

42

KAYNAKA KAYNAKA
zer H., mer Bykboa, Rfk Altay, Kuyumculuk Meslek Bilgisi Temel Ders Kitab, ve lem Yapraklar MEB, Ankara, 2004. stanbul Kuyumcular Odas aylk yayn, Gold News Dergileri. stanbul. Vtello, Lug. Modern Teknik ve Pratik Kuyumculuk, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, Ankara, 1995. Teknik Dkm A.ye ait Dergi ve Brorler, stanbul.

43