Öğrenme Ve Öğretmenin Temel Kuramları

renmeyi etkileyen faktrler nelerdir?
Zek Yetenek ve ilgi Uygun evre artlar Motivasyon (gdleme) Dikkat renmeye hazr olma Dil htiya vs..
RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER
Wechslere gre zek,
bireyin amal davranma, aklc dnme ve evresi ile etkilice baetmesi iin kulland kapasite
Woolfolka gre zek, bireyin kaltm ya da renme rn zihinsel ilevleri, bilgiyi edinme, hatrlama, geri getirme ve problem zme ya da dnyaya uyum salamada kullanma yetenekleri
Piagete gre zek,
evre ile uyuma, dnce ile aksiyonun rgtlenmesi ve yeni batan organize edilmesi demek olan belli bir uyumlu davran rneidir
Psikologlar zeky bir kapasite olarak tanmlarken, eitimciler zeky yetenek olarak tanmlamaktadr.
Spearmana gre g (genel zeka) faktr, zek test maddelerinde performans belirleyen temel unsurdur. Ayrca her birine s denilen zel faktrler de belli yetenek ya da testlerde belirleyici rol oynamaktadr.
Louis Thurstone
Kme Etmen Kuram
Zek belli sayda birincil yetenee blnebilir. Birincil yetenek dedii kavramla; saysal problem zme, szel kavrama, bellek ezberleme, genel akl yrtme, szel akclk (szck tretme vb.), ekli ilikilerini grebilme, algsal hz dedii yedi faktr vardr.
Edward Thorndike zeky soyut, mekanik ve toplumsal olmak zere tre ayrr Howard Gardner zeky szel, mzik, ekilsel, mantksal, matematiksel, kendini tanma, bakalarn anlama ve bedensel diye yedi tre ayrmaktadr.
Stenberge gre zeka eitli bileenlerden meydana gelir. 1.Yaantlardan yararlanma ve renme yetenei. 2.Soyut dnme ya da akl yrtme yetenei. 3.Deien ve belirsiz bir dnyann kaprislerine uyma yetenei. 4.Kiinin yapmas gereken ileri sratle gerekletirmesi, kendini gdleme yetenei.
Zek, ne kaltmn ne de evrenin tek bana etkiledii bir unsur deildir, her ikisinin de sentezidir. Bunu u ekilde formle etmek mmkndr: Zek = evre + Kaltm.
W. Stern, zek yann kavramn gelitirdi. Testte kazanlan puan toplamnn, kronolojik yaa olan oran alnyordu. Amerikal psikolog Terman zek blm kavramn getirdi.
Zek Blm = Zek Ya / Takvim Ya * 100
Son yllarda Zek kavram, klasik zek anlayndan farkl bir boyuta tanmtr. Yaplan aratrmalara gre zek testlerinden alnan puanlar ou lkede geen elli yl iinde yaklak on be puan artmtr.
Zekann tek tip olduunu, doula sabit bir dzeyde gelip hep ayn dzeyde kaldn savunan eski inanlar, Howard Gardner'n oklu Zeka Teorisi ile yklyor.
Gardner'a gre yedi tip zeka douta her ocukta deiik dzeylerde bulunuyor ve kk yalardan balayarak yaam boyu btn zeka tipleri gelitirilebiliyor.
Gardner, 7 tip zekay, dilsel zeka, grsel zeka, matematik zekas, harakete dayal (bedensel) zeka, mzik zekas, kiisleraras (sosyal) zeka ve kiinin kendine dnk zekas olarak adlandryor.
Gottman, ocuun duygusal dnyasnda uzmanlamasna yardm ederek yetikin dnyasna hazrlanmasnn ocuun IQsundan daha nemli olduunu sylemektedir. Gottman, ocuun salkl duygusal hayatn, duygusal zek (emotional intelligence) olarak adlandryor.
Robert Coles, "ocuklarn Ahlk Zekas" adl kitabnda, ailelerimizin ve ona bal olarak ocuklarmzn ahlak d oluunu eletirmekte, doruluk-yanllk duygusunu gelitirebilen ve ahsi menfaatlerine aykr olsa bile bu duyguya gre hareket etmeye istekli olan insanlar yetitirmenin bir uygarlk misyonu olduu vurgulanlmaktadr.
renme teorilerinin ounu iki ana grupta toplamak mmkndr:
nsanlarn renmesi ile hayvanlarn renmesi ayn kurallar iinde olur. nsanda ve hayvanda renen ey organizmadr. renme, organizmann davrannda bir deiikliin olmasdr. renmede hayvan ve insan davranlarn benzer olarak alanlara davran ve gelitirdikleri kuramlara davran kuramlar denilmitir.
Davranlar, renmeyi uyarc ile davran arasnda ba kurma ii olarak grmektedirler. Bu yzden davranlarn genel adl U-T (uyarantepki) kuramclardr.
Davranlar, insan zihnini doutan bo olarak kabul ederler. Her ey sonradan renilir.
Davranlar, renme teriminden ziyade koullanma terimini kullanrlar. Organizma evreden gelen uyarclara tepki gstererek renir.
renme, anlalabilir ve aklanabilir. O nedenle de organizmann (kara kutu) iinde olanlarla deil, da yansyan hareketleriyle ilgilenilmelidir.
Davranlara gre, davran deimesine neden olan temel renme sreci vardr. Bunlar: klasik koullanma, edimsel koullanma ve gzlem yoluyla renmedir. Bu kuram davran deimesini farkl yorumlarla aklamaktadrlar.
Pavlov kontroll bir deneysel ortam oluturduktan sonra, kpee dzenli olarak, yiyecek vermeden hemen nce zil sesi vermitir. Bu ilikiyi pek ok kere tekrarladktan sonra, yiyecek vermedii durumlarda da zil sesini duyduu zaman, kpein salya salgladn grmtr. Dier bir deyile kpek zil sesine salya aktmasn renmitir.
Koullanmann olmas iin, ncelikle yiyecek-salya rneinde olduu gibi, doal bir uyarc-tepki bann olmas gerekir. Koullu uyarcnn koulsuz uyarcdan hemen nce verilmesi, iki uyarcnn birletirilmesi gerekir. Pavlovun deneyinde kpek, zil sesi ile eti birletirmektedir. Koullu uyarc ile koulsuz uyarc bann tekrarlanmas gerekir. Ancak baz korku yaratan durumlarda tek bir yaant da renmeyi salayabilir.
Gagn, klasik koullanmay iaret renme olarak tanmlamaktadr. Zil etin geleceinin habercisi, iaretidir. Gnlk hayatmzda bizi davrana ynelten kap zili, saat zili, trafik iaretleri karsnda gsterdiimiz davranlar birer iaret renmedir.
Baz durumlarda organizma, bir uyarc karsnda gsterdii koullu tepkiyi benzer durumlarda da gsterir. Buna uyarc genellemesi denir. Pavlov yapt deneylerde kpein farkl tonlardaki zil seslerine de salya salgladn gstermitir. Benzer ekilde doktordan korkan bir ocuk, beyaz gmlek giyen kasaptan da korkabilir. Polis, itfaiye, cankurtaran arabalar benzer tepkiler alrlar.
Watson, beyaz fare ile oynayan kk bir ocua, o fareye her dokunuunda korkutan bir grlt kartarak ocuun fareden korkmasn salamtr. Daha sonra ocuun beyaz tavandan ve hatta ak sakall Noel Babadan bile korktuu tespit edilmitir.
Bu, uyarc genellemesine klasik bir rnektir.

Organizma benzer uyarclara benzer tepki gsterebildii gibi uyarclar arasndaki fark da ayrt edebilir. Bu duruma uyarcy ayrt etme denir.
Klasik koullanma yoluyla kazanlan davranlar koullu uyarckoulsuz uyarc bitiiklii ortadan kaldrld zaman giderek azalr ve kaybolur. Buna davrann snmesi denir.
Snen bir davrantan sonra tekrar uyaran-tepki ba, eskisinden daha kolay kurulur.
Bilgiler iin deil ama, tutumlar, ilgiler ve duygularla ilgili renmelerde klasik koullanma kullanlabilir.
Klasik koullanma, insanlarn karmak bilgileri renmesini aklayamamaktadr. Ancak insanlarn, belli bir nesneye ya da olaya kar gsterdii baz duyusal tepkilerin klasik koullanma ile renildii sanlmaktadr.
Baz bo inanlar da bu biimde renilebilir.

Klasik koullanma ile aklanan dier bir renme de fobik tepkilerdir.
Okul korkusu veya snav korkusu ve hatta Matematik korkusu denen duygular, klasik koullanma programlar ile azaltlabilir veya giderilebilir.
EDMSEL KOULLANMA (Burrhus Frederic Skinner)

Nasrettin Hoca, eeine nasl okuma retti?
Klasik koullanma yoluyla renmeyi salamak iin, yaplan bir davrana neden olan uyarcnn bilinmesi gerekir. Oysa insan davranlarna neden olan uyarclar her zaman tahmin etmek mmkn deildir. nsanlar evrelerinde bulunan eitli nesnelerle etkileim kurarak farkl davranlarda bulunurlar.
Edimsel koullanma, interaksiyon iinde bir renmedir.

Skinnere gre, tepkisel ve edimsel olmak zere iki eit davran vardr. Tepkisel davrana neden olan uyarc her zaman bilinirken, edimsel davrana neden olan uyarc ok belirgin deildir.
Tepkisel davran: Bilinen bir uyarc tarafndan oluturulur. rnein; etin salya meydana getirmesi. Tm refleksler tepkisel davrana bir rnektir Karanlkta gz bebeinin bymesi bir tepkisel davrantr.
Edimsel davran: Bilinen bir uyarc tarafndan oluturulmaz; organizma tarafndan ortaya konur ve sonular tarafndan kontrol edilir.
Klasik koullanmada nce uyaran vardr ve organizma ona tepki gsterir. (U-T)
Edimsel davranta nce tepki yaplr sonra tepkinin dourduu uyarc gelir.
(T-U)
Skinner deneyinde, edimsel davran olarak maniveleya basmay kullanmtr. A olan hayvan, manivelaya basarak yiyecei elde eder, yiyecei elde eden hayvan manivelaya basma davrann srdrr.
Burrhus Frederic (BF) Skinner (1904-1990
Skinner
box
Davran sonucunda organizmann houna giden bir durum ortaya kar. rnein yeni aldnz bir kaza giydiiniz zaman arkadalarnz Kazan ok gzel, sana ok yakm derse, o kaza giyme davrannz devam eder.
Davrann sonucunda organizmann houna gitmeyen bir durum ortaya kar. Yeni kazanz giydiiniz gn deer verdiiniz bir arkadanz size yakmadn sylerse, o kaza giymek istemezsiniz.
Skinnere gre bir davrann sonucu, organizma iin hoa giden, olumlu bir durum yaratyorsa, o davrann tekrar ortaya kma olasl artar.
Davrann arkasndan olumlu uyarc verilerek yaplan koullamaya edimsel koullama denir.
Bu tr koullamada, davran izleyen ve organizma zerinde hoa gidici bir etki yaratarak, davrann (edimin) ortaya kma olasln artran uyarclara pekitire denir. Dier bir deyile pekitirilen davran renilir.
Bir davrann arkasndan gelen ve organizma iin hoa gitmeyen bir durum yaratan uyarclar ise cezadr. Ceza davran zayflatr ya da belli bir sre iin durdurur.
Pekitireler olumlu ve olumsuz olmak zere ikiye ayrlmaktadr. Bir davran, organizmann houna gidecek bir uyarcnn dorudan verilmesi ile pekitiriliyorsa, buna olumlu pekitirme denir. Snfta bir soruyu doru cevaplandran renciye yana gre, aferin denmesi, bann okanmas, (+) puan verilmesi, glmsenerek onaylanmas birer olumlu pekitirmedir.
Organizma ho olmayan bir durumdan kurtarlarak da davran pekitirilebilir. Bu tr pekitirmeye olumsuz pekitirme denir. Bir renci evindeki aile kavgalarndan, sorunlarndan kamak iin okula geliyorsa, okul bu renci iin olumsuz pekitiretir. nk renci okula gelerek kendisine ac veren sorunlardan kurtulmakta ve rahat etmektedir.
rahatsz edici yksek sesler, elektrik oku

Olumsuz pekitiree rnekler: * Bir retmen her dersin banda, geen dersteki konu ile ilgili rencileri szl yoklamaktadr. zellikle almayan rencileri seip soru sormaktadr. renciler bu skc durumdan kurtulmak iin her derse alarak gelmektedirler. Otobslerdeki hz kayt ve kontrol salayan cihaz 90 km hz geince ses karmaya balamaktadr. Ayn ekilde yeni arabalarda emniyet kemeri balanmad srece giderek iddeti artan bir ses srcy rahatsz etmektedir. Srcler bu sesten kurtulmak iin hz kontroln ve kemer balamay renmektedirler. * Sporcularn doping yapmalarn engellemek iin, doping yaptndan kukulanlan sporcudan srekli idrar alarak analiz etmek, sporcuyu caydracaktr. Sigaral, pis kokulu, ar disiplinli, grltl, azar ve sylenmenin olduu ortamlardan kurtulmak iin istenilen davranlarn yaplmasn istemek
Unutmamak gerekir ki, hem olumlu hem de olumsuz pekitirme organizmann houna giden bir etki yaratr ve davrann tekrar ortaya kma olasln artrr. Pekitireler yoluyla birey istendik ve istenmedik davranlar renebilir. Bu nedenle pekitireler ok dikkatli kullanlmal ve doru davranlar pekitirilmelidir.
Yaplan bir davrann sonucunda, organizma iin olumsuz bir durum yaratan uyarclara ceza denir. Ceza da pekitire gibi iki trldr. Birinci tip cezada davrann arkasndan olumsuz uyarc dorudan doruya verilir. ocuun yapt bir davran nedeniyle dvlmesi, azarlanmas... kinci tr cezada ise ortamda bulunan olumlu bir uyarc ortamdan ekilirek, organizma iin olumsuz bir durum yaratlr. ocuktan sevgiyi esirgeme, teneffse kmay yasaklama, arkadalarndan ayrma...
Pekitire davran glendirirken, ceza zayflatr ya da belli bir sre iin durdurur. Ceza davran ksa zamanda durdurduu ve uygulamas kolay olduu iin retmenler ve ebeveynler tarafndan ska kullanlmaktadr.
Ceza, istenmedik davranlarn bastrlmasnda etkili olabilir. Ancak davran deiikliine neden olmaz. Dier bir deyile istenmedik bir davran istendik ynde deitirmez. Cezann dier bir olumsuz yn ise saldrgan davranlara neden olmasdr.
Olumsuz pekitirme ile ceza, ou zaman kartrlmakta birinin yerine kullanlmaktadr. Oysa, olumsuz pekitirmede, olumsuz pekitireler ortamdan kartlrken, cezada olumsuz pekitireler ortama konur. Olumsuz pekitirmede, davrann tekrar edilme olasl artarken, ceza, davran durdurur.
Premack ilkesi: Bykannenin Kurallar ok sk grlen (tercih edilen) davran pekitire olarak kullanlarak, az gsterilen (tercih edilmeyen) davran ortaya karlmaya allr. rnein, sebze yemeini sevmeyen, ancak tatly ok seven bir ocua, sebze yedirmek iin Sebze yemeini bitirdikten sonra, tatl yiyebilirsin denebilir. u kadar yaz yazarsanz, teneffse kabilirsiniz eklinde okulda da ok kullanlr.
EDMSEL KOULLANMANIN ETME UYGULANMASI

dl ve cezann eitimde kullanlmas Programl retim
Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER
61
Edimsel koullamann getirdii ilkeler gnmzde halen geerliini korumaktadr. Edimsel koullanma zellikle ocuk eitiminde, snfta disiplinin salanmasnda, psiko-motor ve duyusal davranlarn kazandrlmasnda nemli rol oynamaktadr.
62
Pekitirelerin etkili bir biimde kullanlmas iin gz nnde bulundurulmas gereken hususlar:
Pekitire mutlaka doru davran takip etmelidir. Pekitire hangi davrann arkasndan verilirse o davrann ortaya kma skln artrr. rnein snfta sz a, tr davranlar tekrar edecektir.
Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER 63
renci pekitireci hangi davrann sonucunda aldn farketmelidir. Bunu salamak iin pekitirecin doru davrantan hemen sonra verilmesi gerekir. Aradan zaman getiyse, renciye verilen pekitirecin hangi davran iin olduunu aklamak gerekir.
64
rencide davran deiiklii meydana getirmek iin mmkn olduunca olumlu pekitire kullanlmaya allmaldr. Ayrca pekitirecin verildii durumda renciyi etkileyen dier uyarclar da gz nnde bulundurulmaldr. rnein derste sklan bir renciyi grlt yapyor diye snftan atan bir retmen, rencinin davrann cezalandrmaktan ok pekitirmi olur.
65
Pekitirelerin deeri renciden renciye deiir. Bir renci iin yksek not nemli bir pekitireken, snfta kalmaya niyetli bir renci iin hibir anlam ifade etmeyebilir. Pekitireler, rencilerin ihtiyalarna, yalarna, sosyal evrelerine gre deimektedir.
66
Pekitirecin ne olacann yan sra, ne zaman verilecei de nem tamaktadr. Pekitire, yeni ve renilmesi g davranlarn kazandrlmasnda daha sk verilmelidir. Davran renildikten sonra pekitirelerin azaltlmas daha etkili olacaktr.
67
Baz ince pekitirme eitleri

renilecek davran yeni ve karmak ise her doru davran pekitirilebilir. Buna srekli pekitirme denir. Ancak okul renmelerinde tm rencilerin davranlarn srekli pekitirmek mmkn deildir. Ayrca pekitire ok sk verilirse deerini yitirir ve pekitire olma zelliini kaybeder. Bu nedenle pekitireler ounlukla belli aralklarla verilir. Bu uygulamaya aralkl pekitirme denir.
Sabit zaman aralkl pekitirmede, pekitireler belli zamanlarda verilir. Memur maalar, gnlk yvmiyeler, renciler iin teneffsler bu tip pekitirmelere rnektir. Bu tr pekitirmeye rnek olarak, rencilerin yazl ve szl snavlardan nce alp, sonra almamalar verilebilir.
69
Deiken zaman aralkl pekitirmede ise pekitireler beklenmedik zamanlarda verilir. Bu nedenle spriz niteliindedir. Birey de pekitire beklentisi olduu srece istenilen davran gsterir. Okulda retmenin, rencilerin baz baarlarn pekitirmesi, arada srada baarsna yksek puan vermesi bu tr pekitirmedir. Okulda bu tr pekitireler rencinin srekli almasn salar.
70
Sabit oran aralkl pekitirmede ka davrantan sonra pekitire verilecei bellidir. rnein iilere rettikleri para bana cret verilmesi bu tr pekitirmeye rnek gsterilebilir. Okulda da rencilere yaptklar her dev iin not ya da yldz verilmesi, doru yantladklar her 5 problem iin tam puan verilmesi, sabit oranl pekitirmedir. Bu durumda renciler yaptklar doru davran saysn artrarak istedii kadar pekitire alabilirler.
71
Deiken oran aralkl pekitirmede ise ka doru davrana pekitire verilecei belirli deildir. retmenin bir seferinde 5 problemi doru zeni, dier seferinde 7 problemi doru zeni dllendirmesi bu tr pekitirme tarifine rnek verilebilir.
72
Koullu Anlama: Koullu anlama, bireyin pekitireci elde etmesi iin belli bir ekilde davranmasn gerektirir. rnein, annenin ocuuyla devini bitirdii taktirde oynamaya dar kabilirsin, Bir hafta boyunca odan dzenli tuttuun taktirde hafta sonununda ocuk tiyatrosuna gtreceim. gibi yapt szlemelerdir. Birey kendi kendisiyle de koullu anlamalar yapabilir. rnein; Bu snavdan baarl olduum taktirde hafta sonu sinemaya gideceim, gibi..
Davran deitirmek amacyla kullanlan dier bir yntem de, simgesel dlle pekitirmedir. Bu yntemde ocua eker, oyuncak, sokaa kma izni gibi dorudan doruya ihtiyacn karlayacak bir dl yerine, yldz, puan, oyuncak, para vb. simgesel dller verilir. ocuk bu simgesel dlleri toplayarak daha sonra gerek dle dntrr. Simgesel dlle pekitirme, okulda zellikle yava renen ve zrl ocuklarda, akademik ve sosyal davranlarn gelitirilmesinde etkili bir biimde kullanlabilir.
Simgesel dlle pekitirme, bir program erevesinde dzenlenir. Bu program retmen kendisi hazrlayabilecei gibi, renciyle birlikte de hazrlayabilir. Program hazrlanrken aadaki ilemlerin yaplmas gerekir.
Deitirilmek istenilen davranlarn belirlenmesi: Programn baarya ulamas iin ncelikle rencide hangi davranlarn deitirilmek istendiine karar verilmesi gerekir. Bu amala rencinin snftaki davranlar incelenir ve bu davranlardan istenen ve istenmeyenler belirlenir.
76
Deitirilecek davranlar belirlendikten sonra simgesel dln ne olacana ve her davrann karlnda ka simge verileceine rencilerle birlikte karar verilir. Simgesel dl, rencinin adna alan bir kartona yldz izme ya da yaptrma, boncuk verme, renkli kartonlardan yaplm kk iek figrleri vb. olabilir.
77
Simgeler belirlendikten sonra elde edilen simgelerin nasl harcanacana, yani birincil pekitirelerin neler olacana ve bunlarn ka simgeye bedel olduuna karar verilmesi gerekir. Pekitireler seilirken rencinin ihtiya ve tercihleri gz nnde bulundurulmaldr. Pekitirelerin bedeli, ocuk iin ekiciliine gre, ocukla birlikte belirlenmelidir.
Biimlendirme: Edimsel koullama sreci normal koullarda ok zaman alr. Skinner kutusuna konan hayvann kendi bana manivelaya basarak yiyecei elde etmesi beklenirse, hayvan ya lr yada tesadfen yiyecei elde etmeyi renir. Oysa edimsel koullamada bir baka yaklam olan biimlendirme ile hayvann daha ksa srede yiyecei elde etmesi salanabilir. Biimlendirmenin temeli, organizmann beklenen en yakn tepkisi pekitirilerek, kademe kademe ama davana ulamasn salamaktr. Sonu olarak, biimlendirme, beklenen davrana yakn olarak grlen bir tepkinin pekitirilmesiyle balayan ve kademeli bir ekilde istenen tepkiye daha yaklaan tepkilerin pekitirilmesi ve en sonunda da istenen tepkinin kazandrlmasyla sonlanan bir sretir.
Programl retim Skinnere gre renmenin etkili bir ekilde oluabilmesi iin u koullar yerine getirilmelidir: > renilecek bilgi, kk admlarla renciye sunulmaldr. > renen kiiye renmelerinin doruluu ya da yanll hakknda annda bilgi (dnt) verilmelidir. > rencinin kendi hzyla renmesine olanak verilmelidir.
Skinner, snftaki bu renme problemlerine zm olarak alternatif bir retme teknii olan programl retimi nermitir. Programl retim materyallerini sunmak zere kullanlan makinalara retme makinalar ad verilmektedir.
81
Programl retim ilkeleri retim makinalarnda kullanlarak yaygnlatrlmtr. Skinner snf retimine kardr. nk toplu retimde her renciye uygun uyarc, dnt verilmemekte, pekitirme yaplmamakta ve her rencinin doru davran gstermesi salanamamaktadr.
82
Makinann temel gesi programdr. Programda renciye retilecek konu, aamallk iliikisi (ncelki renmelerin sonraki renmeleri destekleyecek ekilde sralanmas) dikkate alnarak kk birimler halinde analiz edilir. Her birimi renmek iin rencinin ne yapacana ilikin ynergeler verilir.
83
renci; her birimi tamamladktan sonra test edilir. rencinin cevaplar ile doru cevaplar karlatrlarak doru cevaplar pekitirilir. Bir sonraki renme birimine geirilir. Yanl cevaplamsa yanl dzeltmesi iin yeni ynergeler verilir. Bu durum, renme birimi tam olarak renilinceye kadar srer.
84
Programl renmede renme materyalinin sunumunu, bir kitabn
her bir sayfasnn veya paragrafnn ayr ayr bir dizi halinde gsterilmesi olarak alglamak olasdr. levsel bir mekanik/elektronik retme aygtnn birka ana paras olmak zorundadr. Bunlar:
Konu alan bilgisinin depolanaca bir depo (disk, disket, CDROM gibi. .) Bilgilerin sunulaca veya gsterilecei bir sitem (ekran gibi) rencilerin yantlarn veya iletilerini girebilecei bir girdi kabul sistemi
(klavye, fare, mikrofongibi) Yantlarn kaydedilecei bir yant deposu Bir deerlendirme sistemi renci-sistem etkileimini kontrol ve idare eden bir arabirim sistemi lemleri yapan bir ilemci (yongalar, devreler, deiik bellekler gibi)
Bu tr programlar genellikle dorusal programlardr ve retme makinas dnda, programl retim tekniiyle hazrlanm kitaplarda da uygulanabilir. Skinner, retme makinelerinde dorusal programlar tercih etmekle birlikte, bilgisayarlarn geliimiyle dall programlar yaygnlamtr. Dall programlarda renciye renmesi iin birok alternatif ynerge verilmekte renci bunlardan kendisine en uygun olann semektedir. ayrca dzeltme almalar iin de eitli neriler bulunmaktadr. Bu nedenle bilgisayar destekli retim orijinal retme makinelerinin ya da bireysel alma kitaplarnn yerini almtr.
86
10.12.2012
87
Edimsel (Operant) koullanmaya bazen Arasal (instrumental) koullanma da denir.
10.12.2012
88
Puzzle boxes
Doktoras: "Animal Intelligence: An Experimental Study of the Associative Processes in Animals"
Snama ve yanlma (trial-and-error)

dl ve ceza (reward and punishment)
10.12.2012
RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER dllendirilen davran renilir

Dr. Mustafa Ergn
89
Thorndike, arm, duygusal uyarclar ile harekete geiriciler arasnda kurulan bir ba ya da balam olarak grmektedir. Bu nedenle onun kuram, balamclk olarak adlandrlmaktadr.
10.12.2012
90
Thorndikenin Grleri
renmeye
likin
Temel
Balamclk: Thorndiken ilgilendii sadece uyarc koullar ve davran eilimleri deil, ayn zamanda uyarc ve tepkiyi bir arada tutan eyin ne olduudur. Thorndike, uyarc ve tepkinin sinirsel bir bala balandna inanmaktadr.
10.12.2012
91
Deneme ve Yanlma: Thorndikea gre renmenin en temel formu deneme yanlma renmesidir. nsan ya da hayvan olsun, renme durumunda olan organizma, belli bir problemlerle karlatnda kendisi amaca gtrmeyen baarsz tepkileri eler. Haz ile sonulanan, baarya gtren tepkiler kalc hale gelir. Thorndike bu duruma seme ve balama adn vermektedir.
10.12.2012
Not:
Having taught one cat to escape from the puzzle box by operating a latch, he looked to see whether a second cat would acquire the correct solution simply by watching the first. A series of such experiments produced uniformly negative results, and Thorndike concluded that trial and error was the only form of learning available to animals other than humans.
92
renme Kk Admlarla Oluur: Thorndike, problem zme sresi, ardk denemlern sonucunda yava yava ksaldndan renmenin birden bire igrsel bir ekilde deil, yava yava olutuuna karar vermitir. renme, byk atlamalardan ok, kk sistemli admlarla meydana gelir.
10.12.2012
93
Throndikea gre renme dorudandr ve dnme veya usa vurma yoluyla ynlendirilemez. Ona gre renmede deneme yanlma yoluyla dorudan seme ve balama vardr.
10.12.2012
94
Thorndiken renmeyle ilgili temel kanunu vardr. Bunlar: 1- Hazr bulunululuk 2-Tekrar
3- Etki kanunlardr.
10.12.2012
95
Hazr Bulunululuk Kanunu: a) Bir kii, etkinlik gstermeye hazr ise, etkinlii yapmasna izin verilmesi ona mutluluk verir. b) Bir kii etkinlik gstermeye hazr olduu halde, etkinliin yaptrlmamas, bireyde kzgnlk yaratr.
c) Bir kii etkinlii yapmaya hazr olmad halde yapmaya zorlanrsa kzgnlk duyar.
ocuk, dzgn yaz yazmaya hazr ve buna izin verilirse, yazmaktan haz duyar. ocuk, kalem tutmaya hazr, fakat eline kalem almasna izin verilmezse, ocukta kzgnlk yaratr. ocuk, dzgn yaz yazmaya zorlanrsa kzgnlk duyar.
10.12.2012 Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER 96
Tekrar Kanunu: 1930dan nceki tekrar yasas, ksaca, tekrar ederek reniniz; tekrar etmediimizde unuturuz eklinde ifade edilmitir. Ancak 1930dan sonra tekrar yasas tamamen deitirilmitir. Tekrar etme, uyarc tepki arasndaki ba glendirmedii gibi; kullanmama da ban gcn yok etmez. Bununla birlikte, tekrar etme, ban gcnde az bir gelime salayabilir. Kullanmama da biraz unutmaya yol aabilir.
10.12.2012
97
Etki Kanunu: 1930dan nce: Eer uyarcnn yol at tepkinin sonucu haz verici ise uyarc ve tepki arasndaki ba glenir, uyarcnn yol at tepkinin sonucu rahatsz edici ise uyarc ve tepki arasndaki ba zayflar. Dier bir deyile, etki pekitirilirse uyarc tepki arasndaki ba glenir. Tepki cezalandrlrsa uyarc ve tepki arasndaki ba zayflar. 1930dan sonra: Uyarcya kar yaplan tepki haz verici bir sonu yaratrsa uyarm ve tepki arasndaki ban gc artmaktadr. Ancak, tepki tatmin edici bir sonu yaratmazsa ya da cezalandrlrsa ban gcne hibir etkisi olmamaktadr. Pekitirilme ile davran biimlendirilebilirken, cezalandrma, istenmeyen davran yok etmemektedir.
10.12.2012
98
Thorndikein etki kanunu, yani davrann, sonular tarafndan ekillendirildii ilkesi, Skinnerin edimsel koullama teorisinin temellerini oluturmutur.
10.12.2012
99
Thorndiken Eitime likin Grleri

retimin dzenlenmesine, renciye kazandrlacak hedef davranlar belirleyerek balamaldr. Bu hedef davranlar hazrbulunuluk dzeyi (Hazrbulunuluk kanunu) rencinin alnmaldr.
belirlerken dikkate
10.12.2012
100
renme kk birimler halinde olutuundan, renme adm adm salanmaldr. renci, uyarc durumdaki dikkati eken baskn gelere tepkide bulunur, dier nemsiz ayrntlar eler. Bu durumda, retme -renme srecinde, hedef davrana yneltecek uyarclarn dikkati ekici nitelikte olmas gerekir.
10.12.2012
101
Doru tepkiler hemen pekitirilmeli, yanllar tekrar edilmeden dzeltilmelidir. Bu nedenle renciye geribildirim (dnt) verebilmek iin dzenli olarak snav yapmak gerekmektedir. Thorndiken sisteminde ceza yoktur. nk ceza, uyarc ile tepki arasndaki ba zayflatmaz.
retme - renme ortamnn gerek yaamn bir temsilcisi olmasna zen gsterilmelidir. Thorndiken benzer geler transfer teorisine gre iki durum arasndaki ortak geler ne kadar ok olursa, transfer o kadar yksek olur.
retme - renme ortamnda retmen deil, renci etkin olmal; yaparak yaayarak renmelidir.
10.12.2012 Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER 102
Watson
Watson'a gre karmak ve becerili bir davranta uyarc ile tepki arasnda meydana gelen balarn ardkln salayan esas vardr:
(a) ba ilkesi:
Bu ilkeye gre karmak ya da becerili davran oluturan koullu uyaranla tepki arasnda bir ban olumas ve bunun zincirleme olarak srmesidir. bundan dolay koullanm bir dizi uyarc-tepki balar zinciri olumu olur.
(b) sklk ilkesi:
Belirli bir uyarcya kar daha sk gsterilen bir tepkinin, ayn uyarc ile karlaldnda gsterilme olaslnn daha fazla olmasdr.
(c) yenilik ilkesi:

belirli bir uyarcya kar yaplan en yeni davrann, uyarc tekrar edildii vakit, ortaya kma olaslnn daha yksek olmasdr.
edwn r. guthere
a) bitiiklik ilkesi:
Gutherie'ye gre, uyarc ile tepkinin birbirine balanmas renmenin temelini oluturur. buna bitiiklik ilkesi denir. bitiiklik ilkesi bir uyarc durumu ile birlikte bulunmakta olan bir hareketin ayn uyarc ile karlaldnda tekrardan grlmesi olarak aklanabilir. rnein a bir kedi iin en ideal hareket yiyecek elde etmek iken, skc bir taktirde olan kedi iin bundan kurtulmaktr. burada uyarc ile tepkinin e zamanl olarak birlemesi sz konusudur, yani renme ideal bir tepki ideal bir uyaranla arm yapt vakit oluur.
b) renme ilk denemede oluur ilkesi: Bir uyarc bir tepki ile ilk kez bititii vakit en yksek birletirici, cartrc gcn kazanr. yani renme ilk denemede ya hep ya hi biiminde oluur. bu ilke, her ne kadar alkanlklarn uygulama sonucunda gelitikleri gerei ile elitii izlenimini veriyorsa da, renme ve unutma konusunda ok sayda
dncenin ortaya kmasna neden olmutur.
Davran Kuram: zet 1. Yaparak renme esastr. renmede, rencinin yaparak renmesi esastr. nk renci kendi yapt ile renir.
2. renmede, pekitirme nemli bir yer tutar. Pekitirme, davranlarn tekrar edilme skln arttran uyarclarn verilmesi ilemidir. Davranlar, onlar izleyen sonulardan etkilenir ve onlarla deitirilir. 3. Becerilerin kazanlmasnda ve renilenlerin kalclnn salanmasnda tekrar nemlidir. nsan konuma, mzik aleti alma, yabanc bir dili konuma v.b. becerileri tekrar yapmadan renemez. Tekrar, renmede gelimeyi salad srece yararldr. 4. renmede gdlenmenin ok nemli bir yeri vardr. rencinin bir davran renebilmesi iin o davran yapmaya istekli olas lazmdr. Bu nedenle, olumlu pekitirme gdleyici bir etkiye sahiptir.
1. retirken rencinin kavrama gcn gz nnde bulundurmak gerekir.
2. Uyarlan bir insan (motivasyon) uyarlmayana gre daha kolay renir. 3. Uyarmn (motivasyon) ll olmasna ok dikkat etmek gerekir. 4. dllendirme ile kontrol edilen renme genellikle, ceza ile kontrol edilen renmeye oranla daha etkin olur. 5. Bireyin iinden gelen uyarm, dndan empoze edilen uyarma oranla daha etkili retim salar. 6. retimde esas olan baardr. 7. Bireylerin, kendileri iin gereki olan amalar saptamalar hususunda yetimeleri gerekir. 8. renmede gemi yaantlarn nemli bir yeri vardr. 9. Bireyin retime aktif olarak katlmas, pasif alcla tercih edilir. 10. renciye gre anlaml olan konular, anlamsz ve anlalmas g olan konulara oranla daha kolay renilir. 11. Becerilerin iyi renilmesinde tekrarlanan altrmalarn yerini hibir ey tutamaz. 12. Bireyin alma alkanlklar renmeye yardm eder. 13. renci renme yaantlar arasndaki ilikileri bizzat bulur ve ilikileri gerekli durumlara uygulama deneyimi kazanrsa, rendii eyleri baka konulara transfer etmesi kolaylar. 14. Uzun sre hatrlanmas istenen konular sabitletirmek iin, ayr zamanlarda ara sra yaplan hatrlamalar yararl olmaktadr.

Öğrenme Ve Öğretmenin Temel Kuramları

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Öğrenme Ve Öğretmenin Temel Kuramları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

renmeyi etkileyen faktrler nelerdir?

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Wechslere gre zek,

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Piagete gre zek,

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Kme Etmen Kuram

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

renme teorilerinin ounu iki ana grupta toplamak mmkndr:

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Bu, uyarc genellemesine klasik bir rnektir.

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Baz bo inanlar da bu biimde renilebilir.

EDMSEL KOULLANMA (Burrhus Frederic Skinner)

Nasrettin Hoca, eeine nasl okuma retti?

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Edimsel koullanma, interaksiyon iinde bir renmedir.

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Burrhus Frederic (BF) Skinner (1904-1990

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

rahatsz edici yksek sesler, elektrik oku

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

EDMSEL KOULLANMANIN ETME UYGULANMASI

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER

Baz ince pekitirme eitleri

Dr. Mustafa Ergn RENME VE RETMENN KURAMSAL TEMELLER