RETM LKE VE YNTEMLER

oklu Zeka Kuram ve Eletirel Dnme

SUNU PLANI
1) OKLU ZEKA KURAMI Zeka nedir? Zekann zellikleri nelerdir? oklu zeka kuram oklu zeka alanlar ve geliimini etkileyen faktrler 2) ELETREL DNME Dnme nedir? Eletirel dnme nedir?, boyutlar nelerdir? Eletirel dnmenin retilmesi ve stratejileri Eletirel dnrlerin kiilik zellikleri Eletirel dnme standartlar Eletirel dnme becerileri Ne zaman eletirel dnr olabiliriz? Yasam boyu renmenin temel zellikleri nelerdir? Yaam becerileri nelerdir?

Zeka
Bir kiinin karlat bir problem karsnda onu zp bir rn ortaya koyabilme, problemi sorgulama,yorumlama ve zme yeteneidir. Gardner zekay problem zme kapasitesi ya da deerli bir veya birden ok kltrel yap rnne ekil vermek olarak tanmlamaktadr. Zeka bireyin genetiksel kaltmyla olduu kadar bu bireyin ekolojik ve kltrel evresiyle olan tecrbe ve deneyimlerle ekillenir.

Zekann zellikleri Nelerdir?

Her insan kendi zekasn artrma ve gelitirme yeteneine sahiptir. Zeka gelitirilmekle kalmaz ayn zamanda retilebilir. Zeka insanda ki beyin ve zihin sistemlerinin birbiriyle etkileimi sonucu ortaya kan ok ynl bir olgudur. Zeka ok ynllk gstermesine ramen kendi iinde bir btndr. Her insan, zeka alanlarnn her birini belli bir dzeyde gelitirebilir. eitli zeka alanlar;genellikle bir arada , belli bir uyum iinde alrlar.

Zekann Geliimini Etkileyen evresel Faktrler

Kaynaklara ulam ans Tarihsel ve kltrel faktrler Corafi faktrler Ailesel faktrler

oklu Zeka Kuram

oklu zeka geleneksel zekadan farkldr.nk zekay tekil olarak deil oul olarak tanmlar. Buna gre; Her insan zekas birbirinden farkldr. Zekalar bazen birbirinden bamsz bazen de ii iedir. Yasamda hibir etkinlik tek bir zeka blm iermez. Yaptmz ok basit ilerde bile farkl zeka blmleri kullanlr.

ESK BAKI Zeka sabittir ve deitirilemez. Zeka nicesel olarak llebilir. Zeka tekildir. Zeka gerek yasamdan soyutlanarak llr.

YEN BAKI Zeka gelitirilebilir. Zeka saysal olarak hesaplanmaz. Zeka eitli yollarla ortaya konur. Zeka gerek yaam durumlarnda llr.

Zeka, rencileri sralamak ve olas Zeka, bireylerin gizil glerini ve baarlar kestirmek iin kullanlr. onlarn baarl olabilecekleri farkl yollar anlatmak iin kullanlr.

oklu Zeka Alanlarnn Geliimini Etkileyen Faktrler

Biyolojik nitelikler Kiisel hayat hikayesi Tarihsel ve kltrel toplumsal balam iinde yaanlan deneyimler Beyin hasarlar ve geirilen hastalklar

Gardner, zeka diyerek adlandrd 7 farkl beceriyi renme, problem zme ve insan olma iin etkili birer ara olarak tanmlad. Her insan sahip olduu zekalarla birlikte farkl bir renme, problem zme ve iletiim kurma yntemine sahiptir.

oklu Zeka Alanlar

Szel-Dilsel Zekas
Szel - Dilsel Zeka, dili etkili bir biimde kullanma, kelimelerle ve seslerle dnme, dildeki kompleks anlamlar kavrayabilme, insanlar ikna edebilme, dildeki farkl yaplar fark edebilme, yeni yaplar oluturabilme, farkl dilsel kalplarla ilgilenme becerisidir.

Szel - Dilsel Zekaya Sahip nsanlarn zellikleri

Dinleme becerisi yksektir. Kelime oyunlarn sever. yi bir fkra anlatcsdr. Kitaplarla i iedir. yi bir kelime haznesi vardr. Szel olarak iyi iletiim kurar. Yazmaktan holanr. yi bir hafzas vardr. renme yolu: Kelimelerle oynayarak, yazarak, okuyarak, konuarak mizah kullanarak,ikna ederek renme. alma alanlar: Edebiyat,yazarlk,air,arivcilik,hatip, dil bilimi vb.

Mantksal- Matematiksel Zeka

Matematiksel - Mantksal Zeka, saylarla alma, muhakeme etme, tmevarm ve tmdengelim teknikleri ile dnebilme , soyut ve sembolik problemleri zebilme, kavramlar, dnceler ve fikirler aras kompleks ilikileri alglayabilme becerisidir.

Matematiksel - Mantksal Zekaya Sahip nsanlarn zellikleri

Zihinden ilemleri kolayca yapar. Gl bir muhakemesi vardr. Kategorileri, ilikileri fark eder, aklar. Bilgiler arasnda balantlar kurar. Rakamlarla ilgili ilemleri yapmaktan holanr. Matematik oyunlardan zevk alr. Satran ve dama gibi oyunlardan zevk alr. Soyut ve kavramsal dnebilir. Sebep-sonu ilikilerin kolayca anlar. renme yolu: Akl yrterek soyut modelleri tasarlayarak, saylarla dnerek,ilikileri ve balantlar kurgulatarak renme. alma alanlar:Muhasebeci-satn alma,matematik ve mhendislik bilimleri, bilim adam, istatistik, bilgisayar, ekonomi,fen bilimleri alanlarnda baar ile alabilirler.

Grsel-Mekansal Zeka
Grsel-Mekansal Zeka, resimlerle, ekillerle dnebilme, grsel dnyay alglayabilme, ekil, renk ve dokular zihnin gzleriyle grebilme ve bunlar sanatsal formlara dntrebilme yeteneidir. Psiko-motor becerilerin gelimesiyle balar, el-vcut-beyin koordinasyonunun geliimi kk kas geliiminin mkemmel almalaryla gelitirilebilir.

Grsel ve Mekansal Zekaya Sahip nsanlarn zellikleri

Harita, tablo ve diyagramlar kolaylkla okur. Arkadalarna oranla daha ok hayal kurar. Resim, sanat etkinliklerinden holanr. Yana oranla daha iyi ekil izer. Grsel sunular ( film, slayt, saydam) tercih eder. Bulmaca zmekten holanr. boyutlu yaplar kurmaktan holanr. (lego) Resimlerden daha fazla renirler. Kitaplarn ve defterlerini izer. Nesnelerin yerini bilir . renme yollar:renmede daha ok sanat, video filmler,bulmacalar ve haritalardan yararlanr.mgeleri dzenleyerek,zihinsel resimler oluturarak, izerek, hayal kurarak renme. alma alanlar: Ressam artist ,fotoraf mhendis, mimar heykeltra , tasarmc ,izci,vb.

Kinestetik - Bedensel Zeka

Kinestetik-Bedensel Zeka, akln ve vcudun mkemmel bir fiziksel performansla birletirilerek belli bir amaca ynelik faaliyetlerin sergilenebilmesi yeteneidir.

Kinestetik ve Bedensel Zekaya Sahip nsanlarn zellikleri

Duygularn belirgin olarak vcut diliyle ifade eder. Boya ve hamurla oynamay sever. Nesneleri paralayp btnletirmeyi sever. Kk kas geliimi mkemmeldir. Bir veya daha fazla sporla urar. Uzun sre oturduunda elleri ve ayaklaryla oynar yerinde duramaz. renme yolu: Zihni ile bedeni birletirerek, mimiklerle,vcudu gelitirerek, dokunarak, dans ederek, boyutlu tasarm oluturarak renmeyi gerekletirebilirler. renmede, rol oynama,drama, yaratc drama, tiyatrolatrma gibi daha ok bedensel hareketleri gerektiren etkinlikler kullanlr. alma alanlar: Spor, dans,heykeltra ,teknik direktr, kareografi, oyunculuk, cerrahlk, pandomimcilik vb.

Mziksel-Ritmik Zeka
Mziksel - Ritmik Zeka, sesler, notalar, ritimlerle dnme, farkl sesleri tanma ve yeni sesler, ritimler retme, ritmik ve tonal kavramlar tanma ve kullanma, evreden gelen seslere ve mzik aletlerine kar duyarl olabilme becerisidir.

Mziksel Zekaya Sahip nsanlarn zellikleri

arklarn melodilerini hatrlar. Gzel ark syler. Mzik aleti alar. Vurmal aletlerden holanr. Ritmik konuur ya da hareket eder. Farknda olmadan mrldanr. alrken masaya vurarak ritim tutar. evresel grltlere duyarldr. Mzik dinleyerek alr. rendii arklar snfta syler. renme yolu: renmede mzik ve ritimlere ihtiya duyar.Mziin yapsn kavrayarak renebilir.Melodi ve ritim yaratarak,seslere duyarl olarak,enstrman kullanarak mziin yapsn kavrayarak renmedir. alma alanlar: arkc, besteci, mzisyen, orkestra efi, mzik eletirmeni vb.

Kiileraras-Sosyal Zeka
Sosyal Zeka insan aklnn en nemli zelliklerindendir. Kiileraras - Sosyal Zeka insanlarla birlikte alabilme, Szel - Bedensel Zeka dilini etkili bir biimde kullanarak ok farkl karakterlere sahip insanlarla kolaylkla iletiim kurabilme, insanlar ynetebilme, onlarla uyumlu alabilme ve insanlar ikna edebilme becerisidir.

Sosyal Zekaya Sahip Bireylerin zellikleri

Sosyal iliki kurmaktan holanr. Doal bir lider olarak grnr. Problemi olan arkadalarna tler verir. Organizasyonlarn ba elemandr. Bir eyler anlatmaktan holanr. Dier ocuklarla oynamaktan holanr. ki ya da daha fazla yakn arkada vardr. Bakalarn dnr. Dierleri onu arkadalk iin arar . renme yolu:Grup birlikteliinden ibirlii yaparak, kaynaarak,iletiim kurarak renmedir. alma alanlar: retmenlik, ynetim, iletme, danmanlk, psikologluk, politika vb.

Kiisel-selzednk Zeka
Kiisel - sel Zeka, kendimiz hakkndaki duygu ve dnceleri ekillendirebilme, yaam srdrebilme ve yaadklarmzdan rendiklerimizle hayat felsefemizi oluturabilme, yaammz bu dorultuda planlanma, kiisel istek ve hayaller oluturabilme becerisidir.

Kiisel Zekaya Sahip nsanlarn zellikleri

Bamszlk duygusu gldr. Gl ve zayf ynleri tanr. Gereki amalar oluturur. Bakalarna anlatmad hobisi vardr. Kendini iyi motive eder. Kendi bana tercih eder. Ne hissettiini doru bir ekilde syler. Hatalarndan ve baarlarndan renebilir. z saygs yksektir. renme yolu:Younlaarak, duygu ve dncelerin farkna vararak,gereklerin farkna vararak, dnmeyi dnerek,zgn bireysel etkinlikler yaparak renmedir. alma alanlar: Yazar,psikoterapist,sosyal hizmetler uzman,dini lider,sanat,i adam vb.

Doa Zekas
Doa Zekas, doadaki tm canllar tanma, aratrma ve canllarn yaratllar zerine dnme becerisidir.

Doa Zekas Gelimi nsanlarn zellikleri

Hayvanlara kar ok merakldr. Ak havada olmaktan holanr. Bahe ilerini sever. Varlklar snflandrmaya merakldr. Farkl bitki ve hayvanlara ilgi duyar. evre kirliliine duyarldr. Doa dergilerini ve belgeselleri izler. Doa olaylarna merakldr. Doayla ba baa kalmay sever. renme yolu:Doay ve doada olup bitenleri gzlemleyebilme yetenei kazanarak ,kendisinin de bu dnyann bir paras olduunun farkna vararak renme. alma alanlar: iftiler,zooloji,botanik,organik kimya,biyoloji,jeoloji,meteoroloji,iekilik,daclk vb.

ELETREL DNME
Yarnn cahili okuma yazmay bilmeyen deil nasl renmesi gerektiini renmeyen kii olacaktr. (Tofler 1974)

Dnme Nedir?
Zihnin en nemli bir fonksiyonu olarak,alglanarak zihne gelen,verileri,beynin isel yaplar iinden geirerek,yeni bilgi ve sonulara ulama etkinliidir.

Eletirel Dnme Nedir?

Bilgiyi zgn bir biimde elde etme, karlatrma, kullanma ve deerlendirmeyi ama edinen organize bir sretir. Eletirel dnme mevcut duruma ve problemlere kar bir tavrdr.Olumluyu daha ileri gtrmenin septik bir anlay,olumsuza ise kar bir eylem ve tutum sergileme zihniyetidir.

Cceloluna gre (1994), bir bireyin kendini gelitirerek eletirisel dnmeye ulaabilmesi iin 3 temel adm atmas gerektiini ifade etmitir. Bunlar; 1)Kii dnce srecini bilincine varmal. 2)Kii bakalarnn dnce srelerini inceleyebilmeli. 3)rendii bilgileri gnlk yaamnda uygulayabilmeli.

Eletirel Dnmenin Boyutlar

Eletirel dnmenin bilgiyi etkili bir ekilde kazanma, deerlendirme ve kullanma yeteneklerine ve eilimlerine dayandn belirten Demirel(2000), eletirel dnmenin 5 temel boyutunun bulunduunu ve bunlarn ;

Tutarllk Birletirme Uygulanabilme Yeterlilik letiim Kurabilme olduunu belirtmitir.

Eletirel Dnmenin retilmesi

Eletirel dnmeyi retme ancak eletirel dnebilen retmenler tarafndan gerekletirilebilir.Eletirel dnme herkese ve her zaman retilebilir.Eletirel dnme demokratik ve bilimsel bir anlay temsil eder.

Eer retmenler, rencileri dnme becerilerinin yaamn her alannda hayati nem tadna inandrmak istiyorlarsa rencilere bu becerileri snf ortamnda kazandrmak zorundadrlar.Baybek(2007) Bunlar kazandrmak iin; Tm derslerle birlikte ve btnleik olarak retilmeli. Yalnzca bir disiplin alan olarak eletirel dnme dersi olarak retilmelidir.

Eletirel Dnme Stratejileri

Eletirel dnme stratejileri 3 ana gruba ayrlr.Bunlar; Duyusal stratejiler Bilisel stratejiler-makro yetenekler Bilisel stratejiler-mikro beceriler

Eletirel Dnrlerin Kiilik zellikleri

Gzlem ve karm arasnda ayrm yaparlar. Ak fikirlidirler. Her trl dnceye aktrlar. Kark konularn analizini yaparlar ve karar alma becerileri geliir. Entelektel alak gnll- mtevazidirler. Mantkl sonulara ulamak iin bilginin sentezini yaparlar.

Eletirel Dnme Standartlar

Aklk Doruluk lgililik Tamamlayclk nemlilik Kantsal yeterlilik Mantkllk Tutarllk Geerlilik Sebep-sonu ilikisi

Eletirel Dnme Becerileri

Dili etkili bir biimde kullanma. Bilgi kaynaklarn deerlendirme ddialar deerlendirme Tme varm mantn deerlendirme,basit ve analojik mant kullanma. Bilimsel ve kavramsal kuramlar deerlendirme

Ne Zaman Eletirel Dnr Olabiliriz?

Gereklik algsna, Kendi farkndalk algsna, Drstlk algsna, Ak fikirlilik algsna, Disiplin algsna, Yarglama adalet algsna sahip olduumuzda eletirel dnrz.

Yaam Boyu renme

Yaam becerilerinin renilmesinde ki temel gereksinler; 1)Mesleki eitlilik ve geliim 2)Kiisel geliim 3)Toplumsal geliim 4)Bireysel akademik geliim

Yaam Boyu renmenin Temel zellikleri

Btnlk Uygunluk Esneklik Eitim eitlilik renme ve yaam kalitesi gibi zellikleri kapsamaktadr.

Yaam Becerileri Nelerdir?

Duygusal zekaya sahip olmak, Dnme ve neden sonu retmek, Ahlaki deerlere sahip olmak, Bilgi ve sorunun kaynaklarna ulap onlar bilinli zmek, Etkin bir alma grubu katlmcs olmak, Zamannda etkili verimli doru karar vermek.

Tuba AYDODU zge TOPRAK

BZ DNLEDNZ N TEEKKRLER