Islamiyet Gercegi II

- - ~ - - - - - - ~
.

ls larniyet
ve Bilim

ve
B M
- II)
ERDOGAN AYDIN

1. Bilimden Yana ........................................... ..... .. .... 11
2. Bilim ile Din ........................................................... 25
3. Bilim ve Felsefenin
ve .. ................... ............. .... ........ .......... ... ............... 37
4. Felsefi Dzeyde Bilim D inin .... .............. ........ .. ............. 71
5. Kur'an'a Gre Evrenin ................................................ 95
6. Kur'an'da Gk ve Gerek .... ........ ....................................... 113
7. Evrenin ve Rivayeti ............... ................. 127
8. Yer ve ............................................. . 139
9. Yer Merkezli Evren ve
Gndz Gece ......................... .......... ...... ............ .... ................ 149
10. Kur'an'a Gre ve Sabit Dnya ............................... 167
11. Kur'an'a Gre Ay, Gezegenler, Meteorlar ve Glge .... 179
12. Rzgar ve ......................... 19 5
13. Denizler ve Gemilere ....................... 205
14. Bitkilerin remesi Sorununda ................... 213
15. Kur'an ve Hayvanlar ....... ................ ... .. ......... ........ .... .. ... 221
16. Kur'an'da Kalp, Ruh ve Bilimsel Gerekler ...... ..... ........... ........... 237
17. Kur'an'da ve Bilimin ....... .................... 251
18. Kur'an'da ve Gerek Durum ......... ... ..... ........ ...... 317
19. Sorunu ve ...... .... ....... .. ...... .... ........ 325
20. Sonu: Kur'an Bilimle Manuksal Bir
............... ... ............. .......... ..... ...... ... .. ... ........ ... .. .. ..... 34 3
Yorumsuz Ek ........................... ....... ......... ..................................... .. .. 359
\
, __
I. Blm
BiLiMDEN YANA MIDIR?
yazarlarca iddia gibi din-
lerden bilimden yana gerekten?
Bu kitap boyunca olarak gibi, bu so-
runun btnyle olumsuzdur. Hep birlikte ki
genel olarak bilimile elin -bu zglde ve daha te-
si bilimsel verilerle kar-

Buna Tabbara, bilime iddia-
reddetmekte, talimlerinin gerek tari-
hin dayanarak bu hakka ve ta-
rihe iftira ortaya "hakikatte ilme
clinler"(l) ileri srmek-
tedir.
Tabii bu kesin ortaya somut deliller
bekleyenler, her zamanki gibi
stelik "tarihin egemen ol-
bilim yolunda ok belirgin geri
etmektedir. Bu yzden, genel olarak bilim-din kar-
"tarihe iftira", "hakka
gibi ajitatif bilimin
1
1
) Tabbara, s. 284.
12 ve Bilim
dan hi bir anlam ifade etmemektedir. nk laflarla ge-
kadar somut bir gereklik ile
bilim tarihinde ve gnmzdeki hal-
leri ortada. stelik, bilgiillerin en
nemlilerinden din adam-
ve zellikle Gazzali kafirlikle
bir yana- gerek kendinden yak-
1400 nce Hipokrat<
2
l sy-
dikkate bu bile, Arap bi-
limin din gsterir.
Tabbara da gibi din ile bilim ara-
Kilise'nin bilimi engelleme yolunda gsterdi-
zulmle Yani, IZilise bilime davran-
bilim de dini inkara gitmeyecekti(!) demeye getirir. Oy-
sa birbirlerine olan IZilise ile bilim genel olarak
din felsefesi ile bilim felsefesidir. nk, birincisi sorgusuz
mutlak emreder, ikincisi ise her ve
i belirlenen hareketin
ona hkmedilmesi zerinde ykselir.
Din, her basit
lar. Bu yzden, rahmeti"ni, dep-
remde, vb. zenginlik, fakirlik,
lm ve iradesi"ni bulur. Bilim ise
tmn sorgular ve sonuta hibirinin bir irade ta-
kendi ilerinde belli nedenleri, ko-
saptar. Ve bu da olaylara
mdahale edebilmeyi Her Allah'a yakla-
kendi iinde asgari ve tab sa-
hipse, ki bu mdahaleyi olarak g-
recektir. nk iradesine r-
bilim byk bir olan
paratoner,

Bkz. Vehbi Belgil, Cumhuriyet, ve Tekmk, Mart 1988.
Bilimden Yana 13
Dinin gre, tesinde, her bilen
bir Allah ve din bilmesi gereken
leri zaten Nitekim din
ibadetin ve nelerin nelerin
toplumsal dzenin
tekrarlada Yani Bu-
nun tesinde hayat, ayetlerde de gibi ve
"br dnya"ya bir yeridir. iyi
bir dindara dinin gereklerini yapmak ve dnyada
iin
Sonradan rnekleriyle gibi, Kur'an'da
ma, ile bilimsel y-
nelik tek bir Bilgiden kastedilen din-
sel bilgilerin dzeyi ve bu erevede gnlk sorunlara
yol gsterici Bilim inszru le dinsel saf-
d ha da ne kadar nemli
ortaya koyarsa k:oysun, A ah inCfinoe o 6ir "cahil" dir.
olan ve ona hkmet-
mek, dini bir konusu aksine,
bylesi tasarrufuna olarak
tir. bilim daha en tasarrufu olarak
gndemine alarak, ona "su"
ki tesinde her bilen
Allah" isteseydi, insanlara bilimi de
retmeyip milyarlarca depremden,
vb. lmesini engellemiyorsa, bu onun de-
aksine "sulara" ceza-
ki zaten Kur'
kendisi de afet ve bilinli eylemi
sop.ucu ok net olarak tekrar tekrar belirtir
rneklerini 1. cilt, 7. Blm, Kur'an'da 'Peygamber
Sylenceleri'nde de bilim,
gcn, rahmet ve gstermekte
onun elinden almakla daha en ba tan din
- sinin oldugunu ortaya
14 ve Bilim
Din ile bilim bu ok kabul
etmeliyiz ki Kilise'nin boyunca bilimle
gerekte zel olarak bir tasarrufu en ge-
nelde dinsel bir tasarruftur. nk
ceza vermesini engelleyen bir parataner gi-
bi, czzama are bulmak ve de insanlara
Demek ki
suu Kilise'nin zerine atarak kendilerini
temize bir nankrlk
nk Kilise, din rten ilk
gerekte tm dinlerin ortak savu-
nuyordu. Kilise'nin bu tm din-
ler kadar de C*)
bilimden yana olup onu et-
ispatlamak iin ayetlere gz atmak,
gerekte iddia edilen bu niteliklerden uzak
nu ve demagojik yorumlara tabi tuta-
(') Paratonerin yksn zellikle aktarmak istiyoruz; nk bu yk, din-bilim en
trajik rneklerinden biridir. 1732'de Benjamin Franklin, korumak ama-
paratoneri Kilise'nin
dan olarak nitelenen iek gibi parataner de tepkilerle
yordu. "Paratoner korunmak iindi. Peki neydi? 'Rab gklerde
grledi ve yce olan ses verdi, dolu bir kzleri ... V e ok
de bozgun etti.' (Mezmurlar, 18, 13, 14) Ne var ki, her ne hikmetse Rabbin
bu hep yksek ve bu arada kiJiselerin an kulelerine musallat oluyordu. Asi-
mav'un rakamlara gre 18. yy. 33 bir dnemde en az 4DO kilisenin
an kulesine t. stelik byk korunmak iin
kilise gelenek an tehlikeli durumlarda
nitekim bu 33 dnemde 120 an alarken sonucunda
t. Btn bunlara paratoner, din byk
gre ondan korunmaya ta kendi-
Jt'.\l: kiJiselere parataner koymak, olacak Paratonerin
sonra 1 Azizler Yortusu gnnde, btn kilisderin dolu
bir gelen Byk Lizbon 30 bin ld. Bu deprem ve -en
ok: para ay epreffiler din Tan-
parataner yznden insanlara ynelen olarak nitelendi. Ne var ki
yol paratonere da gitgide Asimav'un deyimiy-
le, paratanersiz kiJiselere ama paratanede korunuyarsa
genelevine hi herkesler fark eder 1767'de
geen bir olay da B rescia kentinin ellerindeki 100 ton barutu en g-
venilir yer olarak Kilise'nin mahzenine Parataner falan yoktu kilisede elbet.
1767'de kiliseye Korkun bir patlama kentin birinin bin ki-
lmne yol Bu olay -tabii parataner konusunda- kesin sonunu
getirmed e nemli rol (Gney Gnen, Bilim ve Sanat, s. 4 7)
Bilimden Yana 15
rak grmemiz ilgin
Mslmanlan ilme zellikle ilme de-.
vererek mensuplanna ilerleme ve tekaml farz
( ... ) Allah ilme konusunda: 'De ki; hi bilenlerle bilme-
yenler bir olur mu? Ancak sahipleri
(Zmer-9) Bu ayette ilmin belirtilip ... "<
3
>
uygun yorum ya-
asgari Oysa Tabbara bu
temel
Ayetin btn "Geceleyin secde ederek ve ayak-
ta durarak boyun bken, ekinen, Rabbinin rahme-
tini dileyen kimse inkar eden kimse gibi olur mu? Dedi ki: Bi-
lenlerle bilmeyenler bir olur mu? ancak sahiple-
ri (devamla 10. ayet:) Ey inanan Rabbi-
nize gelmekten bu dnyada iyilik yapanlara iyi-
lik gkyz sabre-
denlere ecirleri sonsuz olarak denecektir." (Zmer-9-10)
gibi Kur' an, ayet iinden
la ekerek ve anlamlar ykleyerek
aksine, bilime etmemekte, bilimin
vurgulamamakta, hele hele bilimsel ilerleme ve
farz Aksine sz konusu ayet ve ncekilerde,
"bilme" ve "bilmeme" ikilemini Rabbinden rahmet dilerne
veya i fa e OlaraK: K: u " ataf 'Saliibi"
yani yolunda
Rabbine gelmekten Al-
lah kadere iman edip sabretmek oldugunu ve Sab-
denecegirii' Demek ki
ayetin geregi ile Ta ona yklerneye anlam
birbirinden tamamen
Yine dinleyelim:
"Bir ayette, alimierin Allah dereceleri ve
kendilerine has zellikler belirtilir. Allah sizden iman edenlerle
(3) Tabbara, s. 285.
16 ve Bilim
ilim verilerrlerin derecelerini ykseltir (Mcadele-11)"

_!5-ur'an her yerde gibi burada da "alimi", din
gerek: a@amdaki bilim
onun en ar ltadesi olan J in biil!iiClsio i!e"deg-11,
islamiyecin bileni, sz konusu eailmekte-
dir. Nitekim Al-i ilim
teyit etmekte belirlenerek bu durum daha da ifade
edilir.
te yandan, "ilim verilenler" de kendini gste-
ren ve bilimsel tamamen olan dinsel dik-
kate Din felsefesi bilim, her sorgula-
yan bir rn o ar , a - gereklerin[{
"Clegil, nce'den eyfiJ;!-
tince bir "ihsan" olarak, kimi kullara veri en ir
Gbtek byle
de zellikle kafir olanlara edilmesi iinden
bir olurdu.
Herkesi ve dinlerin
yolu ileri sren bir
etkileyecek, stelik kendi
da iddia edilen bilimi, kendi mmetine
vermesi Oysa O, kafir olanlara vermektedir.
Bu durumda sormak gerekir; yoksa tercihleri ve ger-
ek yolu konusunda bize verilen bilgiler
Kur' an' da Allah keyfiyet kullanan bir g olarak ta-
ve "Allah bylece bilgisizlerin kalbine mhr basar"
(R.um-59) gibi nitelernelere Bylesi
bu ve bu iin
sonsuz adil inkar stelik Rum-59,
alt ve stteki ayetlerle btnlk iinde grlecek-
tir ki sz edilen, bilimsel bilgi veya gerek cehalet
Allah'a inan ve kulluk ykmllkleridir. Yani sz konusu
ayetler gerekte gc ile
(
4
) Tabbara, s. 285.
Bilimden Yana 17
kifirlerin bu durumu ile ilgili bir Muhammed ta-
bir oyunuyla, giderilmesinden ibarettir:
Allah her kadirdir, onun da yolu Buna
kafirler var, nk Allah kalbini br
dnyada, onlara sadece gazap gibi, bilimin
de zenginliklerin de daha ok kafidere iyi-
ce iinden bir durumla
Ama Tabbara, keyfince srdr-
yor: "Keza Allah ilmin hududu beyan eder: 'Her
ilim sahibinin fevkinde her bilen (Yusuf-7 6). Bu
ayet alim kimselerin mani olur, daha
ok sevk
Ayetin yorumu ok
Sz konusu ayette, bir su ilgili olarak
bir rivayet (bkz. 1. cilt, Kur'an'
da Peygamber Sylenceleri) ve su ortaya
hareketle, " ... ki Allah dileye. de-
recelerle ykseltiriz. Her ilim sahibinden stn bir bilen bu-
lunur" denmektedir. Yani, aksine, sz konusu
ayette bilim, bilimin bilim alakgnll-
ve daha ok yneltme gibi yoktur. Her
nce bu ayette ve genelde Kur'an, bilimi kendine so-
run Tabbara ise, her "ilim" ve sz ge-
en ayete ve tabii oradaki da zeva-
hiri kurtarmaya
Tabbara'dan bir ilgin da genelde bilim ve
din zne "Onlar daha nce-
kilerin bir mi bekliyorlar? Sen
kanununda asla Al-
ifadelerinden
sonu, tabiat bilimsel
Kur'an
(6) A.g.c., s. 291.
18 ve Bilim
ncelikle yolunda yrme-
yeniere ynelik bir tehdidinden ibarettir. Orada
geen "kanun" bilimin ilgi
dan bir anlamda Tabbara,
btn din gibi anlam benzerlik-
leri ile kendisiyle bilim temelsiz paralellikler kurarak
gerekleri gnln rabatlat-
maya
Rum-30'daki ise bilim klasik din
felsefesinin ifadesidir. Oysa Heraklit'in, suda iki
kere ifadesinde gibi bilim, her za-
man iinde evrim savunur. En hareketsiz
grnen bile, gerekte kendi i-
lerinde ve birbirlerine grece gstererek s-
rekli bir iindedir. Yani bilirnde hareket din-
sel ise hareketsizlik!
evrimi reddeden din Yasin-82'de
de ifadesini buluyor: "O'nun bir iste-
di mi ona sadece 'ol' demektir, o da hemen
o gre:
ce gosterse e belli birikimler srecine
0._ ar. bir a_nqa ve bir
key:fiyetine gre de.@, i ve belirlenen bir evrim
srecinde ye
7
ol' yok-
' tan var gibi vardan da yok olamazlar. Kendi ile-
rinde srekli bir hareketlilik gsterip belirli ola-
rak nicel birikimler sonucu bir nitelikten bir
ve
"istedi mi ona sadece 'ol' der, o hemen oluverir" cm-
lelerinde ifadesini bulan din bilimsel tam kar-
ki "kader"in mutlak inan bir felsefe-
(') Yasin-82'nin Haluk Nurbaki yapuan olduka geride
(Bkz. Haluk Nurbaki, Kur'a11 'da11 Ayetler ve Gerekler, V. Cilt, s. 82). Bolca bi-
limsel szle yarallian toz duman iinde, yz milyonlarca "ol deyince hemen olu-
verir" ayetine uydurulmakta - hem de ne uydurma!- tabii bu arada "mspet bilimler ... mad-
Bilimden Yana 19
de, bilimsellik ve bilim ynelimi de sz konusu olamaz.
Tabbara'dan bir daha: "Kur' an, istedikle:
ri ulvi ve tabii hakikatler konusunda kesin sz sahibi
iin ilim sevk eder: De ki, Rabbim
ilmimi (Taha-114) ayeti bu belirtir."(?)
Tabbara, genellikle gibi
tahrif etmektedir. Taha-114'n btn "Gerek h-
kmdar olan Allah ycedir. Ey Muhammed, Kur'an sana vah-
yedilirken, vahy bitmezden nce unutmamak iin, tekrarda
acele edip durma, 'Rabbim ilmimi de".
Demek ki ayette gereklerin iin bilime y-
neltme diye bir sz konusu
bilime daha da tesi onu "farz iddia-
bir yana, ilme davet konusunda bu iktifa
etmez.[?!] Bilakis akli donukluk ve fikri ko-
ruyan birok esaslar koyar. [?!] Keza akli taassubun
ve gericilikten koruyan evreler. [?!] Btn bun-
lar ortaya prensipierin neticesidir[?!]"C
8
) diyerek
iyice ifrata
-zde bile- bilimle kendisini
bu dayatmaya gre buna
yet, ne ki bunu Buna karar verecek ulus-
otoritesi gibi, hakim eko-
nomik ve bilimsel bir dinamikten yoksun nemlisi
de dnya her alanda olduk-
a nettir. ki dnyada ser-
best ne kimsenin kalbini ne kimseye
"ilim" yrtmeden Bunun
sonucu da bilimin hayata
desel evreni milyarlarca senedir bir sistem (a.g.e., s. 80); yine
"Kn (ol) emriyle uzun bir gei rmcsi, Kn emrinin
gecikmesi ya da uzun zaman sonra sonu vermesi demek Onun kaderi
zaman eylemi iinde tahakkuk edecekti, de." (a.g.e., s. 85) gibisinden pek ok de
ortada
(7) Tabbara, i slami)'ef, s. 286.
A.g.e., s. 286.
20 ve Bilim
bilimi zaten ba-
beri kendilerini rahatlatma-
ya, bilim-din yklerneye a-

Ne ki bu da gibi ortaya
somut koymaya yetmemektedir. yle ki Tabbara, Kur'-
"Sizin nefsinizde de ibretler cmlesinden, psi-
kolojiyi, "Grmyor musunuz ki Allah semadan in-
dirdi. .. Allah'tan iinde ancak alimler korkar" ifadesin-
den de bilimlerini gibi, absrd sonular
katmakta hibir grmemektedir. Hem -ve
her syleyeceksin, yani sorunun ya-
daha en kabul etmez biimde vereceksin,
hem de bunun bilimsel ynelime iddia edecek
ve alimierin Allah'tan daha ok demagojisini yapa-

Yine Tabbara, "Ant olsun ki, biz bir kavim iin
ayetlerimizi misiniz?" ifadelerinden,
"her hakem kul-
lanmaya Kur'an'da elli ksur yerde ve
kknden kelimeler ve bunun da
iddia eder. ok basit ve o ka-
dar da Ve tab gibi lt-
n de daha en Allah'a iman! Buna gtrme-
yen bir ve kadar ortaya koy-
sun, Kur'an'a gre, rn Yani gerisinde,
bilim yoksunu hurafelere gerek anlamda
olarak bilme-
yen insan, bunu bir gcn demek ki ol-
ynlendirilmekte ve bundan da
akla, bilime nem sonucu

Son olarak, Tabbara'run materyalistlerle ahirete tar-
az nceki reddeden szlerini
madan gememeliyim: Tabbara Leon Voly'den hareketle
Bilimden Yana 21
savunuyor: ' 'Bugn bizim mptela
tamamen yo eaen kuvvetli ir ze_.
lr zehir, yce, adil, byk
ne varsa hepsini

gtrmez ki burada az nceki bilimcilik,
aksine, din felsefesinin gerek
yle de olmak nk bilim, en
ok olmak zere, Allah'a atfe-
dilen her gerekte tamamen olgular ol-
ortaya koyarakdinin felsefi temelinde erozyon yarat-
makta ve dinin cehalet eritip bitir-
mektedir.
Dikkat edilirse, tarih boyunca her trden dini ile bi-
lim hep ta ki bilimsel s-
re n bir g da, din
oportniste bir bilimle zorunda
kana kadar. Tabii, bu iin dini alenen yo-
rumlardan n ve bu birlikte
din, siyasal ve toplumsal nfuzunu bilimin nnde engel yap-
maktan Buna bilim de kendi srecinin
felsefesini ortaya koymaktan uzak
Bu birlikte bilim toplumsal olarak dl-
lendirilen, ve rahat a-
bulan konumuna
dir. Ancak kapitalizmin bilim
da zelde emekten veya sermayeden yana, genelde materyalist
veya metafizik felsefe olarak bir
Avrupa'da retim biimindeki isel
maz rn olan bilimsel nceleri Kilise'nin btn
beraberinde Rnesans'
tan sonra, her ne kadar Kilise'nin gc grece da az
nce sz konusu kadar, yine de
engellemeler devam Avrupa'da byle bir sre
22 ve Bilim
rurken durgunluk hakimdir. nk ege-
lkelerde, retim zaten bilirnin
sini terikleyen bir nitelikten uzak
gibi ve boyutlu bir din-bilim olma-
Bununla birlikte dinin bilim
dan, otoritelerin IG.lise'den Bu nok-
tada hemen akla gelen birka
Evliya elebi Seyahatname'sinin birinci cildinde, Hazer-
fen Ahmet elebi'nin uma denemeleriyle ilgili; "Hazerfen Ah-
met elebi, nce Okmeydaru'nda minber zerindeki,
havada kartal ile sekiz dokuz kere uarak deneme
Sonra Sultan Murad (IV. Murad) Sarayburnu'ndaki Si-
nan seyrederken Galata Kulesi'nin en s-
tnden lodos ile uarak skdar'da Mey-
daru'na indi. Sonra Murad Han kendisine bir kese vere-
rek: 'Bu adam ok korkulacak bir Her ne. istese elin-
den geliyor. Byle kimselerin diye
kendisini Cezayir'e Orada ld" demektedir. Bi-
gibi ayru zamanda tm
aleminin en byk dini otoritesi, halifesidir.
Yaru Bey, Ali gibi byk astronomlar,
lkelerinde zgrce
bilgi birikimi ve
gerekesiyle dini devlet otoritele-
rince Nihayet kurulu tek rasathane de 1580
astronomi alarundaki
tmden
Sina'run, otopsi yntemine fazlaca
yznden,
bilinmektedir. Bu durum sonraki da sr-
ve I<:ilise'nin geri 1286'da otopsi
yapma izni ise bu olanak sonra-
ki boyunca dahi Nihayet
merkeziyle olarak otopsi
de kadavra elde bu z-
Bilimden Yana 23

grlk fazla ki bilimsel '{J
engelleyen sz konusu tek.
grmesi de Her ne kadar
gibi reformist din alimleri "anatomi biliminin
kudretini bilmenin yolu yolundaki
da gerek Kur'an, gerekse dinsel otoriterler, bylesi
nnde engel olmaya devam Ne de olsa ldren
de veren de olay ve de-
ynelik kadere, iradesine kar-
yasaklanmak
"kadavra ile yapmak, dinsel ere-
vesinde, kesinlikle
. Hemen akla gelen bir rnek de
kuran dinsizlikle sula-
narak Halep'te bizzat Selahattin ld-
rlmesidir. Bu sekin bilim tek "suu", o dnemde
egemen olan din yorumundan daha bilime, grece daha
uygun bir getirmekten ibarettir.
Birazdan da gibi bulan bilim da-
topraklardan an-
cak bir elin kalan bir
aleminin dikkate Kilise yok
olma tehlikesiyle kalan Yunan bilimiriin,
bilim birikimiyle Rnesans'a
na olanak Ki bu da, aleminin yk-
denk ve henz
konumunun zgn dnemin r-
ndr. Yoksa, onun da genel aleminin engi-
zisyon dneminden 11. yy. ncesi bu zgn
dnemi o gne kadarki bilimsel birikimlerin, henz yeni yeni
rn verme dnemdir. Ancak, bu dnem
ve bilim, aleminde yiti-
rerek bir daha geri dnmernek zere Avrupa'ya g etmek
durumunda aleminde dinsel gericilik
dan yitiren bilim,
24 ve Bilim
retici glerin eski birikimi de kendi-
ne temel yaparak, Rnesans ve gl bir
iine ve Kilise'yi kendisiyle belli oranda zo-
runda
Burada da belirtmek gerekiyor: bilim
diye bize sunulanlar, bir dnemde
-ki bunlar da takip eden blmlerde gre-
gibi
bilim tarihinde etkin bir grecek ortaya
Resmi ve Trk tarih bu ko-
nudaki da bilimsel bir bol vg
ve abartmalardan ibarettir. Sz konusu kitaplarda "bilginle-
rin" bolca rast-

"Byk bilgin, byk ... en gl
bilgini olup o ..
nndeki hep stn Falan
falan alanlarda derya gibi idi. birinci bilgin-
leri yer ile n yap-
olup falandan feyz falana feyz (N
o feyzler?) ... ktphane idi ... Ne bunlardan?
Hibir nk bir bilginin l laf
bilime Bize birisi Edison, Pasteur,
Markoni, Fleming ... ne diye sorarsa tek
bir szck olur. 1000 Temel Eser, 1001 Temel Eser dizile-
rinde bir inceleyin, muazzam kltr-
mzn ne daha iyi
Bilimsel kltr tek sorumlusu
Bunlar rtrnek iin de) ...
sentezi giderek Trk
bile Trk olarak lanse ediyorlar ...

(tO) Vehbi Belgil, Kltrmz zerine Cumburfyet Gazetesi, 11 Eyl\1986.
Il. Blm
BiLiM DiN
"Feodal retim bilime olan talebi mi-
nimuma indirdi. ticaret ve denizcilik or-
taya yeni gereksinmeler dek bu talep bir daha yk-
selmedi. Fikirsel abalar alanlara, bu arada byk l-
de medeniyerin yeni bir unsurunun hizmetine,
dinsel inanlara
Bu uygun Budizm'in
glenmesine oluyoruz. Bu dinler ilk her ne
kadar yer yer ilerici bir grdlerse de srete, kendi ka-
rakterlerinin olarak, verili retim feo-
dalizmi, bilim koruyan
birer ideolojik kurum oldular. yle ki bilirnin nceki
larda olumlu srecini de engellediler. Hem
dikkatleri "br dnyaya", efsanelere ektikleri hem
de her trden hep iin bilimsel
retkenlikten uzak, miskin, enerjilerin siyasal alanda
toplumlar
devresinde, her ne kadar bilim
olumlu gren bir dneme da, bilim kar-
tutum tm dinlerin tarihine egemen Bunun so-
nucu bilimsel iine durgunluk,
(11) J. D. Berna!, s. 181.
26 ve Bilim
yetin 9, 10, 11. hari 15. Rnesans'a kadar
srecektir. Rnesans'la birlikte, bilimsel
nndeki engeller para para geriletilmeye
durgunluk, gnmze kadar devam ede-
cektir. nk, egemen i di-
toplumlarda gibi, dini engelleri ge-
riletecek bir etkinlik gsterebilmekten uzak
Dinler, ve ona hk-
medilmesini amalamaz. Tam tersine bu ve
emirleri en iyi "kul" olarak
geirilmesi ve "br szde cennetine
insan bilincini krelten bir grr. Bilimsel
ise ona hkmedilmesini, bu
potansiyelinin en iyi biimde
mesini ve br dnya orta-
ya koyar. nesnel olarak her dinsel
ve daha da tesi, kr inan ye-
rine her ortaya iindir ki
bilim, ama zellikle de onun felsefesi dinler hep

Eski biliminin gnmze gr-
d diye, ne kadar
"bilimsever" ynnde demagojik iddia,
kompleks giderme hibir Dinler tara-
egemenlik bilim, tek
tek bilim emekilerinin ve zorlayan maddi
rn olarak birikimler sayesinde, Rnesans
ve bir
evrim iine dnyada bilimsel
dnemde Mslman dnyada eviri ve yo-
rumculuk dayanan bilim, bir gsterdiy-
se de Gazzali'de ifadesini bulan din felsefesinin
sonucunda, pek fazla somut rn veremeden ta gnmze
uzanan bir gmlmekten
ncelikle ortadan gerekiyor:
Bilim Din 27
lam ilmi", alimi" szcklerinin ifade durumla,
lkelerde bilim, nitelik anlam-.
da birbirinden Ne zaman ki bu iki nitelik
Gazzali felsefi dzeyde yani
lam gerek alirolerin or-
tadan o noktadan sonra aleminde bilime
yer kalmaz. gibi sekin rneklerle tam da
ma, nitelik birazdan
miz gibi bilimsel sre Tabii ve
n olarak.
ilmi" denen Kur'an'da kapsarola
o, Allah gzlem,
ve deneyle elde edilemez. "Yukardan" indirilir. "Alimlik" de
bunu zmlemek, yorumlamak, onun yeni so-
zmlenmesi ve kitlelere gerekli kat-
ibarettir. erevesinde bu ye-
tenek de yine Allah verilir. yle ki Allah, istedik-
lerinin "kalbine rtler rterek" bu "ilmi" engel-
lerken, istediklerinin "kalbini onu daha iyi anla-
Allah bu "ilmi" her kapsayacak biimde
Muhammed'e nk o, en sekin kuludur
ve "hibir yoktur ki buindirilen Kur'an'da yeri
Sz konusu olan "ilim" -daha sonra tek tek
gibi- ylesine ilkel, ve bilim ki
6. bile onu ilim diye nitelernek rne-
kendisine "Allah ilrni"nin btn olarak Mu-
hammed'ten, yani en byk "bilgin"inden
pek ok hadisi, bu "ilmin" olarak duyabiliriz.
"Gece veya gecenin bir za-
man men ediniz. nk
lar o (yeryzne) ve (faaliyete geer)ler" (Hadis).
kalk, Rabbinin taksimatina
ol, olma, zira yce Allah tan yerinin
ile taksim eder. Bu
uykuda bulunan kimselerin dar olur" (Hadis).
:)
28 ve Bilim
gibi -bir tanesi gibi
da gece faaliyete
Tan de bu kez Allah ve sabah
Ne ilgintir ki
"kafir"lerin sabah kalkanlardan da-
ha bilgili ve zenginlik iinde gsteriyor.
Bu "ilim" e gre, ocuklar ana babaya isyan etmesinler diye,
yedi gn sonra, "Akika" (isyan) kesilir.
yedinci gn kesilerek
ve o kadar "tasadduk" edilip salan gmlr".
nk Muhammed'in "ocuk akika rehin
Onun iin (kurban kesilerek) kan ve ondan
eza (verecek gidermek gerekir" (Hadis).
Yine bu "ilim"e gre, ocuklara konulacak ad, ka-
derinin belirlenmesinde etkili "hzn" vb. adlar
Keza karakteri anne style geti-
asil olmayan karakteri de bo-
zuk olur vb.
Hadislerde edilen, ''Ya alim, ya veya dinle-
yici veya muhip ol, olma helak olursun"
( ... 100 Hadis, s. 199) ilim de bu "ilim"dir. Alim; "ilim"i
en iyi bilendir. de bu yolda belirlenen kade-
melerden birine yani ya bu "ilmin" bilgini, ya
rencisi ya dinleyicisi ya da sevicisi Aksi takdirde mah-
volursun; bilimsel eli e an, fetheden,
eg@en olan "kafir" _i15i!!
Bu erevede, Kur'an an oir olmayan kimse
harap ev gibidir." (Hadis) ne srlr. Ne ilgintir ki
bu "ilim"in etki oranda, ilmin (bilimin)
gryoruz. Keza aleminde de bir dnem ge-
bilim, ve
paralel bir olarak ortaya Bu
lam iyice bilim de
(!2) Benzeri hadisler iin: M. Emre, Kadm ve Aile.
Bilim Din 29
alemindeki
Sistematize bir inan biimi olan din ile bi-
lim nitelik
fantastik bir tablosunu izen dinin
tersine bilim, ve yntemli bir biimde
rak, onu olay ve niteliklerini
tarak ve elde edilen somut verilerden geneliemelere giderek
somut temeller amak demektir. Gere-
yntemli bilgisi demek olan bilim, bul-
mak gden dile getirir. Bilim, yntemle
elde edilen bir bilgidir". Bu yzden de o, dinsel
ve onunla z olarak bir iindedir. Bi-
lim, somut olanla, yani gerek olanla, yani mad-
de ile dinler bu temel onun
yerine "ruh", "melek", "br dnya" gibi, gerekte
var olmayan fantezileri geirir. "ruh"u ele
Bilimsel olarak duyusal
bir olmayan ruh, bir organ veya be-
denden srdrebilen bir aksine
beynin belli bir blmnn fizyolojik sonucudur.
Pavlov'un bu bilimsel deneylerle de ka-
Pavlov, ruhsal faaliyetin maddesel temele dayan-
kesin olarak beri meta-
fizik kurgulara yol aan, maddeden ruh son
"Bilimsel olarak ruh, maddesel
yan bir faaliyettir. duyu stndeki etkisiyle bu
etkiyi tepki zmlenmesi,
ruhsal faaliyet olgusunu tmyle

"Evreni, fantastik imgelerle yorumlayan dinin aksine bi-
lim, evreni kavramlarla bilimsel anlamla-
kavramlar, srekli hareket halindeki evreilin ge-
greli ve iken, dinsel kavramlar mutlak,
ilahi, da -ilk ortaya
(131 Orhan Felsefe s. 330.
-.
30 ve Bilim
da uygun da dahil- sre iinde pratikten ko-
pan nk, uygun olan nermeler de
dahil, bilimsel yntemlerle bilim yntemlerle;
dogma olarak, ortaya konurlar.
Dine gre gerek bilginin sahibi ve bilgelik de
onun "ihsan" etmesiyle elde edilir. Oysa bilimsel
bilgelik, tarihsel bir olgudur. Yani sre iinde,
ma, gzlem, deneyim, birikim yoluyla bir er-
demdir. bir
Nitekim somut gerekler de bu Dini
hibirinde bilimsel ynelim ve bilgiler in-
iin gsterilmez. Buna
rtnme gereksinimiyle elbiseyi,
daha iyi ve dzenli beslenmek iin besin ve dzenli
elde biimlerini, kurtulma ve da-
ha iyi iin ve egemen ol-
Bu srete dokumadan pu-
sulaya, en ilkelinden en tm -ve ge-
nelde bilimin imgelerin insanlara tek
bir somut
Din bir ceza yntemi yoru-
mu da ona nlem yoktur.
depremlerin, bir ceza da
onlara areler yoktur. nlem tan-
iradesine olarak bilimsel
engelleyen bir grr din. Daha da tesi,
ile modern teknolojinin hizmetimize
enerji vb. gibi ona hk-
medilebilir hale' getiren olgular, hi ama hi yoktur. Sz ko-
nusu din dnemde, ve grlen
dair -o da pek
sadece. bilmeyen din, onu Al-
havada
ilin, onu gece v-e .. -
bilmeyen din,
Bilim Din 3 1
iinden Daha da nemlisi, mutlakla
ser iler. Oysa ki ilim, niteliksel bir farkla
her nedenini bulur ve bunlardan
olanlara nlem nk dinin aksine, olay ve
bilir ve ona
gre kurar.
Din, so-
mut veriler de ortaya koymaz. hareket ya-
ve zelliklerinin ortaya da dahil tm bilgiler,
binlerce sren insan sonunda
Ve bu sre iinde, szde kendi ki-
taplarla yol 2500 da dahil, insanlar sadece kendi
retebildikle.ri bilgiyle, en kk bir bilgi
bile
Dinsel bilgi bize saniyede yz bin km ha-
reket bildirmez. Dnya sisteminin merkezinin
ve onun evresindeki gezegenlerden sadece biri ol-
daha da tesi yuvarlak da ...
nk din btn bu gereklerden habersiz-
dirler. Bunlar bin sren toplumsal deneyle-
rinin birikimi ve insan rndrler. dinle-
rin de -henz bu birikimler bir dzeye
dnemdeki biimi olarak- insan zihninin
rn gibi ...
bilinteki toplumsal ve birikimsel olan
bilgi, nesnenin duyulada bu-
nunla olmayan tarihsel ve bir sretir. din-
ler, bir zincirinden de yoksun ier-
sadece duyumsal bilgiler ve
doludur. Dinsel kitaplarda gnmzde
istisna cmleler bu ol-
ret tesadften ve daha ok da ortaya
bilgilerelen Bunun en da alliS'el ki-
. ve yntemi ile bir bilimsel
ve yntemi niteliksel
32 ve Bilim
Bilimsel bilgi;
duyumsal elde edilemeyen bilgilerin elde
edilmesi, makine, elektrik, radyo gibi bilginin
rnlerini ortaya depremin, ne-
denleri ve areleri, ve tr-
leri, trlerine areler, rnlerin ve zen-
retimi ve ierdikleri ve bura-
dan hareketle beslenme srelerinin iradi bir denetim
vb. ierir. Buna din; sadece duyum-
sal ve o ok basit olan bilgi birikiminin felsefi bir
nedeniyle insanlar yara-
imgesine ibarettir.
Yinelersek yntemli bilgi demek olan bilim (ilim), tm ol-
gu ve srelere bir ya-
bulmak ve belli amalar kullan-
mak iin ierir. "Bilim, yntemle elde edi-
len ve pratikte bilgi" iindir ki din ile en
genelde de idealizmle nk dinsel bilgi, pratikte
bir yana, elde edilen - veya
yntemini sunan- bir bilgi
stelik bilim dinle iindedir; nk din maddeyi
ruhu esas maddenin onun rn syler.
Oysa bugne bilim, basitten madde-
nin bilinteki toplumsal ve birikimsel olarak ortaya
bilginin sistematize ifadesidir. Yani bilim, evreni,
maddenin olan ve srekli yeni duyum ve pratik de-
neyler iinde ve biriken toplumsal bir
srete ve maddenin srekli hareketinin
rn olarak greli olan kavramlarla Buna
dinin evreni fantastik imgelerde ifadesini bu-
lur; onun ve
maddenin hareketi nedeniyle yzn.;;
onu ancak tesadf-
lerde ve olarak bilim
Oysa bilimsel 6ilgi, "eylemsel pratikle tea-
Bilim Din 33
rinin ve srekli etkisinde" ifadesini bulur. Ve bu di-
yakalayamayan, ona tabi olmayan her trl dogma- .
"Bilim evreni, gereklikleri
insan eylemleriyle kavramlar, ulamlar (nesnel
en genel ve temel zelliklerini dile getiren felsefesel
kavram) ve yasalarla (0. din by-
le bir gereksinirole .belirlenmez.
stnde egemenlik, bilimin
mesiyle paralel bir srete, yani bir bir
-ve bu sre insan olarak
hayvandan biricik belirleyici sonucuyken-,
dinin bu insansal yeriyi bize sunmaktan
Onun, kavramaya, daha tesi kendisinin
bu en k-
k bir ipucu gibi, insanlara bylesi bil-
giler Onun bilim diye bir derdi de
nk din hkmetsin, onu retsin di-
ye sadece "br dnya"ya ku-
rallar erevesinde iyi bir "kul" olarak diye
bir olarak grrler. Oysa bilim, tamamen bu dnyaya z-
g, zerinde egemenlik yntemidir. Bu
levsel nedeniyledir ki bilim ile din daha en temelde kar-
iindedirler.
Cin 26-27'de de ifade gibi dinin
na gre "Allah btn grnmeyenleri, bilinmeyenleri bilir; an-
cak peygamberler hari bunlara kimseyi ortak, bilgili
kendisine saklar. yle ki gece ve gndzn
gibi, " ... ye btn va-
kitlerini iindir ki sizi (ibadette-
ki zorluklardan) affetti ... (Mzemmil-20)" diyerek, henz saa-
ti bilmeyen bir bilinciyle, gnmz bilgisi
ne kadar ilkel bir noktada vurur.
nk gnun iinle " ... gyun, bit.
bir ss, bir vnme vesilesi mal ve evlatla-
(Hadid-20)"
34 ve Bilim
Bunlardan ibaret bir dnyada da aslolan iyi kullukla "br
dnyaya" din bilgi,
yntemi ve bilime ynlendirmeyi iyi kulluk talimatna-
meleri sunarlar sadece.
Nitekim Muhammed olmak zere "hkm ve ilim
verdik" diye tm peygamberlerden bize
yan "ilim", kendi bilgi dzeyi ve zaman onun
bile gerisinde kalan bir bilinten ibarettir.
Durum bu iken, din kimi cmlelerden veya
ifrata kimi szcklerden zorlama
anlamlar bir yana, hibir yeni
bilgi herkese grlebilir. Keza
onun bilgilerin insana hizmet
bir bilgi da aksine bir sy-
lenceler ve hukuk hemen grlebilecektir. O
kendinden binlerce nce bilim
bilimsel kitaplarla bile dzeyde bir muh-
tevaya sahiptir. Binlerce nce bilimsel felsefi ki-
taplar bile, gizlerini zmeye din
temelde
yandan din bilim giren konu-
lara olan hemen tmnn, ka-
bilimsel gereldere taban tabana gz-
den
ilmi" kendine sylenen Mu-
hammed'in dnyaya kendinden ok nce
bilim geri gibi, yntem olarak da onlar-
dan nitel Bilimin ile sorgula-
ma ve onu anlamaya din, grnen tm
olay ve nedenini niinini sorgulamadan
hikmeti" diye sahiplenip, mistik olarak kul-

"Bilgisiz gereksiniminden"
olarak dinin grleyen akan
bildirmek veya zmeye
Bilim Din 35
egemen olmak aksine
karmak, dzeni yneltmek
Bylesi rn,
uzun dnem boyunca sustur-
ve bu onu miskin, kaderci, br dnya hayalle-
riyle avunan, sorgulamayan bir
(") Tabii gerek de, kleciye kle, feodale teba, patrona
egemenlerin devletlerine boyun "iyi" kul olmak oluyor. Diniyle iyi bir kul'u,
o dinin iinde ancak ve ancak kendi dinine inanmayanlara ve dinini ona egemen
iin mmkndr; yoksa dini ereve iinde kalmak
smrye hak bilim iin mcadeleye yneltmek nk
bunlar tasarruf farzedilirler.
III. Blm

BiLiM VE VE
1400 tarihi iinde bilimin ciddi
yz bir dnemle Geri ve
aleminin bilimsel kkl komp-
leksi ve bilimle
bu dnem,
istismar edilmektedir. bu
sz konusu dnemi bilimsel irdeleyelim.
"Sekizinci Orta Asya'dan
kadar uzanan bir alanda egemenlik O za-
mandan itibaren bu blgenin byk bir ortak bir
kltr, ortak bir din ve ortak bir dille, birka kadar da
ortak bir hkmete ve serbest ticaret sahip ola-
Daha da uzun bir zaman, din ve hac_, Fas'tan, in'e ka-
dar, bilgin ve serbest Bu
vadede, kltr ve bilimi byk lde etkiledi."<
14
)
bu dnemi, pek ok
alanda da beraberinde getiriyor, ste-
lik bilim-din egemen otoritelerce henz kavrarrama-
bu dnem bilim,
(1 4) J. D. Berna!, BilillllerTaribi, s. 191.
38 ve Bilim
topraklara oranla ok daha uygun
elde ediyordu. Araplar ettikleri blge-
lerde "memuriyet" gelirlerini sonra yerel
ve kentsel ekonomilere
fl Emevi tamamen
Yun:ancayrleiiliyordu. Buna olarak, kendine
fugu Kordaba'dan Buhara'ya
dek Mslmanlarca fetbedilen hibir yerde, Roma gibi impa-
emen ve ekonomisini tutan bir
merkez Mekke siyasi, ekonomik veya kltrel
daima dini merkezdi. Sadece Antakya ve
gibi eski kentler, yeni bir
Her tarafta Kahire, ve Kordaba gibi yeni
kentler kuruldu. Btn bu kentler birbirleri ile te-
mas halinde idiler. V e rnlerinin hem ticaretlerinin
hem de teknik bir etti.
"Bunlardan kentleri, Roma
daki durumun tersine, geriye kalan kopuk
Asya ve Avrupa biliminin odak
tu. Sonu olarak, Yunan ve Roma teknolojisi ol-
duka ve bir dizi yeni icat, pota iinde
toplanabildi. Bunlara elik, ipek, ve porselen gibi mad-
deler dahildir. Bu maddeler de 17. ve 18.
byk teknik ve bilimsel devrimine yol aacak daha sonraki
temelini
"Entelektel da sreklilik olduka iyi korundu.
dini, ama insan
oranla ok daha az kstekledi. Or-
taya zamanlar, putperestlik ve felsefe, iman
dan bir tehlike geen fetih
sonra, nderleri bile eski
bilgilerini ve izin lde Yunan
kltrn benimsediler.
(1 5) J. D. Berna!, Bilimler Tarihi, s. 192.
Bilim ve Felsefenin ve 39
etkilenme, Emevilerin ve
MS. 749'da Abbasilerin ynetimi ele geirmeleri ile ta- .
rihlere Abbasiler, kendileri Pers
men, Perslerin ve Kadimlerin geleneksel
ve bilimlerinin serbest Bilge Pers-
ler, Yahudiler, Suriyeliler ve daha da uzaklardan
gelen yeni Yunan bili-
minin nemli Arapaya evrilmeye
burada ve Jundishapur'da Bu eviri ya
Yunancadan ya da Sryaniceden ve
Halifeler ve Asiller malen destekleni-
yordu. Halife Me'mun bir eviri brosu kurdu (Dar el Hik-
ma) ve burada byk bilgeler Hunayn ve Sabit
Kurra, Aristo ve Platon'un eserlerinin Arapaya e-
virdiler.'' (lG)
Bylece Yunan bilimi Babil, Pers, Hint,
in'in bilgi birikimi zaten olmayan Arap
merkezlerinde Bu eviri eylemi giderek
bir bilimsel, felsefi
srecine
medeniyetinin bilim sos-
yal klasik son pek de-
Ab b asilerin ynetime ile, 7 54-861
daki devrede Mansur, Harun Me'mun ve hatta M-
tevekk.il gibi sofu bir halifenin bilim,
Mzesi devirlerinden beri bir tarzda desteklen-
di. (Kurtuba) Emevi Halifeleri, (928-1031)
panya ve Fas'ta yerini alan Emirler, hatta
lam medeniyetinin devrelerinde bile Selahaddin, Gaz-
neli Mahmut ve Bey gibi prensler
bilimi destekledikleri lde
Bunlara ek olarak, Bermecid Ailesi ve Musa
gibi zengin tccar ve memurlar bilim desteklediler
(lG) J. D. Berna!, Bili!JJ/er Tarihi, s. 193.
40 ve Bilim
ve bilimle oldular. biliminin
bu laik ve ticari onu hemen dini
terde olan biliminden kesinlikle
ve daha ok, Rnesans bilimine doktor ve
deney ve gzlemlerini, ve zenginlerin
bu koruyucu sayesinde yrtebiidiler ve yine bu
sayesinde, bilimdeki bu ilerlemenin,
neden yo-
etkili kendilerini koruyabildiler."
"Bilimin krallar, zengin tccarlar ve asillerle bylesine
onun hem gcnn hem de kayna-
oldu. nk zaman ilerledike, bilim, bilge da-
iyi niyetlerinden halktan
koptu ve bu dinsel nnde kolay bir
yem durumuna getirdi. Kentler ve ticaret mddete,
ve ilerlemeye olanak verecek kadar bilime ilgi duyan
bir orta daima var oldu. Ama bu durum bilim
giderek, dktler ve kendi kaderleri-
ni blgesel kaderlerine Bun-
en bykleri Sina bile hibir zaman emniyette de-
Bazen doktor, bazen vezir olarak ve Orta Asya'da
hizmet etti. Hamadan'da isteyen is-
elinden deli taklidi yaparak kurtuldu."C
1
7)
Bu dnem boyunca bilime temeli ve
olarak her sorgulayan felsefe,
olarak gibi onunla
girmekte gecikmedi. " ... Kur'an'la g oldu-
ile Mslman din bilginleri bu
yolda aba gsterdiler ama bu abalar muhale-
feti ile Gazzali'nin (1 058-III)
bu bir idi.
(1129-1198) ok
bu ihtar ve
(17) J. D. Berna], BilimlerTari!Ji, s. 194.
bir Yunan gibi
lkelerinde de bir etki yaratan iki hakikat-
yksek ruhani hakikat ve alak rasyonel hakikat-doktrininir{
biimlenmesine neden oldu. Bilim ve dininin un-
bir sonraki
kltrel ve entelektel dnya-
bilimin muhtemel nedeni
Daha sonra somut olarak gibi bilim ve
dininin bir dinler gibi
lamiyet'in bilim engeller nedeniyle
Yoksa bu dnemde byk bilgirrlerin hi-
biri, gerek anlamda materyalist gibi, kendilerini ku-
ortam nedeniyle de disiplin hareket et-
mekte, kendilerine "Mslman" demekteydiler. Ancak bu
durum ykselen bilgi ve felsefeye olarak
bir edicileri onun
tasfiyesine ynelen engellemedi.
Ara biliminin bu her ne kadar disiplini
hareket ediyorsa da k'Jk
.
bir bilgi aksine tm Antik
.Yunan olmak: zere, o Babil, Pers _Hint ve in top-
rnlerinden ve de srek-
li olarak temel Islam belgesiyle ara
Her ne kaaar reddetrruyorlarsa da -ve zaten tea ede-
cek denli gl bir bilimsel-felsefi temele sahip de-,
onun "ilim" olarak Kur'an'la da
ve olarak onu yeniden biimlerde
yorumlama durumuna Sre, her yeni
de din-bilim daha da vururken, sz konusu
bilim olarak revizyonuna
ve yoldan onu yneltti. Bu durum Gazzali'
nin sistemarize edilen ve
gibi kendini korumak iin bilime uygun felsefeyi,
(18) J D. Berna!, Bilimler Tarihi, s. 195.
42 ve Bilim
bilimi retenleri tasfiye et-
mesine kadar srd.
Arap bilim, bu
gun ekonomik toplumsal ve tm di-
dinler gibi kendini savunma ynelimini siyasal merkezler-
de sistemarize zamana kadar kendini retti. bili-
minin en verimli devirleri olan 9., 1 O. ve 11. bu
unsurlar henz Gerekten de byk bilim
dinin fazla ciddiye ve laik
bilginin iine
lir. Bilimin ansiklopedicilik ile daha emin bir
Btn byk ve bir sr de nemsiz
El-Fargani'nin, Astronominin gibi
Risaleleri ve 17. hala ders olarak oku-
tulan Razi'nin K.itabl Havi, Kanun ve
gibi byk eserlerini bu bir
ifadesi olarak

(a.g.e., s. 19 5)
Bu dnem iinde Arap bilimin gs-
ve bu
besleyen felsefi temellere girmeden nce, elde edilen maddi
zetleyelim:
Dnem iinde ilgi yeniden ve hem geo-
metri hem de Rakam-
sadece bilgelerin bir
olmaktan herhangi bir ambar kavrayabi-
duruma getirdi; Araplar de-
hem hem de astro-
nomide byk nemi olan trigonometriyi Bu d-
nemde herhangi bir Keldaniler gzlem-
evi devam etti. Ptalemi'nin
benimsenerek Yunan sonraki dnemlere
Bu noktalarda her ne kadar zel bir sz
konusu de Araplar bu ol-
(19) J. D. Berna!, Bilimler Tarihi, s. 195.
sa Rnesans 900 bir z-
lemler amayaca aim an, ag temelini olu -
E;ran y:.ramsal ok daha gerceK e ecekti.
Yine Araplar, teorik olarak ama
pratik temelini kuracak lde
ok alanlara topraklardaki
bilgilerini sonraki hiz-
metine Bu dnemde pek ok harita ve tablo ya-
astronomik aletler denizcilikte Bilimin des-
teklenmesinde sekin bir gren halife Me'mun (her ne
kadar nceden I. Hsing in'de da, on-
dan habersiz) enlem derecesinin iki lmnn

da (her ne kadar Yunan biliminin
ise de) nemli Halife
Mslman ve Yahudi doktorlar pek ok incelerken,
iklimin, hijyenin ve perhizin etkileri En nemlisi
Arap hekimleri, optik bilimi kurarak daha sonra mik-
.roskop, ve optik aletlerin
iin etkin bir temel
Ara lar kim a biliminin de kurucusu oldular; Babil
derin kkler ve
dan gelenekler ve pratik ereve-
sinde yaparak bu alandaki bir btn
olarak ve genel ilkelerle desteklenme-
sini
"Bu zet, bilim geni k-

cl.an her ne aoa unan b'ilimii'lb"it' idi ise ae, 5'i'i'ii'n,
da a ok ve Eski faaliyetleri
ve daima "eSki ve t'riteleri
yznden, bilginleri, Yunan bilimini, Roma
son durumun-
<
20
) Daha bilgi iin, bkz. J.D. Berna!, Bilimler Tmihi (s. 196-199) .
44 ve Bilim
dan kurtardllar. Yunan fikirsel tahlillerinin
hibir zaman veya eko-
lnn geometrik muhayyilesi dzeyine olsalar da,
bilginleri, yine de ve daima bir bilim yarat-
Hindistan ve in gibi Yunan olmayan
lkelerin bilimlerinin dar temellerini ve
cebir ve trigonometri tekniklerini optik bi-
limini de kurdular. biliminin en hayati eski
teorileri ve bilirnde yeni bir yntem ve gele-
nek yaratan yeni tecrbeler ekledikleri kimya veya simya da-
oldu. Bu gelenek, genellikle niteliksel ve mistik karak-
terdeydi, ama bu nedenle de boyu,
astronomik biilemeyecek
bir lde

11. sonra her ne kadar hala tek tek byk bilim
(12. yy. 14. yy. Haldun)
sak da bilim nceki ykse-
dneminin maddi ortaya "dine
siyasal mrn yerini, teorisini Gaz-
zali'nin dinin bilim gerek
Arap zerinde ve bir
bilimsel felsefi hareketin Dinsel
felsefe, kendini bilim ve felsefenin
ylesine kurutularak ki, son-
raki dnemlerde ve Trklerin siyasal denetiminde var-
srdrecek olan siyasal olarak daha
da g elde etmesine bilimsel, felsefi alanda
11. dzeyi Tabii o dzeyde de
kalamayacak ve tam bir gerileme iine girilecekti; fel-
sefe tmden
Din ylesine etkin bir z savunma
tu ki, olarak en kk bir din-
felsefi sonuta bilimsel
(21 ) J. D. Berna!, Bi!iJIJkr Tarihi, s. 199.
da tmden yitirilmesiyle
tarihsel artan oranda ve bunun so- .
nucunda da sonraki dnemde de
Burada nemli bir gerek de Avrupa
klasik feodalizminin aksine, toplum rgtlenmesinin
merkezi despotik karakteriyle bilime gerek bir gereksinme ya-
retici gleri aksine
itmesidir; ki bu durum felsefi bilimsel engelleyen
glerin daha da Sonuta
biliminin toplumlardan rnler
. ami gerielli retecek
Islam terk' etti. Ancak bu birikim Avru-
p:r daKi dinamiklerinin gc
Rnesans'a ghi.bir. temel
teK!ar geriye dnerek sz konusu bilimsel
srecini, onun felsefesi erevesinde inceleye-
lim. disiplini iinde bilim felsefi
bilimin gerekte bir iin-
de bir kez daha grelim.
O dnemdeki bilgi dzeyiyle bile, Kur'an yetersiz bir bel-
gedir: daha ilk itibaren dinsel dog-
malar ve bu dogmalarla kurulan toplumsal dzen yetmemeye
Kutsal gizli anlamlar
(tasavvuf), yeni uygun bir hukuk
bir ve din felsefesi (kelam), kutsal
yorumlama (tefsir) ve kutsal pey-
gamberin sz ve doldurma (hadis) gerekleri
duyuldu. Ancak btn bu dindi ve
bilim, dini iin bir ara olarak
d
, (22)
u.
Yunan felsefesini Suriyeliler d-
Yunan bilim-felsefe eserlerini bir
Arapaya evirmeye Bu ynelimde Abbasi Halifesi
(>2) Orhan Felrefe s. 191.
46 ve Bilim
Me'mun olmak zere edilen bu felsefenin nite-
da gibi-, ideolojik-felsefi qla-
rak gtren yneticilerinin kat-
byktr. Sonuta, zellikle 9. felsefesin-
den farkla, "gerek bilim olan ve dini kimi yerde bir
ara kimi yerde de zorunluluk olarak ele alan" ve
olarak blnen, yepyeni bir
felsefesi Bu felsefe, olarak bilimci olmakla
birlikte sorgulayan ve Yunan felsefesi olan
ve eklemlemeci" bir zellik gsterir.
nokta zellikle yinelenmelidir ki, bu felsefesinin itici
gc Kur'an Yunan felsefesi Olmak zere, s am
bilimcilerinin pek ok noktada islami
_.
Arap ve Mslman El l<indi, Tan-
ve ona gerek bir
(rasyonalist) ve pek ok noktada dogmadan
felsefesinde Aristotelesi olan Me-
okulunun kurucusudur. En Farabi ve
Sina olan bu temel felsefi okulun bizzat Gaz-
zali'nin ok ifadesiyle varacak denli kkl
bir
"Farabi (876-950), Platon'la Aristoteles'i ve bylelikle fel -
sefeyle felsefesini kur-
Yunan felsefesindeki evrenin sonsuz ilkesiyle
ilkesini gder. Ruh-
udur, tm maddesel ruhsal ilkelere indirger. Aristo-
teles'e gre ve madde yoktur, madde, gcn
bilmeksizin, mekanik olarak gzellik ve
iyilik gre Farabi'ye gre
gerekeni ve zorunlu bilir ve bilerek bilgisi ge-
rekenin bilincidir, ama ancak genelleri (tmeli) bilir, tikelleri
(bire ait bilmez ve Aristoteles'e
gre ilk hareket ettirici, tmel us ya da bir de-
tmel usla bir ve Farabi'ye gre tmel
us veya ayru ancak tmel us
Farabi ruhu olmakla beraber ilk
Madde ezelidir. Ruh bedenden sonra
meydana gelir ve bedenden sonra Platon'un ruh
g Ancak srp giden in-
gibi, bu da Farabi
bir maddeci Farabi, kutsal
iin birok deyimi
Avicenna Sina (980-1037)
da Farabi gibi, Yunan
Yeni suclur (ya da tecelli, ya da feye-
zan) zmlerneye Arapa suclur terimi, mey-
dana dile getirir. Bu gre maddesel
evren ruhsal kademe kademe kendini
meydana Sina'ya gre madde ile ruhun (ya da
evrenle ayru zamanda ya
da ruh, evren ya da maddeden zamanca nitelik ve nice-
like (zat ve mertebe itibariyle) eskidir. Daha bir
bu zamanca ncelik'in yerine zce ncelik konmak-
ta ve bylelikle felsefeyle din (hikmetle,
Farabi gibi Sina'ya gre de dinle felsefe
asla birbirleriyle sadece birbirlerini tamamlarlar.
usun bir bir
dir. Bunu de peygamberlerdir ve peygamberler
bu yzden stndrler. Sina bu Fa-
rabi'den Vahiy denen olay Cebrail'le
mak usla sezmektir. Ne var ki bu da felse-
fenin gcdr. Peygamberler, kavrayamayacakla-
birok sezme ve gleriyle, btn insan-
lara stn Sina, bu sonunda
varmakta ve gereklere ittisal bi-
yoluyla ileri

pek bir cisimlerin kendi i gleriyle
<
23
J Orhan Felsefi s. 257.
48 ve Bilim
savunuyor. Bu i gce, zg Arapa
Al-kuvvet al-nefsiye

Bu bilimsel o,
kendinden 950 sene sonraki bile geride
Mad-denin srekli bir hareket iinde
bir zgc ve her da
maddenin bu gn-
mzde
Denilebilir ki ipulan Yunan felsefesinde de bulunan
bu kendisinden ok
ve diyalektik maddeci temel birini
Bugn hala gerisinde ise,
iinde metafizik nedeniyle, g olarak
sadece gc (son tahtilde hareket olarak da sa-
dece mekanik hareketi onaylamaya devam etmektedirler. n-
k bu sayede yani

Oysa sz konusu olan, maddenin tm biimlerinde hare-
ketin esas ve bunun temelde maddenin zgcnden
Maddenin ve bu
lamda de Aristo'dan aktarma Farabi
ispatlanamaz. stelik bu
bizzat Farabi'yle okulda yer alan Sina ge-
Bu bir yana, Farabi'nin da Kur'-
an'a terstir.
ilk hareketi vermekle yetinmeyip srekli
denetleyen, istedi mi yenileyen, varken yok eden,
yoktan var eden bir gtr. Yani Farabi O'nu,
bilimsel denetimine keyfiyecini ger-
ekte Gazzali'nin deyimiyle, "dinsiz" konumuna
dir. stelik, son tahlilde de olsa maddeyi ya
bilimsel da ters halde, denilebilir ki, bu bi-
lim ile elin formlyle Farabi, ispatla-
maya ynelirken "iki cami beynamaz"
(2
4
) Orhan Felsefe s. 192.
yerden devam edelim:
felsefesinde gl bir olan
Gazzali (1058-1111)'de felsefesi erevesi iinde
incelenir. Gazzali, birok Kant'a benzer
bir Orijinal bir felsefesi yoktur, sadece
ve kesin bilginin Ussal bir me-
ileri usla
meydana sonu usla inan
tek yerin gizem2"ilik: konu
-nur zellikle ye n-i
Gazzali konuda dinsizlikle sular:
1- Maddenin 2- tmelleri bilip tikelleri
bilmemesi, 3- ldkten sonra dirilmeyi ve ruhun lmsz-
Dinsizlik beraber,
hcum geri kalan 17 felsefe konusu da 1- Mad-
denin 2- olmaktan ok Yunan
felsefesinin Demiurgos uygun olarak biim verici
3- stelik bu (Sani, Mimar) de
4- bilimi, g ve iradesinin
5- nitelikleri stndeki d-
6- 7- zsz ve
8- madde gibi sy-
leyememeleri, 9- savunmala-
1 0- kendini belirtememeleri, 11- Evre-
nin bir nedeni 12-
sal iradeyle devinen bir hayvan 13- devindiri-
cinin stne ileri srdkleri, 14- Gklerin dnyadaki
dair 15- Kur'an'da ileri srlen ola-
16- ruhunun
kendisiyle var olan bir tz cisim ve ilinek
gibi 17- ruhunun ve
yok stndeki ...
Bir pek gl bir felsefeye
olan Gazzali, br en nemli metafizik konu-
larda onu jurnal ederek, felsefi
50 ve Bilim
etken Gazzali'nin lmnden on sonra do-
sz konusu yirmi konuyu birer birer
yarak felsefeyi, zgr kurtarmaya

Kurtarmaya ve bunu evrensel dzeyde de
ne ki bu, felsefesinin
Bu yzden, bilim tarihin-
deki
tir. O gne kadar bulan ve
metafizik olmakla birlikte karakteri gn gnden
daha da felsefeye gerilemenin ya-
gven da etkisiyle, gerek felsefeyi
sistemarize eden Gazzali, iman felsefesinin kurucusu
tur. hcumlanyla ve nl-
dr. felsefesinin ilgin ama en gerici bi-
ridir. Denebilir ki felsefe, onun ve yzn-
den Arap g etmek zorunda
"Tm felsefe ve olan Gazzali,
iin metafizikilerin ileri srdkleri
tm 'nk bu tm fizikseldir,
ilk gibi, oysa metafizik fizikle
lanmaz, maddeciler ve kendi sistemlerinde me-
tafizikilerden ok daha Gksel ruhun tikel var-
'nk bu
bir kurmak olur ki hem din hem de
diyor.' Platon'la Farabi'ye de
tmelleri de tikelleri bunu ileri sr-
mek diyerek koyuyor.
"Gazzali'nin ve gerici ve ezici yzn-
den g eden felsefesi Endls Arap-
zellikle Bacce ve
Bacce ( ... ) ktlklerden
rak akl-al faal ile Bu konu-
da bir Bu yetkin bir h-
(25) Orhan Felsefi s. 257-258.
kmetin ynetimini bu yetkin ynetirnde
ne hekimler ne de hakimler
nk her ikisi de yetkin ynetim sayesinde gereksiz olacak-
Yunan felsefesi, bu
zellikle XII.
Michael Scott Larineeye evrilince byk
luk ve Bertrand_Ru -
sel, Felsefe Tarihi'nde der: felsefe-
sinden ok felsefesi iin nemlidir. O, felse-
fesi iin l bir sondu. felsefesi -iin de bir
ur."c
26
)
".AristoteTesi felsefe Farabi'yle
izleyen ve bir okul
olarak bir gre; ussal
olamayan hibir dinsel de olamaz, ruh cismin
ve lmldr, lmszlk gelecek de-
mektir, insan ruhunun
maddeyle devim ilksiz ve sonsuzdur. Aristoteles'i Latin dn-
Aristoteles'in ereksel neden
na kadar Farabi'yle ilk us'tan birer birer
ve kademe kademe btn varsayan suclur ku-
da ve 'birden ancak bir
'birden birok ileri srer. XII. 'lY
gerici yznden kaan ve Endls'-
l ykselen
bir de i
ve yerini gizemci bir felsefe olan

Bu nitelenen Ana-
dolu halk iinden felsefenin iin-
de addetmek,
Yunan felsefesini ve zellikle
C
26
J Orhan Felsefe s. 192-193.
(27) 1\.g.e., Felsefe s. 257.
52 ve Bilim
Larineeye zaman hay-
ve Aristoteles
lerini Farabi ve Sina'dan almakla beraber, onlardan
Aristoteles'in maddeci yaruru Bu yzdendir
ki XII. yy'da buluna-
rak ve
nr, Herman van Riswik, tr 1512'
de
Bununla birlikte giderek dinamizm
sayesinde bilim ve felsefe, zorlanarak da olsa engizisyonu
ken mmkn olamayaru
en byk ve verimli rn
Roger Bacon' dur. gre ruh lmldr, nedeni olan
her zorunludur ve bundan tr da bir
Biimler maddenin iinde gizlidirler ve etkiyi
gerektirrneksizin birbirlerinin iinden varolurlar. Bun-
dan tr de yoktan yaratma sz konusu olamaz, sz konusu
olabilen, gizliden ilksiz sonsuz ve zorunlu bir evrimdir.
Devim, ilksiz ve sonsuz bir sretir. gibi btn bu
kkleri Aristoteles'te bulunan, tm maddeci var-
birok Ki-
lisesi'yle Evren ilksiz ve sonsuzdur,
-ve gre, evrenin ve sonu ve
yok yokluk diye bir yoktur -ve
lamiyete gre, evreni yoktan var ruh bedenle g-
p gider, -ve gre, ruh lmszdr),
lmsz -ve
lamiyete gre ve lmsz
insan usu -ve g-
re, insan eksiktir ve suludur,
ve bu yzden de usuyla kendini kurtaramaz ve
ancak

(28) Orhan s. 172.
(29) A.g.e., s. 172.
aleminde bilimi retenlere yn veren felsefi
lar daha da ilgin ve gsterir.
felsefesi iinde iki temel muhalif okulu
ve yine byk nem Mutezile,
Dehriyyun ve bilim Ebu Bekr Zekeriya
Razi'nin (841-926) kurucusu Felsefesi
"Sokrates'ten nceki Yunan ve Hint felsefesinin etkisiyle
felsefesi, zgr
ve tabiiyyun,
ihvan-s-safa gibi felsefi kapsar. do-
felsefesini (ki buna genel olarak deniyor) kuru-
cusu Ebu Bekr Zekeriya Razi'dir. Razi, deney ve
y_ntemlerini kullanan, bilginin sadece duyularla elde
ni savunan felsefesinin ilk grgcsdr. En ok etki-
Anaksagoras, Empedokes ve
Mani olan Razi, bedensel zamanda ruhsal
nedenleri ileri srecek kadar bir
nrdr. Yetkeler, onun Hekimlik psiko-somatik he-
ilk sayarlar. Felsefesinde (uzay),
sre (zaman), ruh ve zdek (madde) olmak zere temel
Fizikte bir ortamdan bir ortama ge-
erken Kimyada basit cisimlerin zel-
liklerini yerekiminin iin de-
neyler Razi, byk (zel-
likle El Kindi, Farabi, Heysem, Hazm) ka-
dar Mutezilenin byk de (zellikle Cahiz,
Keyyal) iin ve felsefe-
sinde bir gelenek Bundan sonra felsefe-
sinde, gene Eski Yunan'da gibi, Platon ve Aristatdes
etkileri egemen ( ... ) Bu arada disiplini Cabir
Hayyan gibi ok byk bir hekim,
tir ki kimya biliminin Cabir, bilginin duyularla
elde ve daha sonra derece derece ussal bilgiye eri-
ileri Hayvandan insana karan-
olarak niteler, ki burada ilk izleri
54 ve Bilim
grlmektedir. Cabir'e gre bilgi elde etmek iin grnenden
grnmeyene uslamlama ve yorumlama yoluyla yr-
mek

kurucusu Shreverdi'dir (1158-1191)
ve henz 33 Halep'te, dinsizlik y-
znden Selahattin Eyyubi'nin Bu
nedenle (Maktul) Shreverdi Gen Sh-
reverdi de gerekte, "Tasavvuf yolunun Ama,
gibi szcklerin gizli O, bir
szck yorumlayarak d-
varmaya Bunun iin
de, Tasavvufun sadece ynteminden Ona gre
felsefe, bir sezgi (ilham, vahiy, hadis) felsefe yapmak,
peygamberlik yapmak demektir. (nefsini)
ve basamak basamak ykse-
lir. artar. Sezgi yoluna
bir kez girildi mi, gittike glenit insan. Her ay-
bir eker. By-
lelikle, her kapsayan byk
Gerek felsefe, by-
lesine bir sezgi merdivenine Anlamlar ale-
mi, szcklerle ve
maz. ona bir Felsefe, onlara
sadece bu yolu gstermekte olabilir.
Shreverdi, Nur Hrykelleri bu gster-
mektedir. Shreverdi'ye gre ruh ve beden diye bir
yoktur. Bunlar Btn cisimler gibi be9en de yo-
bir Bu ykseldike yo-
erimeye Sonunda bsbtn
alemine girer. Bedenle ruh gibi bir z
bir derece

kkleri eski
(30) Orhan s. 191-192.
(31) A.g.e., s. 193.
eski Tipik
bir ileri olan Shrever- .
di'ye gre gkten yere szldke
ve karararak maddesel meydana getir-
Madde, kendini yeniden ona yksele-
bilir ve Sezgisel yntemle
artar; her bir basa-
Bylelikle her anla-
kapsayan byk

Shreverdi'nin b-
yk bir bilimsel incelik sz konusudur. Denebilir ki O'nun
bilinci ve fantezileriyle
veya denli bilimsel ve-
ri veya bir felsefi zgrlk yu-
ifade edilen izlerini
miz temel bilimsel verilere ok daha fazla Sh-
reverdi'nin "ruh"
maddeye, maddenin
da bir ktlesi yani onun da bir madde bilim-
sel ilk ortaya koyan Einstein de ilkel bir halde
de olsa Shreverdi olabilirdi. materyalist tarih
ve evrim teorisinin Marks'tan, Darwin'den ok nce
Haldun'da gibi.
yandan Shreverdi'de, maddenin yok d-
ve da dahil her "ol" demekle
bir ve evrim sonucu
grebilmekteyiz. o, evrimin ilk maddesi olarak
ruh'a etmektedir; ancak Shreverdi'nin bu noktadaki
belirlemesinde geen kutsal kitaplardaki Tan-
aksine maddeye -daha maddenin
biimine- -ve onun
maddenin tekrar olduka
bilimsel saptamalar gryoruz. Ne ki da-
(32) Orhan Felsefe s. 171.
-

"'
,.
s
-G

!
4
\,.

""
...)
56 ve Bilim
ha iken "dinsizlik" katledil-
mesi,
felsefesinin en ok sz edilmesi
gereken Miltezile okuludur. nk din
bilimsel felsefeye en ve en radikal
biri olatak bir ki niin
gnmzde bile bir felsefe ve olmak zo-
runda nedenini ortaya
Felsefenin sz konusu yerde ne kadar metafizik
olunursa olunsun, bir noktadan sonra sorgulan-
noktada ise Kur' an,
Tevrat gibi mutlak otoritesi

''VIII. V bin Ata (?-7 48) ve onu izleyenierin
meydana Miltezile felsefesinde usulu-
ve usa bulunan dinsel inanlara ger-
gizemci Hasan Basri'nin olan
V bin Ata, byk sulu (Mrtekibi kebir) konusunda
retmeniyle ondan ve bundan tr
onun ve izleyicilerinin Arapa
daki 'itizal' tretilen, ehli snnetten kap-
Miltezile Bu

bin sorun
"Madem ki ceza lmden sonra verilecek, demek ki ce-
ruh ekecektir. Madem ki ruh lmszdr, yleyse
kl olacak? temel felsefesi bu ok
sorundan Cahiz (?-868) , Muammer Abbad,
Ebul Hseyin Basri, El Nusaybini, vb. ye-
Miltezile Basra Miltezilesi
sorunlan kader, ceza, nitelikleri Miltezi-
leciler kaderi gre kul kendi eylemlerinin ya-
Byle belirlenen eylem-
lerinden sorumlu kader varsa ve insana btn
eylemlerini neden kendi gene
kendisi Mutezileciler bir alma-
indirgeyerek dinini glendirmeye
Bu felsefesinde
da da Cennet, cehennem, vahiy vb.
gibi Kur'an'da bulunan btn da
zellikle Cahiz, bilginin ilk diyecek
k_:dar ileri ve ilk
da Mfrtezilecilerdir. Islam felsefesinde insan usu-
nun btn tezler, Mutezilecilerce ileri srl-
Bu da Mutezileciler, zgr felsefeyi
ilk ve tek felsefe Mutezileciler
niteliklerini de ve (z)
(nitelik) Onlara gre insansal nitelikler ya-
onu verici saymak
Bu Kur'an da
(sz) kul ve (sonradan mey-
dana Mucize diye bir yoktur, evrende
hibir olgu
"Snniler'ce Mutezile il-
kede toplanabilir:
1- eylemini kendisi zgrdr ve kadere
Byle kendi eyleminden sorumlu ol-
gerekirdi. da onun
kendi eylemini kendisinin en byk Yok-
sa ceza, tzeye (adalete) olurdu. Bu d-
tr Mutezile'ye Ashap al-Adl (Adaletiler) de de-
nir. Oysa kaza ve kadere inanmak
dan biridir. Mutezileciler bu Kur'an'a
Kader nedeniyle on-
lara Kaderiye de
2- kendisinden nitelikleri yoktur. Nitelik
fat) zden (zat) ve bundan trdr ki Tan-
zne eklenen nitelikler kabul etmek birok
kabul etmek demektir. niteliklerini
ve bylesine bir birlikte
58 ve Bilim
tr Miltezile'ye Ehl-i Tevhid (Birlikiler) de denir. Miltezile-
ciler, bu de Kur'ana
lar, nk bizzat szlerine gre nitelik ve z birbirle-
rinin ve nitelikleri Birbirine pek ben-
zeyen her iki Snnet
ehline gre bilgindir ve bilgisi Miltezileye gre
bilgindir ama bilgisi tr Bunun gi-
bi, her grr ama grme
demek, her demektir. Ona nitelikler ykle-
mek gerekmez. gibi her iki de birlik (tev-
hid)'idir. Miltezileciler bu tevhid
na tevhid'in kendi
gibi ileri srmektedirler. Ehl-i snnet de tevhid-
idir. nk zyle nitelikleri birbirlerinden
maz, btn nitelikler Ne var ki
Snniler niteliklerin kabul eder, Miltezile
3- Miltezile'nin nc ana ilkesi (i'tizal)'a neden
olan byk gnah sorunu stnedir. Miltezileciler
bu sorun stndeki tr Miltezile al-
Miltezile'ye gre (m'min) ile
bir rtbe daha ki o kabahaili B-
yk gnah ne ne mmindirler, ancak
lar. lmeden nce tvbe ederlerse mrnin olurlar, etmezler-
se olurlar. Miltezileciler Snni olan bu
duruma orta derece derler.
4- Miltezile'nin Va'd va'l-vaid drdnc il-
ke, birinci ve nc ilkeleriyle ilgilidir. Bu ilkeye gre; kt-
lerin ve iyilerin
iin zorunludur (vacip). ancak
ilgili (Hak-ullaha mteallik) olabilir.
Yoksa kendi eylemlerinden tr Tannca
adaletine olur. yasak-
bir eylemi gene
inanmak usa
5- Miltezilecilerin ilkesi iyi ve
kt ileri srer. Bir
ma ehli snnet de bu Ama iyinin ve ktnn
Kur'an'da Kur'an'da yasakla-
nan ve izin verilen Mutezi-
le'yse bu konuda usun kabul eder,
Mtezile'ye gre iyiyi ve kty us
Bu ilkenin Mutezileciler temel il-
kelerine iki daha ileri te
dnyada gzle ve sz (kelam), buy-
ruk (emir) ve (nehiy) (mahluk)
Mutezilecilik Abbasi halifeleri ve zellikle halife Me'
mun Us'a dayanan
bir zaman sonra inan'a dayanan gerici di-
de usuluk gizemcilikte gizlenerek srp
gitmesine engel

Yine disiplin bir felsefi
ki bunu
felsefesinde ok nemli ve ilerici ileri
' dir. X. ve Ravendi, Taha-
Bessar, Salih Abdl-Kuds gibi y-
nettikleri bu tmyle maddeci ve duyumcudur, meta-
duyularla hibir bilginin gerekten
bilgi savunur. Duyularla tesin-
de her sonsuzdan gelip sonsuza giden tek
gerek Evren maddeseldir, ruh yoktur ki lmden
sonra devam etsin. Madde, mekanik bir
atomlar hemen hemen on De-
hirciler, bu ilerici tr, uzun bir sre
iinde gizlenmek zorunda b-
tn olup
dan nl Trk Bedreddin, bu
"<
34
)
<
3
3) Orhan Felsefe s. 267-269.
(3
4
) A.g.e., s.57-58.
60 ve Bilim
Bilimin tmden terk 14.
Haldun gibi bir sekin bilim
ruz. O kimya biliminin kurucusu Cibir "hay-
vandan insana bilimsel daha
da Bu en "may-
mun ve gibi hayvanlardan geip insana kadar yksel-
en bu hayvanlardan
diyecek kadar uzak sergilemektedir.
Tabii Haldun kendini epeevre dnemin
gerici karakteri (ve belki de, elindeki verilerin de ye-
nedeniyle, "Benim budur.
bilir!" diyerek kendini gvenceye da ihmal et-
memektedir. Ancak nokta ki Haldun ve
bilim kutsal
inanmayacak kadar ve dondurma gren
bir bilin dzeyi sergilemektedirler. Gnmzde
bilimin hali, bu ger-
ek daha da bir grnme brnmektedir.
"Tarih felsefesinin ve toplumbilimin de kurucusu
Haldun'a (1334-1406) gre toplumsal nedeni-
ni kendisinde aramak gerekir"; ki bu di-
yalektik materyalist tarih en zl ifadesini

"zellikle tarih anlatmak yerine
ileri sren bu tarihsel
yerine tarihsel nedenleri koymakla tarih felsefesinin temelle-
rini oldu. Bugn, birok onda Vico'nun, Speng-
ler'in, Montesqieu'nun, Rousseau'nun, Sorel'in, Malthus'n
Machiavelli'nin, Darwin'in, Nietzche'nin
buluyorlar. Haldun, nce, evrensel sezdi:
Tarih bilimiyle hal ve durumla-
gnlerin ve gemesiyle
Bu Yce btn iin
bir (Mukaddime, Zakir Kadiri Ugan eviri-
si, 1954 I. cilt, s. 70-71).
Haldun, sonra evrensel evrimi Biz,
birbirlerine olarak gryor ve birinden tekine
yetkin bir dzen iinde izliyoruz. Maddelerden her biri,
ya da
zaman, kendisine olan maddenin biim ve gir-
mektedir. ykselen madde, kendisinden
olan maddeden daha hafiftir. Bu hal, illemine
kadar srer. bak, madenierden
ve tabaka tabaka grrsn.
Maden, bitki ve ana maddeleri Madenin en
bitkinin en tohumsuz yeti-
maden tohumsuz treyen sebzelerle, hurma ve zm gibi
bitkiler inci sedefiyle kabuklu smklbcek gibi hayvanlara ya-
ve biim ve girebilecek
(Mukaddime, I. Cilt, s. 241-247).
Haldun, da
Toplumsal insanlar iin zorunluluktur.
mak iin, gereleri Bu gereleri
tek Bir tanesinin un olabilmesi,
hner ve gerektirir. retim, retime yetecek
bir araya olur. Korunmak da yle"
(Mukaddime, eviri, I. cilt, s. 106-112).
Haldun, toElumsal olaylap t
mik temelde -;.etim grmektedir. Ona gre ru-
da ekonomik Her azan ve
mal, emek harcayarak elde edilir. Midffi,'ljit'Ki ve hayvanlar-
dan kazan da insan rndr.
elde ettikleri para ve mal, ziraat ve sanayide harca-
ibarettir. Pazarlarda
dayda, ve grlmez. Oysa,
onu elde etmek iin harcanan ve
Kazma kuyudan su grdn m hi?
rusunu bilir" (Mukaddime, II. cilt, s. 355).(
3
SJ
(35) Aktaran, Orhan Felsefe s. 193, 194.
62 ve Bilim
gibi Haldun, din maddeci g-
bilir" diye bititerek gerekte bir
z savunu ynelimine girmekte, ancak
riyle birlikte biimde ortaya da ihmal
etmemektedir. O ruhumuzu faktrn bile ekono-
mik syleyen, retim ve insan eme-
zerine oturtan, daha tesi "kazma kuyudan
su grdn m?" genellemesiyle Allah'a at-
mucizeleri bir kalemde silip atan bir maddeci olarak
dikilmektedir.
Ne ilgintir ki gnmuzn
bilim :ilirnleri" olarak sunarak
bilimle ne kadar uyumlu olarak gs-
terirler. Oysa Gazzali gibi softalar hari, hepsi de
felsefeleri ve en sekinleri bu felsefeleri ge-
temel
ilimi" denen ve bilim retmekten
yapmayan bir yana Ms-
gtrr halife ve kimi blgesel egemenle-
rin bilim, gerekte bir bilimi"
Nitekim dinci felsefenin, dini sorgulayarak ve ykse-
len bu felsefe ve bilime rgtlenmesini takiben, felsefe ve
bilimin Arap giderek
ortadan
Dinsel dogmatizm, bilimin iinde maddi
da ortadan Arap bilimini bizzat ldren
temel faktr Bu ylesine somut bir gerektir ki in-
bugn ynetilen toprak-
bilim Bu lkelerde _
_ bilim bilime
bolca laf retmek, bunun iin de "gavurun" bilimin ve-
rilerini uydurulabilecek bulup
felsefeden zenle uzak tutul;n
iin kullanmaktan ibarettir. ]3u konuda denebilir ki tek istisna
Trkiye'dir, ki bu da Cumhuriyet'in temel-
leri sayesinde Ancak 12 Eyll ile birlikte
tirilen dalga ve YK dzeniyle sre, Trkiye'de de ye-
niden geriye niversiteler bilim bolca din de-
magojisi reten, dini bilime uygun gstermek iin
tahrif de dahil her yolu mubah gren at bi-
limsel felsefenin ise alanlar haline
Toparlarsak, Abbasilerin paralel, zellikle de
halife Me'mun dneminde bilim,
bulur, yeryznn en byk bilim mer-
kezi olur. Bu dnemde tm bilim birikimi
Arapaya evrilerek bilim hizmetine sunulur. Ne
var ki Arap kurumsal denk gelen bu
200 parlak dnem, kendini
Nitekim talan retici glerin
bu yeni egemenlerin
taviz vermek istememesi sonucunda u bo-
yutlara Bu durum ykselen tepkileri
ve eskisi gibi kolay ynetilememesi, i blnme ve
V e toplumun dinsel mu-
beraberinde getirir.
hak bilincini yitiren toi?lum,
yandan izzat iktiaar tevekkl bilincine
rilir. zetle talan gelirleri
a toplumsal tepkiler, toplumsal tepkiler
. s,...u p;
Kme olan gereksinim ve artar. Bylece dinsel
hem hem
de hilafetin toplumsal kontrol iin dozunu bir
"afyon" grr.
ve onun sekin temsilcisi Gazzali gibileri,
Arap bu ekonomik ve sosyal
ezilen bir ola-
yeniden rgtlendirilmesi, yeni
uygun olarak yeniden gereksiniminin ifadesi
olarak ykselecektir. Gazzali felsefesi, ya-
yeniden rgtlerup egemenlerin eline
64 ve Bilim
verilince, hem tepkilerini hem de bilimsel
nn temel yle ki
sonraki siyasal ve ekonomik
bile, bilime kendini retme
Kendine yeni topraklar aramaktan are
mayan bilim ise, geriletme
Avrupa'ya g edecekti.
Bilim ile din evrensel 11.
sonra Arap sonula-
Avrupa'da tam tersine, bilimin gerilete-
rek Bunun da etkisiyle Avrupa
me yolunda ilerlerken, topraklarda gerileme egemen
sre oldu. Sonu ortada. XVI. Viyana da-
yanan da bu kaderi retici glerin
en alt dzeyde tutan merkezi despotik devlet gele-
ile denetimi kendini
br dnyaya bir toplumsal er ge kmeye,
tu ts V e ne ilgintir ki top)
ykselme dnemlerinde gsterdikleri aksine, bu-
na4mlarla areyi dine ve
dzeleceklerine, ve gerilemenin daha da ku-
, y;=-
temle rejimin mrn ama 'gibi
hem hem de toplumu
ToJJ,lumu kendi yolunda yryeniere ede-
sokan dinsel etkin bir
lumsal kontrol de tarih bQY-U.u.caJlibir p-
lumu, motivasyonu olarak yiikseltfJ)J..e.-
biliminin din
celere temel rol oynarken, gerilemesinde dinsel
belirleyici Gnmzde de toplumsal tepkileri
pasifize edip kitleleri "br dnya" kontrol
almak iin, topluma dinsel ideoloji enjekte edenlerin
sonu, bilimsel gerileme ve artan
bir
stelik bu sonu, bilimle
ideolojik din evrelerinde bir
bilimsel veri tm niversitelerde
at bun-
lar dini sonucudur. Ki dne kadar umut
verici sunan niversitelerimizde, bugn
bilimsel gerilemeyle birlikte bolca remesi, bu
durumun
Bu arada, bugnlerde tek tk rastlanan, oysa 20-30
ncesinde tm dinsel evrelerde egemen olan bilim ve tek-
nolojik yenilik cehalet rn dinci man-
gemeyelim. Yani
televizyon, radyo ve otomobile "gavur diye alan-
la-r gerekte, mantalitenin
bu ilkel refleksi, dinsel kaynak-
lamyordu. sevgilerinin din sevgisinden ibaret
uygun davramyor ve lmcl du-
rumlarda bile doktora, ameliyata gvenmeyip blgesel din oto-
ritesi giderek, muska takarak, dua okutarak, kurban
keserek, Allah'a yani sonsuz
yaparak nk
-ilgili blmde idi! Allah in-
teknolojiyle i ie isteseydi
Kur'an'da elbise, at, deve, incir, hur-
ma, gemi vb. aralar gibi radyoyu, otomobili de verirdi. Her
veren O miydi? V e yine ayetlerde al iz-
gibi, kendi yolunda gidip kendine
yani verirdi; gre demek ki O,
kendi erevenin
istemiyordu. bu dnya ve geiciydi" aslolan,
br dnyaya stelik bu teknik aletlerin t-
mn ilan ettikleri Bu bile Allah'a
"yoldan sayesinde ya-
gsteriyordu. Allah elbette istese bir
yok edebilirdi, ama "bazen cehenneme kadar
66 ve Bilim
ertelerdi". Onun keyfiyetinde elbette ki bir "hikmet"
Ama kesin olan ki, tm teknik aletler;
onun ihsan onun "her kapsayan ilmi" olan
Kur'an'da yer almayan ve
rnyd... soruna buydu
ve dinsel dogmaya uygundu.
Gelin grn ki teknoloji, zellikle ikinci
en cra kye kadar her yeri in-
kendine duramaz hale getiriyordu. pra-
tik (-ki tam da bu noktadan
ele geiriyordu sonucu teknolojiyi benimsiyordu.
Teknoloji; treleri durulmaz biimde
toplumsal bozuyordu. yle bir
ki bu, halka 50-100 nce Ms-
lman inan erozyonuna bir - n-
ceki da gibi- dinden
etkisinden bir
duygusuna
Nitekim evrelerin kendilerine bayrak Meh-
met Akif Ersoy, bu kompleksin, ve dine ka-
vurulamayan rnlerini
5. ilk manzumesin-
de, Kerim'in ilk ayetinden esinlenen "Fa-
kat yk bize ykleme diyor ve
szlerine:
Ey bunca bize te'dipeden Allah
Ey alem-i ezen, inleten Allah,
Bizler ki senin va'd-i
Bizler ki bin yz bu kadar S eni
Bizler ki befer bir sr ma'buda taparken
o yaman firki, devirdik ebedryyen
Bizler ki birer hamlede bitirdik
Mabediere ma'budu Hakikryi getirdik
Bizler ki S eni n ismini dtryaya
Giirdkse ya Rab, yeter
hangi elem, hangi
Her bize bir ruz-u (ceza gn)
seller gibi
dininle beraber
da kurban bu
Olsun yine lakin bu yoksulu yurda
Bir hur-u nazar yok mu ki
Bir ilahi bu ne zulme, bu ne :dndan
ve bu bylece gidiyor.
zetle ne diyor Mehmet Akif? "Sen iken
senin yerini hepsini'
seni dnyay:a Ecda-
senin sel gibi kan Btn senin
vaatlerine inanarak Ama sen ezdin, in-
'fettin, Bize Her g-
nmz bir gnli_oldu." -
"- Manzume,. 1914 Ocak bunun iin
diyor:
Balkanlardaki daha kl
Bir ba;ka cehennem bu ne erken?
Nur ist!Joru;:v sen bize
d!Joru;:v kan giinderiyorsun.
Yine devam ediyor:
Madama ki (madem ki) ry
a Tuttun 6i:d
fikirleri de ilgin nce okulla-
Mlkiye, Bahriye,
Baytar, Ziraat, Mhendishane ... Bunlara her milyonlar d-
.--------------------------------------------------------------,
68 ve Bilim
keriz, fakat denizle ilgili yine e, ve kpr
iin usta bir hekim iin Avrupa'ya, bte
iin Fransa'ya diyor ve sonunda soruyor: "Hani tez-
nerede, sanayi nerede? 1 Ya Brksel'de 1 Ya Ber-
lin'de Ya Manester'de ... "<
36
l
Ne ilgintir ki de olsa
bu durum, ynetilenlerin somut olmaya de-
vam ediyor hala.
bu ok ynl sonucu, kurumlar,
kendilerini duydular. egemen-
leri, emperyalizmle el ele
Din neydi ki zaten onlar iin? Egemen
denetim tutma kurumu ... O halde
sz konusu srdrmek iin dini revize etmek ge-
rekiyordu. stelik satmak iin emperyalizme pazar,
yerli otoritelere de refah iinde iin bu rnler la-
Smrgeci devlet ve tekelleri, petrol zengini
Mslman niversitelerinde, bu teorisini
yapmaya yneldiler. nerede ise gidip
deki "ilim", dinsel dogma her
bilim ve teknolojik
kontrol gren
leri zenle tutulurken, bilim ve teknoloji rnlerini
layan din gz "bi-
limsever" oldu.
Bylece; Mslman bilim kompleksi tatmin
edilirken, hem Mslman zenginler anlamda zevk ve
sefa iinde te yandan
ten Mslman halka yeni Ama en
nemlisi, emperyalizmin "kafir pazar ola-
Bu arada demagoglar,
bilim oysa "bilimsever" zerine
gelmez retmeye Bir pek
(36) Vehbi Belgil, Ctlf!Jhurfyet, 21.7. 1987.
ok Emperyalist tekelci de, petrol zengini
Arap de, da memnundu durumdan.
Eh halka da biraz "gavur" ve olanak-
dinsel bir gnl ile fay-
dalanabiliyordu.
Eskiden dinsel ortadan neden olan
bilimsel ve teknolojik bu nce
bu grmez hale geldi; son ise Suudi sermaye-
sinin dini haline geldi. Bunun so-
nucunda dinsel egemen ve glendirme
olanlar, her siyasi sok-
maya Dinsel rgtler ve devletler TV, video, teyp,
radyo, bilgisayar vb. her yolunda
giderek daha fazla kullanmaya yneldiler. stelik emperyalist
sermayenin, kresel hakimiyet erevesinde
ABD'nin projesi
gibi, bir da oldular. Bu noktada
yksek bir sergiledikleri de ortada ... Dinsel
gn be gn ve bu yolda pek ok eziyet
ekerek bilimin rn olan ve "kafir"lerin
TV, onun bin boyu olan
ideolojinin yapmak
Bu tarihsel paradoks bir yana, sz konusu revizyonun
ve iradesi ve Allah'a
en byk gnah da
IV. Blm
FELSEFi DZEYDE BiLiM
aleminin tmden
ve geri bir trl sonucunda, M. Akifle-
rin iinde kompleks byrken toplum-
sal zernininde de ciddi bir erozyon meydana geldi. Bu ise,
kendilerini savunma ynternlerinde neden
oldu. Geleneksel olarak bilimsel veriler
ile znden dinsel ifadeler
da paralellik kurma yoluna gidildi. nmzdeki blmlerde bu
demagojik rnekleri bir bir Ancak onlara geme-
den nce, bilim ile din zerine her
problemli bu zerinde durmak istiyoruz.
"Mspet ve Allah" (Mehmet da
sergilenen bilim-din paralellikler kurma
sonra dikkate makalesinde diyor:
" ... vahiy eseri olan ifadeleri, mcerred (soyut)
ilmi gibi ele ve szgelimi, 'Kur'an'da
ayet, ilmi nazariyeye tekabl eder' ifadeler kulla-
Kanaarimiz ki, son on
Kur'an ve dair kaleme fikir ve
en ilim-iman mnasebetini konu ola-
rak

(37) Do. Dr. Mehmet ve Bkz. D,riinceler, s. 80.
72 ve Bilim
"Bir grup Mslman bilim kompleksi ii-
ne atom Ay'a kadar her
Kur'an'dan syleyerek dininde bilimin de 'man-
anlamaktan ne lde uzak sergilemekte-
dir."(38)
Elbette ki bu Do. M. bilim-din kar-
kabul etmiyor. Ancak "Mspet ve Allah"
Dr. M. da dahil halen yorumculara egemen olan
iler tutar kabullenerek, dini
evtelere savunulabilir bir konuma ykseltebii-
rnek iin, grece daha bir erevesi
turmaya yneliyor.
boyunca bilim ve felsefeyi ve
olan zihniyet, bugn dinin bilimin verileri-
ne uygun iddia ediyor. Bu da iflas edince,
dini nerme ve bilimin savunmaya de-
vam edebilmek iin Do. M. bu kez bir
neriyor:
gereki bir insan-tabiat mnasebeti tesis et-
meyi asla edilmemesi" belirt-
tikten sonra "ne var ki" vurgusuyla devam ediyor: "Kur' an
byle bir mnasebeti, ilmi bir neti-
ceye -mcerret manada ilmi bir netice demek istiyorum-
mak gayesiyle kurmaz. O byle bir gaye edinseydi, vahiy
nk vahyin nihai gayesi, ve bir Al-
lah insan mnasebeti

ncelikle burada 'mcerret (soyut) manada'
nin kabul belirtmek Soyut
bir yana, somut anlamda da bilimsel sonuca
mak bu sorunu kendine dert edinmedi-
belirtmek gerekiyor. M. ancak bu kap-
samda bir ereveye oturabilir. Yoksa; bir yandan bilim-
(38) Do. Dr. Mehmet ve Bkz. DiiJiinceler, s. 94.
(39) A.g.e., s. 84.
Felsefi Dzeyde Bilim Dinin 73
din koymak, yandan eski
olarak bu soyut planda dondurmak, bir yak;-
olmasa gerek.
Evet, gerekten de bilimle din niteliksel bir ay-
var. Bilim ve rnlerini tm bilmeyi,
ona egemen bilinebilir,
ve denedenebilir amalarken, din bunun
tam aksine bu temel sorununu tm Al-
onun gcne, keyfiyecine
"br dnya"ya motive bir srmeye yneltir.
Bu kul, gnlk geimini o-
ibadet eder vs ... gibi bu iki hibir

M. da vahyin gayesi, ve
bir Allah-insan mnasebeti" Demek ki sonu ola-
rak dinin bilimden temel imgele-
rine ynelik olarak insan dzenlemektir. Tabii M.
bunu kabullenmeyerek dinin bt-
nne ve bu an-
lamda bir yan tecrbe olarak bilimi de syle-
mektedir.
74 ve Bilim
ki sorun, M. "il-
min konusu ile konusu bir dzeyiyle
bir sorunudur. Bu yzdendir ki "ni-
hai" gayesi imana gtrmek demek olan Kur'an ifadelerinde
"ilmi zihniyetiin fayda" aksine somut bir en-
gelleme sz konusudur.
Bilimsel nesnel olarak
her zaman ve Burada aslolan sz konusu d-
sz konusu
daha en her sorunu yoldan, olmayan bir g-
cn keyfiyerine insana gizini zmesi gereken ne-
redeyse hibir sorun tm olay ve olgular
'kadere 'iman', ve etmekten
bir seenek ki bilimsel engelle-
yecektir. Yok aksine olay ve zaman ve mekan iinde
mutlaka bir ve anlama ve in-
mmkn ve onlar s-
tnde "g"lerin hibir ileri s-
ryorsa bilim zerinde bir Bu
da iman, nfuz her alanda
gizlerinin zm ve egemen nnde engel-
dir. Zaten tarihsel gerek de bunu gstermiyor mu?
Dini bilim savunulabilir yaz-
bilmesek, neredeyse bir materyalist sanma-
neden olacak ileri sren M.
" .. ve felsefede grlen byk ten-
kid ve tahlile gerek duymadan, asla
fikir ve kanaatlerimizden diyor. C
40
)
Bu bilimsel iin dogmalara
mak, ve zmleme nndeki engelleri te-
mizlemek gerekmiyor mu? Oysa Kur'an tm dinler gi-
bi, bizzat din gelen zorunluluk sonucu sorgulan-
mak ve konusunda en kk bir gster-
(40) Do. Dr. Mehmet \ ' C Bkz. zerine D,riinceler, s. 88.
mez. Bylece bilimin da n-
k inanca gre Kur'an' "ortaya prensip-.
lerde ve varmak gayelerde en kk bir tebeddl ve te-
gayyr vaki olursa hayat tahakkuk

Olay ve nedenlerine inilmesini, onlara egemen
kabullenmez, iradesiyle, keyfiye-
tiyle ve onlardan Allah'a daha ok kulluk
ders Bu anlamda
salt kendini sorgulatmamakla yetinmeyip bu bilim man-
nedeniyle de bilimin varolma daha en

Mehmet -kendi
bedenine, devesine, denizde seyreden gerniye vs.- dik-
kat etmeye hatta bir ok
grnmektedir" diye devam ederek, bilimsel yak-
Oysa okuyan
herkesin ok rahat gibi Kur'an, sz konusu r-
neklere dikkat ekmesinin nedeni,
mak tam tersine "ne byk bir
nu" gstermek iindir. Bir cehalet olarak, ha-
vada, gemilerin denizde dokuma-
gibi gerek iddialarla, ki-
bilimsel olarak
sorgulamak ve egemen da-
h a ok etme , testim ve ka-
sz ko
kat edilmesini syler. asla duymadan,
tenkid ve tahlile gerd:. duymadan" kendisine mutlak anlamda
ister.
Bu anlamda M. Kur'an ge-
zihinler ne her zaman
vik ilmi zihniyet, ne de ciddi surette derde giren
felsefe, devam eden uzun ve bereketli mre sahip
(
4
1) Prof. Seyyit Kutup, JoS)al Adalet, s. 271.
---------------------------------------------------------------,
76 ve Bilim
olabilirdi"<
42
) bir yoktur. nce-
ki daha somut olarak gibi 9-10.
lardaki felsefi ve bilimsel ve
-
I Yunan, L{rap, Acem ve bi-
rikimi olan ve revizyon
5ilimsel ve hepsi de
Eyk bilim
bilimsel mr,
ve Gazzali'nin yeniden dinsel felsefenin
son kadar engizisyon uygula-
felsefi dzeyde
gerisine bilinen bir gerektir. Nitekim
durumu ifade ediyor:
gibi, Deizm
da bir dini-felsefi cereyan ortaya Buna gre Allah
alemi ama daha sonra onu btnyle kendi haline
terk Allah ile alem srekli bir
Bu Allah bir
olmaktan ok bir mimar gibidir. Yaratma fikrine yer vermek-
le birlikte bu faaliyeti bir noktada durduran Deizm, alemi Al-
bir hatta bir muhalif unsur gibi
Byle sakat bir bir an
iin bu takdirde tevekklle ilgili, dua ile
ilgili, ibadetle ilgili ayetlerinin hibir

M. korkusunda ancak, aksi durumda bili-
min de Nitekim, al-
bilim insanlannda da bu egemen ve
ve nndeki dini fel-
sefi engel bu revizyon yoluyla ortadan
Aksi takdirde, her her zaman
belirlenip bir srete bilim de Oysa
sadece "yaratma" ile ondan
(
4
2J Do. Dr. Mehmet ve ilmi Bkz. zerine Dtiinceler, s. 77.
<
4
' l A.g.e. , s. 80- 81.
sonraki srecin gizlerini zp egemen olmak
oluyordu.
tarihinde boy gsteren her trl ilmi ve felsefi -
mesaide Kur'an'i bir
iin gsterilebilecek somut tek bir tek-
rarlamak Nitekim Farabi'den, Sina'dan, Sh-
reverdi ve bu anlamda olamazlar. Buna
men; "Bundan ki, birok ciddi ilim ve fikir tarihisi,
ilim ve fikir tarihini anlamak iin
sz ettiklerini sylemekte
ca grmez. Bylece M. din ile bilim paralellik
kuran kapamaz.
"Hakikatte ise Avrupa ve en byk ve en
salahiyettar alimlerinin [?!] ifadeleriyle Kerim lde
Mekke ve Medine gibi eski ile ittisal ve ir-
temin eden, evvelki Cumhuriyet idare-
sinde; eski Atina Cumhuriyeti'nden bile stn olan bir yerde
nazil

''Yine Kerim'in Enbiya Suresi 107. ayetinde
'Biz seni ancak alemiere rahmet olarak gn-
derdik.' bunun iindir ki Avrupa alimleri tm
hitap eden bir din zerinde
lerdir. "<
45
)
gibi M. "Avrupa ve
en byk ve en salahiyettar bilim Kur' an' a
oluyoruz!
bilim konumuna itiraf-
lar da ilgin: diye
dnemde, ok seyrek grlen mnferid vakalar bir
yana ilim derde grnme-
mektedir. felsefe adamlan iin sylememiz elbette
ki mmkn Hatta bu sahada bile ok kere mbala-
(44) M. Miispet ve A llah, s. 148.
A.g.e., s. 149.
78 ve Bilim
bir biimde gibi, ciddi bir sz konusu de-
Bir kendi itimai erevesinde sahip ol-
hrriyete, gnmz ok byk bir kesinlin-
de -buna da yzde daksaruna dahildir-
rastlamak mmkn

Bu ifadeleriyle gerekte M. Ay-
da, toplumda bilimin en zgr geici d-
nemde bile, laboratuvarla ze-
rinde felsefi boyutta ifade etmeye ze-
rinde ise daha bir kabul etmekte-
dir. Daha tesi, bu grece zgr dnemin geici
sonraki bu geri gelmernek zere ortadan
ve Sina vb. dnemin sekin bilim
muhalif ortaya kabullenmek-
tedir.
"Sz bu noktaya felsefenin durumunun il-
min durumundan olduka belirterek
devam ediyor
"Her nce geleneksel sisternci felsefe, ok kere
din gibi bir dnya bir hayat anla-
ortaya atmaya ve Bu yzden sis-
ternci felsefeler iinde kltr va-
mevcut olan dini gibi
da vard1. Ya da bir ve bir a-
bir mnasebet kurulabilmekteydi. m-
cerret manada bir din-felsefe mnasebetinden sz etmek
ru Ortada felsefeler dinler bir
sisteme gibi grnen gn-
mz felsefe ise daha bir arz
etmektedir.
Yunan-Heleniscik felsefesinin temel ile
bir sevi-
yede de olsa hakikatleri dile getirdikleri ortaya
(
4
6) M. zerine s. 190.
Farabi ilimlerde olduka hassas. bir
dzeye Mslman muhatap olma-
bir Bu
belki ama suni hibir yok-
tur. Her nce dildeki byle bir ka-
hale getiriyordu. ve felsefe ortaya
koymak iin her iki da tatmin edebilecek yeni bir termi-
nolojiye ihtiya Bu gidermek kolay
Byle olunca da felsefeden yana birok te-
mel dini kavramlar felsefenin diline Sonunda ne
insana olan Al-
bir ilk sebep hr ira-
deye yaratma fikri, Suclur Nazariyesi'nin otomatizmi
iine suclur srecinin da zamanda
hem hem akil, hem de ma'kul olan bir zorunlu kon-

Gene felsefe ruhtan yana koyan
dalist bir insan meyletti. Burada da
rengini Yunan Kur'an .ruhuyla be-
deniyle bir fikri ne srerken, Farabi ebedi
sa'adeti btnyle ruhani karakterde gryordu. Bir
nemli daha: Felsefi teaml, insan
gaye haline getiren felsefe, inanma-yapma btn-
de veremiyordu.
felsefe-
ye temelinde bu ve sayama-
ciddi Oysa ilmi faaliyet iin du-
rum tamamen Kur'an'la
ya da kavga iinde olmak zorunda olan bir dnya ge-
kendi iinde kal-
srece Kur'an'la gelemez-
di. Ne zaman ki ilim ve ok
olarak gibi, zaman ve mekan
kategorileri muteal alem iin kullanmaya
80 ve Bilim
byk hatalara olur."(
4
B)
gibi genel olarak felsefe ile din cid-
di ve kabul edilerek
bilime, ancak Kur'an'la ynde
yorumlamaya geneliemelere
ve olarak izin belirtiliyor. topraklar-
da bilimin niye sorunu da bylece
oluyor.
Bu noktada bilim-felsefe konusunda yo-
genelinde grlen bir getirme-
miz gerekiyor. Bylece, kendi iinde
srece" gibi safsatalata da bir son
oluruz.
bu suni aksine, felsefenin bilimden ay-
nk felsefenin szck "bilim sev-
gisi" demek ve evrensel bilginin bilimi
belirterek sze Bilginin
yeniden bir felsefeden soyutlan-
Felsefe bu ile bilimle i ie, onu do-
ondan btn bilginin
planda demektir. somut bilgi birikimi yoksa
felsefe de olmayacak, felsefe yoksa somut bilginin edi-
nilmesini bilgi, yntem ve da olmayacak-
Bir dnem iin salt dzeyle dinsel man-
felsefe, bilgi sevgisi
iin, bilimsel yitirdi. gerek anla-
felsefe olmaktan da bir
boyutuna indirgendi. Gerekten de genelierne dzeyinde fel-
sefenin din ile konumu, giderek dinin
deki ortamlarda ona yer besledi. nk
felsefe, dinden olarak dinsel dogmalara see-
nekler retiyor ve bunun sonucu, ve
sergileyerek onu
(48) M. zerine s. 91-93.
Dinsel yceltme bile
felsefe, dinin iine onu veya bu noktalarda de-
stelik bunu yaparken dinsel erevelere
uyma her dnemde felsefenin ne-
den oluyordu. Bu durum din zerinde tam tersi etkilere yol
ve bir yandan felsefeyi yan-
dan felsefenin rnlerine dayanarak i gizleme
buluyordu. nk en ilkel ve metafizik felsefeler
bile hem "kader"den hem de "ceza"dan a sistem
sz e ecek denli ilkellik ser
1 ozo ar er a, din en aha derinleme-
sine, daha az nk bir bilim
hareket o gne kadar bilgileri ken-
dilerine temel bir gcn cenneti, ce-
ceza veya dllendirmesi
en gsz, en ilkel stn-
deki bilince ve Filozofun,
bireylerin dzeyine diye bir so-
runu gibi, aksine, bireyleri kendi dzeyine ve
sorun Dinler ise en ilkel
en geri sahiplenip,
temelinde Felsefe, gcn
bilime i Oysa dinin g-
c, ortalama b-
tnlk ve "br dnya" beklencisine vermesinden
Bu anlamda i bilimle para-
lellik hareket
erevesinde dinden de bir "felsefe"
olarak sz etmek ancak aradaki nitel
/ unutmamak ...
. F. de imiY.le felsefe, "dc;ney ve gzleme daya-
nan bilimsel veriler zerinde Hobbes'a gre,
nedenleriyl Vi ed"etllerin olan kar-
bilgisi dir"; Diclerat'ya gre "felsefe bilimdir ve
ancak bilimleri, fizyoloji ve stne kurulabilir"; Kant'a
82 ve Bilim
gre, kendi ilerlemesi-
nin bilimidir"; Herbert'e gre, "bilimlerin temelinde bulunan
A. Comte'a gre ise, "butn
bilimleri bir bilim, bir bilimler bilirnidir", bu an-
lamda bilimin felsefesi demek olan diyalektik materya-
lizme gre felsefe, "bilimsel veriler stnde ve
onlardan pratik sonular demektir, "btnn bil-
gisi, bilgisinin iindir ki bilimler
ve onlarla olarak bir felsefe gereklidir. Felsefe, in-
ve toplum da dahil olmak zere, evrenin tm
temeli olan bilimidir. hibir bi-
lim bu temel gibi bilimlerin me-
kanik (felsefesiz) da bu temel zmleye-

Bu gereklik yinelemeliyiz ki bilimsel
iin felsefi zgrlk Felsefeye yasak kanarak bilimin
ummak bir hayalden ibarettir. Bunun en-so-
mut o dnya ki kendine
mi kulluk yapanlara
syleyen bir Buna bilimi ya-
kalayamamak ani ara ya he r
k:adir hayalleraen vazge-
mek ya da onlara kendini inkar eden, onun
yolundari yola gidenlere tercih eden muiip l31'i'
varlik
esprisi bir yana, M. gibi, me-
kanik anlamda bilimlerin ona des-
tek olma da nk bilim,
<
49
l Orhan Felsefi s. 114.
(') Konuya ilgin bir Molla vermektedir.
onun ortadan gerekesiyle, hava durumu tah-
minleri verilmemektedir. Bir bilimin somut verilerinin en basit
biri halde hava tahmini, dini ortaya yetti-
erevesinde, bilim
yklenmesinde gibi, kimileri, bu durumu da
yorumuna" Oysaki her ve
bu kabul edecektir. Al-
sadece kendinin olan felsefi dzeyde tek tek
dzeyinde de dini ise bilim,
henz bu dzeye ykselen dinsel gericilik sonucu,
iin bu gerek, aleminde
ristiyan kadar fazla Yoksa ilk para-
toneri, ilk yuvarlak ve etra-
bilgisini, Allah
vb. Kur'an ve ilk
olarak benzer
kimsenin
Szgelimi Galile, "deney ve gzlemle genel ya-
gelecekte astrono-
mi- nceden ileri srnce Kilise
de bir toplumda de, Mslman gre ynetilen
bir toplumda bu sefer de gre sorguya
ekilme ve tehditleriyle
Yani Papa VIII. Urban, Calile'yi engizisyona yollarken "Al-
iradesi"ne bu kendi key-
finden veya zgn
olmak zere, dinlerin ortak bas-

Kur'an'a gre gelecek, ancak
Allah isterse yle olur, maddi yasa-
lara sz etmek, zerindeki ege-
son vermek demektir. bu mutlak so-
nucu olarak, toplumunda bilim henz daha ocukluk
dnemini ortaya bilgiler fel-
sefeler retmeye bilirnin bo-
Bundan dinsel bu-
ortaya dinin
geriletilmesi ve byk
ve bilim-din en belirleyici orada
iradesini aradan sreleri bilinebilir maddi gelecek
iin planlar, tahminler yapmak gnahnr; nk "kaderdc
bilinmez, Allah tayin eder; insanlara ise ondan sadece dil emektir.
84 ve Bilim
ortaya bu bile ta-
hamml
Bu durum; dinlerin, insan bilincinin rn olan felse'fe-
lerle zgr bir ortamda mcadele edecek gten yoksun ol-
gsterir. yle ki bilim fel-
sefi boyuta olanak bu acizlik; "biare
ortaya felsefeden korkarl Daha
onu temsil inanan softalar, kendi acizliklerine uygun
bir imgesi izerek, her trden

Felsefeyi ve felsefe sayesinde daha sistematik bir
gsteren bilimler, ancak Kur'an'la so-
nular ortaya koymamak "zgr" olurlar. retecek,
rnlerini din egemenlerinin emrine verecek, ama rnlerin
olan felsefeyi, bilim felsefeleri
ifade edemeyeceklerdir. Bilirnin dinin
ve bu iinde Aksi tak-
dirde "byk hatalara olur!
iine aczi daha da
rnek onun ne sahip
Prof. Seyyid Kutub'a da kulak vermeliyiz. Sosyal adalet
da her So.ryal Adalet"
konumuzia ilgili ilgin itiraflarda bulunuyor Kutub:
"Biz yeryznde hangi din, hangi felsefe hangi medeni-
yecin sahipleri olursa olsun, hayat hepsinden daha
byk bir mefkureye sahibiz. nk, bizim mefkuremiz ha-
olan cmlelerin hemen
sanki az nceki szler kendine ait gibi
i'hepsinden byk" ilan edilen bu mefkurenin, insan rn
felsefeye vermeye
lar.
"Mademki bu bir fikir yapmak ze-
reyiz o halde ve terk edece-
(SO) Prof. Seyyit Kutu b, Sos;a/Adalet, s. 272.
tefrik edebilmeliyiz. Ta ki,
ve en kk tehlikesi ol-.
mayan salim bir toplumun
bir Kuluka devresinde, ve koruyucu imkan-
suretiyle hayata
bir misali; fikirlerinde, tekaml edinceye kadar en az by-
le bir himayenin teminatma
bir fikir yeniden do-
kendini iradesine ortak eyleminde,
zetle, bilimini felsefesine duvarlar
rmeliyiz demeye getirmektedir. 14. sonra, stelik
kuruculuk ve biare "kafirin" gc
hala "kuluka devresinden", olan
te" (?!) nelerin ise "ok dikkatli"
olunarak sz ediyor! Tab burada
yaratma n-
k sz konusu nelerin nelerin engel-
sorunundan ibaret zellikle belirtilmeli.
"Msbet ilimlerden, ve maddi hayattaki
semerelerinden hibir tereddt ve
gstermeden istifade etmeliyiz.
Hayat ve fikirlerin tefsiri ma-
hiyetinde olan felsefe; tefsiri edebiyat,
tahlil ve tespitinden bahseden tarih, fert ve toplum
alaka ve mnasebetleri ilminden
byk bir dikkat ve itina gstermemiz icap eder. her
cz'nde msbet ilimlerden istifade etmek hibir suretle bize
eza vermez. Fakat, kll tefsiri eza verir. Zira, bu tef-
sir, mefkuremiz bir fikri 'idea' zerinde kaimdir. Ke-
za, hayat ve kainat iin tefsir ile ha-
lindedir. Bunun neticesi olarak bizleri yolundan aksi
bir yola sevk eder ki, bu yol, iinde belala-
(St) Prof. Seyyit Kutu b, Sosyal Adalet, s. 275.
86 ve Bilim
yoldur."<
52
)
basitten
de, nakta bilimin sonu rn-
erini tered t ve gstermeden alaci k ama onun
nedeni ve sonucu olan fikir eri redeece !
tam ir yl ile Oturup
yet'in niye sorununa
"kafirlerden" neyi neyi
Aksi de nk yapmaya o
ve bir sr vg
"biare insan" bilinci aczi nede-
niyle iinden bir iine
"Denilebilir ki durum byle olunca msbet ilimler biza-
tihi emniyetli nk bu ilimler garp siste-
minden olarak mtalaa edilemez" szleri ile ifade
temel uyduruk bir savunma
rmeye ynelir: "Tecrbi sistem, akli ve ruhi felsefenin
da muayyen bir felsefe zemini zerinde Ku-
tub'un genelde bilim tipik bir
aldatmaca vurgu yapmakla yetinelim.
Szkonusu bu muayyen felsefe"nin ne da
belirsizdir. Ama ama, belirsizlikler iinde
olunca bu da Ger-
ekte ise felsefe, bilimsel ve zerinde bi-
imlenirken, zamanda onun
rur, ufkunu ki burada bir btnlk
sz konusudur. Bu somut dzeyde gzleneme-
tek tek olgular, Felsefi ko-
noktada, bilim de ve bunun
en somut tarihinde grlr. Orada bilimin pra-
tik rnleri, dinsel geleme-
ncelikle bilime onun zerinde
felsefeye
(52) Prof. Kutub, Sos;al Adalet, s. 275-276.
zetle, felsefi bilimin
da ortadan kalkacak ve var olan haliyle
lami topraklardan g edecektir. bu bilincinde
olan Kutub, Gazzali'den bir ileri giderek: halde
msbet ilirolerin (tesir ve kendisinin mteesir
felsefesinin de bir demektir. Fazla
olarak bilimin tatbiki neticelerinin maddi geim
ve servet tevznde tesiri oktur. Hayatta az da olsa
bulunmayan keza, az da olsa faideli ta-
olmayan hibir yoktur"(
53
) ile tipik
bir kyl sergiler.
Gerekte O, bilimin gnmz
Gazzali'nin prototipidir; fark da bu
ideolojik-ahlaki ko-
rumak bilimi, ieri geen yz-
vuran bir hayal gren Kutub;
"Bilimin rnlerine getirelim ve bu
sayede kltrel-ideolojik
yeniden ykseltmenin olsun", diyerek yeni bir sa-
vunma
Bu yolla "Allah ilmi" ni, "biare insan" biliminin ezici s-
Oysa bu yolla bi-
lim yine nk bir kafa bir bilimsel
atmosfer sorunudur; her Allah'tan
bilimsel ve birikim de elde edile-
mez. stelik Kutub'un dikkatle
onun bilimden daha ok teknolojiyi, yani onun pratik
rnlerini, giren, retimi elle tu-
tulur olan gryoruz. O'na gre bu
bile ancak bundan kalma-
oktur. O yzden
ok olan yol, yani "Allah ilmi"nin aciz "gavurun" rn
olan 'bilim' ancak denetlerup
(53) Prof. Seyyit Kutub, Sosyal A dalet, s. 276.
88 ve Bilim
"\ Nitekim yazar:
(. semerelerini (meyvelerini) bahelerinden
toplamak, Islam ruhuna Ancak, felsefe, edebi-
yat, tarih ve ilimlerini ve buna tabi terbiye (pedagoji) d-
ve sistemlerini klli tesirlerden emin ve
btn esaslara gre bina etmemiz

1
bir
N
1

sentezcilerinin inisiyatifinde lkemizde de ha-
yata geirilen ve giderek toplumun ve di-
namiklerini tahrip edecek olan bilim ve
evrensel ahlak bir acizlik Ku-
tub'un dinleyelim:
takdirde kainat, hayat ve insan en
fikrin iin bizlere vacip olan garp
felsefesinin ve ona ahlak prensiplerinin liselerimizde
mutlak surette niversitelerin son
ve felsefe blmnde ilk iki seneden sonra ancak okutulma-
Fakat nce hakiki manada bir tedrisat takip edi-
lerek ve felsefesi olarak
isimlendirilmelidir.
Talebenin nefislerinde ve zihinlerinde kainat, hayat ve
insan, hayr ve amel ve (ceza) ... gibi felsefi sahada
ruh ve fikrine uygun sabit
esaslar tekevvn vakit, garp felsefesini niversitenin son
okutabiliriz. Klasik Yunan (Grek) felsefesini ve
lam felsefesi zerindeki akislerini, Avrupa ve
modern felsefe her merhalede bunlarla fel-
sefesi muvazene ve mukayeseli
bir ve mcadeleye son-
ra) tesiri ve sadece fikir ve zihinlerine
kalmak suretiyle, felsefe
okutmakta beis yoktur. Ta ki,
(5
4
) Prof. Kutub, Sosyal Adalet, s. 276.
(kk) sistemine
Yani felsefe bile, ancak "yeterince
ve mcadeleye" gerek anlamda irdelemeleri-
ni engelleyecek bir bilin tahribatma ve her ha-
lkarda reddedecek denli sonra felse-
fesi ile O da felsefe
rine", ve olarak verilecek!! Bu zihniyetin l-
kemizdeki 12 Eyll darbesinin orta
timde felsefe ve derslerini semeli yaparken din ders-
lerini zorunlu da somut olarak grlr. Szde
srekli kmserren felsefeden bunca korkunun bir aciz-
lik gstergesi ve toplumu daha rahat gtmek

Kutup'dan tekrar M. dnelim ve onun,
bilim
oyununu grelim:
"zellikle konu ilim-din mrra-
seberi ile ilim alemi mnasebeti bir
yapmak gerekiyor. tevhit bir olarak,
ulema iman nokta-i ruhani bir yetkiye sahip
Bunun iindir ki, grlen din-ilim
gn Katalik dnya-
sz gelimi, kilise-ilim din-ilim
mecburiyerinde idi, nk kilisenin
dindi. Bundan ilim daima 'acaba
din ne der' sorusunu 'acaba kilise ne der' sorusunu sor-
insanlar idare edilen bir mes-
seseye gre kendini vahiy olan bir metne gre
kendini birbirinden olduka

kendini "vahiy"e gre ile bir karar or-
gre fark iin arada
gerekir. Oysaki, bilimin
C
5
5) Prof. Kutu b, SoS)ai Adalet, s. 279-280.
(56) M. ve Bkz. ishm zerine Dtitiinceler, s. 93.
90 ve Bilim
tan (dini) ta kendisidir. Bu noktada
din ile din-bilim aa-
tamamen yap stelik
dzeyinde bir sz konusu
de toplum dzeninde de kesinlikle dine uy-
gun verilmesini belirleyen ayetullah, fetva vb.

Yani siyaset, bilimi ve her trden aba din
zgr aksine her alanda beter
bir cendere iinde tutuyor. stelik, gnlk hayata her alanda
mdahale, z kilisenin
keyfiyerine bir zellik
rneklersek; Kur'an, insanlara korku vermek
iin" sylyorsa, dzeninde bir bi-
lim "ben yle bir alet buldum ki, kimsenin
gerek yok" diye ortaya
takdirde o bir "kafir" olur. Muhammed'in,
onunla yola getirir" hadisine bi-
risi da, son derse, o, Al-
elinden alan bir "kafir" olur vb. Bu noktada
yinelemeliyiz ki temelde bir
bile nk o da bir dindir ve her din gibi tm
olay ve keyfiyerine daha en
tan bilim
M. bir "Mademki alem yara-
o halde, o zorunlu bir var-
Byle olsayd1 ne olurdu? O zaman bilimin apriori
olarak gibi bir durum ortaya Oysa
bilim, mahiyeti esasta tecrbi olmak Ger-
i apriori bilgiyi de imkan dahilinde syle-
nebilir. Fakat kabul etmek ki, bilgi elde
etmek iin yol, tecrbe yoludur, yani endktif
yoldur."(S?)
(S7) M. ve Bkz. zerine D,riinceler, s. 79-80.
Aleni bir ile daha id-
aksine Kur'an -ve tm dinler- bilimin apriori olarak,
-Trkesi tecrbeden olarak, tecrbeden nce, zi-
hinsel ncel olarak- "ihsan edilen" bir
nceden ayetler-
de de bu durum ok net belirtilir. Bilim, Kur'an'a gre ta-
kimselere "verilen"dir (Mcadele-11); isten-
zaman geri kimisine ok verilir, kimisine hi veril-
mez; byleleri Allah yolundan iin "kalpleri
(Rum-59), "kalplerini kreltir" (Hac-46), stne "perde rter",
"mhrler" ayetler). Muhammed'e ise "Allah'a ait" olan
"ilim" tmyle nk o "en sevgili" kul'udur!
gibi Kur'an, "apriori bilgiyi de imkan dahilin-
de" grmekle yetinmeyip, bilginin tamamen aprio-
ri Aksine bir
men, onun bir bilgi srecinden sz etmek
gelir ki, Kur'an'a gre nk Kur'an'a gre ilimle
-ve her iman
Allah en iyi kullara "ihsan eder", nk onlar
ve stelik,
ayetler de byle bir yoruma aksine, bilgiyi
elde etmenin yolunun kesin
ifadeleridir:
Alak-1 -S'te, "Ey Muhammed, Yaratan,
kandan yaratan Rabbinin oku! Oku! IGlemle
insana bildiren Rabbin, en byk kerem sahibi-
dir"; Bakara 31-32'de ise, "Ve Adem'e btn isimleri
sonra meleklere gsterdi, sznzde samimi ise-
niz isimlerini bana syleyin' dedi. Cevap verdiler.
'Sen mnezzehsin, bizim bir bilgimiz
yoktur. sen hem bilensin hem hakimsin' ... "
gibi Kur'an'a gre "insana bildi-
ren" ve O'nun bizim
bir bilgimiz yoktur." Zaten Kur'an Kur'an'a
yamamaya paragraftan bir paragraf sonra, Deizm'e
92 ve Bilim
kendisi de, "bu takdirde Kur'an'
tefekkr ile ilgili, ile ilgili, ibadet ile ilgili ayetlerinin
hibir Byle bir iinde ilim ve iman
mnasebeti asla diyerek,
alenen
Neresinden ele "fakat kabul etmek zorun-
ki, bilgi elde etmek iin yol
tecrbe yoludur" derken M. kendi znel
yerine geirmekte, kendini Allah'a ortak
"kader"e toplumsal ile
bilgi M. da bu du-
ruma uydurmak iin konumuna dnya-
da demagog, ahirette cehennemlik
Gemeden, bilimin elde
sergileyen birka ayet daha Enbiya-79'da, "S-
leyman'a bu meselenin hkmn her birine h-
km ve ilim verdik ... Enbiya-SO'de "O'na sizi korumak
iin yapma misiniz?"
diyen Allah sonucu olarak Muhammed, bi-
limsel tam aksine, "Ey Rabbim,
bana hakikat ve mahiyeti bilgi ver!" (Hadis)
diye dua eder.
"ilim" diye dinsel bilgi de byledir; edi-
)
nilmez, verilir. En'am -125, "Allah kimi yola koymak
isterse onun kalbini aar, 'mi_. e ister-
?;,, gife gibi, kalbin\. da<. ve Al-
\r fah bylece kfr Kur'an,
gelecek da yasaklar, niyetleme-
yi ve Allah'tan dilemeyi, nerir (K.ehf-23-24): "Her-
hangi bir iin dilemesi 'ben onu
deme'. zaman Rabbini an ve de,
'umulur ki Rabbim beni daha olana ... "
ve deney birikimine olarak da Kur'an, Nur-34'te,
"Ant olsun ki, size ayetler, sizden nce geenlerden
misal ve indirdik" der. Keza M'minun-43'
te, "Hibir mmet kendi sresini ne ve ne
de geciktirebilir" diyerek, ve toplumsal iradenin ya! a-
gcn reddeder.
gibi bu her nceden ve
keyfi olarak nk Allah vermedike, yeni tek-
nikler retmek, tarihten dersler egemen ol-
mak, sreci mmkn Ahzab-63'te de, "Ey
Muhammed, insanlar senden zamarum soruyorlar; de
ki, 'onun bilgisi ancak Allah ne bilirsin, belki de za-
... " der. Benzeri tm iin
geerlidir; oysa evrenin, dnyada hava duru-
munun vb. vb. bilgisini Allah'a elde
ve her geen gn yenilerini elde etmektedir.
V. Blm
KUR'AN'A GRE
Bundan sonraki blmlerde bilim-din
larda, bir istismar edilen tek tek so-
mut rneklerde gstermeye Bylece dinin bilim
verilerine uygun yollu sylemin tmyle derna-
gojik olan de
evrenin dinsel
dan
gibi dinsel ilk de-
fa ve kendi iinde en biimde sistemarize eden kitap,
Sonraki tm bu sylenceyi ifade-
ler ve kk tekrar etmekten bir yap-
Kur'an'da ifade biimi ise Tevrat'taki i
da yoksun adeta, sure ya-
rn olarak, daha da sorun-
lu ve Zaten, bu var-
Kur'an'daki ifadeleriyle oynanarak, din bilimsel
elde edilen bilgilerle paralellikler kurulmaya
Bu takip eden sayfa-
larda ncelikle, temel
zetleyerek, ona gerekleri
Tevrat'a gre evreni ve iindekileri gnde ya-

96 ve Bilim
ve yeri Yer ve idi.
Ve dedi: olsun' ve oldu. gzel
grd,
gndz, ise gece verdi. Bir bir sabah
oldu. Birinci gn.
dedi: bir kubbe olsun ve
sulardan ve byle oldu. gkkubbesinin
kalan stnde kalan sulardan
ve kubbeyi gk diye Bir ve bir sabah oldu.
gn.
dedi: 'Yer, otlar trlerine
gre tohum trlerine gre ihtiva
eden meyveler versin'. Ve bunun gzel gr-
d. Bir bir sabah oldu. nc gn.
dedi: 'Gkkubbesinde, gndzlerle geceyi
iin olsun, bayramlar iin gibi senderin
gnleri iin de olmaya Ve byle oldu.
iki byk gndzn gc olarak byk
gecenin gc olarak kk ve br Tan-
yeryzn iin, gndz ve geceyi ynetmek
ve iin, gkkubbesine
Ve bunun gzel grd. Bir
bir sabah oldu. Drdnc gn.
Ve dedi: 'Sular srleriyle kay-
ve yerin stnde, gkler kubbesinin yznde
usunlar' ve byk deniz ve ken-
dileriyle cinslerine gre hareket eden her mah-
luku ve cinsine gre ve iyi
nu grd ... gn.
Ve dedi: 'Yer, cinslerine gre
ve srnen ve cinslerine gre yerin
Ve byle oldu ... Ve dedi: 'suretimizde, benze-
gre insan ve denizin ve gklerin
ve ve btn yeryzne hakim olsun. Ve
kendi suretinde erkek ve Ve
Kur'an'a Gre Evrenin 97
mbarek gn.
Bylece gkler ve yer ve btn tamam-
Ve yedinci gnde bitirdi ve b-
tn yedinci gnde istirahat etti ...
da gibi bu btnyle
Sz konusu dinsel rivayet; (4. gn)
gndz ve gecenin (l.gn) uzayda gndz ve ge-
cenin var dnyadan nce
ikiye bir olarak grlmesi;
nce bitkilerini Dnya'dan sonra "yara-
yer nce gibi bi-
limsel gereklere alenen ters ifadeler iermektedir. An-
cak konumuz Tevrat bu kadar ge-

Bu rivayeti MS. 6. Arabistan
haliyle yineleyen Kur'an'da da bilim z sz
konusudur. Nitekim, Kur'an, pek ok ayette de
gibi Secde-4'te, "gkleri, yeri ve ikisinin
gnde yaratan, sonra hkmeden diyerek te-
melini Tevrat'tan ortaya koyar.
Ancak yindeyen bi-
limsel gstermek olan zellikle de Bu-
caille,(*) demagoji yaparak okuyucunun bilincini
teye geerniyorlar. Tevrat ve
ken, yer yer sorununa bilimsel bir ahlak
erevesinde yorum getiren Bucaille bile, Kur'an sz konusu
olunca, gerekleri tersyz etmeye
Bucaille, ncelikle Kur'an'da geen "gn"n Tevrat'taki
"gn" "uzun seyirler" is-
patlamaya, bu kadarla da devamla, "gn"
{58) Aktaran, Maurice Bucaille, Tevrat, Ken'm ve Bilim, s. 46-51.
(") Bundan sonraki blmlerde Kur'an ve kimi yorum sonradan Ms-
lman olan bu ilgin 'Tevrat, Kerim ve Bilim" esas
Byle nedeni, tek tek zglnde bilim ile Kur'an so-
rununa ynelik en derli toplu, en "mahir" ve grece ciddi bir kaynak olma-

98 ve Bilim
n "gnler" olarak ekiyle ele alarak
Belli otoritelerinin Kur'an'daki bilim-
zne uygun olarak bilinmektedir. Buna
Bucaille, "Kur'an mealieri ve tefsirleri ierisinde 'gn-
ler' kelimesinin gerekte, 'devirler' dikkat
ekenler olduka az"<
59
) olmakla birlikte, var syle-
mektedir.
Yine devamla, gn inan-
cephe almak diyerek, nesnel olarak
Kur'an duruma gre izlenimi verirken,
zr kabahacinden byk bir sergilemektedir.
Bu "Normal olarak 'yevm' kelimesini 'gn'
linde tercme mtercimler ... Bu kelime-
nin en 'gn'dr. Fakat, belirtmemiz gerekir ki o,
ile ertesi zaman srecinden zi-
yade, gndz ifade eder"(GO) diye Bucaille.
Burada evirmenlerin "yevm"i "gn" olarak evirmesi
konusunda en kk bir maddi temeli
nk bunun "en anlam" gerek
anlam izelim. Keza "gn"n, "gndz"den
olarak ertesi kadarki
ifade ve bylesi noktalarda hi
ekmeyen zengin dillerden belirtelim. Yazar
"gn" "gnler"e evirip ona da anlamlar ykleme yo-
luna gidiyor:
olan 'eyyam' ise 'gnler' gelmekle bir-
likte uzun sre, -fakat yine uzun bir-
zaman devresi da Kelimenin 'zaman
devresi' yerinde de r-

"(Secde-5) sonra sizin bin kadar
tutan bir gn tamamen olan uzun bir za-
(59) Aktaran, 11aurice Bucaille, Tevrat, l0tr'an-t Keri111 ve Bili111, s. 201.
(60) A.g.e., s. 202.
man devresini normal
olarak bilmeyen ok eski mfessirlerin de dikkatini ..
Astronomi ilmi Yer' in gre belir-
lenen gn bilmesi mmkn olmayan 16. yz-
yllda olan Ebu's-suud, yaratma konusunda bizim
'gnler' blmeler yerine (Arapa
nevbat denen) 'devreler'in sz konusu d-

tefsirciler, yorumu tekrar ele Yusuf
Ali, (1934) bahseden btn ayetlerin
tefsirinde yerlerde 'gnler' diye eyyam ke-
limesinin gerekte 'uzun devreler', manasma
zerinde eder.
halde hususunda
6 ile ifade uzun zaman devrelerini gz nnde
kabul edilebilir. yok ki; bilim,
sonulanan srecin dev-
relerinin devre iyice ortaya Fa-
kat, bizim gnlerin hibir ifade
ok uzun zaman devrelerinin sz konusu
nu kesinlikle ispat

Szcklerin onca oynayan Bucaille, belli ki bu
yolla ve
hi olmazsa gn" ykn-
den Eh, bunca byk bir
objektif grnm vermek devre"nin
henz bilirnce ortaya grmezden
gelerek, "gn"ii nce "gnler" sonra da na-

Seede-S'in "Gkten yere kadar olan btn
Allah dzenler, sonra, -sizin gre bin
kadar tutan- bir gn iinde O'na ykselir."
gibi burada "gn" bilinen 'gn'den
(61) Maurice Bucaille, Tevrat, Kerim ve Bilim, s. 202-203.
100 ve Bilim
anlamda, "gkten yere kadar olan btn
tekrar Allah'a ykselme" sreci
ta, bunun ise, bin kadar tutan bir zamana tekabl be-
lirtilmektedir. Yani burada gnden sz daha da
hemen ayette "her gnde
ifadesindeki "gn"den ve zel olarak
lanan bir "gn" sz konusudur. Bu "gn"n sresi "bin
kadar olup da Allah'a geriye srecidir.
zetle Bucaille'in yaratmaya yer yoktur.
Meari-4'teki de Bucaille'in ka-
Ayetin "Melekler ve Ceb-
rail, elli bin olan o derecelere bir gnde ykselir-
ler." Grlyor ki burada da "gn", meleklerin elli
bin olan derecelere" veya "elli bin sren bir zaman dev-
resine" bir gnde
tir. Yani meleklerin insanlardan stn nitelikleri
Ve burada da anlamda olan "gn"e he-
men ayet iinde
Yani evren ve srecinde, szlk an-
gnden muhtevada
ki, Seede-S'te "bin Meari-4'te ise "elli bin
daki "gn" hemen ayet iinde ok net bir
anlamda bu iki zel durumda
"gn" hemen getirme
gsteren onlarca yerde
"gn"lerine bylesi ek getirme
oradaki "gn"lerin gerek g-
trmeyecek biimde ortaya
zetle; sz konusu konuda "gn"ler nitelik
mevcuttur ve birbirlerine byle
bilmek iin, Bucaille gibi, bir bilime uy-
durmaya bilim davranan bir insan ol-
gerekir.
stelik bilime uydurmak
alenen tahrif edilmesidir. tm masal-
kendini vuran evrim "Gkleri ve
yeri yoktan vareden O bir dilerse, ona.
ancak 'ol' der ve olur" (Bakara-117) de ok
Bu nitelik "gn" amala-
yan tm demagojilerin yerden kesecek denli, be-
lirleyici neme sahiptir. Nahl-40'ta da, "bir is-
zaman szmz sadece 'ol' dememizdir ve hemen
olur" gibi, olduka
basit ve nettir. Onun yz milyonlarca olu-
ve belli maddi olarak nicel birikimle-
rin nitel yer yoktur. O "ol" der ve hemen olur!
Bu erevesinde biraz daha ilerleyelim: Onun "ya-
gn" esprisi bile, zaman olarak gnlerin t-
mn kapsayan bir olay Sonu olarak gne ya-
bu her gnnde, karar verilen olgular
iin "ol" denilmesiyle "hemen oluvermesi" iin yeterli
sresi sz konusudur. Yani
iin, sabahtan veya 24 saat sren bir bir
emek harcamaya gerek yoktur. Onun, zaman ge-
rektirmez. Allah "yer olsun" der ve yer "hemen olur", "gk-
ler yedi kat olarak der, o da "hemen olur";
gerek budur. Tam bir
ile yani. Bir farkla ki, duran gz
basit "gklerin yerin ve ikisinin ara-
her gibi devasa bir maddi gereklik-
tir. V e gne bu srecinde
Allah, grdklerimizin tm iin, hem de gkteki
her iin bir sefer olarak hepsine bir kerede olmak
zere, gn gn "ol" diyor ve onlar da "hemen oluveriyor"lar!
Gerek kadar gerek sonra, salt
yorum ve tek tek rtecek olan bu
olarak izmeliyiz ki, Kur'an'
da sre iinde yani evrim yer
il"Ke insan etkin bir yere si re uygun bir an-
sahiptir. Her ok basit ve gz aana kadar
102 ve Bilim
Byk Rabb, karar "ol"
der ve o da "hemen oluverir". Ne ilgintir ki Bucaille, Kqr'-
bu zenle habersiz grnerek, sadece bi-
limsel gerekiere gnderme olanak verebilecek ayet
-o da btnnden kopararak- drt
elle durur.
Yz binlerce tarihinin noktada bi-
lim, ve toplum tarihinin belli temel yasalara uygun bir
hibir yer
biimde "Evrimin kkenini ve itici gcn
layan ve tm niceliksel de-
srekli ve olarak niteliksel
nicelikten by-
lesi temel evrensel Bu yasalar bir bitki
bir toplum bir bir
kadar tm evrensel

Yani bilim bir gcn bir 'ol'
demesiyle oluveren 'hikmet'lere yer yoktur. Byle ya o-
cuk ya da din Bilim bir-
denbire, nedensiz, birikimsiz oluveren kabul etmez.
birdenbire gibi grnen, yle
rin bile ok uzun bir nicel birikimin sonucu temel
Nitekim Bucaille de bylesi kalma-
dan nceki bilgilerinden hareketle salt bitki
rtsnn ortaya ilk yeryznde grn-
mesine kadarki sre bile yz milyonlarca
belirtmekten kendini CG
3
)
Dnyada bitki rtsnn
kadar yz milyonlarca daha tesi evrenin,
(') Yine hibir yoktan var olup vardan yok sadece
yeni ancak mmkn maddi ile
en gl znel iradelerin bile iin gerekli nesnel

(63) A.g.e, s. 54.
. Kur'an'a Gre Evrenin 103
iinde yer sisteminin, giderek olu-
ve hale gelmesinin milyarlarca bir .
bilimsel gerekliktir. Bucaille'nin geen "gn"lerin
"uzun zaman" geldikleri yollu bu gereklik
ok nk Seede-S'teki "bin
Meari-4'teki "elli bin "gn"lerin, "ya-
gn"n "gn"lerine bir
an kabul etsek bile, evrenin bilimsel srecinin uzan-
milyarlarca bu safsara ol-
maktan te anlam Yani Bucaille "gn" "gn-
ler" ve "devirler" diye tahrif etse bile, gn-devir" espri-
sinin bilimle
Kur'an'da "gn"n genel olarak bin yerine
gelebilecek bir tek ayet Bucaille'in gznden
kaan Hac suresinin bu 4 7. ayetinde; "Senden acele
azap getirmeni istiyorlar. Allah sznden asla
Rabbinin bir gn, bin gibidir" ...
denilmektedir. Bu ayetin de arka evrenin olu-
bilimsel Hac-47'de,
Tevrat'tan alarak inanmayan
kavimlerin selle, depremle yok o
dnem Arap yetmeyince, gcn
gsteremeyen yani yine zel bir gereksinimin ifade-
si olarak, "Rabbinin bir gn; bin
gibidir" denilerek, tehdidi tarihe yayma yoluna
ki insanlarla ve on ara ,.;'er
kendisinin iddia eden bir gcn, bylesi l-
lerle sz konusu olamaz. Her nce bu,
dilin bir z ise tutar-
ifadesidir. Biz "gn"n, bin ayeti
esas ve gnde rivayetine So-
nuta evrensel milyarlarca
niceliksel bir azal-
madan bir elde
Bu durumda Bucaille ve gnderme yo-
1 04 ve Bilim
yani iradelerini
iradesine ortak onun yerine geirmekten
ka bir Oysa Hac-51'de; "Ayetlerimizi
bozmaya onlar cehennernliklerdir" de-nilerek,
Kur'an izilir.
Burada ilgin bir noktaya da gemek istemi-
yorum: Bucaille 16. alimi Ebu's Suud'
un, bizim Yer' in gre be-
lirlenen gn bilmesinin sz eder.
Ama gerekte; "Kur'an ilmi" denen bilimsel bilgi kar-
bir acizlik ve ve
en byk alirolere en kk bilgi de bir
kez daha olur. 2000 Babil-
liler, -yze inanan bir toplum- gn ve geceyi
on saat olarak, sonra saati dakika ve da
saniyeye blmeyi, Dnya evresindeki
rnma gre haftalara, daha sonra da yedi gne blmeyi
Bu gerek, insan bilgisinin ve
birikimsel olarak yani insan rn gsterir.
da kendinden binlerce nce
1
basit verileri bile sunmaktan yoksun ve Tevrat'tan kalan-
\
lara ekleme ve biimlendirmelerden ibaret, bir masal ve
hukuk ileri grmemizi
gnlerine zerine
iin,
Kur'an'da "gn"lerinin gerek
nu gemeyelim. Nitekim A'raf-54, "Rabbiniz gk-
leri ve yeri gnde yaratan ve sonra hkmeden, gn-
dz-durmadan kovalayan-geceye bryen" ... yani
hem gnlerinin, hem de gece-gndz deyimlerinin
ek duyulmadan ayet iinde
"gn" zglndeki her trden
nn tamamen
Sorunun bir nemli boyutu, riva-
yetini yinelerken, Ne var ki,
Kur 'an 'a Gre Evrenin 105
Kur'an bu bulmak iin adeta bir-
birleri ile
Fussilet Suresi der: "Ey Muhammed, ' siz yeri iki gn-
de inkar ediyor ve ona O,
alerolerin Rabbi' dir' de" (Fussilet-9) ''Yeryzne sabit
onu bereketli arayanlar iin yeryznde
normal olarak drt gn (drt mevsim) iinde
mesi kanununu koydu." (Fussilet-1 O)(*)
"Sonra duman halinde bulunan yneldi, ona ve
yeryzne 'isteyerek veya istemeyerek gelin' dedi.
de 'isteyerek geldik' dediler." (Fussilet-11) Allah bunun
zerine, iki gn iinde yedi gk var etti ve her ken-
disine ve bozulmaktan
koruduk. bu', btlen, gl olan kanunudur" (Fus-
silet-12).
zere Fussilet Suresi pek ok yerde gnde
sylenen sekiz gne stelik
burada veya Muhammed'in dil sz konusu
Aksine ilk iki gnde takip eden
drt gnde de ve ile
belirtiliyor. Ancak bu gn iinde bitmiyor; bu-
nu takiben ynelip ona ve yeryzne buyruk
girme tehdidinde bulunuyor ve denetim
alarak yedi tabaka olarak dzenliyor. -
en alttaki- -yani Ay ve do-
iki gnlk bir devre daha geliyor. stelik bu
da ve ne zaman da unutul-
durumda. Halbuki ayetlerde d-
() Onuncu ayeti n Diyanet bu evirisi Bucaille'nin ve
evirisinde gibi "Yeryzne sabit onda be-
reketler arayanl ar iin, oradaki l ile tam drt gnde (devrede) tak-
dir etti. " ki 10. ayetin 9., 11. ve 12. ayetlcrle dikkate olursa, anlaula-
normal dnemi yer zerinde dzenleme ile
onun hale getirilmesi, vs. ok
rahat Yani bu ayetteki "drt gn", nceki ayetteki "iki gn" gibi evrelerine
Sz konusu eviri hikmetinin bu drt ayetin btnn an-
birazdan grlecektir.

1
106 ve Bilim
zenlenmesini takiben iddia ediliyordu. Bu durumda
Fussulet'in, en az sekiz veya daha ok gne
ve tabii tm aleni bir ger-

Fussilet- 9-12'de zetlenen bu rivayette yer alan
-veya Fussilet'e kalacaksak sekiz- gn veya
devrede son iki
gnden nce-ki drt gnde "yedi kat" ol-
ve sadece
birinci ve Yer'den sonra
gibi bir yana
l ile tam drt gnde (devrede)
takdir

bilim da geelim. n-
k bitki rtsnn byle iradi olarak milyonlar-
ca sre iinde ve bugnk bitki
nce, gymno-sperm denilen, tanelerinin koruyucu bu-
lunmayan bitkilerin ve evrim iinde bugnk bitki
biliyoruz. "bozulmaktan ko-
ifade edilen da bir kenara kaya-
Yine kanun da, belirle-
yen zorunlu, nedensel ve nesnel ( ... ) ve toplumsal b-
tn belirleyen temel
dile getirme"(GS) demek olan de, "yedi gk ya-
her bir verilmesi ve bunlardan en altta ola-
ruh kanunu", ''Yeryzndeki tm
drt gn (mevsim) de kanunu" gibi sama an-
lamlarda da geelim.
Bucaille, bu suresinde, devtelerin sekize
gidermek iin adeta debelenip du-
ruyor. stelik bu unutuldu-
da grmezden geliyor. Oysa bylesi yakala-
makta ne usta Tevrat ve bili-
(64) Nlaurice Bucaillc, Tevrat, Kur'an-t Kedm ve Biii111, s. 203.
(65) Orhan Felsefi Sii'(/i(P,ii, s. 455.
yoruz! Bucaille'e gre Fussilet Suresi ile, evrede
bildiren sureler sa-.
nanlar, fena halde nk "Arapa metin,
kelimesi ile birbirine iki blm ortaya ko-
yar. kelimesini biz diye tercme ettikse de, bu
kelime zamanda 'mteakiben' yahut 'ste-
lik' gibi manalata da gelebilir. halde burada zikrolunan ha-
diselerin birbirinin
gibi, bu hadiseleri zihnindeki ma-
da Keza art arda kastedilmeksizin, sadece
bu hadisler yan yana de olabilir. Ne olursa olsun,
devreleri, pekala yerin devreleriyle ay-
zamanda

gibi, onca laf Bucaille de,
eviride hangi szck gideri-
cmlelerinde kabul etmek durumunda
surderi sonu olarak
yer ve yaratma ve ikisinin
birlikte ortaya sylyor.
Tabii bu sefer de genel olarak gn" iinde
onun; yerin da iinde
biimde nceden var bilimsel iine

Gnmzde, bir ortaya ki
yer; ne gklerden hemen nce ne hemen sonra ne de onunla
zamanda ilk iki gn esprisi iinde-
tur. Aksine ilksiz ve sonsuz maddesel
srecinde, sonsuz uzay iindeki bir olan ev-
renimizin minicik bir olarak ondan ve onun btnsel
ve srekli hareketinin bir rn olarak Ev-
rende galaksilerin, galaksiler de sistemlerinin ve bunlar-
dan biri olan sistemi iinde bir-
birini takiben milyarlarca sren, ok uzun ve
(6GJ Orhan Felsefe s. 205.
108 ve Bilim
den bir evrimin rndr. Bilimin bu sre iinde zel ola-
rak
gibi da bulunan ve ok
kk taneciklerden gaz maddeleri, grup-
lar halinde ve yrngelerde
ken meydana gelen sonucunda, bu gaz maddele-
rinde ve gezegenler
bu gezegenlerden biri olan drtbu-
uk milyar nce byle
zere bu srete, karar veren bir
gcn "ol" demesiyle "oluveren" bir yer yoktur.
Bilimsel ifadeyle; bilinsiz glerin etkileriyle
ve milyarlarca nicel birikimler sonucunda ortaya
bir nitel sz konusudur. Her kendinden nceki
bir maddeler ve onu evrenin zaman
ve mekan olarak uygun
Yani sonlu zaman ve mekanlardan kendisi sonsuz bir
zaman ve mekan olan uzaycia yer alan maddelerin evrimsel
ve rndr her Can
olmayan ani bir in-
sanlar yaratmaya karar veren ve salt bu sresinde
iin gerekli bir mekan olarak yer ve stlerinde gkkubbe ve
gkte ve "ssler"(!), yerde yaratma
lindeki bir sylencesi her boyutuyla
Buna her kendi nesnel iinde ve mad-
desel hareketin rn olarak, yani znel iradelere yer verme-
yen bir srete var. Bilimsel
metotlar bu gre; yoktan var ol-
gibi yok da olmayacak, sadece olan sonlu
maddelerin sonsuz retimi sz konusudur. ki byle
bir bilimsel evren ile dinsel
bir
Kur'an bu noktada da kendisi ile bir dizi iindedir.
Nitekim Fussilet suresi, "yeri iki gnde", "yerdeki-
leri drt gnde" sonra "duman halinde bulunan
Kur'an 'a Gre Evrenin 109
ve bu kendi olana; kendi
na gelmesi tehdidinde
Naziat suresinde ise Fussilet'tekinin bir ser-
gileniyor. Her ikisinin de Mekke dneminde
bu Kur'an
gstermesi ilgintir. "Ey -di-
yor Kur'an-sizi yaratmak daha zordur, yoksa yarat-
mak Ki onu Allah bina edip ve ona ver-
(Naziat-27-28) "Gecesini gndz-
n (29)"; yeri
gibi Fussilet'te nce yer sonraki
drt gnde dzenleniyor, sonra da dzenlenmesine
ynelinirken, Naziat'a gre ise nce dzen-
lenmesi geiliyor, ondan sonra yerin dzenlenmesine y-
neliniyor!
Daha sonra, Medine dneminde dzenlenen Bakara-29'
da ise Fussilet ile paralellik iinde ve "yerde olan-
hepsini sizin iin yaratan O'dur. Sonra, y-
nelerek yedi gk olarak O her bilir"
ifadesiyle her bir kez daha tersyz ediliyor! kendi-
mize Her ve iddia edilen bir g-
cn, yani dini en temel olan
- bilim bir yana, hi olmazsa- temel
bir ve sahip gerek-
mez mi?
Naziat suresine atfen diyor ki Bucaille; yeri d-
zenleyip onu ziraata dair olan safha, zaman
ynnden gece ve gndz
hemen zikredilmektedir. Demek ki burada iki grup
olay Bunlardan bir gk ile ilgili olup teki
zaman iine Yer ile ilgili Burada
yerden bahsedilmesi, bizzarure onun dzenlenmesinden n-
ce var ve bina
mevcut gerektirir. O halde hadiselerin birbiri iinde
ve yerin evriminin birlikte sonucu
110 ve Bilim
yleyse Kur'an metninde Yer'in gklerden veya
gklerin Yer'den nce konusunda, hibir
surette, zel bir delalet aramamak gerekir. yerlerde
kesin bilgi mddete, kelimenin nce veya sonra
fikir
vermez."C
6
7J
Bucaille, belli ki bu ifadelerle bilimsel
gerekler ve
Oysa giderilemez Fussilet '<yer' i
yaratmaktan ve sonra dzenlemekten, "sonra duman halin-
de" bulunan ynelirup ve orada Ay ve
sz ederken, Naziat
nce yaratmak" ve
dan' veya Bucaille'in evirmesinde "bundan sonra da Yer' i
dzenlemekten" sz eder. Bakara-29 ise, bu kez salt "Yer'de
sz ettikten "sonra
yneldi" der. Dzenleme mutlak anlamda bir iz-
ve bu yerlerdeki da
ok Yani Kur' an, ortak bir srecin iki
boyutundan birbiri gelen iki sreten sz
ediyor ve bu sureden sureye geerken birbirine ka-

Bucaille'in gece gndz gelin-
ce, Naziat'ta sz konusu henz Yer'in dzenlen-
mesine gelmeden, salt gk iin konu Burada
yeryzndeki sonucu gndz
uzay grl-
mektedir. Bu 7. zg yorum, Fussilet'te kendini daha
da somut vuruyor. Orada yeryz dzenlenmesi ta-
yani bitki rts "sonra"
dzenlenmesi ve "en
yani Bu durumda
Bucaille'i ve Tevrat
<
6
7) Orhan Felsefi s. 207.
Kur'an'a Gre Evrenin lll
bilimsel Kur'an da sergilerneye zorla-
mak ve orada gibi, olmadan Dnya'da
duru-

gkle birlikte kabul edilemez. Bu-
caille'e ile birlikte yoktan G-
sistemi iinde ve onun sonucu,
milyarlarca bir evrim sreci- geir-
dikten sonra, hale su, bitki, hayvan ve
sonra da yine milyonlara evrirnle bugn-
lere de Bu bilimsel
Bucaille, "Kur'an, gklerin ve Yer'in
ncelik belirtmez" diyerek bir kapatma-
ya bu kez kabullenmek zo-
runda
VI. Blm
KUR'AN'DA GK ALGISI VE GEREK
Kur'an, "tabaka tabaka" bir bina olarak ya-
syler. Onu, st ste kubbeler ykseltilen
bir bina olarak "direkler ykseltilen"
ve "yere iin eliyle st ste yedi
bir bina olarak tasvir eder.
Oysa bugn her ortaokul bile gibi,
gk bizi epeevre bir gaz
ktlesidir. "st ste direksiz duran, Al-
yedi tabaka" olarak tarifinin hibir
yoktur. Nitekim Bucaille, bu kendi bilgileriyle
iin, onun "sembolik bir "kesinlik
bildirmeyen bir okluk ifade ve bunun zerine "Ku-
r'an mfessirlerinin ittifak ne srerek zeva-
hiri kurtarmaya
Oysa Eski ve da g-
rlen halk yedi kat
la
sidir. Bu durum birazdan ayetlerin ifadelerin-
de e net olarak grlr. stelik yedi "sembolik" de-
olduka net bir olarak Kur'an' da tam yirmi drt kez

ki "mfessirlerin ittifak da de-

114 ve Bilim
Nitekim, evirmenin kendisi de "mfessirlerin yedi ra-
'sembolik'

dipnotunu c;l-
bu iddiaya ortaya
evirmen S. Bucaille'den farkla ve zerinde it-
tifak edilen yorum olarak M. Harndi Y r-
nek gsterir: "Yedi gk tabiri yedi kesin ola-
rak ifade etmekle beraber 'daha tesi yok' demek zi-
yadesini nefyetmez."C
69
l Tabii bu "yorum" yedi
"kesin varsa niin
sorusu geliyor ._
et mitos unun bir ya-
na, bilimsel verilere uydurmak yedi
ile galaksiler kurarak ona bilimsel bir grn-
t vermeye sonra da yedi zerinde oynamaya
kalkmak, gerekte, bilimsel veriler iine
problemin ncelikle hemen al-
izmeliyiz ki, Kur'an'da deyimi evre-
nin blmeleri "Yerin zerinde tabaka dizileri ha-
linde ve direksiz, elleriyle tutularak yere
engellenen bir ifade etmektedir. Buradaki ye-
di da bu rivayeri ssleyerek,
insan nezdinde olarak
Yedi kesinlik da
Bu konuda Kur'an olduka nettir. Fussilet'te;
ve onu tmden bunun zeri-
ne onu yedi gk olarak yani bir ge-
nel olarak ok ifade edilir. Keza Naziat-
28'de, gk sonra onu bina edip ykselt-
belirtilir. Bakara-29'da da, ynderek yedi
gk olarak dzenledi" olduka nettir. Yine Mlk-34'te,
"Gkleri yedi kat zerine yaratan O'dur" dedikten sonra,
"gzn bir evir bak, bir atlak grebilir misin? Bir
(68) Orhan Felsefe S s. 21 O.
(69) A.g.e., s. 210.
Kur'an 'da Gk ve Gerek 5
bulmak iin gzn tekrar tekrar evir bak; ama gz umdu-
bitkin ve yorgun denerek yedi
tmn ve yedi galaksiler anla-
yedi olmayan, gzlenebilen
bir olarak ok belirtilir. Yine Nebe-12'de,
"stnze yedi kat gk bina ettik" ve Enbiya-32'de
de, bir .. " denir-
ken, gkten ve onun yedi ne
Gk atmosfere ni-
uygun o abilir -. <7Var
s!rt dair kesin Islam yo-
byle oir yorumdan B kk
ESKi giden ve temeli grnt-
sncieki yedi renk olan bir halk bilimsel uy-
durmaya M. Harndi Bucaille ve benzerleri-
nin, Kur'an cmlelerinin ve
bilimsel arama byle nafile
Sonuta biri yedi "sembolik" bir anlam ykleyerek,
ise "yedinin kesin ancak bu kadarla olma-
iddia ederek, bilim

yedi en ilgin getiren
Haluk Nurbaki'ye gre ise kastedilen
1. sistemiyle birlikte temsil uzay
(birinci gk)
2. Galaksimizin temsil uzay (ikinci gk)
3.Galaksi grubumuzun temsil uzay (nc
gk)
4. Galaksi temsil evrenin mer-
kez radlo manyetik (drdnc gkj ,.. r
5. temsil evren gk)
6. I aan temsil
gk)
7. Bunun evrenin temsil
eden evren (yedinci gk)
116 ve Bilim
on drt evvel beyan yedi kat gk-
ler. (70)
Tm bu ilgin Kur'an'a bilimsel uy-
durmaya ve her biri yarumcunun keyfine, uydurma
becerisine abalar Ama; on
drt nce durgunluk veren muci-
zeler"(!) ile grnty kurtarmak. ki bylesi te-
melsiz, znel yorumlardan hareket edersek, Kur'an'dan bin-
lerce ncesine uzanan ve yedi kat mitosu-
nun ilk, gerek sahipleri ok
yceltilmesi gerekecektir; nk Kur'an ve Tevrat'taki
bu
stelik "yedi kat gk" ok bir biimde, yedi
dnya veya galaksi veya bilimin oranda uzayda
tm gk cisimlerini epeevre sonsuz bo-
yutlardaki derinlikler yerin stnde st ste yedi kat oldu-
farz edilen bir "tavan" kastedilmektedir. Allah'a gerekten
inanan bylesi demagojilerle, kendilerini ko-
numa sokarak byk gnah de bilmeleri gerek!
bu toz duman sorunu bizzat
iinde ele
Fussilet suresinde duman halinde bulunan g-
ynelip onu yedi gk haline belirtilir -yani nce
ondan sonra evreni yaratan bir sz konusu-
dur!-. Duman halindeki bu "gk", "yedi gk" olarak dzen-
ne? Bu sorunun surelerde. Ancak
bu sureden bu iin grnen G-
Ay ve tm gk bu "en gk"e

Bucaille'deki evirisinde, "stnzde ye-
di yol eviri de "yol", "tabaka" olarak geer--
hareketle, "lamba" diye nitelenen gk cisimleri-
nin, birinci tabaka zerinde hareket ettikleri, yani yrnge-
(70) H. Nurbaki, Kerim'dm A)'etler ve Gerekler, III. kitap, s. 15.
Kur'an 'da Gk ve Gerek 117
lerinin birinci tabakada ortaya Mlk-3
ve Nuh-lS'te "birbirine uygun tabakalar", "birbiri s- ,
tne tabaka tabaka" veya kat kat ifade ediliyor.
"Gzn dndr bir bak atlak grebilir misin?" cmlesi ile de
bu gzn mesafesi
iinde, kat kat ve birbirine uygun bir tabakalar b-
tnnn iyice Nebe-12'de,
bu "yedi gk"n insanlar iin,
"stnzde bina etmek" diye tarif bunun Enbiya-
32'de, bir tavan
de Lokman-10 ve Rad-2'de "gklerin direksiz
olarak ve Hac-65'te bu direksiz durma
"hikmet"inin yere iin
O'nun gryoruz.
Btn bu ok net belirlemelerden, da
dahil tm uzay cisimlerinin kalan, epeev-
re sonsuz bir gaz ktlesi Yer'in stnde kubbe
biiminde bir olarak tarif ortaya Yani g-
nmz bilgilerine uydurma
revize ederek yorumlarla, Kur'an'daki ifa-
deler en khk bir yoktur. Kur'an,
yeri ve sonsuz boyutlu bir gaz ktlesi
gzn ufku ile bir eli-
teksiz eliyle iin yerin stnde bir
bir koruma bina olarak al@amakta&r.
, Bu, "sabit tutulan" -ve daha sonra gibi
lada olarak yeryz zerine oturtul-
gkyznn, sonsuz boyutlu bir gaz ktlesi ve
iinde hem kendi ekseninde hem de etra-
yrngesinde byk bir -ve de
zamanda galaksinin olarak- hareket do-
yerin bir sefer koordinatlardan bir daha ge-
yani her gn bir gk iinde
bilimsel en kk bir nok-
ortada.
118 ve Bilim
Kur'an'a gre "gk", yer ve cisimlerin her
bir gaz ktlesi dz bir alan olan yerin stnde
bir Allah isterse, yere Ile'rkeSt"tzebi-
.lecek bir ok 15oyui:lu
tepede bir olarak Kamer Suresi'nde, Nuh Tu-
11. ayette ifade edilir. Burada;
"biz de bunun zerine gk sularla
diyerek, bu Allah
ve stnde sular olmazsa
bir yerin de ve onun, stndeki su-
dayanacak denli sert ve bir
cisim olarak iyice belirgindir.
Esasen bu gkten her benzeyen
"gk" da tufan ve gibi Tevrat kay-
Nitekim Tevrat; " ... O gn de byk enginin btn
ve gklerin pencereleri ifadesiyle
Kur'an'daki "gk"n gerek ortaya koyar. Yine Tev-
dedi; bir kubbe olsun ve
sulardan ve byle olur. gkkubbesini ve
kubbeyi 'gk' diye da ger-
Bu Kur'an'daki olan
"gk"; kudreti ile gkte duran, st ste yedi
tabakadan ve stnde
kadar ok su bir
Tekvir suresi 11. ayette alametleri "gk
yerinden zaman"(*) ifadesi ile
daha da
Keza Enbiya-104'te, kitap drer gibi
zaman ... "(**) denirken, Mrselat-9'da, "gk zaman" ifa-
desi Yine Hakka-16'da, "gk de ve
o gn o, kmeye yz tutar" denir. Sebe-9'da ok daha
(*) Tabbara'da bu ayetin evirisi, "Gkyznn perdesi zaman" olup yorumun
da "sema ortadan kalkacak" gemektedir. (Bkz. s. 131)
C"'l Ayetin Nurbaki'deki evirisi "O gn biz kitaplann sahifelerini drp bker
gibi sahife ... "
Kur'an'da Gk ve Gerek 119
ilgin olarak, "nlerinde ve olan ve yeri gr-
mezler mi? Dilesek yere geirir veya bir
indiririz ... " ise
" ... Gkler neredeyse (putperestlerin sznden) atlayacak. .. "<*l
denmektedir.
Bu gklerinin, kitap gibi dr-
lebilen, yanlabilen, atlayabilen, ken ve Allah b-
tn veya para para olarak da bir
tabakalar, sayfalar btn olarak ve bu
"atlama", "kme" ve "yedi
tm iin zamanda geerli grlyor.
"gk" ile zaman ve rnekanlara sahip galaksi
ktleleri paralellik aksine kitap say-
gibi st ste ve
m hepsi iin birden geerli oldu-
Yani mekan ve zamana tabi bir "tavan"
yorumlara kesinlikle ile kar-
Nitekim, "gkleri ve Yer'i ve ikisinin bulu-
... " pek ok surede geen ifadeden
gibi gkler, tm birden yerin zerinde yer alan tek bir
tavan olup, bir
(') Hepsi de birbirinden ilgin ve tab Kur'an ile tamamen ilgisiz "yorumlardan" birini da-
ha, yorumculuk sergilenen sefaletin boyutunu gzler nne serrnek iin araya
maktan kendimizi konumuzia olarak "bi-
lim" yorumcusu(!) Nurbaki, neler neler Evrendeki " ...
ile pek kolay Evrenin sonsuz kresel korkun bir manyetik geri-
lim bu manyetik gerilim, teorisinin
ta kendisidir. Kur'an emri bu gerilim ilahi kudretin ve bir ifade-
sidir ki, gerekte temelini
''Yine fizikte bir trl izah edilemeyen bir olay quant enerji birimlerinin olup da
minik ve ci simlerini meydana Halbuki mekan-
her manyetik bir gerilim ... uzaydaki bu manyetik gerilimi dile
getirmektedir. Bu ayette zel bir fizik incelik ... Burada sz konusu edilen st-
lerindeki gerilim her sema
"Ateistler evrende her zaman bir Halbuki Allah
gklerdeki bu manyetik gerilimi bizlere evrenin her al-
maz bir tasarruf bildiriyor.
"Fizik bilimi gnmzde ve inkar bilim
vizesi yoktur." Kerim'den Ayetler ve Gerekler, II. kitap, s. 87-92)
byle! Putperestlerin sznden bile atiayabilecek denli manevi bir sahip "gk"
iinde ne ok fiziksel keramet da i
120 ve Bilim
Bu ile "gk", onun trilyonlar-
ca kau yz milyarlarca gk cismini kapsayan
sonsuzluk gerek gkten
bir anlama sahip gibi, ondan st ste tabakalar
dizisinden ve ausal bir bir anlam
da Esasen, 7 da, bu "birbirine uygun" ve
"tabaka tabaka" olan lt olarak su-

Bunlara ek olarak, ibadet yeri olan cami
da, dz yer ve kubbe g"K a olC$-
nu belirtmeliyiz. Bu, kubbe gk Kur'an'la ba lama-
Araplar olmak zere o insanlarda
egemen biimi var. yani
Islamiyecin astronomi konusunda bir yenilik
ve ispat gerekesi olarak bilineru
beyan etmekten bir aJk.
dz yerinin stnde kubbe gk bir
kamu da Kus b. Saide'nin, Ukaz'daki hutbesinde
"yeryz bir eyvan, gkyz bir yksek tavan"
O zaman yer ve kav-
ifade eden bu hutbenin, Muhammed ta-
onu ok ve bi-
imi ve alenen bilinmektedir.
belgelerde, bu gkkubbenin en st
yere kadar olan mesafenin de iziliyor:
"Mekke Mira'taki yksek aniayacak
seviyede Bundan Hazreti Peygamber Mira
kendilerine anlaunca bir ay-
da gidip bir ayda mesafeyi Muhammed bir gecede
alabilecek dediler. Allah kudretinin ve

Bylece ilmi"nde "yedi en
stnden yere kadar olan mesafenin, evreleyen at-
(7 l ) Osman Hazreti l'l);ga111berin s. 26.
Kur'an'da ve Gerek 121
mosfer bile deve bir mesafe ol-
da oluyoruz. Oysa sadece gzlenebilir g-
saniyede 300 bin km giden l birimiyle, 300.
bin milyar bilinmekte ve bilim bu sonsuzlu-
gun
Kur'an'da Muhammed Mira'a -Trkesi yedi
st, ve meleklerin esas "ykselir-
ken" izilen tablo, dinin karakterini ortaya serrnek
ok ilgintir.
"Hazreti Muhammed Mira gecesi, birinci gkte Hazreti
Adem'i grd. gkte Hazreti Yahya ve nc
gkte Hazreti Yusufa, drdnc gkte Hazreti be-
gkte Hazreti Harun'a tesadf etti. Bu peygamberlerin
hepsi onu sevinerek ve "Merhaba ey salih pey-
gamber ve salih diye gkte Haz-
reti grd. Yedinci gkte Hazreti grd.
Hak, kulu Muhammed'e burada neler vahyetti ne-
ler."(72)
O. A. H. Berki ile birlikte
ti Muhammed'in ise
inantaki "gk" ve "tabakalar" daha da ge-
tiriyor:
"Cebrail ile Peygamber gklere birinci semaya
Cebrail:
- dedi. bir ses:
- Sen kimsin? diye sordu.
- Ben Cebrail'im.
- bir kimse var
- Muhammed var.
- Muhammed gnderildi mi?
- Evet gnderildi.
Bu suretle birinci semaya ..
Hazreti Cebrail Hazreti Muhammed sema-
(IZ) Orhan Hazneti i''J'gamber'in Hq)'ak, s. 26.
71
1 '
122 ve Bilim
vatta yoluna devam etti. semaya Orada da ay-
sualler soruldu ve cevaplar verildi. Bylece her sema-
da bir peygambere tesadf ederek sekizinci semaya
lar ... "(73)
Bir kaynaktan hareketle Mira da
"Bunu mteakip gklere ykseldiler. Birinci se-
maya Cebrail kendini ve sema'ya gircli-
ler,"(74) denir.
Bu somut olarak ki gk-
leri yerle Tevrat'taki gibi yksekten ve
drt boyutlu bir sreklilik tabakalardan
Ve bu son da gibi, her tabaka da ka-
le ve da bekileri var. Al-
izni olmadan kimse ieri giremiyor. Her tabakada
ve nbetiler var. Tak tak tak,
nbeti, kimlik ve izin belgesi kontrolnden sonra kendi taba-
ieriye girilmesi iin Her tabakada
peygamberlere ise
vay haline!
Bu ifadeleri okurken, sz geen blgede halen
"kafir" fink ve "gk delik de-
ettiklerini de espri niyetine kendimizi ala-

Eski Yunan ve Roma'dan alan, yedi kat
her ne kadar belirtiliDiyorsa da, in-
gk yer alan yedi renk hare-
ketle sonu sylemek, en gereki
nk Kur'an, "yedi gk"ten sz etmenin
zamanda, insanlara "grmek"ten de sz
ediyor. Nuh-lS'de yer alan, yedi kat zerine
grmez misiniz?" ifadesi, "yedi kat"
grlebilir bir ortaya koyuyor. Ki bu da,
(13) A.H. Berki, O. Hz MuhatJJmed'in
(14) A.g.e., s. 132.
--- --
Kur'an'da Gk ve Gerek 123
yedi renkli olarak
gstermektedir.
gibi gklere
duka nettir. Bunlardan, zorlama ve tahrifle bilim verilerine
uygun yorumlar Allah'a ortak
anlam
Bu yorumculara de olsa hak vermekten kendimizi
da belirtelim. Allah' a bir dogma olarak
alan ve gerek manevi gerekse ae inaadi durtu1er le, Clfn a
ideolojik-siyasal bir . nilimin kesin
olarak gerekleri reddedemeyeceklerine gre, Kur'-
ona sahip olma-
nk aksi takdirde
b dnem rn kabul etmek

Bu noktaefa Hac-65'in, "(Allah) Yer zerine di-
ye tutuyor. (Gk) ancak onun izniyle ... " ifade-
si zerine Bucaille'in yorumu, demagoji
kin dikkate bir rnek olarak dinleyelim:
zere, gk ktlelerinin birbirinden olan byk
ve dengesinin eder.
leler birbirlerinden ne kadar uzaksa, birbirleri zerindeki e-
kim gleri de o derece olur. Birbirlerine
lde, birinin teki zerinde etkisi fazla olur. Nitekim (ast-
ronomik anlamda) Yer'e olan Ay, ekim kanunuyla de-
nizlerdeki etkiler, med-cezir de bundan ileri gelir.
yet, iki gk cismi ok birbirlerine ar-
olurdu, iin bir emre
boyun vazgeilmez bir
gibi ayetteki "gk" gz "gk
ktleleri" ve ayetteki iin tutulma" ta-
da, gk ktleleri den-
geli mesafeye bu demagojik paralellikler
(75) Maurice Bucaille, Tevrat, KeJiiiJ ve Bilim, s. 227.
124 ve Bilim
bilimle sslenip, sonuta, kendi bilimsel iinde
olan "ilahi emre boyun

rnekleri birbirini izlerken yedi
nce "sembolik" bir nitelemeye indirgenmekte, "ke-
za Allah ile halindeki Yer ve Gk
da semboliktir: Burada sadece, meydana getiri-
len gklerin ve yerin ilahi buyruklara boyun
mak
denilmektedir. Bu yorumu takiben; bu ta-

bakalarla bilimsel ortaya sonsuz uzay
galaksiler paralellik kurulmakta ve "gk-
lerin galaksi sistemleri ve birden ok olduk-
konusunda astrofizikiler gzlemlere
bilirnce de
denmek-
tedir.
Oysa mutlak bir niteleme olarak yirmi drt defa kullaru-
lan ve ne anlama gsterilen "tabakalar", -keza
surelerde geen yer ve gk "sembo-
lik" gibi, sonsuz evrenin iinde yer alan ve yz mil-
yonlarca ieren ok uzay ktleleri olan galaksiler
de "yedi gk"n
bilirnce en kk anlamda tutar
yoktur.
Bucaille'in de gibi galaksi, "evreni ve
evren iinde kk bir yer gerekte ola-
bir uzay ktlesidir. Halen evrenimiz iinde
ka tanesinin yer bilinmeyen galaksilerden bir tanesini
ve en ok bilgiye sahip Sa-
manyolu Galaksisi, sistemimiz de dahil, gibi
milyarlarca V e saniyede
yz bin kilometre giden birimi ile bu galak-
sinin bir ucundan br ucuna, ancak doksan bin bir za-
f!
6
) Maurice Bucaill e, Tevrat, Keri111 ve Bilim, s. 240.
\17) A.g.e., s. 220.
Kur'an'da ve Gerek 125
man lsnde
llerin daha da somutlamak iin, galaksivz
iinde kk bir yer kaplayan sistemimizin bir ucun-
dan ucuna alan 12 milyar kilometre
yeterlidir. Buna "gk"
leri; her nce, bylesi byk ller bir-
biri stnde tabaka tabaka durarak yeri koruyan ve bu ba-
olsa olsa atmosfere benzetilebilecek, -ancak atmos-
fer da kesin olan- gzn ufku iinde uygun tabaka-
lar halinde ama
pencereleri olan(!) bir imgesinin ifadesinden bir
Bu tamamen ve 7. insan bilgisi
ve gcyle bu "gk" ve tabakala-
ile galaksiler paralellik kurmak iin kendi-
ni ok gerekir.
Bir de gk stnde denen
var ki, hem tarifleri hem de
Kur'an' daki "gk" daha hale getiriyor.
M'min-7'de, ve onun evresin-
de bulunan melekler .. . " den sz edilirken; Hakka-17'de ise,
"melekler onun O gn Rabbinin
da stnde 8 melek yklenir" denir.
Szck glgelik, krs, taht,
yce makam, en yksek gk, kudret ve
tecelli yeri demektir. ayetlerde de
gibi olan ve stnde bulunan me-
lekler Hamele-i hamallan) denen bu me-
leklerin rivayete gre 4'tr,
ise 8 byle ...
bilim ve gerek bir yana, bu
fantezinin de kkeni Yunan mitolojisine Mito-
lojiye gre ve yorulmaz zerinde
dev ve ok gl Atlas bir Bu efsane,
(7
8
) Maurice Bucaill e, Tevrat, Kerim ve Bililll, s. 220.
126 ve Bilim
dilden dile sonraki tarihlere her topluluk onu kendi
ve yeni yeniden yo- .
ve en son Kur'an'da - klelerce taht stn-
de oturan/ eski dnem atfen kleci Orta-
kltrnn olarak- melekler

VII. Blm

VE
gkten ne sorununu bylece
dikten sonra Zariyat-47 zerine kurulan bir
toya da dikkat ekelim. Ayet gcmzle biz
biz kudret sahibiyiz".
galaksilerin birbirlerinden
evrenin azalarak
belirlenince, kimi yarumcular ayeti bu bilimsel uyar-
lamak istediler. ayeti, "biz kurduk
ve gerekten biz onu eviri
en yeni astrofizik bilgi-
lerini ne denli hayretler iinde g-
ryoruz" (H. Nurbaki) yollu da eklediler.
Bucaille konuya bir de getirmekte-
dir: "Biz onu diye evrilen metinde,
ism-i failin cem'i olan musi'une kelimesidir, ki bu da
ya sz konusu "yaymak, daha ge-
ve daha uzak hale getirmek" ifade eden evsa'a
gelir. "Ayetin bu son kelimesinin iyice kav-
ramaktan aciz olan mtercimler, bence anlamlar
. , (79)
ar.
(7
9
) Maurice Bucaille, Tevrat, Keri111 ve BiliiiJ, s. 249.
128 ve Bilim
Bu temelinde bir brnen Zari-
yat-47'nin yeni evirisinin halinde bile, onqan,
sz konusu iddia sonucu yine
de mmkn Ayetin bu evirisini farz edelim.
Bu durumda hemen yere muhtevadaki
ayetler geliyor. Bizzat kendi evirisinden "O (Al-
lah)dur ki .. . " (Ra'd-3) da .. " (Hicr-
19) "bundan sonra da Yer'i (Nazilat-30).
Demek ki Kur'an sadece gkler
zamanda yerdir. Bu gerek soruna daha
nesnel bir yorum getirebiliriz: nceden gibi
yedi biz-
zat nedeniyle yere gerekirse "drlebi-
len" bir tavan olarak tarif yine dz ola-
rak tarif edilen yere de "yaymak" ifadesini
Bu durumda, ok
boyutlu, hele ki derinlemesine bir

Peki, yer iin de sz konusu edilen ge-
ne anlama geliyor? Burada da nitele-
melerde srekli dikkat ekilen "bakmak", "grmek" gibi du-
yu onunla bilgi edinme sreci
kastedilenin,
muz yerde bir gibi g her Y.ne
ru bu grnm yol elde
edilen izlenim.idir. yerde bir
kubbe gibi grlen gk, aylar boyu sren yolculuklarda adeta
esneyerek daha gerek niteli-
bilmeyen insanlar nezdinde byle bir yarat-
maktadJr. Zariyat-47'nin ifadesi de bu duyusal
te bir anlam hele ki malum "gk"
erevesinde, bilimsel ile kurmak
iin en kk bir ipucu iermemektedir.
esprisinin bilimsel birlikte
evrenin ve buradan hareketle
Evrenin ve Rivayeti 129
rulan demagojik irdelemeye devam edelim:
Bilimsel sonucunda ki evren
iten saniyede bin kilometrelik luzla ge-
Galaksiler bu korkun luzla birbirinden uzak-
evrendeki maddi da bu erevede azal-
Bu zellikle bizim iinde
galaksiye gre, ondan Dola-
b.u. srecin ye
bundan kadar once
bir atomu (Kozmik Yumurta
- -..,---...;.--:-
dkntlerden bu ok
ilk maddenin ve luzla
milyarlarca rnleri ola-
rak galaksiler, bulutsular, gksel cisimler ve sistemleri
ortaya Gzlenebilir evrenin ve onu
Kozmik da, bilirnin evrensel
erevesinde "henz bilinerneyen biimlerinden mad-
denin evrimi bir
Henz evren elde bilgilerin ne-
deniyle tam olan noktalar, hi
kusuz dn bilinemeyen, zerinde bile yrtlemeyen
pek ok gibi, bugn zere bilimin gndemini

Bu noktada hemen bir gndermede Kozmik
evren kimi
evrenin rivayetine dayanak
Bu "ilk evren maddesinin mey-
dana konusunun ilerde de nk ko-
nunun, 'yoktan' sorunu oysa bilimin
sadece prensiplerini
de iddialar ileri srmektedir.
iradi bir sre iinde "yok-
tan" "ol" demeyle birdenbire bilinci gerekst
(SO) Tuna, Uzay ve Dnya, s. 27.
-------------------------------------------------------------- -
130 ve Bilim
her ortalama bilgi sahibi
insan bir gerektir.
bilimsel "yoktan" sadece bel-
li bir araya gelmesiyle, insan mr ve hatta
tarihiyle kadar uzun bir srete, maddenin
bir biiminden biimine -nicel birikimlerin nitel
ortaya koyar. Bu esnada, ge-
rek drt buuk milyar nceki ilk halinden nceki
gerekse kadar
geen srecin hibir znel bir iradeye, "ol" de-
nince "oluvermeye" yer bilinmektedir.
Bilinci ve ortalama her insan iin,
bilgisi ile rivayeri
maz bir stelik Dnya vb.
gksel cisimlerin bilimin evrensel olan
"hibir yoktan var da "ya-
yoktur. Oysa Kur'an;
-ki tmn gerek anlam ve
niteliklerinden olgular olarak sinava
ekilmek lizere insana mekan diye,
gn iinde ve "ol" denerek
Oysa nesnel bilgi, bu rivayeri tarihin
atarak evrendeki her belli bir zaman ve me-
kin boyutu iinde ve tabii maddenin kendi i ve ha-
reketlerinin sonucu eder. Bilime gre "ol"
denmekle, evrimsiz ve birdenbire "oluveren" hibir ol-
gibi yoktan var olan bir de yoktur Ona gre her
bir ve mutlaka belli bir evrim sonucunda
Nitekim bundan buuk milyar
sonra ngrlen lm de gerekte bir yok
olma maddenin biimlere
Gerek cahil insanlar gerekse idealist
maddeye bilgilerinin
nedeniyle, ve her
cevherini, madde tesi
ve ilk
akla gelen, verdikleri madde tesi "g" olurdu,
Byle basit yoldan bazen, istisnai
olarak bilimsel gerekiere uydurulsa bile, genel ve felsefi d-
zeyde kmeye
Nihayet "bilim, bir nesne ya da ger-
eklik ve tzn de daha her ger-
ana gcn de bizzat maddenin kendisi
1850'li verili bilimsel hareketle;
soruna felsefi dzeyde getirilmesinden yz kadar
sonra, fizik da
Bu konuda can Einstein erkin, ya-
ni enerjinin bir ktlesi ispat edilmesidir. " ... Eski-
den madde durgun ve ktle denilen ile elle tutulur bir
nesne, erke ise ktlesiz ve gzle grnmez bir
olarak bilinirdi. Einstein erke'nin de bir ktlesi
ktle denilen erke'den bir ol-
ve maddeyle erke'nin
Bylelikle idealistlerin ruhsal, fiziktesi enerjinin bir
ktlesi enerjinin de madde bilim
evrelerinde gndeminden
"Einstein'a gre, hareketli bir cismin ktlesi o cismin ha-
reketiyle birlikte artan enerjisinin kendisine yzn-
den Demek ki enerjinin de bir ktlesi Ein-
stein herhangi bir madde bulunan enerjinin, o cis-
min ktlesinin, karesiyle
(E = mc
2
) forml ile ortaya Bu demektir ki
hareketli bir cisim, ktlesi de sonsuz
Bu basit yrtme, evrenin sonsuzluk nedenini
de Madde ktlesini atar ve
yol buna enerji (erke) diyoruz. Bunun tersi ger-
ve erke buna da madde
Orhan Felsefe s. 306.
A.g.e., s. 233.
,--------------------------------------------------------------
132 ve Bilim
halde, pek ki, erke = ktle = maddedir ... Bu
siz sonsuzluk da bir anlama
devimli cismin madde
sonsuz olur ... dalgalar evreni, evreni, rad-
yasyon, sesler ve devimler gibi birbirlerine
grnerek insan bunca birok
madde temelinde Einstein, 16 Hazi-
ran 1945 gnnn gecesi, btn bu birbirlerine d-
birinin brnden bir ol-
deneysel olarak ve Daha
1840'larda J.R. Mayer, J.P. Joule, W.R. Grove, L.A. Colding
ve H. Helmholdz erke'nin yok
ve Bunun sonucu olarak ken-
disini, maddenin bir biiminden bir biime
nin srekli sreci olarak biim Hareket maddenin
varolma biimidir. Erke ise maddenin hareketsel
.. ili". di ,(83)
oze r.
Bilimsel "bilinten olarak varolan ve
duyumlada bilinte tm nesnel
dile getiren" madde, gerek hareket biimleri gerekse de
lilik olarak sonsuzdur. Onun hareketli ve
ken olan uzaycia ve keza mad-
denin erevesinde zamanda, yer kal-
Bilim maddenin "sadece cisimleri meydana getiren
kk btn kozmik evren, nebulalar, geze-
genler, radyasyonlar, elektromanyetik ve nkleer da
ortaya Maddeyi; "ilerinde hibir
bir atomlar btn olarak ilerinde
gler ve gerilimler bulunan erke'sel alanlar olarak grmek"
evrende mutlak fi-
zik-tesi glerin; cinlerin, meleklerin
son "Hele bir kez maddeye evet densin,
madde kimse diyen, metafizik fel-
(83) Orhan Felsefi s. 93.
sefenin Papaz Berkeley'in korkusu da bylece
zeminine
bilimin verileri " ... madde ne
ne de yok edilebilir, ne var ki srekli olarak ve bir hal-
den bir hale geer. Evren bu srekli ve sonsuz
min tarihsel sreci iinde ... Hareket madde-
nin biimidir. Hibir zaman ve hibir yerde hareketsiz
madde gibi btn gster-
zere hibir zaman ve hibir yerde maddesiz hareket de
olmaz ... ve bu hareket sadece mekanik olan bir hareket bii-
mi sonsuz ve tmn dile geti-
rir. Maddenin ve onun hareketinin
ve Evrensel sonsuz
s-recinde sonsuz daha birok yeni biimler de eklene-
cektir. Bu bir kehanet evrensel gnmze
kadar srecinin bir gerektir ... "c
84
)
Bu temel belirlemeler evrenin ilk maddesi kabul
edilen "Kozmik maddenin evrimi
henz biimlerinden bir ol-
ve tabii bilimin ondaki ve ncesini ve ncesinin
ncesini de mutlaka sonucuna
Bu durumda tm metafizik
bilimsel soyutlamaya varabiliriz: "Evrensel sonsuzlukta
madde, belli bir blgede ve sonra bir patlamayla
Tm dile getiren
evren deyimini bizim ve
bir blgeyle demek ki evrenin bir var-
Ne var ki, bu gene de evrensel ilksizlik ve son-
suzluk iindedir ve anlamda tm evrensel bir
Daha bir ilksizlik ve son-
suzluk iinde, bilinmeyen bir biimden olan mad-
de, yeni bir biim olarak evrensel
<
84
> Orhan FeLrefo s. 305.
(85) A.g.e. , s. 21 8.
134 ve Bilim
Sonsuzluk sorununu biraz daha Evrende her
yin bir ve sonu bilimsel bilimsel ni-
uygun olarak yine ancak bilimsel yasalar erevesinde
Aksi takdirde metafizik felsefecilerin gibi
bilimsel verilerden bilim masallara destek retmenin n
Aristo bin ncesinden "mademki
her bir o halde bilim her
yi sonu itibariyle ispat ediyor demektir;
demek ki rivayetincieki gklerin ve yerin
olmasa bile, kendinden Kozmik Yu-
bilime
uygundur" bilim ifadelerin bilim evrelerinde
bile zemini Geri bilimin fel-
sefi btnlk iinde veya bilinli
malarla bylesi bilim felsefi dzey-
de pek rk ancak yine de bylesi bir
nemi ve siyasal konunun
gerekmektedir.
gibi sonu da an-
Ve tab bilimsel evrelerdeki bu bilimin sonu rnlerini dinsel masallara uydurmaya
demagoglann elinde; yoktan var olmayandan, mevcut bu-
lunmayandan ve vcut dzene tek kelimeyle
'Bir isteyince ona 'ol' deriz, o da oluverir (Al-i
bilincini alenen bilim maskeli haline getirilir. Tab bu
noktada; "yaratma" Kozmik Yumurta srecinde kabul etsek bile, buradan Kur'an'a
en kk bir destek nk ondaki "yaratma" -nceki .blmlerde
gibi- ve olduka ilkel ieriktedir.
(' ' lBu noktada en tipik rnek, bilimin dev yolunu aan byk bilginlerden New-
ton verilmektedir. Kendisi dindar bir insan olan Newton, gerekte
dnya zerindeki son veriyordu. yaratan ve ilk hareketi
veren dzeyine Her o ama daha sonra her yasa-
uygun olarak Dinin yerdeki, gkteki her olayda elini Tan-
bylece evrenin srlyor, kendisi de kanunlara tabi bir hkmdar durumuna
lyordu. Gk cisimlerinin hareketinin ekim keskin bir
sonucunda, evrenin merkezi ve insarun oldu-
_i;>u biimindeki teoriye kesin bir darbe oluyordu. Kendisi dindar bir kimse olan New-
ton, kendi fizik ile kendi da Dnya stnde yer onu
ancak homojen biimde uzaya bilinci bu )"-i7.den de
mutlak savunuyordu. mekanik da temel
olan bu daha sonra da da karurlayan Einstein ta-
rtlecek, uzaydan da kovulacak ve bilim yoluna devam edecekti ." (2000'e
18 Ocak 1987).
cak yoktan var gibi vardan da yok Dn-
belli bir araya gelmesiyle uzaycia var olan.
maddelerin i evriminin sonucu olarak yeni mad-
desel srecin bir durumdan bir duruma
nicel birikimlerden nitelik
Bu bir maddeden bir
maddeye somut bir ortaya gibi, madde ola-
rak yok olmayacak, sadece madde veya maddelere d-
Yani bilimsel iinde her sonu,
yeni bir olarak birbirini takip edecek ve
bu sreklilik iinde madde hep var olarak sonsuz ve
srdrecektir.
Bu noktada aslolan, bir ve l-
m her tarihsel kavramak-
la ondan te bunun bilimsel ve yasa-
ki en anlamda bu, bilimsel felsefenin
demektir. ki sorun bu btnlk iinde kav-
tek tek bilimsel bulan veya ok
yapan pek ok bilim da Newton
gibi idealizmin etki kendini kurtara-
maz.
Evrende tm olay ve olgular maddesel temelde birbirle-
rinden "Evrendeki tm olay ve olgular madde-
nin zaman ve uzay iindeki hareket ve ve ge-
rndr. Bu srekli maddesel nitelike
olay ve olgular meydana Ve bu sre mad-
denin yani hibir yoktan var var-
dan yok bilimsel anlamda kavranabilir.
"Bu demektir ki evren anda varsa, hep var ve
hep var olmakta devam edecektir. Madde, var iindir
ki daima var nk bu fiziksel kimya gre
yok olmaz. evrende hi bir var bir zaman
o zaman yok' :v:ar...edecek herhangi bir de var
gerekir. Einstein 'sonlu maddenin son-
suz maddeye, evrensel alana uygun
136 ve Bilim
diye Madde srekli olarak biim
mektedir ve yepyeni somut biimler var olmakta de-
vam edecektir. Nicel birikir ve bir nitel
yol aar. Evrende yepyeni hem de k-
meler halinde her an Dnya-
da sonsuz evrendeki her sonlu gibi, bir gn sona erecek
ve bu, evrimsel sadece bir son'u ola-
Ama bu son, yok edilemez maddenin evriminde yep-
yeni bir de cs
6
)
zetle, "hiten hibir meydana gre,
her kendisinden bir hi bir yani
madde tesi bir ruh bizzat madde olmak durumunda-
Evet, "bilimin sadece ve prensiplerini
Gerekten de bilim, cahil ya
da idealistlerin kafa olmayan
Ve yine bu varlarla, somut olanla bilim,
temel-evrensel yasalanndan biri olarak ki,
yoktan meydana gelmesi evrenin
kendisinden Kozmik yok-
tan bilimsel
Bilimin iinde bu da ken-
dinden maddenin bir biimi mutlak bir kesin-
lik iinde Bilim, onun bir mad-
denin gaz, plazma, elektromanyetik alan, gravitas-
yonal alan, nkleer alan yedi temel duru-
mundan veya belki de henz bir duru-
mundan hangisinin tesbit edecek-
tir. zamanda o ka milyar bir za-
mandan sonra ve daha henz
tmn ortaya Bilim felsefesi
dan bu noktada yer yoktur.
Bilim, maddenin uzay ve za-
man iindeki ve da
(86) Orhan Felsefe s. 377-378.
gn iinde milyarlarca ortaya
rn olarak Dnya'dan
sonra ondan nce gklerin yedi bir
drt boyutlu (en, boy, derinlik, zaman) ve son-
suz sistemlerin
tir. Enerjinin de maddenin bir biimi ve maddenin
daha grnen grnmeyen biimleri ve "yo-
de gerekte maddenin
bu biimlerinin birbirine bir bilimsel
anlam ortaya btn bu
zgven ve birikim ve yasalar bilim,
"Kozmik ncesi ve niteliklerini de ortaya
bilimin gerek gerekse
erevesinde nokta her halkarda ok nettir: "Kozmik
(yoktan var ancak
cahil insanlara ynelik nitekim ya-
olan da budur.
VIII. Blm
YER VE GGN
bilimle Kur'an kurmaya
zoraki paralellikte, temel yklenen ayetlerden
bir de Enbiya-30'dur. zel bir "maharet" sergilenerek
evrenin uygun bir sun-
iddia edilmektedir. Oysa kurulan paralellik, daha
ncekiler gibi temellere oturmuyor.
Enbiya-30'da Kur'an, "inkar edenler, gkler ve yer
ve btn sudan
bilmezler mi? .. "
gibi burada, gk ve yer niteliklerin-
de olan iki maddenin daha sonra birbirlerinden ve
"gk"n ayetlerde defalarca ve Tev-
rat'tan olan, ykselip grmesi
da, Dnya'da "her sudan meydana getirdi"
Bu ayette bilimsel gereklere uyduruhbilecek bir tek
.!:er sudan Ne var ki oy esi
yorum, Kur'an'da ifade edilen birka ayet olma-
nk
Kur'an yandan Adem-Havva da
(") Bucaille, Enbiy:l -30'un alnnda, "sonra duman halinde bulunan yneldi, ona ve yere dedi
ki ekl eyerek zemin
140 ve Bilim
da, da "ol" demekle "olu-
mutlak bir kesinlikle iddia etmektedir. Bu dutu}TI-
da ayetin, "her sudan bir yana
medet irdele-
yelim:
Bucaille bu ayetten; "sonradan blnecek olan yekpare
bir tek ilk ktleden
sonucunu
Tabii bu, Kur'an'daki ilgisiz, oysa bi-
limsel gerekiere uyduruhbilir cmleden hareketle de
zerine vg dzmektedir.
Kabul etmeliyiz ki Bucaille, bu noktada bir hayli becerik-
li. Ancak, mumu misali, salt becerinin somut
gerekler fazla bir Esasen
benzer tm halen pek ok insan zerinde st-
clrebildikleri etki, bir yandan seslendikleri kitlenin
lan da dahil- ve cahil,
gulama yoksun Bu
tip insanlar, kendilerini ranatlatmak iin, her yoruma
inanmaya zaten olan
Bilimin evrenin srecine bilgisi az nce de
gibi ok bir maddenin ve cia-
takiben kendisiyle byklklerde galaksiler,
bulutsu (nebloz) ve gksel cisimlerin
Az nce de gibi bu sre ilk tamamlan-
srekli devam eden; srekli bir sre-
tir. Kendi ilerinde ve genelde ok dnme s-
recinde ekim ve ve kay-
olan Galaksiler ieren ve
byklkleri de bu gaz ktleleri
olarak evrenin temel blmlerini
Daha ncekik blmlerde ev-
renin tahminen yirmi milyar, iinde yer galak-
sinin ise on milyar milyar ol-
(
8
7) Maurice Bucaill e, Tevrat, incil/er, KetiJJJ ve Bilim, s. 21 3.
Yer ve 141
bu Dnya, yani Enbiya'run olarak
ifade Yer' in ise drt buuk milyar Yani bu.
gerekler yer ve birbirinden sz-
konusu olamaz. Aksine gaz, enerji, bulutsu biimlerdeki mad-
denin kendi i evrimi ile sz edebi-
liriz. zetle milyarlarca ve evresindeki ge-
zegenlerden -ve halde olmayan maddeler- meydana ge-
len bir gereklik sz konusudur.
Sadede gelirsek, yer, bu sonsuz boyutlu evrende bir toz
kadar bile yer tutmayan, ilk olmayan, ilkler srecinde
sz bile edilemeyecek olan, ve
sal evriminin rn olarak Bu Dnya,
olmayan maddelerin zaman ve rnekilla
olarak ve son da olmayacak olan, halen yeni yeni
ve gezegen sistemlerinin devam bir
bir
Evreniri kendi rn olan bu bilimsel ger-
eklik, gkler ve yer suretiyle
mmkn gsterir. Burada
yoktan ve ilk olan gk ile yerin
birbirinden iddia eden Enbiya-30'un ve genelde
ortaya somut bir kabul
etmek gerekir. Bir kendi herkesten iyi
bilmek durumunda gre, kabul zorunlu bir
gerek de rn aksi takdirde
bilimsel bilgilere itibar etmeyip dinsel rivayetlere inanmak
durumunda
stelik bilim zaaf bu ka-
darla da nceki blmlerden de
gibi pek ok ve ifade var. Ama bu durum
bir etki Bu noktada Bu-
caille'in, yerin gkten nce syleyen Fussilet ile
Bakara'daki ayetlere nce syle-
yen Naziat suresi ciddi bunlardan daha
ok surenin "gk ve yeri birlikte gerekesiyle gr-
142 ve Bilim
mezden gelinmesini neren bir halde, yle
ki Kur'an gklerin ve yerin ncelik
belirlememektedir"css) te yandan, yu-
zetlerren bilimsel verilerle gk ve yerin srete
beraber da bir mevcut.
nk gk yere oranla milyarlarca ncesinden Do-
Kur'an'la bilimsel gereklik "harikulade bir
uyum"! gibi, aksine bir
yandan

xulg-
gibi, "sonradan blnecek olan yekpare bir
tekil ilk ktle" bi1imsel en kk 6ir bu-
Bilim, Dny;:'dan nce yilda olu-
bir gaz ktlesinden ve bu ktlenin milyarlarca
kendi iinde ve giderek ile
gk cisimlerinden sz eder. Buna Enbiya, yer ve
gkn, nceden bu iki ktlenin bir-
birinden nc bir g
Buna geri dur-
mazlar. T. Tuna da de-
yin, ister modern deyin, bilimin en son delilli,
Kur'an on drt nce byle
belirtiyor. Gklerin ve Yer' in her
tek bir maddeden meydana en
Ayetin da bu ifade 'ratk' kelimesi ile ifade ediliyor.
Kelimenin birbirine olmak de-
mektir. Gklerin ve Yer' in birbirine tek vcut
tek bir maddeden ibaret demektir. Bilim de zaten
sylemiyor mu?"(8
9
)
Bucaille de mazeretin un-
birbirine (ratk) olan, ilkin yekpare olan ktlenin
(fatk) zikrolunuyor. Belirtmemiz gerekir ki Arap-
acia fatk kelimesi koparmak, lehimini an-
(SS) Maurice Bucaili e, T evrat, Keni11 ve Bilin1, s. 205.
(89) Tuna, Uzqy ve Dnya, s. 28.

Yer ve 143
... "

ki burada aniayarnama veya aktarmadan
ahlaki bir durumla birbirine ya-
olmak tek bir maddeyi birbirine .fl. "' '
iki maddeyi ifade etmektedir. Ve bu, olduka temel bir fark-
Nitekim, fa tk de yine iki l , ..
btnn, koparmak, lehimini yoluyla V \."""
bizzat kendi Peki ama -o
bu durumda oluyor da paragraf iinde "tek bir .....O
madde", "homojen bir madde" sonucu Ve bu '-
da bir yana, bir ahlaki zihniyet ki buradan hareketle, 'f
Jim de zaten sylemiyor mu?" diyebiliyor?
Oysa bilimin ispat olmayan neblozun, bir es '
yandan srdrrken yandan kendi iindeki ha-
reketine olarak gkcisimleri Yani -.. ,
olan iki maddenin lehimi .. birbirinden ay-
diye bir bilimsel ispat yoktur ortada. Ustelik bu yakla- ....).)
yoktan yaratma da var sz
konusudur. Oysaki ayetlerde "yoktan
rudan yer ve gk belirtiliyordu. ""'
Bir an olsun yer ve bir dnemde
1
olup sonradan kabul etsek bile, bu
bir sbjektif iradenin araya bilim-
sel olarak nk evrimini belirleyen
yasalar, bu evrimin glerin i ve etkilerinden kay-
belirler. Yani srecine znel bir
irade Aksi
faktr kendini rahatlatmaktan bir anlam
oysa bilim, bu srecin tamamen maddenin kendi /
rn ortaya Bu basit
bir yana, yer ve gk gnmzde olroa-y:a....de:v.anl..et,, ..
'mektedir. Tabii gkten, gerek kastetmemiz, yani Kur' -
an'daki gibi yerden yksekte ve en alt
(90) Maurice Bucaillc, Tevrat, Kerim ve Bili111, s. 208.
144 ve Bilim
"yedi "gk" kastetmeme-
miz halinde! Bu nedenle nceden olup son-
ra ve sonra da "duman halinde" olandan "yedi gk"
olarak bir meydana getirilip,
zerinde "ykseltilerek" yerin iin uygun hale getiril-
di, diye dzenleme, bir 7. fantezisinden te
anlam
Bucaille'in, evresinde,
-gaz durumunun belirtmek zere-
kendisinden o zamanki eden duman
ile bilimin nebloz (bulutsu)
uygunluk
Kur'an'da
en kk bir yoktur. stelik Bucaille'in "gaz duru-
munun ilk evresi"
kabul etsek bile, yine de durumu bilime
uydurmak nk, bu sonuta devresin-
de maddenin durumu kabulleniliyor. Bucaille'nin bu yo-
rumunu dikkate alacak olursak, bu sefer de "gk-
lerin ve yerin ncelik
de, onlarca ayeti bizzat kendisinin
yorumu gerekecek.
Savunulanlar, neresinden tutulsa elde Son-
suz bir zaman ve uzay iinde yer alan gk ktlesinin kendi i
evrimi sonucunda giderek gezegen sistemlerini ken-
ve devam ortadayken,
Bakara-117'de yer alan, "Gkleri ve Yer'i yoktan var eden
iki nitelik olarak za-
manda ve stelik "yoktan" iddia etmektedir.
Bucaille'i izleyerek irdelememizi srdrelim:
Kur'an'dan "Yekpare bir tek ilk ktleden yara-
ve bunun da "gaz durumunun"
iin, daha nce irdelerken
Fussilet'ten, iinde "duman" iin 1 O. ayeti
(9l) Maurice Bucaille, Tevrat, ve Bilim, s. 221.
Yer ve 145
la ekerek Enbiya-30'un Burada geen
"duman", Kur'an'daki ilk gaz so-
nucuna varmak iin nk!.. Fussilet yerin d-
zenlenmesinin bundan nce sz eder. Bu-
caille, nceki yer ve gkn birlikte surderin
daha ok saptayarak, bu suredeki gr-
mezden gelinmesini nerirken, "duman"
bu nerisini grmezden geliyor.
ncesi or-
iin belirsiz "duman"
ki bu gerekte
bilinmemesinden 'o gn insanla-
cahil
dille bir mazeret de ileri srlemez:
k ortalama insan, iin bilimin 'e sur-
mektedir. ki burada hem
hem de iddialardan sz edilebilir.
Bir an Kur'an srecini ger-
ek kabul etsek, bu kez de onun bu bilgi-
leri insanlardan gizlernesi ve bu gereklerin bilinmeye
zamanlara kadar geri neden oldu-
sylememiz gerekir. 'Allah biliyordu ama bul-
iin ipucu vermedi, denilebilir. Ancak bu
durumda sahip ve
yzlerce boyu cehalet ve tabii pek ok teknik yok-
sulluk iinde ve afetlerden milyarlarca-
neden olan bir sz etmemiz
gerekir. V e tabii bu bilinip de insanlardan gizlenen bilgilerin,
insanlar durumu, iradesine
gelmek, onun ona stelik "kafirler"
oluyor. Bu durumda bilimsel
sreci, bir gnah srecine
Tekrar konumuza gelelim: "Sonra duman halinde bulu-
nan" - Fussilet 9. ve 10. ayetler- nce-
likle yerin dzenlenmesinin biliyoruz. Bu-
146 ve Bilim
caille'in amaca varmak iin kurguyu temel
sak, yerde de dahil her dzenlen-
mesinden ki, hala olan gkle yer - Enbiya-.30-
birbirinden Tab Enbiya'da her ancak bu
sonra bu da bir Fussilet-
12'de ise; bu ile dzenlen-
mesi, yedi kat ile devam ediyor. Yer ve yer-
dekiler iin koruyucu haline getirilen gk, yerle olan
"duman" yukanya ve herhalde
yedi burlu bir En alt da G-
Ay ve "bozulmaktan

zetle, evreni hidrojen
ve helyumdan ve bilinen llerin
ok tesindeki bir gaz ktlesiyle mahateti ser-
gileniyor. Bu her biri kendi ilerinde sama ve
olan rivayetlerin, bir araya getirip ve ta-
b szcklerin da oynayarak evrenin
sonular
Bu arada Enbiya-30'da durum daha da
rivayetinde yer alan ilk elden yer ve gkn
kurgusu, Enbiya-30'la ncesine bu ikisinin
ve daha olan bir ilk madde ve
sre
Tm bu ve noktalamadan, En-
biya-30'un Allah da
ilginci, Bucaille de bu yoldan itiraf etmek du-
rumunda kendinden nceki kozmogonik
efsaneyi kopya "hafiflik ve ol-
ileri srdkten sonra, Gk ile Yer' in bi-
olup sonradan ok telakki"-
nin, Kur'an'a Tevrat ile birlikte ka-
bul vurguluyor. Ona gre, safha-
ilk maddenin
bildiren Kur'an ifadesine de veya bu benzeyen bir
Yer ve 147
taraf ihtiva ediyor bahanesiyle, efsaneler-
den bakmak da, aynen onun (Tevrat iin id-
dia gibi bir

Bucaille, diyedursun; Asuroloji profes-
r, Smerolog S.N. Kramer'in nmze tarihsel ger-
ek, onu yalanlayan ek bir argman Kramer'den
bir kez daha ki, tabietierde belgelerren Smer
kltr tek dinlerce yinelerren kozmolojinin ana kay-
ve toplumun duyusal
yola Smerler, yerin, kubbe-
sini gkn kre biimindeki bir "evren"
Bu "evreni" ilk ve ktle su-
Denizler Enki'dir ve her ondan
Btn bunlara hayat veren ise "Ev-
ren" yani gk ve yer, bu Ana Deniz'in, {
tur. Ancak bunlar Daha sonra, "Gk
Yer'den Gk'ten Sonra in-
ismi An Gk', Enlil Yer' i ele)
Giderek Enlil en byk haline "Tan-
"Yer' in ve

bu ilk kozmolojinin ok "her
yi yaratan tek insan bilincinde evrim
iinde Kur'an'a ve Enbiya-30'a Yani Enbiya-30,
Smer kozmolojisinin rafine bir tekran olarak
ki gk sulada
sz eden Kamer-11 olmak zere, gk ve yere
ayetler de Kur'an kozmolojisinin, Smer koz-
molojisinin tek bir tekran
ortaya
(92) Maurice Bucaille, Tevrat, Bi!iJJJ, s. 223.
(
93
) S.N. Kramer, Tarih Sii111er'le Ba,rlar, 13. blm.
Yer ve 147
taraf ihtiva ediyor bahanesiyle, kozmogonik efsaneler-
den bakmak da, aynen onun (Tevrat iin id-
dia gibi bir

Bucaille, diyedursun; Asuroloji profes-
r, Smerolog S.N. Kramer'in nmze tarihsel ger-
ek, onu yalanlayan ek bir argman Kramer'den
bir kez daha ki, tablerlerde belgelerren Smer
kltr tek dinlerce yinelerren kozmolojinin ana kay-
ve toplumun duyusal
yola Smerler, yerin, kubbe-
sini gkn kre biimindeki bir "evren"
Bu "evreni" ilk ve ktle su-
Denizler Enki'dir ve her ondan
Btn bunlara hayat veren ise "Ev-
ren" yani gk ve yer, bu Ana Deniz'in, {
tur. Ancak bunlar Daha sonra, "Gk
Yer'den Gk'ten Sonra in-)
ismi An Gk', Enlil Yer' i ele
Giderek Enlil en byk haline "Tan-
''Yer' in ve

bu ilk kozmolojinin ok "her
yi yaratan tek insan bilincinde evrim
iinde Kur'an'a ve Enbiya-30'a Yani Enbiya-30,
Smer kozmolojisinin rafine bir tekran olarak
ki gk sulada
sz eden Kamer-11 olmak zere, gk ve yere
ayetler de Kur'an kozmolojisinin, Smer koz-
molojisinin tek bir tekran
ortaya
(92) Maurice Bucaille, Tevrat, ve Bilim, s. 223.
<
93
l S.N. Kramer, Tarih Sii!IJer'le Barlar, 13. blm.
IX. Blm
KUR'AN'IN YER MERKEZLi EVREN
VE GNDZ GECE .ALGISI
gibi Eski Eski Yunan ve daha pek ok es-
ki ufku, ile idi. Onlar dn-
dz ve evrenin merkezi Yine, ve
da kubbe biiminde bir gkte sallanan,
insanlar iin ve ssler olarak
Peki Kur'an Buraya kadar inceleme-
letle arada pek bir grdk. Bundan son-
raki blmlerde ise daha da somut olarak, Kur'an ile
paralellik
Fussilet-12'de Kur'an, "Allah, bunun zerine iki gn iin-
de yedi gk var etti ve her kendisine bildirdi. Ya-
ve bozulmaktan koruduk. .. " der ve
surelerde de tekrarlar. Saffat-6'da,
biz _ bir ssle ssleclik"; Mlk-
S'te, "And olsun ki , onlarla
... " denmektedir.
Kur'an'da daha az
larnda grlen tm k cisimleri gk"e, yani "yedi
gk"ten sadece alttakine zg Oysa u
_ ilimsel _ ereklerle desteklenmez.
Bir an olsun gk", Kur'an'daki haliyle de,
150 ve Bilim
bilimsel verileri Kur'an'a uyarlamaya iddia ettik-
leri gibi, sistemimizi ieren gk ktlesi olarak
Burada "birinci gk =
sistemi" Kur'an'da yoktur. O
halde H. Nurbaki ve benzeri yazarlar, bilime uydu-
derken yeni sorunlara neden nk onu
bilimsel standartlar erevesine oturtmak, onda bilimsel ger-
eklerle uyum, hatta kendi iinde aramak, olmaya-
cak bir Nitekim "birinci gk = Samanyolu Ga-
laksisi" esas da yine
girilmektedir. nk bugnk bilgiletimizle her ga-
lakside milyarlarca
Kur'an, bin ncesinin ilkel tol?.;
gibi yerin stn kaplayan
sallanan ve insanlara ss olsun ve yol
ye olarak
erevesinde dnyadan ve binlerce kat
byklkte, keza nitelikte olup evrenin her ya-
ok byk enerji ktleleri bileme-
mektedir.
Yine burada aslolan, duyu bilgi oldu-
Ay ve gerek byklkleriyle
lanamayacak denli kk boyutlarda Onlar,
temel alan bir insanlar onlardan yararlan-
ve ss olsunlar diye Nitekim,
En'am-97'de "0, kara ve denizin
\. (yol var .. "; Kaf-6'd:a, 'Dnl;;::-
erindeki bir bakmazlar
cmleleri buna rnektir.
Oysa ve tabii zel olarak Ay ve Dn-
tamamen maddenin kendi i hareketinin ve bilinsiz
evriminin rn olarak yine maddenin r-
n olarak, Genel (Einstein) erevesinde
belli bir sistem gtrmez
bilimsel bir veridir. Esasen yol bulma ve zaman
Yer Merkezli Evren ve .. 151
yararlanma bilimsel ok gerilerinde kal-
yntemlerdir. Kur'an, duyular erevesinde
keza ve gerek niteliklerini
iin, Allah insanlar bulsunlar ve
ss diye
Furkan-61'de, "gkte burlar var eden, orada saan
ve yaratan Allah, ycelerin ycesidir";
Hicr-16'da, "Andolsun ki burlar meydana getirdik,
bakanlar iin denir. Yine Nebe-12-13'te, "stnz-
de yedi kat gk bina ettik. Parlak veren var
ettik,"(*) denmektedir.
Bu ayetlerde de gibi Kur'an; Ay ve di-
gkte bilgiden yok-
sundur. Bunun sonucu olarak kendinden ncesinden
gelen tekrarlar; burlar sayesinde tutarak do-
natan gk cisimlerinden ve gkte
sz eder.
alt ve grsel
ve kimi -zaman ve yn tayini- gereksinimleri diye
lambalar evren kurgusunda, ok daha
nemli bir gerek Dnya merkezli bir ev-
ren, insana ynelik bir sahiptir. Nitekim
bu durum, ncekilere ek ayetlerdeki ifadelerle daha da
net bir ortaya konur: " ... belirli bir sre
iinde hareket eden ve buyruk .. . ";
Zmer-S'te, " ... Her biri belirli bir sureye kadar yrngelerin-
de yryen ve buyruk tutar ... "; Yasin-
38'de, yrngesinde yryp gitmektedir ... "; Enbiya-
33'te, " ... ve yaratan odur. Her biri bir yrngede
yrr"; Ra'd-'de, " ... Her biri belli bir sreye kadar hareket
edecek olan ve alan ... " denmektedir.
gibi Kur'an'a gre yrmek, hareket, "yrn-
evirinin "stmzde yedi (gk) bina ettik. Pan] parlayan; ya-
lamba (ortaya)." (Bucai!le, a.g.e., s. 231).
1 52 ve Bilim
ge", ve AY,i_in geerlidirler. hareketin-
den bylesine net ve rudan ve tekrar tekrar ,sz eden
Rr'an, sa it basit .rn olarak ha-
r e'Ketlnden hibir yerde S4.&:tmez, Bu bu
ayettcrin yorumunda her zamanki gibi ile kar-
Birazdan gibi,
bir ayetten sonucunu iin ade-
ta yapar bu ayetlerde.
Dnya tesbitini telaffuz etmekten zenle
stelik bir de iinde yer
galaksiye olarak hareketi bu ayetlere ya-
mamaya
nce Bucaille'i dinleyelim: "Bylece temel bir mesele
a bildiriliyor: Hem Ay hem de yrngelerinin bu-
gibi, bu cisimlerin uzaycia kendilerine mah-
sus bir hareketle da ediliyor.
stelik bu ayetleri okuyana, negatif (selbi) trden bir
durum daha ortaya bir yrnge zerinde
bildirilirken, bu yrngenin Yer'e gre durumunun
ne konusunda hibir Halbuki
Yer' in sabit bir nokta halinde
kabul ediliyordu. Bu
da 2. Ptolemie'den (Batlamyus) beri
makbul olan ve Geocentrisme (Yer' i merkezi sayma
denen sistem olup 14. Kopernik'e kadar
iribarda Hazreti Muhammed'in devrinde de be-
nimsenen bu ne bu ayetinde ne de bun-
dan herhangi bir rastlanmaz."<
94
l
Kaba bir demagoji ile
hareketinden bir kere bile sz etmeyen
Ay ve hareketinden ok olarak ve tekrar tekrar
sz etmesi ve bu iki cismin hareketini tm surelerde beraber
sz konusu cisimlerin Dnya'ya gre hareket
(9
4
) Maurice Bucaille, Tevral, Kerim ve s. 236.
Yer Merkezli Evren ve ... 153
ifadesidir. ilginci Bucaille'in bu ifade-
nin yer hadisi "kabul edilemez" ilan etmesi ve Kur' an'-
dan olan yorumunda etmesidir:
Hadisi Bucaille'in dinleyelim:
'kendisine mahsus belirli bir yere' gitti-
bahseden ve ilgili yerde
olan bir ayeti ry asin-38) bir hadis yorumluyor:
nnde secdeye
yeniden iin izin ister, tekrar secde eder;
neticede yere dner ve tekrar Arapa
metnin ry Bed'ul Halk 54, bab
4, no-421) bir ifadesi olup tercme edilmesi olduka
gtr. Ne olursa olsun, bu pasaj Dnya'ya gre
gelen bir ihtiva etmektedir; bilim
bunun tersini Bu hadisin hayli
dir".

hadis o dnem bir kesiminin -zel-
likle hizmet ediyor yani eko-
nomik-politik nitelikli hadisin en
dan dikkate Ancak onun ayetin
yorumu, bylesi bir belirtmeyi ste-
lik kendine, ne edip bilime
uydurma grevi dikkate belirtilen
kabul daha da
(*)
(95) Maurice Bucaillc, Ken'm ve Bi/int, s. 223.
S. sz konusu hadise yepyeni bir yorum getiriyor. zellikle
"Bazen maksudu anlatmak, zahiri mraat edip gerektirir. Gayeyi anlat-
mak iin bazen de mecazi ifadeye gerekir. Aksi halde maksat insanlar
bylece hidayettcn meydan olur. Mesela hazreti
Peygamber kfunattaki tasarruf ve tedbirin, Allah-u kudreti ile anlatmak
isterken ondan, syleyerek zahiri ve idrakleri hie say-
boyunca ekserisinin, olan hidayctten mahrum kal -
sebep olurdu. ve terbiye usul ise bundan mnezzchtir. Muhterem mellif
bu nnde secdeye
yere dnmek iin izin istemesini bugnk astronomi bilgileriyle lmekte, risalet
makam ve nazara (a.g.e., s. 380)
byle! Trkesi; sz konusu kendini elisi ilan olsa bile gerekler
na ilkel avlamak iin alenen yalan sylen-
. ------
1 54 ve Bilim
ki, hadisin da bu noktada belirleyici
sadece Kur' an'a ek onu
Yoksa, her okuyucu ilgili ayetler zaten
olduka nettir.
ne kendi ne de
bir tek ayette sz etmeyen
her seferinde birlikte bu
hareketin, Ay' da gibi Dnya'ya gre
ifadesi gelir. Bu her seferinde beraber belir-
tilen harekette, G-
ise "galaksi merkezi ola-
rak yorumlamak, l bir olabilir
ancak. "Kur'an on drt ka-
dar nce bildirilen ve hem hem de ancak
astronomi ortaya konan yrnge-
sel hareketini" yorumu, bilim
kompleksin gzler nne seriyor.
Bu noktada tekrar temel geri dnp her
trl kapatmak
Yasin-40'ta "A 'a Gece de Gn-
dz' geemez. Her biri bir yrngede yrrler" ifadesi ile,
Ky ve ve ancak onlardan ola-
rak, gece ve gndzn birbiri evresinde
yrdkleri ve yine emri birbirlerine
lerinin mmkn ve durumun kadar byle
belirtilir.
melidir diyor politika da byle yrtlmyor mu zaten? mi ki, ama
kendi ekmek, o zaman her yol Bu
dnen Dnya" dnen olarak tersyz edilebilir, yeter ki
kitleleri aviarnaya hizmet etsin! ilerideki blmlerde gibi, iz-
bu kt tablo bizi ancak yine de sabah "ahlak" atan bu
insaniann dzeyini Esasen bylelerinin inan-
samimiyer de nk Allah'a ve ahirete gerekten inanan birisi, Kur'an
korkar, bunun ne byk bir gnah bilir.
Kabul etmeliyiz ki, Bucaille bile tertemiz bu ahlaki yn bir yana,
Muhammed da yalan sylyor nk Kur'an'da da hadiste de Dnya
bir aldatmaca Muhammed'in o dnemin bilgisi ile yle
rndr.
ve onun gelmekte olan Ay'a"
yemin verilen de de gibi bu
yrngelerde olmaktan aksine on-
standart hareket ettirmesinden
bir bu ayetlerin daha da
engellenmezse -veya istenirse-
Ay'a yrngede
Nitekim,
ve bir araya zaman,
o gn insan: 'kaacak yer nerede?' der" cmlesi ile du-
rum daha da
Demek ki Allah, mesafeyi korumaz ya da
tutarsa, o zaman Ay'a Oysa bilimsel
gerekler Ay'a diye bir
yoktur. nk uydusu olarak evresinde bir y-
rngeye sahip olan Ay, onun ekim iindedir. G-
ise onun gezegenin (Dnya), G-
uydusu ve ondan 150 milyon kilometre uzakta
bir yrngede dnmesinden ibarettir. Ay'a
si nk Dnya'ya, Ay'a
grece sabit bir konumda, kendi dnmektedir. Bir
an bir araya bile bu,
Ay'a Y$ili>n;esl nk
ekim on binlerce kat

sz eden ayetler Kur'an'da, Ay
iin sanki izlerumi "y-
<') Burada, gnmzde dzeyi ancak bir espri konusu olabilecek bir
gerek ile gibi ilk bulgular bize o dnem
insan ve hemen hemen her trden bilgiden
yoksun, yeterli uzak gsteriyor. Bu gtrmez bilgiler
ok daha fazla bir de kabullenmek zorunda
Adem'e noktada, onun da her byle
ilkel kabullenmek yas kabul edemez ilke-
likte bir yer olan cennettir sz edilen!.. Adem'in kavramsal iin de geerli-
dir. Melekler Adem'e "btn isimleri Oysa Adem
ve nesilleri, boyunca cahil bile hak ederneyecek denli ilkellik

156 ve Bilim
rnge" ile evirilere belirtmek
"Yrnge" diye evrilen (felek)
gerek "yrnge" "evre, kre, alan, sa-
ha" vb.'dir. Zaten Bucaille de; "Gerekte kelimenin ilk anla-
budur. M. ise onu orbite (yrnge) diye ter-
cme

diyerek bu bize hak veriyor.
stelik sz konusu olan, "ilk anlam" gerek
O halde geen ayetler Enbiya-33, " ... her biri
bir yrngede yrr" " .. . her biri kendi ala-
yrr", veya " ... her biri evresinde yrr"
yine Zmer-5 " ... her biri .. . kendi yrngelerinde"
"her biri ... kendi ... " veya "her biri ... ()'er' in)
evresinde ... " Tm gk cisimlerinin g-
en alt hareket oraya
yollu Kur'an ifadeleri de yorum da
olur. Bu ereve iinde Kur'an'a gre, "yrnge",
en alt be-
lirlenmektedir. isteseler de ne ne de Ay,
geemez. Cebrail gibi, en me-
leklerinin gc bile onu izinsiz gemeye yetmezken,
ve Ay gibi salt insanlara hizmet iin ktleler
geebilsin?!
Yani "yrnge" ancak en alt
ile Kur'an'la bir anlam ka-
Byle bir yorum da zaten dediklerimizi - tek
yrnge- Yani Kur'an ve ona
kalarak taparlarsak ve Ay, "birinci sema" denen "yeri
kaplayan tavan" belirlenen "yrnge"lerinde, bir-
birine kadar standart bir
yrmektedirler. Bunun aksi yorumlar, kendisiyle
kendini ilan eden Kur'an
duruma anlam
yine hareketine, ve
(96) Maurice Bucaille, Tevrat,
ve Bili111J s. 237.
yerlere net olarak
tan, Kehf suresinin bir blmne kulak verelim:
"Ey Muhammed sana Zlkarneyn'i sorarlar, 'onu size an-
de. (Kehf-83) biz onu yeryzne
ve her yolunu ona (84) O da, bir yol
tuttu. (85) Sonunda yere onu, kara-
bir suda grd. Orda bir millete ' Zl-
karneyn! azat da edebilirsin, iyi muamelede de bulu-
nabilirsin' dedik. (86) ( .. . ) Sonra, yine yol tuttu. (89) Sonunda,
yere kendilerini elbise,
bina gibi bir millet zerine
buldu. (90)"(*)
- kendi glerini de
midir, bilemiyoruz- hi Kehfin ilgili ayetlerin-
den ki; Zulkarneyn de-
nen yryerek bir ucundaki kara
bir suda ve yine bir ucun-
da, da elbise ve bina gereksinimi olmayan bir milletin zerin-
de Eh, herhalde Ay da daha
nce suda batmalda
Ne denir; vah o her her sabah
milletin" stnde haline!!
Daha nceki blmlerde, yedi Gk'"nn
bilimsel tariflerdeki gibi, Zlkarney
gerek de birbirinden ok
gryoruz. dolanan,
yer merkezli bir ortamda uydusu olan bir "G-
Bu 150 milyon kilometre
300 bin kilometre, ktlesi 2x10
27
olan ve
saniyede 3.86x10
33
erk enerji yayan bir de-
daha birok surede geen ve hep sanki gi bi bir ciddiyerle
bu olayda Kur' an, Araplara temel " namus" ilan tesettrden vazgeerek "liberal" bir
kimlik gre giyimini gndeme geti riyor ve sanki
kendisi gibi buradakileri sz ediyor. bu
memleket'in(!) emri erevesinde, ve daha
tesi evleri de tm birbirlerinin gz nnde geiyor.
158 ve Bilim
hidrojenin
helyuma meydana gelen ve srekli patlamalarla
yanan, korkun enerji ve byklkteki bir topu da de-
stmzde 1 O milyon kilometre
olsak denli korkun
bir olan ile insanla-
tepesinde hala koruyabilen karabal-
batan
yandan bu sylemimize
biimde mecazi anlamda gerek do-
Oysa, gerek ne ne de batar.
Aksine Dnya'ya gre sabit bir merkezde, kendi dn-
mekle yetinir. onun yrngesinde hareket
ederken ayru zamanda, her yirmi drt saatte kendi da
- ve biz bu
sanki, kendisi gibi bir
iine Tabii bu Muhammed'den
on iki nce ancak bundan haber-
siz belirtelim.
Toparlarsak; gerek bir olan "Al-
Ay'la birlikte Dnya sap-
bir alanda, en alt eperinde, dzenli hareket et-
mekte ve dnyarun bir ucundan ucunda kara-
bir suda Onun bu Ar-
secde etmek iin srekli tekrarlanan bir harekettir ve
her gn iin, Allah'tan izin istemektedir. C1si-
ye-13'te (Allah) "gklerde yerde hepsini, si-
zin .. . " ifadesinin sonucu
Dnya'run uydusu Yani secde eden
kendisi olup" bu durum, onun Dnya zerindeki
ve hizmeti iin kaynaklan-

Buna Bucaille olmak zere yorumcu-
ve kendi
keza dz yuvarlak gibi bilgilerle uyumlu hale ge-
Kur'an Yer Merkezli Evren ve... 159
tirebilmek iin her trl yolu denerler. Nitekim
gndz ve geceden sz eden ayetlerinin yorumunda bu du- .
rumu net olarak grebiliyoruz.
Nitekim, "Rabbiniz ... gndz durmadan kavalayan ge-
ceyle bryen" (Araf-54); "Onlara bir delil de gecedir: Gn-
dz ondan da (Yi-sin-37);
geceyi gndze ve gndz geceye ... bil-
mezler mi? "(Lokman-29); "Gecesi gndze dolar, gndz
geceye dolar ... " (Zmer-5) ayetleri son-
ra Bucaille: "Birinci ayet, gerektirmez.
ayet ise sadece bir imaj vermek gayesini Bilhassa
nc ve drdnc ayetler (ise) ilgi ekerler". Dolamak szc-
ilk helezoru bir tarzda yuvarlayarak
sarmak" belirttikten sonra da "imdi, gerekte
uzaycia cereyan sorusunu sorar.
"Dnyaya ok uzak mesafeden -mesela Ay'
dan- gndz ve gecenin birbiri iine girdikleri,
birbirlerine ok gzel grnr" diyerek,
daki ayetlerin, gndz ve gecenin "Kur'an m-
kemmel bir biimde tasvir edilmesi" iddia

T. Tuna da, ilgili ayetlerden, "Dnya zerin-
de hem hem de 'gndz'n" anda' mevcut
sonucunu sonra; "(bunun) iin ancak ve
ancak iki gereklidir.
"1- yuvarlak 2- mutlaka
kendi dnmesi" diyerek bilimden bir
gzel Kur'an'a Bundan sonra vg "By-
lece hem yuvarlak hem de
ortaya oluyor. Ne zaman
dan 1400 sene nce ... sahipleri iin delillerin ta-
rih, syleyen Galile'den tam bin n-

(97) Maurice Bucailie, Tevrat, Keri111 ve Bilim, s. 243.
(98) Tuna, Uzay ve Diill)'O, s. 75.
160 ve Bilim
Kur'an biliyor
ve hareketinden tekrar tekrar ve alenen
gibi bundan da sz ederdi. Bilimsellik, duyu-
-ve tabii ve hareketin-
den sz ederek gerekte duyularla Dn-
ve net ve ortaya ko-
yarak iddia edilir.
stelik ayetler, iinde ok
olup, onlardan ne ne de kendisi
ve ve Ay'a
nceden ayetlerde yere gre ve
ok Keza yerin yuvarlak bir d-
gibi dz ve da ayetlerde ifa-
de edilir. Peki ama, tm bu gerekiere
rruz, Kur'an'da yuvarlak ve
sonucunu
istismar edilen ayetlerin irdelenmesine geme-
den nce, gece ve gndzn Kur'an'da g-
relim: Nebe-9-10'da, "Geceyi bir rt Gndz ge-
im vakti En'am-96'da, (Allah) "tan yerini
tan, geceyi dinlenme ve vakit ls !a-
Kasas-71'de, "Ey Muhammed de ki; 'syler misiniz?
Allah geceyi zerimize layarnete kadar Allah'
tan hangi size bir getirebilir?"; Kasas-72'de
"De ki; 'syleyin: Allah gndz zerimize kadar
uzatsa, Allah'tan hangi iinde
geceyi size getirebilir?": Kasas-73'te, "Allah dinlenmeniz iin
geceyi ve ltfedip aramaruz iin gndz mey-
dana .. . " denir.
Demek ki Kur'an'da gece bir "rt" ve "dinlenme za-
gndz "geim Ona gre gece
ve gndz tamamen keyfiyerine ve insan iin
birer ltuf olup isterse layarnete kadar geceyi uzatabiiirdi ve
bir da veremezdil gndz de
layarnete kadar zerimize uzatabilir ve edemezdik!
Bu ifadelerin en kk bir bilimsel gibi,
gece ve gndz zerindeki bu keyfiyet, zamanda dnya- .
mn dz ve yasalanna gndz
zerinde hkmedici bir var gs-
terir. nk yuvarlak ve dnmekte ve
gndzn de sonucu kabul eden bir
srekli veya srekli ze-
rine speklasyon bilir. ilkokul
ya bilgisiyle bile, olmazsa
mizden, "geceyi zerimize kadar tehdi-
dinin zerimizde bir etkisi olamaz. nk byle bir durumda
hayat dan bekleyen insanlar
da biliriz. 7. ortalama
na seslenen bu tip polemiklerle Kur'an, gnmz ilkokul
bilgi dzeyinin de gerisinde bir kitleye hitap etmektedir.
insanlar, salt gndzle yetinme-
yi kabullenemeyerek, dzeni olan gece-
gndz tabi olmaktan kurtulacak areler ara-
geceyi, "dinlenme za-
.olarak onun bir ilkellik gsterge-
sidir. nce sonra mum, kandil, gaz ve gide-
rek de elektrik enerjisini ve hkmetme yolun-
da nemli dinlenme-uyku, btnyle
fizyolojik gereksinimi dzeyine insan
"dinlenme ilan gecenin
da bilgilenme,
Bu sre, nemli
mak bir yana, teslim olma "Al-
tayini" bahanesi saklayan, bir 7.
rn ortaya Kur'an'a uyarak tm ge-
ceyi tamamen miskinlik in-
cehaleti sonucu dzenine, basit-
ten hkmedebilmesinin mmkn ve gerekli oldu-
de Ve gelinen noktada insan, tan-
fantezisine de kulak asmadan, bizzat kendi gcyle ge-
-
162 ve Bilim
cenin kendisi zerindeki hkmne son
Devam edelim: Enbiya-33'te, "Geceyi y.._e gndz, G-
ve yaratan O'dur. yrrler";
N aziat -29' da gndzn
ve onun ar-
gelmekte olan Ay'a. Onu ortaya koyan gndze. Onu
bryen geceye ... ant olsun ki ... " Leyl-1-2' de, orta-
zaman geceye ant olsun. za-
man gndze and olsun" ifadeleri yer
Enbiya-33'te gibi, gece ve gndz, G-
ve rnleri olarak
ve Ay'dan tamamen olup, onlar gibi
bir "yrngeye" sahiptirler. Naziat-29'da
bu gndz ve "gece"nin, Yer'in bakan yzne zg
bir Yer' i gkyznde do-
anda bakan yer ktlesinin tmnn ya ka-
ya da belirtiliyor. or-
taya koyan (grnr gndze ve yine G-
bryen (onu grnmez yapan, kapatan) geceye yolla-
ma neden sonu tersyz ediliyor. yak-
glge sorununda da Leyl'de ise bu gerek
daha da gecenin bir olgu ola-
rak karartan, gndzn de
bir olgu olarak
Demek ki, Kur'an'a gre, gece ve gndz, kendi
ve konumunun sonu-
aksine ve bu tamamen ba-
Kur'an'a gre da Ay ve
gibi Yer'e gre bir "yrnge"leri gndz ay-
sayesinde grnr olurken, gecenin sn-
mektedir. "gndz sinip geceleri gzken gezegenler"
(Tekvir-15-1 6) gibi!... Oysa gerekte sinen bir yoktur,
sadece enerjisinin g ve gk cisimleri-
nin grnmesine engel olur.
Kur'an'da gndzn sadece onunla
birlikte ortaya vakit ls ve gren bir
gtr. Gndz grnr olan bir kandil, soba,
sokak vb. gibidir. ve
olgular olarak gndz ve gecenin rnleridir ve
bunlardan gndz ve gece ve
Belli ki grnts, Kur'an gn-
dz denli byk bir g izlerumi yarat-
Aksi takdirde hi da saniyede 3.86x10
33
erk
enerji yayan korkun bir gcn, bir su-
da ve elbiselerini ona dayanabilen insan-
stnde sz edebilir miydi?
Toparlarsak, Kur'an'a gre gece ve gndz Ay ve
gibi emrinde ve birbirinden olgular-
Hepsinin Dnya belli bir "yrnge"leri olup
birbiri yrmektedirler. Gece ve gndz 7 kat olarak
gkyznde Gndz geim
gece dinlenme Ay vakit ls ve ss, G-
vakit ls ve Ay ve ancak
gece var olabilen birer nur iken, de ancak
gndz var olabilen bir alevdir. Yani gndz ge-
ceyle birlikte ve da rterken, gece de gndzle
birlikte rter.
tekrar "dolanma" ve "gndz ve ge-
cenin art arda gelmesi"nden hareketle, hem yu-
varlak hem de kendi ekseni
Kur' an' da ifade geri dnelim.
ayetlerin, gerek gece ve gndze ge-
rekse de bizi etkileyecek iddialar ta-
grdk. onlardan olma-
yacak sonular konumuna gr-
dk.
sz konusu ayetleri tekrar A'raf-54'
te, her gecenin onu kavalayarak gndz gelir, gece-
yi kaplar ve onu olur; Yasin-37'de, Allah gndz,
geceden insanlar
164 ve Bilim
lar; Lokman-29'da, geceyi gndze, gndz geceye soktu-
bildirilir, -ki bu herhalde olur-
Zmer-S'te de geceyi gndzn stne gece, gn-
dz gecenin zerine gndz olur.
Bu ayetlerle gece gndz ilkokul bi-
le aniatabilmek Bu ort ayet al alra-t!m
b!r kaVFam 7\'raf'ta k'ovala-
yan-kovan, rten b!r gece sbz konusuyken, Yasin'de
gnd'z, bir
birbirinin iine gece gndzden
sz edilirken, Zmer'de gece ve gndz birbirine
gibi Kur'an'da gece gndz; a-birbirini
kovalayan, b-birbirini bryp rten, c-birbirine sokulan,
d- birbiri stne dolanan olmak ze-
re drt biimde Daha ilginci onlardan, sanki
iki nesne, birbirini kavalayan birbirini rten per-
deler, birbirinin iine giren kutular, bir stne dolanan
ya da gibi sz edilir.
nceki blmler olursa bu ayetlerde dolan-
ma esprisinin (sabit olana)
gndz ve gecenin, yer zerinde birbiri do-
yerin sabit, ise gece ve gndz oldu-
ortaya Ancak; bu hep ritimde duran
gece-gndz elipsaid
ve 23 derece 27 ve tabii hem kendi hem de
kesinlikle haberdar
da ortaya koyar.(*)
(') Daha tesi evrim hibir ilk gibi Torooto ni-
versitesi'nden Prof. S. Tremaine ve NASA'dan Dr. I. Lones bilim Science dergi-
sindeki makalelerinde, bundan 4 milyar 600 milyon nce Mars bir ktlenin
20 bin mil ne srdler. Vens'n aksi ynde
nn nedenlerinden yola o dnemde irili
ca gezegenin ve sistemimizdeki dzenin de bu milyonlarca gezegenin bir

Bu sz konusu sonra, kendi ve o zaman
144 saat olan bir Dnya gn, 24 saate Yine bu Dnya'dan
kopan paralar etkisiyle, Dnya ekseninde meydana
gelen mevsimleri
bilimsel ilkokul
bile gece ve gndzn Kur'an'daki gibi
mektedir. Daha enlemde (Ekvator) saat-
lik bir sahip olan gece ve gndz, Gney ve Ku-
zey Kutbu'na gidildike gsterir. Kuzey
66 derece 33 dakika enleminde, en uzun
gnnde bir tam gn batmaz ve kuzeye gidil-
dike bir iinde gn artar. r-
75 derece kuzey enlemde tam 101 gn st ste gece
99 gn de gndz 90 derece kuzey
enlemde ise 182 gn boyunca gndz 183 gn
boyunca sren gece Kur'an bu bilgilerden
haberi yoktur. O, evrenin btnsel bilgisinden yoksundur.
gney ve kuzey kutuplanna gidildike duyu
da kavranabilecek gereklerden habersiz, sistema-
tik bir sz
eder. Demek ki onun salt duyusal dzeyindeki bilgisi bi-
le, o dnemde Arabistan'da ufku
ile
Hisse: byle ister trl olsun, bilim her
bir iradeye yer her maddenin kendi evrimi sonucunda ve ok uzun
zaman iinde, gsteriyor.
X. Blm
KUR' AN' A GRE DAGLAR
VE SABiTDNYAALGISI
Kur'an, gerek kendi gerekse de G-
habersiz olup, onu her iki
dan da sabit zannetrnekte ve konuya net
Bu ylesine nettir ki, O'nu bili-
minverileriyle uyumlu hale getirmek iin yorumlarda
bir ile etik bir sorun ile
de Kur'an'da yuvarlak ve hareketli
dair bulan gz

T. Tuna, "Sen srr, yerinde durur
Halbuki onlar bulut es:er ibT g;:er, ider" diyen Neml-
88'i aktararak, hareketlilik duru-
munu dair vgler

Diyanet Haluk Nurbaki ise, daha da ileri gider ve
her ayette, "her insaf sahibi bilgini hayretler iinde
rakan iki mucize" saptar! Nurbaki, bu "muci-
ze"lerden birincisinin, yer nede-
niyle "sanki ok bir hareket ... Ayet-i
Kerime'de ok bir bildirilmesi"(!) ne
(9
9
) Tuna, Uzay ve Diin)'" s. 72-82.
168 ve Bilim
srer. "Yine hikmetlerin en incesine ki, ayet,
uzaydaki yrme yani hareketlerini bildirdikten
sonra, bu olay evrenin diyor" ifade-
si ile de ikinci mucizeyi
Neml-88'in hibir yer an-
iin, sorunu bir de biz ele
88. ayetten nce, Neml Suresi'nin 61. ayetinde
" .. .Yeryzne sabit belirten Kur' an,
Nahl- diye sabit$ -
lar... meydana ve Hicr-19'da da, ' 'Yeri ora-
ya sabit ... " demekte, surelerde de bu
ifadeleri yinelemektedir. Bucaille'in evirisinde de
gibi Naziat-32'de, ve sabit denirken,
Rad-3'te, "O'dur (Allah) ki orada sabit ve
var etti ... denmektedir.
Bu ayetlerde gibi Kur'an, Allah
dan srfen "bulutlar gi i
aksine ve sabit" l.zmekte-
dir. Bu durumda, y:a pek ok yerde e-
daglar konusunda da kabul ya
da sz konusu te, Kur' an'-
kendi iinde, ara-
Bunun iin ncelikle Neml Suresi'ndeki ayeti,
ve stndeki ayetlerle konu iinde
gerekiyor.
gc zerine yinelerren vgler ve inanmayanla-
ra ynelik gndermeleri takiben Neml suresi, 82. ayette
yamet Gn"ne ve devam eder: "Kendilerine
olan zaman, yerden bir hay-
van ki o, onlara, ayetlerirnize kesin olarak
syler. (83) O gn, her mmetin ayetlerimizi
Onlar bir arada tutulup, hesap yeri-
(100) Haluk Nurbaki, A)'et/er ve Gerekler, 1. ki tap, s. 74-76.
(101 ) lv1auri ce Bucaille, Tevrat, inci/ler, K.ltr'an-t KeniJJ ve Bilim, s. 225-256.
Kur'an 'a Gre ve Sabit Dnya 169
ne sevk edilirler.(84) Geldikleri zaman Allah: 'Ayetlerimi an-
halde Yoksa neydi?' der;
(85) tr, sylenen sz gelir.
olurlar. (86) Size geceyi dinlenesiniz diye
ve gndz diye olarak gr-
mediler mi? bunda inanan millet iin dersler
(87) Sur'a gn diledikleri bir yana, gk-
lerde olanlar da yerde olanlar da, korku iinde Hepsi
olarak gelirler.(88) yerin-
de gibi durur grrsn, oysa onlar bulutlar gibi ge-
erler. Bu, her tutan O,
Kim bir iyilik getirirse, ona
daha iyisi verilir. Onlar o gnn korkusunda gvendedirler .
. (90) Ktlk getiren kimseler, yzkoyun 'Ya
siz bir mi
denir."
gibi ilgili blmden
88. ayetin dili; iinde yer 82-90 ayetlerle
kili olarak, ncesi zamana gibi
Bl,m boyunca gnnden sz i . ok a e
tRR. ayet blmden .a? sz ).
V yol Burada, Kur'an'da pek
ok yerde de

kullanmadaki zafiyet ya da
eviri bir ifade sz konusu-
dur. stelik bu tesbitimiz konunun Tekvir su-
resinin 1-14 ayetleri ile de desteklenmektedir:
drlp zaman, (2) d-
zaman, (3) (4) Do-
develer zaman (S) Ya-
bani hayvanlar bir araya zaman, (6) Denizler kay-
zaman, (7) Canlar bedenlerle zaman,
(8-9) hangi sutan tr kendisine
zaman, (1 O) Amel defterleri zaman, (11) Gk
(102) bilgi iin bkz. E. L cilt, 5. blm.
170 ve Bilim
yerinden zaman, (12) Cehennem
zaman, (13) Cennet zaman (14) n-
ceden ne grecektir."
destek de N ebe-19-20' den geliyor; "Gkler
yrtlp sera
Bir de, "Bir gn gelecek,
rz, yeri dmdz grrsn. hibirini
diriltip hepsini bir arada diyen Kehf-
47'dir.
zere yrtlmesi" veya Neml"in
"bulutlar gibi gemesi" gnne bir
durumdur. O zamana kadar "her tutan
sabit olan birlikte, "yrmeye, yrtlp
serap olmaya, bulutlar gibi gemeye"
Y er'in, pek ok ayette gibi kadar taah-
ht olan da son Ama o zama-
na kadar Kur'an'a gre "yeryz ve "d-
gibi iin direk
sunlar diye, "sabit Nitekim bu du-
rumu -1. temelsiz ile
diye 3. Nahl-15'in yorumunda, H. Nur-
baki da belirtilir.
Burada Papaz Martin Luther'in, "halk, dnd-
gstermeye abalayan bir kulak veri-
yor" diyerek Kopernik' e gemesi geliyor
nk Kuran'dan nce Tevrat'ta da sar-
Bu durumda Kopetnik'in iddia-
kim, hangi cretle inanabilirdi?! Demek ki Luther, Ko-
pernik'e onun bilime terr esririrken
sadece Tevrat ve zamanda da
oluyordu. nk Kur'an da "Yeryznde
diye sabit ve muhkem ... " (Nahl-
15) sylerken, gerekte yineliyordu. Gerek
Kur'an'da tm gerekse Neml-82-90
blm ve onu tekrarlayan Tekvir Suresi ve Kehf-47 ile
Kur'an'a Gre ve Sabit Dnya 171
Neb'e-19-20'nin hibir biimde ortaya
gibi Neml-88'de ortaya Muhammet
ve a katibi dzenleyen Halife
Osman'dan .. kaynaklanan bir ifa e
Kur'an'da ile Neml, Neb'e ve
Tekvir'deki anlama uygun olarak Neml-88'in
"yerlerinde gibi duran bulutlar gioi yrd-
grrsn" veya "yerlerinde
bulutlar gibi yrmeye .. . " Aksi tak-
dirde Tekvir ve Neb'e Surelerinin - ve tabii yerin
engelleme sabit syleyen di-
ayetlerin de- reddizorunlu nk Tekvir, Kehf
ve Neb'e, yrtlmesini temel,
emarelerinden biri olarak ki salt bu bile, tek ba-
yerin kadar sabit oldu-
kesinlikle O yzden Neml-88, iinde yer
blmle ve muhtevadaki Tekvir-1-14, Kehf-47, Neb'e-
19-20 ve tm ayetlerle btnlk iinde
Bu takdirde "bulutlar gibi ge-
mesi", "sur'a frlmesi"nden sonra ngrlen altst
bir iddia
duran rnek, pek ok rnekte
gibi, bilim iine kompleks sonucu, Allah'a
ortak temel alenen
Hem byle olmasa, bir ayetten; "Allah,
lar hareketlidir diyor, hareketliyse demek ki Dnya da
hareketlidir; demek ki Allah on drt nce
hareket Aristo'ya rahmet okutan
sonular sonra da vgler dzlmeye
stelik bu pek ok ayetinde, her
herkesin ve hidayete bir
syleyen ancak 14 bilgisiyle
cak bir konumuna demektir. ki
kendisi ve
den haberi halinde, bunu
172 ve Bilim
ncesinde cehaletten kurtarmak varken, tarihteki en
byk bile byle bilmece yollu,
reli, ifadelere kavra-
da
Eskiden dz gerekte yuvarlak (elip-
said) gnmzde kabul edilen bilgi-
ler Ne var ki syleyen
bundan haberi yoktur. bu ko-
nudaki da az nce soru-
nunda yntemlerle; tahrif edip ondan
zorla yuvarlak sonucunu gider-
meye Bunun iin insana -ve tab bu oku-
yabilseydi Kur'an da- parmak
yntemlere N1ziat-30'da bunun bir
dir:
Yer'i "bundan sonra da Yer'i
diye de evrilen ve en evirisi, "bundan sonra
Yer'i olan Naziat-30'dan, yuvarlak
hep beraber grelim:
"Bu ayette ifadesi dehaha kelimesi ile belir-
Arapacia zamanda deha, yumur-
denir. yumurtaya benzetilmesi krelik ve yuvar-
bir tedaisidir. stelik da tam krevi olma-
yumurta gibi kutuplardan ekvatorcia ol-

Demek ki, "dehaha" her ne kadar demek
ise de "deha" da
ve kutuplarda
elips da gre, d -
Ki bir "ha" hecesi eksilti;;,.
lerel< peK. "bilimsel" sonucuna Her ne kadar
Dnya, tam oTarak bir yumurta biiminde de eh,
o kadar kusur da olur! gibi yorumcu-
(103) T. Tuna, Uza;' ve Di!Ja, s. 69.
Kur'an'a Gre ve Sabit Dnya 173
muz, elipsaid adeta, Kur'an'a
ederek syletiyor. on drt nce, bu ger-
ne biim vglere geilebilir; nitekim
o da yle ...
H. Nurbaki bu noktada daha da O, szck
toz duman ayeti
"sonra verdi)"C
104
)
diye eviriyor.
Bylesi szck revizyona
da bu durumda bize Ko-
nuyu ayetleri aktarmaya devam edelim:
Bakara-22'de Kur'an, "o yeryzn size bir ve g-
de bina diyerek, ortaya
koyar; Rad-S'te "Yer'i dzenleyen" (Bucaille'in evirisinde
M. evirisinde ise 'yeryzn enine bo-
yuna ... derken, Hicr-19' da, "Yer' i
oraya sabit demektedir. Bu arada
Nahl-15, "yeryznde diye sabit mey-
dana getirdi" derken, N ebe-6-7' de, "biz yeryzn bir
da onun iin birer direk denmektedir.
Yine Bucaille'in Neb'e-7'de, olarak evrilen sz-
getirirken, "burada olunan
yere tespit etmek iin keza
Naziat-32'nin, da (Allah) ifadesi, ya-
Zariat-48'de, "yeryzn biz ne gzel
Lokman-10'da, "Allah gkleri gibi
direksiz sizi sallar diye yeryzne sabit koy-
... " ifadesi ve nceki aktarmalar erevesinde,
epeevre ve 'alt' 'st' gibi nitelemeleri g-
reli aksine, duyusal erevesinde,
onun stmzde bir olarak ele da
olursa, her
zetle; Kur'an hibir yer bir
(t04) Haluk Nurbaki, Kur'an'dan A]eller VI! !mi Gerekler, 3. Kitap, s. 63.
174 ve Bilim
yeri gibi dz, -Araplarda stne
sedirin gibi- koruyan direkler,
ise bu 'yer' zerinde ykseltilen bir olarak tarif et-
mekte ve bu erevede 'yaymak'tan sz etmektedir. Bu kav-
ramlar, Arap iinde - dengesizliklere kar-
ve cibinlik,
olarak de koruma
ifade etmekte ve kendi iinde olduka bir btnlk
Esasen Naziat Suresi'nde de bu durum olduka
nettir. 30'uncu ayette yerin ve dzenlenmesi, d-
32. ayette olan yere
lam yerin ve sabit sz
edilir.
Bu btnlk iinde yerin
yakla-
kendi iinde ve ilgili ayetlerle tmyle Buna
benzeyen bir
sabit ve sz etmek,
ayetler ve kendi iinde hem hem de Esasen
yer ve gk iin deyim ve
elipsait uyum Yumurta zerinde
bir tavan, yumurta zerinde, o sabit olsun diye sedir
dzlenmesi,
ve boyuna ile
yatak ile yandan kendisi ve
da dnen bir dnya
sabit sz etmek yerin dz ve
hareketsiz, de zerinde gibi ve
da direkleri, ev temelleri gibi
nun gstergeleridir.
Kur' an, o dnem aksine,
yuvarlak hi
yok, bunu belirtmek, rneklerilli buna uygun se-
mek ve bu ifadeler kopacak bertaraf etmek
iin insanlara ek sunmak zorunda Ve
Kur'an 'a Gre ve Sabit Dnya 175
yuvarlak dnya tezine ileri
'alttakilerin niye sorusuna vermek,
yerekimi ortaya koymak durumunda ola-
Byle bir btnlkten kopuk olarak yuvar-
sz etmenin mmkn bir yana, Naziat'
tan, so-
nucu da Aksi takdir-
de "dzenlenme"si-
nin, keza bu yumurtaya olup da
levi grerek onu gerek.
Bu arada engelleme
Nurbaki'nin yorumundaki gibi
"depremleri perdeleyen bir nevi parataner olarak ya-
gelmez. Aksine genel olarak yeryz-
nn engelleyen paralar yani gi-
bi", gibi yeryznn;
bina temelleri Hem zaten Allah'a
yeri saliayacak bir g var ki? Allah o gcn
korumak iin nlem almak duysun?
O ki yapacak gtedir; "Ol" deyince her
olur, yerin diye
emir buyurup, "sallanma dur!" deyiverir, olur
biter! ki depremi engelleme
e'' blgeleri depreme
savunmaya ve depremi olarak
ur'an'da demektir. Bylesi bir
ise gnahkar depremle
alenen bir olan
Trkiye'nin deprem blgesi dz IJir
olan deprem blgesi bir dizi ye-
ci sorun
Sz depreme kadar
insani boyutuyla da problem-
li belirtmekte yarar var.
Ara'f-78 ve 91. ayetlerde, "bunun zerine o sar-
176 ve Bilim
(deprem) da diz st dona
diye yinelenir. Birincisinde Salih Peygamber'e byklk
taslayan kavim, ikincisinde de, Peygamber'i yalanlayan
kavim, "sanki hi gibi" yokoluvere-
ceklerdi. Benzeri Ara'f 155'te bu kez 70
grme talebinde bulununca yinelenir. yle ki
Musa, " ... iimizden bir beyinsizlerin
gnah yznden hepimizi helak edeceksin?" yollu itiraz
belirtir. Ama hemen "Bu senin
bir Onunla
yola iletirsin. Sen bizim sahibimizsin bizi ve
der. Yine Ankebut-37'de, "Allah'a kulluk edin"
talebini olumsuz iin "bir
ve dizst ke deniletek Medyen kav-
minin, depremle belirtilir. Bu daha
bir dizi surede yinelenecektir.
Tabii evrensel insan su
su clan gibi teffi"' el insani il'Kelerin ihl:hi
y;na, giEil(ur' an, dep-
gibi olaylara da znel bir yorum getirmektedir. Bu-
radan biricik sonu, kendisini ya-
halinde, depremlerni, bir ceza-
yntemi Oysa dept emin tmyle
bir bir yana, buradaki
sonucu, depreme nlem almamak Sz
konusu ayetler, depremi dep-
reme nlem
gelecektir.
Kur'an'da yuvarlak
kin en garip yorumu, belli ki daha da lsz olan,
Ona gre, Araf-97'de yer alan "o kasa-
bizim onlar uyuyarken geceleyin gel-
mesinden emin mi oldular? Yoksa
onlar aynarken gndzn gelmesinden emin mi oldular?" cm-
leleri, yuvarlak
Kur'an'a Gre ve .Sabit Dnya 177
"Her kimlerse, isimleri cisimleri belirsiz "alimler bu ayet-
ten faydalanarak "Dnya dz ya_
hep gece ya da hep gndz gerekirdi. Ancak yuvarlak
ki, bir taraf gece olurken taraf gndz ola-

Kur'an bu kadar et-
halde onu gelmeye devam etmekle ne ka-
dar art niyetli gsteriyoruz herhalde!! Sadece biz
mi? ve 20. gelip de
dz en kk bir ko-
kalmayana kadar, Kur'an'daki bu ifadeyi kabul-
cesaret edemeyen da kt niyetli!
Niye Allah Galile'lerden nce ve
aleminde yorumunu yapmak zere yarat-
bilinmez ki?!
(lOS) s. 39.
Xl. Blm
KuR' AN' A GRE AY, GEZEGENLER,
METEORLAR VE GLGE
Kur'an'daki sorunlardan de, ve
zelliklerinden ki "Yaratan"
bu mutlaka belirtilmesi gerekir. Oysa Kur'an, elemen-
ter nedeniyle kendi iinde yanarak ve
reten ile gelen
bir olmayan l bir gezegen (Ay) sadece nicel fark ile
ifade etmektedir. Bunun ile Bucaille:
"Tevrat, ve olarak nitelemekte,
bunlardan birine 'byk' tekine 'kk' vermektedir.
Halbuki Kur'an, bunlardan her birine daha
ka farklar da atfetmektedir" szlerini takiben, "geri
sadece tezahr
eder" diyerek, da gerekte Tevrat'tan bir
mada itiraf etmek zorunda
ve mahiyette
belirtmek" dedikten sonra da, "o devrin
iin ne denebilir bahanesinin
Kur'an bilgilendirmek, in-
cehaletten kurtarmak yerine -birazdan
(W6) Maurice Bucail le, Tevrat, ve Bili111, s. 230.
180 ve Bilim
da gibi- "kafa seerler.
Burada gereksiz olan ilgili ayetlergen
hareketle devam ediyor Bucaille: "Kur'an'a gre
bir (diya), Ay ise bir (nur). Bu terc-
me, bu iki tabiri alt st eden tercmelerden daha
grnyor. sylemek gerekirse bu iki
dakimana ...
Hazreti Muhammed devrinde bir
l iyice bilinen bir ise,
gecelerin muhakkak syleyebilir-
di. Fakat burada kastedilmeye husus benzetmelerdeki
lllk ile o devirde geerli halde,
almaz olarak nitelendirilebilecek her trl mukayese un-
surunun Kur'an'da yer
gibi, o dnemde "olabilecek" ok
ters nitelemeleri gsterilmeye
Sanki Kur'an kendisini ilan etmi-
gibi. Burada kendi teslim
bir imgesi ile klelik
sorunu dahil, gnmz bilgi ve savuna-
pek ok noktada, bu yola ak-
mazeretler retirler. Muhammed ol-
kabul halinde mazur grlebilecek bylesi nemli
ve eksiklikler, yazann
kabul edilemez. stelik, bu arada, "bu tercme bu iki tabiri
altst eden tercmelerden daha grlyor" ifa-
desi ile de bilimsel gerekiere benzetrnek Kur'an'da
dil zorlamalan itiraf oluyor.
Bucaille'in bir da gezegenlerden
habersiz Nitekim, "Kur'an'da -bu gk ci-
simlerinin bugn verilen belirli anlamda- bildirilip bildirilme-
sylemek diyerek belirtir. Ger-
(107) Maurice Bucaillc, Tevrat, K11r'ant Kerim ve Bilim, s. 230-231.
(108) Maurice Bucaille, Tevrat, Kerim ve Bilim, s. 233.
Kur'an'a Gre Ay, Gezegen/er, Meteor/ar ve Glge 181
ekte gtrmez biimde nur, ss szleriyle
olan ayette, "Kevkeb" ifadesinin
"necm" geer) yola
gezegen
ne srer.
Sz konusu ayetlerin tm evirilerinde bu szler
olarak gibi, anlam olarak da orada kastedilir.
ki, habersiz da bir di-
gerektir. Nitekim "kevkeb" Yu-
suf-4'te, "Yusuf ryamda on bir
(kevkeb) ve bana secde ettiklerini grdm de-
denir. Bir an burada
nelim; bu durumda bilim ile gene
nk gezegenler topu topu dokuz tanedir ve bun-
lardan Merkr, Vens, Mars, J upiter ve Saturn 5.
dan beri bilinmektedir. Bu durum, kendi
bilgisine bile sahip ortaya nem-
lidir.
Bucaille gezegenlerin ka-
olarak aktanlan Nur-35'te ise,
hareketle kendisi
"Allah gklerin ve yerin nur'udur. Onun nur'u iinde
bulunan bir kandil benzer. O iindedir, cam ise
sanki inci gibi parlayan bir (Kevkeb) bu ne
ve ne de bulunan bereketli zeytin
bile, neredeyse kendisi
latacak. Nur stne nur'dur. Allah nuruna
tur ... "
gibi buradaki Medine'den daha ge-
ve olan bir Mslman
dan, getirilip camiye ve onu il_k defa gren Muhammed
dahil tm Mslmanlar zerinde byk yaratan
esas peygamberi lam-
yle ki bu durum, konuya ayet
neden Gene bu ayette; yanan
-- ------ - --
1 82 ve Bilim
olan zeytin neredeyse nuru ile
ve onun zerinden kadar
Bu ilgin hikayeyi yine bir dinleyelim:
"Bir gn mescide o gne kadar hi kimsenin
bir kandil getirildi. basit bir Bir kaba
iine de bir Etrafa
Hayretle nk bu basit alet o gne kadar
bilinmiyordu. ok ki, Resul geldi. Kan-
dili grr grmez yznde bir tebessm belirdi:
"- Bunu kim getirdi?" diye sordu.
Temimdari, dediler. Te-
mimdari hemen Resuluilah hemen
ona dnd.
"- Allah olsun ya Temimdari! dedi. Sen bizim
mescdimizi Allah da seni
Kandilin Sevincin do-
henz Gzlerini kandilden
Peygamberimiz tekrar Temimdari'ye dnd.
'Ya Temimdari, bizi o kadar memnun ettin ki, bir daha
sana verir, seni damat edinirdim'

Tabii bu noktada durur mu? Bu aktarmadan,
hi ilgisi halde, "Peygamberimiz bu ifadelerle sade-
ce Temimdari'yi tebrik etmekle btn Mslman-
yeni ve yapmaya ediyordu" diye bir
sonu Oysa ortada bir ve
ilmi" ile , kar-
bile hayretler iinde kalacak den ilkel bir topluma,
"gavur" olup "gavur" illerinden bir arma-
sz konusu. Ek olarak buradan ilmi" denen
ne kadar bir keza bir baba iin
herhangi bir vermenin sanki stndeki ve-
basit bir karar oluyoruz.
Bucaille'in ayete yorumu ise "Burada inci par-
(109) s. 87.
vererek kendisini bir cisim zerine
(projektion) sz konusudur, nitekim
bir gezegenin durumu byledir. Bu kevkeb keli-
mesi Kur'an'da rastlanabilecek tek taraf,
bu
Ayette ok gibi, cama inci veren
onun yanmakta olan
ile kastedilen gezegen olamaz. Bu ifade, tm gk cisimlerinin
nicelik yani hepsinin "lamba" gster-
gesidir. ile Kur'an, da bir
olarak Oysa Ay, bir sadece
bir gk cismidir.
. Bunun ve En'am-76'da geen
daha da belirgin olarak ifade etmesi Bucaille,
"hangi gk cisminin belirlenemez" demektedir. Yi-
ne konuda sz edilen Saffat-6'ya gelince, onu ilgin anla-
ve ierikteki ayetlerle birlikte irdeleyelim:
"Saffat-6'da biz; bir ssle,
ssledik. (7) Onu, her trl koruduk. (8-9)
Onlar yce alemi asla dinleyemezler. Her ynden kovularak
onlara srekli bir azap (10) Hele bir tek sz
kapan olsun, delici bir alev onun
Mlk-S'te "And olsun ki, kandilietle
onlarla ve
alev
Yine Hicr-17-18'de, her ko-
ruduk. Fakat kulak yapan olursa parlak bir onu
kovalar" denir.
Ne edip bilime uydurmak olan
Bucaille'in, nce:
" ... bilimle olan, bizlerce bi-
linmesi mmkn olan maddi kavrarnlara manevi nitele-
meler anlam iyice
(110) Maurice Bucaillc, Tevrat, Kerim ve Bilim, s. 234.
184 ve Bilim
Nitekim, zikrolunan Saffil.t-6 kolayca Fakat
yine surenin, hemen bir sonraki yedinci ayeti 'itaat
her bir himaye'den bahsedince tamamen
bir plana ait telakkilerle
Mlk-S'te en gkte bildir-
kovalama bir anlam verilebilir?
Bu ayette geen yukanda olan akan
ilgisi var
Btn bu mtalaalann, bu inedememizin konusu
da Burada onlara etmemiz, me-
seleyi tam bildirmek gayesine ynelmektedir. Fakat
durumda, bilimsel by-
lesi bir konuya
kendi basit iinde ele alanlar iin yukan-
daki ayetlerin Ancak Bucaille gibi verili kitle
bilime ayakta tutma misyonu
olanlar iin, bu durum pek kolay olmasa gerek. Bilimin
mesiyle, maddenin madde tesi zerindeki zaferinin gn
gnden daha da yarumculan-
daha da zor. oldurmaya da bir
var ki kimi onu bilime uygun gs-
termek isteyenler bu ok tesine ihtiya du-
yurur.
Bilim iin gksel olaylar, ancak maddi kavramlar iinde
olaylar ii-
ne madde tesi bilimsel ciddiye-
tinden sz edilemez. gibi gkyznde dola-
gk (meteor) biri atmosfere girince hava ile
srtnmeden korkun bir meydana ge-
lir ve yanar. Kimisinin yeryzne belirlenen ve
halk denen bu Kur' an, ken-
di bilim iinde, kovalama ola-
rak Bu da ok nk maddenin niteligini,
(ll l ) Maurice Bucaille, Tevrat, Keri!ll ve Bilim, s. 235.
onun iinde g ve gerilime sahip enerji ba-
keza evrenin evrirnini, bilimsel anlamda bileme- .
her gibi hemen
ruhlara, kadere, cinlere, perilere din ki-
bir yorum da beklenemez. Bu durumun
sonucu olarak Kur'an, ilgili ayetlerde, gnmz bilgileri
ocuk bile yer almayacak rivayetleri
byk bir ciddiyetle, birer gibi
Kur'an'da gibi mesele, ile
bir vicdan sorunu, bir kendini rahatlatma olmaktan
bilimsel dzeyde ele ne kadar ok aba
gsterilitse gsterilsin sz konusu masallarla, yine de sonuna
kadar ciddi polemikler srdrmek bal-
abalayan bu bilim
tike ve daha nemlisi egemen var gleriyle bilin-
lerini halklar

Bu noktada srekli yoldan
sylerken, yandan da alemden bir sz
bile izin vermeyecek denli gl bir engelleme sis-
teminin ve gkyznden ieri sokulma-
sz etmenin, bir
kisi da belirtmeliyim.
ayetleri unutmadan bir de ayetlere ba-
Rabman suresi; "(29) Gklerde ve yerde olan kimseler
her ondan isterler. O her an krunata tasarruf etmektedir .
... (33) Ey cin ve insan Gklerin ve yerin evresi-
ni gemeye gcnz yetiyorsa gein! Ama
bir g geemezsiniz ki." Hicr-14-15; "Onlara
gkten bir asak da, oradan 'Gzle-
rimiz dnd, biz herhalde bylendik' derler."
gibi bu ayetlerde Kur'an, gklere ancak Al-
g sayesinde kainatta tasar-
ruf yetkisi ve gcnn ona ait zenle
iziyor. Bylesi bir tasarrufun cin ve insanlarca
186 ve Bilim
mesi iin, onun "izin vermesi", gkten gerek-
bylesi bir izin ve g verme olmadan
sonunun hsran nk en
ta iin bekleyen alev
glleleri" ile
Diyelim ki kurtuldular, o zaman da hi
olmayan "yedi gk"e
O "gk" ki Cebrail'e ve gitmekte olan
Burak en sevgili kulu Mu-
hammed'e bile izin ve kimlik gstermek suretiyle ve
bu her g-
yollanan ara delecek ka-
dar ve olsa bile (ki olamaz) sonunda mutlaka
nk Kur'an'a gre, ve hatta yerin
ancak ve ancak gle gidilebilir.
Kur'an'da ifade gibi, bylesi bir g sadece
onun yoldan yryeniere verilir.
Iara sadece "delici bir azap"
bu kesin de bu masallar
kendimizi somut gelelim ve
Kur' an' da bugnk nelerdir?

birikimle, 20. ok bir bilimsel
ve 1961 Yuri Gagarin,
\ atan insan Bunu ger uzay
takip 1 %9'a A7?ayak 80'li uzay
uzun srelerle ve bilimin
iin oradan yapmaya Uza-
ya ilk inanmayan bir kom-
nist halen bu yer
komnistler ve kapitalist Kur'an
bir
Burada M. "Msbet
Astronot Coopper" blmnden, mizahi
sergileyen aktarmalar
Rivayete gre bizim -parayla ya bu da ima-
yani kafircesi- astronotumuz Coopper, en
ince kadar insan beyninin rn olup tesadfe,
kadere yer gezisine "ya Rabbi,
benim bu ve mevkiye ve yarat-
btn bu gzellikleri buradan grmeme imkan
iin sana olsun ... "
Bu minval zere, korkuyu drtsnn
olan, bir sr szden sonra -tabii bu ak-
tarmalar mudur, o da bir sorun, nk ideo-
bu gibi noktalarda sicilieri pek temiz M. Ay-
ajitasyonlarla blm bitiriyor: su-
yundan iip misali bal bizim
Coopper'e yine suyundan halde
gibi zehir materyalist bir ideolojinin biare bed-
baht Gagarin o imanla alay
insan sormadan edemiyor: Her yaratan, bilen,
kadir ve mutlak bir g olarak var sylenen Allah, ma-
demki sadece iman edenlere -tabii Kur'an'da iman,
anlam yoksa Allah, de-
yimiyle kadar ve kin ve "onlar-
dan elini btnyle edip, kafir-
lerin ise beynini ortadan (Enbiya-18),
sadece ve rahmet
dsra-18), ve tekrarlada pek ok surede ifa-
de ediyor. O halde Gagarin'in uzaya ilk insan olma
onurunu elde etmesi yle ya, M. Ay-
"materyalist ideolojinin bu biare, bed-
baht", stelik ile alay eden Al-
bir frkle yere gerekmez miydi? Kendisini
reddedip, gibi dnyada da
kendi kalkan, o gne kadar
gkyzne tm imgelerinden daha gl
(! 12) M. Miisbet ve A!!ah, s. 24.
188 ve Bilim
ispatlayan bu "biare" materyalisti, gkyznde iki
ezmesi gerekmez miydi? Yoksa gl!c
sadece kendisine kulluk eden, depremin, selin hangi
maddi srelerin rn bilmeyen cahil insanlara
yetiyor? Yoksa gc sadece gerisinde
kendine
Bir sorun konak yerleri!
burlar, katlar, lambalar
ve yerler olur da konak yerleri olmaz Yasin-
30, "Ay iin de sonunda kuru bir hurma ko-
naklar tayin Yunus-S, " ... ve hesa-
bilmeniz iin, Ay'a konak yerleri dzenleyen O'dur ... "
gibi "Kur'an ilminin" on drt nceki
Arap bile bir yoktur. Her za-
ten hurma hilal haline benzer-
ve kullanageldikleri ve tamamen in-
san rn olan Ay takvimi gcne ve hikme-
tine delil bu ama yo-
rumuyla insanlar, gcn kabule ve ona kulluk et-
meye davet ediliyor. Bucaille bu noktada
"Kur'an ( ... ) ay takvimine gre hesaplayan Arap
hitap ediyordu. Onlara, ancak anlayabilecekleri bir
ifade kullanmak ve mekan ve zaman belirleme
konusundaki hususunda ( ... ) fikirlerini
mamak gerekiyordu."(ll3) Bu alenen itiraf gi-
bi Kur'an, tutan bir kitap gibi, insan-
rn olan -o dnemdeki eksik ve bilgileri ve
Allah sahiplenen, o dnem
ile olan bir
iki ayetin bizi ilgilendiren ilgin
kesintisiz hareketlerinin bilinmemesi nedeniyle, grnm ile
olarak, "konak yerleri"
ve sonunda "hurma gibi
(l 13) Maurice Bucaille, Tevrat, nci/In; Ketim ve Bilim, s. 238.
ufkumuzu nedir? ki hi ...
Bu o dnemde duyu-
sal te bilgi grdkleri
gibi ve grnenin tesindeki nesnel gerekliklerin-
den habersiz bir kez daha
Bilim ki ne konaklama yerleri
ne de sonunda bir hurma gibi olur. Hacminde
ve bir kendisi
dnmekte olan evresinde dner.
iin grnr olan Ay, kendi dn-
mekte olan grnr.
bu durum, ve bilgisi ile
lanmaya gnden gne
sina Oysa bu sadece duyulara bir olup,
gerek durumunu ifade etmez, hibir bilimsel
"Konaklama yerleri" duyusal teme-
linde de geersiz olup, suda
gibi tam bir 7. fantezisidir.
Konumuzia ilgili esas sorun, ve hareketine
Kur' an' daki bilimsel gerekler
kurulmaya zoraki paralelliktir. Bucaille;
ve bir yere ve bir
zamana kadar sz ederek, bilimin ve-
rileriyle "mkemmel bir uyum iinde"
Gerekten yle mi?
ncelikle Bucaille'in de gnderme verileri
sistemi halen saniyede 19 km. Vega
Herkl Burcu'nda bulunan ve koordinat-
iyice bir noktaya yol Keza
uydusu toplam on milyar m-
rnn drt buuk milyar ve buuk milyar
kadar bir mr
de bu bilgilerle "mkemmel bir
paralellik" iinde olarak gsterilen ayetlere

190 ve Bilim
Yasin-38, de yrngesinde yuruyup gitmekte-
dir ... " demektedir. Ayetin Bucaille'deki evirisi, de
kendisi iin bir yere ... "
Burada, 39'uncu ayetin, "Ay iin de sonunda kuru bir hurma
konaklar tayin 40. ayetin ise, "Ay'a
Gece de gndz geemez. Her
biri bir yrngede yrrler" de
Grlyor ki, sure iinde 38.
ayet, iddia gibi Herkl
bulunan- noktaya
aksine Dnya'ya gre ha-
reket kastedilmektedir. Yani Ay' "hurma d-
bir konaktan bir gitmesi gibi. Zaten 40. ayet
durumu daha da ve "yrngesi" diye
ifade edilen hareketin, Ay'la ayru platformda ve gece gndz
btnlk iinde ortaya
stelik bu sorunu nceki blmlerde de net olarak ve ilgili
tm ayetlerle iinde Ve
ki iin yer, Dnya'run bir ucun-
daki "kara bir su" dan ibaret olup, hareket
da yedi kat en alt eperinden ibarettir. Do-
Ay'la ayru "yrnge"yi daha
ayru gk eperinde, alanlarda ze-
rinde bir yerlerde hareket etmektedirler!
Bunlara Yasin-38 suresinde, ve
Dnya'run yrngeleri hareketini haber ver-
iddia etmek, bilim uzak bir zorlama
olmuyor mu?
Profesr Sleyman ayetten neler
" .. .ifade birka manaya gelir. nce kr bir tesadf
eseri sabit bir kanunla cereyan eder demektir.
bir istikrar iin, yani kendi sisteminde bir dzen getirmek iin
gider da Mstakar ismi zaman
gre mana: kendine mahsus bir istikrar, yani durma
kadar gider, demek olur ki, bu durma zamaru,
Mstakar mekan
ismi olursa: kendisine tahsis bir istikrar yerin-
de yani bir yrngede gider demek olur. Keza
bir merkeze hareket de ayet
her pozitif ilmi ilahi bir mucizedir"(
114
l
gibi ayet, din elinde
girip istenen duruma adapte edilen bir sihirli formle
Oysa bu ayetten yola evrenin bilimsel
gereklerine en kk bir yolu yoktur. nk
ayet gerekte hibir bilimsellik Yani ayetten
"Pozitif ilmi her ilahi mucizeler"
karabilmek becerisi, en hafifinden lszlk
mmkndr. yandan byle her yana ekilebilir ifade
bilimsel literatrde yer da bilinmelidir.
stelik so_nra snecek olan
. hareketi ve V son bir ol-
evrenin genel hareketine iin G-
hareketi de yani ve
hareketi gibi, devam edecektir. Bu gerek
hem ayete yklenen uydurma hem
de onun bilime ortaya koyan bir
Bundan Bucaille'in "mkemmel uyum" teorisi
de kvermektedir:
Zmer-S'te, " ... Geceyi gndze dolar, gndz geceye
dolar. Herbiri belirli bir sreye kadar yrngelerinde yryen
ve buyruk tutar ... "; "Allah ge-
ceyi gndze gndz geceye katar; belirli bir sre iinde ha-
reket eden ve buyruk ... "; Lokman-
29'da, geceyi gndze ve gndz geceye
her biri belirli bir sreye kadar hareket edecek olan
ve buyruk bilmez misin?" denmektedir.
iki sureden gerek gece ve gndzle paralellik iinde
ifade gerekse dilin daha ok
(11
4
) I\1aurice Bucaille, Tevrat, Keri111 ve s. 247.
192 ve Bilim
ve gnlk hareketi Sonraki ayette ise "ha-
reket edecek" ifadesi erevesinde kastedil-
mektedir. Bu arada sz konusu
Ahzab-63'n, "Ey Muhammed, insanlar senden za-
soruyorlar; de ki, onun bilgisi ancak Allah ne
bilirsin belki de ifadesi
Demek ki ile maddenin sonsuz hare-
ketinin sonlu bir olarak snmesi
bir uyumsuzluk nk birincisi
keyfiyerine bir rivayet iken, ikincisi maddenin
hesaplanabilir ve keyfilikten uzak bir gerektir.
Bunun dinsel "gk cisimlerinin hareketinin son
diyerek, maddenin ters, bilim bir ri-
vayet ileri srer. ki gre Ay ve G-
-ve tabii gece ve gndzn- hareketinin son
insanlar henz gz nnde, birdenbire
tam ve bir ortam ya-
Oysa bilim bylesi bir Eanteziye yer vermez. n-
k ona gre; enerjisinin milyonlarca bir
srete giderek Dnya'da orta-
dan kalkacak, stelik tm bunlar olurken hareketi
de son
Tabii tm bu cehalete zgdr. Yoksa bi-
limsel olarak zaten ne durma, ne yok olma, ne
ne o dnemde hala Dnya'da
ne de yryp diye fanteziler
Hem stelik Kur'an'daki ifadelerden olarak,
yerin stnde lambalar sonsuz bir
alanda ve her biri on binlerce kat
byk enerji ktleleri gre,
diye bir soz konusu olamaz. Tek bu bile,
olmayan ok boyutlu
sonsuz evreni, kavramaktan ne kadar uzak anla-
yeter. ortalama byklkte bir
tek yz milyon kilometre bile,
Dnya' daki her kl daha tesi siste-
mimizdeki tm dengelerin altst neden olur. stelik
bilirnin nmzdeki milyar iinde ok daha
gvenli iin yeterli teknolojik
Tabii bu arada egemenlik ve kardan bir derdi
olmayan emperyalist sermayenin olmazsa.
nl fizikiler K. Stankuyovi ve M. Vasiliyev'in, Matter
and Man belirttikleri gibi: kendi bil-
gisini bugnden dzeylere ye-
tecek ve tehlikeli
dan ok nce insan, teki sistemleri iinde herhangi sa-
gezegeni bir araya getirme sahip olacak, son-
suz Samanyolu'nun enginliklerine
Son olarak gereken bir ilgin rnek de
glgenin Kur' an' da
Nahl-48'de, glgeleri sola vu-
rarak, Allah'a boyun secde etmekte grm-
yorlar Nahl-18'de, "Allah size glgeler yap-
var ... "; Furkan-45-
46'da, "Rabbinin glgeyi grmez misin?
di onu durdururdu. Sonra biz ona delil
kendimize Bucaille'deki evirisi
de "Rabbinin glgeyi grmedin mi? Rab-
bin dileseydi onu durgun Sonra ona delil
(Glgenin grnmesini sonra
ykseldike) onu (kolayca) ekip Yine Ra'd-
15'te, ''Yerde ve gklerdeki kimseler de, glgeleri de sabah ak-
ister istemez Allah'a secde ederler" denir.
gibi bu ifadelerde glgenin, yo-
lu zerindeki cisimlerin, kendilerine arpan emerek veya
kesintinin sonucu bilgisi yoktur.
hareket yn zerindeki cismin glge-
nin tamamen Kur'an'da alenen yad-
194 ve Bilim
Tam tersine glge,
olarak varolan ve Allah'a
boyun secde eden, yerde srnen, Al-
halinde durdurulabilecek olan,
bir olgu olarak ifade edilir. sadece ona delil
yani sadece grnmesini tir. Yoksa
glgenin srnmesi, -genelde
pozisyona- Kur'an'a gre,
iin glge aksine ondan
olarak, tamamen olarak hareket etmek-
te, sayesinde sadece grnr Yoksa, "O"
istese, olan glgeyi durdurabilir, durgun
nk onu uzatan da, sryen de, ekip alan da
pozisyon kendisidir!
Daha ilginci gklerde bulunan kimselerin de glgeleri ol-
ve yerdekiler gktekilerin glgelerinin de sa-
bah Allah'a secde ettiklerini iddia eden Ra'd-15'dir.
gibi "gklerdeki kimseler" Kur'an'a gre melek-
ler ve cinler gibi hayali imgelerdir. gerek bir
an; bizzat kendileri grnmediklerinden, bir
alan glge zaten
stelik glgenin iin bir yzeyi gerekir ki
gkteki yzeyden yoksun yerde veya
yere glge yapacak kadar ve byk olan cisimler gibi
glge yaratamazlar. Demek ki bu ayette glgenin
bir olgu daha da
Ek olarak tm hatta cehennemlik ilan edilen cin-
lerin bile sabah secde sz edilmektedir. Ha-
ni namaz sadece mminlere Basit bir glge sorunun-
dan ispat iin medet umuyor ve glgenin hareketin-
den, onun secde glgesini rnek
alarak da secde etmesi, sonucunu
Kur'an. Glgeye bu yorumlar bile d-
koymayan her insan iin, gerek
ortaya koymaya yeter!
XII. Blm
RZGAR VE YAGMURA
KUR'AN'IN Y
Kur'an'da bulut, rzgar, dolu vb. olgu-
lar, rnleri olarak keyfi ve iradi kararlar tarif
edilir.
M'minun-18, "Gkten, suyu ll indirdik de, onu yer-
de durdurduk onu gstermeye de kadiriz ... " (Bu-
caille'de, " ... onu yerde Biz onu gidermeye de ka-
diriz ... " Hicr-22'de, olarak
gnderdik, su indirdik de sizi onunla Yok-
sa siz onu (Bucaille'de daha
na eviri, olarak gnderdik
de gkten su indirdik" Fatlr-9'da, gn-
derip de yrten (Bucaille'de Al-
Biz l bir yere srp, onunla l-
mnden sonra diriltiriz ... "; Rum-48'de, gnderip
yrten, gkte gibi yayan ve
sen de
grrsn"; Mlk-30'da, "De ki, suyunuz yere batarsa,
syleyin size kim temiz bir su getirebilir?"; Nur-43'te
"Bilmez misiniz ki Allah srer, sonra bir ara-
ya getirip st ste sen de
grrsn, gkten iinde dolu bulunan gibi bu-
J

-...w"'
9
f\

""(\
ft
"
196 ve Bilim
) lutlar indirir, ona de uzak tu-
\. tar. Bu neredeyse gzleri
"Syleyin, suyu buluttan indirenler
sizler misiniz, yoksa onu biz mi indiririz. Dileseydik onu
.. " (Bucaille'de 'dileseydik onu tuzlu Ca-
siye-S'te, " ... Allah vermek iin indirip onunla ye-
ri lmnden sonra diriltmesinde, ynetmesinde
akleden kimseler iin dersler denir.
Kur'an'da rneklerde de gr-
gibi dikkate almayan, bilgiden
sun bir ile Bu
Bucaille, gnmz bilgileri ile uyumlu hale getirmeye aba-
larken, istemeden da olur: "Burada me-
cazi bir ifade sz

"slup hikaye slubu
olup ... "Tabiatta olan bir suyu,
tuzlu ve bildirmek, ilahi kudreti aniatma tarzla-
biridir. buluttan
dair meydan okuma da, yine mutlak kudreti
bir yoludur. Bunlardan birincisi bir latife ise
suni olarak imkan
dnemde- ikincisi de byle gerekmez
Nurbaki'nin ise her zaman gibi ok
daha sahipleri iin, iin pek ok
ayetler varsa, o ayette fevkalade nemli bilim-
sel gerekler Allah bu niyetlerini sezerek
Kur'an'da mucizeyi bir emirle ediyor ...
caktan elinde yudumlarken esen hafif serinle-
cici bir ne denli ince astrofizik hesaplada bir
bilse hemen secdeye ... Evet okuyucu-
iyi bilirriz ki gnne kadar hangi yrede
hangi cephe sisteminin hangi kyde hangi
saatte hangi bu ilahi ilim komptrnde ka-
<
116
) Maurice Bucaille, Tevrat, Kerim ve Bi!i!IJ, s. 259.
(!17) A.g.e., s. 260.
(118) A.g.e., s. 263.
Rzglir ve 197
budur, bunun aksini savunmak, basit su
bir hava saymak bilim
na bir yz ... Evet, her esen rzgarcia sonsuz hamd
bekler yce Rabbimiz."<
119
)
"br dnya"da rahat etmek umuduyla bunlara
inanacak, bilmenin ile
Nurbaki. rzgar geen bir ayeti
"gavurun" bir
ve -hi steliK: o net man l<'sa far ar
nale, arada paralellik
syler ve bylece vgler
bu Radar basit .. .
. fiep gibi sorun bu noktada tamamen
ahlaki boyutlara brnmektedir. bunca yoruma kay-
eden Casiye-6'da, alenen Allah
yani sz edilirken,
Nurbaki -sonu itibariyle Allah'a bile- cephe sistem-
lerinin, atmosferin, ve hatta yeryz engebe-
lerinin, ynn ve tabii hepsinden nce
onun kabul ederek ya-
keyfiyete yer yoktur; bi-
limsel olarak rzgar, merkezlerinin cep-
he sistemlerinin yer ile hava Ya-
ni her gibi o da zaman ve mekana ancak
olan rnlerinden biridir.
Bu gereklere Kur'an'da rzgarlar Allah
dan yollanan, ynetilen, istenirse bir anda durdurulan,
yklenen, buyruk keyfiyere
Allah istiyorsa mjdeci, ya
da yapar; her onun iradesi dahilindedir. Kur'an'da,
bilimsel temeli olan ve gre belirlenme
diye bir gibi, "ince astrofizik hesaplar"da yok-
tur. Yani astronomi ve fizik yasa-
(119) Haluk Nurbaki, Gerekler, Cilt IV, s. 86-91.
198 ve Bilim
sz konusu Olamaz da; nk o zaman
"ceza", "rahmet" gibi soyut kavramlar maddi temellerini yi-
tirecektir. O'nun gene O'nun niyetine gre, kah mj -
deci, kah tm sonsuz hamd
bekler, srekli kulluk, bekler. Tm
da tehdit etmenin ve
olarak onlar zerindeki keyfi
dan, en kk taviz vermez.
ylesine keyfi bir denetim ki
bir onu, kleci emrine verir.
Enbiya-91'de, " ... emriyle yryen
onun verdik ... "; Sebe-12'de, "Gndz
bir mesafeye gidip, da bir mesafeden gelen
verdik ... "; yine Kamer-
33-34'te, "Lut milleti, uyaran peygamberleri Biz de
zerlerine bir rzgar gnderdik"; Fussilet-17'de,
"Ad milleti zerine dondurucu bir gnderdik." denir.
gibi tam masal Buradan
hareketle, bilime gnderme yapmaya ortaya traji-
komik bir tablo
konusunda nceden ayetlere dne-
cek olursak: Allah gkten suyu l ile indirir, onu yerde dur-
durur isterse onu gstermeye (gidermeye?!) de
kadirdir. olarak gnderdik de gkten su
indirdik. gnderip yrten, l bir lkeye
sren, gkte gibi yayan, bir
araya getiren, st ste sen
grrsen. Sonra iinde dolu bulunan bu
bulutlara hkmeden ve onlarla vuran,
uzak tutan ve ondan g alan (ona refakat eden
da O'dur. Syleyin, siz mi Allah
indirmektedir? Allah isterse onu (tuzlu) yapar, dilerse yere
(suyunuzu eker?!) O zaman size kim temiz su kayna-
(akarsu) getirebilir? Bunlarda akleden kimseler iin dersler
vs.
Rzgiir ve 199
zerine byledir.
gibi her tam bir keyfilik ve onunla kol
kola bir dizi sz ile suyu gkten
l ile ve l topraklara srerek rahmet
en gerek l olan, Arap
yola ortaya bir
denizierin da
bir ayetlerde ifade edilen bu "lyle
gnderme" da genelde hava duru-
munu belirleyen erevesinde,
"Kutsal iradelerinin zerinde olan gerekle-
ri ve ller ve buzullar iki u durum
olmak zere, yeryznn blgelerini ok
belirler ve keyfi tutumunu kendi
iinde yok eder.
Hicr-22'de geen, ifadesin-
den kimi iek bitkileri
dllemesinin Kur'an'da sonucunu ister.
Oysa, ayette ok gibi, rzgara yklenen
muda Yani orada, bitkilerin dllenmesine
bulutlardan sz
edilir. Soruna bilimsel ,ereveden he.r
gzlem bir sonu ..
mut vermeyen verir hale
'getirmesidir sz konusu olan. -
Ayetlerin tmnde olduka net olan; bulutun ne
vb. konulara dair
Kur'an'da en kk bir bilgi O; " ... ve
yerle gk emre arnade duran dndrmesin-
de kimseler iin deliller (Bakara-164) diyerek
gkle yer "emre amade" bekleyen cisimler
gibi gerek syleyebilmektedir. ki ko-
nuya en kk bir bilgi sahip
-bizim ok kk blmn
ifadeleri surderin byk bir yineleyip durmaz,
200 ve Bilim
onun yerine buluta, rzgara somut
lar Ne var ki O,
run bilmeyen bir insan beyninin rn oldu-
duyusal edinilen temelsiz bilgileri,
iradesine ve gr-
meye ve yndtir.
% 70'i denizlerle olan yerkremizde, su ile y-
zeylerde ile meydana gelen sonucun-
da su ktleleri, ok kk su
zerrecilderine yani buluta Bulutu su
zerrecikleri, atmosferde, - 40 derecede nce donma ekit-
dekleri yapar ve daha blgelerde
Burada da ve belirleyicidir,
yer yoktur.
Yani, yaratan bir gcn bir an iin kabul
etsek bile, bu gcn keyfince yine de ola-
nk pek ok ba-
Bu arada bir yandan bir yandan
olarak geri birbirini takip eder. kar,
dolu biimini belirleyen bulutun gerek-
ve iinde yol hava ktlesindeki derecesidir.
"iinde dolu bulunan bulutlar" cehalet
gstergesidir. Hele onunla vurup uzak
syleyecek sz nk
bu olaylar, yerdeki inan veya
gre Salt bu bile
gstermeye yeter.
Keza de bulutun kendisinden ona
eden bir itmesiyle birbirine arpan bu-
pozitif-negatif meydana ge-
bir Yani ve yasa-
uygun olarak belli zaman ve mekanlarda ortaya
fiziksel bir rndr. Oysa Kur'an'da her keyfidir.
ilkokul dzeyinde basit
bir bilgi iken, bir de onu tuzlu yapmaktan sz edilmesi, ger-
Rzgar ve 201
ekle tmden koparmak demek oluyor. Denizler-
deki tuzun denizde yani
gkten tuzlu su inmesinin bilin-
mektedir.
Burada gncel bir durumdan sz etmeden gemeyelim.
blgelerinde, Trkiye'de de Artvin, Murgul ve
Y gibi maden rezervlerinde, asit verilen
bir meydana gelir. bu ve benzeri olayla-
ra tek bir Allah, sz konusu blge insania-
iin Kur'an'a sorgusuz inan
iinde olan herkes bu yoruma ve asit
korunmak iin nlem Aksi halde
gnah olur! gereken, oturup Allah'a
iin dua ve daha iyi kulluk etmektir. Oysa bilim
bylesi "yorumlar" kabul edilemez. ve evrenin
her kendini evreleyen
ve Nitekim sz konusu asit
da o blgelerdeki maden ve termik santrallerin bir
sonucu ve buna nlem ka-
Demek ki gkten (farz edelim) tuzlu
mur bile, uygun olarak Allah onu
tuzlu iin o maddi bir ge-
rn
Yine Mlk-30'un, "Suyunuz yere batarsa kim temiz su
getirebilir" (bunun Bucaille'deki evirisi anlam
birinde suyunuz ekilse size kim bir akar-
su getirebilir") cmlesini ele Ayetin her iki evirisi de
hakikaderle
Bunlara ek olarak dikkat eken bir ilgin nokta:
Rum-48'de, " ... grrsn; Nur-
43'te " ... grrsn ... ";
Hicr-22'de, " ... (gkten) su indirdik ... "; M'minun-
11 'de, "Gkten suyu ... "; Kaf-9'da, "Gkten bereketli bir su
indirdik ... "; Furkan 49'da, " ... gkten tertemiz su
dir"; Zmer-21'de, gkten bir su indirip ... "; Rad-
202 ve Bilim
17'de, "Allah gkten su indirir." vb. ayetlerdeki ok net ifa-
deler ile, Kamer-11 'in, "Biz de bunun zerine gk
sulada cmlesinin olan Tevrat'taki,
" ... gklerin pencereleri ifadesi bir btnlk iinde

bilime uygun yitirir.
Grlyor ki Kur'an'da gerekti-
gktr.
Her ne kadar Rad-12 gibi birka ayette
buluttan belirtiliyorsa da ayetlerde
olarak, -ne menem nceden
mz- gk ne Bu yeri
belirsizdir. bulutlar
cak yoksa olup yere mi bilinmiyor. Bu soru-
nun iin hadis ve ilk dnem yorum kitapla-
byk yarar Kal-
ki onun stnde sulardan sz eden
Tevrat-Kur'an ikilisinin, ve hak-
en kk bir bilgi de dikkate olursa,
bu duyulan ihtiya
son olarak Rad-12-13
le diyor: "Korku ve mide iin size gs-
teren, ykl meydana getiren O'dur.
O'nu gk grlemesi hamd ile, melekler de tes-
pih ederler. Onlar pek kuvvetli olan Allah
ken, o gnderir de onlardan arpar."
Buna gre korku ve mide d-
gstermek iin, bir rndr. Gk
grlemesi de bir hamd ile
tespih etmesinin gstergesidir, ki kullar da
Sonra, meleklerle gklerin Allah
yoruz. Bylesi Allah, onlardan
arparak yola getiriyor!
Grlyor ki Kur'an, bilimsel altst etmekte, on-
maddi nitelikleri yerine manevi safsatalan geirmektedir.
Riizgiir ve 203
Buna Bucaille, bu ayetlerle birlikte ak-
Nur-43'ten, sonucu geri
"Bu iki ayette, ve dolu
belir-
gryoruz: Bunlardan birincisi, nimeti temsil
den arzulanan bir ikincisinin ise I<adir-i
emrine boyun korku konusudur. olay
atmosfer elektriklenmesi gnmzdeki bil-
gilere uygundur"(l2D)
Yine Tabbara, Ra'd-12'den hareketle; "Ayette
zikredilmesi, mteakiben yeryzn dirilt-
mesinin on drt nce
ilmi gereklerdir. Bunlar, tabiatta bulunan gaye ve dzenin
Allah en byk diye
yazabiliyor.
Szn nokta tam da bu olsa gerek!
(120) Maurice Bucail le, Tevrat, Keri111 ve Bi!iJJJ, s. 272.
(121) Tabbara, s. 88.
XIII. Blm
VE GEMiLERE
KUR'AN'IN Y
denizlere ncekilerden daha
da ilgintir. Nitekim Bucaille de "denizlere Kur'an ayet-
lerinden hibiri, kelimenin tam bilimsel verilerle bir
demek durumunda kal-

Ancak o, bu devrin inan, efsane ve
hurafelerini

yoluyla ak-
lama geri durmaz.
Nahl-14'te, "taze et yemeniz, ssleri edin-
meniz ve bol nimetinden faydalanmaruz iin denize
- ki gemilerin onu yara yara grrsn- boyun
de O'dur. belki Rahman-24'te, "deniz-
de yryen gibi gemiler O'nundur"; Yasin-41-43'te,
"onlar iin bir delil de, dolu gerniletle ve
kendileri iin bunun gibi daha nice binekler olma-
ilersek, suda ne
bulunur ve ne de kendileri kurtulabilirlerdi";
"Denizde yce gibi gemilerin yrmesi O'nun
delilidir. O dilerse durdurur, yelkenle giden gemi-
(122) Mauri ce Bucaille, Tevrat, Keri!JI ve Biiilll, s. 264.
206 ve Bilim
ler o zaman denizin yznde Bunlarda,
kimseler iin deliller Lokman-31-32'de,
denizde ltfuyla grmez misiniz? Allah
bylece size delillerini gsterir. Bunlarda pek
ve ok kimselerin hepsine dersler gi-
bi dalgalar zaman, dini tamamen Allah' a
has O'na karaya
ilerinden bir yolda Zaten ayetleri-
mizi bilerek ancak hain ve nankrler inkar eder" denir.
byle. ilmi" denizlerin hacmi,
gc, vb. bilimsel ilgi tut-
makta, onun yerine adeta masal Ona gre de-
nizler, insanlar onlardan et yesin, inci-mercan gibi ssler edin-
sinler diye iradi olarak Oysa bilim, denizlerin
ilk insandan yz milyonlarca ncesine, yerk-
renin olarak, bir
linde Ve onu, insan da dahil tm kay-
olarak belirler.
gemilerin kendisinin
kendisinin denizde ve yrmelerinin de
tamamen kendi ltfu iddia eder. Kur'an, 7.
Arap denize Allah
sahiplenir. bu gizleri zp
ona tam tersine gizlerden hareketle daha
ok zorlar! Henz sadece yelkenli geminin icat edil-
yani rzgara bir dnemde,
insana da sahiplene-
rek, dilerse belirtir. O'nun bu hikmetlerinin
"daha ok iin" gereke
Bu olgu ve olaylarda "pek ve ok
insanlar iin dersler" hep "onun
delilleri" olarak iddia eder. Oysa tm
bu iddialar szlerden ibarettir.
ilk ilk aleti, ilk yaparken
mcadeleyi her gn ilerleterek ona direnme, gide-
Denizler ve Gemilere Kur'an 207
rek zme, ona egemen olma iinde
Kendi hizmeti iin kendi nesnel bir olgu
olarak milyarlarca meydana olan ve bizzat kendi-
sinin de ondan bu maddesel ken-
disi iin
gemiler de tm aralar gibi, insan
beyninin basitten bir rndr.
nceleri tamamen giderek deneysel yolla sal
onun biimi olarak krek icat edil-
sonra denizlere iin krekli byk
giderek gc ve yelkenli deniz aralan
Bu eden en nemli ise hi
kusuz, M.. 3. -yani tam 10 nce-
suyun kuvvetine bilimsel
Bu yelkenin ok daha etkin
gcnden salt onun ynne
da beraberinde Buhar gcnn ile
rzgara ortadan tekniklerle birlikte
gemicilik, eskiden hayal bile edilemeyecek boyutlara
Yinelersek, gemilerin denizde "yrmesi", "ya-
ltfu ile Tamamen insan
bilinci ve rn olan bu aralar, onun de-
lilini Kur'an'da ayetlerde yer alan bu ko-
nuyla ilgili iddialar, ve kimseler iin" avun-
tudan bir olamaz. Nitekim Zuhruf-12-14'te, "Her
yaratan O'dur. Gemiler ve hayvanlardan siz bine-
siniz diye size binekler var Btn bunlar,
veren ne ycedir, zaten bizim takatimiz bunla-
ra yetmezdi' demeniz iindir" szleriyle bu durum gzler
nne seriliyor.
Gerekte olmayan bir gcn, cahil insanlar nezdinde var-
ispat edilmesi bundan daha iler bir
ifadesi olabilir mi? 7. Arap
her Allah'a sonucu, bu
bilim ve teknoloji konusunda sren gerili-
208 ve Bilim
ise kendileri gibi kolay yolu
semeyen byk bedeller ve
borludurlar.
Ancak bilgisiz dnem-
lerde olabilen, sz konusu bilim
nemli sonucu, egemen insanlan
glerini tmyle ...
mjdeciler olarak gndermesi, size rahmetin-
den ile gemilerin yrmesi, ltfundan nzk
istemeniz, onun belgeleridir" diyen Rum-46'da yer
alan her biri Rz-
tamamen olaylar gemilerin
de insan deneyim ve r-
n "ltfundan isteme" eyleminin
de ne kadar bir beklenti grrz. Bu kadar
ve ii iddialarla
maya ise onun gerekte var gsterge-
sidir. ,
"O dilerse durdurur, yelkenlerle giden gemiler o
zaman denizin yznde durakahr" yer
alan ve o zaman bile iddia, motorun bulun-
tmyle -tabii bu motoru
da Allah ki gnmzde hava
durumundaki ok nceden hesap edilip, n-
lemler dalgalata ok daha gl gemiler
rota ve zamanlama ile deniz kazalan en
alt dzeye indirilmektedir. Daha tesi bilimin
bir deniz Kur'an'da gibi, "ka-
der", fkesi", "ona yalvarmak yerine, kaza-
maddi nedeninin ve giderilmesi yoluna gidil-
mektedit'.
Esasen, eskiden de bu rneklerden hareketle
ispat edilmesi g Kur'an,
da gemideki Allah'a ise
inanmamaya devam belirtir. Sz konusu durum, insa-
run aresiz
basit bir sonucudur. Gnmzde de materyalist bilinten .
yoksun insarun, aresizlik imgesinde
bir yolu ayru rndr. Bu yzden
egemen bir yandan insarun
yandan ona sistematik olarak dini bilin man-
her aresinin top-
lumun ortak bilinci ve rgtl gcnde
Bylece tarih boyunca egemen
kendilerine
"kader" diye benimserneleri ve kendi toplumsal
mmkn
zerinde byk demagoji denizlere
bir ifadesi
Furkan-53'te, "Birinin suyu ve kolay iimli,
ninki tuzlu ve olan iki denizi da
engel olan bir koyan
deniz bir Birinin suyu ve kolay iimlidir;
tuzlu ve ... "; Rahman-19-20'de, ve sulu iki de-
nizi birbirine zere bir
engel birbirinin
yorumda Bucaille, ayetlerde gerekte neyin kaste-
Sz konusu " ayet, denizlere d-
klmesi byk nehirlerin gsterdikleri zellik-
lere eder. Denizierin tuzlu byk nehirlerin
birbirine oka rastlanan
olgu, pekiyi bilinmektedir. Bir araya gelerek deni-
len 150 km -tabiri caizse bir 'deniz'
ve Dicle nehirlerinin
Krfezin dibinde, med cezirin etkisi, suyun, kararun iin-
de geri ekilmesi meydana getirmekte ve memnunluk
verici bir sulama ... bahr kelimesi 'b-
yk su ktlesi' demek olup, okyanus iin gibi,
mesela Nil, Dicle ve gibi byk da
---------
21 O ve Bilim
bilmek gerekir."c
123
)
ayetler, zellikle olarak bili-
nen, ok bir ifadesinden te anlam Kur'an
her konuda gibi bu olayda da
birbirine "engel"e ve "Allah"a
akan nehir suyunun durgun deniz suyuna
yerde ne tannlara ne de iki su perde-engele yer
bilim iine
duygusunun olarak, her gibi bu ayetlerden de
"mucizeler" iin elinden geleni koymaz.
Tarikatlar szde "bilim" dergilerinden
biri olan Zafer'in gre, denizbilimeisi Jean
J. Cousteau, gya eden denizlerdeki
su engeli konusunun Furkan-53'te
nince; "Modern 14 geriden takip Kur'an, ben
ederim ki Allah Tabii
bu szlerin Cousteau'ya gz onu
Mslman ilan ediveren Zafer Dergisi ait
ortaya
Ancak Zafer Dergisi, bu De-
mi ki ne edip bilime uydurmak ve bilim
evrelerinde
kitleleri gerekiyor, yntem, evrelerde
devam
H. Nurbaki bu kez Rahman-19-20'den hareketle
speklasyonu yineliyor: "Ayette nemli iki nokta
1- Denizierin birbirlerine ka-
Elbette normal olan budur. 2-
Zafer Dergisi'nin maharetinin bir de N. Amsrrong'u gz Msl-
man Gya turist olarak bir Arap lkesindeyken ezan sesini, ilk ayak
basan insan olma Ay'da da ve "hidayete" Bu
ve benzeri l boyutlardaki haberlerin yalan birbiri ortaya bir
kesim "All ah fenlc ilimle onun bir inan sorunu
iinde artan oranda
ifade etmeye
engel nedeniyle birbirlerine keyfiyeti.
nce bilimsel tespitini
ile nl, Bilim Kaptan Cousteau, Akde-
niz'le Atlantik Okyanusu'nun kimyasal ve biyolojik
tespit etti. yapmak iin Ce-
bel-i so-
nunda tespit etti ki:
Cebel-i gney (Fas) ve kuzey
deniz dibinden almaz sular
Her iki dibinden birbirlerine 45
derecelik halinde bu dev su
ri gibi bir baraj Bu nedenle, ne Akdeniz
Atlas Okyanusu'na, ne de Okyanus Akdeniz'e

Nitekim bu tespitten sonra kendisine bu ayetler gste-
Kur'an'a hayran ifade-
sine gre Mslman

kendinden habersiz Nurbaki'nin Mslman
Cousteau'yu bir yana Her ayeti de tekrar okur-
sak ki, sz edilen denizler bu
birbirine gibi Aksine ara-
ilahi bir perde-engel farz edilen, birbirine
halde birbirine biri suyu olan,
iki "bahr" sz konusudur. Oysa Nurbaki, Kur'an'la, her ikisi de
tuzlu olan Akdeniz ve Atlantik Okyanusu'nun nispi
paralellik kurmakta hibir gr-
myor. Bilim, Akdeniz'le Adas Okyanusu'nun birbirlerine
bizzat Nurbaki'nin ak-
Cebel-i dipten su kay-
nedeniyle
Sonu olarak, sz konusu ayetlerden, eskiden beri
olarak bilinenin, Kur'an'da tekrar
hibir sonu
(124) Hal uk Nurbaki, K11r'an'dan A)'etlerve Gerekler, 1. Kitap, s. 80.
XIV. Blm
SORUNUNDA
KUR'AN'IN Y
"Kur'an, bitkilerin erkeklik ve bir ken-
dini bir da hava ve bitkiler-
den gelen bceklerle delili sa-
diye yazan Tabbara, bu "yeryzne bak-
mazlar Orada bitkilerden nice gzel iftler
dir" diyen olarak gsterir.
Ayeti tekrar tekrar iddia et-
gibi, bitkilerin erkeklik ve bir kendini
bir hava ve bitkilerden gelen b-
ceklerle gibi, bitkilerin reme srecine zel-
liklerin ima bile gryoruz. Ayette ilk anda ne
belirsiz, en genel anlamda "bitkilerden nice
gzel iftler", "gzel gzel iftler"
bir ki sz ko-
nusu yorumu, gnmz bilgilerinin ayete adapte edilmeye,
gerekte ayette gibi gsterilmesine
bir Yani nceki pek ok ayetin yo-
rumunda gibi yine bir etik sorunla
Bucaille'de de konu daha olarak nce
(llS) Tabbara, s. 91.
214 ve Bilim
ile ierikteki ayetleri Taha-53'te,
" ... gkten su indiren O'dur. Biz o su ile trl trl, ift ift
bitkiler Hac-S'de, " ... Biz ona su za-
man harekete geer, her gzel bitkiden ift ift
tirir"; Ra'd-3'te, "Yeri dzenleyen, orada nehirler var
eden, her trl rnden ift ift O'dur."; Lokman-
10'da, " ... Gkten su indirip orada her iftten
Yas1n-36'da, "Yerin kendilerinden
ve daha bilmediklerinden ift ift yaratan Allah mnezzehtir."
gibi ayetlerden her trden bitkiden trl tr-
l, ift ift her iftten
linde genel ve anlamdan sonu Bu de-
bitkilerdeki remeye somut bir bilgi,
bir yoktur. bu ayetlerde "ift"
koca "bir zevc
nn Ne var ki szck (zevc) ayakka-
orap vb. iin, bir ifti iin de
yandan dikkat edilirse, sz konusu ayetlerde bitkile-
rin dllenme srecinden nihai rnn ifter ifter ol-
sz edilmektedir. Ki bu da, el-
ma ifti bir elmalar gelir.
Bu daha da pek ok kaynaktan
rularran bir hadis Medine dneminde geen bu ha-
dise gre; Muhammed, hurma dlleme
bir grp "bunlar ne
lar?" diye soruyor.
"Hurma telkih ediyorlar, erkek hur-
iine koyuyorlar ki byle-
ce hurma olsun" dediler.
"Bunun zerine Resulullah: 'Bunun takdirinden-
herhangi bir zannetmiyorum' buyurdu."
Tabii bu sz zerine biare reticiler, elisinden
daha iyi diyerek "So-
nunda hurma meyvelerini silkip dktler ve bu yz-
den eksildi. Bu durumu Peygamber'e zikretti-
, ..
Bitkilerin remesi Sorununda 215
t
(S
ler. reticilerin bu felaket zerine Peygamber: \.
"Ben ancak (sizin gibi) bir Ben sizlere dininiz- "
... (',
i
olarak) re'y nevinden herhangi bir ile emredersem, t
yok ki ben de ancak bir diyor. ak-
tarmada ise Muhammed'in son "sizler dnya i
daha iyi bilirsiniz" oluyor. (Hadis'in kaynaktan
hali Bucaille'i eviren S. kita- '..
sonuna "Zaruri Bir yer al-
'-t" f
Bu hadisin konumuzia ilgili nemi, yukanda ola- \
Medine dnemine kadar, kimi --,
bitkilerdeki habersiz sergileme-
sindedir. ki sz konusu surede geen ayetrer,
bitkilerdeki remeye Muhammed,
Medine'de Mslmanlan o seneki rnlerinin yok
neden olan nermesini stelik ayet-
lerin iddia edilen remenin, bilimsel
olmasa bile deney yoluyla, Medineli reticiler
ve dikkate sadece
bilineni bir kere daha grrz. ki
hadise konu olan son-
ra Medine'de gnderilen Hac suresinde de "her gzel bitki-
den ift ift diyerek nceki ifadeler
Btn zorlamalar, Kur'an'a, bizzat pey-
gamberinin bile anlamlar yklediklerini gster-
mektedir.
Bu n Bucaille'in, Tabbara gibi
lsz boyutlarda olmasa bile demagojik zellik yo-
rumuna geebiliriz: Bucaille, bitkilerdeki remenin ve
olmak zere iki biimde ve
remeyi ele vurgulayarak
(1 26) Tabbara, s. 375-376.
216 ve Bilim
remeyi kabullenir. Bu durum basit ola-
mn aksine olan reme
biiminin gsterir. "ifter ifter"
ifadesinden remeye sonucunu
'
ki remeyi ve ondan sz olsay-
hemen onunla birlikte ve ncelikle remeden de
sz etmek durumunda Bu durumda en
-ifter ifter olmayan?!- remeden habersiz
kabullenilmesi gerekir.
zetle bu ayetler: ilmi" ile olan Mu-
hammed'in, o gnn bilgi dzeyinin bi-
le gerisinde gstermekten bir
olmuyorlar. Keza ayetlerin ifadeler ierikten
yoksun yle ki Muhammed'in kendisine bile en k-
k bir bir gerek. ok bilin-
mektedir ki ierik ifadesidir.
Tekrar Tabbara'ya gelirsek, demek ki Kur'an, bitkilerin
erkek ve ortaya gibi, bir kendi
kendilerini bir da hava ve bit-
kilerden gelen bceklerle en kk bir
ipucu vermez. Tabbara'run kurgusu bir yandan
Kur'an'a szleri syletirken, te yandan
hedeflemektedir.
Esasen retimden sadece top-
remeyi ibarettir. "ifter
ifter", "iftler" ifadeleri rn cinslerinin ve birbir-
lerinin ayru zel ola-
rak Yasin-36'da da bitkilerin ve bilin-
meyen her ift bir genelierne
ki burada da kastedilen reme sreci benzer-
lik olgusudur.
Yine bitkilere olarak Hicr-19'da geen "yeri yay-
.. orada her bir lye gre bitirdik" ifadesinin an-
da "Bir l" ancak ih-
adil, ll, yeterli kul-
Tarihten biliyoruz ki pek ok sefer dal-.
Demek ki "bir l" ile
aksine lszlk sz konusu. ter-
biye etmek iin bir yntem varsaysak
bile, benzer bir saadet" dneminin
ikinci halifesi mer da ne deme-
li! Hem de elini kesme
emrinin, o srete neden olacak etkinlikte.
yandan "l" ifadesinin, her her
blgeye ll olarak d-
Bu durumda da sadece belli
blgelerde geliyor. patatesin,
ttnn, domatesin, vb. 15. kadar salt Amerika
zg ve daha pek ok bitki ve hayvan
belli blgelerde blgelerde
Bu durum, dnya genelinde
kadar byle Gnmzde, tek-
noloji ile veriminin, takdirine"
yzlerce kat korkun artan nfu-
sa retim kapasitesinin herkese yetecek lde o-
Ne var ki bu kez emperyalist sistemin
ve nedeniyle tehlikesiyle
Demek ki "her bir lye gre dn
gibi bugn iin de geersizdir. Veya dn
bugn ise emperyalist niyeti byle olan bir
engelleyici bir st irade olarak ortaya syle-
meliyiz. zerinde hibir engelleyici iradenin kabul edi-
bir yana, zerine kurulu huku-
ku da

her bir lye gre id-
ii btnyle
Bitkilere bir iddia da, "taneyi ve ekir-
yaran lden diriyi, diriden ly
(1
2
7) bilgi iin bkz. E. 4. cilt.
218 ve Bilim
Allah budur" diyen En'am-95'tir.
Oysa bilim, tohumun btnyle maddi .bir
sre olarak, uygun Yani gerekli
nem ve beslenme Allah istese de iste-
mese de ekirdek atlayacak, aksi halde Allah istese de is-
temese de byle bir Hava, toprak, su,
rn olan bu sreci, Allah diye bir st
maletmek, ki bitkilerin sreci
fikri sonucudur. Bu oyunu
Madem ki Allah o halde lden de diriyi
demek ki yeniden ve cennet cehen-
nem da
Yine bitkilere Kur'an'da gre, tm e-
daha "ilk Tabbara
yrtyor: bitkiler nereden geldi? Yahut da
ilk bitki Biz hibir zaman normal ve-
ya selim kendi kendini var etti veya tesadfen
kendi kendine var oldu diye bir netice
"normal veya selim
diye idealizmin deformasyonu ve
bir ve durumu an-
Oysa bilim, bitki iki
nemli bugn Bun-
lardan birincisi; hayvan ve insandan yz binlerce nce dn-
zerinde bitkilerin Yani onlar dnya-
en eski Nitekim Bucaille de; "precam-
brienne dnemine ait bilinen en eski topraklarda, su
Hayvanlar aleminin biraz sonra zuhur
demek ki onlar denizlerden

diye-
rek, da olsa evrim kabullenmektedir.
nokta; evrimle en ilkelden giderek
ve ok bitkilere bir
(1 28) Tabbara, s. 91.
(1
29
) Maurice Bucaille, Tevrat, Keri111 ve Bilim, s. 276.
dir. Nitekim, gymnosperm denen, tanelerinin koruyucu zarf-
bulunmayan bitkiler, olarak, yer-
lerini bitkilere terk
bitki giderek bunlar in-
sanlar daha nitelikli hale blgelere
ve bylece her blgede, olan her
bitkinin mmkn Nitekim, Kur'an da
her seferinde Arabistan'da bilinen bitkiyi (hur-
ma, zm, incir, zeytin vs.) Onun
ufku bu Halbuki sre, en ilkelden ve ken-
ve on milyonlarca uzanan bir evrim
iinde ve ev-
rimine paralel olarak, insan beyninin denetimi bu ge-
sreci devam ederek gnmz-deki dzeye
bugn, ilk bitkinin deniz-
den ve basitten ve temelde ken-
nesnel yani
stelik hayvanlar
alemi bir yana, bitkilerin on binlerce
cek olursa, hepsini sadece "ol" demek iin
bile, 2-4 gn, kapsayan bir zamana gereksinim

XV. Blm
KUR' AN VE HAYVANLAR DNYASI
Gelelim hayvanlar alemine: Kur'an, qu konuda da eski-
ufkuyla Nahl-S'e
da Onlarda sizi ve
birok faydalar etlerini de yersiniz. ge-
tirirken de, gnderirken de zevk Kendi kendinize zor
memlekete yklerinizi rabbiniz
merhametlidir. Sizin iin ve mer-
kepleri binek ve ss olarak
daha nice de
gibi Kur'an, ok geri
bir blge Bi-
yolojik en kk bir bilgi vermezken, onlara
fayda dzeyinde Oysa hayvanlar da dahil ev-
rende hibir bizim iin Daha tesi "yara-
Esasen, zihinsel paralel
olarak, ve iin meyda-
na nesneler iin, "yaratma" kullanabiliriz.
Onun her maddenin i hareketi ve etki-
olarak, faktrlerin de etkisiyle,
Bu bilimsel iin, elbette ki
maddenin iyice bilinmesi gerekir. V e bugn
bu dzeye
i
1'
i -l.
1

.

...

\
\..
1)
""

. -

222 ve Bilim
Yzlerce nceki insan bilinci, (tezek)
ma zevk eti ile besle?-i-
len, glerinden insanlara
ltfu" olarak Ne ki bu dzey ile yetinmedi.
Bugn elektrik, gaz vb. aralar kulla-
insan ve yk
hayvanlara gereksinim
Gnmzde hayvan ve
gcyle yerinmek ilkel bir dzeyinin gstergesidir. Ne
var ki Kur' an rnlerini, sanki Allah
iin gibi
Bu noktada Bucaille'in vg dizeleri "Burada
zellikle kesimde
uyum bildirilir, nk metin, trl bir
inceleme malzemesi

ufkunu ortaya nemlidir.
Yine Kur'an, hayvanlara saptamada
bulunur: "Yerde yryen hayvanlar ve uan
lar da ancak sizin gibi birer toplulukturlar..."(En'am-38) Aye-
tin Bucaille evirisi de ''Yeryznde yryen hibir ha -
y an ve iki uan hibir yoktur ki (onlar da) sizin
gibi birer mmet ... "
Bucaille'e gre, Sir Boubakeur Hamza, Kur'an mealincieki
bu ayet zerine hikmet
btn remeleri ve toplum halinde organize
iin bir araya gelmeye sevk eden igd Top-
lumun srdrebilmesi iin her fetdin
btn gruba
zetle, Kur'an, tm hayvan trlerinin "insanlar gi-
bi" birer topluluk syler ve bunu mmet, top-
lum Oysa bilimsel bu aksi-
ne eder. gibi toplum, belli bir ekonomik altya-
(130) IVIaurice Bucaille, Tevrat, K.Itr'an-t Keri111 ve Bilim, s. 283.
(131) A.g.e., s. 285.
Kur'an ve Hayvanlar 223
belirli sahip olan sosyo-
ekonomik bir biimlenmedir. Ve tam da bu ki, .
tamamen insanlara zgdr. Hayvan, toplumsal r-
nekleri gsteren az rnek olsa da genel anlamda tek
bir Oysa insan, ancak toplumsal olarak bir
gsterebilir. toplumsal iken
hayvanlar iin bylesi bir gerekirlik sz konusu Yk-
sek hayvan trlerinde beliren zeka ve onunla olarak ge-
aba, ise
yaranna uygun olarak ona egemen olmakta
kendini gsterir. Kalili ki hayvandan insana de on milyon-
larca bir evrimin sonucudur. bilinci,
hep onun toplumsal rndr ve ondan
ocuk bile ancak bir insan iin-
de bir insan olabilir.
Nitekim Hindistan'da iki kk kiz
da byrnek durumunda kurtlardan
iki kk hayvan gibi Ne dil-
leri ne de ve bilinleri stelik dik yrmeyi
de becerememekte ve ellerini de ayak gibi
duygu ve heyecanlan da Bu iki k-
k kiz, harcanan tam
insan toplumuna adapte olaroaclan
Esasen )le hayyanlar
.kopmas Y.la

Bu birey de top-
. .__..
lumla Toplum nce birey de yoktu,
sadece hayvan srleri gibi insan srleri Bireyden n-
ce de toplum yoktu, sadece hayvan topluluklan gibi insan
topluluklan Toplum, insan olarak ortaya koydu-
gibi kendisi de onun ortaya konur. Birey ve top-
lum birbirlerini Hay-
vanlar igdleriyle belirlenirler ki bundan onlar top-
lum En trlerinde gzlenen zeka ve
(13
2
) Orhan Felsefe
224 ve Bilim
onunla olan bile nitel bir fark-
sahiptir. (l3
3
)
bu belirlemeler yeniden ayetimize geri d-
nelim. yksek hayvan trlerinde zeka, ortak ve
sz konusu olsa bile, bunlar da dahil olmak zere
hayvanlar genelinde, insanda gzlenen biimiyle, toplumsal
sz konusu Zeka ile iinde bir top-
lumsal insana zg olup ayetin aksine, hay-
hibir tr insanlar gibi 'mmet' Bu ger-
ek ortada iken salt trlerle yetinmeyip
tm kapsayacak biimde "sizin gibi" genel-
lemesi, olsa olsa O'nun bilimsel dzeyini gstermek
dan Bu geneli, en ge-
trleri bile "toplum halinde organize" Sr,
ya da hayvansal topluluk olmaktan teye gidemezler ve ig-
dsel biimlerine sahiptirler.
toplumsal
bilin dttler egemendir. Yani igdsel bir
sz konusu olan. ve recirken
egemen olma, onu bilinli de-
Bu anlamda en hayvan trlerinden biri olan
aba bile, onun "insan gibi mmet"
veya toplu
larla insan paralellik kurmak ve bu zgn rnekleri
tm hayvanlar alemine neresinden ele
bilimsel yoksun bir
Kur'an, zel olarak
de hatalar sergilemekte; duyusal
yamalak bilgileri, sorunu halletmektedir.
Nahl-79'da, bo-
yun uan Allah'tan
tutan kimse yoktur. inanan millet iin bunda deliller
denirken, Mlk-19'da da, "zerlerinde kanat
(133) Orhan Felrefe
dizi dizi grmezler mi? havada Rahman olan
Allah'tan tutmuyor."
Bucaille, bu ok ilgin ayetlerin temel vurgusu olan "tutul-
ma" "Bu ayetlerle bilimsel veriler
pekala mnasebet kurulabilir" diyerek, ayetin
emrine boyun emriyle
igdsel yetenekleri
Oysa ayet, salt umaktan ve bunun emri ile ol-
bir belirtmiyor. Tabii Newton'a
kadar ve da kendi emri
med lkelerine ya kadar, gemilerin su
yzndeki hareketinin kendi emri ile ve
hareketinin de kendi emri id-
gerekir. Bunlar bir yana, ayetin,
zerinde durulacak bu halde, yarumcular
okuyucunun dikkatini buraya ekip, stelik bu da

ki ayetlerdeki vurgu ku gk.Y.i:!znde Al-
onLm ile Yani Allah tut-
pat diye yere yle ya insan, bir yksek-
likten kendini da niye
myor? Demek ki onu bir tutan var! K.im tutabilir? Kim ola-
cak, nedeni, niini, her
kendine Allah tabii!. .
Neyse ki bu yetinmeyerek, gerek-
te anlamaya her zaman Byle-
leri her maddi nedenlerini ve dinsel ba-
sitlik ve cenderesinden Bu arada
uma sorununu da zme ve -su-
yun- gc yerin ekim gcn de
rek byle sorgulayan
lar, havada durabildiklerine gre, demek ki bir
gc var diye O halde onun bu kal-
gc ile dengelenebilecek ve yzeyle
yere ekim gcn, etkisiz havada hareket
226 ve Bilim
etmeyi
Bu sistematik yrtmeden yoksun pek ok
denemelerini takiben, Bezar-
fen Ahmet elebi uma eylemini Ancak n-
ceden de gibi bu denemesi st-
gne gnderilmesi iin yeterli neden oldu. yle ya, Allah in-
isteseydi, ona ya bunun bilgisini veya kanat
verirdi. Hezarfen, iradesine
Bu durumda uma eyleminin alaruna
dinsel Mslmanlardan daha
dinamik davranan toplurnlara nasip Bu
olay, dinsel ve toplumsal hayata dayatma
olarak, zellikle
Havada durmarun ve kudreti ile gerek-
bugn bir bilgi haline bu-
Ama pek ok Mslman yorumcu, hila bu ve
benzeri iddialan "ilim" diye dillendirmeye devam ediyor.
Umaktan sz kara mizah
meden gemeyelim:
" ... ama Hezarfen Ahmet elebi isimli bir Mslman, IV.
Murat devrinde Kartal
Galata Kulesi'nden kendini
skdar'daki
inmeyi becerdi.
Acaba insanlara bu ilham nereden
nce belki, sonra da Sleyman Peygamber'in
'uma mucizesinden'.
Kerim bu hadiseyi nakleder: Biz (Al-
lah), Sleyman Peygamber'in emrine verdik. O,
luk vakti bir sonra da bir yol (Sebe-
11-12).
Yani Sleyman Peygamber sabah yapar, em-
rine verilen rzgara biner, bir
bulunan yerdi. sonra yine rzgara
biner, yine bir mesafede bulunan IGbil'e giderdi.
Rzgar bir mi, demeyin. Zaman zaman
) . televizyonlarda gsterilen ve blgesini tesiri
t denen korkun insan-
l\.1 uurmakla kalmazlar, koskoca gkdelenleri bile uururlar.

"-{..) Bylesine bir emriyle vazifelendiril-
tabne olabilir?
Hem zaten bu bir mucizedir. gibi mucize; fev-
kalade haldir. Ancak emriyle ve sade-
ce peygamberlere verilir.
Bir yanda bir yanda Kerim'de bildirilen
Sleyman rzgara binip seyahat etme muci-
zesi insanlara yolunu Adeta demek iste-

Ey insanlar, O kadar
ki uabilesiniz. size rnek olsun. Sleyman Peygam-
ber'in mucizesi delilinizdir. Onu biz uurduk, siz de yery-
zne kullanarak uabilirsiniz.
biraz. Kerim'de bu mucize
ve yeryznde uan hibir insanlar
edebilir miydi?
Her ve sonu Kerim'dedir. de
ve sonu O'dur. ona gibi ve
onun izgiden sapmazsak, byk icatlarda,
ehemmiyetli bulunabiliriz."<
134
)
byle; Hezarfen A. elebi, ve tut-
sonra da peygamberi Sleyman'
dan "esinlenerek" Eh, Allah de bir
tutar zaten bir de
Ya Sleyman'a ne demeli? Gnmz
bir hayat "Allah" sayesinde. Sabah kah-
sonra rzgara bindi mi ver elini orada
le yedikten sonra ver elini IGbil garibi bu k-
leci egemenlik Filistin'den teye
(H
4
J s. 49-54.
228 ve Bilim
hibir zaman. Onun uzak diyarlara seyahati, sadece
kutsal fantezisi olmaktan te bir anlam
keyfine diyecek yok
Bu bir yana, esin
Kur'an sylemesine ne demeli? Oysa
arzusuna ilk efsane Kur'an'dan da, Tevrat'tan da
ok eskilere Daha nemlisi, Filistinliler ve egemen
halklara, kan kusturan bir despotun sefahat
dan zgrlk tutkusundan esinlenir:
O oka bilinen mitolojik ykye gre, Girit'li mimar
Daidalos ve dnemin ve iti-
raz etmeleri zerine, Kral Minos Labyrintos hapis-
hanesine Ancak onlar bu keyfi boyun
kama yaparlar. Nihayet Daidalos birer
ift kanat ve balmumuyla
uarlar. Ancak balmumu
den, ok gerekmektedir. Ne var ki
mak, gen ve etkisiz
neden olur ve ykseldike ykselir. G-
erir ve Ege'de Sisarn Ada-
lr. yer Denizi diye
...
Peki hal byleyken, her Kur'an
onda bu mucize edemeyece-
onun yolunda gidilince hem "byk icatlar" hem de
"ehemmiyetli ne demeli?
Her Kur'an biricik
ilham, her kudretinin rn
ona edip, emirlerini yerine getirme-
nin yeterli nerisi sadece ticaret ve ibadet
ile olup, her trden "gnah" ilan iin
Hezarfen dbn-i Farabi, Shrever-
di, vb.) olmak zere, tm sesini
kendini koyu bir
umaya sryor: Mlk suresi-
'
nin 16-18. ayetlerinde, "Gkte sizi yerin dibine geir- "" '
mesinden gvende misiniz? O zaman yer ..
Gkte gvende misiniz? O
Benim bileceksiniz. An-
dolsun ki bunlardan ncekiler de Beni inkar
etmek demektedir. -t
Bu ustne, havada Allah
iddia eden 19. ayeti de okuyunca pek ok soru
icat ve dnya stnde u-
makta olan tm "gavur" ve bu
le de yle kalmaya devam Al-
bu "gavur yere niye
gkte "tutup" sorusuna ve-
recekler? Hadi "Mslman ara" olsa, onun gky-
znde anlamak kolay. Ama bu gk-
yzn evlerinin n gibi izin
zor! Yoksa birileri bizi, ilmini
ca kendi yolunda yryenlere konusunda
yor Tab buradan daha gncel bir soruya gemeyi
de "gavur" ABD'nin

gelleyerek mevcut nmzdeki z i in de

gvence tutma l
Islam iinde ehven-i olanlardan Bucaille -;i ..:J
bile, nceden gibi, ilgisiz yorumlara
hayvanlara Ankebut-41'de ge- .....:::: 1
en, "Allah'tan dostlar edinenlerin durumu, kendine '
0
yuva yapan durumu gibidir. Evlerin en
ise bilseler" szle-
rinin yorumunu
"Gerekten rmcek bu vcudunda bulu-
nan bezler ve son derece ince olan ipek
ipliklerle yle ki, bu ince benzerinin insanlarca
mmkn Tabiat ilmi bu hayva-
230 ve Bilim
sinir hcrelerinin dikte ve kendisine geometrisi
mkemmel olan bir bu harika
zerinde dururlar; fakat Kur'an bundan bah-
setmez."cns)
gibi zevahir
bir yarumcu "Kur'an bundan
sz etmez" eklemesi yapmaz, aksine ayet bunu ispat
etmektedir, ne de gzel ispat etmektedir!" deyip, iinden

Hayvanlar bir sorun da stn olu-
ilgili: Bucaille, "st hayvan v-
cudunda meydana yer bil-
gi, bilimsel sonulara tam uygundur" diyerek
bu dayanak yapar. Ancak bu
gerekelendirmeden nce, ayetin "tamamen ait" yeni
bir eviri ve yaparak Bucaille. nk
mevcut eviriler bile olsa, ayete pek ka-
bul edilemeyecek bir anlam vermekte"

Diyanet evirisi: "Hayvanlarda da size ibretler Ba-
kan ienlere halis ve iimi ko-
lay st iiririz" olan ayetin, Bucaille ka-
bullenilmeyen iki evirisi de
R. Blachere'in evirisi: "Muhakkak ki, da
sizin bir ders Biz, size ienler iin pek lez-
zetli olup, bir besin ile
kan (gelen) saf bir st iiriyoruz".
Prof. M. evirisi: "Elbette, hayvanlarda
sizin iin gereken hususlar
olandan, ile kan ienler iin iimi ko-
lay saf bir st, biz sizin iin
Diyanet evirisinde An-
cak bunun her eviri de
(!35) Maurice Bucaille, Tevrat, ve Bilin1, s. 287.
(13GJ A.g.e., s. 290.
besin evirileri bir yana
sahiptir.
Bucaille'e "Bu tr metinlerin kendisine
bir fizyoloji bu metinlerin ok mphem
ve zira bunlarla bilgiler -
hatta en basit bile- hi de uygunluk grl-
syleyecektir. stelik bu tercmeler, ok
iyi bilen stadar Bu szlerle Bucaille,
gerekte dilbilgisi ortada bir eviri
kabullenmektedir. Ancak hemen devam
etmektedir: "Fakat pek iyi gibi, bir mtercim, ne
kadar ehli olursa olsun sz konusu olan bilim
uzman bilimsel ifadeleri evirirken hata edebilir."c
13
7)
eviri bu ilk anda akla uygun
grlyor. Ama acaba bu soyut sonra Bucaille,
gerekte eviri dzeltmeye mi, yoksa ayeti szck
bilimsel gerekiere
ynetiyor? Elbette ikincisini eviri dzdt-
me bahanesiyle, uygun olan eviriyi tahrif ediyor.
Diyanet'in evirisi eksiktir. Bu anlamda onun dzeltilme-
ye gereksinimi Ancak bu eksiklik bir yana
her eviri de ayetin zne ve biimine uygundurlar. Bu-
caille ise, nce demek olan
tirerek "onun zamanda bir ii, geldi-
hareketle, - hayvana
ka anlama halde- onu "bedenlerinin iinden"
diye eviriyor. Yine besin ar-
da dndryor. Bu ka-
st yapan maddenin konusunda da

haline getiriyor. stelik bu nc tahrifat iin gereke ola-
rak, "st yapan maddelerin ayette "min" ve
"beyni" szckleri ile ifade edilir. Beyni teki iki ter-
<
13
7) Maurice Bucaille, ve Bilim, s. 290.
232 ve Bilim
cmede gibi sadece gelmez, za-
manda, iki veya iki da
ifade etmeye yarar" bir getiriyor. Bu
ayete maddi temel
ortada. Ve sonu olarak ayet hale geliyor:
"Muhakkak ki, da sizin bir ders var-
(bedenlerinin) iinde bulunan ve muh-
ile kan ve onu ienler
iin iimi kolay ... "
gibi yepyeni bir Nahl-66
bu Bucaille evirisinin, bizzat
kendisinin ifade bilimsel
maddeler, kimyasal dn-
genel
geerler ( ... ) St meydana getiren elemanlar meme bezleri ile
memeler tabiri caiz ise kan ken-
dilerine gelen ve sindiriminden olan
le beslenirler. halde kan herhangi bir organa oldu-
gibi- st reten meme bezlerine de besin getirmek zere,
maddeler iin bir ve
grevini yerine getirir."<
138
)
Bu bilimsel gre st; a) meme bezleriyle sal-
b) Meme bezlerinin ste
meme bezlerine kan stlenir, c) bu
elemanlar kan geerler.
gibi Bucaille: St reten meme bezlerinin
genel olarak bedenin iinde stn
ile kan "ba-
ile kan
ayeti, bilimsel de
olsa uyduruhbilir hale Ancak bu tahrif ha-
liyle bile grlyor ki Nahl-66 ile bilimsel gerek apay-
Yani Bucaille "bedenlerinin ii" yapma-
(138) Maurice Bucaille, Tevrat, Kerim ve BilitJJ, s. 292.
Kur'an'a, stn meme bezlerinde
basit
Kur'an'a gre st, iinde yzlerce olan "bede-
nin ii" gibi, hibir nitelik belirtmeyen, olduka bir
ortamda Bu bir ocuk bile
syleyebilir. Yani "beden ii"ne sa-
dece bir dzelir, ama nitelik belirten hibir sylen-
olmaz. Oysa gerekte bir sz konusuysa be-
denin iindeki bu birbirinden onun
iin ok basittir. stelik stn meme bezlerinde
iin, bilimsel de bu
duyusal
yandan st, kan
eperinden kan
meme bezlerine besinlerin, orada
Bu da Bucaille eviri,
bilimsel yetmiyor. nk
maddelerle st niteliklere sahiptir.
Nitelik de meme bezlerinin faaliyeti sayesinde ger-
yandan, kan
hali ba-
kendine gelen besini ka-
na kalan da zere
olan bir Demek ki Kur'an, insan
yolojisine bu basit bilgiden yoksundur. Ancak Bucaille,
evirisi ve ile grnty emin, daha
da teye gitmektedir:
"Bu her ve -
dzeyinde- ortaya koymaktan kaynaklan-
Bu seik kavram, ve sindirim
lojisinin elde ilerlemelerle Bu bilgiler Haz-
reti Peygamberin tamamen mehul idi. Bunlar
ancak dnemde Kan ise, Harvey
olup, Kur'an vahyinden on
sonraki bir zamana aittir. Kanaatime gre bu bilgilere
234 ve Bilim
eden bir ayetin Kur'an'da
zaman hesaba olursa, hibir surette bir kay-
nakla izah

gibi tam bir ile
Ayet, stn konusunda-Bucaille'in ve
demagojilerine bilimle bir de onun
ve eperinde besillierin emi-
limi ve hatta kan ortaya id-
dia etmek, trl
Hayvanlar gemeden son olarak iki ilgin ayete
istiyoruz:
En'am-143'te, "Allah sekiz ift hayvan Ko-
yundan iki ve keiden iki; de ki 'iki mi, yoksa iki
mi veya o iki tahimlerinde bulunan ha-
ram szl iseniz bana bilgiye dayanarak ce-
vap verin' .. . "; Zmer-6'da, "Sizi bir tek
sonra ondan var sizin iin hayvanlardan sekiz
ift meydana ... "
gibi hayvan "sekiz ift" ola-
rak belirtmektedir. Muhammed, bir milyonu
hayvan cinsinden haberdar ancak sadece sekiz
cins hayvandan haberdar da gibi Yine
de sz konusu ayetlerden bir sonu Diyane-
tin evirmenleri, Zmer-6'ya ekledikleri dipnotta "En'am-
143-144'te diyerek g-
rnty kurtarmaya En'am-144; 143. ayetin
koyun yerine deve, kei yerine konularak ki
buradan yedi ift drt ift hayvan Rahimlerindeki
ifter ifter bir yorum ise,
ki temelsiz bir zorlamadan bir anlam
zetle bu iki ayetten tek sonu da insanlar iin
sekiz ift hayvan Yine zorlayarak bun-
insana -veya yenilebilir- hayvanlar
varsaysak bile, yine de yzlerce ift hayvan sz ko-
nusudur. o ki, bu iki ayetin, ikna edici bir
gereksinimi
XVI. Blm
KUR'AN'DA KALP, RUH
VE BiLiMSEL GEREKLER
Kendisinden byk "mucizeler" retilen bir ayet de
En'am-12S'tir. Ayette, "Allah kimi yola koymak isterse
onun kalbini aar, kimi de isterse,
gibi, kalbini dar ve Allah bylece
kfr denmektedir.
Pek ok yorumcu, peygamberinin blge-
nin dz ve bu yzden onun ne-
fes ve bilmesinin ola-
bu ayetin
nemli biri syler.
ispat ekildike, byle kurgulardan medet
umulur. Tabbara konuya
"Uaklar ve itibaren yksek-
lere oksijen gibi tabii bir hadiseyi idrak et-
meye muktedir olduk! nk ykseklere nefes
verme ve kalpte bir daralma hissederler. Bu ayetin
gre, semaya ykselen kimse bir duyar. Bu-
na, dz ve bir memleket olup, burada
ve bir duyma durumla-
bahis konusu da ilave etmek isteriz. Burada
bir ayet ile ilmi bir olay Hazreti
238 ve Bilim
Peygamber'in nbvetini teyid etmektedir."CJ40)
Bucaille ise, gibi lsz yorumlardan
uzak durma gayreti ile "Hazreti Muhammed'in
ykselme halindeki fikrini
bilmediklerini ne srenler Fakat durumun byle
Arap 3500 metreyi
zirvelerin ykselmenin nefes al-
ma pek makul
gsterir. Hatta tefsirciler, bu ayette, insanla-
uzaya gideceklerinin grmek
Bu hi bu pasaj iin, kesinlikle

Bucaille ile ayetin, her iki-
si da zellikle gzden gerek ze-
rinde biraz Kur'an, En'am-125'te gerek bir kan
bir olmayan insan beyin
ykler. yol" ola-
rak istediklerinin
ise gibi, dar ve
bylesi keyfiyederin tamamen onun inisiyati-
finde belirtir. Bu durumda ayetten hareketle
yorum ayetin zn belirleyen, bu bilim id-
zerinde gerekir. Yoksa, "iyice bilinen
radan bilgiyi (Bucaille)" zerinde
yol" diye sunulan yolda milyonlarca in-
halen bilim, kltr, sanayi tam bir ilkellik
iinde sylenen "yrek"leri-
nin bir tarafa, dnyada ve Mslman lkeler ze-
rinde, boyutlarda egemenlik
Bu gerek bir O yzden kalbe beyin veren bu
ayetten, rn 7. insan bilincinin
rn sonucunu orada Aksi takdirde
(1 40) Tabbara, s. 705.
(141) Maurice Bucaille, Tevrat, Kerim ve Bilin1, s. 272.
Kur'an 'da Kalp, Ruh ve Bilimsel Gerekler 239
ile ilgili ok hayal noktalara varabiliriz.
Kur' an, "kalp"ten byk bir -Erzurumlu
sa la 136 kez- ve her seferinde ok net ola-
rak, bir d nme-anlama olarak sz eder. Sz konusu
u ayetlerin bir a tara m:
"Rabbimiz, bizi yola ilettikten sonra kalplerimizi
.... (Al-i
"Ey insanlar, size Rabbinizden bir (Kur'an) gel-
O, kalplerdeki iin bir iman edenler
iin bir hidayet ve rahmettir (Yunus-57) ."
"Bunlar, iman edenler ve kalpleri zikriyle sku-
nete erenlerdir. Bilesiniz ki kalpler ancak hu-
zur bulur (Rad-28)."
" ... ve kalbini g-
zn kimseyi grdn m? Onu Allah'tan
kim yola (Casiye-23)"
"Sizin iin kulaklar, gzler ve kalpler yaratan O'dur (M-
minun-75) ."
"... kalplerini mhrleriz de bylece
olurlar (Araf-1 00) ."
"Siz hi bir bilmezken Allah sizi
dan diye size kulaklar, gzler ve kalpler
verdi. (Nahl-78)"
"Sonra kalpleriniz yine gibi hatta daha da ka-
oldu. Nitekim ... Allah korkusundan yuvarla-
nanlar (Bakara-74) ."
" ... Allah mminlerin yrekleri-
nin fkesini gidersin ... (Tevbe-14-15)"
"Allah kalplerini ve Gz-
lerine de bir perde Onlar iin byk azap
(Bakara-7)."
" ... kalplerine mhr vuruldu, bu yzden
anlayamazlar" (T evbe-8 7)."
"Onlar hi Yoksa kalplerin-
de kilit mi var? (Muhammed-24)"
240 ve Bilim
anlarlar diye kalplerine rtler, da
koyduk. .. (Kehf-57)"
Yine Yahudiler kastedilerek; "kalp lerimiz
dediler. Allah kfr ve sebebiyle lanet-
(Bakara-88)" deniliyor.
Kalplerin "kilitlenmesi/ mhrlenmesi/ rtlmesi" duru-
munun kah Allah kah inanta kendileri tara-
stlenilmesini geelim. Ancak bir
bu ayetlerde ok net grlebilen bir var. Kur' an, kal-
bin kan bilincinde Buna
hi sz gemeyen oeyinin ise btnuyle kalbe yk-

zetle Kur'an, ve grme birlikte insa-
grevini kalbe vermekte, onu
karar
vermesini temel olarak grmekte ve bylece
beynin ona yklemektedir. Bu gerek
bilimsel gerekler ciddi bir hanelikapla
...
Bu noktada ''Yeryznde ki, orada olan-
akledecek kalpleri, olsun.
Ama gzler kr olmaz, fakat olan kalpler
de diyen Hac-46 ve bunun zerine de-
sorunu daha da
"Bu ayette kalplerden kastolunan Zira, id-
rakin temelidir. Buna, daha nce geen, kalpler ... '
ayeti delalet eder. Bu ayetin Kalp
maddeten hale
gelir. Bu psikolojik bir Kalplere yle krlk isabet eder
ki, gzn onun hi bir ifade etmez. n-
k kalp basiret nuruna mani
olur. Bundan Allah, bir ayette, k:Hirlerin kalplerinden
belirtir: kalpleri o kalp-
lerle idrak edemezler, gzleri onlarla gremezler, ku-
onlarla duymazlar. Bunlar drt hayvan
Kur'an'da Kalp, Ruh ve Bilimsel Gerekler 241
gibidirler. Belki daha sersemdirler!' ... "<
142
l
gibi ilmi"ni anlatan Kur'an,
bilimsel aksine, beyinsel olarak yre-
grmektedir. ok bir biimde anlama,
yu olarak izilmekte ve
bu daha pek ok ayette yinelenmektedir.
ilmi" diye nitelenen bu 7. insan
bugn hala emekleme

Bugn, her ne kadar bilimsel olarak itibar etmesek bile
genel olarak duygusal tepkilerimizi zaman, ge-
leneksel kltrn etkisiyle "kalp" "Kal-
birn "kalbim senin", "kalpsiz", vb ... Tarihin geri
donemlerine ait bilgi dzeyine sahip insan
ise, salt duygusal tepkilerin ve kav-
ifadelerin de "kalp" merkezli g-
rrz.
Hayvandan zetle bilin
edinme srecinin, belli bir kar-
kendi ilkel bilincine gre vermeye
tutun da ve lme
kadar her gizli glerin etkisini ve
bu erevede ve
bilgiden yoksun bu ilkel iinde insan, ken-
disini hayvandan temel faktr olan kavrama,
yetilerinin, yani iindeki kalpte karar
veriyordu. nk o durunca hayat sona eriyordu. Tab bu
bilimsel bir yoktu, gerekle
kararlarda gibi, o ilkel dnem
zere, o ilkel bilinci
dan bir ibaretti.
Bylece, tm duyusal kalpte
kalpte karar verildi. Bu bilgi,
(142) Tabbara, s. 292.
242 ve Bilim
tm ortak haline geldi.
dz ve de onun
gibi, kalbin da birka
istisna kimse
sinirlenmeye, duygulanmaya, vb. her
kalp sorumlu tutuldu. ok ve tek dinler
de bu ilkel sahiplendiler ve
Ne var ki, gcn zorlayan
lar; to hatta a-
geleneksele ve retiyorlar, gi-
derek kutsal ve bilimsel ve
gelenekseli
bylesi bir evrim iinde kalbe yklenen anlamlar da
ve bilimsel ykse-
iinde bu sorun da Bin
birikimler zerinde bugn bilim, anla-
ma, duygulanma, sinirlenme, karar verme vb. her tepkisinin,
beyinde beyinde ortaya koyuyordu. Sevgi de
nefret de da da tmyle beyindeydi. Bi-
lin de ruhsal tepkiler de hep beynin fonksiyon-
Ne "ruh" diye bir ne de y-
anlama, ynlendirme
ne varsa hep beyinden
Tm hainlikler, tm ktlkler ondan ve insan ol-
makla hayvan olmak tek sorumlusu da oy-
du. Yrek ise kan bir et bir
gerekte."C
143
)
Her esas almak durumunda bilim,
bin egemen olan pek ok
inan gibi, yklenen temelsiz
gstermekte ve da ietmek zere tm duyum ve bilin
yerilerinin beyin ortaya koymakta
gecikmedi.
(143) Dr. Haydar Dmcn.
insan olmak zere, her ve
syleyen bir ilmi iddia eden, Kur'an ise.
kalbi, olarak
"kalp", yle ilgin bir ki,
izgi romanlara konu olabilir: O'nun "kalp",
bilimin hcrelerine kadar
ni her trl insan yre-
bir yolu bul-
Allah isterse onu "mhrler", stne "rt
rter" veya hem de gibi hatta daha da
yapar!..
Tabii onun da bir Kendisinden
su ve hatta korkusundan ica-
yuvarlanan sz ediliyor! Eh, kan
olan beyinin ile donatan, onun yeri-
ne geiren bir yuvar-
Allah korkusuyla gk grlemesini Allah'a
hamdetme olarak melek denen gk-
leri kavgaya ve daha bir dizi fantezi ok
mu?!
olan, 21. hala onda yeni "Ameri-
kalar" ve stelik bunlara,
da Yrek zerindeki
kas lifi ve damardan birka tanesini, Arapa Allah
benzeterek bu herkesin imza at-
gsteriyor diye ilan eden bu stelik kendilerini
"bilim yorumcusu" diye
her imza atma becerisini gsteren bu Allah, nedense
yola" getirmeyi bir trl beceremiyor. Cehen-
nemde yakmak iin kilitleme-
yi" tercih ediyor.
Bu kadar da "kalp"ten sz eden Kur'an
"ruh" konusunda da harikalar
Tabbara, C. Morrison'a atfen, "Hibir atom veya mole-
kln yoktur.
244 ve Bilim
hibir zaman fikir

ifadesini bir
"ruh"un olarak gsterir. .
Bu gibi Morrison tara-
da gerekte, bir "ruh"un
mak iin samana bir
demektir. Sadece ve
Musevi kktendincilerinde de bu
Gnmzde metal insan
bilgisayarlar bile -elbette ki
erevede- fikir yrtebilmekte, en uygun belirte-
rek pek ok alanda yol gsterici olabilmekte, Tab-
geersiz Bu bir yana bilim, sinir
hcreleri zerinde
da, kimsenin ki tamamen beynin
olan duygu ve
tm O zaman has-
kesin tedavisinden yapay beyinler ret-
me de sorun olmaktan
Ancak o gn beklemeden de "ruh" zerine sylenecek
ve her trden metafizik yorumu rtmeye yetecek bilimsel
verilere, neredeyse sahip Evet, ger-
ekten, ;{e hibir molekl .. Fe'nd1ligin-
Clen ama retme o 'r.
Nitekim 6eynimiz, yks.ek dzeycl'e bir organizma ola-
rak, byledir. Benzetrp.e yaparsak; bir mzik
tek tek notaiar, olarak bir anlam ifade
halde, bir btn olarak yk-
sek bir
ran tek tek hcreler de 0-iksek dzeyde
de dahil F tm fonksi
yoneten merkez organ haline gelmektedir.
Cehaietin, a "ruh" gerekte beynin duyu-
sal ibarettir. ruhsal duygu,
(144) Tabbara, s. 135.
heyecan, karakter, zeka, irade, istek, sezgi vb.'ni kapsar.
Bunlar beynin, yani tamamen maddi olan bir
levlerinden ibarettir. Beyin bunun sindirim, solu-
num vb. faaliyetlerimizi yneten sinir sistemimizin
merkezidir. Btn bilgiler onun bu merkeze
gelir ve gene bu merkezden emirler
tepki gsterir.
Burada eskiden gibi uucu ve bedenimizden ba-
bir g olarak "ruh" a yer yoktur. Yani o fle-
mesiyle insana geebilecek ve ldkten sonra bedeni terk
edebilecek uucu bir gaz -"ruh"un szck budur-
olmazsa olmaz bir
lm egemen olunca, len organiz-
gibi ruhsal yan da lr, nk onu var
eden beyin de Evet, ruhsal olan her organiz-
en yksek ve en olan beyinde, onun
maddi rn olarak ve ancak onunla birlikte
var olabilir. O, dnyadan duyu ken-
dine gelen toplar, yorumlar, ve
Btn bunlar daha 20. zellikle
Pavlov deneyleriyle Ancak metafizikiler bi-

bir kimse tutar da ruh denen sadece de-
ney tplerine koyup iin madde
lerinin neticesidir derse, hibir delile dayanmayan
bir sz olur. ruh, mevcut olan bir

Cehalet veya sonucu, beyin ve sinir siste-
minin insanda ancak on-
dan "ruh" denen bir sonucuna
yor. Oysa bu gerekli bilgiden
yoksun bir rn olmaktan te yok-
tur. ki, bu olmayan (ruh) mal edilen tm fonk-
(1 45) Tabbara, j JIIJin jsJaiiJiyet, s. 135.
246 ve Bilim
siyonlar, gerekten beyin ve sinir sistemine aittir.
aksine, duygu ve yetilerimizin beyin ve sinir siste1]1i-
ni zgn hcrelerin yo-
lundaki bilimsel tekrarlamakla yetinelim.
ruh, mevcut olan bir diyenler, bunu
yoksun evrelerinin ce-
haletinden ve "br dnya" korkusundan yararlanarak mr-
lerini kelime ve ile bir mddet daha srdr-
meye devam edeceklerdir. Neyse ki bu yolun sonu yok; in-
verdikleri zarar da Bu noktada Tab-
devam edelim:
kesin olmayan kesin olarak gsterilmesine,
katiyet mertebesine

"Deneylere yeni felsefenin (19. pozitivizmi
kastediliyor) ortaya gelecekte aksi iddia
edilemeyecektir.'' c
14
7)
Demek ki kendi deneyiere
somut, llebilir, gzlenebilir bir olgu olmayan ve ruh
denen gerekte oluyoruz. Me-
tafizik konusunda giren ve din felsefesini
bilime abalayan herkeste grlen ko-
Tabbara'da da Bu ve tu-
btnyle Kur'an'dan
bolca "ruh"a
ma: "Sana ruhu sorarlar. De ki: ruh Rabbirnin emrindedir.
Size bu konuda ilimden ancak pek az bir
(Isra-85) cmlelerinden ibarettir.
bu kadar! Ruh nedir, Ona ilimden
pek az -niye Bu ya-
da yok. olmayan bir ilmi de. olmaya-
gre, Kur'an bylesi gizemli, gerekte ise kaamak
cmlelerle iinden nk Muham-
(1
4
1>) Tabbara, s. 287.
(1
4
7) A.g.e., s. 288.
med'in bilgisi de o dnem insan birikiminin tesinde
dir. V e "ruh" denilen beyin ve sinir sisteminin .
bilinmez. Buna Kur'an,
kimselerseniz delilinizi getirin" (Bakara-111) diyerek
Yahudiler'i paylamaktan da geri durmuyor. Yoksa delil getir-
mek salt Kur'an iin mi geerli? Gizemli
ifadelerle bilimin durmak nereye kadar mmkn-
dr? Hani delil ve ispat dini" (Tabbara) idi? ..
Bu erevede oturup tekrar oku-
neririz -ki yzde 99'u okumadan,
bilmeden, salt "br dnya" umuduyla
ki, da tm din gibi, en
kk bir delil gsterme duyulmadan
metafizik bir filozofun, belli nceki din
yer alan efsaneleri yeniden
Arap toplumunun ve bir Fu-
dul'da ve o dnem geleneklerinde yer alan birbiri
ifadesinden bir grsnler.
bilim bu kendine zg "ruh" ile
zere, "can" dan sz edilen ayetlerde, daha da belir-

"Ne zaman ki can gelip
kprck zaman" diye ifadelendirilen key-
fiyet, "can gelip zaman"
te de yinelenir.
yle ki Kur'an;
sznzde o zaman zere
olan geri evirsenize!" diyerek insanlarla
bile girer. nk onun nezdinde can, ruhsal/
duyusal/ tinsel de, ve
denetiminde madde bir var-
Organizmadan ve g diye ta-
bu "can", onu " ... almaya vekil lm
... " (Secde-11) ki da sona erer.
Bu ilkel kurgu, Kur'an'da yle ifrata ki,
----------- --------- --- -- --- ----------
248 ve Bilim
hayretle okumaktan kendimizi "Allah in-
lm Henz dirile; rin
da uyurken Uyurken eceli gelenlerin
bedene gndermeyip tutar, eceli gelmeyenlerin ise
belli bir vakte kadar bedene iade eder." (Zmer-42)
masal zg bir "ruh-can"
"Can", lm bu
rada yolunu takiben vcudu terk eden, daha ilginci uy-
ku da ama uyanma ncesi geri yollanan,
lm hi kimsenin onu geri evirmeye
gcnn btnyle emrinde bir izgi
roman gibidir. Bu kadar da bylece hem
uykuyla lmn, benzer sreler hem de bili-
minin, konusunda mucizevi aba-
iradesini eylemler, yani
alenen 'kafirlik' oluyoruz!..
zetle din felsefesinin ekol de tm tek ve
dinin ortak yani bir ruhu
ve bu ruhun, fiziki lmden sonra bile lmeyip
efendisi, "br devam

Bu arada din felsefesiyle bilim kurulmaya
lan paralellikteki gstermek Tabbara'
ruhla ilgili rneklerini
Tabbara, maddenin yok ancak duru-
ma bilimsel hareketle, '\ilem
tereken madde ve ruhtan meydana gre, madde fa-
ni olmaz denirse ruh fini olur? Zira o beka iin mad-
deden daha ve daha ok devam-
der.
Birincisi; olmayan, "beka iin madde-
den maddi temelleri konulamayan, "olu-
ve ne belirtilmeyen, hayal rn
(148) Tabbara, s. 136.
bir yani "ruh", sanki gibi, madde iin ge-
erli yasalarla Bylece soyut bir somut
bir ile insanlarda szde "bilimsel" yolla
onun ve
oluyor.
maddenin yok ifade edilirken, onun ni-
telik ihmal edilerek, "ruh"un insan ldk-
ten sonra da yine "ruh" olarak yani ni-
telik iddia ediliyor. Oysa, paralel-
lik kurulan, ldkten sonra yok sadece
bir maddeye Maddenin

Bu durumda sz konusu bilimsel yasadan tek
sonu, o da bilimsel bir "ruh" imgesinin ger-
nicel birikimlerle
maddeye zg i geirmeyen ve sonra da bir
bilim
mayacak, ispatlanamayacak, rn bir kurgu var.
XVII. Blm
KUR'AN'DA ''Y I"
VE BiLiMiN MANTIGI
de dinin bilimle en temel
birini irdeleyelim:
Konu kendi olduka boyutlu halde,
- genel hacmi ve nedeniyle-dar bir ere-
ve iinde yer alacak. Gene de, en bu konu-
da yapmak gereksinimi duyuyoruz.
ncelikle Kur'an'a gre neden
kin
M'rninun-12'de, "and olsun ki szme amurdan
"Sizi topraktan O'nun
belgelerindenclir ... "; Secde-7'de, " .. a-
murdan yaratan ... "; Saffat-ll'de, " ... biz kendilerini
zl ve amurdan 'de, "Ben
amurdan bir insan onu ruhumdan ona
zaman ona secdeye Rahman-14'te, "O
amur gibi kuru
17'de, yerden ot bitirir
Sonu olarak hepsi topraktan birlikte, grl-
gibi Kur'an, maddenin biimine
kin doludur. Daha tesi, ilk surede
dan bir sz edilirken, Nuh-17'de, bitkinin toprak-
252 ve Bilim
tan bitmesi gibi bir sz konusudur.
Sistematik bilgi sonucu olarak .in-
san, her ayette zellikteki toprak
labilir, bunlara gre, kah haliyle "toprak", kah "amur",
kah "szme amur", kah "zl ve amur", kah
amur gibi kuru Belli ki Kur'an
Tevrat'tan iyi ve da-
ha ilginci her ayet bir nceki unuta-
rak estike, ondan toprak, amur
olarak sz yerde doyurucu ol-
ki onu ya da amur gibi kuru
hale ve Saffat'ta da onu hem zl hem yap-
Bu dair bilgi olma-
gibi netlik de yoktur. Bir ara halka olarak, maymundan
. gelmeyi _insan olma onuruna yeillremeyen ya amur
kendine grmektedir!
insanlar; ten ve toprak rengi paralellik
kurmak ya da -retken nite-
yola kendi getirmeye
Bu tek dinlerde itibar ve
klasik forml haline
stelik Kur'an maddesinin
her ayette biimlere da Di-
yandan Furkan-54'te, sudan yaratarak ona soy sop
veren O'dur"; "iki da dahil Allah tm sudan
(Nur-45); "Btn sudan meydana getir-
bilmezler mi" (Enbiya-30) derken Alak-1-2'de, "Ey
Muhammed! Yaratan, kandan yaratan Rab-
bin oku" diyerek dair ek-
ilk insan iin
iin geerli sylenebilir. Ancak, bu pek olma-
nk bu surede kastedilenin, ilk
ok yoluyla kan
nce ve ilk olarak "nutfe" kelimesi
Furkan-54, Nur-45 ve Enbiya-30'da ise, "su"da
Kur'an'da ve Bilimin 253
gibi Evrim Teorisi'nde de suda
Lise III Din ve Ahlak yazan, bu
epeyce ve yoluna Furkan-54' ta-
kiben, "bir ayette ise Hak yaratmaya a-
murdan ifade eder. 'szme amur'dan,
'kuru eden ayetlere de tesadf
etmekteyiz. Btn bu ilahi ifadelerden, insan biyolo-
jik su ve toprak syleyebiliriz".
V ah o kitaba ki, "biare" insanlar ancak
ki ve gizlenerek, revizyondan geirilerek, tekrar
yorumlanarak savunulabiliyor. Demek ki Ev-
rim Teorisi'ne nce, neden
zorundalar. SuEian 'Kancla
tb raktan amurdan amurdan zl ve
amurdan yoksa yerden ot bitirir gibi mi?!
Teorisi'ni
gereken ikinci soru ise, sz konusu Kur'an'a ne-
reden yani gerek ne
M. 3-4 bin bilin
dzeyinde kendi dair bir yk-
ye gereksinimi Bilin emareleri gsterdikleri gnden
beri nedenini olay ve olgular
gerekst ykler ile kendilerini olan
sonra da bu yklere inanarak nesilden nesile
ykler de bu yolla
nce Tevrat'a sonra da onu izleyen tek dinlerin kutsal
19. kadar konuya btn-
lkl bir bilimsel yapacak bilgi birikiminin
veya sz konusu yknn iyiden
iyiye da beraberinde Bugn
bilimsel sonucu kesin olarak, biliyoruz ki
eski Babil ve eski Smer yani
M. 3 bin rndr. c
149
l
(149) J.D. Bernal, Bili111ler Tarihi, s. 125.
254 ve Bilim
Tevrat'tan 25, Kur'an'dan 36 ncesine ait olan bu
efsane, ilk olarak Tevrat'ta dklerek, Allah'la onun
Abd'in temelini 19. yz-
kadar dokunulmaz bir tabu olarak gelen bu yk, ancak
sorgulanamaz, sadece mutlak bir inanla bir
kurum olarak (din)
Oysa bu rivayet pek gibi,
daki eski dnem insan bilincinin ve gnmzde o
dnem daha bir fosil-
den anlam stelik, bu yk ger-
ekte de tek bir ifadesi ise, onun,
ok inanan Babil ve Smer

Kendisine ortak en haline
brnp oluk ocuk demeden pek ok toplumu, kenti
depremle, selle vb. yok syleyen Tev-
rat-Kur'an yer Enlil, Anum ve
deniz Nammu olmak zere, yze tapan
bu hikayesini s-
telik bununla da yetinmeyip Kur'an'dan bile esirgenen pek
ok bilimsel S gezegenin
takvimin dzenlenmesi, karekk alma da dahil matematik
lemler ve alan lmnde geometrik ilkeler, bunlardan ilk el-
den akla gelenlerdir.
topraktan sorununa gelince, bu iddia
da fikir ve yk olan Tevrat'tan ok eskile-
re, Smer rnitolojisine Az nce de gibi,
toprakla insan renk ve eski
toprak ve bu yolla insan heykelleri
yapabilmenin mmkn da top-
akla bir zemin
stelik nedeni o gn re-
tici karakteri de bu
tir. Toprak, bitkileri gre, da zn
onu Nitekim Nuh-17'de bu paralellik
de vurgulanarak "yerden ot bitirir gibi
yer V e tarihsel gereklere uygun .
olan bu tesbitlerimiz, Arapa olan insan kelimesinin
"Hint-Avrupa dil grubunda toprak gelen kem k-
knden ile daha da "Sans-
krite'de ksam ve eski Yunancada khtun deyimiyle dile ge-
tirilen toprak deyimi Latince'ye humus ile ve
bundan da (yersel) ve insan ho-
mo ve homonis deyimleri
ve topraktan
Allah sahiplenen ilk kitap olan Tevrat -ve ondan akta-
ran ve Kur'an- sz konusu ilk ifade eden de-
Onun kendinden onlarca nce biimlen-
olan bu rivayetlere, yeni yorumlar ekleyerek Allah'a
ibarettir. Efsaneye bu ilk
'Adem', onun kaburga yara-
'Havva' gibi ibarettir. Nitekim
her yeniden ifade yeni
tur. Kur'an'daki her ayette toprak biimlerinden sz
edilmesi ve daha nemlisi Nuh-17'de efsanenin geneline yeni
bir yorum getirilerek "sizi yerden bitirir gibi
denmesi Bu yorum gerekten de ok ilgin. n-
k buna gre Adem bir bir armut
gibi yerden bitmek Ta-
bii ondan sonra, bitkiler Kur'an'a gre
"ol" deme geliyor ve da ruh flenmesi ...
Kur'an, gibi bir bilim disiplininden
btnyle yoksun olarak kendi iinde s-
rekli ifadeler Nitekim, konumuza
bir ilgin ayet olan Al-i da;
durumu -topraktan sonra 'ol'
olan- Adem'in durumu gibidir" denilmektedir. bu ayetle
birlikte, her iinden bir kr dnmektedir.
Orhan Felsefe S'{/iij,ii, s. 206.
256 ve Bilim
Ayete gre; Adem ve birbirine benziyor.
Halbuki bizzat Kur'an Meryem'in .or-
ruhundan flenmesiyle gebe ve
(Bkz. Enbiya-91, Mer-
yem-22) Bu durumda Al-i
Adem gibi topraktan "ol" mu tir? Yoksa
Adem, gibi bir rahime ruh flendikten sonra ge-
belik sonunda ki ikinci seenek, aye-
tin durumunun Adem'in durumu gibi ve
Adem'in de "topraktan erevesinde, ge-
ersizdir. yandan bu ayetin, ikisinin de
bir da geer-
sizdir. nk ayet byk bir top-
raktan ve yoktan etmektedir. Bu durum-
da birilerinin, sz konusu bu ve
getirmeden, "insan evrimsel srete Allah
diyebilmesi etik bir sorun olarak
dr.
gibi doludur.
topraktan rivayetini uydurup inanma-
renk, ve
Ancak sorun ykselip ger-
sorgulama pe at-
ve bir beklernesi
maz. Oysa her seferinde sz konusu ykde
ne i ne de gremiyoruz. yandan
topraktan toprak ol-
veya veya nce
yandan onu topraktan bir
gibi (Sa'd, gryoruz.
bundan sonra ona "ol" Bylece toprak-heyke-
limiz, birdenbire milyarlarca hcreye ve bu hcrelerin kendi
yzlerce organa
Topraktan yaratma efsanesini reten ve ona
kutsal kitaplarda yindeyen insanlar, bu karma-
bu basit yetinebilirlerdi.
Ancak bizim, etmemiz
hangi esas sonuta bi-
limsel kabul bir efsane ile
Sonra bu kendi ruhundan bir par-
a flemesine geliyor. Bylece byk ruh, halifesi kk ruh
Adem'in stelik bu ruh fleme
her iin yinelenmektedir.
ykmzn problemli bitmez. Ortada
bilinli bir gre, bir ama da Tabii
bu ama imgesinin karakteri ile belirleniyor. Her
kadir, bilge, demokrat, hmanist, toplumcu, ilkeli bir
ile bu niteliklerden yoksun, kleci, bilgisiz ve
sevgisiz bir elbette taban tabana
Birinci durumda insan ufak bir hata yznden (ya-
sak meyveyi yemek) yeryzne yollanmayacak, yollansa bile
kendisine bir iin zorunlu olan bilim ve tekno-
loji ile yz binlerce hayvan, ilkel bir ma-
mahkum Kendisinden kulluk is-
tenmeyecek, aldatmalarma terk edilmeyecek,
"ruh"unda ktlklere yer verilmeyecektir. V e tabii insan-
bir dnya cenne-
tinde sevgi dolu bir ana-baba-
gibi koruyucu, gzetici, verici oluna-
Bilge bir iin bundan daha byk bir mutluluk ola-
bilir mi?
kleci ve ilkel halinde ise her n-
ce, "kul" ilan edilecek ve bu durum her
temel
olacak, sefalet ve lmler, gnmze dek
olmaya devam edecektir. motorun, hat-
ta iin bile binlerce geecek,
ve zorunda gei-
recektir. Bunlar gibi bir yandan
eksik olmayacak, yandan da cehennemin tehdit
258 ve Bilim
edilip stelik oyununa geldiler diye in-
sanlar toplum toplum,
remleri, yok edilecektir. Sevgi ve
zorluklar ve hesap verme sz konusu Ve ne
ki lsnn insanlara dnya
ve imgesi, bu ikinci ile
yle bilim, kleci dnem kltrnn, o dnem
insan ve egemen bilinci

Tm bu birileri "insan bir
Bir tekaml
Allah 'ol' ve ayetler
Hazret -i Adem'in byk bilimsel gerekleri ilan et-
mektedir" (Nurbaki) dediklerinde; "bilimsel gerek"lik kavra-
da kendi bir demagoji nesnesi olarak, is-
tismar edilecektir.
Oysa bilimsel gerek, ispatlanabilir, bilimsel
kulardan somut ve nesnel O halde
"bilimsel gerek" iin gzlem ve
bilgiye ve belgelenebilir gerekir.
Oysaki ykler, bu nitelikten yoksundur.
Bir "ol" demekle onun hemen oluvermesi bilime ta-
mamen nk hibir kendini nicel
birikimler srecini (evrim) geirmeden, riitel
maz ve hibir kendirii evreleyen olu-
Birka ncesine kadar da
ilkellikle "ol" demesiyle- Buna
bilim, verilerden hareket eden ne srer, bu varsa-
pratikte glendirilir ve nihayet
bilimsel ula-
konusunda da byle Bu
noktada rivayetiriin ne kadar bir
bir kere daha vurgulamakta yarar gryoruz.
rivayeti, ona eden Tevrat
- ve ona da eden Smer mitolojisi- iin-
Kur'an 'da ve Bilimin 259
de -sadece ilk soyut ol-
zamanda- ne kadar
byk bir hayal gcne sahip yklerle ne kadar i
ie gstermesi da ilgintir. de-
surelerinden rneklere
Bakara-29-37; "Yerde hepsini sizin iin yaratan
O'dur. Sonra ynelerek yedi gk olarak
O her bilir. Rabbin meleklere 'Ben yery-
znde bir halife var melekler, 'orada boz-
gunculuk yapacak, kanlar birini mi var edeceksin?
Oysa biz seni verek yceltiyor ve seni takdir ediyo-
ruz' dediler; Allah 'Ben sizin bilmediklerinizi bili-
rim'. dedi. Ve Adem'e btn isimleri sonra me-
leklere gsterdi, sznzde samimi iseniz isim-
lerini bana syleyin' dedi. Cevap verdiler, 'Sen mnezzehsin,
bizim bir bilgimiz yoktur. Sen
hem bilensin, hem Hakim'sin' . Allah, 'Ey Adem, onlara isim-
lerini syle' dedi. Adem isimlerini syleyince, Allah, 'Ben
gkler ve yerde grnmeyeni biliyorum, sizin ve
gizlemekte da bilirim, diye size miy-
dim?' dedi. Meleklere, 'Adem'e secde edin'
mstesna hepsi secde ettiler, o ise byklk
ve inkar edenlerden oldu. 'Ey Adem! ve sen cennette
kal, orada olandan yerde bol bol yiyin,
yoksa zalimlerden olursunuz' dedik.
tan oradan ikisinin de
yerden onlara 'Birbirinize olarak inin, yery-
znde bir mddet iin geineceksiniz' dedik. Adem,
Rabbin'den emirler yerine getirdi, Rabbi de bu-
nun zerine tvbesini kabul etti. o, tvbeleri, daima
kabul edendir, merhametli
Sad'-71-85; "Rabbin meleklere 'ben amur-
dan bir insan Onu ruhumdan ona
zaman ona secdeye btn melekler
secde O, byklk ve
260 ve Bilim
tu. Allah: 'Ey kudretirole secde etmekten seni
nedir? Bbrlendin mi? Yoksa gururlanaclardan
dedi. 'Ben .ondan daha stnm. Beni yarat-
onu amurdan dedi. Allah: 'Defol oradan, sen artik
birisin. Ceza gnne kadar lanetim senin zerinedir'
dedi. 'Rabbim! dirilecekleri gne kadar beni ertele' dedi. Allah:
'Sen bilinen gne kadar erteye dedi.
'Senin kudretine ant olsun ki, onlardan, sana iten olan
bir yana, hepsini dedi. Allah:
Ben hakikati sylyorum, sen ve sana hepsiyle ce-
hennemi dedi."
A'raf-11-25; "ant olsun ki sizi yarattik, sonra verdik;
sonra meleklere, 'Adem'e secde edin' dedik;
hepsi secde etti, o secde edenlerden Allah, 'sana em-
halde, seni secdeden nedir' dedi, 'Beni
ten, onu amurdan ben ondan stn m' ver-
di. Ona 'in oradan, orada byklenmek sana defol,
sen birisin' dedi. tekrar dirilecekleri
gne kadar beni ertele' dedi. Allah; 'sen erteye
dedi. 'Beni iin ant olsun ki, Senin
yolun zerine onlara sonra nlerinden, art-
ve onlara sana
dedi. Allah, ve kovul-
oradan defol; ant olsun ki insanlardan sana kim
uyarsa, ve sizi, hepinizi cehenneme de-
di. 'Ey Aderol Sen ve cennette ve yerden
yiyin, yoksa zalimlerden olursu-
nuz.' yerlerini kendilerine gstermek iin onlara
'Rabbinizin sizi bu men etmesi melek ol-
veya burada temelli nlemek iindir' .
rusu ben size verenlerdenim' diye ikisine yemin etti.
Bylece meyve tattikla-
kendilerine yerleri grnd, cennet
rtmeye koyuldular. Rableri onlara, 'Ben sizi o
tan men miydim? size bir
miydim?' diye seslendi. Her ikisi, 'Rab-
bimiz! Kendimize ettik; bizi ve bize merha-
met etmezsen biz kaybedenlerden oluruz' dediler. 'Birbirini-
ze olarak inin, siz yeryznde bir mddet iin yerle-
geineceksiniz'. 'Orada orada lr ve oradan dirilip
dedi."
Ta-ha-115-123; "ant olsun ki daha nce Adem'e ant ver-
fakat unuttu; onu azimli Meleklere: 'Adem'e
secde edin' hepsi secde o e-
'Ey Adem! bu, senin ve
sizi cennetten Yoksa bedbaht olursun.
rusu cennette ne ne de orada ne su-
ne de dedik. Ama
ona vesvese verip: 'Ey Adem! Sana sonsuzluk ve k-
mesi olmayan bir gstereyim mi?' dedi. Bunun ze-
rine ikisi de o meyvesinden yedi, yerleri grn-
verdi. Cennet koyuldular. Adem, Rab-
bine ve yolunu Rabbi yine de onu seip
tvbesini kabul etti, ona yolu gsterdi. Onlara
dedi: 'Birbirinize olarak hepiniz oradan inin. Elbet
size benden bir yol gsteren gelir; Benim yoluma uyan ne sa-
par ve ne de bedbaht olur'."
yky 4 sureden izledik. bu
yinelemek istiyoruz; belki bu yolla, bu
grmezden gelmek ve Kur'an'da "mucizeler"
fetmekte eden "alim"lerinin bir para olsun ger-
eki olur. Ancak nce yknn,
ok daha sistematik ifade ilk haline (Tevrat)
Zaten Kur'an da kendi i ve olan bu ilk
kaynaktan, aktarmalardan
Buna gre "Yce evreni yoktan var etti ve Adem'i
topraktan Sonra vcuduna ruh verdi onun ve me-
leklerine, 'nnde diz kp diye buyurdu. Btn me-
lekler, Adem'in nnde diz ktler, boyun
onurundan ve bunu
262 ve Bilim
geri durdu. Bu yzden
kovuldu. O yzden o da Adem'e kesildi. Yce
ve onu Adem'e de
cennetine ve yiyin iin ama
dedi. bir yolunu bulup cennete geldi.
Adem ile ve yreklerine
size o niin biliyor musu-
nuz?' diye sordu onlara, sonra ekledi: 'nk o mey-
vesinden yerseniz lmsz olursunuz ve sonsuza kadar cen-
nette kemirdike ke-
mirdi ve onu tedirgin etti ve nce Havva sonra da onun ara-
Adem, kutlu kutlu meyvesi yediler. Bu-
nun zerine yce ikisini cennetinden kovdu. Yeryz-
ne indirdi. Adem, Hint Havva da Cidde'ye
Adem'in kavruldu, ok
ve yce durmadan Sonunda yce
Adem'in tvbesini kabul etti ve Adem'e 'Mekke git!'
diye bildirdi. Adem de oraya gidip Havva ile Ondan
sonra insanlar onlardan trediler; nice kavimler ve nice
insanlar tredi."
Kur'an'daki buradaki
i ve kendini hemen fark ettiriyor.
Elbette ki bilimsel gereklik ikisinin de ay-
ancak masal da olsa bir
bir kurgu beklemek Oysa
bunu da gremiyoruz.
yeniden Kur'an'a, yky blk prk ve
anlatabilen, stelik
da unutan, zetle bile ciddi zaafi-
yet sergileyen ayetlere dnebiliriz:
Bakara Suresi'nde, evrenin takiben Allah,
meleklere hi ta ben, ''Yeryznde bir halife var sy-
lyor. Ne var ki sadece ayet sonra, onu kendi
ve "cennette kal" emri syleyerek onun,
yeryznde unutuyor. yle ki, Adem
ve onun kaburga yoldan
karmasa, onlar cennette gidecek, yeryz da

Bu arada emirlerindeki gryo-
ruz; Adem-Havva, istediklerinden yiyecekler ama
Allah'a boyun
yen tarafindan kolayca El hak,
bu "zalimlere" ceza vermek gerekiyor. Verilen ceza
da ilgin! Birbirine olmak ve zerinde kendilerine
benzer hibir yeryzne gnderilmek.
Daha sonra her ne kadar Adem'in tvbesi kabul ediliyorsa da
o, lml ve bir Halbuki onu
zaten yeryzne zg ve lml olarak var miydi?!
Tabii bu mazeretle bile, tvbe kabul etmenin ne menem
konusu Hele aldatan tv-
be bile halde, stelik cehennemlik yapaca-
alenen ilan etmesine dikkate
Adem'e byk bir adaletsizlik
daha da net grlyor. Adeta, her Adem ve Adem o-
gibi.
bir rnek: Melekler insan "yarat-
ma" eylemine somut bir gerekeyle Ama "mer-
hametli ve bilge" gereken bu
insanlar kadar bile gstermeden ve hibir gereke
tersliyor: "Sizin bilmediklerinizi bilirim!"
melekler hemen "samimiyet"(?!) ekiliyor.
Bu insani adaletten yoksun bir yana, tarih der-
sinde matematik sormak gibi bir nce Adem'e
'kopya veriyor ve sonra meleklere, bilmedikleri
soruyor. Bu durumda melekler geri
Sonra Adem'den nceden
yor. V e tabii gelsin vgler. Buradaki ilgin nokta; iyilik ve
timsali meleklerin Allah samirniyetlerinden
ekilen ve ondan bir gizlerneye a-
ikiyzl olarak tasvir edilmeleridir. K.i bu du-
264 ve Bilim
rum, Allah dzende de ve
gsteriyor. Yine bu ykde klelik dzeninin, salt
insan ve yeryzne zg 'ka-
da temel ynetim biimi gryoruz.
kle olan melekler, in-
sanlara secde etmek zorunda
Bir dikkat eken nokta,
ve sistematik burada da grlmesi: Meleklere
yaratmaktan sz eden Bakara-30'dan sonra, Bakara-
31 'de Ad em' den, ve meleklerin
zere kendine kopya verilen biri olarak sz
ediliyor. "Y kendisi ise yok. bilmekle
gizlediklerini bilmek" ve "samimiyet" kuru-
lan paralellik de bir problem.
Sad suresine geelim: Bakara'da olan,
burada n plana geiyor. Burada bir
mazereti ile yle ya,
amurdan stn
insana secde etmeye bir gerekesi
olamaz. direnmek gre, bu
yzden tuhaf mi? sahi
tabii ...
Burada, kleci dnem ta-
hammlszlk ve buyruklukla resmedilmesi ile
O, gereke sadece emreden, tehdit
eden ve "Defol oradan -diye sen ar-
birisin, ceza gnne kadar larretim zerinedir!"
Burada her ne kadar geen "lanet"in bir
da bir az sonra, eler1=..,
grlr. Bu kurgu, dnyada kafirlerin
ve mumiberin de sapmalar gstermesine gerek-
e iin Ve "Senin kud-
retine andolsun ... Hepsini Allah sakin, cevap
verir: "Ben de sen ve sana uyanlan cehenneme
bu yknn zne uygundur; Allah bilinli
olarak salar. nk "cehennemi ta-mamen
cin ve insanlarla dair (ondan) sz
(Secde-13) bir kere! Sad Suresi'nde yknn sadece bu
daha Kur'an konudan konuya atla-
Bu durum surderin tmnde Her Kur'an
okuyucusunun gibi onda, herhangi bir ki-
tapta gereken konu sebep-sonu ve
ne ki yoktur. Bir o an iinde bu-
ruh haline olarak, gelenleri
larsa Kur'an surderi de yle
A'raf Suresi'ne gelelim: Burada nice
yok ve cehennemliklerden sz edilirken, birden
V e meleklere s ec de emri ve-
rilir. Yani Bakara'da gibi yaratmadan nce, meleklere
bilgi verme yoktur. da yoktur.
Asi Sad'da "kudretimle yerine "Sana
halde" ifadesi geirilerek senaryoyla oynama
Bu kez Allah oradan, orada byk-
lenmek sana defol, sen birisin!" Yine malum
erteleme ve bu kez "Beni iin ... " diye ko-
ve, "sana diye
bitirir. "Defol" ve "cehennem" burada yinelenir.
sahneden Adem'e dnen ona "zilim"
ltn(!?) anlatarak tavsiyesini yapar. Ama
pek ve her bekileri
Adem'in yolunu bulur, yol-
dan Burada Adem ve da, kendilerini ya-
ratan ve melekler Allah'a gven
iinde gryoruz. garibi,
geri dnp Adem ve ha-
berdar olamayan Allah, elmaya he-
men haberdar olur! nk senaryoya gre dnyaya
gerekir. Aksi takdirde zaten yk nk, nce
uyduran ve da ona inanan insanlar, dnyada
Adem ile Havva, tut-
266 ve Bilim
salar, "gnahkar" ilan edilip dnyaya kurtulamaya-
caklar. bir nokta, Allah, Adem ile Havva'ya cen-
nette halde, kovdura-
ve de onlardan treyen nesilleri emin
olarak meydan Allah da burada
tan'a, sanki insanlar gibi verir. Ve cen-
netten kovulmak sz konusu gibi Adem'e dnerek
onu cennete gnderir. adeta Allah ve bir
olup, Adem ile Havva'ya yks gibidir!
Sonuta bizimkiler nceden belli
erteleyerek cehennemlik
-en iyi niyetli yorumla he-
mencecik Allah, Adem gelince,
onu affetmez ve hemen yeryzne postalar. Oysa Adem,
bilinli bir sadece
sonucu olarak oyununa Ama zaaf
stelik Ad em, "zalim" ilan edilerek, ilkel ve de
lml bir srmek zere, dnyaya Kendisi-
ne isyan eden, ktlk alenen ilan eden
kabul etmekte hi duraksamayan Adem
ile Havva'ya gelince tutum da bir hikmeti
olarak
Bakara' dakinden da ykye: Ad em'-
le Havva meyvesini tadar tatmaz yerleri" gr-
nr! "cennet rt-
koyuldular", ama nafile! Belli ki oyuna geleceklerinden
emin olan onlan gzlemektedir; kan- ..
ortalarda grnmez,
. yakalar! perde
ilk zafer sevincini bizimkiler far-
Allah'tan af dilemektedirler. Tab sonu
mez, dnyaya, hem de birbirlerine olarak yollan-
maktan kurtulamazlar. stelik burada, Bakara'da geen ve ne
"af' da
bir ilgin nokta; yerleri" Adem ile
iine Oysa Kur'an,
M'minun-6'da "mahrem yerleri"nin
ve cariyeler iin geerli belirtir:
Belki de pek ok kuralda gibi Allah, bunu da sonra-
dan Tabii, bu arada tarih biliminin bize
gibi insan, dnya zerinde yz binlerce
sonra Yoksa utanan
Adem, yeryzne sonra utanma duygusunu
midir? Bu arada bu nedeni-
nin olup sorusu Ama "su" bizim
Allah, adil Adem'e gibi ceza-
hemen verseydi, biz yolda"
da bu 'nafile' bunca korku, bunca aresizlik
iinde
ykye bir de Ta-ha Suresi erevesinde gz
Burada senaryo Adem zerine kuruluyor. Melekler
ve ise senaryodan Adem'in "unut-
ve "azim" n plana ilginci yedi
ayet sonra Adem'in ve "aldanma" sonucu yap-
hata, nitelemesi ile Yine Ba-
kara'da sizi cennetten deniletek
Bu arada Allah cen-
netten bile adam ayartacak denli gl
ruz. "Her kadir" ikide bir ilan eden ne-
dense cennetini Adem'i
szlerde de fark var. A'rafta "Rabbinizin
sizi bu men etmesi melek veya burada te-
melli nlemek iindir" derken, Ta-ha'da, son-
suzluk ve kmesi olmayan bir gstereyim
mi?" der. A'raftaki ifadede melek olmak bir st paye iken,
tm surelerde melekler Adem'e secde ettitilerek
ondan daha muamelesi gryorlar.
Adem'in kendine secde eden olmak isteme-
gre, demek ki Kur'an, yeni bir
sergiliyor. Ayetten ayete, sureden sureye dediklerini unutu-
268 ve Bilim
yor, sonuta yoksun bir
Ta-ha'da da yerler" ve olarak
inme" yineleniyor, ancak bu kez "tvbe kabul et-
me", "inmek" ten nce belirtiliyor. nce "tvbe" kabul edilip
yol" gsteriliyor, buna "birbirine ola-
rak oradan indiriliyorlar" ve takiben "elbet size benden bir
yol gsteren gelir" deniyor.
Peki bu durumda "tvbe"nin kabul ne demek? Sonra,
hem yolu gsterip hem de elbet bir yol gsteren gelir
ifadeleri ne buyrulur? yle bir
var ki; anlayabilene Tm bu
sahibi, bir insan ya da bir masal-
olsa zerinde Oysa bu szler, kendini her
ilan eden, her bilen, syle-
yen Allah'a atfen syleniyor. Kur'an geneliyle de ciddi bir e-
Ta-ha'da ok olarak
gibi, Adem dnyaya peygamber olarak yoldan
azimsiz, unutkan, biri olarak
Byle biri zaten peygamber gibi,
"elbet size benden bir yol gsteren gelir" cmlesi ile onun
peygamber kesin olarak belirtiliyor. yle bir "yol
gsterici"nin, kadar binlerce daha uzun bir
zaman boyunca, bir yana bile bu durum-
da, "ilim" Adem'in soru-
nuna bir getirmeleri gerekiyor.
''Yara kabul noktada, niye
sorusu soru-
nuna, o gn iin "are" bulma becerisini
gsteren dnernin belli ki niyesini nemseme-
Oysa gerekten bilinli bir sz konusuysa, bir
ama da gereklidir. Bu noktada;
oyalanmak iin bir yaratmaya ve a-
resizliklerini, o ilkel dnyada debelenip daha
Adem'in Habil ve Kabil'den birbirlerine
ektirdikleri seyre diyebiliriz. Zaten Kur' an'-
daki ve grdkten sonra daha uy-
gun bir neden de bulunamaz.
Evet, bu belirlemeler toparlarsak; Allah ncesiz
ve bir g olarak kendi
kendine oyalanacak ve zamanda grecek, byk-
sabah onaylayacak, nnde secdeye durup kul-
luk edecek melekleri ve tab ncelikle byk melekleri ya-
Belli ki bu durum ve bu kadarla yetin-
Bu arada kendilerine drst bilgi verme-
cinleri de Ancak gel zaman git zaman, bu kada-
ona yetmez Yeni kendisine tapacak daha ok
ve yaratmaya karar V e ne yaratmak
ona "ol" onlar da bir bir bu er-
evede, nce ona gece ve gndz, evre-
sinde de Bu arada onu ge-
de yedi kat
Bylece kkreyerek ona secde eden her gn bata
nnde secde eden gkle meleklerin
durumunda "zerlerine yollayacak vb. sahip ol-
Ancak bu da ve nihayet bu "ya-
Dnya'da kendine bir de "halife" ya-
ratmaya karar Onu da topraktan "ol" ve
"ruhundan bir para
Can kendine yeni yaratma
bir de cennet-cehennem Ve insan
ilan Zaten meleklerden
nav-cennet-cehennem ok daha uzun bir
zaman oyalama kabiliyetine sahip Tab,
bir de musallat
sayesinde, tarihin her dneminde Allah yolunda yryenler
hep Daha tesi, Yahudi cemaati kurulana
kadar bir milyon fazla olan tarih boyunca, Allah yo-
lunda ile zere- hep par-
dzeyde Allah, insanlar ze-
rindeki konulmaz etkisi bazen ok
270 ve Bilim
afetlerle, depremlerle yok Bir keresinde de Nuh
ve ailesi ile birer ift hayvanlar tm (bit-
kiler?) tufan ile Nihayet Musa bir cemaat
kk kavminde etkinlik Ama Musa
ve da kendine inanmayanlar yznden eziyet s-
tne eziyet da yolda" sebatkar dav-
zerine, yeni bir din olarak gn-
Ama bu yeni dininin
da gelmedik bela, eziyet takipi-
leri, ikna konusunda Musa ve daha
becerikli Ama bunlar da
tahrif ektikleri eziyet kadar
emirlerini birbirlerine ve
eziyet Nihayet Muhammet'i ki bu-
nun iin ne ok kanlar ne ok kelleler Buna
o da ancak bir kesiminde etkinlik kurabi-
onun kavminde de bir etkinlik gstermeye de-
vam Saadet denilen eyrek
drst stelik en
dnemde bile "kafir" toplumlar dnya nfusunun o-
devam Bu arada Ame-
rika ve Avustralya hi peygamber gndermeyi d-
Kutsal kitaplar yazan insanlar
bu Allah da bu habersiz ol-
Ta ki Allah'a inanan smrgeciler, bu
dip", buradaki Allah' yerlileri, katliamlarla dize
getirene kadar! Tm bunlar gibi, bilimin
siyle bir "bugne kadar Allah
cehalet ne kt bir demeye
...
Tabii tm bu Allah'tan ok daha
kadir, rgt, becerikli bir g ortaya
Yok, hala Allah'tan byk g yoktur deniyorsa,
bu durumda cehennemde yanan insan manzara-
seyretmek bu yzden de daha ok
yoldan diye bilinli olarak musallat
stne stlk alabildi- .
da dikkate
zlemlerini huzur, tokluk, ve
adalet iinde bir trl syleyebiliriz.
Sanki btn ile insana bir ile ...
nceden de gibi Dnya, stndekiler, G-
ve uzay cisimleri "ol" emri ile birbiri ve he-
men sz konusu. Ve tabii Dn-
evrenin merkezi ve temeli ve tm gk cisimle-
rinin onun ve tm bu srecinin
onun iin ifade
ediyor. Ve sonra da her uan tohum-
dan, tek tek tm insanlar
kadar her ama her Allah dene-
timi ve ynetimi bir tablo ile
Oysa bilim bu tmn inkar etmektedir.
Sylemeye gerek yok, bilim duru-
munu, o bir yk kurgusu iin gerekli i bile yok-
sundur. bu kurguya dayayarak Ev-
rim Teorisi'ni iin, her bir yana biraz du-
rup gerekmez mi? Bu noktada, "kendi gzndeki
grmez, elin gzndeki saman pyle di-
yen ataszmz kendimizi
trernesine Darwin'in teori-
sini ata-
sz bile hafif nk Darwin Teorisi'nin "p"lerin-
den sz noktada, bilimsel sorgulama ltnn
ve asgari drstlk gsterilmesi gerekir. Din fel-
sefesi, kendi gzndeki kocaman gzlerden gizlemek
iin, ABD-Vatikan-Suudi merkezli bir kampan-
aarak, Darwin Teorisi'ndeki -onun
rn olan- saman pleriyle
***
Evrim Teorisi girmeye
272 ve Bilim
biliriz. Ancak bu noktada sorunumuz, bilimsel ve
bilim tarihinin metafizik iin n-
celikle her bilimsel teoride, zaman ilerledike (sa-
man pleri) Bilimsel teoriler s-
rekli eksikliklerini biraz daha
kavramak diyalektik bir sre zetle; bili-
min ve uygun teorilerdeki
luklar bilimsel basit Bun-
lar yine ve yntemler iinde Bilgideki
meye olarak, teori ile gereklik gide-
rek uygunluk artar. iki somut rnek ile du-
rumu grelim:
cisim bir ekim gc ileri sren
Newton Kepler bir trevi olarak ortaya
ve bilimsel olan o yasalardaki
"Gezegenlerin evresindeki hareketlerini
Kepler Yas alan, gezegenleri e eken bir gcn
gsteriyordu. Newton'un yrtmesine gre G-
ve gezegenlerde bulunan bu g, onlara ait maddesel
elemanlarda da Newton'a kadar, bilimin evreni
nemli olan bu yasalar, bylece daha de-
formle edilerek eksikliklerinden olu-
yordu.
Ne var ki Newton da hatalar,
luklar ekim gc verilen bu g neydi, bir
gt? Newton, Bentley'e bir mektupta konuya
diyordu: "ekim, yasalara uyarak srekli etki yapan
bir etkenin rndr. Bu etkenin, maddi ya da gayri maddi

Metafizik sahip bilim insa-
ile bu gc New-
ton'un ne ilgintir ki dinci ideologlar
ve gcnn
(ISI) Orhan Felsefe s. 126.
mak istendi. Oysa Newton'un elin
ne biimdeki ispat-
onu evrenin Buna yine de ek-
siklikler Ve bu sorunun iin, Ein-
Genel kadar,
bir sre gemesi gerekecek ve sonunda, meta-
fizikilerin hayalleri kkten '
"ekim gcnn gerek yz, ve nedenleri
byk fizikisi Einstein New-
ton ekim, madde ve uzayla
ilgisi olmayan mutlak bir uzay
Einstein, btn hi de byle gs-
( ... ) Onun gibi ne mutlak zaman ne de
mutlak mekan Evren, zaman-
uzay-hareket-madde
Srekli ve bilginin buraya kadar sapta-
son ve mutlak Bilgi ve srecinde
yeni eksik ve ve sreci
devam etmektedir.
Konuya ikinci daha da bir ni-
telik
gibi, ri-
vayeti, bilimsel verilerin paralel olarak yi-
tirdi. Ancak, sorunu, hepsi de bilim-
sel verilerden hareket eden, ne var ki birbirinden yollar
izleyen abalarla Birbirini takip eden ve
pek ok eksiklik ve hata bilimsel ilk orta-
ya konan hali bile, dinsel efsanelerinden nitelik olarak
ve bilimsel/ toplumsal bilinci zelliklere sahipti.
olarak Comte de Buffon, 1750 olu-
bilimsel bir ortaya Ona gre
Dnya, derinliklerinden gelen
bir kuyruklu ve sonucunda
(152) Orhan Felsife s. 127.
274 ve Bilim
kopan onun ekim gc nedeniyle birer yrn-
geye ve zamanla
Dnya, bu gezegenlerden biriydi.
gibi bilim, daha 1750'de din Dn-
pe bile. Hem-
de daha sonra olan bir teoriyle ... An-
cak bilimsel bir teoriye sahipti ve bunun sorgu-
ile yoluna daha emin devam edebilecekti.
Burada aslolan, teorinin birebir metafizik
kurgudan olarak bilimsel bir ierik
O, ierse ve hatta sonu olarak olsa bile,
runun yolunu temel bir kilometre nk so-
mut bilgiler zerinden hareket ederek bir sonuca
Konuyla ilgili her bu yeniden veya
eksikliklerinden bilimsel
tir. Bilimsel sre de budur zaten.
Nitekim Buffon'un da bilimsel ereve-
sinde bu yaratmakta gecikme-
O dnemde, ve Yahu di din evreleri buna itiraz
edecek bilgi, ve ilgiden yoksundu. Kilise'si
ise; Kopernik, Galile, Kepler, Newton ve bilim insanla-
ve bilim su-
nedeniyle, bu zorunda kal-
ses
Takip eden elde edilen bilimsel an-
ki kuyruklu ok kk ve kof maddelerdi ve
para Byle bir
da Buffon'un ge-
Ancak Buffon'un yol,
sorununu dinsel etkisinden kurtararak bilimsel
dzleme Onu takip eden ikinci ciddi Ema-
nuel Kant'a aittir.
Kant'a gre; nceleri dev bir gaz olan sis-
temimiz kendi da dnerken bir yandan
yandan bzlerek Bu
..
merkezka kuvvet, gaz ktlelerinin
halkalar neden oldu.
da gezegenler ve Dnya
tarihlerde Laplace, esas alarak
onu daha da
1850 C. Maxwell,
Kant-Laplace geersiz ortaya koydu.
Ne var ki Maxwell, bir teori de Onu takip
eden srete T. C. Chamberlin, F. R. Moulton ve Sir Jean s,
ortak sonucunda, bir
etrafa gezegenleri
sonucuna
Ancak, bu da yeterince gl nk by-
le iki byk g
lir olmaktan Buna ve
hurafelerle abalayan dini evreler itibar kaybet-
meye bilgiye daha ok
eder oldu. okullarda din
daha sonra bile, bilimsel bir zellik
kopma Bugn ise
emperyalist elinde bilim, ne ki
iin ele geirmenin olarak kul-
ABD abalarla g-
yeniden gndeme getirilerek sorgulamadan
kabul etmesini inan
Nihayet 1943 Alman fiziki C. von Weizsecker,
ok daha astrofizik verilerle, so-
rununa getirdi. ie Anaforlar verilen bu
hem nceden hem de sorunu-
muz pratik burada konu edil-
meyecek.
Sadede gelirsek, gibi bilimsel kurarn zorlu bir
aba sonucunda glenme, eksiklik-
lerinden ve tezlerle yapma yntemlerini
iin, belli bir sreci gerektiriyor. Dnya'
276 ve Bilim
sorusu, bin sren dinsel safsatala-
sonra bile pek ok bilim iki yz
Genel Ba-
varmak iin de Kepler'den Galile'den
yarak drt yz zaman gemesi
Bu verilerden ders; Darwin Teorisi'ne din-
sel temelde hibir bilimsel
bilimin bir debelenmeden ibaret
Sre, bu teori sayesinde ve hangi
geerek sorusuna, kat'i bir cevap verilmesi ile so-

Bilirnde mutlak gre, tm
lar Darwin'in teorisi ile Ancak sonuta kesin-
bundan olsa bile nokta Bu olu-
srecinde, insan veya insa-
topraktan bitki gibi bitirilmesi, kendisine "ol" denip bur-
nundan ruh flenmesi yklerine yer yoktur.
Darwin'in ancak bilimin verileriyle ek-
sik ve bu veriler temelinde dzeltilebilir. Nitekim
din evreleri de yrttkleri dinsel
bilimsel verileri dayanak yapmaya Ancak bu nokta-
da dikkat edilmesi gereken, bu bir
yu arayan taraf aksine, ortaya
engelleyen taraf
Kendi bilimle her seferinde
"mucize", kudreti",
cehennemde vb. ama bin bir zorluk, cehalet
ve iinde olan insanlar nezdinde etkili yntem-
le hakimiyet kurmaya Ve hi Dar-
win Teorisi'nde veri kaynaklanan ta-
mamlanana kadar, toza dumana giz-
lerneye devam edeceklerdir. Kur'an'da her ne kadar, "iki
da dahil tm sudan (Nur-45),
sudan yaratarak" (Furkan-54), "Btn sudan
meydana bilmezler mi" (Enbiya-30) bi-
uyduruhbilecek ifadeler mevcut ise de din ev-
releri bunu kullanabilecek durumda nk din ki-
ne srlen iddialardan en net top-
raktan ve "ol" denerek ve ruh yksdr.
yandan gnmzde din, emperyalist sistemin bu-
ve kendini koruma erevesinde eskiye oranla
daha bilinli ve merkezi olarak bu sorunda
ok daha etkin bir srmektedir. Galile'lerden sonra
bilime siyasal nemli oranda -o dnem
bilimle zaten kopuk bu
srecin sz konusu dinin, gn-
mzde tm dinlerin emperyalist sistemin temel bir
olarak yeniden ile etkinlik

zellikle de '80'li Amerikan yeni nder-
Katalik alemi retilip Mslman lkeler
de dahil her yerde, evrim kitaplar, bu-
nun gstergelerinden sadece' biridir. Yine de bilim yoluna de-
vam ve her geen zaman yeni yeni veriler elde
iin bu mr fazla uzun Nitekim
savunmak, bilime uydurmak iin ok aba harcayan
Bucaille de, topraktan meselesine hi
tercih stelik, suda bi-
limsel
mekten geri
bilgiler, en eski bitkiler alemine
ait imkan verirler: Precamb-
rienne dnemine ait, yani bilinen en eski topraklarda, su yo-
Hayvanlar aleminin biraz sonra
zuhur demek ki onlar denizlerden

"Bilimsel srekli olarak gzlemlenip kontrol
edilebilen olaylardan etmek gerekir. Kuram, glkle
(153) Bucailler, Tevrat, Kerim ve Bilim, s. 276.
278 ve Bilim
bir veya olaylar btnn a-
Birok durumda kurarn Bi-
limsel meseleleri daha iyi tahlil etmeye ve daha ge-
erli bir izah imkan zaman, bir ta-
veya tamamen yerini elve-
Buna deney yoluyla gzleme da-
bir olay, nesnelerden
me sayesinde, onun niteliklerinin daha iyi belirlenmesi mm-
kndr, ama gibi
da Dnya dnmesi, gelecekte ol-
sa olsa yrngeleri daha iyi bir biimde belirlenebilir.
yeryznde ortaya tarihe gelince, bilimsel
veriler, onu ancak belirli bir tesinde tespite elvermek-
tedir. kendisini, anatomi kendisine
teki ve yer-
yznde mevcut emin olunabilir. Fakat hi kim-
se onun ortaya tarihi, syleyemez. Bunun-
la beraber bugn denebilir ki ve yapan bir insan-
bu zelliklerini ortaya koyan olup
mazisi on binlerce ifade edilmektedir.
olarak belirtilen bu tarih, neo-anthropien cin-
sinden (ere-magnen insana en tarih
ncesi (prehistorique) insan tipinin tarihine uygun gelmekte-
dir. Elbette blgelerinde insana
benzeyen, fakat daha az tipierin (paleo-anthropiens)
da ve eskilik
sreleri yz binlerce olabilir de. Ancak, bunlar gerek in-
san

"Muhakkak ki sudur: Denizden
rak, yer -denebilirse- hayvanlar alemince istila
ci dnemde yerin yzeyinde ve pseudosuchines
verilen srngenlere benzeyen bir trden meydana
Her iki bulunan mteaddit
(154) Maurice Bucailler, Tevmt, Keri!JJ ve Bilim, s. 58.
olarak biyolojik zellikler, bu istidlile imkan vermektedir. Du-
rum byle halde yer Tekvin ba-
ancak gnde, yani ortaya sonra
zikredilmektedir. halde yer ile ortaya
hususundaki kabule
Yine M. maddi be-
yoldan olan
"Astronorni bilginleri Merih'te hayat var-
derken Merih'teki hava
yeryz ok Yeryznde koruyan
btn etkenler, Merih'te bol bol Fakat
veya ondan uzak olan astronomi bilgin-
lerinin ifadelerine gre, hayat ldr. nk buralarda
yoktur."
"( ... ) Sonra biz niye, da bu alemin
gibi yani da burun, kulak,
el, ayak gibi ... or-
ganlar ihtiyalara gre

"Naturel bilgilerin hayat son
ifade olunabilir: ana olan hcre camid molekl-
lerin suda eriyip ionize meydana
gibi materyalisttir. Ancak O, bunla-
takdiri", "mana ahengi ile gibi
safsatalar eklemekten yine de kendini alamaz ...
!<imsenin ki bilim tarihi hi
de uzun bir zaman evrim
daki eksiklikler dini yarumcular de-
ve hareketine uy-
durmak iin ayetlerde gibi, evrim
da kendilerini adapte etmek iin maharetler sergileye-
ceklerdir. stelik bu noktada Nur-45, Enbiya-30, Furkan-54
ayetleri Adem-Havva yksne de di-
(!55) Maurice Bucailler, Tevrat, Kerim ve Bilim, s. 49.
(156) Mehmet Msbet ve Allah, s. 164.
C
15
7J A.g.e., s. 201.
280 ve Bilim
rneklerde gibi uydurmakta gecik-
meyeceklerdir. Bu noktada Bucaille'in o dnem
kirlerini gerekiyordu" ma-
zeretin temel bir ipucudur. Keza iki, oru, namaz vb. birok
temel sorunda birden zorlamak
gerekiyordu" keza Bucaille'i eviren S.
Dnya hadisi iin, "Ga-
yeyi anlatmak iin bazen de mecazi ifadeye ge-
rekir. Aksi halde maksat insanlar fitneye
lebilir, bylece hidayetten meydan
olur." Bu ynde rnekler
tremesi sorununda da aynen
duyar gibiyiz:
O dnem Allah
ve topraktan o kadar kabul ki,
bunu bir anda reddetmek hidayete ermelerini ola-
Ustelik o dnem cahil
ona ilk sudan treyip yz milyonlarca
sren bir evrim iinde
anlatabilmek de Bu yola ol-
insanlar inanmayacak, stelik bu kolayca alaya
alabilecekti. Daha 20. bile pek ok insan,
maymundan ile alay miydi?
bu iindir ki yce Allah, Adem-Havva rivayetini
ifade ama yandan btn sudan
de belirtmeyi ihmal giderek in-
ilmi iindedir. Bu yzden 'hibir
yoktur ki kitapta miydi? Hem indi-
rirken onun sonradan gerekleri
bildirmek iine girdikleri dzeltmek, on-
Allah yoluna ekmek, Dikkat
edilirse Adem-Havva rivayetinde de
uzun uzun gc,
zerine Allah insanlardaki
Adem-Havva hidayete erdirmek,
uyarmak iin ara olarak vs. vs.!!!"
Bu rneklerle de tek- .

Evet, bilimsel veri ve onun yntemlere uygun olarak ge-
evrim teorisi, bilimsel bir gerek haline gelinceye,
kadar, zamana gereksinim duyacak ve tabii bu srete
dzeyinde de olsa Ancak daha
dnyaya bilimsel bakabilen herkes iin
bir gerek yks bilimin gndeminden
karak tarihin Onun si-
yasal dzeyde nedeni, gerici dzen ve kurumlar-
Ancak gelinen noktada bile evrim teorisinin
bilim temel ilkeler haline "ol"
deyince oluverme hurafesini gndem
Esasen bilimsel felsefi dzeyde
19. ok ncelere, M. 5. kadar Bu-
na edecek bilimsel maddi bi-
lim srece vurmakta
tir. Nitekim her ile
yarak bilim felsefesinin temellerini Antik
gryoruz.
tesi iin metafizik hayaller kurma kro-
nolojik ok daha
ilke, yokluktan hibir meydana ilkesiy-
di. bu ilkeyi uzun uzun ve btn mey-
dana gelenlerin bir sonu-
cuna Bu olumlu henz ilk bu-
lunan biliminin insan edememesi
yznden, nce bilgiciler ve Saktates'le insan felsefesine, da-
ha sonra da btnsel bir sisteme varma tutkusu iinde Platon
ve Aristoteles'le metafizik Bu,
ilerleyen verileriyle yetinemeyen
usunu bir anda yakalama ileri gel-
Ama insan bu belgesiz gl
bir tepkiledi. koyu
282 ve Bilim
timleriyle yeni bir yeni bir felsefe-
siyle Roger Bacon'la bu
yeni en byk Giordano
Bruno'da
Bruno uzun hapis sonra Engizisyon
ancak bilim onu ama
yarak yoluna devam Gnmze
bilimin evrensel olarak bilinmektedir ki, srek-
li bir srecidir. Her belli biri-
kimler (evrim) ifadesi olarak ger-
grnen grnmeyen her maddesel
nitelikte olup, vardan yok ve yoktan var olmaz. Madde s-
rekli hareket halindedir. o, her biimiyle belli bir
sresine sahip olup bu sreyi
biimlere srdrr. Yani madde
ama yok olmaz, bu anlamda madde zamanda yoktan da
var olmaz. V e bilimsel felsefenin gibi
toplumda ve bilinte btn olgu ve olaylar, ancak bu evrim
iinde
Her znde maddenin hareketinin biimleridir, n-
k maddenin kendisi srekli demektir. Durgunluk
ise grelidir ve duyulada bir
grnmnden ibarettir. Mutlak olan madde ve onun hareke-
tidir. Bu durum maddenin, kendinde olan z gcnn
rndr. gibi, ve tm
uzay cisimlerinin faktrne yer yoktur.
Bilimsel olarak her kendi gcn kendi ya-
bu gc almaz. Dnya bu gle
tohum bu gle insanlar da bu g-
le sadece uygun evre
yoluyla etki edilebilir ki bunun da yine
maddeseldir. Bu nedenle uzayda her srekli hareket ve
iindedir ve bu srecin evrimi iinde galaksiler,
(158) Orhan Felseft S s. 66.
sistemleri ve gezegenler Bunlar
uygun iin gerekli tm sahip olan Dnya'da,_
milyar uzanan bir sre sonunda, belirtileri ortaya
Uygun
menin rn olarak insan ve onun zeki ve be-
cerisinin bilim
Bu sreci zetleyelim:
"Engels der: proteinli cisimlerin bii-
midir. Proteinli cisimlerin temel meydana getiren
evreyle srekli ve madde
( ... ) temelde bir hareketlilik tm
evren Protein maddesinin bitkisel ve hayvansal
zmleme, byme ve reme zellikleriyle beliren
biimi, evrensel zgl bir biimidir ... Ya-
harekete, organik olmayan hareketin
.. .
organizma, evresinin etkilerine aktif tepki gsterir, bu-
nu yaparken de yeniden kazanmak zorunda bir enerji
harcar. ilkel protein maddesi, protaplazma
hcrenin iindeki albminli madde) evresinden bu enerjiyi
alma edinmekle En
ve ilkel organizmalarda bile var bulunan
giderek ve yeni organlar en yetkin bii-
. . ,(159)
var u
Engels'in z olarak olmayan ve o bilgisi
erevesinde sorunu formle eden yeni verilerle ge-
J.D. Bernal, geriye dnebilir ve
bu molekler terimlerle tarif edebiliriz: Engels'i
leterek, 'hayat, protein-nkleik asit hare-
ket diyebiliriz. Btn ieren bir hayat
iin olmasa bile, bu, ve kendi
hayat ve en kk vir-
sne kadar her elementinin, sentezlerini belirli bir molekler
(1 59) Orhan Toplu111bilim s. 337.
284 ve Bilim
rnekanizmaya gre biyokimyasal bir birliktir.
Uzun bir zaman iin bu, biyologlar yeterli bir
ama kkeniyle ilgili sorular hala ya-
Oysa bu denli ve mekanizma-
mevcudiyet sylemek ok
bir olur. Bylesine faraziyeler, ok daha ma-
zur bulunan ilkel efsaneleri ynel-
ten zihni sonucudurlar. Bu konuda bir
alternatif bulmak zordur, ama kkeniyle ilgili bir teori
bile. <
160
)
konumuza devam edelim:
(antropoloji) son bulgular gnmzden drt yz
milyon nceki Silur dneminde deniz
yz milyon nceki Karbon dneminde kara bit-
kilerinin yz elli milyon nceki ]ura dnemin-
de dinazorlada srngerrlerin milyon
nceki Eosen dneminde de maymun ve ilerde
muhtemel meydana Bu
kalma fosil gnmzden otuz mil-
yon nceki Oligosen dneminde olan Aegyptop
ithecus Zeuxis'in maymun trlerin-
den Dryopithecus'n
Dryopithecus Africanus verilen bir maymun tr ise, g-
nmzden yirmi milyon nceki Miosen dneminde
Bu bulunan Ramapithecus Punjabicus ve Ken-
yapithecus Africanus'n insan trn meydana getirecek olan
ilk On iki milyon
nceki Pilosen dneminden hibir fosil da
milyon nceki Pileistosen dneminden ilk may-
mun grubu Austrolopithecus fosilieri bulun-
nk, bunlara gelinceye dek btn maymun grup-
bu grubun yerde
Bu maymun-insan fosillerinin ilki 1924
(1 60) J .D. Bem al, Bili111sel s. 596.
sistemleri ve gezegenler Bunlar
uygun iin gerekli tm sahip olan Dnya'da,_
milyar uzanan bir sre sonunda, belirtileri ortaya
Uygun
menin rn olarak insan ve onun zeka ve be-
cerisinin bilim
Bu sreci zetleyelim:
"Engels der: proteinli cisimlerin bii-
midir. Proteinli cisimlerin temel meydana getiren
evreyle srekli ve madde
( ... ) temelde bir hareketlilik tm
evren Protein maddesinin bitkisel ve hayvansal
zmleme, byme ve reme zellikleriyle beliren
biimi, evrensel zgl bir biimidir.. . Ya-
harekete, organik olmayan hareketin
...
organizma, evresinin etkilerine aktif tepki gsterir, bu-
nu yaparken de yeniden kazanmak zorunda bir enerji
harcar. ilkel protein maddesi, protaplazma
hcrenin iindeki albminli madde) evresinden bu enerjiyi
alma edinmekle En
ve ilkel organizmalarda bile var bulunan
giderek ve yeni organlar en yetkin bii-
mine, insan

Engels'in z olarak olmayan ve o bilgisi
erevesinde sorunu formle eden yeni verilerle ge-
J.D. Bernal, geriye dnebilir ve
bu molekler terimlerle tarif edebiliriz: Engels'i
leterek, 'hayat, protein-nkleik asit hare-
ket diyebiliriz. Btn ieren bir hayat
iin olmasa bile, bu, ve kendi
hayat ve en kk vir-
sne kadar her elementinin, sentezlerini belirli bir molekler
(159) Orhan Top!u!llbi!i!l! s. 337.
284 ve Bilim
rnekanizmaya gre biyokimyasal bir birliktir.
Uzun bir zaman iin bu, biyologlar yeterli bir
ama kkeniyle ilgili sorular hab1 ya-
Oysa bu denli ve mekanizma-
mevcudiyet sylemek ok
bir olur. Bylesine faraziyeler, ok daha ma-
zur bulunan ilkel efsaneleri uydurmaya ynel-
ten zihni sonucudurlar. Bu konuda bir
alternatif bulmak zordur, ama kkeniyle ilgili bir teori
bile.c
160
)
konumuza devam edelim:
(antropoloji) son bulgular gnmzden drt yz
milyon nceki Silur dneminde deniz
yz milyon nceki Korbondneminde kara bit-
kilerinin yz elli milyon nceki J ura dnemin-
de dinazorlada srngerrlerin milyon
nceki Eosen dneminde de maymun ve ilerde
muhtemel meydana Bu
kalma fosil gnmzden otuz mil-
yon nceki Oligosen dneminde olan Aegyptop
ithecus Zeuxis'in maymun trlerin-
den Dryopithecus'n
Dryopithecus Africanus verilen bir maymun tr ise, g-
nmzden yirmi milyon nceki Miosen dneminde
Bu bulunan Ramapithecus Punjabicus ve Ken-
yapithecus Africanus'n insan trn meydana getirecek olan
ilk On iki milyon
nceki Pilosen dneminden hibir fosil da
milyon nceki Pileistosen dneminden ilk may-
mun grubu Austrolopithecus fosilieri bulun-
nk, bunlara gelinceye dek btn maymun grup-
bu grubun yerde
Bu maymun-insan fosillerinin ilki 1924
(160) J.D. Berna!, Bi/itme/ Tarihi, s. 596.
Rodezya'da Daha sonra bu trden dzinelerle
fosil meydana Bu fosilietle birlikte bunlarca ya-
da Pi-
leistosen dneminin nc buz nce insan tr-
nn lde Neanderthal
bu ilk insanlardan biridir ve home sapiens Neanderthalensiz
Bu dnemin drdnc buz Nean-
derthal hemen tmyle yok Ama, bu
sona ermeden homosapiens verilen gerek insanlar dnya
stnde Srp gitmekte olan soyumuzun
Bu insanlar halinde var
Bu ilki de Cro-Magnon
Gnmze kadar gelen tarihini zet-
leyen bir hesap, milyonlarca hayvanca srd-
ren birdenbire ve ok bir evrime gir-
gstermektedir. Bu evrim gelecek ok daha
ve kestirilemeyecek, kestirilse de
mayacak boyutlara Btn he-
nz ilkellik olan insan, gerekten insan ol-
ma yoluna bylesine bir Birka
sonra klasik yitirerek ilkellikle
cak olan gerekten Uzmanlarca
bu hesaba gre insan, yedi ilk zeka belirtisini gster-
Sonra, yirmi ka-
dar on sekiz bu zeka belirtisiyle bir
Yirmi Elli
gelinceye kadar bir yirmi daha yontup
bir yapamadan Elli ya-
bir daha atarak,
Bir da yontup ve llerini g-
merek geip Oysa elli sekiz onun birden-
bire
mekteyiz. mlek yapmakta,
retmektedir. gittike
meye bir sonra, gre elli dokuz ya-
286 ve Bilim
madenierden yararlanmakta ve evler
ay sonra da alfabeyi nk sayacak ve
ca da unutmamak iin zorunlu olarak yazacak
Alfabeyi bulduktan yirmi gn sonra bir
ay sonra da kaleme Bylesine
bir gerektirirdi elbet.
iki gn sonra ondan iki gn son-
ra da buhar makinesini Dinamo ve motor, buhar
makinesinden bir gn sonra in-
mrnn son saatlerinde de telefonu, radyo-
yu, televizyonu, ve zel gemileriyle uzayda

srecini Alman bilgini
Friedrich Engels 'Ekonomi politikiler
(emek) btn zenginliklerin derler. Fakat bun-dan
da te sonsuz bir tm iin ilk temel
odur ve bu ldedir ki bir anlamda
dememiz gerekir. Yz binlerce nce, nc
zaman dedikleri, henz kesinlikle saptarramayan dnya tarihi
dnemi belki de onun
blgesinde -muhtemelen Hint Okyanusu'nun di-
bine byk bir kara zerinde- insan benzeri
son derece bir Bizim
bu Darwin
bedeni tamamen rtlyd, ve sivri
ve topluluk halinde stnde Bu
maymunlar, belki de zellikle biimleri
ellerine ve fonksiyonlar
dz yerde yrrken ellerini kullanma
dik biimde bir kazanmaya
Bylece maymundan insana en nemli
oldu. Bugn btn insan-benzer maymunlar ayak-
ta durabilirler ve iki ayak zerinde hareket edebilirler. Ama
bunu zorunlu hallerde ve pek beceriksizce yaparlar. Do-
diktir ve ellerini de ise el
kemiklerini yere dayar ve sakat bir kimsenin koltuk
riyle gibi bkk bacaklarla uzun be-
deni titretir. Genel olarak, maymunlarda drt ayak zerinde
yrmeden iki ayak zerinde yrmeye btn basa-
bugn bile grebiliyoruz. Ama iki ayak zerinde
yrme onlar iin bir son are hali olmaktan te
dik yrme nce bir kural ve za-
manla bir gereklilik haline geldiyse, bu, arada geen zamanda
eller iin gittike zorunlu
El ve meydana
maymunlar da grlr. gibi
el, ayaktan trl Daha me-
meli n gibi el daha ok
yiyeceklerin ve eder.
maymunlar ellerle yapar, hatta
gibi kt havadan korunmak iin mey-
dana getirirler. korunmak iin el-
lerle yakalar, ya da meyveleri ve bunlarla Ya-
insanlardan kopya ettikleri birok basit hare-
ket iin ellerini kullamrlar. Ama insana en ok benzeyen
bile eliyle binlerce yoluy-
la son derece insan eli ne kadar b-
yk burada Kemiklerin ve ile
genel dzeni ikisinde de Ama en ilkel eli,
hibir maymun elinin taklit yzlerce yapar.
Hibir maymun eli en bile meydana ge-
binlerce srede maymundan
insana eli
ilk hareketler herhalde en basitleriydi. En ilkel
hatta aym zamanda fiziksel bir gerileme gstererek
daha ok hayvana benzer bir duruma bile, bu ge-
dnemi ok daha stndr. akmak ta-
insan eliyle haline getirilinceye kadar, yle zaman d-
nemleri ki, bizce bilinen tarihsel dnem onunla kar-
nemsiz Ama el zgr
288 ve Bilim
hale ve durmadan yeni beceriler kazanabiliyor-
du. Bylece daha byk esneklik
geiyor ve O halde el, olmakla kalmaz,
zamanda bu rndr de. Ancak gittike yeni ha-
reketlere uyma, bu yoldan
daha uzun dnemler iinde kemiklerin yoldan ge-
mesi bu yeni, gittike daha hareketle-
re gittike yenilenen biimde insan elini Rafael'in
Tharwaldsen'in heykellerini ve Paganini'nin mzi-
yaratabilecek bir mkemmellik dzeyine kadar
tir. Ama el tek O, son derece bir
tm ancak tek bir Elin
btn beden de hem de iki yoldan. nce
Darwin'in gibi, byme korelasyonu yarar-
Bu yasaya gre, bir organik
belli biimleri, onlarla olmayan par-
belli biimleriyle her zaman Bylece, hc-
re ekirdeksiz kan hcrelerine sahip ve iki ek-
lemle (kandil) ilk btn hay-
vanlarda hi eksiksiz; emzirmek iin st bezeleri de
Bunun gibi, memeli hayvanlarda atal kural
olarak getirmek iin ile Belli biim-
lerdeki aradaki durumda
teki beden biiminde de de-
sebep olur. Gzleri mavi olan tamamen beyaz ke-
diler her zaman ya da hemen her zaman elinin
gittike ve buna paralel olarak dik
hi byle bir korelasyon yoluyla organizm-
teki zerinde de etkisini Elin ge-
belirlenebilecek biimde geri kalan orga-
nizmaya etki daha nemlidir. Daha nce
zere, bizim maymun sr halindeydi, btn hay-
en olan toplumsal olmayan bir
nceki ecdattan Elin
zerindeki egemenlik her yeni
ilerlemede
maddelerde srekli olarak yeni, o gne kadar bilinmeyen zel- _
likler te yandan destekle-
me, etkinlik hallerini ve bu et-
her birey iin bilincine gittike yak-
zorunlu olarak ediyordu.
insanlar, birbirlerine syleyecek bir nok-
taya kendine bir organ Maymunun
durmadan daha modlasyon el-
de etmek iin modlasyon yoluyla ama
biimde ve birbiri
ahenkli harfleri sylemesini ... nce sonra onunla
birlikte dil, bir maymunun beynini etkileyen en nemli iki dr-
t ve bu etki maymun beyni, btn benzer-
ok daha byk ve ok daha stn bir insan
beynine
Engels'in de gibi insan rndr ve
bir hayvan olarak (biyolojik) evrimin so-
nucudur. evrimden insansal tarihe emek-
le hayvansal abadan bu
bilinli Emek ve bilin, birbirlerinin
olarak, insana zg bir diyalektik Yksek hayvan
trlerinde beliren zeka ve onunla olarak bulu-
nan aba, evrim sonucunda, insansal bilin ve bilinli
Bu pek uzun bir evrimin rndr.
Hayvansal zeka ve aba sadece yararlanmakla kal-
uygun olarak ona egemen olun-
ca onu meydana getiren
ve bu yzden o ko-
indirgenemez. Bilin ve eyleminin, birbirlerinin
olarak etkilernesiyle uzun bir evrim sonunda
alet ve hayvandan olarak kendi kendini

(161) Orhan Toplu111bili111 s. 206-208.
290 ve Bilim
ve elierin ernekle kulla-
zorunlu olgu-
sundan geerek dil-bilin olgusunu meydana Bilin
toplumsal ve iinde evresini ve ken-
disini zihinsel srelerin
dil gibi kurma ve ilk
beri dil temeli zerinde Engels,
ortaya maymun beynini bilinlendi-
rerek insan beynine dikkat eker. Bilin, sade-
ce insanda bulunan en yksek biimidir. in-
sanlann sosyo-ekonomik retim faaliyetleridir. Ancak retim
srecindedir ki insanlar toplumsal iine nesne-
lerin zelliklerini ve evrelerini kendile-
rini de Bundan trdr ki, bilin toplumsal bir
olgudur ve toplumun asla

toplumu insan usu, insan bilinci ve in-
san de Bilin, ellerimiz,
gzlerimiz ve sz konusu gibi ba-
sit bir rn Bilincin ortaya ve grevini
yapabilmesi iin temelinin top-
lumsal (toplumsal ve insan toplumu) da ge-
reklidir. bilinci, karakteri itibariyle
toplumsal toplumsal ve hare-
olarak ortaya Bir ocuk
ancak bir insan iinde bir insan olabilir.
z, tek bir bireye zg ve soyut bir de-
toplumsal tmdr' . Bu gerek genel olarak
insan konusunda herhangi bir yrtmeyi gereksiz ve ola-
btn bir rn-
dr ki bir elma da, elma btn bir
rndr). toplumsal soyunun yz binlerce
deney ve bilgi sahiptir."C
163
)
C
16
2J Orhan Toplumbilim s. 46-47.
(1 63) A.g. e., s. 209.
yksne dair bu genel bilgi ve srecin
rgsnden tekrar efsanesine dnelim.
Buna gre tm bitki hayvan cinsleri, insanlar ve hat-
ta tm bugn bilinen haliyle yle ki, Mu-
hammed dnemindeki dokuma ve elbiseler bile
"Ey yerlerinizi rtecek giyimlikle sizi ss-
leyecek elbiseler gnderdik. .. " ifadesinde gibi, Al-

Yani yksnde evrimin hibir trne,
onun becerisine yer yoktur. yle ki, "ilim" de-
nen her trden bilgi de Allah belli insanlara ve tabii
ilk insan Adem'e Elbise, stelik yerleri rt-
rnek" gibi bir amala, Allah "gnderil-
Tabii bilimsel olarak bunlar ancak birer
bitkilerin de en il-
kel biimleriyle ve giderek
sadece belli yerlerde olan kimi bitkilerin,
yerlere insan giderek bugn-
k ve niteliklerine gelinceye kadar pek ok
gereklerdir. Bunun gibi pek
ok bilginin de gibi evrim, maddenin
tm biimleri iin, mutlak bir yasa
ok kesin biimde ki kendileri-
ni belgeler olan en eski insan-
hayvan Az nce bilimsel
izelgedende gibi; 15. yz-
20. kadar geen zaman,
takvimi iinde gne insan ilk zeka
belirtilerini yedi gstermeye ve bundan son-
raki on sekiz te bir yetenek gstererne-
tir. Bu sre, gerek takvimle milyon fazla zamana
gelmektedir. Bundan sonraki yz binlerce zama-
kullanma becerisini
mekle Bu uzun srete insan nce
tirmeyi sonra ondan ve koruma olarak
292 ve Bilim
giderek etlerini ve
mlek Her ok ve
tab bu bilin de Bu ve daha sonra-
ki uzun dnem boyunca insan tannlara yer
nk daha yaratacak kadar bile bilinci.
Bundan sonraki on binlerce iinde, lm yoluyla kay-
sevdiklerini gmmeyi Bu arada
tesine geip dilini top-
birbirleri ile
ma benzeri deneyimlerin ve ta-
b av tekniklerinin Bu yz binlerce
zaman diliminde insan, ne bulur ne avlayabilirse onu tketen
konumuyla henz retmekten Daha sonra
ve dinsel inanca olan ilk talihsiz bu
dnemlerde
retimin nce av biim-
lerinde beceri gsteren kabileler, bereketli inan-
daha nceki deneyimleri kutsayan by yntemleri
tirdiler. Av becerisi veya yarar gre, hayvan
ve bitki cinslerini kendilerine totem Belli suretler, sem-
boller kullanarak, temsili danslar yaparak hayvan ya da bitkinin
Bu arada kutsal
yasaklar evriminin
bu dneminde, rn olan ilk
inan biimleri ortaya Sonraki on bin nce ok
ve giderek tek ondan medet umma
bu arkaik dnemden
sre iinde ve sonra
birka trle olarak bitki retmeyi do-
zerinde etkili farkederek nemli
bir kilometre daha geride Bu dnemde in-
san ev da Yabani
remesinin gzlenmesi bu sreci deneti-
mi almak istemesi ile retimine geildi. zetle s-
regelen tarihinde, nceden bir bilgiye
hi tam tersine her basitten
feelitip retilerek
sayesinde egemen ilk
bira yapma, dokuma, alet yapma, retme, ev yapma gibi
ok nemli bir dizi yeni teknik Bu s-
rete komnal zel mlkiyete g-
ryoruz. ncelikle av yemek ve
giysi ile olan zel mlkiyet, giderek
Bylece retilen-sulanan ortak ve ortak
ortadan Yani insan bilinci ve yetenekle-
rini zel mlkiyet, ve de icat et-
srete, bencillik, ktlk gibi ahlaki
olumsuzluklar kazanan genel ilerleme seyrini ahlaki
erdemierindeki olumsuz
olumlu ve olumsuz kendi rn olan
her gibi, dinsel inanlar da bu ortaya
yor. Pek ok soruna getirememesi, bu
gtryordu. Bylece insan ken-
dini, bizzat kendi imgenin durumuna d-
oluyordu. M. 8000-3000 Neolitik
Devir'de Devri), rnn iin ayinler,
festivaller, adaklar iyice bilinci
her tannlara gcnden umut
her icat ediyordu. da
gibi; "(insanlar) kendi beyinlerinin hayaledere ege-
men Onlar ki
nnde yere
Her toplumun kendi olan sryle sryle ta-
biimi, zamanda doktor ve sihirbaz olan din adam-
ve anlatan ykleri
en Son-
radan tek elinin ortaya da, bu zengin din kl-
trnn rn olarak, din felsefesi en olan ve
esatetten kurtulmaya Ya-
sadece kendisine ta-
294 ve Bilim
lebi bu inanta -
zm iin gerekli motivasyonu Bylece bu
kk Sami kavminde tek bilinci, M. 5. yz-
itibaren Tevrat Mukad-
des/ Acik) ile birlikte,
Tekrar geriye gidersek, milyon tarihin-
de, genelde zerinde denetim kurmak iin ilk
tarihi, hi de uzak
Devri'nden sonra
onun bir olan tunun yeni bir a-
Tun Devri'ne girecekti. Bu dnem iinde ilk deniz ta-
olan ilkel gemiler Bunu takip eden bir
da yelken oldu. Keza bunun kadar nemli bir ge-
tekerlek ve hayvan kuvvetinin ilk araba-
icat edilrnesiydi. Bu iin ok nemli ge-
bir dnemde saban
icat edildi. Bu sonucu olan ticaretin ile
lleri, hesap ve icat etti. Tabii nceleri tm
bu olduka ilkel ve gnmz ok
yetenekteydiler. Ancak nceki milyon-
larca sre bunlar ok byk ve
sonraki yolunu
narak maddi temelini Nihayet ta-
retimin dngs ve kutsal gnler, astronomi bilgisine
olarak takvimin ve her
gnmze

bilgilerden de ki insan son 5-6
bin dzeye iin, milyonlarca bir ev-
rim Bu evrim iinde, bizim gibi bir insan olarak
tasavvur edilen "Adem" ancak 5-6 bin ncesinde yer
Halbuki tarihi, bunun en az 300 ncesine uzan-
dini kitaplarda geen Adem'e
zaman da dnyada, tek bir Adem veya Adem
(164) bilgi iin bkz.:J. D. Berna!, Bilimler Tarihi, s. 68-102.
ailesi renk, dil ve
kinlik dzeyleri ve birbirinden habersiz olan, bin- .
lerce Adem(!) bilimsel gerekler
gsteriyor ki, tarihinin Adem gibi bir ya-
yer gibi, glerden, insana hediye
en kk bir bilgi de sz konusu insan-
sreci, tamamen kendi
ve bu srecinde elinin, dilinin, bilinci-
nin ve sonucudur. Bu srete, tannlara
yer gibi, aksine insan bilincinin rn ol-
ile
Dini olan bilimsel gelecek yz-
boyunca olumsuz Mutlak
kadir, her trden koyan ve
bir "br dnya" cenneti fikri,
kaderci olmaya Bu yzden
din bilimsel srecin
pek ok durumda sama hurafelerini iin,
bilirnin de
Gerekten de bugnn bilgi dzeyi ile
bir Adem ile bir in-
tarihi ile hem ok daha
bir izleyecek hem de dn-
yadaki ilk gnlerine bilgimiz, ok daha zengin
ilk bilinli izler dnemden ncesine
bilgi, insana benzer ama insan olmayan fosillerin
ibarettir. henz insan olmayan bir gel-
gstergesi olan bu fosiller, insana ok benzer. Kendini
rtmeye yarayan, basit bez retecek dzeye gelince-
ye kadar ifade edilen
egemen cins kabul eden ve ok ahlak iin-
de dnemler da biliyoruz. Bu yzden ilk in-
Adem denen, bilinli, 'utanma' duygusuna sahip, giyin-
meyi bilen, cinsini kendi hizmetinde kullanan,
kendine ahlak sahip, yeryznden ok da-
296 ve Bilim
ha gereken cennette pek ok ve grg
tecrbesi olabilir? stelik Ad em o dnyl-ya
her bugnk gibi sylemek iin,
bilgilerinden tamamen yoksun bir karacahil
dpedz demagog gerekmez mi?(*)
tarihine bu zetten de ki, insa-
"Adem" verilen bir masal in-
san ncesi bir Onun da slalesi, maymuna, onunki
de ta ilk organizmaya, onunki ise organik olmayan mad-
deye kadar Dnya'da - Adem hareketle,
Adem insanlar bir yana gerekte Adem
diye bir
Adem, daha anda biliyordu. Oysa
eylemi, dnyada ilk grnmesinden yz bin-
lerce sonra ortaya ve stelik dinlerin ortaya
dnemdeki ok szekl ve sistematik dzeyine
iin, yine yz binlerce gemesi Ne var ki Adem
yks gibi eski din yer alan, nce tek
mmet sonradan blp diller
yks de Kur'an'da Oysa tarihi-
nin hibir dneminde tek mmet topluluk-
anda yerlerde var bir
(') Burada, gnmzde dzeyi ancak bir espri konusu olabilecek bir
gerek ile gibi ilk bulgular bize o dnem
insan ve hemen hemen her trden bilgiden
yoksun, yeterli uzak gsteriyor. Bu gtrmez bilgiler
ok daha fazla bir de kabullenmek zorunda
Adem'e noktada, onun da her byle
ilkel kabullenmek kabul edemez ilke-
liktc bir yer olan cennettir sz edilen!.. Adem'in kavramsal iin de geerli-
dir. Melekler Adem'e "btn isimleri Oysa Adem
ve nesilleri, boyunca cahil bile hak ederneyecek denli ilkellik

( .. Bakara-213'te ".nsanlar nce tek mmetti. anla
iin Allah onlara ve peygam er er yo ifadesine Hucurat-
13'te, "Ey insanlar, biz sizi bir erkek bir Ve birbirinizle
iin sizi kavimlere ve kabildere .. " denir. gibi,
Bakara-213'e bizzat "birbirinizle
iin Hucurat-13 bir yana, iin
da zordur. tek bir "Adem" slalesinden aksine de-
mekanlarda siyah, beyaz vb. da
yana, dil de kk topluluklardaki gereksinimlerin, }
rn olarak ortaya Beynin sol ko- .li
harekete geiren blge (Broca blgesi) ile buna para-
lel olarak meydana gelen ko-
Yani her gibi basitten
nce szck telaffuz sonra szckler ve gi-
derek ilkel dzeyde ok dil Bu dille- f
rin bir kullanan
olarak ortadan ve kalan diller de kullanan
gereksinimlerine cevap verecek
tir. Yani dil de Adem'le birlikte
iinde ve bu sayede hayvandan
evrim hayvan '":
esprisi bu ifadesidir.
r-
Gnmzden drt yz bin ncesine
dir. Pirene bulunan Tautavel anatomisi
zerinde drt yz bin ncesine ait bu
iskeletin, iin gerekli zelliklere sahip f'
ancak henz (a), ve (u) seslerini ve dilin belli bir
gerektiren (k), (g), (z), G) ve gibi sesleri telaffuz edecek ge- '
yoksun ortaya zetle, ...5
kelam diyen Tevrat olmak zere, onun
Arap kltr birikimi erevesinde
hali olan Kur'an dahil btn kutsal daha
temelsizdir. nk, nce eylem ,
iin ve dil, buna
ralel olarak yz binlerce
Bir bilimsel bulgu ya gre, Antik da b
sresi o anemde, insan mr or-
talama yirmi gibi bir sre iken gnmzde, ortala-
ma Bu gerek de bilinli bir
sz konusu aksine uyum yetisi artan
insan evrimini ortaya Dnyada-
ki sresini yirmi olarak saptayan
men, mrn gryoruz.
298 ve Bilim
tarihsel srete ortalama sreleri iki olan
kedi ve kpekler, daha uyum yetenekleri ile
srelerini on ortalama bir
elde Demek ki varolan ller
Bu durum da srecin, bilinli bir de-
maddi gsteren, tipik bir

yandan halen dnyada siyah, beyaz,
insanlar daAdem yks ile Evrim ger-
reddederek gnmz Adem prototipinin r-
n olanlar, gibi
meden srdrme" ile insan cinsleri
daki yoksundurlar. Oysa
gnmzde ok iyi biliyoruz ki soydan-gelirole ku-
geen zellikleri, evre ve
sonucu olarak ve bu da, evrimin
bir yzn ortaya koyar.
"Darwin'in ortaya btn halindeki
evrimi btn hayatta yer alan ortak molekl srele-
rinin evrimini de kapsamak zere yeryznde ha-
organik Bu da ortaya,
yeni ve byk bir sorun daha bu bir tek kimyasal
bakteriden insana ve kadar bi-
imleriyle oluyor da kendi kendini srdrebiliyor? ( ... ) Ha-
kkeni ve bununla, gezegenlerin, ve galaksi
sistemlerinin kkeni sorunu
yor. Mikrokozmos ile makrokozmos ast-
rolojinin mistik hayal aleminden deneysel ve denedenebilir
olgular
" ... tarihinde ilk kez, nebuladan siyasete ka-
dar tm bilgi kesin bir umabiliriz.
Bu genel tablo, ilkin astronom Charlier'in uzay-
da fakat gerekte btn geerli karakteristik
bir ortaya Her yerde kutu kutu iinde bi-
rimlerden bir sistem gryoruz; bunlar belirli bir
mada daha byk birimleri sonra on-
lar da yeniden gaz ve tozdan,
kmeleri galaksiler, kmelerinden, ga-
laksi kmeleri ve meta galaksiler galaksilerden meydana gelir.
Buna benzer bir biimde nkleik asitler gibi karakteristik mak-
ro molekller hcreleri, onlar dokular or-
ganlar hepsi mekan-
da zamanda da var olan dzenlemelerdir. Her bir kar-
birim kendi evriminin belirli bir her yerde
oranda olmak kendini gsterir, zira henz an-
da olan bundan iki ya da mil-
yon nce organizmalar var

Bernal'in ifade bilimsel gereklik nedeniyle, Darwin
Teorisi ile izilen evrim geersiz
olsa bile, bir evrimin rn ger-
glgelenmiyor. Yani kimi evvellerin, bilim s-
reci iinde, Darwin'in bilim tarihi nitelikte
olan ha-
reketle, Adem efsanesini
yoktur. nk evrim, organik ve
m bilimsel bir gerek bile.
Bilim felsefesi daha 19. itibaren, ev-
rensel ve bilimsel verilerden hareketle, felsefi
dzeyde ortaya Buna gre, "Evrendeki olay ve ol-
gular, birinin brnn de gerektirecek
iinde "( .. . ) Evrenin maddesel bir-
bu ve temelidir. Tm olay ve
olgular bu maddesel temelden yola birbirlerinden t-
Evrensel ne ne
toplumun ne de bilincin ve
"( ... ) Evrendeki tm olay ve olgular, maddenin zaman ve uzay
iindeki hareket ve ve rndr.
Bu srekli maddesel nitelike olay ve olgular mey-
J. D. Berna!, Bilimler Tarihi, s. 19-20.
300 ve Bilim
dana

felsefi olarak kabul gren bu gerek, sonraki
da da Einstein maddi planda Ge-
nel Einstein, "hareket ne
olursa olsun btn sistemler iin ve
"(diyalektik materyalizmin) felsefe diliyle ileri evren-
sel bylece, fizik diliyle dile ve
Btn dogmalara do-
Einstein, bu evrensel zel kura-
sonraki on iinde tir. ( ... )
gibi, ne mutlak zaman, ne de mutlak
mekan Evren, zaman-uzay-hare-
ket-madde ibarettir." demektedir. <
167
) Ve en
ilkelden en hibir da bunun ele
maz. Esasen fizik veriler temelinde btn srelerin
ileri srerken ve mutlak bir
iddia ederken Einstein, diyalektik materya-
list felsefeyi zamanda, be-
ve daha 17. kendi kendisinin ne-
deni olan ve var olmak iin hibir muhta bulun-
mayan diyerek, sonraki dnemde bilim felsefesinin
mine nemli sunacak olan filozof da

Dnyada yeryz
da, din evreleri bunu, gnahkar
afet Ne var ki bilim bu safsatalata son
verdi. her biri belirli bir birikimini temsil
eden tabakalarda, fosiller sz konusu hay-
o zg srn-
genlere ikinci tabakadan, memetilere ise nc tabakadan
nce ... Bylece (ve tabii Kur'an ve
hepsinin temeli Tevrat'taki) hikayesine inanmak gittik-
(166) Orhan Felsefe s. 101 .
(167) A.g.e., s. 126.
e daha

"Evrim kuramma giden yolun jeoloji ve paleon-
toloji (fosiller bilimi) 18.
rak daha alt (daha eski) katmanlardaki fosille-
rin daha ait katmanlara (daha
zamanlara) fosillerin giderek daha e-
ve daha gzlem-
lediler. Fosillerin incelenmesiyle dnyada bugn var olmayan
ok trlerinin vaktiyle
Fosiller, trlerinin, iinde
(iklim gibi) uygun
gsteriyordu. arkeopteriks gibi 'ara' fo-
silleri, ilkel srngenlerden evrim geirerek ortaya

Tabii bu, ara fosillerinin ar-
keopteriks'in) srngenlerle bir kpr oldu-
kabul etmeyip onun bir cinsi iddia
ettiler. peneli ve bir bu! Bu ve
benzeri bilim gelecek nesiller hi
kusuz espri rneklerine Luther'in drt yz
nce Kopetnik gster-
meye bir astrolog" ve benzeri pek
gnmzdeki gibi ...
Fosil bir var ve hi
kusuz bu dnemde ok nemli anda elde
bulunan fosiller evrimin tm kesintisiz olarak gz-
ler nne yetecek zenginlikte Ama insanlar
evrime de szde kuramma
elimizde bulunan da Gelinen
noktada konusundaki da gn getike iler-
lemekte ve drst bilim ile konu ya-
(bu noktada belirtmeliyiz
(168) J.D. Berna!, BilifJJier Tarihi, s. 424.
(169) G. Gnen, Bilim ve Sanat, s. 47.
302 ve Bilim
ki, drt elle her yerde
Piltdown bu en kk anla_m-
da glgeleyemez. Elli bilim sahtekarlar,
bilime, bilim gvensizlik yaratamaz. nk,
saptama yntemlerini 'Piltdown denen ka-
gerek bir fosil ortaya koyan yine bilimsel
yntemlerdir. "(
170
)
Tekrar srecin dnelim: Darwin 1860'ta Trlerin
Kkeni'ni bilim ve din ok ve
sert bir sreci oldu.
siyasi nitelikteydi. Dini evreler, gk cisimleri ve di-
pek ok konuda yitirdikleri en son ve
nem konusunda yitirmeye hi niyet-
li bilimsel-
bir yoruma engellemek iin her sonu-
na kadar kullanmadan teslim Yine de bilim
evreleri Darwinizmin zaferi engellenemedi. Nite-
kim Trlerin Kkeni, "biyoloji biliminde muazzam bir z-
etkisi ve ortaya btn
geerli olan tek bir ilke

Darwin ncesi, "ilkin 18. Diderot, Rabinet,
Charles de Bonnet gibi
ni ileri srdler. Antik en byk
nr Heraklitos'dan beri srp gelen ve durgunluk
bylelikle, yana byk bir
oldu. 19. Lamarck, evrimcilik trlerin bir-
birlerine yoluyla Lamarck,
bu trllk olgusunun evre
ileri evresel trleri ve
karakteristik zellikleri
1- ileri
tr, 2- evreye uyma 3-
(170) H. Caner, Bilim ve Sanat, s. 54.
(171) J.D. Bem al, Bililliler s. 425.
evreye
lardan
clk Lamarck, evrimin sadece ev-
reye uyma ileri Daha
sonra bilgini Darwin, 'evre'sine
olgusu ekledi. Bylelikle kimi trlerin olup da ortadan
da oluyordu. Bundan tr-
lerin eski trlere gre gittike glerup de
daha da 20. bu
trlerin birdenbire ve
ileri sren
bilgini Darwin'in byk nemi, kendisine gelin-
ceye kadar kurgusal olarak olan evrim
ve kesin bir
Darwin'in gerek zetle
da iine alan evrimle bu evrimin itici
gc ve bunun sonucu olarak
insan da bu srete bir hayvan trnden meydana gel-
Darwin'in bir dnya gezisinde elde bol bi-
limsel gzlem bu seik
Bylelikle daha nce Lamarck ileri srlen soyae-
kim ve 'evreye uyma'yla evrim ve Diderot, Rabinet, Charles
de Bonnet ileri srlen, trlerin
yoluyla evrimci bilimsel bir
kesinlik Darwin zetlenebilir:
stnde yerler bu dar
alanda zorunda bulunan
bu
Bu kavgada gc olanlar ve trlerini srd-
rr. Bu, bir bylesine bir
evrimsel bir iinde trlerini sr-
drmektedirler. ayakta kalanlar belli zel-
likler gsterenlerdir. Bu zellikler sayaekimle yeni
304 ve Bilim
gemektedir. Bitki ve hayvan zellikler
gsterenleri birbirlerine yeni trler elde
bile bu daha
ve olarak evresel etkiler, organiz-
malarda meydana getirir. Bu
gibi da olan
yok ederler. olan
ise Bu demektir ki, ev-
resel uyabilenler ve trlerini srdrrler,
evresel uyamayanlar ise lp giderler. bu, bir
seme, Darwin'in deyimiyle Bu
da olan organizmalardaki nkleer nk-
leik asiderin molekllerine ve cinsel hcrelerle yeni
Soyaekim ya da bu maddi ilet-
kenlerle zellikle-
rini dile getirir. soyaekimin maddi ilet-
kenlerini bu nedenlere
metafizik temelinden organizma-
larda soyaekim evresel etkilerle meyda-
na gelen hem bireysel hem de gsz ev-
rimsel gleurneyle yeni geerne-
yerek trsel Organik do-
birbirlerine bulunan ve

Bundan
trdr ki ocuklar ana hem benzerler hem de
benzemezler. Ana olan hibir ocuk yoktur
ve olmaz. nl bir deyimle bulunmaz'.
bu iki ger-
Ve organik ya-
yeni zellikler biriktitir ve
yeni trler retir. organiz-
ve srekli olarak ev-
reye Evcil
yapay
denir. yapay
hayvanlara ve bitkilere beri
lerdir. beri st iin inek, ko-
iin at, yabani bir inekten ve attan ok bir
Sonu olarak trler, ileri gi-
bi etkenlerle ve
bugnk biimleriyle birbirlerinden
Bu bilimsel gerekler, evrene bin bir
bien ve gkle yer btn gn
iinde ve bugnk biimlerle bildiren kutsal
kitapta, vb. gibi metafiziksel
kknden Darwin'in bilimsel so-
kendince ortaya ok daha nemli-
dir.' (t73)
19. gerekten de biyoloji ve iin
bilimler nemli gstermekteydi. Darwin ile
dnemde "Von Bauer'in yeni embriyoloji bilimi,
gibi byk gruplar iindeki bir-
birleriyle olan ortaya
teorisi, trlerin duruma getirdiyse,
hcre teorisi de bireylerin yle duru-
ma getirdi. V e her ikisi de evrim paralel bir
izgi izlediler ...

Pasteur'n "asimetrik molekller reten kimya-
sal faaliyetiyle ilgilenirken kfler zerinde deneyler,
onu fermantasyon proseslerinin nedeninin herhangi bir
kimyasal tepkime organizmalar
Bu zerine Pasteur, mikrop teorisini
rarak bilimsel da
"Priestley ile ve Lavoisier'yle
pinrnacik devrim, hayvan olarak besin
maddelerini yakan bir termik motor ve bitkilerin bu
(!73) Orhan Felsefe s. 53 ve s. 380.
(174) J .D. Berna!, Bilimler Taribi, s. 427.
(175) A.g. e., s. 428.
306 ve Bilim
prosesi tersine uygulayarak, dokular
meydana getirmekte ve oksijeni atmosfere geri vermekte
(
176
)
Bu ve benzeri daha pek ok bilimsel evrim d-
bilimsel temellerini ederken, evrim teorisi, din-
sel temel grd.
"Darwin'in uzun sren jeolojik ve biyolojik
gzlemlerin bir sonucu olarak daha sonra geldi.
bu teorinin kabulnn yneliminin
sonu demek igdsel olarak sezen kilisenin ve
toprak sahiplerinin direnmeleri teori ok daha n-
ce kabul edilebilecekti. ( ... ) Bir yeniliki olarak Darwin,
olarak Kopetnik'le Din ayakta ve kadim
astronomik dnya neden ol-
nerdeyse Ama
zellikle grnmne haLi
Darwin'den sonra ise tarihsel bir olarak Tek-
vin pek bir Durumu kurtaran uy-
gun formller dek aradan epey zaman geti ve
sonunda dini bir dzlemde ve ka-
ba olgular imkan
ileri srld. Edmund Gosse'nin P. H. Gosse; hikmet
sahibi fosilleri, kayalara, dinsiz jeologlara cehen-
nem iin ciddiyetle ileri srd,
ama bu bir bulmak iin ortaya zor-
lama bir olarak kabul edildi. Papa Pius XII'nin 1948'
de Tekvin'in ilk blmnn mecazi olarak gerek-
sonra, tutucu
gzyle
Tabii bitme fazla iyi
niyetli bir yorumdur. yle grnyar ki dinsel
dan kaacak tm delikierin kadar srecek ve
(176) A.g. e., s. 432 ..
(177) J.D. Bernal, Bi!iiJIIerTarihi, s. 437.
ancak o noktada, Papa Pius XII'nin dinsel evre-
lerde "durumu kurtaran forml" olarak genel kabul grecek-
tir. Esasen nceden de gibi, bylesi bir durumu
kurtarma forml Kur'an'da Ancak evrim
kuramsal henz saman plerinden
mevcut srete, din evreleri evrimin devam
edeceklerdir. stelik dnya Amerikan yeni
rivayetini ok daha nemli gr-
mekteyiz.
'SO'li Amerikan yeni
Enstits vb. gerici kurumlar masa-
sz edilebilecek bir sav ve ev-
rime amalayan
ABD ve devlet ve
ile bu bilim top-
lumda egemen ideologlara bu
mada grev ise da ihmal et-
meden- rnlerini kendi
dillerine evirerek kullanmaktan ibaret. durdurmaya,
ynelik olan bu abalar, sonuta
krek ekmekten anlam
"Darwin'in zaferi evrimi ziyade bunu bilimsel
olarak makul bir haline getirebilmesiydi.
Onun sayesinde, evrimin cereyan ve etmekte
birka herkes kabul edildi. 19. yz-
byk lde, hayvan ve bitkilerin biimle-
ri mevcut en muhtemel zincirini saptamak,
bir evrimin aile izmek geti.
20. ise, ilgililer, evrimin yeni
biimlerin ve niin, ne zaman ve nerede meydana gel-
diklerini bulmak Bu alanda nihai bir
sonuca biyoloji biliminde nemli fark-
da bu ortaya

(178) J .D. Bem al, Bilimler Tarihi, s. 624.
ancak o noktada, Papa Pius XII'nin dinsel evre-
lerde "durumu kurtaran forml" olarak genel kabul grecek-
tir. Esasen nceden de gibi, bylesi bir durumu
kurtarma forml Kur'an'da Ancak evrim
kuramsal henz saman plerinden
mevcut srete, din evreleri evrimin devam
edeceklerdir. stelik dnya Amerikan yeni
rivayetini ok daha nemli gr-
mekteyiz.
'SO'li Amerikan yeni
Enstits vb. gerici kurumlar masa-
sz edilebilecek bir sav ve ev-
rime amalayan
ABD ve devlet ve
ile bu bilim top-
lumda egemen ideologlara bu
mada grev ise da ihmal et-
meden- rnlerini kendi
dillerine evirerek kullanmaktan ibaret. durdurmaya,
ynelik olan bu abalar, sonuta
krek ekmekten anlam
"Darwin'in zaferi evrimi ziyade bunu bilimsel
olarak makul bir haline getirebilmesiydi.
Onun sayesinde, evrimin cereyan ve etmekte
birka herkes kabul edildi. 19. yz-
byk lde, hayvan ve bitkilerin biimle-
ri mevcut en muhtemel zincirini saptamak,
bir evrimin aile izmek geti.
20. ise, ilgililer, evrimin yeni
biimlerin ve niin, ne zaman ve nerede meydana gel-
diklerini bulmak Bu alanda nihai bir
sonuca biyoloji biliminde nemli fark-
da bu ortaya

(178) J.D. Berna! , Bili111ler Tarihi, s. 624.
308 ve Bilim
gibi biliminsanlanrun evrim
zerinde evrimin yntemleri zrinde srmektedir.
ve evrim erevesinde bir kez daha
din-bilim konusunu
ken; "ol deyince oluvermek", "znel bir ama erevesinde
yaratma", gnde her yaratmak" gibi
bilimsel erevede en kk bir yer du-
masal/ yk diye nitelememiz,
ki ok da gibi, de-
hedeflemektedir. Bu noktada Dar-
win'in Evrim Teorisi'nin tm henz karutlan-
bu bilimsel nemini azaltma-
bir kere daha Bu teori, soruna ge-
dini ortaya
organizmalardan evrim yoluyla bugnk
konumuna
belirsiz metafizik gler ve
gnmz bilgisi
cahillere veya dinci demagoglara zg Bilimin
verileri zerinde kalem oynatacak kadar olmak bu

bilimi ise bir
garabet Nurbaki'nin
"Evrimcilere gre gnmzde evrimin gzlenememesi-
nin nedeni evrimin ok milyonlarca mey-
dana Halbuki 1965 dep-
remlerle yeni bir ada (Surtsey), bu adada, tam bir
da yz binlerce bcek ve bitki ortaya Nereden
de hala

Sz konusu bcek ve bitkilerin
ilgili bilimlerin alaruna giriyor. Ancak ki sz
konusu gcnn ve evriminin de-
vam ve bir kez daha rnekleridir. Yani gerek
(179) H. Nurbaki, Kur'an'dan A]etler ve Gerekler, Cil III, s. 52.
1
l
kendisi gerekse bcek ve bitkiler, yoktan var
evre hareket ve rn ola-
rak ve tabii, kendilerini bir nicel birikimler sreci
ortaya
ki daha nce dzenlemeyi" bi-
Dnya'da, yeniden yaratmaya her trl dini
yorum iin yandan uygun evre
diyelim ki bir gibi bir srede, sz konusu bitki ve b-
cekleri ortaya ile veya cins
bir paralellik olabilir. stelik bu
bir remesinden, evrimin
yz milyonlarca sonucu
ranlara; 'Peki "ol" deyince oluverme bir sryor?' diye
sormak Birincisinde; ze ev-
resel bir sadece bir zamanlama
Bu da ve evresel
ilgilidir. Oysa ikincide nitelikseldir.
Nurbaki; "Evrimciler uymayan
savunurlar. rnek olarak gsterirler. Halbuki
bir milyona varan trleri nesli yok olan canhlar
yz gemez. nemlisi, ok zor olan mil-
yonlarca (nk) Allah yle iste-
O, hayata ve demektedir.
Bu noktada Rum-30'un da zenle cmle-
yi " ... yoktur ... ". Do-
Kur'an iinde, -yze bizzat Nurba-
ki'nin yok olan canhlar, stelik
bylesi bir yok onun sonsuz ve y-
ile de "bilinli,
mkemmel kurgusu iinde, yok olan soru-
nu, "nk Allah yle diyerek basite
maz. Sz edilen rnekler, olsa olsa
sonradan eserlerdir(!) ki bu noktada id-
(180) I-t Nurbaki, Kur'an'dan Ayetler ve Gerekler, Cil t III, s. 54-55.
3 1 O ve Bilim
geersiz olur.
Esasen gk cisimlerinin hareket ve dengelerinin,
tamamen bilimsel ispat-
sonra, henz olgu ve olay-
"Allah yle diyerek
nk bilim, her ama her kendini
turan ve evreleyen maddi iinde, mutlaka bir
hem de kesinlikle bir oldu-
Bilim iin henz olgu ve olay-
sadece bekleyen
ibarettir. olgu ve
bilimin henz az eski dnemlere zg ilkel bir ifa-
dedir. Bilimsel verileri bir yandan yan-
dan henz kimi olgu ve "Allah byle
istedi!", mucizesi!" gibi ifadelerle gn-
mz bilgisinden yararlanan ancak, hala bin n-
cesinde ve bilimsel etikten yoksun insanlara
zg bir
Bu bir yana, halen
zaman henz olan- pek ok pek
da ortadan
bir Bilinmelidir ki bu
noktada sorun fiziki g sorunu ok gl
ve byk bir iin uygunsuz ise o yok olurken pek mi-
nik ve grnen pekala ya-
Daha nemlisi; dinozor, mamut vb. dev ya-
yeryznde grnmesinden milyonlarca
nce ve yaratan ve
evresel ortadan paralel olarak, tken-
dikleri bilimsel efsanesinin bir iflas bel-
gesidir. Her bilen, her kadir bir her bi-
linli olarak ile bu durumun
steli k bu erevede, hi de bir i sahip olmayan
gvde erkek memelilerdeki meme da
maz. Bilinli bir kabullenirsek,
insan gibi deneme, yoluyla n-
ceden sonradan yok de kabullen-
memiz gerekir.
zetle; neresinden ortada bilinli
bir yz nce bilgi-
ler bile ok Yoksa Allah, insanlar gibi pek ok
sefer sonra da noktalarda geri atan, bi-
zim gibi bir dzeyine olur. Byle bir yakla-
imgesine ters
ile geen
milyonlarca birden karar verip gnde
ve iindeki her "ol" diyerek tek tek da ge-
yandan dinazor vb. bir an-
da "yok ol" demekle yok on milyonlarca uzanan
bir zaman dilimi iinde, tkenilikleri var. Bu
da sz konusu bir anda "ol" demekle ya-
evrim geirerek stelik bu dev ya-
zglnde, her iin ve nceden
planlanarak da
Gnmzde de olmayan pek
ok ne iin ne de bir "ya-
rat''madan sz edemeyiz. Tab bilimsel
dan, bu dengesini
ve bir srecin rn olarak gnmz-
deki dengeye yz milyonlarca da unutmaya-
Zaten bu srecin rn olarak
gibi trleri de birer tane her t-
rn kendi iinde pek ok alt tr
Tekrar Nurbaki'ye dnersek: her bilim ada-
yeryzndeki on bin ile, elli bin ara-
Bundan eski insan ya da benzeri
bir nesil aramak ateist bir
Bu kadarla da yetinmeyip bilimsel verilere yarat-
(181) H. Nurbaki, Kur'an'dan A]eller ve Gerekler, Cilt III, s. 43.
312 ve Bilim
ma srdryor:
daki tahminler de hibir zaman iddiadan teye geemez. Bu
yzden bu bilgiler bir teori, bir hipotez bile
Elbette bu ok byk mmkndr. Ne var ki, o
zamanlarda hibir zaman bilemeyiz. Bu ve-
sile ile dnya ve evrenin sresi ile ilgili
Kur'an'a hibir zaman ters
latmak
drt buuk milyar ta-
rihin milyon en son milyon nce
ortadan tespit olan dinozorlara ve hayvan
trlerine kesin bilgiler de Nurbaki'ye gre hep "Kur'an
ilkelerine isteyen" materyalistlerin
Yine Nurbaki'nin "Yahudi ve bilim adam-
en nlleri evrime inanmazlar. Fakat bu
oyununa seyirci

diye yazmakta grmez.
Yazar, bu "en nl" bilim belirtecek kadar
Evrimi reddederek bilimsel kimlikleriyle bir e-
Amerikan yeni motive
kimi ve Yahudi bilim ol-
Nurbaki ve bilim yazarlar ne-
reden malzeme
ilginci, Amerikan ve
rivayetinin diriltilmesini amalayan, bilimsel (!)
okullarda ynelimi, Bu bilim
ynelim, nce ABD'nin bilim tepkiyle
bir kez daha ve
fen iinde, hibir dzeyde yer verile-
Bunu takip eden srete de Amerikan
Ulusal Mahkemesi, okullarda o
son verilmesi
Trkiye'de, ABD'deki kadar kolay
<
182
) A.g.e., s. 45.
<
183
) A.g.c., s. 58.
----------------,
stelik bizde demokratik ve
lanma birikimi olduka buna ve ku-
etkile-
riyle mcadele, ok daha ciddi ve uzun sreli olmak
Bizim da soruna bu erevede ol-
Onun iin, zel olarak sorunu zerinde
evrim bilim kitapla-
bizzat kendi ve
dikkat ekmekle
Son olarak, bilginlerinden, konuya bir-
ka aktarma yaparak konumuzu Bunlar-
dan Haldun diyor:
"Biz, birbirine olarak gryor ve
birinden tekine yetkin bir dzen iinde izliyo-
ruz. Maddelerden her biri,
ya da zaman, kendisine ya-
olan maddenin biim ve girmektedir.
ykselen madde, kendisinden olan maddeden
daha hafiftir. Bu hal, alemine kadar srer.
bak. madenierden ya-
ve tabaka tabaka grrsn. Ma-
den, bitki ve ana maddeleri Madenin en
bitkinin en tohumsuz
maden tohumsuz treyen sebzelerle, hurma ve zm
gibi bitkiler inci sedefiyle kabuklu smkl bcek gibi hay-
vanlara ve biim ve girebilecek
Bu en maymun ve
gibi hayvanlardan geip insana kadar
en bu hayvanlardan Benim gr-
budur. bilir." (Mukaddime, Zakir Ka-
dir-i Ugan evirisi, 1954 I. cilt, s. 241-247)(
184
)
gibi bu sekin
de, maden, bitki ve ana maddelerinin or-
(\84) Aktaran, Orhan Felsefe s. 193-194.
- - - - -- ----
314 ve Bilim
tak hayvandan onun
maymun ok net olarak hem
de Darwin' den nce...
stelik byle sadece Haldun da
"Milattan sonra VIII. olan-
larla Cahiz, Farabi, Sina, Miskeveyh gibi evren
nedensellik belirten ileri Arap
bilgin ve dnya ola-
rak kendisini gsteren uzun sren evrim sonu-
cunda birbirine ittisal yoluyla
Bu bilginler ve zellikle
Sina, evrenin var beri olaylar neden-so-
nu egemen
Buna gre, iradesiyle ilk meydana geldikten (su-
dur ettikten) sonra, evrende nedensellik ilkesi geerlidir.
Halbuki o dnemde Gazzali gibi
byle Onlara gre Yce nedensellik
kisi ile Kur'an'daki 'Kn Fe-yekun' (Al-i im-
ran, ayet 47 ve edilen 'ol' denilince olma
esprisi) hkmnn olarak, bir di-
ledi mi o oluverir. Buna Sina ve benzerleri-
nin gre ise, bir nedensellik
olarak meydana gelmesi, yine iradesine ve Kn
Fe-yekun hkmne
"Benzer daha sonraki olan
bilginlerinde de Erzurumlu
18. Marifetname-
si'nde bu zetlemektedir: 'Bu vcudun
topraktan ilk kadernesi madenler Ondan
da bitkiler ve ondan hayvanlar vcuda ... Madenietle
bitkiler ara Bitkiletle hayvanlar ara-
ara Hayvanlarla insanlar ara
maymundur. Hayvanlar nice bin ge-
Oradan da eylem ve biimde insana benzeyen Nesnas
(maymun) O basamaktan dahi yksele-
rek insan biimine
''Yine M. Hameli da Hak Dini Kur'an Dili
Mminun-12 ayetinin tefsirinde de-
mekteclir: 'Demek ki Yce Allah amurdan szerek bir slale
ve ilk defa o slaleden Yce Allah
amurdan madenleri, bitkileri,
sonra, bir da yokken ve
insan sonuncusu
tefsirin VII. cilelinde de bu konu cm-
leler yer 'Burada insan teka-
ml mertebelerine ki, Ebussuud'un yaz-
zere, nce anorganik bir halde, sonra da
halinde, sonra halinde, sonra nutfe... halinde ve
sonra bir insan ( ... ) Btn
bunlar Kur'an'daki 'Kn'den bir Farz ede-
lim ki, Adem hayvandan olsun: Bir hayvan veya bir
bitki insan oluversin. Bu da bir 'Kn'den bir midir?
( ... ) Nihayet merhum H. Y nl tefsirinin V. cilelinde
Trk bilgini Trketel Isfahani'ye yollama yaparak
demektedir: "Hak teala her sonunu, onu izleyen
evveli da, madenin sonu nebat ... onun sonu hay-
van .. . sonunu ve evvelini maymun ki,
(vahdeti ittisal) bozulmadan ve
ve kesilmekten ve ol-
sun iin ... '
"Bir sre Diyanet da bulunan
Ankara niversitesi ilahiyat Fakltesi yelerinden
Prof. Dr. Sleyman de, Kerim'e Gre Evrim
Teorisi Kerim'in birok ayetlerine da-
yanarak ve bilgileri de gstere-
rek evrim eline ve Kur' an' a be-
lirtmektedir; Kerim'in Yce Meali
da 71. surenin 17. ayetinin Trke mealini verdikten
sonra bir not
yerlerde eden Kur'an bu bir tekamle tabi
316 ve Bilim
gsterir ... Bu tekamln ancak Al-
lah
Yorum u okuyucuya
Aktaran, N. Bilge, Bilim ve Sanat, s. 56, 1985.
XVIII. Blm
KUR'AN'DA DOGUM LAYI VE GEREK DURUM
Kur'an, hep gibi, olaymda da dnemin du-
yusal sergiler. Konu-
ya en derli toplu iki ayette denir:
Hac-S'te, " .. . Biz sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra
kandan sonra da belli belirsiz bir etten
belli bir sreye kadar rahimlerde
sonra sizi ocuk olarak ... "; M'minun-12-
14'te, "And olsun ki szme amurdan Sonra
onu nutfe halinde bir yere Sonra nutfeyi
kan evirdik, kan bir et
bir etten kemikleri kemiklere de et giy-
dirdik, sonra onu bir en g-
zeli olan Allah ne uludur."
M'minun'un "onu" -yani amurdan yara-
nutfe halinde rahime ve so-
nunda onun, bir dilbilgisi ve
anlam problemlerini grmezden gelelim.
M'minun'da" etten kemikler ve on-.
dan sonra da bu kemiklere et giydirilmesi, gerekiere uymaz.
2\l{sine; kemik ve kas sreci embril onun
dan kadar -ve da- srer. Ayri srel:
srecin birlikte, birbirini otrueyerek
318 ve Bilim
leridir. Yani et"in sonra
da bu iskelete elbise giydirir gibi et giydirilmesi diye bir du-
rum yoktur. Burada kemik ve etten ibaret
sinir sistemi, sistemi j _ orgaQlar vb.nin
daha grrz.
Hac'da ise; belli bir sreye kadar rahimlerde
ifadesi iki temel noktada; birincisi sresi,
ikincisi onun problemlidir. ki
maddi bir gcn ve
mdahalesinden sz etmek Bu srete
bir gcn srelere ve onun ve dile-
mesine yer yoktur; her maddi ve bir evrimin rn-
dr. istese de istemese de uygun olan ocuk
dnyaya gelir. da ilgi-
siz, maddi yasalara iki cinsin uygun zaman-
lar iindeki sonucu olarak; sperm hcresi ta-
dllenen yumurta, dokuz ay on gn iinde, basitten
evrimle, be-
Bu srete dllenmenin
erken ve lmne kadar, bir di-
zi anormal durum, - keza
zrl m- yine gre de-
kendi iinde maddi nedenlere gre belirlenir. Burada
bilime iin ok abalayan Bucaille'in,
"rahimde tutuyoruz" szlerinden aktar-

dl onun prtkl zel-
sayesindedir. Bu prtkler, gerek
olup, kkler gibi, gerekli
mini olan ze-
re derinliklerine dolarlar. Bu yumur-
kelimenin tam dl
bilinmesi ise, ancak dnemde

(
186
) Maurice Bucaille, Tevrat, ve Bili111, s. 301.
Kur'an 'da ve Gerek Durum 319
gibi, organik madde kendi ya-
ortamda tutulur. Burada bir .
sal) gce ihtiya yoktur. Kur'an, Bucaille'in iddia-
aksine, 20. bir bilgi ile
Her iki ayette (ve geen "nutfe"
gelince, bir kovada kalan su anla-
bu szck, kendisine atfedilen meninin
bihaber gsteriyor. yle ki ondan Secde-8 ve
Mrsehlt-20'de bir su" olarak sz edilir. Burada, sz
konusu duyusal yapan, ancak organizma-
i dair bilgi sahibi olmayan birinin orta-
Oysa meni, sperma keseleri, prostat ve siclik
ek bezlerinin
ok zel bir yle ki bir iinde orta-
lama 25 milyon sperm hcresi bulunan - bunlardan her birinin,
dl yumurtaya halinde onun dlleme yete-
ve maddelerle de birlikte bir
su" dan ok ama ok nitelikte olan zel bir
Seede-S'de bir suyun znden"
sylemrken de bilgisizlik sergilenir. Buna
Bucaille, dllerneyi milyonlarca sperm hcresinden sadece biri-
nin yola Kur' an' daki ifade ile pa-
ralellik kurar. "Ancak tespit edilebilen bilimsel sonu-
larla, Kur'an metni bu uygunluk hayret
etmemek mmkn demekte grmez.
Oysa tm bir yana bir suyun z",
- yani "suyun elementleri"- ile meninin iindeki nite-
likte ve sperm hcrelerinden bir tanesi ifadeleri
da, ok bir fark Menide "en iyi diye bir
de sz konusu nk her biri bir
farkJ1 nitelikli Hadi meninin z ifadesinden
sperm hcrelerini anlasak bile, burada her biri 1/10.000 mm.
gibi ok kk boyda, birbirinin hcrelerden sadece bir
(187) Maurice Bucaille, Tevrat, Ken'm ve Bilim, s. 300.
320 ve Bilim
tanesi dllemektedir. Demekkimeni bir su
gibi, da bunun znden meydana
stelik erkek menis.inden onun icerdi-
dllemesiu en o,W-
Yeni ilk hcresi (embriyo), ancak belirli
olan cinsel erkekteki sperm
hcresinin, yumurta hcresini dllernesi ile meyda-
na gelir. Oysa Kur'an, sonradan sorununda da grece-
gibi "meniden
bir yer", sreci iin bir olarak grr
ve bunun sonucu olarak her babaya ait kabul
eder. besleme, ve
bu srete lm riskini gze bir yana embriyonun olu-
iin de erkekle bir nk ilk
erkek ve sperma ve
ile ancak. Ne var ki bu durumu, o g-
nn bilgi dzeyi nedeniyle, Kur'an anlatabilmek ola-
Nitekim Enam-98'de de yineler: "0, sizi
bir tek nefisten, sulbnde ve
rahminde olan ... "
Bunlardan daha nemli bir bilgi de "kan
nitelemesinde sergilenir. Bucaille, nceden de birka
ne gibi, sz konusu durumun bilimsel
kabul belirtir ve bunu eviri
durumu kurtarmaya
"Gerekten her tarafa bulunan ter-
cme ve tefsirlerin, verdikleri anlam,
okuyan tabiat bilimleri ele konu y-
nnden, Kur'an tamamen bir izlerrime yol aa-
bilir. Kur'an mealierinin bir 'kan
dan', bir bahsetmeleri bu trdendir;
bu alanda uzman olan biri iin, byle bir sz, kesinlikle kabul
edilemez. asla byle bir
(188) Maurice Bucaille, Tevrat, Ken'm ve s. 295.
Kur'an'da ve Gerek Durum 321
Bu durumda Bucaille, "kabul edilebilir"(!) bir eviri yapa-
rak, bunu tutunan diye tutu-
nan bir ayetin metnindeki aleka kelimesinin tercmesi-
dir.(*) Bu, kelimenin ilk Bu kelimeden 'kan
tercmelerin bu
vermek ve bu dikkat ekmek gerekir;
insan, asla bir kan Bir ter-
cmede geen da, uygun de-
v 'ldi (189)
r.
Ancak bu de sorun zlmyor. nce he-
men, tutunan "kan gibi nitelik
belirleyici sadece olan anla-
tam bir ifade belirtelim. stelik
byle bir belirleme nk az
nce de gibi yumurta, -geri Kur'an
yumurta de bihaberdir. O meninin
kan sz eder- rahimde kendi zel-
likleri ile tutunmuyor, Allah "tutuluyor". s-
telik bu tutma eylemi sadece yumurtaya zg meni-
den kadar olan sreyi kapsar. tu-
tunan evirisi, Kur'an'daki
gibi, onu bilimle daha da belirsiz hale ge-
(") Kur'an'a revizyon bitecek gibi yayma ha-
talanna Kur'an temel kaynak olarak Diyanet'in eski eviri-
sini temin edip ayetleri ondan kontrol etmek istedim, ancak Diyanet'in yeni
evirisini (1993) ve pek daha bir Kur'an'la Nitekim Hac-
S'in bu yeni Kur'an'daki evirisi " .. . sonra nutfeden, sonra (alakadan
yumurtadan), .sonra uzuvlan (nce) belirsiz, (sonra) et
zamanla ceninden) ki size kudretimizi gsterdim ... " Ayetin evirisine reviz-
yon ve parantezler bir de, "nufte, yani sperma hali ... ", "Naka kelimesi 'Arapada'
kulp, slk, tutunmak, yakalanmak, kan" gibi manalarda da
burada "kadmm sperm tarafmdan ve rahme ek yorumlan
Yani Bucaille'nin revizyonuyla da yetinilmeyip "kan yumurta"
haline yle grnyor ki bir yandan Kur'an yandan
"ka-fir" bilimini ynndeki ile her yeni eviride bi-
raz daha Kur'an'larla Biz "aman yorumlamaya-
diye birden ok kaynak tarama iindeyken, savunuculann bu revizyon meraklan
ilgin bir Hadi biz ve zgrce sorguluyoruz, iyi
ama ortlar korkusu da Yoksa ortlar da
322 ve Bilim
tiriyor. "Kan et"
mesele, ama hi olmazsa nitelik belirleyici.
yandan konunun "kan Mu-
hammed'in ek da yer V e ne ilgintir ki bu
hadis de Bucaille tarafmdan "kabul pek mmkn
olmayan"lar arasmda yazar Bucaile: "Yi-
ne kitabm bir s.
9, bab 6, no. 430) embriyonun ilk
sreleri ok tuhaf bir yapar:
eden iin gnlk bir sre,
embriyonun aleka tutunan bir iin yine
gn, embriyonun et durumundaki saf-
iin yine gnlk bir sre. Sonra bu kaderi-
nin ne bildirmek zere meleklerin gelmesiyle, ona
ruh flenir. Embriyonun bu tasviri
bilgilere uygun

gibi Bucaille'in eline yzne
stelik evirmen S. da ona edece-
hadisi savunarak "muhterem mellif bu konuya
hi girmeseydi" diyerek onu bu zorlu

"Muhterem mellif Dr. M. Bucaille'in tenkit ha-
dislerden biri de ceninin ana safhalada ilgi-
li olan hadistir. Muhterem Do. Dr. Alparslan Hc-
reden 33. sayfasmda bu konudaki hadisi
iktibas ederek diyor ki:
'"Her birinizin ana rahminde nutfe olarak
gn derlenip Sonra aynen yle gn da-
ha) kan (aleka) olur. Sonra yine yle bir gn daha
et (mudga) halinde Ondan sonra melek gnde-
rilir, ona ruh fler ve drt kelimeyi yazar: ecelini, ame-
lini, veya said
"Buraya kadar ilk gn, hadiste nutfe saf-
(!90) Maurice Bucaille, T evrat, ve BiliJJJ, s. 360.
Kur'an'da ve Gerek Durum 323
olarak ifade Bu zamana kadar ekseri organ-
ilk emareleri Peygamberimizin (A.s.m.) .
'derlenip tabiri gerekle tam bir uyum
arz etmektedir. gnler aleka ola-
Seksen-yz yirminci gnler de ceninin mudga dnemi-
dir. Yz yirminci gn, yani ilk andan sonraki drdnc ayda,
yavruya melek gnderilecek ve ruh flenecektir'."c
191
l
Hadisle btnlk iinde ger-
ekle en kk uyumu kalmaz. Bucaille bile "kabu-
l pek mmkn olmayan" iddialar daha da kabul edilemez
hale gelir. nutfenin "ana rahminde nutfe olarak
gnde derlenip -Bucaille, bunu da
kil eden diye sresini
Bir kere nutfenin (meni gn nutfe olarak
ve nutfe rahime gitmesi sz konusu
Meni daha ilk bunlardan bir
tek sperm hcresi yumurtaya onu dller ve bu
yumurta dl (rahim) Burada kal-
gnlk srede, meninin "ekseri ilk ema-
relerinin belirmesi" "derlenip sz
konusu Bilimsel olarak byle bir durum
gibi, bu iddia da nk hadis, sonraki
gn iinde "kan (aleka)" olarak kalmaktan sz eder ki,
bu kan nceki gnde "ekseri organ-
ilk emarelerine sahip" daha en -
ryor. Sonraki gndeki et durumu da
bilimsel gerekle tamamen uyumsuz.
Yz yirmi gnlk bu sreden sonra soyut (ruh-
sal) blmne geliyoruz. Allah, bir tane melek gndererek bu
et "ruh fler" ve "kaderini bildirir". Yani
onun ecelini, amelini, veya said saptar.
konudan
nelim. Her nce bu belirleme, evrelerde ok-
(191) Maurice Bucaille, Tevral, KeriiJI ve BiliiJI, s. 384-385.

324 ve Bilim
a sylenen, "Her zerine dnyaya ge-
tiriliyor. Bundan sonra onun Yahudi ise onu ya-
hudi, ise Mecusi ise Mecusi yaparlar"
cmlesini ki, gre
neye belirleyen anne ve daha
ncesi izilen kaderidir. Bunu bylece belirledikten sonra; ma-
demki daha ay, nce bu insan ya-
ne kadar neler
mutlu mu mutsuz mu, "kt" m "iyi"mi me-
belirleniyor; o halde cennet, cehennem ve
nav nereye
Bir "kt" daha ay
nce sonra da "vay sen niye 'iyi' diyerek
onu sonsuz cehennem atmak hangi vicdana, hangi
adalete Bylesine keyfi ve zalim bir
gre, buradaki Allah imgesinin 7.
bir rn kabul etmeliyiz. Ku kusuz, sor
. veya
a tn iyi umudunu 'br dnya'ya
gibidir. Esasen dinsel kc;':'
ile bilimsel ters Dinsel ideoloji,
'br cehennemini de cennetini de ylesi u bo-
yutlarda ki, kendisine inanan insana cehennem
korkusu ve huri erevesinde,
are Aksi halde, koca koca adamlar, zya-
Y ok bir sz gibi
cmleleri kurarlar
XIX. Blm
HASTALIKLAR SORUNU
VE KUR' AN' IN MANTIGI
"kader" ve uygun
durum (ceza) diye nitelenir. deprem, sel, vb. gi-
bi. ki "yol, sel ve zelzele ilahi bir terbiye ve ceza"
yntemi ise da yledir." Nitekim M.
Emre de, tm gibi, bu durumdan "ga-
kimin olabilir"<
192
) diye sz eder. Mu-
hammed da hadiste gibi, yer-
(yzn)de Allah onunla te'dip
eder." Zaten bu durum surelerinde de
a ifadede edilir:
Tegabn-11 'de, gelen hibir musibet izni
olamaz .. "; En'am-17-18'de, "Allah sana bir
verirse, ondan gideremez. Sana iyilik verirse
engelleyemez. O her kadirdir. O stnde ye-
gane tasarruf sahibidir, hakimdir, denir.
Fetih -11 'de, " ... De ki, Allah size bir zarar gelmesini
dilerse veya bir fayda elde etmenizi isterse O'na kimin
bir gc yeter? ... "; keza Yunus-107'de, Allah sana
bir zarar dokundurursa, onu yine O'ndan giderecek
yoktur ... " diye yinelenir.
(192) Mehmet Emre, ve Aile, s. 293.

326 ve Bilim
Bu olarak
vurulacak are de maddi manevi niteliktedir. Madem ki
Allah'tan geliyor, o halde zm de ve
Onun iin nlerni olarak da, son-
ra da tek Allah'a daha ok daha ok
kulluk yapmak, dua etmektir.
inananlar iin, doktora gitmek gereksiz ve nk a-
re de Yok, aksine deprem, sel, vb.
gibi, belli maddi nedenlerin sonucu do-
nedenleri ve arelerinin bilinmesi halinde nlenebilir
bir olay ise bu durumda, nedenlerinin
ilalar ameliyatlar bir erde-
midir.
Burada birbirleriyle iki man-
ile Bir yanda bilinebilir ve
nlem nedenlerden syleyen bilim-
sel yanda yo-
la getirmek syleyen
dinsel
Bu temel sonucu olarak Muhammed'in
nermeleri de iinde dnemsel il-
ifadesi
"Uyumak iin Fatiha ve Kulhva'llah
surelerini okursan lm mstesna (ceza ve elem veren) her
emin olursun."
g bir belaya dar zaman 'Bis-
millahi'r-Rahmani'r-Rahim ve La havle ve la kuvvete illa bil-
de. Bu kelime-i tayyibeler ile Allah Teala
enva-i def eder."
"Ey Allah, gideren Zat-i Ecel-i
Allah, ver, veren ancak sensin, hibir
dan eser) bir ile

(193) 1\ . Himmct Berki, 250 Hadis.
Sorunu ve Kur'an 327
gibi hadisler, her Allah'tan
uygun olarak zm de Allah'a dua etmekte bul-
Ancak buna zmn
iinde belirtmeliyiz.
bu ayet ve hadislerdeki hem
Allah'tan iddia edip hem de zm iin doktora
bir ifte standart sz konusu
ki inananlar iin,
etkisiz hale getirmek ve bunun iin doktora gitmek
dpedz "kafirlik"tir. Neyse ki 20. bu ge-
reklerine uygun davranmak, hatta gibi savunabilmek
mmkn Bundan A. H. Berki de hadisleri yo-
rumla yoluna
son hadislerden hareketle, " ... halk
eden Allah- Z'l-Celal'dir, maddi devaya tevessl ile birlikte
Hak'tan

demekte-
dir. Keza Hak hibir
hadisinin olarak da, "Ey
tabipiere mracaatla derderinize deva nk
Allah-u Teala hibir yoktur ki ona
deva olsun" demektedir. Yine
bir hadise" atfen, "Bu hadis-i tedavinin
daki ehemrniyetini ve her derdin bildirmek-
tedir .... Resul-i Ekrem tedavi tavsiye ederken bu hakikatler
gibi malum ilmine dini ilimler
gibi ve yer yer ve hastaneler a-
Ancak gaileler ve yolun-
daki mcadeleler, yeter miktarda tabibi imkan

demektedir.
ncelikle sz konusu hadislerden tedaviyi,
ilmini sonucunun anlamak zor.
stelik bu dinin temel.
(194) A. Himmet Bcrki, 250 Hadis.
(195) A.g.e.
328 ve Bilim
ifadesine de Yani bu iddialarla B er ki,
gnmz aklamaya gerek-
te konumuna tm yarumcular gibi
savunabilmek iin onu
Tm dinlerin ve ilmini kendi temel man-
bilinen
bir gerektir. Otopsi ve Allah'a
birinci Do-
tarihte tm ve devletlerin gelen
"gaileler, mdafaa yolundaki mcadeleler" gibi
yoktur. stelik "mdafaa" mazereti
iin geerli nk onun tarihi, en
1700'lere kadar "mdafaa" ile "cihat", ve kendi
tm toplurnlara egemen olma halk-
ktphane ve bilim de dahil tm zenginliklerini
etmekle
ki, toplumlarda he-
ve bilimin temel nedeni, ta
kendisidir. Bu hekimlik nk
yet ve onlara ne gerek-
maddi nedenlerden kopararak ok net olarak is-
Hekimlik nk a-
re arayan, "kader" ve hikmeti"
ve sonunda onu reddetmesi
Bunu yapan cesur da tez zamanda susturuldular.
Her bunca iradesini geersiz-
bir kfr biimi, bir eylemi olarak,
gizlerneye
lan anlamak zor.
Gnmzde bilim-din
topraklarda g alarak alenen ar-
kendilerini bu sorumluluktan
lar. Oysa nceden de Kilise-bilim ger-
ekte din-bilim zorunlu bir olup, bilirnin
topraklarda kaynaklanan bir durumdur.
Jenner iek ona
ve iek iradesine bir
olarak niteleyen papazlar, gerekte
en genel anlamda dini ve "Allah iradesini"
dnemde alemi tam bir ie bilimsel
tecrit Aksi halde, iek
veya bir aleminde hi
kusuz otoriteler ona Gazza-
li'nin felsefi dzlemde, Farabi'lere, Sina'lara
gibi. nk bizzat Muhammed'in hadisi, "Al-
yola getirmekte bir olarak ni-
telemekte, her musibeti ile
makta, En-am-17 de, giderme g-
cnn, yine ancak kendisine ait belirtmektedir. Bu
durumda Jenner'in salt teolojiye tm
dinlerin btn dinlerdeki ortak
iradesine tehdidine gel-
mektedir. O, elinden key-
iek zelinde son veriyor, gidermek isteme-
giderip, ldrmeye karar verdiklerini kurtarma-
yolunu gsteriyordu. Yani Jenner "kafir", tm
dinlerin ortak bu keyfiyecine son veriyordu. Pa-
pazlar iek kama" olarak nite-
lerken demek ki zamanda da yerine
Yani, sren uyku-
sundayken papazlar, "kifir" olan bilim tm
dinlerin Hal byleyken da
tutmak, nankrlkten
nitdenebilir mi?
1847'de doktor James Simpson, ocuk
ilk kez anestezi uygulamaya yine pa-
buldu. is-
teseydi bunu pekala oysa o
dendir ekiliyor. O halde anestezi uygulamak,
iradesine ve G-
330 ve Bilim
gibi salt zg
genel olarak dine zg ve
Neyse ki tarihin ilerlemeye devam ediyordu: Al-
lah, ceza niyetine cehennemde iddia eder-
ken sabredemeden, kitle halinde koleradan, vebadan,
tifodan yok edince bilim, bu
dan" korumaya yneldi. Yunan iradesine
alan Prometheus'un yklendi.(*) bilim sa-
yesinde ekerek zorunJraegi,
aresiz depremierin etkisi,
yapi teknolojisiyle be bel er en kk bir
lmyorlar. Ve tm bunlar; eline O!lun tam ar-
olan bilimin, her gerek
reddedilmesi, sorunl.ara are retilmes gerekti V ini s le en
rn olarak .
Kabul edilmelidir ki, tm ilinler gibi Islarniyet de hekim-
ve bilimsel tedaviyi ne ne de Ak-
sine, onun nerisi dua etmektir. Bu neri yle ilgin boyutla-
ra ki Muhammed, "lm mstesna her emin
olmak" iin her yatmadan dua etmeyi, keza "belaya
dar da yine dua etmeyi "are" olarak sunar.
zetle bu erevesinde, kanser olmamak iin
(") Prometheus'un trajik yksn hisse iin gcn tekeline
sayesinde insanlan yneten Olympos Zeus'un bu durumuna son verebilmek, onun
yerine kurmak, daha tesi, kendilerine takuklan zincirlerden
kurtarmak Prometheus, bunun iin Zeus'u insanlar nnde ynelir:
Hnccden gren" Prometheus, Zeus'un bir gn ve bunun
ilerlemesi iin zorunlu bilincindedir. Prometheus'un bu ynde
zerine, btn gibi olan Zeus, tekelinde insanlara
yasaklar ve tm gibi, Prometheus'un eylemine tm
"adaletini" ortaya koyar. Bunun zerine Prometheus vererek Zeus'u bir
kez daha kk ve insanlan Zeus'un hiddeti son Onu yakalaup
zincire vurdurur, kartallara yedirtir. Prometheus teslim olmaz;
kayadan "bilim ve zgrlk" srdrr, kendisi
savunur. (Bkz. A. Erhat, Mitokiji Remzi Y., s. 27-28)
Bu ykde Zeus ve Prometheus'a Oysa tek dinlerde tann
btnyle soyuttur. onun var iddia eden insanlar
np uygularlar. Bu durumda inanan elinde bir oyuncak olur; bylesi in-
sanlar, olmayan insan tabular ektirerek, daha
st bo)utta traj ediler yaraorlar.
her yatarken veya kanserden kurtulmak iin
de dua etmek yeterlidir. O zaman Allah
ma yoluna Duaya grlmyorsa;
mutlaka byk bir ki Allah
sini istemiyor demektir. Bu durumda doktora te-
davi olan, iflah olmaz bir cehennemliktir. nk bu davra-
iradesini geersiz
yandan "Allah hibir
da geersizdir. Bilimsel olarak hibir
gkten inmez, her mutlaka belli maddi (rnik-
robik veya psikolojik) belli somut nedenlerin r-
n olarak bilinmesi halinde, bilimsel
onu dzeye mutlaka aresi retilir.
Yani bilimsel madde tesi bir srecin rn
gibi zm de dua, vb. beklentilerde
gibi tedavi yntemleri de indi-
aksine basitten bili-
rnin ve insan bilincinin rndr. V e bu noktada
ilmi" insana en kk, somut bilgi nk hasta-
te'dip bu yak-
sonucu Muhammed:
"Aslandan gibi, czzam mptela
olandan "Bir yerde tiun (veba)
o yere gitmeyiniz ve yerde taun zu-
hur ederse, kamak oradan

tavsiyelerinde bulunur. Yani tutulan-
lara, "lnz, nk Allah yle istedi", tutulmayanlara da
"onlardan uzak durunuz, onlara ceza size de
der! Bu ilmi"nin veba, czzam vb.
ne kadar aresiz da
bu (dini) cenderesinde
bugn de on milyonlarca in-
san devam ediyor Oysa her
(196) Bkz. AHimmet Bcrki, 250 Hadir.
oluyor. Kimyasal ve biyolojik silah
gerekesi ile gnmz ko-
AIDS'in "ilahi bir ceza" syleyenler,"
gerekte uzak biri
olmuyorlar Cumhuriyeti'-
nin bu gerek hangi yzle, kimyasal silah
bir olarak BM'ye
zerine Irak - stelik halinde- in-
oluyor da - ki yledir- , Allah yzlerce kat
'merhametli' oluyor? zetle
lara gibi zmlerde de
bir sergilemektedir.
M. Emre'nin gre, "Hazret-i validerniz
bir gn Eh byle sekin bir gn-
mz gibi elbette ki uygun
bir sergileyecektir. "Kendisine bir kimsenin beddua
feraset ve kerameti ile ve ev-
resinden iin cari ye sini ... " V e tabii cari-
yenin sulu onun yznden
Tam da inanlara uygun olan bu hika-
ye, ne ki pek ok insana, bilincin bir ge-
olarak stelik alimlerince kitaplara
geirilmektedir. Ve bu rn olarak 21. ha-
la bir biimde muskadan, frkden, nazar boncu-
dkmeden medet umanlar
Peki, nderi Muhammed'in, tek
lmcl tavra ne demeli? "Al-
ilmi" ile onun en sevgili kulu olan Peygam-
ber, bu durum iine
takdirine elden ne gelir ya diyerek ifade
ve nihayet "emr-i Hak vaki oldu"C
198
) de-

ve onun gibi on milyonlarca ocuk
(198) Orhan Peygamberin s. 53.
334 ve Bilim
iek, clifteri, kabakulak vb.
ldler. Neden? nk ilmi"
koymaktan ve tedavi etmekten yoksundu. Daha tesi ce-
haletin yorumuna gre, Allah kaderini yle
Oysa byle safsatalata kendi g-
cn enerjisini inan
da dahil,
her nedenini, niinini, nlemini bulmaya harca-
pek ok sorunun zm ok daha erken
bugn daha da Neyse ki bunu
yapanlar da oldu. Kadere boyun
temsilcileri. Sz konusu tek tek belirlendi,
tedavi yntemleri ve nlem halinde
gnmzde ocuklar byle lmyor-
lar.
Bu arada, bu en sevgili kulunun biricik
lm nereye oturtulu-
yor? Bizim erevesinde gelen
annesi cariye olan Muhammed'in resmi
on nedeniyle nazar M. Emre'-
ler, A. H. Berki'ler, O. ne acaba?!.
Bir ok dramatik rnek de, Halife mer
da ordusunun, Ebu Ubeyde dahil, ve-
ba Bu durum il-
mi" aresizelir elbet, nk yapacak bir yoktur. Ta ki bu
szde "ilmin" yerine gerek, insan ilmi geineeye kadar. Al-
lah yolunda sallayan ordunun bu durum kar-
mer'e mektubunda, "Benim
ve askerlerim kaza ve kaderi yetine gelin-
ce ... diyerek belirtir.
bir durum,
bir dram ile ve tm
Allah'tan giderilebilir maddi nedenleri
(1 99) S. Kutup, Sosya/Adalet, s. 208.
Sorunu ve 335
en kk
ilgisi bir yana Soruna man- .
erevesinden Pey-
gamberinin gibi, kendisi
siper edenlere durumuyla
cihat emrini yerine getirmek zere sefer olan as-
kerleri, byk liderlerinden Ebu Ubeyde
olmak zere kaderi" rah-
metine
kendisi ve koca ordu yok olur.
alimleri ne derler bu duruma bilmem ama, yoksa
bu durum mer'in zafer stne zafer kazanan Halid
bin Velid'i ekemeyip, grevinden azlederek yerine Ebu Ubey-
de'yi geirmesine sonucu muydu? Yoksa Halid
bin Velid'in tuttu?! Belki de su Ebu Ubey-
de'nindi, belki de yatmadan nce bir Fatiha ve
Kulhuva'llahe okumuyordu da Allah, bizim bu
gibi bir neden zerine ve "Al sana veba!" diye-
rek ordusunun zerine
Tabii bu noktada, "Biz Kur'an'dan mrninler iin ve
rahmet indiriyoruz; zalimlerin ise
ra-82) ayetinden hareketle durumu daha da
Ne biim ki, mminlerin genelini, Peygam-
berin ordusuna bile yarar Ne bi-
im "Allah sz"dr ki, mminlere zalimlere (ld firlere)
ziyan sz halde tersi olur. bilimini kafider ge-
Mslman zenginler ve yneticiler de te-
davi iin gavur ellerine giderler, gavur
medet umarlar? kendimize
Somut hayatta bulmayan Allah sz olur mu? ..
Yoksa hurafe ..
Bu noktada tarihinde mil-
yarlarca lmnden, sorumlu oldu-
sylemek de pek zel bir saptama nk
o zaten bunu sylemektedir: gelen hibir mu- - ------- ---
336 ve Bilim
si b et izni olamaz." (Tegabun-11)
en kutsal
en gerici bile
koruma maddesini insanlan daha
daha ok iin ellerinden geleni gn-
mz temel belgelerde insan ve in-
san diye bir Bu duru-
mun en O'nda kulun ancak
grevlerinin
Kur'an, " ... mr uzun ok
ve mrlerin bu Al-
lah'a demektedir. Bu ve benzeri ayetlerde de
gibi sresi kesinlikle Allah tara-
nceden
Gerekten de o dnem iin, byle bir y-
rtmenin mevcuttur. len ne-
denini nne bu durum
da "kader" takdiri"
tan aresi yoktur. Oysa bilim, insan
gizlerini, lmn bir bir ortaya Sonuta
bilim bugn, hari, tm tedavi ederek,
keza beslenme nermelenyle daha uzun
bir ve sresini uzatmaya
ynelik belli mesafeler kat edc:rek "kader"
denen, takdiri" denen inanlara son verdi. Ar-
tam da lecekken ve yapay veya
kalplerle yeniden dndrlebiliyor. Eskiden
lmcl olan pek ok tedavisi ile lm engelleniyor.
- lafta dindar de dahil- kendilerini
"kader" ameliyatlar, bes-
lenme, doktor kontrol ile mrlerini daha uzun ve daha
geiriyor. Trkesi; takdiri" ile avunmuyor-
lar. Tabii bu durum, smr geim
durumda. Ancak en bilim,
zerine ve Bu metafizik
Sorunu ve 337
ler tarihin Sorunun zm ise, herke-
sin olanaklardan devlet gven-
cesi szn gerek toplurucu dzen/
dzenierin kurulabilmesi iin bilinli
iki
ilgin de M. hayret-tir
ki, Kerim 1400 seneden beri Yusuf Suresi'nde bu
(katarakt) sebeplerini modern daha
henz bu sebeplere demekte ve bu ok kesin
olarak da " .. . ve zntden gzlerine ak
t .. . " diyen Yusuf-84' gstermektedir.
Ayette hemen ayetin ncesinde iddia eden bu
bir .Hem bir an gerek-
ten Kur'an konuya en kk bir ipucu verseydi,
diye Hipokrat'tan sz eden Sina, Kur'an'a da
yollama yapmaz her rahat-
yani grn-
mesi durumunu tekrarlamaktan ibarettir. Yani ayet, "sebebi"
sadece ifade stelik burada zntden
ve birdenbire bir sz ediliyor ki bunlar
hibir bilimsel Yusuf yksncieki ssleme-
lerden ibarettir. Bu da bir yana, sz konusu yk de dahil
tm Kur'an, Tevrat'tan Yani kaynak Kur'an
ondan bin nce olan Tevrat ve tab onun
da olan mitolojisidir.
gibi katarakt, gz ya
da kesif blgelerdir. Mercek geici en-
bozulur. Kur'an'da byle somut bir
yoktur. M. "Daha sonra Yusuf
tedavisini Kerim'den
niyoruz" en kk bir ipucu da yoktur.
Oysa ki O, " .. . Bu gtrn yzne srn,
grmeye ... " (Yusuf-93) ve "mjdeci gelip
Yakub'un yzne hemen gzleri .. " (Yusuf-
96) cmlelerini bu iddiaya olarak gstermektedir. Gya
338 ve Bilim
"gmlek gzne srlnce Yakup'un tansiyonu normale d-
np kederi ve hemen grmeye
bu sonra devam edi-
yor M. Kerim'in sebep-
lerini vermesi byledir. Hem de bunu mo-
dern henz sonulardan binlerce sene nce

ne denir bu
Bilim ameliyat riskine
da haberimiz Byle gmlek srmeyle diye iyile-
varken, stelik on drt nce Kur'an her
byle ortaya yine de yolla-
ra olsa gerek! Sina da
demek! Kur'an yerine Hipokrat vb. kafirlerin yaz-
okumaya iin, Gazzali'nin gibi
"dinsiz" oldu zaten!.. Ne ilgin ki dua zerine
kurulu" syleyen eski zal, Kur'an'-
bu belirtmelerine itibar etmeyip ta Amerikalara gide-
rek gzlerini gavurun doktoruna emanet ediyor. Allah
da zerimize yeni yollarsa
M. gibileri ve onlara
lerle doludur. Nitekim daha ilerde kont-
roldeki glk, uzun zaman hadiseleri gzlemenin
daha ziyade hadiseler hkm-
lerden ileri geliyordu. Meleklere veya sair gk gr-
lemesi ve Zeus'un hiddetine ve g-
atfolunarak, yollardan de-
mabedler ve mihraplar yapmak ve buralarda mabutlara
kurbanlar kesrnek ile Newton ile Laplace'in za-
feri, uzaycia meydana gelen gezegen hareketlerinin umumi
cazibe kanunu neticesi sylemeleridir. Modern ilim,
bununla Ve gittike bir elektrik teza-
M. Msbet ve Alla/;.
(20t) A.g.e., s. 161.
hr grlebilen bakteriler-
den ileri Bundan sonra ilmin Tabiatta
her fizik sebebini aramak, bulmak
Bu okuyunca insan kendisini bir maddeci ile kar-
sanabilir. Oysa hem bu hem de bir nceki
M. ve nceden gibi '
gk grlemesi ve meleklerle hiddeti
ile da bizzat
Sonra vs. 'Tan-
olarak da yine nceden ilgili
ayetleri burada, "bir memleket iin) de
zina ve faiz verme) kendilerini aza-
olurlar" hadisini yetinelim. M. Emre,
"Yel, sel ve zelzele ilahi bir terbiye ve ceza
gafillerden kimin

derken de gr-
lyor ki salt bize M. gibilerine de sesleniyor. Yok-
sa M. bilmiyor
mu? Peki, ya duaya hadisleri; kurban kes-
menin . .? Belli ki kitap boyunca, Kur'-
bilimle derken, sz konusu sayfada ly
iyice Kur' an' da Zeus ve eski tannlara
mal edip Kur'an'a
bilim durum o denli k-
tdr ki, onun evreler ol-
sonular retmeyi meslek kendilerine.
19 '87 tarihli Tercman gazetesinde
okuyabiliyoruz: El-Ehram gazetesin-
de, Hz. Eyyub'un uzun seneler
hekimleri boyu
ve sonunda bunun ilmi
haber veriliyor.
hekimler Kur'an'da Hz. Eyyub'a sylenen
(2fl 2) Mehmet lviiisbet ve Al/ab, s. 191.
(203) M. Emre, Isla111'da ve Aile, s. 293. - ----------
340 ve Bilim
yere vur! ve iilecek su' (Sa'd-42)
lindeki formln zdler. .
Ayette geen yere vur' ifadesi
geliyor ... Kur'an'daki tedavi metodunun ikinci blm ise
su ile metodun nc blm ise su
imektir."
bu hekimler? Uzun senelerdir sz konusu
ayet zerinde nerede? mi ki aslo-
lan, dnyada mahkum edilen sorgulama ye-
etmek, bilim
gizlenmeye o zaman bu nem-
Sa'd-41'de, Eyyp, kendine yorgunluk ve
azap sylemesi zerine Sa'd-42'de "aya-
yere vur, ordan iip yani gider-
men iin su bir yknn sz
konusu olan. Bundan bile bir gazete dolusu kurgu ha-
ber retecek denli kompleks iinde olmak, ok hazin bir tab-
lo
son olarak tekrar M. Bucaille'i dinleyelim:
"Kur'an tedavi hibir pratik tavsiyede
halde, bu tr konulara hadisler byk bir yer
verirler ... "
"Bylece hadislerde by, nazar (gz ve
kovma fikirlere Ancak bu
lerde, cret hususunda ba-
tahditler Bir hadis, byrrn
etkilerine koruyucu roln belirtir. Hurma, zehirli hay-

"Patolojiye dair meseleler verilen
gnmzde benimsernek ok gtr. Bunlar

"- ykselmesinin sebebi: drt rivayet ce-
hennemin hararecinden ileri bildirir.
(204) Maurice Bucaille, Tevrat, Kerim ve Bi/in;, s. 361.
"- Her bir aresinin 'Allah hibir
ki, onun aresini de vermesin'. Bu anla-.
sinek hadiste ... bir
kaba sinek her ona gerekir,
zira onun bir zehir teki panzehir ihtiva eder,
sinek nce zehiri mteakiben de getirir.' [evirmen S.
Bucaille'e bu hadislere Kur'an'i
iinde yine muhalefet ederken 383. sayfada
kuluka devresi olan
mikroplan imha edecek gte enzimler
bulunarak hadisi ne ki hadis,
panzehirin kanatta ve bunun
zel hafif bir genel anlamda panzehir ol-
olsa bile ha-
dis'i yetmemektedir. gerekten merak
ediyoruz, iyice
ondan sonra devam etmekte midir acaba?! -E.A..]
"- grmekle ocuk (bu
zamanda de yol aarlar) vs.
Bu arada hadislerde Bucaille'in de tedavi ynte-
mi olarak, "deve imeyi tavsiye etmek" gibi ilgin ne-
riler de Onca laf reten alimleri" oturup deve
tahlil etseler de hadisin bu mucizesinden ka hasta-
tedavi (!) bilim alemine ilan etseler diyoruz.
Bylece bir de laboratuvar deneyiyle ispat et-
olurlar. Hem bylece enerjilerinin bir da insan-
iin sarf olurlar.
(205) Maurice Bucaille, Tevrat, !0tr'an-z Keri111 ve Bili111, s. 362.
XX. Blm
SONU: KUR' AN BiLiMLE MANTlKSAL

Dinsel siyasetin znesi haline getirilmeye
bilgisine ve bilimsel
glendirmek her zamankinden byk nem

Yntemli bilgi demek olan bilimin, her sorgulamak
ve bu temelde olay ve i ve
zmlemek, giderek bularak kavram-
larla biliniyor. Buna dinlerin
fantastik imgelerle
ve buradan hareketle fikrine varmak biimleni-
yor. veya herhangi bir olay, bilimsel bir yakla-
maddi olan nedeni bulunarak ve kont-
rol sorgulama nesnesi
olur. Dinsel ise, "gcn",
ona daha ok kulluk yapma gsteren bir gerek-
e olarak bu dinle bilim ara-
belirler.
Bu kitap boyunca gerek teorik gerekse de pratik
zglnde, uzun bu
sorunu, bilimsel bir bildiri dzeyinde toparlayabiliriz:
344 ve Bilim
Kur' an' da izilen imgesi, "Gklerde ve Yer' de ne
varsa hepsinin sahibi, azap edip
yan, her kadir" (M:aide-40), mutlak ve tek h-

Dua, kader ve tevekklle ilgili ayetlerde de perin-
gibi; Kur'an'da Allah, her an her mda-
hale eden, yneten, her dzeydeki dzenleyicisi,
ve onun olarak bilgiyi veren, stelik onu inkar
edip etmemeye gre veren, insana bir yaratma
mayan, bilinmeyeni bilmeye ynelik merak ve
olumlamayan, aksine kendi mdahale olarak gren,
ona bir pir
Nitekim, "Ya Rabb, ( ... ) senin bize
bir bilgimiz yoktur. alim ve hakim olan ancak sen-
sin (Bakara-32)"; edenlerin arnelleri engin llerdeki
serap gibidir. ( ... ) Veya derin bir denizdeki gibi-
dir. ( ... ) nur kimsenin nuru olmaz (Nur-
39-40)"; "Biz Kur'an'dan mrninler iin ve rahmet indi-
riyoruz, o zalimlerin ise
ifadeleri pek ok yerde yinelenir.
prim vermez Kur'an'daki Lut
peygambere (Enbiya-74), Nuh'a (76), Davut ve Sleyman'a
(79) ilim ve hkm hep "verdik" der. yle ki yapma gibi
bir bile diyerek,
tmden bilim ortaya koyar.
stne stlk misiniz? (Enbiya-SO)"
linde de bekler.
zetle en belirgin halini Kur'an'da bulan dinsel man-
Evren, insan, bilgi, rahmet, vb. her ama
her ancak keyfi ve abayla
elde edilmeyip "verilen" dir,
ve mminlere zgdr. Zaten aksi bu dnya sorun-
zglnde dua ve imanla ilgili ayetlerin ka-

Oysa bilim, bilimsel etkisiz bir as-
Kur'an Bilimle 345
la nk o nceden verilen bir
aksine birikim yoluyla, deney ve iradi abayla insan ta-
elde edilir. somut olmayan n yar-
gerek kabul etmez, sorgular. Her sorgular ve ne-
denini, stelik bugn ok net g-
gibi bilimin iman/ dua/ tevekkl ile hele Al-
lah'a teslimiyetle, yani Mslman olmakla hi ilgili
aksine btnyle ilgisiz
Bilimsel abc'si bizden, tarih boyunca kimseye
tr bilgi (ve afet) ve
bylesi bir ancak cahil insan fantezisi veya
denetim tutmaya ynelik, siyasal ve ideolojik bir yakla-
bekler. Bilim, bilginin ancak
ve ancak bilimsel yntemle ve her trden uzak
bir abayla ve maddi olarak el-
de
sahip toplum ve lkeler; kltrel, bilim-
sel, teknolojik, hukuki iinde
dzeyinin ve btnyle ve
gerilikle
ki kendilerine "ilim sylenen
peygamberlerin hibirinin, dnem bil-
gisinden te bir bilgisi hibir bilimsel kat-
Bilim, bu ilmi" ile
peygamberlerin ve din hibir
somut ve almadan, durumda da
engelleme ve en ilginci Kur'an'da kendi-
sinden "biare" diye sz edilen insan
Daha ilginci bilim; kendilerine "nur" ver-
sylenen, arnelleri
"engin llerdeki seraba, derin bir denizdeki ben-
zetilen, "kafir"lerin tekelindedir. Bu durum bilirnin mevcut
dzeyinde, din alimleri
bir olarak nmzde
Tarih boyunca sorun her ve "kafir"
346 ve Bilim
ilan etme ve Allah ezme(!) yntemi ile zen din adam-
lan ve bu tr tepkileri eskisi kadar kolay
lar. Aksine yeni ideologlan, ne kadar ve
bilime uygun" ispatlama En
egemen oluncaya kadar yle grnmek zorundalar.
Bu yeni sokaktaki kendisi gibi olmayan-
lada ortak atmosferi iinde demokratik
gr refleksinin bir sonucudur. en
bir yana; okuyar ve tabii
revize ederek yeniden
retiyorlar. Ancak ve
kutsal belgeler ile
gereklik olgusal, yntemsel, tarihsel, ahlaki
ve devam ediyor.
Konumuz en ok
dan biri de dinlerden olarak, hem ay-
hem de yntem/ dzeyinde "bilime uygun"
onu dir. camiaya ege-
men olan gerilik, ve
"sorumlu hatta iin O'na daha
ok zorunda sylenir.
Mslmanlara vaat destek yok
farzetsek bile, hi bir mazereti olmayacak denli uzun (14 yz-
bir ortaya birikimin durumu
gzler nne seriyor. Kur'an ile bilimin kitap boyun-
ca tm da gsterdik. Son olarak bu
dzeydeki nedenlerini ortaya

Kur'an, insanlara kulluk ve beklemekten bir
nermeyen "O btn bilir. kim-
seyi muttali Ancak peygamber olarak kimse
bunun .... (Cin-26-27)"; " ... Gayb ancak
bekleyin, ben de sizin gibi bekleyenlerderum (Yunus-20)";
"Ben hazineleri benim demiyorum,
da bilmem ( ... ) (Hud-31)"
Kur'an Bilimle 347
Bilinmeyenini grlmeyenin bilgisini, peygamberleri
kimseye bilimin, daki dev ge-
Keza sz konu-
su peygamber(ler)in bilimsel gerilik ve dnya bilim
tarihine tek bir de
nacak olursa, Cin-27'nin gerekle iyice
ki peygamber(ler)e de bir bilgi Yu-
nus-20 ve Hud-31 'de belirtilerek salt gerekle
zamanda ayetlerin kendi iinde de grlr.
zetle bilgiyi yana olmayan, aksine insan-
lara ve reva gren bir
Kur'an'da. Ne var ki zgr ve man-
dinlerin, zel olarak da "bekleyin" diyen ira-
desi birikimle, bugn Evren'e ve in-
sana dair temel sahip Bu
bilincin gn gnden daha da zgr insan
ynnde dev elde edilmekte-
dir. yle ki temel sorunu, bil-
gisine sz konusu bilginin emekilerin ve dn-
evrensel lehine disipline

Oysa bu gndeminin ok
gerisindedir: " ... gece ve gndz lp ayarlayan
Gece ve gndzn btn vakitlerini
iin Allah sizi .... " (Mzemmil-20) dzeyinde
Daha Newton'dan -hatta Farabi'den- beri t-
myle iin
ok basit bilgiler haline olan
iddia ederken gcn reddeden bir sergilemek-
tedir.
ve bilinci Kur'an\
ylesine ki; "Herhangi bir
nu deme, 'ancak Allah dilerse
'Bunu zaman an ve Rabbim beni
daha olan bir yola de (Kehf-23-24)"
348 ve Bilim
gibi tavsiyelerde bulunur.
Bu noktada "bilmek" ve gibi sz-
cklerin Kur'an'da ok hareketle
speklasyonlar, Kur'an'a olamayan orta-
lama ciddi yaratabilmek-
tedir.
Ortalama bir Mslman, psikolojik ve top-
lumsal etkisiyle kendi dininin bilim ve zgr iradeyle bir kar-
Esasen bylesi, ara-
saf dzeyinde ve iyi bir durumdur. nk
hem hem de laiklikle uyumlu bir konumda
Ne var ki dinin siyaset znesi bir at-
mosferde, sreci tah-
rip olmakta, insanlar, binlerce mcadelesinin sonucu
olan her zmn
bir totalitarizm teslim Bu
anlamda siyasal ve toplumu, dnyevi
bilin olmak zere savunma ve
me yoksun tam da bu
nedenle, gvence
din ve vicdan 7. Arap
toplumunun temsil ve
maya ihtiya Bunun mevcut sorunlara
ve zmlerin dinsel felsefe ve hukuk-
ta, yani oranda;
hukuk, laiklik ve bilim giderek
ma toplum, ve birey olma konumu
ve
Bilimsel bir sorgulamayla, Kur'an'da, akla vurgu
ayetlerin, aksine gerek akla bir muhteva
grlebilir. Rum-28 ve Nahl-75 ayetlerinde
gibi, bir klenin irade, mal ve yetkilerde efendisine or-
ve alamayacak, efendinin
keyfiyetince belirlenecekse, insan
konumu da Bu yzden Kur'an'da akla yklenen an-
Kur'an Bilimle 349
lam, akla sylenen ve "kul"lu-
bilinciyle
''Yoksa o kimseler, geceleyin secdeye kapanarak, ayakta
durarak ibadet eden, ahiretten ve Rabbinin rahmetini
dileyen kimse gibi olur mu? Hi bilenle bilmeyen bir olur
mu? ... (Zmer-9)" de gibi,
mekten yana lt, ibadet, ahiretteki cezadan ve
Rabb'dan rahmet dilemek, yani bilimsel bilginin aksine kul-
luk bilinci erevesinde belirleniyor.
btnyle Rabb'a teslim edilip, " ... senin bize
tiklerinden bir bilgimiz yoktur. ilim ve hakim
olan ancak sensin (Bakara-32)"; "gerek olan Rabbinden gelen-
elir (Bakara-147)" deniyor. Bilinmeyeni bilmeye ynelik sorgula-
ma ve yerine, Kur'an; " ... gayb ancak bek-
leyin, ben de sizin gibi bekleyenlerderum (Yunus-20)" yaratma/
bulma kreltilmesi gryor.
Esasen sorgulama,
retme ve yaratma becerisine ve gerek akla gerek de
Bu iki nedenle byledir:
Birincisi, iin sylenen insana, bunun
iin gerekli olan her
gereken bir iin bu byledir. Nitekim
Maide-3'te, " ... bugn elininizi kemale erclirclim, size nimetimi
... " denir; Trkesi, iyi iin gerekli her
(nimeti) size eksiksiz, bilgi ve erdem olgun
hale getirerek verelim (kemale erdirclim) denir. Yusuf-111'de
daha da " ... (bu Kur'an) her bir
... " denir. pek ok ayette de yinelenen bu yakla-
gerekte ok basit ve bir tek sonucu O da, kar-
her sorun ve her iin Kur'an'la yetinmeli, onun
bilgi
Nitekim O'nun birinci suresi ve temel olan Fati-
ha'da da gibi bize " ... ancak senden
dileriz. Sen bizi yola, kendilerine nimet kim-
selerin yoluna ilet ... " diye dua etmektir.
350 ve Bilim
Yine Al-i ayetlere belirtilen
ve zerine; " ... ayetleri muhkemdir,
bunlar gtr. ( ... )
Oysa sadece Allah bilir. yksek
payeye ise, 'O'na hepsi Rabbimiz
derler. ancak sahipleri denir. zet-
le v:qa g
hikmetinden sual etmemek, yetki
ol kabullenmek ve inanrr:ak
... olarak
gerek sorunlardan ama-
dar tutulan ve kmsenen bir
tarifi Bu erevede insan temel
gerek bir cennete evirebilecek ve bireysel

"Bilin ki dnya ancak oyun ve bir ss, ara-
bir vnme, daha ok mal ve evlat edinme
ibarettir .... bir geimiikten bir (Ha-
did-20)"; "Dnya oyun ve bir
Gnahtan ekinen iin ahiret muhakkak ki daha ha-
Hala erdiremiyor musunuz? (En'am-32)"; "Bu dn-
ya sadece bir oyundan ibarettir. Ahirete
gelince odur, bilselerdi (Ankebut-64)."
gibi, Kur'an'da akla,
trecek ve egemen olacak bir zgrhak
maz, aksine bilmenin
ynelim lmden sonra "ahiret" ola-
'rak Bu anlamda vb._ szckler, _Kur' an' da, a-
bi.i_tiinyle Aksine,
kudretine, lmden sonra dirilmeye inanma, O'nun
emirlerine boyun kulluk etme bi-
linci zetle "ilim-
de yksek payeye" Kur'an'daki lt, O'nun yak-
sorgusuz inanmamakta
"Biz size, mddete sizi
Kur'an Bilimle 351
ycelten bir Kitap indirdik. Hala (En-
biya-10)"; "Size ve Allah'tan yuh ol-
sun. Hala (Enbiya-67)"; "Bana kulluk
ediniz, yol budur demedim mi? sizden pek ok
milleti Hala erdiremiyor musunuz? (Ya-
sin-61-62)" vb. vb ...
Bu erevede lt olarak, fayda
Mslman olup olmamak "inkar edenlerin amel-:-
leri, engin llerdeki serap gibidir ... V eya derin bir denizdeki
gibidir ... (Nur-39)" szleriyle, ya da
her Esasen Mslman
toplum ve dini felsefe ve
bilim tutuk, reddiyeci ta-
da bu akla sonucu-
dur. Bu imanla sorgulama
ma reddetmektedir.
Bu erevesinde Nur-39'un, e-
viren f?jyanet . Kurulu'nca tefsirinde; Kur'an'a "iman,
ve 5u hayat gayretlere,
bir mana ve katan yegane amildir.
( ... ) Halbuki inan faaliyetleri, bu iman ve so-
rumluluk disiplininden yoksun ayette de veciz
bir ili ile gibi, ve
bir ibaret olmakla kalmaz, fazla
olara sahibini bir sorumluluk ve so-
kar"(ZOu) denir.
Bu durumda ki, Edison, Fleming, Franklin, J en-
ner, Einstein gibilerinin ve onlar
da din nezdinde pek bir nk
hibiri Mslman gibi, da bir yan-
dan insan somut gcn gstererek her
soyut bir kudreti" arayan
ederken; yandan da "nimetin" aksi-
(206) Diyanet Kurulu, s. 354.
352 ve Bilim
ne insan bekleyen bir sonsuzluk
gsteriyor. Tam bu noktada bilimin
temeli olan felsefe tepkisi daha da belirgin ol-

Kur'an'da zgrce
gizlerini zmek ve iin onu denetim almaya
gerek temelden Oradaki
t bir gcn ve hikmetini kabullenmektir:
"O ve ldrendir, gecenin ve gndzn
mesi O'nun eseridir. Ha.la kullanmaz (M-
rninun-80); "Size korku ve mit vermek iin gnderi-
yor, gkten su indirip onunla diriltiyor. bunda
kullanacak kavimler iin ve
ispatlayan) dersler (Rum-24)"; Allah sana bir za-
rar dokundurursa, onu yine O'ndan giderecek yoktur
(Yunus-107)" vb. vb ...
Oysa bilim ve onun asgari anlamda nasip-
ve gerekten kullananlar ne
ve lmek, ne gece ve gndz, ne ne ne de za-
rar ve yararlar bir keyfilikle Aksine hepsi-
nin teker teker somut nedenleri olup, bilimsel a-
giderilir, etkin
btn bu olaylar bilincinde olan hibir
gler aramaya yneltmez, aksine kendi ak-
kullanma ve bilimsel disiplin iinde ona gvenme gereksi-
nimini
zm ve
da akla hibir Al-i de olduk-
a net grebiliyoruz:
Necran atfen, "Sana
ilim geldikten sonra seninle bu konuda de ki; geli-
niz, sizler ve bizler, ve
ve beraberce ve da
lanetinin zerine dileyelim" denir. Grl-
gibi sorunlarda, ve onun ya-
Kur'an Bilimle 353
ikna ve yerine dua/bedduadan medet uman
ilkel insan .
Esasen Gazzali'nin de vurgusuyla, din nezdinde "gere-
yolu akli a-
bayla elde edilecek nk kutsal kitapta zaten
gerek ise,
yollara potansiyel bir tehlikedir ve
hep yle Nitekim Farabi, Sina,
vd. Arap bilim tm,
ma, ve bilgiyle
gibi yola za-
manda O'nun temel reddetme gel-
Bu erevede disiplini iinde
(gnahkar, bir
Gazzali dinsizlikle ve
kamak zorunda
zetle Kur'an, vb. szckleri bol miktarda kullan-
gerekte bilimsel ilerleme ve adil bir
dnya iin mcadelede en byk olarak an-
Aksine "kul", ise lmden sonra
"ahirete" bir s-
reci olarak bilince ola-
rak Gerek ise gi-
bi atfeder. bu reddedecek
olan ve ise, iradesine ortak olmak" an-
olarak iktidardaysa
Bu kadar da bilgiyi "hikmet", "gayb" vb. dzeyde
kutsayarak onu ve Muhammed
la sadece "bekleme" dinsel
bizzat bile adeta paylayatak
"ruh"a "Ey Muhammmed,
. sana ruh'tan soruyorlar; de ki, ruh Rabbimin bir
size ondan ancak az bir bilgi dsra-85)" ya-
dinin temel olan so-
rulan da;" ... O'nun bilgisi ancak Allah O'nun vaktini
354 ve Bilim
O'ndan (A'raf-187)" diye
bilgiyi bilmeyenietle kendi q-
zeyine get:irmek ve bu yolla biriinin yeniden
nuru hareket eden bilimin aksine,
sJ.in, insanlardan ve bundan,
onlar zerinde hegemonya kurmak iin
Ancak insan olan kabiliyeri
yznden, 7. bile kesilmez. Bi-
limsel ilerlemenin olan ve sorma/
sorgulama ynelimi, giderek verilerneyen veya
verilen durumlarda, yakalayarak yol aar.
Bunun zerine, "Yoksa siz de, daha nce Musa'ya
gibi peygamberinize soru sormak istiyorsunuz? Kim ima-
kfre yoldan olur (Ba-
kara-108)" deniletek Muhammed'e soru sormak
Bu kadarla da yetinilmez, ve kimi ayetlerin sor-
bilimsel keyfiyetin
"Kendilerine ilim/bilgi verilenler,
Rabb'inden sana indirilenin hak/ gerek bilirOer)
.. :(Sebe-6)" deniletek sorun kestirilip bu erevede ken-
dini onaylamayan ilim Kur'an nezdinde ilim kabul edilmez.
Keza "ilim" da, iken
fleyince olmak, kr ve
izniyle (Bkz. Maide-110); yere
ejderha elin bembeyaz grnmesi (Bkz. Araf-1 07-
1 08); vb. vb. mitolojik fanteziler biimlenir.
Daha tesi btnyle tekeline ver-
mekle yetinmez, onu da bilim "Bir
zaman, O sadece 'ol' der, o da hemen
oluverir. (Yasin-82)" Bu bilim Kur'an nezdinde
ylesi kesindir ki, Nahl-40'ta, Bakara-117'de, Al-i
deyinelenirken Kamer-SO'de; "Bizim emrimiz bir ve
gz gibidir" deniletek ifrata
Bilimsel hibir bilginin tam ve mutlak
toplumda, bilinte kesintisiz bir a-
Kur'an Bilimle 355
ve bundan birikim (evrim)
olan tek her de-.
erevesinde biimlenir. Din ise daha
en temelde,
gereken her ve btn kapsamak ze-
re mutlak, sorgulanamaz ve tek olarak kabul
edilir. Bu nedeniyle de kendi
bilimsel bir iindedir.
" ... Bugn dininizi kemale erdirdim, size nimetimi ta-
.... (Maide-3)"; " ... nimetimizi tamamlamak, her
yi ... Musa'ya da verdik. .. (En'am-
154)"; " ... (Bu Kur'an) her bir ... (Yu-
suf-111)"; " ... Bizim kanunumuzda/hkmmzde bir
lik vb ...
Tm bu ayetlerde ifadesini bulan bu dogmatik
bilimlerin genel ve bilimsel abc'si
bizzat tarih zglnde bile yad-
Nitekim, Muhammed dnemde, pek ok
sorunun zm Kur'an'da iin ortaya
Peygamber'in szleriyle (hadis) giderilmeye
bunun da yetmemesi yorum (itihad) yoluna
Sonuta birbirlerini "kafirlik" ile sulama derece-
sine varan hukuksal, inansal, siyasal blnmeler (mezhepler),
giderek da alt kolu ve tabii tm bunlara ait
milyarlarca bir literatr ortaya zetle O,
"her bir kitap ol-
kendi inan gereksinim-
lerini bile eksiktir. Bunun en fazla bilincinde
olanlar ise, onun onun her soruna ver-
iddia edenlerdir. Ona atfen srekli yeni
ama asla onunla yetinmemeleri bu yzdendir.
yandan O'nun bilime, bilimsel
yollu iddialar da mesnetsizdir. Aksine, da
gibi, "dnya gerek nce
ok dar olan ufku erevesinde, cahil bir bek-
356 ve Bilim
lentilerine indirger, sonra da kmser. ahlaki ve
bilimsel nedeni olan ve hkfr!et-
me hedeflerini bu "geici" ve dnyada,
geimlik "aslolan br dnya" iin
daha ok, daha ok kulluk yapmaya ynlendirir.
Daha tesi bizzat Muhammed'in sorunlar kar-
insana ve tevekkl ve nerir: "Ey
Muhammed, de ki, 'ben sadece Rabbime ibadet eder ve ona
hibir ortak De ki, 'ben size ne zarar verebilirim
ne fayda'. De ki, 'kimse beni kurtaramaz.
Ondan yer bulamam' (Cin-20-22)".
bylesi u boyutta
Kur'an, bu son "gerek olan Rabbinden
gelendir, o halde olma (Bakara-147)" cm-
lesi ile Bylece, her trden yeni ve
ve tam bir donukluk nerir.
Tm bu
gibi Kur'an, bilimsel bir atmosferin
dinlerden ok daha engelleyici bir ieriktedir. Somut tarihsel
de gibi bu egemenlik kur-
oranda geri retir. Mslman bi-
lim bile, bizzat ken-
disinin hibir olamaz. nk Kur'an'a gre,
bir ve abayla ola-
grlmesi bir yana, byle bir ynelim O'nun tasarruf
mdahaleyle iradesini
ne ortak
bayraktan (Mu'tezilecilik)
ile dini tm za-
manda dinin bir revizyona gitmek zo-
runda ve bu nedeni bilimsel
le birlikte, temel nedeni
de bu durumdur zaten. Bu yzden de dinin,
vicdani tesine toplumsal
dzenlemeye yani bir ynelime
Kur'an Bilimle 357
insan bilim, hmanizm ve tab gerek an-
lamda bir inan ve vicdan herkes
bir zorunluluk olarak olan bilim ile
dini tek yolu varsa o da, laik bir atmas-
ferde dinin, ile dnya
bilimsel gereklikle zlmesine
zetle veriler bize; Mslman olsun
herkes dzeyini yakalamak ve bi-
lim reten bir toplum hedefi iin, daha en temelde,
dzeyde, en kk bir dayanak
dan yoksun gstermektedir. Daha tesi bu veriler,
insan hak ve zgrlklerine demokratik,
liki, zgr, adil bir toplumu hedefi iin gi-
bi, bilimsel yolunu amak iin de
bir gstermek-
tedir.
YORUMSUZEK
Erbakan'dan inciler(*)
Bugn btn alimlerinin kendisine
yol gstermesini bekliyor. tarihini in-
ederseniz, bu grevi hep alimlerinin g-
rrsnz. Bugnk medeniyetin temeli ilimlerinin
insanlara hizmete Ms-
lmanlardan nce rakam dahi Eski
Roma, Yunan, Babil, hepsi alfabe
rine sahiptiler. Bugn Romen harfleri ile XL VI
gibi harfleri Bunlar alfabe D-
ki, nce 50-60
alfabe harfinin iine
sonsuz 1 O yazabilmeyi
toplama, blme,
da insanlara Bundan 40 sene evvel biz, Alman-
ya'da tank profesrleri ile bu
dir. O zaman Alman profesrlere bir
sizlere de sylemek istiyorum. "Bak siz

Mslmanlara bir patent zaman, patent
detiyorsunuz. Hi m, ya Mslmanlar siz-
den patent istese, haliniz ne olur?" O zaman ayak-
Bu yine bu 18 1996 tarihli Hrriyet gazetesinde Sedat Ergin
kal eme
360 ve Bilim
don bile kalmaz. O zaman bana dediler ki, "Ms-
bizden ne patent var? Siz bize
ne verdiniz ki?" Kendilerine syledim, "Bak, sizin
merkezlerinizde, her
Bu rakamlar bizim. En ufak
para da, bir Her rakam iin, biz siz-
den bir para patent istesek, her arp-
iin istesek, bize 10 tane 10 tane Paris'i
verseniz, yine bin senelik patent borcunuzu deyemez-

Bugn aya gidiyor, ama
matematik ve fizik
Yani aya giderken her
sahibi Mslmanlar. beri insanlara ilim-
leri Mslmanlar
yeni byk kkl yapmak alimlerinin
izdikleri bir kanavienin iini boyamaktan ibarettir. Yeni
aamazlar. Neden aamazlar? nk inan-
temelini teslis ediyor. Yani Tevhid
fikrine gelecek kadar Tevhid fikrine gele-
bir zeka yeterli bir zeka bilimlerde
aamaz.
Btn alimlerinden bilimlerde yeni
bekliyor. Bunun Amerika'
uzay yapan NASA Merkezi'nde
Bizim bir gazetecimiz, rportaj yapmak zere Na-
sa'ya Nobel dl bilim ile g-
hayret iinde nk bu alimler, Kuran
dersi
Kuran dersini neden sorunca
"En mkemmel Ama bu
teleskoplarla uzaya uzaycia bizim yeryznde bil-
fizik ile izah birok olay
meydana geliyor. O zaman birisi bize bu
meselderin zm Kerim'de de-
Yorumsuz Ek: Erbakan'dan 361
di." Hak "Yerle gk biz
buyuruyor. Fakat bu yle bir kelimeyle
ifade ki, ten daha fazla kuvvete zorlayarak
bir Halbuki biz trl
kuvvet biliyoruz. ten fazla kuvvetle
demek ki fezada bu kuvvetten kuv-
vetler de bizde Buna dayanarak ze-
meseleleri zdk. O makalesinde 20
kadar hangisi hangi sureden, hangi ayetten
dkm
Bu misalden sonu: Bilimlerde yeni
amak iin bir arada gereki-
yor. Birisi lgat bilgisi. ve kimyevi olaylar
bilgi sahibi olmak. ncs, bir kelimenin
btn kuran ierisinde ne manaya delalet bilmek.
bu ilimiere sahip olmak suretiyle yeni
bilir. Tarihi Arnold Toynbee, 1569'da
Londra Bilimler Akademisi'nin emtini verme-
sini tarihte yeni bir olarak
nk makine bundan sonra icat
Ben de diyorum ki, 1996 tarihte Malezya'da
yeni bir Malezya'da modern bir
niversitesi'nin ile birlikte, yeniden bilimlerde
yeni
KAYNAKA
ADIVAR Adnan, Tarih Boyunca ve Din, Remzi Yay. 1987,
ADIV AR. Adnan, Trklerinde Remzi Yay. 1982,
ALTIKULA. Tayyar, Yce Kur'an, Diyanet 1984,
Ankara.
ALGL Hseyin, Tarihi, Gonca 1987,
AKBULUT. A., Sahabe Devri Siyasi Hadislerinin Kelarni Problemlere
Etkileri,
Cihan, Sistem Beyan Yay. 1988,
AHMET. Birey ve Toplum Yay. , 1985, An-
kara. .
Amerikan ve Kltr
1980, Ankara.
ARSEL. ve Kendi 1992,
ARSLAN. Ali, Hitap (Hadis-i Arslan 1975,

Sleyman, Gerek Din Bu, Yeni Ufuklar 2 Cilt,
AYDIN. Mehmet, Mspet ve Allah, 1971,
AYDIN. Mehmet, zerine Derleme, Diyanet
Ankara
AZZAM. Abdurrahman, Resul-i Ekrernin rnek ve Kahraman-
Ahmet Said 1964,
BARTHOLD. W, Medeniyeri Tarihi, Diyanet Yay. 1984, Ankara
Ali Fuat, Din ve Laiklik, Yay., 1982,
Abdlaziz, ve Sosyalizm, Yay. Ankara
BEBEL. Auguste, Hz. Muhammed ve Kltr, Sre Yay., 1987,

BERKES. N., Teokrasi ve i:aiklik, Adam Adam
1984,
364 ve Bilim
BERKES. N., Atatrk ve Devrimleri, Adam Adam
1982,
Ali Himmet., 250 Hadis, Diyanet 1983, Ankara
A.H.- 0. ; Hz. Muhammed ve Diyanet
Yay., 1974, Ankara
BERNAL.J. D., Bilimler Tarihi, Sosyal 1983,
BROCKELMAN. C., ve Devletleri Tarihi, T. Tarih Kuru-
mu 1992,
BUCAILLE. Maurice., Tevrat, Kerim ve Bilim, T..V.
Yay., 1974,
BUCAILLE. Maurice, Kkeni Nedir, Yay., 1988,
BULA. Ali, Kavramlar ve Dzenler, Beyan 1987,
tanbul.
AMUROGLU. R., Yenierilerin ve Vaka-i Ant Ya-
1991,
AGATA Y. Prof. N., Tarihi, Gerek
AGATA Y. Prof. N., Makaleler ve incelemeler, 1983, Konya
Kur'an eviri, Kendi 1987,
Mehmet Ali, Bugne Mezhepsizler, Milli
Fikir Yay., 1980, orum.
DGEN. Kur'an'dan Yeni Asya 1986,
bul.
EBUSSUUD. Prof. M., Hisar 1983,

EBU ZEHRE. Muhammed, Fikir Yay. 1985,
EBU ZEHRE. Muhammed, zerine Konferanslar, Fikir Yay.
1978,
ELMALILI, M. Harndi Hak Dini Kur'an Dili, Zaman
ERDOGAN. Naim, Ekonomik Dzen, ilahiyat Kitabevi, 1972,
Ankara
ERHAT. Azra, Mitoloji Remzi 1989,
EMRE. Mehmet, ve Aile, Bedir 1979,
ENGELS. F., Ailenin, zel Mlkiyerin ve Devletin Kkeni, Sol

ESAT. Mahmut - IRMAK. Sadi., Tarihi, Servisi, 1965,

Zekat, Diyanet Ankara, 1971
FIGLALI. Ethem Ruhi; Mezhepleri, Seluk Yay.
GARAUDY. Roger, Yay. 1986,
GARAUDY. Roger, Sosyalizm ve Yn Yay. 1965,
GLPINARLI, Abdlbaki; Sosyal Tarihi, ve Aka
Yay., 1975,
Kaynaka 365
GLPINARLI, Abdlbaki; Yunus Emre Der Yay.
M. B., Neresindeyiz,
GNGR. Erol, Bugnk Meseleleri, tken 1984,

L., Habora
M. rneklerle Nesil 1986
Osman, Kerim Bilgileri, Diyanet
1989, Ankara.
MUKADDES, Mukaddes
KILI. Yusuf, Saadetten Tabiun Devrinin Sonuna Kadar
Hukukunun Prensip ve Kendi 1986,
Z., Peygamberin Hadiselerinde Trk Trk
1988,
Z., Trkistan'da ve Trkler, Kendi 1988,
Konya.
Z., Yeni Tarihi ve Trkistan, Yay. 1986,
KRAMER. S. N., Tarih Smer'le 1992,
KUR'AN-I Meali., Diyanet (eski ve yeni
lar)
KUR'AN-I Meali., Hikmet
KUR'AN-I ve H.B. an tay, 3 Cilt.
KUR'AN-I Trke 0 ., Eren
KUTUP. Muhammet, Kur'an Fikir 1984,
KUTUP. Muhammet, Peygamberden Fikir 1980,
KUTUP. Seyyid, Sosyal Adalet, 1964,
bul.
Siyaset, Dergah Yay. 1985,
Tefsir zerine, Yay. 1985,
LEWIS. Bernard, Tarihte Araplar, niv. Edebiyat Fak. Yay.,
1979,
LIN GS. Martin, Hz. Muhammed'in 1991,
M., Devlet Nur 1979, An-
kara.
0., Ekonomi Remzi 1986,
0., Felsefe Remzi 1982,
0 ., Remzi 1984,

0., Toplumbilim Remzi 1986,

0 ., Dnya Remzi
1993,
Hseyin, Sosyalizm, Yay., 1988,
366 ve Bilim
HUME. David, Din stne, Yay. 1979, Ank.
MALA Y. Do. H., Boyu Klelik, 1990, Ankara
MANNAN. Prof. M. A., Ekonomisi, Fikir 1980,
MANNAN. Prof. M. A., ve Ekonomik Konular, Fikir Yay.
1984,
MATRAN. Robert, Tarihi, A.. Fakltesi yay.,
1981, Ankara
Ali, Yay.
1972,
MCNEILL. William H., Dnya Tarihi, Kaynak 1985,
Kur'an Fikir 1985,
ve Fikir Yay. 1986,
Ebu'l-Hseyin, Sahih-i Muslim ve Terce-
mesi, 8 Cilt, 1988,
N. Haydar, Ekonomi ve Ahlak, 1985,
NEVFEL. Abdlrezzak, Fikir
Haluk, Kerim'den Ayetler ve Gerekler, Diya-
net 1988, Ankara.
M. Tayyip, Diyanet 1978,
Ankara.
OZANKA YA. ., Toplumbilim Terimleri Cem
LEN. A. N., Ekin 1991,
Ankara.
Maxsime., ve Kapitalizm, Hrriyet 1976,

P AZARLI. Osman; Ahlak, Remzi Kitabevi, 1980,
SADR. Muhammed ve Hicret 1980
Gencay, ve Siyaset, Verso Ankara
Mehmet, Sosyal Messeseleri, Diyanet Ya-
1984, Ankara.
SENA. Cemil, Hazreti Muhammed'in Felsefesi, Remzi Kitabevi, 1989,

Mazharuddin, ve Marksizm, Fikir Yay., 1986,
Harun Han, Siyasi ve Nur Yay. 1965,
Ankara.
TABBARA. Prof. Abdlfettah, Kalem Ya-
1981,
Taberi Tefsiri, 6 Cilt,
S., Verebilir mi?, Say
S., ve 4 Cilt, Say
TANYOL Cahit; Sosyal Ahlak, Edebiyat Fakltesi Yay.,1960,
bul.
Kaynaka 367
TOLEDANO, E., Kle Ticareti, Tarih
1994,
TUNA. T., Uzay ve Dnya,
ULUDAG. Sleyman, Faiz, Dergah 1988,
LGENER. Sabri, ve Siyaseti,

YILDIRIM. Suat, Peygamberimizin Tefsiri, Yay. 1983,

YIWIZ. H. D., ve Trkler, 1980.
ZEYDAN. Abdlkerim, Hukukuna Yay., 1985,
ZEYDAN. Abdlkerim, Ferd ve Devlet Mnasebetleri,
han Yay., 1978,
Bilim ve Sanat Dergisi
Cumhuriyet Bilim ve Teknik Dergisi
2000'e
DiZiN
1000 Temel Eser, 24
A. Comte, 82
Abbasi, 45, 59
Abbasiler, 39
Abbasilerin, 39, 63
Adem, 91, 121, 139, 155, 255,
256, 257, 258, 259, 260, 261,
262, 263, 264, 265, 266, 267,
268, 279, 280, 291, 294, 295,
296,298,299,315
Adem ve Havva, 265
ahiret/br dnya, 73, 350
Ahz:ib, 93, 192
AIDS, 332, 333
350
21, 353, 356
akika, 28
Akika, 28
Alak (S), 91, 252
Al-i (S), 16, 134, 239, 255,
256,350,352,354
Ali 22
Ankebut (S), 176, 229, 350
Antik 281, 297, 302
Arap bilimi, 41, 45, 62,64
Aristo, 39, 46, 48, 134, 171
207
Saadet, 270, 364
Atlas, 125, 211
215, 333
Bacon, Rager, 52, 81, 282
Bakara, 91, 101, 109, 110, 114,
141, 144, 173, 199, 239, 240,
247, 259, 262, 264, 265, 266,
296,344,349,354,356
Bentley, 272
Berkeley, 133
bilim, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18,
19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26,
27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34,
35, 37, 39, 40, 41, 42, 43, 44,
45, 50, 52, 53, 55, 60, 62, 63,
64, 65, 68, 71, 72, 73, 74, 75,
76, 77, 78, 80, 81, 82, 83, 84,
86, 87, 88, 89, 90, 95, 97, 98,
99, 100, 102, 106, 109, 115,
119, 121, 123, 125, 131, 134,
135, 136, 137, 141, 143, 153,
154, 164, 165, 171, 181, 184,
185, 190, 192, 196, 201' 206,
207, 208, 210, 218, 231, 238,
242, 243, 244, 247, 248, 249,
255, 257, 258, 271, 272, 273,
274, 275, 276, 277, 279, 281,
282, 283, 299, 300, 301, 302,
307, 308, 310, 311, 312, 313,
3 70 ve Bilim
326, 328, 329, 330, 332, 336,
339, 340, 341, 343, 344, 345,
347, 348, 351, 352, 353, 354,
357,360 .
bitkiler, 61, 213, 214, 218, 219,
255,277,309,313,314
Burak, 186
Cabir Hayyan, 53
Cahiz, 314
Casiye, 197,239
Cebel-i 211
Cebrail,47, 121,122,156,186
Cehennem, 57, 67, 170, 265, 269,
324
Cennet, 57, 170, 218, 260, 261,
266,269,324
Cro-Magnon, 285
9, 105, 167, 168, 169, 170,
171,173,195,205,206,214
Darwin, 55, 60, 271, 276, 286,
298, 299, 302, 303, 304, 305,
306,307,314
Davut, 344
Deizm, 76, 91
denizler, 9, 147, 169, 201, 205,
207,209,211
deprem, 14,175,176,325,326
Diderot, 81, 302, 303

dua, 65, 76, 92, 201, 326, 327,
330, 331, 332, 338, 344, 345,
349,353
Dnya, 9, 19, 26, 31, 33, 41, 65,
78, 79, 82, 89, 92, 97, 104, 105,
111, 116, 117, 129, 130, 134,
136, 137, 139, 141, 142, 151,
152, 153, 154, 155, 157, 158,
159, 160, 161, 162, 163, 164,
165, 167, 171, 172, 173, 174,
175, 176, 177, 189, 190, 192,
201, 215, 217, 218, 223, 229,
242, 257, 258, 267, 269, 271,
273, 274, 275, 278, 279, 282,
296, 301, 309, 338, 350, 364,
365,366
Dnya hayau, 33, 350, 355
E= mc
2
, 131
Ebu Ubeyde, 334, 335
Edison, 24, 351
Ehl-i snnet, 58
Einstein, 55, 131, 132, 133, 134,
135,150,273,276,300,351
El Kindi, 46
El-Fargani, 42
Enbiya, 77, 92, 118, 141, 145, 147,
187, 198, 252, 276, 279, 344,
351
Engels, 283, 286, 289, 290
Engizisyon, 76, 282
erke, 131, 132
Evliya elebi, 22
evren, 9, 47, 52, 59,100,108,115,
124, 129, 132, 133, 135, 147,
149, 151, 273, 283, 300, 305,
314,344,347
Evrenin 9, 127
evrim, 18, 26, 55, 101, 106, 111,
130, 147, 164, 218, 219, 242,
253, 258, 271, 277, 279, 280,
281, 282, 285, 289, 298, 291,
294, 297, 299, 301, 303, 305,
306, 307, 308, 311, 313, 314,
315, 355
F. Bacon, 81
Farabi, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52,
53,77,228,314,329,347,353
353
felek, 156
fetih, 38, 325
45
fosil,254,284, 301,302
Franklin B., 14, 351
Furkan (S), 151, 193, 201, 209,
210,252,253,276,279
Fussilet, 105, 106, 107, 108, 109,
110, 114, 116, 141, 144, 145,
149, 198
galaksi, 115, 116, 119, 124, 154,
298
gayb,347,349,353
Gayb, 346
Gazzali, 12, 48, 49, 50, 62, 63, 87,
314,338,353
gemiler,205,207,208,294
Geocentrisme, 152
Giordano Bruno, 282
gk, 9, 96, 101, 104, 105, 106,
109, 110, 113, 114, 115, 116,
117, 118, 119, 120, 121, 122,
123, 124, 125, 128, 139, 141,
142, 143, 144, 146, 147, 149,
151, 156, 162, 169, 174, 180,
183, 184, 186, 190, 192, 199,
202, 229, 243, 259, 271, 302,
310,338,339,361
glge, 9, 162, 179, 193, 194
ve Ay, 151, 152, 155, 156,
160, 162, 179, 181, 189, 191,
192,225
Hac (S), 91, 103, 104, 117, 123,
214,215,240,317,318,321
Hadid (S), 33
hadis, 27, 28, 45, 54, 92, 153, 202,
214, 215, 322, 323, 326, 327,
331,340,341,355,362
Hakka, 11, 118, 125
Halid bin Velid, 335
Hamele-i 125
Harun,39, 121,365
23, 65, 90, 145, 325, 326,
Dizin 371
327,331,332,333,334,341
Havva, 139, 255, 262, 263, 265,
266,267,279,280
Hayvanlar 9, 221, 230
Heraklit, 18
Herman van Riswik, 52
Hezarfen A. elebi, 226, 227, 228
14, 19, 76, 90, 270,
363
Hicr (S), 128, 151, 168, 173, 183,
185, 195,199,201,216
Hipokrat, 12, 337, 338
Hud (S), 346, 347
Hunayn, 39
Hunayn 39
23, 55
Bacce, SO
Haldun, 44, 55, 60, 61, 62,
313, 314
Hazm, 53
Heysem, 53
27, 40, 42, 44, 51, 228,
353
Sina, 12, 22, 40, 42, 46, 47,
48,49, 51,52, 77, 78,314,329,
353
23, 121, 239, 268, 269,
314,333,334
23, 239, 314
228
ilim, 16, 17, 19, 27, 28, 32, 34, 41,
65, 68, 71, 72, 74, 77, 79, 89,
91,92, 186, 196,
246, 268, 279, 291, 338, 339,
344,345,350,352,354,360
(2), 183
121, 255, 256, 270
bilginleri, 43, 313, 314
23, 27, 37, 44,
64, 76
3 72 ve Bilim
felsefesi, 46, 49, 50, 53, 56,
57,59,63,88
ilmi, 27, 120
356
(S), 187, 344, 353, 355
53
Jean]. Cousteau, 210
Jenner, 329
kader, 18, 56, 57, 81, 92, 209, 325,
328,336,344
Kaf (S), 150, 201
Kamer (S), 118, 147, 198, 202,
354
kan 232, 233, 234
Kant, 49, 79, 81, 274, 275
Kasas, 160
katarakt, 337
Kehf (S), 92, 157, 170, 171, 240,
347
kelam, 45, 59
Kepler, 272, 274, 276
67, 118, 125, 169, 170,
191,192,196,353
(S), 155, 170, 171, 192,
247,376
Kilise, 12, 14, 21, 22, 23, 83, 89,
274,328
135,305
Kopernik, 152, 170, 274,301,306
Kozmik Yumurta, 129, 133, 134,
136, 137
Lamarck, 302, 303
Laplace, 275, 338
Lavoisier, 305
Leyl (S), 162
Lokman (S), 117, 159, 164, 173,
191,206,214
Luther, 170, 301
M. Harndi 114, 115, 315,
363
madde/zdek, 32, 46, 47, 49, 53,
55, 59, 61, 130, 131, 132, 133,
135, 136, 143, 146, 184, 245,
247, 248, 273, 282, 283, 300,
313,319,331
Maide (S), 344, 349, 354, 355
Mansur (H), 39
Meari (S), 100, 103
melek, 29, 125, 194, 243, 260, 267,
322,323
Mira, 120, 121, 122
Muhammed, 17, 19, 27, 28, 34,
90, 91, 92, 93, 105, 120, 121,
122, 152, 154, 157, 158, 160,
180, 181, 192, 214, 215, 216,
234, 238, 239, 252, 326, 329,
330, 331, 333, 334, 353, 354,
355,356,362,363,364,365
Mukaddime, 60, 61,313
Musa,39, 121,176,270,354,355
Musa 39
59
mcadele, 16, 84, 313
Mlk (S), 114, 117, 149, 183, 184,
195,201,224,228
Mrselat (S), 319
Mzemmil (S), 33, 347
Nahl (S), 101, 168, 170, 173, 175,
193, 205, 221, 224, 230, 232,
239,348,354
NASA, 164,360
Nazilat (S), 128
Nebe (S), 115, 117, 151, 160,170,
173
Neml (S), 167, 168, 170, 171
Neolitik Devir, 293
Newton, 134, 135, 225, 272, 273,
274,338,347
Nuh (S), 122, 251, 254
Nur (S), 54, 67, 92, 170, 181, 195,
201, 203, 252, 276, 279, 344,
351,364,365
optik bilimi, 43
64
br dnya, 17, 13, 25, 26, 29, 33,
34, 35, 64, 65, 73, 81, 197,246,
247,248,295,324,332,356
lm, 12, 245, 247, 248, 292, 320,
326,330,332,336
zdek,53
Papa Pius, 306, 307
Papa VIII. Urban, 83
paratoner, 12, 14, 175
Pavlov, 29, 245
Platon, 39, 46, 50, 53, 281
Prometheus, 330
Ptolemie (Batlamyus), 152
Rahman (S), 185,210, 225
Roger Bacon, 52, 282
Rnesans,21,23,26,40,43,45
ruh/can, 9, 29, 46, 47, 51, 52, 53,
54, 55, 56, 59, 88, 136, 237,
241, 242, 243, 244, 245, 246,
247, 248, 249, 255, 256, 257,
261, 265, 276, 277, 292, 322,
323,353
Rum (S), 16, 17, 18, 91, 195, 201,
208,309,348,352
rzgar, 9, 195, 196, 197, 198, 227
Sabit Kurra, 39
Saffat (S), 149, 183, 184,251
Samanyolu, 150, 193
Sebe (S), 118, 198, 226, 354
Secde (S), 97, 98, 99, 100, 103,
247,251,265,319
sema, 118, 119, 121, 122, 156
Seyahatname, 22
Seyyid Kutub, 84
Sokrates, 53, 281
sonsuzluk 261
soru sormak, 354
Dizin 373
sperm, 106, 318, 319, 320, 321,
323
sperma, 319,320,321
Sleyman, 190, 198,226,227,315,
344,362,366
S mer kozmolojisi, 14 7
stn 233, 234

Shreverdi, 54
(S), 155, 162
47, 65, 68, 71, 90, 348
27, 28, 29, 66, 185,
186, 25 7, 260, 261, 262, 263,
264, 265, 266, 267, 269, 270,
280,340,351
Komedya, 286
tasavvuf, 45, 54
tefsir, 45, 85, 364
Tegabn (S), 325
Tekvir (S), 118, 162, 169, 170, 171
Tevbe (S), 239
Tevrat/ Ahd-i Atik, 56, 95, 97, 98,
99, 102, 103, 104, 106, 110,
116, 118, 122, 123, 124, 125,
127, 140, 142, 143, 144, 146,
147, 152, 153, 156, 159, 168,
170, 179, 180, 183, 184, 188,
191, 196, 202, 203, 205, 210,
218, 222, 228, 230, 231, 232,
234, 238, 252, 253, 254, 255,
258, 261, 277, 278, 279, 294,
297, 300, 306, 318, 319, 320,
321, 322, 323, 337, 340, 341,
363
374 ve Bilim
Bey, 22, 39
vacip, 88
vahiy, 47, 54, 57, 71, 72, 89
(S), 196,201,202,247
veba,331,335
Weizsecker C. von, 275
20, 21, 195, 196, 198,
199, 200, 201, 202, 203, 343,
352
Yasin (S), 188, 190,354
Yer Merkezli Evren 9,
149
14, 114, 153, 154, 215,
322,330,341
61, 96, 106, 108, 116,
140, 146, 149, 150, 163, 169,
181,192,274,299,313
YK, 63
yrnge, 116, 152, 154, 155, 156,
162, 163, 190
Yunan bilimi, 23, 39, 43
Yunan felsefesi, 45, 46, 48, 49, 51

1. Cilt
KUR'AN VE DiN
1. Dinsel Ortaya ve Evrimi
2. Kur'an'a Gre
3. ispatlama
4. Kur'an'da Belirlenen zellikleri
5. Kur'an Tahrifattan mudur?
6. ve Biim Olarak zellikleri
7. Muhammet'in ve.
8. Kur'an'da Peygamber Sylenceleri
9. Kavimler st Bir Din midir?
10. Ahiret Bilimsel Bir Var
11. Kur'an'a Gre Cennet ve Cehennem
376 ve Bilim
3. Cilt
AHLAK VE KADIN
1. Genel Olarak Ahlak ve Din
2. Ahlak Genel
3. Ahlak Klecilik
4. Genel Olarak
S. ok ve
6. Evlilik ve Taraflann Konumu
7. Nibih
8. Ailede Hak ve Grevleri
Nfus Kontrol Sorunu
9. Hukukunun
10. rtnme ve Ahlaki
l l . Sonu
4.Cilt

1. Genel Olarak Ekonomik Karakter
2. Gre Klecilik ve
3. Faiz
4. Refahla
S. Zenginlik ve Miras
6. Bir Toplumu ngrr
7. Grr
8. Sosyal Adalet mdr?
9. Zekat Kurumu ve
1 O. ile Sermayedar
ll. Ycelten Bir Dindir
12. Bir Pazar Ekonomisi ngrr
13. Ekonomik Sylemin
14. Adil Bir Toplum Kurma Sahip midir?
lS. Sonsz
KIRMIZI KiTAPLAR
lKMAZ/

VE

MCADELESiNDE

DAYANILMAZ AGIRLIGI

NASIL MSLMAN OLDUK?

VE

OSMANLI

KIRMIZI KiTAPLAR

Anthony Giddens
SOSYOLOJiK
Tom Bottomore - Robert Nisbet
SOSYAL
Maurice Duverger
SOSYOLOJiK
Raymond Aron
YAPISI
Thomas S. Kuhn
FEODAL TOPLUM
Marc Bloch
OLDU?
Gordon Childe
VE
(Anna/es Okulu 'nun zinde)
Burke - Bloch - Febvre - Braudel
Mc Lennan - Ladurie - Vilar
Hobsbawn- Lefebvre - S. Jones
EFSANELER, AMBLEMLER,
(Morfoloji ve Tarih)
Carlo Ginzburg
KADlNLARlN DNYASI
Alain To uraine
ZGRLGN
(Yurtta ve Dnyada Demokrasi)
Fareed Zakaria
GEN MEKTUPLAR
Kostas Axelos

ve tek
Friedrich Nietzsche
TOPLUM
Jean Jacques Rousseau
DELiLEGE VG
Erasmus
FELSEFE YAZlLARI
N us ret
FELSEFE
Nusret

Fsun
RZGARA FELSEFE
Fsun
ATATRK VE DEMOKRATiK
Halil
YN'N YN
Muzaffer Ayhan Kara

KLTRLERARASILIK
Nilgn Tutal
Cumhuriyet Tarihinde
KAHVEHANE VE
(1930 -1945)
Serdar ztrk
RETiMDE

Adil - Trkay Dereli
EDEBiYAT, VE
YA DA ROLAND BARTHES
Glmez
KIRMIZI ZEL KiTAPLAR
HOCA
Pertev N ai li Boratav
HAYATI V{. TOPLU
Tevfik F ikret
HRANT'A ...
TOPU AGOP'A AT
%KA APTALIZ?
Aziz N esin
MALDOROR'UN
Comte De Lautreamont

Charles Baudelaire
[
ve
Bilim
tarihinde dinin bilimle rnekleri,
tarihi ile kadar Bu durum
dinlerden bilimle
gereke Bununla da yetinilmemekte,
ifadeleri ile bilimsel
iddialar retilmektedir.
Peki ama bilimin felsefesi ve
mudur gerekten?
islamiyet bu ikinci cildi, sz konusu
hem felsefi ve tarihsel dzlemde tamamen
hem de bilimsel bulgularla tam bir
tek tek rnekleriyle gstermektedir.
ISBN 978-975-9169-73-2

Islamiyet Gercegi II

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Islamiyet Gercegi II

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

- - ~ - - - - - - ~

denilmektedir. Bu yorumu takiben; bu ta-

You might also like