Professional Documents
Culture Documents
Bu blmde moment ve cisimlerin farkl konumlardaki denge durumlarn inceleyeceiz. Moment: Kuvvetin uyguland cisim veya sistem zerindeki dndrme etkisine moment denir. Moment M ile gsterilir. Vektrel bir byklk olup birimi N.m (Newton metre) dir. Moment hesaplanrken, kuvvetin bykl ile kuvvet dorultusunun dnme noktasna dik uzakl arplr.
2. Kuvvetin 0 noktasna
gre dik uzakl bulunur. Dik uzaklk bulunurken; IKuvvetin dorultusu izilir. II- Moment noktasndan, kuvvetin dorultusuna dikme izilir. III- izilen dikmenin uzunluu (X), kuvvetin dnme noktasna dik uzakldr.
F
0 ) d
= F. x = F. Sin . d
M = F.d
F
d
.
F2
www.unkapani.com.tr
= 90 M = max
F3
F2
F4
Bileke Moment:
F1
F1
ekildeki kuvvetlerin dorultular dnme noktasndan getii iin cismi dndrme etkileri yoktur. Yani momentleri sfrdr.
Bir cisme birden fazla kuvvet uygulanrsa, bileke moment her bir kuvvetin momentlerinin vektrel toplamna eittir. F3
ubua uygulanan F1 ve F2 kuvvetleri ubuu ayn ynde (+) F3 kuvveti ise bu kuvvetlere ters ynde (-) evireceinden toplam moment;
M = M1 + M2 M3 olarak hesaplanr.
Eer uygulanan kuvvet dnme noktasna dik deilse, moment iki yolla bulunabilir. 1. Kuvvet ekildeki gibi
FY
bileenlerine
ayrlr.
Fx 0
bileeninin dorultusu 0 noktasndan getii iin dndrmeye hi etkisi yoktur. ubuu sadece Fy kuvveti dndrebilir. Bu nedenle F kuvvetinin momenti, Fy nin momentine eittir.
Fx
Her bir blmesinin uzun- F2 = 4f luu a birim olan ekildeki gibi O noktasndan 30 dnebilen ubua etki eden kuvvetlerin bileke momenti aadakilerden F3 = 3f hangisidir? 1 (sin30 = ) 2
.
O
+ F1 = f
nr.
30
F3 kuvvetinin momenti;
M3 = F3 . d3 = 1.2 = 2 birim
1 2
=2f dir.
Bu gre F 2 kuvvetinin momenti M2 = 2f.2a=4fa dr. F3 kuvveti ubua dik ve (-) ynde evirdiinden, O noktasna gre momenti, M3 = -3f.4a = -12fa dr. Buna gre bileke moment;
O noktasndan geen eksen etrafnda dnebilen levhaya ekildeki gibi kuvvetler uygulanyor. Buna gre levha hangi ynde ka F.d momentle dner?
1 2d 3F 3d
d 2F
O F
A) (1) ynnde F.d B) (2) ynnde 4F.d D) (2) ynnde F.d
M = M1 + M2 M3 = 0 + 4fa 12fa = 8fa bulunur. (-) iareti ubuun (-) ynde dndn gsterir.
Doru Seenek: D
ekilde F1 , F2 ve F3 kuvvet- 1 birim lerinin O noktasna gre momentleri M1 , M2 ve M3 byklkleri arasndaki iliki aadakilerden hangisidir? (Blmeler eit aralkldr.)
Levha bileke moment ynnde hareket edeceinden, 1 ynnde dndren kuvvetler (+), 2 ynnde dndren kuvvetler ise (-) alnp O noktasna gre toplam momenti bulunursa;
M = 3 F d 2 F 3 d F d = 3 F d 7 F d = 4 F d bulunur. sonu (-) ktndan cisim 2 ynnde 4Fd lik momentle
F1 O
F2
F3
dner.
B) M2 > M1 > M3 D) M1 = M2 = M3
Doru Seenek: B
DENGE
Birden fazla kuvvetin etkisinde kalan cisimlerin dengede kalabilmesi iin iki koulun salanmas gerekir. Bunlar; Cismin bir doru boyunca hareketinin ivmesi sfr olmaldr. Yani cisim ya durmal ya da sabit hzla hareketini srdrmelidir.
Bu koulun salanmas iin, cisim zerine etki eden kuvvetlerin bilekesi sfr olmaldr.
1 birim
F1
O
F2 F3
= 0 ve
= 0 olmaldr.
Kuvvet vektrel byklk olduundan iddeti uzunluu ile orantldr. Buna gre F1 kuvvetinin momenti
Cisim herhangi bir eksene gre dnme hareketinin ivmesi sfr olmaldr.
Bu koulun salanmas iin cisim zerine etkiyen kuvvetlerin dnme eksenine gre momentleri toplam sfr olmaldr.
M1 = F1 . d1 = 2.3 = 6 birim
F2 kuvvetinin bileenlerinden F2x in dorultusu sfrdan getii iin moment etkisi yoktur. Buna gre F 2 nin momenti
M = 0
olmaldr.
31
2) Zt Ynl Paralel Kuvvetler: Bir cismin dengede olmas iin durmas, sabit hzla hareket etmesi ya da sabit hzla dnme hareketi yapmas gerekir. Kat bir cisim kuvvet ya da kuvvetlerin etkisinde kald halde teleme veya dnme hareketi yapmyorsa buna statik denge denir. Kuvvet ya da kuvvetlerin etkisinde kalan kat bir cisim sabit hzla hareket ediyor teleme veya dnme hareketi yapyorsa buna dinamik denge denir.
F2 O
.L
R = F1 F2
F1
Cisim zerine uygulanan kuvvetler birbirine paralel fakat zt ynl iseler, bileke kuvvet; Kuvvetlere paralel Byk kuvvet ile ayn ynl Cisim statik dengede
Kuvvet ifti:
F1
Bykl kuvvetlerin farkna eit Kuvvetlerin dnda ve byk kuvvet tarafndadr. Bu kuvvetin yeri; F1. KO = F2 . LO bantsyla bulunur.
F2
toplam momenti ayn ynl paralel kuvvetlerde gsterildii gibi gene sfrdr.
ekildeki trde ubuun ularna; eit byklkte, zt ynl, iki kuvvet uyguladnda kuvvet ifti meydana gelmi oluur. ubua etki eden bu kuvvetlerin bilekesi sfrdr. Bu nedenle ubuk ileri geri ve saa sola doru hareket etmez; ancak toplam moment sfr olmadndan ubuk dnme hareketi yapar. ( F1 = F2 )
Paralel Kuvvetlerin Dengesi: 1) Ayn Ynl Paralel Kuvvetler: O K
Dengedeki sistemlerde, herhangi bir nokta moment noktas olarak alnabilir ve toplam moment sfra eittir. Soruda birden fazla bilinmeyen kuvvet varsa, bilinmeyenlerden birinin uygulama noktas, moment noktas olarak seilir. Bylece bu kuvvet, etkisiz hale getirilmi olur. nk bu noktaya gre kuvvetin momenti sfrdr. Bir soruda desteklenmi, menteelenmi veya iple aslm bir nokta varsa, bu noktay moment noktas olarak almak, sorunun zmne kolaylk salar. nk bu noktadaki bilinmeyen kuvvetler(Destein tepki kuvveti, ipteki gerilme kuvveti vb.) soruya dahil edilmemi olur.
F1 R = F1 + F2
F2
F1 F2 K L
Bir cismin zerine paralel ve ayn ynl kuvvetler uygulandnda bileke kuvvet; Kuvvetlere paralel Kuvvetlerle ayn ynl Bykl kuvvetlerin toplamna eit Uygulama noktas kuvvetlerin arasnda ve byk kuvvete daha yakndr ve bu kuvvetin yeri;
F1. KO = F2 . LO bantsyla bulunur.
Yani bileke kuvvetin uygulama noktasna gre toplam moment sfrdr ve F1 < F2 ise KO > LO dr.
32
X F1 2F1 F1 K 16N X F2 F2 L
U L Yatay
16N
ekildeki gibi X noktasna gre moment alnrsa; 2F1.3 = F2.1 ise F1/F2=1/6 bulunur.
Doru Seenek: D
C) Z noktas
5N 1N 3N K
2P 2P
U L Yatay
O 2N
O
ekildeki sistemin dengede kalabilmesi iin bileke kuvvetin uzantsnn, destein yere temas noktasndan gemesi gerekmektedir. ubuun ve destein arlk merkezlerinin uzants O noktasndan getiine gre, ubuk zerine konulan herhangi bir cismin arlk merkezinin uzantsnn O noktasndan gemesi gerekmektedir. Buna gre cisim ancak Z noktasna konulabilir.
Doru Seenek: C
ekildeki gibi birim karelerden oluan trde dikdrtgen levhann bir destek zerinde O noktasndan perinlenerek dnmesi salanyor ve levha zerine ekilde belirtilen byklklerde kuvvetler uygulandnda dengede kalyor.
Buna gre, levhann arl ka N dur?
A) 2
B) 4
C) 5
D) 6
E) 8
FX 3F 2F 4F 3N 1N 3N 4N
Yaraplar r, 2r ve 3r olan levhalarn birletirilmesi ile oluturulan sistem alt ayr kuvvetin etkisi ile ekildeki gibi dengededir.
5N
5F
O 2N
G
A) 1/3
B) 1
C) 5/3
D) 7/3
E) 3
5N luk kuvvet ekildeki gibi bileenlerine ayrlarak btn kuvvetlerin O noktasna gre momentleri alnrsa; 1.3 + 3.2 + 3.3 = 4.3 + G.3/2 ise G = 4N bulunur.
Doru Seenek: B
33
T
53 37
N=15N
N T
F1
F2
143
127
F3 Ayn dzlem ierisinde kesien kuvvetin etki ettii bir cisim denge halinde ise, bu kuvvetlerin herhangi ikisinin bilekesi byklk olarak nc kuvvete eittir. Bu ifade
Lmi teoremi olarak bilinir. Lmi teoremi kesien kuvvetlerin
sin143 = sin(180 53 ) = sin53 = 0,8 alnabilir. Bu durumda; T 15 P = = ise T=20N bulunur. 0,8 0,6 1
Doru Seenek: C
F1 = (F2 + F3 )
F2 = (F3 + F1 )
ve
F3 F1 F2 = = S in S in S in
dr.
F3 = (F1 + F2 )
www.unkapani.com.tr Unkapan Yaynclk
Arl P olan cisim
T1
ekildeki gibi arlksz makara ile dengelenmitir. plerde oluan serilme kuvvetleri T1, T2 olduuna gre;
.
T2
F
.
Lami teoremi kullanlrken, cisim zerindeki kuvvetlerin balanglarn bir noktada toplamak gerekir. Denge sorular zlrken ilk i olarak kuvvetleri izerek gstermek, zm kolaylatrr.
P I. F.Cos = T2 II. F + T1 = P
37
N=15N
37
D) II ve III
Makara zerindeki kuvvetleri yandaki gibi gsterelim. Kuvvetlerin dengesi artna gre; FX = 0 F = 0 yani F = 0 X olmas gerektiinden T2 = F.Cos ve
T1 + F.Sin = P olmaldr.
T1
F
T2
34
Newtonun 3. kanuna gre, her etki kendisine eit ve zt ynde bir tepki oluturur. Aadaki ekillerde cismin arl (G) yzey zerinde etki oluturur, yzey ise cisme (N) tepki kuvveti uygular.
Statik Dengedeki Cisimler zerine Etkiyen Kuvvetler: (Bu test iin tavsiye edilen sre 35 dakikadr.)
1.
F 1 F 2
F 3 F5
F 4
A) Yalnz F1 D) Yalnz F4
B) Yalnz F2 E) F4 ve F5
C) F1 ve F2
2.
F = 2f 1
K r r r r
F =f 2
F = 4f 4
r X
L
F 3
zde K ve L yarm halkalar ekildeki birbirine yaptrlarak X noktas etrafnda serbeste dnebilmektedir.
ekildeki drt kuvvetin etkisinde levha dengede kalabildiine gre, F3 kuvveti ka f olur?
A) 1 Aadaki her iki ekilde de ipteki gerilme kuvveti cismin arlna eittir.
B) 2
C) 4
D) 6
E) 8
3.
Homojen ve trde levhalarn birletirilmesi ile olumu sisteme kuvvet ekildeki gibi uygulanmaktadr. Bu kuvvetlerden her biri sistemi ayr ayr dengede tutabildiine gre kuvvetler arasn-
F3
F2
C) F3 > F2 > F1
35
4.
O F2
7.
ekildeki homojen karesel levhaya uygulanan F1 , F2 ve F3 kuvvetleri levhay ayr ayr dengede tutabildiklerine gre, bu kuvvetlerin momentleri M1 , M2 ve M3 in sralan nasldr?
F1
F2
F1
F3
F3
Ayn dzlemli F1 , F2 ve F3 kuvvetleri dzgn altgen zerine ekildeki yerletirilmilerdir. F1 kuvvetinin O noktasna gre momenti M ise, O noktasna gre toplam moment ka M olur? A) M B) 2M C) 3M D) - 2M E) - M A) M1 = M2 = M3 C) M2 > M3 = M2 E) M1 > M2 > M3 B) M1 = M3 > M2 D) M3 > M1 > M2
8. 5.
F1 O
ekildeki
homojen
F2
kresel levhaya uygulanan F1 , F2 ve F3 kuvvetleri levhay ayr ayr dengede tutabildiklerine gre, bu kuvvetlerin byklklerinin sralan nasldr?
F3
ekildeki ayn dzlemli F1 , F2 ve F3 kuvvetlerinin O
F1
F2
F3
noktasna gre momentleri srasyla M1, M2 ve M3 ise, bu momentlerin byklklerine gre sralan aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir?
A) M1 = M2 = M3 C) M1 > M3 > M2 E) M3 > M2 > M1 B) M1 > M2 > M3 D) M2 > M3 > M1 A) F1 =F2 = F3 C) F2 = F3 > F1 E) F3 > F2 > F1 B) F2 >F3 > F1 D) F1 > F2 = F3
9. 6.
ekildeki ayn dzlemli K, L ve M kuvvetlerinden M nin bykl F ise, O noktasna gre toplam moment ka F.a olur?
a a F.a A) 2 B) F.a 3 C) F.a 2 D) 2F.a E) 3F.a O
K X Y Z T L
K
Arl 20 N olan eit blmeli homojen ubuk K ve L ipL M leri ile ekildeki gibi dengelenmitir.
L ipi en fazla 10 N luk bir gerilmeye dayanabildiine gre, arl 10N olan baka bir cisim L ipi kopmadan hangi nokta yada noktalar arasna aslabilir?
A) X D) Z B) Y E) Z-T aras C) Y-Z aras
36
10.
F
K L M
4F
13.
I.
11.
K X L Y Z T M
A) Yalnz I D) II ve III
C) I ve II
P arlkl eit blmeli homojen ubuk K, L ve M ipleri aslarak ekildeki denge konumuna getirilmitir.
14.
M K L X N
Buna gre, P arlkl baka bir cisim hangi nokta yada noktalar arasna aslrsa M ipindeki gerilme kuvveti sfr olur?
A) X D) Z B) Y E) YZ aras C) Z
Arl 8N olan olan homojen eit blmeli MN ubuu ile arlksz eit blmeli KL ubuu X cismi ile ekildeki gibi dengededir.
Buna gre, X cisminin arl en fazla ka N olabilir?
A) 8
B) 6
C) 4
D) 3
E)1
12.
K L
15.
X L M N
II
ekildeki 4P arll homojen ubuk zerindeki 8P Arlksz eit blmeli ubuk ekildeki gibi dengelenmitir. arlkl X cisimi ok ynnde ilerlemeye balyor.
Buna gre, ubuk devrilmeden X cismi hangi nokta yada noktalar arasna kadar ilerleyebilir?
A) K D) M
C) L
37
16.
L K 370
19.
53
0
O
Eit blmeli homojen K ve L ubuklar ekildeki gibi dengede ve K ubuunun arl 25N olduuna gre, L ubuunun arl ka N dur?
..
(sin37 = 0,6) A) 5 B) 8 C) 15 D)16 E) 36 O merkezli 20N arlndaki kre ekildeki gibi iple tavana dengelenmitir.
Buna gre, ipteki gerilme kuvveti T ka N olur?
17.
M K X L
A) 12
B) 16
C) 18
D) 20
E) 24
20.
S1 Yatay L 2P K P S2
Eit blmeli ve arl nemsiz ubuk ekildeki gibi ipler yardmyla P ve 2P ykleri ile dengelenmitir.
Ykler yarya indirilerek S2 ipi K noktasndan L noktasna tanrsa, iplerdeki gerilme kuvvetleri iin ne sylenebilir?
18.
X II
D) Azalr E) Deimez
I Homojen ve eit blmeli ubuk destekler ve X cismi ile ekildeki gibi dengelenmitir.
X cismi ok ynnde ilerlemeye baladnda I. Destein tepki kuvveti N1 ve II. destein tepki kuvveti N2 nasl deiir?
21.
k=50 N/m O ekildeki gibi O noktasndan bir mille tutturulmu kreye, yay sabiti 50 N/m olan bir yay balanmtr.
Kre
1 5
Nluk
kuvvetin
etkisi
altnda
dengede
A)
B) 1
C) 5
D) 10
E) 20
38
22.
T1 T2
25.
F
I C
II
T3 L
Homojen gen levhaya ekildeki gibi C noktasndan AB dorusuna paralel bir F kuvveti uygulanmaktadr.
Buna gre , I.
II. Levhay 1 ynnde devirmek, 2 ynnde devirmekIII. F kuvvetinin A noktasna gre momenti, D noktasna
A) Yalnz I
B) I ve II E) I ve III
C) Yalnz III
23.
X Y
D) II ve III
26.
II
Homojen eit blmeli X ve Y ubuklar arlklar 12 N olan destekler yardmyla ekildeki gibi dengelenmilerdir.
Y ubuunun arl 30 N olduuna gre X ubuunun arl ka Ndur?
esnemeyen ip ekildeki gibi arl nemsenmeyen ubuk ve P alkl toptan oluan sistem destek, yay ve esnemeyen bir ip yardmyla dengelenmitir.
Topun I veya II ynnde hareket etmesi durumunda yayda oluan kuvvetin deeri nasl deiir?
A) 4
B) 6
C) 12
D)15
E) 20
I ynnde
24.
M K L
A) B) C) D)
K ekil-I
N ekil-II
E)
Her biri 10 N arlndaki zde karesel paralardan oluan levhay ekil-Ideki konumdan ekil-IIdeki konuma getirebilecek en kk kuvvet ka Ndur?
39