Geometri Formlleri GEN

GENDE AI ZELL KLER

A x

6. Bir i aortay ile bir d aortayn kesimesiyle oluan ann ls z= m( A ) 2

A z D

y B

z z

C B C

1. genin i alar lleri toplam 180 dir. x + y + z = 180 2. genin d alar lleri toplam 360 dir. x + y + z = 360 3. Bir d ann ls kendisine komu olmayan iki i ann lleri toplamna eittir. x =y+z 4.

7. genin bir kenar ie bkldnde oluan ann ls x=a+b+c

A a

y =x+z

z =x+y
b B

D x c C

ki aortayn kesimesiyle oluan ann ls m( A ) (BDC) (geni a) x = 90 + 2

A

GENDE AI-KENAR BAINTILARI 1. Bir gende alar arasndaki sralama ile bu alarn karsndaki kenarlar arasndaki sralama doru orantldr. m(A) m(B) m(C) ise a b c dir.
A C

D x B

5.

ki d aortayn kesimesiyle oluan ann ls m( A ) (BDC) (dar a) y = 90 + 2

A B

2. Bir gende herhangi bir kenarn uzunluu, dier iki kenarn uzunluunu farknn mutlak deerinden byk toplamlarndan ise kktr. |b c| < a < b + c

y D

|a c| < b < a + c |a b| < c < a + b

Geometri Formlleri
3. ABC geninde m(B) > 90 ise, b > a + c dir. m(B) < 90 ise, b < a + c dir.
c
2 2 2 2 2 2

KL D BAINTILARI
A

b h

4. Bir genin snrlad alan iindeki herhangi bir nokta ile keler birletirildiinde, ABC geninin evresi verilirse ve evreye 2u denirse u < |PA| + |PB| + |PC| < 2u dur.
A
2 2

H a

a) h = p k b) b = k a c) c = p a d) A(ABC) = b c ah = 2 2
2

P B C

K ZKENAR GEN
1. ki kenar uzunluu eit olan genlere ikizkenar gen denir. Dier kenara taban denir. [BC]: Taban,

D K GEN
P SAGOR BAINTISI ABC dik geninde [AC] kenarna hipotens 2 2 2 denir ve b = a + c dir.
A

B ve C: Taban alar, A : Tepe as |AB| = |AC| m(B) = m(C)

A

Bir dik gende hipotense izilen kenarortayn uzunluu hipotens uzunluunun yarsdr.
A

2. A, B ve H noktalar dorusal F, B ve C noktalar dorusal [FH] [HB] |AB| = |AC| ise, |FE| |FH| = hb hc dir.
A E D hb

F B H C

Geometri Formlleri
3. P herhangi bir nokta [PR] // [AB], [PS] // [AC] ve |AB| = |AC| olmak zere |PR| + |PS| = |AB| = |AC|
A A

h P

R S

H F

4. Ekenar genin iinden alnan herhangi bir noktadan kenarlara izilen paralellerin toplam, ekenar genin bir kenar uzunluuna eittir. ABC ekenar gen, P herhangi bir nokta ise

EKENAR GEN
1. kenar uzunluu da birbirine eit olan gendir. alar eit ve 60 ar derecedir.
A 60 a a

|PR| + |PS| + |PT| = a

A R a S P B T C

60 B a

60 C

GENDE AIORTAY BAINTILARI 1. ABC geninde [AN], i aortay olmak zere (nA)
A

2. Ekenar gende ykseklik hem aortay hem de kenarortaydr. (ha = hb = hc = Va = Vb = Vc = nA = nB = nC)

A 30 30

nA

30 30 B a 2

30 30 a 2 C

| AB | | BN | A( ABN) = = | AC | | NC | A( ANC) ve | AN | =| AB | | AC | | BN | | CN | 2. ABC geninde [AN ] d aortay olmak zere,

| AC | | N C | = | AB | | NB |
2

3. Ekenar genin zerinden veya iinden alnan herhangi bir noktadan kenarlara izilen dikmelerin toplam, ekenar genin yksekliine eittir. ABC ekenar gen, |AH| = h P, herhangi bir nokta |PD| + |PF| + |PE| = h

| AN |2 =| NC | | NB | | AC | | AB | eklindedir.

Geometri Formlleri
A

nA c B C N

Va

3. Bir gende iki d aortay ile bir i aortay bir noktada kesiir. Bu nokta genin d teet emberlerinden birinin merkezidir. O, ABC geninin d teet emberlerinden birinin merkezidir. 4. D, ABC geninin i merkezi ise, teet emberinin

a 2

a 2

2. [AD] kenarortay, [AH] ykseklik, |HD| = x ise, 2 a x =| b c | dir.

A
2 2

A(CDB) A( ADC) A( ABD) = = dir. a b c

A B c D b

c ha

b Va

H x D a

3. G, ABC geninin arlk merkezi m(BAC) = 90 ise, 5 Va = Vb + Vc

2 2 2

C A

GENDE KENARORTAY BAINTILARI 1. Kenarortaylar bir noktada kesiirler. Bu nokta genin arlk merkezidir.
A B D a E G D c E Vb Va G F Vc

4. [BD] [CE] Va = Vb + Vc
A B F C Va Vb
2 2 2 a =b +c 2 2

G, arlk merkezi olmak zere, |AG| = 2|GF|, |BG| = 2|GD| ve |CG| = 2|GE| dir. Kenarortay teoremi, 2 Va +
B E

D Vc F C

Geometri Formlleri
GENDE ALAN Ykseklik: Bir gende herhangi bir keden karsndaki kenara (veya kenarn uzantsna) indirilen dikmeye denir. A( ABC) = a ha 2
A A

b hb 2

c hc 2
B a C

hb ha hc

evresi ve Teet emberinin Yarap Verilen genin Alan O, i teet emberinin merkezi r, emberin yarap ve
C

u=

a+b+c olmak zere 2

Herhangi ki Kenar ve Bu ki Kenar Arasndaki As Verilen genin Alan A( ABC) = A( ABC) = 1 b c sin( A ) 2 1 a c sin(B) 2

A(ABC) = u r eklindedir.
A

c r O r r

1 A( ABC) = a b sin(C) 2
A B

C a

evresel emberin Yarap ve Kenar Uzunluklar Verilen genin Alan

B a C

|OC| = R (evrel emberin yarap) A( ABC) = abc 4R

Kenar Uzunluu Verilen genin Alan ABC geninin evresi (ABC) = a + b + c olmak zere, u= a + b + c ( ABC) = 2 2

eklindedir.
A

c O

b R a C

A ( ABC)= u (u a) (u b ) (u c )

eklindedir.

Geometri Formlleri
GENDE ALAN LE LG L BAZI ZEL DURUMLAR 1. Ykseklikleri eit olan genlerin alanlar oran ile tabanlar oran eittir. d1 // d2 ise h, ABC ve DEF genlerinin ortak yksekliidir. A( ABC) ah a = 2 = dh d A(DEF) 2 Benzerlik oran: | AB | | BC | | AC | ha hb hc = = = = = =k | DE | | EF | | DF | hd he hf nA nD nB nE nC nF Va Vd Vb Ve Vc Vf ( ABC) (DEF)

=k

ve

A( ABC) A(DEF)

=k

2. Taban uzunluklar eit olan genlerin alanlar oran, (eit olan tabanlara ait) yksekliklerinin oranna eittir. a ha h A( ABC) a = d ise = 2 = a olur. d hd hd A(DEF) 2 A( ABC) A(DEF) | AB | | AC | | BC | eklindedir. a c e + b d f
A a E b B c F d C f D

TEMEL BENZERL K TEOREM ABC geninde [ED] // [BC] | AE | | AD | | ED | = = | AB | | AC | | BC |

A

3.

B e

temel benzerlik teoremi denir.

THALES (TALES) TEOREM BENZERL K ORANI VE BENZER GENLER N ALANLARI ORANI ABC DEF dir. | AB | | BC | | AC | = = = k oranna benzerlik | DE | | EF | | DF | oran denir.
A D f a d e C b

1. [AD] // [BE] // [CF] | AB | | DE | | AB | | DE | ve eklindedir. = = | BC | | EF | | AC | | DF |

A B D E F

2. [AC] // [DE] olmak zere

F

| AB | | CB | | AC | eklindedir. = = | BE | | BD | | DE |

Geometri Formlleri
A C

x =

b m + c n m n eklindedir. a
A

c x D E B k a P

MENELAUS TEOREM ekildeki ABC geninin BC kenarnn uzants ile, [AB] ve [AC] n kesen d dorusu verildiinde; | PC | | BS | | AR | = 1 olur. | PB | | AS | | CR |
A d S R b B C P

CARNOT TEOREM P, herhangi bir nokta olmak zere;

a +c +e =b +d +f
A a S P c d e f R
2 2 2 2 2 2

eklindedir.

SEVA TEOREM ekildeki ABC geninde, | AS | | BT | | CR | = 1 eklindedir. | BS | | CT | | AR | 1.

A

OKGENLER
Konveks okgenin zellikleri n kenarl bir konveks okgenin; alarnn llerinin toplam: (n 2) 180 dir. 2. D alarnn lleri toplam 360 dir. 3. Bir kesinden izilen kegenlerle okgen,

R S P B T C

(n 2) tane gene ayrlr. 4. Bir kesinden izilen tm kegenlerin says, (n 3) tr. 5. Bir okgenin tm kegenlerinin says; n(n 3) dir. 2 6. Kenar says n olan bir konveks okgenin izilebilmesi iin (2n 3) tane eleman bilinmelidir. Bu elemanlarn en az (n 2) tanesi uzunluk, en ok (n 1) tanesi a olmaldr.

STEWART TEOREM ekildeki ABC geninde a, b ve c kenar uzunluklar P, [BC] nn zerinden alnan herhangi bir nokta olmak zere,

Geometri Formlleri
DZGN OKGENLER Kenarlar eit uzunlukta ve i alarnn lleri eit olan okgene dzgn okgen denir. 1. Dzgn okgenin zellikleri 1. n kenarl bir dzgn okgenin bir d asnn ls: 360 dir. n 2. n kenarl bir dzgn okgenin bir i asnn ls: (n 2) 180 360 veya 180 dir. n n 2. A(ABCD) =

DRTGENLER
Konveks Drtgenin Genel zellikleri alarnn lleri toplam 360 dir. 1 |AC| |BD| sin dr. 2
C D K

Dzgn okgenin Alan 1. Bir kenarnn uzunluu a, i teet emberinin yarap r olan n kenarl dzgn okgenin alan: nar A= dir. 2

3. Kegenleri dik kesien bir drtgende a) a + c = b + d b) A( ABCD) =

2 2 2 2

| AC | | BD | 2
D

O A a r a

a a B

2. evrel emberinin yarap R olan n kenarl dzgn okgenin alan A= 360 1 ) dir. n R sin ( = n 2
2

4. [AC] ve [BD] kegen S1 S3 = S2 S4 tr.

D C S3 S4 K S1 A B S2

O R R

Geometri Formlleri PARALELKENAR

Karlkl kenarlar parelel ve eit olan drtgene paralelkenar denir. Paralelkenarn karlkl alar eittir. [AB] // [DC] ve [AD] // [BC] dir. + = 180 olur.
A D B a b b C A a D

4. K, paralelkenarn zerinde herhangi bir nokta ise A(BKC) = S1 + S2 ve

A( ABCD) = 2 A(BKC) dir.

A S1 K S2 D

1. Kegen uzunluklar, birbirlerini eit iki paraya blerler. Alan drt eit paraya blnr. E noktas parelelkenarn arlk merkezi veya simetri merkezidir.
A S S E S S D B

5. P, paralelkenarn ierisinde herhangi bir nokta ise S1 + S3 = S2 + S 4

A D S4 S1 S2 B C P S3

2. Paralelkenarn a kenarna ait ykseklii ha ve b kenarna ait ykseklii hb olsun. ha hb dir. Paralelkenarn alan;
A ( ABCD ) = a ha = b hb

6. B, H, F, E noktalar ve E, D, C noktalar
A hb E ha b A B a C H F D

dorusal ise | BH | =| HF | | HE |

3. Paralelkenarn kenar uzunluklar ile bir as veriliyor ise alan; A( ABCD) = a b sin = a b sin

10

Geometri Formlleri
7. A(ABCD) = S ise A(BEF) = A( ABE) = A(BCF) = A(DEF) = 1 S olur. 8
A
S 4

3 S 8

|AP| + |CP| = |BF| + |DP| ve A(APD) + A(BPC) = A(APB) + A(CPD) eklindedir.

A D

1 S 4

E
S 8 3S 8 S 4

4. P, dikdrtgenin dnda herhangi bir nokta olmak zere P yi kelerle birletirdiimizde; |AP| + |CP| = |BP| + |DP| eklindedir.
2 2 2 2

D KDRTGEN
Ke alarnn lleri 90 dir. Karlkl kenarlar ve kegen uzunluklar eittir. 1. Kegenler alan drt eit paraya bler. Kegenler birbirini ortalar.
A a S b S S B a C S b D B A

P D

KARE
Kegenleri dik kesien ve kegenleri aortay olan dikdrtgene kare denir. Dikdrtgenin zellikleri kare iin de geerlidir.

2. Dikdrtgenin evresi, (ABCD) = 2(a + b) Dikdrtgenin alan, A(ABCD) = a b eklindedir.

A a D

ABCD karesinde |AC| = |BD| = a 2 dir. A(ABCD) = a a = a ve A(ABCD) =

A 45 45 E
2

| AC | | BD | 2
a D 45 45

b a C

3. P, herhangi bir nokta olmak zere P yi kelerle birletirdiimizde;

45 45 B a

45 45 C

11

Geometri Formlleri DELTO D

Taban uzunluklar ortak iki ikizkenar genden oluan ekle deltoid denir. Tepe azlarn birletiren kegen aortaydr. Ayrca dier kegenin uzunluunu dik ortalar. m(ADC) = m(ABC) ve A(ABCD) = | AC | | BD | 2
D A C a B E a+c 2 F

2. [EF] orta taban, |AB| = a, |CD| = c ise |EF| =

D c C

a+c dir. 2

E B

3. ABCD yamuunda [AC] ve [DB] kegen A(KAD) = S1, A(KAB) = S2 A(KBC) = S3, A(KCD) = S4 ise

YAMUK
ki kenar birbirine paralel olan drtgene yamuk denir. Paralel olan kenarlara yamuun tabanlar, dier kenarlara yamuun yan kenarlar denir. [AD] nn orta noktas E, [BC] nn orta noktas F ise [EF] na orta taban denir ve [EF] // [AB] / [CD] dr.
D C

S1 = S3 ve S1 =

S2 S 4 tr.
2

A(ABCD) = ( S2 + S 4 )
D S4 S1 K S2 A

dir.
C

S3

YAMUUN ALANI
A B

ABCD yamuk, [KH] [AB], |AB| = a, |DC| = c, |KH| = h ise a+c Alan(ABCD) = 2 h ABCD yamuk, |KC| = |KB| ise A(AKD) = A(ABCD) = |KH| |AD| dr. A( ABCD) ve 2

zellikler 1. [AB] // [DC], m(A) + m(D) = m(B) + m(C) = 180 dir.

D C

12

Geometri Formlleri
D C D c C

H K

A ac H 2

c a

K ac B 2

ABCD yamuk, [EF] // [AB], |EF| = x, A(EDCF) = S1, A(AEFB) = S2 ve a +c 2

c S1 E x S2 A a B F
2 2

4. ABCD ikizkenar yamuk, [AC] [BD] ve yamuun ykseklii ise h=

2 a+c ve A(ABCD) = h dir. 2

S1 = S2 ise x =
D

dir.

D C

c K

D K YAMUK K ZKENAR YAMUK Paralel olmayan kenarlar eit uzunlukta olan yamua ikizkenar yamuk denir.
D b c b C h

Yan kenarlarndan biri tabanlara dik olan yamua dik yamuk denir.
D c C

A a

Bir dik yamukta kegenler dik kesiiyorsa h = a c dir.

D C

zellikler 1. Taban alar eittir. m(A) = m(B) = , m(C) = m(D) = dir. 2. Kegenleri eit uzunluktadr. 3. [DH] [AB], [CK] [AB] |AH| = |KB| = | ac | 2

13

Geometri Formlleri EMBER

Teet : ember ile bir ortak noktas olan doruya teet denir. Kesen : ember ile iki ortak doruya kesen denir. Kiri noktas olan
B C A 2

: ki ucu da ember zerinde olan doru parasna kiri denir. Merkezden geen kirie ap denir. En byk kiri aptr. : ember zerindeki iki nokta arasnda kalan paraya yay denir.
T teer kesen O A kiri D B

m(AC) = 2m(ABC) = 2 3. Teet-Kiri A ember zerinde teet ile kiriin oluturduu aya teet-kiri a denir. Teet-kiri ann ls grd yayn yarsna eittir.
B 2 C A

Yay

AB yay, AB eklinde gsterilir. AB yaynn ls ise m(AB) eklinde gsterilir. EMBERDE AI, TEET, K R , KESEN ZELL KLER 1. Merkez A ki yarapn oluturduu aya merkez a denir. Merkez ann ls grd yayn lsne eittir.
A r O r B

m(BC) = 2m(ABC) = 2 4. ap Gren evre A ap gren evre ann ls 90 dir.

A O

5. Merkezle teetin deme noktasn birletiren yarap, teete diktir. T, teet noktas ise d [TO]
T

m(AB) = m(AOB) = 2. evre A Bir ucu ortak olan iki kri arasndaki aya evre a denir. evre a grd yayn yarsna eittir.
r O

14

Geometri Formlleri
6. emberin snrlad alan ierisinde kesien iki kiriin oluturduu a m( AB) + m(CD) a + b = = 2 2
P A K a B L A C E B D F O

D b

K C

Bu kesenler arasndaki bant; P, emberin dndaki bir nokta olduuna gre |PA| |PB| = |PC| |PD| = |PE| |PF| = ... eklindedir. 3. Noktann embere gre kuvveti alndnda; A, teet noktas olmak zere |PA| = |PB| |PC| = |PD| |PE| eklindedir.
C A B
2

7. emberin snrlad alan dnda kesien iki kesenin oluturduu a m(BPC) = = m(BC) m( AD) 2

xy eklindedir. 2

A B P y D C x P D E

4. emberin iindeki bir P noktasndan sonsuz sayda kiri izilir. P noktasnn bu kirilerden ayrd paralarn uzunluklar arpm eittir. |PA| |PE| = |PB| |PF| = |PC| |PH| = |PD| |PK| = ... eklindedir. P noktasnn embere gre kuvveti;
P

EMBERDE UZUNLUK 1. embere dndaki bir P noktasndan iki tane teet izilirse bu uzunluklar birbirine eittir.
A

Kuvvet = |PA| |PE| = |PB| |PF| = ... eklindedir.

B A K H O

[PA ve [PB teet |PA| = |PB| eklindedir. 2. emberin dndaki bir noktadan embere sonsuz sayda kesen izilir.

15

Geometri Formlleri
5. Merkezden, uzunluklar eit olan kirilere izilen dikmelerin uzunluklar birbirine eittir. |AB| = |CD| ise |AH1| = |BH1| = |CH2| = |DH2| ve |OH1| = |OH2| eklindedir.
A C

DA REN N ALANI VE EVRES

1. Bir ember ve emberin i blgesini oluturan noktalarn kmesinin oluturduu ekle daire denir. Dairenin alan = r A( AOB)Daire di limi =
2

H1 O

r | AB | r = 360 2

H2

2. emberin evre uzunluu = 2 r

D

AB yaynn uzunluu | AB |= eklindedir.

2 r 360

6. [AB] // |[CD] ise |AC| = |BD| dir. |AB| = |CD| ise |AB| = |CD|
A A B B C D D C

16