FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

FNANSAL ANALZ VE FNANSAL ANALZ TEKNKLER 1. FNANSAL ANALZ 1.1.Finansal Analiz Kavram letmelerin finansman fonksiyonunu yerine getirmek amacyla belirli bir faaliyet dneminde salam olduu fonlarla, bu fonlarn ynetiminin amalara uygun bir biimde gerekletirilip gerekletirilmediini ortaya koyan ve iletmenin mevcut ve gelecekteki finansal sorunlarnn belirlenmesine ynelik olarak iletmeler ve iletmelere fon salayan kurulular tarafndan gerekletirilen analizdir. 1.2.Finansal Analizin nemi letme faaliyetlerinin etkinlik ve baarsn lme letmenin hedeflerine ulap ulamadn saptama Hedefe ulamamsa nedenlerini aratrma Gelecee ynelik planlar yapma retilecek mal ve hizmetler, retim, miktar, retim bileimi, izlenecek fiyat politikas konumlarnda karar alma Firmann ykmllklerini yerine getirme gcn, iletme varln tehlikeye drmeden kontrol etme letme faaliyetlerini kontrol ve deerlendirme 1.3.Finansal Analizi nemli Klan Faktrler letme leklerinin bymesi Sermaye piyasasnn gelimesi Banka kredi ilemlerinin gelimesi KTlerin milli ekonomide nemli yer tutmas 2. FNANSAL ANALZ TRLER 2.1.Amaca Gre 2.1.1. Ynetim Analizi Bu tr analizde byk lde bilano ve gelir tablosundan faydalanlr. Analizin amac ynetimin kararlarn etkin klmaktr. Ksaca bu analizle iletmenin verimlilii ve faaliyetleri sonucunda karlln arttrmaya dayanr. 2.1.2. Yatrm Analizi Analizin yneldii kar gruplar mevcut ve potansiyel ortaklar ile ilemeye uzun vadede kaynak salamay dnen kiilerdir. Bu kiiler yatrmlarnn sonucu olarak gelecek dnemlere ilikin yeterli kazanc elde edip edemeyeceklerine yatrm analizi aracl ile karar verebileceklerdir. 2.1.3. Kredi Analizi letmenin likidite durumu ve ksa vadeli bor deyebilme gc ile ilgilenen, iletmeye kredi veren kii ve kurumlarn kullandklar kredi analizi genelde bilano ve gelir tablosunu kapsar. 2.2.Yapacak Kiiye Gre 2.2.1. Analiz letmenin finansal durumunu incelemek amacyla kendi finansal uzmanlaryla gerekletirdikleri analizlerdir. 2.2.2. D Analiz

Bu ders notlar FNANSAL ANALZ dersi iin hazrlanmtr.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

letmenin finansal ykmllklerini karlayp karlamayacan anlayabilmek ve sz konusu iletmenin finansal yaps ve mevcut sorunlarn saptamak amacyla, bata finansal arac kurumlar olmak zere iletme d uzmanlar tarafndan gerekletirilen analizlerdir. 2.3.Kapsam ve Yapl Biimine Gre 2.3.1. Statik Analiz Dikey analiz olarak da adlandrlan bu analiz belirli bir tarih veya dneme ait finansal tablolardaki kalemlerin incelenmesini kapsar. Statik analiz ile iletmenin bilanosundaki dnen ve duran varlklar, ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar ve zsermaye yaps; gelir tablosu kalemlerinin durumlar hakknda yzdeler halinde bilgiler edinilebilir. 2.3.2. Dinamik Analiz Yatay analiz olarak da adlandrlan bu analiz, iletmenin birden fazla dnemine ait finansal tablolarn kalemlerinde oluan deiiklikleri ele almaktadr. Bunun yannda, elde edilen sonular ayn sektrdeki dier iletmelerin sonular ile karlatrlarak analiz geniletilebilir. 3. FNANSAL ANALZ TEKNKLER Finansal analiz tekniklerini drt ana balk altnda incelememiz mmkndr; Karlatrmal Tablolar Analizi ( Yatay Analiz ) Yzde Yntemiyle Analiz ( Dikey Analiz ) Eilim Yzdeleri Yntemiyle Analiz ( Trend Analizi ) Oran Yntemiyle Analiz ( Rasyo Analizi ) 3.1. Karlatrmal Tablolar Analizi (Yatay Analiz): Karlatrmal tablolar analiziyle, bir iletmenin bilanosunun, kaynak ve kullanm yapsnda (aktif ve pasif) yer alan deerlerle meydana gelen art ve azallardan ok, bunlarn zaman iinde gstermi olduu deime gelime eilimleri belirlenmeye allr.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

KARILATIRMALI BLANO (1.000 TL.) 86/87 Art BLANO KALEMLER Kasa Bankalar Alacak Snt. Alclar Hisse Snt. ve Tahviller Stoklar tirakler Depozito yet Teminatlar Makinalar Demirbalar Tatlar AKTF TOPLAMI Satclar Bor Snt. Banka Kredileri Yatrm Kredileri denmi Sermaye Yedek Akeler Amortismanlar Kar PASF TOPLAMI 1986 350 190 210 245 195 850 500 405 1.215 230 820 5.210 325 380 275 1.800 1.000 400 380 650 5.210 1987 410 130 225 185 215 1.020 650 375 1.650 270 960 6.090 280 415 235 2.300 1.000 520 440 900 6.090 Art (Azal) 60 (60) 15 (60) 20 170 150 (30) 435 40 140 880 (45) 35 (40) 500 120 60 250 880 (Azal) Yzdesi +17.1 -31,6 + 7.1 -24.5 +10.2 +20.0 +30.0 - 7,4 +35.8 +17.4 +17.1 +16.9 -13.8 + 9.2 -14.5 +27,7 +30.0 +15.8 +38.5 +16.9

3.2. Yzde Yntemiyle Analiz ( Dikey Analiz ): Bu yntemde ise mali tablolarn varlk ve kaynak yaplarnda yer alan her bir kalemin varlk ve kaynak toplam iindeki yzde (%) oran belirlenir. Bylece hem ayn iletmenin farl dnemlerine ilikin mali tablolarnda yer alan kalemlerin, toplam ierisinde oransal paylar saptanr, hem de ayn sektrde almalarn srdren iletmelerin mali tablolaryla karlatrmalar yapma olana salanr.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

KARILATIRMALI BLANOLAR (1.000 TL.) BLANO KALEMLER YILLAR 1985 Aktif Dnel Deerler Kasa ve Banka Hisse Snt. ve Tahvil. Alacaklar (Net) Stoklar 1986 1987 Toplam iindeki % 1985 1986 1987

500 180 720 1000

400 160 800 1200 2560

300 40 880 1380 2600

12.99 4.68 18.70 25.97 62.34

9.90 3.97 19.80 29.70 63.37

6.82 0.91 20.00 31.36 69.09

Dnen Delerler Toplam 2400 Sabit Deerler tirakler Maddi Sabit Delerler Birikmi Amortisman Maddi Sab. Deer. lk Kurulu Giderleri lk Kurulu Gid. Amor. lk Kurulu Gid. (Net) 250 1400 320 1080 200 80 120

200 1600 400 1200 200 120 80 1480 4040 1400 600 2000 1500 540 2040 4040

80 2240 560 1680 200 160 40 1800 4400 1344 600 1944 1800 656 2456 4400

6.49 36.36 8.31 28.05 5.19 2.07 3.12

4.95 39.60 9.90 29.70 4.95 2.97 1.98

1.82 00.01 12.73 38.18 4.56 3.64 0.91

Sabit Deerler Toplam 1450 AKTF TOPLAMI : 3850 Pasif Ksa Vadeli Borlar 1500 Uzun Vadeli Borlar Borlar Toplam zsermaye denmi Sermaye Yedek Akeler zsermaye Toplam PASF TOPLAMI : 1500 250 1750 3850 600 2100

37.66 36.63 40.91 160.00 100.00 100.00 38.96 15.58 54.54 38.96 6.50 45.46 34.65 14.85 49.50 37.13 13.37 50.50 30.54 13.64 44.18 40.91 14.91 55.82

100.00 100.00 100.00

3.3. Eilim Yzdeleri Yntemiyle Analiz ( Trend Analizi ) Bu analiz tekniinde, mali tablolarn varlk ve kaynak yaplarnda yer alan kalemlerin zaman iinde gstermi olduklar eilimler incelenmektedir. Bu analiz tekniinin uygulanmasnda zerinde nemle durulmas gereken noktalar 3 grupta toplanmtr: - Analiz iin her ynyle normal saylabilecek bir yl ele alnmaldr. - Eilim yzdelerine dayanlarak retilen sonularn aklanmasnda, kaynak ve kullanm kalemlerine ilikin mutlak rakamlar bulundurulmaldr. - Fiyatlar genel dzeyindeki deiiklikler dikkatle izlenmelidir.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

Eilim Yzdeleri YILLAR BLANO KALEMLER 1985 1986 Aktif Dnen Deerler Kasa ve Banka Hisse ant ve Tahvil. Alacaklar (Net) Stoklar 1987

Eilim Yzdeleri 1985=100 1986 1987

600 180 720 1.000

400 160 800 1.200

300 40 880 1,380 2.600

80 89 111 120 107

90 22 122 138 108

Dnen Defterler Toplam 2.400 2.860 Sabit Deerler tirakler Maddi Sabit Defterler Birikmi Amortisman Maddi Sab. Deer. (Net) lk Kurulug Giderleri lk Kurulu Gid. Amortla. lk Kurulur Gid. (Net) Sabit Deerler Toplam AKTF TOPLAMI :

260 1,400 320 1080 200 80 120

200 1.600 400 1.200 200 120 80

80 2.240 660 1.680 200 160 40 1.800 4.400 1.344 600 1.944 1.800 656 2.456 4.400

80 114 125 111 100 100 67 102 105 93 100 95 100 216 117 105

32 160 176 166 100 200 83 124 114 90 100 93 120 262 140 114

1.460 1.480 3.860 4.040

Pasif Ksa Vadeli 1.000 1.400 Uzun Vadeli Borlar 600 600 Borlar Toplam zsermaye denmi Sermaye Yedek Akeler zsermaye Toplam PASF TOPLAMI 2.100 2.000 1.500 1.500 250 540 1.750 2.040 3.850 4.040

Eilim yzdeleri tekniiyle belli dnemlere ilikin, mali tablolarn kaynak ve kullanm kalemlerinin art ve azallar ve bu deimelerin baz ylna oranla yzdesel nemlerini ortaya koyduu iin, tam anlamyla dinamik analiz yaplmasn salamaktadr. Ancak, bu tekniin uygulanmasndan beklenen yararn elde edilmesi iin, incelemeye konu olan dnem saysnn fazla olmas gerekmektedir.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

3.4. RASYO ANALZ Rasyo analizi dier tekniklerin tersine bilano ve gelir tablosu kalemleri arasnda ilikisel bir ba kurmas ynnden tutarl ve salam analiz yapma imkan salarken, dier analiz teknikleri yardmc ve fikir verici olarak rasyo analizine elik edebilir. Rasyo analizinde kullanlan belli bal rasyolar 4 gruba ayrlr. Bu grublar tek tek incelemekte fayda vardr: I.) Likidite Rasyolar: letmenin ksa vadeli borlarn deme kabiyetini gsteren rasyolar grubundan oluur.

Cari Oran: letmenin bor deme kabiyetini gsterir. Bu orann genelde 2 olmas istenir. Ancak, Trkiyede bu oran; sanayi iletmeleri iin 1,65-1,70, ticaret iletmeleri iin ise 1,75dir. Bu oran yksek karsa atl likiditeleri vardr.

Dner Deerler Ksa Vadeli Borlar

Net letme Sermayesi: letmenin bor deme kabiliyetini gsterir.

Net letme Sermayesi=Dnen Deerler-Ksa Vadeli Borlar Net iletme sermayesi > 0 olmaldr. Aksi halde, cari orana bakarak deerlendirme yaplmaldr. Genelde, net iletme sermayesi < 0 olursa iletmeye kredi verilir. nk borlarn deme kabiliyeti vardr.

Likidite Oran: bor deme kabiliyetini likit deerler olarak ler. Normalde, 1 olmaldr. Ancak, bu oran Trkiyede 0,75 olmas normaldir. Likidite oran < 1 ise; iletmenin borcunu deme riski olduunu, Hazr Deerlerin Ksa Sreli Ykmllkleri Karlama Sresine bakarak

Dnen Deerler - Stoklar Ksa Vadeli Borlar syleyebiliriz.

Hazr Deerlerin Ksa Sreli Ykmllkleri Karlama Sresi: 280 360 gn 365

(Kasa+Banka+Alacaklar)-Ksa Vadeli Borlar Net Kar+Amortismanlar

Likidite oran < 1 ise bu orana baklr.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

Nakit Oran: letmenin ksa vadeli borlarn elindeki likit deerlerle deyebilme kabiliyetini gsterir. Normalde,%20 olmaldr. Trkiyede ise;%10dur. ayet, bu oran Kasa+Banka+Menkul Kymetler yksek karsa elde atl para var Ksa Vadeli Borlar demektir. II.) Finansal Rasyolar: letmenin finansal yapsn gsteren, baka bir ifadeyle, faaliyet ve yatrmlarn hangi kaynaklarla, ne kadar kullanarak, nasl bir risk ald sorularna k tutar. Toplam Bor/Toplam Varlk Rasyosu (Kaldra Rasyosu): letmenin toplam varlklarnn % kann yabanc kaynaklarla finanse edildiini gsterir. Toplam Bor Toplam Varlklar = Ksa Vadeli Borlar+Uzun Vadeli Borlar Toplam Varlklar

Normalde bu oran %50 olmaldr. Trkiyede ise bu oran %60 olarak kabul edilir. Bu orann yksek kmasnn nedenleri unlardr: 1letmenin zkaynaklar yetersizdir. 2letmenin satlar dk olduu iin karllk yapamyordur. 3letmenin sermayesi yetersizdir. 4letme yeni bir yatrm yapmtr. Bu orann yksek kmas ilk 3 nedene bal ise ktdr ve baz tedbirler alnmaldr. ayet, orann yksek kmas sonucu 4nc nedene bal ise, bu kabul edilebilir.

letmenin Borlanma Politikasn Gsteren Oranlar: Ksa Vadeli Borlar Toplam Borlar Uzun Vadeli Borlar Toplam Borlar

Toplam Bor / zsermaye Rasyosu: Yabanc kaynaklarla zsermaye arasndaki ilikiyi gsterir. Toplam Borlar zsermaye Normalde, bu oran 1 olmaldr. Eer, bu oran 1in stnde karsa iletmenin zsermayesi yetersizdir ve iletmeye sahiplerinden ok kredi verenler yatrm yapmtr denir.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

Net Maddi Duran Varlklar / zsermaye Oran: Maddi Duran Varlklar - Amortismanlar zsermaye

Net Maddi Duran Varlklar zsermaye

Oran, iletmenin sabit varlklarn nasl finanse ettiini gsterir. Net Maddi Sabit Varlklar / zsermaye > 1 ise; sabit varlklarn yabanc kaynaklarla finanse ettiini gsterir. Net Maddi Sabit Varlklar / zsermaye = 1 ise;Otofinansman var demektir. Net Maddi Sabit Varlklar / zsermaye < 1 ise; sabit varlklara yatrm yaplmayp, zsermaye duran varlklara aktarlmtr. III.) Faaliyet Rasyolar: letme varlklarnn kullanlmadn ortaya koyar. etkin ve verimli kullanlp,

gsterir.

Alacak Devir Hz: letmenin alacaklarn tahsil edebilme kabiyetini

Satlar Ticari Alacaklar (Ksa Vadeli)

Alacak devir hz zaman ierisinde derse; 1- Mterilere taviz verilerek sat yaplyor. 2- Satlar dyor. 3- Alacaklar tahsil edilemiyor.

Alacak devir hz zaman ierisinde artarsa; 1- Sat politikas etkin bir biimde sryor 2- Alacaklar tahsil ediliyor. 3- letme pein sat veya ok ksa vadeli tavizlerle sat yapyor demektir.

Alacak Tahsil Sresi: 360 ign veya 280 360 ign 365 Alacak Devir Hz

280 Ticari Alacaklar x 365 Satlar

letmenin ortalama olarak alacaklarn ka gnde tahsil edebildiini gsterir.

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

Stok Devir Hz: Stoklarn ka kez paraya dntn gsterir.

Bu oran dyor ise; 1- Sat yapamad, 2- Fazla stok olduu (yanl retim planlamas veya yanl pazar aratrmas) dnlebilir. Satlarn Maliyeti (Satlan Maln Maliyeti) Stoklar Bu oran ykseliyor ise; 1- retim maliyetleri yksek olduu iin, 2- Satlar artm ve stoklar hzl eriyor, 3- zsermayesi azdr ve bu nedenle stok tutamama szkonusu olabilir.

Normalde, Trkiye iin bu oran; - Sanayi iletmeleri iin 3-4, - Ticaret iletmeleri iin 7-8dir.

Stoklar Paraya evirme Sresi:

280 360 ign 365 Stok Devir Hz

Bu oran artarsa, paraya dnm sresi uzar; derse, dnme sresi ksalr.

Aktif Devir Hz: letmenin 1-TL.lik aktifi ile ne kadar TL.lik sat gerekletirdiini, yani iletmenin verimliliini gsterir. Net Satlar Toplam Aktifler Aktif Devir Hz > 1 ise; iletmenin 1-TL.lik aktifi ile 1TL.nin stnde sat yaptn gsterir. Byle bir iletme verimli alm demektir.

Aktif Devir Hz < 1 ise; iletmenin 1-TL.lik aktifi ile 1TL.nin altnda sat yaptn gsterir. Byle bir iletme verimsiz alm demektir. Sat problemi olabilir, gzden geirilmelidir. zsermaye Devir Hz: 1-TL.lik zsermaye ile ne kadar TL.lik sat yaptn gsterir. Baka bir ifadeyle, satlar kanalyla zsermayenin ka kez kazanldn grrz. Net Satlar zsermaye Bu orann yksek olmas tercih edilir. Ancak, yeni yatrm yapan iletmelerde bu orann dk kmas kabul edilebilinir. Bu oran ok yksek kmas hali u 2 nedene de bal olabilir: 1- Enflasyon 2- zsermaye yetersizlii

FNANSAL ANALZ

Yrd. Do. Dr. SERTA AKI

IV.) Karllk Rasyolar: letmenin karlln gsterir. Dolasyla, ynetimin verimliliini (etkinliini) gsterir. Net Kar / Satlar Rasyosu: letmenin satlar zerinden % ka kar elde ettiini gsterir. Net Kar Net Satlar Sanayi iletmelerinde bu oran %5in altna dmemelidir. Ticaret iletmelerinde ise %10un altna dmemelidir.

Net Kar / zsermaye Rasyosu:

Net Kar zsermaye zsermayesi yetersiz zayf iletmelerde bu oran yksek kar.

Tm bu rasyolarn bir rnek zerinde incelenmesi iin uygulama yapmakta fayda vardr.