You are on page 1of 366

GARAJ MADEN A.. MESLEK ETM SEMNER Halil Ersin Maden Yk. Mh.

2012

Bu almada, ncelikle tel halatlarn genel yapsal zellikleri zerinde durularak halat seimi zerinde rol oynayan balca faktrler incelenmitir.

Bu almada, ncelikle tel halatlarn genel yapsal zellikleri zerinde durularak halat seimi zerinde rol oynayan balca faktrler incelenmitir. Ayrca, tel halatlar iin nemli bir konu olan depolama, kurulum, bakm ve muayeneleri, kullanmlarnda karlalabilecek sorunlar ve zm nerileri gibi konulara deinilmitir.

Bu almada, ncelikle tel halatlarn genel yapsal zellikleri zerinde durularak halat seimi zerinde rol oynayan balca faktrler incelenmitir. Ayrca, tel halatlar iin nemli bir konu olan depolama, kurulum, bakm ve muayeneleri, kullanmlarnda karlalabilecek sorunlar ve zm nerileri gibi konulara deinilmitir. Son olarak, madencilik sektrnde kullanlmas nerilen halatlarn genel zellikleri zerinde durulmutur.

Kaldrma ara ve makinelerinde kaldrma ve balama (sapan) eleman olarak muhtelif cins halatlar kullanlmaktadr.

Balcalar ; 1. Kendir halat,

Balcalar ; 1. Kendir halat, 2. naylon halat,

Balcalar ; 1. Kendir halat, 2. naylon halat, 3. fiber halat,

Balcalar ; 1. Kendir halat, 2. naylon halat, 3. fiber halat, 4. cam halat,

Balcalar ; 1. Kendir halat, 2. naylon halat, 3. fiber halat, 4. cam halat, 5. demir halat,

Balcalar ; 1. Kendir halat, 2. naylon halat, 3. fiber halat, 4. cam halat, 5. demir halat, 6. elik ekme halatlar ve

Balcalar ; 1. Kendir halat, 2. naylon halat, 3. fiber halat, 4. cam halat, 5. demir halat, 6. elik ekme halatlar ve 7. tel halatlardr

Tel halat endstride yk ekme, yk kaldrma ve kuvvet transmisyonlar gibi ilerde kullanlr.

Tel halatlar birok kk ve ince telin bir araya getirilip rlmesi ile retilen, 1. ar,

Tel halatlar birok kk ve ince telin bir araya getirilip rlmesi ile retilen, 1. ar, 2. gerilebilir,

Tel halatlar birok kk ve ince telin bir araya getirilip rlmesi ile retilen, 1. ar, 2. gerilebilir, 3. gl,

Tel halatlar birok kk ve ince telin bir araya getirilip rlmesi ile retilen, 1. ar, 2. gerilebilir, 3. gl, 4. hava deiimlerinden etkilenmeyen ve

Tel halatlar birok kk ve ince telin bir araya getirilip rlmesi ile retilen, 1. ar, 2. gerilebilir, 3. gl, 4. hava deiimlerinden etkilenmeyen ve 5. yapsal olarak en dayankl yk kaldrma aracdr.

1. ok sayda telin bir araya getirilmesi ile

oluturulmutur.

1. ok sayda telin bir araya getirilmesi ile

oluturulmutur. 2. Demetler zerindeki gerilim eit bir ekilde tellere paylatrlmtr.

1. ok sayda telin bir araya getirilmesi ile

oluturulmutur. 2. Demetler zerindeki gerilim eit bir ekilde tellere paylatrlmtr. 3. Bu yzden tel halatlar byk bir dayanklla ve esneklie sahiptir.

1. ok sayda telin bir araya getirilmesi ile

oluturulmutur. 2. Demetler zerindeki gerilim eit bir ekilde tellere paylatrlmtr. 3. Bu yzden tel halatlar byk bir dayanklla ve esneklie sahiptir. 4. Makara sistemlerinde de ok yksek verimle alrlar.

1. Demetleri (kordonlar) meydana getiren teller, 2. Bir z etrafnda helisel olarak sarlm demetler, 3. Halatn merkezinde, demetlere destek grevini yapan z.

1. 2. 3.

Demetleri (kordonlar) meydana getiren teller, Bir z etrafnda helisel olarak sarlm demetler, Halatn merkezinde, demetlere destek grevini yapan z.

z, bitkisel elyaf malzemeden ise halat daha kolay eilebilir, ancak alma ortamnn scaklnn yksek olduu yerlerde elik zl halatlar tercih edilmelidir.

Tel halatlarn herhangi bir madde ile kaplanmam haline plak tel, 2. inko ile kaplanm (galvanizlenmi) haline ise kaplamal tel veya parlak tel denir (paslanmaya dayankldr) .
1.

1. ap,

1. ap, 2. kopma dayanm,

1. ap, 2. kopma dayanm,

3. korozyona kar dayanm,

1. ap, 2. kopma dayanm,

3. korozyona kar dayanm,


4. ezilme veya yasslama dayanm,

1. ap, 2. kopma dayanm,

3. korozyona kar dayanm,


4. ezilme veya yasslama dayanm,

5. bklebilirlii ve

1. 2. 3. 4. 5. 6.

ap, kopma dayanm, korozyona kar dayanm, ezilme veya yasslama dayanm, bklebilirlii ve ortalama hizmet mr ile tanmlanr.

Sarm Tipleri

Sarma Adm

Sarma adm

Sarma adm (lay length), bir halat oluturan demetlerin halat ekseni zerinde ve z etrafnda att bir tam tur mesafesidir.

Sarma adm (lay length), bir halat oluturan demetlerin halat ekseni zerinde ve z etrafnda att bir tam tur mesafesidir.

Giriten ynetilen bir arata kullanlacak olan halata ait demet sarm adm uzunluu, halat apnn 4.5 katndan az olmamaldr.

Bir halata ait sarm tipi ; 1. o halatn demetlerini oluturan tellerin dizilimini,

Bir halata ait sarm tipi ; 1. o halatn demetlerini oluturan tellerin dizilimini, 2. demetlerin dn eklini ve

Bir halata ait sarm tipi ; 1. o halatn demetlerini oluturan tellerin dizilimini, 2. demetlerin dn eklini ve
3.

ynn tarif etmektedir.

Sa ve Sol sarml halatlar

Sa ve sol sarml halatlar


1.

Sa sarml halatlar, demetlerin halat z etrafna sa ynl sarlmasyla retilir.

Sa ve sol sarml halatlar Sa sarml halatlar, demetlerin halat z etrafna sa ynl sarlmasyla retilir. 2. Sol sarml halatlar ise demetlerin halat znn soluna doru sarlarak retilir.
1.

Standart bir halat aksi belirtilmedike sa sarml halattr.

Standart bir halat aksi belirtilmedike sa sarml halattr.

Sol sarml halatlar zel amalar dorultusunda retilmekte ve kullanlmaktadr.

Dz sarm ve apraz sarm

Dz sarm ve apraz sarm Eer halatlar meydana getiren demetlerin (kordonlarn) sarm ile kordonu meydana getiren tellerin sarm : ayn ynde ise dz sarml, 2. farkl ynde ise apraz sarml halat olarak adlandrlr.
1.

Dz sarm ve apraz sarm Eer halatlar meydana getiren demetlerin (kordonlarn) sarm ile kordonu meydana getiren tellerin sarm : ayn ynde ise dz sarml,(lang lay) 2. farkl ynde ise apraz sarml (regular lay)halat olarak adlandrlr.
1.

Right lang lay

Right regular lay

Dz sarm ve apraz sarm


Eer halatlar meydana getiren demetlerin (kordonlarn) sarm ile demetleri (kordonu ) meydana getiren tellerin sarm : 1. ayn ynde ise dz sarml (lang lay),

Dz sarm ve apraz sarm


Eer halatlar meydana getiren demetlerin (kordonlarn) sarm ile demeti (kordonu ) meydana getiren tellerin sarm :
1.

farkl ynde ise apraz sarml (regular lay)halat olarak adlandrlr.

Tel halatlara ait sarm tipleri: (a) (b) (c) (d) sa ynl apraz sarm (right regular lay) sol ynl apraz sarm (left regular lay) sa ynl dz sarm (right lang lay) sol ynl dz sarm (left lang lay)

Demet adedi: 6 Demetteki tel adedi: 31 z: IWRC Standard Grade(s): Purple Plus Sarm tipi: Sa, sol karm (kombinasyon) Finish: Bright

Kullanlmas dnlen halat kesme ekli, eldeki imknlar da gz nnde bulundurularak tespit edilmelidir. Halatlar;
1.

Lamba kullanlarak

Kullanlmas dnlen halat kesme ekli, eldeki imknlar da gz nnde bulundurularak tespit edilmelidir. Halatlar; Lamba kullanlarak 2. Keski yardmyla
1.

Kullanlmas dnlen halat kesme ekli, eldeki imknlar da gz nnde bulundurularak tespit edilmelidir. Halatlar; Lamba kullanlarak 2. Keski yardmyla 3. Elektrikli kaynak makinesi ile
1.

Kullanlmas dnlen halat kesme ekli, eldeki imknlar da gz nnde bulundurularak tespit edilmelidir. Halatlar; Lamba kullanlarak 2. Keski yardmyla 3. Elektrikli kaynak makinesi ile 4. Dner testere veya ta kullanarak
1.

kesilebilir.

Halatlar lamba kullanlarak kolay ve dzgn bir ekilde kesilebilir. Ancak, tellerin s ile temas eden ksmlar scaklktan dolay fiziksel zelliini kaybettii gz nnde bulundurulmas gereken bir durumdur.

Keski yardmyla kesme ilemi 10-30 mm lik orta apl halatlarn kesilmesi iin kullanldr. Byle bir kesimden nce kesilecek halatn her iki taraf skca sarlmaldr. Aksi takdirde tel frlamalar veya telde zlmeler meydana gelebilir.

Elektrikli kaynak makinesi ile kesme ilemi;


10 mm nin altndaki kk apl halatlarda seri ve dzgn kesim iin tercih edilen bir yntemdir.

Dner testere veya ta kullanarak yaplacak kesme ilemleri her aptaki halata hitap eder.

Dner testere veya ta kullanarak yaplacak kesme ilemleri her aptaki halata hitap eder. Halatn kesilecei ksmn iki yan yine tel ile sarlarak uygun bir mengenede sabitlenir.

Dner testere veya ta kullanarak yaplacak kesme ilemleri her aptaki halata hitap eder. Halatn kesilecei ksmn iki yan yine tel ile sarlarak uygun bir mengenede sabitlenir.
Dner ta veya testere, kesilecek noktaya yava yava bastrlarak kesme ilemi tamamlanr.

Tel halat ile kullanlacak olan uygun halat sonu balant elemannn seimi, doru halatn saptanmasndan sonra en nemli ikinci admdr.

Tel halat ile kullanlacak olan uygun halat sonu balant elemannn seimi, doru halatn saptanmasndan sonra en nemli ikinci admdr. Balant elemanlar, kullanm esnasnda halatn kendisi ile edeer miktarda yke maruz kalmaktadr.

Tel halat ile kullanlacak olan uygun halat sonu balant elemannn seimi, doru halatn saptanmasndan sonra en nemli ikinci admdr. Balant elemanlar, kullanm esnasnda halatn kendisi ile edeer miktarda yke maruz kalmaktadr. Bu nedenle bu yke dayanacak ekilde tasarlanm olmalar arttr.

1- Tasma tipi balant elemanlar

2- Ykskler (yrek, radansa)

1- Tasma tipi balant elemanlar 1.1. U- Cvata tipi balant elemanlar

U-Cvata tipi tasma

1- Tasma tipi balant elemanlar 1.1. U- Cvata tipi balant elemanlar

U-cvatalarn montaj: (a) doru (b) yanl

1- Tasma tipi balant elemanlar 1.1. U- Cvata tipi balant elemanlar

Cvatann U ksmnn canl sonlu elik halat ynnde kullanlmamasnn temel nedeni ; halatta oluabilecek kvrlma bklme veya krlma ihtimalidir.

1- TASMA TP balant elemanlar 1.2. kiz Tasma tipi balant elemanlar

kiz tasma tipi balant eleman

kiz tasmalarn alt ve st ayn olan zel tasarmlar sayesinde yanl taklma riskleri yoktur .

1- TASMA TP balant elemanlar


Tasmalar Aras Mesafe

Tasmalar aras braklmas gereken boluk miktar

1- TASMA TP balant elemanlar

1- TASMA TP balant elemanlar Halat apna gre kullanlmas gereken tasma saylar
Halat ap (mm) Halat ap (in) Her bir u iin tasma says (n) 3 3 3 3 3 3

4,76 6,35 7,94 9,53 11,11 12,7

3/16 1/4 5/16 3/8 7/16 1/2

1- TASMA TP balant elemanlar Halat apna gre kullanlmas gereken tasma saylar
Halat ap (mm) Halat ap (in) Her bir u iin tasma says (n) 3 3 4 4 5 5

15,88 19,05 22,23 25,4 28,76 31,75

5/8 3/4 7/8 1 1-1/8 1-1/4

1- TASMA TP balant elemanlar Halat apna gre kullanlmas gereken tasma saylar
Halat ap (mm) Halat ap (in) Her bir u iin tasma says (n) 6 6 6 6 6

34,93 38,1 41,28 44,45 50,8

1-3/8 1-1/2 1-5/8 1-3/4 2

1- TASMA TP balant elemanlar


Halatlarn ilmekler araclyla birletirilmesi

ki halatn ilmekler yardmyla birletirilmesi: (a) doru (b) yanl

2-Ykskler
Ykskler (thimbles), halatlarn balant elemanlar ile balanmasyla oluturulan ilmek ksmlarna taklan metal paralardr. Gzlere yerletirilen ykskler, halatlar bu blgelerdeki hareketten kaynaklanan anmalardan korur. Piyasada birok retici firmaya ait deiik tip, model, boyut ve zelliklerde ykskler mevcuttur. ekilde Chicago firmasna ait yksklere rnek verilmitir.

2-Ykskler

Chicago firmasna ait ykskler: (a) hafif i kapal tip (b) hafif i ak tip (c) ar i tipi

2-Ykskler

Yksklerin halat apna gre (a) doru, (b-c) yanl seildii durumlar

HALAT SERVS NCES ve SERVSE ALIMINDAK NEML HUSUSLAR Halatn imalat kalitesi kadar servise almadan nceki itinal stoklanmas, servise alma annda kullanld yerin zelliine gre doru operasyonlarn tatbiki ve servisteki alma annda da yalama ve bakm nemlidir.

1. Halatlarn Tanmas

Hatal bobin tama yntemleri

1. Halatlarn Tanmas

Halatlarn tanmas srasnda karlalabilecek ilk sorun forklift kullanarak gerekletirilen tama ilemlerinin doru ekilde yaplmamasdr. Halat bobinleri, i veya alt ksmlardan tand durumlarda halatlar zarar grebilmektedir

1.Halatlarn Tanmas retici tarafndan bobinler halinde gnderilen halatlarda, tama esnasnda oluacak bir sorun kurulum aamasnda fark edilmeyebilir.

1.Halatlarn Tanmas retici tarafndan bobinler halinde gnderilen halatlarda, tama esnasnda oluacak bir sorun kurulum aamasnda fark edilmeyebilir. Bu nedenle ileride karlalabilecek bir sorun veya kazada halat reticisi sorumlu duruma der.

1.Halatlarn Tanmas retici tarafndan bobinler halinde gnderilen halatlarda, tama esnasnda oluacak bir sorun kurulum aamasnda fark edilmeyebilir. Bu nedenle ileride karlalabilecek bir sorun veya kazada halat reticisi sorumlu duruma der.

Bu tip durumlarla kar karya kalnmamas iin tanacak halatlarn ekilde grlen yntemler kullanlarak tanmas gereklidir.

1.Halatlarn Tanmas

1.Halatlarn Tanmas

Halat bobinleri iin doru tama yntemleri

2.Halatlarn Depolanmas

2.Halatlarn Depolanmas Herhangi bir iletme tarafndan satn alnan tel halatlar hemen hizmete alnmayacaksa, muhtemel 1. su, 2. asit, 3. asit buhar ve 4. benzeri korozif ortamlarla temas etmeyecek ve havadan etkilenmeyecek ekilde kontroll bir yerde depolanmaldr.

2.Halatlarn Depolanmas Ortamda bulunabilecek en kk bir asit izi dahi temas ettii noktada halata zarar verecektir.

2.Halatlarn Depolanmas Ortamda bulunabilecek en kk bir asit izi dahi temas ettii noktada halata zarar verecektir. Halatlarn muhtemel bir asit veya herhangi bir korozif maddeden korunabilmesi iin bir makara veya bobin zerinde sarl halde bulunan halatn d yzeyinin yalanmas nerilmektedir.

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi


Halatlar hali hazrda sarl halde bulunduu makara veya bobinlerden karlrken ok dikkatli olunmaldr.

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi


Halatlar hali hazrda sarl halde bulunduu makara veya bobinlerden karlrken ok dikkatli olunmaldr.

Bu ilemlerin zenle ve dikkatli yaplmad durumlarda halatlarn burkulmas ve bukle oluumu nedeniyle ciddi ve kalc hasarlar olumas olasl ok yksektir.

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi


Halatlar hali hazrda sarl halde bulunduu makara veya bobinlerden karlrken ok dikkatli olunmaldr.

Bu ilemlerin zenle ve dikkatli yaplmad durumlarda halatlarn burkulmas ve bukle oluumu nedeniyle ciddi ve kalc hasarlar olumas olasl ok yksektir.
Bununla birlikte, halatlarn makaralardan kartlmas esnasnda aadaki basit admlar izlendii takdirde, halatlara ait demetlerde bu tip sorunlarla byk oranda karlalmayacaktr.

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi

Halatn makaradan sklmesi

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Eer halat bir makarada sarl halde ise, halatn serbest ucu yere serildikten sonra ekil a da grld gibi sarl halde bulunan ksm yere dik olarak tutulur ve yavaa ilerleyerek alr. Bu duruma alternatif bir skme yntemi de makarann dner bir aft zerine yerletirildikten sonra yavaa ekilerek almasdr (ekil b).

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi

Halatn bobinden sklmesi

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Bobin, bir bar veya boruya merkezinde bulunan boluk yardmyla geirildikten sonra yavaa ekilerek sklebilir (ekil a). Halatlarn bu yntemle skld durumlarda bobinler bir kalas yardm ile frenlenmelidir. Aksi halde halat sken kuvvet kalktnda bobin dnmeye devam eder ve bobin zerindeki halat alr ya da gever.

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Bu duruma alternatif halat skme yntemi ise, bobinin dner bir aft zerine oturtulduktan sonra halatn yavaa ekilerek almasdr (ekil b).

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi

Bobin yananda da doru sipirler eklinde alnan halatlarda, halat her sipir boyunca ama veya skma ynnde bir takla attrlm yani burulmu olur ki sipir ev

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Bobin yananda da doru sipirler eklinde alnan halatlarda; halat her sipir boyunca ama veya skma ynnde bir takla attrlm yani burulmu olur ki sipir evresi uzunluunda halatlama adm genellikle bir noktadan bozulmutur.

Bobin yananda da doru sipirler eklinde alnan halatlarda, halat her sipir boyunca ama veya skma ynnde bir takla attrlm yani burulmu olur ki sipir ev

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi

Bobin yananda da doru sipirler eklinde alnan halatlarda, halat her sipir boyunca ama veya skma ynnde bir takla attrlm yani burulmu olur ki sipir ev

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Bu ekilde bukle (gam) yapm bir halat servise alnmamaldr.

Yanl Amda Olumu Bukleler,

Bobin yananda da doru sipirler eklinde alnan halatlarda, halat her sipir boyunca ama veya skma ynnde bir takla attrlm yani burulmu olur ki sipir ev

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Ayrca halatlar ap kesildii yerde yere srtnmesi kanlmaz ise, yerin bilhassa kumdan temizlenmi olmas gerekir.

Bobin yananda da doru sipirler eklinde alnan halatlarda, halat her sipir boyunca ama veya skma ynnde bir takla attrlm yani burulmu olur ki sipir ev

3.Halatlarn Makara veya Bobinden Sklmesi Ayrca halatlar ap kesildii yerde yere srtnmesi kanlmaz ise, yerin bilhassa kumdan temizlenmi olmas gerekir.

Aksi taktirde yaa yapp halat damarlar arasna girecek sert silis tanecikleri tellerde entik etkisi yapar.

3.Halatn Tambura Sarlmas

3.Halatn Tambura Sarlmas

Halatlarn tamburlara sarlmas ilemlerinde halat mmkn olduunca gergin tutularak tambura sarlmaldr.

3.Halatn Tambura Sarlmas Endstride kullanlan dz yzeyli tambur, yivli tambur ve diskli tambur olmak zere eit tambur vardr (ekil a,b,c).

3.Halatn Tambura Sarlmas

Tambur eitleri: a) Dz yzeyli tambur, b) Yivli tambur, c) Diskli tambur

3.Halatn Tambura Sarlmas Yivli veya diskli tamburlar, halatlarn zerlerine tam olarak oturmasn salayan yivlere sahiptir. Bu yivler sayesinde tambura sarlan halatlarn sa ya da sol sarml olmalar sorun tekil etmemektedir.

3.Halatn Tambura Sarlmas


Sapma As Sapma as , yiv merkeziden tambur flanna ve tambur merkezine dik olarak izilen iki izgi arasndaki adr.
Sa ve sol olmak zere iki eit sapma asndan bahsedilebilir ve bu alar halatn kullanm anndaki sarm ve dolaysyla halat mr zerinde ok etkilidirler. alma verimi ve halat mr artrlmas iin sapma asnn, dz tamburlarda 1.5 derece, yivli tamburlarda ise 2 dereceyi amamas gereklidir.

3.Halatn Tambura Sarlmas

3.Halatn Tambura Sarlmas

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI HALAT) .

Sa sarml halatlar iin doru balang noktasnn belirlenmesi

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI HALAT)

Halat sarlacak dz yzeyli tamburlardaki balang noktas, halatlarn sarm ynlerine bal olarak tayin edilmektedir .
Sa ya da sol sarml halatlarn tambura yerletirilmesi esnasnda balang noktasnn doru tespit edilmesi iin ellerin kullanld basit bir yntem gelitirilmitir.

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI HALAT) Sa sarml halatlarn tambura yerletirilmesi esnasnda halatn tambura sarlmayaca tarafnda durup, sa el tamburu iaret edecek ekilde almaldr.

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI HALAT) Eer sa sarml halat, tamburun st ksmndan sarlmaya balanacaksa, sa elin st yzeyi yukarda olacak ekilde tutulduunda, iaret parma tamburu gsteriyor iken baparman yn halatn doru balang ynn gstermektedir (ekil a).

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI HALAT) .

Sa sarml halatlar iin doru balang noktasnn belirlenmesi

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI) Eer sa sarml halat, tamburun alt ksmndan sarlmaya balanacaksa, sa elin i yzeyi yukarda tutulup iaret parma tamburu gsterecek ekilde tutulduunda halatn doru balang noktasn yine baparmak belirler (ekil b).

3.Halatn Tambura Sarlmas (SA SARIMLI HALAT) .

Sa sarml halatlar iin doru balang noktasnn belirlenmesi

3.Halatn Tambura Sarlmas (SOL SARIMLI) Sol sarml halatlarn tambura yerletirilmesi esnasnda balang noktasnn doru saptanmas iin kullanlan yntemin sa sarmlda kullanlan yntemden tek fark, tamburu iaret eden elin sa el yerine sol el olmasdr (ekil a,b).

3. Halatn Tambura Sarlmas (SOL SARIMLI) .

SOL SARIMLI halatlar iin doru balang noktasnn belirlenmesi

3.Halatn Tambura Sarlmas (SOL SARIMLI) Tamburun st veya alttan sarlmas esnasnda sol elin tutulaca pozisyonlar sa sarml halattaki ile ayndr. Sol sarml halatn tamburun stnden sarlmaya balanaca durumda sol elin st ksm yukarda tutulurken (ekil a), halatn tambura alttan sarld durumda ise sol elin alt ksm yukarda tutulmaldr (ekil b). Her iki durumda da ba parmak, balang ynn gstermektedir.

4.Makara tambur ve halat ilikileri

Makara yiv kesitleri a. Yeni halat-yeni yiv, b. Yeni halat-anm yiv , c. Anm halat-anm yiv

4.Makara tambur ve halat ilikileri

Makara ve tambur aplar ile bunlar zerindeki yivlerin ap ve dier zellikleri, halat mr zerinde ok byk etkiye sahiptir.

4.Makara tambur ve halat ilikileri


Yiv anmas, ap ve genilii lmlerinde genelde yiv aklar kullanlabilir. Tambur ve makaralarn, uygun malzemeden yaplmas halat mr asndan faydaldr.

4.Makara tambur ve halat ilikileri


Yiv anmas, ap ve genilii lmlerinde genelde yiv aklar kullanlabilir. Tambur ve makaralarn, uygun malzemeden yaplmas halat mr asndan faydaldr.

4.Makara tambur ve halat ilikileri


Yiv anmas, ap ve genilii lmlerinde genelde yiv aklar kullanlabilir. Tambur ve makaralarn, uygun malzemeden yaplmas halat mr asndan faydaldr.

4.Makara tambur ve halat ilikileri

Eer yivler gerekenden geni ve halat temas as da fazla ise halatta ovalleme,

4.Makara tambur ve halat ilikileri

Eer yivler gerekenden geni ve halat temas as da fazla ise halatta ovalleme, gerekenden dar ve az ise bu durumda tel ve demetlerin skmas ve tel hareketlerinin nlenmesi sz konusudur.

4.Makara tambur ve halat ilikileri

Her iki durumda da halat mr asndan sakncaldr. Genelde halat-yiv temas as 135-150 derece arasnda olmaldr(ekil).

4.Makara tambur ve halat ilikileri

4.Makara tambur ve halat ilikileri

Makara yiv kesitleri a. Yeni halat-yeni yiv, b. Yeni halat-anm yiv , c. Anm halat-anm yiv

. 1. Halat apnda azalma Hizmet esnasnda tamburlar, makaralar veya bobinler gibi yzeyine doland paralar nedeni ile oluan anma dolaysyla zaman iinde halat yzeylerinde dzlemeler ve beraberinde halat aplarnda azalmalar olmaktadr.

. 1. Halat apnda anma

ekilde bir demet zerindeki anma yzeyi grlmektedir.

1.Halat apnda anma . .. Halat deiimi iin WHSCC (Workplace Health, Safety And Compensation Commission) tarafndan nerilen anma miktar ise, halatlarn d yzeyindeki tellerden herhangi biri iin bireysel olarak 1/3 ve st ap ddr.

2.Uzama nedeniyle halat apnda oluan azalma Hizmet esnasnda halatlara binen ykler ve kendi arlklar dolaysyla oluan uzamalar, halatlarn aplarnda belirli miktarlarda azalmaya neden olmaktadr.

2.Uzama nedeniyle halat apnda oluan azalma .


Bir halatn apnda aadaki deerlerin altna indiyse, halat deitirilmelidir: a) 19 mm ye kadar apl halatlarda 1 mm

2.Uzama nedeniyle halat apnda oluan azalma .


Bir halatn apnda aadaki deerlerin altna indiyse, halat deitirilmelidir: a) 19 mm ye kadar apl halatlarda 1 mm b) 22-28 mm arasnda apl halatlarda 1,5 mm

2.Uzama nedeniyle halat apnda oluan azalma .


Bir halatn apnda aadaki deerlerin altna indiyse, halat deitirilmelidir: a) 19 mm ye kadar apl halatlarda 1 mm b) 22-28 mm arasnda apl halatlarda 1,5 mm c) 32-38 mm arasnda apl halatlarda 2 mm

2.Uzama nedeniyle halat apnda oluan azalma .

2.Uzama nedeniyle halat apnda oluan azalma


Halat ap (in) 5/16 ve daha kk 3/8 1/2 9/16 3/4 7/8 1-1/8 1-1/4 1-1/2 ap azalmas (in) 1/64 1/32 3/64 1/16 3/32

ANSI tarafndan halat deiimi iin nerilen ap klmesi deerleri

3.Tel kopmalar

3.Tel kopmalar , Hizmet esnasnda halatlarda meydana gelen tel kopmalar, sk karlalan hatalardr.

3.Tel kopmalar

Halatlar zerinde meydana gelen her tel kopmasnda halatn deitirilmesi gereksinimi ekonomik nedenlerle mmkn deildir.

3.Tel kopmalar

ANSI Gvenlik Kurallar, Standartlar ve . Gereksinimleri - Deiim Kriterlerine gre kopuk tel says (izelge) deerlerinin altna inen halatlar iin deiim nermektedir.

3.Tel kopmalar

ANSI No.

Tehizat

alan Halatlardaki Kopuk Tel Says Sarmda Demette


12 6 6 6 6 6 6* 6*

Sabit Halatlardaki Kopuk Tel Says Sarmda Demette 3 3 3 3 3 2* 2 2 2 2 2 2 -

B30.2 B30.4 B30.5 B30.6 B30.7 B30.8 A10.4 A10.5 *

Tepe Vinler Kule - Direk Vin Lokomotif Kamyon Vinler Kuleler Sabit Tamburlar Hareketli Vinler - Kuleler PERSONEL ASANSR MALZEME ASANSR

4 3 3 3 3 3 3 -

Halata ait herhangi bir demette vadi kr tespit edilirse halat deitirilmelidir.

3.Tel kopmalar

Vadi kr

3.Tel kopmalar

Vadi kr

3.Tel kopmalar Vadi kr (valley wire break), halat oluturan demetlerden herhangi birisinde oluabilen, kesiti bir vadiyi andran ve halat z ile temas halindeki hata tipidir (ekil ).

3.Tel kopmalar Vadi kr (valley wire break), halat oluturan demetlerden herhangi birisinde oluabilen, kesiti bir vadiyi andran ve halat z ile temas halindeki hata tipidir (ekil ).

3.Tel kopmalar Halat deiimi iin WHSCC tarafndan nerilen koullar ise; 1- bir sarmda 6 ya da daha fazla kopuk tel, 2- bir demete ait sarmlarda 3 ya da daha fazla kopuk tel 3- sabit halatlara ait sarmlarda 3 ve daha fazla kopuk teldir.

3.Tel kopmalar Ayrca halatlarn periyodik olarak muayenelerinin yannda tel kopmalarna kar tm halatn ayda en az bir kez kontrol edilmesi de gerekmektedir

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar Halat zndeki krlma veya kopmalar halatlara dardan bakldnda tespit edilemeyen hatalardr.

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar Halat zndeki krlma veya kopmalar halatlara dardan bakldnda tespit edilemeyen hatalardr. Bu hata tipi eitimli personel tarafndan halatlar zerinde periyodik olarak belirli muayenelerin yaplmas sonucunda aa kmaktadr.

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar

Halat znde krlma veya kopmalar

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar ekil- A da grlen halat gzle muayene edildiinde kullanlabilir ve sorunsuz gibi grnse de; ekil -B de grlen halat, z ayn halata aittir. Byle bir hata ile karlaldnda halatn acilen deitirilmesi gerekmektedir.

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar Halat z ile ilgili karlalabilecek hatalardan birisi de halat znn oluturduu kntlardr.

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar .

4.HALAT ZNDE . knt, krlma veya kopmalar


ekil- a da dengesiz bklme nedeni ile dengesiz yk . binmesi sonucu olumu bir z knts, ekil -b de ise ani ykleme nedeniyle olumu bir z knts grlmektedir. Bu durumla karlaldnda halatn deitirilmesi gerekir.

5.Bukle (gam) oluumu .

Bukle oluumu

5.Bukle (gam) oluumu .

Yanl aldnda olumu bukleler,

5.Bukle (gam) oluumu .

Bukle; 1. makara veya bobinlerden hatal skm,

5.Bukle (gam) oluumu .

Bukle; 1. makara veya bobinlerden hatal skm, 2. yanl tama,

5.Bukle (gam) oluumu .

Bukle; 1. makara veya bobinlerden hatal skm, 2. yanl tama, 3. yanl tutma,

5.Bukle (gam) oluumu .


1. 2.

3.
4.

Bukle; makara veya bobinlerden hatal skm, yanl tama, yanl tutma, hatal kurulum

gibi nedenlerle meydana gelen dmlerin halata . kalc hasar vermesi ile olumaktadr.

5.Bukle (gam) oluumu .


1. 2.

3.
4.

Bukle; makara veya bobinlerden hatal skm, yanl tama, yanl tutma, hatal kurulum

gibi nedenlerle meydana gelen dmlerin halata . kalc hasar vermesi ile olumaktadr.

5.Bukle (gam) oluumu . Bukle oluumu, halatn herhangi bir yerinde karlalabilecek bir spiral oluumu veya dmlenme ile balar,

eer bu dm fark edilmez ise herhangi bir gerilme esnasnda sklar.


.

5.Bukle (gam) oluumu

Bunun sonucunda da halatlarda kalc ve tamir . edilemez hasarlar meydana gelir.

.
Halatlarda bukle nedeniyle olumu kalc hasarlar

5.Bukle (gam) oluumu .

Bu ekilde bukle (gam) yapm bir halat servise alnmamaldr.

6. Ezik Ezikler, bir halatn sarld tambur zerindeki sarmn, blgesini karp, dier sarmlarn altnda kalmas nedeniyle olumaktadr.

Ezilmi bir halat rnei

6. Ezik

Ezilmi bir halat rnei

6. Ezik

Ezilmi bir halat rnei

7. Ku Kafesi

7. Ku Kafesi

7. Ku Kafesi

Ku kafesi hatalar;
1. halatlara ani yk binmesi veya 2. yk boalmas durumlarnda aa kmaktadr (ekil).

7. Ku Kafesi Ku kafesi oluan halatlarda; tanmas gereken yk, halatn tm tarafndan deil de bir ksm tarafndan tanmaya allr.

7. Ku Kafesi Ku kafesi oluan halatlarda; tanmas gereken yk, halatn tm tarafndan deil de bir ksm tarafndan tanmaya allr. Bu nedenle de, KOPMA GB DURUMLARLA KARILAILMASI olaandr .

8. Hizmet mrnden uzun sre alma

Hizmet mrnden uzun alm bir halat rnei

8. Hizmet mrnden uzun sre alma Halatlarn alma artlarna ve zelliklerine gre belirlenmi hizmet mrlerinden uzun sre altrlmalar durumunda;

1. yzeylerinde ar anma, 2. tel kopmalar gibi durumlar ile karlalabilir.

9.Korozyon
Korozyon, metal veya metal alamlarnn oksitlenme veya dier kimyasal etkilerle anma durumudur. Demirin paslanmas, alminyumun oksitlenmesi korozyona rnek olarak verilebilir.

Korozyon szc; yenme, kemirilme gibi anlamlarla alakaldr. Anma, rme, paslanma, bozulma gibi szcklerle karlanabilir.

9.Korozyon
Korozyon, metal veya metal alamlarnn oksitlenme veya dier kimyasal etkilerle anma durumudur.

Demirin paslanmas, alminyumun oksitlenmesi bir korozyondur. Hava ile temasta, toprak altnda, sular iinde veya her tr sulu kimyasal madde iinde oluan korozyon buna rnektir.
Korozyon szc; yenme, kemirilme gibi anlamlarla alakaldr. Anma, rme, paslanma, bozulma gibi szcklerle karlanabilir.

9.Korozyon

Korozyona uram bir halat

9.Korozyon
Bir yeralt maden ocana ait kafes halatnda;
1. krk tel ve 2. korozyon hatalar kmas muhtemel blgeler

9.Korozyon
bir yeralt maden oca emas zerinde, ayn ocaa ait bir halat sisteminde muhtemel tel kr

ve korozyon blgeleri

9.Korozyon
Muhtemel Tel Kopma Blgeleri: A : vmelenme Blgeleri B,C : Halat - Molet Temas Noktalar Muhtemel Korozyon Blgeleri: D : Bu blgedeki halat ksm kuyu knda slanabilir. E,F : Nemli ve scak hava bu noktalarda halatla temas etmektedir. G : Su ve ykntlar, denge halatnn ilmek noktasnda birikebilir.

9.Korozyon
alan halatlarda TEL KIRIKLARI ncelikle molet, kasnak, makara ve tambur gibi blgelerde oluur. B ve C noktalar, halatlardaki salnm enerjisinin emildii, datlp yok edildii blgelerdir. Hatal molet kullanm da baka deformasyon oluumlarna neden olabilmektedir.

1.Periyodik kontroller
Gnlk olarak yaplmas gereken halat kontrollerde, halatlarn d yzeyinde olumu olabilecek hatalara kar gzden geirilmelidir.

1.Periyodik kontroller
Gnlk olarak yaplmas gereken halat kontrollerde, halatlarn d yzeyinde olumu olabilecek hatalara kar gzden geirilmelidir.
Halatlar belirli sre aralklarnda mmknse halat reticisi firma tarafndan gnderilecek kalifiye bir personel tarafndan ayda en az bir kez kapsaml bir testten geirilmelidir.

1.Periyodik kontroller
Gnlk olarak yaplmas gereken halat kontrollerde, halatlarn d yzeyinde olumu olabilecek hatalara kar gzden geirilmelidir.
Halatlar belirli sre aralklarnda mmknse halat reticisi firma tarafndan gnderilecek kalifiye bir personel tarafndan ayda en az bir kez kapsaml bir testten geirilmelidir. Yaplan bu testlerin dzenli kaytlarnn tutulmas da nemlidir. Bir aydan daha uzun sre kullanlmam bir halat ta teste tabi tutulmadan tekrar kullanma alnmamaldr .

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Hatalar genellikle belirli bir blgede meydana gelme eilimindedir.

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Hatalar genellikle belirli bir blgede meydana gelme eilimindedir.


Bu blgeler tespit edilse dahi mmknse hatalarn tmnn testlere tabi tutulmas gerekmektedir.

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Krlm ya da kesik demetler

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Krk teller (say, dalm ve tipleri)

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Eilme (Bukle, ezik, ku kafesi, demet

konumunda kayma, ekirdekte(z) knt)

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Anma

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Korozyon

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Uzama

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Elastiklikte azalma

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Halat apnda azalma

2.Testler esnasnda aranacak hatalar

Is ya da elektrik ark kkenli hatalardr.

2.Testler esnasnda aranacak hatalar


1. 2.

3.
4.

5.
6. 7.

8.
9.

Krlm ya da kesik demetler Krk teller (say, dalm ve tipleri) Eilme (Bukle, ezik, ku kafesi, demet konumunda kayma, ekirdekte(z) knt) Anma Korozyon Uzama Elastiklikte azalma Halat apnda azalma Is ya da elektrik ark kkenli hatalardr.

2.Testler esnasnda aranacak hatalar


Yaplan testler sonucunda elde edilen bulgular dzenli ekilde kaydedilmeli, krk halat saylarndaki ya da uzama miktarndaki deiimler istatistiksel olarak takip edilmeli ve yorumlanmaldr.

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler


Halatlarn tmnn kontrolnn her zaman yaplamayabilecei gz nne alndnda, kritik noktalarn kontrol daha ok nem kazanr.

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler kritik noktalar nereleridir?

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler

Halatlarn balant noktalar,

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler

Halatn molet ya da tambur gibi ekipman

geileri zerinde alan, rutin gzle muayene esnasnda gzden kaan ve srtnmeye maruz kalan ksmlar,

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler

Halatlarn tambur ya da yk tarafnda kalan

u ksmlar,

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler

Kenar ksmlar,

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler

Kesime noktalar.

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler


Halatlarn balant noktalar, 2. Halatn molet ya da tambur gibi ekipman geileri zerinde alan, rutin gzle muayene esnasnda gzden kaan ve srtnmeye maruz kalan ksmlar, 3. Halatlarn tambur ya da yk tarafnda kalan u ksmlar, 4. Kenar Ksmlar, 5. U Ksmlar
1.

2.Test esnasnda zellikle dikkat edilmesi gereken blgeler

HALATLARDAK HATA BLGELER;

ERDEN DIARIYA DORU GELECE N


GRSEL OLARAK TESPT EDLEMEMEKTEDR

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar


Bir yk kaldrma ileminde grev yapan halatlarda ; aada belirtilen bulgulardan herhangi birisi ile karlald durumlarda halatlar acilen deitirilmelidir:

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

1. Halatn olmas gereken apta, cinste veya yapda olmadnda,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

2. Hareketli halatlarda, bir halat sarmnda rastgele 6 adet krk tel, veya bir sarm ierisindeki bir demette 3 adet krk tel bulunduunda,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

3. Sabit halatlar ierisinde 1 adetten fazla krk tel saptandnda,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

4. Anma vb. nedenlerle bir halatta meydana gelmi olabilecek 1/3lik bir ap klmesi tespit edildiinde,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

5. Ar korozyon tespit edildiinde,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

6. Halatn yapsnda deiiklie neden olmu ezik, kvrlma veya burkulma gibi mekanik sorunlu blgeler tespit edildiinde,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

7. Is veya ark nedeni ile hasar grm ksmlar tespit edildiinde,

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar

8. Ku kafesi veya benzeri ekil bozukluklar tespit edildiinde .

3.Halatn deitirilmesini gerektiren durumlar


1. 2. 3. 4.

5.
6. 7.

8.

Halatn olmas gereken apta, cinste veya yapda olmadnda, Hareketli halatlarda, bir halat sarmnda rastgele 6 adet krk tel, veya bir sarm ierisindeki bir demette 3 adet krk tel bulunduunda, Sabit halatlar ierisinde 1 adetten fazla krk tel saptandnda, Anma vb. nedenlerle bir halatta meydana gelmi olabilecek 1/3lik bir ap klmesi tespit edildiinde, Ar korozyon tespit edildiinde, Halatn yapsnda deiiklie neden olmu ezik, kvrlma veya burkulma gibi mekanik sorunlu blgeler tespit edildiinde, Is veya ark nedeni ile hasar grm ksmlar tespit edildiinde, Ku kafesi veya benzeri ekil bozukluklar tespit edildiinde .

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Yk altnda eilme ve dzelme esnasnda halat telleri arasnda bal bir hareket oluur. Benzer bir hareket ; halattaki kordon ile z arasnda ve halat ile kasnak arasnda da grlr.

Halat telleri arasndaki srtnmeyi ve tel paslanmasn azaltmak zere elik teller, kordonlar ve halatlar sk sk yalanmaldr.
Halatn iyi bir tarzda yalanmasnn halat mr zerinde de byk bir etkisi vardr.

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Yeterli miktarda yalamay salamak zordur, bu miktar tahrik kabiliyetine ve halat dzenine gre deiir. Bu nedenle asansr halat imalats en kt hali gz nne alarak, az seviyede yalayc uygulamaldr. Sonradan fazla yalayc uzaklatrmak kolay bir ilem deildir. Yeni alnan halatlara imalat srasnda yaplan yalama, depolama ve almann ilk zamanlarnda yeterli olabilir ancak daha sonraki zamanlar iin halat imalats, halat ve z yeterli miktarda ve kaliteli biimde yalamaldr.

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Devaml ve yeterli bir yalamay salamak iin uygun ya ve gres periyodik olarak uygulanmas gerekir. Yetersiz yalama halatta korozyona neden olabilir. Yalama halat tellerinin birbiri zerinde muntazam hareketini salayacandan yorulma dayanm da artar. Anma blgeleri de etkili bir yalama ile azaltlabilir. Dzenli ve devaml kullanlmayan halatlar havann tesiriyle yalama kendini zelliini yitirirler ve nemlenme ile elyaf z ile teller bozulur.

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Yetersiz yalamann halatta sebep olduu sorunlar : Malzeme kaybna sebep olan korozyon ve pitting teekkl Tellerin ar korozyondan gevemesi ve mukavemetinin azalmas Kasnak srtnmesinden oluan, halat d katlarndaki tellerin anmas Halat eilmesi srasnda halat tellerinin birbirine srtnmesinden oluan halat i kat tellerinin anmas Pitting olumasyla i tellerde entik oluumu

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Halat Yalar
Halatlarnn yalanmasnda kullanlan halat yalar, kimyasal bakmdan ntr yalardr. Yalama ya ve vazelin elyaf zn katranlanmasna oranla daha iyi sonular verir. letmedeki halat, asitsiz ve iyi tutan gresle yalanmaldr. Adi Stauffer gresi ve kullanlm karter ya yalamada kullanlmamaldr. Bu yalarda halat andrc paracklar ve asit mevcuttur. Yalayc iinde molibden slfr gibi kat maddeler de bulunmamaldr. Halat ii yalamann yenilenmesi gerektiinde kolloid grafitli ince sv yalar tercih edilmelidir. Yalarda bitumen ve hidrokarbon bulunmaldr.

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Halat Yalar (devam)
Sk kullanlan halat yalarndan balcalar unlardr : Gargoyle Viscolite Nr. 5 Shell Gres F12 Gazolin Sinit 1

Brilube 40 (kayma nleyici)

4.Periyodik yalama ilemi (devam)


Etkili yalama sadece plak metal temas halinde olacandan, yalayc uygulanmadan nce halat kuru ve temiz olmaldr.
Nemli halat yalanmasndan kanlmaldr. Aksi durumlarda yalayc akar ve nem ieri szarak korozyona sebep olunur. Halat yzeyinde sert gres veya pislikler fralanmal ve viskozitesi az lk bir ya ile ykanmal, yan halat iine szmasna imkan tannmamaldr.

4.Periyodik yalama ilemi(devam)


elik tel halatlara periyodik uygulanan dtan yalama, asansr tesisine baldr ve deiik yntemlerle yalama salanr.

Uygun yntem yan viskozitesine, kullanlan halat boyuna ve dier etkenlere gre seilir. Bu yntemlerden bazlar ise unlardr : Hafif yalar, fralama yntemiyle, halatn ya banyosundan geirilmesiyle, ksa halatlarda ise spreyle pskrtlerek uygulanr. Yan halat iine iyice nfuz edebilmesi iin bir kasnak zerinden getii yerde yalama yaplmaldr.

4.Periyodik yalama ilemi(devam)

Orta ar ve ar younluktaki yalayclar, bir fra ile scak uygulanmal veya yalayc bulunan deri eldivenden halat geirilmelidir.
Ayrca hava basnc uygulayarak da yalama yaplabilir. Ancak kullanlan havann korozyona sebep olmamas iin kuru olmas gerekir.

4.Periyodik yalama ilemi (devam)

Halatlarn kullanm esnasnda unutulmamas gereken nokta :


halatlar; karmak mekanik bir sistemdir, birok hareketli paradan oluur, genellikle korozif ortamlarda alr.

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar alma ortamlarnda nelere maruz kalrlar?

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar alma ortamlarnda nelere maruz kalrlar?

bklme,

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar alma ortamlarnda nelere maruz kalrlar?

bklme,

ezilme ve skma

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar alma ortamlarnda nelere maruz kalrlar?

bklme,

ezilme ve skma
srtnme

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar alma ortamlarnda nelere maruz kalrlar?

bklme,

ezilme ve skma,
srtnme, skma.

4.Periyodik yalama ilemi

Her kvrlma, eilme ve bklme; demetlerdeki tellerin birbirlerine srtnmesine sebep olur.

4.Periyodik yalama ilemi

Her kvrlma, eilme ve bklme; demetlerdeki tellerin birbirlerine srtnmesine sebep olur. Bu etmenler dolaysyla yok olan ya halat korozyona ak bir hale getirir.

4.Periyodik yalama ilemi


Yalama:

Halat mrn uzatr

4.Periyodik yalama ilemi Yalama:


Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur)

4.Periyodik yalama ilemi


Yalama: Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur) Halatn almasn kolaylatrr

4.Periyodik yalama ilemi


Yalama: Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur) Halatn almasn kolaylatrr Yk tama kabiliyetini arttrr

4.Periyodik yalama ilemi


Yalama: Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur) Halatn almasn kolaylatrr Yk tama kabiliyetini arttrr Ya, halatn zne szar

4.Periyodik yalama ilemi


Yalama:

Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur) Halatn almasn kolaylatrr Yk tama kabiliyetini arttrr Ya, halatn zne szar Bakm masraflarn azaltr

4.Periyodik yalama ilemi Yalama:


Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur) Halatn almasn kolaylatrr Yk tama kabiliyetini arttrr Ya, halatn zne szar Bakm masraflarn azaltr emniyetini arttrr

4.Periyodik yalama ilemi


Yalama: Halat mrn uzatr Nem ile yer deitirir (nemin yerini alr, nemi dar atar, halat nemden korur) Halatn almasn kolaylatrr Yk tama kabiliyetini arttrr Ya, halatn zne szar Bakm masraflarn azaltr emniyetini arttrr Makaralar ve tamburu yalayarak halatn mrn uzatr.

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar, retim esnasnda youn bir yalanma ilemine tabi tutulurlar. Bu ilem;

hem halat oluturan paralar arasnda oluabilecek bir korozyonu nler,

4.Periyodik yalama ilemi


Halatlar, retim esnasnda youn bir yalanma ilemine tabi tutulurlar. Bu ilem;

hem halat oluturan paralar arasnda oluabilecek bir korozyonu nler, hem de kullanm esnasnda tambur, molet gibi ekipmanlarn neden olduu anma miktarn azaltr.

4.Periyodik yalama ilemi

Bu yalama ilemi belirli periyotlarla tekrarlanmaldr.

4.Periyodik yalama ilemi

Halatlarda meydana gelen ekil bozukluklar ve hizmet sresindeki azalma gibi sorunlarn nedeni genellikle halatlarn yzeyinde bulunan yan tkenmesidir.

4.Periyodik yalama ilemi

Halatlarda meydana gelen ekil bozukluklar ve hizmet sresindeki azalma gibi sorunlarn nedeni genellikle halatlarn yzeyinde bulunan yan tkenmesidir.

4.Periyodik yalama ilemi Alman DIN 15 020 standard, elik halatlarn kullanm alanlarna ve bklmeye maruz kald blgelerin miktarna gre dzenli aralklarla yaplmasn gerekli klmaktadr.

4.Periyodik yalama ilemi Alman DIN 15 020 standard, elik halatlarn kullanm alanlarna ve bklmeye maruz kald blgelerin miktarna gre dzenli aralklarla yaplmasn gerekli klmaktadr. Dzenli yalamann halatn alma artlar dolaysyla yaplamad durumlarda, halat mrnn azalaca gz nnde bulundurulmaldr.

4.Periyodik yalama ilemi Uygun olmayan bir yalama ile teller incelir ve yeterli sayda krk tel var ise halat kopar.

4.Periyodik yalama ilemi Uygun olmayan bir yalama ile teller incelir ve yeterli sayda krk tel ver ise halat kopar. Ya, halatn mrn uzatmaldr.

4.Periyodik yalama ilemi Uygun olmayan bir yalama ile teller incelir ve yeterli sayda krk tel ver ise halat kopar. Ya, halatn mrn uzatmaldr. Bunun iin yan iinde ilave katk maddeleri bulunmaldr. Bu maddeler halatn zerini bir ince tabaka (film) gibi kaplamaldr.

4.Periyodik yalama ilemi


elik Halatlarn yalanmas; oksitlenme ve dier korozif artlara kar koruyucu zellikler salamas yannda,

tel ve demetlerin birbiri zerinde dzgn olarak kaymalar iin de gereklidir.

4.Periyodik yalama ilemi


elik Halatlarn yalanmas; oksitlenme ve dier korozif artlara kar koruyucu zellikler salamas yannda,

tel ve demetlerin birbiri zerinde dzgn olarak kaymalar iin de gereklidir. Fakat bu yalama halatlarn uzun sre korunmalar iin yeterli olmayp, alma koullarna bal olarak belirli periyotlarla kullanc tarafndan tekrar yalanmaldr.

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli,

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli, 2. Tel yzeyine yeterli yapma kuvveti salamal,

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli, 2. Tel yzeyine yeterli yapma kuvveti salamal, 3. Gerek alma koullarnda znmemeli,

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli, 2. Tel yzeyine yeterli yapma kuvveti salamal, 3. Gerek alma koullarnda znmemeli, 4. Tel ve demet aralarna kolaylkla nfuz edebilecek viskozitede olmal,

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli, 2. Tel yzeyine yeterli yapma kuvveti salamal, 3. Gerek alma koullarnda znmemeli, 4. Tel ve demet aralarna kolaylkla nfuz edebilecek viskozitede olmal, 5. Yksek film mukavemetine sahip olmal,

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli, 2. Tel yzeyine yeterli yapma kuvveti salamal, 3. Gerek alma koullarnda znmemeli, 4. Tel ve demet aralarna kolaylkla nfuz edebilecek viskozitede olmal, 5. Yksek film mukavemetine sahip olmal, 6. Oksitlenme ve suya kar direnli olmal,

4.Periyodik yalama ilemi Genel olarak halat yalar:

1. Alkali ve asit iermemeli, 2. Tel yzeyine yeterli yapma kuvveti salamal, 3. Gerek alma koullarnda znmemeli, 4. Tel ve demet aralarna kolaylkla nfuz edebilecek viskozitede olmal, 5. Yksek film mukavemetine sahip olmal, 6. Oksitlenme ve suya kar direnli olmal, 7. erisinde herhangi bir bakteriyel zararl tamamaldr.

4.Periyodik yalama ilemi Yalama yntemleri:


boyama ve bezle yayma,

4.Periyodik yalama ilemi Yalama yntemleri:


boyama ve bezle yayma,

4.Periyodik yalama ilemi Yalama yntemleri:


boyama ve bezle yayma, Halatn molet zerinde bulunduu durumda ise

damla yntemi ile yalama ,

4.Periyodik yalama ilemi Yalama yntemleri:


boyama ve bezle yayma, Halatn molet zerinde bulunduu durumda ise

damla yntemi ile yalama , sprey yntemi

4.Periyodik yalama ilemi Yalama yntemleri:


boyama ve bezle yayma, Halatn molet zerinde bulunduu durumda ise

damla yntemi ile yalama , sprey yntemi banyo yntemi

4.Periyodik yalama ilemi

4.Periyodik yalama ilemi

4.Periyodik yalama ilemi Yalama, halat bklm vaziyette iken yapldnda (makara zerinde iken); bkl durumda teller hafife alr ve yan halat iine szmasna izin verir.

5.Tel Halatlarn Tahribatsz Muayene Yntemleri

ift-fonksiyonlu MFL cihaz

5.Tel Halatlarn Tahribatsz Muayene Yntemleri

Farkl aplara sahip halatlar iin balklar

5.Tel Halatlarn Tahribatsz Muayene Yntemleri

Bir halata ait tel kr ve LMA - LF sinyalleri

6. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep/ zm nerisi

1. Halatta tespit edilen mekanik hasar.

1. Alt katmanlardaki gerilmeler kontrol edilmelidir. 2. Halat yapsnn alma koullarna uygunluu gzden geirilmelidir. 3. Sistemde gereinden uzun halat kullanlmamaldr. 4. Tambur ap kontrol edilmelidir. Halatn tamburla yapt a arttka bu durumla karlalabilir.

6. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER (devam)


Sorun Sebep/ zm nerisi 1. Molet ve tambur yivi aplarnn halata uygun (Halat ap x 1.05) daha kk olmadndan emin olunmaldr. 2. Gerektii durumlarda molet veya tamburlarn deitirilmelidir. 3. Sapma asnn 1.5 dereceyi at durumlarda oluabilir. 4. Kurulum veya bakm esnasnda halatta kesim-tamir yaplp yaplmad, yapldysa kurallarna uygun olup olmad aratrlmaldr. 5. Halat ar yk alm olabilir.

2. Dnmeye kar dayankl (nuflex)


halatlarda demetlerin almas ve ku kafesi oluumu.

6. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep/ zm nerisi

3.ok katmanl sarlma durumlarnda (TAMBURLAR): ezilme, yasslama , alt katmanlardaki tellerde krlma tespit edilmesi.

1. Alt katmanlardaki gerilmeler kontrol edilmelidir. 2. Halat yapsnn alma koullarna uygunluu gzden geirilmelidir. 3. Sistemde gereinden uzun halat kullanlmamaldr. 4. Tambur ap kontrol edilmelidir. Halatn tamburla yapt a arttka bu durumla karlalabilir.

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER ezilme, krlma (tamburlar) :

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER krlma, vadi kr /valley break (tamburlar):

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep/ zm nerisi

4. Demetlerde ilmeklerin olumas.

1. Kullanld sisteme uygun baka halatlar saptanmaldr. 2. Sistemde ezilme veya sapma blgeleri olup olmad aratrlmaldr. 3. Tamburun i kesimlerinde yetersiz gerilme durumu aratrlmaldr.

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep/ zm nerisi

5. Halat zerinde ayn izgi zerinde krk tellerin tespit edilmesi.

1. Genellikle olmas gerekenden byk molet veya tambur yivi olduu durumlarda karlalr.

2. Yiv apnn halat apna gre %15ten daha byk olup olmad aratrlmaldr.
3. Herhangi bir yerle temas olup olmad aratrlmaldr. 4. Gerekli grld durumlarda

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep/ zm nerisi

1. Kullanlan halatn sisteme 6. Bireysel ya da periyodik uygunluu aratrlmal ve olarak tespit edilen bklme alternatif halatlar gzden yorulmas kaynakl tel geirilmelidir. krklarna bal olarak halat mrnn ksalmas. 1. Bklme yorgunluu halata binen yk arttnda veya bklme as dtnde art gsterir. ki durum da gzden geirilmelidir.

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep / zm nerisi
1. alma koullar gzden geirilmelidir.
2. Halatn iinde veya dnda oluabilecek korozyon nedeniyle metal kayplar, alma koullar normal olsa da kopmalara neden olabilir. 3. Halat krlmalar genellikle yanl kullanm veya hali hazrda mekanik olarak hasarl halata ar yk binmesi durumlarnda olumaktadr.

7.Krk halat

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep / zm nerisi

8. D korozyon

1. Sistemdeki halata alternatif olarak galvanizli halat kullanm dikkate alnmaldr.


1. Bakm periyotlar (haftalk, aylk)gzden geirilmelidir.

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep / zm nerisi

9. korozyon

1. alma koullarna uygun alternatif halatlar gzden seilmelidir. 2. Bakm periyotlar gzden geirilmelidir.

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep / zm nerisi 1. Halatn tambur ile yapt sapma as gzden geirilmelidir.
2. Moletlerin serbest olup olmad ve genel dizilimleri gzden geirilmelidir. 3. Halat seimi gzden geirilmelidir.

10. Ar ypranma ve anma


nedeniyle ksa hizmet mr.

5. UYGULAMADA KARILAILABLECEK SORUNLAR VE ZM NERLER


Sorun Sebep / zm nerisi

11. Yetersiz sapma


as nedeniyle tambur kenarnda skma ya da halat birikmesi.

Sistemin retici firmaya ait tasarm parametrelerine uyumu aratrlmaldr.

Madencilik sektrnde genellikle halattaki tellerin ayn admda olduu paralel telli ve elik zl kompozisyonlar tercih edilir.
rnek olarak 6x19 Seale, 6x36 Warrington-Seale, 6x25 Filler ve 6x41 WS kompozisyonlu halatlar bu kompozisyonlardandr.

Halat telleri en az 180 kgf/mm2 veya daha fazla esnekliin sz konusu olduu durumlarda ise en az 160 kgf/mm2 mukavemet zelliinde yaplr.

Halat telleri en az 180 kgf/mm2 veya daha fazla esnekliin sz konusu olduu durumlarda ise en az 160 kgf/mm2 mukavemet zelliinde yaplr.
Halatlar yal-kaplamasz veya sabit halat durumunda galvanizli olarak imal edilebilirler.

Halat telleri en az 180 kgf/mm2 veya daha fazla esnekliin sz konusu olduu durumlarda ise en az 160 kgf/mm2 mukavemet zelliinde yaplr.
Halatlar yal-kaplamasz veya sabit halat durumunda galvanizli olarak imal edilebilirler.

Esneklik ve ezilme mukavemetinin bir arada dnld durumlarda 8 demetli halatlar kullanlabilir.

Ar hizmet amal olarak alan madencilik halatlarnda, kopma yk deerleri, anma dayanm, eilme dayanm, darbe dayanm ve korozyon dayanm zellikleri n plana kmaktadr.

elik Halat A.. tarafndan madencilik sektrnde kullanlmak zere 1. 2. 3. 4. 6x19 Seale, 6x25 Filler Wire, 6x36 Warrington Seale, 6x41 Warrington Seale ,

tipi halatlar nerilmektedir.

elik Halat A.. tarafndan madencilik sektr iin nerilen halat kompozisyonlar

hra halatlarnn alma artlar her kuyu iin farkllklar gsterebilir.

hra halatlarnn alma artlar her kuyu iin farkllklar gsterebilir.

Kuyu ihra halatlar kullanld yer ve artlara gre derinlik, yk, titreim, anma ve korozyon gibi etkenler gz nnde bulundurularak seilir.

hra halatlarnn alma artlar her kuyu iin farkllklar gsterebilir.

Kuyu ihra halatlar kullanld yer ve artlara gre derinlik, yk, titreim, anma ve korozyon gibi etkenler gz nnde bulundurularak seilir. Uygun kompozisyonlarn seiminde kullanlan halat ap dier nemli etkendir. ok halatl (prangal) ihra veya tek halatl fakat klavuzlu ihra halatlarnda izelge 6.2de belirtilen halatlar tercih edilmektedir.

hra halatlarnn alma artlar her kuyu iin farkllklar gsterebilir.

Kuyu ihra halatlar kullanld yer ve artlara gre derinlik, yk, titreim, anma ve korozyon gibi etkenler gz nnde bulundurularak seilir. Uygun kompozisyonlarn seiminde kullanlan halat ap dier nemli etkendir. ok halatl (prangal) ihra veya tek halatl fakat klavuzlu ihra halatlarnda izelge 6.2de belirtilen halatlar tercih edilmektedir.
Tek fakat klavuzsuz ihra halatlarnda ise dnmez halatlar (nufleks) tercih edilmelidir .

gensel (yasslatrlm) demetli halatlar, tamburlarda ok katmanl sarmlar halinde kullanlmaya elverili ve anma, ezilme gibi mekanik hatalara kar dayankldr.

6x27 gensel demetli halat

Tam kilitli sarmal halatlar , eksenel dnmeye kar en dayankl tiplerdir. Demetli halatlardan daha dayankldr. Srtnme esasyla alan Koepe sistemlerinde her tr derinlik iin yapsal olarak uygun bir halattr .

Tam kilitli sarmal halat

Trk Standard - TS 3127 / Nisan 1978 Madenlerde hra Sistemlerinde Kullanlan elik Telli, Yuvarlak Halatlar

TANIMLAR 0.2.1 - Lang Dolaml Halat Lang dolaml halat, damar telleri ve damarlarn ayn ynde dolaml halattr (sa veya sol dolaml olabilir).

TANIMLAR 0.2.1 - Lang Dolaml Halat Lang dolaml halat, damar telleri ve damarlarn ayn ynde dolaml halattr (sa veya sol dolaml olabilir). 0.2.2 - Dnmez Halat

Dnmez halat, iki veya dana ok damar katndan oluan ve yk altnda en az dnme eilimi gsteren halattr.

Dnmez halat,

TANIMLAR
0.2.3 - gen Damarl Halat

gen damarl halat, damarlarnn enine kesitleri yaklak olarak gen biiminde olan halattr .

gen damarl halat.

TANIMLAR 0.2.6 Yar Dengeli Halat

Yar dengeli halat, damarlarnn bazs sa, bazs sol dolaml olan ve dolam zm kuvvetleri ksmen dengeleen halattr.

0.3 - KAPSAM

Bu standard, maden ocaklarnda cevher ve/veya insan tanan ihra sistemlerinde kullanlan elik telli yuvarlak halatlar kapsar.

1 - SINIFLANDIRMA VE ZELKLER 1.1 . SINIFLANDIRMA 1.1.1 Snflar Bu standardn kapsad elik telli yuvarlak halatlar; Damar yapmlarna gre : 1. Yuvarlak damarl halatlar 2. gen damarl halatlar 3. Kapal halatlar olmak zere snfa, zlerine gre: 1. Bitkisel zl (lif zl) halatlar 2. Kark zl (bitkisel + elik zl halatlar) olmak zere iki snfa ayrlr.

1.2 ZELKLER 1.2.1. Malzeme 1.2.1.1 - Halat z Halat z bitkisel bir madde, elik tel, elik halat veya elik halat damar olabilecei gibi, elik halat daman ve bitkisel madde karm ile de yaplm olabilir. Bitkisel zn, uzun ve salam lifli, iyi cins kenevirden (szal - manilla gibi sert liflerden) yaplm olmas ye tutulur. Halatlarda z olarak elik halat kullanldnda, zn telleri plak veya galvanizli, kaliteli elikten yaplmaldr. z, bir halat daman ise, plak veya galvanizli, kaliteli elikten yaplmal ve zdeki tel says, halat ana damarlarndan birindeki tel saysndan daha az olmamaldr. 1.2.1.2 - Halat Teli Yuvarlak elik halatlarn yapmnda kullanlan teller, Siemens - Martin veya elektrik frnndan elde edilen yksek karbonlu kalite elikten haddelenerek yaplmaldr.

1.2 ZELKLER 1.2.1.3 Halat 1. Tamburlu vinlerde kullanlmak zere yaplan halatlarn yalanmasnda pas yapmayan bir madde ile kark vazelin de kullanlabilir. 1. Halat yzeyi temiz, dzgn passz ve kusursuz olmaldr. 2. Herhangi bir yerinde gevek tel veya gevek damar bulunmamal, tambur (makara) ekseni etrafnda dndrlerek aldnda, dz durmal ve yapld biim bozulmamaldr. 3. Halat meydana getiren tellerin yzeyinde syrnt, yark veya knt bulunmamaldr.

4. Halat dolam ilemi itinal ve dzenli yaplmaldr.


5. zellikle, halatn her 250 metrelik ksmnda, birden ok krk tel bulunmamaldr. Herhangi bir kusuru rtmek amac ile halat onarlm olmamaldr.

3 - PYASAYA ARZ 3.1 - ARETLEME Halatlarn sarld, tamburlarn yanaklar zerine aadaki bilgile silinmeyecek, bozulmayacak ve oku-.nakli ekilde yazlmahdr. Firmann ticaret unvan veya ksa ad, adresi varsa tescilli markas Bu Standardn iareti ve numaras (TS 3127) eklinde, Halatn tipi, anma ap (mm), uzunluu (m), Halatn dolam eidi, Halatn yapm tarihi (ay, yl) Halatn arl (kg) Halat teli yzey kaplamas, Halat teli anma dayanm (kgf/mm) Halatn en kk kopma kuvveti (kgf)

3 - PYASAYA ARZ 3.2 AMBALAJLAMA Halatlar, ularnda numune uzunluu bulunduu halde dtan yalanm olarak zel surette yaplm salam ve yeterli boyutta tamburlarla zelikleri bozulmadan sarldktan sonra akta kalan ksmlar, d etkilerden koruyucu bir malzeme ile rtlerek ambalajlanr.

4 - ETL HKMLER 4.1 - Yapmc veya satc bu standarda uygun olarak imal edildiini beyan ettii mallar iin istendiinde, standarda uygunluk beyannamesi vermek veya gstermek zorunluundadr. Bu beyannamede sat konusu maln; Madde 1 de belirtilen zeliklerde olduunun, Madde 2 de aklanan muayene ve deneylerin yaplm ve uygun sonu alnm bulunduunun, belirtilmesi gerekir.

4 - ETL HKMLER 4.2- Bu standarda gre yaplan ek halatlarn ambalajlar zerine gerektiinde Madde 3.1 de belirtilen Trke bilgiler ayrca yabanc dilde de yazlabilir. 4.3- Madde 4.1e gre verilecek beyannamede belirltilen zelliklerin halatn hizmete girdii tarihten itibaren 6 ay geerli kalaca ayrca belirtilmelidir. Ancak, bu maddenin uygulannbilmesi iin, halat yapm tarihi ile hizmete girme tarihi arasnda 3 yldan fazla bir zaman gememi olmaldr.

Tel halatlar endstrinin birok alannda yaygn olarak kullanlan elemanlardr. Bu elemanlarn seildikleri sisteme uygun olarak alabilmeleri i gvenliini ve maliyetleri dorudan etkilemektedir. Bu nedenle, seimlerinin kullanm alanna uygun olarak dikkatli bir ekilde yaplmas gerekmektedir.

Bu almada, ncelikle tel halatlarn genel yapsal zellikleri zerinde durularak halat seimi zerinde rol oynayan balca faktrler incelenmitir. Ayrca, tel halatlar iin nemli bir konu olan depolama, kurulum, bakm ve muayeneleri, kullanmlarnda karlalabilecek sorunlar ve zm nerileri gibi konulara deinilmitir.

Son olarak, madencilik sektrnde kullanlmas nerilen halatlarn genel zellikleri zerinde durulmutur.
Buna gre, aadaki genel deerlendirmeler yaplmtr:

a) Halat oluturan tel, demet, z ve sarm yn gibi elemanlar eitlendirilerek belirli bir uygulama alan iin kullanlabilecek en uygun halat tr belirlenebilmektedir.
Ancak, bu seimin halat reticilerine ve uzmanlara danlarak standartlara uygun bir ekilde yaplmas uygulamada byk nem tamaktadr.

SONULAR (devam) b) Kullanm alanna uygun halatn seilmesinden sonra nemli olan dier bir aama ise balant elemanlarnn seimidir. Balant elemanlar, kullanm esnasnda kendisi ile edeer miktarda yke kaldndan, bu yke dayanacak tasarmlandrlmal ve uygun bir ekilde edilmelidir. halatn maruz ekilde monte

c)Halat seiminde, halatn uygulamada maruz kalaca kopma yk deerlerinin yan sra, uygulama alanna bal olarak bir emniyet katsays gzetilmelidir. Tercih edilecek olan emniyet katsays, uygulama alanlarna gre farkllklar gstermektedir

d) Halatlarda kullanmdan tr oluabilecek ap azalmas, tel kopmalar, bukle oluumu, ezilme ve korozyon gibi olumsuz faktrler periyodik olarak kontrol edilmelidir. Bu amala, Kaak Manyetik Ak (MFL) yntemi esasna dayal eitli tahribatsz muayene deneylerinden yararlanlmaldr. Bylelikle halatlarda meydana gelebilecek herhangi bir sorunla ilgili nlemler, halat devre d braklmadan alnabildii gibi, i gvenliinin salanmasnda da nemli rol oynamaktadr.

Genel olarak; ihra halatlar, kaldrma halatlar, klavuz halatlar ve denge halatlar

balklar altnda incelenebilecek madencilik halatlar; emniyet, hizmet mr ve maliyet faktrleri gzetilerek uygulama alanna gre seilmelidir.

zellikle ar hizmet amal olarak alan madencilik halatlarnda : kopma yk, anma dayanm, eilme dayanm , korozyona kar dayanm zellikleri n plana kmaktadr.

1. YILMAZ , Murat;Tayc Sistem elik Halatlar ve Madencilik Sektrndeki Uygulamalar, Yksek Lisans Tezi, Eskiehir Osmangazi niversitesi, Maden Mhendislii Anabilim Dal Haziran 2007 2. Werreet, Roland;Which rope for my crane, http://www.casar.de/, 3. Werreet, Roland;Hanling, InstallationAnd Maintenance of Steel Wire Ropes, http://www.casar.de/, 4. Weischedel ,Herbert R.; Crane Wire Rope Damage and Nondestructive Inspection Methods, NDT Technologies, Inc.,www.ndttech.com 5. SU, kr,Yard. Do.Dr.; Kaldrma Aralarnda Gvenlii; Erciyes niversitesi Ersem Srekli Eitim Merkezi; Gvenlii Uzmanlk Eitim Kurumu (Ders Notlar)

Construction

Suggested Minimum D/d Ratio

6x26 Warrington Seale


6x25 Filler Wire 6x31 Warrington Seale 6x36 Warrington Seale 6x43 Filler Wire Seale 6x50 Seale Filler Wire Seale 6x41 Warrington Seale 6x41 Seale Filler Wire 6x49 Filler Wire Seale 8x25 Filler Wire 8x31 Warrington Seale 8x36 Warrington Seale 6x57 Seale Filler Wire Seale 6x64 Seale Filler Wire Seale 6x70 Seale Filler Wire Seale 6x77 Seale Filler Wire Seale

30

26

23 22 20

18

Construction

Suggested Minimum D/d Ratio

6x26 Warrington Seale 6x25 Filler Wire 6x31 Warrington Seale 6x36 Warrington Seale 6x43 Filler Wire Seale 6x50 Seale Filler Wire Seale 6x41 Warrington Seale 6x41 Seale Filler Wire 6x49 Filler Wire Seale 8x25 Filler Wire 8x31 Warrington Seale 8x36 Warrington Seale 6x57 Seale Filler Wire Seale 6x64 Seale Filler Wire Seale 6x70 Seale Filler Wire Seale 6x77 Seale Filler Wire Seale

30

26

23 22 20

18

1.2.6 Sapma As Sapma as (ekil-10), y,v merkeziden tambur flanna ve tambur merkezine dik olarak izilen iki izgi arasndaki adr. Sa ve sol olmak zere iki eit sapma asndan bahsedilebilir ve bu alar halatn kullanm anndaki sarm ve dolaysyla halat mr zerinde ok etkilidirler. alma verimi ve halat mr artrlmas iin sapma asnn, dz tamburlarda 1.5 derece, yivli tamburlarda ise 2 dereceyi amamas gereklidir.

ekil-11. Yanl halat almasndan kaynaklanan hatalar


Halka ve gam meydana getirilmi halatlarn tamiri mmkn deildir ve bu durum halatlarn devre d kalmalarna neden olur. Bu tr kullanm hatalarndan dolay meydana gelen halat hasarlanmalarnda imalatnn kusuru olamaz. Benzeri durumlara meydan vermemek amacyla halat amnda ve belli boylara kesme ilemlerinde mutlaka belli bir gerginin kullanld aktarma makineleri kullanlmaldr. Halatlar, alan bir sistemin paras olmalar nedeniyle, kullanm ncesi ok dikkatli bir ekilde depolama ilemine tabi tutulmaldr. Btn bu faaliyetlerde, halat kalitesini etkileyecek d etkenlerin, halatlara temas nlenmelidir. Unutulmamaldr ki, halatlar, yakndan incelendiklerinde grlecei gibi, ok sayda ince tellerden meydana gelmekte ve bu durum d etkilere kar ok hassas bir yap oluturmaktadr.

ekil-11. Yanl halat almasndan kaynaklanan hatalar


Halka ve gam meydana getirilmi halatlarn tamiri mmkn deildir ve bu durum halatlarn devre d kalmalarna neden olur. Bu tr kullanm hatalarndan dolay meydana gelen halat hasarlanmalarnda imalatnn kusuru olamaz. Benzeri durumlara meydan vermemek amacyla halat amnda ve belli boylara kesme ilemlerinde mutlaka belli bir gerginin kullanld aktarma makineleri kullanlmaldr. Halatlar, alan bir sistemin paras olmalar nedeniyle, kullanm ncesi ok dikkatli bir ekilde depolama ilemine tabi tutulmaldr. Btn bu faaliyetlerde, halat kalitesini etkileyecek d etkenlerin, halatlara temas nlenmelidir. Unutulmamaldr ki, halatlar, yakndan incelendiklerinde grlecei gibi, ok sayda ince tellerden meydana gelmekte ve bu durum d etkilere kar ok hassas bir yap oluturmaktadr.

You might also like