2008 
 

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE  VERİ DEĞERLENDİRME

  YÖNTEMLERİ
(İnşaat İşlerinde
  Uygun Teklif Bedelinin
Regresyon  Analizi İle Belirlenmesi) 
 

A FİRMASININ TEKLİF FİYATI GRAFİĞİ

3000
y = 1,2266x + 13,858
R² = 0,9435
2500
Maliyet Tahmini

2000

1500

1000

500

0
0 500 1.000 1.500 2.000 2.500

Verilen Teklif

İNŞ. MÜH. UĞRAŞ SEVGEN 
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
YAPI İŞLETMESİ ANABİLİMDALI
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 
 
İNŞAAT İŞLERİNDE VERİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ FİNAL ÖDEVİ

İNŞAAT İŞLERİNDE UYGUN TEKLİF BEDELİNİN REGRESYON

ANALİZİ İLE BELİRLENMESİ
Kar marjı belirlemenin ilk ve en önemli ve ne önemli adımı net bir maliyet tahmini
oluşturmaktır. Bu tahmin, doğrudan veya dolaylı maliyetlerin yanı sıra risk ve kalite
maliyetleri ile teklif hazırlama maliyetlerini de kapsamaktadır. Katılınacak bir ihalede,
birbirine rakip olan firmaların maliyetlerinin genel olarak birbirinie yakın olduğu
düşünülmelidir. Bu maliyetler sahip olunan teknoloji ve kullanılan imalat yöntemlerine bağlı
olmakla birlikte, söz konusu ihale için belirlenecek teklif bedelini belirleyecek en önemli
unsur kar marjıdır. Çok düşük kar marjıyla çok ihale alınmasının teklif stratejisi açısından en
ideal yaklaşım olduğunu söylemek doğru olmaz. Hem yeterli miktarda ihale kazanmayı
sağlayacak, hem de maliyetleri karşılamanın üzerinde, makul bir kar marjı ile optimizasyonu
sağlayacak teklif bedelini oluşturmak en uygun yaklaşım olur.

Bunun içim öncelikle firmanın kar politikası irdelenmeli, bu politikatı belirleyen kar
marjı, belirli dönem içinde girilmiş olan ihalelerden elde edilen verilere göre revize edilerek
optimumluğu sağlayan değerin ne olduğu belirlenmelidir. Burada önemli olan husus, verilerin
temin edildiği ihalelerin aynı tip inşaat projelerine ait olmasıdır.

Aynı özelliğe sahip, ihalelerden sağlanacak bilgilerle bir veri tabanı oluşturulabilir.
Belirli bir işteki kar marjı düzeiyini belirlemek için, rekiplerin kar marjlarının tahmin edilmesi
gerekir. Firmanın kar marjı, daha önceki fiyat verileri ile rakiplerin verilerinin analiz
edilmesiyle elde edilir.

Uygulamada bütün rakipler, mümkün olan her bilgiye erişmiş, değerlendirilmiş ve

akılcı tutum izleyen rakiplere karşı karşıya olduğunu kabul eder. Kar marjının belirlenmesi
için bazı sınırlamalara da sebep olan çeşitli varsayımlar kullanılmak zorunda kalınır. Bu
varsayımlar,

• Yüklenicinin tahmininin doğru olduğu,

• Rakiplerin tahmininin doğru oılduğu,
• Yüklenici tahmnileri ile rakiplerin tahminlerinin aynı olduğu,
• Rakiplerin kar marjı / fiyat stratejilerinin sabit olduğu,
• Kazanma şanslarının uzun vade performansa dayanan bir ortamda olduğu vb.
olabilir.
Günümüzde fiyatlandırma modellerinin hiçbirisi teklif fiyatına etki eden bütün
faktörleri hesaba katacak kadar başarılı bir karar destek sistemi kurabilmiş değildir. Bununla
birlikte, bu modeller incelenerek kar belirlenmesinde ki karmaşıklık, bir miktar olsun
giderebilinir.
Diğer rakiplerin etkilerinin tek tek irdelenmesinin ve tanınmayan rakiplerin kar marjı
yaklaşımlarının netleştirilmesinin güç olduğu durumlarda; daha önce girilmiş ihalelerdeki
maliyet, teklif fiyatı ve ihaleyi alan fiyatlardan yararlanılarak uygun teklif belirlenebilir.
Bunun için her ihaleye dair hesaplanan firma maliyet değerleri ile aynı ihaleyi alan
fiyatlaarasında doğrusal regreyon analizi yapılabilir. Belli miktarda maliyet-ihale alan fiyat
ilişkisi için oluşturulacak lineer bir ilişki ve elde edilebilecek bir doğru denklemi yardımı ile,

INŞ.MÜH.UĞRAS SEVGEN Sayfa 2

 
İNŞAAT İŞLERİNDE VERİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ FİNAL ÖDEVİ

yeni bir ihale için hesplanan maliyete karşılık gelebilicek ihaleyi alabilecek değer belirli hata
oranları içinde tahmin edilebilir.
Bu yöntem, gözlenen değerler ile tahmin edilen değerler arasındaki farkın karelerinin
toplamı en küçük yapmayı amaçlar ve En Küçük Kareler Yöntemi ile değişkenler
arasındaki ilişkiyi belirler. Değişkenler arasındaki ilişki, matematiksel bir formüle
dönüştürülerek formüldeki değişkenlerin yerine konulmasıyla uygun teklif fiyatı belirlenir.
İhaleyi kazanan fiyatlarla her bir ihalenin maliyeti arasındaki ilişki;
y = a + b.x
şeklinde basit, lineer bir denklemle ifade edilir. Bu eşitlikte a, eşitliğin ifade ettiği doğrunun y
eksenini kesitiği nokta, b ise doğrunun eğimidir.

Y M y = a + bx

Şekil 1. y = a + b.x gösterimi

Bu yöntem regresyon denklemindeki a ve b’nin bulunabilmesi için;

∑ .∑ ∑ .∑
.∑ ∑

.∑ ∑ .∑
.∑ ∑

formülleri uygulanır. Bu eşitliklerde;

X = ortalama x değerini

Y = ortalama y değerini ve

n = değişken sayısını gösterir.

Bunun için, firmanın katıldığı benzer özelliklerdeki otuz adet ihaleden elde edilen
maliyet verileri, teklif fiyatları ve ihalei kaznan fiyatlardan oluşan ( bin YTL ) bir tablo
oluşturulur. ( Tablo 1.0 )

INŞ.MÜH.UĞRAS SEVGEN Sayfa 3

 
İNŞAAT İŞLERİNDE VERİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ FİNAL ÖDEVİ

Tablo 1.0 Firma İhale verileri

İhale Bilgileri
Maliyet A Teklifi İhaleyi Kazanan Bedel
İhale No
(x1000 YTL) (x1000 YTL) (x1000 YTL)
1 1230,00 1478,40 1437,48
2 1608,75 1953,60 1796,52
3 785,00 1071,84 1034,88
4 1115,00 1247,40 1247,40
5 1841,25 2277,00 2211,00
6 997,50 1153,68 1136,52
7 1155,00 1360,92 1351,68
8 1461,25 1742,40 1742,40
9 1051,25 1264,56 1247,40
10 1615,00 1950,96 1841,40
11 1176,25 1628,88 1541,76
12 1528,75 1863,84 1863,84
13 658,75 909,48 884,40
14 1665,00 2148,96 2009,04
15 1067,50 1290,96 1283,04
16 810,00 1036,20 1036,20
17 1656,25 2259,84 2188,56
18 1195,00 1628,88 1591,92
19 892,50 1203,84 1185,36
20 1735,00 2317,92 2259,84
21 968,75 1082,40 1082,40
22 1195,00 1569,48 1488,96
23 1590,00 2109,36 1910,04
24 1382,50 1793,88 1762,20
25 748,75 942,48 929,28
26 1080,00 1355,64 1317,36
27 1156,25 1792,56 1713,36
28 2110,00 2847,24 2754,84
29 1113,75 1391,28 1312,08
30 1163,75 1562,88 1562,88

Tahmin edilen maliyetlere x, ihaleleri kazanan bedellere y, denilerek x, y, x2, y2 ve xy

değerleri için hesaplamalar yapılır ve en alt satırlarda toplamlar alınır. ( Tablo 2.0 )

INŞ.MÜH.UĞRAS SEVGEN Sayfa 4

 
İNŞAAT İŞLERİNDE VERİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ FİNAL ÖDEVİ

Tablo 2.0 Regresyon Analizi

x y x2 y2 x.y
1230,00 1437,48 1512900,00 2066348,75 1768100,40
1608,75 1796,52 2588076,56 3227484,11 2890151,55
785,00 1034,88 616225,00 1070976,61 812380,80
1115,00 1247,40 1243225,00 1556006,76 1390851,00
1841,25 2211,00 3390201,56 4888521,00 4071003,75
997,50 1136,52 995006,25 1291677,71 1133678,70
1155,00 1351,68 1334025,00 1827038,82 1561190,40
1461,25 1742,40 2135251,56 3035957,76 2546082,00
1051,25 1247,40 1105126,56 1556006,76 1311329,25
1615,00 1841,40 2608225,00 3390753,96 2973861,00
1176,25 1541,76 1383564,06 2377023,90 1813495,20
1528,75 1863,84 2337076,56 3473899,55 2849345,40
658,75 884,40 433951,56 782163,36 582598,50
1665,00 2009,04 2772225,00 4036241,72 3345051,60
1067,50 1283,04 1139556,25 1646191,64 1369645,20
810,00 1036,20 656100,00 1073710,44 839322,00
1656,25 2188,56 2743164,06 4789794,87 3624802,50
1195,00 1591,92 1428025,00 2534209,29 1902344,40
892,50 1185,36 796556,25 1405078,33 1057933,80
1735,00 2259,84 3010225,00 5106876,83 3920822,40
968,75 1082,40 938476,56 1171589,76 1048575,00
1195,00 1488,96 1428025,00 2217001,88 1779307,20
1590,00 1910,04 2528100,00 3648252,80 3036963,60
1382,50 1762,20 1911306,25 3105348,84 2436241,50
748,75 929,28 560626,56 863561,32 695798,40
1080,00 1317,36 1166400,00 1735437,37 1422748,80
1156,25 1713,36 1336914,06 2935602,49 1981072,50
2110,00 2754,84 4452100,00 7589143,43 5812712,40
1113,75 1312,08 1240439,06 1721553,93 1461329,10
1163,75 1562,88 1354314,06 2442593,89 1818801,60
Toplam 37753,75 46724,04 51145407,81 78566047,88 63257539,95

Tablo 2.0 da verilen ifadelerden yararlanılarak ve toplam örnekleme sayısı n = 30

(ihale) alınarak;

b = [(30*632557539,95) – (37753,75*46734,04)] / [(30*51145407,81) – (37753,75)2]

b = 1,2265882 ve

a = [(46724,04*5114507,81) – (37753,75*63257539,95] / [(30*51145407,81) – (37753,75)2]

a = 13,8578127 bulunur. Bu değerler doğru denkleminde yerine konulursa;

INŞ.MÜH.UĞRAS SEVGEN Sayfa 5

 
İNŞAAT İŞLERİNDE VERİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ FİNAL ÖDEVİ

y = a + b.x = 13,8578127 + 1,2265882.x eşitliği elde edilir.

Bu denklem, otuz ayrı ihale sonucunda elde edilen maliyet - ihaleyi kazanan fiyat
çiftlerinin dik uzaklıklarının karelerini minimize eden doğrunun denklemidir.

Örneğin, girilecek otuz birinci ihalenin maliyet çalışmaları sonucunda 2.354.000 YTL
bir maliyet hesaplanmışsa, buna karşılık gelecek ihaleyi kazanacak fiyat, bu maliyet değerinin
doğru denkleminde yerine konulması ile;

y = 13,8578127 + ( 2.354.000 * 1,2265882 )

y = 2.901.246,52 YTL olarak bulunur.

A FİRMASININ TEKLİF FİYATI GRAFİĞİ

3000
y = 1,2266x + 13,858
R² = 0,9435
2500
Maliyet Tahmini

2000

1500

1000

500

0
0 500 1.000 1.500 2.000 2.500

Verilen Teklif

A FİRMASININ TEKLİF FİYATI GRAFİĞİ

Linear (A FİRMASININ TEKLİF FİYATI GRAFİĞİ)
 

   

INŞ.MÜH.UĞRAS SEVGEN Sayfa 6