You are on page 1of 11

MARTN LUTHER'N TRKLER HAKKINDAK SZLER Prof.Dr.

Hikmet TANYU

1- Martin Luther'in

Hayat ve Inanlar

(Protestanlk)

10 Kasm 1483'de Almanya'nn Eislebcn ehrinde doan Martin Luther 1497'de Magdcburg'da Latin okulundan ve Eisenach'daki okullardan sonra Erfurt niversitesinin Felsefe blmnden mezun oldu. nce Hukuk tahsiline giriti, bunu yarm brakt ve bir manastra girdi. Luthcl' ile ilgin olay yle oldu: Arkada Alexis'le birlikte Mansfeld'e giderler. Erfurd'a dn yolunda iken, iddetli frtna esnasnda kan bir yldrm arkada Alexis'i ldrr. Bu olayn Luther zerine etkisi ok byk oluyor. Kendisini Tanr yolunda almaya adyol', ayet kurtulursa Papa~ olaean sylyor. YIdnmlardan kurtulan Luther, babasnn ve yaknlarnn itirazlarn dinlemeyerek Erfurt'ta bulunan Augustin'ler Manastrna kei oluyor. Perhiz, ile hayat ve mtemadi dna ve ayinlere kendilSini veriyor. Erfurt ktphanesinde lfaince eski bir ncil bularak onun zerinde alyor. Luther'in inan, w.tv.m ve davranlarnda baz deimeler, gelimeler oluyor. nsan kilise ayininin kurtaramayaeana, Tanr 'nn sonsuz inayetiyle kurtulu olacama inanyor. 1507 ylnda Katolil~ papaz oldu. Wittcnberg niversitesine sefe profesrliine getirildi. Erfurt da teoloji dersleri verdi. fel-

1511'de Roma'ya seyahat etti. Orada trl yolsu.zluklar ve papazlarn tahakkm, dinin smrImesi ve giinah!arn parayla balanmasna dair rnekler grd, ok hayal krklna urad. Roma 'dan irenerek yurduna dnd. Luther, reformla ilgili nemli yazlarn yaynlad. Marozla tehdit edilme mektubunu ald ve papaln kitaplarn ve emirnamesini yakt. Papa eitli yollarla Luther'i yumuatmaa ve bu ileri nlemee aylarca altysa da baar salayamad ve Luther'in yazlarnn cellat

152

HIKMET

TA"JYU

tarafndan yaklmas ve ellerinin, ayaldarnn balanarak Roma'ya gnderilmesini emr etti. Muhtemelen ate iinde yaktnlaeakt. Papann gnahlar affetmesi (Indulgenee) ve kiliseye para toplanmasn prote'sto etmesiyle, bu harekete Protestanlk denildi. 95 maddelik bir red Ye savunma hazrlayp Wittenherg kilisesinin kapsna asarak meydan okvdu. 31 Ekim 1517, 10 Aralk 1320 ve 1521: Papa 10. Leon, Paraya dkn kei Tetzel'i Wittenberg'e gnderdi. Pal'a tarafndan mhrlenmi af katlarn satmak istedi. Kilisc de cenaatin gnahn karmaa gelen Luther'e cemaatin gnahlar im af katlariyle balattklarn sylediler. Luther, Tetzel'in koyun derisi Ye mrekkepten meydana gelmi Gnah Aff katlarn tiksintiyle reddettii n belirtti. Bu af ka. tlarnn boluunu, deersizliin ve hmlarla asla gnah balanamayacan syledi ve TetzeJ'i alenen eletirdi. Onun mcadelesi, papa'ya taparcasna nanmak yerine, herkesi kendisinin papaH haline getirmekti. Bylece, allm Hristiyan hiyerarisini (meratip silsilesini) ykarak, hristiyanlar papaya kulolmaktan karmakt. Reform hareketinin ok sonralar Fransa Devrimine dolayl etki yapm olmas. mmkndr. Luther, Papaln sahte hakimiyet, smrme ve yetkisini reddetti. Papa'nn ate ve eellat emrine kar, szlerinin hakikat olduunu ve asl kendisinin Tanr yolunda bulunduunu helirten Luther, Papa'ya unlar bildirdi: "Siz Tanr'nm Vekili deilsiniz. Siz sanrm ki ondan baka birinin vekilisinz! Sizin iradenizi hr parmenli yalan olarak kabul ediyor ve yrtyorum. Siz artk ne isterseniz yaparsnz: te benim yaptm." budur diyor. Wittenberg'de Elster kapsnda papann ate emrini halkn ounluunun alklar arasnda yakyor. Luther Katolik Kilise Bakan, Papaya kar, gnahlarn aff hakkda da unlar sylemitir: "Gnahlarn aff adn verdiiniz ey mrekkepli bir paavra parasndan ibarettir. Baka bir ey deildir; bu ve buna benzer btn eyler hibir ey deildir . Yalnz Tanr gnahlar affedehilir ... " Papann af ve merhamet yetkisine, ayrca araf (Purgatoryum) inanena, Katolik ayinlerine, Cennet iin anahtar satmaya, papann yanlmazl kuralna da itiraz etti. Papa, Luther'in szn geri alp ozur dilemesini bildirdi. Luther reddetti. Papa, onu Roma'ya ard, niyeti Luther'i imha etmekti. Luther oraya gitmedi. Saksonya elektr, Luther'i himaye etti.

MARTiN

LUTHER'N

TRKLER

153

Luther, papalk otoritesini daha sert ekilde detirerek, onun yan 1mazlnn kabul edilemeyeceini bilhassa belirtti. Ayrca herkesin ncil'i kendisine gre anlayp yonmlayabileceini syledi. Buna yakn dnceleri Lut.her'd~n yzyl kadar nce syleyen Johannes (John) Huss ldrlmt. Papa, Luther'i afarozla tehdid eden bir yaz yollad. Luther, yukarda da sylediimiz gibi, Wittcnherg'de, halkn kar~snda bu nemli kad yakd. Alman prensIeri onu korudular, sakladlar. 1522-1532: Mart.in Luther, ncil'i Almanca'ya evirdi. Aslnn .Ararnca olmas gereken ncil, zaten daha lce Yunanca'ya, Latince'ye, Grcceye, Sryaniceye, Ermeniceye, Kpticeye ve baz yerleri Almanca ve svcce'ye c.vrilmiti. 4. yzylda Tevrat ve ncil Ermenire'ye evrilmitir.

6. yizyldan itibaren Gre kilisesinde de Yunanca yerinE' .Greee kullanlmtr. Bu durumda ncil (H.Kutsal Kitab) birok dillere Luther'den ok nce evrilmi ve kilise ibadetinde kullanlmtr. Trkiye'de yanl olarak sanki Luther hareketi bir ncil'i Almanca'ya evirme ve Kilisede kullanma sanimtr. 13. yzylda Almanya'da Alman mistik hanmlar (hilhassa Magdeburglu Mehtild), Latince yerine Almanca'y kuIJanmllar ve bylece Almanca'ya birok yeni deyim ve kelimeler kazandrmlardr. Worms Diyeti'ndc de Luther szn geri almad. 1530 ylnda AImanya'da Reform hareketi kuvvenlendi. Eletirilere karlk verirken bir yandan da, kilisesini kurmaa ve mezhebini arla dndrmek isteyenlerle mcadele etti. 18 ubat 1546 tarihinde Eisleben 'de ld.

Luther, Katoliklii 7 ayininden Vaf!iz ve Evharistiya'y kabul etti. Luther de teslisi (Allah - Allah'm olu sa ve Kutsal Ruh lemesini) benimsemiti. Akl yetersiz grd gibi, iradeyi de reddetmi ve sa'ya iman esas almtr. Zat bakmndan sa'y Allah'la nir saymtr. Luther" Yalnz ebedi saadet iin Allah'n ezeli bir kaderi vardr" der. Hatta Luther, "akl kahbedir, fahiedir" diyor ve imana ok kymet veriyor. 16'ncl yzyl kaplayan Pruiestan reform hareketi, Meryem (Miryam-Maria)'y Tanr douran ve dier nvanarn reddetmekle ve ona olan ar tap yumuatmakla beraber "Bakire Meryem'i Tanr sa'nn bakire annesi" olarak saymakta devam etti. Tartmas ve hitabeti gl olan Luther, bir hayli kfrbazd. kt, hem de HProtestanlk hareketi sonunda hem i savalar ristiyanlk paraland, hamsz kiliseler belirdi.

154

HIKMET

TANYU

Sanld gibi Protestanlk Hristiyanlda msamahal bir gr yoktur. Luther'!, gre, sa'ya (Yezus Kristus) inanmayan kafirdir, Cehennemliktir, iyi insan deildir. Luther iradenin de aleyhinde bulunmutur demitik. radenin aleyhinde bulunan Luther: "rade, hibir ie yarll,maz, man lazmdr, man esastr" diyor. Luther, rahiplerin evlenmesini yasak eden Papa kanunlarna, kilise tekilatnn buyruklanna da itiraz etmitir. Luther, Alman Kilisesinin, Alman devletine balanmasn istemitir. Kilisenin devlet denetiminde olmasn benimsemitir. 1525 ylnda Luther, Manastrdan kaan bir rahibe ile (Katharina) evlendi. 1527 ylnda dier bir reformist olan Tsivingli (Zwingli)'ye DIn Akam Yemei ayininde (evharistiya) ona kar cephe ald. Hepsi (Allah - Aah'n oh ve Kutsal Ruh)'tan ibaret teslisi benimsemilerdir. Yani slamiyet'teki gibi Tek Allah inancnda deildirler. Protestanlk hareketiyle ilgili dier tarihler yledir: 1534: ncil evirisi ilk olarak sona erdirili yor. 1531-45: Geni ekilde, Galatyallara mektubun yorumunu tamamlyor. 18 ubat 1546: Son gnlerinde yaamaktan yorulduunu ve hu dnyadan ekilerek dinlenmesine Tannmn j.zin vermesini diliyor, ve Aysleben' (Eisleben)'de lyol. 1546-1547: Protestanlar muharebede yeniliyor. 1552'de Passaver m- . tarekesi oluyor. . 1552: Augusburg dini bar yaplyor~'.
i

ok seilmi bir ka kaynak: ' - Luther, (Ausgewiihlt und Eingeleitet, von Karl Gerhard Steek, von Helmut Gollwitzer, Frankfurt/M - Hamburg, 1955, s.30, 190. _ Cariyle (Karlay), Kahramanlar, ev. R. :"Juri Gnekin, sf, 108, 113. - Yaar nen, Onaltme Yzyl Alman Seyahatnamderinde Trkiye, Dil \'e Tarih.Corafya Fak. Bat Dil ve Edebiyatlan Aratrmalan Dergisi, C.J, Sa. 5'den ayn basm, Ankara 1969, Sf. 1-23. - Luther, Tisehreden, (Ausgewallt und cingeler'tet) Vm Karl Gerhard Steek, lIlchen 1959, 6.36 (Trken) - Richard Friedethal, Luther Sein Leben und SeiIlc Zeit, Mnchen 1970. lllartin Luther, Mariae Lolbgesng (Das Magnifieat,) StUtgt. - Marliduther, Karl Gerhard Steek, Mnchen, Goldmann Verlag. - Matin Luther, Von der Kraft des Wortes. (Ausgewahlte ehriften. Predigten, Gesprache und Briefe), Sigbert Mohn Verlag. - Erik H. Eriksan, Der Junge Mann Lutler, Hamburg 1970. Martn Luthers Lebensweg, Siegfried Heinzelmann. H. Boehmer, Luther im Liehte der neueren Forsehung. Berli'; 1906.

MARTiN

LUTHER'N

TRKLER

155

2- Protestanlk

ve Luther'in

tnanla.ri ve Tu:tumu:

Luther, Katoliklikte ve Ortodoksluktaki 7 sakrament'ten (ayinden) beini kaldrd. Bunlardan birisi papas takdisi, dieri tvbedir. O vaftiz/e, evharistiyay benimsedi. O, Papasn tvbe seremonisnden sonra: "Gnahlarn affedilmitir" szn benimsemedi.

Nikah takdisi de papasn grevlerindendir. Bu yzden Katolik ve Ortodokslar da boanma kabul edilmiyor. Aslnda Protestan kilise de boanmann aleyhtardr; amma boanhrsa bireyolmuyor. Yalnz Protestan papas boanmsa veya boanm bir kimseyse papas yaplmyor. Protestan ayini yaplr. kilise de de umumi mahiyette, topluca bir gnah karma

" ... Dncede, ide, fikirde. " v.b. gnah iledik; Allah gnahmz affetsin!" denilir. Papas da "Allah affetsin" diyor. Buna r~men, Luthcl', Tevhid esas inancndan tamamen ayr d. ncededir. Dier Hristiyan mezhepleri gibi lerneye (Allah - Allah'n olu - Kutsal Ruh) esasna baldr. Ona gre, zat bakmndan sa Allah 'la birdir. nsan buna inanrsa mutlulua ular. Mesih insanlara etki yaparsa, insanlarn sularn da Allah balar. "Vaftiz de asli su insanda kalr; insan yalnz, yeniden doar". Evharistiya'da (Ekmek, arap ayini) sa veuden mevcuttur. badette incilleI'in okunmas ve vaaz esastr. Protestan kiliselerde evharistiya nadiren verilir. badette madde veya amel (madde, davran, tutum) deil, maddeleri kutsallatl'an ilahi kelime nemlidir. Luther "Yalnz ebedi saadet iin ,Allah'n ezeli bir kaderi vardr" diyor. Luther, akl kahbedir, fahiedir diyor ve imana ok kymet veriyor, demitik.Tekrarlyoruz: Sanld gibi Protestan Hristiyanlkta msamahal bir gr yoktur. Ona gre sa'ya inanmayan kafil'dir, Cehennemliktir, iyi insan deildir. Halbuki Katoliklikte bu husus dierine nazaran daha yumuak saylyor. (Purgotoryum-Araf) ayin ile gnah aff vardr. I.uthcr, iradenin de aleyhinde bulunmutur hibir ie yaramaz, iman azmdr, esastr. demitik. rade ona gre,

Luther, rahiplerin evlenmesini yasak eden Papa kanunlarna, kilise tekilatnn buyruklarna itiraz etmesiyle dier kiliseden ayrlmtr. Luther, Alman kilisesinin devlete balanmasn istemitir. Kilisenin

156

HiKMET

TANYU

devlet kontrolunda olmasn benimsemitir. Bylece Papa reddetmitir. Bununla beraber kilise olduka serbesttir. Luther'in 1525 ylmda Manastrdan de zel hayat bakmndan dikkati ekicidir.

otoritesini

kaan bir rahihe ile evlenmesi

Luthcr, bilhassa, Yu.hanna'nn ncil'i zerinde durmu ve onu benimscmitir. ncil'i Almancaya evirmesinden daha nceleri sve'te ncil sveeye Luther, sa'nn v.b. evrilmiti. da, mayasz ekmein sa'nn eti ve arap ta cvharistiya

kan haline geldiine inanyor.

Luthcr, Allah'n celal tarafna da ok nem verir. Ona gre herey yalnz Allah'n aklla kavranlamayan, ululuunu, celalini vmek iin yaratlmtr. Luther, ncil'in baz taraflarn daha deerli grmtr. Lutheran kilise, iman, inayet tarafn benimsemitir. Protestan kiliseler, ncil'in anlamn farkl anladklar iin birbirinden ayrlmtr. Halbuki Katolik kilisede otorite ne buyurmusa, o dorudur, ayr dnmeye, izinli deildir. Kilisenin dedii hakikat ve esas saylr. Protestantizm'de her insan kendi dncesine, anlayna gre okur ve anlam karabilir. Geri Luther, o zamanlar kendi dediini en doru olarak kabul etmitir. Ksa bir mddet sonra Reformatr kilisede kat bir messese haline gelivermitir. 3- Ilk Yllardan Beri ncil evirmeleri:

Trkiye'de yanl bilinen bir hususun dzeltilmesi gerekir. Bilhassa aydn denilen evre bu yanln farknda deildir. Bu hususta nceki szlerimizi tekrarlyoruz: Luther'in, reform hareketinin ncil evirmeleriyle bir ilikisi yoktur. phesiz Alman dil ve edebiyatnda onun evirmesinin edebi rol ve etkisi olmutur. ncil'in Sryanice, Kptiee v.b. evirmeleri zaten yaplmt. Kayserili Gregor (lm 332) Ermenileri hristiyanlatrmt. Gregoriyen huradan geIlyor. . devlet dini yapmtr. Gene Yunan-

280 ylnda Ermeni Kral Hristiyanl

4. yzylda Tevrat ve ncil Ermenice'yecvrilmitir. ca ncil eviri/eri de eskidir.

Grc kilisesinin de havariler tarafndan kurulduu ileri srlyor. sa da, hakiki hristiyanlama zaman 322 ylnda balamtr.

MARTIN

LU1HER'N

TRKLER

157

6. yzyldan itiharen ibadette kullanlan Grc dili gelmitir. nce Antakya Patrikliine 697 ylnda bamszln kazanmtr.

Yunanca'nn bal Grc

yerine kilisesi,

Griyor ki ncil'in evrilmesi ilk yllardan balamtr. 4- Luther'in (1483-1546) Trklerle Ilgili Szleri:

1- Tercme ettiimiz 'Trkler' adl para, Luther'in 1912-1921'de Weimarda baslan -Luthers Tischreden= Luther'in Masaba Konumalar- adl eserinin i. Cild, 904.. sayfasndan alnmtr. 2- Luthers Trkcnbild - Trklere kar yaplan savalar hakknda vier trstliehe Psalmen 1527 (Drt teselli edici mczamir) eine Heer predigt widdcr den Treken 1529 (Bir ordu veya kalabalk Trklere kar vaaz ediyor). Vom Kriege widder die Treken 1529 (Trklere kar savata) , Vermanunge zum Gebet wider den Treken 1541 (Duada Trklere kar ihtar, ikaz) Luther'in Luther mitir. Trkler Hk. ji/dr/eri : zaman zaman ok deitir-

Trkler hakkndaki

fikirlerini Gedanke

1- lk gr.

Pedagogische

a) der Trke, als eine "Zuchtrute denei) olarak Trkler.)

Gotes" (Tanrnn

krbac (dayak

Tanr Trkleri, Hristiyanlar' a ceza versin, ,onlar yola getirsin diye gnderdi. Bunun iin onlara kar savamak mmkn deildir, buna boyun eip, sabretmek gerek. Fakat Tanr ilerde, onlarn (Hristiyanlarn) ektikleri cezay kafi grecek ve Trkleri geri ekecektir. Trklerin hibir zaman btn Avrupa'y ele geirecekleri dnlmemitir. . l) der Trke als "Anticrist" (Deecal olarak Trk)

nce Tevrat'ta, sonra da ncil'de bildirildiine gre, dnyann sonu gelmeden nce, bir Anticrist gelecek, onlara ikence yapacak, ldrecek, kiliseleri ykaca~, fakat hemen bunlardan sonra bizzat sa gelecek, geride kalp kurtulanlar iin byk bir mahkeme kuracak, sulu ile susuzlar birbirinden ayrlucak ve ebt.di huzur balayacak! Bunun iin Trkler'in gelmesine sevinmc1i, nk eqedi huzurun yakn olduu bylece anlalm olacak. Dinler Tarihinde buna eschatologisch (eskatologi) = Endzeit =50n Devir diyoruz.

158

HiKMET TANYU

c) dini

Politika

Trk mparatoru da Tanr tarafndan gnderilmitir (Obrigkeit von Gott), kt bir ktidar da olsa ona itaat edip katlanmak gerekir. ) taktik meselesi

Artk "Hal Seferleri" Poltikas eskisi kadar baarl olamyor, halk para ve asker yardm toplayan papazlara, yani kiliseye inanmak istemiyor. Luther bu memnuniyetsizlii Katolik Kilise'ye kar iyi kullanyor, Trkler'e kar deil, Papa'ya kar sava amal, diyor. Bylece, Papaya kar ald cepheyi desteklemi oluyor. 11- Daha sonraki fikirleri Evet Trkler'e kar savamal

a) Trkler hk. realist grler kuvvet kazanyor, dini motif zayflyor. Bir iki kk Hristiyan baars, Trkler'in Anticrist olmadklarn, bylece onlarla savamamn mmkn olduunun anlald, belirtilerek, eski teori km oluyor. b) taktik Luther'in dostlar, bilhassa baz protestan Prensler ve Dkler, Lutherin ilk fikirlerini beenmezler, Trkler'e kar durulmazsa, onlar AImanya'ya girerek, Hkmranlklarn ve dolaysiyle rahatlarn yk abilirler. Luthe.r bu dostlarn kaybetmemek iin, fikrini deitirir ve sava tarafls olur.

c) Papa'nn

yaptnn

aksini yapmak,

daima ona kar olmak

Papa'nn gizlice Trkler'le anlatna dair rivayetler gelir. Daima Papa'ya kar olan Luther, derhal fikir deitirir, bu defa da onun aksine, Trkler'le savamaya karar verr. Martin Luther, I5ITde Wittenberg'de Sehlosskirehe'ye 95 maddelik bir Bildiri (These) ast. Bu Bildiri'de Katolik Kilise ve Papa'ya atlmaktadr. Muhtemelen 34. madde de ise, Trklere kar savamaya izin verilmez, bunun gnah olduu belirtilir, nk Trkler, Tanri tarafndan gnderilmi varlldardr. Luther bu durumu kesin olarak ll$.klamstr. Bu Bildiri karssnda Papa bir kararname yaynlar. Bannbulle= ffentliehe Brife der Piipste. Burada Luther'in kilise duvarna ast 95 maddeden 20 kadari tenkit edilir. Bunlar arasnda, Trkler'e kari savalmaz tezi de vardir. Bu tezlerden dolay Luther aforoz edilir, grldii

MARTN LUTHER'N TRKLER

159

yerde ldrlmesi emredilir. Papa bu Aforozname'de Luther'in ketzerische Gedanken=dnc aykr, sapk dncelerini aklam olduu inancndadr. zet olarak unlar belirtebiliriz: 1- Vakit vakit Luther'in fikirleri szdr, deniliyar. ok aeiik ve huzursuz, istikrar-

2- Arkadalar bu fikirleri sonradan toplam ve hatrlarnda iyi tutamam veya yanl anladklar blmleri kendileri eklemi olabilirler, dncesinide ileri srenler vardr. Bunlarn yanl olmas mmkndr.
3- Bu metin bir mozaik metin olabilir yani Luther'in muhtelif zamanlarda yapt deiik konumala~nn birletirilmesi ile elde edilmi olabilir, deniliyor. Buna ramen, yine de bu metin hemen hemen tamamen orijinal saylabilir, iinde bir iki hata olmasna ramen. Bizim ilm aratrmamza ve olaylarla Luther'in bu szleri tam bir tarihi uyumluluk olaylara uygun olduu gibi, Martin Luther'in dialarna ve ak bir ifadesiyle psikolojisine de karlatrmamza gre, gsteriyor. Hakikate.ve anlay ve davasna, id. uygundur.

Umumiyede Luther'in o zamanki szleri derlenmi ve tesbit edil. mitir. imdi Luther'in (Trkler) hakkndaki konumasnn Trkeye evrilmesini naklediyoruz. Trkler "Ah keke, byle kuvvetli bir dmana kar durmak ve bizzat ona sava amak iin Prensler ve Hkmdarlar daha bir becerikli ve daha bir baka tehizatl olsaydlar, ve byle kck birliklerle heum etmeseydiler. nk Trk, hakir grlecek, beceriksiz ve nemsiz bir dman deildir: Daniel'ini dedii gibi: "Ona, Tanr'nn Azizleri'ne kar durma grevi verildi." Bunun iin onun ans ve baars ok byktr, grn de yle, bir Tanr gibi ve kutsal. nk biz Hrstiyanlar, Putperesler ve putlara hizmet edenler nazari ile Ior grr ve alayeder. Tanri. nn taht ve makamn kurar; Hrstiyanl sola oturtur, dala sonra gelen ve onu takip eden lIfuhammed'i sadakine, daha nce gelmi olan Isa'. nn Hkmranl'nn ii.zerine oturtur. Bu sebebten Trkler yeminlerini,
1 Tevrat'ta bir kitab olan, bir ?llsev! Peygamber M.O.II. Asr. Daniel bu kitabnda, b-

yk bir dman gelecek, bu dman 80n zamanda - jngstertag: der letztz Tag = son gn ge. lecek diye kehanette bulunur. Luther bu kitaba byk bir nsz hazrlantr. Kitapta bahsedi. len byk dmann Trkler olduunu aklyor
1Ie

bunun iin, kyamet yakndr liyr. Daniel7,21

160

HIKMET

TANYU

g ve yeri yaratan Tanr'ya ve onun kulu olan Muhammed'e ve semadan gnderilen 84 Peygamber zerine yaparlar ve .yerine getirirler. Byle bir dmann g ve kudretine karlk, biz btn Almanlar, tembel tembel gevi getiren dii domuzlar gibi isiz gsz dolayor, oburca tknyol', hayvan gibi yiyor, iiyor, trl kt. niyet ve arzularmz yerine getiriyor, hibir eyi ciddiye almyoruz, bunun yannda, zavall Alman askerleri ok ackl durumlara dyor ve biiyk yenilgilere uruyor. nk Trk, 30 yl iinde o kadar kudret kazand ki, Msr'n, Arabistan'n, Iran'n, Asya'nn ve btn Yunanistan'n hakimi old. Almanya her devirde,en iyi devlet ve millet olmutur, fakat artk bu durum sona 'rrecek, Truva gibi: Artk bitti! denilecek. Fuimus Troes, iacet Ilium ingens2 Allah'a yalvaralm, bize ders vermek iin, byle feryatlardan, zor durum ve felaketlere dmekten korusun. Eer Trk Almanya'yagelirse, bize iyi bir tokat atar. Fakat o Almanya'y ele geiremez, nk halk (Trkler) ok ktdr. Trk gelirse, Ferdinand tarafndan cezbedilmi olmaz, bil'akis kendiliinden gelir ve bizi tevik ederek savamamza sebep olur ve bizi mdafaaya zorlar. Fakat bunun anlam udur: Klc eken vurulur ve seve seve yenilir. Fakat ben yine de endie duyuyorum. nk bizde Tanr buyruuna kar ~ byk bir saygszlk, Papa ileibirlii yapan papazlarda Tanr'ya kar kfr, Tanr'nn on yasaindan birincisine ve dier emirlerine kar korkun gnahlar mevcut; btn bunlar ruhumu skyor ve kalbimi hasta ediyor. Tanr bize yardm etmezse mahvoluruz. Buna ramen, ilk olarak Trk'n kudretini stne kurduu bo gururu ve Ferdinand'n fakirlii beni teseIli ediyor. nk biiim yee Tannmz'n bir tabiat ve usul vardr, kudretli olan tahtndan indirir. Dier yandan Trk' memlekete cezbeden, Papa ve Franszlar'dr3 Bunun iin Tanri bize yardim etsin! imdi Trklerin geleceine dair kesin haberler geliyor. imdi Papa taraftarlar konuacaklar, Trkler benim verdiim tler yznden geliyorlar, Luther'i ve vaazlarni imha etmediklerinden, Tanr Almanya'y cezalandrmak iin onlar gnderiyor. Bunun zerine, derhal stad Faber Schmid" RotzloffelS ve dierleri, merasimler, dini yryler tertip
2 Biz Truvahlardk, kudretli Ilion (Truva) yere serilmi yatyor . Vergil, Aenei. 2,325. 3 1. Fran: ( 1'ransu'a) ile nl Padiah K. Sleyman 1543'Ie anlama )'aplar. Buna karlk arl Ken de Ingilere ile anla. Trkler arl Ken'i Ce:a)'ir'de bozguna uralar. 4 Asl ad Johannes Fahri (1478-1541), 1518 denheri Konstanz'da Papa'n Batemsilcisi, 1530'da Viyana Piskoposu, Luther'in ve svireli Reformatrlerin hasmdr. 5 Asl ad Johannes Coehlaeu., e.ki ad Doheneek (1-179-1552), humanist ve teolog, Luther'in aleyhtaranndan, Reformatrler hakknda ilk polemik Biografi'nin yazandr.

MARTIN LUTHER'IN

TRKLER

161

edecekler. Allahm bunlara kar ne yapacak? Ben de Trkler'e darbe indirmeyi ok istiyomm; fakat imdi nasl dua edeceimi bilemiyorum, nk halkmz dua etmeyi istemiyor ve bilmiyor. Ferdinand'n memleketi kaybetmesinden korkuyorum. Onlar isteseler de, bir bakasna sahip olamazlar.Bir kehanetimin gereklemesinden korkuyorum, nk o vakit sylemitim: Kaiser Almanya'dan, Luther taraftarlarn zorla ortadan kaldrmalanm talep ediyor; bunu yapamazsa, bizim hepimizi Trklerin azna atacaktr. Almanya kan iinde yznce, bu Pupa'nin homa gidecek ve iyi bir elence olacak. Fakat ben Tanr'ya gveniyorum, o Trkleri yenecek ve onlar sindirecek6."

6 Prof. Dr. Wilfricd Buch'a, evirmemiz iin yakn ilgi ye yardmna teekkrlerimizi su. nanz.

You might also like