You are on page 1of 8

DOSYA

trkiyede din politikalar ve eitime etkileri

Trkiyede Cumhuriyet Dnemi Din Eitimi ve retimi Kronolojisi*


(1923den Gnmze)

1923 (29 Ekim) 1924 (2 Ocak)

Cumhuriyetin ilan TBMM, Cuma gnn Resmi Hafta Tatili olarak kabul etti. eriye ve Evkaf ve Erkan- Harbiye-i Umumiye Vekaletlerinin lgasna Dair Kanun (429 sayl) TBMM tarafndan kabul edildi. Bu kanunun amir hkm gerei; - eriye ve Evkaf Vekaleti kaldrld. - Diyanet leri Reislii (Bakanl) kurularak Bavekalete (Babakanla) baland. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (430 sayl) TBMM tarafndan kabul edildi. Bu kanunun amir hkm gerei; - Trkiyedeki btn eitim-retim kurumlar Maarif Vekaletine (Milli Eitim Bakanlna) baland. - eriye ve Evkaf Vekaleti veyahut hususi vakflar tarafndan idare olunan btn medrese ve mektepler Maarif Vekaletine devredildi ve baland. - Din hizmetlerin ifasyla grevli memurlar yetitirmek zere ayr mektepler (mam ve Hatip Mektepleri) almas kabul edildi. - Darulfnunda bir lhiyat Fakltesi almas kabul edildi. eri Mahkemeler kaldrld. T.C.nin ilk Anayasas denilebilecek Tekilt- Esasiyye kabul edildi. Anayasann 1. maddesine gre Trkiye Devletinin hkmet ekli Cumhuriyettir. 2. maddeye gre ise Devletin dini slam, resmi dili Trkedir. Bu Anayasann 75. maddesine gre: Hibir kimse mensub olduu felsefi itihat, din ve mezhepten dolay muaheze edilemez. Asayi ve umumi muaeret adabna ve kanunlar hkmlerine aykr bulunmamak zere her trl dini ayinler yaplmas serbesttir. denilerek din hrriyeti anayasann teminat altna alnmtr. 80. madde ise eitim hrriyeti ve dolaysyla din eitimi hrriyeti ile ilgilidir. Buna gre Hkmetin nezaret ve murakabesi altnda ve kanun dairesinde her trl tedrisat serbesttir. Darul-Hilafetil-liye ve Medresetl-Mtehassisin kapatld. stanbulda Drl-Fnna bal bir lahiyat Fakltesi ald. Dier btn medreseler de kapatld ve kuruluundan yaklak 857 yl sonra medrese ad tarihe kart. 29 yerde ilk mam ve Hatip Mektepleri ald. Liselerin programlarndaki Din dersleri karld. Osmanl dneminde 6 yl olan ilkokul yani ilkretim, Tevhid-i Tedrisat Kanunundan sonra yaplan dzenlemelerle 5 yla indirildi. Trkiye Cumhuriyetinin ilk anayasas (Tekilat- Esasiye) kabul edildi. 2. maddesinde Trkiye Cumhuriyetinin dini, Din-i slmdr ifadesi yer ald. eyh Said isyan. TBMMnde verilen bir nerge zerine, Kuran- Kerim ve Hadis Tercmesi yaptrlmas iin Diyanet btesine ek bir denek konmas kabul edildi ve Hak Dini Kuran Dili adl tefsir ile Muhtasar- Tecrid-i Sarih Tercmesi ve erhi bu karar sonucu gerekleti.

1924 (3 Mart)

1924 (8 Mart)

1924 (20 Nisan)

1924 (21 Nisan)

1924

1925 (11 ubat) 1925 (21 ubat)

Bu alma Yrd. Do. Dr. Turgay Gndzn Uluda niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi, 7 (7), 1998, s. 543-557de yaynlanan ayn adl makalesi esas alnp, Medine Sevim tarafndan ekleme ve gncelletirmeler yaplarak hazrlanmtr.

64

DEM DERG | YIL 1

S AY I 2

1925 (4 Mart) 1925 (2 Nisan) 1925 (29 Haziran) 1925 (2 Eyll) 1925 (25 Kasm) 1925 (30 Kasm) 1925 (26 Aralk) 1926 (1 Ocak) 1926 (1 Mart) 1926 (15 Mart) 1926 (17 ubat) 1926 (4 Ekim) 1926

II. stiklal Mahkemesi kuruldu. Hafz- Kuran yetitirilmek zere Diyanet btesine Hafz Muallimleri curat adl zel denek konmas dorultusunda verilen bir nerge TBMMnde kabul edildi. syan blgelerindeki tekkeler kapatld. Tekke ve zaviyelerin kapatlmas, dini kyafetler ve memurlarn apka giyeceklerine dair Bakanlar Kurulu karar yaynland. Herkese apka giyme zorunluluu getiren 671 sayl apka giyme kanunu kabul edildi. 1341 tarih ve 677 sayl Tekke ve zaviyeler ile trbelerin kapatlmasna ve trbedarlklar ile baz nvanlarn men ve ilgasna dair kanun kabul edildi. Bunun ardndan Trkiyede bulunan btn tekke ve zaviyeler kapatld. Milletleraras saat ve takvimin kabul hakknda kanun kabul edildi. Diyanet leri Bakanl tarafndan yaynlanan bir genelge ile Cihat- Feriye olarak bilinen ve bir camide Buhari, Mslim, ifa-i erif vs. okunmas eklinde gerekleen ikinci derecedeki din grevlilii kadrolar kaldrld. Yeni Trk Ceza Kanunu kabul edildi. Trkiyede ilk defa Trke hutbe okundu; yet ve dualarn Trke meliyle namaz kldrld. 743 sayl Medeni Kanun kabul edildi. svire Medeni Kanunu yrrle girdi ve yeni ceza kanunu benimsendi. stanbul ve Ktahyadakilerin dnda btn mam ve Hatip Mektepleri kapatld. Trk Musikisi kaldrld ve retilmesi yasakland. Kz Muallim Mektepleri ald. Programlarnda, bir snfta yalnz bir saatlik bir din dersi bulunmaktadr. Orta mektep ve lise mfredat programlarnda ek yaplarak ortaokul programndan din bilgisi dersleri karld. Diyanet leri Reislii, ilk kez bir hutbe mecmuas hazrlad ve Trke olarak yaynlad. uray- Devlet (Dantay)in ald 846 sayl karar ile Din grevlilii memurn (devlet memurluu) snfndan karld ve grevlilerin ihracna karar verildi. Devlet memurluu snfndan karlan Din Hizmetlileri o gnk tabiriyle Hademe-i Hayrat (Hayr Hizmetisi) olarak vasflandrld. Trkiye Cumhuriyetinin ilk anayasas olan Tekilat- Esasiyenin ikinci maddesinde yer alan Trkiye devletinin dini, Din-i slmdr ifadesi karld. Cumhurbakan ve milletvekillerinin yemin metnindeki din e kaldrld. Tekilat- Esasiyede yer alan Ahkam- eriyyenin tenfizi (dini hkmlerin uygulanmas), TBMMnin grevleri arasndan karld. 1283 sayl yasa ile uluslararas rakamlar benimsendi. stanbul Darlfnun lhiyat Fakltesinden bir grup hoca tarafndan, slmiyeti Islah veya badet Reformu olarak bilinen dinde reform teklifleri ieren bir proje hazrlanarak neredildi. 1353 sayl yasa ile Arap alfabesi kullanmdan kaldrlarak Latin harfleri kabul edildi. Bu kanunla Trke kitaplarn eski harflerle basm ve sat yasakland. Kuran Kurslar resmen kapatld. lkokullarn programlarndaki din bilgisi dersleri kaldrld. Maarif Vekleti (Milli Eitim Bakanl), ilkokul mfredat programndaki din derslerinin okutulaca, ancak rencilerin imtihana tabi tutulmayacaklar eklinde bir karar ald. Ktahya ve stanbul mam ve Hatip Mektepleri resmen kapatld. Bakanlka, Perembe gnleri leden sonra isteyen 5. snf rencilerine Din Bilgisi derslerinin okutulabilecei bildirildi.

1927

1927 (17 ubat) 1927 (15 Aralk) 1928 (1 Ocak)

1928 (10 Nisan)

1928 (28 Mays) 1928 (20 Haziran) 1928 (1 Kasm) 1929 1929 (30 Kasm) 1930 1930 (28 Ekim)

YIL 1

S AY I 2 | D E M D E R G

65

1930 (10 Aralk) 1931 1931 (26 Mart) 1932 (3 ubat) 1932 (19 ubat)

Diyanet leri Reislii bilgisi dahilinde, stanbul Mftlnn 10.12.1930 tarihli tamimi ile, stanbulda 12 yandan kklere hibir ey retilmemek, byklere ise sadece Kuran- Kerim ve namaz sure ve dualarn retebilmeleri iin baz hocaefendilere izin verildi. btida-i Darul-Muallimn ve btida-i Darul-Muallimatlarn programlarndaki din dersleri programdan karld. Yeni l ve tart sistemine geildi. Tekbir, Ezan ve Kamet Trke tercmeleriyle okunmaa baland. Ezn, Tekbir ve Salavt- erfeleri bu yeni ekillerine gre okumayanlar iin Trk Ceza kanununun 526. maddesi gerei ceza ngrld. Halkevleri ald. Ktahya ve stanbul mam ve Hatip Mektepleri son mezunlarn vererek fiilen kapanm oldular. 9 Kuran Kursu ald. Kuran Kurslarnn saylar: 1925ten 1934 ylna kadar 9-10 1934ten 1945 ylna kadar 14-41 1945ten 1950 ylna kadar 41-127 1950den 1996 ylna kadar 127-5949 1996dan 2000 ylna kadar 5949-3305 arasndadr. Vaiz ve Dersiam snfndaki kadrolarda boalma olduka yerlerine yeni atama yaplmamasn ngren 2171 sayl Vaiz ve Dersiam Maalar Hakknda Kanun kabul edildi. 2252 sayl kanunla Darulfnun kaldrld ve yerine stanbul niversitesinin kurulmas kararlatrld. 1924de alan Darulfnun lhiyat Fakltesi kapatld. Yerine slm Tetkikler Enstits kuruldu. Fakat ksa srede bu kurum kapatld. Bunun yerine Edebiyat Fakltesi programna slm Dini ve Felsefesi adl okunmas mecburi olmayan bir ders konuldu. Maarif Vekleti, stanbul niversitesi adyla bir messese kurmakla grevlendirildi. lhiyat Fakltesi profesrlerinden M. erafettin Yaltkaya tarafndan Kurann Trke Tercmesiyle Namazda Okunmas balkl bir rapor hazrland ve devlet yetkililerine sunuldu. Soyad kanunu kabul edildi. Ayasofya Camiinin mze haline evrilme karar alnd. 2590 sayl yasa ile, aa, hac, hafz, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, hanm, hanmefendi, paa hazretleri... gibi eski toplum yapsn yaatan nvanlarn kullanlmas yasakland. 2596 sayl Baz Kisvelerin Giyilemeyeceine Dair Kanun kabul edildi. Bu kanunla din adamlarnn mabet dnda dini kyafetle dolamalar yasakland. Cuma tatili 2739 sayl yasa ile Pazara alnd. slm Tetkikleri Enstits renci yokluu ileri srlerek kapatld. Laikliin anayasal bir ilke olarak kabul edilmesi. Vaiz ve Dersiam snfndaki kadrolarda boalma olduka yerlerine yeni atama yaplmamasn ngren 2171 sayl Vaiz ve Dersiam Maalar Hakknda Kanun deiik 3052 sayl kanunla yrrlkten kaldrld. Anayasaya Trk devletinin laik olduu cmlesi eklendi. Anayasann 75. maddesinde tarikat seme hakk, hi kimse mensup olduu din, mezhep, tarikat ve felsefi inancndan dolay knanamaz diye gvenceye alnmt. 5 ubat 1937de yaplan deiiklikle anayasann bu hkmnden tarikat kelimesi karld ve tarikatlar yasaklayan kanunla anayasa arasndaki eliki giderildi. Ky ilkokullarnn programlarndan da Din bilgisi dersleri karld. 3803 sayl Ky Enstitleri Kanunu karld ve bu kanuna dayanarak Ky Enstitleri almaa baland. Bu okullarn programlarnda Din dersleri yer almad. Ezan, kamet, tekbir ve salavat- erifeleri Trke tercmeleriyle okumayp Arapa aslyla okuyanlar iin Trk Ceza Kanununun 526. maddesi gerei ceza ngrld. Bu tarihte karlan 4055 sayl kanunla, herhangi bir yerde, grev dnda olsa veya grevli olmasa bile Arapa ezan okuyanlar ve tekbir getirip, salavat- erife zikredenlerin 3 () ay hapisle cezalandrlmas kabul edildi.

1932

1933 (8 Mart) 1933 (31 Mays) 1933 1933 (1 Austos) 1934 (5 Mart) 1934 (21 Haziran) 1934 (24 Kasm) 1934 (26 Kasm) 1934 (3 Aralk) 1935 (27 Mays) 1936 1937 1937 (15 Ocak)

1937 (5 ubat)

1939 1940 (17 Nisan)

1941 (2 Haziran)

66

DEM DERG | YIL 1

S AY I 2

1943 (15-21 ubat) 1945 (15 Ocak) 1948 (19 ubat) 1948 (30 Aralk)

2. Maarif rs topland. Bu toplantda Okullarda ahlk eitiminin gelitirilmesi ve ilkokullarda bu ilkelerin gerekletirilmesini salayacak tedbirlerin dnlerek programa alnmas konusuna yer verildi. 4696 sayl Baz ay adlarnn deitirilmesi hakknda kanun layihas karld. Kanunla: Terin-i Evvel, Ekim; Terin-i Sani, Kasm; Kanun-u Evvel, Aralk; Kanun-u Sani, Ocak olarak deitirildi. TBMM, lkokullarn 4. ve 5. snflarna program d ve istee bal okutulmak zere Din Bilgisi dersleri konulmas karar ald. Maarif Vekillii Milli Talim ve Terbiye Heyetinin 247 sayl karar ile 10 haftalk mam ve Hatip Yetitirme Kurslar ald. renci velilerinin veya anne babalarn yazl mracaat artyla ders saatleri dnda ve snf gemeyi etkilemeyecek ekilde lkokullarn 4. ve 5. snflarna konulan haftada 2 saatlik istee bal Din Bilgisi dersleri okutulmaya baland. Bu Din derslerini retmenlerin okutmasnn da istee bal olduu bildirilmitir. Ankara niversitesi lhiyat Fakltesinin almas TBMMnce kabul edildi. Ankara niversitesine bal olarak alan lhiyat Fakltesi eitim retime balad. 10 ilde 10 ay sreli mam-Hatip kurslar ald. 19 trbenin tekrar alma karar TBMMnde kabul edildi. 5634 sayl Diyanet leri Bakanl Tekilat ve Vazifeleri Hakkndaki 2800 Sayl Kanunda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair 3665 Sayl Kanuna Ek Kanun kabul edildi. Bu kanunla birlikte; Tekilatn ad Diyanet leri Bakanl eklinde deitirildi. Camilerin ve cami grevlilerinin idaresi Diyanete iade edildi. Btn vaizler maal kadrolara geirildi. Gezici vaizlik kadrolar ihdas edildi. Trk Ceza Kanununun Arapa ezan, kamet, tekbir ve salavat- erife okuma yasa getiren ve okuyanlar cezalandran 526. maddesi kabulnden 9 (dokuz) yl sonra vicdan hrriyetine ve laiklie aykr bulunarak deitirildi. Arapa ezan okuma yasan kaldran 5665 sayl kanun TBMMnde kabul edildi. Devlet radyolarnda ilk kez Kuran- Kerim yayn yapld. lkokul retmenlerine Din derslerini verme mecburiyeti getirildi. lkokullarn 4. ve 5. snflarnda program d okutulan Din Dersleri programa dhil edilmesi Bakanlar Kurulunca kabul edildi. 4 Kasm 1940 tarihli Bakanlar Kurulu karar valiliklere gnderilen bir genelge ile uygulamaya kondu. Bylece, Din derslerini almak istemeyenler, velilerinin veya anne babalarnn yazl mracaat ile durumu okula bildirmeleri gerektii ve bunlarn imtihanlardan muaf tutulaca bildirildi. Diyanet leri Bakan Ahmet Hamdi Akseki, mam-Hatip Okullarnn almasnda nemli rol olan ve dini hayatta o dnemde yaanan skntlar ve zm nerilerini ieren, Din Tedrisat ve Dini Messeseler Hakknda Bir Rapor balkl almasn yaynlad. Mdrler Komisyonu, mam-Hatip Okullar almas karar ald. lk mam-Hatip Okullar (ilkokul sonras 4 yllk olarak) yedi ilimizde (Ankara, Adana, Isparta, stanbul, Kayseri, Konya ve Marata) ald. 173 sayl Talim ve Terbiye Kurulu Karar ile kylere retmen yetitiren Ky Enstitlerinin 3. ve 4. snflarna haftada birer saat din dersi konuldu. 5. Milli Eitim uras topland. Bu urada din dersi iin not takdiri lzumlu grld ve din dersinin ehil retmenler tarafndan verilmesi gerektii ifade edildi. lk kez Ankara Radyosunda Din ve Ahlk Saati program yapld. retmen okullarnn 9. ve 10. (Lise 1. ve 2.) snflarna haftada 1 saat mecburi Din Dersleri konuldu. 4 yl olarak tasarlanan mam-Hatip Okullarna 3 yllk lise ksmlar ilave edilerek retim sresi 7 yla karld. 6234 sayl kanunla Ky Enstitleri ile retmen okullar lkretmen okullar adyla birletirildi. lk defa alan mam-Hatip Okullarnn yllk ikinci ksmlar retime balad.

1949 (15 ubat)

1949 (9 Mays) 1949 (21 Kasm) 1949 1950 (4 Mart)

1950 (23 Mart)

1950 (14 Haziran) 1950 (16 Haziran) 1950 (5 Temmuz) 1950 (7 Ekim) 1950 (4 Kasm) 1950 (7 Kasm)

1950 (18 Aralk) 1951 (13 Ekim) 1951 (17 Ekim) 1951 (25 Kasm) 1953 (5-14 ubat) 1953 (16 Mart) 1953 1954 1954 (4 ubat) 1955

YIL 1

S AY I 2 | D E M D E R G

67

1956 (7 Ocak) 1956 1958 1958 1959 (10 Haziran) 1959 (19 Kasm) 1960 (20 Nisan) 1960 (14 Temmuz) 1961 (9 Temmuz) 1961 (10 Temmuz) 1962 (1 Ocak)

Ortaokullarn 1. ve 2. snflarna haftada bir saat istee bal Din dersleri konuldu. Diyanet leri Bakanl ilk sreli yayn faaliyetine Reislik Mecmuas adl bir dergi ile balad. mam-Hatip Okullar ilk mezunlarn verdiler. lk defa aldklarnda zel Okullar Mdrlne bal olan mam Hatip Okullar bu ylda Ortaretim Genel Mdrlne balandlar. Yksek slm Enstits adyla yeni bir din yksek retim kurumu almas kararlatrld. stanbul Yksek slm Enstitsnn almasna ilikin 7344 sayl kanun kabul edildi. stanbul Yksek slm Enstits ald. Diyanet leri Bakanl ilk kez bir Kuran- Kerim basm gerekletirdi. Trk Dil Kongresi ezann tekrar Trke okunmas iin karar ald. Fakat bu karar, 27 Mays 1960 ihtilali ile birlikte kurulan Milli Birlik Komitesince onaylanmad. T.C Anayas halkoyuna sunularak kabul edildi. Bu anayasann 19. Maddesi: Din eitim ve renimi, ancak kiilerin kendi isteine ve kklerin de kanuni temsilcilerinin isteine baldr. ifadesi ile din eitim ve retiminin genel erevesini izmitir. Din Eitimi Mdrl kuruldu. mam Hatipler ve Yksek slm Enstitleri Din Eitimi Mdrlne balandlar. Diyanet leri Bakanl, Diyanet Dergisi adl aylk sreli bir yayn faaliyetine balad ve ayn adla halen devam etmektedir. 7. Milli Eitim rs topland. rda din eitimine ait mfredatn ilk ve ortaokul iin ayr ayr belirlenmesi gerektii, din retiminde ailenin okul ile ibirlii yapmas gerektii, mam-Hatip Okullar ile Yksek slam Enstitlerinde din hayatn yaanmas ve ciddi srette tatbik edilmesi gerektii zerinde duruldu. Konya Yksek slm Enstits ald. Din Eitimi Mdrl, Din Eitimi Genel Mdrl haline getirildi. 633 sayl Diyanet leri Bakanl Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanun kabul edilerek yrrle konuldu. Kayseri Yksek slm Enstits ald. zmir Yksek slm Enstits ald. Dardan retmen Okullarn bitirme imtihanlarna gireceklerin sorumlu tutulduklar ders konularna Din Bilgisi dersi de eklendi. Orta Dereceli Okullarn Alma Esaslar Hakknda bir ynetmelik yrrle konuldu. Bu ynetmelie gre mam-Hatip Okullar, nfusu ancak 60.000den fazla olan yerleim merkezlerinde alabilecekti. Ayn ynetmelikte, ortaokullar iin en az 2.000-3.000, liseler iin 10.000-15.000, Sanat Enstits (Endstri Meslek Lisesi) ve Kz Sanat Enstits (Kz Meslek Lisesi) iin 20.000 nfuslu olma art getirildi. 343 sayl Talim ve Terbiye Kurulu kararyla Lise ve dengi okullarn 1.ve 2. snflarna haftada birer saat istee bal Din Bilgisi dersleri konuldu. ODT Mtevelli Heyetince alnan bir kararla genel lise mezunlar ile birlikte btn orta dereceli meslek ve teknik okul mezunlarnn da bu niversiteye girmelerine imkan tannrken sadece mam-Hatip Okullar darda brakld. Diyanet leri Bakanl Diyanet Gazetesi adl yeni bir sreli yayn faaliyetini balatt. Bu adla 1990a kadar yaynn srdrd. Erzurum Yksek slm Enstits ald. 8. Milli Eitim rs yapld. Bu rda tek tip ortaokul gndeme geldi ve mam-Hatip Okullarnn orta okullarnn kapatlmas gndemi oluturdu ancak mesele zlemedi. Atatrk niversitesi Senatosu, niversiteye bal olarak slm limler Fakltesi adyla Erzurumda bir faklte almasna karar verdi. Faklte 1971-1972 retim ylnda eitim retime balad. Milli Eitim Bakanl Talim ve Terbiye Dairesi Bakanlnn 225 sayl karar ile 4+3=7 yllk olan mam-Hatip Okullar 3+4=7 yllk hale dntrld ve orta ksmdan meslek (din) dersler karld.

1962 (5-15 ubat)

1962 (7 Austos) 1964 (29 Nisan) 1965 (22 Haziran) 1965 (16 Aralk) 1966 (25 Austos) 1966

1967

1967 (21 Eyll) 1968 1968 (22 Kasm) 1969 (30 Temmuz) 1970 (28 Eyll-3 Ekim) 1971 (12 ubat) 1971 (4 Austos)

68

DEM DERG | YIL 1

S AY I 2

1972

Yrrle konulan mam-Hatip Okulu dare Ynetmeliinin 117. maddesi ile kz rencilerin mamHatip Okullarna kayt yaptrp okumalar yasakland. Yrrle giren 1739 sayl Milli Eitim Temel Kanununun ve 32. maddesiyle, mam-Hatip Okulu ismi mam-Hatip Lisesi olarak deitirildi. Yine 1739 sayl bu kanunla mam-Hatip Okulu programlar yeniden lise programlarna gre dzenlendi ve mam-Hatip Lisesi mezunlar niversitelerin baz blmleri ile Milli Eitim Bakanlna bal btn yksek okullara girme hakkna kavutular. lkretmen Okullar kademeli olarak kapatlmaya baland ve retmen Lisesi adyla yeni bir eitim retim kurumu haline dntrld. Mecburi temel eitimin 8 yla karlmas benimsendi. 9. Milli Eitim rs yapld. r kararlarnda Din Bilgisi dersi, istee bal olarak ve 6. ve 7. snflarda haftada birer saat yer alr ifadesi yer ald. lkokul 4. ve 5. snf, ortaokul ve liselerin btn snflarna haftada birer saatlik mecburi Ahlk dersi konuldu. mam-Hatip Liselerinin orta ksmna yeniden Kuran- Kerim ve Arapa dersleri ilave edildi. Bursa Yksek slm Enstits ald. 1972de konulmu olan kz rencilerin mam-Hatip Okullarna kayt yaptrma yasa Dantayn karar ile bozularak kaldrld. Milli Eitim Bakanl tarafndan niversite, Akademi ve Yksek Okullara gnderilen bir genelge ile mam-Hatip Lisesi mezunlar 1976-1977 retim ylndan itibaren baz yksek retim kurumlarna fiilen girmeye baladlar. Samsun Yksek slm Enstits ald. 345 sayl Talim ve Terbiye Kurulu kararyla ortaokul 3. ve lise 3. snflara istee bal birer saat Din Bilgisi dersi konuldu. MEB Din retimi Genel Mdrl valiliklere gnderdii genelgede, Din Derslerinin uygulamal yaplabileceini bildirdi. Diyanet leri Bakanl Diyanet ocuk Dergisi adyla ocuklarn din eitimlerine ynelik yeni bir yayn faaliyeti balatt. Ayn adla halen yaynna devam etmektedir. 5 yllk ilkokul snf retmenlerinin yetimesi iin alan Eitim Enstitlerine Din Bilgisi retimi adl 2 saatlik bir metot dersi eklendi. Diyanet leri Bakanl, yaynlad bir genelge ile din grevlilerinin camilerde herkese ynelik Kuran- Kerim ve Dini Bilgi Kurslar dzenlemelerinin zorunlu olduunu duyurdu. Yozgat Yksek slm Enstits ald. Yozgat Yksek slm Enstits kapatld. Ankara niversitesi lhiyat Fakltesi tarafndan 1. Din Eitimi Semineri tertip edildi. Seminerde eitli evrelerden bilim adamlar din retiminin gereini gndeme ald. Milli Gvenlik Konseyinin onayndan geen 2547 sayl Yksek retim Kanunu yrrle girdi. Bu kanunun yrrle girmesinden sonra; Yksek retim Kurulu (YK) oluturuldu. Yksek retim st kurulular, btn yksek retim kurumlar, bal birimleri ve bunlarla ilgili faaliyet esaslar bu kanun kapsamna alnd. 41 sayl Yksek retim Kurumlar Tekilat Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin kabul ile; stanbul, Konya, Kayseri, zmir, Bursa, Samsun, Yksek slm Enstitleri lhiyat Fakltesi haline dntrld ve niversitelere balandlar. Ankara niversitesi lhiyat Fakltesi ayn niversitede ayn adla kald. Erzurum Atatrk niversitesi slm limler Fakltesi ve Erzurum Yksek slm Enstits bir at altnda lhiyat Fakltesi adyla birletirildi ve Atatrk niversitesine baland. (2 yllk) Eitim Enstitleri kapatld. Onlarn yerine Eitim Yksek Okullar ald. Programlarnda 1 saat Din Kltr ve Ahlk retimi dersine yer verildi. Anayasann 24. maddesi ile Din Bilgisi ve Ahlak dersi Din Kltr ve Ahlak Bilgisi adyla birletirilerek tek ders halinde btn ilk ve orta retim kurumlarnda okutulmas mecburi hale getirildi. Bu dersin ilkokul 4. ve 5. ortaokul 1. 2. ve 3. snflarda haftada 2er saat, lise 1. 2. ve 3. snflarnda ise 1er saat okutulmas kabul edildi. YK kuruldu.

1973 (14 Haziran)

1973 1974 (24 Haziran- 4 Temmuz) 1974 1975 (25 Eyll)

1976

1976 (7 Eyll) 1976 (23 Eyll) 1976 (23 Aralk) 1979 (1 Temmuz) 1979 1980 (2 Haziran) 1980 (4 Ocak) 1981 1981 (23-25 Nisan)

1981 (6 Kasm)

1982 (20 Temmuz)

1982

YIL 1

S AY I 2 | D E M D E R G

69

1983 (13 Kasm)

Anayasa deiiklii ile birlikte Din Eitimi Genel Mdrlnn ad, 179 sayl kanun hkmnde kararnamenin 4. maddesi ile Din retimi Genel Mdrl eklinde deitirildi. 1982 Anayasasnn kabulnden sonra 1739 sayl Milli Eitim Temel Kanununun 31. maddesi Lise ve dengi okullar bitirenler, yksekretim kurumlarna girmek iin aday olmaa hak kazanr ... eklinde dzenlendi ve bununla birlikte btn meslek ve teknik lise mezunlar ile birlikte mam-Hatip Lisesi mezunlar da 1983 ylndan itibaren istisnasz btn niversitelere ve onlara bal yksek okullara girebilme hakkna sahip oldular. 1739 sayl Milli Eitim Temel Kanunundaki temel eitim ifadesi ilkretime evrildi. lk Anadolu mam-Hatip Lisesi stanbul/Kartalda Almanca eitim yaptrmak zere ald. Gaziantep niversitesi anlurfa lhiyat Fakltesi ald. (Bu faklte daha sonra Harran niversitesine baland). Diyanet leri Bakanl, Trkiye Diyanet Vakf ve Ankara niversitesi lhiyat Fakltesi tarafndan ortaklaa organize edilen Din retimi ve Din Hizmetleri Semineri Ankarada balad ve 3 gn devam etti. 12. Milli Eitim rs yapld. Bu rda; mam Hatip Liselerinin, imamlk, hatiplik ve Kuran Kursu reticilii gibi dini hizmetlerin yerine getirilmesi ile ilgili elemanlar yetitirmek zere ortaretim sistemi iinde, hem meslee hem de yksekretime hazrlayc programlar uygulayan retim kurumlar olarak tanmlanmas. DKAB ders programlarnn yeniden gzden geirilmesi; Anayasann ngrd ereve iinde din eitimi ve retimine arlk verilmesi maddeleri yer ald. YK 2 (iki) yllk lhiyat Meslek Yksek Okullarnn almasn kabul etti. Yksek retim Kurulu Bakanlnn 01395 sayl karar ile Marmara niversitesi (stanbul), Dokuz Eyll niversitesi (zmir), Ankara niversitesi (Ankara), Uluda niversitesi (Bursa) lhiyat Faklteleri Dekanlklarna bal olarak 2 yllk lhiyat Meslek Yksek Okullar almas kabul edildi. Marmara niversitesi (stanbul) lhiyat Meslek Yksek Okulu ald. Dokuz Eyll niversitesi (zmir) lhiyat Meslek Yksek Okulu ald. stanbul/Kartaldaki Anadolu mam-Hatip Lisesinde ngilizce ubesi ald. Trkiye Diyanet Vakf tarafndan organize edilen ve Hz Peygamberin doum yl dnmlerini kutlama amacn tayan Kutlu Doum Haftasnn ilki gerekletirildi. Kutlu Doum Haftas her yl belli tarihlerde btn yurt sathnda lhiyat Faklteleri ve Diyanet personeli ibirliiyle konferans, akoturum, panel vb. eitli etkinliklerle kutlanmaya devam etmektedir. Yksek retim Kurulu Bakanl Yrtme Kurulunun 91.25.713 sayl karar ile Atatrk niversitesi lhiyat Fakltesi 2 yllk Erzincan lhiyat Meslek Yksek Okulu kurulmas kabul edildi. Ancak, Yksek retim Kurulunun 12.09.1991 tarih ve 91.33.1014 sayl karar ile eitim-retime balamas kesinleti. Atatrk niversitesi Erzincan lhiyat Meslek Yksek Okulu eitim retime balad. Uluda niversitesi (Bursa) lhiyat Meslek Yksek Okulu ald. Bursa, stanbul-Gngren, Isparta ve Konya Anadolu mam-Hatip Liseleri (klasik) mam-Hatip Liselerine bal ubeler halinde, Bozyaz/elde ise mstakil mdrlk halinde aldlar. Dicle niversitesi (Diyarbakr) lhiyat Fakltesi ald. nn niversitesi (Darende) lhiyat Fakltesi ald. Karadeniz Teknik niversitesi (Rize) lhiyat Fakltesi ald. Sakarya niversitesi (Sakarya) lhiyat Fakltesi ald. Sleyman Demirel niversitesi (Isparta) lhiyat Fakltesi ald. Yznc Yl niversitesi (Van) lhiyat Fakltesi ald. Cumhuriyet Dneminde ilk kez Din ras (I. Din ras) Ankarada topland. Cumhuriyet niversitesi (Sivas) lhiyat Fakltesi ald. ukurova niversitesi (Adana) lhiyat Fakltesi ald. Frat niversitesi (Elaz) lhiyat Fakltesi ald. Gazi niversitesi (orum) lhiyat Fakltesi ald. Karadeniz Teknik niversitesi (Trabzon) lhiyat Meslek Yksek Okulu ald. Yznc Yl niversitesi (Van) lhiyat Meslek Yksek Okulu ald.

1983

1985 1987

1988 (8 Nisan)

1988 (18-22 Temmuz)

1988 (29 Aralk) 1989 (23 Ocak)

1989

1989 (12 Ekim)

1991 (3 Haziran)

1992 1993

1993

1993 (1 Kasm)

1994

70

DEM DERG | YIL 1

S AY I 2

1995 1995 (23 Ekim) 1996 (13-17 Mays) 1996 (21 Ekim) 1996

Onsekiz Mart niversitesi (anakkale) lhiyat Fakltesi ald. Avrasya slm ras (Trk Cumhuriyetleri, Balkan-Kafkas lkeleri, Trk ve Mslman Topluluklar Din Hizmetleri stiare Toplants) Ankarada balad. (23-25 Ekim 1995). 15. Milli Eitim rs yapld. Bu rda 8 yllk kesintisiz eitim grld, meslek lisesi mezunlarnn kendi alanlarnda yksekrenimlerine devam etmelerinin tevik edilmesi kararlatrld. II. Avrasya slm ras stanbulda topland. (21-24 Ekim 1996). stanbul niversitesi lhiyat Fakltesi retime balad. Sekiz (8) yllk kesintisiz zorunlu eitim olarak bilinen 4306 sayl lkretim ve Eitim Kanunu, Milli Eitim Temel Kanunu, raklk ve Meslek Eitim Kanunu, Milli Eitim Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun ile 24.03 1988 tarihli ve 3418 Sayl Kanunda Deiiklik Yaplmas ve Baz Kat ve lemlerden Eitime Katk Pay Alnmas Hakknda Kanun kabul edildi. Bu kanunun kabulnden sonra; mam-Hatip Liselerinin Orta ksmlar resmen kapatlm oldu. (Halen orta ksmda kaytl bulunanlar bu okullarda renimlerini tamamlayabilecek, ancak yeniden kayt yaplmayacakt.) Bu yaplan deiiklikle HLlerin renci saysnda ciddi bir d yaanmtr: 1996-1997 retim ylnda renci says: 511.502 1997-1998 retim ylnda renci says: 391.463 1998-1999 retim ylnda renci says: 307.385 1999-2000 retim ylnda renci says: 150.871 2000-2001 retim ylnda renci says: 97.152 2001-2002 retim ylnda renci says: 71.583 2002-2003 retim ylnda renci says: 71.100 2003-2004 retim ylnda renci says: 97.489 2004-2005 retim ylnda renci says: 98.700 Kuran Kurslarna kayt yaptrabilmek iin 8 yllk ilkretim okulu mezunu olmak art getirildi. St mam niversitesi (Kahramanmara) lhiyat Fakltesi ald. Osman Gazi niversitesi (Eskiehir) lhiyat Fakltesi ald. Says 23e ulaan lahiyat Fakltelerinin yaplanmas deitirildi. lahiyat Faklteleri, lahiyat ve Din Kltr Ahlk Bilgisi retmenlii blmlerine ayrld, hazrlk snflar ve lahiyat blmnn formasyonu kaldrld. lahiyat fakltesi kontenjanlar % 200 azaltld. Milli Eitim Bakanl Talim ve Terbiye Kurulunun 174 sayl karar ile mam-Hatip Lisesi, Hazrlk snf (1) + 3 = 4 yllk bir lise olarak yeniden dzenlendi. 9 ayr niversiteye bal lhiyat Fakltelerinde 4 yllk lkretim Din Kltr ve Ahlk Bilgisi retmenlii Blm ald ve fiilen retime balad. lhiyat Fakltelerinin program ve retim sresi yeniden dzenlendi. Bu yeni deiiklikle birlikte; Hazrlk snf kaldrlarak 4 yllk lisans eitimi veren bir kurum haline getirildi. lhiyat Lisans program uygulayan blmlerin programlarndan pedagojik formasyon dersleri karld. Mezunlarna, 1,5 yllk tezsiz yksek lisans yapmalar durumunda mam-Hatip Liselerinde meslek dersleri retmeni, dier liselerde ise Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retmeni olabilecekleri ekilde yeni bir stat kazandrld. Bunun yannda nceden olduu gibi, isteyenler Diyanet leri Bakanl bnyesinde grev alabileceklerdir. lahiyat Meslek Yksek Okuluna renci alm durduruldu. Resm bir karar olmamasna ramen lahiyat Meslek Yksek Okulu fiilen kapand. Diyanet leri Bakanlnn dzenledii camilerde yaz Kuran kurslar iin bir retim program hazrland. Yaz Kuran kurslarnda kur sistemine geildi. lahiyat Fakltesi bnyesinde olan DKAB retmenlii blm buradan ayrlarak Eitim Fakltesine baland. Avrupa nsan Haklar Mahkemesi (AHM) Trkiyede Din Kltr ve Ahlak Bilgisi (DKAB) Dersinin insan haklar szlemesinin eitimde ailenin dini ve felsefi inancna sayg gsterir ilkesine uygun olmadna karar verdi.

1997 (16 Austos)

1997

1998 (19 Austos)

1998

1999 2000 2005 2006

2007 (9 Ekim)

YIL 1

S AY I 2 | D E M D E R G

71

You might also like