You are on page 1of 603

www.dinimizislam.

com

DNMZ SLAM
www.dinimizislam.com

Namaz
Knye Sahibi: Mehmet Ali Demirba Gazeteci Yazar 29 Ekim Cad. No:23 Kat:4 Yenibosna stanbul Tel: (0212) 454 38 20 mehmetali.demirbas@tg.com.tr

Hazrlayan: www.bizimsahife.org

www.dinimizislam.com

NDEKLER Resimli seccadeler Namazn dindeki yeri 5


Namaz dinin direidir Namaz klmamann zarar Namazla alay edilmez 5 9 16 Kalbim temiz, sen kalbe bak demek17 Her ktln tek ilac 19 Namaz klmak kime zor gelir 22 Her zikir namaz deildir 23 Salt ne demektir? 25 Namaz be vakittir 27 En byk gnah 32 Namaz klmayann iyilikleri 33 Namazn farzlar 34

85

Necasetten taharet
Necasetin ne kadar namaza manidir? Necis olanlar ve olmayanlar Necaset nasl temizlenir? ocuklar ve necaset Elbise veya haldaki necaset Alkol, kolonya ve parfm Hayvanlar ve necaset Necaseti kere mi ykamal?

38
38 41 45 47 48 51 52 53

stikbal-i kble
Kble neresidir, nasl bulunur? Namazda kbleye dnmek Kbleyi aratrmak Kbleye sayg Kble tayini

54
54 55 57 58 58

Namaz vakitleri
Namaz vakitleri Yats namaznn vakti Oru ve namaz Namaz vaktinde klmak Namazlarda niyet

59
59 60 61 62 63

Namaz nasl klnr?


Namaz nasl klacam Kadnlarn namaz

66
66 77 2

Rku ve secdede ayaklar birletirmek 88 Sbhane Rabbike yetini deitirmek 89 Yksek sesle min demek 90 Namaz ne vakit farz olur 93 Namazda nasl elbise giyilir 94 Namazda dnmek 95 Snnet ile farz arasnda konumak98 Namazda sark takke kullanmak 100 Namazda niyetin yeri kalbdir 102 Tadil-i erkana riayet etmek 103 ehadet parman kaldrmak 105 Unutarak selam vermek 106 Sure veya yet okurken besmele ekmek 107 ftitah tekbirini ayakta almak arttr 109 Namaz klann nnden gemek110 Dilsizin kekemenin namaz 111 Fitneye sebep olmamal 112 Tertip sahibi olmak 112 Namaz ve riya 116 Namazda yanl okumak 117 Baz tesbih ve dualarn manalar 121 Vesveseden kurtulmak iin 125 Mezarlkta namaz klmak 130 Vitir namaz vaciptir 131 Teyemmm edemeyenin ve mahpusun namaz 134 Namaz kazaya brakmak iin zrler 135 Namazda sure atlayarak okumak 135 Kbleye kar dua 138 Drt hak mezhepte namazn hkmleri 139 Ayakkablar camide arkaya brakmak 141 Namazda elleri gbek altna

www.dinimizislam.com balamak 141 le ve yatsnn son snnetini 4 klmak 141 kindinin snnetini terk 142 Namazda kada bakarak okumak145 Ksa kollu gmlekle namaz 146 plak ayakla namaz 148 Namazda avret yerinin almas 150 Rkn nedir 151 Vaktin sonu beklenmez 151 Vaktine yetiip de klamadm 152 Rabbena lekel hamd 153 Namazda huu ve tefekkr 153 Namaz doru klmak 155 Zamm- sure okumakla ilgili sorular 156 Namazda oturula ilgili sorular 160 Kyam ile ilgili sorular 163 Namaz klnan yerde 164 Rk ve secde ile ilgili sorular 165 Namaz klarken gne dosa 168 adeyi gerektirenler 170 adeyi gerektirmeyenler 171 Namazla ilgili eitli sorular 172 Namazdan sonra dua ve tesbih 188 Namaz bozan eyler 207 Namazn vacibleri 221 Namazn mekruhlar 223 Namazn snnetleri 243 Namazn mstehablar 244 Namaz bozmay mubah klan sebepler 246 Secde-i sehv 247 Mesbukun namaz 265 Seferilikle ilgili rnekler 287 Seferilikte mesafe 289 Seferinin cemaatle namaz 292 Vastalarda namaz 296 Gemide ve limanlarda namaz 299 Seferilik mddeti 300 Seferde ezan ve ikamet 300 Unutarak 4 rekat klmak 301 Seferilie niyet 301 ofrlerin seferilii 304 Seferde kazaya kalan namaz 304 Namaz vaktinin sonunda sefere kan 305 Mekke'de seferilik 305 Giri k gnnde l imsak vaktidir 307 Maliki'yi taklit edenin seferilii 308 Seferi olduundan phe eden 310 Mahremsiz sefere kmak 310 Seferilikte iki namaz birletirmek 313 Namazda fikir deitirmek 314 Vatan- ikamet ve vatan- skna nasl bozulur 315 Seferilikle ilgili eitli sual cevaplar 317 Cemaatle namaz 329 Sual: Salten tncinay mamlk 368

Cuma gn ve Cuma namaz


Cuma gnnn nemi Cuma gn lmek nimettir Cuma gn yaplacak iler Cuma namaznn farzlar Cuma namaz nasl klnr Cuma gn le namaz (Zuhr-i ahir) Cumaya gitmemek Cuma ile ilgili eitli sorular ki namaz cem etmek (birletirmek) 3

383
383 387 388 390 392 392 395 397 402

Hastalkta namaz

269

Hastalkta namaz nasl klnr? 265 Sandalyede namaz 280 Teyemmm edemeyen hasta ne yapar? 282

Yolculukta namaz
Yolculukta namaz nasl klnr

283
283

www.dinimizislam.com

Nafile namazlar
Teheccd namaz Kuluk (Duha) namaz Hacet namaz Tesbih namaz Tehyyet-l-menzil namaz Resulullah ryada grmek iin Abher namaz Sbha namaz stihare namaz Tehyyet-l-mescid namaz Ksuf ve Husuf namazlar Evvabin namaz Snnet namazlar Nafile namazlarla ilgili eitli sorular Farzn nemi byktr

415
415 418 420 421 424 424 425 425 426 428 429 430 431 434 438

Snneti terk etmek gnah m? 475 Snnet namaz ne demek 477 lim ehlinin sz birlii 479 Farz demeye pot krmak diyenler480 Bir yazarn iddialarna cevaplar 481 Snnet ve kaza namaznda niyet486 Kazas olmayann kaza namaz klmas 488 Farz ve nafile 492 Terk etmek mi, fevt etmek mi? 493 Evla, farz demek deildir 495 Snnet, nafile ve adak 496 Kaza namazlaryla ilgili eitli sorular 497 Teravih namaz 510 Bayram namazlar 510 Cenaze namaz ve defin 511
orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda)

Snnet yerine kaza klmak

443

Kaza namaz klmak gerekmez mi?443 Namaz hangi zrle kazaya kalabilir444 Hayrl iler namaz yerine gemez447 Farz yannda nafilenin kymeti 447 Snnet ne demektir 448 Namaz kaza etmeyi geciktirmek451 Snnetler de nafiledir 453 Kaza namaz borcu olann snnet klmas 455
Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda)

Camilere sayg 534 Ezan ve kamet 553 Doru okunabilmesi iin ikametin slam harfleriyle yazl iin tklaynz. Tilavet secdesi 564

Cihazla ibadet etmek 569


Hoparlrden kan sesin mahiyeti569 Yank ve hoparlr 574 Herkes yle diyor demek 575 badetle baka ey mukayese edilmez 576 Hoparlrle kldran imama uymak580 Hoparlrden Kuran dinlemek 583 inde Kuran olan CD ve bilgisayar 584 Benzerine de sayg gerekir 586 Mbelli imamn yardmcsdr 587 Hazret-i Davud ve mizmar 588 Televizyonla namaz 589 badet lisan Arapadr 589 Teganni nedir? 593

Bir i iin birka niyet 462 Snnet terk edilmi olmaz 467 Unutulan snnetler ve farzlar 469 Nafile farz ile mukayese edilmez469 Nafileler farzlar yerine gemez 471 Farz borcu varken 474 4

www.dinimizislam.com

Namaz
Namazn dindeki yeri
Namaz dinin direidir
Sual: Namazn dindeki yeri nedir? CEVAP Namazn nemi ok byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namazn dindeki yeri, ban vcuttaki yeri gibidir.) [Taberani] (Kyamette kulun ilk sorguya ekilecei ibadet, namazdr. Namaz dzgn ise, dier amelleri kabul edilir. Namaz dzgn deilse, hibir ameli kabul edilmez.) [Taberani] (Namaz doru klann, aatan yapraklarn dkld gibi gnahlar dklr.) [.Ahmed] (Allah tel buyuruyor ki, "Sz veriyorum ki, namazlarn vaktinde, doru olarak klana azap etmem, onu sorgu-suale ekmeden Cennete koyarm") [Hkim] (Her Peygamberin mmetine son nefeste vasiyeti namazdr.) [Gunye] Namaz klmak byle byk bir ibadet olduu iin terk edilmesi de ok byk gnahtr. Hanbelide namaz terk eden kfre dt iin, afii ve Malikide byk gnah iledii iin ceza olarak katli gerektii fkh kitaplarnda yazldr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namaz dinin direidir, terk eden dinini ykm olur.) [Beyheki] (Namaz klmayann dini yoktur.) [bni Nasr] (Namaz klan, kyamette kurtulacak, klmayan perian olur.) [Taberani] (Namaz klmayan, kyamette, Allah tely kzgn olarak bulur.) [Bezzar] (Namaz kasten brakann ibadetleri kabul olmaz ve namaza balayana kadar Allah telnn himayesinden uzak kalr.) [Ebu Nuaym] (Bizimle kfir arasndaki fark namazdr. Namaz terk eden kfir olur.) [Nesai] Yukardaki hadis-i erifleri, Ehl-i snnet limleri yle aklamlardr: Dinimizde en byk gnah ileyen kfir olmaz. Bunun iin namaz klmayana kfir denmez. Fakat namaz, ok nemli bir ibadet olduu iin, namaz klmayann imanla lmesi ok zayf bir ihtimaldir. Namaz klmayann kalbi kararr, dier gnahlar ilemekten ekinmez. Gnahlar da insan kfre srkler. Baz limler, namaz klmayann kfir olacan bildirmilerdir. Bu bakmdan her ne art altnda olursa olsun muhakkak namaz klmal! mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: 5

www.dinimizislam.com Namaz klmak ve dier ibadetleri yapmak ancak mminlere kolay gelir. Kur'an- kerimde, (man ve ibadet etmek, mriklere g gelir) ve (Namaz klmak mminlere kolay gelir) buyurulmaktadr. Namaz klmamak, iman zayflndan ileri gelir. mann kuvvetli olmasnn alameti, dinimizin emirlerine severek kolaylkla uymaktr.(1/191,289) Namaz klmamann ne kadar byk gnah olduunu bilen, ayakta duramayacak kadar hasta olsa bile, mutlaka namaz klar. Atein yaktn bilen kimse, kendini nasl atee atar? Cehennemden kaan, Cenneti isteyen namaz klmaz m? Hadis-i erifte, (Cenneti isteyip de, Allahn yasakladklarndan kanmayan, isteinde yalancdr) ve (Cenneti isteyen, hayrl ilere koar, Cehennemden korkan, haramlardan kaar) buyuruluyor. (Beyheki) Tadil-i erkna riayet etmek vacibdir. Namazn vaciblerinden biri bilerek terk edilirse, o namaz tekrar klmak vacib olur. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Hrszlarn en by, namazndan alandr. Yani namazn erknna riayet etmez, rk ve secdelerini hakkiyle yerine getirmez.) [Vesilet-n Necat] (Herkesin namaznda, kalbin hazr olduu ksmlar yazlr. Kalbin hazr olmad namaza, Allah tel nazar etmez.) [Vesilet-n Necat] Cemaatle namaz klmak erkeklere Snnet-i hdadr. Yani dinimizin iar, alameti olan snnettir. zrsz terk etmek asla caiz deildir. Bilhassa yats ve sabah namazn cemaatle klmak ok nemlidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Yats namazn cemaatle klan, gecenin yarsn, sabah da cemaatle klan, gecenin tamamn ibadetle geirmi saylr.) [Mslim] (Mnafklara en ar gelen namaz, yats ile sabah namazn cemaatle klmaktr. Bunlardaki ecri bilen, srnerek de olsa, cemaate gelir.) [Buhari]

En faziletli ibadet
Sual: badetler iinde en faziletlisi hangisidir? CEVAP badetler iinde en faziletlisi namazdr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namaz, Allah telnn honut olduu btn amellerin en faziletlisidir. Rzkn bereketi, duann kabuldr. Kabirde ktr. Srat yldrm gibi geiricidir. Cennette baa tatr. mann ba, gzn nuru ve Cehennemden kurtarcdr.) [Miftah-ul-Cenne] (Cennetin anahtar namazdr.) [Darimi] (En faziletli amel, vaktinde klnan namazdr.) [Ebu Davud] (Kalk namaz kl, namaz elbette ifadr.) [.Ahmed, .Mace] (Namazn farz olduuna inanp, eksiksiz klan, Cennete gider.) [Hkim] (mmetimin fesad zamannda snnetime yapan, [yani Ehl-i snnet olan] ve be vakit namaz cemaatle klann amel defterine her gn yz 6

www.dinimizislam.com ehid sevab yazlr.) [.Nsiruddin]

Namaza dikkat edin


Sual: Vaizler, hatipler, hep slamn sosyal strktrnden, sosyoekonomik, sosyo-politik ynlerinden bahsediyorlar da neden, namazn neminden, snnetlerinden, secde-i sehvden bahsetmiyorlar? Kabirde, ahirette neler sorulacak, iyi Mslman olmak iin neler yapmak gerekir? Dini gazete denilen baz yayn organlar da byle. Acaba namazdan bahsetmeyi aalk m kabul ediyorlar? CEVAP Byle sualleri sahiplerine sormak gerekir. Fakat namazn nemi sz konusu olduu iin, (Namaz klmaz ama daymn olunun iman ok kuvvetlidir. Teyzem de ak sak gezer ama iman ok salam) diyen bir okuyucumuza bu vesile ile cevap vermek istiyoruz. Namaz klmayann, pervaszca gnah ileyenin iman kuvvetli olmaz. Bir kimse, namaz ne kadar doru klyorsa, iman o lde kuvvetlidir, parlaktr. Namaz klmayann ve klmad iin zlmeyenin iman ok snktr, belki de ounun iman yoktur. Peygamber efendimiz, (man namaz demektir. Namaz dinin direidir) buyuruyor. Direksiz din olur mu? Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (man, namaz demektir. Namaz itina ile, vaktine, snnetine ve dier artlarna riayet ederek klan, mmindir.) [bni Neccar] Peygamber efendimizin son szlerinden biri, (Namaza dikkat edin) idi. (bni Mace)

Namaz her iyiliin anahtardr


Sual: Ben namaz klmyorum. Fakat hi gnah ilemiyorum. ki imem, kumar oynamam, hrszlk etmem ve baka gnahlar da ilemem. Bunlar yetmez mi? CEVAP Namaz klmamak ok byk gnahtr. Hrszlk etmekten, kumar oynamaktan, iki imekten daha byk gnahtr. Birok hadis-i erifte, kasten namaz klmamann kfr olduu bildirilmitir. Amel imandan para olmad halde, namaz konusunda ittifak hsl olmamtr. Namazn imandan olduunu bildiren limler de olmutur. Bu bakmdan namaz klmamak, ok byk tehlikedir. Bir insan her trl ktl ilese, namaz klmaya devam etse, namaz doru olarak klsa, ktlklerin ounu, hatta tamamn terk eder; nk Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Namaz, mnker ve fahadan [edepsizlikten, akla ve dine uymayan her trl ktlkten, her trl gnahtan] alkoyar.) [Ankebut 45] Namaz klmann fazileti ok byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namaz, her hayrn, her iyiliin anahtardr.) [Taberani] 7

www.dinimizislam.com Bu hadis-i erifleri okuduktan sonra, namaz klmayan Mslmana hayret etmemek imknszdr.

badet ve ihtiya
Sual: Nefsime yenik derek, namaz klmay terk ettim. imdi bir bunalm iindeyim. Arkadalar, (Byle zamanda namaz klmak daha nemlidir) dediler. Peki, imdi balarsam, Allah, bu kulum sadece bana ihtiyac varken, bunalmdayken namaz klyor demez mi? CEVAP yle dnmek doru deildir. Var olabilmek, varlkta ve hayatta kalabilmek iin, zaten her an Allah telya muhtacz. Gzmzn grmesi, kulamzn duymas, konumamz, nefes almamz, yrmemiz, oturmamz, kalkmamz iin hep Allaha muhtacz. Muhta olmadmz bir an dnlemez. Allah telya, sadece skntda olduumuz zaman deil, her an muhtacz. Yaptmz ibadetlerinse, bununla hibir ilgisi yoktur. Onlar zaten bizim kulluk vazifelerimizdir. Rabbimizin emridir. mandan sonra en byk vazifemiz, be vakit namaz klmaktr. Bunun iin hemen namaza balamal. Dualarmzn kabul iin de, sadece skntl zamanlarda deil, her zaman dua etmeli, Allah teldan af ve afiyet istemeli. Bir hadis-i erif meali yledir: (Skntda duasnn kabul edilmesini isteyen, rahat zamannda ok dua etsin!) [Tirmizi]

Namaz karmamal
Sual: lerimizin hayrla neticelenmesi iin ne yapmak gerekir? CEVAP Namaza mni olan ite, hayr olmadn iyi bilmek gerekir. u eye ok sk sarlmal: 1- Namazlar vaktinde klmak, 2- Haramlardan saknmak, 3- Hell kazanmak. Bu eye mni olan her eyi terk etmelidir.

Namazn nemi byktr


Sual: Her eit kr ve ibadet namazda toplanmtr deniyor. Byle bir eyin asl nedir? CEVAP slam limleri, (Namaz, her eit kr kendinde toplar) demilerdir. Byk lim Abdullah-i Dehlevi hazretleri de buyuruyor ki: Btn ibadetler namaz iinde toplanmtr: 1- Kuran- kerim okumak, 2- Tesbih sylemek [Sbhanallah demek], 3- Resulullaha salevat sylemek [Salli barikleri okumak], 4- Gnahlara istifar etmek, 5- htiyalar yalnz Allah teldan isteyerek Ona kredip dua etmek [Fatiha okumak] namaz iindedir. Daha baka ibadetler de vardr. Aalar, otlar, namazda durur gibi dik duruyorlar. Hayvanlar, rk halinde, 8

www.dinimizislam.com canszlar da namazda Kadede oturur gibi yere serilmilerdir. Namaz klan, bunlarn ibadetlerinin hepsini yapmaktadr. (Mekatib-i erife m.85)

Ne zaman farz olur?


Sual: (Kk bir ocuk yatsy kldktan sonra cnp olsa ve fecirden sonra uyansa yatsy kaza etmesi gerekir) deniyor, ne demektir? CEVAP Akl bali olmayan ocuk, yatsy kldktan sonra akl bali olsa, o yatsy tekrar klmas farz olur, nk nceki kld yats nafileydi, blu anda olmayana farz olmaz.

Hazret-i demden beri


Sual: Namaz, ne vakitten beri klnyor? CEVAP Namaz, ilk Peygamber Hazret-i demden beri klnmaktadr. (Mevkufat)

Her dinde farzd


Sual: dem aleyhisselamdan beri her dinde namaz var myd? Varsa ka vakit idi? CEVAP dem aleyhisselamdan beri her dinde namaz var idi. Her mmete bir vakit farz idi. Ama bir vakitte birok rekat farz idi. Kimine sabah namaz, kimine akam namaz farz idi. Her mmete ayr farz olan namazlar, bizim mmetimize hepsi birden farz oldu.

Hak gemez
Sual: Almanyada alyorum. Namaz klacak kadar ii braknca hak geer mi? CEVAP Hak gemez. Hi kimsenin namaza mani olma hakk olmaz.

Mekkede farz oldu


Sual: Neden namaz Mekkede, abdest Medinede farz oldu? CEVAP kisi de Mekkede farz oldu. Namaz Miracda farz oldu. Halbuki daha nce de namaz klnyordu. Kyamete kadar ihtilafa dmemek iin Maide suresinde nemi bildirildi.

Namaz klmamann zarar


Sual: Namaz klmak byk bir ibadet olduu iin terk edilmesi de ok byk gnah deil midir? CEVAP Elbette ok byk gnahtr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kasten [mazeretsiz] namaz klmayann dier amellerini Allah tel kabul etmez. Tevbe edinceye kadar da Allahn himayesinden uzak olur.) [sfehani] 9

www.dinimizislam.com (Be vakit namaz terk eden, Allah telnn hfz ve emanndan mahrum olur.) [bni Mace] (Namaz klmayann Mslmanl, abdest almayann namaz yoktur.) [Bezzar] (man ile kfr arasndaki fark, namaz klp klmamaktr.) [Tirmizi] (Namaz, imann ba ve Cehennemden kurtarcdr.) [Miftah-ul-Cennet]

Namaz klmayan
Sual: Namaz klmamann zarar nedir? CEVAP Birok zarar vardr. Seyyid Abdlhakim efendi hazretleri buyurdu ki: Namaz klmayan, her eyden nce btn mminlere zulmetmi olur; nk her namazda (Esselam aleyna ve ala ibadillahissalihin) demekle btn mminlere dua ediliyor. Namaz klmayan, her gn be vakit namazda snnetlerle beraber 21 kere tekrarlanan bu duadan Mslmanlar mahrum brakyor. Kyamette btn mminler bu haklarn namaz klmayanlardan alacaktr. Namaza geveklik gsteren, kymetini bilmeyip hafif tutan birok cezaya urar: mrnden hayr ve menfaat grmez. eitli hastalk, aalk, hakaret ve zilletler ierisinde hayat srer. Salihlerden sayg grmedii gibi, eitli mahrumiyet ve skntlara maruz kalr. Shhatinden hayr ve menfaat grmez. Genelde kt yerlerde alanlar, namaz klmayan veya namaza geveklik gsterenlerdir. Zahmetli, yorucu ve ar ilerde alanlar da ounlukla bunlardr. Namaz doru klan, hem salihlerin yannda, hem de, arkadalar ve akrabalar arasnda sayg ve itibar sahibidir. Namaz klanda yaratlndaki gzellikten baka bir gzellik ve cemal vardr ki, namaz klmayan ne kadar gzellemeye, sslenmeye alsa da, her gn ykansa da, yeni elbiseler giyse de, yine bu gzellik ve cemale kavuamaz. Gzel kokular srnse de, kendisinde hsl olan tiksindirici kokuyu, hissedenlerden gizleyemez. Namaz klann yz gzel olur, uzun zaman ykanmasa da, gnlerce amar deitirmese de, vcut, elbise ve amarlar pis kokmaz. Namaz klmayan, sk sk ykanp amar deitirse de, o nezafete, o zarafete sahip olamaz. Gnde defalarca sadaka verse, yetimleri sevindirse, yedirip giydirse, gnlerce Kur'an okusa, her yl hacca gitse, buna benzer ibadet ve iyilik yapsa da sevap alamaz. Allah tel, o vakitleri namaza mahsus kldndan bu vakitleri namazda geirmek gerekir. Bu vakitleri Allah telnn tayin ettii ekilden karmak yani bozmak zulmnde bulunduu iin namaz klmayann her iinden, hayr ve bereket kalkar, duas da makbul olmaz. Namaz klan Ya Rabbi dedii zaman, Allah tel, (Lebbeyk = syle yaplsn) buyurur. Namaz klmayana lebbeyk, iittim demez. Ancak namaz doru klan hayr ve berekete ve rahmete vesile olur. Namazda, Hazret-i 10

www.dinimizislam.com demden itibaren btn mminlerin ve btn mahlkatn haklar vardr. Namaz terk edilince, Hakkn rahmeti, rtl kalr. Rahmetin gelmesine kesilmesine sebep olduundan btn mahlkat namaz terk edene buzeder. Mslmanlarn dualarnn bereketinden mahrum kalr. lse, mezar yanndan geen bir Mslmann okuduu Fatihadan gerektii kadar faydalanamaz. Allah tel bylelerini, ulhiyet makamnda zel hizmet saylan namaza almadndan, bu nemli hizmetten kovulmu olur. Bu hizmet iin verilecek olan faydalardan mahrum kalr. Namaz klmayan, grn bozularak yataa der. stn ban, yatan, yorgann ve dier eylerini pisleterek berbat eder. yle olur ki, en yaknlar, ocuklar, hanm, ana ve babas da lmnden nefret eder. Hi kimseden sayg gremez.. Bu kimse byk bir padiah da olsa, yine lm zamannda nefret edilen bir ekilde lr. Namaz klmayann lmnde, gzlerinde korku alametleri, tela ve hzn eserleri, gzn ge dikme iaretleri grnr. Gzlerinin rengi deiir. Yukarya veya aaya doru dikilir ki, bakmak mmkn deildir. Burun delikleri kurur. Ku ty yatakta, ssl odada ve sarayda bin bir ihtiam ve debdebe ierisinde bulunsa da, yine zelil ve aa olur. Namaz klmamakla iman zayflar. Bu kimsenin namaza saygs olmadndan melekler, ller ve dier yaratklar da ona sayg gstermez. Namaz klmayan lrken sa sakal karr. Namaz klann ise lmnde de hayattaki durumu bozulmaz, canl gibi kalr. Onun lmn gren, lmnden haberdar deilse, uyuduunu zanneder. Namaz klmayan ne kadar ok yemek yese de, yine alk zdrab dinmez. Gittike iddetlenir, dayanlmaz bir hl alr. Ne kadar fazla ve iyi yemekler yedirilse, bu ac, bu ar, bu sz dindirilemez. Bu zdrap teskin olunamaz. Hep alkla ac eker. Alk bir orant halinde ykselir, artar. Nihayet kvrana kvrana can verir; nk namaz terk etmek byk gnahtr. Cezas da o nispette byk olur. Namaz klan, gler yzl, parlak ve nurani yzl olur. Sevin ve nee alametleri yznde ve gzlerinde aikr olur. Kendi kusurlarn ve Hak telnn ltuf ve ihsann grr de, alnndan terler dklr, burnunun delikleri sulanr. Kulak altlar ve burun delikleri hafif bir ekilde terler. Gzel bir ekilde kokar. Renginde latif bir gzellik olur. Etrafa gzel kokular yaylr. En lezzetli ve en nefis yemekler yemi gibi tok ve kanm olarak vefat eder. badetler imandan para deildir. Yani inand halde bir ibadeti yapmayan veya bir haram ileyen kfir olmaz. Ancak namazda szbirlii olmad. Hanbelide bir namaz zrsz terk eden kfir olduundan ldrlr. Ykanmaz, kefene sarlmaz, namaz klnmaz ve Mslmanlarn kabristanna konulmaz. Ayana ip balanr, murdar bir it gibi, bir ukur kazp iine konur. zerine toprak atlr. zerine kabir alameti de yaplmaz. afii ve Malikide byk gnah iledii iin ceza olarak ldrlr. Hanefide namaza 11

www.dinimizislam.com balayncaya kadar dvlp hapse atlr. Namaz klmamak imansz lmeye, namaz klmak ise iki cihan saadetine sebep olur.

Namaz ve dindarlk
Sual: Namaz klmadan da, hayr hasenat yaparak dindar olmak mmkn deil midir? CEVAP Sermaye olmadan kr etmek nasl mmkn deilse, namaz klmadan da dindar olmak mmkn deildir. Namaz klmayann hayr hasenatna sevab verilmez. Peygamber efendimiz, (Namaz klmayann ibadetlerine sevap verilmez) buyuruyor. (Ebu Nuaym) Namaz, dinin direidir. Namaz klan dinini dorultmu olur. Namaz klmayann dini yklr. Namazlar, mstehab zamanlarnda ve artlarna ve edeplerine uygun olarak, mmknse cemaatle klmal. Muhammed Masum hazretleri, (Bunlardan biri yaplmazsa, yas tutulsa yeridir) buyuruyor. Bir hadisi erif meali yledir: (Bir mmin, namaz klmaya balaynca, Cennet kaplar alr. Rabbiyle arasndaki perdeler kalkar. Bu hl, namaz bitinceye kadar devam eder.) [Taberani]

Namazn nemi
Sual: Bir arkada, (Namaz klmakla cennete girilemez) derken, baka bir arkada da, (Namaz klmadan, cennete hi girilmez) dedi. Hangisi doru? CEVAP ki szde de, doruluk ve yanllk var. Cennete girmek iin, namaz klmak yeterli deildir. Namaz klan, Ehl-i snnet itikadnda deilse, mutlaka cehenneme girecek, imann kurtarabildiyse, sonunda cennete girecektir; fakat itikad doru olmayann, imanla lmesi ok zordur. tikadnn bozukluu kfre sebep olmusa, o zaman cehennemde ebedi kalr. Namaz klmayan da, imann kurtarabilirse, gnahlarnn cezasn ektikten sonra cennete girebilir; ama namaz klmayann imanla lmesi ok zordur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kyamette nce, namazdan sorulacaktr. Namaz doruysa, dierlerinin hesab, Allah telnn yardmyla kolay geecektir. (2/67)

Vazife elbette mukaddestir


Sual: Baz kimseler, (Ben namaz klmam ama fakirlere yardm ederim, hayvanlara acrm. Bunlar da ibadettir. Sadece namaz klmakla olmaz. Vazife mukaddestir. nce i, sonra namaz) diyorlar. Namaz klmayann yapt iyi iler kabul olur mu? CEVAP (Sadece namazla olmaz) demek, namaz hafife almak olur. Namaz sanki iman gibidir. Nasl ki, iman olmayann hibir ibadetine, iyiliine sevap 12

www.dinimizislam.com verilmiyorsa, namaz klmayann da hibir ibadetine sevap verilmez. (Namaz klmayann ibadetleri kabul olmaz.) [Ebu Nuaym] (Vazife mukaddestir. nce i, sonra namaz) diyerek namaz kldrmamak doru deildir. Namaz klmakla iverenin hakk gemi olmaz. Yani iverenin namaza mani olma hakk olmaz. Vazife ne demektir? Vazife, mir tarafndan emredileni yapmak, yasak edileni yapmamak demektir. Birka mirin verdii emir, birbirine benzemiyorsa, daha stn olan mirin emri yaplr. Memuriyette ve askerlikte de, birinci vazife byk mirin emrini yapmaktr. En byk mir kimdir? Vazife elbette mukaddestir. nk hadis-i erifte, (nsanlarn en iyisi, insanlara faydal olandr) buyuruldu. (Kudai) nsanlara ne yaplrsa faydal olacan da, en byk mir olan Allah tel bildirmitir. Birinci vazife, en byk mirin emrini yapmak olduuna gre, en byk mir ne diyor? (mandan sonra en byk vazife namaz klmaktr) buyuruyor. Namaz klmayann ibadetleri, iyi ileri kabul olmad gibi, kazanc da bereketsiz olur. Namaz klmak, ii aksatmaz. Hatta namaz klan, iini daha canla bala yapmaya gayret eder. Namaz klan, kul hakkndan, haramdan korkar, vazifesini ihmal etmez. (Namaz klmaya vaktim yok) demek veya baka bahane uydurmak, beynamaz mazeretidir, namazn nemini bilmemektir. Hadis-i erifte, (Bir kimse, namazn kasten, mazeretsiz klmazsa, Allah tel onun dier ibadetlerini faydasz klar) buyuruldu. (.Gazali) Allah tel, namaz klmayann iyiliklerine sevap vermez. (Sefer-i ahiret)

Namaz dinin direidir


Sual: lerimin younluu sebebiyle namazlar vaktinde klamyorum. Bir arkada, dinde kolaylk vardr, namazlarn hepsini birletirip klmam syledi. Gece eve gidince hepsini kl dedi. lerimi aksatmadan namazm nasl klabilirim? CEVAP Namazlarnz aksatmadan ilerinizi yapmalsnz. Mslman iin en nemli ibadet namazdr. aksayabilir, ama namaz asla aksamaz. Namaz aksatann iinde hayr olmaz. lerin arasnda namaz da hallederim zihniyeti salih Mslmana yakmaz. Onun maksad namazdr, onun en zevkli an namazdadr. Namaz gaye bilenin, dier ileri kolaylar. Dnya ve ahiret saadetimiz iin, ilerimizin hayrn grmek iin, namaz ne almal, namaz klmadan ie balamamal. Namaza mani olan ite hayr olmaz. lerin younluu sebebiyle namaz cem edilmez. Herhangi bir sebeple namaz kazaya kalma tehlikesi varsa, kazaya brakmamak iin cem edilir. Sonra gndz klmayp gece cem edilmez. le ile ikindi, akam ile yats zaruret olunca Hanbeli mezheb taklit edilerek, birletirilerek klnr. Namaz her 13

www.dinimizislam.com iten nemlidir. Ayakta klnamazsa, oturarak klnr, oturarak da klamayan yatarak klar. Su bulunmazsa veya suyu kullanmakta saknca varsa, teyemmm edilir. Btn bunlar namazn nemini gstermektedir. Peygamber efendimiz, (Namaz dinin direidir) buyuruyor. (Taberani, Beyheki) Direksiz bina olmad gibi, namazsz Mslmanlk da olmaz.

Namazsz din olmaz


arasnda namaz klanlardan olma sen, Maher gn san yolanlardan olma sen. Allahn her emrini ne almal kii, nce namaz klp sonra yapmal ii. nce gelir diye namazlar aksatma, nce namazn kl, dini dnyaya satma. Direksiz bina olmaz, direk varsa yklmaz, Namaz dinde direktir, namazsz slam olmaz. Vcutta ba ne ise, yledir dinde namaz, Basz vcut olmazsa, namazsz da din olmaz. Basz beden yrse korku kaplar insan, Basz grr evliya da namaz klmayan.

Evlenmekle affedilir mi?


Sual: Eer namaz evlenince klsam klmadklarmn gnah af olur mu? CEVAP Namaz, hac gibi mrde bir defa yaplmyor ki, evlenince, askerlikten sonra klarm diyesiniz. Gnlk yemek gibidir. Mesela ben birka gn yemeyeyim veya evlendikten sonra yerim deseniz olur mu?

Namaz klmayann hali


Sual: Namaz vakti karken namaz klmad iin zlmeyenin iman gider mi? CEVAP Evet, iman gider ama zlmemek ne demektir? Namaz klmayan, iki ien ve ak gezen, eer ben de namaz klsam iyi olur, iki imesem iyi olur, ak gezmesem iyi olur diyerek gnahlarna devam ediyorsa kfir deildir. Bunlar yapyor bu arada oru da tutuyorsa yine kfir denmez. Biz de baz gnahlar iliyoruz, gybet ediyoruz. Hadis-i erifte gybet zinadan ktdr buyuruluyor. Suizan ediyoruz vs. Ama yaptmza gnahtr diyoruz. Namaz klmayan da byle diyorsa kfir olmaz. Namaz klmasam da ak gezsem de iki isem de kalbim temizdir, imeyenleri namaz klanlar gryoruz, benim onlardan neyim aa diyorsa tehlikededir. Ben kapanrsam namaz klarsam onlardan iyi olurum diye dnyorsa, yaptnn yanl olduunu biliyorsa kfr olmaz.

Farz yapmamann gnah


Sual: Bir insan iki iip kumar oynasa m daha ok gnah kazanr, yoksa 14

www.dinimizislam.com namaz klmasa m? CEVAP Namaz klmasa veya oru tutmasa yani bir farz yapmasa daha ok gnah kazanr. nk farzlar yapmamann gnah, haram ilemek gnahndan daha oktur. Haramdan saknmann sevab, farz yapmann sevabndan kat kat oktur.

badetleri kazaya brakmak


Sual: (nsan yalannca, genken olduu gibi kolay ibadet edemez, abdestli duramaz, ardan szdan namazlarn doru drst klamaz, Ramazan orucunu tutamaz, nerede kald ki bunlar kaza etsin. Bunun iin, orular ve namazlar kazaya brakmamal) deniyor. nsan hi yalanmasa ve hep gen kalsa, orucunu ve namazn kazaya brakmas caiz olur mu? CEVAP Asla caiz olmaz. Namaz klmann yalanmakla hi alakas yoktur. Hep gen kalsa da, emekli olunca rahata kazalarn dese bile, geciktirdii iin haram ilemi olur. Bir de, bir ibadeti zamannda yapmakla, kazasn demek arasnda sevab bakmndan dalar kadar fark vardr. Bir hadis-i erif meali: (Ramazanda bir gn oru tutmayan, onun yerine btn yl oru tutsa, Ramazandaki o bir gnk sevaba kavuamaz.) [Tirmizi] Namaz da oru gibi vakitli ibadettir. Vaktinde klmak gerekir. Bir vakit namaz kazaya brakmak, ok byk gnahtr. Kaza edilse bile gnah affolmaz. Ayrca tevbe etmek gerekir. Emekli olunca, kazalarn deyebilen sadece azaptan kurtulur; ama namazdan ve orutan hsl olacak byk sevaba kavuamaz. Kurban kesmeyip kazasn yapan, yani deerini sonra veren kimse de, sadece azaptan kurtulur, kurban kesme sevabna kavuamaz. Namaz, kazaya brakmak byk gnah olduu gibi, kazasn geciktirmek de byk gnahtr. Bu byk gnah, kaza klacak kadar zaman geince, bir misli artar. Kaza etmeyi geciktirince de, tevbe etmek farz olur. (S. Ebediyye)

Namaz klmayan
Sual: (Namaz klmayann slamdan nasibi yoktur) sz, namaz klmayana kfir demek olur ki, bu da Ehl-i snnet itikadna aykr deil midir? CEVAP Bu sz hadis-i eriftir, eitli hadis kitaplarnda vardr. Bunun gibi namaz klmamann kfr olduunu bildiren hadis-i erifler oktur. Birka yledir: (Namaz kasten terk eden kfirdir.) [Taberani] (Namaz klmayann dini yoktur.) [bni Nasr] (Namaz klmayann mslmanl yoktur.) [Bezzar] (Bizimle kfirlik arasndaki fark namazdr. Namaz terk eden kfir olur.) [Nesai] (man, namaz demektir. Namaz itinayla, vaktine ve dier artlarna 15

www.dinimizislam.com riayet ederek klan, mmindir.) [bni Neccar] S. Ebediyyede, (Namaz klmayann slamdan nasibi yoktur) hadis-i erifiyle dier hadis-i erifler aklanarak deniyor ki: Ehl-i snnet limleri szbirliiyle, (badetler imandan para deildir) buyurdular. Yalnz, namazda sz birlii olmad. Fkh imamlarndan mam- Ahmed ibni Hanbel, shak ibni Raheveyh, Abdullah ibni Mbarek, brahim Nehai, Hakem bin Uteybe, Eyyub Sahtiyani, Davud Tai, Ebu Bekir ibni eybe, Zbeyr bin Harb ve daha birok byk limler, (Bir namaz bile bile, kasten klmayan kimse kfir olur) dedi. (Namazn ehemmiyeti ksm) El-fkh-u alel mezahibil-erbea kitabnda da deniyor ki: Hanbeller ile Abdullah bin Mbarek, shak bin Raheveyh ve afinin baz eshab dediler ki: Namaz mazeretsiz olarak, kasten terk eden kimse kfir olur. Bu sz, Hazret-i Aliden de nakledilmitir. Bunlar, delil olarak Tevbe suresinin (Eer mrikler tevbe eder, namaz klar ve zekt verirlerse serbest brakn!) mealindeki 5. yet-i kerimesini bildirmilerdir. Resulullah efendimiz bu yet-i kerimeyi aklayarak buyurdu ki: (Mrikler La ilahe illallah deyinceye, namaz klncaya ve zekt verinceye kadar onlarla savamakla emrolundum.) [Buhari] Dier mezhep mensuplarysa, (Namaz klmay, zekt vermeyi vazife bilmez, farz olduuna inanmaz, bunlar yerine getirmedii iin zlmez, gnaha girdiini bilmezse, kfir olur) demilerdir. Yani Hanefi, Maliki ve afiide namaz klmayan kfir olmuyor; ancak nem vermezse kfir oluyor.

Namaz kazaya brakmak


Sual: S. Ebediyyede, Tergib-s-salat kitabndan alnarak, (Bir namaz zrsz, vaktinden sonra klan, seksen hukbe Cehennemde yanacaktr) mealindeki hadis-i erif bildirilmektedir. Namaz klmak niye gnah oluyor? CEVAP Gnah olan, namaz klmak deil, namaz kasten klmayp kazaya brakmaktr. Tevbe edip o namaz kaza ederse, cezadan kurtulur. nk Mektubattaki bir hadis-i erifte, (Bir namaz bile bile, vaktinde klmayp, kaza etmeyene, Cehennemde seksen hukbe azap edilecektir) buyuruluyor. (m. 266) Demek ki, tevbe edip kaza eden, hatt kaza etmedii hlde, efaate yahut affa kavuan cezadan kurtulur.

Namazla alay edilmez


Sual: Bir hoca, (Mslmanlk, sadece yatp kalkmak deildir, namazdan baka yaplacak ok i vardr) dedi. Namaz iin yatp kalkmak tabiri uygun mudur? CEVAP Uygun deildir. Kelam, mantk ve matematie dair eserleri de olan byk 16

www.dinimizislam.com lim Sar Ltfi denilen Tokatl Molla Ltfi, bir dersinde, insanlarn doru namaz klmadklarn bildirmek iin, (Bizim kldmz namaz, yatp kalkmaktan baka ey deildir) demi. Onu ekemeyen muhalifleri, (Namaz iin yatp kalkma tabirini kulland) diyerek ikyet etmiler, yatp kalkmak tabiri namaz nemsiz grmek kabul edildii iin Hatibzade Muhyiddin efendinin verdii fetvaya istinaden mahkeme neticesinde Sultanahmet meydannda idam olunmutur. (1495) Yavuz Sultan Selim Han, Ahmed ibni Kemal paaya (Tokatl Molla Ltfi hocanz imi. lmi, irfan yksek, deerli, drt ba mamur bir ilim adam iken idamna sebep ne oldu?) diye sordu. Kemal Paazde, (Hocam haset belasna urad. Tam bir lim, kmil, salih, dindar bir kii iken, dmanlar haset ettiler, namaza nem vermiyor diyerek katline sebep oldular) dedi. akadan da olsa, baka bir niyetle de olsa, namaza yatp kalkmak dememelidir. Namaz doru klann her ii dzgn olur. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Namaz, mnker ve fahadan [edepsizlikten, akla ve dine uymayan her trl ktlkten, her trl gnahtan] alkoyar; nk zikrullah [Namaz klmak] elbette en byktr ibadettir.) [Ankebut 45; Beydavi] Bir gen, namaz klar ve her trl ktl de yapard. Bu gencin durumunu Resulullaha bildirdiler. Peygamber efendimiz, (Bir gn gelir namaz, onu dier gnahlardan alkoyar) buyurdu. Aradan ok zaman gemedi. O gen gnahlarna tevbe etti, iyi hl sahibi oldu. Bu bakmdan namaz doru klmaldr! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamette kulun ilk sorguya ekilecei ibadet, namazdr. Namaz dzgn ise, dier amelleri kabul edilir. Namaz dzgn deilse, hibir ameli kabul edilmez.) [Taberani] (Allah tel buyuruyor ki, "Sz veriyorum ki, namazlarn vaktinde, doru olarak klana azap etmem, onu sorgu-suale ekmeden Cennete koyarm") [Hkim] (Namaz doru klann, aatan yapraklarn dkld gibi gnahlar dklr.) [. Ahmed] Doru klnan namaz, btn ktlklerden uzaklatrr. Yani insan namaz doru klarsa, dine tam uymu olur. Dine tam uyan da, hi bir ktl ilemez, ayrca dinimizin emrettii iyi ileri yapmaya alr. Namaz gibi ok nemli bir ibadet iin yatp kalkmak tabiri kullanlmamaldr!

Kalbim temiz, sen kalbe bak demek


Sual: Baz kimseler hi ibadet etmedii ve her eit gnah iledii halde, (Benim kalbim temizdir, sen kalbe bak) diyorlar. Namaz klmayann kalbi temiz olur mu? 17

www.dinimizislam.com CEVAP nce kalb ile yrein tarifini yapalm! Kalb, gsmzn sol tarafndaki et paras deildir. Buna, yrek denir. Yrek, hayvanlarda da bulunur. Kalb, yrekte bulunan bir kuvvettir. Grlmez. Ampulde bulunan elektrik cereyan gibidir. Buna, kalb veya gnl diyoruz. Gnl, insanlarda bulunur. Hayvanlarda bulunmaz. Bedendeki btn aza, kalbin emrindedir. His uzuvlarmzn duyduklar btn bilgiler kalbde toplanr. nanmak, sevmek, korkmak kalbin iidir. tikad eden, yani iman eden ve kfir olan, kalbdir. Gzel, iyi ahlakn ve kt huylarn yeri kalbdir. Kalbi temizlemek iin riyazet ve mcahede lazmdr. Riyazet, nefsin arzularn yapmamaktr. Nefsimiz, haramlar, mekruhlar arzu eder. Bunlardan kamak lazmdr. Mcahede, nefsin istemedii eyleri yapmak demektir. Nefsimiz, iyilik ve ibadet yapmak istemez. yilik ve ibadet ederek kalbi temizlemelidir! Allah tel, dinleri, Peygamberleri, kalbi temizlemek iin gnderdi. Kalbi temiz olan, dinimizin emirlerine uyar, yasak ettiklerinden kaar. Kalbi kt olan kimse, slamiyetten kaar. Dinimizin emirlerini gericilik, tutuculuk olarak kabul eder. Dine uymamay da ilericilik, uygarlk, zgrlk olarak bilir. Namaz klmayan ve kendisine farz olan dier ibadetleri yapmayan kimsenin kalbi temiz olmaz. Gnah ileyenlerin kalbi temiz olmaz. Gnah kalbi karartr. Zaten namaz klmamak en byk gnahlardan biridir. Hatta namaz klmayana kfir diyen limler bile olmutur. Namaz klmayann, iki ienin kalbi ok kararm demektir. Her trl rezaleti ileyip de, sen kalbe bak demek, dinsizlerin veya din cahillerinin szdr. Bir yazar, kitabnda, bir fsk verken, "ok iki ierdi. arab hamamn kurnasna koyar, oradan ierdi; fakat tertemiz, prl prl bir kalbi vard" diyor. Allah tel ve Peygamber efendimiz, namaz klmayann ve iki ienin kalbi temiz olmaz buyururken, cahil yazar, byle sylemekle Allah ve Resulullah yalanc karmaya alyor. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bir kimse, gnah iledii zaman kalbinde siyah bir nokta hsl olur. Eer tevbe ederse, o leke silinir. Tevbe etmeyip tekrar gnah ilerse, o leke byr ve kalbin tamamn kaplar, kalb, kapkara olur.) [Hariti] mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah telnn emirlerini yapmamak kalbin bozuk olmasndandr. Kalbin bozuk olmas, dine tam inanmamaktr. mann alameti, dinin emirlerini seve seve yapmaktr. [Namaz klmayp gnah ileyenin, (Benim kalbim temiz, sen kalbe bak) demesinin ne kadar cahilce bir sz olduu buradan da anlalr.] Kalb, sevgi yeridir. Sevgi bulunmayan Kalb lm demektir. Kalbde, ya dnya sevgisi veya Allah sevgisi bulunur. Allah anarak, ibadet yaparak, kalbden dnya sevgisi karlnca, kalb temiz olur. Bu temiz kalbe, Allah sevgisi, kendiliinden dolar. Gnah ileyince, kalb kararr, hastalanr, dnya sevgisi yerleir ve Allah sevgisi gider. Kalbin bu hali, bir ieye benzer. Su 18

www.dinimizislam.com doldurunca, havas kar. Suyu boaltnca, hava kendiliinden dolar. Bir bardaktaki hava kmadka iine su girmez. ine su koyunca da, bu suyu karmadan baka ey koyulmaz. Kalb de bardak gibidir. Kalbi Allah sevgisiyle doldurmak iin, baka her eyi temizlemek lazmdr. Bir kalbde iki veya daha fazla sevgi bulunamaz. Kuran- kerimde, (Allah, insann iinde iki kalb yaratmamtr) buyuruluyor. (Ahzab 4) Nefs-i emmare, dine inanmaz. Bunun iin, nefsi, tezkiye etmek, ktlklerden temizlemek ve faziletlerle doldurmak gerekir. ems suresinde (Nefsini tezkiye eden [ktlklerden temizleyip faziletlerle dolduran] kurtuldu. Nefsini gnahta, dalalette brakan zarar etti) buyuruldu. (ems 9 10) Hadika kitabnda buyuruluyor ki: Haram ileyenlerin, sen kalbime bak, kalbim temiz demeleri yanltr. Kendini ve Mslmanlar aldatmaktr. Ancak dinin emir ve yasaklarna uyann kalbi temiz olur. Peygamber efendimiz, (Gnaha devam edenlerin zamanla kalbi mhrlenir. O, artk sevap ileyemez olur) buyuruyor. (Bezzar) (La ilahe illallah) kelimesini ok sylemek, kalbi temizlemekte ok tesirlidir. Her gn, belli miktar okumak iyi olur. Abdestli ve abdestsiz sylenebilir. (1/14) Rabbimizin gazabn sndrmek iin (La ilahe illallah Muhammedn Resulullah) gzel kelimesinden daha faydal bir ey yoktur. Bu gzel kelime, Cehenneme gtren gazab sndrnce, daha kk olan baka gazaplarn elbette sndrr. Bu gzel kelime, Kyamet iin ayrlm olan 99 rahmet hazinesinin anahtardr. Kfr karanlklarn, irk pisliklerini temizlemek iin, bu gzel kelimeden daha kuvvetli, hibir yardmc yoktur. Bir kimse, bu kelimeye inannca, imann zerresi hsl olur. (2/37) Allah anmann, La ilahe illallah demenin faydal olabilmesi iin dinimize uymak arttr. Farzlar ve snnetleri yapmak ve haramlardan ve phelilerden saknmak lazmdr. (1/190) Kalbin Allah teldan baka eyleri sevmesi onu karartr, paslandrr. Bu pas temizlemek lazmdr. Temizleyicilerin en iyisi snnet-i seniyyeye uymaktr. Snnet-i seniyyeye uymak, nefsin kalbi karartan isteklerini yok eder.

Her ktln tek ilac


Sual: Bir arkada namaz kld halde iki ve dier ktlkleri brakmyor. Bu nasl oluyor? CEVAP Doru klnan namaz her trl ktlkten alkoyar. (Ankebut 45) Ktlkten alkoymayan namaz doru klnmyor demektir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Bir kiinin namaz, kendini faha ve mnkerden [her trl ktlkten] 19

www.dinimizislam.com alkoyamyorsa, Allahtan uzakl artar.) [Taberani] O halde yaplacak i, namaz doru klmaya almaktr. Namaz doru klabilmek iin nce itikadn dzgn olmas arttr. Daha sonra dier artlar gelir. Gusln ve abdestin doru olmas lazmdr. Bu artlara riayet eden, mutlaka her trl ktl brakr. Ktlerle gezmek bile ok zararldr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kt arkada, demirci kr gibidir. flenince, ate kvlcmlar seni yakmazsa da, kokusu seni rahatsz eder.) [Buhari] (yi arkada, gzel koku satan gibidir. Sana koku srmese de, yannda bulunduun mddete gzel kokusundan faydalanrsn.) [Mslim]

ki ve namaz
Sual: Kocam ikili iken namaz klyor. Namaz kabul olur mu? Oru da tutuyor. kiyle orucunu at da oluyor. Namaz da orucu da boa m gidiyor? CEVAP Gnah ayr, ibadet ayrdr. Yani gnah ileyen kimsenin de ibadetleri sahih olur. Namaz borcundan, oru borcundan kurtulur. Ayrca, doru klnan namaz insan ktlklerden, gnahlardan alkoyar. Ahirette niin namaz klmadn, oru tutmadn diye sorguya ekilmez. Niye iki itin diye sorguya ekilir. ki ienin kld namazlar sahih olur, fakat kabul olmaz. Kabul olmaz demek, sahih olmaz demek deildir. Sahih ve ihlsl olan her ibadetin sevab olur. Namaz borcundan kurtulur; fakat namazdan hsl olan byk sevablarn hepsine kavuamaz demektir. Ak gezen kadnn namaz da byledir. Namaz borcundan kurtulur, namaz klmakla hsl olacak byk sevablarn hepsine kavuamaz, yani sevab az olur. Bu sadece iki ien, ak gezen iin deil, her eit gnah ileyen iin de byledir. Yalan syleyen, gybet eden, laf tayan kimsenin de namazlarnn sevablar azalr.

Namaz klmayan
Sual: Mecusinin biri Ramazan aynda ocuuna darda yemek yedirtmiyor, Mslmanlara saygl davranyor ve son nefeste imanla lyor. Dini yazlarda ise namaz klmayan Mslmann imanla lmesinin zor olduu, yani imannn tehlikede olduu yazyor. O Mslmanken bile kfir lebiliyor da, kfir nasl Mslman lebilir? CEVAP slamiyet insanlardan iki ey ister. Birincisi ne bildirilmise hepsine olduu gibi iman etmek. kincisi bu iman ettiklerine hrmet edip, sayg gstermek, hepsini beenmek. Bunlar imanla ilgilidir. Yapp yapmamak ise gnah ve sevab ile ilgilidir. Bahsettiiniz rnekte stelik bir mecusinin yani atee tapann oruca, Mslmanlarn ibadetine hrmeti, saygs, onun Mslman olmasna vesile olabilir ki olmutur da. Buna benzer olaylar ok olmutur. 20

www.dinimizislam.com Fakat bir Mslmann senelerce namaz klmamas, dier haramlar ilemesi, bunlar yapt veya yapmad iin deil, iman ettii hususlara saygy, hrmeti azaltaca, hatta yok edebilecei iin kfre dme tehlikesi ok fazladr. Namaz dinin direidir buyuruluyor. Namaz insan elbette ktlklerden alkoyar buyuruluyor. Kendisini koruyucu namaz niyaz yok. stelik laf olsun diye, gevezelikle saygy hrmeti kaybedenler ise oktur. Bu yzden, ikisi ok farkldr. Birbirine kartrmamak lazmdr. Kfir bir kelime-i ahadet sylerse hemen Mslman olur, btn gnahlar affolur, fakat namaz klmayan Mslman, yukarda aklamaya altmz sebepler yznden tehlikededir.

Doru klnan namaz


Sual: Doru klnan namazn her trl ktl nledii bildiriliyor. Namaz nasl klarsak doru klm oluruz? CEVAP Namazn doru olmas iin unlar gereklidir: 1- Dzgn iman sahibi yani Ehl-i snnet itikadnda olmak gerekir. tikatta bozukluk varsa, namaz ve hibir ibadeti kabul olmaz. Onun iin her Mslman Ehl-i snnet itikadn renmeli. 2- Haramlardan saknmal. Haram yiyenin, haram ileyenin namaz kabul olmaz. Yani sadece namaz borcu denir, hirette niye namaz klmadn diye sorulmaz, ama sevabndan mahrum kalr. 3- Namazn farzlarna, vaciblerine, snnetlerine ve mstehablarna riayet etmeli. Namaz mekruh veya ifsat edecek eylerden saknmal. 4- Her zaman namaz cemaatle klmaya gayret etmeli. 5- Namaz vakti girince, hemen klmaya almal, geciktirip mekruh vakte brakmamal. 6- Gusl ve abdest doru alnmazsa, klnan namaz da doru olmaz. Alnan gusl ve abdest sahih deilse, namaz da sahih olmaz. 7- Gusl ve abdestin farzlarna, snnetlerine ve mstehablarna uyulmaz, mekruhlarndan ve mfsitlerinden kalmazsa, byle alnm gusl ve abdestle klnan namaz, doru klnm namaz olmaz. Farz ve mfsitlerine uyulmazsa, namaz zaten hi sahih olmaz. Mesela kaplama veya dolgu dii olan, Maliki veya afii mezhebini taklit etmezse gusl sahih olmaz. Gusl sahih olmaynca namaz da sahih olmaz. 8- Namaz surelerini doru okuyabilmeli. Doru okunmazsa namaz sahih olmaz. Bir insan, namaz kld hlde, ktlklerden kurtulamyorsa, namaz doru klmad anlalr.

21

www.dinimizislam.com

Namaz klmak kime zor gelir


Sual: Mslman olmak isteyen gayrimslimler, (Mslman oluruz; ama gnde be kere namaz klmak, ylda bir ay oru tutarak a kalmak ve daha baka emirler bize g geldii iin Mslman olmuyoruz) diyorlar. badet etmek niin g gelir? CEVAP Mslman olana ibadetler g gelmez. Mslman olsalar byle eyler sylemezler. mam- Rabbani hazretleri, Mektubatnda buyuruyor ki: Allah tel, kullarna yapabilecekleri eyleri emretmitir. G yetiremeyecei ileri emretmemitir. nsanlar zayf yaratt iin, kolaylk gstermitir. Kuran- kerimde mealen buyuruyor ki: (Allah, size hafif, kolay emretmek istedi, nk insan, zayf yaratlmtr.) [Nisa 28] Namaz, oru kolaydr. Zekt iin de maln tamamnn deil, krkta birinin verilmesini emretmitir. Dinin dier emirlerine dikkatle ve insafla baklrsa, bu kolaylklar grlr. Bununla beraber ibadet etmenin g geldii kimseler yok deildir. badetlerin zor gelmesi, Allah telnn dman olan nefstendir. Namaz klmak ve dier ibadetleri yapmak, ancak mminlere kolay gelir. Kalbi kararmlara zor gelir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Bu din [inanp ibadet etmek] mriklere g gelir.) [ura 13] ([Her eit gnahtan ekinmek, oru tutmak ve dier ibadetleri yapmak iin] Sabrederek ve namaz klarak Allahtan yardm isteyiniz. Sabr ve namaz, yalnz Allahtan korkan mminlerden bakalarna zor gelir.) [Bekara 45] Namaz klmamak, imanszlktan veya iman zayflndan ileri gelir. mann kuvvetli olmasnn alameti, dinimizin emirlerine severek, kolaylkla uymaktr. Bedeni hasta olana baz ileri yapmak g geldii gibi, kalbi ve ruhu hasta olana da ibadet etmek g gelir. (1/191,289) Kalbi temizlemek iin, iman edip, Allah telnn nimetlerine kretmek gerekir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allaha iman edip, nimetlerine krederseniz, size niin azap etsin?) [Nisa 147] Allaha kretmek, Ona inanp, emir ve yasaklarna riayet etmekle olur. (3/41)

Mnafn namaz
Sual: Mnafk da namaz klar m? CEVAP Mnafk, Mslman grnen kfir demektir. Kfir namaz klmaz, ama namaz klyor grnr. Mnafklarla ilgili hadis-i erifler: (Mnafklar Kur'an renirler ve Kur'anla ilim ehliyle mcadele ederler.) [Taberani] 22

www.dinimizislam.com (Mnafklar ikindi namazn akama doru klarlar.) [Hakim] (Mnafklarla bizim aramzdaki eman namazdr.) [Hakim] (Namaz aikre oldu, kabul ettiler [yle grndler] Zekat gizli oldu vermediler.) [Bezzar] (Yats ve sabah namazna mnafk devam edemez.) [Hakim] (Bizimle mnafklar arasndaki alamet, yats ve sabah namazlarna gelmektir. Mnafklar her zaman bunu yapamazlar.) [Said bin Mansur]

badetin nemi
Sual: Be vakit namaz klmak, baz kimselere neden g geliyor? Namaz klmak neden nemlidir? CEVAP Be vakit namaz klmak, kalbi hasta olanlara g gelir. ok namaz klmakla kalbde Allah sevgisi hsl olur. Allah sevgisi zamanla kalbi doldurur. Saadetlerin en by, kalbe Allah sevgisini yerletirmektir. Haramla, mekruhla, malayani ile megul olanlarn, geici olan dnya nimetlerine ve lezzetlerine kavumay dnenlerin kalblerinde Allah sevgisi azalr, zamanla hi kalmaz. nsan bu felaketten kurtaran en kuvvetli ila, namaz doru klmaktr. Bunun iin, Allah tel, sonsuz merhametinden dolay, her gn bir vakit deil, be vakit namaz klmay emretmitir. Allah telnn bu emri, insanlara sknt vermek iin deil, onlar kalb hastalndan kurtarmak iindir. Alt bir ii yapmayp brakann o iteki kabiliyeti azald gibi, Allah tely dnmek ve Ona yaplan kr azaldka, Ona giden yoldan uzaklalr. Hlbuki her gn muntazam yaplan ibadet, Allah telnn doru yolunda istikrarl ekilde ilerlemek demektir. Her Mslmann, Allah tely ok hatrlamas, kalbine Allah sevgisini yerletirmesi lazmdr. Kalb, Beytullah yani Allahn evidir. Bir eve sahibi sokulmazsa, eve de, sahibine de, dmanlk edilmi olur. Be vakit namaz, insan bu felaketten kurtarmaktadr. Dnya ilerine, dnyann geici zevklerine dalarak, Allah unutan insana, namaz, Rabbini hatrlatmaktadr.

Her zikir namaz deildir


Sual: Bazlar, (Kuran der ki: (Beni zikir iin / beni anmak iin namaz kl. Taha 14), (Allah ok zikredin / ok ann. Ahzab 41) Namaz zikirdir yani Allah anmadr. Bir kimse, plak da olsa, hayzl da olsa, cnp de olsa, Allah anma olan temel e dmez. Hibir ey, hibir durum namaza engel olamaz) diyorlar. Namaz iin abdeste ve gusle ihtiya yok mu denmek isteniyor? CEVAP Mslman byle iddiada bulunamaz, ancak mnafk veya misyoner bulunabilir. Allah an da nasl anarsan an, plak, hayzl ve cnp olmak fark etmez 23

www.dinimizislam.com denildiine gre, namaza inanlmad anlalyor. Maksat ise dini bozmaktr. Evet, namaz Allah anmaktr ama her Allah anma ii namaz deildir. Bunun iin, (Allah anmak iin gusle, abdeste ihtiya olmadna gre, namaz da Allah anmaktr, namaz iin de gusle, abdeste ihtiya yoktur) demek, sinsi bir ekilde dini bozmaya almak demektir. Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde namaz klmak iin gerekli artlar bildirilmitir. Her durumda namaz klnamaz. Namaz iin, 1- Hadesten taharet, 2- Necasetten taharet, 3- Setri avret, 4- Vakit, 5- Niyet, 6- stikbali kble art vardr. Ayrca namaz iinde de artlar vardr. 1- Hadesten taharet art: Cnp olann ve hayz bitenin gusletmesi, su yoksa teyemmm etmesi, abdestsiz olann da abdest almas arttr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Cnpken, gusledene kadar namaza yaklamayn.) [Nisa 43] (Ey iman edenler, namaza kalktnz zaman yzlerinizi, ellerinizi dirseklerinize kadar ykayn, balarnz meshedip, topuklara kadar ayaklarnz ykayn. Eer cnp oldunuz ise, gusledin.) [Maide 6] Hadesle ilgili ok hadis-i erif vardr. Bazlar yledir: (Abdestsiz klnan namaz sahih olmaz.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Ebu Davud] (Hadesten temizlenmeden [abdestsiz, guslsz] klnan namaz Allah tel kabul etmez.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Dua rahmetin, abdest namazn, namaz da Cennetin anahtardr.) [Deylemi] (Kadn hayzl iken namaz brakr, hayz bittikten sonra zr kan devam ederse ykanr, namazn klar, orucunu da tutar. Fakat her namaz vakti girince abdest alr.) [Darimi] (Lohusa kadn krk gn getii halde, kan devam ederse, zrl saylr, ykanr ve namaza devam eder. Kan devam ederse, her namaz vakti abdest alr.) [Hkim] (Gusl, abdesti nesh etmitir.) [Beyheki] (Yani gusl abdesti ile namaz klnr, tekrar abdest almak gerekmez.) (Cebrail aleyhisselam, ilk vahyi getirince, abdesti ve namaz retti.) [Dare Kutni] (Namaz klarken abdesti bozulan, burnunu tutup namazdan ksn.) [bni Mace] (Gren burnu kanad zannetsin, suizanna sebep olmasn.] (ki melek birinin kabrine gelip, ona iddetli bir darbe vurdular. Kabir atele doldu. Adam bayld. Aylnca, meleklere, Neden bana vurdunuz dedi. Melekler, Sen temiz olmadn halde namaz kldn ve mazlm birine imknn varken yardm etmedin dediler.) [Taberani] 2- Necasetten taharet: Namaz klacak olann, elbisesinin ve namaz klacak yerin temiz olmas 24

www.dinimizislam.com arttr. (Hindiye) Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Elbisen de temiz olsun.) [Mddessir 4] 3- Setri avret: Erkeklerin diz ile gbek aralarn, kadnlarn el ve yz hari her yerini namazda rtmeleri farzdr. (Redd-l-muhtar) Bir yet-i kerime meali yledir: ([Namaz klarken] Her secde ediinizde ziynetli [temiz, sevilen, gzel] elbiselerinizi giyiniz.) [Araf 31] 4- Vakit: Namaz vakti girmeden klnmaz. Vaktin girmesi arttr. (Halebi) Bir yet meali yledir: (Namaz, mminlere belli vakitlerde farz klnd.) [Nisa 103] 5- Niyet: Namaz klacana niyet etmek de arttr. (Drer) Bir hadis-i erif meali yledir: (Niyetsiz ibadet makbul olmaz.) [Deylemi] 6- stikbali kble: Bir yet meali yledir: (Yzn mescid-i haram tarafna dn. Siz de nerede bulunursanz bulunun, yznz o tarafa dndrn.) [Bekara 144] Bu deliller aka gsteriyor ki, namazn dndaki ve iindeki artlara riayet etmeden klnan namaz sahih olmaz.

Salt ne demektir?
Sual: Namaz klmayan baz kimseler, (Namaz, salt yani duadr. Tanry iten anp selamlamaktr. Bunun da bir ekli, belli bir saati, zaman dilimi, yeri, kural yoktur. nsan, istedii vakit, istedii dilde, istedii ekilde, istedii yerde dua edebilir. imdi klnan be vakit namaz, gereklere aykrdr) diyorlar. Peygamber efendimiz, be vakit namaz klmad m, namaz klnmasn emretmedi mi? CEVAP Bu tr iddialar, Peygamber efendimize inanmayanlarn, dinimizi ykmak isteyenlerin, eitli maskeler altnda asl kimliklerini gizleyerek gndeme getirdikleri iddialardr. Hibir ilmi deeri yoktur. Peygamber efendimiz, namaz farz olduktan sonra, be vakit namaz klp, farz olduunu bildirdi. Eshab- kiram ve ondan sonra gelenler hep be vakit namaz klmlardr. Resulullah, h Kuran- kerimi anlayamad m? Salt kelimesini anlayamad m? H, be vakit namaz klmas yanl olsayd, Allah tel vahiy gnderip dzeltmez miydi? Cebrail aleyhisselam, gelip, be vakit namazn vakitlerini, kln eklini ve 25

www.dinimizislam.com dier btn hususlar bizzat tatbiki olarak retti. Peygamber efendimiz de, (Namaz benim kldm gibi kln) buyurdu. (Buhari) Bir yet-i kerime meali yledir: (Namaz, mminlere belli vakitlerde farz klnd.) [Nisa 103] Demek ki, namaz klmann belli vakitleri vardr. Asr- saadetten bugne kadar, camiler, mescidler namaz klmak iin yaplmtr. Dier namazlar evde de klnabilir ama, Cuma namaznn, camide cemaatle klnmas gerekir. Be vakit namazn da, geerli bir mazeret olmadka, camide cemaatle klnmas emredilmitir. Camilerin, mescitlerin, namaz klnmas iin yaplmasn, Allah tel emretmitir. Bir ayet-i kerime meali yledir: (Allahn mescitlerini ancak Allaha ve ahiret gnne iman eden, namaz klan, zekt veren ve Allahtan bakasndan korkmayan kimseler imar eder.) [Tevbe 18] Kuran- kerimde geen salt kelimesi, namaz deil de dua demek olsayd, belli zaman ve yeri olmasayd, Allah tel mescit yaplmasn Kuran- kerimde bildirir miydi?

Salt kelimesinin manalar


Sual: Hadis kitabndaki bir hadisin tercmesinde, (Bana ilk salt edecek yani namazm klacak olan Allahtr) ifadesi geiyor. Allah namaz m klar? CEVAP Bu yanllk, salt kelimesinin yanl tercme edilmesinden kaynaklanyor. Salt kelimesi, dua, istifar, rahmet gibi anlamlara gelir. Istlahta ise salt, bildiimiz namaz anlamna gelir. Salt kelimesi her zaman dua veya her zaman namaz diye tercme edilirse yanl olur. Cmledeki yerine gre mana verilir. Bir yet-i kerime meali: (Allah ve melekleri, Resule salt ediyor. Ey iman edenler, siz de salt edin.) [Ahzab 56] Burada salt, Allahn rahmet, meleklerin istifar, mminlerin ise, dua etmesi anlamndadr. Sualdeki, (Bana salt edecek olan Allahtr) demek, (Bana rahmet edecek olan Allahtr) demektir. Ondan sonra mminler, salt- selam ederler. Her dilde olduu gibi, Trkede de bir kelimenin eitli manalar olur. Cmleye gre anlam deiir. Mesela yz kelimesinin birka anlam vardr. Birka rnek verelim: 1- Denizde yz! 2- Ona yz verme! 3- Bana yz lira ver! 4- Ne gzel yz bu... 5- Koyunun derisini yz! 6- Ban keskin yz... 26

www.dinimizislam.com 7- Kuman yz de, astar da gzeldir. 8- Yorgann ve yastn yzn deitirdik. 9- Ne yzle geldin bize? 10- Size gelmeye yzm yok. 11- Binann arka yz boyand. 12- Adamda hi yz yok. 13- Bu yzden uzun yazmak zorunda kaldk. Ayrca deyimlerde de yz kelimesi pek ok gemektedir. Bazlarn bildirelim: 1- Yze duramamak, 2- Yz kzarmak, 3- Yznden kan damlamak, 4- Yzne gzne bulatrmak, 5- Yzne kan gelmek, 6- Yzn kara karmak, 7- Yzn aartmak, 8- Onun yz suyu hrmetine, 9- Yz verince astar istemek, 10- Suunu yzne vurmak, 11- Yz kzartmak, 12- Yznden okumak, 13- Yz gz almak, 14- Yzne glmek, 15- Yzne arpmak, 16- Yzn ekitmek, 17- Yz glmek, 18- Yzne duramamak, 19- Yzne hasret kalmak, 20- Yz yumuak olmak. Kuran- kerimde de el, yz, gz ifadeleri geer. Bunlara tek mana verilirse, byk yanllklara sebebiyet verir. Vehhabiler, kelimenin dier manalarna bakmadan, Allahn eli, yz var diyerek kfre girmilerdir.

Namaz be vakittir
Sual: Namaz be vakit deil mi? Niye veya alt vakit diyenler kyor? CEVAP Peygamber efendimiz bize namazn be vakit olduunu bildirdi. Senelerce be vakit kld. Artk baka delil aramak gerekmez. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Namaz, mminlere belli vakitlerde farz klnd.) [Nisa 103] Nisa suresinin 103. yetinde, (Namaz, belli vakitlerde farz klnd) 27

www.dinimizislam.com buyurulup, ayrca, be vaktin hepsi de dier yetlerde bildirildii halde, Be vakit namaz ifadesinin gemeyii, kutuplarda ve buralara yakn yerlerde, be vaktin tamamnn teayyn etmemesindendir. (Nimet-i slam) sra suresinin, (Gnein kaymas anndan, gecenin kararmasna kadar ve sabah vakti namaz kl) mealindeki 78. yet-i kerimenin aslnda geen, (Dlk- ems) le ve ikindi, (Gasak-l leyl) akam ve yats namaz, (Fecr) de sabah namazdr. (Beydavi) Kaf suresinin, (Gnein douundan ve batndan nce ve gece Rabbini tesbih et) mealindeki 39. ve 40. yet-i kerimesindeki, gnein douundan nceki sabah namaz, gnein batndan nceki le ve ikindi namaz, geceki de akam ve yats namazdr. (Beydavi) bni Abbas hazretleri, (Kuran- kerimde be vakit namaz bildiren yet hangisi) diye sual edildiinde, u mealdeki yet-i kerimeyi okudu: (Akama girerken, sabaha ererken, gndzn sonunda ve le vaktinde Allah tenzih edin!) [Rum 17,18] (Akama girerken)den maksat, akam ve yats namaz, (sabaha ererken)deki sabah namaz, gndzn sonundaki, ikindi namaz, ledeki de, le namazdr. (Celaleyn) Nur suresinin 58. yet-i kerimesinde, (salt- fecr = sabah namaz) ve (salt- i = yats namaz) ifadesi aka gemektedir. Peygamber efendimiz, Bekara suresindeki, (Namazlar ve vusta namazn kln) mealindeki 238. yet-i kerimeyi aklarken, (Vusta namaz ikindi namazdr) buyurdu. (. Ahmed) Bu yet-i kerimede, (Namazlar ve orta namaz [ikindi namazn] kln) buyuruluyor. Arabi gramere gre, namazlar [salevat] denince, ikiden fazla namaz anlalr. nk iki namaz demek iin, salevat [namazlar] deil, salteyn [iki namaz] denilir. Vusta [orta] namaz ikindi namaz olduuna gre, ikindi hari, teki namazlarn says iki olamaz, ikiden fazla olmas gerekir. de olamaz; nk VUSTA NAMAZI hari 4,6 gibi ift sayl olmal ki, orta namaz [ikindi namaz] tam ortada olabilsin. Yani ortadaki namaz ikindi olduuna gre, ondan nce iki namaz, ondan sonra da iki namaz bulunduu meydana kar. Dier yetlerdeki namaz vakitleri de dikkate alnnca, namaz vakitlerinin be olduunda hi phe kalmaz. (Gndzn iki tarafnda, gecenin de yakn saatlerinde dosdoru namaz kl. nk gzellikler ktlkleri [gnahlar] giderir. Bu, iyi dnenlere bir ttr.) [Hud 114] Gndzn iki tarafndaki namazlar sabah, le, ikindi; gecenin yakn saatlerindeki namazlar da akam ve yats namazlardr. (Medrik) Burada Hasenat = Gzelliklerden murat be vakit namazdr. (Medrik, Beydavi) Kitap ve Snnetten sonraki delil cmadr. Peygamber efendimiz, Eshab- kiram ve onlardan sonra bugne kadar gelen btn limler, be vakit namaz 28

www.dinimizislam.com klm, bu hususta kesin bir icma hsl olmutur. slam limleri de, be vakit namazn nasl klnacan kitaplara yazmlar, bylece Kyas- fukaha ile de namazn be vakit olduu sabit olmutur.

ki vakit yeter mi?


Sual: Bir yerde yle bir hadis okudum: (Mehur slam limlerinden mam Ahmed b. Hanbel ve Ebu Davudun rivayetlerine gre be vakit namaz klmaya vakit olmadn syleyip Bana yle bir ey emret ki yaptm zaman yeterli olsun diyen Fudaleye Hazret-i Muhammed sabah ve ikindi namazlarna devam etmesini, iki vakti klmasnn ona yeterli olacan sylemitir.) Yukarda bildirilen hadis doru mu? CEVAP Byle bir ifadeye rastlamadk. Uydurma olma ihtimali vardr; nk slam limleri Hazret-i Muhammed demez. Bunu genelde yabanclar syler. Ayrca bu ifade, aada bildirilen sahih hadislerin hepsine aykrdr. Bir vakit namaz kasten terk etmek ok byk gnahtr. Byle bir hadis varsa eer, bu olay be vakit namaz farz olmadan nce vuku bulmu olabilir; nk Miracdan nce, yalnz sabah ve ikindi namaz vard. Hac, namazdan on yl sonra farz oldu. Mesela u hadis-i erifte, hacdan hi bahsedilmiyor: Salar dank biri [belki de slamiyeti renmek iin] gelip, Resulullaha sordu: (- Ya Resulallah slam nedir? - Gnde be vakit namaz klmaktr. - Beten fazla deil mi? - Hayr, nafile klmak isteyen klabilir. Bir de ylda bir ay ramazan orucu vardr. - Bundan baka, oru yok mu? - Nafile olarak tutmak isteyen tutabilir. Bir de zengin iin malnn zekt vardr. - Bundan fazlas var mdr? - steyen nafile olarak sadaka verebilir. - Vallahi ne fazla, ne de bundan noksan yaparm. - Bunlar yapan kurtulua erer.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai] Yahut srf o sylenen ahsa ait zel bir durumdur, namaza alana kadar ona yle denmi olabilir; nk o zaman din yeni geldii iin, zel olaylar olabiliyordu. Mesela buna benzer bir olay yle idi: Bir gen, (Ya Resulallah, yalan, zina ve ikiyi brakamyorum. Ne buyurursunuz?) dedi. Resulullah efendimiz, (Yalan benim iin brak) buyurdu. O gen, kabul edip gitti. Daha sonra, dier iki gnah ilemek isteyince, (Bu gnahlar ileyip Resulullahn karsna knca, "ilemedim" desem yalan olur. Eer iledim dersem, beni cezalandrr) diye dnd. Dier iki gnahtan da vazgeti. Namazn be vakit olduuna dair hadis-i eriflerden bazlar yledir: 29

www.dinimizislam.com (slam be ey [temel] zerine kuruldu: 1- Allaha ve Muhammed aleyhisselamn Onun resul olduuna inanmak, 2- Her gn be vakit namaz klmak, 3- Senede bir kere malnn krkta birini Mslman olan fakirlere zekt vermek, 4- Ramazan- erif aynda her gn oru tutmak, 5- Mekkeye giderek, mrnde bir kere hac etmek.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Nesai] (Be vakit namaz klann hli, evinin nnden akan suda be defa ykanan kimse gibidir. Nasl byle bir kimse kirden temizlenirse namaz klan da kk gnahlardan yle temizlenir.) [Buhari, Mslim, .Ahmed, Beyheki, Darimi, Taberani] (Hazret-i Cebrail inip, bana imamlk yapt ve kendisi ile birlikte be vakit namaz kldm ve be vakit namazla emrolundum.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai] (Farz olduuna inanp, rk, scud, abdest ve vakitlerine riayet ederek be vakit farz namaza devam edene Cennet vacib, Cehennem haram olur.) [Taberani] (Be vakit namaz, ilk tekbire yetierek krk gn cemaatle klana Cennet vacibdir.) [Ebu Yala] (Allahtan korkun, be vakit namaz kln, [Ramazan aynda] oru tutun, mallarnzn zektn, isteyerek verin, mirinize itaat edin, bylece Rabbinizin Cennetine girin.) [Tirmizi] (Allah iin ibadetinizi ihlsl yapn. Be vakit namaz kln, gnl holuu ile malnzn zektn verin, Ramazan orucunu tutun, Hacca gidin, bylece Rabbinizin Cennetine girersiniz.) [Taberani] (Allah telnn ilk farz kld ey be vakit namazdr. lk ortadan kalkacak olan da yine be vakit namazdr. lk sorgu da be vakit namazdan olacaktr.) [Hkim] (Kyamette herkes korku iinde iken korkmayan grup insandan biri, srf Allah rzas iin, her gn be vakit namaza aran mezzindir.) [Taberani] (Allah tel be vakit namaz emretti. Gzel abdest alp, bunlar vaktinde klan, rk ve huularn tamam yapan affedeceine sz verdi. Bunlar yapmayan iin sz vermedi. Onu dilerse affeder, dilerse azap eder.) [Ebu Davud, bni Mace, Nesai, .Malik, .Ahmed] (Be vakit namaz, gzelce klan iin kyamette nur, delil ve kurtulu olur.) [bni Nasr] (Allah tel buyurdu ki: Be vakit namaz farz kldm. artlarna uyarak, vaktinde klan Cennete koyacama sz verdim. Klmayana verilmi bir szm yoktur.) [bni Mace, Ebu Davud] 30

www.dinimizislam.com (Be vakit namaz ve Cuma namaz, gelecek Cumaya kadar ve Ramazan orucu, gelecek Ramazana kadar yaplan gnahlara kefarettir. Byk gnah ilemekten saknanlarn kk gnahlarnn affna sebep olur.) [Mslim, .Ahmed] (Mirac gecesi, 50 vakit namaz farz oldu. Sonra be vakte indirildi.) [Buhari, Mslim, .Ahmed] (Allah tel buyurdu ki: Bende sz ve hkm asla deitirilmez. Bu be vakit namaz karlnda elli vakit namaz sevab vardr.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Nesai] (Bir kadn, be vakit namaz klar, orucunu tutar, kendini yabanclardan korur ve kocasna itaat ederse, Cennete istedii kapdan girer.) [bni Hibban] (Be vakit namaz terk eden, Allah telnn hfz ve emanndan mahrum olur.) [bni Mace] (Herkes bozulunca, be vakit namaz cemaatle klana her gn yz ehid sevab yazlr.) [.Nasr] (Be vakit namaz cemaatle klan, Srat kprsn imek gibi geer.) [Taberani] (Be vakit namaz klan, Ramazan orucunu tutan, zekt veren ve byk gnahlardan saknan herkese, kyamette, Cennetin sekiz kaps alr. Diledii kapdan girer.) [Hkim] (Be vakit namazlardan sonra yaplan dua kabul olur.) [Buhari] (Be vakit namaza devam edin, nk kk gnahlara kefaret olur.) [Taberani] (Kitab ehli olan bir kavme vazifeli olarak gittiin zaman, nce, Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammedin Allahn Resul olduuna ehadet etmeye davet et. Bunu kabul ederlerse, Allahn gnde be vakit namaz farz kldn haber ver. Bunu da kabul ederlerse, Allahn kendilerine zenginlerinden alnp fakirlerine verilen bir sadakay [zekat] farz kldn syle.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud] (Be vakit namaz klan, Ramazan orucunu tutan, zektn veren ve yedi byk gnahtan kaan kimseye, Cennetin btn kaplar alp, Selamet ve emniyet iinde gir denilir.) [Nesai]

vakit klmak
Sual: Abduhu biri, (Kuranda be vakit ifadesi gemez, ama Peygamber, hayat boyunca be vakit namaz klmtr. Bu bakmdan 5 vakit namaz klmak su saylmad gibi vakit klmak da caizdir) diyor. Bu kimse, Resulullahn Kurana aykr olarak m be vakit kldn sylemek istiyor? CEVAP Kuran- kerimde 5 vakit namaz bildirilmemi de, Resulullah efendimiz kendiliinden mi 5 vakit kld? Bir hadis-i erifte yle buyuruyor: (Miraca ktm gece, be vakit namazla emrolundum.) [Buhari, 31

www.dinimizislam.com Mslim] H Resulullah efendimiz, (Be vakit namazla emrolundum) diye yalan m sylyor? Din dman istediini syleyebilir, zaten maksad dini bozmak ve ykmak; ama bir Mslmana, bunlarla dostluk kurmak, szlerine itibar etmek hi yakr m? Dinini, din dmanlarnn u veya bu maske altnda yazd kitaplardan renmek, hi uygun olur mu?

Elli vakit namaz


Sual: Miracda elli vakit namaz farz klnnca, Hazret-i Musann, Peygamberimize, (Rabbinden vakit saysnn azaltmasn iste) demesi zerine pazarlkla, elli vakit be vakte indiriliyor. Allah, insanlara neyin zor geleceini bilmiyor mu da, Hazret-i Musann teklifinden sonra, namaz be vakte indiriliyor? CEVAP Pazarlk laf ok irkindir. Allah tel elbette olmu ve olacak her eyi bilir. Mesela biri hastalansa, iyilemek iin dua etse, Allah tel da duasn kabul edip ifa verse, (Allah tel iyilemek istediini bilmiyor mu, duaya ne lzum var?) denemez. Dua, iyilemesi iin bir sebeptir. Her eyi bir sebeple yaratmak Allah telnn detidir. Burada da, be vakit namaz farz klmasna, Musa aleyhisselamn bildirmesini sebep klmtr. Bylece, ezeldeki takdir yerini bulmu ve be vakit namaz farz klnmtr.

En byk gnah
Sual: Namaz klmak ibadet yani sevap olduuna gre, sevab her gn ilemek yerine, msait olduum zamanlar veya emekli olunca klsam ne mahzuru vardr? Orucu da, her yl belli ayda deil, emekli olunca hepsini tutsam ne mahzuru olur? Sonuta bunlarn hesabn ben vereceime gre, sevab ilemeyi geciktirmem veya hi ilememem niye gnah oluyor ki? CEVAP Namaz klmayan ok kimse, namaz klmay, sadece sevab zannediyor. Namaz klmamak, en byk gnahlardan biridir. ki imekten de daha byk gnahtr. hak mezhepte, namaz kasten brakann cezas lmdr. Bu ceza, namazn nemini gstermektedir. Emekli olunca, namazlarn ve orularn kazalarn dese bile, geciktirdii iin haram ilemi olur. Bir de, bir ibadeti zamannda yapmakla, kazasn demek arasnda sevab bakmndan dalar kadar fark vardr. Bir hadis-i erif meali: (Ramazanda bir gn oru tutmayan, onun yerine btn yl oru tutsa, Ramazandaki o bir gnk sevaba kavuamaz.) [Tirmizi] Namaz da oru gibi vakitli ibadettir. Vaktinde klmak gerekir. Bir vakit namaz kazaya brakmak, ok byk gnahtr. Kaza edilse bile gnah 32

www.dinimizislam.com affolmaz. Ayrca tevbe etmek gerekir. Emekli olunca, kazalarn deyebilen sadece azaptan kurtulur; ama namazdan ve orutan hsl olacak byk sevaba kavuamaz. Kurban kesmeyip kazasn yapan, yani deerini sonra veren kimse de, sadece azaptan kurtulur, kurban kesme sevabna kavuamaz. Namaz, kazaya brakmak byk gnah olduu gibi, kazasn geciktirmek de byk gnahtr. Bu byk gnah, kaza klacak kadar zaman geince, bir misli artar. Kaza etmeyi geciktirince de, tevbe etmek farz olur. (Hesabn ben vereceim) demek de ok yanltr. Hi namaz klmayan hatta iman etmeyen kimse de, nasl olsa hesabn ben vereceim diyebilir. ki ien de ayn eyi syleyebilir, dier gnahlar yapan da oru tutmayan da ayn eyi syleyebilir. Netice zarar kendine olur. Allah telnn emirlerini zamannda yapmak ve yasak ettiklerinden de, her zaman kamak gerekir.

Namaz brakp balamak


Sual: Halk arasnda, (Namaza balayp brakmak, sonra tekrar balayp tekrar brakmak, hi klmamaktan daha byk gnah olur. Braktktan sonra tekrar balamak gnah olur) deniyor. Brakma ihtimali olan kimsenin hi namaza balamamas daha m iyidir? CEVAP Daha ktdr. Tekrar gnah ilerim diye tevbe etmemekten de ktdr. Bir kab, nasl olsa tekrar kirlenecek diye ykamayp kirli brakmaya benzer. (Braknca yeniden balamak gnahtr) sz ok yanltr. Braknca tekrar balamak farzdr, byk sevabdr. Gnah olan namaza balamak deil, namaz kasten brakmaktr. Namaz klmamak dier amelleri de, olumsuz ynden etkiler. Bir hadis-i erif meali yledir: (Kasten [mazeretsiz] namaz klmayann dier amellerini Allah tel kabul etmez. Tevbe edinceye kadar Allahn himayesinden de uzak olur.) [sfehani] mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Kyamette nce, namazdan sorulacaktr. Namaz doruysa, dierlerinin hesab, Allah telnn yardmyla kolay geecektir. (2/67)

Namaz klmayann iyilikleri


Sual: (Namaz klmayann hibir iyiliine sevab verilmez ve haram ileyenin ibadetleri kabul olmaz) deniyor. Allah iyiliklerimizi niye zayi ediyor ki? CEVAP Allah tel iyilikleri zayi etmez. Kimseye hakszlk etmez. Namaz klmamak en byk gnahlardan biridir. Yani namaz klmamak haramdr. (Haram ileyenin ibadeti kabul olmaz) demek, o ibadet iin bildirilen byk sevablara kavuamaz, yani sevablarnn hepsini muhafaza edemez; nk gnahlar bu sevaplar azaltr demektir. Yoksa hi sevab alamaz demek 33

www.dinimizislam.com deildir. Her ibadetten sevab alnr; ama ilenen haramlar sevablar alp gtrr. Diyelim ki, oru tutana 70 birim sevap veriliyorsa, iki iene de 70 birim gnah yazlyorsa, orucunu ikiyle aan 70 sevab kazanrken, iki iince 70 gnah yklenir ve sevabsz kalr. Eer oru tutmasaydk, iki gnah art olarak kalacakt. Orucun, iki gnahnn affna sebep olmas yetmez mi? Gnah ileyenlerin de ibadetlerini aksatmamalar gerekir. Baka gnahlar da ilemise sevablar eksilere iner. Namaz klmamak bin birim gnah ise, ne kadar ok iyilik ve ibadet edersek edelim, bin birimi bulamayz. Nafile ibadetler farzlarn yannda denizde damla bile olmad iin, yaplmayan farzlarn gnahlar bu iyilikleri alr gtrr, insan hi iyilik etmemi duruma der. te, (yiliklerine sevab verilmez veya haram ileyenin ibadetleri kabul olmaz) bu demektir. (Kaza namaz olann nafile namazlar kabul olmaz) demek de byledir. Farz tehir edip nafileyle megul olunca, farz tehir etme gnah, nafile namazn sevabndan fazla olduu iin nafile namazlar boa gitmi olur. Yoksa nafile namaz kld iin elbette sevab alr; fakat zarar krndan pek ok olur. nk farzn yannda nafileler, denizde damla bile deildir. Yukardaki bilgiler, itikad dzgn olan yani ehl-i snnet itikadndaki mslmanlar iindir. Ehl-i snnet itikadnda olmayana bidat ehli denir. Bunun yapt ibadetleri sahih olup da, bortan, azabndan kurtulursa da, vaat edilmi olan sevablarna kavuamaz. Ahirette, dnyada yapm olduu iyiliklerin, hayrat ve hasenatnn karlna kavuamaz. (Cennet Yolu lmihali) Kfirlerin ve bidat sahibi olanlarn, hayrlar reddedilip, erleri iin de ceza grrler. (Cevab Veremedi)

Namazn farzlar
Sual: Namazn farzlar nelerdir? CEVAP Namazn farzlar 12dir. Bunlarn alts iinde, alts dndadr. Dndaki farzlara art denir. Namazn iindeki farzlara rkn denir.[ Baz limler, iftitah tekbirinin, namazn dnda olduunu sylemilerdir. Bunlara gre, namazn artlar 7, rknleri ise 5 olmaktadr.] A- Namazn dndaki farzlar: 1- Hadesten taharet: Abdestsiz olann abdest almas, cnp veya hayzl ve nifasl olann gusletmesidir. 2- Necasetten taharet: Namaz klann, vcudunu, elbisesini ve namaz klaca yeri, necasetten yani dinimizde pis saylan eylerden temizlemesidir. 3- Setr-i avret: Avret yerini rtmek demektir. Namaz klarken amas veya her zaman 34

www.dinimizislam.com bakasna gstermesi ve bakasnn da bakmas haram olan yerlerine (Avret mahalli) denir. Erkein avret yeri, gbeinden dizi altna kadardr. Kadnlarn ise, yz ve ellerinden baka her yeri avrettir. 4- stikbal-i kble: Namaz klarken kbleye dnmektir. 5- Vakit: Namaz, vaktinde klmaktr. 6- Niyet: Namaza dururken kalb ile niyet etmektir. Yalnz az ile sylemeye niyet denmez. Namaza niyet etmek demek, ismini, vaktini, kbleyi, cemaatle klnyorsa imama uymay, kalbden geirmek demektir. Niyet, balama tekbiri sylenirken yaplr. B- Namazn iindeki farzlar: 1- ftitah tekbiri: Namaza balarken Allah ekber demektir. Baka kelime sylemekle, tekbir alnm olmaz. 2- Kyam: Namazda ayakta durmaktr. Ayakta duramayan hasta, oturur. Oturarak klamayan yatarak ima ile klar. 3- Kraat: Namazda, Kur'an- kerimden sure veya yet okumaktr. 4- Rku: Ayakta okuma bittikten sonra, eilip elleri dize koymaktr. 5- Secde: Rkudan sonra yere kapanmaktr. 6- Kde-i hre [son oturu]: Son rekatta Ettehyyaty okuyacak kadar oturmaktr. Sual: Abdestim yok zann, fazla olmasna ramen; yine de, namaz kldm. Daha sonra, abdestimin olduunu kesin olarak hatrladm. Abdestli olarak kldm bu namaz sahih oldu mu? CEVAP Abdestsiz olduunu sanarak namaz klp, sonra abdestinin olduunu hatrlayann namazn tekrar klmas gerekir. Kbleyi tespit etmeden, vaktin girdiini bilmeden de, namaza durulmaz.

Namazda kalbden okumak


Sual: Namazda, dudaklarn hi oynatmadan, kalbden okumak da caiz olur mu? CEVAP Hayr, Hanefide caiz olmaz. Namazn farzlarndan biri de, kraattir. Kraat, kendisi iitecek kadar sesli okumaya denir. Kendi iitmezse, o kraat olmaz. Byle klnan namaz, sahih olmaz. ok kimse, bunu bilmedikleri iin, dillerini oynatmadan, okuduklarn duymadan namaz klyorlar. Namazlar sahih 35

www.dinimizislam.com olmuyor.

Kraat farzdr
Sual: Namazda kraat farzn yerine getirmek iin, Fatiha ile bir zamm- sure mi okunur? CEVAP Hayr. Kraat Kuran okumak demektir. Fatiha veya zamm- sureden biri okununca, kraat farz yerine gelmi olur. Fatiha ve zamm- sure okumak vacibdir. Dier mezheplerdeyse, Fatiha okumak farz, zamm- sure okumak snnettir. Sual: Hasta olduu iin veya aza koyduu ilatan dolay namazda sure ve dualar okuyamayan, ne yapar? CEVAP Byle sebeplerle okuyamayan, okumadan klar. (Haleb-yi kebir)

ftitah tekbiri
Sual: ftitah tekbiri ne zaman sylenir? Eller kulaa kaldrlmadan nce mi, yoksa kulaa kaldrdktan sonra m? CEVAP Namaza balarken, eller tekbirden nce kaldrlr. Esah olan budur. Hidayede de byle bildirilmitir. (F. Hindiyye) Eller kulaklara kaldrldktan sonra tekbir alnr. (Drr-l-muhtar) Eller tekbirden nce kaldrlr sz, mam- azam ve mam- Muhammedin kavlidir. Bahr ve Nehrde de, Hidayedeki gibi bildirilmitir. Evla olan, bu kavildir. (Redd-l-muhtar) Bu ifadelerin aklamas ise yledir: Eller kulaa kaldrldktan sonra tekbir alnr. Yani eller, kulaktan ayrlrken (Allah ekber) demeye balanp, gbek altna balanrken bitirilir. (S. Ebediyye)

Rk ve secde farzdr
Sual: Rkda ve secdede ne kadar durmak farzdr? CEVAP Rk iin belini emek, secde iin alnn yere koymak farzdr. Buralarda bir veya kere (Sbhnallah) diyecek kadar durmak vacibdir.

Gusl ve abdest
Sual: Abdest almak ve gusletmek, bal bana birer farz mdr? CEVAP kisi de namazn artdr, yani namaza bal farzlardr. Namazn artlarndan birisi, hadesten taharettir. Bu da, cnp olann gusletmesi, abdesti olmayann abdest almas demektir. Namaz klan ve klmayan herkesin, bir namaz vaktini cnp geirmesi, byk gnah olur. Cnp olunca, hemen gusletmek iyi olursa da; mesela le ezanndan sonra cnp olann, le namazn klmamsa, ikindi vaktine, 36

www.dinimizislam.com leyi klacak kadar zaman kalncaya kadar, gusl geciktirmesi caizdir. Daha fazla geciktirmesi haram olaca iin, hemen gusletmesi farz olur.

Nafile namazda kyam


Sual: Nafile namazlarda da kyam farz mdr? CEVAP Kyam, farz ve vacib namazlarda ve bunlar kaza ederken farzdr. Nafile namazlarda farz deildir. Bunun iin, be vakit namazn snnetleri de dhil, nafile namazlar, ayakta klmaya gc yeterken, oturarak klmak, her zaman ve her yerde caizdir. (Nimet-i slam) Nafileleri zrsz oturarak klmak caizdir. Yalnz sabah namaznn snneti ayakta klnr. Nafileleri oturarak klana, sevabn yars verilir. (Merak-l-felah) Kazas olan kimse, snnetleri klarken kazaya da niyet edince, farz namazlarda kyam farz olduu iin oturarak klamaz.

Namazda kraat
Sual: Namazda kendi iitecek kadar okumak farz mdr? CEVAP mezhepte, kendi iitecek kadar sesli okumak farzdr. Mlikde farz deil, mstehabdr. (slam Ahlak)

Kendi isteiyle namazdan kmak


Sual: Sabah namaznn farzn klarken, gne domasndan korkup, salli barikleri okumadan selam verenin namaz sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur. Kendi isteiyle namazdan kmak, mam- azama gre farz, mameyne gre ise farz deildir. Bir kimse, namazn sonunda teehhd miktar oturduktan sonra, kasten namaza aykr bir i yapsa, mesela glse, konusa, yiyip ise, szbirliiyle namaz tamam olur. Fakat elde olmadan abdesti bozulsa mameyn'e gre namaz tamam olmu olur. mam azama gre ise, hemen abdest alp kendi isteiyle namazdan kmas gerekir, aksi takdirde namaz btl olur. Bir kimse, son oturuta teehhd miktar oturduktan sonra, namazdan kmadan nce namaz vakti ksa, mesela gne dosa veya baka bir namaz vakti girse, mameyn'e gre, namaz tamamdr. mam- azama gre ise, namaza kendi isteiyle son vermedii iin bozulmu olur. Bu iki kavilden hangisinin mftabih olduunda farkl kaviller vardr. (Haleb) htiya olunca mameynin kavliyle amel edilirse, namaz sahih olur.

Namazda tertip farzdr


Sual: (Namazda tertip, yani srayla klmak farzdr. Unutulan bir rkn sonradan yaplrsa secde-i sehv ile namaz kurtulur) deniyor. S. Ebediyyede, (Farz klarken, son rektta oturmayp ayaa kalkarsa, secdeye inince hatrlad ise, farz namaz, nafile ekline dner) deniyor. Farz olan son oturu geciktirilerek yaplmtr, farz gecikince niye namaz nafile oluyor? 37

www.dinimizislam.com Secde-i sehv yaplsa da yine farz yerine gelmez mi? CEVAP Secde-i sehvle yerine gelmez. nk farz olan son oturu terk edilmi oluyor. Farz terk edilince secde-i sehv kurtarmaz. Klnan namaz nafile olur.

Oturma sresi
Sual: lmihalde, (Son oturuta Ettehyyaty okuyacak kadar oturmak farzdr) deniyor. Kimi Ettehyyat'y hzl okur, kimi yava okur. Bunun bir ls yok mudur? CEVAP ls o kiinin kendi okuduu sredir. Ka dakikada okuyorsa o kadardr. Yahut normal artlarda bir kimse ne kadar zamanda okuyabiliyorsa, hzl okumakla yava okumann ortalamas ne ise o esas alnr.

Kraat unutulsa
Sual: Bir kimse, kraati yani Ftiha ile zamm- sreyi unutup rka gitse, secdeye giderken hatrlasa secde-i sehv ile kurtulur mu? CEVAP Kraat farzdr. Secde-i sehv ile tamamlanmaz. Ftiha veya zamm sreden biri unutulsa idi, secde-i sehv ile namaz tamamlanrd. kisi de okunmaynca farz terk edilmi olur. Secdeye giderken dorulup Ftiha ve zamm sreyi okur, rku tekrar yapar, namazda tertip, yani sraya riayet etmek farz olduu iin, nce yapt rk geersiz olur. Namaz sonunda da secde-i sehv yapar. (Hindiyye)

Necasetten taharet
Necasetin ne kadar namaza manidir?
Sual: Necasetten taharet ne demektir? CEVAP Bedende, elbisede ve namaz klacak yerde necaset, pislik bulunmamaktr. Ba rts, balk, sark, mest ve naln da elbiseden saylr. Boyuna sarl atknn sarkan ksm, namaz klan ile birlikte hareket ettii iin elbise saylr ve buras temiz olmazsa, namaz kabul olmaz. Yaygnn, bast ve ban koyduu yeri temiz olunca, baka yerinde necaset bulunursa, namaz kabul olunur; nk yayg, atk gibi bedene bitiik deildir. Fakat kapal ie iinde, idrar tayann namaz caiz olmaz; nk ie bevlin [idrarn] meydana geldii yer deildir. [Bundan anlalyor ki, cebinde kapal alkol iesi veya kapal kutudaki kanl mendil, necis bez varken namaz klmak caiz deildir.] ki ayan bast ve secde ettii yerin temiz olmas lazmdr. Necaset stne rtl bez, cam, naylon stnde namaz kabul olur. Secdede etekleri kuru necasete deerse, zarar olmaz. Deride, elbisede, namaz klnan yerde, (dirhem miktar) veya daha ok 38

www.dinimizislam.com kaba necaset yok ise, namaz kabul olur ise de, dirhem miktar bulunursa, tahrimen mekruh olur ve ykamak vacip olur. Dirhemden ok ise, ykamak farz olur. Az ise snnettir. arabn damlasn da ykamak farzdr. mameyne [imam Ebu Yusuf ve imam- Muhammede] gre ve dier mezhepte kaba necasetlerin hepsinin zerresini bile ykamak farzdr. Malikide iki kavil var, birinci kavilde zerresini temizlemek farz, teki kavilde ise, necaseti temizlemek snnettir. Necaset miktar, bulat zaman deil, namaza dururken olan miktardr. Dirhem miktar, kat necasetlerde, bir miskal, yani drt gram ve seksen santigram arlktr. Akc necasetlerde, ak el ayasndaki suyun yz genilii kadar yzeydir. Bir miskalden az olan kat necaset elbisenin, avu iinden daha geni yzne yaylnca namaza mani olmuyor. Necaset iki trldr: 1- Kaba necaset: nsandan knca, abdest veya gusle sebep olan her ey, eti yenmeyen hayvanlarn, (yarasa hari) ve yavrularnn yzlm, dabalanmam derisi, eti, pislii ve bevli, insann ve btn hayvanlarn kan ve arap, le, domuz eti ve kmes hayvanlarnn pislii ve yk hayvanlarnn, koyun ve keinin necasetleri, galiz, yani kabadr. 2- Hafif necaset: Hafif olan necasetlerden, bir uzva ve elbisenin bir ksmna bulanca, bu ksm veya uzvun drtte biri kadar namaza zarar vermez. Eti yenen drt ayakl hayvanlarn bevli ve eti yenmeyen kularn pislii hafiftir. Gvercin, sere ve benzerleri gibi eti yenen kularn pislii temizdir. arabn, imbiklenmesi ile elde edilen rak ve ispirto kaba necaset olup, iilmesi arap gibi haramdr. Namaz klarken, kan, ispirto ve alkoll ikiler, elbiseden ve deriden ykanp temizlenmelidir. Umakla temiz olmaz. Bunlar bulunan ie ve benzerleri cepten karlmaldr.

Drt mezhebe gre necaset


Sual: Dier hak mezheplerimize gre necasetin hkmleri nasldr? CEVAP Necasetin az da mezhepte namaza manidir. Bedende, elbisede ve namaz klacak yerde az da olsa necaset bulunmamaldr. Hanefide ise, ok az necasetle namaz klmak mekruhtur. Malikinin bir kavlinde ise, necaset ok olsa da namaza mani deildir. Meni, mezi ve idrardan sonra kan vedi, Hanefi ve Malikide kaba necasettir. afiide yalnz meni, Hanbelide ise, de temizdir.

El ayas
Sual: Akc necasette el ayasndaki suyun yzeyi genilii, el ayasnn ortasndaki ukurlukta durabilecek su yzeyi midir? CEVAP Evet.

Necis yerlerin toplam


39

www.dinimizislam.com Sual: zerimizde ve elbisemizin eitli yerlerine sv necaset damlam olsa, bunlarn toplam m esastr, yoksa bir yere bulaan m esas alnr? CEVAP Toplam esas alnr. (S. Ebediyye)

Necaset olan yerde namaz


Sual: Kilisede, hamamda ve necis olma ihtimali olan yerde namaz klmak caiz midir? CEVAP st ak necasete ve kabre kar namaz klmak mekruhtur. Necis olma ihtimali olan yerlerde, mesela hamam iinde ve kilisede klmak mekruh olup, ykayp temizleyerek klmak mekruh olmaz. Baka yer bulunamazsa, kilisede de klmak caiz olur. Namazdan sonra hemen kmaldr; nk kilisede, eytanlar toplanr. Kilisedeki kfr alametleri boaltlrsa, namaz klmak mekruh olmaz. (Redd-l-muhtar)

Necasete kar namaz


Sual: Necasetli boyayla boyanm duvara kar namaz klnr m? CEVAP Evet, klnr.

Taharetten kalan yalk


Sual: Taharetten arta kalan yalk amarmza bulayor. Temizlemek gerekir mi? afiide nasldr? CEVAP Taharetten yani istincadan arta kalan yalk temizdir, namaza mani deildir. afiide de byledir. Hatta afii mezhebinde, istincadan sonra necaset kalsa affedilir. Halbuki afiide az bir necaset namaza mani olduu halde, taharetten sonra arta kalan necaset affedilmitir. Taharetten arta kalan yal kurulamak mstehabdr. Bez veya tuvalet kd yoksa el ile kurulanr.

Bulaan meni
Sual: amara bulanca meni ile namaz klnabilir mi? CEVAP amara az bularsa mahzuru olmaz. Kuruyunca ufalanrsa yine mahzuru olmaz.

Hanbelide necaset
Sual: Hanbeli'de necasetin hkm, afiideki gibi midir? CEVAP Evet, afii gibidir, az necasetle de namaz sahih olmaz. Malikide ise, ok da olsa affediliyor. Necaseti temizlemede bir harac varsa, Maliki mezhebi taklit edilir.

ok necaset bulaan
Sual: Hemoroid sebebiyle Malikiyi taklit eden, kan akarken veya 40

www.dinimizislam.com elbisesine fazla kan bulam iken namaz klsa, caiz olur mu? CEVAP Evet; nk temizlemek zordur.

zerimize srayan idrar


Sual: Tuvalette bizim haberimiz olmadan zerimize idrar srarsa, aldmz abdest geerli saylr m? CEVAP drarn abdeste zarar olmaz. ok olursa namaza zarar olur. Maliki mezhebi taklit edilince bilinmeden ok idrar da olsa namaza zarar olmaz.

Namaz dnda
Sual: Namazda idrarl, kanl elbise giymek caiz olmad gibi, namaz dnda da giymek caiz deil mi? CEVAP Namaz dnda da, zaruretsiz necis yani pis elbise giymek mekruhtur.

Alkoll boyaya kar namaz


Sual: inde alkol bulunan yal boyayla badana yapmak caiz olur mu? Bu duvara kar namaz klnr m? CEVAP Caizdir, namaz klnr. Necasete kar namaz klnmaz; fakat necaset bulam bir eye kar klmak, caiz olur.

arabn damlas
Sual: Namaz klabilmek iin, kaba necasetin ne kadarn ykamak farzdr? CEVAP Deride, elbisede, namaz klnan yerde, dirhem miktar [4.8 gram] kat necaset bulunursa, tahrimen mekruh olur ve ykamak vacib olur. Sv necasetlerde ise bu miktar, ak el ayasndaki suyun genilii kadar yzeydir. Sv necaset bundan fazlaysa ve kat necaset de dirhemden oksa, ykamak farz olur. arabn ise, damlasn da ykamak farzdr.

Kat necaset miktar


Sual: Kat necasetin ne kadar namaz mani, ne kadar mani deildir? CEVAP Elbisede veya namaz klnan yerde, dirhem miktar [4.8 gram] veya daha ok kaba necaset yoksa, namaz sahih olursa da, dirhem miktar ise, tahrimen mekruhtur, ykamak vacibdir. Dirhemden azsa, ykamak snnettir. Dirhemden oksa, ykamak farzdr.

Necis olanlar ve olmayanlar


Sual: Kir, necis midir? Necasetli amarlar ykamakta say var mdr? CEVAP Necaset bulamam amarlar, kirden temizlemek iin ykanr. Kir, necis deildir. Bir defa ykansa da olur veya hi ykanmasa da yine necis deildir. 41

www.dinimizislam.com Necasetli amarlar ykamakta belli bir say yoktur. Bir defa ykaynca karsa kfidir. Necaset giderildikten sonra renk ve koku kalsa da, zarar olmaz. Scak su ile veya sabunlu, deterjanl su ile ykamak lazm gelmez.

Pis olmaz
Sual: Namaz klmayan baz kimseler temizlie riayet etmiyorlar. Tuvaletten knca, ellerini ykamyorlar. O ellerini evin eitli yerlerine sryorlar. Kapnn koluna dokunuyorlar. Ellerini sandalyeye, koltua sryorlar. Onlarn ellerini srdkleri yerlere dokununca elimiz pis olur mu? CEVAP Hayr, pis olmaz.

Zannetmekle necis olmaz


Sual: Yer necis zannediyoruz. Elimizde iki tane kt mendil var. Bunlar yere serip namaz klabilir miyiz? Serersek nereye sermeliyiz? CEVAP Zannetmekle yer necis olmu olmaz. Necis olduu bilinmiyorsa temiz kabul edilir. Kesin olarak yerin necis olduu biliniyorsa, baka temiz yer de yoksa, en azndan iki ayan baslan ve secde edilen yerin temiz olmas gerekir. Secde edilen mendil kk olsa bile, baka taraflar pis olsa da, namaz caiz olur. Ellerin ve dizlerin konduu yerin temiz olmas art deil diyen limler de oktur. Bu limlere gre, ayakla baslan ve secde edilen yer temiz olunca dier yerler necis de olsa namaz sahih olur.

Necaset grnmyorsa
Sual: Sk sk yurtdna kyorum. Otellerdeki halfleksler ok temiz duruyor, byle zerinde kaba necaset bulunmayan yerde namaz klmak caiz midir? CEVAP Caizdir. Secde yerine mendil gibi bir ey sermek iyi olur. Serilmesi art deildir.

Necis yerde yrmek


Sual: ocuklar bazen hallarn stne i yapyorlar. drarlar kuruyunca, abdest alp ya ayamzla bu hallara bassak ayamza necaset bulam olur mu? CEVAP Hayr necaset bulamaz.

Yellenince taharetlenmek
Sual: Yellendikten sonra taharetlenmek gerekir mi? amar ya ise ykamak gerekir mi? CEVAP Su ile taharetlendikten sonra oturak yeri henz ya iken yellenince yeniden taharetlenmek mendubdur yani iyidir; fakat oturak yeri kuruyken 42

www.dinimizislam.com yellenince, ykamak bidattir. Yellenmekle, ya amar necis olmaz, ykamak gerekmez.

ehidin kan
Sual: ehid, kanl elbisesiyle gmlyormu. Kan necis deil midir? Temiz saylan kan var mdr? CEVAP Kendi zerinde kaldka, ehidin kan temizdir. Yenilen et, karacier, yrek ve dalakta bulunup, akmayan kanlar ve balk da temizdir. Bit, pire ve tahtakurusu kanlar da necis deildir. Yani, bunlarn kan bulanca da, namaz klnabilir. (S. Ebediyye)

Mezi ve vedi
Sual: Mezi ve vedi, afiide de necis mi? CEVAP Evet. afiide sadece meni temizdir.

amur
Sual: amur necis midir? CEVAP amur necis deildir. Sokaktan srayan amurlar da namaza mani deildir.

Dklen deri
Sual: Gne derimi yakt. Soyulup dklen deriler necis mi? CEVAP Sinir ve kan olmad iin necis deildir.

arapla ykananlar
Sual: Baz Amerikan pipo ttnlerinin zerinde, arapla ykanmtr ifadesi geiyor. Byle ttnler necis midir? Bununla namaz klnr m? CEVAP arapla ykanmtr ifadesi varsa, pipo ttnleri necis olur. Bu pipo ttnler cepte iken namaz klnmaz. Byle bir ifade yoksa, necis saylmaz.

Uyuturucu otlar
Sual: Haram olan afyon gibi uyuturucu otlar, necis midir? Cebe konarak onunla namaz klnr m? CEVAP Necis deildir, temizdir. Namaz klarken cepte bulunmalar namazn shhatine mni olmaz. Uyuturucu kat maddelerin, akl giderecek kadar fazla miktarn kullanmak haramdr. lalarda az miktar kullanlmas gnah deildir.

Akmayan kanlar
Sual: Cier, dalak, yrek ve ette bulunup da akmayan kanlar stmze bulasa ykamadan namaz klnr m? CEVAP Bu kanlar necis deildir. (Merakl-felah) 43

www.dinimizislam.com

Etlerdeki kanlar
Sual: Kasabn kestii etlerden zerine srayanlar necis midir? Etlerin zerinde kan olduu halde, kyma yapmak caiz midir? CEVAP Dalak, cier ve etlerin zerinde bulunup akmayan kanlar temizdir. Kesilmi bir hayvann etindeki kanlar temizdir. Etleri keserken stmze srayanlar necistir. Sramayp et zerinde kalanlar temiz olduu iin, byle etleri kyma yapmakta mahzur yoktur.

Kanl dalak
Sual: Cebimizdeki kanl dalakla namaz klabilir miyiz? Dalaktaki kan necis mi? CEVAP Cier, dalak, yrek ve ette bulunup da akmayan kanlar necis deildir. Dalakla namaz klnabildii gibi, bu kanlar elbisemize de bulasa, elbiseyi necis etmez. (Merakl-felah)

Abdestte srayan su
Sual: Abdestten yere den suyun zerine basnca slanan orap necis olur mu? CEVAP Necis olmaz.

Kpek, necaset ve abdest


Sual: Hanefi ve afiide kpee dokunmak abdesti bozar m? Salyas ve kllar necis midir? CEVAP Hanefi mezhebinde, kpee dokunmak abdesti bozmaz. Kpein salyas necis, kllar temizdir. Suya girerek veya yamurdan slanan kpek silkinince, stmze srayan sular, necis olmaz. afii mezhebinde de, kpee dokunmak abdesti bozmaz. Kpein st ve kllar yaken dokunursa veya kpein salyas stmze bularsa, o yeri, biri amurlu su olmak zere, yedi kere temiz suyla ykamak gerekir.

Taharette kurulanmak
Sual: Taharetlendikten sonra kurulanmadan kalksak, yalk amarmza bulasa necis mi olur? CEVAP Hayr, necis olmaz. Bezle veya tuvalet kd ile kurulanmak mstehabdr, iyidir. Kurulanmasa da mahzuru olmaz. Bez yoksa, sadece elle de kurulanabilir.

Kedinin gezdii yerde


Sual: Kedinin gezdii yerde namaz klnr m? CEVAP Kedi temizdir. Gezdii yerde namaz klnr. 44

www.dinimizislam.com

Ylan ve domuz derisi


Sual: Ylan ve domuz derisi tabaklanmakla temiz olur mu? CEVAP Domuz ve ylan derisi, tabaklansa da temiz olmaz. Bu derilerden yaplm czdan, kemer, anta, elbiseyle namaz klnmaz. (Haleb, Hidaye, Hindiyye, Mizan-l-kbra, Mezahib-il Erbea, S. Ebediyye) Domuz, ylan, fare ve insan derisi tabaklanmakla temiz olmaz. (Redd-lmuhtar) Domuzun derisi tabaklanmakla temiz olmaz. (Nisab-l fkh, Tergib-s salt, Nimet-i slam, Byk slam lmihali) afiide, domuzdan baka kpek derisi de tabaklanmakla temiz olmaz. (Misbah-un-necat) Bir hkme limin birisi snnet, bir dieri de mekruh dese, mekruh kavli esas alnr. Ylan ve domuz derisine temiz diyen limler olsa bile, necis diyenlerinki esas alnr.

Gaz ya necis deildir


Sual: Ykadmz gaz bidonuna su koyduk. Suyun kokusu ve tad deiti. Bu suyla abdest alnabilir mi? CEVAP Gaz ya necis deildir, abdest alnr.

Ylan derisi
Sual: Ayakkabcym, gayrimslimlere ylan derisinden ayakkab yapmam caiz midir? CEVAP Caizdir. Namaz klan Mslmanlara yapmamal; nk ylan derisi necistir.

Kpein bast yer


Sual: Kpein dolap gezdii yerlerde namaz klnr m? CEVAP Kpein bast yerler necis olmaz. Hatta amura bassa, yine necis [pis] olmaz.

St emen ocuk
Sual: St emen ocuun kusmuu necis olur mu? CEVAP Evet, kaba necasettir. (S. Ebediyye)

Necaset nasl temizlenir?


Sual: Necaset nasl temizlenir? CEVAP Necaset, her temiz su ile, abdest ve gusl alnm su ile, sirke ve gl suyu gibi akc maylerle temizlenir. Abdestte, guslde kullanlan suya (mstamel 45

www.dinimizislam.com su) denir. Bu su temizdir; fakat hadesi temizleyici deildir. Yani, bununla necaset temizlenir; fakat abdest alnmaz ve gusl edilmez.

Tahmin edilen yer ykanr


Sual: Dven hayvan, budayn bir yerine idrarn yapsa, bu ksm tam bilinemeyip, tahmin edilen yeri ykamakla, bu buday temiz kabul edilir mi? CEVAP Evet. (Hadika)

Kar ile taharet


Sual: Kar ile taharet caiz mi? CEVAP Evet.

Silmekle temizlenmez
Sual: Saf alkol, kan ve idrar bulam teni silmek kfi midir? CEVAP Silmekle temizlenmez, ykamak gerekir.

kmayan kan
Sual: Abdest almadan zerimdeki elbisemde daha nce bulam kan lekesi grdm. Ykamaya altm fakat rengi kmad. Namaza mani midir? CEVAP Renginin kalmasnn nemi yok, kere ykamak yeterlidir. Namaza mani deildir.

Karda yrmek
Sual: Karda yrmekle ayakkablarn alt temizlenmi olur mu? CEVAP Karda ve karada [toprakta] yrmekle ayakkablar temizlenir. Mesela hep dada gezen obann ayakkabs temiz olur.

Necaset bulaan tahta


Sual: Necaset bulaan tahta, ykamakla temizlenmi olur mu? Onun stnde namaz klnabilir mi? Yoksa iine necaset girdii iin, hi temizlenmez mi? CEVAP Necaset bulaan tahta, ykamakla temiz olur. Temizlenince namaz da klnr. (Drer c.l, s.44; htiyar c.1, s.33)

Emip tkrmek
Sual: Su olmad iin, elime bulaan kan, birka defa emip tkrdm. Temiz oldu mu? CEVAP Evet, emip tkrmekle temiz olur. (htiyar)

Sirke ve st
Sual: Elime bulaan kan veya idrar, sirke veya stle temizlenir mi? CEVAP 46

www.dinimizislam.com Sirkeyle temizlenir. Stle temizlenmez

Necasetli ikembe
Sual: Necasetli ikembe nasl temizlenir? CEVAP Necasetli ikembe de, defa souk su ile ykannca temiz olur.

Elbise temizlemede
Sual: Temizleyicide, bizim elbisemiz, bakalarnn elbiseleriyle beraber ykanrken, necaset bulaabilir mi? CEVAP Bakalarnn elbiselerinden necaset bulama ihtimali olabilirse de, ihtimalle hkm verilmez, yani temiz kabul edilir.

Necis suyu temizlemek


Sual: Bir kovadaki suya kan veya idrar bulasa, temizlemek iin ne yapmak gerekir? CEVAP Necis suya, temiz su ilave edilip kova iindeki kadar su tanca, hepsi temiz olur. Taan su, necaset eseri grlmedike temizdir. Necis kova, doldurulur ve taarsa, necasetin eserinden [renk, koku, tat] biri grlmeyince su da, kova da temiz olur. (Redd-l-muhtar)

Yetmi kere el ykamak


Sual: Bulgaristandan gelen bir hoca, (Tuvalette, nce necaset tuvalet kdyla temizlenir, daha sonra su ile taharet alnr. Byle yaplmazsa, necaset bulaan el, 70 kere ykansa yine temizlenmez) diyor. Byle bir ey var m? CEVAP Tamamen uydurmadr. Genelde gayrimslimler byle yapyormu. Ktla necaseti temizleyip elini dokundurmadan su aktyorlarm. Bu hoca da, onlardan grm veya duymu olabilir. Necaset ktla temizlenmez. Necaset parmakla alnr, sonra parmak ykanr. Kalan necaset de temizlendikten sonra, tuvalet kdyla veya bezle kurulanmak iyi olur. Tuvaletten knca, eli sabunla falan ykamak da gerekmez. Normal suyla ykannca el necasetten temizlenmi olur.

ocuklar ve necaset
Sual: Bezinde necaset olan ocuu srta sarp namaz klmak caiz midir? CEVAP Necasetli ocuu, srta sararak namaza durunca, namaz sahih olmaz. Bu, cepte idrar iesi tamaya benzer; fakat ocuk, kendiliinden kucaa oturur, srta binerse, st necasetli de olsa, namaza mani olmaz. (Redd-l-muhtar)

afiide st ocuunun idrar


Sual: afii mezhebinde st ocuunun idrar necis midir? 47

www.dinimizislam.com CEVAP afiide st olann idrar hafif necasettir. Skarak veya kurutarak izale ettikten sonra, zerine su serpince, akmasa dahi, temiz olur. Olan stten baka bir ey, bir kere bile yerse veya iki yan geerse idrar kaba necaset olur. St emen kzn her zaman idrar necistir, su ile ykayarak temizlemek lazm olur.

St emen bebek
Sual: Yalnz st emen bebein idrar necis mi? CEVAP Hanefide necistir. afiide olannki necis deildir.

Elbise veya haldaki necaset


Sual: Temiz ve kirli amarlar beraber ykamakta mahzur var mdr? CEVAP drarl, kanl amarlar temiz amarlarla beraber ykamakta mahzur yoktur.

ocuk bezi ykanm leen


Sual: ocuk bezi ykanm naylon leende temiz amarlar ykamakta mahzur var mdr? CEVAP Mahzur yoktur.

Bir defa ykamak


Sual: Grlmeyen necasetler, mesela idrar, kan bulam amarlar, leende veya amar makinesinde ykanrken, bir defa ykamakla temizlendii zannedilirse kfi gelir mi? CEVAP Evet.

amar makinesi
Sual: Otomatik amar makinesi ile ykanan necis amarlar temiz olur mu? CEVAP Evet. Otomatik amar makineleri, ykamaktadr. el ile ykanandan daha iyi

Makinede ykarken
Sual: Ykarken, makinedeki su ve dier eya necis olur mu? CEVAP Hayr.

Temizlendiinde phe eden


Sual: Necasetli amarlarn temizlendiinde phe eden ne yapar? CEVAP 48

www.dinimizislam.com Temizlendiinde phe eden defa ykar ve her ykayta skar. Irmakta veya muslukta ykanan bir eyi skmak lazm deildir. (Halebi)

Hal ykamak
Sual: Byk olduu iin sklmayan hal gibi necaseti emen eya nasl ykanrsa temiz olur? CEVAP Her ykayta, su damlamas kesilinceye kadar beklenir. Byle defa ykaynca temizlenmi olur. Sklmas, fralanmas gerekmez.

Hal ykama makinesi


Sual: drarl hal, hal ykama makinesi ile ykannca temiz olur mu? CEVAP drarl bir halnn, hal ykama makinesi ile ksa faslalarla defa n yz, defa da arka yz ykanrsa temiz olur. stnde seccadesiz namaz klnr. Kir iin bir defa ykamak kfidir.

Elbisedeki necaset
Sual: Elbisenin bir yerine necaset bulasa, sonra da bu yeri bulamayan ne yapar? CEVAP Elbise veya vcudun bir yerine necaset bulasa, bu yeri bulamazsa, zannettii yeri ykasa temiz olur. Namazdan sonra meydana ksa namaz iade etmez. (Hadika)

Satn alnan elbiseyi ykamak


Sual: Satn alnan hazr elbiseyi, ykamadan giyip onunla namaz klmakta mahzur var mdr? CEVAP Eyada esas olan temizliktir. Necis olduu kesin olarak bilinmedike hepsi temiz kabul edilir. Hatta gayrimslimlerin elbiseleri de temiz kabul edilir. (Hadika)

Mestte necaset
Sual: Mestte namaza mani olacak necaset varsa ne yaplr? CEVAP Ykamak gerekir. Mestte namaza mani olacak necaset varsa, temizlemek farzdr. Mesh etmekle necaset temizlenmi olmaz.

Kuru temizleme
Sual: Necaset bula olmayan bir elbise ile, kanl ve idrarl bir elbise kuru temizlemede temizlenir mi ve tekileri kirletir mi? Yani kuru temizlemeciye verdiimiz necaset bulamam elbise ile namaz klabilir miyiz? CEVAP Kuru temizlemede sadece kirler temizlenir. Ykanmadka idrar ve kan temizlenmi olmaz. Fakat idrarl elbise dierlerini kirletmez. Yani kuru temizlemeciye verdiimiz necaset bulamam elbise ile namaz klmamzda 49

www.dinimizislam.com mahzur olmaz. Dinde zan ile hkm verilmez. Kfirlerin elbiselerine idrar ve arap bulam olma ihtimali kuvvetlidir. Buna ramen dinimiz, kfir elbisesini ykamadan, o elbise ile namaz klnabileceini bildiriyor. (Ebah erhi) Dinimizin emri byle iken, kuru temizlemeciye verilen temiz elbise ile namaz klnmayacan veya kesin bilgi olmadan gdalarn iinde, necis madde bulunduu iin yenmeyeceini sylemek halk huzursuzlua sevk edecei, fitneye sebep olaca iin gnahtr.

Temizleme imkn olmayan


Sual: Elbisesinin tamam necis olan, namazn karmamak iin plak m klar? CEVAP stnde namaza mani olacak kadar necaset bulunan kimse, temizlemesi mmkn deilse, o haliyle klar, plak klmaz. Hatta temizleme imkan olsa; fakat yabanclar bulunsa, temizlemeden namazn klar. nk bakalarnn yannda avret yerini amak yasak edilmitir. Necaseti temizlemek ise emredilmitir. Emir ile yasak bir araya gelince yasaa uyulur. (Merakl-felah) Malikiyi taklit ederek klarsa hi mahzuru olmaz.

Temiz elbisesi olmayan


Sual: Cezaevi hcresindeki bir mahkmun elbiseleri necis olsa, namazn nasl klar? CEVAP Temiz elbise bulamamak zarurettir. Zaruret halinde necasetli elbise ile namaz klnr. Eer Malikiyi taklit ederse de, Malikide necaset namaza mani olmad iin, namaz sahih olur.

Namazdan sonra grlen necaset


Sual: Namazdan sonra elbisemizde necaset grsek, namazmz iade etmemiz gerekir mi? CEVAP Necasetle klnan namaz sahih olmaz. Necaset olup da, bilmese sahih olur. Necaset olduunu namazdan sonra grse, kaza etmek gerekmez diyen limler de olmutur. Resulullah efendimiz, namaz iinde, nalnn karp namaza devam etti. Namazdan sonra, nalnn niin kardn soranlara (Cebrail aleyhisselam, nalnmn kirli olduunu haber verdii iin kardm) buyurdu ve namaz kaza etmedi. [Naln alt deri, st ak terlie benzer bir giyecektir.] Maliki mezhebi taklit edilerek klnrsa, namaz sahih olur.

Necis elbiseyle klan


Sual: Yatsy kldktan sonra vitri baka elbise ile klan, yatsy kld elbisenin necis olduunu grse, vitri de iade eder mi? CEVAP Evet. Ancak bu namazlar Malikiye gre kldm derse, iade etmesine lzum yok; nk bilmeden necis elbise ile klmtr. Kast olmad iin 50

www.dinimizislam.com Malikiyi taklit etmesi caiz olur.

Necis elbiseyle namaz


Sual: Namaz vakti kmak zereyken, temiz elbisesi olmayan ve temiz elbise de bulamayan kimse, namazn kazaya braksa gnah olur mu? CEVAP Namaz kazaya brakmak haramdr. Malikiyi taklit ederek necasetli elbiseyle klar. Malikide necaset namaza mani deildir. Unutup necis elbiseyle namaz klan kimse, sonra elbisesinin necis olduunu hatrlasa, kld namaz iade etmez, Malikiye gre kldm demesi yeter.

Alkol, kolonya ve parfm


Sual: Her alkol necis midir? CEVAP Haram ve necis olan sadece etil alkoldr. Dierlerinin kimyada da ad alkoldr. Onlar necis deildir. Namaz klarken etil alkol temizlemek gerekir.

Kolonya ve parfmler
Sual: Kolonya, tentrdiyot ve parfm gibi, alkoll karm srlm elbiseyle, namaz klmak caiz midir? CEVAP Caizdir. Alkol; ila, koku veya su gibi eylere bir menfaat iin kartrlnca, karm temiz olur. (. Ahlak) Demek ki alkol; kolonya, tentrdiyot ve parfm gibi maddelere, bir menfaat gayesiyle kartrld iin namaza mani olmuyor. Bir menfaat olmadan kartrlrsa, karmlar temiz olmaz. Mesela suyun iine alkol dkp onu elbiseye srsek, bu da karmdr diyerek, byle elbiseyle namaz klnmaz.

Alkoll merhem
Sual: Alkoll merhem namaza mani mi? CEVAP Hayr, mani deildir.

Kolonya temizdir
Sual: slam Ahlak kitabnda deniyor ki: 1- Suyla toprak kartrld zaman, bu ikisinden biri temizse, meydana gelen amur temiz olur ve bu kavil sahihtir. Fetva da byledir. 2- Bu fetvann zayf olduunu bildiren limler varsa da, harac olunca, zayf kaville amel olunur. 3- Necis olan sv, mesela ispirto, ila, koku [su veya toprak] gibi eylere [bir menfaat iin] kartrlnca, karm temiz olur. [Lakin ila iin olmayanlar imek haramdr.] Bunun iin, tentrdiyot ve kolonya, Hanefide temizdir. Bu ifadelerden, harac, sknt olmadan kolonya dklerek klnan namazn sahih olduunu anlyorum. Kolonya temiz dendiine gre, harac olmadan da 51

www.dinimizislam.com stmze dksek, onunla namaz klmann caiz olduu mu anlalyor? CEVAP Evet, yle olduu pek aktr. Burada iki ayr kavilden bahsediliyor: Birinci kavilde, (Karm temizdir, bu kavil sahihtir ve fetva da byledir) buyuruluyor. Fetva byledir denince artk mesele kalmamtr. 3. maddede, 1. maddedeki sahih olan fetvann aklamas yaplyor. Tentrdiyot ve kolonyann temiz olduu, bir de ila iin olan karmlarn da, yani iinde alkol bulunan ilalar kullanmann da caiz olduu aka bildiriliyor. kinci maddede, sahih olan ve fetva verilen kavle, baz limlerin zayf dedii bildiriliyor. Sahih kavli bildirdikten sonra, baz limler denince, bu kaville amel etmek lazm gelmedii anlalyor. Burada kolonya, tentrdiyot gibi karmlarn temiz olduunu bildiren kavil, zayf deil, sahih kavildir ve fetvann da byle verildii bildiriliyor. Zayf kavil diyerek, bunun aksini syleyip Mslmanlar sktrmak, caiz olmaz.

Parfm kullanann namaz


Sual: zerimizde parfm varken namaz olur mu? Birka defa sknca el ayasn geiyor miktar. CEVAP Ne kadar ok olursa olsun namaz sahih olur.

Hayvanlar ve necaset
Domuz ve ylan derisi Sual: Cepte ylan derisinden czdan ve fildii tarak varken namaz klmak caiz mi? CEVAP Domuz ve ylan derisi, dabalansa da temiz olmaz. Bu derilerden yaplm czdan, kemer, anta, elbise ile namaz klmamaldr! Domuz hari, her hayvan lnce kemii pis olmaz. Filin de kemii temizdir. (Halebi, Hidaye, Hindiyye, S. Ebediyye)

Domuz derisi
Sual: Bilmeden domuz derisi ile birka ay namaz kldm. Bu namazlarla ilgili bir ey yapmam gerekir mi? CEVAP Domuz derisi necistir, necasetle klnan namaz sahih olmaz. Ancak Maliki mezhebinde necaseti temizlemek farz deil, snnettir. Bu bakmdan, o namazlar Maliki mezhebine gre kldm denirse, namazlar sahih olur.

Ku pislii
Sual: Ku pislii bulaan elbise ile namaz klnr m? CEVAP Eti yenmeyen kularn pislii hafif necasettir. Hafif olan necaset, bir uzva ve elbisenin bir ksmna bulanca, bu ksmn veya uzvun drtte biri kadar 52

www.dinimizislam.com namaza zarar vermez. Gvercin ve sere gibi eti yenen kularn pislii temizdir, yani bu pislikle namaz klmak caizdir. Temizlenirse iyi olur.

Kedinin idrar
Sual: Kedinin idrar, vcuda dese, temiz mi? CEVAP Hayr. Sadece elbisede temizdir.

Cepteki haarat
Sual: Yenmeyen midye, istiridye, karides gibi haarat cebimizde iken, namaz klmak caiz midir? CEVAP Necis olmadklar iin, namaza mani olmaz.

Necaseti kere mi ykamal?


Sual: Necaseti temizlerken nelere dikkat edilmeli ve ykamada belli bir say var mdr? CEVAP Hanefide, necaset dirhem miktarndan fazlaysa, ykamak farzdr. Ykamakta adet yoktur. Temizleninceye kadar ykamal. Kat necaset, kemer, anta, mest, ayakkab zerinde olunca, ovmakla, silmekle temizlenir. Emici olmayan, dz parlak eyler, mesela cam, ayna, kemik, trnak, bak, yal boyal eya, vernikli eya zerindeki kat veya akc her necaseti, elle, toprakla veya baka eyle silip, bunun sfat, [rengi, kokusu ve tad] gidince temiz olur. Testi, anak ve bakr gibi, necaseti emmeyen eyleri ve muslukta ykanan her eyi skp kurutmak lazm deildir. Kurumu meniyi ovmakla, bulunduu yer ve deri temiz olur. Meni yasa, elbiseyi ve deriyi ykamak gerekir. arabn damlasn ykamak farzdr diyen limler de vardr. htiyata riayet etmeli. Her eyde asl olan, temizliktir. Necaset bulat kesin bilinmedike, zannetmekle necis denmez. Ehl-i kitabn kestii hayvan, aksi sabit olmadka, temiz kabul edilir. zm suyu temizdir, araba dnnce pis olur. arap, sirke olunca temiz olur. Eldeki, ok az necaseti de ykamak farzdr. Hanefide, kedi ve fare idrarnn elbiseden temizlenmesinde, harac [meakkat] olduu iin, dirhemden fazlas da affedilmitir. Necis boyayla boyanan kuma, kere ykannca temiz olur. drarl eya, leende, amar makinesinde, ayr sularla, temizlendii zannedilinceye kadar ykanr. Bir kere ykamakla temizlenirse, kfi olur. 53

www.dinimizislam.com Ykarken, dier eya necis olmaz. Vesveselinin kere ykamas ve hepsinde skmas gerekir. rk, ince veya byk olduu iin sklmayan eya, mesela hal, deri gibi necaseti emen eyler, her ykayta, su damlamas kesilinceye kadar beklenir. Necis yala tabaklanm deri, kere ykayp sktktan sonra temiz olur. Kaynamayan scak suda braklan, ii boaltlmam tavuun, yalnz derisi necis olur. i boaldktan sonra, kere souk suyla ykannca, her yeri temiz olur. kembe de, byle kere ykamakla temiz olur. drarl bez, defa muslukta ykanmakla temiz olur.

Kan rengi
Sual: Elbisedeki kan lekesi ykanmsa da rengi kmad. Namaza mani midir? CEVAP Renginin kalmasnn nemi yok, kere ykamak yeterlidir. Namaza mani deildir. Kandan baka renkli necis maddeler de byledir. Ykand hlde rengi kmazsa, namaza mani olmaz.

stikbal-i kble
Kble neresidir, nasl bulunur?
Sual: Namazn artlarndan olan istikbal-i kble ne demektir? CEVAP Namaz Kbeye kar klmak demektir. Mekkede bulunan Kbe binasnn istikametine Kble denir.

Kble neresidir?
Sual: Kble, Kbenin binas mdr? CEVAP Hayr, kble Kbenin arsasdr. Yani, yerden Ara kadar, o boluk kbledir. Bunun iin deniz ve kuyu diplerinde, yksek dalarda ve uaklarda, bu cihete doru namaz klnr.

Kble nasl bulunur?


Sual: Kble pratik olarak kolayca nasl bulunabilir? CEVAP Akrep ve yelkovan olan bir saatin yz, gkyzne doru ve akrebi gnee doru tutulunca, akreple 12 rakam arasndaki ann orta hatt, gneyi gsterir. Bunun ters istikameti kuzey yndr. Her ehir iin, pusula kuzeyinden saat ynnde kble as, www.namazvakti.com sitesinde yazldr. Mesela, stanbul iin bu a, 147 derecedir. Yani stanbulda, gneyden 180147=33 derece douya dnnce, kble bulunmu olur. 54

www.dinimizislam.com

Kble saati
Sual: Trkiye takviminde kble saati diye bir ey var. Bu nedir? CEVAP Her ehir iin gsterilen Kble Saati Vakti'nde, gnee doru yzn dnen kimse, Kbe ynne dnm ve o yerin kblesini bulmu olur.

brik ve kble
Sual: Tam lmihalde, abdestin snnetleri bildirilirken, (Abdest ald kab dolu brakmaktr. briin azn kbleye kar durdurmaldr. Yolcu, kble cihetini, ibriin azna bakarak kolayca anlar) deniyor. imdi ibrikle abdest alnmyor, hem alnsa bile, ocuklar baka yne eviremez mi? CEVAP Eskiden kylerde misafir odalar bulunurdu. Yabanc birisi gelince doru oraya giderdi. Orada yataklar da hazr idi. Muhtar onlarn yemeini verirdi. Ky bekisi bu ile vazifeliydi. Seccade de kble istikametine serilirdi. Baz odalarda u yaz asl olurdu: Ey misafir kl namaz, kble u canipte[ynde]dir, te leen, ite ibrik, pekir [havlu] ise iptedir. Yani kbleyi gsteren alametler vard. ayet kblede tereddt ederse birisine sorabilirdi.

Namazda kbleye dnmek


Sual: Namazda niyet ederken, kble ynn ve vaktin girdiini dnmeli midir? CEVAP Kbleye dndmz biliyorsak mesele yok. Yani seccadeyi baka tarafa sermi olsalar, byle serilmeyecekti diyebiliyorsak kbleye dnm saylrz. Vaktin girdiini de bilmek gerekir. Bilmeden rastgele namaz olmaz. Tam lmihalde diyor ki: Kble cihetini bilmeyen kimse, aratrmadan klarsa, kbleye rastlam olsa bile, namaz kabul olmaz; fakat rastlam olduunu, namazdan sonra renirse kabul olur. Kbleyi aratrp da, karar verdii cihete klmazsa, rastladn anlasa bile, tekrar klmas lazm olur.

Kbleye dnemeyen
Sual: Hastalk, maln alnma tehlikesi, yrtc hayvan tehlikesi, dman grme tehlikesi varsa, vastadan inince, tekrar binemeyecekse, iki namaz [le ile ikindiyi ve akam ile yatsy, mezhepten birini taklit edip] cem ederek de klamayan ne yapar? CEVAP Namazn gc yettii tarafa doru ynelerek klar.

Vastada kble
55

www.dinimizislam.com Sual: Vasta veya uak, otobs hangi yne giderse o yer kble mi saylr? CEVAP Hayr, yine kbleye dnmeye almak gerekir.

Uzayda kbleye dnmek


Sual: Dnyada namaz klnrken kbleye dnlr. Fezada nasl olur? Mesela Amerika Marsa astronot yollad, ilerinde Mslman olanlar da var. Diyelim ki, onlar Marsa ulatklarnda orada 6 ay kaldlar, bu srada namaz klmay isteyen bir astronot nereyi Kble olarak almal? Namaz saatlerini nasl ayarlamal? CEVAP Dnyaya doru dnnce kbleye dnlm olur. Ellerindeki aletlerle dnyann ne tarafta olduunu bilirler. Bilmediklerini kabul edelim, o zaman da dnyann ne tarafta olduunu tahmin ederler, zannettikleri yne doru klarlar. Namaz vakitleri gnee gre ayarlanr. Marsa gidebilen, teknik imkn ve bilgiye sahip bu insanlarn, gnee gre namaz vakitlerini de tayin etmeleri zor olmaz. Marsa gidebiliyorsa namaz vakitlerini de hesaplayabilir.

Kbleden ka derece saplabilir?


Sual: Kbleden ka derece saplrsa namaz caiz olur? Kbleye kar ayak uzatmak, ya da ihtiya gidermek iin mahzurlu olan kble as ne kadardr? Yine bunun gibi inaat yaparken, WC kbleden ne kadar dnk olmal? CEVAP Gz sinirlerinin apraz istikameti arasndaki aklk Kbeye rastlarsa, namaz sahih olur. Bu a 45 derece kadardr. Hastalk sebebiyle ve hrsz korkusu ile kbleden ok ayrlmak da caizdir.

Yanl duran dndrmek


Sual: Bir kimse kbleyi aratrarak namaza durup bir rekat kldktan sonra salih biri gelse, (Yanl durmusun) diyerek eli ile kbleye dndrse, namaz sahih olur mu? CEVAP Evet, namaz sahihtir.

Ters yne namaz


Sual: Avrupada, camimizin kblesi 40 derece kadar yanltr. Kbleye doru namaz klalm dediim zaman imam, (Mslmanlara kolaylk olsun, dz klsnlar, kbleye dnmek gerekmez) dedi. Hoca bu durumu, Trkiyeden ve Diyanetten gelen profesrlere de sormu, onlar da, (Kble 3040 derece eik olsa da klabilirsiniz, nk siz Mslman lkesinde deilsiniz, binalar kbleye doru yaplmyor, caminin yn ne tarafaysa o yne klabilirsiniz) demiler. Byle bir ey olabilir mi? CEVAP Bu ite bir yanllk var gibi grnyor. Diyanet yetkilileri niye byle bir ey sylesin? mam yanl anlam veya kendi grn onlara mal etmek istemi 56

www.dinimizislam.com olabilir. Namazn artlarndan birisi de stikbal-i kbledir, namaz klarken kbleye dnmek demektir. fi mezhebinde tam kbleye dnlmesi, hi eik olmamas lazmdr. Hanef ve Malik mezheplerinde ise, saa veya sola doru 22,5 derecen fazla saplrsa namaz sahih olmaz.

Kbleyi aratrmak
Sual: Tam lmihalde, (Kble ynn bilmeyen kimse, aratrmadan klarsa, kbleye rastlam olsa bile, namaz kabul olmaz; fakat rastlam olduunu, namazdan sonra renirse kabul olur) deniyor. Bu ksm anlayamadk. CEVAP Aratrma yapmadan kld iin namaz kabul olmuyor. Sonra kbleye kldn renince namaz kabul oluyor. renmezse kabul olmuyor. Ne tarafa kld bilinmedii iin kabul olmuyor. renince ne tarafa kld biliniyor. Abdestli bir kimse de, abdestli olup olmadn bilmese, namaz klsa kabul olmaz; nk abdesti olduunu bilmiyor. Ama abdestli olduunu hatrlarsa namaz kabul olur.

Kbleyi aratran
Sual: Kbleyi bilmeyen kimse, aratrp namaz klsa, daha sonra kld istikametin kble ciheti olmad anlalsa, namaz iade etmesi gerekir mi? CEVAP Kbleyi bilmeyen kimse, kendisi aratrr, zannna gre karar verdii cihete doru klar. Sonradan yanl olduunu anlasa bile namazn iade etmez. nk kble ve namaz vakitleri fazla zan ile kabul olur. (El-ihtiyar)

Aratrmadan kbleye dnmek


Sual: Kbleyi aratrmadan namaz klan, sonra kbleye rastladn anlarsa namaz sahih olur mu? CEVAP Bir kimse, camilere, gnee bakmadan, bilen birine sormadan ve aratrma yapmadan namaz klarsa, kbleye rastlam olsa bile, namaz kabul olmaz; fakat rastlam olduunu, namazdan sonra renirse sahih olur. Namaz arasnda, renirse sahih olmaz. Kbleyi aratrp da, karar verdii yne klmazsa, rastladn anlasa bile, tekrar klmas gerekir.

Kbleyi aratrmak
Sual: Kbleyi bilmeyen, kfir ve fsklara sorup renebilir mi? CEVAP Cami bulunmayan, hesap, yldz, pusula, gne gibi eylerle de anlalamayan yerlerde, kbleyi bilen, salih Mslmanlara sormak gerekir. Kfirlere, fsklara ve ocuklara sorulmaz. Bunlara, ynleri anlamak iin, 57

www.dinimizislam.com gnein ne taraftan doduu ve batt sorulabilir. Bylece kendi aratrr. Karar verdii yne doru klar. Sonradan, yanl olduunu anlarsa, namaz iade etmez.

Kbleye sayg
Sual: Otururken arkamz kbleye gelecek ekilde oturmak veya kbleye kar ayak uzatmak caiz midir? Eski camilerde vaaz krssnn arkas kbleye gelmiyordu, yeni camilerde arkaya gelecek ekilde yaplyor. Bu uygun mudur? CEVAP Muteber din kitaplarmzdaki bilgiler yledir: 1- Yatarken ve otururken, kbleye kar ayak uzatmak mekruhtur. 2- Mushafa kar ayak uzatmak mekruhtur. Mushaf yksekteyse mekruh olmaz. 3- Tuvalette kbleyi ne veya arkaya getirmek mekruhtur. 4- Mushaf kbleye kar oturarak okumak snnettir. 5- Ezan bandan sonuna kadar, kbleye kar okumak snnettir. 6- Her zaman otururken, kbleye kar oturmak snnettir. Bir hadis-i erif meali: (Her eyin en gzel ve en uygun bir ekli vardr. Oturma eklinin en gzeli de, kbleye kar oturmaktr.) [Ebu Davud] Bunlarn istisnalar da vardr: mamn, oturduu yerde kbleye kar kalmas mekruhtur. Cemaate dnmesi veya saa, sola dnp oturmas lazmdr. Kabir ziyaret ederken, kbleyi arkada brakp, meyyitin yzne kar oturup selam vermek mstehabdr. (hya)

Tuvalette kbleye dnmek


Sual: Helda kbleye kar dnmenin dini hkm nedir? CEVAP Helda ve krda abdest bozarken kbleye nn ve arkasn dnmek mekruhtur. Unutulursa, stn kirletmek tehlikesi varsa veya baka bir mazereti varsa, kbleye nn veya arkasn dnmek mekruh olmaz. (Hidaye) Kk ocuklar kbleye kar tutarak abdest ettirmek, tutan bye mekruh olur.

Kble tayini
Aadaki (Qibla locator) program yardmyla, bulunulan yere ait kble yn kolaylkla tespit edilebilir. Haritadaki krmz izgi kble ynn gstermektedir. Arama zelliiyle, istenilen ehre ait haritaya kolaylkla ulalabilir. (+) ve (-) butonlaryla, harita yaknlatrlp uzaklatrlabilir. Mouse yardmyla, harita istenilen yne doru hareket ettirilebilir. Haritay istenilen sokaa, hatta ev veya i yerine kadar yaknlatrp, kbleyi tespit etmek mmkndr. Uydu veya 58

www.dinimizislam.com Karma zellii seilirse, yaklatrldnda istenilen bina daha kolay bulunabilir.

Namaz vakitleri
Namaz vakitleri
Sual: Namaz vakitleriyle ve kble tayini ile ilgili btn konular, doru olarak nereden renebilir ve bu konuyla ilgili suallerimizi nereye sorabiliriz? CEVAP www.turktakvim.com ve www.namazvakti.com sitelerinde geni bilgi vardr. Sualleri de onlara sormak gerekir. bilgi@namazvakti.com mail adresine veya (0 212) 454 23 87 numaral faksa sorulabilir. Namaz vakitleri iin yeni masast arac Takvimlerde, Sabah, Gne, le, kindi, Akam, Yats, Kble Saati Vakti eklinde yaymlanan 7 vakte ilaveten, dier 11 adet vakitle birlikte, aadaki toplam 18 vaktin tamam veya seilecek olanlar, Bilgisayar Masast Aracnda grntlenebiliyor: msk Sabh Gne rak Dahve-i kbr Kerhet le kindi Asr- sn sfirr- ems Akam tibk-i ncm Yats -i sn Gece Yars Teheccd Seher Kble Sati Vakti Masast Arac sadece Windows Vista ve Windows 7 ile almakta, Windows XP ile almamaktadr. Masast aracn indirmek ve kurulumu hakknda bilgi iin: www.turktakvim.com/60/Namaz-Vakitleri-Windows-Gadget Yukardaki vakitlerin aklamalar iin: www.turktakvim.com/8/Namaz_Vakti_Bilgileri/masaustu_aracindaki_vakitl erin_aciklamalari.html?ID=232 59

www.dinimizislam.com

Yats namaznn vakti


Sual: Gnde be vakit namaz yok diyenler kt gibi imdi de, (Bugn yats ezannn okunduu vakitte yats vakti bitmi oluyor. Drt mezhebe gre de byle iken, sonradan mezhepiler yats vaktinin sabaha kadar devam ettiini bildirdiler. Kitaba uyularak bu yanllk dzeltilmelidir) deniyor. Mslmanlar, 1400 yldan beri yanl m namaz klyor? CEVAP Sanki din yeni ortaya kt. Peygamber efendimiz ve asrlardr gelen limler yatsy yanl vakitte kld demek, yalan ve bir iftiradr. Bu konudaki yetlere, hadislere ve slam limlerinin bildirdiklerine bakalm: sra suresinin, (Gnein kaymas anndan, gecenin kararmasna kadar ve sabah vakti namaz kl) mealindeki 78. yet-i kerimesinin aslnda geen, Dlk- ems le ve ikindi, Gasak-l leyl akam ve yats namaz, Fecr de sabah namazdr. (Beydavi) Kaf suresinin, (Gnein douundan ve batndan nce ve gece Rabbini tesbih et) mealindeki 39. ve 40. yet-i kerimesindeki, gnein douundan nceki sabah namaz, gnein batndan nceki le ve ikindi namaz, geceki de akam ve yats namazdr. (Beydavi) Hud suresinin (Gndzn iki tarafnda, gecenin de yakn saatlerinde dosdoru namaz kl) mealindeki 114. yet-i kerimesindeki gndzn iki tarafndaki namazlar sabah, le, ikindi; gecenin yakn saatlerindeki namazlar da akam ve yats namazlardr. (Medrik) Bu yet-i kerimeleri aklayan hadis-i eriflerden birka yledir: Mukaddimet-s-salat, Tefsir-i Mazheri, Mizan- kbra, Halebi-yi kebir ve Tergib-s-salat kitaplarndaki hadis-i erifte buyuruldu ki: (Cebrail aleyhisselam Kbe kaps yannda iki gn bana imam oldu. kimiz, fecr doarken sabah namazn, gne tepeden ayrlrken leyi, her eyin glgesi kendi boyu uzaynca ikindiyi, gne batarken [battktan sonra] akam ve ondan sonra afak kararnca yatsy kldk. kinci gn de, sabah namazn, hava aydnlannca, leyi, her eyin glgesi kendi boyunun iki kat uzaynca, ikindiyi bundan hemen sonra, akam oru bozulduu zaman, yatsy gecenin te biri olunca kldk. Sonra Ya Resulallah senin ve gemi Peygamberlerin namaz vakitleri budur. mmetin, be vakit namazn her birini, bu kldmz iki vaktin arasnda klsnlar dedi. Her gn be kere namaz klnmas emrolundu.) [Tirmiz, Ebu Davud] (Yatsy hava iyice kararnca kln!) [Ebu Davud, Beyheki] Hazreti Breyde anlatr: Bir kimse, namaz vakitlerini sorunca, Resulullah, (Bizimle iki gn namaz kl!) buyurdu. lk gn, gne batnca, akam kld, ufuktaki aydnlk kaybolunca yatsy kld. kinci gn, akam ufuktaki beyazlk kaybolmadan az nce kld. Yatsy gecenin te biri getikten sonra kld. 60

www.dinimizislam.com Sonra, o kimseye, (Namazlarn vakti byledir) buyurdu. (Mslim, Tirmiz, Nesai) (Namazn bir ilk bir de son vakti vardr. Akam vaktinin evveli, gnein batt andr. Vaktin sonu da ufuktaki aydnln kaybolduu andr. Yatsnn vaktinin evveli, ufkun kaybolduu andr. Vaktin sonu da gecenin yarsdr.) [Mslim, Tirmiz] bni Abbas hazretleri anlatyor: "Resulullah yatsy tehir ettii gn, (mmetime meakkat vermemi olsam yatsy bu vakitte klmalarn emrederdim) buyurdu. (Buhar, Mslim, Nesai) Muteber din kitaplarnda da deniyor ki: Hanefide yats namaznn vakti, akam afakn kayp olmasndan sabaha [imsak vaktine] kadardr. (Haleb, Drr-l muhtar, Redd-l muhtar, Drer ve gurer, Hindiyye, Kfi, Mecmua-i Zhdiyye) Yatsnn vakti, afak aydnlnn kaybolmasndan balayp, gecenin sonu demek olan, fecrin tuluuna kadar uzayan zamandr. (Nimet-i slam) Yats, afak kaybolup karanlk balaynca balar. Son vakti ise, sabah vaktinin balamasndan ncedir. Yani fecr-i sdkn balad na kadardr. (Riyad-n nasihin) Kudr'de yats namazn gecenin te birinden nce klmaldr denildi. Hulsa'da yatsy, gecenin te birine kadar klmak mstehab, gece yarsna kadar geciktirmek mubah, gece yarsndan fecre kadar olan zamanda klmak mekruhtur. (ira erhi) Yats namazn gecenin te biri geinceye kadar geciktirmek mstehabdr. (Hidye)de bildiriliyor ki: yats namazn gece yarsna kadar geciktirmek mubahtr. (Tergib-s-salat) Yats namaznn vakti, mameyne gre, i-i evvelden, yani batdaki zhir ufuk hatt zerinde, krmzlk kaybolduktan sonra balar. Dier mezhepte de byledir. (S. Ebediyye) Namaz vakitleri konusunda geni bilgi u sitelerde mevcuttur: http://www.turktakvim.com ve www.namazvakti.com

Oru ve namaz
Sual: Oruta imsak vakti girince yiyip imeyi brakyoruz, fakat sabah namazna ise, imsak vaktinden mevsimlere gre, 15-20 dakika kadar sonra balamamzn sebebi nedir? CEVAP Oruta ve yats namaznn vaktinin sonu iin, ihtiyat olarak, birinci fecre itibar olunur. Sabah namaznda ise itibar, ikinci fecredir. erh-i Vikye'de de byledir. (Hindiyye) Yani yats namazn en ge imsak vaktine kadar klmal. Oruca da en ge imsak vaktinde balamal. 61

www.dinimizislam.com Sabah namaznn vakti, drt mezhepte de, eri gecenin sonunda balar. Yani Fecr-i sadk denilen beyazln arktaki ufk- zhiri hattnn bir noktasnda grlmesiyle balar. (S. Ebediyye)

Namaz vaktinde klmak


Sual: S. Ebediyyede, (Vaktin iinde olduunu bilerek, vaktin farz diyerek balad namaz klarken, vakit ksa ve ktn bilmese, sahih olmaz. Bu gnn farz deseydi, sahih olup kaza olurdu) deniyor. Kitabn namaz vakitleri ksmnda ise, (Vakit kmadan, Hanefide iftitah tekbiri alnca, Mlikde ve fi'de ise, bir rekt klnca, namaz vaktinde klm olur) deniyor. ftitah tekbiri alnca namaz sahih olduuna gre, vakit knca niye namaz sahih olmuyor? Bugnn farz ile vaktin farz demek arasnda ne fark vardr? CEVAP Vaktin farz denince, sabah, le, ikindi, akam ve yats vaktinde, hangi vakit farz klnyorsa klnan o farz kast ediliyor, bugnn farz denince de, gn iinde klnmas gereken farz anlalyor. Mesela lenin farzn, le vaktinde klmak gerekir. le vaktinden knca, ifa edilmesi gereken gnn farz oluyor. Gnn farz, ikindi vakti girince klnrsa kaza edilmi olur. Vaktin farz demekle gnn farz demek bu bakmdan nemlidir. Gnn farz denirse, vakti iinde klnrsa eda olur, vakit kmsa kaza olur. Birinci ifadede, vaktin ktn bilmedii iin namaz sahih olmuyor. nk namazn artlarndan birisi de, eda olmas iin, vaktinde kldn bilmektir. kincisinde ise, vaktin ktn biliyor. Yani Allah ekber dedikten sonra vaktin kacan biliyor. Bilince, vakit kmadan iftitah tekbiri ald iin namaz sahih oluyor. Vaktin kmasna ok az kaldn bilerek, (Bugnn le namazn eda etmeye) diye niyet eden kimse, vakit kmsa, leyi kaza etmi olur. Eer le vakti kmad hlde, kt sanarak, (Bugnk leyi kaza etmeye) diye niyet ederek klsa, vakit kmad anlalnca, leyi eda etmi olur. Her ikisinde de ayn namaza niyet etmi, yalnz vaktin kmasnda yanlmtr. Fakat gemi le namazn kaza etmeye diye niyet ederek kld namaz, o gnn le namaznn yerine gemez. nk bugnn namazna diye niyet etmemitir. Bylece, eda niyeti ile klnan le namaz gemite klnmam bir le namaznn yerine gemez. Bunun gibi, bir kimse, hazr olan imam iin Ali hocaya uymaya niyet etse, imam baka birisiyse, mesela Veli hocaysa, Veli hocayla kld namaz sahih olmaz. Onun iin hocann ismini sylemeyip uydum hazr olan imama demelidir. Bir kimse, yllarca, leyi vaktinden nce klm olsa ve hepsine (zerime farz olan leyi klmaya) diye niyet etse, o gnk leyi dnmese, her gn 62

www.dinimizislam.com bir evvelki leyi kaza etmi olur. Yalnz son leyi ayrca kaza etmesi lazm olur. (Bugnk le namazna) diye niyet etse, eda dese de, demese de, her gn o gnk leyi eda etmi olup, vaktinden nce olduklar iin, hibiri lenin farz olmaz, nafile olur. Hepsini kaza etmesi lazm olur. Grlyor ki, namazlarn vakitlerini bilmek gerektii gibi, vaktin iinde klm olduunu da bilmek gerekir.

Namazlarda niyet
Sual: Namazda niyeti kalble mi yapmal yoksa dille mi? CEVAP Namaza balarken niyetin nasl olmas gerektii hakknda kitaplardaki bilgiler ksaca yledir: Niyetin yeri kalbdir. Dille de sylenmesi iyidir. Dille sylenmezse bir ey gerekmez. (El Kfi, Fetava-i Hindiyye) Peygamber efendimizin namaza balarken dille niyet ettii bildirilmemitir. Sahabe ve Tabiinden de byle bir ey bildirilmemitir. Hlyede drt mezhep imamndan da, dille niyet edilebilir diye bir ey bildirilmemitir. Niyeti dille yapmann bidat olduunu bildiren limler vardr. Fetih sahibi bunu nakletmitir. Hlyede de, (Belki en uygunu, kalbi toparlamak iin dille sylemek bidat-i hasene olur) demitir. (Redd-l-muhtar) Hanefide namaza dille niyet bidattir, ancak vesveseden kurtulmak iin caiz grlmtr. (Mezahib-i erbea) mam- azam hazretlerinin fetvalarn bildiren El-ihtiyar kitabnda, (Niyet, o namazn hangi namaz olduunu kalben bilmektir. Bu ite dille sylemeye itibar edilmez) buyuruluyor. Drer ve gurerde, (Hidayede bildirildiine gre: Niyet, kalb ile hangi namaz kldn bilmektir. Dille sylemeye itibar edilmez. Kalbin hazr olmas iin dille de sylenmesi mstehabdr, iyi olur) buyuruluyor. Halebide (Niyet kalbledir, dille de sylenmesi mstehabdr. Kalben niyet edip de, dille sylenmese mahzuru olmaz) buyuruluyor. slam limlerinin gz bebei olan mam- Rabbani hazretleri, Kbil mftsne yazd bir mektubunda buyuruyor ki: limler, namaza balarken, kalble niyet etmekle beraber, azla da sylemek mstehab olur demitir. Halbuki, Resulullah efendimizin, Eshab- kiramn ve Tbiin-i izmn szle niyet ettikleri, zayf bir haberle dahi bildirilmemitir. Azla niyet etmek bidattir. Buna bidat-i hasene diyorlar. Hlbuki bu bidat, yalnz snneti yok etmekle kalmyor, farz da yok ediyor. nk ok kimse, yalnz azla niyet ederek kalble niyet etmiyor. Resulullahn snnetine bir ey katmamal ve Onun Eshab- kiramna uymaldr. (1/186) bni bidin hazretleri buyuruyor ki: Niyet, yalnz kalble olur. Yalnz szle niyet etmek bidattir. Kalble niyet 63

www.dinimizislam.com edenin, pheden, vesveseden kurtulmak iin, szle de niyet etmesi caizdir. Niyet, kalble olur. Yalnz sylemekle niyet edilmi olmaz. Kalble birlikte olmak artyla syleyerek niyet etmek caiz olur da denildi. Kalble niyet, szle niyete benzemezse, kalbdeki niyete baklr. badetlerde niyetin szle yaplacan bildiren hibir hadis-i erif ve haber mevcut deildir. Drt mezhebin imamlar da bildirmemitir. (slam Ahlak) badetlere balarken, yalnz azla sylemeye niyet denmez. Kalble niyet edilmezse, drt mezhepte de namaz sahih olmaz. Resulullahn ve Eshab- kiramn ve Tbiinin ve hatta drt imamn azla niyet ettikleri iitilmemitir. Hanefide, abdest alrken yz ykarken, kalble niyet etmek snnettir. [Azla da niyet etmek, snnettir, mstehabdr ve bidattir denildii bni bidinde yazldr. Snnettir veya bidattir denilen bir eyi yapmamak lazm olduu, Berika, Hadika ve bni bidinde bildirilmektedir. Bunun iin azla niyet etmemelidir.] (S. Ebediyye) Szn z udur ki, niyetin yeri kalbdir. Kalble niyet edenin, pheden kurtulmak iin, szle de niyet etmesi caizdir.

Mezhep taklidinde niyet


Sual: Maliki mezhebini taklit eden kii namaza balarken kalble mi niyet etmeli, yoksa dille de sylemeli mi? CEVAP Drt mezhepte de niyet kalble olur. Kalble niyet etmeyi beceremeyenin, dille de sylemesi caizdir.

Ne zaman niyet edilir?


Sual: Namaza balarken niyet, eller kulaklara kaldrlrken mi yaplr? CEVAP O zaman da yaplr, eller kulaklara kadar kaldrlp Allah ekber demeden nce de yaplr.

Akam namaznn farzna birka niyet


Sual: Akam namaznn farzn yalnz veya cemaatle klarken, tehyyet-lmescid namazna da niyet edilebilir mi? CEVAP Evet, niyet edilebilir. Hatta yeni abdest almsa, sbha namazna da niyet edilebilir. Mesela (Bugnk akam namaznn farzna, tehyyet-l-mescid ve sbha namazn klmaya) diye niyet edilir.

Vakit, kble ve niyet


Sual: Namaza niyet ederken, kble ynn ve vaktin girdiini dnmeli midir? CEVAP Kbleye dndmz biliyorsak mesele yok. Yani seccadeyi baka tarafa sermi olsalar, byle serilmeyecekti diyebiliyorsak kbleye dnm saylrz. Vaktin girdiini de bilmek gerekir 64

www.dinimizislam.com

Niyette kalbe itibar edilir


Sual: le namazn klarken, ikindi namazna diye niyet edilse namaz sahih olur mu? CEVAP Hangi namaz kldn bilmek ve ona gre niyet etmek farzdr. le namazn klarken ikindi namazna niyet edilirse namaz sahih olmaz. Niyet kalble olur. Bir kimse, leyi klmaya balarken, kalble lenin farzn kldn bilse, fakat dille ikindi dese kalbe itibar edilir, dile itibar edilmez. Byle niyetle klnan namaz sahih olur.

Niyet etmenin nemi


Sual: Deniyor ki: Gn, imsak vaktinden sonra balar. Onun iin imsak vaktinden nce oruca niyet ederken, yarnki oruca diye niyet edilir. msak vakti geince niyet ederken bugnk oruca diye niyet edilir. Bu bakmdan bir kimse imsak vaktinden nce, nmzdeki gn kastederek bugnk oruca diye niyet etse, niyeti sahih olmaz. Hatta imsak vaktinden sonra oruca diye niyet etse hangi gn kast ettiini bildirmedii iin orucu yine sahih olmaz. Bunun gibi, bir kimse le namazn klarken, bugnk le demezse, sadece le namazna diye niyet etse hangi gnk leyi kldn bildirmedii iin namaz sahih olmaz. Bu denilenler doru mu? Bir kimse, imsak vaktinden nce veya sonra oruca diye niyet etse bugnk veya yarnki demese orucu sahih olmaz m? leyi veya baka vakti klarken bugnk diye belirtmezse niyeti sahih olmaz m? CEVAP Gnn tarifi doru, dierleri hep yanltr. Fkh kitaplarnda aklanyor. Oruca demekle, niyet sahih olmu olur. nk o orucun ramazan orucu olduunu biliyor, hangi gn tutacan da biliyor. Onun iin, yanllkla bugn diyeceine yarn dese veya gece niyet ederken, yarn demesi gerekirken bugn dese yine orucu sahih olur. Hibir namazda, bugnk demek art deildir. nk bugnk namaz kldn bilmektedir. Bugnk demese de niyeti sahihtir. Bir kimse, le vakti, le namazna niyet ederken, diliyle, bugnk ikindi namazna diye niyet etse, kalbiyle de le olduunu bilse, leyi klmaya niyet etse, le iin niyet etmi saylr, dille sylediine itibar edilmez. Tersine, leyi klmaya balarken, ikindi zannetse; fakat diliyle de bugnk leye diye niyet etse, namaz sahih olmaz. Kalben yapt geerlidir. Bunun gibi namaz klarken kbleye dnmek, kblenin Kbe olduunu bilmek arttr. Ancak namaza niyet ederken bunlar sylemek art deildir. Yani dndm kbleye, kblem Kbe demek art deildir. nk Mslman kblesinin Kbe olduunu bilir. Seccadesi Kbleye doru deilse dzeltir. Hi 65

www.dinimizislam.com aratrmadan durursa Kbleye isabet etse bile namaz sahih olmaz. Kbleye dndn sylemesi gerekmez. Demek ki bugnk oruca, bugnk leyi klmaya, dndm kbleye demek art deildir. (Redd-l-muhtar, Drer ve gurer)

Azla niyet
Sual: Tam lmihalde, namazda niyet bahsinde, (Resulullahn, Eshab- kiramn, Tabiinin, hatta drt imamn azla niyet ettikleri iitilmemitir) dendii halde, afiide ve Hanbelide, azla niyet etmenin snnet olduu da bildiriliyor. mam- afii ve mam- Ahmed bin Hanbel de azla niyet etmediine gre, bu iki mezhepte, azla niyet etmek nasl snnet oluyor? CEVAP Bu, o iki mezhepte mctehid olan limlerin tercih edilen kavlidir. Herkes mezhebinin tercih edilen kavline uymaldr.

Namaz nasl klnr?


Namaz nasl klacam
Sual: Namaza yeni baladm. Nasl namaz klacam rnekle aklar msnz? CEVAP Sabah namaznn snneti yle klnr: 1- Kbleye kar dnlr. Ayaklar birbirinden drt parmak kadar ak tutulur. Ellerin ba parmaklar kulak yumuaklarna dedirilir, avu ileri kble istikametine alr. Niyet ettim. Allah rzas iin bu gnn sabah namaznn snnetini klmaya dedikten sonra Allah ekber diyerek gbek altnda sa el sol elin zerine balanr. O anda kbleye dndn de bilmek lazmdr. 2- Gzler, secde edilecek yerden ayrlmadan Sbhaneke okunur. Euz Besmeleden sonra Fatiha ve besmele ekmeden bir zamm sure okunur. 3- Zamm sureden sonra Allah ekber diyerek rkuya eilinir. Ellerle diz kapaklar kaplanr, bel dz tutulur ve gzler ayaklara bakar, defa Sbhane Rabbiyel-azim denir. 4- Semi'allah limen hamideh diyerek dorulur. Dorulurken, pantolonu ekmemeli ve gzlerini secde yerinden ayrmamal. Tam dik durunca Rabbena lekel hamd denir. 5- Ayakta biraz durup, Allah ekber diyerek secdeye gidilir. Secdede defa Sbhane Rabbiyel-a'l denir. 6- Sonra, Allah ekber diyerek sol ayak yere yaylr, sa ayan parmaklar kble istikametinde bklr, uyluklarn zerinde oturulur. Avular, dizin zerine konur ve parmaklar kendi haline braklr. 7- Sonra Allah ekber diyerek, tekrar secdeye varlr. 8- Secdede defa Sbhane Rabbiyel al dedikten sonra Allah ekber 66

www.dinimizislam.com diyerek ayaa kalklr. 9- Ayakta besmele ekilip Fatiha ve bir zamm sure okunup, Allah ekber diyerek rkuya eilinir. 10- kinci rekat da, birinci rekatta tarif edildii gibi tamamlanr. Yalnz ikinci secdeden sonra (Allah ekber) diyince ayaa kalkmayp uyluklar zerine oturulur, Ettehyyat, Allahmme salli, Allahmme barik ve Rabbena tina dualarn okuduktan sonra nce saa, sonra sola Esselam aleykm ve rahmetullah diye selam verilir ve Allahmme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zel-celali vel-ikram denir Sonra hi konumadan, hibir ey okumadan sabah namaznn farzn klmaya kalklr. Sabah namaznn farz da aynen snneti gibi klnr. Namazdan sonra, 3 kere istifar yani Estafirullah okunur, sonra, yetel-krsi, 33 er defa sbhanallah, elhamdlillah ve Allah ekber ve bir kez (L ilhe illallah vahdeh l erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd ve hve al klli eyin kadir) okunur. Daha sonra dua edilir. Drt rekatl snnetlerin ikinci rekatndan sonra oturduunda sadece tehyyat okuyup, [yani yukarda tarif ettiimiz gibi ilk iki rekat klp] nc rekata kalklr. nc ve drdnc rekatlarda Fatiha ve zamm sure okuyarak, rku ve secdelerini yapp oturur. Ettehyyat, Allahmme salli, Allahmme barik ve Rabbena tina dualarn okuduktan sonra nce saa, sonra sola selam vererek namaz tamamlar. Drt rekatl farzlarn da ikinci rekatndan sonra oturduunda sadece tehyyat okuyup, [yani yukarda tarif ettiimiz gibi ilk iki rekat klp] nc rekata kalklr. Ancak, nc ve drdnc rekatlarda sadece Fatiha okuyarak, rku ve secdelerini yapp oturur. Ettehyyat, Allahmme salli, Allahmme barik ve Rabbena tina dualarn okuduktan sonra nce saa, sonra sola selam vererek namaz tamamlar. Akamn farz da byledir. Yani nc rekatnda zamm sure okunmaz. Vitrin rekatnda da, Fatihadan sonra zamm sure okunur. nc rekatta zamm sureden sonra, tekbir getirip eller kulaklara kaldrlr. Sonra Kunut dualar okunur. kindinin ve yatsnn ilk snnetleri de dier 4 rekatl snnetler gibidir. Ancak ikinci rekattan sonraki oturmada tehyyattan sonra Allahmme salli ve barikler de okunur. Kadn ise namaz klarken, elleri erkekler gibi kulaklara getirmez, elleri omuz hizasna kaldrp, niyet eder, elleri gs zerine balar. Rkuda tam dz durmaz. Secdede dirsekleri yere yayar. Tehyyatta uyluklarn zerine oturur. Sual: Namazda niyet etmek ne demektir? CEVAP Namazda niyet etmek demek, o namazn ismini, vaktini, kbleyi, cemaatle klyorsa imama uymay veya imam olmay kalbinden geirmek demektir. 67

www.dinimizislam.com Sual: Namazda ilk tekbir getirilirken eller kulakta m olacaktr? CEVAP Namaza balarken, erkekler iki eli kaldrr, ba parmak ular kulak yumuana deer. Avu ileri kbleye dndrlr. Eller kulaktan ayrlrken, Allah ekber demeye balanr, gbek altna balarken bitirilir. Allah ekber denildikten sonra da eller balansa namaz bozulmu olmaz ise de, bahsettiimiz tarife uygun yaplmas iyi olur. Sual: Namaza tekbir getirince mi balam oluyoruz, elleri balaynca m? CEVAP Ellerin nemi yok, tekbir getirince balanm oluyor. Sual: Seccadesiz namaz klnr m? CEVAP Namaz, temiz olan her yerde klnr. Seccade art deildir. Toprak zerinde, hasr zerinde, kilim zerinde, temiz olan her ey zerinde namaz klnr. Namaz klacak yer bulunamad takdirde ayakkab ile girilen, fakat necaset grlmeyen odalarda da klnr. Sual: Bir rekat namaz, ne zaman balar, ne zaman biter? CEVAP Birinci rekat, namaza durunca, dier rekatlar ayaa kalknca balar, tekrar ayaa kalkncaya kadar devam eder. Son rekat ise, selam verinceye kadar devam eder. ki rekattan az namaz olmaz. Sual: Zamm sure nedir, uzunluu ne kadar olmaldr? CEVAP Fatihadan sonra okunan, uzun veya ksa bir sureye yahut yete veya yet miktarna uygun bir yete zamm sure denir. yetin miktar kelime itibar ile on kelime, harf itibar ile otuz [30] harf olmaldr! (Redd-l-muhtar) Sual: Be vakit namazda okunan zamm surenin snnet miktar ka yettir? CEVAP Sabah namaznn iki rekatnda toplam krk, en fazla elli yet okumak snnettir. le namaznda snnet olan, sabah namazndan daha aa miktar okumaktr. kindi ve yats namaznda snnet olan, yirmi yet okumaktr. Akam namaznda snnet olan, her rekatta ksa bir sure okumaktr. Ksa sureler, Beyyine suresinden sonraki surelerdir. mam olan kimsenin farz kldrrken yukarda bildirilen yet miktarlarndan fazla okumas tahrimen mekruhtur. Cemaat uzun okunmasn istese de yine mekruh olur. Fakat cemaat snnet miktarndan daha ksa okunmasn isterse, imamn ksa okumas caiz, uzun okumas caiz deildir. Mesela yolcular, abdesti zor tutan kimseler, sabahn farzn kldracak imama, En ksa sure ile namaz kldr deseler, imam da Kevser ve hlas suresi ile namaz kldrsa 68

www.dinimizislam.com caizdir, mekruh olmaz. (Hindiyye) Sual: Elektrik sobasna, hava gaz alevine kar namaz klmak caiz midir? CEVAP Her trl sobaya kar, aleve ve k kaynaklarna kar namaz klmak caizdir. Ancak akta olan atee kar namaz klmak caiz deildir. Sual: Namaz klarken melodili cep telefonum alarsa, namaza zarar olur mu? CEVAP Cep telefonu alnca namaz bozulmaz. Fakat bni bidinde bildirildiine gre, kalbi megul eden, huuu gideren eyler yannda, mesela alg yannda namaz klmann mekruh olduu bildirilmektedir. Mekruhlar namazn sevabn azaltr. Baz camilerde hoparlr ak olduu zaman mzik sesleri geliyor. Namaz klarken huua mani olan eyleri kaldrmak gerekir. Sual: Namaz klarken nasl durulur? CEVAP Allah telnn huzurunda bulunduumuz iin edebe uygun durulur. Namaza dururken, nde Srat varm gibi dnmek, Azrail aleyhisselamn her an canmz almak zere hazr olduunu dnmek ve mrmzn en son namazn klyormu gibi hareket etmek iyi olur. Sual: Secde ederken takke alna gelse mekruh olur mu? CEVAP Evet. Secdeye alnn plak olarak demesi gerekir. Sual: Namaza durunca, nmdeki masann stnde bir resim grdm. Namazmn mekruh olmamas iin namaz bozup resmi kaldrmam uygun olur muydu? CEVAP Namaz bozmak caiz deildir. Namazdan nce bunun gibi hususlara dikkat etmeli. Sual: Namaz klarken, elektrikler snse veya birisi bilmeden sndrse klnan namaz sahih midir? CEVAP Klnan namaz sahihtir. Mekruh olmaz. zrsz zifiri karanlkta namaza durmak mekruhtur. Sual: Namaz klarken, ban yana dndrp, gelen kimseye bakmak veya falanca eya nerde diye sorana, kolunu uzatp el ile iaret etmek namaz bozar m? CEVAP Namaz bozmayan az ie amel-i kalil, namaz bozacak kadar ok olana amel-i kesir denir. Namaz klarken ban, yzn etrafa evirmek amel-i kalil olup mekruhtur. (Falanca ey nerede?) diye sorana, eli ile kolu ile iaret etmek de amel-i kalil olup mekruhtur. Namaz klarken gsn kbleden evirmek amel-i 69

www.dinimizislam.com kesir olup namaz bozar. (Merakl-felah) Sual: Namaz klan bir arkadaa, Den takkeni bir elinle al, mahzuru olmaz veya Biraz yer a da geeyim gibi szler sylesem, o da bana uyarak dediklerimi yapsa, arkadan namaz bozulur mu? CEVAP Bakasnn sz ile takkeyi almak veya onun sz ile yer amak namaz bozar. Fakat kendiliinden hareket ederse bozmaz. Sual: Namaz klarken ocuklar grlt ediyor. Seslerini kesmeleri iin tekbirleri biraz yksek sesle okumak mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz. artmayacak kadar az olan grltlerine mani olmamaldr! Sual: Namaz klmakta olan bir kimseye, (Namazdan knca, falanca yere gideceksin) gibi bir haber veren kimse, gnaha girer mi? CEVAP Gnaha girmez. Sual: Farz namaz klyordum. Bir arkada, Farz m klyorsun dedi. Ben de evet manasnda bam hafife edim. Namazm bozuldu mu? CEVAP Namaz bozulmad. Sual: Cepte ylan veya domuz derisinden czdan varken namaz klmak caz mi? CEVAP Domuz ve ylan derisi, dabalansa da temiz olmaz. Bu derilerden yaplm czdanla namaz klnmaz. Sual: Namazda selam verirken meleklere ve Peygamber efendimize de niyet edilir mi? CEVAP Yalnz klan selam verirken hafaza meleklerine niyet eder. Peygamber efendimize de niyet etmesi iyi olur. Cemaatle klan, imama ve sandaki solundaki cemaate de niyet eder. Sual: Son teehhdde Rabbenadan sonra, yalnz klann ve cemaatin, "Allahmme inni euz bike min hemezati-eyatin" duasn okumak sevap mdr? CEVAP Evet ok sevaptr. Sual: Bir kimse kbleyi aratrarak namaza durup bir rekat kldktan sonra, salih biri gelse, "yanl durmusun" diyerek eli ile kbleye dndrse, namaz sahih olur mu? CEVAP Evet, namaz sahihtir. Sual: Namazda, kyamda iken ayaklar ne kadar amak gerekir? 70

www.dinimizislam.com CEVAP Kyamda iken, Hanefiler ayaklarn drt parmak, afiiler ise bir kar aar. Sual: kindi ve yatsnn farzn kaza ederken snnetini klar gibi ilk oturuta salli barik okunur mu? Bir de akamn farzn kaza ederken snneti gibi iki rekat m klmak gerekir? CEVAP Bir farz, nasl eda ediliyorsa, kazas da ayn olur. Kazas deiik olmaz. Akamn farzn kaza ederken iki deil, rekat klmak gerekir. (Redd-lmuhtar) Sual: Dkkanda namaz klarken mteri geliyor. Namaz bozup mteriyle megul olmak uygun mudur? Yoksa, namaz bitirmek mi gerekir? CEVAP Namaz zaruretsiz bozmak haramdr. Namaz bitirmeniz gerekir. Mteri sizin namaz kldnz grdne gre, ya bekler veya gider. Mteri iin gnah ilenmez. Sual: Namaz klarken secdede dua etmek caiz midir? CEVAP Namaz klarken secdede dua edilmez. Ancak baz nafile namazlarda, secdede iken dua edilir. Namaz klmadan da secdeye kapanp dua etmek iyi olur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kulun Rabbine en yakn hli secdede ikendir. yle ise, secdede ok dua edin.) [Mslim] (Rku ve secdede duaya gayret edin. Bu dua kabule layktr.) [Mslim] (Secdede 3 kere, Rabbifirli diyen secdeden kalkmadan mafiret olur.) [Deylemi] Sual: Sabah ezan okununca namazm klp yatyorum. Fakat ben yattktan sonra baka camilerin ezan okunuyor. Yeniden mi klmam gerekir? CEVAP Namaz klmak iin ezann okunmas deil, vaktin girmesi arttr. Vakit girmise, ezan okunmasa da, kendimiz ezan okur, namaz klarz. Ezan okumadan da klsak namaz yine sahih olur. Fakat ezan okumaktan meydana gelecek snnet sevab noksan olur. Sual: Bir rknde defa eli kaldrp bir yerimizi kamak namaz bozar m? CEVAP Bir rknde defa eli kaldrp, kamak namaz bozar. Bir kaldrta ayn yeri 3-4 defa kamak namaz bozmaz. (Redd-l-muhtar) Sual: Farz namazlarn nc ve drdnc rekatnda zamm sure okunursa namaz bozulur mu? Byle klnan namazlar kaza etmek gerekir mi? CEVAP Farz namazlarn 3. ve 4. rekatlarnda zamm sure okumakta hi mahzur 71

www.dinimizislam.com yoktur. Bu bakmdan okunarak klnm namazlar kaza etmek gerekmez. (Redd-l-muhtar) Sual: Namazdan selam verip knca, hemen kalkmak caiz mi? Allahmme entes selamy, otururken deil de, kalkarken okumakta bir mahzur var mdr? CEVAP Peygamber efendimiz, namaz sonunda selam verince, Allahmme entes selam ve minkes selam tebarekte ya zel celali vel ikram der ve ancak o miktarda otururdu. (Tirmizi) Sual: Akamn, yatsnn, sabahn farz gndz kaza edilirken sesli mi okunur? CEVAP Sesli okumak caizdir. Sual: Tehyyat okurken Besmele ekilse, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Sual: Krk yllk namaz borcum vardr. Kazalarm bir an nce bitirebilmem iin son tehyyatta okunan Rabbena duasn okumasam, bundan kazanacam zaman kaza namazna ayrsam uygun olur mu? CEVAP Caizdir. nk namaz kazalarn bir an nce demek arttr. (Nevadir-i Fkhyye) Sual: Son rekatta Ettehyyaty okuduktan sonra, kalkp bir rekat daha klann, secde-i sehv ile namaz sahih mi? CEVAP Son rekatta oturduu iin secde-i sehv ile namaz sahihtir. Fakat bir rekat daha klp sonra selam verseydi, son kld iki rekat nafile olurdu. Sual: Namaz klarken, yataa girince, dua veya kelime-i tevhid okurken, azmz kapal olarak kalbden sessiz okumak uygun mu? CEVAP Kraat, az ile okumak demektir. Kendi kulaklar iitecek kadar sesli okumaya, hafif okumak denir. Yannda olan kimselerin de iitecekleri kadar sesli okumaya, yksek sesle okumak denir. Hafif sesle okuyan bir iki kiinin iitmesi mekruh olmaz. Sesli okumak, ok kiinin iitmesi demektir. (Bezzziyye) Kendi iitecei kadar sesle okumadan klnan namaz sahih olmaz. Dua ederken de, kendi iitecei sesle okumas, sylemesi gerekir. Kelime-i tehlili de, ibadet sevab hasl olmas iin, dil ile, kendi iitecek kadar sesli sylemek gerekir. Hatm-i tehlil okuyanlarn da, en az kendi iitecekleri kadar sesli okumalar gerekir. Kelime-i tehlil, ibadet olarak deil de, kalbi temizlemek iin okunurken, dil oynatlmaz. (Redd-l-muhtar) Sual: leyi kldktan sonra abdestsiz olduumu hatrladm. Yeniden 72

www.dinimizislam.com klmam gerekir mi? CEVAP Evet yeniden klmak gerekir. Abdestli olduunu zannederek, abdestsiz klnan namaz sahih olmaz. Fakat, niyetine karlk ok sevap verilir. Temiz zannederek necis su ile abdest alp klnan namazn art noksan olduu iin sahih olmaz ise de, niyet ettii iin sevap verilir. artlarna uygun olduu iin sahih olan bir namaz, riya ile, gsteri iin klnrsa, sevap hasl olmaz. (Ebah) Sual: Takvimlerde yazl olan imsak ne demektir? Bu vakitte sabah namaz klnr m? CEVAP msak, gecenin bitimi, yiyip imenin yasak olduu vaktin balamas demektir. Trkiye Takviminde yazl olan imsak vaktinde, yiyip imeyi kesmelidir! Trkiye'de bundan 15-20 dakika kadar sonra sabah namaz klnabilir! Yanl takvimlere gre hareket edip de, yiyip imeye ezan okununcaya kadar devam eden kimsenin, suu yanl takvime bulmas, kendini mesuliyetten kurtaramaz! Sual: Namaz klarken, zamm surelerin srasn arnca secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Dalgnlkla yaplnca, mekruh da olmaz. Sual: Namaz klarken abdesti bozulan ne yapar? CEVAP Hemen sa tarafa selam verip, namazdan kar. Abdest alp, namazn tekrar klar. Son teehhdde, salli-barikleri okurken abdest bozulsa, selam verilip namazdan klr, namaz tamam olur. Sual: Eimle beraber namaz klyoruz. Ayrca niyet etmem lazm m? CEVAP Cemaatle namazda, imama uyduuna niyet etmek farzdr. mama uyulmazsa, namaz sahih olmaz. Sual: Namazda rku ve secdedeki tesbihler 3 den fazla (5 veya 9) gibi sylenebilir mi? CEVAP Tek olmak art ile 5, 7, 9,11 gibi okumak mstehaptr iyi olur. mam 3 den fazla okuyamaz. Sual: Vakit namazlarnda zamm sure olarak hangilerinin okunmas efdaldir? CEVAP Sabah namaznda mmknse biraz uzun sure okumal, dier vakitlerde ksa okumal. Sual: Sadece Fatiha, Kevser ve hlas surelerini biliyorum. Bunlarla namaz 73

www.dinimizislam.com klnr m? CEVAP Klnr. Dier ksa surelerden de ezberlemeye almal, hep ayn eyleri okumamal. Sual: Ben namazda iken biri haprnca namaz bozup, yerhamkallah diyecek miyim? CEVAP Namazda iken haprana bir ey denmez. Sual: Soukta kulaklar kapatan pards bal [kapon] ile namaz klnr m? CEVAP Evet klnr. Hatta scak gnlerde de klnr. Sual: Namazda yetleri kendi duyacamz kadar sesli okumak gerekiyor. ok grltl bir ortamda yetleri duymak iin sesimizi ykseltmek gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Grlt yokken kendi duyaca kadar yava okunur. Sual: Gzlk kullanyorum. karmay unutup namaza duruyorum. Secde ederken gzlkten burnum yere demiyor. Namaz esnasnda gzlm karsam namazm bozulmu olur mu? CEVAP Secdeye inerken gzlk karlabilir. Namaz bozulmu olmaz. Tek el ile karlmas gerekir. Tek el ile karlmas zor ise, iki el ile de karlabilir. Sual: Vaktin bitmesine az zaman kala, abdesti olan ama haceti gelen biri, namaz karma tehlikesi var ise bu namaz bu halde klmal mdr? CEVAP Evet hemen klmal. nk namaz kazaya brakmak haramdr, byk gnahtr. Skk olsa da klmak arttr. Sual: Namaz klarken fatihadan sonra sure okuyaca halde bir an unutarak ellerini aa sald ama eilmedi. Namaza devam ederken ellerini tekrar balayarak m devam edecek? CEVAP Balasa da mahzuru olmaz. Balamamas daha iyidir. Namazda fazla hareketten kamak gerekir. Sual: Namazda zamm sure deyince genellikle Fil suresi ile Nas suresi aras okunuyor. Kadir suresini yet-el krsiyi Amenerrasuly veya herhangi bir uzun surenin birka yetini okuyamaz myz? CEVAP Okunur. Kurann batan sona kadar her yeti okunur. Ksa olduu iin onlara namaz sureleri denmi. Yoksa her sure okunur. Sual: kindi namazn klyoruz. Namazn snnetini klp bitirdikten sonra farza balamadan evvel konumak (telefona cevap vermek, aile bireylerine bir ey sylemek gibi... vs) caiz midir? 74

www.dinimizislam.com CEVAP Zaruret olmadan asla konuulmaz. Dua vesaire de okunmaz. Zaruretler hari beklenmez, ara verilmez, hemen farz klnr. Sual: Cep telefonu aldnda namaz bozabilir miyiz? CEVAP Namaz bozmak haramdr. Camide telefonu kapatmak gerekir. Yahut sesini kesmek iyi olur. Sual: Rkudan dorulurken secde yerine mi bakmak lazm? CEVAP Evet. Sual: Yalnz Fatihay bilen, zamm sure olarak da okur mu? CEVAP Sure reninceye kadar Fatihay okur. Sual: Birinci rekatta kraati unutan, ikinci rekatta hatrlasa ne yapar? CEVAP Namaz iade etmesi lazmdr. Kraat farzdr. Sual: Akamn farzn yanlp nc rekatta oturmadan drt rekat klann iade etmesi lazm m? CEVAP Evet. Sual: Namaz klana (Farz m klyorsun) diye sorulunca, onun da evet manasnda ban nne emesi caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Parka bal ile namaz klmak caiz mi? CEVAP Hi mahzuru olmaz. Sual: ine ot doldurulmu hayvanlarn bulunduu odada namaz klmak caiz mi? CEVAP Namaz klarken, arkaya koymal! Sual: Zamm sureyi okuduktan sonra Fatiha okumadn hatrlayann, Fatiha okumas gerekir mi? CEVAP Evet. Sonra da secde-i sehv yapar. Sual: Mminler iin okunan 25 istifar, birer defa namazda Rabbena... dan sonra okumak caiz mi? CEVAP Evet. Namaz mteakip duadan sonra okumak evladr. Sual: Tehyyatta (bad-is-salihin) denirse namaz bozulur mu? CEVAP Hayr. 75

www.dinimizislam.com Sual: Glmemek iin selam verip namazdan kmak caiz mi? CEVAP Hayr. Glnce mecburen klr. Sual: Besmele geen yeti, zamm sure olarak okumak caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Namazda sure okunurken, uzun bir sure iinden yet-i kerimeler okumakla, ksa bir surenin tamamn okumak arasnda sevap asndan bir fark var mdr? CEVAP Ksa sure okumak daha sevaptr. Sual: Gayri mekked snnet namazlarda, ilk teehhdde tehyyat ve salevatlar dnda rabbena tina ve rabbenafirli dualar okunur mu? CEVAP Okumak sevaptr. Sual: Bir sureyi bir rekatta birka kere okumak caiz midir? CEVAP Farzlarda bir sureyi bir rekatta tekrar okumak mekruhtur. Nafilelerde mekruh deildir. Sual: Namazda Salli bariklerden sonra, baka dua okumak caiz mi? CEVAP Hadis-i eriflerde bildirilenleri okumak caizdir. Rabbena tina veya rabbenafirli gibi dua yetlerini dua niyetiyle okumak da caizdir Sual: Kur'anda, nneh min sleymane ve inneh Bismillahirrahmanirrahim diye bir yet var. Bu yeti zamm sure olarak okumak caiz olur mu? CEVAP yet miktarnda bir yet olduu iin caizdir. Sual: Namaz vakti kmadan ne kadar nce namaza balanrsa, o namaz sahih olur? CEVAP Sabah namaz hari, dier drt vakit namazda, vakit kmadan, iftitah tekbiri alnca, namaz vaktinde klm olur. [Maliki ve afiide ise, bir rekat klnca o namaz vaktinde klnm olur.] Sabah namaz klarken, gne domaya balarsa, bu namaz sahih olmaz. kindiyi klarken gne batarsa, bu namaz sahih olur. Sual: Namaz esnasnda soluk alrken de kraat caiz midir? CEVAP Caizdir. Sual: Namazda sure veya dua okurken haprsak duay okumaya tekrar batan balamak gerekir mi? CEVAP 76

www.dinimizislam.com Kalnan yerden devam edilir. Sual: Namaz surelerinin bazlarnda yetlerin sonlarnda "la" duraklar var. O duraklarda durmay kartryorum, geince byle okumak namaz bozar m? CEVAP Namaz bozmaz. Sual: Her namazdan sonra, selam verince, eli yze srmek caiz mi? CEVAP Caiz ise de, srmemeli; nk snnet zannedilebilir. Sual: Secdeye giderken ve secdeden kalkarken sa sol ncelii var mdr? CEVAP Secdeye varrken, nce sa, sonra sol diz, sonra sa, sonra sol el, sonra burun ve aln yere konur. Secdeden kalkarken de bunun tersi yaplr. Yani secdeden kalkarken nce aln, sonra burun, sonra da sol el ve sa el, sonra sol diz ve sa diz yerden kaldrlr. Ancak, bunu ok bariz ekilde deil, bakalarnn dikkatini ekmeyecek ekilde yapmaldr. Sual: Kitaplarda secde iin, aln, burun ile beraber yere koymak vacib diye okudum. Bunlardan birisi yere gelirse secdenin sahih olduunu mu anlayacaz? CEVAP Secde iin aln yere koymak farzdr. Aln yere konmazsa namaz sahih olmaz. Burnu alnla beraber koymak vaciptir. Burnu koymayp yalnz aln koymak mekruhtur.

Abdest skkken
Sual: Abdesti skkken namaz klmak tahrimen mekruhtur; fakat vakit dar olur da, abdest almakla megul olmak, namaz vaktinin gemesine sebep olacaksa, yine bu halde o namaz klmas gerekir mi? CEVAP Evet, klmas gerekir; nk kazaya brakma gnah, mekruh olarak klmak gnahndan daha byktr. Kerahat vaktinde klmak mekruh, kazaya brakmaksa haramdr. (Hindiyye)

Kadnlarn namaz
Sual: Kadnn, erkee gre, namazda farkl yapt eyler nelerdir? CEVAP unlardr: 1- Kadn, namaza dururken, ellerini omuzlarna kadar kaldrr. Sa el parmaklarn sol bilek zerine halka yapmaz. Sa eli, sol el zerinde olarak gs stne koyar. 2- Rkuya eilirken ayaklarn birletirmez. Rkuda az eilir, belini ba ile 77

www.dinimizislam.com dz tutmaz, dizlerini bker. Ellerini dizleri stne koyar, dizlerini kavramaz ve parmaklarn amaz. 3- Secdede kollarn, karnna yakn olarak yere serer. Karnn uyluklarna bititirir. 4- Teehhdde, ayaklarn saa kararak yere oturur. Parmaklar birbirine yapk olur. 5- Dua ederken ellerini ileri uzatmaz, yzne kar eik tutar. 6- Sabah namazn ge klmas mstehap deildir. Vakit girer girmez klmalar iyi olur. 7- Namazda yksek sesle okumaz. Kurban bayramnda farz namazlardan sonra terik tekbirini sessiz okur. (Redd-l-muhtar, Tahtavi) Sual: Halebide ve Redd-l-muhtarda, rkuya eilirken ayaklar birletirmenin snnet olduu yazldr. Kadnlar da ayak birletirir mi? CEVAP Hayr, kadnlar birletirmez. Bu erkeklere mahsustur. Sual: Namaz klarken bazen sam alyor. Bir mddet sonra kapatyorum. Namazm bozuluyor mu? CEVAP Kadnlarda sa avrettir. kere Sbhanallah diyecek kadar avret yeri alrsa namaz bozulur. Aldktan sonra bir eli ile hemen kapatrsa, namaz bozulmaz. ki eli ile kapatrsa namaznn bozulacan bildiren kitaplar da vardr. Onun iin bir el ile kapatmaya almaldr.

Kadnlar beklemez
Sual: Erkeklerin cuma namazndan kmalarn beklemeden, kadnlar le namazn klabilirler mi? CEVAP Evet, klabilirler. Sual: Bir rkn miktar samz alrsa namaz bozulur mu? Rkn miktar ne kadardr? CEVAP Namazn bozulmasnda ve secde-i sehvlerde rkn miktar nemlidir. Bunu iyi bilmek gerekir. Namazn iindeki farzlara rkn denir. Hepsi betir: Kyam, kraat, rku, scud ve son teehhdde oturmak. Bu rknlerin birinde, sa alan kadn, bir yet okuyacak kadar zaman iinde san kapatamazsa, namaz bozulur. Yahut kere sbhanallah diyecek kadar avret yeri alrsa namaz bozulur. Normal ekilde kere sbhanallah demek bir rkn iin ldr. Ka rekat kldn arp, namaz iinde dnen kimse, sonraki rknn veya vacibin kere sbhanallah diyecek kadar bir zaman gecikmesine sebep olursa, bu arada, yet ve tesbih okusa bile, secde-i sehv yapmas gerekir. Sual: Kadn secde ederken barts alnna gelse mekruh olur mu? 78

www.dinimizislam.com CEVAP Evet. Secdeye alnn plak olarak demesi gerekir. Sual: Salam kadnlar, gerek tarlada ve gerekse camide yabanc erkeklerin grecei yerde oturarak namaz klyorlar. Kyam, yani ayakta durmak farz deil mi? Yabanc erkek grecek diye oturarak namaz klmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Farz ayakta klmak farzdr. Ancak hasta olup ayaa kalkamayan oturup klar. Erkek grecek diye oturarak klmak caiz olmaz. (Redd-l-muhtar, Hindiyye) Sual: Kadn, plak ayakla namaz klabilir mi? CEVAP Namaz eteklii uzun ise, ayaklar grlmyorsa, bir mahzuru olmaz. Sual: Namaz borlar olan kadn, yllar iindeki hayzl zamanlarn derek mi kaza hesab yapar? CEVAP Evet. Sual: Namaz klarken, kadnn altnlar grnse, caiz mi? CEVAP Grnmemesi iyi olur. Sual: Kadnn namazn, evde kocasyla veya mahrem erkek akrabasyla cemaatle klmas, yalnz klmasndan evla mdr? CEVAP Evet. Sual: Dizle ayak arasnn alan kadnn namaz bozulur mu? CEVAP Evet. Sual: Kadnn, namazda yzn tlbentle kapatmas caiz mi? CEVAP Hayr. Sual: stavrozlu, yani ha ekli bulunan namaz eteim vardr. Resimli etek gibi bununla namaz klmak mekruh olur mu? CEVAP Evet mekruh olur. Sual: Ruj ve ojede plasenta kullanldn, imalinde alan birka yetkili azdan iittim. Rujlu ve ojeli iken namaz klmak uygun olur mu? CEVAP Oje plasentadan imal edilmese de, altna su gemez. Ojeli iken alnan abdest de sahih olmaz. Sual: rtnn altndan peruk grnrse namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz. 79

www.dinimizislam.com Sual: Malikiyi taklit eden kadn, abdestte ve guslde, rl san zmesi gerekir mi? CEVAP Malikide, kadnn, abdestte rl san amas gerekmez. rgnn stnden hepsini mesh eder. Guslde de salarn dibine, yani bandaki deriye su ulaabiliyorsa, rgy zmek yine gerekmez. Hanefide de byledir. Yani kadnlar, rl san diplerini slatnca, zmeden rgnn stn slatmak yeterlidir. Sa dipleri slanmazsa, rgy amak gerekir. rlmemi salarn her tarafn da ykamak farzdr. Malikide guslederken salar hilallemek de gerekir. Sual: (Kadn, krsf kullanmazsa, namaz kabul olmaz) deniyor. Doru mu? CEVAP Byle bir eyin asl yoktur. Hi krsf kullanlmasa da, yine de namazlar sahih olur. Krsf kullanlmazsa, i amar kirlenebilir. Kirli amar karlp temiz amarla namaz klnr. Krsf, yani bez veya pamuk, namazdan sonra konursa, amar kirlenmi olmaz. Maliki mezhebini taklit ederse, namazda bile aknt gelse, abdesti de, namaz da bozmaz. Sual: Hayzl, nifasl kadn, namaz klabilir mi? CEVAP Klamaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Hayzl kadn namaz klamaz.) [Buhari, Mslim] (stihazal [zrl], hayz bitince ykanr, namazn klar, orucunu tutar.) [Darimi] Sual: Komumuz, Cilbabsz, yani arafsz namaz klan kadnn namaz kabul olmaz dedi. Byle bir ey var mdr? CEVAP Byle bir eyin asl yoktur. Cilbab, erkein de, kadnn da giydii bir elbise, bir gmlektir. nk hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Haramdan cilbab [gmlek] giyen erkein namazlar kabul olmaz.) [Bezzar] (Hay cilbabn [rtsn] karandan [aleyhinde] sz etmek gybet olmaz.) [Beyheki] Cilbab, ba rtsnden daha geni ve gmlekten ksa olan rtdr. Bedeni rten her rtye denir. (Ebssud tefsiri, Ruh-ul-beyan tefsiri) Resulullah efendimizin hanm mmi Seleme validemiz anlatr: (Resulullaha, kadn yalnz atks ve gmlei ile izarsz namaz klabilir mi?) diye sordum. (Giydii dr [uzun gmlek], ayaklarnn st ile birlikte btn vcudunu rterse, klabilir) buyurdu.) [Ebu Davud] Yine hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Kadn, ancak ban ve btn vcudunu rten elbise ile namaz klarsa, tesettre uymu olur ve namaz kabul olur.) [Ebu Davud, Tirmizi] 80

www.dinimizislam.com (Namaz, izar ve rida ile kln!) [bni Adiy] zar, belden altn rten; rida ise, belden yukarsn rten giysidir. hramn da alt ksmna izar, st ksmna rida denir. zar, bir cins petamal, rida ise bir cins gmlektir. (Bahr-r-rk)da diyor ki: (Erkek, hanmna unlar almas gerekir: Kisve, senede iki dr, iki himr ve iki milhafedir. Milhafe, kadnn sokaa karken giydii elbisedir. [Buna ferce, saya, manto da denir. Himr, ba rtsdr.] Dr gs alabilen uzun gmlektir. Kams, omuzu alabilen uzun gmlek [entri]dir.) Nur suresinin 31. yet-i kerimesinde, (Kadnlar, himarlarn [ba rtlerini] yakalarnn zerine rtsnler) buyuruluyor. Eer kadnlar, araf giyselerdi, himar yani ba rtsn yakann zerine rtmekten bahsedilmezdi. Kadnlara vcut hatlar [kaba avret yerlerinin ekli ve rengi] belli olmayacak herhangi bir elbise ile rtnmek farzdr. Dinimiz, kapanmay emretti, ama belli bir rt ekli bildirmedi. (Drer-l-mltekte) Bu vesikalarn hepsi gsteriyor ki, kadnlarn araf giymesi gerekmez. Ne Resulullah efendimizin hanmlarnn, ne de Eshab- kiramn hanmlarnn araf giydiklerine dair bir vesika yoktur. Din kitaplarnda da kadna nafaka olarak verilmesi gereken elbiseler bildirilmi, hi birisinde araftan bahsedilmemitir. araf Trkiyeye Tanzimat dneminde hacca gidenler tarafndan, ranllardan alnmak suretiyle getirilmitir. nceleri pek tutulmayan, hatta bid'at denilen araf, 1870te yaygnlamtr. Daha sonra II. Abdlhamid han, 4 Ramazan 1309 (2 Nisan 1892) tarihli bir emirname ile araf giyilmesini yasaklamtr. (slam Ansiklopedisi Diyanet Vakf) 1913de Balkan muhacirleri, Rumelinde Yahudi ve Ortodoks kadnlarnn giydikleri siyah araf ile gelmilerdi. Zamanla bu stanbula yayld. (Osmanl Tarih Deyimleri Szl) Sual: Kadn iin Bayram ve Cuma namaz farz olan bir mezhep var mdr? CEVAP Bayram namaz afii ve Maliki'de snnet, Hanefi'de vaciptir. Cuma namaznn yalnz erkeklere farz olduu eitli hadis-i eriflerle bildirilmitir. Bunlardan ikisi yle: (Cuma namaz, kle, kadn, ocuk, hasta olan kimse hari, her mslmana farzdr.) [Ebu Davud, Hakim] (Namaz kldrmas iin bir erkee emredip, sonra da Cuma namazna gelmeyen erkeklerin evlerini balarna yksam diye dndm.) [Buhari] Bayram namaznn artlar da Cuma namaznn artlar gibidir. Bu bakmdan Cuma namazna gitmeyen kadn, bayram namazna da gitmez. Erkeklerin camide cemaatle namaz klmalarnn, evde kldklar namazdan 27 derece daha fazla sevap olduu, kadnlarn ise, evde namaz klmalarnn, 81

www.dinimizislam.com camide namaz klmalarndan daha ok sevap olduu hadis-i eriflerle bildirilmitir. Sual: Kadn, erkeklere imam olabilir mi? CEVAP Btn fkh kitaplarnda imam olmak iin bildirilen artlardan biri, (Erkek olmaktr. Kadn, erkeklere imam olamaz) buyuruluyor. (Halebi) Drerdeki bir hadis-i erif meali yledir: (Kadnlarn, [namazda imam olarak] ne geirilmesi caiz deildir.) [Rezin] Kadn, erkeklerle birlikte cemaatle namaz klsa, kadnn sandaki, solundaki ve arkasndaki erkein namaz bozulur. (Redd-l-muhtar) Sual: Neden kadnlar erkeklerin arasnda namaz klamyor? Din kardei deil miyiz, omuz omuza klsak ne mahzuru olur? CEVAP yle ya namazda kadna bir ktlk edecek erkek kmaz. Gerekten niye kadn erkeklerin arasna girmiyor ki? Her kadn birimizin anasdr veya bacsdr veya hanmdr veya kzdr, halamz, teyzemiz de olabilir. Evet annemizle de yan yana namaz klamayz, onun deil, bizim namazmz bozulur. Bir baka hanm da, (O erkeklerin bana ne zarar dokunabilir) demiti. Evet erkeklerin ona da sana da bize de zarar dokunmaz. Ama kadnla erkek yan yana namaz klnca erkein namaz bozulur. Niye bozulur? Namaz klmay bize emreden yle emretmitir de ondan, yani Allah yle emrettii iin yledir. nsan teyze kz ile evlenebiliyor da neden kz kardei ile evlenemiyor? Allah yle emrettii iin, kz kardeinizle evlenin deseydi evlenirdik. Bir kadn niye iki erkekle evlenemiyor, yine ayn cevap, yle emrettii iin. Yani u sebepten dolay deil. Mesela erkeklere ipek giymek haramdr, niye haram? Cevap ayn, yle emredildii iin. Sual: Amerikada kadn imamn, Kilisede Cuma namaz kldrmasnn amac nedir? Feminizm iin mi, yoksa baka maksatlar da var mdr? CEVAP Maksatsz deil elbette. Ama asl maksad nedir bilmiyoruz. Grnenler var. Hutbede ve demelerinde u hususlar vurguluyor: (Kadn da erkein yapt ileri yapmaldr. Mesela kadn, yapt zinadan dolay cezalandrlamaz. Yapt zinalar gizleme ve zina yapma hakkna sahiptir. Bu, feminizmden ok, bir reform hareketidir, slamn kurallar artk deimelidir. Sultanahmet camiinde de Cuma namaz kldrmak istiyorum.) ranl kadn bir profesr ile ilahiyat erkek bir profesr de, (mamlk iin kadn erkek fark etmez, kim daha liyakatli ise o imam olmaldr) diyerek, Amerikal kadnn imamln onaylamlardr. Bu arada daha bakalarndan da atlak sesler kmtr. Bunlarn maksad, ne feminizmdir, ne de dinde reformdur. Dinde reform ad altnda dini iten ykmaktr. nce kadn Cuma namazna gitmeli dendi, sonra, detli ve lohusa iken namaz klabilir, tesettr 82

www.dinimizislam.com art deildir denerek detli baz kadnlara cenaze namaz kldrld. Kadn kadna imamlk yapabilir dendi. imdi de kadn erkeklere imam olabilir dendi. Adm adm dinin emirleri yklmaya balanyor. Bunlar kyamet alametlerindendir. Byle bir zamanda Ehl-i snnet limlerinin kitaplarna sarlmann nemi daha da artmaktadr. Sual: Byk slam lmihalinde (Kadnn kadna imaml caizdir) denirken, siz niye mekruhtur diyorsunuz? CEVAP Hi bir ilmihalde byle demiyor. Bahsettiiniz ilmihale de baktk. Orada, (Kadnn kadna imaml kerahetle caizdir) deniyor. Kerahatle kelimesini niin yazmadnz anlayamadk. Yani kadnn kadna imam olmas mekruhtur. Mekruh denilince tahrimen mekruh anlalr. Tahrimen mekruh harama yakn mekruh demektir, namazn sevabn yok eder. Sadece namaz borcundan kurtulmu olunur ise de sevap alnmaz. Din yeni mi geldi? Dinimizin hkmleri bilinmiyor mu? Her gn dinin bir meselesini bozmaya almann lemi nedir? Sual: Kadnlarn cenazelere itirak etmeleri, cenaze namaz klmalar, cenaze tamalar ve cenazeyi defnetmeleri farz mdr? CEVAP Hayr kadnlara farz deildir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Kadnlar, cenazelere itirak etmezler.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud]

Hayzlya yasak olanlar


Sual: Mezhepsiz biri, Yaygn kanaate gre kadnlar hayzl iken namaz klamaz, oru tutamaz, Mushafa el sremez, camiye giremez deniyorsa da, bunu yasaklayan ne bir hadis, ne de baka bir delil yoktur diyor. Peki din kitaplarnn hepsi yanl m yazyor? CEVAP Hepsi doru yazyor. Hepsinin delili vardr. Mezhepsiz, hak olan drt mezhep demiyor, Ehl-i snnet limleri demiyor, yaygn kanaate gre diyerek, Allah ve Resulnn emirlerine, Resulullahn vrisleri olan limlerin naklettiklerine yanl bir kanaat diyor. Halbuki aksini syleyen bir tek Ehl-i snnet limi yoktur. Hayzl kadn unlar yapamaz: 1) Namaz klamaz. Bir hadis-i erif meali: (Hayzl kadn namaz klamaz.) [Ebu Davud] mm Bsse radyallah anha anlatr: Hac esnasnda mm Seleme radyallah anhaya sordum: - Ey mminlerin annesi, hayz srasnda klnmayan namazlarn kazas gerekir mi? - Hayr, kaza edilmez. Hanmlarndan biri, nifas sebebiyle krk gn namaz klmad, Resulullah nifas zaman klnmayan namazlar kaza etmesini emretmedi. (Ebu Davud) 83

www.dinimizislam.com Nifas da hayz gibi olduu iin byle bildirilmitir. 2) Kuran okuyamaz. Bir hadis-i erif meali: (Hayzl ve cnp, Kur'an okuyamaz.) [Tirmizi] 3) Oru tutamaz. Bir kadn Hazret-i ie validemize sordu: - Niye hayzl kadn orucunu kaza ediyor da, namazn kaza etmiyor? ie validemiz buyurdu ki: - Sen Haruriye [harici] misin? - Haruriye deilim, fakat renmek iin soruyorum. - Hayzmz Ramazana rastlard da, oru tutmayp, kazas ile emrolunur; fakat hayzl iken klmadmz namazlar kaza etmekle emrolunmazdk. (Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai) Bir hadis-i erif meali de yle: Resulullah zamannda hayz veya nifas sebebiyle Ramazanda hanmlarndan biri orucunu yerdi de, Resulullah ile birlikte aban ayna kadar kaza etmedii olurdu. (Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai) 4) Mushafa el sremez. Bir hadis-i erif meali: (Kur'ana ancak temiz olan dokunabilir.) [Nesai] 5) Camiye giremez. Bir hadis-i erif meali: (Cnbe ve hayzlya mescide girmek helal olmaz.) [bni Mace] 6) Kbeyi tavaf edemez. Bir hadis-i erif meali: (Beytullah tavaf etmek, namaz klmak gibidir, yani abdestli olmak lazmdr.) [Tirmizi] 7) Kocas ile cima edemez. (Bekara 222) Bir hadis-i erif meali de yledir: (Hayzn baladn ve bittiini kocasndan saklayan kadn melundur.) [Cevhere] Hayzl iken kadna yaklamak haram olduu iin bunu saklayan kadn gnaha girer. Sual: Kadnlarn namazda ellerinin stlerini ve ayaklarn rtmeleri gerekir mi? CEVAP S. Ebediyyede diyor ki: Kadnlarn el ve yzlerinden baka her yerleri, bilekleri, sarkan salar ve ayaklarnn alt, namaz iin Hanefide avrettir. Ellerin st avret deildir diyen limler de oktur. Bunlara gre, kadnlarn bileklerine kadar ellerinin st ak klmalar caiz olur. Ama, kitaplarn hepsine uymu olmak iin, kadnlarn elleri rtecek kadar uzun kollu namazlk veya geni ba rts ile elleri rtl olarak klmalar, daha iyi olur. Kadnlarn ayaklar namazda avret deildir diyen limler de varsa da, bu limler de, namazda rtmesi snnet, amas mekruhtur dedi. Sarkan salar da, ayak gibidir. (Kadhan)

Kadnn dua etmesi


84

www.dinimizislam.com Sual: Kadn da erkek gibi dua ederken ellerini uzatr m? CEVAP Hayr, kadn dua ederken ellerini ileri uzatmaz, yzne kar eik tutar. (S. Ebediyye)

Kadnn sarkan sa
Sual: Kadnn kulaklarndan aa sarkan sa namazda alsa, namaz bozulmu olur mu? CEVAP Kadnlarn kulaklarna kadar sarkan sa avrettir. Kulaktan aa sarkan ksm da, limlerin ouna gre yine avrettir. Alrsa namaz bozulur. Baz limlere gre, sarkan ksm namazda avret olmaz; fakat yabanc erkeklerin bu salara bakmalar caiz deildir. (Haleb-yi kebir)

Celsede otururken
Sual: Kadn, namazda iki secde arasnda nasl oturur? CEVAP Teehhtte yani namazdaki normal oturuta oturduu gibi oturur. (Reddl-muhtar)

Resimli seccadeler
Sual: zerinde cami veya Kbe resmi bulunan seccadede namaz klmak caiz midir? CEVAP zerinde slam yazs veya bir harfi bulunan seccadeyi yere sermek tahrimen mekruhtur. Byle seccadeyi ne maksatla olursa olsun yere sermek, mbarek yazya hakaret olur. (Hadika c. 2, s. 633) Kbe, cami veya slam yazs bulunan seccadeyi yere sermek [ona hakaret olaca iin] caiz deildir. Fakat resim bulunan battaniye byle deildir. bni Hacer-i Mekki hazretleri, fetvasnda, (Canl resmini, hrmet edilen yerlerde kullanmak caiz deildir, hrmet edilmeyen eyler zerinde caizdir) buyuruyor. Battaniye yere serilince onun zerinde bulunan resme hrmet edilmemi, hakaret edilmi olur. Resim, secde edilen yerde deilse, byle resimli battaniye zerinde namaz klmakta mahzur olmaz. Canl resimleri, gbekten yukarda bulunursa, orada namaz klmak mekruh olur. Canl resmi, baslan, oturulan yerde ise mekruh olmaz. Namaz klann arkasnda gbekten yukarda olursa tenzihen mekruh olur. (Redd-l-muhtar) u halde canl resmi bulunan eyleri yere serince ona hakaret olduu iin, namaz mekruh olmuyor. Kbe, cami resmi bulunan eyleri yere sermek de ona hakaret olduu iin caiz olmuyor. (S. Ebediyye) Sual: Minare resimli seccadede namaz klmak mekruh mu? CEVAP Deildir. 85

www.dinimizislam.com Sual: Aslan, geyik gibi canl resmi bulunan battaniye, hal zerinde namaz klmak mekruh olur mu? CEVAP Resim, namaz klann aya altnda, oturduu yerde veya secde ettii yerde olmazsa, byle resimli battaniye, seccade zerinde namaz klmak mekruh olmaz. Resim, yerlerde bulunduu iin ona hakaret edilmi olur. Fakat secde edilen yerde ise, yahut baslan ve oturulan yerde ise sanki insan vcudunda bulunmu gibidir. Namaz mekruh olur. Onun iin zerinde resim bulunan elbise ile namaz klmamaldr! (Zevacir) Sual: Kbe ve cami resimli seccadenin yere yaylmasnn mekruh olduuna inanmayan kfre girer mi? CEVAP Kfre girmez. Seccadeyi yere sermek mekruhtur. Hakaret iin sermiyorlar ve de bilmiyorlar. Bilmedikleri iin kfr olmaz, yani ok kimse bilmiyor. Sual: Seccade eskiyince baslp geilen yerlere sermek uygun olur mu? CEVAP Uygun olmaz, hrmetsizlik olur. Sual: Seccadenin yerde serili kalmas caiz mi? CEVAP Evet. Kirlenmemesi iin kaldrmak iyi olur. Sual: Seccadenin secde edilen yerine basmak mekruh mu? CEVAP Mekruh deildir. Edebe muhaliftir. Sual: lemeli seccadede namaz klmak caiz mi? imdi dikkati eken ssl hallar var. Bunlarn stnde namaz klmak mekruh olur mu? Evimizin kble duvarnda eitli ss eyalar var. Bunlara kar namaz klnr m? CEVAP Zihni megul eden eyler zerinde mesela nakl seccadede namaz klmak mekruhtur. Seccadeler sade olmal veya ters evirip klmaldr. imdi baz camilerde ekilli hallar huuya mani olmaktadr. Dz hal sermelidir. Caminin veya namaz kldmz evin kble duvarnda da yet, hadis, dini levha bulunmamaldr. Levhalar yetleri caminin sa ve sol duvarna asmaldr. Sual: Tam lmihalde (Secde edilmeyen yerlerinde canl resmi bulunan seccade zerinde namaz klmak mekruh deildir. nk yere sermek hakarettir) deniyor. Buna gre, Kbe veya Cami resmi olan seccadede namaz klmak caiz olur mu? CEVAP Bir resmi yere sermek, ona hakaret olur. Kbe ve Cami resmi olan seccadeyi yere sermek bunlara hakaret olduu iin, zerlerinde namaz klmak caiz olmaz. 86

www.dinimizislam.com Sual: S. Ebediyyede, (Zihni megul eden naklar bulunan seccadeleri kullanmak caiz deil) deniyor. Bugn camilerde ok ssl hallar var. Bu ssl hallarda namaz klmak mekruh deil midir? CEVAP Hallardaki ssler, nakl seccadelerdeki gibi zihni megul ediyorsa, namaz mekruh olur. Aynaya kar veya resmimiz grlen pencere camlarna kar namaz klmak da zihni megul ettii iin mekruh olur. Camlarda eklimiz hi grlmese veya hi oraya bakmasak namaz mekruh olmaz. l insan megul etmesidir. Peygamber efendimiz, zerinde ekiller bulunan elbise ile namaz kld. Sonra bu ekillerin kendisini megul ettiini grd. Elbiseyi karp bakasna verdi. Bu bakmdan, yazl veya resimli elbiselerle namaz klmamaldr.

Kanavie
Sual: Etamin zerine ilenen kanavie, art iaretine benziyor. Bu iareti haa benzetiyorlar. Byle ilemeli seccadeler zerinde namaz klmak caiz midir? CEVAP Evet, caizdir. Sual: Trbelerin ve evliya zatlarn kabirlerinin resimlerine de, hrmet etmek gerekir mi? CEVAP Evet, gerekir.

Resimli seccade
Sual: S. Ebediyyede, (Secde edilmeyen yerlerinde canl resmi bulunan seccadede namaz klmak mekruh deil) dendikten sonra, (Resim, namaz klann aya altnda, oturduu yerde bedeninde olursa mekruh olur) deniyor. Bu ikisi arasndaki fark nedir? CEVAP Birinci cmlede, canl resmi bulunan seccade yere serilince resme hakaret oluyor ve resimsiz yerine secde edince mekruh olmuyor. kincisinde ise, resimli yaygy biz sermiyoruz. Resme deer vermek iin yere serilmitir. Yerdeki byle resim, bedendeki resim gibi oluyor. Onun iin mekruh oluyor. Elbisede resim olmas, resme kymet vermekten ileri geliyor.

Resimli gazete
Sual: stnde resim olan gazeteyi yere seccade gibi sererek zerinde namaz klnabilir mi? CEVAP Resim, secde yerinde olmazsa, klnabilir. Resimli bir yayg yere serilince, stndeki resme hrmet edilmemi olur, yani basld iin hakaret edilmi olur. Resim, secde edilen yerde deilse, byle yayg zerinde namaz klmak caiz olur. (Redd-l-muhtar) 87

www.dinimizislam.com

Rku ve secdede ayaklar birletirmek


Sual: Rku ve secdede ayaklar birletirmek snnet midir? CEVAP Evet. Maalesef bugn bu snnet unutulmutur. Bunun gibi baa kaplama mesh yapmak da unutulmutur. Sadece ban drtte biri meshediliyor, yalnz farz yaplyor, snnet yaplmyor. Sual: Rkuda topuk kemiklerini birletirmeye alrken ok zor oluyor. Rkuda ve secdede topuklar birletirmek yeterli midir, yoksa ill topuk kemiklerini de birletirmek art mdr? CEVAP art deildir. Sadece topuklar birletirmekle snnet yerine gelir. Tam lmihalde diyor ki: (Halebi-i kebir)de, yz on beinci sayfada ve (Drr-l-muhtar)da diyor ki, (Rkuda snnetlerden birisi de, topuk kemiklerini birbirine bititirmektir) Bunun iin, rkuya eilirken, sol ayan topuu, sa ayak yanna getirilir. Secdeden kyama kalkarken alr. Son cmlede, (Bunun iin, rkuya eilirken, sol ayan topuu, sa ayak yanna getirilir) deniyor. Sadece topuklar birletirmek yeterlidir. Bunu lmihalin mellifine yazl olarak sormutuk. (Topuklar birletirmek kfidir) diye cevap gelmiti. Cennet Yolu lmihalinde namazn mstehablar saylrken, (Rkuda ayaklar bititirmek) ifadesi geiyor. Halebi, Drr-l-muhtar ve Redd-l-muhtarda (kbeyni [iki kb] birletirmek) ifadesindeki kb kelimesi, ayaklarn i tarafndaki kntl kemiktir. Buna topuk kemii de denir. Topuklarn birletirilmesi yeterlidir. Bu iki kemii zorla birletirmeye kalkmak gerekmez, iki topuk yan yana gelince snnet yerini bulmu olur. Bu olay bytmek yanltr. Namazda sakin olmak esastr. Topuk kemiklerini birletirmeye alarak kendini zorlamak uygun olmaz. Birletirene de, birletirmeyene de bir ey dememek gerekir. Kadnlar rkda ayaklarn birletirmez. Bu erkeklere mahsustur.

Ayaklar ne zaman alr?


Sual: S. Ebediyyede, (Rka eilirken, sol ayan topuu, sa ayak yanna getirilir. Secdeden kyama kalkarken ayaklar alr) deniyor. Bazlar secdeden ayaa kalktktan sonra ayorlar. Kalkarken alr ne demektir? CEVAP Kalkarken alr demek, secdeden kalkaca zaman alr demektir. Ayaklar alm olarak kalkm olur. ayet bunu unutursa ayaa kalknca aar.

Ayaklar birletirmek
Sual: Erkeklerin rkda ayaklarn birletirmesinin snnet olduu, hangi kitaplarda geiyor? CEVAP 88

www.dinimizislam.com Hanefde snnet olduu, Haleb ve Redd-l-muhtar gibi kymetli kitaplardan alnarak S. Ebediyyede bildiriliyor. Osmanlca mehur Mzrakl lmihal ve Enis-l bidn kitaplarnda da yazldr. Yine, renciler iin, zamannda Osmanlca olarak yazlm olan Anadolu Yavrusunun Kitab: Malumat- Diniyye kitabnda da, (Rkda ayaklar birletirilir) deniyor. Yani zamanla bunlar unutulduu iin de, Latin harfleriyle baslan kitaplara yazlmamtr. Unutulan bu snneti ihya etmek ok sevab olur.

Sbhane Rabbike yetini deitirmek


Sual: Dua niyetiyle, "Sbhane Rabbike" yetini deitirerek, "Sbhane Rabbina" eklinde okumakta mahzur var mdr? CEVAP Birka kitapta (Dua ederken yeti deitirip Rabbike yerine Rabbina demek daha iyi olur) deniyor ise de muteber kitaplardaki hkm yle: Mfessirlerin ba tac Beydavi hazretleri Hazret-i Alinin (Kyamet gn bol bol sevaba kavumak isteyen, her toplant sonunda, Sbhane Rabbike yetini sonuna kadar okusun!) buyurduunu bildirmektedir. Dier tefsirlerde de mesela Mevakib tefsirinde de byle yazmaktadr. Birka hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kyamet gn bol sevap kazanmak isteyen kimse, bir toplantdan kalknca Sbhane Rabbike yet-i kerimesini okusun!) [bni Hibban] (Bir kimse namaz sonunda, defa Sbhane Rabbike yet-i kerimesini okursa, kfi miktarda sevaba kavuur.) [Taberani] Ebu Said-i Hudri Radyallah anh, Resulullah efendimizin namazdan selam verince, defa (Sbhane Rabbike Rabbl zzeti...) okuduunu bildiriyor. (Ebu Yala) (Hatib-i Badadi) Yine Ebu Said-i Hudri hazretleri, (Resulullah sallallah aleyhi ve sellem, namazda, selam verecei zaman, Sbhane Rabbike yet-i kerimesini okurdu) buyurmaktadr. (bni Ebi eybe) Abdullah bni Abbas radyallah anhma, (Resulullah, namazda selam vermeden nce, Sbhane Rabbike yet-i kerimesini okurdu) buyurmaktadr. (Taberani) lim ehli bilir ki, teehhdde yet-i kerimeler dua niyetiyle okunur. Yukardaki hadis-i erifler gsteriyor ki, dua niyetiyle de Peygamber efendimiz, yet-i kerimeyi deitirmeden okumutur. O halde Sbhane Rabbikeyi, deitirip (Sbhane Rabbina) eklinde okumak, Kur'an- kerime el uzatmak ve snnet-i seniyyeye mdahale etmek gibi ok irkin bir hareket olur. slam limleri fkh kitaplarnda dua olarak da (Sbhane Rabbike) eklinde okunmasn bildirmilerdir. (Drr-l muhtar, Merakl felah) Abdlgani Nablusi hazretleri buyuruyor ki: (Kur'an- kerimdeki dualar okurken deitirmek, Kur'an- kerimi kasten 89

www.dinimizislam.com deitirmek olur.) [Hadika] (Sbhane Rabbike)nin manas (Sbhane rabbike) demek, (Btn insanlarn stnde, akllarn ermedii kemalatn, stnlklerin sahibi olan senin gibi bir Peygamberi yaratan, yetitiren Rabbin, her ayptan mnezzehtir) demektir. Halbuki, (Sbhane rabbina) demek, (Biz gnah ok, asi kullarn yaratan, yetitireni her ayptan mnezzehtir) demektir. Allah tely tenzih etmekte, sena etmekte gnahkr kullar araya sokmann, ne kadar yersiz olduu, ilmi ve akl olan kimse iin, pek meydandadr. O halde (Sbhane rabbike) makam, (Sbhane rabbina) makamndan, edep, fesahat ilimleri bakmndan, kat kat daha yksektir. Yani (Sbhane rabbike) demek, (Sbhane rabbina) demekten, tenzihe ve senaya daha ziyade uygundur. yet-i kerimede Allah tel, kendi kendini meth ve sena ediyor. nsan, bundan daha iyi sena yapabilir mi? (Seadet-i Ebediyye) Sual: Tam lmihal'de, Sbhane Rabbike yetini namazda ve namaz dnda okumann ok sevap olduu bildiriliyor. Bu yeti namazda, selamdan nce, Salli barik ve Rabbena okuduktan sonra m okuyacaz yoksa dua ederken mi? Baka nerelerde okunur? CEVAP Sbhane Rabbike yeti bir ok yerde okunur. Birkan bildirelim: 1- Zamm sure olarak okunur. 2- Kuran- kerim okunduktan sonra okunur. 3- Dine aykr olmayan toplantdan sonra okunur. 4- Namaz bitip dua ettikten sonra da okumak ok sevaptr. 11 kere hlas- erif, bir kere Kuleuzler okunur ve 67 Estafirullah denerek yetmie tamamlanr. On kere (Sbhanallahi ve bi-hamdihi sbhanallahilazim) denir. Sbhane Rabbike yeti de okunur. (S. Ebediyye) Namazdan sonra, duay Sbhane Rabbike yetini okuyarak tamamlamal. (Drr-l-muhtar, Drer)

Yksek sesle min demek


Sual: mamlk yapyorum. Cemaatten biri, (Hocam, Kbe gibi mbarek bir yerde, yksek sesle min dendii, hatta bu hususta hadis de olduu halde, niin Trkiyede sessiz min deniyor) dedi. Ben de Hanefi mezhebinde, yksek sesle sylemek mekruhtur. Vehhabilerin farkl hareketleri bizlere l olmaz) dedim. minin sesli olarak syleneceine dair hadis-i erif var mdr? CEVAP Mezhep ve Mezhepsizlik maddesinde, bizlerin hadislerden hkm karamayacamz vesikalarla bildirmitik. Ktb-i sittenin beinde bulunan, (Atete snm bir eyi yiyip imek abdesti bozar) hadis-i erifini nakletmi, atete snan eylerin abdesti bozmayacan bildirmitik. Ayrca cemaatle namaz klarken, imam arkasnda cemaatin de Fatiha 90

www.dinimizislam.com okumas gerektii hadis-i erifle bildirilmitir. Fakat Hanefi mezhebinde, imam arkasnda Fatiha okumak harama yakn mekruhtur. Ebu Davudun bildirdii hadis-i erifte, imamn veleddllin dedikten sonra, n safta olanlarn iitecei bir sesle min dedii bildirilmektedir. Fakat Hanefi mezhebinde, yksek sesle min demek mekruhtur. Drr-l-muhtardaki (Fatihadan sonra, imam ve cemaat, sessiz olarak, min der. mam Fatihay bitirince, cemaatin ve imamn yksek sesle min demesi mekruhtur. Hafif sylemelidir) hkm, bni Abidin c.1, s. 492, [tercmesi c. 2, s. 270], Halebi-yi kebir s. 309, Halebi-yi sagir s. 233, Hindiyye s. 258, Mizan- kbra s. 249, Mezahib-i erbea s. 250, Hidaye s.107, Drer gurer s.127, Nimet-i slam s. 300 [namazn 80. mekruhu], mer Nasuhi Bilmenin ilmihalinin 159. sayfasnda da vardr. Mevkufatta da, (mam, veleddllin dedikten sonra, hem imam, hem de cemaat mini gizli olarak syler. Hadis-i erifte, (mam u eyi gizli syler: Euz ekmek, Besmele okumak ve min demek) buyuruldu) denmektedir. mam- a'zam Ebu Hanife hazretlerinin, (Cemaatle namaz klarken, imama uyanlar, Fatiha ve zamm sure okumaz) dediini duyanlardan on kii, Hazret-i imamn huzuruna gelip derler ki: - mamn okumasn kfi grp, cemaate Kur'an okutmadn iittik. Halbuki, Fatihasz namaz olmaz. Elimizde bunu ispat eden kuvvetli deliller vardr. Hakkn ortaya kmas iin tartmaya geldik. Hazret-i imam der ki: - Ben bir kii, siz on kiisiniz, hepinizle ayn anda nasl tartaym? - Nasl tartmak istiyorsunuz? - inizden en bilgili, lim olan sein, onunla konuaym. O, kendi ile birlikte hepinizin adna konusun. - Teklifiniz uygun... - O beni yenerse, hepiniz beni yenmi olacaksnz, ben onu yenersem, hepiniz yenilmi olacaksnz. Kabul m? - Peki kabul ettik. - Tartmay ben kazandm. - Nasl olur, daha balamadk bile... - Siz, setiiniz limin hepinizin adna konumasn kabul etmediniz mi? - Evet... - Ben de, sizin kabul ettiinizi kabul ediyor, ayn eyi sylyorum. Herkesin tbi olduu imam, kendi adna ve ona uyup, imam kabul edenler adna Kur'an- kerim okur, cemaat okumaz. Anlaamadmz bir nokta kald m? - Evet anlatk.

Fatihasz namaz olmaz


91

www.dinimizislam.com mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Namazda kraat farzdr ve hadis-i erifte (Fatihasz namaz olmaz) buyuruluyor. Neden Hanefilerin, hakiki kraat [cemaatin hepsinin okumasn] brakp, kraat-i hkmiye [mamn okuyup, cemaatin susmasna] karar vermelerinin sebebini tam anlayamadm. mam arkasnda skut etmeye dair ak bir delil bulamadm. Buna ramen, mezhebime uyarak imam arkasnda Fatiha okumadm. nk, delili zayf diye, mezhebimin hkm ile amel etmemenin ilhad olduunu biliyordum. Nihayet Allah tel, mezhebe uymann bereketi ile, Hanefi mezhebinde imama uyan cemaatin kraati terk etmelerindeki hakikati izhar eyledi. mam, sanki cemaatin dilinden okuyor. Bu una benzer: Bir ky halk, kyn ortak bir meselesi iin, kylnn tamam kaymakama gitmez. Birka kiilik bir heyet seerler. Bu heyetin hep bir azdan meseleyi anlatmalar da doru olmaz. lerinden birini, temsilci seerler. Temsilci, istekler ayn olduu iin, hepsinin dili ile ihtiyalarn arz eder. Kendilerine temsilci kabul ettikleri bu kimse, onlarn adna konuur. Seilen bu temsilcinin hepsinin adna ihtiyalarn arz etmesi eklinde olan, cemaatin hkmi konumas, onlarn hakiki konumalarndan daha iyidir. mam ile cemaatin hali de byledir. (Mebde ve Mead f.30) Sual: Namazda imam arkasnda Fatiha okunur mu? CEVAP Bu konudaki hadis-i erif yle: (Fatihasz namaz eksiktir.) [Tirmizi] (Namazda imam okurken siz de okumayn, Fatihay hafif okuyun!) [Beyheki] (Fatihasz namaz olmaz.) [Buhari, Mslim] Bu hadislere ve baka delillere dayanarak, afii limleri imam arkasnda Fatiha okumann farz olduunu bildirmilerdir. Malikide ise, imam yava okurken mstehaptr. mam aktan okuyorsa, Fatiha okunmaz. Namazda Fatiha okumak Malikide farz, Hanefide ise, vaciptir. Hadis-i eriflere bakalm: (mamla namaz klarken susun, imamn kraati, cemaatin kraatidir.) [Hatib] (mamn arkasnda olmak hari, Ftiha okumadan bir rekat klan, asl namaz klmamtr.) [Tirmizi] (Ne o, Kuranda rekabet mi, namazda biri benimle beraber okuyordu.) [Tirmizi] Hanefi limleri, bu hadislere ve baka delillere dayanarak, (mam arkasnda Fatiha okumak mekruhtur) demilerdir. mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: (Hadis-i eriflerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hkmne 92

www.dinimizislam.com aykr gibi grlen hadis-i erifler, limlerin szlerini reddetmek iin delil ve senet olamaz. Bir Hanefinin, imam arkasnda Fatiha okumas mezhepten kmaktr, ilhaddr.) [Mjdeci m. 312, Mebde ve Mead 31] M. Hadimi hazretleri buyuruyor ki: (Dindeki drt delil, mctehidler iindir. Bizim iin delil, mezhebimizin bildirdii hkmdr. nk bizler, yet ve hadisten hkm karamayz. Mezhebin bir hkm, yete, hadise uymuyor gibi grnse de yanl deildir. nk yet ve hadis ictihad isteyebilir, baka bir yet veya hadisle deimi olabilir veya bilmediimiz bir tevili vardr.) [Berika s. 94]

Namaz ne vakit farz olur


Sual: Kitaplarda, (Bir namazn vakti girince hemen edas farz olmaz, o vakit karken o vakti klacak kadar bir zaman kalnca edas farz olur) deniyor. Vakti girince edas farz olmuyor mu? CEVAP Evet, vakit girince edas hemen farz olmuyor, yle olsa, on dakika, yarm saat, bir saat sonra klmak haram olur. Elbette hemen klnrsa iyi olur, ama edas ancak vaktin sonunda farz oluyor. Bir insan vakit girdikten sonra, namaz klmadan lse, o vakti klmad iin sorumlu olmaz, nk o vakti klacak kadar zaman kalnca edas farz olur. Ancak bir namazn vakti gelince, bu namaz edaya [klmaya] baland vakit, klmak farz olur. Kurban kesmek de zengine bayramn nc gn vacib olur, daha nce vacib olmaz. Bir kimse bayramn ikinci gn lse, kurban kesme borcu ile lm olmaz. Eer nc gn, kurban kesmeden lrse, borlu olarak lr. Birinci gn kesse, vacib yerine gelmi olur. Ancak namazda olduu gibi, kurban bayram birinci veya ikinci veya nc gn kurban kesmeye veya vekile kestirmeye baland vakit, kesmek vacib olur. Hac da byledir. Hac gnleri gelmeden Kbeye gidince hac farz olmaz. Hac zaman farz olur. Yolda lrse hac sakt olur, borlu olarak lm olmaz. Ama zengin olduu birinci sene gitmeyip ikinci sene giderken yolda lrse, o zaman hac borcu ile lm olur. Hacc tehir ederek daha sonra giderse haccn eda etmi olur. Zekat da yledir. Bir sene dolmadan farz olmaz. Fakat gn hatta senesi gelmeden bile, zekt vermekle farz yerine gelmi olur. Birka yln zekt daha nce de verilse, ama o seneler hep zengin ise farz sevab alnr.

Blua erince
Sual: Blua ermemi bir ocuk, vakit girince o namaz klsa, vaktin sonuna doru blua erse, o namaz tekrar klmas farz olur mu? CEVAP Evet, blua erince, blua erdii vakitteki namaz klmas farz olur. 93

www.dinimizislam.com nceki kld nafile olur. nk blua ermeyen ocua namaz farz deildir. Bunun gibi vaktin sonunda aylan baygna, hayz veya nifas biten kadna o namaz klmak farz olur. Klmamsa, kaza etmesi farz olur. (Drr-l muhtar) Bir ocuk, yats namazn klar da, sonra ihtilam olur yani blua ererse, sabah namazna kadar yatsy tekrar klmas farz olur. mam- Muhammed, bunu mam- a'zam Ebu Hanifeye sormu, o da, (Evet, yatsy klmas farz olur) buyurmutur. (Redd-l muhtar)

Namazda nasl elbise giyilir


Sual: Namazda nasl elbise giyilir? Evde pijama ile namaz klnr m? CEVAP Namaz, i elbisesi ile ve byklerin yanna kamayacak elbise ile ve pis kokulu elbise ve orap ile klmak mekruhtur. Baka elbisesi yoksa, mekruh olmaz. Paras varsa, almas gerekir. nemli kimselerin huzuruna kan kimsenin k, temiz elbise giymesi gerekir. Allah telnn huzuruna durulduu zaman, buna daha ok dikkat etmeli, byklerin karsna klamayan elbise ile namaz klmamaldr! Kuran kerimde mealen, (Her namaz klarken, ssl [temiz, sevilen, gzel] elbiselerinizi giyiniz) buyuruluyor. (Araf 31) Bir hadis-i erifte de buyuruluyor ki: (Namaz klarken en iyi elbisenizi giyinin. Allah tel, kendisi iin ziynetlenmeye, sslenmeye en layk olandr.) [Beyheki] Evinde temiz ve bol pijama ile veya gecelik ile namaz klmak mekruh deildir. Ancak camiye pijama ile gelmemelidir! Samimi olmayan kimselerin yannda pijama ile oturmak da uygun deildir. Ayplanacak ve geleneklerimize aykr eyler yapmamaldr! Sual: Resimli veya yazl elbise ile, namaz klmak sakncal mdr? CEVAP Resim veya yaz, akta ise namaz mekruh olur. rtl ise, mekruh olmaz. Sual: Yeni aldm pantolonun paalar ok uzundur. Paalarn henz kestirmedim. Svayp namaz klmak mekruh mudur? CEVAP Paalar ok uzun ise ayan stne kadar svamakta mahzur olmaz. Paalar ok svayp bacak grnrse mekruh olur. Sual: Dar pantolonla gezmek ve namaz klmak caiz midir? CEVAP Dar pantolonla gezmek caiz deildir. Kaba avret yerlerine yapk dar pantolonla namaz klmak mekruhtur, bakalarna kar istenilen tesettr yaplm olmaz. Sual: Namaz klmak iin takm elbisenin pantolonu krmasn ya da 94

www.dinimizislam.com ypranmasn diye karp, rahat bir ey giyip namaz bitince deitirmek uygun olur mu? Dnyann parasn verip aldm, takmlara, gzm gibi bakmak iin ts falan bozulmasn diye karmam uygun mu? CEVAP Elbette elbisenize gznz gibi bakacaksnz, ama namaza da cannz gibi bakmanz lazm. Kuran- kerimde, namaza dururken en gzel elbisemizi giymemiz emrediliyor. Mhim mevkide bulunan veya nemli bir zatn huzuruna kan kimsenin k, temiz elbise giymesi gerekir. Allah telnn huzuruna kld zaman buna daha ok dikkat etmelidir! (Her namaz klarken, ssl, temiz, sevilen elbiselerinizi giyiniz!) mealindeki yet-i kerime ile (Gzel koku gam, gzel, temiz elbise kederi azaltr) mealindeki hadis-i erife uymaya almal, eski bile olsa temiz elbise giymelidir! Bol pijama ile namaz klmak caizdir, mekruh deildir. Sual: Laboratuar nl ile namaz klnr m? elbisesi saylr m? CEVAP elbisesi demek, yal kirli, elbise demektir. Laboratuar gmlei temiz ise, dzgn ise onunla klmakta hi mahzur olmaz. Hatta iyi olur. Sual: Pantolonla namaz klann kaba avret yerine bakmak caiz mi? CEVAP Haramdr. Sual: Namazda ceketin dmesinin kapal olmas lazm m? CEVAP Lazm deildir. Kapal olmas edeptir, iyi olur. Sual: Gmlein kollarn iliklemeden namaza durmann mahzuru var mdr? CEVAP Mahzuru yoktur.

Namazda dnmek
Sual: Namazda dnmek zararl mdr? CEVAP Namazdaki dnce namaz bozmaz. Fakat elden geldii kadar dnmemeye gayret etmelidir! Namazda manasn bilenin, okuduunu dnmesi iyi olur. Kendini Rabbimizin huzurunda dnmek ve o huzurda nasl olunmas gerekiyorsa yle bulunmak ok iyidir. Kendinin son namaz olduunu, son amelinin bu olduunu, yahut kendini Srat zerinde dnp kendini toparlamak, efendisinden kam, yakalanp tekrar efendisinin huzuruna gtrlm kle gibi bilmek, yahut her an nimetleri iinde bulunduu, her an kendisine muhta olduu Rabbinin huzurunda nasl durulursa yle durmak, namazda kalbi toparlamaya yardm eder. Dnyaya nem vermemek, ilerini mesele ve dnce vesilesi 95

www.dinimizislam.com yapmamak, geldii gibi gider, ne olduysa yle olur gibi dnya hakknda hogrl olup namazda hep Rabbi ile olmaya almaldr. Namaza balayp eller kulaklara kaldrlnca, sanki Allah teldan gayrisini arkaya atm cezasndan korkarak, affn umarak Mevlann huzuruna durulmu olunur. Sahibinin huzurunda kendini efendisinden kam gibi korku iinde, cezalandracak m yoksa af m edecek diye dnen sulu bir kul vaziyetinde ellerin balandna iaret vardr. Fatiha okununca, Allah telnn grnen ve grnmeyen nimetlerine hamd etmek, rahmetine ok muhta olduunu dnp, rahmet istemek, ibadeti yalnz Onun iin yapmak, yalnz Ondan yardm istemek, salihlerin yolunda olmay dilemek ve sapklktan Ona snmak istemek vardr. Zamm sure okuyunca, sanki, "Duan kabul etmesi iin Rabbine tazim eyle" deniyor. Rkuya eilince, Allah telnn azametine, kulun aalna iaret vardr. Sanki "Ban kaldr, Allah tel sana ihsan eyledi, dua ve tesbihlerini kabul eyledi, o halde dorul" deniyor. "Semiallah limen hamideh..." denince, Onun ihsan ile kabul edilmenin mjdesi akabinde hamd etmek, affettii iin hemen secdeye kapanmak, Rabbimiz iin alalp, yalnz Onu tenzih etmeye iaret vardr. (T.Necat) Sual: Namazda huuyu yakalamak iin nelere dikkat etmeli? CEVAP Namazda huuyu yakalamak iin unlara dikkat etmelidir: Huzuru kalb: Okuduunu dnmek. Tefehhm: Okuduunu anlamak. Tazim: Sayg. Heybet: Sayg ile korkmak. Reca: mit. Haya: Utanma. imdi bunlar aklayalm: Huzuru kalb: Megul olduunu, okuduunu dnmek, dnya ilerinden kalbi ayrmak, tamamen megul olduu ie, okuduu Kur'ana kalbini balamaktr. Gnl baka dncelerden ayrlr, yapt iten gaflet etmez ve yalnz onu dnrse, o zaman huzuru kalb hasl olur. Tefehhm: Okuduunu dnp anlamaktr. ok kere kalb, sz ile hazr olur, fakat manasn dnmez. Byk zatlarn namaz esnasnda anlad yle latif manalar olur ki, baka zaman hatrlarna bile gelmez, ite byle klnan namaz, her eit ktlkten alkoyar. [Namaz klarken okuduunu anlamak lazm deildir. Ancak manasn biliyorsa, anlamaya almal. Yahut manasn bildii sure ve yetleri okumak daha uygun olur.] Tazim: Bir mir, mahiyetindekine bir ey emreder, o da, kalbi huzur iinde emredileni anlayp yapsa da sayg duymayabilir. Onun iin sayg tefehhmden sonra gelir. Yani Allah telnn emrini sayg duyarak yapmak gerekir. 96

www.dinimizislam.com Heybet: Bu da tazimden sonra meydana gelen bir korkudur. Bu korku, ylandan, yandan korkmaktan farkldr. Bu Allah telnn sevgisini kaybetmekten meydana gelen bir korkudur. Reca: Sevap beklemek demektir. Allah telnn nimetlerini, rahmetinin bolluunu, namaz klanlara Cenneti sz verdiini ve verdii szde durduunu bilmektir. nsan padiaha sayg gsterip korksa da bir mkafat beklemez. Halbuki Allahn azabndan korktuu halde, kld namazdan sevap umar. Haya: Kusurunu bilip, Allahtan utanarak, namaz kusursuz klmaya almak gerekir. Namazda Allah telya kar saygl olabilmek iin, Onun azamet ve celalini bilmesi, kendisini de, hakir, zelil ve Allah telnn emrine boyun een adi bir kul olduunu dnmesi gerekir. Onun azametini bilmeyen veya inanmayan kimse Ona gerekli saygy gsteremez. Allaha iman daha parlak, daha kuvvetli olann huuu da kuvvetli olur. Hazret-i ie validemiz, (Resulullah bizimle konuur, glerdi. Ama namaz vakti gelince adeta bizi tanmazd) buyurmutur. Namaz klarken eer kalbin namazda deilse, bo durmuyor; mutlaka dnyalk bir ey dnyordur. nsan sevdii eyi ok dnr. Bunun iin Allah'tan bakasn seven kimse, namazda sevdiklerini dnr, Allah hatrlamas zor olur, namazda bile gaflet iinde olur. Allah tel ne kadar iyi bilinirse, hayet ve heybeti de o nispette artar. Hak tel, Musa aleyhisselama, (Ya Musa! Beni andn zaman vcudun titresin, huu ve itminan iinde bulun. Dilin beni anarken kalbin baka yerde olmasn, aciz bir kulun efendisinin huzurunda durduu gibi dur) diye vahy etmitir. Demek ki namaz klarken gafletten uzak durmaya almaldr. Byk zatlardan bazlar o derece huzur iinde namaz klard ki, safta dururken sa ve solundakilerin kim olduunu bilmezdi. [Hazret-i Alinin ayana ok batnca, namazda kartlmas hadisesi mehurdur.] Eshab- kiram, (nsanlar kyamette dnyadaki namazlarnda gsterdikleri huzur, skun ve namazdan aldklar lezzet lsnde harolurlar) buyururlard. (hya) Sual: Namazda iken aklm ok dank, toparlayamyorum. Gnlk dnceler olsun, deiik eyler geliyor. Vesveselerden kurtulmak, kafam toparlamam iin ne yapmalym? CEVAP Bu hemen herkeste olur. Kiminde az kiminde ok olur. Namaz balarken la havleyi okuyunuz. nsann ihlas arttka dncesi de azalr diyor limler. Yemek yerken, ibadetleri yapmaya kuvvet bulmak iin diye de niyet etmeli. Uyurken de ayn ekilde niyet etmeli. Sual: Namazda dnya dncesinin hatra gelmesi namaz bozar m? CEVAP Namaz bozmaz. Namaza balarken, Allah tely grr gibi, edeple 97

www.dinimizislam.com namaza balamal ki, namaz hakiki namaz olsun. Eer beden namazda, kalb baka yerde olursa, o namaz sahih olsa da, makbul olmaz. Bunun iin, La havle vela kuvvete illa billahil aliyyilazim dedikten sonra namaza balamak faydaldr. (Ey Oul lmihli) Sual: Namaz klarken yapaca ileri dnenin namaz sahih mi? CEVAP Evet. Bu dnce, ihlas noksanlndandr.

Snnet ile farz arasnda konumak


Sual: Snnet ile farz veya farz ile snnet arasnda konumak, selam alp vermek, dua etmek, tesbih ekmek, Kur'an okumak, bid'at midir? Sabahn snnetini evinde klp gelen kimse, camide, tesbihini alp kelime-i tevhid veya salevat- erife okusa veya konusa ne olur? CEVAP Merakl-felahn Tahtavi haiyesinin tercmesi olan Nimet-i slam kitabnn (Nafile Namazlar) ksmnda deniyor ki: (Farzla snnet veya snnetle farz arasnda konumak snneti iptal etmez. Ama snnetin sevabn azaltr. Esah olan kavilde ise snneti iade etmek gerekir. Her trl dua da konumak gibidir.) Ayn ifade Drr-l-muhtarda da vardr: Esah olan kavil, snnet kabul olmaz, nceki snneti tekrar klmak gerekir. Bu ifade (Drr-l-muhtar)n arabi aslnn 457, baz basklarnda 711. sayfasndadr. Trke tercmesinin de 3. cild 40 ve 41. sayfasndadr. bni bidin hazretleri, Drr-l-muhtar'n ifadesini aklarken, her trl okumalarn da bu hkme girdiini bildirmektedir. u halde, snnet ile farz arasnda dua, sure veya ihlas okumamal. Hele bunu det haline getirmek bid'attir. badetlere ilave yapmak dini deitirmek olur. Hadis-i erifte, (badetleri bizim gibi yapmayan bizden deildir) buyuruluyor. Peygamber efendimiz nasl ibadet etmise, mezhebimiz bunu nasl bildirmise, o ekilde ibadet edilir. (unu da yapalm, tekini de ilave edelim) demek, dinde reform olur. Asla caiz olmaz. Snnet ile farz arasnda bir ey okumann snneti iptal edecei Bahr-r-rakta da yazldr. Sabahn snnetini evinde klp gelen kimse, camiye gelince, konumaz, sesli olarak bir ey okumaz. Dudan kprdatmadan kalbinden kelime-i tevhid okuyabilir veya tefekkr eder. Eer kaza namaz varsa, kaza namaz klar. Kur'an- kerim okunuyorsa dinler. Camide snneti klp, farz beklerken, dardan gelenin selamn almak da, snnet ile farz arasnda bir ey okumak ve konumak gibi snnetin sevabn yok eder. Netice: badetleri bildirildii ekilde yapmal. Hazine, bildirildii ekilde yapmakta 98

www.dinimizislam.com gizlidir. Az veya ok yapmak, hazineye kavuamamak, mahrum kalmak demektir. stelik emri deitirmemiz, hazineden mahrum olmamza sebep olduu gibi, bid'at ilememize veya kfre dmemize de sebep olabilir. Maksat emre itaat ve hazineye kavumak olduuna gre, ibadetleri bildirildii ekilde yapmal. Mezhep imamlarmzn ve imam- Rabbani hazretleri gibi ehli snnet limlerinin yolunda olmayan, onlar sevip onlarda fani olmayan, ilmen bilse bile, ibadetleri bildirildii ekilde yapamaz. Sual: Snnet ile farz arasnda soru sorana kalem ile yazp vermek, konumak yerine geer mi? CEVAP Evet. Hibir eyle megul olmamak gerekir. Sual: Snnet ile farz arasnda Allahmme entesselamdan baka bir ey okunmadna gre, kitaplarda snnet ile farz arasnda okunacak diye bildirilen dualar da m okumamak gerekir? CEVAP Bu genel kaidedir. Her kaidenin istisnas olabilir. Bu istisna iin bir rnek: Krk gn sabah namaznn snneti ile farz arasnda 41 kere Fatiha okunur. Besmelenin sonundaki Mimi Fatihann Lam harfi ile birlikte okunur. [Rahimilhamd denir.] Sonra yaplan dua kabul olur. Suya fleyip hasta veya bylenmi kimseye iirilirse, eceli gelmemi olan hasta ifa bulur ve by zlr. (Tefsir-i Azizi) Sual: Farz ile snnet arasnda bir ey okunmaz, ancak, ifa niyetiyle S. Ebediyye kitabnda bildirilen, (40 gn sabah namaznn snneti ile farz arasnda 41 kere, Besmelenin sonundaki Mimi Fatihann Lam harfi ile birlikte okuduktan sonra yaplan dua kabul olur) deniyor. Bunu okumak uygun mu? CEVAP Farz ile snnet arasnda konumak ve herhangi bir dua okumak uygun deil ise de, byle ifa olarak okunanlar istisna olur, yani caiz olur. Baka bir mezhebi taklide ihtiya kalmaz Sual: Camide bazen le namaznn farznn ikinci rekatna yetiiyorum. Daha ben namaz bitirmeden, imm duaya balyor. Son snneti klmadan immla birlikte dua etmem uygun mudur? CEVAP Farz ile snnet, snnet ile farz arasnda, konumak ve dua etmek uygun deildir. Bunun iin, namaz bitirdikten sonra, tesbihleri ekip ondan sonra dua etmelidir. Sual: Snnetle farz arasnda dua da okumak caiz deildir. (Allahmme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zel-celali vel-ikram) demek de buna dhil midir? CEVAP 99

www.dinimizislam.com Hayr, dhil deildir. Farz olsun, nafile olsun, her namazdan sonra, (Esselam aleykm ve rahmetullah) diye selam verdikten sonra, (Allahmme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zel-celali vel-ikram) denir. (Redd-lmuhtar)

Namazlardan sonra
Sual: Hadis-i eriflerde, (Farz namazlardan sonra u duay okumak sevabdr) deniyor. Farz klnca m okunacak, yoksa duadan sonra m? CEVAP Hanef'de namaz bitip dua ettikten sonra okunur, nk farzla snnet, snnetle farz arasnda dua okumak, Hanef'de caiz deildir. (bni Abidin) Snnetle farz arasnda konumak Sual: Camide snneti kldktan sonra, dardan gelenin selamn almak, snnetle farz arasnda konumak hkmne girer mi? CEVAP Evet, girer. Camiye girince, snneti klp bekleyenlerle konumamal, onlara selam vermemeli. Snneti klp bekleyen de, kimseyle konumamal, dua okumamal, zikir ekmemeli. Tefekkr edebilir, vakit msaitse kaza namaz klabilir. Sabah namaznn snnetini klp camiye giderken de, yolda dua okumak, zikir ekmek, konumak gibidir. Hatt selam verenin selam da alnmaz. nsanlarla konuma ihtimali olduu iin, sabah namaznn snnetini evde deil, camide klmaldr.

Namazda sark takke kullanmak


Sual: Sarkla m, yoksa takke ile mi namaz klmak daha sevaptr? CEVAP Sark takkeden daha faziletlidir. Herhangi bir balkla namaz klmak, ba ak klmaktan daha faziletlidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bedirde, Huneynde sarkl melekler yardm etti. Sark, mminle, kfiri ayrt edici bir alamettir.) [Deylemi] (Takke zerine sark sarmak, mriklerle aramzdaki farktr. Sarn her dolamas iin bir nur ihsan olunur.) [.Maverdi] (Sarkla klnan iki rekat namaz, sarksz klnan 70 rekat namazdan daha efdaldir.) [Ebu Nuaym] bni Asakirin bildirdii hadis-i erifte, (Resulullah, sarn altna ve sark sarmadan da takke giyerdi) buyurulmaktadr. Mslimin bildirdii hadis-i erifte, (Resulullah, sark sardnda, ucunu iki krei arasna [iki kar kadar] uzatrd) buyurulmaktadr. (Mevahib-i Lednniyye) Sual: Namazda renksiz ve effaf naylon takke giyilebilir mi? CEVAP 100

www.dinimizislam.com Namaz klarken erkeklerin ban rtmesi snnettir. Maksat salar gstermemek deil, baa bir ey koyarak snneti yerine getirmektir. Byle niyet ederek renksiz, effaf naylon takke giyilebilir. Sual: afiide ba rtmek snnet deil mi? CEVAP afii mezhebinde de ba sark veya takke ile rtmek snnettir. (Fetava i kbra c.1, s.169) Drt mezhepte de takke sarn yerini tutmaz, ama takke ba kapatt iin namaz mekruh etmekten korur. Sarkla klmak elbette daha faziletlidir. Ba rtmek, drt mezhepte de snnettir. Drt mezhepte de kollar sal, yani ak klmak mekruhtur. Kbedeki durum bundan mstesnadr. Kadnla erkek yan yana namaz klamazken Kbede klmas caizdir. Orann hkm farkldr. Sual: zerinde Allah yazl takke ile namaz klmak caiz midir? CEVAP Caizdir. Sual: Ha veya siyonist iareti olan takke ile namaz klmak caiz mi? CEVAP Ha ibadet olarak yaptklar iin asla caiz olmaz. Siyonist iareti dette bir sembol olduu iin mahzuru olmaz. Sual: Namaz klarken taktmz takkeyi takp tuvalete girmenin mahzuru var m? CEVAP Mahzuru olmaz, takke ile girmek snnettir. Sual: Tepesinde topuz olan takke takmak uygun mu? CEVAP Evet. Sual: Abdest alrken, misvak kullanlmasa, sadece diler, di fras ile fralansa, snnet yerine gelmi olur mu? Bir de namaz, sarkla deil de, takke ile klnsa snnet yerine gelmi olur mu? CEVAP Fra, misvak yerine, takke de, sark yerine gemez. Ancak dileri fra ile temizlemekle snnet yerine gelmi olur. nk, dileri, bir ey ile ovmakla, temizlemekle snnet yerine gelmi olur. Parmaklarla da temizlense snnet ifa edilmi olur. Fra ile veya parmakla deil de, misvak ile temizlenirse mstehap sevab da alnm olur. Mstehab kmsememelidir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Mstehap, Allah telnn sevdii eydir. Eer btn dnyay Allah telnn sevdii bir ey iin verseler, hibir ey vermi olmazlar. (Berekat) Takke ile namaz klnca snnet yerine gelmi ve mekruh da ilenmemi olur. Sarkla klnrsa mstehap sevab da alnm olur. Bir hadis-i erif meali yledir: 101

www.dinimizislam.com (Sarkla klnan iki rekat namaz, sarksz klnan 70 rekat namazdan daha efdaldir.) [Ebu Nuaym] Sark sarmak zevaid snnettir. Yani klk kyafetle ilgili bir snnettir. Araplarn kfirleri de sarkla gezerlerdi. Bir hadis-i erif meali yledir: (Sark Araplarn tacdr.) [Beyheki] Resulullah efendimiz de giydii iin bize zevaid snnet olmutur. Namazda giyilmesi ise mstehaptr. Evde takkeye bir tlbent sararak klmak iyi olur. Hibir mstehab kk grmemelidir. Sual: Takkesiz namaza durann takke giymek iin namaz bozmas caiz midir? CEVAP Caiz deildir. nk takke giymek snnettir. Snneti yapmak iin haram ilenmez. Namaz bozmak ise haramdr. Sual: Mendil, takke bulunmad zaman, takke yerine kullanlabilir mi? CEVAP Evet.

Delikli takke
Sual: Delikleri byk olup, sa grlen dantel takke ve parmak sacak kadar yrt olan takkeyle, erkeklerin namaz klmas mekruh mudur? CEVAP Mekruh deildir. Erkeklerin salarnn grlmesi mekruh olmaz. Ba kapatmak snnettir. Delikli takkeyle de, bu snnet yerine gelir. Sual: Takkesini evde unutan, cami nnde bir takke daha alsa israf olur mu? CEVAP Bir takke daha almak israf deildir.

Namazda niyetin yeri kalbdir


Sual: Namazda niyeti kalb ile mi yapmal yoksa dil ile mi? CEVAP Namaza balarken, niyeti dil ile de sylemek hakknda kitaplardaki bilgiler ksaca yledir: Niyetin yeri kalbdir. Dil ile de sylenmesi iyidir. Dil ile sylenmezse bir ey gerekmez. (El Kfi, Fetava-i Hindiyye) Peygamber efendimizin namaza balarken dil ile niyet ettii bildirilmemitir. Sahabe ve tabiinden de byle bir ey bildirilmemitir. Hlyede drt mezhep imamndan da dil ile niyet edilebilir haberi bildirilmemitir. Niyeti dil ile yapmann bidat olduunu bildiren limler vardr. Fetih sahibi bunu nakletmitir. Hlyede de, (Belki en uygunu, kalbi toparlamak iin dil ile sylemek bidat-i hasene olur) demitir. (Redd-l-muhtar) Hanefide namaza dil ile niyet bidattir, vesveseden kurtulmak iin caiz 102

www.dinimizislam.com grlmtr. (Mezahib-i erbea) mam- azam hazretlerinin fetvalarn bildiren El-ihtiyar kitabnda, (Niyet, o namazn hangi namaz olduunu kalben bilmektir. Bu ite dil ile sylemeye itibar yoktur) buyuruluyor. Drer ve gurerde, (Hidayede bildirildiine gre. Niyet kalb ile, hangi namaz kldn bilmektir. Dil ile sylemeye itibar edilmez. Kalbin hazr olmas iin dil ile de sylenmesi mstehaptr, iyi olur) buyuruluyor. Halebide (Niyet kalb iledir, dil ile de sylenmesi mstehaptr. Kalben niyet edip de, dil ile sylenmese mahzuru yoktur) buyuruluyor. slam limlerinin gz bebei olan mam- Rabbani hazretleri, Kbil mftsne yazd 186. Mektubunda buyuruyor ki: (limler, namazda, kalb ile niyet etmekle beraber, az ile de sylemek mstehap olur demitir. Halbuki, Resulullah efendimizin, Eshab- kiramn ve Tbiin-i zmn sz ile niyet ettikleri, zayf bir haber ile dahi, bildirilmemitir. Az ile niyet etmek bidattir. Bu bidate hasene diyorlar. Halbuki, bu bidat, yalnz snneti yok etmekle kalmyor, farz da yok ediyor. nk ok kimse, yalnz azla niyet ederek kalb ile niyet etmiyor. Resulullahn snnetine bir ey katmamal ve Onun Eshab- kiramna uymaldr.) [c.1, m.186] [bni bidin buyuruyor ki: (Niyet, yalnz kalb ile olur. Yalnz sz ile niyet etmek bidattir. Kalb ile niyet edenin, pheden, vesveseden kurtulmak iin, sz ile de niyet etmesi caizdir.] Niyet, kalb ile olur. Yalnz sylemek ile niyet edilmi olmaz. Kalb ile birlikte olmak art ile syleyerek niyet etmek caiz olur da denildi. Kalb ile niyet, sz ile niyete benzemezse, kalbdeki niyete baklr. badetlerde niyetin sz ile yaplacan bildiren hibir hadis-i erif ve haber mevcut deildir. Drt mezhebin imamlar da bildirmemitir. (slam Ahlak) badetler yaplrken, yalnz az ile sylemeye niyet denmez. Kalb ile niyet edilmezse, drt mezhepte de namaz sahih olmaz. Resulullahn ve Eshab- kiramn ve Tbiinin ve hatta drt imamn az ile niyet ettikleri iitilmemitir. Hanefide, abdest alrken yz ykarken, kalb ile niyet etmek snnettir. [Az ile de niyet etmek, snnettir, mstehaptr ve bidattir denildii bni bidinde yazldr. Snnettir veya bidattir denilen bir eyi yapmamak lazm olduu, Berika, Hadika ve bni bidinde bildirilmektedir. Bunun iin az ile niyet etmemelidir. (Seadet-i Ebediyye) Szn z udur ki, niyetin yeri kalbdir. Kalb ile niyet edenin, pheden kurtulmak iin, sz ile de niyet etmesi iyi olur.

Tadil-i erkana riayet etmek


Sual: Tadil-i erkan nedir? Tadil-i erkana uyulmazsa ne olur? CEVAP Tadil-i erkan, namazda be yerde yani rku, iki secde, kavme ve celsede, 103

www.dinimizislam.com her uzvun hareketsiz ve sakin olup, bir miktar durmak demektir. Tadil-i erkan kasten terk edilirse, imam- Ebu Yusufa gre namaz bozulmu olur. Tarafeyne yani imam- azam ile imam- Muhammede gre, bozulmu olmaz ise de, vacibin kasten terki dolaysyla, namazn iadesi vacibdir. Unutarak terk edilince de secde-i sehv gerekir. slam Ahlak kitabnda, tadil-i erkana uymamann baz zararlar yle sralanyor: 1- Fakirlie sebep olur. 2- Adaletten der, ahitlii dinen kabul olmaz. 3- Namaz kld yer, kyamette aleyhine ahitlik eder. 4- mansz lmeye sebep olur. 5- Namazn hrsz olur. 6- Kld namaz, eski bez gibi ahirette yzne vurulur. 7- Allah telnn merhametinden mahrum olur. 8- Dier ibadetlerin sevabnn yok olmasna sebep olur. 9- Cahillerin tadil-i erkan terk etmelerine sebep olur. Bu bakmdan, din adamnn gnah ilemesi daha ok azap ekmeye sebep olur. [Mesela din adam takkesiz namaz klsa, cahillere rnek olaca iin dier insanlardan daha ok kerih i ilemi olur.] 10- Allah azm--ann gazabna dar olur. 11- eytan sevindirmi olur. 12- Cennetten uzak, Cehenneme yakn olur. 13- Kendine zulmetmi olur. 14- Sa ve solundaki meleklere eziyet etmi olur. 15- Resulullah efendimizi zm olur. 16- Btn mahlkata zarar dokunur. nk o kimsenin gnah sebebiyle, yamurlar yamayabilir veya vakitsiz olarak yamur yaar da, yarar yerine zarar vermi olur. Kavme: rkdan kalkp dikilmek Celse: iki secde arasnda oturmak Sual: Namazda tadil-i erkana riayet nasl olur? CEVAP Rku, secde, kavme ve celsede, her uzvun hareketsiz ve sakin olup, bir miktar durmaya tadil-i erkan denir. Mesela rkuya eilir eilmez durmadan kalklmaz. Kavme de yle, yani rkudan kalknca biraz beklemek belini dik tutmak gerekir. Secdeden kalknca da yle. Bunlara tadil-i erkan denir. Okumalar hareketsiz olmaya mani deildir. kere tesbih syleyince otomatikman beklemi oluyoruz, ayrca beklenmez. Kavmede de Rabbena lekel hamd demekle beklemi oluyoruz. Sual: ok hzl namaz klanlar oluyor. Byle ok hzl klnan namaz sahih midir? CEVAP 104

www.dinimizislam.com Namaz hzl klan kimse, eer kraati dzgn ise ve tadil-i erkana da riayet edebiliyorsa, namazlar sahih olur. Fakat genel olarak hzl klan kimse, tadil-i erkana riayet etmez. Kavme ve celsede belini tam dorultmaz. Tadil-i erkana riayet etmek vaciptir. Namazn vaciplerinden biri bilerek terk edilirse, o namaz tekrar klmak vacip olur. Bu bakmdan namaz acele etmeden, farzna, vacibine, snnet ve edeplerine riayet ederek klmaldr. Vesilet-n-necattaki hadis-i eriflerden birka yle: (Hrszlarn en by, namazndan alandr. Yani namazn erkanna riayet etmez, rku ve secdelerini hakkyla yerine getirmez.) (Altm sene, namaz klp da namaz kabul olmayan u kimsedir ki, rku ve secdeleri tamamiyle yerine getirmez.) (Namaz klan ok kimse vardr ki, namazlarndan onda birden fazla yazlmaz. Herkesin namaznda, kalbin hazr olduu ksmlar yazlr.) (Kalbin hazr olmad namaza, Allah tel nazar etmez.) (Namaz, imann ba, dinin direi, mminin mirac, gn nuru ve Cehennemden kurtarcdr.) u halde dinimizin direi olan namaz klarken acele etmemeli, gafletten uzak olarak klmaya almaldr. (Saadet Yolu) Sual: Tumaninetin ls Hanefi ve Maliki ve afiide nedir? CEVAP mezhepte de ayndr.

ehadet parman kaldrmak


Sual: Namaz klarken teehhdde ehadet parman kaldrmak, iaret etmek caiz midir? Baz kimseler, bu konuda hadis var diyerek parmaklarn kaldryorlar. Caiz midir? CEVAP afiide ehadet parman kaldrmak snnet, Hanefide caiz deildir. Parmak kaldrmaya, mctehid limlerin bir ksm mekruh bir ksm snnet demitir. Dinde bir kaide vardr. Bir ie snnet ve mekruh denilmise, o i yaplmaz. Fetvalar birbirine uymazsa, yani (Caizdir, caiz deildir veya helaldir, haramdr) eklinde olduu zaman, caiz deildir veya haramdr diyen fetvalara uymak esastr. Bylece mekruh veya haram ilemekten saknlm olur. Snnettir veya bidattir denilen bir eyi yapmamak lazm olduu, Berika, Hadika ve bni bidinde bildirilmektedir. Parmak kaldrmakla ilgili muteber kitaplardaki yazlardan bazlar yledir: (aret etmek snnet diyenler olduu gibi, mstehap diyenler de vardr. Dorusu, iaret etmek haramdr. (Fetv-i garib) ehadet parma ile iaret mekruhtur. (Kbr) kitab da byle diyor. Fetva da byledir. nk, namazda sakin, hareketsiz olmak lazmdr. (Fetv-i 105

www.dinimizislam.com Sirciyye) ehadet parma ile iaret edilmez. Fetva byledir. (Gysiyye, Bezzaziye) aret edilmez ve parmak bklmez. Fetva da byledir. Mudmert, Velvlciyye, Hulsa ve daha baka kitaplarda da byle yazldr. (Cami-urrumuz) ehadet parma ile iaret edilmez. Fetva da byledir. (Drr-l-muhtar) Ebussud Efendi, namazda otururken, ehadet parman kaldrmak m, kaldrmamak m daha iyidir eklindeki bir suale, (Her ikisi de iyi, demilerdir. Fakat, parma kaldrmamak daha iyi olduu meydanda) diye fetva vermitir. Btn limler bildiriyor ki: Parmaklar, gc yettii kadar kbleye kar bulundurmak snnettir. (Namazda, her uzvunu, gcn yettii kadar, kbleye kar bulundur) hadis-i erifi, bunu aka emretmektedir. aret etmenin haram olduunu syleyen limler vardr. Mekruh olduunu bildiren fetvalar mevcuttur. aret edilmez, parmak bklmez, usul haberleri byledir, diyenler oktur. O halde, bizim gibi mukallidlerin, hadis-i erif vardr diyerek, iaret etmeye kalkmas ve bylece, birok mctehidlerin fetvalar ile haram veya mekruh ve yasak olduu bildirilen bir ii yapmas doru olmaz. Bir mslman yle dnmelidir: Bu byk limler, iaret etmenin haram veya mekruh olacana bir delil, vesika elde etmeselerdi, haram veya mekruh demezlerdi. aret etmenin snnet ve mstehap olduunu bildiren haberleri syledikten sonra, (Byle demiler ise de, dorusu iaretin haram olduudur) buyurmazlard. Demek ki, bu din bykleri, iaretin snnet ve mstehap olduunu gsteren haberlerin deil, yasak olduunu gsteren vesikalarn daha kuvvetli olduunu anlamlardr. Bir Hanefi, nasl olsa afiide snnetmi diyerek, parmak kaldrmaya kalkmas caiz olmaz. Buna mezhep taklidi de denmez. Mezhep taklidi, ancak ihtiya halinde caiz olur. Sual: afiiyi taklit edenin namazda oturunca ehadet parman kaldrmas gerekir mi? CEVAP Taklit eden kaldrmaz. nk Hanefiden km saylmyor. Hanefide ise parmak kaldrlmaz.

Unutarak selam vermek


Sual: Unutarak selam verince namaz bozulmaz m? CEVAP Namaz klarken unutarak selam veren kimse, selamdan sonra hatrlaynca, kalkp namazna devam eder, namaz sonunda secde-i sehv yapar. Piyasada bulunmas kolay olduu iin Halebiyi sagir tercmesinin 352. 106

www.dinimizislam.com sayfasnda aynen yle deniyor: (Bir kimse, le namazn tamamladm zann ile, iki rekatta selam verip, sonra iki rekat klm olduunu hatrlarsa, namazn tamamlar ve sehv secdesini yapar. nk bu durumda selam sehven verilmi olmaktadr.) Merakl-felah haiyesinin tercmesi olan Nimet-i slam kitabnn (Secde-i sehv) bahsinde de yle denilmektedir: (Drt veya rekatl farz klan kimse, namaz tamamlad zann ile selam verip de, namaza mnafi [namaz bozacak] bir ey yapmayan, hemen kalkp namazn noksann tamamlar ve yanld iin secde-i sehv yapar.) Hibir fkh kitabnda unutarak selam verince namaz bozulur diye yazmaz. Konumak, yiyip imek gibi namaza mani bir hl olmadka namaz bozulmu olmaz. Sual: Drt rekatlk bir farz klarken, ilk tehyyat son tehyyat sanarak selam verdim. Sonra yanldm hatrlayp, hemen ayaa kalkp namaza devam ettim. Sonunda secde-i sehv yaptm. Namaz sahih oldu mu? CEVAP Evet. Eer Allahmme entesselam dedikten sonra hatrlarsa namaz bozulmu olur.

Sure veya yet okurken besmele ekmek


Sual: Sure ve yet okurken euz besmele okunur mu? CEVAP Sure okurken, euz ve besmele okunur. yet-i kerime okurken, limlerin ouna gre, yalnz euz okunur, besmele okunmaz. Mesela yet-el krsi, Amenerresul, Hvallahllezi gibi yetleri okurken besmele ekmek gerekmez. Sadece euz okunur. Besmele de ekilirse mahzuru olmaz. Sure veya yet okumaya balarken euz okumak vaciptir. Dier surelere balarken besmele okumak snnettir. Namaz iinde Fatihadan nce besmele ekmek snnet, namaz dnda Fatiha okumaya balarken besmele okumak vaciptir. afii mezhebinde ise her zaman Fatiha okurken besmele ekmek farzdr. Sual: Yalnz namaz klarken, sbhaneke okuduktan sonra euz besmele okumak snnet midir? CEVAP Evet. Sual: Yalnz klann, zamm sureye balarken, besmele ekmesi gerekir mi? CEVAP Gerekmez, baz limlere gre, besmele ekmekte mahzur yoktur. Sual: Yalnz namaz klarken besmeleyi Fatiha-i erif ile birletirerek 107

www.dinimizislam.com okumann hkm nedir? CEVAP Caizdir. Birleince ...milhamd lillahi diye okunur. Sual: Pe pee zamm sure okunsa, balarnda besmele ekmek gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Sual: Sbhaneke, Ettehyyat ve dier dualarn aralarnda Besmele mi ekilir, Allah ekber mi denir? CEVAP Besmele ekilmez, Allah ekber de denmez. Sual: Yaynlarnzdaki kitaplarda yle deniyor: Namazda Fatihadan sonra, Besmele ekmek gerekmez. ekmek iyi olur. (S. Ebediyye) Fatiha ile sure arasnda Besmele ekmek, caiz veya mstehabdr. (S. Ebediyye) Zamm sure okurken Besmele ekilmez. (Ey oul ilmihali, Namaz kitab) Zamm sureden nce Besmele ekilir mi ekilmez mi? CEVAP Zamm sureden nce Besmele ekmek gerekmez. ekilirse iyi olur, mstehab olur. ekilmezse mahzuru olmaz. afii mezhebinde ise Besmele ekmek gerekir. Bir mezhepte yapmak gereken eyi, teki mezhepte yasaklanmamsa, o ii yapmak mstehab olur. Mesela kadnlara dokunan kimsenin afiide abdesti bozulur. Hanefide abdesti bozulmaz. Ama, bir hanefi yabanc kadna veya eine dokununca, o abdestini kullanmsa, yeniden abdest almasnn mahzuru olmaz. afiide yeniden abdest almak farz olduu iin, Hanefinin yeniden abdest almas iyi olur, mstehab olur. Bunun gibi, afii mezhebinde zamm sure okurken besmele ekilir. Hanefinin ekmesi gerekmez, ama ekerse iyi olur, mstehab olur. Mesele bundan ibarettir. Sual: Nahl suresinin 98. yetinde, Kuran okurken Euz ekmenin farz olduu bildirildiine gre, namaz klarken Fatihadan nce Euz besmele okumay unutana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Kuran- kerimde bildirilen her emir farz deildir. Namaz dnda sure veya yet okumaya balarken Euz okumak vacibdir. Yine namaz dnda Fatiha okumaya balarken Besmele okumak da vacibdir. Dier surelere balarken Besmele okumak snnettir. Namaz iinde zamm sure okumaya balarken Euz Besmele ekilmez. Baz limlere gre, besmele ekilmesi mstehabdr, iyi olur. Namaz iinde, Sbhaneke okuduktan sonra, Fatihadan nce, Euz Besmele okumak snnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. Sizin dediiniz gibi, farz olsa idi, secde-i sehv kurtarmazd, farz terk edildiinden o namaz 108

www.dinimizislam.com yeniden klmak gerekirdi.

Tevbe sresini okurken


Sual: Tevbe sresinin banda, niye Besmele yok? CEVAP Bu srenin, Enfal sresinin devam m, yoksa ayr bir sre mi olduu bildirilmeyip, Resulullah efendimiz de, Besmele yazlmasn emretmedii iin, bu srenin bana Besmele konmad. (Beydavi) lk bu sureyi okumaya balarken ekilir. nceki sureden sonra okurken, besmele ekmek mekruhtur. Sual: Namaz dnda Fatiha okurken, Euz Besmele ekmek vacib midir? CEVAP Vacibdir. Fakat Fatiha dua niyetiyle okunursa, vacib olmaz. Namaz iinde, Sbhanekeden sonra, Fatihadan nce Euz Besmele ekmek snnettir.

ftitah tekbirini ayakta almak arttr


Sual: mama rkuda yetimek iin acele tekbir getirip eildim. Tekbiri rkuya gidince bitirmi oldum. mamla rkuda bir an beraber durduk. O rekata yetimi oldum mu? CEVAP Brakn rekata yetimeyi namaznz sahih olmad. nk iftitah tekbirini ayakta almak arttr. ftitah tekbirini ayakta alp, sonra imamla rkuda bir an beraber kalsaydnz hem namaznz sahih olmu olur, hem de o rekata yetimi olurdunuz. Rekata yetieceim diye byle hata yapmamal. Rekata yetiemese de namaza uymas sahih olmal. Bunun iin de tekbiri ayakta iken almak arttr. Sual: ftitah tekbirini yanl alan, mesela (Sbhaneke) diyen, namaz iinde iken kesin anlarsa ne yapmas lazm? CEVAP Hemen ayaa kalkp yeniden (Allah ekber) diyerek, iftitah tekbirini ayakta alp imama uymak gerekir. Sual: Namaza dururken, ok defa tekrar etmeme, uramama ramen Allah ekber diyemiyorum. zrl olduum iin Allah kebir veya Tebarekallah desem sahih olur mu? CEVAP (Anlatla gre fetva verilir) diye bir sz var. Allah ekber diyemiyorum dediinize gre nakil yapyoruz. Drt mezhepte ve btn limlerce, iftitah tekbirine balarken Allah ekber denir. Allah kebir ifadesine dier mezhebin limleri muhaliftir. Ama sizin zrnz var. Allah kebir, Allah azim veya Allah celil demenizde mahzur olmaz. Tebarekallah, La ilahe illallah veya sbhanallah deseniz de 109

www.dinimizislam.com olur. Hatta Allahn kendisinde ortak olmayan sfatlarn da sylemeniz caiz olur. Mesela, Ya Rahman, Ya Halk, Ya Razzak, Ya Allah gibi kelimelerle de namaza balamanz caizdir. (Halebi, Drer, Tahtavi) Sual: ftitah tekbirini, niyeti mteakip mi getirmek evladr? CEVAP Evet. Sual: eitli kimseler iftitah tekbirini farkl alyorlar: 1- Ellerini kulaklarna gtrmeden nce, Allah ekber diyenler oluyor. 2- Ellerini kulaklarna gtrrken Allah ekber diyenler oluyor. 3- Ellerini kulaklarna kaldrp Allah ekber demeye balyor, bitince ellerini balam olanlar var. Bunlarn hangisi uygundur? CEVAP Her ekilde de namaza balansa namaz sahih olur. Hatta eller hi kaldrlmadan da tekbir alnsa namaz yine sahih olur. Ancak snnete uyulmam olur. 1- Allah ekber denince namaza girilmi oluyor. Eller bundan sonra kaldrlnca, namaz iinde iki el hareket etmi oluyor. Bu durum, namaz bozmaz ise de, byle hareket etmemelidir. 2- kinci gruptakiler de, Allah ekber dedikten sonra eller kulakta oluyor, namaz balad halde elleri indirmekle megul oluyorlar. Bu durum, namaz bozmaz ise de, byle hareket etmemelidir. 3- nc gruptakilerin yaptklar en uygun olandr. Tekbir bitince eller balanm oluyor. Namaza girilince baka bir hareket olmuyor.

Namaz klann nnden gemek


Sual: Namaz klann nnden gemek mekruh mu, haram m? CEVAP Namaz klann nnden gemek mekruhtur. Mekruh kelimesi yalnz kullanlnca ekseriya tahrimen mekruh anlalr. Yani gnah olur. Haram biraz daha fazla gnahtr. Krda ve byk veya kk camilerin her yerinde, namaz klann nnden, yakn olsun, uzak olsun kadn veya erkek veya kpek geerse, namaz hi bozulmaz. Krda ve byk camide ayaklar ile secde yeri arasndan, kk mescitte ve odada ise, ayaklar ile kble duvar arasndan geen, gnaha girer. Kble duvar ile arka duvar aras yirmi metreden az olan mescide, kk denir. Sed, sedir gibi yksek eyler zerinde klann, nnden, aadan geen, ba namaz klann ayaklarndan yukar olursa gnaha girer. Mescid-i haram iinde namaz klanlarn nnden gemek gnah deildir. (S. Ebediyye) Sual: Namaz klann nnden hangi uzaklkta geilebilir? CEVAP 110

www.dinimizislam.com Arazide ve byk camilerde, secde edilen yer hari her uzaklkta geilir. Sual: Namaz klann nnden, ne kadar yaknken geilmez? Mesela ovada namaz klann 1 km nnden geemez miyiz? CEVAP Ovada uzaktan geilir, fakat secde yerinden geilmez. Sual: Namaz klarken nmzden kimse gemesin diye nmze yastk koysak olur mu? CEVAP 50 cm kadar bir ey koymal, mesela sandalye koymak iyi olur. Sonra nden birisi gemekle namaza zarar vermez, geene gnah olur. Ama herkesin gelip getii yere durulursa durana da gnah olur. ocuk geerse ocua gnah olmaz. Sual: Evde veya kk mescitte namaz klan bir kimse nne sandalye, ceket vb. bir stre koysa nnden gemek caiz olur mu? CEVAP Stre olarak sandalye koyarsa olur. Yani gemek caiz olur. Strenin dik olarak boyu yarm metreden aa olmamaldr. Hibir ey bulunmazsa, o zaman uzunluuna bir izgi de izilebilir veya ceket de uzunluuna konur. Namaz klann nnden geerken Sual: Namaz klann nnden gemek zorunda kalnca, arkamz namaz klana dnerek yan yan geilse gnah olur mu? CEVAP Gnah olmaz.

Dilsizin kekemenin namaz


Sual: Dilsiz olan veya ses telleri kuruyup konuamayan, namaz nasl klar? CEVAP Dinimiz, hi kimseye gcnn yetmediini emretmez. Dilsizden veya konuamayan kimseden kraat farz sakt olur. Okuyamamas namazna zarar vermez. Namazda ayakta durmak farzdr. Fakat ayakta duramayan hasta veya ayaklar olmayan oturarak namaz klar. Oturamayan yatarak ima ile klar. (Merakl-felah) Sual: Kekeme, namaz klarken kendi iitecei kadar bir sesle okuyunca fazla zaman alyor. Kendi duymayacak kadar iinden okumas caiz olur mu? CEVAP Kendi iitemeyecek kadar sessiz, yani iinden okumak caiz olmaz. Kekeme de, fazla zaman alsa da kendi iitecei kadar sesle okur. (Halebi) Sual: Dilsiz namaz surelerini nasl renir? CEVAP Dilsizin okuma mecburiyeti yok. Ayakta durur eilir kalkar. 111

www.dinimizislam.com

Fitneye sebep olmamal


Sual: Fitne olsa da, bakalar kzsa da namaz onlarn gzleri nnde emr-i maruf niyetiyle klmak gerekmez mi? Yoksa fitneye sebep olmamak iin, ibadeti gizlemek mi gerekir? CEVAP Fitneye sebep olmamak ve zararlarndan korunmak iin, din dmanlarndan ibadeti gizlemelidir. Byle kimselerin yannda aktan ibadet yapmak emr-i maruf olmaz, fitne olur. Fitne karmak haramdr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bir zaman gelir ki, imdi aranzda mnafklarn gizlendii, ibadet yapar grnd gibi, o zaman da mminler gizlenir, ibadetleri gizli yaparlar.) [bni Snni] Sual: Tehlike zamannda, namaz oturarak veya ima ile klmak caiz midir? CEVAP Dman veya yrtc hayvan korkusundan veya hastalanp ayakta duramayan veya amur olup kuru yer bulamayan kimse, namazn ima ile klar. Daha sonra bunlar iade etmesi gerekmez. (Halebi) Sual: Namaz kldmz bilinmesin diye gz ile klmamz caiz mi? CEVAP Hanefide klnmaz. Ayakta duramayan oturarak klar. Oturarak klamayan yatarak ba ile ima eder. Yatarak ba ile de klamayan gz ile klamaz ve namazn kazaya brakr. Bu haliyle namazn kazaya brakt iin gnaha girmez. nk klmaya imkan yoktur. Bir zaruret olursa, baka hibir imkan da bulunmazsa, afii mezhebi taklit edilerek klnabilir.

Tertip sahibi olmak


Sual: Namazda tertip ne demektir? CEVAP Namazlar srasyla klmak demektir. Bir gnlk be vakit farz namazla vitri klarken ve kaza ederken tertibe riayet etmek, yani sralarn gzetmek farzdr. Sabah namazna uyanamayan, hutbe okunurken bile hatrlarsa, hemen bunu kaza etmelidir. Bir namaz klmadka ve bunu kaza etmedike, bundan sonraki be vakit namaz klmak caiz olmaz. Hadis-i erifte, (Bir namaz uykuda geiren veya unutan kimse, sonraki namaz cemaatle klarken hatrlarsa, imamla namaz bitirip, sonra nceki namazn kaza etsin! Bundan sonra, imamla kldn tekrar klsn!) buyuruldu. [Mesela le namazn klmay unutup ikindi vakti girse, tertip sahibi kimsenin, nce leyi kaza etmesi gerekir. Uyuyup le namazn karan kimse de, nce leyi kaza ettikten sonra ikindiyi klar.] 112

www.dinimizislam.com Sabah namazna balamadan veya namaz arasndayken, vitri klmadn hatrlayan kimse, vitri kaza etmeden sabah namazn klsa, kabul olmaz. Gne domasna, yalnz vitri kaza edecek kadar zaman kalmsa, ancak bu halde sabah namaz kabul olur. Demek ki, bir namaz vaktinin sonunda, kazay da klacak kadar zaman kalmazsa, kazay nce klmak lzumu affolur. Vakit darald sanarak, vakit namaznn farzn klan, sonra daha zaman olduunu anlasa, kazay ve sonra vaktin farzn tekrar klar. Vaktin namazna balarken veya namaz iindeyken, kazas olduunu unutursa, namazdan sonra hatrlasa da, kld namaz kabul olur, nk unutmak zrdr. [Mesela sabah namazn klarken vitri klmadn unutsa, namaz kldktan sonra hatrlasa bile sabah namaz sahih olur. Eer namaz iindeyken hatrlarsa, o namaz sahih olmaz. nce vitri klmas gerekir. Bir baka rnek: Sabah klmadn hatrlad halde leyi klarsa le sahih olmaz, fakat sabah klmadn unutarak leyi klarsa sahih olur. Unutmak zr oluyor.] Kazaya kalan namaz saysnn alt olmas da, srayla klmay affettiren bir zrdr. Klmad veya klp da kabul olmayan farz namaz says alt olan bir kimse, tertip sahibi olmaz. Kaza namazlarnn birbiri arasnda ve bunlarla vakit namazlar arasnda sray gzetmesi lazm olmaz. Mesela bir farz klmayan kimse, bunu hatrlad halde, be tane vakit namaz klsa, bu bei kabul olmayaca iin, klnmam namaz says alt olur. Vitir namaz, burada hesaba katlmaz. Eskiden kazaya kalm farzlar da hesaba katlr. Namazlar arasnda sray gzetmek lzumunu gideren bir baka sebep, srayla klmann lazm olduunu bilmemektir. Nass veya icma olmayan eyi bilmemek zrdr. Mesela, sabah klmayan, bunu hatrlad halde, leyi klsa, bu kabul olmaz. Sonra, sabah kaza edip, sonra ikindiyi klsa, ikindi kabul olur, nk kld lenin kabul olduunu sanmaktadr. Beten fazla kazalar olan, bunlar kaza ederken, klmad namaz says altdan aaya inince, sray gzetmek lzumu tekrar geri gelmez. Bunlar da srasz klabilir. Sonra eda ettii namaz says, kazaya kalanla birlikte alt olunca, eda etmi olduu namazlar, tekrar kabul olur. Mesela, bir farz veya vitri klmasa, sonra gelen namazlar klsa, bu namazlar kabul olmaz. Beinci namaz klmadan, nce klmam olduu namaz kaza ederse, kld namazlar nafile olmu olur. Kazay klmadan nce kld beinci namazn vakti karsa, kazaya kalan ile kabul olmayan namaz says alt olur. Bu halde, klnan be namaz tekrar sahih olur. Kld be namazn her birinde, kazas olduunu hatrlamak lazmdr. Birkanda hatrlamadysa, bunlar hesaba katlmaz. Sabah namazn klmayan kimse, sonra gelen namazlar klsa, ertesi gn gne doarken, klm olduu be namazn hepsi kabul olur. (S. Ebediyye) Sual: Tertip sahibi olmak ne demektir? CEVAP 113

www.dinimizislam.com Tertip sahibi olmak demek, hi namaz borcu olmamak veya en fazla be vakit kaza borcu olmak demektir. Daha fazla kaza borcu olursa, tertip sahibi olmaktan kar. Kaza borlarn deyen kimse de tertip sahibi olur. Tertip sahibi olann, be vakit farz ve vitri klarken, sralarn gzetmesi gerekir. Bir namaz klmadka, ondan sonraki be namaz klmak caiz olmaz; yani be vakitten az olan kaza namazn, vakit namazndan nce klmak arttr. Hadis-i erifte, (Bir namaz uykuda geiren veya unutan, sonraki namaz cemaat ile klarken hatrlarsa, imamla namaz bitirip, sonra nceki namazn kaza etsin! Bundan sonra, imamla kldn tekrar klsn) buyuruldu. (Drr-lmuhtar) Bu tertibe, u halde uymak gerekmez: 1- Unutmak, 2- Vaktin daralmas, 3- Kaza namazlarnn ok olmas. Bunlara birer misal verelim: 1- Unutmak: le namazn klmay unutan, ikindi ezan okunduktan sonra hatrlasa, leyi kaza etmeden ikindiyi klsa sahih olmaz. Fakat ikindi namazn kldktan sonra, le namazn klmay unuttuunu hatrlasa, unutmak zr olduu iin, ikindi namaz sahih olur. Ondan sonra da leyi kaza eder. Bir kimse, vitri klmadan yatsa, sabah ezan okunurken uyansa, nce vitri kaza etmesi gerekir. Eer, sabah namazn kldktan sonra vitri klmadn hatrlarsa, sabah namaz sahih olmu olur. 2- Vaktin daralmas: Bir kimse, ikindi namazn klmay unutsa, yatsya drt rekat namaz klacak kadar zaman kalsa, artk ikindiyi kaza etmeden akam klar. Daha sonra da ikindiyi kaza eder. 3- Kaza namazlarnn ok olmas: Alt vakit veya daha fazla kazas olan kimse, bunlar kaza etmeden de vakit namazlarn klabilir. Bir kimse, bir ay namaz klmasa, sonra piman olup, bu namazlar kaza etmeden vakit namazlarn klmaya balasa, bu arada bir vakit namaz mesela leyi klmasa, ekseri ulemaya gre, bu bir vakti kaza etmeden vakit namazlarn klsa caiz olur. (Halebi) Sual: Tertip sahibi bir kimse, vitri gece kalknca klarm dese, uyannca sabah vakti girdiini grse, nasl olsa vitir kazaya kald diye, vitri klmayp sabah namazn klsa, sabah namaz sahih olur mu? Uyannca gnein domasna rekat namaz klacak kadar zaman kalsa ne yapmas gerekir? Vitri mi klmas gerekir, yoksa sabah namaznn farzn m? CEVAP Vitir eda ve kaza ynnden aynen farz namazlar gibidir. Yani tertip sahibi iin vitri klmadan sabah namaznn farzn klmak sahih olmaz. Ancak unutarak veya vakit darl sebebiyle olursa ancak o zaman caiz olur. Gnein domasna rekat namaz klacak kadar zaman kalnca, sabahn farz klnr. Gne doduktan 50 dakika sonra veya leye 20 dakika kalncaya kadar vitri 114

www.dinimizislam.com kaza etmek arttr. Aksi takdirde, vitri kaza etmeden le namazn klmak sahih olmaz. Sual: Fkh kitaplarnda, tertip sahibi kimsenin, unuttuu bir farz namaz kaza etmeden vaktin namazn klsa sahih olmayaca bildiriliyor. Peki kazasn klmadan vaktin farzn klmas sahih olmaynca, kazas varken snnet veya nafile klmas sahih olur mu? CEVAP Tertip sahibinin durumu ile tertip sahibi olmayann durumu farkldr. Tertip sahibi olan, yani hi namaz borcu olmayan kimse, unutarak veya baka dini bir mazeretle, namaz kazaya kalsa, o namazn kaza etmeden vaktin namazn klsa, vaktin namaz sahih olmaz. Bu hususu bildiren hadis-i erif meali yledir: (Bir kimse, unuttuu bir farz namaz kaza etmeden vaktin namazn klsa, o namaz sahih olmaz.) [Dare Kutni, Kurtubi, . Syuti] (Bir namaz unutup da bir farz namaz klarken onu hatrlayan, balad namaz tamamladktan sonra, unuttuunu klsn.) [Beyheki, Dare Kutni, bni Adiy] (Kim bir farz namaz klmay unutsa, imamla baka bir namaza durmuken hatrlasa, o namazn imamla klsn, namazn bitirince, unuttuunu kaza etsin. Sonra imamla kldn da iade etsin.) [Taberani, Hatib] Kaza namaz borcundaki durum ise, bunlar bir zrle namazn karanlar iindir. Kasten terk edilmi namazlar var ise, onlar kaza etmeden de vaktin namaz sahih olur, ama snnet ve nafileleri kabul olmaz. (Bey ve ira risalesi, Nevadir-i fkhyye fi mezheb-il-hanefiyye) Hazret-i Alinin naklettii bir hadis-i erif meali de yledir: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, Allah tel, onun nafile namazlarn kabul etmez.) [Ftuh-ul-gayb m.48] (Fkh kitaplarnda btn snnetlerin nafile namaz olduu bildirilmitir.)

Tertip sahibi
Sual: Yatsy klmadan yatan tertip sahibi bir kimse, uyuyup kalsa, uyannca sabah namazn klacak kadar zaman kaldn grse, tertip sahibi olduu iin nce yatsy m klmas gerekir? CEVAP Vaktin dar olmas, tertibi drr. Yani sabahn farzn klar. (Hindiyye)

Tertip sahibi
Sual: Kazaya kalan namaz borcunu tam hesaplayamad iin, tertip sahibi olup olmadn bilmeyen, nasl hareket eder? 115

www.dinimizislam.com CEVAP htiyaten tertip sahibi gibi hareket etmesi; yani bir namaz kazaya kalrsa, sonraki vakti klmadan nce, kazaya kalan namazn kaza etmesi iyi olur.

Tertip sahibi
Sual: Tertip sahibi olan bir kimse, imsak vaktinden nce klmak niyetiyle, vitri klmadan yatsa, o vakitte klamayp sonra da unutsa, ertesi gn yatsy klmadan nce hatrna gelse, kld sabah, le, ikindi ve akam namazlarn kaza etmesi gerekir mi? CEVAP Unuttuu iin kaza etmesi gerekmez. Unutmak zr olur. Vitri klmadn hatrladktan sonra, vitri kaza etmeden nce yatsy klarsa, yats namaz sahih olmaz.

Namaz ve riya
Sual: Kaynpeder adaymn yannda namaz dzgn klmak veya ikindinin snnetini ok zaman terk ederken onun yannda klmak riya olduu iin kfr olur mu? nk riyann kk irk olduuna dair bir hadis okudum. Ticaret iin hacca gitmek de riya mdr? CEVAP badetlerine riya kartrann sevab azalr. Yahut tamamen riya ise sevap hasl olmaz ama kfir de olmaz. badet yaparak Allah teldan dnya karlarn istemek, riya olmaz. Yamur duasna kmak byledir. stihare yapmak da, byledir. cret ile imamlk ve Kuran kursu hocal yapmak, skntdan, hastalktan ve fakirlikten kurtulmak iin yet-i kerime okumak da, byledir. Bunlarda hem ibadet, hem de menfaat niyetleri bulunmaktadr. badet niyeti hi bulunmazsa riya olur. badet niyeti ok olursa, sevap hasl olur. badetlerini bakalarna gstermek, onlara retmek ve tevik etmek niyeti ile olursa, yine riya olmaz, hatta ok sevap olur. Allah telnn rzas iin namaza balayp, sonra namaz iinde hasl olan riyann zarar olmaz. Riya ile yaplan farzlar sahih olur. badet borcu denmi olur ise de, sevab olmaz. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (badetine riya kartrana ahirette Git sevabn o kiiden iste denir.) [bni Mace] Hem ticaret yapmak, hem de hac etmek iin giden kimsenin, hac niyeti oksa, sevap kazanr. Ticaret niyeti ok ise veya iki niyet eit ise, hac sevab kazanamaz. Fakat, artlarn yerine getirdi ise, yalnz farz borcunu demi olur. Farz yapmamak azabndan kurtulur. Gsteri iin yaplan her ibadet ve hayrat ve hasenat sevab da byledir. (Drr-l-muhtar) Sual: Camiye gidince maallah bu yata namaz klyorsun diyorlar, benim de houma gidiyor, herkes beni takdir etsin diye cemaate gidiyorum. Bu riya imi. Riyaya bulamamak iin camiye gitmemem daha uygun olmaz m? 116

www.dinimizislam.com CEVAP Farz namazlar klarken, riya, gsteri tehlikesi olsa da, yine farzlar camide klmak lazmdr. Camiler namaz klmak iin yapld. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Nafile ibadetleri gizli yapmak lazmdr. Bylece, riya ve gsteri tehlikesi olmaz. Cemaat ile klmak byle deildir. Farzlar aka yapmak, herkese gstermek lazmdr. nk farzlarda gsteri lekesi olmaz. Bunlar cemaat ile klmak, bunun iin uygundur. (1/288) Sual: kindinin ve yatsnn snnetini tembellikten ok zaman klamyorum. Ama arkadalarla beraber olunca klmak zorunda kalyorum. Yalnz klsaydm klmayacaktm. Onlar ayplamasn diye klmam gsteri, riya oluyor. Riya olmamas iin hi niyet etmeden yatp kalkyorum. Bu uygun mudur? CEVAP Uygun deildir. Normal snneti klmaldr. Namaz biz Allah rzas iin klyoruz. Arkadalar iin klmyoruz. Yani niyetimiz Allah rzas olmaldr. Niyetimiz Allah rzas olunca mahzuru olmaz.

Namazda yanl okumak


Sual: Namazda yanl okumak nasl olur? CEVAP Namazda yanl okumak drt ekilde olabilir: 1- rb hatas, harekelerde ve skunde olabilir. Mesela edde hafif okunur, medler ksa okunur veya aksi olur. Mesela, Kfirun suresini okurken, lekm dinkm yerine lekm dinikm desek namaz bozulmaz. Buna irb hatas denir. stn esre okumak, esreyi stn okumak veya tre okumakla namaz bozulmu olmaz. Yani dinkm yerine yanlarak dinikm veya dinekm dense namaz bozulmu olmaz. [Sonra gelen limler, Arap olmayan Mslmanlarn, yanl okuyabileceini, namazlarnn bozulmamas iin ruhsatlar aradlar. rb hatasnn namaz bozmayacana fetva verdiler. Allah tel hi kimseye yapamayaca ii teklif etmez. Kekeme veya elsa olanlara [sin harfini, se harfi gibi okuyanlara] da kolaylk gsterilmitir.] 2- Harflerde yanllk yaplr: Harfin yeri deitirilir veya harf ilave edilir, yahut azaltlr, veyahut harf ileri geri alnr. [Byle hatalar yaplnca mana bozulursa namaz da bozulur.] 3- Kelime ve cmleler yanl okunur. [Bunda da mana bozulursa namaz da bozulur.] 4- Durulacak yerde durulmaz. Geilecek yerde durulur. Bu hatalar namaz bozmaz. Yanl okumalarda bozulan ve bozulmayanlara baz rnekler verelim: 1- (nnellahe beriun minelmrikine ve Reslh)deki reslhy, 117

www.dinimizislam.com reslihi diye okumak namaz bozmaz. (Allah ve resul mriklerden beridir) demek iken, Reslihi denince, (Allah mriklerden ve Reslnden beridir) anlamna gelir. 2- (Ve ente hayrul-mnziline)deki son kelimeyi (mnzeline) diye okumak da bozmaz. (Sen indirenlerin en hayrlssn) demek iken, (sen indirilenlerin en hayrlssn) olur. 3- Nahn halaknadaki halakna kelimesini halakana diye okumak da bozmaz. 4- (Ve izi'btel brahime Rabbh) deki son kelimeyi Rabbeh okumak namaz bozmaz. 5- (Hatta) kelimesini (atta) eklinde okumak da bozmaz. (Semi'allah limen hamideh) derken, nun yerine lam okumak yani (semi'allah limel hamideh) demek de bozmaz. 6- (yyke na'bd) y (iyake na'bd) eklinde okumak, mana deitii halde namaz bozmaz. (Halebi) 7- (hdina's-srata) lafzn (ihdina'l-srata) diye okumak namaz bozmaz. 8- Rabbillemin yerine Rabillemin demek bozmaz. Ya mlik yerine ya mli deyince, bozulmaz. 9- (Et-tehyyt) yerine (T) ile (eT-Tahyyt) veya (dal) ile (eddahyyt) dense, mana deitii halde namaz bozulmu olmaz. Eddahyyat kurbanlar anlamna gelir. 10- (Allahmme salli...) derken (sad) yerine (sin) okumak, (Allahmme selli) demek, baz limlere gre bozar, bazlarna gre bozmaz. Byle ifadelerde ihtiyatl olmak iyi olur. 11- Kaf harfini kef harfine benzeterek okumak veya kef harfini kafa benzeterek okumak namaz bozmaz. Sin harfini sad harfine benzetmek veya sad harfini sine benzeterek okumak da namaz bozmaz. (sad) ile (sin) ayn mahrecden kar. Genelde yanllk yaplan sad yerine sin, sin yerine sad okumak bozmaz. Mesela (iza cae nasrullahi) lafzn (sin) ile (iza cae nesrullahi) eklinde okumak ve (Allahs-samed) kelimesini (sin) ile (Allahssemed) eklinde okumak da namaz bozmaz. 12- Harf hatalarndan unlar namaz bozar: zel yerine z, dat yerine z okunursa namaz bozulur. Z harfini zel gibi okumak da caiz deildir. (Kul hve'llah ehad)i (Kul hve'llah ehet) eklinde Dal harfini Te olarak okumak, namaz bozar. (Halebi) 13- Namazda Fatihay okurken iyyake nabd yerine, iyya kenabd demek, namaz bozmaz. Bozar diyen limler de olduu iin dikkat etmek iyi olur. 14- Bir kimsenin namazda okuduu, dokuz lime gre yanl olsa, bir lime gre doru olsa, bunun namaz bozuldu denmez. (Tergib-s-salat) 15- Arapa veya tecvid bilmeyen mslmanlarn, harflerin mahrelerini tam gzetemeyeceinden yanl okumalarnn af edileceini yani byle klnan 118

www.dinimizislam.com namazlarn sahih olacan bildiren limler vardr. Bunlara gre harfleri alt halde karamayanlarn namazlar sahih olur. Namaz surelerini tecvidli okumak art deildir. Harfler mahrelerinden karlrsa dzgn okunmu olur. 16- Resulullah kelimesinin bana ya gelirse resulallah olur. Abdullah kelimesinin de bana ya gelince, Abdallah olur. Muhammedn resulullah ise, tecvid kaidesine gre, Muhammedr Resulullah olarak okunur. Muhammedn resulullah da dense, Muhammeder resulullah da dense yine namaz bozulmu olmaz. 17- Namaz klarken, gayret ettii halde doru okuyamayan ve okuduu ifade kfre drc ise, o kimse kfir olmaz. Yanllkla yaplan bir eyden dolay namaz klan mslmana kfre girdin denilmez. Bunlarn namazlarnn sahih olacan bildiren limler vardr. Unutarak abdestsiz klan kimse, hi hatrlamazsa o namaz sahih olur, kfre falan da dm olmaz. Kasten bilerek namazla alay iin abdestsiz namaz klmak kfr olur ki, hibir mslman da byle ey yapmaz.

Namaz klarken kfr ilemek


Sual: S. Ebediyye kitabnda, (Rku tesbihindeki azim kelimesi, Z ile sylenince Rabbim byk demektir. Eer ince Ze ile sylenirse, Rabbim benim dmanm demek olur) deniyor. Byle bilmeden, namazda yanl okuyan, kfre dm, kfir olmu mu oluyor? CEVAP Hayr. Bu kasten yaplmyor. Allah telnn rzas iin namaz klana, kfir denir mi hi? stnde, su ve erzak ykl devesini lde kaybeden bir kimse, alktan ve susuzluktan leceini anlaynca, bir aacn dibinde uyuyakalr. Uyannca, devesini geldiini grr. Sevin ve aknlk iinde, dili srerek, (Ya Rabbi, sen benim kulumsun, ben de senin rabbinim, sana hamdolsun ki devem geldi) der. Peygamber efendimiz bunu, glmseyerek anlatr. Byle hatalar kfr olmaz. Bir lim yle anlatr: (Bana, su getiren bir talebemin, aya kayp dse, bardak da krlsa, ben ona kzar mym, yoksa acr mym? Hizmet edilirken, yaplan hatalar ho grlr. te bunun gibi, Allah telya ibadet ederken, yaplan hatalar da, affedilir.) Demek ki, ibadette, bilmeden yaplan yanl kfr olmuyor. Bir hadis-i erif meali: (Kuran iin vekil edilen bir melek, Arap olmad iin, doru okuyamayan kimsenin, hatasn dzeltir ve doru olarak ykseltir.) [irazi]

Z harfini Ze okumak
Sual: Tam lmihalde, bni Abidinden alnarak, (Rk tesbihinde Z ile azm denir ki, Rabbim byktr demektir. Eer ince Ze ile okunursa, Rabbim 119

www.dinimizislam.com dmanmdr demek olur ve namaz bozulur) deniyor. Azm, ince Ze ile olursa dman anlamna m gelir? CEVAP nce Ze ile sylenince, manas deiiyor. Mncid lgatinde, iddetli dman anlamna geldii yazldr. Sual: Namazda ayn kelime tekrar edilirse, namaz bozulmu olur mu? CEVAP Yanl okununca, dzeltmek iin tekrar okumak gerekir. Tekrar okuyunca mahzuru olmaz, yani namaz bozmaz.

Snnet olan yanl okumak


Sual: (Snnet olan bir eyde, yanl okuyann namaz bozulmaz) deniyor, doru mu? Mesela, (Sbhne Rabbiyel azm) derken, manay bozacak ekilde yanl okursak, namaz bozulur mu? CEVAP Snnet olan bir eyde de, yanl okumakla namaz bozulur. Mesela Arapada Z harfi vardr. Birincisi kaln Z, ikincisi ince okunan Ze, ncs Zaldr. Bunlarn ayr ayr sylenir. Rk tesbihinde, Z ile azym denir ki, Rabbim byktr demektir. Eer ince Ze ile azim denilirse, Rabbim benim dmanmdr demek olur ve namaz bozulur. (Redd-l muhtar)

Kfirun suresini okumak


Sual: (Kfirun suresini okurken yanlan kimse kfre der) deniyor. Bilmeden sylenince veya dil srmesiyle sylenince de mi kfr olur? CEVAP Dil srmesiyle veya bilmeden, namazda kfre drc ekilde bir yet okunsa kfr olmaz. Yanlmak zr olur.

Namazda yanl okumak


Sual: Bir insan namaz klarken yanl okusa, yanl kfr gerektirse, sonra dnp dzeltse, namaz bozulmu mu olur? CEVAP Hayr, namaz bozulmu olmaz. Dorusunu okuyunca namaza devam eder.

Ehad yerine ehat


Sual: Namazda hlas suresini okurken, ehad yerine ehat denince namaz bozulmu olur mu? CEVAP S. Ebediyyede, Bezzaziyye kitabndan alnarak bozaca bildirilmektedir.

Kelimeyi blmek
Sual: Bir kelimeyi blp ondan sonra gelen kelimenin bana koymak namaz bozar m? CEVAP Kelimenin blnme durumuna baldr. 120

www.dinimizislam.com Bir kelimeyi ayrp, ikinci kelimeye birletirmek, mesela iyyake nabd yerine iyya kenabd demek, bir kavle gre bozar. (S. Ebediyye)

Namazda yanl okumak


Sual: Fatiha suresindeki megdubi kelimesini magdubi diye okumak, mstekm kelimesini mstakim diye okumak namaz bozar m? CEVAP ok kelime, Latin harfleriyle yanl yazlyor. Bunlar sesli olarak bilen birinden renmek gerekir. Tarifle olmaz. Megdubi, magdubi diye okunsa mana deimez. Mstekm kelimesi de yle. kinci harfler kaln olduu iin kaln okunabilir. Mesela mstekl kelimesi, mstakil diye, vekar kelimesi vakar diye okunsa veya bekara kelimesi bakara olarak okunsa mana deimez.

Baz tesbih ve dualarn manalar


Sual: Namazda ve gnlk hayatta okuduumuz aadaki dualarn manalar nedir? CEVAP Ksaca yazalm: Allah ekber: Allah byktr. [Allah tel, zihne gelen her ekilden ve hayallerden ve yaratt mahlklara benzemekten uzak ve kmillikle vasf olunan her eyden, daha byktr.] Sbhane rabbiyel azim: Azim olan Rabbimi btn noksanlklardan tenzih ederim. [Her eyden byk olan Rabbimi her trl ayp ve noksan sfatlardan mnezzeh ve mukaddes bilirim.] Semiallah limen hamideh: Allah tel kendisine hamd edeni iitir, bilir. Rabbena lekel hamd: Rabbim sana hamd olsun. Sbhane rabbiyel ala: Her eyden yksek, yce olan Rabbimi btn noksan sfatlardan mnezzeh ve mukaddes bilirim. Esselam aleykm ve rahmetullahi ve berekath: Huzur ve selamet, Allah telnn rahmeti ve bereketi sizin zerinize olsun. Allahmme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zelcelali vel ikram: Ya Rabbi sen selamsn, selam da sendendir [btn afetlerden sen korursun]. Yceltilmeye ve saygya layk olan sensin. stifar: Estafirullah: Allahm beni affet. stifar duas: Estafirullah el-azim ellezi la ilahe illa hv elhayyel 121

www.dinimizislam.com kayyume ve etb ileyh: Byk Allahm, gnahlarm affet. Her eyi yoktan var eden ve her an varlkta durduran, yalnz Sensin! Sen hep varsn! Estafirullah min klli ma kerihallah: Ya Rabbi, raz olmadn, beenmediin eylerden, yaptklarm af et, yapmadklarm da yapmaktan koru! Tehlil: La ilahe illallah veya (La ilahe illallah vahdeh la erike leh, lehlmlk ve lehl-hamd ve hve al klli eyin kadir): Allahtan baka ilah yoktur. O tektir ve orta yoktur. Mlk onundur. Hamd edilmeye layk olan Odur. Onun her eye gc yeter. Sbhane rabbiyel aliyyil alel vehhab: hsan bol olan yce Rabbimi tenzih ederim. Allahmmahurna fi zmretissalihin: Allahm bizi salihlerle haret. Tesbih: Sbhanallah: Allahm seni noksan sfatlardan tenzih ederim. Tekbir: Allah ekber: Allah byktr Tahmid: Elhamdlillah: Allaha hamd, krederim Temcid: L havle vel kuvvete ill billah: Her trl kuvvet ve kudret ancak Allahtandr. min: Kabul et ya Rabbi. La ilahe illallah: Allahtan baka ilah yok demektir. Yani badet olunmaya hakk olan, yalnz Allah teldr, hak zere baka mabud yoktur. Her eyi yaratan bir Allah vardr, orta ve benzeri yoktur. Muhammedn Resulullah: Muhammed aleyhisselam Allah telnn resuldr. Kelime-i tevhid: La ilahe illallah Muhammedn Resulullah: Allahtan gayri ilah yoktur. Muhammed aleyhisselam Onun resuldr. Kelime-i ehadet: Ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve resulh: Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammed aleyhisselamn Allahn kulu ve Resul olduuna ehadet ederim. Yani grm gibi bilir ve bildiririm ki, Allah teldan baka, varl lazm olan, ibadet ve itaat olunmaya hakk olan, hi ilah, hibir kimse yoktur. Yine grm gibi bilir, bildiririm ki, Muhammed aleyhisselam, Allah telnn kulu ve son Peygamberidir. [Onun gnderilmesi ile, Ondan nceki Peygamberlerin dinleri tamam olmu, hkmleri kalmamtr. Sonsuz mutlulua kavumak iin, ancak Ona uymak lazmdr. Onun din ile ilgili her sz, Allah tel tarafndan kendisine bildirilmitir. Hepsi dorudur. Yanllk ihtimali yoktur.] 122

www.dinimizislam.com Rabben tin fid-dny haseneten ve fil-hireti haseneten vakn azaben-nr: Ey Rabbimiz, bize dnya ve ahirette iyilik ver, bizi Cehennem azabndan koru! Rabbenafirl veli vlideyye ve lil-mminine yevme yekumul hisab: Ey Rabbimiz, kyamette hesap olunaca gn beni, ana-babam ve mminleri bala! Salevat: [En ksas] Allahmme salli al Muhammed ve al li Muhammed: Allahm Muhammed aleyhisselama ve Onun line salat- selam olsun. Telbiye: Lebbeyk. Allahmme Lebbeyk. Lebbeyk la erike leke lebbeyk. nnel hamde ven-nimete vel mlke leke la erike lek: Buyur emret, ey varl mutlak lazm olan Allahm, emrine hazrm ve ilahi iradene itaat ederim. Senin benzerin ve ortan yoktur. Terik tekbiri: Allah ekber, Allah ekber. La ilahe illallah. Vallah ekber, Allah ekber ve lillahil-hamd: Allah byktr, Ondan baka ilah yoktur, hamd ancak Allah iindir. Sabah ve akam okunan iman duas: Allahmme inni euz bike min en rike bike ey-en ve ene alem ve estafir-ke li-ma la-alem inneke ente allaml-guyub: Allahm bilerek irk komaktan sana snrm. Bilmeyerek kotumsa beni affet, Sen her eyi bilirsin. Yemek duas: El-hamd-lillahillezi ebeana ve ervana min-gayr-havlin minna ve la kuvveh. Allahmme at'imhm kema at'amuna. Allahmmerzukna kalben takyyen, mineirki beriyyen la kfiren ve akyyen velhamdlillahi rabbillemin: Bizim gcmz kuvvetimiz olmadan, bizi nimetleri ile doyuran ve susuzluumuzu gideren Allah telya hamd olsun. Ya Rabbi, bize bu yemein hazrlanmasnda emei geen ve bize bu nimetleri ikram edenlere sen de ikram et. Ya Rabbi, bizim kalbimizi irk ve ktlklerden koru. Bizlere, dinimizin emirlerine uyan bir kalb nasip eyle. kr duas: Allahmme m esbaha bi min nimetin ev bi-ehadin min halkke, fe minke vahdeke, l erike leke, fe lekel hamd ve lekekr: Ya Rabbi, bana ve dier yarattklarna verdiin maddi ve manevi nimetlerin sabaha (akama) kadar bizim yanmzda kalmas yalnz Sendendir. Senin ortan yoktur. Sana hamd ve krediyoruz. [Akam okurken (M esbaha) yerine (M emsa) demelidir.] Peygamber efendimizin ok okuduu dua: 123

www.dinimizislam.com Allahmme inni eselkes-shhate vel-afiyete vel-emanete ve hsnelhulk verrdae bilkaderi birahmetike ya Erhamerrahimin: Ya Rabbi, senden, shhat ve afiyet ve emanete riayet etmek [hyanet etmemek] ve gzel ahlak ve kaderden raz olmak istiyorum. Ey merhamet sahiplerinin en merhametlisi! Merhametin hakk iin, bunlar bana ver! fkelenince okunacak dua: (Allahmmafir li-zenbi ve ezhib gayza kalbi ve ecirni mineeytan: Ya Rabbi! Gnahm af eyle. Beni kalbimdeki fkeden ve eytann vesvesesinden kurtar. Biri lnce okunan yet: nna lillah ve inna ileyhi raciun: "Elbette biz, Allah telnn kuluyuz, lmden sonra dirilerek yine Ona dneceiz." Dinde sebat edip son nefeste iman ile lmek iin: Allahmme, ya mukallibel kulb, sebbit kalbi, al dinik: Ey byk Allahm, kalbleri iyiden ktye, ktden iyiye eviren, ancak Sensin. Kalbimi, dininde sbit kl, dininden dndrme, Mslmanlktan ayrma! Tecdid-i iman ve nikah duas: Allahmme inn rd en ceddidel-mne ven-nikaha tecdden bikavli la ilahe illallah Muhammedn Resulullah: Ya Rabbi, la ilahe illallah Muhammedn Resulullah diyerek imanm ve nikahm tazeliyorum. Sbhanekenin manas: Ey Allahm! Seni noksanlklardan tenzih eder, btn kemal sfatlaryla tavsif ederim. Sana hamd ederim. Senin ismin ycedir. (Ve Senin nn her eyin stndedir). Senden baka ilah yoktur. Ettehyyatnn manas: Her trl hrmet, salevat ve btn iyilikler Allaha mahsustur. Ey Nebiy-yi zin! Allahn selam, rahmet ve bereketi senin zerine olsun. Selam, bizim ve Allahn salih kullarnn zerine olsun. ehadet ederim ki, Allah birdir ve yine ehadet ederim ki, Muhammed (aleyhisselam) Onun kulu ve resuldr. Allahmme sallinin manas: Ey Allahm! brahime aleyhisselam ve line rahmet ettiin gibi, (Efendimiz) Muhammede aleyhisselam ve line de rahmet eyle. Muhakkak sen Hamid ve Mecidsin. Allahmme barikin manas: Ey Allahm! brahime aleyhisselam ve line bereketler ihsan ettiin gibi, (Efendimiz) Muhammede aleyhisselam ve line de bereketler ihsan eyle. Muhakkak sen Hamid ve Mecidsin. Kunut duasnn manas: Ey Allahm! Biz senden yardm dileriz. Sana istifar ederiz. Senden hidayet isteriz. Sana iman ederiz. Sana tevbe ve sana tevekkl ederiz. Btn 124

www.dinimizislam.com hayrlarla seni veriz. Sana (nimetlerine) kreder, kfran- nimet etmeyiz. Sana kar fsk ve fcur edeni atar ve terk ederiz. Ey Allahm! Ancak sana ibadet eder, namaz klar, secde eder, sana koar ve iltica ederiz. Rahmetini reca (mit) eyler ve azabndan korkarz. nk senin azabn gerei rten kfirlere mutlaka ular. yet-el krsinin meali: (Allah, Ondan baka ilah olmayan, kendisini uyuklama ve uyku tutmayan, diri, her an yaratklarn gzetip durandr. Gklerde olan ve yerde olan ancak Onundur. Onun izni olmadan katnda efaat edecek kimdir? Onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir, dilediinden baka ilminden hibir eyi kavrayamazlar. Hkmranl gkleri ve yeri kaplamtr, onlarn gzetilmesi Ona ar gelmez. O ycedir, byktr.) [Bekara 255]

Vesveseden kurtulmak iin


Sual: Abdestte, namazda, temizlikte ve niyette vesvese ediyorum. Kurtulu aresi nedir? CEVAP Vesvese, zararl olan phe, kuruntu demektir. Hadis-i erifte, (Vesvese eytandandr. Abdest alrken, guslederken ve necaset temizlerken, eytann vesvesesinden saknn) buyuruldu. (Tirmizi) Vesvese etmek gnahtr. Vesvese eden imamn arkasnda namaz klmak mekruhtur. Vesvese, suyu israf etmeye sebep olur. sraf ise haramdr. Vesvese, namaz geciktirmeye, cemaati, hatta namaz vaktini karmaya sebep olur. Vakti, mr zayi etmeye sebep olur. Bakalarnn elbisesinin, yemeinin necis olmasndan phe eder ki, mslmanlara suizan haramdr. Kendini ihtiyatl sanp, kibirli olur. Abdestin, taharetin ve namazn artlarn, snnetlerini, mekruhlarn bilmeyen, vesvese hastalna yakalanr. Bunlar bilip, yerine getirince, pheye dmemeli, iyi ve tamam yaptna inanmaldr! Byle inanmak ihtiyat olur. pheye dmek vesvese olur. Vesvese sahibi, ruhsat ile amel etmelidir! Kalbi, kt ahlaktan temizlemekte, kul haklarn gzetmekte ve haramlardan saknmakta, vesvese olmaz. Vera ve takva olur. (Hadika, Berika) Bilen vesvese etmez Vesveseden kurtulu aresi, hangi meselede vesvese ediliyorsa dinimizin o konudaki hkmn iyi bilmektir. yi bilen vesvese etmez. Her mslman, haramlardan, pheli eylerden, hatta mubahlarn fazlasndan da kamaldr! Buna azimetle hareket etmek denir. Gnah olmayan, caiz olan ileri yapmaya, ruhsatla hareket etmek denir. htiya olmadka, ruhsatla amel etmemelidir! Azimetleri yani g gelen ileri yapamayann, ruhsatla yani kolay olan, izin verilen ii yapmas, azimeti yapmak gibi sevap olur. mam- Rabbani hazretleri, (Gerektiinde en kolay fetvaya uymaldr. Allah tel, insanlara g gelen 125

www.dinimizislam.com eyleri deil, kolay olanlarn yaplmasn istiyor. nk insan zayf, dayanksz yaratlmtr) buyuruyor. mam- arani hazretleri buyurdu ki: htiya halinde ruhsatla amel etmelidir! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah telnn verdii kolaylklardan, ruhsatlardan istifade edin!) [Buhari] (Ruhsatlardan istifade etmeyen, Arafat da kadar gnah ilemi olur.) [Taberani] (Allah tel, azimetle hareket edilmesini sevdii gibi, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyheki] (Bir zaman gelecek, insanlar temizlikte fazla titiz hareket edecek, [vesveseye derek] dinde haddi aacaklardr.) [Ebu Davud] eytan namaz kldrmak istemez. Namaz klana da "Madem namaz klyorsun, gzel abdest al, doru namaz kl, kuru yer kalmasn, iyi yka, namazn olmad, yeni batan kl!" gibi vesveseler verip skntya sokar. badetler mekruh olmakla kalmaz, ruhi bunalma yol aar. Dinimiz, kolaylklar, ruhsatlar dinidir. Mesela, abdest aldn bilip sonra bozulduunda phe edenin abdesti var demektir. Abdest aldktan sonra, kuru yer kalmtr zannyla yeniden abdest almak icap etmez. Tekrar abdest almas mekruh olur. Abdest aldktan sonra, i amarnda yalk grp, idrar m, su mu diye phe eden, abdestten nce amarna su serpmelidir! Sonra orada bir yalk grd zaman "Bu benim serptiim su" demelidir. Hatta o yalk idrar bile olsa, onun idrar olduu kesin olarak bilinmedii iin ykamak gerekmez. Ya ayakla necis yerde yrnse, yer kuru ise ayaklar necis olmaz. Elbisenin veya vcudunun bir yerine necaset bulasa, buray bulamayp, zannettii yeri ykasa, necaseti temizlemi kabul edilir. Hatta namazdan sonra necasetli yer meydana ksa, bir kavle gre kld namaz iade etmesi gerekmez. ocuk ceketin sa koluna iemitir, fakat biz sa kol olduunu bilmiyoruz, galiba sol kol diyerek ceketin sol kolunu ykasak idrar bulunan sa kol da temiz gibi kabul edilerek namazmz sahih olur. nemli olan kuru yerin kalmamas deildir. Kuru yer kalsa da biz bunu bilmiyorsak bu tamamdr. l yaplp yaplmadn bilmemektir. mam- Gazali hazretleri gdalarda domuz ya gibi necis eyleri anlatrken buyuruyor ki: Allah tel bize necis olmayan gdalar yemeyin demiyor, necis olduunu bilmediiniz gdalar yiyin buyuruyor. Eer necis olmayan yiyin deseydi bu ok zor, hatta imkansz olurdu. Abdest ve gusl iin de kuru yer kalmasn demiyor, kuru yer kaldn bilmiyorsak, kuru yer kalsa bile, her yer slanm kabul edilir. Abdestte kuru yer kalsa, fakat kuru yer kaldn bilmeyen o ksm ykamaz. Ben burada kuru yer kaldn bilmiyorum yle ise buras ykanmtr 126

www.dinimizislam.com demelidir ve oray artk ykamamaldr. Yine kalbde buras ykanmad galiba diye zan kalabilir, kalsn ona itibar edilmez. Dinimiz byle emrederken niye dinimizin tersini yapalm ki? Kuru yer kald zann ile tekrar ykamay dinimiz emretmiyor, aksine yasaklyor. Yani insan ykandna kanaat getirmese de, dinimiz kanaate varmay istemiyor. Kalbin tatmin olmasn istemiyor. Benden istenen kere ykamak demeli ve kuru yer kaldn bilmeyince bilmemek ldr. Bu ly unutmamal. Ben kuru yer kaldn bilmiyorum, o halde abdestim tamam demelidir. Kalbin tatmin olmasn, kanaat hasl olmasn beklememeli. O zaten kolay kolay ele gemez. Bunun gibi imam ateisttir, fakat biz onu bilmediimiz iin onunla kldmz namazlar sahihtir. phe etmemeli Abdestten sonra, "Acaba bam mesh ettim mi?" veya "Abdestim var m?" diye phe etmek, namaz kldktan sonra "Elbisem temiz mi idi?" veya "ftitah tekbirini alm mydm?" gibi pheler vaki olan kimse, yeniden abdest almaz, elbisesini ykamaz, namazn iade etmez. badetlerimizi eksik yapmakla, h Allah telnn bir kayb, fazla yapmakla da bir kazanc olmaz. Bunun iin, dinin emrine uyularak noksan veya fazla yaplm olsa mahzuru olmaz. Mesela sabahn farzn klarken (iki mi, bir mi kldm?) diye phe eden, bir rekat daha klsa ve kld rekat olsa, namaz sahih olur. Fakat kasten klsa namaz sahih olmaz. Bir kimse de drt kldm zannyla rekat klsa, kld namaz sahih olur. Cenab- Hak, "Niin yanl zannettin?" demez. Gcmzn yetmedii ileri bize emretmez. (Hadika) Kalbe gelen dnceler nsann kalbine, melekten, eytandan ve kendi nefsinden de eitli dnceler gelir. Bunlarn birbirinden fark nasl bilinir? Hadis-i erifte, (Melekten gelen ilham, slamiyete uygun olur. eytandan gelen vesvese, slamiyetten ayrlmaya sebep olur) buyuruldu. O halde vesveseyi ilhamdan ayrmak iin dinin emrini iyi bilmek gerekir. eytan, hayrl, iyi bir ie mani olmak iin daha az iyi olan yaptrmak maksadyla vesvese verir. Byk gnaha srklemek iin kk iyilikleri yaptrmaya alr. Dinini bilen kimseyi, eytan, asla aldatamaz. Her insan Allahn kulu olduu halde, dinini bilen, Allah telnn emir ve yasaklarna riayet eden kimseler iin Kur'an- kerimde, eytana hitap edilirken mealen, (Benim kullarma senin sultan [hakimiyetin] yoktur) buyuruluyor. (sra 65) eytan kovmak iin eytann vesvesesine aldanmamak iin Allah telnn, (Benim Kulum) dedii kimselerden olmal, yani dzgn bir itikada ve ilme sahip olmal ve ilmi ile amel etmelidir! "Mesela eytan vesvese verince, onu hemen uzaklatrmaldr! Hadis-i erifte, (eytan vesvese verir. Allahn ismi zikredilince, sylenince kaar. Sylenmezse, vesveselerine devam eder) buyuruldu. (Ebu Yala) 127

www.dinimizislam.com Snnete uygun abdest almasn bilmeyen kimse, iyi abdest alaym diye fazla su kullanr. Bu ise vesvesedir. Vesvese eden kimse, dine iyi uymak niyetiyle yeni bir eyler karr, bu ise bid'attir. Bid'at ise haramdr. Bakalarnn yiyecek ve ieceklerinin, giyeceklerinin temiz olup olmadnda phe eder. Bu da suizanna sebep olur. Mslmana suizan ise haramdr. (Ben her gday yemem, ihtiyatl davranrm) diyerek kibre der. Halbuki zerre kadar kibri olann Cennete girmesi zordur. Fatr suresi 6. yet-i kerimesinde mealen, (Elbette eytan size dmandr. Onu dman edinin!) buyuruluyor. Vesvese eden, eytan kendine dost ve karde edinmi olur. Snnetleri, mekruhlar ve dier emir ve yasaklar bilmeyen, vesvese hastalna yakalanr. Bunlar bilip yerine getiren pheye dmemelidir! Vesvese eden, ruhsatlarla amel etmelidir! zerinde necaset grnmeyen her ey temiz kabul edilir. phe etmekle necis olmaz. Gdalarda necis maddeler var zann ile gda almamak vesvesedir, arlktr. Hadis-i erifte, (Ar gidenler helak oldu) buyuruldu. (Mslim) frat ve tefritten yani arlklardan uzak olmak ve orta yolu tutmak gerekir. Deylemideki hadis-i erifte, (lerin hayrls vasat olandr) buyuruldu. (Hadika) Sual: nsann kalbine eytandan gelen "acaba abdestim var m, yoksa ve ben ya var diye hatrlyorsam" gibi vesveseler geldiinde ne yapmal? CEVAP Hem (eytandan gelen) diyorsunuz hem de ne yapmal diye soruyorsunuz. Elbette bu vesveselere nem vermemeli. Abdest aldnz hatrlyorsanz mesele yok. Abdest var kabul edilir. Sual: Namazda bazen nc m drdnc rekat m diye pheye dyorum. Bazen namazdan sonra aklma geliyor vesvese ve iade ediyorum. Uygun mudur? CEVAP Uygun deildir. Namazdan sonraki vesveseye itibar edilmez. unu hi unutmayn, nk namaz klan herkese lazmdr: Fkhta phe ile zan farkldr. phe, m drt m kldn hi bilememektir. Zan ise, bir taraf biraz ar basar. Zannma gre kldm denirse olur. badetlerde zan geerlidir. Hkmlerde ise zan geersizdir. % 100 bilmek gerekir. Buna gre, m drt m kldm diye zan ederse, zann ne tarafta ise yle hareket eder. Zan edemiyor da, phe ediyorsa, o zaman kldm der ve ncde oturur, bir rekat daha klar ve secde-i sehv yapar. Zan ile pheyi iyi bilmek gerekir. Sual: Namazda iken aklm ok dank, toparlayamyorum. Gnlk dnceler olsun, deiik eyler geliyor. Vesveselerden kurtulmak, kafam toparlamam iin ne yapmalym? CEVAP Bu hemen herkeste olur. Kiminde az kiminde ok olur. Namaz balarken La havleyi okuyunuz. nsann ihlas arttka dncesi de azalr diyor limler. 128

www.dinimizislam.com Yemek yerken, ibadetleri yapmaya kuvvet bulmak iin diye de niyet etmeli. Uyurken de ayn ekilde niyet etmeli. Sual: Drt rekatl namaz klarken bazen dalgnlk oluyor. Sonra kendimizi 3.rekatta falan buluyoruz. Namaz tamamlyoruz ama ufak bir phe oluyor, acaba rekat atladm m ya da fazla m kldm diye, nasl davranmalyz? CEVAP Namazdan sonraki pheye itibar edilmez. Namaz iinde iki mi m diye phe edilirse, iki kabul edilip bir rekat daha klnr, sonunda secde-i sehv yaplr. Sual: eytan insana vesvese verir mi? Yani bize gelen kt dnceler eytandan mdr? CEVAP Evet dine aykr vesveseler eytandandr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Hakikaten eytan size dmandr. Siz de onu dman edinin. nk o, kendine uyanlar, [gnahlara sokup] Cehennem ehlinden olmaya aryor.) [Fatr 6] (Ey iman edenler, eytann yoluna [ve vesveselerine] uymayn.) [Bekara 208] (eytann izine, yoluna tbi olmayn. Muhakkak ki, o size apak bir dmandr. eytan size ancak ktl, fahay [hayaszl, dnyaya dkn olmay, nefsin arzularnn peinde komay] emreder.) [Bekara 168169] (eytan sizi [Allah yolunda infak ederken] fakir olursunuz diye korkutur ve [sadaka vermemenizi] emreder.) [Bekara 268] (eytan onlar [taknla meylettirip] hidayete uzak bir sapkla drmek ister.) [Nisa 60] (eytana itaat etmeyin, o size ak dmandr diye size nasihat vermedim mi?) [Yasin 60] (eytan, arap ve kumar ile aranza dmanlk ve kin brakmak ister. Sizi, Allah zikirden ve namazdan alkoymak ister. Siz bunlardan [ayplarn, zararlarn bildikten sonra] hl saknmaz msnz?) [Maide 91] ([Nefsine uyarak] Allahn dininden yz evirenlere, [dnyada] bir eytan musallat ederiz.) [Zuhruf 36] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Melekten gelen ilham, slamiyete uygun olur. eytandan gelen vesvese, slamiyetten ayrlmaya sebep olur.) [Tirmizi] (eytan, kalbe vesvese verir. Allah telnn ismi sylenince hemen kaar. Sylenmezse vesvese vermeye devam eder.) [Ebu Yala, bni Adiy] (Allah telnn rahmeti cemaat zerinedir. eytan, Mslmanlarn cemaatine katlmayp muhalefet eden kimse ile beraberdir.) [D.Kulub] (Srden uzak kalan koyunu kapan kurt gibi, eytan da insann 129

www.dinimizislam.com kurdudur. Blnp paralanmaktan saknn, cemaat halinde birlein, mescitlere koun!) [Tirmizi] Sual: Namaz kldktan sonra, ka rekat kldmda phe ediyorum, yeniden mi klmam gerekiyor? Bir de, galiba ben iftitah tekbirini sylemedim, abdestim var m idi, elbiseme necaset bulam myd? Abdestte, kollarm ykam mydm gibi pheler sk sk geliyor. Bu durumda ne yapmam lazmdr? CEVAP Genellikle byle phe ediyorsanz, namaz bozmaz, tamamlarsnz. Yeniden abdest almanz, elbise deitirmeniz gerekmez. Namaz bittikten sonra, ka rekat kldnzda phe ederseniz, bu vesvesedir. Yeniden klmanz gerekmez.

Mezarlkta namaz klmak


Sual: Mezarlkta, kilisede, hamamda ve necis olma ihtimali olan yerde namaz klmak caiz midir? CEVAP st ak necasete ve kabre kar namaz klmak mekruhtur. Necis olma ihtimali olan yerlerde, mesela kabristanda, hamam iinde ve kilisede klmak mekruh olup, ykayp temizleyerek klmak mekruh olmaz. Baka yer bulunamazsa, kilisede de klmak caiz olur. Namazdan sonra hemen kmaldr. nk, kilisede, eytanlar toplanr. Kilisedeki kfr alametleri boaltlrsa, namaz klmak mekruh olmaz. (Redd-l-muhtar) Hadis-i erifte (Mezar zerinde namaz klanlara lanet olsun) buyuruldu. nk, kabir zerinde namaz klmak, Yahudilere benzemek olur. Bunun iin, mekruhtur. Kabristann kabir olmayan yerinde klmann mekruh olmad Haniyye ve Havi kitaplarnda yazldr. Kabir, namaz klann arkasnda olursa veya nnde olup da, nnden gemesi caiz olacak uzaklkta ise, yine mekruh olmaz. Peygamberlerin ve salihlerin trbelerini de mescid haline getirmek, Yahudilere benzemek olur. badette, bakasn Allah telya ortak yapmaya benzedii iin Peygamber efendimiz, bunu da yasak etmi, (Ya Rabbi, kabrimi ibadet olunur put haline getirme) buyurmutur. Fakat, salih bir kimseye yakn mescid yaplrsa veya onun yznden Allah telnn merhametine kavumay veya ibadetinden ona da fayda olmasn dnerek, kabri yannda namaz klnrsa, ona sayg olmak iin, ona kar klmay dnmezse, hi zarar olmaz. nk, smail aleyhisselamn kabri, Kbenin yannda, Hatim, denilen yerdedir. Mescid-i haramda klnan namazlarn en kymetlisi, burada klnan namazdr. (Hadika) nnde perde, duvar gibi bir ey olmazsa, kabre kar namaz klmak mekruhtur. (Marifetname) Mescidin kblesi ile kabir arasnda, perde, duvar olursa veya kabir yanda 130

www.dinimizislam.com veya arkada kalrsa, namaz mekruh olmaz. (Fetava-y-Hindiyye) Bir hadis-i erif meali yledir: (Kabirlerin stne oturmayn ve onlara kar namaz klmayn!) [Nesai]

Vitir namaz vaciptir


Sual: Vitir afiide snnet, Hanefide nasl vacip oluyor? CEVAP ctihadla karlan hkmler farkl olabilir. Farkl olmas da rahmettir. ctihad, ictihad nakzetmez. Bir mezhepte helal olan bir ey, dier mezhepte haram olabilir. Ahirette, herkes, tbi olduu mezhebe gre muamele grecektir. Mesela ko yumurtas yiyen afiilere bir ey sorulmad halde, Hanefiler sorguya ekilecek, yasak edilen eyi niin yedikleri sorulacaktr. Bu dnya ilerinde bile byledir. Silah tamak baz lkelerde serbest, bazlarnda yasaktr. Herkes kendi kanununa gre sorguya ekilir. Vitir namaz hakknda eitli hadis-i erifler vardr. kisi yle: (Vitir haktr. Vitri klmayan bizden deildir.) [Ebu Davud] (Vitir namaz bana farz, size nafiledir.) [Deylemi] afii, Maliki ve Hanbeli limleri de, vitrin snnet olduu hkmn karmlardr. Snnet nafile demektir. Hadis kitaplarndan hkm karmak, ancak mctehid limlerin iidir. Son hadis-i erifi okuyan bir Hanefi, vitrin nafile olduunu zanneder. Onun iin sk sk izah ettiimiz gibi, hadis-i eriflerden hkm karmaktan saknmak gerekir. Hanefi limleri, buna ve baka delillere dayanarak vitrin vacip olduunu bildirmilerdir. mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: (Hadis-i eriflerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hkmne aykr gibi grlen hadis-i erifler, limlerin szlerini reddetmek iin delil ve senet olamaz. Bir Hanefinin, imam arkasnda Fatiha okumas mezhepten kmaktr, ilhaddr.) [Mjdeci m. 312, Mebde ve Mead 31] M. Hadimi hazretleri buyuruyor ki: (Dindeki drt delil, mctehidler iindir. Bizim iin delil, mezhebimizin bildirdii hkmdr. nk bizler, yet ve hadisten hkm karamayz. Mezhebin bir hkm, yete, hadise uymuyor gibi grnse de yanl deildir. nk yet ve hadis ictihad isteyebilir, baka bir yet veya hadisle deimi olabilir veya bilmediimiz bir tevili vardr.) [Berika s. 94] Sual: Vitri gece yarsndan sonra klmak istediimizde, uyanamayp kazaya kalrsa, sabah yatsy da kaza etmek lazm m? CEVAP Vitir mstakil namazdr. Gece yarsndan sonra klmak iyidir. Vitir klnmazsa yatsy kaza etmek gerekmez. Vitri kaza etmek gerekir. Gece yars kalkamayanlarn vitri de yatsyla beraber klp yatmalar gerekir. 131

www.dinimizislam.com Sual: Vitir namaznn kazas klnr m? CEVAP Evet kaza edilir, nk vaciptir. Sual: Vitir namaznda 4. rekata kalkarsak 5'e mi tamamlamamz gerekir? CEVAP Secdeden nce hatrlarsak, oturur secde-i sehv yaparz. Drdnc rekatn secdelerini de yapnca hatrlarsak, o zaman bir rekat daha klp bee tamamlarz. Ancak nc rekatta oturmu olmamz arttr. Oturulmamsa, drt rekat bitince selam veririz. Hepsi nafile olur, vitri yeniden klarz. Sual: Vitri klarken, nc rekatta zamm sureden sonra Kunut dualar iin ayakta tekbir getirirken, elleri kulaklara dedirip yle mi tekbire balayp balarken bitirmeli? CEVAP ftitah tekbiri gibi yapmal. Yani Al.. derken kulaklara demeli, ekber denince balanm olmal. Baka trl de yaplsa caiz olur. Sual: Vitri klarken, Kevser, Felak ve Nas surelerini okumak uygun mu? (Kevser 3 yet, Nas 6 yet olduu iin soruyorum.) CEVAP Kevserden sonra Nas okunsa mekruh olur. Kevserden sonra Felak okunduu iin uygundur. Nas Felaktan sonra okunuyor, yet deil, bir yet fazla olduu iin mahzuru olmaz Sual: Farz namazlarda kyam farzdr. Vitirde de kyam [ayakta durmak] farz mdr? CEVAP Evet farzdr. (Sirac-l-vehhac) Sual: Vitirde Kunuttan nce tekbir alrken, eller aa salmadan m kaldrlr? CEVAP Evet. Sual: Vitir kazas olan da, snnet klamaz m? CEVAP Hayr. Sual: Vitir namaznn niyetini yaparken, yats namaznn vitir namaz m, vaktin vacibi mi demek lazm? CEVAP Vitir mstakil bir namazdr, gece namazdr. Sadece vitir veya vitir vacip diye niyet edilir. Sual: Kunut duas vacip mi, snnet mi? CEVAP mam- a'zam hazretlerine gre, vitir de, Kunut okumak da vaciptir. (Redd-l-muhtar) Sual: Kunut duasn bilmeyen ne okur? 132

www.dinimizislam.com CEVAP Kunut duasn bilmeyen kimse renene kadar, kere istifar okur. Mesela, (Allahmmafirli) der. Yahut bir kere (Rabben tin...) yetini sonuna kadar okur. Sual: Kunut okumay unutan, rkuya eilirken geri dnebilir mi? CEVAP Tamamen eilmeyince geriye dnlr.

Kunut okumay unutmak


Sual: Rkda kunut dualarn okumadn anlayan kimse, ne yapar? CEVAP Rkda kunut dualarn okumadn hatrlayan kimse, artk geri dnmez, namazn sonunda secde-i sehv yapar; ama zamm- sureyi okumadn hatrlarsa geri dner. Zamm- sureyi okur ve rk yapar. nceki yapt rk geersiz saylr. Rk etmeyip secdeye giderse, namaz bozulur; nk kraatten sonra rka gitmek farzdr. Vitir, Ramazan aynda imamla klnrken, imam, unuttuu kunutlar okumak iin geri dnp kunutlar okurken, baka birisi imama uysa, bu rekta yetimi saylmaz; nk rku karmtr. Sual: Yatsy kldktan sonra vitri baka elbise ile klan, yatsy kld elbisenin necis olduunu grse, vitri de iade eder mi? CEVAP Evet. nk vitrin vakti, yats namazndan sonra balar, sabaha kadar devam eder. Ancak, ben o namaz yani necasetli elbise ile kldm yats namazn Maliki mezhebine gre kldm diye niyet ederse, iki namaz da iade etmesi gerekmez. nk Malikide necis elbise namaza mani deildir. Sual: Vitri klarken, son rektta zamm- sureyi okumay unutup, kunut tekbiri alan kimse, kunut dualarn okurken hatrlarsa, ne yapmas gerekir? CEVAP Unutulan zamm- sureyi okur, sonra tekrar kunut tekbiri alp kunut dualarn okur. Vacib olan zamm sureyi geciktirdii iin secde-i sehv de gerekir. Sual: Ramazan aynda, bir kimse, imamla beraber vitir klarken, henz kunutu bitirmeden, imam rka varm olsa, o kimse ne yapar? CEVAP Kunut okumay brakp imama tabi olur. Onunla rka eilir. (F. Hindiyye) Sual: Ramazan aynda, bir kimse, imamla beraber vitir klarken, nc rektn rkunda imama yetien kimse, namaznn kalan ksmn kaza ederken kunut okur mu? CEVAP nc rekt imamla klm sayld iin, artk kunut okumaz. (F. Hindiyye) 133

www.dinimizislam.com

Kunut dualar
Sual: Kunut dualarnn ikisini de mi okumak vacibdir? CEVAP Birini okumak vacib, dierini de okumak snnettir. Sual: Ramazanda imamla vitri klarken, vacib olan kunut dualarnn biri yetimezse, imamla rkua gidilince, vacibi terk edilmi olur mu? Yani kunut okumak imamla klarken de vacib midir? CEVAP Kunut duas, imama uyan iin, vacib deil snnettir. (Redd-l-muhtar)

Vitri klarken
Sual: Ramazanda teravihten sonra vitri klarken, vitir vacib namazna ikinci rektta yetien kimse, klamad son rekt klarken, kunut dualarn tekrar okumas gerekir mi? CEVAP Hayr, tekrar kunut dualarn okumaz.

Vitirde ayn sreleri okumak


Sual: Vitir namaznda Asr, Kevser ve hls devaml okumak mekruh olur mu? CEVAP Vacib olan Vitir namaz, sre okuma ynnden nafile gibidir. Yani nafilelerde olduu gibi, vitirde de hep, Asr, Kevser ve hlas srelerini okumak mekruh olmaz. Yani nafile namazlarn ayn rektlarnda ayn sreleri okumak mekruh olmaz.

Teyemmm edemeyenin ve mahpusun namaz


Sual: Teyemmm edemeyen bir hasta ve mahpus namaz klar m? CEVAP Abdest alamayan ve gusledemeyen bir hasta, para ile de, bir yardmc bulamazsa, teyemmm eder. Yardmc ile de teyemmm edemeyen klmaz. yi olunca kaza eder. Temiz yer, su ve toprak bulamayan mahpus, okumadan, namaz klar gibi yapar. Kurtulunca, hepsini iade eder. Aradaki fark u: Birisi teyemmm bile edemiyor. teki teyemmm edecek ve namaza klacak gc var ama ne su var, ne de teyemmm etme imkan var. Biri hasta, teki salamdr. Salam olann namaz iin bir eyler yapmas gerekir. Onun iin namaz klar gibi yapyor. Kurtulunca iade ediyor. Hapiste olann zr olduu halde, bir are aramas namaz klar gibi yapmas, namazn ne kadar nemli olduuna gzel bir rnektir. Hastann ise, teyemmm bile edemedii iin namazn kazaya brakmas caiz oluyor. yi olursa kaza eder. yi olmazsa affoluyor. 134

www.dinimizislam.com

Namaz kazaya brakmak iin zrler


Sual: Yolculukta namazlar klmak zor oluyor. Namaz kazaya brakmakta mahzur var mdr? CEVAP Namaz dini bir zr olmadan kazaya brakmak, byk gnahtr. Namaz cem ederek klma imkan da yoksa, vaktinden sonraya brakabilmek iin, 5 zr vardr: 1- Savata, oturarak ve kbleden baka tarafa dnerek bile namaz klmaya imkan yoksa, hayvan stnde giderek de klamazsa, 2- Yolda hrsz, ekya, yrtc hayvana yakalanacaksa, 3- Anne veya ocuu telef olaca zaman ebe, ameliyatlarda doktor namaz klamamsa, 4- Unutmusa, 5- Uyuyup kalmsa.

Namazda sure atlayarak okumak


Sual: Namazda bir sure atlayarak okumak mekruh mu? Aradaki sure uzun olsa yine mekruh olur mu? Mesela (Vettini)yi, sonra (nna enzelna)y okumak mekruh mudur? CEVAP Her namazda, ikinci rekatta birinci rekatta okuduundan yet uzun okumak mekruhtur. kinci rekatta, birinci rekatta okuduundan sonraki bir ksa sureyi atlayarak daha sonrakini okumak da mekruhtur. Buna gre, (Eraeytellezi)yi birinci rekatta okuyan kimsenin, ikinci rekatta (Kul ya)y okumas mekruh olur. nk bir kk sure olan (nna ateyna) atlanmtr. (Vettini)den sonra (nna enzelna)y okumak mekruh deildir. nk bu iki sure arasnda uzun bir sure olan (kra) diye balayan sure bulunmaktadr. Sual: Birinci rekatta Kevser suresini okuyan kimse, ikinci rekatta da unutup yine Kevser suresini okumaya baladktan sonra, brakp hlas okusa mahzuru olur mu? CEVAP Ezberinde iki sure varken bir sureyi iki rekatta da kasten okumak mekruhtur. Fakat unutarak ikinci rekatta da ayn sureye balarsa, brakmaz, tamamlar. Hadis-i erifte (Bir sureye balarsan, onu oku ve artk deitirme!) buyuruldu. Sual: Vitir vacip namazn klarken 3. rekatta zamm sure olarak 2.rekatta okunan zamm surenin devam olmayp bir veya iki sure ncesi okunursa ne olur veya 3. rekat mstakil olarak kabul edilip bir nceki okunana baklmaz m? CEVAP nc rekat mstakil deildir. kinci rekatta okunandan sonrakini veya 135

www.dinimizislam.com daha aadakilerini okumak gerekir. Kasten ncekileri okunursa mekruh olur, unutularak okunursa mekruh olmaz. Sual: Vitirde sra ile Felak, Nas, Fil suresini okumak mekruh mu? CEVAP Evet. Sual: lk rekatta hlas, 2.de, unutup Kevseri okumak mekruh mu? CEVAP Mekruh olmaz. nk yanlmak zrdr. Sual: Atlanlan sure uzun olursa, bir sure atlanabilir mi? Mesela Tin suresinden sonra, uzun olan Alak suresini atlayp Kadir suresi okunabilir mi? CEVAP Evet. Sual: Kadir suresini okurken yanlp bir yet atlayarak okumuum. Namaz bozulmu oldu mu? CEVAP Hayr bozulmu olmad. yet okununca vacib yerine gelir. Sual: Namazda zamm sure okurken unutularak bir yet atlansa caiz olur mu? CEVAP Bundan nce veya sonra 3 yet veya 3 ksa yet uzunluunda bir yet okunmusa caizdir. Okunmamsa tekrar batan alnr, 3 ayet okunur ve secde-i sehv de yaplr. Sual: Bir rekatta, atlayarak Kadir, Fil ve hlas okumak caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Namazda, uzun bir sureyi okurken, veya daha fazla yet-i kerime atlayarak dier rekatta devamn okumak uygun mudur? Dier rekatta okumaya devam ederken biraz ileriden okunabilir mi? CEVAP Evet. Sual: S. Ebediyye kitabnda, (mamn birinci rekatta, ikinci rekatta okuduunun iki misli uzun okumas snnettir) deniyor. Mesela imam, birinci rekatta 5 yet olan Fil suresini, ikinci rekatta 4 yet olan Kurey suresini okusa mekruh mu olur? Birinci rekatta 3 yet olan Nasr, ikinci rekat 4 yet olan Tebbet'i okusa mekruh mu olur? Mekruh ve snnet olana birer rnek verir misiniz? CEVAP Hi birisi mekruh olmaz. kinci rekatta okunan sure, birinci rekatta okunanla ayn yet miktar olsa, hatta ondan iki yet fazla olsa yine mekruh olmaz. yet fazla olursa mekruh olur. Yani, ikinci rekatta, birinciden yet uzun okumak mekruhtur. Birka rnek verelim: 136

www.dinimizislam.com Kureyten sonra Maun suresini, Kevserden sonra Kfirunu okumak mekruh olur. Kevserden sonra Nas okumak da mekruh olur. nk ikinci okunanlar, birinci sureden yet fazladr. hlastan sonra Felak suresini okumak veya Felaktan sonra Nas suresini okumak mekruh olmaz. nk ikinci okunanlar, birinci okunanlardan sadece bir yet uzun, yet uzun olursa mekruh olur. Bu kaide, ksa sure ve yetler iindir. Uzun bir yetten sonra, veya daha fazla yet okumak mekruh olmaz. Mesela birinci rekatta, yet-el krsi ikinci rekatta, 6 yet olan Kfirun suresi okunursa mekruh olmaz. mamn, nce Maun, sonra Kevser, nce Kfirun sonra Nasr suresini okumas snnet olur. nk birinci rekatta, ikinci rekatta okuyacann iki misli uzun okumu oluyor. Bunun gibi nce, Alak suresini, sonra Kadir suresini okumas da snnet olur. nk Alak suresi, Kadir suresinin iki mislinden daha byktr. mamn sa tarafa selam verirken, sol tarafa verdii selamdan daha yksek sesle sylemesi de snnettir. ki tarafa da ayn tonda selam verirse mekruh olmaz ise de, snnete uymam olur. Sual: Namazlarda ikinci rekatta okuduumuz sureler, birinciden yet miktar uzun olursa mekruh olur mu? Bu husus, farz, snnet ve nafilelerde ayn mdr? CEVAP Evet hem farz, hem snnet, hem de dier nafilelerde byledir. Ancak nafilelerde nc ve drdnc rekatlarda da zamm sure okunur. nc rekatlar birinci ve ikinci rekatlardan uzun okumak mekruh olmaz. nk nafilelerde her iki rekat mstakil bir namaz saylr. Snnetler de nafile namaz demektir. Snnetleri klarken kazaya da niyet edenler iin bu durum geerli deildir; nk onlar farz gibi klnr, yani nc drdnc rekatlarnda zamm sure okunmaz. Okunursa da mahzuru olmaz.

Zamm sure okurken


Sual: Namazda, zamm- surede ikinci rektta okunan, birinci rektta okunan sureden yet fazla olmamas snnettir deniyor. O zaman, sadece Fil suresinden aasn ezbere bilen birisi, snnete nasl uyabilir? CEVAP Birinci rektta Maun okunursa yedi yettir. Ondan sonra veya drt yetli sureler okunabilir. Mesela birincide Maun, ikincide, Kevser, Nasr veya hls okunabilir. Yahut birincide Kfirun okunursa, ikincide Nasr okunabilir. kincide ayn miktar veya iki yet fazla olanlar da okumak caizdir, mekruh olmaz. Mesela yet olan Kevserden sonra, be ayet olan Tebbet ve Felak okunabilir.

Zamm sure okurken


137

www.dinimizislam.com Sual: Yanlarak, bir nceki rektta okuduu zamm- sureden nceki bir sureyi veya bir sure atlayarak okumaya balayan ne yapar? CEVAP Bir ey yapmak gerekmez, okumaya devam eder, mekruh olmaz, nk unutmak zrdr.

Uzun sure okumak


Sual: Zamm- sure olarak Kevser suresinden sonra, Kfirun suresini okumak neden mekruhtur? CEVAP kinci rektta, birinci rektta okunan zamm- sureden, veya daha fazla yet okumak mekruh olduu iin, Kevser'den sonra Kfirunu okumak mekruhtur. Yanlp okunursa mekruh olmaz.

kinci rektta uzun okumak


Sual: (Namazda ikinci rektta birinciden yet uzun okumak mekruhtur) deniyor. Buradaki mekruh, tenzihen mi, tahrimen mi? CEVAP Yalnz mekruh denince genelde tahrimen mekruh anlalrsa da, Nimet-i slam kitabnda, bunun tenzihen mekruh olduu bildiriliyor. Unutarak okunursa mekruh olmaz.

Ayn sreden farkl yet okumak


Sual: Bir kimse, ayn rektta ayn srenin farkl yetlerini zamm sre olarak okumas mekruh olur mu? Mesela Tebareke sresinin ilk yetini okuyup, arkasndan, ikinci sayfasndaki (ve esirru) diye balayan yeti okusa mekruh olur mu? CEVAP Evet, mekruh olur. Atlamadan okumaldr.

Kbleye kar dua


Sual: (Allah her yerde olduuna gre, namaz niin kbleye kar klyoruz) diyen uygunsuz kimseleri iitmitim. Geen gn, dzgn itikadl bir arkada, kbleyi yan tarafna alarak dua ediyordu? Niin kbleye kar dnmediini sorunca, hemen arkasn kbleye dnerek duaya balad. Arkadan byle yapmas kfr gerektirir mi? Kbleye kar dua etmek snnet deil midir? CEVAP nce tevilini bilmeden Allah her yerde demek tehlikelidir. Allaha mekan ittihaz edilmi olur. Bu ise kfrdr. Allah tel, mekandan mnezzehtir. Dnya, gezegenler, gkler ve Ar ezeli deildir, sonradan yaratlmtr, mahlktur. Yer ve gkler yok iken de Allah tel var idi. Onun iin Allah her yerde denmez. Byle sylemek Allaha mekan gstermek olur. Allah tel zamanl ve mekanl olmad iin, Allah, her yerde hazr ve nazrdr denmez. 138

www.dinimizislam.com Fakat Allah, zamansz ve mekanszdr, hibir yerde olmayarak hazr ve nazrdr manasnda sylemek caizdir. Miftah-l Cenne kitabnda, (Bir kimse "Allahtan bo yer yok" dese, kfir olur. nk Allah tel mekandan beridir) buyuruluyor. limlerimiz buyuruyor ki: Allah tel, kinatn ne iinde, ne de dndadr. inde, dnda olmak, var olan iki ey arasnda dnlr. Halbuki kainat, hayal mertebesinde yaratlmtr. Hayal mertebesindeki lemin devaml var grnmesi Allah telnn kudreti ile oluyor. Bir kimse hayal kursa, hayalinde eitli iler yapsa, "Bu kimse, hayalinin iindedir, dndadr denemez. nk hayal gerek deildir. Rya gren kimse, ryasnn ne sanda, ne solundadr. Ryasnda yer, ier. Hatta ryasnda rya bile grr. Allah telnn kudreti ile hep devam etse, insan ryay gerek bilir. Ryadan baka hayat yok zanneder. (nsanlar uykudadr. lnce uyanrlar) hadis-i erifi, iinde bulunduumuz dnya hayatnn bir ryadan ibaret olduunu bildirmektedir. Yalnz dnya deil, btn gezegenler, Cennet, Cehennem ve her varlk, hayal mertebesinde yaratlmtr. Allah telnn kudreti ile devam etmektedir. (Mekt. Rabbani) O halde niin Kbe-i erife dnerek namaz klyoruz? Bunun tek cevab vardr: Allah tel yle emrettii iin. Daha nce de Kudse doru klnmasn emretmiti. Dua ederken kbleye kar dnmek de dinimizin emridir. Arkadanzn arkasn kbleye dnmesi normal deildir. Dua eden insana suizan edilmez. Ancak arkadanzn snnete nem vermedii dnlemez. nk snnete nem vermeyen kfir olur. Belki, (Senin emrinle kbleye kar dnmek istemem) diye dnm olabilir. Bu da en azndan kibirden ileri gelir. Tevbe edip bir daha da byle hareket etmemelidir.

Drt hak mezhepte namazn hkmleri


Sual: Hanefi mezhebi ile dier hak mezheplerdeki namazn hkmleri hakknda bilgi verir misiniz? CEVAP Namaza balarken az ile, dil ile niyet etmek, Hanefide bidat, afii ve Hanbelide snnet, Malikide caizdir. Hanefide kalbi tatmin olmayann dil ile de niyet etmesi caizdir. Kyamda iken, afiide ayaklar bir kar kadar alr. Dier mezhepte drt parmak kadar alr. Namazda intikal tekbirleri Hanbelide vacip, dier mezhepte snnettir. Namazda Fatiha okumak, Hanefide vacip, dier mezhepte farzdr. 139

www.dinimizislam.com mamn arkasnda Fatiha okumak, Hanefide tahrimen mekruh, afiide farzdr. Maliki ve Hanbelide, imam yksek sesle okurken, tahrimen mekruh, sessiz okurken mstehaptr. Son teehhdde salevat okumak afiide farz, dier mezhepte snnettir. Vitir namaz mam- a'zama gre vacip, imameyne ve dier mezhebe gre snnettir. Be vakit namazn farzlarn cemaat ile klmak, Hanefi, afii ve Malikide snnet, Hanbelide vaciptir. Cuma namazna imamdan baka, Hanefide 3, afii ve Hanbelide 40, Malikide 12 erkek yetiir. Hanefi limlerinin ouna gre, tadil-i erkan vacip, imam- Ebu Yusuf ve dier mezhebe gre farzdr. Hanefide seferde iken namazlar cem etmek caiz deildir. Malikide seferde, hastalkta, karanlkla beraber yamur ve amur olunca, le ile ikindiyi, akam ile yatsy birletirerek klmak caizdir. afiide seferde, bu namazlar, birletirip, takdim veya tehir ederek klmak caizdir. Yamur yaarken de sadece takdim ederek birletirmek caizdir. Hanbelide ise, seferde, hastalkta, kadnn mstehaza [zrl] olmasnda, idrar ve yel karmak gibi abdesti bozan zrlerde, canndan, malndan ve namusundan korkann, maietine zarar gelecek olann iki namaz cem edip klmalar caizdir. afii ve Hanbelide kadnn kadna imam olmas caiz, Hanefide mekruh, Maliki'de sahih deildir. Teravihi on rekatta bir selam vererek klmak mezhepte mekruh, afii'de sahih deildir. Bayram namaz, Hanbelide farz- kifaye, Hanefi 'de vacip, afii ve Maliki'de snnettir. Bir namaz zrsz terk eden Hanbeli, afii ve Malikide ldrlr. Hanbelide kfir olduu iin, dier ikisinde byk gnah iledii iin ldrlr. Hanefide namaza balayncaya kadar dvlp hapse atlr. zrle bir veya birka namaz klamayann durumu ise yledir: afii, Hanbeli ve Malikide, kazas olann, snnet klmas haramdr. Hanbeli ve Malikide, sabahn snneti, vitir ve bayram namaz bundan mstesnadr. Hanefide ise, snnetleri ve kuluk, evvabin, tesbih, tehyyet-l-mescid gibi nafile namazlar klmak, kaza klmaktan evladr. nk bu kazalar bir zrle klnamamtr, byle kazaya kalmak gnah olmad iin, snnetleri ve nafileleri klacak kadar ertelemek de Hanefide gnah deildir. Ama namazlar kasten, zrsz terk eden, snnet veya nafile klamaz. Gaibin, yani uzak lkede lenin ardndan burada cenaze namaz afii ve Hanbelide klnabilir, Hanefi ve Malikide klnmaz. ehidin cenaze namaz Hanefide klnr, dier mezhepte klnmaz. ntihar edenin cenaze namaz drt mezhepte de klnr. Malikide ve Hanbelide ise, devlet bakan intihar 140

www.dinimizislam.com edenin cenaze namazn klmaz. (Mizan- kbra) Seferi olmak iin Hanefide 104 km, dier mezhepte 80 km uzaa gitmek gerekir. Giderken yolda da seferi olunur. mezhepte, giri ve k gnleri hari, 4 gnden, Hanefide ise 15 gnden az kalmaya niyet eden seferi olur. Hanefide seferde 4 rekatlk farzlar, iki rekat klmak vacip, Malikide, meru yani gnah olmayan seferde 2 klmak snnet, afii ve Hanbelide, 2 veya 4 klmak da caizdir. afii veya Maliki olan veya taklit eden, mukim iken, hacda seferi olan Hanefi imama uyarak drt rekat farzlar iki rekat olarak klar ise, bu namazlar sahih olmad iin kaza etmesi gerekir.

Ayakkablar camide arkaya brakmak


Sual: Ayakkabm caminin giriindeki ayakkablklara koydum. Bir arkada, Ayakkab namaz klann solunda bulunmas gerekir dedi. Evimizde de ayakkablar arkada kalyor. Ayakkablar arkaya koymann mahzuru var mdr? CEVAP alnma endiesiyle, huuya mani olaca iin camide ayakkablar arkaya brakmak mekruhtur. Huuya mani olan her ey mekruhtur. Bu bakmdan ayakkablar arkaya, ne veya saa deil, namaz klarken sola koymak snnettir. Eski olduu iin veya baka bir sebeple ayakkablarn alnma tehlikesi yoksa, yani huu ile namaz klnyorsa ayakkablar arkaya koymak mekruh olmaz. Baz camilerde arkada kilitli kk ayakkab dolaplar da oluyor. Onlara da koymak mekruh olmaz. Evde alnma endiesi olmad iin arkaya koymak mekruh olmaz.

Namazda elleri gbek altna balamak


Sual: Namazda elleri gbek altna balamak bidat mi? CEVAP Hayr, bidat deil snnettir. Hazret-i Alinin rivayet ettii bir hadis-i erif meali: Namazda sa eli, sol el stne koyup gbek altna balamak snnettir. (Ebu Davud, . Ahmed) Btn fkh kitaplarnda, namazda eller gbek altna balanr deniyor. Drr-l Muhtarda namazn snnetlerinin sekizincisinde diyor ki: Erkekler, sa eli sol elin zerine koyup gbek altna balar. Hazret-i Ali (Elleri gbek altna balamak snnettir) demitir. Namazda erkek, bileini ba ve kk parmayla tutarak sa eli sol eli zerine balar ve gbeinin altna koyar. Muhtar olan kavil budur. (Drr-l Muhtar) Trke Nimet-i slam kitabnda namazn snnetlerinin beincisinde diyor ki: 141

www.dinimizislam.com (Erkek ksm, sa elini sol eli zerine olmak zere gbei altna koymak) Bunlar btn fkh kitaplarnda bulmak mmkndr.

le ve yatsnn son snnetini 4 klmak


Sual: le ve yats namaznn son snnetini drt rekat klmakta mahzur var mdr? CEVAP Mahzur yoktur. yi olur. Farz ve vacip namazlardan baka klnan namazlara, snnetler de dahil, nafile namaz denir. Mekruh vakitler haricinde her zaman nafile namaz klmak caizdir. le ve yats namaznn farzndan sonra drt, akamn farzndan sonra alt rekat nafile namaz klmann fazileti hakkndaki hadis-i eriflerden birka yle: (le namazndan nce ve sonra 4 rekat namaz klmaya devam edene Cehennem haram olur.) [Tirmizi] (Akamdan sonra 6 rekat namaz klann, gnahlar deniz kp kadar da olsa affedilir.) [Taberani] (Akam namazndan sonra, konumadan 6 rekat namaz klan, 12 yl nafile ibadet etmi gibi sevaba kavuur.) [bni Mace] (lenin farzndan nce klnan 4 rekat, yatsnn farzndan sonra klnan 4 rekat namaz gibidir. Yatsdan sonra klnan 4 rekat namaz, Kadir gecesinde klnan 4 rekat namaz sevabna eittir.) [Taberani] Ancak nafile ibadetlerin sevabna kavuabilmek iin farz borcunun olmamas gerekir. Bu borcu demedike, bu cinsten olan hibir nafile ibadetine sevap verilmez. Drret-l fahiredeki hadis-i erifte, (Allah tel, kazaya kalm, namaz borcu olann, nafile namazn kabul etmez) buyuruldu. Ayrca nafile ibadetlere sevap verilebilmesi iin, haramlardan kap gnahlara da tvbe etmek gerekir. (Nevadir-i fkhyye)

kindinin snnetini terk


Sual: kindini snnetini klmayan bir hocaya niye klmadn sorunca, Peygamber efendimiz ikindi namazn devaml klmaz, ok zaman terk ederdi. Biz de Onun snnetini yapyoruz. nk Onun yaptn yapmak, yapmadn yapmamak bize snnettir) dedi. Byle bir ey var m? CEVAP Byle bir ey yok. O ekilde dnmek ok yanltr. Resulullah efendimizin yaptklarn yapmak snnettir, yapmadklarn yapmamak snnet olmaz. slam limleri (Sevap getirecek i yapmak snnettir, sevaptan mahrum i yapmak snnet olmaz) buyuruyor. Birka rnek verelim: 1- Resulullah, uaa binmedii iin uaa binmemek snnettir demek ok 142

www.dinimizislam.com yanltr. 2- Resulullah, bilgisayar kullanmad iin bizim de bilgisayar kullanmamamz snnet olamaz. 3- Peygamber efendimiz, ameliyat olmamtr, ameliyat gereken bir hastalktan dolay ameliyat olmamak snnettir demek cahilliin daniskasdr. Resulullah efendimizin btn yaptklarn yapmak, yapmadklarn yapmamak gerekmez. Yani Resulullah her hususta taklit caiz olmaz. nk Mevahib-i Lednniyye kitabnda bildirildiine gre, yalnz Peygamber efendimize mahsus farzlar ve haramlar vardr. Mesela kurban kesmek, kuluk namaz, sabah namaznn snneti ile gece namaz klmas, misvak kullanmas, istiare ile i grmesi, grd yerde ve zamanda mnker bir ii deitirmesi, balad ii bitirmesi, sadece Peygamber efendimize mahsus farzlardan idi. Resulullaha mahsus haramlar da vardr. Kitap ehli olan kadnla evlenmesi, zekt, sadaka almas haram idi. Zengin de olsa zekt vermesi farz deil idi. imdi ahman birisi kp Peygamberimiz zekt vermezdi, ben de ona uyarak snnet olsun diye zekt vermiyorum diyebilir mi? Bu konuda ok rnekler vardr. Mevahib kitabndaki birka rnei bildirelim: 1- Resulullah efendimiz drtten fazla kadn ile evlenmitir. Ona uymak iin drtten fazla kadnla evlenmek snnete ittiba olmaz, aksine haram olur. 2- Resulullah efendimizin yaz yazmas haram idi. Bir yet-i kerime meali yledir: (Allaha ve Onun mmi nebi olan Resulne uyun ki doru yolu bulasnz.) [Araf 158] Resulullaha uymak iin yaz yazmamak snnete ittiba olur mu hi? 3- Miras brakmas haram idi. Bir hadis-i erif meali yledir: (Biz Peygamberler, miras brakmayz. Bize kimse vris olamaz.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Miras brakmamak snnete ittiba olmaz.) 4- Soan sarmsak gibi irkin kokulu eyleri yemesi haram idi. Bir hadis-i erif meali: (Yanma melek geldii iin soan sarmsak yemem.) [Hakim] (Resulullaha uymak iin soan sarmsak yememek snnete ittiba olmaz.) 5- iir sylemesi haramdr. Bir hadis-i erif meali: (iir sylemek bana haramdr.) [Ebu Davud] (iir sylememek snnete ittiba olmaz. yle olsa idi, bir ok ulema ve evliya iir yazmazd.) 6- Borlu len mminin borcunu demek, ona farz idi. Bir hadis-i erif meali: (len mminin borcu varsa demek benim zerime farzdr.) [Mslim] (Resulullaha uymak iin lenlerin borcunu dememiz gerekmez.) 7- Resulullahn zekt almas haramdr. Bir hadis-i erif meali yledir: 143

www.dinimizislam.com (Bizim zekt almamz helal deildir.) [Tirmizi, Ebu Davud] mam- Mnavi hazretleri buyuruyor ki: Peygamberlere zekt farz deildir; nk zekt, maln kirini temizlemek iindir. Peygamberler kirlenmekten masumdur, yer yznde Allahn en emin yaratt insanlardr. (Cami-s-sagir erhi) Resulullaha uymak iin zenginin zekt vermemesi snnete ittiba olmaz, haram olur. Bunun gibi rnekler oktur. Resulullah, gayri mekked snnetleri bazen terk ettii iin bizim de terk etmemiz Ona ittiba deil, Onun emrine muhalefet olur. nk O namaz kln buyuruyor, namaz brakn demiyor. Sual: kindinin snnetini bazen terk etmekte mahzur var m? Snnetler, klnmam farzlara eklenir mi? CEVAP Redd-l-muhtarda, (Her snnet nafiledir; fakat her nafile snnet deildir) buyuruluyor. kindi ve yatsnn gayr mekked snnetleri, dier mekked snnetler gibi nafile ibadettir. Farz namazlar iinde snnetlerde bir noksanlk olursa, bu noksanlklar nafile namazlarla tamamlanr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamette nce namazdan sorulur. Namaz doru klnd ise, kurtulur. Namaz bozuksa, ii ktdr. Farz namaznda bir ey noksan ise, nafilelerle tamamlanr.) [Hakim] (Bir kimse, namazn tamamlamad ise, o namazn zerine, tamamlanncaya kadar, nafile namazlar eklenir.) [Darimi] (Namaz, zekt ve baka farzlardaki bir noksanlk, nafilelerle tamamlanr.) [Beyheki] nsann derecesi ne kadar yksek olursa olsun, kusursuz i yapamaz. te nafileler farzlarda olan kusurlar tamamlar. Nafile klmak, farzdaki kusurlar tamamlamak iin emrolunmutur. Kurtulu, farzlar noksansz yapmaktadr. Bilhassa namaz ok mhimdir. nk Allah tel, (Namaz hesabnn altndan kalkarsan, kurtulu senindir. teki hesaplar kolaylatrrm) buyuruyor. (Umdet-l-slam) O halde farz namaz kazas olmayan, farz namazlardaki kusurlarnn dzelmesi iin nafile namazlara devam etmelidir! kindi namaznn snneti gayr mekked olmakla beraber, faziletli nafile namazlardandr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (kindinin farzndan nce, 4 rekat namaza devam edene, Cennette bir kk verilir.) [Ebu Yala] (kindinin snnetini klmaya devam edenin gnahlar affolur.) [Ebueyh] (kindinin snnetini klann vcudu Cehenneme haramdr.) [Taberani] (Mnafk, ikindi namazn akama az bir zaman kalncaya kadar geciktirir.) [Hakim] (kindinin farzndan nce drt rekat klana Allah rahmet etsin!) 144

www.dinimizislam.com [Tirmizi] Peygamber efendimizin duas elbette kabul olur. O halde bu duaya nail olmak iin ikindi namaznn snnetini devaml klmaya almaldr. nk Allah katnda en makbul amel devaml olandr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah katnda en kymetli amel, az olsa da, devaml yaplandr.) [Buhari] (Ey insanlar, gcnzn yettii kadar amel yapn! Siz, yaptnz amelden usanmadka, Hak tel size sevap vermekten usanmaz. Allahn en ok sevdii amellerden biri de, az fakat ara verilmeden yaplan ameldir.) [Mslim] Ara verilerek yaplan ameller Allah indinde sevimli olmaz. Hatta Allah telnn tekdirine maruz kalr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bir kimse, bir ibadeti Allah iin devaml yaparken usanp bu ameli terk ederse, Allah tel ona iddetli buzeder.) [bni Snni] Allah telnn gazab iddetlidir. Bir zaruret olmadka, ibadetleri bazen yapp bazen terk etmemelidir. Hak tel, muhakkak ok amel istemiyor, (Salih amel ileyin) buyuruyor. Az olsa da, devaml olan salih amelleri seviyor. O halde Rabbimizin, sevdii amelleri yapmaya almaldr. (Envar-l Kudsiye)

Namazda kada bakarak okumak


Sual: Yeni Mslman olan kii, hibir sre ve dua bilmediine gre, renene kadar nasl klar? Bir de, namaza ge balayanlar, sreleri renene kadar nasl klar? Tam lmihalde yle deniyor: (Kuran- kerime veya kda bakp, renerek okumak bozar, nk bakasndan renmek demektir. mam- Muhammed ve Ebu Yusuf, mekruh olur dediler. Kitapl kfirlere benzemeyi dnmezse, mekruh da olmaz dediler.) Byle durumlarda, mam- Muhammed ile mam- Ebu Yusufun kavline uyarak Fatiha, sre ve dualar kda yazlp karya aslsa, oradan okunsa caiz olur mu? CEVAP Evet, renene kadar bu kavle uymak caiz olur. Tam lmihaldeki bu ifade, Drr-l muhtar ve bunun erhi olan Redd-l muhtar kitabndan alnmtr. Orada daha geni bilgi vardr. Sual: Namaz klarken karmzda duvar saati oluyor. Saate bakp ka olduunu anlamak namaz bozar m? Cemaatten yazl elbise giyenler oluyor. nmzde durunca ister istemez ne yazdn okuyoruz. Namazmz bozuluyor mu? CEVAP Karmzdaki yazya, saate veya resme bakp, anlamamak bozmaz. Ne yazd, saatin ka olduu gibi eyleri anlaynca namaz mekruh olur. Gzne 145

www.dinimizislam.com rastlarsa, saatin ka olduu grlse, veya yaz anlalsa bile mekruh olmaz. nk bunlar okumad halde gzne rastlad iin anlamtr. Huua mani olmamak iin gerek evin gerekse cami duvarlarnn kble istikametine, yaz ve resim koymamaldr. Yazl elbise giyerek namaz mekruh etmemelidir.

Kttan bakarak okumak


Sual: Bir arkada, namazda Mushaf eline alyor, okuyor sonra Mushaf yere brakyor. Ayaa kalkarken tekrar yerden alp okuyor. Byle namaz klmak caiz mi? CEVAP Caiz deildir. bni bidinde buyuruluyor ki: Kuran- kerime veya kada bakp, renerek okumak namaz bozar. nk bakasndan renmek demektir. mam- Muhammed ile imam- Ebu Yusufa gre mekruh olur. Bir de Mushaf yerden alp amak amel-i kesirdir yani ok i yapmaktr. Bir eli bir rknde kere hareket ettirmek mesela kere kanmak namaz bozar, hatta iki el ile bir hareket de, bozar diyen limler olmutur. (Redd-lmuhtar) Ayrca Mushaf yere atmak kfr olur. Hatta fetvay bile yere atmak kfrdr. (Birgivi)

Namazda resim veya yazya bakmak


Sual: Namaz klarken nmzde namaz klann elbisesinde yaz oluyor. O yazy gz ile okumak namaz bozar m? CEVAP Bir yazya, bir eye veya duvardaki bir resme bakp, anlamamak namaz bozmaz. Anlaynca mekruh olur. Bakmayp gzne rastlarsa, mekruh olmaz. (S. Ebediyye)

Ksa kollu gmlekle namaz


Sual: (Ksa kollu gmlekle namaz klmak, dini bir mekruh deil, rfi bir mekruhtur. Yani bir beldede herkes uzun kolla namaz klyorsa, siz ksa kolla klarsanz, bu da dikkati ekiyorsa, rf mekruh olur. Eer yadrganmazsa bir mahzuru olmaz) deniyor. Peki, bir sahil beldesinde herkes ksa pantolon giyse, o hliyle namaz klsa, rf haram m ilemi olur? Yani mahzuru olmaz m? CEVAP Yanl bir eyi herkesin yapmasyla, o i meru hle gelmi olmaz. Dinde taban mekruh vardr, rf mekruh ve rf haram diye bir ey yoktur. Taban mekruh, insann tabiatna ho gelmeyen, soan, sarmsak kokusu gibi eylerdir. Dizden yukarsn gsteren pantolon giymek eran haramdr. Ksa kollu 146

www.dinimizislam.com gmlekle namaz klmak da eran mekruhtur. ort gibi ksa pantolonla klnan namaz, hi sahih olmaz. Sahil beldesinde herkes byle giydii iin, haram, helal hle gelmez. Herkese yani ounlua uymak, insan felaketten kurtaramaz. Bir yet-i kerime meali yledir: (nsanlarn ouna uyarsan, seni Allah yolundan saptrrlar.) [Enam 116] Herkes byle yapyor, herkes byle diyor demek dinde delil olmaz. l, dinin bildirmesidir; insanlarn ounun yapt, syledii eyler deildir. Bu mekruhu kaldrmak iin herkes bir ey uydurmaya alyor. Mesela bir reformcu ise, (Eskiden padiahn huzuruna ba ak klamayaca iin, ba ak namaz klmak mekruhtu. Artk buna gerek kalmad. Ksa kollu gmlekle namaz klmak mekruh deildir. Bu her zaman giydii kyafetidir) diyor. Muteber din kitaplarnda bildiriliyor ki: 1- Nimet-i slamda, namazn mekruhlarnn 11. sinde, (Erkek ksm namazda kolunu ak bulundurmaktr) deniyor. Dipnotta ise, etekleri toplayp bacaklar amak da mekruh diyor. (s.564) [Ayn kitabn mekruhlarn 12.sinde ise, sadece alvar ile, izar ile namaz klmann mekruh olduu bildiriliyor. nk vcudun st ksm alarak ten grnmektedir.] 2- Elbisenin kollarn svayarak kollar ak namaz klmak mekruhtur. Fetava-i Kadhanda da byledir. (Hindiyye) [Burada svamak deil, kollar amann, teni gstermenin mekruh olduu bildiriliyor. Nitekim, yine ayn kitapta deniyor ki: Gmlei varken, gmleksiz namaz klmak mekruhtur, Hulasada da byle yazmaktadr. Bir omzu ak brakarak namaz klmak da mekruhtur. (Hindiyye)] 3- zarnn n ve arkasn, toz olmasn diye yukar ekmek mekruhtur. Yenleri ve izar sal olarak namaz klmak da mekruhtur. (Halebi) [zar; etek, petamal gibi belden alta giyilen elbisedir. Etek yukar ekilince bacak grlr. Kvrmak deil, bacan grlmesi mekruhtur. Yere srnp, toz toprak olmasn diye yukar ekmek de mekruhtur. nk bacak grnr. Eer baca gstermeyen uzun don varsa mekruh olmaz. Yine ayn kitapta diyor ki: Namaz sadece izar ile klmann mekruh olduu hadis-i erifle bildirildi. [nk vcudun st ksm ak kalmaktadr.] Fakat baka elbisesi yoksa mekruh olmaz. (Halebi)] 4- Drrl-muhtarda diyor ki: (Namazda toz, topraktan korunmak iin yen ve paasn svamak mekruh olduu gibi; elbiseyi toplamak, yani kaldrmak da mekruhtur.) bni Abidin hazretleri buray aklarken buyuruyor ki: Elbiseyi secdeye giderken kaldrmak da mekruhtur. Bahr sahibi diyor ki: Az svansa da mekruhtur. nk elbiseyi toplamak sz hepsini iine alr. 5- bni Abidin hazretlerinin olu Muhammed Alaeddin, Hediyyetl alaiyye isimli kitabnda, namazn mekruhlarnn 10. sunda (Erkekler iin kollar amak) tabiri var. Mekruhlarn 16. snda ise, izarn kaldrmak ifadesi var. zar 147

www.dinimizislam.com kaldrlnca bacaklar grnr. Demek ki mekruh olan, svamak deil tenin grnmesidir. 6- Erzurumlu brahim Hakk hazretleri buyuruyor ki: iini [omuzlar] ve kollar ak olarak namaz klmak mekruhtur. (Marifetname s.268) 7- ira erhindeki hadis-i erifte, (Yakas kapal klnan namaz, yakas ak klnandan yetmi derece daha sevaptr) buyuruluyor. Demek ki yakay bar ap teni gstermemelidir. Ksa kol iin, bu her zaman giyilen kyafettir deniliyor. Bir erkek de ortla gezebilir bu onun kyafeti olabilir; ama din kitaplar yle bildiriyor: det olarak giyilen bir kyafet, namaz bozuyor veya mekruh ediyorsa, namazda o kyafeti giymemek gerekir. (Drer) Demek ki, ksa pantolon ve ksa kollu gmlek giymek det olsa da, ksa pantolonla namaz hi caiz olmaz, ksa kollu gmlekle de mekruh olur.

plak ayakla namaz


Sual: Kadn, plak ayakla namaz klabilir mi? CEVAP Namaz eteklii uzun ise, ayaklar grlmyorsa, bir mahzuru olmaz. Kadnlarn el ve yzlerinden baka her yerleri, bilekleri, sarkan salar ve ayaklarnn alt, namaz iin Hanefide avrettir. Ellerin st avret deildir diyen limler de oktur. Bunlara gre, kadnlarn bileklerine kadar ellerinin st ak klmalar caiz olur. Ama, kitaplarn hepsine uymu olmak iin, kadnlarn elleri rtecek kadar uzun kollu namazlk veya geni ba rts ile elleri rtl olarak klmalar, daha iyi olur. Kadnlarn ayaklar namazda avret deildir diyen limler de varsa da, bu limler de, namazda rtmesi snnet, amas mekruhtur dedi. (S. Ebediyye) Kadnlarn ayaklarnn ak olmasnda iki kavil vardr. Birinci kavle gre mekruh, ikinci kavle gre namaz bozulur. Kadnlar, ya orapla veya ayaklara kadar uzun etek veya entari giyerek namaz klmaldr! (Mezahib-i Erbea) Kadnn topuk kemii, bilei veya boynu yahut sa ak olarak kld namaz sahih olmaz. nce olup iindeki uzvun ekli veya rengi grnen kuma, yok demektir. (Umdet-l-slam) afiide kadnn iki elinden ve yznden baka her yeri her zaman avrettir. (Hr kadnn avu iinden ve yznden ve ayaklarndan baka btn vcudu avrettir. Ayaklarna avret diyenler de oldu. Nur suresindeki (Kadnlar ayaklarn yere vurarak yrmesinler ki, ayaklarndaki rtl ziynetlerin sesleri iitilmesin) mealindeki yet-i kerime ayaklarn avret olduunu gstermektedir. (Halebi-yi kebir) Namaz dnda avrettir ve avret deildir diyen limler olmutur. Bu bakmdan namazda ve namaz dnda ayaklar orapla rtmeli, aya ak 148

www.dinimizislam.com gezenlere de haram iliyor dememelidir.

plak ayakla namaz mekruhtur


Sual: Kadnlarn ayaklar avret olduu iin plak ayakla namaz klamyorlar. Erkein aya avret olmadna gre, plak ayakla namaz klmalar Hanefide mekruh mudur? Hatta diz ile gbek arasn kapatarak klsa ne zarar olur? CEVAP Sadece gbek ile diz arasn rterek klnan namaz sahih olursa da, mekruh olur. Namaz borcundan kurtulur ise de namazdan hasl olan byk sevaplara kavuamaz. Fkh kitaplarnda deniyor ki: 1- Namaz, temiz mest veya ayakkabyla, ayaklar rtl olarak klmak, plak ayakla klmaktan kat kat efdaldir. Hadis-i erifte, rtl ayakla klmak emredildi. (Drr-l-muhtar) 2- Resulullah ve Eshab- kiram, nalnla namaz klarlard. Namaz, orap veya mestle klmal, plak ayakla namaz klan Yahudilere benzememelidir. (Redd-l-muhtar) 3- Namaz ayaklar rtl klmann sevab ok fazladr. (Haleb, Berika, Hadika) 4- Erkeklerin, ayaklar plak olarak namaza durmas mekruhtur. Ayakkab veya mest kirliyse, ayaklar, temiz orapla rtmek snnet olur. Namazn vacibi gibi, snnetini de terk etmek mekruh olur. (. Ahlak) 5- (Yahudilere benzememek iin, namazlar nalnla [meste benzer bir ayakkabyla] kln) hadis-i erifi, plak ayakla namaz klmann mekruh olduunu gstermektedir. (S. Ebediyye)

Ayaklar rtmek
Sual: Fkh kitaplarnda, (Secdede ayaklar elle rtmek mekruhtur) deniyor. rtmek niye mekruh oluyor? CEVAP Erkeklerin plak ayakla namaz klmalar mekruhtur. plak ayakla namaza duran kimse, bu mekruha mani olmak iin, elleriyle ayaklarn rtmeye alrsa, ikinci bir mekruh ilemi olur. Otururken, eli uyluklardan ayrmak mekruh olduundan, ayan ak olmas mekruhluunu gidermek iin, ikinci bir mekruh ilememelidir. (Haleb-yi kebir)de yazd gibi, ayakta, rkda, secdelerde ve otururken, elleri snnet olduu gibi koymamak mekruhtur. (Merakl-felah)da, (Snneti terk etmek mekruhtur. Bunun iin, erkeklerin secdede, plak ayan eliyle rtmesi mekruh olur) demesi de, bu sebeptendir. (S. Ebediyye)

plak ayakla namaz


Sual: fi'de, erkeklerin plak ayakla namaz klmas snnet, Hanef'de ise mekruhtur. Herkesin kendi mezhebine gre hareket etmesi gerekmez mi? CEVAP 149

www.dinimizislam.com Evet. Mezhepler arasnda byle farkl hkm oktur. Mesela fi'de imam arkasnda Fatiha okumak farz iken, Hanefde harama yakn mekruhtur. Herkes, kendi mezhebinin hkmne gre hareket eder. Hanef'de byledir denince filerin de yle yapmas gerekmez.

Namazda avret yerinin almas


Sual: Namazda avret yerinin kendiliinden almas ile bizim kasten amamz fark eder mi? CEVAP Evet fark eder. Kendimiz aarsak hemen namaz bozulur. Kendiliinden alrsa bir rkn miktar zaman gemedike namaz bozulmu olmaz. Mesela kadn sarkan salarn aarsa, namaz hemen bozulur. Kendiliinden alrsa, bir rkn gemedike bozulmu olmaz.

Namazda bir uzvun almas


Sual: S. Ebediyye kitabnda namaz bozanlar bahsinde, (Bir rknde, kere Sbhanallah diyecek kadar avret yeri alrsa namaz bozulur) deniyor. Bir uzvun tamam m, yoksa drtte biri mi alrsa namaz bozulur? CEVAP Bir uzvun tamam deil, drtte biri ak kalrsa bozulur. nk yine S. Ebediyyenin setri avret bahsinde, (Avret uzuvlarndan birinin drtte biri, bir rkn ak kalrsa, namaz bozulur) deniyor. Fkhta, bir uzvun drtte biri, tamam yerine geer. Mesela ba mesh etmek farzdr. Drtte birisi mesh edilirse tamam mesh edilmi saylyor. Kol bir uzuvdur. Namazda kadnlarn kolunun drtte biri alrsa namaz bozulur. Erkeklerin kolunun drtte biri alrsa namaz mekruh olur.

nce tlbentle namaz


Sual: Namaz tlbendim ok ince olup salarm rahata grnebiliyor. Byle tlbent ile namaz klmak caiz olur mu? CEVAP Din kitaplarnda, (nce olup iindeki uzvun ekli veya rengi grnen kuma, yok demektir) buyuruluyor. Bu bakmdan kaln namaz rts ile klmanz gerekir.

Uzvun eklinin belli olmas


Sual: Birka kere yazlmasna ramen, kuma cilde yapsa, uzvun ekli belli olsa namaz sahih olur mu, olmaz m anlayamadm. Pantolonum dardr. Kaba avret yerlerimin ekli belli oluyor. Namazm sahih oluyor mu? CEVAP ekli belli olsa da namaz sahih olur. nk slam Ahlak kitabnda deniyor ki: Avret yerini rten ince kuma altndaki cildin rengi belli olursa, namaz bozulur. rt cilde yapp, uzvun ekli belli olursa, namaz bozulmu olmaz. 150

www.dinimizislam.com

Rkn nedir
Sual: S. Ebediyyede, (Bir rknde, kere Sbhanallah diyecek kadar avret yeri alrsa veya imamn nne geerse yahut ayn imama uymu olan kadnla bir hizada olursa namaz bozulur) deniyor. Yani, bir rknn tamamnda deil, bir rknn iinde kere Sbhanallah diyecek kadar zaman avret yeri alrsa veya imamn nne geerse yahut kadnla yan yana durursa m namaz bozuluyor? CEVAP Evet, rknn uzunluu veya ksal l alnmyor. Son teehdde oturmak, uzun bir rkndr. Rk ve secdeler ise ok ksadr. Allah diyecek kadar ok az durmak, bir rkndr. Uzun rknde olsun, ksa rknde olsun, kere Sbhanallah diyecek kadar bir zaman, bildirilen bu iler yaplnca namaz bozuluyor.

Vaktin sonu beklenmez


Sual: Hanefi mezhebinde henz zr sahibi olmayan, aknts kesilmezse o vaktin sonuna kadar bekler mi? Vcudunun herhangi bir yerinde akntl yara meydana gelse, bu yara ksa veya ok uzun srse Malikiyi taklit ederken gusln de Malikiye gre mi almas gerekir? CEVAP zr sahibi olsayd, vaktin sonuna kadar beklemesi gerekmezdi. Vakit girince hemen abdestini alp namazn klard. lk defa olan bu akntda ise, akntnn kesilip kesilmeyecei bilinmedii iin, vaktin kmasna abdest alp farz klacak kadar zaman [10-15 dakika] kalnca, abdest alp namazn klar. kindi vakti byle bir durum olunca, akam ezanna kadar, yats vaktinde de byle bir durum olunca imsak vaktine kadar beklemesi gerekir. S. Ebediyyede deniyor ki: Bir namaz vakti girdikten, farz klacak kadar zaman sonra zr balasa, vaktin sonu yaklancaya kadar bekler, hi durmad ise, vaktin sonunda abdest alp, o vaktin namazn klar. Namaz vakti ktktan sonra, sonraki namaz vakti iinde durursa, nceki namazn iade eder. kinci namaz vaktinin bandan sonuna kadar hi kesilmezse, zr sahibi olduu anlalr ve klm olduu nceki vaktin namazn iade etmez. Ancak, byle durumlarda, ikindiyi akama [mekruh vakte] kadar geciktirmemek ve yatsy gece yarsndan sonra klmamak iin Maliki mezhebine uyarak vaktin sonunu beklemeden abdest alp namazn klabilir. Abdesti bozacak baka ey olmamsa, bu abdestle be vakit namaz klabilir. te, arda, pazarda, yolculuk veya benzer yerlerde olup da, gusletme imkan yoksa, Malikiye gre gusletmeden de Malikiyi taklit edebilir. Gusletme imkan varsa gusletmesi gerekir. Guslde, abdestte ve namazda Malikinin artlarna uymas gerekir. nk bu birbirine baldr. 151

www.dinimizislam.com

Vaktine yetiip de klamadm


Sual: Bazen vaktine yetiip de klamadm ilknamaznn farzn klmaya, bazen de son deniyor. lk veya son denilse deien ne olur? Bir de, ne diye vaktine yetiip de klamadm . namaznn farz deniyor? Cuma gn zuhri ahir klarken de niye byle deniyor? Vakit girince namazn edas farz olmuyor mu? CEVAP Bir namazn vakti girince, hemen edas farz olmaz, o vakit karken o vakti klacak kadar bir zaman kalnca edas farz olur. Vakit girince edas hemen farz olmuyor, yle olsa, on dakika, yarm saat, bir saat sonra klmak haram olur. Elbette hemen klnrsa iyi olur ama edas ancak vaktin sonunda farz oluyor. Bir insan vakit girdikten sonra, namaz klmadan lse, o vakti klmad iin sorumlu olmaz, nk o vakti klacak kadar zaman kalnca edas farz olur. Ancak bir namazn vakti gelince, bu namaz edaya [klmaya] baland vakit, klmak farz olur. Klnca da farz eda edilmi olur. Bunun iin Cuma gn zuhr-i ahir klarken, (zerime edas farz olan) demeyip, (Vaktine yetiip de klmadm son le namaznn farzn klmaya) diye niyet etmelidir. Veya (zerime son farz olan klmadm le namazn klmaya) diye niyet etmelidir. kisi de ayn anlamdadr. Eer Cuma namaz sahih olmu ise, en son kazaya kalan le namaz kaza edilmi olur. Cuma sahih olmamsa, bugnk le namaz klnm olur. Burada zerime son farz olan deil de, ilk farz olan diye niyet edilirse, ilk kazaya kalan bir namaz kaza edilmi olur, le namaz klnmam olur. lk ve son diye niyet etmenin nemi buradadr. Kaza namazlarnda ise, ilk kazaya diye niyet ederek balamak iyidir. Mslman olmayan lkelerde, cemaatle klnan bir namazda, imamn itikadndan phe edilmise, cemaatle kldktan sonra tekrar klarken, yine ayn ekilde, (Vaktine yetiip de klamadm son namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Eer gerekten imamn itikad bozuk ise, bu klnan namaz, eda olur. mamn itikad dzgn ise, o vaktin son kazaya kalan namaz kaza edilmi olur. Neden, klmadm deil de, klamadm demek daha uygun oluyor denirse, klmamakta sanki bir kusur grnyor. Klamamakta ise bir mazeret olabilecei anlalyor. Bir nevi zr dileme vardr. Buna ramen, klmadm demekte de mahzur yoktur. Kutuplarda sabah ve yats namaznn vaktinin girmedii zamanlarda da byle niyet edilebilir. Vakit girmeyince, vaktinde klyorum denmez, yatsy klyorum denir ve bylece farz diyen limlere uyulmu olur. Ancak dier limlere gre, vakit girmedii iin sahih olmazsa, vaktine yetiip de klamadm son yats namaznn farzna denmesi daha uygun olur. Byle niyet edilerek yats veya sabah klnrsa, her iki kavle de uyulmu olur. 152

www.dinimizislam.com

Rabbena lekel hamd


Sual: Rkdan kalkarken, imam, cemaat ve yalnz klan Rabben lekel hamd der mi? CEVAP Yalnz klan kimse, rkdan kalkarken hem Semiallah limen hamideh, hem de Rabben lekel hamd der. (Redd-l-muhtar) Namaz klan kimse, imama uymusa, Semiallah limen hamideh demez, Rabben lekel hamd der. Yalnz klyorsa, bunlarn ikisini de syler. Muhit, Tatarhaniyye ve Hidaye kitaplarnda da byle bildirilmitir. (F. Hindiyye) Rkdan kalkarken Semiallah limen hamideh demek, imama ve yalnz klana snnettir. Cemaatle klarken, cemaat, Semiallah limen hamideh demez, sadece Rabben lekel-hamd der. (S. Ebediyye) mam, Semiallah limen hamideh demese de, cemaat Rabben lekel hamd der. mam- azama gre, mam, Rabben lekel hamd demez, mameyne gre ise der. Kitaplarn ounda, mam- azamn kavli tercih edilmitir. (Redd-lmuhtar) Hanbel ve fide ise, imamn, cemaatin ve yalnz klann Rabben lekel hamd demesi snnettir. Mlikde yalnz klann ve cemaatin demesi mendubdur. (Mezahib-i Erbea)

Namazda huu ve tefekkr


Sual: Namaz huyla klmak ne demektir? CEVAP Huu, Allah teldan korkmak demektir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Namazlar cemaatle, hu ve hud ile klmal, nk insan iki cihanda felaketlerden, skntlardan kurtaracak, ancak hu ile klnan namazdr. ki yet-i kerime meali: (Namazlarn hu ile [Kalbleri Allah korkusuyla dolu, tadil-i erkna uyarak] klan mminler, muhakkak felah buldu. [Kurtulua erdi, zafere kavutu.]) [Mminun 1, 2] (1/85) Namazn kusursuz olmas, farzlarn, vaciblerini, snnetlerini ve mstehablarn yerine getirmekle olur. Namazda hu, yani her uzvun tevazu gstermesi, bu drt eyi yapmaktr. Kalbin hudu, yani Allah korkusu da yine bunlar tam yapmakla olur. (Kalb hazr olmazsa, namaz da olmaz) hadis-i erifi, kalbin, yukarda bildirilen drt eyin yaplmasnda hazr olmas, uyank olmas demektir. Yani bunlarn hepsinin yaplmasnda geveklik olmamasna dikkat etmektir. (1/305) Namazn kabul olmasnn art, haramlardan saknmak, hu ve takva ile klmak ve malayaniyi terk etmektir. (Miftah-ul-Cennet) 153

www.dinimizislam.com Takva, btn uzuvlarn haramdan ve mekruhtan korumaktr. Malayaniyi terk, dnya ve ahirete yaramayan ii terk etmek demektir.

Dnya ilerini dnmemek iin


Sual: Namazda dnya ilerini dnmemek iin ne yapmal? CEVAP Namazda dnya ilerini dnmek, ihls noksanlndan ileri gelir. Buna sebep olan eksiklikleri gidermeye almal. Her i, Allah rzas iin yaplrsa, ihls elde edilir. Namaza balarken, Allah tely grr gibi, edeple namaza balamal ki, namaz hakiki namaz olsun. Eer beden namazda, kalb baka yerde olursa, o namaz sahih olsa da, makbul bir namaz olmaz. Bunun iin, (L havle ve l kuvvete ill billahil aliyyilazm) dedikten sonra namaza balamak faydaldr. slam Ahlak kitabnda da deniyor ki: mama uyunca, imam Fatihay okurken, (Samda Cennet ve solumda Cehennem, ensemde Azrail aleyhisselam, karmda Beytullah, nmde kabir ve ayamn altnda Srat, acaba benim sualim kolay olur mu? Ettiim ibadet, ahirette bama ta, yanma yolda ve kabrimde k olur mu? Yoksa kabul olmayp, eski bez gibi yzme vurulur mu?) diye tefekkr etmelidir. (Miftah-l-cennet)

Namazda zihni toparlamak


Sual: Namaz klarken, zihni toparlayabilmek iin, ne yapmak gerekir? CEVAP Mmin, Allah teldan korkar, Onun rahmetinden midini kesmez ve hatalarndan dolay utanr. Namazda bu hlinden ayrlyorsa, fikri dank ve vesvese mevcut demektir. Grmek, dnmeye sebeptir. Bu bakmdan insan megul edecek eyleri, gzn grd yerlerden kaldrmal. Namaz mmknse lo bir aydnlkta klmak iyi olur. Nakl seccade yerine, dz olanlar tercih edilmeli. Kble duvar sade olmal, herhangi bir levha asl olmamal. Hep nne bakmal. Namaza balarken Allah'n huzuruna durduunu, bu huzurda gafil olmann tehlikesini dnmeli ve kyametin korkun manzarasn hatrlamal. Kalbi megul eden, dnyev istek ve arzulardr. Nefse ceza verip bunlardan kurtarmak gerekir. Ebu Talha hazretleri, bahede namaz klarken bir ku daldan dala konup namazn artnca, byk bir bahesini sadaka olarak verdi. Namaznn noksanna kefaret olsun diye byle yapt. Nefsi eitli ekilde cezalandrarak kalbi toparlamaya almaldr. Tam huzura kavuamyorum diye mcadeleyi brakmamal. Bir bardak dolu zeytinyana ne kadar su konursa, o kadar zeytinya dar dklr, nk zeytinya suya gre hafif olduu iin suyun stne kar. kisi birlemez. Dnya sevgisiyle hiretin kalbdeki durumu, zeytinya ile su gibidir. Bardak suyla dolu olunca, zeytinya orada bulunmaz. Dnya sevgisi kalbi kaplamsa, vesveseden kurtulmak mmkn olmaz. Dnya sevgisi ne kadar 154

www.dinimizislam.com azsa, kalb huzuru o kadar fazlalar. Demek ki, kalbi toparlayabilmek iin, dnyann faydasz eyleri peinden komamal. lim ve ihlsla amel etmeye almal, gze arpan ve kalbi megul eden eyleri ortadan kaldrmaldr.

Huu ile namaz


Sual: Huu ile namaz klmak iin ne yapmaldr? CEVAP Namazda mnasn biliyorsanz, okuduunuzu dnmek, iyi olur. Kendini Rabbinin huzurunda dnmek ve o huzurda nasl olmas gerekiyorsa, yle bulunmak ok iyidir. Kendinin son namaz olduunu, son amelinin bu olduunu, yahut kendini srat zerinde dnp kendini toparlamak, kibriya, azamet ve celli huzurunda, kendini kartal penesindeki sere, yahut efendisinden kam, yakalanp tekrar efendisinin huzuruna gtrlm kle gibi bilmek, yahut her an nimetleri iinde bulunduu, her an kendisine muhta olduu hakiki nimet sahibinin huzurunda nasl durulursa, yle durmak, hi olmazsa, general karsna kan bir er gibi bulunmak, namazda kalbi toparlamaya yardm eder. Dnyaya nem vermemek, ilerini mesele ve dnce vesilesi yapmamak, geldii gibi gider, ne olduysa yle olur gibi, dnya hakknda hogrl olup, namazda hep Rabbi ile olmak mhimdir gibi dnceye sahip olmak faydal olur.

Namaz doru klmak


Sual: Bir hadis-i erifte, (Be vakit namaz doru klana, her gn iin bin ehid sevab verilir) buyuruluyor. Namaz doru klmak nasl olur? CEVAP Namazn doru olmas iin u artlara riayet etmek gerekir: 1- Ehl-i snnet itikadnda olmal. Bidat ehlinin kld namaz, sahih olsa da, namaz borcu denmi olsa da, kabul olmaz yani doru namaz olamaz. Bir hadis-i erif meali yledir: (Bidat ehlinin namaz, orucu, hacc, umresi, cihad, tevbesi, farz, nafilesi ve hibir iyilii kabul olmaz.) [bni Mace] O halde, Ehl-i snnet itikadnda olmal ve bidat ilemekten ok saknmal. 2- Haramlardan saknmal. Haramlar eitli ekilde ilenir. Elle, dille, gzle, kulakla, ayakla, kalble, mideyle ve elbiseyle olabilir. Elle: Haramlara uzanyorsa, Dille: Yalan, gybet gibi haramlar iliyorsa, Gzle: Harama bakyorsa, kinata ibretle bakmyorsa, Kulakla: alg veya gybet gibi gnahlar dinleniyorsa, Ayakla: Gnah ilenen yerlere gidiliyorsa, Kalble: Kin, haset, kibir, suizan, riya gibi kt huylar varsa, Mideyle: Haram eyler yenilip iilmise, [Bir hadis-i erifte, (Bir lokma haram yiyenin krk gnlk gzel ameli kabul olmaz) buyuruldu. (Taberani)] 155

www.dinimizislam.com Elbiseyle: Bir elbisenin sadece bir dmesi veya bir iplii haram olsa, bu elbiseyle klnan namaz kabul olmaz. 3- hlsla yani srf Allah rzas iin klmal, riya kartrmamal. 4- Namazn farzna, vacibine, snnetine, mstehabna, edebine de riayet etmeli. 5- Namazn doru olmas iin gusln ve abdestin de doru olmas arttr. Abdest ve gusln doru olmas iin de, bunlarn farzna, vacibine, snnetine, mstehabna, edebine riayet etmeli. Bu be maddeye riayet edilirse, namaz doru klnm olur.

Zamm- sure okumakla ilgili sorular


Sual: Muavvizeteyn, Felak ve Nas sureleri mi? 4 Kul da Kfirun, hlas, Felak ve Nas sureleri mi? CEVAP Evet.

Rkda hatrlayan
Sual: Namazda zamm sureyi okumadn rkda hatrlayan kimse ne yapar? CEVAP Rkdan dorulup zamm sureyi okur. Tekrar rka gider. Bu durumda secde-i sehv gerekmez diyenler olduu gibi, gerekir diyen limler de vardr. Vacib olan kunut dualar unutulsa, rkda iken hatrlansa artk geri dnlp kunut okunmaz. Vacib terk edildii iin secde-i sehv gerekir. Dner de, kunut dualarn okursa, rka gitmeden secdeye gitmesi gerekir. Rku tekrar ederse, kasten iki rk yapt iin namaz bozulur. nk rku kraatten hemen sonradr. Kunutu okumasa da secde-i sehv gerekir, dnp geriye okusa da secde-i sehv gerekir. Uygun olan, rkda kunutlar okumadn hatrlayan kimse, artk geri dnmez. Secde-i sehv ile namazn tamamlar. (Redd-l-muhtar) Kunut duasn okumay rkda hatrlayan, kunutu rkda okumaz, kyama da kalkp okumaz. Tatarhaniyyede de byledir. Bu kimse, ayet rkdan kyama dnse ve kunutu okusa, bu durumda, rku yenilemezse, namaz bozulmaz. Tekrar rk yaparsa namaz bozulur. Bahr-r-rkta da byledir; fakat bu kimse kunutu unuttuunu, rkdan kalknca hatrlarsa, kunutu okumaya dnmez. Mudmertta da byledir. (F. Hindiyye)

Zamm- surenin en az miktar


Sual: Zamm- sure olarak yetten aa olmaz deniyor. ki yet olan Amenerresul veya tek yet olan yet-el-krsi okumak caiz deil midir? CEVAP Caizdir. Zamm- sure, Fatihadan sonra okunan, en az yete veya yet uzunluunda bir yete denir. yetin miktar, en az, 30 harf olmaldr. 156

www.dinimizislam.com (Redd-l-muhtar) ki yet olan Amenerresul veya tek yet olan yet-el-krsi de, ksa yetten uzun olduklar iin zamm- sure olarak okunur. Hatta yet-el-krsi tek yet olduu halde, yars birinci rekatta, dier yars da, ikinci rekatta okunabilir.

Sadece Besmele okumak


Sual: Namazda zamm sure olarak Besmele okumak yeter mi? CEVAP Sadece Besmele okumak mekruh olur. (Fetava-i Hindiyye)

Gc yettii kadar
Sual: Zek zrl birisi, dualar iyi syleyemiyor eksik namaz klmas uygun olur mu? CEVAP Okuyabildii kadar okur. Herkese gcnn yettiinden fazlas sorulmaz.

Bir sure okumak


Sual: Sabah namaznda, uzun sure okumak iin birinci rektta, Elemtereden balayp be sure okumak m uygun, yoksa bir sure okumak m? CEVAP Bir sure okumak daha iyidir.

Tebbet suresi
Sual: (Tebbet suresinde beddua olduu iin zamm- sure olarak okunmaz. Beddua ile Allahn huzuruna klmaz) denmesi yanl deil mi? Zamm- sure olarak her yet okunmaz m? CEVAP Her yet- kerime zamm- sure olarak okunur. Kuran- kerimde beddua olan, lanet okunan ok yet-i kerime vardr. Hepsi de okunur. Birkann meali yledir: (Allahn laneti inkr edenlerin zerine olsun.) [Bekara 89] (Biz kitapta aka belirttikten sonra, indirdiimiz ak delilleri ve hidayeti gizleyenlere, hem Allah, hem de btn lanet ediciler lanet eder.) [Bekara 159] (yetlerimizi inkr edip kfir olarak lenler var ya, ite Allahn, meleklerin, insanlarn hepsinin laneti onlaradr.) [Bekara 161] (Allah, iki yzl erkek ve kadnlarla inkrclara, ebedi kalacaklar Cehennem ateini hazrlamtr. Allah lanet etsin! Onlara devaml azap vardr.) [Tevbe 68] (Allah ve Resuln incitenlere Allah, dnyada ve ahirette lanet etmitir.) [Ahzab 57]

nceki sreyi okumak


Sual: kinci rektta, birinci rektta okunan sreden ncekini veya birinci 157

www.dinimizislam.com rekttan daha uzun bir sre okumak mekruh mudur? CEVAP Evet, mekruhtur. Farz ve nafilelerin hepsinde, ikinci rektta birinci rekttan daha uzun okumak mekruhtur. Kasten okunmazsa mekruh olmaz. Eer okunmaya balanmsa artk terk edilmez, devam edilir. (Haleb) Nfile namazlarda mekruh olmayacan bildiren limler de vardr.

Ayn sreyi okumak


Sual: Bir namazn her rektnda ayn zamm- sreyi okumak mekruh olur mu? CEVAP Nafilelerde mekruh olmaz. Farz veya kaza klarken mekruh olur.

Nfile klarken
Sual: Drt rektlk bir nfile namazda, srasyla Maun, Kevser, Kfirun ve Nasr surelerini okumak mekruh olur mu? CEVAP Nfile namazlarda nc rektta, kendisinden nceki rekttan daha uzun okumak mekruh olmaz, nk nc rektla baka mstakil bir blme balanm olmaktadr. (Haleb)

Nfile klarken fazla okumak


Sual: Nfile klan kimse, zamm- sureyi bir rektta iki defa veya daha fazla okusa yahut her iki rektta da ayn sureyi okusa mekruh olur mu? CEVAP Nafile namazlarda mekruh olmaz, fakat farz ve kaza namazlarnda mekruh olur. (Haleb, Hindiyye)

Snnette zamm sure


Sual: Snnetlerde ve dier nafile namazlarda, zamm- sure olarak ayn sureler okunabilir mi? CEVAP Okunabilir. Peygamber efendimiz, sabah namaznn snneti ile akamn snnetinde Kfirun ve hlas; le namaznn ilk drt rekt snnetinde drt Kul; lenin son snnetiyle yatsnn son snnetinde Felak ve Nas okumutur. (Tergib-s salat) Drt Kul: Kfirun, hlas, Felak ve Nas sureleridir.

Sure okumak
Sual: Namazda, zamm- sure olarak uzun birka yet okumak, ksa bir sure okumaktan evla mdr? Mesela menerresuly okumak Kevser suresi okumaktan evla mdr? CEVAP Hayr, ksa veya uzun sure okumak, uzun olsa da bir veya birka yet okumaktan daha sevabdr. Tek sure okumak, birka sure okumaktan daha sevabdr. Bir ksa sure kadar yet okumak da, uzun bir yet okumaktan 158

www.dinimizislam.com daha sevabdr.

Ayn namazda ayn sureyi okumak


Sual: Namazda Kuran okumak, namaz haricinde Kuran okumaktan daha sevab olduu iin, akam ve sabah namazlarndan sonra okunmas snnet olan Har suresinin sonunu, yalnz klarken, sabah ve akam namaznda okumak uygun olur mu? CEVAP Evet, uygun, fakat her zaman okumamal. mamn ayn namazlarn ayn rektlarnda, ayn yetleri okumay det edinmesi mekruhtur. Yalnz klanlar iin de, her namaz iin byledir denildi. Ara sra baka yet de okumaldr. Namazda ksa bir sure, mesela Fil veya Kevser suresini okumak, uzun bir yet okumaktan daha sevabdr. (bni Abidin)

Zamm sure sras


Sual: Namazda zamm- sureler hangi srayla okunur? CEVAP Mushaftaki srayla okunur. Tersine okumak tahrimen, nceki rektta okunan sureyi okumak tenzihen mekruhtur. Bir de, nceki rektta okuduumuzdan, veya daha fazla yet uzun olan bir sureyi okumak mekruhtur. nc kural da, bir sure atlanarak okumak mekruhtur. Bu kurala uygun okununca mesele kalmaz. Baka yeni bir namaz klarken, artk nceki namazdaki sraya riayet etmek gerekmedii gibi; unutarak, yanlarak byle okuyunca mekruh olmaz. Sual: Farz namazda Fatihadan sonra zamm- sure okumay unutana secde-sehv gerekir mi? CEVAP Birinci ve ikinci rektlarda okumay unutursa, nc ve drdnc rektlarda okumak ve secde-i sehv yapmak gerekir.

Ayn sureyi okumak


Sual: S. Ebediyyede, (mamn ayn namazlarn ayn rektlarnda, ayn yetleri okumay det edinmesi mekruhtur. Yalnz klanlar iin de her namaz iin byledir denildi. Ara sra baka yet de okumaldr) deniyor. Bu farz iin midir? Snnet ve nafilelerde ayn sreleri okumak caiz midir? Ben sadece Kevser, hlas ve Felak sresini biliyorum. Vitirde hep bu sreyi okusam mahzuru olur mu? CEVAP S. Ebediyyede bildirilen farz namazlar iindir. Her namazda ayn yetleri okumann mekruh olmas imamlar iindir. (Yalnz klanlar iin de byledir denildi) deniyor. Denildi denince bunun zayf kavil olduu anlalr. Yani yalnz klan farz namazlarda bile ayn sureleri okuyabilirse de, farkl sureler bilirse ara sra onlar da okumas iyi olur. Nafile iin byle bir kayt yoktur. 159

www.dinimizislam.com Snnetler de nafiledir. Hatt vitir vacib bile, sure okuma ynnden nafileye tbidir. Yani bir kimse vitirde hep, Kevser, hlas ve Felak surelerini okusa mekruh olmaz. sre bildiinize gre, farz namazlarda, bazen Kevser ile hlas sresini, bazen de Kevser ile Felak sresini okumanz iyi olur. Bylece ayn sreleri okumam olursunuz. Snnetlerde ayn sre okumann mahzuru olmaz. Peygamber efendimiz, sabah namaznn snneti ile akamn snnetinde Kfirun ve hlas; le namaznn ilk drt rekt snnetinde drt Kul [Kfirn, hls, Felak, Nas]; lenin son snnetiyle yatsnn son snnetinde Felak ve Nas okumutur. (Tergib-s salat)

irkten korunmak
Sual: slam Ahlak kitabnda, (Kfirun suresini sabah akam okuyan, kendisini irkten korumu olur) deniyor. Bu sreyi namazda zamm- sre olarak okusak yine irkten korunmu olur muyuz? CEVAP Evet, namazda okumak daha sevab olur. Sabah ve akam namaznn snnetlerini klarken her zaman okumak daha iyidir. Snnetlerde her zaman ayn sre okumann mahzuru olmaz. Peygamber efendimiz, sabah namaznn snneti ile akamn snnetinde Kfirun ve hlas; le namaznn ilk drt rekt snnetinde drt Kul [Kfirn, hls, Felak, Nas]; lenin son snnetiyle yatsnn son snnetinde Felak ve Nas okumutur. Bu sreleri bu snnetlerde okuyan di ve kulun ars da grmez. (Tergib-s salat)

yetin yarsn okumak


Sual: yet-el krsi uzun bir yettir. Zamm sre olarak yarsn okumakta mahzur var mdr? Bunun gibi Enbiya suresinin 87. yetinde geen (La ilahe illa ente sbhneke, inn knt minez-zlimin) ksmn veya Neml suresinin 30. yetinde geen (nneh min Sleymne ve inneh Bismillhirrahmnir-rahm) ksmn, yani uzun bir yetin bir blmn zamm- sre olarak okumak caiz midir? CEVAP Evet, caizdir.

Namazda oturula ilgili sorular


Sual: Kade-i ahirede ettehyyaty okumak vacip. Ettehyyaty okuyacak kadar oturmak farz, lsn nasl ayarlayacaz. Belirli bir zaman var m yoksa hzl okuyan biri ile yava okuyan biri arasndaki oturma ls nedir? CEVAP Herkesin Ettehyyaty okuduu mddet kadar oturmas farzdr.

Son oturuta okunanlar


160

www.dinimizislam.com Sual: Salli ve Barik'ten sonra dua niyetiyle okunan yetleri, Kur'an- kerimdeki srasna gre, nce Rabbena tin, sonra Rabbicaln, sonra Rabbenafirliyi mi okumak gerekir? CEVAP O sra ile okumak, iyi olur.

Rabben tin
Sual: Namazda, Salli Briklerden sonra, Rabben tiny dua olarak okurken, Bi-rahmetike y erhamerrhimni eklemek gerekir mi? CEVAP Gerekmez, fakat dua olarak okunduu iin eklenmesinin de mahzuru olmaz.

Son oturuta dua


Sual: S. Ebediyyede, (Cemaat istese de, imamn, farz kldrrken kraati ve tesbihleri snnetten fazla okumas tahrimen mekruhtur) deniyor. Buna gre, son oturuta, salli bariklerden sonra Rabbena tina duasn okumak mekruh deil mi? CEVAP Son oturuta, salli barik dualarndan sonra, herhangi bir dua okumak snnettir. Dua yetlerinden veya hadis-i eriflerde bildirilen dualardan biri okunur. Burada genelde, Rabbena tina ayet-i kerimesini dua olarak okumak tercih edilmektedir. Bu bakmdan imamn, salli bariklerden sonra Rabbena tina okumas mekruh deil snnettir. Nimet-i slam kitabnda, namazn snnetlerinin 43. maddesinde, (Salevattan [salli bariklerden] sonra bir dua okumak snnettir) buyuruluyor.

Namazda abdestin bozulmas


Sual: Namaz klarken, son teehhdde, Ettehyyaty okuduktan sonra, abdestimiz veya namazmz bozulsa yahut kendimiz kasten bozsak, o namaz iade etmemiz gerekir mi? CEVAP Teehhd miktar oturduktan sonra kasten abdestini veya namazn bozann, namaz tamam olur. Mesela Ettehyyaty bitirdikten sonra birisiyle konusa, konumas gnah olursa da, kasten yapt iin namaz tamam olur. Teehhd miktar oturduktan sonra kendiliinden abdesti bozulursa, hemen abdest alp vacib olan selam verirse yahut abdest almayp, namaz bozan bir ey yaparsa, mesela selam verirse, namaz tamam olur. (S. Ebediyye)

Sa ayan dikmek
Sual: Yeni namaza baladm. Sa ayam dikip sol ayamn stne oturmakta ok zorlanyorum. Sa ayamn parmaklar ok acyor. Sa ayam dikmeden otursam namazm kabul olur mu? CEVAP Erkeklerin, sa ayan dikip, sol ayann zerine oturmalar snnettir. Bir 161

www.dinimizislam.com zrle snnet terk edilirse mekruh olmaz. Yeni namaza balayanlarda, byle durumlar olur. Snnete uygun oturmal, zamanla alr. Birka ay iinde rahat oturabilir.

Namazda okunan dualar


Sual: Namazda, Rabbena tinadan sonra, u dualar okumakta mahzur var mdr? 1- Allahmme inn es'elke-sshhate vel-fiyete vel-emnete ve hsnelhulk verrde bilkaderi bi-rahmetike y Erhamerrhimn. 2- Allahmme inneke afvvn kermn thbbl afve fa'f ann. 3- Allahmme mafiretke evsa'u min znb ve rahmetke erc ind min amel. 4- Allahmme, y mukallibelkulb, sebbit kalb al dnik. 5- Allahmme inn e'z bike min hemezti-eytn. CEVAP Hepsi de hadis-i erifte bildirilen dualar olduu iin, son teehhtte Rabbena tinadan sonra bunlarn birini veya hepsini okumakta, mahzur olmaz. nk oras dua okuma yeridir. 1- Birinci duann manas: Y Rabbi, shhate, afiyete kavumay, emanete riayet etmeyi [hyanet etmemeyi], gzel ahlaka sahip olmay ve kaderine rza gstermeyi bana nasip eyle! Ey merhametlilerin en merhametlisi, merhametin hakk iin, bunlar bana ver! Resulullah efendimiz bu duay ok okurdu. (Taberani) 2- kinci duann manas: Y Rabbi, sen affedicisin, kerimsin, aff seversin, beni de affeyle! Resulullah efendimiz, zellikle Kadir gecesinde bu duay okumay bildirmitir. (Nesai, Tirmiz) 3- nc duann manas: Y Rabbi, mafiretin, benim gnahlarmdan daha genitir. Rahmetin ise, amelimden daha mit vericidir. [Amelime deil, senin sonsuz rahmetine gveniyorum.] Adamn biri, 23 defa (Vay gnahlarm) der. Bunu duyan, Resulullah efendimiz, bu duay okumasn sylyor. O kiiye defa bu duay tekrarlattktan sonra, Peygamber efendimiz, (Allah seni affetti) buyurur. (Hkim) 4- Drdnc duann manas: Y Rabbi, kalbleri iyiden ktye, ktden iyiye eviren, ancak sensin. Kalbimi, dininde sabit kl, beni dininden ayrma! Resulullah efendimiz her zaman, bu duay okurdu. (Tirmizi) 5- Beinci duann manas: Y Rabbi, [insan ve cin] eytanlarnn vesvesesinden, errinden sana snyorum. Bu duay seyyid Abdlhakim Arvasi hazretlerinin ok okuduu bildirilmitir. Bu duann benzeri, Mminun sresinin 97. yet-i kerimesinde, (Rabb e'z bike min hemezti-eytn) olarak geer. 162

www.dinimizislam.com

Kyam ile ilgili sorular


Sual: Farz namazlarda kyam farzdr. Snnetlerde de kyam [ayakta durmak] farz mdr? CEVAP Yalnz farz ile vitir namazn klarken ayakta durmak farzdr. (Sirac-lvehhac) Hasta ve zrl olmasa da, nafileleri oturarak klmak her zaman ve her yerde caizdir. Yalnz [vacip diyenler de olduu iin] sabah namaznn snnetini ayakta klmaldr! Nafileleri oturarak klana, sevabn yars verilir. (Meraklfelah) Be vakit namazn snnetlerini hibir mazeret yokken de, ayakta durmayp, oturarak klmak caizdir; nk bu snnetler de, nafile namazdr. (Cevhere)

Namazda fazla hareketten kamal


Sual: Namazda kyamdayken, Fatihay okuduktan sonra zamm sureyi okumay unutan bir kimse, rka eilmek iin ellerini aa saldktan ve ayaklarn birletirdikten sonra zamm sureyi okumadn hatrlarsa, zamm sureyi okurken tekrar ellerini balayp, ayaklarnn arasn snnet miktar yani drt parmak kadar aar m? CEVAP Byle yapmak caiz ise de, ellerini tekrar balamadan ve ayaklarnn arasn amadan okumas efdaldir. Namazda, mmkn olduu kadar hareketsiz durmak esastr.

Secde yerine baklr


Sual: Mescid-i Haramda da namazda, secde yerine mi baklr? CEVAP Evet.

ftitah tekbirine yetimek


Sual: Bir hadis-i erifte, (Yedi kat yer ve yedi kat gk kat olsa, deryalar mrekkep olsa, btn aalar kalem olsa, btn melekler katip olsa ve kyamete kadar yazsalar, yine imam ile alnan iftitah tekbirinin sevabn yazamazlar) buyuruluyor. ftitah tekbirine yetimek iin imama en son ne zaman uymamz gerekir? CEVAP mam Fatihay bitirmeden yetien, iftitah tekbirine yetimi saylr.

Kraat nasl olmal?


Sual: Kraati kendimiz iitecek kadar sesli okumazsak namaz sahih olur mu? CEVAP Sahih olmaz. Kendimizin iitecek kadar sesli olmas gerekir. mezhepte, kendi iitecek kadar sesli okumak farzdr. Malikide farz deil, 163

www.dinimizislam.com mstehabdr.

ocua namaz retmek


Sual: Kendim namaz klarken, 9 yandaki kzmn da duymas iin sesli okuyorum, yani namaz, namaz klarak, namazda retiyorum. Anneyle kzn byle namaz klmas uygun mu? CEVAP retmek iin sesli okumanz doru olmaz. Namaz klmadan ayn ekilde sesli olarak ve tarif ederek namaz retebilirsiniz. Mesela rka eilince, bu haldeyken kere, Sbhane rabbiyel azm denir dersiniz. Ayakta u okuduum okunur dersiniz. Byle tarif edersiniz.

Namaz klnan yerde


Sual: Hadis kitaplarnda, resim bulunan eve meleklerin girmeyecei bildiriliyor. Siz ise, resim bulunan odaya girmez diyorsunuz, bir de rahmet melekleri diyorsunuz. Her melek girmez mi? Bir de, bir odada bir kadn olsa, ayr odada da yabanc erkek olsa halvet olmaz m? CEVAP Hadis-i erifte beyt kelimesi geiyor. Yanllk, beyt kelimesini ev diye tercme etmekten ileri geliyor. Halbuki beyt kelimesi oda anlamna da gelir. Genel olarak da oda anlamnda kullanlr. Szlklerde, dr kelimesi mesken olarak bildirilir. Fukaha ise, dr kelimesini, iinde birka beyti [odas] ve avlusu bulunan yer diye tarif etmektedir. Beytullah = Allahn evi = Kbe demektir. Tek odadan meydana gelmitir. Beytzzifaf gerdek odas demektir. Bunu gerdek evi diye tercme etmek yanl olur. Gerdee bir odada girilir. Evin btn odalarna gerdek odas denmez. Beytlmal hazine odas, Beyt-i makdis [mukaddes] Mescid-i aksa demektir. Bir evin odalar mstakildir. Odann birinde namaz klnr, birinde iki iilirse, namaz klnan oda ereflenmi, teki oda ise kirletilmi olur. Bir evin bir odasnda yabanc bir hanm, teki odasnda yabanc bir erkek bulunsa, ayn odada bulunmadklar iin halvet olmaz, yani gnah olmaz. nk her oda ayr kabul edilir. Hadis-i erifteki melekten kast, rahmet melekleridir. nk insanlarn iyiliklerini ve ktlklerini yazan hafaza melekleri, gnah ilenen, resim bulunan yerlere de girer. nsandan yalnz cima ve helada ayrlr. Helada iken yaplanlar, Allah tel meleklere bildirir. Bu sualiniz de gsteriyor ki, hadis-i erifleri aklamasz okumak yanl anlamalara sebep oluyor.

Oyuncak varsa
Sual: Bebek, ay oyuncaklar gibi eitli oyuncaklar bulunan odada namaz 164

www.dinimizislam.com klmak mekruh olur mu? Byle bir odaya rahmet melekleri girer mi? CEVAP mam- Ebu Yusufa gre, ocuklarn oyuncakla oynamas caizdir, o odaya rahmet melekleri de girer, o odada namaz da klnr. Namaz klarken, oyuncaklar kble tarafnda olmamal. Kble tarafnda ise st rtl olmaldr.

Kadn varsa
Sual: Namaz klnan odada kadn bulunursa, mahzuru olur mu? CEVAP Namaz klnan yerde mahrem bir kadnn bulunmasnda mahzur yoktur. Erkek namaz klarken, ieriye yabanc bir kadn girerse, yine mahzuru olmaz.

Yanna kadn oturursa


Sual: Bir erkek namaz klarken hemen yanna mahrem veya namahrem kadn otursa namaz mekruh olur mu? CEVAP Hayr, mekruh olmaz.

Silahla namaz klmak


Sual: Grevliyiz. zerimizde tabanca veya baka silah olabiliyor. Silahla namaz klmann mahzuru olur mu? CEVAP Hayr, hi mahzuru olmaz.

Rk ve secde ile ilgili sorular


Sual: Allahtan bakasna secde etmek kfr deil mi? Kfr ise, ne diye Allah, Hazret-i deme secde edilmesini meleklere emretti? Neden Mslmanlar, Kbeye secde ediyorlar? CEVAP badet niyetiyle Allahtan bakasna secde etmek kfrdr. Sayg iin yaplrsa kfr olmaz, haram olur. nk dem aleyhisselamdan brahim aleyhisselama kadar, selamlama, birbirine secde etmekle olurdu. Sonra, bunun yerine boynuna sarlmakla oldu. Muhammed aleyhisselam zamannda, el ile msafeha snnet oldu. Kbeye kar secde edilir. Kbe iin secde edilmez. Kbe iin secde eden kfir olur. Kbe kbledir, kble istikametinde Allaha secde edilir. Ettiimiz secdeler, Kbe iin deil, Allah iindir, kblesi Kbedir. Allah tel da, dem aleyhisselam istikametinde kendisine secde edilmesini emretti. Ama blis bunu da kabul etmedi. dem aleyhisselama sayg iin secde etmesini de emredebilirdi. Yukarda bildirildii gibi, dem aleyhisselam zamannda selamlamak secde etmekle oluyordu. Bu manada da olsa blis dem aleyhisselama sayg gstermeyi kabul etmedi. Aslnda Allah telnn emrine kar geldi. Kar gelmek niye kfr olsun ki denebilir. blis, Allah telnn bu emrini beenmedi, (Ateten yaratlan bir varlk, topraktan yaratlana nasl 165

www.dinimizislam.com sayg gsterebilir. Bu emrin yanl) dedi. Allah telnn emrini beenmedii iin kfirlerden oldu.

Yksekteki yere secde etmek


Sual: Camide, minbere klan 4 parmak ykseklikteki basamaa secde ediyoruz. Mekruh oluyor mu? CEVAP Evet, mekruhtur. Tam lmihalde diyor ki: 25 santimetreden daha az yksee secde mekruhtur. nk, Resulullah az yksek ey zerine dahi secde etmemitir. (bni bidin s. 338) Az yksee bile caiz olmad Camiur-rumuz 69. sayfasnda ve elbnin Tebyn haiyesinde yazldr. Bunun iin, zr olanlarn dahi az yksee de secde etmemeleri lazmdr.

Yalnz klanlar iin


Sual: Namazda rkda 5, 7, 9 veya 11 kere (Sbhane rabbiyel-azm) denilince, secdede de, ayn sayda (Sbhane rabbiyel a'l) demek mi gerekir? Bunun gibi bir ihtiyatan dolay leyi (asr- evvel)de, ikindiyi de (asr sani)de klsak, yatsy da, (ia-i sani)de klmak gerekir mi? CEVAP Rkda 5 veya 7 kere sylenmise, secdede de, ayn sayda sylemek gerekmez. 3 veya 11 defa sylenebilir. ten az sylememeli, bir de teke riayet ederek 3, 5, 7 gibi okumal. kindiyi asr- sanide klnca, yatsy ia-i sanide klmak gerekmez. Fakat cemaatle klnmyorsa, her zaman ikindiyi asr- sanide, yatsy da ia-i sanide klmak iyidir. Bylece mam- a'zam hazretlerinin kavline de uyulmu olunur.

Rkuda ve secdede tesbih


Sual: Rkuda ve secdede kere tesbih syleyecek kadar durmak vacib midir? CEVAP Bir kere diyecek kadar durmak vacibdir. kere diyecek kadar durmak snnettir. kere diyecek kadar durmak vacib diyen limler de olmutur.

ki secde de farzdr
Sual: Secdenin birisinin farz, dierinin snnet olduunu syleyenler var. Secdenin her ikisi de farz deil midir? CEVAP Secdenin her ikisi de farzdr. (Redd-l-muhtar)

Secdeye gitme imkn yoksa


Sual: Hcre dar olup secde edemeyen mahkum namaz nasl klar? CEVAP Hcre dar olup, secdeye gitme imkan yoksa, oturup ima ile klar. (Merakl-felah)

Gzlkle namaz
166

www.dinimizislam.com Sual: Namazda gzlkleri karmak gerekir mi? CEVAP Secdeye aln koymak farzdr. Burunla beraber koymak vacibdir. Eer gzlk burnun yere demesine mniyse, mekruh olur. Gzlkl kimse aln ve burun yere iyi desin diye ban bastrmaya kalkarsa gzl krlabilir. Byle bir problem yoksa gzlkle de klnabilir. Sual: Secdede ayaklar yere koymak ve ayak parmaklarn kbleye evirmek farz mdr? CEVAP Secdede iki aya veya hi olmazsa her birinin birer parmaklarn yere koymak farz, vacib veya bir kavle gre de snnettir. Yani iki ayak yere konmazsa namaz sahih olmaz veya mekruh olur. Ayak parmaklarn bkerek, ularn kbleye evirmek de farz deil, snnettir. Farz diyenlerin hata ettii, (Redd-l-muhtar)da yazldr. Secdede, aln, burun ve ayaklar, yerden az zaman kalkm olursa, zarar olmaz. (S. Ebediyye)

Rku unutan
Sual: Rku unutup secdeye giden kimse, secdeyi yaptktan sonra rku unuttuunu hatrlarsa ne yapar? CEVAP Kalkp rku yapar, sonra secdeye gider. nceki secdelere itibar edilmez. Yani onlar artk geersiz olur. Rk farzn geciktirdii iin, namazn sonunda secde-i sehv de yapar.

Tesbihleri tek sylemek


Sual: mam- Rabbani hazretleri, (Rk ve secdelerde tesbih en az kere sylenir. ou yedi veya on birdir) buyuruyor. Buradan be ve dokuz kere sylemenin caiz olmad m anlalyor? CEVAP Hayr. Bu ifadenin hemen altnda, (Kuvvetli bir insann, sknts olmad zamanlarda, yalnz klarken, tesbihleri, en az miktarda sylemesi, ne kadar utanacak bir haldir. Hi olmazsa, be kere sylemelidir) buyuruyor. Tesbihin ou yedi keredir, dokuz ve on bir kere de sylemek caizdir, mstehabdr, iyidir. Teke riayet ederek sylenmelidir. mam- Rabbani hazretleri, Mevlana Salihe baheden birka karanfil getirmesini emretti. Onun, alt tane karanfil getirdiini grnce buyurdu ki: (Bizim en aa talebemiz, en azndan (Allah tel tektir, teke riayet edeni sever) hadis-i erifini bilir. Teke riayet mstehabdr. nsanlar mstehab ne zannediyorlar? Mstehab, Allah telnn sevdii eydir. Eer dnya ve ahireti Allah telnn sevdii bir ey iin verseler, hibir ey vermemi olurlar.)

Rabben lekel hamd


Sual: (Rabben lekel hamd) yerine (Rabben ve lekel hamd) demek 167

www.dinimizislam.com caiz midir? CEVAP Caizse de, (Rabben lekel hamd) demek daha uygundur.

Namaz klarken gne dosa


Sual: slam Ahlak kitabnda, (Sabah namaz klarken, gne domaya balarsa, bu namaz sahih olmaz. kindiyi klarken gne batarsa, bu namaz sahih olur) ve S.Ebediyye'de de, (Sabah namaz hari, dier vakitlerde, vakit kmadan, Hanefide iftitah tekbiri alan, Malikide ve afiide ise, bir rekt klan, namaz vaktinde klm olur) deniyor. Niye mezhepte bir rekt klmak lazm veya niye sabah namaz hari tutuluyor? Akam gne batnca, ikindinin vakti km olduu halde bu namaz sahih oluyor da, sabah gne dounca, sabahn vakti de km olduuna gre, niye sabah namaz sahih olmuyor? CEVAP Mezheplerin hkm byledir. Niye yle, niye byle denmez. Bu konu kitaplarda yle bildiriliyor: Kendi arzusuyla namazdan kmak, mam- azama gre farzdr. mameyne gre, farz deil vacibdir. Bir kimse namazn sonunda teehhd miktar oturduktan sonra kasten namaza aykr bir i yapsa, mesela kahkahayla glse, konusa, yiyip ise namaz sahih olur; fakat elinde olmadan abdesti bozulsa, bu durumda mam- azama gre, hemen abdest alarak, gelip selam vererek, kendi isteiyle namazdan kmas gerekir. (Halebi) Abdesti bozacak bir ey, selam vermeden nce hsl olursa, mezhepte namaz bozulur. Son teehhd okumay bitirmeden nce olursa, Hanefide de bozulur. (. Ahlak) Sabah namazna gn domadan nce balanr da, namaz tamamlanmadan gne doarsa, namaz btl olur. Ancak teehhd miktar oturmu olan kiinin namaznn bu durumda batl olup olmayaca hususunda ihtilf vardr. (Mezahib-i erbaa) Tertip sahibi, namaz esnasnda klmad bir namaz hatrlarsa veya mam- azama gre, sabah namazn klarken gne doarsa yahut Cumay klarken ikindi vakti girerse; bunlar teehhd miktar oturduktan sonra veya sehv secdesi yaparken bile meydana gelse, o kimsenin namaz btl olur. Eer bu imam ise, arkasndaki cemaatin namazlar da btl olur. (Fetava-i Hindiyye) mameyne gre, teehhd miktar oturduktan sonra, salli barikleri okurken gne dosa o namaz sahih olur. Abdest alrken veya namaz klarken, zr kesilip, sonraki ikinci vaktin sonuna kadar hi gelmezse, zrlyken ald abdesti ve namaz iade eder. Namaz bittikten veya teehhd miktar oturduktan sonra kesilirse, namazn iade etmez. (S. Ebediyye) 168

www.dinimizislam.com Teehhd miktar oturduktan sonra abdestini bozarsa, namaz tamam olur. Teehhd miktar oturduktan sonra abdesti kendiliinden bozulursa, hemen abdest alp vacib olan selam verirse yahut abdest almayp, namaz bozan bir ey yaparsa, mesela selam verirse, namaz tamam olur. (S. Ebediyye) Namazn rknlerini tamamladktan sonra [Ettehyyaty okuduktan sonra], ayaa kalkmak gibi kendi arzusuyla namazdan karan bir ey yapann namaz sahihtir. (Redd-l muhtar) Bir kimse teehhd miktar oturduktan sonra, kasten namaza aykr bir ey yaparsa -isterse abdesti bozulduktan sonra olsun- namaz tamam olur; nk farzlar tamamdr. Evet, selam vermek vacib olduu iin namaz tekrarlanr. Namaza aykr hareketi kendi fiiliyle olmayarak oturmadan nce olursa, namaz ittifakla bozulur. Oturduktan sonra olursa mam- azama gre bozulur. mameyne gre sahihtir. (Drr-l muhtar) Sabah namaznda gnein domasyla, Cuma namaznda ikindi vaktinin girmesiyle, namaz iinde zrlnn zrnn yok olmasyla, yarann iyileip sargs dmesiyle, necasetle namaz klann necaseti gideren eyi teehhd miktar oturduktan sonra bulmasyla, kaza klan kimsenin zerine mekruh vaktin girmesiyle meydana gelen durumlar mam- azama gre, namaz bozar. mameyne gre bozmaz. (Drer ve gurer) Namazn sonunda teehhd miktar oturup, sonra kendi iradesiyle namazdan kann namaz sahihtir. (Drer ve gurer) Teehhd miktar oturduktan sonra kasten kahkahayla glerse namaz tamamdr. (Redd-l muhtar) Bir ksm insanlar gemide cemaatle namaz klsalar, bir ksm da geminin dnda bu cemaate uysalar, teehhdden sonra selm vermeden gemi hareket ederse, gemi dnda imama uyanlarn namaz mam- azama gre bozulur, mameyne gre bozulmaz. Sabah namaznn farzn klarken Ettehyyaty okuyup selm vermeden gne doarsa, yine mam- azama gre namaz bozulur, mameyne gre bozulmaz. (Tergib-s-salt) Mesbukun imam teehhd miktar oturduktan sonra kahkahayla glerse, imamn ve mesbuk olmayanlarn namazlar tamamdr. Mesbukun namaz bozulur; nk namazn rknleri tamam olmadan, bozan bir ey olmutur. (Redd-l muhtar) Tertip sahibi bir kimse namazdayken kaza namaz olduunu hatrlarsa; teehhd miktar oturmadan hatrlad takdirde, namaz ittifakla bozulur. Teehhd miktar oturup selam vermeden nce hatrlarsa mam- azama gre bozulur; mameyne gre bozulmaz. (Redd-l muhtar) Netice: imama da uyabilmek iin, namazn rknlerini tamamladktan sonra, kendi irademizle namazdan kmalyz. Kendi irademiz olmadan namazdan klmsa, mameynin kavline gre namaz yine sahihtir. Malikiyi taklit edenlerin, kendi iradeleriyle namazdan kmalar farz olduu iin, mam- 169

www.dinimizislam.com azamn kavline uymalar gerekir.

adeyi gerektirenler
Sual: Namaz iade etmeyi, yani tekrar klmay gerektiren durumlar nelerdir? CEVAP Bazlar unlardr: 1- Namazn vaciblerinden birini kasten terk edene, bu namaz iade etmek vacibdir. Unutarak terk edilirse secde-i sehv yaplr. 2- Namaz kldnda phe eden kimse, vakit kmadysa tekrar klar. 3- Secde-i sehvi kasten yapmayann veya namazn vaciblerinden birini, mesela Fatiha okumay, bilerek terk edenin, o namaz tekrar klmas vacib olur. 4- Namazdan sonra, bir dil Mslman yanl kldn derse, tekrar klmas iyi olur. ki dil Mslman sylerse, tekrar klmas vacib olur. dil olmazsa, szne itibar edilmez. 5- Bir kimse, guslde bir yerini ykamay unutup namaz klsa, sonra hatrlasa, orasn ykayp farz tekrar klar. Malikide, ykanmadk yer kald bir ay sonra bile hatrlansa, yalnz oray hemen ykamal. Hemen ykanmazsa, gusl btl olur, fakat klnan namazlar sahih olur. 6- Kble ynn bilmeyen kimse, kbleyi aratrp da, karar verdii yne klmazsa, rastladn anlasa da, tekrar klmas gerekir. Rastgele dursa, kbleye isabet ettiini daha sonra anlasa yine namaz iade etmesi gerekir. Aratrp karar verdii istikamete dursa, orasnn kble olmad meydana ksa namazn iade etmez. 7- mamda namaz bozan bir ey bulunduunu anlayan kimse, bu namaz tekrar klar. 8- mam abdestsiz olduunu hatrlarsa yahut namazdayken namaz bozan bir ey hsl olursa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olanlara syler veya haber gnderir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavle gre, imamn cemaate haber vermesi gerekmez. Cemaatin namaz sahih olur. mam namazn tekrar klar. 9- Tertip sahibi olan, kaza borcu varsa, nce kazay klp, sonra vaktin farzn klar. Sadece vaktin farzn klacak kadar vakit kaldysa, kazay sonra klar. Farz tekrar klmas gerekmez, ama vakit darald sanarak, vakit namaznn farzn klan, sonra daha zaman olduunu anlasa, kazay ve sonra vaktin farzn tekrar klar. 10- Tadil-i erkn kasten terk edenin, o namaz iade etmesi vacibdir. 11- Hapiste, eli aya bal olan, teyemmm edemezse, abdestsiz, bir ey okumadan, rk ve secde yapar. Bunu da yapamazsa, ayakta ima eder. Kurtulunca iade eder. 170

www.dinimizislam.com 12- Hapiste, temiz yer, su ve toprak bulamayan kimse, okumadan, namaz klar gibi yapar. Kurtulunca, hepsini iade eder. 13- ehirleraras otobsle giderken, uyuyup ihtilam olan kimse, inip gusletme imkn da yoksa, teyemmm ederek namaz klar, guslettikten sonra iade eder. 14- Yatl okulda veya benzeri yerlerde, banyoyu gne doduktan sonra asalar, tuvalette filan gusletme imkn da yoksa, teyemmmle klar. Guslettikten sonra iade eder. 15- Yannda dil bir Mslman bulunan kimse, suyu sormadan teyemmm edip namaza dursa, sonra su olduunu haber alsa, abdest alp namaz iade eder. 16- Suyunun bittiini zanneden, namazdan sonra suyunu grse, teyemmmle kld namaz iade eder. Abdestsiz klan da, abdestsiz olduunu hatrlaynca, namaz iade eder. 17- Su yakn olsa, fakat su yannda dman, zarar verecek hayvan ve ate varsa veya hapisteyse, teyemmm ederek klarsa da, bu sebepler kul tarafndan olduklar iin, gusl ve abdest alnca, bu namazlar tekrar klmas gerekir. 18- Vaktin girmedii zannyla namaz klan, namazdan sonra vaktin girdii anlalsa bile, tekrar klar, nk vaktin girdiini kesin bilerek namaza durmas gerekirdi. 19- Tenha yer yoksa taharetlenmek iin bakasnn yannda avret yerini amaz. Tenha oluncaya kadar bekler. Namaz vakti daralrsa, bakalar yannda taharetlenmez. amarn da ykamaz. Necasetle namaz klar, nk haramdan kamak, farz yapmaktan nce gelir. Sonra, tenha yer bulunca taharetlenir, amarn ykar veya deitirir ve namaz iade eder. (S. Ebediyye)

Namaz iade etmek


Sual: Namaz hangi hllerde iade edilir? CEVAP Namazda farzlardan biri terk edilirse, o namaz iade etmek farz olur. Vaciblerden biri kasten terk edilirse, o namaz iade etmek vacib olur. Vaciblerden biri unutularak terk edilirse secde-i sehv yaplr. Mesela tdil-i erkn kasten terk edenin, o namaz iade etmesi vacibdir. Vacibin terki hari, namazda herhangi bir mekruh ilenirse veya snnet terk edilirse, o namaz iade etmek vacib olmaz, snnet olur. Abdest veya yel sktrmasndan kurtulmak iin, namaz bozmak mubahtr.

adeyi gerektirmeyenler
Sual: Namaz iade etmeyi, yani tekrar klmay gerektirmeyen durumlar hangileridir? 171

www.dinimizislam.com CEVAP Bazlar unlardr: 1- Kbleyi bilmeyen, aratrr. Karar verdii yne doru klar. Sonradan, yanl olduunu anlarsa, namaz iade etmez, nk aratrarak klmtr. 2- mam doru kldk derse, cemaat ise yanl kldk derse, imam kendine gveniyorsa veya bir ahidi olursa, namaz tekrar klnmaz. 3- Tertip sahibi olann kaza borcu olursa, nce kazay klp, sonra vaktin farzn klar. nceki vaktin namazn klmadan, vakit darald sanarak vaktin namazna balarken veya namaz iindeyken, nceki vakti klmadn unutursa, namazdan sonra hatrlasa da, kld namaz sahih olur; nk unutmak zrdr. Tekrar klmak gerekmez. 4- Suyu aratrp teyemmm ederek namaz kldktan sonra, suyu grse, namazn iade etmez. 5- Hastalk sebebi, maln alnmak tehlikesiyle veya gemide batmaya sebep olursa veya yrtc hayvan, dman grmek tehlikesi varsa, iki namaz cem eder. Cem edemezse, farz da gc yettii tarafa doru klar ve namaz artk iade etmez, nk bu zrlere kendisi sebep olmam, semavi yani gayr-i ihtiyari, elinde olmadan meydana gelmitir. 6- ki elinin ve iki ayann, ykamas farz olan yerleri kesik olann, yz de yara ise, teyemmm edemeyeceinden abdestsiz klar ve kld namaz iade etmez. 7- Elbisenin veya vcudun bir yerine necaset gelse, bu yeri bulamasa, zannettii yeri ykasa temiz olur. Namazdan sonra, necis olan yer meydana ksa, kld namaz iade etmez. 8- Drtte birinden az temiz olan rtden baka bir ey bulamayan kimsenin, bu rtyle klmas veya oturup ima ile klmas caizdir. Drtte biri temiz olan rtyle, ayakta klmas gerekir ve kld namaz iade etmez. 9- Seferi olan, bir mil iinde, imeden fazla su bulamazsa, namazn necasetli rtyle klar ve kld namaz iade etmez. [Bir kara mili, 1609 metredir.] 10- Namaz kldnda phe edenin, vakit ktysa tekrar klmas gerekmez. (S. Ebediyye)

Namazla ilgili eitli sorular


Sual: Namaz eitleri nelerdir? CEVAP Namazlar farz, vacip ve nafile olmak zere e ayrlr. Bunlardan; 1- Farz namazlar: Be vakit namazn farzlar, Cuma namaznn iki rekat farz ve cenaze namaz, farz namazlardr. (Cenaze namaz farz- kifayedir.) 2- Vacip namazlar: Vitir namaz, bayram namazlar, adak olan namaz ve balanp yarda kalan nafile namazlardr. Kazaya kalan vitir namazn da, kaza 172

www.dinimizislam.com etmek vaciptir. 3- Nafile namazlar: Be vakit namazn snnetleri, teravih namaz ve sevap kazanmak niyeti ile klnan teheccd, tehyyet-l-mescid, irak, duha, evvabin, istihare, tesbih namazlar gibi namazlar, nafile namazlardr. Yani klnmas emir deildir. Farz ve vacip olan namazlardan, borcu olmayan bir kimsenin, nafile ibadetlerine de sevap verilir.

Namaza giderken
Sual: Namaz klmaya gittiim zaman, benimle oturan insanlara, gelin namaz klalm demiyorum. Bu durumda gnahm var mdr? CEVAP Size gnah olmaz. Namaz klmaya giderken, ben namaz klmaya gidiyorum derseniz, iyi olur. Onlara namaz hatrlatm olursunuz. Bak bu gen klyor, biz de klsak diye dnen kabilir. Yani bir eit emr-i maruf olur, iyi olur. Namaza dman olanlara ise sylenmez. Hatta onlardan namaz kldmz gizlemek lazmdr.

Cnp olduunu bilmeden


Sual: Farknda olmadan cnp olarak namaz klan, haram ilemi olur mu? CEVAP Bilmeyince gnah olmaz. Eer hi farkna varmasayd, namaz bile sahih olurdu. Allah tel gcmzn yetmedii ileri, emirleri teklif etmez.

alar saat
Sual: Allah ekber sesi karan saatleri sabah namazna uyanmak iin kullanmak caiz mi? CEVAP alar saat kullanmaldr.

htiya varsa
Sual: htiyasz, sabah Maliki, le afiiye gre namaz klmak caiz mi? CEVAP Bir ihtiya olunca caiz olur.

Namazda kastedilen kol


Sual: Namazda btn kol, iki uzuv mu? CEVAP Evet.

Fildii tarakla
Sual: Malikide, fildii tarakla, namaz klmak caiz mi? CEVAP Evet.

Yan tarafa alsa


Sual: Yol stne durup namaz klann nnden gememek iin, onu tutup, bir metre yan tarafa alsak, bu kimsenin namaz bozulur mu? 173

www.dinimizislam.com CEVAP Hayr.

Farz nafile olarak yapmak


Sual: (Farz nafile olarak yapmak, mekked snnetleri yapmaktan daha ok sevap olur) buyuruluyor. Bu hangi ibadetlerde olur? CEVAP Namaz ve hacda olur. Mesela, nafile hac yapmak, umre yapmaktan daha sevaptr. leyi yalnz klp son snneti klaca srada yannda cemaatle namaz klnmaya balansa, hemen cemaate uyup onlarla leyi nafile olarak klmak, lenin ilk ve son snnetinden daha sevaptr.

Tekrar klmak
Sual: Farz nafile olarak yapmak, snnetten evla olduuna gre, farz tekrar klmakta mahzur var m? CEVAP Farz tekrar klnmaz. Ancak, farz klarken snnetlerinden birini terk etmise veya mekruh ilemise o zaman caiz olur. Bir de, hazr cemaat varsa onlara uyarak nafile klmak caizdir.

Snnet olan deitirmek


Sual: Namazda otururken, snnet diye, kbleye dnmesi iin, sol aya da, sa ayak gibi dikmek bid'at olur mu? CEVAP Evet, bidat olur.

Farzdan sonra
Sual: Yetiilemezse, yatsnn ilk snneti, farzdan sonra klnr m? CEVAP Evet.

Abdestsiz olduunu hatrlayan


Sual: Kendini abdestli zannedip akam namazn farzn klsa, snneti klarken abdestsiz olduunu hatrlasa, farz tekrar klmas gerekir mi? CEVAP Abdest alp farz tekrar klar. Vakit ktktan sonra hatrlarsa kaza eder.

Namazn iindeki snnetler


Sual: Namaz iindeki snnetlerden biri terk edilince, mesela ba ak namaz klann, o namaz iade etmesinin hkm nedir? CEVAP Gerekmez. O namaz iade etmek, snnettir. ade etmese de olur. Yanllkla terk edilirse mahzuru olmaz.

Sabah namazlarn karan


Sual: Sabah namazlarn karan ne yapmaldr? CEVAP Erken yatmal ve alar saat kullanmal. Ayrca her zaman u eye mani 174

www.dinimizislam.com olan her eyi terk edip eye sarlmal: 1- Namazlar vaktinde klmaya, 2- Haramlardan saknmaya, 3- Helal lokma yemeye.

badetten sevap beklenir


Sual: S. Ebediyyede orucun Allahn emri olduuna inanmak ve sevab bekleyerek tutmak lazm olduu bildiriliyor. Oru gibi, namaz iin de, ayn ekilde sevab beklemek lazm mdr? CEVAP Elbette sevab beklemek lazmdr. Zekt da yle, hac da yledir.

Drt rekt niyetiyle


Sual: Drt rekt niyetiyle bir nafile namaza balayp, herhangi bir sebeple iki klp selam verilirse, klmadmz iki rekt zerimize vacib mi olur? CEVAP Evet.

Peygamberlere kldrd namaz


Sual: Peygamber efendimiz miraca kmadan namaz farz edilmemiti. Kuds'te btn Peygamberlere kldrd namaz nafile mi idi? CEVAP Evet.

Eda niyetiyle kaza


Sual: Eda niyetiyle kaza, kaza niyetiyle eda caiz midir? CEVAP Eda niyetiyle klnan bir namaz, vakti girmemise, nafile olur. Vakti ktktan sonra klnm ise, kaza olur. Mesela, (Bugnk le namazn eda etmeye) diye niyet eden, vakti km ise leyi kaza etmi olur. le vakti kt zannederek, (Bugnk leyi kaza etmeye) diye niyet edip namaz klarsa, vakit kmad anlalnca, leyi eda etmi olur; fakat gemi le namazn kazaya niyet ederek kld namaz, o gnn le namaznn yerine gemez; nk bugnn namazna diye niyet etmemitir.

Erkein bulua ermesi


Sual: Erkek ocuklar bulua ka yanda ular? Bulua ulamad mddete dini emirlerle ykml olmaz m? CEVAP 12 yandan itibaren bulua ular. Eer 15 ini doldurduu halde, hl bulua ermemise, ermi kabul edilir, dini emirleri yapmakla ykml olur. Sevab gnderilir Sual: l veya diri iin namaz klmak, oru tutmak ve ona bu sevab yollamak caiz olur mu? CEVAP Namazn, orucun sevab ona gnderilir; fakat onun iin namaz klnmaz, 175

www.dinimizislam.com oru tutulmaz.

Kk ocuk ve abdest
Sual: Kk ocuk Kur'an- kerimi abdestsiz tutabilir mi, namaz klabilir mi? CEVAP Tutabilir. Usulen olsun abdesti retmeli, teyemmm retmeli. Namaz klacaksan teyemmm et demeli, abdestsiz klsa da olur, fakat namaz iin abdestin lzumunu renmeli. Abdestsiz klnamayacan bilmeli.

Yeni iman eden


Sual: Kfirken mslman olan, kfirken klmad namaz ve tutmad oru borlarn kaza eder mi? CEVAP man edenin namaz ve oru borcu olmaz; nk o kfir iken ona namaz klmak ve oru tutmak farz deildi. Dier ibadetler de, zekt ve hac da byledir.

ki ien de namaz klmal


Sual: ki ien birinin, ikinin 40 gn vcuttan kmayacan ve 40 gn ibadetlerinin kabul olmayacan dnerek, namaz brakmas doru olur mu? CEVAP Doru olmaz. ok yanl olur. Namaz brakmak ok byk gnahtr. ki vcuttan krk gn kmaz diye bir ey yok. Kur'an- kerimde sarho iken klmayn deniliyor, okuduunu anlarsa klmas lazm. Aykken klmas lazmdr. Derhal namaza balamal. Ne gnah ilenirse ilensin namaz terk edilmemeli. ki ienin namaz sahihtir, yani bor denmi olur; ama byk sevablara kavuamaz.

Evde namaz klmak


Sual: (Namazlarnzn bir ksmn evde kln ve evlerinizi kabre evirmeyin) hadisine uyarak, ara sra namazlarmz evde klyor, camiye, cemaate gitmiyoruz. Uygun mudur? CEVAP Hadis-i eriften kendi anladmza gre amel etmemiz caiz olmaz. mam uygunsa, evde klmak uygun olmaz. Evlerde kaza ve nafile klarak evleri ibadetsiz geen kabir haline getirmemeli. mam- Mnziri hazretleri buyuruyor ki: (Evlerinizi kabre evirmeyin) hadis-i erifi, evlerinizi namaz klmamakla, kabirlere benzetmeyin demektir; nk kabristanda namaz klmak caiz deildir.

Yatsnn ilk ve son snneti


Sual: Yats namaznn ilk ve son snnetiyle alakal bir hadis-i erif var mdr? CEVAP 176

www.dinimizislam.com Hazret-i bni merin, (Resulullah ile beraber, yats namazndan sonra iki rekat namaz kldk) diye bildirdii hadis-i erifi, yatsnn son snnetini, Hazret-i Abdullah ibni Mugaffelin rivayet ettii, (Her ezan ve ikamet arasnda namaz vardr) hadis-i erifi de, yatsnn ilk snnetini gstermektedir. (Buhari)

Tembelliin ilac
Sual: Tembellikten, bo eylerden nasl kurtulabiliriz? CEVAP Tembelliin ilac, alkanlarla konumak, tembel, uyuuk kimselerden kanmak, Allah teldan hay etmek lazm geldiini ve azabnn iddetli olduunu dnmek ve namazlar vaktinde klmaktr. Namaza nem veren tembellikten kurtulur.

Haramdan kamayan
Sual: ki imek ve kumar oynamak gibi bir haramdan kamak m daha sevap, yoksa namaz klmak, oru tutmak m daha sevaptr? Yani bir kimse iki iiyorsa, kumar oynuyorsa, fakat namazlarn da klyorsa ahirette krl m kar zararl m? CEVAP Zararl kar. nk haramdan kamann sevab, farzlar yapmann sevabndan daha fazladr.

Sahibinin rzas olmayan yerde


Sual: Rzasz olarak zorla bir kimsenin evinde, bahesinde namaz klmak caiz midir? CEVAP Gasp edilen yerde namaz klmak caiz ise de mekruhtur. Yani namaz borcu denmi olursa da, namaz klmakla hasl olacak byk sevaptan mahrum kalnr. Midesinde, elbisesinde azck haram bulunan kimsenin de namaz mekruh olur.

Mekked snnetler klnamamsa


Sual: Mekked snnetlerin vaktin farzlarndan sonra da klnabilecei, gayri mekked snnetlerin ise klnamayaca doru mudur? CEVAP Yanltr. Dorusu yledir: lenin, mekked snnet olan ilk snneti, farzdan nce klnamamsa, farzdan sonra klnr. Sabahn ok faziletli olan mekked snneti, farzdan nce klnmamsa, farzdan sonra klnmaz. nk sabah namaznn farzndan sonra nafile klnmaz. Snnetler de nafiledir. kindinin snneti, farzdan nce klnamamsa farzdan sonra klnmaz. nk akama kadar kerahat vaktidir. Kerahat vaktinde snnet, nafile klnmaz. Yatsnn ilk snneti, gayr-i mekked olmasna ramen, farzdan sonra klnabilir. nk yatsdan sonra kerahat vakti yoktur. Sabaha kadar klnabilir. Bu hususlar btn fkh kitaplarnda, mesela Redd-l-muhtarda yazldr. 177

www.dinimizislam.com

Mstehab daha sevap olur mu?


Sual: Namaz kitabnda, abdest alrken dileri misvak ile temizlemek mstehaptr denirken, abdestin snnetleri bahsinde ise, misvak nemli snnet deniyor. Burada bir eliki yok mu? Bunun gibi namaz klarken rku ve secdelerde tesbihleri er kere okumak snnet, 5,7,9 gibi fazla okumak ise mstehaptr deniyor. Fazla okuyunca sevab niye azalyor ki? CEVAP Abdest alrken dileri temizlemek, fralamak snnettir. Bunu misvak ile yapmak mstehabdr, daha iyidir. Yani misvak kullanlnca hem snnet yerine geliyor hem mstehab, parmakla veya di fras ile diler temizlenirse sadece snnet yerine gelir. Bu snnet misvakla yaplnca ayrca mstehab sevab da alnyor. Rku ve secdelerde er defa tesbih ekmek snnet, daha fazla ekince ayrca mstehab sevab da alnyor. Bunun gibi, namazda selam verirken, iki omuzuna bakmak snnet, dikkatle bakmak ise mstehabdr.

Namaz iinde niyet


Sual: Namaz iinde, baka mezhebi taklide niyet etmek caiz mi? CEVAP Hayr.

Namaz kazaya brakmamak iin


Sual: Namaz vakti kmaya yakn, semavi zr olmadan eli kanayan, Maliki'yi taklit edip namaz klabilir mi? CEVAP Namaz kazaya brakmak haramdr. Namaz kazaya brakmamak iin taklit caizdir.

Haram ileyenden uzaklamal


Sual: Tam lmihalde, (Parmanda altn yzk takl kimsenin bulunduu sofraya oturmamal ve birinci safta, byle birisi yannda namaz klmayp, arka safa kamal. Baka haramlar kullananlardan da byle uzaklamal) deniyor. Bid'at sahibi olmak da bu hkme dhil midir? CEVAP Evet.

Namaz kldndan phe etmek


Sual: Namaz klp klmadndan emin olamayan kimse ne yapmal? CEVAP Namaz kldndan phe eden kimse, vakit kmadysa, o namaz tekrar klar. Vakit ktysa artk klmas gerekmez.

Haram elbiseyle namaz


Sual: Bir erkein yannda alnm elbise ve ipek varsa, bunlarla namaz klmak caiz olmad iin namazn kazaya m brakmas gerekir? 178

www.dinimizislam.com CEVAP Namaz kazaya braklmaz. zrsz namaz kazaya brakmak byk gnah olur. pek elbiseyle namazn klar. bni bidin hazretleri buyuruyor ki: pek ve gasp edilmi, alnm elbiseyle namaz klmak tahrimen mekruhtur. Hibir ey bulamayan bir erkein, yalnz ipek bulunca, ipek elbiseyle namaz klmas lazm olur. (Redd-l-muhtar)

Kamet okunduktan sonra


Sual: Peygamber efendimiz, (Farz namaz iin kamet okununca, artk baka namaz klnmaz) buyurunca, oradakiler, Ya Resulallah, sabahn iki rekt snneti de mi klnmaz diye sorduklarnda, (Evet, sabahn iki rekt snneti de klnmaz) buyurduu bildiriliyor. Kamet okunduktan sonra niye namaz klnmaz? CEVAP limler bu hadis-i erifi yle aklyorlar: Cemaatle farz namaz klnrken snnet klmaya balanmaz, hemen cemaate uyup farz klnr demektir. Onun iin cemaate ge gelen, snnete hemen balamamal, farz kldktan sonra o snneti klmaldr. Ancak bundan sabah namaznn snneti ile ikindinin snneti haritir. Sabah namaznn kuvvetli snneti farzdan sonra klnmayaca iin, mmknse, farza yetiebileceini iyi anlad takdirde, caminin giriinde cemaatten ayr bir yerde klmal. Buna da imkn yoksa bir direk arkasnda klnabilir. Cemaatin arasnda klnmaz.

Kaza namaz olan afii


Sual: afii mezhebinde kazas olann snnet klmas haramm. afii limleri nasl olur da namaz klmaya haram diyebiliyorlar? Bu kadar mantkszlk olur mu? CEVAP Baz deyimler, tabirler vardr, bir ey sylenir baka ey anlalr. Mesela soba yanyor denir, maksat iindeki odun yanyor demektir, yoksa demir sobann kendisi deil. afii limlerinin ve dier mezhep limlerinin, kaza namaz varken snnetle itigal etmeye haram demeleri de byledir. Haram olan snnet klmak deildir, farz tehir etmektir. Snnet olsun, nafile olsun namazla megul olmak sevaptr, ancak farz borcunu tehir etmek haramdr. Onun iin snnet klmak haramdr deniyor. Snnet klnnca farz tehir edildii iin snnet klmak haramdr deniyor. Yoksa bizzat snnet klmak haramdr denmiyor. Bu konuya rnek vermek iin Tergib-us-salat kitabndaki iki hadis-i erifi bildirelim: (Bir namaz, vakti ktktan sonra klan, 80 hukbe Cehennemde kalacaktr.) (ki farz namaz bir araya getirmek, byk gnahtr.) 179

www.dinimizislam.com Birinci hadis-i erifte, sanki namaz klmak veya kazasn klmann cezas Cehennemde 80 hukbe kalmak olarak bildiriliyor. Burada namaz klmak, kaza namaz klmak gnahtr denmiyor. Namaz zrsz kazaya brakmak gnahtr deniyor. kinci hadis-i erif de byledir. Diyelim mazeretsiz le namaznn farzn klmayp ikindi ile beraber klmak byk gnahtr deniyor. Bu ne demek? leyi mazeretsiz ikindi vaktine brakmak byk gnahtr deniyor. Kaza etmekle bile gnah affolmuyor. Ayrca istifar etmek gerekir.

Namazda esnemek
Sual: Namazda esnerken azmz elin ii ile mi yoksa d ile mi kapatmalyz? CEVAP Az aarak esnemek mekruhtur. Esnemeye mani olmak iin, alt duda dilerin arasna sktrmaldr. Esnemeye mani olunamazsa, ayakta sa elin, dier rknlerde ve namaz dnda sol elin d ile, az rtmek gerekir.

Tenin birbirine demesi


Sual: Namazda, bacaklarn plak olarak, birbirine dememesi iin, etein altna mutlaka i amar giymek gerekir mi? CEVAP Hayr, gerekmez. Demesinin mahzuru olmaz.

Sabah namazna uyanabilmek iin


Sual: Genelde sabah namazna kalkamayann ne yapmas gerekir? CEVAP Namaza uyandrc bir tedbir almak gerekir. Bu tedbirlerin en kolay, erken yatmak ve saati kurmaktr. Bu tedbirleri aldktan sonra, Kevser suresini okuyup (Ya Rabbi, sabah namazna vaktinde kalkmam ihsan et) diye dua etmelidir. (Cennet Yolu lmihali)

Kbede kadn erkek cemaatli namaz


Sual: Kbede erkek kadnla yan yana cemaatle namaz klabilir mi? CEVAP Klabilir. Bu Kbeye mahsus istisna bir durumdur. (Drr-l-muhtar)

Uyuyan namaza kaldrmak


Sual: Kaldmz yerde uyuyanlar, namaza kaldrmak gerekir mi? CEVAP Memnun olacak kimseyi kaldrmak snnettir. Beni kaldr diye tembih etmise, kaldrmak farz olur. Memnun olmayanlar kaldrmak gerekmez.

Dizlerini sert yere koyamamak


Sual: Dizlerinde ar olan bir kimse, dizlerini sert yere koyamyorsa, namaz klarken dizlerinin altna yumuak bir ey, mesela snger koyabilir mi? CEVAP Mazeret olduu iin mahzuru olmaz. 180

www.dinimizislam.com

Erkeklerin tlbentle namaz


Sual: Arap lkelerinde, erkekler balarna beyaz tlbent balyorlar. Tlbendi, agel denilen ba ile tutturuyorlar. Bununla namaz klmak caiz midir? CEVAP Arap lkeleri ok scak yerlerdir. Beyaz renk gne n yanstr. Belki de onun iin balarna tlbent takyorlardr, stelik ince ve hafiftir. Bununla da namaz klmak caizdir.

Sert yatakta namaz


Sual: Somya veya sert yatak zerinde, namaz klmak caiz midir? CEVAP Evet, caizdir.

Pantolonla namaz
Sual: Kadn, pantolonla namaz klabilir mi? CEVAP rtnn dar olmas veya bol olsa da, herhangi bir avret yerine yapp, uzvun belli olmas, namaza zarar vermez, fakat byle bakalarna kar rtlm olmaz. (S. Ebediyye) Pantolon erkek kyafetidir. Kadn giyemezse de, herhangi bir sebeple giyilmise, pantolon stne bir etek giyerek klmak uygun olur.

Seccadeyi ak brakmak
Sual: Namazdan sonra seccadenin ak kalmas caiz midir, kapatmak veya kenarn kvrmak gerekir mi? CEVAP Ak kalmas caizdir, kapatmak veya kenarn kvrmak gerekmez. Tozlanmasn, kirlenmesin diye kaldrmak iyi olur.

Farz namaz sebepsiz iade etmek


Sual: Bir farz namaz sebepsiz iade etmekte mahzur var mdr? CEVAP Eda edilen bir namaz sebepsiz iade etmek, hadis-i erifle men olunmutur. ade etmek yerine, ilk kazaya kalm bir farz namaz kaza etmelidir. Yahut, farz namazda pheli bir durum varsa, (Vaktine yetiip de klamadm son namazna) diye niyet ederek klnabilir. Byle klnca, farz sahih olmadysa, bu namaz farzn yerine; sahih olmusa, kaza namaz yerine geer. Farz terk edilmise, iade etmek farz olur. Vacib terk edilerek mekruh ilenmise, o namaz iade etmek vacib olur. Snnet terk edilerek mekruh ilenmise, o namaz iade etmek snnet olur, vacib olmaz.

Kurulanmadan namaza durmak


Sual: Acele ile abdest alp, kurulanmadan namaza durmak caiz midir? CEVAP Kurulanmadan namaza durmak caizdir. afiide, kurulanmamak daha 181

www.dinimizislam.com iyidir.

Yaradan ve bandan kan kan


Sual: Namaz kldktan sonra yarasndan veya banndan kan ktn gren kimsenin, kld namaz iade etmesi gerekir mi? CEVAP Eer selam verince hemen bakp, damlam olduunu grrse, namazn iade eder. Selamdan birka dakika sonra bakp grrse, namazn abdestli klm saylr. Byle akan yaras olan kimsenin Maliki mezhebini taklit etmesi iyi olur. nk, Malikide yarasndan kan ksa da, abdesti bozulmu olmaz. Kan, namazda iken amarna bulasa da, Malikide necaset namaza mani olmaz.

Namazn ve orucunu bozan


Sual: Nafile namaz klarken veya nafile oru tutarken bir mazeretle veya mazeretsiz namazn veya orucunu bozan kimsenin, bunlar kaza etmesi gerekir mi? CEVAP Bozulan nafile namazlar tekrar klmak, bozulan nafile orular da tekrar tutmak vacibdir. nk, nafileye balannca, bunu tamamlamak vacib olur. (Uyun-l-besair)

Uykudan uyandrmak
Sual: Namaz kerahat vaktine veya kazaya kalacaksa, o kimseyi uykudan uyandrmamak gnah olur mu? CEVAP Fitneye sebep olacaksa, uyandrmamak gnah olmaz. Fitneye sebep olmayacaksa, uyandrmamak mekruh olur. Eer sz vermise, o zaman uyandrmamak haram olur.

Namaz klyor mu?


Sual: Bir kimsenin namaz klp klmadn takip etmek, aratrmak suizan olur mu? CEVAP Sebepsiz takip, suizan olur. nemli bir sebep iin olursa, mesela onunla evlenmek gerekiyorsa, o zaman caiz olur.

Namazda Resulullah'a uymak


Sual: Namaza dururken, (Peygamber efendimiz bu namaz kld iin ben de klyorum) diye dnmek uygun olur mu? CEVAP Evet, ok iyi olur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Bu farz Peygamber efendimiz kld, ben de klyorum) diye niyet edilirse, farz yapmak sevabndan baka, tbi olmak sevab da ayrca hsl olur. (3/87)

Hayrl ilere sadan balanr


182

www.dinimizislam.com Sual: Namaz klarken, yanma gel anlamnda, arkamzdan birisi srtmza dokunuyor. Onun yanna giderken nce sa adm m atmak gerekir? CEVAP Evet, hayrl ilere sadan balanr. Bunlar byk sevaplara kavuamazlar Sual: slam Ahlak kitabndaki hadis-i erifte buyuruluyor ki: 1. kat gkteki melekler yalanclarn, 2. kattakiler, kalbi namazda dnya iiyle megul olanlarn, 3. kattakiler, namazn beenenlerin, 4. kattakiler, kibredenlerin, 5. kattakiler, haset edenlerin, 6. kattakiler, merhametsizlerin, 7. kattaki melekler ise, tamahkrlarn namazn geirmeyip geri dndrrler. Peki, bu namazlar sahih olmuyor mu? CEVAP Sahih olur, yani namaz borcundan kurtulmu olurlar. Namazn geirmezler demek, o namaz iin vaat edilen byk sevablara kavuamazlar demektir.

Namaz klndn gizlemek


Sual: Namaz kldmz saklamamz caiz midir? CEVAP Evet, gerekiyorsa gizli klnr.

Uyanmak iin tedbir


Sual: Namaz vakti girdikten sonra, tedbir almadan uyuyup namaz karmak haram mdr? CEVAP Vakit girdikten sonra uyuyup namaz karmak, haram deilse de, tahrimen mekruhtur. Birisine tembih ederek veya alar saat kurarak uyanmay temin edince mekruh olmaz. Vakit girdikten sonra, klmadan uyumak zr olmaz. Bunun, vakit kmadan uyanmas iin tedbir almas farz, vakit girmeden uyuyann tedbir almas ise, mstehabdr. (S. Ebediyye)

Korku namaz
Sual: Korku namaz nasl klnr? CEVAP Bir tehlike annda veya dman saldrnca, cemaat iki gruba ayrlr, imamn arkasnda, farz namaz nbetlee klarlar. ki rektl bir namazn ilk rektn veya drt rektl bir namazn ilk iki rektn imamla birlikte klan birinci grup, ikinci secdeden veya ilk oturutan sonra cemaatten ayrlp grev bana gider, ikinci grup gelerek imamla birlikte kalan rektlar tamamlayp grevlerine dnerler. mam kendi bana selam verir. Daha sonra da birinci grup kraatsiz, 183

www.dinimizislam.com ikinci grup kraatli olarak nbetlee namazlarn tamamlar, bylece hem cemaatle namaz ifa edilmi, hem de grev aksatlmam olur. (F. Hindiyye)

Klnamayan snnetler
Sual: Kitaplarda, (Sabah camiye gelen biri, snneti kld takdirde, cemaati karacandan korksa, snneti terk edip imama uyar. Klmad snneti kaza etmesi de gerekmez) deniyor. Klnamayan bu snnet, leden nce kaza edilse, bir mahzuru olur mu? CEVAP Mahzuru olmaz, iyi olur. mam- Muhammede gre snnet, eyhayna greyse nafile sevab alr. Dier drt vaktin snnetleri de kaza edilirse, snnet deil, nafile klnm ve nafile sevab alnm olur.

Baheye izinli girmek


Sual: Birinin bahesinde izinsiz namaz klmak caiz midir? CEVAP Baheye zarar verilmezse caizdir. Bahenin etraf evriliyse izinli girmeli!

Cepteki resim
Sual: Bazlar parada resim olduu iin, paralar oraplarnn iine koyup yaln ayak klyorlar. Caiz mi? CEVAP Paradaki resim, cepte kapal olduu iin namaza zarar olmaz. Hanefide yaln ayakla namaz klmak mekruhtur.

ok nemli be art
Sual: Tergib-s-salat kitabndaki hadis-i erifte, (Cuma gn sabah namazndan nce, kere Estafirullah el-azm ellez l ilhe ill hvel hayyel kayyme ve etb ileyh okuyann, kendinin ve ana babasnn btn gnahlar affolur) buyuruluyor. Bu herkes iin geerli midir? CEVAP artsz bildirilen byle hususlar, mutlaka arta baldr. Bu artlar unlardr: 1- Mslman olmak. [Mslman olmayann hibir iyiliine sevab verilmez.] 2- Ehl-i snnet itikadnda olmak. [Bidat ehlinin de, hibir ibadetine sevab verilmez.] 3- Kul haklarn demek. [denmedike, kul haklar istifar sylemekle affolmaz.] 4- Kazaya kalm farzlar demek. [Namaz, oru gibi farz ibadetleri demedike, istifar sylemekle bunlar denmi olmaz.] 5- Haramlardan vazgemek. [Haramlardan el ekmedike, istifar sylemekle haramlar affolmaz. Haramlar braklnca, istifar sylemekle gnahlar affolur.] Demek ki, bu be art varsa istifar duas okumakla, hem kendisinin, 184

www.dinimizislam.com hem de ana babasnn btn gnahlar affolur. Bu artlar yoksa affolmaz.

Namazda abdesti bozulan


Sual: Namaz veya abdesti bozulann, namazdan karken, selam vermesi gerekir mi? CEVAP kisi farkldr. Namaz bozulan, zaten namazdan km olur, selam vermesi gerekmez. Abdesti bozulan ise, hemen bir omzuna selam verip, namazdan kar; nk abdesti bozulmu olup, namaz bozulmamtr. Hemen gidip abdestini tazeleyip, kald yerden namazna devam edebilir; ama batan klmas iyi olur.

Rabbena atina
Sual: Son oturuta salli bariklerden sonra okunan Rabbena atina yetini, Allahmme Rabbena tina diye okumak daha m iyi olur? CEVAP Allahmme diye balayarak okumak da caizdir; fakat Rabbena diye balamak daha iyidir.

Alndaki yara
Sual: Alnmda, sa kamn hizasnda yara var. Namaz klarken yarann stne secde edersem kanyor. Abdestimin bozulmamas iin sadece alnmn sol tarafn ve burnumu yere dedirmem caiz olur mu? CEVAP Caiz olursa da, yaray oksijenli suyla ykayp, merhem srp, bantlayarak normal secde etmek daha uygun olur.

Namazda aran
Sual: Bir kimse, drt rektlk bir namaz klarken, nc rektta m, beinci rektta m olduunda phe ederse nasl hareket eder? CEVAP nc rektta m, beinci rektta m olduunda phe ederse, hemen oturup Ettehyyaty okur. Sonra kalkar bir rekt daha klp tekrar oturup Ettehyyaty okur. Sonra ayaa kalkar; bir rekt daha klp oturur. Ettehyyatay okuduktan sonra secde-i sehv yapar. Bylece namaz tamamlanm olur. Eer kldktan sonra armsa, drdnc rektta oturduu iin o namaz sahih olur. Beinci rekta kalktnda armsa, yine drdnc rektta oturduu iin o namaz sahih olur. Byle durumlarda son rektta oturmaya dikkat etmelidir; nk son rektta oturulmazsa namaz sahih olmaz.

afak nedir?
Sual: S. Ebediyyedeki bir hadis-i erifte (Cebrail aleyhisselamla afak kararnca yatsy kldk) buyuruluyor. Yine S. Ebediyyede (Akam namaznn vakti, gne kaybolduktan sonra balayp, afak kararncaya kadar devam eder) deniyor. afak, sabah, tan vaktine denmiyor mu? 185

www.dinimizislam.com CEVAP Gne domaya yakn tan zamanna dendii gibi, gne batp ortalk kararmaya balanlan zamana da afak deniyor.

Namaz ilk vaktinde klmak


Sual: Cemaate gidemeyen kimselerin ve kadnlarn, namaz vakti girer girmez klmalar daha iyi deil midir? CEVAP Namaz vakti girer girmez klmak daha faziletlidir. Cemaatle klmak iin veya cemaati oaltmak niyetiyle geciktirilmesi uygun olur. Cemaatle klnmayan yerlerde ise, vakit girer girmez klmak evladr. Kadnlarn da vakit girer girmez hemen klmalar evladr. (Redd-l Muhtar)

Namaza drt eyle girilir


Sual: slam Ahlak kitabnda (Namaza drt eyle girilir: Farz, vacib, snnet ve mstehabla) deniyor. Bunlar nelerdir? CEVAP Hanefde, ellerini kulann hizasna kaldrmak ve avu iini kbleye evirmek snnettir. Erkeklerin baparman kulak yumuana dedirmesi ve kadnlarn, omuz hizasna kaldrmas mstehabdr. Tekbir getirmek farzdr. Tekbir getirirken Allah demek farz, ekber ile birlikte sylenince vacib de yerine gelmi oluyor. mam- azama gre, Allah demekle farz yerine gelmi olur. Fetva da byledir. Allah ekber ifadesinden baka eyle namaza balamak mekruhtur. (bni bidin) Yalnz Allah deyip de, ekber denmezse vacib terk edilmi olduundan tahrimen mekruh oluyor. Allah-l-kebr veya Allah kebr demekle de farz yerine gelir. Allah celle, Allah azam, Er- Rahman ekber, L ilahe illallah, Tebarekellah, Er-Rahman, el-Hlk, er-Rezzak derse farz yerine gelmi olur. (Halebi) Vacibin de yerine gelmesi iin, Allah ekber diyerek namaza balamak arttr. Dier mezhepte Allah ekber demek farzdr. (slam Ahlak)

Depremden kamak
Sual: Namaz klarken deprem olsa, hemen namaz bozup kamak m gerekir? CEVAP Muteber kitaplarda, (Kapal yerdeyken deprem olursa, oradan dar kamak mstehabdr) buyuruluyor. (Redd-l-muhtar, Bezzaziyye) Namaz, zaruretsiz bozmak haramdr. Ancak deprem sebebiyle evimize, kendimize veya oluk ocuumuza bir zarar gelecekse, o zarar nlemek iin namaz bozmak caiz olur. Ortada baka sebep yoksa bozmak caiz olmaz.

Namaz ilk vaktinde klmal


186

www.dinimizislam.com Sual: Namaz vakti iinde mesela vaktinin sonunda klmakta mahzur var mdr? CEVAP kindi, akam ve yats namazn geciktirip, mekruh vakte brakmak tahrimen mekruhtur, gnahtr. Sabah ve le namazn ise vaktin sonunda klmak gnah deildir, ama efdali her namaz vakit girer girmez klmaktr. Bir hadis-i erif meali: (lk vaktinde klnan namazda Allahn rzas vardr, vaktin sonunda klnanda da Allah'n aff vardr.) [Tirmiz] (Namaz vakit girer girmez klmak Allahn rzasna, ortasnda klmak Allahn rahmetine, sonunda klmak ise Allahn affna vesiledir.) [Dre Kutn] Namaz mekruh olarak son vaktinde de klan, yine affa urayabiliyor. Hi klmayan iin yle bir af mjdesi yoktur. Namaz kesinlikle aksatmamal, namaza mani olan ilerde hayr olmadn bilmeli.

Son teehhtte
Sual: Bir hadiste, (Allah tel buyurdu ki: Abdesti bozulunca abdest almayan bana cefa etmi olur. Abdest alp da, iki rekt namaz klmayan da bana cefa etmi olur. ki rekt namaz klp da, dua edip benden bir ihtiyacn istemezse yine bana cefa etmi olur. ki rekt namaz kldktan sonra dua edenin duasn kabul etmezsem ben de ona cefa etmi olurum. Hlbuki ben cefa etmem) buyuruluyor. Bu mjdeye kavumak iin her namazda, son teehhtte Rabbenadan sonra u dualarn hepsini okumakta mahzur var mdr? 1- Rabbicalni, 2- Rabbenafirli, 3- Allahmme inni eselke, 4- Allahmme inneke, 5- Allahmme mafiretke, 6Allahmme ya mukallibel kulb 7- Allahmme inni euzbike Bu dualarn manalar nedir? CEVAP Namazda okunan Kur'an- kerim daha sevab olduu gibi, namazda yaplan dua da daha sevabdr. Dediiniz dualar son teehhtte, Rabbenadan sonra okumakta mahzur yoktur, iyi olur. Dualarn manalar yledir: 1- Rabbicaln mukmessalat ve min zrriyyet rabben ve tekabbel di = Ey Rabbim! Beni ve soyumdan gelecekleri namaz devaml klanlardan eyle, ey Rabbimiz! Duam kabul et! 2- Rabbenafirl veli vlideyye ve lil-mminine yevme yekml hisab = Ey Rabbimiz, kyamette hesaba ekileceimiz gn beni, ana babam ve mminleri affet! 3- Allahmme inn eselkes-shhate vel-fiyete vel-emnete ve hsnelhulk verrde bilkaderi birahmetike y Erhamerrhimn = Y Rabbi, bana shhat, fiyet [dinimi ve itikadm bid'atlerden, amelimi ve ibadetimi fetlerden, nefsimi ehvetlerden, kalbimi heva ve vesveseden koru] ve gzel ahlak ver, emanete riayet etmeyi, hyanet etmemeyi ve kaderine rza gstermemi nasip 187

www.dinimizislam.com eyle! Ey merhamet sahiplerinin en merhametlisi! Merhametin hakk iin, duam kabul eyle! 4- Allahmme inneke afvvn kermn tuhbbl afve faf ann = Ya Rabbi sen elbette affedicisin, kerimsin, affetmeyi de seversin, ihsannla beni de affet! 5- Allahmme mafiretke evsau min znbi ve rahmetke erca ind min amel = Y Rabbi, senin mafiretin, benim gnahlarmdan ok geni, ok fazladr. Sonsuz rahmetinin yannda benim amelim hitir. Ben bu amelime deil, rahmetine gveniyorum. Rahmetinle gnahlarm affet! 6- Allahmme y mukallibel kulb, sebbit kalb, al dnik = Ey byk Allahm, kalbleri iyiden ktye, ktden iyiye eviren, ancak Sensin. Kalbimi, dininde sbit kl, dininden dndrme, Mslmanlktan ayrma! 7- Allahmme inn ez bike min hemezt-i-eyatn = Y Rabbi, [insan ve cin] eytanlarnn vesvesesinden, errinden ve satamalarndan sana snyorum, beni onlardan koru!

msak vaktinden sonra


Sual: Sabah namaznn snnetinden nce, kr namaz, tehyyet-l mescit gibi herhangi bir nafile namaz klnr m? CEVAP msak vaktinden sonra, sabah namaznn snneti hari, hibir nafile namaz klnmaz. Sabahn farzndan sonra ise, sabahn snneti de klnmaz. (Drer) Sabahleyin, tan yeri aardktan, gne douncaya kadar, sabah namaznn snnetinden baka nafile klnmaz. (S. Ebediyye)

Namazdan sonra dua ve tesbih


Sual: Namaz bittikten sonra neler yaplr? CEVAP Yalnz klm olan veya imamla klan kimse, selamn akabinde, (Allahmme entesselam ve minkes-selam tebarekte ya zel-celali velikram) der. Bundan sonra, 3 kere (Estafirullahelazim ellezi la ilahe illa hv elhayyelkayyume ve etb ileyh) der. Buna istifar duas denir. Sonra yet-el-krsi okunur, 33 kere (Sbhanallah), 33 kere (Elhamdlillah) ve 33 kere (Allah ekber) denir. Bir kere (La ilahe illallah vahdeh la erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd ve hve ala klli eyin kadir) denir. Bunlarn arasna baka dualar kartrmak bidat olur. Sonra eller kaldrlp dua edilir. Duadan sonra min denir ve eller yze srlr. Hadis-i erifte, (Be vakit farz namazdan sonra yaplan dua kabul olur) buyuruldu. Ama dua, uyank kalb ile ve sessiz yaplmal. Duay yalnz namazlardan sonra veya belli zamanlarda yapmak ve belli eyleri ezberleyip, iir okur gibi uursuzca dua etmek mekruhtur. 188

www.dinimizislam.com Sual: Duadan sonra okunacak sure ve zikirler nelerdir? CEVAP 11 kere hlas- erif, bir kere Kuleuzler okunur ve 67 Estafirullah denerek yetmie tamamlanr. On kere (Sbhanallah ve bi-hamdihi sbhanallahilazim) denir. Sbhane Rabbike yeti okunur. Sual: Hacda grdk. Bazlar tesbih ekmeden, dua etmeden kalkyorlar. Namazdan sonra toplu olarak tesbih ekmek, imamn duasna min demek bidat diyorlar. Bunlar bidat midir? CEVAP Cemaatin imam ile birlikte, sessizce dua etmeleri efdaldir. Ayr ayr dua yapmalar ve dua etmeden kalkp gitmeleri de caizdir. Ama bunu det haline getirmemelidir. Hem imamn duasna min demeli, hem de kendimiz dua etmeliyiz. Bidat olan sadece mezzinin komut etmesidir. Tesbih ekmek, dua etmek bidat deildir. Din kitaplarnda ifadeler yledir: Farz veya son snneti klnca, imamn saa, sola veya cemaate dnmesi mstehaptr. lerini grmesi iin, hemen gitmesi de caizdir. Hadis-i erifte, (Her namazdan sonra, kere, Estafirullahelazm ellez l ilhe ill huv el-hayyel-kayyume ve etub ileyh okuyann, btn gnahlar afv olur) buyuruldu. stifrdan sonra, yet-el-krs ve 33 kere (Sbhnallah), 33 kere (Elhamdlillah) ve 33 kere (Allah ekber) ve bir (kelime-i tehlil) yani (La ilahe illallah vahdeh la erike leh...) okumalar ve ellerini gs hizasna kaldrarak, dua etmeleri de mstehaptr. (Merkl-felh, Tahtavi) mam ve cemaat ile beraber kollarn, az ileriye uzatp ve gs hizasna kaldrp, avular tam ak olarak semaya evirip dua et ve min de. (Ey Oul lmihali) min ile ilgili drt hadis-i erif meali yledir: (Bir cemaat topluca dua eder, bir ksm da min derse, Allah tel o duay kabul eder.) [Hakim] (Dua edenle min diyen sevapta ortaktr.) [Deylemi] (mam duada, cemaati hari tutmasn. Hari tutarsa onlara hyanet etmi olur.) [Beyheki] (mam min dedii zaman siz de min deyin. nk birinin min demesi meleklerin min demesine tesadf ederse onun gemi gnahlar mafiret olunur.) [Buhari] Cemaatin imam ile tesbih ekmesi ve dua etmesi bidat deil, mstehaptr. (Nimet-i slam) Sual: Namazdan sonra okunmas gereken dualar nelerdir? CEVAP Namazlardan sonra, okunmas gereken belli dua yoktur. Herkes ihtiyacna gre dua eder. Hep ayn duay okumak da uygun deildir. Ne istediini uurlu olarak bilmek gerekir. Ne istediinin farknda olmadan dua etmek uygun 189

www.dinimizislam.com olmaz. Belli eyleri ezberleyip, iir okur gibi dua etmek mekruhtur. Dua, uyank kalb ile ve sessiz yaplmal, duay yalnz namazlardan sonra ve belli zamanlarda yapmak da mekruhtur. Her frsatta dua etmelidir! Mesela yle dua edilebilir: Elhamdlillahi Rabbillemin essalat vesselam al resulina Muhammedin ve al alihi ve sahbihi ecmain. Ya Rabbi, kldmz namazlar kabul eyle! Ahir ve akbetimizi hayreyle! Son nefesimizde kelime-i tevhid sylememizi nasip eyle! lmlerimizi af ve mafiret eyle! Allahmmafir verham ve ente hayrrrahimin. Teveffeni mslimen ve el hkni bissalihin. Allahmmafir li veli valideyye ve lilmminine vel mminat yevme yekuml hisab. Ya Rabbi, bizi eytan ve dman errinden ve nefs-i emmaremizin errinden muhafaza eyle! Evimize iyilikler, hayrl ve bereketli rzklar ihsan eyle! Ehl-i slama selamet ihsan eyle! Din dmanlarn kahr ve perian eyle! Kfirlerle cihad etmekte olan mslmanlara imdad- ilahiyyen ile imdat eyle! Allahmme inneke afvvn kermn thbbl afve fa'f ann. Ya Rabbi, hastalarmza ifa, dertlilerimize deva ihsan eyle! Allahmme inni eselkesshhate velafiyete vel-emanete ve hsnelhulki verridae bilkaderi bi rahmetike ya erhamerrahimin. Riyadan, nifaktan, ikaktan, her trl hastalktan, kazadan, beldan, tembellikten, acizlikten, zelil olmaktan, zulm grmekten, azdran zenginlik ve azdran fakirlikten, eytan ve nefsin errinden, dman galebesinden, kt huydan, bidat ilemekten, dalalete dmekten, ihlassz amelden, her eit gnahtan, kfre girmekten, erzeli mrden, lrken gelecek fitnelerden, dinimize, dnyamza zarar verecek eylerden bizleri koru! Hakiki iman, gzel bir ahlak, kredici bir kalb, zikredici bir dil, kaza ve kadere rza gsteren hayrl bir mr, az yemek, az uyumak, az konumak, az glmek ve ok hizmet etmeyi, kabir azabndan ve ahiret dehetinden kurtulmay, mr boyu rzana uygun i yapmay, ehit olarak lmeyi ve son nefeste ehl-i snnet itikadna uygun bir iman ve tevbe nasip eyle. Ya Rabbi, kendi sevgini, sevdiklerinin sevgisini, sevgine kavuturacak amellerin sevgisini nasip eyle! lmimizi, ihlasmz, kabiliyetimizi artr, muratlardan, muhlaslardan olmamz nasip eyle, cmert ve sr sahibi kullarndan eyle. Ana babamza ve evlatlarmza ve akraba ve ahbabmza ve btn din kardelerimize hayrl mrler ve gzel huy, akl- selim ve shhat ve afiyet rd hidayet ve istikamet ihsan eyle ya Rabbi! Amin. Velhamd lillahi Rabbilalemin. Allahmme salli ala..., Allahmme barik ala..., Allahmme Rabbena atina... Velhamd lillahi Rabbilalemin. Estafirullah, estafirullah, estafirullah estafirullahelazim elkerim ellezi la ilahe illa h, elhayyel-kayyume ve etub ileyh. 190

www.dinimizislam.com Duada geen kelimelerin aklamas: Riya: ki yzllk, Allahtan bakas iin ibadet etme. Nifak: Mnafklk. ikak: Uyumazlk. Nefs-i emmare: Ktlk yapmak isteyen nefs. Rd hidayet: Doru yolu arayp bulma. stikamet: Doru yol. Kelime-i tevhid: La ilahe illallah Muhammedn Resulullah sz. Erzeli mr: Bakalarna muhta olunan skntl ihtiyarlk dnemi. Murat: Seilmi kimse. Muhlas: Devaml ihlas sahibi. sr: Cmertlik, kendine ihtiyac olmayan eyleri vermek, sr ise, kendine gereken eyleri vermektir. Yani bakalarn kendine tercih etmektir. Sual: Dua ederken ge bakmakta mahzur var m? CEVAP Dua ederken ba yukar kaldrmak doru deildir. Allah tel mekandan mnezzehtir. Baz bidat ehli gibi, h, Allah tely gkte sanmak ok tehlikelidir. Buharinin rivayet ettii bir hadis-i erifte, namaz klarken de ge bakmak iddetle men edilmitir. (El-Envar) Sual: Namaz klarken, yataa girince, dua veya kelime-i tevhid okurken, azmz kapal olarak kalbden sessiz okumak uygun mu? CEVAP Kraat, az ile okumak demektir. Kendi kulaklar iitecek kadar sesli okumaya, hafif okumak denir. Yannda olan kimselerin de iitecekleri kadar sesli okumaya, yksek sesle okumak denir. Hafif sesle okuyan bir iki kiinin iitmesi mekruh olmaz. Sesli okumak, ok kiinin iitmesi demektir. (Bezzziyye) Kendi iitecei kadar sesle okumadan klnan namaz sahih olmaz. Dua ederken de, kendi iitecei sesle okumas, sylemesi gerekir. Kelime-i tehlili de, ibadet sevab hasl olmas iin, dil ile, kendi iitecek kadar sesli sylemek gerekir. Hatm-i tehlil okuyanlarn da, en az kendi iitecekleri kadar sesli okumalar gerekir. Kelime-i tehlil, ibadet olarak deil de, kalbi temizlemek iin okunurken, dil oynatlmaz. (Redd-l-muhtar) Sual: Hadis-i erifte, (Sabah-akam, Har suresinin son yetini okuyan ehid olarak lr) buyurulduu iin, sabah-akam Har suresinin sonunu okuyorum. Camide kldm zaman imam okuyor, biz dinliyoruz. Ben okumasam, yine ayn sevaba kavuur, ehid olarak lr mym? CEVAP Kuran- kerimi okumak snnet, dinlemek farzdr. Dinleyen, okuyandan daha fazla sevap ald iin, ayrca okumas gerekmez. Her gece Amenerresuly okuyan da, imamdan dinlemise, onun da okumas gerekmez. (ira) 191

www.dinimizislam.com Sual: Hadis-i erifte, sabah ve akam namazlarndan sonra, Har suresinin [hvallahlleziden itibaren] son yetinin okunmas bildiriliyor. Halbuki ok yerde Lev enzelnadan okunuyor. Yine hadiste, namazlardan sonra, 10 ihlas okunmas bildirilirken, siz 11 ihlas okunacan bildirdiniz. Niin byle yaplyor? CEVAP Bir hususta birka rivayet varsa, en faziletli olann semek iyi olur. Har suresinin sonunu Lev enzelnadan okumak daha iyi olur. Namazdan sonra 10 veya 11 hlas okunmas bildirilmitir. 11 defa okumak daha iyidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Sabah namazndan sonra 11 defa ihlas okuyan mslmana, Cennette bir bur verilir.) [Hariti] (Bu hadis-i erif, Ramuzun 382. sayfasnda vardr.) Sual: Bir hadis-i erifte, sabah namazn klp, iki dizinin stnde otururken, bada kurmadan ve konumadan on defa, "La ilahe illallah vahdeh la-erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd yuhyi ve ymit ve hve ala klli eyin kadir" okuyann, o gn her trl ktlkten ve eytann errinden korunaca ve birok sevaplara kavuaca bildiriliyor. Ayanda ars olan bada kurup okusa, camiden karken yolda okusa veya sandalyeye oturup okusa, ayn sevaplara kavuur mu? CEVAP Bir iin, ruhsat ve azimet taraf olur. Hadis-i erifte bildirilen ekil en uygun olandr. Kur'an- kerim de, iki diz stne oturup, kbleye dnerek edeple okunur. Fakat ihtiya olunca, sandalyeye de oturup okunabilir. Yolda giderken ezbere okunabilir. Dualar da byledir. Bir ihtiya yokken diz st oturup okumaldr. Ayaklar aryann veya uyuann bada kurup okumasnda mahzur yoktur. Yolda da, sandalye zerinde de okumak caizdir. Efdal olan bildirildii ekilde edebe uygun okumaktr. Sual: Namazdan sonra istifar nasl okunur? CEVAP Namazlardan sonra kere Estafirullah denir. Fakat ve etub ileyhe kadar okumak daha iyidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Her namazdan sonra, 3 defa "Estafirullahelazim ellezi la ilahe illa hv el-hayyel-kayyume ve etb ileyh" okuyann, btn gnahlar affolur.) [Merakl-felah] Bu istifar mezzinin yksek sesle okumasnn bidat olduu El-bda kitab s.59 da yazldr. Sual: Namazlardan sonra Kur'an- kerim okunduktan sonra, Fatiha demek gerekir mi? CEVAP 192

www.dinimizislam.com Namazlardan sonra Kur'an- kerim okumak da, okumamak da caizdir. Yani okunsa da olur, okunmasa da olur. Ancak Kur'an- kerim okumak ok sevap olduu iin vakit msait ise, Kur'an- kerim okumak elbette ok iyidir. Kur'an- kerim okuyup Sbhane rabbike yetinden sonra Fatiha okumasna sebep olunur. Fatiha okumak ise ok sevaptr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kur'an- kerimde hayr en ok olan sure Fatihadr.) [. Ahmed] (Kur'an- kerimin en faziletli suresi Fatihadr.) [Hakim] (Fatiha suresi, btn dertlere devadr.) [Beyheki] (Fatiha suresi zehire ifadr.) [Ebueyh] Bir sahabi, Fatiha suresini okuduunu syleyince Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Yemin ederim ki, Allah, ne Tevratta, ne ncilde, ne de Zeburda, o surenin benzerini indirmemitir. O, namazlarda tekrar edilen yedi yet olup, bana verilen Kur'an- azimdendir.) [Tirmizi] Peygamber efendimiz, Cebrail aleyhisselamla otururken bir melek gelip dedi ki: (Senden nce hi bir Peygambere verilmeyen, sadece sana verilen iki nur ile seni mjdeliyorum. Bunlar Fatiha suresi ile Bekara suresinin son yetleridir. Bu iki sureden okuyacan her harften dolay, istediin mutlaka verilecektir.) [Mslim] (Fatiha suresi Allah telnn gadabn nler.) [ira] Bir kabile reisini ylan soktu. Eshab- kiramdan biri Fatiha suresini okuyunca, Allahn izni ile hasta ifaya kavutu. Kabile reisi, bir sr koyun hediye etti. Sahabi, caiz olup olmadn bilmedii iin Peygamber efendimize sordu. Resulullah, (Ne okudun) buyurdu. O da, Fatiha suresini okuduunu bildirince, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Fatihann ifa olduunu nereden bildin? O koyunlar al, yanndakilere pay et!) [B.Arifin] Berikada buyuruluyor ki: (Dua okumas bildirilen yerlerde, Fatiha okumak daha iyidir. Namazlardan sonra dua edilmesi hadis-i erifle bildirilmitir. Fatiha suresi, dualarn en iyisini bildirmek iin nazil oldu. mam, Fatiha dedii zaman, herkesin sessizce okumalar iyi olur. nk dualarn sonunda hamd etmek mstehaptr. Hamd etmenin en iyisi de Fatiha okumaktr.) [S.137] Namazlardan sonra, Kur'an- kerim okumak, Kur'an- kerim okunduktan sonra Fatiha okumak caizdir. Okunmazsa gnah olmaz. Fakat okunursa sevap olur. Sual: Baz kimseler, Kuran- kerim okunduktan sonra Fatiha demenin ve okumann bidat ve haram olduunu syleyerek fitne karyor, blclk yapyorlar. Bu konuda din kitaplar ne diyor? CEVAP Muhammed Masum Faruki hazretleri birinci cilt, 197. Mektubunda, 193

www.dinimizislam.com (Byklerimiz, be vakit namazdan sonra, elleri kaldrarak, Fatiha okumad. Namazdan sonra, hacetlere kavumak iin Fatiha okumak bidattir) buyuruyor. Burada, bir hacete kavumak iin namazlardan sonra elleri kaldrarak Fatiha okumann caiz olmad bildirilmektedir. Normal olarak Fatiha okumann ise mahzuru yoktur. Bu konuda Faideli Bilgiler kitabnn, (Doruya inan, blcye aldanma) ksmnda deniyor ki: (Namazlardan ve dualardan sonra Fatiha suresini okumak bidat midir, deil midir? Bunun cevabn Hdimi, Berika kitabnn 137. sayfasnda uzun yazyor. Ksaca bildirelim: limlerin ouna gre, dua okumas bildirilen yerlerde, Fatiha okumak daha iyidir. Namazlardan sonra dua edilmesi de, hadis-i eriflerde bildirilmitir. Bidat, slamiyetin sahibinin izni olmadan yaplan ibadetlerdir. Fatiha suresi dualarn en iyisini bildirmek iin nazil oldu. Bunun namazlardan ve dualardan sonra okunmasna bidat diyen olmamtr. Herkesin birlikte yksek sesle okumalar yasaktr. mam, fatiha dedii zaman, herkesin sessizce okumalar iyi olur. nk, dualarn sonunda hamd etmek mstehaptr. Hamd etmenin en iyisi de, Fatiha okumaktr. Farzla snnet arasnda okumak ve isteklerine [hacetlerine] kavumak iin okumak mekruhtur.) Burada da Fatiha okumann iyi olduu bildiriliyor. Ancak yukarda olduu gibi hacetlere kavumak iin okumann mekruh olduu bildiriliyor. Koro halinde yksek sesle farzla snnet arasnda okumann doru olmad bildirilmektedir. Tam lmihalde diyor ki: (Cil-l-kulubda diyor ki: Kabristana gelen bir kimse, ayakta, (Esselam aleykm, y Ehle dr-il kavm-ilm'minin! nna naallah an karibin bikm lhikun) der. Sonra, Besmele ile onbir hlas ve bir Fatiha okur. Kabrin yanna gelince, lnn sa [kabrin kble] ve ayak tarafndan yaklar. Selam verir. Ayakta veya melip veya oturup, Bekara suresinin ban ve sonunu, Yasin-i erifi, Tebareke, Teksr, hlas- erif ve Fatiha surelerini okuyup, lye hediye eder.) Grld gibi burada da en sonda Fatiha okunmaktadr. Ey Oul lmihalinde diyor ki: (Namazdan sonra, imam ve cemaat ile beraber kollarn, bir miktar ileriye uzatp ve gs hizasna kaldrp, avular tam ak olarak semaya evirip dua et ve min de. Dua bitince ellerini yzne srp, Velhamd lillhi rabbil lemin de ve salevat ile Fatiha-i erife oku.) Burada da namaz sonunda Fatiha okunaca aka bildirilmektedir. Sual: Namazdan sonra edilecek dualardan birkan yazar msnz? CEVAP Namazdan sonra edilecek dua oktur. Bir tanesini bildirelim. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Ya Muaz vallahi seni seviyorum, her namazdan sonra, u duay 194

www.dinimizislam.com brakmadan oku: Allahmme enni al zikrike ve krike ve hsni ibadetike.) [Nesai] (Ya Rabbi, seni zikretmeyi, sana kredip gzel ibadet etmeyi bana nasip eyle) mealindedir. Taberanide bildirilen, (Gnde 25 kere, erkek ve kadn mminlere dua eden, kendisi iin dnyaya rzk ihsan edilen ve duas kabul olanlardan olur) hadis-i erifindeki mjdeye kavuabilmek iin aada bildirilen duay okumaldr: (Gnde 25 defa (Allahmmafir li ve li-valideyye ve li-staziyye ve lil mminine vel mminat vel mslimine vel mslimat el ahya-i minhm vel emvat bi-rahmetike ya erhamerrahimin) okuyan, abidlerden olur. Allah tel, bu kimsenin kalbinden kin ve hasedi karr. Ona, btn mminler adedince, sevap yazlr. Kyamette, btn mminler: Ya Rabbi, bu kulun bizim iin, istifar okurdu. Sen de onu af eyle derler..) [Miftah-n-necat] inde bulunduumuz hle de kretmek gerekir. Mesela yle demelidir: El-hamdlillahi al klli hl sivel kfri ved-dall = kfr ve dalalet hari her halimize hamd olsun. yle bir ifade de var: (El-hamdlillahi al klli hl ve E'uz billhi min hl-i ehlinnr) = Her hlkrda Allah telya hamd olsun. Cehennem ehlinin halinden Allah telya snrm.] Sual: Dua ederken eller yze kar eik mi tutulur? CEVAP Dua ederken, avular, yze kar deil, semaya kar ak ve gs hizasnda olmaldr. Eller bitiik deil, aralkl olmaldr. (Fetva-i Hindiyye, Drr-l muhtar) Kadn, dua ederken ellerini ileri uzatmaz, yzne kar eik tutar. imdi birok erkek, byle kadnlar gibi dua ediyor. Sual: Namazdan sonra dua ne zaman yaplr? CEVAP Dua, tesbihler ekildikten sonra yaplr. Sual: Bir dua ezberleyip her namazdan sonra okuyorum. Bir mahzuru var mdr? CEVAP Ayn duay okurken uurunda olmak gerekir. Yani iir gibi okumamaldr. Ne istediinin farknda olmaldr. Ayn duay okumak caizdir, fakat iin uurunda olmalsnz. Dilinizle okuyup aklnz baka yerde olmamaldr. Hem insann her zaman istei, sknts ayn olmaz ki. Duay Trke yapmann mahzuru olmaz. Sual: Allahmme entesselam... sadece farzlardan sonra m okunur? Bir de her namazdan sonra istifar okunur mu? CEVAP Farz, vacip, snnet ve nafileden yani her namazdan sonra, selam mteakip "Allahmme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zelcelali 195

www.dinimizislam.com vel ikram" denir. Son snnet klndktan veya en son namaz klndktan sonra, kere (Estafirullahelazim ellezi la ilahe illa hvel hayyel kayyume ve etub ileyh) denir. Ondan sonra yet-el krsi okunup tesbihler ekilir ve dua edilir. Dua ederken, "Ya Allah ya Allah ya hayy ya kayyum ya zelcelali vel ikram, eselke en tuhyiye kalbi bi nuri marifetike ebeden ya Allah ya Allah" okumak ok iyi olur.

Tesbih ekmek snnettir


Sual: Namazdan sonra, Sbhanallah, Elhamdlillah, Allah ekber diye tesbih ekmek bidat midir? CEVAP cma ile de sabit olmu mekked bir snnettir. Tesbihleri parmakla saymak ve tesbih kullanmak caizdir. Resulullah efendimiz, bir kadnn tesbihleri, ekirdeklerle saydn grm, fakat yasaklamamtr. Bu da, tesbihleri, tala, ekirdekle ve tesbihle ekmenin caiz olduunu gstermektedir. (Redd-l-muhtar) Kuran- kerimde, Bkyat-s-sliht [srekli kalan iyi iler] gemektedir. Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Bkyat-s-sliht, ok syleyin. Bunlar; tesbih, tehlil, tahmid, tekbir ve temciddir.) [Taberani] [Tesbih Sbhanallah, Tehlil L ilhe illallah, Tahmid Elhamdlillah, Tekbir Allah ekber, Temcid, L havle vel kuvvete ill billah demektir.] Btn gnahlar affolur Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Her namazdan sonra 33 Sbhanallah, 33 Elhamdlillah, 33 Allah ekber sonra, L ilhe illallah vahdeh l erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd ve hve al klli eyin kadir diyenin deniz kp kadar gnah olsa da affedilir.) [Mslim] (Parmak ular ile sayarak tesbihe ve tehlile devam edin. Kyamette her zadan sual edilir ve parmaklar iin tesbihte kulland derler. Gafil olan rahmetten uzak kalr.) [Hakim] (Tekbiri, tahmidi, tesbihi ve tehlili sebebiyle Mslman olarak yalanandan iyisi yoktur.) [. Ahmed] Fakirler, (Ya Resulallah; zenginler derece ve nimet bakmndan bizi getiler. Biz namaz klyoruz, onlar da klyorlar; biz oru tutuyoruz, onlar da tutuyorlar; fakat onlar, zekt, sadaka veriyor, kle azat ediyor, biz edemiyoruz) dedikleri zaman, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Sizden stn olanlara yetiebileceiniz, sizden aa olanlar geebileceiniz ve sizin yaptnz gibi yapanlar hari, sizden baka kimsenin stn olamayaca bir ey reteyim. Her namazn sonunda 33 196

www.dinimizislam.com defa Sbhanallah, 33 defa Elhamdlillah, 33 defa Allah ekber, bir kere de L ilhe illallah vahdeh l erike leh lehl mlk ve lehl hamd ve hve al klli eyin kadir syleyin!) Fakirler, (Zenginler de bizim gibi tesbih ekip, yine bizi geiyorlar) dediklerinde, Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Bu, Allah telnn fazldr, diledii kimselere verir.) [Ebu Davud] mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: Namaz klan, Rabbine yalvarmakta ve Onun bykln ve Ondan baka her eyin hi olduunu grmektedir. Namazdaki kusurlar, ekilen Tesbih ile rtlr, layk ve tam ibadet yaplamad bildirilir. Tahmid ile, namaz klmakla ereflenmenin, Onun yardm ile olduu bilinerek, bu byk nimete hamd edilir. Tekbir ile de, Ondan baka ibadete layk kimse olmad bildirilir. (m. 304) Gnah ileyen bir kimse, bu emirlerin ve yasaklarn sahibinin azametini ve kibriyasn dnm olsayd, Onun emirlerine kar gelemezdi. Gnahlar yapmas, Onun emirlerine ve yasaklarna kymet vermediini gstermektedir. Byle eyden, Allah telya snrz. Tenzih kelimesini, [yani yukarda yazl olan tesbihi] ok okumakla, bu kusur affolunur. stifar etmek, gnahlarn rtlmesini istemektir. Tenzih kelimesini okumak ise, gnahlarn yok olmasn istemektir. O nerede, bu nerede? Sbhanallah alacak bir kelimedir. Sylemesi ok ksadr. Manalar ve faydalar ise pek oktur. Tahmid [elhamdlillah] kelimesini ok okumakla, Allah telya kr edilmi olur. Onun verdii nimetlerin kr yaplm olur. Tekbir [Allah ekber] kelimesi, Allah telnn, kullarn yapt krlerden ok yksek olduunu, Ona yakan kr yaplamayacan gstermektedir. nk, Ona yaplan istifarlar, af dilemekler iin de, ok istifar etmek gerekir. Hak telya yakan hamd, ancak Onun tarafndan yaplabilir. Bunun iindir ki kendisi, Saffat suresinin sonunda, (Sbhane Rabbike...) buyurmutur. Kendini hesaba ekmek isteyen, bu yet-i kerimeyi ok okumaldr! Bylece istifar ve kr etmi olur. stifar ve kredemediini de ve kusurlarn da bildirmi olur. (Mektubat- Rabbani c.1, m.309) Sual: Namazdan sonraki tesbihleri 33ten fazla eksek zarar olur mu? CEVAP Namazdan sonraki tesbihleri okurken 33e dikkat etmek gerekir. Dinin emirlerinde, eitli hikmetler vardr. Bu adetler, ilacn miktar gibidir. Ziyade veya noksan olursa, istenilen fayda hasl olmaz. Hazine 33tedir. Bir metre ileri, bir metre geri gidilirse, hazine bulunamaz. Tesbihleri 33 yerine, ok sevap olsun diye 40 defa veya daha fazla ekmek bidat olur. Hi tesbih ekilmeden gidilse gnah olmaz. Fakat snnet sevabndan mahrum kalnm olunur. Sual: Namaz kldktan sonra da istifar ediyoruz. Her iyilik ve ibadetten 197

www.dinimizislam.com sonra da niin su ilemi gibi korkup istifar ediyoruz? CEVAP nsan btn taatlarn, ibadetlerini kusurlu bilmeli, hakkyla yapamadn dnmelidir! Ebu Muhammed bin Menazil hazretleri buyurdu ki: (Allah tel, Al-i mran suresinin 17. yetinde, sabredenleri, sadklar, namaz klanlar, zekt verenleri ve seher vakitlerinde istifar edenleri meth buyurdu. Hepsinden sonra, istifar edenleri bildirmesi, insann her ibadetini kusurlu grp, daima istifar etmesi iindir.) Cafer bin Sinan hazretleri de buyurdu ki: "badet yapanlarn kendilerini beenmeleri, fsklarn gnahlarndan daha kt ve daha zararldr." Bir iyilik ve ibadet edince de drt yerde korkmak gerekir: Birinci korku: nsan bir iyilik ileyince veya bir ibadet edince, o iyilik ve ibadetin kabul edilip edilmediinden endie edip korkmaldr! nk Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah tel ancak mttekilerin [takva ehlinin] amelini kabul eder.) [Maide 27] kincisi riyadr. hlassz amellerin kymeti yoktur. yilii srf Allah rzas iin mi yaptm, yoksa baka bir menfaat dndm m diye korkmak gerekir. Ancak ihlasla yaplan ibadetin kabul edilecei yine Kur'an- kerimde bildiriliyor. (Beyyine 5) ncs, yaplan iyilikleri, ibadetleri zarara uratmadan yerine teslim edebilme korkusudur. Ktlkler, gnahlar, iyilie zarar verir. u halde, iyilii, ibadeti zarara uratmadan yerine gtrmeye almaldr! Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Bir iyilik getirene on kat verilir.) [Enam 160] Drdncs, yaplan iyilikle rezil olma korkusudur. Bakalarnca iyilik sanlan eyler, belki de art niyetle yaplm birer ktlk olabilir. Yaplan iyiliklerin, zararlardan korunarak baarya ulap ulamayacandan da korkmaldr! Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Baarmam ancak Allahn yardm iledir.) [Hud 88] Allah telnn yardmna kavumak iin de, Onun emirlerine uyup, yasak ettiklerinden kamak gerekir. Ktlk veya herhangi bir gnah iledikten sonra piman olmak ve iyilik ve ibadet etmeye devam etmek gerekir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bir gnah ileyince hemen arkasndan bir iyilik yap, bir sevap ile ki onu mahvetsin!) [Beyheki] (Nerede, ne halde bulunursan bulun, Allahtan kork ve ktln akabinde bir iyilik yap ki onu yok etsin!) [Tirmizi] Kur'an- kerimde de mealen buyuruluyor ki: (Elbette hasenat, seyyiat yok eder.) [Hud 114] 198

www.dinimizislam.com [Hasenat, her eit iyilik, seyyiat, her eit ktlk] Sual: Namaz kldktan sonra, tesbih ekmeden kp gitmek gnah mdr? CEVAP Namaz kldktan sonra tesbih ekmek art deildir, ii olan iine gidebilir. Tesbihi yolda da ekebilir. Fakat mhim ve acil ii olmayan mutlaka tesbih ekmelidir. nk namazlardan sonra tesbih ekmenin fazileti oktur. mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Namaz klan kii, Rabbi ile konumakta, Ona yalvarmakta ve Onun bykln ve Ondan baka her eyin hi olduunu grmektedir. Peygamber efendimiz, (Farz namazdan sonra 33 tesbih, 33 tahmid, 33 tekbir ve bir de tehlil) emretmitir. Bunun sebebi, namazdaki kusurlar Tesbih ile rtlr. Layk olan, tam ibadet yaplamad bildirilir. Tahmid ile, namaz klmakla ereflenmenin Onun yardm ve eritirmesi ile olduu bilinerek, bu byk nimete hamd edilir. Tekbir ederek de, Ondan baka ibadete layk kimse olmad bildirilir. (m.304) Sual: Camide namaz kldktan sonra duay beklemeden iimize giderken yolda yet-el krsiyi okumak ve tesbihleri ekmekte mahzur var mdr? CEVAP i olann duay beklemeden gitmesi, yolda okumas caizdir. Zaruret olmadka, dua ve tesbihleri terk etmemelidir. yet-el krsi ve tesbihlerin fazileti byktr. Ey Oul lmihalindeki hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bir kii namazdan sonra hemen bir defa yet-el krsiyi okusa, o yet Ar- alaya kadar gider ve orada durmadan hareket ederek "Ya Rabbi, beni okuyan kulunu affet!" der. Hak tel, mekandan ve cihetten mnezzeh olarak "Ey meleklerim, ahid olun, namazdan sonra yet-el krsiyi okuyan kulumun gnahlarn affettim") buyurur.) (Namazdan sonra, yet-el krsiyi okuyana her harfi iin 40 sevap verilir.) (Kim, farz namaz bitirince, yerinden kalkmadan bir defa yet-el krsiyi okuyup 33 defa Sbhanallah, 33 defa Elhamdlillah, 33 defa Allah ekber derse, 99 olur. Bir defa da La ilahe illallah vahdeh la erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd ve hve ala klli eyin kadir, dese Hak tel o kiinin gnahlarn affeder.) Bir hadis-i erifte de, sabah namazn klp, yerinden kalkmadan ve konumadan on defa, "La ilahe illallah vahdeh la-erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd yuhyi ve ymit ve hve ala klli eyin kadir" okuyann, o gn her trl ktlkten ve eytann errinden korunaca ve birok sevaplara kavuaca bildiriliyor. (Nesai) Allah telnn affettii gnahlar, yalnz kendisi ile o kulu arasnda olan, tevbe etmi olduu gnahlardr. Kul hakkndan kurtulmak iin helallemek de gerekir. Sual: mam duaya balaynca, tesbih ekmeyen de duaya katlr m? 199

www.dinimizislam.com CEVAP Tesbihi ektikten sonra duaya katlmak daha iyidir. Sual: htiya halinde sol el ile tesbih ekmek caiz mi? CEVAP Elbette caizdir. Peygamber efendimizin iyi ilere sadan balamas, giyim-kuam, yiyip-imek gibi detlerine (Snnet-i zevaid) denir. Bunlar unutarak veya bir zrle terk etmekte hi mahzur yoktur. (Hadika) Hayrl yani iyi ileri sa el ile yapmak snnettir. Sol ile de yaplsa mahzuru olmaz ama her ite Peygamber efendimize uymak iyidir. Sual: Namazdan sonra (selam verdikten sonra) ve tesbihler ile duadan sonra ne okunur? CEVAP Namazdan sonra (selam verdikten sonra), defa: "Estafirullah, Estafirullah min klli ma kerihallah, Estafirullah el azim ellezi la ilahe illa hvel hayyel kayyume ve etb ileyh" Tesbihlerden ve duadan sonra da yalnz 67 kere estafirullah syleyip 70'e tamamlamaldr. Sual: Tesbih ekerken, tesbihat kendi duyacamz ekilde sesli sylemek gerekir mi? CEVAP Evet gerekir.

Tesbihi elle saymak


Sual: Tesbihi elle mi yoksa tesbihle mi ekmek daha sevabdr? CEVAP Namazdan sonra tesbihleri parmakla ekmek snnettir. Zihin dankl sebebiyle sayda aranlarn, tesbihle saymalar daha sevab olur. armayanlarn parmakla saymas, aranlarn ise tesbihle saymas iyi olur. Bazlarnn sand gibi tesbihle tesbih ekmek snnete aykr deildir. Sual: Bazlar tesbih ekerken Sbhanallah derken tesbihi aadan yukarya doru, Elhamdlillah derken dz, Allah ekber derken yukardan aa doru tutuyor. Neden byle yapyorsunuz? diye sorduumuzda Srat kprs byle olduu iin diyorlar. Byle yapmakta mahzur var mdr? CEVAP Bir mahzuru yoktur. Sual: Namazdan sonra yet-el krsi okunduktan sonra tesbihe niin flyoruz? CEVAP Tesbihe flenmez. Elimize fleriz. flemek caizdir, nk Peygamber efendimiz bir ey okuduu zaman bazen ellerine fleyip mbarek vcutlarna srerlerdi. Ellere flerken tesbihe de flenirse mahzuru olmaz. Sual: Gne doarken ve gne batarken tesbih ve dua etmekte mahzur var m? 200

www.dinimizislam.com CEVAP Mahzuru yok. Sadece sabah namaz gne doarken klnmaz. kindi namaz gne batmadan balanrsa, gne battktan sonra devam edilir. Sual: Akam ve sabah namazndan sonra har suresinin sonunu, yatsdan sonra Amenerresuly okumak mstehap mdr? CEVAP Evet mstehaptr. Sual: Namazdan sonra Fatiha okurken eller kaldrlmaz m? CEVAP Evet. Sual: Har suresini okurken 3.de (Esteiz) demek caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Duaya balarken sonu ... vehhab la biten duay m, ve ma erselnake... yetini mi okumak evladr? CEVAP kisini okumak evladr. Sual: Namazdan sonra, ii olduu iin, tesbihleri ekmeden dua etmek veya sadece yet-el-krsiyi okumak caiz mi? CEVAP Evet. Sual: 33 lk tesbihle tesbih ekmek caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Kehribar veya gm tesbih kullanmak caiz midir? CEVAP Evet. Sual: Namaz klnca yanmzda grlt yapan kiiye yapma kafam karyor anlamnda ima etmek iin tesbihleri biraz yksek sesle sylemek caiz mi? CEVAP Evet caizdir. Sual: Namazlar yava klyorum. Tam ben namaz bitirip tesbihata balayacakken Kur'an okunuyor. Kuran okunurken dinleyip sonra m tesbihat yapmalym, yoksa okunurken tesbihat yapmaya devam etmeli miyim? CEVAP Okunan Kur'an dinlemek farzdr, bin sene tesbih ekseniz o kadar sevap alamazsnz. nk nafile, farzn yannda denizle damla gibi bile deildir. Onun iin farz tercih etmeli, yani Kur'an dinlemeli. Hatta Kur'an okunurken snnet ve nafile namaz da klmamal. Sual: Farz namazlardan nce veya sonra secdeye kapanarak dua edilmez mi? 201

www.dinimizislam.com CEVAP Namaz iinde secdede iken dua edilmez. Farz namaz dnda her zaman secdeye kapanp dua edilir. Ancak farz ile snnet, snnet ile farz arasnda yapmamaldr. Nafile namazlarda secdede iken dua edilebilir. Sual: Amenerresuly dinleyen dua ksmnda min dese caiz olur mu? CEVAP Caiz olur. Sual: Bazlar istifar imam selam verdikten sonra okuyor. Allahmme entesselam...dan sonra okunmas m gerekiyor? CEVAP Evet. Sual: K gn souk olunca, namaz klp tesbih ve dualar yatakta okumak caiz mi? CEVAP Evet, caizdir. Sual: Namazdan sonra yet-el krsiyi okuduktan sonra tesbihe flemek bidat midir? CEVAP yet-el krsiyi okuduktan sonra ele flemek caizdir, ele flerken tesbihe de gelirse mahzuru olmaz. zel olarak tesbihe flenmez. Sual: Namazdan sonra, hep ayn duay okumak mekruh mudur? CEVAP uurla, uyank kalb ile okunursa, hep ayn dua olsa da mekruh olmaz. Bir duay ezberleyip, iir okur gibi okumak mekruhtur. Yani ezberlenen eyi papaan gibi tekrar etmek mekruhtur. Ama ne istediini bilerek ayn eyleri istemek mekruh olmaz. Dua ederken Sual: Duaya el kaldrrken, baz imamlar, iki eli ayn anda kaldryor, bazlarysa, nce sa eli, sonra sol eli kaldryorlar. Hangisi dorudur? CEVAP ki eli ayn anda kaldrmaldr.

Tesbih bidat mi?


Sual: Numaratrle veya elektronik sayala tesbih ekmek, zikretmek bidat midir? CEVAP Say saymak ibadet deil, dettir. Deveye binmek zevaid snnettir. Otomobile, uaa binmek dettir, snnete aykr deildir. Bunun gibi, mekanik veya elektronik aletlerle tesbih ekmek bidat deildir. Ancak bu aletleri insanlarn iinde kullanmak dikkati eker. Riyaya, fitneye sebep olabilir, gsterie kaabilir. Bu bakmdan cep iinde ve tenhada ekilmelidir. Normal tesbihlerle de, elektronik tesbihlerle de tesbih ekmek bidat deildir. bni Abidin hazretleri buyuruyor ki: 202

www.dinimizislam.com Resulullah efendimiz, bir kadnn tesbihleri, ekirdeklerle saydn grm; fakat yasaklamamtr. Bu da, tesbihleri, tala, ekirdekle ve tesbihle ekmenin caiz olduunu gstermektedir. Delili de udur: Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, bni Hibban ve Hkimin; Said bin Ebi Vakkastan [radyallah anh] rivayet ettikleri hadis-i erifte, Resulullah bir kadnn ekirdeklerle veya akl talaryla tesbih ektiini grd halde yasaklamadn bildirmektedir. (Redd-l-muhtar) Peygamber efendimiz iin asln bildirirdi. Mesela, (Ezan yksek yerde okuyun) buyurmutur. Bunun iin Minarede ezan okumak snnete aykrdr denmez. Tesbihi hurma ekirdeiyle, ide ekirdeiyle veya akl tayla saymak, snnete aykr deildir. Merhum hocamzn bir hatras, bu konuyu ok iyi aklamaktadr: Lisede retmen iken derste, bir talebe, (Hocam, harpte len Mslman ehit olur mu?) dedi. (Evet, olur) dedim. (Peygamber bunu haber verdi mi?) dedi. (Evet) dedim. (Denizde boulursa da, uaktan derse de, helikopterden dp lrse de ehit olur mu?) dedi. (Evet, olur) dedim. (Peygamberimiz bunlar da haber verdi mi?) dedi. (Evet, haber verdi) dedim. Bir kahraman edasyla, (Hocam, o zaman uak ve helikopter var m idi?) dedi. (Peygamber efendimiz, Cami-ul-kelim idi. ok eyleri, bir kelimeyle, bir cmleyle bildirirdi. (Yksekten den ehit olur) buyurdu) dedim. Talebe, (imdi anladm) dedi. Demek ki, attan dsn, minareden dsn, teleferikten dsn, yksek yerden dp lnce ehit olur. O zaman minare ve teleferik yoktu denmez. Kanserden len mminin ehit olduu bildirilince, (O zaman kanser mi vard da, Resulullah bildirdi) diyenlere, hadis-i erifte i hastalklarndan len ehit olaca aklanmt. Her hastaln ismen teker teker bildirilmesi gerekmez. u hadis-i erif birok hastal iine almaktadr: ( hastalklarndan len kimse ehittir.) [bni Asakir]

Tesbih taneleri
Sual: Tesbihteki taneler, 33 deil de, fazla veya eksik olursa mahzuru olur mu? CEVAP Bilinmeyince mahzuru olmaz. 33 says, 3n kat olduu iin, tesbih ekerken, bazen er er ekilirse, eksik veya fazla olup olmad, ayrca saymadan anlalabilir.

Cenneti istemek
Sual: Namazdan sonra cenneti istemek ve cehennemden korunmak iin hangi duay okumal? CEVAP Bir hadis-i erif meali yledir: (Namaz bitiren kimse, hibir ey konumadan Allahmme ecirn minennr ve edhlnil cennete demezse melekler, Yazk una, 203

www.dinimizislam.com cehennemden korunmasn istemekten aciz kald, cennet de, Yazk una cenneti istemekten aciz oldu der.) [Taberani] Duann anlam, (Ya Rabbi, cehennemden koru, cennete dhil eyle) demektir. Bu dua, namazdan sonra, dua ederken okunabilir.

Dua ederken
Sual: Dua ederken, parmaklarn aralar alr m? CEVAP Hayr, bei de bitiik olur.

Namazdan sonra Amenerresul okunurken


Sual: Amenerresul okunurken dinleyenlerin dua ksmnda min demeleri caiz mi? CEVAP Caizdir, iyi olur. (ira)

Har suresinin sonu


Sual: Sabah ve akam namaznnda sonra okunan Har suresinin sonunu, Hvallahllezi yerine Lev enzelnadan balayarak okumak bidat olur mu? CEVAP Hayr bidat deildir. Peygamber efendimizin Lev enzelnadan okuduu da bildirildi. La yesteviden okunsa, hatta Har suresinin tamam okunsa yine bidat olmaz. Yats vakti, Bekara suresinin son iki yeti yani Amenerresul diye balayan iki yet okunur. Daha fazla okunsa, Bekarann tamam okunsa yine bidat olmaz.

Namazda okumak
Sual: Sabah ve akam Har suresinin sonunu, gece yatarken de Amenerresuly okumak ok sevap. Bunlar namazda okumak, denilen vakitte okumak yerine geer mi? CEVAP Evet daha iyi olur. Her zaman sabah ve akam namaznn ya farznn veya snnetinin ilk rekatnda hep Har suresinin sonu yani Hvallahllezi okunabilir. kinci rekatta da herhangi bir sure okunur. kinci rekattaki deiik olunca sakncas olmaz. kinci rekatta hep ayn sure okunursa, birinci rekatta okunan deiik olmal. Yats namaznn snnetinde veya farznda da Amenerresl okunur. Bilen ve vakti olan Tebareke suresini de okursa daha iyi olur.

istifar okumak
Sual: Namazlardan nce kere istifar okumak gerekiyormu. Bunu kametten nce mi sonra m okumak gerekir? CEVAP Namazlardan nce kere istifar okumak gerekmez. Sadece btn namazlar bitince, selam verip, (Allahmme entesselam) dedikten sonra, 204

www.dinimizislam.com kere istifar duas okunur. Bu snnettir. Bir de Cuma gn sabah namaznn snnetinden nce kere istifar duas okunur. Dier namazlardan nce okumak gerekmez. Her namazdan nce, kere, be kere, yz kere de okunsa mahzuru olmaz; ama (Okumak gerekir) denince yanl olur. Bidat karlm olur. Mesela, Yasin-i erif okunurken Selamn kavlen yet-i kerimesini kere okuyorlar. kere, be kere, yz kere okumak caizdir; ancak ( kere okumak gerekir) denirse bidat karlm olur. Bu incelii iyi bilmelidir. stifar ve dier dualar her zaman okumakta mahzur yoktur. Ancak, dinimizin bildirdikleri dnda, u zaman, u kadar okumak gerekir demek bidat olur.

Duaya el kaldrrken
Sual: Namazdan sonra duaya balarken, (Sbhne rabbiyel aliyyil alel vehhb) demek mi, yoksa (Ve m erselnke ill rahmeten lil-lemn) yet-i kerimesini mi okumak evladr? CEVAP kisini birlikte okumak evladr.

Tesbih ekmemek
Sual: Namazdan sonra, ii olduu iin, tesbihleri yolda ekmek veya tesbihleri hi ekmeden sadece dua etmek yahut sadece ayet-el krsiyi okumak caiz midir? CEVAP Evet, de caizdir. Ancak imkn varken hepsini okumak daha iyidir.

Fatiha okurken
Sual: Namaz klp, duay bitirdikten sonra Fatiha okunursa, elleri kaldrmadan m okunur? CEVAP Evet.

Tesbih kullanmak
Sual: Bulgaristandan gelen baz gmenler, dua ederken parmaklar birbirine geiriyorlar. Namaz sonunda tesbih ekerken bidat diye tesbih de kullanmyorlar. Ellerini dizlerine koyarak parmaklaryla ekiyorlar. Drt mezhebin imamlar, mctehid limler, mam- Rabbani hazretleri, Abdlkadir-i Geylani hazretleri ve dier tasavvuf limleri tesbih ektikleri halde, btn tekkeler tesbihle doluyken bunlar niye ekmiyorlar? Btn limlerinki yanl da, tek Bunlarnki mi doru? CEVAP Tesbihle tesbih ekmek bidat deildir. Zannmza gre, bizim Trkiyedeki dier insanlardan bir farkmz olsun diye yle yaplm olabilir. Hele dua ederken parmak geirilmesi bu zann dorulamaktadr. Vehhabiler ve iiler de parmaklarn geirmiyorlar. Demek herkesten farkl bir dua ve tesbih ekme 205

www.dinimizislam.com usul karlm.

Sabah ve ikindiden sonra


Sual: (Sabah ve ikindi namazlarndan sonra son snnet olmad iin cemaatin yerinden kalkmamas gerekiyor) diyenler var. Doru mudur? CEVAP Doru deildir. Saflar bozmak mstehabdr, son snneti olmayan namazlar bundan istisna tutulmamtr. Kitaplarda deniyor ki: Farz namazlar klnca, saflar bozmak mstehabdr. (S. Ebediye) Cemaatin farz namazdan sonra saflar bozmas, sonradan gelen kimselerin onlarn farz kldn sanmamas iin mstehabdr. (Haleb-yi sagir) Grld gibi saflar bozmak, sabah ve ikindi namazlar dahil btn namazlar iin bildiriliyor.

Hadis-i eriflerle amel etmek


Sual: Camiye girince oturmadan namaz klnrsa veya ayaa kalkmadan u dua okunursa u sevab alnr diye hadisler var. Camide oturulduktan veya ayaa kalkldktan sonra okunursa sevab azalr m, yoksa hi sevab olmaz m? CEVAP Hadis-i eriflerden bizim hkm karmaya almamz ve kardmz hkmle amel etmemiz ok yanl olur; nk o hadis-i erif ictihad isteyebilir, baka bir hadis-i erifle deimi olabilir, nesh edilmi olabilir veya bilmediimiz bir tevili vardr. Mezhebimizin hkm neyse onunla amel edilir. (Berika) Hadis-i erifte, denizden kan her hayvann yendii bildirilirken, Hanef limleri deniz haaratnn yenmesinin caiz olmadn bildirmilerdir. Yine hadis-i erifte kan aldrmann, vcuttan kann kmasnn abdesti bozmayaca bildirildii halde, Hanef limleri, vcuttan kan knca abdestin bozulacana hkmetmilerdir. Bunun iin bizim hadis-i erifle deil, mezhebimizin o konudaki hkmyle amel etmemiz gerekir. Bildirdiiniz hadis-i eriflerden birkann meali yledir: (Mescide girince, oturmadan nce iki rekt [tehyyet-l mescid] namaz kln!) [Buhari] Hanef mezhebine gre, oturduktan sonra da, kalkp klnabilir. (Akam namazndan sonra, konumadan 6 rekt namaz klan, 12 yl nafile ibadet etmi gibi sevaba kavuur.) [bni Mace] Konuulmu olsa da yine evvabin sevab alnr. (Sabah namazn kldktan sonra konumadan kbleye kar durup, gne bir mzrak ykseldikten sonra, iki rekt irak namaz klan Cennetliktir.) [slam Ahlak] Konuulsa da, yine o vakitte irak namaz klnnca irak sevab hsl olur. (Namaz bitiren kimse, hi konumadan Allahmme ecirn minennr 206

www.dinimizislam.com ve edhlnil Cennete demezse melekler, Yazk una! Cehennemden korunmasn istemekten aciz kald, Cennet de, Yazk una! Cenneti istemekten aciz oldu der.) [Taberani] Namaz bitirince demek, tesbihleri ekip duay ettikten sonra demektir. Tesbihlerden nce yaplmas bidat olur. Duadan sonra konusa da, o duay okursa, bildirilen ecre kavuur. (Akam namazn kldktan sonra, hi konumadan yedi kere Allahmme ecirn minen-nr diyen, o gece lrse, ona Cehennem ateinden kurtulu emn [belgesi] verilir. Sabah namazndan sonra da ayn ekilde okuyup, o gn lene, yine ateten kurtulu emn verilir.) [Mslim] Bunun da tesbihlerden nce yaplmas bidat olur. Konutuktan sonra okuyan da ayn sevaba kavuur. Bir hadis-i erifte de, sabah namazn klp, yerinden kalkmadan ve konumadan on defa, (La ilahe illallah vahdeh l-erike leh lehl-mlk ve lehl-hamd yuhy ve ymt ve hve al klli eyin kadr) okuyann, o gn her trl ktlkten ve eytann errinden korunaca ve birok sevablara kavuaca bildiriliyor. (Nesai) Yerinden kalksa da, okumadan nce konusa da, yine duann faziletine kavuur. Elbette daha iyi olan, konumadan okumaktr.

Namaz bozan eyler


Sual: Namaz bozan eyler nelerdir? CEVAP Namaz bozan eylerden bazlar unlardr: 1- Konumak. 2- Kendisi iitecek kadar glmek. 3- Bir farz terk etmek. [Mesela rkuya varmadan secdeye gitmek] 4- Dnya ii iin veya ar, znt sebebi ile, yksek sesle alamak. 5- Ah, of diye inlemek, uf diye sknty bildirmek. Hasta, elinde olmadan ah, of derse bozulmaz. 6- zrsz ksrmek. 7- Ameli kesir. (Bir rknde, kere bir yerini kamak veya kapal kapy amak gibi) 8- Kendi iitemeyecek kadar sessiz okumak. 9- mamdan ileri durmak. 10- zrsz bir saf kadar yrmek. 11- San veya sakaln taramak. 12- ocuunu kucaklamak. 13- Bir ey yiyip imek. 14- Di arasnda kalan nohut kadar eyi yutmak. 207

www.dinimizislam.com 15- Azndaki ekerin lezzetini duyup, suyu boazna kamak. 16- ki eliyle bandaki takkesini karp giymek. (Namazda iken den takkeyi bir el ile almal, iki el ile de almak bozmaz diyen limler vardr.) 17- zrsz, gsn kbleden evirmek. 18- Secdede iki ayan yerden kaldrmak. (Bozmaz diyenler de vardr. Bir an kalkmas bozmaz.) 19- Kur'an, manas bozulacak kadar yanl okumak. 20- ocuk emzirmek. 21- Bakasnn sz ile yerini deitirmek. 22- Ceketini giymek. 23- mamdan bakasnn duasna min demek. 24- Necasetli yerde durmak veya necasetli yere secde etmek. 25- Bir rknde, kere sbhnallah diyecek kadar avret yeri alrsa, beden ve elbisede namaz bozacak kadar necaset varsa, ayn imama uymu olan kadnla yan yana durmusa namaz bozulur . 26- mam, bir rkne balamadan nce, bu rkne balayp bitirmek. 27- Manay bozacak ekilde teganni ile okumak. Teganni ile okuyan bir imam arkasnda klnan namazn tekrar klnmas lazmdr. (Halebi) Buradaki kelimelerin aklanmas: Amel-i kesir: Namaz bozan ok hareket. Rkn: Namazn iindeki bir farz. Rku: Namazda, elleri dize koyup yaklak 90 derece eilmek. Necaset: Gaita, idrar, kan gibi pislik. Teganni: Teganni, rlamak, sesini haneresinde tekrarlayp trl sesler karmaktr. Yani, musiki perdesine uydurmak iin, hareke, harf ve med [uzatmak] eklemek veya karmak suretiyle kelimeleri bozmak demektir. Fkh: Dinde yaplmas ve yaplmamas gereken ileri bildiren ilim. Bu ilimden kendisine lazm olanlar renmek farzdr. Sual: Kadnn sarkan sann drtte biri, bir rkn kadar ak olursa, namaz bozulurmu. Rkn nedir? CEVAP Namazn iindeki farzlara rkn denir. Hepsi betir: Kyam, kraat, rku, scud ve son teehhdde oturmak. Sa alan kadn, bir yet okuyacak kadar veya kere sbhanallah diyecek kadar bir zamanda san kapatamazsa, namaz bozulur. Sual: Namaz klarken kk ocuum secde esnasnda srtma bindi. Secdeden dorulurken dmesin diye bir elimle tuttum. ocuk yavaa dt. Namazm bozuldu mu? CEVAP Evet bozuldu. (Halebi) Sual: Alamak, namaz bozar m? CEVAP 208

www.dinimizislam.com Ar, znt sebebiyle, namazda sesli alamak namaz bozar. Sessiz gzya ile alamak veya Cenneti veya Cehennemi hatrlayarak sesli alamak namaz bozmaz. (Drr-l muhtr) Sual: (Namazda kere el kaldrlrsa, namaz bozulur) deniyor. Mesela 1 kere bir yerimizi kamak iin kaldrdk, bundan sonra 2 kere de esnerken azmz kapamak iin kaldrsak namaz bozulur mu? CEVAP Eer bir rknde ise namaz bozulur. Sual: Namazda iken ksrnce balgam geliyor, yutuyorum. Namazm bozuluyor mu? CEVAP Balgam yutmak orucu da namaz da bozmaz. Sual: mdat diye baran olunca, namaz bozmak caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Kbleye yanl duran, dzeltmek namazn bozar m? CEVAP Bozmaz. Sual: Namaz klarken bazen alkanlk icab dalgnlkla baz yetlerin sonunda "sadakallahl azim" demek namaz bozar m? CEVAP Namaz bozmaz. Fakat kasten yaplrsa mekruh olur. Sual: Bazen namaz klarken kravat boazmz skacak derecede skyor, hafife gevetebilir miyiz? CEVAP Tek el ile kravat gevetmek namaz bozmaz. Sual: Glmek abdesti ve namaz bozar m? CEVAP Namazda tebessm, namaz da, abdesti de bozmaz. Yanndakiler iitirse, kahkaha denir. Kendi de iitmezse, tebessm denir. Yalnz kendi iitirse Dahk denir. Dahk, yalnz namaz bozar. Kahkaha, hem abdesti hem namaz bozar. afii mezhebinde ise, kahkahayla glmek, sadece namaz bozar, abdesti bozmaz. Sual: Namazn sahih olmamas ile kabul olmamas ayn mdr? CEVAP Kabul olmakla sahih olmak ayrdr. Namaz sahih olursa da kabul olmayabilir, yani sadece bor denir, sevap verilmez. Sahih olmazsa, zaten kabul olmaz. Mesela abdestsiz namaz klmak sahih olmaz, mesela kraat okumadan klnan namaz sahih olmaz. Yani o hi namaz olmaz. Sual: Namazn fsid olmas ne demektir? CEVAP Fsid bozulmak demektir. Namaz bozulmu olur. 209

www.dinimizislam.com Sual: Ahiret iin dnerek alamak namaz bozar m? CEVAP Hayr. Sual: Bir limi dnerek alamak namaz bozar m? CEVAP Onun ahs iin, dnyalk iin olursa bozar. Ahiret iin ise bozmaz. Sual: Bir rknde ban, sonra kaydrarak ensesini, sonra kulan kamak kamak saylp namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz. Elini bir kere kaldrm olur. Bir kamak saylr. Sual: Bir uzvun drtte biri alsa, tamam alm m saylr? CEVAP Evet. Sual: Secde yerine gelen bebei el ile itmek, namaz bozar m? CEVAP Hayr. Sual: Namaz klarken pantolonu ekmek namaza zarar verir mi? CEVAP El ak olarak ekilirse namaza zarar vermez. Hafif tutup ekilirse mekruh olur. Dar pantolonu iyice kavrayp iki elle ekilirse namaz bozulur. Namaz klan, mecbur deilse geni pantolon giymeli, pantolonu hi ekmemelidir. Sual: Ayakta namazda iken cebimden bazen kk mushaf veya muska yere dyor. Bir elimle alp cebime koysam, namazm bozulmu olur mu? CEVAP Bozulmaz. Sual: Zamm sure okurken kfre drc ekilde manay bozan yanllk yaplp, sonra dzeltilince namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz. Sual: Teehhdde iken, biri, beni seccade ile kenara ekti. Namazm bozuldu mu? CEVAP Bozulmad. Zaruretsiz eken gnaha girer. Sual: Namazda dua okurken ayn kelimeyi birka kere tekrar edersek, namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz. Sual: Sa ayan ba parma yerden kaldrnca namaz bozulmu olur mu? CEVAP Bozulmu olmaz. Sa ayak yerden kalkm olsa da bozulmaz. Sual: Namazda herhangi bir sure okurken en az kendimiz duyacak kadar 210

www.dinimizislam.com bir sesle mi sylemeliyiz yoksa hi az kprdanmadan kalbden okumak diye bir ey var mdr? CEVAP Kendimiz duymadan okuma geerli deildir. Namaz sahih olmaz. Okumaya kraat denir. Kraat kendi duyacak kadar sesli okumaktr. Sual: Sabah namazn gne doarken klmak mekruh mu? CEVAP Gne domaya balaynca, hi namaz sahih olmaz, kabul olmaz. Gne doduktan sonra 45-50 dakika hi klnmaz. Gne doana kadar klp bitirmek gerekir. Sual: Geciken namaz sabah gne tam doarken ve ikindi vakti gne batarken klmal m yoksa bekleyip kaza m etmek gerekir? CEVAP kindi namazn gnein batmasna saniye kalsa bile hemen klmaldr. Yani Allah ekber denecek kadar zaman kalsa klnr. Ama sabah yle deil. Eer namaz klarken gne doarsa o namaz, imam- azam hazretlerine gre sahih olmaz, imamayne gre ise, Ettehyyat okunacak kadar oturulduu iin sahih olur. Sual: Namaz klarken 3 defa kamak namaz bozar m? CEVAP Evet bir rknde defa kamak bozar. defa kamak demek, eli defa kaldrarak kamak demektir. Bir defa kaldrp be defa kamak bir kamak demektir. Sual: Amel-i kesir namaz bozar deniyor. Amel-i kesir nedir? CEVAP Amel-i kesir, namaz bozan ok i, ok hareket demektir. Amel-i kalil, namaz bozmayan az i, az hareket demektir. [Dier ad amel-i yesirdir.] Namaz klarken ban, yzn etrafa evirmek amel-i kalil olup mekruhtur. (Falanca ey nerede?) diye sorana, eli ile kolu ile iaret etmek de amel-i kalil olup mekruhtur. Amel-i kesirin be trl olduu bildirilmitir: 1- Uzaktan bakan bir kimse, namaz klann yapt ok hareketlerden dolay onun namazda olmadna phe etmedii itir. Namaz kldnda phe ederse o i amel-i kalildir. [Bir kimse, namaz klarken ok hareket etse, bu ksm kamera ile tespit edilse, sonra bu kesit seyredilse, bu kimse namaz klmyor intiban uyandrrsa, bu amel-i kesir olur, namaz bozar.] 2- Adeten iki el ile yaplan i ameli kesirdir. O i, bir el ile de yaplsa yine namaz bozar. Mesela, sark sarmak, elbise giymek, dmekte olan pantolonunu ekip kayn balamak gibi iki el ile yaplmas gereken iler, bir el ile de yaplsa da amel-i kesir olur, namaz bozar. Bir kadn alan bartsn, az bir hareketle rtmesi mmkn olmazsa, kapatmaya 211

www.dinimizislam.com uramas amel-i kesir olup namaz bozar. Yanndaki kimseye vurmak namaz bozar. Bu vurmak, ya dmanlktandr veya onu terbiye etmek iindir, yahut akalamak iin olur. de amel-i kesir olup namaz bozar. Yannda hareket eden ocua dur oynama diye eli ile veya aya ile vurmak da amel-i kesir olup namaz bozar. deten bir el ile yaplan i amel-i kalildir. ki el ile yaplsa da namaz bozmaz. Mesela pantolonun fermuarn kapatmak, yannda duran elektrik dmesine basp elektrikleri yakmak veya sndrmek, yahut ak kapy eli ile iterek kapatmak amel-i kalildir, namaz bozmaz. Den takkeyi giymek de bozmaz. 3- Pe pee yaplan hareket amel-i kesirdir. Bir rknde, kere bir yerini kamak, san taramak veya kapal kapy amak, azndaki ufak bir eyi kere inemek yahut eritip yutmak, namaz bozar. Di arasnda kalm, nohuttan kk eyi yutmak bozmaz ise de, kk de olsa, mesela bir susam tanesini dardan alp yutmak bozar. Ban evirip gelene bakmak, mekruh ise de, namaz bozmaz. gsn kbleden evirirse namaz bozulur. Sorulan veya istenilen bir ey iin ba, gz ve ka ile iarette bulunulsa, namaz bozulmaz. Fakat bir namaz klana, "Yannda namaz klacak kimseye yer ver biraz ileri git" denilince, o da bu emre uyarak hareket etse, namaz bozulur. nk namaz iinde Allah'tan bakasnn emrine uymu olur. Fakat kendiliinden ekilirse namaz bozulmu olmaz. 4- Kasten yaplan iler. Mesela namaz klan bir kadn kocas perse, yahut bir ocuk emer de st karsa namaz bozulur. 5- Namaz klana gre ok hareket namaz bozar. Yani bir kimse, benim yaptm amel-i kesirdir, bu namaz bozar diyorsa, bir kavle gre namaz bozulur.

Namazda yrmek
Sual: Son safta yer olmad ve en arkada tek bana durmak da mekruh olduu iin, n saftaki bir kimseye, hafife dokunarak arsak, o da, yanmza gelse, namaz bozulmu olur mu? CEVAP Sizin emrinize uyarak hemen geri giderse, namaz bozulur. Fakat yalnz kalmasn diye, kendi iradesi ile geriye giderse, namaz bozulmu olmaz.

ekerin tadn duymak


Sual: Namazdayken, daha nce yenilen ekerin tadn duymak namaz bozar m? CEVAP Namazdan nce yenilen ekerin tadn duymak, hatt bu tad tkrkle yutmak, namaz bozmaz. Sual: Namazda ksrmek namaz bozar m? 212

www.dinimizislam.com CEVAP zrsz ksrmek, ksrr Kendiliinden olursa bozmaz. gibi ses karmak namaz bozar.

Namazda salevat getirmek


Sual: Namaz klarken, Peygamber efendimizin ismi geince salevat okunur mu, bunun gibi Allah telnn ismi geince, celle celalh denir mi? CEVAP Namazda bunlar sylenmez, sylenirse namaz bozulur. (S. Ebediyye)

Elhamdlillah demek
Sual: Namazda, elhamdlillah diyenin, namaz bozulur mu? CEVAP Hayr, bozulmaz. Eer aksrdktan sonra derse, yine namaz bozulmaz; ama aksrdktan sonra Elhamdlillah diyenin namaz bozulur diyen limler de olduu iin, dememek iyi olur.

ki rkne yetiememek
Sual: Cemaatle namaz klarken dalgn olan, imamla birlikte rk edemese, sonra rk yapp secdede yetise namazna zarar gelir mi? Secdeye de yetiemese ne olur? CEVAP mam bir rkn bitirdikten sonra, bu rkne balayann namaz sahih olur. Yani rk yapp secdede imama yetienin namaz sahih olur. Secdeye de yetiemezse, iki rkn kendi bana yapt iin namaz sahih olmaz.

ki rk ve secde yapmak
Sual: Bir kimse, rk yaptktan sonra zamm- sure okumadn hatrlasa, sonra dnp okuduktan sonra tekrar rk yapsa, iki rk mu yapm olur, bir mahzuru olur mu? Bir de unutup kere secde etmek namaz bozar m? CEVAP Namazdan olmayan fazla hareketler, namaz bozar; fakat rk ve secdeleri ok yapmak bozmaz, secde-i sehv gerekir.

Dardan mdahele etmekle bozanlar


Sual: Dardan mdahale etmekle namaz bozanlar nelerdir? CEVAP Bazlar yledir: 1- mamdan bakasnn duasna min demek bozar. Yanmzdaki biri, iitebileceimiz kadar sesle Fatiha okusa, biz onun okuduu Fatihaya min dersek namaz bozulur. Yahut biz yalnz namaz klarken, yanmzda cemaatle namaz klnsa, o cemaatin imam Fatihay okuyunca bizim min dememiz namaz bozar, nk o kendi imammz deildir. Yahut biri yanmza gelip, Allah senin gnahlarn affetsin dese, biz de min desek namazmz bozulur. Hoparlrden kan ses, fen ynyle de imamn kendi sesi olmad iin, bu sese min demek de namaz bozar. 213

www.dinimizislam.com 2- Bakasnn szyle yerini deitirmek, mesela imamla beraber iki kii namaz klarken, nc bir kii gelip, imamn yanndaki duran kimseye, arkaya gel dese veya omzuna vursa, o da gelen kimseye uyup geriye gelse namaz bozulur. Kendi arzusuyla, gelirse bozulmu olmaz. 3- Namaz klarken yanna gelen biri, biraz ekil de, ben de yanna skaym dese, o da, onun szyle yer asa namaz bozulur, nk namazda bakasnn emriyle hareket etmitir. 4- mamndan bakasnn yanln dzeltmek namaz bozar. Mesela baka birisi Kuran- kerim okurken yanl okusa, namaz klan da, kelimenin dorusunu sylese namaz bozulur, nk kendi imamndan bakasna cevap verilmi oluyor. Kendi imam yanl okusa dzeltmek yahut yetin devamn getiremese, ona hatrlatmak bozmaz. 5- Birisi arnca veya bir ey sorunca, (La havle ve la kuvvete illa billah) veya (Sbhanallah) yahut (La ilahe illallah) demek namaz bozar. Namazda olduunu bildirmek iin sylerse, namaz fsid olmaz. Sorana cevap maksadyla sylerse bozulur. Bu incelie dikkat edilmelidir. 6- Diliyle veya eliyle bakasnn selamn almak bozar. Birisi, biz namaz klarken, bilerek veya bilmeyerek bize selam verse, biz de alsak veya elimizle aldmz bildirsek, mesela elimizi gsmze koysak veya bamza kaldrsak, cevap olaca iin namaz bozulmu olur. 7- Aksrp (Elhamdlillah) diyene, (Yerhamkallah) demek bozar, nk onun hamd etmesine cevap verilmi oluyor. 8- Bir musibet, kt bir haber iitince, (nna lillah ve inna ileyhi raciun) demek bozar, nk o habere cevap verilmi oluyor. Namaz klarken biri gelip, deden ld dese, o da (nna lillah ) dese namaz bozulur; nk dardan birisine cevap verilmi oluyor. 9- Allah telnn ismi iitilince, (Celle celalh) gibi bir sz sylemek bozar, nk bu da dardan birine cevap vermek saylyor. 10- Resulullah efendimizin ismini iitince, (Sallallah aleyhi ve sellem) demek veya baka salevat getirmek namaz bozar, nk bu da dardan birine cevap vermek demektir. 11- Biz namaz klarken yanmzda baka cemaat teekkl etse, o imam, (Semi Allah limen hamideh) dedii zaman, biz (Rabbena lekel-hamd) desek namazmz bozulur; nk baka birisinin szne cevap vermi oluyoruz. Hoparlrden gelen, (Semi Allah limen hamideh) sesine, (Rabbena lekel-hamd) diyerek cevap vermek de, baka birisine cevap vermek gibidir. Resulullah efendimiz, namazda rkdan kalkarken, (Semi Allah limen hamideh) deyince, ilk safta bulunan Hazret-i Muaviye, cevap olarak (Rabbena lekel-hamd) dedi. Byle sylemesi takdir buyurularak, bunu sylemek kyamete kadar snnet olarak kald.

Yanl okuyunca
214

www.dinimizislam.com Sual: Namaz klarken, yanl okuyunca ne yapmak gerekir, namaz bozulur mu? CEVAP Yanl okunduu biliniyorsa, geriden alnp dorusu okunur. Namaz bozan bir yanllk yaplm olsa da, byle yapnca, namaz bozulmam olur.

Namaz bozan 12 mesele


Sual: mam- azama gre namaz bozan 12 mesele varm. Bunlar nelerdir? CEVAP Aadaki 12 husus mam- azama gre namaz bozar, mameyne gre bozmaz. 1- Sabahn farzn klarken Ettehyyaty okuyup, selam vermeden nce gne doarsa, 2- Teyemmmle namaz klan, Ettehyyaty okuyup selmdan nce suyu grse, 3- Cuma namaznda, Ettehyyat okuduktan sonra, ikindi vakti girse, 4- Mestlerine mesh etmi olan, Ettehyyat okuduktan sonra, mesh mddeti sona erse, 5- Ettehyyat okuduktan sonra, mestinin biri ayandan ksa veya kendisi karsa, 6- mmi olan, Ettehyyaty okuduktan sonra bir sure okumasn rense, 7- plak olann, Ettehyyaty okuduktan sonra, elbisesi gelse, 8- m ile namaz klan hasta, Ettehyyatden sonra rk ve secde edecek duruma gelse, 9- Tertip sahibi, Ettehyyatden sonra klmad namaz hatrlasa, 10- lim sahibi imam, Ettehyyatden sonra abdesti bozulup, mmyi imamla geirse, 11- Sarg zerine mesh edenin, Ettehyyatden sonra yaras iyi olup, sargs dse, 12- Ettehyyatden sonra, istihazalnn kan dursa ve namaz vakti kana kadar hi gelmese namaz bozulur. (Tergib-s-salt, Haleb)

Avret yeri alrsa


Sual: Avret yerinin ne kadar alrsa namaz bozulur? CEVAP Erkein veya kadnn avret uzuvlarndan herhangi birinin drtte biri, bir rkn ak kalrsa, namaz bozulur. Az alrsa namaz bozulmasa da, mekruh olur. Mesela, ayann drtte biri ak olan kadnn namaz sahih olmaz. Kendisi aarsa hemen bozulur. (S. Ebediyye)

Namaz klarken
Sual: Namaz klarken, namazda olduunu bildirmek iin yksek sesle 215

www.dinimizislam.com okumak veya elhamdlillah, sbhanallah veya Allah ekber demek namaz bozar m? CEVAP Bozmaz. (Haleb)

Namazda sbhanallah demek


Sual: ki secde arasnda, sbhanallah diyecek kadar durmak gerekir denince sbhanallah demek de gerekir diye anlamm, sylenmemesi gerektii halde, bilmeden yllarca sbhanallah dedim. Bu namazlar kaza etmek gerekir mi? CEVAP Namaza aykr bir i olmad iin, namazlar kaza etmek gerekmez. Bilmeden yapnca gnah olmaz.

Namazda ocua vurmak


Sual: ocuklarla namaz klarken, namaz bozacak hareketlerde bulunuyorlar. Bir elimle veya ayamla vurup (Yapmayn) manasnda ikazda bulunmam namazm bozar m? CEVAP Evet, bozar. nk namazda iken birine vurmak, ya akalamak iindir veya dmanlk iindir yahut da terbiye iindir. Bunun de namaz bozar. (Halebi-yi sagir)

Namazda haram ilemek


Sual: S. Ebediyyede (mmn namazda, ihtiyatan fazla yksek sesle okumas, namaz bozmazsa da, haramdr) deniyor. Haramsa namaz bozmas gerekmez mi, bu ifade elikili deil mi? Namazda haram ilemek namaz bozar anlamna gelmez mi? CEVAP Gelseydi yle yazlmazd. Haram ilemek ayr, namazn bozulmas ayrdr. Birka rnek verelim: 1- pek giymek erkee haramdr. plak kimsenin ipekten baka elbisesi yoksa namaz haram olan ipekle klmas lazm olur. (Redd-l muhtar) 2- plak namaz klmak, hatta plak durmak haramdr; fakat hi elbisesi olmayan kimse veya olup da giyemeyen kimse, namazda oturduu gibi veya ayaklarn kbleye uzatp, elleriyle nn rtp, ima ile klar; nk avret yerini rtmek, namazn dier farzlarndan daha mhimdir. (bni Abidin) 3- Alkoll iki imek haramdr. Okuduunu anlayacak kadar sarho olann byle sarhoken kld namazlar sahihtir; fakat kabul olmaz, yani sevab olmaz. (Ryad-n-nasihin) Kabul olmaz, demek, namaz sahih olur, namaz borcundan kurtulursa da o namazdan sevab hsl olmaz demektir. Baka haram yiyen kimsenin kld namazlar da byledir.

ki elin bir hareketi


216

www.dinimizislam.com Sual: (ki elin bir hareketi namaz bozar) deniyor. Bu her zaman byle midir? CEVAP Kitaplarda, (ki elle bir hareket de, bozar denildi) deniyor. Denildi ifadesi, bu kavlin zayf olduunu gsterir. Ancak amel-i kesir olursa o zaman bozar. unlar ise mekruhtur: 1- ki ele dayanarak kalkmak veya iki ele dayanarak oturmak mekruhtur. 2- Secdeye inerken pantolon paalarn iki elle ekmek mekruhtur. 3- ki elin parmaklarn namazda birbirleri arasna koymak mekruhtur. 4- Rka eilirken ve kalkarken iki eli kulaklara kaldrmak mekruhtur. 5- Namazda, secde yerinden ta, topra elleriyle sprmek mekruhtur. ki elle yaplmas det olan bir i amel-i kesirdir. Yani ok i yaplm olur. ki elle yaplan bir i, bir elle de yaplsa, yine namaz bozar. Mesela, sark sarmak, elbise giymek, dmekte olan pantolonunu ekip kayn balamak gibi iki elle yaplmas gereken iler, bir elle de yaplsa, amel-i kesir olur, namaz bozar. Bir kadnn alan bartsn, az bir hareketle rtmesi mmkn olmazsa, kapatmaya uramas amel-i kesir olup, namaz bozar. Bir elle yaplmas det olan az bir i, iki elle de yaplsa namaz bozmaz. Mesela, pantolonun fermuarn kapatmak, yannda duran elektrik dmesine basmak veya sndrmek yahut ak kapy iki elle iterek kapatmak gibi iler buna dhildir.

Namazda retmek
Sual: Namaz surelerini ve namaz klmay bilmeyen birine retmek maksadyla aktan okumakta mahzur var mdr? CEVAP Namazda bir eyi bakasna retmek namaz bozar. Bunlar namaz dnda yapmak gerekir.

Namazda dua okumak


Sual: Namazn herhangi bir yerinde, Estafirullah, Allahmmafirl ve benzeri dualar okumak, namaz bozar m? CEVAP Hayr, hibiri bozmaz. Halebi-yi sagirde deniyor ki: Allahmme ekrimn = Allahm, bana ikram et! Allahmme enim aleyye = Allahm, bana nimet ver! Allahmme eslh emr = Allahm, iimi slh et! Allahmmerzuknil-fiyete = Allahm, beni afiyetle rzklandr! Allahmmafirl ve li-vlideyye ve lil-mminne vel-mmint = Allahm, beni, anam, babam ve erkek kadn btn mminleri affet! Yukardaki Arapa dualarn hibirini okumak namaz bozmaz. Bu hususta asl kaide udur: Namazda insanlardan istenilmesi imknsz olan bir eyle Arapa dua etmek, namaz bozmaz. Bunun iin Hidayede, 217

www.dinimizislam.com (Allahmmerzukn = Allahm beni rzklandr demek, insanlardan talep edilmesi imknsz olan eylerden deildir. Bu bakmdan namaz bozulur) denilmise de, bu duadan sonra, mal veya benzeri bir ey zikredilmedike, sadece Allahmmerzukn = Allahm bana rzk ver demekle de, namaz bozulmu olmaz. Allahmmerzukn ryeteke = Allahm, beni seni grmekle rzklandr veya Allahmmerzukn Cenneteke = Allahm beni Cennetinle rzklandr demek de namaz bozmaz. nk bunlar halktan istenebilecek eylerden deildir; fakat aadakileri sylerse namaz bozulur. Allahmmerzukn dbbeten = Allahm, bana bir hayvan ver! Allahmmerzukn kermen = Allahm, bana bir ba ver! Allahmmerzukn zevcen = Allahm, bana bir e ver! Allahmmekd deyn = Allahm, borcumu de! Bunlar insanlardan istemek de mmkn olduu iin namaz bozulur. (Halebi-yi sagir)

Namazda dua okumak


Sual: (Allahmmerzukn kalben takyyen min-e-irki beriyyen l kfiren ve akiyyen) duasn, iki secde arasnda okumak namaz bozar m, son oturuta okununca ise secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Bu dua, hadis-i erifle bildirilmitir. (Riyad-n-nashin) ki secde arasnda okumak namaz bozmaz. Ancak orada dua okunmaz. S. Ebediyyede, (Kuran- kerimde ve hadis-i erifte bulunmayan dualar okumak, namaz bozar) deniyor. Yani Kuran- kerimde veya hadis-i eriflerde bulunan her duay okumak, namaz bozmaz. Farz veya vacibi geciktirirse, sadece secde-i sehvi gerektirir. Son oturuta okumak ise, secde-i sehvi de gerektirmez. Salli bariklerden sonra ve selamdan nce bir dua okumak snnettir, daha fazla okumak mstehabdr. Dua okumakla selam gecikmi saylmaz. Burada da, Kuran- kerimde veya hadis-i eriflerde bulunan her dua okunabilir. (Nimet-i slam, Tergib-s-salat) Mesela u dua yetleri okunabilir: 1- Rabben l tzi kulben bade iz hedeyten ve heb len min lednke rahmeh, inneke entel vehhb. (l-i mran 8) 2- Rabbenafirl ve li-valideyye ve lil-mminne yevme yekml hisb. (brahim 41) 3- Rabbenafir len ve li-ihvninellezne sebekn bil-mni ve l tecal f kulbin gllen lillezne men rabben inneke rafn rahm. (Har 10) 4- Rabben fafirlen znben ve keffir ann seyyitin ve teveffen meal-ebrr. (l-i mran 193) 5- Rabben ve tin m ve adten al ruslike ve l thzin yevmel kymeh. nneke l thlifl md. (l-i mran 194) 218

www.dinimizislam.com Hadis-i eriflerde bildirilen dualardan birka da yledir: 1- Allahmme inn ez bike min hemezti-eytn. (S. Ebediyye) 2- Allahmme inn zalemt nefs zulmen kesren, l yafirz-znbe ill ente, fafir l mafireten min indike verhamn, inneke entel gafr-ur-rahm. (Halebi) 3- Allahmme inn ez bike min azabil-kabri ve min azabinnar ve min fitnetil mahy vel-memti ve min fitnetil Mesihiddeccl. (H. Lazm Olan man) 4- Allahmmafir l ve li-vlideyye ve li-cemil mminne vel-mmint vel-mslimne vel-mslimt el ehy minhm vel emvt. (Tergb-s-salat) 5- Rabben tin fid-dny haseneten ve fil-hireti haseneten ve kn azbennri ve azbel kabri verzukn efate Muhammedin sallallah aleyhi ve sellem. Bi-rahmetike y erhamerrhimn. (Tergb-s-salat)

Selam vermek
Sual: Namazn sonunda unutup, saa selam vermeden, sadece sola verilip namazdan klsa namaz sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur; nk vacib olan selam verilmi oluyor. Boynu saa dndrmek snnet veya mstehab olduu iin unutarak evrilmeyince bir mahzuru olmaz.

Namazda sbhanallah demek


Sual: (ki secde arasnda, Sbhanallah diyecek kadar durmak gerekir) ifadesini yanl anlayp, burada Sbhanallah denecek zannettim. Hep Sbhanallah dedim. Namazlarm bozuldu mu? CEVAP Hayr, bozulmad.

Hanmn namazn bozmak


Sual: Bir kimse namaz klan hanmn pse veya imdiklese, hanmn namaz bozulur mu? CEVAP Bir kimse, namaz klan hanmn ehvetsiz pse bile, kadnn namaz bozulur. ehvetle hanmn tutarsa yine hanmn namaz bozulur. Namaz klan hanma bunun gibi eyler yaparak hanmnn namaznn bozulmasna sebep olmak gnah olur. aka olarak da, ciddi olarak da, namaz klan hanma byle eyler yapmamal.

Namazda olduunu bildirmek


Sual: Dkknn arka tarafnda namaz klan kimsenin mterisi gelince, orada olduunu ve namaz kldn bildirmek iin ne yapmas gerekir? Mesela ksrr gibi yaparsa namaz bozulur mu? CEVAP Namazda olduunu bildirmek iin ksrnce, bir harf kacak kadar az olursa namaz bozulmu olmaz, mekruh olur, bir harften daha fazla olursa 219

www.dinimizislam.com namaz bozar, fakat Kuran- kerimi yksek sesle okursa, Elhamdlillah, Allah Ekber veya Sbhanallah derse, namaz bozulmu olmaz. (Halebi)

Namaz klana selam


Sual: Namaz klan kimseye selam verilse, o da iaretle alsa veya bir soru sorulsa iaretle cevap verilse namaz bozulmu olur mu? CEVAP Eliyle, gzyle, bayla, kayla selam almak, namaz bozmazsa da mekruh olur, fakat sorulan bir suale evet veya hayr manasna gelen bir iaretle, bayla, eliyle veya gzyle cevap vermesi mekruh deildir. (HalebiS. Ebediyye)

Namaz klarken
Sual: Namaz klmakta olan kimse, kendisini arana veya ieriye girmek iin izin isteyene, namazda olduunu anlatmak iin Elhamdlillah veya Sbhanallah dese veya aktan sesli okumaya balasa namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz.

Namaz klan pmek


Sual: Namaz klarken eim beni pse namazm bozulur mu? CEVAP E denince kadn m erkek mi olduu anlalmyor. Karya da, kocaya da e deniyor. Kadn m kocasn pyor, yoksa kocas m hanmn pyor? ehvetlenmezse de, kocas tarafndan plen kadnn namaz bozulur, fakat ehvetlenmezse, kars tarafndan plen kocann namaz bozulmaz, ehvetlenirse, onun da bozulur, ancak namaz klan plmez, nk perek namaz bozdurmak haramdr.

Kraati unutmak
Sual: Bir kimse, kyamda Sbhanekeden sonra, kraati unutup rka gitse, sonra secdeye giderken hatrlasa, kalkp kraati yapsa, sonra secdeye gitse, namaz bozulmu olur mu? CEVAP Evet, bozulmu olur. Kraati yaptktan sonra tekrar rka gidilmesi arttr. Yani nceki rk geerli olmaz. Kraatten sonra yeni bir rk yaplr. nk rk gibi tekrarlanmayan rknler arasnda tertibe riayet etmek yani sra ile klmak farzdr.

Hatal okumak
Sual: Kadir suresindeki melaiket yerine melaiketi okumak namaz bozar m? CEVAP Buna irab hatas denir. rab hatalar namaz bozmaz. Melaikete dense de bozmaz. 220

www.dinimizislam.com

Namazn vacibleri
Sual: Namazn vacibleri nelerdir? CEVAP Namazn vacipleri unlardr: 1- Fatiha suresini okumak. 2- Fatihadan sonra bir sure veya en az ksa yet okumak. 3- Fatihay sureden nce okumak. 4- Fatihadan sonra okunan sureyi, farzlarn birinci ve ikinci rekatlarnda, snnetlerin her rekatnda okumak. 5- Secdeleri birbiri ardnca yapmak. 6- Fatihay snnet ve vacip namazlarn her rekatnda bir kere okumak. 7- ve drt rekatl namazlarn ikinci rekatnda oturmak. 8- kinci rekatta teehhdden fazla oturmamak. 9- Secdede burnu aln ile beraber yere koymak. 10- Teehdde iken Ettehyyaty okumak. 11- Tadil-i erkana riayet etmek. 12- Namazn sonunda, selam vermek. 13- Vitir namaznn son rekatnda, Kunut duas okumak. 14- Bayram namazlarnda tekbir getirmek. 15- mamn sabah, cuma, bayram, teravih, vitir namazlarnda ve akam ile yatsnn ilk iki rekatnda yksek sesle okumas. 16- mamn ve yalnz klann le ve ikindi farzlarnda ve akamn nc, yatsnn nc ve drdnc rekatlarnda sessiz okumas.

Namazn iadesi
Sual: Mekruh olarak klnan namazn iadesi vacib midir? CEVAP Namazn vaciblerinden birini terk etmek, tahrimen mekruh olur. Namaz sahih olur ise de, vacib terk edildii iin gnah olur. Bu namaz iade etmek, yani tekrar klmak vacibdir. Namazn mekked snnetlerinden birini terk etmek de, tahrimen mekruhtur. Byle mekruh klnan namaz, iade etmekse, vacib deil, snnettir. Sual: S. Ebediyyede, (Farzlarn 3. ve 4. rekatlarnda Fatiha okumak snnettir. Vacib diyenler de olmutur) deniyor. Yani nc veya drdnc rekatlarda hibir ey okumadan biraz bekleyip rkua eilsek namaz sahih olur mu? CEVAP Snnet dendiine gre snneti terk etmek mekruh olur. Vacib diyen limlere gre ise, Fatiha okumadan klnan namazn iadesi vacib olur. Maliki ve afiide, her rekatta fatiha okumak farzdr. Taklit edenin okumas farzdr. Sual: Hanefide namazn sonunda selam verip namazdan kmak farz 221

www.dinimizislam.com mdr vacib midir? CEVAP Mftabih kavil vacibdir. Kendi ihtiyar ile namazdan kmak, mam- azama gre farzdr. mameyne gre farz deildir. Bir kimse namazn sonunda teehhd miktar oturduktan sonra kasten namaza aykr bir i yapsa, mesela glse, konusa, yiyip ise namaz sahih olur. Fakat elinde olmadan abdesti bozulsa, bu durumda imameyne gre yine namaz tamam olur. mam- azama gre, hemen abdest alarak gelip selam vererek kendi ihtiyar ile namazdan kmas gerekir. Fetva mameynin kavlidir.

Gndz ve gece namazlar


Sual: Hangi namazlarda aktan okumak caizdir? CEVAP Namazda Kuran- kerim okumaya kraat denir. Kendi iitecek kadar sesli okumaya, haf yani gizli okumak denir. Yannda olan kimselerin de iitecekleri kadar sesli okumaya, cehr yani aktan okumak denir. mamn, sabahn iki rekt farznda, akamla yatsnn ilk iki rektnda, Fatiha ile zamm- sureyi aktan okumas vacibdir. Unutarak gizli okursa secde-i sehv gerekir. Tek bana klan kimse ise, aktan okunan bu namazlarda muhayyerdir. Yani dilerse aktan okur, dilerse gizli okur. Aktan okumak daha evladr. Kazaya kalan sabah, akam ve yats namazlarnn farzlarn gece veya gndz kaza ederken, aktan okumakta mahzur yoktur. Hatt aktan okumak daha evladr. (Hindiyye) Kazaya kalan, ayn gnn sabah, akam ve yats namazlar cemaatle klnyorsa, imam, vaktinde klnan gibi aktan okur. Vitir namaz da, vaktinde klnsn veya kaza edilsin aktan okunabilir. Kunut dualar aktan okunmaz. Tek bana gece Evvabin, Teheccd gibi nafile namaz klan serbesttir, gizli veya aktan okur, fakat le ikindi gibi gndz klnan namazlarla, kuluk gibi nafile namazlarda gizli okumak vacibdir. (Hindiyye) Bir kimse, yalnz bana akam, yats veya sabah namazn klarken, Fatihann bir ksmn okuduktan sonra, bir baka ahs gelip, o kimseye uyarsa, imam Fatihay aktan ve tekrar yeni batan okur. (Hindiyye) Bir kimseye Fatihann tamamn veya birazn gizli okuduktan sonra imam olursa, Fatihay aktan tekrarlar, nk cemaat olunca geri kalan ksmn sesle okumak vacib olur. Fakat bir rektta kraatin yarsn aktan, yarsn gizli okumas irkin olur. Aktan okunarak tekrarlanmas bundandr, yani o kimse sureyi bitirirken imam olsa, hem Fatihay hem sureyi aktan tekrarlar. (bni Abidin) Akam ve yatsnn snnetlerini klarken kazaya da niyet eden, aktan okuyabilir. Evvabin veya Teheccd gibi nafile namazlar klarken, kazaya da niyet eden, aktan okuyabilir. 222

www.dinimizislam.com Aktan okumak erkekler iindir. Kadn, hibir namazda, yannda kimse olmasa da, sesli okuyamaz. (Redd-l muhtar)

Kunut tekbiri vacib midir?


Sual: Kunut tekbiri getirmek vacib midir? CEVAP Kunut tekbiri mam- azama gre vacib, mameyne gre snnettir. (Redd-l-muhtar, Bahr-r-rk, Nimet-i slam) Bu tekbir unutulursa secde-i sehv gerekmez. Kunut dualar unutulmusa secde-i sehv gerekir.

Namazn mekruhlar
Sual: Namazda genel olarak ilenen mekruhlar nelerdir? CEVAP Mekruh; kerih, irkin, beenilmeyen i demektir.Namazda mekked snneti ve vacibi terk etmek, tahrimen mekruh, mekked olmayan snneti terk, tenzihen mekruh olur. Mekruh olarak klnan namaz sahih olursa da, sevab ok az olur. Daha ok ilenen mekruhlardan bazlar unlardr: 1- Namazda tadil-i erkan terk etmek. 2- Ba dndrp bakmak. 3- Secdede iki kolu yere demek. [Kadnlar der.] 4- Ba bir tarafa emek. 5- Esnerken az kapatmamak. 6- zrsz gzleri yummak. 7- ndeki safta bo yer varken, geri safta klmak. 8- zerinde canl resmi bulunan elbise ile namaz klmak. 9- Canl resmi asl odada namaz klmak. 10- elbisesi ile ve byklerin yanna kamayacak elbise ile veya kt kokulu orap ile klmak. 11- Abdest sktrrken klmak. 12- Tekbir alrken ve teehhdde otururken parmaklar ak veya kapal tutmak. [Kendi haline braklr. Secdede parmaklar kapal, rkuda ise ak tutulur.] 13- Secdeye inerken pantolonunu yukar ekmek. 14- Ba ak klmak. [Mekkede, ihraml iken, namaz ba ak klnr.] 15- Namazda arl, bir ayaa ok, dierine az vermek. 16- mam namaza durunca, sabahn snnetini caminin giriinde veya direk arkasnda klmayp, saf arasnda veya baka yerde klmak. [mam namaza az sonra duracaksa, le, ikindi ve yatsnn snnetlerine durulmaz, hemen imama uyulur.] 17- mam, aktan yani sesli okurken Sbhanekeyi okumak. 223

www.dinimizislam.com 18- Secdeye veya rkuya, imamdan nce ban koymak veya kaldrmak. 19- plak ayakla namaz klmak. [afiide plak ayakla klnr.] 20- Kolu sal veya ksa kollu gmlekle namaz klmak. 21- Saa-sola eilmek, sallanmak. 22- Secdede burnu yere dememek. 23- Secdede bir aya kaldrmak. [ki ayak kalkarsa, baz limlere gre namaz bozulur.] 24- Kyamda okuduunu rkuda, rkuda okuduunu kyamda tamamlamak. 25- Bir rknde iki defa bir yeri kamak. [Bir rknde, defa ayr kamak bozar.] 26- Namazda 4-5 kii duyacak kadar yksek sesli okumak. [Kendi iitmeyecek kadar sessiz okunursa namaz sahih olmaz.] 27- kinci rekatta, birincide okuduu yeti tekrar okumak ondan evvelki bir yeti okumak. [Unutarak okumak mekruh olmaz.] kinci rekatta birinciden yet uzun okumak. 28- zrsz teehhdde, snnete uygun oturmamak. Kyamda snnete uygun olarak ayaklar drt parmak kadar amamak. [afiide bir kar kadar amak snnettir.] 29- zrsz bir eye dayanp kalkmak. 30- Farzdan sonra hemen son snnete kalkmamak. Yahut konumak veya bir ey okumak. 31- Namaz klann nnden gemek veya nnden geilebilecek yere namaza durmak. 32- Namazn snnetlerinden birini terk etmek. Snnet iki ksmdr: Birincisi Snen-i hda. Bunlar, mekked snnetlerdir. kincisi Snen-i zevaid. Bunlar, mekked olmayan snnetlerdir. Namazda mekked snneti ve vacibi terk etmek, tahrimen mekruh olur. Mekked olmayan snneti terk, tenzihen mekruh olur. Mstehab terk, mekruh olmaz. Tenzihi mekruh helale, tahrimi mekruh harama yakndr. Mekruh olarak klnan namaz sahih ise de, sevab ok az olur. (mad-l-islam)

Ba, kollar ve ayaklar ak klmak


Sual: Erkeklerin, ba, kol ve ayaklar ak olarak namaz klmalar mekruh mu? CEVAP Evet mekruhtur. Mekruh olan namaz sahih ise de, sevab olmaz. Bir erkek, namazda ba rtmeye nem vermedii iin ak klarsa, mekruh olur. Namaza nem vermedii iin aarsa, kfir olur. Kendini Allah telya kar, kk gstermek iin, ba ak klmak zarar vermez ise de, yine rtmek efdaldir. Harareti teskin ve rahatlk iin amak da mekruhtur. (Redd-lmuhtar) 224

www.dinimizislam.com nemli kimselerin huzuruna kan kimsenin k, temiz elbise giymesi gerekir. Allah telnn huzuruna durulduu zaman buna daha ok dikkat etmeli, byklerin karsna klamayan elbise ile namaz klmamaldr! Kur'an kerimde (Her namaz klarken, ssl [temiz, sevilen] elbiselerinizi giyiniz) buyuruluyor. (Araf 31) Peygamber efendimiz ba ak klmazd. Sarkla klmann nemini bildirerek buyuruyor ki: (Sarkla klnan namaz, sarksz klnan yetmi rekat namazdan efdaldir.) [Ebu Nuaym] Namazda ba hi olmazsa, herhangi bir renkte olan takke ile rtmelidir! (Nimet-i slam)da namazn mekruhlarnn onbeincisinin dipnotunda (Ba ak namaz klmak mekruhtur) buyuruluyor. 57.sinde de mekruh olduu yine bildiriliyor. Namazn mekruhlarnn onbirincisinde ise, kollar ak namaz klmann mekruh olduu bildiriliyor. Namaz klarken den bal tek el ile alp giyerek ba rtl klmas o haliyle klmasndan daha iyidir. (Gurer ve Drer) bni Abidin hazretleri, namazn mekruhlar sonunda buyuruyor ki: Namaz, naln veya mest ile klmak, plak ayakla klmaktan efdaldir. Bylece, Yahudilere uyulmam olur. Hadis-i erifte, (Yahudilere benzememek iin namazlar, naln [bir cins ayakkab] ile kln) buyuruldu. Resulullah ve Eshab- kiram, sokakta giydikleri naln ile klarlard. Nalnlar temiz idi ve Mescid-i Nebi kum deli idi. Kirli nalnla girilmezdi. (Redd-lmuhtar) Ayaklar herhangi bir ey ile rterek namaz klmay bildiren hadis-i erif meali de yledir: (Yahudiler, namaz klarken naln veya mest ile ayaklarn rtmezler. Siz onlara muhalefet edin, naln veya mest giyinin!) [Mslim, Ebu Davud, Hakim, Taberani] (Mriklere muhalefet edin, namaz klarken mestlerinizi giyin.) [Hakim] (Naln olmayan, mestlerini giysin.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, . Ahmed] Temiz olmayan mest, naln vesaire ile mescide girilmezdi. imdi orap giyerek bu snnet yerine getirilir. Eshab- kiram kamis denilen ayaa kadar uzun olan gmlek ile, yani entari ile namaz kldklar iin ayaklar rtlm olurdu. Ayaklar rtl klnan namazn ok sevap olduu Halebi, Berika ve Hadika kitaplarnda da yazldr. Mslman olmayanlar, kiliselerinde ba ak, aya plak tapnyor, onlar gibi, uygar ibadet etmeli diyerek, ba ak, aya plak klmak, sandalyede veya yksee secde etmek caiz deildir. Kadnlarn ayaklarnn ak olmasnda iki kavil vardr. Birinci kavle gre mekruh, ikinci kavle gre namaz bozulur. Kadnlar, ya orapla veya ayaklara 225

www.dinimizislam.com kadar uzun etek veya entari giyerek namaz klmaldr! (M.Erbea) Sual: Erkeklerin sa alna gelse, secde mekruh olur mu? CEVAP Evet. Takke de alna gelse byledir. plak olarak yere demelidir. Sual: Namazda kraati bitirmeden elleri aaya brakmak uygun mudur? CEVAP Uygun deildir, snnete aykrdr, kraat bitene kadar ellerin bal kalmas snnettir. Sual: Parmaklar birbirine geirmek caiz mi? CEVAP Namazda tahrimen, harite tenzihen mekruhtur. Sual: Mezarlkta camiler var. Kabre kar namaz klnr m? CEVAP nnde perde, duvar gibi bir ey olmazsa, kabre kar namaz klmak mekruhtur. (Marifetname) Mescidin kblesi ile kabir arasnda, perde, duvar olursa veya kabir yanda ise, namaz mekruh olmaz. (Hindiyye) Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kabre kar namaz klmayn!) [Nesai] Sual: alg aleti, tv, iki bulunan yere rahmet melekleri girer mi? CEVAP Kumar ve alg aleti, tv, canl resmi, ha resmi, kpek, cnp, iki ve sarho bulunan yere rahmet melekleri girmez. Byle yerlerde namaz klmak mekruh olur ve edilen dua da makbul deildir. Sual: Kumar ve alg aleti, tv, canl resmi, ha resmi, kpek, cnp, iki ve sarho bulunan yere rahmet melekleri girmezse, ne kaybmz olur? CEVAP Mekruh olarak klnan namaz sahih olur. Yani o kimse, namaz borcundan kurtulursa da, namaz klmakla hasl olacak byk sevaba kavuamaz. Eer evde odada meleklerin girmesine mani olan bir ey varsa, o kii meleklerin yapaca bu duadan mahrum kalr. [Duann nemi maddesinde, Meleklerin duasndan mahrum kalmak ksmna baknz.] Sual: Yatak odasnda namaz klmadmz iin, odann duvarlarna anababamn ve dier akrabalarmn resimlerini koydum. Bir mahzuru var m? CEVAP ki mahzuru vardr. Birincisi, insan ve hayvan resmini, belden yukar asmak haramdr. Bitki ve canszlarn resmini asmakta mahzur yoktur. kincisi, canl resmi bulunan odaya rahmet melekleri girmez. Resimli gazete bile bulunsa girmez. Gazeteyi okuduktan sonra kapal bir yere koymaldr! Kapal olursa girer. Namaz klnmayan yerlere, mesela banyoya, mutfaa, yatak odasna, eitli canl resimlerini, mesela ana babamzn resimlerini, bir evliyann 226

www.dinimizislam.com resimlerini veya artist resimlerini koymann gnah olmadn zannedenler var. Bir zaruret olmadka, her trl canl resmini belden yukar asmak haramdr. Her trl resmi albmde saklamaldr. Ana babamzn veya bir evliyann da olsa, resmini duvara asmak haramdr. Resmini duvara astmz evliya, bu hareketimizden dolay bizi sevmez. Aksine gnah ilediimiz iin zlr. Sual: Mzik dinlediimiz televizyon veya radyo bulunun odada namaz klmak mekruh mu? CEVAP ki, kumar, alg aletleri bulunan mahalde namaz klmann mekruh olduu ve buraya rahmet meleklerinin girmeyecei ve burada yaplan duann kabul olmayaca (Tergib-s-salt)da ve (Nisabl-ahbr)da yazldr. alg da dinlenen ve bakmas haram olan resimlerine de baklan eyler, alg aleti gibidir. Televizyon kapal da olsa orada namaz klmak mekruh olur. Bir evde balama bulunsa alnmasa bile o odada namaz klmak mekruh olur. ki iilmese bile, iki bulunan odada namaz klmak mekruh olur. Duvardaki resme taplmasa bile, canl resmi bulunan evde namaz klmak mekruh olur. Bilgisayarda gnah ileniyorsa o da dahildir, mzik alnyorsa o da dahildir. Sual: Bir odada namaz klarken o odada herhangi byklkte ve herhangi ierikte bir veya daha fazla resim bulunmas caiz mi? CEVAP Resim, namaz klann aya altnda, oturduu yerde veya secde ettii yerde olmazsa, byle resimli battaniye, seccade zerinde namaz klmak mekruh olmaz. Resim, yerlerde bulunduu iin ona hakaret edilmi olur. Fakat secde edilen yerde ise, yahut baslan ve oturulan yerde ise sanki insan vcudunda bulunmu gibidir. Namaz mekruh olur. Onun iin zerinde resim bulunan elbise ile namaz klmamaldr! Canl resimleri gbekten yukarda bulunursa, orada namaz klmak mekruh olur. Canl resmi, baslan, oturulan yerde ise mekruh olmaz. Namaz klann arkasnda gbekten yukarda olursa tenzihen mekruh olur. nsan ve hayvan resmini, belden yukar asmak haramdr. Bitki ve canszlarn resmini asmakta mahzur yoktur. Canl resmi bulunan odaya rahmet melekleri girmez. Resimli gazete bile bulunsa girmez. Gazeteyi okuduktan sonra kapal bir yere koymaldr! Namaz klann banda, nnde, sa ve sol hizasnda, duvara izilmi veya beze, kada yaplarak aslm veya konmu ise, mekruhtur. Sual: Bir odada namaz klarken o odada bulunan resimleri ters evirmek veya stn rtmek, namazn mekruh olmamas iin zm olur mu? CEVAP Evet. Ters evrilirse veya st rtlrse mekruh olmaz. Sual: Namazda gzleriyle baka yerlere bakmak mekruh mu? CEVAP 227

www.dinimizislam.com Evet, tenzihen mekruh olur. Sual: drar sktrrken namaz klmak uygun mu? CEVAP Mekruh olur. Selam verip namazdan kmal, abdest alp yeniden klmak gerekir. Sual: Abdesti skk iken, yel sktrrken, idrar sktrrken namaz klmak mekruh olur deniyor. Bu skkln ls nedir? Mesela gaz sktryor, bir sre sonra geiyor, o zaman namaz klsam mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz. Gelip geen skklk mekruh etmez. Abdest skklnn, idrar skklnn ve yel skklnn ls udur: Namaza durunca hatrna skklk gelmezse, huzura mani olmazsa, namaz mekruh olmaz. Hep hatrmzda, namaz klar klmaz hemen tuvalete gitme ihtiyac hissediyorsak, o zaman namaz mekruh olur. Sual: afii mezhebinde de takkesiz namaz klmak mekruh mu? CEVAP Evet mekruhtur. Sual: Aynann nnde namaz klmak gnah mdr? CEVAP Eer baknca aynada eklimiz grlyorsa, dikkati ektii iin namaz mekruh olur. Ayna stne bir ey asmal, suretimiz grlmemelidir. Sual: Namaz klana anahtar nerede dense, o da parmakla gsterebilir mi? CEVAP Parmakla gstermesi mekruhtur. Fakat ona uyabilmek iin farz klyorsan parman kaldr dese, yahut ka rekat kldn dese o da parma ile iki diye gsterse mekruh olmaz. Sual: Baz kimseler, nafile bir namaz olan tesbih namazn cemaatle klyorlar. Nafile namazlar cemaatle klmann mekruh olduunu syleyince, (Biz nce tesbih namaz klmay adyoruz. Adaynca tesbih namazn klmak vacip oluyor. Vacibi de cemaatle klyoruz. Bazen de, cemaatle namaza duruyoruz. Sonra da bozuyoruz. Tekrar klmas vacip olaca iin cemaatle klyoruz) dediler. Byle vacip yaparak cemaatle klmak caiz mi? CEVAP Tesbih namaz, nafile olduu iin cemaatle klnmaz. Drerde deniyor ki: Ramazann dnda, vitir de cemaat ile klnmaz. Bu husus icma ile sabittir. Ramazanda teravihten baka, cemaat ile nafile klnmaz. Ancak arlmadan gelen bir kii, birine iktida eder veya iki kii, bir kiiye uyarsa, mekruh olmaz. 3 kiide ihtilaf vardr. 4 kii olursa, ittifakla mekruh olur. Bir defa vacip de olsa cemaatle klnmaz. Vitir vacip olduu halde, Ramazan haricinde cemaatle klnmaz. Tesbih namaz nasl cemaatle klnabilir? Sual: Namazda bir sure atlayarak okumak mekruh mu? Aradaki sure 228

www.dinimizislam.com uzun olsa yine mekruh olur mu? Mesela (Vettini)yi, sonra (nna enzelna)y okumak mekruh mudur? CEVAP Her namazda, ikinci rekatta birinci rekatta okuduundan yet uzun okumak mekruhtur. kinci rekatta, birinci rekatta okuduundan sonraki bir ksa sureyi atlayarak daha sonrakini okumak da mekruhtur. Buna gre, (Eraeytellezi)yi birinci rekatta okuyan kimsenin, ikinci rekatta (Kulya)y okumas mekruh olur. nk bir kk sure olan (nna ateyna) atlanmtr. (Vettini)den sonra (nna enzelna)y okumak mekruh deildir. nk bu iki sure arasnda uzun bir sure olan (kra) diye balayan sure bulunmaktadr. Sual: Yeil aaca doru namaz klmak gibi, ormanda aalar stre edip namaz klmak da mekruh mu? CEVAP Yeil aaca kar klmay kastederek namaz klmak mekruhtur. Baka niyetle, mesela stre iin klmak mekruh deildir. Sual: Namazda ocuk bir resmi karma koydu. Mekruh oldu mu? CEVAP Hayr. Sual: nmdeki cemaatten birinin gmleinde resim var idi. Namazm mekruh oldu mu? CEVAP Hayr. Sual: Bir erkek, dirsek ile bilei arasnn drtte birini aarak namaz klsa, mekruh olur mu? CEVAP Evet. Bir uzvun drtte biri tamam hkmndedir. Dirsee kadar almasnn mekruh oluunda limlerin ittifak vardr. Ama drtte birinin almasnda ittifak yoktur. Sual: Namaz klarken, bir yazya bakp ne olduu veya saate bakp ka olduu anlalnca, namaz mekruh olur mu? CEVAP Evet. Sual: Vitir vacip namazn klarken 3. rekatta zamm sure olarak 2.rekatta okunan zamm surenin devam olmayp bir veya iki sure ncesi okunursa ne olur veya 3. rekat mstakil olarak kabul edilip bir nceki okunana baklmaz m? CEVAP nc rekat mstakil deildir. kinci rekatta okunandan sonrakini veya daha aadakilerini okumak gerekir. Kasten ncekileri okunursa mekruh olur, unutularak okunursa mekruh olmaz. Sual: Namaz klarken secde yerine iki metre uzakta ku resmi olsa mekruh olur mu? 229

www.dinimizislam.com CEVAP Genelde ku resimleri net olmuyor, bunun iin mekruh olmaz. Sual: (Canl resmi insann banda ise mekruh olur) ifadesindeki ba neresidir? CEVAP Tavandr. Sual: (Secde edilmeyen yerlerinde resim bulunan seccadede namaz klmak caizdir, fakat resim, ayak baslan veya oturulan yerde ise mekruh olur) ifadesinden kast nedir?. CEVAP Oturunca, basnca resim bedeninde saylr. Oturulan, baslan yer de, secde edilen yer olur. Sual: Vitirde sra ile Felak, Nas, Fil suresini okumak mekruh mu? CEVAP Evet. Sual: Namaz klarken, arl bir ayak zerine vermek caiz mi? CEVAP Mekruhtur. Sual: Kazalarn klndn gstermek caiz mi? CEVAP Mekruh ise de, bu zamanda belli olmas hi mahzur tekil etmez. Herkesin kazasnn olmad zamanlarda uygun deildi. Sual: Malikide namazda Euz okumak mekruh yazyor, Malikiyi taklit edenler ne yapacak, Euzy okuyacak m? CEVAP Mezhep taklit edilirken sadece taklit ettii mezhebin farzlarna uyar bir de mfsitlerinden kaar. Mekruhlarna riayet etmez. Yani Euz okuyacaz. nk kendi mezhebimizden km olmuyoruz. Sual: Herhangi bir sebeple namaz mekruh olursa bu namaz iade etmek vacip mi? CEVAP ki trl mekruh var: Bir snneti terk etmekle meydana gelen mekruh, bunun iadesi vacip deildir, vacibin terki ile meydana gelen mekruh var bunun iadesi vaciptir. adesi vacip olan namazn vakti kt ise kaza edilir. Mekruh vakitte namaz klnca bunun iadesi vacip olmaz. Sual: Namaz kldktan sonra namaz mekruh yapacak bir resim grdm. Namaz mekruh olur mu? CEVAP Kastl olmaynca mekruh olmaz. Sual: Resmin namaz mekruh etmesi niyete bal deil mi? Biz zaten Allahn huzuruna duruyoruz, kalbimiz bununla dolu, yani yine de mekruh olur mu? 230

www.dinimizislam.com CEVAP Burada niyetin rol yok. Yani hi kimse resme tapmaz. Bunu Allah biliyordu elbette. Ama yine yasaklam. Resme kar durmayn diye. Hatta aynada kendi grntmz olsa yine mekruh oluyor. Bazlar da Araplar pis olduu iin abdest ve ykanma emri getirilmitir, bizim ykanmaya ihtiyacmz yok diyorlar. Halbuki dinimizde topraa elimizi srmekle de cnplkten kurtuluyoruz. Demek ki esas mesele temizlik deil emre uymaktr. Bu resim ii de yle tapmakla falan ilgisi yok, resme kar klma denmi bize den de emre uymak Sual: Paltoyla namaz klarken paltonun eteklerinin secdede dizlerin altnda kalmas mekruh mudur? CEVAP Mekruh deildir. Sual: Maliki mezhebini taklit ediyorum. Secdede ellerimin stne secde ediyorum. Bir sakncas var m? CEVAP Hanefide mekruhtur. Dier mezhepte sahih deildir. Bu bakmdan el stne secde etmemeli. Sual: Pantolonun paalar uzun olup, kvrarak giyiyorsak bu ekilde namaz klmann mahzuru var mdr? Mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz. Sual: Havalar souk olduu iin genelde eldiven takyorum. Mescit de baya souktu, dalgnlkla eldivenleri karmadan namaza durdum. Ediven ile namaz klmak uygun mu? CEVAP zrsz eldivenle namaz klmak mekruh olur. Souk olunca veya baka zr varsa mekruh olmaz. Sual: yet-el Krsi'yi, tesbihleri ve duay, Cuma namaznda ve normal vakitlerde de son snnetten sonra m yapmal yoksa farzdan sonra m yapmal, bir mecburiyet var m? CEVAP Son snnetten sonra yapma mecburiyeti vardr. Son snnetten nce okunursa mekruh olur. Sual: Gmlek kollar uzun olduu zaman kollar geri kvryoruz, fakat namaz klarken dzeltiyoruz. Gmlein kollarn ieri kvrdmz zaman ne olur byle namaz klnr m bir sakncas var m? CEVAP Gmlein kolunu iine veya dna bkmekte mahzur olmaz. Mahzurlu olan, syrp etin grnmesidir. Et grnmyorsa syrlmann mahzuru olmaz. Sual: Namazda Asrdan sonra Hmeze veya Kurey, Kevserden sonra Kfirun veya Tebbet okunur mu? 231

www.dinimizislam.com CEVAP Okuma sras yukardan aaya dorudur, ters okumak mekruh olur, kasten olmayp da unutarak ters okunursa mekruh olmaz. Bir de okuduumuz sureden sonraki sureyi atlayp ondan sonrakini okumamz mekruh olur. En az iki sure atlamamz gerekir. Yahut hi atlamayp sra ile okunur. Bir de ikinci okuduumuz sure birinci sureden yet miktar fazla olmamaldr, olursa namaz mekruh olur. imdi buna gre, Asrdan sonra Hmeze okunmaz nk Hmeze 3 yetten daha fazladr hepsi 9 yet, Asr ise yet. Kevserden sonra Kfirun suresi de okunmaz, nk Kfirun suresi Kevser suresinden yet uzundur. Kevserden sonra Tebbet okunur nk yet uzun deil iki yet uzun. Sual: Yurt dnda yayoruz. Caminin bulunmad yerlerde mecbur kalrsak, kilise, sinagog gibi yerlerde veya budist tapnanda da namaz klabilir miyiz? CEVAP slamiyette namaz her yerde klnr, illa cami olmas gerekmez. Dada, bada, ovada, bahede, sokakta her yerde namaz klnr. Kilisede bile klnr. Fakat kilisede resim falan olduu iin mecbur kalmadka klmamal, namaz mekruh olur. Resim olmazsa kilisede de klnr. Sual: Teehhdde parmak kaldrmann hkm nedir? CEVAP afiide snnettir. Hanefide ise, snnet, mekruh ve haram diyenler olduu iin kaldrmamaldr. Sual: Bir hoca diyor ki, (Namaz ba ak klmann mekruh olmasnn sebebi fkh kitaplarna gre udur: Padiahn karsna bile ba ak kmak edepsizliktir. Allahn huzurunda hi ba ak durulur mu? Ama artk gnmzde devlet bakanlarnn huzuruna ba ak klabildiine gre, namazdaki mekruhluk da kalkmaldr) Gerekten mekruhluun sebebi bu zatn syledii gibi mi? CEVAP Din zamana gre deimez. Ba kapatmak da sylenilen gerekeye dayanmaz. Peygamber efendimiz namaz klmazken de ban kapatrd. Padiahlar deiir ama, padiahlar padiah Allah deimez. Sual: lk rekatta hlas, ikinci rekatta unutup Kevseri okumak mekruh mu? CEVAP Mekruh olmaz. nk yanlmak zrdr. Sual: Esnemeye mani olmal m? CEVAP Duda srarak mani olmal. Namazda ise, esnemeye byle mani olma imkan var iken, el ile kapatmak mekruhtur Sual: Hanm yannda otururken, beyi namaza dursa mekruh mu? CEVAP 232

www.dinimizislam.com Evet mekruh olur. Arada bir insan geecek kadar boluk olursa mekruh olmaz. Sual: Arkas dnk mahrem kadna doru, namaz klmak mekruh mu? CEVAP Mekruh olmaz. Sual: Celsede durmann azami mddeti var m? CEVAP Vardr. Rknleri geciktirmek mekruhtur. Sual: Yan yana iki odann birinde resim var. Odalarn kaps aktr. Resimsiz odada namaz klmak mekruhsuz caiz olur mu? CEVAP Evet. Sual: Namaz klarken yanllk yapan, mesela drt yerine rekat klan bir arkadaa namazdan sonra sylememek mekruh mu? CEVAP Evet. Sual: Kolak takarak namaz klmak mekruh olur mu? CEVAP Hayr. Sual: Baz camilerin kble tarafndaki camlarda gece, ayna gibi yansma oluyor, huumuz bozuluyor. Ayna nnde namaz gibi mekruh oluyor mu? CEVAP Evet mekruh olur. Bunun aresine baklmaldr. Kble duvarlarn sslemek, huuyu bozacak levhalar asmak da bu bakmdan mekruhtur. lenmi ssl seccadelerde bile namaz klmak huuya mani olaca iin mekruhtur. Mekruha nem vermemek veya hafife almak tehlikelidir. Sual: Cnp veya hayzl iken giyilen elbise ile namaz klmakta bir mahzur var mdr? CEVAP Hayr, hibir mahzur yoktur. Sual: Snnet ile farz veya farz ile snnet arasnda konumak, dua okumak caiz midir? CEVAP Snnet ile farz, farz ile snnet arasnda konuulmaz. Bu snnetin sevabn azaltr. Bir ey okumak da, byle snnetin sevabn azaltr. Baz limlere gre, snnet hi kabul olmaz; nceki snneti tekrar klmak lzm olur. (Drr-l-muhtar) Aie validemiz buyuruyor ki: Reslullah farzdan sonra, (Allahmme entesselm...) diyecek kadar oturup, hemen son snnete balard. (Mslim, Tirmizi)

Mihrabda kldrmak
Sual: Tam lmihalde (Camilerde birinci cemaatin imam mihrabda 233

www.dinimizislam.com kldrmazsa mekruh olur) deniyor. Yollarda, i yerinde bir mescide girdiimizde, o vakitte ilk giren biz olabiliyoruz. Cemaatle klarken imammz mihrabda kldrmazsa mekruh olur mu? CEVAP Hayr. O hkm, belli cemaati ve belli bir imam olan mahalle camileri iindir. Yollarda, dinlenme tesislerinde ve i yerlerinde birka vakit namaz klnan mescidler byle deildir. Sual: (Yal, kirli boyac elbisesi ile namaz klmak caizdir. nk ruhsatlardan istifade etmek gerekir) deniyor. Yanmzda temiz elbise varken de byle ruhsatlardan faydalanmak caiz mi? CEVAP Yal kirli i elbisesi ile namaz klmak mekruh olur. Burada, ruhsatlk bir i yoktur. Deitirmek iin elbisesi yoksa veya uzakta olan elbisesini giymek iin gidince, namaz vakti kma tehlikesi varsa, kirli elbise ile namaz klmak caiz olur. Yannda temiz elbisesi olann, kirli elbise ile namaz klmas, mekruh olur. Sual: Namazda Fatihann son ksmn veya ondan sonra okunan surenin son ksmn rkuda bitirsek mahzuru olur mu? CEVAP Zamm- sureleri rkuda tamamlamak, drt mezhepte de mekruhtur. Fatihay tamamlamak ise, hanefide mekruhtur. Dier mezhepte, namaz bozar. Sual: Ksa kollu gmlekle namaz klmamak iin kolluk taknyoruz. Ama bu insanlarn dikkatini ekiyor. Buna ramen kollukla namaz klmak uygun olur mu? CEVAP Dedikoduya, fitneye sebep olmak caiz deildir. Fitne demek, bir sz veya bir iten dolay Mslmanlarn ve Mslmanln zarar grmesidir. ahsi olarak biz zarar grmesek veya bu zarara raz olsak bile vebalden kurtulamayz. Bizim yzmzden dier Mslmanlara ve Mslmanla zarar gelmemelidir. Dini iyi bilmeyen bir ahs, Kolluklu adamlar grnce, ok tuhafma gitti, mrmde kolsuz gmlek giymediim halde, srf onlara inat olmas iin ksa kollu gmlek aldm, onunla namaz klyorum dedi. Dikkati ekici her eyden uzak durmaldr. Mesela herkesin gz nnde tesbihle veya dijital tesbihle tesbih ekmek de dikkati ekiyor. Bunun gibi yemee tuzla balamak snnettir. Fakat herkesin dikkatini ekecek ekilde tuzla balamak yerine, ekmekteki tuza niyet ederek dikkatleri ekmemek gerekir. Bunun gibi eyler oktur. Hasl kelam dikkati ekecek eylerden uzak durmaldr. Snnetle mekruh akrsa, mekruh ilememek iin snnet terk edilir. Farzla haram veya bid'at yahut fitne akrsa, farz tehir edilir. Fitneye sebep olmak ok gnahtr. Kur'an- kerimde fitnenin adam ldrmekten daha kt 234

www.dinimizislam.com olduu bildiriliyor. Peygamber efendimiz de, fitne karanlara lanet ediyor. Mslman fitneye sebep olacak ilerden uzak durmaldr. Sual: Snneti ayr yerde, farz ayr yerde ve son snneti ayr yerde klmak daha fazla sevap m olur? CEVAP Evet, farkl yerlerde klmak mstehaptr. Namaz klnan yer ahitlik edecektir. Bunun iin deiik yerlerde namaz klmak daha sevaptr. Farz kld yerden biraz solda veya arkada klmak daha iyidir. (ira) mamn, farz kld yerde, son snneti klmas mekruhtur. Cemaatin klmas mekruh deil ise de, baka yerde klmalar mstehaptr. Son snneti baka yerde, hatta yolda kimseyle konumayacaksa evde klmak daha iyidir. (mdad) Cami kalabalk olunca, farzdan sonra ayn yerde son snneti klmak zorunda kalan, mstehap ilemek iin yanndakini rahatsz ederek onu kendi yerine ekip, kendisi onun yerine gememelidir.

Saflar doldurmak
Sual: Genelde bir saf cemaat oluyor. Birinci safn ortalarnda bir iki kiilik boluklar oluyor. mam ikaz ediyor. Herkes yan yana gelerek bu boluklar doldurmaya alyor. Vakit kayboluyor, imam da namaza balam oluyor. Tek bana duran olmuyor, herkesin yannda birka kii oluyor. Arada boluklarn kalmas mekruh olur mu? CEVAP Tek bana duran yoksa mekruh olmaz. Mezzin veya bakalar, bir veya birka kiiyle arkada dursalar da mekruh olmaz. Akam namaz hari, imam boluklar doldurun diye ikaz etmemeli; nk Hanefi mezhebinde, snnetle farz arasnda konuulmaz, hatta dua ve zikir bile yaplmaz. Sual: Namazda mazeretsiz gzleri yummak caiz midir? CEVAP Tenzihen mekruhtur. Zihni dalmasn diye yummak mekruh olmaz. Sual: Pis kokan orapla veya pis kokan baka bir ey ile camiye gidilirse, kul hakk geer mi? CEVAP Bakalarn herhangi bir ekilde rahatsz edince kul hakk geer. Pis kokulu eylerle camiye girilmemeli. Bir hadis-i erif meali yledir: (Sarmsak, soan, prasa ve turp gibi kt kokan bir ey yiyen, kokusu gitmeden mescidimize yaklamasn.) [Taberani] Sual: Bazlar, Nimet-i slam kitabnda, pijama ve gecelikle namaz klmann caiz olmad yazl diyorlar. Doru mudur? CEVAP Pijama ile klmak mekruh deildir. Fakat yal, kirli i elbisesi ile, byklerin yanna kamayacak kyafet ile, pis kokulu elbise ve orap ile 235

www.dinimizislam.com namaz klmak mekruhtur. Baka elbisesi yoksa, mekruh olmaz. Nimet-i slam kitabnda, mekruhlarn 56. snda, (Kirli i elbisesi ile klmak) dendikten sonra, dip notunda, (Gecelikler, mutat elbise olmakla, o klkta namaz klmakta kerahet yoktur) denilmektedir. Grld gibi, Nimet-i slam kitabna iftira edilmektedir.

alg bulunan yerde namaz klmak


Sual: alg aleti veya bilgisayar bulunan odada namaz klmak caiz midir? CEVAP Din kitaplarmzda deniyor ki: alg aleti bulunan odada, namaz klmak, mekruh olur. (Tergib-s-salat, Nisabl-ahbar) alg da dinlenen ve bakmas haram olan resimlere de baklan cihazlar, alg aleti gibidir. (S. Ebediyye) u halde, radyo, TV, bilgisayar, video gibi aletlerde, alg alnyorsa veya bakmas haram olan resimler, grntler bulunuyorsa, alg aleti gibidir. Bu aletlerle alg alnmyorsa veya bakmas haram olan resimler bulunmuyorsa, bu aletlerin bulunduu odada namaz klmak, mekruh olmaz. Sual: Hal zerinde namaz klmak mekruh mudur? CEVAP Hayr. Secdenin toprak zerine yaplmas evldr. Ancak souktan ve scaktan korumak yahut elbiseyi tozdan korumak maksadyla herhangi bir sergi serilmesinde mahzur yoktur. Srf topraa secde etmemek iin, sergi sermek mekruh olur. slm limlerinin ouna gre, hal, psteki gibi bir ey zerine secde etmekte mahzur yoktur. mm- Mlik hazretlerine gre, hal, psteki gibi yer cinsinden olmayan bir ey zerine secde edilmesi mekruhtur. mm- azam ve dier imamlara gre mekruh deildir. Hanefi olup, Malikiyi taklit eden iin de, mekruh olmaz. Keten, kenevir ve pamuk gibi yer cinsinden olan sergiler zerinde, namaz klmakta mahzur yoktur. Sual: Pirin veya buday uvallar zerine namaz klmak mekruh mudur? CEVAP Hayr; nk serttir. Sual: Btn namazlarda ayn sureleri okumak caiz midir? CEVAP mmn ayn namazlarn ayn rekatlarnda, ayn yetleri okumay det edinmesi mekruhtur. Yalnz klanlar iin de, her namaz iin byledir denildi. Ara sra baka yet okumaldr. Sual: stnde yaz bulunan elbiseyi, orab, namazda veya namaz dnda giymek, uygun mu? CEVAP Mmkn mertebe, yazsz olanlar tercih etmeye almal. orabn altnda yaz varsa, cemaatle namaz klarken, arkamzda durann gzne taklabilir. Ne yazyor diye okursa, okuyann namaz mekruh olur. Namazda, 236

www.dinimizislam.com elbisedeki yaz, dardan grnecek ekilde ise, namaz mekruh olur. eride ise, yani grnmyorsa, namaz mekruh olmaz.

Uzun pantolon
Sual: Paalar yere deen pantolonla veya pijamayla namaz klmak mekruh mudur? CEVAP Hayr. Eer paalar ok uzunsa, topuklara kadar kvrlabilir. Sual: Alerjik nezle olduum iin, zellikle sabah namazlarnda burnum akmaktadr. Camide halya dklmemesi iin silmek gerekiyor. Mekruh oluyor mu? CEVAP Namazda faydal hareketin zarar olmaz, Mesel eli ile, alnndaki teri silmek veya burnundaki aknty silmek mekruh deildir. Yalnz, bir rknde el kere kaldrlrsa namaz bozulur. Sual: Unutarak takkesiz namaza duran kimse, namazda hatrlasa, namazn bozup takkesini giymesi gerekir mi? CEVAP Takkesiz namaz klmak, mekruhtur. Namaz zrsz bozmak ise haramdr. Haram ilememek iin, namaz bozmamak gerekir.

Yalnayak, bakabak
Sual: afii bir arkada, (Erkeklerin namazda yalnayak, bakabak olmalar gerekir. Nitekim Hacda da byle yaplyor) diyerek takke takmyor. Bu doru mu? CEVAP afiide namazda ayaklarn ak olmas snnettir; fakat ba kapal olmal. Haccn durumuysa farkldr. Tembellikle veya ba kapal klmann nemini dnmeden, ba ak namaz klmak mekruhtur. Kendini aciz, zavall gstermek, Allah teldan korktuu iin ban rtmemek mekruh olmaz. [Yani, Allah telnn korkusundan rengi sararp, vcudu titreyip, kendini ve her eyi unutan kimse, ban rtmezse, mekruh olmaz.] Fakat bunlarn da rtmesi, daha iyi olur; nk ba amak, (Namazda ziynetli elbisenizi alnz, rtnz) yet-i kerimesine uymamak olur. Namaz klarken den bal, az hareketle yerden alp rtmek iyi olur. Harareti teskin ve rahatlk iin ba amak da mekruhtur. (S. Ebediyye) Namazda ba hi olmazsa, herhangi bir renkte olan takkeyle rtmelidir. Siyah balk snnettir. Takke, yn balk, klah, kalensve, kapon gibi balklar, sarn yerini tutmazsa da, hi olmazsa, ba rtmek snneti, bunlarla yerine getirilmi olur. Sual: Mezzinin arkada yeri var. Orada tek bana veya bir iki kiiyle imama uymas mekruh olur mu? 237

www.dinimizislam.com CEVAP Byk veya kk camilerde, mezzinin yannda bir kii varsa namaz mekruh olmaz. Tek bana orada durmas mekruh olur.

Kraati sessiz okumak


Sual: Namazda kraatin sahih olmas iin Kuran sesli mi, sessiz mi okumak gerekir? CEVAP Kendi iitemeyecei kadar sessiz okunursa namaz sahih olmaz. Dua ve dier zikirler de byledir. Namazda, yksek sesle okunmas caiz olan yerler hari, yksek sesle okumak mekruhtur. Bakalarnn huuuna mani olacak veya onlar artacak kadar yksek sesle okumamaldr. Sesli ve sessiz okumann ls yle bildiriliyor: Azla okumaya kraat denir. Kendi kulaklar iitecek kadar sesli okumaya, hafif okumak denir. Yannda olan kimselerin de iitecekleri kadar sesli okumaya, yksek sesle okumak denir. Hafif sesle okuyan, bir iki kiinin iitmesi mekruh olmaz. Sesli okumak, ok kiinin iitmesi demektir. (Bezzziyye) Bir hadis-i erif meali yledir: (Yksek sesle dua etmek mekruhtur.) [Abdurrezzk] Peygamber efendimiz, yava sesle namaz klan hazret-i Ebu Bekire, niye ok hafif sesle namaz kldn sordu. O da, (Ya Resulallah, yalvardm zat ne kadar yava okusam duyaca iin, hafif sesle okuyorum) dedi. Hazreti mere de, niin yksek sesle okuduunu sordu. O da, (Uyuyanlar uyandryor, eytan kovuyorum) dedi. Bunun zerine Resulallah efendimiz buyurdu ki: (Ya Eba Bekir, sen sesini biraz ykselt! Ya mer, sen de, sesini biraz ks!) [Tirmizi, Ebu Davud] ki yet-i kerime meali de yledir: (inden, yalvararak ve korkarak, yksek olmayan bir sesle sabah ve akam Rabbini an! Gafillerden olma!) [Araf 205] (Namazda, sesini ykseltme, gizli de okuma, ikisi ortasnda bir yol tut!) [sra 110]

Sessiz okumak
Sual: Namazda sessiz okunmas gereken yerde, bakalar da duyacak ekilde okumak uygun mudur? CEVAP Sadece kendisi iitecek kadar sesli okumaya, hafif okumak denir. Yanndakilerin de iitecekleri kadar sesli okumaya, yksek sesle okumak denir. Hafif okunacak yerde, dierleri de duyacak kadar sesli okunursa, mekruh olur. Bir iki kiinin iitmesi, mekruh olmaz. Sesli okumak, ok kiinin iitmesi demektir. Bakalarnn huuuna mani olacak veya onlar artacak 238

www.dinimizislam.com kadar yksek sesle okumamaldr. Sual: Namaz vaktinin kmasna az zaman kalsa; fakat abdestimiz sktrsa, bu haldeyken namaz klmak mekruh olur mu? CEVAP Kk ve byk abdesti sktrrken ve yel zorlarken, namaza durmak mekruhtur. Namaz vaktini veya cenaze namazn karmamak iin olursa, mekruh olmaz. (S. Ebediyye) Sual: Namaz klarken yel sktrmasnn ls nedir? Hangi durumda abdest tazelemelidir? CEVAP Devaml ise yeniden abdest almak gerekir, gelip giden yel ise bozmak gerekmez.

Boynunu bkmek
Sual: Namaz klarken boynu bir tarafa bkmek caiz midir? CEVAP Mekruhtur.

Resimli yerde namaz klmak


Sual: Namaz klnan yerde, resim nerede olursa namaz mekruh eder? CEVAP Canl resmi, namaz klann banda, nnde, sa ve sol hizasnda, duvarda ise, mekruhtur. Namaz klann arkasndaki duvarlarda ve tavanda ise, hafif mekruhtur. Resim, namaz klann aya altnda, oturduu yerde, elbisesinde, elindeyse, mekruh olur; nk bast, oturduu yer, bedenindeki elbise gibidir. Bir yerdeki resim, kk olursa, yani yere koyunca, ayakta duran kimse, uzuvlarn ayrt edemezse, namaz mekruh olmaz. Namaz klarken, oyuncak bebeklerden kble tarafnda olanlarn stn rtmek farzdr. Battaniye zerinde, gz net olmayan aslan resmi varsa, bu resim hkmnde deildir; fakat byle resimli eya almamaya dikkat etmeli. pheli eylerle ok megul olmak haram ilemeye sebep olur. Resimli ocuk elbiselerini satmak ve ocuklara giydirmek de mahzurludur. Mmkn olduu kadar, resimsiz olanlar tercih etmelidir. Resimli gazete, ak olarak yerde de olsa, yine oraya rahmet melekleri girmez.

Celsede ok durmak
Sual: Cemaatle namaz klarken imamn tesbihleri ten yani snnetten fazla sylemesi de mekruh olduu halde, Mekkedeki vehhabi imamlar rk ve secdeleri uzatyorlar. Celsede snnetten ok durmalar mekruh olmuyor mu? CEVAP 239

www.dinimizislam.com Onlarn itikad bozuktur. tikad bozuk olann, mekruh ilemesinin ne nemi olur ki? Namazn makbul olmas iin, nce imann, itikadn doru olmas gerekir. Bunlar bozuksa, namazn btn artlarna riayet edilse de, yine faydas olmaz.

Takkesiz namaz klmak


Sual: S. Ebediyyede, (Tembellikle veya ba kapal klmann ehemmiyetini dnmeyerek, ba ak namaz klmak mekruhtur. Namaza ehemmiyet vermemek ise kfrdr) deniyor. Ba kapatmak snnettir. Snnete nem vermemek kfr iken, niye burada mekruh deniyor? CEVAP Burada ba kapatmak snnetine nem vermemek deil, tembellikle veya ba kapal klmann, yani snnetin nemini dnmemek mekruh oluyor. Takkenin snnet olduunu bilerek, kasten, (Snnet de olsa bam kapatmam) denirse elbette kfr olur. Snneti tembellikle yapmamak kfr olmad gibi, tembellikle veya farzn nemini dnmeden farz yapmamak da kfr olmaz. Bir farz yapmamak kfr olmadna gre, ba kapatma snnetine riayet etmemeye de kfr denmez. Haram ilemeye de kfr denmez. Mesela bir kimse alkanlk sebebiyle veya haramn tehlikesini dnmeden gybet etse, buna kfir denmez. Yani her gybet yapana, her haram ileyene, harama nem vermiyor denmez.

Parmak tlatmak
Sual: Parmak tlatmak mekruh mu? CEVAP Camide, namaz iin safa girerken, namaza dururken ve namaz iinde parmaklar tlatmak mekruhtur.

Ha resimli oda
Sual: Hristiyanlarla ok samimi, hogrl bir arkadam var. Bu arkadamn evinin duvarnda ha resmi var. Burada namaz klmann mahzuru olur mu? CEVAP Hristiyan kfirlerin dini ayinlerini beenmek ve zaruret yokken znnar kuanmak ve ha gibi kfr alametlerini kullanmak, bir de bunlara sevgi beslemek kfrdr. Ha resmi de canl resmi gibidir. O odada zaruretsiz namaz klmak mekruh olur.

Namaz mekruh eden resimler


Sual: Hangi resimler, resim hkmnde olmaz ve namaz mekruh etmez? Battaniyede, duvara aslan halda, dayanlan yastkta, aslan veya kedi sureti oluyor. Haliyle gzleri net deildir. Byle suretler resim hkmnde midir? CEVAP 240

www.dinimizislam.com Net olmaynca resim hkmnde olmaz. Canl resmi net de olsa, baslan, oturulan, dayanlan eyde ise, namaz mekruh olmaz. (S. Ebediye) Paradaki, yzkteki ve her yerdeki resim, kk olursa, yani yere koyunca, ayakta duran kimse, uzuvlarn ayrt edemezse, namaz mekruh olmaz. (Redd-l muhtar) Kalbi megul etmeyen canl resmi, nerde bulunursa bulunsun, afiide namaz mekruh yapmaz. (. Ahlak) Namazda megul eden, renkli ey, nak, [nakl seccade], resim, yaz ve benzerleri mekruhtur. (Kyamet ve hiret)

Canl resimli elbise


Sual: Canl resmi bulunan elbise giymek ve bununla namaz klmakta mahzur var mdr? CEVAP Resim ok kkse, belirgin deilse mahzuru olmaz. zerinde canl, yani insan veya hayvan resmi bulunan elbiseyle namaz klmak, tahrimen mekruhtur. (Redd-l muhtar) Namazda giyilmese de, zerinde canl resmi bulunan elbise giymek, her zaman mekruhtur. (Hadika, mdat) zerinde yaz bulunan elbiseyi de resimli elbise gibi, namazda ve namaz dnda giymek mekruhtur. (. Ahlak)

oraptaki yaz
Sual: orap altndaki yaz namaz mekruh eder mi? CEVAP Evet, mekruh eder; nk bedeninde, yani elbisesindedir. Resim, namaz klan kimsenin aya altnda, oturduu yerde, bedeninde, elinde ise, mekruh olur. (S. Ebediyye)

mamn sarn kullanmak


Sual: Takkesini unutan kimse, camiye girince, takke bulamasa, akta duran imamn sarn kullanmas caiz olur mu? CEVAP Caiz olur.

Gz ucuyla bakmak
Sual: Namazda yz dndrmeden gz ucuyla saa sola bakmak caiz midir? Hindiyyede beis yoktur yazyor. CEVAP Drr-l-muhtarda (Gz ucuyla bakmak tenzihen mekruhtur) yazyor. bni Abidin hazretleri buray aklarken buyuruyor ki: Namazda baknmak yasaktr. ki hadis-i erif u mealdedir: (Sakn namazda baknmayn; nk namazda baknmak helak olmaktr. Mutlaka baknmak lazmsa, farzda deil de, hi olmazsa nafile 241

www.dinimizislam.com klarken baklabilir.) [Tirmizi] (Namazda baknmak bir hrszlktr. eytan onu kulun namazndan alar.) [Buhari] Bu hadis-i eriflerde zrsz bakmak bildiriliyor. Bu da tahrimen mekruh olur. (Bahr) Zeylai ile Bakaninin Mlteka erhinde bildirildiine gre, yz hi evrilmezse, gz ucuyla bakmak mubahtr. nk Peygamber efendimiz, namaznda gznn ucuyla eshabna bakard. Bu ise evlann hilafdr. (bni Abidin) Burada mubah, tenzihi ve tahrimi mekruh olarak kavil bildirilmektedir. Ancak limlerin ou, yz evirmeden gz ucuyla bakmann tenzihi mekruh olmasn tercih etmilerdir.

Televizyon bulunan oda


Sual: Televizyon bulunan odada namaz klnr m? CEVAP Aletin suu yoktur. Alete gnah iletiliyorsa, o zaman sulu olur. Eer o televizyonla uygunsuz eyler seyrediliyorsa, alg dinleniyorsa, televizyon kapal da olsa, bulunduu odada namaz klmak mekruh olur. alg gibi gnahlar yaplmyorsa, o zaman mekruh olmaz.

Maskeyle namaz
Sual: Domuz gribinden dolay veya baka sebeple maskeyle namaz klmak caiz midir? CEVAP Caizdir.

Son snnete kalkarken


Sual: Farz klp son snneti klmadan nce, bir ey okuyarak veya okumadan, sessizce beklemenin mahzuru var mdr? CEVAP Farzdan sonra, son snnete hemen kalkmamak mekruhtur. (Tergib-ssalt)

Latin yazs ve resim


Sual: Kble istikametindeki duvarda, okunacak ekilde Latin harfleriyle yazl yazlar bulunsa, bunlar resim hkmnde midir? Bu yazlara kar namaz klmak mekruh olur mu? CEVAP Resim hkmnde deildir, namaz mekruh etmez. Fakat yaz huuyu bozabilir. Yazlara kar namaz klmamaya almal.

Yatsnn snnetleri
Sual: Yatsnn farzn, gece yarsna kadar geciktirmek mekruh olduu gibi, snnetleri de, geciktirmek mekruh olur mu? CEVAP 242

www.dinimizislam.com Sadece farz geciktirmek mekruhtur. Gecikse de snnetleri klmak mekruh olmaz, nk gece yarsndan, sabah namazna kadar, yatsnn ilk ve son snneti dhil, her eit nafile klmak mekruh deildir.

Namazn snnetleri
Sual: Namazn snnetleri nelerdir? CEVAP unlardr: 1- Namazda tekbir alrken elleri kulaa kaldrmak. Kadn omuz hizasna kadar kaldrr. 2- El ayasn kbleye evirmek. 3- Tekbir aldktan sonra, elleri balamak. 4- Sa eli, sol elinin zerine koymak. Erkek gbek altna, kadn gsnn stne koyar. 5- Fatihadan nce Besmele okumak. Fatihadan sonra yavaa min demek. 6- ftitah tekbirinden sonra, Sbhaneke okumak. 7- Sbhanekeden sonra euz besmele ekmek. 8- Kyamda topuklar birbirinden drt parmak kadar ak tutmak, rkuda, kavmede ve secdede bitiik tutmak. 9- Rkuda kere Sbhane rabbiyel-azim demek. 10- Secdede kere Sbhane rabbiyel-al demek. 11- Son oturuta salli barikleri okumak. 12- Namaz bitirip selam verirken ban sana ve soluna evirmek. 13- mamn, birinci rekatta ikinci rekatta okuyacann iki misli uzun okumas. 14- Rkuda ayaklar bititirmek. 15- Rkuda bel ile ba bir hizada tutmak. 16- Rkuda, elleri, parmaklar ak olarak, diz kapaklar zerine balamak. 17- Rkudan kalkarken Semiallah limen hamideh demek. 18- Rkudan kalknca Rabbena lekel-hamd demek. 19- Secdede erkekler dizlerini yere koyup, uyluklarn karnndan ayrmak ve kadnlar uyluklarn karnna yaptrmak. 20- Secdede, el parmaklarn bititirmek ve ayak parmaklarn bkerek ularn kbleye evirmek. 21- ki secde arasnda oturmak. 22- Secdede ellerini ve ayak parmaklarn kbleye evirmek. 23- Secdede, ellerini kulaklarnn hizasnda tutmak. 24- Rku ve secdelere inerken ve secdelerden kalkarken Allah ekber demek. 243

www.dinimizislam.com 25- Erkekler, sa ayan dikip, sol ayann zerine oturmak. 26- Tehyyatta, elleri dizlerinin ucuna beraber tutup, parmaklarn kendi haline brakmak. 27- Drt rekat olan farzlarn son iki rekatlarnda yalnz Fatiha okumak. 28- Ezan ve ikamet okumak. [Erkekler iin]

Baparmak
Sual: Secdede parmaklar birletirirken, baparma da birletirmek gerekir mi? CEVAP Evet.

Besmelenin hkm
Sual: Namaz klarken, Ftihadan nce Besmele ekmenin hkm nedir? CEVAP Her rektta, Ftihadan nce Bismillahirrahmnirrahm diyerek Besmele ekmek, Hanef ve Hanbelde snnet, Mlikde mekruh, fide ise farzdr. (El-fkh alel mezahibil-erbea) afide, Besmele Ftihadan bir yettir. Namazda Ftiha okumak gibi farzdr. Bir mezhebi bir hususta taklit eden, kendi mezhebinin btn hususlarna uymakla beraber, taklit ettii mezhebin sadece farzlarna uyar, mfsitlerinden kaar. Snnet ve mekruhlarda, kendi mezhebine uyar. Bunun iin, namazda Malikyi taklit eden Hanefnin, Besmele ekmesi, mekruh deil, snnet olur. fiyi taklit eden Hanefnin ise Besmele ekmesi farz olur.

Takkesiz namaz
Sual: Takkesiz mekruh olarak klnan namaz iade etmenin hkm nedir? CEVAP Snnettir.

Namazn mstehablar
Sual: Namazn mstehablar nelerdir? CEVAP Namazn mstehablarn yapana ok sevab verilir, yapmamak mekruh olmaz. Yani namazn sevab azalmaz. Mstehab sevabndan mahrum kalr. Bazlar unlardr: 1- Tekbir alrken ba parma kulaklarnn yumuana dokundurmak. (Erkekler iin) 2- Namaz klarken secde yerine bakmak. 3- Rkuda ayaklarna bakmak. 4- Secdede burun konan yere bakmak. 5- Rkuda parmaklar ap, diz zerine koymak. 6- Ban, boyun ile birlikte rkuda dz tutmak. 7- Rku ve secdede, tesbihleri 5-11 kere sylemek. 244

www.dinimizislam.com 8- Rkuda ayaklar bititirmek. 9- Kyamda, ellerini balaynca, bileini skca tutmak. 10- Secdeye varrken nce sa, sonra sol dizlerini yere koymak. 11- Secdeyi, iki eli arasnda yapmak. 12- Secdeye, alnndan nce, burnunu koymak. 13- Secdede burnunun iki yanna bakmak. 14- Namazda esnerken elin arkas ile azn kapamak. 15- Namaz iinde terini silmemek. 16- ksr ve esnemeyi terk etmek. 17- Secdede dirseklerini kaldrp yksek tutmak. Bu erkek iindir. Kadn kollarn yere serer. 18- Secdede kollar ve ayaklar karnndan ayr tutmak. [Erkekler iin] 19- Secdeden ban kaldrdktan sonra, ellerini yerden kaldrmak. 20- Ellerini kaldrdktan sonra, dizlerini kaldrmak. 21- Tehyyatta dizlerinin zerine bakmak. Ellerini dizleri zerine koyup, parmaklarn kbleye kar dz tutmak 22- Sana, soluna selam verirken ban evirmek ve omuz balarna bakmak. 23- Selam verirken, imam, hafaza meleklerine ve cemaate niyet etmek.

Mstehab sevab
Sual: Mstehaba da riayet etmek sevab olur mu? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Mstehablar hafif grmemeli. Bunlar, Allah telnn sevdii eylerdir. Eer, btn dnyay vermekle, beendii bir iin yaplabilecei bilinmi olsa ve dnyay verip o i yaplabilse, ok kr edilmi olur ve birka saks paras verip kymetli bir elmas ele geirmek gibi veya akl paras verip, lm bir sevdiimizi diriltmek gibidir. (1/266)

Mstehab terk etmek


Sual: Namazn bir mstehab terk edilince mekruh olur mu? CEVAP Mstehab terk edilince, namaz mekruh olmaz, yani namazn sevab azalmaz; fakat mstehabn sevabndan mahrum kalnm olur.

Secdeye inip kalkarken


Sual: Secdeye gidince nce aln m, yoksa burnu mu koymak gerekiyor? CEVAP Alndan nce, burnu yere koymak mstehabdr. Kalkarken de tersi yaplr, yani nce aln, sonra burun kalkar. Dier uzuvlar da byledir. Secdeye inerken, nce sa, sonra sol diz, sonra sa, sonra sol el, sonra burun ve aln yere konur. Secdeden kalkarken bunu tersi yaplr. Yani nce aln, sonra burun, sonra sol el ve sa el, sonra sol diz ve sa diz yerden kaldrlr. Byle 245

www.dinimizislam.com yapmak mstehabdr. Byle yaplmasa da namaz yine sahihtir; fakat mstehab sevabndan mahrum kalnr. Bunlar dikkati ekecek kadar yava yapmamaldr.

ahitleri oaltmak
Sual: Bir namazn ilk snnetini, farzn ve son snnetini ayn yerde klmakla farkl yerlerde klmak arasnda fark var mdr? CEVAP Evet, fark vardr. Klnan her yer ayr ahitlik yapar. ok az, mesela 35 cm yer deitirmek yeterlidir. Emrivaki ile, bakasn yer deitirmeye zorlamamaldr. Son snneti, imamn farz kld yerde klmas mekruhtur. Cemaatin klmas mekruh deil ise de, baka yerde klmalar mstehabdr. (Tahtavi) Resulullah efendimiz, farz namazdan sonra snneti, farz kld yerde klmazd. (Dre Kutn) Evimizde yalnzken de, akam, yats, sabah gibi aktan okunabilen farz ve nafile namazlar klarken, okunmas caiz olan yerlerde cehri yani aktan okuyarak klmak daha sevabdr. Sesimizi duyan duvarlar ahit olur, yerler ahit olur, eyalar, hallar, koltuklar, odada ne varsa hepsi ahit olur. Evinde kaza klan, ahitleri oaltmak iin, ezan ve ikameti, odada iitilecek kadar yksek sesle okumal. Bir hadis-i erif meali yledir: (Krda da olsa ezan okurken sesini ykselt! Ezan sesini iiten cin, insan, ta, aa ve her ey kyamette ezan okuyana ahitlik edecektir.) [Buhari

Namaz bozmay mubah klan sebepler


Sual: Her namaz bozmay mubah klan sebepler nelerdir? CEVAP unlardr: 1- Ylan ldrmek iin, 2- Kaan hayvan yakalamak iin, 3- Sry kurttan kurtarmak iin, 4- Taan tencereyi ateten ayrmak iin, 5- Kendinin veya bakasnn maln zayi olmaktan, yok olmaktan korumak iin, 6- Abdest ve yel sktrmasndan kurtulmak iin, 7- Vaktin veya cemaatin kamasndan korku olmad zaman, baka mezhepte namaz bozan bir eyden kurtulmak iin. Mesela, dirhemden az necaseti temizlemek iin ve yabanc kadna dokunmu olduunu hatrlaynca, abdest almak iin, namaz bozmak caiz olur. Her namaz bozmak farz [lazm] olan sebepler ikidir: 1- mdat diye baran bir kimseyi kurtarmak iin, kuyuya decek amay, 246

www.dinimizislam.com yanacak, boulacak kimseyi kurtarmak, yangn sndrmek iin. 2- Ana, baba, dede, nine arnca, farz namaz bozmak vacib olmaz, caiz olur ise de, ihtiya yok ise, bozmamaldr. Nafile [snnetler dahi] ise, bozulur. Bunlar, imdat isterse, farzlar da bozmak lazm olur. Namaz kldn bilerek aryorlarsa, nafileyi de bozmayabilir, bilmeyerek ardlarsa, bozmas lazmdr. Sual: Kap alnrsa dardakini bekletmemek iin, telefon alnrsa da nemli olabilir dncesi ile namaz bozmak caiz midir? CEVAP Hayr. Kap alnnca drt rekat namaz klacak kadar beklenir. Zaruretsiz namaz bozmak haramdr. Telefon alnca da namaz bozmak haramdr. Sual: Baheden evimize akrep giriyor. Bazen namaz klarken seccadenin yanna geliyor. Akrebi ldrmek iin namaz bozmak caiz olur mu? CEVAP Bir tehlike halinde namaz bozmak caizdir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Namazda da olsanz, ylan, akrebi ldrn!) [Nesai] Sokmak ihtimali olan, yani yaklaan ylan ve akrebi ldrmek namaz bozmaz ve mekruh da olmaz. Sual: Bir yazda, (Namaz klarken namaz bozmak haramdr, ancak ana, baba, dede, nine arnca, farz namaz bozmak caiz olur) deniyordu. Peki, ana, baba, dede ve nineden daha kymetli olan hoca arrsa farz namaz bozmak caiz olmaz m? CEVAP Evet caiz olur. Ancak hoca denince, fizik hocas, din dersi hocas veya cami hocas anlalmamal. Eskiden mrid-i kmil olan veli hocalar var idi. Onlar, ana baba, dede ve nineden daha kymetlidir. Dua ederken de nce byle hocadan balamak gerekir. Kabri pmek de haramdr. Ancak ana babann ve bunlardan daha kymetli olan evliya kabrini pmek caizdir.

Namaz klarken
Sual: Namaz klarken, bir gayrimslim gelse ve (Bana slamiyeti ret, Mslman olmak istiyorum) dese, namaz bozup, ona slamiyeti anlatmas caiz olur mu? CEVAP Evet. Sonra o namaz iade eder. (Fetava-i Hindiyye)

Secde-i sehv
Sual: Secde-i sehv, hangi hallerde ve nasl yaplr? CEVAP Secde-i sehv [yanlma secdesi], farzn gecikmesi, farzn tekrar, vacibin terki, vacibin gecikmesi, vacibin tekrar ve vacibin deimesinden dolay, o namazn sonunda yaplmas gereken iki secde ile Ettehyyat, Allahmme 247

www.dinimizislam.com Salli, Allahmme Brik ve Rabbena tin okumaktan ibarettir. yle yaplr: Son oturuta Ettehyyat okunduktan sonra, saa selam verilir. Ondan sonra Allah Ekber denilerek secdeye varlp, kere, Sbhane Rabbiyella okunur. Ondan sonra, Allah Ekber denilerek dorulur. Az bir miktar duraklamadan sonra, tekrar Allah Ekber diyerek, ikinci secdeye varlr. Yine kere, Sbhane Rabbiyel-la okunduktan sonra, Allah Ekber denilerek dorulur ve oturulur. Ettehyyat, Allahmme Salli, Allahmme Brik ve Rabbena tin okunup, nce sa, sonra sol tarafa selam verilir. Sual: Secde-i sehv nasl yaplr? CEVAP Secde-i sehv yapmak iin, tehyyat okunup, bir tarafa selam verildikten sonra, iki secde yapp oturulur ve Tehyyat, Salli barik, Rabbena okunarak namaz tamamlanr. Sual: Secde-i sehv yaparken, selam iki tarafa da verilebilir mi? CEVAP Evet iki tarafa da selam verdikten sonra veya hi selam vermeden de secde-i sehv yaplabilir. Cemaatle yaplrken sadece sa tarafa vermek daha uygun olur. Sual: Hangi haller secde-i sehvi gerektirir? CEVAP Secde-i sehvi gerektiren haller unlardr: 1- Farzn tehiri [gecikmesi] 2- Farzn tekrar 3- Vacibin terki 4- Vacibin tehiri 5- Vacibin tekrar 6- Vacibin tebdili [deimesi]. Sual: Namazda sra ile klmak yani tertip farz mdr? CEVAP Evet farzdr. Secdeler nce yaplsa, rku sonra yaplsa namaz sahih olmaz.

Farzn tehiri halinde:


Sual: Farzn tehirinde secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. Kraati [Kur'an okumay] unutup sadece Sbhaneke okuduktan sonra rka veya secdeye giden kimse, geri dnp kraati yaptktan sonra, tekrar rk ve secdeyi yapar. Farz tehir edildii iin secde-i sehv de gerekir. Rk ve secdeyi yapmazsa namaz sahih olmaz. nk namazda tertip yani farzlar sra ile yapmak farzdr. Rku unutup secdeye giden, tekrar dnp rku yapmazsa namaz sahih olmaz. Rk yaparsa, namazn sonunda secde-i sehv de gerekir. ki secde farzdr. Secdeleri pe pee yapmak vacibdir. ki secdeden biri 248

www.dinimizislam.com unutulup namaz iinde hatrlannca hemen o secde yaplr, namazn sonunda da secde-i sehv gerekir. Son teehhdde Ettehyyat okuyacak kadar oturmayann da namaz sahih olmaz. ki rektl namazda, ikinci rektta deil de nc rektta otursa, 4 rektl namazda, drtte oturmayp beinci rektta otursa, namaz sahih olmaz; nk farz yerinde yaplmam oluyor.

Farzn tekrar halinde:


Sual: secde yapan veya iki rku yapann, secde-i sehv ile namaz tamam olur mu? CEVAP Evet tamam olur.

Vacibin terki halinde:


Sual: Zamm sure, Fatiha veya Kunut dualarn okumay unutann secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacip terk edilmi oluyor. Sual: Oturmas gereken yerde kalkan, mesela 4 rekatl farzlarda ilk teehhdde oturmayp, kalkan secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacip terk edilmi oluyor. Sual: Kalklmas gereken yerde, mesela ilk rekt klp, ikinci rekta kalkmadan birinci rektta oturana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet, gerekir, nk vacib geciktirilmi oluyor. Sual: Teehhdde dua okunacak yerde Kur'an okuyana, mesela teehhdde Ettehyyaty okumayp Fatiha veya baka bir sure okuyana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk dua yerinde Kuran okunmu oluyor.

Vacibin tekrar halinde:


Sual: Fatihay pe pee iki defa okuyana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk bu durumda vacip olan zamm sure gecikiyor ve vacip tekrar edilmi oluyor. Ancak, Fatihay sureden sonra da okursa, secde-i sehv gerekmez. Sual: Fatiha ve zamm sureden sonra tekrar Fatiha okunsa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Fatiha tekrar edildii halde secde-i sehv gerekmez. nk oras kraat mahallidir, orada ne kadar ok yet okunursa okunsun secde-i sehv gerekmez.

Vacibin tehiri halinde:


249

www.dinimizislam.com Sual: Zamm sureleri birinci ve ikinci rekatlarda okumay unutup nc ve drdnc rekatlarda okuyunca secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacip tehir edilmi oluyor. Sual: Ettehyyaty de okuyup tamamlam olduu namazdan sonra, unutup ayaa kalkarak vacip olan selam geciktiren mesela iki rekatl namazda, nc rekata, rekatllarda, drdnc rekata, drt rekatllarda ise beinci rekata kalkan, secde yapmadan nce hatrlarsa, hemen oturup secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacip olan selam geciktirilmi oluyor.

Vacibin tebdili halinde:


Sual: Kur'an okunacak yerde dua okuyana, mesela kyamda Fatihay unutup Ettehyyat okuyana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacip olan Fatiha terk edilmi oluyor. Sual: Eer kyamda Ettehyyaty okuduktan sonra, Fatihay da okursa secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Fatiha okunmu oluyor. Kraat mahalli olduu iin Ettehyyatnn veya baka dualarn okunmas secde-i sehvi gerektirmiyor. Sual: mam, le ve ikindide hafif okumas gerekirken sesli okursa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacibin vasf deitirilmi oluyor. Sual: mam, akam, yats ve sabahta sesli okumas gerekirken hafif okusa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. nk vacip terk edilmi oluyor.

Secde-i sehv gerektiren haller


Sual: lk Ettehyyaty okuduktan sonra, yanlp Allahmme... demek secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. Sual: Tadil-i erkan terk etmek veya Kunut dualarn unutmak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. Sual: Son rekatta Ettehyyaty okuduktan sonra, kalkp bir veya iki rekat daha klmak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP 250

www.dinimizislam.com Evet gerektirir. Sual: Namaz iindeki bir eyi, bir rkn miktar dnmek, sonraki rknn veya vacibin gecikmesine sebep olursa secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. [Baka namazdakini veya dnya ilerinden birini dnmek secde-i sehvi gerektirmez. Rkn: kere sbhanallah diyecek kadar zamandr.] Sual: Unutarak iki rku veya secde yapmak, secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. Sual: Zamm surenin bir ksmn rkuda okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. Sual: Drt rekatl farzlarn, vitrin ve lenin drt rekatl snnetinin ilk oturuunda Ettehyyatden sonra, az da olsa bir ey okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. Sual: lk oturuta, iki tarafa selam verince hatrlayp namaza devam edilse, namaz bozulmu olur mu? CEVAP Hayr namaz bozulmu olmaz, ama secde-i sehv gerekir. Sual: Ayaa kalknca, oturmamas gerekirken oturmusa ne yapar? CEVAP Namaz sonunda secde-i sehv yapar. Sual: Drdnc rekatta teehhd miktar oturup, selam vermeden beinciye kalkarsa, ne yapar? CEVAP Beinci rekatn secdesini yapmadan hatrladysa oturur, secde-i sehv ile namazn tamamlar. Sual: Beinci rekatn secdesini yaptktan sonra hatasn anlarsa ne yapar? CEVAP Altnc rekat da tamamlayp, secde-i sehv yapar. Farz tamam etmi olur. ki rekat da nafile olur. Sual: Namazda bir secdeyi unutan ne yapar? CEVAP Secdeyi unutan kimse, rkuda veya secdede hatrlarsa, rkudan hemen; secdeden ise, oturduktan sonra, o secdeyi yapar, sonra rku ve secdeyi iade eder. Farz geciktirdii iin namaz sonunda secde-i sehv yapar. Yahut, bu 251

www.dinimizislam.com secdeyi ve son oturuta hatrlad secdeyi son oturu arasnda veya sonunda yapar ve tekrar oturarak Ettehyyaty okur ve secde-i sehv yapar. Tekrar oturmazsa, namaz bozulur. (S. Ebediyye) Sual: 4 rekatl farzlarn ilk teehhdnde oturmay unutup kalkmak, secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet gerektirir. Sual: Birinci rekat klp ikinci rekata kalkmas gerekirken unutup oturmak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet. Sual: Birinci teehhdde Ettehyyaty okuyacakken Fatiha veya baka bir sure okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet. Sual: Ettehyyaty bitirmeden selam verilirse, o anda hatrlannca, hemen secde-i sehv yaplr m? CEVAP Evet. Sual: Zamm sure unutulunca secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet. Sual: Kyamda unutup Fatiha yerine Ettehyyat okursa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. Eer o anda hatrlayp Fatihay okursa secde-i sehv gerekmez. nk kyam kraat mahallidir. Fazla bir ey okumak secde-i sehvi gerektirmez. Sual: Son rekatta salli bariki okuyup kalkan secde-i sehv yapar m? CEVAP Vacib olan selam geciktirdii iin, secde-i sehv gerekir. Sual: Son rekatta, Ettehyyatden nce Fatiha okunsa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Vacip olan Ettehyyat geciktii iin secde-i sehv gerekir. Sual: Son rekatta Ettehyyaty okuduktan sonra, kalkp bir rekat daha klann namaz sahih mi? CEVAP Son rekatta oturduu iin secde-i sehv ile namaz sahihtir. Fakat bir rekat daha klp sonra selam verseydi, son kld iki rekat nafile olurdu. Sual: Vitri klarken Kunut dualarn okumay unutan ne yapar? CEVAP 252

www.dinimizislam.com Namaz bitmeden hatrlad ise, namazn sonunda secde-i sehv yapar. Secde-i sehvi de unutana bir ey gerekmez. Yani tekrar klmak gerekmez. nk unutmak zrdr. Sual: Snnet klarken, zamm sure yerine Kunut okuyana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Vacip olan zamm sureyi terk ettii iin secde-i sehv gerekir. Sual: Drt rekatl bir namazn birinci rekatnda zamm sureyi unutup ikinci rekatta hatrlarsa ne yapar? CEVAP Hatrlaynca nc rekatta okur, burada da unutursa drdnc rekatta okur. Farzlarn 3. ve 4.rekatlarnda da zamm sure okumann mahzuru olmaz. Namazn sonunda secde-i sehv yapar. Drdnc rekatta, okusa da, okumay unutsa da yine secde-i sehv yapar. Secde-i sehvi de unutursa, bir ey yapmak gerekmez. Sual: Bayram namaznda imam ilk rekatta zevaid tekbirlerini getirmedi. Namazn sonunda secde-i sehv yapt, namaz sahih oldu mu? CEVAP Vacipler unutulunca secde-i sehv kurtarr. Sual: ki veya drt rekatl bir farzn son rekatnda yanlp oturmadan kalkan ne yapar? CEVAP Secdeye varmadan hatrlad ise hemen oturur, sonunda secde-i sehv yapar. Secdeyi yaptktan sonra hatrlamsa, bir rekat daha klar. Namaz nafileye dner. Farz yeniden klmas gerekir. Sual: Namazda ilk teehhdde oturmayp kalkarken hatrlayan yapar? CEVAP Eer iki diz yerden kesilirse, bir daha dnlmez yani oturup tehyyat okunmaz ve namazn sonunda secde-i sehv yaplr. Sual: Drt rekatl bir namazn ikinci rekatnda iken namaz bitti sanarak iki tarafa selam veren ve hemen hatasn anlayan kimse kalkp namaza devam edebilir mi? CEVAP Evet namaza devam eder ve sonunda secde-i sehv yapar. Sual: Drt rekatl bir namazn ilk teehhd unutulursa ne yaplr? CEVAP Secde-i sehv yaplr. Sual: Vitir namaznda Kunut dualarn okumadn teehhdde iken hatrlayan ne yapar? CEVAP Secde-i sehv yapar. Sual: Bazen neler okuduumuzu, ka rekat kldmz aryoruz. Bu 253

www.dinimizislam.com durumda ne yapmak gerekir? CEVAP badetlerde zan geerlidir. Yani hangi taraf arlk basyorsa yle hareket edilir. ki tarafa da bir meyil yoksa iki taraf da % 50 ise buna phe [kuku] denir. Mesela rekat m drt rekat m kldm diye phe edilirse, iki tarafa da bir zan meydana gelmezse, yani galiba kldm veya galiba drt kldm gibi bir dnce gelmezse, klm kabul edilerek bir rekat daha klnr ve nc rekatta oturulur. nk nc rekatn drdnc rekat olma ihtimali vardr. Sonra da secde-i sehv yaplr. Sual: Namazn ilk rekatnda oturup bir ey okumadan kalkmak secde-i sehv gerektirir mi? CEVAP Evet. Sual: Ka rekat kldn arp, namazda dnmesi, sonraki rknn veya vacibin, bir rkn zaman kadar gecikmesine sebep olursa, bu arada, yet ve dua okusa secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. Sual: Son rekatta oturmadan ayaa kalkan, o rekatn secdesini yaptktan sonra hatrlarsa ne yapar? CEVAP Farz namaz, nafile ekline dner. Bir rekat daha klp, altnc rekata tamamlar. Farz nafileye dnd iin yeniden klmas gerekir. Sual: Seferde, drt rekatl namazlar unutarak tam klmak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Evet. Sual: Mesbuk, imam selam verdikten sonra namazn tamamlarken, secde-i sehvi gerektiren bir i yapsa, sonunda secde-i sehv yapmas lazm mdr? CEVAP Evet secde-i sehv lazmdr.

Secde-i sehv gerekmeyen haller


Sual: Zamm sureden nce ve sonra Fatiha okuyana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr gerekmez. Sual: kinci rekatta Fatihadan nce, Ettehyyat veya baka dualar okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Farzn son iki rekatnda zamm sure okumak secde-i sehvi gerektirir 254

www.dinimizislam.com mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Farzn son iki rekatnda, Fatihadan sonra besmele ekmek veya herhangi bir dua okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Son rekatta, Ettehyyatden sonra birka dua okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Unutup salli barikleri, iki defa okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Ettehyyat veya Sbhanekeden nce unutup Besmele ekmek secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Farz namazlarn 3. ve 4. rekatlarnda Fatihadan nce, yanllkla herhangi bir dua okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Namazda unutup estafirullah, elhamdlillah, Allahmmafirli demek secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Sbhanekeden sonra, Ettehyyaty, sonra da Fatihay okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Birinci rektta okuduu zamm sureyi, unutup ikinci rektta tekrar okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Unuttuu iin mekruh da olmaz. Sual: Daha sonraki zamm sureyi okuyacak yerde daha ncekini okumak. Mesela Kevser suresini okuyup ikinci rekatta da, hlas okuyacakken, unutup Fil suresini okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Unuttuu iin mekruh da olmaz. Sual: Zamm sure okurken bir veya birka yet atlamak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP 255

www.dinimizislam.com Hayr, gerektirmez. Sual: Son teehhdde Ettehyyatden sonra Fatiha veya baka dua okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. nk oras dua okuma yeridir. Sual: Namaz klarken, zamm- sreyi yarsna kadar okunduktan sonra, arp, yeniden balamak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Ettehyyaty veya Sbhanekeyi yarsna kadar okuduktan sonra, arp, yeniden balamak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez. Sual: Baka bir namaz klp klmadn veya dnya ilerini dnen, bir rknn gecikmesine sebep olsa secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr gerekmez. Sual: Tehyyattan nce yanlp Besmele ekilse, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr gerekmez. Sual: Namaz iinde secde-i sehv gerekip gerekmediini dnnce secde-i sehv yapmak lazm m? CEVAP Hayr. Sual: Hi lzum yokken ihtiyaten secde-i sehv yaplabilir mi? (mesela, kraatte bir hata yaplmas veya tadil-i erkann tam yerine getirilmemesi gibi pheleri gidermek iin...) CEVAP htiyaten secde-i sehv yaplmaz. phe zerine secde-i sehv olmaz. Kraatte hata iin yaplmaz. Kraatte bir kelimeyi yanl okuyunca veya bir harf sessiz knca tekrar dzgn olarak okunduunda, secde-i sehv gerekmez. Sual: Namazda unutarak, ikinci rekatta, nceki rekatta okuduu zamm surenin evvelindekini okumak veya bir sure atlayarak okumak mekruh olur mu ve secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Secde-i sehv gerekmez, unutarak bir nceki sureyi ve bir atlayarak okumak da mekruh deildir. Bunlar unutmadan da yaplsa secde-i sehv gerekmez. Sual: mam secde-i sehv yaparken de, camiye gelip, uymak caiz midir? CEVAP Evet caizdir. Sual: Secde-i sehv yaparken, bir yanl daha yaplsa, tekrar secde-i sehv 256

www.dinimizislam.com gerekir mi? CEVAP Hayr. Her namazda bir secde-i sehv yaplr. Bir namazda birka defa yanlan kimse de bir defa secde-i sehv yapar. Sual: Sehv secdesi yaparken sadece tehyyat okumak yeterli midir? CEVAP Sadece tehyyat okumak yeterlidir. Evla olan salli barikleri de okumaktr. Sual: Namazda secde-i sehv yaparken iki secde yerine bir secde yapsak sakncas var m? CEVAP Secde-i sehv yaparken secde bir defa yaplmaz, iki defa secde yapmak arttr. Sual: Secde-i sehvde Ettehyyaty okumak vacip midir? CEVAP Evet. Sual: Secde-i sehv unutulursa namaz tekrar klmak gerekir mi? CEVAP Hayr gerekmez. Unutmak zrdr. Sual: mam, zamm surede yanld veya yanllkla baka yetlere atlayp okumaya devam etmi ise, ne yapmak gerekir? CEVAP Bir ey yapmak gerekmez. yle yaplr. Secde-i sehv de gerekmez. Devam eder. Bilmeden mdahale etmemelidir. Sual: mama uyup cemaatle namaz klarken, aran kimse secde-i sehv yapar m? CEVAP Hayr yapmaz. Sual: Namaz klmas haram olan vakitte, secde-i sehv caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Sual: Malikide, namazdan kmak iin, selam vermek farz olduuna gre, secde-i sehv yapmak gerekince, selam vermeden mi, secde-i sehv yapmak gerekiyor? CEVAP Secde-i sehv yaparken, selamdaki niyetimiz, namazdan kmak olmad iin, bir veya iki tarafa selam vererek, secde-i sehv yapmann mahzuru olmaz. Sual: Namazda zamm- sureden sonra yanllkla, sadakallahlazim deyince secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr gerekmez. Sual: Namazda, Sbhanekeden nce veya sonra Ettehyyaty okumak yahut Sbhanekeyi veya Salli Barikleri ikier defa okumak, Rabbenadan 257

www.dinimizislam.com baka, be on dua daha okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hi birisi gerektirmez. Sbhaneke okunacak yer dua mahallidir. Orada baka dualar da okunsa yine secde-i sehvi gerektirmez. Yanlarak iki veya kere Sbhaneke okunsa, yine secde-i sehvi gerektirmez. Salli barikten sonra, Rabbena ile balayan birok yeti kerimeyi dua niyetiyle okumak veya hadis-i erif ile bildirilen dualar okumak selam geciktirmek saylmaz, secde-i sehv de gerekmez. nk oras dua mahallidir. Sual: Zamm sureyi okumadn rkda veya rkdan kalknca hatrlayan ne yapar? CEVAP Rkda hatrlayan hemen kalkar, zamm sureyi okuyup tekrar rkya gider. Secde-i sehv yapmas gerekmez. Rkdan kalknca veya daha sonra hatrlarsa geri dnmez. Sonunda secde-i sehv yapar. Sual: afii ve Malikide selam verilince namazdan klyor. O halde, Hanefi bir imam sehiv secdesi yaparsa, afii veya Maliki biri ne yapmaldr? CEVAP Onlar da selam verir. nk secde-i sehv olduunu biliyorlar. Namazdan kmaya niyet etmek farzdr. Burada secde-i sehv iin selam verilince namazdan km olmuyorlar.

Kunutu unutan
Sual: Zamm- sure okumak da, vitirde Kunut duasn okumak da vacib iken, ne diye zamm- sureyi okumadn rkda hatrlayan kalkp zamm- sureyi okuyor da, Kunut duasn okumak iin geri dnemiyor? Dnerse ne mahzuru vardr? CEVAP Unutulan Kunut iin kyama dnemez. Dner de, Kunut dualarn okursa, rka gitmeden secdeye gitmesi gerekir. Rku tekrar ederse, kasten iki rk yapt iin namaz bozulur, nk rk, kraatten hemen sonradr. Kunutu okumasa da, secde-i sehv gerekir, dnp geriye okusa da secde-i sehv gerekir. Uygun olan, rkda Kunutlar okumadn hatrlayan kimse, artk geri dnmez. Secde-i sehvle namazn tamamlar. (Redd-l muhtar)

Secde-i sehvden sonra


Sual: mam secde-i sehv yaptktan sonra cemaate uyan, cemaat sevabna kavuur mu? CEVAP Evet. Sual: Herhangi bir rekatta Fatiha okumay unutan, bunu namaz iinde telafi edebilir mi? CEVAP Hanefide, Fatiha okumak vacibdir. Fatihay unutan, secde-i sehv yapar. 258

www.dinimizislam.com Malikide ise, Fatiha okumak farzdr. Bir rekatta, farz terk edilince, secde-i sehv ile namaz kurtulmaz. Namaz tekrar klmak gerekir.

nc rektta oturmayan
Sual: rektlk namazda, nc rektta oturmay unutarak, drdnc rekta kalkan kimse, secdeyi de, yaptktan sonra hatrlasa, rekt bee mi tamamlar? CEVAP Teehhte oturmad iin, bee tamamlamaz, drde tamamlayp selam verir. Namaz nafileye dnd iin, farz tekrar klmak gerekir. Eer nc rektta oturmu olsayd, unutup drdnc rekata kalkp beinci rekatn da secdesini yapsayd, o zaman bee tamalard. Secde-i sehvle namaz da sahih olurdu. Son ikisi de nafile olurdu.

Az bir ey
Sual: Ettehyyatden sonra az bir ey okuyarak, nc rekt geciktirene, secde-i sehv gerekiyor. Burada az bir eyden maksat ne kadardr? CEVAP (Allahmme) dese, yahut sadece (Al...) bile dese, secde-i sehv gerekir. Hemen (Allah ekber)e evirip ayaa kalkarsa, secde-i sehv gerekmez. Sual: Rkudan dorulurken (Semiallah limen hamideh) yerine, yanlp (Allah ekber) dense, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr, secde-i sehv gerekmez. Sual: Namazda, secde-i sehvi gerektirmeyen bir ii yapmann veya bir duay okumann mahzuru olur mu? CEVAP Namazda secde-i sehv gerekmese de baz iler mekruhtur. Mesela namazda Kfirun suresinden sonra, Nasr suresini okumak yerine Kevser suresi okunsa, secde-i sehv gerekmez ama mekruh olur. Unutularak okunursa mekruh olmaz. Sbhanekeden nce Besmele ekmek, baka dua okumak, mesela Ettehyyat'y okumak gibi eyler secde-i sehvi gerektirmese de, bunlar bilerek yapmak caiz olmaz.

ki kere Fatiha okumak


Sual: Namazda vacibin tekrarnda secde-i sehv gerekiyor. Fatihay bir defa zamm- sureden nce, bir de zamm- sureden sonra okumak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Gerektirmez; nk oras kraat [okuma] yeridir. Fatiha pe pee iki kere okunursa, vacib tekrar edildii iin secde-i sehiv gerekir. Eer farzlarn son iki rektnda, Fatiha pe pee iki kere okunsa, orada Fatiha okunmas, esah olan kavle gre vacib olmad iin, secde-i sehv gerekmez, mekruh da olmaz. Farzlarn son iki rektnda, zamm- sure okunmaz. Okunursa veya pe pee iki 259

www.dinimizislam.com kere okunsa da, secde-i sehv gerekmez; nk orada zamm- sure okumak vacib deildir. (Redd-l muhtar)

Fatihay iki kere okumak


Sual: Kyamda Fatiha, unutularak pe pee iki kere okunsa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Unutularak ilk iki rektta okunursa secde-i sehvi gerekir. nc ve drdnc rektlarda okunursa secde-i sehv gerekmez; nk son iki rektta Fatiha okumak snnettir. Dier snnetleri unutarak iki defa okumak da secde-i sehvi gerektirmez. Mesela sbhaneke ve salli barikler unutularak iki defa okunsa secde-i sehv gerekmez. nc ve drdnc rektlarda Fatihay okumak unutulsa yine secde-i sehv gerekmez; nk son iki rektta Fatiha okumak snnettir.

Snneti tekrar etmek


Sual: Namazda snnetleri, mesela Salli Barikleri birka defa okusak, Sbhanekeyi tekrar etsek, rk ve secdedeki tesbihleri, 21 kere, 41 kere 100 kere eksek, celsede ve kavmede ok dursak secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Secde-i sehv gerekmez; fakat kasten yaplrsa snnete uyulmam, mekruh ilenmi olur. Rk ve secde tesbihleri, en fazla 11e kadar okunabilir. Abdestte de, snnet olan miktardan yani ten fazla ykamak mekruhtur.

Zamm- sure okumak


Sual: Farzlarn veya kaza namaznn 3. ve 4. rektlarnda, kasten veya unutarak, Fatihadan sonra, zamm- sure okumak veya besmele ekmek, secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Hayr, gerektirmez.

Secde-i sehv sakt olur


Sual: Secde-i sehv yapt takdirde, sabah namazn klarken gne doacaksa, ikindiyi klarken mekruh vakit girecekse, secde-i sehv sakt olur mu? CEVAP Evet, sakt olur. Yani artk secde-i sehv yaplmaz. (Drr-l-muhtar)

Secde-i sehv yaplmasa


Sual: Secde-i sehv gerektii halde, phelenip secde-i sehv yapmayann bu namaz sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur.

Namazda yet atlamak


Sual: Namaz klarken, sure iinde bir yet atlansa sehv secdesi gerekir mi? 260

www.dinimizislam.com CEVAP Hayr, gerekmez.

Kasten farz tekrar etmek


Sual: Unutarak farz tekrar eden, mesela secde yapan secde-i sehv yapyor. Kasten yapnca da m secde-i sehv gerekir? CEVAP Secde-i sehv yanlma secdesidir. Yanlnca secde-i sehv yaplr. Kasten yaplnca Hanefide secde-i sehv kurtarmaz. Gnah ilemi olur. Gnah ileyenin de, tevbe etmesi ve bir daha ilememesi gerekir.

Esnerken okumak
Sual: Namazda esnerken okumaya devam etmezsek, bir rkn geecei iin secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Esnemek elimizde deildir. Esneme bitene kadar azmz kapatrz. Secde-i sehv de gerekmez.

Secde-i sehv gerektirmeyenler


Sual: Secde-i sehvi gerektirmeyen hususlar nelerdir? CEVAP Byle soru yanl olur, nk secde-i sehvi gerektirmeyen yzlerce, binlerce mesele olur. Nelerin secde-i sehvi gerektirdii bilinirse, onlardan bakasnn gerektirmedii anlalr. Abdesti bozmayanlar nelerdir diye bir soru da uygun olmaz. Bozanlar bilinirse, dierlerinin bozmad anlalr. Bozan ise sadece yedi eydir. Bu yedi eyi renince dierlerinin bozmad kolayca anlalr. Secde-i sehvi gerektiren haller ise, farzn gecikmesi ile tekrar, vacibin terki, gecikmesi ve tekrar ile deimesidir. Bu alt husustan bakas, secde-i sehvi gerektirmez. Buna ramen, ok sorulduu iin, secde-i sehvi gerektirmeyen baz hususlar aaya kardk: 1- Namazda, Sbhaneke okumak snnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. 2- Ftiha ve zamm- sureden sonra tekrar Fatiha okunsa, secde-i sehv gerekmez, nk oras kraat mahallidir. 3- Kyamda, Fatihadan nce, Ettehyyat sonra Fatiha okunsa, secde-i sehv gerekmez. 4- Namazda yanl okuduu bir kelimeyi dzeltip tekrar okuyunca, secde-i sehv gerekmez. 5- Zamm- sure okunurken, unutarak bir veya birka yet atlansa, secde-i sehv gerekmez. Eer yet okunmusa mesele kalmaz. 6- Sbhanekeden nce veya sonra Ettehyyat okunsa, secde-i sehv gerekmez. 7- Rkdan kalkarken yanlp Allah ekber dense, secde-i sehv gerekmez. 261

www.dinimizislam.com 8- Namazda bir sure atlayarak okumak, ayn sureyi tekrar okumak veya bir ncekileri okumak, mesela Kfirun suresinden sonra, Nasr suresini okumak yerine Kevser suresi okunsa, secde-i sehv gerekmez, ama mekruh olur. Unutularak okunursa, mekruh da olmaz. 9- Namazda unutarak, ikinci rektta, nceki rektta okuduu zamm- sureyi veya ondan ncekini okumak yahut bir sure atlayarak okumak secde-i sehvi gerektirmez. Kasten byle okumak mekruh olur, fakat yine secde-i sehv gerekmez. 10- Farzlarn son iki rektnda Fatiha unutulsa veya pe pee iki kere okunsa, secde-i sehv gerekmez. Bu iki rektta Fatiha okumak, vacib deil snnettir. 11- Farzlarn son iki rektnda zamm- sure okunsa secde-i sehv gerekmez. 12- Namazda esnerken, bir rkn miktar gese de secde-i sehv gerekmez. 13- Namazda snnetleri, mesela Salli Barikleri, Sbhanekeyi birka defa okumak, rk ve secde tesbihlerini, 3ten az ve 11den fazla, mesela 21 kere, 41 kere, 100 kere ekmek, celsede ve kavmede snnet miktarndan ok durmak, secde-i sehvi gerektirmez, fakat bunlar kasten yapmak mekruh olur.

Son iki rektta


Sual: Son iki rektta, Fatiha okumay unutann, secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Farz ve kaza namazlarnda, secde-i sehv gerekmez, nk farzlarn son iki rektnda Fatiha okumak vacib deil, snnettir. Nfilelerde, snnetlerde veya vitirde ise, her rektta Fatiha okumak vacib olup, biri unutulursa secde-i sehv gerekir. (Hindiyye) Mlik ve fide, her rektta Fatiha okumak farzdr. Bir ihtiyatan dolay bu iki mezhepten birini taklit edenin, okumas farzdr. Okumazsa namaz sahih olmaz. Secde-i sehvle de kurtulmaz.

Duay sesli okumak


Sual: Namazda Sbhaneke veya Salli Barikler unutularak sesli okunsa veya tekrar edilse, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr, gerekmez.

Fatihay sesli okumak


Sual: mam, akamn farznn nc rektnda, yatsnn farznn nc veya drdnc rektnda, sessiz okumas gerektii halde, sesli okursa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet, gerekir. 262

www.dinimizislam.com

Fatihay unutmak
Sual: Bir kii veya imam, unutup Fatihann bir ksmn okusa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Fatihann ounu okur da, azn unutursa, secde-i sehv gerekmez. Eer yardan fazlasn unutursa secde-i sehv gerekir. (Hindiyye)

Esnemek
Sual: Namazda esnerken okunmuyor. Esneme sresi bir rkn geiyor. Secde-i sehv gerekiyor mu? CEVAP Gerekmez.

Aktan okumak
Sual: Gizli okunacak yerde aktan, aktan okunacak yerde gizli okumann hkm nedir? CEVAP Gizli okunacak yerde, namaz caiz olacak miktardaki kraati sehven aktan okuyana veya aktan okunmas gereken yerde, sehven gizli okuyana, secde-i sehv vacib olur. Az bir ey okunmusa secde-i sehv gerekmez. mamn aktan okumas gereken yerlerde yalnz klan, gizlice okursa mahzuru olmaz. nk tek bana klan muhayyerdir, dilerse aktan okunmas gereken yerde aktan okur, dilerse gizli okur. Fakat gizli okunmas gereken yerde aktan okuyana, secde-i sehv vacib olur. nk imam olsun, yalnz klan olsun gizli okunacak yerde, aktan okursa vacibi terk etmi olur. (Haleb)

Zamm sureyi nce okumak


Sual: Bir kimse, unutarak nce zamm- sreyi, sonra Ftihay okusa, yerleri deitii iin secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet, Fatihay, zamm- sreden sonra okuyana, secde-i sehv gerekir. Fakat Ftiha'y okuyup zamm sreden sonra tekrar okursa, secde-i sehv gerekmez. (Hindiyye)

Ftiha'y unutan
Sual: Birinci veya ikinci rektta Ftiha'y okumay unutup zamm- sre okuyan ve sonra Ftihay okumadn hatrlayan kimse ne yapar? CEVAP Ftiha'y hemen okur, arkasndan zamm sreyi okur. Secde-i sehv gerekmez. (Hindiyye)

Geriden almak
Sual: Ftiha veya zamm sre okurken yahut Ettehyyat okurken arnca veya yanl okuyunca geriden almak secde-i sehvi gerektirir mi? CEVAP Gerektirmez. 263

www.dinimizislam.com

Ftiha'dan bir yet unutmak


Sual: Fatihann son yetini okumay unutan kimsenin secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Ftiha'nn ounu okur da, azn unutursa, secde-i sehv yapmas gerekmez, fakat yardan fazlasn okumay unutsa secde-i sehv gerekir. (Hindiyye)

ki kere Ftiha okumak


Sual: Ftihay, sonra zamm- sreyi ve ondan sonra da tekrar Ftihay okuyann secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Gerekmez, ama Ftiha pe pee okunursa secde-i sehv gerekir. (Hindiyye)

Secde-i sehv gerekmez


Sual: Secde-i sehv yaparken yanlnca, tekrar secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Bir namazda ancak bir kere secde-i sehv yaplr. (Hindiyye)

Teehhtten sonra Ftiha


Sual: Son teehhtte Ettehyyat'y okuduktan sonra Ftihay okuyana, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Gerekmez. (Hindiyye)

Sbhaneke'yi unutmak
Sual: Birinci rektta, Euz Besmele'yi veya Sbhanekeyi unutana, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Vacib olmayp snnet olduu iin gerekmez. (Hindiyye)

Gei tekbirleri
Sual: Secdeye giderken, secdeden kalkarken veya rka inerken Allah ekber demeyi unutana secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Bunlara intikal [gei] tekbirleri denir. Snnet olan bu tekbirleri unutana secde-i sehv gerekmez.

Baka sreye gemek


Sual: Namazda bir sre veya yet okurken yanlp okuyamad iin baka bir sreye geene, secde-i sehv yapmas gerekir mi? CEVAP Gerekmez. (Hindiyye)

Ettehyyatden nce
Sual: Unutup Ettehyyat'den nce veya sonra Ftiha'y okuyana secde-i sehv gerekir mi? 264

www.dinimizislam.com CEVAP Birinci veya son oturuta, Ettehyyatden nce Ftiha okuyana secde-i sehv lazm gelir, fakat son oturuta, Ettehyyaty okuduktan sonra, Ftihay okuyana, secde-i sehv gerekmedii gibi, salli barikleri okuduktan sonra okuyana da yine secde-i sehv gerekmez. (Hindiyye)

Ftiha'dan nce
Sual: Dalgnlkla Ftihadan nce veya sonra Ettehyyat okunursa secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Ftiha'dan nce Ettehyyat veya salli barik okunursa secde-i sehv gerekmez, fakat Ftiha'dan sonra okunursa secde-i sehv gerekir. (Hindiyye)

Ettehyyaty tekrar etmek


Sual: lk ve son oturuta, unutarak Ettehyyat tekrar edilse secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Unutarak ilk oturuta Ettehyyat'y tekrar edenin secde-i sehv yapmas gerekir. Fakat son oturuta tekrar okumak secde-i sehvi gerektirmez. (Hindiyye)

Secde-i sehv gerekir


Sual: Bir kimse, unutup Ettehyyat okuyacak yerde Ftiha veya zamm- sre okumaya balasa, hatrlayp hemen Ettehyyat'y okusa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet, gerekir. (Hindiyye)

Batan tekrar okumak


Sual: Namazda Ftiha veya zamm- sureyi yarsna kadar okuduktan sonra arp, baa dnp tekrar okuyunca secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr, gerekmez.

Geriye dnp okumak


Sual: Ettehyyaty yarsna kadar okuduktan sonra arp batan tekrar okunsa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Hayr, gerekmez.

Mesbukun namaz
Sual: Namaza ge kalp, imama, eitli rekatlarda yetien kimse, nasl hareket eder? Hepsine ayr ayr misal vererek anlatr msnz? CEVAP Namaza ge kalp imama birinci rekatta yetiemeyen kimseye Mesbuk denir. Mesbuk, imam iki tarafa da selam verdikten sonra, ayaa kalkarak, 265

www.dinimizislam.com yetiemedii rekatlar kaza eder ve kraetleri [okumalar], birinci, ikinci, nc rekat klyormu gibi okur. Oturmay ise, drdnc, nc ve ikinci rekat sras ile, yani sondan balam olarak yapar. Mesela: 1- le, ikindi veya yatsnn farznn ikinci rekatna yetien yani sadece bir rekat karm kimse, imam selam verdikten sonra, kalkp, Sbhaneke, Fatiha ve zamm sure okur. Rku ve secdeden sonra oturur, Ettehyyaty, salli barikleri, Rabbena tinay okuyup selam verir. 2- le, ikindi veya yatsnn nc rekatna yetien yani iki rekat karm kimse, imam selam verdikten sonra, kalkp, Sbhaneke, Fatiha ve zamm sure okur. Rku ve secdeden sonra oturur. [Baka bir kavle gre oturmazsa da namaz sahih olur.] Ettehyyaty okuduktan sonra kalkar, Fatiha, zamm sure okur, rku ve secdeden sonra oturur. Ettehyyaty, salli barikleri, Rabbena tinay okuyup selam verir. Evla olan byledir. 3- le, ikindi veya yatsnn drdnc yani son rekatna yetien kimse, imam selam verdikten sonra, kalkp Sbhaneke, Fatiha ve zamm sure okur. Rku ve secdeden sonra oturur, Ettehyyaty okuduktan sonra kalkar, Fatiha ve zamm sure okur, rku ve secdeden sonra oturmayp kalkar. Fatiha okur, rku ve secdeden sonra oturup Ettehyyaty, salli barikleri, Rabbena tinay okur, selam verir. 4- Akamn ikinci rekatna yetien kimse, imam selam verdikten sonra, kalkp, Sbhaneke, Fatiha ve zamm sure okur. Rku ve secdeden sonra oturur, Ettehyyaty, salli barikleri, Rabbena tinay okuyup selam verir. Akamn nc rekatna yetien kimse de, imam selam verdikten sonra, kalkp, Sbhaneke, Fatiha ve zamm sure okur. Rku ve secdeden sonra oturur, Ettehyyaty okuduktan sonra kalkar, Fatiha ve zamm sure okur, Rku ve secdeden sonra oturur, namaz tamamlar. 5- Sabahn 2. rekatna yetien kimse, imam selam verdikten sonra, kalkp, Sbhaneke, Fatiha ve zamm sure okur. Rku ve secdeden sonra oturup namaz tamamlar. 6- Mesbuk, imam son rekatta otururken, Ettehyyaty yava yava okur, eer erken bitirirse, imam selam verinceye kadar Kelime-i ehadeti tekrar eder. Skut etmez. Bu hususta baka kaviller varsa da limlerin tercih ettii budur. 7- Son rekat da karan kimse, imama teehhdde yetiirse, yine cemaat sevabna kavuur. 8- ftitah tekbirini imamla birlikte sylemenin sevab oktur. Onun iin imamla birlikte tekbir almaya almaldr! 9- Hibir rekata yetiemeyen, selamdan nce, mesela son teehhdde imama uyan, imam, selam verince kalkar, tekbir almadan yeni batan klar gibi klar. Okumalar batan, oturmalar sondan ekliyle de klmas caizdir. 10- Mukim, seferi olan imama da uyabilir. Seferi olan da, 4 rekatl olan 266

www.dinimizislam.com farzlar eda ederken de, mukim imama uyabilir. Yetiemedii rekat olursa, imam selam verince drde tamamlar. nk, seferi olann namaz deierek, imamn namaz gibi 4 rekat olur. 11- Seferi olan le, ikindi ve yats namazn klamayp kazaya braknca, kazay iki rekat klmas gerektiinden, ayn namaz kaza eden mukim imama uyamaz. nk, mukim imamn, ikinci rekatn sonunda oturmas farz deildir. Seferi olann ise, oturmas farz olduundan mukim imama uyamaz. 12- Cemaate gelen, imam rkuda grrse, ayakta tekbir getirip, rkua eilir. Tekbiri eilirken sylerse, namaz sahih olmaz. Eilmeden, imam kalkarsa, o rekata yetimemi olur. 13- mam aktan yani sesli okurken imama uyan kimse, Sbhanekeyi okumaz, imam dinler. nk Sbhaneke okumak snnet, imam dinlemek ise vaciptir. Sbhaneke okumaktan mahrum kalmamak iin, imam tekbir aldktan sonra, hemen imama uymaya almaldr! mama uymak iin vesvese edip gecikmek doru deildir. Snneti kldktan sonra, safa girerken niyet etmek yetiir. Ellerini kulaklarna gtrp "kalbimi toplamadm" diye vesvese edip niyeti geciktiren, bu yzden Sbhaneke okumay karan oktur. Buna frsat verilmemelidir! 14- mam farza balarken veya ikamet okunurken, camiye gelen, cemaatin arasnda snnet klmaya durmamaldr. Sabah namaz hari, dier namazlarda hemen imama uymaldr. Sabah namaznda ise, snneti caminin giriindeki sofada klmaldr. Sofa yoksa, bir direk arkasnda klmaldr. Direk de yoksa, hemen imama uymaldr. Farzdan sonra da sabahn snneti artk klnmaz. 15- Camiye ge gelen, rastgele bir yerde durmamaldr. Eer snneti klarken nnden geen olursa, kendisine de gnah olur. Direk arkasna durmaldr! (Redd-l-muhtar, Halebi) Sual: mama rkuda yetimek iin acele tekbir getirip eildim. Tekbiri rkuya gidince bitirmi oldum. mamla rkuda bir an beraber durduk. O rekata yetimi oldum mu? CEVAP Brakn rekata yetimeyi namaznz sahih olmad. nk iftitah tekbirini ayakta almak arttr. ftitah tekbirini ayakta alp, sonra imamla rkuda bir an beraber kalsaydnz hem namaznz sahih olmu olur, hem de o rekata yetimi olurdunuz. Rekata yetieceim diye byle hata yapmamal. Rekata yetiemese de namaza uymas sahih olmal. Bunun iin de tekbiri ayakta iken almak arttr. Sual: mamn secde-i sehv yapmayacan salli barikleri okuduu iin bilen mesbuk, imam saa selam verip sola selam verecei srada ayaa kalkmasnda mahzur var mdr? CEVAP Mahzur yoktur. Saa selam vermekle namaz bitmitir. Sola selam 267

www.dinimizislam.com verirken ayaa kalkabilir. Sual: mam selam verince mesbuk olan kii namazn tamamlamak iin ayaa kalkyor. Mescide yeni gelen kimselerin, farz klan bu mesbuka uymalar caiz midir? CEVAP Mesbuka uymak caiz deildir. Sual: Akam namaznn 2. rekatnda cemaate yetien ve imamn birinci rekatta hlas, ikinci rekatta Nas suresini okuduunu grenin yalnz tamamlayaca 1. rekatta hangi sureyi okumas uygun olur? CEVAP stedii sureyi okur. Mesela Kevser suresini okur, Fil suresini okur, Bekara suresini okur. Sual: Mesbuk imama birinci oturuta yetiti. mama uymaya niyetlendi, tekbir ald elleri balamayp da m oturacak yoksa elleri balayp da m oturacak? Tekbiri nasl alrsa namaz bozulur? CEVAP Elleri balamaz, hemen oturur. Eilirken tekbir alrsa namaza balamam olur. Sual: kindi namaznn son rekatna yetien seferi mesbuk, imamn mukim olduunu zannederek drt klyor. Mahzuru oldu mu? CEVAP Kasten klmad iin mahzuru olmaz. Sual: Mesbukun farz olan oturuu, kendi son oturuu mudur? CEVAP Evet. Sual: Namaza ge gelip birinci rekata yetiemeyen, imam selam vermeden nce kalkabilir mi? CEVAP mamn selamn beklemek vaciptir. mam selam vermeden nce kalkmak tahrimen mekruhtur. Eer mesbuk daha fazla bekleyince namaz fsid olacaksa, o zaman kalkar. Mesela kendi namazn tamamlarken gne doma tehlikesi varsa veya mestin mesh mddeti geecekse veya zrl olup vaktin kp abdesti bozulacaksa, buna benzer sebeplerle teehhd miktar oturduktan sonra, imamn selamn beklemeden kalkar. (Halebi) Sual: Cemaate ikinci rekatta yetien kimse, son rekatta salli barikleri okur mu? CEVAP Halebide diyor ki: Mesbuk olan [imama birinci rekattan sonra yetien] kimse, ettehyyaty imamn selam vermesinden nce okuyup bitirirse, unlardan birisini yapar: 1- Kelime-i ehadeti tekrar eder. 268

www.dinimizislam.com 2- Ettehyyaty tekrar okur. 3- Skut eder, yani bir ey okumaz. 4- Salevat-i erifleri ve Rabbenay da okur. 5- mam selam verdii zamana yetiecek ekilde Ettehyyaty yava yava okur. En uygun olan budur. (Halebi-yi sagir) Baz limler ise, kelime-i ehadeti tekrar eder kavlini esas almtr. Tam lmihaldede bu kavil tercih edilmitir. Yine Halebide diyor ki: Muktedi, yani mesbuk olmayan, imama vaktinde yetien kimse, imamdan nce teehhd, salli barik ve dualar okuyup bitirirse, susup bekler. Bunda farkl bir kavil yoktur.

mama sonradan yetien


Sual: mama birinci rekttan sonra yetien kimse, imam selam verdikten sonra kld rektlarda, imamn aktan okuduu zamm- sureden, bir veya birka nceki sureyi okuyabilir mi? CEVAP Evet, sraya riayet etmeden okuyabilir.

Son safta yer yoksa


Sual: Cemaat farza baladktan sonra mescide gelen kimse, son safta yer yoksa ne yapar? CEVAP Cemaat ayaktaysa, rka kadar birini bekler. Kimse gelmezse, ndeki safa skr. ndeki safa smazsa, gvendii birini arkaya, yanna eker. Gvendii kimse yoksa en arkada yalnz durur. Cemaat oturuyorsa, o zaman son safta yer olmasa da, en arkada yalnz durur.

Sbhaneke okumak
Sual: mama ikinci rektta yetiip Sbhanekeyi okuyan kimse, imam selm verdikten sonra ayaa kalknca, tekrar Sbhaneke okur mu? CEVAP Namaz tamamlarken kyam bakmndan birinci rekttan balanld iin Sbhaneke okunur.

Hastalkta namaz
Hastalkta namaz nasl klnr?
Sual: Hasta, namazlarn nasl klar? CEVAP Hastalk deiiktir. Ayakta duramayan hasta oturarak klar. Oturamayan da yatarak ima ile klar. Hadis-i erifte, (Hasta, namazn ayakta klamazsa, oturarak, buna da gc yetmezse, srtst yatarak ima ile klar) buyuruldu. l-i mrn suresinin, (Onlar ayakta iken, otururken, yanlar zerine yatarken Allah zikrederler) mealindeki 191. yetindeki zikir, namaz demektir. (Namaz, gc 269

www.dinimizislam.com yeten ayakta klar, ayakta klmaktan aciz olan oturarak klar, bundan da aciz olan, yatarak ima ile klar) demektir. (Bahr-r-rk)

Ayaklar uzatmak
Sual: Ayakta namaz klamayp, secde de edemeyip, ayaklarn bkemeyen de olduu gibi, bkebilenin de, ayaklarn kbleye kar uzatmas gerekir mi? CEVAP Ayaklarn bkemeyen, ayaklarn kbleye kar uzatarak klar; fakat bkebilen, ayaklarn altna toplar. Kolayna geldii gibi bada kurarak vey dizlerini dikip kollarn kavuturarak yahut baka trl yere oturur. Mazeretsiz kbleye doru ayak uzatmak mekruh olur. Bkemeyen iin mekruh olmaz.

Sandalyede namaz
Sual: Belim ve dizim aryor, eilemiyor ve secde edemiyorum. Ayaklarm bkemiyorum, namazm nasl klabilirim? Sandalyeye oturup klabilir miyim? CEVAP Ayaklarnz bkemiyorsanz, yere oturup ayaklarnz kbleye doru uzatarak ima ile klarsnz. Yere oturamazsanz, kbleye kar uzatlm yatak zerinde, ayaklarnz sarktmadan oturarak klarsnz. Eer sandalyeye veya koltua oturmak gerekiyorsa, o zaman nnze baka bir sandalye veya sehpa koyarak ayaklarnz onun stne koyarsnz, yani ayaklar kbleye kar uzatlarak namaz klnr. Ayaklarn bkebilen bker, kbleye kar uzatmaz. Sual: Ayakta duramayan hasta nasl namaz klar? CEVAP Ayakta duramayan veya zarar gren, ba dnen kimse, farzlar da, secde ettii yerde oturarak klar. Rku iin eilir, secde iin, ban yere koyar. Duvara, diree, insana dayanarak, biraz ayakta durabilenin, ayakta tekbir almas ve o kadarck ayakta okumas farzdr. Dayanarak oturmak mmkn iken, yatarak ima caiz olmaz. Farz klarken zrsz, duvara, diree dayanmak mekruhtur. Bir zr olursa mekruh olmaz. Hamile veya hasta, sa ve soluna sehpa gibi bir ey koyup onlara dayanarak ayaa kalkabilirse yle klmas gerekir. Bu da mmkndr. Sual: Hastamzn iyi olana kadar hareket etmeden yatmas gerekiyor. Rku ve secde yapamyor. Ama ayakta dikilebiliyor. Bu hasta namazlarn nasl klmal? CEVAP Ayakta veya oturup ima ile klar. Bunlar da yapamyorsa yatarak ima ile klar. Sual: Ayakta da, oturarak da namazn klamayan hasta nasl namaz 270

www.dinimizislam.com klar? CEVAP Bir eye dayanarak veya bir kimsenin tutmas ile de, yerde oturamayan hasta, srt st yatarak klar. Ba altna yastk koyar. Yz kbleye kar olur. Veya kbleye kar sa veya sol yan zerine yatar. Rku ve secdeleri, ba ile ima eder. Ba ile de ima edemeyen hasta, namazn kazaya brakr. Sual: Aln ile burnunda yara olan veya baka bir hastalk sebebiyle ban yere koyamayan hasta nasl namaz klar? CEVAP Oturup ima ile namazn klar. Rku iin biraz eilir, secde iin, rkuda eildiinden daha ok eilir. Sual: Ne kadar yksek olan yere secde etmek caiz olmaz? CEVAP 25 cm den yksee secde etmek caiz deildir. Baz limlere gre, az yksee de secde etmek caiz deildir. (Camiur-rumuz) Sual: 25 cm den az olan mesela 5 cm yksee secde etmek caiz mi? CEVAP Mekruhtur. Yani namaz sahih olursa da sevab gider. Secde edilen yer hi yksek olmamaldr. Sual: Hastanede hastamz var. eitli cihazlar bal. Kbleye tam dnemiyor. Ne yapmas gerekir? Namaz klarken, ayaklarn kbleye kar uzatmasnda mahzur var mdr? CEVAP Kbleye dnemeyen hastann, kolayna gelen tarafa doru klmas caiz olur. Ayaklarn kbleye uzatr. Dikebilirse, dizlerini dikmesi iyi olur. Ba altna yastk koyar. Yz kbleye kar olur. Veya kbleye kar sa veya sol yan zerine yatar. ma ile klar. Kolayna hangisi geliyorsa yle yapar. Sual: Ayakta fazla duramayan hasta, tekbiri de oturarak m alr? CEVAP Eer oturunca secde edeliyorsa, duvara falan dayanarak, biraz ayakta durabilenin, ayakta tekbir almas farzdr. Oturunca secde edemiyorsa, o zaman oturarak tekbir alr. Sual: Ayakta namaz klnca idrar veya yel karan, oturunca idrar karmazsa, oturarak m klar? CEVAP Evet. Sual: Oturamayan hasta, ayakta ima ile mi klar? CEVAP Evet. Sual: Yatarak ima ile klarken, saa veya sol tarafa yatarak da klabilir mi? 271

www.dinimizislam.com CEVAP Evet. Sa tarafa yatmak, sol tarafa yatarak klmaktan evladr. Srtst yatmak da saa yatp ima ile klmaktan evladr. Sual: Gz ile ima olur mu? CEVAP ma ba ile, vcut ile olur. Gz, ka ve kalb ile ima olmaz. Fetva byledir. mam- Ebu Yusufa gre, ba ile ima edemeyen hastann gz ile ima etmesi caizdir. mam- Zfere gre ise, kalbi ile de ima caizdir. (Redd-l-muhtar, Halebi, Tahtavi) Ba ile de ima edemeyen hasta, isterse, imam- Ebu Yusufun kavlini tercih ederek veya afii mezhebini taklit ederek gz ile ima ederek klabilir. Sual: Beyin ameliyat geirdim. Bam saa sola eviremiyorum. Namaz nasl klabilirim? CEVAP Ba sallamak saa sola evirmek gerekmez. Secde edebiliyorsanz hi mesele yok. Edemiyorsanz, oturarak ima ile klarsnz. Sual: Salam iken klnamayan namazlar, hasta iken teyemmmle ve oturup ima ile kaza edilebilir mi? CEVAP Evet caizdir. (Redd-l-muhtar) Sual: Ayamda mantar var. Ayakta durunca tazyikten dolay yalk kyor. Abdestimin bozulmamas iin oturarak klsam caiz olur mu? CEVAP Evet oturarak namaz klmak gerekir. (Hindiyye) Maliki'yi taklit ederseniz, yalk kmakla abdestiniz bozulmu olmaz. Sual: Yatalak bir hasta, abdest almas veya aldrtmas mmkn deilse ne yapar? CEVAP Teyemmm eder, namazlarn ima ile klar. (Merakl-felah) Sual: Bir hastalktan dolay konuamaz hle gelen namaz nasl klar? CEVAP Dinimiz, hi kimseye gcnn yetmediini emretmez. Dilsiz olanlardan veya konuamayan kimselerden yahut ses telleri kuruyup konuamayanlardan kraat farz sakt olur [der.] (Merakl-felah) Demek ki, uuru yerinde olan bir hasta, her halkrda namazn klmas gerekir. Bu da namazn ok nemli bir ibadet olduunu gstermektedir. Sual: yilemesi mmkn olmayan bir hastala yakalanan kimsenin teyemmm edecek durumu olmad gibi, bir yardmcs da yoksa namazn nasl klar? CEVAP uuru yerinde olduu mddete btn arelere ba vurup klmaya almas gerekir. Yemeini kim yediriyor, dier hizmetlerini kim yapyorsa o 272

www.dinimizislam.com teyemmm ettirir. Gerekirse, iki namaz cem edebilir. Yatarak ima ile klabilir. ma ile de klamayan namazn kazaya brakr. Sual: Kuyruk sokumunda kl dnmesi nedeniyle ameliyat olan bir yaknmz var. Ameliyat yerindeki dikiler akta, doktorlar iki hafta su dedirmeyeceksin demiler. Yarann zerinde sarg falan yok. Bu hasta gusl abdesti alrken nasl hareket etmeli. Dikili yaral blgenin zerini bir bezle rtp sarg gibi yaptktan sonra bunun zerini mesh edebilir mi? CEVAP Evet edebilir. Sual: Bir hasta bir ay falan yz st hareket etmeden yatmas gerekiyor. Yrmesi dahi yasak, sadece ayakta dikilebiliyor. Fakat rku ve secde yapamyor. Bu hasta namazlarn nasl klar? CEVAP Oturup ima ile klar. Oturamyorsa yatarak ima ile klar. Sual: Bacana ameliyatla protez taklan bir hastann bir ars ve szs yok, namaz nasl klar? CEVAP Ayakta klamazsa oturarak klar. Sual: Beli aryan ve dizlerini bkemeyen namazn nasl klar? CEVAP Secdeye gidemeyen ve dizlerini bkemeyen yere oturup ayaklarn kbleye doru uzatarak ima ile klar. Yani rku iin azck eilir, secde iin ondan biraz daha fazla eilir, bylece ima ile klnr. Dizlerini bkebilen ayaklarn uzatmaz. Sual: Ar hasta namazn nasl klar? Namaz zerinden sakt olmuyor mu? CEVAP Akl banda ise namaz sakt olmaz. Oturarak veya yatarak klmas lazm. Secdeye gidemezse, oturarak rku iin ban biraz eer, secde iin biraz daha fazla eer. Secdeye gidebiliyorsa oturarak klar. Ayaa bir eye dayanarak kalkabiliyorsa yanna sehpa gibi bir ey koyarak ayaa kalkar. Ayakta duramayan oturarak klar. Oturamayan yatarak klar. Dinimizde kolaylk var. Bu herkesin kolayna, iine geleni yapmas demek deildir. Ayaa kalkabiliyorsa oturarak klamaz. Oturarak klyorsa ima ile klamaz. Hasta olan iin abdest almak zor ise, Malikide iki namaz cem edip klmas caiz olur. Bir yakn abdest aldrmazsa ancak o zaman teyemmm edebilir. Sual: Boynumdan ameliyat olacam iin bamla ima edemem. Ne yapmam lazm? CEVAP Vcudunuz salam olduuna gre, yere oturursunuz. Rku iin belini biraz eersin, secde iin de ondan biraz daha fazla eersin, boynu hareket 273

www.dinimizislam.com ettirmemen mhim deil. Selam verirken de saa sola dnmeye ihtiya yok. Zaten saa sola dnmek farz ve vacip deil snnettir. Selam vermek vaciptir. Sual: Oturarak klarken, rkuya ve secdeye ima ile eilirken eller nereye konulacak? CEVAP Rkuda dizler tutulur, secde iin de eller uyluklara konur. Kyamda iken de eller balanr. Eller bu ekilde konamasa da namaza zarar olmaz. Sual: Kolumda serum varken teyemmm edilir mi? CEVAP Serumun teyemmme zarar olmaz. Sual: Ameliyata girmeden nce, takdim veya tehir edilir mi? CEVAP Elbette edilir ve etmek de lazmdr, Hanbeli taklit edilir. Azda dolgu varsa Maliki taklit edilir. Sual: zrl olan Hanefi, ikindiyi klarken akam girse, abdesti bozulduu iin namaz sahih olur mu? CEVAP Sahih olmaz. Kaza etmesi gerekir. Ama Malikiyi taklit ederse, abdesti bozulmu olmaz. Sual: Abdest alamayacak kadar hasta olann, hanm yardm etmezse, teyemmm m eder? CEVAP Evet. Kadn ile kocasnn birbirine abdest aldrmas vacip deildir. Birbirine yardm ederek abdest aldrmalar iyi olur. Abdest alamayacak bir kimse, para ile de bir yardmc bulamazsa, teyemmm eder. Sual: Bir yaknmzn cinsiyeti belli deil. Byle kimse namaz, erkek gibi mi, yoksa kadn gibi mi klar? Cenazesini kim ykar? Sonradan kadn olan erkeklerin durumu nedir? CEVAP Kendisinde hem erkeklik, hem de kadnlk uzvu bulunan veya her ikisi de bulunmayan kimseye Hnsa denir. Her iki uzvu olup da, idrarn hangisinden yapyorsa, ona gre hkm verilir. Bu, henz ocuk iken byledir. Byynce, sakal kar, erkek gibi ihtilam olursa erkek hkmndedir. Gs byr, kadnlk halleri zuhur ederse kadn olduu anlalr. Eer erkek veya kadn olduuna dair hibir alamet bulunmazsa veya her ikisinden eit miktarda bulunursa, byle kimseye Hnsa-i mkil denir. Hnsa-i mkil, kadn olma ihtimali dnlerek ihtiyatl hareket eder. Namaz kadnlar gibi klar. lnce, kadnlar gibi kefenlenmesi iyi olur. Teyemmm ettirilerek defnedilir. Kadn olduu zannedilip ameliyatla erkek olduu meydana kan kimse, erkektir. Erkek olduu zannedilip ameliyat edilince kadn olduu meydana karsa kadndr. Fakat erkek iken, kadn olmak niyetiyle ameliyat olan, kadn 274

www.dinimizislam.com olmaz. (Hidaye, Drer, Hindiyye) Sual: Dizim oturup kalkarken ar yapyor. zerine de oturamyorum. Ayakta durabiliyorum ama secdede dizimi kvramadm iin ayam arkaya doru uzatyorum. Mahzuru var m? CEVAP Bir mahzuru olmaz, istediiniz gibi uzatn. Secde yapabilenin ve ayakta durabilenin ayakta klmas gerekir. Bir eye dayanarak kalkabilirsiniz, yannza tabure veya sehpa koyun yle kalkn, istediiniz gibi oturun. Ayaa kalkabiliyorsunuz, oturarak klamazsnz. Ama gerekten ayaa kalknca ok ar oluyorsa, namaza ayakta balarsnz, dier rekatlar oturarak klabilirsiniz. Sual: Namaz klamayan hasta, klamad namaz ve tutamad oru yerine fidye verir mi? CEVAP Ar hasta ve ok ihtiyar kimse, namaz klamazsa, yerine fakire fidye [para] vermez. Ama tutamad oru yerine fidye vermesi lazmdr. Sual: Hastaym, hanm uyandramazsam namaz teyemmmle klabilir miyim? CEVAP Evet. Sual: Ayaa protezin giyilmesi meakkatli oluyor. Protezsiz ayakta duramyorum. Oturarak namaz klmam caiz mi? CEVAP Meakkatli olunca caiz olur. Sual: Secde edemeyen, oturup ima ile klarken, iftitah tekbirini ayakta m almas gerekir? CEVAP Hayr. Secde edemeyen, ayakta durmaz. Sual: Oturunca ayaa kalkamayan, oturarak m namaz klar? CEVAP Eer oturunca secde edebiliyorsa, ayakta tekbir alr, durabildii kadar ayakta durur, sonra oturup klar. Sual: Sa kamda yara var. Secde edince kanyor. Yalnz alnmn sol tarafn ve burnumu yere koyup secde etmem caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Narkozdan kurtulma esnasnda namaz vakti karsa ne yapmal? CEVAP ki namaz cem edilir. Sual: Tehlike zamannda, namaz oturarak veya ima ile klmak caiz midir? CEVAP Dman veya yrtc hayvan korkusundan veya hastalanp ayakta duramayan veya amur olup kuru yer bulamayan kimse, namazn ima ile 275

www.dinimizislam.com klar. Daha sonra bunlar iade etmesi gerekmez. (Halebi) Sual: izofreni hastasnn namaz durumu nasl olur? CEVAP Gayri tabii hareketleri devaml deilse, shhatli iken namazn klar, klmadklarn da kaza eder. Sual: ki eli veya iki aya olmayan kimseye de namaz klmak farz mdr? CEVAP Evet farzdr. Herkes, gc nispetinde ibadet eder. Ayakta namaz klamayan oturarak klar, oturarak da klamayan yatarak ima ile klar. Abdest alamayan teyemmm eder. Sual: Bir veya birka zr olan kimse namazn nasl klar? CEVAP zrl kimse, Maliki mezhebini taklit ederse iyi olur. nk Malikide, abdesti bozan baka bir sebep yoksa, devam eden zr, namaz vakti ksa da, abdesti bozmaz. Maliki mezhebine gre, zr sahibi olmak iin, abdesti bozan bir eyin hastalk sebebi ile bir kere kmas kfidir. Bir namaz vakti iinde devaml kmas gerekmez. Namazdan nce veya namaz iinde idrar veya yel karan yani gelen yeli tutamayan veya yarasndan kan irin kan veya basuru kanayan yahut baka bir aknts olan, abdest ve namaznn bozulmamas iin, Maliki mezhebini taklit eder. (M.Erbea) Sual: Bir vaktin girmesiyle eli veya herhangi bir yeri kanayan bir kimse farz klacak kadar bir zamanda kan durmazsa, vaktin sonuna doru o haliyle vaktin farz namazn klabiliyorken yats vaktinin girmesiyle eli kanayan ve kanamas devam eden bir kimse yats namazn ve vitri klmak iin yatsnn son vakti olan imsak vaktine kadar m beklemesi lazm? CEVAP Evet. Ancak Maliki taklit edilirse hemen klnr, sabaha kadar beklenmez. Sual: Abdesti hangi miktarda olan kan bozar, tkrkten fazla olursa m? CEVAP Azdaki bir yara veya hastalktan dolay kan ne kadar ok karsa ksn Malikiyi taklit edenin abdestini bozmaz. Hanefide ise, elini die srnce kan bulamsa kan kt iin abdest bozulur, ama elma srnca misvaktaki krdandaki bozmaz. Tkrnce tkrkten az ise yine bozmaz. Sual: Arkada namaza yeni balam. Her namazda yel zorlamas balyormu. Yel kardn hissediyor. Bu durum sadece namaz klmaya balad zaman oluyormu. Bu sebepten birka kere abdest alma ihtiyacn hissediyor. Bu kiinin ne yapmas lazm? CEVAP Bu konuda hadis-i erif var. Bunu eytan yapyormu. Dbr ksmn flyor, insan pheye dryormu. Onun iin Peygamber efendimiz, (Bir ses ve koku duymadka abdestiniz bozulmu olmaz) buyuruyor. Demek ki bu vesvesedir, nem vermemek gerekir. Eer, gerekten bozuluyorsa, o 276

www.dinimizislam.com zaman Maliki mezhebini taklit eder. Malikide elde olmadan, tutulamayp kan gaz, abdesti bozmaz. Sual: Kadn, gnde bir defa gelen aknt iin, Malikiyi taklit eder mi? CEVAP Evet. Sual: Sinzit ameliyat olacam. Burnuma tampon koyacaklar, abdest alrken, namaz klarken nasl bir yol izlemeliyim? CEVAP Abdestte burnun iini ykamak farz deil. Yani bir problem yok. Bayltyorlar, ameliyattan uyannca vakit gemi olabilir. Onun iin Hanbeli mezhebini taklit etmek gerekebilir. Diyelim ki le vakti ameliyat olacaksanz, ikindiyi de le ile birlikte klarsnz. Sabah ameliyat olacaksanz, leyi belki yetitiremem diyerek ikindi vaktinde ikisini birden klarsnz. kindi namazn kldktan sonra ameliyat olursanz, akam yats vaktinde klarm dersiniz. ki namaz bir arada klmaya ayarlarsnz. Eer Malikiyi taklit ediyorsanz, o zaman Hanbeliyi deil, Malikiyi taklit ederek iki namaz cem edersiniz. Hastalk halinde Malikide de iki namaz cem edilir. Sual: Abdest almak istiyoruz fakat yzmzdeki kesik kanamaya devam ediyor. Bu durumda Malikiye uyduumuzu dnp abdest almamzda bir mahzur olmaz deil mi? CEVAP Evet mahzuru olmaz. Fakat bir yara band yaptrp abdest almak daha uygun olur. Kan kmazsa Malikiyi bile taklide lzum kalmaz, kan karsa Maliki taklit edilir. Sual: Bugn leye doru diimi ektirdim, ektirdikten sonra di etinde kanamalar devam ediyor. Maliki'yi taklit ediyorum.leyi karmamak iin, abdest aldm namazm kldm. Ve kanama hl devam ediyor. Kldm le namaznn kazasn klmam gerekir deil mi? CEVAP Abdestiniz bile bozulmamtr. O abdestle ikindiyi de akam da klabilirsiniz. Tabii abdesti bozan baka bir ey olmamsa. Kanamak Malikide abdesti bozmaz. Namaz kaza etmeniz gerekmez. Sual: Souktan el veya dudak yarlp kanarsa Malikiyi taklit edenin abdestini bozar m? CEVAP Bozmaz. Semavi sebepler bozmaz, bir mdahale varsa bozar. Sual: Hastalkla sk sk kusan, Malikiyi taklit ederse abdesti bozulmam m olur? CEVAP Evet. Sual: Ameliyatla, karnmdan delik alarak torba baladlar. Torbadan 277

www.dinimizislam.com bazen necaset szyor. Malikiyi taklit caiz mi? CEVAP Evet. Not: Maliki mezhebini taklit ile ilgili geni bilgi, Mezhep ve Mezhepsizlik maddesinde, Mezhep taklidi rahmettir ksmnda var.

Hastanede namaz
Sual: Hastanede, yatandan hi kalkamayan hastann yata uygun deilse, namazn nasl klar? CEVAP Kble sa tarafndaysa sa tarafa, kble solundaysa sol tarafa dnerek klar. Kble ayak ynndeyse, bann altna yastk koyarak, yz kbleye gelecek ekilde ima ile klar. Ba kble tarafna geliyorsa veya ara ynlerden bir tarafa doruysa, dnebildii kadar ban kbleye dnmeye alr. Sa tarafa yatmak, sol tarafa yatarak klmaktan evladr. Srtst yatmak da, saa yatp ima ile klmaktan evladr.

Tek kolu olmayan


Sual: Tek kolu olmayan, namazda elini nasl tutar? CEVAP ki eli varken yapt gibi yapar. Mesela tek elini, yine gbein altna koyar.

Hamile kadnn namaz


Sual: Hamile kadn, namazlarn oturarak klabilir mi? CEVAP Namazda ayaa kalkmakta zorlanyorsa, sana ve soluna, sehpa koyup, onlara dayanarak kalkabilir. Bu ekilde de ayakta klamazsa, o zaman oturarak klabilir.

Hamilelikte namaz
Sual: Doktor hamileye, (Hareket edersen ocuun der. Hep yatacaksn) dese, ocuun dmemesi iin namazlarn oturarak klmas, abdest yerine teyemmm etmesi caiz midir? CEVAP Evet, caizdir.

Oturarak namaz klarken


Sual: Ayakta namaz klamayan kimsenin, oturarak namaz klarken ayaklar bkme, dizst veya bada kurma imkn varken kbleye kar uzatmas caiz midir? CEVAP Dizlerini bkemeyen, ayaklarn kbleye kar uzatr. Bkebilen ayaklarn toplar kbleye kar uzatmaz. Dizst veya bada kurma imkn varken ayaklarn kbleye doru uzatmas mekruh olur. Dizst oturabiliyorsa, secdeye de gitmesi gerekir. Secdeye gidemiyorsa, ima ile klar. 278

www.dinimizislam.com

Mesh zarar verirse


Sual: Mlikyi taklit eden veya etmeyen Hanefnin, bana mesh etmesi zarar verir, hastaln arttrrsa, meshi terk etmesi caiz olur mu? CEVAP fide ban ok az bir ksmn, mesela bir parmakla bile mesh edilirse farz yerine gelir. Salih ve uzman doktor, slak elle ba mesh etmek hastaln artrr derse, fiyi taklit edip ok az ksmn mesh etmek caiz olur.

Aknty durdurmal
Sual: Ayakta namaz klnca, elde olmadan yel veya idrar karan yahut yaras akan kimse, oturunca bu akntlar olmuyorsa, namaz ayakta klmayp, oturarak m klar? CEVAP Evet, oturup m ile klnca bu zrler akmayp kesiliyorsa, m ile klmak gerekir, nk sargyla, bantla, ilala veya baka bir yolla aknty durdurmak vacibdir. (S. Ebediyye) Eer yukarda bildirilen zrlere mani oluyorsa, m ile klmak, aknt devam ederken ayakta klmaktan daha uygundur. (Halebi) Aknts sadece secde hlinde gelen, secdeyi terk eder. Aknts sadece ayakta gelen ise, kyam terk edip aknt gelmeyecek ekilde oturup m ile klar. Eer byle akntl durumlarda, Mlik mezhebi taklit edilirse, bu zrlerin hibiri abdestini bozmaz. O zaman m ile klmak gerekmez. Bu bakmdan Mlik'yi taklit ederek klmak iyi olur.

m ile kaza etmek


Sual: Salamken klnmayan namazlar hastayken teyemmmle ve m ile kaza etmek caiz midir? CEVAP Evet, caizdir, kaza ettikten sonra shhati dzelse, tekrar klmas gerekmez. (Drer, Mecmua-i Zhdiyye)

m ile klarken
Sual: Ayaklarn kbleye doru uzatp, m ile namaz klan, imamla yan yana duruyorsa, ayaklar imamn ayaklarndan ileriye gemi oluyor. Bu durumda namaz sahih oluyor mu? CEVAP Normal ayakta cemaatle namaz klarken, ayaklarn bulunduu yere itibar edilir. Ayann topuu imamn topuundan ileri olursa o namaz sahih olmaz. Ama m ile klarken byle deildir, o zaman topuklara deil, ban bulunduu yere itibar edilir. m edenin ba, imamn bann gerisinde veya ayn hizada olursa, ayaklar imamn ayaklarnn ilerisinde olsa da namaz sahih olur. (bni Abidin)

Secde edemeyen
279

www.dinimizislam.com Sual: Ayakta durabilen, fakat secde edemeyen hasta, namazn nasl klar? CEVAP Hasta, ayakta durabilse de, secde yapamyorsa, ayaa kalkmas gerekmez, oturarak m ile klar. Ayakta da m ile klmas caizdir. Oturarak m ile klmak, ayakta m ile klmaktan efdaldir. (Mlteka, Mecmua-i Zhdiyye)

Sandalyede namaz
Sual: Birok camilere sandalyeler konmu. Sandalyede namaz klanlar, (Dinde kolaylk olduu, glk olmad iin sandalyede namaz klyoruz) diyorlar. Doru mu? CEVAP Doru deildir. Dinde glk yok demek, (Size g gelen ibadetleri yapmayn veya bu ibadetleri istediiniz gibi deitirin) demek deildir. Dinimizin izin verdii ruhsatlardan istifade edilir. Camiye kadar gelen kimse yere de oturabilir. Secde edemiyorsa, ayaklarn kbleye doru uzatarak ima ile namazn klar. Yahut sandalyeye oturup ayaklarn baka bir sandalyenin stne koyabilir. Sual: Hasta bir kimsenin, sandalyede namaz klmas niin caiz deildir? CEVAP Din kitaplarnda deniyor ki: Ayakta duramayan veya zarar gren, ba dnen kimse, farzlar da, secde ettii yerde oturarak klar. Rku iin eilir. Secde iin, ban yere koyar. Duvara, denee, insana dayanarak, biraz ayakta durabilenin, ayakta tekbir almas ve o kadarck ayakta okumas farzdr. Secde iin yere eilemeyen hasta, 25 cm.den yksek olmayan, sert bir ey zerine secde eder. Alnnda yara olan, yalnz burnu ile, burnunda yara olan da, yalnz aln ile secde eder. Alnnda ve burnunda birlikte zr olup ban yere veya byle sert bir ey zerine koyamayan, ayakta durabilse bile, yere oturarak ima ile klar. Yani rku iin biraz eilir. Secde iin, rkudan daha ok eilir. Secde iin, kendisi veya bakas, yerden bir ey kaldrp, yzn bunun stne koymas tahrimen mekruhtur. Resulullah efendimiz bir hastay ziyaret etti. Bunun, eli ile yastk kaldrp, zerine secde ettiini grnce, yast ald. Hasta, odun kaldrarak bunun stne secde etti. Odunu da ald ve (Gcn yeterse, yere secde et! Yere eilemezsen, yzne bir ey kaldrp, bunun zerine secde etme! ma ederek kl ve secdede, rkudan daha ok eil!) buyurdu. (Fethul-kadir, Merakl-felah, Halebi, Mecmaul-enhr) Bir uzvundaki dertten dolay uygun oturamayan kimse, istedii gibi oturur. Oturabilmek iin, ayaklarn kbleye kar uzatabilir. Bir yerini yasta veya 280

www.dinimizislam.com baka eye dayar. Yahut, bir kimse tutarak dmesine mani olur. Yksek bir eyin stne oturup ima ile klmas caiz deildir. [Sandalyede oturarak klann namaz kabul olmaz. nk, sandalyede oturmak iin zaruret yoktur. Sandalyede oturabilen kimse, yerde de oturabilir ve yerde oturabilenin yere oturup klmas lazmdr. Namazdan sonra, yerden ayaa kalkamayan, sandalyeden ise kolay kalkan hastay yerden bir kimse kaldrr. Yahut, kbleye kar olan bir karyolada, ayaklarn sarktmadan oturarak klar. Namazdan sonra, ayaklarn yatan bir yanna sarktp, sandalyeden kalkar gibi kalkar.] Bir eye dayanarak veya bir kimsenin tutmas ile de, yerde oturamayan hasta, srt st yatarak klar. Ayaklarn kbleye uzatr. Ba altna yastk koyar. Yz kbleye kar olur. Veya kbleye kar sa veya sol yan zerine yatar. Rku ve secdeleri, ba ile ima eder. Byle de ima edemeyen akl banda bir hasta, bir gnden ok namazn klamazsa, hibirini kaza etmez. Semavi bir sebep ile, yani elinde olmayarak, mesela hastalk ile veya baygn yahut secde, rekat saylarn unutacak kadar dalgn olarak, beten fazla namazn klamayan da byledir. Alkoll ikiler veya ila alarak byle baygn, dalgn olann, klamad namazlarnn adedi birka gnlk olsa da, hepsini kaza etmesi lazmdr. Hastann yatakta veya sandalyede, ayaklarn sarktarak oturup, ima ile klmas caiz deildir. Hasta, yerde veya uzunluu kble istikametinde olan bir ekyat stnde, kbleye kar oturarak klar. Yere oturunca kalkamazsa, sandalye, koltuk veya yatak zerine oturur, ayaklarn bir sehpann stne koyarak ima ile klar. Felli olup sandalyesinden inip binemeyen de, mmknse ayaklarn sehpaya koyar veya koydurur. Buna da imkan yoksa, zaruretten dolay kendi sandalyesinde klmas caiz olur. Sual: Bacaklarn bkemeyen hastalar sandalyede namaz klamyor. Bu hasta oturup kalkamyorsa veya felli ise ne olacak? Tekerlekli sandalyesinde klamaz m? CEVAP Ayaklarn bkemeyen hasta, yatann iinde, ayaklarn kbleye kar uzatarak ima ile klabilir. Divanda, somyada veya yatakta byle oturarak klar. Koltua oturursa ayaklarn sehpaya veya baka bir koltua koyarak klabilir. Bunlar da yapamayan hasta yatarak ima ile klar. Tekerlekli sandalyesinde oturan felli de, bir yardmcs yoksa, ayaklarn nndeki sehpaya koyamayaca iin, ayaklarn sarktarak da klmas caiz olur.

Oturakl seccade
Sual: eitli rahatszlklar olan hastalar iin, resimde grld gibi oturakl seccade yaplm. Hastalar bu oturaa oturuluyor, ayaklar yine altta kalyor. Hastalarn byle namaz klmalar caiz olur mu? CEVAP 281

www.dinimizislam.com Hasta, yerde nasl rahat ediyorsa yle oturabilir. Oturamyorsa srtn duvara dayayabilir. Dizst oturamyorsa bada kurabilir. Ayaklarn bkemiyorsa kbleye doru uzatabilir. Resimde grld gibi, bisiklet oturana benzer bir ey zerine de oturabilir. Altna yastk da koyabilir. Sandalyeye oturup ayaklarn sarktmaksa, caiz olmaz.

Sual: Diyanet leri Bakanlnn, cuma hutbesi olarak okuttuu, mftlklere gnderdii tamimde ve diyanetin resmi web sitesinde, camilerde sandalyede namaz klmann, zellikle sabit oturaklarn bulunmasnn yanll ve yerden kalkamayacak kadar zrl mesela felli olanlarn dnda sandalyede namaz klmann caiz olmad bildirilmektedir. Bu tamime ramen, niye hl camilere sandalye veya tabure tayanlar grlmektedir? CEVAP Camiye kadar yryerek gelebilen insann, sandalyede namaz klmasnda bir zaruret yoktur. Maalesef imdi ne Diyanetin tamimleri, ne de muteber eserler dikkate alnyor. Herkes kendi akln l kabul ediyor. (Niye olmasn bal gibi olur) diyerek aklna gre hareket ediyor. Sandalyeye bal felliler hari, sandalyede namaz klmak caiz deildir.

Teyemmm edemeyen hasta ne yapar?


Sual: slam Ahlak kitabnda, (Elleri ve ayaklar kesik olann yz de yara ise, namaz abdestsiz klar) denirken, baka bir yerinde, (Abdest aldracak bir kimse bulamayan hasta, teyemmm eder. Teyemmm de edemeyen namaz kazaya brakr) deniyor. Niye bu da abdestsiz klmyor? Yahut teki de bunun gibi kazaya brakmyor? Bu eliki deilse, farkl bir kavil midir? 282

www.dinimizislam.com CEVAP eliki yok, farkl bir kavil de deildir. Birinci hastann yardmc ile de teyemmm etme imkan yoktur. Namaz kazaya braksa da, elleri kollar kesik olduu iin iyi olup ileride abdest alarak klma imkan yok, teyemmm de edemiyor. Mecburen abdestsiz klyor. Yani abdestin farzlar yerine gelmiyor, abdest o ahstan sakt oluyor. kinci hastann uzuvlar var, ama kendisi abdest alamyor, ancak yardmc ile alabiliyor. Yardmc yoksa teyemmm edebiliyor. Hastalndan dolay teyemmm de edemiyorsa, iyileince veya yardmc bulunca, abdest alarak veya teyemmm ederek klma imkan oluyor. Onun iin kazaya brakyor. Bir zrle kazaya brakt iin de gnah olmuyor. Bir yardmc gelince hemen teyemmm edebiliyor veya abdest aldrabiliyor, onun iin kazaya brakyor. Birinci hasta, kazaya braksa da, abdest alacak veya teyemmm edecek imkan olmad iin teyemmmsz namazn klyor. Yani abdest ve teyemmm farzlar yerine gelmedii iin, abdest ve teyemmm bu hastaya farz olmuyor, sakt oluyor.

Yolculukta namaz
Yolculukta namaz nasl klnr
Sual: Seferi ile misafir ayn manaya m gelir? Yolculukta namaz nasl klnr? CEVAP Seferi veya Misafir olmak demek, yolcu olmak demektir. 3 gnlk yere gitmek niyeti ile yola kan kimse, konaklad bir yerden gnlk yola gitmeye niyet ederek, ayrlrsa, gidecei yolun iki tarafndaki evlerin hizasndan ayrlnca misafir olur. Byk ehirlerde kenar evler kalmamtr. Bu bakmdan ehre yakn mezarlk, fabrika, okul ve kla geilince seferilik balar. Niyet etmez ise, btn dnyay dolasa bile, misafir olmaz. Dman arayan askerlerin hli byledir. Fakat, geri dnte misafir olur. ki gnlk uzaklkta olan bir yere gitmeye niyet eden kimse, yolda iken veya o yere varnca, iki gnlk yere daha gitmeye niyet etse, o drt gnlk yere giderken misafir olmaz. Hanefi mezhebinde seferde, 4 rekat olan farz namazlar 2 rekat klmak vaciptir. 4 rekat klmak mekruhtur, gnah olur. Hadis-i erifte, (Seferde namaz tamam klan hazarda eksik klan gibidir.) buyuruldu. rekatlar aynen klar. Mekked snnetler, gayr mekked snnet haline gelir. Malikide, meru seferde 4 rekat farzlar 2 klmak snnet, afiide, meru seferde, 2 veya 4 klmak da caizdir. ki klmak evladr. Hanbelide ise seferde 2 veya 4 klmak afiideki gibidir. Hanefideki Mslmanlarn gnah ilememeleri iin 4 rekatlk namazlarn 283

www.dinimizislam.com seferde 2 rekat olarak klmalar gerekir. Bunun iin sefere ait hkmleri de bilmek gerekir. Bu bilgiler Hanefiye gre aaya karlmtr: nsann mukim olduu, yerletii yere Vatan denir. 3 eit vatan vardr: a- Vatan- asli: nsann doup byd, daha sonra evlendii yerdir. Bundan sonra da hep kalmak niyetiyle yerletii yerdir. Buray da deitirip temelli kalmak zere baka yere gebilir. O zaman gt yer vatan- asli olur. b- Vatan- ikamet: 15 gn veya daha ok kalp, sonra kmaya niyet edilen yerdir. c- Vatan- skna: nsann urad yer olup, 15 gnden az kalmak iin niyet edilen, yahut bugn yarn karm diyerek uzun mddet oturulan yerdir. Vatann deimesi: Vatann deimesi aada belirtilen rneklerdeki gibi olur: Bir kimse, evlenip veya temelli kalmak zere bir yere yerlemedike, doup byd yer vatan- asli olmaktan kmaz. Evlenirse, eski vatan- aslisi bozulur. Evlendii yer vatan- asli olur. Baka bir yerde temelli kalmak zere yerleirse, bu sefer evlendii yer vatan- asli olmaktan kar. Temelli yerletii yerden ayrlp baka bir yere temelli yerleirse, nceki yerletii yer vatan- asli olmaktan kar. Yani bir kimse, Haymanada dosa, vatan- aslisi Haymana olur. Bu kii, Samsunda evlense, Haymana vatan- asli olmaktan kar ve vatan- aslisi Samsun olur. Daha sonra Fatihte temelli yerlemeye karar verirse, o zaman vatan- aslisi Fatih olur. Samsun vatan- asli olmaktan kar. Vatan- aslide bir saat de kalnsa namazlar ksaltlmaz. Bir kimse, evlenip bir yere yerletikten sonra, hanm o ehirde ikamet ettirse, i icab kendisi gidip baka bir ehre temelli yerlese, iki vatan- aslisi olur. Bir kyde, ikamet eden bir kadn, ehirdeki doum evine giderek ocuu olsa, ocuun vatan- aslisi annesinin ikamet ettii kydr. nk orada byyecektir. Birka gn kald yerde, yani vatan- sknada domu saylmaz. Bir kimse 60 km.lik mesafeye gitmek iin bir otobse binse, otobste uyuyup 150-200 km.lik mesafeye gitse bile yine seferi olmaz. nk buraya gelmeye niyet etmemitir. Burada iken 60 km. ilerideki ehre bir i iin gitse, yine seferi olmaz. Dnerken ilk kt yere gelmeye niyet ederse, dnte seferi olur. Bunun gibi, bir kii, 60 km. olan atalcaya gitmek zere Fatihten ksa, otobste uyuduu iin Edirneye gelse, Edirneye kendi istei ile gitmedii, niyetsiz gittii iin, Edirnede namazlarn mukim olarak yani 4 rekat olarak klar. Edirneden tekrar Fatihe gitmeye niyet ederek yola ksa, Edirneden kar kmaz, namazlarn ksaltr. Sual: Seferi iken namazda nasl niyet edilir? CEVAP 284

www.dinimizislam.com Rekat saysn ve seferi olduunu sylemeye gerek yok. Her zamanki gibi niyet edilir. Mesela (Niyet ettim le namaznn farzn klmaya) denir. Sual: Yolculukta saat mi yoksa mesafe mi esas alnr? CEVAP Mesafe esas alnr. (104 km.dir) Sual: Hanefi mezhebinde olup da, Maliki mezhebini taklit eden birinin seferilik konusunda, mesafe ve ikamet suresi olarak Maliki mezhebini mi esas almas gerekir? CEVAP Mesafe olarak Hanefi, ikamet sresi olarak Maliki mezhebi esas alnr. nk kendi mezhebimizden kmadmz iin, taklit ettiimiz mezhebin farzlarna uyuyor, mfsidlerinden kayoruz. Sual: Yolculukta namazlar ka rekat klnr? CEVAP Drt rekatl farzlar iki rekat olarak klnr, rekatllar ksaltlmaz, snnetler vakit msait deilse hi klnmaz, vakit varsa klmak iyi olur. Sual: Vatan- ikamet nasl bozulur? CEVAP Vatan- ikamet eyle bozulur: 1- Baka bir vatan- ikamete gidince, sefer niyeti ile kmam olsa ve aralarndaki uzaklk gnlk yoldan az olsa bile, nceki vatan- ikamet bozulur. 2- Vatan- asliye gidince de bozulur. Bir kimse, vatan- aslisi olan Nevehirden Konyaya bir ay kalmak niyetiyle gitse, sonra, Karamana gidip evlense ve oraya yerlese, Karaman vatan- asli olur. Konya vatan- ikamet, Nevehir de vatan- asli olmaktan kar. 3- Sefere niyet ederek kmaktr. Yani vatan- ikametten 3 gnlk yola gitmeye niyet ederek ayrlnca, buras vatan- ikamet olmaktan kar. Daha az yola niyet ile gidip gelseydi, vatan- ikameti bozulmazd. Vatan- ikametten niyetsiz kp, baka yerde 3 gnlk yola gitmek iin niyet ederse, 3 gnlk yola gitmeden nce, vatan- ikamete girerse, seferi olmas bozulur. Mukim olur. Niyet ettikten balayarak 3 gnlk yol gittikten sonra, buraya girse de artk burada mukim olmaz. Sual: Evli bir kimse, iki sene sonra ben falanca ehre temelli yerleeceim demekle orasn vatan- asli edinmi olur mu? CEVAP Hayr olmaz. Bir ehre yerleilir, temelli kalmaya niyet edilirse o zaman vatan- asli edinilmi olur. Bu arada herhangi bir grevle birka aylna veya birka seneliine baka ehre gidilse de yine oras yani temelli yerlemeye niyet ettii ehir vatan- asli olur. Bir yerin vatan- asli olmas iin, nce oray vatan edinip orada ikamet etmek gerekir. Bunun bozulmas iin de, yeni bir ehre temelli kalmak zere yerlemek gerekir. 285

www.dinimizislam.com Sual: Yolculuk rahat olsa da, seferi olan, drt rekat olan farzlar iki rekat m klmas gerekir? CEVAP Yolculuk genelde skntl olduu iin, dinimiz drt rekat olan farzlarn iki rekat klnmasn bildirmitir. Hibir sknt olmasa da, iki rekat klnr. imdi yolculuklar rahattr, seferilie ihtiya yoktur denmez. Tersine, mukim iken, hi rahat olmasak, ok zor artlarda bile, drt rekatlk farzlar iki rekat olarak klamayz. Seferde insan garip olur, yardmc bulmas zor olur. Yollarda, ekyaya rastlamas da, mmkndr. Onun iin tek bana yolculuk yapmak mekruhtur. Kadnlarn ise, yanlarnda mahrem erkekleri bulunmadan, sefere kmas caiz deildir. Yol ok emin olsa da, hi ekya tehlikesi bulunmasa da, uakla ksa zamanda, gitme imkan olsa da, yine kadnlarn, mahremsiz, 104 kilometreden uzaa gitmeleri caiz deildir. imdi yolculuklar emindir, bir kadn istedii yere gidebilir demek yanl olur. Dini hkmler zamanla deimez. Ancak dete ait olanlar zamanla deiebilir. Sual: Seferde, yolculukta glk olunca, drt rekatl farzlar iki mi klnr? CEVAP Glk olmasa da, ok rahat olsa da, babasnn evinden daha uygun olsa da, yine seferde drt rekatl farzlar iki rekat olarak klnr. Tersine, kendi evinde ok glk olsa da, namazlar ksaltlamaz.

Yolda doan
Sual: Yolda, da banda domu, bekr, kil bali ve hi bir yere yerlememi kimsenin vatan- aslisi olur mu? CEVAP Vatan-i aslisiz insan olmaz. Doduktan sonra getirilip byd yer, vatan-i aslisi olur.

Vatan- ikamete uramak


Sual: Vatan- ikametim Fatihtir. Buradan Yenibosnaya gidip iki gn kalsam, sonra Ankaraya gitmek niyetiyle, Yenibosnadan kp yine Fatihe urasam, Fatihte seferi olur muyum? CEVAP Yenibosnadan Ankaraya gitmek zere yola knca seferilik balar; ancak Fatihe uraynca seferilik bozulur, mukim olur. Fatihten knca, tekrar seferilik balar; nk Fatihten ilk defa karken, seferilik mesafesindeki yola gitmeye niyet etmemiti. Fatihin vatan- ikamet olmasnn bozulmas iin, Fatihten karken 104 km yola gitmek zere kmas gerekirdi. Eer Fatihe uramazsa, mukim olmaz.

Vatan- asli
Sual: Hanm vefat ettikten sonra baka bir hanmla evlenenin, vatan- aslisi deiir mi? Yani ilk evlendii yer vatan- aslilikten kp, son evlendii yer 286

www.dinimizislam.com mi vatan- aslisi olur? CEVAP Evet; ama eer imdiki yerde temelli kalmaya niyet etmise, evlilik temelli kalnan yeri vatan-i aslilikten karmaz.

Yazlk ev vatan olur mu?


Sual: Yazlk gibi bir yerde evlenip, 6 ay yazlkta, 6 ay da ehirde oturann vatan- aslisi neresidir? CEVAP Vatan- aslisi, yazlk deil ehir olur.

Seferiliin balamas
Sual: Vatan- asliden kp sefer mesafesindeki bir yere giderken, fabrika, kla, mezarlk gibi bir yeri geince seferilik balar; fakat vatan- ikametten ise, evden kar kmaz seferilik balar deniyor. Doru mudur? CEVAP Doru deildir. kisinde de, fabrika, kla, mezarlk gibi bir yeri geince, seferilik balar.

Doduu ve doyduu yer


Sual: Bir arkada, (Vatan- asli, insann doduu yer deil, doyduu yerdir. Doyduun yerde birka sene de kalsan vatan-i asli olur) dedi. Vatan-i asli, doduumuz yer deil midir? CEVAP Bir kimsenin, vatan- aslisi, doduu yerdir. Eer bu kimse, baka bir ehirde evlenirse, doduu yer vatani asli olmaktan kar, artk evlendii yer vatan- asli olur. Evlendii yerden baka bir ehirde temelli kalmaya niyet ederse, artk evlendii yer de vatan- asli olmaktan kar, temelli kalmaya karar verdii yer vatan- asli olur. (nsan doduu yerde deil, doyduu yerde yaamal) atasznn, vatan- asli ile alakas yoktur. Bu sz, bir insann ii, ticareti nerde iyi ise, orada yaamas gerekir demektir.

Seferilikle ilgili rnekler


Sual: Seferilikle ilgili rneklerle bilgi verir misiniz? CEVAP 1- Vatan- aslisi Van olan bir kii, oluk ocuuyla zmire temelli yerlemek iin gelse, ve otele yerlese, ev tutunca eya gelecek olsa, oluk ocuk daha sonra gelse bile o kiinin vatan- aslisi zmir olur. 2- Vatan- aslisi Sivas olan bir babann, Fatihte oturmakta iken, Sivasta oturan hanm, Fatihe gelince doursa, ocuu, Fatihte de ikamet eden babann yanna brakp Sivasa gitse, ocuun vatan- aslisi Fatihtir. ocuun doup byd yer vatan- aslisi olur. Ana babasna bal olmaz. 3- Bir kimse, Sivasta doduktan 6 yl sonra babas ile birlikte Fatihe 287

www.dinimizislam.com yerlese, orada ilkokulu bitirdikten sonra, talebelik sebebiyle eitli illerde bulunsa, vatan- aslisi doduu yer olan Sivastr. 4- Bingle gitmek zere Vandan knca seferi olunur. Binglden Vana gelince de, bir hafta sonra tekrar gitmeye karar verilmise, Vanda da seferi olunur. 5- 15 gnden fazla kalmak niyetiyle Ankaradan Fatihe giden bir kii, Fatihe gelince iinin on gnde biteceini anlarsa, yani 15 gnden fazla kalmayacana karar verdii andan itibaren, seferi olur. 6- Vatan- asli Konya olan bir kimse vazife icab Fatihte otursa, fakat iyeri Fatihten 120 km. uzaklkta olsa pazar hari, her gn iine gidip akama eve dnyorsa, hem Fatihte hem de iyerinde seferi olur. Vaziyet hi deimez ise mr boyu seferilik devam eder. Ancak Fatih vatan- asli olursa, Fatihte bulunduu srece seferi olmaz. Fatihten kp, iyerinden tekrar Fatihe dnnceye kadar seferi olur. 7- Vatan- aslisi Adana olan, Ankaradan Bursaya 2 gnde bir gidip gelen bir ofrn hem Ankarada hem Bursada evinde olsa 15 gnden fazla kalmaya niyet etmedike hep seferi olur. Eer Adanaya giderse, oras vatan- asli olduundan seferi olunmaz. Vatan- aslide bir saat de kalnsa seferilik sona erer. 8- Vatan- asli Adana olan ve Eskiehirde ikamet eden bir kimse, oradan da kp gezerken niyetsiz 45 km uzaklktaki Bozyke uraynca, Ankaraya gitmeye karar verse, Eskiehire uramadan Ankaraya gitse, Bozykten ktan itibaren seferi olur. Eskiehire urarsa, Eskiehirde mukim olur. Fakat Ankaradan dnerken Bozyke gitmeye niyet etse, Eskiehir zerinden dnse, Eskiehirde seferi olur. 9- Tamir sebebiyle gemide15 gnden fazla kalan bir kimse, Kaptan (Burada 15 gnden fazla kalacaz) derse, karada mukim, denizde seferi olur. Gemi vatan olmaz. (Ne kadar kalacamz belli deil) der ise 15 gnden fazla kalnsa, yine seferi olunur. Seferi olan, camide veya evde yalnz veya cemaatle namaz klarken ezan okur. nk camide, okunan ezan, onun namaz iin saylmaz. Yolcu, karken misafir olduu yere gelinceye kadar misafir saylr. Gelip de 15 gnden fazla kalmaya niyet ederse mukim olur. kindi namaznn son rekatna yetien seferi kimse, imamn mukim olduunu zannederek 4 rekat klsa, sonra imamn seferi olduunu rense, kasten 4 rekat klmad iin mahzuru yoktur. Misafir, seferde afii veya Malikiyi taklit ederek iki namaz, takdim ve tehirle yani le ile ikindiyi le vaktinde veya ikindi vaktinde, akam ile yatsy, akam veya yats vaktinde klabilmek yani cem edebilmesi iin bir ihtiya hasl olmas gerekir. Gerek yolda ve gerekse seferde ihtiya hasl olmadan takdim ve tehir ile namaz klnmaz. nk, kolay hkmleri toplamaya telfk denir ki, caiz olmaz. 288

www.dinimizislam.com Seferde trenle giden bir kimse, trende namazlarn ayakta klamazsa, tren durduu zaman takdim veya tehirle klar. Mestli bir kimse, abdestli olarak sefere ksa, 3 gnlk mesh sresi abdest bozulduu anda balar, 3 gn devam eder.

Seferilikte mesafe
Sual: Seferilikte mesafe ne kadardr? CEVAP gnlk yola, sratli bir ara ile, mesela trenle daha az zamanda giden de seferi olur. (Mecelle erhi) Kefedilecek yeni bir vasta ile, bir saniyede, bir anda Amerikaya giden de seferi olur. Eskiden kerametle bir anda baka lkelere giden evliya da seferi olarak namazlarn klmtr. Yine din kitaplarnda deniyor ki: Bir yere giden iki yol olsa, biri ksa, teki uzun olsa, uzun yol, 104 kilometreden fazla ise, bu uzun yoldan her vasta ile [otobsle, uakla veya kerametle] giden seferi olur. Eskiden hzl giden atlar da var idi. Ama dinimiz, at deil deve yryn esas almtr. Mesela Fetava-i Hindiyyede buyuruluyor ki: Bir kimse, gnlk [104 km] mesafede bulunan bir yere, sratli koan bir at ile iki gnde veya daha az bir zamanda varm olsa da, yine seferi olur, drt rekatlk namazlarn ksaltarak iki rekat olarak klar. Cevhere kitabnda da byle bildirilmektedir. (On beinci bab) bni bidin hazretleri buyuruyor ki: limlerin hepsi, seferilii fersah denilen, bir saatte gidilen yolun uzunluu ile bildirmitir. Seferi olacak mesafeyi de 15, 18 ve 21 fersah olarak tespit etmilerdir. Fetva 18 fersaha gre verilmitir. (Redd-l- Muhtar) Bir fersah 6 km civarndadr. Net olarak 5,8 kilometredir. Bu da yaklak 104 km ediyor. Maliki, afii ve Hanbeli mezheplerinde ise 80 kilometreden fazla giden seferi olur. (Mezahib-i Erbea) Sual: Peygamberin zamannda otobs ve uak gibi aralar olmad iin 104 km den fazla giden seferi olur demitir. Ama bugn iin bu mesafe ok azdr. Seferilikte mesafe deil, varlan zaman yani sre nemli olmaldr. 104 km bir yol iin namaz ksaltmak nasl doru olabilir? Bu dini kolayna geldii gibi deitirmek olmuyor mu? CEVAP Ka yapaym derken gz kardnzn farknda deilsiniz galiba. Farknda olmasanz bile hatta aksini iddia etseniz bile, szlerinizden u anlam kyor: Allah, ileride otobs, tren, uak, deniz otobs, hzl giden deniz motorlarnn veya fzelerin kacan [h] bilmiyordu. Onun Peygamberi de, kyamete kadar geerli dininde, sadece gnndeki problemleri bildirmitir. 289

www.dinimizislam.com Bu ok kt bir sulama olur. Allah tel, kyamete kadar olacak lzumlu btn olaylar Peygamberine bildirdii iin, Resulullah efendimiz her asra uygulanabilecek hkmler bildirmitir. Asl sizin aklnza gre yaptnz teklif, dini deitirmek olur. Dinimiz mesafe nemli diyor, zaman, sre hesaba katlmaz diyor, yukarda bunlar naklettik. badet demek, Allah ve Resul tarafndan emredilen eyi, bildirilen zamanda ve miktarda ve artlarda yapmak demektir. Bunu azaltmak veya artrmak veya eitli ekilde deitirmek, dini deitirmek olur. Bunun da ibadetle alakas kalmaz. Sual: Seferilikte gnlk yol esastr. Bu da 104 km civarndadr. Bu yol, ok engebeli olsa, bu yzden, 45 gnde gidilebiliyorsa; fakat yol 104 km.nin altnda ise seferi olur mu? CEVAP Hayr seferi olmaz; nk mesafe esastr. Tersine uakla bir saatte gidilerek, zaman ksalsa da, yine mesafe esas alnr. Hangi arala ve ka gnde gidilirse gidilsin, 104 km.den az mesafeye giden seferi olamaz. 104 kilometreden uzaa bir saniyede bile gidilse seferi olunur. Sual: stanbuldan zmite giden seferi olur mu? CEVAP Seferi olmak iin Hanefide 104 km uzakla gitmek zere yola kmak gerekir. stanbulun neresinden yola kldna gre ve gidilen yola gre deiir. Mesela: zmit - Bostanc kprs (E-5ten 90 km, E-6dan 102 km.) zmit - Boaz kprs (103 km) zmit - Fatih kprs 122 km) zmit - Yenibosna (E-5ten 145 km, E-6dan 160 km.) Demek ki, bir kimse, Boaz kprlerinin Avrupa yakasndaki herhangi bir yerden zmite giderse seferi oluyor. Sual: Bir kimse, Yeni kapdan deniz yolu ile Armutlu tatil kyne gitmek zere, stanbul Marmara evleri birinci ksmdan ksa, direkt Armutlu'ya vapur bulamasa, Yalova zerinden gitmeye karar verse, Armutlu'da seferi olur mu? CEVAP Armutlu'ya Gemlik zerinden gelirse, Yenikap - Yalova aras 48 km dir. Yalova - Armutlu 73 km dir. 48 + 73 = 121 km olur ki, seferi olur. Armutlu'ya narck zerinden giderse Yenikap - Yalova aras 48 km dir. Yalova - Armutlu 58 km dir. Toplam 106 km yi buluyor ki bu yoldan giden de seferi olur. Mesafe Marmara evlerinden deil, Yenikap'dan hesap edilir. nk niyet deitirdii yer nemlidir. Marmara Evleri birinci ksmdan, Armutlu'ya deniz yolu ile giden seferi olmaz. nk Marmara evleri - Yeni kap 35 km, Yeni kap - Armutlu 58 km dir. 104 km yi bulmamaktadr. 290

www.dinimizislam.com Kara yolu ile gidecekler iin de bir cetvel aaya karlmtr. 1- Marmara 1. ksm-Yenikap iskelesi (Sahil yolundan): 35 Km 2- Marmara 1. ksm-Yenikap iskelesi (E5'ten): 33 Km 3- Marmara 1. ksm-Yenibosna/E5 zerindeki benzin ist (E5'ten): 17 Km 4- Marmara 1. ksm-Yenibosna/E5 zerindeki benzin ist (E6'dan): 25 Km 5- Yenikap iskelesi -Armutlu Tatil Ky iskelesi (Deniz yolu): 27Mil = 50 Km 6- Kadky iskelesi- Armutlu Tatil Ky iskelesi (Deniz yolu): 27,5Mil = 51 Km 7- Yenikap iskelesi -Yalova Feribot iskelesi (Deniz yolu): 26 Mil = 48 Km 8- Pendik iskelesi -Yalova Feribot iskelesi (Deniz yolu): 13.2Mil = 24 Km 9- Armutlu ilesi - Armutlu Tatil ky (Karayolu): 4 Km 10- Armutlu ilesi iskelesi - Armutlu Tatil Ky iskelesi (Deniz yolu: 3Mil = 5,5 Km 11- Topular iskelesi-Yalova (Karayolu): 20 Km 12-Yalova-narck-Armutlu Tatilky (Karayolu): 58 Km 13-Yalova-Orhangazi-Gemlik-Armutlu Tatilky (Karayolu): 73 Km 14- Orhangazi-Gemlik (Karayolu): 20 Km 15- Gemlik-Armutlu Tatil ky (Karayolu): 38 Km 16- zmit-Glck-Deirmendere-Karamrsel-Altnova-iftlikky-TopularYalova-Orhangazi-Gemlik-Armutlu Tatil ky (Karayolu): 126Km 17- Eskihisar arabal vapur iskelesi-Topular iskelesi (Deniz yolu): 4,8Mil = 8,8 Km 18- Yenibosna (hlas yuva)-Kadky (E5 Karayolu): 34 Km 19- Yenibosna (hlas yuva)-Kadky (E6 Karayolu): 55 Km 20- Kkbakkalky gieleri (E6)-Eskihisar-Topular-Yalova-OrhangaziGemlik-Armutlu: 151 Km NOT: 1 Deniz mili = 1852 mdir.

Mesafeyi ksa zannetmek


Sual: Vatan- ikametim olan Fatihten evre yoluyla zmite gitmek zere yola ktm. Fatih zmit arasnn 90 km.yi gemeyeceini sanyordum. Buna gre, seferi olmadm iin, yolda le namazn ksaltmadan kldm. Kartala varnca, Fatihle zmit arasndaki mesafenin 110 km.yi getiini rendim. kindiyi ka rekt klmam gerekir? CEVAP Seferi uzaklktaki bir yola kan, mesafenin uzunluunu bilmese de seferi olur. Seferi olduu bilinmeyince drt klmak gnah olmaz. lk yola kta, bu yolun 100 km.den az olduu sanlp da, bu yolun aslnda 104 km.den fazla olduu renilince, seferi olduu anlalr.

Mesafeyi uzun zannetmek


Sual: Vatan- ikametim olan skdardan, le vakti zmite gitmek zere 291

www.dinimizislam.com yola ktm. skdar zmit arasnn seferi uzaklkta olduunu sanyordum. Buna gre seferi olduumu dnerek yolda le namazn iki rekt kldm. Kartala varnca, skdar zmit arasndaki mesafenin seferi uzaklkta olmadn rendim. kindiyi ka rekt klmam gerekir? CEVAP Seferi olduunu sanarak le namazn iki rekt klmak gnah olmamtr. Ancak vakit kmamsa, drt rekt olarak iade etmek, vakit kmsa kaza etmek gerekir. kindiyi de drt rekt olarak klmak gerekir.

Evde ve yolda
Sual: Vatan- aslim Kayseridir. Ankarada ikamet ediyorum. Her gn Ankaradan 230 km uzaktaki Eskiehire gidip geliyorum. Hem Ankarada evimdeyken, hem de Eskiehirde seferi mi oluyorum? CEVAP Evet, hem Ankarada evinizdeyken, hem Eskiehirde, hem de yollarda hep seferi olursunuz.

Boaz geen seferi mi olur?


Sual: S. Ebediyyede, (stanbuldan Anadoluda 104 kilometreye gitmeye niyet edenlerin hepsi, boazn kar sahiline geince seferi olurlar) deniyor. Boazn karsna geince niye seferi olunuyor? Mesela Beiktatan Gebzeye giden seferi olur mu? CEVAP Hayr. Boazn karsna getii iin deil, 104 kmlik yola gitmek niyetiyle kt iin seferi olur. Yine S. Ebediyyede, (stanbulda, Fatihten otobsle sefere kan, bugn iin, Edirnekap kabristann geince, Aksaraydan kan, Topkap kabristann, sahil yolundan ise, Yedikule kapsn geince, skdardan kan, Selimiye klas ile Karacaahmet kabristan arasndan geince seferi olur) deniyor. Hanefide, 104 km uzaa gitmek niyetiyle yola kan kimse, fina denilen bo arazi, kla, fabrika, rmak veya okul gibi yerleri geince seferi olur. 104 kmden daha yakn yere gidiyorsa, boaz da gese seferi olmaz.

Seferinin cemaatle namaz


Sual: Seferi cemaatle namaz nasl klar? CEVAP Misafir imam, namaz iinde, mukim olmaya niyet edip, 4 rekat klsa, cemaatin de namaz sahih olur. Seferi imama uyan mukim, imam selam verdikten sonra kalan rekatlar tamamlarken secde-i sehvi gerektiren bir ey yaparsa, secde-i sehv yapar. Bir kimse, namaz vaktinin sonunda sefere ksa, bu namaz klmam ise, iki rekat klar. Vaktin sonunda vatanna gelse, bu vaktin namazn klmam ise, drt rekat klar. 292

www.dinimizislam.com Misafir imama uyan mukim, ilk teehhdde salevatlar okumaz. Ettehyyaty yava okur. Misafir, Cuma gn ahir zuhur namazn iki rekat olarak klar. stanbulda renci olan bir kimse, haftann herhangi bir gnnde bir i iin seferi uzakla gitse, sefer dnnde de bu hafta da falan yere gideceim diye de niyet etse stanbulda seferi olur. Seferilie ait yeteri bilgiye sahip olmayan bir kii seferi olduundan phe ederse, mukim olur. Namazlarn 4 rekat olarak klmas gerekir. Tahmininde yanlsa bile kasten 4 klmad iin mazur saylr. Fakat seferi deilken 2 klarsa, kld namazlar kaza etmesi gerekir. htiyatl hareket etmelidir. Seferde, afii veya Malikiyi taklit eden yolcu, ikindi ile cem ederek klmak iin, leyi geciktirirse, le vakti ktktan sonra, leyi klmadan nce mukim olsa, nce le namazn kaza eder. leyi kazaya brakt iin gnaha girmez. nk namaz zrsz kazaya brakmak gnahtr. Burada seferde olmak zr ile kazaya brakld iin gnah olmaz. Sual: Misafir, gittii yerde istedii gibi hareket edebilir mi? Teklif edilmeden imamla geebilir mi? CEVAP Bir eve misafir gidildii zaman ev sahibinin gsterdii yere oturmaldr. Namaz klarken ev sahibi imam olur veya imam tayin eder. Ksacas orann amiri ev sahibidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bir arkadanzn yanna gidince, yanndan ayrlncaya kadar arkadanz sizin emirinizdir.) [bni Adiy] Sual: le namaznda, mukim cemaatte imam olan seferi kimse, unutup drt rekat klsa, bir ksm imamla birlikte, drt klsa, bir ksm da imam ncye kalknca, kendi bana kalan iki rekat tamamlasa, ne olur? CEVAP Seferi imama sonuna kadar uyan mukimlerin namazlar bozulur. nk farz klan, nafile klana uyamaz. ki rekat kldktan sonra, imama uymayp dier iki rekat kendi bana tamamlayanlarn namazlar ise sahih olur. Sual: Seferi olan cemaat, mukim olan imama uymas durumunda 4 rekatl farz namazlar nasl klar? CEVAP Drt rekat olarak klarlar. Sual: Seferi olan bir imama mukim biri uyarsa namazn ksa m klar yoksa uzun mu klar? CEVAP Mukim namazn ksaltamaz. Ka rekatsa yle klar. Mesela le namaz ise 4 rekata tamamlar. Sual: kindi namaznn son rekatna yetien seferi kimse, imamn seferi olduunu zannederek 2 rekat klsa, sonra imamn mukim olduunu rense ne yapmas gerekir? 293

www.dinimizislam.com CEVAP Zan ile hareket edilmez. mamn seferi olduu bilinmiyorsa mukim olduu anlalr. Vakit kmamsa iade etmek, vakit kmsa kaza etmek gerekir. Sual: kindi namaznn son rekatna yetien seferi kimse, imamn mukim olduunu zannederek 4 rekat klsa, sonra imamn seferi olduunu rense ne yapmas gerekir? CEVAP Kasten 4 rekat klmad iin mahzuru yoktur. Sual: Seferi imam, mukim cemaate Cuma namaz kldrabilir mi? CEVAP Kldrabilir. Sual: Seferi imama uyan mukim, imam selam verdikten sonra secde-i sehvi icap eden bir ey yapsa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP mamla klarken, cemaattan biri, hata yaparsa secde-i sehv yapmaz. mam selam verdikten sonra kalan rekatlar tamamlarken secde-i sehvi gerektiren bir ey yaparsa, o zaman secde-i sehv yapar. Sual: Misafir imama uyan mukim, ilk teehhdde salevatlar okur mu? CEVAP Salevatlar okumaz. Ettehyyaty yava okur. Sual: Seferde 4 rekat klan afiiye, mukim Hanefi uyabilir mi? CEVAP Uyabilir. Sual: Seferde de, cemaatle namaz klmak snnet mi? CEVAP Evet. Sual: Tam lmihalin cemaatle namaz bahsinin sondan ikinci paragrafnda, (Misafir, drt rekatl olan farzlar eda ederken, mukime uyabilir. Mukim imama vakit iinde uyan misafirin namaz deierek, imamn namaz gibi drt rekat olur. Fakat misafir kazay iki rekat klmas gerektiinden, mukim imama uyamaz. nk, oturmas ve okumas farz olan, nafile olana uymu olur) deniyor. Bunun izah nasldr? CEVAP Seferi olan kimse, le, ikindi ve yats namazn klamayp kazaya braknca, kazay iki rekat klmas gerektiinden, ayn namaz kaza eden mukim imama uyamaz. nk, mukim imamn, ikinci rekatn sonunda oturmas farz deildir. Seferi olann ise, oturmas farz olduundan mukim imama uyamaz. Seferi olan kimse, vakit namazlarnda mukim imama uyabilir. Sual: Bir arkada, (S. Ebediye kitabnda, misafir olan mukim imama ikinci rekttan sonra uyamaz yazyor) diyerek cemaate uymad. Byle bir ey var m? 294

www.dinimizislam.com CEVAP Byle bir ey yok. Misafir olan her rektta mukim imama uyabilir. S. Ebediyyede yle diyor: Misafir, drt rektl olan farzlar eda ederken, mukime uyabilir. Yetiemedii rekt olursa, imam selam verdikten sonra drde tamamlar. nk, mukim imama, vakit iinde uyan misafirin namaz deierek, imamn namaz gibi drt rekt olur.

Seferi imama uyan


Sual: Seferi imam son teehhdde salli barik ve Rabbeny okurken, mukim olan cemaat Ettehyyaty okuduktan sonra kelime-i ehadeti tekrar eder mi? CEVAP Tekrar etmesi iyi olur. Susup beklemesi de caizdir.

Seferi imam drt klarsa


Sual: Seferi imam, iki rekt klmas gereken farz drt klarsa, kendisinin ve cemaatin namaz sahih olur mu? CEVAP Seferi olan imam, ikinci rektta teehhd okuduktan sonra, yanlp nc rekta kalksa ve namaz drde tamamlasa, imamn ve ona uyan seferilerin namaz sahih olur. Mukimlerin namaz sahih olmaz, nk imamn son iki rekt nafile olur. Nafile klana, farz klanlar uyamaz. Seferi imam, ikinci rektta teehhd okuyup, nc rekta kalknca, seferi olan cemaat kalkmayp selam verse, namazlar sahih olur. mama uyup drt rekt klan seferilerin namazlarysa, mekruh olur. Mukimlerin namaz ise hi sahih olmaz. Sual: Misafir imam, namaza balaynca, mukim olmaya niyet edip, 4 rekat klsa, cemaatin de namaz sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur. Mukim olan kimse, seferi olan imama uyarsa, imam yanlp nc rekata kalkp drde tamamlarsa, imamn namaz sahih olur, ona uyan cemaatin namaz sahih olmaz. Seferi bir kimse, seferi imam nc rekata ayaa kalknca selam verse, namaz sahih olur. Fakat bilerek drt rekat klan seferilerin, namaz mekruh olur.

Mesbuk ve nafile
Sual: mam, lenin farzn kldrrken, Ettehyyaty okuduktan sonra yanlarak beinci rekta kalkp, altnc rekt da klp selam verdi. Mesbuk olan bir arkada da, imam selam verdikten sonra kalkp bir rekt daha kld. Mesbuk arkadan namaz sahih oldu mu? CEVAP mamn kld beinci ve altnc rektlar nafile olduundan, farz klan, nafile klan imama uyduu iin namaz sahih olmad. 295

www.dinimizislam.com

Kelime-i ehadeti tekrar etmek


Sual: Seferi imama uyan mukimin, imam son oturuta Salli, Barik ve Rabbeny okurken, kelime-i ehadeti tekrar etmesi iyi olur mu? CEVAP Evet, iyi olur.

Seferde mukime uymak


Sual: Misafir, le namazn, mukim imamla birlikte klmaya balasa, sonra abdesti bozulsa, abdest almaya gitse, gelince namazn klnm olduunu grse, yeniden kendi bana yalnz namaza balaynca, seferi olduu iin iki rekt m klmas gerekir, yoksa imama uyunca drt rekt klmas gerektii iin yine drt rekt m klmas gerekir? CEVAP Seferi olduu iin iki rekt olarak klmas gerekir; nk artk imama uymas bozulmutur.

Seferde drt rekt klmak


Sual: Sefer bir kimse, mescitte cemaatle namaz klndn grp imama uyuyor. mam da seferi olduu iin iki rekt klp selm veriyor. Bu kimse 3. rekta yetitiini sanarak drde tamamlyor. Daha sonra imamn da sefer olduunu anlyor. Namaz sahih oldu mu? CEVAP Evet, namaz sahihtir. Kasten 2 rekt yerine 4 rekt klmad iin mekruh olmamtr.

Vastalarda namaz
Sual: Vastalarda namaz klnr m? CEVAP Salam bir kimsenin, gemi, tren, uak ve otobs gibi vastalarda, farzlar oturarak klmas caiz deildir. Ancak teyemmm yapmak iin gereken zrler varsa caizdir. (Halebi, Redd-l-muhtar) Zaruri zrler unlardr: Maln, cann, hayvann tehlikede olmas, inince hayvann veya hayvandaki veya yanndaki eyann, maln alnmas, yrtc hayvan, dman, yerde amur olmas, yamur olmas, hastann, inerken, binerken iyi olmasnn gecikmesi veya hastalnn artmas, arkadalarnn beklemeyip tehlikede kalmas, indikten sonra hayvana yardmcsz binememek gibi sebepler birer zr olur. Byle bir zrle vasta iinde ima ile namaz klmak caiz olur. Namazda oturur gibi yere veya koltuun zerine oturarak ve kbleye dnerek namaz klnr. Bildirilen zrler yoksa, oturarak vastada namaz klnmaz. Otobslerin verdii molalarda klnabilir. Yahut otobs durdurup namaz klnr. 296

www.dinimizislam.com Durdurulamazsa, inilir, namaz klndktan sonra baka vasta ile gidilir. lk otobse binerken, (Namaz vakitlerinde yolda duruyorsanz sizden bilet alaym) diye pazarlk ederek binmelidir. Bu da yaplamazsa, dier mezhepten biri taklit edilerek iki namaz cem edilir. Giden gemide farzlar, zrsz oturarak klmak, iki imama gre caiz deildir. Ba dnmesi zrdr. Deniz ortasnda demirli gemi, rzgarla ok sallanyorsa, giden gemi gibidir. ok sallanmyorsa, sahile yanamsa, farz namazlar oturarak klmak caiz olmaz. Giden gemide, namaza balarken kbleye kar durmak ve gemi dnnce, kbleye dnmek gerekir. Misafir, vapurda ve trende, farz namaza, kbleye kar durup, secde yeri yanna pusula koyarak, vapur ve tren dndke, kendisi kbleye kar dnmelidir. Yahut baka birisi, saa sola onu dndrmelidir. (S. Ebediyye) Namazda gs kbleden ayrlrsa, namaz bozulur. nk, vapur ve tren ev gibidir. Hayvan gibi deildir. Otobste, trende, dalgal denizde kbleye dnemeyenin, farz namazlar caiz olmaz. Bunlar yolda seferi olduklar mddete Maliki, afii veya Hanbeliyi taklit ederek, iki namaz cem ederek klabilir. Sual: Talebeler olarak geziye gidiyoruz. Arabada namaz klmam gerekebilir. Nasl yapacam? CEVAP Arabada mecbur kalmadka klmayn. ki namaz cem ederek kln. Arabada klmak zorunda kalrsanz bada kurarak veya diz st oturmanz gerekir. Ayakkaby kartmanz gerekir. Kbleye kar ima ile klnr. Sual: Araba devaml hareket ederken kbleye doru nasl klabilirim? ma ile nasl klnr? CEVAP ma demek rku iin biraz eilmek, secde iin ondan fazla eilmekle olur. Hastalar da byle yapar. Yollar hep eri br deil ya, dz yolda giderken zaten iki rekat klacaksnz, en ksa sureleri okursunuz, kbleye dnersiniz yle klarsnz. Ama dediim gibi arabada klmay tercih etmeyin, iki namaz birletirip kln. Sual: Arabada yanmda su gtrmeyi dnyorum. Olur da abdestim bozulurda abdest alrm diye. Sadece farz olan yerleri ykasam caiz olur mu? CEVAP Caiz olur. Sadece bir kere de ykasanz olur, kere ykamak art deil. Yani bir gazoz iesindeki su ile rahat abdest alnr. Sual: Uakla giderken bir namaz vakti kacak olsa, ne yapmak gerekir? CEVAP Uakta namaz klnr. Uakta klma imkan olmayp vakit de kacak olsa, 297

www.dinimizislam.com dier mezhepten birini taklit ederek, iki namaz cem ederek takdim veya tehir ile klmak gerekir. Sabah namaz cem edilmez. Sabah namazn uakta ima ile klmak gerekir. (Hadika) Sual: Uakta namaz ima ile klnr m? CEVAP Otobs gibidir. Sual: Uakla ABD'ye gideceim. le namaz vakti girmeden stanbuldan ayrlm oluyorum. leyi nasl klacam? CEVAP ki yol var: 1- Uakta klnabiliyor. Arka ksmda ayakta klma imkan var. ki rekat farzn klyorsunuz o kadar. 2- Eer uakta ayakta klma imkan olmazsa, inince ikindi ile cem edip klarm diye karar verirsiniz. Uaktan inince, Maliki mezhebini taklit ederek, snnet klmadan iki rekat le, iki rekat da ikindi namazn beraber klarsnz. Not: kindi vaktinde de Amerikaya varamyacaksanz, ayakta klma imkan da olmazsa, o zaman uakta iken, koltukta diz st veya bada kurup oturarak ima ile namaznz klarsnz. Zaten gelirken bunu mecburen yapacaksnz. Zira vakitler havada iken geiyor. Sual: Namaz otobste oturarak klmak zorunda kalrsak otobsn durmu olmas m gerekiyor? CEVAP Dururken klma imkan varsa dururken klnr. Durmuyorsa, hareket ederken de klnr. Sual: Yolculuk esnasnda vapurda veya trende kbleye dnmek art mdr? CEVAP Evet kbleye dnmek arttr. Yolculukta drt rekatl farzlar iki rekat klnr. ki rekat namaz klana kadar trenin, yn genelde deimez. Yani tren fazla viraj almaz. Eer, eri br giderse, kbleye kar durup, secde yeri yanna pusula koymal. Vapur veya tren dndke, kendisi de kbleye kar dnmelidir. Yahut baka birisi, saa sola dndrebilir. Vapur ve tren ev gibi olduu iin, namazda gs kbleden ayrlrsa, namaz bozulur. Byle vastalarda kbleye dnemeyenin, farz namazlar caiz olmaz. Bunlar yolda seferi olduklar mddete, vardklar yerde dier mezhepten birini taklit edip iki namaz cem ederek klabilirler. Sual: Dnyann dnnden, daha hzl giden bir uakla, mesela, Ekvatorda iken, yarm saatte dnyann etrafnda bir tur atacak ekilde gidilse, namazlar nasl klnr? CEVAP Vakit namazn artdr. Vakit girdike namaz klmak farz olur. Gney veya kuzey ynne gidilirse, deien bir ey olmaz. Ayn 298

www.dinimizislam.com meridyende gidilmi saylr. Douya da, Batya da gidilse, 30 dakika iinde, sabah, le, ikindi, akam ve yats namazlarnn vakti pe pee hemen girip kar. Bir namaz klana kadar vakit kabilir. Bunun iin, iki namaz cem ederek klmak uygun olur. Eer uan ok hzl gitmesinden dolay namaz kazaya brakrsak, gnah olmaz. Uaktan inince, vakti girdii halde, klnamayan namazlar kaza edilir.

Gemi vatan olmaz


Sual: Gemimiz Glckte tamirde, ayrl tarihimiz kesin bilinmiyor. Tamiri biter bitmez Mersine gideceiz. Mersinde de, ne kadar kalacamz belli deil, demirli olarak, belki bir ay, belki daha fazla kalabiliriz. Bu durumlarda namazlar nasl klmak gerekir? CEVAP Gemi kaptan veya baka yetkili, burada 15 gnden fazla kalacaz derse, karada mukim, gemide seferi olunur. Gemi vatan olmaz. Byle sylemedike, hep seferi klnr.

Gemide ve limanlarda namaz


Sual: Gemi ile eitli lkelere gidiyoruz. Gemide ve limanlarda namazlarmz nasl klacaz? Drt rekatl namazlar iki rekat olarak m klacaz? CEVAP Giden gemide farzlar, zrsz oturarak klmak, iki imama gre caiz deildir. Ba dnmesi zrdr. Deniz ortasnda demirli gemi, rzgarla ok sallanyorsa, giden gemi gibidir. ok sallanmyorsa, sahile yanamsa, farz namazlar oturarak klmak caiz olmaz. Giden gemide, namaza balarken kbleye kar durmak ve gemi dnnce, kbleye dnmek gerekir. Misafir, vapurda ve trende, farz namaza, kbleye kar durup, secde yeri yanna pusula koyarak, vapur ve tren dndke, kendisi kbleye kar dnmelidir. Yahut baka birisi, saa sola onu dndrmelidir. (S. Ebediyye) Namazda gs kbleden ayrlrsa, namaz bozulur. 104 km.den daha uzakla gitmek zere hareket eden gemide ve kalk limanndan sonra gidilen her limanda drt rekatl farzlar iki rekat olarak klnr. rekatllar aynen klnr, ksaltlmaz. Snnet ise, vakit msaitse ksaltlmadan aynen klnr. Vakit msait deilse, terk edilmesi caizdir. Uranlan limanlarn birinde veya birkanda 15 gnden daha fazla kalnacaksa, seferi olunamaz, namazlar ksaltlmaz. Gemi, limandan ayrldktan sonra yine iki rekat olarak klnr. Bu hkmler Hanefi mezhebine gredir. Dier mezhepte ise, drt gn kalmaya niyet eden seferilikten kar, mukim olur. gn ve daha az kalan seferi olur. Sual: Vatan- aslim olan Glckten zmire gemi ile gidip dnyoruz. Glckte karaya ok yakn bir yerde demir atyoruz. Gemide, namazlar seferi 299

www.dinimizislam.com olarak m klmam gerekir? CEVAP Glckte karaya ayak basmadnz iin seferisiniz. Sefer dnlerinde gemide kaldnz mddete drt rekatlk namazlarnz iki rekat olarak klmanz gerekir. (Nihaye) Sual: Her gn Silivriden Bykadaya giden birinin, akam namaz vakti gemide geiyor. Akam namazn karmamak iin, gemide namazn klmas caiz mi? CEVAP Sahile yanam gemi, karaya oturmu ise namaz klmak caizdir. Karaya oturmam ise, limlerin ouna gre, dar kmak mmkn ise, farz klmak caiz olmaz. Dar kp karada klmaldr! Gemi gidiyorsa, kbleye dnerek ayakta klmaldr. Ba dnen kimse, ayakta klamazsa, oturarak klmaldr. Sual: Gemi mrettebatndanz. Gemimiz zmir'de tamirdedir. Ayrl tarihi bilinmiyor. Seferi miyiz? CEVAP Kaptan,15 gnden fazla kalacaz derse, karada mukim, gemide seferi olunur. Gemi vatan olmaz. Byle sylemedike hep seferi olunur.

Seferilik mddeti
Sual: afii ve Maliki'de sefer mesafesi ve mddeti ne kadardr? CEVAP Hanefide sefer mesafesi 104 km, mddeti de 15 gndr. Giri-k gnleri hari, 15 veya daha fazla gn kalrsa mukim olur. Fakat giri-k gnleri ile beraber 15 gn kalrsa seferi olur. nk giri-k gnleri saylmad iin 13 gn kalm olur. Maliki, afii ve Hanbeli'de, 80,640 kilometre mesafeye gidip, giri ve k gnleri hari, 4 gnden az kalan seferi olur. 4 veya daha fazla gn kalan mukim olur. [Bu mezhepten birini taklit eden Hanefi, mesafe olarak kendi mezhebindeki mesafeye yani 104 km.ye uyar. Seferilik sresinde ise taklit ettii mezhebe uymas gerekir.] Sefere kan kimse, sabah ezanlar okunurken bir ehre girse, o gn saylmaz. Ezanlar okunurken o ehirden ksa kt gn de saylmaz. 3 gn kalnca 3 sabah namaz klar, bir girite, bir de kta sabah namaz klnm olur ki, hepsi 5 sabah namaz eder. Demek ki, 3 sabah namaz deil, en fazla 5 sabah namaz klan bile seferi oluyor, mukim olmuyor. er'i gn, imsak vakti girince balar.

Seferde ezan ve ikamet


Sual: Misafir, yalnz veya cemaatle namaz klsa, ezan ve ikamet okur 300

www.dinimizislam.com mu? CEVAP Seferi olan, camide veya evde yalnz veya cemaatle namaz klarken ezan okur. nk camide, okunan ezan, onun namaz iin saylmaz. Hem ezan hem ikamet okumak iyi olur. [Seferi olan ezan darda okumaz. Gittii otelde, evde veya caminin iinde okuyabilir. Yavaa okur, sadece kendi duyacak kadar okur.]

Unutarak 4 rekat klmak


Sual: Seferi, unutarak veya kasten 4 rekat klsa ne yapar? Misafir olan imam, yanlarak drt rekat klarsa buna uymu olan mukimin namaz ne olur? CEVAP Misafir farz drt rekat klarsa, son iki rekat nafile olur. Emri dinlemedii iin ve nafilenin iftitah tekbirini ve farzn selamn terk ettii iin ve nafileyi farz ile kartrd iin, gnah olur. Unutarak drt rekat klan kimse secde-i sehv yapar. Misafir olan imam, yanlarak drt rekat klarsa, buna uymu olan mukimin namaz fsid olur. kinci rekatta oturmazsa, farz kabul olmaz. nc rekatn secdesini yapmadan, o ehirde 15 gn kalmaya niyet ederse, o farz drt rekat klmas lazm olur. Fakat, nc rekatn kyamn ve rkuunu tekrarlamas lazm olur. nk, bu ikisini nafile olarak yapmt. Nafile olarak yaplan ibadet farz yerine geemez. Misafir sureleri ksa okur. Tesbihleri ten az yapmaz. Yolda iken, yani skntl zamannda, sabah namazndan baka snnetleri terk edebilir. Snnetleri zr ile terk etmek caizdir. Seferde, yats namazn kerahat vaktine brakmak caizdir. Sual: Seferi olan, leyi, ikindiyi ve yatsy 4 rekat olarak klsa, daha sonra hatrna gelse kaza etmesi gerekir mi? CEVAP Gerekmez.

Seferilie niyet
Sual: gnlk yola [mesela Ankara'dan Tokat'a] giden ve orda bir hafta kalmay dnen her hanefi otomatikman seferi mi olmu olur? CEVAP Evet. Gitmeye karar vermek niyettir. Sual: Tam lmihalde, (Niyet etmez ise, btn dnyay dolasa bile, misafir olmaz) deniyor. Sefersiz niyet, niyetsiz sefer olmaz, ikisinin de olmas lazm deniyor. Biri olmazsa olmaz deniyor. Ben niyet etmeden uaa binip Amerika'ya gitsem seferi olmayacam anlyorum. Anladm doru mu? CEVAP 301

www.dinimizislam.com Anladnz yanl. Amerika'ya gitmek iin bilet alyorsunuz, uaa biniyorsunuz ve Amerikaya gidiyorsunuz. Bunlar niyet deil mi? Bunlar kendi iradenizle yapmyor musunuz? Niyet bir i yapmaya karar vermek demektir. Hem Amerika'ya gidiyorsunuz, hem de ben gitmeye karar vermedim diyorsunuz. Gitmeniz karar verdiinizi gsterir. Hem niyet etmi, hem de sefere km oluyorsunuz. lmihalde, (Niyet etmez ise, btn dnyay dolasa bile, misafir olmaz) dendikten sonra, (Dman arayan askerlerin hli byledir. Fakat, geri dnte misafir olur) ifadesi var. Askerler dman buralarda aryorlar, sefer mesafesi olan uzaklkta aramyorlar. Ama araya araya sefer mesafesini de geseler, yine seferi olmazlar, nk oraya gelmek iin niyet etmemilerdi. Bir yere gitmeye karar verince sefer mesafesini gemesi gerekir, yoksa oraya gitmekle seferi olamaz. Baka rnek verelim: Pendik'ten zmit'e gitmek iin otobse binen kimse, yolda uyusa, uyannca Bolu'ya gelmi olduunu grse, Bolu'da seferi olmaz. nk buraya gelmeye niyet etmemiti. Ama oradan tekrar stanbul'a gelmeye karar verirse o zaman Bolu'yu kar kmaz seferi olur. Bolu'dan zmit'e gelmeye karar verse, Bolu - zmit aras seferi mesafede olmasa, yine seferi olamaz. zmit'ten de Adapazar'na gitse, yine seferi olamaz. nk sefer mesafesi kadar gitmiyor. Adapazar'ndan da Akyaz Kuzuluk kaplcasna gideyim dese, yine seferi olmaz, byle sefer mesafesi olmayacak yerlere giderek dnyay dolasa seferi olmaz.

Seferde niyet deitirmek


Sual: stanbuldan deniz otobs ile Armutlu tatil kyne geldik. Yol ksa olduu iin seferi olmuyoruz. Armutluda iken, 80 km uzaktaki Bursaya gidip gezmeye karar verdik. Bursada seferi olur muyuz? CEVAP Mukim bir kimse, 104 km den uzak yere gitmeye karar verince ancak seferi olur. 80 km ye gitmeye niyet etmekle seferi olmaz. Yani Bursada seferi olmaz. Eer stanbulda iken Bursaya gideceinizi bilseydiniz, hem Armutluda hem de Bursada seferi olurdunuz. imdi Bursada seferi olmazsnz. Ancak Bursadan dnerken stanbula gelmeye niyetiniz olduu iin Bursay kar kmaz seferi olursunuz. Armutluda da seferi olursunuz. stanbula gelene kadar seferi olursunuz.

Seferilie niyet arttr


Sual: Seferi olmak iin, niyet art m? CEVAP Evet niyet arttr. Mesela bir kimse, Pendikten 50-60 km uzaktaki zmite gitmek zere otobse binse, otobste uyuyup kalsa, Dzceye gelince uyansa, Dzce - Pendik aras, seferilik mesafesinde olduu halde, Dzceye niyet 302

www.dinimizislam.com ederek gelmedii iin seferi olamaz. Bir kimse de, Pendikten Dzceye gitmek zere otobse binse; fakat ben sefere niyet etmiyorum dese de, seferi uzakla gitmeye karar verdii iin seferi olur. Bu karar niyet saylr. Yani gidecei yer seferilik mesafesinden fazla ise, niyet etmese de seferi olur; seferilik mesafesinden az ise, seferilie niyet etse de seferi olmaz. Demek ki, seferiliin gereklemesi iin, hem seferi uzaklk art, hem de niyet art.

Seferilikte niyet
Sual: Bir kimse, 80 km uzaktaki A ehrine gitse, sonra, bir i kp A ehrine 85 km uzaktaki B ehrine gidip tekrar A ehrine dnse, B ehrinde seferi olur mu? CEVAP Seferi olmaz. Eer A ehrine giderken, B ehrine de urayacan biliyorsa, o zaman hem A ehrinde, hem de B ehrinde seferi olur.

Seferilikte niyet
Sual: Bir kimse, sefer uzaklndaki A ehrine toplam 30 gn kalmak zere gitse, gittiinde orada on gn kaldktan sonra, 10 km uzaktaki B ehrine gidip, orada on gn kaldktan sonra, 10 km uzaktaki D ehrine gitse, orada da on gn kaldktan sonra tekrar A ehrine gelse, 30 gn hep seferi mi olur? CEVAP Hayr seferi olmaz, mukim olur. Mukim olduktan sonra, seferi uzakla gidilmedike hep mukim olunur. Eer, karken, B ve D ehrinde onar gn kalacan biliyorsa, 30 gn hep seferi olurdu. Ayn durumda, Malikiyi taklit eden ise hep mukim olurdu.

Seferilii kaldrma hilesi


Sual: stanbul Fatih'ten zmit aras seferi uzaklkta olduu iin, bir kadn yannda mahremi olmadan zmit'e gidemiyor. Hocann biri, bir hile bulmu. (Pendik veya Gebze'ye kadar niyet etmezsiniz, sonra niyet etseniz de, zaten seferi olmazsnz ve mahremsiz zmit'e gidebilirsiniz) demi. Byle bir niyetle bir kadnn Fatih'ten zmit'e mahremsiz gitmesi caiz olur mu? CEVAP Kesinlikle caiz olmaz. O zaman niye Gebze'de niyet ediyor ki? zmit'e kadar hi niyet etmesin. Adapazar'na niyet etmeden gitsin, Ankara'ya niyet etmeden gitsin. O zaman bir kimse, niyet etmedim diyerek dnyay dolasa seferi olmaz. Seferilik diye bir ey kalmam olur. Niyet, bir yere gitmeye kalbden karar vermek demektir. Seferi olmamak iin, niyet etmiyorum demek geersizdir. Ankara'ya gitmek iin karar verip bileti almak niyettir. Ankara'ya gitmeye karar verse, biletini de alsa, ben sefere niyet ettim dese; fakat gitmese seferi olmaz. Demek ki, seferi olmak iin hem niyet, hem de gitmek gerekiyor. Karar verip gittii halde, ben niyet etmedim demesi geersizdir. Buna hile-i eriyye denmez, hile-i btla yani btl olan hile denir. Yalova'da mukim olarak kurban kesmek iin de, byle geersiz hile 303

www.dinimizislam.com yaplyormu. Kara yoluyla giderken, Kartal'a, Pendik'e kadar niyet edilmiyormu, sonra niyet ediliyormu. Madem istenildii zaman niyet edilebiliyor, hi niyet edilmeden gidilsin! Ama bu yanl olur. Yalova'ya gitmeye karar vermek niyettir. 104 kilometreden fazla giden, seferi olur, kesecei kurban da nafile olur.

ofrlerin seferilii
Sual: Vatan- aslim Konya'dr. Vazife icab Fatih'te oturuyorum. Fakat iyerim Fatih'ten 120 km. uzaklktadr. Cumartesi pazar hari, her gn iime gidip akama eve dnyorum. Fatih'te ve iyerimin bulunduu yerde seferi saylr mym? CEVAP Evet, hem iyerinde, hem de Fatih'te seferisiniz. Vaziyet hi deimezse mr boyu hep seferi olursunuz. Fatih vatan- asliniz olursa, Fatih'te bulunduunuz mddete seferi olmazsnz. Fatih'ten kp, iyerinden tekrar Fatih'e dnnceye kadar seferi olursunuz. ehirleraras ofrlk yapanlarn durumu da byledir.

Seferde kazaya kalan namaz


Sual: Seferde kazaya kalan namaz, mukimken, ka rekat olarak klmak lazmdr? CEVAP Seferde kazaya kalan le, ikindi ve yatsnn farzlar mukim iken de yine 2 rekat olarak kaza edilir. Sabah, akam ve vitir aynen kaza edilir. Sual: Seferde kazaya kalan vitrin kazas yine vacip midir? CEVAP Evet vaciptir. Sual: Seferdeki kaza namaz adedi bilinmese, hepsi 4 klnr m? CEVAP Kasten olmad iin drt klmak caiz olur. Sual: (Seferde kazaya kalan ilk le namazna) diye niyet ederek iki rekat namaz klmak caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Mukimken kazaya kalan farzlar, seferde de drt rekat olarak m klnr? CEVAP Evet. Sabah, akam ve vitir aynen kaza edilir.

304

www.dinimizislam.com

Namaz vaktinin sonunda sefere kan


Sual: Namaz vaktinin sonunda sefere kan veya vaktin sonunda vatanna gelen o vakitlerin namazlarn klmam ise ka rekat klar? CEVAP Namaz vaktinin sonunda sefere kan, bu namaz klmam ise, 2 rekat klar. Vaktin sonunda vatanna gelen, bu vaktin namazn klmam ise, 4 klar. Yolcu, seferden dnerken, karken misafir olduu yere gelinceye kadar misafir saylr. Gelince mukim olur.

Mekke'de seferilik
Sual: Bir kimse Mekkede veya baka yerde niyet etmeden 15 gnden fazla kalsa, seferi olur mu? CEVAP Mekke-i mkerremeye giden, 15 veya daha fazla gn kalmaya niyet ederse mukim olur.15 gnden az kalmaya niyet ederse veya hi niyet etmeden aylarca kalsa misafir olur. Mekke, Min ve Arafat gibi baka baka yerlerde toplam 15 gn kalmaya niyet eden de, mukim olmaz. Yalnz Mekkede veya Minda 15 gn kalmaya niyet eden mukim olur. Mukim olan da, namazlarn ksaltamaz. Bayram kurbann da kesmesi vacip olur. Talebe, asker, ii gibi emir altnda bulunanlar, kendi niyetleri ile deil, hocalarnn, kumandanlarnn, iverenlerinin emrine gre hareket ederler. mirleri 15 gn kalmaya niyet etse, bunlar emri iitinceye kadar misafir olurlar. Emri hi iitmezlerse, ka gn kalsalar hep seferi olurlar. Bir grevliye tbi olan haclar da, bunun sz ile hareket ederler. Grevli, 15 gn Mekkede kalacaz dememise, bu grevliye bal olanlar seferi olur. Seferi olann da bayram kurbann kesmesi vacip olmaz. Fakat kr kurbann kesmesi vacip olur. Drt rekatlk farzlar iki rekat olarak klar. (Nihaye) Sual: 1991 ylndan sonra Mekke ile Min birbirine bitimi. Min, mstakil karye hkmnden km m? Mekkede 8 gn, Minda sekiz gn kalmaya niyet eden mukim mi olur? CEVAP Evet. Sual: Bir hac hac farizas iin, Mekkede 13 gn kaldktan sonra 14-15. gnleri de Min ve Arafatta bulunup (Mekke- Mine, Arafat aras 22 km) tekrar Mekkeye geri dnerek 7 gn daha kaldktan sonra Medineye giderse seferi midir? CEVAP Tam lmihalde diyor ki: Mekke, Min ve Arafat gibi baka baka yerlerde toptan 15 gn kalmaya niyet eden, mukim olmaz. Demek ki Trkiye'den giderken veya oraya varnca 305

www.dinimizislam.com bir yerde 15 gnden fazla kalmaya niyet edilmemise seferi olur. Medinede 15 gnden fazla kalmaya niyet eder ise orada da mukim olur, 15 gnden az kalmaya niyet etmise seferi olur.

Mekkede mukim olunmaz m?


Sual: Tam lmihalde (Mekke, Min ve Araft gibi baka baka yerlerde toptan 15 gn kalmaya niyet eden de, mukim olmaz) deniyor. Bir kimse Mekkede bir ay kalsa, mukim olmaz m? CEVAP Mukim olur. Bir yerde 15 gnden fazla kalnnca mukim olur. Mesela bir kimse 13 gn Mekkede kalmaya, sonra bir gn Arafat veya Minda kalmaya, sonra 13 gn yine Mekkede kalmaya niyet edip sonra, Medineye gitmeye niyet etse, bir yerde 15 gnden fazla kalmaya niyet etmedii iin Mekkede toplam 26 gn kalmasna ramen seferi olur. Namazlarn ksaltarak klar. Ama kii, Ramazanda gidip Mekkede 15 gnden fazla kalmaya mesela bir ay kalmaya niyet etmise, artk Mekkede mukimdir. Arafatta da, Minda da, Mzdelifede de seferi olamaz, mukimdir. Namazlarn ksaltamaz. Btn fkh kitaplar hep ayn eyi yazmaktadr. Farkl bir kavil yoktur. Fakat anlatllar farkldr. Birka rnek verelim: Misafir olan yolcu, Mekke ve Minda 15 gn ikamet etmeye niyet etse namazlar drt klmaz, nk iki yerde kalmay niyet etmek ok yerde kalmay gerektirir, bu ise yolculuun gereklemesine manidir. Ancak yolcu geceyi birinde kalmay niyet ederse oraya girmesiyle mukim olur, nk kiinin ikameti gece kald yere izafe olunur. (Hidaye) Mekke ve Minda 15 gn kalmaya niyet eden namazlar drt klmaz; nk ikamet iki yerde kalmaya niyet etmekle mukim olunmaz. Yolcunun ikametleri toplansa 15 gn gese de seferidir. Ancak geceyi birinde ikamet etmeye niyet ederse o zaman oraya girmesiyle mukim olur, nk kiinin ikameti kald, yatt yere izafe olunur. Hac farzn yerine getirmek iin hac aynn on gn iinde Mekkeye girse ve 15 gn ikamete niyet etse, mukim olmaz, nk Arafat'a kmak zorundadr. Bir yerde 15 gnden ok kalmadka mukim olamaz. (Bahr-r Raik) Kii Kufeden ksa Mekke ve Min'da 15 gn ikamet etmek zere yola ksa Mekke'ye girdiinde namaz drt klamaz, nk sadece Mekkede 15 gn kalmayacaktr. (Mebsut - eybani) Yolcu bir yerde 15 gn kalmaya niyet ederse mukim olur. Ama iki yerde 15 gn kalmay niyet eder ise, bu iki yerin her biri kendi bana bir ehirdir. Dolaysyla biri dierine tbi deildir. Mekke ve Minda toplam 20 gn kalmaya niyet eden mukim olmaz. Ancak bu iki yerden birinde 15 gn kalmaya niyet eden mukim olur. (Tuhfetl Fukaha) ki yerde mesela Mekke ve Minda, yahut Kufe ve Hirada kalmay niyet eden ayet geceyi bunlardan birinde ikamet etmeye azmetse ve gndzleri oradan dierlerine gitmeyi planlasa, eer gece kalmay azmettii yere gndz 306

www.dinimizislam.com girse mukim olmaz. Ama gece ikamet etmeyi azmettii yere geceleri girse mukim olur, sonra dier yerlere oradan yola ksa misafir olmaz. nk kiinin ikamet yeri kald yerdir. Bakasnn yerine hac yapan arkadalar gittikten sonra Mekke'de 15 gn veya daha ok kalmay niyet eden Mekke'de mukim olur. (Mebsut - Serahsi) Dier mezhepte seferilik farkldr. Giri k gnleri hari, bir yerde drt gn kalmaya niyet eden mukim olur. Bir ihtiyatan dolay bu mezheplerden birisini taklit eden Hanefi de, taklit ettii mezhebin art ve mfsitlerine riayet eder. Yani drt gn kalnca mukim olur ve namazlarn ksaltamaz.

Seferde mezhep taklidi


Sual: Seferilik mesafesindeki bir yerde on gn kalacak olup Malikiyi taklit eden veya etmeyen kimse, ihtiya olunca, namazlarn hangi mezhebe gre cem eder? CEVAP Bir yerde on gn kalp seferi olan kimse, Hanefiye gre seferi, dier mezhebe gre mukim olur. Maliki ve afiiye gre mukimken iki namaz cem edilmez. Hanbeliye greyse, ihtiya olunca mukimken de cem edilebilir. Bir mezhebi taklit ederken, o mezhebin o konudaki artlarna da uymas lazmdr. Seferde on gn kalan kimse, Hanbelide mukim olaca iin, Hanbelinin uyulabilen btn artlarna da riayet etmesi gerekir. Mukimken drt rektlk namazlar ksaltmadan klmak farz olduu iin, cem ederken, farzlar iki rekt deil drt rekt olarak klmas gerekir. Malikiyi taklit eden de, etmeyen de byle klar. Hanefi kimse, seferde cem etmedii zamanlarda, drt rektl farzlar, Hanefiye gre seferi olduu iin, yine iki rekt olarak klar.

Seferde cem ederken


Sual: Seferilik mesafesindeki bir yerde 2 gn kalacak olup Malikiyi taklit eden veya etmeyen kimse, ihtiya olunca, namazlarn hangi mezhebe gre cem eder? CEVAP Seferilik mesafesinde bir yerde 2 gn kalan drt mezhepte de seferi olur. Seferi olduu iin, ihtiya olunca dier mezhepten birine gre cem edebilir. Ancak Malikiyi taklit eden, Malikinin artlarn iyi bildii iin, Malikiye gre cem etmesi daha uygun olur. Drt mezhepte de seferi olduu iin, drt rektl farzlar iki rekt olarak klar.

Giri k gnnde l imsak vaktidir


Sual: Seferilikte giri ve k gnleri ne zaman balar, ne zaman biter? CEVAP Gn, oruta olduu gibi imsak vaktinde balar. Ertesi gn imsak vaktine kadar devam eder. 307

www.dinimizislam.com Mesela, stanbula imsak vaktinden sonra, sabah ezan okunurken giren kimse, giri gn olduu iin o gn saymaz. Eer imsak vaktinden nce girerse, imsak vaktinden sonraki gn giri gn olmaz. msak vaktinden sonra karsa, o gn k gndr. Demek ki bir kimse, bir yere gne doarken girse, o gn giri gn olduu iin hesaba katmaz. Ayrlaca zaman da, imsak vaktinden sonra, mesela gne doarken oradan ksa, o gn de hesaba katmaz.

Maliki'yi taklit edenin seferilii


Sual: Maliki mezhebini taklit eden bir hanefinin seferilik sresi ne kadar? Seferilik sresine vard ve ayrld gnler dahil mi olur? CEVAP Girdii ve kt gnler hari, 4 gn kalan mukim olur, 3 gn kalrsa seferi olur. Giri k gnleri dahil 6 gn kalan mukim, 5 gn ve daha az kalan seferi olur. [Giri k gnlerinde l imsak vaktidir. Gidilen yere imsak vaktinden sonra girilirse, o gn saylmaz, hari tutulur. klan yerden imsak vaktinden sonra klrsa o gn saylmaz, hari tutulur.] Sual: Maliki mezhebini taklit eden biri, seferilie Hanefideki gibi mi uyacak yoksa Maliki mezhebindeki gibi mi? CEVAP Kilometre olarak Hanefi esas alnr, yani 104 kilometreden nce seferi olunmaz. Seferi olmak iin gn olarak da Maliki esas alnr. Yani giri k hari drt gn kalan mukim olur. Sual: Malikiyi taklit ediyorum. Sefere kacaz. Bir iimiz var olursa birka gn iinde dneceiz. Normal durumda 1 hafta kalmaya niyetlendik. Namazlar seferi olarak m klacaz? CEVAP Kesin olmad iin hep seferi olursunuz. Drt rekatllar iki klacaksnz. Sual: Maliki mezhebini taklit eden Hanefi sefere niyet ediyor, alt irkete varnca arabann km gstergesi 103,3 km gsteriyor, seferi saylr m? Yoksa irketin bulunduu ehir snr m dikkate alnyor? CEVAP nce k yeri nemli. ehrin mezarlk, fabrika, kla, rmak gibi bir yerden kilometre hesap edilir. Vard yerin de ayn eyler kla, fabrika, mezarlk gibi yerine varnca tamam. irketin yeri nemli deildir. Eer bu ara 103 km ise seferi olur. Sual: Malikiyi taklit ediyorum. 3 gnlne bir yere gitmeye niyet etmitim. Buraya geldikten sonra bir gn seferi olarak kldm namazlar, fakat birka gn daha kalmak zorunda kaldm. Seferiliim bozuldu mu? Seferi olarak kldm namazlar sahih oldu mu? CEVAP 308

www.dinimizislam.com Sahih oldu. Maliki mezhebine gre, giri ve k gnlerinden baka gnden ziyade kalmaya niyet ettii bir yere girince, yahut drt gnden nce biteceini sand ii iin gittii yerde onsekiz gnden ok kalnca mukim olur. Daha az kalrsa seferi olur. afiide de byledir. Sual: Malikiyi taklit ediyorum. Be gn kalmak zere bir yere gidiyorum. Fakat be gn kalacama niyet etmiyorum. Hep seferi miyim? Yahut ne kadar kalacam bilmiyorum, bu gn de olabilir be veya daha fazla da olabilir. Ne yapmam lazm? CEVAP Malikide bir yerdeki iinin drt gnden nce bitmeyeceini bilirse, niyet etmese de, oraya girince mukim olur. Mddetini iyi bilmezse, onsekiz gn sonra mukim olur. afiide de byledir. Sual: Maliki mezhebine gre, giri ve k gnlerinden baka gnden ziyade kalmaya niyet ettii bir yere girince, yahut drt gnden nce biteceini sand ii iin gittii yerde onsekiz gnden ok kalnca mukim olur ne demektir? CEVAP Mesela drt gnden az kalrm diye zmire gidiyorsunuz, iiniz kyor, iki gn daha kalmanz gerekiyor, iki gn sonra bitmiyor, gn daha kalmak gerekiyor, byle 2 veya 3 gn kalnca 18 gne kadar seferi olursunuz. Bu durumda Hanefide ise mr boyu seferi olur. Sual: Malikiyi taklit ediyorum. Doum yerim Balkesir, memleketim Erzurum, stanbul'da yayorum ve Antalyada evlendim. Erzurum'da ve Antalya'da 4 gnden az kalrsam seferi olur muyum? CEVAP Antalya vatan- asliniz olduu iin orada seferi olamazsnz. [Bali bir ocuun ana-babasnn bulunduu yer doduu yer bile olsa, buradan ayrlp baka yerde, kmamak niyet edip yerlese veya evlense, oras (Asli yeri) olur. Ana babasnn yanna gidince, yerlemeye niyet etmedike, buras ocuun asli yeri olmaz. Onun asli yeri evlendii veya son yerletii yerdir.]

Malikiyi taklit ve seferilik


Sual: Hanefi mezhebindeki bir kimse, 10 gnlne sefere ksa, orada bir akntdan veya baka bir ihtiyatan dolay Maliki mezhebini taklit etmesi gerekse, seferilii devam eder mi? CEVAP Malikinin artlarna da uymas gerektii iin, seferilii devam etmez.

Seferde cem etmek


Sual: Malikiyi taklit eden bir kimse, seferde iki namazn cem edebilir mi? CEVAP Bir ihtiya, bir sknt olmadan cem edemez.

Mlik'de seferilik
309

www.dinimizislam.com Sual: Bir arkada, Mlikde mukim olmay formle etmi, sabah namaznn klnd yerde mukim olunacan tespit etmi. Bir kii sefere kp, sabah namazn kld yerde mukim olur mu? CEVAP Hayr, mukim olmaz. O arkadan o forml yanltr. Mlik, fi ve Hanbelde, giri ve k gnleri hari, gn kalan seferi olur. Drt veya daha fazla gn kalan mukim olur. Sefere kan kimse, sabah ezanlar okunurken bir ehre girse, imsak vaktinden sonra girdii iin, o gn giri gndr, saylmaz. Ezanlar okunurken o ehirden ksa kt gn de saylmaz. gn kalnca sabah namaz klar, bir girite, bir de kta sabah namaz klnm olur ki, hepsi be sabah namaz eder. Demek ki, sabah namaz deil, en fazla be sabah namaz klan bile seferi oluyor, mukim olmuyor. eri gn, imsak vakti girince balar.

Seferi olduundan phe eden


Sual: Seferilie ait kfi bilgiye sahip olmadm iin, bir yere gidince acaba seferi miyim, deil miyim diye karar veremiyorum. Namazlar bu halde nasl klmam gerekir? CEVAP Seferi olduundan phe eden, mukimdir. Namazlarn 4 rekat olarak klmas gerekir. Tahmininde yanlsa bile kasten 4 klmad iin mazur saylr. Fakat seferi deilken 2 klarsa, kld namazlar kaza etmesi gerekir. htiyatl hareket etmelidir. Sual: Seferiyim zannedip namaz ksalttm. Kazas gerekir mi? CEVAP Evet. Zan ile seferilik olmaz. Sual: Kendi memleketinde seferiyim diye namazlarn seferi usule gre klan kii daha sonra seferi olmadn rendii zaman o namazlarn kaza edecek midir? CEVAP Evet edecektir.

Mahremsiz sefere kmak


Sual: Kadn, afii mezhebini taklit ederek mahremsiz sefere gidebilir mi? CEVAP afii mezhebinde de kadn mahremsiz sefere [ gnlk yola] gidemez. Dier mezheplerde de mahremsiz sefere gidemez. nk hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Allaha ve ahiret gnne inanan bir kadnn, yannda kocas veya mahremi olmadan gnlk ve daha fazla bir yola sefere kmas helal olmaz.) [bni Mace] 310

www.dinimizislam.com Sual: Baz hanmlar mesela Konyadan stanbula yanlarnda mahremleri olmakszn gidip geliyorlarm. Bu konuda afii mezhebini taklit ettiklerini ifade ediyorlarm. Byle bir eyin asl var mdr? CEVAP Byle bir eyin asl yoktur. afii mezhebinde de kadnlar mahremsiz sefere kamazlar. Sadece farz olan hacca gidebilirler. Bu konuda da taklit etmek caiz olmaz. Konyadaki bayanlar, mahremsiz stanbula gelip gidemezler. Tam lmihalde diyor ki: Hr kadnn, zevci veya ebedi mahrem akrabasndan biri yannda bulunmadan, yalnz veya baka kadnlarla yahut akl, bali ve salih olmayan mahremi ile gnlk yola gitmesi [ mezhepte] haramdr. afii mezhebinde, kadnlar ile mahremsiz olarak, farz olan hacca gidebilir. (Kadn, mrhik olan, yani blua yaklam, oniki yandaki mahremi ile sefere gidebilir). (Kadihn)da diyor ki, (Kadn, salih cemaat ile sefere gidebilir). [Bu iki kavil, zaruret halinde caiz olur.] Bir kadn, gnlk sefere, ancak kocas ile, fsk olmayan ebedi mahrem akrabas ile veya [ihtiya halinde] mrahk erkek ocuu ile gidebilir. Fsk olan mahremi ile sefere kamaz. Salih mahremi yoksa, zaruret halinde yalnz kmaktansa, fsk mahremiyle kmak daha uygun olur. [Mrahk 12 yan doldurmu, henz balig olmam ocuk demektir. Mahrem, karde, amca, day gibi yakn akraba demektir. Diyelim siz hanmnz Ispartaya gtrp geldiniz. Daha sonra o kocasnn yanna yani sizin yannza uygun vastalarla mahremsiz gelebilir. Sual: htiyar kadn, yalnz sefere kabilir mi? CEVAP kabilir. Ama fitne zamannda kmamaldr. Sual: htiyar kadn, 55 yandan byk olan m? CEVAP Evet. Sual: Mukim hanm, baka ehirdeki zevcinin veya mahreminin yanna mahremsiz gidebilir mi? CEVAP Mukim gidemez. Seferdeki hanm gidebilir. Sual: Bir kzn, abla ve enitesiyle sefere kmas caiz mi? CEVAP Zaruret halinde caiz. Sual: Kadn, ana babasnn yanna Antalya'ya gitmek iin stanbul'dan yalnz bana uakla gidebilir mi? Hayzl iken gidebilir diye bir ey var m? CEVAP Gidemez. Hayzl iken de gidemez. Antalya'da ise, stanbul'a kocasnn yanna gelebilir. 311

www.dinimizislam.com Sual: Kadn, seferden yalnz bana ne zaman dner? CEVAP Zevcinin, mahreminin bulunduu her yere yalnz dnebilir. Tenha olmamak da lazmdr.Yani uygun bir vasta ile gelmelidir. Sual: ok ihtiyar kadn, mahrem olmayan akrabasn ziyaret iin, ok ihtiyar erkekle sefere kabilir mi? CEVAP Evet. Sual: Hanmm yalnz bana Ankara'dan Konya'ya gidecek. Hayzl olarak sefere kyor. Konya'da seferi olur mu? CEVAP Yannda kocas veya mahremi bulunmayan hayzl kadnn sefer niyeti ile yola kmas kymetsizdir. Yani Konya'da seferi olamaz. Temizlendikten sonra 104 kilometre daha gitmeden nce kald yerde seferi olamaz. Eer Konya'dan temiz olarak kp Ankara'ya geri dnse, ktndan itibaren seferi olur. Ankara vatan-i aslisi deilse ve orada 15 gnden az kalrsa Ankara'da da seferi olur. Ankara vatan-i aslisi ise orada ok az kalsa bile seferi olmaz.

htiyar kadn
Sual: htiyar bir kadn, gnden uzun bir yola uak veya otobsle mahremsiz, namahremle gidebilir mi? CEVAP Gidebilir. Orada salih, yal birine, gerekince ilgilenmesi iin tembih etmek gerekir.

Kadnn sefere kmas


Sual: Bir kadn, sefer mesafesinde uzakla yalnz bana uakla veya ehirleraras otobsle gidebilir mi? CEVAP Ebed mahrem akrabasndan biri veya kocas yannda bulunmayan kadnn gnlk yani Hanefde 104 kmlik yola gitmesi ciz deildir. mam- azam ve imam- Ebu Yusufa gre, hr kadnn bir gnlk yani 35 km uzaklktaki yere mahremsiz gitmesi mekruhtur. (Fetava-y Hindiyye)

Hayzlnn seferi olmas


Sual: Yannda kocas veya mahremi bulunmayan hayzl kadn, sefere ksa, sonra henz seferdeyken hayz bitse, seferi olduu iin namazlarn ksaltabilir mi? CEVAP Byle bir kadnn seferilii geersizdir. Temizlendikten sonra, seferi uzaklktaki yere gitmeye karar verip yola karsa, o zaman seferi olur. Fkh kitaplarnda deniyor ki: Yannda kocas veya mahremi olmayan hayzl kadn, uzun yola ksa, seferi olamaz. Hayz bitince, bulunduu yerden gnlk yola giderse, ancak o 312

www.dinimizislam.com zaman seferi olur. (S. Ebediyye) Sefere kan hayzl kadn, temizlenince, varmak istedii yere gnden az bir mesafe kalm olursa, bu kadn, sahih kavle gre namazlarn tamam klar. (Halebi) Halebi kitabndaki bu ifadede de, seferdeki hayzl kadnn, gidecei yere gnden az kalrsa seferilik hkm geerli olmuyor, namazlarn tam klar deniyor. Hayzl bir kadn, temizlenir de varaca yere iki gnlk mesafe kalrsa, sahih kavle gre, blua eren ocuk gibi namazlarn tamam klar. (Drr-l muhtar) Drr-l muhtar kitabndaki bu ifadede de, seferdeki hayzl kadn, gidecei yere gnden az kalrsa seferi saylmad iin, namazlarn tam klar deniyor. Seferde iken blua eren ocuk da, gnlk yola gitmeden seferi olmaz deniyor.

Mahremsiz sefere kmak


Sual: Vatan-i aslim Adapazardr. Ailem stanbulda, skdarda oturuyor. Beyim, bayrama yakn beni zmite kadar getirip, (Buradan skdara yalnz gidebilirsin, nk seferilik mesafesinden az) dese, skdara kadar mahremsiz gitmem caiz midir? skdarda 15 gnden az kalacama gre, seferi oluyor muyum, kurban kesmem vacib midir? CEVAP zmit-skdar aras seferilik mesafesinden az olduu iin mahremsiz gidebilirsiniz. Ancak Adapazarndan skdara gitmek niyetiyle yola ktnz iin seferisiniz. Seferi olunca, kurban kesmeniz vacib olmaz, ama keserseniz iyi olur, sevab olur.

Seferilikte iki namaz birletirmek


Sual: Hanefide seferde iken, iki namaz birletirmek caiz mi? CEVAP Hanefide seferde iken iki namaz birletirmek asla caiz deildir. Ancak ihtiya ve zaruret olunca dier mezhepten birini taklit ederek klar. Seferde bir harac yani zorluk yoksa iki namaz birletirmek haramdr. Sual: Otobs yolcuunda namazlarn kamamas iin birletirmek caiz olur mu? CEVAP Evet. Sual: Misafir, seferde afii veya Malikiyi taklit ederek iki namaz cem edebilir mi? CEVAP afii veya Malikiyi taklit ederek iki namaz takdim ve tehirle, yani le ile ikindiyi le vaktinde veya ikindi vaktinde, akam ile yatsy akam veya yats 313

www.dinimizislam.com vaktinde klabilmek iin bir ihtiya hasl olmas gerekir. Gerek yolda ve gerekse seferde ihtiya hasl olmadan takdim ve tehir ile namaz klnmaz. nk, kolay hkmleri toplamaya telfk denir ki, caiz olmaz. Seferde trenle giden bir kimse, trende namazlarn ayakta klamazsa, tren durduu zaman takdim ve tehirle klar. Sual: Arabada, vapurda hareket halinde bir vasta iin inememe durumu varsa afiiyi taklit ederek leyle ikindiyi akamla yatsy cem eder, Malikiyi taklit de yapabilir miyiz, bunu ve 2 namaz bu ekilde cem ettiimiz iin gnah olur mu? CEVAP Seferde afiide de Malikide de iki namaz cem etmek caizdir. Eer seferde deilse cem etmek caiz olmaz. Bir zaruret varsa o zaman yani mukimken Hanbeli taklit edilerek iki namaz cem edilir. [Maliki, afii ve Hanbeliyi taklit ile ilgili bilgiler, Mezhep ve Mezhepsizlik maddesinde var.] Sual: Seferde, afii veya Malikiyi taklit edip, le ile ikindiyi cem ederek klmak iin leyi geciktirdim. kindi olunca da memleketime gelerek mukim oldum. le kazaya kald iin gnaha girdim mi? CEVAP bni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki: (Seferi olan, ikindi ile cem ederek klmak iin, leyi geciktirirse, le vakti ktktan sonra, leyi klmadan nce mukim olsa, nce le namazn kaza eder. leyi kazaya brakt iin gnaha girmez. nk namaz zrsz kazaya brakmak gnahtr. Burada seferde olmak zr ile kazaya brakld iin gnah olmaz.) [Fetava-i Fkhyye] Not: ki namaz birletirmek hakknda geni bilgi iin, (ki namaz cem etmek (birletirmek) maddesine baknz.

Namazda fikir deitirmek


Sual: 10 gn kalmak niyetiyle stanbuldan Ankaraya gittim. Seferi olarak, lenin farzn klmaya balamtm. Birinci rekttayken, 20 gn kalmaya karar verdim. O namaz mukim olarak drt rekt kldm. Namazm sahih oldu mu? CEVAP Evet, sahih oldu; nk o andan itibaren, artk mukim oldunuz.

Namazda karar vermek


Sual: 20 gnden fazla kalmak niyetiyle stanbuldan Ankaraya gittim. Mukim olarak lenin farzn klmaya balamtm. Birinci rekttayken, arkadam geldi, acilen stanbula geri dnyoruz, namaz kl hareket ediyoruz dedi. O namaz seferi olarak iki rekt kldm. Namazm sahih oldu mu? CEVAP Evet, sahih oldu; nk o anda, seferi olduunuz anlald. 15 gn kalp mukim olsaydnz, Ankaradan kmadan seferi olamazdnz. 314

www.dinimizislam.com

Seferde niyet deitirmek


Sual: stanbuldan Ankaraya giderken, Dzcede le namazn iki rekt klacakken unutup nc rekta kalkan kimse, secde yapmadan veya secde yaptktan sonra, Dzcede bir ay kalmaya niyet etse, leyi nasl klar? CEVAP Seferi olan kimse, nc rektn secdesini yapmadan, o ehirde 15 gnden fazla kalmaya niyet ederse, o farz drt rekt olarak klmas lazm olur. Fakat nc rektn kyamn ve rkunu tekrarlamas lazm olur. nk kyam ve rku nafile olarak yapmt. (S. Ebediyye) Eer nc rektn secdesinden sonra mukim olmaya karar verirse, bir rekt daha klp drde tamamlar, ama namaz nafileye dner. leyi yeniden klar.

Vatan- ikamet ve vatan- skna nasl bozulur


Sual: Vatan- ikamet nasl bozulur? CEVAP Vatan- ikamet eyle bozulur: 1- Baka bir vatan- ikamete gidince, nceki vatan- ikameti bozulur. Sefer niyetiyle kmam olsa da, aralarndaki uzaklk 3 gnlk yoldan az olsa da, nceki vatan- ikamet bozulur. Mesela, Fatihte ikamet eden biri, 20 gn kalmak zere Armutluya gitse, Fatih vatan- ikamet olmaktan kar, Armutlu vatan- ikamet olur. 2- Vatan- asliye gidince de bozulur. Mesela, Fatih vatan- ikametiyken, Silivriye gidip evlense, Silivri vatan- aslisi olur, Fatih de vatan- ikamet olmaktan kar. Fatihte ikamet eden biri, vatan- aslisi olan Silivriye bir gnlne dahi gitse, Fatih vatan- ikamet olmaktan kar. 3- Sefere niyet ederek kmaktr. Yani vatan- ikametten 104 kmlik yola gitmeye niyet ederek ayrlnca, buras vatan- ikamet olmaktan kar. Mesela, vatan- ikameti olan Fatihten, 104 kmden fazla uzaktaki Bursaya gidince, Fatih vatan- ikamet olmaktan kar. Daha az yola niyet ederek gidip gelse, vatan- ikameti bozulmaz. Mesela, vatan- ikameti olan Fatihten, Bykekmeceye gidip gelse, Fatih vatan- ikamet olmaktan kmaz. Vatan- ikametten niyetsiz kp, baka yerde seferi mesafedeki yola gitmek iin niyet ederse, 104 km gitmeden nce, vatan- ikamete girerse, seferi olmas bozulur, mukim olur. Niyet etmesinden balayarak 104 km gittikten sonra, buraya girse de, artk burada mukim olmaz. Mesela, vatan- ikameti olan Fatihten, bir ii iin, Bykekmeceye gitse, sonra Bykekmeceden Sakaryaya gitmeye niyet edip yola ksa, Fatihe urayp gese, Fatihte seferi olmas bozulur. Yani Fatihte mukim olur. Eer Fatihe uramadan, evre yoluyla Sakaryaya gitse, yol boyu seferi olur. 315

www.dinimizislam.com Sakaryadan, Bykekmeceye dnmeye karar verse, gelirken Fatihe urasa, Fatihte mukim olmaz, seferi olur. Vatan- ikameti olan Fatihten, Bykekmeceye gelen kimse, yolda ve Bykekmecede seferi olmaz. Bykekmecede 20 gn kalmaya niyet ederse, Fatih vatan- ikamet olmaktan kar. Bykekmece vatan- ikameti olur. Sonra, Fatihe gidip bir gn kaldktan sonra, anakkaleye gitmeye niyet ederek yola ksa, Bykekmeceye uraynca, mukim olur. Bykekmeceden knca seferilik tekrar balar. Bykekmecede 20 gn kaldktan sonra, anakkaleye gitmek niyetiyle yola kan, 104 kmlik yol gitmeden, mesela Gzelceden, bir i iin, yine Bykekmeceye dnse, mukim olmaz; nk gnlk yola gitmek niyetiyle knca, Bykekmece vatan- ikamet olmaktan kmtr.

Vatan- skna
Sual: Vatan- skna ne demektir? CEVAP Vatan- skna, uranlan yer olup, 15 gnden az kalmak iin niyet edilen yahut bugn yarn karm diyerek uzun mddet oturulan yerdir. Seferi olan, vatan- sknada mukim olmaz. Seferi olmayan, vatan- sknada mukim olur. Sefer mesafesi kadar uzak olmayan bir yere gitmek iin ehrinden kan, bu yerde 15 gnden az kalsa, buras vatan- skna olur. Burada misafir olmaz. Mesela, vatan- ikameti Fatih olan, Bykekmecede 10 gn kalsa, Bykekmece vatan- skna olur. Bykekmecede misafir olmaz. Bykekmeceden sefere niyet etmeden ksa, yoldayken, Sakaryaya gitmeye niyet etse, seferi olur. Fatihe urarsa Fatihte mukim olur; nk vatan- asliye veya vatan- sknaya girmedii iin ve Bykekmeceden sefer niyetiyle kmad iin, Bykekmecenin vatan- skna olmas bozulmu olmaz. Grlyor ki, vatan- sknann bozulmas, vatan- ikamet gibi oluyor. Vatan- sknada mukim olmak iin, bununla vatan- asli veya vatan- ikamet aras sefer mesafesinden [104 kmden] az olmaldr. Mesela, bir kimse Fatihten Bykekmeceye gidiyor. Bykekmeceden Gzelceye doru yola kyor. Gzelceye gelmeden, Bykekmeceye dnyor. Unuttuunu alp, Sakaryaya gidecektir. Fatihe uramyor, Bykekmecede, namaz mukim olarak klar; nk Bykekmeceden ayrlrken sefere niyet etmedii ve Gzelceye girmedii iin, Bykekmece vatan- skna olmaktan kmad. Eer, Bykekmeceden sefere niyet ederek ksayd veya Gzelceye girseydi, Bykekmece vatan- skna olmaktan kard. Bykekmecede seferi olurdu. Sefer mesafesindeki yani 104 kmden fazla olan yola sefer niyetiyle kan kimse, 104 km gitmeden nce, bir kasabada 15 gnden az kalsa, sonra buradan ksa, bu kasabaya tekrar gelirse mukim olmaz; nk ilk geldiinde de seferi idi. Mesela, Fatihten sefer niyetiyle, anakkaleye gitmek zere yola 316

www.dinimizislam.com kan kimse, Bykekmecede 10 gn kalsa, sonra, Bykekmeceden ktktan sonra, tekrar Bykekmeceye gelirse mukim olmaz; nk Bykekmeceye ilk geldiinde de seferiydi.

Vatan- ikamet
Sual: Pazar gnleri Bursada kalmak niyetiyle 20 gnlne Fatihten Armutluya giden kimse iin, Armutlu vatan- ikamet olur mu? CEVAP Armutlu vatan- ikamet olmaz. Eer geceleri Armutluda, gndzleri Bursada kalmaya niyet ederse, Armutlu vatan- ikamet olur. Gece nerede kalacana baklr.

Seferde vatann deimesi


Sual: Bir kimsenin vatan- aslisi Ankaradr. Vatan- ikameti de stanbuldur. Yllardan beri stanbul Fatihte otururken, bir i iin Gebzeye gitse ve orada 20 gn kalsa, sonra zmite urasa, orada da 25 gn kalsa, oradan da Adapazarna gidip, orada bir ay kaldktan sonra stanbula dnp, 10 gn kaldktan sonra, Edirneye gitmeye karar verse, Edirnede 10 gn kaldktan sonra stanbula, 15 gnden fazla kalmak zere gelse, gittii yerlerde seferi mi olur, yoksa mukim mi olur? CEVAP Gebze, zmit ve Adapazarnda mukim olur. Fatih, vatan- ikamet olmaktan kar. Adapazarndan tekrar Fatihe gelince, Fatihte seferi olur. Edirneye gidince de seferi olur. Edirneden Fatihe dnnce, artk Fatihte mukim olur.

Seferilikle ilgili eitli sual cevaplar


Sual: Sekiz senedir Bursa'da yayorum. Bayram tatilinde doum yerim olan zmir'e gideceim. zmirde iken namaz seferi olarak m klacam? CEVAP Yolda seferi olursunuz. zmirde seferi olmazsnz. Sual: Vanda dodum, stanbulda yeni evlendim, burada kalacaz. Vatan- aslim neresi? CEVAP Herkesin bir vatan- aslisi olur. Evlendiiniz yer neresi ise, vatan- asliniz orasdr. leride beyiniz, baka bir yere gider ve temelli orada kalmaya niyet ederse, evlenilen yer vatan- asli olmaktan kar. Evinizin bulunduu yer, vatan- asliniz deilse, evinize gitmekle mukim olmazsnz, seferi olursunuz. Sual: Tekirda'da niversitede okuyan, vatan- aslisi stanbul olan ve Maliki mezhebini taklit eden hanefi bir renci; her Pazartesi stanbul'dan kyor Tekirda'a gidiyor. Orada yurtta kalyor ve Cuma gn Tekirda'dan kp, stanbul'a geliyor. Bu renci Tekirda'da iken 4 rekatlk farz namazlarn ka rekat olarak klmal? 317

www.dinimizislam.com CEVAP Tekirdada ve yollarda iki rekat klmas gerekir. stanbul vatan- aslisi olmasa idi, stanbulda da seferi olurdu. Sual: Kimse bulunmayan bir da bana veya ev bulunmayan bir adaya 15 gnden fazla kalmak zere kamp kuran kimse mukim saylr m? CEVAP Kamp ev sayld iin mukim olunur. adrsz kalnrsa misafir olur. nk ev olmayan adada, lde adrsz kalan kimseler ise, mukim olmaz. (Redd-l-muhtar) Sual: Bir yere temelli yerlemek nasl olur? CEVAP Ben artk doduum veya evlendiim yere gitmeyeceim, hep stanbulda kalacam demise, stanbul vatan- aslisi olur. Buras vatan- aslisi olunca ana babasnn evine de gitse, doduu yere de gitse 15 gnden az kalnca seferi olur. 15 gnden fazla nereye giderse gitsin orada mukim olur. Sual: stanbul Anadolu yakasnda oturmaktaym. Bazen mteri ziyareti iin zmit'e gidiyorum (sabah gidip akam geliyorum) stanbul-zmit aras mesafe yaklak 100 km. Maliki mezhebini taklit ediyorum. zmitte iken veya gidi dn yolunda iken seferi oluyor muyum? CEVAP Kilometre, evinizden kp ilk mezarlk, fabrika, kla gibi belli yerden hesap edilir. Eer gittiiniz yer 104 km ise, seferi olursunuz. Daha aa ise olunmaz. Seferi olunca ktan itibaren seferi olunur. Yolda da drt rekatl namazlar iki rekat olarak klnr. Giri ve k gnleri dahil 6 gn kalan mukim olur, be gn kalan seferi olur, daha az kalan da seferi olur. Sual: Doum yerim zmir, burada 3 yana kadar yaamm. Buradan sonra Erzincanda 3 sene, Diyarbakrda 5 sene, Ankarada 15 sene yaadm. 4 seneden beri de stanbulda yaamaktaym. Eer ben zmir'e 3 gnden az kalmak iin gidersem zmirde seferi mi olurum yoksa mukim mi? Bu sorum daha nce yaadm iller iin de geerli. CEVAP zmir vatan- asliniz, dier btn iller vatan- ikamet olur. zmire bir saatliine de gitseniz mukim olursunuz, seferi olunmaz. Sual: Memleketim Konya. stanbulda alyorum. Evli deilim. 1 haftalna Konyaya ailemin yanna gidiyorum. 1 hafta mddetince seferi miyim? CEVAP Memleketiniz deil, doum yeriniz Konya ise, ancak yolda seferi olursunuz. Konya'da mukim olursunuz, yani namazlar Konyada iken ksaltmazsnz. Sual: Sk sk tatil olmas nedeniyle memleket ve grev yerimiz arasnda mekik dokumaktaym. Kendi memleketimizden grev yerine giderken (104 318

www.dinimizislam.com kmden fazla), veya tam tersi iken, namazlarmz seferi mi yoksa normal mi klmalyz? CEVAP Yollarda seferi klarsnz. Temelli ikamete niyet ettiiniz yer yoksa, evlendiiniz yer neresi ise oras vatan- aslinizdir. Oraya girince bir gn veya bir saat bile kalsanz namazlar tam klarsnz. Baka ehirlerde ise15 gnden az kalrsanz seferi klarsnz. Sual: Ankarada ikamet eden ayn zamanda talebe olup evli olmayan bir bayan (Babasnn doum yeri ve memleketi Urfa, kendi doum yeri Ankara) Urfaya 10 gnlne giderse (Hanefi mezhebinde olup di dolgusu olduu iin Malikiyi taklit ediyor) yolda ve oraya gidince seferilik durumu nasl olur? CEVAP O bayann doum yeri Ankaradr, Ankara vatan- aslisidir. Urfaya giderken yolda seferi olarak namazlarn klar. Urfada giri k gnleri dahil 5 gnden fazla kalaca iin seferi olamaz, mukim olur, yani namazlarn tam klar, ksaltamaz. Yolda drt rekatlk farzlar iki klar, rekatlklar aynen klar, snnetleri ise vakit msaitse klar, deilse klmaz. Sual: Seferi olan kimse Cuma gn zuhr-i ahiri iki rekat m drt rekat m klar? CEVAP ki rekat klar. Sual: Bir sre iin Amerikadayz. Namaza eve yetiemeyeceimiz zaman arabay bir kenara ekip kbleyi bularak ayaklarmz altmza toplayarak araba iinde imayla namaz klyoruz, olur mu? CEVAP Ayakta klmalsnz. Ayakta klma imkan yoksa o zaman oturarak bahsettiiniz ekilde klabilirsiniz. Fakat ayakta klnacak yerler bulunur. Bakalarnn namaz klarken kadnlar grmeleri namaz bozmaz. Sual: Bir kimsenin vatan- aslisi stanbul, namazda Maliki mezhebini taklit ediyor. alt i yerinden 21 gn yllk iznini alarak yola ksa, niyet olarak ta 2 gn Bursada 6 gn zmirde 8 gn Nidede birka gn Mersinde ve gn birlikte Hataya giderim diye niyet etse, gittii yerlerde bu kii namazlarn nasl klar? CEVAP Hanefi olanlar hep seferi olarak klar. Maliki olanlar da giri k gnleri hari, 4 gn kaldnz yerler mukim, gn kaldnz yerlerde seferisiniz. Sual: stanbul, New York gibi ok byk ehirlerde ehrin bir ucundan dierine 104 km den fazla mesafe varsa, ehrin iinde bir ucundan dierine gidince seferi olunur mu? CEVAP Evet. Beylikdznden Avclardan kp zmite gidilse, hemen hemen yollarda bo yer yok, sanki bir ehir gibi. Kilometreyi geerse seferi olur. 319

www.dinimizislam.com Ankaraya kadar evler bitiik olsa, hepsi bir ehir olsa yine seferi olur. Sual: Vatan- aslim Manisa Akhisar'dr. stanbulda oturuyorum. Bursaya 15 gnden az kalma niyeti ile geldim. Fakat geldiim gnden 3 gn sonra 15 gnden daha fazla kalmaya niyet ettim. Acaba bu gnlk namaz kaza etmem gerekir mi? CEVAP gn 15 gnn iinde ise seferi olmazsnz. nk niyet ettiiniz gnden itibaren 15 veya daha fazla kalmaya niyet etmeniz gerekir. Eer, gn kaldktan sonra, yeniden bir 15 gnden fazla kalmaya niyet etmiseniz, o zaman mukim olursunuz. gndr kldnz namazlar da dorudur, kaza etmek gerekmez. nk o zaman seferi idiniz. Sual: Diyelim ki saat 20:35 te yats namaz vakti giriyor. Saat 21:00 ise sefere klacak. Yats namaz sefere klmadan nce mi klnmal yoksa seferi olunca da klnabilir mi? CEVAP Her iki halde de klnabilir. Eer sefere kmadan klnrsa, drt rekat olarak klnr. Sefere knca klnrsa, iki rekat olarak klnr. Sual: stanbulda daimi ikamet eden bir kii sabah erkenden araba ile yola kp Adapazarna gitse lenin vakti kmadan stanbula dnse ve ikindi zamannda da tekrar Adapazarna dnse ve yats vaktinde de tekrar stanbula dnse o gnk namazlar nasl klacan izah eder misiniz? CEVAP stanbulun bir semti vatan- aslisi ise, leyi de orada klacaksa mukim olarak klar. Yani ksaltmaz, aynen klar. kindiyi de Adapazarnda klsa, seferi olarak klar yani ksaltr, iki rekat olarak klar. Yatsy da nasl klacan biliyorsunuz. stanbuldaki vatan- asli olarak setii semtinde klarsa mukim olarak klar. Koca stanbul bir ky gibi dnlmez. Her yer mstakil bir karye kabul edilir. Mesela o kii Fatihte oturuyorsa, namazn da skdarda klmsa skdarda seferi olarak klmas gerekir. Sual: Ankaraya gitmek zere yola ktm. zmite gelince le oldu. le namazn iki rekat olarak kldm. Namazdan knca Ankaraya gitmekten vazgetim. zmitteki ilerimi yaptm. kindi vakti oldu. ki mi drt m klacamda tereddt ettim. Tereddt edilen yerlerde drt klnmasn bildirdiiniz iin drt kldm. Ka klmam gerekirdi? CEVAP Seferi uzakla gitmeden, geri dnmeye niyet ettiiniz iin, o andan itibaren misafirlikten kp mukim oldunuz. Mukim olduktan sonra da ikindiyi drt klmak gerekir. leyi klarken seferi olduunuz iin iki rekat klmakla isabet etmisiniz. (Halebi) Sual: Bekrm. Van vatan- aslim idi. Fatihe gelip temelli kalmak zere yerletim. Ankarada evleneceim. Ankarada evlenince vatan- aslim neresi olur? 320

www.dinimizislam.com CEVAP Devaml kalacanz Fatih vatan- aslinizdir. Sual: Yolcu, seferden dnerken mukim olduu yere ne kadar yaklarsa misafirlikten kar? CEVAP karken misafir olduu yere gelinceye kadar misafir saylr. Gelince mukim olur. Sual: Vatan- aslim Vandr. oluk ocukla zmire temelli geldik. Oteldeyiz. Ev tutunca eya gelecektir. oluk ocuk daha sonra gelseydi vatan aslim yine zmir mi olurdu? CEVAP Evet. Sual: znikte ikamet ederken annem, doum iin Bursaya gitmi. Bursada domuum. 7 gn sonra znike getirmi. Vatan- aslim neredir? CEVAP zniktir. Vatan- sknada doann, vatan- aslisi vatan- skna olmaz. Sual: Hanm vefat eden, baka bir yerde evlenince, son evlendii yer mi vatan- asli olur? CEVAP Evet. Sual: Her hafta Vandan Bingle gidip geliyorum. Her hafta gideceimi bildiime gre, memuriyet sebebiyle ikamet ettiim Vanda da seferi olur muyum? CEVAP Sefere klnca seferi olunur. Bilmek ve tahminle seferi olunmaz. Niyetle i bir arada olunca seferi olur. Bingle gitmek zere Vandan knca seferi olursunuz. Binglden Vana gelince de, bir hafta sonra tekrar gitmeye karar verilmise, Vanda da seferi olunur. Sual: Vatan- aslim Mu iken Vanda evlendim. Hanm ld. Hl Vanda oturuyorum. Vatan- aslim neresidir? CEVAP Baka bir yere temelli yerlemediiniz mddete vatan- asliniz hep Van olur. Sual: Ankarada dodum. Memuriyet sebebiyle Samsunda ikamet ediyorum. Bir i sebebiyle Fatihe gittim. 20 gn Fatihte kalmaya niyet ettim. Sonra Giresuna gitmek niyetiyle Fatihten kp Ankarada 3 gn kaldm. Sonra Samsuna uradm. 3 gn de Samsunda kaldktan sonra Giresuna gittim. Giresunda da 4 gn kaldktan sonra Samsuna dndm. Yolda ve uradm yerlerde namazlarm nasl klmam gerekirdi? CEVAP Ankarada doduunuz iin vatan- asliniz Ankaradr. Samsun vatan- 321

www.dinimizislam.com ikametiniz olur. Fatihe giderken ve dnerken yol boyu 4 rekatlk farzlar 2 rekat olarak klmak gerekir. Fatihte 20 gn kalmaya niyet edilince, Samsun, vatan- ikamet olmaktan kar. Fatih vatan- ikamet olur. Sefer niyetiyle vatan- ikametten klnca vatan- ikamet bozulur. Fatihte 15 gnden fazla kalnmaya niyet edilince namazlar ksaltlmaz, 4 rekat olarak klnr. Fatihten Ankaraya urannca Ankarada ister bir saat, ister 3 gn kalnsn, Ankara vatan- asli olduu iin Ankarada namazlar asla ksaltlmaz. Ankaradan Giresuna giderken yol boyu yine namazlar ksaltlr. Samsuna uraynca 3 gn kendi evinde kalnrsa, yine namazlar ksaltlarak klnr. Giresuna gidince, 15 gnden az kalnd iin orada da namazlar ksaltlr. Samsuna geri gelindiinde, 15 gnden nce baka bir yere gitmeye niyet etmedike Samsunda namazlar ksaltlmaz. Sual: Ayn ahs, Samsunda evlense ve ayn yollar gitse namazlarn nasl klar? CEVAP Ankara vatan- asli olmaktan km, Samsun vatan- asli olmutur. Ankarada namazlarn ksaltmas gerekir. Samsun vatan- asli olduu iin ka gnlne gelirse gelsin Samsunda namazlarn ksaltamaz. Dier yerler ayndr. Sual: Ayn memur, emekli olup Fatihe yerlese, yukardaki yerlere gitse namazlarn nasl klar? CEVAP Fatihe temelli yerleince, Samsun vatan- asli olmaktan kar. Ankara ise daha nce vatan- asli olmaktan kt iin Fatih haricinde 15 gnden az kald yerlerde namazlarn ksaltr. Sual: Ayn ahs, Edirneye gitmek zere yola ksa, atalcada birka gn kaldktan sonra unuttuu bir eyi almak zere Fatihe gelip tekrar Edirneye hareket etse, namazlarn nasl klar? CEVAP Edirneye gitmek zere atalcada bulunduu mddete namazlarn ksaltr. Hatta bugn yarn giderim diye atalcada 15 gnden fazla kalsa, yine namazlarn ksaltr. Eer atalcada 15 gnden fazla kalmaya niyet ederse, atalca vatan- ikameti olur ve namazlarn ksaltamaz. Unuttuu eyi almak zere Fatihe dnmeye karar verince, atalca Fatih aras 104 Km.den az olduu iin namazlarn drt klar. Fatihte ise, oras vatan- asli olduu iin hep drt klar. Tekrar Edirneye hareket etmek zere yola ksa, ktan itibaren namazlarn ksaltarak klar. Sual: 15 gnden fazla kalmak niyetiyle Ankaradan Fatihe gittim. Fatihe gelince iimin birka gnde biteceini anladm. Yani 15 gnden fazla kalmayacama karar verdim. Fatihte seferi miyim, mukim miyim? 322

www.dinimizislam.com CEVAP 15 gnden az kalmaya karar verdiiniz andan itibaren seferisiniz. Sual: Vatan- aslim Bursa iken Adanada evlenip bir gn kaldktan sonra Ankaraya geldim. Temelli yerleme niyetim yoktur. Vatan- aslim neresidir? CEVAP Evlenilen yer vatan- asli olur. Doduu yer vatan- asli olmaktan kar. Sizin vatan- asliniz Adanadr. Ankaraya temelli yerlemeye niyet ederseniz Ankara vatan- asliniz olur. Sual: Vatan- aslim Adanadr. Ankaradan Bursaya 2 gnde bir gidip geliyorum. ofrlk yapyorum. Hem Ankarada hem Bursada evim var. Ankara ve Bursada seferi olur muyum? CEVAP Evet, hem Ankarada, hem de Bursada seferi olursunuz. 15 gnden fazla kalmaya niyet etmedike hep seferi olursunuz. Eer Adanaya giderseniz, oras vatan- asliniz olduu iin seferi olmazsnz. Vatan- aslide bir saat de kalnsa seferilik sona erer. Sual: Eskiehirde ikamet ediyorum. Vatan- aslim Adanadr. Eskiehirden kp gezerken niyetsiz 45 km uzaklktaki Bozyke uraynca, Ankaraya gitmeye karar versem, Eskiehir zerinden veya Eskiehire uramadan Ankaraya gitsem, namazlarm nasl klarm? CEVAP Eskiehire uramazsanz, Bozykten ktan itibaren seferi olursunuz. Eskiehire urarsanz, Eskiehirde mukim olursunuz. Fakat Ankaradan dnerken Bozyke gitmeye niyet etseniz, Eskiehir zerinden dnseniz, Eskiehirde seferi olursunuz. Sual: Fatihte talebeyim. Her cumartesi gn bir i iin seferi uzakla gidiyorum. Seferden dnte de, bu hafta da falan yere gideceim diye niyet ediyorum. Fatihte seferi olur muyum? CEVAP Sefere gitmekten vazgemediiniz mddete hep seferi olursunuz. Sual: Seferilik, yats namazn kerahet vaktine brakmak iin zr olur mu? CEVAP Evet, zr oluyor. Sual: Bir ay kalmak zere, Vandan Mua gittim. 2 gn kalnca, dnmeye karar verdim. Karardan itibaren seferi miyim? CEVAP Evet. Sual: Saryerden Vana gitmek zere, vapurla boazdan karya geen seferi olur mu? CEVAP Evet, karya knca seferi olur. 323

www.dinimizislam.com Sual: Erenkyden Edirneye giden, Karacaahmedi geince mi seferi olur? CEVAP Evet. Sual: Kabatatan zmire vapurla giden, ne zaman seferi olur? CEVAP Kabata snrn geince. Sual: Vatan- aslim zmirdir. Fatihte ikamet ediyorum. Her hafta Bursaya gelip gn sonra Fatihe dnyorum. Hep seferi olur muyum? CEVAP Evet, hep seferisiniz. Sual: Sefere yalnz karken, birka arkadaa (Sen de gel) diye teklif edilince, yalnz gitme mekruhundan kurtulmu olunur mu? CEVAP Olunmaz. Sual: Yenibosnadaki hlas Yuvadan sefere kan, ne vakit seferi olur? CEVAP Mezarl veya fabrikalar geince seferi olur. Sual: Memuriyet sebebiyle bir yerde yllarca kalmaya niyet edilse, oras vatan- asli olur mu? CEVAP Bir kimse, tahsil veya vazife iin bir yerde yllarca kalmaya ve sonra buradan kmaya niyet ederse, buras vatan- ikamet olur. Temelli yerleseydi, buras vatan- asli olurdu. Sual: Birka ay kalmak zere Bursaya gideceim. Geceleri Bursada, gndzleri ile ve kylerine gideceim. Bursa vatan- ikamet olur mu? CEVAP Geceleri Bursada, gndzleri baka yerde kalmaya niyet edilirse, Bursa vatan- ikamet olur. Sual: hlas Kuzuluk kaplcasna devremlk olarak 15 gnlne giden, orada seferi olur mu? CEVAP Seferi uzaklktan Kuzuluk kaplcasna gelen kimse, giri-k gnleri hari, 15 veya daha fazla gn kalrsa mukim olur. Fakat giri-k gnleri ile beraber 15 gn kalrsa seferi olur. nk giri-k gnleri saylmad iin 13 gn kalm olur. 5 gn kaldktan sonra, bir arkada, (Benim 15 gnlk devremlkte de sen kal) dese, o da kabul etse, karar verdiinden itibaren mukim olur. 15 gnden fazla kalaca iin mukim olur. Namazlarn ksaltamaz. Baz kimseler, (Buras da sizin evinizdir. Burada ka gn kalrsanz kaln hep mukim olursunuz) diyormu. Oras devremlk olmayp hepsi de bizim evimiz olsa, yine mukim olmayz. Mukim olmann artlar vardr. Ancak vatan- aslide her zaman mukim olunur. kinci, nc, drdnc evimiz, vatan- asli 324

www.dinimizislam.com deil ki mukim olalm. 15 gnden az kalnnca seferi, 15 gnden fazla kalnca mukim olunur. Sual: orlu ile Kartal aras 120 km.dir. orludan Kartala gelen seferi olur mu? CEVAP Evet Kartal, mstakil belde kabul edildii iin, seferi olur. Sual: Bursadan zmire bir ay kalmak zere giden bir kimse, zmirde bir gn kaldktan sonra, dnmeye karar verse, mukimlikten kp seferi olur mu? CEVAP zmirde kalmak kararn deitirinceye kadar mukimdir. Sonra seferi olarak geri dner. (Hindiyye) Sual: Vatan- aslinin stnden uakla geince seferilik biter mi? CEVAP Evet. Sual: Memurun vatan- aslisi nasl olur? CEVAP Memurun ailesi ile yerletii yer vatan- aslisidir. Bekr memurun niyeti ile vatan deimez, onunki doduu yerdir. Sual: 6 ay evlendii yazlkta, 6 ay ehirde kalana vatan- asli neredir? CEVAP ehirdir. Sual: orludan Erenkye gelen seferi olur mu? CEVAP Evet. Sual: Su altnda kalp ky dalann vatan- aslisi neresidir? CEVAP Yeni yerleilen yerdir. Sual: Gar ve otelde, namaz klnan oda, mescit hkmnde mi? CEVAP Namaza mahsus ise ve cemaat ile klnyorsa evet. Sual: stanbulda ikamet ediyorum. Bursaya gittim. Her hafta stanbula gelip 3 gn sonra Bursaya dnyorum. Nasl klacam? CEVAP Hep seferi. Sual: Glckte vatan- ikametteyim. stanbula iki gnlne geliyorum. Glcke dnerken bir hafta sonra tekrar stanbula dnmeye niyet ediyorum .Glckte de seferi olur muyum? CEVAP Evet. Her iki yerde seferi olunur. Sual: Vatan- aslime gittim. Bir ey almak iin vatan- ikametime dnyorum namaz nasl klacam? CEVAP 325

www.dinimizislam.com Seferi olarak klnr. kmakla bozulmutur. Sual: Bykadadan Vana giden, karaya knca m seferi olur? CEVAP Evet. Sual: Saryerden Ankaraya, gitmek zere, vapurla boazdan karya geen, karaya knca m seferi olur? CEVAP Evet. Sual: Vatan- aslim ili. Edirneden Fatihe gelince, seferi miyim? CEVAP Evet. Sual: Malikiyi taklit eden, on gn kald seferde, seferi olur mu? CEVAP Seferi olmaz. Sual: Malikide 3 gnden ok kalnan yerde, farzlar kasredilir mi? CEVAP Hayr. Sual: Fatihten Ankaraya, Topkapdan sonra, Edirnekapdan gidiliyor. Topkapda seferi olunur mu? CEVAP Hayr. Sual: Issz adaya kamp kurup, 20 gn kalan mukim olur mu? CEVAP Evet. Kamp ev saylr. Sual: Seferi iken leyi ikindi vaktine tehir ettik. Gideceimiz yere varnca mukim olduk. Vardmzda kindi vakti de hl kmamsa le ve ikindiyi cem ederken drt m yoksa iki mi klarz? CEVAP Artk mukim olunca cem edilmez. le kaza edilir. Kazaya bir zrle kald iin gnah olmaz. ki rekat olarak kaza edilir. kindi de drt rekat olarak klnr. Sual: Vatan- aslimiz Merzifon, vatan- ikametimiz orum, seferilikten oruma dnnce ertesi gn tekrar sefere karsam vatan- ikamette kaldm gn seferi olarak m namaz klacam? CEVAP Seferi klacaksnz. Sefere karsam deil de, ertesi gn sefere gideceinizi bilirseniz ve karar verirseniz o zaman orumda seferisiniz. Yani Merzifondan oruma gidip gn kaldktan sonra Ankaraya gidecekseniz o zaman orumda seferisiniz. Sual: Seferilikte mesafe hesap ederken yerleim yerinin eski merkezi mi esas alnacak. Misal: Yozgata giderken orum kndan lnce 100 km., eski kabristandan lnce 105 km. seferi olunuyor mu? 326

www.dinimizislam.com CEVAP Kabristandan itibaren llr. Sual: Kiinin uzak yoldan gelmesi ve 15 gnden az kalacak olmas onu memleketinde seferi yapar m? CEVAP Vatanda seferi olamaz. Be dakika bile kalsa seferi olmaz. Sual: Seferi olan necaseti temizlemek iin su bulamasa ne yapar? CEVAP Seferi olan, bir mil iinde su bulamazsa, necasetli rt ile klar ve iade etmez. Hi temiz elbise bulamayan kimsenin de, namaz terk etmesi caiz deildir. Drtte birinden az temiz olan rtnecek bir rtden baka bir ey bulamayan kimse, bu rt ile klar veya oturup ima ile klar. Drtte biri temiz olan rt ile, ayakta klar ve namazn iade etmez. Durum1: Malikiyi taklit eden, geldiinin ilk 2 gn ne kadar kalacan bilmiyor. Geldiinden 2 gn sonra, 1 gn daha kalacan anlad. Bu durumda namazlar nasl klacak? (lk 2 gnde nasl ve sonraki 1 gnde nasl klacak?) CEVAP Her gnde de seferi klacak. Durum2: Geldiinin ilk 2 gn ne kadar kalacan bilmiyor. Geldiinden 2 gn sonra, 4 gn daha kalacan anlad. Bu durumda namazlar nasl klacak? (lk 2 gnde nasl ve sonraki 4 gnde nasl klacak?) CEVAP lk iki gn seferidir, dier drt gn mukimdir. Durum3: Geldiinin ilk 6 gn ne kadar kalacan bilmiyor. Geldiinin ilk 6 gn, 5 gn daha kalacan anlad. Bu durumda namazlar nasl klacak? (lk 6 gnde nasl ve sonraki 5 gnde nasl klacak?) CEVAP lk gnden alt gne kadar, bugn yarn giderim diye kalmsa, hepsini de seferi klar, 18 gne kadar byledir. Alt gnden sonra be gn kalacana karar vermise artk mukimdir.

Malikiyi taklit etmeyerek yani Hanefide;


Durum1: Geldiinin ilk 13 gnne kadar kalacan bilmiyor. Geldiinden 13 gn sonra, 1 gn daha kalacan anlad. Bu durumda namazlar nasl klacak? (lk 2 gnde nasl ve sonraki 1 gnde nasl klacak?) CEVAP Geldiinden itibaren hep seferi klar. Durum2: Geldiinin ilk 13 gnne kadar kalacan bilmiyor. Geldiinden 13 gn sonra, 4 gn daha kalacan anlad. Bu durumda namazlar nasl klacak? (lk 2 gnde nasl ve sonraki 4 gnde nasl klacak?) CEVAP 13 gn niyet etmeden bugn yarn giderim diye kalsa deil, 2 veya 3 gn 14 daha kalacana niyet etse yine hep seferi olur. 14 gn sonra yine 14 gn 327

www.dinimizislam.com kalacana niyet etse yine seferidir, 15 gnden fazlaya niyet etmedii mddete hep seferidir. Sual: im gerei aa yukar gnde ortalama 400 km. yolculuk yapyorum. Bu yolculuklar rnein; 200 km.lik bir noktaya gidi ve dn eklinde oluyor ve her akam yine evime geri dnyorum, dolaysyla gittiim yerlerde hi geceyi geirmiyorum. Bu durumda namazlar seferi olarak klmam gerekir mi? Ayrca yolculua bir gn gidip bir gn gitmediimde de bu seferilik hali devam eder mi? CEVAP Evet gittiiniz yerlerde ve yollarda hep seferi olursunuz. Eer eviniz vatan aslide deil de ikamet ettiiniz yerde ise, kendi evinizde de hep seferi olursunuz. Sual: Evlendii yer demek (ilk geceyi geirip gerdee girdii yer mi) demektir? CEVAP Evet. Mesela stanbulda dn olan fakat zmirde gerdee giren birisi zmirde evlenmi olur. Sual: Rizeden hanmm, aabeyim yengem ile beraber getirebilir mi? CEVAP Salih namahrem de getirebilir. Sefere gndermez. Salih namahrem fsk mahremden daha iyidir. Sual: Akam namazn klmadan stanbuldan Ankaraya otobsle giderken trafik skklndan dolay, ehri kmadan yats vakti girse, ne yapar? CEVAP ehri knca, dier mezhepten birini taklit ederek akamla yatsy cem eder.

Adadan knca
Sual: Heybeliadadan, Ankaraya gitmek zere hareket eden kimse, ne zaman seferi olur? CEVAP Adadan ayrlnca seferi olur. Btn adalar, bamsz belde hkmndedir. Seferi olmak iin, kilometre hesabn da, Heybeliadadan itibaren hesaplamak gerekir. Diyelim ki, Heybeliada ile zmit 110 km ise zmite, Heybeliadadan giden kimse, seferi olur.

Sefere yalnz gitmek


Sual: S. Ebediyyede, (Bir veya iki erkein sefere gitmesi mekruhtur. erkein gitmesi mekruh olmaz. Drt erkein gitmesi ve ilerinden birini emr [bakan] semeleri snnettir) deniyor. Bir kii, ehirleraras otobsle, trenle, uakla, vapurla uzun yola gitse, tek bana m gitmi olur? Yani mekruh mu olur? 328

www.dinimizislam.com CEVAP Hayr, mekruh olmaz, nk yannda birok insan vardr.

Gece kalnan yer


Sual: Seferilik mesafesinde olan bir ehre gidip, geceleri bu ehirde kalsak, gndzleriyse eitli sebeplerle bu ehrin ile ve kylerine gidecek olsak, bu ehirde mukim mi oluruz, seferi mi oluruz? CEVAP Gece kalnan yere itibar edilir. Bu ehirde 15 gnden az kalmak niyetiyle gitmisek seferi oluruz, 15 gnden ok kalmak niyetiyle gitmisek mukim oluruz. Gndzleri bir yerlere gidip gelmek, mukim veya seferi olmay etkilemez.

Adaya kamp kurmak


Sual: Ev bulunmayan bir adaya yiyecek ve iecek gtrerek kamp kurularak yirmi gn adrda kalnsa mukim olunur mu? CEVAP Evet, mukim olunur; nk adr ev saylr.

Evlilik ve vatan
Sual: S. Ebediyyede, (Bir kimse, bir yerde, 15 gn kalmaya niyet etmeden bile evlense, o yer, vatan- asli olur) deniyor. Evlenmekten kast nedir? Dnn m, nikhn m yapld yerdir? CEVAP Evlenmek, nikhn veya dnn deil, zifafn olduu yerdir.

Vatan aslinin deimesi


Sual: Ankarada dodum, Eskiehirde nikhm, Bursada dnm oldu. Boluda zifaf oldu. imdi stanbulda ikamet ediyorum. Bir ay sonra temelli zmire yerleeceim. Benim vatan- aslim neresidir? CEVAP Herkesin vatan- aslisi doduu yerdir. Evlenince, doduu yer vatan- asli olmaktan kar. zmire yerleene kadar vatan- asliniz Boludur. Yerleince vatan- asliniz zmir olur.

Cemaatle namaz
Sual: Teheccd namaz klyorum. Fakat sabah namazna camiye gelemiyorum. Bir mahzuru var mdr? CEVAP Hazret-i mer, sabah namaznda, camide Sleyman isimli bir genci gremeyince, nerede olduunu sordu. Dediler ki: (O, gece pek uyumaz. Teheccd ve benzeri nafile ibadetle megul olur, belki imdi uykuya dalmtr.) Hazret-i mer buyurdu ki: (Eer btn gece uyuyup da sabah namazn cemaat ile klsayd daha iyi 329

www.dinimizislam.com olurdu.) [mam- Malik] Cemaatle namaz klmak Snnet-i hda, yani slamn iar olan mhim snnettir. Cemaatle klnan namaz, yalnz klnan namazdan 25 veya 27 derece daha faziletlidir. Cemaatle namaz klmann nemi hakknda bildirilen hadis-i erif meallerinden birka yle: (Be vakit namaz cemaatle klan, Srat kprsn imek gibi geer.) [Taberani] (Bir kimse, krk gn sabah namaznn ilk tekbirine yetiirse, kendisine iki berat yazlr: Cehennemden kurtulu berat ile mnafklktan eminlik berat.) [Ebueyh] (lk tekbire yetiecek ekilde, krk gn cemaatle klana Cennet vacip olur.) [Ebu Yala] (Cemaatle namaz klmak iin bekleyen, hep namazda gibi sevap kazanr.) [Buhari] (Evi mescide uzak olann [her admna sevap verilecei iin] sevab daha fazladr.) [Buhari] (Peygamberin snnetini [nem vermeyip] terk eden kfir olur.) [Ebu Davud] (Cemaatin bir ksm dua eder, tekiler de min derse, o dua kabul olur.) [Hakim] (mam, namaz tamamlayp cemaate yzn dndrnceye kadar onunla bulunan, gece ibadet etmi gibi sevaba kavuurlar.) [Tirmizi] (Namazlarn cemaatle klanlar Allah tel sever.) [Taberani] (En kymetli yer mescitlerdir. Cami ehlinin en efdali, ilk girip son kandr. Cemaate ilk gelen ilk mslman olan gibi kymetlidir.) [. Rfii] (Ezan iitip de, cemaate gitmemek, mnafklk alametidir.) [mad-lislam] Yats ile sabah namazn cemaatle klmamak mnafklk alametidir. Nasl ki, yalan sylemek mnafklk alameti ise, cemaate gelmemek de mnafklk alametidir. Bu, cemaate gelmeyen mnafk demek deildir. Kendisinde mnafklk alametinden bir alamet var demektir. Verdii szde durmamak da mnafklk alametidir. Sznde durmayana mnafk denmez. Fakat mnafklk alametinden birini ilemi olur. Bu konudaki hadis-i eriflerin mealleri de yle: (Yats ile sabah cemaatle klmak, bizi mnafklardan ayran alamettir. Mnafklar, yats ve sabah namazna devam edemezler.) [Beyheki] (Yats ile sabah namazn cemaatle klmak, mnafklara ok ar gelir. Eer bundaki ecri bilselerdi, srnerek de olsa, cemaate gelirlerdi. Namaza gelmeyenlerin evlerini yakmak istedim.) [Buhari] (Yatsy cemaatle klan, gecenin yarsn, sabah da cemaatle klan, gecenin tamamn ibadetle geirmi olur.) [Mslim] (Yatsy cemaatle klan Kadir gecesinden hisse alm olur.) [Taberani] 330

www.dinimizislam.com Fkh kitaplarnda cemaate gitmemeyi mubah klan mazeretler vardr. Byle bir mazereti olmadan cemaate gitmemek caiz deildir. Bunlar kendilerinde mnafklk alameti bulunan kimselerdir. Byle kimselerden olmamaya dikkat etmeliyiz! Mnafk, mslman grnen kfir demektir. Bir mazereti olup da camiye gitmeyenlere de suizan etmemelidir! Cemaatle namazn nemi Sual: Camide yalnz klnan namazn sevab, evde cemaatle klnann sevabndan daha fazla mdr? CEVAP Hayr. Evde de cemaatle klnsa camide yalnz klann sevabndan ok fazladr. Buhari'de bildirilen hadis-i erifte, cemaatle klnan namazn sevab, yalnz klnandan 25 ve baka rivayette 27 kat fazla olduu bildirilmektedir. Bir hadis-i erif meali de yledir: (Cemaatle klnan namaz, tek bana klnan namazdan daha ok sevabdr. ki kiiyle birlikte klnan namaz da, bir kiiyle klnandan daha ok sevabdr. Cemaat ne kadar ok olursa, sevab daha ok olur.) [Tirmizi] Camide klmann ise, ayr bir sevab vardr. Yani camide namaz klmak, evde klmaktan daha sevabdr. Bir hadis-i erif meali yledir: (Evde klnan namaza bir sevab, mahalle mescidinde yirmi be sevab, Cuma namaz klnan byk camide be yz sevab, Mescid-i Aksa'da be bin sevab, Medine'deki bu mescidimde elli bin sevab, Mescid-i haramda [Kbe'de] yz bin sevab vardr.) [bni Mace] Evde de cemaatle klnsa, yalnz klmaktan 27 derece fazla sevab alnr. Bir hadis-i erif meali: (Cemaatle klnan namaz, yalnz klnan namazdan 27 derece daha faziletlidir.) [Buhari]

Cemaat gitmemek
Sual: Camiye yani cemaate gitmemek iin neler zr olur? CEVAP Mazeretsiz cemaate gitmemek caiz olmaz. nk baz limler cemaate gitmeye vacip demilerdir. unlar, cemaate gitmemek iin zr olur: 1- Yamur, amur, iddetli scak ve souk, gece iddetli rzgar, havann ok kararmas gibi hava muhalefeti. 2- Felli, yal veya baka sebeple yryemeyen, bir aya kesik olan veya kr. [Bunlarn yardmclar veya arabalar olsa da, gitmeleri gerekmez.] 3- Canna veya malna saldracak dman korkusu. 4- Abdesti skk olan. 5- Hareket halindeki yolcu. 6- Hastalnn artmasndan veya uzamasndan korkan hasta. 331

www.dinimizislam.com 7- Yerine brakacak kimse bulunmayan hasta bakc. 8- Nadir bulunan fkh dersini karmak. 9- Sofra hazr iken, sevdii yemei veya iecei karmak istemeyen. 10- mamn bid'at sahibi olduunu veya abdestin, gusln, namazn artlarn gzetmediini bilen. Cemaat ile klnan namazn sevab, yalnz klnan namaz sevabndan pek oktur. Cemaatin bu kadar byk fazileti, imamn namaznn sahih olduu takdirdedir. Eskiden slamiyet kuvvetli olduu zamanlarda, imamlara ve her mslmana hsn-i zan edilirdi. Fakat imdi, mslmanm diyenlerin ve imam olmak isteyenlerin bazsnn, dinden, imandan haberi olmayan cahiller olduu sz, hl ve hareketlerinden anlalyor. O halde, bugn Ehl-i snnet itikadna kar olduu belli olmayan ve gusln, abdestini ve namazn doru yapabilen ve haram ilemekten saknan imam bulup ona uymak lazmdr. Aksi takdirde cemaat sevab deil, namazmz da elden kaar. Fsk imamn arkasnda klnan namaz, Malikide sahih deildir. (Halebi)

Sabah cemaatle klmak


Sual: Tam lmihalde Tahtaviden naklen deniyor ki: (Sabah namaznn snneti ok faziletlidir. Fakat, bunu bile klmayan iin, hi ceza bildirilmedi. Halbuki, sabah farzn cemaat ile klmayp, yalnz klann Cehenneme gidecei bildirildi.) Burada cemaatin nemi mi, yoksa sabah namazn cemaatle klmann nemi mi anlatlmak isteniyor? CEVAP Burada hem cemaatin, hem de sabah cemaatle klmann nemi bildiriliyor. O cmlenin devamnda cemaatin nemi vurgulanyor. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Cemaati terk edip evde namaz klan snneti terk etmi, saptm olur.) [Mslim] (Mazeretsiz cemaate gitmemenin sapklk olduu bildiriliyor.) (Ezan duyup da cemaate gitmemek kiinin asi ve bedbahtlna kfidir.) [Taberani] (Buradaki bedbahtlk Cehennemlik anlamndadr.) (Gece kaim, gndz saim olan cemaate gelmezse Cehenneme gider.) [Tirmizi] (Geceleri ibadet edip gndzleri de oru tutan kimsenin bile, mazeretsiz cemaate gitmezse Cehenneme gidecei bildiriliyor.) (Be vakit namaz cemaatle klan, Srat kprsn imek gibi geer.) [Taberani] (Cemaatin nemi bildiriliyor.) Yatsy cemaatle klmak, le, ikindi ve akam cemaatle klmaktan 332

www.dinimizislam.com nemlidir. Sabah cemaatle klmak ise hepsinden nemlidir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Sabah cemaatle klmak, yatsdan iki misli daha faziletlidir.) [bni Huzeyme] (Emekleyerek de olsa, yats ve sabah cemaatle klmaya gidin!) [Taberani] (Sabah namazn cemaatle klan Allah telnn himayesindedir.) [bni Mace] (Hastalar, ocuklar ve kadnlar olmasayd, sabah namaz iin, mazeretsiz cemaate gelmeyenlerin evlerini yakardm.) [.Ahmed, bni Mace] Son hadis-i erif, sabah namaz iin camiye gelmenin nemini bildiriyor. Ev yakmak tabiri bir deyimdir, iin nemini gsterir. Yoksa evin yaklmas gerektiini gstermez. Bir mazereti olmayan, be vakti de cemaatle klmaya almaldr.

Camide namaz klmak


Sual: Evim camiye uzaktr. Namazlar evde klmamda mahzur var mdr? CEVAP Cemaatle namaz klmak, yalnz bana klmaktan 25 veya 27 derece daha sevaptr. Ayrca camiye gitmenin fazileti ok byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Camiye gidip gelen, Allah yolunda cihaddadr.) [Taberani] (Allah telnn en ok sevdii yerler camilerdir.) [Mslim] (Camiler Allahn evidir. Camiye devam edenin, huzura kavumasna ve Srattan geip Cennete girmesine Allah tel kefildir.) [Beyheki] (Gzel abdest alp camiye giren Allahn misafiri olur. Allah tel da misafirine mutlaka ikram eder.) [Beyheki] (eytan, insann kurdudur. Srden ayrlan koyunu kurt kapt gibi, eytan da cemaatten ayrlan kapar. Sakn cemaatten ayrlmayn! Cami ve cemaatte bulunun.) [Tirmizi] (Hak tel, bir cemaate rahmet edince [kt olan] birini affetmemekten haya eder.) [Ebueyh] (Camiye giren, o andan itibaren namazda saylr. Bakasna sknt vermedii ve abdesti bozulmad mddete melekler ona, "Allahm, buna rahmet et ve bunun tevbesini kabul et!" diye dua ederler.) [bni Ebi eybe] (Topluluk, birlik beraberlik rahmet, ayrlk ise azaptr.) [Hadika] (ehirde, kyde, bir yerde, kii beraberken namaz cemaatle klmazlarsa, onlara eytan hakim olur. O halde cemaat olun!) [Nesai] (Cemaatten bir kar ayrlan slam halkasn boynundan karm olur.) [Ebu Davud] (Cemaatten ayrlan yzst Cehenneme der.) [Taberani] (ki kii, bir kiiden; kii, iki kiiden hayrldr. O halde birlik olun!) 333

www.dinimizislam.com [. Asakir] (Seferde kii olunca birinizi reis sein!) [Taberani] (Bir topluluu seven, onlarn arasnda harolur.) [Hadika] Cemaatle namaz klmak "Snnet-i hdadr. Yani slamn iar olan snnettir. zrsz terki caiz deildir. Hadis-i erifte, (Cemaatle namaz klmak, snnet-i hdadr. Cemaate gelmeyen mnafktr) ve (Cemaati terk eden, drt kitapta da lanetliktir) buyurulmutur. (Hidaye, mad-l-islam)

Evde klnan namaz


Sual: Evi camiye yakn olann baz snnetleri, evde klmas uygun olur mu? CEVAP Yolda konuulmazsa evde klmak daha uygun olur. nk hadis-i erifte buyuruldu ki: (Evinizi kabre evirmeyin, evde de namaz kln!) [Buhari]

Evde cemaatle klmak


Sual: Bir kimse, herhangi bir sebeple bazen camiye gidemese, evinde cemaat yaparak namaz klsa, cemaat sevabndan mahrum kalr m? CEVAP Herhangi bir sebeple camiye gidemeyen eer, evinde cemaatle klarsa cemaat sevabndan mahrum kalmaz. zrsz camiye gitmeyip evinde cemaatsiz, yani yalnz klarsa, cemaat sevabndan, hatta namaznn sevabndan da mahrum kalr. slam Ahlak kitabndaki bir hadis-i erifin meali yle: (zrsz, evinde [yalnz] namaz klan kiinin borcu denir, namaznn sevab noksan kalr.) Ancak camideki imamn itikad dzgn deilse, bid'at ehli ise veya fsk ise elbette evde klmak gerekir. Cemaat sevab alacam derken namazdan da olmamaldr.

Snnete balamak
Sual: Cemaatle namaz klnrken, snnete balamak mekruh mudur? CEVAP Evet tahrimen mekruhtur. Sabah snnetini klmam olan, snneti klarsa, cemaat ile namazda oturmay da karacan anlarsa, snneti klmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile 2. rekatta oturabileceini anlarsa, snneti cminin dnda, sofada [holde] abuk klar. Hol yoksa, ierde direk arkasnda klar. Byle yer yoksa snneti klmaz. nk, cemaat ile klnrken, nafile klmak mekruhtur. Mekruh ilememek iin snnet terk edilir.

Vacib olmayan yerler


Sual: Cemaatin imama uymas vacip olmayan yerler var mdr? CEVAP 334

www.dinimizislam.com Mevkufat kitabnda buyuruluyor ki: Drt eyi, imam yaparsa, cemaat yapmaz. Bunlar: 1- mam, ikiden ok secde yaparsa, cemaat yapmaz. 2- mam, bayram tekbirini, bir rekatta ten ok yaparsa, cemaat yapmaz. 3- mam, cenaze namaznda, drtten ok tekbir yaparsa, cemaat yapmaz. 4- mam, beinci rekata kalkarsa, cemaat kalkmaz. mamla beraber selam verirler. Yine ayn fkh kitabnda buyuruluyor ki: On eyi imam yapmazsa, cemaat yapar. Bunlar: 1- mam, iftitah tekbirinde el kaldrmasa da, cemaat kaldrr. 2- mam, Sbhaneke okumazsa cemaat okur. "Okumaz" diyen limler de vardr. 3- mam, rkuya eilirken tekbir getirmezse, cemaat getirir. 4- mam, rkuda tesbih okumasa da cemaat okur. 5- mam, secdelere gidip gelirken tekbir sylemese, cemaat syler. 6- mam, secdelerde tesbih okumasa da cemaat okur. 7- mam, "semiallah..." demese de, cemaat "Rabbena lekel hamd" der. 8- mam, ettehyyaty okumazsa, cemaat okur. 9- mam, namazn sonunda selam vermeden kp gitse, cemaat selam vererek kar. 10- Kurban Bayramnda, 23 farzdan sonra, imam selam verince tekbir okumasa da, cemaat okur. Bu hususlar dier fkh kitaplarnda da yazldr. (Halebi, Hindiyye)

Beinci rekat
Sual: mam, drdnc rekatta oturup, Ettehyyaty okuduktan sonra beinci rekata kalkmsa, cemaat ne yapar? CEVAP Cemaat oturarak imam bekler. mam, yanldn hatrlayp otursa ve secde-i sehv de yapmadan hemen selam verse, cemaat de selam verir. mam, rku ve secdeye giderse, cemaat imam beklemeden selam verir. Eer imam, drdnc rekatta oturmadan kalkmsa, yanldn hatrlamayp secdeye gitse, namaz fsid olur, yani bozulur. Cemaatin oturmas ve selam vermesi fayda vermez.

mama tek kii uyarsa


Sual: mama tek kii uysa, o da, ayaklarnda kirelenme olduu iin dizlerini bkemese, imam ile yan yana durunca ayaklar imamn ayaklarndan ileri olmu oluyor. Byle namaz sahih olur mu? CEVAP Ayaklarn imamn ayaklarndan ileri olup namaza mani olmas, salam insanlar iindir. Hasta olup, dizlerini bkemeyen, bu yzden secde edemeyerek ima ile klan kimsenin, imamn ayaklarndan ileride olmasnn 335

www.dinimizislam.com mahzuru olmaz. Byle kimsenin ba, imamn bandan ileri olmamaldr.

Tekbirleri sylememek
Sual: Namaz iinde rkuya, secdeye giderken ve secdeden kyama kalkarken tekbirleri imamn sesli olarak sylemesi vacip midir, unutulunca secde-i sehv gerekir mi? CEVAP mamn intikal tekbirlerini sesli sylemesi vacip deil, snnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. mam bu tekbirleri sylerken, cemaatin de Allah ekber demesi snnettir. (Halebi)

n saftakilerin fazileti
Sual: Namazda n safta bulunann daha faziletli olduu bildirildi. Arka saftakiler faziletsiz midir? CEVAP Hadis-i erifte de bildirildii gibi, namazda n safta bulunmak, fazileti daha ok olana nasip olur. Baka bir hadis-i erifte de, sevap bakmndan daha faziletli olana nce selam vermek nasip olaca bildirilmitir. Daha sonra selam verenin veya son saftakilerin faziletsiz olduu deil, daha az sevaba kavuaca anlalmaktadr. Bir kimse, hep n safta bulunuyorsa, her zaman arkadandan nce selam veriyorsa, onun daha faziletli olduu anlalr.

mamn itikadndan phe etmek


Sual: mamn durumundan phe edenin, onunla kld le namazn iade etmeyip de, son snneti klarken (Klmas zerime farz olan le namazn klmaya) diye niyet ederek drt rekat namaz klmas uygun mudur? CEVAP mamn abdestinden veya itikadndan phe eden veyahut namazn shhatinden phe eden kimse, (Vaktine yetiip klamadm son le namaznn farzn klmaya) diye niyet ederek drt rekatlk bir namaz klmaldr! Eer imam ile birlikte kld namaz sahih ve kabul olmu ise, bu kld kaza olur. mamla kld sahih deilse, bu kld le namaznn farz olur. Fakat niyet ederken, (Klmas zerime farz olan) dememelidir! nk le namaz, le vaktinde klnnca farz yerine gelirse de, hemen klmak farz olmaz. kindiye drt rekat namaz klacak kadar zaman kalnca edas farz olur. Eer (Klmas zerime farz olan son le namazn klmaya) diye niyet edilirse, bir gn nceki lenin farz klnm olur. Onu da, bir gn nce klm olduundan bu kld nafile olur. Onun iin (Vaktine yetiip klmadm son ..... namazn klmaya) diye niyet etmelidir!

Srta secde etmek


Sual: Camide cemaatle namaz klarken yer dar olduu iin ndeki ahsn ayann stne veya srtna secde etmek sahih olur mu? CEVAP 336

www.dinimizislam.com Evet.

Namaz klanlarn nnden gemek


Sual: n saftaki bo yere gemek iin namaz klanlarn nnden gemek gnah olur mu? CEVAP Birinci safta bo yer olup ikinci safta yoksa, ikinciyi yarp birinciye geilir. n safa gemek iin, namaz klanlarn nnden gemek gnah olmaz.

mamn burnunun kanamas


Sual: mamla namaz klarken, onun burnu kanad. Abdesti bozulduu iin namazdan kp gitti. Ben namazm tamamladm. Namazm sahih oldu mu? CEVAP Evet. Cemaat birden fazla olsa idi, imamn, birini vekil brakmas gerekirdi. (Redd-l-muhtar)

Akam namazn geciktirmek


Sual: Akam namazn cemaatle klabilmek iin yarm saat geciktirmekte mahzur var mdr? CEVAP Akam namazn vaktin evvelinde klmak snnettir. zrsz yldzlar grnnceye kadar geciktirmek haramdr. Cemaatle klmak snnettir. Snnet ilemek iin namaz haram vakte brakmak caiz deildir. Hastalk, seferi olmak gibi zrlerle yldzlar ok grlnceye kadar geciktirilebilir. Cemaat iin geciktirilemez. Cemaat iin 15-20 dakikadan fazla geciktirmemelidir!

Yer deitirmek
Sual: Farz namazdan sonra snnet klarken yer deitirilir mi? CEVAP Cemaatle farz namaz kldktan sonra saflar bozmak mstehaptr. Dardan gelen bir kimsenin, cemaatle klnmadn bilmesi iin, saflar bozmak iyidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz kldktan sonra nafile namaz klmak isteyen, biraz ileri veya geri, biraz saa veya sola gitsin!) [Ramuz] mamn son snneti, farz kld yerde klmas mekruhtur. Biraz sada veya biraz solda klar. Kk mescitlerde veya cemaat ok olup saflar bozma imkan olmayan yerlerde, cemaat olduu yerde durur. Olduu yerde azck kprdamas kfidir. Yanndakini kendi yerine ekmesi, onun yerine kendisinin gitmesi, bylece yanndaki mslman rahatsz etmesi doru deildir. Saflar bozmak art deildir. Bu bakmdan yanndaki mslmanlar rahatsz etmek asla caiz olmaz.

Ayaa kalkmak
Sual: mama, ikinci veya nc rekatta yetien kimse, imam selam vermeden mi ayaa kalkp namazn tamamlar? CEVAP 337

www.dinimizislam.com mam, selam verdikten sonra ayaa kalkar.

Sbhaneke okumak
Sual: Cemaatle namaz klarken Sbhanekeyi bitirmeden imam sesli okumaya balyor. Okumay kesip imam dinlemem gerekir mi? CEVAP Sbhaneke okumak snnet, imam dinlemek vaciptir. mam sesli okurken cemaate yetien, Sbhanekeyi okumaz. mamn nefes almak iin okumay kestii yerlerde, Sbhanekenin kalan ksm tamamlanabilir! (Halebi)

nce selam vermek


Sual: Cemaatle namazda salli bariki okuyunca selam verdim, sonra imam da selam verdi. Namazm sahih oldu mu? CEVAP Mekruh olarak sahih oldu. mama uymak vaciptir.

Teyemmm etmi imam


Sual: Abdest alm olann, teyemmm etmi olan imama uymas caiz midir? CEVAP Caizdir. Sarg zerine mesheden imama uymas da caizdir. (Redd-lmuhtar)

Oturarak klana uymak


Sual: Namaz ayakta klan, oturarak klana uyabilir mi? CEVAP Ayakta durarak namaz klan kimsenin, oturduu yerde secde edebilen kimseye uymas caizdir. Ayakta namaz klan kimse, imayla namaz klan kimseye uyamaz. (Hindiyye)

Mukim olarak namaz


Sual: le vakti misafirlerle uyuyakalmz. kindi vaktinde le namazn cemaatle kaza ederken, ev sahibi olarak ben imam oldum. Seferi olan bu misafirlerin, mukim olduum iin bana uyarak kldklar namaz sahih oldu mu? CEVAP Sahih olmad. nk bu namaz, siz mukim olduunuz iin 4 rekat olarak, misafirler ise 2 rekat olarak kaza edecektiniz. Misafirlerin ilk oturuu farz, mukim olan imamn ilk oturuu vaciptir. Farz klan bir kimse, nafile veya vacip klan imama uyamad gibi, bir rkn farz olarak eda edecek kimse de, onu nafile veya vacip olarak eda eden imama uyamaz. (Redd-l-muhtar)

Seferi imam
Sual: le vakti misafirle uyuyakalmz. kindi vaktinde le namazn cemaatle kaza ederken, seferi olan arkada imam olup ikindiyi bize drt rekat olarak kldrd. Mukim olduum iin seferi olan bu imama uyup kldm namaz sahih oldu mu? CEVAP 338

www.dinimizislam.com Sahih olmad. nk misafirin kldrd son iki rekat namaz nafiledir. Siz farz klyorsunuz, farz klan nafile klana uyamaz. (Redd-l-muhtar) Misafir imam, ncye kalknca siz, ondan ayrlp kendiniz iki rekat daha klsaydnz namaznz olurdu.

Elleri kaldrrken tekbir


Sual: Baz imamlar, namaza balarken, Allah ekber diyerek ellerini kulaklarna gtryorlar. Bylece namaza balam oluyorlar. Sonra da namaza balam olduu iin, ellerini namaz iinde gbeklerine balyorlar. ki elin bir hareketi namaz bozaca iin bunlarn namaz bozulmuyor mu? Bir de vitrin nc rekatnda, elleri aa brakmadan tekbir almak gerekmez mi? CEVAP Eller, kulaktan ayrlrken Allah ekber demeye balanp, gbek altna balarken bitirilir. Bahsettiiniz ekilde yapmakla da namaz bozulmu olmaz. Yani ellerini kulaklarna gtrrken veya ellerini kulaklara kaldrnca da tekbir getirilirse yine namaz bozulmu olmaz. Fakat uygun olan bizim bildirdiimiz gibidir. Vitirde de tekbir, ilk balarken alnan tekbir gibidir. Eller aaya salverilmeden kaldrlr. Eller salnsa da, namaz bozulmu olmaz. Fakat aa salmadan kaldrlmaldr.

ki rekt snnet
Sual: Cemaate yetiebilmek iin, bazen ikindinin snnetini iki rekat olarak klmakta mahzur var m? CEVAP Cemaat balamsa, iki rekat da klnmaz. Cemaatle namaz klmak snneti, dier snnetlerden 27 derece efdaldir. Bu bakmdan cemaate yetimek iin ikindinin snnetini iki rekat olarak klmakta mahzur yoktur. Resulullah efendimizin, ikindinin snnetini iki rekat kld da olmutur. (Resulullah, ikindinin farzndan nce, bazen iki rekat namaz klard) diye rivayet vardr. (Ebu Davud)

Rabbenay terk
Sual: Cemaate veya iftitah tekbirine yetimek iin Rabbena...y terk caiz midir? CEVAP Evet.

ftitah tekbirine yetimek


Sual: ftitah tekbirine ne zaman yetiilmi saylr? CEVAP Fatiha bitene kadar imama uyan, yetimi saylr.

Son teehht
Sual: Camiye girdiimde, cemaat son teehhdde oturuyordu. ftitah tekbirini alp otururken imam selam vermeye balad. Cemaate yetimi oldum 339

www.dinimizislam.com mu? CEVAP mam selam vermeden nce, iftitah tekbirini aldnz iin, cemaate yetimi oldunuz.

Baylan biriyle ilgilenmek


Sual: Cemaatle namaz klarken sara tutan veya baylan biri ile ilgilenmek iin namaz bozmak caiz mi? CEVAP Evet.

n saftaki bo yer
Sual: Namaza duracamz srada, bazen n safta bir kiilik bo yer oluyor. Yanmzdaki, bir yalya, bo olan yere gemesini iaret etmek caiz midir? CEVAP Caizdir. Kendisinin gemesi iyidir. sr, muhta olduu bir eyi kendi kullanmayp, muhta olan din kardeine vermektir. nsana lazm olan eylerde isr yaplr. Kurbet ve ibadetlerde isr yaplmaz. Mesela, taharetlenecek kadar suyu, setr-i avret edecek kadar rts olan, bunlar muhta olana vermez, kendi kullanr. Namazda n saftaki yerini bakasna vermez. Namaz vakti gelince abdestsiz kimsenin abdest suyunu bakasna vermesi caiz deildir. (Ebah) Allah telnn beendii eylere taat denir. Allah rzas iin taat yapmaya ise, kurbet denir.

mamn yksek sesle okumas


Sual: Birka kii, sabah namazna uyanamayp, gne doduktan bir saat sonra sabahn farzn cemaatle kaza etseler, imamn yksek sesle okumas gerekir mi? CEVAP Gerekir. (Hindiyye)

Mihrapta cemaatle namaz


Sual: Camide, mihraptan baka yerlerde, cemaatle namaz klmak caiz midir? CEVAP Camilerde birinci cemaatin imam mihrapta kldrmazsa, mekruh olur. mam ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazlar, imam mihrapta olarak, cemaat ile klndktan sonra, tekrar cemaatler yaplabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan baka yerde klmaldr! (Eer sonraki cemaatin imam mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen limler de vardr. htiyaten sonraki cemaatler mihrapta klmamaldr! Yol kenarlarndaki belli bir imam olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet 340

www.dinimizislam.com okunarak, mihrapta veya mescidin baka yerinde cemaatler yaplabilir. (Halebi)

Camiye koarak gitmek


Sual: Camiye koarak gitmek uygun mu? CEVAP Cemaate yetiilemeyecek bile olsa, yine camiye koarak gitmek mekruhtur. Peygamber efendimiz, (Namaza koarak gitmeyin) buyurdu. (Buhari)

Camide yer ayrmak


Sual: Camide kendine belli yer ayrmak uygun mu? CEVAP Camide kendine yer ayrmak mekruhtur. Fakat, dar karken, kimse oturmasn diye, yerine ceketini brakrsa, gelince oraya tekrar oturabilir. Umumi yerlerde, parkta, vapurda, otobslerde de byledir. Bu yerin fazlasn, iki kii isterse, hangisine verirse, o oturur. kisi de istemeden, bu fazla yere biri oturursa, bundan alp ikincisine veremez. Fakat, buray, onun emri ile, onun iin ayrdm, kendim iin ayrmadm diye yemin ederse, kaldrabilir. Umumi yerlerde, ilk oturan, herkese zararl olmu ise, kaldrlabilir.

Eksik klnrsa
Sual: 4 rekatlk bir namaz klan bir kimse dalgnlkla 3 rekat klsa ve 4 rekat kldn bilmese ve namaz bitirdikten sonra onu gren baka birisi onun 3 rekat kldn sylemesi gerekir mi? CEVAP Syleyen salih biri ise o namaz iade etmesi gerekir.

Kalkmay unutmak
Sual: 4 rekatlk bir namazda ikinci rekatta kalkmay unutup, iki tarafa da selam verdik. Ayaa kalkp devam edip sehv secdesi yapmak kurtaryor mu? CEVAP Evet kurtarr.

mamn namaz
Sual: mamn namaz sahih olmazsa, bundan cemaat mesul m? CEVAP Mesul deildir.

Yavaa Kuran okumak


Sual: Mescitte namaz klanlarn yannda Kuran okunabilir mi? CEVAP Yavaa okunabilir.

Ettehyyaty yava okumak


Sual: Cemaate ge yetien kimse, cemaat 4. rekata oturduu zaman ettehyyaty okuduktan sonra selam verilene kadar bir ey okur mu? 341

www.dinimizislam.com CEVAP Ettehyyaty yava yava okur. Hzlca okursa, o zaman, kelime-i ehadeti tekrar eder.

Mekruh vakitte namaz


Sual: Akam ezanna 10 dakika kala yani mekruh vakitte, birka kii ikindiyi cemaatle klabilir mi? Klarsa cemaat sevabna kavuulur mu? CEVAP Evet klabilir ve cemaat sevabna kavuur.

Farzdan nce
Sual: Farzdan nce hlas okumak bidat midir? CEVAP Evet ihlas okumak bidattir.

Salaten tncina
Sual: Salten tncinay, selamdan sonra okumak bid'at midir? CEVAP Evet bid'attir. Namazlardan sonra (yet-el-krsi) okunur. Sonra tesbihler ekilir, ondan sonra dua edilir. Dua ederken Salten tncinay okumakta mahzur yoktur. yet-el krsinin okunduu yerde Salten tncinay okumak snneti deitirmek olur. Yani bid'attir.

Kerahet vakti
Sual: Kerahet vakitlerinde de namaz cemaat ile klmak caiz midir? CEVAP Caizdir.

Snneti evde klmak


Sual: Farz camide cemaatle klmak iin sabah namaznn snnetini evde klp kyoruz. Camiye gelince imam, Kuran- Kerim okumay bitirince El fatiha diyor. Fatihay okumak gerekir mi? CEVAP Snneti klanlar okuyamaz. Snneti klmayanlarn okumasnda mahzur yoktur.

Ettahyyat bitmeden kalkmak


Sual: Biz ettehyyaty bitirmeden imam kalkarsa bizim de kalkmamz gerek mi? CEVAP Ettehyyaty bitirip kalkmamz gerekir.

Yanl niyeti duymak


Sual: leyi cemaatle klarken imamn yanlarak yats namazna diye niyet ettiini duydum. Namazdan sonra sen yatsya niyet ettin dedim, hayr ben leye niyet ettim dedi. Namazmz sahih oldu mu? CEVAP Dil ile niyetin nemi yok. Kalben leye niyet etmise, namaz sahih olur. 342

www.dinimizislam.com

Namazdan sonra
Sual: Be vakit namazdan sonra (Estafirullah..) ifadesini mezzin mi, imam m yoksa cemaat mi okur? CEVAP Herkes kendisi okur.

Cemaate sonradan yetimek


Sual: Cemaate sonradan yetien, Sbhanekeyi okumas gerekir mi, gerekirse ne zaman okumaldr? CEVAP Sbhaneke okumak snnettir. mam iinden okuyorsa, balar balamaz okur. mam aktan okuyorsa okumaz.

Yksek sesle min


Sual: Yksek sesle min demek uygun mu? CEVAP Fatihadan sonra, imam ve cemaat, sessiz olarak, min der. mam Fatihay bitirince, cemaatin ve imamn yksek sesle min demesi mekruhtur. Hafif sylemelidir.

mamla dua etmek


Sual: Cemaat imamla dua ederken, imamn duasna m min diyecek, kendi de dua edebilir mi? CEVAP Her ikisini de yapacaktr. mamn duasna da min diyecek, kendisi de dua edecek. Baz kimseler hep kendisi dua okuyor, imamnkine min demiyor. Kimisi de hep min diyor, kendisi hi dua etmiyor. Her ikisini de yapmaldr.

Baka cemaat
Sual: kindiyi klp tesbih ekerken veya akam namaznn farzn klp son snnetini klmak iin ayaa kalknca, mescitte baka bir cemaat oluuyor. Ben farzn kldm, onlara tekrar uyup klmam m gerekiyor, yoksa hemen dar kmam m gerekiyor? CEVAP Farz yalnz klmsanz, hemen kmanz gerekir, cemaatle klmsanz, kmanz gerekmez.

Farz iin beklerken


Sual: Snneti klp farz iin cemaati beklerken kelime-i tevhid okumakta mahzur var m? CEVAP Hibir ey okunmaz.

Srta dokunmak
Sual: Namaza sonradan gelen kiinin srtmza dokunmasn beklemek gerekir mi? Beklemeden onun cemaate uyacan anlayp kendiliimizden geriye gelebilir miyiz? 343

www.dinimizislam.com CEVAP Evet uygun olan onun vurmasn beklememektir. Onun sz ile gidilirse namaz bozulmu olur. Kendi arzumuzla gidersek namaz bozulmu olmaz.

Ara tekbirler
Sual: mamla birlikte ara tekbirlerini bizim de sylememiz gerekir mi? CEVAP Evet gerekir.

Tertip sahibinin kazas


Sual: Tertip sahibiyim. Sabah namazna uyanamadm. Kaza etmeyi de unutmuum. Ayn gn akam namaznda imam oldum. Yats namazn kldktan sonra sabah kaza etmediimi hatrladm. Ne yapmam lazm? Akam namazn benimle klan cemaatin namaz kabul oldu mu? CEVAP Cemaatin namaz sahih olmutur. Onlara duyurmak gerekmez. Sizin sabah namazn kaza etmeniz lazm, nk klmadnz. Tertip sahibi olduunuzu unutarak, kldnz dier namazlar kaza etmeniz gerekmez, nk unutmak zrdr.

zeride yaz olan tirt


Sual: zerinde yaz, resim, fotoraf olan tirtle namaz klnr m? CEVAP Mekruh olur.

Srttaki yaz
Sual: Bazen de srt ksmnda yaz olan kyafetler var, bunun mahzuru olur mu? CEVAP Arkasndaki yazy cemaat okursa namaz mekruh olur. nk bir yazya, bakp, anlamak bozmaz ama anlaynca mekruh olur.

Telefon alarsa
Sual: Cemaatle namaz klarken devaml alan cep telefonunu namaz bozup kapatmak caiz mi? CEVAP Namaz bozmak haram olur. Namaz bozmadan az hareketle kapatma imkan varsa kapatlr. [Namazdan nce tedbir almal, ya kapatmal veya sesini ksmaldr.]

Namazda uyumak
Sual: mama uyan, namazda ayakta veya otururken uyusa namaz veya abdesti bozulmu olur mu? CEVAP Namazda uyumak abdesti de namaz da bozmaz.

ocukla cemaat
Sual: On yanda bir ocuum var. Onunla cemaat olup cemaatle namaz 344

www.dinimizislam.com klabilir miyim? CEVAP ocukla da cemaat olur ve cemaat sevab alnr.

Farz karmak
Sual: Mescide gelen ikindi veya yats namazn snnetine balandn grse, o da eer namaza duracak olsa, farzn ilk rekatn karacan anlasa ne yapar? CEVAP O rekat kaacaksa, yani biz snnet klarken farz klnaca iin mekruh olur. Onun iin snneti drt deil iki rekat olarak klar. ki rekat klnca da yetiemeyeceini anlarsa, bekler, namaza durmaz.

Cemaate balanrsa
Sual: lenin farzn yalnz kldm. Ben bitince yanmda farz cemaatle klmaya baladlar. Onlara uymam lazm m, uymam lazmsa nasl niyet edeceim? CEVAP Cemaat olunca cemaate uymal. Allah rzas iin namaz klmaya, uydum imama demeniz yeterlidir. Sadece le ve yats namazn byle cemaatle klabilirsiniz. Dierlerini klamazsnz. nk sabahn ve ikindinin farzndan sonra nafile klnmaz. Akamda ise rekat nafile olmaz. Sadece le ve yats namaz klnr.

Sessiz selam
Sual: Cemaatle namaz klarken imam namaz bitirince sessiz selam verse ne yaplmaldr? CEVAP Dierleri de selam verip namazdan karlar.

Ayakkablarn yeri
Sual: Camide ayakkablar arkaya m ne mi koymak uygundur? CEVAP alnma endiesi ile namaz klmak huuya mani olaca iin ayakkablar arkaya koymak mekruhtur. ne ve saa koymak da snnete aykrdr. Sol tarafa koymak snnettir. alnma endiesi yoksa, yani huuya mani deilse, arkaya koymann da mahzuru olmaz.

Namaz klarken
Sual: Camide namaz klarken yanmzdan geen, arpmasn diye yana ekilsek namaz bozulur mu? CEVAP Kendi arzumuzla ekildiimiz iin namaz bozulmaz.

Takkesiz imam
Sual: Takkesiz namaz kldran imamn arkasnda namaz klnr m? CEVAP 345

www.dinimizislam.com Klnmaz. Klnrsa mekruh olur. Takkeye nem vermiyorsa daha ktdr. tikad bozuk olabilir. Kasten snnete riayet etmeyen imamlara uymamaldr.

tikfa niyet
Sual: Mescide girerken niin "itikfa niyet ettim" deniyor? CEVAP tikfa niyet edince orada yatmak, yiyip imek v.s caiz olur. tikfa niyet etmezsek bunlar yaplmaz.

Cemaate uymak
Sual: Mescitte vaktin farzn tek bana veya cemaatle klan bir kimse, mescide gelen bir grup cemaat yapar ise, bu cemaate uymak zorunda mdr? Bu konu ile ilgili hkm nedir? CEVAP Cemaatle namaz klnrken tek bana namaz klmak veya oturup dua etmek tesbih ekmek mekruh olur, ya cemaate uyulur veya dar klr. Ama itikfa niyet edilmise orada durulabilir. kindiyi, sabah veya akam kldktan sonra tekrar cemaate uyulmaz; ya dar kmal veya itikfa niyet etmelidir.

Mezzin yerleri
Sual: Baz camilerde mezzinlerin yerleri yksek oluyor. Buradan imama uyulabilir mi? CEVAP Yksekte durmann mahzuru olmaz. Fakat tek bana dururlarsa tahrimen mekruh olur. ki veya daha fazla kii olursa kurtarr.

Camiye gitmenin nemi


Sual: Camiye gidemiyorum. Ne tavsiye edersiniz? CEVAP Camiye gitmeyi ihmal etmemelidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Her namaz vakti camiye giden, ya Allah yolunda istifade edecei bir ahiret kardei bulur, ya gzel bir ilme, ya hidayetini artracak veya onu sapkla dmekten muhafaza edecek bir kelimeye yahut rahmet-i lahiyyeye mazhar olur.) [Taberani]

Euz besmele
Sual: Cemaatle namaz klarken, sbhanekeyi okuduktan sonra, euz besmele ekilir mi? CEVAP ekilmez.

Okuduktan sonra
Sual: Cemaatle namaz klarken, imam selam verir vermez kalkp, Allahmme entesselam ayakta veya baka yerde okuyabilir miyiz? CEVAP Gerek cemaatle ve gerekse yalnz klarken, okunduktan sonra ayaa kalkmaldr. 346

www.dinimizislam.com

3 secde
Sual: mamdan nce ba secdeden kaldrp koymak 3 secde saylr m? CEVAP Hayr.

mamn adn niyette sylemek


Sual: Cemaatle namaz klarken uydum Aliye dedim. mam Veli imi. Namaz sahih mi? CEVAP Sahih olmaz. Onun iin imamn ismini sylememeli, sadece uydum imama demeli.

kinci saf
Sual: kinci safa da imamn arkasndan m balanr? CEVAP Evet.

n saftaki boluk
Sual: n safta bo yer varken, arkada yalnz imama uyulur mu? CEVAP Mekruh olur.

Tesbih ekmeden dua


Sual: mam duaya balaynca, tesbih ekmeyen de duaya katlr m? CEVAP Tesbihi ektikten sonra duaya katlmas daha iyidir. i varsa tesbih ekmeden dua etmesi de caizdir. Hatta hi tesbih ekmeden, dua etmeden gitmesi de caizdir.

Yatsy klm olan


Sual: Yatsy ve vitri de klm olan yatsnn farzn klana uyar m? CEVAP Nafile olarak klmas iyi olur.

mamn yanna durmak


Sual: mamla bir kii namaz klarken, biri gelip imamn arkasna veya soluna veya sadakinin sana dursa, mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz.

Mesbuka uymak
Sual: Mesbuka uymak caiz mi? CEVAP Hayr. Mesbuk imam olamaz.

Dardan gelenin selam


Sual: Camide snneti klp, farz beklerken, dardan gelenin selamn almak, snnet ile farz arasnda bir ey okumak gibi mi? 347

www.dinimizislam.com CEVAP Evet. Vakit az ise, tefekkr veya kalben zikir etmeli. Vakit fazla ise, kaza namaz klmal.

Bir kiilik boluk


Sual: Cemaatle namazda en sada durann solundaki kiinin abdesti bozulup gitse, bir kiilik boluk kalyor. Sadaki de yana bir adm atarak boluu doldursa namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz.

Kaza klan kimse


Sual: Cemaatle namaz klnmaya balansa, kaza klan kimsenin, namaz bozup onlara uymas caiz midir? CEVAP Hayr.

Cemaate uymak
Sual: Yalnz bana farz klann yannda, sabah veya akamn farz cemaatle klnmaya balansa, o kii namaz bozup imama uyabilir mi? CEVAP Evet hemen sana selam verip cemaate uyar. Sadece akam ve sabah namaznda, birinci rektta secde ettikten sonra da, namaz bozup cemaate uyar, fakat ikinci rektn secdesini yaptysa, cemaate uymayp namazn tamamlar. Dier namazlarda byle deildir. Drt rektl farzlarda, birinci rektn secdesini yapmadysa, yine hemen sana selam verip cemaate uyar. Birinci rektn secdesini yaptysa, iki rekt klp selam verir. nc rektn secdesini yapmadysa, ayakta bir tarafa selam verip bozar ve cemaate katlr. nc rektn secdesini yaptysa, drt rekt tamamlar.

Sesli okumamak
Sual: Akam namazn klana uydum. Sesli okunacan bilmedii iin gizli okudu. Benim namazm sahih oldu mu? CEVAP Evet, sizinki sahih olur. Onun da bilmemesi zr olur. Kasten yapsa idi vacibi terk etmi olurdu.

mamn selam
Sual: mam, selam vermedi diye imama uydum. Bir arkada, beni grm, selamdan sonra uyduumu syledi. Ona inanp tekrar klmam lazm m? CEVAP Evet.

Cemaatin nne gemek


Sual: Odada imamn arkasna bir saf syor. Sonradan gelenlerin, 348

www.dinimizislam.com cemaatin nnden geip, imamn sana, soluna durmas caiz mi? Arka saf dolar zann ile imamn sana soluna durmak caiz mi? CEVAP Her ikisi de caizdir.

kamet okunurken
Sual: kamet okunurken imam ayakta ise, cemaat de kalkar m? CEVAP Kalkmas lazm deildir. Kalkmalar caizdir.

kamet okunurken
Sual: kamet okunurken camiye girince oturmak gerekir mi? CEVAP kamet okunurken camiye giren kimse, imam mihraba gitmek zere ayaa kalkmamsa, oturur. mam otururken ayakta beklemek mekruh olur. (N. slam)

Srta secde etmek


Sual: Srta secde edenin srtna, secde etmek caiz mi? CEVAP kincisinin secdesi, sahih deildir.

El Fatiha denince
Sual: mam el-fatiha deyince salevat da okumak efdal mi? CEVAP Evet.

mamn hatas
Sual: mam, ilk oturuu unuttu. kaz ettik. Namaz secde-i sehv yapmadan tamamlad. Namaz iade etmesi vacip miydi? CEVAP Deildi. nk imamn secde-i sehv etmeme yetkisi var.

Malikide selam vermek


Sual: mam, secde-i sehv iin selam verince, Malikiyi taklit eden secde-i sehv olduunu bilmeden selam verse, namaz bozulur mu? CEVAP Hayr.

Selam vermeden kalkmak


Sual: mam, son rekatta salli bariki okuduktan sonra, selam unutup, kalkp gitse, cemaat, kendi kendine mi selam verir? CEVAP Evet.

Son teehhd
Sual: mama son teehhdde uyan, namaz nasl klar? CEVAP Yalnz klan gibi klar. 349

www.dinimizislam.com

Ar okumak
Sual: Her namazdan sonra mihrabiye, ar okumak caiz mi? CEVAP Evet.

Mihrabiyeden sonra
Sual: Mihrabiyeden sonra, uzun salevat- erife okumak caiz mi? CEVAP Ara sra okunmas caizdir. Snnetmi intiban vermemek iin her zaman okunmamaldr.

mamn gizli okumas


Sual: mam, ak okunacak yerde, Fatihann yarsn gizli okusa, gizli okunacak yerde, ak okusa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet. Fakat cemaatle secde-i sehv yapmamak caizdir.

Tesbihleri okumak
Sual: Cemaatten biri, ii varken, tesbihleri ve duay beklemeden dar knca, darda veya gittii yerde okumas caiz olur mu? CEVAP Evet.

Dar pantolon
Sual: Dar pantolon olunca, cemaati terk etmek gerekir mi? CEVAP Cemaat terk edilmez.

mamn getirdii tekbir


Sual: mam, cenaze namaznda tekbir getirdi. Cemaatten drt tekbir getirenler de oldu. Bunlarn namaz sahih oldu mu? CEVAP Evet.

Dolu mescit
Sual: Mescit dolu idi. mamn son teehhdde oturduunu anladm. Birinin nne oturdum. Gnah m? CEVAP Zaruret olduu iin caizdir.

Cemaatin kalkmas
Sual: mam 4. rekata kalkmay unutup oturursa cemaat kalkar m? CEVAP n saftaki cemaatten birinin "sbhanallah" diye ikaz iyi olur.

ki namaz cem
Sual: ki namaz cem ederken, yanmda, ikindi cemaatle klnmaya balansa, leyi kldktan sonra onlara uymam caiz mi? 350

www.dinimizislam.com CEVAP Evet.

mam duymamak
Sual: mamn tekbirini duymadk. mam, rkudan kalkarken biz rkuya indik. Secdede imama yetitik. Namazmz sahih oldu mu? CEVAP Evet.

Kerahet vaktinde ikindi


Sual: Kerahet vaktinde, ikindiyi yine cemaatle klmak gerekir mi? CEVAP Evet.

Gece yars yats


Sual: Yats gece yarsna kalsa, cemaatle mi klmak evladr? CEVAP Evet.

Sbhaneke okurken
Sual: Biz Sbhaneke okurken, imam sesli okumaya balyor. mam, nefes ald zamanlarda kalan ksm tamamlamak uygun mudur? CEVAP Evet.

Selam uzatmak
Sual: mam, saa selam verirken (Lah) ksmn uzatyor. Cemaat, ksaca selam veriyor. mamdan nce selam verilmi saylr m? CEVAP Hayr. Namazlar sahihtir.

mama uymaya niyet


Sual: Evinden karken imama uymaya niyet eden, yolda biri ile konusa, yeniden mi niyet etmesi gerekir? CEVAP Evet.

5. rekata kalkmak
Sual: mam yanlp 5. rekata kalksa, o anda biri gelip ona uysa, namaz sahih olur mu? CEVAP Hayr sahih olmaz. nk farz klacak olann nafile klana uymas caiz deildir.

Klnmam rekat
Sual: mam, teehhdden sonra, 5. ye kalkt. 6. da klp selam verdi. 2. rekatta imama uymutum. mam 5.ye kalknca, uymayp, klmadm bir rekat tek bana kldm. Sahih mi? CEVAP 351

www.dinimizislam.com Evet.

Sure-i Har okumak


Sual: Sure-i Harn sonunu imam okuyunca, cemaat de okumu saylr m? CEVAP Evet. nk kendisinin okumas snnet, dinlemesi ise farzdr. Snnet sevab, farzn yannda denizde damla bile deildir.

mamn namaz bozulursa


Sual: mamda namaz bozan bir ey bulunduunu anlayan kimse ne yapmal? CEVAP Bu namaz tekrar klar. Bunu imam namazda hatrlarsa yahut namazda iken namaz bozan bir ey hasl olursa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olduklarn hatrladna syleyerek, haber gndererek bildirir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavle gre de, imamn cemaate haber vermesi gerekmez.

Namazda adm atmak


Sual: Cemaatle namaz klarken, nmdeki saftan birisi veya yanmdaki ayrlsa, namaz ierisinde onun yerine bir adm atarak geebilir miyim? CEVAP Gemek gerekmez. Geilse de mahzuru olmaz. Yani hem ne hem yana geilebilir.

mamla aradaki mesafe


Sual: mamla cemaatn arasndan 15-16 metrelik bir yol geiyor. Yolun arkasnda kalan cemaatin namaz sahih olur mu? Yol darda, cemaat cami dndadr. CEVAP Cami ii ile dars farkldr. (Fetv-y Hindiyye)de diyor ki, (mama uymaya mani olan sebeplerden biri, imam ile cemaat arasnda, kayk geecek kadar nehir veya araba geecek kadar yol yahut sahrada klarken, arada iki saflk boluk bulunmaktr. Camilerin iinde byk boluk arkasnda, imama uymak caizdir.) Demek ki darda olduu iin o kadar bir boluk varsa imama uymak caiz olmuyor.

Elleri balamak
Sual: Cemaat otururken imama uyacamz zaman ellerimizi balayp yle mi cemaate dahil olacaz? CEVAP Elleri balamak gerekmez.

Kadnla namaz
Sual: Ben namaz klarken hanmm veya annem yahut yabanc bir kadn benim nmde namaz klarsa namazm olur mu? 352

www.dinimizislam.com CEVAP Sizden dokuz ayak ileride iseler namaznz sahih olur.

mamn uyumas
Sual: Son teehhdde salli bariki okuduktan sonra imam uyusa veya epey vakit getii iin uyuduu sanlsa, cemaatin selam verip namazdan kmas caiz mi? CEVAP Evet.

Tehyyet-l-mescide niyet
Sual: Akamn farzn yalnz veya cemaatle klarken, tehyyet-l-mescide de niyet edilebilir mi? CEVAP Evet niyet edilir. Hatta yeni abdest almsa, sbha namazna da niyet edebilir. Mesela (Bugnk akam namaznn farzna, tehyyet-l-mescide ve sbha namaz klmaya) diye niyet edilir.

Mukim klmak
Sual: Ankara'ya gitmek zere evden ktm, 10 km uzaklktaki i yerime geldim, daha stanbul'da olduum iin kendimi seferi hissetmedim. mam olup leyi mukimlere kldrdm. Benim ve cemaatin namazlar sahih oldu mu? CEVAP Sizinki mekruh olarak sahih oldu. Cemaatinki ise hi sahih olmad. nk farz klann nafile klana uymas caiz deildir. Sizin son iki rekatnz nafile olduu iin cemaatin namaz sahih olmad.

Tesbih atmak
Sual: Mescitte, tesbihi olmayana, tesbih atmak edebe aykr m? CEVAP Evet.

Evde cemaat
Sual: Evinde namazn klann yanna, birka kii gelip, ikindi veya akam namazn cemaatle klsa, onun evden kmas gerekir mi? CEVAP Hayr.

mamn yerine gemek


Sual: mamn abdesti bozulsa, yerine geen, nereden okur? CEVAP Batan veya imamn kald yerden okumas caizdir.

mamn hatasn sylemek


Sual: Hariten biri, imamn hatasn sylese, o da dzeltse caiz olur mu? CEVAP Caiz olmaz.

Namaz klnrken almak


353

www.dinimizislam.com Sual: Odada cemaatle namaz klnrken almam caiz mi? CEVAP Namaz klm olan iin caizdir.

Namaz iade etmek


Sual: Tandm salih arkadalara baktm cemaatle ikindi namazn klyorlar. Ben de onlara uyup kldm. Sonra saatime baktm ki namaz vakti yeni girmi. ade ettim. Eer saatime bakmasaydm bu namaz veya daha nce byle saatime bakmadan onlara hsn zan edip kldm namazlar ne oldu? Bazen unutup abdestsiz kldrsalar veya iyi sandmz kimsenin, sonradan inansz olduu meydana ksa, btn bu namazlar kaza etmemiz gerekir mi? CEVAP Kaza etmeniz gerekmez. Bu konuda birka rnek: 1- Dinimiz, zahire gre hkmeder. Adamn abdestsiz olduunu niye bilmedin veya inansz birisi olduunu niye anlamadn diye sorguya ekmez. 2- mam unutup abdestsiz kldrsa, namazdan sonra hatrlasa cemaate sylemese, abdest alp namazn klsa, cemaate sylemedii iin gnaha girmi olmaz. Eer cemaate benim abdestim yoktu demise, duyanlarn tekrar klmalar gerekir. Duymayanlar sorumlu olmazlar. 3- Vesvese etmekten saknmaldr. badette zann galip yeterlidir. Mesela gusledip banyodan ksa, fakat baz yerleri kuru kalm olsa, kuru kaldn bilmese gusl sahih olur. Bunun gibi insan domuz ya bulunan bir ey yese, domuz ya olduunu bilmese, bilmedii iin ona gnah olmaz. 4- Aratrp kble istikameti diye yanl olarak ters yne dnse bile, yine namaz sahih olur. 5- Bayram hilaline baksa hava bulutlu olduu iin grlmese, ama gerekte ise ertesi gn bayram olsa, o kimse hilali grmedii iin ertesi gn yani bayram gn oru tutsa, hem gnah olmaz, hem de o oru ramazan ayndan saylr.

Rkua gitmek
Sual: Cemaate imam rkuda iken yetien mesbuk, yalnz tekbir getirip de mi rkuya gider, yoksa tekbir getirdikten sonra bir daha Allah ekber der yle mi rkuya gider? CEVAP Vakit msaitse inerken de tekbir getirir, deilse sadece iftitah tekbiri yetiir.

Namaz klm olan


Sual: Vaktin farz namazn klan bir kii namaz klmam bir kiiye imam olup namaz kldrabilir mi? CEVAP Kldramaz. afiide kldrabilir.

lk oturu
354

www.dinimizislam.com Sual: mama sonraki rekatlarda yetiildiinde ilk oturuta sadece ettehyyat m okunur? CEVAP Evet.

Farzdan sonra snnet


Sual: le namaz farz klnrken imama uyan, ilk snneti farzdan hemen sonra m, yoksa son snnetten sonra m klmaldr, yats namaznda da durum byle midir? CEVAP nce ilk snnet klnr.

Tek kii
Sual: ki kii cemaatle namaz klarken, cemaat olan tek kii imamn neresine durur? Bunlar namaz klarken bir bakas gelse o nereye durur? CEVAP Cemaat bir kii ise, imamn sa yannda hizasnda durur. Solunda veya arkasnda durmas mekruh olur. Ayann topuu, imamn topuundan ileri olmazsa, namaz sahih olur. ok kimse, bunu bilmedii iin imamn gerisinde duruyor. mamla omuz omuza olmaldr. mamdan ileri olmamak iin ayann topuu imamn topuundan ileri olmamas yeter. htiyat iin drt parmak kadar geriden durulabilir. ki kii cemaatle namaz klarken, bir kii daha gelse, bu kii, imamn yanndakinin omzuna hafife dokunur, geriye gelmesini bekler. O geriye gelirse onun yannda durur, gelmezse, yahut o kiinin geleceini sanmyorsa, o kiinin sana veya imamn soluna durabilir. Baz kimseler byle geriye gelineceini bilmiyor. Bilmedii iin de gelmeyebilir veya vuran kimsenin emri ile geriye gelirse namaz bozulur. Kendi istei ile geriye gelirse namaz bozulmu olmaz. Gelen kii yalnz kalmasn diye kendi istei ile gelmelidir.

Papazn imaml
Sual: Bir papaz, inancn saklayp mslman gibi senelerce namaz kldrsa, cemaat onun papaz olduunu bilmedii iin, cemaatin namazna bir zarar gelir mi? CEVAP Gelmez.

limin yannda yrmek


Sual: Ya veya ilimce byk olan bir zatla giderken, onun sanda m, solunda m gitmek gerekir? CEVAP ki kii cemaatle namaz klarken biri imam olunca, dieri cemaat olur. Cemaat olan sada, imam olan solda durur. Yrrken de rtbesi veya ilmi fazla olan solda yrr. 355

www.dinimizislam.com

mam vekil etmek


Sual: Ben imam oldum, birka arkadala evimizin bir odasnda cemaatle namaz klarken, br odada hasta yatan annem ard. Ben de yavaa selam verip namaz bozdum. Giderken bir arkada yerime vekil ettim. O namaz tamamlad. Bu namaz sahih oldu mu? CEVAP Evet sahih oldu.

Abdestsiz namaz
Sual: Birka arkadala cemaatle namaz kldryordum. Bir mddet sonra abdestimin olmadn hatrladm. Hemen namaz bozup yerime birisini vekil edip gittim. Niye gittiimi sordular, ben de abdestimin olmadn syledim. Onlarn namaz sahih oldu mu? CEVAP Onlarn namaz sahih olmad. nk sizinle kldklar sahih deildi. S. Ebediyyede yle bildiriliyor: mamda namaz bozan bir ey bulunduunu anlayan kimse, bu namaz tekrar klar. Bunu imam namazda hatrlarsa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olduklarn hatrladna, syleyerek, haber gndererek, yazarak bildirir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavilde ise imamn cemaate haber vermesi lazm deildir. afii mezhebinde haber vermesi gerekmez.

Mekruh mu, snnet mi?


Sual: yerinde veya evde, namazlar cemaat yapp klalm diyoruz. Fakat namaz olduka gecikiyor. Namaz, yalnz dahi olsa erken vaktinde klmak m, yoksa kerahet vaktinde dahi olsa cemaati beklemek mi daha efdaldir? CEVAP Snnet ile mekruh aknca mekruh ilememek iin snnet terk edilir. Mekruh vakitte cemaatle klmak mekruhtur. Onun iin mekruh vakit girmeden yalnz klnr.

Mihrabda durmak
Sual: Camide, ilk cemaatin imam, mihrapta durmazsa mekruh olur deniyor. Namaz kldmz camide, birka blme var. Mihrap olan yerde, Cuma ve bayram namazlar klyoruz. Kn buras souk olduu iin, be vakit namaz kk odada klyoruz, fakat orada da mihrap yok. Kldmz namazlar mekruh mu oluyor? CEVAP Her oda, mstakil yer demektir. Kn kk odada namaz klmak mekruh olmaz.

Cemaatin farza balamas


Sual: Snnet veya kaza namaz klarken, cemaat farza balarsa, namaz bozup, imama uymak gerekir mi? 356

www.dinimizislam.com CEVAP Drt rekat snnete balam ise, iki rekat klnca selam verip imama uyar. rekat klmsa drde tamamlar. Snnet klarken kaza namazna da niyet eden, farza balanldn grrse, namazn bozmaz. ki veya drt rekata tamamlar. Mesela lenin ilk snnetinde iki rekatta selam veren, farzdan sonra, iki daha klarak, drde tamamlar. Yeniden drt rekat klmas, daha iyi olur. Kaza klarken cemaate balanrsa, tertip sahibi olan bozmaz. Maliki mezhebinde de byledir. Cemaatle namaz klarken, baka bir namaz klmak tahrimen mekruhtur. Bunun iin, iftitah tekbirine yetiemeyeceini zanneden, baka namaza balamaz, cemaati bekler.

Tekbiri ayakta almak


Sual: mama rkuda yetimek iin, acele tekbir alp, rkua gidince tekbiri bitiren, o rekata yetimi olur mu? CEVAP ftitah tekbirini ayakta almak arttr. Eilirken alnrsa imam uyulmu olmaz. O namaz sahih olmaz. ftitah tekbirini ayakta alp, sonra imamla rkuda bir an beraber kalnca, hem namaz sahih olmu olur, hem de o rekata yetimi olunur. Rekata yetieceim diye eilirken tekbir alnmamal. Rekata yetiemese de, namaza uymas sahih olmal. Namaza uymak sahih olmazsa, namaz da sahih olmaz.

Evden karken niyet


Sual: Cemaatle namaz klmak niyetiyle evden kan, yeni bir niyet etmeden imama uyabilir mi? CEVAP Uyabilir; fakat yolda namaz bozacak bir ey yapmamak gerekir. Yrmek ve abdest almak zarar vermez. (S.Ebediyye)

Seferi iken
Sual:Seferi imama uyunca, imam selam verdikten sonra, iki rekat daha klarken, Fatiha okumak gerekir mi? CEVAP Baz limler, seferi imama uyan mukim, nc ve drdnc rekatlarda Fatiha okumasa da olur dedi ise de, ems-l eimme Abdlaziz Halvani ve baka limler, okur dediler. O halde, ihtiyat ederek, okumaldr. (Cami-urrmuz, Tatarhaniyye)

mamn ve cemaatin niyeti


Sual: mam cemaatle namaz kldraca zaman nasl niyet eder? CEVAP mam, (Bana uyan cemaate imam oldum) der. mamn, erkeklere imam olmaya niyet etmesi art deildir. Eer niyet etmezse namaz sahih olur; ama kendisi cemaatle klmak sevabna kavuamaz. (Cemaate imam olmaya) niyet 357

www.dinimizislam.com ederse bu sevaba da kavuur. Cemaatte kadn da varsa imamn, (Kadnlara imam olmaya) diye niyet etmesi arttr. Byle niyet etmezse kadnlarn namaz sahih olmaz.

mamdan nce selam


Sual: mam daha okumalarn bitirmeden, dalgnlkla imamdan nce her iki tarafa da selam verenin namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmu olmaz. mamn selam vermediini grnce, namaza devam eder ve imamla tekrar selam verir.

Snnet klarken imama uymak


Sual: Tam lmihalde (Drt rekt snnet klarken, farz klan imama uyan, namaz farz gibi klar) deniyor. Snnet klarken, farz klan imama nasl uyulur? CEVAP Nafile klan farz klana uyabilir. Mesela, lenin snnetini klmadan cemaate yetien kimse, lenin farzn kldktan sonra, ilk snneti klaca srada, yannda yeniden cemaat teekkl etse, o imama uyarak lenin snnetini klar. mama uyduu iin de, farz gibi klar. Son snneti klarken de uyulabilir; hatta son snneti kldktan sonra da, imama uyup nafile klnabilir.

Kadnla cemaat
Sual: Hanmmla cemaat olup, on senedir namaz klyoruz. Hanm benim sama duruyordu. imdi rendim ki, kadnla yan yana durup cemaatle namaz klnca erkein namaz bozuluyormu. imdi bu on senelik namazm kurtarmamn bir yolu var m? CEVAP Sizin namaznz bozulunca hanmnki de bozulmu olur. afii mezhebinde; cemaatle namaz klarken, kadn, erkein yannda namaza dursa, ikisinin de namaz sahih olur; ancak evla olan kadnn erkeklerin arkasnda durmasdr. (Munil muhtac, Kitabl m) On yllk namaz kaza etmek ok zordur. Drt hak mezhep rahmettir. O klnan namazlar afii mezhebine gre kldm diye niyet ederseniz, namazlarnz sahih olur. Kaza etmek gerekmez. Her ne kadar, o zamanlar, afii mezhebinin btn artlarna uyulmam bile olsa, bunda zaruret olduu iin (Telfk) olmaz, caiz olur. Telfk; kendi mezhebinde caiz deil iken, bir ihtiya, bir harac [glk] olmadan ve artlarna riayet etmeden, baka mezhebde caiz olan hkmlerle amel etmek demektir. Telfk haramdr, sz birlii ile btldr.

n safa gemek
Sual: Cemaatle namaz klarken bazen n safta bo yer oluyor. Namaza balam cemaatin nnden geerek n saf doldurmak gerekir mi? CEVAP ndeki safta bo yer varken, arkasndaki safta durmak mekruhtur. n 358

www.dinimizislam.com safa gemek iin, cemaatin nnden gemek de gnah olmaz. Hatta, birinci safta bo yer olup ikinci safta bo yer yoksa, ikinci saf yarp birinci safa geilir.

Bulac hastal olan


Sual: Bulac bir hastal olann, mescide devam etmesi caiz midir? CEVAP Caiz deildir.

Cemaatle kaza klmak


Sual: Bir arkadam, kaza borcu olduu iin, cemaatle teravih namaz klnrken imama uyarak kaza namaz kldn syledi. Bu ekilde, baka bir namaz klana uyarak kaza klmak caiz olur mu? CEVAP afii mezhebindeyse, caizdir. Hanefi mezhebinde caiz olmaz. Hanefi mezhebinde, ayn namaz kazaya kalmsa cemaatle kaza edilebilir. Mesela bugnk sabah namazn vaktinde klamayanlar, kazasn cemaatle klabilirler. Bunun haricinde, Hanefide cemaatle kaza namaz klmak caiz deildir. nk herkesin kazaya kalan namaz vakitleri deiiktir.

Hanefiye uyan afii


Sual: Hanefi imama uyan afii veya afii imama uyan Hanefi, sabah namaznda kunut okur mu? CEVAP Hanefiye uyan afii, okumaya frsat olmad iin, kunut okumaz. afiiye uyan Hanefi de, okumaz, imam bekler.

kinci cemaat
Sual: Mescitte, ikinci nc cemaat yaplsa, imam olann illa mihrapta m durmas gerekir? CEVAP Camide ilk cemaatin imam mihrapta kldrmazsa, mekruh olur. mam ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazlar, imam mihrapta olarak, cemaat ile klndktan sonra, tekrar cemaatler yaplabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan baka yerde klmaldr! (Eer sonraki cemaatin imam mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen limler de vardr. htiyaten sonraki cemaatler mihrapta klmamaldr! Yol kenarlarndaki belli bir imam olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin baka yerinde cemaatler yaplabilir. (Halebi)

Cemaatten ayr ikamet


Sual: Yollarda veya belli bir imam olmayan yahut cemaati belli kimseler olmayan camilerde, cemaatten ayr namaz klarken ikamet okumak gerekir mi? CEVAP 359

www.dinimizislam.com Yollarda bulunan veya imam ve mezzini bulunmayan ve cemaati belli kimseler olmayan camilerde, eitli zamanlarda gelenler, bir vaktin namaz iin, eitli cemaatler yaparlar. Her cemaat iin, ezan ve ikamet okunur. Byle camide, yalnz klan da, ezan ve ikameti kendi iitecei kadar sesle okur.

mamla yaplan hatalar


Sual: mam ile namaz klarken imam secdeden doruldu zannederek bam kaldrdm, baktm ki imam daha secdede. Tekrar secdeye gittim. Yani benimki secde oldu. Bir de yine dalgnlkla, imam selam vermeden nce selam verdim. Sonra baktm imam daha okuyor. Bekleyip imamla birlikte selam verdim. Namazm sahih oldu mu? Secde-i sehv yapmam gerekiyor muydu? CEVAP mamla yaplan hatalarda secde-i sehv gerekmez. Namaznz sahih olmutur.

Saf olmak
Sual: Cemaatle namaz klarken, yalnz bir kii varsa, o bir kiinin imamdan yarm metre geriye durmas m gerekir? CEVAP Hayr. Yan yana durmaya saf olmak denir. ki kii yan yana durunca saf olur. Birisi geride, imam ileride durunca saf olmaz. mamla yan yana ayn hizada durmalar gerekir. mamn sa yannda duran kimsenin, secdeye inip kalkarken, imamdan ileri gitmemesi iin, topuklarnn imamn topuklarndan geride durmas ihtiyatl olur. mamdan ileri gemezse, imamla ayn hizada durmasnda mahzur olmaz. Bir kadnla kocas veya mahremi bir erkek, cemaatle namaz klarken, kadn tam imamn arkasnda durur.

Sesli okumak
Sual: Sbhaneke okumay yetitiremezsek imam aktan okurken devam edip bitirmemizde veya imam aktan okumaya balaynca imama yeni uymusak, Sbhanekeyi okumakta bir saknca var mdr? CEVAP mam sesli okurken, Sbhaneke okunmaz. Yarda kalmsak bile kesmemiz gerekir. Sbhaneke okumak snnet, imam dinlemek ve imama tbi olmak vacibdir. mam, yet aralarnda nefes alrken Sbhanekeyi para para okumakta da mahzur yoktur.

mama tabi olmak


Sual: Kunutu okumak da, Ettehyyaty okuyacak kadar durmak da vacib iken, birinci oturuta Ettehyyaty yetitiremeyen, tamamlayp ondan sonra kalkyor da, Ramazanda vitir cemaatle klnrken, Kunutu yetitiremeyen, niye Kunutu okumayp imamla birlikte rka gidiyor? CEVAP 360

www.dinimizislam.com mam arkasnda Kunut okumak, vacib deildir, snnettir. Ayrca Kunutu bitirmeden imam rka giderse, kunutu bitiremeyen, okumay kesip imama tbi olur, nk imamla birlikte rku karma tehlikesi vardr. Teehhd byle deildir, bitirdikten sonra kyama kalkabilir. Ama secde, rk gibi rknlerde imama muhalefet etmek, namaz bozar. (Drer)

Yeni Mslman olan imam


Sual: 3 yl imamlk yapan kii, (Ben Hristiyan idim, imdi Mslman oldum. Arkamda klnan namazlar kaza etmeniz gerekir) dedi. Arkasnda klnan namazlar kaza gerekir mi? CEVAP Hayr, kaza etmek gerekmez. (Tergib-s-salt) Cemaatle namaz klmak slamn iardr. slamiyet zahire bakar, Mslmanm diyeni Mslman kabul eder. Cemaat, imamn kalbindeki iman bilemez, zaten dinimiz de bunun bilinmesini istememitir. mam olan zat, cemaat iin hkmen Mslman kabul edildii iin, imamn daha sonra gayrimslim olduu meydana ksa da artk, onun arkasnda klnan namazlar kaza etmek gerekmez.

Saflar dzeltmek
Sual: Resulullah, namazdan nce saflar dzeltmek iin denekle iaret etmi midir? CEVAP Evet.

Snnetten fazla okumak


Sual: Muteber bir kitapta, (mamn farz kldrrken, kraati ve tesbihleri snnetten fazla okumas tahrimen mekruhtur) buyurulurken, baka yerindeyse, (mam cemaatin hline gre hareket eder) buyuruluyor. Bu iki ifadeyi nasl birletirebiliriz? CEVAP mamn, snnetlerden fazla okumas uygun deildir, nk cemaatin iinde hastalar, ihtiyarlar, yolcular ve ii acele olanlar olabilir. Bunun iin snnetten fazla okumak tahrimen mekruhtur. Cemaatin iinde hastalar ve zrllerin olduu biliniyorsa, imam sknt vermemek iin, snnetten de ksa okuyabilir. Mesela, sabah namaznda uzun sure okumak snnetken, byle hllerde ksa sureyle namaz klnr.

rekt klmak
Sual: Gvenilen biri, (Sen leyi rekt kldn) dese, namaz iade etmek gerekir mi? CEVAP le namazn klan, selam verdikten sonra, gvenilir bir kimse, (Sen le namazn rekt kldn) dese, namaz klan kimse de drt rekt kldndan emin olsa, kendisine rekt kldn haber veren kimsenin szne uymas 361

www.dinimizislam.com gerekmez. (Fetava-y Hindiyye)

Araya eytan girmesin


Sual: Scak havalarda, cemaatle namaz klarken, saflar seyrek tutmak caiz midir? CEVAP Hava scak da olsa, saflar sk tutmal. Saflarn sk olmas, rahmetin gelmesine sebep olur. Saflar sklatrlp omuzlar birbirine skca demeli. Eshab- kiram safta ok sk durduundan, elbiselerinin omuzlar eskirdi. ki hadis-i erif meali: (Namazda, omuz omuza sk durun! Aklklar kapatn ki, eytan girmesin!) [Hkim] (Hak tel, saf sklatrana rahmet, safta boluk brakana gazap eder.) [Nesai]

Snnete balamak
Sual: le, ikindi ve yats namazlarnda, camiye girdiimizde ilk snnetler klnmaya balanm, yars da klnmsa veya snnetler bitmek zereyse, ne yapmak gerekir? CEVAP ftitah tekbirine yetiemeyeceini anlayan, snnete balamaz, cemaati bekler. Cemaat farza balamadan nce, iki rekt klabileceini kuvvetli tahmin ediyorsa, snneti, sabahn kazasna niyet ederek, iki rekt olarak klabilir. Farz kldktan sonra, le ve yatsnn son snneti, iki veya drt rekt olarak da klnabilir. Her zaman, lenin ve yatsnn son snnetlerini drt rekt olarak klmakta da mahzur olmaz, hatta iyi olur. kindinin snnetini klamadan farza uyan kimse, farzdan sonra snneti klamaz. nk ikindi namaznn farzndan sonra nafile klnmaz. Kaza borcu olan, kaza namaz klabilir.

cretle namaz kldrmak


Sual: cretle namaz kldran imamn arkasnda, namaz klnr m? CEVAP mamlk artlarn tayan bir kimse, cret veya maa karl imamlk yapyorsa, bunun arkasnda namaz klmann caiz olduuna fetva verilmitir. Kuran- kerim, din dersi retmek, ezan ve imamlk iin parayla insan grevlendirmek caiz olur. Son zamanlarda, dinde geveklik olduundan, Kuran- kerimin ve din bilgilerinin unutulmamas ve imamln, mezzinliin yaplabilmesi iin, cretle yaptrlmas zaruret haline gelmitir; fakat bu fetva, btn ibadetlerin cretle yaplabileceini gstermez. (Redd-l-muhtar)

mama yetiemeyen
Sual: Cemaatle namaz klarken, cemaatin de okuduu yerlerde, imama yetiemeyen, mesela ilk oturuta, Ettehyyaty okumadan imam ayaa kalksa ve son oturuta Ettehyyaty bitirmeden imam selam verse imama uymamz gerekir mi? 362

www.dinimizislam.com CEVAP lk oturuta da, son oturuta da, Ettehyyaty bitirmek gerekir.

Ettehyyaty bitirmek
Sual: Birinci ve ikinci oturuta, Ettehyyaty bitirmeden imam kalkar veya selam verirse, cemaatin okuyup bitirmesi gerekiyor. Peki, imama birinci veya ikinci oturuta uyarak mesbuk olann da, Ettehyyaty bitirmesi gerekir mi? CEVAP Hayr, onun bitirmesi gerekmez.

mamn sessiz okumas


Sual: mam, sesli okunacak namazlarda, Fatihann yarsn sessiz okuduktan sonra hatrlasa, sesli okumaya batan m yoksa kald yerden mi balamas gerekir? CEVAP Batan balamas daha iyi olur. Secde-i sehv de yapmaz. Tamamn sessiz okusayd, secde-i sehv gerekirdi.

mam Fatihay gizli okursa


Sual: mam, Fatihay aktan okuyacakken, yanlp gizli okusa, sonra hatrlarsa ne yapar? CEVAP Fatihay tekrar okumaz. Zamm- sureyi aktan okur. Bir yeti veya daha fazla yeti gizli okursa, onu aktan tamamlar. Tamamn tekrarlamaz. Gizli okumas gereken yerde, imam Fatihann ounu aktan okursa kalann gizli olarak tamamlar. Namazn sonunda da secde-i sehv yapar.

Cemaatle namaz snnettir


Sual: Cemaatle namaz klmak snnet deil midir? CEVAP Evet, Hanefi, afii ve Malikide, be vakit namazn farzlarn cemaatle klmak, erkeklere snnettir. Hanbelide baz artlar dhilinde farzdr.

Kfr alkanl
Sual: Ara sra bize imamlk yapan gneyli bir arkada var. Hafif kzdrsak hemen, dine imana, Allaha svyor. Tevbe et diyoruz, tevbe ediyor; fakat alkanlk haline getirdii iin, basit bir olaydan sonra yine ayn ekilde Allaha svyor. Byle bir arkadan arkasnda namaz klmak caiz midir? CEVAP Byle bir kimsenin arkasnda namaz klnmaz. Tevbesinde samimiyse; ancak kendini kurtarr. Biz onun kalbini bilemeyiz; fakat o halini bilerek, arkasnda namaz klamayz; nk hadis-i erifte, byle kfr deil, gnah bile brakmadan istifar edenin, Rabbiyle alay ettii bildiriliyor.

Mekruhla snnet akrsa


Sual: Namaz cemaatle klmak snnet olduu iin, vacib olan tadili erkna 363

www.dinimizislam.com riayet etmeyen veya baka mekruh ileyen imama uymak uygun olur mu? CEVAP Uygun olmaz. (Haleb) Bir snnetle bir mekruh aknca, yani snnet ilemek iin mekruh ilemek zorunda kalnca snneti brakmak gerekir. Yani mekruhtan kamak, snneti yapmaktan nce gelir. (Uyun-l-besair)

Kaza klarken
Sual: Kazas olan veya olmayan kimse, kaza namaz klarken yannda cemaat teekkl etse, namaz bozup cemaate uyabilir mi? CEVAP Hayr. (Haleb)

mam beinci rekta kalksa


Sual: mam son teehhde oturmadan beinci rekta kalknca cemaat ne yapar? CEVAP mam drdnc rektta oturmayp beinci rekta kalkarsa, cemaat, imam oturduu yerde bekler. mam hatrlaynca secde yapmadan oturup teehhdden sonra selam verirse, secde-i sehv ile namaz sahih olur. mam, geri dnmeyip, beinci rektn secdesini de yapnca, hepsinin namazlar bozulur. Cemaatin yalnz bana teehhd yapmas ve selam vermesi fayda vermez. (Redd-l muhtar)

mam beinci rekt klsa


Sual: mam, lenin farzn kldrrken, Ettehyyaty okuduktan sonra yanlarak beinci rekta kalkp, altnc rekt da klp selam verdi. Ben ikinci rektta imama uydum. mam beinci rekta kalknca ben imama uymadm. Klmadm bir rekt, kalkp kldm. mam selam verirken onunla selam verdim. Namazm sahih oldu mu? CEVAP Sahih oldu. mamla beinci veya altnc rekt klsaydnz sahih olmazd.

Halvette namaz klmak


Sual: Bir erkek, evine gelen yabanc kadnlara imam olabilir mi? CEVAP Evde erkek, mahremi olan kadnlara imam olur, yabanc kadnlara imam olamaz, nk halvet olur. Eer cemaat arasnda, bir erkek veya imamn mahremi kadn bulunursa, yabanc kadnlar da cemaate girebilir. (S. Ebediyye) Bir evde kadnlarn arasnda yalnz bir erkek bulunur da, o erkein kz, kz kardei, annesi, halas, teyzesi gibi bir mahremi veya kars bulunmazsa, kadnlara imam olmas mekruhtur, ama yannda bunlardan biri bulunur yahut kadnlara mescidde imam olursa mekruh olmaz. (Drr-l muhtar)

Kraati sesli okumak


364

www.dinimizislam.com Sual: mam, sesli okunacak namazlarda Fatiha veya zamm- surenin yarsn gizli okuduktan sonra hatrlarsa, kald yerden mi, yoksa batan m sesli okumas gerekir? CEVAP Batan okumas iyi olur.

st kattan imama uymak


Sual: Apartmanmzn alt katnda cemaatle namaz klnyor. Biz, hemen onun st katnda oturuyoruz. mamn sesini rahat duyabilecek byklkte bir delik atk. mamn sesi duyuluyor. Bu durumda st kattan alt kattaki imama uymak caiz olur mu? CEVAP Alt katta bo yer varsa caiz olmaz.

mama tbi olmak


Sual: mam rk veya secdede kere tesbih sylemeden kalksa, cemaat e tamamlayp m kalkar, yoksa imama tbi olup hemen kalkmas m gerekir? CEVAP Hemen kalkmas gerekir; nk cemaatin imama tbi olmas vacibdir. (Drr-l-muhtar)

mamdan nce kalkmak


Sual: Bir kimse, dalgnlkla imamdan nce ban rkdan kaldrsa, sonra cemaatin hl rkda olduunu grnce tekrar rka gitse iki rk mu yapm olur? CEVAP mamdan nce ban kaldran kimse tekrar rka dner. Bu, iki rk saylmaz. (Drr-l-muhtar)

Yemek yerken
Sual: Yemek yerken namaz vakti girse, ne yapmak gerekir? CEVAP Yemek yerken namaz vakti girse, yemee devam edildii takdirde namaz vakti kaacaksa, yemek braklp namaz klnr. Cemaat kaacak diye, yemek braklmaz. Eer yemek yerken Cuma namaznn cemaati kaacaksa, yine yemek braklr. (S. Ebediyye)

mam selam verirken


Sual: mam saa selam verirken imama uyann namaz sahih olur mu? mama yetiemese de, namaz yeni batan klacana gre, namaza devam etmesinde mahzur var mdr? CEVAP Sadece imama uymas deil, namaz da sahih olmaz, nk tek bana klmaya deil, imama uyarak klmaya niyet etmiti. mama uymann sahih olmas iin, selam vermeden nce uymak arttr. 365

www.dinimizislam.com

Cemaate yetimek iin


Sual: Bir kimse sabah namaznn snnetini klarken, cemaatle namaza balansa, cemaate, imam selam vermeden nce yetiemeyeceini anlayan, namazn snnetlerini terk edebilir mi? CEVAP Cemaatle klnan yirmi yedi derece sevaba kavuabilmek iin, Euzy, Sbhanekeyi terk eder, Rk ve secdelerdeki tesbihleri birer defa syler. (Haleb-yi sagir)

Namaz klana uyunca


Sual: Yatsnn farzn yalnz klan kimseye, zamm- sureyi okurken bir bakas uysa, imam olan kimse, okuduu Fatiha ve zamm sureyi tekrar okur mu? CEVAP Evet, ikinci defa okur. Cemaatle klnan akam, yats ve sabah namazlarnda sesli okunduu iin, aktan okur. (Bahr-r-Rk, Hindiyye)

Kadnlarn camiye gitmesi


Sual: Kadnlarn vaaz veya Kuran dinlemek, teravih veya vakit namazlarn cemaatle klmak iin, camiye gitmeleri daha sevab olmaz m? CEVAP Hayr. Kadnlarn evde kldklar namaz, daha sevabdr. ki hadis-i erif meali yledir: (Kadnlarn en hayrl namaz, evlerinin en dip kesinde kldklar namazdr.) [Taberani] (Kadnlarn, evinin en mahrem yerinde kld namaz, salonda kld namazdan efdaldir. Salonda kld namaz ise, camide kldndan efdaldir.) [Ebu Davud, . Ahmed] bni bidin hazretleri de buyuruyor ki: Kzlarn, gen ve yal kadnlarn be vakit namaz ile Cuma ve Bayram namazlar iin ve vaaz dinlemek iin camiye gitmeleri caiz deildir. Eskiden, yalnz ok yal kadnlarn, akam ve yats namazna gitmesine izin verilmise de, imdi bunlarn da gitmesi caiz deildir. (Redd-l-muhtar) Kadnlarn cemaate gelmeleri mekruhtur. Ancak, (Yal kadnlarn, sabah, akam ve yats namazna gelmeleri caizdir) diye fetva verilmise de, zamanmzda fesadn meydana km olmasndan dolay, kadnlarn, artk btn namazlara gelmeleri mekruhtur. Tebyin kitabnda da byle bildirilmitir. (Hindiyye) Yolculukta veya evden uzakta iken camiye girip namaz klmak gerektii zamanlarda kadnlarn, cemaatin camiden kt vakitleri tercih etmeleri gerekir.

Namaza balam olmaz


Sual: mamdan nce iftitah tekbiri getirirsek imama uymu saylmyoruz, 366

www.dinimizislam.com fakat imam namaza balarken Allah ekber cmlesini bitirmeden hemen Allah ekber diyen, imama uymu olur mu? CEVAP Hayr, imama uymu olmaz. (Drer ve Gurer) mam bitirdikten sonra sylemeli.

Camide yer vermek


Sual: S. Ebediyyede (badetlerde sar yaplmaz. Mesela, birinci saftaki yerini bakasna vermez) deniyor. Bir ihtiyara veya byk bir zata yer versek mekruh mu olur? CEVAP sar, muhta olduu bir eyi kendi kullanmayp, muhta olana vermektir. sar yaplmaz demek, onu yapmak gerekmez, yaplmazsa gnah olmaz demektir. Yaplmas da caizdir. Mesela bir lime, bir yalya veya emr durumundaki bir zata, yerimizi vermemiz uygun olur.

mama min demek


Sual: Cemaatle imam dua ederken, biz sadece min mi diyeceiz yoksa biz de mi dua edeceiz? CEVAP Hem min diyeceiz, hem de dua edeceiz. Bunun bir istisnas vardr. Eer imam byk zatlardan biri ise, kendimiz dua etmeyip, sadece o zatn duasna min demeliyiz.

Hoparlrle klnrken
Sual: S. Ebediyyede, (mama uymann sahih olmas iin, imamn veya mezzinin sesini iitmek yahut bunlar grmek veya cemaatin hareketlerini grmek lzmdr) deniyor. Cemaat de hoparlre uyduu iin, zellikle cuma ve bayram namazlarnda ne yapmak gerekiyor? CEVAP Camiye nce gelip imama yakn durmal. Buna da imkn olmazsa, caminin st katna kmal, imam grecek bir yere durmal. Secdede iken imam grlmez, ancak hoparlrden gelen sesten sonra, kendi isteimizle kalkarsak hoparlre uymam oluruz. Kalknca bakarz, imam kalkmsa mesele yoktur. mamn bidat ehli olduu kesin biliniyorsa, vakit namazlarnda, byle imamn arkasnda namaz klnmamaldr.

m ile klana uymak


Sual: S. Ebediyyede, (Ayakta namaz klan, oturarak klana uyabilir) deniyor. Buradan m ile klana da uyabilecei, yani m ile klann ayakta klabilenlere imam olabilecei anlalr m? CEVAP Hayr, oturup m ile klan yani rk ve secde edemeyen kimse, ayakta klan kimseye imam olamaz. Bu hususta fkh kitaplarnda deniyor ki: Ayakta durarak namaz klan kimse, oturduu yerde rk ve secde eden 367

www.dinimizislam.com imama uyabilir, fakat rk' ve secde ile namaz klan kimse, m ile namaz klana uyamaz. (Fetava-i Hindiyye) Oturann, ayakta durana imam olmas caizdir, fakat rk ve secde ile namaz klann, m ile namaz klana uymas sahih deildir. (Mecmua-i Zhdiye) Rk ve secde eden, m ile klana uyamaz. (bni bidin) Ayakta klan oturarak klana uyar. m ile klan, m ile klana uyar. Ancak oturarak m ile klan, yatarak m ile klan imama uyamaz. Ayakta olan da uyamaz. (Drer Gurer) Hasta, namazn bir ksmn m ile klar, sonra ayaa kalkp rk ve secde ederek namaz klmaya gc yeterse, o kimsenin namazn iade etmesi gerekir. nk namaz rk ve secde ederek klann m ile klana uymas caiz olmad gibi, m ile klmaya balad namaz, rk ve secde ederek tamamlamas caiz olmaz. (Halebi-yi sagir) Rk ve secde ile namaz klann, m ile namaz klana uymas caiz olmaz. (Nimet-i slm) Hanefide, ayakta namaz klann, oturarak rk ve secdeyi yapabilen imama uymas sahihtir. Rk ve secdeyi yapmaktan ciz olana, ayakta klann uymas sahih olmaz. (El-fkh alel mezahibil-erbea)

mamlk
Sual: Birka kii, cemaatle namaz klarken, imam olmak istemeyen olduu gibi, teklifsiz imam olan da oluyor. Hangisi uygundur? CEVAP kisi de uygun deildir. Aada bildirilen hususlara gre kendi aralarnda imam semelidir. mamla en layk olmada tercih sras yledir: 1- Snneti yani din bilgilerini en iyi bilen, namaz bozanlar ve bozmayanlar en iyi bilen, 2- Kuran- kerimi en iyi okuyan, tecvidi en iyi bilen, 3- Takvas daha ok olan, 4- En yal olan, 5- Huyu, ahlak daha gzel olan, 6- Yz en gzel olan, 7- Nesebi en gzel olan, 8- Sesi en gzel olan, 9- Elbisesi daha temiz ve gzel olan, 10- Mal, mevkii daha ok olan, 11- Mukim misafire tercih edilir. 12- ounluun setii imam olur. 13- ounluk da semezse, kura ekilir. Bir evde, ziyafette, seim aranmadan, ev sahibi, ziyafet sahibi imam olur. 368

www.dinimizislam.com Yahut, imam bu seer. Kirac, ev sahibi demektir. (bni bidin) Daha stn varken, bakas seilirse, uygun deilse de, gnah olmaz. mminin, kendisi gibi mmi olanlara imam olmas caizdir. mmi, Kuran- kerimi yznden okumasn bilmeyen kiidir. mminin, Kuran- kerim okumasn bilene imam olmas caiz deildir. Tecvidle okuyamayan da, tecvidle okuyana imam olamaz. Kendisinden daha ehli varken imamla gememelidir. mam olmann sorumluluu byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kuran- kerimi en iyi okuyan imam olsun; bunda eit olunca, snneti [slamiyetin hkmlerini] en iyi bilen imam olsun, bunda da eit olursa, en yal olan imam olsun!) [Mslim] (Ezan okumak iin koun, fakat imamla atlmayn!) [bni Ebi eybe] (mam olan, Allahtan korksun, imamlk ettiklerinin sorumluluunu yklendiini bilsin! Eer imam namaz eksiksiz kldrrsa, cemaatin sevab kadar da imama sevap verilir. Eer eksik kldrrsa, gnah yalnz imama olur.) [Taberani] Ehil olmayanlar, bu sorumluluktan kamal, ehil olanlar da bu vazifeden imtina etmemelidir! Kuran- kerimi tecvid zere okuyan ve slamiyeti iyi bilen imam olmaldr. Kendinde imamlk artlar bulunan kimsenin tevazu ediyorum zannyla imamlktan imtina edip, yerine imamlk artlar bulunmayan geirerek, imamlktan kamas uygun olmaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyametin deheti iinde, snfn korkmad ve hesap vermedii grlr. Bunlar misk tepelerinde, maher halknn hesab grlnceye kadar otururlar. Bunlardan biri, bir topluluun rzas ile onlara imamlk edenlerdir.) [Taberani] (mam ile mezzin, cemaatn says kadar sevaba kavuur.) [Ebueyh] - Ya Resulallah, bana bir amel bildir ki, yalnz onu ilemekle Cennete gideyim. - Senin vastanla namaza gelmeleri iin kavminin mezzini ol! Ya Resulallah bunu yapamam. - O halde sana uyup namaz klmalar iin kavminin imam ol! - Onu da yapamam ya Resulallah. - O vakit namaz ilk safta kl! (Buhari) mamla daha layksa, oul babasna imam olur. (Halebi)

zr olan imam
Sual: Bir zr olan mesela, bir yerinden kan veya irin akmak, idrar veya yel karmak, st necis olmak, harflerin bazsn peltek okumak gibi bir zr olan kimse, zr olmayan salam kimselere imam olabilir mi? Bir de, oturarak namaz klana ayakta klanlar uyabilir mi? CEVAP zr olan, zr olmayanlara imam olamaz. zrleri birbirine benzeyenler birbirlerine ve bir zrl olan, iki zrl olana imam olabilir. Maliki'de ve afii'de, zrl olan, zrsz olana imam 369

www.dinimizislam.com olabilir. Yara stndeki merheme, sargya mesh eden ve herhangi bir sebeple Maliki veya afii'yi taklit eden Hanefiler zrl saylmaz. Teyemmm etmi olan, abdest alm olana, oturarak klan, ayakta klana imam olabilir.

Misafir imam
Sual: Bir arkada, bize misafir olarak geldiinde, namaz klacamz zaman, hemen imam oluyor. Misafir diye bir ey demiyoruz. Arkadan teklifsiz imamla gemesi doru mu? CEVAP Doru deildir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bir yere ziyarete giden kimse, onlara imamlk yapmasn!) [Tirmizi] (Bir cemaat bir yere misafir giderse, o evden gidene kadar, ev sahibi o cemaatin emiri olur, ona itaat vacip olur.) [Deylemi]

Aktan gnah ileyen


Sual: Aktan gnah ileyen imamn arkasnda namaz klmak caiz mi? CEVAP ki ien, kumar oynayan veya baka gnahlar ileyen bir kimse, itikad dzgn ise, abdestin ve namazn farzlarn iyi biliyor ve nem veriyorsa, byle bir kimsenin arkasnda namaz klmak keraheten caiz, yani mekruhtur. Eer namazn artlarna nem vermiyorsa, zaten namaz sahih olmaz. Ebssud efendi fetvasnda, (Salih ve facir [gnahkr, fitneci], arkasnda namaz klnz) hadis-i erifi aklanrken, (Bu hadis-i erif cami imamlar iin deil, Cuma kldran emirler iindir. Bunlara uymak, itaat etmek gerektiinden, fitne karmamak iin fsk olan [aktan gnah ileyen] emirler arkasnda namaz klnr) buyuruyor. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Her imamla namaz kl, sevab sana, yanl varsa vebali onadr. Her emirle cihad et, ecri sana, yanl karar vermise zarar onadr. Mslman her lnn cenaze namazn kl, intihar etmi olsa da...) [Deylemi] Bu husus, yukardaki fetvada da bildirildii gibi emirlere itaat iindir. Bidat ehli, iki ien, kumar oynayan cami imamlarnn arkasnda namaz klmamaldr! Kuran- kerimi teganni ile okuyan, kendinde imamlk artlar bulunmayan ve aktan gnah ileyen imamlarn da arkasnda namaz klmamaldr! Hele itikad bozuk kimselerin arkasnda namaz klmak hi caiz deildir. Fakat camide byle fsk, sapk imam var sanarak camiyi terk etmemelidir. Yine Ebssud efendi fetvasnda buyuruluyor ki: (Kuran- kerimi tecvid zere okumasn bilmek farzdr. Tecvid bilmeyen bir imamn okuduu Kuran- kerim ve kldrd namaz sahih olmaz.) tikad bozuk veya bidat ehli olan, slam limlerinin yazlarna, fetvalarna nem vermeyen, belli bir mezhebe balanmayan, mfessir ve muhaddis 370

www.dinimizislam.com icazeti olmad halde Kuran- kerime ve hadis-i eriflere kendi grne gre mana veren sapk kimselerin arkasnda namaz klnmaz. (Hadika)

Salih imam
Sual: Ehl-i snnet limlerinin ve kitaplarnn aleyhinde konuan imamn arkasnda namaz klnr m? CEVAP Bidat ehli, fsk ve mekruh ileyen imamlardan uzak durmal, salih imamlar tercih etmeli.

Kadn imam
Sual: Kadn, erkeklere imam olabilir mi? CEVAP Btn fkh kitaplarnda imam olmak iin bildirilen artlardan biri, (Erkek olmaktr. Kadn, erkeklere imam olamaz) buyuruluyor. (Halebi) Drerdeki bir hadis-i erif meali yledir: (Kadnlarn, [namazda imam olarak] ne geirilmesi caiz deildir.) [Rezin] Kadn, erkeklerle birlikte cemaatle namaz klsa, kadnn sandaki, solundaki ve arkasndaki erkein namaz bozulur. (Redd-l-muhtar)

Veled-i zina
Sual: Toplumda, babas bilinmeyen, veled-i zina denilen ocuklar gn getike oalyor. Ana babalarnn gnahlar bu ocuklara da yazlr m? Veled-i zina, imam olabilir mi? CEVAP Veled-i zinann oalmas, kyamet alametidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ahir zamanda, veled-i zina [pi] oalr.) [Taberani] Kfir ocuklar bile gnahsz doar. Ana-babann gnahn ocuu ekmez. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Veled-i zina, babasnn gnahn ekmez. Hi kimse, dierinin gnahn yklenmez.) [Hakim] Kuran- kerimde de mealen buyuruldu ki: (Bir kimse, dier kimsenin gnahn ekmez.) [Necm 38] Cahil ise, veled-i zinann, imam olmas mekruhtur. Cahil deil ise imam olmasnda mahzur yoktur. (Nur-l-izh) Veled-i zina genelde, ilgisiz ve bilgisiz yetitii iin, yani cahil olaca iin imamlk yapamaz. Fakat ilim sahibi olanlarnn imamlk yapmasnda hi mahzur yoktur.

Cemaatin namaz
Sual: Byk gnah ilemi, fakat sonradan tevbe etmi, salih biri olmu bir kimse, imam olsa, bunun gnahn cemaat bilmese, cemaatin namazna bir zarar gelir mi? Byle bir kimsenin imamlk yapmasnda bir mahzur var mdr? CEVAP 371

www.dinimizislam.com Bir zarar olmaz. Byle bir kimsenin imamlk yapmasnda bir mahzur yoktur.

mam ve cemaat
Sual: S. Ebediyyede, (Cemaat istese de, imamn, farz kldrrken kraati ve tesbihleri snnetten fazla okumas tahrimen mekruhtur) denirken, Mektubat- Rabbanide, (mam iin ise, cemaatin haline gredir) deniyor. Bu eliki deil mi? CEVAP Hayr, biri dierini aklamaktadr. Cemaatin haline gredir demek, snnetten bile az okuyabilir demektir; nk hasta, yolcu olabilir, bir an nce gitmek isteyebilir. mam cemaatin durumuna gre, snnet miktarndan aa da okuyabilir. Cemaat istese de, snnetten fazla okumas mekruh olur. Zamm sure okumak iin de byledir. Bir hadis-i erif meali yledir: (mam olan zat, namaz uzatmadan hafif kldrsn. Cemaatin iinde, kk, yal, hasta ve ihtiya sahibi bulunabilir. Yalnz klarken diledii kadar uzatabilir.) [Buhari, Mslim]

Fsk imam
Sual: Eim ak geziyor. Ei ak gezene fsk denir, fskn imaml ise mekruhtur. Arkadalarm sen imamlk yap diyorlar, ben de imamlk yapmak istemiyorum. Yaptm doru mu? CEVAP Evet yaptnz dorudur. Fsk olan imam olmamaldr.

mamn niyeti
Sual: mamla nasl niyet yaplacan bilmiyorum. (Niyet ettim, le namazn kldrmaya) demek doru mu? CEVAP Evet yle niyet etmenin de mahzuru yoktur. Yani namaz sahih olur. Hi imamla niyet etmeseniz de, erkeklere kldrdnz namaz sahih olur. Yani sadece (Niyet ettim le namazn klmaya) deseniz de, byle bir niyetle size uysalar yine onlarn da namazlar sahih olur. Niyet eitli ekilde yaplrsa da, (Bana uyanlara imam oldum) demek en uygunudur.

Kadna imam olmaya niyet


Sual: Ben imam oldum olumla namaz klarken annesi de gelip bize uymu. Namaz sahih oldu mu? CEVAP Onun da geleceini biliyorsanz, namaz sahih olur. nk kadnlara da imam olmaya niyet etmek arttr. Niyetsiz olmaz. Onun geleceini bilmiyorsanz ve kadnlara imam olmaya da niyet etmemiseniz namaz sahih olmaz. Byle durumlarda, yani kadnlarn da cemaat olma ihtimali olduu zaman, namaza dururken kadnlara da imam olmaya niyet etmelidir! 372

www.dinimizislam.com

Kadnla cemaat
Sual: Sadece hanmla cemaatle namaz klarken niyet nasl olmaldr? CEVAP Hanmn uyduunu bilmek yeter. Mesela (Niyet ettim, bana uyanlara imam olmaya) demek yetiir. (Niyet ettim kadnlara da imam olmaya) denebilir. Hatta niyet ettim lenin farzn klmaya bile demek yeter. nemli olan arkanzda kadn cemaat olduunu bilmektir. Niyetin deiik olmasnn mahzuru olmaz.

Fasn imaml
Sual: Cemaat yapma imkan varken, oradakilerin hepsinin fsk olduu bilindii durumlarda fsk fska imam olabilir mi? CEVAP Olabilir.

mam yava okursa


Sual: mam, intikal tekbirlerini yava okusa, duymayanlarn namazlar olmaz m? CEVAP mamn namaza dururken ve rknden rkne geerken ve selam verirken, cemaat iitecek kadar, sesini ykseltmesi snnettir. mama uymann sahih olmas iin, imamn sesini iitmek veya imamn veya cemaatin hareketlerini grmek lazmdr. mamn hareketlerine uymak lazmdr. Sesine uymak art deildir. mam gremeyen, imam grenlerin hareketlerine uyarsa, imamn hareketlerine uymu olur. mam tamamen iinden sylese, hi kimse duymasa bile yine namaz sahih olur.

mamn yksek sesle okumas


Sual: mamn namazda yksek sesle okumasnda bir mahzur var mdr? CEVAP mamn namazda, ihtiyatan fazla yksek sesle okumas namaz bozmazsa da, haramdr; nk arkadaki cemaatin, imamn okuduunu duymas art deildir. (Drr-l muhtar)

Tvbe eden zani


Sual: Tevbe eden zaninin imam olmas uygun olur mu? CEVAP Bakas biliyorsa, nefret edilen kimsenin imaml mekruh olur. Tevbesi kendinedir. Fakat onun zinasn da tevbesini de hi kimse bilmiyorsa, imam olmas caiz olur.

afii imam
Sual: Namaz klnrken afii mezhebinde rkudan kalkarken eller kaldrlr. Hanefi olanlara imam oluyor namaz kldryoruz. Ellerimizi 373

www.dinimizislam.com kaldrmamzda bir mahzur var m? CEVAP afiide elleri kaldrmak snnettir. Mecbur kalmadka bu snnet terk edilmez. Hanefilere de imam olsanz ellerinizi kaldrmanz lazm.

Topal imam
Sual: Topal kimse imam olabilir mi? CEVAP Evet.

Misafir
Sual: (Misafir, drt rekatl olan farzlar eda ederken, mukime uyabilir. Mukim imama vakit iinde uyan misafirin namaz deierek, imamn namaz gibi drt rekat olur. Fakat misafir kazay iki rekat klmas gerektiinden, mukim imama uyamaz. nk, oturmas ve okumas farz olan, nafile olana uymu olur) ifadesinin izah nasldr? CEVAP Seferi olan, le, ikindi ve yats namazn klamayp kazaya braknca, kazay iki rekat klmas gerektiinden, ayn namaz kaza eden mukim imama uyamaz. nk, mukim imamn, ikinci rekatn sonunda oturmas farz deildir. Seferi olann ise, oturmas farz olduundan mukim imama uyamaz. Seferi olan kimse, vakit namazlarnda mukim imama uyabilir.

Zamm- sure
Sual: Zamm sure nedir, en ksas ne kadar olmaldr? CEVAP Fatihadan sonra okunan, yete veya yete eit bir yete denir. yet miktar, kelime itibar ile on kelime, harf itibar ile otuz harf olmal! (Reddl-muhtar)

mamn cemaate dnmesi


Sual: Cemaat ka kii olursa imam yzn cemaate dndrr? CEVAP Cemaat az olsun, ok olsun imamn namazdan sonra yzn cemaate dndrmesi snnettir. (Halebi) Eer cemaat bir kii ise, yzn o bir kiiye dnmez. Bir kiiden fazla ise dner. mam- Ebulleys hazretleri Mukaddime erhinde buyuruyor ki: mam- azam Ebu Hanife (imam, namazdan sonra dua ederken cemaat on kiiden ok ise yzn dndrr, az ise dndrmez) buyurdu. (ira) Eer cemaat on kiiden az olur, birinci safta namaz klanlar da var ise, ikinci kavli tercih ederek imam yzn cemaate dndrmez. Namaz klan yoksa, cemaat az olsa da birinci kavle uyarak imam yzn cemaate dndrmelidir. nk mminlerin yzne dnmek, Kbe-i erife dnmekten evladr. Cemaat ok olsa da, namaz klann yzne dnmek mekruhtur. Yan dnlrse mekruh olmaz. (Hindiyye) 374

www.dinimizislam.com

mirin imaml
Sual: mire imam olmak uygun mu? CEVAP mire izni olmadan imam olmamaldr. zin almadan imamla gemek dargnla sebep olabilir. stenmeyen kimsenin imam olmas mekruhtur.

mamn ikameti
Sual: mamlk yapacak kimsenin, ikameti de kendisinin okumas mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz. Hazret-i mer bazen byle yapard.

Telaffuzu kt olan imam


Sual: Yeni mslman birinin telaffuzu iyi deilse imaml caiz mi? CEVAP Hayr. Hemen renmelidir.

Mukim ile misafir


Sual: Malikiyi taklit eden mukimle misafir, birbirine imam olur mu? CEVAP Evet.

Tecvid bilmeyen
Sual: Tecvid bilmeyen mahreleri doru karyorsa okumas sahih olur mu? CEVAP Mahreleri doru karyorsa, tecvidi bilmese de okuduu sahih olur.

Snnetle farz aras


Sual: mam namazdan nce cemaate saflar dzeltmesini syler" deniyor. Halbuki snnet ile farz namaz arasnda konumamak gerekmez mi? CEVAP Bu akam namazna mahsustur. [Hanefide byle, afiide her zaman syler.]

Fatihadan sonra amin


Sual: mam Fatihadan sonra min der mi? CEVAP Evet.

Kamet
Sual: Kad kametissalat denirken, imamn namaza balamas gerekir mi? CEVAP Kad kametissalat denirken imam efendi namaza durur. Cemaat de beraber durur. Yani ikamet bitmeden durulur. kamet bitince de hemen durulursa olur. Fakat daha fazla geciktirmek mekruh olur.

mamn dnmesi
375

www.dinimizislam.com Sual: mam, namaz bitirince, ayaa kalkarak m cemaate dner, yoksa kalkmadan da dnebilir mi? CEVAP Her ikisi de caizdir.

Kbleye arkasn dnmek


Sual: mam niin namazdan sonra arkasn kbleye doru dnyor? CEVAP Snnet olduu iin dnyor. Kbe ereflidir. Ancak mminin erefi daha fazladr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Merhaba ey Beytullah. Ne byksn ve hrmetin ne byktr. Lakin mmin, Allah tel indinde senden daha muhteremdir.) [Beyheki] (Ey Kbe "Seni Allah tel, erefli, mkerrem ve muazzam kld. Fakat mmin, hrmet bakmndan senden daha kymetlidir.) [Taberani] (Mmin Kbeden stndr.) [bni Mace] Bu sebepten dolay imam, cemaate ynn dnyor. Mminin kalbini krmak, Kbeyi yetmi defa ykmaktan daha byk gnahtr.

mamn abdesti
Sual: mamn abdestinin bozulduunda imam ve imamn arkasndaki ne yapar? Nasl yaplr? CEVAP mam, arkasndakine iaret eder. O da azck ileri kar. mam kacak yer varsa kp gider.

mamn niyeti
Sual: Cemaatte farkl mezheplerden insanlar varsa imamn niyeti farkl olur mu? CEVAP Hayr her zamanki gibi niyet eder.

mamn tesbihleri okumas


Sual: (mam tesbihleri cemaatin haline gre okur) ne demektir? CEVAP Cemaat isterse, snnet miktarndan bile az okuyabilir demektir. Cemaat snnetten fazla istese de okuyamaz.

Cemaat sevab
Sual: Tek bana farza duran (Bana uyan olabilir) diye, imamla niyet etse, sonra ona uyan olsa, cemaat sevab alr m? CEVAP Evet.

mamn cemaat sevab


Sual: Tek bana duran kimseye uyan cemaat sevab alyor. mam olan cemaat sevab alamaz m? CEVAP 376

www.dinimizislam.com mamla niyet etmedii iin cemaat sevab alamaz. mamn dua okumas Sual: mamn duay yalnz kendine tahsisi mekruhtur. Rabbenafirli gibi dualar okumas da mekruh mu? CEVAP Mehur olan dualar okumak mekruh deildir.

Vacibi geciktirmek
Sual: (Unutularak bir vacip geciktirilmesi secde-i sehvi gerektiriyor, kasten geciktirilirse tahrimen mekruh olur) deniyor. mamn ve yalnz klann, son oturuta salli barikten sonra Rabbenay ve baka dualar okumas selam verme vacibini geciktiriyor mu, secde-i sehvi gerektiriyor mu? CEVAP Hayr, gerektirmez. nk oras dua okuma yeri olduu iin yet-i kerime ve hadis-i erifle bildirilen btn dualar okumak caizdir. Bunun gibi, kyam kraat mahallidir. Burada bir rekatta, bir sure deil, 10 sure de 20 sure de okunabilir. Sen ok sure okudun, o zaman, rkuu geciktirdin, secde-i sehv yapman lazm denmez elbette. Son teehhd de byle, oras dua okuma yeridir, fazla dua edilse de secde-i sehv gerekmez. Nimet-i slam kitabnda, namazn snnetlerinin 43. snde diyor ki: Salevattan (salli barikten) sonra dua okunur. Namazda Arapadan baka dilde dua okumak haram olur. Arapa da olsa, halk szne benzememesi iin okunan dualar yet-i kerime ve hadis-i eriflerden alnm olmaldr. Mesela u yet-i kerimeler okunabilir: (Bekara 201, Rabbena yeti), (l-i mran 8 ve 9), (brahim 40,41), (Kehf 10, Rabbena ile balayan ksm), (Furkan 74). Nimet-i slam kitabnda hadis-i erifte geen iki dua da rnek olarak bildirilmitir. Demek ki dua yetlerini ve dua hadislerini salli barikten sonra okumann hi mahzuru yoktur. Ne kadar ok okunursa okunsun mahzuru olmaz.

mam kendinden eminse


Sual: mam drt rekatl namazda drdnc rekatta otursa fakat cemaat diye ayaa kalksalar, imam kendinden emin ise ne yapar? CEVAP Ettehyyaty ve Salli barikleri okuyup selam verir. Namazdan sonra, bu yetki bana aittir der. Cemaat yanl diye diretseler de, imam kendine gveniyorsa veya bir ahidi olursa, tekrar klnmaz.

Mahrem kadnlar
Sual: mam mahrem kadnlara namaz kldrsa, namaz sonunda cemaate dner mi? CEVAP Evet. 377

www.dinimizislam.com

Yabanc kadn
Sual: Cemaatimizde yenge, baldz gibi yabanc kadn da varsa yine dnebilir miyim? CEVAP Yabanc kadnlara kar dnlmez. Yahut yan dnp onlara bakmamaldr.

Son teehhdde Rabbena


Sual: mamn son teehhdde Rabbena ve dier dualar okumas mekruh mudur? CEVAP Mekruh deildir. (Gurer)

Di dolgusu ve imamlk
Sual: Bazen imamlk yapyorum. Di dolgusundan ve hastalktan dolay Maliki'yi taklit ediyorum. Cemaatte her mezhepten insan varken de, bunlara imam olmam caiz mi? CEVAP Evet.

Abdestsiz olduunu hatrlamak


Sual: Cemaate namaz kldrdktan sonra abdestsiz olduumu hatrladm. Kendim iade ettim. Cemaate de haber vermem gerekir miydi? CEVAP Evet duyurabildiiniz cemaate de haber vermek gerekir. Ancak baka bir kavle gre haber vermek gerekmez, sadece sizin iade etmeniz yeter.

Fasn arkasnda namaz


Sual: Kumar oynayan kiinin arkasnda namaz klnr m? CEVAP Hangi eit kumar olursa olsun kumar oynayan fsktr. ayna kat oynasa da yine kumardr, haramdr. Fskn arkasnda namaz klnmaz. Klmak tahrimen mekruhtur. Malikide hi caiz deildir.

Tesbihleri tek okumak


Sual: Namazda rku ve secdedeki tesbihler 3 den fazla (5 veya 9) gibi sylenebilir mi? CEVAP Tek olmak art ile 5, 7, 9,11 gibi okumak mstehaptr iyi olur. mam 3 den fazla okuyamaz.

Camiye koarak gitmek


Sual: mamlk yapyorum. Namaz ge kalnca camiye koarak gidiyorum. Grevli olduum iin camiye koup gitmenin dinen mahzuru var mdr? CEVAP Zaruretsiz camiye koarak gitmek mekruhtur. Cemaati karma ihtimali de olsa komak yine mekruhtur. Cemaatle namaz klmak snnet, koarak camiye 378

www.dinimizislam.com gitmek mekruhtur. Mekruh ileyerek snnet yaplmaz. Eskiler bu durumu tenkit iin yle derlerdi: Grrsen camiye koup giden iki civan, Bil ki, biri mezzindir, teki de imam.

Snnet miktar zamm sure


Sual: mamn snnet miktarndan uzun sure okumas tahrimen mekruh diye bildirdiniz. Sabah, le, ikindi, akam ve yats namazlarnda imamn en fazla ka yet okumas mekruh olmaz? Yani snnet miktar ne kadardr? CEVAP Sabah namaznn iki rekatnda toplam krk, en fazla elli yet okumak snnettir. le namaznda snnet olan, sabah namazndan daha aa miktar okumaktr. kindi ve yats namaznda snnet olan, yirmi yet okumaktr. Akam namaznda snnet olan, her rekatta ksa bir sure okumaktr. Ksa sureler, Beyyine suresinden sonraki surelerdir. mam olan kimsenin farz kldrrken yukarda bildirilen yet miktarlarndan fazla okumas tahrimen mekruhtur. Cemaat uzun okunmasn istese de yine mekruh olur. Fakat cemaat snnet miktarndan daha ksa okunmasn isterse, imamn ksa okumas, caiz, uzun okumas caiz deildir. Mesela yolcular, abdesti zor tutan kimseler, sabahn farzn kldracak imama, "Ksa sure ile namaz kldr" deseler, imam da Kevser ve hlas suresi ile namaz kldrsa mahzuru olmaz. (Hindiyye) Cemaati rahatsz edecek uzun sure ile namaz kldrmak tahrimen mekruh olur. Hadis-i erifte bildiriliyor ki: Hazret-i Muazn, Bekara, bazen de Nisa suresi ile namaz kldrdn haber alan Resulullah efendimiz, kere buyuruyor ki: (Ya Muaz, sen fettan msn? Al, ems ve Duha sureleri ile kldrsaydn. nk cemaat arasnda, yal, zayf ve ihtiya sahibi kimseler bulunabilir.) [Buhari] [Fettan: ok fitneci demektir. Fitneci misin, fitneye mi sebep olacaksn buyuruluyor.] Cemaatin hepsi uzun sure okunmasn istese, bir tanesi de ksa okumasn istese, o bir kiiye uymak ve ksa sure okumak gerekir. Hi kimseyi camiden nefret ettirmemelidir. Namazdan sonra da, ilahi, tesbihat gibi eyler okuyarak cemaati rahatsz etmek de caiz deildir. nk adamn ihtiyac vardr, gitmesi gerekiyordur. Camiden karsa ayp olur diye onu dinlemeye mecbur etmek caiz olmaz. Byle eyler, isteyenlere ayrca caminin ayr bir yerinde dinletilebilir, gsterilebilir.

Yabanc kadnlara imam olmak


Sual: Bir erkek, evde yabanc kadnlara, imam olabilir mi? 379

www.dinimizislam.com CEVAP Bir erkek, aralarnda mahrem akrabas veya hanm bulunmayan yabanc kadnlara imam olamaz. Halvet olur, yani gnah olur. Eer kadnlarn iinde bir tane mahrem akrabas veya hanm varsa yahut yabanc da olsa, bir erkek daha varsa, halvet olmayaca iin imam olabilir.

Yksek sesle okumak


Sual: mmn yksek sesle okumasnda bir mahzur var mdr? CEVAP mmn namazda, ihtiyatan fazla yksek sesle okumas, namaz bozmaz ise de, haramdr. nk arkadaki cemaatin, imamn okuduunu duymas art deildir. (Drer)

mam olmaya niyet


Sual: mamn kadnlara imam olmaya da niyet etmesi gerekiyormu. Uzun zamandr, hanmmla beraber, cemaatle namaz klyoruz. Fakat kadnlara da imam olmak iin niyet gerektiini bilmiyordum. imdi hanmn namazlar sahih olmad m? CEVAP Sahih oldu. Hanmn size uyduunu bildiinize gre, kadnlara da, niyet etmi olursunuz.

Genlerin imam olmas


Sual: Kymetli, muhterem ve yaca byk olan kiiler; bazen imamete genleri geiriyorlar, kendileri gemiyorlar. Gen olanlar da, sz dinlemi olmak ve edepsizlik etmemek iin imamete geiyorlar. Yaa, ilimce ve takva ynnden daha stn kiiler varken, genlerin imamete gemesi uygun oluyor mu efendim? Ben gemeyeceim diye srar m etmesi lazm, sz dinleyip imamete gemesi mi lazm? CEVAP El emru fevkal edep. Emir edepten stndr. Sz dinleyip gemesi gerekir.

zrlnn imaml
Sual: Abdesti bozan bir eyden dolay zrl olan bir lim, cahile imam olabilir mi? CEVAP zrl olduu iin, zrsze imam olamaz. zrleri birbirine benzeyenler, birbirlerine ve bir zr olan, iki zr olana imam olabilir. Malikide ve afiide, zrl olan, zrsz olana imam olabilir.

Fsk imam
Sual: Fsk olmak ne demektir? Fsk kimse imam olur mu? CEVAP Fsk kimsenin imam olmas tahrimen mekruhtur. Malikide hi sahih deildir. (Halebi-yi Kebir) 380

www.dinimizislam.com Fsk, hangi gnah olursa olsun, aktan gnah ileyen kimsedir. Mesela bu gnahlardan birini aktan yapan fsk olur: 1- Alkoll iki ien, 2- Altn yzk takan, [Erkek iin] 3- Avret yerini aan veya bakasnn avret yerine bakan, [Erkein avret yeri gbekle diz aras, kadnn yabanc erkekler iin avret yeri el ve yz hari her yeridir.] 4- By yapan ve yaptran, 5- alg alan ve alg dinleyen, 6- ayna bile olsa kt, tavla, domino vesaire oynayan, 7- Faiz alp veren, 8- Falclk yapan, 9- Farz namaz, zrsz kazaya brakan, 10- Gybet eden, 11- pek giyinen [erkek], 12- sraf eden, 13- Kars veya kz ak gezen, 14- Kibirlenen, 15- Kuran- kerimi parayla okuyan, 16- Kuran- kerimi teganni ederek okuyan, 17- Mazeretsiz oru tutmayan, 18- Be vakit namaz klmayan, 19- Rvet alan, 20- Sakal bir tutamdan ksa yaparak snneti deitiren, 21- Sz tayan, 22- Uyuturucu kullanan, 23- Yalan syleyen, 24- Zekt veya uur vermeyen, 25- Zina eden.

Bidat ehlinin arkasnda namaz klmak


Sual: Bidat ehlinin arkasnda namaz klnabilir mi? CEVAP Bidatlerin kt zamandaki bidat ehlinin bir ksm kfre dmemilerdi. Kfre dmeyenler iin kitaplarda yle bildirilmitir: Bidati kfre varrsa ona uyann namaz sahih olmaz. Kfre sebep olmazsa, sahih; fakat mekruh olur. (Hulasa) Fskla bidat ehlinin, lim olsalar da, imam olmalar mekruhtur. Bunlar imam yapmak gnah olur. (Nur-ul-izah, Redd-l-muhtar) Fakat imdiki bidat ehli kimse, biraz Mutezile, biraz Vehhabi, biraz Rafz itikadna sahiptir. Doru itikad yoktur. Byle bidat ehlinin arkasnda namaz klnmaz. Hatta onlarla birlikte bile namaz klnmaz. Bir hadis-i erif meali yledir: 381

www.dinimizislam.com (Bidat ehlinin cenazesine gitmeyin, onlarla birlikte namaz klmayn!) [bni Hibban]

mamn abdesti yoksa


Sual: mamn abdesti, cemaatteki baz kimselerin mezheplerine gre sahih olmazsa, mesela imam fi olup, abdesti Hanefye uygun deilse, Hanef cemaatin namaz sahih olur mu? CEVAP Sahih olur. Tahtavinin Merak-l-felah haiyesinde, (Baka mezheplerdeki bir imama uymann sahih olmas iin, uyann mezhebine gre, namaz bozan bir eyin imamda bulunmamas lazmdr. Eer bozan bir ey varsa, imama uyan bunu bilmiyorsa yine namaz sahih olur. Gvenilen kavil budur. kinci kavle gre ise, imamn kendi mezhebine gre namaz sahih olursa, uyann mezhebine gre sahih olmad grlse bile, buna uymas sahih olur) buyuruyor. Bu ikinci kavil, her ne kadar zayfsa da, harac olunca, zayf kaville amel etmek lazmdr. Fitneye mani olmak iin de, zayf kaville amel edilecei, Hadikada da yazldr. (. Ahlak) Yani birinci kavle gre bile, fi imamn abdestinin Hanefye uygun olmad, mesela abdest aldktan sonra elinin kanad, ancak kesin olarak biliniyorsa, ona uyan Hanef cemaatin namaz sahih olmuyor. Bilinmiyorsa kanam olsa bile sahih oluyor. Sormak, aratrmak da caiz deildir. kinci kavle gre ise, kanad bilinse de sahih oluyor. Harac olunca veya fitneye sebep olmamak iin, ikinci kavle uymak gerektii de aka bildiriliyor. Bu ak hkm kabul etmemek, Mslmanlar skntya sokmak olur.

fi imama uymak
Sual: fi bir imam, (Cemaat arasnda bir tek Hanef de olsa, namaz Hanefye gre klmak gerekir) dedi. yle bir ey var mdr? CEVAP yle bir ey yoktur. Cemaatin hepsi Hanef de olsa, imam yine kendi mezhebine gre kldrr. mam, cemaatin mezhebindeki artlara elinden geldii kadar uyarsa iyi olur.

Cemaatte kadn varsa


Sual: Evde namaz klarken, cemaatteki kadn yenge, baldz gibi yabanc veya teyze, yeen gibi mahrem olsa, imam namaz sonunda yzn cemaate dner mi? CEVAP Kadnlarn hepsi mahrem ise dner. inde bir tane yabanc varsa dnmez.

mamn kraati
Sual: mamn birinci rektta, ikinci rektta okuduunun iki misli veya daha uzun bir zamm sre okumas snnet midir? 382

www.dinimizislam.com CEVAP Evet, snnettir. bni Abidinde deniyor ki: mamn cuma ve bayram namazlarndan baka her namazda, birinci rektta, ikinci rektta okuduunun iki misli uzun okumas snnettir. (S. Ebediyye) Gnmzde imamlarn ou bu snneti terk etmektedir. Dinini kayran imamlarn, her snnete olduu gibi, bu snnete de nem vermeleri gerekir. nk bir hadis-i erifte, (Unutulmu bir snnetimi meydana karana yz ehid sevab vardr) buyuruluyor. (Hkim) Mesela Maun sresini birinci rektta, Kevser sresini ikinci veya Kfirun sresini birinci rektta, Nasr sresini ikinci rektta okuyan imam, bu snneti yerine getirmi olur. Tek bana klann buna riayet etmesi gerekmez.

Baka mezhepteki imam


Sual: Kitaplardan rendiimize gre, baka mezhepteki imama, mesela Hanefler, fi imama; filer de, Hanef imama uyabilir. Bu uymann doru olmas iin, imamn guslnn, abdestinin ve namaznn cemaatin mezhebine gre sahih olmas art deil mi? Mesela Hanef imam, kadna dokunmusa, afilere imam olabilir mi? fi imamdan kan kmsa, Hanefilere imam olabilir mi? CEVAP Evet, imam olabilir. Baka mezhepteki imama uyan cemaat, eer varsa, kendi mezheplerine gre namaz bozan bir eyin, imamda bulunduunu bilmezse cemaatin namazlar sahih olur. Mesela, imamdan kan akmas veya bann drtte birinden az miktarn mesh etmesi, Hanefi mezhebinde caiz olmadndan, byle yapt bilinen bir fi imama uymak limlerin ouna gre caiz olmaz. (S. Ebediyye) Yukardaki kavle gre imamn, cemaatin mezhebine gre de abdestli olmas arttr. mamn namaz kendi mezhebine gre sahihse, farkl mezheplerdeki cemaatin namaznn sahih olduuna dair baka bir kavil de vardr: Baka mezhepteki kimsenin, kendi mezhebine gre sahih olmasa da, namaz kendi mezhebine gre sahih olan imama uymas caizdir. (Halebi-yi kebir, Nihaye, Ebah)

Cuma gn ve Cuma namaz


Cuma gnnn nemi
Sual: Cuma gnnn nemi nedir? CEVAP Cuma, mminlerin bayramdr. Cuma gn yaplan ibadetlere iki kat sevap verilir. Bugn ilenen gnahlar da iki kat yazlr. Bilhassa Cuma gnn, 383

www.dinimizislam.com gnahlardan kaarak ibadetle geirmeye almaldr! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Cuma gn gnah ilemeden selametle geerse, dier gnler de selametle geer.) [mam- Gazali] (Sevaplar iinde Cuma gn ve gecesinde yaplandan daha kymetlisi, gnahlar iinde de Cuma gn ve gecesinde ilenilenden kts yoktur.) [Ramz] (Cumadan faziletli bayram yoktur ve o gnk iki rekat namaz, Cuma gn dndaki bin rekattan efdaldr.) [Deylemi] (Cuma, fakirlerin haccdr ve mminlerin bayramdr ve gk ehlinin bayramdr ve Cennette de bayram gndr. Gnlerin en iyisi, en ereflisi Cumadr.) [Ey Oul lmihali] (Cuma gn iyiliklerin hazinesidir ve gzel eylerin menbadr.) [Ey Oul lmihali] (Cuma gn geldii iin sevinen bir mmine, kyamete kadar her gn, o kadar sevap verilir ki, adedini Allah tel bilir.) [Ey Oul lmihali] (Cuma gn veya gecesi Duhan suresini okuyana Cennette bir kk ihsan edilir.) [Taberani] (Cuma gecesi Kehf suresi okuyan, Kyamette, yerden ge kadar bir nurla aydnlanr. ki Cuma arasnda iledii gnahlar da affolur.) [Tergib] (Cuma gecesi iki rekat namaz klp, her rekatta bir Fatiha, bir yet-el Krsi, 15 hlas okuyup selam verdikten sonra bana bin salevat okuyan, beni ryada grr.) [ira] (Cuma gn sabah namazndan nce, kere Estafirullah elazim ellezi la ilahe illa hvel hayyel kayyume ve etub ileyh okuyann, kendinin ve anasnn ve babasnn btn gnahlar af olur.) [Tergib-ssalat] (Kul haklarn ve kazaya kalan farzlar demek ve haramlardan vazgemek arttr.) (Allah tel, bugnden itibaren kyamete kadar size Cumay farz kld. Adil veya zalim bir imam, bakan zamannda kmseyerek veya inkr ederek Cumay terk edenin iki yakas bir araya gelmesin! Byle bir kimse tevbe etmezse, onun namaz, zekt, hacc, orucu ve hibir ibadeti kabul olmaz.) [bni Mace] (Cuma namaz klmak; kle, kadn, ocuk, hasta hari, her mslmana farzdr.) [Ebu Davud, Hakim] (Bir Mslman, Cuma gn gusl abdesti alp, Cuma namazna giderse, bir haftalk gnahlar af olur ve her adm iin sevap verilir.) [Riyadun-nashin] (zrsz Cumay klmayann kalbi mhrlenir, yani iyilik yapamaz olur.) [Hakim] (Cuma namaz klmayann kalbi mhrlenir, gafil olur.) [Mslim] (Cuma namaz yolunda ayaklar tozlanana Cehennem atei 384

www.dinimizislam.com haramdr.) [Tirmizi] (Cuma namazndan sonra, yedi defa ihlas ve muavvizeteyn okuyan, Allah tel, bir hafta, kazadan, beladan, kt ilerden korur.) [bni Snni] [hlas, Kul hvallah ehaddr. Muavvizeteyn, kul euzlerdir.] Cuma Namazn klp dua ettikten sonra, Fatiha, Kfirun, hls, Felak ve Nas surelerini yedier defa okuyan, bir hafta, kaza, bela ve skntlardan kurtulur. (S. Ebediyye) Allah tel, Cuma gnn Mslmanlara mahsus klmtr. Cuma suresi sonundaki yet-i kerimede mealen; (Ey iman etmekle ereflenen kullarm! Cuma gn, le ezan okunduu zaman, hutbe dinlemek ve Cuma namaz klmak iin camiye kounuz. Al verii braknz! Cuma namaz ve hutbe, size, baka ilerinizden daha faydaldr. Cuma namazn kldktan sonra, camiden kar, dnya ilerinizi yapmak iin dalabilirsiniz. Allah teldan rzk bekleyerek alrsnz. Allah tely ok hatrlaynz ki, kurtulabilesiniz!) buyuruldu. Namazdan sonra, isteyen iine gider alr. steyen camide kalp, namaz, Kur'an- kerim, dua ile megul olur. (Riyadun-nashin) Cuma gnleri duann kabul olaca bir an vardr. Bu an, hutbe ile Cuma namaz iindedir diyenler oktur. Hutbe dinlerken, dua kalbden olur. Ses karmak caiz deildir. Bu an her ehir iin bakadr. Cuma gn, gecesinden daha kymetlidir. Gecesinde veya gndznde (Kehf suresini) okumak ok sevaptr. (Tefsir-i Mazheri) Bir hadis-i erifte, (Cuma gnlerinde bir an vardr ki, mminin o anda ettii dua red olmaz) buyuruldu. Bazlar, bu an, ikindi ile akam ezanlar arasndadr, dedi. (Riyadun-nashin) Cuma gn, ruhlar toplanr ve birbirleriyle tanrlar. Kabirler ziyaret edilir. Cehennem, Cuma gn ok scak olmaz. dem aleyhisselam Cuma gn yaratld. Cuma gn, Cennetten karld. Cennettekiler, Allah tely Cuma gnleri greceklerdir. Cuma gn kabir azaplar durdurulur. Baz limlere gre, mminin azab artk balamaz. Kfirin Cuma gn ve Ramazan ay hari, kyamete kadar azab devam eder. Cuma gn len mminler, hi kabir azab grmez. (S. Ebediye) Cuma gn denince, gecesi de anlalr. Ramazan ay denince de, geceleriyle birlikte bir ay anlalr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Cumartesi gnleri Yahudilere, pazar gnleri nasaraya verildii gibi, Cuma gn, Mslmanlara verildi. Bugn, Mslmanlara hayr, bereket, iyilik vardr.) [Riyadun-nashin] (Musa aleyhisselam dedi ki: Ya Rabbi! Bana cumartesi gnn verdin, Muhammed aleyhisselamn mmetine hangi gn vereceksin? Onlara Cuma gnn vereceim, buyuruldu. lahi! Cuma gnnn kymeti ve sevab ne kadardr diye sordu. Ey Musa! Cuma gn yaplan 385

www.dinimizislam.com bir ibadete, cumartesi gn yaplan yz bin ibadet sevab vardr, buyuruldu. Bunun zerine Musa aleyhisselam, ya Rabbi! Beni Muhammed aleyhisselamn mmetinden eyle diye dua eyledi.) [Ey Oul lmihali] Kur'an- kerimde Cuma gnn bildiren yet-i kerimeyi getirince, Cebrail aleyhisselam dedi ki, ya Muhammed aleyhissalat vesselam! Musa aleyhisselamn mmeti eer Cuma gnnn kymetini bilselerdi buzaya tapmaktan, Yahudi olmaktan kurtulurlard. sa aleyhisselamn mmeti de bilselerdi Hristiyan olmaktan korunurlard. (Ey Oul lmihali) Cuma gnnn nemiyle ilgili, Tergib-s-salat kitabnda bildirilen baz hadis-i erif mealleri de yledir: (zerine gnein doduu gnlerin en kymetlisi Cuma gndr.) (dem aleyhisselam Cuma gn yaratlmtr. Cuma gn Cennete gtrlmtr. Cuma gn dnyaya gnderilmitir. Cuma gn kyamet kopacaktr. Cuma gnnde yle bir saat vardr ki, o saatte btn dualar kabul olur.) (Cuma gn, bayram gnlerinden, Arefe ve Aure gnnden daha kymetlidir.) (Allah tel, Cuma gn len mmine kabirde azap etmez.) (Cuma gn krk defa salevat getirenin krk yllk gnahn Allah tel affeder.) (Cuma gecesi iki rekt namaz klp her rektnda bir Fatiha ve yetmi hls okuyarak selmdan sonra yetmi kere istifar okuyan, Allah telya yemin ederim ki mmetimin [imanl olanlardan] hepsi byk gnah ileyerek lse, bu namaz klan, onlara efaat eder, Allah tel da onun efaati ile [Mslmanlarn] hepsini Cennete koyar.) (Kim, Cuma gn gusleder, gzel elbiselerini giyer, gzel koku srnr, mescide gelip cemaatin omuzlarna basmadan oturursa, bir haftalk gnahlar affolur.) (Her kim Cumaya gelip cemaatin omuzlarna basarak ilerlerse Kyamette o kimseden Cehenneme giden bir kpr yaplr. Halk onun zerinden geerler.) (Gzel bir abdest alp Cumaya gelerek sessizce hutbe dinleyenin, bir nceki Cumadan bu Cumaya ve gn sonrasna kadar, yani toplam on gnlk gnah affolur.) (Cuma gn bir defa hlas- erif okuyan, Kadir gecesini idrak etmi gibi olur.) (Cuma namazna yetien kimseye bin ehid sevab verilir.) Riyad-un-nashin kitabndaki hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Cuma, dnyada ve Cennette mminlerin bayramdr.) ([Mazeretsiz] Cuma namazn klmayanlarn kalblerini, Allah tel mhrler. Gafil olurlar.) 386

www.dinimizislam.com (Cuma gnlerinde yle bir an vardr ki, mminin o anda ettii dua reddedilmez.) (Bir mani yokken, Cuma namazn klmayann kalbini, Allah tel mhrler [iyilik edemez olur].)

Cuma bayram
Sual: Cuma gn iin, Cuma bayram demek caiz midir? CEVAP Evet caizdir. Birka hadis-i erif meali yledir: (Gnlerin en kymetlisi Cumadr. Cuma gn, bayram gnlerinden ve aure gnnden daha kymetlidir. Cuma, dnyada ve Cennette mminlerin bayramdr.) [Riyadun-nashin] (mmetinin bayramlar iinde Cumadan daha kymetli bayram yoktur ve o gnk iki rekat namaz, Cuma gn dndaki bin rekattan efdaldir.) [Deylemi] (Allah indinde gnlerin seyyidi Cumadr. O, kurban ve Ramazan bayram gnnden de kymetlidir.) [Buhari] (Gnlerin efendisi Cuma, Aylarn efendisi Muharrem, Aalarn efendisi sedir aac, Dalarn efendisi Tur-i Sina, Habelilerin efendisi Bilal, ranllarn efendisi Selman, Szlerin efendisi Kurn, Kurnn efendisi Bekara, Bekara Suresinin seyyidi, yani efendisi yet-el-Krsidir.) [Deylemi]

Gece ve gndz
Sual: Cuma gnnz mbarek olsun denince, iine gecesi de giriyor mu? Yoksa Cuma geceniz ve gnnz m demeli? CEVAP Halk arasnda, gn kelimesi, gndz olarak anlalyor. Gn, 24 saatlik zamana denir. Yani geceyle birlikte gndze, gn denir. (Cuma geceniz ve gndznz) yerine, (Cuma gnnz) demek, hatta sadece (Cumanz) demek yeterlidir. Bayram ve dier mbarek gnler de byledir.

Cuma gn lmek nimettir


Sual: Kurann mantna, ruhuna gre, mbarek gn ve gecelerde doup lmenin hi nemi yoktur. nk domak ve lmek bizim elimizde deildir. Kadir gecesinde de doup, yine o gece lsek ne fark eder? ster meyhanede l, ister tuvalette l, istersen camide namaz klarken l hi nemi yoktur. nk insan fiiliyle deer kazanr. Bu grmde yanl mym? CEVAP 387

www.dinimizislam.com Dini konularda sizin ve bizim grmzn ne nemi olur? Din kitaplar ne yazyorsa o esastr. Din kitaplarnda Kurann mant, Kurann ruhu diye bir deyim yoktur. Bunlar, slam dininin hak din olduuna inanmayan, Resulullahn h kendi kurduu beeri sistem olduunu sanan gayri mslimlerin etkisinde kalp, yazlarnda, kitaplarnda slam dncesi tabirini kullanan bidat ehlinin uydurmasdr. Eer Kurann manas denmek isteniyorsa, Kuran- kerimi siz ve biz mi iyi anlarz, yoksa Peygamber efendimiz ve slam limleri mi? imdi Resulullah efendimizin bildirdii hadis-i eriflere bakalm: (Cuma gn veya gecesi len mmine kabir azab olmaz.) [Tirmizi] (Tirmizi, Ktb-i sitte ad ile maruf, en kymetli alt hadis kitabndan birisidir. Cuma gn len Mslman, o gnn erefine kabir azab grmyor. Kfir o gn lrse elbette cezasn eker.) (Cuma gn veya gecesi len mmin, ehit olur, kabir azabndan kurtulur.) [Ebu Nuaym - Hilyet-l evliya, . Syuti Cami-s-sagir, bni bidin - Redd-l-muhtar] (Grld gibi bu limler de bu hadis-i erifi bildiriyorlar. Cuma gn len Mslmana kabir azab olmamas, Allah telnn bir ihsandr, bu nimeti dilediine verir. Buna kimse itiraz edemez.) (Cuma gn gnah ilemeden geerse, dier gnler de selametle geer.) [.Gazali] (Bu da Allah telnn bir ihsandr.) (Drt gecenin gndz de gecesi gibi faziletlidir. Allah tel, o gnlerde dua edenin isteini geri evirmez, onlar mafiret eder ve onlar bu gnlerde bol ihsana nail olurlar. Bunlar: Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berat gecesi, Cuma gecesi ve gnleri.) [Deylemi] (Allah tel, kullarna ok acd iin, baz gecelere kymet vermi, bu gecelerdeki, dua ve tevbeleri kabul edeceini bildirmitir. Hi kimsenin, niye Allah baz gecelere kymet verdi diye bir sual sormaya hakk yoktur.)

Cuma gn yaplacak iler


Sual: Cuma gn bir mslmann yapmas gereken iler nelerdir? CEVAP Cuma namaz iin gusletmek, gzel koku srnmek, yeni, temiz giyinmek, sa, trnak kesmek snnettir. Trnaklar Cuma namazndan nce veya sonra kesmek snnettir. Namazdan sonra kesmek efdaldir. (Drr-l-muhtar) Hadis-i erifte, (Cuma gn trnak kesmek ifaya sebeptir) buyuruldu. (Ebu-eyh) Perembe gn de trnak kesilebilir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Ya Ali, trnak Perembe gn kesilir. Cuma gn de, koku sr ve yeni elbise giy.) [Deylemi] (Cumaya perembe gnnden hazrlann!) [Hatib] (Her mslman, Cuma gn ykanmal, misvaklanmal ve gzel koku 388

www.dinimizislam.com srnmelidir.) [Buhari] Cuma gnleri unlar da yapmak iyi olur: 1- Cumay perembeden karlamal. Perembe ikindiden sonra istifar etmeli. Kuran- kerim ve Yasin suresini okumal. Bir hadis-i erifte, (Cuma gecesi Yasin suresini okuyann gnahlar affedilir) buyurulmaktadr. (sfehani) 2- Cuma gecesi ehli ile gusletmeli. Peygamber efendimiz, (Cuma gn gusledenin gnahlar affolur) buyurmaktadr. (Taberani) 3- Cuma namazna erken gitmeli, ilk safta yer almal. Namaz klann nnden gememeli. Hatip minbere knca, konumamal. 4- Az da olsa sadaka vermeli. oluk ocuunun nafakasn bol vermeli. 5- Cuma gn duann kabul olduu vakti bulmak iin hep ibadet etmeli. 6- Cuma gn ok salevat- erife getirmeli. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Cuma gn 80 salevat getirenin, 80 yllk gnah affolur.) [Dare Kutni] 7- Ana babann ve evliyann kabirlerini ziyaret etmeli. Bir hadis-i erif meali yledir: (Ana-babasnn kabrini, Cuma gnleri ziyaret edenin gnahlar affolur. Haklarn demi olur.) [Tirmizi] 8- Cuma gn sevinmek, herhangi bir mslmann Cumasn tebrik etmek iyi olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Cuma gn, kular ve vahi hayvanlar birbirine "Selamn aleykm, bugn Cuma gndr" derler.) [Deylemi] 9- Cuma gnleri ve her gn u (istifar duas)n ok okumaldr: (Allahmmagfir li ve li abai ve mmehati ve li ebnai ve benati ve li ihveti ve ehavati ve li-amami ve ammati ve li-ahvali ve halati ve li-zevceti ve ebeveyha ve li-esatizeti ve lil-mminine vel-mminat vel hamd-lillahi Rabbilalemin!) Kadn okursa, zevceti yerine zevci ve ebeveyha yerine, ebeveyhi demelidir. 10- kindiden sonra, seccade zerinde elinden geldii kadar, (ya Allah, ya Rahman, ya Rahim, ya Kavi, ya Kadir) demeli, sonra dua etmelidir.

Trnak keserken
Sual: Trnaklar hangi srayla kesmek gerekir? CEVAP Sadan balayarak kesilir. (S. Ebediyye) nce sa elin ehadet parmandan balanr, srayla kesilip, sol elin baparmana kadar devam edilir, en son sa elin baparmann trna kesilerek bitirilir. Ayak parmaklarnda da, sa ayann kk parmandan balar ve sol ayan kk parmanda bitirilir. (Hindiye)

Trnak kesmek
389

www.dinimizislam.com Sual: Cuma gn trnaklarn kesemeyen kimsenin, dier cumay beklemesi gerekir mi? CEVAP Hayr, sonraki cumay beklemeden kesmelidir. (S. Ebediyye)

Say etmek
Sual: Cumann vaciblerinden biri de, camiye say ederek gitmektir deniyor. Say etmek ne demektir? CEVAP Say etmek, alp abalamak anlamna geldii gibi, hzl yrmek anlamna da gelir. Hacda Safa ile Merve arasnda usulne gre yedi defa gelip gitmeye de say denir. Burada say, acele etmek demektir.

Cuma bayram
Sual: Cuma gn, yeni ve temiz elbise mi giymek gerekiyor? CEVAP Evet, en iyi elbisemizi giymek gerekir; nk Cuma gn mminlerin bayramdr. Hatta iki bayramdan da kymetlidir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Allah telnn indinde gnlerin seyyidi Cumadr, Kurban ve Ramazan bayramndan da kymetlidir.) [Buhari] Cuma gn kymetli elbise giymekle ilgili hadis-i eriflerden bazlar yledir: (Ya Ali, Cuma gn gzel koku sr ve yeni elbise giy!) [Deylemi] (Gnlk giyilen elbiseden baka, Cuma gnleri giyilecek ayr bir elbisenin olmas ne iyidir.) [bni Mace] (Resulullah, ald yeni elbiseyi Cuma gn giyer, Allaha hamd eder, iki rekt namaz klar ve eskisini de birine verirdi.) [Hatb] (Resulullah, Yemen kumandan olan elbisesini, Cuma ve bayramlarda giyerdi.) [Beyheki] u halde Cuma gnleri, en iyi elbisemizi giymeliyiz.

Cuma namaznn farzlar


Sual: Cuma namaznn artlar nelerdir? CEVAP Hanefide Cuma namaznn farz olabilmesi iin iki art vardr: 1- Vcub artlar, 2- Eda artlar. Eda artlarndan biri yoksa, namaz sahih olmaz. Vcub artlar yoksa, sahih olur.

Eda artlar yedidir:


1- Namaz ehirde klmak. Bugn muhtar veya jandarmas bulunan kyler ehir hkmndedir. 2- zinli olarak klmak. [Gayrimslim lkelerde, cemaatin seecei imam, 390

www.dinimizislam.com Cuma namazn kldrr. Cumann kabul olmas pheli olan yerlerde, Cuma namaznn son snneti ile vaktin snneti arasnda drt rekat zuhr-i ahir [son le] namaz klmaldr.] 3- le namaznn vaktinde klmak. 4- Vakit iinde hutbe okumak. 5- Hutbeyi namazdan nce okumak. 6- Cuma namazn cemaat ile klmaktr. mamdan baka, Hanefide 3, Malikide 12, afii ve Hanbelide 40 erkek gerekir. 7- Cami herkese ak olmak. Kapy kilitleyip ierde klmak caiz olmaz.

Vcub artlar:
Cuma namaznn Vcub artlar 9dur: 1- Mukim olmak, seferi olmamak. 2- Salam olmak, hasta olmamak. 3- Hr olmak. 4- Mahpus olmamak. Dmann yakalama korkusu olmamak. 5- kl ve bli olmak. 6- Kr olmamak. 7- Yryebilmek. Arabas olsa bile felliye, ayaksza farz deildir. 8- Erkek olmak. Cuma namaz kadnlara farz deildir. 9- ok yamur, kar, frtna, amur, ok souk olmamak.

mir izin vermezse


Sual: (Memur ve ii kle snfna dhildir. Patron veya mdr izin vermezse, o kiiye Cuma namaz farz olmaz) deniyor. Doru mudur? CEVAP (Memur ve ii kle snfndandr, hr deildir) demek yahut onlar mahkm [hapis] durumuna sokmak yanl olur. i, memur, baka zaman o kadar fazla mesai yapaym diyebilir veya maamdan kes diyebilir. Yani bir uzlama olabilir. Uzlamaya yanamayan mir, vakit namazlarn kldrmayabilir. Patron kldrmyor diye namazn farziyeti kalkm olamaz. Gerekirse iki namaz cem eder, yine namazn kazaya brakmaz. Cumaya kesin gnderilmezse, cumann farziyeti kalkm olmaz, o zaman zuhr-i ahir namaz klnr. Yani o gnk le klnr. Hibir patronun namaza mani olmaya hakk olmaz. Namaz vakti kadar cretinden kesebilir veya fazla mesai yaptrr.

Gzleri grmeyen
Sual: Gzleri grmeyene cuma namaz farz mdr? CEVAP Gzleri grmeyene, yardmcs olsa da cuma namaz klmak farz deildir, fakat yardmc olmadan kendisi camiye gidebiliyorsa, o zaman farz olur. (S. Ebediyye)

391

www.dinimizislam.com

Cuma namaz nasl klnr


Sual: Cuma namaz ka rekattr ve nasl klnr? CEVAP Cuma gn 16 rekat namaz klnr. [Bunun iki rekatn klmak farzdr. le namazndan daha kuvvetli farzdr.] Bunlar sras ile yledir: 1- nce, Cumann drt rekatlk ilk snneti klnr. Bu snnet, le namaznn ilk snneti gibi klnr. Sonra, cami iinde ikinci ezan ve hutbe okunur. Hutbe okunduktan sonra, ikamet okunup, cemaat ile Cuma namaznn iki rekatlk farz klnr. 2- Cuma namaznn farz klndktan sonra, drt rekatlk son snneti klnr. Bunun kln le namaznn ilk snneti gibidir. 3- Bundan sonra, Vaktine yetiip klmadm son le namaznn farzn klmaya diye niyet ederek, le namaznn farz gibi zuhr-i ahir denilen bir namaz klnr. 4- Sonra da, sabah namaznn snneti gibi iki rekat vaktin snneti klnr. Bundan sonra, yet-el-krsi ve tesbihler okunup, dua edilir. Sual: Cuma namaznn snnetlerini klarken kazaya nasl niyet edilir? CEVAP Cumann ilk snnetini klarken, (Cumann snnetini ve ilk kazaya kalm le [ikindi veya yats] namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Cumann farzndan sonra 10 rekat namaz klnr. Bunun ilk drt rekatn klarken, (Cumann son snnetine ve ilk kazaya kalm le [ikindi veya yats] namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. kinci drt rekat klarken, (Vaktine yetiip klmadm son le namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir ve farz gibi klnr. Buna zuhr-i ahir namaz denir, mutlaka klmaldr. Cuma namaz kabul olmazsa, bu namaz o gnn le namaz yerine geer. Sonra iki rekat daha klnr, buna da (Vaktin son snnetini ve ilk kazaya kalm sabah namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir.

Cuma gn le namaz (Zuhr-i ahir)


Sual: Acele iimiz olunca, Cuma namaznn farzn klp hemen kabilir miyiz? CEVAP Cuma namaznn birok eda ve vcub artlar var. Bunlardan bir veya birka tahakkuk etmeyebilir. Bu durumda da Cuma namaz sahih olmaz. Bunun iin (Vaktine yetiip klmadm son le namazna) diye niyet ederek Zuhr-i ahir adyla drt rekat namaz klnmas gerekir. (bni Hmam ve bni bidin) Bu ekilde klnnca, Cuma kabul olmu ise, bu namaz, kaza namaz yerine geer. Cuma namaz kabul olmamsa lenin farz yerine geer. Zuhr-i ahir namazn terk etmemeli, mutlaka klmaldr. Acele bir iimiz olduu zaman, 392

www.dinimizislam.com Cumann farzn klp camiden kmak ve zuhr-i ahir namazn le namaz vakti kmadan nce baka yerde klmak da caizdir. Sual: Cuma gn zuhr-i ahir namaz klmak bidat midir? CEVAP Hayr deildir. Cuma namaznn eda artlarndan birisi bulanmayan yerlerde bu namaz klmak farz olur. nk Cuma klmak farz olmaynca, le namazn klmak farz olur. afii (Tenvir-l kulub) kitabnda diyor ki: (Muhakkikler gnei Remli hazretlerinden, afiiler, Allah ve Resulne muhalefet edip, be vakit namaza altnc bir farz ilave ettiler diye iftira edene, ne ceza gerekir, diye soruldu. O da, bunu syleyenin, en az benzerleri gibi, tazir cezasyla cezalandrlmas gerektiine fetva verdi. Farz olan be vakti, altya karmak, dinden kmay gerektirir. Dine ilave yaplamaz. afiiler dine ilave yapmyor. Cuma namaznn birden fazla camide klnd yerlerde, o gnk leyi de klyorlar. Mdiriyye kads, afiilerin, Cuma namazndan sonra le namaz klmalarn yasaklamt. Fakat ad geen fetva, kadya okununca, kad, insaf ehli olduu iin, Ey afiiler, ben hatalym. Yine Cumadan sonra le namazn mescitte klmaya devam edin demitir. Bu konu hakknda afii limlerinden Yusuf Nebhani hazretleri de bir eser yazmtr. Bu eserde, birden fazla yerde Cuma klnan ehirlerde, Cuma namazndan sonra, le namazn klmann sadece afiilere mahsus olmadn, drt mezhep limlerinin de ayn hkm bildirdiklerini sylemitir. Muhammed irvani de bu hususta bir eser yazmtr. Cuma namazndan sonra le namaznn klnmas gerektiini bildirmitir. Ayn zat, Hanefi limlerinin Cumann birden fazla yerde klnmas veya namaz klnan yerin ehir saylp saylmayaca hususunda phe edilmesi halinde le namaznn klnmas gerektiini bildiren cevaplarn (Davu-ema fi salt-iz zuhri badel cumua) eserine almtr. Bu deerli lim, bu hususta ele alnan btn itirazlar teker teker rtmtr. Resulullah efendimizin zamannda Cuma tek mescitte klnyordu. Cumaya ge kalanlarn ikinci, nc cemaat yapmalarna izin verilmiyordu. Hulefa-i raidin de bu yolu tuttu. Hazret-i mer dneminde fetihler yaplp ehirler oalmasna ramen, birden fazla camide Cuma klnmasna msaade edilmedi. Valilere yazlan mektuplarda, Cumann tek mescitte klnmas emredildi. Emeviler dneminde ve Abbasilerin ilk yllarnda bu durum aynen devam etti. Cumann birden fazla camide klnmasnn, imam- afii hazretlerinin vefatndan 76 yl sonra olduunu Hatib Badadi ve bni Hacer hazretleri bildirmektedir. Fakihlerin cumhuruna gre, Cumann tek camide klnmas vacibdir. 393

www.dinimizislam.com Birden fazla camide namaz klmak snnetten ayrlmaktr. mam- afii hazretleri, ihtiya olsun olmasn bir ehirde birden fazla camide Cuma klnmasnn caiz olmadn bildirmitir. Zamannn kinci afiisi olarak kabul edilen bni Sbki hazretleri de aynen imam- afii hazretleri gibi fetva vermitir. Sz hccet mezhep limleri, birka camide Cuma klnd takdirde, le namaznn da klnmas gerektiini bildirmilerdi. nk ihtiyatl davranmak gerekir. Hadis-i erifte, phelerden saknan dinini korumutur buyuruldu.) Birden fazla yerde Cuma namaz klnan mescitlerde afiiler le namazn klmalar gerekir. Hanefilerin ise, Cuma namazndan sonra, Vaktine yetiip klmadm son le namazna diye niyet ederek Zuhr-i ahir adyla bir namaz klmalarnn gerektiini bni Hmam ve bni bidin hazretleri gibi Hanefi limleri bildirmektedir. Bu ekilde klnnca, Cuma kabul olmu ise, bu namaz, kaza namaz yerine geer. Cuma namaz kabul olmamsa lenin farz yerine geer. (Redd-l-muhtar) Sual: Kazas olmayan, Cuma gn ahir zuhuru klarken her drt rekatnda da zamm sure okumal mdr? CEVAP Evet okumaldr. nk Cuma kabul olmu ise, o namaz nafile olur. Nafilelerin ise nc ve drdnc rekatnda zamm sure okumak vaciptir. Kazas olann ise, okumas gerekmez, okusa da olur, okumasa da. Yani Farzn her rekatnda zamm sure okumann mahzuru olmaz. Zuhri ahir namaz, Cuma namaz kabul olmazsa, lenin farz yerine geer. Kabul olmu ise, kaza yerine geer. Kazas da yoksa nafile olur. Sual: Kazas olmayan kimse, zuhri ahiri klarken, nc ve drdnc rekatlarda zamm sure okumal dediniz. O zaman kazas olmayan, snnetleri klarken kazaya da niyet edince, nc ve drdnc rekatlarda zamm sure okumas gerekmez mi? CEVAP Gerekmez. Zuhri ahir namaz bunlarla kyas edilmez. Zuhri ahir namaz srf o gnk Cuma namaznn sahih olup olmamas ile ilgilidir. Kazas olmayan kimse, snnetleri klarken kazaya da niyet edince, snneti terk etmi olmuyor, farz namaz yannda bir namaz klnnca snnet de klnm oluyor. Onun iin, kazaya da niyet edilen drt rekatl snnetlerin nc ve drdnc rekatlarnda zamm sure okunmas gerekmez. Yani farzlarn nc ve drdnc rekatnda zamm sure okumann mahzuru olmaz. Okunursa secde-i sehv gerekmez. Sual: Misafir, Cuma gn zuhr-i ahir namazn ka rekat olarak klar? CEVAP ki rekat olarak klar. Sual: Zuhr-i ahiri klarken ikamet okumak mekruh mu? CEVAP 394

www.dinimizislam.com Hayr. Sual: Zuhr-i ahir namaz nasl klnr, farz namaz gibi mi? CEVAP Cumann farzndan sonra klnr, farz gibi klnr.

Cumaya gitmemek
Sual: Japonya, Kore, Amerika gibi lkelerde, Cuma namaz klmann artlar yoksa, Cuma namazna gitmek yine art mdr? mam fsk ise yine gitmek gerekir mi? CEVAP Mazeretsiz Cumaya gitmemek mnafklk alametidir. Bir lkede Cuma klmann artlar yoksa, yine de Cuma gn, cemaate gitmek lazmdr. Salih imamn bulunduu camiye Cuma klmak iin sebepsiz gitmemek mnafklk alametidir. Bir eit blclk olur. Eskiden Cumalar vali kldrrd. Vali fsk da olsa, birlik ve beraberliin bozulmamas iin Cumaya gitmek gerekirdi. nk Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (mam salih veya facir olsa da, byk gnah ilese de arkasnda namaz kln.) [Ebu Davud] (slam limlerinin byklerinden Ebussuud Efendi bu hadis-i erifin Cuma kldran valiler iin olduunu bildirmektedir.) (Byk gnah ileyen imamn arkasnda namaz kln) hadis-i erifi, fitne kmamas iin ve emir olan zata itaat iindir. Yoksa byk gnah ileyen yani iki ien, zina eden, kumar oynayan fsk imamn arkasnda namaz klmak Hanefi'de tahrimen mekruh, Malikide hi sahih deildir. (Halebi) Fsk olan imamlarn arkasnda namaz klmamal, baka camide klmal. (Redd-l-muhtar, Tahtavi, Hindiyye) Fsk kimse, lim olsa da, imam yaplmas tahrimen mekruh olur. nk, slamiyet'e uymakta gevek davranr. Byle kimseye fsklndan dolay kymet vermemek vacibdir. mam yapmak ise, ona sayg gstermek olur. mam olmasna mani olunamazsa, her namaz baka camide klmaldr. (Merak-l-felah) bni Abidin hazretleri buyuruyor ki: Fsk imam arkasnda namaz klnmaz. Cuma namaznda fsk imama da uyulur. Ancak bir ehirde birka camide Cuma namaz klnyorsa, Cuma namazn da, fsk imam arkasnda klmak mekruh olur. Feth-ul-kadir'de de byle yazldr. (Redd-l-muhtar) Bir hadis-i erif meali de yledir: (Vera sahibi [salih] imam ile klnan iki rekat namaz, fsk ile klnan bin rekattan daha faziletlidir.) [Ebu Nuaym]

Cumay terk etmek


Sual: cumay klmayan mnafk olur mu? Grev gerei gidilmezse 395

www.dinimizislam.com gnah olur mu? CEVAP Hanefide Cuma namaznn farz olabilmesi iin iki art vardr: 1- Vcub artlar, 2- Eda artlar. Eda artlarndan biri yoksa, namaz sahih olmaz. Vcub artlar yoksa, sahih olur. [Bunlarn neler olduu, Cuma namaznn farzlar maddesinde yazldr.] Vcub artlarndan biri veya birka bulunan erkek, isterse Cuma namaz klabilir. Yani namaz sahih olur. Klmazsa gnaha girmez. zrsz Cuma klmayann, Cuma klnmadan nce, le namazn klmas haramdr. Sonra klmas ise farzdr. zr ile Cuma klmayanlarn, le namazn cemaat ile klmalar mekruhtur. Cuma namaznn eda artlarndan bir veya birka noksan olsa da camiye gitmeli. Yani cemaate gitmek lazmdr. Zaruretsiz salih imamn cumasna gitmeyen mnafk saylr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Mazeretsiz Cumay terk eden mnafklardan yazlr.) [Taberani, Dare Kutni] (Zaruretsiz arka arkaya Cumay terk edenin kalbini Allah tel mhrler.) [Ebu Davud, Tirmizi, bni Mace, Nesai, Hkim] Kalbi mhrlenmek, iyilik yapmaz hle gelmektir. Hayr hasenat ve ibadet yapmak ona zor gelir. Mnafklardan yazlr demek ise, kfir olur anlamnda deildir. Mnafk ameli ilemi olur. Mesela mnafk yalan syler. Yalan mnafklk alametidir. Ama yalan syleyen mnafk, yani kfir olmaz. Mnafk ameli ileyenlerin sonunda kfre dme ihtimali oktur. Bunun iin btn haramlardan saknmaya gayret etmeli, bir mazereti yoksa Cumalara gitmelidir. Bir mazeretle Cumaya gidemeyen muhakkak le namazn klmaldr. Sual: cumay klmayann tevbesi kabul olmaz ve kfir olurmu. Bu doru mu? CEVAP Hi namaz klmayan kimse de kfir olmaz ve tevbesi de kabul olabilir. Bir hadis-i erifte, (Bir kimse, mani yok iken, Cuma namaz klmazsa, Allah tel, kalbini mhrler) buyuruldu. Yani, iyilik yapmaz olur, gafil olur. Tevbe eder Cumalara giderse, stndeki gaflet kalkar. Bu hadis-i erif, slamiyetle idare edilen yerler iindir. Sual: Pe pee Cuma namazn karan bir erkein nikah dermi, doru mu? CEVAP yle bir ey yok. Farz olduuna inanp, bin kere karsa veya hi gitmese bo olmaz. Sual: Memur, ii ve renci, cuma namaz iin izin alamazsa ne yapmas gerekir? 396

www.dinimizislam.com CEVAP O gnk le namazn klmak art olur. Baka bir ey yapmas gerekmez.

Cuma namazna gitmemek


Sual: Gayrimslim lkesi olduu iin, Avrupada cuma namazna gitmemek uygun mudur? CEVAP Uygun deildir. Cuma namazna gitmelidir. Gayrimslim lkesi de olsa, Mslmanlarn bir araya gelip de kldklar cuma namaznn sahih olduu, bni Abidinde yazldr. Zuhr-i ahir namazn da mutlaka klmaldr.

Kfr diyarnda
Sual: Gayrimslim lkelerde, Mslman olmayan devlet bakannn veya ona bal olan kurumlarn tayin ettii imamn kldrd Cuma, bayram ve vakit namazlar sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur. (Redd-l-muhtar) Nerede olursa olsun, zuhr-i ahir namazn da mutlaka klmaldr.

Seferde Cuma klmak


Sual: m veya yolcu gibi, kendisine Cuma namaz klmak farz olmayan bir kimse, camide Cuma namazn klsa, Cuma sahih olmusa; bu, lenin farznn yerine geer mi? CEVAP Evet. Ancak gnmzde Cumann artlarndan bazs noksan olduu iin, Cuma gn zuhr-i ahir namazn muhakkak klmaldr. (Redd-l-muhtar)

Cuma ile ilgili eitli sorular


Sual: Ezan okunurken ve Cuma vaktinde al veri yapmak mekruh mudur? CEVAP Evet, mekruhtur. Al veriin kendisi helaldir. Yani alnan mal mekruh deil, helaldir; fakat Cuma vakti ve ezan okunurken al veri yapan, mekruh ilemi olur. (Drer)

Cuma gn al veri
Sual: Cuma gn le ezanyla imam selam verinceye kadar olan zamanda al veri yapmak mekruhtur; fakat i gerei, dkkn kapatamyoruz. Henz Cuma namaz farz olmayan ocuklarmz, al veri yapsa caiz olur mu? CEVAP Evet, caiz olur. Sual: Cuma gn oru tutmak snnet midir? CEVAP 397

www.dinimizislam.com Cuma gn oru tutmak mstehaptr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Cuma gn oru tutan iin, on ahiret gn oru sevab yazlr.) [Beyheki] Baz limlere gre, yalnz Cuma gn oru tutmak mekruhtur. Bir hadis-i erif meali: (Yalnz Cuma gn oru tutmayn! Perembe veya cumartesiyle beraber tutun.) [Buhari] Bunun iin, cuma gn oru tutmak isteyenin, perembe veya cumartesi gn de tutmas iyi olur; nk snnet veya mekruh denilen bir ii yapmamak gerekir. Cumartesi gn oru tutma imkn olmazsa, cuma gn tek tutmak mekruh olmaz. Sual: Cuma namaz klnmayan mezra denilen kylerde ve slamiyet ile idare edilmeyen yerlerde, le namaz klarken ikamet okunur mu? CEVAP Evet okur. (Redd-l-muhtar) Sual: Cuma klnmayan mezra denilen kk kylerde cemaatle le namazn klmak caiz olur mu? CEVAP Evet caizdir. (Fetava-i Abdurrahim) Sual: Cumann sahih olduu yerlerde, leyi cemaatle klmak ve ikamet okumak mekruh olur mu? CEVAP Evet mekruh olur. (Redd-l-muhtar) Sual: Seferi olann Cuma namaz klmas farz mdr? CEVAP Seferi olana Cuma klmak farz deildir. Fakat klarsa farz sevabn alr. (Hindiyye) Sual: Kadnlarn Cuma gn, le namazn evlerinde klabilmeleri iin cemaatin camiden kmalarn beklemeleri art mdr? CEVAP art deildir. Dier gnlerde de byledir. (Hidaye) Sual: En az 6 ay kalmak niyetiyle ABD'ye gelen kii normal vakit namazlarn seferi olarak m klmal? CEVAP 15 gnden fazla kald yerde normal klar. Sual: Kadn iin bayram ve Cuma namaz farz olan bir mezhep var mdr? CEVAP afii ve Maliki'de bayram namaz snnet, Hanefi'de vaciptir. Cuma namaznn yalnz erkeklere farz olduu eitli hadis-i eriflerle bildirilmitir. Bunlardan biri yle: (Cuma namaz, kle, kadn, ocuk, hasta olan kimse hari, her Mslmana farzdr.) [Ebu Davud, Hakim] 398

www.dinimizislam.com Bayram namaznn artlar da Cuma namaznn artlar gibidir. Bu bakmdan Cuma namazna gitmeyen kadn, Bayram namazna da gitmez. Erkeklerin camide cemaatle namaz klmalarnn, evde kldklar namazdan 27 derece daha fazla sevap olduu, kadnlarn ise, evde namaz klmalarnn, camide namaz klmalarndan daha ok sevap olduu hadis-i eriflerle bildirilmitir. Sual: Mahkumlarn Cuma gn le namazn cemaatle klmalar mekruh olur mu? CEVAP Mahkumlara Cuma klmalar farz olmad iin, leyi cemaatle klmak mekruh olmaz. Sual: Hutbeleri nutuk eker gibi okumak caiz mi? CEVAP Hutbeye dnya sz kartrmak haramdr. Hutbe nutuk, konferans ekline sokulmaz. Hutbeyi nutuk eker gibi, iir syler gibi okumak caiz deildir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (airlerin iirlerine itina ettikleri gibi, hutbedeki konumasna itina edenlere Allah lanet etsin!) [Taberani, .Ahmed] Sual: Camiye, Cuma namazna gidince namaza yeni balanmsa ne yapmak lazm? CEVAP Camiye girince eer imama ilk tekbirde yetieceini zannederse snnete klmaya durur, ilk tekbire yetiemeyeceini zannederse snneti klmaz. Cuma gn ise, imam minbere kmadan snneti yetitireceini zannederse snneti klar, zannetmezse snneti klmaz. Snnet ile farz, farz ile snnet arasnda konuulmaz. mam hutbede iken de konuulmaz. Hadis-i erifte sus diyenin namaz yok buyuruluyor, sevab olmaz demektir. Sual: eitli sebeplerden dolay, Cuma namazlarn klamayann kaza etmesi gerekir mi? CEVAP Cuma namaz kaza edilmez, o gnk le namaz klnr. Sual: Cuma namaznn ilk snneti ne zamana kadar klnr? CEVAP Hutbe balayncaya kadar klnr. Hutbe okunurken klnmaz. Eer hutbe balayana kadar yetitirilememise, Cumann farzndan sonra klnr. Sual: Cuma namazndaki snnetleri klarken kazas olan, kazaya da niyet eder mi? CEVAP Evet. Sual: Cuma namaz hutbesinde imam hutbeyi bitirdikten sonra dua ediyor, min dememiz gerekir mi? CEVAP 399

www.dinimizislam.com Aktan min demek caiz deildir. Namaz klar gibi sessiz durmak gerekir. Sual: afii imam, afiilere sonra Hanefilere Cuma kldrsa caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Eda artlarndan biri noksansa Cumaya gitmek lazm m? CEVAP Fitneye sebep olmamak iin gitmek lazmdr. Sual: Cuma namaznda i ezan, cemaatin tekrarlamas lazm m? CEVAP Sadece dinlemesi lazmdr. Tekrarlamaz. Sual: Hutbeye karken yksek sesle dua okumak bid'at mi? CEVAP Evet. Sual: Hutbeyi kattan okumak mekruh mu? CEVAP Hayr. Sual: Seferi imam, mukim cemaate Cuma namaz kldrr m? CEVAP Evet. Sual: Mescidimiz kk, etrafta cami de yok. Cuma namaznda, birinci cemaat ktktan sonra, ikinci cemaat olmak caiz mi? CEVAP Hayr. Sual: Cuma sahih olmayan yerde, afii mezhebi taklit edilip klnsa farz sevab alnr m? CEVAP Evet. Sual: Cuma hutbesinde bada kurup oturmak uygun olur mu? CEVAP Caizdir. Sual: Cuma gn cami iinde niye ezan okunuyor? Darda okunmas yetmiyor mu? CEVAP Cami iinde okunmasn Peygamber efendimiz emretmitir. Birinci ezan ise Hazret-i Osman emretti. Hulefa-i raidinin snneti Peygamber efendimizin snneti demektir. Resulullah ile Hazret-i Ebu Bekir ve Hazret-i merin devrinde Cuma gn ilk ezan imam minbere kp oturduu zamanda idi. Hazret-i Osman halife olup, insanlar oalnca, darda birinci ezann okunmasn emretti. (Ta) Hazret-i Osman hulefa-i raidindendir. Onun snneti de dinde senettir. Bir hadis-i erif meali yledir: 400

www.dinimizislam.com (Benden sonra ihtilaflar kacaktr. te o zaman snnetime ve hulefa-i raidinin snnetine uyun! Onlara az diinizle srr gibi smsk sarln!) [Tirmizi] Sual: Hutbelerin Trke olmasnn ne mahzuru var? CEVAP bni Abidin hazretleri, (Hutbeyi, Arabiden baka dil ile okumak, baka dil ile iftitah tekbiri almak gibi tahrimen mekruhtur) buyurdu. Hindistan limlerinden Muhammed Viltori hazretleri de (Hutbelerin bir ksmn bile Arabiden baka dil ile okumak bid'attir) buyurdu. (El-edille) Eshab- kiram ve Tabiin-i izam, bidat ilememek iin, Asya ve Afrikada, hutbeleri hep arabi okudu. Halbuki, dinleyenler Arabi bilmiyordu. Bunun iin, Osmanl limleri, 600 yldr, hutbelerin, kabul olmayacan bildikleri iin, Trke okunmasna izin vermediler. Cuma vaazlar koydular. Bu vaazlar, namazdan nce veya sonra, hutbenin manasn anlatrd. Hutbe bylece renilirdi.

lk Cuma namaz
Sual: lk Cuma namaz nerede ve hangi camide klnd? CEVAP Resulullah efendimiz, ilk Cuma namazn Medine ile Kuba arasnda (Ranona) vadisinde bulunan Mescid-i Cuma isimli camide klmtr. Sual: Cuma gn ezandan nce sala okumak, caiz midir? CEVAP Melik Nasr bin Mensur, hicri 700 ylnda, Cuma ezanndan nce, minarelerde salat- selam okuttu. (Mirat-l haremeyn) Bu tarihten sonra gelen limler, buna bir ey demedikleri iin, Cuma gn salat okunmasna bidat denmez. Cenaze olduunu bildirmek iin, salat okumak ise, bidattir. (S. Ebediyye) Sual: (Cuma geceleri evde helva yapp kokutmal, ruhlar eve kokusuna gelir) sz uydurma mdr? CEVAP Evet. Sual: mamn, Cuma namaznn ilk snnetini minberin nnde klmas snnete uygun mudur? CEVAP Uygun deildir. Minberin sa yannda klmas snnettir.

Camide istifar
Sual: Camide, cuma akamlar cemaate istifar ettirmek uygun olur mu? CEVAP Cemaate retmek niyetiyle yaplmas uygundur.

Seferi imam
Sual: Seferi olana Cuma namaz klmak farz olmad halde, seferi olan 401

www.dinimizislam.com kimse, Cuma namazn kldrabilir mi? CEVAP Evet, kldrabilir.

Hutbeyi klla okumak


Sual: Baz imamlar hutbeyi klla okuyor. Byle bir ey var m? CEVAP Evet, Mekke ve Bursa gibi, savala alnan ehirlerde, imam, minbere karken sol eline kl alr. Klca dayanarak okur. (S. Ebediyye)

Hutbe dinlerken
Sual: Hutbe dinlerken, konuulmaz ve bir ey okunmaz, ama bugnk hutbelerde, aa dikmek, kalknmak gibi eylerden de bahsediliyor, stelik Arapa da okunmuyor. Kalbi temizlemek niyetiyle iimizden kelime-i tevhid okumamzda saknca olur mu? CEVAP Hutbe Arapa da okunsa, namazdan orutan da bahsedilse yine kalbden okununca zarar olmaz.

ki namaz cem etmek (birletirmek)


Sual: ki namaz hangi hallerde birletirmek caizdir? CEVAP Bazen iki namaz birletirip bir vakitte klmak gerekebiliyor. Ameliyattaki doktor, doum esnasnda ebe veya boulmakta olan bir insan kurtarmak, o saatte bir imtihanda olmak veya hasta olmak gibi bir sebeple namaz klnamazsa, iki namaz cem etmek yani birletirip bir vakitte klmak baz mezheplerde caizdir. kindiyi le vaktinde, le ile birlikte veya yatsy akam vaktinde, akam ile birlikte klmaya takdim ederek cem etmek denir. leyi ikindi vaktinde ikindi ile veya akam yats vaktinde, yats ile birlikte klmaya tehir ederek cem etmek denir. Sabah namaz cem edilmez.

Hanefi mezhebinde:
Haclar, Arafatta, hutbe okuyan imamn arkasnda le ile ikindiyi le vaktinde takdim ederek klar. adrlarda cemaatle veya yalnz klarken, cem edilmez. Mzdelifede ise akam ile yats, yats vaktinde tehir edip klnr. Mzdelifedeki cem iin cemaatle klmak art deil, mnferit de cem edebilir. Baka yerde baka zamanlarda iki namaz cem edemezler. Ancak ihtiya ve zaruret olunca dier mezheplerden birini taklit ederek klar.

Maliki mezhebinde:
Arafatta le ve ikindi, Mzdelifede ise akamla yats imam arkasnda klarken cem etmek snnettir. Seferde cem caiz; fakat deniz seferinde cem caiz deildir. Cem iin ihtiya hasl olursa, dier mezhepten birisi taklit edilebilir. Mukimken de nemli bir hastalkta, ihtiyarlkta cem edilebilir. Ayrca, 402

www.dinimizislam.com camide cemaatle klarken, karanlkla beraber iddetli yamur ve amur olunca, takdimle cem caiz olur; fakat evde bu caiz olmaz. Cem edince, vitir vaktinde klnr. Malikide iki namaz birletirirken leyi ikindiden, akam yatsdan nce klmak, birinci namaza dururken cem etmeyi niyet etmek, iki farz pe pee klmak gerekir. ki farz arasnda abdest almak ve kamet getirmekte mahzur yoktur. Snnet klmak mekruhtur. Baz limlere gre, dn gibi baz ihtiya hallerinde de mukimken cem caizdir. Dolgu dii olan Hanefi, hasta iken Hanbeliyi deil, Malikiyi taklit ederek cem edebilir.

afii mezhebinde:
Mubah olan seferde, Arafat ve Mzdelifede, le ikindi ile, akam yats ile cem edilir. iddetli yamurda sadece camide cemaatle cemi takdim caiz, cemi tehir caiz deildir. Baka bir kavle gre de mnferit klan da cem edebilir. Bir kavle gre, hastalk halinde de, cem etmek caizdir. Bir korku sebebiyle cem caiz olduu gibi, nemli ihtiya halinde mukimken de cem caizdir. mam- Nevevi ve bni Mnzir de byle demitir. afiide cem ederken leyi ikindiden, akam yatsdan nce klmak, birinci namaza dururken cem etmeyi niyet etmek, ikisini pe pee klmak gerekir. ki farz arasnda snnet klnrsa cem caiz olmaz, fakat abdest almak ve kamet getirmekte mahzur yoktur.

Hanbeli mezhebinde:
Arafat ve Mzdelifede, mubah olan seferde, hastalkta, emzikli olanda, istihaza, idrar ve yel karmak gibi abdesti bozan zrlerde, abdest ve teyemmm iin meakkat ekenlerde, m olan, yer altnda alp da namaz vaktini anlamakta ciz olan, can, mal ve rzndan korkan, maietine zarar gelecek olan da iki namaz cem edebilir. Souk, k, yamur, amur, frtnada, yatsy akam ile, evde de cem caiz, le ile ikindi caiz deildir. Cem ederken leyi ikindiden, akam yatsdan nce klmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini pe pee klmak gerekir. Abdest almak ve ikamet okumak zarar vermez. Snnet klarsa cem sahih olmaz. Aznda dolgusu olan Hanefi, hasta iken iki namaz cem iin Hanbeliyi deil, Malikiyi taklit etmesi gerekir. nk Malikide taklit imkan vardr. Malikide taklit imkan olmaynca Hanbeli taklit edilir.

Mukimken iki namaz cem etmek


Bir harac, yani bir sknt, bir meakkat olursa, iki namaz Hanbel mezhebi taklit edilerek cem edilebilir; nk S. Ebediyyede, (Namaz klmak iin ilerinden ayrlmalar mmkn olmayanlarn, Hanbeli mezhebini taklit ederek iki namaz cem etmeleri caizdir) diyor. Namaz kld iin maietine zarar gelmese bile, siciline ilenebiliyorsa veya baka mahzurlar varsa, onlarn gzleri nnde klmamak iin iki namaz, mukimken cem etmek caiz olur. Caiz olan durumlardan birka rnek verelim: 1- Ebe doumdaysa, namaz kazaya kalacaksa, iki namaz cem caiz olur. 403

www.dinimizislam.com 2- Ameliyattaki doktorun namaz kazaya kalacaksa, iki namaz cem etmesi caiz olur. 3- renci snavdayken namaz kazaya kalacaksa, iki namaz cem caiz olur. 4- Abdest ve namaz klmakta zorluk eken hasta veya yal, iki namaz cem edebilir. 5- Uakta abdest alp namaz klmak zor olacaksa, iki namaz cem caiz olur. 6- Abdest veya namaz iin yer bulunmazsa, iki namaz cem caiz olur. 7- Abdest ve teyemmm iin zorluk varsa, iki namaz cem caiz olur. 8- Gvenlik grevlisinin namaz klma imkn yoksa iki namaz cem etmesi caiz olur. 9- Dada, gurbette, kta kalp vakitleri anlamak zor olursa, iki namaz cem caiz olur. 10- Yamur, frtna gibi sebeple namaz kaacaksa, iki namaz cem caiz olur. 11- Namaz tuvalette bile klma imkn yoksa iki namaz cem caiz olur. 12- Mescidi olmayan otel, restaurant, hava limanlarnda, uluslararas toplantlarda, namaz kazaya kalacaksa, iki namaz cem etmek caiz olur. 13- Gayrimslimlerin de katld iftar yemeklerinde namaz klmak, fitneye sebep olacaksa, iki namaz cem caiz olur. 14- nemli bir toplantda bulunan bir memur, toplanty brakrsa iine, maietine zarar gelecekse, iki namaz cem caiz olur. 15- ehirleraras yolculukta, otobs durmayacaksa, yannda hastas varsa yahut ikinci otobs iin paras yoksa bunun gibi sebeplerle iki namaz mukimken de cem caiz olur. 16- stanbul gibi trafik problemi olan bir yerde, ehir iinde zel arabasyla giderken trafik skp namaz kazaya kalacaksa, mukimken de cem caiz olur. 17- Boulacak olan kurtarrken namaz vakti kacaksa, iki namaz cem caiz olur. 18- Namaz klarken dmann, anaristin veya ekyann bir zarar verme ihtimali varsa, iki namaz cem edebilir. 19- Yeni Mslman olmu kimse, namaz kld grlrse bir zarara urama ihtimali varsa, iki namaz cem edebilir. 20- Abdesti bozan zr olan, mesela ishalini veya idrarn tutamayan, banndan, yarasndan kan akan, basurdan kan, fistllerden, gbekten aknt kan, elde olmadan gaz karan yani gelen yeli tutamayan, az dolusu kusan, bunlar gibi abdesti bozan bir zr olan kimsenin, iki namaz cem etmesi caiz olur. Sual: Otobs yolcuunda namazlarn kamamas iin birletirmek caiz olur mu? CEVAP 404

www.dinimizislam.com Evet. Sual: Yolculukta veya mukimken, bir ihtiyatan dolay akam vaktinde, akamla yats cem edilince, vitri de cem etmek caiz midir? Bir de, slam Ahlak kitabnda, (Malikiyi taklit edenin, harac olunca, vitir namazn terk etmesi caiz olur) deniyor. Harac, zaruret demek midir? CEVAP Harac, zaruret demek deildir. Bir sknt, bir glk olmas demektir. Bir harac olmadan, iki namaz cem edilemez. Zorluk varsa, seferde, dier mezhepten birini taklit ederek, akamla yats cem edilebildii gibi, mukimken de, Hanbel taklit edilerek cem edilebilir. Fakat vitir cem edilmez, imsak vaktine kadar klnr. Eer bu vakte kadar da klma imkn olmazsa, bir zrle kazaya kald iin gnah olmaz. mameyne gre ve dier mezhepte vitir snnettir. Harac olduu zaman, dier mezhepten biri taklit edilirse, vitri kazaya brakmak, hatta terk etmek de caiz olur. Yolculukta veya mukimken harac olunca, mameynin kavline de uyularak vitir kazaya braklabilir veya terk edilebilir. Ancak bunlar, harac olmadan yaplmaz. Sual: Seferi olan bir kimse cemaatle akam kldktan sonra hemen arkasndan yatsy takdim ederek klabilir mi? CEVAP Evet. Sual: Misafir, seferde afii veya Malikiyi taklit ederek iki namaz cem edebilir mi? CEVAP Evet edebilir, ama bir ihtiya olmas gerekir. htiyasz cem edilmez. Seferde trenle giden bir kimse, trende namazlarn ayakta klamazsa, tren durduu zaman takdim ve tehirle klar. Gerek yolda ve gerekse seferde ihtiya hasl olmadan takdim ve tehir ile namaz klnmaz. nk, kolay hkmleri toplamaya telfk denir ki, caiz olmaz. Sual: le ile ikindiyi cem etmek iin, le vakti ktktan sonra cem etmeye niyet edilir mi? CEVAP le kmadan nce cem etmeye niyet edilir. Sual: Seferde namaz cem ederken o mezhebin artlarna uymak art m? CEVAP Mezhep taklit ederken artlarna uymak arttr. Sual: Seferi olan, namaz cem etmek iin ne zaman niyet eder? CEVAP Klaca zaman. Yola kmadan nce cem edilmez. Sual: kindi vakti mukim olacan bilenin le ile ikindiyi cem edip ikindi vaktinde klmas caiz mi? 405

www.dinimizislam.com CEVAP Zaruretsiz tehir etmek gnahtr. Sual: Seferde, ikindide namaz klma imkanmz olmaz diye, Maliki mezhebini taklit ederek, le ile ikindiyi, le vaktinde cem ettikten [birletirip kldktan] sonra, ikindide namaz klacak vakit bulursak, ikindiyi tekrar klmamz gerekir mi? CEVAP Namaz klnmtr, tekrar klmak gerekmez. Ancak ihtiyata riayet etmek iyi olur. Belki cem etmeyi gerektirecek sebep olmayabilir veya iki namaz cem ederken gerekli artlara uyulmam olabilir. Bunun gibi sebeplerle cem sahih olmam olabilir. Bu bakmdan (Vaktine yetiip de klamadm son ikindi namaznn farzn klmaya) diyerek bir namaz klmak iyi olur. kindi sahih olmusa bu kldmz kaza namaz yerine geer. kindi sahih olmamsa onun yerine geer. Sual: le tehir edildikten sonra ikindinin mekruh vakti girmise, yine de ikindi ile cem edip klnabilir mi? CEVAP Elbette klnr. Sual: ki namaz cem etmek zorunda kaldm zaman, iki namaz arasnda "Allahmme entesselam.." y okuyorum. Caiz midir? CEVAP Allahmme entesselam namazdan saylr, mahzuru olmaz. Sual: htiya halinde namaz Hanbeliye gre cem ederken, dolgu iin Malikiyi taklit eden kii, hem Malikiyi hem Hanbeliyi taklit ettiini hatrlamas lazm m? CEVAP Evet. Cem ettii iki namazda da byle niyet eder. Sual: Tam lmihalde diyor ki: (Hanbeli mezhebinde, seferde, hastalkta, kadnn emzikli veya mstehaza olmasnda, abdesti bozan zrlerde, abdest ve teyemmm iin meakkat ekenlerde ve am ve yer altnda alan gibi, namaz vaktini anlamakta ciz olann ve canndan, malndan ve namusundan korkann ve maietine zarar gelecek olann, iki namaz cem etmeleri caiz olur.) Mstehaza halinde kadn niye namazlarn cem edebilir? CEVAP stihaza halindeki kadna mstehaza denir. stihaza ise, normal detinden sonra, kan gelmesi demektir. Byle kadnn her namaz vaktinde tekrar abdest almas skntl olur. Hem amarn deitirecek hem de ikinci vakitte tekrar abdest alma zorluu vardr. Bu zorluktan dolay iki namaz cem etmesi caiz olur. Zaten mezhep taklidi zaruret olduu zaman deil, ihtiya, hara, bir sknt olduu zaman yaplr. Zaruret olunca, baka mezhepte de kolaylk 406

www.dinimizislam.com yoksa kendi mezhebi affeder. Eer baka mezhepte bir kurtulu varsa o taklit edilir. Di dolgusu byledir. nk baka bir mezhepte kurtulu yolu vardr. Hi bir mezhepte kurtulu yolu olmasayd, o zaman kendi mezhebi onu affederdi, yani yapt ey caiz olurdu. Maliki mezhebini taklit eden istihazal kadn iin iki namaz cem etmeye lzum yoktur. nk istihaza hli onun abdestini bozmaz. Ayn abdestle ikinci vakitteki namaz da klabilir. Mezhep taklidi bir rahmeti ilahidir. Bu rahmetten faydalanmal, taassuba [banazla] kaplp da bu rahmetten kamamaldr. Sual: Maliki mezhebini taklit eden bir kimsenin namazlar cem edebilmesi iin mazereti ne olmaldr? CEVAP Aynen Hanefi gibidir, fark yoktur. Hanefide cem edebilmek iin ne artlar gerekiyorsa, taklit edende de o artlarn olmas gerekir. Taklit eden kendi mezhebinden km saylmaz. Cem edebilmek iin taklit edenle taklit etmeyen arasnda fark yoktur. Sual: Aznda dolgusu olan mukim iken, ihtiya hlinde Hanbeli mezhebini taklit edip iki namaz cem edebilir mi? CEVAP Hanbelide guslde azn iini ykamak farz ise de, ihtiya olunca, Hanbeliyi taklit ederek iki namaz mukim iken cem etmek caizdir, telfk olmaz. Telfk, ihtiyasz baka mezhebin kolay kavillerini almaktr, haramdr. Bir ihtiya olunca telfk olmaz, caiz olur.

Trafik problemi ve ruhsat


Sual: Bir yazda, stanbul gibi trafik problemi ekilen bir yerde, arabas ile giderken trafik skklndan dolay, evine ulaamayp yolda da, abdest alp namaz klacak yer bulamayan iki namaz cem edebilir deniyor. Bu hareket, namaza nem vermemeyi ve namaz hafife almay gstermez mi? CEVAP Tam tersine, namaza ok nem vermeyi gsterir. nk namaz zaruretsiz kazaya brakmak haramdr, byk gnahtr. ki imekten ve baka haramlardan daha byk gnahtr. Byle bir gnaha dmemek iin, hak olan baka bir mezhebi taklit etmek gerekir. Bu nemli ruhsattan da faydalanmak gerekir. nk bir hadis-i erif meali yledir: (Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat da kadar gnah ilemi olur.) [Taberani] Bir yet-i kerime meali de yledir:: (Allah size kolaylk ister, zorluk istemez.) [Bekara 185]

Cem etmeden mukim olmak


Sual: Bir yolcu, Malik mezhebini taklit ederek leyle ikindiyi, ikindi vaktinde cem etmeye niyet edip de, ikindi vakti girince mukim olsa, leyi kazaya brakm olaca iin, gnaha girmi olur mu? 407

www.dinimizislam.com CEVAP Kasten kazaya brakmad iin gnah olmaz. (Fetava-i fkhiyye) Byle durumlarda, Hanbelyi taklit ederek mukimken de cem edebilir.

Cem ederken cemaate uymak


Sual: Bir ihtiya hlinde, dier mezhepten birine uyup iki namaz, mesela le ile ikindiyi, le vaktinde cem ederken, lenin farzn cemaatle, ikindinin farzn da yalnz klmak caiz olur mu? Yahut cemi ikindi vakti yaparken, leyi yalnz klp ikindiyi cemaatle klmak caiz olur mu? CEVAP Evet, ikisi de caizdir, vaktin farzn klarken imam olmak da caizdir. Dikkat edilmesi gereken ey, cem ederken, iki farz pe pee klmak gerekir, arada baka namaz klnmaz.

leyle ikindiyi cem etmek


Sual: Bazen zaruret olunca leyi klamyorum, ikindi vakti girince ikindiyle birletiriyorum. kindiyle birletirebilmek iin nasl niyet etmem gerekiyor? CEVAP kindiyle leyi birletirebilmek iin nce, leyi vaktinde klamazsam, asr evvelde klarm, asr evvelde de klamazsam, asr sanide ikindiyle cem ederim diye dnmek gerekir. Sonra da leyi meru bir sebeple le vaktinde klamaynca, mam- azam hazretlerinin kavline uyarak asr evvelde klmaya almal, asr evvelde de klma imkan yoksa, o zaman asr sanide, Hanbeli mezhebi taklit edilerek ikindiyle cem ederek klnr. Bugnk le namazn cem ederek ikindi namazyla klyorum diye niyet edilir. Akam vaktinde klamayan da, yats ile cem edebilmesi iin byle niyet eder. kindide olduu gibi yatsda da iki vakit vardr. Buna a-i evvel ve a-i sani denir. [a, yats demektir.] a-i sani, ia-i evvelden, Eyllden Mart ayna kadar 10-12 dakika sonradr. Nisanda 12-14, Maysta 14-18, Haziranda 18-19, Temmuzda 15-19, Austosta ise 12-15 dakika sonradr. Hem mam- a'zam hazretlerinin, hem de mameynin kavline uyabilmek iin ikindiyi asr- sanide, yatsy da ia-i sanide klmak iyi olur.

Arabada namaz
Sual: K gn ikindiyi klp akam evimde klarm diye yola kan ve yatsya evine varamayan kimse, yolda arabasnda namazn ima ile klamaz m? CEVAP Namaz cem etmek, arabada ima ile klmaktan nce gelir. Eve gidince yats ile cem etme imkan varsa, (namaz yats ile cem edeceim) diye niyet eder ve eve gidince de cem eder. Yatsya da eve gitme imkan yoksa, o zaman mecburen araba iinde ima ile namaz klnr.

Namazlar cem ederken


408

www.dinimizislam.com Sual: yerinde, askerde veya okulda namaz klma imkan olmayan kimse, namaz kazaya m brakmal, yoksa le ve ikindiyi cem mi etmeli? CEVAP Namaz kazaya brakmak, byk gnahtr. nce kendi mezhebimize gre vaktinde klmak iin, btn imkanlar aratrlr. Hatta, tuvalette klnr. Bu da, mmkn olmazsa, Hanbeli mezhebinde, byle durumlarda, mukim iken de, le ile ikindiyi veya akam ile yatsy cem etmek caizdir. le ile ikindi, le veya ikindi vaktinde cem ederek, yani birletirilerek klnabilir. Cem edince, iki namazn farz pe pee klnr. Arada snnet veya kaza namaz klnmaz. le vaktinde klnacaksa, lenin farz klndktan sonra, (Niyet ettim Hanbeli mezhebine uyarak, ikindiyi takdim ederek, le vaktinde klmaya) diye niyet ederek, ikindi namaz klnr. leyi, le vaktinde klma imkan yoksa, (ikindi vakti, ikindi ile cem ederim) diye dnmeli. kindi vaktinde klnrken, (Niyet ettim Hanbeli mezhebine uyarak, leyi tehir ederek, ikindi vaktinde klmaya) diye niyet ederek, le namaz klnr. Sonra, ikindi namaz klnr. Bir ihtiya olursa, akamla yats namazlar da, akam veya yats vaktinde, Hanbeli mezhebi taklit edilerek byle cem edilebilir. kindiyle akam cem edilmez. Sabah namaz da, yats veya le namazyla cem edilmez, vaktinde klmak gerekir.

Harac olmadan cem edilmez


Sual: Di dolgusu veya baka bir sebeple Maliki mezhebini taklit eden, harac olmasa da, seferde leyle ikindi ve akamla yats namazlarn cem ederek klabilir mi? CEVAP Hayr, harac [meakkat, zorluk, sknt] olmadan cem edilmez. Malikiyi taklid eden, kendi mezhebinden km saylmaz. Harac olmadan, Hanefi mezhebine aykr olan hkmlere uyulmaz. Maliki taklit edilmese de, harac olunca, o anda mezhepten biri taklit edilerek, cem edebilir. Cemin yaplabilmesi iin harac arttr.

Cuma gn cem etmek


Sual: Cuma gn, leyle ikindi namazn cem etmesi gereken kii, nasl cem eder? CEVAP Seferiyse, seferi olana Cuma klmak farz olmaz, leyi klmas farz olur. Dier mezhepten biri taklit edilerek, cumay klmayp, leyle ikindi cem edilir. Mukimken cem etmek gerekince, Hanbel mezhebi taklit edilerek cem edilir. Mukimken, Cuma namazn klmadan nce cem etmeyi gerektiren durum ortaya ktysa, o zaman, Cuma namaznn farzn cemaatle kldktan sonra, Cumann farz, ikindinin farzyla cem edilir, arada baka namaz klnmaz, 409

www.dinimizislam.com baka eyler okunmaz; fakat Cuma namaznn herhangi bir sebeple sahih olmama ihtimali olduu iin, ikindiyi kldktan sonra, yine zuhr-i ahir namazn klmaldr.

Mukimlik ve cem
Sual: Maliki mezhebinde, bir ihtiya olunca, seferde leyle ikindi ve akamla yats namazlarn cem etmek caiz olduuna gre, 10 gn iin sefere kan Hanefi, ihtiya halinde Malikiyi taklit ederek cem edebilir mi? CEVAP Baka bir mezhebi taklit edenin, o mezhebin o husustaki dier artlarna da uymas gerekir. Malikide seferde cem etmek caizse de, giri k gnleri hari 4 veya daha fazla gn iin sefere kan, Malikide seferi olmaz. 10 gn iin sefere kan kimse de, Malikiye gre seferi olmayaca iin, Malikiyi taklit ederek cem edemez. Hanbelde ise, ihtiya halinde mukimken de cem caizdir. Malikiye gre seferi olamayan, Hanbelyi taklit ederek cem eder. Mukim olaca iin de, cem ederken drt rekt olan farzlar yine drt rekt olarak klar.

Mukimken cem
Sual: Bir zaruret veya ihtiya halinde, mukimken, Hanbeliden baka, iki namaz cem etmeyi caiz gren baka mezhep var mdr? CEVAP afii ve Maliki mezhebinde baz durumlarda mukimken de cem caizdir:

afii mezhebinde:
iddetli yamurda, sadece camide cemaatle cem-i takdim caiz, cem-i tehir caiz deildir. Baka bir kavle gre de, mnferit klan da cem edebilir. Bir kavle gre, hastalk halinde de, cem etmek caizdir. Bir korku sebebiyle cem caiz olduu gibi, nemli ihtiya halinde, mukimken de cem caizdir.

Maliki mezhebinde:
nemli bir hastalkta, ihtiyarlkta cem edilebilir. Ayrca, camide cemaatle klarken, karanlkla beraber iddetli yamur ve amur olunca, takdimle cem caiz olur; fakat evde bu caiz olmaz. Cem edince, vitir vaktinde klnr. Vaktinde klnamazsa vitir Maliki'ye gre snnet olduu iin kazas gerekmez. Sual: Di dolgusu olan hasta, iki namaz cem iin niye Hanbeliyi deil de, Malikiyi taklit etmesi gerekir? CEVAP nk guslde Hanbelide azn iini ykamak farzdr. Dolgusu olan Hanefi, bu durumda Hanbeliyi taklit edemez. Malikide caiz olduuna gre, Hanbeliyi taklit etmeye ihtiya kalmyor.

afiide cem-i takdimin artlar


Sual: S. Ebediyyede, (afii mezhebinde, yamur sebebiyle camide cemaatle cem-i takdim caizse de, yedi art vardr) deniyor. Orada bildirilmeyen bu yedi art nelerdir? CEVAP 410

www.dinimizislam.com Yamur sebebiyle cem-i takdimin yani ne alarak cem etmenin yedi art unlardr: 1- Tertibe uymak: kindiyi le vaktinde klacaksa, nce leyi sonra ikindiyi klmal, yatsy da akam vaktinde klacaksa, nce akam sonra yatsy klmaldr. 2- Niyet: Birinci namazda cem etmeye niyet etmelidir: le ile ikindiyi cem-i takdimle klacaksa, le vaktinde, leyi ikindiyle beraber klacana niyet etmelidir. Akamla yatsy cem-i takdimle klacaksa, akam vaktinde, akam yatsyla beraber klacana niyet etmelidir. 3- Muvalat: ki farz namaz ara vermeden pe pee klmaldr. Aralarnda snnet klmak, caiz olmaz. Aralarna ezan, ikmet ve taharet gibi faslalarn konulmas caizdir. Mesel le namazn kldktan sonra, ikindiyi klmadan abdesti bozulan kiinin abdest almas, ceme zarar vermez. 4- Uzaklk: Yamur sebebiyle cem edebilmesi iin, caminin uzakta olmas da gerekir. 5- Birinci vaktin kmamas: kinci namaz klana kadar, birinci namazn vaktinin kmamas gerekir. Mesela le ile ikindinin farz klnrken ikindi vaktinin girmemesi gerekir. 6- Birinci namazn sahih olduunu zannetmek: Mesel birinci namaz Cuma namaz ise, cumann artlarnn bulunmad iin sahih olmadn biliyorsa cem caiz olmaz. 7- Namaz cemaatle klmak: mamn cemaate de niyet etmesi gerekir. Bu, afiide yamur sebebiyle cem etmenin artdr; yoksa seferde cem ederken cemaatle klmak art deildir. Seferi ise, ikinci namaza iftitah tekbiri alp balayncaya kadar seferin devam etmesi arttr. kinci namaza baladktan sonra sefer biterse, ceme devam edilir; ama ikinci namaza balamadan nce sefer sona ererse, artk cem etmek sahih olmaz. Byle durumlarda Hanbel mezhebi taklit edilerek cem yaplabilir. Eer bir zrle bu vakte brakmsa gnah olmaz.

ki namaz cem etmek (birletirmek)


Sual: Mezheplere gre iki namaz cem etmenin artlar nelerdir? CEVAP Cem etmek, iki namaz birletirip klmak demektir. kindiyi le vaktinde, le ile birlikte veya yatsy akam vaktinde, akam ile birlikte klmaya cem-i takdim = takdim ederek cem etmek denir. Takdim etmek ne almak, sonraki namaz ne alp ncekiyle birlikte klmak demektir. leyi ikindi vaktinde ikindi ile veya akam yats vaktinde, yats ile birlikte klmaya cem-i tehir = tehir ederek cem etmek denir. nceki vakitteki namaz tehir ederek sonraki vakitteki namazla birlikte klmak demektir. 411

www.dinimizislam.com Sabah namaz baka vakitlerle cem edilemez. Mezheplere gre cem etmek yledir:

Hanefi mezhebinde:
Haclar, Arafatta, hutbe okuyan imamn arkasnda leyle ikindiyi le vaktinde takdim ederek klar. adrlarda cemaatle veya yalnz klarken, cem edilmez. Mzdelifede ise akamla yats, yats vaktinde tehir edip klnr. Mzdelifedeki cem iin cemaatle klmak art deil, mnferit de cem edebilir. Baka yerde baka zamanlarda iki namaz cem edemezler. Ancak ihtiya ve zaruret olunca dier mezheplerden birini taklit ederek klnabilir.

Maliki mezhebinde:
Cem yaplabilecek durumlar: 1- Seferde: Mubah olmayan seferde cem edilmez. 2- Hastalkta: Abdest almakta ve ayakta namaz klmakta zorluk eken hastalar, cem edebilir. 3- Karanlkla birlikte yollarn amurlu olmas: Ancak camide cemaatle klarken cem edilir. Camide tek bana namaz klan kiinin, iki namaz cem etmesi caiz olmaz. mam camide ikamet etse bile o, cemaatle birlikte cem edebilir. 4- Arafatta: Haccetmek iin gelen haclarn le ile ikindiyi cem-i takdim yapmalar snnettir. 5- Mzdelifede: Hac ibadetini eda eden kiinin, Arafattan ayrldktan sonra Mzdelifeye ulancaya kadar akam namazn tehir etmesi snnet olur. Mzdelifede akam namazn tehir ederek yatsyla birlikte imamla cem-i tehir eklinde klar. Bu be arttan baka ihtiyarlkta da takdim ve tehirle cem yaplabilir. Vitir cem edilmez, vaktinde klnr. Klma imkn yoksa, kazaya kalmas gnah olmaz. Evde klan cem edemez. Deniz yolculuunda cem caiz olmaz. htiya olunca, afii veya Hanbeli taklit edilerek cem edilebilir. Di dolgusu olan, afii mezhebini taklit eder.

Malikide iki namaz cem ederken:


1- Niyet: Birinci namaza dururken cem etmeyi niyet etmek, 2- Tertibe riayet etmek: leyi ikindiden, akam yatsdan nce klmak, 3- Muvalat: ki farz pe pee klmak. ki farz arasnda abdest almak ve kamet getirmekte mahzur yoktur. kisi arasnda snnet klmak mekruhtur. Baz limlere gre, dn gibi baz ihtiya hallerinde de mukimken cem caizdir. Dolgu dii olan Hanefi, hasta iken Hanbeliyi deil, Malikiyi taklit ederek cem edebilir.

afii mezhebinde:
Cem edilebilecek durumlar: 1- Mubah olan seferde: Bir sknt olmasa da takdim ve tehir caizdir. 412

www.dinimizislam.com 2- Arafat ve Mzdelifede: Takdim ve tehirle klnabilir. 3- iddetli yamurda: Sadece camide cemaatle cem-i takdim caiz, cem-i tehir caiz deildir. 4- Hastalkta: Takdim ve tehirle klnabilir. Bu drt arttan baka ihtiyarlkta da takdim ve tehirle cem yaplabilir.

afiide cem-i takdimin artlar:


1- Niyet: Birinci namaza dururken cem etmeyi niyet etmek, 2- Tertibe riayet temek: leyi ikindiden, akam yatsdan nce klmak, 3- Muvalat: ki farz pe pee klmak. ki farz arasnda snnet klnrsa cem caiz olmaz, fakat abdest almak ve kamet getirmekte mahzur yoktur. 4- kinci namaza balayncaya kadar yolculuun devam etmesi. afiide cem-i tehirin artlar 1- Birinci namazn vakti kmadan, namaz cem-i tehir ile klmaya niyet etmek. 2- kinci namaz da klp bitirinceye kadar yolculuun devam etmesi.

Hanbeli mezhebinde:
Arafat ve Mzdelifede, mubah olan seferde, hastalk, emzikli olmak, istihaza, idrar ve yel karmak gibi abdesti bozan zrl hallerde, abdest ve teyemmm iin meakkat ekenlerde, m olan, yer altnda alp da namaz vaktini anlamakta ciz olan, can, mal ve rzndan korkan, maietine zarar gelecek olan da iki namaz cem edebilir. Souk, k, yamur, amur, frtnada, yatsy akam ile, evde de cem caiz, le ile ikindi caiz deildir.

Hanbelide cem-i takdimin artlar:


1- Niyet: Birinci namaza dururken cem etmeyi niyet etmek, 2- Tertibe riayet temek: leyi ikindiden, akam yatsdan nce klmak, 3- Muvalat: ki farz pe pee klmak. Abdest almak ve ikamet okumak zarar vermez. Snnet klarsa cem sahih olmaz. 4- Cemi gerektiren zrn, ikinci namaz tamamlanncaya kadar devam etmesi gerekir. Aznda dolgusu olan Hanefi, hastayken iki namaz cem iin Hanbeliyi deil, Malikiyi taklit etmesi gerekir; nk Malikide taklit imkn vardr. Malikide taklit imkn olmaynca Hanbeli taklit edilir.

Hanbelide cem-i tehirin artlar


1- Birinci namazn vakti kmadan, namaz cem-i tehir ile klmaya niyet etmek. Ancak vakit dar olursa bu takdirde ikinci namaz ne alarak birinciyle cemetmek caiz olmaz. 2- Cemi gerektiren zrn, birinci vakitte yaplan niyetten, ikinci namazn vakti girinceye kadar devam etmesi gerekir.

Cem ederken niyet


Sual: Seferde akamla yatsy, fi veya Mlikye gre takdim ederek akam vaktinde klacak olan kimse, akam namazna balarken cem niyetini 413

www.dinimizislam.com unutan, daha snneti klmadan cem edeceini hatrlasa, yatsnn farzn klarken niyet etse sahih olur mu? CEVAP Evet.

htiyarlkta cem
Sual: S. Ebediyyede, Mlik ve fide, sadece seferde deil, (Hastalkta ve ihtiyarlkta da iki namaz cem edilebilir) deniyor. Mlik'yi taklit eden mukimin, hasta iken namazlarn Hanbel'ye gre deil de, Mlik'ye gre mi cem etmesi gerekir? kincisi, hasta olmadan ihtiyarlar da m cem edebiliyor? CEVAP Mlik'yi taklit eden kimse, Mlikde cem mmkn olan yerde, Hanbel'ye gre cem edemez. nk Hanbelde de, guslde azn iini ykamak farzdr. Hanbel'ye gre gusl olmad iin Hanbel'yi taklit edemiyor. Hastalkta Mlik mezhebinde cem caiz olduu iin Hanbel'ye lzum kalmyor. Ama mukim iken, baka bir mazeretle Hanbel'yi taklit ederek cem edebilir. nk cem iin baka are yoktur. Namazn kazaya kalmamas iin hangi mezhepte cem caiz ise ona uyularak namaz klnr. htiyarn ak bir hastal grlmese de, onun gc kuvveti olmaz, ayakta zor durur, itelense yklr. Namaz klarken bile yorulabilir. Abdest almas zor olabilir. Byle durumdaki bir ihtiyar, seferi olmasa da, kendi evinde bile olsa, iki namaz cem edebilir.

ki namaz cem
Sual: Seferde leyi vaktinde klma imkn olmad iin, cem etmek niyetiyle ikindi vaktine tehir etsek, gideceimiz yere varnca mukim olsak, vardmzda ikindi vakti de hl kmamsa, Mlik'ye gre, le ve ikindiyi cem ederken drt m, yoksa iki mi klmak gerekir? CEVAP Mukim olunca, artk Mlik'ye gre cem edilmez, Hanbeliye uyarak, le iki, ikindi drt rekt olarak cem edilebilir. Yahut le iki rekt olarak kaza edilip, ikindi de, drt rekt olarak klnr. le namaz, geerli bir mazeretle kazaya kald iin gnah olmaz.

Cem iin ihtiya


Sual: stanbuldan Kuzuluk kaplcasna giderken, Adapazarna uradk. Akam Kuzulukta klarz diye dnyorduk. Akyazya gelince, akama Kuzuluka yetiemeyeceimizi anladk. Ben Akyazda inip namaz kldm. Baka bir vastayla Kuzuluka geldim. Yanmdaki arkadalar biz Kuzulukta cem ederiz diyerek inmediler. Onlarn da inmesi gerekmez miydi? CEVAP ki namaz cem iin gerekli ihtiya yoksa inmek gerekir. htiya olmadan cem etmek caiz olmaz. Mesela unlardan biri varsa cem edilebilir: 1- Yolda inerse, baka vastayla gidecek paras yoksa veya vasta bulma 414

www.dinimizislam.com imkn yoksa, 2- Yannda bir hastas olup da, inip binecek durumu yoksa, 3- Yannda ykleri ok olup, indirip baka vasta bulmak zorsa, 4- necei yerde veya yaknlarnda abdest alacak yer yoksa, 5- necei yerde anaristlerin, ekyalarn bir zarar verme ihtimali varsa, 6- iddetli yamur varsa, iki namaz cem etmek iin zr olur. Bunlar veya bunlara benzeyen bir zr yokken, iki namaz cem etmek caiz olmaz.

Nafile namazlar
Teheccd namaz
Sual: Teheccd namaz klmak iin, nce uyuyup sonra kalkmak art m? Kazas olan teheccd klabilir mi? Gece namaz klmann nemi nedir? CEVAP Teheccd, gecenin te ikisi getikten sonra, imsak vakti girinceye kadar klnan nafile bir namazdr. Teheccd, uykuyu terk etmek demektir. Teheccd iin nce uyuyup, sonra kalkmann art olduunu bildirenler de olmutur. (ira erhi) Gece klnan nafile namaz, gndz klnan nafile namazdan daha faziletlidir. nk gece uyanmak nefse zor gelir. Hadis-i erifte (badetin efdali zahmetli olandr) buyuruldu. (M. Felah, bni Esir, Nihaye) Teheccd namaz, gndz klnan bin rekttan daha faziletlidir. Bir saat ilim renmek, [mesela ilmihal okumak] geceyi ibadetle geirmekten daha ok sevabdr. (Drr-l-muhtar) (Amellerin kymetlisi, az da olsa devaml olandr) hadis-i erifi, meakkatli ibadeti ara sra yapmaktansa, meakkati az olan devaml yapmann daha faydal olduunu bildirmektedir. (Beyheki) Gece namaz ok faziletlidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Gece seherde klnan iki rekt namaz, dnya ve iindekilerden daha kymetlidir. Eer meakkat vermeseydi, gece namazn mmetime farz klardm.) [Deylemi] (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece namazdr.) [Mslim] (Gndz kaylule yaparak teheccde, sahura kalkarak da oruca yardm edin!) [bni Mace] (Cennette yle muazzam kkler vardr ki, bunlar tatl dilli olan, selam yayan, herkese yemek yediren, ok oru tutan ve gece namaz klan kimselere verilir.) [bni Nasr] (Gecenin sonunda klnan iki rekt namaz, dnyadan ve dnyadakilerden hayrldr. mmetime zor gelmeyeceini bilseydim, onlara teheccd mecburi klardm.) [Mslim] (Cemaatle namazlarn klan kimse, gece namazna kalkm gibi 415

www.dinimizislam.com sevab alr.) [Tirmiz] (Yats veya sabah namazn cemaatle klan gece namaz klm gibi sevaba kavuur.) [Hatb] (Gece namazna devam edin! Bu, sizden nceki salihlerin detidir. Gece namaz, Allaha yaknlatrc, gnahlardan uzaklatrc ve onlara kefarettir. Bedene de salktr.) [Hkim] (Cebrail aleyhisselam gece namazn o kadar ok tavsiye etti ki, pek az uyuyanlarn mmetimin hayrllar olduunu anladm.) [Deylem] (Ramazanda inanarak ve sevabn umarak gece namaz klann gnahlar affolur.) [Buhr] (Teravih klan da gece namaz klm olur.) (Deve veya koyun sam kadar da olsa, gece namaz klmal. Yatsdan sonra yatmadan nce klnan namaz gece namaz saylr.) [Ebu Nuaym] (Teheccd klma deti olup da, uyuya kalana, Allah tel klm gibi sevab verir; uykusu da, kendisi iin bir sadaka olur.) [Nesai] (Selam yayar, alar doyurur, sla-i rahimde bulunur, geceleri herkes uyurken namaz klarsanz, selametle Cennete girersiniz.) [Tirmizi] (Mminin erefi gece namaz klmasndadr.) [Hatb] (Gece namaz klanlarn yz gzel olur.) [Ryad-un-nasihin] (Teheccd, gnahlar affettiren, salihlerin ameli olup, hastalklara da ifa verir.) [Tirmizi] (K, mminin bahardr. Gndzleri ksadr, oru tutar; geceleri uzundur, ibadet eder.) [Beyheki] (Gecenin sonunda uyanamayacandan korkan, gecenin evvelinde vitri eda etsin! Sonra yatsn! Gece sonunda uyanacan mit eden, vitri o zaman klsn! nk gecenin sonundaki kalkmakta rahmet melekleri hazr olur.) [Mslim] (Gece seher vaktinde ve namazlardan sonra yaplan dua kabul olur.) [Tirmizi] (Seher vakti Allah tel buyurur ki: stifar eden yok mu, onu mafiret edeyim. steyen yok mu, istediini vereyim, duasn kabul edeyim.) [Mslim] Allah tel iyileri verken, (Onlar seher vaktinde istifar eder) buyuruyor. (Zariyat 18) Hazreti Yakub oullarna, (Sizin iin seher vakti Rabbime istifar edeceim) dedi. (Yusuf 98) l-i mran suresinin 17. yetinde, sabredenler, sadklar [sz, i ve niyetlerinde doru olanlar], namaz klanlar, zekt verenler ve seherde istifar edenler vlmektedir. Be vakit namaz, tadil-i erkan ile ve cemaat ile eda etmeli! Teheccd namaz klmal, seher vakitlerini istifarsz geirmemeli, gaflete dalmamal, lm ve hireti dnmeli, haramlar brakp, hirete ynelmeli. (Mek. Masumiyye) 416

www.dinimizislam.com Allah tel, Musa aleyhisselama, (Benim iin ibadet et!) buyurunca, Hazreti Musa, (Ya Rabbi, sana ne zaman ibadet edeyim ki makbul olsun?) diye sordu. Cenab- Hak da, (Gece namaz kl!) buyurdu. (Ey Oul lmihali) Teheccd namaz byle faziletli olmakla beraber, nafiledir. Bir kimse, mrnde hi teheccd klmasa, hirette hibir ceza verilmez. nk nafile namazdr, ama farz namazn kazasn klmayan byk cezalara maruz kalacaktr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Farzn yannda nafilenin hi kymeti yoktur. Deniz yannda, damla bile deildir. (1/29) Hanefi limlerinden Abdlhak- Dehlevi hazretleri buyurdu ki: Ftuh-ul-gayb kitabndaki (Farz namaz borcu olann nafile namazlarn, Allah tel kabul etmez) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu olann, snnetleri de kabul olmaz. nk snnetler de nafiledir. Kazas olan, gece kaza namaz klarsa, teheccd namaz da klm olur. Eer teheccd namazna da niyet ederse, niyet sevab da alr. Kazas olmayann da, kaza namaz klmasnn hi mahzuru olmaz. Gece kaza klan hem kazasn der, hem de teheccd sevabna kavuur. (Nevadir-i Fkhyye)

Teheccd namaznn snr


Sual: S. Ebediyyede, teheccd ve kuluk namazlarnn en ounun, 12 rekt, evvabin namaznn ise 6 rekt olduu bildiriliyor. Bu namazlar, snrsz deil midir? CEVAP Bunlar snnet namazlardr. Peygamber efendimiz ne kadar bildirmise o kadar snnettir. Snnetlere de nafile denir. Her snnet nafiledir; fakat her nafile, snnet deildir. Nafileler, revatib ve regaib diye ikiye ayrlr. Revatib, farzlardan nce veya sonra klnan mekked ve gayr- mekked snnetlerdir. Regaib ise, kuluk, teheccd ve evvabin gibi dier snnetlerdir. (Nimet-i slam) Teravih namaz da snnettir ve snnet olan miktar 20 rekttr. Daha fazla klnrsa nafile olur. Kuluk, evvabin ve teheccd namazlarnn da snnet olan miktar bildirilen miktardr. Bir kimse kuluk vakti 40 rekt namaz klsa, bunun 12 rekt snnet, kalan nafile olur. Akam namaznn farzndan sonra, 20 rekt nafile namaz klnsa, bunun 6 rekt snnet, kalan nafile olur. Bir kimse gece bin rekt nafile namaz klsa, bunun 12si snnet olan teheccd namaz, dierleri nafile olur. Sual: Hangi nafile namaz dierlerinden stndr? CEVAP Teheccd namaz dier nafilelerden daha stndr. Bir hadis-i erif meali yledir: (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece klnan teheccd namazdr.) [Mslim] 417

www.dinimizislam.com Kazaya da niyet edilirse, hem kaza borcu denmi, hem de teheccd sevabna kavuulmu olur. Sual: Gece bir saat uyank kalsak, bu bir saatte, ksa sure okuyarak 30 rekat kaza klmak m, veya, uzun sure okuyarak 2 rekat kaza klmak m daha iyi olur? Yoksa toplam bir saat ibadet edildii iin ikisi eit mi olur? CEVAP Nafile ibadet farkldr. Ancak kaza namaz iin ne kadar ok kaza klnrsa o evla olur. Yatsdan sabaha kadar iki rekat kaza klan kimse, iki rekat kaza borcunu demi olur. ki dakikada iki rekat klan da iki rekat kaza borcunu der. Kadir gecesi yatsdan sabaha kadar iki rekat kaza klan da yine iki rekat kaza borcunu der. Sevap yn ayrdr. O gece bir saat ibadet etmek, baka zamanki bin saatten daha kymetlidir.

Gece namaz
Sual: Seher vakti uyanp kaza namaz veya vitri klan teheccd namaz da klm saylr m? CEVAP Evet, klm saylr. Gece hangi namaz klnsa, teheccd namaz da klnm olur. Hadis-i erifte, (Yats namazndan sonra klnan namaz, gece namazndandr) buyurulmutur. (bni Abidin) Gece kaza klan hem kazasn der, hem de teheccd sevabna kavuur. (Nevadir-i Fkhyye) Demek ki, gece kaza namaz klan teheccd namaz da klm saylr, ancak niyet sevabna da kavumak iin, hem kaza namazna, hem de teheccd namazna niyet etmeli. Yeni abdest alnmsa, Sbha namaz da klnm olur. Niyet sevabna da kavumak iin Sbha namazna da niyet etmeli.

Kuluk (Duha) namaz


Sual: Kuluk namaznn nemi nedir, ne zaman klnr? CEVAP Kuluk vakti, eri gndzn drtte biri getikten sonra balar, zeval [stiva] vaktine kadar devam eder. Yani imsak vaktine bu drtte birlik zaman ilave edilince, kuluk vakti balar. Mesela 21 Aralkta stanbulda imsak 5.31dir. Akam ise 16.44te oluyor. Bylece eri gndz 11 saat 13 dakika olup, bunun drtte biri 2 saat 48 dakikadr. Bu imsak vaktine ilave edilince 5.31+2.48= 8.19 bulunur. u halde, kuluk bu vakitte balyor demektir. Bu da aa yukar irak vakti ile ayndr. nk o gn irak vakti 8.13tr. Kuluk namaz, bu vakitten leye 20 dakika kalncaya kadar klnr. (Ksaca sylersek, kuluk vakti, gne doduktan 50 dakika sonra balayp, leye 20 dakika kalana kadar olan vakittir.) Kuluk vaktinde en az iki rekat namaz klmak ok sevaptr. Hadis-i 418

www.dinimizislam.com eriflerde buyuruldu ki: (Gnde iki rekat kuluk namaz klann gnahlar denizlerin kp kadar olsa, affedilir.) [bni Mace, Tirmizi, Ebu Davud] (Herkesin eklem yeri kadar sadaka vermesi gerekir. Sbhanallah, Elhamdlillah, La ilahe illallah veya Allah ekber demek birer sadakadr. yilii tavsiye etmek, ktle mani olmaya almak birer sadakadr. ki rekat kuluk namaz klmak ise btn bunlar karlar.) [Mslim] (Gnde 2 rekat kuluk namaz klan, doduu gnk gibi gnahsz olur.) [Ebu Yala] (ki rekat kuluk namaz klan gafillerden olmaz. Drt rekat klan, abidlerden olur. Alt rekat klarsa, bu namaz o gn ona kfi gelir. Sekiz rekat klan, masivay terk edip itaat eden kullardan yazlr. On iki rekat klan da Cennette zel bir kke kavuur.) [Taberani] (Cennetin bir Duha kaps vardr. Bu kapdan ancak kuluk namaz klanlar girer.) [Taberani] (ki rekat kuluk namaz, kabul olunmu bir hac ve umreye bedeldir.) [Ebueyh] Peygamber efendimizin, dman stne gnderdii askerler, ksa zamanda zafer kazanp bol ganimet ile evlerine dndler. Bu askerlere gpta edenleri grnce buyurdu ki: (Size bunlardan daha ksa sren, daha ok ganimet getiren ve daha tez eve dndren cihad yolunu gstereyim. Kuluk namaz iin camiye giden, daha az savam, daha ok ganimet alm ve daha tez evine dnm olur.) [. Ahmed] (ki rekat kuluk namaz klmak bana farzdr.) [.Ahmed] (ki rekat kuluk namaz klan vcudunun zektn demi olur.) [.Askir] Redd-l-muhtarda, (Kuluk namazna devam eden ehid olarak lr) buyuruluyor. mam- arani hazretleri, (Kuluk namazna devam edenlere cin musallat olamaz) buyurdu. Kuluk namaz nafile namazdr. Kazas olan, kazasn demedike nafile namaz klarsa kabul olmaz. nce kazasn demelidir. Kaza namaz borcu olan, kuluk vakti kuluk namaz klmak isterse, (lk kazaya kalm sabah [veya le, ikindi, akam, yats] namaznn farzn ve kuluk namaz klmaya) diye niyet ederse, hem kazas denmi, hem de kuluk namaz klm olur.) [Redd-l-muhtar] Sual: Seferde kuluk namaz klmak caiz mi? CEVAP Vakit msaitse klmak iyi olur. Kaza namaz olan hem kazaya hem de kulua niyet etmelidir. Sual: Duha, kuluk ve irak namazlar, ne zaman balar, ne zamana 419

www.dinimizislam.com kadar klnabilir? CEVAP Duha, kuluk demektir. limlerin ou irak namaznn da kuluk namaz olduunu bildirmektedir. Tam lmihalde diyor ki: Duha vakti olunca, iki rekat (rak namaz) klmak snnettir. Bu namaza (Kuluk namaz) da denir. rak vakti, bayram namaz klnan vakitte balar. leye 20 dakika kalncaya kadar klnr. Kaza namaz klan kulua da niyet ederek klar. Bylece hem kaza namaz denmi olur, hem de kuluk namaz klnm olur.

Kaza klarken
Sual: Sabah namaznn vakti girince nafile klmak caiz olmadna gre, sabah namaz kazaya kalnca, kuluk vaktinde snnetini klarken, sbha ve kuluk namazna da niyet edilebilir mi? CEVAP Evet, niyet edilebilir. Kaza klarken, kuluk, sbha, tehyyet-l-mescid gibi nafile namazlara da niyet edilir.

Hacet namaz
Sual: Hacet namaz nasl klnr? CEVAP Hacet namaz birka ekilde klnr: 1- Eshab- kiramdan Osman bin Huneyf hazretleri anlatr: Gzleri grmeyen bir kimse, gzlerinin almas iin Resulullaha ricada bulundu. Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Abdest alp iki rekat namaz kl, sonra yle dua et!: "Allahmme inni eselke ve etevecceh ileyke binebiyyi Muhammedin sallallah aleyhi ve sellem nebiyyirrahmeti." Daha sonra gzlerinin almas iin "Ya Rabbi Resulnn hrmeti iin gzlerimi a!" diye dua et!) [Nesai] O kiinin, namaz klp dua ettikten sonra, gzlerinin aldn grdk. (Tergib) 2- Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allahtan veya insanlardan bir istei bulunan kimse, gzelce abdest alp iki rekat namaz klsn! Sonra Allah telya hamd etsin, Resulne salevat getirsin, sonra u duay okusun! (La ilahe illallah-l-halim-l-kerim. Sbhanallahi Rabb-il-ar-il-azim. Elhamd lillahi Rabbil lemin. Eselke mucibati rahmetike ve azaimi mafiretike vel ganimete min klli birrin vesselamete min klli ismin la teda li zenben illa gaferteh vela hemmen illa ferrecteh vela haceten hiye leke rdan illa kadayteha ya erhamerrahimin.) [Halebi] [Bu duay slam harfleriyle yazp doru olarak okumak gerekir.] Hacet namaz iki, drt veya oniki rekat olarak klnr. Birinci rekatta 420

www.dinimizislam.com Fatihadan sonra kere yet-el krsi okunur, dier rekatlarda Fatiha ile birer kere hlas ve Muavvizeteyn [iki kuleuz] okunur. Yahut her rekatta Fatiha, yet-el-krsi ve hlas okunur. 3- Bir baka hacet namaz da yle: Yats namazn klp vitri klmadan nce, drt rekat namaz klnr. Birinci rekatta bir Fatiha, kere yet-el-krsi okunur. kinci rekatta Fatihadan sonra kere hlas ve Muavvizeteyn [yani iki kuleuz] okunur. nc rekatta ilk rekatta okunanlar okunur. Drdnc rekatta ise ikinci rekatta okunanlar okunur. Namazdan sonra dileini ister. (mad-l-islam) Trke olarak yle dua etmek de olur: (Ya Rabbi! Sana yalvaryorum. lemlere rahmet olarak gnderdiin Sevgili Peygamberin Muhammed aleyhisselam araya koyarak, senden istiyorum. Ey ok sevdiim Peygamberim Muhammed aleyhisselam! Seni vesile ederek, Rabbime yalvaryorum. Senin hatrn iin kabul etmesini istiyorum. Ya Rabbi! Bu yce Peygamberi bana efaat eyle! Onun hrmetine duam kabul et!) Bu duay mslmanlar, her zaman okuyup maksatlarna kavumulardr. Bu dualar bir kere okuyup brakmamal, krk gn kadar devam etmek iyi olur.

Tesbih namaz
Sual: Tesbih namaz nasl klnr? Kazas olan da klabilir mi? CEVAP Sevab pek ok olan bir namazdr. Peygamber efendimiz amcas Hazret-i Abbasa, (Sana reteceim eyi yaptn zaman, eski-yeni, ncekisonraki, gizli-ak, hataen veya kasten ilediin btn gnahlar Allah tel affeder) buyurup tesbih namaznn nasl klnacan bildirmitir. (Ebu Davud) Tesbih namaz, mekruh vakitlerin haricinde her zaman klnabilir. Eer gndz klnrsa drt rekatta bir, gece klnrsa iki rekatta bir selam vermek daha iyi olur. Haftada veya ayda bir veya hi olmazsa mrde bir defa olsun bu namaz klmann iyi olaca bildirilmitir. Her rekatnda 75 defa (Sbhanallahi velhamdlillahi ve la ilahe illallah vallah ekber) tesbihi okunarak klnan drt rekatl nafile bir namazdr. [Fazla yer kaplamamas iin, bu tesbih yukarda siyah harfle ksa olarak yazlmtr. Tesbih denilince bu anlalmaldr.] Tesbih namaznn kln Allah rzas iin nafile namaza niyet edilir. Sbhanekeden sonra 15 defa yukarda bildirilen Tesbih okunur. Sonra Vela havle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim denir, sonra Euz-Besmele ekilip Fatiha ile bir zamm sure okunur. 421

www.dinimizislam.com Sonra rkuya gitmeden tekrar 10 defa ayn Tesbih okunur. Sonra Vela havle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim denir. Sonra rkuya varlr, rku tesbihinden sonra 10 defa Tesbih okunarak, rkudan, (Semiallah limen hamideh) diyerek dorulduktan sonra ayakta iken ayn Tesbih 10 defa daha okunur. Tesbih bittikten sonra, (Rabbena lekel hamd) denir ve secdeye varlr. Secde tesbihinden sonra 10 defa Tesbih okunur. Secdeden kalklr, celsede 10 defa Tesbih okunur, ikinci secdede de yine 10 defa Tesbih okunur. Toplam 75 eder. kinci rekata kalklnca, yine nce 15 defa Tesbih okunur, sonra yine birinci rekattaki gibi hareket edilir, sonra kadeye varlr. Tehyyat ve salevatlar okunur. 3. ve 4. rekatlar da ilk iki rekat gibi klnr. Her rekatta 75 Tesbih okunmu olur ki, toplam 300 eder. Secde-i sehv gerekirse, secdede bu Tesbih okunmaz. Nafile bir namaz olduundan kaza borcu olann Tesbih namaz kabul olmaz.

Tesbih namazn cemaatle klmak


Sual: (Tesbih namaz istisna olarak cemaatle klnr) demek yanl deil midir? CEVAP Evet, yanltr. Muteber kitaplarda diyor ki: Geceleyin nafile klan kimse, imam olursa, aikre okur. Eer bakalarna duyurulursa, ten fazla kiiyle klnmas mekruh olur. kiiye kadar ve ilan edilmemek artyla, cemaatle klnnca mekruh olmaz. (Redd-l-muhtar) Teravih, ksuf ve istiska namazndan baka, btn nafile namazlar bakalarna haber vererek cemaatle klmak mekruhtur. Eer arlmadan, bir iki kii nafile klana uysa, mekruh olmaz. kiide ihtilaf vardr. Drt kiinin uymas ise, ittifakla yani szbirliiyle mekruh olur. Bu durum Kfi ve dier kitaplarda byle zikredilmitir. (Halebi-yi sagir) Birbirini ararak, nafile bir namaz cemaatle klmak mekruhtur. mamdan baka kii olursa mekruh olmaz; fakat drt kiinin nafileyi cemaatle klmalar, esah olan kavle gre mekruhtur. Hulsada da byledir. (Fetava-i Hindiyye) Birbirine duyurarak cemaatle nafile namaz klmak drt kii olursa mekruhtur. (Drr-l-muhtar) Hanefi mezhebinde, Ramazan ay dnda vacib olan vitir vacibi de cemaatle klmak, nafile klmak gibi, mutlak surette mekruh olur. mama uyanlar kiiden fazla olurlarsa, cemaatle nafile klmak mekruh olur, veya daha azsa mekruh olmaz. (Mezahib-i Erbea) Ravda-tl Fetvda diyor ki: Gece veya gndz, nafile namaz cemaatle klmak mekruhtur. Teravih namazn bile yirmi rekatten fazla cemaatle klmak 422

www.dinimizislam.com mekruhtur. Vitri de Ramazandan baka zamanda cemaatle klmak mekruhtur. Mebsutta diyor ki: arlarak toplanp cemaatle nafile namaz klmak mekruhtur. emsl Eimme, (Eer biri imam kimseyle, cemaatle nafile namaz klsalar caizdir) demitir. (Tergib-s salat) Teravih hari, farz hatrlataca iin, nafile klan imamn aktan okumas mekruhtur. (Nimet-i slam) Yazklar olsun, binlerce yazklar olsun! Birok bidatler meydana karld. Teheccd namazn cemaatle klyorlar. Gece yars, bu namaz iin uzaklardan akn edip geliyorlar. Cemaatle klyorlar. Hlbuki nafile namazlar cemaatle klmak, tahrimen mekruhtur. Fkh limlerinden birka, bunun mekruh olmas iin duyurulmas, ilan edilmesi arttr demilerse de, bunlar da, nafile namaz caminin bir kesinde ve en ok kii cemaatle klabilir, demilerdir. ten fazla kimsenin cemaatle klmas, szbirliiyle mekruhtur. (Mektubat- Rabbani 1/131) Sual: Tesbih namazn cemaatle klmann mekruh olduunu biliyoruz. Bir hile-i er'iyye yaparak iki ekilde mubah hale getiriyoruz. yle ki: 1- Cemaatle tesbih namaz klmay adyoruz. Adaynca, adamz yerine getirmek vacib olduu iin cemaatle klyoruz. 2- Cemaatle namaza duruyoruz, mekruh olduu iin namaz bozuyoruz. Bozulan nafileyi iade etmek vacib olduu iin tekrar cemaatle klyoruz. Bizim bu ekildeki namazmza da mekruh diyenler oluyor. Bu bir hile-i er'iyyedir, niye mekruh olsun ki? CEVAP Sizinki hile-i er'iyye deil, hile-i batladr. Yani caiz olmayan hiledir: 1- Cemaatle nafile namaz klmak mekruhtur. Mekruh olan ey adanmaz. Mesela namazn snnetlerini ve vaciblerini yapmadan, iki rekt namaz klmay adyorum denmez. Eer bu sene hamsi ok karsa, on midyeyi bir fakire vermek nezrim olsun diye adak yaplmaz; nk midye yenmez. Midye yemek, Hanefi'de helal deildir. Yanllk yapp cemaatle namaz klmak adanmsa, yine cemaatsiz klnmas gerekir. Yanl bir i, yanl olarak dzeltilmez. Dine uygun dzeltmeye allr. 2- Namaz er'i zrsz bozmak haramdr. Bin rekt nafile namaz klnsa, tesbih namaz klnsa bu gnah affolmaz. Bir hadis-i erifte, (ok az bir gnahtan kanmak, btn cin ve insanlarn ibadetleri toplamndan daha iyidir) buyuruluyor. Her gnah, Allah telya isyan olduundan, byktr; fakat bazs, bazsna gre kk grnr. Bir kk gnah yapmamak btn cihann nafile ibadetlerinden daha sevabdr, nk nafile ibadet yapmak farz deildir. Gnahlardan kanmaksa farzdr. (Ryad-un-nashin) Dinde, nce haramdan kanmak esastr. Haram ileyerek, farz bile yaplmaz. Farz ile haram bir araya gelince, yani farz ilerken haram ilemek mecburiyeti olunca, haram ilememek iin farz tehir edilir. stnde ok 423

www.dinimizislam.com necaset bulunan kimse, avret yerini amadan veya baka bir sebeple temizlemesi mmkn deilse, baka elbisesi de yoksa o haliyle klar, plak klmaz. Hatta temizleme imkn olsa; ama yannda yabanclar varsa, temizlemeden namazn klar; nk bakalarnn yannda avret yerini amak yasak, necaseti temizlemek ise emirdir. Emir ile yasak bir araya gelince, yasaa uyulur. Yani avret yeri almaz. Bir emri yapmak, bir haram ilemeye sebep olursa, haram ilememek iin, o emir terk edilir, yaplmaz. Haramdan kamak, farz yapmaktan nce geldii gibi, mekruhtan kamak, snneti yapmaktan nce gelir. Haram ileyerek nafile namaz klmaya almak, ka yapaym derken gz karmak olur.

Tehyyet-l-menzil namaz
Evden karken ve eve girince, kerahet vakti deilse iki rekat namaz klmal! Buna "Tehyyet-l-menzil" namaz denir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Evinden karken iki rekat namaz klan, dardan gelecek her eit beladan korunur. Evine girince iki rekat namaz klan da, iteki ktlklerden korunmu olur.) [Beyheki] Farz kazas olanlar, bildirilen nafile namazlarn vaktinde kaza namaz klmaldr! Hem kaza borcu denir, hem de nafile namaz sevabna kavuulur. Mesela tehyyet-l-menzil namazn klarken, (ilk kazaya kalm sabah namaznn farzna ve tehyyet-l-menzil namazn klmaya) diye niyet etmelidir. Bylece hem kaza borcu denmi, hem de ad geen nafile namaz klnm olur. (N.Fkhyye) Hi kazas olmayann da kaza namaz klmas caizdir. (Redd-l-muhtar, Hindiyye)

Resulullah ryada grmek iin


Sual: Resulullah ryada grmek iin ne yapmak gerekir? CEVAP Resulullah efendimizi ryada hakiki ekliyle grebilmek iin dzgn itikada sahip olmak, ibadetleri yapp haramlardan kamak ve ok salevat- erife getirmek gerekir. Hadis-i erifte, (Cuma gecesi iki rekat namaz klp, her rekatta bir Fatiha, bir yet-el Krsi, 15 hlas okuyup selam verdikten sonra bana bin salevat okuyan, teki Cumaya varmadan beni ryada grr) buyuruldu. (ira) Sual: Peygamber efendimiz aleyhisselam ryada grmek iin tarif ettiiniz iki rekatlk namaz klarken, kazaya kalm sabah namaznn farzna da niyet edebilir miyiz? CEVAP mrde bir iki kere klnan namazlar iin, o namaza niyet edilmelidir. 424

www.dinimizislam.com Not: Abher namaz maddesine de baknz.

Abher namaz
Abher veya Abhr namaz, drt rekatlk nafile bir namazdr. kinci rekatta, oturulunca Ettehyyatden sonra salli barik okunur. Her rekatta bir Fatiha, on defa Kadir suresi okunur. Sonra rkudan nce, 15 defa Sbhanallahi velhamd lillahi ve la ilahe illallah vallah ekber tesbihi okunur, sonra rkua varlr, rkuda 3 defa Sbhane rabbiyel azim dendikten sonra 3 defa yukardaki tesbih okunur. Sonra dorulup, kavmede, yani ayakta iken ayn tesbih 3 defa daha okunur. Secdeye varlr, 3 Sbhane Rabbiyel aladan sonra, ayn tesbih 5 defa okunur. Daha sonra ikinci secdeye gidilir. ki secde arasnda tesbih okunmaz. Dier 3 rekat da byle tamamlanr. Selamdan sonra konumadan Kadir suresi on defa okunur. Sonra ayn tesbih 33 defa okunup Cezallah Muhammeden anna ma hve ehlh denir. Hazret-i mer, (Bir mmin, Abher namazn klp da Resulullah ryasnda grmezse, ben mer deilim. Yemin ederim ki, Allah tel, bu namaz klann iini grr, dilediini verir, gnah ne kadar ok olsa da, hepsini affeder, lrken susamaz, kabrine iekler denir. Kabrinden kalkarken de, bana keramet tac konur) buyurdu. [Nafile ibadetlerin sevabna kavuabilmek iin, farz namaz borcu, yani kaza namaznn olmamas lazmdr.] Hazret-i Ali de (Resulullah grmek istediim zaman, Abher namazn klarm) buyurdu. (ira)

Sbha namaz
Abdest aldktan sonra klnan 2 rekat namaza sbha namaz denir. Mekruh vakitler hari, her zaman klnr. Abdest aldktan veya guslettikten hemen sonra sbha klmak isteyen, kazas var ise, hem kaza namazna, hem de sbha namazna niyet ederse, hem kazas denmi olur hem de sbha sevabna kavuur. Vaktin farz veya snnetini klarken bu namaza da niyet etmek iyi olur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Gzelce abdest alp, vesvesesiz iki rekat namaz klann, gnahlar affolur.) [Buhari] (Cennette Bilale bu makama nasl geldiini sordum. "Her abdest aldktan sonra iki rekat namaz klardm" diye cevap verdi.) [Buhari] Sbha namazndan sonra edilen dua da kabul olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tel buyurdu ki: Abdesti bozulunca abdest almayan bana cefa etmi olur. Abdest alp da, iki rekat namaz klmayan da bana cefa etmi olur. ki rekat namaz klp da benden bir ihtiyacn istemezse yine 425

www.dinimizislam.com bana cefa etmi olur. Abdest alp, iki rekat namaz kldktan sonra dua edenin duasn kabul etmezsem ben de ona cefa etmi olurum. Halbuki ben cefa etmem.) [ira] Sual: Sbha namaz iin abdestten sonra beklememek mi lazm? CEVAP Geciktirmemeye almaldr.

ki ie bir niyet
Sual: Bir kimse, abdest alnca, hemen herhangi bir namaz klsa, mesela kaza klsa, niyet etmese de, sbha namaz yerine de geer mi? CEVAP Evet, geer. Bir kimse, camiye girince farz, vacib, snnet veya nafile namaz klsa, tehyyet-l mescide hi niyet etmese de tehyyet-l mescid namaz klnm olur. Bir fakir kurban bayram gnlerinde nafile niyetiyle tavaf etse de farz yerine geer. Yevm-i ekte yani aban aynn son gn nafile oruca niyet eder de, sonra o gnn Ramazandan olduu anlalrsa, o kimsenin tuttuu oru ramazan orucu olur. Seher vakti, iki rekt teheccd namazna niyet eder de, sonra fecrin doduu, yani sabah olduu anlalrsa, bu iki rekt sabah namaznn snneti yerine geer. Muayyen bir gnde [mesela Zilhicce aynn altnc Perembe gn] oru tutacam diye adakta bulunan kimse, o gn, nafile olarak oru tutsa, nezri yani ada yerine gelir. (Redd-l muhtar)

Sbha namaz
Sual: Abdest aldktan 12 saat sonra, sbha yani abdeste kr namaz klnsa caiz olur mu? CEVAP Caiz olursa da, geciktirmeden klnmal.

stihare namaz
Sual: stihare nedir ve istihare namaz nasl klnr? CEVAP stihare, bir iin hakknda hayrl olup olmadn anlamak iin abdest alp iki rekat namaz kldktan sonra bu husustaki duay okuyarak o ile ilgili rya grmek zere uykuya yatmaktr. mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: Drt eyi yapan drt eyden mahrum kalmaz: 1- kreden, nimetin artmasndan, 2- Tevbe eden, kabulden, 3- stihare eden, hayrdan, 4- stiare eden, doruyu bulmaktan, hakikate ulamaktan mahrum olmaz. Herhangi bir ie balarken, mesela evlenirken, ev alrken istihare 426

www.dinimizislam.com yapmaldr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Mutluluk, istihare namaz klmakla gerekleir.) [Hakim] (stiharede bulunmak ve kadere rza gstermek kiinin mutlu olacana, bunun aksi ise, kiinin mutsuz olacana alamettir.) [Tirmizi] (stihare eden kimse mahrum kalmaz, istiare eden piman olmaz. ktisat eden darlk ekmez.) [Taberani] Evlenmeden nce, birka defa istihare etmeli, Hak telya snmaldr. Nefsin ve kt kimselerin araya girmemesi iin, yalvarmaldr. Bir ie balayacanz veya bir eyden kurtulmak istediiniz zaman, iki rekat nafile namaz klp [aada bildirilen Arapa duay okuyarak] "Eer bu iim [Mesela ununla evlenmem veya u evi almam] dnya ve ahiretim iin hayrl ise, bunu bana mbarek eyle. Eer hakkmda hayrl deilse, onu benden uzaklatr ve hayrl olan bana kolaylatr. Beni kazana rza gsterenlerden eyle, Ya Erhamerrahimin" demelidir. nce gnahlardan tevbe edilir. Tevbe iin ksaca, "Ya Rabbi! Blu anmdan imdiye kadar yaptm gnahlara piman oldum. Bundan sonra da, inallah hi gnah ilememeye sz veriyorum" denir. Sonra gusledilir. Guslden sonra, o gece (istihareye niyet ettim) diyerek iki rekat nafile namaz klnr. lk rekatta Kfirun, ikinci rekatta hlas okunur. stihare namazndan sonra u dua okunur: (Allahmme inn estehirke bi-ilmike ve estakdirke bi-kudretike ve eselke min fadlikelazim fe inneke takdir ve la akdir ve tlem vela lem ve ente allaml-guyub) Bu ekilde istihareye yedi gece devam edilir. [Gndz de istihareye yatmak caizdir.] Gusl sadece ilk gn alnr. Dier gnler gusle gerek yoktur. stihare bakasna yaptrlmaz. stihareyi herkesin kendi yapmas gerekir. stihare yapmasn renmeli, bu snneti kendisi if etmelidir. Bedenle yaplan ibadetleri bakasna yaptrmak caiz deildir. stihare namazn klp duasn ettikten sonra hi konuulmadan yatlmal. htiya varsa konuulur. Aslnda her zaman yats namazn kldktan sonra, ihtiya olmadka konumamak mstehaptr, iyi olur. stihareden sonra, abdestli olarak, kbleye dnp yatlr. Ryada beyaz veya yeil grmek hayra, siyah veya krmz grmek erre alamettir. 7 gn istihareden sonra, ryada bir ey grlmezse, kalbe baklr. O ii yapmak arzusu varsa, o ie karar verilir. Bir murad olan kimse, abdest alr, temiz bir yere oturur, defa salevat- erife okur, sonra her birine Besmele ekerek 10 Fatiha, sonra 11 hlas okur, sonra defa salevat okur. Sonra sa yan zere, yz kbleye kar olarak ve sa elini sa yana altna koyarak yatar, niyet ettii eyin iyi veya kt olacan bi-iznillah ryada grr. (Fetava-i Kar-l-hidaye)

stiare, istihareden stndr


Sual: stiare edecek salih, gvenilir kimsesi olann, istiareyi brakp 427

www.dinimizislam.com istihare yapmas uygun mu? CEVAP Bir iin, hakkmzda hayrl olup olmadn anlamak iin ryaya yatmaya istihare denir. Bir ii ehline sormaya da istiare denir. stiare snnettir; hatta Resulullaha farzd. Hlbuki elbette vahiyle renebilirdi. Cebrail aleyhisselamdan Allah telnn muradn sorup renebilirdi veya bizzat kendisi devaml istihare yapabilirdi; ama Allah tel istiare yapmasn emretti. Bir yet-i kerime meali yledir: (Bir i yapacan zaman arkadalarnla istiare et!) [Al-i mran 159] yi kimseler vlrken de, (stiare ederek i yaparlar) buyuruluyor. (ura 38) nsan, maln, gvendii kimseye brakt gibi, doru syleyeceine emin olduu kimseyle istiare eder, danr. Meveret [danmak], insan piman olmaktan koruyan bir kale gibidir. Meveret olunacak kimsenin, insanlarn halini, zamann ve memleketin artlarn bilmesi lazmdr. Buna, siyaset bilgisi denir. Bundan baka, akl, fikri kuvvetli, ileriyi gren, hatta shhati yerinde olmas gerekir. Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Salih olan limlerle istiare edin!) [Taberani] (stiare, pimanla kar kaledir.) [. Maverdi] (stiare eden, piman olmaz.) [Taberani] (Yapaca ii ehliyle istiare edene, o iin en gzeli nasip olur.) [Taberani] (Akllya danp onu dinleyen doruyu bulur, dinlemeyen piman olur.) [. Maverdi] (Tedbirli kimse, iinin ehli olana danp, ona gre hareket eder.) [Ebu Davud] Hazret-i dem, (lerinizi istiareyle yapn. Eer ben, yasak meyve konusunda meleklerle istiare etseydim, musibete maruz kalmazdm) buyuruyor. Hazret-i mer de, (Allahtan korkanlarla istiare edin) buyurmutur. Demek ki, iin ehli olanla istiare, istihareden stndr, yani istiare artlar varken istihare yaplmaz. Ancak, danacak salih, gvenilir bir zat tanmayan, istihare yapmaldr.

Tehyyet-l-mescid namaz
Mescide girince, oturmadan nce, mescidin sahibine yani Allah telya tazim ve hrmet iin klnan iki rekat nafile namazdr. Camiye girenin tehyyet-l-mescid olarak iki rekat namaz klmas, sz birlii ile snnettir. Sesli Kur'an- kerim okunuyorsa tehyyet-l-mescid namaz klnmaz. (Hamevi) Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: 428

www.dinimizislam.com (Mescide girince, oturmadan nce iki rekat namaz kln! Sonra ister oturun, ister iinize gidin!) [Ebu Davud] (Allah telnn en ok sevdii yer, camilerdir.) [Hakim] (Camiye gelen Allahn misafiri olur. Allah tel da, misafirine elbette ikram eder.) [Taberani] Farz kazas olanlar, bildirilen nafile namazlarn vaktinde kaza namaz klmaldr! Hem kaza borcu denir, hem de nafile namaz sevabna kavuulur. Mesela tehyyet-l-mescid namazn klarken, (ilk kazaya kalm sabah namaznn farzna ve tehyyet-l-mescid namazn klmaya) diye niyet etmelidir. Bylece hem kaza borcu denmi, hem de ad geen nafile namaz klnm olur. (N.Fkhyye) Sual: Tehyyet-l-mescid namaz mekruh vakitlerde de klnabilir mi? afiiler mekruh vakit olsa da camiye gelince, iki rekat tehyyet-l-mescid namaz klyorlar. Hanefiler de klabilir mi? CEVAP Hanefide mekruh vakitlerde tehyyet-l-mescid namaz klnmaz. Mesela le ezan okunduktan sonra camiye girince iki rekat tehyyet-l-mescid klabilir. kindi namaz iin camiye gelince klabilir. Bir de yats iin gelince klabilir. Sabah namazna gelince imsak vaktinden sonra tehyyet-l-mescid klmak mekruh olur. Bir de akam namazndan nce klnmaz. Bir de le namazna 20 dakika kala klnmaz. Camiye gelen kimse, farz veya snnet yahut kaza klarken, tehyyet-lmescide de niyet ederse, btn limlere gre, tehyyet-l-mescid namaz da klnm olur. afii mezhebinde, tehyyet-l-mescid namaz, o vaktin namaz olduu iin, kerahat vakti de olsa klmak caizdir. Sual: Cmiye girip, snnet veya farz olan herhangi bir namaz klnnca, tehyyet-l mescid namaz da klnm saylr m? CEVAP Evet, saylr. Ancak niyet sevabna da kavumak iin snneti veya farz klarken tehyyet-l mescide de niyet etmek gerekir. Yeni abdest alp camiye girmise, Sbha namazna da niyet edilirse, niyet sevab da alnr. Niyet edilmese de, her iki namaz klnm olur, ancak niyet sevab eksik olur. Bunlar gibi, hi niyet edilmeden abdest ve gusl alnsa, abdest de, gusl de sahih olur, ama niyet de edilince, niyet sevabna da kavuulur. Her ibadeti yaparken niyet ederek niyet sevabna kavumal. Baz ibadetlerde, mesela teyemmmde, namazda niyet etmek farzdr. Niyetsiz o ibadet hi sahih olmaz.

Ksuf ve Husuf namazlar


Sual: Ksuf ve husuf namazlar nedir, nasl klnr? CEVAP 429

www.dinimizislam.com Bu iki namaz nafile namazdr. Ksuf namaz gne tutulunca, Husuf namaz ise ay tutulduu zaman klnr.

Ksuf namaz:
Gne tutulduu zaman, cuma namazn kldran imam, ezansz ve ikametsiz en az iki rekat namaz kldrr. Kraati gizli veya aktan okur. Kraatte uzun sure okumak iyidir. Namazdan sonra da gne alncaya kadar kbleye doru ayakta veya cemaate kar oturarak dua eder. Byle bir imam bulunmazsa, bu namaz herkes, kendi evinde tek bana da klabilir. Sahrada da klnabilir. Ksuf namaznda imam- a'zama, imam- Malik'e ve imam- Ahmed'e gre, hutbe okunmaz. mam- afiiye gre, namazdan sonra hutbe okunmas mstehaptr.

Husuf namaz:
Ay tutulduu zaman, herkes kendi evinde tek bana olarak gne tutulmas namaz gibi, kraati gizli veya aktan okuyarak iki veya drt rekat namaz klmas iyi olur. Bu namazn camide cemaatle klnmas da, caizdir. Bu namaz, iki rekat klnrsa sabahn snneti gibi, drt rekat klnrsa ikindinin snneti gibi klnr.

Evvabin namaz
Sual: Evvabin namaz nedir, nasl klnr? CEVAP Akam namazndan sonra klnan nafile namaza (Evvabin namaz) denir, bu namaz klmak mstehabdr. Alt rekat olarak klnr. Hepsini bir selam ile veya iki rekatta birer selam ile klnabilir. Her iki ekilde de, ilk iki rekatlar, akam namaznn snneti yerine saylr. Bu namaz, snnetten sonra, ayrca klmak da olur. ki hadis-i erif meali: (Akam namazndan sonra, alt rekat klann gnahlar, deniz kp kadar da olsa, affolur.) [Taberani] (Akam namazndan sonra, arada kt bir ey konumadan, alt rekat nafile namaz klmak, on senelik ibadete denk olur.) [Tirmizi] Evvabin namaz klarken, kazaya niyet edilirse, hem bu byk sevablara kavuulmu, hem de kaza borcu denmi olur. Kaza borcu olan, kazaya niyet etmeden, nafile olan evvabin namazn klarsa, bu sevablara kavuamaz. nk Hazret-i Alinin naklettii bir hadis-i erif meali yledir: (Farz namaz borcu olan kimsenin, nafile namaz klmas, dourmak zere olan hamile kadna benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Kaza borcu olan kimse de, byle olup, farz namazlarn demedike, Allah tel, onun nafile namazlarn kabul etmez.) [Ftuh-ul-gayb m.48] 430

www.dinimizislam.com

Snnet namazlar
Sual: Baz kimseler, snnet namazlar hakknda, zellikle, yatsnn ilk snneti hakknda hadis olmad iin bidat diyorlar. Dorusu nedir? CEVAP Btn snnetler hakknda hadis-i erif vardr. Yatsnn ilk snneti Hanefide ve Malikide gayri mekked snnettir. Nimet-i slam kitabnda deniyor ki: Snnetlere (Nafile) denilmesi, nafile deyiminin daha kapsaml olmasndandr. nk her snnet nafiledir. Her nafile, snnet deildir. Nafileler revatib ve regaib diye ikiye ayrlr. Revatib: Farzlardan nce veya sonra klnan mekked ve gayr- mekked snnetlerdir. Regaib: Kuluk ve teheccd gibi dier nafile snnetlerdir. Mekked snnetlerin bir ksm iki, bir ksm drt rekttr. ki rektllar: Sabah namazndan nce, le, akam ve yats namazndan sonra klnan iki rekt snnetlerdir. Drt rektllar: le ve Cuma namazndan nce ve Cuma namazndan sonra klnan drt rekt snnetlerdir. Gayr-i mekked snnetler: kindi ve yatsdan nce klnan 4 rektl snnetlerdir. lenin ve yatsnn ikier rekttan ibaret olan son snnetlerini onlara ikier rekt daha ekleyerek drder klmak da mendub snnetlerdendir. Bir hadis-i erif meali yledir: (lenin farzndan nce ve sonra devaml olarak drt rekt [nafile] klana cehennem haram olur.) [Tirmizi, Ebu Davud] Akam namaznn farzndan veya mekked snnet olan iki rekttan sonra alt rekt namaz klmak da mendub snnettir. Bu mendub snnete Evvabin denir. Bir hadis-i erif meali: (Akam namazndan sonra konumadan alt rekt daha klann elli yllk [kk] gnahlar affolunur.) [Feyz-l Kadir] kindinin ilk snneti, yatsnn ilk snnetinden daha faziletlidir. Hazret-i Aie validemiz (Resulullah, yatsnn farzndan nce drt, farzndan sonra da drt rekt klp yatarlard) buyurdu. Hazret-i bni merin, (Resulullah ile beraber, yats namazndan sonra iki rekt namaz kldk) diye bildirdii hadis-i erifi, yatsnn son snnetini, Hazret-i Abdullah ibni Mugaffelin rivayet ettii, (Her ezan ve ikamet arasnda namaz vardr) hadis-i erifi de, yatsnn ilk snnetini gstermektedir. (Buhari) Mezahib-i erbaada nafile namazlar mezheplere gre yle bildiriliyor: Hanefide: Farz namaza tabi olan nafileler, ikiye ayrlr: Mesnun ve mendub. Mesnun olanlar: 431

www.dinimizislam.com Sabah namazndan nce iki, le namazndan nce drt, sonra iki, Cuma namazndan nce ve sonra drt, Akam namazndan sonra iki, Yats namazndan sonra iki. Mendub namazlar: Akam namazndan sonra alt, Yats namazndan nce drt rekt. Hazret-i Aie validemiz, (Resulullah, yatsnn farzndan nce drt, farzndan sonra da drt rekt klp yatarlard) buyurdu. Hanbelde: Farz namazlara tbi olan nafileler ikiye ayrlr: Ratibe ve gayr-i ratibe. Ratibeler: le farzndan nce iki, le farzndan sonra da iki, Akam namazndan sonra iki, Yats namazndan sonra iki ve sabah namazndan nce de iki rekat. Revatibin gayr ise yirmi tanedir: le namazndan nce drt ve sonra drt, kindi namazndan nce drt, Akam namazndan sonra drt, Yats namazndan sonra da drt rekt, Akam namazndan nce iki rekt klmak da mubahtr. afiide: Farzlara tabi olan nafile namazlar ikiye ayrlr: Mekked, gayri mekked. Mekkedler (Revatib olanlar): Sabah namaznn iki rekt, le ve Cuma namazndan nce iki, Cumadan sonra iki, Akam namazndan sonra iki, Yats namazndan sonra da iki rekt, bir de vitirdir. Snnet-i gayri mekkedeler: leden nce ve leden sonra iki rekt. Cuma da le gibidir. [lenin ve Cumann farzndan nce, iki rekt mekked, iki rekt da gayr-i mekked olmak zere, toplam drt rekt snnet namaz vardr.] kindiden nce drt, Akamdan nce iki rekt. Bu iki rekt, (Her iki ezan arasnda bir namaz vardr) hadisinden dolay klnr. ki ezandan murat ezan ve ikamettir. Yats namazndan sonra iki rekt. Malikide: Farzlara tabi olan nafileler ikiye ayrlr: Revatib ve dierleri. Revatib olanlar: Bunlarn belli bir rekt says yok ise de evla olan yledir: le namazndan nce ve sonra drt, kindi namazndan nce drt, 432

www.dinimizislam.com Akam namazndan sonra alt rekt. (ki ezan arasnda bir namaz vardr) hadis-i erifine istinaden yats namazndan nce nafile klmak mstehabdr. Revatib olmayan nafileler: Sabah namaz iki rekt. Malikide yats namazndan sonra ve vitir namazndan nce klnan bir nafile namaz var. Vitir snnet-i mekkededir. ki rekt tavaf namazndan sonra snnetlerin en kuvvetlisidir. Grld gibi, her mezhepte snnet namazlar vardr. Sual: le ve yatsnn son snnetini drt rekat klmak caiz midir? CEVAP Farz ve vacip namazlardan baka klnan namazlara, snnetler de dahil, nafile denir. Mekruh vakitler haricinde her zaman nafile namaz klmak caizdir. le ve yats namaznn farzndan sonra drt, akamn farzndan sonra alt rekat nafile namaz klmann fazileti hakkndaki hadis-i eriflerden birka yle: (le namazndan nce ve sonra drt rekat namaz klmaya devam edene Cehennem haram olur.) [Tirmizi] (Akamdan sonra alt rekat namaz klann, gnahlar deniz kp kadar da olsa affedilir.) [Taberani] (Akam namazndan sonra, konumadan 6 rekat namaz klan, 12 yl nafile ibadet etmi gibi sevaba kavuur.) [bni Mace] (lenin farzndan nce klnan drt rekat, yatsnn farzndan sonra klnan drt rekat namaz gibidir. Yatsdan sonra klnan drt rekat namaz, Kadir gecesinde klnan drt rekat namaz sevabna eittir.) [Taberani] Ancak nafile ibadetlerin sevabna kavuabilmek iin farz borcunun olmamas gerekir. Bu borcu demedike, bu cinsten olan hibir nafile ibadetine sevap verilmez. Drret-l fahiredeki hadis-i erifte, (Allah tel, kazaya kalm namaz borcu olann, nafile namazn kabul etmez) buyuruldu. Ayrca nafile ibadetlere sevap verilebilmesi iin, haramlardan kap gnahlara da tevbe etmek gerekir. Sual: Bazen lenin snnetini terk etmekte mahzur var mdr? CEVAP ok mhim bir mazeret olmadan namazn snnetlerini terk etmek doru deildir. Hele kaza borcu olann namazlarn bir an nce kaza etmesi farzdr. Bir kii, bazen sabah ve akam yemeini yiyip le yemeini yemese, bir ey olmaz. Yemek iin namazn snnetlerini brakmak uygun deildir. Hele snnete nem verilmedii iin klnmazsa ok daha tehlikelidir. Peygamber efendimizin yapt ileri beenmemek olur ki maazallah ok ktdr. Peygamber aleyhisselam, farzlarn yannda nafile namazlar klmtr. O kld iin bu nafile namazlara snnet diyoruz. Peygamber efendimizin kld bu nafilelerin [snnetlerin] nemi byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: 433

www.dinimizislam.com (Her gn lenin farzndan nce 4, le ve akam ve yatsnn farzndan sonra 2, sabahn farzndan nce 2 rekat olmak zere 12 rekat nafile [snnet] klan Cennete girer.) [Ebu Davud] (Her gn 12 rekat nafile namaz klan mslmana Cennette bir kk yaplr.) [Mslim] (lenin farzndan nce 4 rekat [snnet] klan, gece bu kadar teheccd namaz klm gibi sevap kazanr.) [Taberani] (lenin farzndan nce ve sonra 4 rekat [snnet] klmaya devam edenin Cehenneme girmesi haramdr.) [Nesai] (lenin farzndan nce 4 rekat klan, srailoullarndan bir kleyi azat etmi kadar sevap alr.) [Taberani] Resulullah efendimizin hangi namaz daha ok sevdii ve ona devam ettii sorulduunda, Hazret-i ie validemiz, (leden nce 4 rekat [snnet] klard, kyamlarn uzatr, rku ve secdelerini gzel yapard) buyurdu. (bni Mace) Resulullah, lenin drt rekat olarak kld ilk snneti iin, (Bu vakit, gklerin kaplarnn ak olduu zamandr. Bu vakitte iyi bir amelimin Ara kmasn isterim) buyururdu. (Tirmizi) (lenin farzndan nceki 4 rekat [snnet] hari, gndz klnan [snnet] namazlarn hi biri, gece klnan [snnete] denk olamaz. Gece namazlarnn, gndz namazlarna olan stnl, cemaatle klnan namazn yalnz klnan namaza stnl gibidir.) [Taberani] (Cemaatle klnan namaz, yalnz klnan namazdan 27 derece daha faziletlidir.) [Buhari] le namaznn snnetlerinin fazileti bu kadar mhimdir. mam- Gazali hazretleri, (lenin son snneti, ilk snnetinden daha kuvvetlidir) buyuruyor. Redd-l-muhtardaki hadis-i erifte ise, (lenin farzndan nceki [snneti] terk eden, efaatime kavuamaz) buyuruluyor. O halde, mhim bir zr olmadan snnetleri terk etmemelidir. slam limleri, bu hadis-i erifi, (zrsz ve srar ile lenin snnetini terk eden, bu namaz iin olan ve derecenin ykselmesine yarayan efaatime kavuamaz) eklinde aklyorlar. nk snneti deil, farz bile terk edene, byk gnah ileyene efaat edilecektir. Farzdan nce snnet klmak, eytann midini krmak, onu zmek iin emredilmitir. eytan, (Snnetlerde bile insan aldatamyorum, farzlarda ise, hi aldatamam) diye zlr. (Tahtavi) Resulullah sevindirmek, eytan zmek iin snnetleri hi terk etmemelidir!

Nafile namazlarla ilgili eitli sorular


Sual: Nafile ibadet yapmak art mdr? Mesela nafile oru tutmak, nafile 434

www.dinimizislam.com namaz klmak gerekir mi? CEVAP Hayr nafile ibadet yapmak art deildir. Ancak Resulullahn snnetine, emirlerine uymak byk saadettir. nce farzlar yapmal, farz borcu olmayan nafile ibadetleri de yapmas ok iyi olur. Bir hadis-i erif meali yledir: (Ayda gn oru tutmanz ve her gn iki rekat kuluk namaz klmanz tavsiye ederim.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] Peygamber efendimizin tavsiyesini emir telakki etmeli, ayda gn oru tutmaya almal. Farz namaz kazas olan da, kuluk vakti, iki rekat kaza namaz klarsa Kuluk namaz da klnm olur. Yeni abdest almsa, Sbha namaz da klnm olur. Sefere karken klarsa, Tehyyet-l-menzil namaz da klnm olur. Camide klarsa, Tehyyet-l-mescid de klnm olur. Bunlarn hepsi iin niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnr. Sual: Bir hoca, Farz terk ederek haram ileyen efaate kavuur, fakat snneti terk eden efaate kavuamaz dedi. Snnet farzdan daha m nemlidir? CEVAP Snnetin birka manas vardr: 1- Kitab ve snnet ifadesindeki snnet, hadis-i erifler demektir. 2- Farz ve snnet ifadesindeki snnet, Resulullahn emirleri demektir. 3- Snnet, yalnz olarak kullanlnca, slamiyet anlalr. (Snnetimi [slamiyeti] terk edene efaatim haramdr) hadis-i erifi, (nanlacak eylerde slamiyetten ayrlan efaate kavuamaz) demektir. Demek ki, snnet namazlar deil, slamiyeti terk eden efaate kavuamaz. Byk gnah ileyen de efaate kavuur. (Hadika) Sual: kindi namazn kldktan sonra, kerahet vakti kncaya kadar, nafile klmak mekruh mu? CEVAP Evet mekruhtur. Yalnz nafile klmak mekruh olan iki vakit vardr. Sabah, tan yeri aardktan sonra gne douncaya kadar, sabah namaznn snnetinden baka nafile klnmaz. kindiyi kldktan sonra, akam namazndan nce nafile klmak mekruhtur. Bildirilen bu iki vakitte, yani sabah namazn kldktan sonra gne douncaya kadar kaza namaz klnr. Ama nafile klnmaz. kindi namaz klndktan sonra, kaza namaz klnr. Fakat nafile klnmaz. Kaza namaz da gne batarken bakacak kadar sararmaya balayncaya kadar klnr. Ondan sonra klnmas gnah olur. Sual: kr secdesi nasl yaplr ve kr namaz nasl klnr? CEVAP Kendisine nimet gelen veya bir dertten kurtulan kimsenin, Allah tel iin kr secdesi yapmas mstehabdr. kr secdesi, tilavet secdesi gibidir. 435

www.dinimizislam.com kr secdesi yapacak kimse, niyet eder. Abdestli olarak, kbleye kar ayakta durup, ellerini kulaklara kaldrmadan, Allah ekber der ve secdeye gider. nce Elhamdlillah der. Sonra secde tesbihini okur. Sonra Allah ekber der ve ayaa kalkar. kr namaz iki rekattr, sabah namaznn snneti veya farz gibi klnr. Sual: Mesela kr namazn kaza namaz klarken niyetlensek eda etmi olur muyuz? CEVAP mrde byle birka defa yaplan ibadetler iin, kazaya niyet edilmez. Sual: Kaza namaz borcu olan kimse, nafile olan istihare namaz klabilir mi? CEVAP Nadiren yaplacak ibadetler caiz olur. Sual: Gne doduktan 1-2 saat kadar sonra, evinden karken kuluk namaz klarken, yeni abdest aldmz iin sbha namazna, evden kacamz iin tehyyet-l-menzil namazna da niyet edebilir miyiz? CEVAP Evet. Byle niyet edilirse her namazn sevabna da kavuulur. Ancak, zerinde kaza namaz olan kimse, yukarda bildirilen Tehyyet-lmenzil, sbha, kuluk namaz gibi nafile namazlar klarsa, kabul olmaz. nk hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kaza namaz borcu olann nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-lfahire, Ftuh-l-gayb] Kaza namaz olan, bu namaz klarken, kaza namazna ve yukarda bildirilen nafile namazlara da niyet ederse, hem kazasn der, hem de nafile namazlarn sevabna kavuur. (slam Ahlak) Sual: Baz kimseler, imamla sabah namaznn farzn kldktan sonra, klamadklar o gnk sabah namaznn snnetini klyorlar. Caiz mi? CEVAP Sabah namaznn farzndan sonra, nafile namaz klnmad gibi, sabah namaznn snneti de nafile olduu iin klnmaz. Ancak farz kazas olan, kaza klabilir. le namaznn ilk snneti klnmadan, imamla farz klnmsa, ilk snnet farzdan sonra klnr. Yats namaznn ilk snneti de farzdan nce klnamamsa, farzdan sonra klmak iyi olur. Sabahn snneti gibi, ikindinin snneti de farzdan sonra klnmaz. Kamet okunduktan sonra ayr bir yer yoksa cemaat arasnda snnete durulmaz. Peygamber efendimiz, (Kamet okununca, [cemaat arasnda] o farzdan baka namaz klnmaz) buyurunca, Ya Resulallah, sabahn snnetini de mi klmayacaz dediler. (Evet, sabahn snneti de klnmaz) buyurdu. (bni Adiy) Girite veya direk arkasnda, sabahn snneti klnp imama yetimeye 436

www.dinimizislam.com allr. Snneti klnca, imama yetiemeyeceini zanneden kimse, snneti klmaz, hemen imama uyar. Farzdan sonra da snneti klmaz. (Drer) Sual: Nafile namaz klarken, secdede, dua okumak caiz midir? CEVAP Nafile namazlarda caizdir. Farzlarda okunmaz. Sual: Nafile namazlar cemaatle klnr m? CEVAP Klnmaz. Sual: Farz namazlarda kyam, yani ayakta durmak farzdr. Snnetlerde de ayakta durmak farz mdr? CEVAP Salam kimse iin yalnz farz namazlar ile vitir namazn klarken ayakta durmak farzdr. (Sirac-l-vehhac) Hasta ve zrl olmasa da, nafileleri oturarak klmak her zaman ve her yerde caizdir. Yalnz [vacip diyenler de olduu iin] sabah namaznn snnetini ayakta klmaldr! Nafileleri oturarak klana, sevabn yars verilir. (Meraklfelah) Be vakit namazn snnetlerini hi bir mazeret yokken de, oturarak klmak caizdir. nk bu snnetler de, nafile namazdr. (Cevhere) Bunlar Seadet-i Ebediyyede de yazldr. Nafile namazlar da ayakta klmak iyi olur. Sual: Bulgaristandan gelen Rumeli muhacirleri, Tesbih, Regaib gibi nafile namazlar cemaatle klabilmek iin nezr ediyorlar, sonra cemaatle klyorlar. Bazen de namaza balayp bozuyorlar. Sonra cemaatle klyorlar. Byle yapmalar dine uygun mudur? CEVAP Bu btl bir yoldur. Mekruhtan kurtulmak iin byle yapmalar gnah olur. Fkh ilminde sz sahibi bni bidin hazretleri buyuruyor ki: Bahr sahibi diyor ki: . namazn cemaatle klmak mekruhtur; bid'attir. Rumeli halknn kerahet ve nafileden kurtulmak iin onu nezir etmeleri ise btl bir aredir. (Redd-l-muhtar - Vitir ve nafileler bahsi) Sual: Kitaplarda, teheccd ve kuluk namazlarnn en ou 12 rekat olarak bildiriliyor. Daha fazla klsak gnah olur mu? Kuluk vaktinde ve gece kaza namaz klyorum, gndz kulua gece de teheccde niyet ediyorum. Bu durumda 12 rekattan fazla namaz klmamda mahzur var mdr? CEVAP Hayr hi mahzuru olmaz.

Nafile olarak yapmak


Sual: S. Ebediyyede (Farzlar ve vacibleri nafile olarak yapmak, mekked snnetleri yapmaktan daha ok sevab olur) deniyor. Farzlar, nafile olarak yapmak nasl olur? CEVAP 437

www.dinimizislam.com Bir farz eda ettikten sonra, onu tekrar yapmak nafile olur. Mesela hacca giden, tekrar hacca giderse nafile olur. lenin veya yatsnn farzn yalnz kldktan sonra, hazr cemaat varsa, onlara uyup tekrar klmak nafile olur. Yahut bir namaz, mekruh olarak veya bir snneti eksik olarak klnmsa, o namaz tekrar klmak nafile olur. Nafile olarak klnan bu namazn sevab, mekruh olarak ve bir snneti eksik olarak klnan namazdan daha fazla sevab olur. Yalnz kldktan sonra, ayn namaz cemaatle klnca da, snnet olan ksmnn sevab tekinden fazla olur.

Gece nafile klmak


Sual: Erkeklerin, geceleyin nafile namaz klarken sesli de okumalar caiz midir? CEVAP Evet, caizdir; fakat gndz klnan, farz ve nafile btn namazlar, gizli okumak vacibdir. (Hindiyye) Gndz namazlar, le ve ikindidir. Gece namazlar ise, akam, yats ve sabah namazlardr.

Nafile klarken
Sual: Bir kimse, Kuluk, Teheccd gibi nafile namazlar klarken sesli okuyabilir mi? CEVAP Kuluk namaz gibi gndz klnan nafilelerde, gizli okumak vacibdir. Teheccd gibi gece klnan namazlarda, kii muhayyerdir, yani ister sesli, ister gizli okur. (Hindiyye)

Farzn nafilesi
Sual: S. Ebediyyede, (Farzlar nafile olarak yapmak, mekked snnetleri yapmaktan daha ok sevap olur) deniyor. Farzlar nafile olarak yapmak ne demektir? Bir rnek verilebilir mi? CEVAP Bir kimse le namazn klsa, sonra orada baz kimseler leyi cemaatle klmaya balasalar, bu da onlara uysa, farz nafile olarak klm olur. lenin farzn tekrar klmas nafile oluyor. Bu klnan nafile, lenin snnetinden daha ok sevab oluyor. Cemaat sevabna kavuur. Yani 27 derece sevab alr.

Farzn nemi byktr


Sual: Bazlar, Gndz namaz klmaya gerek yok, gece nafile namaz klarsan onun yerine geer diyerek farza hi nem vermiyorlar, nafileye tevik ediyorlar. Hatta cemaatle Tesbih namaz gibi nafile namaz klyorlar. Farzn dindeki nemi nedir? CEVAP Farzn dindeki nemi ok byktr. Farzdan nemli bir ey yoktur. Bu 438

www.dinimizislam.com konuda ok hadis-i erif vardr. Birisi gelip Resulullah efendimize sual etti: - Ya Resulallah Cennete gidecek amel nedir? - Allaha ortak komazsn, farzlar yaparsn, farz olan namaz klarsn, farz olan zekt verirsin, Ramazanda orucu tutarsn. - Ya Resulallah bu sylediklerinizden baka yaplmas gereken ey var m? - Farz olarak bu kadardr; ama nafile olarak yapmak istersen baka. - Allaha yemin ederim ki farzlar yaparm daha fazlasn yapmam. Adam dnp giderken Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Cennetlik bir kimse grmek isteyen bu adama baksn.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai]] Salar dank birisi yine Resulullah efendimize baz sorular sormaya balad: - slam nedir? - Birincisi gnde be vakit namaz klmak... - Beten fazla bir namaz yok mu? - Hayr yoktur. Nafile klmak istersen o baka. Bir de Ramazan orucu var. - Bundan baka, oru yok mu? - Farz olarak yok. Nafile olarak tutmak istersen var. Bir de zekt vardr. - Bundan fazlas var mdr? - Hayr yoktur. Nafile olarak sadaka verebilirsin. Adam, (Vallahi ne fazla, ne de bundan noksan yaparm) diyerek ekip gitti. Resulullah buyurdu ki: (Sznde durursa, kurtulua erdi.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai] slam limleri bu hadis-i erifi delil getirip, snnet ve nafile klmayanlarn ahirette ceza grmeyeceini, sadece sevabndan mahrum kalacan bildirmilerdir. Farzn nemi hakknda, baz hadis-i erif mealleri: (Farz namaz borcu olann, nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-l fahire] (Nafile klmak gnah deildir. Farzn yannda denizde damla gibidir. Farz klma imkan varken tehir ederek nafile ile megul olunca, farz tehir gnah byk olur. Bu gnahtan azck nafile sevab karlnca yine ortada byk gnah kalmaktadr. Onun iin Peygamber efendimiz, nafilesi kabul olmaz buyurmutur.) (Borcu var iken verilen sadaka kabul olmaz.) [Buhari] (Borcu demek farzdr. Sadaka vermek nafiledir. Farz borcunu geciktirmek de gnahtr. Bu bakmdan verdii sadaka geciktirme gnahn affettiremedii iin kabul olmaz buyurulmutur.) 439

www.dinimizislam.com (Allah tel, Farzla bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz buyurdu.) [Buhari, Beyheki, Uyun-l besair] (Yani Allah telnn rzasna kavumak iin nce farzlar eda etmek arttr.) (En stn amel, cihaddr. En stn cihad, farzlar ifa etmektir.) [.Ahmed Taberani] (Farzlar yapmak en stn cihad oluyor.) (Allah indinde en stn amel, vaktinde klnan farz namazdr.) [Mslim, Ebu Davud] (En stn amel, farz namazdan sonra zekttr.) [Taberani] (Ya Ftma, nce Rabbinin farzn yerine getir.) [Ebu Davud] (nce farzn ifas emrediliyor.) (Allah telnn sana farz kld eyleri eda et ki, insanlarn en bidi olasn.) [bni Adiy] (ok nafile ibadet eden deil, farzlar aksatmayan insanlarn en ok ibadet edeni oluyor.) (Farzlar renip onunla amel edene veya bakasna retene Allah rahmet etsin.) [Ebueyh] (Bir Mslman yoktur ki, farz namaz iin layk ile abdest alsn da, o gn ayaklarnn yrd ellerinin tuttuu, gzlerinin bakt, kulaklarnn dinledii, dilinin syledii, nefsinin arzulad kt eyler affolmasn.) [.Asakir] (Kyamette iledii farzlarla ii dolu olana mjdeler olsun.) [Deylemi] (Cihad iin atlan adm ile bir farz ifa iin atlan admdan daha stn yoktur.) [Tirmizi] (Allah tel buyurdu ki: Be vakit farz namaz, artlarna uyarak, vaktinde klan Cennete koyacama sz verdim. Klmayana verilmi bir szm yoktur.) [bni Mace, Ebu Davud] (Ramazanda bir gn oru tutmayan, onun yerine btn yl oru tutsa, o bir gnk sevaba kavuamaz.) [Tirmizi] (Farz orucu kaza ediyor, oru borcundan kurtuluyor ama, farz zamannda yapma sevabna kavuamyor. Hatta mr boyu nafile oru tutsa da bir farz zamannda yapma sevabna kavuamyor. Farzn ne kadar nemli olduunu bu hadis-i erif aka bildiriyor.) (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece klnan teheccd namazdr.) [Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Bir kimse, en kymetli bir snnet olan teheccd namazn mrnde hi klmasa, ahirette hibir ceza verilmez, sadece sevabndan mahrum kalr. Ama bir farz terkin cezas ok byktr. Din kitaplarnda deniyor ki: Dman karsnda, bir farz namaz, klma imkan varken, terk etmenin cezas, Yedi yz byk gnaha bedeldir. (Cami-l-fetv Umdet-l slam) Farz namazlar kazaya brakmak byk gnahtr. mkan varken kaza 440

www.dinimizislam.com etmezse, ayrca byk bir gnah daha ilemi olur. (Kebair ve segair) [Farz borcu olann nafile ile megul olmas, farz tehir ettiinden dolay gnahtr.] Hazret-i Ali'nin rivayet ettii hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, nafile namazlar kabul olmaz.) [Ftuh-ul-gayb m.48] (Bu hadisi aklayan Hanef limlerinden Abdlhak- Dehlev hazretleri buyuruyor ki: Bu hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu olann, snnetleri de kabul olmaz. nk snnetler de nafiledir. Bu hadis-i erif, Zahire-i Fkh kitabnda da vardr.) Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: (Farz namaz borcu olann nafilesi kabul olmaz) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafile ile megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya, borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz. (Ftuh-ul-gayb m. 48) Kaza namaz borcu var iken, nafile klmak ahmaklktr. (Bey ve ira risalesi) Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mer'e yapt vasiyette buyurdu ki: (Allahn gece yapman gereken hakkn gndz yapsan ve gndz yapman gerekeni de gece yapsan kabul etmez. zerine farz olan ibadetleri demeden nafile ibadetini kabul etmez.) [Kitab-l Harac] Denizde damla gibidir mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Farzn yannda nafileler kymetsizdir. Snnetlerin farzlar yanndaki kymeti de, deniz yannda bir damla su gibi bile deildir. (Mektubat- Rabbani 1/29, 260) [Yllarca farz kaza namaz borcu olana snnetleri brakma demek, koca denize deil, bir damlaya itibar etmek gibi ok abes ve cahilce bir szdr.] Seyyid Abdlhakim Arvas hazretleri buyurdu ki: (Yllarca kaza borcu olann, snnetleri klarken, kaza namazna da niyet etmesi, drt mezhepte de lazmdr) (S. Ebediyye) Snnet yerine kaza klan, snneti terk etmi olmaz. (Ebah) Hi kazas olmayann da kaza namaz klmas caizdir. (Redd-l-muhtar, Hindiyye) Alimlerin sz birlii Ruh-ul-beynda En'am suresinin 165. yetinin tefsirindeki hadis-i erifte bildiriliyor ki: Kyamette helal yoldan kazanan kimseye denir ki: 441

www.dinimizislam.com - Bu mallar kazanrken ve sarf ederken farz bir namaz vaktinde kldn m? Namazn rkuunu, secdesini ve abdestte farzlar tam yaptn m? - Ya Rabbi, helalden kazanp helal yerlere harcadm, hibir farz karmadm. - Helal kazanrken baz yanllarn olmad m? - Ya Rabbi, helal yollardan kazandm ve helal yollarda harcadm, hibir farz zayi etmedim, farzlar yerine getirirken ihlasma halel getirmedim. (Ruhul-beyn 3/132) limler szbirlii ile bildirdiler ki: Regaib ve revatib ameller ile vacibler, sevapta, hkmde ve stnlkte farza ulaamaz. Snnetler farzlarn eksiklerini tamamlar. Nafileler ise snnetlerin eksiklerini tamamlar. Hibir nafile ile farz borcu denmi olmaz. Baz avamn [cahillerin] iddia ettii gibi farz brakp da nafile ile uramalarnn, mesela, evvabin namaznn farz kazalarn yerine geeceini iddia etmelerinin dinde yeri yoktur. (Ruh-ul-beyn 3/127) Sual: Farz yapmayann iman gider mi? CEVAP Farzlara nem verip, tembellikle yapmayann iman gitmez. Fakat, bir farz yapmayan mslman, iki byk gnaha girer: Birincisi, o farzn vaktini ibadetsiz geirmek, yani farz geciktirmek gnahdr. Bunun affolmas iin tevbe etmek, yani piman olmak gerekir. kincisi, bu farz terk etmek gnahdr. Bu byk gnahn affolmas iin, bu farz hemen kaza etmek gerekir. Kazay geciktirmek de, ayrca byk gnah olur. Kaza geciktike, gnahlar, katlanarak artar, saylamayacak kadar oalr. Hadis-i erifte, (Bir namaz, bilerek, zrsz klmayan, seksen hukbe [1 hukbe 80 yl] Cehennemde kalacaktr) buyuruluyor. Bu mthi gnahlarn altndan kurtulabilmek iin, namazlar bir an nce kaza etmek gerekir. (Tergib-s-salat) bni Nceym hazretleri buyuruyor ki: (Farz namazlar vaktinde sonraya brakmak byk gnah olup, ancak tevbe etmekle affolur. Tevbe ederken, klmad namazlar kaza etmesi gerekir. Kaza etmeye gc varken kaza etmezse, ayrca byk bir gnah daha ilemi olur. (Kebair ve segair) Sual: Deniyor ki: Tehyyet-l mescid, camiye, mescide girince, mekruh vakit deilse, iki rekat nafile namaz klmak demektir. Kur'an- kerim okunuyorsa, tehyyet klnmaz. nk, Kur'an- kerimi dinlemek farzdr. Farz kifaye iin de snneti terk etmek evladr. Okunan Kuran dinleyenler var iken, bizim tesbih ekmemiz veya nafile namaz klmamzda mahzur olur mu? CEVAP Okunan Kuran- kerim, namaz klarken sizi artmyorsa, arkada veya 442

www.dinimizislam.com kenar bir yerde klmanz caiz olur. Bakalar Kuran- kerimi dinledii iin, sizin zikir ekmeniz de caiz olur. Ancak okunan Kuran- kerimi dinlemek farzdr, yani ok byk sevaptr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Farz ibadetin yannda nafile ibadetin hi kymeti yoktur, deniz yannda damla bile deildir. Snnetlerin farzlar yanndaki kymeti de, deniz yannda bir damla su gibi bile deildir. Melun eytan, mminleri aldatarak, farzlar kk gsteriyor, nafileyi tevik ediyor. Halbuki bir altn zekt vermek, yz bin altn sadaka vermekten daha sevaptr.) [c.1, m. 29, 260, c.3, m. 17] Bir hadis-i erif meali de yledir: (Allah tel buyuruyor ki, bir kimse farz yapmakla bana yaklat gibi, hibir eyle yaklaamaz.) [Beyheki]

Snnet yerine kaza klmak


Kaza namaz klmak gerekmez mi?
Sual: bni Teymiye ve yandalar, (Vaktinde klnmayan namazlar kaza etmek gerekmez, tevbe etmek yeterli olur) diyorlar. Namazlar kaza etmek gerekmez mi? CEVAP bni Teymiye, (zrl ve zrsz terk edilen namazlar kaza etmek gerekmez) diyor. (Mecmu-ul-Fetava 12/106.) bni Teymiyenin sz dinde senet deildir. Zaten birok yanl inanc yznden kfre dmtr. Vaktinde klnmayan namazlar kaza etmek gerekmez demek dini ykmak olur. O zaman kimse namaz klmaz, zekt vermez, hacca gitmez, oru tutmaz, sonunda da tevbe edince oluyormu der. Namazlar vaktinde klmak farz olduu gibi, vaktinde klnmayan kaza etmek de farz olduu, btn fkh kitaplarnda bildirilmitir. Birka yledir: 1- Farz namaz, zrsz vaktinden sonra klmak, byk gnahtr. Bu gnah, yalnz kaza edince affolmaz. Kaza ettikten sonra, ayrca tevbe veya haccetmek de gerekir. Kaza edince, yalnz namaz klmamak gnah affolur. Kaza klmadan, tevbe edilince, terk gnah affolmad gibi, tehir gnah da affolmaz, nk tevbenin kabul olmas iin, gnah terk etmek arttr. (Drr-lmuhtar) 2- Farzlara nem verip, tembellikle yapmayan kimse, mrted olmaz. man gitmez; fakat bir farz yapmayan Mslman, iki byk gnaha girer: 1- O farzn vaktini ibadetsiz geirmek yani farz geciktirmek gnah. Bunun affolmas iin tevbe etmek gerekir. 2- Bu farz yapmamak gnah. Bu byk gnahn affolmas iin, bu farz hemen kaza etmek lazmdr. Kazay geciktirmek de, ayrca byk gnah olur. (Berika) 3- zrl ve zrsz olarak namaz terk edenin, bunun farzn kaza 443

www.dinimizislam.com etmesi arttr. (Haleb) 4- Vaktinde klnmayan her namaz, unutarak veya kasten kazaya kalsa da, o namaz kaza etmek farzdr. (Hindiyye) 5- zrl veya zrsz kazaya kalan farz namazlar, hemen kaza etmek farzdr. (Mezahib-i Erbaa) Birka hadis-i erif meali de yledir: (Bir namaz vaktinde klmay unutan, hatrlaynca klsn. Unutulan namazn bundan baka kefareti yoktur.) [Tirmizi, Ebu Davud, Nesai] (Uyuyarak veya unutarak bir namaz vaktinde klamayan, hatrlaynca klsn.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Ebu Davud] (Farz unutan, imamla daha sonraki bir namaz klarken hatrlasa, o namazn imamla klsn, namazdan sonra, unuttuunu kaza etsin. Sonra imamla kldn da iade etsin.) [Taberani, Hatib] (Farz namaz borcu olann, nafile namaz klmas, hamile kadna benzer. Doumu yaklarken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Kaza borcu olan kimse de, byle olup, farz namazlarn kaza etmedike, Allah tel, onun nafile namazlarn kabul etmez.) [Ftuh-ul-gayb] Resulullah, bir gecenin sonunda uyumutu, gne doana kadar uyanamad. Uyand ve gne ykselince kaza etti. (Nesai)

Namaz hangi zrle kazaya kalabilir


Sual: Namaz, hangi zrle kazaya braklabilir ve kazas olan nafile klabilir mi? CEVAP Bir namaz, cem edilerek klnma imkan da yoksa, ancak u zrlerle kazaya braklabilir: Savata, dman karsnda oturarak ve kbleden baka tarafa dnerek bile namaz klamazsa, seferde olduu esnada; sel, yrtc hayvan, ekya, anarist gibi bir tehlike varsa, namaz oturarak veya hayvan zerinde m ile de klmak mmkn deilse, annenin veya ocuunun telef olaca zaman ebenin ve acil ameliyatlarda doktorun mdahalesi esnasnda kazaya brakmak ve uyku, unutmak gibi bir zrle namaz fevt etmek [karmak] gnah olmaz. (Drr-l Muhtar) Byle bir zr olmadan namaz kazaya brakmak haramdr, byk gnahtr. Btn fkh kitaplarnda, faite, yani karlm namaz deniyor. nk, bir mslman namazlarn terk etmez. Ancak yukarda bildirilen bir zr ile karabilir. Bu bakmdan karlan namaz says az olur. Bugn terkedilmi namaz says oktur. Bir zr ile karlm namaz ile zrsz, kasten terk edilmi namazn hkm ayn deildir. Namazlar, yukarda bildirilen bir zrle 444

www.dinimizislam.com fevt ederek kazaya brakmak gnah olmad iin, bunlarn kazalarn, snnetleri ve dier nafileleri klacak kadar geciktirmek de gnah olmaz. Uyumak, unutmak gibi bir zrle klnamayan yani fevt edilen [karlan] namazlarn hkm yledir: Fevt olan namazlar kaza etmek, nafile klmaktan iyi ise de, be vakit namazn snnetlerini ve hadis-i erifte vlen Duha, Tesbih, Tehyyet-lmescid gibi belli namazlar klmak byle deildir. Vaktin snnetleri ile bu nafileleri klmak kaza klmaktan evladr. (Redd-l-muhtar, Halebi, Hindiyye) Terk edilmi namazn hkm ise yledir: Byk lim bni Nceyme soruldu ki, kaza namaz olan kimse, snnetleri klarken kazaya niyet ederek klsa, snnetleri terk etmi olur mu? Cevabnda, (Snnetleri terk etmi olmaz, nk o vakit iinde farzdan baka, [nafile olsun, kaza olsun] herhangi bir namaz klnnca, snnet de yerine getirilmi olur) buyurdu. [Nevdir-i fkhiyye fi mezheb-il-eimmet-il Hanefiyye s.36] Be vakit namazn snneti demek, Resulullahn kld namaz demektir. Bu namazlara snnet ismi sonradan verilmitir. Resulullah, be vakit namazn snnetlerini klarken, yalnz (Allah rzas iin namaz klmaya) derdi. (Snnet klmaya) diye niyet etmezdi. Her vakit iinde byle klnan her namaz, snnet ismi verilen namaz olur. (Redd-l muhtar, Uyun-l besair, Halebi) Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (En stn cihad, farzlar edadr.) [Taberani] (Kaza namaz olann, kld nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-lfhire] (Herkes nafile ile megul iken sen farzlar tamamla!) [Mifth-n-nect] (Hak tel, farz ibadetle bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz buyurdu.) [Buhari] (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de, farz namazlarn demedike, Allah tel, nafile namazlarn kabul etmez.) [Ftuh-ul-gayb m.48] Hanefi mezhebi limlerinden Abdlhak- Dehlevi, (Bu hadis, farz borcu olanlarn, snnetlerinin de kabul olmayacan gstermektedir) buyuruyor. Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyuruyor ki: (Farz borcu varken snnet ile megul olmak ahmaklktr. nk snnetleri kabul olmaz. Kaza borcu olann snnet klmas, alacaklya, borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz.) [Ftuh-ul-gayb m. 48] Hamza Efendi hazretlerinin Bey ve ira risalesinin erhinde, (Yolculua kmadan nce iki rekat namaz klmaldr! Kazaya kalm namaz varsa bir, iki veya vakit namazn kaza etmelidir! nk kaza borcu var iken, nafile 445

www.dinimizislam.com klmak ahmaklktr) buyuruluyor. (s.6) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Farzn yannda nafilelerin hi kymeti yoktur. Snnetlerin farzlar yanndaki kymeti de, deniz yannda bir damla su gibi bile deildir.) [m.29, 260] Drt mezhebin fkh bilgilerini iyi bilen Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki: (Yllarca kaza borcu olan, snnetleri klarken, kaza namazna niyet ederek klmaldr. Byle niyet ederek klmak, drt mezhepte de lazmdr.) Allah tel, (Bana farzla yaklalr), Resul de (Kaza borcu olann nafilesi kabul olmaz) buyururken, limler de, (Kazas olann, snnet ve nafile klmas ahmaklktr), (Snnetler farzn yannda denizde damla deildir) derken, bir zrle karlan namazla kasten klnmayan namaz ayn zanneden cahiller, Allah telnn emri olan farz braktrp, Duha, Tehyyet-l-mescid, Tesbih, Teheccd namaz gibi nafileleri kldrmaya alyorlar. Bir kimse, mrnde bu nafileleri hi klmasa, ahirette ceza verilmez. Fakat bir farz terk etmenin cezas ok byktr. Dman karsnda, bir farz namaz klmak mmkn iken, terk etmek, yedi yz byk gnaha bedeldir. (Cmi-l-fetva) Bu fetva da gsteriyor ki: Nafilelerle milleti megul edip farzlar tehir ettirenler veya farzlar kldrmayanlar byk vebal altndadr. Sual: Sabah namazn vaktinde klamayp karan, kazasn leden sonraya braksa, gnaha girer mi? CEVAP Evet girer. Geciktirme gnah da ok byktr.

Unutmak zrdr
Sual: ok defa unutup veya uyuyakalp namaz kazaya brakyorum. Unutmak zr olur mu? CEVAP Unutmak ve uyuyakalmak zrdr; ama bu sk oluyorsa, tedbir alnmad iin gnah olur. Birka rnek verelim: 1- Gece ok ge yatlyorsa, stelik saat kurulmuyor veya baka tedbir alnmyorsa, namazn kazaya kalmas normal deildir. 2- Bir kimse iyerinden karken, namaz vakti girmi olsa, eve gidince klarm diye dnse, genellikle de eve vaktinde varamyorsa, namaz yoldayken kazaya kalyorsa veya vaktinde eve geldii halde, i yerinde kld iin evde klmay unutuyorsa, nasl olsa unutmak zr diyerek, namazn kazaya kalmasna nem vermiyorsa, yaptklarndan mazur olmaz. 3- Abdest alrken, snnete uymak iin kbleye dnen kimse, devaml olarak unutup ayaklarn kbleye doru uzatyorsa, ayaklarn kbleye uzatmamak iin kbleye doru abdest almamal; nk mekruh ilememek iin snnet terk edilir. Yani, imkn varsa, arkas kbleye gelse de, ayaklarn 446

www.dinimizislam.com kbleye uzatmamak iin, abdesti kbleye dnerek almamas gerekir.

Hayrl iler namaz yerine gemez


Sual: Bir yazar, bni Teymiye gibi (Klnmayan namazn kazas gerekmez. ok nafile klmas, ok hayr hasenat yapmas gerekir) diyor. Hayrl iler namaz yerine geer mi? CEVAP brahim Muhammed Neat hazretleri buyuruyor ki: Namaz bilerek terk etmenin byk gnah olduunu ve kaza etmek gerektiini, cumhur- ulema bildirmektedir. bni Teymiye, (Namaz kasten terk edenin kaza etmesi gerekmez. Kaza klmas sahih olmaz. ok nafile klmas, ok hayrat ve hasenat yapmas gerekir) dedi. Daha nce bni Hazm da, byle uygunsuz fikirler ortaya atmt. bni Teymiye ve bni Hazm, baz yet-i kerimelere ve hadis-i eriflere, yanl manalar vererek, Ehl-i snnetten ayrldlar. Bylece, hayrl ilerin, namaz yerine geecei sapkln ortaya attlar. slamiyette atklar yaralarn en zararl olanlarndan biri de bu olmutur. Hazret-i Alinin bildirdii hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Farz borcu olan, kazasn klmadan nafile klarsa, bo yere zahmet ekmi olur.) [Ftuh-ul gayb 48. makale] Btn Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki: zrl ve zrsz olarak namaz terk edenin, bunu kaza etmesi gerekir. (bni bidin, Halebi, Cevhere, Tahtavi) Namaz, eri zrsz vaktinden sonra klmak, byk gnahtr. Bu gnah, kaza edince affolmaz. Kaza ettikten sonra, ayrca tevbe de gerekir. (Drr-l Muhtar s.485)

Farz yannda nafilenin kymeti


Sual: Kaza namaz olan, nafile namaz klabilir mi, belli bal nafile namazlar hangileridir? CEVAP Namaz, iki sebeple kazaya kalr: 1- Uyumak, unutmak gibi dini bir zrle karlr. Buna Faite yani karlm namaz denir. zerinde byle farz kazas olann nafile namaz klmas caizdir. nk Redd-l-muhtar, Halebi, Tahtavi ve Hindiyye gibi kymetli eserlerde buyuruluyor ki: Faite [fevt olmu, yani bir zrle karlm] namazlarn kazalarn acele klmak lazmdr. Fevt olmu [bir zrle kazaya kalm] namazlarn kazalarn klmak, nafile klmaktan evla ise de, hadis-i erifle vlm olan be vaktin snnetlerini, duha, tesbih, tehyyet-l-mescid, evvabin gibi nafile namazlar klmak, kaza klmaktan evladr. 447

www.dinimizislam.com Evla olmasnn sebebi, unutmak, uyumak gibi bir zrle namaz kazaya brakmak gnah olmad iindir. Byle kimselerin, ad geen nafileleri klacak kadar, kazalar geciktirmeleri gnah olmaz. Unutarak, uyuyarak kazaya braklan namaz says bir veya birka vakittir. Mesela sabah namaznn vaktinde uyuyup kalan kimse, gne doduktan 50 dakika kadar sonra bu namaz kaza eder. Kaza etmeden nce, duha [kuluk] namaz klarsa caiz olur. nk sabah namazn, uyanamayarak bu vakte brakmas gnah deildir. Duha namaz klacak kadar geciktirmesi de gnah olmaz. 2- Bir de namaz, bile bile tembellikle klnmayp kazaya braklr. Namaz byle terk ederek klmamak byk gnahtr. Terk edilen byle namaz, bir zrle karlan namazla kartrmamaldr. Birisinin kazaya kalmas gnah deilken, tekinin kazaya kalmas byk gnahtr. Bu byk gnah her namaz klacak kadar bo zaman geince, bir misli artar. nk namaz bo zamanlarda hemen kaza etmek farzdr. Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyuruyor ki: Farz kazas olann nafile klmas, borlunun alacaklya, hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler de kazancdr. Sermaye kurtarlmadka, kazan olamaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz borcu olan, kaza etmeden nafile klarsa, boa zahmet ekmi olur. Kazasn demedike, nafile namazlar kabul olmaz) [Ftuh-ul gayb, 48] Hanefi limlerinden Abdlhak- Dehlevi hazretleri, bu hadis-i erifi aklarken, farz borcu olann hibir nafilesinin kabul olmayacan bildiriyor. Kaza borcu olann nafilelerinin kabul olmayaca Mektubat- Ma'sumiyye, Bey ve ira risalesi ve Nevdir-i fkhyye fi mezheb-ilhanefiyye'de de yazldr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Farzlarn yannda nafilenin hi kymeti yoktur. Deniz yannda damla bile deildir. (Mjdeci Mektublar, m.260) Farz kazas olanlar, bildirilen nafile namazlarn vaktinde kaza namaz klmaldr! Hem kaza borcu denir, hem de nafile namaz sevabna kavuur. Kuluk, evvabin, teheccd, tehyyet-l-mescid namazlarn klarken, mesela, (ilk kazaya kalm sabah namaznn farzna ve kuluk namazn klmaya) diye niyet etmelidir. Bylece hem kaza borcu denmi, hem de ad geen nafile namazlar klnm olur. (N.Fkhyye) Hi kazas olmayan kimsenin de kaza namaz klmas caizdir. (Redd-lmuhtar, Hindiyye)

Snnet ne demektir
Sual: Farz brakp haram ileyen efaate kavuurken, Peygamberimiz, 448

www.dinimizislam.com (Byk gnah ileyene efaat edeceim) buyururken, Snneti terk eden efaate kavuamaz demek doru mu? CEVAP Snnet kelimesi anlama gelir: 1- Kitab ve Snnet ifadesindeki snnet, hadis-i erifler demektir. 2- Farz ve Snnet ifadesindeki snnet, Resulullahn emirleri demektir. Bunlar ikiye ayrlr: Snnet-i zevaid: Peygamber efendimizin ibadet olarak deil, det olarak devaml yapt eylerdir. Elbiselerini giyini ekli, temiz eylere sadan balamas gibi. Snnet-i hda: Yalnz dinimizin iar olan ilerdir. Ezan okumak, cemaatle namaz klmak gibi. 3- Snnet yalnz olarak kullanlnca, slamiyet anlalr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (mmetimin arasnda fitne fesat yayld zaman snnetime uyana, [Dinin bildirdii ibadetleri yapp haramlardan kaana] yz ehid sevab vardr.) [Hakim] (Bir zaman gelir ki, snnetim [slam] unutulur, snnete uyan garip olur.) [ira] (Snnetimi [slam dinini] terk edene efaatim haramdr.) [H.Erbain] (slamiyetten ayrlan efaate kavuamaz) demektir. (erh-i hadis-i erbain, ira) Snnetin dier manas Snnet, yol, i, det, r gibi manalara da gelir. Mesela Snnetullah, Allahn deti, ii demektir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Dinimizde bir snnet-i hasene karan [iyi r aan] bunun sevab ile, bununla amel edenlerin sevabna kavuur, o yolda gidenlerin sevabndan da hibir ey eksilmez. Kim de, dinimizde bir snnet-i seyyie karrsa, [kt r aarsa] bunun gnah ile, bu yolda gidenlerin gnah, ona da verilir, o kt yolda gidenlerin gnahndan da hibir ey eksilmez.) [Mslim] Hadis-i erifteki Snnet-i seyyie kt yol, kt r demektir. Snnet-i seyyie = Bid'at-i seyyie demektir. limler, minare gibi gzel ilere, Bid'at-i hasene demilerdir. mam- Rabbani hazretleri ise, minare, kitap, mektep gibi gzel ilere, Bid'at-i hasene yerine Snnet-i hasene demitir. Kyamete kadar Snnet-i hasene karmak ok sevaptr. Snnet-i seyyie ise bid'attir, gnahtr. (Faideli Bilgiler) Avret yerini amadan, necaseti temizlemek imkanszsa, namaz yle klar. nk, temizlemek emirdir. Amak yasaktr. Gnahtan kurtulmak nce gelir. Snnet emirden de sonra gelir. Snnet, sevap kazanmak iin yaplr. Mekruh olan bir eyi ileyerek de snnet yaplmaz. Ama farz yaplr, bor denmi olur. Mesela bakasnn suyu ile abdest almak, mekruh ise de, farz olan 449

www.dinimizislam.com taharet hasl olur. Abdestli olan, bakasnn suyu ile abdest alnca, snnet sevab hasl olmaz. (Redd-l-muhtar) Demek ki, kaza klp byk gnahtan kurtulmak, snnet klmaktan nce gelir. Vacibi geciktirmemek iin snnet terk edilir. mam, sabah namazn kldrmaya balarken gelen, caminin dnda veya ierde, direk arkasnda snneti klar. Byle, cemaatten ayr bir yer bulamazsa, snneti klmadan hemen imama uyar. nk, cemaat ile namaz klnrken, yalnz olarak namaza balamak mekruhtur. Mekruh ilememek iin, sabah snneti bile terk edilir. (mdd-l-fetth) Namaz vakti darald zaman, nafile klmak tahrimen mekruhtur. nk, farzn vaktini karmaya sebep olur. Farz olmayan namaz klarak, farz olan namaz karm olur ki, akl olann yapaca i deildir. Gne doarken ve tepede iken ve batarken de, nafile klmak byledir. Bu nafileler, be vakit namazn snnetleri olsa da, yine byledir. (Merakl-felah ve Tahtavi) Haram ilememek iin Namaz vakti darald zaman, farzdan evvelki snneti klmak, farzn kazaya kalmasna sebep olursa, bu snneti klmak haram olur. (Hadika) Bir hakim, vazifesini yapmak iin ve bir talebe din dersini karmamak iin, sabah namazndan baka namazlarn snnetlerini terk edebilir. (Mlteka) Hakimin vazifesi, farz- ayn olmad halde, snnetleri terk etmek iin zr saylnca, birikmi kazalar demek, farz- ayn iken ve cezas pek iddetli iken, bunlar demek zr olmaz m? Abdestte uzuvlar kere ykamak mekked snnettir. Suyun pahal olmas, souk olmas, suya muhta olmak gibi zrlerle bu snneti terk etmek mekruh olmaz. (bni Abidin) Terk edilmi namaz bir an nce kaza edip, byk gnahtan kurtulmak iin, sabah namazndan baka snnetleri klarken, kazaya da niyet gerektii buradan da anlalmaktadr. afiide farz kazas olann, snnet ve nafile klmas haramdr. Nafaka kazanacak kadar zaman ayrp, baka hibir sebeple kazay geciktirmesi caiz deildir. (Fetava-i fkhiyye) zrsz terk edilen namaz klmakta drt mezhep arasnda fark yoktur.

efaat kime haram?


Sual: Peygamber efendimizin, zina ve iki gibi byk gnah ileyenlere de efaat edeceine dair hadisleri vardr, fakat (Snnetimi terk edene efaatim haramdr) buyuruyor. Snneti terk etmek, zinadan ve iki imekten de mi daha byk gnahtr? Baz hocalar da, (Byk gnah olmasna ramen, farz terk edene efaat vardr, fakat snneti terk edene efaat yoktur) diyorlar. Farz namaz klmayarak byk gnah ileyene efaat var da, niye snnet namaz klmayana efaat yoktur? CEVAP 450

www.dinimizislam.com Yanl sylyorlar. Her eit byk gnah ileyene efaat vardr. Snnetleri terk etmek byk gnah da deildir. Sadan balamak, camiye sa ayakla girmek, tuvalete sol ayakla girmek, sakal brakmak, sark sarmak gibi birok snnet vardr. Bu snnetleri terk etmek gnah olmad iin, gnah olmazsa, efaat de sz konusu deildir. nk (Byk gnah olmayann efaate ihtiyac yoktur) buyurulduu Tirmizide bildirilmektedir. efaat byk gnahlar iindir. O hadis-i erifte bildirilen snnetten kast slamiyettir. Yani (slamiyeti terk edenlere efaat etmem) demektir. (erh-i hadis-i erbain, ira) slamiyeti terk eden kfirdir. Kfire efaat olmaz. man olan ne kadar byk gnah ilerse ilesin efaate kavuur. Birka hadis-i erif meali yledir: (efaatim mmetimden byk gnah ileyenler iindir.) [Nesai, Tirmizi, ibni Mace, Ebu Davud] (Byk gnah ileyip imanla len herkese efaat edeceim.) [Buhari, Mslim] (Her peygamberin mstecab [makbul] bir duas vardr. Her peygamber o duasn dnyada iken yapt. Ben ise bu duam mmetime efaat etmek iin saklyorum. Kyamette mmetimden irk zere lmeyen herkese efaat edeceim.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Muvatta] (Ben efaatimi mmetimden byk gnah ileyenlere sakladm. Siz o efaatin, takva ehli ve itaatkr kimseler iin olduunu mu sanyorsunuz? Benim efaatim gnahla kirlenmi mminler iindir.) [hya] Herhangi bir snneti ilemeyene efaat yoktur demek, yukarda bildirildii gibi dinimize aykrdr. Nakli esas almayanlarn szne itibar etmemelidir.

Namaz kaza etmeyi geciktirmek


Sual: Nafile klmak kaza klmaktan nemli midir? Namaz nem vermeden terk etmekle, bir zrle klamamak arasnda fark var mdr? CEVAP Elbette ok fark vardr. Namaza nem vermedii iin klmayan kfre girer. Uyumak, unutmak gibi bir zrle namaz karmaya, fevt etmek denir. Fevt edilen namaza faite namaz denir. Faite namaz, kazaya kalmas gnah olmayan namazdr. Bunun iin, kuluk, tehyyet-l-mescid gibi nafile namazlar klacak kadar faiteleri geciktirmek gnah olmaz. Farz namaz zrsz, vaktinde klmamak byk gnahtr. Acele kaza etmek gerekir. Zaruri iler haricinde kaza etmeyi geciktirmek de byk gnahtr. (Berika) Nafile zaruri i olmad iin, nafile klarak, terk edilen kazay geciktirmek drt mezhepte de gnahtr. Dman karsnda, bir farz namaz klmak mmkn iken, terk etmek, 700 byk gnah ilemek gibidir. (Umdet-l islam, Cami-l-fetva) 451

www.dinimizislam.com nem verip de, tembellikle farz namaz terk etmek byk gnah olur. (Drr-l Muhtar, Cevhere)

Namaza nem vermeli


Namaz vazife tanmamak, nem vermemek ise kfrdr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Namaz kasten terk eden kimse kfir olur.) [Taberani] (Kfr imandan ayran ey, namaz terk etmektir.) [Tirmizi] (Namaz iman demektir. Namaz, vaktine ve dier artlarna riayet ederek klan, mmindir.) [bni Neccar] En kymetli amel, vaktinde klnan farz namazlardr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namazn, vakti girince hemen klandan, Allah tel raz olur. Vaktinin sonunda klan da affeder.) [Tirmizi] (Rabbim sz verdi, namaz vaktinde, eksiksiz klana azap etmeyecek.) [Hakim] (Kyamette nce namazdan sorulur. Namaz dzgn olann, dier amelleri kabul edilir. Namaz dzgn olmayann, hibir ameli kabul edilmez.) [Taberani] Cennete gtrc ameli soran sahabiden bir zata, Peygamber efendimiz, (Allaha ortak komayp, farz olan namaz, zekt ve Ramazan orucunu eda eden Cennete gider) buyurdu. O zat, (Allaha yemin ederim ki bundan fazlasn yapmam) dedi. (Cennetlik grmek isteyen buna baksn) buyurdu. (Buhari) Sahabi, nafile ibadet yapmayacana yemin ettii halde, Resulullah efendimiz, (Bu Cennetliktir) buyuruyor. Demek ki, nafile ibadet yapmak art deildir. limlerimiz, nafile ibadetin farzlardaki noksanlklar tamamlayacan bildirmektedir. Sabah namaznn snneti, dier snnetlere gre ok faziletlidir. Fakat, sabah snnetini bile klmayan iin, hi ceza bildirilmedi. (Tahtavi) mama, sabah namaznn 2. rekatnda yetien, snneti klmaz, imama uyar. nk snnet, cemaatten hasl olan 27 farz sevabndan birisine bile yetiemez. (Redd-l-muhtar) Mslimdeki bir hadis-i erifte, (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece [teheccd] namazdr) buyuruldu. Bir kimse, mrnde hi teheccd klmasa, ahirette hibir ceza verilmez. nk nafile namazdr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Farzn yannda nafilenin hi kymeti yoktur. Deniz yannda, damla bile deildir. eytan, mminleri aldatarak, farzlar kk gsteriyor. Nafilelere yol ayor. Zekat yerine, nafile sadakalar gzel gsteriyor. Halbuki, zekt niyeti ile fakire bir altn vermek, yzbin altn sadaka vermekten daha sevaptr.) [m.29] Ftuh-ul-gayb kitabn erh eden hanefi limlerinden Abdlhak- Dehlevi hazretleri buyuruyor ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan 452

www.dinimizislam.com hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, Allah tel, nafile namazlarn kabul etmez) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu olann, snnetleri de kabul olmaz. nk snnetler de nafiledir. Bu hadis-i erif, Zahire-i Fkh kitabnda da vardr. Sual: Her vakit namazn arkasndan, sonra kaza klmak uygun mudur? CEVAP Namazlar zrsz, kazaya brakmak ok byk gnah olduu gibi, kazalarn zrsz geciktirmek de byk gnahtr. Bu ok byk gnah, her namaz klacak kadar bo zaman geince, bir misli artmaktadr. nk namaz bo zamanlarnda hemen kaza etmek de farzdr. Hesaba, sayya smayan bu mthi gnahtan ve azabndan kurtulmak iin kazalar bir an nce bitirmeye almaldr. Ancak kendinin ve bakmas vacip olanlarn nafakasn kazanacak kadar zaman ayrp, baka lzumsuz hi bir sebeple kazay geciktirmek caiz deildir. Sual: Okuduum kitaplarda, (Farz borcu olann, afii, Maliki ve Hanbelide snnet ve nafile klmas haram) diyor. Snnet ve nafile klmak niye haram olsun ki? Namaz klmak hi haram olur mu? Bir de, (Bir namaz, vakti ktktan sonra klan, 80 hukbe Cehennemde kalacaktr) ve (ki farz namaz bir araya getirmek, byk gnahtr) mealindeki bu iki hadis, kaza namaz klmay haram etmiyor mu? CEVAP Farz borcu olann, snnet veya nafile klmas haram deildir. Haram olan, farz borcunu zrsz geciktirmektir. Snnet ve nafile klarken, farz geciktirilmi oluyor. Bunun iin snnet ve nafile klmak haramdr deniyor. Namaz klmak haram deil, farzn tehiri haram oluyor. Bir namaz kaza ettii iin deil, zrsz namaz kazaya brakt iin gnah ilemi oluyor. Kaza kld iin gnah ilemi olmuyor. Sebepsiz geciktirdii iin gnah oluyor. ki farz bir araya getirmek de byledir. Yani zrsz farz kazaya brakp onu bir vakit iinde kaza etmektir. Gnah olan kaza etmek deil, kazaya brakmaktr. Kazasn yapmak farzdr. kindi namazn da akama ok az kala bir zamanda klmak, tahrimen mekruh, hatta haramdr. Burada da namaz klmak haram deil, o vakte geciktirmek haramdr. Yoksa akama bir dakika kalsa da, ikindiyi klmak farzdr. Ama zaruretsiz bu vakte brakmsa gnah ilemi olur.

Snnetler de nafiledir
Sual: Nafile namaz nedir? Be vakit namazn snnetleri de nafile namaz mdr? CEVAP Nafile namaz, farz ve vacibden baka namazlar demektir. Be vakit 453

www.dinimizislam.com namazn snnetleri ve dier vacib olmayan namazlar, nafiledir. Mekked olan ve olmayan, btn snnetler nafiledir. nce birka hadis-i erif bildirelim: (lenin farzndan nce 4, sonra 2, akam ve yatsnn farzndan sonra 2, sabahn farzndan nce 2 rekt olmak zere gnde 12 rekt nafile klan Cennete girer.) [Nesai] (lenin farzndan nce ve sonra 4 rekt nafile klmaya devam edene Cehennem haram olur.) [Tirmizi] ie validemiz, (Resulullah, sabah namaznn iki rekt nafilesi hari, dierlerini devaml klmazd) buyurdu. (Buhari) Btn fkh kitaplar, snnetlerin de nafile olduunu bildirmektedir. Birka misal verelim: 1- Nafile, farz ve vacib olmayan ibadetlerdir. Btn snnetlere nafile denir. (Tahtavi) 2- Nafileler, revatib ve regaib olarak ikiye ayrlr. Revatib, mekked ve gayr mekked olarak farzlardan nce veya sonra klnan snnetlerdir. Regaib ise Duha, Evvabin ve Teheccd gibi dier nafilelerdir. Snnetlere nafile denmesi, nafile tabirinin daha mull olmasndandr. Her snnet nafiledir, ama her nafile snnet deildir. (Nimet-i slam) 3- Nafileleri ve Revatib snnetleri, yalnz namaz klmaya veya snnetten baka bir namaza niyet ederek klnca, sahih olur. (Ebah) Grlyor ki, namaz vakti iinde, o vaktin farzndan baka klnan her namaz, mesela kaza namaz, o vaktin snneti de olur. Snnet yerine, kazaya da niyet edince snnet terk edilmi olmuyor. 4- Yalnz namaza niyet edilerek klnan snnet sahih olur; nk be vakit namazn snneti demek, Resulullahn kld namaz demektir. Bu namazlara snnet ismi sonradan verilmitir. Resulullah, be vakit namazn snnetlerini klarken, yalnz (Allah rzas iin namaz klmaya) derdi. (Snnet klmaya) diye niyet etmezdi. Her vakit iinde byle klnan her namaz, snnet ismi verilen namaz olur. (Redd-l muhtar, Uyun-l besair, Halebi) 5- (Tecnis) kitabnda bildirildii gibi, be vakit namazn snnetleri nafile namazdr. Nafile niyeti ile de klnr. (Redd-l-muhtar) 6- Be vakit namazn snnetleri ve teravih namaz, nafile namazdr. Bunlar klarken, yalnz namaza diye niyet yetiir. (Drr-l-muhtar, Drer) 7- Be vakit namazn snnetleri ve dier vacib olmayan namazlar, nafiledir. Mekked olan ve olmayan, btn snnetler nafiledir. (Drr-lmuhtr, Redd-l-muhtar, Halebi) 8- Her snnet nafiledir; fakat her nafile snnet deildir. (Redd-l-muhtar, Nimet-i slam) 9- Be vakit namazn snnetlerini zrsz oturarak klmak caizdir. nk bu snnetler, nafile namazdrlar. (Cevhere, Hidaye) 10- Nafile namaz denince, snnetler de anlalr. Kad mam- Ebu Zeyd, (Nafile klmak, farzdaki kusurlar tamamlamak iin emrolundu. Bir kimse, farz 454

www.dinimizislam.com kusursuz klabilirse, snnetleri klmad iin buna bir ey denemez) buyurdu. (Drer) 11- Farz borcu olann nafile namazlar kabul olmaz. Snnetler de nafiledir. (N. Fkhiyye) 12- Snnetler yerine kaza klnca, snnet sevab da hsl olur. (Mekt. Masumiyye 2/63) 13- Dier 3 mezhepte de aynen Hanefideki gibi snnetler nafiledir. (Mezahib-i erbea) 14- Nafilenin kymeti, farzn yannda hi gibidir. Okyanus yannda, bir damla kadar bile deildir. Snnet de, farzn yannda, okyanus yanndaki bir damla gibidir. (Mekt. Rabbani 1/260) 15- Regaib ve revatib namazlar sevabda ve stnlkte farza ulaamaz. Hibir nafile ile farz borcu denmez. Avamn iddia ettii gibi farz brakp nafileyle uramann, mesela, Evvabinin farz kazalarnn yerine geeceini iddia etmenin dinde yeri yoktur. (Ruh-ul-beyn 3/127) 16- Hazret-i Alinin rivayet ettii hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, nafile namazlar kabul olmaz.) [Zahire-i Fkh, Ftuh-ul-gayb m.48] Bu hadisi aklayan Hanefi limlerinden Abdulhak- Dehlevi hazretleri buyuruyor ki: (Bu hadis-i erif, farz borcu olann, snnetlerinin kabul olmayacan gsteriyor; nk snnetler de nafiledir.)

Kaza namaz borcu olann snnet klmas


Sual: Bir yazar, (Kaza namaz borcu olan kimse, vaktin snnetleriyle birlikte, rak namaz, Duha namaz, Evvabin namaz, Teheccd namaz, Sbha namaz, Tehyyet-l-mescid gibi nafile namazlar da asla brakamaz. Dier mezhepte kazas olann snnetleri ve nafileleri klmas haramsa da Hanefde, bu nafile namazlar da klmas lazmdr. Byk hocalarmz diyor ki: Bu namazlar vaktinde klmayarak, bir edepsizlik yapan kimsenin, imdi bunu telfi edeceim derken, bu sefer snnetleri ve nafileleri klmayp, baka bir kusur ilemesi asla uygun olmaz) diyor. Bu kadar cahillik olur mu? Farzla nafile veya snnet ayn kefeye konur mu? Hatta nafile farza tercih edilir mi? Bir insan, mrnde rak, Duha gibi nafile namazlar klmasa, ahirette sorguya ekilir mi? Ama bir vakit farz namaz klnmazsa byk gnaha girmez mi? Nafilelerden nce farz borcunu demeye yani farz klmaya edepsizlik diyor. Farz klmamak haram m, yoksa sadece edepsizlik mi? Farz byle hafife almak kfr olmaz m? CEVAP 455

www.dinimizislam.com Yazar gerekten ok sper cahilmi. Farz terk etmeye edepsizlik demek, hainlik deilse, cahilliin, ahmakln daniskasdr. Edepsizlik gnah deildir. Cmiul-fetv kitabnda, (Dman karsnda, bir farz namaz klmak mmknken terk etmenin cezas, 700 byk gnaha bedeldir) buyuruluyor. Bu kadar byk gnaha hangi Mslman sadece edepsizlik diyebilir ki? Kazaya kalan namazlar geciktirip snnet klmak, Allah telnn farz olan emrini geciktirmek olur. Sevmenin alameti emre uymak, emri geciktirmemektir. Allah seven, Onun farz olan emrini geciktirmez. Resulullah efendimiz, farz namaz hafife alarak, nem vermeyerek, sadece edepsizlik sayarak terk edenin kfir olacan bildirmitir. Birka hadis-i erif meali yledir: (Namaz kasten terk eden kfirdir.) [Taberani] (Bizimle kfirlik arasndaki fark namazdr. Namaz terk eden kfir olur.) [Nesai] (Namaz klmayann dini yoktur.) [bni Nasr] (Namaz klmayann Mslmanl yoktur.) [Bezzar] (Namaz dinin direidir, terk eden dinini ykm olur.) [Beyheki] (Namaz brakann dier ibadetleri kabul olmaz.) [Ebu Nuaym, sfehani] (Be vakit namaz terk eden, Allahn hfz ve emanndan mahrum olur.) [bni Mace] Bu hadis-i eriflerden dolay hak mezhep, namaz klmayanlarn ldrlmesini bildirmi, sadece Hanefi mezhebi, hapsedilip namaz klana kadar dayak atlmasn emretmitir. Peygamber efendimiz, namaz klmayana kfir derken, yazarn ii hafife alarak edepsizlik demesi affedilecek bir su deildir. Derhal tevbe etmesi, tecdid-i iman ve tecdid-i nikh yapmas arttr. Farzn dindeki nemi ok byktr. Bu konuda ok hadis-i erif vardr. Birisi gelip Resulullah efendimize sual etti: Ya Resulallah Cennete gtrecek amel nedir? Allaha ortak komazsn, farzlar yaparsn, farz olan namaz klarsn, farz olan zekt verirsin, Ramazanda orucu tutarsn. Ya Resulallah bu sylediklerinizden baka yaplmas gereken ey var m? Farz olarak bu kadardr, ama isteyen nafile ibadetler de yapabilir. Allaha yemin ederim ki farzlar yaparm, daha fazlasn yapmam. Adam dnp giderken Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Cennetlik grmek isteyen bu adama baksn!) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai] Salar dank birisi gelip, Resulullah efendimize baz sorular sordu: slam nedir? Birincisi, gnde be vakit namaz klmak... Beten fazla bir namaz yok mu? 456

www.dinimizislam.com Hayr yoktur, ama isteyen nafile namaz klabilir. Bir de Ramazan orucu var. Bundan baka oru yok mu? Farz olarak yok. steyen nafile oru tutabilir. Bir de zekt vardr. Bundan fazlas var mdr? Hayr yoktur. steyen nafile olarak sadaka verebilir. Adam, (Vallahi, farzlardan ne fazla, ne de eksik yaparm) diyerek ekip gitti. Resulullah buyurdu ki: (Bu, sznde durursa, kurtulua erdi.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai] slam limleri bu hadis-i erifleri delil getirip, snnet ve nafile klmayanlarn ahirette ceza grmeyeceini, sadece sevabndan mahrum kalacan bildirmilerdir. Farzn nemi hakknda, baz hadis-i erif mealleri: (Farz namaz borcu olann, nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-l fahire] Farz klma imkn varken tehir ederek nafile ile megul olunca, farz tehir gnah byk olur. Bu gnahtan azck nafile sevab karlnca yine ortada byk gnah kalmaktadr. Onun iin Peygamber efendimiz, nafilesi kabul olmaz buyurmutur. (Borcu varken verilen sadaka kabul olmaz.) [Buhari] Borcu demek farzdr. Sadaka vermek nafiledir. Farz borcunu geciktirmek de gnahtr. Bu bakmdan verdii sadakann sevab, geciktirme gnahn affettiremedii, denizde damla olduu iin kabul olmaz buyurulmutur. (Allah tel, Farzla bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz buyurdu.) [Buhari, Beyheki, Uyun-l besair] Yani Allah telnn rzasna kavumak iin, nce farzlar eda etmek arttr. (En stn amel, cihaddr. En stn cihad, farzlar ifa etmektir.) [. Ahmed, Taberani] (Allah indinde en stn amel, vaktinde klnan farz namazdr.) [Mslim, Ebu Davud] (En stn amel, farz namazdan sonra zekttr.) [Taberani] (Ya Ftma, nce Rabbinin farzn yerine getir.) [Ebu Davud] nce farzn ifas emrediliyor. nce snnet ve nafile denmiyor. (Allah telnn sana farz kld eyleri eda et ki, insanlarn en bidi olasn.) [. Adiy] ok nafile ibadet eden deil, farzlar aksatmayan, insanlarn en ok ibadet edeni oluyor. (rendii farzlarla amel edene ve bakasna retene Allah rahmet etsin.) [Ebu--eyh] (Bir Mslman yoktur ki, farz namaz iin laykyla abdest alsn da, o gn ayaklarnn yrd, ellerinin tuttuu, gzlerinin bakt, 457

www.dinimizislam.com kulaklarnn dinledii, dilinin syledii, nefsinin arzulad kt eyler affolmasn.) [. Asakir] (Kyamette iledii farzlarla ii dolu olana mjdeler olsun.) [Deylemi] (Cihad iin atlan admla bir farz ifa iin atlan admdan daha stn yoktur.) [Tirmizi] (Allah tel buyurdu ki: Be vakit farz namaz, artlarna uyarak, vaktinde klan Cennete koyacama sz verdim. Klmayana verilmi bir szm yoktur.) [. Mace, Ebu Davud] (Ramazanda bir gn oru tutmayan, onun yerine btn yl oru tutsa, o bir gnk sevaba kavuamaz.) [Tirmizi] Farz orucu kaza ediyor, oru borcundan kurtuluyor, ama farz zamannda yapma sevabna kavuamyor. Hatta mr boyu nafile oru tutsa da, bir farz zamannda yapma sevabna kavuamyor. Farzn ne kadar nemli olduunu bu hadis-i erif aka bildiriyor. (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece klnan Teheccd namazdr.) [Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] Bir kimse, ok kymetli bir snnet olan Teheccd namazn mrnde hi klmasa ahirette hibir ceza verilmez, sadece sevabndan mahrum kalr, ama bir farz terkin cezas ok byktr. Din kitaplarnda deniyor ki: Dman karsnda, bir farz namaz klma imkn varken, terk etmenin cezas, yedi yz byk gnaha bedeldir. (Cami-l-fetv, Umdet-l slam) Farz namazlar kazaya brakmak byk gnahtr. mkn varken kaza etmezse, ayrca byk bir gnah daha ilemi olur. (Kebair ve segair) Farz borcu olann nafileyle megul olmas, farz tehir ettiinden dolay gnahtr. Hazret-i Alinin rivayet ettii hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, nafile namazlar kabul olmaz.) [Ftuh-ul-gayb, Zahire-i Fkh] Hanef limlerinden Abdlhak- Dehlev hazretleri, bu hadis-i erifi yle aklyor: Bu hadis-i erif gsteriyor ki, farz borcu olann, snnetleri de kabul olmaz, nk snnetler de nafiledir. (Ftuh-ul-gayb erhi) Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: (Farz namaz borcu olann nafilesi kabul olmaz) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafileyle megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise onun kazancdr. Sermaye kurtarlmadan, kr olmaz. (Ftuh-ul-gayb m. 48) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) 458

www.dinimizislam.com Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mere yapt vasiyette buyurdu ki: Allahn gece yapman gereken hakkn gndz yapsan ve gndz yapman gerekeni de gece yapsan kabul etmez. zerine farz olan ibadetleri demeden nafile ibadetini kabul etmez. (Kitab-l Harac) Denizde damla gibidir mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Farzn yannda nafileler kymetsizdir. Snnetlerin farzlar yanndaki kymeti de, deniz yannda bir damla su gibi bile deildir. Melun eytan, mminleri aldatarak, farzlar kk gsteriyor, nafileyi tevik ediyor. Hlbuki bir altn zekt vermek, yz bin altn sadaka vermekten daha sevabdr. (Mektubat- Rabbani 1/29, 1/260, 3/17) Yllarca farz kaza namaz borcu olana snnetleri brakma demek, koca denize deil, bir damlaya itibar et demek gibi ok abes ve cahilce bir szdr. Seyyid Abdlhakim Arvas hazretleri buyurdu ki: Yllarca kaza borcu olann, snnetleri klarken, kaza namazna da niyet etmesi, drt mezhepte de lazmdr. (S. Ebediyye) Snnet yerine kaza klan, snneti terk etmi olmaz. (Ebah) Hi kazas olmayann da kaza namaz klmas caizdir. (Redd-l-muhtar, Hindiyye) limlerin sz birlii Ruh-ul-beynda Enam suresinin 165. yetinin tefsirindeki hadis-i erifte bildiriliyor ki: Kyamette helal yoldan kazanan kimseye denir ki: - Bu mallar kazanrken ve sarf ederken farz namazlar vaktinde kldn m? Namazn rkuunu, secdesini ve abdestte farzlar tam yaptn m? - Ya Rabbi, helalden kazanp helal yerlere harcadm, hibir farz karmadm. - Helal kazanrken baz yanllarn olmad m? - Ya Rabbi, helal yollardan kazandm ve helal yollarda harcadm, hibir farz zayi etmedim, farzlar yerine getirirken ihlasma halel getirmedim. (Ruhul-beyn 3/132) limler szbirlii ile bildirdiler ki: Regaib ve revatib ameller ile vacibler, sevapta, hkmde ve stnlkte farza ulaamaz. Snnetler, klnm olan farzlarn eksiklerini tamamlar. Nafileler ise snnetlerin eksiklerini tamamlar. Hibir nafileyle farz borcu denmi olmaz. Baz avamn [cahillerin] iddia ettii gibi, farz brakp da nafileyle uramalarnn, mesela Evvabin namaznn farz kazalarn yerine geeceini iddia etmelerinin dinde yeri yoktur. (Ruh-ul-beyn 3/127) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Farzlara nem verip, tembellikle yapmayann iman gitmez, fakat bir farz yapmayan mslman, iki byk gnaha girer: Birincisi, o farzn vaktini ibadetsiz geirmek, yani farz geciktirmek 459

www.dinimizislam.com gnahdr. Bunun affolmas iin tevbe etmek, yani piman olmak gerekir. kincisi, bu farz terk etmek gnahdr. Bu byk gnahn affolmas iin, bu farz hemen kaza etmek gerekir. Kazay geciktirmek de, ayrca byk gnah olur. Kaza geciktike, gnahlar, katlanarak artar, saylamayacak kadar oalr. Hadis-i erifte, (Bir namaz, bilerek, zrsz klmayan, seksen hukbe [1 hukbe=80 yl] Cehennemde kalacaktr) buyuruluyor. Bu mthi gnahlarn altndan kurtulabilmek iin, farz namazlar bir an nce kaza etmek gerekir. (Tergib-s-salat) bni Nceym hazretleri buyuruyor ki: Farz namazlar vaktinden sonraya brakmak byk gnah olup, ancak tevbe etmekle affolur. Tevbe ederken, klmad namazlar kaza etmesi gerekir. Kaza etmeye gc varken kaza etmezse, ayrca byk bir gnah daha ilemi olur. (Kebair ve segair) Btn fkh kitaplarnda, kaza namaz anlatlrken faite yani karlm namaz deniyor, nk bir Mslman namazlarn terk etmez. Ancak uyumak, unutmak gibi geerli bir zrle karabilir. Bu bakmdan karlan namaz says az olur. Bugn terk edilmi namaz says oktur. Bir zrle karlm namazla zrsz, kasten terk edilmi namazn hkm ayn deildir. Namazlar, yukarda bildirilen bir zrle fevt ederek kazaya brakmak gnah olmad iin, bunlarn kazalarn, snnetleri ve dier nafileleri klacak kadar geciktirmek de gnah olmaz. Uyumak, unutmak gibi bir zrle klnamayan yani fevt edilen [karlan] namazlarn hkm yledir: Fevt olan namazlar kaza etmek, nafile klmaktan iyi ise de, be vakit namazn snnetlerini ve hadis-i erifte vlen Duha, Tesbih, Tehyyet-lmescid gibi belli namazlar klmak byle deildir. Vaktin snnetleriyle bu nafileleri klmak, kaza klmaktan evladr. (Redd-l-muhtar, Halebi, Hindiyye) Terk edilmi namazn hkm ise yledir: Byk lim bni Nceyme soruldu ki, kaza namaz olan kimse, snnetleri klarken kazaya niyet ederek klsa, snnetleri terk etmi olur mu? Cevabnda, (Snnetleri terk etmi olmaz, nk o vakit iinde farzdan baka, [nafile olsun, kaza olsun] herhangi bir namaz klnnca, snnet de yerine getirilmi olur) buyurdu. (Nevdir-i fkhiyye fi mezheb-il-eimmet-il Hanefiyye s. 36) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Hamza Efendi hazretlerinin Bey ve ira risalesinin erhinde, (Yolculua kmadan nce iki rekt namaz klmaldr! Kazaya kalm namaz varsa bir, iki veya vakit namazn kaza etmelidir! nk kaza borcu varken, nafile klmak ahmaklktr) buyuruluyor. (s.6) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Snnet klarken kazaya da niyet edince kaza da snnet de klnm olur. (Necat-l mminin s. 90) Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Be vakit namazn snneti demek, Resulullahn kld namaz demektir. Bu namazlara snnet ismi sonradan verilmitir. Resulullah, be vakit namazn snnetlerini klarken, yalnz (Allah rzas iin namaz klmaya) derdi. (Snnet 460

www.dinimizislam.com klmaya) diye niyet etmezdi. Her vakit iinde byle klnan herhangi bir namaz, snnet ismi verilen namaz olur. (Redd-l muhtar, Uyun-l besair, Halebi) Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (En stn cihad, farzlar edadr.) [Taberani] (Kaza namaz olann, kld nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-lfhire] (Herkes nafile ile megul iken sen farzlar tamamla!) [Mifth-n-nect] (Hak tel, farz ibadetle bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz buyurdu.) [Buhari] Allah tel, (Bana farzla yaklalr), Resul de (Kaza borcu olann nafilesi kabul olmaz) buyururken, limler de, (Kazas olann, snnet ve nafile klmas ahmaklktr), (Snnetler farzn yannda denizde damla deildir) derken, bir zrle karlan namazla kasten klnmayan namaz ayn zanneden cahiller, Allah telnn emri olan farz braktrp, Duha, Tehyyet-l-mescid, Tesbih, Teheccd, Sbha namaz gibi nafileleri kldrmaya alyorlar. Nafilelerle milleti megul edip farzlar tehir ettirenler veya farzlar kldrmayanlar byk vebal altndadr. Redd-l-muhtar, Halebi, Tahtavi ve Hindiyye gibi kymetli eserlerde buyuruluyor ki: Faite [fevt olmu, yani bir zrle karlm] namazlarn kazalarn acele klmak lazmdr. Fevt olmu [bir zrle kazaya kalm] namazlarn kazalarn klmak, nafile klmaktan evla ise de, hadis-i erifle vlm olan be vaktin snnetlerini, duha, tesbih, tehyyet-l-mescid, evvabin gibi nafile namazlar klmak, kaza klmaktan evladr. Yani kaza klacak kadar geciktirmek gnah olmaz. Orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda) Evla olmasnn sebebi, unutmak, uyumak gibi bir zrle namaz kazaya brakmak gnah olmad iindir. Byle kimselerin, ad geen nafileleri klacak kadar, kazalar geciktirmeleri gnah olmaz. Unutarak, uyuyarak kazaya braklan namaz says bir veya birka vakittir. Mesela sabah namaznn vaktinde uyuyup kalan kimse, gne doduktan 50 dakika kadar sonra bu namaz kaza eder. Kaza etmeden nce, Duha [kuluk] namaz klarsa caiz olur. nk sabah namaznn, uyanamayarak bu vakte braklmas gnah olmamtr. Duha namaz klacak kadar geciktirmesi de gnah olmaz. Buna ramen kazasn leye kadar geciktirmesi byk gnah olur. Namazn kazaya kalma sebebi nemlidir. Eer namaz eri bir zrle kazaya kalmsa, mesela seferde; sel, yrtc hayvan, ekya, anarist gibi bir tehlike varsa, namaz oturarak veya hayvan zerinde ima ile de klmak mmkn deilse, annenin veya ocuunun telef olaca zaman ebenin ve acil ameliyatlarda doktorun mdahalesi esnasnda klnamamsa ve uyku, unutmak gibi bir zrle namaz karlmsa, kazay nce klmak gerekmez, bahsedilen nafile namazlar klmakta hi mahzur olmaz. nk namazn bu zrle kazaya kalmas gnah deildir. 461

www.dinimizislam.com

Snneti terk etmek gnah m?


Snnetleri klarken kazaya da niyet edince, snnet de klnm oluyor, snnetler terk edilmi olmuyor. Terk edilse bile, snnetleri terk etmek gnah olur mu? Bu hususta din kitaplarmzda bildirilenleri nakledelim: 1- bni Hmam buyuruyor ki: Snnetleri klmamak, sevablarna ve yksek derecelere kavumamaya sebep olur. (Cevhere, Drr-l-mnteka, Redd-lmuhtar, Tahtavi) 2- Mekked ve gayri mekked snnetleri terk etmek gnah olmaz. Bunlar terk eden, yalnz sevablarna ve yksek derecelere kavuamaz ve azarlanr. (Haleb-yi sagir) 3- Sabahn snneti ok faziletli olmasna ramen, klmayan iin bir ceza bildirilmedi. (Tahavi) 4- Snnetleri zrsz terk eden, gnaha girmezse de, sorguya ekilip, azarlanr. (S. Ebediyye) zrsz terk edilmesi bile gnah olmayan snnet ve nafileleri, farz borcunu demek iin terk etmek hi gnah olur mu? Hlbuki snnetleri klarken kazaya da niyet edince, snnetlerin terk edilmi olmad, yukardaki vesikalarda aka bildirilmektedir. Kaza namaz olan, bu namaz klarken, kaza namazna ve snnet ve nafile namazlara da niyet ederse, hem kazasn der, hem de nafile namazlarn sevabna kavuur. (slam Ahlak)

Kuluk ve teheccd namaz klmak


Sual: Kaza namaz borcu olmayan kimse, kuluk ve teheccd namazlarn nasl klar? CEVAP Kuluk vaktinde ve gece seherde, 2, 4, 8 veya 12 rekt nafile namaz klar. Ancak kazas olmasa da, ihtiyaten kazaya da niyet etmelidir. Kazamz yoksa zaten nafile olur, yani kazaya niyet etmekle, kuluk ve teheccd namazlar da klnm olur, bir kaybmz olmaz. Farz kazas olmayann kld nafile olaca ve nafile namazlarn her rektnda zamm- sure okumak vacib olduu iin, drt rekt klarken son iki rektta da zamm- sure okumaldr. Farzlarn da son iki rektnda, zamm- sure okumann mahzuru olmaz. Bildirilen vakitlerde kaza namaz klarken kuluk veya teheccd namaz diye niyet etmek art deilse de, kuluk veya teheccd diye niyet edilirse, niyet sevab da elde edilir. Abdest alp klnaca iin sbha namazna, yani abdeste kr namazna da niyet edilirse, niyet sevabna kavuulur. Niyet edilmese de, yine sbha namaz klnm olur.

Bir i iin birka niyet


Sual: Bir i iin birka niyet edilir mi? Mesela teheccd klan kaza ve sbha namazna da niyet eder mi? 462

www.dinimizislam.com CEVAP Evet iyi olur. Camide oturmak taattir. Caminin Allah telnn evi olduunu dnerek giren, onu ziyarete de niyet ederse sevab daha ok olur. Namaz klmay beklemek iin, camide itikf edip ahireti dnmek iin, vaaz dinlemek iin de niyet ederse, her niyeti iin ayr sevaba kavuur. Bunun gibi, bu kimse, snnet olduu iin koku srnr, k giyinirse, camiye sayg iin, camideki mslmanlar incitmemek iin, temiz olmak, shhatli olmak iin, slamn vakarn, erefini korumak iin niyet edince, her niyeti iin ayr sevap kazanr. bni bidin hazretleri buyuruyor ki: (Snnet namazlar da nafiledir. Camiye girince, iki rekat namaz klmak snnettir. Buna Tehyyet-l-mescid denir. Camiye girince, farz veya snnet klmak bunun yerine geer. Baka namaz klarken tehyyet-l-mescid iin de ayrca niyet gerekmez ise de, niyet edilirse iyi olur.) [Redd-l-muhtar s.710] Snnet klarken kazaya da niyet edince kaza da snnet de klnm olur. (Necat-l mminin s.90) Snnet klarken kazaya da niyet gerekir. (Ramiz-l-mlk Trablus Fetva emini) Tatarhaniyyede, (Snnet klarken kazaya da niyet daha iyidir) deniyor. (Uyun-l-besair s.103) lk veya son snnet demeden hepsini farz diye niyet ederek klann namaz sahih olur. nk, snnete, farz diye niyet edilirse, snnet sahih olur. lk kld farz, sonraki snnet olur. (Fetava-i kbra) Resulullah, be vakit namazn snnetlerini klarken, yalnz, (Allah rzas iin namaz klmaya) derdi. Snnet demezdi. Farzdan baka namaz klnca snnet de klnm olur. (Halebi-yi kebir) lenin farzna dururken, hem farz, hem de snneti olarak iki niyet yaplrsa, iki imama gre, yalnz farz klnm olur. mam- Muhammede gre ise, o namaz sahih olmaz. nk, farz ile snnet ayr cinsten iki namazdr. ki imama gre, farz klnm olur. Halbuki, camiye girince klnan herhangi bir namaz, tehyyet-l-mescid yerine de getii iin, farz klarken tehyyet-lmescid olarak da niyet etmek de caiz olur. Yalnz farza niyet edince de, iki namaz birlikte klnm olur. (bni bidin) Snnet, farzdan baka klnan namaz demek olduu iin, snnetin kazaya benzerlii tehyyet-l-mescid namaznn farza benzerlii gibidir. Yani, snnet klarken vaktin farzna niyet edilmez ama, kazaya kalm bir namaza veya baka bir nafileye de niyet edilebilir. (slam Ahlak, Tahtavi) Snnet yerine kaza klan, snneti terk etmi olmaz. Vaktin farzn klarken, snnete de niyet edilirse, snnet sahih olmaz. Fakat, kaza klarken snnete de niyet etmek sahih olur. (Ebah) Nafile klmak isteyen, nce namaz klmay adamal, sonra, nafile yerine, bu adak namaz klmal. Snnet namazlar adadktan sonra klan, bu snnetleri 463

www.dinimizislam.com klm olur. (Drr-l Muhtar s.458) Nezr edilen namaz klmak vacip olduu iin, vacip sevab hasl olur. Snnet yerine, nezr olunan namaz klnnca, snnet de klnm olur. (Redd-lmuhtar) Snnetleri nceden nezr edip de, nezir olarak klmak daha iyidir. (Halebi, Merakl-felah) le snnetini klmadan nce (4 rekat namaz klmak nezrim olsun) dense, sonra nezir olarak klnsa, hem vacip sevab kazanr, hem de le namaznn snneti klnm olur. Kulun, kendine vacip ettii namaz klmas ile, snnet terk edilmi olmaynca, farz olan namaz klnnca, snnet elbette terk edilmi olmaz. Hem kaza klnm olur, hem de snnet klnm olur. (Seadet-i Ebediyye)

Birka niyetli namaz


Sual: Birka niyet isimli yazda, camiye girince, ilk snneti klarken tehyyet-l-mescide, yeni abdest alnmsa sbha namazna, yolculua klacaksa, tehyyet-l-menzile de niyet edilebilir denmiti. Peki camiye geldiimizde ikindinin ve yatsnn farz klnrken de bu ekilde niyet edebilir miyiz? CEVAP Evet niyet edilebilir. Bylece niyet sevab da alnr. Vaktin snneti ile vaktin farzna birlikte niyet edilmez. Mesela lenin snnetine veya farzna dururken, hem farz, hem de snnete diye iki niyet edilirse, imam- Muhammede gre ikisi de sahih olmaz, imam- azam ile imam- Ebu Yusufa gre ise sadece farz klnm olur. Ama yukarda bildirilen namazlara niyet edince, her imama gre de sahih olur.

Bir namazda iki niyet


Sual: Kazas olan bir kimse, snnetleri klarken sadece kazaya niyet etse, snnete niyet etmese, yine snnet klnm olur mu? Eer cevap evet ise, o zaman niyet etmenin faydas ne oluyor? CEVAP Peygamber efendimiz, farzlardan nce veya sonra nafile namaz klard. Allah rzas iin namaza diye niyet ederdi. Peygamber efendimiz, farzlardan nce veya sonra nafile namaz kld iin bize bu namazlar klmak snnet olmutur. Yani farzlar ile beraber klnan snnetlerin hepsi nafiledir. Snnet diye niyet etmek art deildir, nafile dense de, Allah rzas iin namaza... dense de olur. imdi biz, farzn yannda nafile veya kaza namaz klsak yine o snneti ilemi oluyoruz. Gece teheccd namaz iin kalkp iki rekat nafile namaz klsak, sonra baksak ki, sabah namaznn vakti girmi, artk snnet klamayz, kldmz iki rekat nafile snnet yerine geer. (Ebh) Snneti de klmaya diye niyet edince, niyetin sevabn da alyoruz. Yeni 464

www.dinimizislam.com abdest alnca mesela lenin snnetini klmaya balarken, hem abdest iin kr namazna, camide klyorsak, hem de tehyyet-l-mescid namazna, kazamz varsa hem de kaza namazna ve vaktin snnetine diye niyet etmemiz iyi olur. Bylece sevaplar fazlalar. Burada sadece vaktin snneti ile vaktin farzna ayn anda niyet etmek caiz olmaz. bni bidin hazretleri, (Tehyyet-l-mescid) namazn anlatrken buyuruyor ki: lenin farzna dururken, hem farz, hem de snneti olarak iki niyet yaplrsa, iki imama gre, yalnz farz klnm olur. mam- Muhammede gre ise, o namaz kabul olmaz. nk, farz ile snnet ayr cinsten iki namazdr. Camiye girince klnan herhangi bir namaz, tehyyet-l-mescid yerine de getii iin, farz klarken tehyyet-l-mescid olarak da, ayrca niyet etmek, imam- Muhammede gre de caiz olur. Yalnz farza niyet edince de, bu iki namaz birlikte klnm olur. (Redd-l-muhtar) Kaza namaz ile snnet, vaktin farzndan baka bir namaz olduu iin, tek bir namaz iki niyet ile klnr. Sual: Bir takvim yapranda, (Kaza ile snnete birlikte niyet edilmez) diyor. Doru mudur? CEVAP Fkh kitaplarnda (Vaktin farz ile vaktin snnetine birlikte niyet edilmez. Niyet edilirse farz klnm olur, snnet sahih olmaz) diyor. Ama kaza namaz ile vaktin snnetine niyet edilir. Hatta kaza namaz ile sbha namazna, tehyyet-l-mescid namazna, kuluk namazna, teheccd namazna ve dier nafile namazlara niyet edilirse hem o nafile klnm olur, hem de kaza namaz. Baz cahil ve art niyetli kimseler, (Vaktin farz ile vaktin snnetine birlikte niyet edilmez) kaidesini kaza ile vaktin snnetine de edilmez diye uydurup yalan sylyorlar. Hibir din kitabnda yle bir ey yoktur. Kaza namaz ile vaktin snneti dahil, her trl nafile namaza niyet etmek sahihtir.

Bir namazda birka niyet


Sual: Yeni abdest alarak camiye girip imamla beraber yatsnn farzn klarken, sbha namazna da niyet edilebilir mi? CEVAP Evet, niyet edilebilir. Ayrca camiye girince tehyyet-l-mescit namazna, sefere klacaksa, tehyyet-l-menzil namazna da niyet edilebilir. Vaktin farz ile vaktin snnetine birlikte niyet edilmez. Niyet edilirse sadece farz klnm olur. Snnet klnmam olur. Fakat camiye girince klnan farz veya snnet herhangi bir namaz, tehyyet-l-mescit yerine de geer. Ancak tehyyet-l-mescit iin de niyet edilirse, niyet etmek sevab da alnr. (Redd-l-muhtar) Vaktin snnetini klmaya balarken, vaktin farz hari, kaza namazna, yeni abdest alnmsa sbha namazna, camide ise tehyyet-l-mescit namazna, sefere klacaksa tehyyet-l-menzil namazna da niyet edilebilir. 465

www.dinimizislam.com

Niyet etmese de
Sual: Abdest alp camiye giren, lenin snnetine deil de, bir kaza namazna niyet etse, hem lenin snnetini, hem sbha namazn, hem tehyyet-l-mescid namazn klm olur mu? CEVAP Evet, bunlara ayrca niyet etmese de, hepsi klnm olur. Ama niyet edilirse ayrca niyet sevab da alnm olur. Onun iin snneti klarken, (lk kazaya kalm lenin farzn, vaktin snnetini, sbha namazn ve tehyyet-l-mescid namazn klmaya) diye niyet ederek klmal, bylece niyet sevabndan da mahrum kalmamal.

Farz, snnet ve kaza namaz


Sual: Tam lmihalde, (Farz namaz ile snnet namaz birbirinden baka olduklar iin, farz klarken, snnete de niyet etmek caiz olmuyor. Yani snnet sahih olmuyor. Kaza namaz ile snnet namaz birbirlerinden baka olmadklar iin, kaza klarken snnete de niyet etmek sahih oluyor) deniyor. Kaza namaz ile snnet namaz ne bakmdan ayndr, vaktin farzn klarken niye vaktin snnete de niyet edilmez? CEVAP Resulullah efendimiz, farzlardan nce veya sonra, bazlarnda hem nce hem sonra, nafile namaz klmtr. Farzn yannda bir namaz daha kld iin bize de snnet olmutur. Yani snnet olan, farzdan baka ayrca namaz klmaktr. Hem vaktin farzna, hem vaktin snnetine birlikte niyet edilemez. kisi farkl namazlardr. Ayr ayr klnr. Nafile namazlar iin de, kaza namazlar iin de, belli bir vakit yoktur. Bundan dolay, nafile olsun kaza olsun, bir vakitte farz namazdan baka, herhangi bir namaz klnnca, mesela snnetleri klarken, kazaya da niyet edilirse, snnet de yerine gelmi olur.

Hem ziyaret, hem ticaret


Sual: Bir koltua iki karpuz smaz dendii gibi, bir i iin iki niyet etmek de byle midir? CEVAP Niyet karpuz gibi deildir, iyi niyet ne kadar oksa sevab da o kadar ok olur. Mesela camiye giden kimse, aadaki hususlara niyet ederse hepsi iin ayr sevab alr: 1- Caminin Allah telnn sevdii yer olduunu dnerek ziyaret maksadyla gitmek, 2- Soan sarmsak gibi pis kokular giderip, snnet olduu iin gzel koku srnmek, 3- Camiye sayg iin, temiz ve yeni elbiseyle gitmek, 4- Camide yanna oturan mslmanlar incitmemek iin, temiz giyinmek, 5- Mslman pejmrde giyinmez diyerek, temiz ve dzgn giyinip slamn 466

www.dinimizislam.com vakarn, erefini korumak, 6- Camiye gidince vaaz dinlerim diye niyet etmek, 7- Kuran- kerim okunuyorsa dinleyip farz sevab alrm diye niyet etmek, 8- Salkl olmak iin temiz giyinerek gitmek, 9- Camide cemaatle namaz klp daha ok sevab almak niyetiyle gitmek, 10- Namaza kalkncaya kadar Allahn evi olan camide oturma sevabna kavumak niyetiyle gitmek, 11- Mmin kardelerimden bir ey renirim diye gitmek, 12- nsanlara emr-i maruf yapabilirim, bildiklerimi sylerim diye gitmek, 13- Camide ahireti dnmek iin, tefekkr iin gitmek, 14- Caminin ihtiyalar iin sadaka toplanyorsa, sadaka verebilirim diye niyet etmek, 15- Cenaze varsa namazn klar, farz sevaba kavuurum diye niyet etmek, 16- Hasta olan varsa renip, hasta ziyaretine giderim diye niyet etmek, 17- Mslmanlar grr, selam verip selam alarak, farz sevab ilemek niyetiyle gitmek. Daha bunlar gibi baka iyi niyet eden kimse, her niyeti iin ayr sevab alr. Bir kimse, uzaktaki arkadan ziyaret etmek iin giderken, u mallar orada ucuza alp kendi ehrimde satarak kr ederim diye dnebilir. Yani hem ziyaret, hem ticaret yapm olur, bir tala iki ku vurmu olur. Bunun gibi mbarek gnlerde oru tutmak isteyenin, kaza orucu borcu da varsa, kazaya niyet ederek tutarsa, hem kazasn demi, hem de o mbarek gnlerde oru tutmu olur. Yine bunun gibi, gece tehecct namazna kalkan kimse, eer kaza namaz borcu varsa kaza namaz klarsa, hem teheccte kalkm sevab alr, hem de bir kaza namaz borcu denmi olur. Kuluk namaz, sbha namaz, tehyyet-l menzil ve tehyyet-l mescid namaz da byledir. Bunlarn tek istisnas vardr. O gnk farz namazla o gnk snnet namaza birlikte niyet edilmez. Yani lenin snneti klnrken o gnk lenin farzna da niyet edilmez; ama snneti klarken ilk kazaya kalm bir namaza niyet edilir. Peygamber efendimiz de, (Farz namaz borcu olann nafileleri kabul olmaz) buyuruyor. Snnetlerin de, farzlara bal nafile namaz olduu fkh kitaplarnda yazldr. (Gunye)

Snnet terk edilmi olmaz


Sual: Peygamberimiz, (Snnetimi terk edene efaatim haramdr) buyurduuna gre, snnetler yerine kaza klmak haram olmuyor mu? CEVAP Hayr, kaza klnca, snnete de uyulmu olur. Bunu birka ynden aklayalm: 467

www.dinimizislam.com 1- Snnetler yerine kaza klan, snneti terk etmi olmaz. nk Peygamber efendimiz, farzn yannda nafile namaz da klard. Kldklar bize snnet olmutur. Be vakit namazn snnetlerini klmaktan maksat, o vakit iinde, farzdan baka bir namaz daha klmaktr. Farzn yannda kaza klnca yine snnet klnm oluyor. Sadece farz klp yannda hibir ey klmayan, ancak o zaman snneti terk etmi olur. (Nevadir-i Fkhiye) 2- Kaza borcu olann snnet ve nafile klmas, ahmaklktr. Drt mezhepte de kaza klmas gerekir. Din kitaplarnda diyor ki: Kaza namaz borcu var iken, nafile klmak ahmaklktr. (Bey ve ira risalesi) Hazret-i Ali'nin rivayet ettii hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, nafile namazlar kabul olmaz.) [Zahire-i Fkh, Ftuh-ul-gayb m.48] (Bu hadis-i erifi aklayan Hanefi limlerinden Abdulhak Dehlevi hazretleri buyuruyor ki: Bu hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu olann, snnetleri de kabul olmaz. nk snnetler de nafiledir.) Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: (Farz namaz borcu olann nafilesi kabul olmaz) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafile ile megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya, borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz. (Ftuh-ul-gayb m.48) Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mer'e yapt vasiyette buyurdu ki: zerinde farz borcu olann nafile ibadetlerini, Allah tel kabul etmez. (Kitab-l Harac) 3- (Snnetimi terk edene efaat etmem) hadis-i erifindeki snnet, namazn snnetleri deildir, dier snnetler de deildir. slamiyet demektir. Burada snnet, yol demektir. Benim snnetim demek, benim yolum demektir. eyh-ul-islam bni Kemal Paazade hazretleri, (erh- hadis-i erbain) kitabnda, (Snnetimi terk edene efaatim haram oldu) hadis-i erifini aklarken buyuruyor ki: Bu hadis-i erifteki snnet, slamiyet demektir; nk mmin, byk gnah ilese de efaatten mahrum kalmaz. Nitekim hadis-i erifte buyuruldu ki: (mmetimden, byk gnah ileyenlere efaat edeceim.) [Ebu Davud] Gerek namazn snnetlerini ve gerekse dier snnetleri terk etmek, byk gnah deildir. Byk gnahlara efaat edilince, snneti terk edene elbette efaat edilir. (Snnet yerine kaza klma, efaatten mahrum kalrsn) diyenlerin, snnetlerin ounu yapmadklar grlr. Bu snnetler hakknda, sitemizde bu 468

www.dinimizislam.com linkteki yazda bilgi var:

Unutulan snnetler ve farzlar

( Snnet - Bid'at Nedir >

Unutulan snnetler ve farzlar) Bunlara uymak elbette byk nimet ve saadettir ama bunlardan bir ksmn yapmayan Mslmana, (Sen efaatten mahrum kalrsn) demek ok yanl olur; nk Peygamber efendimiz, byk gnah ileyenlere bile efaat edecektir. (Ebu Davud)

Nafile farz ile mukayese edilmez


Sual: yerinde baz namazlar klamadm iin bir hocaya ne yapacam sordum. O da, (Nafile namaz, klnmam farzlarn yerine geer. Akam eve gidince o kadar nafile klarsn. Yahut daha nce nafile klm isen, bu nafileler farza saylr) dedi. O zaman bir gece bir haftalk nafile klsam, bir hafta hi namaz klmasam bir sakncas olur mu? CEVAP ok yanl. Namaz, zaruretsiz kazaya brakmak haramdr. Namaz kazaya brakt iin tevbe etmek ve kaza borlarn demek farzdr. Milyon rekat nafile namaz, iki rekat farzn yerine gemez. Milyonlarla nafile sadaka, bir lira zekt borcunu deyemez. mr boyu nafile oru tutan, Ramazan ayndaki bir gnlk farz orucun yerine gemez. Bin kere umreye gidilse bir farz hac yerine gemez. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Zekat niyeti ile fakire bir altn vermek, yz bin altn sadaka vermekten daha sevaptr. nk zekt vermek, farz yapmaktr. Sadakalar ise, nafile ibadettir. Farz ibadetin yannda nafile ibadetlerin hi kymeti yoktur. Deniz yannda, damla bile deildir. eytan aldatarak, kazalar kldrtmayp ve zekt verdirmeyip, nafileleri gzel gsteriyor. (3/17) nsan Allah telnn rzasna kavuturacak iler, farzlar ve nafilelerdir. Farzlarn yannda nafilelerin hi kymeti yoktur. Bir farz vaktinde yapmak, bin yl nafile ibadetten daha ok faydaldr. Hangi nafile olursa olsun, ne kadar halis niyetle yaplrsa yaplsn hepsi byledir. Hatta farzlar yaparken, bu farzn snnetlerinden bir snneti, hatta bir edebi gzetmek de byle ok faydaldr. (1/29) Bir hadis-i erifte, (Allahn bir kulunu sevmemesi, onun faydasz eylerle uramasndan anlalr) buyuruluyor. Bir farz yapmayp, bir nafile ibadeti yapmak da, bouna uramaktr. (1/123) Nafilenin kymeti, farzn yannda hi gibidir, okyanus yannda bir damla gibi bile deildir. Snnet de farzn yannda okyanus yanndaki bir damla su gibidir. (1/260) Byk fkh limi seyyid Ahmed Tahtavi hazretleri, Drr-l-muhtar 469

www.dinimizislam.com haiyesinde buyuruyor ki: (Farzdan bir ey noksan yaplrsa, nafile namazlarla tamamlanr) hadis-i erifi de nafilelerin farzlardaki kusurlar tamamlayacan bildirmektedir.(Tahtavi) (Tamam yaplmam olan namaz, zekt ve baka farzlar, nafilelerle tamamlanr) hadis-i erifini bni bidin hazretleri yle aklyor: mam- Beyheki, "Bu hadis-i erif, yaplm olan farzlar iindeki snnetler noksan kalrsa, nafilelerin bunlar tamamlayacan bildirmektedir. Yoksa yaplmam farzlarn yerine nafilelerin geeceini bildirmiyor" dedi. u halde, nafileler, terkedilmi olan farzlar deil, noksan olarak klnan namazlardaki kusurlar tamamlar. (Redd-l-muhtar) nsan kusursuz i yapamaz. Nafileler farzlarda olan kusurlar tamamlar. Kurtulu ise, farzlar noksansz yapmaktadr. Kaza namazn geciktirmek byk gnah olur. Kaza geciktike; gnahlar katlanarak artar, saylamayacak kadar oalr. Hadis-i erifte, (Bir farz namaz zrsz klmayan, 80 hukbe Cehennemde kalacaktr) buyuruluyor. (Tergib-s salt) Farz namazlar kazaya brakmak byk gnahtr. Kaza etmeye gc varken kaza etmezse, ayrca byk bir gnah daha ilemi olur. (Kebair ve segair) Mslim'deki bir hadis-i erifte, (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece [teheccd] namazdr) buyuruldu. Bir kimse, mrnde hi teheccd klmasa, ahirette hibir ceza verilmez. nk nafiledir. Bir hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz borcu olann, nafilesi kabul olmaz.) [Drret-l fahire, Ftuh-ul-gayb, Zahire-i Fkh] Sual: Gndz ite altm iin le ile ikindiyi klamyor, akam eve gelince kaza ediyordum. Bir arkada, (Nafileler farz tamamlar, gece evde 8 rekat nafile klnca, le ile ikindi klnm olur) diyor. Kaza klmayp nafile mi klmalym? CEVAP (altm iin le ile ikindiyi klamyorum) demek beynamaz zr, yani sudan bahane olur, geersiz bir gerekedir. Dini bir zr olmadan namaz brakmak ok byk gnahtr, iki imekten ve dier btn gnahlardan daha byktr. namaza mani olmaz veya olmamaldr. Tuvalette olsun namaz klmaldr. Gerekirse iki namaz [le ile ikindiyi] cem edip, yani birletirip bir vakitte klnabilir. Namaz kazaya brakmamak iin cem etmek geerli bir zrdr. le paydosunda, le ile ikindi 8-10 dakikada klnabilir. Namaz iin bu kadar zaman ayrmamak bir Mslmana yakmaz. Eer bir zrle namaz klnamazsa, muhakkak kaza edilmelidir. Milyon rekat nafile namaz klnsa, iki rekat farz yerine gemez. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: 470

www.dinimizislam.com (Farz ibadetin yannda nafile ibadetin hi kymeti yoktur, deniz yannda damla bile deildir. Snnetlerin farzlar yanndaki kymeti de, deniz yannda bir damla su gibi bile deildir. Melun eytan, mminleri aldatarak, farzlar kk gsteriyor, nafileyi tevik ediyor. Halbuki bir altn zekt vermek, yz bin altn sadaka vermekten daha sevaptr.) [1/29, 3/17] Dikkat edilmise, (Nafile, farzn yannda denizde damladr) denmiyor, (damla bile deildir) deniyor, (hi kymeti yok) deniyor. Onun iin farz ile nafile, hatta snnet ile nafile asla mukayese edilemez. mr boyu nafile namaz klnsa iki rekat farz namaz yerine gemez. unu bunu deil, hakiki slam limlerinin kitaplarn l almaldr.

Nafileler farzlar yerine gemez


Sual: Bir hoca, (Fkh kitaplarnda, duha, tehyyet-l-mescid, evvabin, tesbih namaz gibi nafile namazlar klmak, kaza namaz klmaktan evla olduu yazld iin, kaza namaz klmak yerine, bu nafileleri klmak gerekir) dedi. Ben bu nafile namazlar klmayp, kaza namaz klyorum. Yanl m yapyorum? CEVAP Doru yapyorsunuz. Nafileler hibir zaman farzn yerine gemez. Bir kimse, farzlar, vacipleri klsa, fakat mrnde hi nafile klmasa nafile klmad iin sorumlu olmaz. Daha nemlisini yapmak iin snnet terk edilir. Mesela, sabah camiye gelen, imam teehhdde ise, snneti klmadan imama uyar. Daha sonra da snneti klmaz. Cemaat ile namaz klnrken, snnete balamak mekruhtur. Mekruh ilememek iin, sabahn snneti bile terk edilir. (mdad-l fettah) Vakit daralnca, ilk snneti klmak, farzn kazaya kalmasna sebep olursa, bu snneti klmak haram olur. (Hadika) Bir hakim, vazifesini yapmak iin, sabahtan baka namazlarn snnetlerini terk edebilir. (Mlteka) Hakimin vazifesi, farz- ayn olmad halde, snnetleri terk etmek iin zr saylnca, birikmi kazalar demek, farz- ayn olup, cezas da pek iddetli iken, bunlar demek elbette zr olur. Abdestte uzuvlar kere ykamak mekked snnettir. Su pahal ise, hava souk ise, byle bir zrle bu snneti terk etmek, yani bir kere ykamak caizdir. (Redd-l-muhtar) Sual: Bazlar, Nafileler farzn yerine geer. Onun iin, gndz namaz klmayp gece nafile klyoruz diyorlar. Byle bir ey var mdr? CEVAP Nafile farzn yerine gemez. mam- Rabbani hazretleri (Nafile farzn yannda denizde damla bile deildir) buyuruyor. Nafile farzn yerine geseydi, sadaka, hayr hasenat yapanlarn verdikleri, 471

www.dinimizislam.com zekt yerine saylr, ayrca zekt farzna lzum kalmazd. Nafile farzn yerine geseydi, nafile hac, umre yapanlarn yaptklar hac farznn yerine kabul edilir, ayrca hac farzna lzum kalmazd. Nafile farzn yerine geseydi, nafile oru tutanlarn tuttuklar oru, farz olan Ramazan orucunun yerine kabul edilir, ayrca Ramazanda oru tutmaya lzum kalmazd. Nafile farzn yerine geseydi, vakitleri ve artlar belirli olarak 5 vakit namaz farz olmaz, farz vaktinde klmamak yani kazaya brakmak byk gnah olmazd. Namaz kazaya brakmak haramdr, kaza etmedike farz borcundan kurtulamaz. Bir farz namaz, vakti ktktan sonra klmakla, yani kaza etmekle, kazaya brakma gnah affolmaz. Ayrca tevbe etmesi de gerekir. Hadis-i erifte, (Bir namaz, bilerek, zrsz klmayan, seksen hukbe [1 hukbe 80 yl] cehennemde kalacaktr) buyuruluyor. Bu mthi gnahlarn altndan kurtulabilmek iin, namazlar bir an nce kaza etmek gerekir. (Tergibs-salt) bni Nceym hazretleri buyuruyor ki: Farz namazlar vaktinde sonraya brakmak byk gnah olup, ancak tevbe etmekle affolur. Tevbe ederken, klmad namazlar kaza etmesi gerekir. Kaza etmeye gc varken kaza etmezse, ayrca byk bir gnah daha ilemi olur. (Kebair ve segair) Mslim'deki bir hadis-i erifte, (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece [teheccd] namazdr) buyuruldu. Bir kimse, mrnde hi teheccd klmasa, ahirette hibir ceza verilmez. nk nafiledir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Farz namaz borcu olann, nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-l fahire Ftuh-ul-gayb, Zahire-i Fkh] Bunun gibi, hayatnda hi sadaka vermeyene, hi hayr hasenat yapmayana, hi umreye nafile hacca gitmeyene, hi nafile oru tutmayana ceza bildirilmedi. Farzlarn yerlerine geselerdi, hem ceza bildirilirdi, hem de farzlara lzum kalmazd.

Kefaret namaz
Sual: Ramazan aynn son cuma namazndan sonra kefaret-i namaz denilen drt rektlk namaz klnrsa, btn kaza borlarnn, affedilecei sylenmektedir. Bu doru mu? CEVAP Doru deildir. Kefaret namaz klmakla kaza borlar affedilmez. Sadece, namazlar vaktinde klmama ve geciktirme gnahlar iin, yaplan tevbenin kabulne vesile olur. Kefaret-i namaz ve mbarek zamanlarda yaplan dier ibadetler, kaza edilmi olan farz namazlarn, kazaya brakma ve kazasn geciktirme gnahlarnn affolmas maksadyla yaplan tevbenin kabul olmas iindir. 472

www.dinimizislam.com Yoksa klnmam namazlar, kaza edilmedike affolmaz. Nitekim oru kefareti de, oru borcunu demiyor, gn saysnca orucun kazas da gerekiyor. (S. Ebediyye) Bu namaz, drt rekt olarak klnr. Her rektnda, bir Fatiha, bir yet-el krsi ve 10 Kevser suresi okunur. (Kazaya braktm ve kazasn geciktirdiim namazlarn, gnahlarnn affolmas iin, kefaret namaz klmaya) diye niyet edilir. Cuma namazndan sonra, ikindi namazna kadar klnr. Aynen ikindinin snneti gibi klnr. Ondan tek fark, her rektn kyamnda Fatihadan sonra 1 yet-el krsi ile 10 Kevser suresi okunur. Dierleri ayndr. yet-el krsiden ve Kevserden nce Besmele okumak gerekmez, okunsa da zarar olmaz.

Denizde damlaya talip olmak


Sual: Bir kimse kaza namaz klmayp mr boyu teheccd, kuluk ve evvabin gibi snnet olan nafile namazlar klsa, kaza namaz borcundan kurtulmu olur mu? CEVAP Asla kurtulmu olmaz. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Farzlarn yannda nafilenin hi kymeti yoktur. Deniz yannda damla bile deildir. (1/260) mr boyu kld btn nafileler, bir farz namazn sevabna kavuamaz. slam limleri, (Farz kazas olann nafilelerle megul olmas ahmaklktr) buyuruyor. Bir farz vaktinde yapmakla, kazasn demek bile ayn deildir. Mesela bir kimse, Ramazan aynda farz bir orucu tutmayp sonra kaza etse, hatta mr boyu nafile oru tutsa, o bir gnn sevabna kavuamaz. Bir hadis-i erif meali yledir: (Ramazanda bir gn oru tutmayan, onun yerine btn yl oru tutsa, Ramazandaki o bir gnk sevaba kavuamaz.) [Tirmizi] Bu hadis-i erif, farzlar vaktinde eda etmenin nemini aka gsteriyor. Kaza etmekle bile bu sevaba kavuulamayaca bildiriliyor. Hele kaza etmeyip de nafilelerle megul olmay, slam limleri ahmaklk olarak nitelendiriyor. Snnetlerin de nfile hkmne dhil olduu, btn fkh kitaplarnda aka yazyor.

Nafile farz yerine gemez


Sual: Bir kimse, kendisine farz veya vacib olan bir ibadeti ifa etmeden ve kazasn yapmadan nafilesini yapsa, mesela nafile hacca gitse, zekt borcu kadar sadaka verse, nafile kurban kesse, nafile namaz klsa, farz veya vacib borcunu demi olur mu? CEVAP Hibir nafile ibadet, farz veya vacib yerine gemez. Bin kere nafile hacca gidilse nafileye niyet edilse, farz yerine gemez. Binlerce lira sadaka verilse, farz olan bir kuru zekt yerine gemez. 473

www.dinimizislam.com Binlerce kurban kesilse, bir vacib kurban yerine gemez. Binlerce rekt nafile namaz klnsa, iki rekt farz borcunu demez. Peygamber efendimiz, (Farz borcu olann, nafileleri de kabul olmaz) buyuruyor. (Ftuh-ul-gayb m. 48) mam- Rabbani hazretleri, (Farzn yannda nafile, denizde damla bile deildir) buyuruyor. (Mektubat- Rabbani 1/29, 260) Hazret-i Ebu Bekir, (zerine farz borcu olann, bu ibadetleri demeden yapt nafile ibadetler kabul olmaz) buyuruyor. (Kitab-l Harac) Kaza namaz borcu varken, nafile klmak ahmaklktr. (Bey ve ira risalesi) Farz borcu varken, nafileyle megul olmann veya bu yanl savunmann ne byk gaflet olduu bu vesikalardan da anlalmaktadr.

Farz borcu varken


Sual: Zekat borcu varken sadaka vermek, Ramazandan oru borcu varken nafile oru tutmak ve dier farz borcu varken nafilesini yapmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. nk farzn nemi byktr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (En faziletli cihad farzlar ifa etmektir.) [. Ahmed] (Herkes nafile ile megul iken, siz farzlar yapmaya aln!) [Miftahn-necat] (Farz yapmakla Allaha yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz.) [Beyheki] (Farz namaz borcu olann, nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-l fahire] (Kyamette nce namazdan sorulur. Namaz doru klnd ise, kurtulur, namaz bozuksa perian olur.) [Hakim] Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mer'e yapt vasiyette buyurdu ki: (Allahn gece yapman gereken hakkn gndz yapsan ve gndz yapman gerekeni de gece yapsan kabul etmez. zerine farz olan ibadetleri demeden nafile ibadetini kabul etmez.) [Kitab-l Harac] mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: (Nafilelerin farzlar yanndaki deeri, okyanus yannda bir damla gibi bile deildir.) [m. 260] (Nafile ibadet, bir farz terk etmeye sebep olursa, ibadet olmaz, zararl olur.) [m. 123] u halde, bir insann bir milyon lira zekt borcu olsa, bu farz borcunu demeden, bir milyon cami yaptrsa, milyonlarca insana, milyarlarca sadaka verse kabul olmaz. 474

www.dinimizislam.com Hibir mazereti yokken, Ramazan- erifte bir gn oru tutmayan, mr boyu nafile oru tutsa kabul olmaz. Hatta Ramazandaki farz orucunu kaza ettikten sonra, yine her gn oru tutsa, Ramazan- erifte tutmann sevabna kavuamaz. Kaza edince, yalnz bortan kurtulur. Ramazanda tutmu gibi sevap kazanamaz. nk Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Ramazanda bir gn oru tutmayan, onun yerine btn yl oru tutsa, o bir gnk sevaba kavuamaz.) [Tirmizi] Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmas yakn hamileye benzer. Doumu yaknken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, Allah, nafile namazlarn kabul etmez hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafile ile megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya, borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz.) [Ftuh-ul-gayb m. 48] Yolculua karken iki rekat namaz klmaldr! Kazaya kalm namaz varsa, kaza klmaldr! nk kaza borcu var iken, nafile klmak ahmaklktr. (Bey ve ira risalesi) Drt mezhebin fkh bilgilerinde mtehasss olan Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri, (Yllarca kaza borcu olan, snnetleri klarken, kaza namazna niyet ederek klmaldr. Byle niyet etmek, drt mezhepte de gerekir) buyuruyor. Snnetleri klarken kaza namazna da niyet etmek gerektii, Trablus Fetva emini Ramiz-l-mlk'n, Eihab'daki fetvasnda da bildirilmektedir. Tatarhaniyye'de, (Snnet klarken kaza namazna da niyet etmek daha iyidir) deniyor. (Uyun-l-besair s. 103) Snnetleri klarken, kazaya niyet edilirse, snnetler de kabul olur. (Fetava-i kbra)

Snneti terk etmek gnah m?


Sual: Snnetleri klarken kazaya da niyet edince, snnet de klnm oluyor, snnetler terk edilmi olmuyor. Peki, hi snnet klnmasa gnah olmaz m? CEVAP Bu hususta din kitaplarmzda bildirilenleri nakledelim: 1- bni Hmam buyuruyor ki: Snnetleri klmamak, sevablarna ve yksek derecelere kavumamaya sebep olur. (Cevhere, Drr-l-mnteka, Redd-lmuhtar, Tahtavi) 2- Mekked ve gayri mekked snnetleri terk etmek gnah olmaz. Bunlar terk eden, yalnz sevablarna ve yksek derecelere kavuamaz ve azarlanr. 475

www.dinimizislam.com (Haleb-yi sagir) 3- Sabahn snneti ok faziletli olmasna ramen, klmayan iin bir ceza bildirilmedi. (Tahavi) 4- Snnetleri zrsz terk eden, gnaha girmezse de, sorguya ekilip, azarlanr. (S. Ebediyye) Bir hadis-i erif meali yledir: (Salar dank biri gelip, Resulullaha sordu: Ya Resulallah slam nedir? Gnde be vakit namaz klmaktr. Beten fazla deil mi? Hayr, nafile klmak isteyen klabilir. Bir de ylda bir ay Ramazan orucu vardr. Bundan baka, oru yok mu? Nafile olarak tutmak isteyen tutabilir. Bir de zengin iin malnn zekt vardr. Bundan fazlas var mdr? steyen nafile olarak sadaka verebilir. Vallahi bundan ne fazla, ne de noksan yaparm. Bunlar yapan mmin, kurtulua erer.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Nesai] Bu hadis-i erifi esas alan baz limler, nafile ibadetler yaplmasa da, snnetler klnmasa da, farzlar noksansz yapmak gerektiini bildirmilerdir. Bununla beraber, be vakit namazn snnetlerini zrsz terk etmemeli; nk klnm olan farzlardaki noksanlar, bu snnetlerle tamamlanr. Kaza borcu olan, snnet ve nafile klarken, kazaya da niyet etmelidir. Farzn nemini bildiren birka hadis-i erif meali de yledir: (En faziletli cihad, farzlar ifa etmektir.) [. Ahmed] (Herkes nafileyle megulken, siz farzlar yapmaya aln!) [Miftah-nnecat] (Farz yapmakla Allaha yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz.) [Beyheki] (Farz ibadetleri yapan, insanlarn en bidi olur.) [bni Adiy] (Kazaya kalm namaz borcu olann, nafile namazlar kabul olmaz.) [Drret-l fahire] Hazret-i Ebu Bekir buyurdu ki: Allah tel, farz borcu olann nafile ibadetini, bunlar demeden kabul etmez. (Kitab-l Harac) mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: Nafilelerin farzlar yanndaki deeri, okyanus yannda bir damla bile deildir. (1/260) Nafile ibadet, bir farz terk etmeye sebep olursa ibadet olmaz, zararl olur. (1/123) 476

www.dinimizislam.com Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: (Farz namaz borcu olann nafilesi kabul olmaz) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafileyle megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, borlunun alacaklya hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz. (Ftuh-ul-gayb m.48) Farz terk etmek gibi, kazasn geciktirmek de byk gnahtr. Snnetler klnrken kazaya da niyet edilmezse, farz olan kaza namaz geciktirilmi, gnaha girilmi olur. Onun iin snnetleri klarken kazaya da niyet etmeli. Bylece snnetler klnd gibi, kaza borcu da denmi olur. (Nevadir-i fkhyye)

Snnetleri terk etmek


Sual: Snnetlerin terki kk gnahtr, srar edilirse byk gnah olur ne demektir? CEVAP Genel kaide: Kk gnahlarda srar etmek byk gnah olur. Snneti terk etmek gnah deildir. Snnetleri zrsz olarak klmamakta srar etmek, kk gnah olur. Snnete nem vermeyen ise kfir olur.

Snnet namaz ne demek


Sual: Cemaate yetiebilmek iin, bazen ikindinin snnetini iki rekat olarak klmak caiz dendi. Bir de akamn snneti iki iken rekat kaza klmak, yine yatsnn son snneti yerine rekat vitir klmak caiz mi? rekatlk nafile namaz olmayaca iin snneti terk etmi olmuyor muyuz? Tam lmihlde bu konuda bilgi var m? CEVAP Farzn yannda, bir namaz klmakla snnet de klnm oluyor, rekat says nemli deildir. Yani ikindinin ilk drt rekat snneti yerine, akamn rekatlk kazas veya sabah namaznn iki rekatlk kazas da klnabilir. Kazas olmayan insan da byle yapmakla snneti terk etmi olmaz. Bu konunun S. Ebediyyede kaza namaz bahsinde geen ksmlarndan bazlar yledir: 1- (Byk lim bni Nceyme soruldu ki, bir kimsenin kazaya kalm namazlar olsa, sabah, le, ikindi, akam ve yatsnn snnetlerini, bu namazlarn kazalarna niyet ederek klsa, bu kimse snnetleri terk etmi olur mu?) Cevabnda, (Snnetleri terk etmi olmaz, nk o vakit iinde farzdan baka, [nafile olsun, kaza olsun] herhangi bir namaz klnnca, snnet de yerine getirilmi olur) buyurdu. (Nevadir)de diyor ki, snnet yerine kaza klmakla, snnet de yerine getirilmi olur. Kaza borcu olanlar, her namaz vakti, o vaktin farzndan baka namaz klarak, snneti yerine getirmi olur) buyurdu. 2- (Ebah)da buyuruyor ki, (Be vakit namazn ilk ve son snnetlerini, 477

www.dinimizislam.com yani mekked snnetleri klarken, snnet olduuna niyet etmek lazm deildir. Revatib snnetler, nafile niyeti ile veya yalnz namaza niyet ederek sahih olur. Yani o vaktin snneti olur. Ayrca snnet diye niyet etmeye lzum yoktur. Mesela fecr domadan, teheccd niyeti ile, iki rekat klnca, fecrin balam olduu, sonradan anlalsa, bu namaz, sabah snneti yerine geer. Teravihde de, teravih olduuna niyet etmek art olmad haberi salamdr. Bunun gibi, kazaya kalm le namaz olmayan kimse, Cuma namazndan sonra kld drt rekata (Vaktine yetiip klmam olduum son leyi klmaya) niyet etse, sonra Cuma namaznn sahih olduu anlalsa, salam ve sahih habere gre, bu drt rekat, Cuma snneti olur. (Nafileleri ve Ratibe snnetleri, yalnz namaz klmaya veya snnetten baka bir namaza niyet ederek klnca, sahih olur.) Grlyor ki, namaz vakti iinde, o vaktin farzndan baka klnan her namaz [mesela kaza namaz], o vaktin snneti de olur. bni bidin, namaza niyeti anlatrken diyor ki, (Derin limlere gre, yalnz namaza niyet edilerek klnan snnet sahih olur. nk, be vakit namazn snneti demek, Peygamber efendimizin kld namaz demektir. Bu namazlara snnet ismi sonradan verilmitir. Resulullah, be vakit namazn snnetlerini klarken, yalnz (Allah rzas iin namaz klmaya) derdi. (Snnet klmaya) diye niyet etmezdi. Her vakit iinde byle klnan her namaz, snnet ismi verilen namaz olur.) (Be vakit namazn snnetleri ve teravih namaz, aslnda nafile namazdr. Bunlar klarken, yalnz namaza diye niyet yetiir.) (Camiye girince iki rekat namaz klmak snnettir. Buna (Tehyyet-lmescid) namaz denir. Camiye girince, farz, snnet ve herhangi bir namaz klnrsa, tehyyet-l-mescid de klnm olur. Klnan namazlara, tehyyet-lmescid diye de ayrca niyet etmeye lzum yoktur. 3- Abdlhakim efendi hazretleri buyurdu ki: Snnet namaz demek, farzdan baka klnan namaz demektir. Farzdan evvel veya sonra olan snnet yerine kaza klan, bu kaza namaz ile, snnet namazn tarifine uyduu iin, snneti de klm olmaktadr. (slam Ahlak) Netice: lenin ilk snneti yerine, ikindinin veya akamn veya yatsnn veya sabah namaznn kazas klnsa, snnet de klnm olur. Peki niye le namaznn ilk drt rekat snneti yerine, yine lenin kazaya kalan farzna niyet ediyoruz diye soruluyor. Byle klnnca hesab kolay oluyor. Bir kimse byle bir sene namaz klsa, bir senelik kaza klm oluyor. Kark klarsa, yani lenin snneti yerine akamn kazasn klsa, ikindinin snneti yerine sabahn kazasn klsa hesab yine sahih olur ama, hesab zor olur. Teker teker hesabn tutmak gerekir. kamet okunurken, yahut imam namaza balamken, hibir snnet klnmaz. cemaate yetime imkan varsa sabahn snneti ayr bir yerde klnr. 478

www.dinimizislam.com Ayr yer yoksa o da klnmaz. Yine Tam lmihlde diyor ki: (Cemaat ile klnrken, nafile namaza balamak mekruhtur.) Farza balanaca srada cemaat arasnda, ikindinin snnetini klmak mekruh olur. Eer iki rekat klnca yetime imkan varsa, iki rekat sabah namaznn kazas klnabilir.

lim ehlinin sz birlii


smail Hakk Bursevi hazretleri, Ruh-ul-beyan tefsirinde zetle diyor ki: Enam suresinin 160. yetinde, (Bir iyilik yapana on kat sevap verilir; bir ktlk ise ancak misli ile [bire bir] cezalandrlr; kimseye hakszlk yaplmaz) buyuruluyor. Bu, Allah telnn Mslmanlara bir ltfudur. Gayri Mslimlerin iyiliklerine sevap verilmez. Onlara, nce iman etmek farzdr. mansz olarak yaplan iyiliin ahirette faydas olmaz. Regaib ameller, revatib amellerden efdal deildir. [Nafileler revatib ve regaib olarak ikiye ayrlr. Revatib, farzlardan nce veya sonra klnan snnetlerdir. Regaib ise duha, evvabin ve teheccd gibi dier nafilelerdir.] Mesela hadis-i erifte, (12 rekat kuluk namaz klana Allah tel Cennette altndan kk ihsan eder) buyuruluyor. Halbuki lenin snneti kuluk namazndan stndr. Yine hadis-i erifte, (Akamla yats arasnda alt rekat [evvabin] klana Allah tel 12 yllk ibadet yazar) buyuruluyor. Halbuki akam namaznn snneti ondan daha faziletlidir. Byle rnekler oktur. Regaib nafilelerin ecirleri, sevaplar bildirilmemi olan revatib snnetlerden efdal deildir. Ehli ilim ittifak etti [limler szbirlii ile bildirdiler] ki, regaib ve revatib ameller ile vacibler, sevapta, hkmde ve stnlkte farza ulaamaz. Snnetler farzlarn eksiklerini tamamlar. Nafileler ise snnetlerin eksiklerini tamamlar. Hibir nafile ile farz borcu denmi olmaz. Baz avamn [cahillerin] iddia ettii gibi farz brakp da nafile ile uramalarnn, mesela, evvabin namaznn kazalarn yerine geeceini iddia etmelerinin dinde yeri yoktur. (Ruh-ul-beyan 3/127) Yine Ruh-ul-beyanda Enam suresinin 165. yetinin tefsirindeki hadis-i erifte bildiriliyor ki: Kyamet gnnde hesaba ekilmek zere, haram yollardan mal edinip haramlara harcayan biri getirilir. (Bunu Cehenneme gtrn) denilir. Helal yollardan mal edinip helal yerlere harcayan biri getirilerek hesaba ekilir. Ona denir ki: (Bu mallar kazanrken ve sarf ederken zerine farz olan bir namaz vaktinde klmam veya namazn rku, secde ve abdestte farzlar tam yapmam olabilirsin.) Kul der ki: (Ya Rabbi helalden kazanp helal yerlere harcadm, hibir farz zayi etmedim.) 479

www.dinimizislam.com Tekrar denir ki: (Bu kazanlarnla mal, mlk, makam ve binek elde ettin onunla vnp, verilmesini emrettiim hak sahiplerine, mahrem akrabalara, yetimlere, yoksullara ve yolda kalmlara vermemi olabilirsin.) Kul der ki: (Ya Rabbi helal yollardan kazandm ve helal yollarda harcadm bana farz ettiin hibir farz zayi etmedim, farzlar yerine getirirken ihlasma halel getirmedim malmla vnmedim, vermemi emrettiin her eyi zayi etmeden verdim.) Bu zengin adamdan yardm grenler [zekat v.s. alanlar] huzura getirilip yzletirilir onlar derler ki: (Ya Rabbi aramzda ona mal verip zengin ettin ve ona [zekat v.s.] vermesi iin emrettin. O da hibir farzda noksanlk yapmadan, hileye kamadan bize verdi.) Ve byle sorguya devam edilir. (Ruh-ul-beyn 3/132) Dikkat edilirse hep farzdan sual ediliyor. Allah tel, (Farz ile bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz) buyururken, Resul de, (Kazas olann, kld nafilesi kabul olmaz) buyururken, limler, snnet ve nafileler, farzn yannda denizde damla bile deil buyururken, farz borcu varken nafilelerle megul olmak ahmaklk olmaz m?

Farz demeye pot krmak diyenler


Sual: Bir profesr der ki: "Farz borcu olann nafileleri kabul olmaz hadisini esas alp, snnet yerine kaza klann, farz kazaya brakt iin zr dilemesi gerekirken, snnet klmayp kaza klmas tekrar su ilemek ve pot krmaktr." Bir baka profesrmz de der ki: "Farz namazlarn terk ederek bir edepsizlik ileyen kimse, snneti brakp farz klarsa, ikinci edepsizlii ilemi olur." Bu profesrlere verilecek cevabnz var mdr? CEVAP Birinci profesr ahsen tanyorum, bni Teymiyecidir. bni Teymiyeye gre, farz namaz kaza edilmez. Bu profesr de ayn fikirde olduunu bizzat bana syledi. zr dilemek demek, farz borcunu demeye balamak demektir. Farz borcunu demeye almayan nasl zr dileyecek ki? Snnet klarsa farz borcu tehir edilmi olacak. Bir an nce kaza edilmesi gereken eyi tehir etmek zr dilemek midir, yoksa farza nem vermemek midir? kinci profesr de tanyorum. Dikkat edin, farz terk etmeye edepsizlik diyor, haram demiyor. Snnetle farz ayn kefeye koyuyor. Halbuki ikinci bin yln mceddidi mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Elbette nafilenin kymeti, farzn kymeti yannda hi gibidir. Okyanus yannda, bir damla kadar bile deildir. Snnet de, farzn yannda, okyanus yanndaki bir damla su gibidir.) [Mjdeci Mektublar m.260] 480

www.dinimizislam.com Salat, namaz demek deildir, dua demektir. Kur'anda namaz diye bir ey yok diyen, tesettr inkr eden zamane profesrleri oktur. Ama illa gnmzn profesrlerinden de rnek istiyorsan ondan da verelim: lahiyat fakltesi dekanlarndan tefsir profesr gzide insan Prof. Dr. Orhan Karm diyor ki: (Kazas olann snnet ve nafilelerini Allah telnn kabul etmeyecei fkh kitaplarnda bildirilmitir.) Hadis profesrlerinden kymetli ilim adam Prof. Dr. Ramazan Ayvall ise diyor ki: (Kazas olann snnet klarsa kabul olmayaca hadis-i eriflerle bildirilmektedir.)

Bir yazarn iddialarna cevaplar


Bir okuyucumuz, bir yazarn, nafile namazlar savunan iddialarn bize gndermi, cevap vermemizi istiyor. Aada bu iddia ve cevaplar okuyacaksnz. ddia: Varsayalm ki bir amca 70 yana gelmi. Bu amca 70 yllk mrnde namazlarn bazen klm bazen klmam. Genlii de ok hzl gemi hi klmam. Bu adamn ka vakit namaznn kazaya kaldn tam olarak bilmesi imkanszdr. imdi biz bu adama tahminen ne kadar namazn kazaya kaldysa onlar kaza et desek, fazladan kaza ettiyse ne gzel ama ya noksan kaza ettiyse! Bu amcann sonradan yapt btn nafile ibadetler pe mi atlacak? CEVAP pe atlmak tabiri bir ilim adamna yakmaz. Boa m gidecek veya kabul olmaz m denebilirdi. Resulullah efendimiz boa gider diyorsa, kabul olmaz diyorsa elbette kabul olmaz, Resulullahn vrisi olan limler boa gider diyorsa elbette boa gider. Allah resulnden mmetine kar daha merhametli olan m var yoksa? Onun mmetinin zerine Ondan daha fazla titreyen mi var? O kabul olmaz diyorsa elbette kabul olmaz. ddia: Bir gn nafile namaz klabilme ruhsatn alabilme umuduyla 70 yandaki bir amcann bu kadar namaz kazaya mrnn yeteceini ben sanmyorum. CEVAP Onun sanmamas veya benim sanmam dinde senet mi? Bu hibir ilim adamna yakmaz. Sz dinde senet olan imam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Farzn yannda nafilelerin hi kymeti yoktur. Snnetlerin farzlar yanndaki kymeti de, deniz yannda bir damla su gibi bile deildir.) [m.29, 481

www.dinimizislam.com 260] imdi biz o yazara m inanalm, yoksa 12 tarikatn eyhi, mceddid-i elfi sani hazretlerine mi? Farzlardan sorguya ekileceiz, nafilelerden sorguya m ekileceiz de bu kadar gayret gsteriliyor? Niye Resulullahn ve vrisi olan limlerin szlerine itibar edilmiyor da Ben sanmyorum diye kendi grn din gibi savunuyor? Peki Peygamber efendimizin u mbarek szlerine ne diyecek ki? Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kaza namaz olann, kld nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-lfahire] (Herkes nafile ile megul iken sen farzlar tamamla!) [Miftah-n-necat] (Allah tel, farzlarla bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz buyurdu.) [Buhari] (En stn cihad, farzlar edadr.) [Taberani] (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklarken, ocuu drr. Artk buna, hamile denmez, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, Allah nafile namazlarn kabul etmez.) [Ftuh-ul-gayb m.48] Daha ok vesika var. Resulullahn bu kadar hadis-i erifleri varken, ne diye ahslarn indi grlerine uyalm? ddia: Mslmanlar nafile ibadete kar niye soutmak isteniyor ki? CEVAP Bu irkin sz imam- Rabbani iin mi, yoksa Resulullah iin mi sylyor? Nafileden soutan biz miyiz yoksa Resulullah efendimiz mi, imam- Rabbani hazretleri mi? Nafile denizde damla bile deil diyen kim? Din hususunda konuurken azdan kan kulak da duymal. Bu din nakil dinidir. ahsi grlerin dinde yeri yoktur. Bir hadis-i erifte, (Atee [Cehenneme] en cretkr olan, fetva vermeye en cretkr davranandr) buyuruluyor. kincisi snnetler yerine kaza klnca zaten snnetler terk edilmi olmuyor. Peygamber efendimiz, farz yannda bir nafile namaz kld iin ona snnet denmitir. Bu kimseler sadece farz m klp gidiyorlar. Farzdan nce veya sonra namaz klmyorlar m? ddia: Bir rnek vereyim: Diyelim ki enitem mbarek Ramazan- erif ayndaki Kadir gecesinde camiye gitti. Sohbette hoca efendi o gecenin ve o gecede klnacak 4 rekatlk bir tesbih namaznn nemini o kadar gzel anlatt ki; enitem geldi bu gece mbarek bir gece, tesbih namaz da ok ehemmiyetli bi namazm, ben de bu gece Allah rzas iin bi tesbih namaz klmaya niyetlendim dese; Bizim ona dur bakalm hemerim, senin bir sr kaza namaz borcun var git nce onlar bi bitir ondan sonra gel, senin klacan tesbih namaz kabul olmaz m dememiz lazm? Ben byle bir ey sylemekten Allaha snrm. 482

www.dinimizislam.com CEVAP u rnei grdnz deil mi? Bu rnek Resulullah tekzip etmiyor mu, imam- Rabbaniyi ve dier limleri tekzip etmiyor mu? Niye ilmi bir vesika bildirmiyor da kendi grn din gibi ortaya atyor? Peygamber efendimizin szn bildirmekten Allaha snmak ne demek? H Peygamber efendimiz yle yanl eyler mi sylyor? ddia: Bir hadisi kudside, Farzlarla kulum benim gadabmdan (azabmdan) kurtulur, nafilelerle bana (benim rzama) yaklar. Hadisi kudsi gayet ak; farzlar zaten boynumuzun borcu yapmak zorundayz. Yapmazsak azaba dar oluruz. CEVAP Peki niye farzlar kldrmayp da nafile ile megul ediyor? Demek ki azaptan kurtulmak iin farzlar eda art. Kendisi de bunu intak hak kabilinden sylemi oldu. Farz yapmayan Allahn azabndan nasl kurtulur ki? te kendi yazd hadis-i kudsi. Allah kimseyi artmasn, kendi kazd kuyuya kendisi dt. Bir kudsi hadis de yledir: (Allah tel buyurur: Benim dostlarmdan birine eza eden adam, bana harp ilan etmi demektir. Kulum bana kendisine farz kldm eylerden daha sevimli eyle yaklaamaz. Kulum nafilelerle bana yle yaklar ki nihayet onu severim. Onu sevdiimde de iiten kula, gren gz, tutan eli ve yryen aya olurum. Benden bir ey isterse onu kendisine mutlaka veririm. Bir eyden bana snrsa onu mutlaka korurum.) [Buhari, mam- Ahmed] Gerek o ve gerekse bu hadis-i kudsi, farz borcu olmayanlar iindir. nk hadis-i erifte bu husus aklanmtr. Yukarda bildirildi. ddia: Farz namaz o denli ok mhim. Ama farz eda ettiimiz vakit, bortan ve azaptan kurtuluyoruz. Nafilelerde ise byle bir zorlama sz konusu deil. Zorlama olmad iin de farzlarla birlikte nafile ibadet yapan Cenab- Hakkn rzasna yaklar. CEVAP Zorlama sz konusu olan tehir ettirip de, zorlama sz konusu olmayan yaptrmak akl kr mdr? Bir de Farzlarla birlikte diyor. Zaten farzlar tehir etmenin cezas byk. Nafile klmakla klnan namaz, boa gitmi olmakla kalmyor. Farzlar geciktirdii iin azaba dar oluyor. (Halebi) Farzlar bitireceiz ondan sonra nafilelere sra gelir. limler diyor ki: Farzlar binann duvarlar gibidir, snnetler ve nafileler duvarn svas ve ss gibidir. Duvar olmadan duvara ss yaplmaya kalklr m hi? Hadis-i erifte nafileleri boa gider buyurulmas, ite bunun yzndendir, duvar olmadan ss yapmak gibidir. 483

www.dinimizislam.com ddia: Tebihte hata olmaz; Bir iiyi dn bu iinin grevi nedir? Mesai saatlerinde zerine den grevleri iyi bir ekilde yapmak. Bu ii sadece grevini yapt iin cretini hak eder. ini yapmazsa da iten kovulur ve zor durumda kalr. Ama bir ii dn ki akam olmu mesai saati sona ermi ama bu ii bir saat de fazladan alm ki patronunun ii yetisin diye. Ama bunu ne zorlamayla ne de mesai karl yapm. Yani srf kendi rzasyla alm. Birinci iide mesai saati biter bitmez gitmi. Birincisine sen niye sadece mesai saatinde altn senden memnun deilim denemez. Fakat ikinci iinin patronunu ne kadar mutlu edeceini az ok tahmin edebiliriz. CEVAP Ne rnek ne rnek. Yine kendi sz ile bizim savunduumuz doru yolu ispat ediyor. nk mesaisini bitirdikten sonra, yani alma mecburiyeti bittikten sonra diyor yani farz borlarn dedikten sonra diyor. i mesai saatinde patronun verdii grevleri yapmak zorunda iken bunu deil de baka ileri yapmas patronun rzasna aykrdr. Mesai saati dnda yaparsa ona elbette bir ey denmez. nk o mesaisinden kaytarm, yllarca mesaisine gitmemitir. Allah bylece yllarca mesaiden kam kiiyi sever mi hi? Ama kendi emrine sarlrsa onu sever. Yine onun emrini tehir edip nafilelerle megul olmas Allahn emrini geciktirmektir. nce yapmas gereken Onun verdii ilerdir. Kendi kafasna gre i yapmas, teki ii geciktirmesi asla kabul edilmez. Bu ileri mesai dnda yapmyor, mesai iinde yapyor. te slam limlerinden nakil yapmayp da kendi grn din gibi gstermesi foyasn ve boyasn meydana karyor. ddia: Buradan karak denilebilir ki h Cenab- Hakkn bizim fazla mesaimize (nafilelerimize) ihtiyac m var? unu hi unutmamak gerekir ki Cenab- Hakkn bizim farzlarmza da ihtiyac yoktur. Ama bizim bu farzlara ve nafilelere ihtiyacmz var. zerinde yaadmz dnya bir imtihan sahasdr. Bu sahada kim farzlarla birlikte daha fazla nafile ilerse ahirette o denli yksek makamlara nail olur. CEVAP Ama Hamza Efendi hazretlerinin (Bey ve ira) risalesinin erhinde, (Yolculua kmadan nce iki rekat namaz klmaldr! Kazaya kalm namaz varsa bir, iki veya vakit namazn kaza etmelidir! nk kaza borcu var iken, nafile klmak ahmaklktr) buyuruluyor. (s.6) Seyyid Abdlkadir Geylani hazretleri de ahmaklktr buyuruyor. Ahmaklk fazilet gibi gsterilir mi hi? Bize limlerden nakil versin. Kendi tebihleri kendi rnekleri kendini ele veriyor. limlerden rnek verirse hakka teslim olmu olur. ddia: Bir de unu belirtmek isterim ki bu siteyi hazrlayanlarn staz Abdlhakim ARVASdir. Bu zatn ameldeki mezhebi afiidir. Dolaysyla buradaki fetvalar afiilere gre verilmi fetvalardr. CEVAP 484

www.dinimizislam.com Arvasi hazretlerinin afii olduu dorudur ama bildirdii sadece afii iin deil ki, drt mezhepte de byledir buyuruyor. Gzmzn iine baka baka byle iftira etmesi ok ayptr. Allahtan korkmak lazmdr. Hangi kitabnda afiiye gre byledir dier mezheplerde byle deildir diye yazmtr ki? Drt mezhepte de byledir buyuruyor. Ne iftira yaplaca arlmtr. Di dolgusu iin de Hanefilerin afiiyi taklit etmeleri gerektiini bildiren odur. Necip Fazl da bunu man Atlas isimli ilmihalinde yazmaktadr. Gne balkla nasl svanmaya kalklyor ki? Merte biz Arvasi efendinin szn kabul etmeyiz desin iin iinden ksn, niye takmak iin kulp aranyor? Niye kendi grleri iin o zat alet etmeye kalkyor? O zatn eserleri meydanda. Bunlar kime yutturmaya alyor ki? ddia: Zaten kaynak olarak gsterdikleri kitaplarn bir ksm afii fkhna dair kitaplardr. Dolaysyla bizi balamaz. CEVAP Hangisi afii kitab ki? Hamza efendinin Bey ve ira risalesi mi? Kuds kadsnn yazd Nevadir-i fkhiyye fi mezheb-il-eimmet-il Hanefiyye kitab m? Hanefi mezhebi hadis limlerinden Abdlhak- Dehlevi mi? mam- Rabbani mi? Muhammed Emin efendinin Necat-l- mminin mi? Bunlarn hangisi afii ise ltfen bildirsin. Btn afii kitaplar da farz borcu olann nafile klmas haramdr buyuruyor. Ama biz afiileri senet olarak almyoruz ki. O yazara sor. De ki sizin verdiiniz rnekleri afiiler bilmiyor muydu? Niye nafile ile megul olmaya haram demiler diye sor. Dier mezheplerde de byledir. Hanbeliler Malikiler de byle buyurmutur. Kazas olan nafile ile itigal edemez. Btn bu limler, rastgele mi fetvalar vermilerdir? Bize uymayan ictihadlarna elbette tbi olmayz ama bu konuda uymayan bir ey yok ki. ddia: Bir kimse bu hak mezheplerden hangisine tbi olursa ona gre amel eder. Dier mezhepler onu etkilemez. Bizim tbii olduumuz mezhebin imamlar di dolgusuna cevaz vermiler bizi bu ilgilendirir. Velev ki yanl bile olsa biz bundan mesul olmayz. CEVAP Niye yalan syleniyor ki? Kim vermi fetvay? Altn veya gm kullanmaya izin vermek, kaplamaya fetva mdr? Bu nasl mantk byle? mamlar dii altn tel ile balamak caiz diyor, bu gusle mani deil dediler diye imamlara iftira ediyor. Gusle mani olmaz diyen bir imam var m? mam- azam m, imam- Muhammed mi, imam- Ebu Yusuf mu, imam- Zfer mi, hangisi? Nasl yalan bu? ddia: Bu tartmalar yeni deil. Fatih Sultan Mehmet Han zamanndaki btn limleri toplam ve bu meseleyi akla kavuturmutur. Molla Hsrev Hazretleri de bu tartmalarn kaynan Mirat-l Usul Fi erhi Mirgaatil Vusul sh.101 de belirtmitir. Hadise udur: Hanefi limlerine gre zerinde farz hac borcu olan nafile hac yapabilir. 485

www.dinimizislam.com mam- afii hazretlerine gre de yapamaz. Byle bir kimse sefihtir. Hacir altna alnmas gerekir. Uzun lafn ksas imam- afii hazretlerine gre zerinde farz hac borcu olan nafile hac yapamaz. Bu hususi bir kaidedir. Mecelle kanunu derki; mukayyet (hususi) olan mutlak (umumi) zerine yklenemez. Hususi bir mesele olan farz hac-nafile hac mevzusunu umuma amil klp btn farzlar iin sylemek mmkn deildir. Fkhen de caiz deildir. Fakat buna ramen bu ekilde hareket etmek imam- afii hazretlerinin de kemiklerini szlatmak suretiyle slamiyete vurulan bir baltadr. nsanlar slamiyete kar soutmak ve ibadet etmekten uzaklatrma almasndan baka bir ey deildir. CEVAP Hac baka, oru baka, namaz bakadr. Hac mrde bir kere farzdr, oru ylda bir kere farzdr. Kim hacc rnek alarak namaz onun iine katm ki? Bir kimse Ramazandan birka gn oru borcu varken nafile tutabilir, nk daha teki Ramazann gelmesine epey vakit var. Ama namaz yle mi? Borcunu demeden hemen teki vakit giriyor. Oru da teki vakit girmiyor ki. Birbiri ile nasl kyas edilir? Hac mrde bir keredir tehir edilince gnah olur ise de, hac yapnca affolur. Ama namaz borcu yle mi? Kaza edilmesi emredilmitir. Maalesef btl kyasa, Molla Husrev hazretleri de alet edilmitir.

Snnet ve kaza namaznda niyet


Sual: Snnetleri klarken kaza namazna nasl niyet edilir? CEVAP Kaza namazlarn klp bir an nce farz borcundan kurtulmak lazmdr. Frsat bulduka kaza namaz klmaldr. Hesabn kolay olmas iin, snnetleri klarken kazaya da niyet edilirse ve aada bildirildii gibi klnrsa, bir gnlk kaza namaz klnm olur. Sabah namaznn snnetine vacib diyen limler de olduu iin sabah namaznn snnetine snnet diye niyet etmelidir. le namaznn ilk drt rekat snnetini klarken, (lk kazaya kalm le namaznn farzn ve lenin ilk snnetini klmaya) diye niyet edilir. Aynen farz gibi klnr. Son iki rekatta zamm- sure okunsa da olur, okunmasa da olur. nk drt rekatl farz namazlarn son iki rekatnda zamm- sure okumakta mahzur yoktur. le namaznn son snnetini klarken, (lk kazaya kalm sabah namaznn farzn ve lenin son snnetini klmaya) diye niyet edilir. kindi namaznn snnetini klarken de, (lk kazaya kalm ikindi namaznn farzn ve vaktin snnetini klmaya) diye niyet edilir. Akam namaznn snnetini klarken, (lk kazaya kalm akam namaznn farzn ve vaktin snnetini klmaya) diye niyet edilir ve [akam namaz gibi] rekat klnr. rekat nafile olmad iin, byle niyet uygun 486

www.dinimizislam.com olmaz sananlar var. Peygamber efendimiz, akamn farzndan sonra 2, 4, 6 rekat snnet klmtr. Bir kimse de akamn farzndan sonra herhangi bir namaz klarsa, bu snneti yerine getirmi olur. Yats namaznn ilk snnetini klarken, (lk kazaya kalm yats namaznn farzn ve vaktin snnetini klmaya) diye niyet edilir. Yatsnn son snnetini klarken de, (lk kazaya kalm vitir vacibi ve yatsnn son snnetini klmaya) diye niyet ederek rekat vitir namaz klnr. Burada da farzdan sonra, bir namaz klnd iin snnet yerine gelmi olur. Bylece bir gnlk kaza namaz klnm olur, snnetler de terkedilmi olmaz. Bir kii, byle kaza klarken vaktin snnetine diye niyet etmese de yine snneti terk etmi olmaz. nk snnet, vaktin farzndan baka bir namaz klmak demektir. (N. Fkhyye) Kaza namaz her zaman klnr. Sadece akama 45 dakika kala, gne doduktan sonra 50 dk geinceye kadar ve leye 20 dk kalnca kaza klnmaz. Bunun haricinde her zaman kaza klnr. Cumann snnetlerini ve teravih namazn, kuluk, evvabin, teheccd gibi nafile namazlar klarken de ayn ekilde niyet edilir. Mesela gece kalkan kimse, abdest aldktan sonra, (lk kazaya kalan namaznn farzn ve teheccd namaz ve sbha namaz klmaya) diye niyet edebilir. stihare namaz, hacet namaz gibi nadiren klnan istisna nafile namazlarda, ksuf ve husuf namazlar cemaatle klnd zaman, kazaya niyet edilmez. Bunlar ne namaz ise o niyetle, yani nafile niyetiyle klnr. Kaza klarken erkeklerin ezan ve ikamet okumas snnettir. Birden fazla kaza namaz klarken, her defasnda ezan okunmasa da olur. kameti okumaldr. Cumann ilk snnetini klarken, (Cumann snnetini ve ilk kazaya kalm le [ikindi veya yats] namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Cumann farzndan sonra 10 rekat namaz klnr. Bunun ilk drt rekatn klarken, (Cumann son snnetine ve ilk kazaya kalm le [ikindi veya yats] namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. kinci drt rekat klarken, (Vaktine yetiip klmadm son le namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir ve farz gibi klnr. Buna zuhr-i ahir namaz denir, mutlaka klmaldr. Cuma namaz kabul olmazsa, bu namaz o gnn le namaz yerine geer. Sonra iki rekat daha klnr, buna da (Vaktin son snnetini ve ilk kazaya kalm sabah namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Teravih namazn cemaatle klmak, snnet-i kifayedir. Yani, cemaatle klanlar varsa, bu snnet yerine gelmi olur. Teravih klarken, kazaya da niyet etmelidir. (lk kazaya kalan namazna ve teravih namazna) diye niyet edilir. Teravih namaz da, bir gnlk kaza namaz da, 20 rekat olduu iin, bir gnlk kaza klan, teravihi de klm olur. Kaza klarken, teravih dualarn da bunlarn arasnda okuyabilir. 487

www.dinimizislam.com Camide veya evde, cemaat ile teravih klnd zaman, kaza borcu olan veya imamn namaznn sahih olduuna gvenmeyen kimse, namaza yeni balayanlara nayak olup, onlar namaza altrmak ve dedikodu, fitne kmasn nlemek iin, cemaat ile teravih klar. Fakat, bu imama uymaz. Niyet etmi grnr. Kendisi, yapabilirse kaza klar. mam, iki rekatta bir selam veriyorsa, sabah namaz farzlarn, drt rekatta bir selam veriyorsa, dier farzlar kaza etmee de niyet eder. Kaza namazna da niyet edince, imamn hareketlerine uyamaz ise, yalnz teravih klmaya niyet ederek byle imama da uyar. Fakat, imama uymaya niyet etmeden, imamla birlikte hareket ederek kaza klmak zor olduu iin, camiye gitmek zorunda kalan, yalnz teravih klmaya niyet ederek imama uyar. afiide ise, baka namaz klan imama uymak caiz olduu iin, teravih klan imama uyarak kaza namaz klabilir; fakat bunun iin afii mezhebi taklit edilmez. Ancak afii olan, byle klabilir. Sual: Dier snnetleri klarken kazaya niyet ettiimiz halde sabahn snnetini klarken niye kazaya da niyet etmiyoruz? CEVAP Sabahn snneti, dier snnetlere gre ok kuvvetlidir. Baz limler vacib olduunu bildirmilerdir. Bunun iin zr yokken sabahn snnetini oturarak veya hayvan zerinde klmak caiz deildir. (Drr-l muhtar) Nafileleri zrsz oturarak klmak caizdir. Yalnz sabah namaznn snneti bundan mstesnadr. (Merakl-felah) Nihaye, Hazain ve dier kitaplara gre, sabah namaznn snnetinin vacip olduunu bildiren limler vardr. (Redd-l-muhtar) Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Sizi atllar kovalasa da, sabahn iki rekat snnetini brakmayn.) [Ebu Davud] (Vitir ile sabah namaznn snneti bana farzdr.) [.Ahmed, Taberani] (Sabah namaznn iki rekat snneti dnya ve iindekilerden daha hayrldr.) [Mslim, Tirmizi, .Ahmed] Hazret-i Aie validemiz, (Resulullah, sabah namaznn iki rekat nafilesine [yani snnetine] dier nafilelerden daha ok nem verirdi) buyurdu. (Buhari) Resulullahn, sabahn farzndan nce iki rekat nafileden sonra, lenin farzndan nce de drt rekat nafile namaza da nem verdii bildirildi. (Buhari) Yukarda bildirilen sebeplerden dolay, sabah namaznn snneti yerine kaza klnmamaktadr.

Kazas olmayann kaza namaz klmas


Sual: Kaza namaz olmayann, snnetleri klarken, kazaya da niyet etmesi caiz midir? CEVAP 488

www.dinimizislam.com Be vakit namazn snnetlerini klmaktan maksat, farzdan baka namaz klmaktr. Peygamber efendimiz, farzlardan nce veya sonra bir namaz klard, o kld iin bize snnet olmutur. Bu hususta din kitaplarndaki ifadeler yledir: 1- Farzlarn yannda snnetleri klarken, farzdan baka herhangi bir namaz klmakla, snnet de, yerine gelmi olur, snnet diye ayrca niyet etmek gerekmez. Gece kalkp iki rekat teheccd namaz klan kimse, sonra baksa ki, sabah namaznn vakti girmi, artk snnet klamaz, kld iki rekat nafile snnet yerine geer. (Ebh) 2- Farzn yannda, adak namaz klmakla da, snnet yerine gelmi olur. Drr-l-muhtarn, (Nafile klmak isteyen, nce namaz klmay adamal, sonra, nafile yerine, bu adak namaz klmal. Snnet namazlar nezrettikten sonra klan, bu snnetleri klm olur) ifadesini, bni bidin hazretleri yle aklyor: Nezredilen namaz klmak vacib olduu iin, vacib sevab hasl olur. Snnet yerine, nezredilen namaz klnnca, snnet de klnm olur. (Redd-l-muhtar) 3- Farzlarn yannda snnetleri klarken, kaza, adak namaz veya herhangi bir nafile namaz klmakla da, snnet yerine gelmi olur; nk o vakit iinde farzdan baka, [nafile olsun, kaza olsun] herhangi bir namaz klnnca, snnet de yerine getirilmi olur. (Nevdir-i fkhiyye) Be vakit namazn snneti demek, Resulullahn kld namaz demektir. Bu namazlara snnet ismi sonradan verilmitir. Resulullah, be vakit namazn snnetlerini klarken, yalnz (Allah rzas iin namaz klmaya) derdi. (Snnet klmaya) diye niyet etmezdi. Her vakit iinde byle klnan her namaz, snnet ismi verilen namaz olur. (Redd-l muhtar, Uyun-l besair, Halebi) Muhammed Masum hazretleri de buyuruyor ki: Kaza namaz klann, kazalar bittikten sonra kld kaza namazlar, nafile olur. Bunlarla, nafilelerin sevablar hasl olur; nk, belli vakitlerde klnan [be vaktin snnetleri, kuluk, evvabin, teheccd gibi] nafilelere belli niyet art deildir. Kaza namazlar, o vaktin nafileleri olur. (2/63) Grld gibi, kaza namaz klmakla, snnet yerine gelmi oluyor. Kaza borcu olmayann da, snnetleri klarken, kazaya da niyet ederek klmasnda hi mahzur yoktur.

Akam namaznn kazas


Sual: Kaza namaz borcu olmayann, kld kaza namazlar nafile olduuna gre, akam namazn kaza edince, kazamz yoksa nafile oluyor. rektlk nafile olmayaca iin, akam namaznn snnetini klarken, kazaya da niyet etmeden klmak gerekmez mi? CEVAP Hayr, gerekmez. Farzn yannda herhangi bir namaz klnnca, snnet de klnm oluyor. Onun iin snnetleri klarken kazaya da niyet etmenin hi mahzuru olmaz. Peygamber efendimizin akam namazndan sonra alt rekat namaz kld da olmutur. lenin son snnetini drt rekat olarak da klmtr. 489

www.dinimizislam.com Yatsnn farzndan sonra ok namaz kld da olmutur. Burada rekat says nemli deildir. Yani kazas olmayan, akam namaznn snnetini veya yats namaznn son snnetini klarken, kazaya da niyet ederek, rekat kaza klarsa, snnet de klnm oluyor, yani snnet sevabna da kavuuyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: mam- azam hazretleri, [kaza namaz borcu olmad halde] namaz abdestinin bir edebini terk ettii iin, krk yllk namaz kaza etmitir. (1/29) u halde kazas olmayan kimse de, kaza klabilir. Snnetleri klarken kazaya da niyet etmesi daha uygun olur; nk byle yapmakla, snnet terk edilmi olmad gibi, mekruh olmu veya sahih olmam olan namazlar varsa, bunlar da kaza edilmi olur.

Kaza ve teravih
Sual: Kaza namaz borcumuz yok. Buna ramen, snnetleri klarken kaza namazna da niyet ediyoruz. Olur ya, kazaya kalm bir namazmz varsa, onun yerine geer. Yoksa zaten, farz yannda bir namaz klmakla snneti ilemi oluyoruz. Ayrca snnet klmaya dediimiz iin snnet sevab da alyoruz. Evde iken, yats namazndan sonra bir gnlk kaza namaz klyorum, vaktin snnetlerinde olduu gibi, klarken de teravihe niyet ediyorum. Bir arkada, yaptn yanl, kaza namaz olmayan, akamn ve vitrin kazasn klarken teravihe niyet edemez, ederse nafile olur, tek rekatl nafile de olmad iin kldn namaz boa gider dedi. Dorusu nedir? CEVAP Dorusu sizin yaptnzdr. Btn snnet namazlar nafiledir. Kaza namaz borcumuz olmasa bile, farzn yannda bir namaz klmakla snneti otomatikman ilemi oluyoruz. Burada rekat says nemli deil, farzn yannda bir namaz klmamz nemlidir. Be vakit namazn snnetlerini klmaktan maksat da, o vakit iinde, farzdan baka bir namaz daha klmaktr. Niyetini de duruma ve ihtiyaca gre yapabiliriz. Kazayla beraber teravihe de niyet edebiliriz. Kazas olmayan kimse, vaktin snnetlerinde olduu gibi, akam ve vitrin kazasn klarken teravihe de niyet ederse, rekatn tek olmasnn nemi yok, yine teravih namaz da klm olur. Kaza namaz borcu olmayan kimseler, iki kii bile olsalar muhakkak cemaatle teravih klmaldr. Herhangi bir sebeple Camiye gidemeyen ve cemaat de bulamayan, o zaman kaza klarken teravihe niyet edebilir. Bir gnlk kaza klan, o gnk teravihi de klm olur. Kaza klarken, ramazanda yatsdan sonra namaz kld iin, teravihe de niyet etse de, etmese de yine teravih namaz klm olur. Niyet ederse ayrca niyet sevab da alr.

Kazaya niyet
Sual: Kaza borcu olmayan kimsenin, kaza namaz klmasnda mahzur var mdr? Snnetleri klarken kazaya da niyet edebilir mi? 490

www.dinimizislam.com CEVAP Hibir mahzuru yoktur; hatta byle mr boyu kaza klmas ihtiyatl olur. eitli sebeplerle sahih olmayan namazlar olmusa, bunlar kaza edilmi olur. Kazas olmayan kimse, snnetlerin haricinde, herhangi bir vakitte kaza namaz klarsa, mesela kuluk, Evvabin, Teheccd namaz gibi bir namaz klarsa o zaman, drt rekatl farzlarn son iki rektnda da zamm- sure okumaldr. Be vaktin snnetlerini klarken, farzlarn nc ve drdnc rektnda zamm sure okumak gerekmez; okunsa da mahzuru olmaz.

Kaza namaz klmak


Sual: Hi namaz kazas olmayan kimse, mekruh kldklarm olmutur diyerek, mr boyu kld namazlar kaza etmesi caiz midir? CEVAP ok iyi olur. Ancak sabah ve ikindi namazlarndan sonra kaza namaz klmamaldr; nk kazas olmayann kld kaza namaz nafile olur. Bu vakitlerde nafile klmak caiz olmaz. (Hindiyye)

Kaza klmak
Sual: Kimi, (Kaza namaz borcu yoksa, kaza klnmaz) diyor. Kimi de, (Mekruh olma ihtimali olanlar kaza etmeli) diyor. mam- a'zam hazretleri, hi kazas yokken krk yllk namazn kaza etmi midir? CEVAP mam- Rabbani hazretleri, (mam- a'zam Ebu Hanife hazretleri, abdestin edeblerinden birini terk ettii iin krk yllk namaz kaza etmitir) buyuruyor. (1/29) Fetv-yi Attb kitabnda diyor ki: htiyaten, mekruh olarak kld namazlar kaza etmek iyi olur. Baz limler, btn mrndeki namazlar kaza etmilerdir. mam- a'zam hazretleri, abdest alrken ayak parmaklarn st taraftan yukardan aaya doru sol elinin kk parmayla hilllerdi. Sonra, Resulullahn ayan, alt tarafndan aadan yukarya doru hilllediini anlaynca, ayak parmaklarn snnete uygun ekilde hilllemedii iin byle kld namazlarn kaza etmitir. (Tergib-s-salt) Grld gibi, kazas olmayann da, kaza namaz klmas iyi oluyor. Snnetleri klarken kazaya da niyet edilince, hem snnetler klnm, hem de varsa kaza borcumuz denmi olur. mr boyu byle devam etmek iyi olur.

Kaza borcu olmayan


Sual: Kaza borcu olmad halde, kaza namaz klan kimsenin, drt rektl kaza namazlarnn nc ve drdnce rektlarnda zamm- sure okumas gerekir mi? Yine kaza borcu olmayp be vakit namazn snnetlerini, kuluk, evvabin, teheccd gibi, farzlara bal olmayan snnetleri klarken kaza namazna da niyet eden kimsenin, nc ve drdnc rektlarda zamm- sure okumas gerekir mi? CEVAP 491

www.dinimizislam.com Kaza namaz olmayan kimsenin kld namazlar nafile olur. Nafile namazlarn da, her rektnda zamm- sure okumak gerekir. Ancak be vakit namazn snnetlerini ve kuluk, evvabin, teheccd gibi farzlara bal olmayan snnetleri klarken kaza namazna da niyet eden kimsenin, nc ve drdnc rektlarda zamm- sure okumas gerekmez; nk Peygamber efendimiz, farzlarn yannda bir namaz kld gibi, kuluk, evvabin ve teheccd vakitlerinde de namaz klmtr. Bu namazlar klmak bize snnet olmutur. Eer kazaya da niyet ederek, kuluk ve teheccd namazlarn,12 rekttan yani snnet miktarndan fazla klnrsa, o zaman, nc ve drdnc rektlarda zamm- sure okumak gerekir. 12 rekta kadar klmak snnet olduu iin son iki rektta zamm- sure okumak gerekmez; ama okunmas iyi olur. Gerek be vakit farz namazlarn yannda gerekse kuluk, evvabin ve teheccd vakitlerinde, bir kaza namaz klnnca, snnete uyulmu, o vakitte bir namaz klnm olur. Bunun iin nc ve drdnc rektlarda zamm- sure okumak gerekmez. Okunursa da, farz namazlarn nc ve drdnc rektlarnda olduu gibi, zamm- sure okumak namaza zarar vermez. Tatarhaniyyede, (Kazaya kalm namaz olup olmadn bilemeyen kimsenin, le, ikindi ve yatsnn snnetlerinde zamm- sure okumas daha iyi olur) buyurulmas, (Snnetlerde kazaya niyet etmesi ve zamm- sure okumas daha iyi olur) demektir. (Uyun-l-besair)

Kaza namaz yoksa


Sual: Kitaplarda, (Kaza namaz olmayann kld kazalar nafile olur. Nafile sevab snnete gre ok azdr) deniyor. Kuluk, Evvabin, Teheccd, Tehyyet-l mescid gibi namazlar klmak snnettir. Yukardaki ifadeye gre, kaza namaz borcu olmayann, bu namazlar klarken, kazaya niyet etmemesi gerekmez mi? CEVAP Bu namazlarn vaktinde kaza namaz klnrsa, bu snnetler de klnm olur. Niyet sevabna da kavumak iin, hem kazaya hem de kuluk namazna niyet etmelidir. Kuluk ve Teheccd namaznn en fazlas 12 rekttr. 12 rekt kaza namaz klnrsa, snnet sevabna da kavuulur. 12 rekttan fazla klnrsa nafile olur. Camiye girince, mekruh vakit deilse, kaza namaz klnrsa Tehyyet-l mescid snneti de klnm olur. Kaza namaz olmayan, be vaktin snnetlerinin yerinde, kaza namazna niyet ederse, snnetler de klnm olur. Niyet sevabna kavumak iin, kaza klarken, vaktin snnetine de niyet etmek gerekir.

Farz ve nafile
Sual: (Bize borcu olan kimse, borcunu dese mi daha ok seviniriz, yoksa bir hediye getirse mi? Elbette hediye getirse daha ok seviniriz. Borcunu zaten demek zorundadr. Bunun gibi Allah da, farz yapanlar deil, nafile ibadet 492

www.dinimizislam.com yapanlar daha ok sever. Farzlar zaten bortur; ama nafile, fazladan ibadet olduu iin, bunlar daha nemlidir) diyenler varm. Syledikleri doru mu? CEVAP Kyas btldr. Bizim sevinip zlmemiz dinde senet olmaz. nsan rvete de, kumardan kazandna da sevinebilir. Alacakl hediye getirirse sevinebilir; ama Peygamber efendimiz, (Menfaat getiren dn, faizdir) buyuruyor. Ahir zamanda, faize de sevinenler oluyor. mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Melun eytan, mminleri aldatarak, farzlar kk gsteriyor. Nafilelere yol gsteriyor. Zekt yerine nafile sadakalar gzel gsteriyor. Hlbuki zekt niyetiyle fakire bir altn vermek, yz bin altn sadaka vermekten daha sevabdr; nk zekt vermek, farz yerine getirmektir. Zekt niyeti olmadan verilenlerse, nafile ibadettir. Farz ibadetin yannda nafile ibadetlerin hi kymeti yoktur. Deniz yannda, damla bile deildir. (1/29) Seyyid Abdlkadir Geylani hazretleri buyuruyor ki: (Farz namaz borcu olann nafilesi kabul olmaz) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafileyle megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafilelerse kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz. (Ftuh-ul-gayb m. 48) smail Hakk Bursevi hazretleri buyuruyor ki: Baz avamn [cahillerin] iddia ettii gibi farz brakp da nafileyle uramann mesela, evvabin namaznn farz kazalarn yerine geeceini iddia etmenin dinde yeri yoktur. (Ruh-ul-beyn 3/127) Allah tel bir hadis-i kudside buyuruyor ki: (Kulumu bana yaklatran en kymetli ey, farzlardr.) [Buhari]

Terk etmek mi, fevt etmek mi?


Sual: Fkh kitaplarnda, (Terk edilen namazlar kaza etmek, nafile klmaktan daha iyi ise de, be vakit namazn snnetlerini ve hadis-i erifte vlm olan duha, tesbih, tehyyet-l-mescit, evvabin, tehecct gibi snnet namazlar klmak, kaza klmaktan evladr) dendiine gre, niye kazas olann snnet klamayacan sylyorsunuz? CEVAP Kitaplarda, (terk edilen namazlar) demiyor, (fevt edilen namazlar) deniyor. Bu ifadeler, be vakit namazn farzlarn fevt eden, yani elinde olmayarak, zrle karm olanlar iindir. Byle, karlm birka vakit farzn kazalarn snnet yerine klmamal, ayrca klmal deniyor. zrle karlan birka vakit farzn kazalarn, snnetler yerine klmaya lzum yoktur. nk namazlar zrle kazaya brakmak gnah olmad gibi, bunlarn kazalarn, snnetleri 493

www.dinimizislam.com klacak kadar geciktirmek de gnah olmaz. Fakat namaz zrle klamamak yani fevt etmek bakadr. Kasten, mazeretsiz, tembellikle klmamak yani terk etmek bakadr. Birincisi hi gnah deilken, ikincisi byk gnahtr. kisi arasnda dalar kadar fark vardr. kisini ayn kefeye koymak ok yanltr. Hanefi fkh kitaplar, (Faite [fevt edilen, bir zrle karlan] namazlarn kazas) diyor. (Terk edilmi namazlarn kazas) demiyor. nk Mslman, namazn bilerek terk etmez. Ancak gaflet, uyku ve unutmak gibi zrle fevt eder. Namaz terk eden Mslman, afii ve Malikide ceza olarak ldrlr. Hanbelde ise mrted olduu iin ldrlr. Hanefideyse, hapsedilir, klncaya kadar dayak atlr. Bu farz namazn ne kadar nemli olduunu gstermektedir. Farz borcu varken, snnet veya nafile klarak farz geciktirmek de, asla caiz deildir. Farz namaz hakknda hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Farz namaz kasten terk eden kfirdir.) [Taberani] (Namaz dinin direidir, terk eden dinini ykm olur.) [Beyheki] (Be vakit namaz terk eden, Allahn hfz ve emanndan mahrum olur.) [bni Mace] (Namaz klmayann, terk edenin dini yoktur.) [Bezzar, bni Nasr] (Namaz terk edenin, dier ibadetlerini Allah tel kabul etmez.) [sfehani, Ebu Nuaym] Terk edilen farzn gnah byleyken, nafilelerle nasl kyaslanabilir ki? Drt mezhepte de, kazas olan, snnet ve nafile klamaz. Snnetlerin de nafile olduu btn muteber eserlerde bildirilmektedir. Bir kimse, hadis-i erifle klnmas ok vlen kuluk, evvabin, tehecct gibi namazlar mrnde hi klmasa, ahirette niye klmadn diye sorguya ekilmez. Fakat bir farz yapmazsa, byk gnah ileyecei iin sorguya ekilir. limlerimizin bildirdii gibi, klnmas art olan farz geciktirip, nafile klmak ahmaklktr. Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: Hazret-i Alinin rivayet ettii, (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmas yakn olan hamileye benzer. Doumu yaknken ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, Allah, nafile namazlarn kabul etmez) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafileyle megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya, borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer. Farzlar sermayesi, nafilelerse kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz. (Ftuhul-gayb m. 48) Yolculua karken iki rekt namaz klmaldr! Kazaya kalm namaz varsa, kaza klmal; nk kaza borcu varken nafile klmak, ahmaklktr. (Bey ve ira risalesi) Bir hadis-i erif meali de yledir: (Farz namaz borcu olann, nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-l 494

www.dinimizislam.com fahire] Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mere yapt vasiyette buyurdu ki: Gece yaplmas gereken Allahn bir emrini gndz yapsan ve gndz yaplmasn emrettiini de gece yapsan, Allah kabul etmez. Allah tel, farz olan ibadetleri demeden nafile ibadetini kabul etmez. (Kitab-l Harac)

Evla, farz demek deildir


Sual: Fkh kitaplarnda, (Karlan namazlar kaza etmek, nafile klmaktan iyi ise de, be vaktin snnetleriyle kuluk, tesbih, tehecct gibi nafile namazlar klmak kaza klmaktan evldr) deniyor. Lazmdr, farzdr denmiyor. u halde snnetleri ve nafileleri klmayp kaza klmak da caiz iken, nasl, (Snnet yerine kaza klmak caiz deil) denebiliyor? CEVAP Evet, zttr. u evldr yani daha iyidir demek, teki de caizdir demektir. Yani nce kaza klmak caizdir. stelik buradaki, karlan namazdr, terk edilen namaz deildir. Yani snnetleri klarken kazaya da niyet etmek, bu hkme dhil deildir. Karlan namaza faite denir. Namaz elde olmadan mesela uyuyarak veya unutarak fevt etmek [karmak] gnah deildir. Mesela sabah namaznn farz uyanamayp kasa, bu namaz kaza etmeden kuluk namazn klmak gnah olmaz. Yani kuluk namazn klacak kadar, kazaya kalan sabah namazn geciktirmek gnah olmaz, nk kazaya kasten braklmad. Bir zrle kazaya kald iin kuluk namazn klana kadar kazasn geciktirmek gnah olmuyor. Eer hep kuluk namaz klarak, leye kadar sabah kaza edilmezse, haram ilenmi olur, ama hi kuluk klmamak haram veya mekruh olmaz. (Kazadan nce, snnet ve nafile klmal) diyenler, terk edilen namazla faite yani bir zrle karlan namazn hkmn ayn sanmalarndan dolay bu byk yanlla dyorlar. Bir insan kuluk, evvabin, tehecct gibi nafileleri mrnde hi klmasa sorguya ekilmez, ama bir farz terk etse haram olur, kazasn geciktirmesi de gnahtr. Nafileyle farz ayn sanmak, hele nafileyi farzdan daha nemli bilmek ok byk yanltr. (Nafile klmak, karlan kazalar klmaktan evldr) ifadesinden (Kazay klma da, nafile kl) hkm karlamaz. Orada, evldr deniyor, farz, vacib, snnet denmiyor. Srf bu evl iin, (Snnetler terk edilmez) diyen cahiller var. Bir baka husus da, snnetleri klarken kazaya da niyet edilince snnetlerin terk edilmediinin vesikas sitemizde vardr. mam- Rabban hazretleri, (Farzn yannda nafileler deniz yannda damla bile deildir) buyuruyor. Damladr demiyor, (Damla bile deildir) buyuruyor. Damla olsa bile, bir damla iin denizi feda etmenin ahmaklk, farza nem vermemenin ise kfr olduu kitaplarda yazldr. ki hadis-i erif meali yledir: 495

www.dinimizislam.com (Allah tel "Farz ibadetle bana yaklald gibi, hibir eyle yaklalamaz" buyurdu.) [Buhari] (Kaza namaz varken, klnan nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-lfhire, Ftuh-ul-gayb]

Snnet, nafile ve adak


Sual: (Allahn rzas iin drt rekt nafile namaz klacam) diye adayan, mesela lenin snnetinin yerinde bu ada klsa, bu snnet yerine de geer mi? Yine bunun gibi, snnet yerine, Tehyyet-l-mescid, Sbha gibi bir nafile namaz klnsa, bunlar da snnet yerine geer mi? CEVAP Eer, adak, nafile veya kaza namaz, vaktin farznn yannda klnyorsa snnet de klnm olur. Kuluk ve Teheccd namaz yerinde, herhangi bir namaz klan da, bu namazlar klm olur. Fkh kitaplarnda deniyor ki: Nafile klarken, nce namaz klmay adamal, sonra nafile yerine bu adak namaz klmal. badetler arta bal olmayarak adanrsa, adanan namaz klmak vacib olduu iin, vacib sevab hsl olur. Snnet yerine, adanan namaz klnnca, snnet de klnm olur. (Drr-l-muhtar, Redd-l muhtar) Snnetleri nceden nezredip de, nezir olarak klmann daha iyi olduu Halebide ve Tahtavinin Merakl-felah haiyesinde de yazldr. Bylece, le snnetini klmadan nce, (Drt rekt namaz klmak nezrim olsun) dese, sonra adad bu namaz klsa, hem vacib sevab kazanr, hem de le namaznn snnetini klm olur. Kulun, kendine vacib ettii namaz klmasyla snnet terk edilmi olmaynca, Allah telnn farz ettii kaza namaz klnnca snnet elbette terk edilmi olmaz. Hem kaza, hem de snnet klnm olur. (S. Ebediyye) Camiye girince klnan iki rekt namaza, Tehyyet-l-mescid namaz denir. Camiye girince, farz, snnet, kaza, nafile gibi herhangi bir namaz klmak, Tehyyet-l-mescid yerine geer. Bunlara, Tehyyet-l-mescid diye ayrca niyet etmek gerekmez. Niyet sevabna da kavumak iin Tehyyet-lmescide de niyet etmek iyi olur. (bni Abidin) Byk lim Muhammed Masum Serhendi hazretleri, Mektubatnda, (Snnetler yerine kaza klmal. Kaza klnnca snnet sevab da hsl olur) buyuruyor. (2/63) Tatarhaniyyedeki, (Kaza namaz olup olmadn bilemeyenin drt rektl snnetlerde zamm- sure okumas iyi olur) ifadesinden maksat, (Snnetleri klarken kazaya niyet etmesi ve zamm- sure okumas iyi olur) demektir. (Uyun-l-besair. S. Ebediyye) Kaza borcu olduunu bilmeyen bile, snnetleri klarken kazaya da niyet edebiliyor.

496

www.dinimizislam.com

Kaza namazlaryla ilgili eitli sorular


Sual: Kaza namazlar nasl klnr, srayla klmak art m? CEVAP Aynen vakit namaz gibi kaza edilir. Kaza namaz klarken sra art deildir. Fakat ne kadar kaza namaz kldn hesaplayabilmek iin, sra ile klmak iyi olur. Sual: Snnetleri klarken kazaya da niyet ediyoruz. lenin ilk drt snnetini klarken ilk kazaya kalan lenin farzna, ikindinin snnetini klarken ilk kazaya kalan ikindinin farzna, akamn snnetini klarken ilk kazaya kalan akamn farzn klmaya diye niyet ediyoruz. lenin snnetini klarken akamn veya yatsnn farzna yahut vitre niyet edemez miyiz? CEVAP Fark etmez, hangisine isterseniz niyet edebilirsiniz. Ancak bunun hesab zor olur. lenin snnetini klarken lenin farz, dierlerinin snnetlerini klarken farzlar da klnrsa hesaba lzum kalmaz. Kark klnca, ne kadar kaza borcu kald diye hesab zor olur. Sual: Kaza namazlar hangi vakitlerde klnr, hangi vakitlerde klnmaz? CEVAP Namaz klmas tahrimen mekruh, yani haram olan vakitler tr. Bu vakitlerin haricinde her zaman kaza namaz klnr. Gnlk namazlarn arkasndan da klnr. Kaza namaz iin mekruh vakitler: a- Sabah gne dounca, 50 dakika geinceye kadar kaza ve nafile namaz klnmaz. b- leye 20 dakika kalnca, leye kadar kaza ve nafile klnmaz. c- Akama 45 dakika falan kaldktan sonra artk o gnn ikindisi hari kaza namaz klnmaz. Sual: Mukim ve seferi iken kazaya kalan namazlar nasl klnr? CEVAP Mukimken kazaya kalan farzlar, seferde de drt rekat olarak klnr. Seferde kazaya kalan farzlar, mukimken kaza edilince, iki rekat olarak kaza edilir. Tam olarak bilinmiyorsa, hepsini drt rekat olarak kaza etmek gnah olmaz. Sual: Hanefi fukahasnn kaza namazlar ile ilgili mehur ve zahirr rivaye olan kavli udur: Kazaya kalm namazlar klmak nafile klmaktan daha nemli ve daha mnasiptir. Yalnz maruf snnet ve nafileler bundan mstesnadr. Bunlar nafile niyetiyle klnr. Fukahann kavline ne dersiniz? CEVAP Fukahann kavline kim ne diyebilir ki? Bu hkm, sadece zrle kazaya kalan namazlar iindir, terk edilen namazlar iin deildir. Ayn ifade bizim yazlarmzda da vard. Byle syleyenlerin hatas (kasten yaplanla), (bir 497

www.dinimizislam.com mazeretle karlan) ayn kefeye koymalarndan ileri geliyor. Mesela, birisinin elinde krlacak bir ey var, kazara arpyor ve onu drerek kryorsunuz, zr diliyorsunuz. Bir de kasten elinden alp yere arpyorsunuz, sonra da zr diliyorsunuz. O zaman adam demez mi, ne zr dilemesi, kasten yapmadn m, bunu demezler mi adama? Kasten namaz terk eden kfir olur diye hadis-i erif var. Uyuyarak, unutarak yani bir mazeretle karlan namaz baka, gnlerce, aylarca hatta yllarca kasten terk edilen namaz baka. Sual: ok sayda kaza borcu olan kaza borcunu dedikten sonra tekrar tertip sahibi olur mu? CEVAP Evet olur. Sual: Snnetler yerine kaza klan, sadece kazaya niyet etse vaktin snnetini klmam m olur? CEVAP Hayr vaktin snnetini de klm olur, sadece niyet etme sevab eksik olur. Bir rnekle aklayalm: Cnp olan, denize girip ksa veya denize dse, azna ve burnuna da su girmise gusletmi olur. Bu guslle namaz klar. Eer denize girerken gusle de niyet etseydi gusle niyetin sevabna da kavuurdu. Farzn yannda kaza klan da, snneti klm olur. Ancak vaktin snnetine diye de niyet edilirse, niyetten hasl olacak sevaba da kavuur. Sual: Kaza namaz olmayan da snnetleri klarken kazaya da niyet etmeli mi? CEVAP Evet, iyi olur. Bir kimsenin kaza namaz olmasa da, kaza namaz klmasnda mahzur yoktur. Baz namazlarmz sahih olmam olabilir. mam- a'zam hazretleri, abdestteki bir mstehab yapmad iin krk yllk namazn kaza etmitir. Kaza etme mecburiyeti yoktu. Sual: Akam ve yatsnn iki rekat olmas gereken snnetleri kaza klarken rekat olarak klnyor bu snneti deitirmek olmaz m? CEVAP Peygamber efendimiz, farzlardan nce veya sonra bir namaz klard, o kld iin bize snnet oluyor. Akam ve yatsdan sonra iki rekat kld gibi daha fazla da klmtr. Mesela alt rekat evvabin namaz kld da olmutur. Snnet yerinde kaza klmakla snnet de yerine geliyor. Rekatn farkl olmas buna mani deildir. Sual: Cemaati beklerken kaza namaz klnr m yoksa farz klp sonra m kaza klmal? CEVAP Cemaate yetiilebilirse, kaza klmak iyi olur. Mekruh vakitler hari her zaman kaza klnr. Sual: zr ile karlan namazlarn kazalarn snnetler yerine klnca niye 498

www.dinimizislam.com snnet de yerine gelmi olmuyor? CEVAP Kuluk namaz, tehyyet-l-mescid namaz ve dier nafile namazlar hakknda Hadis varit olmu, nafile namazlar klmak da kaza klmaktan evladr. nk kazay bir zrle braktk. O an lsek kaza borcu ile lm saylmayz. Byle kazaya kalm namaz, birka vakit olur. Fazla olmaz. Snnet ve bu nafileleri klmak, kaza klmaktan evladr. Snnetle kazay beraber klmaya hi ihtiya yoktur. Ama birka sene gibi ok kaza borcu olunca bir zaruret douyor. Geciktirdike gnah yazlyor. Dier mezhebe gre zrle karlan kazalar varken snnet klmak haramdr. zrle karlan kaza da geciktirilmemeli diyorlar. Bunlar da hak mezhep. Kaza namaznn nemini anlamaldr. Sual: Camide kaza namaz klmakta mahzur var mdr? CEVAP Namaz kazaya brakmak byk gnahtr. lenmi bir gnah aklamak da gnahtr. Eskiden hi kimsenin kaza namaz olmazd. Bu bakmdan kaza klnca, o namaz terk ettii anlalrd. Fakat bugn hemen herkesin kaza namaz bulunmaktadr. Camiye mslman gelir. Mslman da namaz klan ayplamaz. Bugn kaza namaz klmak yadrganmaz. Aksine takdir edilir. Hatta "Falanca namaza balam, klmadklarn da kaza ediyor" diye vlr. Sonra bir insann hi kazas olmad halde, kaza klsa mahzuru olmaz. mam- a'zam hazretleri, kazaya kalm namaz olmad halde, senelerce kaza namaz klmtr. Bu devirde kaza klmak ayplanmad iin, camide kaza klmakta da mahzur yoktur. Camide Tehyyet-l-mescid gibi eitli nafile namazlar da klnr. Bir kimse, camide herkesten ok namaz klsa, ne namaz kld nasl bilinebilir? Akam namazndan sonra evvabin namaz klnr. Evvabin namaz klana "Kaza klyor", kaza klana "Evvabin klyor" denebilir mi? Nafile namazlar klarken, mesela tehyyet-l-mescid namaz klarken kazaya da niyet edilirse, her ikisi de klnm olur. (Redd-l-muhtar)

Camide kaza klmak


Sual: Camide kaza namaz klmak mekruh olduuna gre, snnetleri klarken kazaya da niyet ettiimiz iin, kaza kldmz belli olmuyor; fakat vitri ve akam namaznn kazas belli oluyor. Mekruh oluyor mu? CEVAP Eskiden herkesin kazasnn olmad veya ok az olduu dnemlerde, camide kaza kldn gstermek mekruhtu; fakat bu zamanda ok kimsenin kazas olduu iin, belli olmasnn mahzuru olmaz. Sual: Sabah namazn karnca, nasl olsa kazaya kald diye leden sonra klmakta mahzur var mdr? CEVAP zrsz geciktirme gnah pek byktr. le vaktine 20 dakika 499

www.dinimizislam.com kalncaya kadar snneti ile birlikte kaza edilmelidir. Sual: Kaza namaz iin "ilk veya son" demeden rastgele, "Kazaya kalm namazm klmaya" diye niyet etmek sahih olur mu? CEVAP Hangi namaz kldn bilmek farzdr. Bir kimse, le vakti (Allah iin namaz klmaya) diyerek on rekat namaz klsa, o gnk lenin farzn klm olmaz. (Bugnk le namaznn farz) diye niyet etmesi gerekir. Fakat kazaya kalan namaz ok ise, byle falanca gnn kazas diye niyet etmesi mmkn olmayaca iin, (ilk kazaya kalan) veya (son kazaya kalan) diyerek niyet etmek sahih olur. Sual: Mesela le ve ikindiyi klamayan kimse akam namazndan sonra bu namazlar kaza edebilir mi? CEVAP Elbette kaza eder, kaza etmesi farzdr, geciktirmesi haram olur. Sual: afiide kaza namaz olann, snnet veya nafile klmas haram. Peki snnet klmak haram da, namaz kaza etmeyip bo oturmak haram deil midir? CEVAP Namaz iki trl kazaya kalr. Biri uyku, unutma gibi meru bir zrle kazaya kalr. Dieri de zrsz, kasten klmamakla kazaya kalr. Uyumak, unutmak gibi meru zrle kazaya kalm namazlar klmak farzdr. Acele edilmesi mstehaptr. Fakat terk edilen, yani zrsz klnmayan namazlar ise acele klmak farzdr. Kendisinin ve bakmakla mkellef olduu kimselerin geimini temin etmek iin almas gibi zaruri iler dnda, kaza namaz klmas farzdr, bo oturmas gnah olur. Hatta namazlarn kaza etmeden vaktin snnetlerini klmas da gnah olur. Bunlarn yerine kaza namaz klmaldr! (Mugnil muhta, Tenvir-l-kulub, rad-l-ibad) Sual: 4 rekatl kazalarn son 2 rekatta zamm sure okunmasa da, yine vaktin snneti klnm olur mu? CEVAP Evet olur. Kazas olmayan kimse, snnetler yerine kaza klarken, son iki rekatta zamm sure okusa da olur okumasa da. Hi kazas olmayan, ikindinin snnetini klarken, kazaya da niyet etse, kld nafile olur. Ama farzn yannda kld iin snnet sevabna da kavuur. Sual: Kazas olmayan, ahir zuhurun drt rekatnda zamm sure okumal ne demektir? Farzdr, vaciptir, snnettir gibi bir ey mi? CEVAP Burada okumal demek, okumak farz, vacip demek deil, okunmas iyi olur demektir. Sual: Kaza namaz klarken kamet okunur mu? CEVAP Evet erkekler okur. 500

www.dinimizislam.com Sual: Erkeklerin kaza namaz klarken kamet okumalarnn snnet deniyor. Peygamberimiz, kaza namaz kld da m kamet okumak snnet olsun? CEVAP Evet Peygamber efendimiz de kaza namaz klmtr. Bir savata namaz klma imkan olmad, sonradan kaza ettiler. Fakat Peygamber efendimiz, klmasa bile, eshabna, mmetine, namaznz kazaya kalnca ikamet okuyun buyurdu. Sabah namazna uyuyarak kalkamayanlar, kamet okuyup okumayacaklarn soruyorlard. Bir eyin snnet olmas iin onu mutlaka Peygamber efendimizin yapmas gerekmez. Yapn diye emretmise o snnet olur. Yahut yaparken grp de men etmemise, o yine snnet olur. Ezan okumak da snnettir. Fakat Peygamber efendimizin ezan okuduu kitaplarda aka yazmyor. Peygamber efendimiz ezan okumam bile olsa, ezan okumak snnet deil, denebilir mi? Hem de slamn iar olan bir snnettir. Sual: On yldr dolgu dile namaz klan, imdi bunlar afii veya Malikiye gre kldm derse, hepsi kaza edilmi olur mu? CEVAP Zaruret olduu iin evet. Sual: kindinin farzndan sonra ikindinin snneti veya nafile namaz klnmaz. Kaza namaz da klnmaz m? CEVAP kindi namazn kldktan sonra kaza klnr. Akama 40 dakika kalncaya kadar klnr. kindi ge klnmsa, yani akama 40 dakikadan az kalmsa artk kaza klnmaz. Ama ikindi namaz ok ge kalsa da mesela akama birka dakika kalsa da yine klmak farzdr. Terk edilmesi haram olur. Sual: Kaza borcu olmad iin nc ve drdnc rekatlarda zamm sure okumas gerekir mi? CEVAP Gerekmez. nk vaktin snneti yerinde bir namaz klnmakla snnet de klnm olur. Akam namaznn snnetini klarken rekat akam namaznn kazasn klmaya niyet edince de, snnet klnm olur. Kazas olmayan, snnetleri klarken kazaya da niyet edince nc ve drdnc rekatlarda zamm sure okusa da olur, okumasa da. Ttrhniye'de, kazaya kalm namaz olup olmadn bilemeyenin le, ikindi ve yatsnn snnetlerinde zamm sure okumas daha iyi olur buyuruldu. Bu, snnetleri klarken kazaya da niyet etmek ve zamm sure okumak daha iyi olur demektir. (Uyun-l-besir s.100) Sual: Snnetleri klarken kaza namazna da niyet ediyoruz. Ancak bir arkada, (Yatsnn son snneti iki rekat, akamn snneti iki rekat iken bunu olarak klmak snneti deitirmek olur, bidat olur) dedi. klmak snnete aykr mdr? 501

www.dinimizislam.com CEVAP Snnet olan farzn yannda bir namaz klmaktr, rekat says deildir. Peygamber efendimizin akam namazndan sonra alt rekat namaz kld da olmutur. lenin son snnetini drt rekat olarak da klmtr. Yatsnn farzndan sonra ok namaz kld da olmutur. Tekrar ediyoruz: Farzlardan nce veya sonra bir namaz klmak snnettir, rekat says deil. Bu bakmdan kaza namaz klmakla vaktin snnetini de klm oluyoruz. Snnet de terk edilmi olmuyor. Sual: Drt mezhepte de klnmayan namazlar kaza etmek gerekir mi? CEVAP Evet. Sual: Bir balayta birka gnlk veya birka vakit kaza klnnca, hepsine birden bir ezan okumak bir defa tesbih ekmek ve bir defa dua etmek kfi gelir mi? CEVAP Evet. Sual: Kaza klarken her namazda ikamet okumak gerekir mi? CEVAP Evet. Sual: Kaza namazlarn tamamen klan tertip sahibi olabilir mi? CEVAP Kazas kalmayan tertip sahibi olur. Sual: Pe pee 4-5 vaktin kaza namazn klacaksanz sabah, le, akam, yats, vitir eklinde sraya dikkat etmek gerekir mi? CEVAP Hayr sraya riayet etmek gerekmez. Ancak hesabn kolay olmas iin, ne kadar kaza kldmz bilmek iin sra ile klmak iyi olur. Sual: Gemite seferi iken kazaya kalm olan namazlarm bilmiyorum bunlarn kazas nasl olur? CEVAP Bilinmeyince mukim olarak klmakta mahzur yoktur. Sual: Kaza namazlarn tamamlamadan vefat eden kiilerin ahirette hali ne olur? CEVAP Eer samimi olarak kazaya balamsa, o zaman affa urayabilir, efaatle affedilebilir veya lnce iskat yaparlar, iskat sayesinde affa urayabilir yahut ahirette cezasn eker ama bu daha az ihtimaldir. nk klmak iin alm ama bitiremeden mr kfi gelmemi. Hi klmayanlarn hli kt olur. Sual: Snnet yerine kaza klarken, fsid olsa, bu namaz yeniden klmak vacip olur mu? CEVAP Evet. 502

www.dinimizislam.com Sual: Namaz bir i sebebiyle kazaya brakmak gnah mdr? CEVAP Farz namaz, zr olmadan kazaya brakmak haramdr. Bu gnah kaza edince affolmaz. Kaza ettikten sonra, ayrca tevbe etmek de gerekir. Kaza edince, yalnz namaz klmamak gnah affolur. Kaza klmadan tevbe edilince, terk gnah affolmad gibi, tehir gnah da affolmaz. Zira tevbenin kabul olmas iin, gnahtan syrlmak arttr. (Drr-l-muhtar) Sual: Akam, yats ve sabahn farz gndz kaza edilirken sesli okumak caiz midir? CEVAP Evet caizdir. Sual: ok kaza borcum var. Fkh bilgilerini renmek iin de Tam lmihali okuyorum. Hi vakit kaybetmeden kazalar demeye mi almal, yoksa fkh bilgilerini mi renmeli? CEVAP Kitap okumadan yani fkh bilgilerini renmeden yanl namaz klarsanz ne olacak? Kitaptan fedakrlk olmaz, yani kitap okumak lazm. Kazalar da klmaya devam edilir. Sual: Doru drst klamadm namazlarm olmutur. imdi bunlar kaza etmem lazm m? CEVAP mam- azam hazretleri krk senelik namazn kaza etmitir. Halbuki bir yanll da yoktu. Hep kaza namaz klmak iyi olur. Sual: Namaz ve oru kazalarnn saysn tam bilmeyen nasl hesaplar? CEVAP Zann galibe gre hesaplar.

Baylann namaz
Sual: Deliren veya herhangi bir sebeple baylan kimse, bu esnada klamad namazlarn, iyi olunca kaza eder mi? CEVAP Deliren veya hastalk gibi elde olmayan bir sebeple baylan kimse, 24 saatte aylmazsa, iyi olunca namazlarn kaza etmez. Yani bu kimse, be vakitten fazla namazn klamazsa, hi birini kaza etmez. Beten az olursa kaza eder. Uyuturucu, ila, narkoz gibi sebeplerle baylan kimse ise, ne kadar baygn kalrsa kalsn, klamad btn namazlarn kaza eder.

Kaza klarken niyet


Sual: Kaza namaz borcu olan be vakit namazn snnetlerini klarken nasl niyet etmelidir? CEVAP Kazas olmasa da, snnetleri klarken kazaya niyet etmenin hi mahzuru 503

www.dinimizislam.com olmaz. Mekruh olarak klnm veya bilmeden kazaya kalm namazlar varsa, kaza edilmi olur. Vaktin farz yannda bir namaz klnnca, snnet de klnm oluyor. Yani kazas olmayan, snnetleri klarken kazaya niyet ederse, snnet klm olur. Kazas olan ve olmayan iin, niyette fark yoktur. Her vakit iin ayr ayr bildirelim: Sabah namaznn farz ve snneti aynen klnr. le namaznn ilk snnetini klarken: (lk kazaya kalm le namaznn farzn klmaya) diye niyet edilerek, farz gibi klnr. Farzn yannda bir namaz klnd iin, vaktin snneti de klnm olur. Kazas varsa, bu kld, kaza namaz yerine geer. Eer (vaktin ilk snnetini klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. Hatta yeni abdest almsa sbha namazna, camideyse tehyyet-lmescid namazna da niyet ederse, her niyeti iin ayr sevab alr. Byle birka niyet etmek iyi olur. Bu saylan nafile namazlarn hepsi klnm olur. le namaznn son snnetini klarken: (lk kazaya kalm sabah namaznn farzn klmaya) diye niyet edilerek, farz gibi klnr. Farzn yannda bir namaz klnd iin, vaktin snneti de klnm olur. Kaza namaz borcu varsa, bu kld kaza namaz yerine geer. Eer (vaktin son snnetini klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. kindi namaznn snnetini klarken: (lk kazaya kalm ikindi namaznn farzn klmaya) diye niyet edilerek, farz gibi klnr. Farzn yannda bir namaz klnd iin, vaktin snneti de klnm olur. Kazas varsa, bu kld kaza namaz yerine geer. Kazas yoksa yine snnet klnm olur. Eer (vaktin snnetini klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. Akam namaznn snnetini klarken: (lk kazaya kalm akam namaznn farzn klmaya) diye niyet edilerek rekt farz gibi klnr. Farzn yannda bir namaz klnd iin, vaktin snneti de klnm olur. Kazas varsa, bu kld kaza namaz yerine geer. Eer (vaktin snnetini klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. Yats namaznn ilk snnetini klarken: (lk kazaya kalm yats namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Farzn yannda bir namaz klnd iin, vaktin snneti de klnm olur. Kazas varsa, bu kld kaza namaz yerine geer. Kazas yoksa yine snnet klnm olur. Eer (vaktin ilk snnetini klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. Yats namaznn son snnetini klarken: (lk kazaya kalm vitir vacibi klmaya) diye niyet edilerek, 3 rekt vitir gibi klnr. Farzn yannda bir namaz klnd iin, vaktin snneti de klnm olur. Vitir namaz gibi 3 rekt olarak klnr. Kazas varsa, bu kld kaza 504

www.dinimizislam.com namaz yerine geer. Kazas yoksa yine snnet klnm olur. Eer (vaktin son snnetini de klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. Akamdan sonra evvabin namaz klarken: Akam namazndan sonra, iki defa, akam namaznn kazas olarak 6 rekt namaz klnsa evvabin namaz da klnm olur. Hem ilk kazaya kalm akam namaznn farzna, hem de evvabin namazna diye niyet edilirse, niyet sevab da alnr. Gece teheccd namaz klarken: Gece iki rekt teheccd klnacaksa, (lk kazaya kalm sabah namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Kazas varsa, bu kld kaza namaz yerine geer. Gece bir namaz kld iin, teheccd namaz da klnm olur. Kazas yoksa teheccd namaz klnm olur. Eer (teheccd namaz klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. leden nce kuluk namaz klarken: Mesela drt rekt klnacaksa, (lk kazaya kalm le namaznn farzn klmaya) diye niyet edilir. Kazas varsa, bu kld kaza namaz yerine geer. Kuluk vaktinde namaz kld iin, kuluk namaz da klnm olur. Kazas yoksa kuluk namaz klnm olur. Eer (kuluk namaz klmaya) diye de niyet edilirse, ayrca niyet sevab da alnm olur. Cuma gn zuhr-i ahiri klarken: (Vaktine yetiip de klmadm son le namaznn farzn klmaya) veya (zerime son farz olan klmadm le namazn klmaya) diye niyet edilir. Cuma namaz sahih olmusa, en son kazaya kalan le namaz kaza edilmi olur. Cuma sahih olmamsa, bugnk le namaz klnm olur. Bu bakmdan, zuhr-i ahir namazn mutlaka klmal. Burada son demeyip de, ilk denirse, ilk kazaya kalan bir namaz kaza edilmi olur, le namaz klnmam olur. Onun iin, son demeyi ihmal etmemeli. Cuma sahih olmusa ve kaza namaz borcu da yoksa, nafile namaz sevab hsl olur. Sual: Bir kimse, bir an nce bitirebilmek iin, kaza namazlarn, elinden geldii kadar klmaya alsa; fakat kazalarn bitirmeden lse, borlu olarak m lm olur? CEVAP Kaza namazlarn bitirmek niyetinde olduu iin, niyetine karlk olarak, btn kaza borlar affedilir. Bunun gibi, bir kfir imana gelse, kfrne tevbe edince, yani artk kfre girmeyeceine karar verince, bu niyetine karlk olarak, gnahlarnn hepsi affedilir. Bidat ehli de, lene kadar bidatinden vazgeerse, onun da gnahlar affolur. (. Ahlak)

ade etmek
Sual: S. Ebediyyenin kaza namaz bahsinde, (Bir namaz vakti iinde tekrar klmaya iade denir) derken, zr bahsinde, (Namaz vakti ktktan sonra, sonraki namaz vakti iinde zr durursa, nceki namazn iade 505

www.dinimizislam.com eder) deniyor. br vakitte klnca kaza olmuyor mu? CEVAP Bir namaz, kldktan sonra, herhangi bir sebeple tekrar klmaya iade denir. Bu genelde vaktin iinde olur. zr hali mstesnadr. Mesela, Hanefi mezhebine gre, le namaz vaktinde zr balayan vaktin sonuna kadar bekler ve namazn klar. kindi vakti zr durursa, leyi tekrar klmas gerekir. Buna da iade denir. Namaz vaktinde klmt, kazaya brakmamt; ama zr olduu iin zrl klmt. leden sonra kesilince, zrl olmad anlaldndan namazn iade etmesi gerekir. Byle durumlarda Maliki mezhebi taklit edilirse, namaz sahih olur, iade etmeye gerek kalmaz.

ki farz bir araya getirmek


Sual: (Peygamberimiz, (ki farz namaz bir araya getirmek, byk gnahtr) buyurduu iin, vaktin farzn klarken kaza da klmak haramdr. ki farz bir araya getirilmi oluyor) diyorlar. Byle bir ey var mdr? CEVAP Hayr, yoktur. Hadis-i erif yanl anlald iin byle syleniyor. Hadis-i erifte kaza klmak haram denmiyor, iki farz bir araya getirmek yani namaz kazaya brakmak byk gnahtr deniyor. Mesela, ikindi namazn mazeretsiz akama 510 dakika kalncaya kadar geciktirmek haramdr; ama bir dakika kalsa bile, hemen klnmas farzdr. Bunun gibi, akam namazn vaktinde klmayp, yats vakti girinceye kadar geciktirmek de haramdr. Yats vakti girince, akam da, yatsy da klmak farzdr. Yani klmayp da, iki farz bir araya getirmek haramsa da, klnmalar yine farzdr.

Uyuyakalmak
Sual: Uyuyakalmak zr mdr? CEVAP Tedbirsiz uyumak zr olmaz. Ya saati kuracaksnz veya birisine tembih edeceksiniz. Erken yatacaksnz. Aldnz btn tedbirlere ramen uyuyakalrsanz, o zaman zr olur.

Kazas olmayann nafile klmas


Sual: Kaza namaz borcu olmayann, Kuluk, Evvabin ve Teheccd klnan vakitlerde drt rektl kaza namaz klarken, son iki rektnda zamm- sure okumas gerekir mi? Okumazsa vacibi terk etmi olur mu? CEVAP Peygamber efendimiz, farzlarla beraber veya baka zamanlarda nafile namaz klard. O bu vakitlerde namaz kld iin bu namazlar bize snnet olmutur. Bu snnet namazlar, revatib ve regaib diye ikiye ayrlr. Revatib, farzlardan nce veya sonra klnan, mekked ve gayr- mekked snnetlerdir. Regaib ise, Kuluk, Teheccd ve Evvabin gibi dier snnetlerdir. Gerek revatib ve gerekse regaib snnetlerin yerinde, kaza namaz 506

www.dinimizislam.com klnnca, bu snnetler de klnm oluyor. Bu snnetlere de niyet edince, ayrca niyet sevab da alnyor. Farzlarn son iki rektnda zamm- sure okumak gerekmez. Okunsa da mahzuru olmaz. Ancak Kuluk ve Teheccd namazlar en fazla 12 rekt olduu iin 12 rekttan fazla klnacaksa ve drt rektl farzlar kaza edilecekse, son iki rektnda zamm- sure okunmaldr.

Tertibin dmesi
Sual: Tertip sahibi bir kimse, gece klarm diye yatsy klmadan yatsa, uyannca gne domasna az bir zaman kalsa, yatsy kaza edince gne doacan, sabah klamayacan anlasa, yatsy m kaza eder, yoksa sabah m klar? CEVAP Vaktin dar olmas tertibi drr. Yani sabah klar, yatsy kuluk vaktinde kaza eder. Vaktin dar olmas, kazay kldktan sonra, edaya vaktin kalmamas, demektir. (Hindiyye)

Kaza klmak
Sual: S. Ebediyyede (zr yokken klmadan vakit karsa, byk gnah olur. zr olann da, olmayann da, vaktinde klmad namaz, vakti ktktan sonra kaza etmeleri farz olur. ocuk bali olunca, kfir veya mrted mslman olunca, kadn temizlenince, deli ve baygn ifa bulunca, uykuda olan uyannca da byledir) deniyor. Bu ksm anlayamadk. CEVAP Burada, namaz zrle veya zrsz kazaya kalrsa, kaza etmek gerektii bildiriliyor. Birer birer aklayalm: ocuk bali olunca: Diyelim bir ocuk, gece yatarken ihtilam olup blua erse, sabah kalknca gusledip, klamad yats namazn kaza etmesi farz olur. Kfir veya mrted mslman olunca: Kfir veya mrted le vakti mslman olmusa, hemen o gnk leyi klmas gerekir. Klmayp ikindi vakti girmise, leyi kaza etmesi farz olur. Kadn temizlenince: Kadn, le vakti ikindiye doru hayzdan temizlenince, ykanmadan ikindi vakti girse, leyi kaza etmesi farz olur. Deli ve baygn ifa bulunca: Deli le vakti akllansa, leyi klmadan ikindi vakti girse, leyi kaza etmesi farz olur. Bir kimse le vakti baylsa ikindi vakti aylsa, leyi kaza etmesi gerekir. Uykuda olan uyannca: Bir kimse leyi klmadan uyusa, uyannca ikindi vakti olduunu grse, leyi kaza etmesi farz olur.

Namazdaki snnetler
507

www.dinimizislam.com Sual: Fkh kitaplarnda, kaza namaz borcu olann snnet ve nafile namazlarnn kabul olmayaca bildirildiine gre, bir an nce kazalar bitirebilmek iin, namaz iindeki snnetleri mesela Sbhanekeyi, rk ve secde tesbihlerini, Salli ve Barikleri okumadan namaz klmak caiz olur mu? CEVAP Hayr, caiz olmaz. Namaz, farzyla, vacibiyle, snnetiyle namazdr. Namazn iindeki snnetleri terk etmek mekruh olur, yani namazn sevab noksanlar. Vaktin farzn veya kaza namaz klarken de namazn iindeki snnetler terk edilmez.

Kazas olmayan
Sual: Hi kaza namaz olmayan kimse, lenin snnetini klarken, (lk kazaya kalm lenin farzn klmaya) diye de niyet etse, eda niyetiyle kaza, kaza niyetiyle eda caiz olduuna gre, yani kaza borcu olmad iin, bu kimse, o gnk lenin farzn klm saylr m? CEVAP Hayr. Kazas yoksa, kld nafile olur. Snnet yerinde klnd iin vaktin yani lenin snneti de klnm olur.

Mekruh vakitte kaza


Sual: Namaz klmann mekruh olduu vakitte, kaza namaz klmak caiz midir? CEVAP Tertip sahibi olmayanlarn, bu vakitlerde kaza klmas mekruhtur. Tertip sahibi olanlarn ise, klmad namaz kaza etmesi mekruh deildir. (Redd-lmuhtar) Mesela, tertip sahibi olan bir kimse, le namazn klmay unutsa ve ikindiden sonra kerahat vakti girince hatrlasa, hemen leyi kaza edip, ikindiyi de iade etmesi gerekir.

Hlis niyetin nemi


Sual: mr kfr veya bidat iinde geen kimse, tevbe edip salih kimse olduktan hemen sonra lse, bu kimse hi bir ibadeti olmad halde Cennete girebilir mi? Bunun gibi, bir Mslman, tevbe edip, klmad namazlar kaza etmeye niyet etse, kaza klmaya balar balamaz lse, bu hlis niyetinden dolay kaza borlar affolur mu? CEVAP Terk edilmi namazlarn tevbelerinin sahih olmas iin, bunlar kaza etmek lazmdr. Hlisane tevbe edip, kaza namazlarn klmaya balayan kimse, lnceye kadar kaza klmaya niyet etmi demektir. Namazlarn kaza etmeden lecek olursa, bu hlis niyetine karlk olarak btn kaza borlar affolur. Bunun gibi, imana gelen bir kfir ve bidat ehli de, kfrne ve bozuk inanlarna tevbe edince, kfr ve bidat inanlarna ve bu zamandaki bozuk ilerini yapmamaya niyet etmi demektir. Bu hlis niyetine karlk olarak, 508

www.dinimizislam.com bunlarn hepsi affolur. (slam Ahlak)

Sabahn kazas
Sual: Sabah namaz kazaya kalsa, leye kadar snnetiyle birlikte kaza ederken, buna kaza diye mi niyet edilir? CEVAP Elbette, kazaya kalnca kaza diye niyet edilir. Yeni bir vakit girmese de, vaktinden sonraya kald iin kaza diye niyet edilir. (Bugnk sabah namaznn farzn veya snnetini klmaya) dense de, o gnk klnmayan sabah namaznn farz ve snneti kaza edilmi olur.

Sabah namaznn vakti


Sual: Bir arkada, sabah namaz vaktinin, takvimde Gne yazlan yerde baladn ve rak vaktine kadar klnabileceini zannettii iin, sabah namazn yllardr hep gne doar domaz klyormu. Mekruh vakitte kld iin bu namazlar sahih olmad gibi kaza yerine de gemiyor, deil mi? CEVAP Evet, sabah namaz yerine gemedii gibi, kaza namaz yerine de gemez. O namazlar, mekruh vakitler dnda kaza etmek gerekir. Sabah namaz, gne doana kadar klnr. Bu vakte kadar klnmamsa, artk kazaya kalr. rak vaktine kadar kazas da klnmaz. rak vaktinden sonra, snnetiyle beraber kazas klnr.

Kaza namaz klmak


Sual: Kaza namaz klarken, (lk kazaya kalan) veya (Son kazaya kalan) demek gerekiyormu. Ben bilmeden, hep (Kazaya kalan namazm klmaya) diye niyet ediyordum. Bu kldklarm sahih olmad m? CEVAP Sahih olmutur. (Drr-l muhtar) Bundan sonra kaza ederken (ilk kazaya kalan) diye niyet etmelidir.

Kazas ok olan
Sual: Kazas ok olann, bir an nce kazalar bitirebilmesi iin caiz olacak kadar ok ksa sre ve yetleri Mesela Asr ve Kevser sresini ve Rabbena tina, Rabbenafirl gibi yetleri okumas caiz mi? CEVAP Mahzuru olmaz. Kazas veya acele ii de olmayan kimsenin ksa yetten fazla okumas iyi olur. Huzurda ok kalmaya almann faydas da oktur. Hadis-i erifte, namazda kyamda uzun sre veya yet okumann, lm anndaki iddeti azaltaca bildirilmitir.

Mekruh vakit girse


Sual: Kaza namazna balansa, ikinci veya nc rektnda mekruh vakit girse, mahzuru olur mu? CEVAP Namaz btl olur. (Redd-l muhtar) 509

www.dinimizislam.com

Teravih namaz
Bilgi iin tklaynz. (Oru > Teravih namaz nemli snnettir)

Bayram namazlar
Sual: Bayram namaz hangi gnlerde klnr? CEVAP Ramazan ve Kurban bayramnn birinci gn klnr. Sual: Bayram namaz farz mdr? CEVAP rak vaktinde, iki rekat bayram namaz klmak, erkeklere vaciptir. Sual: Bayram namazlarnn artlar, Cuma namaznn artlar gibi midir? CEVAP Evet. Ancak bayramlarda hutbe snnettir ve namazdan sonra okunur. Sual: Ramazan bayramnda namazdan nce ne yaplr? CEVAP Tatl [hurma veya eker] yemek, gusl etmek, misvak kullanmak, en iyi elbiseleri giymek, ftray namazdan nce vermek, yolda yavaa tekbir okumak mstehaptr. Sual: Kurban bayramnda namazdan nce ne yaplr? CEVAP Kurban bayram namazndan nce bir ey yememek, namazdan sonra nce kurban eti yemek, namaza giderken yksek sesle, zr olan yavaa tekbir getirmek mstehaptr. Sual: Bayram namazlar ka rekattr? CEVAP Bayram namazlar iki rekattr. Cemaat ile klnr, yalnz klnmaz. Sual: Bayram namaz nasl klnr? CEVAP u ekilde klnr: 1- nce Niyet ettim vacip olan bayram namazn klmaya, uydum hazr olan imama diye niyet ederek, namaza durulur. Sonra Sbhaneke okunur. 2- Sbhanekeden sonra eller defa tekbir getirerek kulaklara kaldrlp, birinci ve ikincisinde iki yana braklr. ncsnde, gbek altna balanr. mam nce Fatiha, sonra bir sure okur ve beraberce rkuya eilinir. 3- kinci rekatta, imam nce Fatiha ve bir sure okur. Sonra iki el defa tekbir getirerek kaldrlr. ncde de yanlara braklr. Drdnc tekbirde elleri kulaklara kaldrmayp, rkuya eilinir. Ksaca: ki salla, bir bala, salla, bir eil diye ezberlenir.

Bayram namazna ge gelen


Sual: Bayram namazna ge yetien ne yapar? 510

www.dinimizislam.com CEVAP Dier namazlardaki gibi, imam selam verince, kalkp klamad rektlar tamamlar. kinci rektta yetitiyse, imam selam verince kalkp Sbhaneke okur. Sonra, defa tekbir getirerek ellerini kulaklarna kaldrr, birinci ve ikincisinde iki yana brakr. ncsnde, gbek altna balar. Fatiha ve zamm sre okur, rk ve secdeleri yapp oturur ve namazn tamamlar. kinci rekta da yetiemediyse, yukarda bildirildii gibi birinci rekt klp kalkar. Fatiha ve zamm- sreden sonra, iki elini defa tekbir getirerek kaldrr. ncde yanlara brakr. Drdnc tekbirde elleri kulaklara kaldrmayp, rka eilir. Secdeleri yapp oturur ve namazn tamamlar. Sual: Terik tekbirleri ne zaman sylenir? Sylemek farz mdr? CEVAP Kurban Bayramnn arefesi gn, sabah namazndan, drdnc gn ikindi namazna kadar, haclarn ve hacca gitmeyenlerin, erkek, kadn herkesin, cemaat ile klsn, yalnz klsn, farz namazndan sonra selam verir vermez, bir kere Terik tekbirini okumas vaciptir. Camiden ktktan sonra veya konutuktan sonra, okumak lazm deildir. mam tekbiri unutursa, cemaat terk etmez. Erkekler, yksek sesle okuyabilir. (Halebi-yi kebir) Sual: Terik tekbiri nasldr? CEVAP (Allah ekber, Allah ekber. La ilahe illallah vallah ekber. Allah ekber ve lillahil-hamd)

Terik tekbirleri
Sual: Terik tekbirleri getirilen gnlere ne denir? CEVAP Kurban bayramnn arefesinin sabah namazndan, drdnc gnn ikindi namazna kadar, 23 farz namazn bitiminde selam verince terik tekbiri okunur. Bu tekbir getirilen gnler, Arefe, bayram ve eyyam- terik denilen gndr, hepsi be gn ediyor. lk gne Arefe, ikinci gne bayram, Zilhiccenin 11, 12 ve 13. gn olan dier gne de, eyyam- terik deniyor.

Cenaze namaz ve defin


Sual: Cenaze namaz klmak farz mdr? CEVAP Farz kifayedir. Birka kii namaz klarsa dierlerinden bu farz sakt olur [der]. Yani bir mminin vefat ettiini haber alan erkeklere, erkek yoksa, kadnlara cenaze namaz klmak, gasl, techiz ve defn farz kifayedir. Sual: Cenaze iin namaz olur mu? CEVAP Cenaze namaz, Allah iin namaz ve len kimse iin duadr. Sual: Cenaze namaznn kabul olmas iin artlar nelerdir? 511

www.dinimizislam.com CEVAP Alt art vardr: 1- Meyyit [l] Mslman olmaldr. 2- Ykanm olmaldr. Ykanmadan gmlen, zerine toprak atlmam ise, karlp ykanr, sonra namaz klnr. Cenazenin ve imamn bulunduu yer temiz olmaldr. Cemaatinki art deildir. nk, yalnz imamn klmas ile farz yaplm olur. 3- Cenazenin veya bedeninin yars ile bann veya basz yardan fazla bedenin, imamn nnde bulunmas lazmdr. 4- Cenaze, yerde veya yere yakn, ellerle tutulmu veya taa konmu olmaldr. Baka bir yerde bulunan veya hayvan stnde veya el ile yksekte tutulan cenazenin namaz kabul olmaz. Cenazenin ba, imamn sana, aya soluna gelecektir. Tersine koymak gnahtr. 5- Cenaze, imamn nnde hazr olmaldr. 6- Cenazenin ve imamn avreti rtl olmaldr. Cenaze namaznn farz ikidir: 1- Drt kere tekbir getirmektir. 2- Ayakta klmaktr. zrsz, oturarak veya hayvan stnde klmak caiz deildir. Yamurdan, amurdan dolay hayvandan inemezse caiz olur. Sual: Cenaze namaz iin niyet farz m? CEVAP Evet. Sual: Cenaze namaznn snneti katr? CEVAP Cenaze namaznn snneti tr: 1- Sbhaneke okumak. 2- Salevat okumaktr. nk, duadan nce salevat okumak, duann snnetidir. 3- Kendine, lye ve btn Mslmanlara af ve mafiret iin dua okumak. Sual: Cenaze namaz nasl klnr? CEVAP Maddeler halinde bildirelim: 1- nce, (Allah iin namaza, meyyit [l] iin duaya) diye niyet edilir. 2- lk tekbir alnr, yani Allah ekber denir, iki el balanr, Sbhaneke okunur. Sbhaneke okurken, (Ve celle senake) de ilave edilir. Fatiha okunmaz. 3- kinci tekbirden sonra, teehhdde okunan Salli brikler okunur. 4- nc tekbirden sonra, cenaze duas okunur. Cenaze duasn bilmeyen, Rabbena tina duasn okur veya yalnz (Allahmmafirleh) der yahut dua niyetiyle besmelesiz Fatiha okur. 5- Drdnc tekbirden sonra, hemen saa ve sonra sola selam verilir. Selam verirken, cenazeye ve cemaate niyet edilir. Saa selam verirken sa el 512

www.dinimizislam.com indirilir, sola selam verirken sol el indirilir. Yahut okuma bitince iki el birden indirilse de olur. 6- Namaza ge yetien, imam herhangi bir tekbiri getirirken, beraber tekbir getirip namaza balar. Bu tekbire iftitah tekbiri olarak niyet eder. mam selam verdikten sonra, kard tekbirleri birbiri arkasndan syleyip, bir ey okumadan selam verir. Drdnc tekbire de yetiemeyen, namaz karm olur. 7- Cenaze namaznn drt tekbirinden her biri, bir rekt gibidir. Drt tekbirin yalnz birincisinde eller kulaklara kaldrlr. ndirilince, gbek altna balanr. Sonraki tekbirde eller kaldrlmaz. Sual: Cenazede de n safta namaz klmak daha sevap mdr? CEVAP Hayr, cenazede son safta klmak daha sevaptr. Sual: Cenaze olduu zaman, yet-el krsiyi ve tesbihleri okumayarak snnet terk etmek uygun mudur? CEVAP Cenaze sebebiyle snneti terk etmek uygun deildir. Cenaze namazn acele klmak mstehaptr. Mstehap ilemek iin snnet terk edilmez. Cemaatin ok olmas iin, cenazeyi saatlerce bekletip, sonra acele ederek yet-el krsiyi ve tesbihleri terk etmek, zrsz bir snneti terk etmek, ortadan kaldrmak ve hele nem vermemek ok yanltr. Sual: Akl bali olmam ocuk, cenazeyi ykayabilir mi ve cenazenin namazn kldrabilir mi? CEVAP ocuun cenaze ykamas caiz ise de, namazn kldrmas caiz deildir. Sual: Cenazeyi ykarken kbleye kar yan yatrarak m ykamak gerekir? CEVAP Cenaze, gbek ile diz aras rtl olarak, srt st veya kolay olan ekilde yatrlr. Kbleye kar yatrmak snnettir. Sual: Sabah lm bir kiinin cenaze namazn, cemaat ok olsun diye le namazndan sonraya brakmak uygun mudur? CEVAP Cemaat ok olsun diye, cenaze namazn vakit namazlarndan sonraya brakmak mekruhtur.

Cenazeye kalkmak
Sual: Cenazeyi grenin sayg duruuna kalkmas caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Musallada cenaze namaz iin bekleyenler, cenaze yere konmadan nce ayaa kalkmazlar. Surret-l-fetava kitabnda, (Musallada oturanlar, cenaze gelince ayaa kalkmamaldr) denmektedir. Merak-l-felah ve Drr-l-Muhtarda, cenazeyi grenin, sayg duruu olarak ayaa kalkmasnn caiz olmad yazldr. 513

www.dinimizislam.com Resulullah efendimizin cenaze grnce kalkt, getikten sonra oturduu ve siz de byle yapn diye emrettii bildirildiyse de, bu emir nesh edildi; yani bir zaman sonra bu emrini deitirdi. (Haleb, S. Ebediyye) Sual: Cenazeye toprak atanlarn, elindeki krei bakasna vermeyip yere atmas doru mudur? CEVAP Yanltr. Bakasna verince, melekler, arp yanllkla sevab o krekle son toprak atana yazar diyorlar. Bu ok yanltr. H, melekler armaz, yanl i yapmaz. Hi kimsenin sevabn bakasna yazmaz. Krei yere atmayp bakasna vermek daha uygundur. Sual: Mezar banda ayakta durmak uygun mudur? CEVAP Cenazeyi kabir bana koyunca, i yapmayanlar oturmal veya melmeli, gayr mslimler gibi ayakta durmamaldr. Sual: Cenaze defnedilirken neler okumaldr? CEVAP Cenaze defnedilirken, Kadir, Kfirun, Nasr, hlas, Felak, Nas ve Fatiha surelerini okumak, l iin dua ve istifar etmek mstehaptr. Bekara suresinin ban ve sonunu okumak da mstehaptr. Sual: Kabirde yksek sesle Kuran okumak uygun mudur? CEVAP Yksek sesle okumak mekruhtur. Maalesef bugn kabristanda Kuran- kerimler sesli olarak okunmaktadr. Gerek l defnedilirken ve gerekse baka zaman, mezarlkta Kuran- kerimi, kendi duyacamz kadar sessiz okumak gerekir. Sual: Baz mehur kiiler lnce nutuk ekilerek vlyor. Uygun mudur? CEVAP Kabir yannda nutuk sylemek, ly kendinde bulunmayan eylerle vmek caiz deildir. Kendinde bulunan sfatlar ile vmek de faydaszdr. Sual: Cenaze gtrlrken yksek sesle tekbir getirilebilir mi? CEVAP Cenaze gtrlrken, yksek sesle tekbir, tehlil, ilahiler okumak bidat ve gnahtr. (Halebi, Merakl-felah, Tahtavi haiyesi, Nimet-i slam, ira erhi) Sual: l iin matem tutmak, siyah elbise giymek, siyah perde ve rozet, iaret asmak, matem iaretleri, resmini tamak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. (Haznet-r-rivyt) Sual: Cenaze defnedildikten sonra, mezarlkta bulunanlarn, cenaze sahiplerine taziyede bulunmalar bidat midir? CEVAP Bid'at deildir. 514

www.dinimizislam.com Sual: Cenaze sahibine rast gelince taziye etmek, yani basal dilemek sabr tavsiye etmek mstehap mdr? CEVAP Evet mstehaptr. Sual: Taziye iin neler sylemelidir? CEVAP Taziye iin, (Allah tel gzel sabretmeni nasip etsin, rahmetlinin gnahlarn affetsin) gibi bir ey sylenir. Sual: l iin ka gne kadar taziye etmek uygun olur? CEVAP gnden sonra taziye yapmak mekruhtur. Ancak uzakta olanlar ve yakn olup da, ge haber alanlar iin mekruh olmaz. Sual: l iin, eitli kimselerin sessiz olarak eitli czler okuyup, Kur'an- kerimi hatmetmeleri ve her birinin okuduunun sevabn lnn ruhuna gndermeleri veya birinin hepsi yerine hediye etmesi, yani hatim duasn yapmas, okuyanlarn da min demeleri caiz midir? CEVAP Caiz ve ok faydal olur. Sual: Peygamber efendimiz, bir borlunun cenaze namazn klmak istememi, bir bakas borcu zerine alnca klmtr. Borlu lenin cenaze namaz klnmaz m? CEVAP Klnr. Peygamber efendimiz kul borcu ile lmemenin nemini gstermek iin bildirdiiniz harekette bulunmutur. Sual: Hangi Mslmann cenaze namaz klnmaz? CEVAP u drt kiinin cenaze namaz klnmaz: 1- Bginin yani haksz olarak halifeye isyan edenler, dvrken ldrlrse, 2- Mslmanlarn yolunu kesen hrszlar, dvrken ldrlrse, 3- Zulm ile mehur olan kabileler, dvrken lrse, 4- Silah ile ev basan kimse, o zaman ldrlrse, cenaze namaz klnmaz. Sual: Kadnlarn cenaze namaz klmas caiz midir? CEVAP Caiz deildir, mekruhtur. Bu hususta Diyanet leri Bakanl yaynlarndan Sahih-i Buhari muhtasar, Tecrid-i sarih tercmesi isimli kitabn nc cilt, 361. sayfasnda zetle deniyor ki: mm Atyye radyallah anhann rivayeti yle: (Biz kadnlar, Resulullah tarafndan cenazeyi takip etmekten nehyolunduk. Cenazeye ittib, bizim zerimize farz klnmad.) Bu hadisi, Buhari hayz bahsinde zikretmitir. Taberaninin rivayetine gre, mm Atyye anlatr: Resulullah Medineye hicret ettiinde Medine kadnlarn bir evde toplad. 515

www.dinimizislam.com Sonra Hazret-i meri bize gnderdi. Hazret-i mer, Ben Resulullahn size gnderdii bir elisiyim. Kadnlarn cenazeye kmasn nehyetti dedi. bni Mnzir de, bni Mesudun, bni merin, Hazret-i ienin, Ebu mamenin, kadnlarn cenaze itiraklerini kerih grdklerini rivayet etmitir. brahim Nehainin, Hasan- Basrinin, Mesrukun, bni Sirinin, Evzinin, Ahmedin, shakn da kerhetine hkmettiklerini bildirmitir. Sfyan-i Sevri de kadnlarn cenazeye itirakini bidat addetmitir. mam- azam Ebu Hanife de: Kadnlara cenaze takibi uygun deildir demitir. bni Abbas, Kasm, Salim, Zhri, Rebia, Ebz-Zinddan cevaz rivayet edilmitir. mam- Malik bu hususta yal kadnlara ruhsat vermi, genler iin ho grmemitir. mam- afii de mekruhtur, fakat haram deildir, demi. mam- Malikten kerheti hakknda da bir rivayet vardr. Ebu Yalnn bildirdii hadis-i erifte, Hazret-i Enes demitir ki: Resulullah ile bir cenazeye gitmitik. Resulullah (orada) grd kadnlara sordu: - Cenazeyi omuzlar msnz? - Hayr, omuzlamayz. - Ya ly defneder misiniz? - Hayr. - yle ise hibir sevaba nail olmayarak evinize dnnz, buyurdu. Netice olarak kadnlarn cenaze nakline itirakleri caiz grlmemitir. u kadar ki, cenazeyi nakledecek erkek bulunmazsa, byle istisnai vaziyet bir zarurettir. Bu surette caiz grlmtr. Demek ki, kadna cenaze namaz farz deildir. Hibir erkek yoksa, o zaman kadn cenaze namazn bizzat kendisinin kldrmas caiz oluyor. Byle bir mecburiyet yoksa, cenaze namazna katlmas, kerih grlmtr. Sual: ller iin sadaka, mevlid gibi hayrat belli gnlerde mi yaplr? CEVAP 1., 3., 7., 40., 52. veya 53. gn helva ve benzeri eyler datmak doru deildir. 7. ve 40. gnnde yaplan hatim ve sadaka gibi hediyeleri ld gn hemen gndermeli, birinci gn yaparak imdadna bir an nce yetimelidir. 7. veya 53. gecelerine brakmak, boulmak zere olan birine, "Biraz bekle, yardma birka gn sonra geleceim" demeye benzer. Bunun belli gn veya gecede yaplmasnn asl yoktur. ller iin sadaka, mevlid gibi hayratn belli gnlerde yaplmas Hristiyanlardan gemitir. (40. gn burnu der, 53. gecesi rmeye balar) gibi szler doru deildir. Sual: Cenaze iin verilen sla caiz midir? CEVAP Bid'attir. Sual: Tanmadmz bir cenaze olunca, ardndan "Allah rahmet eylesin" denir mi? CEVAP 516

www.dinimizislam.com lla bir ey demek lazm deildir. Ama cenazeyi tanyan biri varsa mesele yok, o ne derse yle denir. Sual: Cami iine cenazeyi sokarak cenaze namaz klmak caiz midir? CEVAP Cenazeyi cami iine koyup namazn klmak haramdr. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Bir lnn namazn cami iinde klana sevap yoktur.) [bni Mace]

Cenaze namaz klarken


Sual: Caminin dnda klnan cenaze namazna caminin iindekiler de uyabilir mi? CEVAP Cenaze darda, cemaatin bir ksm camide olursa, caiz diyenler varsa da, byle de klmak haram olur. Cemaat de darda klmal. nk camiler, be vakit namaz klmak, buna bal olan snnet ve nafile namazlar klmak iin, okumak, vaaz ve ders iin yaplmtr. Yamur, frtna ve hastalk gibi zrlerle, cenaze namaz camide klnabilir, fakat, cenaze camiye sokulamaz. (Hidaye) Sual: Cenaze namazn ld ehirde kldktan sonra, gmld ehirde de klmak caiz mi? CEVAP Birinci namaz farzdr. Bir daha klnrsa nafile olur. Hanefide cenaze namazn nafile olarak klmak mekruhtur. Sual: l ykanmadan yannda Kur'an- kerim okumak mekruh mudur? CEVAP l ykanmadan nce, yannda Kur'an- kerim okumaya mekruh diyen limler var ise de, lnn zeri rtl iken ve yatana bitiik olmayarak, sessiz okumak caizdir. (Redd-l-muhtar)

Gzya ve ter
Sual: Mslman bir lnn terlemesi ve gznden ya gelmesi neye alamettir? CEVAP Hayra alamettir. Sual: Mslman l iin, topra bol olsun demek caiz midir? CEVAP Hayr. Kfir iin sylenir. Sual: Tabutun zerine rtlen rtde ne yazmaktadr? CEVAP Tabutun zerindeki yet-i kerimedir. (Her nefs [herkes] lm tadc) demektir. Sual: Cenaze namaz klnmadan defnedilen bir lnn, namaz klnr m? 517

www.dinimizislam.com CEVAP Defnedilen cenazenin namaz klnmamsa, koktuu zannedilmedike, kabri stnde namaz klnr. Koktuu zannediliyorsa namaz klnmaz. Kokmaya balama zaman, topran cinsine, mevsimine, scakla, souklua, mevtann zayf ve iman olmasna gre deiir. Kokma ii, gn ile bir ay arasnda deiir. Sual: Cenaze namaz klnrken, ayakkablar karmak gerekir mi? CEVAP Alt necis olan ayakkabyla veya necis yere basarak, cenaze namaz klnamaz, bu ayakkaby karp, temiz olan st tarafna basarak klnrsa sahih olur. (S. Ebediyye) Byle aka necaset grnmedike, ayakkaby karmak gerekmez. Sual: Cenaze namazn klanlarn ok olmas iyi midir? CEVAP Cenaze namaznda cemaatin ok olmas iyidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Krk Mslman, bir mslmann namazn klarsa, Allah tel, l iin yaptklar duay kabul eder.) [Mslim] (Bir Mslman lr de, saflk mslman bir cemaat, namazn klarsa, o kimse, Cennete girmeye hak kazanr.) [Tirmizi] (Cenaze namaznda yz Mslman bulunan mevtay Allah tel mutlaka affeder.) [Taberani] (Bir Mslmann iyi olduuna drt komusu ahitlik ederse, Allah tel, "Ben sizin bildiinizi kabul ettim. Onun bilmediiniz hususlarn da affettim" buyurur.) [Ebu Yala] (Bir mslmann iyiliine drt Mslman ahitlik ederse, Allah tel onu Cennete koyar.) [Buhari] (Bir mminin cenazesinde, krk Mslman bulunursa, Allah tel o krk kiiyi bu Mslmana efaati klar.) [Mslim] Sual: Cenazede okunan duay bilmeyen kimse ne yapar? CEVAP Cenaze duas yerine (Rabbena tina...) okunur. Yahut besmele ekilmeden dua niyetiyle Fatiha okumak da olur. Dua, lnn affna sebep olur. Sual: Cenaze namaznda eller ne zaman braklr? CEVAP Saa selam verirken sa el, sola selam verirken sol el salnr. Selam vermeden iki eli birlikte indirmek de caizdir. Sual: Kitaplarda, (Cenaze namaznda selam verirken cenazeye ve cemaate niyet edilir) diyor. Niyet namaza dururken yaplmaz m? CEVAP Namaza dururken yaplan niyet ayr, namaz bitip selam verirken yaplan 518

www.dinimizislam.com niyet ayrdr. Birisi namaza balamak iin niyettir, dieri de en sonda selama ortak etmek iin yaplan niyettir. Be vakit namaz klp selam verirken, sa omzumuzdaki melee, samzdaki cemaate ve imam sada ise imama da niyet edilir. Peygamber efendimize de niyet etmek iyi olur. Sola selam verilirken de, sol omzumuzdaki melee ve soldaki cemaate niyet edilir. mam solda ise imama da niyet edilir. Cenaze namaz bitip selam verilirken de, cenazeye, samzdaki ve solumuzdaki cemaate niyet edilir. Bataki niyet ayrdr. Kitaplarda bildirilen, selam verilirken yaplacak niyettir. Cenaze namazn klmaya balarken, (Allah iin namaza, meyyit iin duaya) diye niyet edilir. Sual: Gemide len veya ehid olan kii, nasl defnedilir? CEVAP Gemide len, karaya gidinceye kadar kokacak ise, ykanr, kefenlenir, namaz klnr. Kfirlerce ehid edilmise, ykanmaz, kefene sarlmaz. Kefen miktarndan fazla elbisesi soyulup amarla defnedilir ve cenaze namaz Hanefide klnr, afiide klnmaz. (Redd-l-muhtar) Sual: ntihar edenin cenaze namaz klnr m? CEVAP ntihar etmek ok byk gnah ise de, intihar eden kfir olmad iin de cenaze namaz klnr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mslman her lnn cenaze namazn, intihar etmi olsa da klnz.) [Deylemi] Sual: Gaibe, yani uzak lkede lenin ardndan burada cenaze namaz klmak caiz midir? CEVAP Hanefi ve Malikide gaibe cenaze namaz klmak caiz olmaz. Peygamber efendimiz, Necai iin klmsa da, bu ona mahsus idi. afii ve Hanbelide, gaibe cenaze namaz klmak caizdir. Hanbelide klabilmek iin aradan bir ay gemi olmamaldr! (Halebi, M.Erbea) Sual: Bir cenaze olunca, imam, "Bunu nasl bilirsiniz?" diye soruyor. Byle sylemek caiz midir? Cenaze iin, "iyi biliriz" demenin lye ne faydas olur? CEVAP Cenaze iin "Nasl bilirsiniz?" diye sormak caizdir. "yi biliriz" demek faydaldr. Enes bin Malik hazretleri bildirir: Bir cenaze ktlenince Resul-i ekrem, (O cezay hak etti) buyurdu. Baka bir cenazeyi de vdler. Buyurdu ki: (Ona da iyilik vacip oldu. Bunu vdnz Cenneti, tekini ktlediniz Cehennemi hak etti. Sizler yeryznde Allahn ahitlerisiniz.) [Buhari] Sizlerden maksat, salihlerdir. Fsklar, dinsizler Allahn ahitleri deildir. Onlarn szleri ile bir kimse Cenneti veya Cehennemi hak etmez. Salihler, 519

www.dinimizislam.com mslmanlara hsn-i zan eder. Salih, zan ile hibir mslmana kt demez. Byle salihlerin, gnahkr mslmanlar hakkndaki ahitliini Hak tel kabul eder. llerimizi, hayrla anmalyz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (llerinizi iyilikle ann. Eer Cennetlikse, kt sylemekle gnahkr olursunuz. Cehennemlik ise, zaten iinde bulunduu hl kfi gelir.) [Nesai] (Mslman cemaat, lnn iyiliine ahitlik ederse, Hak tel, meleklere buyurur ki: ahit olun, bu ahitlii kabul ettim. lnn de ktlklerinden vazgetim.) [.Ahmed] Sual: Cenazeyi tarken nce hangi taraftan tutmaldr? CEVAP Cenaze tamakta nce n tarafta, lnn sa taraf, sa omuza alnp, on adm tanr. Sonra, arka sa bacak taraf sa omuzda, on adm tanr. Sonra cenazenin arkadan bakla gre tabutun sa tarafna geip, sol omuzda, on adm nde, on adm arkada tanr. Hepsi 40 adm eder. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Cenazeyi 40 adm tayann 40 byk gnah affolur.) [.Asakir] Cenazeyi tadktan sonra, cenazenin arkasndan, afiide nnden yrnr. Sual: Birka cenazenin namazn birlikte klmak caiz midir? CEVAP Birka cenaze birlikte ise, her birinin namazn ayr klmak efdaldir. Hepsi iin bir namaz klmak da caizdir. Bunun iin, birinin ba tekinin ayana gelmek zere sralanr. mam, derecesi yksek olann nnde durarak klar. Cenazelerin bir ksm imamn sanda, bir ksm da imamn solunda bulunur. Yahut, hepsini imamn nnde olarak yan yana koyup, imam hepsinin gs hizasnda durur. nce erkekler, sonra kadn cenazesi konur. Bunlar iin niyet ederken, erkek veya kadn olduklarn sylemek art deildir. Sylenmesinde de mahzur yoktur. Sual: Bir cenaze, bir kabirden baka bir kabre nakledilirken tekrar cenaze namaz klnr m? CEVAP Klnmaz. Klnrsa bid'at olur. Sual: Dinimizde cenaze mar diye bir ey var mdr? CEVAP Dinimizde cenaze mar diye bir ey yoktur. Batdan gelme, btl bir itir. Zaten cenaze mar dzenleyenler, dinin emri olduu iin deil, Batya uymak iin yapyorlar. Sual: afiide ehidin namaz klnmaz. ehid Hanefi mezhebinde olsa, afiiler yine ehidin namazn klmazlar m? CEVAP lnn mezhebine gre deil, dirilerin mezhebine gre hareket edilir. 520

www.dinimizislam.com ehid afii olsa da, Hanefiler ehidin namazn klarlar. (Hulasat-t-tahkik) Sual: On yl nceki lnn cenaze namazn klmak bid'at mi? CEVAP Evet. Sual: Vanda cenaze kan eve giren herkes, Fatiha diyor. Herkes Fatiha okuyup lye balamak bidat mi? CEVAP dette bid'at olduu iin caizdir. Sual: Camiye namaz iin gidince, Mslmanlarn cenaze namaz kldn gryoruz. Bu cenaze kim diye sormadan, namazn klmakta mahzur var mdr? CEVAP Mahzuru olmaz. Oradaki Mslmanlara hsnzan edilmi olur. Sual: Cenazeye iek gtrlr m? CEVAP iein hi faydas yoktur. Fakat kabre iek dikmek faydaldr. Sual: Cenaze ilerini cretle yapmak caiz midir? CEVAP ly ykamak, kefenlemek, cenaze namaz klmak ve gmmek farz- kifayedir. Bu farzlar, cretsiz olarak Allah rzas iin yapmak lazmdr. Cenazeyi parasz ykamak ok sevabdr. cret istemek de caizdir. Ancak, parasz ykayan yoksa para istemek caiz olmaz. Cenaze tamak, kabir kazmak creti de byledir. Sual: Mezar ta dikmek caiz midir? CEVAP Evet. Sual: "Biri ba, dieri ayak ucuna olmak zere, iki tane mezar ta dikmek art" deniyor. Bir tane mezar ta dikilse mahzuru olur mu? CEVAP Mezar ta dikmek art deil, sadece caizdir. Yani dikilse de, dikilmese de olur. Mezar ta, bir tane de olur, iki tane de olur. Hatta kabri korumak iin etrafn tala, betonla, demir parmaklkla evirmek caizdir. Sual: Ta zerine yet-i kerime, mbarek isimler, iir, methiye gibi eyler yazmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Kt bir bid'attir. Baz limler, mezar tana sadece isim ve lm tarihinin yazlmasnn caiz olduunu bildirdiler. Bunlar slam harfleri ile yazmaldr. Sual: Ssl aile mezar yapmak caiz midir? CEVAP limlerin kabirlerini korumak iin trbe, bina yapmak caizdir. (Halebi) Sual: Kabir zerine ta, imento, demir parmaklk yaparak korumak caiz 521

www.dinimizislam.com midir? CEVAP Evet caizdir. Sual: Cenazeyi ebedi istirahatghna tevdi ettik diyorlar. Kabri ebedi yer sanmak Cenneti, Cehennemi inkr deil midir? Sonra kabir istirahat yeri midir? CEVAP Ahireti inkr kast ile syleniyorsa elbette kfr olur. nk kabir, ebedi deil, geicidir, ya Cennet bahesi veya Cehennem ukurudur. Ebedi kelimesini sonsuz anlamnda deil, uzun mddet manasnda kullanarak, (iyi biliriz) manasnda kullanarak, defnedilen mslmanlar iin ebedi istirahatgh demek caizdir. Cennet bahesinde de istirahat edilir. Sual: Kadnlarn trbe ve kabir ziyaretlerine gitmeleri caiz midir? CEVAP Kadnlarn kabir ziyaretleri caiz ise de, sk sk gitmeleri uygun deildir. Hayzl iken de gitmek caizdir. Hayzl iken ezbere de olsa, Kur'an- kerim okunmaz. Sadece dua yetleri, dua niyetiyle okunabilir. Dua niyetiyle Fatiha okunabilir. Tesbih ve zikir ekilir. Sual: Kabir zerine su dkmek iyi olur deniyor. Dklmezse ne olur? CEVAP Kabir zerine su dkmek snnettir. Dklmezse, snnete uyulmam olur, sevab noksan olur. Baka mahzuru olmaz. Sual: Mezarlktaki otlar koparmak uygun mudur? CEVAP Mezarlktaki yeil otlar, dallar koparmak mekruhtur. Kuru otlar koparmak caizdir. Kabir zerine herhangi bir iek dikmek lye faydaldr, iyidir. Sual: l ryp toprak olduktan sonra, buraya tarla, bina yapmak caiz olur mu? CEVAP Evet. Sual: Mezarlar, sel, rmak sular altnda kalrsa, karp baka yere gmmek caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Sual: Eski kfir mezarlarnda, kfirlerin alametleri kalmaynca, buraya mslmanlar gmlebilir ve cami yaplabilir mi? CEVAP Evet. Nitekim, Medinede Mescid-i nebinin yeri nce kfirlerin kabristan idi. Kazlp, kemikler baka yere gtrlp, buraya mescid yapld. Sual: Avrupada len bir yaknmz, kfirlerin mezarlna koymakta mahzur var mdr? CEVAP Mslman kabri Cennet bahesi, kfirin mezar Cehennem ukuru olur. 522

www.dinimizislam.com Kfir mezarlna zulmet yaar. Mslman o kabirde azap grmez ise de, kfirlere inen zulmetten rahatsz olur. Onun iin Mslman kabristanna koyma imkan varsa onu tercih etmelidir. Bir hadis-i erif meali yledir: (llerinizi salih bir kavmin arasna defnedin. nk diriler kt komudan rahatsz olduu gibi, ller de kt komudan rahatsz olur.) [Ebu Nuaym] Sual: Kadn veya erkek cenazeyi tabut ile gmmek caiz midir? CEVAP Toprak rk, nemli ise, tabut ile gmmek caiz olur. Toprak kuru ve salam ise, erkei tabut ile gmmek mekruh olur. Tabut ile gmnce tabut iine biraz toprak konur. Kadnlar, her zaman tabut ile gmmek efdaldir. Sual: ly, altn, gm veya madeni di ile gmmek caiz mi? CEVAP Kymetli mal ve ziynetle gmmek caiz deildir. Sual: Be aylk ocuun kabri byk insan kabri gibi mi olmaldr? CEVAP Byk insan gibidir. Mmindir, derin olmas iyi olur. Sual: Kabir kaznca su kt. Susuz yer yok. Buraya defin caiz mi? CEVAP Zaruret olunca caizdir. Sual: Yer darl sebebiyle st ste katl mezar yapmak caiz mi? CEVAP Zaruret olursa caiz olur. Zaruretsiz caiz olmaz. Sual: Vefat etti yerine, irtihal buyurdu demek caiz mi? CEVAP Evet. rtihal = dnyadan ahirete gmek demektir. Sual: len kadn kefenlerken, avret yerine bez koymak caiz mi? CEVAP Hayr. Sual: Tebarekeyi okuyana kabir suali olmaz m? CEVAP Evet. Sual: l sahibi, taziyeyi kabul iin evde gn durmas gerekir mi? CEVAP Durmas caizdir. Ama durmamas iyidir. bni bidin hazretleri, (l sahibinin taziye iin evinde oturmas mekruh, kabristandan karken taziye mekruh deildir) buyuruyor. Sual: ly taziyeye gelenlere bir eyler ikram etmek caiz mi? CEVAP Eve gelene bir ey ikram etmek dettir, caizdir. Sual: Taziye iin uzaktan gelen misafire yemek yedirmek caiz mi? CEVAP 523

www.dinimizislam.com Evet. Sual: l evine yemek getiriliyor. Ekimemesi iin taziyeye gelenlere vermek caiz mi? CEVAP Fakire vermek sevap. lnn ruhuna balanr. Sual: Belediye, lleri beton mezara gmdryor. Ne yapalm? CEVAP Zaruret olunca caiz olur. Sual: 40 yl nce lenin kabrinde yksek sesle Kur'an okunur mu? CEVAP Yksek sesle mezarlkta Kuran okumak mekruhtur. Sual: Talara okuyup mezar stne koymak caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Tahta ivili tabut, bazen alyor. Tahta ivi tutkalla yaptrlsa caiz olur mu? CEVAP Evet. Sual: Kabirdeki kemikler rmse, bakasn defnedeceiz. Kemiklerin rme vakti var m? CEVAP Yoktur. Sual: Baheyi kazarken kan kemikleri ne yapmal? CEVAP Kemikleri toplayp bir ukura koymal. Kemiksiz yerler ekilir. Sual: Babam Bulgaristanda gayri mslim mezarlna gmmler. Ryamda babam grdm. Kendisinin kurtarlmasn istedi. Babamn mezarn mslman mezarlna nakletmem caiz midir? CEVAP Zulmetten kurtulmas iin nakletmek ok iyi olur. Sual: Akam vakti mezarlktan geerken kabir ehli zerine Fatiha okunur mu? CEVAP Evet her zaman okunur, mahzuru yoktur. Sual: Alt toprak, drt taraf betondan yaplm hazr kabrin iine lahd kazp meyyiti defin etmek caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Defnederken, kerpi yerine beton, mermer koymak caiz mi? CEVAP Vcuda dokunmad iin caizdir. Kabrin ii saylmaz. Sual: Aniden lmek kt mdr? Kelime-i ehadet getiremeden len, 524

www.dinimizislam.com kfir olarak m lm olur? CEVAP Mminler iin ani lm, nimet, facirler, kfirler iin ise azaptr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (lm, mmin iin hediyedir.) [Taberani] (Fcceten [aniden] lm, mminlere rahmet, facirlere ise zntdr.) [Beyheki] (Fcceten lm, mminlere rahat, kfirlere ise azaptr.) [Taberani] [Facir, kt ilerle uraan kimsedir.] Facirler, aniden lmeyip de hastalk ekerek lrlerse, gnahlarna tevbe etmek imkan vardr. Kfirlerin de imana gelme ihtimali mevcuttur. Onun iin kfirlere ve facirlere ani lm iyi deildir. Fakat salihler, her zaman tevbe ettikleri iin anszn lm onlar iin bir nimet olur. Kalb krizi, trafik kazas, bir bombann patlamas gibi sebeplerle kelime-i ehadet getiremeden len, uyurken len mslman, imansz lm olmaz. Aniden lp de son sznn kelime-i ehadet olmamas ona zarar vermez. Sual: l iin alamak uygun mudur? CEVAP l iin sessiz alamak caizdir. (erh-us-sudr) ve (Berekt)da, (Mminin lmne gkler alar) yazldr. l iin yksek sesle alamak, matem tutmak, siyah elbise giymek, siyah perdeler ve rozetler, iaretler asmak, matem iaretleri, resmini tamak caiz deildir. (Haznet-r-rivyt) kitabnda, (Cenazeye ve cenaze kan yere siyah rtmek ve siyah giyinmek caiz deildir) diyor. Btn hadis kitaplar, Peygamber efendimizin l iin yksek sesle alamann lye sknt vereceini buyurduunu bildirmektedir. Bu hadis-i eriflerden bazlar yledir: (u drt ey cahiliyet mirasdr: Soyu ile vnmek, bir kimsenin soyuna svmek, yamuru yldzlardan aramak, lleri methederek alamak.) [Buhari] (l, yaknlarnn kendisine bararak alamasndan azap [sknt] duyar.) [Buhari] (llerinize feryat ederek alamayn, nk l, bundan azap duyar.) [irazi] (Yksek sesle alayarak "Kolum kanadm krld, yardmcm gitti gibi szler sylemek ly skntya sokar.) [bni Mace] (zlnce, yzn yolan, elbisesini yrtan ve barp aran bizden deildir.) [Buhari] Sual: Bir kimsenin ldn duyunca ne denir? CEVAP Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bir mslmann lmn duyunca, "nna lillah ve inna ileyhi raciun" 525

www.dinimizislam.com dedikten sonra, "Ya Rabbi onu salihlere kat, rahmetine eritir, oluk ocuuna iyilikler ihsan et, bizi de onu da mafiret et" diye dua edin!) [bni Asakir] [nna lillah ve inna ileyhi raciun, Bekara suresinin 156. yet-i kerimesidir. "Elbette biz, Allah telnn kuluyuz, lmden sonra dirilerek yine Ona dneceiz" mealindedir.] (Hi bir mmete verilmeyen bir ey benim mmetime verildi. O da bir bela ve musibet karsnda istircadr.) [Taberani] [stirca, bela zamannda veya ac bir haber duyunca "nna lillah ve inna ileyhi raciun" demektir.] (Birinize bir musibet veya bir bela geldi mi, istirca ettikten sonra "Ya Rabbi, senin yannda bu musibetin ecrini [sevabn] bekliyorum, bunun ecrini bana ver ve bunu daha hayrl bir eyle deitir" diye dua etmelidir.) [Tirmizi] (Bir musibet karsnda istirca edilirse, musibetin sonucu gzel olur.) [Taberani] (ocuu len, Allaha hamd edip, istirca ederse, Hak tel meleklere "u kuluma Cennette bir ev yapn, adn da hamd evi koyun" buyurur.) [Tirmizi] Sual: Doar domaz len ocuun, cenaze namaz klnr m? CEVAP Doduktan sonra, hemen len ocuk, ykanr ve namaz klnr, vris olur, miras kalr ve ismi konur. Cansz doan ocuk, drt aylk olmu ise, ykanp bir kefene sarlarak gmlr, namaz klnmaz. Drt aylk deil ise, ykanmaz ve namaz da klnmaz. (S. Ebediyye) Hadis-i erifte (ocuk doarken ses verirse, namaz klnr, ses vermezse [canllk alametleri grlmezse] namaz klnmaz) buyuruldu. (Mevkufat) Sual: Birok cenazenin hepsi iin tek namaz klmak caiz midir? CEVAP Birka cenaze birlikte ise, her birinin namazn ayr klmak efdaldir. Hepsi iin bir namaz klmak da caizdir. Bunun iin, birinin ba tekinin ayana gelmek zere sralanr. mam, derecesi yksek olann nnde durarak klar. Cenazelerin bir ksm imamn sanda, bir ksm da imamn solunda bulunur. Yahut, hepsini imamn nnde olarak yan yana koyup, imam hepsinin gs hizasnda durur. nce erkekler, sonra olan, sonra kadn, en son kz cenazesi konur. Bunlar iin niyet ederken, erkek veya kadn olduklarn sylemek art deildir. (S.Ebediyye) Sual: Ateist akrabamzn cenaze merasimine gitmekte mahzur var mdr? CEVAP Mslman olmayann cenazesine zaruretsiz gitmek caiz olmaz. Sual: Anasn babasn ldrenin cenaze namaz klnr m? CEVAP 526

www.dinimizislam.com Evet, gnmzde ana babasn ldrenin cenaze namaz klnr. Eskiden ana baba katili mahkeme karar ile ldrlnce bu katilin cenaze namaz klnmazd.

Resulullahn cenaze namaz


Sual: Resulullahn cenaze namazn kim kldrd? CEVAP Peygamber efendimizin cenaze namazn, vasiyetine uyularak herkes teker teker kld.

Bir kabre iki l


Sual: Birisi ldkten be yl sonra ayn mezara baka bir lnn konmas caiz midir? CEVAP Bir l ryp, kemikleri toprak olmadan, bu mezara bakas gmlemez. Baka mezar kazlamazsa, kemikler toplanp, mezar iinde, toprakla rtlerek, bakas, topran te yanna gmlebilir. l ryp, toprak olunca, bu mezara bakas defnolunabilir. (S. Ebediyye) lnn ne kadar sene sonra ryecei topran durumuna baldr. Baz topraklarda tez, baz topraklarda ok ge rr. Be ylla kaytlamak yanl olur.

Cenazeyi duyurmak
Sual: Cenaze olduunu bildirmek iin gazeteye ilan vermek ve belediyeden anons ettirmek caiz midir? CEVAP Caizdir; fakat, cenaze olduunu bildirmek iin, minarelerde salt okunmas bidat olur. Sual: Hayzl kadn cenaze ykayabilir mi? CEVAP l ykayacak kimsenin, nce gusl abdesti almas mstehabdr. Cnbn ve zrl kadnn ykamas mekruhtur. (S. Ebediyye)

Kefen bezi
Sual: Erkek ve kadn iin, ka metre kefen bezi almak gerekir? CEVAP Erkek iin 7, kadn iin 8 metre patiska almak yeterlidir. Sual: Elerden birisi lnce dieri bunun cenazesini ykayabilir mi? CEVAP Kadn, len kocasn ykar. nk kocann lmnden sonra, nikah, lm iddeti bitinceye kadar [drt ay, on gn] devam eder. Hanefi mezhebinde kadn lnce, kocas bunu ykayamaz. nk lnce nikah bozulur. Fakat dier mezhepte ykamas caizdir. (Redd-l-muhtar)

Cenaze namaz
Sual: Namaz klmas mekruh olan vakitlerde, cenaze namaz klnr m? 527

www.dinimizislam.com CEVAP Eer cenaze, mekruh vakitte hazrlanmsa, geciktirmemek iin, mekruh vakitte de klmak caizdir. Daha nce hazrlanm olan cenazenin namazn, mekruh vakte brakmak caiz deildir, mekruhtur. (Redd-l muhtar) Sual: Malikiyi taklit ediyorum. Cenaze namazna durunca, Hanefiye gre bozmayan, Malikiye gre abdesti bozan bir hal oldu. Namaza devam etmek caiz olur mu? CEVAP Cenaze namazn, sonradan klma imkn olmad iin, Hanefi mezhebine uyarak namaza devam edilir. Be vakit namazdan biri olsayd, sonra klma imkn olduu iin, o abdestle klnamazd. Sual: Yanarak lenin cenazesi ykanr m, namaz klnr m? CEVAP nsann yalnz ba veya bedenin yars ele geerse, ykanmaz ve namaz klnmaz. ylece gmlr. Bedenin yardan fazlas, ba olmasa bile veya bedenin yars ve ba bulunursa, ykanr ve namaz klnr. (Drr-l-muhtar) Sual: Denizde veya glde boularak len kimsenin cenazesini ykamak gerekir mi? CEVAP Evet, kere ykanr veya ykamak niyetiyle suda kere hareket ettirilir. Sual: lnn kefen parasn, baka birisi kendi parasndan verse uygun olur mu? CEVAP Kefenin, lnn kendi helal malndan olmas ve nceden ykanm olarak hazr bulundurulmas iyidir. Kefen, lnn malndan alnr. Borcundan, vasiyetinden ve mirasndan nce, kefen paras ayrlr. Kadn zengin olsa da, kefenini kocas verir. Sual: lnn kefeni ka para olmaldr? CEVAP Erkein kefeninin para, kadnn kefeninin, be para olmas snnettir. Daha fazla olmas bidattr. Kefenin yeni, temiz, kymetli ve beyaz pamuklu [patiska] olmas snnettir. Erkee, ipek kefen haramdr. Tabutunu da, ipekle rtmek haramdr. Kadnlara ipek caizdir. Sual: Kefeni zemzemle ykamak uygun olur mu? CEVAP Zemzemle ykanm kefen, Hanefide caiz, afiide haramdr. Hanefide, kuruyunca zemzemin hepsi gider. afiideyse, eseri kalp, meyyitin kanyla ve iriniyle kirletmeye sebep olur. Sual: Cenaze, nasl ykanr? CEVAP Teneir etrafnda, nce buhur otu yaklp veya be defa dolatrlr. Cenaze, rtl olarak, ttslenmi teneir zerine, srt st veya kolay 528

www.dinimizislam.com olan ekilde yatrlr. Gbekle diz aras rtl olarak ykanr; nk kadnn kadnlar iin avret yeri, erkein erkekler iin olan avret yeri gibidir. Teneire, kbleye kar yatrmak snnettir. Teneir, gbee kadar yksek ve az eik olmaldr. Su, pek scak olmamal, tuzlu olmaldr. Serin ve tuzlu su, rmeyi geciktirir. l, ocuk da olsa, nce abdest aldrlr; fakat azna, burnuna su verilmeyip, bezle temizlenir. nce yz ykanr. Sonra, kollar ykanp, ba, kulaklar ve ensesi mesh edilir ve ayaklar ykanr. Kfurlu suyla, bu yoksa yalnz su dkerek, ba ve sakal, sabunla ykanr. Sonra sol yanna evrilip, sa yanna su dklr. Su, teneir tahtasna deen yerlerine kadar aktlmal, sonra, sa yanna yatrlp, sol tarafna, omuzdan ayaa kadar su dklr. Sonra oturtulup, karn hafife bastrlr. Bir ey karsa ykanr, yani su dkp giderilir. Sonra sol yanna yatrp, sa yan tekrar ykanr, yani omuzdan ayaa kadar su dklr. Bylece snnete uygun, yani kere ykanm olur. ki yan ykanrken de, defa su dklr. Hasta, cnp olarak vefat etmi olsa da, bir defa ykanr. Ykandktan sonra, abdesti bozan eyler karsa, tekrar ykanmaz ve abdest aldrlmaz. Yalnz kan eyler, su dkerek giderilir. ly ykarken, niyet etmek snnettir. Niyetsiz temiz olursa da, farz sakt olmaz. Ykama yerine, ykayclardan bakas girmez. Velisi girebilir. Zaruret yoksa kokmamas iin morga koymak yerine abuk gmmeli, yolcu gelecek diye bekletmemelidir. Canlya eziyet veren ey, lye de verir. Bunun iin, ok souk ve ok scak suyla ykanmaz. Zemzemle ykamak caiz deildir. Salar dklrse, kefeni iine konur; nk insann her paras muhteremdir, gmlr. Ykandktan sonra, teneir zerinde bezle kurulanr. lnn salarn taramak, sa, sakal, byk ve trnaklarn kesmek, Hanefide caiz deildir. Az, burun ve kulak deliine, gzlere pamuk koymak caizdir. Su bulunmad zaman, teyemmm yaptrlp, namaz klnr. Sonra su bulunursa, ykanr; fakat namaz tekrar klnmaz. l ykayacak kimsenin, nce gusletmesi mstehabdr. Cnbn ve zrl kadnn ykamas mekruhtur. Cenaze ykanm su, mstamel su olur. Necis olur. Bunun iin, ykayanlarn stne sramamas, petamal sarnmalar gerekir. [Baka bir kavle gre ise, cenazenin stnde necaset yoksa necis olmaz.] Sual: Evliya bir zatn elbisesinden bir para, kefen iine konulmas iyi olur mu? CEVAP Evet, ok iyi olur. Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: Salihlerin, Velilerin elbisesinden kefen yapmak veya kefen iine, yzne, gsne koymak faydaldr. (1/3) yet-i kermeleri, dualar, muhterem isimleri kefene yazmak veya kabre koymak caiz deildir. Sual: htiya halinde, kadnn cenazesini, erkek ykayabilir mi? 529

www.dinimizislam.com CEVAP Hayr, ykayamaz. Ykayacak kadn bulunamazsa, cenaze batan ayaa rtl olarak, akrabas, eline bez sararak, elini rt altna sokup, teyemmm yaptrr; nk lnn avreti, dirinin avreti gibidir. Bakmas haram olan yere, dokunmak da, haramdr. Bir ocua da, retilip, ykatlabilir. Sual: Cenazeyi, gece gmmek caiz midir? CEVAP Gndz defnetmek mstehabsa da, gerektiinde gece de gmmek caizdir. (S. Ebediyye) Sual: Kadn lnce, kocas hanmnn yzne de mi bakamaz? CEVAP Yzne bakabilir. Sene-i devriye [yl dnm] Sual: lmzn sene-i devriye denilen yl dnmnde veya krknda yahut elli ikisinde mevlid okutmak maksadyla, o gn hesap etmek iin, ld gnden itibaren mi, yoksa topraa verildii gnden itibaren mi saymak gerekiyor? Babam akama doru vefat etti, ertesi gne kald. Akrabalar gelecek diye bekletilirken, gece oldu ve ertesi gn kaldrdlar, yani iki gn sonra defnedildi. Hesab buna gre iki gn sonra m yapacaz? CEVAP Hadis-i erifte, (Kabirdeki l, denize dp, imdat diye baran kiiye benzer. Boulurken kendisini kurtaracak birini bekledii gibi, l de bir dua gzler) buyuruldu. (Deylemi) len bir yaknmz, (Aman, acele bana hayr hasenat yapn, dua gnderin) diye barrken, ona, (Yok yle acele etme, bekle, krk gnn veya elli iki gnn yahut bir yln dolsun, sana o zaman dua edeceiz, hayr hasenat yapacaz, mevlid okutacaz) demek ne kadar yanltr. Ziyaretime gelen bir imam anlatt: Cemaatinden biri, ona ayn soruyu sormu. mam da uzun uzun bunlarn bidat olduunu, hayr hasenat yapmak ve dua etmek iin gn tayininin Hristiyanlktan geldiini anlatm. Adama, anladn m diye sormu. O da, (yi anladm, ama anlamadm husus, bu krkn lnn ld gnden mi sayacaz, yoksa topraa girdikten sonra m sayacaz) demi. l iin yaplacak hayr ve hasenat geciktirmemeli, belli gnleri beklememeli, ilk frsatta yapmaya almaldr.

ly ykamak
Sual: Kadn, len kocasnn cenazesini ykayamaz m? CEVAP Kadn ykayabilir. Kocas lnce, kadn drt ay on gn iddet bekler. Bu zaman zarfnda, onun kars saylr. Onun iin, kadn kocasn ykayabilir. Kadn erkek, erkei kadn ykayamaz. Kadn cenazeyi ykayacak kadn yoksa, erkek, eline bez sarp, kollarna bakmadan, rt altndan teyemmm 530

www.dinimizislam.com yapar. Teyemmm yapan erkek, mahrem akrabasysa, mesela olu annesine veya teyzesine teyemmm ettiriyorsa, eline bez sarmak gerekmez, nk mahrem olan akrabann kollarna ve yzne bakmak ve dokunmak caizdir. Teyemmm de zaten yze ve kollara yaplr.

Kabir zerindeki iekler


Sual: Kabir zerindeki ieklerin lye faydas olur mu? CEVAP ieklerin tesbihlerinin sevab lye ular. (Redd-l-muhtar) lm hli Sual: lmek zere olan hasta, nasl yatrlr? CEVAP lmek zere olan bir hasta, sa yan zere yatrlp, yz kbleye evrilir. Byle yatrmak snnettir. Ba altna bir ey koyarak, ayaklar kbleye doru, srtst yatrmak da caizdir. Bylece yz kbleye kar olur. Bunlar g olursa, kolayna gelecek ekilde yatrmak da caiz olur. Cenaze, srt st veya kolay olan ekilde yatrlr. Kbleye kar yatrmak snnettir.

Kabrin derinlii
Sual: Kadnlarn kabrini, erkeklerin kabrinden, daha derin kazmak gerekir mi? CEVAP Hayr. Genelde, kadn iin olsun, erkek iin olsun, kabri derin kazmak iyidir. Derinliinin, insann gsne kadar, hatta insan boyu kadar olmas iyidir. (Cami-ul-fetava)

Kadn cenazenin defni


Sual: Mahremi olmayan bir kadn lnce, cenazesini kocas kabre koyabilir mi? Yoksa kadnlar m koymal? CEVAP Kadnlar koyamaz. Dier mezhepten birini taklit ederek, kocas, len karsn kabre koyabilir. nk kadn, kocasnn ykamas da, dier mezhepte caizdir. Hazret-i Ali, hanm Hazret-i Fatmay, kendisi kabre koymutu.

Cenaze duas
Sual: Cenazede hangi dua okunur? CEVAP Cenaze iin aadaki dua okunur. Bunu bilmeyen, Rabbena tina veya Rabbenafirli yetlerini, dua olarak okuyabilir. Yahut dua niyetiyle, besmelesiz Fatiha-i erife okumak da olur. Baka dua okumak da caizdir. Sadece, Allahmmafir-leh dense de olur. Cenaze kadn ise, parantez iindekiler okunur.
Duann slam harfleriyle yazlm orijinali iin tklaynz. (Kitabn Sonunda)

531

www.dinimizislam.com Cenaze duasnn okunuu: Allahmmafir li-hayyin ve meyyitin ve hidin ve gibin ve zekerin ve nsn ve sagrina ve kebrin. Allahmme men ahyeyteh (ahyeyteh) minn fe ahyih (ahyih) alel-islmi ve men teveffeyteh (teveffeyteh) minn fe teveffeh (teveffeh) alel-mni ve hussa hzelmeyyiti (hzihil- meyyitete) bir-revhi ver-rhati vel-mafireti ver-rdvni. Allahmme in kne (knet) muhsinen (muhsineten) fezid f ihsanih (ihsnih) ve in kne (knet) msen (mseten) fe tecvez anh (anh) ve lekkhi (lekkh) emne vel-br vel-kermete vez-zlf. Allahmmecal kabreh (kabreh), ravdaten min riyadil cinni ve l tecal kabreh (kabreh) hufraten min huferin-nrni. Rabbifirl ve li-vlideyye ve lil-mminne vel-mminti vel-mslimne vel-mslimti ve li cemil mslimne vel-mslimti el-ahy-i min hm vel emvti bi-rahmetike y erhamer-rhimn. Tercmesi: Allahm! Dirilerimizi, llerimizi, hazr olanlarmz, burada olmayanlarmz, erkeklerimizi, kadnlarmz, kklerimizi ve byklerimizi af ve mafiret eyle! Ya Rabbi, iimizdeki kimseleri slm zere yaat, lenleri iman zere ldr. Bilhassa bu ly, kolayla, rahata erdir! Onu mafiret et ve ondan raz ol! Allahm! Eer bu l, iyilerdense, iyiliini artr. Ktlerdense, onu affet! Ona emniyet, mjde, ihsan ve yaknlk nasip et! Allahm! Onun kabrini Cennet bahelerinden bir bahe eyle! Onun kabrini Cehennem ukurlarndan bir ukur yapma! Ya Rabbi! Beni, ana babam, l diri btn mminleri ve mslmanlar affet, bi-rahmetike y erhamer-rhimn.

Cenazede selam verirken


Sual: Cenaze namaznda, drdnc tekbirden sonra bir ey okumadan m selam verilir? Selam verirken kimlere niyet edilir? CEVAP Drdnc tekbirden sonra, dua okumadan, lye ve cemaate niyet ederek iki tarafa selam verilir. (Redd-l-muhtar, Haleb-yi sagir)

Cenazede tekbir alrken


Sual: Cenaze namaznda her tekbirde elleri kaldrmak gerekir mi? CEVAP Hayr, sadece ilk tekbirde eller kaldrlr. Dier mezhepte ise, her tekbirde eller kaldrlr. Belh limleri de eller her tekbirde kaldrlr demilerdir. (Haleb)

Banz sa olsun
Sual: l sahiplerini taziye iin, (Banz sa olsun) demenin, kadere, rzaya aykr olduu iin, caiz olmad syleniyor. Neresi, kaza ve kadere aykrdr? CEVAP 532

www.dinimizislam.com imdi, eski limlerin bildirdii her eyi ktlemek moda haline geldi. Bu da kyamet alametlerindendir. Banz sa olsun demek, lyle lnmez, Allah teala size ve yaknlarnza sabr versin demektir. Sabr tavsiye etmek snnettir.

Cenaze namazndan sonra


Sual: Cenaze namazndan sonra nutuk syler gibi konumak veya lnn yapt iyi ileri anlatmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir, bidattir. mam- Rabbani hazretleri vefat edince, bidat ilenmesin diye, cenaze namazndan sonra hemen kabre koymular ve kabre koyduktan sonra dua okunmutur.

Beton kabir
Sual: Alt toprak drt taraf betondan yaplm hazr kabir satyorlar. ine lahd kazp meyyiti defnetmek caiz mi? CEVAP Evet, caizdir.

Hastaya telkin
Sual: lm hli yaklaan hastaya, kelime-i tevhid nasl telkin edilir? CEVAP Hastann durumuna gre La ilahe illallah denebilir, ancak Muhammedn Resulullah da demek iyi olur.

lmeden nce
Sual: lmeden nce, mezar yeri satn almak caiz mi? CEVAP Evet, caizdir.

Cenaze namaz
Sual: Bir l iin, iki defa cenaze namaz klnr m? CEVAP Cenaze namaz bir kere klnr. Birden fazla klnmas mekruh olur. (Mevkufat)

Cenaze namaznda niyet


Sual: Kitaplarda, (Cenaze namaznn farz ikidir. Biri drt tekbir, dieri de ayakta klmaktr) deniyor. O zaman abdestsiz ve niyetsiz cenaze namaz klnr m? CEVAP Drt tekbirle ayakta klmak cenaze namaznn iindeki farzlardr. Abdest almak ve niyet, namazn dndaki farzlardandr.

Cenaze namazna geciken


Sual: Cenaze namazna ge kalan ne yapar? CEVAP 1- Cenaze namaznda, imam birinci tekbiri aldktan sonra gelen, imam ikinci tekbiri alana kadar bekler ve onunla birlikte tekbir alr. mam cenaze 533

www.dinimizislam.com namazn bitirince de, yetiememi bulunduu tekbiri, cenaze kaldrlmadan nce alr. 2- mama, iki veya tekbir aldktan sonra yetimi olan da byle yapar. Yani hemen yetiemedii tekbirleri pe pee syler. 3- Cenaze namazna, imam drdnc tekbiri alrken yetien kimse, eer imam selam vermemise, bu tekbirle, cenaze namazna girer. Sonra, cenaze kaldrlmadan nce, arka arkaya defa tekbir alr, dua okumaz. (Hindiyye)

Cenaze akama kalrsa


Sual: Cenaze akama kalmsa, cenaze namaz akamdan nce mi sonra m klnr? CEVAP Cenaze akam vakti hazrlanmsa, nce akam namaznn farz, sonra cenaze namaz klnr. Yani cenaze namaz, akam namaznn snnetinden nce klnr. (Hindiyye)

Tandn cenazesinde
Sual: Tandk biri, mesela bakkal Ali amca lse, cenaze namazn klarken ismini sylemekte mahzur var mdr? CEVAP Mahzur yoksa da, ismini sylememek daha uygundur. (Hindiyye)

Baba katili
Sual: Annesini veya babasn ldrenin cenaze namaz klnr m? CEVAP Ana babay ldrmek kfr deildir, ancak ona ceza olarak, cenaze namaz klnmaz. (Drer)

Cenazenin gece defni


Sual: Cenazeyi geciktirmemek iin gece namazn klp gece defnetmek caiz midir? CEVAP Drt mezhepte de caizdir. (Mizan-l kbra)

Camilere sayg
Sual: Camide riayet edilmesi gereken hususlar nelerdir? CEVAP Bazlar unlardr: 1- Camiye girenin orada namaz bekleyenlere selam vermesi iyi olur. Fakat camide snneti klp, farz beklerken, dardan gelenin selamn almak, snnet ile farz arasnda bir ey okumak, konumak ve nafile namaz klmak snnetin sevabn yok eder. Vakit az ise, tefekkr veya kalben zikretmeli, vakit fazla ise, kaza namaz klmal! Eer Kuran- kerim okunuyorsa, dinlemek ok sevaptr. Sabahn snnetini evinde klp gelen kimse de, camiye gelince, konumaz, sesli olarak bir ey okumaz. 534

www.dinimizislam.com 2- Camiye girince n safa durmal, yallar var diye geride durmamal! Birinci safta yer varken, ikinci safta durmak mekruhtur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (mamn tam arkasnda durana 100, onun sandakilere 75, solundakilere 50 ve dier saflarda duranlara da 25 sevap verilir) [ira] (Mescid ehline rahmet, nce imama, sonra sa taraftakilere, sonra da dier saflara iner.) [Deylemi] (Allah tel, ilk saftakilere rahmet eder, melekler de ilk saftakilere dua ve istifar eder.) [Ebu Davud, Nesai, . Ahmed] (En hayrl saf, ilk saftr. Sevab en az olan da geri saflardr.) [Mslim] (lk safn fazileti bilinseydi, oraya gemek iin kura ekilirdi.) [Mslim] (Namaz klarken [cemaat iinde] daha faziletli olanlara ilk safta, tekilere de, son safta bulunmak nasip olur.) [Mslim] Cennete girmek iin ne yapacan soran bir zata, Peygamber efendimiz (Mezzin veya imam ol) buyurdu. O da (yapamam) dedi. (yle ise namazn ilk safta kl) buyurdu. (Buhari) n safa geerken kimseyi incitmemeli! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Halk incitmemek iin n safa gemeyen, iki misli sevaba kavuur.) [Taberani] 3- Peygamber efendimiz, mescidin sa tarafnda bulunmann daha sevap olduunu syleyince, Eshab- kiram, mescidin sa tarafn doldurmaya balad. Sol tarafta aklk kald. Bunu gren Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Mescidin solundaki akl dolduran, iki misli sevap kazanr.) [Taberani] Demek ki, nce sa tarafa durmak sol tarafa durmaktan daha sevaptr. Solda boluk kalrsa buray doldurmak sa taraftan daha sevaptr. 4- Byk camide cemaat bir saf da olsa, yine sk durmak gerekir. Saflarn sk olmas, rahmetin gelmesine sebep olur. Saflar sklatrlp omuzlar birbirine skca demelidir! Eshab- kiram safta ok sk durduundan elbiselerinin omuzlar eskirdi. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namazda omuz omuza sk durun! Aklklar kapatn ki, eytan girmesin!) [Hakim] (Hak tel saf sklatrana rahmet eder, safta boluk brakana gazap eder.) [Nesai] (Saftaki boluu doldurann gnahlar affolur.) [Bezzar] 5- Byk camide ayaklar ile secde yeri arasndan, kk camide, ayaklar ile kble duvar arasndan geen gnaha girer. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bir kimse, namaz klann nnden gemenin, ne kadar ok gnah olduunu bilseydi, gemeyip, yz yl beklemeyi tercih ederdi.) [bni Mace] Herkesin gelip geecei yere durana da gnah olur. Ancak n safta bo yer var iken, boluu doldurmak iin namaz klann nnden gemek gnah 535

www.dinimizislam.com olmaz. nk bu kimse, kendisine olan hrmeti kaldrm demektir. Namaz klann nnden, insan veya hayvan gemekle namaz bozulmu olmaz. Namaz bir stre, yani direk gibi bir eyin arkasnda klmak gerekir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Namaza dururken stre koyun! Gemek isteyene mani olun!) [bni Mace] [Geene iaretle, yksek sesle okumakla mani olmak caiz ise de, bunlar yapmamak daha iyidir.] 6- Camide konumak, glmek, akalamak sevaplar yok eder. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mescitte dnya kelam syleyenin azndan kt bir koku kar. Melekler, Ya Rabbi, bu kulun mescitte syledii kelamdan dolay, azndan kan fena koku bizleri rahatsz ediyor derler. Hak tel da buyurur ki: zzim celalim hakk iin, onlara byk bela veririm.) [Ey Oul lm.] Camiye girince, nce iki rekat tehyyet-l-mescid namaz klp veya baka ibadet yapp, itikfa niyet ettikten sonra, yksek sesle olmamak art ile konumak caizdir. htiya olmadan mescitte konuulmaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ahir zamanda baz kimseler, mescidlerde dnyadan konuacaklar, dnya kelam syleyecekler. Onlarla beraber olmayn! Allah telnn byle kimselerle ii yoktur.) [bni Hibban] Mescide girince, farz veya baka namaz klnnca, tehyyet-l-mescid namaz da klnm olursa da, snnete veya farza balarken, (Vaktin snnetine ve tehyyet-l-mescid namazna) diye niyet edilirse, niyetinin de sevabn alr. 7- Snnet ile farz arasnda dua, sure veya hlas okumamal. Hele bunu det haline getirmek bidattir. badetlere ilave yapmak dini deitirmek olur. Hadis-i erifte, (badetleri bizim gibi yapmayan bizden deildir) buyuruluyor. Peygamber efendimiz nasl ibadet etmise, mezhebimiz bunu nasl bildirmise, o ekilde ibadet edilir. (unu da yapalm, tekini de ilave edelim) demek, dinde reform olur. Asla caiz olmaz. Snnet ile farz arasnda bir ey okumann snneti iskat [iptal] edecei Bahr-r-rakta da yazldr. 8- Cemaatle namaz klnrken, snnete balamak mekruhtur. Sabah snnetini klmam olan, snneti klarsa, cemaat ile namazda oturmay da karacan anlarsa, snneti klmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile ikinci rekatta oturabileceini anlarsa, snneti caminin dnda, sofada [holde] abuk klar. Hol yoksa, ierde direk arkasnda klar. Byle yer yoksa snneti klmaz. nk, cemaat ile klnrken, nafile klmak mekruhtur. Mekruh ilememek iin snnet terk edilir. Cuma gn imam minbere knca snnete balamak da mekruhtur. 9- Camide farz yalnz klm olan, le ve yats namazlarnda, yannda cemaatle namaz klnmaya balanrsa, ya cemaate uyup nafile olarak klar 536

www.dinimizislam.com veya camiden kar. Dier namaz yalnz klm olann, cemaat ile klnrken bile, cemaate uyup nafile olarak klamayaca iin, camiden kmas vacip olur. nk, orada bulunup da cemaate uymamak gnahtr. 10- Soan, sarmsak gibi pis kokulu ey yiyerek, camiye gelmek de doru deildir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Sarmsak yiyen, kokusu gitmeden mescidimize yaklamasn, insann rahatsz olduu eylerden melekler de rahatsz olur.) [Taberani] Yal, kirli ve pis kokan i elbisesiyle, kirli ayakla camiye gelip halk rahatsz etmemelidir! Bazlar sigara kokusundan da rahatsz olur. Onun iin aznda ve elbisesinde sigara kokanlar da temizleyip, kokuyu giderdikten sonra camiye gelmelidir. plak ayakla namaz klmak Hanefide mekruhtur. orab kirli olan ve temiz orap da bulamayan kimse, halk rahatsz etmemek, yani haram ilememek iin orapsz namaz klabilirse de, mekruh ilememek iin daha nceden tedbir alp, eski de olsa, temiz orapla camiye gelmelidir. Mslmanlarn vcutlar, elbiseleri, amarlar, yemekleri temiz olur. Temiz olunca da mikrop ve hastalk bulunmaz. Kuran- kerimde, (Temiz olanlar severim) buyuruluyor. (Bekara 222) Hadis-i erifte de buyuruldu ki: (Mslmanlk temizlik dinidir. Temiz olun! Cennete ancak temiz olanlar girer.) [Deylemi] 11- tikfa niyet edenler hari, camide bir ey yiyip imek mekruhtur. Onun iin camiye girerken itikfa niyet etmelidir. Ondan sonra ihtiya olursa yiyip imek mekruh olmaz. 12- Camide oturmak sevaptr. Hadis-i erifte, (Be ey ibadettir: Az yemek, camide oturmak, Kbeye, Mushafa ve limin yzne bakmak) buyuruldu. (Deylemi) Camiye kt niyetle, mesela ayakkab almak iin giren, gnah ilemi olur. Caminin Allah telnn sevdii yer olduunu dnen kimse, buray ziyarete de niyet ederse sevab daha ok olur. Namaz klmay beklemek iin, camide itikf edip ahireti dnmek iin, vaaz dinlemek iin de niyet ederse, her niyeti iin ayr sevaba kavuur. 13- ok kimse, sandalyeye, koltua oturmaya alt iin camide diz st oturamyorlar. Ya bada kuruyorlar veya ayaklarn dikerek oturuyorlar. Mecbur kalmadka, byle oturmak edebe uygun deildir. Kuran- kerim okumak Allah tel ile konumak demektir. Kuran- kerim okunurken yaylanp oturmak irkin olur. Tesbih ekerken, zikrederken de mmkn mertebe diz st oturmaya gayret etmelidir. Mslmanlarn yannda da edepli oturmak gerekir. Peygamber efendimiz, kznn yannda bile bir defa olsun, ayan uzatp oturmamtr. Evliyadan bir zat, diz st oturmakla yorulmu, biraz da bada kuraym demi. Bada kurup otururken, (Kle efendisinin yannda byle mi oturur?) diye bir ses gelir. O da artk mr boyu hep diz st oturur. Kul olan 537

www.dinimizislam.com da zaruret olmadka, Rabbinin huzurunda edepli oturmaya almaldr. 14- Mezzinlik yapanlarn baz hususlar bilmesi gerekir. Mesela yryerek ikamet okunmaz. kamet okurken el balanmaz. istifar, namazlarn sonunda okunur. Sabah ve ikindinin farzndan selam verip Allahmme entesselam... dedikten sonra, le, akam ve yatsda ise son snnetten sonra okunur. Mezzin, cemaatle namaz klnrken arkada bir yerde durmaz, cemaatle beraber safa girer. Cemaatten arkada mezzin yeri denilen yerde yalnz bana durmas mekruhtur. 15- Evde, camide veya minarede ezan kbleye kar okunur. Hayyealessalah derken sadece yz saa, hayyealelfelah derken yz sola dndrmek snnettir. Vcut dndrlmez. Minarede ise dnerek okurken de, gs kbleden baka yne dndrlmez. Ezan okunurken, Resulullah efendimizin ismini iiten, iki elin ba parmaklarn, gzlerinin stne koyarak, (ki gzmn nurusun sen ya Resulallah) der. Hazret-i Ebu Bekr-i Sddk, ezan okunurken, Resulullahn ismini iitince, iki ba parmann trnan pp gzlerine srd. Peygamber efendimiz, sebebini sorunca, (Ya Resulallah, senin mbarek isminle bereketlenmek iin) dedi. Peygamber efendimiz, (Gzel yaptn. Byle yapan gz ars ekmez) buyurdu. 16- Atalarmz, camileri lo yapmlardr. Fazla aydnlkta klmak, huua engel olur. Bu bakmdan camilerde fazla k yakmak hem huua mani olmak, hem de israf ynnden mahzurludur. Mbarek gecelerde, camide fazla k yakmak ise bidattir. Kitap okurken, Kuran- kerim alrken veya baka bir ihtiya halinde, ihtiya miktar fazla k yakmakta mahzur olmaz. 17- Hi zarar vermese de, camiye kk ocuk getirmek mekruhtur. Zarar verir, kirletirse haram olur. Hadis-i erifte (Camiye ocuk ve deli koymayn) buyuruluyor. (bni Mace) Namaza altrmak iin yedi yandan byk ocuklar, zarar vermiyorsa getirmek iyi olur. 18- Cemaate yetiilemeyecek bile olsa, yine camiye giderken komamal. Peygamber efendimiz, (Namaza giderken komayn!) buyurdu. Cemaate yetiebilmek iin komak mekruhtur. 19- Yolda konumayacaksa, sabahn snnetini evde klmal. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Sabahn snnetini evde klmak, rzkn bereketine, ev halk ile iyi geime ve imanla lmeye sebep olur.) [mad-l-islam] 20- mamn, son snneti, farz kld yerde klmas mekruhtur. Cemaatin ayn yerde klmas caizdir. Yer deitirmek iin birini ekip ona sknt vermemelidir. 21- Camide hikmet, gzel ahlak, nasihat bildiren iir ve ilahileri ara sra okumak gnah deildir. Devaml byle vakit geirmek mekruhtur. 22- Camilerde birinci cemaatin imam mihrapta kldrmazsa, mekruh olur. 538

www.dinimizislam.com mam ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazlar, imam mihrapta olarak, cemaat ile klndktan sonra, tekrar cemaatler yaplabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan baka yerde klmal! (Eer sonraki cemaatin imam mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen limler de vardr. htiyaten sonraki cemaatler mihrapta klmamaldr! Yol kenarlarndaki belli bir imam olmayan mescidlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin baka yerinde cemaatler yaplabilir. (Halebi) 23- mam efendi, namaz uzatp cemaati rahatsz etmemelidir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (mam olunca namaz hafif kldrn! Cemaatin iinde, kk, yal, hasta ve ihtiya sahibi olabilir. Yalnz klarken uzatabilirsiniz.) [Buhari] (mam olan, Allahtan korksun, imamlk ettiklerinin sorumluluunu yklendiini bilsin! Eer imam namaz eksiksiz kldrrsa, cemaatin sevab kadar da imama sevap verilir. Eer eksik kldrrsa, gnah yalnz imama olur.) [Taberani] 24- Yalnz namaz klan, selam verirken hafaza meleklerine niyet eder. Cemaatle klan, meleklerle birlikte sandaki, solundaki cemaate de niyet eder. 25- Camiye giren kimse, ikamet okunup farza balandn grnce, hemen imama uymaldr. nk cemaatle namaz klnrken snnet klmak mekruhtur. Sabah namaznn farz klnrken camiye gelen, cemaatten ayr bir yerde snneti klp, sonra imama uyar. Eer snneti klnca cemaate yetiemeyeceini zannederse, hemen imama uyar. Artk farz klndktan sonra da bu snneti klamaz. nk sabah namaznn farz klndktan sonra snnet klnmaz. leyin camiye gelen, ikamet okunmu veya farza durulmusa, o da hemen imama uyar. Farz kldktan sonra klamad ilk snneti klar. Sonra da son snneti klar. Yats namaznn farz klnrken camiye gelen kimse ise, le namaznda anlatlan gibi hareket eder. (Halebi) kindi namaznn farz klnrken camiye gelen kimse, hemen imama uyar. Farzdan sonra da artk snneti klmaz. nk ikindinin farzndan sonra nafile klmak mekruhtur. Fakat kaza namaz klmak caizdir. Akama krk dakika kalncaya kadar kaza namaz klnabilir. Camiye girip, cemaat balamadan ikindinin snnetini iki rekat olsun klma imkan varsa, iki klmaldr. Peygamber efendimizin, ikindinin snnetini iki rekat kld zamanlar da olmutur. Eshab- kiramdan, (Resulullah, ikindinin farzndan nce, iki rekat namaz klard) rivayetleri de vardr.

Camilerde yaplan baz hatalar


Sual: Camilerde genellikle yaplan hatalar nelerdir? CEVAP Abdest alrken ayaklar kere ykanmyor, kere hilallenmiyor, kaplama mesh snneti yaplmyor. Gerek ayaklar defa ykama snnetine ve gerekse 539

www.dinimizislam.com kaplama mesh snnetine riayet etmelidir. Hadis-i erifte (Unutulmu, terkedilmi bir snnetimi ortaya karana, yz ehid sevab vardr) buyuruldu. (Hakim) Abdest alp slak ayakla camiye girilmemeli. plak ayakla, kollar ksa ve ba ak namaz klmak mekruhtur. Kameti yryerek yapanlar, kamet getirirken ellerini balayanlar oluyor. Byle yapmak mekruhtur. Evinde ezan okurken de elleri kulaklara koymal, ezan okurken gsn kbleden evirmemelidir. Camilerde kimisi ayaklar ok ayor, kimisi de hi amyor. Hanefide ayaklarn drt parmak kadar almas snnettir. afiide bir kar kadar alr. Tekbir alrken avu ileri yze kar tutanlar oluyor ve parmaklarn bititirenler kyor. Tekbir alrken avu ileri kbleye kar getirmek ve parmaklar kendi haliyle ak brakmak gerekir. Kavme ve celselerde [yani rkudan kyama kalknca ve iki secde arasnda] sbhanallah diyecek kadar durmak vaciptir. ok fazla durmak da uygun deildir. Secdeden kyama kalktktan sonra ayaklarn drt parmak kadar aanlar oluyor. Secdeden kalkmadan nce amak gerekir. Tehiyatta otururken dizler tutulmaz, parmaklar diz hizasnda olur. Tehiyatta parmaklar kendi halinde ak kalr. Hanefide tehiyatta iken parmak kaldrmak snnet, mekruh, haram diyen limler vardr. Parmak kaldrlmamal. afiide parmak kaldrmak snnettir. ki kii cemaatle namaz klarken biri yarm metre kadar geride duruyor. Ayn hizada durmak gerekir. Sadece imamdan ne geme ihtimaline kar, imamdan bir topuk kadar geri durmak iyi olur. Snnetle farz veya farz ile snnet arasnda konuanlar ok oluyor. (Kamet getir, pencereyi kapa, saftaki, boluu doldur, buyurun siz gein) gibi szler syleniyor. Hatta bir yerden gelmi arkadana ho geldin diyorlar. Camide snneti klp, farz beklerken, dardan gelenin selamn almak, snnet ile farz arasnda bir ey okumak, konumak ve dua okumak, zikir ekmek snnetin sevabn yok eder. Baz limlere gre snneti yeniden klmak gerekir. Vakit az ise, tefekkr veya kalben zikretmeli, vakit fazla ise, kaza borcu var ise, kaza namaz klmaldr. Secdede parmaklar kapal tutmal, dirsekleri yere koymamal, iki yana da karp sa ve solundakileri rahatsz etmemelidir. mam selam verince cemaat hemen ayaa kalkyor. Kalkmadan nce, otururken Allahmme entesselm ve minkesselm tebrekte y zelcelli velikrm demeli. le, akam ve yatsda, snnetler klnp namaz bitince, ikindi ve sabah namaznn farzn klnca, Allahmme entesselam... dedikten sonra, kere istifar sylenmiyor. Bazlar da Allahmme entesselamdan nce sylyorlar. Bu da yanltr. 540

www.dinimizislam.com Kk mescidlerde, namaz klanlar varken, yksek sesle Kuran okuyanlar oluyor. Onlarn armasna sebep olmamal. mam Kuran okurken namaz klmak, hele snnet veya nafile klmak ok yanltr. mr boyu klnacak snnet ve nafileler, Kuran- kerimi dinleme farznn sevabna eriemez. Camide kbleye ayak uzatanlar, biimsiz ekilde oturup tesbih ekenler oluyor. zrsz byle yapmak uygun deildir. mam namaza balayaca zaman snnete balamamal. Balanmsa, iki rekat klp selam vererek imama uymaldr. Tefekkr eder Sabahn snnetini evinde klp, camiye gelen kimse, konumaz, sesli olarak bir ey okumaz. Dudan kprdatmadan kalbinden kelime-i tevhid okuyabilir veya tefekkr eder. Eer kazaya kalm namaz varsa, kaza klar. Kuran- kerim okunuyorsa dinler. Sabah namaznn farz ile snneti arasnda okunmas bildirilen dualar vardr. Bu dualar sabah namaznn snnetinden nce veya farzdan sonra okumaldr. nk, bni bidin hazretleri buyuruyor ki: Snnetten sonra yalnz, (Allahmme entesselam...... ikram) denir. Fazla bir ey okunursa, snnet namaz, snnet olan yerinde klnmam olur. Baz limler, Snnet sakt olur, tekrar klnmas lazm olur buyurdu. Farzdan sonra olan snneti (Allahmme entesselam....) dedikten sonra, daha fazla geciktirmek mekruh olur. Resulullah efendimiz, farzdan sonra, (Allahmme entesselam...) diyecek kadar oturup, hemen son snnete balard. Hadis-i eriflerde, namazlardan sonra okunmalar bildirilen Evrd son snnetlerden sonra okunur. nk snnet namazlar, farzlarn devamdr. Son snnetlerden sonra okumaya, farzdan sonra okumak denilir. (Resulullah farz namazdan sonra Tesbih, Tahmid, Tekbir ve Tehlil okurdu) demek, (Son snnetlerden sonra okurdu) demektir. (Redd-l-muhtar) Bunlar, Hanefi mezhebine gredir. afii mezhebinde durum farkldr. Herkes kendi mezhebine gre amel etmelidir. Mesela bir Hanefi, afiiler imam arkasnda Fatiha okuyor diye Fatiha okursa, tahrimen mekruh ilemi olur. Namaz iade etmesi vacip olur.

Camide ilahi okumak


Sual: Byk camide birka imam var. mamlar sra ile namaz kldryor. mamn birisi, kendi sras gelince, namazdan sonra ilahi ve iir okuyor. Hep ayn ilahiyi okuyor. Byle ilahi okumas bidat midir? CEVAP Mmini ktlemek, ehevi ak, ahlakszlk gibi haram eyler bulunan iiri okumak tahrimen mekruhtur. Vaaz, nasihat, hikmet, Allah telnn nimetleri bulunan, mminleri ven iirleri yani ilahi ve mevlidi teganni etmeden okumak sevap ve tarihi iirleri ara sra okumak mubah ise de, iirle megul olmak makbul deildir. Camilerde ilahi ve mevlidleri [namaz klanlara mani olmamak 541

www.dinimizislam.com art ile], ara sra okumak caizdir. Her zaman okuyup, det haline getirmek caiz deildir. (Redd-l-muhtar) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: lahi, kaside ve Kur'an- kerimi teganni ile okumak ve dinlemek, bizim yolumuzda yasaktr. (1/266 ve 3/7) iir, vezinli sze denir. Name bulunmayan gzel sesi dinlemek mubahtr. Sknt gidermek iin, name ile, kendi kendine okumak caiz diyenler vardr. Fakat, bakalarn elendirmek veya para kazanmak iin okumak haramdr. (Ahlak- alai) Grld gibi, imamn ilahiyi det haline getirmesi uygun olmaz.

Camide koku srmek


Sual: Bizim mahallenin muhtar camide bazen yanndakilere esans srer. Emekli bir hoca, "Bana verme bu bid'at" diyerek camide huzursuzlua sebep oldu. Camide koku srmek bid'at midir? CEVAP Gnah olan bid'at dinde deiiklik yapmak demektir. Esans srmekle dinde deiiklik yaplmyor. Camide koku srmek belki dikkati eker, rahatsz olan olabilir, istemeyene de koku srm olunabilir. Ama bid'at demek uygun olmaz. Koku srnmek snnettir. Gzel kokuyu reddetmek snnete aykrdr. Tirmizinin bildirdii hadis-i erifte, Resulullah (Gzel kokuyu reddetmezdi) buyuruluyor. Koku hakknda bildirilen hadis-i eriflerden bazlar yledir: (u ikram geri evrilmez: gzel koku, st ve minder veya yastk.) [Tirmizi] (Gzel bir koku ikram edilen, onu srnsn ve reddetmesin.) [Taberani, Hakim] (Verilen reyhan reddetmeyin. Reyhan Cennet kokusudur.) [Tirmizi] (u ey her Mslmana vaciptir: Cuma gn ykanmak, misvak kullanmak ve gzel koku srnmek.) [Buhari, .Ahmed] [Buradaki vacib, bilinen vacib deildir, lzumlu anlamndadr.) (Gzel koku sknty giderir.) [Ebu Nuaym] (Gzel kokuyu severim.) [Nesai] (Drt ey Peygamberlerin snnetidir: Haya, gzel koku, misvak ve evlenmek.) [Tirmizi] (Koku srnrken Besmele ekmeyen eytanlar sevindirmi olur.) [.Snni] (Rahmet melekleri kadnlara mahsus koku srnen erkee yaklamaz.) [Taberani] (Bir kadn, cezbedici koku srer ve erkekler de ona bakarsa, evine gelinceye kadar Allah telnn gazabnda olur.) [Taberani] Kadnlarn gzel kokuyu elerine kar evinde srnmesi gerekir. 542

www.dinimizislam.com

Snnetleri camide klmak


Sual: Camilerde snnet namaz klmak bid'at mi? CEVAP Camide snnet ve nafile klmak bid'at deildir. Farzdan sonra son snnet yoksa, farz klnca veya son snneti klnca, imamn, saa, sola veya cemaate dnmesi mstehaptr. lerini grmesi iin hemen gitmesi de caizdir. yet-elkrsi ve tesbihleri okumalar ve ellerini kaldrarak dua etmeleri mstehaptr. (Merakl-felah) Dare Kutninin bildirdii hadis-i erifte, (Peygamber efendimiz, farz namazdan sonra, snneti farz kld yerde klmazd) buyuruldu. Bu husustaki hadis-i eriflerden birka yle: (Farz namaz kldktan sonra nafile [snnet] klmak isteyen, biraz ileri veya geri ekilsin! Yahut biraz saa sola gitsin!) [Abdrrezzak] (Namazn mescitte klan, evi iin de bir nasip ayrsn! nk Allah tel, onun evinde kld namaza da sevap verir.) [Mslim] (Mescide girince, oturmadan nce iki rekat namaz kln! Sonra ister oturun, ister iinize gidin!) [Ebu Davud] (kamet okunduktan sonra farzdan baka namaz klmayn!) Orada bulunanlar, (Ya Resulallah, sabah namaznn iki rekat snnetini de mi klmayalm?) diye sual edince buyurdu ki: (Evet sabahn iki rekat snnetini de klmayn!) [Beyheki] Sual: kamet okunurken camiye girince oturmak gerekir mi? CEVAP kamet okunurken camiye giren, imam ayaa kalkmamsa, oturur. mam otururken ayakta beklemek mekruh olur. mam ayakta ise ayakta durmann mahzuru olmaz. (Nimet-i slam) Sual: Birok camilerin giri yerlerine sandalyeler konmu. Sandalyede namaz klanlar oluyor. Sebebini sorunca da, dini bir gereke gsteremeyip, (Dinimizde kolaylk olduu, glk olmad iin sandalyede namaz klyoruz) diyorlar. Doru mu? CEVAP Doru deildir. Dinde glk yok demek, (Size g gelen ibadetleri yapmayn veya bu ibadetleri istediiniz gibi deitirin) demek deildir. Dinimizin izin verdii ruhsatlardan istifade edin demektir. Ayan ykamak zor gelen kimse, plak ayana veya naylon oraba mesh edemez. Ojenin stn veya kaplanm diini mesh edemez. Fkh kitaplar, hastann nasl namaz klacan en ince teferruatna kadar bildirmitir. Gerek Peygamber efendimiz ve gerekse ulema, sandalyede namaz klmaya izin vermemitir. Kendi kafasna gre, dini deitirenler byk vebal altndadr. Sual: Camide her namazdan sonra msafeha etmek snnet mi? CEVAP 543

www.dinimizislam.com Muteber eserlerde, det etmeden namazlardan sonra camide ara sra msafeha etmenin caiz olduu bildiriliyor. bni bidin hazretleri buyuruyor ki: Camide her namazdan sonra msafeha etmek bid'attir. iilerin detidir. (Redd-l-muhtar) Sual: Camide snneti klp, farz beklerken, dardan gelenin selamn almak, snnet ile farz arasnda bir ey okumak, konumak ve nafile namaz klmak gibi snnetin sevabn yok eder mi? CEVAP Evet. Vakit az ise, tefekkr veya kalben zikretmeli, vakit fazla ise, kaza namaz klmaldr! Sual: Camiye gidene kesin olarak Mslman denebilir mi? CEVAP Be vakit namaza cemaatle devam eden kimse Mslmandr. Dnyevi bir menfaat iin be vaktin hepsine devam etmek ok zordur. Bilhassa yats ve sabah namazlarn cemaatle klmak mnafklara ar gelir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mescide devam edenin imanl olduuna ahitlik edin! nk Allah tel Allahn mescidlerini ancak Allaha ve ahirete inanan imar eder buyurdu.) [bni Mace] Demek ki, mescidlerin imarnn iinde, mescide [camiye] devam etmek de vardr. Sual: Camide vaaz dinlenirken, ndeki bo yerlere gemek gnah m? CEVAP Gnah olmaz. Eziyet vermek, arpmak gnah olur. Sual: Mezzinin, arkada tek bana imama uymas mekruh mu? CEVAP Evet. Sual: Kble ynndeki byk harfli yazlara kar namaz mekruh mu? CEVAP Mekruh olmaz. Sual: leyin camiye girince, vaktin snnetine, ilk kazaya kalm lenin farzna, tehyyet-l-mescide de, bir de sbha namazna niyet etmek caiz mi? CEVAP Evet, her niyet iin ayr sevap verilir. Sual: Camide arka saftaki bir yalya yer vermek caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Unutulan eyi almak iin, camiye abdestsiz girmek caiz mi? CEVAP Girip hemen kmal. Sual: Mescide girince okunmas gereken bir ey var m? CEVAP 544

www.dinimizislam.com Besmele ile girmeli ve itikfa niyet etmeli. Kble duvar Sual: Mescidlerin kble duvarna levhalar aslyor, ssler yaplyor, hatta saat ba alan sarkal saat bile konuyor. Bir de, yere ilemeli seccadeler seriliyor, Bunlar, zihni megul ettii iin mekruh olmuyor mu? CEVAP Zihni megul eden eyler, mekruh olur. Camilerin kbleden baka duvarlarn sslemek caizse de, fazla ssl olmas mekruh olur. Kble duvarn kymetli eylerle, renklerle sslemek mekruhtur. (Redd-l-muhtar) Resimli, nakl seccadeler, zihni megul ediyorsa kullanmamaldr. (S. Ebediyye) Sual: Camiye girip oturduktan sonra, tehyyet-l-mescid klnr m? CEVAP Klnr. Sual: Camide, Kur'an- kerim okunan tarafa dnmek efdal midir? CEVAP Evet. Kbeye kar dnmek de caizdir. Sual: Sabahn snnetini evde klp camide, kaza namaz klmak caiz mi? CEVAP Kazas varsa caizdir. Sual: Camide imam Kuran- kerim okuduktan sonra el-fatiha deyince fatiha okumak art m? CEVAP mam el-fatiha deyince Fatiha okumak gerekmez. Okunmasnda da mahzur yoktur. Sual: Bulunduumuz mahalleye bir mescit yapyoruz. Fakat arsann durumuna gre helasn kble tarafna yapmak gerekiyor. Bir mahzuru var mdr? CEVAP Mescidin kble tarafna hela yapmak mekruhtur. Ancak, mescidle hela arasnda cami duvarna bitiik olmayan bir duvar varsa mekruh olmaz. (Hindiyye) Sual: Turistlerin camiye guslsz girmeleri gnah deil midir? CEVAP mansz turistler, Rabbimizin emir ve yasaklarna muhatap deildir. manszlk, btn gnahlardan byktr. Sevap gnah mslmanlar iindir. Sual: Bir mescidin, bir caminin st de semaya kadar mescit hkmnde olduuna gre, mescidlerin stne bina yapmak caiz olur mu? CEVAP Yaplm bir caminin, bir mescidin stne bina yapmak caiz deildir. Nitekim ceddimizin yapt camilerin stnde bina yoktur. 545

www.dinimizislam.com Mescit yaplrken, stne imam lojman gibi bina yaplmasnn caiz olduu Redd-l-muhtar'da yazl ise de, caiz olan bir eyi zaruret bulunmadka yapmamak iyi olur. Sual: yerimizin mescidinde imamlk yapyorum. Cemaatin scaktan rahatsz olmamas iin mescide klima koyduk. Klima ile cemaat oynaynca, arza olabiliyor. (Grevlilerden bakas klimaya dokunmasn) diye bir yaz yazdk. Cemaatten biri, (Mescide Latin harfiyle yaz yazlmaz) diyerek yazlar skp atyor. Orada bulunan takvimi de alyor. Bu ahsn yapt uygun mudur? CEVAP Yazdnz yazda mahzur yoktur. Faraza gnah olsa bile, idarecilerden bakasnn buna mdahale etmeye hakk yoktur. Herkes, her suu kendi eliyle dzeltmeye kalkarsa, anari kar. Hi kimse, bakalarnn iine karmamaldr! Camide yanl bir i yaplyorsa, orann idarecisi kimse, ona bildirilir. Sual: Beytullah ne demektir? CEVAP Kbeye de, camiye de "Beytullah" denir. Allahn evi demektir. Allahn evinden maksat, Allah telya ibadet edilen yer demektir. Her frsatta camiye gitmeye almaldr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Camiler Allahn evidir.) [Hakim] (Allah telnn en ok sevdii yer, camilerdir.) [Hakim] (Camiye gelen Allahn misafiri olur. Allah tel da, misafirine elbette ikram eder.) [Taberani]

Ssl camiler
Sual: Camileri sslemek gnah mdr? CEVAP Camilerin kbleden baka duvarn sslemek caiz ise de, bu paray fakirlere vermek daha iyidir. Kble duvarn kymetli eylerle, renklerle sslemek mekruhtur. Yan duvarlarn fazla ssl olmas da mekruhtur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (nsanlar camilerin ssyle vnmedike kyamet kopmaz.) [bni Mace] (Bir zaman gelir ki Kur'ann merasimi ve Mslmanln da ismi kalr. Mslman denilen kimseler Mslmanlktan ok uzak olur. Camileri ssl, hidayet bakmndan ise viran olur.) [Deylemi] mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: (Namazda huu esastr. Buna mani olan her eyden kanmaldr. Mescidlerdeki nak ve ilemeler, namaz klann gzne dokunur, onu megul eder, huuya mani olursa, namazn sevab azalr. Bunun vebali o ssleri yaptranlaradr. Arkadalar sa aleyhisselama dediler ki: 546

www.dinimizislam.com - u mabed, ne kadar da gzel bir sanat eseridir, ne gzel tezyinatl bir ekilde yaplm. sa aleyhisselam buyurdu ki: - Allah tel, bu mabedde ta stne ta koymaz, hepsini harap eder. Sizin hayran olduunuz sslere Allah tel kymet vermez. Resul-i ekrem efendimiz, Medine mescidini ina ederken, Cebrail aleyhisselam gelip, (Naksz olarak yapn!) dedi.) [hya] Mescid-i drar nedir? Peygamber efendimiz zamannda mnafklarn, fitne ve fesat yuvas ve silah deposu olarak kullandklar ve Kub denilen yerde yaptrdklar bir mescittir. Zndn birisi, (Allah camilerin yklmasn emrediyor, Peygamber de yktrd. Bugnk camiler, mescidler gelenee dayanan bir bidattir) diyor. Bu ok cahilce bir iddiadr. Peygamber efendimizin Medineye hicretinden sonra, birok kimsenin Mslman olmas, mnafklar iyice endielendirmiti. Mnafklarn ba olan Abdullah bin Ubey bin Selln daysnn olu olan Eb mir, papazla zenir ve papaz elbisesi giyerdi. Peygamber efendimizi kskanarak, kendisine uyanlarla birlikte Mekkeye gitti ve mriklere katld. Bedir, Uhud ve Hendek muharebelerinde Mslmanlara kar savat. Mekkenin fethinden sonra ama kat. Oradan Medine ve Kubdaki mnafklara haber gnderip, kendisine Kubda bir mabet yapmalarn ve burasn silah deposu olarak kullanmalarn istedi. Kendisinin de Bizans ordusuyla yardma geleceini bildirdi. Mnafklar da Peygamber efendimizin hicreti esnasnda Medineye gelirken Kubda ina ettirdikleri Kub Mescidi karsnda gsterili bir mescit yaptrdlar. Buna mescid-i drar denmitir. Mnafklar, Mslmanlar blerek birbirine drmek istiyorlard. Hatta Bizans askerleri Medineye gelince, mescide depo ettikleri silahlarla onlara yardm edeceklerdi. Peygamber efendimizin orada namaz klmasn salamakla da, Mescid-i Drrn mukaddes bir yer olduu intiba hasl olacakt. Bylece Mslmanlar da namaz klmaya koacak ve mnafklarn oyununa geleceklerdi. Drar Mescidinin kurucularndan be mnafk gelerek; Y Resulallah, k gecesinde ve yamurlu zamanlarda hasta ve hacet sahibi olanlarn namaz klmalar iin bir mescit yaptk. Sel geldii zaman vadi, Kub Mescidi cemaat ile aramza engel oluyor. Namazmz kendi mescidimizde, sel ekilip gidince de onlarla birlikte klacaz. Mescidimizde bize namaz kldrman arzu ediyoruz dediler. Peygamber efendimiz de; Ben, imdi sefere kyorum. Seferden dnersek ve Allah tel da dilerse, orada size namaz kldrrz buyurdu. Peygamber efendimiz, Tebkten dnp Medineye gelirken, Zi-Evn 547

www.dinimizislam.com denilen yerde konaklad. Bu srada Drar Mescidini kuran mnafklar, gelip Peygamberimizi Drar mescidine gtrmek istediler. Allah tel, Tevbe suresi 107-110. yet-i kerimelerini indirerek oraya gitmemesini bildirdi. yet-i kerimelerin ksaca meali yledir: (Mminlerin arasna ayrlk sokmak ve daha nce Allah ve Reslne kar savam olan adam beklemek iin bir mescit kuranlar, Bununla iyilikten baka bir ey istemedik, diye yemin edecek olanlar da vardr. Halbuki Allah onlarn kesinlikle yalanc olduklarna ahitlik eder. Onun iinde asla namaz klma! lk gnden takva zerine kurulan mescit (Kub Mescidi) iinde namaz klman elbette doru olandr.) Peygamber efendimiz bu yetler indikten sonra, Mlik bin Duhm ile sm bin Adiye, u halk zalim olan mescide gidiniz. Onu yknz, yaknz buyurdu. Onlar da gidip, binay atee verdiler. lk camiler ve Allahn evleri Yeryznde yaplan ilk ibadet yeri, Mekke ehrinde bulunan Kbedir. Buraya "Mescid-i Haram" da denir. Allah telnn "Benim evim" buyurduu Kbeye "Beytullah = Allahn evi" denir. Bunun gibi, camilere de "Beytullah" denir. Byle sylemek, camilerin ok erefli olduunu bildirmek iindir. Kbe, Hazret-i dem tarafndan yaplmt. Nuh aleyhisselam tufannda ykld. Bugnk Kbeyi brahim aleyhisselam ile olu Hazret-i smail yapmtr. Mslmanlarn nemli mabedi olan "Mescid-i Aksa"; Hazret-i Sleyman zamannda, M.. 965-926 yllarnda onun tarafndan Finikeli mimarlara yaptrlmtr. Fakat Kuds zapteden Buhtunnasar tarafndan yaktrld. Binann arsas Kuds Mslmanlarnn eline geince, "Mescid-i Aksa" denilen cami tekrar yapld. Mslmanlar iin deeri ok yksek olan camilerden biri de, Medinedeki "Mescid-i Nebi"dir. Medinenin en byk camisidir. Resulullah efendimiz, Medineye hicret ettii zaman, devesinin ilk kt yerde ina edilmitir. Peygamber efendimiz, Hazret-i Ebu Bekirden dn ald 10 altn ile bu mescit tamam oldu. Medinede iken, Peygamberimiz vefat edinceye kadar, btn namazlarn hep bu camide cemaatle kld. Peygamber efendimiz, Medineye hicret ederken, nce Kub kyne urad. Burada Kub Mescidi denilen camiyi yaptrd. lk Cuma namaznn klnd cami, Ranuna Vdisindeki "Mescid-i Cuma"dr. Mescid-i Fadih, Mescid-i beni Kureyz, Mescid-i mm-i brahim, Mescid-i Beni Zafer, Mescid-l-cbe, Mescid-l-Fetih, Mescid-l-Kbleteyn, Mescid-i Zhbe, Mescid-i Cebel-i Ayniyye, Mescid-l-Baki ilk camilerden bazlardr. Mescid-i Drr, Kub kynde bulunan mnafklarn ileri gelenleri tarafndan, kt maksatla yaptrlan toplant yeridir. Resulullah efendimiz bunu yktrmtr. Camiler Allahn evleridir. Allah tel; cami yapmay, tamir etmeyi 548

www.dinimizislam.com emretmektedir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Kfirliklerini itiraf eden mriklerin, Allah'n mescidlerini imar etme yetkileri yoktur. Allahn mescidlerini sadece, Allaha ve ahiret gnne inanan, namaz klan, zekt veren ve ancak Allahtan korkanlar imar eder.) [Tevbe 17-18] (Allah'n mescidlerinde, Allah'n adnn anlmasna engel olan ve onlarn harap olmasna alandan daha zalim kim vardr?) [Bekara 114] (Her mescide gzel elbiselerinizi giyinerek gidin.) [Araf 31] (Mescidler elbette Allahndr.) [Cin 18] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Mmin ldkten sonra, 7 amelinin sevab kabrinde de kendisine yazlr. Bunlardan birisi de cami yaptrmaktr.) [Ebu Davud) (Allah rzas iin bir cami yapana, Allah tel da Cennette bir ev yapar.) [Buhari]

Mihrab ne demektir?
Sual: Birok camilerde Mihrabn stnde, Al-i mran suresinin 37.yeti yazldr. Buradaki mihrab ne demektir? CEVAP Mihrab, mstakil bir ev, mescit veya mescit iinde mstakil bir oda diye tarif edilmitir. Arabide, meclisin en kymetli yerine ve n tarafna da mihrab denir. Mihrab, harb kknden gelir. nk burada eytanla harb yaplr. (Kad Beydavi) Hazret-i Meryemin validesi Hanne ihtiyarlamt. Bir aa glgesinde otururken, bir kuun, yavrusuna bir eyler yedirdiini grd, kendisinde de annelik hevesi uyand. (Ya Rabbi, eer bana bir ocuk ihsan edersen, nezrim olsun onu Beyt-l-mukaddese hizmeti olarak vereceim) dedi. Bu duas kabul olduktan sonra kocas mran bin Masan vefat etti, daha sonra da Hazret-i Meryemi dourdu. Hanne, Hazret-i Meryemi bir hrkaya sararak Mescid-i Aksaya gtrd. Oradaki din limleri olan 29 zatn yanna brakt. (Bu bir adaktr, kabul ediniz) dedi. Herbiri, onu alp himaye etmek istedi. Bu yzden aralarnda ihtilaf kt. Zekeriyya aleyhisselam, o zatlarn reisi ve Hazret-i Meryemin teyzesinin kocas idi. Bu sebeple Hazret-i Meryemi kendi alp himaye etmek istedi. Dier zatlar ise, (Meryeme anas herkesten daha yakn iken, onu kendi yannda brakmyor, artk senin yannda braklmas uygun olur mu? En iyisi kura ekelim kime karsa, o alp baksn) dediler. Irmaa gittiler, kalemlerini suya attlar. Hangisinin kalemi sabit kalp suyun yzne karsa, Hazret-i Meryeme o bakacakt. Bunlardan yalnz Hazret-i Zekeriyyann kalemi su zerine kp kald. Hazret-i Meryemi, Zekeriyya aleyhisselam alp, teyzesinin yanna gtrd. Hazret-i Meryem, gen bir kz olunca, onun iin Mescid-i Aksada merdivenle klan, yksek bir ardak yaptrd. Bu ardaa mihrab deniyordu. Sonra Hazret-i Meryemi buraya brakt, onun yiyecek ve ieceini yalnz 549

www.dinimizislam.com kendisi gtrr, ona verirdi. Bakalar onun yanna giremezdi. Bu esnada, Hazret-i Meryeme Allah tel, eit eit nimetler; yaz mevsiminde k meyvesi, k mevsiminde de yaz meyvesi ihsan etti. Hazret-i Zekeriyya, (Ya Meryem! Bu nimetler sana nereden geliyor) diye sual etti. Hazret-i Meryemin cevab yet-i kerimede yle bildirilmektedir: (Rabbi Meryeme hsn kabul gsterdi; onu gzel bir bitki gibi yetitirdi. Zekeriyyay da onun bakm ile grevlendirdi. Zekeriyya, onun yanna, mihraba her giriinde orada bir rzk bulur, "Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?" der; o da, "Bu, Allah tarafndandr. Allah, dilediine saysz rzk verir" dedi.) [Al-i mran 37]

Camide yer ayrmak


Sual: Camide safta bo yer grnce gidip oraya oturdum. Bir arkada geldi, buras benim yerim, dedi. Ben az nce okuduum Mushaf kitapla koymak iin kalkmtm dedi. Ben de camide yer mi yok, birka baka yere otursan, ne fark eder dedim. Tartmay bytnce kalkmak zorunda kaldm. Ne yapmak uygundu? CEVAP Camide kendine muayyen yer ayrmak mekruhtur. Fakat, dar karken, kimse oturmasn diye, yerine ceketini brakrsa, gelince oraya tekrar oturabilir. (S. Ebediyye) Camide byle eyler konumak uygun olmaz. O arkada, ceketini veya baka ey brakmad iin oturmanz normal. Kalk buras benim demek ho olmad gibi, sizin de srar etmeniz ho olmam. Byle ilerde hep fedakrlk bizden olmal. Hakl da olsak, hak benim dememeli, peki demeli hemen yeri teslim etmeli. Sesi ykseltmeden konumal, iki taraftan biri yal ise, yal olana da saygl davranmal. Sual: Camide konumak, akalap, glmek caiz midir? CEVAP Zaruretsiz konumamal ve glmemelidir. Birka hadis-i erif meali yledir: (Camide glmek, kabirde karanla maruz kalmaya sebeptir.) [Deylemi] (Ahir zamanda camide dnya kelam konuanlarla beraber olmayn! Allah telnn byle kimselerle ii yoktur.) [bni Hibban] (Hayvanlarn otu yedii gibi, camide konumak da sevaplar yer, yok eder.) [.Gazali] (Mescitte dnya kelam syleyenin azndan kt bir koku kar. Melekler, Ya Rabbi, bu koku bizi rahatsz ediyor derler. Hak tel da buyurur ki: zzim celalim hakk iin, onlara byk bela veririm.) [Ey Oul lm.] Farz ile snnet ve snnet ile farz arasnda da konuuluyor. Bu konuma, snnetin sevabn yok eder. Zaruretsiz konumamaldr. 550

www.dinimizislam.com

Camiye girerken
Sual: Camiye girerken, dua edilir mi? Oradakilere selam verilir mi? CEVAP Eer Camide Kuran okunmuyorsa oradakilere selam verilir. Caminin kapsndan ieri girerken dua etmeli, mesela (Ya Rabbi, bana fazlnla rahmet kapsn a) demelidir. Evimize girerken de ayn ekilde dua etmelidir. Bir hadis-i erif meali: (Mescide giren, Peygamberinize [Esselam aleykm ya Resulallah diyerek] selam versin! Sonra, Ya Rabbi, bana rahmet kaplarn a diye dua etsin.) [Mslim, Ebu Davud, Nesai] (Rahmetin k kaps her zaman ak ise de, giri kaps olan kalbler, herkeste ak deildir. Bunun almas iin dua etmeliyiz!) Camiden karken de ayn ekilde, (Ya Rabbi, bana fazlnla rahmet kapsn a) diye dua etmelidir.

Camide konumak
Sual: Camilerde dnya kelm konumak sevablarmz azalttna gre, camide ihtiy halinde konumak, (Souk geliyor, pencereyi kapatn, n saftaki bo yerleri doldurun, balkonda yer var, oraya kn) gibi szler dnya kelm saylr m? CEVAP Camiye girerken itikfa niyet edilirse, konumak zarar vermez. htiya halinde yukardaki szleri konumakta mahzur yoktur. tikf edene, hep ibdet etmi, namaz klm gibi sevab yazlr. tikf demek, bir mddet camiye girip orada kalp ibadete niyet etmek demektir. Sual: Mescid olarak da kullanlan odaya, abdestsiz girmek caiz midir? CEVAP Hayr, abdestsiz girip oturulmaz, fakat ihtiya olunca bir ey almak iin girilip klabilir.

Haram parayla cami


Sual: Avrupada uygunsuz yerlerden toplanan haram parayla yaptrlan camide namaz klnr m? CEVAP Haram parayla cami yaptrmak, kirli elbiseyi idrarla ykamaya benzer, daha ok pislenir. Byle camide namaz klnmaz. Elde haram para varsa, bir miktar hell para kartrmal. Haramla hell karnca, mlk olur. Her ne kadar tayyib [temiz] olmasa da, kullanmak caiz olur. Byle, helal haram kark paralarla yaplan camide, namaz klmak caiz olur. (Hadika) Sual: Cami de, kilise ve havra da Allahn evidir denebilir mi? CEVAP Kiliseler ve havralar Allahn deil, eytann evidir. Allah telya, Onun istedii gibi ibadet edilen yere Allahn evi denir. Mesela Kbeye Beytullah, 551

www.dinimizislam.com yani Allahn evi denir. Hadis-i erifte, (Camiler, Allahn evidir) buyuruldu. (Hkim) Kilisede namaz klnmaz ve Kuran- kerim okunmaz; nk kilisede, eytanlar toplanr. Kilise putlardan temizlenirse, namaz klmak mekruh olmaz. (Redd-l-muhtar) Sual: Camide kermes dzenlemek caiz midir? CEVAP Hayr, caiz deildir. Caminin iinde al veri yapmak, mekruhtur. (Reddl-muhtar) Bir hadis-i erifte, (Mescitlerde al veri yapmayn) buyuruldu. (Tirmizi, Nesai, Ebu Davud)

Camide telefonu kapatmak


Sual: Bir caminin kapsna, camide cep telefonlarn kapatn anlamnda, (Hakla irtibata geilince, halkla irtibat kesin) diye levha aslm. Uygun mudur? CEVAP nsan dardayken de, yani halkn iindeyken de Hakla beraber olabilir. Camideyken de halkla, dnya ile megul olabilir. Telefonunu kapatsa da yine halkla beraber olabilir. Bu bakmdan, (Camiye girerken telefonlar kapatalm) demek daha uygun olurdu.

Camiye abdestsiz girmek


Sual: Unuttuu emsiyeyi almak iin, camiye abdestsiz girmek caiz olur mu? CEVAP htiya olunca, o kadar zaman iin abdestsiz girmek caiz olur, mekruh olmaz.

Kble duvarna levha asmak


Sual: Cami ve mescitlerde yahut evde namaz klnan odada, kble duvarna, iinde canl resmi olmayan tablolar Besmele veya ayet yazl levhalar asmak caiz midir? CEVAP Zihni megul eden eyler, mekruh olur. Camilerin kbleden baka duvarlarn sslemek caizse de, fazla ssl olmas mekruh olur. Kble duvarn kymetli eylerle, renklerle sslemek mekruhtur. (Redd-l-muhtar) Kble duvarn sade yapmal, hi bir ey asmamal ve yaz yazmamaldr.

Cami yaparken
Sual: Caminin altna adrvan, hamam yapmak, bir cami yaparken altn dkkn, stn de mesela imam ve mezzin iin lojman yapmak veya apartmann giri katn mescid yapmak caiz olur mu? CEVAP Evet, hepsi caizdir. 552

www.dinimizislam.com

Mahya kurmak
Sual: Camilerde iki minare arasna mahya kurmak caiz midir? CEVAP Hayr. ifte minareli camilere mahya kurulmas, sultan nc Ahmed han devrinde sadrazamlk yapm olan Damat brahim Paann 1719de ihdas eyledii bidattir. (Mirat-l-Haremeyn s.802)

Minarede k yakmak
Sual: Vaktin girdiini belirtmek iin minarede k yakmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Minarelerde k yakmak Mecusilere benzemek olur, bidattir. (Tahtavi)

Camide fazla k yakmak


Sual: zellikle mbarek gecelerde, camilerde ok k yakyorlar. Bu israfa girmiyor mu? CEVAP Mbarek gecelerde, camilerde fazla k yakmak bidattir. (Ebah, Ukudd-drriyye)

nce camiye gitmek


Sual: (Herhangi bir ehre gidince nce camiye gitmeli) deniyor. Bunun hikmeti nedir? CEVAP nce Allah telnn evini ziyaret etmek, onun misafiri olmak nemlidir. ki hadis-i erif meali: (Camiler Allahn evleridir ve mminler de Onun ziyaretileridir. Ziyaretisine ikram etmesi, ziyaret edilen zerine haktr.) [Hkim] (Gzel abdest alp camiye giren misafirine Allah tel mutlaka ikram eder.) [Beyheki] Hadis-i erifte bildirilen hususlarn doruluundan phe etmemeli. Birok kimseden bir memlekete gidince nce camiye giden Mslmann iinin rast gittiini iittik. ahsen biz de, nce camiye gidince, iimizin rast gittiini ok grdk. Bu ziyaret iini tiyat [alkanlk] hline getirmeli. Mekruh vakit deilse, iki rekt tehyyet-l-mescid namaz klmal.

Cnbn mescide girmesi


Sual: cilen bir ey almak zorunda kalan cnp kimse, mescide girip o eyi alp ksa, caiz olur mu? CEVAP Mescide teyemmm ederek girip, o eyay alp hemen kar. (S. Ebediyye)

Ezan ve kamet
Sual: Ezan kelimelerinin manalar nasldr? 553

www.dinimizislam.com CEVAP Ezann kelimeleri yedidir: 1- Allah ekber: Allah tel, byktr. Ona bir ey lazm deildir. Kullarnn ibadetlerine de muhta olmaktan byktr. badetlerin, Ona faydas yoktur. Bunu, zihinlerde iyi yerletirmek iin, bu kelime, drt kere sylenir. 2- Ehed en la ilahe illallah: Kibriyas, bykl ile ve kimsenin ibadetine muhta olmad halde, ibadet olunmaya Ondan baka kimsenin hakk olmadna ehadet eder, elbette inanrm. Hibir ey Ona benzemez. 3- Ehed enne Muhammeden Resulullah: Muhammed aleyhisselamn, Onun gnderdii Peygamberi olduuna, Onun istedii ibadetlerin yolunu bildiricisi olduuna ve Allah telya, ancak Onun bildirdii, gsterdii ibadetlerin, yarar olduuna ehadet eder, inanrm. 4 ve 5- Hayye alessalah, hayye alelfelah: Mminleri, felaha, saadete, kurtulua sebep olan namaza aran iki kelimedir. 6- Allah ekber: Ona layk bir ibadeti kimse yapamaz. Herhangi bir kimsenin ibadetinin Ona layk, yakr olmasndan, ok byktr, ok uzaktr. 7- La ilahe illallah: badete, karsnda alalmaya mstahak olan, hakk olan ancak Odur. Ona layk bir ibadeti kimse yapamamakla beraber, Ondan baka kimsenin ibadet olunmaya hakk yoktur.

Kamet okumak
Sual: Kamet okumakla ilgili hadis yok mudur? CEVAP Elbette vardr. Birka yledir: (Skk iken namaz iin kamet getirilmi olsa bile, nce helya gidin.) [Ebu Davud] (Namaz iin kamet okunurken, benim kalktm grmedike, kalkmayn.) [Mslim] (Namaz iin kamet getirildiinde, sema kaplar alr ve dualar kabul olunur.) [Taberani] (eytan, ezann duyunca hzlca kaar. Sonra tekrar gelir, vesvese verir. Kamette kaar ve tekrar gelir. Gene vesvese verir.) [Mslim] (12 yl ezan okuyana Cennet vacib olur. Ezan okumas sebebiyle, her gn kendisine 50 hayr ve kameti sebebiyle de 30 hayr yazlr.) [Hkim] (Kamet getirildii zaman, namaza koarak gelmeyin, yryerek gelin ve skunete riayet edin, yetitiinizi [cemaatle] kln, yetiemediinizi tamamlayn.) [Tirmizi] (Mezzin ezan okuduu zaman eytan mescidden sratle kar, 554

www.dinimizislam.com mezzin susunca, geri dner. Kamet okununca, eytan hzlca yine mescidden kar, susunca tekrar dnp namazdaki Mslman ile nefsi arasna girer. Bylece o ahs namazn fazla m, yoksa noksan m kldm diye arr. Byle yanlmalarda, namazn sonunda sehv secdesi yapn.) [Beyheki] (Ezanla kamet arasndaki dua kabul edilir.) [Ebu Davud, Tirmizi] (Ey Bill, Ezan ar ve yava oku; kameti de acele et.) [Tirmizi] (Kamet okununca, farzdan baka namaz yoktur.) [Mslim] (Farz cemaatle klmak iin kamet okununca, snnete balanmaz.) (Kamet okunurken, farzdan baka namaz yoktur. Ya Resulallah, sabahn iki rekat snneti de mi yok denince, Evet, sabahn iki rekat da yoktur buyurdu.) [bni Adiy] (Girite veya direk arkasnda klma imkan da yoksa, o zaman sabah namaznn snnetini de klmayp cemaate uyar, namazdan sonra da, artk sabah namaznn snneti klnmaz.)

kamet okumak
Sual: kamet nasl okunur? CEVAP kamet yledir: Allah ekber (4 defa) Ehed en l ilhe illallah (2 defa) Ehed enne Muhammeden Reslullah (2 defa) Hayye ales-salti (2 defa) [Durunca salah okunur] Hayye alel-felhi (2 defa) [Durunca felah okunur] Kad kame tis-salat (2 defa) [Durunca salah okunur] Allah ekber (2 defa) L ilhe illallah (1 defa)

Doru okunabilmesi iin ikametin slam harfleriyle yazl iin tklaynz.


Sual: Ezan nedir? CEVAP Ezan, belli olan Arapa kelimeleri sras ile okumaktr. Tercmesini okumak, ezan olmaz. Sual: Ezan yksek yerde mi okumak gerekir? CEVAP Evet mahalle mescidinde ve yksek yerde okumak snnettir. Sual: Aadaki cmlelerin manas nedir? Sabah namaznda ezana eklenen: Es-salat hayrun minen-nevm CEVAP 555

www.dinimizislam.com Namaz uykudan hayrldr demektir. Kamet getirirken eklenen, Kad-kametis-salah ne demektir? CEVAP Namaz balad demektir. Sual: Be vakit namaz ve kaza namazlar iin ve Cuma namaznda erkeklerin ezan okumas farz mdr? CEVAP Farz deil snnettir ama bu snnete snnet-i hda denir. Baka dinlerde olmayan mekked snnettir. Sual: Kadnlarn ezan ve ikamet okumas lazm mdr? CEVAP Hayr. Okurlarsa mekruh olur. nk, seslerini ykseltmeleri haramdr. [Kadnn sesinin yabanclara duyurmalarnn haram olmasna delillerden birisi de budur, yani ezan okumamak.] Sual: Ezan vaktinden evvel okunsa sahih olur mu? CEVAP Sahih olmaz, yeniden okunmas gerekir. Sual: Ezan okunurken, hareke, harf katacak veya harfleri uzatacak ekilde teganni yapmak caiz mi? CEVAP Hayr caiz deildir. Sual: Vitir, bayram, teravih ve cenaze namazlar iin ezan ve ikamet okunur mu? CEVAP Okunmaz. Sual: Ezan m, ikamet mi daha efdaldir? CEVAP kamet, ezandan daha efdaldir. Sual: Minarede saa sola dnerek ezan okunduu da oluyor. Ezan kbleye kar okumak gerekmez mi? CEVAP Evet, ezan ve ikamet, kbleye kar okunur. Sual: Kimlerin ezan okumas mekruh olur? CEVAP Cnbn, kadnn, fskn, sarhoun, kk ocuun ezan okumalar tahrimen mekruhtur. Sual: Oturarak ezan okumak caiz midir? CEVAP Tahrimen mekruhtur. Sual: Birka gnlk kaza klarken hepsi iin bir kere ezan okumak yeter mi? CEVAP 556

www.dinimizislam.com Evet yeter. Birka kazay bir arada klan, nce bir ezan ve ikamet okur. Sonra her farz iin ikamet okur, ezan okumasa da olur. Sual: Evinde yalnz veya cemaatle vakit namaz klann, ezan ve ikamet okumas gerekir mi? CEVAP Okumas gerekmez. nk, camide okunan ezan ve ikamet evlerde de okunmu saylr. Fakat, okumak efdal olur. Eer ezanlar snnete uygun okunmuyorsa evde de okunmaldr. Sual: Seferi olan ezan ve ikamet okur mu? CEVAP Seferi olan kimse, bir evde yalnz klarken de, ezan ve ikamet okur. nk, camide okunan, onun namaz iin saylmaz. Seferi olanlardan bazs, evde ezan okursa, sonra klanlar okumaz. Sual: Ezana hrmet nasl olur? CEVAP Ezana hrmet etmek, harflerini deitirmeden, teganni etmeden, minareye kp, snnet zere okumakla olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mezzin, kendisi ile namaz klanlarn sevab kadar sevap alr. Onlarn sevabndan da bir ey eksilmez.) [Nesai] Sual: Ezan duyann tekrar etmesi gerekir mi? CEVAP Evet ezan duyann, yavaa tekrar etmesi snnettir. (Hayye ala)larda, (La havle ve la kuvvete illa billah) denir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Mezzinin sylediini tekrar edene, onun sevab kadar kendisine sevap verilir.) [Nesai] (Ezan tekrar edene, kyamette efaatim vacip olur.) [Nesai] (Ezan siz de tekrar edip salevat getirin. Bir salevat getirene on sevap verilir.) [Mslim] Yemekte, din dersi okumakta iken ve cami iinde Kur'an- kerim okurken ezan tekrar edilmez. Sual: Muhammedn Resulullah derken iki elin ba parman gze srmek gerekir mi? CEVAP Ezan okunurken, Resulullah efendimizin ismini iiten, iki elin ba parmaklarn, gzlerinin stne koyarak, (ki gzmn nurusun sen ya Resulallah) demesi iyi olur. Hadis-i erifte, (Salihler anlnca rahmet iner) buyuruldu. (Camius-sagir) Muhammed aleyhisselam ise, salihlerin ve btn Peygamberlerin en stndr. Onun ismi anlnca, Allah tel rahmet eder. Rahmet inince, yaplan dua kabul olur. Ezan okunurken, (Seninle, gzm nurlanr, kalbim sevinir ya Resulallah) demek, gzel bir duadr. Hazret-i Ebu Bekr-i Sddk, ezan okunurken, Resulullahn ismini iitince, 557

www.dinimizislam.com iki ba parmann trnan pp gzlerine srd. Peygamber efendimiz, bunun sebebini sorunca, (Ya Resulallah, senin mbarek isminle bereketlenmek iin) dedi. Resulullah efendimiz de, (Gzel yaptn. Byle yapan gz ars ekmez) buyurdu. Trnaklar gze koyunca, (Allahmmahfaz ayneyye ve nevvirhma) demelidir! (eyhzade) kamet okunurken byle yaplmaz. Trnaklar plp gze srlmez. Sual: Ezan okunurken ii brakmak gerekir mi? CEVAP Ezan okunurken ii brakmak iyi olur. nk hadis-i erifte, (Ezan okunurken i yapmak dinde noksanlktr) buyuruluyor. (Ey Oul lmihli) Demircilik yapan Ebu Hafs Haddad hazretleri, her ne zaman ezan iitse, ekici yukar kaldrm ise, aaya indirmez, aada ise, yukar kaldrmazd. Konuuyorsa, susar ezan dinlerdi. Vefat edip cenazesi gtrlrken ezan okunmaya balad. Cenazeyi gtrenler, ne kadar gayret ettilerse de, tabutu bir adm yerinden oynatamadlar. Ezan bittikten sonra, ancak cenazeyi gtrmek mmkn oldu. Sual: Ezan okurken saa sola vcudu dndrmek gerekir mi? CEVAP Hayye ales salah derken sadece yz saa, hayye alel felah derken yz sola dndrmek snnettir. Vcut dndrlmez. Minarede de dnerek okunurken yine kbleye kar okunur. (Hindiyye) Sual: kameti ezan gibi uzatarak okumakta mahzur var mdr? CEVAP kamet, ezan gibi uzatarak okunmaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ezan uzatarak, ikameti ise ksa okuyun!) [Tirmizi] Sual: Ezan okurken "Muhammeden" mi yoksa"Muhammeder" mi denilecek? CEVAP kisi de olur, tecvide gre Muhammeder demek gerekir. Sual: Birka mezzinin birlikte ezan okumas caiz midir? CEVAP Birka mezzinin birlikte ezan okumalarna ezan- Cavk denir. Caizdir, gnah deildir. Sual: Okunan ezan dinleyen tekrar ediyor, ikameti tekrar etmesi de caiz mi? CEVAP Ezan tekrar etmek snnet, ikameti tekrar etmek mstehaptr. Tekrar etmekte mahzur yoktur. Sual: Ezan bitince, okunan duay, imam veya mezzin yksek sesle mi okur? CEVAP Yksek sesle okunmaz. 558

www.dinimizislam.com Sual: Yryerek ikamet okumak caiz midir? CEVAP Mekruhtur. Sual: Ezan okunurken kpein ulumas iyi midir? CEVAP Ezan okurken eytanlarn kat hadis-i erif ile bildirilmitir. Horozlar melekleri grnce terler. Hayvanlar bizim grmediklerimizi grebiliyorlar. Ezan okunurken kpein ulumas hayra alamettir. eytanlarn kan grm olabilir. Sual: Ezan okunurken tuvalete girilir mi? CEVAP htiya varsa girilir. Sual: Mukim ve misafir kark bir evde iken, mukim olan biri, ezan ve ikamet okusa, misafirlerin de okumas gerekir mi? CEVAP Hayr. Sual: Evde yavaa ezan okurken, saa sola yz evrilir mi? CEVAP Evet. Sual: Evde veya camide, sesli veya kendi iitecei sesle ezan okuyan, ellerini kulaklara koyar m? CEVAP Evet. Sual: Mescitte bulunan kimse, ezan okunurken ayaa kalkmas gerekir mi? CEVAP Hayr gerekmez. Sual: Ezanlarn erken okunduu bellidir. Saat yokken, bunlara itibar edip, vakti belirlemek, mesela le ezan okunurken, leye dakika kaldn kabul etmek caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Ezan okurken eller kulaa dz olarak m konur? CEVAP Dz olarak konur. Sual: kamet okurken eller yanda m durur, gbek stne balamak gerekir mi? CEVAP Eller yanda durur, balanmaz. Sual: Mescid iinde ezan okumak mekruh olduuna gre, iyeri mescidinin merdiveninde yavaa ezan okunsa snnet yerine gelir mi? CEVAP 559

www.dinimizislam.com Evet. Sual: Siirtte ezana seyyidina ekleniyor. Bidat m? CEVAP Evet. Sual: Ezan ve ikamette, R harfleri cezm veya vasl ederek mi okunur? CEVAP Evet (Allah ekberullah) diye okumamaldr. Allah ekber Allah ekber diye okumaldr. Sual: kamet okurken, okuma esnasnda konuan, ikameti tekrar okur mu? CEVAP Evet. Sual: Ezan okuyan ezandan sonra, ikamet okuyan ikametten sonra konusa, ezan ve ikameti tekrar okumak gerekir mi? CEVAP Hayr. Sual: Hoparlrden kan ses, imamn sesi olmad iin okunan Ezana sayg duymak gnah mdr? CEVAP Okunann ezan olmamas ayr, okunan eye sayg ayrdr. Orada Allah deniyor, Allah ismine sayg duymak gerekir. Birisi hep kelime-i ehadet okusa okuduu eye sayg duymak gerekir. Allah ismi ister teypten ksn, isterse baka yerden gelsin, Allah ismine sayg duymak gnah olur mu hi. Gnah olan, ezan olmayan eye ezan demektir. Sual: Ezan mescidin iinde okumak caiz midir? CEVAP Caiz deildir, mekruhtur. Bunun istisnas vardr: Hazr olan cemaat iin veya kendi iin olan ezan ieride okunur. Seferi olanlar da, evde veya mescitte ezan ieri de okur. Cuma gn cami iinde okunan ezan hari, ezan cami iinde okumak, oturarak okumak ve sesini takatndan fazla ykseltmek ve kbleye kar okumamak ve teganni yaparak okumak mekruhtur. (Hindiyye) Sual: Cami iinde ezan okunurken cemaat ezan tekrar etmez mi? kamet okunurken ikameti de tekrar etmek gerekir mi? CEVAP Seadet-i Ebediyye kitabnda diyor ki: Ezan minarede veya mescidin dnda okunur. Mescidin iinde okunmaz. Cami iinde okumak mekruhtur. Cuma gn ikinci ezan cami iinde okunur. Ancak, hazr olan cemaat iin veya kendi iin olan ezan ve ikamet de yerde okunur. Seferi olanlar da, ezan evde veya mescitte okur. Cami iinde Kuran- kerim okurken, ezan tekrar edilmez. [Kur'an 560

www.dinimizislam.com okunmuyorsa tekrar edilir.] kameti iitenin tekrar etmesi art deildir, ancak mstehaptr, tekrar edilmesi iyi olur. Sual: Tam lmihalde, (Hazr olan cemaat iin veya kendi iin olan ezan ve ikamet de yerde okunur) deniyordu. Hazr olan cemaat ne demek? Her camide namaz vakti bir cemaat hazr olabilir. Hazr cemaat var diye, ezan cami iinde mi okunur? CEVAP Hayr. Oradaki ifadenin tamam yledir: (Ezan, bakalarna vakti bildirmek iin, yksekte okunur. Hazr olan cemaat iin veya kendi iin olan ezan ve ikamet yerde okunur.) Bu ifadede caminin ii gemiyor. Hazr olan cemaat iin caminin kapsnn nnde okunabilir. Yamur falan olursa caminin iinde de okunabilir. Bir ihtiya olmadan cami iinde ezan okumak mekruhtur. Hazr olan cemaat, genellikle uzun veya ksa yolculuklarda olur. Yollarda imamsz mescitler vardr. Her gelenin mescidin iinde ezan ve ikamet okumas gerekir. Yahut bir grup cemaat, namaz klndktan sonra camiye veya bir eve gelir, ilerinden birisi caminin veya evin iinde ezan okursa mekruh olmaz. nk okunan ezan orada hazr olan cemaat iindir. Dardaki insanlar iin deildir. Dardaki insanlar iin okunan ezan, cami iinde okunmaz. Cuma gn cami iinde okunan ikinci ezan da oradakiler iindir. Sual: Kamet okurken, hayyealassalat, Kad kametisselat m denir? CEVAP Hayyealessalati ve Kad kametissalat diye okunur. Ti mi, t m diye tereddt edince ikisini de salah diye bitirmek caizdir. Yani Hayyealessalah ve Kad kametissalah diye okumak da caizdir. Sual: Mezzinler, Cuma gn bir elini kulana gtrerek ezan okuyor. ki eli kulaa gtrmek gerekmiyor mu? CEVAP Evet. ki eli kulaklara gtrmek snnettir. Sual: Snnete uygun ezan okunuyorsa, oturann kalkmas gerekir mi? CEVAP Ezan iitenin oturuyorsa kalkmas, yryorsa durmas mstehaptr. Cami iinde ise kalklmaz. Sual: Bir hoca, Blua ermemi 12-15 yandaki ocuklar ezan okuyamaz, kamet getiremez. Yalnz akl bali olmam ocuk varsa onunla cemaat olunmaz dedi. 14 yanda olum var, hfzla alyor. Ezan okumasnda, kamet getirmesinde ve yalnz onunla cemaatle namaz klmam da mahzur olur mu? CEVAP Hi mahzuru olmaz. Yedi yandan byk ocuk, ezan okuyabilir, kamet getirebilir ve onunla cemaat olup namaz klnr. Yani cemaat sevab hasl olur. 561

www.dinimizislam.com (Hoca dedi) dediiniz iin din kitaplarndan delillerini de yazalm: Akll ocuun ezan okumas, kerahatsiz caizdir. ocuk bir kii de olsa cemaat olur. (S. Ebediyye) 7-9 yandaki ocua, akll ocuk denir. (Bey ve ira risalesi) ocuun ya bilinmiyorsa, acaba alt m yedi mi diye tereddt edilmise ne olacak? Din kitaplar onu da bildirmitir: Kk ocuk paray baka eyden ayrabiliyorsa ve aldatlarak elinden alnamyor ise, bu ocuk aklldr. Bir ocuk, satn alnan maln mlk olacan ve satnca mlkten kacan anlarsa, buna Mmeyyiz ocuk yani akll ocuk denir. (S. Ebediyye) Mrahk sabinin [ocuun], hatta mmeyyiz ocuun ezan kerahatsiz caizdir. Fakat mmeyyiz olmayann ezan sahih deildir. (Nimet-i slam) Erkek ocuu 12, kz ocuu 9 yan doldurduu halde, henz balig olmam ise, bunlara mrahk ocuk denir. Bluga ermilerse artk, erkek veya kadn hkmne girmi olurlar. 7 yandan 9 yana kadar olana da, mmeyyiz ocuk denir. Mmeyyiz, akll ocuk demektir. Akl bali kimseler gibi ocuun da, namaz klarken ezan okumas snnettir. Akl eren ocuk ezan okursa mekruh olmaz ve asla tekrarlanmaz. nk maksat hasl olmutur. Hutbeyi bir ocuk okur; namaz akl bali biri kldrrsa caiz olur. (bni Abidin) Akll ocuun ezan okumas bir rivayete gre mekruh ise de, zahir rivayette ocuk akll ise ezan mekruh deildir. (Halebi) Sual: Yolculuk yaparken yoldaki mescitlerde veya namaz klacak herhangi bir yerde namaz klarken ezan ve ikamet okumak gerekir mi? CEVAP Seferi olanlar, kendi aralarndaki cemaat ile de, yalnz klarken de, ezan ve ikamet okur. Yalnz klann yannda, arkadalar klyorsa, ezan terk edebilir. Seferi olan kimse, bir evde yalnz klarken de, ezan ve ikamet okur. nk, camide okunan, onun namaz iin saylmaz. Seferi olanlardan bazs, evde ezan okursa, sonra klanlar okumaz. Sual: Bir camide cemaatle namaz klndktan sonra camiye gelen namaz klarken ikamet okur mu? CEVAP Cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namaz, cemaat ile klndktan sonra, yalnz klan kimse, ezan ve ikamet okumaz. Sual: kamet okumak m, yoksa ezan okumak m daha efdaldir? CEVAP kamet okumak, ezan okumaktan daha efdaldir. Sual: Gnah ileyen kimsenin okuduu ezan sahih midir? Hoparlrle okuyunca baka bir ses oluyor, kendisi olmuyor; yine sahih olmuyor mu? CEVAP Salih kimse bile, hoparlr ile okusa caiz olmaz. 562

www.dinimizislam.com Bir fskn, yani aktan gnah ileyen kimsenin temiz olarak ve edep ile ezan okumas caiz deildir. Hoparlr de, fsk [gnah] olan arklar, kadn seslerini yaymakta kullanld iin, bu fsk aleti ile ezan okumak caiz olmaz. nk, ibadet deitirilemez. algy hi kullanmayp evinde bulundurmak bile caiz deildir. (slam Ahlak kitab) Sual: Ezan ile alay etmek kfr mdr? CEVAP Evet. Ezan snnete uygun okunmasa bile, dini hususlarla alay etmekten ok saknmaldr.

Minare bidat deildir


Sual: Minare bidat deil mi? CEVAP Peygamber efendimiz, ezann yksek yere klarak okunmasn emretmitir. Yani, ezan yksek yerde okumak snnettir. Snnete muhalif olmayanlara, yani ilk asrda asl bulunanlara, mesela Mevlid okumak, minare, trbe yapmak gibi olanlara snnet-i hasene denir. (S. Ebediyye) Eshab- kiramdan Mesleme bin Mahled, Msrda vali iken, hicri 58 ylnda, ilk minareyi yaptrmtr. (Mirat-l haremeyn)

Kaza namaz klarken


Sual: Bir gnlk kaza namazn pe pee klarken, her namazdan nce ezan okumak ve her namazdan sonra yet-el-krsiyi okuyup tesbih ekmek gerekir mi? CEVAP Kaza klarken, yalnz bir defa ezan okuyup, sonunda yet-el-krsyi okumak kfidir. Yani, her namaz iin ayr ayr deil, hepsi iin bir defa ezan ve sonunda tesbih ekmek kifayet eder. Her namaz iin, kamet getirilir. Kadn iin, ezan ve kamet yoktur. Sual: Snnete uygun okunan ezandan sonra, hangi dua okunur? CEVAP u dua okunur: (Allahmme rabbe hzihid-davetit-tmmeti vessaltil kimeti ti Muhammedenil veslete vel fadlete veddereceterrefate vebash mekmen mahmdenillez vaadteh inneke l tuhlifl md.) Sual: Sitenizde, kaza namazlar iin de ezan okunmasnn snnet olduu bildiriliyor. Ezan okumak vaktin snneti deil midir? CEVAP kamet gibi, ezan okumak da namazn snnetidir. Bir vakitte, be vaktin farz kaza edilse, yine be kere ikamet ve be kere ezan okumak gerekir. Bir kimse, be vakit veya daha fazla kaza namaz klsa, hepsi iin bir ezann kfi geleceini bildiren limler de vardr. kamet okumak, ezan okumaktan daha efdaldir. Seferi olanlar, kendi 563

www.dinimizislam.com aralarndaki cemaatle veya yalnz klarken de, ezan ve ikamet okurlar; nk camide okunan, onun namaz iin saylmaz. (S. Ebediyye)

Namaza hazr olun


Sual: S. Ebediyyede, (Ezan bildirilmeden nce, namaz vakitlerinde yalnz Essalat camia denirdi) deniyor. Essalat camia ne demektir? CEVAP Bu ifade, (Essalate camiaten = Toplayp bir araya getiren namaza gelin) ifadesinin daha ksa syleni eklidir. (Essalat camia), (Haydin namaza) anlamnda kullanlyordu.

Bir eli kulaa koymak


Sual: Ezan okurken iki eli deil de, sadece bir eli kulaa koymak bidat olur mu? CEVAP Evet, bidat olur.

Ezan okurken
Sual: Ezan okurken baz mezzinler eli yumruk gibi yapp ehadet parman kulaklarna sokuyorlar. Kimi tek elini kulana koyuyor. Kimi saa sola dnerken gsn kbleden eviriyor. Byle ezan okumak uygun mu? CEVAP Eller yze dz konur, ehadet parma kulan iine sokulur, saa sola dnerken gs kbleden evrilmez, sadece ba dndrlr. Tek el deil, iki el de kulaa gtrlr.

Tegannisiz ezan
Sual: CDye Kuran alnd gibi, tegannisiz bir ezan sesi alsanz da, dinlesek uygun olmaz m? CEVAP Sevab olsun diye dinlemek caiz olmad iin, CDye almann bir faydas yoktur. CDdekine ezan demek de caiz olmaz; nk hem ezan belli vakitlerde okunur, hem de salih insann sesine ezan denir, hoparlrden kan sese ezan denmez. Tegannisiz okumay gstermek yani ezan okumay renmek niyetiyle kayda almak caiz olursa da, bidate yol amamak iin bu iten vazgemelidir.

Kamet getirirken
Sual: Kamet getirirken yrmek, saa sola gitmek, eilip kalkmak, elleri gbek stne balamak mekruh mudur? CEVAP Evet, hepsi mekruhtur.

Tilavet secdesi
Sual: Secde yetleri hangi surelerdedir? CEVAP 564

www.dinimizislam.com Aadaki surelerdedir. Yanlarnda yet numaralar da belirtilmitir: Araf 206 Rad 15 Nahl 49 sra 107 Meryem 58 Hac 18 Furkan 60 Neml 25 Secde 15 Sad 24 Fussilet 37 Necm 62 nikak 21 Alak 19 Sual: Tilavet secdesi nedir, ne zaman ve nasl yaplr? CEVAP Kolay anlalmas iin maddeler halinde bildirelim: 1- Tilavet, Kuran okumak demektir. Secde yeti okununca yaplan secdeye tilavet secdesi denir. 2- Namaz klmas farz olan bir kimse, Kuran- kerimde bulunan 14 yerdeki, secde yetinden birini okusa veya iitse, manasn anlamasa da, bir secde yapmas vaciptir. 3- Tilavet secdesi yapmak iin, niyet edilir. Niyet arttr. Niyetsiz sahih olmaz. Abdestli olarak, kbleye kar ayakta durup, ellerini kulaklara kaldrmadan, Allah ekber der ve secdeye gider. Secdede defa Sbhne rabbiyel-al der. Sonra, Allah ekber der ve ayaa kalkar. Bylece secde-i tilavet tamam olur. 4- Secde yetini iiten cnp veya abdestsiz kimse, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapar. Fakat hayzlya ve nifaslya [lohusaya] temizlendikten sonra da tilavet secdesi gerekmez. 5- Bir oturumda, bir secde yetini birka defa okuyan ve iiten, hepsi iin bir secde eder. 6- Bir oturumda ne kadar secde yeti okunmusa, o kadar tilavet secdesi gerekir. Mesela secde yeti okunursa, secde gerekir. 7- Namaz klarken, dardan birinin okuduu secde yetini iiten, namazdan sonra tilavet secdesi yapar. 8- Namazda okuyunca, hemen ayrca rku veya bir secde yapp ayaa kalkar. Okumasna devam eder. Secde yetini okuduktan iki yet sonra namazn rkuuna eilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazn rku veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geer. 9- Secde-i tilavetin kazas, acele deildir. Gecikirse gnah olmaz. Fakat 565

www.dinimizislam.com sebepsiz, zaruretsiz tehir etmek tenzihen mekruhtur. 10- Secde yetini mubah vakitte okuyup, namaz klmak mekruh olan vakitte tilavet secdesi yapmak caiz deildir. Secde yeti mekruh vakitte okunursa, bu vakitte secde etmek caiz diyen limler olduu gibi mekruh diyen limler de vardr. Mekruh olmayan vakte tehir edilirse btn limlere uyulmu olur. (Hindiyye) 11- Kuran- kerim okunan yerde bulunduu halde, iitmeyen kimse, secde etmez. 12- Secde yetini yazan ve heceleyen, secde yapmaz. 13- Birka kiiden her biri, secde yetinden birer kelime okusalar, bunu iitenlere tilavet secdesi yapmak gerekmez. nk, secde yetini bir kii okuyunca, bunu iitenlerin secde yapmas vacip olur. eitli kimselerin okuduklar kelimeler toplanarak, bir kii btn yeti okumu gibi yaplamaz. nk, Kuran- kerim okumak iin, kimse bakas yerine vekil yaplamaz. (Drr-l-muhtar) 14- Secde yetinin tercmesini okuyan veya iiten, bunun secde yeti olduunu anlarsa, secde yapar. 15- Yaptn anlayacak yata olan ocuun okumas ile, iitenlerin secde etmesi gerekir. Daha kk yata ise gerekmez. 16- Ara sra deliren, deli iken secde yetini okursa, secde gerekmez. Akll iken okursa gerekir. 17- Dadan, lden ve bir yerden aksedip, yansyp geri gelen seday iiten ve papaandan veya baka kutan iiten secde etmez. nsan sesi olmas gerekir. (Drr-l-mnteka) 18- Radyodan iitilen ses, hfzn sesine benzeyen, cansz alet sesidir. Bunun iin, fonografta [gramofonda, teypte, radyoda. tvde ve benzeri vastalarda] okunan secde yetini iiten, tilavet secdesi yapmaz. (Mezahib-i erbea) Elmall Hamdi Yazr, Arf suresinin 204. yetinin tefsirinde diyor ki: Kraet, bir ihtiyari itir ki, akll ve konuan bir insann azndan kan anlamaya ve anlatmaya ynelik bir maksat tayan sesli olarak okumak demektir. Akll olmayandan ve cansz varlklardan kan seslere kraet denilemeyecei gibi, aks-i saddan, sesin yanklanmasndan meydana gelen eye de kraet denilemez. Bunun iindir ki, fakihler bir kraetin yanklanmasndan hasl olan yankya kraet ve tilavet hkm terettp etmeyeceini ve mesela tilavet secdesi lazm gelmeyeceini beyan etmilerdir. Bir kitab sessiz olarak okumaya kraet denilemeyecei gibi, alan veya nlayan, yank yapan bir sesi dinlemek de kraet deildir, bir nlamay dinlemektir. Kuran okuyann sesini aksettiren gramofondan [teypten] veya radyodan gelen sese de kraet denilemez. Bunun gibi sesler bir kraet deil, bir kraetin yanks ve yansmasdr, bunlara dinleme ve susma emrinin hkm terettp etmez. (s.2361) 566

www.dinimizislam.com 19- Kfirin okuduunu iiten mslmanlarn secde etmesi vacip olur. 20- mam- Nesefi, Kfi kitabnda buyuruyor ki: Skntdan kurtulmak iin, Allah telya kalbinden yalvararak, 14 secde yetini [ezberden, ayakta] okuyup, her birinden sonra, hemen secde edeni, Allah tel, o dert ve beladan korur. (Drr-l-muhtar, Nur-l-izah) Son secdeden kalknca, ayakta ellerini uzatp, kendinin ve btn mslmanlarn dnya ve dinlerine gelen beladan, skntdan kurtulmalar, korunmalar iin dua etmelidir. 21- Secde yeti mekruh vakitte okunursa, tilavet secdesini bu vakitlerde yapmak, bir kavle gre caiz ise de, mekruh olmayan vakte tehir etmek evldr. (Drer, Tahtavi) Sual: Yalnz bana namaz klarken, zamm sure olarak secde yetini okuyan kimse, hemen rkuya gitse, tilavet secdesini yapm olur mu? CEVAP Bir kimse, namaz iinde secde yeti okuyunca, hemen ayrca rku veya bir secde yapp ayaa kalkar. Okumasna devam eder. Secde yetini okuduktan iki yet sonra namazn rkuuna eilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazn rku veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geer. Fakat, secde yetinden sonra yetten fazla okumusa, tilavet secdesi, namaz iin yapm olduu rku veya secdeler ile kendisinden sakt olmaz. Bu durumda, namaz iinde, tilavet iin ayrca secde etmesi gerekir. Yalnz bana namaz klarken, tilavet secdesi, namaz iinde eda edilmezse, artk namaz dnda kaza edilmez. (Halebi) Secde yetini namaz iinde okuyan kimse, dilerse okuyaca yetlerin saysna bakmakszn hemen Allah ekber diyerek tilavet secdesine varr. Tilavet secdesi niyeti ile yalnz rkuya varmas da kfidir. Ondan sonra tekrar ayaa kalkar ve birka yet daha okuyup, namazn rku ve secdelerini yapar, namazna devam eder. Eer bir sureyi bitirmi ise, dier bir sureden birka yet okur; nk tilavet secdesinden kalkar kalkmaz, byle birka yet okumadan namazn rku ve secdesine gitmek mekruhtur. Sual: TVde mukabele okunuyor. Secde yetlerini dinleyince, secde-i tilavet gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Fakat Kur'an- kerimi takip ederken veya dinlerken, sesli olarak okuyana, secde-i tilavet gerekir. TVden, radyodan ve teypten duyulan secde yeti iin secde-i tilavet gerekmez. (M.Erbea) Sual: Yaplmayan secdelerin kazas nasl yaplr? CEVAP Okuduum ilk secde yetinin secde-i tilavetini diye niyet edilir. Sual: Bir kitapta tilavet secdesinin yedisi farz, vacip, drd snnet diye yazyor. Byle bir rivayet de var m? 567

www.dinimizislam.com CEVAP Vardr. Sual: Secde-i tilavetten sonra, tilavete balansa, Euz lazm m? CEVAP Hayr. Sual: Bir kada yazl 14 secde yeti okununca bir secde etmek yeter mi? CEVAP Evet. Sual: Tilavet secdesi iin abdestli olmak art mdr? CEVAP Evet. Sual: Secde yetini gz ile okusak secde gerekir mi? CEVAP Hayr. nk gz ile okumak, tilavet saylmaz. Sual: Secde yetinin mealini okuyann, iitenin veya hoparlrden iitenin tilavet secdesi yapmas gerekir mi? CEVAP Kuran- kerimde 14 yerde bulunan secde yetinden birini okuyan veya iiten, manasn anlamasa da, bir secde yapmas vacibdir. Meal okumak uygun deil ise de, mealini okuyan veya iiten, bunun secde yeti olduunu anlarsa, tilavet secdesi yapar. Hoparlrden, kasetten, teypten, TV veya radyodan iitenin, secde-i tilavet yapmas gerekmez. (M.Erbaa, Elmal tefsiri) Sual: Gne doduktan irak vaktine kadar, tilavet secdesi ve kr secdesi caiz midir? CEVAP Tilavet secdesi mekruh, kr secdesi mekruh deildir. Sual: Bir kimse, cnp veya abdestsiz iken yahut hayzl ve nifasl iken secde yetini dinlese tilavet secdesi gerekir mi? CEVAP Secde yetini iiten cnp veya abdestsiz kimsenin, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapmas gerekir; fakat hayzl ile nifaslya [lohusaya] temizlendikten sonra da tilavet secdesi yapmak gerekmez. Sual: Namazda, sonunda secde yeti olan bir sureyi mesela Alak suresini okuyann, namaz iinde veya namaz dnda tilavet secdesi yapmas gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Bir kimse, namazda secde yetini okuyup rka gitse, rk yaparken tilavet secdesine niyet etse de, etmese de, bundan sonra secde etmekle, o kimseden tilavet secdesi sakt olur. Yani ayrca tilavet secdesi yapmas gerekmez. (Haleb) Eer secde yetinden sonra, birka yet daha okumaya devam ederse, 568

www.dinimizislam.com tilavet secdesine niyet etmesi gerekir. Namazda secde yeti okunduktan 2-3 yet sonra rka eilip tilavet secdesine niyet edilse, namazn rk veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geer. Secde yetinden sonra, yetten fazla okunursa, hemen ayrca rk veya bir secde yaplp ayaa kalklr. Okumaya devam edilir. (S. Ebediyye) Tilavet secdesi namaz iinde yaplmazsa, namazdan sonra yaplmaldr.

Secde yetini yazmak


Sual: Secde yetini yazmakla veya gzle okumakla, tilavet secdesi gerekir mi? CEVAP Yazmak ve gzle okumak, kraat saylmad iin, tilavet secdesini gerektirmez.

Cihazla ibadet etmek


Hoparlrden kan sesin mahiyeti
Sual: Hoparlrle ezan okumann ve namaz klmann mahzuru nedir? CEVAP nce teknik adan bakalm: Hoparlr, telefon, teyp, radyo ve televizyon yaynlarndan kan sesler, insann kendi sesi deildir, benzeridir. Ses transdserleri ve ses teknii hakknda piyasada ok kitap vardr. Bu kitaplarda deniyor ki: Ses dalgalarn elektrik sinyallerine eviren mikrofonlar, kulakta olduu gibi, herhangi bir basn sonucu arpan havann etkisiyle, ilerindeki diyaframn titremesi sonucunda, klarnda kk gerilimler [elektrik sinyalleri] elde edilen cihazlardr. Elektrikli titreimleri sese eviren transdserler, hoparlrler ve kulaklklardr. Hoparlr; elektriksel enerjiyi ses enerjisine dntren bir transdserdir. Transdser; bir fiziksel bykl, baka bir fiziksel bykle eviren elemana denir. (Ses frekans teknii, . Eren Baaran, Devlet kitaplar yaynlar s. 599) Her televizyon vericisi, grnt bilgisi ve ses bilgisi iin, tamamyla farkl iki sinyal yaynlar. Ses iletiminde frekans modlasyonu [deimesi], grnt iletiminde ise genlik modlasyonu kullanlr. (Elektronik iletiim teknikleri, Wayne Tomas, Devlet kitaplar yaynlar s. 2, 482) Ana Britannica, Byk Ansiklopedi, Meydan Larousse, MEB Fizik ve Elektrik dersi kitaplarnda da deniyor ki: (Ses dalgalarn elektrik sinyallerine eviren sistemlere mikrofon denir. Elektrik dalgalarn [sinyallerini] ses dalgalarna eviren sistemlere hoparlr denir. 569

www.dinimizislam.com Mikrofonla hoparlr arasnda ses nakli olmuyor, yani konuan insann kendi sesi nakledilmiyor, sesi ykseltilmiyor, bir enerji dnm oluyor. Mikrofona kar konuan insann sesi, nce elektrik enerjisine dnyor. Buradan hoparlre giden elektrik sinyalleri tekrar sese dnyor. Mikrofona giren ses dalgalarnn etkisiyle, diyafram, kristal eleman hareket ettirerek manyetik bobinin ularnda elektriksel gerilim meydana gelmektedir. Meydana gelen bu elektrik sinyalleri ykseltici vastasyla hoparlre girmektedir. Ses bilgilerini tayan elektriksel akmlarn, ses bobininde oluturduu manyetik alan ve mknatsn kendi sabit manyetik alan etkilenerek hoparlr diyaframn titretmektedir. Diyafram titreerek ses dalgalarn yaymaktadr. Bu orijinal sesin nakli deildir, farkl frekanslarda enerji dnmyle, baka zellikte yeni bir ses meydana gelmektedir. Bu ses, ok benzese de farkl bir sestir. Meydana gelen yeni ses, konuann kendi sesi deildir. Elektrik tesiriyle hsl olan, mknats kuvvetlerinin titrettii, demir levhann oluturduu baka bir sestir. Elektrik sinyallerinin deerleri bilindiinden, ses kayna olmakszn, hoparlre benzer elektrik sinyali gndererek benzer ses elde edilmektedir. Mikrofonlarda, diyafram ad verilen esnek ve hassas bir zar bulunur. Titreen hava moleklleri bu zara arpnca titretirir. Bu titreimlere uygun elektrik sinyalleri elde edilerek ses dalgalar, elektrik sinyallerine evrilmi olur. nsan sesi, mikrofon iinde yok olur. Bunun yerine, indksiyon akm ve bundan manyetik dalgalar ve bundan ses dalgalar hsl olur.) Ansiklopedi ve teknik kitaplardan alnan yukardaki bilgilerin doru alnm olduunu, bilgisine sunduumuz uzmanlar da dorulad. Bunlardan birkann isimleri yledir: Prof. Dr. Osman Ikan smail Salkm: Elektronik mhendisi smail Derdemet: Elektrik mhendisi Ahmet Krlmaz: Elektrik mhendisi Habib Can: Elektrik-elektronik mhendisi Musa Aras: Elektrik-elektronik mhendisi S. Sleyman Ylmaz: Elektrik-elektronik mhendisi Ali Kl: Fizik mhendisi Ahmet Kanter: Fizik ve makine mhendisi Ahmet amrc: Fiziki Hseyin Gkmen: Fizik mhendisi Mehmet Poyraz: Elektrik mhendisi Mahmut Sarl: Elektrik mhendisi Sabahattin Aktu: Fizik retmeni mer Mehmet Sur: Elektronik retmeni Hoparlre bir de dini adan bakalm: Fizik ve elektrik bilimiyle ilgili kaynak kitaplarda da akland gibi, 570

www.dinimizislam.com imamn sesi hoparlre verilince, elektrik ve mknatsn hsl ettii bir ses haline dnyor. Bizim duyduumuz ses, imamn kendi normal sesi deil, elektrik ve mknatsn hsl ettii sestir. Yani hoparlrden kan ses, elektrik tesiriyle hsl olan mknats kuvvetlerinin demir levhay titretirmesiyle oluan bir sestir. Namazda imamdan bakasnn sesine uyulamayaca ve yalnz salih erkein sesine ezan dendii, btn muteber fkh kitaplarnda bildirilmitir. Hatta kendi sesi olsa da, fsn, ocuun veya kadnn okuduuna bile ezan denmez. Bunun iin, hoparlrle namaz kldrmak ve ezan okumak kesinlikle caiz deildir. Dnyann her yerinde okunmu olmas, doru olduunu gstermez. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yeryzndeki insanlarn ouna uyarsan, seni Allah yolundan saptrrlar.) [Enam 116] Hanefi mezhebinde kymetli kitaplar bulunan, fkh uzman bni Abidin hazretleri buyuruyor ki: Daa arpp yanklanan ses, insan sesi olarak kabul edilmez. Vastasz [aracsz], bizzat insann sylemesi gerekir. Yank ile gelen ses, hakiki ses hkmnde olmad iin, byle duyulan bir secde yeti iin secde-i tilavet gerekmez. mamdan bakasnn sesine min diyenin namaz bozulur. (Reddl-muhtar) Elmall Hamdi Yazr, Araf suresinin 204. yetinin tefsirinde diyor ki: Kraat (okumak) bir ihtiyari itir ki, akll ve konuan bir insann azndan kan anlamaya ve anlatmaya ynelik bir maksat tayan, sesli olarak okumak demektir. Nitekim vahiy melei olan Hazret-i Cebrailin ii bile aslnda bir kraat (Kuran okuma) deil, bir ikra, yani okutmaktr. Allahn yapt i ise vahyi indirmek ve kraati yaratmaktr. Cansz varlklardan kan seslere kraat denilemeyecei gibi, aks-i sedadan, yani sesin yanklanmasndan meydana gelen ie de kraat denilemez. Bunun iindir ki, fakihler bir kraatin yanklanmasndan hsl olan yanknn kraat ve tilavet hkmnde olmadn, mesela tilavet secdesi gerekmeyeceini beyan etmilerdir. Bir kitab sessiz olarak okumaya kraat denilemeyecei gibi, alan veya nlayan, yank yapan bir sesi dinlemek de kraat dinlemek demek deildir, bir nlamay dinlemektir. u halde Kuran okuyan bir okuyucunun sesini aksettiren gramofon veya radyodan gelen sese de kraat denilemez. Bu gibi sesler bir kraat deil, bir kraatin yanks ve yansmasdr, bunlara dinleme ve susma emrinin hkm terettp etmez. (s. 2361) Gramofondan [teyp, radyo, TVde] okunan secde yetini iitenin, tilavet secdesi yapmas gerekmez. (Mezahib-i erbea)

TV veya hoparlrle namaz


Sual: Baz lkelerde, bir camiden dier camilere TV ile irtibat kuruluyor, dier camidekiler, byk camideki imama uyduklar gibi, camiye gitmeyen de evinden, TVdeki imama uyup namaz klyormu. Bunun mahzuru var mdr? CEVAP 571

www.dinimizislam.com renmek niyetiyle TVden Kur'an- kerim dinlemek caizdir. Teypten dinlemek de caizdir. Okunan Kur'an- kerimi kasete alp, mezara gidince, teybi aarak kaseti dinlemekle bizzat Kur'an- kerim okunmu olmaz. Bunun gibi, bir kimse, namaz klarken kendi filmini ekse, sonra her namaz vakti gelince, video ile bu filmi oynatsa, namaz klm olmaz. Namaz klmak, ezan okumak vakitli ibadetlerdir. Bunlar teyple, video ile yapmak, bid'at olup, byk gnahtr. TV ve video iyi bir eitim vastasdr. Mesela namazn nasl klnacan tatbiki olarak gstermek ok iyi olur. Fakat namaz klan imamn filmini alp, imam yerine ekrandaki bu grntye uymak caiz olmaz. Bunun gibi, ezan okuyan mezzinin filmini videoya alp, vakit gelince videodan ezan okutturmak da caiz olmaz. nk TV ekranndaki resim, mezzinin kendisi deil, grntsdr. TVdeki ses de, mezzinin bizzat kendi sesi deil, benzeridir. ki ayr ey, birbirine ok benzese de, ayn deildir. Mesela Ali ile ikiz kardei Veli, birbirine ayrt edilmeyecek derecede benzese de, ayrdr. Biri Ali, teki Velidir. Bir insann resmi, kendisinin tam benzeridir, ayns deildir. Resmin gz yrtlsa, sahibinin gzne bir zarar gelmez. Bir kimse aynaya baksa, aynadaki grnt, bakan kimsenin resmidir. Bu resim sahibinin bizzat kendisi deil, benzeridir, grntsdr. Aynay krsak, grnt kaybolursa da sahibine bir ey olmaz. TV, teyp ve radyodaki sesler de, sahibinin benzer sesidir, ayns deildir. Aynen bunlar gibi imamn sesi, hoparlre verilince, elektrik ve mknatsn hasl ettii bir ses haline dnyor. Bizim duyduumuz ses, imamn sesi deil, elektrik ve mknatsn hasl ettii sestir. Yani hoparlrden kan ses, elektrik tesiriyle hasl olan mknats kuvvetlerinin titreyerek demir levhann husule getirdii bir sestir. Bu ses, imamn sesine, ne kadar benzerse benzesin, benzeridir, ayns deildir. TVdeki grntye imam diye uymakla, hoparlrden kan sese imamn sesi diye uymak ayndr. Grnt bizzat imam olmad gibi, ses de bizzat imamn sesi deildir. Onun iin grntye ve cihazdan kan sese uymakla imama uyulmu olmaz. TVdeki sesler yank da deildir. Yankya da uymak caiz olmaz. Namaz klarken grnts videoya alnm imama uymak caiz olmad gibi, TVnin naklen yaynnda, imam da grsek, byle bir imama da uymak caiz olmaz. Yahut hoparlr veya radyo vastasyla gelen ses de imamn sesi olmad iin, bu ses ile hareket ederek ibadet etmek de caiz olmaz.

Dinde nakil esastr


Sual: Msr radyosu, sabah namazn canl olarak yaynlyor. Net olarak dinliyoruz. Evimizden radyodaki imama uyup sabah namazn klmamz caiz midir? Hocamz, vakit girerse, uyulabileceini syledi. CEVAP 572

www.dinimizislam.com Fkh kitaplarnda, imamla cemaat arasnda kayk geecek kadar bir nehir veya araba geecek kadar bir yol varsa, imama uymann caiz olmad bildiriliyor. TVde canl olarak yaynlansa yine uyulmaz. Burada en nemli husus udur: Radyodan gelen ses, bizzat imamn sesi deil, tam benzeridir. Bir insann fotoraf veya TVdeki grnts gibidir. Her ne kadar fotoraf veya TVdeki grnt, o insana ait ise de, bizzat kendi deildir. Bu bakmdan radyodan, TVden okunan secde yetleri iin secde-i tilavet gerekmediini de din kitaplar bildirmektedir. Dinde nakil esastr. Herkes aklna gre bir ey karrsa, ortada din diye bir ey kalmaz. (M.Erbea, Hadika)

Ezan hoparlrle okumak


Sual: Yzyl nce ehirlerimizde hoparlr sistemi yoktu, zaten gerek de yoktu; ama imdi metropoller var, milyonluk ehirler var. Ezan bir ar ise ve insanlarn duymas isteniyorsa bunun hoparlrden okunmasnda ki yanllk ne olabilir? CEVAP Dinimiz yle demiyor. Ezann mutlaka duyulmas lazm demiyor. Hatta imamn sesini btn cemaatn duymas gerekir demiyor. Sultanahmet gibi camiler hoparlr kmadan nce de vard. Peygamber efendimiz yz bin sahabiye hutbe okudu. Herkes duymad, duymas da lazm deil. Yani duyulmas hutbenin artlarndan deildir. Duymayanlar ok olsa da hutbe yine sahih olur.

Hoparlr ibadette kullanmak


Sual: (Hoparlr = haut + parleur, yksek konuucu, sesi byltc demektir. Sesi ykseltmek ise snnete uygundur) diyerek hoparlrle ibadeti caiz grenler var. Hoparlr bunlarn dedii gibi sesi mi ykseltiyor, yoksa sesi deitirdikten sonra, baka sesi mi ykseltiyor? CEVAP in tekniini bilmeden, bir aletin kelime manasn sylemek cahilliin daniskasdr. Haut parleur, Franszca, yksek konuucu demekse de, hoparlrn mahiyeti bu cahillerin syledii gibi deildir. Kelime manasyla din olmaz. Birok terimler, kelime manasndan ok uzaktr. Mesela gzden dt, demenin bildiimiz gzle hi alakas yoktur. Bunun gibi salt kelimesi dua demektir; ama namaza da salt denir. Namaz farkl bir dua eklidir. Bu cahiller gibi, salt duadr diyerek, namaz klmayp, sadece dua edenler de kmtr. stiva oturmak, kaplamak diye, h Allah telnn Ara oturduunu syleyenler olmutur. lim ciddiyeti olan insan, hoparlrn ileyi eklini bilen, fizik mhendislerinden rendikten sonra yazar. in dini ynne gelince, cemaat, kendi imamndan bakasnn sesine uyarak namaz klarsa sahih olmaz. Hoparlrden kan ezan sesinin de, mezzinin sesi olmad, teknik olarak yukarda akland. nsan sesi olmasna ramen fsk insann, kadnn ve ocuun okuduu ezan sahih olmaz. Salih 573

www.dinimizislam.com erkein okumas arttr. Hoparlrden kan ses, fsk erkein sesi bile deildir. Enerji dnmnden meydana gelen, bir aletin metalik sesidir. Metalik sesle, namaz klnmaz, ezan okunmaz ve baka ibadet de edilmez. Hem dine aykrdr, hem de bidat olur. Hadis-i erifte de, (Her bid'at sapklktr ve her sapk da Cehennemdedir) buyuruluyor. (bni Asakir)

Yank ve hoparlr
Sual: Hoparlr ve aksi seda yani yank ile namaz klmak caiz deildir. Ancak byk camiler, aksi seday kuvvetlendirilecek ekilde yapldna gre, burada yank nasl caiz oluyor? CEVAP Ses teknolojisi ile uraan bilim dalna (akustik) denir. nce sesin meydana geliini inceleyelim: Boazdaki ses iplikikleri [etten iki tel], konuurken, gerilerek sertleiyor. Cierden gelen hava, bunlar titretirerek ses hasl oluyor. Titreen tellerin hava molekllerine arpmas, bu moleklleri titretiriyor. Bu titreimler de, yanlarndaki hava molekllerini titretirerek kulamza kadar ulayor. Bylece sesi duyuyoruz. Ses hava iinde, muntazam kreler halinde dalgalarla yaylyor. Havann kendisi gitmiyor. Sesi iletmi oluyor. Kuru hava, sesi, saniyede 340 metre hzla iletmektedir. Su moleklleri de, sesi iletir. Sesin, sudaki hz, saniyede 1500 metre kadardr. Kat cisimler, sesi daha abuk iletiyor. Sesin elik ve camdaki hz, saniyede be bin metredir. Havada, suda yaylmakta olan ses dalgalar, duvar, kayalk gibi sert dz yzeylere arpnca, dorultularn deitirerek, tekrar geriye dner. Geri dnen dalgalar, eit zellikte, ikinci bir ses meydana getirirler. Bu ikinci sese aksi seda yani yank denir. Bir sesin iitilmesi ile bu sesin bir veya daha fazla yansmasndan doan yanknn duyulmas arasnda geen zaman farkna yank zaman denir. Akustik yardm ile sesin yansma zelliklerinden faydalanlarak deniz derinliklerini lmek mmkn olmutur. Yank zaman 0,1 saniyenin stnde ve ses kaynana uzak olan mesafelerde, nlama ve ikinci veya daha fazla sesler meydana gelir. Dalardan llerden ve baka yerlerden yansyp geri gelen seda insann tabii sesi deildir. te bunun iin aksi seda denilen bu ikinci ses, o kiinin azndan kan hakiki ses deildir. badetlerin sahih olmas iin, suni ses deil, tabii insan sesi olmas gerekir. Cami, tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde sesin en az yank ve en ok netlikle dinleyici kitlelere ulatrlmas byk nem tar. Akustik konusundaki almalara daha nceki devirlerde slam mimarisinde olduu gibi, Seluklu ve Osmanl mimarisinde de ok rastlanr. Binlerce insann ibadet ettii camilerde yank zellikleri en ince noktalarna 574

www.dinimizislam.com kadar hesaplanmtr. mamn sesinin drt bir keden duyulabilmesi iin btn tedbirler alnmtr. Mimar Sinann, Sleymaniye camisini yaparken, yank sesi meydana gelmemesi iin nargile iesinde su kaynatarak, fokurdama sesi ile ince hesaplar yapt ansiklopedilerde yazldr. Mimar Sinan, sesin yaylmas esnasnda aksi seda ile ikinci bir sesin meydana gelmemesi iin tedbir almtr. Maksat sesi ykseltmek deil, ikinci suni ses olan aksi seday nleyip, tabii sesi duyurmaktr. Bir fkhi kaide yledir: (mamn sesi yetimedii zaman, mezzinlerin yksek sesle, cemaate bildirmesi caiz ise de, ok barmalar namazlarn bozar; nk bararak okumak, dnya sz konumak gibidir. mamn namazda, ihtiyatan fazla yksek sesle okumas, namaz bozmaz ise de, haramdr.) Hoparlrden iitilen ses, insann tabii sesi olmad gibi, yank da deildir. Hakiki sese benzeyen baka bir sestir. Ses mikrofona gelince elektrik sinyallerine evriliyor. Hoparlr ise, elektrik sinyallerini ses dalgalarna eviren bir alet yani bir transduserdir.

Herkes yle diyor demek


Sual: Ben bir snnete uyunca, bidat ehli, (Herkes byle yapyor, Mekkede bile hoparlrle ibadet ediliyor, onlarn hepsi yanl yolda da, sadece sen mi doru yoldasn) diyorlar. Her yerde kt ilerin, bidatin rabet grmesinin, iyi ilerin, Allahn emirlerinin c gibi gsterilmesinin sebebi nedir? CEVAP limler azalp cahiller oalaca iin, insanlar bozulup gn gn arataca iin, kyamet ktler zerine kopaca iin ounlua uyuluyor. Be hadis-i erif meali yledir: (Her asr, nceki asrdan daha bozuk olur. Bylece Kyamete kadar hep bozulur.) [Tezkire-i Kurtubi muhtasar, Hadika] (nsanlarn en hayrls, en iyisi benim asrmda bulunanlar [Eshab- kiram]dr. Onlardan sonra en iyileri, onlardan sonra gelenler [tabiin]dir. Onlardan sonra da en iyiler onlardan sonra gelenler [tebe-i tabiin]dir. Artk bundan sonra yalanlar yaylr.) [Buhari] (Sonra gelenler, nceki limleri cahillikle sular.) [.Asakir] (Ktler iyi, iyiler kt gsterilmedike, kyamet kopmaz.) [Haraiti] (Bu din garip olarak balad, sonu da garip olur.) [Tirmizi] Bid'atin zarar Bu aletleri ibadet vastas olarak deil de, eitim, retim, haber gibi ilerde kullanmak ok faydaldr. badetlere kartrmak bidattir. Peygamber efendimiz, Eshab- kiram ve imdiye kadar gelen slam limleri, namaz nasl klmlar, ibadetleri nasl yapmlarsa, aynen yle yapmak gerekir. Eklemek ve 575

www.dinimizislam.com karmak, dini deitirmek olur. Hoparlr bidatine gzel demek ne kadar irkindir. badetlere bid'at sokmakla daha gzel ibadet edilmi olmaz. (badetleri bizim gibi yapmayanlar, bizden deildir) hadis-i erifini dnerek, ibadetlere ilave ve karma yaparak dini deitirmekten ok saknmaldr! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Her bid'at sapklktr ve her sapk da Cehennemdedir.) [bni Asakir] (Bid'atten saknn; nk her bid'at dalalettir.) [bni Asakir] (Bid'at karann, orucu, hacc, cihad, tevbesi ve hibir iyilii kabul olmaz. Bunun Mslmanlktan kmas, yadan kl kar gibi kolay olur.) [Deylemi] mam- Rabbani mceddid-i elfi sani hazretleri buyuruyor ki: Ahir zamanda Hazret-i Mehdi gelip, dini yayp snneti diriltirken, bid'at ilemeye alm olan Medinenin limi, bid'ati gzel sand ve ibadet olarak yaptndan, Hazret-i Mehdi iin, (Bu adam bizim dinimizi yok edecek) diyecektir. (1/255) ounluun yapmas da dinde l olmaz. ounlua uymak hakknda bilgi iin tklaynz.

Vehhabiler ve hoparlr
Sual: (Kbede de mikrofonla namaz klnmaktadr. Bu da hoparlrn caiz olduunu gstermez mi?) diyene ne cevap vermeli? CEVAP Kbedeki Vehhabilerin yapt dinde l deildir. Vehhabilerin ehl-i snnetle alakas olmad herkes tarafndan malumdur. Hatta zndk olduklar Nimet-i slam kitabnda ve baka muteber kitaplarda yazldr. Denize den ylana sarld gibi, fetvada zorluk eken de Vehhabiye sarlmamal.

Helal ve haram
Sual: Hepimiz biliyoruz ki daha 50 yl nce slam toplumlarnda haram kabul edilen birok ey gnmzde helal oldu. Toplumun ounluunun istedii hoparlrle, teyple ibadetin ne mahzuru olur? CEVAP Dn haram olan bugn helal olmaz. Yeni kan trediler dini deitirerek haram helal hale getiremez, onlar helal dese de Allah indinde o yine haramdr. Bunun canl bir rneini vermelisiniz. Dn haram iken bugn helal olan veya dn helal iken bugn haram olan bir ey var m? Olamaz, olmas da mmkn deildir. Din oyuncak deildir. Herkes din ile oynayamaz, din zamanla deimez. Dinde reform olmaz. Allahn Peygamberi namaz nasl kldrmsa imdi de yle kldrlmaldr. Dinde deiiklik, dini koyan beenmemek olur. Bu da kfr olur.

badetle baka ey mukayese edilmez


Sual: Tam lmihalde, (Hoparlrden kan imamn sesine min denince 576

www.dinimizislam.com namaz bozulur. nk imamn deil, benzeri bir sese min denmi oluyor) deniyor. Hoparlrden kan ses, sahibinin gerek sesi olmadna gre, radyodan, kasetten dinlediimiz sesler de gerek mzik olmaz. O zaman radyodan mzik dinlemek caiz olmuyor mu? bni bidinde, (Birisinin yzne bakmayacam diye yemin eden, aynadaki grntsne bakabilir. nk, bu grnt, kendisi deildir, benzeridir) deniyor. Bu duruma gre porno film seyretmek caiz olmuyor mu? CEVAP Her ikisi de caiz olmaz. Birinci rnekte ibadetle mzik dinlemek birbirine kartrlyor. badet ayr, mzik ayrdr. badetle baka ey mukayese edilmez. Namazda yiyip imek namaz bozar, ama baka zaman yiyip imenin mahzuru olmaz. Namazda iken bakasnn sz ile hareket edince namaz bozulur, ama baka zaman mahzuru olmaz. Biz namazda iken, birisi Fatiha okusa, sonunda biz min desek namaz bozulur. Ama imamn Fatihasna min dense bozmaz. mamdan gayrisine min denmez. Hoparlrden kan ses de hakiki bir sestir, ama imamn sesi deildir. Hoparlrden kan sese gerek ses deildir denmez. Gerek sestir. Ama imamn sesi deildir, benzeri bir sestir. Onun iin namaz sahih olmuyor. Mzik, mziktir, ister bunu Yeliz alsn, isterse Kaya alsn, isterse teypten gelsin, fark eden bir ey olmaz. arkcnn bizzat kendi sesi olmasa da, benzer bir ses oluyor, yani yine ayn gnah oluyor. Burada sesin benzeri ile ayns fark etmiyor. Ortada bir i ve bir ses var, benzeri ile ayns olmas neticeyi deitirmiyor. Resim bir insann bizzat kendisi deildir, kendisinin resmidir. Resme bakmakla kendisine baklm olmaz. Ama plak resmine bakmak haram olur. imdi bilgisayarla plak kadn resmi de yaplyor. Bu tamamen hayali bir resimdir buna bakmak haram olmaz denemez. Bilgisayarla yazlan yaz, asl yaz deil diye, bu yazlar, ahslar ve kanun nezdinde ve dinimize gre geersiz olur mu hi? yi ise iyi yazdr, kt ise kt yazdr. Bir CD'nin iine yzlerce cilt kitap syor. Elektronik ortamda kitaplar, hatta ktphaneler var. Hakiki kitap deil diye bunlar yok saylr m? Radyoda, TVde, telefonda veya bilgisayarda, eitli su ilesek, sonra bunlar dikkate almayn, bunlar bizim hakiki grntmz, hakiki sesimiz ve hakiki yazmz deil, benzerleridir desek, su ilememi mi oluruz? Yazdmz ve sylediimiz eyler dinen yasak ise, gnahtan kurtulur muyuz? Telefon sapklar, musallat olduklar insanlara neler ektiriyor. lan ak yapan, svp sayan veya mstehcen konuanlar var, her trls var. imdi bunlarn hakiki sesi deil diye yaptklarn ho grebilir miyiz? Bu sapk, benim hakiki sesim deil, beni sulu sayamazsnz diyebilir mi? Bunun iin ibadetle ibadet olmayan ii kartrmamak gerekir. Robotla ok i yaplabilir ama, robota namaz kldrsak kendimiz klm olmayz veya 577

www.dinimizislam.com namazmz filme alsak, namaz vakitlerinde onu oynatsak namaz klm olmayz. Baz kimseler, (Hoparlr gnlk ilerde kullanlyor da niye ibadette kullanlmasn) diyorlar. Robotlara birok iler yaptrlyor. Robota imamlk da yaptrlabilir, Kuran da okutulabilir, namaz da kldrlabilir. Belki hacca da robot gnderilir. Peki ama bunlarn dinimizle ne alakas olur? Bu aletler ibadet olmayan ilerde kullanlr. badete bidat sokulmaz.

Hoparlrden kan ses


Sual: Telefonla boamak, yemin etmek, veklet vermek gibi eyler geerli oluyor da, ayn ses ve nakil olmas sebebiyle niin namazda hoparlrdeki ses imamn sesi olmuyor? CEVAP Telefonda, radyoda ve hoparlrde, hem syleyenin sesi var, hem de elektrikle mknatsn hsl ettii metalik ses var. Bu iki ses birbirine ok benzese, hi ayrt edilmese de birbirinin ayn deildir. Birisi asl, dieri bunun benzeridir. Sinema ve televizyonda hareket eden ekiller, resimler gibidir. Hi kimse, bu resimler, kendilerini meydana getiren asllarnn ayndr diyemez. Boanmada, zekt vermede, yazmalarda vasta, ara kullanmak, yani bu ileri bir vekile de yaptrmak caizdir. Telefonla hoparlr, mektup gibi ara olduu iin caiz olmaktadr. Mektupla, boama, veklet caiz olur. Ezanda, namazda ve Kuran- kerim okumada, dinlemede, bizzat kendisinin bu ileri yapmas arttr. Bakas yapsa kendisi yapm saylmaz. Mesela bir kimsenin namaz kl kameraya alnsa, bu film gsterilse o kii namaz klm olmaz. Birisine, (Git, okunan Kuran- kerimi dinle) denilse, o da dinlese, gnderen bizzat dinlemi olmaz. Namazda, o namaz klan imam ve mezzinin sesinden baka sese uymann caiz olmad btn fkh kitaplarnda yazldr. Onun iin zektla namaz birbirinden ayrlr. Din kitaplarmzda deniyor ki: Topraa konan kk bir karpuz ekirdeinden, kocaman bir karpuz meydana geliyor. Bu karpuz o ekirdek deildir. ekirdek ryp, yok olmutur. Hoparlrn mikrofonuna sylenen sz de, yok olmakta, baka ses hsl olmaktadr. Yani, hoparlrn sesi, insan sesine ok benzedii halde, insan sesi deildir. Mezzinin sesi, hoparlre verilince, elektrik ve mknatsn hsl ettii bir ses haline dnyor. Duyulan ses, imamn, mezzinin sesi deil, elektrik ve mknatsn hsl ettii sestir. Bu sese ezan denmez. Ancak salih Mslman olan erkein kendi sesiyle okuduuna ezan denir. Hatta kendi sesi olsa da, fsn, ocuun veya kadnn okuduuna da ezan denmez. badetlere faydal eyler ilave ediyoruz demek ok yanltr. slam limleri, kendiliklerinden bir deiiklik yapmazlar. Yaplan deiikliin bidat olup olmadn anlarlar. Hoparlrn snnet olmad, bidat olduu meydandadr, nk Peygamber efendimiz, (badetleri bizim gibi yapmayan, bizden deildir) buyuruyor. (S. Ebediyye) 578

www.dinimizislam.com

Hoparlr ve alg
Sual: Hoparlrden kan ses syleyenin sesi olmadna, baka ses olduuna gre, hoparlrden kan alg sesini dinlemek caiz olmaz m? CEVAP Hoparlr de algdr. Yani algy kim sylerse sylesin, caiz olmaz. alg, kendiliinden ses karmaz. Ses karmak yani kullanlmalar iin, davula vurmak, kavala flemek ve hoparlre sylemek gerekir. (S. Ebediyye)

Hoparlrle vaaz etmek


Sual: Ezan ve namazda hoparlr ve dier alg aletleri kullanmak bidat oluyor da, TVde veya hoparlr kullanarak konumak, vaaz etmek nasl caiz oluyor? CEVAP Radyo, televizyon ve hoparlrle, faydal yaynlar yaplmas caiz, hatta sevab olur. Ses farkl da olsa, vaazlar, nasihatleri, faydal bilgileri duyurmak iin, hoparlr, teyp, kaset, CD kullanmak caizdir. Bunlarda nemli olan, ses deiiklie urasa da, sylenen bilgilerin kar tarafa iletilmesidir. Yazyla da iletilse ayndr. nsan sesi olmasyla, aletten kan farkl bir ses olmas arasnda fark yoktur. TVde vaaz edilebilir; ama namazda televizyondaki imama uymak caiz olmaz. Dinimiz, ezan ve namazda, bizzat insan sesinin kullanlmasn emretmitir. badetlerde deiiklik yapmak kesinlikle caiz olmaz. hadis-i erif meali de yledir: (badetleri bizim gibi yapmayan, bizden deildir.) [Miftah-l cenne] (Bizim yaptmza benzemeyen her amel, merduddur.) [Mizan-lkbra] (Bir millet, dinlerinde bir bidat karrsa, Allah teala, buna benzeyen bir snneti yok eder. Kyamete kadar bir daha geri getirmez.) [Mektubat- Rabbani]

Hoparlrn faydas
Sual: Hoparlr de mizmar yani alg aleti olduuna ve ibadetlerde alg kullanmak da kfr olduuna gre, ilahi okurken hoparlr kullanmak da kfr olmaz m? CEVAP Hoparlr, alg olarak kullanld gibi, konumalar iletmek iin de kullanlyor. Gnah ilerde kullanlmad zaman, ibadete haram kartrlm olmaz. Mesela davul algdr. Davulu sofra gibi kullanp, zerinde yemek yense, davul alma gnah olmaz. alg olarak kullanlm olmaz. Davul derisinin gnah olmaz, onu alg olarak kullanmak gnahtr. Davulu su krbas olarak, su tulumu olarak kullanmak gnah deildir. ki konmu bir ie, ykanp su konsa hi mahzuru olmaz. Bunun gibi, zurnalar birbirine balayp su aktlsa iilen suya mizmar, alg karm olmaz. Radyolarda hi mzik ve dine aykr ey yaplmasa, radyonun, hoparlrn 579

www.dinimizislam.com suu ne ki? Dine uygun eyler, dini bilgiler verilse, gayet uygundur, gnah deildir. Bunun iin din kitaplarmzda da yle bildiriliyor: slam limleri fennin bulduklarn hep iyi karlamtr. Radyo, televizyon ve hoparlrle, her yerde faydal yaynlar yaplmas sevabdr, fakat ibadetleri, hoparlrn trmalayc sesi ile yapmak caiz deildir. (S. Ebediyye)

Hoparlrle kldran imama uymak


Sual: Hoparlrden kan sese min diyenin namaz bozulur deniyor. Halbuki ben ilmihallere baktm, namaz bozanlar arasnda hoparlr yazmyor. Hoparlrden kan sese min demek niye namaz bozuyor? Hoparlrle sesin ykseltilmesinin ne mahzuru olur ki? CEVAP Her ilimde olduu gibi, fen ilminde de o iin uzman sz sahibidir. Dinimiz de buna kymet verir; nk fen ilimleri, slami ilimlerin bir koludur. Dini bilgilerde ise edille-i eriyye esastr. Fen bilgileri bunlara gre aklanr. Mslman ve uzman bir doktor, bu hasta guslederse lr diyorsa, teyemmm gerekir diyorsa, o doktora inanlmas gerektiini, dier fen ilerinde de durumun byle olduunu dinimiz bildiriyor. Hoparlrden kan ses, nakli seda m, aksi seda m, yoksa baka bir ses mi, bunu ancak uzman bildirir. Btn uzman mhendisler bildiriyor ki: (Hoparlrden kan ses, nakli seda deildir. Hoparlr, sesi ykseltici bir alet deildir. Yank da deildir. mamn sesi, hoparlre verilince, elektrik ve mknatsn hsl ettii bir ses haline dnyor. Duyulan ses, imamn sesi deil, elektrik ve mknatsn hasl ettii sestir. Yani hoparlrden kan ses, elektrik tesiriyle hasl olan mknats kuvvetlerinin titreyerek demir levhann husule getirdii sestir. TV ekranndaki resim, imamn bizzat kendisi deil, grntsdr. TVdeki ses de, imamn bizzat kendi sesi deil, sesin benzeridir.) Btn uzmanlar byle syleyince, dinin emri gerei onlara inanmak gerekir. Helal olan zm ras, alkol haline, arap haline dnnce, o sv haram oluyor. Yok bu zm ras diye inat etmek cahillikten baka ey deildir. arap da sirkeleince helal oluyor. arap nasl helal olur demek de cahilliktir. Yine uzman kimyager, (Necis ya, mesela domuz ya sabun haline dnse temiz olur) diyor. Evet, btn uzmanlar ne diyor? (TVdeki konuan kimsenin resmi bizzat kendisi olmad gibi, sesi de bizzat kendi sesi deil, benzeridir) diyorlar. imdi gelelim dini hkmne. bni bidinde diyor ki: (Bakasnn sesine min diyenin namaz bozulur.) Hoparlrden kan ses de, baka bir ses olduuna gre, ona min diyenin 580

www.dinimizislam.com namaz bozulur. Demek ki, namaz bozanlarn arasnda baka bir sese min demek de var imi. nsan bunu bilmeyince, (Hoparlr sesi ykseltiyor ne byk nimet. Herkes biliyor, siz bilmiyorsunuz) diyerek cahilliini gsterir.

Hoparlrle klnan namaz


Sual: Hoparlrle namaz klmann caiz olmadn, teknik ve dini delillerle aklamsnz. Bunu anladk; ama o zaman byk camilerde nasl namaz klnacak? zellikle Cuma namaz yalnz klnamyor, bu namaz ne olacak? CEVAP Byk camiler yeni kmad. Asrlardr Mslmanlar byk camilerde namaz klyor. Nasl klnaca da fkh kitaplarnda bildirilmitir. Eer imamn sesi duyulamayacak derecede, cemaat kalabalk olursa, caminin byklne gre bir veya birka mezzin, mbellig vazifesini grr. Mezzininin sesiyle hareket edilir. Mbellig: Burada, imamn dediklerini tekrar eden kimse demektir. Hoparlrle klnan yerde, hoparlrden gelen sese deil de, imam grerek imamn hareketlerine veya imam grenlerin hareketlerine uyarak klanlarn namaz sahih olur. kinci bir husus, imamn itikad dzgnse, mecburen hoparlrle kldryorsa ona uymak sahih olur. mam bidat ehli ise, zaten ona uymak uygun olmaz. Hoparlrde de klnsa, hoparlrsz de klnsa, Cuma namazndan sonra, (Vaktine yetiip de klmadm son le namaznn farzn klmaya) niyet ederek, zuhr-i ahir namazn da mutlaka klmaldr. Herhangi bir sebeple Cuma namaz sahih olmamsa, bu namaz le namaz yerine geer.

Hoparlrden gelen ses


Sual: (Hoparlrlerden gelen sesler, imamn sesiyle karnca, bu sesler imamn sesini bastrsa da; imamn kendi sesine niyet edip min demenin bir mahzuru olmaz) deniyor. slam Ahlak kitabnda ise, (Hoparlrden kan ses, imamn sesi deil, bu sesin benzeridir. Bunu iitenler, imamn sesini deil, bu sese benzeyen baka bir sesi iitiyorlar. mamn sesine uymayp, baka sese uyann ve imamdan bakasnn okuduu Fatihaya min diyenin namaz sahih olmaz) diye yazyor. Hoparlrden gelen sese imamn sesi diye uymak sahih olur mu? CEVAP mamn hemen arkasnda olup da, imamn kendi sesini duyuyorsak, o zaman sahih olur. mamdan uzak olanlar sese uyarsa sahih olmaz. Sese deil de, imama veya imam gren cemaatin hareketlerine uyulursa, namaz sahih olur. Hoparlrden gelen sese uyulursa sahih olmaz. Bir rnek verelim: 100 lira parasn faize veren, bir mddet sonra 101 lira alsa, 101 lirann tamam faiz olur. 1 liras fakire verilince, dier ksm faizden temizlenmi olmaz. (Mektubat- Rabbani) 581

www.dinimizislam.com Demek ki, ok az bir faiz, btn paray kirletiyor, haram hale getiriyor. inden ayrmak mmkn olmuyor. Bunun gibi, grltl hoparlr sesleri arasndan, imamn kendi sesini ayrmak, iitmek mmkn deildir. slam Ahlak kitabnda da, hoparlrle namaz klnrken, sadece hoparlrlerden gelen seslerin iitildii bildirilmektedir.

Sarlarn takt kulaklk


Sual: Hoparlre uyarak namaz klmak caiz olmadna gre, sarlarn, imamn sesini kulaklkla iitmesi caiz olur mu? CEVAP Sarlarn kulaklk takarak iitmesi, hoparlrden iitmesi gibidir; fakat sar olann, zaruret olduu iin, imamn sesini kulaklkla iiterek kld namaz sahih olur. mamn veya cemaatin hareketlerini grerek kld iin de, namaz sahih olmaktadr. Namaz hoparlrle kldrmaksa, hibir zaman zaruret deildir. (. Ahlak)

Arkadan gelen ses


Sual: Bir caminin arka tarafnda namaz klarken imamn sesi arkadan geldi. Hayret ettim, arkada da m imam var diye. Gayri ihtiyari bam dndrp baktm. Ses hoparlrden geliyormu. Namazm bozuldu mu? CEVAP Gs kbleden dnmediyse namaz bozulmu olmaz, ama mekruh olur. Gs de dnm ise namaz bozulur. Hoparlrn byle numaralar olabiliyor. Bazen mzik de karabiliyor. Cep telefonlarndan melodiler duyuluyor. Bunlar ahir zaman alametleridir.

Evden imama uymak


Sual: Komumuzun evi camiye yakn olduu iin, camiden eve hoparlr ekmi. Evinden camideki imama uyuyormu. Bir mahzuru olur mu? TVden Mekkedeki imama da uymak caiz olur mu? CEVAP Bu ekilde imama uymak iki ynden caiz olmaz: 1- mama uymaya mani olan sebeplerden biri, imamla cemaat arasnda, kayk geecek kadar nehir veya araba geecek kadar yol yahut sahrada klarken, arada iki saflk boluk bulunmaktr. Bir baka sebep, mescidin stnde veya dnda klann, imamn veya cemaatten birinin seslerini iitmeye yahut imamn veya cemaatin hareketlerini grmeye mani byk duvar bulunmasdr. Mescidin stnde ve duvar arkasnda klann, imamdan veya cemaatten bakasna tbi olmas caiz deildir. Mescid kapya kadar dolu deilse, son safla arasnda araba geecek mesafe yoksa yine sahih olur. Bundan fazla mesafe varsa, imamn sesini iitse de, sahih olmaz. (Fetava-y Hindiyye) Mescide bitiik binann stnde ve mescide bitiik olmayan binalarda imama uymak caiz deildir. (Kadihan) 582

www.dinimizislam.com 2- Birinci maddede bildirilen mani olmasa bile, hoparlrden gelen sese uymakla imama uyulmu olmaz. Mekkedeki imamn sesi, TV ile gelse ve kendisi de grnse yine uymak caiz olmaz; nk imamn sesi, hoparlre verilince, elektrik ve mknatsn hsl ettii bir ses haline dnyor. Bizim duyduumuz ses, imamn sesi deil, elektrik ve mknatsn hsl ettii sestir. Yani hoparlrden kan ses, elektrik tesiriyle hsl olan, mknats kuvvetlerinin titrettii demir levhann meydana getirdii baka bir sestir. TVdeki grntye imam diye uymakla, hoparlrden kan sese imamn sesi diye uymak ayndr. Grnt bizzat imam olmad gibi, ses de bizzat imamn sesi deildir. Onun iin grntye ve cihazdan kan sese uymakla imama uyulmu olmaz. Hoparlrden kan sese kraat deil, nlamak denir. Buradan secde yeti iitilse, tilavet secdesi yapmak gerekmez. (Elmall tefsiri c.3 s.2361)

Hoparlre uymak
Sual: mamn itikad dzgnse, mecburen hoparlrle kldryorsa, o imama uyarak namaz klmak sahih olur mu? CEVAP mam veya onu greni grecek ekilde yahut imamn plak sesini duyacak ekilde durulursa, ancak o zaman bu imama uymak sahih olur. mam gren de grlmyorsa, hoparlre tbi olunuyorsa sahih olmaz. mam gryor diye hoparlre uyanlara uymak caiz deildir.

Hoparlrden Kuran dinlemek


Sual: Kuran- kerimi teypten ve hoparlrden okumak ve dinlemek caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Bu aletlerden, sadece renmek niyetiyle dinlenebilir. Mesela, namaz surelerini bilmeyen, bunlardan renebilir. Bunun haricinde, sevab kazanmak niyetiyle dinlemek caiz olmaz. Hoparlrden kan sesle ibadet olmayaca Elmal tefsirinde de bildirilmitir. (c.3 s.2361) Ses karan elence letleri, davul, dmbelek, zilli maa, ney, kaval, hoparlr, hepsi birer algdr. alg, kendiliinden ses karmaz. Ses karmak, yani kullanmak iin, davul tokman gergin deriye vurmak, kavala flemek, hoparlre sylemek lazmdr. Bunlardan kan ses, bu alglarn hsl ettii sestir. fleyen ve syleyen insann sesi deildir. Hoparlrden iitilen Kuran- kerim, hoparlrn hsl ettii seslerdir. Muhyiddn-i Arab hazretleri buyuruyor ki: Eshab- kiramdan Ebu Hreyre hazretlerinin haber verdii hadis-i erifte, (Bir zaman gelir ki, Kurn- kerimi mizmarlardan [alglardan] okurlar. Byle okuyanlara ve dinleyenlere hi sevab verilmez. Allah tel bunlara lanet eder) buyuruldu. (Msamere) Mizmar, alg demektir. Hoparlr de, mizmardr. Bunun gibi, birok hadis-i erif, Kuran- kerimin teyp ve hoparlr gibi alg alnan letlerde okunacan 583

www.dinimizislam.com haber veriyor. Hoparlrle Kuran- kerim, mevlid okumak, dinlemek, ibadeti deitirmek olur, yani bidat ve gnahtr. (S. Ebediyye) Bunun gibi sebeplerle, Kuran- kerimi kasetlere, bilgisayara ve cep telefonlarna almamaldr. Sadece, okumay renmek iin alnabilir.

Kabirde hoparlrden Kuran dinletmek


Sual: Cep telefonuna Yasin-i erifi aldk. Kabristana gidip de, llere dinletsek sevap olur mu? CEVAP Hi sevap olmad gibi, ayrca bidat ve byk gnah olur. Radyo, TV ve hoparlrle, faydal yaynlar yaplmas sevabdr; fakat ibadetleri [Kuran- kerimi, ezan, namaz] hoparlrle yapmak caiz deildir. Hoparlrden kan sese kraat, yani Kuran okumak denmez, nlamak denir. (Elmal tefsiri)

Araba kullanrken
Sual: Araba kullanrken, ezberden Kuran- kerim okumak ve dinlemek caiz midir? CEVAP Ezberden okumak iyi olur. Teypten, radyodan dinlemek ise, renmek niyeti dnda caiz deildir. renmek niyetiyle dinlerken de, yine baka ile megul olmamaldr.

inde Kuran olan CD ve bilgisayar


Sual: inde, yazl veya sesli formatta, Kuran- kerim bulunan CDye, MP3 player denen cihazlara veya hard diskinde Kuran- kerim olan bilgisayarn, kasasna da hrmet etmek, abdestle tutmak ve yksekte bulundurmak gerekir mi? Bunlara, baka eyler de yklemek caiz olur mu? Bir de, bu CDleri kullanmayacak olursak, pe atmak, caiz olur mu? CEVAP Bilgisayar kasalar iinde bulunan hard disklerdeki, kayt yaplan CD veya MP3 player denen tanabilir hafzalardaki kayt sistemi, zel ekillerle oluyor. Orada btn veriler, harf veya ses eklinde deil, 0-1 eklinde kodlamalarla ifade ediliyor. Yani bunlar Kuran- kerim harflerini ifade etmiyorsa da, yine aada bulundurmamal, hrmet etmelidir. Bilgisayar veya CD altrldnda ise, CD veya tanabilir hafzalar aktif hle getirildiinde, yani Kuran- kerim sesli veya grntl olarak, hoparlrden duyulduunda veya monitrde grndnde, hoparlr veya monitrn yksekte olmas gerekir. Diz st bilgisayarlarda, hoparlr bilgisayarn kendisinde olduu iin, Kuran- kerim dinlerken veya monitrde grnrken, yukarda durmas gerekir. Kuran- kerim CDleri de, kutu veya zarf gibi bir muhafaza iindeyse, abdestsiz tutulabilir. 584

www.dinimizislam.com Bilgisayarlarn hard disklerinde veya tanabilir belleklerde Kuran- kerim varken, baka eyler, zellikle dine aykr olan yaz, ses ve grntler yklememelidir. inde Kuran- kerim olan CDlere ise, baka bir ey yklememeli; kullanmayacamz byle olan CDleri de, imha ettikten sonra gmmelidir.

Kuran- kerime sayg


Sual: Kuran- kerimi, slam yazsndan baka yazlar arasna koymann caiz olmadn biliyoruz. Acaba Kuran- kerimle birka dilde tefsir ve meallerini, videolarn, seslerini ve yazlarn bilgisayarda dier yazlarn, resimlerin, videolarn arasnda ayn harddiskte bulundurmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Kuran- kerim ile eitli dillerdeki, tefsirine ve meallerine sayg gstermek gerekir. Byle bilgiler, CDde, DVDde, harici harddiskte veya flash bellekte muhafaza edilmeli ve ihtiya halinde buradan kullanlmaldr. S. Ebediyyede deniyor ki: Teyp bandna ve gramofon plna Kuran- kerim almak, kt zerine yazmak gibidir. Teyp ve gramofon, mzik, ark, keyfe, oyun ve elence iin kullanlyorsa da, kt da, ak resim, elence ve fuhu dergileri olmaktadr. Kuran- kerim kda yazlnca Mushaf olur. Mushaf, Kur'an- kerimi okumaya ve renmeye ve ezberlemeye sebep ve vasta olduu iin kymetlidir. Mushaf yazmak ve hediye etmek, bunun iin, ok sevabdr. Bant ve plak da, Kuran- kerimin benzerini iiterek renilmesine ve ezberlenmesine vasta olmaktadr. Kuran- kerimi, bu niyetle, teyp, plk zerine almak caiz olur. Bunlara da, Mushaf- erife olduu gibi hrmet etmek, bunlara baka eyler doldurmamak, yksee koymak, zerlerine bir ey koymamak, abdestsiz tutmamak, kfirlere, fsklara vermemek, baka eyler bulunan bantlar ve plklar arasna koymamak, fsk, oyun, elence yerlerinde almamak lzmdr. Kuran- kerim dinlemek iin kullanlan gramofon ve teyp hibir zaman fsk meclislerine gtrlmemeli, bunlarda hibir zaman, haram olan irkin eyler alnmamal. alg almakta kullanlan bir gramofonun ve teybin Kuran- kerim dinlemek iin de kullanlmas, ark, gazel okuyan fsk bir hfzn okuduu Kuran- kerimi dinlemeye benzer ki, caiz deildir. Ksacas, Kuran- kerim bulunan bantlar ve plklar Mushaf- erif gibi kymetlidirler. Bunlara da saygszlk yapmak, kfre sebep olur. u kadar var ki, bunlardan Kuran- kerimi dinlemek, hfz dinlemek olmaz. Tam benzerini dinlemek olur. Kuran- kerimi dinlemek sevab hsl olmaz; nk Kuran- kerimi tilvet etmek, yani okumak demek, uurlu bir kimsenin, Kuran- kerim okuduunu bilen insann okumas demek olduu Redd-l-muhtarda yazldr; fakat benzerini de saygyla dinlemek farzdr. Kk ocuun uursuz olarak okuduunu dinlemenin de lzm olduu yine Redd-l-muhtarda yazldr. Radyoda slmiyetin yasak ettii eyler dinlenmez, hep faydal ve sevab eyler dinlenirse, bunlar arasnda okunan Kuran- kerimi ve evde teypte, mslmana yakan eylerin, nasihatlerin, 585

www.dinimizislam.com derslerin arasnda okunan Kuran- kerimi, renmek iin dinlemek caiz olur; fakat bunun, Kuran- kerimin asln dinlemek olmad, Elmall Hamdi efendi tefsirinde yazldr. (c.3, s.2361)

Kuran- kerim ve CD
Sual: Kuran- kerimin baz surelerini CDye almak ve dinlemek caiz midir? CEVAP Sevab olsun diye dinlemek caiz olmaz; nk aletten kan sesi dinlemekle Kuran- kerim dinlenmi olmaz. Ancak okumay veya tecvidle okumay renmek iin yahut baz ayetleri ezberlemek iin, Kuran- kerim surelerini CDye almak ve dinlemek caizdir. Hoparlrden kan ses, asl deil de benzeri ise de, yine de sayg gstermeli, dinlerken baka ile megul olmamaldr.

Benzerine de sayg gerekir


Sual: Kuran- kerimi teybe, kasete, VCD veya CDye almak caiz midir? Alnca sayg gerekir mi? Bunlar dinlemek ibadet olur mu? CEVAP Bunlara Kur'an- kerim almak, kat zerine yazmak gibidir. Teyp, kaset ve cd, mzik, ark, keyif, oyun ve elence iin kullanlyor ise de, kat da, roman, ak resim, elence ve fuhu dergileri olmaktadr. Kur'an- kerim kada yazlnca Mushaf olur. Mushaf, Kur'an- kerimi okumaya ve renmeye ve ezberlemeye sebep ve vasta olduu iin kymetlidir. Kaset ve dierleri, Kur'an- kerimin benzerini iiterek renilmesine ve ezberlenmesine vasta olmaktadr. Kur'an- kerimi, bu niyet ile, teyp, cd ve kaset zerine almak caiz olur. Bunlara da, Mushaf- erife olduu gibi hrmet etmek, bunlara baka eyler doldurmamak, yksee koymak, zerlerine bir ey koymamak, abdestsiz tutmamak, kfirlere, fsklara vermemek, baka eyler bulunan bantlar ve plaklar arasna koymamak, fsk, oyun, elence yerlerinde almamak lazmdr. Kur'an- kerim dinlemek iin kullanlan teyp, hibir zaman fsk meclislerine [gnah ilenen yerlere] gtrlmemeli, bunlarda hibir zaman, haram olan irkin eyler alnmamal. alg almakta kullanlan bir teybin Kur'an- kerim dinlemek iin de kullanlmas, ark, trk okuyan fsk bir hfzn okuduu Kur'an dinlemeye benzer ki, bu da caiz deildir. Ksacas, Kur'an- kerim bulunan bantlar ve kasetler Mushaf- erif gibi kymetlidir. Bunlara da saygszlk yapmamaldr. u kadar var ki, bunlardan Kur'an- kerimi dinlemek, hfzdan dinlemek gibi olmaz. Tam benzerini dinlemek olur. Kur'an- kerimi dinlemek sevab hasl olmaz. nk bni bidin hazretleri buyuruyor ki: Kur'an- kerimi tilavet etmek [okumak] demek, uurlu bir kimsenin, Kur'an586

www.dinimizislam.com kerim okuduunu bilen insann okumas demektir. Benzerini de sayg ile dinlemek farzdr. Kk ocuun uursuz olarak okuduunu dinlemek de lazmdr. (Redd-l-muhtar) Benzeri ile ibadet olmaz ise de, okunan Allah kelamdr, sayg duymak gerekir.

Mbelli imamn yardmcsdr


Sual: Namazda, imamdan bakasna uymak caiz olmad iin, hoparlre uyarak namaz klmak da caiz olmaz deniyor. Mbelli de, imamdan bakas olduu halde, mbelliin sesiyle hareket etmek nasl caiz oluyor? CEVAP Cemaat kalabalk olduu ve imamn sesi her taraftan iitilemedii zamanlarda, imamn ald namaz tekbirlerini arka saflardaki cemaate duyuran ve ayn namaz klan kimseye (Mbelli) denir. Dardan baka bir ahs tekbir alsa, onun szyle hareket etmek caiz olmaz. Mbelli, ayn cemaatteki imamn yardmcsdr. Dinimiz, onun yardm etmesine izin vermitir. Dardaki herhangi bir insan deildir. Onun szne uymak imama uymak demektir. Darda olan kimseye cevap vermek veya onun szyle hareket etmek namaz bozar. Hoparlrden kan ses, nakl-i seda da, yank da deildir. mamn sesi, hoparlre verilince, elektrik ve mknatsn hsl ettii bir ses haline dnyor. Yani hoparlrden kan ses, imamn sesi deil, elektrik tesiriyle hsl olan mknats kuvvetlerinin titrettii demir levhann oluturduu sestir. TV ekranndaki resim, imamn bizzat kendisi deil, grntsdr. TVdeki ses de, imamn bizzat kendi sesi deil, benzeridir. Hoparlrden kan ses de byledir. Bununla ilgili, namaz bozan durumlara birka rnek verelim: 1- mamdan bakasnn duasna min demek namaz bozar. Mesela biz, tek bana akam namazn klarken, yan tarafta cemaatle namaz klnsa, o cemaatin imam Fatihay bitirince, bizim ona min dememiz namaz bozar; nk o kendi imammz deildir. Yahut biri yanmza gelip Allah senin gnahlarn affetsin dese, biz de min desek namazmz bozulur. 2- Namaz klarken yanna gelen biri, biraz ekil de, ben de yanna skaym dese, o da, onun szyle yer asa namaz bozulur; nk namazda bakasnn emriyle hareket etmitir. 3- mamndan bakasnn yanln dzeltmek namaz bozar. Mesela baka birisi Kuran- kerim okurken yanl okusa, namaz klan da, kelimenin dorusunu sylese namaz bozulur; nk kendi imamndan bakasna cevap verilmi oluyor. Kendi imam yanl okusa yahut yetin devamn getiremese, dzeltmek bozmaz; nk hatay dzelten, cemaatten biridir. 4- Namazda imamn abdesti bozulsa, yerine cemaatten birisini vekil brakabilir; ama cemaatten olmayan birisini vekil brakamaz. Dardan birisi 587

www.dinimizislam.com gelse, senin abdestin bozulmusa ben devam edeyim dese, o cemaate imam olamaz. Mutlaka o cemaatten birisi olmas gerekir. Mbelli, hoparlre benzetilemez. Mbelli, dinin emriyle, imamn sesini ileten, imamn yardmcsdr. Hoparlr ise, imamn sesini baka ses haline getirmektedir. kisi hibir bakmdan birbirine benzemez.

Hazret-i Davud ve mizmar


Sual: (Hazret-i Davud, mizmar yani alg eliinde zikrederdi. Suudi Arabistan ve dier slam lkeleri dhil, gnmzdeki Mslmanlarn hepsi ibadetlerde hoparlr kullanyor. Bu kadar insann yanl yapmas mmkn olur mu?) diyorlar. Herkesin yapmas bu konuda icma olduunu ve bunun caiz olduunu gstermez mi? CEVAP Mizmar, alg demektir. Hoparlr de, mizmardr. Birok hadis-i erif, Kuran- kerimin, teyp ve hoparlr gibi alg alnan letlerde okunacan haber veriyor. Hoparlrle Kuran- kerim okumak, dinlemek, ibadeti deitirmek olur, yani bidat ve gnahtr. (S. Ebediyye) Herkesin ibadetlerde hoparlr kullanmas, o iin caiz olduunu gstermez. nsanlarn ouna uyan zarardadr, nk Kuran- kerimde mealen, (Yeryzndeki insanlarn ouna uyarsan, seni Allah yolundan saptrrlar) buyuruluyor. (Enam 116) Gnmzdeki insanlarn szbirliine icma da denmez. Din kitaplarmzda deniyor ki: Drdnc asrdan sonra mutlak mctehid yetimedii iin, icma kalmad. nceki asrlardaki icmalar, sonraki asrlarda gelen limler iin delil olur. Mukallidlerin, cahillerin ve hele dinde reformcularn szbirliine ise icma denilmez. (F. Bilgiler) Teganninin haram ve caiz olan ksmlar olduu gibi, mizmar, gzel ses anlamna da gelmektedir. Davud aleyhisselam gzel sesliydi. Gzel sesli olana Davud sesli denir. Davud aleyhisselam, Zeburu gzel sesle okurdu. Buna alg ile okurdu demek, byk iftira olur. Eshab- kiramdan Ebu Musa elEar, Kuran- kerim okuyordu. Bunu iiten Resulullah efendimiz, (Bunun sesi, tpk l-i Davudun mizmarlar [gzel sesi] gibidir) buyurdu. (Mecmaz-Zevaid) Aadaki hadis-i eriflerde ise mizmar, ses karan her trl alg aleti ve hoparlr anlamnda kullanlmtr: (Kuran mizmarlardan okuyanlara Allah lanet eder.) [Msamere] (Kuran mizmarlardan okunmadan nce, salih amel ilemekte acele edin.) [Taberani] (Kuran mizmarlardan okunduu zaman, lebilirsen l!) [Taberani] Ayrca, nceki dinlerde helal olup, bizim dinimizde haram olan ok ey 588

www.dinimizislam.com vardr. Mesela iki imek, nceki dinlerin bazlarnda haram deildi. (Eski bir dinde alg alnyordu, imdi de helaldir) demek, (O zaman iki imek serbestti, imdi niye yasak olsun) demeye benzer. Mizmar yani alg hakkndaki birka hadis-i erif meali de yledir: (an, eytann mizmardr.) [Mslim, Ebu Davud, Nesai] (Allah teala, blise, senin mezzinin mizmarlardr buyurdu.) [Taberani, . Cerir] (Bir zaman gelecek, zina, iki ve mizmar helal sayanlar kacaktr.) [Buhari] (Mizmarlar, putlar yok etmek iin gnderildim.) [.Ahmed, Ebu Nuaym, . Neccar] (Nimete kavuunca mizmar almak, gazab ilahiye sebep olur.) [Deylemi]

Televizyonla namaz
Sual: Merkezi sistemle ezan okunduu gibi, baz camilerde cemaat imam grsn diye, duvarlara televizyon ekran konmaya baland. Bu da bidat deil mi? CEVAP Buna benzer uygulamalar Hindistanda da balamt. Bu, sanki Hindistanda olduu gibi, kk camilerdeki imamlar kaldrp merkezi camilerdeki imamlara uymaya hazrlk yapld hissini veriyor. Hindistanda, baz camilerde, Vehhabilerin imamsz olarak cemaatle namaz kldklar bildiriliyor. Bu camilerin, byk camiye elektrikle bal olduu, oradaki imamn sesini hoparlrle iiterek, o imama uyulduu bildirildi. Hoparlr sesiyle ve televizyondaki imama uyarak klanlarn namazlarnn sahih olmad, Hindistan limlerinin Keralada kardklar El-Muallim mecmuasnn Rebiul-evvel 1406 ve Aralk 1985 tarihli saysnda uzun yazldr. 1981de Pakistanda kan Syuf-ullahil-ecille kitabnda da, hoparlrle namaz kldran imama uymak caiz olmad yazldr. (S. Ebediyye) Pakistanda Camia-i habibiyye niversitesi dekan, mderris Habib-rrahman, 1981de hacca gidince, Vehhabi imamn hoparlrle namaz kldrdn grp, namazlarn ayr kld iin, ellerine kelepe taklarak hapsedilmi, hac yapmasna mani olunarak, geri gnderilmitir. (. Ahlak)

badet lisan Arapadr


Sual: Yazarn biri, (Her millet, namazda okunan sureleri, yetleri, namaz klarken kendi lisan ile, yani tercmesini okuyabilir) diyor. yle midir? CEVAP Diyanetin hazrlad Kur'an- kerim mealinin nsznde diyor ki: (Kur'an- kerim, yalnz Trkeye deil, hibir dile hakkyla evrilemez. Eski 589

www.dinimizislam.com tefsirlerin altnda verilen manalara da tercme deil, meal demek uygundur. Kur'ann yalnz manasn ifade eden szleri, Kur'an hkmnde tutmak, namazda okumak caiz olmaz. Hibir tercme, aslnn yerini tutamaz.) bni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki: (Kur'an- kerimi Arabiden baka harf ile yazmak ve baka dile tercme edip, Kur'an- kerim yerine bunu okumak, szbirlii ile haramdr. Arabiden baka harf ile yazmak ve byle yazlm Kur'an okumak haramdr. Kur'an- kerimi Arabi harflerle, okunduu gibi yazmak sureti ile deitirmek bile, szbirlii ile haramdr.) [Fetava-i fkhiyye s.37] Sual: Allah yerine tanr demenin caiz olmadn bildirdiniz. 1940dan 1950 ylna kadar mezzinlik yaptm. "Allah ekber" yerine "Tanr uludur" dedim. Ezan da, kameti de hep Trke okudum. Namazm da yetlerin tercmesi ile klyorum. Dinimizde zorluk yoktur. Tanr kimseye gcnn yetmediini yklemez. Brakn her toplum, kendi dili ile ibadetini yapsn! Kimseyi zorla Arap yapamayz. slamiyetin art temizlik ve gzel ahlaktr, dil deildir. Hangi dille ibadet edersen et hi sakncas olmaz. yle deil mi? CEVAP Hayr yle deildir. Namazda sureler ve dualar Arapa okununca sadece iftitah tekbiri (Allah ekber) yerine (Tanr uludur) dense veya baka bir ey sylense namazn yine sahih ve kabul olmayaca btn fkh kitaplarnda yazldr. Mesela Redd-l-muhtarda aka yazldr. Hatta selamdan nce okunan dualar bile Arabi okumak arttr. Kur'an- kerimde ve hadis-i erifte olmayan dualar okumak bile namaz bozar. Arabiden baka herhangi bir dil ile namaz klmann sahih olmadn btn limler ittifakla bildirmilerdir. (Hindiyye) Biz, baka milletlerin milli marlarn tercme ederek sylesek, onlar da bizim istiklal marmzn tercmesini syleseler uygun grlmez. Her devletin kanununda bildirilen esaslara uymak gerektii gibi, Allah tel da bize namaz nasl klmamz emrediyorsa yle klmamz gerekir. Dinimizde kolaylk vardr. Fakat kolayna geldii gibi dini deitirmek yoktur. Mesela sizin isminiz smet, gnahszlk, temizlik demektir. Bir kimse sizi, Arapa olan smet kelimesiyle deil de tercmesi olan temizlik kelimesi ile arsa, smet Bey yerine, Temizlik Bey dese ne dersiniz? Bir ismin bile tercmesini sylemek ok tuhaf olurken namazdaki sureleri Trke olarak okumak nasl caiz olur? Dinde, sizin veya bizim fikrimize itibar edilmez. Muteber din kitaplar ne yazyorsa ona baklr. Allah telnn emri olduu iin ibadet lisan Arabidir. Dinin sahibi nasl istemise yle yaplr. Baka trl istemek dine aykr olur. Kur'an- kerimin tercmesini Kur'an hkmnde tutmak ve namazda okumak asla caiz deildir. Allah tel, Kur'an- kerimde, (Benim kitabm Arabidir, Kur'an Arabi lisan ile indirdim) buyuruyor. O halde Allah telnn melek ile indirdii kelimelerin, harflerin ve manalarn toplam Kur'andr. Kur'an- kerim 590

www.dinimizislam.com Arabiye bile evrilse, yine Kur'an olmaz. Kur'ann aklamas olur. Manas bozulmadan da, bir harfi bile deiince, Kur'an olmaz. Fetava-i fkhiyyede buyuruluyor ki: (Kur'an- kerimi baka dile tercme edip, Kur'an- kerim yerine bunu okumak ve Kur'an- kerimi Arabi harflerle, okunduu gibi yazmak suretiyle deitirmek bile szbirlii ile haramdr. Kur'an- kerimi byle yazarken ve baka dile tercme ederken, Allah kelamnn icaz bozulmakta, nazm-i ilahi deimektedir. Bunun gibi sebeplerle de Kur'an- kerimin tercmesi namazda okunamaz.) Namaz haricinde her milletin kendi diliyle dua etmesi caizdir. Vaaz ve nasihati kendi lisanyla yapmas gerekir. Din iin yaplacak dier btn hizmetler de byledir. Diyanet ilerinin karar Diyanet ileri Bakanl Din ileri Yksek Kurulunun 4.12.1997 gn ve 103 sayl karar da zetle yle: (Kurandan kolaynza geleni okuyun) yetinde olduu gibi, Peygamber efendimiz de namaz klmay tarif ederken, (Kurandan hafzandakilerden kolayna geleni oku) buyurmutur. Bu itibarla namazda Kuran- kerim okumak; kitap, snnet ve icma ile sabit bir farzdr. Kuran, sadece mana olarak deil, Resulullahn kalbine elfaz [szleri] ile indirilmitir. Bu elfazdan baka lafzlarla ifade edilen mana Kuran deildir. nk, indirildii elfazn dnda, hatta Arapa bile olsa, baka szlerle ifade edilen mana, Kuran deildir. Kuran kavramnda sadece mana deil, bir rkn olarak onun elfaz da vardr. Bunun iin tercmesine Kuran denilemeyecei ve Kuran hkmnde olmad konusunda slam limleri gr birlii iindedir. 1926da Gztepe camii imam Cemal Efendinin Cuma namaznda Kuran kerimin tercmesini okumas zerine, stanbul mftl, Diyanet ileri reisi Rfat Brekinin de imzas bulunan Mavere heyeti kararnda denmitir ki: Namazda Kuran okumak, icma ile farz ve Kurann herhangi bir tercmesini Kuran yerine koymak asla caiz deildir. Bu husus slam limlerinin icma ile sabittir. Bu bakmdan Cemal Efendinin vazifeden alnmasna zaruret hasl olmutur.

badet dili Arapadr


Sual: Bir profesr, Allah, her dili bilir, namazda Arapa okumak art deil, Allahtan hibir ey gizli deildir. O her eyi grr. Onun iin, insanlar yokken plak namaz klmann sakncas olmaz dedi. Bana da mantkl geldii iin doru mu diye sorma gereini duydum. CEVAP Mantkla din olsa, herkes kendine gre bir din meydana karr. nsan says kadar din olur. Dinde nakil esastr. Nakil de selim olan akla aykr deildir. Evet, Allah tel her dili bilir. Zaten btn dilleri O yaratt. Fakat ibadet dilini Arapa olarak bildirdi. Onun emrine uymak arttr. 591

www.dinimizislam.com Evet, Allah gizli olanlar da bilir ve grr. Ama plak durmay, plak ibadet etmeyi yasaklad. Namaz klarken en gzel elbisemizi giymemizi emretti. Peygamber efendimiz de, ykanrken bile rtnmemizi bildirerek buyuruyor ki: (Avret yerlerinizi rtn! Yalnz iken de Allah teldan haya edin!) [Tirmizi] (Allah tel hayay ve rtnmeyi sever. yle ise ykanrken avret yerinizi rtn.) [Ebu Davud]

badet dili
Sual: Okuduumuzu anlamadan klnan namazlarn ve yaplan ibadetlerin faydas olur mu? Anlamas iin her millet, ibadetlerini kendi diliyle yapsa daha uygun olmaz m? CEVAP Dinimiz, ibadet dilinin Arapa olduunu bildirmitir. badetin geerli olmas iin Arapa okumak arttr, anlamak art deildir. Anlamayp renmek iin, nakli esas alan ilmihal kitaplar okunur. Kur'an- kerimi, lisan Arapa olanlar bile anlayamaz, hatta evliyann ve ulemann en bykleri olan Eshab- kiram bile, yetlerin mnlarn Resulullaha sual ederdi. Bir hadis-i erif meali: (Kur'an- kerim Allah telnn metin [salam] ipidir. Mnlarnn hepsi anlalmaz. ok okumak ve dinlemekle eskimez.) [bni Mace] Kur'an- kerimin, ok veciz olup, bitmez tkenmez mnlarnn bulunduu, btn mnlar bildirilse bile, yazmak iin kt ve mrekkep bulunamayaca, Kur'an- kerimde de bildirilmektedir: (De ki, Rabbimin [ilmini, hikmetini bildiren, hayrete dren] szleri iin, denizler mrekkep olsa, bir o kadar daha deniz ilave edilse, denizler tkenir, Rabbimin szleri tkenmez.) [Kehf 109] Demek ki, her Arapa bilen, Kur'an- kerimi anlayamaz. mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: mam- Ahmed bin Hanbel, Cenab- Hakk'n, (Anlayarak da anlamayarak da Kur'an- kerim okuyan, benim rzama kavuur) buyurduunu bildirmektedir. (hya)

Namaz suresini bilmeyen


Sual: Sapkl ile nl bir yazar, (Yeni Mslman olmu, fakat Arapa olarak namaz surelerini bilmeyen bir Fransz, bir Alman veya bir Trk, namaz, surelerin ve dualarn tercmelerini kendi diliyle renip klabilir) diyor. badet dilini deitirmek caiz olur mu? CEVAP Asla caiz olmaz. (Fetava-i fkhiyye) ok kimse bilir ki, Kuran- kerimi ezberlemek, kendi dilindeki bir kitab ezberlemekten ok daha kolaydr. Sure ve dua bilmeyen kimse, bunlar bir kda yazp namaz klarken karsna koyar. reninceye kadar byle 592

www.dinimizislam.com okuyarak namazn klar. mam- azam hari, mameyne yani mam- Muhammed ile mam- Ebu Yusufa gre Mushafa veya kda bakarak okumak, Ehl-i kitaba yani Yahudilere ve Hristiyanlara benzemek kastyla olursa mekruh olur, fakat Ehl-i kitaba benzemek kast olmadan okumak, mekruh da olmaz. (Drr-l-muhtar, Halebi, Mlteka, Hindiyye, Mecmua-i Zhdiye) Hi dua ve sure bilmeyen kimse, buna gre, namazda kada bakarak okuyabilir. fi mezhebinde ise, Mushafa veya yazl kda bakarak okumann, zaten hi mahzuru olmaz. Yeni Mslman olann veya hi sure ve dua bilmeyenin, hangi mezhepte olduu da nemlidir. Kendi mezhebinde caiz olmayan ey, baka mezhepte caizse, o mezhebi taklit ederek o ii yapmakta mahzur olmaz.

Teganni nedir?
Sual: Din kitaplarnda sk sk zellikle namaz, ezan, Kur'an okuma bahislerinde, teganni edilmemesi bildiriliyor. Teganni nedir? CEVAP Teganninin bir snnet olan ksm, bir de haram olan ksm vardr. Snnet olan teganni, tecvide uyarak okumaktr. Haram olan teganni, rlamaktr, sesini haneresinde tekrarlayp trl sesler karmaktr. Burada kelimeler bozuluyor. Teganni ederek, yani kelimeleri bozarak da okumak caiz deildir. Kelimeleri bozmak demek, musiki perdesine uydurmak iin harfleri harekeleri uzatmak, hareke, harf eklemek veya karmak demektir. Mesela, (Elhamd lillahi rbbil) diye y uzatmak, manay bozuyor. Bunun gibi, mezzinlerin (Rbbena lekel-hmd) diyerek rb diye y uzatmalar namaz bozuyor. nk, Rb, vey baba demek olup, (Allahmza hamd ederiz) yerine (vey babamza hamd ederiz) oluyor. Mana deimezse, namaz bozulmaz. Fakat elif, vav, ya sesli harflerini ok uzatrsa, mana deimese de, namaz bozulur. Grlyor ki, teganni, kelimenin manasn deitirmezse ve harfler, iki harf kadar uzamazsa, yalnz sesi gzelletirip okumay sslerse, caiz olur. Hatta, namaz iinde de, namaz dnda da, mstehap olur. mam, ameli kesir oluncaya kadar teganni ederse, yahut harf ziyade ederse, namaz fsid olur. (Ebussuud efendi fetvas) Namaz vakitlerini bilmeyen ve teganni, ederek, yani musiki perdelerine uyarak okuyan kimse, ezan okumaya ehil deildir. Bunun mezzinlik yapmas caiz olmaz, byk gnahtr. Kur'an- kerimi, zikri, duay teganni ederek okumann szbirlii ile haram olduu Bezzaziyyede yazldr. Ezan okumak da ve vaktinden nce okumak da byledir. Ezan okurken, yalnz iki (Hayye ala...) da teganni etmeye izin verilmitir. (Berika) 593

www.dinimizislam.com Tatarhaniyye fetva kitabnda, (Bakalarn ktleyen ve ehveti harekete getiren iirleri teganni ile, yani ses dalgalar ile okumak haramdr. Harama sebep olan eyler de haram olur) demektedir. (Hadika) Teganni ile okunan ezan ve Kur'an- kerimi ve mevlidleri dinlemek de gnahtr. Bunlar ilave etmeden, yani kelimeleri bozmadan teganni etmek, yani sesi gzelletirmek caizdir ve iyidir. (S. Ebediyye)

594

www.dinimizislam.com

VESKALAR
Farz borcu olann nafileyle megul olmas, farz tehir ettiinden dolay gnahtr. Hazret-i Alinin rivayet ettii hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmak zere olan hamileye benzer. Doumu yaklamken, ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, nafile namazlar kabul olmaz.) [Ftuh-ul-gayb, Zahire-i Fkh] Hanef limlerinden Abdlhak- Dehlev hazretleri, bu hadis-i erifi yle aklyor: Bu hadis-i erif gsteriyor ki, farz borcu olann, snnetleri de kabul olmaz, nk snnetler de nafiledir. (Ftuh-ul-gayb erhi) Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: (Farz namaz borcu olann nafilesi kabul olmaz) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafileyle megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin bir tccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise onun kazancdr. Sermaye kurtarlmadan, kr olmaz. (Ftuh-ul-gayb m. 48) Orijinali iin tklaynz. (Aadadr)

595

www.dinimizislam.com

596

www.dinimizislam.com

597

www.dinimizislam.com

598

www.dinimizislam.com

599

www.dinimizislam.com

Terk etmek mi, fevt etmek mi?


Sual: Fkh kitaplarnda, (Terk edilen namazlar kaza etmek, nafile klmaktan daha iyi ise de, be vakit namazn snnetlerini ve hadis-i erifte vlm olan duha, tesbih, tehyyet-l-mescit, evvabin, tehecct gibi snnet namazlar klmak, kaza klmaktan evladr) dendiine gre, niye kazas olann snnet klamayacan sylyorsunuz? CEVAP Kitaplarda, (terk edilen namazlar) demiyor, (fevt edilen namazlar) deniyor. Aaya kitaplarn orijinallerinin fotokopisini koyduk. [1, 2] Bu ifadeler, be vakit namazn farzlarn fevt eden, yani elinde olmayarak, zrle karm olanlar iindir. Byle, karlm birka vakit farzn kazalarn snnet yerine klmamal, ayrca klmal deniyor. zrle karlan birka vakit farzn kazalarn, snnetler yerine klmaya lzum yoktur. nk namazlar zrle kazaya brakmak gnah olmad gibi, bunlarn kazalarn, snnetleri klacak kadar geciktirmek de gnah olmaz. Fakat namaz zrle klamamak yani fevt etmek bakadr. Kasten, mazeretsiz, tembellikle klmamak yani terk etmek bakadr. Birincisi hi gnah deilken, ikincisi byk gnahtr. kisi arasnda dalar kadar fark vardr. kisini ayn kefeye koymak ok yanltr. Hanefi fkh kitaplar, (Faite [fevt edilen, bir zrle karlan] namazlarn kazas) diyor. (Terk edilmi namazlarn kazas) demiyor. nk Mslman, namazn bilerek terk etmez. Ancak gaflet, uyku ve unutmak gibi zrle fevt eder. Namaz terk eden Mslman, afii ve Malikide ceza olarak ldrlr. Hanbelde ise mrted olduu iin ldrlr. Hanefideyse, hapsedilir, klncaya kadar dayak atlr. Bu farz namazn ne kadar nemli olduunu gstermektedir. Farz borcu varken, snnet veya nafile klarak farz geciktirmek de, asla caiz deildir. Farz namaz hakknda hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Farz namaz kasten terk eden kfirdir.) [Taberani] (Namaz dinin direidir, terk eden dinini ykm olur.) [Beyheki] (Be vakit namaz terk eden, Allahn hfz ve emanndan mahrum olur.) [bni Mace] (Namaz klmayann, terk edenin dini yoktur.) [Bezzar, bni Nasr] (Namaz terk edenin, dier ibadetlerini Allah tel kabul etmez.) [sfehani, Ebu Nuaym] Terk edilen farzn gnah byleyken, nafilelerle nasl kyaslanabilir ki? Drt mezhepte de, kazas olan, snnet ve nafile klamaz. Snnetlerin de nafile olduu btn muteber eserlerde bildirilmektedir. Bir kimse, hadis-i erifle klnmas ok vlen kuluk, evvabin, tehecct gibi namazlar mrnde hi klmasa, ahirette niye klmadn diye sorguya ekilmez. Fakat bir farz yapmazsa, byk gnah ileyecei iin sorguya 600

www.dinimizislam.com ekilir. limlerimizin bildirdii gibi, klnmas art olan farz geciktirip, nafile klmak ahmaklktr. Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyurdu ki: Hazret-i Alinin rivayet ettii, (Farz namaz borcu olann nafile klmas, dourmas yakn olan hamileye benzer. Doumu yaknken ocuu drr. Artk bu kadna, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de byle olup, farz namazlarn demedike, Allah, nafile namazlarn kabul etmez) hadis-i erifi gsteriyor ki, farz borcu varken nafileyle megul olmak ahmaklktr. Kaza borcu olann nafile klmas, alacaklya, borlunun hediye gtrmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mmin, bir tccara benzer. Farzlar sermayesi, nafilelerse kazancdr. Sermaye kurtarlmadan kr olmaz. (Ftuhul-gayb m. 48) [3] Yolculua karken iki rekt namaz klmaldr! Kazaya kalm namaz varsa, kaza klmal; nk kaza borcu varken nafile klmak, ahmaklktr. (Bey ve ira risalesi) [4] Bir hadis-i erif meali de yledir: (Farz namaz borcu olann, nafile namaz kabul olmaz.) [Drret-l fahire] Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mere yapt vasiyette buyurdu ki: Gece yaplmas gereken Allahn bir emrini gndz yapsan ve gndz yaplmasn emrettiini de gece yapsan, Allah kabul etmez. Allah tel, farz olan ibadetleri demeden nafile ibadetini kabul etmez. (Kitab-l Harac) Kitaplarda terk edilen deil, fevt edilen [fevait] ifadelerinin getii yerlerin orijinalleri aadadr:

(1) Redd-l-muhtar:

601

www.dinimizislam.com

(2) Tahtavi:

(3) Ftuh-ul-gayb:

(4) Bey ve ira risalesi:

602

www.dinimizislam.com

Cenaze duasnn okunuu:


Allahmmafir li-hayyin ve meyyitin ve hidin ve gibin ve zekerin ve nsn ve sagrina ve kebrin. Allahmme men ahyeyteh (ahyeyteh) minn fe ahyih (ahyih) alel-islmi ve men teveffeyteh (teveffeyteh) minn fe teveffeh (teveffeh) alel-mni ve hussa hzel-meyyiti (hzihil- meyyitete) bir-revhi ver-rhati vel-mafireti ver-rdvni. Allahmme in kne (knet) muhsinen (muhsineten) fezid f ihsanih (ihsnih) ve in kne (knet) msen (mseten) fe tecvez anh (anh) ve lekkhi (lekkh) emne vel-br velkermete vez-zlf. Allahmmecal kabreh (kabreh), ravdaten min riyadil cinni ve l tecal kabreh (kabreh) hufraten min huferin-nrni. Rabbifirl ve li-vlideyye ve lil-mminne vel-mminti vel-mslimne vel-mslimti ve li cemil mslimne vel-mslimti el-ahy-i min hm vel emvti bi-rahmetike y erhamer-rhimn.

603

You might also like