You are on page 1of 163

T.C.

BABAKANLIK DEVLET ARVLER GENEL MDRL Osmanl Arivi Daire Bakanl Yayn Nu: 54

Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi: VII

83 NUMARALI MHMME DEFTER


(1036-1037 / 1626-1628) < zet - Transkripsiyon - ndeks ve Tpkbasm>

ANKARA2001

Proje Yneticisi Dr. Yusuf SARINAY Devlet Arivleri Genel Mdr

Proje Sorumlular Necati AKTA Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs Necati GLTEPE Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs

Mustafa KAPLAN Osmanl Arivi Daire Bakan smet DEMR Yayn Koordinatr

Hazrlayanlar Hac Osman YILDIRIM Vahdettin ATK Dr. Murat CEBECOLU Ayhan ZYURT Mustafa SERN Fuat YAVUZ Numan YEKELER

Dizgi-Mizanpaj Vahdettin ATK Baskya hazrlama Murat ENER Salih DUTOLU ISBN. 975-19-2945-8

83 NUMARALI MHMME DEFTER


(1036-1037 / 1626-1628) < zet - Transkripsiyon - ndeks ve Tpkbasm>

NDEKLER

Sayfa NDEKLER ...................................................................................................... V NSZ ..................................................................................................................VII SUNU ................................................................................................................... IX KISALTMALAR ............................................................................................. XLV HKMLERN ZET VE TRANSKRPSYONLARI ............................... 1 NDEKS ................................................................................................................... 93 TIPKIBASIM

VI

N S Z

Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn, sahip olduu milyonlarca defter ve belgeyi muhafaza ve tasniften sonra nemli bir grevi de tantm ve yayndr. Devlet Arivleri Genel Mdrl, sahip olduu yz bin defter ve yzelli milyona yakn vesika ile dnya arivleri arasnda mstesna bir yere sahip olan Osmanl Arivi'ndeki belge ve defter koleksiyonlarnn, yerli ve yabanc ilim dnyasna tantm ile ilgili olarak, 1992 yl bandan bu yana belge yaynn srdrmektedir. "Defter-i Hkn Dizisi" ve dier yaynlardan ayr olarak bugne kadar, "Dvn- Hmyn Sicilleri" dizisinden Kanun Sultan Sleyman devrine ait olan 3, 5 ve 6 numaral Mhimme Defterlerini, II. Selim devrine ait 7 ve12 Numaral Mhimme Defterleri ile Sultan I. Ahmet, I. Mustafa ve II. Osman dnemlerine ait olan "82 Numaral Mhimme Defteri"ni yaynlayan Devlet Arivleri Genel Mdrl, bu defa da IV. Murat devrine ait H. 1036-1037 (M. 16261628) tarihli "83 Numaral Mhimme Defteri"ni yayna hazrlam bulunmaktadr. Yaynlanan bu defter; arlkl olarak zi'nin muhafazas, zi Kalesi'ndeki neferlerin mevcibleri ile ocaklk olan muktaalar; zi serhaddinde Doan Geidi ad verilen bir geide kale yaplmas, yaptrlacak bu kale iin gerekli kerestenin temin ve nakli ile Krm Han Mehmet Giray ve kardei Kalgay ahin Giray'n grevden azledilerek yerlerine Canbeg Giray'n Han ve kardei Devlet Giray'n da Kalgay olarak atanmas ile ilgili hkmleri ihtiva eden bir Ordu Mhimmesi olmas bakmndan ayr bir ehemmiyeti hizdir. Eseri yayna hazrlayarak ilim leminin istifadesine sunulmas iin emek ve gayret sarfeden Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline ve Genel Mdr Sayn Dr. Yusuf SARINAY'a bu vesile ile teekkr eder, almann ilgililere yararl ve yardmc olmasn dilerim.

M. Seluk POLAT Babakanlk Mstear Yardmcs

VII

VIII

S U N U

Osmanl Arivi'nde kayt tarzna gre; tahrir, mazbata, hlsa kayt, aynen kayt, vride, sdra, jurnal balklar altnda deiik trlerine rastlanlan defterler, Osmanl brokrasisi ve arivciliinde temel unsurdur. XVI. yzyln ortalarndan XX. yzyln ilk yllarna ulaan bir dnem iinde -kk zaman blmleri hari- ortalama 350 yllk zaman dilimi itibaryla hibir dou ve bat devletinde rastlanmayan kltr ve tarih zenginlii ihtiva eden Mhimme Defterleri1 Osmanl Arivi defter serleri iinde phesiz nemli yer tutar. Ana konularn; devleti ilgilendiren siyas, iktisad, kltrel, sosyal ve harp tarihine dair st dzey kararlar tekil eder. Divn- Hmayn toplantlarnda mzkere edilen dahil ve haric meselelere ait siyas, asker, itima ve iktisad nemli kararlarn kaydedildii defterlere "Mhimme Defterleri" ad verilmitir. Osmanl Arivi'nde: "989 Numaral Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda Mhimme Defterleri bal altnda 961-1323 (1553-1905) tarihleri arasnda tutulmu 265 adet md.; Mhimme Defterleri Zeyli bal altnda 980-1195 (1572-1780) tarihleri arasnda tutulmu 17 adet md.; Mhimme-i Askir Defterleri bal altnda 1196-1328 (1781-1910) tarihleri arasnda tutulmu 68 adet asker mhimme defteri; Mhimme-i Mektme Defterleri bal altnda 1203-1302 (1788-1885) tarihleri arasnda tutulmu 10 adet mhimme-i mektme defteri; Mhimme-i Msr Defterleri bal altnda 1119-1333 (1785-1915) tarihleri arasnda tutulmu 15 adet mhimme-i Msr defteri ile "980 Numaral Bb- saf Defterleri Katalou"nda Mhimme Defterleri bal altnda 977-1252 (1570-1836) tarihleri arasnda tutulmu 43 adet mhimme defteri paras; Mhimme-i Mektme Defterleri bal altnda 1223-1224 (1808-1809) tarihleri arasnda tutulmu 1 adet mhimme-i mektme defteri; Mhimme-i Msr Defterleri bal altnda 1122-1128 (1710-1716) tarihleri arasnda tutulmu 16 sayfalk 1 adet mhimme-i Msr defteri paras olmak zere toplam 376 adet mhimme defteri ile fasikllerden oluan 44 adet mhimme defteri paras mevcut bulunmaktadr2.

1 Uriel HEYD, Ottoman Documents on Palestine 1552-1615, Oxford 1960, s. XV. 2 Yusuf hsan GEN, Hac Osman YILDIRIM, Nazm YILMAZ vd., Babakanlk Osmanl Arivi Rehberi,

stanbul 2000, s. 10-23.

IX

Mhimme Defterleri, hkmlerin sdr olduklar Divnlar bakmndan drt ayr grupta deerlendirebilir: 1- Padiahn pyitahtta bulunduu srada, Sadrzam bakanlndaki Divn toplantsndan kan emirlerin kaydolunduu Mhimme Defterleri, 2- Rikb Mhimmesi: Sadrzamn sefer veya baka bir sebeple payitahttan ayrlrken yerine vekil olarak brakt Rikb kaymakam veya Sadret kaymakam denilen grevli bakanlnda toplanan Divnda alnan kararlarn yazld defterler, 3- Ordu Mhimmesi: Ordu ile birlikte sefere kan sadrzamn sefer srasnda akdettii Divn toplantlarnda alnan kararlarn yazld defterler, 4- Kaymakamlk Mhimmesi: Padiah ve sadrzam ayn anda Dersadet'ten ayrldnda, devlet ilerini tedvir etmek zere tayin edilen Sadret kaymakamnn mstakil olarak akdettii Divnlarda alnan nemli kararlarn yazld defterler3. * Devlet Arivleri Genel Mdrl olarak balam olduumuz "Divn- Hmayn Sicilleri"ni yaynlama almalarna, Kanun Sultan Sleyman dnemine ait olan; 1993 ylnda neretmi olduumuz "3 Numaral Mhimme Defteri", 1994 ylnda neretmi olduumuz "5 Numaral Mhimme Defteri", 1996 ylnda neretmi olduumuz "6 Numaral Mhimme Defteri"; II. Selim dnemine ait olan, 1997 ylnda neretmi olduumuz "12 Numaral Mhimme Defteri" ve 1997-1999 yllarnda neretmi olduumuz "7 Numaral Mhimme Defteri" ile Osmanl Devleti'nin duraklama dnemi kabul edilen Sultan I. Ahmet, I. Mustafa ve II. Osman dnemlerine (1617-1618) ait olan ve 2000 ylnda nerettiimiz "82 Numaral Mhimme Defteri"nden sonra, bu defa da IV. Murat dnemine ait (1626-1628) tarihli, arlkl olarak zi'nin muhafazas ve zi'de Doan Geidi ad verilen bir geide kale yapm ile ilgili hkmleri ihtiva eden ve bir ordu mhimmesi olan "83 Numaral Mhimme Defteri"ni yaynlayarak devam etmekteyiz. Saylar hayli fazla olan ve Ordu Divn'nca tutulan Mhimme Defterleri, asker tarih, harp tarihi ve lojistik hizmetler tarihi ynnden birinci elden kaynaktr. * 83 Numaral Mhimme Defteri H. 1036-1037 (1626-1628) yllarna ait olup; d tarafnn ebrsu eskimi, i taraf ise ebrsu yeni kt ile kapl fersde bir
3 A.g.e., s. 7, 8.

mukavva cilt ierisinde bulunan 28,5 x 22 cm. ebadnda ve 1.6 cm. kalnlnda, 86 sayfadan meydana gelmektedir. Ancak, defterin ilk sayfasna numara verilmemi olup, sayfa numaras ilk hkmn kaytl olduu sayfadan balatlm, son sayfa 83 olarak bitirilmitir. Daha nce yaynlanan ve yana doru alan mhimme defterlerinden farkl olarak bloknot biiminde (dikey alml) tanzim edilmitir. Defter; 1. sayfann bandaki "Donanma-y Hmayn'da virilen ahkm- erfe ve evmir-i latfedr. Yevm'l-sneyn, f 22 N., sene: 1036, der-menzil-i Liman- Kavak" ibaresi ile balamakta olup; ilk hkm Nibol, Silistre ve Krkkilise sancaklarnda vki olan kadlara, 135 numaral son hkm ise Yevm'l-sneyn, f 13 Zi'l-hcce, sene: [10]37, der-Kili tarihi ile Balk kadsna yazlmtr. Defterde 135 hkm ve baz hkmlerin sretlerinin gnderildii yerlerin kaytlarn ihtiva eden sret kaytlar mevcuttur. Varaklar; beyaza yakn ak sar renkli olup, genel olarak salamln ve yazsn muhafaza etmi olmakla beraber nem, su, kurt vb. haric etkenlerden dolay hemen her varakta koyu kahverengiye doru mevzi renk deiiklii ve kurt yenii, baz varaklarda da rme grlmektedir. Baz varaklarn yaz ile tam dolu olmad, bilhassa alt ksmlarnda bir kk hkm sacak kadar boluklar bulunduu, bu miktarn yarm sahifeye kadar kt, baz varaklarn bir yzlerinin tamamen bo olduu (bkz. s. 34, 38, 51-61, 75) mahede edilmektedir. Defter'in sayfa numaralar orijinal olmayp, nceki yllarda sahife esasna gre kurun kalemle, sayfalarn st ksmlarna ve ortal olarak verilmitir. Defter'in hkm numaralar da orijinal olmayp, her hkmn bana sonradan kurun kalemle verilmitir. Ancak Defter'in yayna hazrlanmas srasnda, hkmlerin blnd, sretlerin ayr hkmm gibi numaraland grldnden; hkmlere -eski numaralar keli parantez [ ] ierisine alnmak kaydyla- yeni numara verilmitir. Tarihler, Divn'n akdolunduu veya hkmlerin deftere geirildii gn ve yeri iaret eden balklar halinde grlmektedir. Bu tarihlerde; gn ve yl rakamla, ay ve gn adlar ise "Yevm's-Sls, f 10 ehri Muharremi'l-harm, sene: 1037, der-Boaz- Kili" misalinde olduu gibi Araba olarak yazlm olup; ay adlar rumuz eklinde veya aka yazlm, gn adnn son harfi satr sonuna kadar uzatlmtr. Ancak gerek formalarn kendi ilerinde, gerekse bunlarn ciltlenmek zere birbirleriyle birletirilmesinde tarih sras bakmndan tam bir intizam bulunmad ve balk tarihler arasnda ileriye ve geriye dnk atlamalar olduu, bunlarn da daha ziyade bir formadan dierine geerken meydana geldii grlmektedir. Bu sebeple hkmlerin tarihlerinin tespitinde bu durumun gz nnde bulundurulmas gerei ortaya kmaktadr. Ayrca Defter'in 20 M. 1037

XI

tarihinden gurre-i Ramazn'l-mbrek 1037 tarihine gemesi arada noksan formalarn olduunu gstermektedir. Defter, divn krmas hatt ile kaleme alnmtr. Defter'in kaligrafisinden, yazlarn farkl ktipler tarafndan yazld anlalmaktadr. Yazlar genellikle okunabilir zelliktedir. Dier taraftan Defter, nceki dnemlerin mhimme defterleri ile genel olarak mukayese edildiinde; yazlar arasnda briz bir farkllama meydana geldii, ancak bunun yaz ile snrl kalmayp hkmler zerindeki muamele kaytlarnda, hkmlerdeki baz kalp ifadelerde ve Defter'in biimi ve intizamnda da meydana geldii grlmektedir. Mesel; hkmlerin st ksmlarnda, nceki defterlerde olduu gibi "Yazld.", "Kethudsna virildi. F 12 B. sene: 975" vb. muamele kaytlar bulunmamakta, ancak, baz hkmlerin zerinde gnderilmediklerine, bazlarnda da muhatap makama ulatrlmak zere kime teslim edildiine dair muamele kaytlar bulunmaktadr. Hkmlerin yazld emre muhatap olan makam tek olabildii gibi, birden fazla da olabilmektedir. Birden fazla makam ilgilendiren emirlerde, hkmlerin hemen altnda yer alan "bir sreti ..." kaydndan, datmn nerelere ve kimlere yapldn grmek mmkn olmaktadr. * ** leriki yllarda yaynlamay plnladmz IV. Murat dnemine ait mhimme defterlerinde geen olaylara da k tutmas iin IV. Murat dnemine ait olaylar ksaca yle zetleyebiliriz: II. Osman tahttan indirildikten sonra, tahta yeniden amcas I. Mustafa geirilmi ancak; yaklak 1,5 yl tahtta kaldktan sonra 1032 (1623) ylnda tekrar tahttan indirilerek saraya kapatlm olup, 15 yl sarayda hapis hayat yaadktan sonra 1048 (1639) ylnda vefat etmitir. II. Mustafa'nn 1032 (1623) ylnda hal edilmesi zerine tahta, I. Ahmed'in Mahpeyker (Ksem) Sultan'dan olma ve henz 11 yanda bir ocuk olan IV. Murat geirilmitir. IV. Murad, evresinde olup bitenleri dikkatle takip eder, inisiyatifini kullanmakta asla tereddt etmezdi. Hkmdarlnn ilk yllarnda annesinin etkisinde kaldysa da daha sonra kadnlarn saltanatna son verdi, hain ve hilekar sadrazamlar iddetle cezalandrd. Memleket meselelerini yakndan takip edip, zmler retmeye alt. 17 yl hkmdarlk yaptktan sonra, 1640 tarihinde henz 28 yanda iken vefat etti ve yerine Sultan I. brahim tahta geti.
XII

IV. Murad'n saltanatn 2 devreye ayrmak mmkndr. Henz 11 yanda iken tahta getiinden, devlet ileri byk lde annesi Ksem Sultan ile Saray ve Ocak aalar elinde yrmekteydi. Annesiyle birlikte olan vezirler ve otorite boluundan istifade eden Yenieriler ar derecede mararak otorite tanmaz olmular, o derece ki; padiahn huzurunda istemedikleri st dzey devlet erknn 4 askere paralatmlar, gen padiah da korkuyla dehete drmlerdir. Osmanl memleketlerinde asayi ve huzur kalmam, zorbalar ehirleri ele geirmi, memlekette yolsuzluk ve rvet ar derece yaygnlamt. Erzurum Valisi olan Abaza Mehmet Paa, haksz yere fec bir ekilde katledilen Sultan Osman'n kann isterim diyerek Anadolu'da byk bir isyan hareketi balatm, ehirleri igal ederek eline geirdii yenieriyi katletmeye balamt. IV. Murat 21 yana geldiinde idareyi bizzat ele alarak annesini devlet ilerinden uzaklatrm, zorbalarn ba olan Sadrazam Recep Paa'nn kellesini uurduktan sonra, biraz da iddet yolu ile btn zorbalar temizlemi ve lkede tekrar devlet hakimiyetini kurmutur. Ttn ve iki yasa bahanesiyle kahvehane ve meyhanelerde toplanan isiz gsz zorba takmn sindirmi, iddetli ceza ve hatta idamlarla tekrar idar ve adl nizam kurmutur. * IV. Murat ocuk yata tahta getii dnemde, 1033 (1624) ylnda, Badat'taki yerli kullarnn banda bulunan Sba Bekir, Badat Beylerbeyi olan Yusuf Paa'ya isyan ederek valiyi ldrm, ehrin hakimiyetini ele geirmi ve Dersadet'e, davranlarnda kendisinin hakl olduunu bildirip, valiyi sulayan bir arza gndererek valilik grevinin kendisine verilmesini talep etmitir. Bekir Sba'nn valilik istei kabul edilmeyerek valilie Diyarbakr Eski Beylerbeyilerinden Sleyman Paa tayin edilmi ve Diyarbakr Beylerbeyi Hafz Ahmet Paa da Badat Seferi'ne serdr olarak grevlendirilmitir. Hafz Ahmet Paa, yeni valiyi grevine balatmak zere ordu ile Badat'a geldi. Fakat Bekir Sba'nn, ehri Hafz Ahmet Paa'ya da teslim etmemesi zerine Hafz Ahmet Paa ehri muhasaraya balad. Bunun zerine, bana gelecei kestiren Bekir Sba Osmanllardan yz evirerek Abbas Aa adl subayn ah Abbas'a murahhas gnderip, ran tbiyetine getiini bildirmitir. Bekir Sba'nn bu teklifini kabul eden ah Abbas, Bekir Sba'ya valilik menuru gndermi ve Hemedan Valisi Safkul Han' eli olarak grevlendirilerek Badat'n anahtarn
4 Sadrazam Hafz Ahmet Paa, Badefterdar Prevezeli Hasan Paa, Yenieri Aas Hasan Halife, Musahib Musa

elebi gibi.

XIII

aldrtmt. Bu gelimeleri gren Hafz Ahmet Paa, ah ehre gelip i iten gemeden ehri almak iin Bekir Sba'nn daha nce talep ettii Badat valilii teklifini kabul ettiini bildirmi ve Bekir Sba'nn istei zerine orduyu Diyarbakr'a ekmitir. Bekir Sba'nn, Hafz Ahmet Paa'dan istedii valilii alarak saf deitirmesi zerine Karakay Han komutasndaki ran ordusu Badat' muhasara etmi, uzun sren muhasara sonunda Bekir Sba'nn olu olan ve ikale muhafzlnda bulunan Dervi Mehmet, Badat valiliinin kendisine verilecei vaadine kanarak, kalenin kk kapsndan Safev askerlerini ieri almtr. ehri teslim alan ah Abbas, Bekir Sba ve dier st dzey yetkilileri katlettirmi, iler ve Snnleri ayr ayr defter ettirerek Snnleri fec ekilde katlettirmitir. ehri teslim eden Dervi Mehmet Horasan'a srlm, fakat yolda kamak isterken katledilmitir. ah Abbas, Badat Beylerbeylii'ne Safkul Han' atamtr. Badat' istila eden Safevler, Basra hari btn Irak' istila ederek Mardin civarna kadar olan blgeyi de ele geirmilerdir. Bylece 5 yl nce son verilen Osmanl-ran savalar yeniden balam ve 17 yl sren mehur savalar balamtr. Badat'n Safevler eline gemesi padiaha aksettii halde, inkr edip yalan syleyen Sadrazam Kemanke Kara Ali Paa 1624'te idam edilerek yerine, am Beylerbeyliinden Kubbe Veziri olan erkes Mehmet Paa getirilmi ve kendisine serdr- ekremlik grevi de verilmitir. * Sadrazam ve Serdr- Ekrem erkes Mehmet Paa Abaza isyann bitirmek ve Badat' geri almak zere ordu ile Anadolu yollarnda iken Krm'da kargaalk balad. Krm Hanl zerinde III. Mehmet Giray Han ile eski Han Canbeg Giray arasnda sregelen bir mcadele vard. III. Mehmet Giray, IV. Murat'n clsunu tebrik iin Moskova'dan stanbul'a gelmekte olan Rus elilerini Krm'da tutuklayp ldrtm ve padiaha getirmekte olduklar hediyelere de el koymutur. Bu olay Osmanl Devleti'ne apak bir isyan anlamna gelmekteydi. Ayrca III. Mehmet Giray kendisini Cengiz Han soyundan gelmekte saydndan Osmanoullar'ndan daha asil olarak grmekteydi. 1624 Mays'nda Divn, III. Mehmet Giray' azlederek yerine Rodos'ta srgn olarak tutulmakta olan eski Han Canbeg Giray' Krm Han olarak atad. III. Mehmet Giray azli kabul etmeyerek aka isyan etti. Yeni Han olarak atanan Canbeg Giray, Vezir Hasan Paa ve yardmcs brahim Paa komutasndaki drt kadrga dolusu asker ile Kefe'ye gittiler. III. Mehmet Giray, kendilerini Bahesaray'a sokmayacan ve Krm' teslim
XIV

etmeyeceini bildirdi. Bu gelimeler zerine Kaptan- Dery Damat Recep Paa bu ie memur edilerek donanma ile Kefe'ye gitti yaplan sava sonras III. Mehmet Giray Kefe'yi ele geirdi. Bu sava srasnda Vezir Hasan Paa ile yardmcs brahim Paa ehit ve Osmanl askerlerinin ou esir dtler. Damat Recep Paa'nn, Kefe'den kmas ve esir Osmanl askerlerini brakmas art ile Divn'da III. Mehmet Giray'n Krm tahtnda kalmas konusunda araclk edeceini bildirmesi zerine III. Mehmet Giray Kefe'den kt ve esir askerleri serbest brakt. Bu suretle III. Mehmet Giray Krm tahtnda kalm oldu. yl sonra 1628'de, Krm Han Mehmet Giray ve Kalgay olan kardei Yavuz ahin Giray'n Osmanl Devleti'ne kar cephe almaya balamalar zerine Divn bunlar azlederek, Krm Hanlna yeniden Canbeg Giray', kalgayla da aabeyi Devlet Giray' atad. Kaptan- Dery Hasan Paa5 idaresindeki donanma ve Banalukal Hseyin Paa'nn idaresindeki kara ordusuna mukavemet edemeyerek Kazaklardan yardm alp ordu ile savaa tutuan Mehmet Giray ldrlm, kardei ahin Giray ise kam fakat, 1634 ylnda bulunarak ldrlmtr. Bylece yl sonra da olsa Krm Hanl'na yeniden Canbeg Giray geirilmi ve bylece Krm meselesi halledilmitir. * Abaza Mehmet Paa, si Halep Valisi Canbolatolu'nun hazinedar iken onun yenilgiye uramas srasnda yakalanm, ancak Yenieri Aas Halil Aa'nn aracl ile balanmt. 1621 ylnda Erzurum Beylerbeyi olan Abaza Mehmet Paa, Sultan II. Osman'n ldrlmesi zerine Yenierileri padiah katili ilan ederek etrafna toplad sekbanlarla Erzurum'da Yenierileri ortadan kaldrmaya alt. Yenieri Oca aleyhine stanbul ve Anadolu'da ortaya kan hareket dolaysyla askerler arasnda byk bir huzursuzluk balamt. Abaza Mehmet Paa bir yandan sancaklara kendi adamlarn tayin ederken, dier yandan da halktan vergi toplamaya balad. Ksa zamanda evresine 30.000 kii toplamay baaran Abaza Mehmet Paa ele geirdii yenieri, topu, cebeci ve acemiolan gibi ocak mensuplarn ldrtt. ebinkarahisar ve Sivas' ele geirdi. Daha sonra da Ankara zerine yrd ve ehri kuatt. Osmanl kuvvetleri IV. Murat'n tahta kmasndan sonra Abaza Mehmet Paa'y Kayseri yaknlarndaki Karasu Kprs mevkiinde malup etti. Abaza Mehmet Paa, bu yenilgiden sonra Erzurum'a dnerek kalesine snd. 1624 ylnda

5 Vezir atalcal Hasan Paa; I. Ahmet'in kz ve IV. Murat'n ablas olan Fatma Sultan ile evlenerek damat

olmutur.

XV

Sadrazam, Abaza Mehmet Paa ile Erzurum Kalesi'ne 2.000 yenieri askeri konulmas karlnda onu Erzurum beylerbeyi olarak atad. 1626 ylnda Badat Seferi'ni frsat bilen Abaza Mehmet Paa yeniden isyan ederek her tarafta yenieri katlimna balamt. Sadrazam ve Serdr- Ekrem Halil Paa, Abaza Mehmet Paa isyann bastrmak zere ordu ile Erzurum'u muhasara ettiyse de mevsimin k olmas vs. olumsuzluklardan dolay ehri ele geiremeden ordu ile Tokat'a geri dnd. Yolda kn iddetinden ve Abaza'nn saldrlarndan dolay pek ok zayiat verildi. Bu muvaffakiyetsizlik zerine Halil Paa azledilerek Sadret'e Hsrev Paa getirildi. Sadrazam Hsrev Paa, 1628 ylnda dzenledii sefer sonunda Erzurum'da kuatt Abaza Mehmet Paa'y, affedip stanbul'a gndermek, nefsine ve malna dokunmamak art ile teslim alm, adamlarna da derecelerine gre blk aal ve cebecilik gibi vazifeler vermiti. stanbul'da IV. Murat tarafndan, srdrmekte olduu kan davasndaki hakll sebebiyle affedilen Abaza Mehmet Paa Bosna beylerbeyliine tayin edilmi ve bylece alt yldr srmekte olan Abaza meselesi de sulh yoluyla halledilmiti. Ancak, daha sonra klan Badat Seferi srasnda serdrlk istemesi zerine, tekrar isyan etmek gibi bir niyeti olduu sylentileri karlm, bu sylentiler padiah tarafndan duyulunca Abaza Mehmet Paa 1635 ylnn Austos aynda idam edilmitir. * Abaza isyann bitirmek ve Badat' geri almak zere ordu ile Anadolu'ya yola kan ihtiyar Sadrazam ve Serdr- Ekrem erkes Mehmet Paa'nn 1625'te Tokat'ta vefat etmesi zerine Ksem Sultan Sadret mhrn Diyarbakr beylerbeyi grevi ile bu esnada orduda bulunan Hfz Ahmet Paa'ya6 verdi. Sadrazamlk ile beraber ran ordusunun serdrl grevi de Ahmet Paa'ya verilmi oluyordu. Bir yl nce Irak cephesi serdrlnda bulunduu iin ran ilerine vkft. 1625 ve 1626 yllar ran'la savala geti. Badat Kalesi'ndeki ran askerleri ile ran ordusuna bizzat kumanda eden ah Abbas'n ordusu arasnda kalan Hfz Ahmet Paa arasnda devam eden savalardan her iki taraf da bir netice alamayna ah sulh istedi. Uzun mzakerelerden sonra sulh deil, fakat mtareke yaplmas ve Hfz Ahmet Paa'nn Badat'tan ekilip gitmesi zerinde anlamaya varld. Mtareke artlarna gre: i nfusun youn olarak bulunduu Necef, Kerbela ve Hille taraflar ran'a braklacak, ah da Badat' Osmanllara geri verecekti. Yenierilerin, ah'n yannda mtareke grmelerini yapan Osmanl elisi Mustafa Aa'nn gelmesini bile beklemeden, mevsimin k olmas, yiyecek sknts ekilmesi vs. zorluklar sebep
6 Mezzinzde Filibeli Hfz Ahmet Paa: I. Ahmet'in Ksem Sultan'dan olma byk kz ve IV. Murat'n ablas

olan Aye Sultan ile evlenerek damat olmutur.

XVI

gstererek isyan etmesi sebebiyle yedi aydr devam eden Badat muhasarasnn kaldracan haber alan ah, Badat' vermekten vazgemi, Yenierilere sz geiremeyen Hfz Ahmet Paa da orduyu geri ekmitir. Badat nlerinde ok sknt eken Paa'nn, IV. Murat'a yazd: "Ald etrf ad imdda asker yok mudur? Din yolunda ba verir bir merd server yok mudur?" Diye balayan manzum mektubuna o dnemde henz ok gen, fakat ok iyi bir ir olan IV. Murat: "Hfz Badd'a imdd etmeye er yok mudur? Bizden istimdd edersin sende er yok mudur? Bir Al-sret vezri imdi serdr eyledm Hzr u Peygamber mun olmaz m? Rehber yok mudur?" Diye balayan manzum iiri ile cevap vermi ve elinde olmayan sebepler sonucu oluan bu muvaffakiyetsizliinden dolay Hfz Ahmet Paa'y Sadret'ten azlederek yerine Halil Paa'y getirmitir (1626). Sadrazam Halil Paa Badat'n istirddn beklemeye alarak, ordunun banda, yukarda anlattmz ekilde Abaza Mehmet Paa zerine sefere km ve muvaffakiyetsizlii zerine stanbul'a arlarak yerine, eski Yenieri Aas olan Hsrev Paa tayin edilmitir (1628). Hsrev Paa Abaza Mehmet Paa'y teslime raz ederek, be yla yakn zamandr mtemadiyen sefer durumunda bulunan Osmanl ordusunu stanbul'a getirmitir. * Badat' Safevlerden geri almak iin daha nce klan Badat Sefer'i baarszlkla sonulanm, ah Abbas'n fevkalde elisi Tahmasbkulu Han 1628'de stanbul'a gelerek Badat'n Safevlere braklmas artyla sulh istemeye gelmi fakat, teklifi kabul grmemiti. 1628'de, 41 yla yakn hkmrn olan ran ah Abbas lm; ah Abbas'n ldrtt olu Veliaht Saf Mirza'nn olu olan Sm Mirza 17 yanda iken "I. ah Saf" adyla ran tahtna oturmutu. Kendi ierisinde Abaza Mehmet Paa meselesini halleden ve ran'daki bu taht deiikliinden istifade etmek isteyen Sadrazam ve Serdr- Ekrem Hsrev Paa ran zerine yeni bir sefer at (1038 /1629).

XVII

Hsrev Paa Kerkk'e geldiinde, daha nce Osmanl idaresinde iken yakn zamanlarda Safevlere tabi olan 39 sancakla 20'den fazla airet Osmanllara tabi oldu. Trablusam Beylerbeyi Parmaksz Mustafa Paa, Hille, Kerbela, Necef ve evresini ele geirerek Safevlerin Badat'a kapanmasn salad. Halep Beylerbeyi Nogay Paa Mihriban Kalesi'ni garnizonuyla beraber teslim ald. ran Ordusu'nun Bakumandan olan Hn- Hann Zeynel Han 40 bin kiilik bir kuvvetle Nogay Paa kuvvetlerine saldrdysa da yenilmekten kurtulamad ve ah tarafndan idam ettirilerek yerine Tebriz Beylerbeyi Rstem Han Sadrazam ve Bakumandan olarak atand. Hemedan' fetheden Osmanl Ordusu 5 Ekim 1630 tarihinde Badat' kuatt. Safkulu Han'n savunduu Badat' 39 gn kuatp, getirdii toplarla mtemadiyen dven Hsrev Paa kaleyi alamayacan anlaynca kuatmay kaldrarak Musul'a ekildi. Sadrazam Krm'dan gelen yeni kuvvetlerle birlikte baharda tekrar Badat zerine sefer plnlar yaparken IV. Murat tarafndan 25 Ekim 1931'de azledildi ve yerine eski Sadrazam Hfz Ahmet Paa atand. * Sadret Kaymakam greviyle stanbul'da brakt yanda Topal Recep Paa'dan azledildii haberini alan Hsrev Paa orduyu terhis ederek Tokat'a ekildi. Hsrev Paa Yenieriler ve Kapkulu Sipahileri'ni kkrtp "senden baka serdr istemezk" eklinde nmayiler yaptrarak padiahn gzn korkutmak istedi. Bu hareket o gne kadar Osmanl tarihinde grlmemi bir hadise idi. Tokat'tan hem stanbul'daki, hem de Anadolu'daki zorbalar7 idareye balad. 10 ubat 1632'de beklenen ihtill balad. Bu ihtilal Hsrev Paa'nn stanbul'da Sadret Kaymakam olarak brakt adam Topal Recep Paa tarafndan hazrlanmt. IV. Murat'n, Hsrev Paa'nn katlini emrettii ayiasn yayan Yenieriler, Sipahiler ve onlara katlan isiz takm stanbul'da nmayiler yapmaya balamlard. siler padiahtan st dzey 17 kiinin8 kellesini istiyorlard. Padiahn kelle vermeye niyeti olmadn anlayan siler 10 ubat'ta Saray kaplarna dayanarak "ayak divn", yani yzyze grme istediler. IV. Murat ayak divnna kt srada Saray'a girmekte olan Sadrazam Hfz Ahmet Paa'y gren siler Paa'y atndan drdler. Muhafzlar tarafndan kurtarlarak Saray'a alnan Paa, Padiahn zor durumda olduunu grerek: "Padiahm bin Hfz gibi kulun yoluna fedadr" diyerek, Padiahn iznini bile beklemeden elinde klla silerin iine dald ve vuruarak ehit oldu. silerin basks sonucu Topal Recep

7 Anadolu'da treyen bu zorbalarn tamam Hsrev Paa'nn adam idi. Bunlarn balcalar Aydn'da Knalolu,

Afyon'da Baba mer, Eskiehir'de Kr Ali, Konya'da Rum Mehmet, skilip'te Kse aban, Beyehir ve Seydiehir'de Deli lah idi. 8 siler, eyhlislm Yahya Efendi, Sadrazam Hfz Ahmet Paa, Badefterdar Vezir Prevezeli Mustafa Paa ve daha birok st dzey memurun kellesini istiyorlard.

XVIII

Paa Sadrazam yapld. Tokat'taki Hsrev Paa, zi Beylerbeylii'nden Diyarbakr Beylerbeylii'ne tayin olunan Murtaza Paa tarafndan padiahn iradesi zerine ldrld. Sadrazam Topal Recep Paa kendisi iin tehlikeli ve rakip olarak grd Badefterdar Vezir Prevezeli Mustafa Paa ile zorbalkta kendisine alet olmay reddeden Yenieri Aas Hasan Halife gibileri ortadan kaldrmak istiyordu. Bu sebeple el altndan kkrtt Yenieri, Sipahi ve zorbalar ayaklandrarak 12 Mart 1632'de IV. Murat'tan "ayak divn" istetti. siler ayrca padiahn musahibi Musa elebi'nin kellesini de istiyorlard. Padiah ayak divnnda silerin isteklerini kabul etmeyince "Bu dediklerimizi bize vermezsen bize padiahln lazm deildir" diyerek nmayie baladlar. ehre dalan siler, kellesini istedikleri Mustafa Paa, Hasan Halife ve Musa elebi'yi bularak fec surette katlettiler. Btn bu olanlarn tahrikisini ok iyi bilen ve intikam almaya yemin eden IV. Murat, Sadretinin 3. aynda 18 Mays 1632'de Saray'a ard Topal Recep Paa'ya "Beri gel bre topal zorbaba. Bre kfir abdest al" diyerek konumasna frsat vermeden bodurtarak cesedini Saray kapsna attrm ve bylece, Hsrev Paa'dan sonra gelen en mhim zorbaban da ortadan kaldrtmtr. Saray'n kapsnda elebalar olan Topal Recep Paa'nn cesedini gren siler neye uradklarn ararak oka uram ve insiyatiflerini kaybetmilerdi. IV. Murat btn insiyatifi ele alarak Yenierileri kkrtan btn elebalar tereddt etmeden temizleyerek lkenin mutlak hkimiyetini ele geirmitir. * IV. Murat, kendisine ok sdk olan eski Msr Beylerbeyi Tabanyass Mehmet Aa'y Sadret'e atad, fakat lke durulmamt. 8 Haziran 1632'de Atmeydan'nda toplanan zorbalar, zorla ele geirdikleri grevlerinin beratlarn istemeye balamlard. Divn' ve ulemy cilen toplayan padiah uzun bir nutuk verdi. Asker tam olarak itaat altna alnmad taktirde devletin elden gideceini ve devletle beraber hepsinin yklacan; buna meydan vermemek iin zorbalk edenleri derhal yok edeceini syledi. Nutkun etkisinde kalan vezirler, devlet adamlar, ulem, asker, halk ve herkes muazzam bir tezahrata balayarak padiah destekleyeceklerini ve itaat edeceklerini bildirdiler. yle ki padiah korkutmak iin toplanan zorbalar bile havaya uyarak padiah lehine barmaya baladlar. Yenieri ve Sipahi aalarn aran padiah onlara, emirlerinden dar kmayacaklarna dair Kurn zerine yemin ettirdi ve ilerindeki zorbalar teslim edeceklerini ve aralarnda barndrmayacaklarn yeminle teyit ettirdi. Bu olay XVII. Yzyl Osmanl tarihinin dnm noktalarndan biridir. Bylece devletteki dzensizliklere ve Kapkulu Ocaklar'ndaki zorbalklara son verilmi
XIX

oluyordu. IV. Murat'n gerek saltanat da bu gn balar. Bugne kadar geen sre Ksem Mahpeyker Sultan'n nibelii ve zorbalarn iktidaryla gemitir. Yirmi yana yaklaan padiah artk lkenin tek hkimi olmu, kendinden bakasna iktidar vermeyerek lkeyi mutlak otorite olarak ynetmi, devlete yeniden can vermitir. IV. Murat, Abaza Mehmet Paa'nn tam olarak alamad aabeyi Gen Osman'n intikamn Yenierilerden alm, Sultan Osman' katleden 10 Yenierinin mensup olduu orta (tabur) ilg edilmi ve bu orta Yenieriliin ykld 1826 ylna kadar her ayda bir yaplan ulfe trenlerinde bizzat Yenieriler tarafndan "yok olsunlar" nidsyla lnetlenmitir. Zorbalar birer-ikier yakalatp temizleten padiah Balkesir'i ele geirmi olan Karasili lyas Paa'y da 1632'de idam ettirmitir. 2 Eyll 1633'te Cibali semtinde kan bir yangnda stanbul'un bete birinin yanmas zerine, bu yangn vesle sayan padian mehur ttn yasan koyarak; ehirde pekou Yenieriler tarafndan iletilen ve zorbalarn toplant yeri olan kahvehaneleri kapatmakla kalmam evlerde dahi ttn iilmesini yasaklamtr. Ttn yasayla yetinmeyen padiah 5 Austos 1634 tarihinde de ikiyi yasaklayarak btn meyhaneleri kapattrm, hatta yktrmtr. Ttn ve iki ienler de takip edilerek iddetle cezalandrlmlardr. stanbul'da idareyi mutlak olarak ele geiren ve asayii salayan IV. Murat evre kazalar gezmeye kt. Yollar tamir ettirmedii gerekesiyle znik kadsn, ilmiye snfna mensup kyafetiyle idam ettirdi. lmiye snfna mensup en kk bir grevlinin bile idam kanunen yasakken IV. Murat'n byle bir emir vermesi devlet otoritesi karsnda hibir engel tanmayacan herkese gstermek iindi. Nitekim bu olay protesto eden eyhlislam Ahzde Hseyin Efendi ve olu stanbul Kads Seyyid Mehmet Efendi'yi de iddetle cezalandrm; eyhlislam idam9, olunu ise Kbrs'a srmtr. Bu olaylar karsnda ulem, padiah protestoya dahi cesaret edememitir. * IV. Murat dneminin nemli olaylarndan birisi de; Kazaklarn yama faaliyetlerinden dolay Lehistan ile olan ihtilaft. 1623'te yz civarnda ayka ile Karadeniz'den Boazii'ne girerek Yeniky ve Saryer'de yama yaparak yangn kartan Don Kazaklar, Osmanl gemilerinin gelmesi zerine katlar.

9 Bylece Osmanl tarihinde ilk defa bir eyhlislam idam edilmi oluyordu. Osmanl tarihinde idam edilen 3

eyhlislamdan ilki Ahzde Hseyin Efendi'dir.

XX

1625'te Kstence'nin kuzeyinde bulunan Karaharman blgesinde Kaptan- Dery Recep Paa kumandasndaki 20 civarndaki gemiye 350 ayka ile sr hlinde saldran Kazaklar ile yaplan mthi sava sonrasnda 30 kadar dman aykas kaarak kurtulmu, 172 ayka ele geirilmi, kalanlar ise batrlm olup, 781 Kazak esir alnmtr. Bu olay, yllardr Trk sahillerine musallat olan Kazaklara kar kazanlm en parlak zaferdir. Lehistan'da barnan Don Kazaklar mtemadiyen Osmanl sahillerine veya Tuna nehri iine girerek buralara saldryor, Lehliler de buna gz yumuyordu. 1630 ylnda antlamalar yenilenmi, Lehistan Osmanl Devleti'ne vergi vermeyi kabul etmiti. Ancak eitli nedenlerle vergilerini dememeye balamlard. Abaza Mehmet Paa'nn Lehistan topraklarna akna giderek pekok esir ve ganimet almas zerine Lehistan Kral IV. Vladislas sulh istemek zorunda kald. Gnderilen elinin sulh art olarak teklif edilen senelik hara maddesiyle Diniest (Turla) istihkmlarnn yklmas maddelerini kabul etmemesi zerine eli geri gnderilerek Lehistan Seferi'ne karar verilmi ve padiah Davutpaa Klas'na gemi, hareket eden ordu da 27 Nisan 1634'te Edirne'ye ulalmt. Padiah ve ordu Edirne'de iken Lehistan'n, Osmanl Devleti'nin ileri srd sulh artlarn kabul ettii haberi ulam ve sefer balamadan sona ermitir. Serdr Mustafa Paa'nn akdettii sulh 7 maddeden olumaktadr. Antlama; Lehistan Hkmeti'nin Kazak aknlarna engel olmas, Leh krallarnn Krm hanlarna veregelmekte olduklar haracn yannda Osmanl Devleti'ne de harac vermeleri ve esirlerin mbadelesi gibi maddelerden olumakta idi. * IV. Murat dneminin bir baka nemli olay da Yemen'de Zeydlerin isyandr. Beylerbeyi Haydar Paa ve yerine getirilen Kansu Paa'nn isyan bastramamalar sonucu 1633'te Yemen'in i blgelerinde Osmanl hakimiyeti fiilen sona ermi ve Zeyd mamlarn hakimiyeti balamtr. Bunlar gya padiah metb tanyorlard. Fakat, aslnda tamamen bamszdlar. * Safevlerin 1633 sonbahar balarnda Van' muhasara etmeleri zerine Sadrzam ve Serdr- Ekrem Tabanyass Mehmet Paa ran zerine sefere kt. Ordu 17 Aralk'ta Haleb'e ulat ve k orada geirirken IV. Murat da Lehistan Seferi'ne kt. K Halep'te geiren sadrazam, sefer iin padiahn gelmesini bekliyordu. 28 Mart 1634'te skdar'dan hareket eden padiah 17 Haziran'da Bayburt'a ulatnda sadrazam ordusu ile kendisine katld. IV. Murat Anadolu'dan

XXI

geerken zorbalarn da kkn kazd. Erzurum'da 50.000 kii brakan padiah, 200.000 asker ve 130 byk topla ran zerine yola kt. 26 Temmuz 1634'te Kafkasya'nn en byk ehirlerinden olan ve tamamen Trklerle meskn olan Revan nlerine gelinerek ehrin muhasarasna baland. Muhasarann 11. gn Revan Beylerbeyi olan Emir Gne Han olu Tahmasbkulu Han'n Kethdas olan Murad Aa'nn, Safev garnizonunun silahlaryla ekilip gitmesine msaade edilmesi karlnda kalenin teslim olaca teklifini IV. Murat kabul etti ve ehir teslim alnd. IV. Murat'n huzuruna kan Tahmasbkulu Han, ehri teslim ettii iin ah'n kendisini idam edeceini belirterek Snn mezhebini kabul ederek Osmanl hizmetine girdi ve kendisine Yusuf Paa ad verilerek vezretle Halep Beylerbeylii grevine tayin edildi. ki ay sonra padiah tarafndan stanbul'a arlan Yusuf Paa kendi sefh hayatna padiah da altrd. Revan'dan Aras' takip ederek gneye inip ran Ordusu'nu bularak yok etmek isteyen padiahn nnden ran Ordusu, arada birka gnlk mesafe brakarak dzenli bir ekilde devaml geri ekiliyordu. Hoy'a gelen padiah ehrin kalesini yktrdktan sonra 12 Eyll'de dnyann en byk ehirlerinden biri olan Tebriz'e girdi. sfahan'a kadar gitmek niyetinde olan IV. Murat, hastalanmas zerine bundan vazgeerek Sadrazam Tabanyass Mehmet Paa'ya hem Serdr- Ekremlik, hem de Rumeli Beylerbeylii nvan vererek ordunun banda brakp, 27 Aralk 1635'de byk bir zafer alayyla "Revan Fatihi" olarak stanbul'a girdi. Osmanllar ekilir ekilmez Safev ordusu Gney Azerbaycan' Hoy ve Selmas'a kadar geri ald. Revan' kuatt ve 3 ay 7 gn sonra ehir "vire" ile teslim oldu. Diyarbakr'daki Osmanl ordusu mevsimin k olmas ve blgenin uzakl sebebiyle bir ey yapamad. Sadrazam Mehmet Paa'ya kzan IV. Murat onu grevinden azledip zi Beylerbeyliine gnderdi ve yerine Sadret Kaymakam olan Damat Bayram Paa'y10 2 ubat 1637'de Sadret'e getirdi. * ran meselesini kkten halletmek isteyen IV. Murat ikinci ran seferi hazrlklarna balad. Birecik ve Bosna dkmhnelerinde byk toplar dklerek Musul'a gnderildi. Sadrazam ve Serdr- Ekrem olan Bayram Paa 20 Mart1638'de skdar'dan hareket etti. Padiah ise 8 Nisan'da yola kt. znik, Eskiehir, Konya, Halep yolunu takip eden ordu Urfa yaknlarna geldii 26 Austos'ta Sadrazam Bayram Paa'nn vefat zerine Tayyr Mehmet Paa Sadret'e getirildi. 15 Kasm'da Badat nlerine gelen Osmanl ordusu ehri muhasaraya balad.

10 Damat Kurd Aazde Bayram Paa, IV. Murat'n ablalarndan Hanzde Sultan ile evli idi.

XXII

Badat' Bekta Han kumandasnda 40.000 kiilik kuvvetli bir garnizon savunmakta idi. Byk ordusu ile Kasr- rn'de bulunan ah Saf, Badat'n yardmna gelmemiti. Musul'dan getirilen toplarla ehrin surlar mtemadiyen dvlyordu. 23 Aralk'ta bir atmada Sadrazam Tayyr Paa alnndan bir kurunla vurularak ehit oldu. Bu ehdete alayan IV. Murat Sadret'e Kaptan- Dery Kemanke Kara Mustafa Paa'y getirdi. Ertesi gn arpmalar devam ederken Bekta Han haber gnderip "vire" ile teslim olacan bildirdi. IV. Murat bu teklifi kabul etti ve 24 Aralk 1639'da Badat teslim oldu. Huzura kan Bekta Aa, ah'n kendisine aman vermeyeceini bildiinden Osmanl hizmetine girdi. Badat Safev garnizonunun drtte Trklerden mteekkildi. steyenlerin Osmanl hizmetine girmesi, isteyenlerin ran'a gidebilecekleri ilan edildi. 27 Aralk'ta Kk Hseyin Paa'y Badat Beylerbeyi olarak atayan padiah, Badat Kalesi'nin onarlmasn ve ehrin enlendirilmesini emretti. Anadolu'dan onbinlerce Trk getirilerek ehre ve evresine iskn edildiler. Badat, 1917'ye kadar bir daha yabanc igali grmeden Osmanl idaresinde kald. Sultan IV. Murad bu zaferden sonra "Badat Fatihi" nvanyla anlmaya balamtr. Badat'tan ayrlp Musul'a gelen padiah Diyarbakr'da klayp baharda sfahan zerine yrmek niyetinde idi. Fakat birden azan rahatszl buna imkan vermedi. Sadrazam Kara Mustafa Paa 23 Mart'ta tekrar ran zerine sefere karak, Safevleri sulha zorlamak iin kuzeydouya doru ilerlemeye balad. Sadrazamn kararlln gren ran'n bar istemesi zerine Hulvanrud Irma'nn kysnda bulunan Kasr- rn'de 17 Mays 1639 tarihinde bir antlama yaplarak savaa son verilmitir. Yaplan Kasr- rn Antlamas'yla iki lke arasndaki Zaros dalar snr kabul edilmitir. Bugnk Trkiye-ran, Trkiye-Irak, hatta Trkiye-Ermenistan snr byk lde bu antlamayla izilen snr esasna dayanr. Antlama gereince; Badat, Bedre, Hassan, Hanikn, Mendeli, Derne, Dertenk ile Sermenel'e kadar olan alanlar Osmanl Devleti'ne; Derbe, Azerbaycan ve Revan ise ran'a braklmtr. ran'n kuzey snr, Kars, Ahska ve Van Osmanl topraklarnda kalacak biimde belirlendi. Snrn her iki tarafnda kalan kalelerin ve istihkamlarn yklmas ngrld. Antlamann sonuna eklenen bir madde ile ran'da, ilk halife (Hz. Ebubekir, Hz. mer ve Hz. Osman) ile Hz. Muhammed'in ei Hz. ie'ye hutbelerde "seb ve lanet" edilmemesi art kondu. Bu antlama 1722 ylna kadar yrlkte kalm ve 1723'te balayan sava sonrasnda 1747'de yeniden yrle konulmutur. ran Seferi'ni zaferle tamamlayan IV. Murat, Revan Seferi'nin hatrasn yaatmak iin Topkap Saray'nda yaptrm olduu Revan Kk'nden sonra, bu
XXIII

defa da Trk sivil mimar aheserlerinden olan Badat Kk'nn yaplmasn emretti. Padiah stanbul'a dndkten 8 ay 26 gn sonra 8 ubat 1640 tarihinde vefat etti ve bylece Avrupa zerine yapmay dnd seferler kalm oldu. * ** Okuyucu ve aratrmaclarn defter hakknda bir fikir sahibi olmalarna yardmc olmak maksadyla, hkmler konularna gre genel bir tasnife tbi tutularak, belirlenen konular ana ve alt balklar hlinde ve hkm numaralar ile birlikte aada verilmitir. Defter'de kaytl bulunan hkmleri muhtevlarna gre genel olarak u ana balklar altnda deerlendirebiliriz: 1- Devletleraras anlamalarla ilgili hkmler: Leh kralnn hatman tarafndan, Vezir Hasan Paa'ya gnderilen eli vastasyla, iki lke arasnda akdedilen anlamaya riayet edilmesi hususunda talepte bulunulduundan, Akkirman ve Kili tarafndan hi kimsenin Leh memleketine akna gitmemesi ve sulha aykr herhangi bir i yaplmamas (hkm. 7 [8], 69 [85]). Nme-i Hmyun ile Moskov tarafna gnderilen bir Dergh- Muall kapcs ve Toma adl zimmnin, Azak'a vardklarnda ihtiyalarnn karlanp bekletilmeden Moskov'a gnderilmeleri; Moskov'dan kp, Moskov elisi ile geri Azak'a geldiklerinde de ayn ekilde bekletilmeden sitne-i Sadet'e gnderilmeleri (hkm. 40 [51], 41 [52], 42 [53]). 2- zi'nin muhafazas ve zi serhaddinde bulunan Doan Geidi'nde ina edilmekte olan kale ile ilgili hkmler: Nibolu, Silistre, Vidin ve Krkkilise sancaklarnda zemet ve timara mutasarrf olan Dergh- Muall gedikli ve gediksiz mteferrikalar, avular, ktipleri ile sir zam ve erbb- timarn, zi serhaddinde bulunan Doan Geidi'nde in edilecek olan kalenin yapmnda ve serhaddin muhafazasnda grevlendirildikleri halde greve gitmedikleri bildirildiinden, en ksa zamanda grev mahalline gnderilmeleri (hkm. 1 [2], 26 [27]). Silistre, Nibolu ve Vidin sancaklarnda bulunan askerlerin silahlar ve yeteri kadar yiyecekleri ile beraber zi'ye gnderilmeleri (hkm. 2 [3]). Nibolu, Vidin, irmen ve Krkkilise sancaklarndan grevlendirilen sancak beyleri ile askerler henz zi'ye gelmediklerinden, bunlarn acilen yola kp Vezir

XXIV

Hasan Paa'nn emrine girmeleri; aksi halde ibret iin haklarndan gelinecei (hkm. 5 [6]). zi muhfazasna memur olan Osman'n Silistre, Nibolu ve Vidin sancaklarndan, Doan Geidi'nde yaplmas ferman olunan kale ve zi muhafazas hizmetlerinde grevlendirilenleri en ksa zamanda yola kartp zi'de bulunan Vezir Hasan Paa'nn yanna gndermesi (hkm. 25 [26]). Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarnda sakin olup zi muhafazasnda ve Doan Geidi adl mahalde yaptrlacak olan kale insnda grevlendirilen Dergh- Muall cebecilerinin Donanma stanbul'dan kp zi'ye yaklat halde, henz yerlerinden hareket etmedikleri haber alndndan, bunlarn adgeen kaza kadlarnca bir an nce yola karlp zi'ye Vezir Hasan Paa'nn yanna gnderilmeleri (hkm. 27 [28]). Doan Geidi adl mahalde yaptrlacak kale bins ve o taraflarn muhafazasnda grevlendirilen smail kazas beli tifesinin, aalaryla birlikte acilen zi'ye, Vezir Hasan Paa'nn yanna gnderilmesi (hkm. 3 [44]). zi muhfazas ve kale binasnda istihdam edilmek zere Vezir Hasan Paa'nn maiyyetinde grevlendirilen Silistre, Nibolu, Vidin, Krkkilise, irmen ve Vize sancakbeleri ile adgeen sancaklarda zemet ve timara mutasarrf olan mteferrika, ktip, avu, aknc, cebeci ve buralarda sakin olan sair asker tifesinin, bu hususta birok defa emirler gnderilmesine ramen henz zi'ye gelmedikleri, bu gecikmeden de hem kendilerinin hem de bunlar yerlerinden kaldrp zi'ye gndermekle grevli olan Dergh- Muall Kapcbas Hseyin'in mesul olduu; bu sebeple bunlarn bir an nce yerlerinden kaldrlp zi'ye gnderilmeleri; aksi takdirde hem kendilerinin mallarna el konulup dirliklerinin alnarak cezalandrlacaklar, hem de bu ile grevli kapcbann cezalandrlaca (hkm. 44 [55]). zi Kalesi'nin tamirinde eksik kalan ksmn tamamlanmas ve o taraflara bir eki dzen verilmesi gerekli olup bunun iin ok sayda askere ihtiya duyulduundan, Silistre ve o blgedeki isimleri yazl dier sancaklarda zemet ve timara mutasarrf olan mteferrika, avu, ktip, alaybeyi vs. zam ve erbb- timarn bu hizmeti grmee tayin olunduu; bu sebeple ilgili sancakbeylerinin bunlar yanlarna toplayp bir an nce zi'ye giderek Vezir Hasan Paa'nn emrine girmeleri; ayrca Eflak ve Bodan voyvodalarnn da asker gndermeleri (hkm. 64 [79]). zi Beylerbeyi brahim Bey'in, zi muhafazas ve Kazak ekysnn definde gsterdii yararllktan dolay, karadan zi'ye memur edilen askere babu tayin edilip bir hilat ihsan olunduu; kendisinin de szkonusu hilati giyip zi'ye memur
XXV

edilen askerlere haberler gndererek yanna toplamas ve Hasan Paa'dan gelecek haberi bekleyip ona gre hareket etmesi (hkm. 65 [80]). Silistre sancanda bulunan kethudyerlerinin, Silistre dahilindeki siph tifesini toplayp zi'ye giderek zi Beylerbeyi brahim Bey'in yannda hizmette bulunmalar (hkm. 66 [81]). zi Kalesi'nde bulunan zi beylerbeyinin zi'de, Nibolu sancana mutasarrf brahim Paa'nn Akkirman'da, Vidin sancakbeyinin Bender'de ve irmen sanca mutasarrfnn da Kili'de klamalarnn uygun grld; bunlarnda emirleri altndaki zam ve sipahilerden birine bile izin vermeyip bulunduklar blgelerin muhafazas ve sulha uyulmas hususlarnda gerekli tedbirleri almalar (hkm. 91 [109]). Budun muhafazasnda grevli sancaklardan Alacahisar, Dukagin, skenderiyye, Prizrin ve Vultrn beyleri ve askerleri zi muhafazasnda grevlendirildiklerinden, kendilerine Budun muhafazas iin grev teklif edilmemesi (hkm. 70 [87]). Sancaklarndaki zam, erbb- timar vs. asker tifesi ile birlikte zi muhafazasnda grevlendirilen Nibolu Sanca Beyi Mehmet Bey ile dier sancak beylerinin henz yola kmadklar haber alndndan, bir an nce askerleri ile birlikte yola karak zi'de hazr olup hizmette bulunmalar; aksi halde haklarndan gelinecei (hkm. 71 [89]). 3- zi Kalesi'ndeki neferlerin mevcibleri ve ocaklk olan muktaalar ile ilgili hkmler: Vezir Hasan Paa Tuna blgesindeki muktaalarn slah ve zi vs. kalelerdeki askerlere ocaklk tayin olunmas hususu ile grevlendirildiinden, Nibolu kadsnn bu konuyu grmek zere Nibolu Muktaas'nn eski ve yeni eminleri ile birlikte zi'ye Hasan Paa'nn yanna gitmesi (hkm. 13 [14]). zi, Bender, Akkirman, Kili ve dier kalelerde grevli neferlerin mevciblerinin tayini ve Tuna blgesindeki muktaalarn slah iin zi ve Tuna defterdarnn o blgedeki muktaalarn emin ve ktiplerini yanna alarak zerlerinde bulunan ake ve mfredat defterleri ile birlikte acilen zi'ye Vezir Hasan Paa'nn yanna gitmeleri (hkm. 6 [7]). Nibolu, Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbii muktaalarnn, ocaklk olmak zere bir yandan Tuna defterdar tarafndan Arslan ve Baruh adl yahudilere deruhte edilip te yandan da Kk avu tarafndan dier baz yahudilere deruhte edilmesinden dolay ocakln bozulduu ve karklk yaand bildirildiinden, szkonusu yahudilerin, bu meselenin halli iin, o blgedeki muktaalar slah ile
XXVI

grevlendirilen Vezir Hasan Paa'ya gnderilmeleri, muktaalarn ise emneten Hasan Paa'nn adamna zaptettirilmesi (hkm. 15 [16]). Ahyolu'nun memlaha muktaas, zi muhfazasna gnderilen askerlerin mevciblerine ocaklk tayin olunduundan, muktaa malndan sadece daha nce Donanma'daki Efrenc tifesinin mevcibleri iin verilmesi emrolunan para ile zi nefertnn mevciblerinin denip bunlarn dnda, emir getirse dahi, kimseye deme yaplmamas ve muktaann Vezir Hasan Paa'nn adam Hac Hasan'a zaptettirilmesi (hkm. 20 [21]). zi Kalesi'ndeki neferlerin mevcibleri iin Ahyolu Muktaas'ndan havale olunan on yk akenin Vezir Hasan Paa'nn Donanma-i Hmyun ile Ahyolu'ya gelinceye kadar Ahyolu Muktaas emininden tahsili ve hazr edilmesi; ayrca daha nce havale olunan efrenc siphleri ve cebecilerin ulfe ve akelerinin de ayn ekilde tahsil ve hazr edilmesi (hkm. 53 [66]). Donanma-i Hmyun'da grevli yenierilerin mevcibleri iin, Eflak cizyesine mahsup edilmek zere, Eflak voyvodasndan istenen parann henz gnderilmemi olan ksm ile voyvodann Hazine'den istikrz yoluyla ald parann voyvoda tarafndan acilen tedarik edilerek zi'de bulunan Vezir Hasan Paa'ya gnderilmesi (hkm. 45 [56]). Tuna muktaalar zi Kalesi neferlerinin mevciblerine ocaklk tayin olunduundan, Nzr Ahmet uhdesinde bulunan skele-i sakc ve Tolca ve Main ve tevbii muktaalar ile Zarar- Kassbiye Muktaas'nn (hkm. 48 [60]), Kili, Akkirman ve brail'deki isimleri yazl muktaalarn (hkm. 49 [61]) iltizm sresi bitiminde tlibi kncaya kadar Vezir Hasan Paa'nn adamna emneten zaptettirilmesi zi Kalesi neferlerinin mevcibleri iin ocaklk tayin olunan sakc, Tolca, Main, Kili, Akkirman, brail ve Hrsova muktaalarnn, iltizm sreleri sona erdiinden, yeni dnemde isimleri yazl kiilere deruhte olunduu; bu sebeple szkonusu muktaalarn bu kiilere zaptettirilip eski Nzr Ahmed'in ve bakalarnn mdahale ettirilmemesi (hkm. 54 [67]). skele-i sakc, Tolca, Main ve tevbii muktaalar ile Zarar- Kassbiye Muktaas zi Kalesi nefertna ocaklk tayin olunduundan, eski Nzr Ahmed'in, iltizm sresinin bittii tarih ile ocaklk tayin olunan tarih arasndaki dneme ait muhasebesinin kendi adamlar marifeti ile grlp bu dneme ait mahsult ve bakyann Vezir Hasan Paa'nn adamna zaptettirilmesi (hkm. 55 [68]). zi muhafazasnda bulunan askerlerin mevcibleri iin ocaklk tayin olunan sakc skelesi Muktaas, zi muhafazasnda bulunan Vezir Hasan Paa tarafndan
XXVII

nceki Nzr Ahmed'in uhdesine verildiinden, muktaay mlzemetten alanlarn vs. kiilerin muktaaya mdahalelerinin nlenmesi (hkm. 75 [93]). zi muhafazasnda bulunan asker halknn mevcibleri iin ocaklk tayin olunan Nibolu, Ruscuk ve tevbii muktaalar, zi muhafazasnda bulunan Vezir Hasan Paa tarafndan Arslan adl Yahudi'ye iltizm edildiinden, dier Yahudiler ile sir ahslarn muktaaya mdahale ettirilmesi (hkm. 73 [91], 74 [92]). Nibolu, Ruscuk ve tevbii muktaalar zi serhaddinde grevli askerlerin mevcibleri iin ocaklk tayin edildiinden, mlzim vs. kiilerin adgeen muktaa mallarna mdahalede ettirilmemesi (hkm. 72 [90]). Tuna aklmnda bulunan ve zi nefertnn mevciblerine ocaklk tayin olunan isimleri yazl sancak ve kazalardaki muktaalar ile bunlara bal kk muktaalarn, birbirlerinden ayrlarak kacak tlip durumuna gre para para iltizma verilmesi (hkm. 82 [100]). zi serhaddinin muhafazasnda grevlendirilen neferlere ocaklk olarak tayin olunan muktaalara baz kadlar tarafndan tefti bahanesiyle yaplan mdahalenin nlenmesi (hkm. 85 [103]). Tuna aklmnda olan muktaalardan zi nefertna ocaklk tayini, Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarndaki timarl ve ulfeli nefertn ve szkonusu muktaalardan vazifeye mutasarrf olan cmi hizmetlileri ile sipah, yenieri ve cebeci mtekaidlerinin berat ve temessklerinin yoklanmas, muafiyet karl yapmalar gereken hizmetleri yapmayanlarn grlmesi ve adgeen sancaklardaki kalelerde mevcut hazine, cephane ve barutun yazlp defter olunmas hususlarnn yaplmas Vezir Hasan Paa tarafndan mirye faydal grlp bunun iin bir adam grevlendirildiinden, Tuna defterdarlarnn szkonusu grevli ile birlikte bu hususlar grp yerine getirmesi (hkm. 87 [105]). zi serhaddinde grevlendirilen neferlerin mevcibleri iin tayin olunan muktaalarn eminlerinin sene sonunda zimmetlerinin muhasebesi hususunda dier serhad eyaletlerinde olduu gibi hareket edilmesi (hkm. 94 [112]). Daha nce gnderilen emirlerde zi eyaleti nefertna tayin olunan muktaalardan, ocakln bozulmamas iin, szkonusu nefertn haricinde kimseye deme yaplmamas emredildii halde Akkirman yenierilerinin mevcibleri iin deme emri gnderildii, bu durumda ocakln bozulaca bildirildiinden, bu gibi deme emirlerinde ayrca ocakln bozulduuna ve deme yaplmasna dair bir ferman yer almad srece, ocaklk tayin olunanlar dnda kimseye szkonusu muktaalardan deme yaplmamas (hkm. 114 [132]).

XXVIII

Tuna Defterdar brahim'in, zi nefertnn mevcibleri iin ocaklk tayin olunan muktat malndan imdiye kadar tahsil ettii ake ile birlikte acilen zi'ye, Vezir Hasan Paa'nn yanna gelmesi (hkm. 115 [133]) zi'deki kalelerde bulunan nefertn aalar, mevcib ve ulfelerinin ellerine zamannda gemediinden ikyeti olarak her kalenin mevcib ve ocaklnn ayrlmas yolunda istekte bulunduklarndan, her kalenin ocakl olan muktaalarn belirlendii; buna gre ocaklk tayin olunan isimleri yazl muktaalardan mevcibleri almak zere her kaleden ikier kiinin grevlendirilecei ve muktaalarn ziyadelerinin zi defterdar tarafndan zaptolunup eminlere onun marifeti ile deruhte olunaca (hkm. 121 [139]). Birok hizmeti ve yararl grlen zi Kaptan ve Klburun Sanca Beyi Salih Bey'in, sancakbeylii salyanesini tahsilde glk ektiinden ikyet ederek, yz krk bin akelik zi ve Klburun skeleleri muktaalarnn, salyanesinden fazla olan krk bin akelik ksmn zi Tersanesi'ndeki aykalarn ihtiyalarna sarfetmek artyla, salyanesi iin ocaklk tayin edilip kendisine zaptettirilmesi yolundaki isteinin kabul edildii (hkm. 125 [143]). Seferden gelen sipahilerin sebeb-i tahrr hkmleri ile havale olunan ulfelerinin, zi aklmna ocaklk tayin olunan muktat malndan deil Tuna aklmnda vki olan hara, bedel-i mekr ve avrz akesinden verilmesi (hkm. 126 [144]). Baz kimselerin ulfelerinin sebeb-i tahrr hkm ile zi muhafazasnda grevli neferlerin mevcibleri iin ocaklk tayin olunan muktat malndan verilmesi mmkn olmadndan, bunlarn Tuna aklmnda bulunan hara, bedel-i mekr ve avrz akesinden vs. vridttan verilmesi (hkm. 130 [147]). zi nefert mevcibleri iin ocaklk tayin olunan muktatn eminleri zimmetlerinde bulunan bakyann tahsil ettirilmesi (hkm. 131 [148]). Akkirman muhafazasnda bulunan yenierilerin mevcibleri iin akeye ihtiya duyulduundan, sakc, Main ve Tolca kazalar reyasdan toplanacak 1037 senesi bedel-i avrz akesinin Tuna defterdar tarafndan gnderilen adama tahsil ettirilmesi (hkm. 132 [149]). Daha nce Kurueme neferlerinin ulfelerine tayin olunan Silistre'deki bir zemetin, zi neferlerinin mevcibleri iin ocaklk tayin edilmesi; Kurueme neferlerinin ulfelerinin ise zi'ye gnderilen frislerin ulfelerinden tayin edilmesi (hkm. 78 [96]). Donanma-i Hmyun'da grevli yenierilerin mevcibleri iin Eflak beyi tarafndan gnderilmesi gereken mebladan henz gnderilmeyip bk kalan
XXIX

ksmnn acilen tedarik edilip Siyavu avu ile Sdde-i Sadet'e gnderilmesi (hkm. 79 [97]). brail'in gayrimslim reyas, zerlerine demeleri lazm gelen 1036 ve 1037 senelerine ait bir yllk cizye maln ve bununla birlikte vermeyi taahht ettikleri gulmiye bedelini Vezir Hasan Paa'nn adam Ahmet vastasyla Hazine'ye teslim ettiklerinden, bu hususta kimsenin kendilerine mdahale ettirilmemesi (hkm. 80 [98]). Daha nce havss- hmyundan olup beylerbeyiler tarafndan zaptolunurken sonradan Krm hanlar tarafndan beratsz olarak zaptolunmaya balayan Akkirman'daki obruca ve tevbii hslarnn, mahsul zi nefertnn mevcib ve ulfeleri iin ocaklk olmak zere, tekrar havss- hmyun iin zabtettirilmesi ve Krm hanlarna mdahale ettirilmemesi (hkm. 116 [134]). Nibolu ve Silistre sancaklar dahilindeki kazalarda sakin olup sefere gitmeyen mazul ve eli emirlilerden mir iin toplanagelen bedellerin, zi'de vazifeli neferlerin ulfeleri iin zi defterdarnca grevlendirilen adama tahsil ettirilmesi (hkm. 133 [150]). 4- Kalelerde grevli neferlerinin ve belilerinin yoklanmas ve greve gitmeyen askerler ile ilgili hkmler: Akkirman, Bender, Kili, brail vs. kalelerde grevli neferlerin ounun mevcut olmad, mevcut olanlarn da bir ksmnn hizmete yaramad veya sab olduu bildirildiinden, adgeen kalelerin btn neferlerinin ve belilerinin yoklanarak hizmete yaramayan veya ocuk olanlarn dnda mevcut olanlarn deftere kaydedilmeleri (hkm. 16 [17]). Vidin, Feth-i slm ve Fornitre (?) frisleri zi Kalesi'nde grevlendirildikleri halde sadece Vidin frislerinden alt neferin aalaryla birlikte grevleri banda kalp dierlerinin firar ettikleri; bu sebeple firar edenlerin bu seneki mevciblerinden alm olduklar meblan kendilerinden geri alnmas; henz almayp eminlerde kalm olan meblan da eminlerden tahsil edilmesi (hkm. 50 [63], 81 [99]). Silistre ve Nibolu sancaklarnda kaytl bulunan aknc ve aknc-oullarndan, kendilerine hizmet teklif olunduunda eitli mazeretler ne srerek hizmete gitmeyenlerin, haklarndan gelinmek zere kimler olduklarnn Sdde-i Sadet'e arzedilmesi (hkm. 51 [64], 52 [65]). zi muhfazas ve kale binasnda istihdam edilmek zere Vezir Hasan Paa'nn maiyyetinde grevlendirilen Silistre, Nibolu, Vidin, Krkkilise, irmen ve Vize sancakbeleri ile adgeen sancaklarda zemet ve timara mutasarrf olan
XXX

mteferrika, ktip, avu, aknc, cebeci ve buralarda sakin olan sair asker tifesinin, bu hususta birok defa emirler gnderilmesine ramen henz zi'ye gelmedikleri, bu gecikmeden de hem kendilerinin hem de bunlar yerlerinden kaldrp zi'ye gndermekle grevli olan Dergh- Muall Kapcbas Hseyin'in mesul olduu; bu sebeple bunlarn bir an nce yerlerinden kaldrlp zi'ye gnderilmeleri; aksi takdirde hem kendilerinin mallarna el konulup dirliklerinin alnarak cezalandrlacaklar, hem de bu ile grevli kapcbann cezalandrlaca (hkm. 44 [55]). 5- Kadrga yaptrlmas ve ayka donatlmas ile ilgili hkmler: Vidin Kaptan Ali tarafndan ayka donatlaca zaman kendisine eskiden olduu gibi Vidin, Kaldovin ve Arcar kaleleri mustahfzlarndan imdad olunmas (hkm. 14 [15]). zi muhafazas iin Feth-i slm, Vidin, Rahova, Nibolu, Ruscuk, Hrsova, sakc ve Tolca kazalarnda ayka hazrlanarak Hrsova kaptannn yanna gnderilmesi (hkm. 92 [110]). Sinop skelesi'nde yaplmas emredilen iki kadrgann kereste masraflar iin, Kastamonu ve Kengr sancaklarndan avrz akesi toplanarak kadrga yapm ile grevli kadya teslim edilmesi (hkm. 96 [114], 99 [117]). Kili ve Akkirman kazalarndan Tersne-i mire'ye gnderilmesi gereken mir kerestenin Kili Boaz'na naklettirilip hazr edilmesi (hkm. 24 [25]). 6- Doan Geidi'nde yaptrlacak kale iin gerekli kerestenin temin ve nakli ile ilgili hkmler: zi tarafnda Doan Geidi'nde yaptrlacak kale iin Akkirman'da hazrlanan kereste vs. mhimmtn zi'ye gnderilmesi (hkm. 28 [29]), Bodan voyvodas tarafndan Akkirman'a getirilen kerestenin, Akkirman kazasna bal kyler reyasna imece yoluyla Budakelebi Kla'na naklettirilmesi (hkm. 37 [48]), nakilde Sultan Selim Evkf reyasnn da gereken yardmda bulunmas (hkm. 38 [49]). Kili ve brail kazalarnda Doan Geidi'nde yaptrlacak kale iin tedarik olunan kerestenin bir an nce zi'ye ulatrlmas (hkm. 29 [40]). Daha nce Tatarpnar'nda yaptrlmas dnlen kale iin sbk zi Beylerbeyi Mehmet Paa zamannda kestirilip Akkirman'a naklettirilen mir kerestenin, nerede ve kimlerin elinde ise ortaya kartlarak zi Kalesi'nin tamiri iin zi'ye gnderilmesi (hkm. 4 [5]).

XXXI

zi'de yaptrlacak kale iin Kili Kalesi'nde bulunan cephane mhimmtndan ihtiya duyulan malzemelerin verilmesi (hkm. 3 [47]). 7- Krm Han Mehmet Giray ve kardei Kalgay ahin Giray'n grevden alnmalar ve yerlerine yeni han atanmas ile ilgili hkmler: Krm Han Mehmet Giray'n Akkirman'daki obruca hslarnn zbiti olan ahsn vefat etmesi zerine hslar sahipsiz kaldndan, Han'a ait hak ve gelirler ile iftliklerindeki mallarn muhafazas iin, hslarnn szkonusu ahsn grevlendirdii eski subalara emneten zabtettirilmesi (hkm. 39 [50]). Sbk Krm Han Mehmet Giray Han'n Mirahuru Zlfikar'n vefat zerine, kendisine ait iftlikteki btn mal, erzak, hayvan, tereke ve hububatn, mir iin zaptedilmesi emredilip bu hususta Yahya avu grevlendirildii halde, szkonusu mallarn yamaland ve zaptna mni olunduu bildirildiinden, btn mallarn her kimde ise ortaya kartlp adgeen avua zaptettirilmesi (hkm. 135 [152]). Krm Hanl'ndan uzaklatrlan Krm Han Mehmet Giray ile Kalgaylk'tan uzaklatrlan kardei ahin Giray bu emre itaat etmeyip Vezir Hasan Paa tarafndan Donanma-i Hmyun ile Kefe'ye gtrlen yeni Krm Han Canbeg Giray ve kardei yeni Kalgay Devlet Giray ile savaa tututuklarndan, Kefe, Sudak ve Taman kadlarnn ahaliye, yeni hana tbi olmalar ve Krm tahtna gemesi iin kendisine yardm etmeleri, bunun karlnda 1037 senesinde deyecekleri cizye ve avrzdan muaf tutulacaklar hususunda duyuruda bulunmalar (hkm. 101 [119]). Krm'a tbi Nogay beyleri ile mirzlarnn da, yeni han ve kalgaya itaat etmeleri (hkm. 102 [120]). Krm Han Mehmet Giray Han ve Kalgay ahin Giray Han azledildiklerinden Krm ile alakalarn keserek Donanma-i Hmyun gemileri ile sitne-i Sadet'e gelmeleri (hkm. 103 [121], 104 [122]). syan ederek Kazak ekysyla birlikte Kefe Kalesi'ni kuatan Krm Han Mehmet Giray ile Kalgay ahin Giray'n, Vezir Hasan Paa ve emrindeki askerler tarafndan bertaraf edildii ve Krm tahtna yeni hann geirildii (hkm. 105 [123]). 8- Sbk Silistre Beylerbeyi Kantimur ile ilgili hkmler: Aile efrdyla birlikte zi'den stanbul'a gelecek olan sbk Silistre Beylerbeyi Kantimur Bey ve yannda grevlendirilen Vezir Hasan Paa'nn kapcbasna yol boyunca gerekli kolayln gsterilmesi ve yiyecek vb. ihtiyalarnn tedarik edilmesi (hkm. 12 [13]).

XXXII

9- Hizmetlerinden dolay iltifata layk grlen ve hilat ihsan edilen grevliler ile ilgili hkmler: Nogay mirzlarndan, Azak yaknlarnda skin olan Kasay Mirz ve Ali Mirz'ya, kffra kar yaptklar gazalar ve gsterdikleri yararllktan dolay birer hilat ihsan edildii (hkm. 43 [54]). Eflak ve Bodan'n muhafazas vs. hizmetlerin yerine getirilmesinde yaptklar hizmetler ve gsterdikleri sadkatten dolay Eflak ve Bodan voyvodalarnn iltifata lyk grlp voyvodaln tekrar kendilerine verildii (hkm. 63 [77]). zi Beylerbeyi brahim Bey'in, zi muhafazas ve Kazak ekysnn definde gsterdii yararllktan dolay, karadan zi'ye memur edilen askere babu tayin edilip bir hilat ihsan olunduu (hkm. 65 [80]). 10- Kazak ekyas, sir ekyalk faaliyetleri, ekyaln nlenmesi ve ehli fesat ile ilgili hkmler: Sinop mollasnn, Sinop Kalesi'nin Karadeniz'de gezen Kazak ekysna kar korunabilmesi amacyla kalede bulunan krk ve kullanlamayan toplardan kalede ve kalitada kullanlabilecek toplar dktrlmesi iin Sinop'ta bir ocak tedariki hususundaki teklifinin uygun grld (hkm. 100 [118]). Eflak askerinin seferde olmasn frsat bilen ekynn brail, Hrsova, smail, Silistre ve Tuna sahillerinde bulunan Eflak kylerini basarak reyann mallarn yamaladklar ve bir ksmn da katlettikleri bildirildiinden, gerekli tedbirlerin alnarak eky tecavzlerinin nlenmesi (hkm. 3 [4]). Bodan'da Postenlik hizmetinde olan ve Katrcolu diye bilinen Eflakl ahsn ehl-i fesd olmas sebebiyle grevinden alnarak Eflak'a gnderilmesi (hkm. 57 [70]). Akkirman'a tbi obruca ve tevbii hslar reyasnn, Tatarlar tarafndan vuk bulan tecavzler ile Kazak ekysnn saldrlarndan korumak amacyla kylerine bir palanga yapmalarna izin verilmesi yolundaki isteklerinin uygun grld (hkm. 122 [140]). 11- Baz devlet grevlilerinin yaptklar hakszlk, halkn ikayetleri ve alnan tedbirlerle ilgili hkmler: Kili Kalesi varounda skin kefere reyas teklifleri karlnda mir dalyanlar hizmetini grp Mslman reya da bin ake verip yardm edegeldikleri halde kefere reyasnn, dalyan hizmetini Mslmanlarla beraber grmek istemesi

XXXIII

zerine anlamazlk kt bildirildiinden, dalyan hizmetinin eskiden olageldii ekilde yerine getirilmesi (hkm. 32 [43]). brail kazasndaki kefere reyann, cizye toplamaya gelen grevlilerin, demeleri gerekenden daha fazla ake talep ederek kendilerine zulmetmelerinden ikyeti olup szkonusu cizye akesinin, kendileri tarafndan toplanp Hazine'ye teslim edilmek zere kendi zerlerine deruhte edilmesi yolundaki tekliflerinin uygun grld ve szkonusu cizye akesinin zi Kalesi nefertnn mevciblerine ocaklk tayin edildii; toplanan cizye akesi Hazine'ye teslim edilmek zere reya tarafndan Vezir Hasan Paa'nn adamna verileceinden emin, nzr vs.'nin mdahale ettirilmemesi (hkm. 47 [59]). teden beri Bender snr yaknndaki Eflak kyleri reyas hayvanlarn otlatmak ve odun kesmek iin Bender toprana getiklerinde kendilerinden otlak hakk ad altnda, bir miktar ake alnageldii halde, imdi otlaa gelsin-gelmesin, ayn gerekeyle ky bana makt olarak yz-yzelli guru alnd bildirildiinden, bu ekilde bir uygulama yaplmayp eskiden olduu gibi sadece gelenlerden resm alnmas (hkm. 59 [72]). brail, smail vs. Bodan'n Galas skelesi karsndaki kasaba ve kylerden baz kimselerin birer bahane uydurarak srf kendi ileri iin Bodan'a geip kylerine konup reyann karlksz olarak yiyeceklerini aldklar ve kadn ve ocuklarna tecavz ettikleri bildirildiinden, sitne-i Sadet'ten elilik veya baka bir grevle gnderilenlerin dnda kendi ileri iin Bodan'a geenlere karlksz yiyecek aldrlmamas ve reyaya zulmettirilmemesi (hkm. 61 [75]). Amasra, Devrek, aramba, Ylanluca, Dirgine, Hisarn ve Bendereli kazalar reyasndan, brahim adl bir ahs tarafndan nceki serdr adna bir hkm ibraz edilerek Tersane-i mire ihtiyac iin zift-bah ve bedel-i muavenet ad altnda para topland bildirildiinden, adgeenin tefti edilip elinde szkonusu paray Hazine-i mire'ye teslim ettii isbat edecek bir temessk yok ise, bu parann kendisinden tahsil edilmesi (hkm. 67 [83]). Krm Han Mehmet Giray'n Akkirman kazasndaki obruca hslar mahsul ile eya ve hayvanlarnn tecavze uramamas iin grevlendirilen Vezir Hasan Paa'nn kapcbalarndan Mehmet hakknda reya tarafndan ikyette bulunulduundan, kendisinden davac olanlarla davalarnn grlp neticenin arzedilmesi (hkm. 18 [19]). brail reyasndan, cizye vs. teklif toplanmas gerektiinde, zenginlerle fakirlerin eit tutulduu bildirildiinden, herkesin kudretine gre teklif vermesi salanarak fukarnn rencide ettirilmemesi (hkm. 22 [23]).
XXXIV

Karaharman skelesi'nin klesi eskiden beri emin tarafndan damgalanp tlip olanlara verildii halde, Karaharman kazas ihtisbna mutasarrf olan Kapczde Ahmed'in, bu iin kendisine ait olduu iddiasyla byk bir kle ihdas ederek gemicilere verdii ve bylece hem ml- mirye zarar olduu hem de mslmanlar gadre uratt bildirildiinden, durum arzedildii gibi ise adgeen kapcnn menedilmesi (hkm. 129 [146]). Daha nce, kendilerinden mevcutlar ve tahammllerinden fazla cizye alnmasndan ikyeti olan Varna'daki zimm reyann ikyetleri incelenip durumlarna uygun olarak cizyeleri indirildii halde, cizye toplamaya gelen grevlilerin bu dzeltmeleri dikkate almadan eski hesaba gre cizye talep ettikleri ve szkonusu zimm reyann gerektiinde Varna Kalesi'nin tamiri iin hizmet ettikleri gibi her sene aralarnda bir miktar para toplayp dizdara vermeyi taahht ettikleri bildirildiinden, taahht ettikleri akeyi teslim ettiklerine dair ellerinde temessk bulunduu mddete indirilen cizye haneleri hususunda kimseye rencide ettirilmemeleri (hkm. 95 [113]). Havss- Hmyun kylerinden olan Keligrad (?), dier adyla Yeniky reyasndan olup yanndaki Stck kynde oturan ancak Yeniky'deki arazilerini ekip-bimeye devam edip ar ve rsmlarn havss- hmyun zbitlerine veren reyaya, bunlarn kendisine ait olduu iddiasyla Stck ky zbiti tarafndan yapld bildirilen mdahalenin nlenmesi (hkm. 128 [145]). 12- Muhasebe grlmesi ile ilgili hkmler: Nibolu ve Silistre'deki muktaalarn eminleri, muhasebelerinin grlmesi iin grevden alndklarndan, muktaalarn emneten Vezir Hasan Paa'nn adamlarna zaptettirilmesi; eminlerin ise ktipleri ve kendi dnemlerine ait defterler ile birlikte zi'ye gnderilmesi (hkm. 8 [9]). sakc, Tolca ve tevbii Nzr Ahmed'in muhasebesi grlrken, muhasebesi grlen yla ait temessklerinin mahsup edilip muhasebe tarihinden nceki temessk ve emr-i erflerin mahsup edilmemesi (hkm. 90 [108]). Zimmetinde bir hayli ml- mir bulunduu bildirilen sbk Gzlevi Emini Hakm Osman'n her nerede bulunur ise muhasebesinin grlp zimmetindeki ml- mirnin tahsil edilmesi iin sitne-i Sadet'e gnderilmesi (hkm. 111 [129]). Daha nce Kefe Muktaalar Nzr Solak Mustafa'nn, muhasebesini grdrmek zere, grevini Mehmet adl kiiye emneten devredip sitne-i Sadet'e gelmesinin emredildii; ancak kendisi ml- mir tahsili ve Matbah- mire'ye ya tedariki konularnda tecrbeli olmasnn yansra, ikiyz kntar ya tedarik ederek muhasebesini grdrmek zere sitne-i Sadet'e geleceine dair taahhtte
XXXV

bulunduundan, dier taraftan da adgeen Mehmet ml- mir tahsili konusunda tecrbesiz olduundan, Kefe muktaalarnn, taahhdne uymas artyla tekrar Solak Mustafa'ya zaptettirilmesi (hkm. 106 [124]). Kefe Nzr Solak Mustafa'nn mazeretinden dolay sitne-i Sadet'e gelmesi mmkn olmadndan, Matbah- mire iin taahht ettii ya tedarik ederek mfredat defterleri ve muhasebesiyle birlikte sitne-i Sadet'e gndermesi; muhasebesi grlp Maliye tarafndan yeni berat verilinceye kadar Kefe Nezreti'nin Solak Mustafa ile Sipahi Mehmed'e ortaklaa zaptettirilmesi (hkm. 117 [135]).

13- Alacak ile ilgili hkmler: Sbk Gzlevi Emini Osman'dan alacakl olan ahslarn muktaadan alacakl olduklar iddiasyla alacaklarn muktaann yeni emininden talep ettikleri bildirildiinden, Mliye tarafndan emr-i erf ibraz etmedikleri takdirde bu gibilere muktaa malndan para denmemesi (hkm. 108 [126]),. Kefe mustahfzlar, azebleri, Taman ve Ker mustahfzlar, svarileri, Ada beyleri ve Kefe aklmnda olan kalelerin mustahfzlarnn nceki nzrlarda olan alacaklarn imdiki nzr Solak Mustafa'dan talep ettikleri bildirildiinden, bu gibilerin, sitne-i Sadet'ten beratlarn tecdid ettirmedike alacak talebi ile Solak Mustafa'y rencide etmelerine izin verilmemesi ve beratn yenilemeyen vazife sahiplerine vazife verdirilmemesi (hkm. 109 [127]). Kefe Nezreti'ne tbi Penik ve Hamr muktaalarnn nceki eminlerine bor para verip eminlerin iflas etmeleri zerine alacaklarn tahsil edemeyen baz kimselerin imdiki emini sktrarak ml- mirden borlarnn denmesini istedikleri bildirildiinden, bu gibi ahslarn, alacaklarnn denmesi hususunda Mliye tarafndan emir getirmedike, alacak talebi ile imdiki emini rencide etmelerine izin verilmemesi (hkm. 112 [130]). 14- Eski beratlarn tasdik ettirilerek temessk alnmas ile ilgili hkmler: Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarndaki kazalarda, Tuna muktatndan du-gy, mtekaid, vaz ve mehat vazifelerine mutasarrf olanlarn, sitne-i Sadet'te beratlarn tasdik ettirerek temessk almalar; temessk almayanlara vazife denmeyecei (hkm. 86 [104]). 15- Reaya ile ilgili hkmler: brail'de haragzar reyadan bir ksmnn cizye vs. tekliften kurtulmak iin bir yolunu bulup azeb ve beli olmalarndan dolay dierlerinin hakszla urad
XXXVI

bildirildiinden, bundan sonra haragzar reyadan kimsenin beli ve azeb yazlmamas (hkm. 23 [24]). Kili'deki haragzar reyadan bazlarnn, bir yolunu bulup Kili Kalesi'ne beli ve azeb yazlarak cizye vs. tekliften kurtulduklar ikyet edildiinden, bundan sonra azeb aasnn mahll gedikleri Mslmanlardan mstehk olanlara arzedip haragzar zimm reyaya arzetmemesi (hkm. 30 [41]). 16- Eflak'taki mslim ve gayri mslim tccarlardan bc alnmas ile ilgili hkmler: Eflak'a tbi Bkre'te ticaret yapan Mslman ve gayrimslim bazergnlardan, alp sattklar mallardan Eflak Hazinesi iin bc alnageldii halde, bazlarnn vermek istemedikleri bildirildiinden, buna izin verilmemesi ve bazergn tifesinden teden beri alnd zere bc alnmas (hkm. 46 [57]). 17- Cizye vermek istemeyen reay ile ilgili hkmler: Nibolu sancann Beytlml Muktaas Emini brahim'in iltizmna dahil olan Haymnegn cizyesinden, Eflak vilayetinde olan Bulgar ve Srp reyasnn cizyeleri iin Eflak voyvodalar tarafndan her sene maktan dendii halde 1036 senesi iin denmedii bildirilen meblan adgeene eksiksiz olarak denmesi (hkm. 77 [95]). Beytlml Muktaas'na tbi Bulgar ve Srp haymne reyas bu sene haralarn vermekte glk kardklarndan, Nibolu ve Yerg kazalarnda bulunan Bulgar ve Srp haymnelerin, bulunduklar yerlerde isimlerinin ayrntl olarak deftere kaydedilerek haralarnn tahsili ve dzenlenen defterin bir sretinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi (hkm. 84 [102]). 18- Gayr-i mslim reaynn inanlarndan dolay rencide ettirilmemeleri ile ilgili hkmler: Kili Kalesi varounda bulunan kefere tifesinin inanlar gereince baz geceler kiliselerde ve evlerde yaktklar balmumundan, muhtesibler tarafndan cerme alnmamas ve bundan dolay rencide edilmemeleri (hkm. 93 [111]). 19- Topraklarn terkederek baka yerlere yerleen baz reay ile ilgili hkmler: Eflak reyasndan bir ounun, kendi yerlerini terkederek Ruscuk, Nibolu, Vidin, Yerg, Rova, Hrsova ve brail kadlklarnda bulunan baz mteferrika, avu, sipahi ve yenieri iftliklerine ve harman yerlerine snarak vermeleri gereken cizye vs. rsmlarn vermedikleri, iftlik sahiplerinin de bu ahslar
XXXVII

koruyarak voyvodalara kar ktklar ve mir teklifin toplanmasn engelledikleri, ayrca baz kiilerin de Eflak kylerinde iftlikler ihdas ederek buralarda yerleen Eflak reyasnn cizye vs. resmlerinin toplanmasna mni olduklar bildirildiinden, Eflak reyasndan bu tr iftliklere snanlarn geldikleri yere geri gnderilip iskn ettirilmeleri ve Eflak topranda ihdas olunan iftliklerin kaldrlmas; emre uymayan iftlik sahipleri ile grevlilerin isimlerinin bildirilmesi (hkm. 9 [10], 10 [11], 11 [12], 17 [18]). Akkirman kazasndaki Sultan Selim Han Evkf kyleri reyasndan bazlarnn kylerini terkederek baka kylere gmeleri sebebiyle vakf kylerinin harbe hle gelip vakfn zarara urad bildirildiinden, bunlarn geri eski yerlerine getirtilip iskn ettirilmesi (hkm. 21 [22]). Krm'dan gelerek Kili etrafnda yerleen Yortman Tatarlar ile firar eden dier Tatarlarn yakalanarak geldikleri yere geri gnderilmesi ve iskelelere gerekli tenbihte bulunularak Tatarlarn te yakaya gemelerine engel olunmas (hkm. 35 [46]). zi'de yaptrlan kale mhimmtnn tedariki ile Bodan reyasnn mkellef tutulmas sebebiyle Bender snrna yakn reyann ykmllkten kurtulmak iin yerlerini terkederek Bender kylerine gidip yerletikleri bildirildiinden, bunlarn bu kylerden kaldrlp geri eski yerlerine gnderilmeleri (hkm. 60 [73]). htill ve karklktan dolay yerlerini terkederek Bodan topranda yerleen Akkirman'a tbi obruca ve tevbii hslar reyasnn tamamnn tekrar eski yerlerine gnderilmeleri (hkm. 123 [141]). 20- Baz kyler halknn snr tecavzlerinin nlenmesi ile ilgili hkmler: sakc kazasnda Sultan Osman tarafndan yaptrlan cmiye vakf tayin olunan kylerin ahalisi, kendi kylerinin snrlar dahilindeki topraklarla kanaat etmeyip Bodan kylerinin topraklarna tecavzde bulunduklarndan, bu kylerin snrlarnn bilirkiiler tarafndan kontrol edilip bozulan snrlarn yeniden belirlenerek snr tecavzlerinin nlenmesi (hkm. 62 [76]). 21- Kili Kalesi'nin etrafnn ve hendeklerin temiz tutulmas ile ilgili hkmler: Kili Kalesi'nin etrafnda bulunan plklerin Kili ahalisi ve varota olan reya tifesine imece yoluyla kaldrtlp, kale etraf ile hendeklerin temiz tutulmas ve kimseye p dktrlmemesi (hkm. 34 [45]).

XXXVIII

22- Mr anbarda tuz mevcut iken ncelikle mr anbardan tuz sattrlp, dardan kimsenin tuz satna izin verilmemesi ile ilgili hkmler. Silistre, Hrsova, Baba, Prevadi, Yenipazar, umnu, Eski Cuma ve Alakilise kadlklar dahilinde, mir ambar dndaki yerlerde ve mir anbarda tuz mevcut iken bakalarna tuz sattrlmayp, satanlarn tuzlarna mir adna elkonmas (hkm. 127 [144]). Eflak'ta bulunan tuz madenlerinden hsl olan tuzun ncelikle mirye, daha sonra tccara ve bakalarna verilmesi (hkm. 134 [151]). Mankb kazasnda Fenar isimli yerdeki tuzlann obanlar ve gemiciler tarafndan telef edilmesini nlemek amacyla burann muhafazas artyla avrz ve tekliften muaf tutulan Karanu ky ahalisine, ellerindeki muafnme, yarl ve emirlere ramen yapld bildirilen mdahalenin nlenmesi (hkm. 119 [137]). * ** Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl'nce yaynlanan bu eserin; "Sunu" yazsnda, Mhimme Defterleri hakknda ksa bir genel bilgi verildikten sonra "83 Numaral Mhimme Defteri"nin tavsifi yaplarak, defterin ekl zelliklerinden bahsedilmi, IV. Murat dneminin olaylar ksaca anlatlm, defterin muhtevs konu balklar hlinde verilmi ve bunu takiben de, neirde uygulanan usl ana hatlaryla belirtilmitir. Sunu yazsndan sonra gelen "Ksaltmalar" ve "indekiler" blmlerini mteakip, defterdeki "Hkmlerin zet ve Traskripsiyonlar" ile yer, ahs, millet, kabile, boy, airet ve messese isimleri ile eitli terim ve tbirlerden mteekkil "Analitik ndeks", daha sonra da defterin "Tpkbasm" yer almtr. Transkribe esnasnda nceki yaynlarda takip edilen usule riayet edilmi; hkmn zerine zeti farkl bir tarzda dizilmi, okunmasnda tereddd edilen kelimelerin yanna (?) iareti konmu, okunamam kelimeler () eklinde, metnin orijinalinde bulunan boluklar ( ) eklinde, haric etkenlerin tahribinden dolay metnin orijinalinde meydana gelmi kayplar " " eklinde, buna ramen metnin siyak ve sibkna gre bir okuma gerekletirilmise bu da "mektb" eklinde, yine metnin orijinalinde hatal yazldna kanaat getirilen kelimeler, zerlerine "*" iareti konularak, aklama gerektiren bir durum var ise hkmn hemen sonunda "5" iareti ile dipnot eklinde gsterilmitir. Mkerrer olan veya konu olarak birbirine ok yakn olan hkmlerden tespit edilebilenlerinin zetleri ikinci defa yeniden yaplmayp (bkz. hkm. ... ) eklinde bir nceki hkme atf yaplmtr.
XXXIX

ndeks maddeleri defterdeki hkm numaralar esas alnarak hazrlanmtr. ndeks maddeleri yazlrken, mmkn olduunca defterdeki ekle sadk kalnmaya allmtr. Yani, indekse konu olan kii ve kurum adlar, terim, tbir ve kelimeler dilin o gnk iml ve fonetik zellikleri gz nne alnarak yazlmtr. Defterin taranp maddelerin tespiti safhasnda belirlenecek indeks maddesinin, genel konu ad eklinde deil de, bir genel konunun alt bal, baka bir deyile, iinde getii hkmdeki zel durumu ifade edecek ekilde alnmasna gayret edilmitir. Dolaysyla maddeler ounlukla tamlama, deyim ve dier tr kelime gruplarndan meydana gelmektedir. Birden fazla kelimeden meydana gelen bu tr indeks maddeleri, ait olduklar metinde, genellikle aralarna baka kelime veya kelime gruplar girmi vaziyette gemelerine ramen, hem anlam ve gramatik mnasebet, hem de indeksin shhati asndan ayklama-birletirme yoluna gidilmitir. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Mhimme Defterleri koleksiyonundan seilip ilim dnyasnn istifadesine sunulan bu almann, ilgililere yararl ve yardmc olmasn dileriz.

25 Ekim 2001 Hazrlayanlar

XL

XLI

KISALTMALAR
M. S. Ra. R. Ca. C. B. . N. L. Za. Z. Arn. bkz. ey. H. hkm. k. kl. kr. ks. kz. lv. mh. Msr. nh. s. sn. vb. vs. vt. XLII Muharrem Safer Rebu'l-evvel Rebu'l-hr Cemziyel-evvel Cemziyel-hir Receb abn Ramazan evvl Zil-kade Zil-hicce Arnavutluk baknz eyleti hicr hkm karyesi kalas karlatr kasabas kazs livs mahallesi Msr nhiyesi sayfa sanca ve bu vesire vilyeti

HKMLERN ZET VE TRANSKRPSYONLARI

Hve Allhmme y Hfz, y Mun


[1]
Donanma-y Hmyn'da virilen ahkm- erfe ve evmir-i latfedr.

[Yev]m'l-sneyn, f 22 N., sene: 1036, der-menzil-i Liman- Kavak

1
[2]

Nibolu, Silistre ve Krkkilise sancaklarnda zemet ve timara mutasarrf olan Dergh- Muall gedikli ve gediksiz mteferrikalar, avular, ktipleri ile sir zam ve erbb- timarn, zi serhaddinde bulunan Doan Geidi'nde in edilecek olan kalenin yapmnda ve serhaddin muhafazasnda grevlendirildikleri halde greve gitmedikleri bildirildiinden, en ksa zamanda grev mahalline gnderilmeleri.
Mteferrikaba Sleymn Aa'nun demi olan Balta'ya virilmidr. Nibol ve Silistre ve Krkkilise sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

"Taht- kaznuzda zemet tmra mutasarrf olan ummen Dergh- Muallm'un gedkl v gedksz mteferrikalar ve avu u kttb ve syir zam v erbb- tmr zi serhaddinde Toan Geidi nm mahalde mceddeden bins fermnum olan kala hdmetine ve syir ol serhaddn hfz u hrsetine memr olmala bundan akdem bir ka defa evmir-i erfe gnderilp; "tavyif-i mezbre evlerinden ihrc olunup muaccelen gnderilmek" bbnda tenbh tekd oldundan gayri bi'l-fil Kapudnum olup ol cnibe memr olan askere Serdr olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh Donanma-y Hmynum ile kup zi tarafna mteveccih olmken zikrolunan asker halk ile'l-n yirlerinden hareket eylemedkleri" ilm olunman, sizn adem-i tekayydinzden bilinp mesl muteb olmszdur. mdi; tavyif-i mezbre muaccelen evlerinden kaldurlup srat isticl zre mahall-i memra gnderilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre bir n ve bir sat tehr u tevakkuf eylemeyp taht- kaznuzda zemet tmra mutasarrf olan Dergh- Muallm mteferrikalar ve avular ve kttb ve syir zam v erbb- tmr ummen evlerinden ihrc idp seran ve cilen yriyp mrun-ileyh kapudnum Donanma-y Hmynum ile varup vsl olmazdan mukaddem tavyif-i mezbre varup mahall-i memra irip uur- hmynumda hdmetde bulunmalar bbnda dikkat ihtimm ve sarf- ikdm- ml-kelm eyleyesiz. yle ki; ihml mshele sebebi ile Donanma-y Hmynum'dan mukaddem varup mahall-i memra irip hdmetde mevcd bulunmayalar, dirlikleri hara virilmekle iktif 3

olunmayup siz dah mesl muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup zikrolunan asker halkn muaccelen evlerinden ihrc u irsl eylemekde dakka fevteylemeyesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f 2 L., sene: [103]6, der-Liman- Varna

2
[3]

zi taraflarnda Kazak ekysnn gei noktas olan Doan Geidi'nde yaptrlacak kale ile o taraflarn muhafazasn salamak iin ok sayda askere ihtiya duyulduundan, Silistre, Nibolu ve Vidin sancaklarnda bulunan askerlerin silahlar ve yeteri kadar yiyecekleri ile beraber zi'ye gnderilmeleri.
Shb-i devletn kendlerine teslm olunmdur. Silistre ve Nibol ve Vidin sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

zi kurbinde Kazak ekysnun memerr maberi olan Toan Geidi birer kala bins fermnum olup ol cniblern muhfazas in ziyde asker tedrki mhimmt- umrdan olmala taht- kaznuzda vk olan aalar ve kethud v odabalar ve bel v azebleri ve tmrlu v ulfel [ve] syir nefert ile cmlesin muaccelen evlerinden ihrc idp yat u yaraklar ve zd zevdeleri ile mretteb mkemmel zi muhfaza[sna] gnderp kala-i mezbrenn binsna memr olan kapudnum ve tayn olunan asker halkna
5 5

Defterdeki ypranmadan dolay hkm metni eksiktir.

3
[4]

brail, Hrsova, smail, Silistre ve Tuna sahillerinde bulunan ekynn Eflak askerinin seferde olmasn frsat bilip Eflak kylerini basarak reyann mallarn yamaladklar ve bir ksmn da katlettikleri bildirildiinden, gerekli tedbirlerin alnarak eky tecavzlerinin nlenmesi.
Eflak voyvodasna hkm ki:

"Hliy sen fermnum zre Eflak askeriyle seferde ve hdmetde iken; "Vilyet-i Eflak hldr." diy brayil ve Hrsova ve sml ve Silistre ( ) ve Tuna yalsndan baz eky cem olup varup rey v berysnun emvl erzklarn yam v gret ve nicesin katl helke cret cesret zre oldun" ilm eyledn ecilden, ol makle tecvz zre olan ekydan rey fukarsn hmyet olunup kimesneye teadd itdrilmemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah mcerred; "Vilyet-i Eflak hldr." diy zikrolunan mahallerden baz eky cemyyet ile varup Eflak karyelerin urup rey v fukarnun emvl erzklarn nehb gret ve bazlarn katl helke cret eyledklerinde men u def idp rey-y fukary hmyet 4

synet eyleyp kimesneye teadd v tecvz itdrmeyesin. Rey fukarsna zulm teadd olunduna rz-y hmynum yokdur. Ana gre mukayyed olup eger vilyet-i mezbrenn hfz u hrsetidr ve eger rey v berynun hmyet synetidr; her birinde makdrun sarfidp kimesneye tecvz itdrmeyesin. Amm; bu bbda mukayyed olasn ki, bu bahne ile ticret in kend hli ile varup gelenler ve kimesneye tecvzi olmayanlar emn slim varup gelp kimesneye rencde itdrilmek ihtimli olmaya.

[Yev]m'l-Ahad, f 10 Za., sene: [103]6, der-zi

4
[5]

Daha nce Tatarpnar'nda yaptrlmas dnlen kale iin sbk zi Beylerbeyi Mehmed Paa zamannda kestirilip Akkirman'a naklettirilen mir kerestenin, nerede ve kimlerin elinde ise ortaya kartlarak zi Kalesi'nin tamiri iin zi'ye gnderilmesi.
Akkirman kdsna ve mtesellimine hkm ki:

Bundan akdem zi Belerbeisi olan Mehmed Paa dmet malhi Tatarbnar nm mahalle [kala] yapmak in ( ) hayl krste kat itdrp taht- kaznda koyup mrun-ileyh mazl olmala ol mahal yapdurlmayup kat olunan krste Akkirman'da kalup baz kimesneler bil-temessk alup hliy zi Kalas'nun tamrine ziyde krste lzim olmala mrun-ileyh kat ve Akkirman'a naklitdrdi krste yoklanup her kande ise ve kimler alm ise zuhra getrp zi'ye gnderilmek bbnda femn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre huss- mezbra mukayyed olup dah mrun-ileyh dmet malhi Tatarbnar in kat ve Akkirman'a naklitdrdi krste ne yire vaz olunmdur ve kimler almdur; teft tefahhus idp ve bi-eyyi tarkn kn zuhra getrp eger siph ve eger yenieridr ve eger gayr[i] kapukullardur; her kimde ise gir alup tacl ale't-tacl zi Kalas tamri in zi'ye gnderp fermn- erfme muhlif kimesneye tealll nd itdrmeyesin ve bi'l-cmle zikrolunan krste mr olup harun alkas yokdur. Her kimde ise tahsl idp zi'ye gndresin. Anun gibi virmekde nd muhlefet idenler her kim ise asl ve shhati zre yazup ism resmleriyle yazup arzeyleyesin ve bi'l-cmle bu bbda mukayyed olup ahz celb sebebi ile kimesneyi hmyet itmekden ve ihml imzdan be-gyet hazer eyleyesin. yle ki; adem-i tekayydn zhir ola, mesl olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olasn.

5
[6]

zi Serdar Vezir Hasan Paa ile zi beylerbeyi zi'ye geleli yirmi gn getii halde Nibolu, Vidin, irmen ve Krkkilise sancaklarndan grevlendirilen sancak beyleri ile askerler henz zi'ye gelmediklerinden, bunlarn acilen yola kp Vezir Hasan Paa'nn emrine girmeleri; aksi halde ibret iin haklarndan gelinecei.
5

Nibol ve Vidin ve irmen ve Krkkilise sancaklar beleri dme zzhme hkm ki: zi* muhfazasna memr olan asker halkna Serdrum ve Donanma-y Hmynum'a Kapudnum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh ve zi belerbeisi zi'ye varup dhl olal yiirmi gnden mtecviz olup henz gelp irimeyp yollarda elendnz ecilden bir mikdr asker dah size tbi olup acele zre gelmekde her biri ihml zre olup vakt zamn [ile] memr olduklar hdmet-i muhfazada bulunmaduklar in her birinz tb u kba mstehkk olmszdur. mdi; bir n ve bir sat tehr u tevakkuf itmeyp her kande bulunursanuz muaccelen kalkup iki kona bir idp gelp zi'ye serdr- mrun-ileyhe mlk olmanuz emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah her kande bulunursanuz yannuzda olan asker halk ile muaccelen kalkup iki kona bir idp gelp zi'de mrun-ileyh serdruma mlk olup vech mnsib grdi zre hdmet-i muhfazada bulunasz. Mrun-ileyh serdrum zi'ye dhl olal yiirmi gnden ziyde olup siz belerbei ile maan gelmednz in azl tba mstehkk olmszdur. yle ki; muaccelen gelp irimeyesiz, bir vechile zrinz makbl olmayup mansbnuz [hara] virilmekle kanat olunmayup syire mcib-i bret in hakknuzdan gelinr. Ana gre malmunuz olup tacl ale't-tacl zi'ye irip hdmetde bulunmaa makdrnuz sarfidp ihml tekslden be-gyet hazer eyleyesiz; yle bile[siz].

[Yev]m's-Sls, f 12 Za., sene: 1036, der-zi

6
[7]

zi, Bender, Akkirman, Kili ve dier kalelerde grevli neferlerin mevciblerinin tayini ve Tuna blgesindeki muktaalarn slah iin zi ve Tuna defterdarnn o blgedeki muktaalarn emin ve ktiplerini yanna alarak zerlerinde bulunan ake ve mfredat defterleri ile birlikte acilen zi'ye Vezir Hasan Paa'nn yanna gitmeleri.
zi ve Tuna defterdrna hkm ki:

Hliy fermn- erfm zre zi Kalas tamr ihy olup mstekl kapu olmala zi ve Bender ve Akkirman ve Kili ve gayri (?) kalalarun nefertlarnun mevcibleri tayni ve Tuna etrfnda olan muktatu[n] slh u tashh mhimmtdan olman ne kadar (?) men (?) varsa (?) kendlerini ve ktiblerini yannda mevcd u hzr olan akalar ve zamn- zabtlarnun muhsebeleri defterleri ile kaldurup yanuna alup dah bir n ve bir sat elenmeyp muaccelen kalkup iki kona bir idp Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve asker-i slm'a Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun yanna gelmen emridp buyurdum ki: Mrun-ileyhn aalarndan Siyvu zde kadruh ( ) vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre Tuna etrfnda vk olan muktat emnlerin 6

kaldurup kendlerini ve ktiblerini yanlarnda mevcd olan akalar ve zamn- zabtlarnun mfredt defterleri ile cmlesin kaldurup ve yanuna alup dah bir n ve bir sat elenmeyp srat isticl zre yriyp iki kona bir idp zi'de mrun-ileyh serdrum edma'llh tel icllehya gelp mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn ve bi'l-cmle senn ve muktat emnlerinn zi'de mrun-ileyh serdrumun yannda hzr u mevcd olup ahvl-i muktat grilmesi ve zi ve syir kl nefertnun mevcibleri tayn olunmas mhimmt- umrdandur. Kimesneye tealll nd itdrmeyp fermn- erfm zre ve cmle emnleri yanuna alup sen dah bir n elenmeyp muaccelen mrun-ileyh serdruma gelp mlk olup ahvl-i muktat grmekde dikkat ihtimm eyleyesin ve bundan akdem sana cem u tahsli femnum olan neccr u cerahordan her ne tahsl itmi isen syir tahsln ile maan getresin. yle ki; emr-i erfm vardu sat kalkmayup; "Bugn, yarn." diy avk u ihml zre olduun mesm ola, mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre malmun olup bu emr-i erfm sana her nerede vusl bulursa kat tehr itmeyp cmle meny yanuna getrdp dah srat zre yriyp zi'ye vsl olmaa say ihtimm idp nevan ihmlden be-gyet hazer eyleyesin.

7
[8]

Leh kralnn hatman tarafndan, Vezir Hasan Paa'ya gnderilen eli vastasyla, iki lke arasnda akdedilen anlamaya riayet edilmesi hususunda talepte bulunulduundan, Akkirman ve Kili'deki asker halkna vs. ahali ile Tatar tifesine, Leh lkesine tbi kale ve kylere akn etmemeleri ve bar bozucu hareketlerden kanmalar konusunda tenbihte bulunulmas.
Akkirman ve Kili kdlarna ve mtesellimlerine hkm ki:

Hliy Leyh Kralnun Ova Hatman olan ( ) tarafndan Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi muhfazasna tayn olunan ummen askere Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehya ili gelp; "mbeynde mnakd olan sulh u salh ahvli syleilp istihkm bulmas ve sulha mugyir tarafeynden bir vaz u hareket olmamas" bbnda istid eylemein, mbeynde sulh u salh olman Akkirman ve Kili'de skin olan nefert aalarndan ve bel v azeb ve syir nefertdan ve bi'l-cmle ahlsinden bir ferd ete tarkyla ve gayr[i] vechile Leyh vilyetine tbi kala v kurya akn itmeyp sulha mugyir bir vechile i itmemeleri bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda emrm zre zikrolunan kalalarda vk olan dizdrlara ve syir nefert aalarna ve bel v azeb tyifesine ve bi'l-cmle ol etrfda ve hricden gelp mtemekkin olan Tatar tyifesine muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, min-bad ete tarkyla ve gayr[i] vechile Leyh vilyetine varmayup ve akn itmeyp sulh u salha mugyir bir vechile teadd v tecvz eylemeyeler. yle ki; min-bad ete tarkyla varup Leyh vilyetine tbi kl u kasabt u kurya akn idp gret hasrete cesret eyleyeler, sulh u salha mugyir i eyledkleri ecilden syirine mcib-i bret in ol maklelern muhkem haklarndan gelinmek mukarrerdr. Ana gre her biri kend hlinde olup sulh u salha 7

muhlif bir ferd hareket vaz u hlet eylemeye ve itdrmeyesiz.

[Yev]m'l-Cuma, f 18 Za., sene [103]6, der-zi

8
[9]

Nibolu ve Silistre'deki muktaalarn eminleri, muhasebelerinin grlmesi iin grevden alndklarndan, muktaalarn emneten Vezir Hasan Paa'nn adamlarna zaptettirilmesi; eminlerin ise ktipleri ve kendi dnemlerine ait defterler ile birlikte zi'ye gnderilmesi.
Nibol kdsna hkm ki:

Taht- kaznda vk olan muktatun Emni olan ( ) muhsebesi grilmek in ihzr lzim olmala ref olunup yirine Dergh- Muallm ( ) olup dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem vezretle Kapudnum ve asker-i slm'a Serdrum olup ve Tuna aklmnda vk muktatun slh u tashhna memr olan Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun demlerinden kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) zde kadruh tayn olunman, muktaa-i mezbre tevbi ile ber-vech-i emnet mezbra zabtitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre taht- kaznda olan muktaay tevbi ile ber-vech-i emnet mrun-ileyh vezr serdrumun demi mezkra zabtitdrp ref olunan emn-i sbk ve har dahlitdrmeyesin ve emn-i sbk ktibleri ve zamn- zabtlarnun muhsebesi defterleri ile zi'ye gelmesi fermnum olan Tuna defterdrnun yanna koup tacl ale't-tacl mrun-ileyh serdruma gnderp ahz celb sebebi* ile hmyetden ve; "sitne-i Sadet'den uzakdur." diy ve bahne v llet ile muktaaya dahlitdrmekden be-gyet hazer eyleyesin ve bi'l-cmle bu bbda sdr olan fermn- erfmn hlfna cevz gstermeyesin. sreti, Silistre kdsna; "... Dergh- Muallm mrun-ileyhn demlerinden Hasan zde kadruhya..."

[9/1] Bir

siphlerinden

olup

[Yev]m's-Sebt, f 19 Za., sene: 1036, der-zi

9
[10]

Bkz. hkm. 11, 17

Dergh- l kapucbalarndan Hseyin dme mecdh ve Silistre ve Ruscuk ve Yirgi ve Nibol ve Plevne ve Rahova ve Vidin ve Hrsova ve brail kdlarna hkm ki: "Eflak'dan baz rey terk-i evtn idp Tuna'nun ber yakasna gep mteferrika v avu u siph u yenieri ve gayri ekbir iftliklerine tahassun itmekle Eflak cizyesine noksn tr oldu" ilm ... 5 8

Hkm metni eksiktir.

10
[11]
(

Bkz. hkm. 11

) hkm ki:

Hliy Tuna'nun te yakasndan, baz kimesneler gep Eflak topranda iftlikler* idinmekle ekser Eflak reys varup tahassun idp Eflak voyvodas tarafndan cizye v rsm taleb eyledklerinde mni olduklar ecilden ... 5
5

Hkm metni eksiktir.

[Yev]m'l-Ahad, f 20 Za., sene: [103]6, der-zi

11
[12]

Tuna'nn te yakasnda bulunan Eflak topranda sonradan iftlikler edinen Silistre, Ruscuk, Yerg, Nibolu, Rahova, Plevne, Vidin, Hrsova ve brail kazalarndan baz kimselerin, iftliklerine snan Eflak'n haragzar reyasn himaye ettikleri ve Eflak voyvodas tarafndan talep edilen haralar verdirmedikleri ikyet edildiinden, Eflak topranda kimseye fuzlen iftlik edindirilmemesi; ayrca Eflak'tan kalkp gelerek Tuna civarnda bulunan kazalarda skin olan Eflakl reyann da geri Eflak'a gnderilmesi.

Sbk Anatol Kd-askeri olup ber-vech-i arpalk Silistre kazsna mutasarrf olan Mevln Slih edma['llh] tel fazyilehya ve Ruscuk ve Yirgi ve Nibol ve Rahova ve Plevne ve Vidin ve Hrsova ve brayil ve ( ) kdlarna ve Dergh- Muallm kapucbalarndan olup Tuna etrfnda olan Hseyin dme mecdhya hkm ki: "Taht- kaznuzdan baz kimesneler Tuna['nun] te yakasnda Eflak topranda sonradan yirler dutup iftlikler idinmekle Eflak'un harc-gzr reysndan niceleri varup ol maklelern iftliklerinde skin olup tahassun itmekle Eflak voyvodas tarafndan harc taleb olundukda iftlik shbleri mni olup hmyet itmeleriyle Eflak Haznesi'ne noksn mterettib oldu" voyvodas tarafndan ilm olunman, ol makle sonradan iftlik idenler men olunup Eflak toprana dahlitdrilmemek emridp buyurdum ki: Vusl [buldukda], bu bbda mukayyed olup gresiz; mezbrlar sonradan Eflak toprana tbi yirde iftlik ihds itmekle Eflak reysn iftliklerine alup harclarna mni olup hmyet eyledkleri vk ise Eflak toprana tbi olan yirlerde fuzlen iftlik ihds eyledklerine rz-y erfm yokdur. Ol makleleri men u def idp Eflak toprana kimesneyi dahlitdrmeyesiz ve sen ki mm-ileyh kapucbaumsn, huss- mezbra mukayyed olup m-tekaddemden olgelene muhlif Eflak topranda kimesneye iftlik itdrmeyp ve Eflak'un harc-gzr reysn ol vechile hmyet itdrmeyesin. Emr-i erfme itat zre olmayanlar ism resmleri ile hakkati zre yazup arzeyleyesin ve 9

Eflak'dan kalkup gelp taht- kaznuzda skin olan reyy dah knn- kadm zre kaldurup gir kadm yirleri olan Eflak'a gnderp iskn itdresiz.

[Yev]m's-Sebt, f 26 Za., sene: [103]6, der-zi

12
[13]

Aile efrdyla birlikte zi'den stanbul'a gelecek olan sbk Silistre Beylerbeyi Kantimur Bey ve yannda grevlendirilen Vezir Hasan Paa'nn kapcbasna yol boyunca gerekli kolayln gsterilmesi ve yiyecek vb. ihtiyalarnn tedarik edilmesi.
zi'den stanbul'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki:

Sbk Silistre Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Kantimr dme ikblh, oullar ve tevbi ile sitne-i Sadetm'e mteveccih revne olman dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye tayn olan asker halkna Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun kapucbalarndan kdvet'l-emcid ve'l-ayn ( ) zde kadruh tayn olunmdur. Her kanknuzun taht- kazsna dhl olurlarsa zd zevdelerin ve yim yimeklerin akalaryla tedrk itdrp muzyaka v zarret ekdrmeyp ve lzim olan mahalde kulaguzlar koup birbirinze uladurmanuz bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- l-num zre mukayyed olup dah mrun-ileyh, oullar ve tevbi ile her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa zd zevdelerin ve yim yimeklerin akalaryla tedrk itdrp bir vechile muzyaka ekdrmeyp ve lzim olan mahalde kulaguzlar koup birbirinze uladurasz ve bi'l-cmle huss- mezbra ziyde mukayyed olup mrcaat olunan ahvllerin tedrk itdrp elendrmeyp srat isticl zre revne olmalarna say ihtimm idp ihml teksl ile avk u tehrden be-gyet hazer eyleyesiz.

13
[14]

Vezir Hasan Paa Tuna blgesindeki muktaalarn slah ve zi vs. kalelerdeki askerlere ocaklk tayin olunmas hususu ile grevlendirildiinden, Nibolu kadsnn bu konuyu grmek zere Nibolu Muktaas'nn eski ve yeni eminleri ile birlikte zi'ye Hasan Paa'nn yanna gitmesi.
Nibol kdsna hkm ki:

Tuna yallarnda olan muktatun slh u tashh ve zi ve syir kl nefertna ocaklk tayn olunmak huss Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun reyine havle v fermnum olup ve sen mstekm dndr ve mteerri u perhz-kr olduundan mad taht- kaznda olan muktat ahvline vukf- tmmun ve ur- ml-kelmun olmala emn-i sbk u lhk yanuna alup dah bir 10

n elenmeyp maan zi'ye gelp mrun-ileyh kapudnuma mlk olup vech mnsib grdi zre Nibol Muktaas ahvli syleilp tashh olunmak bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah Nibol Muktaas'nda olan emn-i [sbk] u lhk yanuna alup ve elenmeyp sen dah kalkup mrun-ileyh kapudnuma gelp buluup vech mnsib grdi zre muktaa ahvlini syleesiz ki, fermn- erfm zre ocaklk tayn ola. Zikrolunan emnlern cmlesi Tuna defterdr ile maan zi'ye gelp mrun-ileyh serdruma mlk olmalaryn bundan akdem emr-i erfm gnderilmi idi. Ana gre malmun olup sen dah elenmeyp emr-i erfm vardu gibi kalkup ve emn-i sbk u lhk yanuna alup gelp Kili'de kadrgaya binp ber-vech-i msraa zi'de mrun-ileyh kapudnuma mlk olmaa say dikkat eyleyesin. hml tehr olunmak ihtimli olmaya.

14
[15]

Vidin Kaptan Ali tarafndan ayka donatlaca zaman kendisine eskiden olduu gibi Vidin, Kaldovin ve Arcar kaleleri mustahfzlarndan imdad olunmas.
Vidin kdsna hkm ki:

Kdvet'l-emsil ve'l-akrn Vidin Kapudn Al zde kadruh arz- hl idp; "mezbr kapudn kadmden ayka donatmak lzim geldkde Vidin ve Kaldovin ve Arcar kalalarnun mstahfzlarndan imdd muvenet olgelmekle hliy kadmden olgeldi zre gir imdd muvenet olunmak" in emr-i erfm rec itmein, olgeldi zre imdd eylemelerin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, sdr olan emrm zre amel idp dah mezbr kapudn ayka donatmak lzim geldkde kadmden olgeldi zre imdd muvenet itdrp ihml msheleden ve avk u tehrden ihtirz idp emr-i erfmn icrsnda dakka fevteylemeyesin; yle bilesin.

[Yev]m's-Sls, f 29 Za., sene: [103]6, der-zi

15
[16]

Nibolu, Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbii muktaalarnn, ocaklk olmak zere bir yandan Tuna defterdar tarafndan Arslan ve Baruh adl yahudilere deruhte edilip te yandan da Kk avu tarafndan dier baz yahudilere deruhte edilmesinden dolay ocakln bozulduu ve karklk yaand bildirildiinden, szkonusu yahudilerin, bu meselenin halli iin, o blgedeki muktaalar slah ile grevlendirilen Vezir Hasan Paa'ya gnderilmeleri, muktaalarn ise emneten Hasan Paa'nn adamna zaptettirilmesi.
11

Nibol ve Rahova ve Zitovi kdlarna hkm ki: "Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalar ocaklk olmak zre Tuna Defterdr olan iftihru'l-el ve'l-ekbir Mustaf dme ulvvh tarafndan Arslan ve Baruh nm Yehdlere baz urt ile der-uhde olunup zabt zre [iken] muktaa-i mezbre Kk avu tarafndan Salinar ve Hrn ve Arslan veled-i Yasef ve Mordehay nm Yehdler alup sitne-i Sadetm'den murdlar zre emr-i erfm ihrc itmekle varup muktaaya dahlidp ocakl bozduklarndan gayri ml- mr tahsline kll ihtill virdkleri" ilm olunman, zikrolunan muktaalarun ahvllerini Donanma-y Hmyn'a Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh grp tashh itmek bbnda fermn- erfm olmala zikrolunan emnlern cmlesi mrun-ileyh serdrumun huzrna ihzr olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah defterdr- mrun-ileyh tarafndan der-uhde eyleyen mezbrn Yehdleri ve mezbr Kk avudan alan mezbrn Yehdleri muktaadan tahsl eyledkleri akalar ile cmlesin mezbr kuluma koup mrun-ileyh kapudnuma gnderp bir vechile nd tealll ve ihml teksl itdrmeyp ahz celb sebebi ile birini hmyet synet itmekle alkomak ihtimli olmaya ve muktaay mrun-ileyh kapudnum tarafndan varan ( ) zde mecdhya, virilen emr-i erfm mcebince ber-vech-i emnet zabtitdrp kimesneyi dahl tecvz itdrmeyesiz. yle ki; emrme muhlif men-i mezbre hmyet olunup baz mevni u zr takdmi ile srat isticl zre gnderilmekde tegfl ihml oluna, sonra cevbna kdir olmayup mesl muteb olup nedmetin mhede idersiz; yle bilesiz.

16
[17]

Akkirman, Bender, Kili, brail vs. kalelerde grevli neferlerin ounun mevcut olmad, mevcut olanlarn da bir ksmnn hizmete yaramad veya sab olduu bildirildiinden, adgeen kalelerin btn neferlerinin ve belilerinin yoklanarak hizmete yaramayan veya ocuk olanlarn dnda mevcut olanlarn deftere kaydedilmeleri.
Akkirman ve Bender ve Kili ve brayil ve ( ) ve ( ) kdlarna hkm ki:

Taht- kaznuzda vk Akkirman ve Bender ve Kili ve brayil kalalarnda ve syir klda olan nefertun ekseri n-mevcd oldundan gayri nicesi dah hdmet-i muhfazaya kdir olmayan sab olup ol makle[ler] yoklanup mceddeden tahrr defter olmak mhimmt- umrdan olman, Donanma-y Hmynum'a Kapudnum olup zikrolunan klun ahvllerin grmee memr olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun kapucbalarndan kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Mehmed zde mecdh mbir ve Dvn- Hmynum ktiblerinden kdvet erbbi't-tahrr ve'l-kalem Ktib Dilver zde mecdh ktib tayn olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl bulduklarnda, bu bbda her birinz mukayyed olup dah taht- kaznuzda vk zikrolunan kalalarun ve syir klun nefertn ve bellerin cmlesin ihzr idp 12

mrun-ileyhim mberetiyle yoklayup ve ceng harbe kdir olanlarun mevcdn mceddeden tahrr defter itdrp sab v n-mevcd olanlar yazdurmayasz ve bi'l-cmle bu bbda ziyde mukayyed olup hdmet-i muhfazaya ve ceng harbe kdir olanlar yazdurup hmyet synet ve ahz celb sebebi ile [sab] v n-mevcd olanlar yazlmak ihtimli olmaya ve siz ki hdmet-i mezbreye tayn olunan mezbrn kullarumsz, bu bbda siz dah ziyde tekayyd idp zikrolunan nefert u bellerden hzr u mevcd ve hdmet-i muhfazaya kdir olanlar yazup defter idp sab olanlar ve mevcd olmayanlar yazmakdan ihtirz eyleyesiz. yle ki; ahz celb sebebi ile n-mevcddan ve sab olanlardan birisi yazldu mesm- erfm ola, mesl muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olasz.

17
[18]

Eflak reyasndan bir ounun, kendi yerlerini terkederek Ruscuk, Nibolu, Vidin, Yerg, Rova, Hrsova ve brail kadlklarnda bulunan baz mteferrika, avu, sipahi ve yenieri iftliklerine ve harman yerlerine snarak vermeleri gereken cizye vs. rsmlarn vermedikleri, iftlik sahiplerinin de bu ahslar koruyarak voyvodalara kar ktklar ve mir teklifin toplanmasn engelledikleri, ayrca baz kiilerin de Eflak kylerinde iftlikler ihdas ederek buralarda yerleen Eflak reyasnn cizye vs. resmlerinin toplanmasna mni olduklar bildirildiinden, Eflak reyasndan bu tr iftliklere snanlarn geldikleri yere geri gnderilip iskn ettirilmeleri ve Eflak topranda ihdas olunan iftliklerin kaldrlmas; emre uymayan iftlik sahipleri ile grevlilerin isimlerinin bildirilmesi.

Ruscuk ve Nibol ve Vidin ve Yirgi ve Rova ve Hrsova ve brayil kdlarna hkm ki: Siz ki Ruscuk ve Yirgi kdlarsz, mektb gnderp; "Eflak Voyvodas olan Aleksandra Voyvoda'nun meclis-i era demi varup; "Eflak reysnun ekseri kadm yirlerin braup varup zikrolunan kdlklarda baz mteferrika v avu u siph v yenieri iftliklerine ve harmen yirlerine tahassun itmekle fermnum zre zerlerine lzim gelen cizye ve syir rsm tahsline voyvoda-i mm-ileyhn tarafndan demleri varup taleb eyledkde iftlik shbleri mni olmala cizye ve syir teklf tahsli mmkin olmayup ml- mrye kll gadroldun" bildrp; " "Zikrolunan Eflak reys kaldurlup kadm yirlerine gnderilp iskn itdrilmek" in emr-i erf recsna arzidivir." diy ilhh itmein, fi'l-vk Eflak reysndan nice bin rey zikrolunan iftliklerde skin olmala zerlerine lzim gelen cizye ve syir teklf tahsl olmak mmkin olmadun" arzeylednzden gayri, hl Eflak boyarlar ve vistiyarlar ve syir ahlsi ummen bi'l-fil Donanma-y Hmynum'a Kapudnum olup zi muhfazasna tayn olunan askere Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehya gelp; "Yirgi kazsndan Dergh- Muallm avularndan Al avu ve Durbad (?) ol Mehmed ve Dede ve Bozac Al ve Yenieri Cafer Baa ve 13

Murtaz ve Mehmed ve Payasl (?) Al ve Haddd ol Al ve Memi ve brhm avu ve olak Hasan ve Ahmed ol Mehmed ve Ruscukl Ahmed ve kz Osmn ve Al avu ol Ahmed Efendi ve Gavajarit (?) Mustaf Aa ve Nibol kazsndan Ksm ve Musl ve Bl ve Muhammed ve Ksm avu ve erkes ve Pr ve Arab ve Hatb ve brhm ve Musl ve Hseyin ol Hasan ve Hasan Aa ol ve Kara Al ve Ahryan Ahmed ve Abdullh ve Kethudyiri Al ve Hc Hseyin ve Al ve Bozac Mehmed ve Akgz ve Musl Irlar (?) ve Mehmed ve Vidin kazsnda Alaybei iftlii'nde biri ber yakada ve biri Eflak yakasnda ve Banbnar'nda Emr Efendi ve Vidin skelesi'nde Kurd avu-ol ve Vidin skelesi'nde Mehmed ve Rova kazsndan Ahmed nm kimesne Eflak karyelerinden lhoh (?) ve Haruh (?) nm karyeyi ve Bel Aas Malu nm kimesne () Rahkovie ve Hc Siph Mistel (?) ve Hannk Osmn Srine Behne (?) ve Dilver nm kimesne Lohna (?) ve Sose (?) nm karyeleri iftlik idinmekle Eflak reysnun ekseri varup temekkn idp zikrolunan reydan cizye ve syir teklf taleb olundukda mezbrlar mni olup virdrmemekle ml- mrye kll zarar mterettib oldundan gayri yle ki; Eflak toprandan zikrolunup ihds olunan iftlikler ref olunmayup ve iinde skin olan Eflak reys bi'l-klliyye kaldurlup kadm yirlerine gnderilp iskn itdrilmezse syir reynun dah mezbrlarun teklfin ekmee iktidrlar olmadu ecilden cmlesi firr ve zikrolunan iftliklere ve har diyra varup karr itmekle vilyet hl kalup cizye ve syir teklf tahsl olunmakdan kalur." diy tezallm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, huss- mezbra her birinz mukayyed olup gresiz; fi'l-vk mezbrlar Eflak topranda sonradan iftlikler ihds idp ve zikrolunan karyeleri dah iftlik idinmekle Eflak reys varup tahassun idp zerlerine lzim gelen cizye ve syir teklf taleb olundukda virdrmeyp mni olduklar vk ise men u def idp Eflak reysn her kande bulunursa asl tealll nd ve kimesneye hmyet synet itdrmeyp emrm zre kaldurup gir Eflak'a gnderp iskn itdresiz. Emr-i hmynuma muhlif bir ferde nd muhlefet itdrmeyp men u def eyleyesiz ve bi'l-cmle Eflak toprana dahlolunduna rz-y hmynum yokdur. Ana gre mukayyed olup sonradan ihds olunan iftlikleri men ve Eflak reysn ref idp kadm yirlerine gnderesiz. Emr-i hmynuma muhlif mni olanlar ism resmleriyle yazup arzeyleyesiz ki, sonradan ne vechile emrm sdr olursa mcebiyle amel oluna. yle ki; ahz celb sebebi ile iftlik shblerine msmaha olunup Eflak reys kaldurlmaya, emrme itat eylemednz ecilden mesl olmanuz mukarrerdr; yle bilesiz.

18
[19] Krm Han Mehmed Giray'n Akkirman kazasndaki obruca hslar mahsul ile eya ve hayvanlarnn tecavze uramamas iin grevlendirilen Vezir Hasan Paa'nn kapcbalarndan Mehmed hakknda reya tarafndan ikyette bulunulduundan, kendisinden davac olanlarla davalarnn grlp neticenin arzedilmesi.
Akkirman kdsna hkm ki: Cenb- emret-meb, sadet-iktisb Krm Hn Mehmed Giray Hn dmet 14

malhinn taht- kaznda vk Cobrca hslar Kantimr ihtillinde hl kalmala havss- mezbre mahsline ve hn- mrun-ileyhn baz esbb u tavarna tecvz olunmamak in dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem vezretle Kapudnum ve asker-i slm'a Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun kapucbalarndan Mehmed zde mecdh tayn olunmken mezbr Mehmed reyya tecvz zre oldu ilm olunman, ihzr olunup erle grilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mm-ileyh Mteferrika Mehmed'i meclis-i era ihzr idp dav-y hakk u tayn-i mdde iden hasmlar muvcehesinde hakk zre erle gresin; arzolundu zre ise ol bbda muktez-y er- kavmle amel idp zerine sbt bulan mevdd sicill huccet idp vuk zre arzeyleyesin ve bi'l-cmle bu bbda onat vechile mukayyed olup garaz u taassub ile kimesneye teadd olmakdan ve hlfn arzitmekden be-gyet hazer eyleyesin; yle bilesin.

[Yev]m'l-sneyn, f 4 Z., sene: [103]6, der-zi

19
[20]

Asker halkndan geri dnmelerine izin ve iczet tezkiresi verilmeyenlerin Bender ve Akkirman'a geldiklerinde, kendilerinin alkonulup eyalarnn mir iin zaptedilmesi.
Bender kdsna ve mtesellimine hkm ki:

"Hliy asker halkndan bazlar avdet ricatlerine izn iczet virilmi deil iken kimi tavar u arlklarn gnderp ve bazlar bi-nefsih gidp ihtill virdkleri" ilm olunmala, anun gibi ellerinde iczet tezkiresi olmayanlar avdet idp Bender'e varduklar [gibi] kendleri alkonup ve esbb u esklleri mr in zabtolunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup dah asker halkndan izn iczet tezkiresi almadn avdet idp Bender'den ubr idenleri alkoyup esbb u esklin mr in zabtidp ellerinde iczet tezkiresi olmayanlardan bir ferdi salvirmeyesiz ve anun gibi ne makle dem varur ise ism resmleriyle yazup arz u ilm eyleyesiz ve bi'l-cmle bu hussda ziyde mukayyed olup ol makleleri alkoyup mdm ki iczet tezkiresi virilmeye, bir ferdi salvirmeyesiz. yle ki; ahz celb veyhd hmyet sebebi ile iczetsz dem salvirildi ilm oluna, mesl muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup fermn- erfm icrsnda ihtimm eyleyesiz. Bir sreti, Akkirman kdsna ve mtesellimine.

15

20
[21]

Ahyolu'nun memlaha muktaas, zi muhfazasna gnderilen askerlerin mevciblerine ocaklk tayin olunduundan, muktaa malndan sadece daha nce Donanma'daki Efrenc tifesinin mevcibleri iin verilmesi emrolunan para ile zi nefertnn mevciblerinin denip bunlarn dnda, emir getirse dahi, kimseye deme yaplmamas ve muktaann Vezir Hasan Paa'nn adam Hac Hasan'a zaptettirilmesi.
Ahyol kdsna ve muktat mfettiine hkm ki:

Ahyol'nun Memlaha Muktaas iltizm mlndan Donanma-y Hmynum'da olan Efrenc tyifesinn mevcibleriyn sebeb-i tahrr hkmi ile be yk aka slyne olunup tahsli in bundan akdem emr-i erfm virildinden* gayri dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Donanma-y Hmynum'a Kapudnum olan ve zi muhfazasna tayn olunan askere Serdrum olan Hasan Paa edma'llh tel icllehnun emvl-i hssa tahslinde kll say ihtimm olmala Tuna yallarnda olan muktat tashh ve zi nefert mevcibine ocaklk olmak zre tayn eylemek fermnum olmala muktaa-i mezbre dah zi nefert mevcibine ocaklk tayn olunman tyife-i mezbrenn mevcibleriyn slyne olan mebla- mezbr tahsli in serdr- mrun-ileyhn demlerinden kdvet'l-emsil ve'l-akrn Hc Hasan zde kadruh tayn olunup mebla- merkm tahsl olundukdan sonra mad ml- muktaa dah zi nefert mevcibleriyn zabt u kabz itdrilmek bbnda bundan akdem emr-i erfm gnderilmi idi. mdi; muktaa-i mezbre vech-i merh zre zi nefertna ocaklk tayn olunmala sitne-i Sadetm'den ve taraf- hardan bir tarkla emr ibrz olunursa asl dahlitdrmeyp mukaddem vrid olan emr-i erfm mcebince zi nefert mevcibleriyn mezbr Hc Hasan'a zabt u kabz itdrilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mukaddem ve hl sdr olan fermn- sadet-unvnum zre sitne-i Sadetm'den virilen sebeb-i tahrr hkmi mcebince muktaa-i mezbreden slyne olunan be yk akay tyife-i mezbre mevcibleriyn ve mad ml- muktaa dah ocaklk olmak zre mm-ileyh mberetiyle tahsl itdrp sitne-i Sadetm'den gelp emr ile aka taleb idenlere bir aka ve bir habbe virdrmeyesiz. Muktaa-i mezbre cmle zi'ye ocaklk tayn olunmdur; hricden kimesneyi dahl tecvz itdrmeyesiz.

21
[22]

Akkirman kazasndaki Sultan Selim Han Evkf kyleri reyasndan bazlarnn kylerini terkederek baka kylere gmeleri sebebiyle vakf kylerinin harbe hle gelip vakfn zarara urad bildirildiinden, bunlarn geri eski yerlerine getirtilip iskn ettirilmesi.

Nibol ve Silistre sancaklarnda vk olan kdlara ve Akkirman ve Sarata kdlarna ve iskele emnlerine hkm ki: Sen ki Akkirman Kds Mevln Al'sin, Akkirman mftsiyle mektb gnderp; "cennet-mekn, firdevs-iyn ceddm Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvnun 16

taht- kaznuzda vk evkf karyeleri reysndan bazlar kadm yirlerin braup varup taht- kaznuzda har karyelerde skin oldundan gayri hl Hc akay ve Hasan Hc ve Hc Bahgeldi ve Receb ve Miysbay-ol ve Hcgz nm vakf reys baz evhma tbi olmala cmle esbb u esklleri ile kalkup gp varup taht- kaznuzda baz har karyelerde skin olmala syir vakf reys [dah] gp gitmek tedrkinde olmala evkf- mezbre harba mrif olup kll gadroldun" arzeylednz ecilden, zikrolunan evkf reys yirlerinden kaldurlmayup ve kadm yirlerin braup gp gidenler dah her kande varup mtemekkin olmlar ise kaldurlup gir yirlerine getrdilp iskn itdrilmek bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- sadet-unvnum zre her birinz onat vechile mukayyed olup dah evkf- mezbre reysndan bir ferdi yirlerinden kaldurtmayup anun gibi gp gitmek isteyenleri memerr maberlerde geid virmeyp gir avdet itdrp yirl yirlerine iskn itdresiz ve mukaddem gp giden mezbrlar ve syir evkf- mezbre reys her kande bulunursa asl tealll nd ve kimesneye hmyet itdrmeyp emrm zre kaldurup kadm yirlerine gnderp iskn itdresiz. Emrme muhlif mni olmak isteyenleri ism resmleriyle yazup arzeyleyesiz ki, sonra haklarnda ne vechile emrm sdr olursa mcebiyle amel oluna.

[Yev]m'l-Ahad, f 17 Z., sene: [103]6

22
[23]

brail reyasndan, cizye vs. teklif toplanmas gerektiinde, zenginlerle fakirlerin eit tutulduu bildirildiinden, herkesin kudretine gre teklif vermesi salanarak fukarnn rencide ettirilmemesi.
brayil kdsna hkm ki:

Havss- hmynumdan olan drendegn- fermn- hmyn brayil reys arz- hl dem gnderp; "mbeynlerinde teklf-i mr cem olmak lzim geldkde baz mnm mte[me]vvil rey birbirine istind idp er u knn u defter mcebince zerlerine lzim gelen cizye ve syir teklfi emlk erzklarna ve tahammllerine gre virmeyp tahammli olmayan syir fukarya berber ekdrmekle gadr hayf oldun" bildrp; "anun gibi teklf lzim geldkde mbeynlerinde kudret shbi olanlar tahammllerine gre virp syir fukarya dah hll hlince tevz u tahsl itdrilmek" bbnda emr-i erfm taleb eyledkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfmle varduklarnda, huss- mezbra onat vechile mukayyed olup gresin; zikrolunan havss- hmynum reys zerlerine lzim gelp knn u defter mcebince tahsli fermnum olan cizye ve syir teklf cem olmak lzim geldkde ilerinden kudret shbi olup ziyde emlke mutasarrf olanlar kudret tahammllerine gre virmeyp syir fakru'l-hl olan reyya berber ekdrdkleri vk ise ol bbda er u knn u defter mcebince amel idp kudreti olup ziyde emlk erzk olanlara lzim gelen teklfi herkesn kudret tahammllerine gre ekdrp syir fakru'l-hl olup tahammli olmayan rey fukarsna gadr teadd itdrilmek ihtimli olmaya; yle bilesin. 17

23
[24]

brail'de haragzar reyadan bir ksmnn cizye vs. tekliften kurtulmak iin bir yolunu bulup azeb ve beli olmalarndan dolay dierlerinin hakszla urad bildirildiinden, bundan sonra haragzar reyadan kimsenin beli ve azeb yazlmamas; hlen hisareri olanlara da cizye vs. ykmllklerinin dettirilmesi.
brayil kdsna hkm ki:

Havss- hmynumdan olan brayil reys arz- hl dem gnderp; "ilerinden harc-gzr baz rey birer tarkla kimi azeb kimi bel olmala zerlerine lzim gelen teklfi syir rey ile maan ekmekde tealll eylemeleriyle tefrikalarna bs olman, o makle harc-gzr rey bel v azeb olmayup men olunmak bbnda bundan akdem emr-i erfm virilmiken gir memn olmayup her biri vech-i merh zre bir tarka slk itmekle teklf hussnda syir reyya gadroldun" bildrp ol bbda tekrr emr-i erfm rec eyledkleri ecilden imdi; harc-gzr rey bel v azeb olmamak bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukaddem ve hl sdr olan fermnum zre amel idp dah havss- mezbrenn harc-gzr reysndan bir ferdi bel v azeb yazdurmayup men u def idp anun gibi imdiye dein bir tarkla hsr-eri olanlarun zerlerine lzim gelen cizye ve syir teklflerin syir rey ile maan ekdrp emrme muhlif bir vechile tealll nd itdrmeyesin. Memn olmayup bundan sonra gir bir tarkla bel v azeb olanlar ism resmiyle yazup arzeyleyesin; yle bilesin.

24
[25]

Kili ve Akkirman kazalarnda bulunan ve Tersne-i mire'ye gnderilmesi gereken mir kerestenin Donanma-i Hmyun gemileri ile Tersne-i mire'ye gnderilmek zere Kili Boaz'na naklettirilip hazr edilmesi.
Kili ve Akkirman ve ( ) kdlarna hkm ki:

Taht- kaznuzda olan mr krstenn Tersne-i mirem'e sli lzim olman nasadlara tahml olunup imeci tarkyla Kili Boaz'na naklitdrilp hzr eylemenz bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre mukayyed olup dah taht- kaznuzda ne kadar mr krste var ise imeci tarkyla nasadlara tahml ve Kili Boaz'na naklitdrp hzr eyleye[siz]. Zikrolunan krste Donanma-y Hmynum gemilerine tahml olunup Tersne-i mirem'e gnderilecekdr. Ana gre mukayyed olup emr-i erfm vusl buldu gnden nasadlara tahml ve Kili Boaz'na naklitdrp hzr u mheyy eyleyesiz ki, Donanma-y Hmynum gemileri mahall-i mezbreye varduklarnda5...[58]... tehr lzim gelmeye ve bi'l-cmle bu bbda ihml tekslden ve bu bahne ile reydan bir aka ve bir habbe alnmakdan ziyde ihtirz eyleyesiz. yle ki; ahz celb in eger siz ve eger varan mbir bir aka alduklar mesm- erfm ola, siz ki kdlarsz, mansbnuz hara virilp ve varan mbirlern* dah muhkem haklarndan 18

gelinr; bilmi olasz. Ana gre malmunuz olup ahz celb ile reydan aka alnmak ihtimli olmaya; yle [bilesiz].
5

Hkmn buraya kadar olan ksm, Defter'de 13. s.de, bundan sonraki ksm ise [58] eski

hkm numaras ile 24. s.de kaytldr.

[Yev]m'l-Ahad, f 5 L., [sene 103]6, der-Liman- Balk

25
[26]

zi muhfazasna memur olan Osman'n Silistre, Nibolu ve Vidin sancaklarndan, Doan Geidi'nde yaplmas ferman olunan kale ve zi muhafazas hizmetlerinde grevlendirilenleri en ksa zamanda yola kartp zi'de bulunan Vezir Hasan Paa'nn yanna gndermesi.
Vech-i merh zre mezbra shb-i devlet teslm idp gndermidr.

Dergh- Muallm'un Rikb- Hmynum'la emee tayn olunan gedkl mteferrikalarndan olup hliy zi muhfazasna memr olan Osmn zde mecdhya hkm [ki]: Sen mstekm dndr ve uhdesinden gelmee kdir, umr-dde v ihtiyr olup sana her vechile itimd- hmynum olmala Silistre ve Nibol ve Vidin sancaklarnda zemet tmra mutasarrf olup zi serhaddinde Toan Geidi nm mahalde bins fermnum olan kala ve zi muhfazasna memr olan Dergh- Muallm'un gedkl v gedksz mteferrika v avular ve Dvn- Hmynum ve Defter-i Hkn ktibleri ve avu zde v ktib zde v girdleri ve topc v cebecileri ve kl nefert ve mazl eli emirlleri ve aknc v tavialarn ve syir tavyif-i askeri ve her kdlkdan tayn olunan neccr u cerahorlar muaccelen evlerinden ihrc ve vakt zamn ile Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker-i slm'a Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehya gnderp hdmetde bulunman bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah her kande bulunursan bir n ve bir sat tehr u tevakkuf itmeyp fermn- erfm zre tavyif-i mezbreyi muaccelen evlerinden ihrc ve mrun-ileyh serdrum yanna gnderp ahz celb sebebi ile bir ferdi hmyet itmeyp tacl ale't-tacl mahall-i memra gnderp ihml msheleden be-gyet hazer eyleyesin ve bi'l-cmle senn ikdm u ihtimmuna itikdum vardur. Bir vechile avk u tehr ve ihml mshele itmeyp memr olan eger sancakbeleridr ve eger syir tavyif ve neccr u cerahordur; cmlesin kaldurup serdr- mrun-ileyhn yanna gnderp itmm- hdmete sayeyleyesin ve tasarrufunda olan zemet gedk dirline zarar gelmek ihtimli yokdur. "Sefere varup irimem." dimeyp hemn memr olduun zre her kande bulunursan dnp zikrolunan asker halkn srp zi'ye gndermekde bezl-i makdr u say-i mevfr eyleyesin.

19

26
[27]

Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarnda zemet ve timara mutasarrf Dergh- Muall mteferrika ve avular ile Divn- Hmyun ktipleri vs. zam ve erbb- timar zi serhaddinde Doan Geidi adl mahalde yaptrlacak kale ins ile zi taraflarnn muhafazasnda grevlendirildikleri ve acilen zi'ye gidip Vezir Hasan Paa'nn emrine girmeleri ynnde defalarca emir gnderildii halde henz yola kmadklar haber alndndan, bunlarn adgeen kaza kadlarnca bir an nce yola karlp zi'de Vezir Hasan Paa'nn yanna gnderilmeleri.
Vech-i merh zre fermn olunmdur. Nibol ve Silistre ve Vidin sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

Taht- kaznuzda zemet tmra mutasarrf olan Dergh- Muallm mteferrikalar ve avular ve Dvn- Hmynum ktibleri ve syir zam v erbb- tmr ummen zi serhaddinde Toan Geidi nm mahalde mceddeden fermnum olan kala binsna ve ol cniblern muhfazasna memr olmalaryla bundan akdem bi'd-defet evmir-i erfem gnderilp zikrolunan asker halk muaccelen evlerinden ihrc ve mahall-i memra irsl olunup bi'l-fil Kapudnum olup ol cnibe memr olan askere Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunmalar bbnda tenbh tekd olunmken mrun-ileyh kapudnum stanbul'dan kup Donanma-y Hmynum ile hl zi'ye karb mahalle varmken zikrolunan asker halk ile'l-n yirlerinden hareket eylemedkleri mesm- hmynum olman, sizn adem-i tekayydinze hamlolunup azl tba mstehkk olmszdur. mdi; zikrolunan tavyif-i asker muaccelen evlerinden ihrc ve mahall-i memra irsl olunmak bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mukaddem ve hl vrid olan evmir-i erfem mcebince her birinz gerei gibi mukayyed olup dah taht- kaznuzda vk zemet tmra mutasarrf olan ummen asker halkn muaccelen evlerinden ihrc idp dah iki kona bir idp seran ve cilen mahall-i memra mrun-ileyh kapudnum edma'llh tel iclleh yanna gnderesiz ki, vech mnsib grdi zre uur- hmynumda hdmetde bulunalar ve mrun-ileyh serdrum ve kapudnum Donanma-y Hmynum ile zi'ye vardunda cmle asker halkna yoklama olsa gerekdr. yle ki; ol yoklamada anda mevcd bulunmayalar, dirlikleri hara virilp ve shblerinn dah hakkndan gelindndan gayri siz ki kdlarsz, bu bbda adem-i tekayyd ihmlinz sebebi ile mesl muteb olup mansbnuz hara virilmek mukarrerdr. Ana gre malmunuz olup fermn- erfm icrsnda dikkat ihtimm eyleyesiz.

20

27
[28]

Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarnda sakin olup zi muhafazasnda ve Doan Geidi adl mahalde yaptrlacak olan kale insnda grevlendirilen Dergh- Muall cebecilerinin Donanma stanbul'dan kp zi'ye yaklat halde, henz yerlerinden hareket etmedikleri haber alndndan, bunlarn adgeen kaza kadlarnca bir an nce yola karlp zi'ye Vezir Hasan Paa'nn yanna gnderilmeleri.
Vech-i merh zre fermn olunmdur. Nibol ve Silistre ve Vidin sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

"bu sl-i ferhunde-flde Donanma-y Hmynum ile zi muhfazasna ve Toan Geidi nm mahalde mceddeden fermnum olan kala binsna tayn olunan Dergh- Muallm cebecilerinn ekseri taht- kaznuzda skin olup Donanma-y Hmynum stanbul'dan kup hliy zi'ye karb mahalle varmken tyife-i mezbre henz yirlerinden hareket eylemedi" ilm olunman, her biri tb u kba mstehkk olmlardur. mdi; zi'ye memr olup taht- kaznuzda cebeci nmnda ne kadar kimesne var ise cmlesin muaccelen kaldurup tacl ale't-tacl dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem vezret ile Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker-i slm'a Serdrum olan Hasan Paa edma'llh tel iclleh yanna gndermenz bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah taht- kaznuzda skin olup bu sene-i mbrekede Donanma-y Hmynum ile zi muhfazasna tayn olunan cebeci tyifesin kat tehr u tevakkuf itdrmeyp muaccelen evlerinden ihrc ve mahall-i mezbra irsl idp kimesneye tealll nd itdrmeyesiz ve bi'lcmle bu bbda ziyde mukayyed olup cebeci nmnda olup zi'ye memr olanlar tacl ale't-tacl kaldurup mrun-ileyh serdrum yanna gndermekde dikkat ihtimm eyleyesiz. yle ki; tyife-i mezbre bu sene memr olduklar mahalle varmayup kend hevlarnda olanlarun dirlikleri kat olunup reyya mlhak olup syir rey gibi her birinden resm-i rayyet alnmak mukarrerdr. Ana gre tenbh tekd eyleyesiz [ki], her biri mtenebbih olup vakt zamn ile varup tayn olunduklar yirde aalar yannda hdmetde ve yoklamada mevcd bulunalar.

[Yev]m'l-sneyn, f 6 L., sene: [103]6, der-Liman- Mankalya


Hl.

21

[Yev]m'l-Ahad, f 12 L., sene: [103]6

28
[29]

zi tarafnda Doan Geidi'nde yaptrlacak kale iin Akkirman'da hazrlanan kereste vs. mhimmtn, Akkirman'da mevcut olan btn gemiler navlun ile tutulup bunlara yklenerek zi'ye gnderilmesi; gerekirse ykl olan gemilerin de boaltlmas; ancak boaltlan gemilerden kan tereke ve arpann sattrlmayp askerin ihtiyac iin muhafaza edilmesi.
Akkirman kdsna ve mtesellimine hkm ki:

Hliy zi tarafnda Toan Geidi nm mahalde bin olunacak kalanun Akkirman'da olan krste v mhimmt nakli umr- lzimeden olmala Akkirman'da ne kadar gemi var ise navlun ile tutup ve ykl olanlar boaldup dah anda hzr olan krsteyi tahml itdrp seran zi'ye gndermenz bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah Akkirman'da ne kadar gemi var ise navlun ile tutup ve ykl olanlar boaldup dah kala mhimmt in anda hzr u mevcd olan krsteyi navlun ile tahml idp ber-vech-i isticl zi tarafna gnderp ihml mshele itmeyesin ve gemilerden boalnan tereke v arpay kimesneye frht itdrmeyp ve kimesneye bir habbe virmeyp Akkirman'da hfzeyleyesin ki, ina'llh tel gemilerile zi'ye naklitdrilp asker-i slm'a muzyaka v zarret ekdrilmeye ve bi'l-cmle bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre mukayyed olup ne kadar gemi var ise ykl v yksz birisin salvirmeyp cmlesin navlun ile tutup ve ykl olanlar boaldup anda olan krsteyi ykledp dah bir gn elendrmeyp isticl zre gndermekde dikkat ihtimm eyleyesin. yle ki; fermn- erfme muhlif bu bbda ihml mshele olundu ve ahz celb veyhd hmyet synet sebebi ile bir gemi salvirildi mesm- hmynum ola, bir vechile zr cevbnuz makbl-i hmynum olmayup mesl muteb olup ve sen ki kdsn, kdlun hara virilp ve sen ki mtesellimsin, hakkundan gelinmek mukarrerdr. Ana gre malmun olup fermn- erfme muhlif vazdan ziyde ictinb u ihtirz eyleyesin.

29
[40]

Kili ve brail kazalarnda, zi muhafazasnda grevlendirilen asker iin hazrlanan peksimet ve Doan Geidi'nde yaptrlacak kale iin tedarik olunan kerestenin, adgeen kazalarda bulunan gemiler navlun ile tutulup bunlara yklenerek bir an nce zi'ye ulatrlmas.
Kili ve brayil kdlarna hkm ki:

Hliy zi muhfazasna memr olan asker-i slm in taht- kaznuzda tabholunan peksimad ve bins fermnum olan kala mhimmtyn tedrk olunan kerste muaccelen mahalline varup irimesi mhimmtdan olmala nakl sli in ziyde gemi lzim olman, taht- kaznuzda vk iskelelerde bulunan gemiler navlun ile tutlup ve 22

zikrolunan peksimad u kerste tahml olunup mahall-i memra irsl sl olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre huss- mezbra her birinz [onat] vechile mukayyed olup dah zi'ye naklolunacak peksimad u kerste in taht- kaznuzda vk iskelelerde mevcd bulunan tccr gemileri navlun ile tutlup zikrolunan peksimad u kersteyi tahml itdrp bir gn evvel mahall-i memra irsl sl idp avk u tehrden ve emr-i erfme muhlif kimesneye tealll nd itdrmekden ihtiyt eyleyesiz ve zikrolunan mhimmt ziyde navlun iledr; suhre teklfi deildr; kimesnenn bir akas ketmolunmaz. Ana gre mukayyed olup ahz celb sebebi ile bir ferde hmyet itmeyp mevcd bulunan gemilere tahml itdrp ale't-tacl irsl eyleyesiz.

30
[41]

Kili'deki haragzar reyadan bazlarnn, bir yolunu bulup Kili Kalesi'ne beli ve azeb yazlarak cizye vs. tekliften kurtulduklar ikyet edildiinden, bundan sonra azeb aasnn mahll gedikleri Mslmanlardan mstehk olanlara arzedip haragzar zimm reyaya arzetmemesi; aksi takdirde grevden alnaca.
Kili Kalas Azebleri aasna hkm ki:

"Kili'nn defterde mukayyed harc-gzr zimm reysndan bazlar birer tarkla Kili Kalas'na bel v azeb yazlmala teklf-i rfiyye vk oldunda syir zimmler ile maan virmedklerinden gayri zerlerine lzim gelen cizyelerin dah virmeyp ml- mrye gadr ve syir reyya hayfoldu" ilm olunman, min-bad mahll gedk vk oldukca ehl-i slm'dan mahall mstehkk olanlara arzidp harc-gzr reyya bel v azeb gedin arzitmemen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm zre amel idp dah anun gibi mahll gedk vk oldukca ehl-i slm'dan mahall mstehkk olanlara arzidp harc-gzr zimm reyya arzitmeyesin. yle ki; bu emr-i erfmden sonra gir zimm reyya gedk arzeyleyesin, aalun hara virilmek mukarrerdr. Ana gre mtenebbih olasn; yle bilesin.

31
[42]

Teklif-i rfiyyeden muaf olduklarna dair kendilerine daha nce emr-i erf verilmi olan Kili Kalesi varoundaki Tatar Mahallesi ahalisinin, Bender Kalesi nevbetci orbaclar, voyvoda, suba vs. ehl-i rf tifesine, szkonusu emre aykr baz teklif talebi ile rencide ettirilmemesi.
[( )] hkm ki:

Kili Kalas varonda vk Tatar Mahallesi ahlsi mukaddem meclis-i era varup; "Biz serhadd-i mezbrun kadm emekdrlarndan olup teklf-i rfiyyeden muf u msellem olup bu na dein bir nesne taleb teklf olunugelmi deil iken Sdde-i 23

Sadetm'den Bender Kalas'na nevbetci tayn olunan orbaclar ve mr-liv voyvodalar ve syir sbalar ve syir ehl-i rf tyifesi mutd- kadme muhlif mcerred celb-i ml in mft meccnen cebren ve kahren araba ihrc teklf idp dyim rencde eylemeleriyle zulm teaddlerinn nihyeti olmamala; "Mahalle-i merkme ahlsin knn- kadme ve olgelmie muhlif kala-i mezbreye vech-i merh zre nevbetci tayn olunan orbaclara ve mr-liv voyvodalarna ve syir ehl-i rfden ve gayriden bir ferde mft meccnen yim yimek ve arpa v saman u otluk u araba ihrc ve syir teklf talebi ile rencde v remde itdrilmeyp huss- mezbr in tekrr ikyet olunmalu eylemeyesin." " diy mukaddem Mliyye tarafndan emr-i erf virilmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukaddem Mliyye tarafndan virilen emr-i erf mcebince amel idp min-bad hlfna cevz gstermeyesin.

32
[43]

Kili Kalesi varounda skin kefere reyas teklifleri karlnda mir dalyanlar hizmetini grp Mslman reya da bin ake verip yardm edegeldikleri halde kefere reyasnn, dalyan hizmetini Mslmanlarla beraber grmek istemesi zerine anlamazlk kt bildirildiinden, dalyan hizmetinin eskiden olageldii ekilde yerine getirilmesi.
[( )] hkm ki:

"Kili Kalas varonda skin olan kefere reys teklfleri mukbelesinde mr talyanlar hdmetin grp mslimn reys ancak bin aka virp muvenet idegelmiler iken hliy kefere reys mslimn reysna; "Talyan hdmetin berber grelm." diy niz itmeleriyle murfaa-i er olunup ehl-i vukfdan sl olundukda; "vech-i merh zre mslimn reys talyan hdmetine senede bin aka virp muvenet eyledkleri ve syir araba v otluk u saman teklfi vk olduka kefere mahallesi iki ve mslimn bir viregeldkleri[n]" b-garaz mslimnlar haber virmein ehdetleri tescl olunup huccet-i eryye virildi" ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, huss- mezbra mukayyed olup dah bu bbda mazmn muvfk- er olan huccet-i eryye mcebince ve kadmden olgeldi zre amel idp kadmden olgelene ve huccet-i eryye[ye] muhlif kimesneye i itdrmeyesin. Mtemerridi sekidp muhtc- arz olan yazup bildresin.

33
[44]

Doan Geidi adl mahalde yaptrlacak kale bins ve o taraflarn muhafazasnda grevlendirilen smail kazasndaki beli tifesinin, aalaryla birlikte acilen zi'ye, Vezir Hasan Paa'nn yanna gnderilmesi.
sml kdsna hkm ki:

Hliy Toan Geidi nm mahalde mcceddeden fermnum olan kala binsna ve ol cniblern muhfazasna ziyde asker lzim olmala sml'de bel tyifesin aalar ile 24

kaldurup zi tarafna gnderesin ki, Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker-i slm'a Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun yanna cem olup vech mnsib grp iktiz itdi zre hdmetde bulunmalar bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah sml'de olan bel tyifesin aalar ile cmlesin kaldurup srat isticl zre mrun-ileyh serdrum yanna gnderesin ve bi'l-cmle tyife-i mezbrenn muaccelen kalkup varmalar lzimetdendr. Bir vechile ihml itmeyp ve bir n* ve bir sat tehr itdrmeyp isticl zre evlerinden ihrc ve mahall-i mezbra irsl idp ihml tekslden be-gyet hazer eyleyesin; yle bilesin.

34
[45]

Kili Kalesi'nin etrafnda bulunan plklerin Kili ahalisi ve varota olan reya tifesine imece yoluyla kaldrtlp, kale etraf ile hendeklerin temiz tutulmas ve kimseye p dktrlmemesi.
Kili kdsna ve mr-i mrn mtesellimine hkm ki:

Kili Kalas'nun baz yirleri tamr termm olunup gerei gibi muhfazas ve etrf u cevnibi ve handaklar pk tutlup varoda olanlardan kimesneye mezbele dkdrilmemesi lzim iken kalanun tarasnda varoda mslimn u zimm rey mezbelelerin kalanun kurbine dkp depe gibi ylup ve c-be-c kuylar kazup dkdkleri mezbele gitdkce ziyde ve kalaya havle olup Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh Kili'ye vardunda ayn- vilyet ile zerine varup kefolundukda zikrolunan mezbelenn kalaya zarar oldu mukarrer olmala imeci tarkyla kaldurlup kalanun etrf pk tathr olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre huss- mezbra her birinz gerei gibi mukayyed olup dah kala-i mezbre etrfnda olan mezbeleyi imeci tarkyla varoda olan rey tyifesine ve syir Kili ahlsine kaldurdup kalanun etrfn pk tathr itdresiz ve varo ahlsine ve syir kala halkna muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad kala etrfnda bir ferd mezbelelerin dkmeyeler ve dkdrmeyesiz; men u def eyleyesin. Bade't-tenbh eslemeyp gir kala etrfnda mezbele dkerler ise anun gibiler emr-i erfme itat eylemedkleri in muhtc- arz olanlarn vuk zre yazup arzeyleyesin; olmayanlarun erle haklarnda lzim geleni icr eyleyesiz ve bi'l-cmle kala-i mezbrenn hfz u hrseti mhimmt- umrdandur. Ziyde dikkat ihtimm eyleyesiz.

25

35
[46]

Krm'dan gelerek Kili etrafnda yerleen Yortman Tatarlar ile firar eden dier Tatarlarn yakalanarak geldikleri yere geri gnderilmesi ve iskelelere gerekli tenbihte bulunularak Tatarlarn te yakaya gemelerine engel olunmas.
"Kili kds* efendi hazretleri ve Mr-i mrn Mtesellimi Ramazn Aa['ya hkm

ki:] Hliy Kili etrfnda Krm'dan kalkup sonradan gelp tavattun iden Yortman Tatar'n kadm yirlerine kaldurlmak ve baz firr idenleri elegetrmek [in] Kalgay zzetl hn Giray Sultn tarafndan yarl ile kapucbalar Mahmd Aa tayn olunup gelmilerdr. mdi; yarl- erfde tayn olundu zre mm-ileyh Mahmd Aa marifeti ile grp zikrolunan sonradan gelp tavattun iden Yortman Tatar'n kadm yirlerine kaldurmakda ve firr iden Tatarlar elegetrmekde say ihtimm eyleyesiz ve iskelelere tenbh tekd eyleyesiz ki, min-bad Tatar tyifesin te yakaya germeyeler ve bi'l-cmle bu hussa ziyde mukayyed olup yarl- erfde tayn olundu zre mezbr Mahmd Aa marifetiyle gresiz." diy buyurld. F 13 L., sene: [103]6

36
[47]

zi'de yaptrlacak kale iin Kili Kalesi'nde bulunan cebehane mhimmtndan ihtiya duyulan malzemelerin verilmesi.

"Sen ki Kili Kalas dizdrsn; Kala-i mezbrede olan cebe-hne mhimmtndan on kntr barut- siyh ve be kntr rite-i penbe ve iki yz yiirmi kazma ve aded krek-i hen ve iki aded hen klnk ve iki aded atal eki ve on aded ksegi viresin ki, zi kurbinde bin olunacak kalaya gtrile. Ana gre ibu buyurldy temessk idinp mhimmt- mezbreyi viresin." diy buyurld. F 14 L., sene: [10]36
36 [47] no'lu hkmn yazl olduu 18. s.de bakaca bir hkm ve kayt mevcut olmayp sahifenin kalan ksm botur.

[Yev]m'l-Hams, f 24 L., sene: 1036

37
[48]

zi'de yaptrlacak kale iin Bodan voyvodas tarafndan Akkirman'a getirilen kerestenin, Akkirman kazasna bal kyler reyasna imece yoluyla Budakelebi Kla'na naklettirilmesi.
Akkirman kdsna ve mr-i mrn mtesellimi zde kadruhya hkm ki: Hliy zi kurbinde mceddeden bins fermnum olan kala mhimmt in

26

Bodan voyvodas tedrk ihzr idp Akkirman'a getrdi krsteyi taht- kaznda olan kur reysna Budakeleb Kla nm mahalle imeci tarkyla naklitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah Bodan voyvodas tarafndan Akkirman'a gelp hzr u mevcd olan kreste taht- kaznda olan reyya imeci tarkyla mahall-i mezbra naklitdrp kimesneye tealll nd itdrmeyesiz ve bi'l-cmle huss- mezbra ziyde mukayyed olup zikrolunan krsteyi srat isticl zre mahall-i mezbra nakl slde ziyde [ikdm] u ihtimm eyleyp fermn- erfme muhlif ihml msheleden ve avk u tehrden be-gyet ihtirz eyleyesiz. yle ki; bu bbda ihmlinz zhir olup hdmet-i mezbrenn avk u tehrine bs olasz, zr cevbnuz mesm olmayup mesl olmanuz mukarrerdr.

38
[49]

zi'de yaptrlacak kale iin Bodan voyvodas tarafndan Akkirman'a getirilen kerestenin Akkirman kyleri ahalisince Budakelebi Klas'na naklinde Sultan Selim Evkf reyasnn da gereken yardmda bulunmas.

Akkirman'da Yenieri Serdr ve Sultn Selm Evkf Zbt olan Hasan zde kadruhya hkm ki: Hliy zi kurbinde mceddeden bins fermnum olan kala mhimmtyn Bodan voyvodas tarafndan Akkirman'a gelen krste[nn] muaccelen nakli mhimmtdan olman, imeci tarkyla Budakeleb Klas dimekle marf olan mahalle naklitdrilmek fermnum olmala evkf- mezbre reysna dah muvenet itdrilp naklitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah zikrolunan krsteyi Akkirman reys ile evkf- mezbre reysna imeci tarkyla mahall-i mezbra naklitdrp kimesneye tealll nd itdrmeyesin ve bi'l-cmle bu bbda ziyde mukayyed olup zikrolunan krsteyi imeci tarkyla mahall-i mezbra naklitdrmekde ve fermn- erfm yirine gndermekde ikdm u ihtimm eyleyesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 25 L., sene: 1036, der-Boaz- Akkirman

39
[50]

Krm Han Mehmed Giray'n Akkirman'daki obruca hslarnn zbiti olan ahsn vefat etmesi zerine hslar sahipsiz kaldndan, Han'a ait hak ve gelirler ile iftliklerindeki mallarn muhafazas iin, hslarnn szkonusu ahsn grevlendirdii eski subalara emneten zabtettirilmesi; bu husus iin Vezir Hasan Paa'nn Kapcbas Mehmed avu'un tayin edildii.
Shb-i devletn kendlerine teslm olunmdur. Akkirman kdsna hkm ki: 27

Cenb- emret-meb, eylet-nisb, devlet-iktisb, hkmet-intisb Krm Hn Mehmed Giray Hn dmet malhinn taht- kaznda Cobrca ve tevbi Hslar Zbt olan ( ) nm demisi Hantimr ihtillinde bi-emri'llh fevtolup zikrolunan hslar hl kaldundan gayri Tatar ayak zre olman, hn- mrun-ileyhe yid rci olan hukk u rsm ve iftliklerinde olan tavar u esbb gerei gibi hfzolunup zyi olmamak ve havss- mezbreye Tatar'dan ve hricden kimesneyi dahlitdrmeyp mteveff-y mezbr nasbeyledi eski subalarna emneten zabtitdrilmek in dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve asker-i slm'a Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun Kapucbas olup Dergh- Muallm avularndan olan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mehmed avu zde kadruh tayn olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup dah hn- mrun-ileyh dmet malhinn zikrolunan hslarn serdr- mrun-ileyhn mezkr kapucbas marifeti ile mteveff-y mezbr nasbeyledi demlere kem-kn zabtitdrp ve iftliinde olan tavar u esbbn gerei gibi hfzitdrp Tatar'dan ve hricden kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin ve bi'l-cmle bu bbda ziyde mukayyed olup hn- mrun-ileyh dmet malhinn mahslin ve esbb u tavarn ihml mshele sebebi ile zyi u telef olmak ihtimli olmaya.

[Yev]m'l-sneyn, f 28 L., sene: [10]36, der-zi

40
[51]

Nme-i hmyun ile Moskov tarafna gnderilen bir Dergh- Muall kapcs ile Toma adl zimmnin, Moskov elisi ile geri dnlerinde, Azak'tan sitne-i Sadet'e gelinceye kadar yol boyunca her trl ihtiyalarnn karlanp cilen ve slimen sitne-i Sadet'e ulatrlmalar.

Azak'dan sitne-i Sadetm'e varnca yol zerinde vk olan kdlara ve kl dizdrlarna ve iskele emnlerine hkm ki: Hliy nme-i hmynum ile sitne-i Sadetm'den Maskov tarafna gnderilen Dergh- Muallm kapuclarndan kdvet'l-emsil vel-akrn ( ) zde kadruh ve Toma nm zimm Maskov ilisiyle her kanknuzun taht- hkmetinze gelp dhl olursa bir n ve bir sat elendrilmeyp mhimmt levzimt tedrk ihzr olunup srat isticl zre Sdde-i Sadetm'e gnderilmek bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mezkrn ili-i mezbr ile her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa bir n ve bir sat elendrmeyp mhimmt levzimlerin grp ber-vech-i isticl emn slim sitne-i Sadetm'e irsl sl idp avk u tehr ve ihml msheleden be-gyet hazer eyleyesiz ve siz ki dizdr u mensz, gemi v kayk lzim olan mahallerde ihml olunmayup muaccelen tedrk idp emn slim birbirinze uladurmakda bezl-i makdr eyleyesiz. yle ki; ihmlinz zhir ola, mesl olmanuz 28

mukarrerdr. Ana gre mtenebbih olup fermn- erfm zre mezbrlar birbirinze uladurmakda ihtimm eyleyesiz.

41
[52]

Nme-i hmyun ile Moskov tarafna gnderilen bir Dergh- Muall kapcs ve Toma adl zimmnin, Azak'a vardklarnda ihtiyalarnn karlanp bekletilmeden Moskov'a gnderilmeleri; Moskov'dan kp, Moskov elisi ile geri Azak'a geldiklerinde de ayn ekilde bekletilmeden sitne-i Sadet'e gnderilmeleri.
Azak sancabeine hkm ki:

Hliy nme-i hmyn- sadet-makrnum ile Dergh- Muallm kapuclarndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) zde kadruh ile Toma, Maskov kralna gnderilmein, varup Aza'a vusl bulduklarnda bir n ve bir sat elendrmeyp mhimmt levzimtlarn tedrk ihzr idp srat isticl zre Maskov'a gnderp ve ina'llh tel Maskov'dan kup Maskov ilisi ile Aza'a geldklerinde elendrmeyp ber-vech-i msraat Sdde-i Sadetm'e gndermek bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl bulduklarnda, bu bbda sdr olan emrm zre mezbrn Aza'a vsl u dhl olduklarnda bir n ve bir sat elendrmeyp mhimmt levzimtlarn grp ber-vech-i isticl Maskov tarafna irsl sl eylemekde dikkat ihtimm ve bezl-i say-i ml-kelm eyleyesin ve ina'llh tel avdet idp Maskov ilisiyle Aza'a geldklerinde dah tehr u tevakkuf itdrmeyp srat zre sitne-i Sadetm'e gndermekde sarf- makdr eyleyesin. Avk u tehrden ve ihml msheleden ihtiyt eyleyesin ve bi'l-cmle mezbrlar acele zre Maskov'a varup dhl olmalar mhimmtdandur. Ana gre mukayyed olup bir gn elendrmeyp tedrklerin grp Maskov tarafna gndermekde bezl-i makdr eyleyesin.

42
[53]

Nme-i hmyun ile Moskov tarafna gnderilen bir Dergh- Muall kapcsnn geri dnnde, sitne-i Sadet'e kadar yol boyunca ihtiyalarnn tedarik edilip cilen sitne-i Sadet'e ulatrlmas.

Azak'dan sitne-i sadetm'e gelince yol zerinde vk olan kdlara ve kl dizdrlarna ve iskele emnlerine hkm ki: Hliy nme-i hmyn- sadet-makrnum ile Dergh- Muallm kapuclarndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) zde kadruh Moskov kralna gnderilmein, mezbr kral- mezkrdan dnp taht- kaznuza dhl oldunda elendrmeyp sitne-i Sadetm'e irsl itmenz emridp buyurdum ki: Mezbr her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa bir n ve bir sat elendrmeyp brgr lzim olan yirlerde brgr ve kayk lzim olan mahallerde kayk tedrk ihzr idp dah ber-vech-i isticl sitne-i Sadetm'e irsl sl itmekde makdrnuz sarfeyleyp 29

avk u tehrden ve ihml msheleden be-gyet hazer eyleyesiz ve bi'l-cmle huss- mezbr mhimmt- umrdandur. yle ki; ihmlinz zhir ola, mesl olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup fermn- erfm zre mezbr srat zre sitne-i Sadetm'e gndermekde sarf- makdr eyleyesiz; yle bilesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f selh L., [sene: 103]6, der-Kala-i zi

43
[54]

Nogay mirzlarndan, Azak yaknlarnda skin olan Kasay Mirz ve Ali Mirz'ya, kffra kar yaptklar gazalar ve gsterdikleri yararllktan dolay birer hilat ihsan edildii.

Kdvet'l-emcid ve'l-ayn Nogay mrzlarndan olup Azak kurbinde skin olan Kasay Mrz zde mecdhya hkm ki: Sen yarar u ecat-ir ( ) dyim uur- hmynumda kffr- hksra gazlar idp emekdr ve her vechile riyet-i aliyye-i husrevneme lyk u sez-vr olduun mesmi- aliyyeme ilk olunmala vcd bulan hdmetne lm-i hmynum lhk olup hayr duma mazhar olmsundur; ber-hrdr olasn. Hdmetn mukbelesinde hakkunda mezd-i nyet-i aliyye-i hnem zuhra getrp hssa hla- fhre-i husrevnemden bir kta sevb-i hlat-i mris'l-behcet ihsn nyet idp gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, ihsn irsl olunan hlat-i mris'l-behcetmi env- izz ile istikbl idp dah asnf- tevkr u ihtirm [ile] alup giyp kem-kn uur- hmynumda gaz v cihda bezl-i say ictihd eyleyesin. Vcd bulan hdmetn zyi olmayup ina'llh tel mukbelesinde maksd u mermun husli ile riyet olunman mukarrerdr. Ana gre malmun olup idegeldn zre makdrun sarfidp hdmet vcda getrmee alasn; yle bilesin. Bir sreti, vech-i merh zre Al Mrz'ya yazla.

[Yev]m'l-Cuma, f 2 Zi'l-kadeti'-erfe, sene: [103]6, der-zi

44
[55]

zi muhfazas ve kale binasnda istihdam edilmek zere Vezir Hasan Paa'nn maiyyetinde grevlendirilen Silistre, Nibolu, Vidin, Krkkilise, irmen ve Vize sancakbeleri ile adgeen sancaklarda zemet ve timara mutasarrf olan mteferrika, ktip, avu, aknc, cebeci ve buralarda sakin olan sair asker tifesinin, bu hususta birok defa emirler gnderilmesine ramen henz zi'ye gelmedikleri, bu gecikmeden de hem kendilerinin hem de bunlar yerlerinden kaldrp zi'ye gndermekle grevli olan Dergh- Muall Kapcbas Hseyin'in mesul olduu; bu sebeple bunlarn bir an nce yerlerinden kaldrlp

30

zi'ye gnderilmeleri; aksi takdirde hem kendilerinin mallarna el konulup dirliklerinin alnarak cezalandrlacaklar, hem de bu ile grevli kapcbann cezalandrlaca.
Dergh- Muallm kapucbalarndan olup asker ihrcna memr olan Hseyin dme mecdhya hkm ki: zi muhfazasna ve kala binsna ziyde asker dem lzim olup Silistre ve Nibol ve Vidin ve Krkkilise ve irmen ve Vize sancaklar beleri ve elviye-i mezbrede zemet tmra mutasarrf olan Dergh- Muallm'un gedkl v gedksz mteferrika v ktibleri ve avular ve avu zdeler kttb girdleri ve mazl eli emirl ve cebel Tatar ve aknc tyifesi ve zikrolunan sancaklarda skin mtemekkin olan cebeciler ve syir tavyif-i askerden birden bine varnca cmle hdmet-i mezbreye memr olup muaccelen evlerinden ihrc olunup Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye memr olan asker-i slm'a Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun yanna gnderilp vech mnsib grildi zre hdmetde bulunmalar bbnda fermn- erfm sdr olup muaccelen serdr- mrun-ileyhe mlk olmalaryn defetle mekked medded evmir-i erfem gnderilp ve sana dah ziyde tenbh-i hmynum olmken mrun-ileyh serdrum Donanma-y Hmynum ile zi'ye varup dhl olup ve zi belerbeisi ve Bodan ve Eflak voyvodalar dah mrun-ileyhe mlk olmken zikrolunan sancakbelerinden ve tavyif-i askerden henz kimesne gelp irimemein hdmetn avkna bs olmlardur ve sen dah bu bbda ihmln ve asker ihrcnda adem-i tekayydn zhir olmala mesl olup sancakbeleri env- tb u kbuma mazhar olmlardur. mdi; asker ihrcnda ziyde tekayyd ihtimm idp eger sancakbeleridr ve eger mteferrika v ktib avudur ve eger syir zam v erbb- tmrdur ve eger eli emirl v mazl aknc ve gayri memr olanlardur; kat emn zamn virmeyp evlerinden ihrc idp serdr- mrun-ileyhn yanna gndermen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre mukayyed olup dah zi'ye memr olan sancakbelerini ve elviye-i mezbrede olan gedkl v gedksz mteferri[ka] v ktib avular ve zam v erbb- tmr ve mazl eli emirl v aknc tyifesin ve syir memr olan cebeci ve gayr[i] tavyif-i askeri muaccelen evlerinden ihrc ve serdr- mrun-ileyhn yanna irsl sl idp fermn- erfme muhlif ihml msheleden be-gyet hazer eyleyesin. Serdr- mrun-ileyh zi'ye varup dhl olal on be gn olup askere intizr [zre] iken zikrolunan asker halk henz yirlerinden hareket idp serdr- mrun-ileyhe varup mlhak olmaduklar in her biri env- tb u kbuma mstehkk olmlardur. mdi; mh- Zi'l-kade'nn evyilinde serdr- mrun-ileyh yannda mevcd bulunmayalar, ol maklelern emlk erzk, mr in girift ve dirlikleri min-bad mukarrer olmamak zre hdmetde mevcd olanlara tevch olunup ve kendlere emn zamn virilmeyp haklarndan gelinr; veblleri boyunlarna. Sonra; "Bilmedk." ve; "itmedk." diy zr bahne itmeyeler. Ana gre her birine tefhm idp srat isticl zre kaldurup memr olduklar hdmete gndermekde makdrun sarfeyleyesin. yle ki; bundan sonra asker ihrcnda ihmln zhir ola, zrn makbl ( ) mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre makdrun sarfidp dikkat 31

ihtimm eyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 3 Za.*, sene: [103]6, der-zi

45
[56]

Donanma-i Hmyun'da grevli yenierilerin mevcibleri iin, Eflak cizyesine mahsup edilmek zere, Eflak voyvodasndan istenen parann henz gnderilmemi olan ksm ile voyvodann Hazine'den istikrz yoluyla ald parann voyvoda tarafndan acilen tedarik edilerek zi'de bulunan Vezir Hasan Paa'ya gnderilmesi.
Eflak Voyvodas Aleksandra Voyvoda'ya hkm ki:

Donanma-y Hmynum'a memr olan Dergh- Muallm yenierileri mevcibi in bundan akdem Eflak cizyesine mahsb olmak zre sitne-i Sadetm'den sebeb-i tahrr hkmi ile havle olunan yiirmi be yk akanun on yk akasn irsl idp bk on be yk aka kusr kaldundan gayri ( Hazne'den)5 istikrz olunan yiirmi yk akanun dah tedrk irslinde ihmln zhir olmala bu bbda mesl olmsundur. mdi; zikrolunan otuz be yk akanun tedrki mhimmt- umrdan olman, ber-vech-i isticl tedrk tahsl ve irsl sl eylemen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah vech-i merh zre Donanma-y Hmynum'da olan yenieriler mevcibi in sitne-i Sadetm'den sebeb-i tahrr ile slyne olunup kusr kalan on be yk akay [ve] Hazne'den* karz alduun yiirmi yk akay tedrk tahsl ve tacl ale't-tacl dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem vezretle Kapudnum ve zi'de olan asker-i slm'a Serdrum olan Hasan Paa edma['llh] tel iclleh tarafna irsl sl idp ihml msheleden be-gyet ihtirz eyleyesin. Yenieriler mevcibinden kalan kusrun ve karz alduun akanun muaccelen irsli lzimedendr. yle ki; tedrk irslde adem-i tekayydn ve ihml mshelen zhir ola, mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre malmun olup fermnum zre muaccelen tedrk irsl idp gnden gne avk u tehrden ve gi gndermekden be-gyet ihtirz eyleyesin.
5

Metinde bu ksmn zerine; "Beyz alkonla." eklinde erh dlmtr.

46
[57]

Eflak'a tbi Bkre'te ticaret yapan Mslman ve gayrimslim bazergnlardan, alp sattklar mallardan Eflak Hazinesi iin bc alnageldii halde, bazlarnn vermek istemedikleri bildirildiinden, buna izin verilmemesi ve bazergn tifesinden teden beri alnd zere bc alnmas.
Mezkra hkm ki: "Eflak'a tbi Bkre nm mahalde skin olup ticret zre olan mslimn ve gayrileri

32

alup satduklar metlarnun olgeldi zre bclarn Eflak Haznesi in tahsl olunup ve tccr tyifesi dah virp bu na dein muhlefet olunmaz iken hliy bazlar olgeldi zre bc virmekde tealll eyledklerin" ilm eyledn ecilden, kadmden olgeldi zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda olgeldi zre amel idp bzergn tyifesinden bc nmna m-tekaddemden ne mikdr nesne alnugelmi ise gir ol mikdr alup kadme [ve] olgelene muhlif kimesne[ye] tealll nd itdrmeyp ve sen dah bu bahne ile olgelmie muhlif ziydeye tecvz itmek ihtimli olmaya.

[58]5 5 Defter'in ilk numaralandrlmas srasnda mstakil hkm telakki edilerek [58] numara ile
numaralandrlm olan buradaki kayt, 24 [25] numaral hkmn devam olduu iin oraya nakledilmitir.

47
[59]

brail kazasndaki kefere reyann, cizye toplamaya gelen grevlilerin, demeleri gerekenden daha fazla ake talep ederek kendilerine zulmetmelerinden ikyeti olup szkonusu cizye akesinin, kendileri tarafndan toplanp Hazine'ye teslim edilmek zere kendi zerlerine deruhte edilmesi yolundaki tekliflerinin uygun grld ve szkonusu cizye akesinin zi Kalesi nefertnn mevciblerine ocaklk tayin edildii; toplanan cizye akesi Hazine'ye teslim edilmek zere reya tarafndan Vezir Hasan Paa'nn adamna verileceinden emin, nzr vs.'nin mdahale ettirilmemesi.
brayil kdsna hkm ki:

Kaz-i mezbra tbi kefere reys arz- hl sunup; "zerlerine lzim gelen cizyeleri ber-vech-i makt senev yz elli bin akaya ve yava cizyesi dah brayil nzr uhdesinde yz bin akaya iltizmda olup cemna gelen mbirler ol mikdr akaya kanat itmeyp ziydeye tecvz teadd iderler. yle ki; hlimze merhamet olunup kend yedimzden teslm-i Hazne olmak zre zerimze der-uhde olmazsa cmlemz perkende v pern olmamuz mukarrerdr." diy tezallm eylediler. mdi; Tuna aklmnda olan muktat u emvl-i hssamun slh u tashh ve hliy tamr ihy olunan zi Kalas nefertnun mevcibleri [in] ocaklk tayn olunmas huss vezretle Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun hsn-i tedbrlerine havle olunman, zikrolunan cizye akas kala-i mezbre nefertnun mevcibleriyn ocaklk tayn olunup rey-i mezbre, cizyelerin kendler mbeynlerinde cem u tahsl idp ve mbirler alduklar gulmiyye mukbelesinde seksen bin aka ziyde ile ceman yz otuz [bin] akaya iltizm kabl eyledkleri ecilden, vech-i merh zre kendler cem u tahsl ve Tuna defterdr olanlara teslm eylemek zre rey-i mezbrna der-uhde olunman, zikrolunan yz otuz bin akay rey yedinden alup dhl-i Hazne eylemek in mrun-ileyh kapudnum edma'llh tel iclleh tarafndan kdvet'l-akrn ( ) nm kulum zde kadruh irsl 33

olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- kaznda vk kefere reysnun zerlerine ber-vech-i makt lzim gelen yz elli bin aka cizyelerin ve yz bin aka yava cizyelerin ve gulmiyye mukbelesinde taahhd eyledkleri seksen bin aka ki ceman yz otuz bin aka olur mezbrn reyya kend beynlerinde cem u tahsl itdrp fermn- erfm zre Tuna defterdr olanlara rey yedinden dhl-i Hazne olmak zre mrun-ileyh kapudnum tarafndan irsl olunan mezkr kuluma alvirp men v nuzzr tarafndan ve cmi- cizye nmyla gelenlerden ve hardan kimesneyi dahl tecvz itdrmeyesin ve bi'l-cmle zikrolunan reynun cizyelerin ve yava cizyelerin ifrz olunup fermnum zre zi Kalas nefertnun mevcibleriyn ocaklk tayn olunan aklma zamm u ilhk olunmdur; hricden kimesneye mdhale itdrmeyp rey-y mezbrnun taahhdleri zre kend beynlerinde cem u tahsl ve yedlerinden Tuna defterdr olanlara dhl-i hazne itdrp hricden kimesneye dahl taarruz itdrmeyesin.

48
[60]

Tuna muktaalar zi Kalesi neferlerinin mevciblerine ocaklk tayin olunduundan, Nzr Ahmed uhdesinde bulunan skele-i sakc ve Tolca ve Main ve tevbii muktaalar ile Zarar- Kassbiye Muktaas'nn iltizm sresi bitiminde tlibi kncaya kadar Vezir Hasan Paa'nn adamna emneten zaptettirilmesi ve szkonusu muktaalara kimsenin mdahale ettirilmemesi.
sakc ve Tolca ve Main ve brayil ve Hrsova kdlarna hkm-i erf yazla:

Tuna muktat zi Kalas nefertnun mevcibleriyn ocaklk tayn olunmak bbnda fermn- erfm sdr olmala skele-i sakc ve Tolca ve Main ve tevbi muktaalar ve Zarar- Kassbiyye* Muktaas Nzr Ahmed uhdesinde iken ibu sene bin otuz alt Zi'l-kadesi'nn yiirmi tokuzunc gninde vk Austos evvelinde tahvli hr olmala bir tlib zuhr idp der-uhde oluncaya dein ber-vech-i emnet zabtitdrilmek lzim gelmekle muktat- mezbre ve tevbin vezretle Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker halkna Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun tarafndan irsl olunan kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) nm kulum zde kadruhya ber-vech-i emnet zabtitdrilmek bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre zikrolunan skele-i sakc ve Tolca ve Main ve Zarar- Kassbiyye muktaalarn ve tevbin bir tlib zuhr idince mrun-ileyh kapudnum tarafndan irsl olunan mezkr kuluma ber-vech-i emnet zabtitdrp tahvli tamm olan nzr- sbk ve demlerin dahl tecvz itdrmeyesiz ve trh- mezbrdan ber vk olan mahsli mezkra zabt u kabz itdresiz. F evst Z., sene: [103]6

34

49
[61]

Tuna muktaalar zi Kalesi neferlerinin mevciblerine ocaklk tayin olunduundan, Kili, Akkirman ve brail'deki isimleri yazl muktaalarn, iltizm srelerinin bitiminde tlibi kncaya kadar Vezir Hasan Paa'nn adamna emneten zaptettirilmesi.
Kili kdsna hkm-i erf yazla ki:

Tuna muktat zi Kalas nefertnun mevcibleriyn ocaklk tayn olunmak bbnda fermn- erfm sdr olman, skele-i Kili ve tevbi Muktaas Nzr Ahmed uhdesinde iken ibu sene bin otuz alt Cumde'l-hr'un yiirmi beinci gninde vk Mart evvelinde tahvli hr olup hara der-uhde olunmak lzim gelmein bir tlib zuhr idince muktaa-i mezbre ve tevbi vezretle Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh tarafndan irsl olunan kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) nm kulum zde kadruhya ber-vech-i emnet zabtitdrilmek bbnda fermn- erfm [sdr] olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre zikrolunan muktaay ve tevbin mrun-ileyh kapudnum tarafndan irsl olunan mezkr kuluma ber-vech-i emnet zabtitdrp tahvli hr olan Nzr- sbk Ahmed'i ve demlerin ve hardan bir ferdi dahl tecvz itdrmeyesin ve trh- mezbrdan berde vk olan r-i gallt ve r-i ra ve syir ebvb- mahslt rsmdan nzr- sbkun demleri her ne kabz u der-anbr itmi ise ( ) ve zimem-i reydan olanlar gir anlarun marifet defteri ile hl ber-vech-i emnet tayn olunan mezbra alvirp zabt u kabz itdresin ve ne mikdr mahsl teslm eyledklerin sicill huccet idp arzeyleyesin. F evst ehri Zi'l-hcce, sene: [103]6 Bir sreti, vech-i merh zre Akkirman kdsna; Akkirman ve tevbi ve Beyt'l-ml-i mme ve Hssa muktaalar in yazla. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, brayil kdsna; "...nefs-i skele-i brayil ve tevbi muktaalar Nzr Ahmed uhdesinde iken tahvli hr olman ibu bin otuz yedi Muharremi'nn gurresinden hara der-uhde olunmak lzim gelmein, bir tlib zuhr idince muktaa-i mezbre ve tevbi vezretle... il-hrih."

[61/1]

[61/2]

50
[63]

Vidin, Feth-i slm ve Fornitre (?) frisleri zi Kalesi'nde grevlendirildikleri halde sadece Vidin frislerinden alt neferin aalaryla birlikte grevleri banda kalp dierlerinin firar ettikleri; bu sebeple firar edenlerin bu seneki mevciblerinden alm olduklar meblan kendilerinden geri alnmas; henz almayp eminlerde kalm olan meblan da eminlerden tahsil edilmesi.

35

Vidin mfettiine ve Feth- slm kdsna ve Vidin kyim-makmna hkm ki: Vidin ve Feth- slm ve Fornitre (?) frislerinn cmlesi aalaryla hliy mceddeden ihy olunan zi Kalas'na ihrc olunup lkin Vidin frisleri aalar ile ancak alt nefer emr-i erfme itat idp kalup mads firr itmekle zecren-leh firr idenlern bu sene alduklar mevcibleri kendlerden ve menda kusr kalan hazneleri mendan taleb tahsl olunmak bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emr-i erfme itat itmeyp firr iden Vidin frislerinn alt nefer ile aalarnun ulfelerinden madsnun bu sene alduklar mevcibleri kendlerden ve menda kusr kalan haznelerin mendan taleb tahsl ve mezbr kuluma b-kusr cem u kabz itdrp fermn- erfme muhlif kimesneyi tealll muhlefet itdrmeyesiz ve bi'l-cmle bu bbda ziyde mukayyed olup zikrolunan Vidin frislerinn aalar ve alt neferinden mads firr itmidr. Emrme muhlif bir ferdi hmyet itmeyp bu* sene alduklar mevciblerin kendlerden ve kusrlarn mendan mezbr kuluma alvirp tahsl itdresiz. yle ki; bir ferd hmyet olundu mesm- erfm ola, sizden tazmn olunmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olasz.

51
[64]

Silistre ve Nibolu sancaklarnda kaytl bulunan aknc ve aknc-oullarndan, kendilerine hizmet teklif olunduunda eitli mazeretler ne srerek hizmete gitmeyenlerin, haklarndan gelinmek zere kimler olduklarnn Sdde-i Sadet'e arzedilmesi.
Sa ve sol kolda vk olan kdlara hkm ki:

Silistre ve Nibol sancaklarnda vk olan akncyn tyifesi; "Ehl-i bert" ve bazlar; "Evkf u erbb- tmr reysyuz." diy, baz hdmete istihdm olunmak lzim geldkde tealll bahne idp ihtille bs olmala o makle turlu defterde esmleri mastr olup aknc v aknc-ol olanlarun; "Ehl-i bert" ve; "Evkf u erbb- tmr reysyuz." diyenlern haklarndan gelinmek bbnda sbk Aknc Bei olan Ahmed dme zzh arzeyledkde emr-i erfm virilp hliy mcebince virilmek bbnda nyet rec itmein buyurdum ki: Vusl buldukda, gerei gibi tekayyd ihtimm idp o makle Sdde-i Sadet'den ihrc olunm mhrl v turlu sahh sret-i defter-i cedd-i hknde esmsi mastr u mukayyed olan aknc tyifesi ve oullar vech-i merh zre; "Ehl-i bert" ve; "Evkf u erbb- tmr reysyuz." diy, hdmete istihdm olunmak lzim geldkde anun gibi ihtille bs olanlar buldurdup zuhra getrdp ahvllerin vuk zre Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ki, emr-i erfme muhlefet eyledkleri in haklarndan gelinmek bbnda emr-i hmynum gnderile. Ve'l-hsl defterde mukayyed aknc v aknc-oullar syir turuka slk eylemek hlf- knndur; min-bad tyife-i mezbreye ol vechile tealll itdrmeyp memr olduklar hdemt- hmynumda istihdm eyleyesin. Amm; bu bahne ile ahz celb olunmakdan ve sahh aknc v aknc-oullar deil iken mcerred bu sebeb ile evkf u erbb- tmrun reysna dahlolunmakdan ve defter-i ceddde mukayyed aknc v aknc-oullarna bir tarkla hmyet olunmala hdemt- hmyunumun avk u tehrine bs olmakdan ihtirz eyleyesin. 36

[Yev]m's-Sls, f 19 Z., sene [103]6

52
[65]

Silistre ve Nibolu sancaklarnda kaytl aknc ve aknc-oullarna hizmet teklif olunduunda, baz zam ve erbb- timarn Hazine-i mire'den sreti gnderilen deftere itibar etmedikleri ve bunlar hizmete gndermedikleri bildirildiinden, hizmet teklif olunduunda aknc beylerinin ellerindeki geerli olan deftere gre hareket edilip kimsenin buna aykr i yapmasna izin verilmemesi.
Silistre ve Nibol sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

Bundan akdem toksan drt senesinde aknc tyifesi tahrr defter olunup turlanup defterlerinn bir sreti ol zamn aknc belerine ve bir sreti Hazne-i mirem'de hfzolunup defterde mastru'l-esm aknclardan fevtolanlarun oullarnun ve shhatde olanlar memr olanlarun hdmetlerine gnderilmek murd olundukda zam v erbb- tmr bazlaryn; "Bizm defterl reymuzdur ve bizm defterimz kadmdr; sonradan aknc kaydolunmlardur." diy aknc ihrcna mni olup bu tarkla vakt zamnyla hdemt- hmynumun grilmemesine bs olduklarn mukaddem bildrildkde emr-i erfm virilp hliy mcebince nyet rec itmein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi aknc tyifesine hdmet sefer fermn olunup aknc beleri tarafndan tyife-i mezbre ihrc olunmak lzim geldkde ellerinde olan mamln-bih defter mcebince amel ihrc itdrp ol deftere muhlif zam v erbb- tmrdan ve gayriden bir ferdi mdhale itdrmeyp men u def eyleyesin. Memn olmayanlar yazup arzeyleyesin. Amm; bu bahne ile kadmden aknc-ol [v] aknc olmayan zam v erbb- tmrun defterl reysna dahl rencde olunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.

53
[66]

zi Kalesi'ndeki neferlerin mevcibleri iin Ahyolu Muktaas'ndan havale olunan on yk akenin Vezir Hasan Paa Donanma-i Hmyun ile Ahyolu'ya gelinceye kadar Ahyolu Muktaas emininden tahsil ve hazr edilmesi; ayrca daha nce havale olunan efrenc siphleri ve cebecilerin ulfe ve akelerinin de ayn ekilde tahsil ve hazr edilmesi.

Ahyol [kdsna] ve mfettiine ( ) ve Ahyol Muktaas emni zerine tahsl-i mle havle tayn olunan ( ) zde kadruhya hkm ki: zi nefertnun bin otuz alt [sene]sinde mstehkk olduklar mevciblerinden on yk akas muktaa-i mezbreden havle olunman mebla- mezbr bi'l-fil vezretle Kapudnum ve asker-i slm'a Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh varnca tahsl hzr itdrilmek in fermn- erfm olmala hliy zi nefertndan ve mrun-ileyhn demlerinden ( ) zde kadruhm gnderilmilerdr. Buyurdum ki: 37

Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre her birinz mukayyed olup dah zi nefertnun mevcibleriyn havle olunan on yk akay mrun-ileyh kapudnum Donanma-y Hmynum ile varnca Ahyol Muktaas emninden tahsl tedrk ve hzr u mheyy eyleyesiz ki, mrun-ileyh kapudnum vardukda tevakkuf u tehr lzim gelmeye ve mukaddem sitne-i Sadetm'den sebeb-i tahrr ile havle olunan efrenc siphlerinn ve Donanma-y Hmynum'da olan cebecilern ulfe v akalarn dah tahsl itdrp hzr u mheyy eyleyesiz. yle ki; mrun-ileyh kapudnum Donanma-y Hmynum [ile] vardunda zikrolunan akalar hzr bulunmaya, cmlenz mesl olup tba mazhar olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup havle olunan akalar emn-i mezbrdan b-kusr tahsl idp ihml msheleden be-gyet ihtirz eyleyesin.

[Yev]m'l-Hams, f 20 ehri Z., sene: [103]6

54
[67]

zi Kalesi neferlerinin mevcibleri iin ocaklk tayin olunan sakc, Tolca, Main, Kili, Akkirman, brail ve Hrsova muktaalarnn, iltizm sreleri sona erdiinden, yeni dnemde isimleri yazl kiilere deruhte olunduu; bu sebeple szkonusu muktaalarn bu kiilere zaptettirilip eski Nzr Ahmed'in ve bakalarnn mdahale ettirilmemesi.
Bu emir gir, gitmemidr. sakc ve Tolca ve Main ve Kili ve Akkirman ve brayil ve Hrsova kdlarna hkm

ki: Tuna aklmnda olan muktatun slh u tashh ve mceddeden ihy olunan zi Kalas nefertnun mevcibleri [in] ocaklk tayn olunmak huss vezretle Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun hsn-i tedbrine havle olunup taht- kaznuzda vk sakc ve Tolca ve Main ve Kili ve Akkirman ve brayil ve Hrsova muktat ve tevbi Nzr Ahmed uhdesinde iken hliy tahvli hr olmala muktat- mezbre kala-i mezkre nefertna ocaklk olmak zre hara der-uhde olunmak fermnum olmala mezbr Ahmed ref olunup yirine ebn-i siphiyndan ( ) Blk'de ( ) akas olan Mehmed ve brayil skinlerinden Al ve Hzr nm kimesneler ve Kostantn veled-i Bateba ve dger Kostantn veled-i Mizotoz nm zimmler ber-vech-i itirk emn mltezim olmak zre ibu sene seba ve selsn ve elf Muharremi'nn gurresinden mezbrlara der-uhde olunup ( ) Haznesi'nde olan defterlere kaydolunup bertlarn ihrc idinceye dein muktat- mezbreyi mezkrlara zabtitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah muktat- mezbreyi trh- mezbrdan mezkrlara ber-vech-i itirk zabtitdrp min-bad ref olunan Nzr Ahmed'i ve hardan bir ferdi bir vechile dahl taarruz ve niz u tealll itdrmeyesin. 38

55
[68]

skele-i sakc, Tolca, Main ve tevbii muktaalar ile Zarar- Kassbiye Muktaas zi Kalesi nefertna ocaklk tayin olunduundan, eski Nzr Ahmed'in, iltizm sresinin bittii tarih ile ocaklk tayin olunan tarih arasndaki dneme ait muhasebesinin kendi adamlar marifeti ile grlp bu dneme ait mahsult ve bakyann Vezir Hasan Paa'nn adamna zaptettirilmesi..
Bu emir dah gitmemidr. sakc ve Tolca ve Main kdlarna hkm ki:

Nefs-i skele-i sakc ve Tolca ve Main ve tevbi muktaalar ve Zarar- Kassbiyye Muktaas Nzr Ahmed uhdesinde iken ibu sene bin otuz alt Zi'l-kadesi'nn yiirmi tokuzunc gninde vk Austos evveline dein tahvli hr olup ve lkin mezbr Austos iinde vk olan rsm dah zabtidp hliy zikrolunan muktat zi nefert mevciblerine sene bin otuz yedi Muharremi gurresinden ocaklk tayn olunmala mbeynde vk olan bir-iki yevm'l-kstna mezkr cevb virmek iktiz idp muhsebeleri grilp zimmetin ber idinceye dein muktat- mezbrede vk olan ebvb- mahsltdan ve zimem-i reyda olan kll v cz hukk u rsmdan bk kalanlar yine nzr- mezbrun demi marifeti ile ve defteri ile zabt u kabz olunmak in vezretle Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun demlerinden kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) nm kulum zde kadruh irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr [olan] fermn- erfm zre nzr- mrun-ileyhn muhsebeleri grilp zimmetin ber idince muktat- mezbrenn vk olan bir-iki ebvb- mahslini ve zimem-i reyda olan kll v cz hukk u rsmdan bk kalanlar nzr- mezbrun demleri marifeti ile defter idp hl gnderilen mrun-ileyh vezrmn mezkr demisine zabt u kabz itdrp nzr- mezbrun demlerin tealll niz itdrmeyesin ve nzr- mrun-ileyhn demleri mezkra ne mikdr mahsl teslm ider ise ve zimem-i reydan ne mikdr alnursa sicill defter idp vuk zre arzeyleyesiz. Amm; bu bbda mukayyed olup mbeynde mlumun za v itlfndan ziyde ihtirz eyleyesiz; yle bilesiz.

56
[69] skele-i Akkirman ve tevbii, Beytlml-i mme ve Hssa muktaalar ile skele-i Kili ve tevbii Muktaas bakasna deruhte olunduundan, eski Nzr Ahmed'in, iltizm sresinin bittii tarih ile bakasna deruhte olunan tarih arasndaki dneme ait muhasebesinin kendi adamlar marifeti ile grlp bu dneme ait mahsult ve bakyann Vezir Hasan Paa'nn adamna zaptettirilmesi.

39

Bu emir dah gitmemidr. Akkirman kdsna hkm ki: skele-i Akkirman ve tevbi ve Beyt'l-ml-i mme ve Hssa muktaalar Nzr Ahmed uhdesinde iken ibu sene bin otuz alt Cumde'l-hri'nn yiirmi beinci gninde vk Mart evvelinde tahvli hr olup muktaa-i mezbre sene bin otuz yedi Muharremi'nn ibtidsndan hara der-uhde olman, mbeynde vk olan alt ay be gnn yevm'l-kstna mezkr Nzr Ahmed cevb virmek lzim gelp mezkrun muhsebesi grilp zimmetin ber idince muktat- mezbrede vk olan ebvb- mahsltdan ve zimem-i reyda kll v cz hukk u rsmdan bk kalanlar yine nzr- mrun-ileyhn demleri marifeti ve defteri ile zabt u kabz olunmak in vezretle Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun demlerinden kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) nm kulum zde kadruh irsl olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre nzr- mrun-ileyhn muhsebesi grilp zimmetin ber idince muktat- mezbrenn vech-i merh zre mbeynde vk olan alt ay be gnn ebvb- mahslini ve zimem-i reyda kll v cz hukk u rsmdan bk kalanlar nzr- mezbrun demleri marifeti ile defter idp mrun-ileyh vezrmn demi mezkra zabt u kabz itdrp nzr- mezbrun demlerini tealll niz itdrmeyesin ve nzr- mrun-ileyhn demleri mezkra ne mikdr mahsl teslm ider ise ve zimem-i reydan ne mikdr alnursa sicill defter idp vuk zre arzeyleyesin. Amm; bu bbda ziyde mukayyed olup mbeynde mlumun za v itlfndan be-gyet ihtirz eyleyesin. Bu dah. Bir sreti Kili kdsna; "... skele-i Kili ve tevbi Muktaas Nzr Ahmed ... il-hrih."

[Yev]m'l-sneyn, f 2 ehri Muharrem, sene: 1037

57
[70]

Bodan'da Postenlik hizmetinde olan ve Katrcolu diye bilinen Eflakl ahsn ehl-i fesd olmas sebebiyle grevinden alnarak Eflak'a gnderilmesi.
Bodan voyvodasna hkm ki:

"Bodan'da bi'l-fil Poste[n]lik hdmetinde olup Katrc-ol dimekle marf ( ) nm Eflakl ehl-i fesd olup harb memleket zbtlaryla alkas oldu" ilm olunmala hdmet-i mezbreden ihrc olunup gir Eflak'a gnderilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mezbr hdmet-i mezbreden ihrc idp Eflak'a gnderesin. Emrme muhlif tealll ve Bodan'da iskn itdrmeyesin.

40

58
[71]

Eflak voyvodasnn len anne ve babas hayatta iken btn para, mal ve eyalarnn yanlarnda Bapostenlik vb. hizmetlerde bulunan isimleri yazl boyarlarn elinde bulunduu ve bunlar tarafndan zayi edildii bildirildiinden, adgeen ahslarn sorgulanp szkonusu mal, eya ve paralarn ortaya kartlmas.
Eflak voyvodasna hkm ki:

"Baban Radol ve anan mrdoldunda hl senn yanunda olan Bapostenlik hdmetinde olan Kostantn ve karnda Uladika ve kinci Postenlik Mihalaki ve Yani Kamare ve Koa Arma ve Manol Kome ve Dimo Kopar ve Nikolaki Pedar ve Manol Poncar ve Kostantn irban nm boyarlar yannda hzr oldundan gayri cmle emvl erzk ve esbb u eskli mezbrlarun ellerinde olup ekl bel ve zyi u telef eyledkleri" ilm olunmala mezbrlar ihzr idp babaun ve anaun zyi u telef olan emvl erzkn mezbrlardan sl idp zuhra getrmen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mezbrn boyarlar ihzr idp dah mrdolan baban Radol'n ve anaun zyi u telef olan emvl esbblarn ve syir muhalleft u erzklarn teft tefahhus idp her kimde zuhr iderse taleb tahsl idp bir ferdn zimmetinde bir ey alkomayasn ve bi'l-cmle bu bbda mukayyed olup baban ve anan mrdolduklarnda mezbrlarun ellerinde olup zyi olan esbb u eskli bi-eyyi vechin kn zuhra getrp taleb tahsl eyleyesin ve ne mikdar esbb zuhra geldin ve kimn zimmetinde kdun vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesin.

[Yev]m's-Sls, f 3 M., sene: [103]7, der-zi

59
[72]

teden beri Bender snr yaknndaki Eflak kyleri reyas hayvanlarn otlatmak ve odun kesmek iin Bender toprana getiklerinde kendilerinden otlak hakk ad altnda, bir miktar ake alnageldii halde, imdi otlaa gelsin-gelmesin, ayn gerekeyle ky bana makt olarak yz-yzelli guru alnd bildirildiinden, bu ekilde bir uygulama yaplmayp eskiden olduu gibi sadece gelenlerden resm alnmas.

Bender kdsna ve mr-i mrn mtesellimine ve Bender'de Nevbetci Yenieri orbcs olan ( ) hkm ki: "Bender snurna karb olan Bodan karyelerinn reys tavarlarn otlatmak ve bellt u odun kat in kadmden Bender toprana varduklarnda otlak hakk nmna bir mikdr aka resm virrler iken hliy olgelene muhlif bir ka seneden ber tavarlaryla otlaa varanlardan [ve] varmayanlardan kesim idp her karyeden yzer ve yz ellier gurularn alnup fukarya teadd olundu" Bodan voyvodas tarafndan ilm olunmala, kadmden olgeldi zre amel olunmak emridp buyurdum ki: 41

Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah Bender snurna karb olan Bodan karyelerinn reys tavarlarn otlatmak ve bellt ile () beslemek ve odun kat eylemek in Bender toprana gelp intif eyledklerinde kadmden otlak hakk nmna resm alnugelmi ise gir ol minvl [zre] alnup kadmden olgelene muhlif otlaa gelenlerden ve gelmeyenlerden kesim taleb olunmayup ol vechile fukar v rey kimesne[ye] rencde v remde itdrilmeye ve bi'l-cmle m-tekaddemden olgelene muhlif i olduna rz-y hmynum yokdur. Ana gre mukayyed olup emr-i erfme mugyir kimesneye teadd v tecvz itdrmeyesiz.

60
[73]

zi'de yaptrlan kale mhimmtnn tedariki ile Bodan reyasnn mkellef tutulmas sebebiyle Bender snrna yakn reyann ykmllkten kurtulmak iin yerlerini terkederek Bender kylerine gidip yerletikleri bildirildiinden, bunlarn bu kylerden kaldrlp geri eski yerlerine gnderilmeleri.
Bender kdsna ve mtesellimine hkm ki:

"Bu sene-i mbrekede zi'de bin olunan kala mhimmt Bodanlu'ya tevz u teklf olundukda Bender snurna karb olan Bodan karyeleri reys mahz teklfden hals in terk-i mesken idp Bender kylerine varup tavattun eyledkleri" Bodan voyvodas tarafndan ilm olunup kadm yirlerine kaldurlmak rec itmein, Bodan reys her kande bulunursa kaldurup Bodan'a gnderilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup dah vech-i merh zre mcerred teklfden hals in kalkup hl gelp Bender kylerinde skin olan Bodan reysn her kande bulunursa kaldurup gir Bodan'a gnderp kimesneye hmyet synet itdrmeyesin.

61
[75]

brail, smail vs. Bodan'n Galas skelesi karsndaki kasaba ve kylerden baz kimselerin birer bahane uydurarak srf kendi ileri iin Bodan'a geip kylerine konup reyann karlksz olarak yiyeceklerini aldklar ve kadn ve ocuklarna tecavz ettikleri bildirildiinden, sitne-i Sadet'ten elilik veya baka bir grevle gnderilenlerin dnda kendi ileri iin Bodan'a geenlere karlksz yiyecek aldrlmamas ve reyaya zulmettirilmemesi.
Bodan voyvodasna hkm ki:

"Vilyet-i Bodan'a tbi Galas skelesi mukbelesinde brayil ve sml kasabalarndan ve syir kasabt u kurdan bazlar kend kr u kisbleri in birer bahne ile Bodan'a varup karyelerine konup rey v fukarnun mft meccnen yim yimeklerin alup ve avret olanlarna tecvz itmekle reynun tahammlleri olmayup 42

perkende v pern olmalarna sebeb bd olduklarna binen ililik tarkyla ve sitne-i Sadetm'den hdmet-i erfemle varanlardan gayri mft meccnen yim yimek virilmeyp ol makleler aka ile alup tecvz itdrilmemek in" emr-i erfm recsna ilm eyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup dah ilm eyledn zre ililik tarkyla ve sitne-i Sadetm'den hdmet-i erfemle Bodan'a varanlarun yim yimeklerin tedrk idp ol makle kend kr u kisbleri in varanlara mft meccnen yim yimek aldurmayup men eyleyesin. Ol makleler her ne alurlarsa akalaryla ihtiyrlaryla satanlardan aldurup fukarya bir vechile zulm teadd itdrmeyesin.

62
[76]

sakc kazasnda Sultan Osman tarafndan yaptrlan cmiye vakf tayin olunan kylerin ahalisinin, kendi kylerinin snrlar dahilindeki topraklara kanaat etmeyip Bodan kylerinin topraklarna tecavzde bulunduklar ikyet edildiinden, bu kylerin snrlarnn bilirkiiler tarafndan kontrol edilip bozulan snrlarn yeniden belirlenerek snr tecavzlerinin nlenmesi.
Bu hkm virilmemidr. sakc kdsna ve sakc Mtevellsi ( ) hkm ki:

"Bundan akdem nefs-i sak'da birder-i* cennet-makarrum merhm ve mafrun-leh Sultn Osmn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn hazretleri bin eyledkleri cmi- erflerine vakf tayn olunan kur ahlsi kend karyelerinn snurlar dhlinde olan topraklarna kanat itmeyp Bodan karyelerinn snurlarna tecvz ve zirat harset idp ar u rsm Bodan tarafna yid iken virmedklerinden gayri odun u otluklarn aldurmayup tecvz olunmala ehl-i vukf ile ol mahalln zerine varlup her karyenn kadm snurlar grilp tayn olunmak" recsna Bodan voyvodas tarafndan ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, huss- mezbra mukayyed olup ol diyrun msinn mutemedn-aleyh ehl-i vukf ile bi'z-zt zikrolunan karyelern snurlar zerine varup kadm snur zerine yriyp eger m-tekaddemden vaz olunan snur mrr- eyym ile bozlm ise her karyenn snur zhir malm oldukdan sonra c-be-c almetler vaz itdrp her karyenn snur kank mahalden ne mevza mnteh olursa ism resmi ile yazup sicill huccet idp Dergh- Muallm'a arzeyleyesin ve bi'l-cmle bu bbda ziyde mukayyed olup bir vechile tayn temyz eyleyesin ki, mbhem mekk bir mahal kalmayup sonra kimesne niz itmek ihtimli olmaya ve tamm snurlar malm oldukda birbirlerinn snurlarna tecvz itdrmeyesin.

43

63
[77]

Eflak ve Bodan'n muhafazas, reyalarnn himayesi, cizyelerinin toplanp gnderilmesi vs. hizmetlerin yerine getirilmesinde, son olarak da zi'de yaptrlan kalede yaptklar hizmetler ve gsterdikleri sadkatten dolay Eflak ve Bodan voyvodalarnn iltifata lyk grlp voyvodaln tekrar kendilerine verildii; her iki voyvodann da hizmet ve sadkatlerini bundan sonra da devam ettirmeleri ve etrafa gz kulak olup elde ettikleri bilgileri sitne-i Sadet'e ulatrmalar.
Bodan voyvodasna hkm ki:

Sen yarar olup vilyet-i Bodan'un hfz u hrsetinde ve rey v berynun hmyet synetinde ve vakt zamn ile Bodan cizyesin tedrk irslde ve syir fermn olunan hdemt- hmynum edda bezl-i makdr eylednden mad bu defa fermn- erfm zre yarar demlern ve Bodan askeri ile zi'ye gelp mceddeden bin olunan kala v hsr-pee v palanka ve syir hdemt- hmynumda kll say ikdmun ve sadkat istikmet ile hdmetn vcda geldi malm- erfm olmala hdmetn mekr olmdur. mdi; vilyet-i Bodan Voyvodal zernde olman kem-kn ibk v mukarrer klnup hfz u hrset ile tekayyd eylemen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre kem- kn Bodan Voyvodal'na mutasarrf olup vilyet memleketn hfz u hrsetinde ve rey v berynun hmyet syneti hussnda ve sitne-i Sadetm'den fermn u teklf olunan hdemt- hmynum edsnda ve syir rz-y hmynuma muvfk olan husslarda makdrun sarfidp hdemt- makble vcda getrmee say-i mevfr eyleyesin. na'llh tel uur- hmynumda vcda gelecek hdmetn mekr olup env- riyet iltiftuma mazhar olman mukarrerdr. Ana gre malmun olup vilyet-i Bodan'a keml-i intizm virp rey v fukarsn vsl- huzr u istirhat itmee say ikdm u hsn-i ihtimm eyleyesin ve dyim etrf u cevnibe gz kulak tutup vkf u muttali olduun ahbr- sahhay ve syir murd u ahvlni ale't-tevl sitne-i Sadetm'e arz u ilmdan hl olmayasn; yle bilesin. Bir sreti, vech-i merh zre Eflak voyvodasna yazla.
63 [77] numaral hkm ile [78] numaral hkm arasndaki sahife (s. 34) botur.

[78] Vezretle Kapudn olan zzetl Vezr Hasan Paa hazretleri zi tarafna baz
hdmete memr olman tayn olunan sancaklarun askerleri muaccelen kalkup emeleriyn sitne-i Sadet'den virilen evmir-i erfedr.

44

[Yev]m'l-Cuma, f gurre-i Ramazni'l-mbrek, sene: 1037

64
[79]

zi Kalesi'nin tamirinde eksik kalan ksmn tamamlanmas ve o taraflara bir eki dzen verilmesi gerekli olup bunun iin ok sayda askere ihtiya duyulduundan, Silistre ve o blgedeki isimleri yazl dier sancaklarda zemet ve timara mutasarrf olan mteferrika, avu, ktip, alaybeyi vs. zam ve erbb- timarn bu hizmeti grmee tayin olunduu; bu sebeple ilgili sancakbeylerinin bunlar yanlarna toplayp bir an nce zi'ye giderek Vezir Hasan Paa'nn emrine girmeleri; ayrca Eflak ve Bodan voyvodalarnn da asker gndermeleri.

zi Belerbeisi olup Silistre sancana mutasarrf olan brhm dme ikblhya hkm ki: Avn-i Melik-i Mtel ile bu sl-i ferhunde-flde zi Kalas'nun kusr kalan yirleri itmma iridrilp istihkm ve ol semtlere keml-i intizm virmek aks-y murd- hmynum olmala kll asker tedrki mhimmt- umrdan olman, Rikb- Hmynum'la emee mahss olan gedkllerden ve mtekd ihtiyrlardan mad liv-i mezbrda zemet tmr olan Dergh- Muallm mteferrikalar ve avular ve Dvn- Hmynum ve Defter-i Hkn ktibleri ve mteferrika v avu zdeleri ve ktib girdleri ve alaybei ve ummen zam v erbb- tmr cmle hdmet-i mezbreye memr olman, cmlesin vakt zamn ile yanuna cem idp Donanma-y Hmynum'a Kapudnum olup hdmet-i mezbreye memr olan asker halkna Ser-asker Serdr tayn olunan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh varnca yarar u msellah demlernle zi'de hzr u mevcd olup hdmetde bulunman bbnda hatt- hmyn- sadet-makrnumla fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda hatt- erfmle sdr olan fermn- sadet-unvnum mcebince amel idp dah bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp vech-i merh zre gedkllerden ve mtekd ihtiyrlardan mad liv-i mezbrda zemet tmra mutasarrf olan Dergh- Muallm mteferrikalarn ve avularn ve Dvn- Hmynum ve Defter-i Hkn ktiblerin ve mteferrika v avu zdeleri ve kttb girdlerin ve alaybeisin ve ummen zam v erbb- tmrn birden bine ve binden yz bine varnca asker halkn yanuna getrdp mrun-ileyh kapudnum ve asker halkna serdrum varnca yarar u msellah demlernle hzr u mevcd olup vech mnsib grildi zre uur- hmynumda hdmetde ve yoldalkda bulunmaa ve fermnum olan hdmeti yirine getrmee bezl-i makdr u say-i mevfr eyleyesin ve bi'l-cmle bu hdmetm syir hdmetlere ve bu vakt syir vaktlara kys olunur deildr. Ana gre tekayyd idp liv-i mezbr askerin tacl ale't-tacl yanuna cem idp hzr u mheyy olasn ki, mrun-ileyh serdrum ve kapudnum vardukda zi Kalas'nun kusr kalan yirlerin itmma vakt zamn ile mberet olunup avk u tehr lzim gelmeye ve bu emr-i erfmi liv-i mezbrda vk olan kasabt u kurda ve syir mecma- ns olan mahallerde nid itdresin 45

ki, hdmet-i mezbreye memr olan asker halk fermn- erfmden haberdr olup her biri emr-i erfm vusl buldu gnde yat u yarak ve lt- ceng harbleriyle ve yarar cebelleriyle evlerinden kup hareket ve ber-vech-i isticl memr olduklar mahalle tevecch azmet idp sene-i sbkada itdkleri gibi gi varmakdan ve vakt zamn ile hdmet mahallinde bulunmamakdan ziyde ihtirz ideler ve ina'llh'l-Melik'l-Allm fermn olunan hdmet cemyyet mahallinde cmle asker halk bertlaryla mevcd yoklansa gerekdr; ana gre her birine bildresin ki, ...5 [86]... bertlarn bile gtrp yoklama mahallinde ibrz idp mevcd yoklanalar. yle ki; "Yollarda sular geilr; bertlarmuz gtrmedk." diy zr bahneye slik olup bertlaryla yoklanmayalar ve ola ki yoklamada mevcd bulunmayalar, ol maklelern zr cevblar kat makbl-i hmynum olmayup ve; "Ben mevcdum." didklerine itibr olunmayup zecren-lehm zemet tmrlar alnup hara virilmek fermnum olmdur. Ana gre her biri mtenebbih olup sonra; "Bilmedk." ve; "itmedk." dimeyeler. sen dah bu bbda ziyde basret zre olup; "Asker halk hareket itmedi." diy ve gayri vechile mevni u azr takdmine s olmayup mahall-i memr[a] gi varmakdan ziyde ihtiyt idp liv-i mezbr askerini vakt zamn ile yanuna cem itmekde dikkat ihtimm idesin. yle ki; mrun-ileyh serdrum ve kapudnum vardunda sen veyhd asker halk hzr u mevcd bulunmayalar, adem-i tekayydnden bilinp ecdd- zmum ervh- tayyibeleri in senn mansbun alnmala ve anlarun dirlikleri virilmekle kanat olunmayup eedd-i ukbetle hakknuzdan gelinmek mukarrerdr. Ana gre malmun olup bb- ikdmda dakka fevteylemeyp du-y hayruma mazhar olmaa say-i ceml eyleyesin. Bir sreti, sbk zi Belerbeisi olup ber-vech-i arpalk Nibol sancana mutasarrf olan Mehmed dme ikblh[ya]. Bir sreti, Vidin Sancabei olan Memi dme zzh[ya]. Bir sreti, sbk ( ) Belerbeisi olup ber-vech-i arpalk Alacahsr sancana mutasarrf olan ( ) dme zzhya. Bir sreti, sbk ( ) Belerbeisi olup ber-vech-i arpalk irmen sancana mutasarrf olan ( ) dme ikblh[ya]. Bir sreti, Vultrn Sancabei olan ( Bir sreti, Dukagin Sancabei olan ( ) dme zzh[ya]. ) dme zzh[ya].

Reft be-cnib-i ark Bir sreti, Kstendil Sancabei olan ( gndre." Bir sreti, skenderiyye Sancabei ( Bir sreti, Prizrin Sancabei olan ( Bir sreti, Bodan Voyvodas ( yazla. 46

) dme zzh[ya]; "Alaybeisine koup

) yazla. ) dme zzh[ya].

); "Be yz atlu, bey[z] yaya gndre." diy

Bir sreti, Eflak Voyvodas (

); "Be yz atlu, beyz yaya gndre." diy [ya]zla.

Bir sreti dah kdlara; "... muaccelen ihrc idp gndresiz." diy yazla. Bir sreti, sbk ( ) Belerbeisi olup hliy Krkkilise sancana mutasarrf olan Mehmed dme ikblh[ya].
5

Defter'de bu hkmn devam 40. sahifenin ba tarafna yazlm ve daha nceki

numaralandrma esnasnda mstakil hkm telakki edilerek [86] numara ile numaralandrlmtr.

65
[80]

zi Beylerbeyi brahim Bey'in, zi muhafazas ve Kazak ekysnn definde gsterdii yararlktan dolay, karadan zi'ye memur edilen askere babu tayin edilip bir hilat ihsan olunduu; kendisinin de szkonusu hilati giyip zi'ye memur edilen askerlere haberler gndererek yanna toplamas ve Hasan Paa'dan gelecek haberi bekleyip ona gre hareket etmesi.
Bu dah mrun-ileyhe virilmidr. zi Belerbeisi brhm dme ikblhya hkm [ki]:

Sen yarar u emekdr u ihtiyr olduundan gayri ol diyra varaldan ber hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet hussnda ve zi etrfnda sl-i mazarrat iden Kazak- k defnda ve syir dn devletm ve rz u nms- saltanatuma mteallik olan husslarda mcidd s olup her vechile mstehkk- riyet olduun ecilden hliy Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye memr olan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem il-hrih Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh Donanma-y Hmynum ile ol cnibe varnca karadan memr olan tavyif-i askere seni ba u bu tayn idp tavyif-i askeri muaccelen yanuna cem idp haberine hzr u mheyy ve mrun-ileyh serdrumun tekrr dem haber varmaa mterakkb u nzr olup uur- hmynumda hdmetde bulunman bbnda fermn- erfm sdr olmdur ve senn uur- hmynumda kll hdmetn sebkitmekle hakkunda mezd-i nyet-i aliyye-i hne ve meziyyet-i refet-i celiyye-i pdihnem zuhra getrilp hla- fhremden bir sevb hlat-i mris'l-behcetm nyet ihsn idp serdr- mrun-ileyhn Kapucbas olup Sefer avubas tayn olunan kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Ahmed zde mecdh ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, irsl olunan hlat-i fhre v kisve-i bhiremi env- tazm u ikrm ve asnf- tevkr u ihtirm birle istikbl idp alup giyp dah vech-i merh zre zi'ye memr olan tavyif-i askere ba u bu olup tarafundan demler gnderp muaccelen yanuna getrdp zi'de dernek cemyyet idp mheyy v hzr ve serdr- mrun-ileyh tarafndan tekrr dem haber varmaa mterakkb u nzr olup Donanma-y Hmynum Kefe'ye vardukdan sonra sana ne tarkla haber varursa ana gre amel idp uur- hmynumda env- hdemt- mebrre vcda getrmee bezl-i makdr u say-i mevfr eyleyesin.

47

66
[81]

Silistre sancanda bulunan kethudyerlerinin, Silistre dahilindeki siph tifesini toplayp zi'ye giderek zi Beylerbeyi brahim Bey'in yannda hizmette bulunmalar.
Bu dah mrun-ileyhe virilmidr. Silistre sancanda vk olan kethudyirlerine hkm ki:

Hliy zi'de fermnum olan dernek cemyyetde ziyde asker lzim olmala siz dah siph tyifesin evlerinden ihrc ve tacl ale't-tacl ba u bu tayn olunan emru'l-meri'l-kirm zi Belerbeisi olan brhm dme ikblh yannda dernek cemyyetde hzr u mevcd bulunup hdmetde bulunmanuz bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah Silistre sancanda vk olan siph tyifesin evlerinden ihrc ve yannuza alup ve tacl ale't-tacl zi'de ba u bu tayn olunan mrun-ileyh brhm dme ikblhnun yannda dernek cemyyetde hzr u mevcd bulunmaa ziyde dikkat ihtimm zre olasz ve bi'l-cmle huss- mezbr mhimmt- umrdandur; syir[e] kys itmeyp vech-i merh zre siph tyifesin bir gn evvel evlerinden kaldurup mahall-i memra uladurup dernek cemyyetde mevcd bulunup ihml msheleden ziyde ihtirz zre olasz.

[Yev]m'l-Ahad, f 15 ehri evvli'l-mkerrem, sene: 1037, der-Liman- Amasr

67
[83]

Amasra, Devrek, aramba, Ylanluca, Dirgine, Hisarn ve Bendereli kazalar reyasndan, brahim adl bir ahs tarafndan nceki serdar adna bir hkm ibraz edilerek Tersane-i mire ihtiyac iin zift-bah ve bedel-i muavenet ad altnda para topland bildirildiinden, adgeenin tefti edilmesi ve elinde szkonusu paray Hazine-i mire'ye teslim ettiini isbat edecek bir temessk yok ise, bu parann kendisinden tahsil edilip zift satn alnarak Tersane-i mire'yi gnderilmesi.

Amasra ve Devrek ve ehrenbe ve Ylanluca ve Dirgine ve Hsrni ve Bendereli kdlarna hkm ki: "Bundan akdem bin otuz ( ) trhnda ebn-i siphiyndan ( ) skinlerinden olan brhm nm kimesne olgelene muhlif Tersne-i mire mhimmtyn; "zift-bah" ve "bedel-i muvenet" diy serdr- sbk tarafndan bir hkm ibrz itmekle taht- kaznuzda vk olan reydan kll aka cem u tahsl itmi iken henz teslm-i Hazne itmeyp zimmetinde oldu" rey tarafndan ilm olunman, sen ki Amasr Kds Mevln Nihl zde fazlhsn; "huss- mezbra mukayyed olup mezbr brhm vech-i merh zre zift-bah ve bedel-i muvenet nmyla reydan cem eyledi akay teslm-i Hazne eyledine defterdrum imzsyla mumz elinde mamln-bih temessi yosa reydan 48

cem eyledi akay hliy ebn-i siphiyndan Hseyin zde kadruh mberetiyle tahsl idp Tersne-i mirem mhimmt in esvkda satldu bah zre zift itir eyleyp Tersne-i mirem'e irsl sl itmen" bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah mbir tayn olunan mezbr Hseyin ve kethudyirleri marifeti ile mezbr brhm'i her birinz mstekllen ihzr idp dah minvl-i merh zre cem u tahsl eyledi akay Hzne-i mirem'e teslm eyledine elinde mamln-bih temessi olmayup zimmetinde ise rey muvcehesinde yirl yirinden teft tefahhus idp zift-bah ve bedel-i muvenet nmyla her ne mikdr aka cem itmi ise mevln-y mezbra ve mbir-i merkma tahsl itdrp mezbr brhm'i bir vechile tealll nd itdrmeyesiz ve sen ki mevln-y mezbr Nihl'sin, zikrolunan aka[y] tahsl eyledkden sonra mezbr Hseyin marifetiyle reydan, bulunan yirden satldu bah zre mezbr Hseyin marifeti ile zift itir idp ber-vech-i isticl Tersne-i mirem'e irsl sl eyleyesin ve bi'l-cmle huss- mezbra ziyde mukayyed olup ahz celb ve hmyet synet sebebi ile mezbr brhm'n zimmetinde olan ml- mrnn tahslinde ihml olunmak ihtimli olmaya ve itirs fermnum olan zifti mezbr brhm'den tahsl olunan aka iledr (?), esvkda satldu bah zre ihtiyryla satanlardan itir idp bu bahne ile reyya akasuz zift salmakdan veyhd akasn tekrr reydan cem itmekden ziyde hazer eyleyesin ve mezbr brhm'den ne mikdr aka tahsl eyledn ve itir eyledn zifti kaar akaya alduun sicill huccet itdrp asl ve hakkati zre arzeyleyesin. yle ki; "Aka tahsl olunmad." diy veyhd gayri bahne ile reyya tecvz teadd olundu ve aldunden ziyde bah takdr olundu mesm- hmynum ola, mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre malmun olup reyya teaddden ve rz-y hmynuma muhlif vaz irtikbdan ihtiyt zre olasn.
67 [83] numaral hkm ile 68 [84] numaral hkm arasndaki sahife (s. 38) botur.

[Yev]m's-Sls, f 10 ehri Muharremi'l-harm, sene: 1037, der-Boaz- Kili

68
[84]

Tuna Defterdar brahim Bey ile Dergh- Muall yenierilerinden Hasan Bee'nin at, esbb ve klelerini gasbettikleri bildirilen Mehmed Bee adl yenierinin dalyanclarnn bulunarak davalar grlmek zere Kili'ye gnderilmeleri.

Sbka zi Belerbeisi ve hl ber-vech-i arpalk Nibol sancana mutasarrf olup hliy Akkirman'da klakda olan brhm dme ikblh ve Akkirman kdsna hkm ki: "Bi'l-fil Tuna Defterdr olan emru'l-meri'l-kirm brhm dme ikblh ile Dergh- Muallm yenierilerinden Hasan Bee nm kimesne hdmetkrlaryla atlarn ve koi ile baz esbblarn zi'den mukaddem kaldurup karadan gnderp Akkirman mukbelesine geldkde iskelede gemi tevakkuf idp ol gice anda kalmala Mehmed Bee 49

nm yenierinn talyanclar gice ile iskeleye gelp mrun-ileyhimnun hdmetkrlarn basup atlarn ve bin gurulukdan ziyde esbblarn ve iki klesin alduklarn" ilm olunmala mezbr talyanclar bi-eyyi vechin kn elegetrilp Kili'ye irsl olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre mezbr talyanclar bi-eyyi vechin kn elegetrdp yarar demlere koup tacl ale't-tacl Kili'ye gnderesiz ki, defterdr- mrun-ileyh ile murfaa-i er olup zyi u telef olan esbb u eskl sl oluna ve bi'l-cmle huss- mezbrda ziyde ikdm u ihtimm idp her ne tarkla olursa zikrolunan talyanclar elegetrp gndermekde ihml itmeyesin ve koup gnderdn demlere muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmek ihtimli olmaya. Bir sreti, Yank Kalas dizdrna yazla.

[Yev]m'l-sneyn, f 17 ehri Muharremi'l-harm, sene: 1037, der-Kili

69
[85]

Lehistan ile Osmanl Devleti arasnda sulh akdedildiinden, Akkirman tarafndan hi kimsenin Leh memleketine akna gitmemesi ve sulha aykr herhangi bir i yaplmamas.

Kdvet'l-emcid ve'l-ekrim, umdet'l-mahmid ve'l-mekrim cenb- emret-meb Krm Hn Mehmed Giray Hn dmet malhinn Hslar Zbt olan ( ) zde mecdhya hkm ki: Hliy Leh kral ile ahvl-i sulh syleilp mnakd olman Akkirman tarafndan sen ve hricden kimesne Leyh memleketine akna gitmeyp sulha muhlif i olunmamak bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah sen ve Akkirman'dan kimesne Leyh memleketine akna ve apkuna varmayup sulh u salha muhlif i eylemeyesiz ve bi'l- cmle mersim-i sulhun riyeti lzimetdendr; emrme muhlif vaz u hareketten ihtirz zre olasz; yle bilesiz.

[86]5

Daha nceki numaralandrma esnasnda mstakil hkm telakki edilerek [86] numara ile

numaralandrlm olan buradaki hkm, 64[79] numaral hkmn devam olduu iin oraya nakledilmitir.

70
[87] Daha nce Budun muhafazasna tayin olunan Alacahisar, Dukagin, skenderiyye, Prizrin ve Vultrn sancaklar beyleri ve askerleri zi muhafazasnda grevlendirildiklerinden, kendilerine Budun muhafazas iin grev teklif edilmemesi.
Budun muhfazasnda olan Vezr Murtaz Paa'ya hkm ki: zi Boaz'nun muhfazas mhimmt- umrdan olmala vezretle Kapudnum olan 50

Hasan Paa edma['llh] tel iclleh [ol cnibe] memr olan asker halkna ser-asker serdr tayn olunman ziyde asker dem lzim olmala Budun'a memr olan sancaklardan Alacahsr ve Dukagin ve skenderiyye ve Prizrin ve Vultrn sanca beleri ve askerleri zi'ye tayn olunmala; "Budun'a memrdur." diy yanuna davet itmemen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan be pre sancak zi'ye tayn olunman; "Budun'a memrdur." diy yanuna davet itmeyp ihtille bs olmakdan ziyde ihtiyt eyleyesin.

[88]

Bin otuz yedi senesinde Donanma-y Hmyn'a Kapudn ve Krm hn iclsna tayn ve karadan memr olan asker halkna Serdr olan Vezr Hasan Paa hazretleri sitne-i Sadet'den kduklarndan sonra virilen ahkm- erfedr. Tahrran f evst ehri evvl, sene: seba ve selse ve elf.

[Yev]m'l-sneyn, f 9 ehri evvli'l-mkerrem, sene: 1037, der-Liman- ili

71
[89]

Sancaklarndaki zam, erbb- timar vs. asker tifesi ile birlikte zi muhafazasnda grevlendirilen Nibolu Sanca Beyi Mehmed Bey ile dier sancak beylerinin henz yola kmadklar haber alndndan, bir an nce askerleri ile birlikte yola karak zi'de hazr olup hizmette bulunmalar; aksi halde haklarndan gelinecei.

Serdr- mrun-ileyh hazretlerinn Kapucbalar olup Sefer avubas tayn olunan Ahmed Aa'ya virilp gnderilmidr. Nibol sancana mutasarrf olan Mehmed dme ikblhya hkm ki: Bu sl-i ferhunde-flde zi semtinde fermnum olan dernek cemyyete kll asker lzim olmala Rikb- Hmynum ile emee mahss olan gedkl v mtekdnden mad liv-i mezbrda zemet tmr olan mteferrika v avu u kttb ve bunlarun oullar ve ktib girdleri ve alaybei ve ummen zam v erbb- tmr ile kalkup Donanma-y Hmynum'a Kapudnum olup karadan ve derydan memr olan asker halkna Ser-asker Serdr tayn olunan dstr- mkerrem, mr-i mufahham il-hrih Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh varnca ve zi'de hzr u mevcd olup hdmetde bulunmalar in bundan akdem hkm-i hmynum gnderilmi iken ve muaccelen kalkup mahall-i memra tevecch revne olman lzim iken hliy Donanma-y Hmynum gemileri sitne-i Sadetm'den kalkup mteveccih revne olm iken henz yirnden kalkup hareket itmedn mesm- hmynum olman, bu bbda mesl olmsundur. mdi; bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp serdr- mrun-ileyhn Kapucbas olup Sefer avubas tayn olunan kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Ahmed zde mecdh vardu sat kalkup tevecch azmet eylemen bbnda 51

fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- sadet-unvnum mcebince amel idp dah bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp vech-i merh zre memr olan tavyif-i asker ile muaccelen mrun-ileyh kapudnum ve asker halkna serdrum varnca yarar u msellah demlernle zi'de hzr u mevcd olup vech mnsib grildi zre uur- hmynumda hdmetde ve yoldalkda bulunmaa ve fermnum olan hdmeti yirine getrmee bezl-i makdr u say-i mevfr eyleyesin ve bi'l-cmle bu hdmetm syir hdmetlere ve bu vakt syir vaktlara kys olunur deildr. Ana gre tekayyd idp liv-i mezbr askerin tacl ale't-tacl mahall-i memra tevecch azmet idp sene-i sbkada olan ihml gibi gi varmakdan ve vakt zamn ile hdmet mahallinde bulunmamakdan ziyde ihtirz ideler ve bi'l-cmle sen dah bu bbda ziyde basret zre olup; "Asker halk hareket itmedi." diy ve gayri vechile mevni u azr takdmine s olmayup mahall-i memra gi varmakdan ziyde ihtiyt eyleyesin. yle ki; mrun-ileyh serdrum ve kapudnum vardunda sen veyhd asker halk hzr u mevcd bulunmayalar, senn adem-i tekayydnden bilinp ecdd- zmum ervh- tayyibeleri in senn mansbun alnmala ve anlarun dirlikleri virilmekle kanat olunmayup eedd-i ukbetle hakknuzdan gelinr. Sonra; "Bilmedk." ve; "itmedk." dimeyp bb- ikdmda dakka fevteylemeyp du-i hayruma mazhar olmaa say-i ceml eyleyesin. Birer sreti, memr olan sancakbelerine; vech-i merh zre hkm-i erf yazlmdur. Birer sreti, memr olan sancaklarda olan kdlara; vech-i merh zre yazlmdur.

72
[90]

Nibolu, Ruscuk ve tevbii muktaalar zi serhaddinde grevli askerlerin mevcibleri iin ocaklk tayin edildiinden, mlzim vs. kiilerin adgeen muktaa mallarna mdahalede ettirilmemesi.
Nibol ve Ruscuk kdlarna hkm ki:

Nibol ve Ruscuk ve tevbi muktaalar, Bosna ve Budun ve syir serhadd eyletlerine tayn olunan ocaklk ml gibi hliy zi serhaddinde vk olan nefertun mevcibleri in tefrk ve ocaklk tayn olunup ve min-bad serhad mlna mlzimn mdhale itmemek bbnda bundan akdem hatt- erf-i sadet-elfm sdr olmala zikrolunan muktata dah mlzimnden ve hardan kimesne dahlitdrilmemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah taht- kaznuzda vk olup zi serhaddi nefertna ocaklk tayn olunan muktat- mezbreye mlzimnden ve hardan kimesneyi dahl tecvz itdrmeyp anun gibi itmek isteyenleri men u def eyleyesiz; yle bilesiz.

73
[91]
52

Bkz. hkm. 74.

Nibol ve Ruscuk kdlarna hkm ki: Nibol ve Ruscuk ve tevbi muktaalar ber-vech-i iltizm bert- hmyn [ile] Emn olan Arslan nm Yehd'nn bert- hmyn ile ber-vech-i iltizm zerinde iken Ruscuk Muktaas'n Hbil (?) nm Yehd defterdr- sbk zamnnda tefrk itmekle iltizmna kesr lzim gelp yine mezbra ibk olunmas Hazne'ye nfi oldundan gayri muktaa-i mezbre hliy zi nefert in Tuna aklmndan ifrz ve zi nefertnun mevciblerine ocaklk tayn olunup ...5
5

Hkm metni eksik ve zerine izgi ekilerek iptal edilmitir.

74
[92]

zi muhafazasnda bulunan asker halknn mevcibleri iin ocaklk tayin olunan Nibolu, Ruscuk ve tevbii muktaalar, zi muhafazasnda bulunan Vezir Hasan Paa tarafndan Arslan adl Yahudi'ye iltizm edildiinden, dier Yahudiler ile sir ahslarn muktaaya mdahale ettirilmemesi.
Nibol ve Ruscuk kdlarna hkm ki:

"Nibol ve Ruscuk ve tevbi muktaalar zi nefertna ocaklk tayn olunan muktatdan olup dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem vezretle Kapudnum ve zi tarafna irsl olunan asker halkna Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun rey marifeti ile muktaa-i mezbre ibu sene bin otuz yedi Muharremi'nn gurresinden tahvl-i cedd ile Arslan nm Yehd'ye der-uhde olunup ve lkin sene-i sbkada mlzemetden alanlar mezbr Yehd'den bedel-i sulh yz yiirmi bin aka almlar iken baz Yehd tyifesi hlf inh ile mlzim bahnesiyle sitne-i Sadetm'den emr-i erf alup mezbrun tasarrufna mni olduklarn" sbk ( ) Belerbeisi olup bi'l-fil Tuna Defterdr olan emru'l-meri'l-kirm brhm dme ikblh kazy defteriyle ilm itmein, men u def olunup mezkr Arslan'a zabtitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, muktaa-i mezbreyi trh- mezbrdan mrun-ileyh vezrmn rey marifeti ile der-uhde olundu zre mezkr Arslan Yehd'ye zabtitdrp min-bad mlzim bahnesiyle dahlitmek isteyen Yehdler'i ve gayri dahl tecvz itdrmeyp men u def eyleyesiz. Anun gibi kanat itmeyp niz iderlerse muktaa-i mezbre sdr olan hatt- erfm mcebince zi serhaddi nefertnun mevciblerine ocaklk tayn olunmdur; bir vechile dahlitdrmeyp ibrz eyledkleri temessklerin elinden alup der-kse idp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, cevb virile ve bi'l-cmle mdm ki mrun-ileyh kapudnum sitne-i Sadetm'e vardukdan sonra emr-i har getrmeyeler, kem-kn mezkr Arslan Yehd'ye zabtitdrp; "Mlzemetden alduk." diy niz iden Yehdler'i ve har dahlitdrmeyesiz.

53

75
[93]

zi muhafazasnda bulunan askerlerin mevcibleri iin ocaklk tayin olunan sakc skelesi Muktaas, zi muhafazasnda bulunan Vezir Hasan Paa tarafndan nceki Nzr Ahmed'in uhdesine verildiinden, muktaay mlzemetten alanlarn vs. kiilerin muktaaya mdahalelerinin nlenmesi.
sakc kdsna hkm ki:

sakc skelesi Muktaas zi nefertna ocaklk tayn olunan muktatdan olup dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem vezretle Kapudnum ve zi tarafna irsl olunan asker halkna Serdrum olan Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehnun rey marifeti ile muktaa-i mezbre ibu sene bin otuz yedi Muharremi'nn gurresinden tahvl-i cedd ile Nzr- sbk Ahmed'e der-uhde olunman, mlzemetden alanlar dahlitdrilmeyp nzr- mrun-ileyhe zabtitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, iskele-i mezbre muktaasn Nzr- sbk Ahmed'e der-uhde olundu zre kem-kn zabt u tasarruf itdrp mlzemetden alanlar ve har dahlitdrmeyesin. Kanat olunmayup niz iderlerse zi serhaddi nefertnun mevciblerine ocaklk tayn olunmdur; anun gibileri sitne-i Sadetm'e havle eyleyesin ki, geldklerinde cevblar virile.

76
[94]

sakc, brail, Main, smail vs. kazalarda bulunan mir budayn, reya vastasyla Kili'ye naklettirilmesi.

sakc ve brayil ve Main ve sml ve ( hkm ki:

) ve (

) kdlarna

Hliy taht- kaznuzda olan mr budayun muaccelen Kili'ye nakli mhimmtdan olman, taht- kaznuzda olan rey[ya] imeci tarkyla Kili'ye naklitdrmenz emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah taht- kaznuzda olan mr buday reyya imeci tarkyla Kili'ye naklitdrdp Donanma-y Hmynum gemileri varnca hzr u mheyy idp ihml msheleden be-gyet ihtirz eyleyesiz ve bi'l-cmle huss- mezbr mhimmtdandur; emr-i erfm vardu gnden mukayyed olasz.

54

[Yev]m's-Sls, f 18 M., sene: [103]7, der-Kili

77
[95]

Nibolu sancann Beytlml Muktaas Emini brahim'in iltizmna dahil olan Haymnegn cizyesinden, Eflak vilayetinde olan Bulgar ve Srp reyasnn cizyeleri iin Eflak voyvodalar tarafndan her sene maktan dendii halde 1036 senesi iin denmedii bildirilen meblan adgeene eksiksiz olarak denmesi.
Eflak voyvodasna hkm ki:

"Nibol sancanda vk Beyt'l-ml Muktaas Emni olan brhm'n iltizmna dhl olan haymnegn cizyesinden Eflak vilyetinde olan Bulgar ve Srf reysnun cizyeleriyn Eflak voyvodalar her sene maktan ellier bin aka viregelp ve mukaddem Halebl (?) Mehmed ve gayriden bazlar Eflak memleketinde bulundu Bulgar ve Srf reysndan haymne harcn cem itmi iken bin otuz alt senesinde virilmedi" ilm olunmala olgeldi zre virilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah vech-i merh zre emn-i mezbrun iltizmna dhl olan haymnegn cizyesinden Eflak vilyetinde olan Bulgar ve Srf reysnun cizyeleriyn Eflak voyvodalar her sene maktan viregeldkleri ellier bin aka sene-i mezbrede virilmeyp bk kalm ise slb- sbk zre emn-i mezbra b-kusr virilp olgelene ve fermn- erfme muhlif avk u tealll ve edsnda ihml teksl olunmak ihtimli olmaya.

78
[96]

Daha nce Kurueme neferlerinin ulfelerine tayin olunan Silistre'deki bir zemetin, zi neferlerinin mevcibleri iin ocaklk tayin edilmesi; Kurueme neferlerinin ulfelerinin ise zi'ye gnderilen frislerin ulfelerinden tayin edilmesi.
) Belerbeisi olup bi'l-fil Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya

Sbk ( hkm ki:

Kureme nefert ulfesine bedel Silistre sancanda havss- hmynuma ilhk olunan ( ) aka zemeti kendlere tayn itdrdp lkin semtlerine muvfk olmamala zemet-i mezbre hliy zi nefertnun mevcibleri in ocaklk balanup Kureme nefertna zi'ye ihrc olunan frislern ulfesinden tayn olunup virilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr [olan] fermn- erfm mcebince amel idp dah zemet-i mezbreyi zi serhaddi nefertnun mevcibleri in ocaklk balayup Kureme nefertnun ulfelerin zi'ye ihrc olunan frislern ulfesinden tayn idp fermn- erfme muhlif kimesneye tealll nd itdrmeyp emr-i erfm icrsna ihtimm eyleyesin. Sen ki kdsn, zemet-i mezbreyi hliy ocaklk balandu zre defterdr- mrun-ileyh tarafndan der-uhde olunan kimesneye zabtitdrp Kureme nefertn dahlitdrmeyesin. 55

79
[97]

Donanma-i Hmyun'da grevli yenierilerin mevcibleri iin Eflak beyi tarafndan gnderilmesi gereken mebladan henz gnderilmeyip bk kalan ksmn acilen tedarik edilip Siyavu avu ile Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Eflak beine hkm ki:

Donanma-y Hmynum'a memr olan yenieri mevcibi in bundan akdem sebeb-i tahrr ile havle olunup bk kalan yiirmi iki yk akay muaccelen tedrk [] tahsl ve dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehnun kapucbalarndan olup Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Siyvu avu zde kadruh ile irsl olunmak bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- l-num zre mukayyed olup vech-i merh zre bk kalan yiirmi iki yk akay tacl ale't-tacl tedrk tahsl idp mrun-ileyh vezrmn Kapucbas merkm Siyvu zde kadruh ile irsl eyleyesin ve bi'l-cmle bu bbda ziyde mukayyed olup zikrolunan akay ber-vech-i isticl tedrk tahsl ve mezbr ile Sdde-i Sadetm'e irsl idp adem-i tekayydden ve ihml tekslden be-gyet hazer eyleyesin. yle ki; ihmln zhir ola, mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre tekayyd idp uladurmaa sayeyleyesin.

80
[98]

brail'in gayrimslim reyas, zerlerine demeleri lazm gelen 1036 ve 1037 senelerine ait bir yllk cizye maln ve bununla birlikte vermeyi taahht ettikleri gulmiye bedelini Vezir Hasan Paa'nn adam Ahmed vastasyla Hazine'ye teslim ettiklerinden, bu hususta kimsenin kendilerine mdahale ettirilmemesi.
brayil kdsna hkm ki:

Hliy zi serhaddi nefert mevcibleriyn mnsib grilen emvl-i hssadan kifyet mikdr ml tefrk olunup ocaklk tayn olunman, brayil keferesinn bin otuz alt Ramazn gurresinden bin otuz yedi abn gyetine gelince ber-vech-i makt zerlerine lzim gelen yz elli be bin akay ve ocaklk tayn olundu mukbelede mteahhid olduklar gulmiyye bedeli yetmi be bin akay ki, tefvtiyle maan iki yz otuz bin aka olur vezret ile Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh cnibinden emr-i erfmle tahsline memr olan ebn-i siphiyndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Ahmed zde kadruh yedinden sene bin otuz yedi Muharremi'nn on ikinci gni teslm-i Hazne olunup nefert- mezbre mevciblerine virilp rey-y mezbre sene-i mezkre mlndan zimmetlerin ibr itdkleri ecilden, taraf- hardan dahlitdrilmeyp men u def olunup anun gibi dahlitmek isteyenler sitne-i Sadetm'e havle olunmak zre Tuna defterdr tarafndan mumz v mahtm Dvn tezkiresi virilmein, mcebince amel olunmak emridp buyurdum ki: 56

Vusl buldukda, bu bbda mrun-ileyh tarafndan virilen tezkiresi mcebince amel olunup hlfna cevz gstermeyesin.

81
[99]

zi Kalesi'nde grevlendirilen Vidin frislerinden aalaryla birlikte emre uyan alt neferin dnda, firar edenlerin 1036 senesinden aldklar dokuz aylk mevciblerinin geri alnmas.

Sbk ( ) Belerbeisi olup hliy Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya ve Vidin kdsna hkm ki: Vidin frisleri fermn- erfm zre zi Kalas'na ihrc olunm iken aalaryla ancak alt nefer itat-i emr idp mads firr eyleyp fermn- erfme imtisl itat itmemekle firr idenlern bin otuz alt senesinde alduklar tokuz aylk mevcibleriyn zecren-leh istirdd itdrilp mr in tahsl olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah nefert- mezbreden emr-i erfme itat itmeyp firr idenleri ihzr idp sene-i mezbreden alduklar tokuz aylk ulfelerin zecren-leh istirdd itdrp mrye tahsl idp bir ferde tealll nd itdrmeyesin ve bi'l-cmle ziyde mukayyed olup vech-i merh zre fermn- erfm yirine getrmee ihtimm eyleyesin.

82
[100]

Tuna aklmnda bulunan ve zi nefertnn mevciblerine ocaklk tayin olunan isimleri yazl sancak ve kazalardaki muktaalar ile bunlara bal kk muktaalarn, birbirlerinden ayrlarak kacak tlip durumuna gre para para iltizma verilmesi.
) Belerbeisi olup hl Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya

Sbk ( hkm ki:

"Tuna aklmnda vk sakc ve Tolca ve Main ve brayil ve Kili ve Akkirman ve Silistre ve Nibol ve Balk ve Ruscuk ve vraca ve Varna ve Ahyol ve elviye-i mezbrede vk Beyt'l-ml-i mme ve Hssa ve tevbi muktaalar zi eyleti nefertnun mevcibleriyn ocaklk tayn olunup muktat- mezbre ve dhllerinde olan hurde muktat dah tefrk olunup ve ibu sene bin otuz yedi Muharremi'nn gurresinden tlib bulunduna gre der-uhde olunmasn" tashh- muktata memr olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezr Kapudnum Hasan Paa edma'llh tel iclleh mnsib makl grmein, vech-i merh zre amel idp tlib olanlara mteferrik der-uhde eylemen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah zikrolunan muktat ve tevbin ve dhllerinde olan hurde muktat tlib bulunduna gre tefrk ve trh- mezbrdan der-uhde eyleyp mlumun tahslinde mcidd s olasn. Amm; mukayyed olasn ki, bu bahne ile iltizm- sbka kesr noksn gelmek ihtimli olmaya.

57

83
[101]

Prevadi'de vefat eden Telli (?) brahim adl sipahinin vrisi olmad ve bu durumda muhalleftnn mir iin zabtolunmas gerektii halde baz kimselerin muhallefta haksz yere el koyduklar bildirildiinden, konunun aratrlp muhalleftnn ortaya karlmas ve mir iin tahsil edilip Tuna Defterdar brahim Bey'e teslim olunmas.

Prevadi* ve Baba kdlarna ve siphler kethudyirlerine ve yenieri serdrlarna hkm ki: "Bundan akdem Prevadi'de veft iden Telli (?) brhm nm siphnn zhirde vris-i marf yoken baz kimesneler fuzlen zabt u kabz idp ml- mr[ye] gadreyledkleri" sbk ( ) Belerbeisi olup hliy Tuna Defterdr olan emru'l-meri'l-kirm brhm dme ikblh tarafndan kazy defteriyle ilm olunman, erle grilp tevecch idenlerden mr in tahsl olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince mukayyed olup dah mteveff-y mezbrun muhalleftna* vaz- yed idenleri ihzr idp hakk zre teft tefahhus idp erle gresiz; fi'l-vk ilm olundu zre mteveff-y mezbrun zhirde vris-i marf olmayup muhalleft mrye yid iken tekayyd olunmamala hricden kabzolundu vk ise sbit zhir oldukdan sonra her kim kabzidp ve kimn zimmetinde zuhr iderse mr in defterdr- mrun-ileyhe tahsl itdrdp b-kusr alviresiz. Hlf- er kimesneye tealll itdrmeyesiz ve bi'l-cmle bu bbda ziyde tekayyd idp mteveff-y mezbrun muhalleftn zuhr[a] getrmekde her birinz dikkat ihtimm idp ahz celb ve hmyet synet ile ihmlden ictinb eyleyesiz.

84
[102]

Beytlml Muktaas'na tbi Bulgar ve Srp haymne reyas bu sene haralarn vermekte glk kardklarndan, Nibolu ve Yerg kazalarnda bulunan Bulgar ve Srp haymnelerin, bulunduklar yerlerde isimlerinin ayrntl olarak deftere kaydedilerek haralarnn tahsili ve dzenlenen defterin bir sretinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Sbk ( ) Belerbeisi olup bi'l-fil Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya ve Nibol ve Yirgi kdlarna hkm ki: Beyt'l-ml Muktaas'na* tbi Bulgar ve Srf reysnun haymnegn harc muktaa-i mezbre Emni brhm'n bertnda mastr olup mezbrlarun harclarn her sene alagelmiler iken bu sene virmekde tealll eyledkleri ecilden, taht- kaznuzda vk olan iftlik kurda ve Mahmdpaa ve gayri mahallerde Bulgar haymne keferesi bulunduklar yirlerde esmleri defter olunup harc- erleri alnmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah vech-i merh zre muktaa-i mezbreye tbi olan Bulgar ve Srf reysnun taht- kaznuzda vk olan 58

iftlik kurda ve Mahmdpaa ve gayri mahallerde Bulgar haymne keferesinn bulunduklar yirlerde esmlerin kayd defter idp harc- erlerin b-kusr mr in tahsl eyleyp mlumdan kimesnenn zimmetinde bir aka ve bir habbe bk kodurmayasn ve ne mikdr haymne rey bulunup defter olunursa kaydeyledn iftlik karyeleri ve ism resmlerin ve aded mikdrlar ile yazup mbhem mekk nesne komayup defterin, bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderp vuk zre arzeyleyesin.

85
[103]
Sbk ( ki:

zi serhaddinin muhafazasnda grevlendirilen neferlere ocaklk olarak tayin olunan muktaalara baz kadlar tarafndan tefti bahanesiyle yaplan mdahalenin nlenmesi.
) Belerbeisi olup Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya hkm

Hliy fermn- erfm zre zi serhaddi nefertna ocaklk tayn olunan muktata kuztdan bazlar mcerred mr mla mdhale ve ekl [] bel in teftne birer bahne idp emr almala ve bazlar dah defterdrlar tarafndan Dvn tezkiresi ile mfetti olmalaryla ml- mrye mdhale idp ocaklk tayn olunan muktata ihtill virp ml- mrye gadritmekden hl olmaduklar ecilden, ummen ol makle mfettiler ref olunmdur; min-bad teft nmyla kimesneye mdhale itdrilmemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah teft nmyla kuztdan kimesneye ocaklk tayn olunan muktata dahl tecvz itdrmeyesin.

86
[104]

Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarndaki kazalarda, Tuna muktatndan du-gy, mtekaid, vaz ve mehat vazifelerine mutasarrf olanlarn, sitne-i Sadet'te beratlarn tasdik ettirerek temessk almalar; temessk almayanlara vazife denmeyecei.
Nibol ve Silistre ve Vidin sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

Taht- kaznuzda vk cevmi- erfe mrtezikasndan ve siph u yenieri v cebeci mtekdlerinden mad du-gy mtekdn-i syire bertlarn* sitne-i Sadetm'de grilp mahalleri tashh olunup mcedded[en] ellerine temessk virildkden sonra vazfeleri virilmek bbnda bundan akdem hatt- erf-i sadet-elfm ile fermn- erfm sdr olm idi. Ol emr-i erfm alm-kn mukarrer olmala hliy Tuna muktatndan vech-i merh zre du-gy mtekd ve vaz u mehat vazfesine mutasarrf olanlar sitne-i Sadetm'de mahallerin tashh itdrmeyenler ve hliy zi serhaddi nefertna ocaklk tayn olunan muktatdan vazfesi olanlar sitne-i Sadetm'e gnderilp bertlarnun mahallerin tashh itdrmek in tenbh tekd olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah fermn- erfm zre taht- kaznda vech-i merh zre muktatdan du-gy mtekd ve vaz u 59

mehat vazfesine mutasarrf olup henz bertlarnun mahallerin tashh itdrmeyenlere ve hliy zi serhaddi nefertna ocaklk tayn olunan muktatdan vazfeye mutasarrf olanlara muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, her biri sitne-i Sadetm'e varup bertlarnun mahallerin tashh itdrp mceddeden temessk alalar. Mdm ki, her birinn bert sitne-i Sadetm'de grilp mahalleri tashh olunduna temessk ibrz itmeyeler, ol makle vazfe virilmek ihtimli olmaya.

87
[105]

Tuna aklmnda olan muktaalardan zi nefertna ocaklk tayini, Nibolu, Silistre ve Vidin sancaklarndaki timarl ve ulfeli nefertn ve szkonusu muktaalardan vazifeye mutasarrf olan cmi hizmetlileri ile sipah, yenieri ve cebeci mtekaidlerinin berat ve temessklerinin yoklanmas, muafiyet karl yapmalar gereken hizmetleri yapmayanlarn grlmesi ve adgeen sancaklardaki kalelerde mevcut hazine, cebehane ve barutun yazlp defter olunmas hususlarnn yaplmas Vezir Hasan Paa tarafndan mirye faydal grlp bunun iin bir adam grevlendirildiinden, Tuna defterdarnn szkonusu grevli ile birlikte bu hususlar grp yerine getirmesi.

Sbk ( ) Belerbeisi olup bi'l-fil Tuna Defterdr olan brhm dme ikblh[ya] hkm ki: "Tuna aklmnda vk olan muktatdan zi serhaddi nefertna ocaklk tefrk u tayn olunup ve ummen Nibol ve Silistre ve Vidin sancaklarnda vk olan tmrlu v ulfel nefertnun bertlar ve temessktlar yoklanup tahrr tashh olunmak ve elviye-i mezbrede vk klda olan hazne v cebe-hne v barut yazlup defter olunmak ve baz kur v kasabt bir tarkla mufiyyetlerine evmir-i erfe ihrc itmeleriyle teklf-i mr virmedklerinden gayri mteahhid olduklar hdmetlerin dah kem-yenba ed itmedkleri ecilden ol makleler grilmek ve muktat- mezbrede vazfeye mutasarrf olan cevmi- erfe huddm ve siph u yenieri v cebeci mtekdleri bertlar yoklanup vazfeleri her muktaa mlndan tefrk olunmak mrye enfa oldu" muktat tashhna memr olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm ve Kapudnum Hasan Paa edma'llh tel iclleh vech mnsib grmein, vech-i merh zre amel olunup mrun-ileyh vezrmn kapucbalarndan kdvet'l-emcid [( )] zde mecdh mbir tayn olunman, yoklanup tahrr defter eylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah mrun-ileyh vezrm tarafndan tayn olunan mezkr mberetiyle Tuna aklmnda vk olan muktatdan zi serhaddi nefertna ocaklk tefrk u tayn idp ve ummen Nibol ve Silistre ve Vidin sancaklarnda vk olan tmrlu v ulfel nefertnun bertlarn ve temessktlarn yoklayup tahrr ve elviye-i mezkrede vk olan klda olan hazne v cebe-hne v barut ve gayriyi defter eyleyp ve baz muf olan kasabt u kur halk yoklanup ve muktat- mezbrede vazfeye mutasarrf olan cevmi- erfe huddm ve siph u yenieri v cebeci mtekdlerin dah bertlarn grp vazfelerin muktaa 60

mlndan ifrz idp her mddeyi yirl yirinden grp mbhem mekk nesne komayup mrye enfa ile amel eyleyesin ve bi'l-cmle bu bbda ziyde tekayyd idp gaflet ihml sebebi ile ml- mrye gadrolmakdan ve garaz u taassub [ile] kimesneye teadd olmak[dan] be-gyet hazer idp her mddeyi hakk u adl zre gresin ki, sonradan kimesne ikyet itmek ihtimli olmaya.

88
[106]

Akkirman'da mceddeden tahrr olunan nefert vs. kullardan bazlar ocuk ve kle olup hizmete yaramadklarndan defterden kartld; bunlarn yerine hizmete kdir ve gl-kuvvetli yiitlerin yazlarak eksiin tamamlanmas.

Sbk zi Belerbeisi olup hliy Nibol sancana mutasarrf ve Akkirman'da klaa tayn olunan brhm dme ikblhya hkm ki: Hliy Akkirman nefert ve syir kul mceddeden tahrr defter olup lkin bazlar sab v kle olup hdmete liykati olmaduklar ecilden ihrc olunup yirleri beyz kalmala anlarun yirlerine hdmete kdir kul yazlmak lzim olman, hliy irsl olunan defterde ihrc olunan kulun yirlerine kle v sab olmayanlardan hdmete kdir ve yarar u tvn yiitleri aalar marifeti ile yazup tekml itmen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah hliy irsl olunan defterde ihrc olunup beyz alkonlan esm yirine kle v sab olmayanlardan hdmete kdir yarar u tvn yiitleri aalar* marifeti ile yazup tekml eyleyesin ve bi'lcmle bu bbda ziyde mukayyed olup hmyet synet ile sab v kle olanlar yazmak ihtimli olmaya ve ne mikdr dem yazldun ve ne makle dem idin* vuk zre yazup bildresin; yle bilesin.

89
[107]

ernovi Kalesi harab olduu iin, icml defterinde dizdara tayin olunan timar havss- hmyuna ilhk olunduundan, Tuna defterdar tarafndan mir iin deruhte olunan kimseye zaptettirilip dizdarlk zere berat ettirenlerin mdahale ettirilmemesi.
( ) kdsna hkm ki:

ernovi Kalas harb olup iinde dizdr u nefert yoken baz kimesneler mcerred dizdr tmrn zabt ve mahslin kabz in dizdrlk zre alup bert itdrp lkin kala-i mezbrenn dizdr olmayup dizdrlk zre alup bert eyledkleri lav olup bir vechile hdmetleri dah olmamala ol vechile bert idenlere dahlitdrilmeyp defter-i icmlde dizdra tayn olunan tmr havss- hmyna ilhk olunup mr tarafndan zabtolunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah ernovi Kalas'nun defter-i icmlde dizdra tayn olunan tmr, mr in Tuna defterdr tarafndan der-uhde olan kimesneye zabt u tasarruf itdrp dizdrlk zre bert itdrp niz idenleri dahlitdrmeyesin; yle bilesin. 61

90
[108]

sakc, Tolca ve tevbii Nzr Ahmed'in muhasebesi grlrken, muhasebesi grlen yla ait temessklerinin mahsup edilip muhasebe tarihinden nceki temessk ve emr-i erflerin mahsup edilmemesi ve bor olarak tahakkuk eden maln zimmet kaydedilerek Bender, Akkirman ve Kili kaleleri nefertnn ulfeleri szkonusu zimmet malndan havale olunmak zere Sdde-i Sadet'e arzedilmesi.
) Belerbeisi olup hl Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya

Sbk ( hkm ki:

sakc ve Tolc ve tevbi Nzr olan Ahmed Nzr'un zimmetine lzim gelen mlun muhsebesi grilmek iktiz itmein, min-bad muhsebe trhndan mukaddem olan temesskt ve evmir-i erfesi mahsb olunmayup muhsebe grdi sene mlndan olan temessktn mahsb idp ve urt- Hazne'den ve urt- kldan zimmetine lzim gelen ml der-zimmet ekp ve Bender ve Akkirman ve Kili kalalarnun gzete ulfelerinden ve mevcdlarnun ulfeleri mezbr zimmetine lzim gelen mldan slyne olmak in Sdde-i Sadetm'e arzitmen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince amel idp dah nzr- mezbrun zimmetine lzim gelen mlun muhsebesi grilmek iktiz itmein, min-bad muhsebe trhndan mukaddem olan temesskt ve evmir-i erfesin mahsb itmeyp muhsebe grdi sene mlndan olan temessktn mahsb idp ve urt- Hazne v kldan zimmetine lzim gelen ml der-zimmet ekp ve Bender ve Akkirman ve Kili kalalarnun gzete ulfelerinden ve mevcd olanlarnun ulfeleri mezbr zimmetine lzim gelen mldan slyne olmak in Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin; yle bilesin.

91
[109]

zi Kalesi'nde bulunan zi beylerbeyinin zi'de, Nibolu sancana mutasarrf brahim Paa'nn Akkirman'da, Vidin sancakbeyinin Bender'de ve irmen sanca mutasarrfnn da Kili'de klamalarnn uygun grld; bunlarn da emirleri altndaki zam ve sipahilerden birine bile izin vermeyip bulunduklar blgelerin muhafazas ve sulha uyulmas hususlarnda gerekli tedbirleri almalar.
zi Belerbeisi Mehmed Paa'ya hkm ki:

zi Kalas bi-avni'llhi tel tamr olunmala etrf u cevnibi gerei gibi muhfaza olunmak mhimmt- umrdan olmala asker halkndan kifyet mikdr dem alkonlup muhfaza itdrilmek in vezretle Kapudnum ve zi'ye tayn olunan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel icllehya hatt- erf-i sadet-elfm ile fermn- sadet-unvnum sdr olman, mrun-ileyh vezrm seni tayn eyledi zre yarar demlern ve liv-i mezbrun zam v erbb- tmr ile zi'de klayup gerei gibi muhfaza eylemen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: 62

Vusl buldukda, bu bbda sdr olan hatt- erfm mcebince ve mrun-ileyh vezrm tayn eyledi zre yarar demlernle ve liv-i mezbrun zam v erbb- tmr ile zi'de klayup etrf u cevnibin gerei gibi muhfaza itdrp gaflet ihml sebebi ile yzen bi'llhi tel taraf- addan bir mahalle zarar u gezend iridrmemee say dikkat ve sarf- kudret eyleyesin ve senn ile klaa tayn olunan zam v erbb- tmrdan bir ferd iczet ile salvirildine rz-y erfm yokdur. Ana gre malmun olup kimesneye iczet virmeyp yoklandu zre cmle zam v erbb- tmr yanunda alkoyup bu k ol etrf muhfaza itmekde bezl-i makdr u say-i mevfr eyleyesin. yle ki; bir ferde iczet virildi ve sulh u salha muhlif kimesneye i itdrildi mesm- hmynum ola, mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre mtenebbih olup tayn olunduun zre zi etrfn muhfaza itdrmekde ve sulh u salh mersiminn riyetinde ve syir muvfk- dn devletm ve lyk- rz u nms- saltanatum olan husslarda bezl-i makdr ile du-y hayrum tahsl ve iltift- hmynuma mazhar olmaa say-i ceml eyleyesin. Uur- hmynumda vcd bulan hdmetn zyi olmayup mukbelesinde iltift- aliyyem ile beyne'l-akrn mmtz ser-efrz olman mukarrerdr. Ana gre makdrun sarfeyleyesin. Bir sreti, sbk zi Belerbeisi olup hliy Nibol sancana mutasarrf ve Akkirman'da klaa tayn olunan brhm Paa'ya yazlmdur. Bir sreti, Vidin Sanca Bei olup Bender'de klaa tayn olunan ( yazlmdur. ) Be'e

Bir sreti, sbk ehr-i Zol Belerbeisi olup irmen sancana mutasarrf ve hliy Kili'de klamas fermn olunan ( ) dme ikblhya.

92
[110]

zi muhafazas iin Feth-i slm, Vidin, Rahova, Nibolu, Ruscuk, Hrsova, sakc ve Tolca kazalarndan, belirtilen miktarlarda ayka hazrlanmas ve szkonusu aykalara babu tayin olunan Hrsova kaptannn yanna gnderilmesi.
Feth- slm kdsna hkm ki:

M-tekaddemden Feth- slm kapudn bir ayka ve azeb nefert bir ayka donatmak mutd olup zikrolunan aykalar mretteb mkemmel donadup nevrzdan mukaddem zi muhfazasnda bulunmak mhimmt- umrdan olman, slb- kadm zre vakt zamn ile ihrc ve cengci v krekcileri ile mretteb mkemmel donatdurup zi muhfazasnda hdmetde bulunmalar in Hrsova Kapudn olup aykalara Ba u bu tayn olunan ( ) zde kadruhnun yanna gnderilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah ihrc fermnum olan iki aykay slb- sbk zre birin Feth- slm kapudnna ve birin azeb nefertna donatdurup cengci v krekcileri ile mretteb mkemmel rz- nevrzda ve varan mbir ile ba u bu tayn olunan Hrsova kapudn mezkrun yanna gnderp ihml msheleden be-gyet ihtirz eyleyesin. Zikrolunan aykalar vakt-i mezbrda ihrc olunup zi muhfazasna gnderilmek mhimmtdandur. Bu bbda bir vechile gaflet ihml 63

itmeyp nevrzdan mukaddem hzr u mheyy idp vakt zamn ile gndermekde ziyde dikkat ihtimm eyleyesin. yle ki; adem-i tekayyd ihml sebebi ile zikrolunan aykalar vakt zamn ile ihrc olunmayup hdmetn avkna bs olasn, bir vechile zrn makbl-i hmynum olmayup mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup fermn- erfm icrsnda bezl-i makdr eyleyesin. Bir sreti, Vidin kdsna vech-i merh zre; "... birin kapudn ve birin azeb nefert ..." Bir sreti, Rahova kdsna; "... Rahova Kalas'ndan bir ayka azeb nefert ..." Bir sreti, Nibol kdsna; "... taht- kaznda vk muf olan rey bir ayka donadageldkleri ecilden ..." Bir sreti, Ruscuk kdsna vech-i merh zre; "... muf olan rey ..." Bir sreti, Hrsova kdsna; "... taht- kaznda vk olan rey donadageldkleri ecilden ..." Bir sreti, sakc ve Tolca kdlarna; "... Tolca ve perkende sakc reys bir ayka donadageldkleri ecilden ..." Nibol'dan aaaya varnca bir ulak hkmi yazlmdur. F evhri M., sene: [103]7

93
[111]

Kili Kalesi varounda bulunan kefere tifesinin inanlar gereince baz geceler kiliselerde ve evlerde yaktklar balmumundan, muhtesibler tarafndan cerme alnmamas ve bundan dolay rencide edilmemeleri.
Kili kdsna hkm ki:

Kili Kalas varonda olan kefere tyifesi arz- hl idp; "Bunlar eben an-ceddin yn-i btlalar zre baz leylde kiliselerinde em- asel yakup bu na gelince muhtesibi olanlar dahlidegelmeyp ve cnib-i mrye zararlar yoken hliy; "em- asel iltizmuma dhldr." diy; "em- asel alandan cerme alurum." diy mcerred celb-i ml in olgelmie muhlif yakduklar em in hlf- er u knn rencde v remde itmeleriyle mezbrn zimmlere ziyde gadr u hayf olmala; "Vech-i merh zre evlerinde yakduklar em- asel in rencde v remde itmek isterler ise men u def idp mdm ki ticret tark ile alup satmayalar, min-bad mezbrlar hlf- er- erf ve mugyir-i knn- mnf ol vechile rencde v remde itdrmeyesin." " diy Mliyye tarafndan emr-i erf virilmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda Mliyye tarafndan virilen emr-i erf mcebince amel idp min-bad hlfna cevz gstermeyesin; yle bilesin.

64

[Yev]m'l-Hams, f 20 M., sene: [103]7, der-Boaz- Kili

94
[112]

zi serhaddinde grevlendirilen neferlerin mevcibleri iin tayin olunan muktaalarn eminlerinin sene sonunda zimmetlerinin muhasebesi hususunda dier serhad eyaletlerinde olduu gibi hareket edilmesi.

Sbk [( )] Belerbeisi olup hliy Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya hkm ki: Hliy zi serhaddi nefert mevcibleriyn tayn olunan muktat emnlerinn min-klli'l-vch taraf- harda alkalar kalmayup hall akdleri ve sene hrinde zimmetlerine lzim gelen muhsebeleri Budun ve Bosna ve gayri serhad haznelerinde olundu gibi zi Haznesi'nde dah ol minvl zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup dah zi serhaddi nefertnun mevcibleriyn tayn olunan muktat emnlerinn taraf- hardan alkalar kalmaman, hall akdleri ve sene hrinde zimmetlerinde lzim gelen muhsebeleri hussnda syir serhadlerde oldu zre amel idp mlumun tahslinde ve tevfr teksrinde mcidd s olasn; yle bilesin.

95
[113]

Daha nce, kendilerinden mevcutlar ve tahammllerinden fazla cizye alnmasndan ikyeti olan Varna'daki zimm reyann ikyetleri incelenip durumlarna uygun olarak cizyeleri indirildii halde, cizye toplamaya gelen grevlilerin bu dzeltmeleri dikkate almadan eski hesaba gre cizye talep ettikleri ve szkonusu zimm reyann gerektiinde Varna Kalesi'nin tamiri iin hizmet ettikleri gibi her sene aralarnda bir miktar para toplayp dizdara vermeyi taahht ettikleri bildirildiinden, taahht ettikleri akeyi teslim ettiklerine dair ellerinde temessk bulunduu mddete indirilen cizye haneleri hususunda kimseye rencide ettirilmemeleri.
)

Sbk stanbul Kds olup ber-vech-i arpalk Varna kazsna mutasarrf olan ( zdet fazilhya hkm ki:

Nefs-i Varna'da olan zimm rey arz- hl sunup; " "Cizyeleri defterde drt yz seksen hne iken cemna memr olanlar garazan ziyde hne tahml ve deftere kayditmekle yedi yz yetmi hne olup ve Kazak ekys dah bir ka seneden ber kasaba-i mezbreyi yam v gret ve nicelerin katl hasret itmekle ancak drt yz nefer mevcd olup anlar dah ziyde fakr olmala ol mikdr hne edsna iktidrlar yokdur." diy alem'l-ulem[i]'l-mtebahhrn, efdal'l-fudali'l-mteverrin eyhu'l-slm ve Mfti'l-enm olan Mevln Yahy edma'llh tel fazyileh huss- mezbr grp; "Def olmas mhimmtdandur." diy ilm itmein, yz hnesi fr-nihde olunup ve yetmi hnesi tahammli olan karyelere tahml olunmak fermn olunmala; "Bin otuz be senesiyn cizyeleri yedi yz yetmi hneden ed olunup bin otuz alt senesiyn elli 65

hneleri ile alt yz hneden oluna." diy Hazne-i mire'de mahfz olan cizye defterlerine kaydolunup ellerine turlu v mhrl sret-i defter virilmekle; "Mcebince amel olunup fr-nihde olan yz hnelerinden bir aka ve bir habbe aldurmayasn." diy Mliyye tarafndan mekked hkm-i erf virilmiken, cizye cemna varanlar ve Tuna defterdr olanlar gir taleb rencde iderler imi. Mezbrlarun hliy Varna Kalas tamrinde ziyde say emekleri vcda gelp kala-i mezbreye meremmet lzim geldkce zerlerine lzim gelen hdmeti eyledklerinden gayri kala-i mezbre meremmt [in] her sene kend aralarnda on iki bin aka cem idp marifet-i erle kala-i mezbre dizdrna teslm itmei taahhd eyledkleri ecilden fr-nihde olan hneleri in rencde olunmayup Mliyye tarafndan virilen emr-i erf mcebince amel olunmak" bbnda emr-i erfm taleb itmein, mcebince amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlar mdm ki kala-i mezbrenn meremmt vk oldukca zerlerine lzim gelen hdmeti ed idp kala-i mezbre meremmt in taahhd eyledkleri on iki bin akay kend aralarnda cem ve marifet-i erle dizdra teslm eyleyp ellerine temessk alalar, fr-nihde olan hneleri in ellerinde olan Mliyye emri mcebince amel idp hlfna cevz gstermeyesin; yle bilesin.
95 [113] numaral hkm ile 96 [114] numaral hkm arasndaki 11 sahife (s. 51-61) botur.

[Yev]m'l-Cuma, f 20 L., sene: 1037, der-Sinob

96
[114]

Sinop skelesi'nde yaptrlmas emredilen iki kadrgann masraflar iin Kastamonu sancann Ginolu, Sorgun, Yortan ve Daday kazalarndan toplanmas gerektii halde henz Tersne-i mire'ye intikal etmeyen avrz akelerinin tahsil edilerek Sinop'ta gemi yapm ile grevli olanlara teslim edilmesi.

Ber-vech-i arpalk u tebd Kastamon sancana mutasarrf olan Vezr Mehmed Paa'ya hkm ki: Hliy Sinob skelesi'nde mceddeden bins fermnum olan iki kta kadrganun masrif ihrct in aka lzim olmala bin otuz yedi senesinde liv-i mezbrda vk Ginol kazsndan yz yetmi hne ve Sorkun kazsndan krk sekiz hne ve Yortan kazsndan sekiz hne ve Tatay kazsndan yz yiirmi bir hnenn avrzlar akalar gelp dhl-i Tersne-i mire olmayup kdlar zimmetlerinde olmala her bir* hneden er yz aka hsb zre kdlarndan tahsl olunup zikrolunan kadrgalarun binsna memr olanlara teslm olunmak bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre mukayyed olup zikrolunan kdlklarun dhl-i Tersne olmayan avrzlar akasn blda erholundu zre her hnesinden er yz aka hsb zre kdlarndan ve kdlar almayup rey zimmetlerinde olanlar reydan tahsl idp mahall-i mezbrda zikrolunan gemiler binsna memr olanlara teslm eyleyesin ve ne mikdr aka teslm eyledne mhrl temessk 66

alup kapudnuma bildresin ve bi'l-cmle huss- mezbr mhimmt- umrdan olmala tahsl teslminde ihtimm eyleyesin ki, zikrolunan gemiler bins tehre kalmak ihtmli olmaya.

97
[115]

Gnye Sancakbeylii'nin, gsterdii gayretten dolay, hlen bu grevi yrtmekte olan Hasan Bey uhdesinde ibka klnd; O'nun da sancann muhafazas ve reyann idaresi hususlarnda bundan sonra da ayn gayreti gstermesi.
Gnye Sancabei Hasan dme zzhya hkm ki:

"Sen yarar u ecat[-ir] ve mukaddem uur- hmynumda nice hdmetde bulunup emekdr ve her vechile riyet-i aliyyeme lyk u sez-vr olduun cihetden liv-i mezbr bundan akdem sitne-i Sadetm'den tevch olunup varup liv-i mezbr hfz u hrset ve Gnye Kalas'n gerei gibi tamr ihyya say dikkat idp ol diyr ahlsi her vechile senden rz v krn zre olmala liv-i mezbr serdr- ekremm tarafndan dah mukarrer klnup bi'l-fil zernde oldun" ilm idp; "kem-kn zabtitdrilp hricden kimesne dahlitdrilmemek" bbnda emr-i erfm rec eyledn [ecilden], serdr- ekremm tarafndan mukarrer klndu zre kem-kn zabteylemen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, serdr- ekremm tarafndan mukarrer klndu zre liv-i mezbra kem-kn sen mutasarrf olup hfz u hrset-i memleket ve intizm- ahvl-i rayyet ile keml-i tekayyd eyleyp sancauna har dahlitdrmeyesin ve bi'l-cmle dn devletme nfi u sd-mend nice hdmetn sebkitdi mesm- hmynum olmdur. na'llh min-bad vcda gelen hdmetn mukbelesinde riyet iltiftuma mazhar olursn. Ana gre liv-i mezbr hfz u hrset ve reyy hmyet synet ile ihy v bd itmee bezl-i makdr idesin; yle bilesin.

98
[116] Kefe taraflarnda zahire sknts ekildii ve Donanma-i Hmyun ile o taraflara giden askerler iin zahireye ihtiya duyulduundan, Akkirman'da bulunan gemilerden ikisine un ve arpa yklenerek Kefe'ye gnderilmesi.
zi belerbeisine ve Akkirman kdsna hkm ki: Hliy Kefe cnibinde zahreye muzyaka oldu istim olunman, Donanma-y Hmynum ile ol cnibe varan asker-i slm in ziyde zahre lzim olmala Akkirman'da olan gemilerden iki kta gemiye dakk u ar ve syir zehyirden tahml itdrp muaccelen Kefe cnibine gndermenz bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-kadrm mcebince amel idp dah bir n ve bir sat tehr u tevakkuf itmeyp dakk u ar ve syir zehyirden iki gemi zahre tahml idp Kefe'ye gnderesiz ki, ashb getrp bey u ir eyleyp asker-i zafer-iruma def- muzyaka ve shblerine kll intif hsl ola. Bu bbda dikkat 67

ihtimm eyleyp ihml msheleden ziyde ihtirz ihtiyt eyleyesiz.

[Yev]m's-Sebt, f 21 L., sene: [103]7, der-Sinob

99
[117]

Sinop skelesi'nde yaplmas emredilen iki kadrgann kereste masraflar iin, Kastamonu ve Kengr sancaklarndan her haneden seksener ake toplanarak kadrga yapm ile grevli kadya teslim edilmesi.
B-fermn- shb-i devlet.

Ber-vech-i tebd arpalk Kastamon sancana mutasarrf olan Vezr Mehmed Paa'ya ve liv-i mezbrda vk olan kdlara hkm ki: M-tekaddemden Sinob skelesi'nde kadrga bins fermnum oldukda krste ve syir mhimmt- lzimesi in taht- hkmetinzde olan rey bedel-i muvenet-i krste in her hneden yalnuz seksener aka viregelp hliy iskele-i mezbrede iki kta kadrga bins fermnum olmala olgeldi zre liv-i mezbr reysndan her hnelerinden bedel-i muvenet-i krste in yalnuz seksener aka cem u tahsl olunup kadrgalar binsna memr olup Sinob kazsna mutasarrf olan akd kuzti'l-mminn Mevln eyh ( ) zdet fazyilhya teslm olunmak bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah Tersne-i mirem tarafndan irsl olunan mhrl mevkft defteri sreti mcebince bins fermnum olunan kadrgalarun bedel-i muvenet-i krstesi in taht- kaznuzda olan reydan her hneden yalnuz seksener aka cem u tahsl ve gemiler binsna memr olan mevln-y mrun-ileyhe ed v teslm eyleyesiz ki, fermnum olan gemiler isticl zre yaplup itmm- hdmet ola ve bi'l-cmle huss- mezbr mhimmt- umrdan olman bir vechile ihml teksl olunmayup olgeldi zre ber-vech-i isticl tahsl tedrkine ikdm ve mevln-y mm-ileyhe teslme ihtimm idp hdmetde bulunmaa sayeyleyesiz. yle ki; bins fermnum olan gemiler muaccelen yapdurlup vakt zamn ile Tersne-i mirem'e gelp dhl olmayup tehre kala, adem-i tekayydinzden bilinp mesl olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olasz ve ne mikdr aka cem u teslm olduna mevln-y mrun-ileyhden temessk alup bildresiz ve zikrolunan akay cem u tahsl eyleyen kulumun vech-i ma in her hneden onar aka aldurup zinhr u zinhr bir aka ziyde aldurmayasz. yle ki; hdmet nm ile ve har vechile reydan ziyde aka alndu mesm- hmynum ola, siz ki kdlarsz, sizn msadenzden bilinp azl tba mazhar olmanuz mukarrer bilesiz. Ana gre mukayyed olup fermn- erfmden ziyde teklf ile reyya teddden be-gyet ihtirz eyleyesiz. Bir sreti, Kangr sancanda vk olan kuzta.

68

100
[118]

Sinop mollasnn, Sinop Kalesi'nin Karadeniz'de gezen Kazak ekysna kar korunabilmesi amacyla kalede bulunan krk ve kullanlamayan toplardan kalede ve kalitada kullanlabilecek toplar dktrlmesi iin Sinop'ta bir ocak tedariki hususundaki teklifinin uygun grld; ancak daha sonra bu ocan srekli top retip gemilere ve baka yerlere verir hle gelmesinden kanlmas.

Sinob monlsna hkm ki: Mektb gnderp; "Sinob Kalas'nun altm kuleli bir vsi kala olup Kazak ekys Karadeniz etrfnda gezmekden hl olmamala muhfazas in ziyde top lzim olman prelenmi ve amel-mnde olan toplar sitne-i Sadetm'e gelp dkilp yine Sinob Kalas'na gnderilmesi, zamn mrr eyledinden mad Kazak ekysnun hareketi ve derynun ziyde iddeti olmala muhtara olup ve dkiciler slsin alup ihtimm itmemekle zyi u telef olman; "ol makle krk u amel-mnde olan toplar nefs-i Sinob'da kalita v kalada istimle kbil enikli v prank v kk ayka dkdrilmek in bir ocak tedrk olunup dkdrilmek Devlet-i Aliyyem'e nfidr." diy dkdrilmek bbnda emr-i erfm virilmek" recsna arzeyledn ecilden, enfa ne ise anunla amel olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah vech-i merh zre kala-i mezbrenn krk u amel-mnde olan toplar nefs-i Sinob'da kalita v kalada istimle kbil enikli v prank v kk ayka dkdrmee kbil ve imkn var ise dkdrp enfa ile amel eyleyesin. Amm; bu bbda ziyde mukayyed olasn ki, bu bahne ile kr-hne v ocak peyd olup mdm ol makle top dkilp gemilere ve har diyra virilp gnderilmekden be-gyet ihtirz eyleyesin.

[Yev]m'l-Cuma, 27 L., sene: 1[0]37, der-Kefe

101
[119]

Padiahn rzasna ve eriata aykr hareketleri ve ahaliye yaptklar zulmden dolay Krm Hanl'ndan uzaklatrlan Krm Han Mehmed Giray ile Kalgaylk'tan uzaklatrlan kardei ahin Giray bu husustaki padiah fermanna itaat etmeyip Vezir Hasan Paa tarafndan Donanma-i Hmyun ile Kefe'ye gtrlen yeni Krm Han Canbeg Giray ve kardei yeni Kalgay Devlet Giray ile savaa tututuklarndan, Kefe, Sudak ve Taman kadlarnn ahaliye, yeni hana tbi olmalar ve Krm tahtna gemesi iin kendisine yardm etmeleri, bunun karlnda 1037 senesinde deyecekleri cizye ve avrzdan muaf tutulacaklar hususunda duyuruda bulunmalar.

Kefe ve Sudak ve Taman kdlarna hkm ki: Diyr- Krm'a Hn olan Mehmed Giray'un ve karnda Kalgay hn Giray'un rz-y hmynuma muhlif ve er- erfe mugyir baz evz- n-hemvr ve rey v 69

fukarya hadden mtecviz teadd v tecvzi olup ref iktiz itmekle ref u hal olunup sbk vilyet-i Krm'a ve mme-i Tatar'a hn- fermn-rn olan cenb- emret-meb, eylet-nisb, sadet-iktisb Cnbeg Giray Hn dmet malhiye gir Krm Hnl ve karnda halef's-seltn'l-zm Devlet Giray Sultn dme ulvvhya Kalgaylk hdmeti sadaka v nyet olunup bert- hmynum ile gnderilp Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve mrun-ileyhn icls hdmetine tayn olunan asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh ile Kefe'ye varup dhl olduklarnda mrun-ileyhim Mehmed Giray ve hn Giray fermn- hmynuma itat itmeyp semt-i muhlefete slik olup hn- cedd ile muhrebe v mukteleye mberet eyledklerine binen taht- kaznuzda olan ahl-i memlekete ve ummen reyya nefr-i mm olup hn- cedde mtbeat ve icls hussnda imdd muvenet ve Krm Hkmeti'nden hal u ref olunan mrun-ileyhim Mehmed Giray ve hn Giray'un def- mazarratlarna say dikkat itmeleri ve bu mukbelede bin otuz yedi trhna mahsb olmak zre uhdelerine lzim gelen cizye v avrzlar taleb olunmayup muf olmalar bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfmi taht- kaznuzda nid itdresiz ki, muf olduklar cmle reynun malm olup hl cnib-i hmynumdan Krm'a hn nasbolunan Cnbeg Giray Hn dmet malhiye mtbeat mrcaat ve icls hussnda cmle gelp imdd muvenet idp hdmetde bulunalar ve bi'lcmle huss- mezbr umr- mhimmedendr; syire kys itmeyp siz dah bu bbda ziyde mukayyed olup; "Etu'llhe ve etu'r-Resle ve li'l*-emri minkm" emr-i lzim'l-imtisli zre taht- kaznuzda olan kebr sagr ve cell hakr fermn- erfme imtisl itat ve hn- cedde inkyd mtbeat idp rz-y hmynuma muhlif vaz irtikbna cevz gstermeyeler.

102
[120] Krm Han Mehmed Giray ve Kalgay ahin Giray'n eriata ve padiahn rzasna aykr hareketlerinden ve ahaliye yaptklar zulmlerden dolay hanlk ve kalgaylktan alnp Krm Hanl'nn Canbeg Giray Han'a, Kalgayln ise Devlet Giray Han'a tevcih edildii ve tahta gemek zere Donanma-i Hmyun ile Kefe'ye gnderildikleri; bu sebeple Krm'a tbi Nogay beyleri ile mirzlarnn da, yeni han ve kalgaya itaat etmeleri.

Mefhru'l-meri'l-kirm, merciu'l-kberi'l-fihm, z'l-kadri ve'l-ihtirm, el-muhtassne bi-mezdi nyeti'l-Meliki'l-Allm vilyet-i Krm'a tbi Nogay beleri dme zzhm ve mefhru'l-emcid ve'l-ayn Nogay mrzlar zde mecdhm tevk-... il-hrih hkm ki: Krm Hn olan Mehmed Giray ve Kalgay hn Giray'un er- erfe ve rz-y hmynuma muhlif evz u etvr ve rey v fukarya env- tecvz teaddsi olup refleri iktiz itmekle mrun-ileyhim Hkmet-i Vilyet-i Krm'dan ref u hal olunup Krm Hnl sbk Hn olan cenb- emret-meb Cnbeg Giray Hn dmet malhiye 70

ve Kalgayl hdmeti mrun-ileyhn karnda olan halef's-seltn'l-zm Devlet Giray Hn dme ulvvhya cnib-i hmynumdan sadaka v nyet olunup Donanma-y Hmynum ile Kefe'ye vsl olup cmlenz fermn- hmynum zre mrun-ileyh hn- cedde mtbeat mrcaat ve icls hussnda imdd muvenet itmenz bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah her birinz ayir kabyilinzle* kalkup tacl ale't-tacl gelp mrun-ileyh Hn- cedd Cnbeg Giray Hn'a mlkt idp fermn- erfm zre mtbeat mrcaat ve icls hussnda gerei gibi imdd muvenet idp uur- hmynumda hdmetde ve yoldalkda bulunmala rz-y erfmi tahsl ve du-i hayruma mazhar olmaa her birinz dern say-i ceml eyleyesiz.

[Yev]m's-Sebt, f 28 L., sene: 1037, der-Kefe

103
[121]

Krm Han Mehmed Giray Han'n, hanlktan azli gerekli grlp yerine Canbeg Giray Han getirildiinden, Krm ile alakasn keserek Donanma-i Hmyun gemileri ile sitne-i Sadet'e gelmesi.

Bu nme yazlmken, gnderilmek iktiz itmemein, gnderilmeyp alkonlmdur. Sbk Krm Hn olan Mehmed Giray Hn dmet malhi hazretlerine nme-i hmyn yazla ki: Kadm'l-eyymdan il-hze'l-hn m-tekaddemden vilyet-i Krm'a hn- fermn-rn olan eslf- sadkat-yninz, melce melz-i cmle-i seltn ve m-sadak- fahv-y; "dhulh bi-selmin minn" olan dergh- adlet-unvn ( ) ve brgh- ihsn-resnmuza keml-i inkyd ile mrcaat ve rz-y ymn-iktiz-y husrevnemzi riyet ile tahsl-i devlet-i dny v hret idegelp ittifkan hnlk mesnedinden cd v munfasl ve sye-i sadetimzde sde-dil olmalar fermn olundukda bil-tereddd tealll fermn- erfmze samm-i dilden imtisl itat ve sitne-i Sadetimz'e tevecch azmet itmekle mukbelesinde asnf- eltf- husrevnemze mazhar ve min-cem'l-vch manzr- enzr- ferhunde-eser olmlardur. Hliy baz iktiz hasebi ile Krm Hnl mukaddem mme-i Tatar'a emr-i erfmzle Hn olan cenb- emret-meb Cnbeg Giray Hn dmet malhiye nyet ihsn ve vilyet-i Krm'a irsl olunman, siz ol cniblerden kalkup kat- alka idp eslf- hamdet'l-evsfnuzun yn slb zre Sdde-i Sadet-medrmuz'a gelmenz ve sye-i hmyetimzde mstezll olmanuz bbnda fermn- erfimz sdr olmdur. Gerekdr ki: Vusl buldukda, cibilletinzde merkz olan keml-i slm diynet ve ztnuzda mevcd olan nihyet-i istikmet sadkat muktezsnca bu bbda sdr olan fermn- erfmle amele s ve zhr- sadkat istikmet ve isbt- dav-y muhlesat in vilyet-i Krm'dan kalkup kat- alka idp Donanma-y Hmynumuz gemileriyle sitne-i Sadetimz'e gelp rz-y erfmzi mr olup du-i hayrmuzla env- 71

riyet iltiftmuza mazhar olmaa himmet ikdm eyleyesiz. na'llh hakknuzda bu evl v enfa olup ecdd- zmmuz nevvera'llh merkadehm ervh- tayyibeleri in mikdr- zerre tabnuza n-mlyim bir vaz sudr itmek ihtimli olmayup eyym- sadet-encm ve sye-i hmyetimzde saf-y hl ile sarf- evkt itmenz musammem-i htr- hmynumuzdur. Ana gre malmunuz olup fermn- sadet-unvnmuz zre Der-i Devlet-medrmuz'a tevecch azmete isticl himmet idp rz-y hmynumuza muhlif vaz irtikbna cevz gsterilmeye.

104
[122]

Krm Kalgay ahin Giray Han'n, kalgayla Devlet Giray Han getirildiinden, hanlktan azledilen kardei Mehmed Giray Han ile birlikte Donanma-i Hmyun gemileriyle sitne-i Sadet'e gelmesi.

Sbk Krm'da Kalgaylk hdmetinde olan hn Giray Sultn dme ulvvhya hkm ki: b v ecddnuzun sitne-i Sadetimz'e mrcaat ve sdr olan fermn- erfme imtisl itat idegelp ittifkan emr takdr-i hazret-i Hud-y Faln lim-yrd ile hkmet makmlarndan beden-cd v bad olduklarnda saf-y hl fer- bl ile sarf- evkt itmeleriyn sitne-i Sadetm'e tevecch azmet itmeleri b v eslfnuzun yn-i sadkat-rehni oldu sahfe-i eyymda mastrdur. Eyle olsa, hliy Krm Hkmeti sbk Hn olan cenb- emret-meb Cnbeg Giray Hn dmet malhi ve Kalgaylk halef's-seltn'l-zm Devlet Giray Sultn dme ulvvh[ya] sadaka v nyet olunup Donanma-y Hmynum ile Krm'a irsl olunman, karndaun ile sen kalkup ol cnibden kat- alka idp Donanma-y Hmynum gemileriyle sitne-i Sadetm'e gelmenz bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah hn- sbk karndaun ile kalkup diyr- Krm'dan alkan kat idp Donanma-y Hmynum gemileriyle sitne-i Sadetm'e gelp sye-i hmynumda mstezl ve env- riyet iltiftumla olup saf-y htr ile sarf- evkt eyleyesiz.

72

[Yev]m'l-Erbi, f 3 Za., sene: [103]7, der-Kefe

105
[123]

syan ederek Kazak ekysyla birlikte Kefe Kalesi'ni kuatan Krm Han Mehmed Giray ile Kalgay ahin Giray'n, Vezir Hasan Paa ve emrindeki askerler tarafndan bertaraf edildii ve Krm tahtna yeni hann geirildii; ancak zi Beylerbeyi brahim Bey'in zi ve Akkirman taraflarn Kazak ekys ve isyan etmi olan Tatarlara kar korumaya devam edip Vezir Hasan Paa Donanma ile o tarafa gelinceye kadar, zi'de grevlendirilen kara askerlerini, zi'ye geldiklerinde, hizmet sona erdi dncesiyle datmamas ve birine bile dn iin izin vermemesi; zira hem askerin yoklanaca, hem de o taraflarda grlecek baz iler olduu; bu sebeple askerlerin, yoklamada mevcut olmadklar takdirde dirliklerinin bakasna verilecei hususunda uyarlmalar.

zi Belerbeisi brhm Paa'ya hkm ki: Izhr- fesd syn idp Kazak ekys ile Kefe Kalas zerine gelp tabur kurup ve kuadup yiirmi gnden ziyde muhsara iden Mehmed Giray ve hn Giray avn-i Hak'la zafer bulmayup vezretle Kapudnum olup hn- ceddn iclsna tayn olunan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh Donanma-y Hmynum askeri ile Kefe'ye dhl oldunda kfrn'n-nime olan mezbrn ve Kazak- akvet-bnyn mukbeleye kdir olmayup ve cmle Krm Tatar gelp hn- cedde beyat ve fermn- erfme imtisl itat itmekle mezbrlar hals- cn kendlere devlet bilmekle; "Eyne'l-mefer ?" yetin ezber idp Mehmed Giray mukarreb demleri ile sab u sengistn talara firr ve hn-i bed-yn Kazak tabur ile gidp kfr dalli ihtiyr eyleyp taburlarnda olan toplar ve adr u bayraklar ve bi'l-cmle arlklar alnup inhizmlar ve fermn- erfm zre hn- ceddn icls myesser olmdur. Heme ad-y dn devletm mdemmer makhr ve asker-i slm muzaffer mansr olmakdan hl olmaya. mdi; hn- ceddn shlet ile icls myesser oldu senn dah malmun olup ol etrf Kazak ekysndan ve ayak zre olan Tatar'dan gerei gibi hfz u hrset idp ve hdmet-i mezbreye karadan memr olan asker halk zi'ye veyhd Akkirman'a geldklerinde; "Hdmet grilmidr; imden sonra ihtiyc yokdur." diy bir ferde ruhsat u iczet virmeyp gerei gibi cemyyet ile hzr ve Donanma-y Hmynum ile mrun-ileyh serdrum ve kapudnum varmasna mterakkb u nzr olman bbnda fermn- l-num sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp dah karadan memr olan asker halk zi'ye veyhd Akkirman'a geldklerinde gerei gibi dernek cemyyet idp; "Hdmet grilmidr." diy bir ferde ruhsat u iczet virmeyp cmlesin yanuna cem idp mheyy v hzr ve mrun-ileyh serdrum varmasna mterakkb u nzr olasn. Ol cnibde grilecek baz hdmet oldundan gayri emr-i erfme itat idp vakti ile gelen asker halk yoklansa gerekdr. Ana gre malmun olup bir ferde ruhsat virmeyesin. yle ki; mrun-ileyh kapudnum vardunda mevcd 73

bulunmayanlarun zemet dirlikleri virilr. Ana gre her birin gh eyleyesin; yle bilesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 19 Zi'l-kadeti'l-harm, sene: [103]7, der-Balaklau

106
[124]

Daha nce Kefe Muktaalar Nzr Solak Mustafa'nn, muhasebesini grdrmek zere, grevini Mehmed adl kiiye emneten devredip sitne-i Sadet'e gelmesinin emredildii; ancak kendisi ml- mir tahsili ve Matbah- mire'ye ya tedariki konularnda tecrbeli olmasnn yansra, ikiyz kntar ya tedarik ederek muhasebesini grdrmek zere sitne-i Sadet'e geleceine dair taahhtte bulunduundan, dier taraftan da adgeen Mehmed ml- mir tahsili konusunda tecrbesiz olduundan, Kefe muktaalarnn, taahhdne uymas artyla tekrar Solak Mustafa'ya zaptettirilmesi.

Kefe belerbeisine ve kdsna hkm ki: Kefe Muktat Nzr olan Solak Mustaf ml- mr tahslinde mcidd s iken bir buuk sene zamn- zabtnun mfredt defterleri ve erkm ktibi ile sitne-i Sadetm'e ihzr ve nezret-i mezbreyi Mehmed nm kimesne emneten zabt in emr-i erfm vrid olup lkin mezbr Solak Mustaf ml- mr tahslinde ve Matbah- mirem'e irsl olunacak ya tedrkinde keml-i vukf oldundan gayri hl sitne-i Sadet'e iki yz kntr ya tedrk idp zamn- zabtnun muhsebesi ile sitne-i Sadet'e gitmei taahhd eyledinden mad mezbr Mehmed'n vukf olmamala ml- muktaa zyi u telef olup mrye kll gadrolmala, mezbra dahlitdrilmeyp vech-i merh zre taahhd eyledi iki yz kntr ya muaccelen tedrk idp zamn- zabtnun mfredt defterleriyle sitne-i Sadetm'e gelp muhsebesin grdrmek zre nezret-i mezbreyi mezkr Solak Mustaf'ya zabtitdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm zre nezret-i mezbreyi mezkr Solak Mustaf'ya, taahhd eyledi iki yz kntr ya muaccelen tedrk idp zamn- zabtnun mfredt defterleri ile sitne-i Sadetm'e gelp muhsebesin grdrmek zre mstekl zabtitdrp emneten zabtna gelen mezbr Mehmed'i ve har dahl tecvz itdrmeyesiz ve mezbr Mehmed zamn- mberetinde ml- mrden ne kabzitmi ise b-kusr nzr- mezbra mr in alvirp tealll itdrmeyesiz.

74

[Yev]m'l-sneyn, f 22 Zi'l-kadeti'l-harm, sene: [103]7, der-Gzlevi

107
[125]

Nogay Tatarlarnn, yalarn Dib ve Temrk taraflarnda ihdas ettikleri pazarlarda sattklar, pazarclarn ise yalar gemilere ykleyip Kefe'ye uramadan ve gmrk demeden stanbul'a gtrdkleri bildirildiinden, Ker ve Taman iskelelerinde alan gemi sahiplerine, gemilerine ykledikleri ya ve dier mallar Kefe skelesi'ne getirip gmrk demeleri hususunda tenbihte bulunulmas.

Kefe belerbeisine ve Taman kdsna hkm ki: "Kefe muktatna tbi Ker ve Taman skelesi'nden gemiler Ker'den Taman'a ve Taman'dan Ker'e at u tavar u esr ya gerp ve kfir havfinden gemiler Aza'a varmamala Nogay Tatar yalarn bir ka seneden ber Dib ve Temrk tarafna gtrp hdis bzr ihds olunup bey u ir itmekle ve bzergn tyifesin yalarn indrp sefnelere tahml idp andan dor stanbul'a gidp Kefe'ye gelp gmri alnmamala mrye kll gadroldu ve zikrolunan yalar Taman ve Ker skelesi'nden tonbazlar ile Kefe'ye gelp gmri alnageldi" ilm olunman, kadmden olgeldi zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre amel idp dah zikrolunan Ker ve Taman iskelelerinde ileyen gemiler ashbna muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, hdis olan Temrk ve Dib iskelelerine varmayup ve gemilerine tahml eyledkleri ya ve syir met kadmden olgeldi zre Kefe skelesi'ne getreler ki, ber-muktez-y knn mr gmrkleri alnup mluma gadrolmaya. Hdis bzr u iskele olduna rzm yokdur. Ana gre mukayyed olup fermn- erfm[i] icrya ihtimm idp ml- mr zyi u telef olmakdan ve huss- mezbrda ihml tekslden be-gyet ihtirz eyleyesiz.

108
[126]

Sbk Gzlevi Emini Osman'dan alacakl olan ahslarn muktaadan alacakl olduklar iddiasyla alacaklarn muktaann yeni emininden talep ettikleri bildirildiinden, Mliye tarafndan emr-i erf ibraz etmedikleri takdirde bu gibilere muktaa malndan para denmemesi.

Gzlev[i] kdsna hkm ki: Sbk Gzlev[i] Emni olan Osmn'un baz kimesnelere borc olup aka shbleri; "() biz akamuz muktaaya virdk; her kim muktaaya emn olursa biz akamuz andan aluruz." diy hl Emn olan ( ) taleb idp ve cenb- emret-meb Krm Hn dmet malhi tarafndan yarl getrp teadd v tekzdan hl olmaduklar ecilden, ol maklelern akalarnun asl ve hakkati malm olmadundan gayri emn-i sbkun borc ml- cedd-i mrden virilmesi memn olman, ol makle dav idenler akalar virilmesiyn Mliyye tarafndan emr-i erfm ibrz itmeyeler, tehre konup Sdde-i 75

Sadetm'e havle olunmak bbnda emr-i erfm taleb olunman, vech-i merh zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah ol makle emn-i sbka aka virmiken hl olan emn-i mezbrdan taleb idenleri tehre koyup mdm ki akalar virilmek in sitne-i Sadetm'den Mliyye tarafndan emr-i erfm ibrz itmeyeler, emn-i sbkun deyni in ml- cedd-i mrden ol maklelere aka virdrmeyp taleb idenleri dah men u def idp Sdde-i Sadetm'e havle eyleyesin.

109
[127]

Kefe mustahfzlar, azebleri, Taman ve Ker mustahfzlar, svarileri, Ada beyleri ve Kefe aklmnda olan kalelerin mustahfzlarnn nceki nzrlarda olan alacaklarn imdiki nzr Solak Mustafa'dan talep ettikleri bildirildiinden, bu gibilerin, sitne-i Sadet'ten beratlarn tecdid ettirmedike alacak talebi ile Solak Mustafa'y rencide etmelerine izin verilmemesi ve beratn yenilemeyen vazife sahiplerine vazife verdirilmemesi.

Kefe belerbeisine ve kdsna hkm ki: "Kefe mstahfzlar ve azeblerinn ve Taman ve Ker mstahfzlarnun ve svriynun ve Ada belerinn ve cmle Kefe aklmnda olan kl mstahfzlarnun ve nefs-i Kefe'de mtekd ehl-i vazifn nuzzr- sbkda baz bkleri olup ve bazlar dah on-on be seneden ber mumele v alka idp hl Nzr olan Solak Mustaf ile alkalar yoken mezbrdan taleb idp rencde v teadd eyledkleri" ilm olunman, ol makleler mdm ki sitne-i Sadet'den bertlarn tecdd itdrmeyeler, mezbr nzrdan taleb itdrilmemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, ol makle sbk nzr olanlar zimmetinde vazfe kalanlara ve sitne-i Sadetm'den bertlarn tecdd itdrmeyen ehl-i vazyife hl olan nzr- mezbr ol vechile rencde v remde itdrmeyesiz ve cedd bert olmayana vazfe virdrmeyesiz.

110
[128]

erkeskirman, Tuzlar ve tevbii kylerine cizye toplamaya giden Kefe Cizyedr Almah'a, bu kylerin zemetlerine mutasarrf olan Mteferrika ah Mehmed ve Ktip Ali Gazi tarafndan engel olunduu bildirildiinden, grevli cizyedra mdahale ettirilmemesi.

Kefe belerbeisine ve Mankb kdsna hkm ki: Kefe Cizyedr olan Almh gelp; "erkeskirman ve tevbi ve Tuzlar ve tevbi karyelerinn defter mcebince cizyelerin cem u tahsl murd eyledinde zikrolunan zemetlere mutasarrf olan Mteferrika h Mehmed ve Ktib Al Gz; "Zemetlerimz karyelerinn harclarn virdrmezz." ve gh; "Mrdesinden aldurmayup hemn mevcdndan virdrriz." [diyp] kefere reysndan bazlar har karyeden kalkup 76

mrun-ileyhimnun zemetleri karyelerine gelp skin olmala ol maklelern dah harcn virdrmeyp mni olduklarn" bildrdi. mdi; shb-i zemetn harc- mrde alkas yokdur. Men u def olunup ol vechile niz u dahl itdrilmeyp harc defteri mcebince b-kusr mezbr harccya cem u tahsl itdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah mrun-ileyhimnun zikrolunan zemetleri karyelerinn vk olan cizyelerin cizye defteri mcebince ve Kefe'de cem olundu minvl zre harcclar olan mezbr Almh'a b-kusr cem u tahsl itdrp mrun-ileyhimy ol vechile niz u dahl itdrmeyp men u def eyleyesiz. Zemet shbinn harc mlnda alkas olmayup ml- mrye dahleyledklerine rz-y hmynum yokdur. Ana gre malmun olup sitne-i Sadetm'den virilen ninl v mhrl defter mcebince b-kusr tahsl itdrmeyp ml- mrye noksn getrmekden be-gyet ihtirz eyleyesiz.

111
[129]

Zimmetinde bir hayli ml- mir bulunduu ve hlen dahi muktaaya kart bildirilen sbk Gzlevi Emini Hakm Osman'n her nerede bulunur ise muhasebesinin grlp zimmetindeki ml- mirnin tahsil edilmesi iin sitne-i Sadet'e gnderilmesi.

Kefe belerbeisine ve Gzlev[i] kdsna hkm ki: "Kefe Nezreti'ne tbi sbk Gzlev[i] Emni olan Hakm Osmn'un zimmetinde alt yk aka ml- mr oldundan gayri yine muktaaya ihtill virmekden hl olmadu" nzr tarafndan ilm olunmala, mezbr Emn Osmn zamn- zabtnun muhsebesi ile sitne-i Sadetm'e ihzr olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah mezbr emni her kande ise buldurup getrdp muktaa-i mezbrenn zamn- zabtnun muhsebesi ile maan yarar demlere koup sitne-i Sadetm'e gndresiz ki, muhsebesi grilp zimmetinde zuhr iden ml- mr tahsl oluna ve bi'l-cmle bu bbda mukayyed olup her kande ise buldurup nzrun demi ve kend demn ile muaccelen sitne-i Sadetm'e gnderp hmyet synet ile ihmlden be-gyet hazer eyleyesiz.

112
[130] Kefe Nezreti'ne tbi Penik ve Hamr muktaalarnn nceki eminlerine bor para verip eminlerin iflas etmeleri zerine alacaklarn tahsil edemeyen baz kimselerin imdiki emini sktrarak ml- mirden borlarnn denmesini istedikleri bildirildiinden, bu gibi ahslarn, alacaklarnn denmesi hususunda Mliye tarafndan emir getirmedike, alacak talebi ile imdiki emini rencide etmelerine izin verilmemesi.
Kefe belerbeisine ve kdsna hkm ki: "Kefe Nezreti'ne tbi Penik ve Hamr muktaalarna sbk emn olanlara baz 77

kimesneler karz tark[y]la [aka] virp men-i mezbre ml- muktaay telef idp mflis olmala akalarnun tahsli mmkin olmaman, ol makle aka shbleri hl [olan] emnden ml- cedd-i mrden taleb idp tekzdan hl olmamala men u def olunup akalar edsyn mdm ki Mliyye tarafndan emr-i erfm ibrz itmeyeler, taleb itdrilmemek" bbnda emr-i erfm recsna nzr tarafndan ilm olunman, vech-i merh zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah ol makle men-i sbka aka virmiken hliy olan emnden ml- cedd-i mrden taleb rencde eyledkleri vk ise mdm ki akalar edsyn Mliyye tarafndan emr-i erfm virilmeye, ol makleleri tehre koyup men u def idp men-i sbkanun deyni in hl olan emni er- erfe muhlif rencde v remde itdrmeyesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f 2 ehri Zi'l-hcceti'l-harm, sene: seba ve selsn ve elf

113
[131]

Tatar aalarndan Hseyin, Mustafa, Altun (?) ve dier Mustafa'nn her nerede iseler yakalanarak, Vezir Hasan Paa Donanma ile Akkirman'a gelinceye kadar Akkirman Kalesi'nde hapsedilmeleri.

Akkirman kdsna ve mtesellimine ve Alt Blk halkna Kethudyiri olan Abdgl'e hkm ki: Tatar aalarndan Hseyin ve Mustaf ve Altun (?) ve dger Mustaf nm aalarun ihzr lzim olmala mezbrlar her kande ise buldurlup elegetrilp Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma'llh tel iclleh Donanma-y Hmynum'la ol cnibe varnca kalada hfzolunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah mezbrlar her kande ise bi-eyyi vechin kn elegetrp mrun-ileyh kapudnum Donanma-y Hmynum'la varnca Akkirman Kalas'nda hfz u habs idp ahz celb sebebi ile hmyet synet olunup ihml gafletden be-gyet ihtirz eyleyesiz. yle ki; huss- mezbrda nevan ihml hmyetinz sdr ola, veyhd elegetrilmeye, mesl muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre tekayyd idp emr-i erfmi yirine getrmee ihtimm eyleyesiz.

78

114
[132]

Daha nce gnderilen emirlerde, zi eyaleti nefertna ocaklk tayin olunan muktaalardan, ocakln bozulmamas iin, szkonusu nefertn haricinde kimseye deme yaplmamas istendii halde, Akkirman yenierilerinin mevcibleri iin deme emri gnderilmesinin ocakl bozaca bildirildiinden, bu gibi deme emirlerinde hatt- hmyunla ocakln bozulduu belirtilerek deme yaplmasna dair bir ferman yer almad srece, ocaklk tayin olunanlar dnda kimseye szkonusu muktaalardan deme yaplmamas.
) Belerbeisi olup hliy Tuna Defterdr olan brhm'e hkm ki:

Sbk (

Mektb gnderp; " "zi eyleti nefert in ocaklk tayn olunan muktatdan hara bir aka ve bir habbe virilmeye." diy bundan akdem mteaddid ahkm- erfe virildinden gayri ocaklk balanan defter zerine hatt- hmyn- sadet-makrnum ile; "Min-bad tebdl tayr olunmaya." diy fermn- l-num sdr olmken hliy Akkirman muhfazasna memr olan yenierilern mevcibleri havle olunmala ocaklk bozlmak lzim gelr." diy ilm eyledn ecilden imdi; ocaklk bozlduna rz-y hmynum olmayup mdm ki bu makle aka havle olunan emirlerde; "Ocaklk bozlmdur; viresin." diy hatt- erfmle fermn- l-num sdr olmaya, bir aka virilmemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah zi eyleti nefert in ocaklk tayn olunan muktat mlndan mukaddem sdr olan evmir-i erfem mcebince kimesneye bir aka ve bir habbe virmeyesin. Mdm ki; "Ocaklk bozlmdur." diy hatt- hmynumla emr-i erfm sdr olmaya, ocaklk mlndan hara bir aka ve bir habbe virildine rz-y hmynum yokdur. yle ki; ocaklk bozup hara aka virmekle nefertun mevcibine muzyaka v zarret vk ola, mesl muteb olup nedmetin mhede idersin; yle [bilesin].

115
[133]

Tuna Defterdar brahim'in, zi nefertnn mevcibleri iin ocaklk tayin olunan muktat malndan imdiye kadar tahsil ettii ake ile birlikte acilen zi'ye, Vezir Hasan Paa'nn yanna gelmesi.

Sbk ehr-i Zol Belerbeisi olup hliy Tuna Defterdr olan brhm dme ikblhya hkm ki: zi nefertnun mevcibleri in ocaklk tayn olunan muktat mlndan bu na dein cem u tahsl eyledn aka ile muaccelen zi'ye gelmen lzim olman, bir n tehr itmeyp kalkup zi'ye varup Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve asker halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel icllehya mlk olman emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah her kande 79

bulunursan bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp ml- muktatdan tahsl idp yanunda mevcd olan aka ile kalkup varup zi'de mrun-ileyh serdrum ve kapudnuma mlk olasn. yle ki; emr-i erfm vuslinde kalkmayup gnden gne avk u tehr eyleyesin, azl tba mstehkk olduundan gayri nedmetin mhede itmen mukarrerdr. Ana gre malmun olup srat isticl zre gelmekde ihtimm idp ihmlden be-gyet hazer eyleyesin.

116
[134]

Daha nce havss- hmyundan olup beylerbeyiler tarafndan zaptolunurken sonradan Krm hanlar tarafndan beratsz olarak zaptolunmaya balayan Akkirman'daki obruca ve tevbii hslarnn, mahsul zi nefertnn mevcib ve ulfeleri iin ocaklk olmak zere, tekrar havss- hmyun iin zaptettirilmesi ve Krm hanlarna mdahale ettirilmemesi.

zi Belerbeisi brhm dme ikblh ve Akkirman kdsna hkm ki: Kaz-i mezbra tbi obruca ve tevbi hslar havss- hmynumdan olup mr-i mrn tarafndan zabtolunurken sonradan bil-bert Krm hnlar tarafndan zabtolunup ml- mrye kll gadrolman, slb- sbk zre gir cnib-i hmynumdan zabtolunup mahsli zi kulnun mevcib ulfeleriyn ocaklk tayn olunmak bbnda hatt- hmyn- sadet-makrnumla fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda hatt- erf-i sadet-elfm ile sdr olan fermn- cell'l-unvnum zre amel idp zikrolunan obruca ve tevbi hslarn zi kulnun ulfe v mevcibleri in ocaklk zre mezkr kuluma zabt ve ebvb- mahslt- eryye v rsm- rfiyyeyi cem u tahsl itdrp Krm hn tarafndan kimesneye dahl taarruz itdrmeyp men u def eyleyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 8 Za., sene 1037

117
[135]

Muhasebesi grlmek zere grevini emneten Sipahi Mehmed'e devrederek sitne-i Sadet'e gelmesi istenilen Kefe Nzr Solak Mustafa'nn mazeretinden dolay sitne-i Sadet'e gelmesi mmkn olmadndan, Matbah- mire iin taahht ettii ya tedarik ederek mfredat defterleri ve muhasebesiyle birlikte sitne-i Sadet'e gndermesi; muhasebesi grlp Maliye tarafndan yeni berat verilinceye kadar Kefe Nezreti'nin Solak Mustafa ile Sipahi Mehmed'e ortaklaa zaptettirilmesi.

Kefe belerbeisine ve kdsna hkm ki: Hl Kefe Nzr olan Solak Mustaf sitne-i Sadetm'e gelp muhsebesi grilmesi ve nezret-i mezbreyi siphiyndan Mehmed nm kimesne emneten zabtitmesi bbnda Mliyye tarafndan emr-i erfm virilp lkin mezbr Mustaf'nun baz mni 80

olup sitne-i Sadetm'e gelmesi mmkin olmaman, Matbah- mirem mhimmt in iki yz kntr ya ber-vech-i isticl tedrk irsline taahhd itmekle emr-i erfmle havle tayn olunan ( ) ile zikrolunan iki yz kntr ya ve zamn- mberetinn mfredt defterleri ile muhsebesin sitne-i Sadetm'e gnderp mezbr Solak Mustaf'ya Mliyye tarafndan mceddeden bert- erfm virilince nezret-i mezbreyi kem-kn mezbr Mustaf'ya ve emneten zabtna tayn olunan mezbr Mehmed ile maan zabtitdrilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, nezret-i mezbreyi Matbah- mirem'e irsl sline mteahhid oldu iki yz kntr ya muaccelen tedrk ve havle tayn olunan mezbr ile zamn- mberetinn mfredt defterleriyle sitne-i Sadetm'e irsl idp muhsebesin grdrp mceddeden bert- erfm virilince nezret-i mezbreyi mezkr Solak Mustaf'ya ve emneten tayn buyurlan mezbr Mehmed'e maan zabtitdresiz. Mezbr Solak Mustaf'nun taahhd eyledi ya ile muhsebesi sitne-i Sadetm'e gelp grildkden sonra ne vech zre fermn- erfm sdr olursa mcebince amel eyleyesiz.

118
[136]

Mankb kazasnn Kk Kstn ky ahalisinin, Balaklau Kalesi'ne hizmet etmeleri karlnda avrz ve tekliften muaf olduklar halde muafiyetlerine mdahale edilmesi nedeniyle i yapamadklar ve kalenin harap duruma geldii bildirildiinden, adgeen ky ahalisi hizmetlerini eksiksiz olarak yerine getirdikleri srece kimsenin, muafiyetlerine mdahale ettirilmemesi.

Kefe belerbeisine ve Mankb kdsna ve Balaklau dizdrna hkm ki: Kaz-i mezbra tbi Vasteki (?) nm- dger Kk Kstn nm karye ahlsi arz- hl idp; "kaz-i mezbrda vk Balaklau nm kala ziyde khne olup nevbet-hnesinn ve iinde olan mr evleri tamrinde ve kala-i mezbrenn syir levzimin tedrk idp hdmetleri mukbelesinde defter-i cedd-i hknde mukayyed avrz- dvniyye ve syir teklf-i rfiyyeden muf u msellem olup ellerine huccet-i eryye dah virilmi iken hl mufiyyetlerine dahlolunmala hdmetlerinde ihml zre olup kala-i mezbre hl ve harba mrif olman, vech-i merh zre mufiyyetleri mukarrer olmak bbnda mukaddem Dvn- Hmynum tarafndan virilen muf-nme-i hmynum mcebince karye-i mezbre ahlsi kem-kn kala-i mezbrenn tamrin ve syir levzimin onat vechile tedrk idp hdmetlerinde mcidd s olup kusrlar olmadukca slb- sbk zre avrz- dvniyye ve syir teklf-i rfiyyeden muf u msellem olup kimesne dahleylemeye." diy minvl-i merh zre virilen emr-i erf tecdd olunmala; "Defter-i cedd-i hknde mukayyed muf u msellem olup virilen emr-i erfmn hlfna sonradan hkm-i har sdr olm deil ise ve tasarruflarnda avrz hneleri yosa mcebiyle amel idp hlfna cevz gsterilmeye." diy tekrr Mliyye tarafndan emr-i erf virilmein, mcebince amel olunup hricden dahl rencde olunmamak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, ellerinde olan emr-i erfmn hlfna emr-i har virilmi deil ise mcebince amel idp min-bad kala-i mezbre hdmetin ed itdklerince taraf- hardan 81

kimesneye bir vechile dahl ve hlf- emr-i erf har teklfi ile rencde itdrmeyesin.

119
[137]

Mankb kazasnda Fenar isimli yerdeki tuzlann obanlar ve gemiciler tarafndan telef edilmesini nlemek amacyla burann muhafazas artyla avrz ve tekliften muaf tutulan Karanu ky ahalisine, ellerindeki muafnme, yarl ve emirlere ramen yapld bildirilen mdahalenin nlenmesi.

Kefe belerbeisine ve Mankb kdsna hkm ki: "Kaz-i mezbra tbi leb-i deryda Fenar nm mevzda vk olan memlahanun hsl olan tuzn Sarkirman obnlar ve ol etrfa varan gemiler halk zyi u telef idp hfz u hrseti mhimmtdan oldu ecdd- zmum zamnlarnda arzolundukda kaz-i mezbra tbi Karanu nm karye halk avrz- dvniyyeden ve teklf-i rfiyyeden muf u msellem olmak zre memlaha-i mezbreyi hfz u hrset itmeleriyn Mliyye tarafndan muf-nme-i hmynum virilp badeh cedd-i bzrg-vrum ve vlid-i mcidm zamnlarnda tecdd olunup;* "Kem-kn memlaha hdmetinde olup hdmetlerinde kusrlar olmadukca avrz- dvniyye ve syir teklf-i rfiyyeden muf u msellem olup* hlfna rencde olunmayalar." diy Mliyye tarafndan ve Dvn- Hmyn cnibinden mteaddid ahkm- erfe virildinden gayri vech-i merh zre mrye nfi hdmetde olduklar ecilden ellerinde olan evmir-i erfem mcebince amel olunup karye-i mezbre ahlsine cenb- emret-meb Krm hn dmet malhi tarafndan; "Tfenkci karlmayup ve avrz u krekci ve syir hdmet teklf olunmayup rey zerine tayn olunan aalar tarafndan rencde olunmaya." diy hn- mrun-ileyh tarafndan defetle yarl dah virilmiken gir memn olmayup rencde v remde eyledklerin" ilm olunman, ellerinde olan emirleri ve hn- mrun-ileyh tarafndan virilen yarllar mcebince amel olunup hlf- emr rencde olunmamak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukadddem virilen evmir-i erfenn hlfna emr-i har virilmi deil ise mceblerince amel idp karye-i mezbre halk mdm ki mr memlaha-i mezbre hdmetinde olup hfz u hrset idp hdmetlerinde kusr olmadukca avrz- dvniyye v teklf-i rfiyye ile ve hn- mrun-ileyh tarafndan virilen yarla muhlif tfenkci v avrz u krekci ve syir hdmet ile kimesneye rencde v remde itdrmeyp itmek isteyenleri men u def eyleyesin; yle bilesin.

120
[138] Bodan voyvodasnn Bender Kalesi'ne tfekci ustas gndererek kalede bulunan fakat kundaklar olmad iin kullanlamayan tfekleri kullanlr hle getirtmesi.
Bodan voyvodasna hkm ki: Bender Kalas'nda bir mikdr tfenk olup ve lkin kundaklar olmamala istiml olunmayup kundak yaplmas mhimmt [] lzimeden olmala ( ) nefer std gnderp kala-i mezbrede her ne kadar mr tfenk var ise kundaklarn yapdurup tekml itdrmen 82

bbnda fermn erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm mcebince amel idp dah Bender Kalas'nda ne kadar kundaksuz tfenk var ise ( ) nefer std gnderp kundaklarn [tamr] itdrp tekml eyleyesin. Emrme muhlif ihml mshele ve avk u tehre cevz gstermeyp emrm zre zikrolunan tfenklern kundaklarn ve syir kusr u noksnlarn tekml itmmda ihtimm eyleyesin.

121
[139]

zi'deki kalelerde bulunan nefertn aalar, mevcib ve ulfelerinin ellerine zamannda gemediinden ikyeti olarak her kalenin mevcib ve ocaklnn ayrlmas yolunda istekte bulunduklarndan, her kalenin ocakl olan muktaalarn belirlendii; buna gre ocaklk tayin olunan isimleri yazl muktaalardan mevcibleri almak zere her kaleden ikier kiinin grevlendirilecei ve muktaalarn ziyadelerinin zi defterdar tarafndan zaptolunup eminlere onun marifeti ile deruhte olunaca.

zi defterdrna hkm ki: zi'de vk olan klun nefertnun mevcibleri in defterdrluna tbi baz muktat ocaklk balanup defterleri zerine hatt- hmyn- sadet-makrnumla iret olunup lkin Donanma-y Hmynum'a Kapudnum ve zi'ye memr olan [asker] halkna Serdrum olan dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem Vezrm Hasan Paa edma['llh] tel iclleh Donanma-y Hmynum'la zi'ye vardunda cmle nefert aalar* mrun-ileyhe gelp; "Ocaklk balanan muktatdan bazlarnun ml mukaddem tahsl olunup ve bazlarnun dah vakti ile tahsl olunmamala ulfelerimz dah vakti ile cmlemze demeyp gadrolur." diy tezallm idp; "her kalanun mevcibi ve ocaklk ayrlup baka baka tayn olunmak mnsib idi[n]" ilm eyledkleri ecilden, Eski zi Kalas'nun ( ) neferi olup ve ( ) aka yevmiyyelerinn senev mevcibleri on yk ve otuz yedi bin be yz drt aka olup nefert- mezbreye Silistre ve Ruscuk muktaalar tayn olunup ve Palanka-i Cedd'n ( ) neferi olup ( ) aka yevmiyyelerinn senev mevcibleri yiirmi bir yk ve seksen bin yedi yz on iki aka olup ve Yeni zi Kalas'nun ( ) neferi olup ( ) aka yevmiyyelerinn senev mevcibleri on yk ve krk tokuz bin be yz krk drt aka olup nefert- mezbreye Nibol ve tevbi muktat tayn olunup ve Kala-i Cedd, Hasan Paa ve Klburun kalalarnun ( ) neferi olup ( ) aka yevmiyyelerinn senev 7.045.447 [aka] olup nefert- mezbreye Balk Muktaas ve nefs-i Ruscuk hss ve ziyde-i cizye-i Mihalbeg ve Beyt'l-ml-i mme ve Hssa-i Silistre ve Prevadi ve gayri tevbi tayn olunup zikrolunan muktaalara zikrolunan drt kalanun nefert cnibinden ikier dem havle v nzr varup ve senn marifet tezkiren ile meny der-uhde olunmak ve muktat- mezbrenn ziydeleri ber-karr- sbk senn tarafundan zabtolunmak zre nefert- mezbrenn mstehkk olduklar [mevcibleri] vech-i merh zre her ble tayn olunan ocaklklarndan virmek emridp buyurdum ki: 83

Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince amel idp dah vech-i merh zre her kalanun nefertnun ulfelerin varan havle v nzrlarna tayn olunan ocaklklarndan tahsl itdrp her bln ulfeleri ed olundukdan sonra her muktaanun
5 5

Hkm metni, ciltlenme srasndaki kesimden dolay eksiktir.

121[139] ve 122[140] numaral sahifeler arasndaki sahife (s. 75) botur.

122
[140]5

Akkirman'a tbi obruca ve tevbii hslar reyasnn, Tatarlar tarafndan vuk bulan tecavzler ile Kazak ekysnn saldrlarndan korunmak amacyla masraflarn kendileri karlamak kaydyla kylerine bir palanga yapmalarna izin verilmesi yolundaki isteklerinin uygun grld.

Akkirman kdsna hkm ki: Kaz-i mezbra tbi obruca ve tevbi hslar reys meclis-i era varup; "mezbrlar mukaddem hn hss reys olup lkin vakt b-vakt ziyde Tatar varup teadd v tecvz eyledklerinden gayri Kazak kalalaryla snurda olmala ekser zamn Kazak ekys gaflet ile yam v gret idp kala v palankalar olmamala kendlerin muhfaza[ya] kudretleri olmaman, Kazak'dan ve syir ekydan kendlerin hfz u hrset in kend mllar ile karyelerine bir palanka yapmaa" izn-i hmynum rec eyledkleri mahzar ile ilm olunman, kend mllaryla yapmalarn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm zre amel idp havss- mezbre reys Kazak'dan ve syir ekydan kendlerin korumak in karyelerine bir palanka yapmak murd eyledklerinde kend mllaryla yapdurup hricden kimesneye rencde v remde itdrmeyesin. Amm; bu bahne ile har reyya ( ) bir teklf olunmak ihtimli olmaya.
5

Hkmn zerine; "Virilmemidr." kayd ekilmitir.

123
[141]

htill ve karklktan dolay yerlerini terkederek Bodan topranda yerleen Akkirman'a tbi obruca ve tevbii hslar reyasnn tamamnn geri eski yerlerine gnderilmeleri.

Bodan voyvodasna hkm ki: "Akkirman kazsna tbi obruca ve tevbi hslarnun reys fetret ihtill sebeb[i] ile yirlerin terkidp varup Bodan topranda skin olmala havss- mezbre harb u yebb olup ml- mrye kll gadroldu" ilm olunman imdi; havss- mezbre hl zi belerbeisi olanlara hs tayn olunup hnlara alka kalmaman, zikrolunan hslar reysndan Bodan toprana varanlarn, cmlesin kaldurup gir kadm yirlerine gndermen bbnda fermn- erfm sdr olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp dah zikrolunan obruca hslar reysndan fetretden kalkup Bodan toprana varanlar kaldurup kadm 84

yirleri olan havss- mezbreye gnderp kimesneyi hmyet itmeyesin. Ve'l-hsl havss- mezbre reysndan Bodan'da bir ferd alkonlduna rzm yokdur; ana gre malmun olup her ne kadar rey varm ise cmlesin kaldurup gnderesin.

124
[142]

Sbk Krm Han Mehmed Giray Han'n, Leh'e akn ettiinde Ya ehrinde konaklad Vatobet (?) Han'na, Krm hanna ait olduu gerekesiyle kimsenin konmad bildirildiinden, Mehmed Giray Han buray her hangi bir ekilde satn almam ise, eskiden olduu ekilde zapt ve tasarruf edilmesi.

Bodan voyvodasna hkm ki: "Hn- sbk Mehmed Giray Hn bundan akdem hnl hengmnda Leh'e akn idp kdunda Ya'a gelp anda Vatobet (?) adlu hna nzl itmekle; "Zikrolunan hn mrun-ileyhndr." diy kimesne konmayup lkin mrun-ileyh zikrolunan hn aka ile ve har vechile alm olmayup bir defa nzl itmekle anun olmak lzim gelmemein, slb- sbk zre zabtolunmak" bbnda emr-i erfm taleb eyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, hn- mezbr mrun-ileyh aka ile ve har tarkla alm deil ise slb- sbk zre zabt u tasarruf olunup hardan kimesneyi dahlitdrmeyesin.

125
[143]

Birok hizmeti ve yararl grlen zi Kaptan ve Klburun Sanca Beyi Salih Bey'in, sancakbeylii salyanesini tahsilde glk ektiinden ikyet ederek, yz krk bin akelik zi ve Klburun skeleleri muktaalarnn, salyanesinden fazla olan krk bin akelik ksmn zi Tersanesi'ndeki aykalarn ihtiyalarna sarfetmek artyla, salyanesi iin ocaklk tayin edilip kendisine zaptettirilmesi yolundaki isteinin kabul edildii.

zi belerbeisine ve zi defterdrna ve zi kdsna hkm ki: Klburun Sancabei ve zi Kapudn olan kdvet'l-meri'l-kirm Slih dme zzh gelp; "yz bin aka slyneye mutasarrf olup leyl nehr serhadd-i mansremde uur- hmynumda bezl-i iktidr idp ve bu na dein zi muhfazasnda, huss geen sene zi kalalarnun tamr termminde ziyde hdmetde bulundundan gayri bu sene dah Kantimr dme ikblhy ve nreddn* sultn Krm'a germekde ve imdd inetlerinde kll hdmeti sebkeyleyp her vechile mstehkk- riyet sez-vr- merhamet iken* havle olunan yirlerden vakt zamn ile aka tahsli mmkin olmamala nsf mikdr slynesin ancak alup emr-i maetinde ziyde zarreti olup her vechile gadr hayf olmala zi ve Klburun iskelelerinn muktaalar ve beyt'l-ml ve gayri rsm ki, defterde senev yz krk bin aka makt yazar; muktaa-i mezbre sly[ne]sinden ziyde olan krk bin aka ile zi Tersnesi'nde olan aykalarun tekneden mad olan mhimmt- lzimelerin grmek ve muhsebesi grildkden sonra vef itmezse defterdr virmek zre 85

slynesi mukbelesinde kendye ocaklk tayn olunmak" bbnda nyet rec itmein, vech-i merh zre ocaklk olmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince amel idp dah zikrolunan zi ve Klburun iskelelerin ve beyt'l-ml ve gayri rsm ziyde krk bin aka ile zi Tersne[si'n]de olan firkatelern* teknesinden mad olan mhimmt- lzimelerin grmek ve muhsebesi grildkden sonra vef itmeyeni defterdr virmek zre slynesi mukbelesinde ocaklk zre mrun-ileyhe zabt u tasarruf itdrp tebdl tayrine cevz gstermeyesiz.

[Yev]m'l-sneyn, f 13 Zi'l-hcce, sene: [10]37, der-Kili

126
[144]

Seferden gelen sipahilerin sebeb-i tahrr hkmleri ile havale olunan ulfelerinin, zi aklmna ocaklk tayin olunan muktat malndan deil Tuna aklmnda vki olan hara, bedel-i mekr ve avrz akesinden verilmesi.
) Belerbeisi olup hliy zi Defterdr olan brhm dme ikblhya

Sbk ( hkm ki:

dem gnderp; " "zi aklmna ocaklk tayn olunan muktat mlndan sefer-i hmynumdan gelen siphlern ulfeleri sebeb-i tahrr hkmleri ile havle olunup yle ki; muktat mlndan virilrse zi nefertnun mevcibleri tedrk olunmak mmkin olmayup ol makle ulfe havle itdrenlern ulfeleri sebeb-i tahrr hkmleri mcebince Tuna aklmnda vk olan harc u bedel-i mekr v avrz akasndan havle olunup virilmek" bbnda mukaddem emr-i erfm recsna ilm eylednde, vech-i merh zre amel olunmak bbnda fermn- l-n sdr olmala Maliyye tarafndan emr-i erfm virildin" ilm eyledn ecilden, mcebince amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda Mliyye tarafndan virilen emr-i erfm mcebince amel idp hlfna cevz gstermeyesin.

127
[144]

Silistre, Hrsova, Baba, Prevadi, Yenipazar, umnu, Eski Cuma ve Alakilise kadlklar dahilinde, mir ambar dndaki yerlerde ve mir anbarda tuz mevcut iken bakalarna tuz sattrlmamas, satanlarn tuzlarna mir adna elkonmas; ayrca kantarc, muhtesib vs.'nin eminlerin kantarlarna mdahale ettirilmeyip mir tuzun eminlerin kantarlaryla sattrlmas.

Mrun-ileyhe, Silistre ve Hrsova ve Baba ve Prevadi ve Yenibzr ve umn ve Eski Cuma ve Alakilise kdlarna hkm ki: Zikrolunan kdlklarda vk iskeleler ve tevbi muktatna emn olanlar dem gnderp; "art- iltizmlarnda; "Mr anbrdan gayri yirlerde tuz frht olunmas men 86

olunup memn olmayanlarun, bulundu yirlerde tuzlar mr in girift oluna." diy mukaddem fermn olunup bertlarnda mastr oldundan gayri mukaddem Mliyye tarafndan emr-i erfm virilmiken yine bazlar mtenebbih olmayup mr tuz var iken hufyeten tuz bey idp mrye gadreyledklerin" ilm idp; "mukaddem sdr olan fermn- erf mcebince ol makleler men u def olunmak" bbnda emr-i erfm taleb eyledkleri ecilden, vech-i merh zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, siz ki kdlarsz, bu bbda sdr olan fermn- erfm mcebince amel idp dah mr anbrda tuz var iken hardan kimesneye tuz bey itdrmeyesiz. Memn olmayup fermn- erfme muhlif hufyeten tuz bey idenleri men u def eyleyesiz. Menle memn olmayanlarun tuzlarn* mr in girift idp ism resmi ile arzidp fermn- erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesiz. Bu bbda ziyde [mukayyed olup] mukaddem mr anbrda olan tuz bey olunmadn hardan kimesneye tuz satdurmayasz ve; "Zikrolunan kazlardan kntrc v bcdr u muhtesib min-bad mr tuza karmayup men kend kntrlaryla frht ideler." diy bertlarnda mastr u mukayyed iken baz kimesneler men olmayup mdhale itmeleriyle mrye gadrolman, mennun bertlarnda olan urt ile amel olunup mr tuza hricden kimesneyi dahlitdrmeyp kend kntrlaryla frht itdresiz; yle bilesiz.

128
[145]

Havss- hmyun kylerinden olan Keligrad (?), dier adyla Yeniky reyasndan olup yanndaki Stck kynde oturan ancak Yeniky'deki arazilerini ekip-bimeye devam edip ar ve rsmlarn havss- hmyun zbitlerine veren reyaya, bunlarn kendisine ait olduu iddiasyla Stck ky zbiti tarafndan yapld bildirilen mdahalenin nlenmesi.
) hkm ki:

"Kaz-i mezbra tbi havss- hmynum karyelerinden Keligrad (?) nm- dger Yeniky nm karyenn reysndan bazlar kalkup varup kurbinde olan Stck nm karyede tavattun idp lkin mezbr Yeniky'de olan yirlerin yine zirat idp ar- eryyelerin ve rsm- rayyetlerin mrye yid olmala havss- hmyn zbtlar alagelmiken mezbr Stck karyesinn zbt; "Benm karyemde skinlerdr; r resmin dah ben alurum." diy fuzlen alup mrye gadreyledi" ilm olunman, havss- hmyn karyesinn mmtz snur dahlinde olan yirlern ar u rsmn mr tarafna alvirilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup dah arzolundu zre havss- hmyn reys yine havss- hmynumdan mezkr Yeniky karyesinn mmtz snur dhlinde zirat idp rsm- rfiyye v ar- eryyelerin men alagelmiler iken mcerred mezbr Stck karyesinde skin olmala zbt ol vechile dahleyledi vk ise cyiz deildr. Men u def idp havss- hmyn topranda hsl olan terekenn ar u rsmn mr in menya zabt u kabz itdrp mezbr Stck karyesi zbtn ol vechile niz itdrmeyesin. Menle memn olmayanlar ism resmleriyle arzeyleyesin. 87

129
[146]

Karaharman skelesi'nin klesi eskiden beri emin tarafndan damgalanp tlip olanlara verildii halde, Karaharman kazas ihtisbna mutasarrf olan Kapczde Ahmed'in, bu iin kendisine ait olduu iddiasyla byk bir kle ihdas ederek gemicilere verdii ve bylece hem ml- mirye zarar olduu hem de mslmanlar gadre uratt bildirildiinden, durum arzedildii gibi ise adgeen kapcnn menedilmesi.

Baba kdsna hkm ki: "Karaharman skelesi'nn klesi m-tekaddemden ( ) emni tarafndan tamgalanup ve tlib olanlara virilp kaz-i mezbr ihtisbna mutasarrf olan Kapuc-zde Ahmed'n bir vechile alkas yoken ve bertnda mukayyed deil iken; "Kle tamgas bana mahssdur." diy kendsi bir byk kle peyd idp ve ziyde akalarn almala gemicilere byk kle ( ) virp mslimnlara gadreyledinden gayri ml- mrye dah kll zarar oldu" zi defterdr tarafndan ilm olunman, kadmden olgeldi zre amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre mukayyed olup m-tekaddemden iskele-i mezbrenn kle[si] emn-i mezbr tarafndan tamgalanup ve virilegelmiken hliy mezbr ol vechile dahlitmekle ml- mrye gadroldu vk ise kadmden olgeldi zre amel idp mezbr Kapuc-zde'yi ol vechile dahl tecvz itdrmeyp men u def eyleyesin.

130
[147] Baz kimselerin ulfelerinin sebeb-i tahrr hkm ile zi muhafazasnda grevli neferlerin mevcibleri iin ocaklk tayin olunan muktat malndan verilmesi mmkn olmadndan, bunlarn Tuna aklmnda bulunan hara, bedel-i mekr ve avrz akesinden vs. vridttan verilmesi.

Sbk ( ) Belerbeisi olup hliy zi Defterdr olan brhm dme ikblhya ve Nibol ve Vidin ve Silistre sancaklarnda olan kdlara hkm ki: Sen ki mrun-ileyh defterdrsn, mektb gnderp; " "zi aklmna ocaklk tayn olunan muktat mlndan baz kimesnelern ulfeleri sebeb-i tahrr hkmleri ile havle olunup yle ki; muktat mlndan virilrse zi nefertnun mevcibleri tedrk olunmak mmkin olmayup ol makle ulfe havle itdrenlern ulfeleri sebeb-i tahrr hkmleri mcebince Tuna aklmndan vk olan harc u bedel-i mekr v avrz akasndan ve emvl-i sireden tahsl olunup virilmek" bbnda mukaddem emr-i erfm recsna ilm eylednde vech-i merh zre amel olunmak bbnda fermn- l-num sdr olmala Mliyye tarafndan emr-i erfm virildin" ilm eyledn ecilden, mcebince amel olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda Mliyye tarafndan virilen emr-i erfm mcebince amel idp hlfna cevz gstermeyesiz. 88

131
[148]

zi nefert mevcibleri iin ocaklk tayin olunan muktatn eminleri zimmetlerinde bulunan bakyann tahsil ettirilmesi.

Silistre ve Nibol sancanda vk olan kdlara hkm ki:

zi nefert mevcibi in ocaklk tayn olunan muktatun emnleri zimmetine lzim gelp bk olan ml- mr bi't-tamm tahsl tedrk itdrilp nefert- mezbre mevcibi tekml olunmak umr- mhimmeden olman, zi defterdr marifeti ile tahsl itdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince her birinz mukayyed olup ocaklk tayn olunan muktatun emnleri zimmetlerinde bk kalan ml- mr bi-hasebi'-er ve'l-knn mil-i py olanlarun ve syir muktat- mezbreye mdhale idenlern emvl erzklarndan defterdr- mrun-ileyh marifeti ile tahsl itdrp bir habbe bk kodurmayasz. Nefert- mezbrenn mevcibleri bir gn mukaddem tahsl ed olunmak mhimmt- umrdandur. Bu bbda bir vechile ihml teksl itmeyp ve bir ferd hmyet synet olunmayup bk olan mlum tahsl itdrmee her birinz ikdm u ihtimm eyleyesiz.

132
[149] Akkirman muhafazasnda bulunan yenierilerin mevcibleri iin akeye ihtiya duyulduundan, sakc, Main ve Tolca kazalar reyasnn demeleri gereken 1037 senesi bedel-i avrz akesinin Tuna defterdar tarafndan gnderilen adama tahsil ettirilmesi.
sakc ve Main ve Tolca kdlarna hkm ki: Taht kaznuzda vk olan reynun bin otuz yedi senesine mahsb olmak zre bedel-i avrzlar tahsline sitne-i Sadetm'den bu na dein dem emr-i erfm vrid olmamala hl zimmetlerinde olup Akkirman muhfazasnda olan Dergh- Muallm yenierilerinn mevcibleri kusrna ziyde muzyaka olmala zikrolunan avrz akas cem u tahsl olunmak in Tuna defterdr tarafndan mhrl Dvn tezkiresi virilmekle mcebince amel olunup tahsl itdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince amel idp dah taht- kaznuzda vk olan reynun bin otuz yedi senesine mahsb olmak zre zerlerine lzim gelen bedel-i avrzlarn vech-i merh zre Akkirman muhfazasnda olan Dergh- Muallm yenierilerinn mevcibleri kusr in defterdr- mrun-ileyh tarafndan virilen Dvn tezkiresi mcebince varan deme cem u tahsl itdrp ihml mshele ve avk u tehre cevz gstermeyesiz.

89

133
[150]

Nibolu ve Silistre sancaklar dahilindeki kazalarda sakin olup sefere gitmeyen mazul ve eli emirlilerden mir iin toplanagelen bedellerin, zi'de vazifeli neferlerin ulfeleri iin zi defterdarnca grevlendirilen adama tahsil ettirilmesi.
Nibol ve Silistre sancaklarnda vk olan kdlara hkm ki:

"Taht- kaznuzda skin olup sefere varmayan mazl eli emirllern bedelleri kadmden mr in cem olgelmein, hliy zi kulnun ocaklk tayn olunan ulfeleri mlndan siph u yenieri mevcibine havle olunan mlun yirine zikrolunan eli emirl v mazl bedelleri kadmden olgeldi zre cem olunmak" bbnda emr-i erfm virilmek recsna sbk ( ) Belerbeisi olup zi Defterdr olan emru'l-meri'l-kirm ( ) dme ikblh ilm itmein, m-tekaddemden cem olunageldi zre cem itdrilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emr-i erfm mcebince amel idp dah taht- kaznuzda vk olup sefere varmayan mazl eli emirllern bedellerin m-tekaddemden cem olunageldi zre defterdr- mrun-ileyh tarafndan varan kuluma mr in cem u tahsl itdresiz. Amm; bu bbda ziyde mukayyed olup kadmden alnageldinden ziyde bir aka ve bir habbe aldurmayasz. yle ki; kadmden olgelenden ziyde aka alndu mesm hmynum ola, mesl muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre malmun olup kadmden her ne alnagelmi ise gir ol minvl zre cem itdrp ziyde[ye] tecvz itdrmeyesiz.

134
[151] Eflak'ta bulunan tuz madenlerinden hsl olan tuzun ncelikle mirye, daha sonra tccara ve bakalarna verilmesi; mir iin verilen tuzun her kayasnn yz vukyyeden aa olmamas ve geen sene her kayas yz vukyyeden aa olarak gnderilen tuzun eksiinin tamamlanmas.
Eflak voyvodasna hkm ki: "Eflak'da vk tuz madenlerinden her sene Silistre ve Nibol ve Ruscuk iskelelerine mr in virilgelen tuz tccra ve gayriden mukaddem virilp ve tccra virilenden noksn olmayup her kayas yzer vukyye olup mennun bertlarnda; "Noksn virilrse tekml oluna." diy mufassal merh kayd art olunm iken, hliy mrden mukaddem tccra virildinden gayri mrye virilen kayalar yzer vukyyeden noksn olup zara[r] u noksn seksen ikier (?) vukyye oldu sicill huccet olup ml- mrye kll gadroldu" zi Defterdr olan emru'l-merl-kirm brhm dme ikblh tarafndan ilm olunman, kadmden olgeldi zre tamm gnderilp ve imdiye dein vk olan noksn tekml olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan fermn- erfm zre amel idp zikrolunan iskelelere irsli mutd olan mr tuz kadmden olgeldi zre her kayas yz vukyye gelr gnderp ve mr tuz tccra ve gayriye virmezden mukaddem irsl idp noksn 90

gndermeyesin ve geen sene irsl eyledn tuzun noksnn tekml idp mrye gadr zarardan ihtiyt eyleyesin.

135
[152]

Sbk Krm Han Mehmed Giray Han'n Mirahuru Zlfikar'n vefat zerine, kendisine ait iftlikteki btn mal, erzak, hayvan, tereke ve hububatn, mir iin zaptedilmesi emredilip bu hususta Yahya avu grevlendirildii halde, szkonusu mallarn yamaland ve zaptna mni olunduu bildirildiinden, btn mallarn her kimde ise ortaya kartlp adgeen avua zaptettirilmesi.

Balk kdsna hkm ki: Hn- sbk Mehmed Giray'un Mr-hr olup fevtolan Zlfikr'un taht- kaznda vk iftliinde olan emvl erzk ve at u katr u deve ve syir hayvnt ve tereke ve syir hubbt mr in zabt u kabz olunmak bbnda fermn- erfm sdr olup Mliyye tarafndan emr-i erfm virilmekle Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Yahy avu zde kadruh gnderilmiken; "hliy ol cnibde baz kimesneler mni oldundan gayri bazlar dah mezbrun esbb u esklin yam v tln eyledkleri" ilm olunman imdi; Mliyye tarafndan virilen emr-i erfm mcebince mukayyed olup mezbrun iftliinde her nesi varsa nakr u ktmr mezbra cem u tahsl ve zabt u kabz itdrmen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sdr olan emrm zre huss- mezbra mukayyed olup dah mezbr Zlfikr'un iftliinde olan emvl erzkn nakr u ktmr her ne varsa mezbr kuluma mr in zabt u kabz itdrp hricden kimesneyi dahl tecvz itdrmeyesin ve ol makle mezbrun esbb u esklin yam idenler her kimler ise meclis-i era ihzr idp her ne almlar ise zhir oldukdan sonra b-kusr mezbr kuluma alviresin. Teall nd zre olanlar ism resmleri ve dirlikleri ile yazup ahvllerin arzeyleyesin ve mezbr Zlfikr'un henz biilmemi terekesin dah reyya bidrp tahsl itdrp yirde kalmala zyi u telef itdrmeyesin ve bi'l-cmle bu bbda mukayyed olup tahsli fermnum olan ml itlfdan be-gyet hazer idp hlf- er u knn ve mugyir-i emr-i hmynum kimesneye i itdrmeyesin. yle ki; fermn- erfme muhlif bu bbda adem-i tekayydn ve ihml teksln zhir ola, mesl olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olasn ve iftlik-i mezbr kethuds olan Ynus blk halkndan ise kethudyiri marifeti ile ihzr idp nakr u ktmr teslmde nd ider ise vk ahvlin bli ve dirlii ve itihr ile Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

91

ANALTK NDEKS

92

93

NDEKS HAKKINDA AIKLAMALAR


ndeks maddeleri yazlrken, mmkn olduunca defterdeki ekle sadk kalnmaya allmtr. Yani, indekse konu olan kii ve kurum adlar, terim, tbir ve kelimeler dilin o gnk iml ve fonetik zellikleri gz nne alnarak yazlm. Defterin taranp maddelerin tespiti safhasnda belirlenecek indeks maddesinin, genel konu ad eklinde deil de, bir genel konunun alt bal, baka bir deyile, iinde getii hkmdeki zel durumu ifade edecek ekilde alnmasna gayret edilmitir. Dolaysyla maddeler ounlukla tamlama, deyim ve dier tr kelime gruplarndan meydana gelmektedir. Birden fazla kelimeden meydana gelen bu tr indeks maddeleri, ait olduklar metinde, genellikle aralarna baka kelime veya kelime gruplar girmi vaziyette gemelerine ramen, hem anlam ve gramatik mnasebet, hem de indeksin shhati asndan ayklama-birletirme yoluna gidilmitir. * ndeksimizde madde kk olarak kelimelerin tekil halleri tercih edilmi olup, ayet kelimenin oulu tekil formunun ats bozularak yaplmsa, oul halleri bkz. eklinde tekil haline gnderme yaplp, yaplan gndermeler ilgili madde kklerinde u ekilde gsterilmitir. Arb bkz. Arab Urbn bkz. Arab Arab(lar) (tifesi) [/Arb /Urbn] deftir bkz. defter defter [/deftir] Maddelerin -ler, -lar ve -t ekleriyle yaplan oullar iin gnderme yaplmam, ilgili madde kknde parentez iinde gsterilmitir. bert(lar) hsr-er(ler)i temessk(t) ndeks maddelerinde bulunan terkipler madde kknden sonra parentez iinde gsterilmitir. emr-i hmyn emr-i erf emr-i kavm

emr(-i hmyn /-i erf /-i kavm)

94

Zmre ismi olarak da kullanlmakta olan baz kelimeler tekil ve oul ekillerinin yan sra bu zelliklerini de gsterir ekilde yazlmtr. gurbet cemati gurbet(ler) (cemati /tifesi) gurbet tifesi

Yer isimlerinin idar birim olarak aldklar sfatlar parantez iinde verilmi olup mteaddit sfat olmas halinde bu durum taksimle ayrlarak gsterilmitir. Bolu Bolu nhyesi Bolu kzs Bolu sanca

Bolu (nhyesi /kzs /sanca)

Fiillerin etkenlik, edilgenlik vb. alardan farkllk arzettii maddelerde farklla esas olan at parantez iinde, ayet birden fazla farkllk sz konusu ise aralarna taksim konularak gsterilmitir almak al(n /dur)mak virmek vir(dr /il)mek Temel olarak benzeen fakat ierdii kelimelerde eksiklik-fazlalk szkonusu olan maddelerde de birletirme yoluna gidilmitir. Bu birletirme maddenin tam ekli yazlp, eksik olan eklinde bulunmayan ksm parantez iine alnmtr. zabt eylemek zabt (u kabz) eylemek zabt u kabz eylemek virdrmek virilmek alnmak aldurmak

Eanlamllk ya da dnmll ifade etmek iin taksim kullanlmtr. emre muhlif hareket etmek emre (muayir /muhlif) hareket etmek emre muayir hareket etmek

95

NDEKS

b v ; ecdd : 104; eslf : 104 Abdgl, Alt Blk halk Kethudyiri, Akkirman : 113 Abdullh, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Ada beleri : 109 ad; dan bir mahalle zarar u gezend iridrmemek : 91; -y dn devlet : 105 dem(ler) : 1, 20, 63, 91; alkonlmak : 91; gndermek : 22; lzim olmak : 44, 70; salvirilmemek : 19; i varmak : 17; le hzr u mevcd olmak : 64 adem-i tekayyd ihml sebebi ile mesl muteb olmak : 26 aa(lar) : 2, 7, 113; tarafndan rencde olunmamak : 119; l hara virilmek : 30 arlklarn gndermek : 19 hen klnk : 36 Ahmed Aa, Vezr Hasan Paa'nn Kapucbas, Sefer avuba : 65, 71 Ahmed Efendi, Al avu ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Ahmed, Ahryan, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Ahmed, ebn-i siphiyndan, aka tahsline memr : 80 Ahmed, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Rova kz. : 17 Ahmed, Kapuc-zde, Baba kazs ihtisbna mutasarrf : 129 Ahmed, Nzr, sakc ve Tolca ve Main ve Kili ve Akkirman ve brayil ve Hrsova ve tevbi muktaalar, Zarar- Kassbiyye Muktaas ve Beyt'l-ml-i mme ve Hssa muktaalar Nzr : 48, 49, 54, 55, 56, 75, 90 Ahmed, Ruscukl, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Ahmed, sbk Aknc Bei : 51 Ahyol : 82; kds : 20, 53; Muktaas emni : 53; mfettii : 53 ahz celb; itmek : 16, 24, 113; ile reydan aka alnmamak : 24 aka(lar) : 20, 47, 61; aldurmak : 99; cem u tahsli: 53, 67, 95, 99, 112; havle olunmak : 53; irsl itmek : 45; istikrz: 45; karz: 45; ketmolunmamak : 29; lzim olmak : 96; shbleri : 112; tahsli mmkin olmamak : 125; taleb idenler : 20; tedrk irsli : 45, 79; virilmemek : 114; virmek : 32, 112; n muktaaya virmek : 108; suz zift salmamak : 67; ya kanat itmemek : 47 Akgz, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 akn; itmek : 124; itmemek : 7; a gitmemek : 69; a ve apkuna varmamak : 69 aknc(lar) [/akncyn] (tyifesi) : 44, 51, 52; beleri : 51, 52; ihrcna mni olmak : 52; kaydolunmak : 52; tahrr defter olunmak : 52; v aknc-oullar : 51; v tavialar : 25; dan fevtolanlarun oullar : 52; -ol : 51; -ol v aknc olmayan zam v erbb- tmrun defterl reys : 52 akncyn bkz. aknc

97

Akkirman (kzs) : 28, 38, 69, 82, 88, 98, 105, 123; Boaz : 39; skelesi ve tevbi : 56; kds : 4, 7, 16, 18, 19, 21, 24, 28, 37, 39, 49, 54, 56, 68, 98, 113, 122; Kalas : 16, 90, 113; Kalas'nun nefertlarnun mevcibleri : 6; muhfazas : 114; muhfazasnda olan Dergh- Muall yenierilerinn mevcibleri : 132; muktat : 54; mftsi : 21; mtesellimi : 4, 7, 19, 28, 113; nefert : 88; reys : 38; 'da skin olan nefert aalar : 7 Alacahsr sanca : 64; beleri ve askerleri : 70 Alakilise kds : 127 almetler vaz itdrmek : 62 lt- ceng harb : 64 Alaybei iftlii, Vidin kz. : 17 Aleksandra Voyvoda, Eflak Voyvodas : 17, 45 Al avu, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Dergh- Muall avu, Yirgi kz. : 17 Al Gz, Ktib, Mteferrika, erkeskirman ve tevbi ve Tuzlar ve tevbi karyeleri zemeti mutasarrf : 110 Al Mrz, Nogay mrzs : 43 Al, Bozac, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Al, ebn-i siphiyndan, brayil : 54 Al, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Al, Haddd ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Al, Kethudyiri, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Al, Mevln, Akkirman Kds : 21 Al, Payasl (?), Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Al, Vidin Kapudn : 14 Almh, Kefe Cizyedr : 110 Alt Blk halk Kethudyiri : 113 Altun (?) Aa, Tatar Aas, Akkirman : 113 Amasr; kds : 67; Liman : 67 amel-mnde olan toplar : 100 Anatol Kd-askeri : 11 anbr : 127 Arab, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 araba; ihrc teklf itmek : 31; v otluk u saman teklfi : 32 Arcar Kalas'nun mstahfzlar : 14 arpa; v saman u otluk teklfi: 31; y frht itdrmemek : 28 arpalk : 11, 64, 68, 95, 96, 99 Arslan veled-i Yasef, Yehd, Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalarna dahliden : 15 Arslan, Yehd, Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalar Emni : 15, 73, 74 arz- hl dem gndermek : 22 sitne-i Sadet : 8, 12, 15, 20, 40, 41, 42, 45, 53, 61, 71, 74, 86, 97, 100, 103, 104, 106 asker(-i slm) : 1, 2, 5, 6, 8, 12, 13, 15, 18, 25, 27, 28, 29, 33, 34, 39, 44, 45, 47, 48, 49, 53, 54, 56, 64, 65, 70, 71, 74, 80, 91, 98, 101, 105, 113, 115; cem itmek : 64, 65; hzr u mevcd bulunmamak : 64; ihrc /irsl eylemek : 1, 26, 44, 75; lzim olmak : 33, 44, 70, 71; tedrki : 2, 64; yoklanmak : 26, 64, 105; n avdet ricatlerine izn iczet virilmemek : 19 asker : 25 sde-dil olmak : 103

98

ar : 62, 128 ayir : 102 at(lar) : 68, 135; germek : 107 avrz(lar); akas : 96, 126, 130, 132; u krekci : 119; taleb olunmamak : 101; - dvniyyeden muf u msellem olmak : 118, 119 avk; u tealll olunmamak : 77; u tehr : 12, 14, 25, 37, 40, 41, 42, 45, 64, 115, 120, 132 avret olanlarna tecvz itmek : 61 ayak zre olmak : 105 ayn- vilyet ile zerine varmak : 34 yn-i btlalar zre kiliselerinde em- asel yakmak : 93 Azak : 40, 41, 43, 107; sanca bei : 41; 'dan sitne-i Sadet'e gelince yol zerinde vk olan kdlar ve kl dizdrlar ve iskele emnleri : 40, 42 azeb(ler) : 23, 109; aa(s/lar) : 7, 30; gedin arzitmemek : 30; nefert : 92 azl tba mstehkk olmak : 5, 26, 99, 115

Baba kds : 83, 127, 129 bc; tahsli : 46; virmek : 46 bcdr : 127 bahne v llet ile muktaaya dahlitdrmemek : 8 Bahgeldi, Hc, Sultn Selm Hn Evkf karyeleri reysndan, Akkirman kz. : 21 Balaklau : 106; dizdr : 118 Balk : 82; kds : 135; Liman : 25; Muktaas : 121 Bl, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Balta, Mteferrikaba Sleymn Aa'nun demi : 1 Banbnar, Eflak : 17 brgr tedrk ihzr itmek : 42 Baruh, Yehd, Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalar Emni : 15 barut : 87; - siyh : 36 ba u bu : 65, 66, 92 Bapostenlik hdmeti : 58 bayraklar : 105 bzr ihds olunmak : 107 bzergn tyifesi : 46, 107 bedel; -i avrz tahsli : 132; -i mekr ve avrz akas : 126, 130; -i muvenet : 67; muvenet-i krste : 99; -i sulh : 74 belerbei : 4, 5, 12, 44, 64, 66, 68, 91, 98, 105, 106, 107, 109, 110, 111, 112, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 123, 125, 126, 130, 133 bellt u odun kat : 59 Bender : 19, 59, 91; kds : 16, 19, 59, 60; Kalas : 16, 90, 120; Kalas'na nevbetci tayn olunan orbaclar : 31; Kalas'nun nefertlarnun mevcibleri : 6; kyleri : 60; mtesellimi : 19, 60; snurna karb olan Bodan karyeleri reys : 59, 60 Bendereli kds : 67

99

bert(lar); itdrmek : 89; - hmyn ile emn olmak : 73; ve temessktlar yoklanup tahrr tashh olunmak : 87; yoklanup vazfeleri her muktaa mlndan tefrk olunmak : 87; n sitne-i Sadet'te grilp mahalleri tashh olunmak : 86; n gtrp yoklama mahallinde ibrz itmek : 64; n tecdd itdrmek : 109; yla yoklanmamak : 64 ber-vech-i itirk muktaay zabtitdrmek : 54 bel(ler) (tyifesi) : 23, 33; v azeb(ler) : 2; v azeb aalar : 7; v azeb gedin arzitmemek : 30; v azeb yazdurmamak : 23; den hzr u mevcd ve hdmet-i muhfazaya kdir olanlar yazmak : 16 bey u ir : 98, 107 Beyt'l-ml; Muktaas : 77, 84; ve gayri rsm : 125; -i mme ve Hssa ve tevbi muktaalar : 49, 56, 82, 121 b-garaz mslimnlar : 32 Bodan (vilyeti) : 61; askeri : 63; cizyesi : 63; karyeleri : 62; reys : 59, 60; toprana varanlar kaldurup kadm yirlerine gndermek : 123; ve Eflak voyvodalar : 44; Voyvodal : 63; voyvodas : 37, 38, 57, 60, 61, 62, 63, 64, 120, 123, 124; 'un hfz u hrseti : 63 Bosna : 72, 94 boyarlar : 17, 58 Budakeleb Kla, Akkirman kz. : 37, 38 Budun : 70, 94; muhfazas : 70; ve syir serhadd eyletlerine tayn olunan ocaklk ml : 72 buday nakli : 76 Bulgar; haymne keferesi : 84; ve Srf reysnun haymnegn harc : 77, 84 Bkre, Eflak : 46 Cafer Baa, Yenieri, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 cmi- cizye nmyla gelenler : 47 cmi- erf [/cevmi- erfe]: 62; huddm : 87; mrtezikas : 86 Cnbeg Giray Hn, Krm Hn : 101, 102, 103, 104 cnib-i mrye zararlar olmamak : 93 cebeci(ler) : 25, 27, 44; mtekdleri : 86, 87; n ulfe v akalarn tahsl itdrmek : 53 cebe-hne; mhimmt : 36; v barut : 87 cebel; Tatar : 44; leriyle evlerinden kup hareket itmek : 64 cebren ve kahren araba ihrc teklf itmek : 31 cedd-i bzrg-vr : 119 cedd bert : 109 celb-i ml in mft meccnen cebren ve kahren araba ihrc teklf itmek : 31 cem u ; kabz itdrmek : 50; tahsl itdrmek : 133 ceng harbe kdir olanlar : 16 cengci : 92 cerahor(lar) : 6, 25 cerme almak : 93 cevmi- erfe bkz. cmi cizye : 9, 30, 45, 47, 77; akas : 47; cem u tahsli : 47, 95, 110; cemna varanlar : 95; defteri : 95, 110; tedrk irsli : 63; ve syir teklf cem olmak : 17, 22; ve syir teklfi emlk erzklarna ve tahammllerine gre virmemek : 22; v avrzlar taleb olunmamak : 101; v rsm tahsli : 10, 17; -i Mihalbeg : 121; in kendler mbeynlerinde cem u tahsl itmek : 47 cizyedr : 110 Cobrca bkz. obruca

100

adr u bayraklar : 105 apkuna varmamak : 69 avu(lar) : 64; u kttb : 1, 71; -zde(ler) : 25, 44, 64 avuba : 71 ehrenbe kds : 67 eki, atal : 36 erkes, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 erkeskirman ve tevbi karyeleri : 110 ernovi Kalas'nun dizdr tmr : 89 ete tarkyla akn itmemek : 7 iftlik(ler) : 17, 39; idinmek : 10, 11, 17; ihds eylemek : 11, 17; kethuds : 135; ref olunmak : 17; shbleri : 11, 17; kur : 84; e ve harmen yirlerine tahassun itmek : 17; ine tahassun itmek : 9 irmen (sanca) : 64, 91; bei : 5, 44 obruca [/Cobrca] ve tevbi hslar reys : 18, 39, 116, 122, 123; Zbt : 39 orbaclar bkz. orbac

dav-y hakk u tayn-i mdde itmek : 18 dahl ; rencde olunmamak : 52; taarruz itdrmemek : 39, 47, 54, 116; tecvz itdrmemek : 15, 20, 47, 48, 49, 72, 85, 106, 129, 135 dakk : 98 Dede, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 def- muzyaka olmak : 98 defetle yarl virilmek : 119 defter(ler) : 74, 99, 106, 110, 117; itmek : 16, 55, 87; ol(un)mak : 84, 88; de esmleri mastr olmak : 51; de ihrc olunan kulun yirlerine kle v sab olmayanlardan yazlmak : 88; e kaydolunmak : 54; i turlanmak : 52; ine kaydolunmak : 95; l rey : 52; -i cedd-i hknde mukayyed muf u msellem rey : 118; -i Hkn ktibleri : 25, 64; -i icmlde dizdra tayn olunan tmr : 89 defterdrlar : 6, 8, 13, 15, 47, 68, 74, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 90, 94, 95, 114, 115, 121, 125, 126, 129, 130, 131, 132, 133 der-anbr itmek : 49 Dergh- (l /Muall); cebecileri : 27; kapucbalar : 9, 11, 44; kapuclar : 40, 41; mteferrikalar ve avular : 26, 64; siphleri : 8; yenierileri : 68; yenierilerinn mevcibleri : 45, 132; 'nun Rikb- Hmyn'la emee tayn olunan gedkl mteferrikalar : 25 dernek cemyyet; itmek : 65; de hzr u mevcd bulunmak : 66; e kll asker lzim olmak : 71 dery : 100 deve : 135 Devlet Giray (Hn/Sultn), Kalgay, Krm Hn Cnbeg Giray Hn'un karnda : 101, 102, 104 Devrek kds : 67

101

deyn : 112 Dib, Azak : 107 dikkat ihtimm eylemek : 1, 6, 27, 28, 98 Dilver, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Lohna (?) k., Eflak : 17 Dilver, Dvn- Hmyn Ktibi : 16 Dimo Kopar, Eflak boyar : 58 dndr olmak : 13 Dirgine kds : 67 dirlik(ler); i hara virilmek : 1, 26; i hdmetde mevcd olanlara tevch olunmak : 44; i kat olunmak : 27; i virilmek : 64, 105; ne zarar gelmek : 25 Dvn tezkiresi; ile mfetti olmak : 85; virilmek : 80, 132 Dvn- Hmyn : 64; ktibleri : 16, 25, 26 dizdr(lar) : 7, 36, 40, 42, 68, 118; tmrn zabt ve mahslin kabz itmek : 89; u nefert : 89; u men : 40; lk zre bert itdrmek : 89 Donanma-y Hmyn : 1, 5, 6, 7, 12, 13, 15, 16, 17, 24, 26, 27, 33, 34, 39, 44, 45, 53, 65, 71, 76, 98, 102, 103, 104, 105, 113, 115, 121; 'a memr olan yenieri mevcibi : 79; 'da olan Efrenc tyifesinn mevcibleri : 20 dkiciler : 100 du-gy mtekdn-i syire bertlar : 86 du-i hayra mazhar olmak : 71 Dukagin sanca; bei : 64; beleri ve askerleri : 70

ebn-i siphiyn : 54, 67, 80 ebvb- mahslt; rsm : 49; dan ve zimem-i reyda kll v cz hukk u rsmdan bk kalanlar : 56; - eryye v rsm- rfiyyeyi cem u tahsl itdrmek : 116 Eflak (vilyeti) : 46, 77; askeri : 3; bei : 79; boyarlar ve vistiyarlar : 17; cizyesi : 9, 45; Haznesi : 11, 46; karyeleri : 3, 17; memleketi : 77; reys : 10, 11, 17; reysn iftliklerine almak : 11; toprana dahlolunmamak : 17; topranda iftlikler idinmek : 10; topranda ihds olunan iftlikler ref olunmak : 17; topranda kimesneye iftlik itdrmemek : 11; vilyetinn hfz u hrseti : 3; voyvodas : 3, 10, 11, 17, 44, 45, 58, 64, 77, 134; yakas : 17 Efrenc; siphleri : 53; tyifesinn mevcibleri : 20 ehl-i bert : 51 ehl-i fesd : 57 ehl-i slm'dan gede mahall mstehkk olanlar : 30 ehl-i rf tyifesi : 31 ehl-i vazif : 109 ehl-i vukf; ile zerine varlmak : 62; dan sl olunmak : 32 ekbir iftliklerine tahassun itmek : 9 ekl bel : 85; ve zyi u telef eylemek : 58 elegetr(il)mek : 35, 68, 113 eli emirl(ler) : 25, 44; v mazl bedelleri cem olmak : 133

102

emneten zabtit(dril)mek : 39, 48, 49, 117 emekdr u ihtiyr : 65 emn slim; sitne-i Sadet'e irsl sl itmek : 40; varup gelmek : 3 emn(ler) [/men] : 6, 21, 40, 42, 53, 73, 108, 111, 121, 131; mltezim olmak : 54; ya zabt u kabz itdrmek : 128 Emr Efendi, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Banbnar, Eflak : 17 emlk erzk : 22, 44 emr [/evmir] (-i hmyn /-i erf) : 1, 6, 11, 13, 14, 15, 17, 20, 22, 23, 24, 26, 29, 30, 31, 34, 44, 50, 51, 52, 59, 61, 64, 65, 74, 76, 78, 80, 81, 83, 85, 86, 87, 90, 93, 95, 97, 100, 103, 105, 106, 108, 112, 113, 114, 115, 117, 118, 119, 121, 122, 124, 125, 126, 127, 128, 131, 132, 133, 135 emvl erzk : 58, 135; larn yam v gret itmek : 3; larndan zimmetlerinde bk kalan ml- mr tahsl olunmak : 131 emvl-i hssa : 80; tahsli : 20; nun slh u tashh : 47 enikl v prank dkdrilmek : 100 env- tb u kba mazhar olmak : 44 env- riyet iltifta mazhar olmak : 63 erbb- tmr : 1, 26, 52, 91; reys : 51 erkm ktibi : 106 esmleri defter olunmak : 84 esbb u eskl(ler) : 58; sl olunmak : 68; in yam v tln eylemek : 135; i ile kalkup gmek : 21; i mr in zabtolunmak : 19 esbb u tavarn zyi u telef olmak : 39 esr germek : 107 Eski Cuma kds : 127 esvk : 67 eky : 95, 100, 105, 122; cemyyet zre olmak : 3 etrf u cevnib; e gz kulak tutmak : 63; i gerei gibi muhfaza itmek : 91; i ve handaklar pk tutlmak : 34 evmir bkz. emr evkf; reys yirlerinden kaldurlmamak : 21; u erbb- tmr reys : 51

frisler : 50, 81; n ulfesi : 78 Fenar, Mankb kz. : 119 fermn- erfe imtisl itat itmemek : 81 fesd syn itmek : 105 Feth- slm; frisleri : 50; kds : 50, 92 fetret ihtill sebebi ile yirlerin terkitmek : 123 fevtolmak : 39 firr; itmek : 17, 50, 81, 105; iden Tatarlar elegetrmek : 35 firkate : 125 Fornitre (?) frisleri : 50

103

fukar; v rey : 59; ya gadr hayf olmak : 22; ya teadd olunmak : 59; ya zulm teadd itdrmemek : 61 gadr; olmak : 21; hayf olmak : 22, 125; teadd itdrilmemek : 22 gaflet; ile yam v gret itmek : 122; ihml itmemek : 87, 91, 92 Galas skelesi, Bodan : 61 gallt ri : 49 garaz u taassub ile teadd itmemek : 18, 87 gret; itmek : 122; hasrete cesret eylemek : 7 gaz(lar); itmek : 43; v cihda bezl-i say ictihd eylemek : 43 geid virmemek : 21 gedk; arzitmemek : 30; dirline zarar gelmek : 25 gedkl(ler) : 64; v gedksz mteferrika (v avular) : 1, 25, 44; v mtekdn : 71 gemi(ler) : 24, 28, 68, 71, 76, 98, 104, 107, 119; bins tehre kalmamak : 96; navlun ile tutlmak : 29; v kayk tedrk itmek : 40; yaplmak : 99; den boalnan tereke v arpa : 28; e peksimad u kerste tahml olunmak : 29; ye zahre tahml itmek : 98 gemiciler : 129 Ginol kazs : 96 Gnye; Kalas'nun tamr ihys : 97; sancakbei : 97 gz kulak tutmak : 63 Gzlevi : 107; emni : 108, 111; kds : 108, 111 gulmiyye : 47; bedeli : 80 gmri alnmamak : 107 gzete ulfeler : 90

Hbil (?), Yehd, Ruscuk Muktaas Emni : 73 Hc, Siph, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Mistel (?) k., Eflak : 17 Hcgz, Sultn Selm Hn Evkf karyeleri reysndan, Akkirman kz. : 21 hakk; u adl zre grmek : 87; zre erle grmek : 18; zre teft tefahhus itmek : 83 haklarndan gelinmek : 5, 24, 28, 44, 71 hal u ref olunmak : 101 hals- cn kendlere devlet bilmek : 105 hl; kalmak : 18; ve harba mrif olmak : 118 Hamr muktaas, Kefe nezretine tbi : 112 hn(lar) (Krm hnlar): 18, 39, 69, 71, 101, 102, 108, 116, 119; hss reys : 122 hn, Ya : 124 handaklar pk tutlmak : 34 Hantimr bkz. Kantimr harb; u yebb olmak : 123; a mrif olmak : 21, 118 harc(lar) : 84; cem (u tahsl) itmek : 77, 110; taleb olunmak : 11; virmekde tealll eylemek : 84; c : 110; -gzr rey : 11, 23, 30; - mr : 110; - erlerin mr in tahsl eylemek : 84 harb memleket zbtlar : 57

104

hric; den dahl rencde olunmamak : 118; den kimesneyi dahl ( tecvz) itdrmemek : 20, 39 harmen yirleri : 17 Haruh (?) karyesi, Eflak : 17 Hrn, Yehd, Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalarna dahliden : 15 Hasan Aa ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Hasan Bee, Dergh- Muall Yenierisi : 68 Hasan Paa Kalas, zi : 121 Hasan Paa, Vezr, Donanma-y Hmyn Kapudn, Serdr : 1, 5, 6, 7, 8, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 20, 25, 26, 27, 33, 34, 39, 44, 45, 47, 48, 49, 53, 54, 55, 56, 64, 65, 70, 71, 74, 75, 79, 80, 82, 87, 91, 101, 105, 113, 115, 121 Hasan, olak, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Hasan, Dergh- Muall siphsi : 8 Hasan, Gnye Sancakbei : 97 Hasan, Hc, Sultn Selm Hn Evkf karyeleri reysndan, Akkirman kz. : 21 Hasan, Hc, Vezr Hasan Paa'nn demi : 20 Hasan, Hseyin ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Hasan, Yenieri Serdr, Sultn Selm Evkf Zbt, Akkirman : 38 hasm : 18 hss(lar) [/havss- hmyn] : 22, 23, 78, 116, 121; hl kalmak : 39; karyeleri : 128; mahsline tecvz olunmamak : 18; reys : 22, 122, 123; zbt(lar) : 69, 128; a ilhk olunmak : 89 hssa : 43 Hatb, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 hatman : 7 havle : 121 havss- hmyn bkz. hss haymne [/haymnegn]; harc : 84; keferesi : 84; rey : 84; cizyesi : 77; harc cem itmek : 77 haymnegn bkz. haymne hzr; u mevcd olan krste : 37; u mheyy eylemek : 24, 53, 64, 76 hazne(ler) : 94; v cebe-hne v barut : 87; ye nfi olmak : 73 Hazne-i mire : 45, 46, 47, 52, 67, 95 hevlarnda olanlar : 27 hdemt- hmyn bkz. hdmet hdmet(ler) [/hdemt- hmyn] : 51, 63; teklf olunmamak : 119; sefer fermn olunmak : 52; vcda getrmee almak : 43; de bulunmak : 5, 64, 66, 71; de ve yoklamada mevcd bulunmak : 27; de ve yoldalkda bulunmak : 64, 71, 102; e kdir kul yazlmak : 88; e liykati olmamak : 88; -i muhfazada bulunmak : 5; -i muhfazaya kdir olmayan sabler : 16; i yirine getrmee bezl-i makdr u say-i mevfr eylemek : 64; in ed itmemek : 87; inde kusrlar olmamak : 119; inde mcidd s olmak : 118; n avkna bs olmak : 44 hfz u; habs itmek : 113; hrset itmek : 3, 34, 63, 97, 105, 119, 122; hrset -i memleket : 65, 97 hlat [/hla]; giymek : 43; ihsn nyet itmek : 43, 65; -i fhre (v kisve-i bhire) : 43, 65 hla bkz. hlat hlf- er u knn rencde v remde itmemek : 93 hmyet; eylemek : 11; it(dr)memek : 11, 29, 50; synet : 15, 16, 17, 60, 63, 88, 111, 113, 131 Hrsova; kds : 9, 11, 17, 48, 54, 92, 127; kapudn : 92; muktat : 54; yalsndan eky cem olmak : 3 hsr-eri : 23

105

Hsrni kds : 67 hsr-pee v palanka bin olunmak : 63 Hzr, ebn-i siphiyndan, brayil : 54 hubbt : 135 huccet-i eryye : 32, 118 huddm : 87 hukk u rsm : 39, 55, 56 huzr u istirhat itmek : 63 Hseyin Aa, Tatar Aas, Akkirman : 113 Hseyin, Dergh- l Kapucbas, asker ihrcna memr : 9, 11, 44 Hseyin, ebn-i siphiyndan : 67 Hseyin, Hc, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17

nd ; muhlefet itmek : 4; muhlefet itdrmemek : 17; tealll ve ihml teksl itdrmemek : 15 nyet rec itmek : 125 slh u tashh : 13 syn itmek : 105 tb u kb; a mazhar olmak : 44, 53; a mstehkk olmak : 5, 27

brhm avu, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 brhm Paa, Nibol sancana mutasarrf, sbk zi Belerbei : 68, 88, 91 brhm Paa, zi Belerbei, Silistre sancana mutasarrf : 64, 65, 66, 105, 116 brhm Paa, zi Defterdr, sbk belerbei : 126, 130, 134 brhm Paa, Tuna Defterdr, sbk ehr-i Zol Belerbei : 68, 74, 78, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 90, 94, 114, 115 brhm, Beyt'l-ml Muktaas Emni, Nibol sn. : 77, 84 brhm, ebn-i siphiyndan : 67 brhm, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 brhm, Telli (?), mteveff, siph, Prevadi : 83 brail bkz. brayil brayil [/brail] kasabas, Bodan : 61, 82; skelesi ve tevbi muktaas : 49; kds : 9, 11, 16, 17, 22, 23, 29, 47, 48, 49, 54, 76, 80; Kalas : 16; keferesi : 80; muktat : 54; nzr : 47; reys : 22, 23; yalsndan eky cem olmak : 3 iczet; tezkiresi : 19; virmemek : 91; sz dem salvirilmemek : 19 Hazne : 45 ihml; gafletden ihtirz eylemek : 113; imz itmemek : 4; mshele : 1, 14, 25, 28, 37, 40, 41, 42, 44, 45, 53, 66, 76, 92, 98, 120, 132; tehr olunmamak : 13; teksl : 5, 12, 15, 24, 33, 77, 79, 99, 107, 131, 135; den hazer eylemek : 115; den ictinb eylemek : 83; i zhir olmak : 45 ihtill; virmek : 19; e bs olmak : 51 ihtiyr : 65 ihzr olunmak : 18 iki kona bir itmek : 5, 6, 26 kinci Postenlik hdmeti : 58

106

ili : 7, 40, 41, 61 lhoh (?) karyesi, Eflak : 17 iltizm; da olmak : 47; na kesr lzim gelmek : 73 imdd; inet : 125; muvenet : 14, 101, 102 imeci tark : 38, 76; yla kalanun etrf pk tathr olunmak : 34; yla krste naklitdrilmek : 24; yla mr buday naklitdrmek : 76; yla naklitdrilmek : 37 sakc [/sak] : 82, 90; skelesi : 48; skelesi Muktaas : 75; skelesi ve tevbi muktaas : 48, 55; kds : 48, 54, 55, 62, 75, 76, 92, 132; muktat : 54; mtevellsi : 62; reys : 92 sak bkz. sakc iskn; itdr(il)mek : 11, 17, 21; itdrmemek : 57 iskele(ler) : 15, 68, 129; emnleri : 21, 40, 42; muktaalar : 125; ve tevbi muktat : 127; de bulunan gemiler navlun ile tutlmak : 29; de ileyen gemiler ashb : 107; de mevcd bulunan tccr gemileri : 29; e tenbh tekd eylemek : 35; nn klesi tamgalanmak : 129 skele-i Akkirman ve tevbi : 56 skele-i sakc ve tevbi muktaalar : 48, 55 skele-i Kili ve tevbi Muktaas : 49, 56 skenderiyye sanca; bei : 64; beleri ve askerleri : 70 ism resm(ler)i; ile yazup arzeylemek : 11, 19, 17, 21; ile yazup sicill huccet itmek : 62 sml (kasabas/kazs), Bodan : 33, 61; kds : 33, 76; yalsndan eky cem olmak : 3 stanbul : 26, 27, 107; kds : 95 vraca : 82 izn iczet tezkiresi : 19

kabyil : 102 kadrga; bins : 96, 99; masrif ihrct in aka lzim olmak : 96; ya binmek : 13 kfir [/kefere] (tyifesi /reys) : 32, 47, 84, 93, 110; havfi : 107; mahallesi : 32 Kalgaylk hdmeti : 101, 104 kala [/kl] : 64, 81, 90, 91, 100, 105, 118, 120, 121; bins : 2, 25, 26, 27, 28, 33, 36, 38, 44; dizdr(lar) : 40, 42, 68; etrfna mezbelelerin dkmemek : 34; hl ve harba mrif olmak : 118; halk : 34; harb olmak : 89; hdmeti : 1; levzimin tedrk itmek : 118; mhimmt : 28, 29, 37, 38, 60; mstahfzlar : 109; nefert(lar)nun mevcibleri : 6, 54, 121; nefert : 13, 25; tamr ( ihys) : 4, 95, 97; v hsr-pee v palanka bin olunmak : 63; v palankalar olmamak : 122; da hfzolunmak : 113; da olan hazne v cebe-hne v barut : 87; da olan nefertun ekseri n-mevcd olmak : 16; nun etrfn pk tathr itdrmek : 34; un ahvllerin grmek : 16; ya meremmet lzim gelmek : 95 Kala-i Cedd, zi : 121 Kaldovin Kalas'nun mstahfzlar : 14 kalita : 100 Kangr sancanda vk olan kuzt : 99 Kantimr [/Hantimr], sbk Silistre Belerbei : 12, 39, 125; ihtilli : 18, 39; oullar ve tevbi : 12 kapucba(lar) : 9, 16, 35, 44, 71, 79 kapuclar : 40, 41

107

kapudn : 1, 2, 5, 6, 7, 8, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 25, 26, 27, 33, 34, 39, 44, 45, 47, 48, 49, 53, 54, 55, 56, 63, 64, 65, 70, 71, 74, 75, 80, 82, 87, 91, 92, 96, 101, 105, 113, 115, 121, 125 kapukullar : 4 Kara Al, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Karadeniz : 100 Karaharman skelesi'nn klesi tamgalanmak : 129 Karano karyesi halk : 119 krste : 4, 24, 37, 38, 99; kat itdrmek : 4; nakl sli : 29; naklitdr(il)mek : 4, 24; v mhimmt nakli : 28; yi gemilere tahml itdrmek : 28, 29; nn Tersne-i mire'ye sli : 24; yi imeci tarkyla naklitdrmek : 38 kr-hne v ocak peyd itmek : 100 karye(ler) [/kur ] : 3, 7, 21, 37, 59, 60, 61, 62, 64, 84, 85, 87, 95, 110, 118, 119, 122, 128; halk yoklanmak : 87; inn harclarn virdrmemek : 110; inn snurlar dhlinde olan topraklarna kanat itmemek : 62 karz : 45; tarkyla aka virmek : 112 kasabt halk yoklanmak : 87 Kasay Mrz, Nogay mrzs : 43 Ksm avu, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Ksm, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Kastamon sanca : 96 katr : 135 Katrc-ol, Eflakl, Bodan'da Postenlik hdmetinde : 57 ktib(ler) [/kttb] : 1, 6, 25, 26, 64, 71, 106; girdleri : 44, 64, 71; tayn olunmak : 16 ktib-zde : 25 katl; hasret itmek : 95; helke cret cesret zre olmak : 3 Kavak Liman : 1 kayk tedrk ihzr itmek : 42 Kazak; ekys : 95, 100, 105, 122; ekysnun memerr maberi : 2; kalalar : 122; tabur : 105; - k def : 65 kazy defteri : 74, 83 kazma : 36 Kefe (eyleti) : 65, 98, 101, 102, 103, 105, 109, 117; aklmnda olan kl mstahfzlar : 109; belerbei : 106, 107, 109, 110, 111, 112, 117, 118, 119; cnibinde zahreye muzyaka olmak : 98; cizyedr : 110; skelesi : 107; kds : 101, 106, 112, 117; Kalas'n kuatmak : 105; Muktat : 106, 107; mstahfzlar ve azebleri : 109; Nzr : 117; Nezreti : 111, 112 kefere bkz. kfir Keligrad (?) [/Yeniky] karyesi : 128 Ker; skelesi : 107; mstahfzlar : 109 kesim itmek : 59 kesr noksn gelmemek : 82 kethud : 135; v odabalar : 2 kethudyir(ler)i : 66, 83, 113 kl bkz. kala

108

Klburun; skelesi'nn muktaas : 125; Kalas : 121; sancak bei : 125 kntr : 106; c : 127 krk toplar : 100 Krm : 35, 101, 102, 103, 104, 125; hn(lar) : 18, 39, 69, 71, 101, 102, 108, 116, 119; Hn Mehmed Giray Hn'n hslar zbt : 69; Hnl : 101, 102, 103; Hkmeti : 101, 104; Tatar : 105 Krkkilise (sanca) : 64; bei : 5, 44; kds : 1 klak : 68; a tayn olunan zam v erbb- tmr : 91; a tayn olunmak : 88, 91 klamak : 91 kle tamgalanmak : 129 Kili : 13, 34, 35, 68, 69, 76, 77, 82, 126; ahlsi : 34; Boaz : 24, 68, 94; skelesi ve tevbi muktaas : 49, 56; kds : 7, 16, 24, 29, 34, 35, 49, 54, 56, 93; Kalas : 16, 90; Kalas Azebleri aas : 30; Kalas dizdr : 36; Kalas varo : 31, 32, 93; kalasnun nefertlarnun mevcibleri : 6; Kalas'nun tamr termmi : 34; muktat : 54; mtesellimi : 7; 'de skin olan nefert aalar : 7 kilisede em- asel yakmak : 93 kisve-i bhire : 65 koi : 68 Koa Arma, Eflak boyar : 58 Kostantn irban, Eflak boyar : 58 Kostantn, Bapostenlik hdmetinde olan, Eflak : 58 Kostantn veled-i Bateba, brayil : 54 Kostantn veled-i Mizotoz, brayil : 54 khne kala : 118 kle; v sab olmayanlardan kul yazlmak : 88; sin almak : 68 Kstendil sanca bei : 64 kudret; shbi olanlar : 22; tahamllerine gre teklf virmemek : 22 kul yazlmak : 88 kulaguzlar komak : 12 kundak; yapm : 120; suz tfenk : 120 kur bkz. karye Kurd avu-ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Vidin skelesi : 17 Kureme nefert ulfesi : 78 kuylar kazmak : 34 kuzt : 99 Kk avu : 15 Kk Kstn karyesi bkz. Vasteki (?) karyesi kk ayka dkdrilmek : 100 kffr- hksra gazlar itmek : 43 kfr dalli ihtiyr eylemek : 105 kfrn'n-nime olmak : 105 klnk : 36 krekci(ler) : 92, 119 krek-i hen : 36

109

ksegi : 36 kttb bkz. ktib

leb-i dery : 119 Leh bkz. Leyh levzimtlarn tedrk ihzr itmek : 41 Leyh [/Leh] : 124; kral : 7, 69; memleketine akna ve apkuna varmamak : 69; vilyetine tbi kala v kur : 7 Liman; - Amasr : 67; - Balk : 25; - Kavak : 1; - Mankalya : 28; - Varna : 2 Lohna (?) karyesi, Eflak : 17 madenler : 134 mazl; olmak : 4; eli emirl(ler) : 25, 44; eli emirllern bedelleri : 133 Main : 82; kds : 48, 54, 55, 76, 132; muktat : 54; ve tevbi muktaas : 48, 55 mahll gedk vk olmak : 30 Mahmd Aa, Kapucba : 35 Mahmdpaa, Nibol kz. : 84 mahsl; ihml mshele sebebi ile zyi u telef olmak : 39; in kabz itmek : 89 ml(lar); za v itlfndan ihtirz eylemek : 55, 56; un muhsebesi grilmek : 90; - cedd-i mr : 108, 112 ml- mr : 111, 131; tahsli : 67, 106; tahsline kll ihtill virmek : 15; zyi u telef olmamak : 107; ye dahleylememek : 110; ye gadrolmak : 17, 30, 83, 85, 116, 123, 129, 134 ml- mukta(a/t) : 20, 115; zyi u telef olmak : 106, 112 Malu, Bel Aas, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Rahkovie k., Eflak : 17 Mankalya Liman : 28 Mankb kds : 110, 118, 119 Manol Kome, Eflak boyar : 58 Manol Poncar, Eflak boyar : 58 mansb; hara virilmek : 24, 26; alnmak : 64 Maskov bkz. Moskov Matbah- mire : 106; mhimmt : 117 meclis-i era; demi varmak : 17; ihzr itmek : 18, 135; varmak : 31 mecma- ns olan mahallerde nid itdrmek : 64 Mehmed Bee, Dergh- Muall Yenierisi : 68 Mehmed avu, Dergh- Muall avu : 39 Mehmed Giray Hn, Krm Hn : 18, 39, 69, 101, 102, 103, 105, 124, 135 Mehmed Paa, (sbk) zi Belerbei, ber-vech-i arpalk Nibol sancana mutasarrf : 4, 64, 71, 91 Mehmed Paa, Vezr, Kastamon sancana mutasarrf : 96, 99 Mehmed, Ahmed ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Mehmed, Belerbei, Krkkilise sancana mutasarrf : 64 Mehmed, Bozac, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Mehmed, Durbad (?) ol, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Mehmed, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17

110

Mehmed, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Vidin skelesi : 17 Mehmed, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Mehmed, Halebl (?), Bulgar ve Srf reysndan haymne harc cem iden : 77 Mehmed, Kefe Muktat'n emneten zabtiden : 106 Mehmed, Mteferrika, Vezr Hasan Paa'nn kapucbas : 16, 18 Mehmed, siphiyndan, Kefe ey. : 117 memerr maberlerde geid virmeyp gir avdet itdrmek : 21 Memi, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Memi, Vidin Sancabei : 64 memlaha, Fenar mevz, Mankb kz. : 119; hdmeti : 119 Memlaha Muktaas iltizm, Ahyol kz. : 20 men u def eylemek : 3, 11, 17, 23, 34, 72, 74, 80, 93, 108, 110, 112, 116, 119, 127, 128, 129 menzil-i Liman- Kavak : 1 mersim-i sulhu riyet itmek : 69 mesl muteb olmak : 1, 6, 15, 16, 19, 26, 28, 40, 42, 44, 45, 67, 79, 91, 92, 113, 114, 133 mevcib : 6, 20, 45, 47, 48, 49, 50, 53, 54, 55, 72, 73, 78, 79, 80, 82, 94, 114, 115, 121, 126, 130, 131, 132; ulfe : 116 mevni u azr; takdmi : 71; takdmine s olmamak : 64 mevkft defteri : 99 Mevln, eyh, Sinob kazsna mutasarrf, kadrgalar binsna memr : 99 mezbele(ler); dkdrilmemek : 34; in kalanun kurbine dkmek : 34; yi imeci tarkyla kaldurtmak : 34 Mihalaki, kinci Postenlik, Eflak : 58 Mihalbeg cizyesi : 121 mr-hr : 135 mr : 4, 24; anbr : 127; buday nakli : 76; evlerin tamri : 118; gmrkleri alnmak : 107; in (cem u) tahsl itdrmek : 81, 83, 133; in girift itmek : 44; in zabt (u kabz) olunmak : 19, 135; mla mdhale itmek : 85; mla mfetti olmak : 85; memlaha : 119; talyanlar hdmeti : 32; tarafndan zabtolunmak : 89; tuz : 127, 134; tfenklerin kundaklarn yapdurmak : 120; den mukaddem tccra tuz virilmemek : 134; ye enfa olmak : 87; ye gadr zarardan ihtiyt eylemek : 134; ye gadreylemek : 106, 107, 127, 128; ye nfi hdmetde olmak : 119 mr-i mrn : 116; mtesellimi : 34, 35, 37, 59 mr-liv voyvodalar : 31 mrzlar : 43, 102 Mistel (?) karyesi, Eflak : 17 Miysbay-ol, Sultn Selm Hn Evkf karyeleri reysndan, Akkirman kz. : 21 monl : 100 Mordehay, Yehd, Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalarna dahliden : 15 Moskov [/Maskov] : 40; ilisi : 40, 41; kral : 41, 42 muf; u msellem olmak : 101, 119; u msellem rey : 118; iyyetleri mukarrer olmak : 118; -nme-i hmyn : 118, 119 muvenet; itdrilmek : 38; olgelmek : 14 mcib-i bret in haklarndan gelinmek : 7 muhfaza; it(dril)mek : 34, 91; ya asker tayni : 17; ya kudretleri olmamak : 122 muhalleft; mrye yid olmak : 83; u erzklarn teft tefahhus itmek : 58

111

Muhammed, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 muhrebe v mukteleye mberet eylemek : 101 muhsebe; defterleri : 6; si grilmek : 8, 55, 56, 90, 94, 106, 111, 117, 125 muhtesib : 127 mukbeleye kdir olmamak : 105 muktaa(lar /t) : 8, 15, 20, 48, 49, 55, 56, 72, 74, 75, 82, 85, 86, 87, 94, 107, 114, 115, 121, 125, 127, 131; ahvli : 13; emnleri : 6, 131; , hurde : 82; ml : 87, 126, 130; mfettii : 20; nzr : 106, 109; u (emvl-i hssanun) slh u tashh : 6, 13, 47, 54; a mdhale idenler : 131; ya dahl ( tecvz) itdrmemek : 8, 74; ya dahlitmek : 15; ya ihtill virmekden hl olmamak : 111; ya virmek : 108; y zabtitdrmek : 8 murfaa-i er ol(un)mak : 32, 68 Murtaz Paa, Vezr, Budun Muhfz : 70 Murtaz, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Musl Irlar (?), Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Musl, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Mustaf Aa, Gavajarit (?), Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kz. : 17 Mustaf Aa, Tatar Aas, Akkirman : 113 Mustaf, Solak, Kefe Muktat Nzr : 106, 109, 117 Mustaf, Tuna Defterdr : 15 muzyaka; olmak : 98, 132; v zarret ekdr(il)memek : 12, 28; v zarret vk olmamak : 114 mbirler : 47 mbhem mekk; bir mahal kalmamak : 62; nesne komamak : 87 mceddeden; ellerine temessk virilmek : 86; kala bins : 27; tahrr defter olmak : 16, 88; temessk almak : 86 mfetti : 20, 50, 53; ref olunmak : 85 mflis olmak : 112 mfredt defterleri : 106, 117 mft meccnen; arpa v saman u otluk teklf itmek : 31; cebren ve kahren araba ihrc teklf itmek : 31; yim yimek teklf itmek : 31; yim yimeklerin almak : 61 mft : 21 mheyy v hzr olmak : 65 mhimmt : 60, 67, 117; levzimtlarn tedrk ihzr itmek : 41 mhrl; defter : 110; temessk almak : 96; v turlu sahh sret-i defter-i cedd-i hkn : 51 mlzemetden muktat alanlar : 75 mlzimn : 72 mnm mtemevvil rey : 22 mrdolmak : 58 mretteb mkemmel; muhfazaya gndermek : 2; aykalar donatdurmak : 92 mrtezika : 86 msinn mutemedn-aleyh ehl-i vukf : 62 mslimn(lar) : 32, 46; u zimm rey : 34; a gadreylemek : 129 mstahfzlar : 14, 109 mstekl kapu olmak : 6 mstekm dndr : 13, 25

112

mteferrika(lar) : 1, 9, 25, 44, 71; ba : 1; iftlikleri : 17; -zdeler : 64 mtekd(/n /ler) : 71, 87; ihtiyrlar : 64; ehl-i vazif : 109 mtesellim : 4, 7, 19, 28, 34, 35, 37, 59, 60, 113 mteerri u perhz-kr olmak : 13 mtevell : 62

nakr u ktmr cem u tahsl itdrmek : 135 nakl sl itmek : 37 nme-i hmyn : 40, 41, 42, 103 nasadlara krste tahml olunmak : 24 navlun ile gemi tutmak : 28, 29 nzr : 47, 48, 106, 109, 117, 121 neccr u cerahor(lar) : 6, 25 nedmetin mhede itmek : 15 nefert : 13, 20, 25, 53, 73, 74, 87, 88, 89, 92, 114; aalar : 7; mevcib(ler)i : 6, 47, 48, 49, 53, 54, 55, 72, 80, 82, 121, 130; mevcibi in ocaklk tayn olunan muktat : 94, 115, 131; mevcibleri in ocaklk balanmak : 78; ulfesi : 78; a ocaklk tayn olunan muktat : 85, 86; a ocaklk tefrk u tayn itmek : 87; un ekseri n-mevcd olmak : 16 nevbetci; tayn olunan orbaclar : 31; yenieri orbcs : 59 nevbet-hne : 118 nid itdrmek : 64 Nibol (kazs /sanca) : 8, 17, 25, 51, 68, 71, 82, 88, 93; bei : 5, 44; iskelesi : 134; iskelesi ve tevbi muktaalar : 15; kd(s/lar) : 1, 2, 8, 9, 11, 13, 15, 17, 21, 26, 27, 52, 72, 73, 74, 84, 86, 92, 130, 131, 133; Muktaas ahvli : 13; ve Ruscuk ve tevbi muktaalar : 72, 73, 74; ve Silistre ve Vidin sancaklarnda vk olan tmrlu v ulfel nefert : 87; ve tevbi muktat : 121; da vk Beyt'l-ml Muktaas : 77 Nihl, Mevln, Amasr Kds : 67 Nikolaki Pedar, Eflak boyar : 58 ninl v mhrl defter : 110 niz; itmek : 32, 74, 75; itdrmemek : 128; u dahl itdrmemek : 110; u tealll itdrmemek : 54 Nogay; beleri : 102; mrzlar : 43, 102; Tatar : 107 nreddn sultn, Krm : 125

ocak; peyd itmek : 100; tedrk olunmak : 100 ocaklk; balanmak : 78, 114, 121; bozlmamak : 114; ml : 72; mlndan hara bir aka ve bir habbe virilmemek : 114; olmak : 15; tayn olunan aklma zamm u ilhk olunmak : 47; tayn olunan muktat : 48, 72, 74, 75, 85, 86, 114, 115, 131; tayn olunan muktat ml : 126, 130; tayn olunan muktatun emnleri : 131; tayn olunan ulfe ml : 133; (tefrk u) tayn olunmak : 13, 20, 47, 49, 54, 55, 72, 73, 74, 75, 80, 82, 87, 116, 125; bozmak : 15; lardan tahsl itdrmek : 121

113

odun; kat : 59; u otluklarn aldurmamak : 62 olanlarna tecvz itmek : 61 Osmn, Hannk, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Srisne Behne (?) k., Eflak : 17 Osmn, gedkl mteferrika, zi muhfz : 25 Osmn, Hakm, sbk Gzlevi Emni : 108, 111 Osmn, kz, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Yirgi kazs : 17 Osmn, Sultn (padiah) : 62; hazretlerinin bin eyledkleri cmi- erf, sakc kz. : 62 otlak; hakk nmna resm virmek : 59; a gelenler : 59 otlatmak : 59 otluk(lar); teklf itmek : 31; u saman teklfi vk olmak : 32; n aldurmamak : 62 Ova Hatman : 7

r; resmin almak : 128; -i gallt : 49; -i ra : 49 te yaka : 35 zi (eyleti /serhaddi /Kalas) : 1, 2, 4, 6, 8, 11, 12, 15, 19, 25, 28, 34, 36, 37, 38, 40, 43, 44, 45, 47, 49, 50, 59, 63, 64, 66, 68, 70, 71, 74, 78, 80, 81, 91, 105, 115, 121; aklmna ocaklk tayn olunan muktat ml : 126, 130; belerbei : 4, 5, 44, 64, 66, 68, 91, 98, 105, 116, 123, 125; Boaz'nun muhfazas : 70; defterdr : 6, 121, 125, 126, 129, 130, 131, 133, 134; etrfnda sl-i mazarrat iden Kazak- k def : 65; kds : 125; kulnun mevcib ulfeleri : 116; kulnun ocaklk tayn olunan ulfeleri ml : 133; muhfazas : 2, 7, 25, 26, 27, 29, 44, 91, 92, 125; (muhfazasna) tayn olunan asker : 5, 12, 17, 20, 48, 65, 74, 80; muhfazasna tayn olunan cebeci tyifesi : 27; nefert : 13, 20, 47, 53, 74, 114; nefertna ocaklk (tefrk u) tayn itmek : 87, 20; nefertnun mevcibleri : 6, 20, 47, 49, 53, 54, 55, 72, 73, 75, 78, 80, 82, 121, 126, 130; nefertnun mevcibleri in ocaklk balanmak : 78; nefertnun mevcibleri in ocaklk tayn olunan muktat : 48, 72, 75, 85, 86, 94, 115, 131; Tersnesi'nde olan aykalar : 125; ve Klburun iskelelerinn muktaalar : 125; 'de bin olunan kala mhimmt : 60; 'den stanbul'a varnca yol zerinde vk olan kdlar : 12; 'nun tamri ( termmi) : 4, 125; 'ye naklolunacak peksimad u kerste : 29; 'ye tayn olunan asker-i slm : 33 zr bahne; itmemek : 44; ye slik olmamak : 64 zr cevb(lar); kat makbl olmamak : 64; mesm olmamak : 37

pk tathr olunmak : 34 palanka; bin olunmak : 63; yapmak : 122; -i cedd : 121 prelenmek : 100 peksimad; tabholunmak : 29; u kersteyi tahml itdrmek : 29 Penik muktaas, Kefe nz. : 112 perkende v pern olmak : 47, 61 Pr, Eflak yakasnda iftlik ihds eden, Nibol kz. : 17 Plevne kds : 9, 11 Postenlik hdmeti : 57 prank dkdrilmek : 100 Prevadi : 83; kds : 83, 127; ve gayri tevbi muktaas : 121

114

Prizrin sanca; bei : 64; beleri ve askerleri : 70

Radol, Eflak voyvodasnn babas : 58 Rahkovie karyesi, Eflak : 17 Rahova; iskelesi ve tevbi muktaalar : 15; kds : 9, 11, 15, 92; Kalas : 92 Ramazn Aa, Mr-i mrn Mtesellimi : 35 rey : 10, 17, 34, 38, 47, 51, 52, 59, 60, 76, 84, 92, 95, 118, 119, 122, 123, 128; iftliklerde skin olmak : 17; fukars hmyet olunmak : 3; fukarsna gadr teadd itdrilmemek : 22; terk-i evtn itmek : 9; v berynun hmyet syneti : 3, 63; v fukar : 63; v fukarnun mft meccnen yim yimeklerin almak : 61; v fukarya env- tecvz teadd : 102; v fukarya teadd v tecvz : 101; dan bir aka ve bir habbe alnmamak : 24; dan cizye ve syir teklf taleb olunmak : 17; dan kll aka cem u tahsl itmek : 67; dan ziyde aka alnmamak : 99; nun tahammlleri olmamak : 61; ya akasuz zift salmamak : 67; ya gadrolmak : 23; ya hayfolmak : 30; ya imeci tarkyla krste naklitdrmek : 37; ya imeci tarkyla mr buday naklitdrmek : 76; ya nefr-i mm olmak : 101; ya teddden ihtirz eylemek : 99; ya tecvz teadd olunmamak : 67; ya tecvz zre olmak : 18; ya terekesin bidrmek : 135; y iftliklerine almak : 11; -y fukary hmyet synet eylemek : 3; y hmyet synet ile ihy v bd itmek : 97 Receb, Sultn Selm Hn Evkf karyeleri reysndan, Akkirman kz. : 21 ref u hal olunmak : 101, 102 rencde; eylemek : 31, 95; olunmamak : 3, 95, 119; v remde : 31, 59, 93, 109, 112, 119, 122; v teadd eylemek : 109 resm [/rsm] : 49, 125; tahsli : 17; virmek : 59; dan bk kalanlar : 56; - rfiyyeyi cem u tahsl itdrmek : 116; - rayyetleri mrye yid olmak : 128; virmemek : 62; n mr tarafna alvirilmek : 128; -i rayyet alnmak : 27; in almak : 128 rz v krn zre olmak : 97 Rikb- Hmyn'la emee mahss olan gedkller : 64 rite-i penbe : 36 Rova kds : 17 ruhsat u iczet virmemek : 105 Ruscuk : 82; hss : 121; iskelesi : 134; kds : 9, 11, 17, 72, 73, 74, 92; ve tevbi muktaalar : 72, 73, 74, 121 rsm bkz. resm

sab u sengistn talara firr itmek : 105 say; dikkat ve sarf- kudret eylemek : 91; emekleri vcda gelmek : 95; ihtimm itmek : 12; -i ceml eylemek : 71; -i mevfr eylemek : 64 sab; v kle olanlar hdmete yazmamak : 88; v n-mevcd olanlar : 16 sadkat istikmet ile hdmet vcda gelmek : 63 saf-y hl ( fer- bl) ile sarf- evkt itmek : 103, 104 Sa ve sol kolda vk olan kdlar : 51 Slih, Klburun Sancabei, zi Kapudn : 125 Slih, Mevln, Sbk Anatol Kd-askeri, ber-vech-i arpalk Silistre kazsna mutasarrf : 11

115

Salinar, Yehd, Nibol ve Rahova ve Zitovi iskeleleri ve tevbi muktaalarna dahliden : 15 slyne : 20, 45, 90, 125 saman (u otluk) teklfi : 31, 32 sancak be(ler)i : 41, 44, 64, 70 Sarata kds : 21 Sarkirman obnlar, Fenar mevz, Mankb kz. : 119 sebeb-i tahrr hkm : 20, 45, 126 Sefer avubas : 65, 71 sefer; e varmayan mazl eli emirllern bedelleri : 133; e varup irimek : 25; -i hmyndan gelen siphlern ulfeleri : 126 sefnelere ya tahml itmek : 107 Selm Hn (padiah) : 21; Evkf, Akkirman : 38; Evkf karyeleri reys, Akkirman kz. : 21 ser-asker serdr tayn olunmak : 70, 71 serhad; hazneleri : 94; mlna mdhale itmemek : 72; eyletlerine tayn olunan ocaklk ml : 72; d-i mansre : 125; din kadm emekdrlar : 31; dn hfz u hrseti : 1 sevb-i hlat ihsn nyet itmek : 43 snur(lar); mrr- eyym ile bozlmak : 62; zhir malm olmak : 62; na tecvz itdrmemek : 62 Srf reys; nun cizyeleri : 77; nun haymnegn harc : 84 sicill; defter itmek : 55, 56; huccet itmek : 18, 49, 62, 67, 134 Silistre (kazs /sanca ) : 11, 25, 51, 64, 66, 78, 82; bei : 44; belerbei : 12; iskelesi : 134; kd(s/lar) : 1, 2, 8, 9, 21, 26, 27, 52, 86, 127, 130, 131, 133; muktaas : 121; ve Vidin sancaklarnda vk olan tmrlu v ulfel nefert : 87; yalsndan eky cem olmak : 3 Sinob (kazs) : 99; skelesi : 96, 99; monls : 100; Kalas : 100 siph; tyifesin evlerinden ihrc itmek : 66; u yenieri mevcibi : 133; u yenieri ve gayri ekbir : 9; u yenieri v cebeci mtekdleri : 86, 87 siph(ler/iyn) : 4, 8, 54, 66, 67, 80, 83, 117; v yenieri iftlikleri : 17; n ulfeleri : 126 Siyvu avu, Dergh- Muall avu, Vezr Hasan Paa'nn (Kapucbas /Aas) : 6, 79 sonradan ihds olunan iftlikleri men itmek : 17 Sorkun kazs : 96 Sose (?) karyesi, Eflak : 17 Stck karyesi : 128 Srisne Behne (?) karyesi, Eflak : 17 Sudak kds : 101 suhre teklifi : 29 sulh; ahvli syleilmek : 69; u salh olmak : 7; u salha muhlif i eylememek : 69; u salha muhlif kimesneye i itdrilmemek : 91; a mugyir bir vechile i itmemek : 7; a mugyir tarafeynden bir vaz u hareket olmamak : 7; a muhlif i olunmamak : 69 sret-i defter-i cedd-i hkn : 51 sbalar : 31, 39 Sleymn Aa, Mteferrikaba : 1 svriyn : 109

116

ar : 98 girdler : 25, 44, 64, 71 h Mehmed, Mteferrika, erkeskirman ve tevbi ve Tuzlar ve tevbi karyeleri zemeti mutasarrf : 110 hn Giray (Hn /Sultn), Kalgay, Krm Hn Mehmed Giray'un karnda : 35, 101, 102, 104, 105 akvet-bnyn : 105 akay, Hc, Sultn Selm Hn Evkf karyeleri reysndan, Akkirman kz. : 21 ayka(lar) : 92, 125; donatmak : 14; dkdrilmek : 100; mretteb mkemmel donadlmak : 92; a ba u bu tayn olunmak : 92 ehdetleri tescl olunmak : 32 ehr-i Zol belerbei : 91, 115 em- asel : 93 er; - erfe ve rz-y hmyna muhlif evz u etvr olmak : 102; le grilmek : 18, 83; le haklarnda lzim geleni icr eylemek : 34 ra ri : 49 ili Liman : 71 orbc [/orbaclar] : 31, 59 umn kds : 127 urt- kl : 90

tamr : 95; ihy olmak : 6, 47, 97; termm : 34, 125 tayn temyz eylemek : 62 tabur kurmak : 105; larnda olan toplar ve adr u bayraklar ve bi'l-cmle arlklar alnmak : 105 talara firr itmek : 105 tahassun itmek : 9, 10, 17 tahrr : 53; hkm : 126; defter olmak : 16, 52, 87, 88; tashh olunmak : 87 tahsl tedrk; itdrilmek : 131; ve hzr u mheyy eylemek : 53 tahvli hr olmak : 48, 49, 54, 56 taleb tahsl itmek : 58 talyan hdmeti : 32; clar elegetrmek : 68 Taman; skelesi : 107; kds : 101, 107; mstahfzlar : 109 tashh- muktata memr olmak : 82 Tatar (tyifesi) : 7, 35, 39, 103, 105, 107, 122; aalar : 113; ayak zre olmak : 39; Mahallesi ahlsi, Kili Kalas varonda : 31 Tatarbnar, zi : 4 Tatay kazs : 96 tavar(lar); germek : 107; u arlklarn gndermek : 19; u esbb hfzolunmak : 39; n otlatmak : 59 tavattun itmek : 35, 60, 128 tavyif-i asker : 25, 44, 71; e ba u bu olmak : 65 tavialar : 25 teadd : 3, 87; v tecvz : 3, 7, 59, 101, 122; v tekzdan hl olmamak : 108 tealll; ( nd) itdrmemek : 4, 6, 17, 21, 23, 27, 29, 37, 38, 46, 57, 67, 78, 81, 106; bahne itmek : 51; muhlefet itdrmemek : 50; niz itdrmemek : 55, 56

117

tehr; u terh itmemek : 71, 115; u tevakkuf it(dr)memek : 1, 5, 25, 27, 41, 98; e koymak : 112 tebdl tayr olunmamak : 114 tecvz; itdrilmemek : 61; teadd : 47, 102; zre olan eky : 3 tedrk ihzr itmek : 37 teft : 85; tefahhus itmek : 4, 67, 83 tegfl ihml olunmak : 15 teklf; cem olmak : 22; ekmee iktidrlar olmamak : 17; hussnda syir reyya gadrolmak : 23; tahsli mmkin olmamak : 17; tevz u tahsl itdrilmek : 22; i emlk erzklarna ve tahammllerine gre virmemek : 22; i rey ile maan ekmekde tealll eylemek : 23; leri mukbelesinde mr talyanlar hdmetin grmek : 32 teklf-i mr; cem olmak : 22; virmemek : 87 teklf-i rfiyye; vk olmak : 30; den muf u msellem olmak : 31, 118, 119 tekayyd ihtimm itmek : 44, 51 teklfden hals in terk-i mesken itmek : 60 tekne : 125 temekkn itmek : 17 temessk(t); ibrz itmemek : 86; idinmek : 36; virilmek : 86; lar yoklanup tahrr tashh olunmak : 87; lerin elinden alup der-kse itmek : 74 Temrk, Azak : 107 tenbh tekd : 7, 27, 34, 35, 86, 107 tereke : 135; v arpay frht itdrmemek : 28 terk; -i evtn itmek : 9; -i mesken itmek : 60 tersne : 125 Tersne-i mire : 24, 96, 99; -i mire mhimmt : 67 tevakkuf u tehr lzim gelmemek : 53 tezallm eylemek : 17, 47, 121 tezkire : 121; virilmek : 80 ticret; in kend hli ile varup gelenler : 3; tark ile alup satmamak : 93; zre olan mslimn ve gayriler : 46 tmr : 26, 89; lu v ulfel nefert : 2, 87 Toan Geidi, zi serhaddi : 1, 2, 25, 26, 27, 28, 33 Tolca [/Tolc] : 82, 90; kds : 48, 54, 55, 92, 132; muktat : 54; ve tevbi muktaalar : 48, 55 Tolc bkz. Tolca Toma, zimm, Maskov kralna gnderilen : 40, 41 tonbazlar : 107 top : 105; dkmek : 100; dkiciler : 100 topc v cebeciler : 25 topraklarna kanat itmemek : 62 turlu; defterde esmleri mastr olmak : 51; v mhrl sret-i defter virilmek : 95 Tuna; aklm : 73, 82; (aklmnda /yallarnda) olan muktat (u emvl-i hssanun) slh u tashh : 13, 20, 47, 54, 87; aklmnda vk olan harc u bedel-i mekr ve avrz akas : 126, 130; defterdr : 6, 8, 13, 15, 47, 68, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 90, 94, 95, 114, 115, 132; etrf : 11; muktat : 6, 48, 49, 86; yalsndan eky cem olmak : 3; 'nun ber yakasna gemek : 9; 'nun te yakas : 10, 11

118

tuz : 119; bey itmek : 127; madenleri : 134; satdurmamak : 127 Tuzlar ve tevbi karyeleri : 110 tccr (tyifesi) : 46, 134; gemileri : 29 tfenk; std gndermek : 120; lerin kundaklar olmamak : 120 tfenkci : 119

uur- hmyn; da bezl-i iktidr itmek : 125; da hdmetde (ve yoldalkda) bulunmak : 1, 26, 64, 65, 71; da kffr- hksra gazlar itmek : 43 Uladika, Bapostenlik hdmetinde olan Kostantn'n karnda, Eflak : 58 ulak hkmi : 93 ulfe(ler) : 50, 78, 90, 116, 121, 126; havle itdrenler : 130; ml : 133; v akalarn tahsl itdrmek : 53; i sebeb-i tahrr hkmleri ile havle olunmak : 130; in zecren-leh istirdd itdrmek : 81 umr-dde v ihtiyr olmak : 25

men bkz. emn

vaz u mehat vazfesi : 86 vakf; reys : 21; tayn olunan kur ahlsi : 62 vakt zamn; ile hdmet (mahallin)de bulunmak : 25, 71; ile varup hdmetde ve yoklamada mevcd bulunmak : 27 vris-i marf olmamak : 83 Varna (kazs): 82, 95; Kalas tamri : 95; Liman : 2 varoda olan rey tyifesi : 34 Vasteki (?) [/Kk Kstn] karyesi, Mankb kz. : 118 Vatobet (?), hn, Ya : 124 vazfeleri virilmek : 86 Vidin (kazs /sanca ) : 17, 25; bei : 5, 44, 64, 91; frisleri : 50, 81; skelesi : 17; kds : 2, 9, 11, 14, 17, 27, 81, 86, 92; kalasnun mstahfzlar : 14; kyim-makm : 50; mfettii : 50; sancanda olan kdlar : 26, 130; sancanda vk olan tmrlu v ulfel nefert : 87 vilyet; hl kalmak : 17; memleketn hfz u hrseti : 63 vistiyarlar : 17 Vize bei : 44 voyvoda(lar) : 3, 10, 17, 31, 37, 38, 44, 45, 57, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 77, 120, 123, 124, 134 Vultrn sanca; bei : 64; beleri ve askerleri : 70 ya; germek : 107; tedrk irsl itmek : 117; tedrki : 106 yam; v gret itmek : 3, 95, 122; v tln eylemek : 135 Yahy avu, Dergh- Muall avu : 135

119

Yahy, Mevln, eyhu'l-islm : 95 Yank Kalas, Akkirman sn./kz. : 68; dizdr : 68 Yani Kamare, Eflak boyar : 58 yarar; demler : 63, 91; cebelleriyle evlerinden kup hareket itmek : 64; u emekdr u ihtiyr : 65; u msellah demlerle hzr u mevcd olmak : 64; u ecat-ir olmak : 43; u tvn yiitleri aalar marifeti ile hdmete yazmak : 88 yarl(- erf) : 35; getrmek : 108; virilmek : 119 Ya : 124 yat u yarak : 64; laryla muhfazaya gndermek : 2 yava cizyesi : 47 Yehd(ler) : 15, 73, 74 Yeni zi Kalas : 121 Yenibzr kds : 127 yenieri(ler) : 4, 68; mevcibi : 45, 79, 114, 132, 133; serdrlar : 83; orbcs : 59; v cebeci mtekdleri : 86, 87 Yeniky karyesi bkz. Keligrad (?) karyesi Ylanluca kds : 67 yim yimek(ler); teklf itmek : 31; in akalaryla tedrk itdrmek : 12; in almak : 61 Yirgi kds : 9, 11, 17, 84 yirlerin; braup gp gidenler : 21; brakmak : 17; terkitmek : 123; den kaldurlmamak : 21; e getrdilp iskn itdrilmek : 21; e gnderilp iskn itdrilmek : 17; e gndermek : 123; e kaldurlmak : 35, 60 yirl yirlerine iskn itdrmek : 21 yolda gaybet itdrmek ihtimli olmamak : 68 Yortan kazs : 96 Yortman Tatar, Krm'dan gelp tavattun idenler, Kili : 35 Ynus, Mehmed Giray Han'n Mr-hr Zlfikr'n iftlii kethuds : 135

zbt(lar) : 69, 128 zabt u kabz it(dr)mek : 20, 48, 49, 55, 56, 83, 128, 135 zabt u synet-i rayyet : 65 zabt u tasarruf : 75, 124, 125 zd zevde; lerin akalaryla tedrk itdrmek : 12; leriyle muhfazaya gndermek : 2 zahreye [/zehyir] muzyaka olmak : 98 zarar u gezend iridrmemek : 91 zarar- kassbiyye muktaas : 48, 55 zarret ekdr(il)memek : 12, 28 zyi u telef : 39, 68, 100, 106, 119, 135; olan emvl erzk : 58 zemet(ler) : 78, 110; dirlikleri virilmek : 105; gedk dirline zarar gelmek : 25; tmr : 25, 26, 44, 64, 71; i karyelerinn harclarn virdrmemek : 110 zecren-leh firr idenler : 50

120

zehyir bkz. zahre zift; itir eylemek : 67; -bah : 67 zimem-i rey; da kll v cz hukk u rsmdan bk kalanlar : 56; dan olanlar : 49 zimmetin; ber itmek : 55, 56; de bk kalan ml- mr tahsl olunmak : 131; de bir aka ve bir habbe bk kodurmamak : 84; de ml- mr olmak : 111; de vazfe kalanlar : 109; e lzim gelen ml der-zimmet ekmek : 90 zimm(ler) : 30, 95; reyya garazan ziyde hne tahml itmek : 95 zirat; itmek : 128; harset itmek : 62 Zitovi; iskelesi ve tevbi muktaalar : 15; kds : 15 ziyde; akalarn almak : 129; asker lzim olmak : 66; bah takdr olunmamak : 67; dikkat ihtimm eylemek : 34; emlk erzk olanlar : 22; fakr olmak : 95; gadr u hayf olmak : 93; gemi lzim olmak : 29 ziyde-i cizye-i Mihalbeg : 121 zulm teadd : 3, 31, 61 zam v erbb- tmr : 1, 26, 44, 52, 64, 71, 91; un defterl reys : 52 Zlfikr, Mehmed Giray Han'n Mr-hr : 135

121

You might also like