T.C.

BABAKANLIK DEVLET AR VLER GENEL MDRL Osmanl Arivi Daire Bakanl Yayn Nu: 33

Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi: IV

12 NUMARALI MH MME DEFTER

(978-979 / 15701572) < zet-Transkripsiyon ve ndeks >

ANKARA1996

Proje Yneticisi smet B NARK Devlet Arivleri Genel Mdr

Proje Sorumlular Necati AKTA Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs Necati GLTEPE Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs

smet DEM R Osmanl Arivi Daire Bakan

Yayna Hazrlayanlar Hac Osman YILDIRIM Vahdettin AT K Murat CEBEC OLU Muhammed SAF Mustafa SER N Osman USLU Numan YEKELER

Dizgi-Mizanpaj Yakup YILDIRIM

Baskya hazrlama Metin EN Murat ENER ISBN. 975-19-1613-5 (Tk. no.) 975-19-1614-3 (1. cilt)

12 NUMARALI MH MME DEFTER

(978-979 / 15701572) < zet-Transkripsiyon ve ndeks >

NSZ
Mz ile t arasnda bir kltr kprs vazifesi gren arivler, bu hviyetiyle devletlerin ve milletlerin hfzasdrlar. Trk devlet geleneinde Uygurlar'la balayan sistemli bir ariv oluturma fikri, Anadolu Seluklular'nda gelierek Osmanl Devleti ile zirvedeki yerini bulmutur. Osmanl Devleti arive verdii nemi belirtmek iin ariv belgelerini hazine gibi telkki etmi ve onlarn muhafazas iin yaptrd binalara da "Hazne-i Evrk" adn vermitir. Dnya arivleri arasnda mstesna bir yere sahip olan, Osmanl dnemine ait saylar yz elli milyonu aan belge koleksiyonundan oluan muazzam bir malzemeyi elinde bulunduran, bunlar en iyi ekilde muhafaza etmenin yannda, ok hzl bir ekilde tasnifini de srdrerek dnya ilim lemine sunan Devlet Arivleri Genel Mdrl; yapm olduu tasnif hizmetlerinin yannda, 1992 ylnda balad Osmanl Arivi'ndeki belge ve defter koleksiyonlarn yaynlama almasn da devam ettirmektedir. "Divn- Hmyn Sicilleri" Dizisinden Kann Sultan Sleyman dnemine ait olan 3, 5 ve 6 numaral Mhimme defterlerini yaynlayan Devlet Arivleri Genel Mdrl, bu defa da II. Selim devrine ait H. 978-979/15701572 tarihli "12 Numaral Mhimme Defteri"ni yayna hazrlam bulunmaktadr. Kbrs adasnn fethi ile ilgili hkmlerin arlkl olarak yer ald bu defter; Osmanl Devleti'nin corafi snrlarnn en geni olduu, kta, yedi denize hkmrn olduu bir corafyaya ait hkmleri ihtiva etmesi bakmndan ayr bir ehemmiyeti hizdir. Eseri yayna hazrlayan Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline ve Genel Mdr Sayn smet B NARK'a bu vesile ile teekkr eder, almann ilgililere yararl olmasn dilerim.

M. Seluk POLAT Babakanlk Mstear Yardmcs

VI

SUNU

lkemiz ariv malzemesi bakmndan ok byk zenginlie sahiptir. Osmanl Devleti'nden devralnan erefli mirasla, bugn dnyann en zengin ariv potansiyeline sahip lkelerinden birisi durumundayz. Osmanl Devleti'nin resm yazmalar, merkez tekilt dairelerinin ariv malzemesi, bugn Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi'nde muhafaza edilmektedir. Babakanlk Osmanl Arivi, ok kkl bir tarihe ve zengin bir kltre sahip olan Osmanl Devleti'ne ait ariv malzemesinin en fazla bulunduu messese olma hviyetine sahiptir. Zaman itibariyle kesintisiz olarak devam eden ve uzun bir sreyi iine alan Osmanl belge ve defter koleksiyonlarnn bir benzeri, dnyann dier arivlerinde mevcut deildir. Yaklak yz elli milyon belgeye sahip olan Osmanl Arivi'nin emsalleri arasnda bu yn ile ok mstesna bir yeri vardr. Osmanl Arivi'nin en byk hususiyeti, Trkiye'nin olduu kadar, bugn mstakil birer devlet kurmu olan Orta ve Yakn Dou, Balkan, Akdeniz, Kuzey Afrika ve Arap lkelerinin kltr, iktisat ve siyas tarihlerinin gn na karlmas, milletleraras haklarn ispat ve korunmasnda, ayrca vatanda haklarnn gerektiinde hukuk mesnedi olmas bakmndan sahip olduu mstesna deeridir. Devletlerin, milletleraras siyas platformlarda ve lke iinde karlat i ve d meselelerin ancak eldeki ariv malzemesinin deerlendirilmesiyle zlebilecei; bu sebeple btn siyas, ekonomik, idar, kltrel ve dier mill meselelerle ilgili alnacak her trl kararda arivlerin yararlanlacak en gvenilir ve objektif kaynak olduu, bugn devletler hukukunun da kabul ettii bir gerektir. Devletler, yalnz zme kavuturulmas gereken acil meseleleri iin deil, daha geni manda kltr politikalar ve milletleraras mnasebetler bakmndan da arivlerinden yararlanmaldr. Osmanl arivleri, idar kaytlarn devlet eliyle tespit edilip dzenlendii ve gnmze kadar muhafaza edildii rnek kurululardr. VII

Takdir edilecei zere, tarihin gerek bilgileri ilk elden orijinal kaynaklara, yani ariv belgelerine dayanr. Belgesiz tarih yazlamaz ve olaylarn gerek ynleri gn na karlamaz. Ariv belgeleri olmadan ve bilinmeden, varsaymlarla tarih yazmak, belirli bir devir hakknda hkm vermek, bir devri veya olaylar deerlendirmek, tarih biliminin gerektirdii tarafszla ve ilm objektiflie smaz. Arivlerimiz, hereyden nce mill kltrmz ve mill kimliimiz iin gereklidir. Zir arivlerimiz, mill tarihimizin ve kltrmzn ilk elden otantik kaynaklardr. Toplum yapmzdaki zlmeleri nleyecek ortak inan noktalarmz arivlerimizde bulacaz. Hayata kuvuturulacak ariv belgelerimiz, bu yce milletin hukuka, hakka, ilme saygsnn ve insan sevgisinin delilleri olacaktr. Trk milletinin tarih macerasn ortaya koyabilmek iin, arivlerimizdeki orijinal ariv belgelerinin mutlaka deerlendirilmesi, ilim evrelerinin istifadesine sunulmas, ksaca bugne kazandrlmas salanmaldr. Ariv belgelerinin bugne kazandrlmas, bir bakma vatan corafyasnn tapusuna kavuturulmasdr. * Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl, Genel Mdrlk sorumluluunu stlendiimiz 1992 yl bandan bu yana, bu tespit ve dnceden hareketle, Trk kltr hayatna ve arivcilik mesleine nemli eserler kazandrm; d siyas gelimelere paralel olarak, Trk dnyasna ynelik belge neri almalarnn yan sra, arivcilik uygulama ve tekniklerine dir telif ve tercme eserler, hizmetii ve kurumlararas eitim ders notlar, ariv klavuzu ve bibliyografik birok yayn ile ariv idarelerinin temel grevlerinden birini yerine getirme konusunda ok nemli mesafeler katetmitir. Trk arivlerinde muhafaza edilmekte olan ok eitli ve deerli ariv malzemesinin balcalar; fethedilen lkelerin arazisini tescil eden ve topran mlkiyet ve tasarruf sistemi ile vergi nispetlerini gstermek iin tutulan ve devlet topraklarnn esas kayd olduundan tapu hkmnde bulunan, bu yzden de bu ekilde adlandrlan "Tapu Tahrir Defterleri" veya "Defter-i Hknler"; Osmanl padiahlarnn lkenin drt bir yanndaki beylerbeyi, sancakbeyi, kad, dizdar vb. gibi mahall idarecilere gnderdikleri ferman, berat ve benzeri yazmalar ihtiva eden ve Osmanl idar tekilt yapsn ortaya koymas bakmndan byk nem arz eden "Mhimme Defterleri"; Rus Dairesi tarafndan grevlilere verilen nian, rtbe, tyin ve terfi kaytlarn ihtiva eden "Rus Defterleri"; lkenin eitli blgelerindeki mahall mahkemelerde kadlarca verilmi hkmleri ihtiva eden "er Siciller"; devletleraras yazmalarn yerald "Nme-i Hmyn Defterleri" ve vakf artlarn bildiren "Vakfiyeler"dir. VIII

* Osmanl devlet yaps ve messeselerinin incelenmesi bakmndan Mhimme defterlerindeki metinler zerinde ok titiz bir alma yapmak gerekmektedir. Gerek stanbul, gerekse eyletlerdeki devlet dairelerinin kuruluu ve ileyii hakkndaki en ayrntl bilgiler bu defterlerde yer almaktadr. Fermanlarn asllar, gnderildikleri mahallerde kaybolduu iin bunlarn Mhimme defterlerindeki sretleri Osmanl idar yapsn ve hukukunu aratrmak iin son derece byk bir deer tamaktadr. Mhimme defterlerinde, pek ok tarih olay ile Osmanl Devleti'nin yabanc lkelerle mnbebetleri ve usuz bucaksz imparatorluun her tarafndaki sosyal, ekonomik, asker, din ve kltrel artlar hakknda ok deerli bilgiler yer almaktadr. Ayrca bu defterler sayesinde Trke birok coraf, idar, asker terim ile imparatorluun muhtelif blgelerinde kullanlan ayr ve llerin doru anlamlarn tesbit etmemiz de mmkndr. Devlet Arivleri Genel Mdrl olarak balam olduumuz "Dvan- Hmyn Sicilleri"ni yaynlama almalarna, 1993 ylnda neretmi olduumuz "3 Numaral Mhimme Defteri", 1994 ylnda neretmi olduumuz "5 Numaral Mhimme Defteri" ve 1996 ylnda neretmi olduumuz "6 Numaral Mhimme Defteri"nden sonra, bu defa da II. Selim dnemine ait ve arlkl olarak Kbrs adasnn fethi ile ilgili olan "12 Numaral Mhimme Defteri"ni yaynlayarak devam etmekteyiz. 12 Numaral Mhimme Defteri arlkl olarak Kbrs seferine ait sefer czlerinden olumakta olup; defterde srasyla 13, 12, 15, 14, 25, ..., ..., 27, 24 ve 10 numaral sefer czleri yer almaktadr. Zikredilen bu czler defterde mteselsil bir sra takip etmemektedir. Yine Kbrs seferine ait olup kara ordusunun hazrlk safhas ile ilgili ilemleri ihtiva eden ve A. DVN. MHM. serisinde 932 numaraya kaytl olan 32 sayfalk ve evval-Zilkade 977/1570 tarihli hkmleri ihtiva eden 5 numaral sefer cz de, ihtiva ettii konu ve tarihler dikkate alnarak, "12 Numaral Mhimme Defteri"nin ba ksmnda ek olarak verilmitir. Ancak defterin yaynnda, "12 Numaral Mhimme Defteri" ad kullanlm ve defterdeki hkmlerin balang ve biti tarihleri olan H 978-979(1570-1572) yllar esas alnmtr. 12 Numaral Mhimme Defteri H. 978-979 (1570-1572) yllarna ait olup 646 sayfadr. Defterde 1223 hkm ve bu hkmlerin suretlerinin gnderildii yerlerin kaytlarn ihtiva eden suret kaytlar mevcuttur.

IX

Defterin cildi orijinal olmayp daha sonradan yaplmtr. 17 x 23.5 ebadnda ve 5.5 cm. kalnlndadr. Defter, 1. sayfann bandaki "[Yev]m'l-isneyn, f 17 Cumde'l Evvel, sene: 978" ibaresi ile balamakta olup; ilk hkm Badad beylerbeyine, 17 Zilhicce 979 tarih ve 1223 numaral son hkm ise Galata kadsna yazlmtr. Tarihler, Dvann akdolunduu veya hkmlerin deftere geirildii gn iaret eden balklar halinde grlmektedir. Bu tarihlerde gn ve yl rakamla; ay ve gn adlar ise Arapa olarak "Yevm'l-ahad f 17 Ramaz-n'l-mbrek" misalinde olduu gibi yazlm olup, gn adnn son harfi satr sonuna kadar uzatlmtr. Defterin sayfa numaralar, siyah mrekkeple, sayfalarn st ksmlarna ve ortal olarak yazlmtr. Sayfa numaralar orijinal olup, devrin ktiplerince verilmitir. 546, 547, 548 ve 549 nolu sayfalar sehven pepee iki defa numaralanmtr. Defterin hkm numaralar sonradan krmz kurun kalemle verilmitir. Her bir hkmn banda, kaytlarn temize ekilerek ferman eklinde dzenlendiini belirten "yazld" notu bulunmaktadr. Ayrca, hkmlerin st ksmnda dikey olarak yazlm, ferman ve beratn muhatap makama ulatrlmak zere teslim edildii grevliyi ve teslim tarihini bildiren kaytlar bulunmaktadr. Baz fermanlarn, gnderildii makamn nemine gre mhrl kese veya maden kozalaklar iinde gnderildii de bu kaytlardan anlalmaktadr. Defterin dili, sade ve anlalabilir bir Trke olup; sadece Fas hkimine yazlan 665 ve Basra beylerbeyine yazlm olan 825 ve 827 numaral hkmler Arapa olarak kaleme alnmtr. Defterin nerinde Arapa olan bu hkmlerin tercmesi verilmitir. Defterde kullanlan kt harl, kaln ve sarmtrak renkli olup, baz sayfalarda yer yer ypranma grlmektedir. Defter, XVI. yzyl resm yazmalarndaki karakteristik Divn krmas hatt ile kaleme alnmtr. Defterin kaligrafisinden, yazlarn farkl ktipler tarafndan yazld anlalmaktadr. Yazlarn genellikle okunabilir zellikte olmasna karlk, bazen ayn sayfada ok gzel bir yaz yannda, bozuk ve okunmas ok zor yazlar da yer almaktadr. Devrin ktipleri tarafndan, kaytlar zerine sonradan tashih maksadyla yaplan ilveler noktasz ve bozuk olduundan, ibareler glkle okunabilmektedir. Satrlar ounlukla sk yazlmtr. Satr sklnn yan sra, sayfalarda, mmkn olduunca bo yer brakmamak iin yatk ve i ie girdirilmi hkm kaytlarnn da sayfa tertibine sdrlmaya alld grlmektedir.

Hkmlerin yazld emre muhatap olan makam, tek olabildii gibi, birden fazla da olabilmektedir. Birden fazla makam ilgilendiren emirlerde, hkmlerin hemen altnda yer alan "bir sreti" kaydndan, datmn nerelere ve kimlere yapldn grmek mmkn olmaktadr. * Defter ve defterin banda yer alan Sefer Cz'nn tutulduklar tarihler olan evval 977 ile Zilhicce 979 (1570-1572) tarihleri arasnda meydana gelen olaylar ksaca yle sralayabiliriz: Daha nce mslmanlar tarafndan fethedilen ve bilahare el deitirerek Venediklilerin eline geen Kbrs'n fethine karar verilir. Ebussuud Efendi'nin "Sbk bir vilyet dr- slm'dan olup bade-zamnin kffr- hksr mstevl olup medris mescidin harb u muattal ve menbir mahfilin kfr dallet ile ml--ml ve nice drl efl-i habse ile dn-i slm'a ihnet kasdeyleyp ve etrf- leme evz- kabhalarn iat eyleseler pdih-i dn-penh hazretleri hamiyyet-i slm muktezsnca diyr- mezkr kffr- hksr elinden alup dru'l- slm'a ilhk eylemee azmet himmet buyursalar sbk mezkr keferenn tasarruflarnda olan har vilyetler muslaha olundukda ellerine virilen ahidnmede mezkr vilyet dhl olmala erat-i mutahhere mcebince mezkr ahidnme nakzna azmet buyurmalarna mni olur m? Beyn buyurla. El-cevb: Allh alem. Asl mni olmak ihtimli yokdur. Pdih-i slm eazza'llh tel ensrah kefere ile sulheylemek ol zamn mer olur ki, kffe-i mslimne menfaat ola. Olmaycak asl sulh mer deildr. Menfaat mhede olunup mebbed yhd muvakkat oldukdan sonra menfaatl zamnda bozlmas enfa grilse elbette bozmak vcib lzim olur. Hazret-i Reslullh aleyhi's-selm Hicret-i Nebeviyye'nn altnc ylndan on yla dein sulhidp Hazret-i Al kerrema'llh vecheh mekked ahidnme yazup muhede mukarrere klndukdan sonra gelecek yl bozmak enfa grilp Hicret'n sekizinde zerlerine varup Mekke-i Muazzama'y feth buyurmlardur. Hazret-i Halfe-i Rabb'l-lemn halleda'llh tel zlle saltanatih al-mefrki'l-mslimn ve eyyede bi'n-nasri'l-azz ve'l-feth'l-mbn azmet-i hmynlarnda Cenb- Rislet-penh salla'llh tel aleyhi ve sellem hazretlerinn snnet-i erflerine ktid buyurmlardur."* muhteval fetvasnda Kbrs'n fetih gerekeleri u ekilde aklanmaktadr: Daha nce mslmanlar tarafndan fethedilen bir belde zerinde mslmanlarn tarih bir
* Tarih-

i Peev, C. 1, s. 486-487. Fetva metninin bir baka nshas iin bkz.: Bayezt Devlet Ktphanesi, Umm 2757, varak 100 a.

XI

miras hakk bulunmaktadr, Kbrs'a hakim olan Venedikliler mslman tacirlerin ve hac yolculuu yapan haclarn gemilerine saldrmaktadrlar, bu nedenlerden dolay aradaki alamann bozularak adann fethedilmesi caizdir. Ayrca Dou Akdeniz'de olan tek ada Kbrs'tr ve bu durum da Gney Anadolu, Kuzey Afrika ve Ortadou hakimi olan Osmanllar'n gvenliini ihlal etmektedir. Donanma Serdarl'na Lala Mustafa Paa'y, Kaptan- deryala da Mezzinzde Ali Paa'y getiren II. Selim byk bir donanma ile Kbrs seferine karar verir (15 Mays 1570). Uzun arpmalardan sonra nihayet Magosa Kalesi'nin de dmesiyle Kbrs adas 1 Austos 1571'de fethedilir. Ayn yl fethin hemen akabinde Kbrs; el, Tarsus, Kozan (Sis) sancaklarnn da ilvesiyle beylerbeyilik haline getirilir. Ksa bir sre sonra da adann tahririne balanr. Halkn vergileri hafifletilir. Adann imarna hz verilir. skn iin Anadolu'dan bilhassa Karaman Eyleti bata olmak zere Gney Anadolu sahillerinde yaayan halktan byk bir ksm buraya yerletirilir. lk Osmanl beylerbeyi olarak Muzaffer Paa Kbrs'a tyin edilir. Defterdeki hkmler nda bakldnda, Kbrs'n fethi yannda bir baka nemli konu da Yemen blgesinde meydana gelen isyanlardr. Osmanl iin ban ba olan ve devaml isyanlarn grld Yemen'in fethi olduka byk bir ehemmiyet tamaktadr. Bu ii baarl bir ekilde halleden ve Yemen Fatihi unvann alan Koca Sinan Paa, Yemen'e Behram Paa'y beylerbeyi olarak atayarak stanbul'a dner (1571). Devrin nemli olaylarndan birisi de Nova Kalesi'nin dman eline gemesidir. Kalenin yeniden ele geirilmesi iin Klis Beyi Ferhad Bey ile Hersek beyi birlikte hareket ederek burasnn tekrar Osmanl kalesi olmasn salarlar ve ele geirdikleri esirleri stanbul'a gnderirler (980/1572). Kbrs'n fethinden sonra papaln nclnde bir hal ittifak yaplr. Bu ittifakn donanmas ile Osmanl Donanmas nebaht'da tarihin en byk deniz savalarndan birisini yapm ve Osmanl Donanmas ilk byk yenilgisini almtr. (17 Cemaziye'l-Evvel 979/ 7 Ekim 1571). Osmanl Donanmas bu savata pek ok ehid ve ar zayiat vermi, Kl Ali Paa kurtarabildii gemilerle stanbul'a gelmitir. II. Selim'in bu malubiyet zerine yeniden ve sratli bir ekilde byk bir donanma inasn emretmesi zerine Sokullu Mehmed Paa ile Kl Ali Paa riyasetinde ok ksa bir srede byk bir donanma tekil edilir. Bu donanma, bat dnyasna Osmanllarn ayn ihtiam ve kudretleri zere berdevam olduklar imajn XII

vermek iin "muhafaza seferi" denilen Akdeniz seferine kar. Bu sefer sonras Venedikliler Osmanllarla sulh yapmaya mecbur kalrlar (7 Mart 1573). Bu anlamaya gre Venedikliler Kbrs'n Osmanl adas olduunu kabul ve Kann Sultan Sleyman zamanndan beri vermekte olduklar bin floriyi her sene vermeyi taahhd ederler. Ayrca, Zanta adasndan dolay verdikleri be yz dkay da bin be yz dkaya karr ve Arnavutluk sahilindeki Sopota Kalesi'ni de Osmanllara terkederler. Hammer'e gre bu anlama ile Trkler nebaht savan kazanan taraf olmulardr. * Defter ve czde kaytl olan hkmleri, yukarda anlatlan olaylarn altnda muhtevalarna gre genel olarak u ana balklar altnda deerlendirmek mmkndr: 1 Kbrs adasnn fethi hazrlklarndan olan gemi yapm, gemilere gerekli olan stp, kereste, urgan ve lengerlerin temini, barut ve gherile imali, zahre depolanmas, kreki, kavvs, marangoz, lamc vs. gnderilmesi, Kbrs'a asker ve donanma sevki, Kbrs'a yaplan srgnler, zafer iin mescitlerde dua edilmesi vs. ile ilgili hkmler; Sinop, Ahyolu, Bartn, Amasra, Kefken, Szebolu, Kefe, Varna, Midye ve znikmid kazlarnda gemi, at gemisi, kadrga ve batarda yaptrlmas, Yaptrlan bu gemiler iin Mara, Kars, Antep, Andrn, Gvercinlik, Hsn- Mansur, Akyaz, Ereli, Daday, Takpr, Ara, Ayandon ve Vize'den gemi aac; Drama, Pravite, Kavala, Siroz ve Zihne kazlarndan stp; Yeniada ve Avlonya'dan zift; Samakov'dan lenger demiri; Kavala, Tire, Samsun ve Gmlcine kazlarndan kendir; Tire ve Samsun kazlarndan urgan gnderilmesi, Barut imali iin Van, Kuds, Kayseri, Msr ve Tmvar'da gherile ilenmesi; gherile krhneleri iin yeterli miktarda aka gnderilmesi; ilenen gherilelerin iyi muhafaza edilerek zarar grmemelerinin temin edilmesi; kendilerine gherile hizmeti teklif edildii halde bu hizmete gitmeyenlerin cezalandrlmalar; Hakkari'de kkrt madeni iletilmesi, Karaman, Sis, Malatya, Kars, Zamant, Gerger, Kahta, Darende, Akda ve Divrii'deki barut ve gherile ocaklarnn ilenmesi; Msr, Budun, Tmvar, Halep, Badat ve Kbrs'ta barut ilenmesi; Srebrenie Madeni'nde kurun ilenmesi, Bilecik, skenderiyye, ehrizol ve Kii'de top yuvala dklmesi; top dkm iinde altrlmak iin alet ve edevtlaryla birlikte madenlere usta XIII

gnderilmesi; kabiliyetsiz kimselerin topu yaplmamas; Ariboz, Mora, Karlili, nebaht ve Yanya'daki topularn Tophne-i Amre'den gnderilen topu stad tarafndan imtihan edilerek topu gediklerinin buna gre yeniden tevch edilmesi, Kbrs adasnn fethi iin Azz u Kilis ve Ekrd kazlar, Aksaray, am, Diyarbakr vs. kazlardan silahlaryla beraber kavvs ve piyade; Ruha sancandan, Tokat ve Sivas kazlarndan lamc gnderilmesi; Donanmaya katlmak zere Trabzon, Nibolu, Bursa, Akkirman, Kalkandelen, Karaferye, znikmid, Edirne, Aydn, Saruhan, Mentee, Krkkilise, Vize, Karinbad, Aydos, Ahyolu, Varna, umnu, Hezargrad ve Sinop sancak ve kazlar ile Anadolu ve Rumeli'nin sir kazlarndan kreki gnderilmesi; firar eden krekilerin kefillerine buldurulmas; kreki yazma bahanesiyle ahalinin parasn alan dolandrclarn cezalandrlmalar, el beyinin askerlerin geecei yollar temizlettirip tamir ettirmesi; yeterli miktarda zahre tedarik ettirerek, gereken yerlere iskele ina ettirmesi, Kbrs seferi iin ordunun ihtiyac olan zahrenin temini iinin Mirza avu'a verildii; el beyinin askerlerin ihtiyac olan ya, un, arpa, bal, vs. zahrenin tedariki; Dergh- Muall avuu Seyd avu'un ordu iin peksimed hazrlatmas; Anadolu Eyleti'ne bal eitli kazlardan eitli cins ve miktarlarda zahre temin edilerek tyin olunan konaklara ulatrlmas; Monla Aa'nn kazlarda bakya kalan nzl tahsil ettirmesi ve beklemekten dolay bozulan nzl yenisi ile deitirtmesi, Kbrs'taki sipahiler iin Ohri, lbasan, Akahisar ve dier baz sancak ve kazlardan harlk toplanarak bir an nce Kbrs'a ulatrlmas, Diyarbakr gnlllerinin, Selanik, Kocack, Vize ve Tanrda yrklerinin, Harput ve nebaht sipahilerinin, Anadolu ve Rumeli eyletlerindeki sir sancak ve kaz askerlerinin Kbrs seferine katlmalar, Magosa Liman'na girerek Magosa Kalesi'ne ok miktarda zahre, silah ve cenki getiren ve evrede yama yapan dman donanmasnn bu faaliyetlerini nlemek iin Rodos ve skenderiyye beylerinin grevlendirildikleri, Vezir Mustafa Paa'nn donanma ile sefere karak Magosa Kalesi ve evresinin muhasarasna balad; Cezayir-i Garb beylerbeyi (Kl) Ali Paa'nn, Rodos beyi Bl Bey'in, Karlili, skenderiyye, Sla, Midilli, Sakz, Trhala, nebaht, Selanik, Kocaeli ve dier baz beylerin emirleri altndaki kadrga ve gemilerle donanmaya katlmalar, am ve Halep kadlar tarafndan vilyetleri dahilindeki mabet ve mescitlerde Kbrs'n fethi, deryadaki dman donanmasnn imhas ve Yemen'e XIV

musallat olan Arap ekiyasnn defedilmesi iin ulem, suleh ve tm mslmanlara dua ettirilmesi, Kurn- Kerm, Enm- erf ve Fetih srelerinin okutturulmas, el beyinin Kbrs halkna istimlet verip, fetihten sonra can ve mallarna dokunulmayaca, sadece ziraat ettikleri yerlerin rn verecekleri ve dmanla birlik olurlarsa kendilerine merhamet edilmeyecei eklinde tenbihte bulunmas; 2 Kbrs adasnn fethinden sonra yaplan idr dzenlemelerle ilgili hkmler: Kbrs yeni fethedilen bir yer olduundan, yeniden mamur oluncaya ve halk gndelik hayatn dzene sokuncaya kadar beylerbeyi, kad ve defterdar tarafndan mr hizmetlerde reyaya stesinden gelemeyecekleri ilerin teklif edilmemesi ve tefrika kartacak ilerden kanlmas, Vezir Mustafa Paa'nn seferde yararllk gsterenlere Kbrs'ta sancak, kethudlk ve aalk tevcihleri yapt, Kbrs Beylerbeyi Muzaffer Paa'ya Kbrs mahsulnden buday ve arpa tyin edilmesi, Sis, Tarsus, el ve Aliye sancaklarnn Kbrs Beylerbeylii'ne ilhak olunduu, buralarn atk ve cedd icmal ve mufassal defterlerinin Kbrs Beylerbeyi Sinan Paa'ya gnderildii, Kbrs'taki mr evlerin deer baha ile satlmalar, bu gereklemezse kiraya verilerek tamiratnn kiraclara yaptrtlmas, Lefkoe'deki camiye iki, Magosa'daki camiye de bir minare yaptrlmas, 3 Leh, Hersek, Erdel, ran, Eflak, Venedik, Be ve Fas gibi devletlerle olan mnasebetlere dir hkmler: Klis ve Bosna beylerinin birlikte hareket ederek Udbine ve Novi kalelerine saldran Herseklilerin hakkndan gelmeleri, Batum sancana bal Arhal, Gnye ve Atina'ya gemilerle gelerek saldran Grc Meliki Dadyan ve oullarna engel olunmas; ayrca melikin silah ve mhimmat temin ettii kontrol altndaki Abazalarn da karadan ve denizden Osmanl topraklarna yaptklar saldrlarn Batum beyi tarafndan nlenmesi, Filek beyinin Leh vilyetine bal baz yerlere yapt saldrlarn nlenmesi; Leh tarafna geerek hayvanlarn otlatan veya ticaret yapanlarn zerlerine den vergileri vermeleri; Erdel kral iken len stefan'n yeeni olduu ve kraln baka vrisi bulunmadndan muhalleftnn kendisine verilmesini vasiyet ettiini bildiren XV

Leh kralnn bu isteinin incelenmesi iin kraln hayatta iken vasiyet ettii eylerin defterinin tutularak stanbul'a gnderilmesi, Erdel Kral stefan'n vefat zerine Erdel ve Macar beylerinin isteiyle Batori tvan'n voyvoda nasbedildii; iki lke arasndaki dostluk ve dmana kar ibirliinin devam edecei; Budun ve Tmvar beylerbeyilerinin Erdel'i saldrlardan korumakla grevlendirildikleri; Erdel voyvodasnn halkn kendisini voyvoda olarak kabul ettii ve lkenin emniyette olduuna dir gnderdii mektubunun alnd, Eflak reyasndan hak dava edenlerin davalarnn Eflak voyvodas tarafndan grlecei; Eflak voyvodasnn, Nibolu'da Yerg ve Halonik voyvodalar ile Tuna sahillerindeki millerin Eflak snrn geerek kylerini yamaladklarna dir ikyetinin aratrlarak hakszlklarn nlenmesi, syan ederek Leh vilyetine snan ve Leh kralnn desteiyle Bodan zerine yryen Bodan eski voyvodas Bodan'n zerine Vidin, Nibolu, Vultrn ve Bender beylerinin Silistre Beyi Hamza Bey kumandas altnda ve Devlet Giray kuvvetleriyle birlikte gitmeleri; isyandan vazgeerek Leh kral vastasyla af isteyen eski voyvoda Bodan'n, kardei ve akrabalaryla birlikte stanbul'a gelerek balln bildirmesi artyla balanaca; Bodan ve Bender snrlarnda nereye ait olduklar konusu tartlan yerlere bilirkiilerle gidilerek snrlarn tesbit edilmesi, ran'la ilikileri olduu bildirilen ve cezalandrlmalar, ran'la ticaret yapan kiilerin

Venedik taraflarnda alkonulan Osmanl tebeas tccarlar mallaryla beraber salverilirse, Osmanl topraklarndaki Venedikli tccarlarn gnderilecei, Cezyir-i Garb beylerbeyinin Fransa vilyetlerinden alnan esirleri serbest brakmas, Be topraklarna geerek ky ve kasabalara tecavzde bulunanlarn Budun beylerbeyi tarafndan cezalandrlacaklar; Be ile Osmanl snrnda nereye tabi olduklar tartlan kyler iin defter-i cedddeki kaytlara baklmas, Fas hkimine nme yazld, Osmanl Devleti'ne itaat edip dostluk ve iyi ilikilerini devam ettirmek isteyen Macar Beyi Plaj Yano'la dostluun srdrlmesi, Macar kralndan kendisine bir zarar gelmemesi iin stanbul ile yapt muhabereyi if etmemesi;

XVI

4 Elilik greviyle stanbul'a gelmi olan eitli lke elilerinin lkelerine dnleri esnasnda geecekleri yerlerde can ve mal emniyetlerinin salanarak ihtiyalarnn bedeli mukabilinde karlanmas ile ilgili hkmler: Ae padiahnn stanbul'a gelen elilerinin gidecekleri yere gven iinde gitmelerinin salanmas, stanbul'dan lkelerine gidecek olan Dubrovnik beylerinin adamna yol zerindeki kazlarda gerekli yardmn yaplmas, Be kralnn adam Pavli'ye lkesine gidene kadar geecei yerlerde gerekli kolayln gsterilmesi, stanbul'a gelen iki Erdel beyinin refakatinde gelen ve tekrar Erdel'e dnecek olan sekiz kiinin ve eyalarnn geecekleri yerlerde gvenliklerinin salanmas, 5 Yemen'in slah iin gnderilen Vezir Sinan Paa'nn ihtiyac olan kul mevcibi ile Yemen beylerbeyi Hasan'n salynesi ve ihtiyac olan kadrga ve levzmn gnderilmesi; Yemen'in zahre vs. ihtiyacnn Msr beylerbeyi tarafndan tedarik edilmesi; Vezir Sinan Paa'ya Yemen'de Mutahhar'n isyann bastrarak hakimiyet tesis ettii iin mzehhep kl ve hilat verilerek, Yemen ve Msr memlikinin kendisine tevcih ve terakk ihsan edildii gibi Yemen ile ilgili hkmler, 6 Rumeli beylerbeyi ve Rumeli tarafna sefere kan Vezir Ahmed Paa'nn ihtiyac olan mhimmt ve levzm ile orducu esnaf, sipahi vs. asker tyifesinin blgedeki beyler tarafndan temin edilmesi ile ilgili hkmler, 7 Papalk ve Portekiz donanmas ile spanya kral ve Venediklilerin birleerek Osmanl Donanmas'na saldracann haber alnmas zerine dmanla savamak iin gnderilen Vezir Pertev Paa kumandasndaki donanmaya Kbrs'taki donanmadan yardm gitmesi, Mora beyinin de hazrlanarak Pertev Paa'nn yardmna gitmesi ile ilgili hkmler, 8 Basra'nn Cezyir vilyetinde isyan ederek baz kalelere saldran ve isyan muhtelif yerlere yayan Araplarn; Havran'da halkn mallarn yamalayp sarp yerlere snan as Araplarn; Venediklilerle birlik olup Delvine ve Yanya evresinde fesat kartan Arnavutlarn; Mezistre taraflarnda Manya kafirleriyle birleip isyan eden baz kylerin halknn ve Yanya sancanda isyan eden hrstiyanlarn isyanlarnn bastrlarak haklarndan gelinmesi, Tuna sahillerindeki hrsz ve haramilerin yakalanarak cezalandrlmalar; Kulb sancandaki hrsz ve yankesiciler ve bunlara yataklk edenlerin; Cebele sancanda, Musul, Arsiyb, mdiye ve Cezre civarlarnda fesat kartanlarn XVII

cezalandrlmalar gibi devlete isyan eden, ekiyalk yapan ve fesat kartanlarn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 9 Akaehir, Teke, Kandr, Kula, eyhl, shakl, Karasi, Germiyan, Siroz ve dier baz kazlarda ayaklanp pazar ve ky basarak kz ve olan karan, vakflar igal eden, ekiyalk yapan, halka zulmeden suhte tyifesinin kontrol altna alnmalar ve cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 10 Padiah Edirne'de klayacandan Edirne'ye kadar olan yollarn temizlenip tamir edilmesi; Istabl- mire atlar iin Edirne'deki voynuklardan alt neferin grevlendirilmesi; Halkal, Umurca, Kemer, Burgaz, Hayrabolu, Silivri, Elvanbeyli, Bergos konaklarna ve Edirne'ye ot, odun, arpa, un, tarhana, bulgur vs. gibi zahre hazrlanmas; Nibolu, umnu, Rusuk, Hezargrad ve ernovi kadlarnn yeteri kadar don ya, ya ve bal gndermeleri ile ilgili hkmler, 11 am beylerbeyi tarafndan am Eski Defterdar Ali'nin Emr-i Hac olarak tyin edildii; haclar karlama ii ile ilgili ihtiyalarn tedarik edilerek haclara sknt ektirilmemesi; haclar karlamakla grevli Ali haclara gerekli develeri tedarik etmediinden grevden alnarak yerine bir bakasnn tyin edilmesi; Msr Emr-i Hacc Murad'n geen sene sergiledii stn hizmetten dolay bu yl da ayn greve tyin edilmesi; hac kafilesini muhafaza hizmetine gitmeyen yenieri ve sipahilerin timar ve gediklerinin bakalarna verilmesi gibi hkmler; 12 Pertev Paa'nn donanmaya serdar tyin edildii; Ahmed Paa'nn Cezyir-i Garb beylerbeyiliine; Petri'nin Bodan voyvodalna tyin olunduklar gibi devlet grevlerine yaplan atamalarla ilgili hkmler, 13 Krfs ve Venedik ile gizlice ibirlii eden Yanya Kalesi'ndeki kafirlerin kale dna kartlarak yerlerine mslmanlarn yerletirilmesi; Hersek'te Kotan tarafndaki dmanla ibirlii yapp aldklar hayvanlar dmana veren ve reyay Kotor'a tabi olmalar konusunda tahrik eden hrstiyanlarn haklarndan gelinmesi; Hersek tarafnda etraftan haber toplayarak Venedik'e ileten ahslarn yakalanmalar; sahillere yakn yerlerdeki iftliklerden dmana tereke satanlarn cezalandrlmalar; ran'la ilikisi olan ve halk arasna fesat sokanlarn cezalandrlmalar gibi dmanla ibirlii yapan, dmana bilgi veren ve tereke satanlarla ilgili hkmler, 14 Karaman ve kazlar ile am ve Halep taraflarndan Kbrs'a gidip yerlemek isteyenlere izin verilmesi ve Kbrs'a adam geirtilmesi; Edirne ve Hasky arasndaki Kayaboaz mevkiinden firar eden be ky halknn bulunarak yerlerinde iskn edilmeleri; ran taraflarndan Badat beylerbeyine bal yerlere gelmek isteyen ulust tyifesine engel olunmas; Kefe'deki mer-i erkise ve sipahilerin XVIII

yerlerini terketmelerine izin verilmemesi gibi devletin iskn politikas ile ilgili hkmler, 15 Saruhan, Van, Semendire, Karesi, Biga, Nibolu, Peuy, avat, Badat, Hersek, Budun, Karahisar, Sultann, Antep ve Mora gibi eylet ve sancaklarn tahririnin yaplmas; tahrir grevlilerinin isimleri ve tahrir esnasnda yolsuzluk yapanlarn teftii ile ilgili hkmler, 16 stanbul zahresi iin Kefe'den ya; Eskiehir, Yeniehir, Bazarck, Galata, Hslar, Silivri, Rodoscuk, orlu, Krkkilise, Pnarhisar ve Vize kazlarndan koyun gnderilmesi; stanbul zahresi iin gelen mallarn baka yerlerde satlmasnn nlenmesi; ktlk olan Kuds ve Hallrrahman'a gda maddesi getirmek isteyenlere engel olunmamas; Nova Kalesi ile Mekke ve Medne'nin ihtiyac olan zahrenin gnderilmesi; tereke ve zahre sknts ekilen Rodos'a Tekeili, Mentee ve Hamidili'nden buday ve un gnderilmesi; Bursa'nn Keida'ndaki nehirlerdeki balklar saray iin avlandndan mr avclar dndaki kimselere avlanma izni verilmemesi gibi hkmler, 17 Larende zenginlerinden Muytb olu Mehmed; Eirdir'de mtemekkin ve kaz halkna zulmeden Trk Osman vb. gibi zenginlerin celeplik hizmetinde istihdam edilmeleri; stanbul halknn ve Kbrs'taki ordunun et ihtiyacnn karlanmas ile ilgili hkmler, 18 Vakflarn iletilmesi; vakfa zarar veren vakf mtevelllerinin teftii; zimmetinde vakf mal bulunanlardan bunlarn tahsili; vakf arazisini izinsiz olarak gasbeden ve kullananlarn nlenmesi gibi vakflarla ilgili hkmler, 19 Sahte berat ve hkm yazarak kendilerine ve yaknlarna menfaat salayanlar; ellerinde sahte mhr bulunanlar; kallblk yapanlar; kalp aka kesenler; halkn kuru ve altnlarn alp yerine kalp ve krpk aka verenlerle ilgili hkmler, 20 ehzade Murad'n annesinin skdar'da yaptrmakda olduu cami; Mrahur lyas Bey'in depremden zarar gren Grice'deki cami, medrese vs. evkfnn tamiri; merhum ehzde Mustafa iin Bursa'da yaptrlan trbe; Nurbnu Sultan'n skdar'da yaptrmakta olduu dkkanlar; Saray- mire'nin ekmek ihtiyac iin yaptrlacak olan frn; Karasu Yenicesi'ndeki Ltfipaa kprs ve Silivri kprsnn tamirleri; Dceyl Ark'nn tamir edilerek iler hale getirilmesi vs. gibi sivil mimari ile ilgili hkmler, 21 Ayamavra, Selanik, Bergoz- Cedd, Manya, Avlonya, Yanova, Sndor(?) kalelerinin tamiri; Hasankale Kalesi'ne hisar pee ve hendek yaptrlmas; Baban'da kale inas; Rinase, Obrovaca, skaradin ve Parga kalelerinin yktrlmas; skatoz XIX

ve avat kalelerinin ise ihtiya duyuluyorsa tamir ettirilmesi, ihtiya duyulmuyorsa yktrlmas gibi asker mimari ile ilgili hkmler, 22 Azak, Kefe, zi, Nova, Dra, Preveze, nebaht, Moton, Balyabadra, Koron, Midilli, Sakz, ems, Sadr- Crz kaleleri ile Anadolu ve Rumeli'deki sir kalelerde grevli azeb ve hisar erleri ile yenieri ve mstahfzlara mevcib gnderilmesi ve gnderilen mevcib yerine ulancaya kadar muhafazas iin gerekli tedbirlerin alnmas ile ilgili hkmler, 23 Trhala Beyi iken vefat eden Osman Bey'in; Magosa Kalesi'nin muhasarasnda ehit den Trablus Beyi Mehmed Bey'in muhalleftnn defter edilip stanbul'a gnderilmeleri gibi grev banda vefat eden devlet grevlilerinin terekeleri ile ilgili hkmler, 24 lke topraklarndan dmana tereke verilmemesi; kaak tereke alp giderlerken ele geirilen terekelerin ml- mr iin zaptedilmesi ve sorumlularn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 25 Dmann saldr ihtimali bulunan Rodos, Preveze, Sakz, Ayamavra, Klis, Yanya, Karlili, Delvine, Nablus, Trablus, Dra, Mora, Selemiye, Balis, Hersek ve nebaht blgelerinin ve Anadolu'daki baz sancak ve kazlarn muhafaza edilmeleri ile ilgili hkmler, 26 Kendilerine verilen grevleri yerine getirmek iin gerekli gayreti gstermeyen; grevini ihmal eden; grevi banda bulunmayan kiilerin grevden alnarak cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 27 Hakknda ikyette bulunulan Taman Kads Mevln Mehmed b. Fethullah'n; r ve rsum vermeyen ve fesat kartt ihbar olunan Terk(?) Kalesi Dizdar Durmu'un; Harput beyi ve kadsnn grevden alnmalar ve tefti edilmeleri gibi yolsuzluk yapan devlet grevlileri hakknda soruturma almas ve grevden alnmalar ile ilgili hkmler, 28 Halka zulmeden Kprl Kazs Nyibi Ahmed'in; Karahisr- ark'de reyaya zulmeden subalarn; Pogonya kazsnn ky halkna zulmedip mallarn zorla alan Nyib Ali ve akrabalarnn; hisar erenlerine bask yapan ve zulmeden am kalesi dizdarnn vb. gibi halka bask ve zulm yapan devlet grevlileri ve yandan olan kimselerin durumlarnn tefti edilerek cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 29 Anabolu Kaptan Perviz, Hssa Gnll Reisler Kaptan Kara Hce, Dubrovnik beyleri, Mora beyi ve Avlonya azebler aasnn dman donanmasnn faaliyetleri; Rumeli beylerbeyinin isyan eden kefere ve Hersek taraflarndaki dmann durumu; Diyarbakr beylerbeyinin ran ve zbekler hakknda gnderdii XX

bilgiler ile Neme ve ran taraflarna casuslar gnderilmesi gibi devletin istihbarat almalar ile ilgili hkmler, 30 Naka Adas reyasnn iki yldr vermedikleri haralarn tahsili; zimmetlerinde ml- mr bulunan kimselerden bunlarn tahsil edilmesi gibi konularla ilgili hkmler, 31 Boalan gediklerle mahll tmar ve zemetlerin yararllk gsteren kimselere tevch edilmeleri ve baz muktaalarn iltizma verilmesi ile ilgili hkmler, 32 am, Halep vs. yerlerden toplanan avrz akalarnn gnderilmesi ile ilgili hkmler, stanbul'a

33 Silahtar Aas Mustafa Aa tarafndan askerlerin arlarda eitli sanatlar icra etmelerinin nlenerek daima ata binme ve silah talimi yapmalarnn salanmas; ehrizol'daki yeni ina edilen kalelere yerletirilen kul tyifesine ok at taliminden baka bir i teklif olunmamas; Van, Badat, ehrizol, am, Erzurum ve Basra beylerbeyilerinin kul tyifesini kendi hallerine brakmayarak ata binme, ok ve tfek at ve dier harp aletlerini kullanma talimi iin haftada iki gn eitim yaptrmalar gibi askerlerin eitimi ile ilgili hkmler, 34 Cami ve emelerin su yollar zerine ba, bahe, ukur, bina vs. yaplarak zarar verilmesinin nlenmesi; hssa ayrlarnn yaknlarnda bulunan deirmenlerin ayrlara zarar vermelerinin nlenmesi gibi bugnk anlamda evrecilik olarak adlandrabileceimiz konularla ilgili hkmler, 35 Mr tfekler zerindeki beylik damgasn silerek kendi mlkiyetlerine geirip kullanan Badat yenierilerinin tefti edilmesi; dman saldrs ihtimali olan nebaht ve Trhala blgesindeki silahlarn toplatlmas; Yanya blgesindeki manastrlarda ve keferenin elinde bulunan silah ve atlarn toplatlarak kalelere datlmas gibi sava esnasnda halkn elindeki silahlarn toplatlmas ile ilgili hkmler yannda; Peygambere ve sahabeye kfreden kimselerin cezalandrlmalar, Kuds'teki Hz. Musa, Hz. Yunus ve Hz. Lut evkfnn vakfnmesi ile vakfa ait emlak, eya vs.nin vakfn yeni nzr Hac dris'e verilmesi ve kabirlerin vakf mahsulnden tamir ettirilmesi, Hz. Ali ve Hz. Hseyin'in trbelerine hal denmesi; Hz. Ali mehedine su getirilmesi; ran'dan Mehedeyn-i erfeyn'e defnedilmek zere gnderilen llerin Mehedeyn'den uzak yerlere defnedilmesi, XXI

 Kuds'teki Deyr-i Musallebe isimli kilisenin bitiiine mslmanlar tarafndan yaplan mescidin kiliseye evrildiine dir yaplan ikyet sonucu yaplan tahkikat neticesinde burasnn mescit olduuna karar verildii, Mslmanlara arap satan kimselerin cezalandrlmalar, Mslmanlarn ekin ve balar arasna konarak mallarna zarar veren, halkn at ve paralarn alan, kadn ve kzlar kararak fuhu yaptran ingene tyifesinden kimselerin yakalanarak cezalandrlmalar, Hizmette bulunduklar grevlerini brakarak kaan acemi olanlarnn bulunarak grevlerine gnderilmeleri; stanbul'da acemi olan iken mrted olup memleketlerine dnen acemi olanlarnn yakalanarak stanbul'a gnderilmeleri, Yemen'e gnderilen Sinan Paa'nn Kethdas Erdodu ve Ali avu'a stanbul'dan Yemen'e varncaya kadar geecekleri yerlerde her trl kolayln gsterilmesi, stanbul'da yangn ktnda sndrmek iin yz elli acemi olan ve yz elli bostan olannn kapya kartlmalar, znik, Yeniehir, Akhisar ve Geyve'de bir nceki yl ortaya karak ekili alanlara zarar veren ekirgelerin yumurtalarn topraa brakarak bu sene tekrar kma ihtimaline kar gereken tedbirlerin alnmas, Eflak voyvodasnn saraya yirmi adet ahin gndermesi; Halep, Hama ve Rumkale taraflarnda Hssa-i Hmyn iin blbl toplanmas; Hssa Doanclarndan Mirza'nn evinin baslarak iki ahininin ldrlmesi, Trhala'da keiler tarafndan meskun mahallere uzak yerlerde keihne ad altnda yaplan ve ilerine silah konulan hisarlarn kimler tarafndan yapldnn aratrlarak silahlara el konulmas, Uygunsuz hapsedilmeleri, davranlarda bulunduklar ikyet olunan kadnlarn

Marmara kazsna misafir olarak gelen ve kad huzurunda slam dinini seerek mslman olan ahs karan ve mahkemeyi basarak sicili paralayan zimmlerin yakalanarak cezalandrlmalar, Rumeli kazlarnda cezalandrlmalar, mslman klnda dolaan zimmlerin

Baz ailelerin ocuklarnn rehin olarak tutulmalar,

XXII

 Mimar Sinan'n Kayseri'nin Arnas kyndeki ngele mezrsnn tasarrufunun kendisine verilmesini istedii, Gelibolu'nun Burhan kynde defne bulan kimselerin stanbul'a gnderilmeleri gibi farkl pek ok konuyu ihtiva eden hkmler yer almaktadr. * Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl'nce yaynlanan bu eser, 3 ciltten mteekkildir. Birinci ve ikinci ciltlerde yer alan blmlere dir aklayc bilgiler aada verilmitir. nc cilt ise, defterin aslnn faksimile basksndan meydana gelmektedir. Birinci ciltte; "Sunu" yazsnda, "12 Numaral Mhimme Defteri"nin tavsifi yaplarak, ekl zelliklerinden bahsedildikten sonra, defterin muhtevas konu balklar hlinde verilmi ve bunu takiben de, neirde uygulanan usl ana hatlaryla belirtilmitir. Sunu yazsndan sonra gelen "Ksaltmalar" ve " indekiler" blmlerini mteakip, defterdeki "Hkmlerin zet ve Traskripsiyonlar" yer almtr. Mkerrer olan veya konu olarak birbirine ok yakn olan hkmlerden tesbit edilebilenlerinin zetleri ikinci defa yeniden yaplmayp (bkz. hkm. ... ) eklinde bir nceki hkme atf yaplmtr. Birinci ciltte 938 Numaral Cz'n 60 hkm ve 12 Numaral Mhimme Defteri'nin ilk 715 hkmnn zet ve transkripsiyonuna yer verilmitir. Eserin ikinci cildinde, 716-1223 numaralar arasndaki hkmlerin "zet ve Transkripsiyonlar" ile yer, ahs, millet, kabile, boy, airet ve messese isimleri ile eitli terim ve tbirlerden mteekkil "Analitik ndeks" yer almtr. Okunuunda tereddt edilen kelimelerin yanna (?) iareti konulmu, orijinal metinde ktip hatas olarak yanl yazlan kelimelerin orijinalleri ile hi okunamayan kelimeler scanner taramas yaplarak parantez ierisinde verilmi, orijinal metinde bo braklm olan yerler de parantez ierisinde boluk ( ) eklinde gsterilmitir. Ayrca zaman ierisinde defterde oluan tahribattan dolay yer yer ypranma ve rmeler olumu olup; bu ksmlara tekabl eden kelimeler okunamamtr. Fakat mmkn olduunca cmlenin geliine gre veya benzer hkmlerde getii ekiller dikkate alnarak tamamlanm ve bu tip harf, hece veya kelimeler alt noktal olarak gsterilmitir. ndeks maddeleri yazlrken, mmkn olduunca defterdeki ekle sadk kalnmaya allmtr. Yani, indekse konu olan kii ve kurum adlar, terim, tbir ve kelimeler dilin o gnk iml ve fonetik zellikleri gz nne alnarak yazlm, iptal edilen hkmlerin zet ve transkripsiyonlar yaplmayp, indeksleri karlmamtr. XXIII

Defterin taranp maddelerin tespiti safhasnda belirlenecek indeks maddesinin, genel konu ad eklinde deil de, bir genel konunun alt bal, baka bir deyile, iinde getii hkmdeki zel durumu ifade edecek ekilde alnmasna gayret edilmitir. Dolaysyla maddeler ounlukla tamlama, deyim ve dier tr kelime gruplarndan meydana gelmektedir. Birden fazla kelimeden meydana gelen bu tr indeks maddeleri, ait olduklar metinde, genellikle aralarna baka kelime veya kelime gruplar girmi vaziyette gemelerine ramen, hem anlam ve gramatik mnasebet, hem de indeksin shhati asndan ayklama-birletirme yoluna gidilmitir. ndeks maddeleri defterdeki hkm numaralar esas alnarak hazrlanm olup; cz'e ait hkmlerin indeksini dierlerinden ayrdetmek iin bu hkm numaralarnn sonuna "c" harfi konulmutur (15 c, 21 c, 45 c. vb. gibi). Arapa ve Farsa kelimeler oturmu bir imlya sahip olmalar sebebiyle, bunlarla ilgili problemler yok denecek kadar az iken, Trke ve dier dillere ait kelimelerin imllar sk sk deiebilmektedir. Defterdeki hkmlerin yer yer deiik ktipler tarafndan kaydedilmesi ve bunlardan bazlarnn alakalem, bazlarnn ise noktasz yazlm olmas, imlda farkllklara, tenakuzlara, dahas yanllklara sebep olmutur. Bunlardan kk apta olanlarna, mesel okunan harflerde deil de, okutucu harflerdeki eksiklik-fazlalklar, takdim-tehirler grmezlikten gelinip, okunan harflerdeki ve kelimenin anlamnda sapmalara, anlamszlklara yol aabilecek olanlara iaret edilmitir. Eseri yayna hazrlayan Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline ayr ayr teekkr ediyorum. Bu vesileyle almalarmzda her trl tevik ve destei bizlerden esirgemeyen Babakanlk Mstear Vekili Sayn Dr. O. Kadri KESK N'e ve Mstear Yardmcs Sayn M. Seluk POLAT'a teekkrlerimizi sunmay grev biliyorum. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi "Mhimme Defterleri" koleksiyonundan seilip ilim dnyasnn istifadesine sunulan bu almann, ilgililere yararl ve yardmc olmasn diliyorum.

3 Aralk 1996 smet B NARK Devlet Arivleri Genel Mdr

XXIV

KISALTMALAR
Arn. bkz. ey. H. hkm. k. kl. kr. ks. kz. lv. mh. Msr. nh. s. sn. vb. vs. vt. Arnavutluk baknz eyleti hicr hkm karyesi kalas karlatr kasabas kazs livs mahallesi Msr nhiyesi sayfa sanca ve bu vesire vilyeti

XXV

NDEK

LER

Sayfa NSZ .................................................................................................................... V SUNU ..................................................................................................................VII KISALTMALAR .......................................................................................... XXVII NDEK LER ............................................................................................... XXIX HKMLER N ZET VE TRANSKR PS YONLARI ............................... 1

HKMLER N ZET VE TRANSKR PS YONLARI

28

5 Sefer Czidr.

c. 1

Kbrs adasnn fethi iin dzenlenecek sefer nedeniyle sefer gzergh zerindeki eitli kazlardan belirtilen cins ve miktarlarda zahirenin tedarik edilerek tayin olunan konaklara ulatrlmas.

Bekir avu'a virildi. skdar kdsna hkm ki: na'llh'l-Eazz evvel-bahr- huceste-srda Kbrus cezresi feth in sefer-i hmynum mukarrer olup sadet ikbl ve devlet icll ile tevecch-i hmynum oldukda taht- kazna tbi Mldepe ve Gekbovize nm mahaller konak tayn olunman zikrolunan konaklarun her birine yiirmier bin aka[lk] etmek, beer yz md arpa ve iki yz araba odun tedrk olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda onat vechile mukayyed olup zikrolunan konaklarun her birinde beer yz md arpa ve iki yz araba odun [ve] yiirmi bin akalk ekmek unn imdiden der-mahzen itdrp dah shbleri zerine yazup onat vechile hfzitdresin ki, ina'llh tevecch-i hmynum oldu zamnda ne gnde getrmek emrm olursa tayn olunan mikdr etmei varlmazdan drt-be gn mukaddem birdp dah arpa v odun ile b-kusr emrolundu zre cmlesin shbleriyle ol mahalle getrp ihzr eyleyesin ki, shblerine ticret ve asker halkna siat-i maet olup zahre hussnda muzyaka ekilmel olmaya ve zam v siph ve Dergh- Muallm kullar anbrlarnda kll arpa bulunursa anlardan dah niz itdrmeyp ihrc idp emrolunan zahrenn ihzrnda say ihtimm eyleyesin. yle ki; ina'llh varldu gn emrolunan mikdr etmek arpa v odun tayn olunan mahalle b-kusr getrmeyesin, azl ile konlmayup mukab olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup imdiden hemn emrm zre tedrki bbnda gerei gibi mukayyed olasn ve zikrolunan zahreden mad bal u ya ve pirin peynir yourd ve syir mekltdan dah mstevf tedrk idesin. Amm; bu bahne ile kudreti olanlardan ahz celb olunmala hmyet olunup kudreti olmayanlara teklf olunmala muzyaka lzim gelmekden ziyde ihtirz idesin. Sinn ve Mehmed avu'a maan virildi. 17 evvl, sene: 977 Bir sreti, znikmid kdsna: "... taht- kazna tbi narlu ve znikmid ve Derbendiaz Konaklar in her birine beer yz md arpa, ikier yz araba odun, yiirmi bin aka[lk] etmek ..." 29

Keyvn avu'a virildi. F 19 evvl, sene: 977 Bir sreti, znik kdsna: "... taht- kaznda Dikilita ile Glba nm mahaller konak tayn olmdur. Herbirine zikrolunan mikdr zahre in Dikilita Kona'na Geyve kds ve Glba Kona'na ( ) ve Gl kds muvenet ideler ..." Mahmd avu'a virildi. F 19 evvl, sene: 977 Bir sreti, Geyve kdsna ki: "... znik'a tbi Dikilita konak tayn olunup zikrolunan mikdr arpa v odun u etmek emrolmdur. Zikr[olunan] konak zahresine muvenet itmek emridp ..." h Hseyin ol Ahmed avu'a virildi. F 23 evvl, sene: 977 Bir sreti, Gl kdsna ki: "... znik'a tbi Glba nm mahal konak tayn olunup arpa v odun u etmek emrolunmdur. Taht- kazndan muvenet idesin." diy. Hseyin avu'a virildi. F 16 evvl, sene: 977 Bir sreti, Yeniehir kdsna; Yeniehir Kona in. Bl avu'a virildi. F 17 evvl, sene: 977 Bir sreti, Burusa kdsna; Yeniehir'e muvenet in. Mehmed avu'a virildi. 12 evvl, sene: 977 Bir sreti, negl kdsna; "... negl'e tbi Akbyk konak [tayn] olmdur. Zikrolunan mikdr zahre ..." in. mer avu'a. F gurre-i Zi'l-kade, sene: 977 Bir sreti, Yarhsr kdsna ki; negl['e] tbi Akbyk Kona'na muvenet in. Sdl Mehmed avu'a. 16 evvl, sene: 977 Bir sreti, Bzrck kdsna; Bzrck Kona zahresi in. Mehmed avu'a virildi. 19 evvl, sene: 977 Bir sreti, Bilecik kdsna; Bzrck Kona'na muvenet in. Sefer avu'a virildi. F 24 evvl, sene: 977 Bir sreti, nni kdsna; "... Bozyk ve nni nm mahaller konak [tayn] olmdur. Bozyk Kona'na Tomani kds ve nni'ne Eskiehir kds muvenet in" yazlmdur. Toyran avu'a virildi. 14 evvl, sene: 977 Bir sreti, Tomani kdsna; Bozyk Kona'na muvenet in. br[]hm avu'a virildi. 12 evvl, sene: 977 Bir sreti, Eskiehir kdsna; nni zahresine muvenet in. Hseyin avu'a virildi. 15 evvl, sene: 977 Bir sreti, Kthiyye kdsna ki: "... taht- kazna tbi Kalburc ve Kthiyye ve Saka ve Der nm mahaller konak tayn olunup Kalburc Kona'na Seydgz zahresi ve Kthiyye Kona'na Gedos zahresi ve Saka Kona'na Kthiyye zahresi ve Der Kona'na eyhlu ve Uk zahresi gelmek in Seydgz ve Gedos ve eyhlu ve Uk kdlarna mstekll ahkm- erfe yazlmdur. Buyurdum ki: Vardukda, taht- kazndan Saka Kona'na zikrolunan mikdr zahre tedrk idesin." 30

Mehmed avu'a virildi. F 12 evvl, sene: 977 Bir sreti, Seydgz kdsna; "... Kthiyye'ye tbi Kalburc Kona'na zahre getresin." diy. Ksm avu'a virildi. 17 Ramazn, sene: 977 Bir sreti, Gedos kdsna; "... Kthiyye Kona'na ol mikdr zahre getresin." diy. Hasan avu'a virildi. 15 evvl, sene: 977 Bir sreti, eyhlu kdsna; "... Kthiyye'ye tbi Der Kona in Uk kdsyla zikrolunan mikdr arpa v odun u etmek ..." Hasan avu'a virildi. F 16 evvl, sene: 977 Bir sreti, Uk kdsna; "... Der Kona zahresiyn emrolunan eyhlu kdsna muvenet idp ol Kona'na ..." Nh avu'a virildi. 18 evvl, sene: 977 Bir sreti, Karahsr kdsna: "Karahsr'a tbi Kazlgl ve Karahsr ve Kzlkilise nm mahaller konak olup zikrolunan konaklara tayn olunan mikdr zahre tedrk olunmak emrm olup Kazlgl Kona'na Barnlu ve hd zahresi ve Karahsr ile Kzlkilise Konaklar'na Sandklu ve Sincanlu ve Ge[y]ikler ve Uluborl ve Gnen kdlar muvenet itmek in herbirine mstekll ahkm- erfe gnderilmidr ..." Husrev avu'a virildi. 18 evvl, sene: 977 Bir sreti, Barnlu ve hd kdlarna ki; "Karahsr'a tbi Kazlgl Kona'na ol mikdr zahre in muvenet ide." Ahmed avu'a virildi. 20 evvl, sene: 977 Bir sreti, Sandklu kdsna; "Karahsr ile Kzlkilise Konaklar'na ol mikd[r] zahre in muvenet idesin." diy ve "Sana dah muvenet in Sincanlu kdsna hkm gnderilmidr." diy yazlmdur. Nh avu'a virildi. 15 evvl, sene: 977 Bir sreti, Karahsr kdsna; "Karahsr ile Kzlkilise Konaklar zahresine Sandklu kdsna muvenet idesin." diy. Ramazn avu'a virildi. 16 evvl, sene: 977 Bir sreti, Uluborl kdsna ki; "Karahsr Kona'na muvenet idesin." diy. Selm avu'a virildi. 19 evvl, sene: 977 Bir sreti, Gnen kdsna; Karahsr zahresine muvenet in. Ahmed avu'a virildi. F 8 evvl, sene: 977 Bir sreti, Homa kdsna ki; "Karahsr Kona'na zahreye muvenet idesin." diy. Posta lys avu'a virildi. F 9 evvl, sene: 977 Bir sreti, Akehir kdsna; Akehir Kona'na zikrolunan mikdr zahre in. Bir sreti, Yapal kdsna ki; "Akehir'e tbi Abdullhbaba Kona in ( ) md arpa* getresin." diy. Bir sreti, Ilgun kdsna; Ilgun Kona in ol mikdr zahreye.

31

Bir sreti, Turgud kdsna; Konya'ya tbi Suluzeng Kona in. Bir sreti, Konya kdsna; "... Bozuk ve Konya ve Peykrol kyi ve smil nm mahaller konak tayn olunup Bozuk Kona'na, Bayburd, Konya Kona'na, Aksary [ve] Kohsr ve Beehri kdlar ve Peykrol Kona'na Seydehri ve smil Kona'na Andu ... " Yakb avu'a virildi. 19 evvl Bir sreti, Bayburd kdsna; " ... Konya'ya tbi Bozuk nm mahal konak tayn olunmdur ... " Konyal Mehmed avu'a. 22 evvl Bir sreti, Beehri kdsna; "... Konya Kona in ol mikdr zahre getresin ... " Mehmed avu'a. 23 evvl Bir sreti, Seydehri kdsna; "Konya Kona'na ol mikdr zahre getre." Mustaf avu'a. 16 Bir sreti, Aksary kdsna; "Konya'ya tbi Peykrol Kona'na ol mikdr zahre getre." Mustaf avu'a. 19 evvl Bir sreti, Kohsr kdsna; "Konya'ya tbi smil Kona'na getre." Bir sreti, Alata kdsna; smil Kona'na muvenet itmek in. Kaysariyyel Mustaf avu'a. 10 evvl Bir sreti, Nide kdsna; Eskiil'e tbi Karabnar Kona in ol mikdr zahreye. Mehmed avu'a virildi. 17 Ramazn Bir sreti, Andu kdsna; "Eskiil'e tbi Kayaun Akaehri konak tayn olunmdur. Ol mikdr zahre getre." Mustaf avu'a. F gurre-i Zi'l-kade, sene: 977 Bir sreti, Eskiil kdsna ki; "... taht- kaznda Karabnar ile Kayaun Akaehri konak olup her konaa tayn olundu mikdr zahre Karabnar Kona'na Nide kds ve Kayaun Akaehri'ne Andu kds muvenet emrolmdur. Sen dah taht- kazndan zahre tedrk idp zikrolunan konaklarun her birinde ol mikdr zahre ihzr idesin." Mahmd avu'a. Bir sreti, Ereli kdsna; Lrende'ye tbi Kertikyi Kona'na zahre in. Mehmed avu'a. Bir sreti, Lrende kdsna; "Kertikyi ile Yrkyiri(?) konak olmdur. Kertikyi Kona'na Ereli kds, sen dah Yrk Kona'na ol mikdr zahre getresin." Bir sreti, Mud kdsna; "... taht- kazna tbi Deregeeli ve Bekprsi konak olup her birine ol mikdr zahre tayn olunup Bekprsi Kona'na Ermenak ve Glnr kdlar zahre getrmek ve sen dah Deregeeli Kona'na ol mikdr zahre getrmek emrolunmdur ... "

32

erkes Pervne avu'a. 16 evvl sene Bir sreti, Bolavadin kdsna; ay Kona in tayn olunan mikdr zahreye. Yalava dah muvenet ider. Bir sreti Ermenak kdsna; "... Mud kazsna tbi Bekprsi nm mahal konak olup tayn olunan mikdr zahreyi ihzr itmek in Glnr kdsyla sana emrolmdur... " Bir sreti, Glnr kdsna; "... Bekprsi Kona in Ermenak kdsyla tayn olunan zahreyi tedrk idesin... " Bir sreti, Silifke ve Selendi kdsna; "... Gksin(?) konak tayn olunmdur. Yedi yz md arpa, iki yz araba odun, altm bin aka ... " Karta kds dah Silifke'ye muvenet in hkm yazld.
* Metinde eklindedir.

[Yev]m'l-Erbi, f 7 Zi'l-kade, sene: 977

c. 2

Budun beylerbeyi tarafndan, dmann gndermesi gereken haralarn henz gelmedii ve saldr ihtamali olduu bildirildiinden Tmvar Beylerbeyilii'ne tbi beylere haber gnderilerek savaa hazrlkl olmalar ve Budun beylerbeyinden yardm talep edildiinde cilen yardma gitmelerinin tenbih edilmesi.

Kethudsna virildi. 12 Zi'l-kade, sene: 977 Tmvar belerbeisine hkm ki: Budun belerbeisi mektb gnderp; "kffr- hksrun harc henz gelp vsl olmayup ve hareket-i b-bereketleri ihtimli oldun" bildrmein belerbeiline tbi beler ile cemyyet idp anun gibi kffr- hksrun hareketi mukarrer olup mrun-ileyh senden muvenet taleb iderse varup muvenet itmek emridp buyurdum ki: Asl tehr u tevakkuf itmeyp belerbeiline tbi olan belere mektblar gnderp tenbh tekd eyleyesin ki, her biri sancana tbi olan alaybei [ve] zam v erbb- tmr lt- ceng cidl ve edevt- harb ktlleriyle hzr u mheyy olup kffr- hksrun hareketi mukarrer olup mrun-ileyhden dem geldkde cmle beler ve zam v erbb- tmr ile mretteb mkemmel dmen yarayla bir n tevakkuf itmeyp mrun-ileyh yanna varup hsn-i ittihd u ittifk zre mrun-ileyh vech mnsib grdi zre ad-y dn [] devletn def- mazarrat u ifsdlar bbnda env- muvenet muzheret idp amm yle ki; maslahat dp mrun-ileyhden dem gelp taleb olundukda eger belerden ve eger zam v erbb- tmrdan bir ferdn yat u yarakda kusr u noksn olup yhd hzr bulunmayup ve taleb olundu gn kup varlmayup maslahat avkolup ihmln sebebi ile memleket vilyete zarar u gezend irie, asl bir ferdn zri makbl olmayup muteb mukab olma mukarrer bilp ana gre gerei gibi 33

basret zre olup ikdm ihtimmda dakka fevtitmeye[sin] ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ve ne vechile tedrk itdn yazup bildresin.

c. 3

Naldken yrkleri sbas tarafndan irmen beyi emrine gnderilecek olan ingne msellemlerinin ota- hmyn hizmetinde istihdam edilmesi.

irmen beine hkm ki: Vk olan sefer-i zafer-eserde otak- hmynum hdmetiyn ingne msellemlerinn bir nevbetlsini muaccelen ihrc eyleyp sana sl eylemek in Naldken Yrkleri Sbas olan Mahmd zde mecdhya hkm-i hmynum yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan msellemleri mrun-ileyh sana gnderp teslm itdkde yanuna alup memr olduun hdmetde istihdm eyleyesin.

c. 4

Budun taraflarnda dmann saldr ihtimaline kar Budun beylerbeyi tarafndan yardm talebinde bulunulduunda skenderiyye, Dukagin, Kstendil, skp, Bosna, Nibolu ve Silistre beyleri tarafndan gerekli yardmn yaplmas.

Kethudsna virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 977 skenderiyye beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaunun hfz u hrsetinde olup anun gibi Klis ve Hersek ve Budun cniblerinde bir hdmet derse varup muvenet eyleyesin." diy emrm olmd. Hliy Budun cniblerinde kffr- hksrun hareket ihtimli olman Budun belerbeisi taleb itdkde varup muvenet itmek emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tevakkuf itmeyp sancaunun alaybei v zam v erbb- tmryla mretteb mkemmel hzr u mheyy olup Budun cniblerine gz kulak tutup anun gibi dmen-i b-dnn hareket-i b-bereketleri mukarrer olup Budun belerbeisinden mektb dem gelp taleb olundukda bir n tehr u tevakkuf itmeyp sancaun askeriyle ber-vech-i isticl yanna varup mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. yle ki; mrun-ileyh taleb itdkde hzr bulunmayup vakti ile varup irimeyesin veyhd sancaun askerinn yat u yaraklarnda ve kendlerde kusr u noksn ola, asl v kat bir ferdn zri makbl olmayup azlile konlmayup muteb mukab olmak mukarrerdr. Ana gre ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin. Kethudsna. 12 Bir sreti, Dukagin beine. Kethudsna virildi. Bir sreti, Kstendil beine. 34

Bir sreti dah yazlup demisi Al'ye virildi. F 21 Za., sene: 977 Kethudsna virildi. 12 Bir sreti, skb beine. Bu hkmn sreti baka gemidr. Bir sreti, Bosna beine. Bir sreti, Nibol beine; "..."Eflak'a muvenet eyleyesin." diy hkm gnderilmidi... " Kethudsna. 12 Bir sreti, Silistre beine; dah kezlik.

c. 5

Saruhan sanca alaybeyinin, sefere gitmeyip emrindeki zam ve sipahilerle zmir, eme, Ayaslu, Menemen, Bergama ve Ayazmend nhiyeleriyle civarnn muhafazasnda bulunmas.

Saruhan sanca alaybeisine hkm ki: Hlen ferzend-i erc-mend olum tle bak[h] lalas Ferruh dme ulvvh mektb gnderp; "liv-i mezbrun zam v siphleri hlen vk olan sefer-i hmyna tevecch itmek" hussn bildrmein sefer-i hmyna gitmeyp zmir ve eme ve Ayaslu ve Menemen ve Bergama ve Ayazmend nhyelerinde ve syir ol cevnibde hfz u hrseti lzim olan mahalleri grp gzedp muhfaza hdmetinde olman emridp buyurdum ki: Vardukda, liv-i mezbrun zam v erbb- tmryla bir mnsib mahalde oturup dah zikrolunan mahalleri ve syir ehl-i fesd enatden memleket vilyete ve rey v beryya zarar u gezend irimek ihtimli olan mevz dyim grp gzedp anun gibi bir mahalle ehl-i fesddan zarar irimek mukarrer ola, asl tehr u tevakkuf itmeyp zam v erbb- tmr ile zerlerine varup ehl-i fesd enat olanlar il-eri ile hsn-i tedbr tedrkle elegetrp dah ahvllerin toprak kdlar marifeti[y]le grp fesd enatleri sbit zhir olanlara asl mecl virmeyp erle mahallinde lzim geleni icr itdrp yirine koyasn ki, ehl-i fesddan bir mahalle zarar olmayup mazarrat u fesdlar memleket rey zerinden mndefi olup eyym- sadet-i hmynumda rey v bery refhiyyet istirhatde olup devm- devlet ve sebt-i mecd rifatm edyesine megl olalar. yle ki; zt- erfm sadet ikbl ile sefer-i hmynda iken mezkr olan mahallerde ve syir ol taraflarda ehl-i fesddan bir mevza zarar u ziyn irie, sen mukayyed olmayup mcerred sefer-i hmyndan kalmala kend hlne megl olup muhfazas emrolunan mahallere gz kulak tutmayup ihml mshele eyleyesin, asl zrn makbl olmayup eedd-i kbla mukab olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup dyim teyakkuz u intibh zre hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet bbnda ikdm ihtimmun zuhra getresin ve fermn- erfm zre muhfaza hdmetinde kalup etrf u cevnibe hzr u nzr olduun zikrolunan yirlern kdlarna ve syir etrfda olan kuzta bildresin ki, taht- kazlarnda vk olan kasabt u kur ahlsine emr-i erfmi tenbh iln itdrp rey v beryy gh ideler ki, anun gibi bir mahalle ehl-i fesd mstevl ola, 35

muaccelen gelp kuzta haber ideler, kuzt tevakkuf itmeyp sana ilm eyleyeler. Sen dah vech-i merh zre b-tevakkuf varup def- mazarratlar hussnda mcidd mukdim olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin. y[le] ki; fesda bd olan ehl-i enati rey kuzta haber virp kuzt dah sana bir haber itmeyeler, ihmlleri sebebi ile bir mahalle zarar ola, ehl-i fesda olacak hakret anlara olmak mukarrerdr. Ana gre emr-i erfmi etrfa bildresin.

c. 6

Badat halkndan baz kimselerin rfz ve dinsiz olduklar yalundaki haberlerin aratrlmas ve doruysa haklarndan gelinmesi iin hkm gnderilmesi.

Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Badd halkndan baz kimesneler in; "Rafz u ilhd zrelerdr." diy sbk arzolunman; "Vk ise har cerme isnd idp sicill itdrp haklarndan gelmek in hkm-i erfm gnderilmek ... "*
* Hkm metni eksiktir.

c. 7

Bosna beyinin sancandaki zam ve erbb- timarn yarsn alaybeyi ile birlikte Klis beyi emrine gndermesi, dier yars ve kadim ocak erleriyle sancann hizmetinde bulunmas; Budun beylerbeyinden yardm talep edildiinde de vakit geirmeden emrindeki askerlerle Budun beylerbeyinin yanna gidip hizmette bulunmas.

Budun belerbeisinn kethudsna virildi. F 18 Za., sene: 977 Bosna beine hkm ki: Bundan akdem sana emr-i erfm gnderilp; "sancaunda olan zam v erbb- tmrun nsfn alaybeilerine koup Klis Bei Ferhd dme zzh yanna gnderp bk kalan nsf ile ve Bosna sancanun kadm ocak erleriyle sancaunda oturup muhfaza hdmetinde olman" emrolunmd. Ol emrm kem-kn mukarrerdr. Hliy emru'l-meri'l-kirm Budun Belerbeisi Mustaf dme ikblhdan mektb gelp; "kffr- hksrun hareketi olup bir cnibe dmek ihtimli oldun" bildrmein zikrolunan askern ile hzr u mheyy olman emridp buyurdum ki: Vardukda, sancaunda olan zam v erbb- tmrun nsfn alaybeileriyle mrun-ileyh Klis beine gnderdkden sonra bk kalan nsf ile ve kadm ocak erleri ve gayri yararlaryla sancaunda cemyyet zre hzr u mheyy olup Budun belerbeisi cnibine nzr olasn. Anun gibi kffrun hareketi olup bir cnibe dmeleri mukarrer oldu zamnda mrun-ileyh Budun belerbeisinden sana mektb dem gelp taleb eyledkde yanunda olan asker ile muaccelen varup irip mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunup dn [] devlet-i hmyna mteallik olan umrda bezl-i

36

makdr eyleyesin. Amm; gitdn zamnda sancaun hfz in yirne yarar demn koyup gidesin.

c. 8

Budun beylerbeyinin yardm talebi zerine Mehmed Giray Han serdarlnda gnderilecek bin nefer Tatar askerinin Akkirman, Silistre, Nibolu ve Vidin taraflarndan geii srasnda zahirelerinin tedarik edilmesi ve getikleri yerlere zarar vermelerinin nlenmesi.

Kethudsna virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 977 Akkirman beine hkm ki: Emru'l-meri'l-kirm Budun belerbeisi mektb gnderp; "kffr- hksrun cemyyeti olup Memlik-i Mahrse'den bir yire zarar u gezend iridrmek ihtimli olmala bir mikdr Tatar askeri" taleb itmein be bin nefer yarar Tatar ile cenb- emret-meb Devlet Giray Hn dmet melhinn ol halef'l-meri'l-zm Mehmed Giray dme mecdh serdr tayn olunup gnderilmek in mrun-ileyh Devlet Giray Hn'a nme-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mrun-ileyh Mehmed Giray dme mecdh zikrolunan askir-i Tatar ile ol cnibe geldkde sancauna tbi olan menzil merhlde ve meslik mebirde ubr u mrr itmelerinde ve eger akalaryla zahreleri tedrkinde gerei gibi muvenet muzheret idp amm; tyife-i Tatar'dan Memlik-i Mahrsem'e ve rey v beryya zarar u gezend iridrmekden ziyde ihtirz eyleyesin. Kethudsna. 12 Bir sreti, Silistre beine. Bir sreti, Nibol beine. Mehmed avu'a virildi. F 4 Zi'l-hcce, [sene:] 977 Bir sreti, Vidin beine.

c. 9

el halknn oluk-ocuk ve hayvanlarnn yaylaklara gnderilip kendilerinin ise salverilmeyip askerin geecei mahallerde gereken yerlere cretle iskeleler kurdurulmas ve doldurulmas gereken yerlerin doldurtulmas.

Arz getren Nesm'e virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 977 il beine hkm ki: Hlen il'de olan halk yaylaklarna salvirmeyp asker-i zafer-eserm gemee kbil mnsib olan yirlerde iskele bin itd[r]p ve toldurlmas lzim mahalleri toldurmak emridp buyurdum ki: Vardukda, il'de olan halkun ehl yllerin ve syir tavarlarn yaylaklarna gnderp dah kendlerine kifyet kadar adem alkoyup emrm zre asker-i zafer-eserm gemee 37

kbil mnsib olan yirlerde cretleriyle iskele bin itdrp ve toldurlmas lzim olan mahalleri toldurup itmm- maslahat eylemek bbnda env- say ikdm eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin.

c. 10

Saruhan sanca alaybeyinin emrindeki zam ve siphlerle sefere gitmeyip uygun bir mahalde oturarak Saruhan ve evresinin mahafazas hizmetinde bulunmas. (Bkz. hkm. 5.)

Kapukethudsna virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 977 Lalaya hkm ki: Mektb gnderp; "Saruhan sancanun zam v siphleri hlen sefer-i hmyna tevecch itmeleri" hussn bildrmisin. mdi; liv-i mezbr alaybeisi zam v siphleri ile bir mnsib mahalde oturup etrf u cevnibe hzr [u] nzr olup anun gibi shte v levend tyifesinden ve syir ehl-i fesddan memleket reyya zarar u gezend irimek ihtimli olursa il-eri ile zerlerine varup def- mazarrat [u] ifsd huss in mrun-ileyhe mufassal hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, fermn- erfm zre mrun-ileyh alaybei liv-i mezbrun zam v erbb- tmryla muhfaza hdmetinde olup tenbh tekd eyleyesin ki, bb- muhfazada dakka fevtitmeyp hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet bbnda ikdm ihtimm zre ola. yle ki; ihml mshelesi ile ol cnibe bir mahalle ehl-i fesddan zarar irie, sonra zri asl makbl olmayup muteb olmas mukarrerdr; ana gre mukayyed ola.

c. 11

Cezyir-i Garb'da bulunan yenierilerin kahramanlklar hakknda beylerbeyi tarafndan gnderilen mektubun alnd; bundan sonra da ayn ekilde hizmete devam etmeleri halinde hizmetlerinin karlksz kalmayacann kendilerine bildirilmesi.

Cezyirli Hseyin avu'a. 12 Zi'l-kade, sene: 977 Cezyir-i Garb belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Cezyirde olan yenieri kullarum blkbalar ve odabalaryla cmlesi uur- hmynumda gerei gibi hdmet idp env- bahadrlklar zuhra gelp rz u nms- saltanatuma mteallik umrda cn u balarn fed eylemei kend[lere] minnet bildklerin" arzeylemisin. Yzleri a olsun! Anlardan dah umulan bu makle ecat merdnelikler idi ki, zuhra getrmiler. na'llh hdmetleri mukbelesinde kll nyet ihsnuma mazhar olurlar. Buyurdum ki: Vardukda, bu huss mezbr kullaruma ilm eyleyesin ki, min-bad dah vk olan hdemt- hmynumda her biri bezl-i makdr ve say-i mevfr eyleyp dn [] devlet-i hmynuma ve rz [u] nms- saltanatuma mteallik olan umrda env- ecat ehmetlerin zuhra getreler ki, hdmetde ve yoldalkda bulunanlar her ne vechile arzidersen Sdde-i Sadetm'de makbl olmak mukarrerdr. Ana gre her biri mukayyed olup uur- hmynumda umldu zre env- say ikdmlarn zuhra getreler. 38

c. 12

el beyinin sipahileriyle birlikte askerlerin geecei yerlere iskele inas, yollarn temizlenip tamir edilmesi ve zahire tedariki konularnda gecikmeden almalara balamas ve gereken gayreti gstermesi.

ehzde avularndan Hasan avu'a virildi. 10 Zi'l-kade, sene: 977 il beine hkm ki: Karaman belerbeisi mektb gnderp; "Silifke'de iskele yaplmas ve zahre ve yollar ayrtlanmas hussna mrun-ileyhi tayn eyledi" ilm olund. mdi; mr-i mm-ileyh Kestel nm yaylakun tevs u tathri ve vk olan ayrlar demleriyle hfz u hrset in tayn olunup sen sancaun siphleriyle iskele binsna ve zahre ve yollar ayrtlanmas* hdmetlerinde olman emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp sancaun siphleriyle eger iskele binsdur ve eger yollar ayrtlamas ve zahre tedrkidr; imdiden mberet idp ber-vech-i isticl cmlesin itmma say ikdm eyleyesin ki, ina'llh sadetle varldukda cmlesi hzr bulunup tab zahmet ve zahreye muzyaka ekilmeye.
* Metinde

eklindedir.

c. 13

el beyinin, Kestel adl yayla asker iin konaklamaya hazr hale getirmesi, mevcut barutu gzel bir ekilde muhafaza etmesi ve yaylakta bulunan hamamn tamire muhta yerlerini tamir ettirmesi.

Bu dah mezkra virildi. Mrun-ileyhe hkm ki: Mektb gnderp; "ina'llh'l-Meliki'l-Mtel sadet ikbl ile ikmet olunacak Kestel nm yaylaun tamr u slh ve etrfnda askir-i mansre konmaa kbil olan yirlern tathr tevs ve kar u buz tedrkine mberet olundun ve mezbr yaylakda bir kk hammm olup ana muttasl bir kubbe dah bin olunmasn ve bir ka al ayrlar kornup ve Silifke Kalas'nda kifyet mikdrndan zyid hayl barut olup kadmden kselere konmamala riyp birbirine karup auk turmala zarar ihtimli olman sanduk veyhd kseler tedrk olunmak lzim oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp varullar veyhd kseler tedrk idp dah barut kurdup koyup nem-nk yire kodurmayup el-yz bi'llh teden zarar u gezend irimekden hazer idp muhkem hfzitdresin ve kala-i mezbrede cmle ne mikdr barut mevcd olup ve ne vechile hfzolundun yazup bildresin ve kll hammm lzim deildr; hemn [ne] hl zre ise meremmta muhtc olan yirlerin imdiden termm tamr itdresin ve sen demlernle yaylaun yirlerini ve ayrlarn hfzidp tevs u tathr eyleyp iskele binsna sancaun alaybeisini siphleriyle tayn eyleyesin ki, belerbei yanna varmak lzim deil; belerbei dah mahall-i mezbra gelr. Bu bbda alaybeine dah hkm-i 39

hmynum gnderilmidr; sl idp muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, mem[r] oldu hdmetde cidd ikdm eyleye.

c. 14

Ahyolu, Bartn ve Amasra kadlar tarafndan yapmna balanan gemilerin bir an nce bitirilerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi, aksi halde cezalandrlacaklar.

Abbs avu'a virildi. 10 Zi'l-kade, sene: 977 Ahyol kdsna ve anda bins fermn olunan gemiler zerine tayn olunan avua hkm ki: Bundan akdem; "ol cnibde bins emrolunan gemiler nevrz[a] dein tamm olup mahrse-i stanbul'a gelmek" emrm olmd. Nevrz gideli hayl zamn olup rz- hzr karb olup henz dah gemiler irimemidr. Bu bbda muteb olmsndur. Buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u tevakkuf itmeyp mukaddem bins emrolunan gemileri ber-vech-i isticl iridrp mahrse-i mezbreye gnderesiz. yle ki; ol gemiler muaccelen gelp irimeye, tehr lzim gele, asl zrinz makbl olmayup hakknuzdan gelinmek mukarrerdr; veblinz kend boynunuza; bilmi olasz. Ana gre mukayyed olup ihmlden hazer eyleyesiz. Abbs avu'a. Bir sreti, Bartn kdsna. Al avu'a virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 977 Bir sreti, Amasr kdsna.

[Yev]m's-Sls

c. 15

Hersek beyinin, dman tarafndan yaplmas muhtemel bir saldrya kar Bergorie Kalesi iin hizmete elverili azep yazp tayin etmesi ve Neretva'nn muhafazas iin gnderilen reisi de kaptanlk hizmetinde istihdam etmesi.

Budun belerbeisinn kethudsna virildi. 18 Za., sene: 977 Hersek beine hkm ki: Mektb gnderp; "kffr- hksrun Nova zerine gelmekde tedrkleri olman Neretva'da bir kapudn tayn olunup ve deryya karb Bergorie nm kalaya yz elli nefer azeb yazlmak" hussn ilm eyledn ecilden toksan nefer yarar azeb yazlup defter olunmak emridp ve Neretva'ya dah deryda yriyen gnll reslerden bir yarar kapudn tayn olunup gnderilmek in dstr- mkerrem Vezrm Piyle Paa'ya emr-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, emrm zre kala-i mezbre in yarar olup hdmete kdir olanlardan toksan nefer azeb yazup isimlerin defter idp defterin Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, 40

ulfeleri tayn olunup mahalline kaydoluna ve Neretva'ya kapudnlk hdmetiyn gnll reslerden biri tayn olunup gnderildkde vech mnsib grdn zre kapudnlk hdmetin itdresin. Bu bbda keml-i teyakkuz u intibh zre olup bi-nyeti'llhi tel addan memleket vilyete ve rey v beryya zarar olmamak bbnda env- say ihtimmun zuhra getresin.

c. 16

Kbrs'n fethi iin dzenlenen seferde ordunun zahire ihtiyacn karlamak zere Mirza avu yetkili klndndan zahire toplamak zere urad kazlarn kadlarnn halktan para ile tedarik edip hazr beklettikleri gda maddelerini ad geene teslim etmeleri.

Mrz avu'a virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 977 Kasun ve Tarsus ve Ula ve Karaslu ve Ayas ve Adana ve Sis ve Berendi ve Kars ve Knk ve Ggercinlik ve Andrun ve Mara ve Uzeyr ve Kavah(?) ve Gndzl ve Hrm ve Antkiyye ve Kilis ve Ayntb ve Rmkala ve Trkmen-i Haleb ve Yeniil ve Haymne ve Lek ve nk ve Yzde ve Zamantu ve Elbistn ve Hsn- Mansr ve Behisni ve Gerger [ve] Khta ve Birecik ve Maltyye ve Samsad kdlarna hkm ki: na'llh'l-Azz'l-Fetth evvel-bahr- huceste-srda cezre-i Kbrus'un feth u teshri hussna niyyet-i vl-nehmet-i hnem mukarrer olup Ordu-y Hmynum'a ya u bal ve pirin peynir ve syir zehyir cinsinden vfir u mstevf zahre tedrk olunup gnderilmesin emridp bu bbda Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mrz avu mbir tayn olunup buyurdum ki: Mrun-ileyh avuum fermn- erfm ile her kanknuzun taht- kazsna varursa bulunan yirlerden zikrolunan zehyirden ve syir askir-i nusret-mesere lzim olan zahre ksmndan ve gayriden mrun-ileyh avuum marifeti[y]le vfir u mstevf ihzr idp imdiden hzr u mheyy eyleyesiz. Sonra hkm-i erfm gnderilp ne mahalle getrmek emrm olursa shbleri vey veklleri ile Ordu-y Hmyn'a gnderp bey itdresiz ki, shblerine ticret ve asker halkna siat-i maet hsl ola. yle ki; Ordu-y Hmynum ol cnibe karb vardukda zahre huss in tekrr emr-i erfm gnderildkde hzr zahre bulunmayup tedrk ihzrnda nevan ihml mshelenz olmala zahre bbnda asker halkna muzyaka lzim gelp mezkr avuum sizn adem-i ihtimmnuz arzeyleye, zrinz makbl olmayup muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz. Amm; bu bahne ile zahresi olmayanlara zahre teklf olunup zahresi olanlar celb ahz olunmala hmyet olmakdan hazer eyleyesiz.

c. 17

Hersek beyinin Neretva iin talep ettii kaptann, Piyale Paa tarafndan gnll reisler arasndan seilip gnderilmesi.

41

avubana teslm olund. F 12 Zi'l-kade, sene: 977 Piyle Paa'ya hkm ki: ftihru'l-meri'l-kirm Hersek Sanca Bei Ksm dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Neretva'da bir kapudn tayn olunmak lzim mhimm oldun" bildrmein deryda yriyen gnll reslern yararlarndan biri kapudn tayn olunup gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, Gnll Resler Kapudn olan kdvet'l-emcid ve'l-akrn Kara Hce zde kadruhy getrdp dah deryda yriyen gnll reslerinden yarar, ecat-ir, kapudnlk hdmetine kdir olanlardan birin mrun-ileyh arzitdi zre Neretva'ya kapudnlk hdmeti in tayn idp mrun-ileyh Hersek bei dme zzhya gnderesin ki, varup mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde buluna.

c. 18

Kbrs adasnn fethi iin klacak seferde askerin gda ihtiyacnn karlanmas iin grevlendirilen Mirza avu'a Zlkadriye ve Halep beylerbeyileri tarafndan gereken yardmn yaplmas.

Mezkr Mrz avu'a virildi. 11 Za. Z'l-kadriyye ve Haleb belerbeisine hkm ki: Cezre-i Kbrus'un feth u teshri huss in askir-i nusret-meserme zahre lzim [] mhimm olman belerbeili[i]nze mteallik olan baz kdlklardan zehyir ksmndan vfir u mstevf tedrk olunup hzr u mheyy olmasna kdlarna mufassal hkm-i hmynum gnderilp Dergh- Muallm avularndan Mrz mbir tayn olunup gnderilp muvenet olunmak lzim olman buyurdum ki: Mrun-ileyh avuum varup sizden muvenet taleb itdkde hsr-erenlerinden ve gayriden kifyet mikdr dem virp muvenet muzheret eyleyesiz ki, hzr u mheyy olup zahre bbnda muzyaka ekilmeye.

c. 19

el beyinin Kbrs halkna; Osmanl Devleti'ne tevecch ettikleri takdirde, fetihten sonra kendilerine dokunulmayaca, mallarna el konulmayaca, sadece ziraat ettikleri yerlerin rn verecekleri yolunda istimlet verip aksi takdirde, dmanla birlik olurlarsa kendilerine merhamet edilmeyecei eklinde tenbihte bulunmas.

br[]hm avu'a virildi. F 18 Za., sene: 977 il beine hkm ki: Hlen Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp cezre-i Kbrus'dan gelen tcirn takrrin ve syir ol cnibe mteallik her ne ki tahrr itmisen mufassalen malm- erfm old. Eyle olsa; cezre-i mezbrenn reysna istimlet in mukaddem gnderilen hkm-i erfm mukarrerdr. Buyurdum ki:

42

Vardukda, bu bbda tamm tedrk zre olup sbk gnderilen istimlet hkmi mcebince cezrenn reysna gir kend cnibnden mektblar gnderp her birine yeni istimlet virp yle ki; "dmen tarafna meyilleri ve muvenetleri olmayup Sdde-i Sadetm cnibine torlk zre tevecchleri mukarrer ola, ina'llh feth myesser oldukda her birisi mutasarrf olduklar tmrlar* ve evleri ve syir emlki ile muf u msellem olup bir nesneleri ellerinden alnmayup ve kimesneye dahl taarruz itdrilmeyp ancak zirat itdkleri yirlerinden erle rin virrler ve eger Dergh- Muallm'a itatleri olmayup dmen tarafna mllar ve nefsleriyle muavenetleri olup mun zahr olalar, sonra nyet-i Hakk celle ve al ile fetholundukdan sonra ol asl dmene muvenet muzheret idenlere asl hmyet olunmayup kendler katlolunup etfl ezvc esr ve emvl esbblar nehb gret ve yam v tln trc olmak mukarrerdr. Ana gre fermn- erfmi iln idp ve mmkin oldu zre say ihtimm idp; "Bu cnibe itat idenler keml mertebe riyet olunur. Dirlik rec idenlere murdlar zre ar dirlikler virilp mufiyyet taleb idenler[e] dah muf-nmeler virilr." diy her birin itate terb itdresin ve muttasl yarar csslar gnderp sahh haberler alup ilm itmekden** hl olmayasn.
* Metinde eklindedir.

** Metinde

eklindedir.

c. 20

Midilli beyinin emrindeki kuvvetlerle Donanma-i Hmyn'a katlmas.

Midill beine hkm ki: Bundan akdem sana; "Sancaun siphsiyle Donanma-i Hmynum'a hzr olasn." diy emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olman hlen dstr- mkerrem Piyle Paa ed[]ma'llh tel iclleh ile Donanma-i Hmynum'a tayn olunup buyurdum ki: Vardukda, sancaun siphlerinn bin akadan ziyde tmr tasarruf eyleyenlerin cebe v ceven ve cebellerin ve syir lt- harb ktl ve edevt- ceng cidlleriyle ihzr eyleyp ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle hzr u mde olup dah mrun-ileyh Donanma-i Hmynum'la ol cniblere vardukda tehr eylemeyp gemilerne girp mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. yle ki; binden ziyde tmr tasarruf eyleyenler kifyet eylemeyp dah dem lzim olursa azebden ve hsr-erinden dah kifyet mikdr dem alup gemilerine girp istihdm eyleyesin. Amm; sancaun dah hl konlmak cyiz deildr; sancaun hfz in binden aaa tmr olanlar alaybeisine koup dah sancaun hfz in alkoyup gerei gibi hfz u hrset itdresin. Muhfaza huss ziyde mhimdr; bir vechile tedrk eyleyesin ki, sonra gaflet ile ad cnibinden bir zarar u gezend iridrilmek ihtimli olmaya.

43

c. 21

Mora beyinin, donanmaya katlmasyla birlikte Balyabadra'nn savunmasz kalacann bildirilmesi zerine Vezir Piyale Paa'nn buraya yeteri kadar adam brakp muhafazay temin etmesi.

avubana virildi. 11 Zi'l-kade, sene: 977 Vezr Piyle Paa'ya hkm ki: Mora Sanca Bei Ahmed Be mektb gnderp; "Liv-i mezbrda nhye-i Balyabadra kffr- hksra karb mahf* u muhtara yirler olup dyim levend firkateleri hl olmayup emr-i erf mcebince dery seferine giderse vilyet hl kalup muhfazas lzimdr." diy arzeylemein buyurdum ki: Liv-i mezbr siphlerinn prlerinden ve bi'l-cmle sefere iktidr olmayanlardan altm nefer siph defter idp ve bir eribay zerlerine ba u bu tayn idp liv-i mezbrun hfz u hrseti in alkoyasn ve eribana gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, dyim cemyyet zre olup hfz u hrseti lzim olan mahalleri grp gzedp dmen-i b-dn tarafndan memleket vilyete ve rey v beryya zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyeler. yle ki; anlarun ihml mshelesi sebebi ile liv-i mezbrda bir mahalle zarar olup fesd enat ola, eribanun ve siphlern asl zri makbl olmayup dirlikleri hara virilmekle iktif olunmayup kendlern muhkem haklarndan gelinr. Ana gre muhfaza hdmetinde mcidd mukdim olup ihml msheleden hazer eyleyeler.
* Metinde eklindedir.

[Yev]m'l-Erbi, f 13 Zi'l-kade, sene: 977

c. 22

Dmann Krfz Kalesi'nden gelip Sabada kyn bast ve yama yapt bildirildiinden, bundan sonra benzer bir durum yaanmamas iin gerekli tedbirlerin alnmas.

Bu hkm virilmedi. Delvine beine hkm ki: Mektb gnderp; "Krfz Kalas'ndan on be pre ekdrr kadrga gelp iki- bin er dkp hs olan Sabada nm karyeyi gret idp Hasan nm emnn demlerinden drt nefer kimesneyi esr eyleyp gmrk-hnede olan met alup givrdp gitdklerinden sonra tekrr gelp tavarlarn gret idp ahl-i karye firr itdklerin ve min-bad dah kll fesd itmek mukarrer fehmolundun" bildrmisin. mdi; bundan akdem sana; "Ad-y bed-rey cniblerinden gaflet eylemeyp ol cevnibi onat vechile hfz u hrset eylemek bbnda gerei gibi ikdm ihtimm zre olasn." diy emrm olmken dmen cnibine gzci komayup tedrk eylememee sebeb nedr? Muhfazada ihml zre olduunun ecilden mcib-i tb olmsndur. Buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi basret intibh zre olup min-bad ad cnibinden gaflet eylemeyp yarar gzciler koyup Vezrm Piyle Paa edma'llh tel iclleh 44

Donanma-i Hmynum'la varnca ol cevnibi onat vechile hfz u hrset eyleyp dmen-i b-dn tarafndan zarar u gezend iridrilmekden ziyde hazer eyleyesin. Muhfaza huss ziyde mhimdr; syir hussa kys eylemeyp keml-i teyakkuz u intibh zre olup ad tarafndan gaflet eylemeyesin. yle ki; bir dah ol cevnibe dmen gelp bir yire zarar u gezend iridrp dah sen hzr bulunmayup def u refnde say ikdm eylemeyesin, bu bbda beyn olunan zrn makbl olmayup azlile konlmayup env- kbuma mazhar olmak mukarrerdr. Ana gre ihml msheleden hazer eyleyp basret zre olasn.

c. 23

Yeniehir Kads Muslihuddn ile Mfetti Pr Mehmed avu'un donanma iin kendilerinden tedariki istenen peksimet ve zahireyi gemilerle Sakz'a gnderip donanmaya ulatrmalar.

Mustaf avu'a virildi. 13 Zi'l-kade, sene: 977 Yeniehir Kds Muslihuddn'e ve Mfetti Pr Mehmed avu'a hkm ki: Bundan akdem ahkm- erfe gnderilp; "size tedrki fermn olunan eger peksimad ve eger zahredr; muaccelen gemilere tahml itdrp Donanma-i Hmynum'a karu Sakz'a iletmenz" emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre tedrk itdnz eger peksimad ve eger syir zahredr; sbk emrolundu zre gemilere tahml idp Donanma-i Hmynum'a karu muaccelen Sakz'a iledp Donanma-i Hmynum'a teslm eyleyesiz. yle ki; Donanma-i Hmyn'a Sakz'da yitimezsenz Donanma-i Hmyn akabince Rodos'a varup mlk olup peksimad u zahreyi b-kusr teslm idp ve peksimad u zahreden gemilere ne mikdr nesne tahml idp alup gitdklerin yazup bildresiz. Zikrolunan gemiler muaccelen irip Vezrm Mustaf Paa edma'llh icllehya mlk olmak mhimmtdandur; gerei gibi mukayyed olup sbk fermn olunan zahreyi ve nzli muaccelen tahml eyleyp mrun-ileyhe sl eylemek ardnca olasz.

c. 24

znik ve Akhisar'da sefer iin istenen koyunlarn fakirlerden alnp zenginlerden ise sadece bedeli tahsil edildii bildirildiinden bu tr hakszlklara meydan verilmemesi.

Gynkl tyifesinden brhm'e virildi. F 13 Zi'l-kade, sene: 977 znik ve Akhsr kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzdan sefer-i hmynum zahresiyn cem olunan koyun fak[]rlerden alnup aniydan aka alndu istim olunman kimesneye teadd olunmayup ber-vech-i adlet hll hllerince alnmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznuzdan sefer-i hmynum mhimmi in cem olunmak fermn olunan koyun emr-i erfm zre her kii[ye] hll hllerince ber-vech-i adlet tevz eyleyp vech-i merh zre aniyya hmyet olunup fukarya teadd olunmakdan ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; aniyya hmyet olunup dah fukarya zulm teadd olundu zhir ola, netcesi size yid olur; bilmi olasz. 45

c. 25

Ahyolu kadsnn yaplan gemilere mmkn olduu kadar ok sayda lt ve kreki koyup gndermesi.

Kapudn paanun kethudsna virildi. F 13 Zi'l-kade, sene: 977 Ahyol kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Emr-i erfle kse aka vrid olup; "Bin olunan yiirmi kta at gemilerine onar nefer ltc hsb zre iki yz nefer ltcya sekiz yz aka virp gemilere koyup ve R[]mili'nden gelen krekcileri dah koyup gnderesin. Vef eylemez ise ol cniblerde olan mslimn ve kefereden sekizer yz bedel akalaryla krekci tutup tekml eyleyesin." diy fermn olunm iken Ahyol kazsnda olan kurnun baz Tersne'ye kendir* virmek in ve baz merhme sultnun vakf olmala ellerinde muf-nmeleri olman Aydos ve Ruskasr ve Karn-bd ve Yanbol ve Nevh-i Yanbol ve Yenice-i Kzlaa ve Pravadi kdlarna ahkm- erfe gnderilmek lzimdr." diy bildrmisin. Amm; Donanma-i Hmynum gemileri kmak zre olup zikrolunan kdlara ahkm- erfe gnderilp krekci tedrk olunca maslahat avkolunmak lzim gelmein buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u terh itmeyp mmkin oldu zre zikrolunan gemilere birer mikdr krekci v ltc tedrk olunup ber-vech-i isticl irsl eylemekde env- say ihtimmun zuhra getresin. Huss- mezbr gyetile mhimdr; ana gre mukayyed olup tedrk zre olasn.
* Metinde eklindedir.

[Yev]m'l-Hams, f 14 Zi'l-kade, sene: 977

c. 26

Aydn beyinin gaz etmek iin levend korsanlar ile yaptrd gemilerle birlikte Piyale Paa'nn donanmasna katlmas.

Muhy eleb ile Ferdn Aa'ya gnderildi. Fi't-trh'l-mezbr. Yazld. Bir sreti, yazlup Rdvn avu'a virildi. Aydn beine hkm ki: Hliy anda baz levend korsanlar ile gaz itmek in gemiler bin eyledn ilm olunman ol gemiler ile dstr- mkerrem il-ahrih Vezrm Piyle Paa edma'llh icllehya mlk olman emridp ve orum sanca bei Donanma-i Hmynum'a irimeyp kalman ana tayn olunan gemi sana tayn olunmak in mm-ileyh vezrme emr-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda tehr u terh itmeyp bin eyledn gemilere sancaun siphleriyle ve ol levend korsanlarla mretteb mkemmel dmen yarayla girp muaccelen mm-ileyhe ne mahalde mnsib ise mlk olup orum beine tayn olunan kadrgaya girp mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn ve bu 46

emr-i erfm sana ne gnde vsl olup ve ne vechile tedrk idp ne gnde gemilere binp tevecch eyledn mufassalen yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. hml msheleden hazer eyleyesin ve korsan gemileri kifyet eylemezse ol cniblerde karamrsel ve asker tahmline kbil gemiler* bulunursa navlun ile girp Donanma-i Hmynum'a mlk olmaa say ihtimm eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

c. 27

Aydn beyinin, gaz etmek iin levend korsanlar ile yaptrd gemilerle birlikte donanmaya katlmas emredildiinden, sefere katlmayan orum beyi iin tahsis edilen gemilerin Aydn beyi emrine verilmesi.

Bu dah, mrun-ileyhe gnderildi. Vezr Piyle Paa'ya hkm ki: Aydn sanca bei baz levend korsanlarla gaz itmek in gemiler bin eylemein sanca siphleriyle ol gemilere binp sana mlk olmasyn mrun-ileyhe emr-i hmynum gnderilmidr ve orum sanca bei Donanma-i Hmyn'a irimeyp kalman ana tayn olunan gemiler mm-ileyhe virilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mrun-ileyh sanca siphleriyle ol levend korsanlarla size her ne mahalde mlk olursa emrm zre orum beine tayn olunan gemileri mrun-ileyhe viresin ki, vech mnsib grildi zre hdmetde bulunalar.

c. 28

Padiah Kbrs Seferi'ne bizzat kt takdirde ehzdenin Edirne muhafazasna varmas gerekeceinden yol hazrlklarna imdiden balanmas.

Rdvn avu'a virildi. 16 Zi'l-kade, sene: 977 ehzde hazretleri lalasna hkm ki: Hliy sadet ikbl ve cnd- ferhunde-fl ile cezre-i Kbrus'un feth u teshri niyyetine tevecch-i hmynum musammem olman olum tle bakh mahrse-i Edirne muhfazasnda olmak lzim olman anun gibi zikrolunan sefere bi'z-zt sadet ikbl ile azmet-i l-nehmetm mukarrer olursa mahrse-i mezbre muhfazasna varmak lzim olur. Sefer levziminden gfil olmayup mrun-ileyhn sefer hussnda lzim mhimm olan ne ise imdiden tedrcle tedrk zre olasn.

c. 29

Karahisar- Shib beyinin, Kbrs Seferi iin sancanda konak olarak belirlenen yerleri ve etraflarndaki ayrlar, ordu oralara geldiinde sknt ekilmemesi iin gerei gibi korumas.

47

Kethudsna virildi. 14 Karahsr- Shb beine hkm ki: Sancaunda ina'llh tel nz[]l olunacak konaklarun ve etrfda olan ayrlarnun korunmasn lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup sancaunda tayn olunan konaklarun ayrlarn ve konaklarun etrfnda olan ayrlar dah gerei gibi korudasn ki, ina'llh tel sadetle varldukda bir hussda muzyaka ekilmel olmaya.

c. 30

Ahyolu kadsnn, yapm emrolunan at gemileri tamamlanmsa hemen, tamamlanmamsa eksiklerini bir an nce tedarik ederek tamamlayp gndermesi.

Al avu'a virildi. F 13 Zi'l-kade, sene: 977 Ahyol kdsna hkm ki: Bundan akdem ol cnibde bin olunmak emrolunan at gemileri deryya inmi midr, nice olmdur; Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan gemiler eger deryya inmi ise tehr eylemeyp avkitdrmeyesin. Eger henz deryya inmediyse asl tevakkuf eylemeyp deryya indrp ber-vech-i isticl bu cnibe gndermeyince olmayasn. Huss- mezbr ziyde mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin.

c. 31

nebaht ve Arboz beylerinin emrindeki sipahilerle Donanma-i Hmyn'a katlmas.

nebaht beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "sancaun siphleriyle Donanma-i Hmynum ile bile varmak" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olup muaccelen varup Donanma-i Hmynum'a mlk olmak lzim mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sbk gnderilen emr-i erfm mcebince cmle sancaun siphleriyle dmen yarayla mretteb mkemmel hzr u mde olup emr-i erfm mcebince mahall-i memra varup Donanma-i Hmynum'a mlk olup gemilere girp avk u tehr olunmakdan ziyde hazer eyleyesin. yle ki; Donanma-i Hmynum ol cniblere varup dah sen siphlernle hzr bulunmayup gemiler tehr olunmak lzim gele, beyn olunacak zrn makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre bb- ikdmda dakka fevtitmeyesin. Bir sreti, Arboz beine yazlmdur.

48

c. 32

Hssa Kendir Emni Zam Mmin'in kendisinden istenen kendiri bir an nce Sdde-i Sadet'e gndermesi.

Ahmed avu'a. 15 Zi'l-kade, sene: 977 Hssa Kendir Emni Zam Mmin'e hkm ki: Kendir huss mhimmtdan olup bu zamna dein gelp vsl olmamala mcib-i tb olmsndur. Buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u tevakkuf itmeyp ne mikdr hzr kendir varsa cmlesin ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Huss- mezbr gyet mhimdr; ihml msheleden hazer eyleyesin. yle ki; ihml mshele eyleyesin, vaktinde gelp irimeye, zrn makbl olmaz; dirlin alnmala konlmayup env- tb ile muteb olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyp srat istical zre gndermek ardnca olasn.

c. 33

Bartn kadsnn, Bartn'da yaplmas emrolunan gemileri donanma sefere kmadan nce tamamlayp gndermesi.

Ahmed avu'a virildi. Bartn kdsna hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Ol tarafda bins fermn olunan gemiler henz gelp irimeyp muaccelen gnderesin." diy emrm* olmd. Bu zamna dein gelmeyp ihml mshele olunmala mcib-i tb olmsn. Buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u tevakkuf itmeyp mukaddem bins fermn olunan gemileri itmma iridrp ber-vech-i isticl gndermek ardnca olasn. yle ki; Donanma-i Hmynum gitmedin gelp vsl olmaya, vebln kend boynuna. Kdlun alnmala** konlmayup env- tb ile muteb olursn. Ana gre mukayyed olasn; ihml msheleden hazer eyleyesin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

[Yev]m's-Sebt, f 16 Zi'l-kade, sene: 977

c. 34

Rumeli beylerbeyinin mr hizmet vukunda gnderilecek avular ulakla gndermesi, yollarda yolcu beygirlerine dokunmamalarn tenbih etmesi; ayrca, emrinde grevlendirildii halde gelip hizmette bulunmayan beylere de grevliler gndererek bir an nce gelip hizmette bulunmalarn temin etmesi.

49

Yazld. Sheyl Kethud'ya virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Rmili belerbeisine hkm ki: Anun gibi bir cnibde mr hdmet vk olup acele ile avular gnderilmek lzim oldukda ulala gndermek emridp buyurdum ki: Gresin, mr hdmet vk olup acele ile dem gndermek lzim geldkde Rmili avularn ulala irsl eyleyesin. Amm; mrye mteallik ziyde mhim maslahat olmaynca ulala gnderilmek cyiz deildr. Ana gre tedrk zre olasn. Yollarda yolc brgrin almak cyiz deildr; yirllern brgrin almak zre tenbh eyleyesin ve hl Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Belerden henz yanuna kimesne gelmeyp amm; karb yirlere gelmilerdr." diy bildrmisin. skb sanca [bei] muhfazada kalmdur. Amm; syir belere muaccelen mektblar ve dem gnderp ale't-tacl yanuna getrp emrm zre hdmetde bulunalar.

c. 35

Dmann Udobina ve Novi kalelerine saldrma ihtimali olduu ve etelerin apul iin saldrda bulunduklar bildirildiinden, memleket muhafazas ve etelerin hakkndan gelinmesi iin Klis beyi ile Bosna beyinin birlikte hareket etmeleri.

Hersek beinn avubana virildi. 17 Za. Klis beine hkm ki: "Be kralna tbi Hrvat kfirlerinden binden ziyde kfir Udobina Kalas zerine yrimi iken k olmala gir avdet idp ve Novi Kalas zerine gelen dmen kalaya karb uratmayup amm; eteleri segirtmekden hl olmayup ve Hrvat keferesinn ziyde hareketi olup yek-dil yek-cihet olmlardur." diy bildrmisin. Her ne dimi isen malm- erfm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, memleket vilyetn hfz u hrseti hussnda leyl nehr mcidd mukdim olup ahde mugyir kral cnibine olan kur v vilyete dahl tecvz itmeyp anun gibi zerne dmen gelrse [def-] mazarratlar bbnda mcidd s olup ve Hersekl'nn dah vilyetine tbi olan yirlere mukayyed olmayup hemn sancaunun hfz u hrsetinde ve hareket idp fesda mberet iden ehl-i fesdun bi-nyeti'llhi tel hakkndan* gelmek bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin ve Bosna sanca siphlerinn baz alaybeisiyle sana muvenet in gnderilmee sanca beine hkm-i erfm gnderilmidr. Muvenet lzim olan husslarda gnderilen siphlerile hdmetde bulunmak bbnda ikdm ihtimmun zuhra getresin. Amm; senn sancaunda dmenden havf ihtimli olmayup Bosna semtinde hareket idp fesda mberet iderlerse mrun-ileyh[den] sana mektb dem gelp taleb iderse tevakkuf itmeyp varup def- mazarrat- adda ihtimmun vcda getresin.
* Metinde eklindedir.

50

c. 36

Bartn'da yaplmas emredilen at gemilerinin bir an nce bitirilerek Tersane'ye gnderilmesi.

Ms avu'a virildi. F 16 Zi'l-kade, sene: 977 Onikidvn kdsna ve Dergh- Muallm avularndan Ahmed'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bartn'da bins fermn olunan be pre at gemileri itmma irimek in emr-i erf vrid olup ve "Ne zamnda tamm olur bildresin." diy buyurlman; "Zikrolunan gemilern biri tamm kalafat olup ve birinn dah nsf kalafat olup syiri dah hemn kalafata muhtcdur. Cmle esbb hzr u mheyydur." " diy bildrmisiz. mdi; Donanma-i Hmynum gemileri tamm olup hemn at gemileri gelp irimee tevakkuf iderler. Buyurdum ki: Vardukda, asl v kat bir n ve bir sat tehr itmeyp bi'z-zt gice v gndz zerine durup dah zikrolunan gemileri bi't-tamm muaccelen Tersne-i mire'ye gnderesiz. yle ki; ihml mshele idesiz, tehr lzim gele, sen ki kdsn, mazl olup ve sen ki avusn, avuluun alnmala konlmayup mukab olursz. Ana gre gzinz aup muaccelen gndermekde ikdm ihtimm idesiz ve cmlesin bir yirden gndermee tehr itmeyp tamm olann gnderesiz. Bu dah. Amasr kdsna yazld.

c. 37

stanbul'da et sknts olduundan Galata, Hslar, Silivri, Rodoscuk, orlu, Krkkilise, Pnarhisar ve Vize kazlarndan koyun gnderilmesi.

Muhtesibe virildi. F 18 Zi'l-kade, sene: 977 Galata ve Hslar ve Silivri ve Rodoscuk ve orl ve Hayrabol ve Burgos ve Migalkara ve Babaeskisi ve Krkkilise ve Bnarhsr ve Vize kdlarna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul muhtesibi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mahrse-i mezbrede et bbnda ziyde muzyaka olup taht- kaznuzda min-bad kuz boazlanmayup ve yallarda alkomayup stanbul'a gnderilmesin" arzeylemein buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznuzda kuz boazlatdurmayup ve yallarda ve taht- hkmetinzde matrabzlara aldurmayup mahrse-i mezbre zahresi in shbleri vey veklleriyle gnderesiz ki, gelp mahrse-i stanbul zahresi in bunda boazlana. yle ki; emr-i erfme mugyir taht- kaznuzda veyhd yallarda kuz boazlanup vey matrabzlara kuz virildi sonra malm u zhir ola, sizn ihmlinze hamlolunup mesl olursz. Ana gre mukayyed olup mahrse-i mezkre zahresinde ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz.

51

c. 38

Klis sancana dman tarafndan saldr olduunda skenderiyye, Dukagin ve skp beylerinin beraber hareket edip yardmlaarak dmann hakkndan gelmeleri.

Hersek beinn avubasna virildi. skenderiyye beine hkm ki: Anun gibi Klis sancanda dmen tarafndan hareket olup memleket vilyete zarar u teaddleri ihtimli olup muvenet lzim olmala sanca beinden sana dem haber geldkde sancaun siphlerin alaybeisine koup muvenete varman emridp buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyh Klis bei tarafna nzr olup anun gibi ol sancaa dmen leker[i] gelp fesd idp muvenet in size dem mektb gelrse asl tehr u tevakkuf itmeyp sancaun askerin mretteb mkemmel dmen yarayla alaybeisine koup mrun-ileyh yanna gnderp hsn-i ittihd u ittifk ile eger senn dah varman lzim gelrse tevakkuf itmeyp sen dah varup bb- muvenet muzheretde dakka fevtitmeyesin; def- mazarrat- adda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. yle ki; mrun-ileyh sana haber gnderp taleb itdkde bil-tehr alaybeiyle siphleri gnderp ve lzim gelp kendn varmayup ihmln sebebi ile bir mahalle dmen mstevl olup fesd ola, zrn makbl olmaz. Sancaun alnmala* konlmayup env- tb ile muteb olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup ihml msheleden hazer eyleyesin. Bu bbda Dukagin beine ve skb beine dah ahkm- erfem gnderilmidr. Bu dah. Bir sreti, skb beine yazld.
* Metinde eklindedir.

c. 39

Osmanl topraklarna saldrmak maksadyla harb kaleye gelen dmana kar Bosna beyi ile Klis beyinin birbirlerine yardm etmeleri.

Her[sek] beinn avubasna virildi. 16 Za. Bosna beine hkm ki: Mektb gnderp; "fermn- erfm zre sancaun askeriyle cemyyet zre olup Hersek ve skenderiyye ve Klis ve Dukagin sancaklar beleri ile haberlep kffr- hksr tarafna hzr u nzr olduun ve dru'l-harbe css gnderp; "Herek nm meln mblaa leker ile harb kalaya gelp fikr-i fsidleri Memlik-i Mahrse'ye zarar kasddur." diy haber virdin" bildrmisin. Her ne dimi isen malm- erfm olmdur. mdi; kffr- hksr tarafndan gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, kffr- mezellet-sr taraflarna dyim csslar gnderp sahh haber alup anun gibi memleket vilyete zarar irimek ihtimli olursa Bosna'nun yarar 52

oca-erenlerinden ve darb u harbe kdir yarar yiitlerden ve bi'l-cmle ata ve tona kdir olanlardan nefr-i mm 7idp dah dmen-i b-dnn zerine varup memleket reyya zarar u ziynlar irimedin def u refleri hussnda ol ki**; kde-i hamiyyet-i slmiyye'dr, zuhra getrmek bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin ve bundan akdem; "Sancaun siphlerinn nsfn alaybeisine koup Klis beinn yanna getresin." diy emrm olmd. Hlen ol emrm alm-kn mukarrerdr. Emrm zre sancaun siphlerinn nsfn alaybeine koup mr-i mrun-ileyh yanna gnderp ve anun gibi dmen-i dallet-srdan Klis tarafna leker gelp mr-i mrun-ileyh ile senn sancaundan gnderilen siphler kifyet itmeyp bi'z-zt sen varman lzim gelrse asl tehr itmeyp sancaun hfzna yarar demn koyup dah bi'z-zt kalkup dmen zerine varup def- mazarrat u fesdlar bbnda ikdm ihtimm eyleyesin ve anun gibi senn tarafunda dah dmen zuhr idp sana da muvenet lzim olursa mrun-ileyhe haber gnderp yanuna getrp hdmetde ve yoldalkda bulunmak bbnda mcidd s olasz. Bu bbda mrun-ileyhe hkm-i erfm gnderilmidr; haberlep yek-dil yek-cihet olup tedrk ikdmda dakka fevtitmeyesiz.

* Metinde

eklindedir.

c. 40

Dukagin beyinin emrindeki askerleri ile birlikte sanca iinde mnasip bir yerde durmas ve Klis sancana herhangi bir saldr olduunda yardma gitmesi.

Dukagin beine hkm ki: Sancaun askeri ile gir sancaun iinde mnsib olan mahalde cemyyet ile oturman emridp buyurdum ki: Emrm zre ... *
* Hkm metni eksiktir.

c. 41

ehrizol'a bal Zengene sanca beyi hakknda.

Badd belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy sen ki belerbeisin, mektb gnderp; "Vilyet-i ehrizol'a tbi Zengene sanca bei bu cnibe gelp kaz-i Kerkk'e tbi. .. *
* Hkm metni eksiktir.

c. 42

Dukagin ve skp beylerinin sancaklar askeri ile sancaklarnn serhaddinde hazr olarak beklemeleri ve Klis veya Bosna'ya bir saldr olduunda gecikmeden yardma gidip dmann hakkndan gelmeleri.

53

Hersek beinn avubasna virildi. 16 Za. Dukagin beine hkm ki: Sancaun askeriyle gir sancaun iinde mnsib olan mahalde cemyyet ile oturman emridp buyurdum ki: Emrm zre sancaun askeriyle mretteb mkemmel dmen yarayla sancaun serhaddinde* mnsib olan mahalde cemyyet ile oturup etrf u cevnibe gz kulak tutup anun gibi Klis [ve] Bosna semtlerinde dmen-i b-dnn hareketi olup memleket vilyete zarar u gezend irimek ihtimli olup muvenet in sancaklar belerinden mektb dem gele, asl tehr itmeyp sancaun hfz in yarar demn koyup dah mretteb mkemmel dmen yara[y]la varup def- mazarrat- adda mcidd mukdim olup ihml msheleden hazer eyleyesin. yle ki; sana haber gele, ihml idp varmamala bir mahalle zarar irie, zrn makbl olmaz. Sancaun alnmala konlmayup env- kb ile muteb olman mukarrerdr; ana gre mukayyed olasn. * Metinde eklindedir.

Bu dah, mezkra. Bir sreti, skb beine yazld.

c. 43

Klis beyinin sahile yakn olan ve herhangi bir nemi olmad iin daha nce yklmas emredilen Obrovaca ve skaradin adl iki kaleyi ykp ierisindeki asker ve mhimmt dier kalelere datmas.

Budun belerbeisinn kethudsna virildi. F 16 Zi'l-kade, sene: 977 Klis Bei Ferhd Be'e hkm ki: Bundan akdem; "Sancauna tbi olan Obrovaca [ve] skaradin nm kalalar yalya karb olup lkin memleket vilyete endn nef olmadu ecilden tehr itmeyp hedmidesin." diy nice defa ahkm- erfe gnderilmein henz yklmadu istim olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda tamm mukayyed olup tehr u terh eylemeyp emrm zre zikrolunan kalalar hedmidp iinde olan nefert top ve syir yaraklarn lzim olan har kalalara sepidrp dah sancauna tbi olan kalalar gerei gibi hfz u hrset idp ad tarafndan zarar u gezend irimekden hazer idp zabt u synet-i memleket bbnda dakka fevtitmeyesin ve min-bad emrm olmadn kffr kalalarndan bir kala zerine top ekp varmayasn. Hemn sancaunun gerei gibi hfz u hrsetinde olasn ve zikrolunan kalalar ne vechile hedmidp iinde olan nefertn ve syir top u yaraklarn ne makle kalalara sepidrdn yazup arzeyleyesin.

54

c. 44

Sefer mhimmt iin am'da toplanan nzle emin tayin olunan Hazine-i mire Defterdar Ali elebi'nin toplanan nzl hakknda ayrntl bilgi vermesi.

Hseyin eleb'ye gnderildi; Balc(?) Mehmed ile. br[]hm avu'a virildi. F 18 Za., sene: 977 m'da Hazne-i mire Defterdr olan Al eleb'ye hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Sefer mhimmtyn cem olunan nzle emn tayn olunup badeh bir hkm-i erfm dah gnderilp bi'l-fil ne mikdr mevcd nzl cem olunup ne vechile tedrk eyledn yazup muaccelen bildresin." diy emrm olmd. El-hlet hzih sadet ikbl ile sefer-i nusret-esere tevecch-i hmynum karb olup henz senn cnibnden haber vrid olmayup nzl huss ehemm-i umrdan* olup bu zamna dek ne vechile tedrk eyledn arzolunmayup ihml olunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u tevakkuf itmeyp mukaddem gnderilen emr-i erf muktezsnca nzl huss ne vechile tedrk olunup ve ne mikdr hzr olup ve kank iskeleye va[r]mak mukarrer olmdur, nicedr; shhati zre yazup muaccelen bildresin. yle ki; gir ihml mshele zre olasn, her vechile mesl muteb olman mukarrerdr. Ana gre basret ihtimm zre olasn.
* Metinde ekindedir.

c. 45

am beylerbeyinin kazma, krek ve kulplu sepet gibi aletler ile yeteri kadar barutu Halep beylerbeyine teslim etmesi ve mmkn olduu kadar fazla gherile ilettirmeye devam etmesi.

Bu dah. br[]hm avu'a virildi. F 18 Za., sene: 977 m belerbeisine hkm ki: Hliy Vezrm Mustaf Paa m belerbeisi iken handek ayrtlandu gazaviler ve kazma krek ve iki kulblu sepedi olup ve andan mad ne mikdr barut varsa Trablus skelesi'ne gnderilp ve bir mikdr kazl gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince anda mevcd olan gazaviler ve kazma krei ve sepedleri ale't-tacl Trablus skelesi'ne irsl idp Haleb belerbeisine teslm eyleyesin ve bi'l-fil ne mikdr barut varsa cmlesin zikrolunan esbb ile mrun-ileyhe gnderp mevcd olan gherileyi ale'd-devm barut itdrp gnderilen barut yirine memleket hfz in alkoyasn ve muttasl gherileyi iledp ihml itmeyesin ve hliy emrm mcebince mrun-ileyhe gnderilecek ne mikdr barut olup ve mevcd ne mikdr gherile olup ve anda ne mikdr gherile tahsl olundun ve zikrolunan kazma v krek gazaviler ve sepedler ne mikdr mevcd olup ne mikdr gnderildin ve hkm-i hmynum ne gn vsl olup ne vechile tedrk itdn yazup bildresin ve zikrolunan gazaviler ve kazma v krekden mad kifyet mikdr mcrefe tedrk ihzr idp mahall-i memra yitidresin ve gnderilen mcrefe yedi yz aded ve kbil-i buuk kntr ve ana gre uvala 55

kadd(?) olup ve m'dan gnderilecek yenieri at stinde tfenk kullanmaa kdir ola ve lzim olan akay m defterdrndan taleb idp alup deftere kayditdresin.

c. 46
Bu dah.

Kbrs'n fethi iin sefere kan askerler Teke'den gemilere bineceinden zahire sknts ekmemeleri iin Teke'de yeteri kadar erzak tedarik edilmesi.

Teke Nzr Mehmed avu'a hkm ki: Hliy Kbrus cezresine tevecch eyleyen asker-i fevz-meser Teke sancandan gemilere girmek* emrm olup zikrolunan askern zahresi** mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, asker mhimmi in liv-i mezbrdan vfir [] mstevf zahre tedrk idp shbleri y veklin bile gnderp askere bey itdresin. Amm; zahresi olanlara hmyet olunup olmayanlardan ahz celb olunup teadd olunurm. Her kim olursa olsun anun gibi der-anbr zahresi olanlara hmyet olunmayup narh- rz zre askere bey itdrp anbrnda bi'l-fil zahresi olmayanlardan bir aka alnup teadd olmakdan ve bu bahne ile ahz celb olunmakdan ziyde hazer eyleyesin.
* Metinde ** Metinde ekindedir. ekindedir.

c. 47

Kendisiyle beraber sefere katlacak beylerin bir an nce yanna gelmesi iin Rumeli beylerbeyi tarafndan ilgili beylere adam gnderilmesi ve gelip katlmayanlarn dirliklerinin alnacann beylere bildirilmesi.

Hseyin eleb'ye gnder[il]di. Rmili belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "belerden ve askerden yanuna kimesne gelmeyp ve ayr anda yidrmek" hussn bildrmisin. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi sennle sefere varmas fermn olunan beler bi'l-fil gelmemise kadmden olgeldi zre sa-kola defter kethudsn ve sol-kola defterdr yhd avular kethudsn ulala gnderp mektb yazup tenbh eyleyesin ki, bu defa sennle gelp sefere varmayanlarun dirlikleri alnmala konlmayup siyset olmak mukarrerdr. Ana gre her biri tedrk idp gelp sana mlk olalar ve lbasan ve Ohri ve Delvine beleri bi'l-fil kandedr ve ne mahaldedr; malm idinp arzeyleyesin ve Avlonya alaybeisin sanca askeriyle anda gelmise salvirmeyesin; sennle bile sefere gide ve atlar dah ne zamnda ayra koyup gider oldukda yollarda yidresin. Bu husslara ziyde ikdm idp askeri yanuna cem idp vakti ile mahall-i memra varup hdmetde bulunmak bbnda mes-i cemlenz zuhra getresiz. 56

c. 48

Asker iin gerekli gda malzemesini tedarik etmeleri emrolunan Mentee Nzr Thir ile Aydn ve Saruhan Nzr Seydi Ahmed avu'un tedarik edip hazrladklar erzak iskelelere indirerek hazr bekletmeleri.

Bu dah. Rdvn avu'a virildi. F 18 Zi'l-kade, sene: 977 Mentee Nzr Thir'e hkm ki: Bundan akdem Mliyye tarafndan hkm gnderilp; "Asker mhimmt in peksimad ve un u arpa tedrk idp ihzr eyleyesin." diy emrm olmd. Hliy Donanma-i Hmynum ol cniblere varmas karb olup zikrolunan peksimad ve un u arpa yallara gemi yanaacak mahallere iridrilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp emrm zre zikrolunan peksimad ( ) ve arpa v un yallarda gemi varmaa* kbil yirlere indrp hzr u mheyy eyleyesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda tevakkuf lzim gelmeye ve un u arpa ve syir zehyir ne vechile tedrk ihzr olunmdur; yazup bildresin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Aydn ve Saruhan Nzr Seyd Ahmed avu'a.
* Metinde eklindedir.

c. 49

Halep beylerbeyinin Kbrs seferi iin kendisinden istenen barutu Trablus skelesi'ne gndermesi ve bol miktarda gherile iletmeye devam etmesi.

br[]hm avu'a virildi. 18 Za., sene: 977 Haleb belerbeisine hkm ki: Kbrus mhimmi in bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Mstevf barut- siyh iledp ve hlen sefer mhimmi in bin kntr barut tedrk idp Trablus skelesi'nde hzr buluna." diy emrm olmd. Hlen ne vechile tedrk olunmdur; malm olmayup emr-i erf-i sbkum muktezsnca bin kntr barut tedrk idp Trablus skelesi'nde ihzr olunmasn emridp emrm zre bin kntr barut gnderp zikrolunan iskeleye iledp hzr eyleyesin ve ol cevnibde gherile iletmek hussnda mukayyed olup bulunan yirlerde vfir u mstevf gherile iletdrmek bbnda ikdm ihtimm eyleyesin. Gherile emri mhimmtdandur; onat mukayyed olup say ihtimmun zuhra getresin. Bi'l-fil ne mikdr barut ihzr olunup ne vechile tedrk eyledn ve bu hkm-i erfm ne tarhda varup vsl oldun muaccelen yazup bildrmeyince olmayasn.

57

c. 50

Rodos beyinin Mentee'de ordu iin tedarik edilen gda malzemesini yklemek zere gemi gndermesi; imdiye kadar dmann durumu hakknda bilgi vermemesinin sebebi ile skenderiyye kaptan hakknda bilgi vermesi ve orada mahbus bulunan papaz salvermemesi.

Rdvn avu'a virildi. F 17 Za. Rodos beine hkm ki: Mentee sancanda emrolunan mr peksimad ve syir tahml itmee rencber gemileri lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp mm-ileyhe kifyet kadar rencber gemileri tedrk idp gnderesin ki, navlun ile zahre tahml idp Donanma-i Hmynum ile bile gide. Bu husslar mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin. Sana mukaddem emr-i erfm gnderilp; "Snds(?) gemilerinden ve syir rencber gemilerinden gemi girift idp askern zahresi ve peksimad konlmak in hzr idesin." diy emrm olmd. imdiye dein ne mikdr gemi tedrk itdn yazup bildresin ve bu zamna dein kffr cnibinden sahh haber alup ilm itme[me]e sebeb nedr? mdi; beher-hl kffr- hksr ahvline vkf olup ahbr- sahhay ilm eyleyesin ve skenderiyye kapudn geldi mi, geldiyse ne kadar gemi ile geldin yazup bildresin ve "Anda mahbs olan papaz haste olmala evde ola. Amm; tara karlmaya." diy emrolunmd. mdi; mezbr papaz tara karlmak cyiz deildr. Min-bad kapudan tara karmayup ve asl kimesne ile buludurmayasn. Bu bbda gaflet itmeyp keml-i teyakkuz [u] intibh zre olasn.

c. 51

Ahyolu kadsnn kendisinden istenen ve halen gndermedii gemileri bir an nce tamamlayp ilerine leti de koyarak Tersne-i mire'ye gndermesi.

Hasan avu'a virildi. F 17 Za., sene: 977 Ahyol kdsna ve avua hkm ki: Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Bins fermn olunan gemileri ale't-tacl itmma iridrp nevrzda gnderesiz." diy emrm olup ihml olundu ecilden nice defa ulala ahkm- erfe gnderilp isticl olundukca siz ihml idp hliy hzrilys dhil olup dery mevsimi gemel olup henz gemileri Tersne-i mirem'e gnder[med]inz(?). Bu bbda mstehkk- kb olmszdur. Buyurdum ki: Bu defa Dergh- Muallm avularndan [( )] vardukda, asl tehr itmeyp zikrolunan gemileri deryya indrp emr-i sbk zre bu cnibe gelmek in ilerine kifyet kadar letci tedrk idp ber-vech-i isticl Tersne-i mire'ye sl eyleyesiz. yle ki; bu defa avuum vardu gibi gemileri deryya indrp ale't-tacl gndermeyesiz, azl ile konlmayup eedd-i kbla muteb olunma mukarrer bilp emrm zre gndermee sayeyleyesiz ve; "Gemiler iinde bir mikdr odun koyup gnderesiz." diy emrm olmd; fergat eyleyesiz. 58

c. 52

Yanya beyinin Rinase Kalesi'ni boaltarak yktrmas.

s avu'a virildi. 18 Za., sene: 977 Yanya beine hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem hkm-i erf vrid olup; "Kala-i Rinase'yi hedmidp yaran aldukdan sonra iki- nefer kimesneyi gzci eyleyesin. Anun gibi gemi grndkde te idp haber vire ve neferlerin Kala-i Preveze['ye] tayn eyleyesin." diy fermn olunman kala-i mezbreye varldukda iki kta darbzeni bulunup alndukdan sonra neferleri Kala-i Preveze'ye tayn olundukda evld eskllerin kala-i mesfreye intikl idp ve kaz-i Rinase cerahrlar ihrc olunup hedmine mberet olundukda; "Bin-i cedd olup hedmi gyetle sab olman kll harc lzim gelp bir ay mikdr ancak hedmolunur." diy bennlar haber virmein sefer-i hmyn olmala ve bil-emr rey istihdmna cret olunmayup ve bade'l-yevm gzci tayn olunmasn bir ferd kabl eylemedin" bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, kala-i mezbreyi emr-i sbkum zre hedmeyleyesin.

c. 53 c. 54

Hudvendigr muharririne hkm ki: ...*

*Hkm metni eksiktir.

Kendilerine ihtiya bulunmad bildirilen Msr'daki nevbeti kap yenierilerinin orduya katlmak zere Kbrs'a gnderilmeleri.

Ahmed avu'a virildi. 17 Za. Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp anda nevbetci olan kapu yenierileri kullarum in; "Lzim deildr." diy bildrdn ecilden evvl [ve] Zi'l-kadeteyn ulfelerin ve det knn zre nafakalarn virp dah serdrlar olan Sasoncba Ms zde kadruh ile tor Kbrus'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, anda olan yenieri kullaruma defter mcebince evvl ve Zi'l-kadeteyn mevcibleri ile det knn zre nafakalarn virp dah mrun-ileyh sasonbayla gemiye koyup Kbrus'a gnderesin ki, gelp asker-i zafer-mesere mlk olalar ve anda olan barut dah ne mikdr ise tamm veznitdrp mrun-ileyh sasoncbaya teslm idp bile gnderesin ve amm; Kbrus'a bir zamnda geleler ki, Donanma-i Hmynum gemileri dah anda hzr ola. Ana gre mukayyed olup el-yz bi'llhi tel ad gemilerinden zarar u gezend irimek ihtimli olmaya.

59

c. 55

Tatarpazar'na bal Koto kasabasnda Mehmed Bey mareti Evkf mtevellsi iken zimmetine vakf mal geirdii iin hapsolunan Mustafa'nn, ad geenin kamasna gz yuman Memi Sba'ya buldurulmas ve ad geenin karlmas iin zindan basan azebleri tahrik edenlerin tefti edilip sular sabit olursa kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Kasaba-i mezbreden Mustaf nm kimesneye virildi. F 18 Za., sene: 977 Filibe ve Tatarbzr [kdlarna] ve Filibe Sbas olan Derv'e hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "kasaba-i Koto'da Mehmed Be Imreti Mtevellsi olan Mustaf'nun ml- vakfdan hayl belyyt ve ketmiyyt olup muhsebesi grildkde ml- vakfdan zimmetine on be bin alt yz yiirmi aka zuhr idp mezbrdan taleb olundukda edsna kdir olmayup kefl olur kimesne dah olmamala habsolunup vilyet halk mezbrun habsolundun istim itdkde; "Harm v ayardmacdur ve ol makle ehl-i fesdun erki ve yata olmala mehrdu[r]." diy gulvv-i mm itdklerinde mtevell-i mezbrun Tatarbzrc'nda akribs olup ol yirn azeblerini tahrk dll eyleyp azebler Filibe Zindn'n basup zindnda olan mahbslar alup karup zencrlerin krup salvirp mtevell-i mezbr Filibe sba[s] tarafndan nyib olan Memi Sbas har evde hfzitmekle zindnda bulunmayup tekrr skb azeblerini tahrk eyleyp anlar dah gelp ale'l-gafle zindn basup bulunan mahbslar zencrile karup salvirp mtevell anda bulunmayup Memi Sba'nun dah evin basup kapularn preleyp mtevell bulunmayup azebler gitdklerinden sonra mtevell-i mezbr Memi Sbas'nun ins olmala Gle nm kend hdmetkrn evinde koyup iki nefer hdmetkr dah bekci mtevell-i mezbr ve Gle ve zikrolunan hdmetkrlar cmle gaybet itdin" bildrp; "bu bbda maznna mezbr Memi Sba oldun" arzeylemisin. Buyurdum ki: Vardukda gresiz; arzolundu gibiyse mtevell-i mezbr mezkr Memi'ye buldurup elegetrp ve mezkrlarun akribsndan tahrk idenleri elegetrp eger mezkr mtevell bulunmazlarsa huss- mezbrda haberleri var mdur, nicedr; ayn- vilyetden ve mutemedn-aleyh kimesnelerden teft idp gresiz; azebleri tahrk itdkleri sbit olursa anun gibi fesda bs olanlar isimleriyle yazup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, kree kola. Vuk zre yazup arzeyleyesiz ve sen ki avusn, min-bad anun gibi harm-zdeye i virmeyp ehl-i fesda hmyet eylemeyp hals itdrmeyesin.

c. 56

II. Selim'in kardei merhum ehzde Mehmed'in kz Hmah'n bahesine yenieri aas tarafndan Trk zerinde olan olanlardan otuz adet olan verilmesi.

60

Muhzra virildi. 15 Za. Yenieri aasna hkm ki: Merhm karndamuz Mehmed tbe serhunun kermesi seyyidet'l-muhaddert ikllet'l-muhsant tc'l-ul ve's-sadt el-mahff bi-sunfi avtfi Hlik'l-arz ve's-semvt Hmh dmet smethnun besine Trk zerinde olan olanlarndan otuz nefer olan virmesin emridp buyurdum ki: Emrm zre mrun-ileyhnun besine Trk zerinde olan olanlardan otuz nefer olan yazup defteri ile teslm eyleyesin.

c. 57

Sefer mhimmi iin alnan develerin mnasip bir ekilde Anadolu vilyetinin muhtelif yerlerindeki ayrlara datlmalar.

Rdvn'a virildi. 16 Za., sene: 977 Anatol belerbeisine hkm ki: Hlen Anatol vilyetinde sefer-i hmyn mhimmi in alnan be yz katr deve in ayr lzim olman Kopuzczi ve negl ve Kthiyye ve Algel ve nni ve znik ve Beehri(?) Kona'nda Kendirl ve znikmid'de Bekpr ayr dimekle marf ayrlara mtehammil oldu mikdr sepidrilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan ayrlara hlen alnan be yz katr* mikdr develeri emrm zre sepidrp syir etrfda olan ayrlar ine[t]drmeyesin ki, ina'llh sadet ikbl ile varldukda ayr bbnda muzyaka lzim gelmeye.
* Metinde eklindedir.

[Yev]m'l- sneyn, f 18 Za., sene: 977

c. 58

Denizde dman gemileri dolatndan yallara zarar vermemeleri iin Yanya, Avlonya ve Karleli beyleri ile Dra kadsnn sancak ve kazlar dahilinde sahillerdeki yerleim yerlerini gerei gibi korumalar ve buralardaki halka bu hususta gerekli tenbihatn yaplmas.

s avu'a virildi. F 18 Za. Yanya ve Avlonya ve Karl[ili] belerine ve Dra kdsna hkm ki: Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Sancanuzun hfz u hrsetinde ikdm ihtimm zre olup gaflet ile Memlik-i Mahrsem'den bir mahalle zarar iridrmeyesiz." diy emrm olmd. Hliy deryda kffr- hksrun merkib-i hezmet-srlar muttasl hareket zre olup yalya karb olan rey v beryya gaflet ile zarar u gezend iridrmek ihtimli vardur. Buyurdum ki:

61

Vardukda, bu bbda dyim mukayyed olup sancaunda yallarda vk olan kasabt u kur halkna tenbh eyleyesin ki, tahassuna* kbil kalalar** olanlar gicelerde kalalarndan hric yirde olmayup gnderb dah kfir gemileri gelecek mahallere yarar gzciler koyup anun gibi dmen mstevl olursa gelp haber idp il-eriyle yarak u yasaklaryla kup mukbele v muhrebeye kdir olurlarsa mukbele idp olmazlarsa kalalarna girp mazarrat u ifsdlarndan emn olalar. Amm; kalalar olmayanlar gndz gzciler koyup bekledp ve gicelerde dah baz mahf yirlerde ve sab talarda yatup bi'l-cmle gicede ve gndzde gaflet zre olmayup yaraksuz gezmeyeler.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

c. 59

Dman gemilerinin Le skelesi'ne saldrp birka esir ald bildirildiinden Delvine beyinin sancann muhafazasnda dikkatli olmas ve sahildeki yerleim yerlerindeki halka bu hususta gerekli tenbihatn yaplmas.

s avu'a virildi. F 18 Za., sene: 977 Delvine beine hkm ki: Mektb gnderp; "kffr- hksr gemilerinden yiirmi pre gemi gice ile Le skelesi emnin ve ktibin ve nice nefer kimesneyi dah tutup esr itdin" bildrmisin. Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "Memleket vilyetn hfz u hrsetinde dakka fevtitmeyp gaflet ile bir mahalle ve rey v beryya zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyesin." diy emrm olmd. Venedikl ile mbeynde bu kadar advet olcak anlarun hod tek turmayaca zhir olup anun gibi kfir korsan gelecek yirde gicede ve gndzde gzciler, bekciler konmadn gaflet ile yatmak cyiz deil idi. Bu huss mahz senn ihmlnden ndr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda dyim mukayyed olup sancaunda yallarda vk olan kasabt u kur halkna tenbh eyleyesin ki, tahassuna kbil kalalar olanlar gicelerde kalalarndan hric yirde olmayup gndzin dah kfir gemileri gelecek mahallere yarar gzciler koyup anun gibi dmen mstevl olursa gelp haber idp il-eri ile yarak u yasaklaryla kup mukbele v muhrebe[ye] kdir olurlarsa mukbele idp olmazlarsa kalalarna girp mazarrat u fesdlarndan emn olalar. Kalalar olmayanlar gndz gzciler koyup bekledp ve gicelerde dah baz mahf yirlerde ve sab talarda yatup bi'l-cmle gicede ve gndzde gaflet zre olmayup yaraksuz gezmeyeler. Bu bbda sancaun kdlarna dah tenbh eyleyesin [ki] anlar dah gaflet zre olmayup el-yz [bi']llhi tel anun gibi kffr gemileri zarar kasdna zerlerine geldkde il[-eri] cem idp hsn-i ittihd u ittifk ile gzlerine yendrrse muhrebe v muktele idp def- gezend ideler. Bi'l-cmle yallarun hfz u hrseti ehemm-i mhimmtdandur; ihmlden hazer eyleyp basret intibh zre olasn ve karndaun olup zemet tasarruf iden Dra emnine dah mektb gnderp ol dah gfil olmayup yat u yarayla ve il-eriyle* hzr u mheyy olup Dra semtlerinn hfz u hrsetinde olup ihml msheleden hazer eyleyeler.

62

* Metinde

eklindedir.

c. 60

am ve Halep'ten toplayaca askerlere serdar olmas ve bunlarla birlikte Kbrs'a gelmek iin mnasip bir iskeleye gelmesi emredilen Halep beylerbeyinin kendi durumu ile barut ve kavvs ihrac etmeleri istenen Kilis ve Samsad beyleri hakknda ayrntl bilgi vermesi; ayrca gelirken yararlarndan otuz adet arka saks getirmesi.

Yazld. Kaya-zde Mehmed avu'a virildi. F 18 Za. Haleb belerbeisine hkm ki: Bundan akdem kdvet'l-meri'l-kirm Kilis Bei Canbolad ve Samsad Bei Behll dme zzhmya kavvs ihrc in Dergh- Muallm avularndan Mustaf avu'la emr-i erfm gnderilp ve sana dah; "m ve Haleb'den tayn olunan mer ve syir askire serdr olup Kbrus'a gemee mnsib grdn iskeleye gelesin ve barut bile alup getresin." diy emrm olmd. Zikrolunan husslar ehemm-i mhimmtdan iken nice oldu henz malm olmaman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda onat vechile mukayyed olup emrolunan kavvs tamm ihrc olund m, imdiye dein ne mikdr ihrc olunup ve ne mikdr kalmdur ve sen dah bile tayn olunan asker ile Kbrus'a gemee kank iskeleyi mnsib grmisin ve ne mikdr barut tedrk idp getrdn tafsli ile yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ihml mshele itmeyp ber-vech-i isticl yazup bildresin ve Kbrus'a geecek asker mhimmi in otuz nefer arka sakks lzimdr; yararlarndan otuz nefer sakk tayn idp bile getresin.

63

64

[Yev]m'l- sneyn, f 17 Cumde'l-evvel, sene: 978

Basra'nn Cezayir vilyetindeki Araplarn isyan ederek baz kalelere saldrmalar ve evreden gemilerle gelen yardmlardan da cesaret alarak isyan muhtelif mahallere yaymalar zerine Badat beylerbeyinin yeterli miktarda asker, silah ve mhimmt tedarik ederek isyann bastrlmas iin yardm gndermesi.
Merdm-zde Mehmed avu'a virildi. F 20 Cumde'l-evvel, sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki:

Basra Belerbeisi Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "vilyet-i Cezyir'de olan Arb syn idp vk olan hurde kalalarun zerine hcm idp muttasl ceng cidl olman vilyet-i mezbrenn zerine tekrr sefer olmak mhimmtdan olup bu hl zre kalmalu olursa min-bad ol vilyetlerde sde olunmak muhl olup zararlar olmak mukarrer olup ve Ak[re] nm kalay gice ile ale'l-gafle hayl gemiler ile mblaa Arab gelp on yirden nerdbn kurup ve krkdan ziyde cebel sa[l]tatlarn nlerine alup kalaya kduklarnda kalada olan kul tyifesi muhkem cengeyleyp kbet mnhezim olduklarn ve Remle kapudn alt pre gemilerin brakdurup ve hayl demlerin katlidp ve kimin mecrh eyledin ve Eb-Gurbe sancana tbi Fethyye kurbinde Eb-Nence nm mahalde iskele zabt in ihds olunan kalanun zerine hcm idp ihrk eyleyp ve Rahmniyye Kalas'na karb Sadr- Sveyb nm kalanun zerine dah hcm idp nerdbnlar kurup muhkem cengolup bi-nyeti'llhi tel mnhezim olduklarn ve Remle sancana tbi ihds olunan Aahsr nm kala zerine vfir Arab mstevl olup ierden baz hynet eylemekle kala dizdrnun ve kethud v topcbanun ban kesp kalay Arb'a virmein; "sitne-i Sadet'e itatinz var iken fesda mberet eylemee sebeb nedr?" dinildkde; "Fesd iden Arab tyifesi benm hkmmde deildr ve maktlarn dah virmeyp bir blk s tyifedr." diy haber gnderp yine anlar cnibi ile yek-dil yek-cihet olup leyl nehr fitne v fesda mberet eyleyp vilyet-i Cezyir semtinde vk olan kalalar zerine mstevl olmakdan hl olmadu ecilden mdrya mecl kalmadun ve cemyyetleri Crz nm mevzda olman bir tark ile def u ref in Basra'da olan donanmadan birka gurb ve kayk tedrk olunup Basra kullarndan donanma ve azeb tyifesinden kifyet mikdr dem ile Medne Sanca Bei Al dme zzh ve Eb-Gurbe Bei Hammd dme zzh zerlerine gnderildkde -drt gn muhkem cengolup bi-nyeti'llhi tel mevz- Crz cebren ellerinden alnup ve muhkem kala bin olunup ve kifyet mikdr dem ve yarak tayn olunup zabtolunmala tekrr cemyyet idp kala-i mezbre[yi] muhsara idp ceng 65

cidle mberet eyledklerinde tekrr vfir asker ile bir yarar sancakbei gnderilmek lzim olman Garrf Sanca Bei Mustaf dme zzh serdr tayn olunup tekrr bir nice gurb ile mstevf tfenkci koup irsl olundukda karu gelp hayl cengeyleyp drdnci gn Arb gaflet zre iken gurblar ile zerlerine hcm olunup mahall-i mezbr ellerinden alnup mnhezim olduklarn ve mezbr mfsidlern Ulyn-ol Mr Al marifeti ile kll cemyyetleri olup ve gnden gne dernekleri ve her tarafdan fitne v fesdlar ziyde olup Memlik-i Mahrse'ye kll zarar iridrmek tedrkinde olduklarn ve vilyet-i mezbre muhfazasyn kifyet mikdr asker gnderilmek in sana mektblar gnderp henz askerden eser zhir olmayup ve ol diyrda olan asker kllet zre oldundan gayri gyet ile zaf'l-hl olup ve Arb kesret zre olman bu mikdr asker ile def mmkin olmayup Memlik-i Mahrse'ye zarar u ziyn irimedin an-karb mstevf asker isticl zre gelp irimesi lzim oldun ve bi'l-cmle atlu v piyde ve tfenkci v okc cmle yiirmi be bin mikdr dem lzim olup be bin mikdr rgad u krekci lzim idin" bildrmein bu bbda senn vfr- celdet ehmet ve fart- kiyset ve hsn-i firsetne itimd- hmynum olman seni serdr tayn eyleyp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda keml-i basret intibh zre olup addan gaflet eylemeyp mrun-ileyh ile haberlep dah vech mnsib oldu zre imdilik muvenet in Badd'dan kifyet mikdr asker tedrk eyleyp gnderp ve Badd'a tbi olan eger mer ve eger kul ve syir siph ve gayridr; muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, her biri yat u yaraklaryla hzr u mde olup ve eskiden bin olunan gemileri eger gurb ve eger kayk ve gayridr; meremmet itdrp ve lzim olan zehyiri imdiden tedrk eyleyp ve bi'l-cmle sbk Badd Belerbeisi skender dme ikblh zamnnda ne mikdr gemi bin olunup ve ne vechile tedrk olunup ne kadar zahre ihzr olundun ve ne kadar asker ile varlup ne vechile olunm ise slb- mezbr zre tedrk eyleyp ve ol zamnda bin olunan gemilerden imdi ne kadar gemi var idin ve ka meremmete muhtc olup hzr ne kadar oldun ve varlmak lzim oldu takdrce ne keyfiyyet ile varup ne kadar asker zahre vef eyledin ve barut u top ve syir yat u yarakdan mevcd ne var idin ve ne vechile tedrk olunmak lzim idin Basra belerbeisi ile dah haberlep ne vechile olmak mnsib idin ve adnun ( ) yaplmak lzim gelicek ne mahalden ve ne vechile mberet olunur; mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ki, ana gre tedrki lzim olan husslar sitne-i Sadetm'den tedrk olunup dah vech mnsib oldu zre eger asker yarak ve eger syir levzimidr; tedrk olunup irsl oluna. Bu bbda ehrizol belerbeisine dah hkm-i hmynum yazlup yat u yara ile ve ehrizol'a tbi mer ve syir siph v kul tyifesiyle hzr u mde olup sennle haberlep anun gibi lzim oldukda varup vech mnsib oldu zre muvenet eyleyp hdmetde buluna. Hemn mmkin oldu zre hsn-i tedbr eyleyp ne zamnda varmak ve ne vechile tedrk eylemek lzim idin muaccelen mufassal yazup bildrmek ardnca olasn ki, ana gre emr-i erfm ne vechile sudr eylerse mcebi ile amel oluna. Bir sreti.

66

ehrizol beylerbeyinin, Basra'nn Cezayir vilyetindeki Araplarn isyann bastrmak iin yeterli miktarda asker ve mhimmt tedarik ederek Badat beylerbeyi ile Basra beylerbeyine yardma gitmesi.
Mehmed avu'a virildi. F 20 Ca., sene: 978 ehrizol belerbeisine hkm ki:

Basra Belerbeisi Al dme ikblh mektb gnderp; "( )" arzeylemein sbk skender dme ikblh Badd belerbeisi iken ol cniblere ne vechile sefer eyleyp nice tedrk eylemise hlen Badd Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Murd dme ikblhya dah ol vechile tedrk eylemek ve syir levzimi vech mnsib oldu zre ihzr idp dah Badd'a tbi olan eger mer ve kul ve syir siph ve gayridr; yat u yaraklaryla hzr u mde olup ol cniblere sefer eylemek ne zamnda mnsib idin ve ne vechile tedrk eyledin ve lzim oldukca mtekben muvenet in asker gndermek emrm olup hkm-i hmynum gnderilmidr. Bu bbda sen dah ehrizol'a tbi olan mer v kul ve syir siph ile yat u yaranuz ile hzr u mde olup mrun-ileyhle haberlep dah ne zamn tevecch eyleyp varup muvenet eylemek mnsib olursa b-tevakkuf yriyp hsn-i ittifk u ittihd ile yek-dil yek-cihet olup vech mnsib oldu zre adnun def u refnde hdmetde bulunmak mhimmt- umrdan olman buyurdum ki: Vardukda, ehrizol'a tbi olan eger merdur ve eger siph v kul tyifesidr; her birin knn zre yat u yaraklar ile ihzr eyleyp mrun-ileyhle haberleesin ki, mrun-ileyh ne zamn varmak tenbh eylerse b-tevakkuf yriyp varup mrun-ileyhe mlk olup Cezyir'e varup hsn-i ittifk u ittihd ile yek-dil yek-cihet olup mahall iktiz itdine gre bi-nyeti'llhi tel adnun def u refnde env- mes-i cemlenz vcda getrp yz aklklar tahslinde say ihtimm eyleyesiz ve ne vechile tedrk eyleyp mrun-ileyhle nice haberlep sana ol cnibden ne vechile iret tenbh olundun ve bi'l-fil ehrizol'da ne makle yarak olup ne kadar barut bulunup top u darbzen ka aded mevcd olup ne makle toplar var idin syir ahvl ile mufassal yazup bildresin ki, ol bbda emrm ne vechile sudr iderse mcebi ile amel oluna.

Basra beylerbeyinin, Cezayir vilyetindeki Araplarn isyannn bastrlmas srasnda Basra'daki kuvvetlerinin yeterli gelmemesi durumunda, kendilerine bu konuda gerekli hazrlklar yaparak beklemeleri emredilen Badat ve ehrizol beylerbeyilerinden yardm isteyerek isyan bastrmas ve bu konudaki gelimeleri Sdde-i Sadet'e bildirmesi.
Dergh- l avularndan Mehmed avu'a virildi. F 20 Ca., sene: 978 Basra belerbeisine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "( )" arzeylemisin. Ol bbda her ne dimi isen mufassalen Pye-i Serr-i lem-masrim'e arz u takrr olunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; bu bbda Badd Belerbeisi Murd dme ikblh serdr tayn 67

olunup Badd'a tbi olan mer v siph ve syir kul tyifesiyle hzr u mde olup ve ol cnibe asker lzim oldukca mtekben asker gndermek ve sbk bin olunan gemilerden eger gurb ve eger kayk ve gayridr; meremmet[e] muhtc olanlarn meremmet itdrp ve syir tedrki lzim olan eger top ve eger barut ve eger zahre ve syir levzimdr; tedrk ihzr eyleyp dah sennle haberlep ol cniblere ne zamnda tevecch eylemek ve ne vechile tedrk olunmak mnsib olursa ana gre Badd askeri ile ve ehrizol Belerbeisi Ahmed dme ikblh ehrizol'a tbi olan asker ile yek-dil yek-cihet olup hsn-i ittifk u ittihd ile varup sennle mlk olup vech mnsib oldu zre bi-nyeti'llhi tel adnun def u refnde env- say ikdm ve bezl-i ihtimm eylemek emrm olup ahkm- erfe yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda sen dah keml-i basret intibh zre olup adnun fikr-i fsid ve hayl-i ksidin tetebbu u tecesssden hl olmayup anun gibi cemyyet eyleyp Memlik-i Mahrse'den bir mahalle dmel olup Basra'da olan asker vef eylemeyp ve Badd'dan muvenet in gnderilen asker kifyet itmeyp mrun-ileyhim Badd ve ehrizol askerleri ile ol cnibe varmak lzim olursa ana gre mrun-ileyhimya muaccelen haber dem irsl eyleyesin ki, anlar dah askir-i nusret-meser ile ber-vech-i isticl tevecch eyleyp varup sana mlk olup fursat elvirp mahall iktiz itdine gre vech mnsib oldu zre yek-dil yek-cihet olup hsn-i tedbr tedrkle ittifk u ittihd zre bi-nyeti'llhi tel adnun def u refnde bezl-i makdr ve sarf- cehd-i n-mahsr eyleyp ad-y bed-reyn kahr u tedmri bbnda env- mes-i cemlenz vcda getresiz ve ne vechile tedrk olunmak mnsib olup ne kadar gemiler ihzr olunmak ve yat u yarak ne makle olup ne kadar barut lzim idin ve askir-i nusret-meser in zahre ahvli ne vechile ihzr u tedrk olunmak mnsib olup ne kadar zahre kifyet eyledin ve bi'l-cmle ol cevnibe mteallik cumhr- umr mufassal merh yazup bir sretin Sdde-i Sadetm'e ve bir sretin mrun-ileyh Badd belerbeisine irsl eyleyesin ki, ana gre mnsib oldu zre eger yarak [u] barut zahre ve syir levzim tedrk olunup irsl oluna.

Cezayir'e tbi Sadr- Crz'da yeni fetholunan kalede grevli azeb ve hisar erenlerine datlmak zere Diyarbakr Hazinesi'nden gnderilen mevcibin Basra beylerbeyi tarafndan hak sahiplerine datlmas.
Ahmed Kethud'ya virildi. F 20 Ca., sene: 978 Basra belerbeisine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Cezyir'e tbi Sadr- Crz nm mevzda yeni fetholunup bin olunan pre kalanun krk drt nefer azebleri ve yz on nefer hsr-erenlerinn mfredt defteri mcebince bin altm bir aka yevmiyyeleri olup bir yllk mukarrer mevcibi yz yetmi be bin be yz toksan iki aka lzim idin" bildrmisin. mdi; zikrolunan mevcibi Diyrbekir Haznesi'nden irsl olunmak emrm olup Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: 68

Varup vusl buldukda, vech mnsib grildi zre hsr-erenlerine ve azeblerine tevz eyleyesin.

Basra beylerbeyi tarafndan azeblere ve hisar erenlerine datlmak zere istenen mevcibin Diyarbakr Haznesi'nden tedarik olunarak Badat'a, oradan da Basra'ya ulatrlmas.
Mehmed avu'a virildi. F 20 Ca., sene: 978 Diyrbekir Belerbeisine ve defterdrna hkm ki:

Basra Belerbeisi Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "( )" arzeylemein zikrolunan mikdr hazne[yi] muaccelen tedrk eyleyp Badd belerbeisine irsl eyleyp ol dah Basra cnibine irsl sl eylemek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan hsr-erlerinn ve azeblerinn mevcibleri in Diyrbekir Haznesi'nden yz yetmi be bin toksan iki akay b-kusr tedrk eyleyp yarar demler ile koup Badd belerbeisine uladurasn ki, Badd'dan Basra'ya uladurla. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden ziyde hazer eyleyesiz ve bu hkm-i erfm size ne gn varup ne vechile tedrk eyleyp ne zamn gnderildin yazup bildresiz.

Basra beylerbeyi tarafndan istenen ve Diyarbakr Haznesi'nden tedarik olunarak Badat'a, oradan da Basra'ya gnderilmesi emrolunan mevcibin Badat'a ulatnda bekletilmeden Basra'ya gnderilmesi.
Mezkra virildi. F 20 Ca., sene: 978 Badd Belerbeisine hkm ki:

Basra Belerbeisi Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "( )" arzeylemein zikrolunan mikdr hazne Diyrbekir Haznesi'nden tedrk olunup mrun-ileyhe sl in sana gnderilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan mevcib Diyrbekir cnibinden sana gelp vsl oldukda asl tehr u terh eylemeyp yarar demler ile Basra['ya] irsl eyleyp mrun-ileyh Al dme ikblhya uladurasn ve zikrolunan hazne sana ne gn varup vsl olup sen ne gn ol tarafa irsl eyledn yazup bildresin.

Basra'da isyan eden Araplarn saldrlarn nlemek iin Basra beylerbeyine yardm maksadyla Badattan 500 yenieri gnderildii ve daha nce gnderilen emir gereince de 500.000 akenin Lahsa'ya ulatrld hakknda gnderilen mektubun alnd; bundan sonra da Arap ekyasnn defedilmesi iin gereken her trl yardmn yaplmas ve dman hakknda elde edilen bilgilerin gnderilmesi.

69

Mehmed avu'a virildi. 20 Ca., sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Cezyir-i Irk Arb hareket idp Remle ve Akre nm kalalar zerine hcm idp birka mfsidn ban kesmekle mnhezim olduklarn ve cemyyet zre olup syir kla hcm eylemek kasdn eyledklerin ve muvenet in be yz nefer Badd yenierilerine Sol-kol Aas Hseyin zde mecdh serdr tayn olunup irsl olundun ve sbk gnderilen emr-i erfm mcebince Lahs'ya be yz bin aka nakd gnderildin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; ol taraflara eger asker-i zafer-eser ile ve eger syir levzim ile her vechile muvenet eylemek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda dyim mukayyed olup Arb- ekvet-ekynun fesd enatlerin def u ref eylemek her ne vechile mmkinse eger asker gnderilmekle ve eger zehyir ve syir levzim gnderilmekledr; bi'l-cmle her ne tark ile kbil ise muvenet muzheret eyleyp ol taraflara dyim gz kulak tutup mahall iktiz itdine gre hsn-i tedbr tedrk eyleyp ve ad tarafndan vkf olduun ahbr- sahha ile ne vechile tedrk eyledn ve syir lzim'l-arz olan husslar ale't-tevl ilmdan hl olmayasn.

Zekiyye sanca beyi iken azlolunan Sinan tarafndan zaptolunmakta iken hl kalan ve mr iin zaptolunan liva mahslnn kul mevcibi iin sarfolunmas.
Ahmed Kethud'ya virildi. F 20 Ca., sene: 978 Basra belerbeisine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Zekiyye Sanca Bei olup mazl olan Sinn dme zzh liv-i mezbra mutasarrf iken sancan braup hl koyup hfz u hrseti in har sancakbei tayn olunup yedi-sekiz ay mikdr nevbetci tark[y]la zabt u hfz olunup nice zamndan sonra vk olan galle mahslinn zamn irip bu senenn Zi'l-hccesi evyilinde vakt-i hasd irip mr cnibinden zabtolunup kul tyifesinn mevcibleri in sarfolunmak mnsib oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; ey tedrk eylemisin. Buyurdum ki: Vardukda, arzeyledn zre liv-i mezbrun mbeynde vk olup zabtolunan mahsli kulun mevcibi in sarfitdrp kimesneye dahl taarruz itdrmeyesin.

Basra beylerbeyinin, gnderdii mektupta durumundan bahsettii beyi herhangi bir bahane ile yanna artp siyaset ederek hakkndan gelmesi.

70

Ahmed Kethud'ya virildi. F 20 Ca., sene: 978 Basra belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp ( ) bei ( ) ahvlin ilm eylemisin. Ol bbda her ne dimi isen malm olmdur. mdi; mrun-ileyhi hsn-i tedbr tedrkle sefer mhimmi in beleri cemyyetme istire in davet ider gibi olup veyhd har mnsib oldu vechile elegetrp siyset emridp buyurdum ki: Vardukda, bu huss kimesne[ye] if eylemeyp vech-i merh zre hsn-i tedbr tedrkle beler cemyyetme davet ider gibi olup yhd har mnsib oldu vechile mrun-ileyhi elegetrmee sayeyleyp dah elegeldkde asl mecl virmeyp siyset eyleyp hakkndan gelesin ve emrm yirine vardun bildresin. Amm; bir vechile hufyeten tedrk eyleyesin ki, if olunmakla yzen bi'llhi tel bir fesda medd olmaya.

10

Cezayir beylerbeyinin adalar arasnda muhafaza amacyla silah ve mhimmtyla birlikte be yz yenieri ve on be gemi grevlendirmesi.
Hseyin Kethud'ya virildi. 28 L., sene: 978 Cezyir belerbeisine hkm ki:

Bundan akdem sana hkm-i hmynum yazlup; "cezyir arasnda be yz nefer yenieri ile on be pre gemiyi muhfazaya alkomak" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen evmir-i erfem mcebince be yz yenieriyle on be pre kadrga yat u yaraklar ve syir lt esbb ile mkemmel eyleyp dah cezyir arasnda alkoyup tenbh eyleyesin ki, cezyir arasnda Donanma-y Hmynum knca gezp gh Arboz taraflarnda ve gh atalar beyninde c-be-c yelken gsterp ol etrf gerei gibi hfz u hrset eyleyp gaflet ile kffr- hksr gemilerinden bir mahalle zarar u gezend iridrmel olmayup basret zre olup bb- muhfazada dakka fevteylemeyeler ve ne vechile tedrk eyleyp nice oldun yazup bildresin. Amm; kffr- hksr gemilerinden gaflet cyiz deildr; gerei gibi basret zre olup kffr- bed-girdrun donanmasndan gemilere zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyesin.

11

Mr at gemilerinde grevli acemi olanlarndan bazlarnn grevlerini brakarak gittikleri bildirildiinden Vezir Mustafa Paa tarafndan bu tr acemi olanlarnn bulunarak gemilerine gnderilmesi ve hizmetin aksamasna meydan verilmemesi.
Muhzra virildi. 28 L., sene: 978 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki:

71

Hlen mr at gemilerinde hdmet eyleyen acem-olanlardan baz gemilerin ve hdmetlerin braup ol cnibe vardu istim olund. mdi; syirleri dah hdmetlerin braup gitmek zre olduklar ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, bu makle acem-olanlarna iltift eylemeyp vech mnsib grildi zre gir bu cnibe gnderesin ki, syirleri dah gemileri braup gitmekle mr hdemt muattal olmalu olmaya ve bu bbda ne vechile amel olundun yazup arzeyleyesin.

12

Bursa'dan, emrolunan miktarda azeb ihrac edilip gnderilmesi.

Burusa Kethuds Mehmed'e virildi. 29 evvl, sene: 978 Burusa kdsna hkm ki:

Hliy taht- kazndan azeb ihrc mhimmtdan olman tekrr azeb ihrc emrm olup Mliyye tarafndan hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, gnderilen emr-i erfm mcebince fermn olunan azebi muaccelen ihrc eyleyp gndermek bbnda env- say ikdmun vcda getresin. Azeb tyifesi isticl zre ihrc olunup irimek ziyde mhimdr; ihmlden hazer idp ale't-tacl ihrc ve iridrmek ardnca olasn.

13

Sinop'ta yaptrlmakta olan gemilere kereste getirilmesi hizmetinde altrlan Bafra kasabas halkna tekrar ayn hizmetin teklif edilmeyerek evre ky ve kasabalar halkna yaptrlmas ve gemilerin bir an nce bitirilerek stanbul'a gnderilmesi.
Ms avu'a. Sinob kdsna hkm ki:

"Sinob'da bin olunan kadrgalarun kerestesi ihzrna muvenet in etrfda olan kasabt u kur halkna emrolunman Bafra kasabas halkna dah teklf olunup hdmetlerin ed eylemiler iken kd olan kimesne syir kasabt halkna teklf eylemeyp tekrr Bafra kasabas halkna teklf eyledi" kasaba halk arz- hlle ilm eylemein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kadrgalar mhimmi in lzim olan kereste ve syir lt esbb neyse eger kasabt halkna ve eger kur ahlsine ber-vech-i tedl mtehammil olduklarna gre tevz itdrp muaccelen ihzr itdrp gemileri rz- hzrdan on be gn mukaddem iridrp stanbul'a gndermek bbnda say ikdm eyleyesin.

14

Amasya askerinden aban' serdar tayin ederek yz sipahi ile birlikte muhafaza hizmetinde grevlendiren Amasya beyinin, seferden alkonulan Nzr Mmin'i serdar tayin edip muhafaza hizmetinde brakmas, kendisinin de alaybeyi ve eribalaryla birlikte sefere katlmas.

72

Amsiyye beine hkm ki: "Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Ol cevnibn muhfazasyn yz nefer siphye bir kimesneyi serdr tayn eyleyp ol cevnibi hfzitdresin." diy emrm olman hlen emr-i erfm mcebince Amsiyye askeri abn' serdr tayn eyledn" mektbunla ilm eylemisin. mdi; zemete mutasarrf olan Nzr Mmin zde kadruh baz mr maslih in seferden alkonman muhfaza in kalan siphlere dah serdr tayn eyleyp eriba v alaybei sennle sefere varmak emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre alaybei ve eriban bile sefere alup gidp emr-i sbkum mcebince muhfaza in alkonan siphlere mezbr Mmin['i] serdr tayn eyleyp vech mnsib grildi zre ol cevnibi hfz u hrset itdrp gaflet ile ehl-i fesddan bir mahalle zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyesin.

15

Cezyir-i Garb beylerbeyinin, vilyetinin muhafazas iin yerine gvenilir adamlar brakp muhafaza iin gerekli tedbirleri aldktan sonra emrindeki kadrga ve gemilerle sefere kacak olan donanmaya katlmas.
Cezyir-i Garb belerbeisine hkm ki:

Hl Donanma-i Hmynum'la Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh rz- hzrdan on be gn mukaddem deryya kmak emrm olup sen dah mrun-ileyhle bile olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, Cezyir-i Garb muhfazasyn eger bahrdan ve eger yirden muhfazas lzim olan kl u bik ve syir yirlern muhfazasyn yarar demlern tayn eyleyp vilyet memleketi eger denizden ve eger karadan hfz u hrset itdrp sen yanunda olan kadrga v kalite ve syir gemiler ile muaccelen deryya kup gelp mrun-ileyhe mlk olup vech mnsib oldu zre dn devlete mteallik umrda bezl-i makdr eyleyp hdmetde bulunasn ve muhfazaya tayn eyledn demlerne muhkem tenbh tekd eyleyesin [ki,] memleket vilyeti eger karadan ve eger denizden ve bi'l-cmle eger kl u bik ve eger cezyirden onat vechile hfz u hrset eyleyp el-yz bi'llhi tel kffrdan gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmekden ziyde hazer eyleyp bb- muhfazada dakka fevtitmeyesin.

73

13 Sefere mteallik czdr.

[Yev]m'l-Hams, f 18 evvli'l-mkerrem, sene: 978

16

Vezir Mustafa Paa'nn dman gemilerinin ok miktarda cenki, zahre ve silah getirerek Magosa Kalesi'ne koyduu vs. hususlara dair gnderdii mektubun alnd; Vezir Mustafa Paa'nn kendisine gnderilen takviye kuvvetler gelene kadar Kbrs'taki fethedilmi blgeleri muhafazada gerekli gayreti gstermesi; takviye kuvvetler geldikten sonra da dman gemilerini ele geirmeye ve Magosa Kalesi'nin fethine almas.
rde Hasan avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki:

Hlen Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kffr- hksr hazzelehmu'llh tel il-yevmi'l-karr gemileri vfir cengci v zehyir ile mblaa yarak Magosa Kalas'na koyup yiirmi gn turup dery yzinde gezp kenrda bulduklarn gret itdklerin ve reyy dll eylemek ihtimli olmala Mara askerin belerbeileriyle Lefkoe Hsr'nun muhfazasna Muzaffer dme ikblhya muvenet in alkoyup ve baz mery siphleri ile cezre muhfazasna irsl eyleyp hfz u hrset itdrp sleri reyya buladurmayup amm; hsr iinde olan ml menl ve eskl u yllerin gemilere tahml eyleyp Ramazn- mbrekn yiirmi birinci gninde alup gidp Girit cezresine uladurduklarn ve hsrda hemn cengci v yarak u zahre kaldun ve tekrr yarak u cengci v zahre getrmek zre olduklarn ve gemiler gelmeseydi kalalarn virmek mukarrer idi. Amm; kffr gemileri gelmekle takviyet bulup kulleler bin eyledklerin ve Ters-hne Kethuds Ahmed zde mecdhy te yakaya gnderp Rodos'a ulala haberler gnderildin ve Antliyye kdsnun sana gnderdi mektbda; "Ramazn'un tokuzunc gni Rodos Bei Bl ve olak Muhammed dme zzhm yiirmi drt kta kadrga ile Mes Kalas'na geldkleri haberi ve ahkm- erfe ve mektb ile tenbh olundun ve ol cevnib hl kalmala iki pre kadrgalar muttasl vilyeti nehb gret eyleyp fesd zre oldun ve kffr gemileri Donanma-y Hmynum'dan mukaddem varursa rey syn ideceklerin" " bildrp dah ol bbda her ne ki tahrr beyn olunm ise nakr u ktmr malm- erfm olmdur. mdi; yarak Rodos'a gnderilmeyp kala imdiye dein muhsara olm olsa fi'l-vk kffr- hksr kalay virmek mukarrer olduna itibh yokdur. Bu bbda taksrt ve s-i tedbr olunmdur. Eyle olsa; Rodos'da ve Sakz'da dery muhfazasyn skenderiyye ve Rodos Beleri Bl ve Muhammed dme zzhm ile olan gemiler ber-vech-i isticl ol cnibe varup irimek in defetile ahkm- erfe yazlup irsl olundundan gayri Kocaili Bei Kaya dme zzh ile Ramazn- mbrekn yiirminci gni yiirmi kta kadrga irsl olunup ina'llh'l-Eazz an-karb Cezyir Belerbeisi Kapudnum Al dme ikblh ile dah bir mikdr Donanma-i Hmynum 74

tedrk olunup eger yarak ve eger syir levzimdr; her ne ise mrun-ileyh ile muaccelen irsl olunmak zre olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup askir-i nusret-meseri onat vechile zabteyleyp cezrenn hfz u hrseti lzim olan yirlerin onat ihtimm ile hfzitdrp ve askir-i slm'la Magosa Kalas'nun etrfndan hl olmayup ve bi'l-cmle ol cevnibde dn-i mbn ve devlet-i ebed-peyvend-i sadet-rehnme mteallik umrda vech mnsib grildi zre bezl-i makdr eyleyp var kuvveti bz-y hamiyyete getrp kffr- hksrdan askir-i zafer-mesere ve syir yirlere zarar u gezend iridrmeyp anun gibi gemiler varup iridkde eger anda olan kffr gemilerin elegetrmek bbnda ve eger kala muhsarasnda ve eger syir umrda fursat elvirp mahall iktiz itdine gre hsn-i ittifk u tedrk eyleyp yek-dil yek-cihet olup anda olan belerbeiler ve syir mer ile kalanun feth u teshri ve kffr- hksrun kahr u tedmrinde env- mes-i cemlen vcda getresin.

17

Anavarin yaknlarndaki Barak adasnda paralanan gemiden kurtulan ve halen hapiste tutulan kfirlerin Osmanl reysndan olduklar sbit olursa salverilmeleri, Venedikli iseler mahbus olarak Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Defterdr-zde Mehmed avu'a. 16 Za., sene: 978 Moton kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; "Anavarin kurbinde olan Barak adasnda prelenen baradan kan Zaverde nm karye reysndan birka nefer kfir tutlup habsolundun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; reyy tlk eylemesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr baradan kan kefere sahh Memlik-i Mahrsem'den karye-i mezbre reysndan oldu sbit olursa tlk eyleyesin. Amm; Venedikl ise tlk eylemek cyiz deildr. Sahh Venedikl olanlar mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

18

Trhala ve nebaht sancaklar beyleri gibi Selanik Beyi Mehmed Bey'in de Donanma-i Hmyn'a Kolos skelesi'nden katlmas.
Selanik Bei Mehmed Be'e hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; " "Trhala ve nebaht sancaklar beleri Kolos skelesi'nden Donanma-i Hmynum'a dhl olmak fermn olundun" ve sen dah mrun-ileyhim girdi yirden gemiye girmesin" rec itdn ecilden buyurdum ki: Vardukda, gresin; mrun-ileyhimya kank iskeleden gemilere girmek emrm olm ise sen dah ol iskeleden Donanma-i Hmynum'a dhl olup mahall-i memra varup hdmetde bulunasn.

75

19

Kendisine lbasan sanca inyet olunan sbk Rh beyinin, Rh'daki sipahi ve lamclarla birlikte lbasan siphlerinin grevli bulunduu Kbrs adasna giderek hizmette bulunmas.
Behrm avu'a virildi. 17 L. Sbk Rh Bei olan ( ) beine hkm ki:

Hlen sana lbasan sanca nyet olunup hkm-i hmynum virilmidr. lbasan sanca siphleri bi'l-fil Kbrus cezresinde olup sen dah muaccelen varup irimek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda sen dah mukayyed olup yat u yaraunla hzr u mheyy olup tor Kbrus cezresine varup vech mnsib grildi zre hdmetde bulunup ve sancaun hfz in yarar demn gnderp tenbh eyleyesin ki, liv-i mezbrun gerei gibi hfz u hrsetinde olup gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmeyp muhfazada dakka fevteylemeye ve Rh sancanun eger siphsidr, yat u yaraklaryla ve eger bulunan lamclarn lzim olan lt esbblar ile muaccelen ihrc eyleyp cezre-i Kbrus'a bile alup gidp vech grildi zre istihdm eyleyesin.

Sefere mteallikdur.
[Yev]m'l-Hams, f 19 Ramazn, sene: 978

20

Daha nce ihrac emrolunan ve Payas skelesi'ne yakn yerlerde ayrlar zerine braklp st rtlmedii iin telef olduu bildirilen zahrenin Birecik, Samsad, Amk ve Rumkala kadlar tarafndan ayn miktarda tekrar tedarik olunarak cilen Trablus skelesi'ne ulatrlmas ve nzl eminlerine teslim edilip muhafaza altna alnmas.
Aydn-zde'ye virildi. 22 Ramazn, sene: 978 Birecik kdsna hkm ki:

Bundan akdem ihrc emrolunan nzli ihrc eyleyp Payas skelesi'ne karb hl yirlerde ayr iinde yup zerine rti dah tedrk eylemeyp nzl zahresi cmle harb u mteaffin olup zyi oldu ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, sbk ihrc fermn olundu mikdr nzl[i] ihrc eyleyp muaccelen Trablus skelesi'ne bi'z-zt iletp nzl emnlerine teslm eyleyp sbk oldu gibi braup gitmeyp bir mahfz yir tedrk eyleyp stin rtp zyi u telef olacak husslardan hazer idp onat vechile tedrk eyleyesin. Nzl muaccelen tekrr ihrc olunup Trablus'a sl eylemek mhimmtdan olmdur; ihmlden hazer eyleyesin. yle ki; nzl muaccelen ihrc olunmayup veyhd slb- sbk zre bir mahfz yirde konlmayup zyi olmak

76

lzim gele, nzl sana tazmn oldundan gayri azl ile konlmayup env- ukbet ile mukab olmak mukarrerdr. Ana gre ihml eylemeyp basret zre olasn. Bu dah. Bir sreti, Samsad kdsna. Bu dah. Bir sreti, Amk kdsna. Bu dah. Bir sreti, Rmkala kdsna.

21
Bu dah.

Karleli beyinin Amasya livsndaki sipahilerden bir ksmn muhafaza hizmetinde brakp geri kalanlaryla birlikte stanbul'a gelerek donanmaya katlmas.

Karlili beine hkm ki: Bundan akdem liv-i mezkr sana nyet olundukda hkm-i erfm gnderilp; "Ale't-tacl liv-i Amsiyye siphleriyle mahrse-i stanbul'a gelp Donanma-i Hmynum'a giresin." diy emrm olm idi. Ol emr-i erfm mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp emr-i erf-i sbkum mcebince liv-i Amsiyye siphlerinden yz neferin alaybeisiyle hdmet-i muhfaza in tayn eyleyp dah mad siphler ile mretteb mkemmel dmen yarayla muaccelen mahmiyye-i stanbul'a gelp Donanma-i Hmynum gemilerine giresin. Bu huss mhimdr; srat zre yriyp nevrzdan mukaddem mahrse-i mezbrede bulunmaa say ikdm eyleyesin.

22

lgn ve Bar kalelerindeki Frenklerin evre nhiyelerde bulunan iki bin haneye yakn reyy mal verme bahanesiyle kendilerine tbi kldklar ve skenderiyye'de dklecek toplar iin ra ve dinklere ihtiya duyulduunun bildirilmesi zerine ad geen kalelerin bir an nce fethedilebilmesi iin ihtiya duyulan rann o evreden, dinklerin de Samakov'dan istenerek toplarn cilen dklmesi.
Sofyalu Mehmed avu'a virildi. F 19 Ramazn, sene: 978 skenderiyye beine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " " lbasan ve Dra kazsnda olan reyy gret eyleyen ehl-i fesdun haklarndan gelmek" in gnderilen hkm-i hmynum mcebince skenderiyye sanca ile snurda olan lgn ve Bar nm Frenk kalalar semtlerinde olan nhyelern reysna; "Bize tbi olursanuz rsm taleb olunmayup riyet iderz." diy ml virmekle iki bin hneye karb Frenge tbi olup fesd enatden 77

hl olmaduklarn ve toplar mhimmi in ra v dinkler lzim idin" bildrmisin. mdi; ra ol diyrda ra bulunur amm; dinkler in Samakov'da tedrk olunman hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Hemn toplar muaccelen iridrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre toplar iridrmek bbnda env- ihtimm eyleyp ihml eylemeyesin ve imdiye dek ne mertebeye irmidr, ka kta top ihzr olunup ve dkilen ne makle toplardur. Bu bbda sbk dah hkm-i hmynum yazlup gnderilmiidi. Ne vechile tedrk eyledn bi't-tamm malm- erfm olmdur. Zikrolunan slern haklarndan geldrmesi ve ol kalalarun feth mlzemtdan(?) olman ol cnibde dkilmesi fermn olunan toplar muaccelen yitidrmek lzim olmdur. Yazup bildrp dah lzim olan dinkleri Samakov'dan taleb eyleyp ve ray ol taraflardan tedrk eyleyesin.

23

skenderiyye'de dklmekte olan toplar iin ihtiya duyulan dinklerin Samakov'dan gnderilmesi.
Samakov kdsna hkm ki:

Hl skenderiyye'de dkilmek emrolunan toplar mhimmi in dinkler lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp varan blkba marifeti[y]le ne mikdr dink lzim olup ve ne makle dinkler mhimm oldun sana dirse taleb olundu zre muaccelen iridrp irsl eylemek bbnda env- ikdm ihtimm eyleyesin. Zikrolunan toplara lzim olan dinklern ihzr u i[r]sli mhimmtdandur; ihml eylemeyp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

24

Trabzon'dan ihrac emredilen krekilerin karadan gnderilmesi halinde nevruzdan nce ulaamayacaklar bildirildiinden, zerine krekilerin deniz yoluyla cilen gnderilmesi ve nevruzdan nce donanmaya ulamalarnn salanmas.
Van'da Tfengler Aas olan Al Kethud'ya virildi. Trabzon Bei mer Be'e hkm ki:

Mektb gnderp; " "Sancaundan ihrc fermn olunan krekciler karadan gnderilrse nevrza dein irimek myesser deildr. Olgeldi zre derydan alup giderz." diy Trabzon ve [R]ize ve Srmene ve Krtn kdlar hzr bulunman vech-i merh zre cevb itdklerin" arzeylemisin. mdi; ihrc olunan krekciler nevrzdan mukaddem irimesi lzim mhimm olman derydan muaccelen gnderilmesin emridp buyurdum ki: Emr-i sbkum mcebince ihrc fermn olunan krekcileri emrm mcebince derydan ber-vech-i isticl irsl eylemekde ikdm idp nevrzdan mukaddem iridrmee

78

sayeyleyp env- ihtimmun zuhra getresin. Bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ne vechile tedrk idp ne zamnda irsl eyledn mufassal merh yazup bildresin.

25

Ahyolu'da ina edilmekte olan gemilerin ne durumda olduu, ka tanesinin bitirildii ve kalanlarn ne zamana kadar bitirileceinin bildirilmesi; gece gndz allp gemilerin bir an nce bitirilerek Nibolu sanca sipahileri ile o evreden ihrac emrolunan krekilerin ve Varna'da bulunan Hemavenli vs. ehl-i fesaddan krek cezasyla cezalandrlanlarn alet ve edevtyla gemilere bindirilerek bir an nce stanbul'a gnderilmesi.
s avu'a virildi. F 17 Ramazn, sene: 978 Ahyol kdsna hkm ki:

Ahyol'da bin olunan gemiler dah bi'l-fil ne hl zre olup itmma irmi midr, ka kta tamm olup ne kadar gemi kalmdur ve kalan gemiler ne zamnda tamm olur, nicedr; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup gemiler ne mertebe[ye] irp imdiye dek ka kta tamm olup n-tamm bk ne kadar gemi kalmdur, anlar dah ne zamnda tamm olur, Varna kds fermn olunan gemilerin itmma iridrmisin(?), neyledn, bi'l-fil ne hldedr; ilm eyleyp dah muaccelen gemiler itmma irip stanbul'a gnderilmek ziyde mhimmtdan olman asl bir n ve bir sat tehr eylemeyp bi'z-zt gemilern zerine turup gice v gndz dimeyp var kuvveti bzya getrp ber-vech-i isticl iridrp stanbul'a gndermek ardnca olasn. Nibol bei siphleriyle anda bin olunan gemilere girmek emrm olup ol bbda hkm-i hmynum gnderilmidr. Geldkleri gibi bil-tehr gemilere koyup ol etrfda ihrc olunmak emrolunan krekcileri isticl zre getrdp gemilere koyup lzim olan lt esbblar ile mkemmel eyleyp ale't-tacl irsl eylemek ardnca olasn. Varna kdsna dah hkm-i hmynum yazlup kaz-i mezbrda olan Hemvenl(?) ve syir ehl-i fesd enat[i] elegetrp fesdlar sbit oldukdan sonra tutup kayd bend ile sana gnderp kree komak emrm olmdur. Anun gibi geldklerinde gemilere koup bile gnderesin.

26

Trablus'un muhafazas iin tayin olunan kadrgalardan Kbrs'tan gelenler ve Rodos'tan gelecek olan Donanma-i Hmyn gemilerinin tam tekmil donatlarak Trablus ve evresinin dman saldrlarndan korunmas; am beylerbeyine ulatrlmak zere gnderilen hkmlerin de bir an nce yerine ulatrlmas.
Sofyalu Mehmed avu'a virildi. F 19 Ramazn, sene: 978

Sbk Mora Bei olup Trablus muhfazasna tayn olunan Mahmd Be'e hkm ki ve Tersne-i mire Kethuds Arab Ahmed'e:

79

Sen ki Tersne-i mirem kethud[s]sn, mektb gnderp; "cezre-i Kbrus'da yanunda olan drt pre kadrga Kbrus'dan Trablus'a geldnde Rodos'da dery muhfazasna tayn olunanlara bir kalite gnderp anda olan gemilere mlk olup muvenet itmenz rec eyledn" bildrmisin. Ol bbda dah her ne ki arzeylemi isen cmle malm- erfm olmdur. mdi; bu bbda dstr- mkerrem il-hrih Vezrm Mustaf Paa cnibinden dah mektib gelp dery muhfazasnda olan krk be pre kadrga ile muhfaza hdmetinde olanlar muaccelen ol cniblere varup sennle mlk olup andan mad Tersne-i mirem'de olan gemilerden dah ber-vech-i isticl donadlup yitien gemiler tamm oldukca beden ve ondan ale't-tevl irsl olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, yanunda olan gemilern eger cengci v krekcileri ve []ltclardur ve syir lt esbb ve zevd zahreleridr ve bi'l-cmle cem levzim mhimmtn tekml idp dah vech grdn zre Rodos'dan varan Donanma-i Hmynum gemileriyle mlk olup ol cniblern hfz u hrsetinde mcidd merdne olasn. El-yz [bi']llh bkye yanunda olan gemilere ve Memlik-i Mahrse'den bir yire kffr- hksr taraflarndan zarar u gezend iridrilmemek bbnda tamm basret ihtimm zre olup dikkat ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve m belerbeisine sli lzim baz ahkm- erfe sana irsl olund; bir mutemed kimesne ile sl idp teslm eyleyesin ve sl eyledni arzeyleyesin.

27

Kbrs'ta grevli Rumeli sipahilerinin harlklar kalmadndan Ohri, Yanya, lbasan ve Avlonya sancaklarna harlk toplamaya giden sipahilerin zaman geirilmeden topladklar harlklar ile beraber Vezir Mustaf Paa tarafna gnderilmesi.
Sofya[lu] Mehmed avu'a virildi. F 19 Ramazn, sene: 978 Ninlu kda yazld. Ohri sancanda vk olan kdlara hkm ki:

Vezrm Mustaf Paa mektb gnderp; "Rmili siphlerinn harclklar kalmayup taht- kaznuzda harcla varan siphlern muaccelen irsl olunmalar" hussn ilm eyledi ecilden mezkrlar ale't-tacl cem itdkleri harclklaryla cezre-i mezkre tarafna irsl olunmalar mhimm lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh eylemeyp bu hussda ziyde ikdm ihtimm zre olup taht- kaznuza harclk cemne varan siphleri muaccelen srp cem eyledkleri harclklaryla ale't-tacl karup gndermek ardnca olasz; ihml msheleden ziyde hazer eyleyesiz. Sbk dah bu bbda hkm-i erfm gnderilmi idi. Ol hkm-i hmynum mstedsnca taclen zikrolunan siphleri ol cnibe iridrmee sayeyleyesiz ve bu hkm-i hmynum size ne gn vsl olup ve siphlerden ne mikdr kimesne gnderildin bi'l-cmle ne vechile tedrk olundun vuk zre yazup bildresiz. Bu dah. Bir sreti, Yanya sanca kdlarna. 80

Bu dah. Bir sreti, lbasan sanca kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Avlonya sanca kdlarna.

28

Tire'deki ambarlarda bulunan urgan ve kendirlerden daha nce zmir skelesi'ne gnderilip teslim olunanlarn dnda kalan ve gnderilmeyen urgan ve kendirlerin de cilen gnderilmesi.
skender avu ol Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 Tire kdsna hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnde[r]p; "emr mcebince der-mahzen olan urgan u kendiri yiirmi bin aded urgan zmir skelesi'ne gnderilp kdsna teslm olundun ve "Bksi dah fursat elvirdke gnderilmek zredr." " diy ilm eylemisin. Bu huss mhimm olman; "Muaccelen gnderilen urgan muaccelen irsl eyleyesin." diy zmir kdsna hkm-i erfm gnderilp ve bk kalan dah taclen iskele-i mezkreye gnderilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp der-mahzen olan urganun gnderilmeyp bk kalann dah taclen irsl eylemekde dakka fevtitmeyp env- ikdm ihtimm zre olasn.

29
Bu dah.

Tire kads tarafndan zmir skelesi'ne gnderilen urgan ve kendirlerin bekletilmeden gemilere yklenerek emredilen mahalle ulatrlmas.

zmir kdsna hkm ki: Tire kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " zmir skelesi'ne yiirmi bin mikdr urgan gnderp mads dah fursat elvirdke gnderilmek zredr." diy arzeylemi. mdi; mrun-ileyh gnderdi urgan u kendir ne ise tevakkuf itdrilmeyp muaccelen irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, onat vechile mukayyed olup Tire kds gnderdi eger urgandur ve eger kendirdr; tevakkuf itdrmeyp ber-vech-i isticl gemilere tahml idp irsl itmek ardnca olasn. Bu huss mhimdr; onat vechile tedrk idp ihml msheleden hazer eyleyesin.

30

Venedik keferesiyle birlik olup Delvine ve Yanya evresinde fesat kartan si Arnavutlarn haklarndan gelinmesi.
Sofyalu Mehmed avu'a virildi. F 19 Ramazn, sene: 978

81

Delvine ve Yanya belerine hkm ki: Bundan akdem size defet ile ahkm- erfe gnderilp; "fesd enat zre olan s A[r]navudlarun haklarndan gelp gret eylemek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman itat zre olmayup Venedik keferesiyle mttehd olup fesd enat zre olan s ehl-i fesdun gret olup haklarndan gelinmek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp bi'z-zt yannuzda olan siphler ile gaz v toyumluklardan saflu olanlara tenbh nid itdrp vfir u mstevf il-erin cem eyleyp hsn-i ittifk u ittihd ile fursat elvirdine gre zerlerine varup ehl-i fesdun horyadlarn kldan gerp ehl ylin esr eyleyp gerei gibi haklarndan gelp ol cevnibi err u rlarndan tathr pk eylemek bbnda env- say ikdm eyleyesiz ve Arnavudlu karyelerinn baz anun gibi hsn-i itat zre olup; "Biz dah grete muvenet iderz." dirlerse yle ki; bir hynet ihtimli olmayup tamm itat inkyd zre olduklarna lminz hsl olup itimd gelrse anlar dah gret in yannuza olup vech mnsib grildi zre gret eyleyp alkalarn kat eylemee env- ikdm eyleyesiz. Amm; bu bahne ile itat zre olup kend hllerinde olanlar rencde eylemekden ziyde hazer eyleyesiz.

31

na edilmekte olan gemilerin mhimmt ve levzm iin sarfolunmak zere Aydn ve Mentee'den talep olunan akenin teslim edilmesi ve piirtilmesi emrolunan peksimetin de bir an nce piirttirilmesi.
skender avu ol Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 Aydn ve Mentee nzrlarna hkm ki:

Bundan akdem gemiler binsyn ve syir mhimmt levzimi in avular gnderilp lzim olan akay sizden almak emrm olmdur. Ol emrm mcebince zikrolunan mhimmt in aka taleb eyledklerinde teslm olunmasn ve birdilmek emrolunan peksimad muaccelen itmma iridrilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp zikrolunan mhimmt in taleb olunan akay emrm mcebince teslm idp avkeylemeyesiz ve birtdnz peksimad hussnda dah gerei gibi ihtimm idp sbkda oldu gibi olmayup onat vechile birtmek bbnda ikdm ihtimmun vcda getresiz. Bu hkm-i hmynum size ne trhda vsl olup ne vechile tedrk eylednz yazup bildresiz.

32

Halep eyletinin geen ylki nzlnden krekilere peksimet iin verilen ve Kbrs ile Payas Kalesi'ne gnderilenin dnda ambarlarda kalan nzl bozulmu ve kullanlmayacak durumda ise yenisiyle deitirilmesi ve Trablus skelesi'nde ambarlanmas.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramaz[n], sene: 978

82

Haleb kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kaz-i Haleb'n nzli bin yz yetmi mdd olup nsf un ve nsf arpa olup emr zre yz yiirmi drt md ve on be kle un krekciye peksimad in teslm olunup bk nzl nyibnle Payas skelesi'nde olup iki gemi ile bir mikdr Kbrus'a gnderilp bksi Payas Kalas'nda mmkin olan yirlerde konldun" bildrmisin. mdi; geen yldan bk kalan nzl mtegayyir olmsa emr-i sbkum zre yeniye tebdl itdrp dah Trablus skelesi'nde der-anbr olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, ol cnibde bk kalan nzl mtegayyir olmsa emrm zre yeniye tebdl itdrp mahall-i mezbrda der-anbr itdresin. Amm; tamm ihtimm idp mbirne bu bahne ile reydan celb ahz itdrmemek in bi'z-zt mukayyed olasn ve yeniye ne mikdr nzl tebdl olunup mahall-i mezbrda der-anbr oldun zahre emninden mhrl temessk alvirp Dergh- Muallm'a gnderp arzeyleyesin.

33

Halep eyleti kadlarnn, kazlar dahilinde geen yldan kalan nzl yenisiyle deitirip Trablus skelesi'ne iletmeleri.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. 22 Ramazn, sene: 978 Vilyet-i Haleb kdlarna hkm ki:

Taht- kaznuzda geen yldan bk kalm eski nzli yeniye tebdl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tevakkuf itmeyp taht- kaznuzda geen yldan bk kalm ne mikdr nzl varsa yeni[ye] tebdl itdrp dah Trablus skelesi'ne iletdrp der-anbr itdresiz ve ne mikdr nzl tebdl olunup der-anbr olunduna nzl emninden mhr[l] temessk alup bir sretin Dergh- Muallm'a gnderp mufassal merh yazup bildresiz. Amm; bi'z-zt tamm ihtimm idp nyiblernze ve mbir olanlara bu bahne ile reydan nesne celb ahz itdrmeyesiz ki, sonra yoklanup celbitdkleri zhir olursa sizden bilinp muteb olmanuz mukarrerdr.

34

K mevsiminin gelmesiyle Rodostaki silah ve gemilerin tamir edilerek Kbrsa gnderilmesi ve dman gemilerinin Kbrsa yanamalarna mni olmak iin muhafazada kalmalar hakknda Rodos, Mentee ve Aliye beylerine defalarca emirler gnderildii halde asker ve silah ykl dman gemilerinin Magosa Limanna kadar geldikleri, takviye kuvvet gnderilmedii takdirde fethin tamamlanamayaca hususlarnda mektuplar gelmesi zerine ad geen beylere tekrar hkm gnderildii, ayrca tersane kethdasna da gemileri donatarak yardma gndermesi hakknda emir verildii; Vezir Mustafa Paann da emrindeki kuvvetlerle donanma gelinceye kadar gereken her trl gayreti gstermesi ve dman saldrlarn nlemeye almas.
83

Hasan avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Bundan akdem; "K eyym iridi." diy meremmet slh* in Rodos'a gnderilen yaraklar ve kundaklar ve gemiler meremmt kalafat olunup ber-vech-i isticl cezre-i Kbrus'a irsl olunmak bbnda Rodos ve Mentee ve Aliyye sancaklar belerine ve dery muhfazasnda olan merya; "Girit'de olan kffr- hksr gemileri muvfakat-i rzgr ile fursat bulup cezre-i Kbrus semtine tevecch iderlerse gertmeyp bb- muhfazada ikdm ihtimm idp basret-i tmm zre olasz." diy defetle tenbh tekd olunup ale't-tevl ahkm- erfe irslinden hl deil iken mbrek Ramazn'un on drdnci gninde Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruh ile Sdde-i Sadetm'e mektbun vrid olup kffr- hksr gemilerinden b-nihye soltat u zahre v yarala meml yiirmi iki pre kadrga ile drt kta bara Magosa Liman'na dhl olduklar haberi ilm olunman muhfazada olan zikrolunan merya tekrr ahkm- erfe gnderilp; "Rodos'da olan gemiler ile ber-vech-i isticl kffr- bed-fil gemilerin takb idp bi-eyyi tarkn kn nyet-i Hakk'la elegetrp haklarndan gelinmee say ikdm eyleyesiz." diy tenbh tekd olundundan mad ber-vech-i isticl Tersne-i mirem'den dah bir mikdr donanma tedrk ihzr olunup gnderilmek sadedinde iken yine mh- mezbrun on sekizinci gni Dergh- Muallm mteferrikalarndan Fyk zde mecdh ile tekrr Sdde-i Sadetm'e bir mektbun dah gelp; " "Sbkda ilm olunan yiirmi iki pre kadrganun on ikisiyle be kta bara Magosa Liman'na dhl olup ve on iki yelken dah Baf cniblerinde grndi." diy Baf kapudnndan mektb geldi ve askir-i nusret-meser yazdan ber ale'l-ittisl ceng cidl zre olmala mecrh u b-mecl olup sitne-i Sadet-iynum'dan blk halk ve acem-olan ve din asker gnderilmezse maslahat tamm olmak ihtimli olmadu" ir olunm. Dah her ne ki beyn u tahrr olunm ise nakr u ktmr Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arz u takrr olunup ale't-tafsl malm- erfm olmdur. mdi; dn [] devlete ve rz [u] nms- saltanata lyk u sezvr olan her ne ise b-kusr tedrk ihzrnda say ihtimm ve ber-vech-i isticl itmm in ikdm olunup mrun-ileyhim merya mh- mezbrun on drdnci gni tekrr muaccelen ulaklar ile ahkm- erfe gnderilp; "Bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp yannuzda mevcd olan gemiler ile ber-vech-i isticl mahall-i memra varup kffr- hksrun eger Magosa'da olan gemileridr ve eger Kbrus etrfnda cst c zre olan kadrgalardur ve eger gayridr; Tersne-i mirem kethudsyla birikp dah al-eyyi hlin muktele v cidle ikdm idp elegetrmekde ve Donanma-y Hmynum iriince kffr- hksr tarafndan cezreye gemi germemek bbnda say ihtimm eyleyesiz." diy env- tekdt ve esnf- tehdd ile tenbh olundundan gayri giceyi gndze katup Tersne-i mirem'de olan Donanma-i Hmynum gemilerin dah muaccelen itmma iridrp beden ve ondan ne mikdr yitir ise donadlup ale't-tevl irsl sl olunmak zredr. Bu cniblerde tedrki lzim olan husslarda asl kusr konlmayup eger asker zahre ve eger lt- harb ktl ve edevt- ceng cidldr ve eger gayridr; bi'z-zt tevecch-i hmynum olmak zre tedrk ihzr olunmdur. Bi'l-fil dah ikdm ihtimmda dakka fevtolunmayup ol bbda her vechile itizra mecl yokdur. Buyurdum ki: 84

Vardukda, sen dah cibillet nihdunda merkz olan sr- hsn-i firset ve fart- kiysetni zhr idp ol ki, lzime-i dn [] devlet ve muktez-y hamiyyet gayretdr, vcda getrp ve bi'l-cmle rey-i isbet-rna tefvz olunan umr- cumhrun tedbrinde bezl-i makdr ve say-i n-mahsr klup memr olduun maslahatun itmmna ve hayr ile htitmna sarf- mersim-i iktidr klup cz bahne ile tealll itizr olunmayup Hakk celle ve alnun ulvv-i nyetine samm-i kalb ile tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh aleyhi ve al-lihi's-salt ve's-selmun mucizt- kesret'l-berektna huls- dil ile tevessl idp cezrenn feth u teshri ve adnun kahr u tedmri ve askir-i slm ahvlinn nizm u intizm ve hsn-i istimlet ve gaz v cihda terbi bbnda env- mes-i cemlenz vcda getrile.
* Metinde eklindedir.

35

Daha nce Payas skelesi'ne yakn ayrlarda st ak olarak bekletilmesinden dolay bozulan ve kullanlamaz duruma gelen zahirenin yerine ayn miktarda yenisinin tedarik edilerek am ve Halep'in Nzl Emni olan Monla Aa'ya teslim olunmas.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 m ve Haleb'n Nzl Emni olan Monl Aa'ya hkm ki:

Bundan akdem ihrc olunan nzl Payas skelesi'ne karb ayrlu yirde vaz olunup mahfz yirde olmamala harb u mteaffin olup zyi oldu ilm olunman tekrr ol mikdr nzl ihrc olunup tebdl olunmak in kdlara ahkm- erfe yazlup sli in sana irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince irsl olunan ahkm- erfeyi yirl yirine sl idp dah fermn olunan mikdr nzl zahreyi b-kusr getrdp mnsib mahfz yirde onat vechile zabtitdrp taleb olunduka teslm eyleyesin. Amm; hfz u hrseti hussnda bir vechile ihtimm eyleyesin ki, sene-i sbkada oldu gibi zyi u telef olmak lzim gelmeye. Nzl huss ziyde mhimdr; bu bbda gerei gibi mukayyed olup ahkm- erfe sana ne trhda vsl olup ne vechile tedrk itdn ve kuzta ne zamnda sl eyledn ve anlar dah ne vechile tedrk eyledklerine mektblarn alup Sdde-i Sadetm'e gnderp arzeyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 22 Ramazn, sene: 978

36

Rodos'ta bulunan silah, mhimmt ve gemilerin kalafat ile grevlendirilen mer avu'un, masraflar iin kendilerinden ake talep etmesi durumunda istedii miktarda akeyi Aydn ve Mentee nzrlarnn, idareleri altnda bulunan muktaalardan tedarik ederek vermeleri.

85

skender avu ol Mehmed avu'a. F 22 Ramazn, sene: 978 Aydn ve Mentee nzrlarna hkm ki: Rodos'da olan yaraun mhimmt ve gemilern kalafat in gnderilen Sdde-i Sadetm avularndan mer avu zde kadruh lzim olan masrif in sizden aka taleb eyledkde kifyet mikdr aka virp defterlerinze kayditdrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp anun gibi mrun-ileyh zikrolunan yarak ve gemiler mhimmt in sizden aka taleb eyledkde taht- nezretinzde olan muktatdan kifyet mikdr aka tedrk eyleyp mrun-ileyhe sl eyleyp avk u tehrden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; muaccelen aka tedrk eyleyp virmeyp ihmlinz sebebi ile maslahat avkola, beyn olunan zrinz makbl olmayup hakknuzdan gelinr; bilmi olasz ve ne mikdr aka virildin defterinze kaydeyledkden sonra Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

37

Dergh- Muall avularndan Mehmed avu'un kendisinden tedarik etmesi istenilen meteris aalarn kestirip sahillere indirterek cilen gndermesi ve imdiye kadar ne miktar aa tedarik ettiini bildirmesi.
Dergh- Muallm avularndan Mehmed avu'a:

Bundan akdem size hkm-i hmynum gnderilp; "meteris aalarn muaccelen tedrk eyleyp cezreye sl eylemek" emrm olm idi. Ol emrm ke[m]-kn mukarrer olup meteris aalar muaccelen varup cezreye ulamak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh eylemeyp fermn- sbkum mcebince emrolunan meteris aalarn ber-vech-i isticl kesdrp yallara indrp muaccelen cezreye irsl sl eylemek bbnda dakka fevteylemeyp ihmlden ziyde hazer eyleyesin ve imdiye dek ne mikdr aa gnderp ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

38

Dergh- Muall avularndan Seyd Ahmed avu'un kendisinden tedarik etmesi istenilen peksimedi en ksa zamanda hazrlamas ve imdiye kadar tedarik ettii peksimet miktarn bildirmesi.
Mezkr Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, [sene:] 978 Dergh- Muallm avularndan Seyd Ahmed avu'a hkm ki:

Mukaddem sana peksimad tedrki emrm olup hkm-i hmynum gnderilmi idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olup imdiye dek ne mikdr peksimad tedrk eyleyp nice eyledn Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki:

86

Vardukda, tehr eylemeyp fermn olunan peksimad evmir-i sbka mcebince muaccelen tedrk eyleyp mahall-i memra ihzr eyleyesin ki, gemiler vardukda tehr eylemel olmayup hzr bulalar. Peksimadun ihzr ziyde mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin ve imdiye dek ne mikdr peksimad birdp ihzr eyledn ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

39

Szebolu'da ina edilmekte olan gemiler iin kereste getirilmesi ii ile ake karlnda yaptrlan sir ilerde alanlarn ii aksatmalarna meydan verilmemesi ve mmkn olduunca fazla almalarnn salanmas.
eytn-ol'nun demisine virildi. Ahyol kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; "Szebol'da bin olunan on be kta kadrga mhimmi in lzim olan kerestiye celeb ve yac v kreci ve yrk ellici ve yamak u eknci ve aknc ve gayri aka ile lzim olan hdmetde kend oullar muvenet eylemedklerin" bildrmisin. mdi; celeb ve yac v kreci ve yrk ellici ve yamak u eknci ve gayri her kimler ise aka ile muveneti lzim olan husslarda muvenet eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup lzim olan kereste ve syir aka ile ihzr olunmas lzim olanlar eger reyya ve eger tav[]yif-i mezbreye mmkin oldu zre muvenet itdrp ol vechile tealll itdrmeyesin; eslemeyenleri sekidp nd muhlefet iderlerse yazup bildresin ki, haklarndan geline.

40

Kbrs iin Azz u Kilis'ten ihrc emredilen kavvsn en ksa zamanda gnderilmesi.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 Azz u Kilis Bei Canbolad Be'e hkm ki:

Cezre-i Kbrus mhimmi in ihrc olunmak fermn olunan kavvs muaccelen ihrc eyleyp evmir-i sbka mcebince muaccelen cezre-i Kbrus'a germek emridp buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince gerei gibi mukayyed olup ihrc olunan kavvs muaccelen cezre-i Kbrus'a gerp elendrmemek bbnda env- say ikdm eyleyesin.

41

Uzeyr sancandan Kbrs iin tedarik olunmas emredilen rann en ksa zamanda gnderilmesi.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 Uzeyr beine hkm ki:

Cezre-i Kbrus mhimmi in tedrk olunup gnderilmek emrolunan ray muaccelen ihzr eyleyp cezre-i Kbrus'a germek emridp buyurdum ki: 87

Vardukda, asl tehr eylemeyp sene-i sbkada tedrk ihzr olunan radan dah ziyde ra tedrk ihzr eyleyp ber-vech-i isticl cezre[-i Kbrus'a] irsl sl eylemek bbnda gerei gibi say ihtimm eyleyesin ve ne vechile tedrk eyleyp ne mikdr ra tomru irsl eyledn yazup bildresin.

42

Anadolu vilyeti kazlarndan Donanma-i Hmyn iin ihrc emrolunan krekilerin yola kartlarak nevruzdan nce emredilen mahallerde hazr bulunmalarnn salanmas.
skender avu ol Mehmed avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 Vilyet-i Anatol'da krekci ihrc fermn olunan kdlara hkm ki:

Bundan akdem defetle ahkm- erfe gnderilp; "Taht- kaznuzdan Donanma-y Hmynum mhimmi in ihrc fermn olunan krekcileri muaccelen ihrc eyleyp tayn olunan mahalle nevrzdan mukaddem iletp teslm eyleyesiz." diy emrm olmd. Ol emrm kem-kn mukarrer olup Donanma-i Hmynum nevrzdan mukaddem deryya kmak lzim mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, bir n ve bir sat tehr [u] terh eylemeyp her birinzn taht- kazsndan ne mikdr krekci ihrc olunup kank mahalle teslm olunmak fermn olunmsa muaccelen ihrc idp eger mahrse-i stanbul'a ve eger Rodos'adur; emr-i sbkum mcebince tayn olunan mahalle nevrzdan mukaddem b-kusr iletp teslm eyleye[siz]. yle ki; gi vey eksk getrp; "Yolda firr eylemidr." diy itizr oluna, asl beyn olunan zrinz makbl olmayup azlile konlmayup mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesiz.

43

Kazlar dhilinde ingne bulunan kadlarn ingne msellemlerinin ikinci nevbetlilerini eribalar ile tam techizatl hazrlayp Yanbolu Tatarlar Sbas Mehmed nezaretinde cilen Kbrs'a gndermeleri; emre itaat etmeyen ingnelerin bir yllk mahsullerinin mrye zaptolunarak siyaset olunacaklar.
eribas Osmn'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 978 ingne oldu yirlern kdlarna hkm ki:

Hl ingne msellemlerinn ikinci nevbetlsi ihrc olunup Yanbol Tatarlar Sbas olan Mehmed dme mecdhya kolup cezre-i Kbrus'a maan gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mrun-ileyhn demi vardukda, zikrolunan msellemlern eribalar her kanknuzun taht- kazsnda ise muaccelen ihzr idp dah tyife-i mezbrenn olgelen det knnlar zre ikinci nevbetlsin eribalar ve yat u yaraklar ve lt esbblar ile ihrc idp mretteb mkemmel mrun-ileyh sbaya kolup muaccelen cezre-i mezbreye gnderesiz ki, varup hdmetlerinde bulunalar. Nevrzdan mukaddem varup irimek emrm olmdur. Ana gre mukayyed olup muaccelen ihrcnda dakka fevteylemeyesiz. Mezbr sbaya hkm-i erf gnderilp; "Vaktiyle varup 88

yitime[yen]lerin baka defter idp gnderesin ki, bir nice yllk mahslleri mrye zabtolunup kapular ninde siyset olunalar." diy emrm olmdur. Ana gre tyife-i mezbreye tenbh eyleyesiz ki, muaccelen varup yitimek ardnca olalar. Siz ki kdlarsz, yle ki; tyife-i mezbr ihrcnda ihmln ilm oluna, azlile konlmayup mukab olmanuz mukarrerdr.

44

Yanbolu, Dobruca, Aktav ve Pozape Tatarlar Sbas Mehmed'in ad geen kazlarda bulunan tatarlarn ikinci nevbetlilerini, eribalar ile sefere hazrlayp Kbrs'a getirterek mnasip hizmetlerde istihdam etmesi ayrca ingne msellemlerinin ikinci nevbetlilerini de ilgili kazlarn kadlarndan teslim alp getirterek istihdam etmesi.
Bu dah. Yanbol ve Dobrca ve Aktav ve Pozape Tatarlar Sbalar Mehmed'e hkm ki:

Yanbol ve Dobrca ve Aktav ve Pozape tatarlarnun ikinci nevbetlleri dah cezre-i Kbrus'a ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bir n tevakkuf itmeyp tyife-i mezbrenn ikinci nevbetlsin dah olgelen det knn zre eribalaryla ve yat u yaraklar ve lt esbblar ile muaccelen ihrc idp cezre-i mezbreye getrdp vech mnsib grilen hdemtda istihdm eyleyesin. ingne msellemlerinn ikinci nevbetlsi dah sana kolmak emrm olup mtemekkin olduklar [yirlern] kdlarna hkm-i erfm virilmidr. Muaccelen demn gnderp mezbrlar dah olgelen det knn zre eribalaryla b-kusr getrdp istihdm eyleyesin; muaccelen varup yitime[yen]lerin baka defter idp gnderesin ki, nice yllk hsllar mevkfa zabtolunup kendler gerei gibi haklarndan geline.

45

Donanma-i Hmyn iin kreki getiren baz kadlarn, donanma bayramdan sonra sefere kacak bahanesiyle znik ve Gebze'de beklemekte olduklar iitildiinden, kendilerine donanmann bayramdan hayli nce sefere kaca bildirilerek krekileri cilen stanbul'a getirmelerinin salanmas.
Mrz avu'a. F 20 Ramazn, sene: 978 znikmid ve Gekbovize kdlarna hkm ki:

Hliy baz kdlar emrm zre krekcilerin ihrc idp taht- kaznuza gelp; "Donanma-i Hmynum d-i erfden sonra gider." diy anda kalduklar istim olund. mdi; kapudnum dme ikblh d-i erfden hayl mukaddem kmak zredr. Buyurdum ki: Mrz avu vardukda, taht- kaznuza krekci getren kdlara bi'z-zt avuumla varup tenbh eylesiz ki, bir n tevakkuf itmeyp krekcilerin mahrse-i stanbul'a getrp 89

teslm eyleyeler. yle ki; anda krekci getren kuztun ihmlleri ilm oluna, azlile konlmayup muteb mukab olmalar mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup krekcilerin yitidrmek ardnca olalar ve min-bad dah krekci getren kuzta tenbh eyleyesiz ki, ol cniblerinde elenmeyp krekcilerin muaccelen mahmiyye-i stanbul'a yitidreler.

[Yev]m'l-Ahad, f 22 Ramazni'l-mbrek, sene: 978

46

Kadrgalar halkna hastalk bulatn, Aydn sipahilerinin de greve gelmediklerini bildirip yardm isteyen Rodos Beyi Bl Bey'in cilen emrindeki kadrgalarla Kbrs'a ulamas, aksi halde grevini yerine getirmedii ve gaflet ettiinden dolay cezalandrlaca.
skender avu ol Mehmed avu'a virildi. 22 Ramazn, sene: 978 Rodos Bei Bl Be'e hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Gzcilerinz Kerpe'de alkonlup zahre in Kala-i Bod[r]um'a gider iken stanky'e uradukda Girine keferesin Girit'e ileden gemi gnde anda gelp kffrun drt kta baras bin saltat u zahre ve on alt kadrgasyla Girit'den Kbrus'a azmeyledi. Anda olan gemilerin alup andan Karaman yalsn urup andan stanky ve Naka ve syir cezreleri ihrk itmek fikrin aldlar." diy resi haber virmein mezkr resi Sdde-i Sadetm'e gnderdn ve kadrgalar halkna hastelk rz olup Aydn siphleri gelmemele ceng kllet zre olup ancak yedi kta kadrga muhfazadadur. Yiirmi-otuz kta mkemmel kadrga gnderilse iki blk olup bir bli Baf taraflarn bir bli Karaman yallarn tecesss zre olurd." diy arzeyleyp ve dah her ne ki ilm eylemi isen al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i lem-masrm'e arzolunup lm-i erfm muht olmdur. Sizi hdmet-i muhfazaya tayn eyleyp gemileri virdklerinde gemilern mkemmel virmilerdr ve ad-y hksr tarafndan Kbrus cezresine gemi germemek bbnda size ka defa tenbh olunmdur; nki gemilerinz mkemmel deil idi; "Zinhr gaflet zre olmayasz." diy tenbh olmakdan murd; "Gemilerinz bo komayup dah dmen tarafndan basret zre olasz." dimekdr. Bu bbda olan s-yi tedbr ve gafletinz banuz alnmaa mtelzimtdur(?). mdi; evmir-i sbka zre gemilerinz mkemmel idp dah muaccelen Kbrus cniblerine p ad-y hksr gemileriyle mukbele idp avn-i Hakk'la elegetrmee sayeylemek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, tehr u tevakkuf itmeyp evmir-i sbka mcebince muaccelen hzr u mheyy olup dah ber-vech-i isticl cezre-i Kbrus'a irimek ardnca olasz. na'llh'l-Azz Donanma-y Nusret-makrnum an-karb kmak zredr; sen isticl zre cezre-i Kbrus'a yitimekde env- say ihtimmun vcda getresin. Bu hkm-i hmynum ne trhda vsl olup evmir-i sbka zre gemilerle mahall-i memra tevecchnz ne zamnda ve ne vechile myesser olmdur; tedrk idp hzr oldun yazup ilm eyleyesin. 90

47

Rodos beyinin, kendisine Kbrs adasna gelecek olan dman gemilerini engelleme ve haklarndan gelme grevi verildii halde gaflet edip; "Kreki, lt ve peksimet yoktur." diyerek zr bahane ettii, ancak zrnn hibir geerlilii olmadndan Aydn ve Mentee'de olan nzrlardan yeteri kadar peksimet alp skenderiyye, Arboz ve Midilli beyleri ile bir yerde toplanarak Kbrs adasna doru yola kp yolda rastgeldikleri dman gemilerinin haklarndan gelmeleri.
Kapudn paanun kethudsna virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Rodos beine hkm ki:

Bundan akdem; "Kbrus cezresine kffr- hksr cnibinden gelen kadrgalara ber-vech-i isticl irip mlk olup bi-nyeti'llhi tel muhrebe eyleyp hakkndan gelmek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olup hl; "Krekci v ltc v peksimad yokdur." diy zr bahne eylednzn asl olmayup mcerred ihmlinz basduruk(?) in tealll olundu ecilden buyurdum ki: Vardukda, asl bir n ve bir sat tehr eylemeyp lzim olan peksimad Aydn'da ve Mentee'de olan nzrlardan kifyet mikdr alup dah skenderiyye ve Arboz ve Midill beleri ile yannuzda olan kadrgalar ile bir yire cem olup hsn-i ittifk u ittihd ile yek-dil yek-cihet olup tor cezreye tevecch eyleyp deryda gider iken tecesss iderek varup kffr- hksr kadrgalarna rstgelmee sayeyleyp rstgeldnzde zerine yriyp bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelp bertaraf eylemek bbnda env- ikdm ihtimm eyleyp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; bu defa dah ihmln zhir olup kffr- hksr gemileri hals olup gideler, asl bir vechile zrinz kabl olmak ihtimli olmayup hakkundan gelinmek mukarrerdr. Ana gre basret zre olup ihmlden hazer eyleyesin ve ne mikdr peksimad alnursa nzrun ellerine temessk viresin. Kapudn paa kethudsna. 25 Ramazn, sene: 978 Bir sreti, skenderiyye beine. Bu dah. Bir sreti, Arboz beine. Bu dah. Bir sreti, Midill beine.

48

Varna skelesi'nde ina olunan kadrgalarn tamamland, ancak yelken vs. baz levzma ve suya indirilmek iin gemiye ihtiya duyulduu, kreki iin de Silistre'ye hkm gnderilmesi gerektii ve ihtiyalar iin gemilere mbair olan Mahmud avu tarafndan kereste getiren arabalardan ake talep edilip hakszlk yapldnn bildirilmesi zerine Mahmud avu'un tefti edilerek haksz yere ald akelerin sahiplerine verilmesi.

91

Mehmed avu'a virildi. F 24 N., sene: 978 Varna kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Varna skelesi'nde bin olunan be kta kadrga itmma irip yelken ve syir levzim ve suya indrmee gemi lzimdr ve krekci in Silistre sancana mekked hkm gerekdr. Ekseri hamv(?) v hrsuzdur ve eyir-i slm'dan birin icr itmezler; slha kbil deildr ve gemilere hdmete tayn olunan Naldken yrkleri ekncilerinn kifyet mikdr alkonlup fazlasnun harclklar alnup gemilere sarfolmak mnsibdr ve bu gemilere yz kta krek Tersne'den virilrse ( ?) olmak mukarrerdr ve gemilere mbir olan Mahmd avu kereste getrmee gelen arabalardan kll aka alup tezkire virp kereste gelmeyp arabaclara teadd idp akalarn taleb eyledklerinde bazn virp ve bazn dp nashat-pezr olmayup; kereste karz tark[y]la sarfolunmdur." diy arzeylemisin. mdi; mezkr Mehmed avu tayn olunup ve hamv(?) tyifesinden olanlar elegetrilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbr Mahmd avu' teft idp ne mikdr kimesneden aka alup teadd eylemidr, grp alnan akay ashbna alvirp ve akay kimden alnmdur ve ne kadar aka almdur ve yirl yirine sarfolunduna defter idp defteri mhrleyp avuumla Der-i Devletm'e gnderesin ve hamv(?) tyifesinden olup fesd enat zre olanlar hsn-i tedrkle elegetrp lzim olan kazyyelerin avuum mberetiyle grp er- erfe muhlif evz u etvr zhir olanlar teft idp amm; bu bahne ile su ve gnh olmayanlara dahl taarruz olunmaya ve ol bbda rey tyifesine teevv gelmek hussndan hazer zre olasn. Ol tyife-i habsenn ahvli hsn-i tedrkle grile. Anun gibi hlf- er- erf zuhr iden efl evzlarn sbit zhir oldu zre yazup kendlerin kayd bend ile anda olan gemilere muhkem kadunaya urdurasn.

49

Donanma-i Hmyn'un bir miktar yola kp kalan gemiler ise Canik, Ankara, Karahisar, orum ve Amasya beylerinin gelmesini beklediklerinden, bu beylerin sancaklarna tbi alaybeyleri, zam, eriba ve sipahileriyle cilen yola kp stanbul'a gelerek kalan gemilere girmeleri.
Ahmed avu'a virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Canik sanca beine hkm ki:

Bundan akdem sana; "Sancaun siphleri ile hzr olup nevrzdan mukaddem stanbul'a irip gemilere giresiz." diy emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olup hl Donanma-y Hmynum'un bir mikdr kup bk gemiler size tevakkuf eyleyp isticl zre irimek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, asl bir n ve bir sat tehr eylemeyp emr-i erf-i sbkum mcebince sancauna tbi alaybei v zam v eribalar ve siphleri ile yat u yaranuz ile muaccelen kup tor stanbul'a irip gemilere girmek ardnca olasz. yle ki; ihml eyleyp isticl zre irimeyesiz, asl zrn kabl olmak ihtimli yokdur. Vebln kend boynuna; hakkundan gelinr; bilmi olasn. 92

Bu dah. Bir sreti, Ankara beine. Bu dah. Bir sreti, Karahsr beine. Bu dah. Bir sreti, orum beine. Bu dah. Bir sreti, Amsiyye alaybeisine.

50

Anabolu Kaptan Perviz'in Venedik gemilerinin Girit blgesindeki faaliyetleri ile ilgili olarak gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; gecikmeden Donanma-i Hmyn'a katlp kendisine verilen grevi fa etmesi.
Kapudn paa kethudsna virildi. F 26 Ramazn, sene: 978 Anabol Kapudn Pervz'e hkm ki:

Mektb gnderp; "Girit cezresinden hamr ile meml bir azm bara Venedik'e giderken uka cezresine karb Sigilye nm cezrede prelenp iki byk bara Girit cezresinden galle ile meml ve nevbetci soltatlarla Venedik'e giderken bir baras Barak adasnda prelenp ve biri sa kurtlan demlerin ve esbblarn alup gidp badeh Moton'a haber oldukda Trablus'a gider bir kta kalite bulunman kdsyla yiirmi-otuz nefer dem baranun zerine varup yedi neferi krkrla(?) getrp drt neferin Motonlu, Mora beine teslm idp neferi kdda olup yedi kta top mezbr kalite ile karlup Kala-i Moton'da alkonlmak tedrk olundun ve tutlan kfirlerden donanmalar ahvli tefahhus olundukda; "Cmlesi cezre-i Girit'den kup gidp ancak yiirmi iki pre kadrgas vardur; gayri kadrga yokdur ve yiirmi pre kadrgalar n-bedd olmdur." diy haber virdin" arzeylemisin ve dah bu bbda her ne dimi isen malm old. mdi; senn muaccelen varup gemilere mlk olmak lzim mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp emr-i erf-i sbkum mcebince muaccelen varup gemilere koup dn-i mbn ve devlet-i ebed-karne mteferri olan mhimmt maslihda bezl-i makdr idp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve ne vechile tedrk idp ne gn ve ne sat[de] mteveccih olduun ve bu hkm-i erfm ne trhda vsl oldun yazup bildresin.

51

am ve Halep kadlarnn Kbrs'n fethi, deryada olan dman donanmalarnn imhs ve Yemen'e musallat olan Arap ekyasnn defedilmesi iin btn mslmanlara tenbihte bulunarak mabed ve mescitlerde Kurn- Kerm okutturup dualar ettirmeleri.

93

Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 m kdsna hkm ki: Bundan akdem cezre-i Kbrus'un feth u teshri ve deryda olan kffr- hksrun donanma-y hezmet-srnun kahr u tedmri ve vilyet-i Yemen'e mstevl olan Arb- ekvet-ekynun hzln teksri in askir-i nusret-meserm irsl olunman ol emkin-i mteberrikede vk olan mescid mebidde evkt- mstetbede ahl-i Kurn- Azm ve ulem v suleh ve ubbd zhhdden slih u mtedeyyin kimesneleri cem itdrp keml-i db tertb zre ryt- nusret-yt- dn-i mbnn zafer u nusreti ve kffr- hksr ve tavyif-i ust u errun hzln mezelleti in tilvet-i Kurn- Azm ve kret-i Furkn- Kerm ve det-i mahde zre hatm-i Kelm- Kadm itdrmek bbnda ahkm- erfe irsl olunm idi. El-hlet hzih zikrolunan askir-i zafer-meser henz ad-i dallet-ir ile ceng cidl ve harb ktl zre olup ryt- slm- zafer-almun istil v istlsyn slb- sbk mcebince du-y hayr itdrmek mhimmt- dn devletden olman gerekdr ki; vardukda, bu huss mme-i mminn mmint ve kffe-i mslimn mslimta tenbh iln eyleyp dah sbk gnderilen evmir-i erfe mstedsnca bu niyyet-i hayr-htimet in mebid mescidde evkt- mstetbede cemyyet itdrp ryt- slm'un nusreti ve ir- er- Seyyid'l-mrseln aleyhi efdal's-salevtun revnak u zzeti ve ehl-i kfr u dalletn kesr nekbeti in tilvet-i yt- Kurn- Azm Furkn- Kerm ve det-i mahde zre hatm-i Kelm- Kadm itdrp ve mekteblerde etfl-i mslimne ve syir mme-i mminn mminta ve kffe-i mslimn mslimta zz nusret-i askir-i fevz-meser in el kaldurup ve ba aup dergh- b-tebra tazarru u niyz ile hayr dular itdresin. Hakk sbhneh ve tel derghndan mutazarradur ki; berekt- yt- Kurn- Azm murfakati ve ahl-i slm'un deavt- isticbet-ytlar semert muvfakati ile ve bi'l-cmle suleh v ebrrun tevecch-i hvtr- kabz-meserleri siph- slm'a refk u mun olup ryt- slm- zafer-encm dyim muzaffer mansr ve ad-y liym- sadet-fercm(?) mnhezim makhr olmak mukadder olm ola. Bi-Rabbi'l-bd. Bu dah. Bir sreti, Haleb kdsna.

52

Sinop'ta yaplmakta olan gemilerde grevlendirilen Bolu msellemlerinden defterde ikier ekinci kaydolunduklar halde iki hizmet teklif edildiinde birine gitmemekte srar edenlerin iki hizmette de istihdam edilmeleri.
Ben demi Mehmed'e virildi. F 26 Ramazn, sene: 978 Bol msellemleri oldu yirlern kdlarna hkm ki:

Bol bei mektb gnderp; "Sinob'da vk olan gemilern binsna Bol msellemleri fermn olunup nevbetl msellemlern ihrcna demleri ve eribalar vardukda baz ocaun yama ziyde olup ve iftlikleri mahslleri olmak ile defter-i cedd-i* hknde ikier ekn kaydolunmlar. Zikrolunan ocaun msellemlerine defter-i

94

cedd-i hkn mcebince iki hdmet teklf olundukda; "Biz kadmden hdmet ekegeldk." diy tealll niz itdklerin" bildrmein istihdm olunmalarn emridp buyurdum ki: Gresiz; fi'l-vk arzolundu zre defter-i cedd-i hknde iki ekn zre kaydolunm ise defter mcebince istihdm itdrp knn u deftere muhlif tealll niz itdrmeyesiz.
* Metinde eklindedir.

53

Sabanc kazs dahilindeki dalardan kendi ihtiyalar iin odun kesmekte olan renber tifesinin, odun kestikleri yerler mr gemi aac kesilegelmeyen yerler ise kendilerine engel olunmamas.
Bu dah. Arz getren brhm Yenieri'ye virildi. F 26 Ramazn, sene: 978 Sabanc kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; "rencber tyifesinden baz kimesneler imdiye dein taht- kaznda yalya bad olup mr gemi kerestesi in aa kesiligel[mey]en talardan kend keff- nefsleri in aa kesp ve mertek yarup intif idegelmiler* iken hliy koruc olan kimesneler; "Min-bad aa kesmen." diy olgelene muhlif mni olup her zamnda nizdan hl olmaduklarn" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; mezbrlarun varup aa kesdkleri yirler kadmden korunugelen mr korudan olmayup mbh, odun kesilr ta olup kadmden varup mertek odun kesp intif idegeldkleri ta ise yine olgeldi zre varup kesmek istedklerine mni olanlar men idesin. Amm; onat vechile mukayyed olup gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, bu bahne [ile] mr gemi aac kesilgelen yirlerden aa kesilmekden ziyde hazer eyleyeler. yle ki; bade't-tenbh yine mtenebbih olmayup ol yirden gemi aac kesdkleri istim oluna, netcesi sana yid olur. Ana gre mukayyed olup defnde* dakka fevtitmeyesin.
* Metinde ** Metinde

eklindedir. eklindedir.

54

Azz u Kilis beyinin sanca dahilindeki kazlardan yalnz kavvs ihrac edip avrz toplamamas ve ne miktar kavvs ihrac ettiini bildirmesi.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. Azz [u] Kilis beine, Canbolad hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Azz u Kilis ve Ekrd kazsndan geen senede her bir* hneden bir kavvs ve sekiz hneden bir md nzl ihrc olunup Kilis ve Ekrd kazsndan hem kavvs ve Kilis'den nzl ve Ekrd kazsndan bedel-i nzl [] avrz cem olunup bu senede ihrc olunacak kavvs umrnda alt hneden bir kavvs 95

ihzr olunmak zre marifetle(?) bile ber-vech-i isticl mberet olunmdur." diy bildrdn ecilden liv-i mezbrda vk olan kazlardan avrz afvolunup kavvs ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle Sdde-i Sadetm avularndan Mehmed zde kadruh vardukda, tehr itmeyp kdlara yarar demler gnderp emr-i erf-i sbkum mcebince ber-vech-i isticl kavvs ihrc eyleyp avrz hussna mukayyed olmayasn. Amm; kavvsun muaccelen ihrcnda bezl-i makdr eyleyesin. yle ki; kdlar ve syir mbirn huss- mezbrda ihml idp veyhd celb ahz oluna, azlile konlmayup eedd-i kbla mukab olmalar mukarrerdr. Ana gre mukayyed olalar ve ne mikdr kavvs ihrc olunup ve ne zamn tevecch olundun ve bu hkm-i erfm ne gn varup vsl oldun mufassalen yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

55

Kbrs'tan zahire toplamak maksadyla Halep'e gelen zam ve siphlerin, defter-i cedd-i haknde teklf-i rfiyyeden muaf olan eltikilerden pirin toplamalarnn nlenmesi.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Haleb'de ml defterdrna hkm ki:

Mektb gnderp; "Kbrus'dan emr-i erfle zahre cem itmek nmyla baz zam v siph gelp reyya teadd eyledklerinden gayri defter-i cedd-i hknde teklf-i rfiyyeden mufiyyeti mukayyed olan eltkci tyifesine dah pirin teklf idp rencde itdklerin ve hssa nehirlere kifyet ider tohumdan gayri eltkleri olmayup ve "Bunlara pirin hdmeti teklf olunursa enhr- hssa hdmeti muattal kalur." diy kdlarndan temesskleri oldun ve ol diyrun eltinden ve gayriden mrye her sene otuz bin altun hsl olur; bu takdrce zyi olmak lzim gelr." diy bildrmisin. Dah her ne dimi isen malm- erfm olmdur. mdi; eltkci tyifesine ol vechile teklf teadd olunmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Mehmed avu vardukda, tyife-i mezbreye hlf- defter dahl taarruz ve teklf teadd itdrmeyp anun gibi tohumdan mad frht olunacak eltkleri varsa bey itdresin. Amm; eltkciler bu bahne ile aa ve yukaruya srdrmeyp mr eltk ekdrmesine avkider huss itdrmeyesin.

56

Uzeyr beyinden tedarik edilmesi istenen ra tomruu, meteris aalar, kadrga krekleri vs. malzemenin geciktirilmeden hazrlanmas.
Aydn-zde Mehmed avu'a. 25 Ramazn, sene: 978 Uzeyr Bei Kurd dme zzhya hkm ki:

Mektb gnderp; "Sbk emr-i erfm mcebince be bin aded ra tomru ve iki bin aded meteris aac hzr eyleyp ve bundan mad be bin tomruk ve bin meteris 96

aac ve bin aded kadrga krei ve alt yz aded krek yamas bin aded gnder demreni ve alt yz aded meteris sipsi bu ki, anda rile ve ihzr mmkin oldu kadar araba tekerlei ve top kunda hzr u mheyy olunmasyn dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh tarafndan tenbh olunmala ikdm ihtimm olunup ina'llh tel tayn olunan zamndan mukaddem teslm olunmak mukarrerdr." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp arzeyledn zre zikrolunan mhimmtun tedrk ihzrnda dakka fevtitmeyesin.

57

Sakz beyinin hibir bahane ne srmeden ve gecikmeden Kbrs'a giderek Rodos ve skenderiyye beyleriyle buluup dman gemilerine mukabelede bulunmas.
Kapudn paanun kethudsna virildi. F 25 N., sene: 978 Sakz beine hkm ki:

Sbk; "Rodos ve skenderiyye beleri ile sen dah bile Kbrus'a varup Kbrus'a gelen kffr gemilerine mukbele eyleyesin." diy emrm olm iken Cezyir Belerbeisi Kapudnum Al dme ikblhya mektbun gelp; "Fermn olunursa bile gideyin." diy bildrmisin. mdi; tehr eylemeyp mrun-ileyhimya mlk olup vech mnsib grildi zre muaccelen varup irimek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda sbk gnderilen emr-i erfm mcebince asl bir n tehr eylemeyp mrun-ileyhim ile buluup vech mnsib grildi zre hsn-i ittifk u ittihd ile kffr gemilerinn zerine varup mlk olmak ardnca olasn.

58

Bilecik, Aydnck, Pazarck, Yeniehir ve znikmid'deki mahzenlerde bulunan top yuvalaklarnn geciktirilmeden kira arabalaryla Karamrsel skelesi'ne getirtilmesi.
Cmlesi topclar ktibine virildi. 2 evvl, sene: 978 Bilecik kdsna hkm ki:

Bilecik kazsnda der-mahzen olan alt yz aded yuvala muaccelen kir arabalaryla Karamrsel skelesi'ne sl eylemek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan yuvalaklar muaccelen kir arabalarna tahml itdrp ber-vech-i isticl Karamrsel skelesi'ne uladurup anda bir mahfz yirde der-mahzen itdresin ki, gemiler vardukda tahml oluna. Bir sreti, Aydnck kdsna; bin aded yuvalak in. Bir sreti, Bzrck kdsna; alt bin aded mevcd yuvala in ve nefs-i Bzrck'da kurda mteferrik olan yuvalak in. Bir sreti, Yeniehir kazsnda olan yuvalak in.

97

Bir sreti, znikmid kdsna; Kazkl nm karyede olan krk aded yuvalak in.

59

Burc Ali adl zamin tasarrufunda olan zemetin Keaf Sanca Beyi Cafer'in haslarna ilhak olunmas yolunda Badat beylerbeyi tarafndan yaplan teklifin uygun grlmedii.
Ahmed avu'a virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Mkerrerdr. Badd belerbeisine hkm ki:

Mektb gnderp; "Burc-Al nm zamn tasarrufnda olan zemeti Kef Sanca Bei Cafer dme zzhnun hslarna ilhk olunmak" hussn bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; Burc-Al'nn zemeti alnursa iltizm ve eryit bozlmak lzim gelmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olmayup ol asl umr kardurmayasn.

60

Hssa Gnll Reisler Kaptan Kara Hce'nin Krfs'deki dman gemilerinin durumu hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; Kara Hce'nin, elde edecei bilgileri gndermeye bundan sonra da devam etmesi.
Hssa reslermden Gnll Levend Resler Kapudn Kara Hce'ye hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ayamavra'ya varup Krfs'de olan kffr kadrgalarndan Kefalonya ve Zakise belerine haber ile giden perkende gelrken yolda gret niyyeti(?) ile Lefkaze cezresine tevecch eyleyp rzgr muhlif olmala karaya alup on alt kfir diri alnup bksi hals olup alnan dillern haberin" bildrmisin. mdi; her ne dimi isen malm old. Buyurdum ki: Vardukda, kffr- hksr tarafndan gaflet eylemeyp etvr u ahvlin ve syir fikr-i fsid ve hayl-i ksidlerin tetebbu eyleyp vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn.

61

el sancanda toplanan nzlden, durmakla bozulanlarn deitirilip talep olunduka Kbrs'a gnderilmesi.
il Bei Abdlgafr'a hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "cem olunan nzl fsid olan tebdl olunup olmayan hfzolunup Kbrus'a lzim olduka gnderilp ekser taleb olunan zehyir oldun" bildrp ol bbda her ne dimi isen mufassalen malm- erfm olmdur. mdi; buyurdum ki: Vardukda, ihrc emrolunan nzl bi't-tamm ihrc olundukdan sonra anun gibi turmakla fsid olan nzli tebdl eylemee sayeyleyp beher-hl tekml itdrp cezreden 98

taleb olunduka ale't-tevl irsl eylemek bbnda env- say ikdm zre olup ihmlden hazer eyleyesin.

62

Vultrn beyinin dman donanmas hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; dman gemilerinin blgeye herhangi bir zarar vermemesi iin grevine devam etmesi ve mnasip bir mahalde klayp yanna yeteri kadar aknc ve sipahi getirterek evreyi dman saldrlarndan korumas.
Kethudsna virildi. Vultrn Bei Hasan Be'e hkm ki:

Mektb gnderp; "mukaddem vrid olan emr-i erf mcebince kffr- hksrun donanmas zuhr itmein sbk; "Mora Bei Ahmed dme zzh ile varup muhfazada olasn." diy fermn olunman Balyabadra'da mm-ileyhe mlk olup Memlik-i Mahrse'den Ihlomi nm kala Venedik mel[n]nun Kefa[lo]nya ve Zakise nm kalalarna karb olup mahall-i hfz olman drt-be ay hfz u hrset idp spanya'nun krk tokuz ve Venedik'n elli sekiz pre gemileri gelp geince muhfazada olduun ve Mezistre kdsnun mektb gelp Manya keferesinn iki yirde cemyyetleri olman lgar ile varldukda, cemyyetleri olmayup birka harm talar banda grndin ve ol cniblerde fetret olmamala muhfazada olan Mezistre alaybeisine iczet virildin ve muhfazaya ihtiyc olmayup sancauna emr-i erf olmadn gitmee cret olunmadun" bildrmisin. mdi; kffr- hksrun kadrgalar ol cnibde deryda gezp ol cevnibe bir zarar iridrmek ihtimli olman ol cniblerde okluk k olmayup sehl yirler olup imdilik anda kifyet mikdr asker ile klamak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup hfz u hrseti lzim olan yirlerden bir mnsib mahalde klayup ve yanuna aknc v siphden kifyet mikdr dem getrdp ol cevnibi hfz u hrset itdrp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin ve lzim'l-arz olan ahvl ile kefere cnibinden vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn.

63

Kendir emininin renberlerde veya madrabazlarda bulanan kendiri mr iin alp cilen gndermesi.
Ahmed avu'a virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Kendir emni[ne] hkm ki:

Mektb gnderp; "Kre kazsndan mazl olan Mevln Pr ve erbb- tmrdan Nash matrabz tyifesinden Hseyin Sba sene-i mzyede kll kendir alup frht idegelp bu sene dah hufyeten kendir cem eyleyp ve Tirme kds kendir hnelerinn ekserine huccet virp akalarn kendirden muf itmein bil-emr her mescide drder-beer imm ve mezzin ve ferr ve kpriciler tayn eyleyp muf olanlarun temesskt grilmek lzim gelmein taleb olundukda zikrolunan kdlar ve mezbr Hseyin Sba halk gulvv itdrp mr in alnacak kendiri alnugelmi iken bu sene 99

yz kntr kendir alnmayup kalmdur. Zikrolunan kazlardan olan aniydan bil-emr muf olanlardan kendir alnursa bin kntr muktaa kendirinden sayoldundan gayri drt-be bin kntr mbyaa kendiri dah alnmak mukarrerdr." diy bildrmisin. Mr kendir huss mhimdr. Buyurdum ki: Vardukda, onat vechile mukayyed olup arzitdn zre eger matrabz tyifesinde ve eger syir rencberlerdedr; her ne yirde kendir bulunursa mr in alup muaccelen gndermek ardnca olasn; ihml msheleden hazer eyleyesin.

64

Selnik yrklerinden Kbrs Seferi'ne katlmayanlarn yakalanp biner ake cermeleri alndktan sonra tutuklanarak alnan ake ile birlikte kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Mezbr eribaya virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Zara-i Atk kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; "Selanik Yrklerinn eribas olan Sdk gelp; "Zikrolunan yrklern bir nevbetlleri krk alt nefer kimesne olup hliy vk olan Kbrus Seferi'ne ancak on iki neferi varup mlk olup otuz d[r]t neferi emre inkyd itmeyp varmamlardur. "Mezkrlarun tedb olunmalarna emr-i erf virilmezse min-bad vk olan hdmetlere ihrc olunmalar myesser deildr." diyp fi'l-vk nice defa bzrlarda ve memerr-i ns olan mahallerde nid v tenbh olunup bazlar itat itmeyp emrolunan sefere gitmemilerdr." diy ilm itdn ecilden anun gibi emr-i erfm zre sefere varmayup muhlefet eyleyenleri elegetrp biner aka cerme alup ve mezbrlar kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup arzeyledn zre sefere emrolunup varmayanlar elegetrp biner aka cermelerin aldukdan sonra kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree konla ve cem olan aka[y] der-kse idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve ne mikdr aka cem olundun yazup bildresin.

65

Tersane Kethdas Ahmed'in dman gemileriyle yapt muharebe hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; imdilik muhafaza hizmetinde kalmas ve Rodos'tan gnderilen gemiler geldiinde Kbrs'a gelen dman gemilerini ele geirmek ve haklarndan gelmek iin gereken gayreti gstermesi.
Hseyin Kethud'ya virildi. Ters-hne Kethuds Ahmed'e hkm ki:

Mektb gnderp; "gurre-i Ramazn'da kfirn on iki pre kadrga ve drt pre bara ile zerimze gelp top u tfenklerin serpp muhkem cengeyleyp hr iki kalitenn krekcilerin alup deryya baturup ve bir pre kalite gnderilp drt pre kadrga ile sen Trablus'a varup peksimad in irsl olunan Murd Res ile hsn-i edsnda(?) muhfazada 100

olduunuz ve Rodos'da olan kadrgalara gnderilen emr-i erfi Konya(?) kdsna Rodos'a sl in gnderdn ve Donanma-i Hmynum isticl zre gnderilmesi" hussn bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. Ey tedrk eylemisin. Rodos'da olan gemilere iki defa ula ile ahkm- erfe gnderilp muhkem tenbh tekd olunmdur. Tersne-i mirem'de olan gemiler dah donadlup ale't-tevl irsl olunmak zredr. Buyurdum ki: Vardukda, ol cnibde imdilik muhfazada olup anun gibi Rodos'dan gemiler vardukda ol gemilere mlk olup vech mnsib grildi zre dn-i mbn ve devlet-i ebed-peyvend-i zzet-karnme mteallik olan umrda bezl-i makdr eyleyp kffr- hksrun cezreye gelen gemilerin elegetrmekde veyhd garkitdrmekde ve bi'l-cmle bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelinmek bbnda env- say ikdmun vcda getresin.

66

Elmal'ya bal Finike'deki Ylanba skelesi'ne gelen dman gemilerinden kan ve Venedikli olduklar belirtilen ahslarn bir evi yamalayp bir kiiyi esir ettikleri bildirildiinden, zerine Antalya kads tarafndan yeteri kadar kuvvet ile evrenin korunmas ve dman gemilerinden herhangi bir zarar gelmesinin nlenmesi.
Antliyye kdsna hkm ki:

Sancakbei demi ile mektb gnderp; "Elmalu'ya tbi Finike'de Ylanba dimekle marf iskeleye kffr gemileri bir koyun-eri evin gret ve demisin esr idp mezbrlardan birka kfir tutldu haber alnup getrdilp sl olundukda; "Venedik'den geldklerin" bildrdklerin ve bir neferi diri tutlup gnderildin" bildrmisin. mdi; ol bbda dah her ne dimi isen malm old. Ol cevnibn hfz u hrseti mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, yanunda olan il-erinden ve hsr-erlerinden ve gayriden kifyet mikdr cem eyleyp gicelerde ve gndzlerde hfz u hrseti lzim olan yirleri sancakbei demi ile maan gerei gibi hfz u hrset eyleyp gaflet ile kffr- hksr gemilerinden bir mahalle zarar u gezend iridrmekden ziyde hazer eyleyesin.

67

Sinop dalarnda kesilen keresteyi ekmekte kullanlmak zere Samsun kads tarafndan yeterli miktarda urgan tedarik edilip gnderilmesi.
Ahmed avu'a virildi. 25 Ramazn Samsun kdsna hkm ki:

Hl Svey mhimmi in Sinob'da kesdrilmek emrolunan keresteyi tadan ekp yallara indrmee yoma ve sparena urganlar lzim oldu arzolunman taht- kazndan kifyet mikdr urgan tedrk eyleyp gndermek emridp buyurdum ki: 101

Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan keresteyi ekp yallara indrmek lzim olan urganlardan kifyet mikdr urgan tedrk eyleyp ber-vech-i isticl Sinob kds ile kereste zerinde olan Mehmed avu'a ve siph-olanlarumdan Mustaf'ya irsl sl eyleyesin ki, keresteyi vakti ile yallara indrp gemilere tahml oluna. Kereste ekmek in urgan tedrki mhimmtdandur; ihmlden ziyde hazer eyleyesin.

68

Balyabadra yaknlarndaki Bergos- Cedd Kalesi'nde kule inasnda altrlmak zere Mora kadlar tarafndan yeteri kadar cerahor gnderilmesi.
Yazld. Mezbr Sinn avu'a virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Mora kdlarna hkm ki:

Hl Balyabadra kurbinde Bergos- Cedd nm kalada bin olunmak emrolunan kuleler mhimmi in taht- kaznuzdan kifyet mikdr cerahr ihrc olunmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kuleler mhimmi in her birinz taht- kaznuzdan kifyet mikdr cerahr ihrc eyleyp bin zerinde olan Sdde-i Sadetm avularndan Mora Nzr Sinn avu zde kadruhya irsl sl* eyleyesiz ki, varup birer aka nafaka ile hdmetde bulunalar. Cerahr ihrc mhimmtdandur; ihml eylemeyp kifyet mikdr cerahr ihrc eyleyp gndermeyince olmayasz. yle ki; emrolunan cerahr muaccelen ihrc eylemeyp ihmlinz sebebi ile kalalar bin olunmayup avkola, beyn olunan zrinz kabl olmayup env- tb kba mstehkk olursz; bilmi olasz.
* Metinde eklindedir.

69

Midilli beyinin, Midilli sipahilerinden bin akeden yukar timar olanlarndan krk tane, olmazsa binden aa timar olanlardan krka tamamlayarak yanna hisar erenlerinden yirmi, topulardan da nefer alp gemiye koyarak kalan sipahileri de ada muhafazas iin brakp derya muhafazasna gitmesi.
Midill beine ve dizdrna ve azeb aasna hkm ki:

Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Midill siphleri ve hsr-erleri ve topc v azebleri kadmden drt blk olup er ay ada hfz in tayn olunup kadrga hdmetin idegelp hl det-i kadme zre muhfaza in kadrgaya taleb olundukda muttasl emr-i erf olmaynca gemiye girmedklerin ve iki yz nefer forsa kfiri olan kadrgalarda yz elli ve yz altm nefer yolda lzim olup kend demlernden krk be neferden ziydeye kudretn olmadun" bildrp ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; Midill siphlerinden bin aka tmrludan yukaru olanlarndan krk nefer siph cebelleriyle ve

102

hsr-erlerinden yiirmi nefer ve azebden yiirmi nefer ve topcdan nefer kimesne alup gemiye koyup mahall-i memra varmak emridp buyurdum ki: Vardukda, Midill siphlerinden bin aka tmrdan yukaru tmr olanlarndan krk nefer siph yat u yaraklar ve cebelleri ile mkemmel alup ve bin tmr olanlar krk olmazsa binden aaa tmr olanlardan krk nefere yitidrp ve siz ki dizdr ve azeb aalar ve topcbasz, hsr-erlerinden yiirmi nefer ve topclardan nefer topc virp yat u yaraklar ile muaccelen mrun-ileyhn gemisine koyup gnderesiz ve sen ki sancakbeisin, krk neferden mad olan hurde siphleri cezre-i Midill muhfazas in alko[yu]p ol etrf onat vechile hfzitdrp gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmeyesin ve ne vechile tedrk eyleyp [ne] gnde kup gitdn yazup bildresin.

70

Sinop kads ve gemi inas iin grevlendirilen Mehmed avu'un inas emredilen gemileri hibir bahane ne srmeden bir an nce bitirmeleri; Svey iin hazrlanan keresteyi zamannda gndermeleri; bu keresteden daha nce dn alnan miktarda keresteyi en ksa zamanda yerine koymalar; hurda keresteyi o taraflara gelen renber gemilerine ykletmeleri ve ihtiya duyulan urgan Samsun kadsndan isteyip kesilen keresteyi cilen shillere indirtmeleri.
Ahmed avu'a virildi. 25 Ramazn , sene: 978 Sinob kdsna ve gemiler bins zerinde olan Mehmed avu'a hkm ki:

Hl; "gemilere lzim olan keresti kesdrmek in tayn olunan siph-olanlarumdan Mustaf, Cezyir Belerbeisi Kapudn Al dme ikblhya mektb gnderp; "Svey mhimmt in kesdrilmek emrolunan kereste Sinob'da kesilp dery ken[r]nda gemiler karr idecek yirlere indrilp ecnsyla bir yire cem eyleyp ihzr olundukda bins emrolunan on be kta kadrgalara lzim olan keresti alnup henz yirine konlmayup dah almak zre olundu ve ihzr olunan kereste in mavna ve top gemileri irsl olunmak lzim idin ve direkler ve serenler Bafra ve Samsun kazsna tayn olunup tadan dery kenrna indrmee yoma ve sparena urganlar lzim idin ve hurde keresteyi ol cnibe varan rencber gemilerine tahml olunmasn" " bildrmisin. mdi; bundan akdem Svey mhimmt in kesilen kereste anda olan kta baralara tahml olunman defet ile ahkm- erfe yazlup gnderilmidr. Ol evmir-i erfe kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup fermn olunan gemileri muaccelen iridrp stanbul'a gnderp dah Svey mhimmi in ihzr olunan keresteyi evmir-i sbka mcebince anda olan pre baraya mevsimi ile tahml itdrp baralara konlandan mad hurde keresteyi ol cniblere varan rencber gemilerine tahml itdrp ve hl bin olunan kadrgalar mhimmi in Svey kerestesinden karz alnan keresteyi yirlerine komaa sayeyleyp env- ihtimm eyleyesin ve gnderilen kereste hurde ve iri ne kadar kereste olup her gemiye ne kadar kereste konldun ecnsyla defter eyleyp defterin bile gnderesin ki, ana gre taleb oluna. Keresteyi yalya indrmek in lzim olan urganlar 103

Samsun kdsna tedrk eylemek emrm olup ol bbda hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Lzim oldu mikdr urgan mrun-ileyhden taleb eyleyp kesilen keresteyi muaccelen yallara indrp ihzr eyleyesin.

71

Girit adasna yaplacak saldr iin Diyarbakr beylerbeyi tarafndan Diyarbakr'a tbi Ekrd beylerinin her birinden durumlarna gre birer miktar tfenki ve kavvs ihrac edilerek Trablus skelesi'ne gnderilmesi.
Ahmed avu'a virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki:

Bundan akdem; "cezre-i Kbrus mhimmi in Diyrbekir'e tbi olan Ekrd belerinden her biri hll hllerince birer mikdr yarar tfenk-endz kavvs ihrc eyleyp nevrzdan mukaddem tor Trablus skelesi'ne gnderp andan cezre-i Kbrus'a gep Donanma-i Hmynum'a mteavvk olup vardukda, gemilere girp kffr- hksra tbi olan cezyirden Girit cezresi gretine va[r]mak" emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olup imdiye dek ne mikdr tfenk-endz kavvs ihrc olunup ne vechile tedrk olundu Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Ahmed avu vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup Diyrbekir'de tbi olan Ekrd mersna sbk gnderilen evmir-i erfe muktezsnca asl tehr u terh itdrmeyp her birine fermn olundu zre tfenk-endz kavvslarn ber-vech-i isticl ihrc itdrp mahall-i memra irsl sl itdrmek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin ve her biri ne mikdr kavvs tfenk-endz dem ihrc eyleyp ne zamn gnderdin ve sen ne vechile tedrk eyleyp bu hkm-i hmynum sana ne gn vsl oldun yazup bildresin. Tfenk-endz [] kavvs muaccelen mahall-i memra varup irimek ziyde mhimmtdan olmdur; ihml eylemeyp ikdm ihtimmda env- say-i bel eyleyp ihrc u irslinde dakka fevteylemeyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 23 Ramazn, sene: 978

72

ayr zaman yaklatndan voynuk kazlarnda bulunan hizmete yarar nevbetli voynuklarn ihrac edilip hizmete gnderilmesi.
Arpa emnine virildi.

Filibe ve Tatarbzr kdlarna ve Voynuk Sanca Bei Hseyin Be'e hkm ki: Hliy ayr zamn karb olup det knn zre kdlklar[nu]za mteallik olan voynuklar ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Hssa serrclarumdan [( )] vardukda, tehr u terh itmeyp eribalarna nevbetl voynuklardan ayr in det knn zre brgrleri ile hdmete yarar tvn voynuklarn i atlar in muaccelen ihrc itdrp vakti ve mevsimi ile irsl eyleyesiz. Amm; eribalarna tenbh tekd eyleyesiz ki, brgrleri yund olmakdan ve nevbetl voynuklar 104

bi't-tamm ihrc olunmayup akalar alnmakdan ve gi ihrc olunup maslahat avkolunmakdan ve hdmete yaramayup pr [] n-tvn ve kk olan olmakdan ziyde hazer eyleyp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesiz. yle ki; bu bbda ihml mshele olunup nevbetl voynuk gi vey eksk ihrc oluna, bir ferdn zri makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre tedrk zre olasz. Ve mezbrn voynuklar esbn- hssa in ve tevz indr. Bir sreti, Nibol, Bir sreti, ve Rahova, Bir sreti, ve v[r]aca, Bir sreti, ve Trnovi, Bir s[re]ti, ve Plevne, Bir s[re]ti, ve Lofa, Bir s[re]ti, ve Yanbol, Bir s[re]ti, ve umn, Bir s[re]ti, ve Silistre, Bir s[re]ti, ve Prevadi, Bir s[re]ti, ve Hezrgrad, Bir s[re]ti, ve zladi, Bir s[re]ti, ve Eskihsr kdlarna dah bu makle bir emr-i erf yazla: "eribalar marifetleri ile eyce yarar voynuklar olup bedel olmakdan hazer oluna." diy bir emr-i erf nyet buyurla. Brgr hr in Sofya ve ehirky ve Berkofa kdlarna bu slb zre bir emr-i erf nyet buyurla.

73

Yemen'in slh iin gnderilen Vezir Sinan Paa geri dneceinden kendisiyle gnderilen Msr kullar ile dier kullarn Sinan Paa'yla geri dnmeleri; ancak sonradan yazlp gnderilen kullarn Yemen'de muhafaza hizmetinde braklmalar.
Ertod Kethud ile Al avu'a virildi. F 24 Ramazn, sene: 978 Yemen belerbeisine hkm ki:

Hl Yemen slh in gnderilen dstr- mkerrem Vezrm Sinn Paa edma['llh] tel iclleh anun gibi Yemen vilyetin tamm slh eyleyp mevrid masrifi malm olup alka bertaraf olup sitne-i Sadetm'e avdet eylemel oldukda mrun-ileyhle ibtid bile varan kul eger Msr kuldur ve eger gayridr; bile gelp sonradan irsl olunan bin kul anda muhfazada kalmak emrm olup ol bbda mrun-ileyhe hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi emr-i erfm zre mrun-ileyh Sdde-i Sadetm cnibine avdet eylemel olup mrun-ileyh ile sbk Yemen'e bile varan kul bile gelmel oldukda 105

sonradan yazlup gnderilen kul eger Msr kuldur ve eger mceddeden yazlan kuldur; Yemen'de muhfaza in alkoyup ne mikdr kimesne kaldun defter eyleyp mhrleyp mrun-ileyh ile bile gnderesin.

74
Bu dah.

Baz nemli hususlar iin Yemen'e gnderilen Vezir Sinan Paa'nn Kethdas Erdodu ile Ali avu'a stanbul'dan Yemen'e varncaya kadar geecei yerlerde gereken her trl kolayln gsterilmesi.

stanbul'dan Yemen'e varnca yolda olan kdlara ve dizdrlara hkm ki ve bender emnlerine: Hl Vezrm Sinn Paa edma'llh tel [iclleh] Kethuds Ertod Kethud zde mecdh ile Sdde-i Sadetm avularndan Al avu vilyet-i Yemen'e baz mhim [husslar in] irsl olunmlardur. Buyurdum [ki]: Vardukda, yolda ve izde ve menzil merhlde ve mebirde kendlere ve esbb tavarlarna kimesneyi dahlitdrmeyp akalar ile zd zevdelerin tedrk eyleyp mahf u muhtara olan yirlerde kifyet mikdr dem koup birbirinze emn slim uladurasz.

75

Baz nemli hususlar iin Yemen'e gnderilen Vezir Sinan Paa'nn Kethdas Erdodu ve Sdde-i Sadet avularndan Ali avu'a, Msr beylerbeyi tarafndan Svey'de bulunan kadrgalardan birinin tahsis edilerek Yemen'e ulamalarnn salanmas.
Bu dah. Msr belerbeisine hkm ki:

Hl Yemen'e mteallik baz mhimmt in Vezrm Sinn Paa edma'llh tel icllehnun Kethuds olan Ertod Kethud zde mecdh ile Sdde-i Sadetm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Al avu zde kadruh ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, Svey'de olan kadrgalarun birin tayn eyleyp her kank res bulunursa mrun-ileyhimy ber-vech-i isticl Yemen'e irsl sl eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getrp avk u tehr itdrmeyesin.

76

Yemen'i slah iin gnderilen ve verilen grevi yerine getiren Vezir Sinan Paa'nn Yemen'e gtrd kullarla birlikte geri dnmesi, sonradan gnderilen kullar yenileri gnderilinceye kadar orada brakmas ve kalanlarn bir listesini kartp gndermesi.

106

Ertod Kethud'ya ve Al avu'a virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: Vilyet-i Yemen bi't-tamm slh u tahrr olunup avyid masrifi malm olup Arb- ekvet-istbdan pk tathr olunup alka bertaraf olup askir-i mansre ile Sdde-i Sadetm'e avdet eylemel oldukda siznle bile varanlar gir siznle bile avdet eyleyp sonra varanlar anlarun yirlerine dem varmaynca gelmeyp Yemen'de hdmetde olmak emridp buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen evmir-i erfe muktezsnca vilyet-i Yemen bi'l-klliyye slh ve mceddeden tahrr olunup avyid masrifi bi't-tamm malm olup alka bertaraf oldukdan sonra anun gibi yannuzda olan askir-i mansre ile avdet eylemel olduunuzda siznle Msr'dan bile varanlar gir maan siznle avdet eyleyp eger karadan ve eger derydan ve bi'l-cmle vech mnsib grildi mahalden gelp sonra varan bin dem anda kalmak mhimmtdan olman anlar Yemen'de alkoyup emr-i erfmle yirlerine dem varmaynca gelmeyp Yemen'de hdmetde olup anun gibi anlarun yirlerine dah dem vardukda gelp gideler. Bu bbda tamm ihtimm zre olup Yemen'de olan cmle kul gelp gitmekle tekrr bir fesd zuhr eylemek ihtimli olmaya ve Yemen'de kalan ne mikdr kul oldun defter eyleyp defterin defterlerin bile gnderesin.

77

Silahdarlar Aas Mustafa Aa tarafndan Sdde-i Sadet kullarnn kontrol edilerek arlarda, pazarlarda oturmalarnn ve askerlikten baka i yapmalarnn nlenip daima ata binme ve silah kullanma talimleri yapmalarnn salanmas.
Yazld. Ktibine virildi. Silahdrlar Aas Mustaf Aa'ya hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "sbk gnderilen emr-i erfm mcebince Sdde-i Sadetm kullar sanat ilemek ve rsda [ve] dkknlarda oturmakdan men eyleyp imdilik kimesne ol asl n-yeste vaz eylemedin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. Dergh- Muallm kullar sanat ilemek ve rslarda [ve] dkknlarda oturmak mnsib deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, Sdde-i Sadetm kullarn onat zabteyleyp kimesneye sanat iletmeyp ve alniyyeten rslarda ve dkknlarda oturmaa komayup men eyleyp dyim at u yarak istimline idmn itdrp muhkem zabteyleyesin.

78

am beylerbeyi tarafndan bu seneki emr-i haclk grevinin am Defterdar Ali ile Gazze Sanca Beyi Rdvan Bey'den hangisi daha mnasip ise ona verilmesi ve hacla ilgili levzm ve mhimmt ile dier hususlarn hakkyla yerine getirilmesinin salanmas.

107

Yazld. Aydn-zde'ye virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 m belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bu sene-i mbrekede vk olan Emr-i Hclk m Defterdr Al dme ulvvh ile Gazze Sanca Bei Rdvn dme zzh hkm-i hmynum gnderilp kangs uhdesinden gelr ise ana virp ve Emr Ayf Emr-i m ve Nuaym ol Selme eyh olmaa mahall ise virp Cebel-i Acln Bei Kansu dme zzh Nuaym-ol ile sulhitdrp ve mr deve mr-hr Muhammed Bahr'ye tevch olunup fukarnun peksimd* ve mihffe ve sular ve fukar ahvlin emr marifeti ile fukar nzrna tefvz idp fukar v huccc ahvline Muhammed Bahr['yi] dahlitdrmeyesin." diy emrm olman mrun-ileyh Al dme ulvvh Em[]r-i Hcl'a mnsib grilp ve Emr-i mlk Emr Ayf'ya ve eyhlk Nuaym-ol'na virp Kansu dme zzhya Nuaym-ol sulhitdrmek zre olup ihzr lzim olan tedrk eylemek zre olup huccc gidecek yollar siphler ve yenierilere hfzitdrp bu na gelince kimesneye zarar olmadun" bildrp ol bbda dah her ne dimi isen malm old. mdi; sbk gnderilen emr-i erfmden sonra irsl olunan evmirde; "Gazze Bei Rdvn dme zzhy; emr-i hc tayn idp cem levzim mhimmt mkemmel kfileyi gnderesin." diy emrm olm idi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan ahkm- erfe vardukda eger mm-ileyh Rdvn dme zzhya vech grildi zre tenbh olunm ise ol evmir-i erfeyi mukarrer tutup bir drl dah eylemeyp kfilenn cem levzim mhimmtn grp olgelen det knn zre gnderesin. Amm; eger henz mrun-ileyh Rdvn dme zzhya tenbh olunmayup ol [e]vmirn mazmnlar mrun-ileyhe ilm olunmam ise mm-ileyh Al dme ulvvh emr-i hc olmaa fukarya enfa u enseb ise mm-ileyhi tayn eyleyp hacc- erfe mteallik olan levzim mhimmt eger kilrdur ve eger syir husslardur; mm-ileyhe tefvz eyleyp det knn zre mretteb mkemmel hemn gndermek ardnca olasn ve Nbls ahvli ziyde muhtell olup mr-liv zabtnda acz ekdi ilm olund. Liv-i mezbr[a] dah siph v yenierilerden kifyet mikdr dem gnderp muvenet itdrp vech mnsib grildi zre hfzitdresin ve bu bbda ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

79

Nemelilerin Eflak ve Bodan'a saldrmak maksadyla ynak yaptklarna dair Bodan voyvodas tarafndan gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; bundan sonra da dman hakknda bilgi toplamaya devam edilip memleketin muhafazas iin gereken gayretin gsterilmesi.

108

Yazld. demisine virildi. 19 Za., sene: 978 Bodan voyvodasna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Neme cnibine gnderilen csslarun Neme serhaddinde yirde azm cemyyetleri olup fikr tedrkleri Bodan ve Eflak vilyeti andan Memlik-i slmiyye'ye dahl tecvz oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. Ad tarafndan gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp yarar demlern gnderp fikr tedrkleri ve syir ahvl etvrn ve bi'l-cmle ol efkr- fsideleri sahh oldu takdrce ne zamn yrmek istedkleri nice idin asl ile malm idinp ol tarafdan vkf olduun syir ahbr- sahha ile ilmdan hl olmayup memleket vilyetn hfz u hrsetinde mcidd merdne olup hsn-i tedrk ve basret zre olasn.

80

Konya'nn Ereli kazsnda yenieri kl altnda mslmanlarn mallarn alp haksz yere paralarn alan Kurd adl ahs hakknda eran ne gerekiyorsa yerine getirilmesi.
Yazld. Ankara Bei'nn Kethuds Mehmed Kethud'ya virildi. Karaman ve Konya kdsna hkm ki:

Sen ki Konya kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kurd nm hrsuz Ereli kazsndan on res cms sirka idp krryla erle sbit oldukdan sonra; "Yenieri tyifesindenm." dimein mukaddem arzolunup aasndan sl olundukda yenieri tyifesinden olmadu zhir olup; "Eger ol cniblerde yenieri kisvetiyle gezp srik oldu zhir olur ise ashb- hukka haklar alvirildkden sonra habsidp tafsli zre arzidesin." diy hkm vrid olman emr-i erfmle teft olunup mezkr bu vilyetde yenieri kisvet[in]de mslimnlarun rzkn sirka idp mslimnlarun tezvr telbsle akalarn aldu b-garaz mslimnlardan cemm-i gafr ehdetleriyle sbit oldundan gayri bir eli dah hrsuzlukda mecrh olman ashb- hukka erle mteveccih olan haklar alvirildin" arzitdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup arzolundu zre mezkrun hrsuzlu bi-hasebi'-er sbit zhir olur ise [er]le her ne lzim gelr ise icr idp yirine koyup hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyesin.

81

Bursa'dan Kbrs'a gnderilecek krekilerin Dergh- Muall avularndan Ali nezaretinde atlar ve sava letleriyle birlikte Silifke'ye ulatrlmas.

109

Mezkr Al avu'a virildi. F 18 N., sene: 978 Burusa kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Emr-i erf mcebince mahrse-i mezbrdan ihrc olunan krekci kasdolunmd. Lkin tyife-i mezbre fesd enatden hl deillerdr." diy zabt in yarar avuum gnderilmesin" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Al zde kadruh mbereti ile ihrc idp anda olan kul ve be demlerinden dah kifyet mikdr kolup ber-vech-i isticl irsl idesin. Anun gibi fesd enati sbit zhir olanlarun bunda haklarndan gelinr; yle bilesin ve Kbrus'a gidecek eger harclkcdur ve eger siphlerdr; muhkem tenbh eyleyesin ki, atlar ve mkemmel yat u yaraklaryla muaccelen tor Silifke'ye varup irimek ardnca olalar.*
* Metinde eklindedir.

82

Erci mstahfzlarndan Mehmed bin Hayrullah ile Van'da bulunan mr gherile iletmelerinde belli artlar dahilinde yllna gherile ve kkrt ileyip Van Kalesi'ne teslim edilecei yolunda yaplan anlama gereince ad geenin istedii dirlik ve terakknin uslne uygun olarak verilmesi; gherile ilemek iin ihtiya duyduu kazan ve lengerler ile akenin mr tarafndan karlanmas, kendi adamlarnn ihtiyalarn ake karlnda tedarik etmesinin tenbihlenmesi ve ilenen gherile ile kkrtn de teslim alnarak uygun yerlerde muhafaza edilmesi.
Al Kethud'ya virildi. Van belerbeisine hkm ki:

Erci ve Brgri Kds olup Gherile Nzr olan Mevln Ahmed mektb gnderp; "Erci mstahfzlarndan Mehmed bin Dvne nm kimesne ile ylda vilyet-i Van'da olan mr gherile kr-hnelerinde sl-be-sl teslm itmek zre tokuz yz kntr gherile ve yz kntr kkrd ileyp Van Kalas'na teslm itmee mteahhid olup mezbr Mehmed; "Kendye Van ifrzndan bedeli tmr ve Ktib Yakb'a denden on be aka ile gnll gedi ve Hlikvirdi nm siphye mbir olmak zre ifrzdan iki bin aka terakk ve Van'a tbi baz kdlklarun tecdd-i mddet ve knn zre terakk ve ibtiddan kdlk virilmesin ve gherile levzimi in mrden kazgan ve legenler ve kntrna yzer aka virilp ve kr-hneler meremmt dah mrden olup syir harclar kend yanlarndan olup asl vilyetden meccnen nesne alnmaya." diy arteyledklerin" ilm idp Pye-i Serr-i lem-masrm'e arzolundukda artlar makbl olup kendlere dirlik terakk virilp artlar mcebince kdlklar dah tebdl tecdd-i mddet ve knn zre terakk v ibtid olunmdur. Buyurdum ki: Hkm vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup mezbrlarun artlar [zre] lzim olan kazganlar ve legenlerin ve her kntr bana yzer akalarn virp kr-hnelern 110

dah vk olan meremmtlarn mr cnibinden grdkden sonra syir harclar kend yanlarndan olup vilyetden mft meccnen nesne alnmayup lzim olan mhimmt tedrklerin bulunan yirlerden aka ile tedrk idivirp ve iledkleri gherile v kkrdi dah iltizmlar mcebince sene[-be-]sene alup kabzeyleyp kalalarda mnsib mahalde hfzitdresin ve bu bahne ile reyya teklf-i ml-yutkdan hazer idesin.

83

Kl adl zamin baz muktata tlip olup Mu sancann kendisine tevcih edilmesini istediinin bildirilmesi zerine ad geenin taahhd ettii on bin altn peinat Diyarbakr Hazinesi'ne teslim etmek artyla Mu sancann kendisine tevcihinin uygun grld.
Ahmed avu'a virildi. 17 Za., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki ve defterdrna hkm ki:

Hl Hasankeyf Sanca Bei Aleddn dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kdvet'l-meri'l-kirm Kl dme zzh Diyrbekir defteri kethudlk olmak art ile baz muktata otuz bin altun ziyde idp badeh zikrolunan muktata on bin altun dah ziyde eyleyp on bin altun pen Diyrbekir Haznesi'ne virp teslm eylemek art ile Mu sanca tevch olunmasn" arzeylemein zikrolunan sancak art- mezbr zre mrun-ileyhe tevch olunup hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Ahmed avu vusl buldukda, mrun-ileyhn art zre Diyrbekir Haznesi'ne pen teslm eylemei teahhd eyledi altun sl-be-sl Hazne'ye pen alup kabzeyleyp vech mnsib grildi zre zikrolunan sanca ve muktat zabt u hfz itdresin ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

84

Vezir Sinan Paa'nn ihtiyac olan kul mevcibi ve Yemen Beylerbeyi Hasan'n salynesi ile kadrga vs. levzmnn tedarik edilip gnderilmesi ve iki bin kul daha yazlp gnderilmesi iin Msr beylerbeyine gerekli emrin verildii; Sinan Paa'nn gelecek olan mevcibi teslim alp datmas ve salyneyi de Yemen beylerbeyine iletmesi.
Ertod Kethud'ya virildi. Fi't-trh 10 Za., sene: 978 Vezrm Sinn Paa'ya hkm ki:

Hl bu defa lzim olan kulun mevcibi in irsli emrolunan yz elli bin filori ve senn bir yllk slynen ve emru'l-meri'l-kirm sbk Yemen Belerbeisi olan Hasan dme ikblhnun slynesi ve syir kadrga ve levzim ne ise evmir-i sbka mcebince; henz irsl olunmad ise ber-vech-i isticl tedrk eyleyp irsl eylemek" in Msr belerbeisine ahkm- erfe yazlup kethudn olan Sdde-i Sadetm mteferrikalarndan Ertod Kethud zde mecdh ile Dergh- Muallm avularndan Al avu zde kadruh ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: 111

Vusl [buldukda,] anun gibi kulun mevcibi ve slynenzi iletp teslm eyledklerinde mrun-ileyh Hasan dme ikblhnun sly[ne]sin teslm eyleyp kulun mevcibini [tevz] eyleyesin ve bundan akdem emrolunan bin kuldan gayri iki bin kul dah yazlup gnderilmek in mrun-ileyhe hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. na'llh'l-Eazz ol dah varup irimek zredr.

85

Edirne ile Hasky arasndaki Kayaboaz mevkiinden firar eden be ky ahlisinin her nerede ise buldurularak yerli yerinde iskan ettirilmeleri ve gelmemekte direnenlerin kree konulmak zere, kimler olduklarnn bildirilmesi.
Yazld. Fyk Kethud'ya virildi.

Mevln el-hkim be-mahrse-i Edirne kdsna, Mahmdpaa Hsky kd[sna] hkm ki: Sen ki Hsky kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Edirne ile Hsky kazs mbeyninde olan Kayaboaz dimekle marf vdden bundan akdem be pre ky firr idp hl ziyde mahf olup etrfnda olan kylern ve ahl-i* vilyetn demleri cem olup ve ekv idp; "Zikrolunan vdnn drt cnibi ilek yoldur ve stanbul'a koyun sren celeblern yoldur ve Ahyol'dan ve Karadeniz cnibinden Edirne'ye giden yoldur; dyim fesd eksk olmayup telef-i nefs iderler ve demler soyup ve araba basarlar ve esbblarn gret iderler. Bundan evvel baz evler gelp konup avrz- dvniyye ve teklf-i rfiyye geldi anlara dah teklf olunmala anlar dah firr idp imdiki hlde ol vdden min-bad mrra kdir deilz; derbendlie ziyde mahaldr. Avrzdan ve teklfden muf olcak, ol mahalle ky gelr, konar." diy; "Derbend olmak rec iderz." didklerin" bildrmisin. mdi; mukaddem mahall-i mezbrdan firr idenler her kande firr itmilerse gir yirl yirlerine gelmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mahall-i mezbrdan firr idenler her kande firr itmilerse anun gibileri gir yirl yirlerine getrdp temekkn tavattun itdresin; gelmeyp nd idenleri yazup arzeyleyesin ki, kree konlalar.
* Metinde eklindedir.

86

Badat beylerbeyiliine bal yerlere her ne sebeple olursa olsun ran tarafndan gelmek isteyen ulust tifesinin engellenmesi ve bu konuda gerekli tedbirlerin alnarak elde edilecek her trl bilginin beylerbeyine, oradan da sitne-i Sadet'e bildirilmesi.

112

Yazld. Ahmed avu'a virildi. 15 Za., sene: 978 Badd Belerbelii'ne mteallik olan belere hkm-i erf yazla ki: Badd belerbeisi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Defetle ahkm- erfe vrid olup; "Serhad hkimleriyle haberlep Yukaru Cnib'den Memlik-i Mahrse hudd dhline gelp fesd enat zre olan ulust tyifesin men idp getrtmeyesin." diy emrm oldun ve "Sene-i sbkada gelmi bulunan ulust gir yirlerine reddolunup min-bad gelmek isteyenleri men idesiz." diy te serhad belerine mektb gnderp tenbh eyledin ve size dah; "anun gibi emre mugyir ulus gelrise men olunmas" hussn ilm idp; "Bu sene ulustdan bir ferd gelmedi." diy her birinz mektb ile ilm itdnz ve "Acem tccr gelr." diy istim olundun ve min-bad malm olan ahbr ilm olunur." diy arzeylemi. mdi; anun gibi Yukaru Cnib'den Memlik-i Mahrsem'e ulus gelrise emr-i erfm mcebince men olunup Yukaru Cnib'e mteallik umr- muazzam vk oldukda Sdde-i Sadetm'e arzolunmak in belerbeiye mektbunuzla ilm eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, her birinz onat vechile basret [zre] olup Yukaru Taraf'dan Memlik-i Mahrsem huddna dhl olmak isteyen ulust tyifesin emr-i erf-i sbkum mcebince men u def eyleyp fermn- cell'l-kadrme mugyir i olmakdan ihtiyt u ihtirz zre olasz ve hem anun gibi Yukaru Cnib'e mteallik huss vk olup veyhd umr- muazzamadan bir nesnenn Sdde-i Sadetm'e ilm lzim gelse ol makle husslar mektbunuz ile muaccelen belerbeiye ilm eyleyesiz ki, ol dah idindi zre mufassal merh yazup sitne-i Sadetm'e arzeyleye.

87

Azz u Kilis ve Ekrd kazlarndan bu sene yalnz kavvs ihrc olunup avrz alnmamas ve ne kadar kavvs ihrac olunduunun bildirilmesi.
Yazld. Mkerrerdr. Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. Azz [u] Kilis beine, Canbolad hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Azz u Kilis ve Ekrd kazsndan geen senede her yedi hneden bir kavvs ve sekiz hneden bir md nzl ihrc olunup Kilis ve Ekrd kazsndan hem kavvs ve Kilis'den nzl ve Ekrd kazsndan bedel-i nzl [] avrz cem olunup bu senede ihrc olunacak kavvs umrnda alt hneden bir kavvs ihzr olunmak zre kdlar marifetiyle ber-vech-i isticl mberet olunmdur." diy bildrdn ecilden liv-i mezbrda vk olan kazlardan avrz afvolunup kavvs ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle Sdde-i Sadetm avularndan Mehmed zde kadruh vardukda, tehr itmeyp kdlara yarar demler gnderp emr-i erf-i sbkum mcebince ber-vech-i isticl kavvs ihrc eyleyp avrz hussna mukayyed olmayasn. Amm; kavvsun muaccelen ihrcnda bezl-i makdr eyleyesin. yle ki; kdlar ve syir mbirn huss- 113

mezbrda ihml idp veyhd celb ahz* oluna, azlile konlmayup eedd-i kbla mukab olmalar mukarrerdr. Ana gre mukayyed olalar ve ne mikdr kavvs ihrc olunup ve ne zamnda tevecch olundun ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup vsl oldun mufassalen yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

88

Aclun sanca beyi tarafndan muhafaza hizmeti iin eskiden olageldii gibi am yenierilerinden yenieri talep edildiinde am beylerbeyi tarafndan mnasip miktarda yenierinin Aclun'a gnderilmesi.
Yazld. Mehmed Be'n demisi Kaya'ya virildi. m belerbeisine hkm ki:

Acln Sanca Bei Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mukaddem liv-i mezbr muhfazasyn iki yz nefer m yenierisi virilgeldin" bildrp; "hliy lzim oldu zamnda elli nefer yenieri virilmek bbnda hkm-i erfm" rec itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mukayyed olasn; liv-i mezbr muhfazasyn yenieri gndermek lzim oldukda mnsib grildi kadar bir mikdr m yenierilerinden tayn eyleyp irsl eyleyesin.

89

simleri yazl ahslarn, Yemen muhafazasna gitmek artyla gnlk on yedier ake karlnda Msr gnllleri zmresine alnmalar; ayet Yemen kulu olup daima Yemen'de kalmay isterlerse gnlk yirmier ake karlnda Yemen gnllleri zmresine kaydedilmesi ve hizmete balamalar iin gerekenin yaplmas.
Al avu'un demisine virildi. F 27 N., sene: 978 Msr belerbeisine hkm ki:

Drendegn Hc Hasan bin Abdullh ve Cafer bin Abdullh ve Slih bin Abdullh ve Hseyin bin Aydn ve Mehmed bin Yahy nm kimesneler vilyet-i Yemen'de muhfaza hdmet[in]de olmak zre yevm on yedier aka ile Msr gnllleri zmresine ilhk eyleyp eger Yemen kul olup dyim Yemen'de olmaa ihtiyr iderler ise yiirmier aka ile Yemen'e yazmak emridp buyurdum ki: Emrm mcebince Yemen'e kul yazlmaa ihtiyr iderler ise yevm yiirmier aka ile Yemen gnlllerine ilhk eyleyp ihtiyr eylemezler ise yevm on yedier aka ile Yemen muhfazasnda olmak art ile Msr gnlllerine ilhk eyleyp deftere kayditdrp altar aylk mevcibleri ile vilyet-i Yemen'e muhfaza in irsl eyleyp vk olan mevciblerin hsb eyleyp der-kse idp mhrleyp Yemen'e giden hazne ile gnderesin 114

ki, anda aylk mevciblerin alup mutasarrf olup muhfaza hdmetinde olalar ve nevbetleri tamm oldukda Yemen belerbeisinn iczetiyle Msr'a gelp gitdklerinde yirlerine* har nevbetci tayn oluna. yle bilesin; almet-i erfe itimd klasn.
* Metinde

eklindedir.

90

Karesi sanca dahilindeki kadm piyade ve piyade oullarnn piyadelikten kurtulmak iin baka hizmetlere yazldklar ve hizmet teklif edildiinde piyade yazlmadklarn bahane ederek hizmete gitmedikleri ikyet edildiinden bu gibilerin baka hizmete yazlsalar bile piyadelikten kmayacaklarnn kendilerine bildirilip hibir bahane uydurmadan hizmete gitmelerinin salanmas.
demi Kara Bekir'e virildi. 12 evvl, sene: 978 Karesi kdlarna hkm ki:

Karesi sanca piydeleri bei Dergh- Muallm'a gelp; "Liv-i mezbrda vk olan kadm piyde v piyde-oullar vilyet yazldukda her biri piydelikden hals olman kimi siphye rayyet yazlup ve kimi ulfeci(?) ve kimi ehl-i bert yazlup hdmet teklf olundukda; "Piyde deillerz." diy hdmet itmezler"imi. mdi; piyde-ol piyde hara yazlmala piyde yayalikden kmaz. Buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznuzda anun gibi kadm yazlu yaya tyifesi emr-i erfmle hdmet vk olup teklf olundukda; "hara rayyet yazlduk." ve "Ehl-i bert olduk." didklerin amel itmeyp(?) min-bad mezbrlara ol vechile tealll bahne itdrmeyesiz.

91

Mora beyi tarafndan Arhos Kalesi neferlerinden Manya Kalesi'ne muhafaza hizmetine gnderilen on neferin, geen sre ierisindeki timarlar mahsul mr iin zaptolunarak yerlerine kale muhafazas iin ayn miktarda nefer yazlp isimleriyle bildirilmesi.
Yazld. Arz getren Mustaf nm kimesneye virildi. F 8 evvl, sene: 978 Mora beine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Kala-i Arhos dizdr ve neferleri; "Bundan evvel kala-i mezbrede yiirmi iki nefer hsr-eri olup emr-i erfmle bin olunan Manya Kalas'na on neferi ihrc olunman on iki neferi mevcd kalup muhfaza hussnda muzyakalar vardur." diyp; "sbk Kala-i Manya'ya ihrc olunan on nefer hsr-eri yirlerine dem tayn olunup gir yiirmi iki nefere yitidrilmesin" rec eylediler." diy arzeyledn ecilden sbk Kala-i Arhos'dan Manya Kalas'na ihrc olunan on nefer hsr-erlerinn bu zamna gelince tmrlar mahsli mr in zabtitdrilp dah yirlerine ol mikdr nefer yazlmak emridp buyurdum ki:

115

Vardukda, mukaddem Manya Kalas'na ihrc olunan Kala-i Arhos neferlerinn bu zamna gelince vk olan tmrlar mahslin emrm zre mr in zabtitdrp dah yirlerine kala muhfazasna yarar kimesnelerden ol mikdr nefer yazup isimleriyle arzeyleyesin.

92

Badatta hazr bulunan baruttan daha nce belirtilen miktarn kira develerine yklenerek Kbrs'ta sarfolunmak zere Trablus skelesi'ne gnderilmesi; bundan sonra da yeterli miktarda barut ilenip Halep'e ulatrlarak, gnderilen ve ilenen barut miktarnn bildirilmesi.
Ahmed avu'a virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki:

Bundan akdem; "Badd'da hzr u mevcd bulunan barutdan ( ) kntr barut ber-vech-i isticl kir develerine tahml itdrp tor Trablus skelesi'ne gnderesin ki, cezre-i Kbrus mhimmtna sarfoluna ve min-bad barutun tevfr teksri bbnda say ihtimm eyleyesin." diy emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olup barut huss ziyde mhimmtdan olman imdiye dek ne vechile tedrk eyleyp ka kntr barut ihzr u irsl eyledn ve ne zamnda irsl olundu Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup sbk gnderilen emr-i erfm mcebince fermn olunan mikdr barut henz irsl olunmam ise asl bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp ber-vech-i isticl kir develerin tedrk tahml eyleyp mahall-i memra irsl eyleyp iridrmek ardnca olasn ve min-bad emrm zre vfir* mstevf barut iledp tevfr teksri bbnda say ihtimm eyleyp hsl olan barut ale't-tevl Haleb'e irsl eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin ve ne vechile tedrk eyleyp irsli fermn olunan barut ne gn gnderp bu hkm-i hmynum sana ne gn vsl oldun yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

93

am Yenierileri Kethdas Mustafa emrindeki neferlerin, kethdaln bakasna tevch edilmesini bahane ederek kendisine itibar etmediklerini bildirdiinden neferlerine ad geeni kethda olarak tanmalar ve emirlerine riayet etmeleri yolunda gerekli tenbihte bulunulmas.
Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 25 Ramazn m belerbeisine hkm ki:

m Yenierileri Kethuds Mustaf zde kadruh mektb gnderp; " "Kethudl cezre-i Kbrus'da hdmetde bulunan ( ) nm kimesneye tevch olunmdur." diy 116

neferleri itibr eylemedklerin" bildrdi. mdi; kethudlk mezbra tevch olunmdur. Anun gibi Kbrus'da olan yoldalk mukbelesinde anda olanlara serdr olup har vechile riyet olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, neferlerine tenbh eyleyesin ki, mezkr kethud bilp kethudla mteallik umrda ana mrcaat idp muhlefet eylemeyeler. Mahfile dah olgelen det knn zre serdr tayn eyleyp tenbh eyleyesin ki, mahfili onat vechile grp gzedp yollarda ve menzil merhlde gavg itdrmeyp neferlerin onat zabteyleye.

94

Aksaray kads, kendisine Kbrs mhimmt iin kavvs ihrac olunup Kbrs'a gnderilmesi konusunda defalarca hkm gnderildii halde, hkmde kavvslarn stanbul'a gnderilmesinin emredildiini bildirdiinden, kavvslarn geciktirilmeden Kbrs'a gnderilmesi ve bahsedilen hkmn bir keseye konarak Sdde-i Sadet'e ulatrlmas.
Aksary kdsna hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "cezre-i Kbrus mhimmt in ihrc emrolunan kavvs sene: semn ve sebn ve tisa-mie Ramazn gurresinde Mehmed avu yedinden bir emr-i erfm varup stanbul'a gelmek emrm olundun" bildrmisin. mdi; kavvs Kbrus cezresine lzim idi defet ile ahkm- erfe gnderilmi iken stanbul'a gnderilmenn asl nedr? Buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan hkmi bir kseye koyup mhrleyp muaccelen Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve ihrc emrolunan kavvs evmir-i sbka mcebince nyibnle tor cezre-i Kbrus'a irsl sl eylemek ardnca olup ihmlden hazer eyleyesin.

95

am vilyetinin tahriri srasnda havss- hmyndan, verimli ve mamur olan hsll karyelerin bakalarna verilip yerine hsl olmayan tl ve ismi dahi bilinmeyen mezraalarn havss- hmyna kaydedildii bildirildiinder, byle bir ey olmusa szkonusu hsll yerlerin tekrar havss- hmyna kaydedilip Beyt'l-Ml'in zarara uratlmamas ve bu iin neden dolay yapldnn bildirilmesi.
Aydn-zde'ye virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Sbk m defterdr olup vilyet muharririne hkm ki:

Safed Kds Mevln Mehmed mektb gnderp; "Safed kazsna tbi Sre ve re ve af ve Taberiyye nhyelerinde vk olan havss- hmynun emnleri olan zamdan Husrev ve Mahmd gelp; "havss- hmyndan kadm mamr baz karyeleri ihrc idp bazn tmra ve bazn kend alup anlara bedel tl u btl ve b-hsl siphler brandlar vcdlar yok mezraalar kaydidp ihrc olunan aklmun kll 117

mahslleri olup havss- hmyna virdi aklmun mahslleri olmayup fr-nihd olmasn veyhd kadm hss olan karyeler virilmesin" rec eyledklerin bildrp ve m Defterdr iken fevtolan Mustaf Be mrun-ileyhe tezkire gnderp teft eyleyp* ilm eylemek in tenbh eylemein teft eyleyp fi'l-vk zikrolunan kalemler kadm hss olup her karye ikier yz hnel olup mamr ve kll mahsl virr karyeler olup ve virilen aklm tl u btl ve b-hsl oldundan mad baz mezriun vcd olmayup ml- mrye kll gadr u teadd olundun" bildrdi. mdi; havss- hmynumdan kadm mamr ve hsllu karyeleri ihrc eyleyp hara virp dah b-hsl ve tl u btl belki ism resmi n-malm [u] n-mevcd mezri havss- hmynuma kaydeyleyp Beyt'l-Ml'e ol vechile gadr u teadd eylemee sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile gresin; fi'l-vk havss- hmynumdan kadm mamr u bdn ve hsllu karyelerden hara virilmise slb- sbk zre gir havss- hmynum in defter-i cedde kayditdrp Beyt'l-ml'e gadr u teadd eylemekden ziyde hazer eyleyesin ve vech-i merh zre mamr karyeleri havss- hmynumdan ihrc idp b-hsl mezri kaydeylemee bs nedr; bu bbda cevbun ne ise yazup tafsli zre ilm eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

96

Saruhan muharriri tarafndan kimseye beylerbeyi yftesi olmadan timar ve zemet tevcih edilmemesi ve ehzde Murad'n Lalas Ferruh'a defter-i ceddden tezkiresi verilecei zaman yedi bin ake fazlasyla verilmesi.
ehzde hazretlerinn kethudsna virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Saruhan muharririne hkm ki:

Hl Sdde-i Sadetm'e defter-i ceddden baz tezkire gnderdn ilm olund. mdi; siphler belerbeilerinden yftelerin getrmeyince defter-i ceddden zemet tmr virmee sebeb nedr, ne tark ile tevch idersin? Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup belerbei cnibinden yfte olmaynca kimesneye defter-i ceddden tmr u zemet tevch eylemeyp gaflet eylemeyesin. Yohsa sonra beyn olunan zrn kabl olmaz; bilmi olasn ve fer[ze]nd-i erc-mend olum Murd tle bakh Lalas Ferruh zde zzhnun defter-i ceddden tezkiresi virilmel oldukda yedi bin aka ziyde ile viresin.

97

Msr beylerbeyinin, gnderilmeyip eksik vs. ile ayrca bin mteferrikalarndan gndermesi.

daha nce Yemen'e gnderilmesi gerekip de kalan kul, kul mevcibi, beylerbeyi salynesi adet kul daha yazarak Dergh- Muall Erdodu Kethud ve Ali avu ile Yemen'e

118

Mezbrlara virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Msr belerbeisine hkm ki: Emr-i sbkum zre vilyet-i Yemen'e ne mikdr kul ve kullarun mevcibleri ve syir tedrkleri grilp irsl olundu malm olmak lzim olman vilyet-i Yemen'n ahvli neye mncerr oldu dah malm olmak murd- hmynum olman Dergh- Muallm mteferrikalarndan Ertod ve avulardan Al zde kadruhm vilyet-i mezbreye irsl olunmdur ve bu defa dah bin nefer kul yazlup irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Varduklarnda, mezbrlarun tedrk levzimi ne ise ale't-tacl tedrk tekml idp ve bin nefer kul yeniden yazup defter idp mevsimi ile vilyet-i mezbreye mrun-ileyhim ile irsl sl itdresin ve mukaddem emrolundu mikdr kul ve kullarun mevcibleri ve Vezrm Sinn Paa dmet melhi ile anda olan belerbeilern gnderilmek emrolunan slyneleri gnderilmi midr, nicedr; kuldan ve mevcibden ve slyneden emrm zre bi't-tamm gnderilmeyp nesne kalmsa ale't-tacl eger kuldur ve eger mevcibleri ve mrun-ileyh ile belerbei slyneleridr; b-kusr emrolundu zre tekml idp ve mceddeden yazlmak emrolunan bin nefer kul dah mrun-ileyhim ile irsl eyleyesin ve ne vechile tedrk idp sbk ve mrun-ileyhim ile ne mikdr nesne gnderildin ve mezbrlar ne trhda gnderdn ve emr-i erfmle ne trhda vsl olduklarn mufassal merh yazup bildresin.

98

Burc Ali adl zamin tasarrufunda olan zemetin Kef Sanca Beyi Cafer Bey'in hslarna ilhak olunmas yolunda Badat beylerbeyi tarafndan yaplan teklifin uygun grlmedii.
Ahmed avu'a virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki:

Mektb gnderp; "Burc-Al nm zamn tasarrufnda olan zemeti Kef Sanca Bei Cafer dme zzhnun hslarna ilhk olunmak" hussn bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; Burc-Al'nn zemeti alnursa iltizm ve eryit bozlmak lzim gelmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olmayup ol asl umr kardurmayasn.

99

Rumeli beylerbeyinin mahbus karan firar nevbeti hisar erenlerini ele geirip tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e gndermesi.
Rmili belerbeisine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mahbs kaurup diri(?) nevbetciler ile Kocack Dizdr Mehmed'i kayd bend ile gndermek emrm olman kayd bend ile irsl olundun ve mahbs kauran nevbetciler firr eyledin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm- erfm old. mdi; nevbetci olan hsr-erenleri ile elegetrilmek emridp buyurdum ki: 119

Vardukda, mahbs kauran nevbetci hsr-erenleri elegetrmee sayeyleyp elegeldklerinde kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

100

am eski Defterdar Ali, am beylerbeyi tarafndan am emr-i hacc olarak tayin edildiinden grevi kesinleince mirahurluk ve kafileyle ilgili hususlar yerli yerinde grp fukara ve hac kafilesi hakknda gereken ihtimam gstermesi.

Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Sbk m Defterdr olan Al'ye hkm ki: m Belerbeisi Ahmed mektb gnderp; "bu sene-i mbrekede m emr-i hcc seni tayn eyledin" ilm eyledi. mdi; mrun-ileyhe ol bbda hkm-i hmynum gnderilp fukarya ve kfile-i hacca enfa olan ile amel eylemek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, gnderilen hkm-i hmynum mcebince emr-i hclk hdmeti sana mukarrer olursa eger mr-hrlukdur ve eger syir kfileye mteallik olan husslar sen grp levzim mhimmt olgelen det knn zre b-kusr grp ihtimm zre tevecch eyleyp gidesin.

101

Kalamata kazsnda koyun hakk toplamak iin Razin(?) kyne giden grevliyi esir ederek iki adamn yaralayan ve akelerini alan Makali Mali(?) ve Vitlos(?) sileriyle bunlara nayak olan Hisar Mahallesi'ndeki zimmlerin yakalanp hapsedilmeleri.

Muhzr ktibine virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Kalamata kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Koyun hakk cemne varan Ahmed ile Razin(?) nm karyeye varldukda Makali Mali(?) ve Vilos(?) slerinden drt yz nefer kfir tfenk ve syir lt- harble varduunuz karyeyi basup mezkr Ahmed'i esr idp iki demlerin mecrh idp yannda bulunan emvl esbbn ve tavarlarn alduklarndan mad yiirmi sekiz bin akasn alup tlk itdiler. Ahl-i karyeden bir ferd gelp muvenet itmedi. sleri zerimze getrmee Hsr Mahallesi'nden Zime Mozalo(?) ve oullar Neyarko(?) ve Batsi(?) nm zimmler sebeb olduklarn" baz ahl-i karye haber virdiler." diy arzeylemisin. mdi; fesd enate bs olan kfirler hsn-i tedrkle elegetrilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, onat vechile mukayyed olup il-eriyle cemyyet idp syn zre olup vech-i merh zre fesd enat iden kefereyi elegetrp dah muhkem habseyleyp isimleriyle yazup arzeyleyesin.

120

102

ehzde Murad'n annesi tarafndan skdar'da yaptrlmakta olan cmi iin Sapanca ve znikmid'deki eski binalarda ve bo arazide bulunan mermerleri getirmek zere giden grevlilere engel olunmamas ve creti mukabilinde kereste, kire vs. ihtiyalarnn tedarik edilmesinde ve tanmas iin araba bulunmas hususlarnda yardmc olunmas.

Mezbr mtevellye virildi. 25 Ramazn, sene: 978 Sabanc ve znikmid kdlarna hkm ki: Hl taht- kaznuzda baz ebniye-i atkada ve arz-i hliyede mermer bulunup ferzend-i erc-mend olum Murd tle bakh vlidesi seyyidet'l-muhaddert il hrih. dmet smeth cnibinden skdar'da bin olunan cmi mhimmi in kazdurlup ihrc eylemek in mtevellsi olan siph-olanlarum zmresinden ( ) zde kadruh dem gnderdkde baz kimesneler mni olduklar ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp anun gibi mrun-ileyhnun cmi mhimmi in dem gnderilp taht- kaznuzda mermer bulunan yirlerden ihrc eylemek istedkde kimesneyi dahlitdrmeyp eger tarladur ve eger ayrdur ve eger syir arz-i hliyedr; her kande bulunursa kazdurup ihrc itdrp dah taht- kaznuzdan kifyet mikdr araba tedrk eyleyp cretleri ile cmi bin oldu mahalle ekdrp tealll itdrmeyesiz ve zikrolunan binya lzim olan keresteyi ve bellt tahtasn kesdrmek istedklerinde ol bbda dah muvenet muzheret eyleyp eger kereste ve eger bellt tahtas ve syir binsna lzim olan eger kire ve eger gayridr; akalaryla ihzr u tedrkinde ve arabalar bulup cretleriyle mahalline getrtmekde gerei gibi muvenet eyleyp ihmlden hazer eyleyesiz ve bi'l-cmle mrun-ileyhnun binsna lzim olan mhimmtdan her ne lzim olursa tedrki bbnda ihtimm eyleyp ihml eylemeyesiz. Bu bbda mezbr mtevellnn kr ikyeti msmir messirdr. Ana gre bb- ikdmda dakka fevteylemeyesiz. Amm; mermer bahnesiyle kimesnenn evin ve mlkin ykdurup hlf- er teadd eylemekden ziyde hazer eyleyesiz.

103

Yemen'e gidecek olan Vezir Sinan Paa'nn kethdas ile Sdde-i Sadet avularndan Ali'nin zahire vs. ihtiyalarnn nceden olduu gibi Msr beylerbeyi tarafndan tedarik edilmesi.

Mezbrlara virildi. F 25 Ramazn, sene: 978 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Yemen mhimmt in Yemen'e gnderilen Vezr Sinn Paa kethuds [Ertod] zde mecdh ile Sdde-i Sadetm avularndan Al avu zde kadruhya kadmden tedrk olunugeldi zre zevd zahreleri tedrk olunup ber-vech-i isticl irsl olunmak mhimmtdan olman buyurdum ki:

121

Vardukda, mezbrlar asl tehr u terh itdrmeyp Yemen'e mteallik olan cmle levzim mhimmt tedrk itdkden sonra lzim olan zahrelerin kadmden olgeldi zre ber-vech-i isticl irsl eyleyp avk u tehr itdrmeyesin.

104

Saruhan' tahrir etmek zere grevlendirilen Mteferrika Ali'ye msellem tahriri grevi de verildiinden, Manisa'daki Htniye Medresesi Mtevellsi Abdlcabbar'n elinde bulunan msellem defterinin ad geene teslim edilmesi.

ehzde hazretlerinn kethudsna virildi. Manisa'da Htniyye Mtevellsi olan Abdlcebbr'a hkm ki: Saruhan msellemleri defteri sende oldu ilm olund. mdi; liv-i mezbr tahrr eylemek emrolunan mteferrikalarumdan Al zde mecdhya msellem tahrri dah emrm olman buyurdum ki: Zikrolunan defteri dah mrun-ileyhe irsl eyleyesin ki, defter mcebince varup liv-i mezbr msellemlerin mceddeden tahrr eyleye ve teslm eyledni yazup bildresin.

105

ehzde Murad'n annesi tarafndan skdar'da yaptrlmakta olan cmi iin ihtiya duyulan ta, kire ve kereste ile sir malzemenin ake karl tedarikinde ve tanmasnda skdar kads tarafndan gereken yardmn yaplmas.

Mtevellsine virildi. skdar kdsna hkm ki: Hl ferzend-i erc-mend olum Murd tavvela'llh tel umrahnun vlidesi seyyidet'l-muhaddert dmet smeth tarafndan skdar'da bin olunan cmi mhimmt in eger ta eger kire ve eger syir keresti tedrkinde ve eger araba ihzrnda ve syir lzim olan mhimmtn akalaryla tedrk ihzrnda muvenet eylemek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi bin zerinde olan mtevell cnibinden sana dem gelp her ne hussda muvenet taleb iderse mmkin oldu zre akalaryla eger ta ve kire ve eger syir keresti ihzrnda ve eger keresti v mermer ve syir levzimi tamak in cret ile araba tedrkinde say ihtimm eyleyp gerei gibi muvenet muzheret eyleyesin.

106

bkz. hkm. 69.

122

Mkerrerdr. Sefer czine gemidr. Midill beine hkm ki ve dizdrna ve azeb aasna: Sen ki sancakbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Midill siphleri ve hsr-erleri ve topc v azebleri kadmden drt blk olup er ay ada hfz in tayn olunup kadrga hdmetin idegelp hl [det-i] kadme zre muhfaza in kadrgaya taleb olundukda mstekl emr-i erf olmaynca gemiye girmedklerin ve iki yz nefer forsa kfiri olan kadrgalarda yz elli ve yz altm nefer yolda lzim olup kend demlernden krk be neferden ziydeye kudretn olmadun" bildrp ol bbda her ne dimi isen malm old...*
* Hkm metni eksiktir.

107

bkz. hkm. 71.

Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Bundan akdem cezre-i Kbrus mhimmi in Diyrbekir'e tbi olan Ekrd belerinden her birine ...*
* Hkm metni eksiktir.

108

Msr'a tbi Sad vilyetinin eyhu'l-Arab olan Ali'nin, daha nceki eyhu'l-Araplarn bakylarndan tahsil edecei maln, iltizam ettii yz kese altn borcuna mahsup edilip Msr Hazinesi'ne teslim edilmesi.

Muktaac Mehmed eleb'ye virildi. 26 Ramazn, sene: 978 Msr belerbeisine ve nzr- emvle hkm ki: Msr'a tbi vilyet-i Sad'n eyhu'l-Arab olan drende Al dme mecdh Sdde-i Sadetm'e arz- hl idp; "vilyet-i mezbre eyhu'l-Arabliin ylda iki yz yetmi sekiz bin erdeb gll ve elli be kse nakd selm altuna ve mukaddem eyhu'l-Arab olan Emr Muhammed ve Emr Al ve Emr Ynus zimmetlerinde olan bakydan yz kse selm altun tahsl idp ve zmrrd madeninden on be kse selm altun teslm itmek zre iltizm idp ve bakynun mezkrlardan tahsli bbnda mstekl ahkm- erfe virilp Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh mbir ve Circe kds mfetti tayn olundun" bildrp; "tahsl olunan baky iltizmnda dhl olan yz kse selm altun deynine mahsb olup Hazne-i Msr'a teslm olunmak bbnda hkm-i erfm" rec eylemein buyurdum ki: Mrun-ileyh zikrolunan Emr Muhammed'n baky v muhalleftndan ve Emr Al ve Emr Ynus'un bakysndan ne mikdr ml tahsl iderse mezkrlarun bakys tahslinden iltizm eyledi yz kse selm altun deynine mahsb olmak zre alup kabzidp Hazne-i Msr'a teslm eyleyesiz.

123

109

Taman Kads Mevln Mehmed bin Fethullh hakknda vuk bulan ikyetler zerine grevden alnarak tefti olunup zerine sabit olan haklarn alnp sahiplerine verilmesi ve sonucun ayrntl olarak bildirilmesi.

Yazld. ( ?) Hasan Be'e virildi. F 29 Ramazn, sene: 978 Kefe beine ve Ker ve Taman kdlarna hkm ki: Sen ki sancakbei ve Ker kdssn, ana bei ile Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Taman Kds olan Mevln Mehmed bin Fethullh'un reyya hlf- er u knn zulm teaddsi olup cmleden br[]hm nm kimesnenn bir Rus esrin alup taleb eyledkde virmeyp ve meclis-i era dah gelmeyp ve nice fukarnun hukk olup kdl braup firr eyledin [ve] kdlar nzl akasn cem eyleyp mr[ye] virmeyp gaybet eyledin ve Taman muktaalar[na] ber-vech-i iltizm emn olan Sefer ve skender muktaay olgeldi zre zabtitdrmeyp mrye mteveccih olan ml b-vech kendsi alup zabt u kabz eyleyp bakynun cemne mni olmala yz bin Kefev aka mikdr zarar u gadri olup tenbh olundukca mtenebbih olmayup ve adada mtemekkin olan mer-i erkise mbeynlerinde mcerred celb ahz* in kll dll virp bazndan esr ve cebe alup ve bazsn habseyleyp medhali olmadu husslar[a] dahleyleyp cz nesne ile tehevvr idp cezr[e]de cuma namzn kldurmayup mer-i erkisenn bazndan evl esr alup ve sicilden evrk kesp ve nzl tahmli in taht- kazsna varan rencber gemilerinden on beer filori zulmen alup teadd eyledin ve bi'l-cmle zulm teaddsinn nihyeti olmayup ummen teft olunmas lzim idin" bildrmisin. mdi; mezbrun kdl alnup ummen teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhi her kande ise elegetrp evvel mr nzl zahre ve syir emvl-i mr[ye] olan gadr u teaddsi[n] yirl yirinden ber-mceb-i er- erf hakk zre grp zimmetinde erle sbt u zuhr bulan eger mr nzl zahredr ve eger syir emvl-i mrdr; b-kusr tahsl itdrp alup kabzeyledkden sonra mezbrdan ve syir tevbinden dav-y hakk eyleyenler ile berber eyleyp dah bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolunmayan husslarn onat vechile hakk zre muktez-y er- kavm zre onat vechile teft eyleyp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ki, bi-hasebi'-er sbit ola erle zerinde sbt u zuhr bulan hukk b-kusr ashbna alvirp dah zerinde ne makle mevd sbit olup ne kadar ml- mr alndun ve syir ashb- hukka ne makle hukk alvirilp kime alvirildin ve bi'l-cmle vk olan zulm teaddlerin mufassal** merh sbt buldu zre yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

110
124

bkz. hkm. 89.

Msr belerbeisine hkm ki: Hl drendegn- fermn- hmyn Hc Hasan bin Abdullh ve Cafer bin Abdullh ve Slih bin Pervne ve Behrm bin Abdullh ve Nrullh bin lys ve Mustaf bin Mehmed ve Mahmd bin Derv ve Pervz bin Abdullh ve Mehmed bin Abdullh ve Hseyin bin Aydn ve Mehmed bin Yahy nm kimesneler vilyet-i Yemen'de muhfaza hdmetinde olmak zre yevm on yedier aka ile Msr gnllleri zmresine ilhk eyleyp eger Yemen kul olup dyim Yemen'de olmaa ihtiyr iderlerse yiirmier aka ile Yemen'e yazmak emridp buyurdum ki: Emrm mcebince Yemen'e kul yazlmaa ihtiyr iderlerse yevm yiirmier aka ile Yemen gnlllerine ilhk eyleyp ihtiyr eylemezlerse yevm on yedier aka ile Yemen muhfazasnda olmak art ile Msr gnlllerine ilhk eyleyp deftere kayditdrp altar aylk mevcibleri ile vilyet-i Yemen'e muhfaza in irsl eyleyp vk olan mevciblerin hsb eyleyp der-kse idp mhrleyp Yemen'e giden hazne ile gnderesin ki, anda her ayda mevciblerin alup mutasarrf olup muhfaza hdmetinde olalar [ve] nevbetleri tamm oldukda Yemen belerbeisinn iczetiyle Msr'a gelp gitdklerinde yirlerine har nevbetci tayn oluna.

111

bkz. hkm. 53.

Sabanc kdsna hkm ki: Hliy mektb gnderp; "rencber tyifesinden baz kimesneler imdiye dein taht- kaznda yalya bad olup mr gemi kerestesi in aa kesiligelmeyen talardan kend keff- nefsleri in aa kesp mertek yarup intif* idegelmiler iken hliy koruc tyifesi; "Min-bad aa kesmen." diy olgelene muhlif mni olup her zamnda nizdan hl olmaduklarn" bildrmisin. mdi; hkm-i erfm vusl buldukda gresin; mezbrlarun varup aa kesdkleri yirler kadmden korunugelen mr korudan olmayup mbh ta olup kadmden varup mertek ve odun kesp intif* idegeldkleri ta ise yine olgeldi zre varup kesmek istedklerine mni olanlar men u def idesin. Amm; onat mukayyed olup ve gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, bu bahne ile mr gemi aalar kesilgelen yirlerden aa kesmekden ziyde hazer eyleyeler. yle ki; bade't-tenbh yine mtenebbih olmayup ol yirden gemi aac kesdkleri istim oluna, netcesi sana yid olur. Ana gre mukayyed olup gaflet ile gemi aac kesilmekden hazer eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

112

Bodan'da Gmrk Emni olan Konstantin'in, zimmetinde sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra o taraflarla ilikisi kesilerek Galata'da ikmet etmek zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

125

Mezbr Pr avu'a virildi. 6 evvl, sene: 978 Bodan voyvodasna hkm ki: Bundan akdem vilyet-i mezbrede Gmrk Emni olan Kostantn nm zimmnn zimmetinde ol cnibde kimesnenn hakk varsa ashb- hukka b-kusr haklar alviri[ld]kden sonra alkas kat olunup mahmiyye-i Galata'da turmak in Dergh- Muallm avularndan Pr avu zde kadruhya kolup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp emrm mcebince zimm-i mezbrun zimmetinde zhir olan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra ol tarafda olan alkasn kat eyleyp mrun-ileyh avuuma koup muaccelen Sdde-i Sadetm'e irsl sl eyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 5 evvli'l-mkerrem, sene: 978

113

Badat beylerbeyi tarafndan Diyarbakr ve Halep beylerbeyilerinden istenen cephane ve mhimmtn tedarik edilerek gnderilmesi.

Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Badd belerbeisi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bundan akdem mahrse-i Badd'un cebe-hnesi ve baz mhimmt in be yz kolonborna yuvala ve on bin aded darbzen fndu ve be yz kntr bakr ve yz kntr demr taleb olunman hkm-i hmyn gnderilp;" zikrolunan bakr ve kurun Mara diyrndan virilmek in Haleb defterdrna ve yuvalaklar Ki cnibinden tedrk olunup irsl eylemek in sana hkm-i hmynum irsl olunup; "taleb olunan toplarun pn gnderp taleb eylemek" " emrm olm iken; "Bana hkm-i hmyn gelmedi." diy virilmedin ve Haleb'den fermn olunan bakr ve ku[r]un dah gelmeyp yz kntr demr taleb olunm idi. "Emr-i erfde zikrolunmad." diy virilmedin" bildrmi. mdi; demr yuvala mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp mrun-ileyh tarafndan gelen plara gre lzim olunan yuvalaklar ve yz kntr demri Ki cnibinden muaccelen tedrk eyleyp kir tavarlarna tahml itdrp ber-vech-i isticl mrun-ileyhe irsl sl eylemek bbnda env- say ikdm eyleyesin ve ne vechile tedrk eyleyp bu hkm-i erfm sana ne gn varup vsl oldun yazup bildresin. Bu dah. Bir sreti, Haleb defterdrna, be yz kntr bakr ve yz kntr kurun in; "... Mara cnibinden tedrk eyleyp irsl eyleyesin... " diy yazlmdur.

126

114

Kz toplayan kimselerin adamlarndan olduu iin Sivas kads tarafndan yakalanp hapsolunduu bildirilen ahsn tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Sivas kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kz cem eyleyen kimesnelern demlerinden olmala elegetrilp habsolunan tlk olunm iken gnderilen hkm-i hmynum mcebince gir elegetrp habseyledn" bildrmisin. mdi; mezbr yarar demlere koup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr emrm zre yarar demlere koup kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree konla.

115

Bilecik Madeni'nde top yuvala dkme iinde altrlan msellem, piyade ve dier grevlilerin zahire ihtiyalarnn ake karlnda Eskiehir, nn, Pazarck, Bilecik ve Gl(?) kazlarndan karlanmas.

Kara Kethud'ya virildi. 10 L. Eskiehir kdsna hkm ki: Hl Bilecik Madeni'nde top yuvala hdmetinde olan msellem piyde v boktorun zd zevdeleri tedrk olunmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznda zikrolunan tavyif in akalaryla kifyet mikdr zahrelerin tedrk idp muzyaka ekdrmeyesin. Bir sreti, nni kdsna. Bir sreti, Bzrck kdsna. Bir sreti, Bilecik. Bir sreti, ve Gl(?).

116

Gre, Selendi ve Kula kazlarnda bulunan std boktor tifesinin, cret kar top yuvala dkmek zere Bilecik Madeni'ne gnderilmeleri.

Gre, Selendi ve Kula kdlarna hkm ki: Hliy taht- kaznuzda bulunan std boktor tyifesi muaccelen ihrc olunup Bilecik Madeni'ne top yuvala hdmetiyn gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp taht- kaznuzda bulunan std boktorlar lzim olan lt esbblar ile ihrc eyleyp muaccelen Bilecik Madeni'ne gnderesiz ki, cretleriyle varup top yuvala hdmetinde olalar. 127

117

Mslman klnda Rumeli eyleti kazlarnda dolatklar haber alnan iki kfirin her nerede bulunursa yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Mezkr avua virildi. 10 L. Rmili'nde vk olan kdlara hkm ki: ki nefer kfir mslimn libsyla Rmili sretinde ol cniblerde olduklar istim olunman elegetrilp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh irsl olunmdur. Her kanknuzun taht- kazsnda bulunurlarsa her ne tarkla olursa elegetrp kayd bend ile mezkr avuuma teslm idp emrm mcebince Sdde-i Sadetm'e gnderesiz.

118

Diyarbakr beylerbeyinin, ran ve zbekler hakknda gnderdii mektubun alnd; ayn ekilde bilgi toplanmaya ve gnderilmeye devam edilmesi.

Behrm avu'a virildi. 13 evvl, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yukaru Cnib'den gelen csslar ol cnibden Memlik-i Mahrse'ye zarar kasd olmayup lkin Horasn(?) cnibinde zbek tyifesi ile gavg v cidl olup be bin mikdr askerin ve iki sultnn kldan gerdklerin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; Yukaru Cnib'den gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, dyim yarar csslar gnderp ahvl etvrn ve fikr tedrklerin tetebbu u tecesssden hl olmayup vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn.

119

Badat Hazinesi'nde masraftan arta kalan parann harcand yerler hakknda Badat beylerbeyi tarafndan gnderilen mektubun alnd ve harcamalarn uygun grld; bundan sonra da mnasip grld ekilde harcamaya devam edilmesi.

Kethudsna virildi. F 7 evvl, sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Badd Haznesi'nde masrafdan ziyde kalan altun emr-i erfm zre kala v barut mhimmtna ve Basra'ya irsl olunan be yk aka ve mm Al kerrama'llh vechehnun kubbe-i erflerine sarfolunan krk be bin akadan ve mm- Azam radya'llh anh kalalarna sarfolunan elli bin akadan mad Hazne'de ziyde aka kalup ve mevcd olan hye tccra alnup virmek zre virp ve bir mikdr h Badd nevhsinden gelp gidenlere ve Trkmen ulusna irsl eyleyp evvl aynda bin kntr barut Trablus'a irsl olunacan ve masrifden ziyde kalan hyi altuna 128

tebdl eyleyp mh- Zi'l-kade'de sitne-i Sadetm'e gndermek zre olduun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm- erfm old. mdi; ey tedrk eylemisin. Buyurdum ki: Vardukda, min-bad dah mluma nfi ne ise vech mnsib grildi zre enfa olan ile amel eyleyp emr-i erfm zre barutun ve emvlmn teksr tevfri bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin.

120

Baz eyler almak maksadyla ran taraflarndan Osmanl lkesine gelip geri dnmedikleri bildirilen ranllarn yakalanmalar iin Diyarbakr beylerbeyi ile Halep kads ve defterdarna gereken emirlerin gnderildii; bu konuda ran tarafndan Erzurum beylerbeyinden bilgi istendiinde bu ekilde cevap vermesi.

Kethudsna virildi. 12 evvl, sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektbun ve Yukaru Cnib'den sana gelen mektb gnderp; " "hssa krkcilerinden Ydigr Mehmed nm kimesne mrun-ileyhe krk alvirmek in yk ipek virp drt yldan ber mid'de kend mumelesinde oldu ve Inyetullh ol Sohrb nm kimesneye dah Rm'dan kum alvirmek in altm tmen aka virp yedi yldan ber Haleb'e varup mumelede oldun" ilm eyledin" bildrp ol bbda dah her ne dimi isen malm old. mdi; Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna ve Haleb kdsna ve defterdrna ahkm- erfe yazlup; "ol kimesneleri tetebbu eyleyp fi'l-vk Yukaru Cnib'den ipek aka alduklar vksa habseyleyp arzeylemek" emrm olmdur. Anun gibi mezbrlar mid'de ve Haleb'de bulunup aka alduklar mukarrer olup arzolundukda tedrkleri grilr. Buyurdum ki: Vardukda, ol huss in senden cevb taleb olunursa vech-i merh zre cevb viresin.

121

Vilayet muharriri tarafndan Hasky'de Pala Gzi Vakf toprandan sipahiye timar verildii yolundaki ikyetin tefti edilmesi.

Yahy(?) Ms Efendi'ye virildi. 7 evvl, sene: 978 Edirne ve Hsky kdlarna hkm ki: Hsky kazsnda Pala Gz dimekle marf vakf cnibinden Dergh- Muallm'a arz- hl sunlup; "Vilyet muharriri hricden reyy; "Gelp vakf topranda temekkn itmidr." diy vakfdan bir mikdr hssa defterde siphye tmr kayditmidr." diy ilm olunman buyurdum ki: Vardukda gresiz; fi'l-vk hricden rey gelp zikrolan vakf topranda temekkn itmi midr, asl nedr, vakfun hudd muayyen iken vilyet ktibi vakfdan

129

nin siphye hssa virmidr; tamm ihtimm zre teft idp vuk zre yazup arzeyleyesiz.

122

Kayseri Kalesi'nde gherileye zarar vermemeleri iin dirlikleri olmayanlarn mr evlerden kartlarak yerlerine hisar erenlerinin temekkn ettirilmesi, ancak hisar iinde kendi evi olanlara dokunulmamas.

Al avu'a virildi. 10 L. Kaysariyye beine ve kdsna ve di[z]drna hkm ki: Sdde-i Sadetm avularndan olup Gherile Nzr olan Al arz- hl gnderp; "Kala-i mezbrede hl hyneti zhir olup dirlikleri virilmeyen* kimesnelern ve sbk dirlii olmayup hsrda evleri olanlarun kalada olmala gherile madenine zararlar olmak fehmolunur." diy bildrmein buyurdum ki: Vardukda, anun gibi dirlikleri olmayanlar mr evlerde skin ise min-bad kalada komayup ihrc itdrp yirlerine kalan hsr-erenleri mr odalarda temekkn itdresin. Amm; bu bahne ile i kala iinde mlki evi olanlar b-vech dahlolunmaya; anlar dah mr kr-hnesine dahleylemeyesin.
* Metinde eklindedir.

123
Bu dah.

Koca olu Hzr isimli ahsn Larende Krhnesi'ne emin tayin olunduu; kimsenin ad geenin Belviran'daki timarna dahletmemesi.

Karaman belerbeisine hkm ki: Mm-ileyh defter gnderp; "Konya sancanda Bilvrn nhyesinde tmra mutasarrf olan Koca ol Hzr in; "Lrende Kr-hnesi'nde emn olmas mnsibdr." " diy bildrmein mezkr arzolundu zre emn tayn olunmdur. Buyurdum ki: Mezbr mdm ki zikrolunan emnet hdmetinde ola, tmrna kimesneyi dahlitdrmeyp deftere dah ol vechile iret itdresin.

124

bkz. hkm.101.

Mezistre, Moton ve Kalamata kdlarna hkm ki: Sen ki Kalamata kdssn, mektb gnderp; " "Kaz-i mezbreye koyun hakk cemne varan Ahmed ile Razin(?) nm karyeye varldukda Makali Mali(?) ve Vilos(?) slerinden drt yz nefer kfirler tfenk ve syir lt- harb ktl ile bizi basup merkm Ahmed'i esr idp yannda bulunan emvl esbbn ve tavarlarn alduklarndan gayri yiirmi sekiz bin akasn alup tlk idp ahl-i karyeden bir ferd gelp muvenet itmeyp 130

sleri zerinze getrmee Hsr Mahallesi'nden Zime Mozalor (?) ve oullar Neyarkor(?) ve Batsi(?) nm zimmler sebeb olduklarn" baz ahl-i karye haber virdiler." diy bildrmisin. mdi; ol vechile fesd enate bs olan kefere hsn-i tedbr tedrkle elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup il-erinden kifyet mikdr yannuza kimesneler cem idp dah ol vechile syn zre olup fesd iden kefereyi ve anlara mun ve fesda bs olanlar eger baslduklar karyede ve eger hardadur; hsn-i tedbr tedrk ile elegetrp muhkem habseyleyp mezbr Ahmed'n alnan emvl esbbn er- erf muktezsnca mteveccih olanlardan alvirp dah ehl-i fesddan asl bir ferdi habsden tlk itmeyp ism resmleriyle yazup mufassalen arzeyleyesiz ki, sonra anlarun hakknda emr-i erfm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel oluna.

125

stanbul'da yangn ktnda hizmette bulunan acemi olanlarndan ve bostan olanlarndan yzellierden yz nefer olann kapya kartlmas.

Yenieri aasna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul'da ihrk vk oldukda hdmetde bulunan ulfeli acem-olanlarndan ve bostnda olan olanlardan yz ellier nefer olan ki, yz nefer olur kapuya ihrc eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan ihrkda hdmetde bulunan ulfeli acem-olanlarndan yz elli nefer ve bostn-olanlarndan dah yz elli nefer ki, cmle yz neferdr olgelen det knn zre kapuya karasn.

126

stanbul'dan Preveze'ye gnderilen barutun gerei gibi korunarak yerine ulatrlabilmesi iin yol zerindeki kazlarda gereken tedbirlerin alnmas.

Yazld. Yanya Beinn Kethuds Cafer'e virildi. F 8 evvl, sene: 978 stanbul'dan Preveze'ye varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki: Dergh- Muallm'dan Preveze'ye irsl olunan barut- siyh hfzolunmasn emridp buyurdum ki: Mahrse-i mezbreden Preveze'ye irsl olunan barut- siyh yolda ve izde ve taht- kaznuzda olan menzil merhlde gerei gibi hfz u hrset itdrp gaflet ile zyi u telef olmakdan hazer eyleyesiz.

131

127

Eb R'in, Rumhiyye sancanda kendi sanca haslarna dahil olan yirmi bin akelik Selfe kynn alnp ona karlk sanca ifrzndan tevcihat yaplmas istei uygun grldnden ad geen kyn Hssa-i Hmyn iin zabtolunmas.

Behrm avu'a virildi. 13 L., sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki ve defterdrna: Hl Eb-R dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Rumhiyye sancanda yiirmi bin aka yazar Selfe nm karye, sanca hslarndan olup hl fergat idp ana bedel sanca ifrzndan taleb eylemein" karye-i mezbre hssa-i* hmynum in zabtolunup ana bedel sanca ifrzndan tevch olunman vilyet ktibine hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan karye[yi] hssa-i hmynum in zabtitdresin.
* Metinde eklindedir.

128

Trhala beyi iken vefat eden Osman Bey'in muhalleftndan, kymeti olmayan eyalarn orada satlmas, kymeti olanlarn ise kitaplar ve gen szende olanlar ile stanbul'a gnderilmesi; ayrca ad geenin muhalleftnn bilinenden ok daha fazla olduu yolunda duyumlar alndndan bu hususun da titizlikle aratrlmas.
brhm avu'a virildi. 12 evvl, sene: 978

Yeniehir Kds Mevln Muslihuddn'e hkm ki ve Trhala kdsna hkm ki: Sen ki Trhala kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Trhala Bei iken fevtolan Osmn Be'n haznesi ve szende olanlar ve toanlar ve toanc olanlar ve samsunlar ve esbb tavar defteri irsl olunup kaba v saba olan cmle esbb dah irsl olunur m, yohsa nazara merb kymetl esbb gnderilp mads anda frht olunmasn" bildrmisin. mdi; Sdde-i Sadetm'e arz- hl sunlup; "mrun-ileyhn yz bin altun olup zikrolunan altundan on yedi bb deirmen alnup mads nice oldu malm olmak lzim olman ve binlar in otuz bin altun ifrz olunup harcolandan mads bulunup ve altun ve akas ne cnibden malm olmak mmkin olur ve mrun-ileyhn veft zamnnda Mr-hr Ysuf ve haznedrun bir kuln yamurluklar altnda kseler ile sataup Trhalalu bir berbern(?) evine tokuz mun(?) esbb koyup hazne Kethud Murd'un mhriyle olup Mora'da olan iftlikleri mahsli mblaa aka olup bulunan aka anlarun mahsli akas olmadu iftlik kethuds olan teslm tezkireleri getrdilrse malm olur." diy ilm olund. Eyle olsa; buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup mrun-ileyhn anun gibi nazara merb olmayup z-kymet olmayan kaba esbb anda frht eyleyp gen szende olanlar varsa bile gnderp yosa yitimi olanlara dahleylemeyesin. Amm; mrun-ileyhn ahvli ve haznesi hussnda ihtimm eyleyp zikrolunan yz bin altundan 132

deirmenlere harcolunanlardan gayri bk aka nice olmdur ve binlar in ifrz olan altundan mads nice olmdur. Mrun-ileyhn haznesi zektndan malm olmak mmkinse tetebbu eyleyp grp ve kse ile altun alup gideni getrdp ve mezbr bir berberi(?) getrdp yirl yirinden onat vechile teft eyleyp mrun-ileyhn eger haznesi ve eger syir muhalleftndan bel u ketm olanlar zuhra getrdp ne mikdr nesne zuhr iderse defter eyleyp defteri ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Huss- mezbr mhimdr; ihml eylemeyp belyyt zuhra getrmee gerei gibi say ihtimm eyleyesin ve bi'l-cmle nazara merb olandan mad defterde mastr olan kaba esbb eskli ki, stanbul'a gelmele kymetin ihta eylemeyp kirsna demeye, ol asllar anda bey itdrp amm; kitblar ayn ile Sdde-i Sadetm'e gnderp ve mrun-ileyhn haznedryla Murd Kethud'nun cmle esbb tavarn dah defter eyleyp esbb ve kendlerin yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gndermeyince olmayasn. sonra ilemi ulfelerin ve min-bad ileyecek ulfeyi kem-kn ed eyleyesin ve kitblar al-eyyi hlin gndermeyince olmayasn.

129

Anabolu kads tarafndan, Anabolu Kalesi'nde muhafaza hizmetini yapacak nefer kalmad bildirilerek, Manya Kalesi'ne gnderilen yz neferin geri iade edilmesi hakknda yaplan talebin, ancak daha nce Manya Kalesi'nden firar eden neferler bulunup kreki olarak kadrgalara teslim edildii takdirde karlanaca.

Anabol kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kala-i Anabol azebleri kethuds ve azebler ve resler ve syir ahl-i kala gelp; "Kalamuz vsat zre olup ve iinde skin olan ekser kefere tyifesindendr. Hsr-eri kall oldundan gayri iki yz neferden ziyde dery seferinden hl olmayup nice nefer dah ml- mr cemnde istihdm olunup kala hfznda ziyde usret zarret ekilr iken Manya Kalas'na yz nefer alnmala kala hl kalup sbk ihrc olunan yz nefer azeb gir kala-i mezbreye ibk olunmas lzimdr." diy haber virdklerin" bildrp; "Kala-i mezkre ziyde vsat zre olman kll nefere ihtiyc vardur." diy arzeylemisin. mdi; sbk Manya Kalas'n braup firr idenler elegetrilp kree teslm olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, onat vechile mukayyed olup tecesss tefahhus itdrp mukaddem Manya Kalas'ndan kup firr idenler her kande bulunurlarsa hsn-i tedbr tedrk ile elegetrp dah kayd bend ile kree konmak in anda olan kadrgalara teslm eyleyp temessk alasn ki, arzolundu zre yirlerine nefer virile.

133

130

Hakknda Termi Emni Mustafa tarafndan, r ve rsm vermedii, hs raiyyetleri kendi hizmetinde istihdam ettii ve grevini yapmayp fesat kard yolunda ikyette bulunulan Termi Kalesi Dizdr Durmu'un tefti edilerek suu sabit grlrse hapsolunmas.

Arz getren kimesneye virildi. Anabol kdsna hkm ki: Termi Emni Mustaf mektb gnderp; "Kala-i Termi Dizdr Turm Termi hslarnun snurnda zirat idp yldan ber r rsm virmeyp zimmetinde yz filoriden ziyde hakk- mr olup hss rayyetlerin kend hdmetine istihdm idp ve gndz kalada yatmayup ve oturmayup mandralara varup mft ya u peynir ve koyun u kuz cem idp kll aka resm-i kla hsl olacak iken teaddsinden koyun gelmez olup ml- mrye gadri olup ve gelp giden levend firkateleriyle yek-dil olup gret itdkleri rzkun varup hssasn alup azklarn virp fesd enat zredr." diy bildrmein buyurdum ki: Vardukda, anun gibi her biri zerinde kayd varsa b-kusr tahsl itdrp dah dav[]-y hakk ider varsa mezkr husamsyla berber idp bir defa faslolmayan kazyyelerin onat vechile hakk zre teft idp gresin; zimmetinde olan hukk- ns sbit zhir olursa b-kusr alvirilp dah [vech-i] merh zre fesd enat zre oldu vk ise habsidp zerine sbit olan mevdd yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesin.

131

Basra beylerbeyi tarafndan talep olunan kurun yuvalaklarn, Van beylerbeyi tarafndan tedarik olunarak Basra'ya gnderilmesi.

Behrm avu'a virildi. 13 evvl, sene: 978 Van belerbeisine hkm ki: Basra Belerbeisi Al Paa mektb gnderp; "Kala-i Basra Anbr'nda kuruna muzyaka olup bu diyrda hurde kalalarda ve donanmalarda sarfolunmaa kurun lzim olman bin kntr mikdr kurun virilmesi" hussn arzeylemein sana emrolunan kurun yuvalaklardan pa gre Basra'ya yuvalak gnderilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince tedrk idp sana emrolunan kurun yuvalakdan pa gre kifyet mikdr Basra'ya yuvalak gnderesin. Anun gibi pa uymazsa kifyet mikdr kurun irsl eyleyesin. Bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup bu bbda ne vechile tedrk idp ne mikdr nesne irsl eyledn yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

132

Basra Kalesi'nde rehin olarak alkonulan Cezayir eyhleri olanlarndan alt rehinenin, ayn ekilde rehin olarak kalede tutulmas.

134

Basra Belerbeisi Al Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem Cezyir Seferi'ne varldukda Ulyn-ol sulh murd idinp her sene on bin filori makt virmek zre ahdolundukda Cezyir'n eyhlar olanlarndan yedi nefer kimesne Basra Kalas'nda rehn tarkyla alkonup hliy makt- mezbrdan fergat olunup Ulyn-ol'na sancak sadaka buyurlman rehn olanlarun biri kalada fevtolup alt neferi mevcd olup lkin mrun-ileyh Ulyn-ol ol kimesnelere asl mukayyed ol[may]up isimlerin dah yditmeyp kalmlardur." diy arzeylemisin. mdi; kalada rehn tarkyla olan kimesneler gir tark- mezkr zre hfzolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, emr-i erfm mcebince Basra Kalas'nda rehn tark[y]la hfzolunan kimesneleri gir slb- sbk zre kem-kn onat vechile hfzitdresin.

133

Fukaraya zulmettii ve Bitlis yaylaklarnda bulunan cemaat ve airetlerin mallarn gasbettii yolunda hakknda ikyette bulunulan Bitlis skinlerinden Keel Hseyin'in yakalanarak tefti olunmas; Diyarbakr'daki davalarnn grlebilmesi iin de daha sonra Diyarbakr beylerbeyine gnderilmesi ve gerekiyorsa siyaset olunmas.

Behrm avu'a virildi. 13 L., sene: 978 Van belerbeisine hkm ki: Diyrbekir Belerbeisi Hseyin dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bitlis skinlerinden Keel Hseyin nm zamn fukarya olan teaddsi mukaddem arzolundukda habsolunmak in hkm-i hmyn virilp lkin Bitlis yaylaklarna kagelen ikk ve Ke nm cematler ve Pesyn ve Ziln Aretleri ve syir ulus tyifesinn ulus ve sari gelp; "Yaylaa ubr itdmzde mezbr Keel Hseyin emvl esbbmuzun kimin kend tln ve kimin harlara gasbitdrp ml- pdihnn edsna bizde kudret komayup perkende olmamuz mukarrerdr." diy feryd u fign eylediler." diy arzeyledi ecilden ummen mezkrun ahvli teft olunup fukarnun hakk ve mrye olan deyni b-kusr alnup dah Diyrbekir'de vk olan mezlim mahyif grilmek in Diyrbekir belerbeisine gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr ihzr idp dav[]-y hakk idenlerile berber idp toprak kdlar marifetleriyle bi-hasebi'-er'-erf onat vechile dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp ml- mrye olan deyni b-kusr alnup dah hukk- nsdan zerinde ne mikdr nesne sbit zhir olursa b-kusr ashbna alvirp katlden ve gayriden zerine erle [nesne] sbit olup siyset lzim gelrse mecl virmeyp muhkem kayd bend ile yarar demlere koup emrm mcebince Diyrbekir belerbeisine gnderesin ki, "Anda dah dav[]-y hakk idenlerile berber idp erle mteveccih olan eger ml- mrdr ve eger hukk- nsdur; alndukdan sonra erle siyset lzim gelrse mecl virmeyp erle lzim geleni icr idesin." diy mrun-ileyh belerbeiye hkm-i erfm gnderilmidr. Anun gibi 135

anda siyset lzim gelmezise gir kayd bend ile sana gndermek emrolunmdur; gnderdkde sen tehr itmeyp muktez-y er- kavm ne ise icr idp yirine koyasn.

134

Fukaraya zulmettii ve zimmetinde ml- mr bulunduu yolunda hakknda ikyette bulunulan Bitlisli Keel Hseyin'in Van'daki davalar grldkden sonra Diyarbakr'a gnderilecei; Diyarbakr beylerbeyinin de ad geenin davalarn grp hak sahiplerinin haklar alndktan sonra gerekiyorsa ad geeni siyaset etmesi.

Behrm avu'a. F 13 evvl, sene: 978 Bir sreti, Diyrbekir belerbeisine yazla ki: "...( ) yle arzeylemisin. "Mezkrun Van'da fukarya olan teaddsi grilp zimmetinde olan ml- mr varsa alnup dav[]-y hakk idenlern erle sbit olan haklar b-kusr alvirildkden sonra Diyrbekir'de vk olan mahyif grilmek in kayd bend ile sana gnderilmek" in Van belerbeisine hkm-i erfm gnderilmidr. Emrm mcebince mrun-ileyh belerbei mezkr gnderdkde sen dah toprak kdlar marifetleriyle mezbr husamsyla berber idp hakk zre ummen teft idp ml- mrye olan deyn b-kusr tahsl itdrilp mr in alnup ve hukk- nsdan zimmetinde ne mikdr nesne sbit olursa ashbna alvirilp dah katl ve gayri mdde sbit olup erle siyset lzim gelrse mecl virmeyp erle lzim geleni icr idp yirine koyasn."

135

Van beylerbeyinin, gherile tahsline mltezim olan Malazgird Dizdr Ali'nin muhasebesini grp zimmetindeki gherile, kkrt ve akeyi aldktan sonra Hakkri Beyi Zeynel'in yanna gnderip orada bulunan kkrd getirmesi iin gerekeni yapmas.

Behrm avu'a virildi. 13 evvl, sene: 978 Van belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Malazgird Dizdr olan Al gherile tahsline mltezim olmala zemet tevch olunup gherileye adem-i sayi olup zuhra gelen gherile senn ikdm ihtimmunla olup Erci ve Ahlat Kr-hneleri Muhammed ve Yakb nm kimesnelere iltizma virilp ve Hakkr Bei Zeynel dme zzh lkesinde vk olan kkrd madeninden iki bin kntr kkrd tahsl olunup gnderilmek in ahkm- erfe gnderilmein mezbr dizdrun imdiye dek kabzeyledi gherile v kkrd muhsebesin grp zimmetinde zuhr iden gherile v kkrdi ve akay b-kusr alup kabzeyledkden sonra mrun-ileyh Zeynel dme zzhya fermn olunan kkrdi sf eyleyp getrmek in irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp mezbr dizdrun emrm zre ibtid[-y] mberetinden intihsna dek vk olan muhsebesin yirl yirinden teft eyleyp gresin; zimmetinde ne mikdr gherile v kkrd aka sbt u zuhr bulursa tealll itdrmeyp cmlesin tahsl kabz eyleyp dah mezkr mrun-ileyhn lkesinde olan kkrd madenine 136

gnderp tenbh eyleyesin ki, tahsli ve irsli emrolunan iki bin kntr kkrdi kl u sf eyleyp ber-vech-i isticl itmma iridrp getrmek bbnda env- say ihtimm eyleye. yle ki; bu bbda ihml mshelesi ola, beyn olunan zri kabl olmayup zemeti alnmala konlmaz, env- tb kba mazhar olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeye.

136

Midilli skelesi Emni Mahmud'un iltizam dahilindeki gemilere nevbetlee Midilli'den yirmi nefer azeb, yirmi hisar eri ve be topu verilip bunun dnda nefer verilmemesi.

Midill kdsna ve dizdrna ve azeb aasna ve topcbana hkm ki: Sen ki kdsn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Midill skelesi'ne Emn olan Mahmd meclis-i era gelp; "iltizmuma dhl olan Midill ve Molova skeleleri'nde vaz olunan iki pre mr at gemilerine Kala-i Midill ve Molova azebleri nevbet ile istihdm olunup ve gemiler tahvl hrine dek yetmi bin akaya bey olunup gemilere hdmet itdklerinden gayri hdemt- mrden ve kalada hdmetden hl olmayup hl Midill beine lzim deil iken mcerred celb ahz in mezbrlardan hayl kimesne alup gemisine komakla gemiler muattal kalmak lzim geldin" bildrdin" ilm eylemisin. mdi; mrun-ileyhe yiirmi nefer azeb ve yiirmi hsr-eri ve be topc her nevbetde virilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhe emrm zre yiirmi nefer azebden ve yiirmi nefer hsr-erinden ve be nefer topcdan gayri kimesne virmeyp anlar dah nevbetlerinde hdmetlerin ed eyledklerinde ana gre nevbet ile nefer virp aka aldurmayasn. Anun gibi emr-i erfme muhlif aka alursa yazup bildresin.

137

eme'nin Karaburun kynden sa Reis'in emr-i erife muhalif olarak deryya tereke vermesi olaynda ihmali grlen Karasu Yenicesi Emni Sar Mustafa'nn yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Bu hkm virilmedi. Karasu Yenicesi kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "eme kazsna tbi Karaburun nm karyeden slm bin s nm res emr-i erfme muhlif tereke alup deryya bey eylemek in Karasu Yenicesi'nde Gmrk Emni olan Sar Mustaf ol Mehmed'n evine varup yedi yz aka gmrk akas teslm eyleyp Sar Mustaf; "Kd bunda yokdur; krekci ile gitmidr. Var, nyibden bir tezkire al." diy ilk eylemekle; "Varup Karasu Yenicesi Mahkemesi'nde Nyib olan Muslihuddn'den bir tezkire aldum." diyp tezkire ibrz itdin" bildrp hl mezbr res elegetrilp Sdde-i Sadetm'e gnderilmein mezbr Sar Mustaf dah elegetrilp kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: 137

Vardukda, mezbr Mustaf'y elegetrp yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yohsa netcesi anlara yid olur.

138

bkz. hkm. 122.

Al avu'a virildi. 20 Za., [sene:] 978 Kaysariyye Kalas dizdrna hkm ki: Mrun-ileyh defter gnderp; "Kaysariyye Kalas'nda hyneti zhir olup dirlikleri alnan ve sbk dirlikleri olmayup hsrda skin olanlarun kalada olmala gherileye zararlar oldun" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu huss gresin; kazyye arzolundu gibiyse dirlikleri olmayanlar taraya ihrc idp kalada komayasn.

139

Kayseri dahilindeki gherile ilenen kylere hariten gelerek konup, gherile topran ineyen ve gherileye zarar veren Ekrd tifesinin zararlarnn nlenmesi.

Al avu'a virildi. Kaysariyye ve Zamantu kdlarna hkm ki: Hl Gherile Nzr olup Sdde-i Sadetm avularndan olan Al avu Sdde-i Sadetm'e mektb gnde[r]p; "gherile ilenen karyelern zerine baz Ekrd cemati gelp konup terekelerin indrp gherile topran inedp zarar u ziyn eyledklerin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda her birinz mukayyed olup gresiz; fi'l-vk ol cematler hricden gelp kadmden ol yirlerde konagelmi deiller ise men idp min-bad getrtmeyp ol vechile zarar u ziyn itdrmeyesiz. Eger kadmden konagelmilerse tereke zamnnda tavarlarn onat zabtitdrp gherile topran inetmeyp zarar u ziyn itdrmeyesiz. Bade't-tenbh eslemezlerse eger gherileye ve eger terekeye vk olan zararlarn tazmn itdrp er u knna muhlif kimesneye i itdrmeyesiz.

140

Badat beylerbeyi ve kads tarafndan Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi Abdurrahman'n muhasebesinin grlmesi ve tevliyetin mam Musa Kzm ve mam- Azam Evkf Mtevellsi Monla brahim'e tevcih edilmesi.

Behrm avu'a virildi. 13 L., sene: 978 Badd belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Sen ki belerbei ve kdsn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "yevm yz aka ile Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi olan Abdurrahmn'un muhsebesi grilmek in gnderilen hkm-i hmynum mcebince defetle davet olunup ihml eyleyp 138

muhsebeye gelmeyp mtevell olal be yl olup muhsebesi grilmedinden vakfun zevyidi ve noksn ve nef u zarar malm olmayup sitneler ahvli muhtell mevve olup ref lzim idin ve mm Ms Kzm ve mm- Azam radya'llh tel anhm Evkf'na Mtevell olan Monl br[]hm ve Abdsselm muhsebelerinde kll say istikmetleri ve ziyde zevyid gsterp ol diyrun ehl-i vukf olmala tevliyete mstehklar oldun" bildrmisin. mdi; zikrolunan tevliyet mrun-ileyh Monl br[]hm'e tevch olunup mezbr Abdurrahmn emr-i erf-i sbkum [mcebince] teft olunup muhsebesi yirl yirinden grilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbr Abdurrahmn['] ihzr eyleyp ibtid[-y] mberetinden intihsna dek vk olan muhsebesinn mfredt defterlerin getrdp muhsebesi grilmeyen mfredtnun bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolunmayan husslarn ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; kazyye arzolundu gibi olup fi'l-vk emvl-i evkfa gadr u hyneti sbit zhir olursa zimmetinde ne mikdr ml zuhr iderse sen ki defterdrsn, b-kusr alup kabzeyleyp dah ne mikdr ml zuhr eyledin ve gadr u hyneti ve evkfa zarar u teaddsi ne ise sbt buldu zre al-vukh mufassal yazup bildresin.

141

Ane sanca beyinin am yaylaklarna ve kendi sanca hricine kmayp sancanda kalmas ve Arap evlerinin yiyecek ve iecekleri iin tereke lzm olduunda ake karlnda Diyarbakr'dan tedarik etmesi.

Behrm avu'a virildi. 13 evvl, sene: 978 Ane Sanca Bei Eb-R Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "emr-i erfm mcebince m yaylaklarna kmayup sancaunda skin olduun lkin yanunda olan Arab evlerinn mezri zikrolunan yaylaklarda olup varmayacak olurlarsa malarna muzyaka ekdklerin" bildrmisin. mdi; sancaundan hric yirlere varmak emrm yokdur. Buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen emr-i erfm mcebince sancaundan hric yire varmayup sancaunda skin olup yanunda olan Arab evlerine zd zevde in tereke lzim olursa akalaryla Diyrbekir'den alvirmek in Diyrbekir belerbeisine hkm-i hmynum irsl olunmdur; lzim olan zevdeyi akalaryla virmek in emrm olmdur. Sen dah ana gre mukayyed olup yanunda olan Urbna zahre taleb idp emr-i erfme muhlif m cniblerine kup reyy tacz itdrmeyesin.

142

Musul sanca beyi tarafndan, fesat kardklar, hrszlk ve haramlik yaptklar, dinsiz, mezhepsiz olduklar ve yola getirilemedikleri bildirilen Musul, Arsiyb, Imdiyye ve Cizre topraklarnda skin Dani ve eyhan cemaatlerinin durumunun aratrlarak bunlarn meraya has verilmek sretiyle zaptolunup olunamayacaklarnn bildirilmesi.
139

Behrm avu'a virildi. 15 L., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Musul Sanca Bei Ysuf dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Musul ve Arsiyb ve Imdiyye ve Cizre topranda skin olan Dn ve eyhn tyifesinn vk olan fesd enatleri grilmek in gnderilen hkm-i hmynum mcebince yoklandukda tyife-i mezbrenn ba u bu kethudlar gaybet eylemi bulunup keyfiyyet-i ahvlleri sl olundukda bu vilyetn alaybeisi ve eriba ve ihtiyr siphleri ve emvl-i mr hdmetinde olan men v nuzzr ve syir i-erleri ve ehl-i vukf ve memleketn ayn cem olup; "Tavyif-i mezbre m-tekaddemden [ehl-i] fesd ve hrsuz u harm v kutt- tark ve b-mezheb trik's-salt ve bi'l-cmle efl-i kabha ile mehrlardur." diy ehdet idp itat-i er- erf eylemedklerin" " bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu huss grp fi'l-vk fesd enat zre olup zabta imkn yosa tevyif-i mezbre merya hs virilp mer hslarndan ana bedel havss- hmynuma ilhk olunsa zabtolunurlar myd, nicedr? yle ki; merdan alnacak hslar bu iltizm ( ) eyledi zre arzeyleyesin.

143

Ane sanca Beyi Eb R'in yannda olan Arap evlerinin Diyarbakr taraflarndan akeleriyle buday vs. zahire almalarna engel olunmamas.

Behrm avu'a virildi. 12 evv[]l, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Eb-R dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "emr-i erfm zre sancanda skin olup lkin zevd zahre bbnda muzyaka zre oldun" bildrmein lzim olan zahreleri eger buday eger syir zd zevdedr; Diyrbekir'den akalaryla alman hkm-i hmynum yazlup mrun-ileyhe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mrun-ileyh yannda olan Arab evleri Diyrbekir tarafndan akalaryla eger buday ve eger syir lzim olan zehyirdr; almak istedklerinde mni olmayup alviresin.

144

Krk almak iin ran'dan gnderildii bildirilen ahn hassa krks Yadigr Mehmed'in aratrlp bulunmas.

Bu dah mezkra virildi. Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Mektb gnderp; " "h tarafndan hssa krkcilerinden Ydi[g]r Mehmed nm kimesne krk alup getrmek in yk ipek ile bu cniblere gnderilp mid'de drt yldan ber oturup kend in alup virp mumele eylemekde oldun" Yukaru Cnib'den mektb ile ilm olundun" bildrmein buyurdum ki:

140

Vardukda, bu bbda mukayyed olup Yukaru Cnib'den gelmi ol asl kimesne va[r] mdur, tetebbu eyleyp dah ne makle kimesnedr, fi'l-vk mrun-ileyhden krk tedrki in ipek alup gitdi vk mdur, nicedr; sahh krk alvirmek in ol mikdr ipek aldu vk ise habseyleyp dah ol bbda vech mnsib ne ise asl ve hakkati ile malm idinp vuk zre yazup arzeyleyesin.

145

Kuma almak iin ran'dan gnderildii bildirilen nyetullah olu Sohrab'n aratrlp bulunmas.

Behrm avu'a virildi. 12 evvl, sene: 978 Haleb kdsna ve defterdrna hkm ki: Erzurum Belerbei Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Yukaru Cnib'den Inyetullh ol Sohrb nm kimesne Rm'dan kum getrmek in altm tmen aka virp yedi yldan ber Haleb'de olup kend mumelesinde oldun" Yukaru Cnib'den mrun-ileyhe mektb ile ilm olundun" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup Yukaru Cnib'den gelmi ol asl kimesne var mdur, tetebbu eyleyp dah ne makle kimesne olup fi'l-vk kum alvirmek in mrun-ileyhden aka alm mdur, nicedr; asl ile malm idinp vuk zre yazup bildresin. Bu sahh kum alvirmek in mrun-ileyhden aka aldu vk ise mezkr habseyleyp vuk zre arzeyleyesin.

146

Basra beylerbeyi tarafndan Ulyan olu hakknda gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; kendisine emirlere itaat etmesi, memleketin korunmas ve ahalinin huzur ierisinde yaamas iin gereken gayreti gstermesi ve fesat karacak olanlarn haklarndan gelmesi hususlarnda gerekli tenbihlerde bulunulmas; ayrca yardm talep ettiinde de gereken yardmn yaplmas.

Basra belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Evmir-i sbka mcebince Cezyir'e sefer tedrkinde iken Ulyn-ol'na makt sancak tark[y]la nyet olunmala fergat olunup mrun-ileyh dah itat zre olup amm; sbk alnan be aded topdan iki kta top gnderp bir top karnda Sultn Huveyze Hkimi Seyyid Seccd'a gnderp iki kta top Cezyir eyhlarnun birinde olup alup gndermee kdir olmadun vk olan sulhdan mukaddem Aka Kala'y alup harb eyledklerinde ber cnibden gayri donanma v asker ile Cezyir'n sab mekn(?) olan Nehr-i Sadr- Crz fetholunup pre kala yaplup ve bir sancakbei ve hsr-eri v azeb tyifesi konlup arzolunm idi. Hl mahall-i mezbr; "Makt hsbndandur." diy fetholunan bir sancaklk kalay taleb eyledin" bildrp ol bbda dah her ne dimi isen al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrim'e arz u takrr olunup lm-i erfm muht u mil olmdur. Buyurdum ki:

141

Vardukda, mrun-ileyhe nashat eyleyp tenbh eyleyesin ki, min-bad kend hlinde keml-i itat ve hsn-i inkyd zre sbit-kadem olup rey v berynun refhiyyet itmnnnda ve evmir-i sbka mcebince Basra'dan Badd'a ve Badd'dan Basra'ya gelp giden ve enhr [] uttdan mrr* u ubr eyleyen gemiler ve iinde olan askir-i slm ve syir yende v revende emn slim varup gelp kr u kisblerinde olup eyym- adlet-fercmumda sde olalar ve imdiye dek kuvvet-i khire-i emr-i zafer-mesermle fetholunup ilerine hsr-eri koyup zabtolan kl kem-kn zabteyleyp mrun-ileyhe tenbh eyleyesin ki, ol asl kla dahl tecvz eylemeye ve ol cnibde lzim'l-arz olan ahvli ilmdan hl olmayasn ve mm-ileyhn livsna mteallik Urbndan fesd idp kend hllerinde olmazlarsa anun gibilern haklarndan geldrmesine vech nedr; senden muvenet taleb iderse muvenet idesin.
* Metinde eklindedir.

147

Manisa'da bir ldrme olayna ad kart zannyla tutuklanan Husrev'in salverilmesi.

Kz karndana virildi. 10 evvl, sene: 978 Lalaya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e tezkire gnderp; "Mukaddem Manisa'da bir kimesne katlolunup ktil salbolunup Abdullh ol Husrev in; "erkidr." diy hlf- er- erf krek habsinde oldu istim olunman tlk fermn olunup hliy mezbr Husrev'de bhe old ve ktil ve maktl ne makle kimesnelerdr; malm deildr." diy bildrmisin. mdi; mezbr Husrev senden evvel Lala olan kdvet'l-meri'l-kirm Cafer Sdde-i Sadetm'e irsl itdi mcrim defterinde mukayyed olup ol deftern sreti anda vardur. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan defterde yoklayup dah mezkr Husrev'i buldurup emr-i erf-i sbkum mcebince tlk eyleyesin. Bu bbda tamm ikdm ihtimm idp buldurmaynca olmayasn.

148

znik'in Pazarky ile Samanl skelesi arasndaki Yalak danda ve derbendinde ortaya kp reyaya ve gelip geenlere zarar veren haramilerin defedilmeleri iin grevlendirilen Yiitba Mustafa ve evre kyler ahalisine, znik kads gzetiminde tfek ve harp aletleri kullanmalar konusunda izin verildii; haramilerin ele geirilmeleri iin gerekenin yaplmas ve yakalanp isimlerinin bildirilmesi.
znik korcsna virildi. 15 L., sene: 978 znik kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; " znik'de Bzrky'den Samanlu skelesi'ne varnca mbeynde olan Yalak tanda ve derbendinde sbk harm-zde v hrsuzlar zuhr idicek Burusa 142

Bei Byezd dme zzh emr ile karye-i mezbreye varup Mustaf nm kimesneyi yiitba tayn idp ve etrfnda olan karyeler halkna; "Hrsuz u harm-zde zuhr idicek mezbr yiitba tfenk ile ve syir cemat lt- harb ile taa kup zerlerine varup elegetresiz." diy tenbh idp ellerine temessk virp badeh talarda tfenk ile ik[r] itmek yasak olup hkm-i erf vrid olcak mezbr yiitba ve syir cemat didiler ki: "Talarda ve bilde hrsuz u harm zuhr idicek yiitba tfenk ile ve syirler lt- harble emr-i sbk zre elimzde olan temessk mcebince talara kup harm-zdeyi elegetrmee hkm-i erf nyet oluna." diy tazarru itdklerin" arzeylemisin. Eyle olsa; tayn olunan mezbr yiitba tfenk ile ve syir cemat lt- harb ile zuhr iden ehl-i fesd enat elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda basret zre olup anun gibi talarda ve bilde hrsuz u harm zuhr idp rey v beryya ve syir ebn-i seble mazarrat iridrmek kasdna cemyyet idp ittifk u ittihd zre fesd enate mberet iden ehl-i fesdun hakkndan gelinmek lzim geldkde senn marifetnle mezbr yiitba tfenk ile ve syir ahl-i karye lt- harb ktl ile ittihd u ittifk zre yriyp fesd enat zre olan harm-zdeleri hsn-i tedbr tedrkle elegetrp dah muhkem habseyleyp isimleriyle yazup arzeyleyesin.

149

negl'n Diyedinler kynden Karaolan bin lyas'n, yenieri olan kardei ve dier iki yenierinin Diyarbakrl Hac Ali adl kirac ve arkadalar tarafndan Bursa'ya gtrld ve kendilerinden bir daha haber alnamad yolundaki ikyetinin aratrlmas.

Muhzr ktibine virildi. 10 evvl, sene: 978 Burusa kdsna ve Mehmed avu'a hkm ki: Karahsr- Shb kds mektb gnderp; " negl kazsna tbi Diyedinler nm karyeden Karaolan bin lys meclis-i era gelp; "Karndaum Mehmed bin lys ve br[]hm bin Abdullh ve Karagz bin Abdullh ve Sinn nm yenierileri orta boylu, n dii gedk, karayaz, kabaca krkuk sakallu, yass arkalu Diyrbekir'den Hc Al isiml kirc iki yoldalaryla mahrse-i Burusa'ya krk be aka kirya gtrp gidp mezkr yenieriler karndaum ile n-bedddr. Mezkr Hc Al'nn ardnca gidp Burusa'da buldum. Karndaum ve syir yenierileri kirya gtrdin inkr eyledi. Bi'l-fil Burusa'da mahbsdur. Bilr mslimnlardan istifsr idp ilm eylen." dimein nefs-i Karahsr mahalltndan Imret Mahallesi'nden Mehmed bin Hamza ve Akbnar Mahallesi'nden Byezd bin s yine kaz-i Karahsr- Shb'e tbi Gney nm karyeden Yakb bin Hasan nm mutemed mslimnlar "bizm mahzarmuzda evsf- mezkre ile mevsf Diyrbekirl Kirc Al iki yolda ile zikrolan drt neferi, krk be aka icre ile Burusa'ya gtrp alup gitdi." diy ehdet itdklerin" bildrmein mezkr Kirc Hc Al'yi ihzr eyleyp yenieriler nice oldun teft eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbr Hc Al'yi ihzr eyleyp dah zikrolunan yenierileri teft eyleyp Karahsr- Shb'den mezkrlar kir ile alup gitdi mukarrer olup nirede 143

alkodun, nice eyledin asl ile malm idinp dah mezkr habsden tlk eylemeyp vuk zre yazup bildresiz.

150

mdiye'de maktl Sfi ile Dn ve eyhn tifesinin kardklar olaylardan dolay davalarnn toprak kadlar tarafndan grlerek fesat karanlarn ve katil zanllarnn yakalanp cezalandrlmalar.

Behrm avu'a virildi. 12 evvl, sene: 978 Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin'e hkm ki: Mektb gnderp; "Maktl olan Sf nm kimesne ile Dn ve eyhn tyifesinn ahvli teft olunup fesd enatleri def in Diyrbekir belerbeisine hkm-i hmynum irsl olunman emr-i erfm zre Musul sancana varup Musul Bei Sinn [dme] zzh ile akd-i meclis olunup ahvli teft olundukda, arzolunandan ziyde ehdet eyledklerin ve tyifesinn mecmalar olan Tcirn nm karye mrun-ileyh ol Behrm Be'e virilelden ber eirr v ekynun serdrlar olan eyh Izzeddn ve ol Berekt ve akribs eyh Pr ve dger eyh Izzeddn tevbilaryla cel-y vatan eyleyp vilyetden n-bedd olmlardur. Her gh zikrolunan kimesneler ile Sf'nn babas olan Pr Ksm ve karndalar Muhammed ve Glb ve eyhn tyifesinden Pirenek ve Zeynel ve karnda eyh Haydar nm kimesne tevbilar ile katlolunup ve mun zahrleri olmayup iczet olursa tyife-i mezbreden memleket vilyetde iz nine kalmamaa teahhd eyledn" bildrmisin. mdi; ehl-i fesd enat memleket vilyetden izle olunmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup ol asl [ehl-i] fesd enatn ahvlin toprak kdlar marifetiyle husam muvcehesinde muktez-y er- erf zre grp anun gibi fesd enat zre olup katl-i nfs ve eyn-i(?) emvl eyleyp rey v beryya zulm teadd eyleyenleri hsn-i tedrkle elegetrp erle haklarndan gelp ehl-i fesd enatn alkalarn kat eylemee sayeyleyesin. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahl tecvz olunup ehl-i garaz u taassub sziyle kimesneye hlf- er u knn i olmakdan ve bu bbda mbir olanlardan kimesne mcerred celb ahz in hlf- er u knn zulm teadd eylemekden ihtiyt eyleyp cdde-i hakdan udl inhrf eylemeyp hakk- sarha tbi olasn ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

151

Basra Kalesi ile dier kaleler ve donanmalar iin sarfolunmak zere Basra beylerbeyi tarafndan istenen kurun ve yuvalaklarn Van beylerbeyi tarafndan tedarik olunarak Badat beylerbeyine ulatrlmas.

144

Behrm avu'a virildi. 15 L. Diyrbekir belerbeisine hkm ki ve defterdrna hkm ki: Basra Belerbeisi Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kala-i Basra Anbr'nda kuruna muzyaka olup dah kalalara ve donanmalara sarfolunman kurun lzim olman bin kntr mikdr kurun virilmesin" arzeylemein Van Belerbeisi Husrev dme ikblhya emrolunan kurun yuvalaklardan pa gre Basra'ya yuvalak gnderilmek pa olmazsa kifyet mikdr kurun irsl eylemek in hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan yuvalak veyhd kurun gelrse gemi ile mi olur ve kelek ile mi olur yohsa kir ile mi olur ve bi'l-cmle her ne vechile mmkin olursa Badd belerbeisine uladurmak bbnda env- say ihtimm eyleyesin ve ne vechile tedrk eylednz yazup bildresiz. Bu dah. Bir sreti, Badd belerbeisine ve defterdrna; "... Basra'ya uladurasz."

152

Badat beylerbeyi tarafndan Ulyan olu hakknda gnderilen mektubun alnd; Ulyan olu'na gvenilir birinin gnderilerek bundan sonra emirlere itaat etmesi, memleketin korunmas ve ahlinin huzur ierisinde yaamas iin isyan karanlarn haklarndan gelmesi hususlarnda tenbihte bulunulmas.

Behrm avu'a virildi. 12 L., sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ulyn-ol'na sancak- hmynum nyet olunduna tamm mesrr olup her vechile itat inkyd zre oldun, lkin bu defa bin olunan kta kala in; "Maktmuz hsbndandur." diy taleb eyledin" bildrp ol bbda her ne dimi isen al-vechi't-tafsl malm- erfm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhe yarar deminz gnderp gerei gibi nashat eyleyesiz ki; "Min-bad kend hlinde keml-i itat inkyd zre olup memleket vilyetn hfznda say ikdm zre olup evmir-i sbka mcebince Basra'dan Badd'a ve Badd'dan Basra'ya gelp giden ve enhr uttdan mrr u ubr eyleyen gemiler ve iinde olan askir-i slm ve syir rey v bery emn slim varup gelp kr u kisblerinde olup eyym- adlet-fercmumda rey v bery ve syir tccr ve sdrn vridn sde-hl olalar ve taht- yedinde ehl-i fesd zuhr idp yende v revendeye zarar iderlerse anun gibileri dah elegetrp [haklarndan] geldrmee sayeyleye. Kendsi, mut u munkd olunup syn zre olanlarun haklarndan geldrmesi bbnda vk- hli Basra belerbeisine arzidp mrun-ileyhn mveresiyle amel eyleye." diy tenbh oluna.

145

153

Kbrs adasnda baruta ihtiya duyulduundan, Halep'te ne kadar barut ilenirse Kbrs'a gnderilmesi; ayrca haznenin de bir an nce tedarik olunarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Behrm avu'a virildi. 12 evvl, sene: 978 Haleb defterdrna hkm ki: Kbrus cezresinde barut lzim olman ne kadar barut ilenrse Kbrus'a gnderilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, ne mikdr barut ilenrse ale't-tevl cezre-i Kbrus'a irsl sl eylemek bbnda env- say ihtimm eyleyp ve ne kadar barut gnderilrse yazup arzeyleyesin ve hazneyi dah sayeyleyp sitne-i Sadetm'e irsl eylemek ardnca olasn. Barut cezreye ve hazne Sdde-i Sadetm'e vsl olmak mhimdr; ihmlden ziyde hazer eyleyesin.

154

Anavarin Kalesi'nden firar eden kale mstahfzlarndan Mehmed ve arkada Hzr'n yakalanp tutuklanarak kree konmak zere Anabolu Kapudan Pervz'in yanna gnderilmesi.

Anavarin Dizdr Mustaf'ya virildi. 15 L., sene: 978 Mora beine hkm ki: Hl Anavarin Kalas mstahfzlarndan Paa-zde dimekle marf Mehmed nm kimesne kala-i mezbrenn cnib-i garbsinde olan kk kapu stinde kalaya muttasl kala dvrna Hamrveli-ol(?) Hzr nm kimesne ile gice iinde yatsudan sonra kazk kakup bir alaca urgan kaza balayup mezbr Mehmed urgan sarktup hsrdan tara kup yolda mezbr Hzr dah sarkmak sadedinde iken kala psbnlar tuyup mslimnlara haber virp marifet-i erle mahall-i merkmun zerine varlup fi'l-vk dvra muttasl kaklm kazla bir alaca urgan bulup mezbrlar idi sbit mseccel olup sret-i sicil Sdde-i Sadetm'e arzolunman mezbrlarun elegetrilp kree konlmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp mezbrlar bi-eyyi tarkn kn kefllerine ve yataklarna ve turaklarna ve bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup dah kayd bend ile yarar demlere koup Anabol Kapudn Pervz dme mecdhya gnderesin ki, anda olan kaliteye kree koya ki, syirlere mcib-i bret nashat ola. Amm; bile koup gnderdn demlere muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfz u hrset idp gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler.

155

Musul ahalisinden baz kiiler hakknda.

Musul beine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "gnderilen hkm mcebince Musul ahlsinden Crullh ol Mehmed ve isimleriyle baz kimesnelern 146

n-mer ahvli ve Yukaru Cnib ile alkalar oldundan gayri Bb'l-Irk ahlsinn mbeynlerinde vk olan mcernun ...*
* Hkm metni eksiktir ve iptal edilmitir.

156

Trablus ve Humus sancaklarna tbi Skb(?) nhiyesinde harb olan havss- hmyn kylerinin hssa zaptolunmas, defter-i cedde hs olarak kaydedilmesi ve hslardan kimseye timar verilmemesi.

Abdullh Aa'nun demisi Cafer'e virildi. F 13 L., sene: 978 m muharririne hkm ki: m'da Hzne-i mirem Defterdr iken fevtolan Mustaf Be Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Trablus [ve] Hms sancaklarna tbi Skb(?) nhyesinde havss- hmyndan nice karyeler zulm teaddden harb olmdur; tmra virilmek mnsibdr." diy fermn olunup kend hazne ile Ham'ya geldkde bi'l-fil nhye-i mezbrda emn olanlar gelp; "Harb olan karyeler tmra virilmeyp mamr karyeler virilp havss- hmynum karyeleri gir hssa ilhk olunmak lzimdr ve ill ml- mrye kll zarar u noksn mterettib olur." didklerin" bildrmi. mdi; havss- hmyn karyeleri gir hssa zabtolunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre havss- hmynumdan olan karyeleri ber-karr- sbk gir hssa zabt [ve] defter-i cedde dah hs kaydidp ve hslardan kimesneye tmr virmeyesiz.*

157

Tahrri tamamlanan Van vilyetinin, Van Timarlar Defterdr Hseyin tarafndan beylerbeyi nezaretinde siphlere tevz edilmesi.

Behrm avu'a virildi. Van belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Van vilyeti tahrri emrm olup hl itmma irip tevz olunmak lzim gelmein senn marifetnle tevz olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp vilyet muharriri olan Van Tmrlar Defterdr olan Hseyin dme mecdh[y] davet eyleyp dah siphlern knn zre yftelerin virp ber-vech-i adlet yanunda marifetnle tevz itdresin. Bu bbda mrun-ileyhe dah hkm-i hmynum yazlup senn marifetnle tevz eylemek emrm olmdur. Ana gre tenbh eyleyesin ki, yanuna gelp vech mnsib grildi zre tevz eyleyesin.

158

Van Timarlar Defterdr Hseyin Bey'in tahrri tamamlanan Van timarlarn siphlere Van beylerbeyi nezretinde tevz etmesi.

147

Mezbra virilmidr. Van Tmrlar Defterdr Hseyin Be'e hkm ki: Mukaddem; "mceddeden tahrri emrolunan tmrlarun tevz Van Belerbeisi Husrev dme ikblh marifeti ile tevz eylemek" emrm olup ol bbda mrun-ileyhe dah hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup vk olan tmrlar sbk tevz in virilen hkm-i hmynum mcebince mrun-ileyhn marifeti ile ber-vech-i adlet tevz eyleyp defterleri itmma iridresin.

159

Bodan Voyvodas, Bodan'a tbi Seruka kasabas reysndan bazlarnn hayvanlarnn yanna giderken harm zannyla Akkirman Tatarlar tarafndan esir edildiini bildirdiinden esir edilen reynn Bender-i Akkirman beyi tarafndan buldurularak serbest braklmalar.

Kethudsna virildi. F 20 evvl, sene: 978 Bender-i Akkirman beine hkm ki: Bodan [Vo]yvodas Bodan Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hl Bodan'a tbi Seruka nm kasabanun reysnun tavar u hargele v koyunlar ve deirmenleri nehr-i Turl'nun te yakasnda olup reydan [yiirmi] iki nefer zimm koyunlarna gideriken Akkirman Tatarlar yollarn basup mezbr zimmleri; "Harmdr." diy esr idp alup gideriken senn sbaun rstgelp on neferin alkoyup bk on iki neferin alup gidp bi'l-fil habsnde oldun" [bildrmi.] mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, Bodan reysndan bi'l-fil habsnde olan on nefer zimm[yi] tlk eyleyp Tatar elinde olan on iki neferi dah buldurup zuhra getrp tlk eylemeyince olmayasn.

[Yev]m'l-Hams, f 18 evvl, sene: 978

160

Silivri Kprs'nn yannda balklar tarafndan kafes kurularak kprye zarar verildii yolundaki ikyetin Silivri kads tarafndan aratrlp balklarn kprye zarar vermelerinin nlenmesi ve varsa tamire muhta yerlerinin tamir ettirilmesi.

Mimr aanun demisine virildi. Silivri kdsna hkm ki: Hl Silivri Kprsi'nn alt yannda balkclar kafas kurup kprye zarar u ziyn eyledklerin ilm olunman buyurdum ki:

148

Vusl buldukda, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup mezbr kprnn zerine yarar ehl-i vukf kimesneler ile varup gresin; fi'l-vk balkclarun kafaslar kprye zararlar var ise def u ref eyleyp dah anda prelenen gemiden shb[i] fergat eyledi ise ihrc itdrp tahtalar ve syir kerestesiyle kprnn meremmete muhtc olan yirlerin meremmet itdrp itmma iridresin ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

161
Yazld.

Karasu Yenicesi kazsnda bulunan Ltfpaa Kprs'n sel ald duyulduundan, Gmlcine ve Kavala kadlar tarafndan kprnn kefi yaplarak ne durumda olduunun ve ne yaplmas gerektiinin ayrntl olarak bildirilmesi.

Gmlcine ve Kavala kdlarna hkm ki: Karasu Yenicesi kazsnda vk Lutfpaa Kprisi'nn iki gzin seyl aldun Kds Mevln Derv zde fazlh ilm eyleyp ve mezkr kpriyi klliyyen seyl aldu istim olunup shhati ile malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp ol yirlern aynndan ehl-i vukfile bi'z-zt zerine varup gresiz; fi'l-vk mezbr kprinn iki gzin mi seyl almdur, yohsa klliyyen seyl alup bi'l-fil kpriden eser kalmam [m]dur; anun gibi bi'l-klliyye seyl alm* ise ne mahalde kpri bin olunmak mnsib oldun ve slb- sbk zre kpri binsna ne mikdr aka sarfolunacan tahmn-i sahh ile tahmn itdrp dah mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. yle ki; mrun-ileyhn ilm itdi zre iki gzin seyl aldu** vk ise ol dah ne mikdr aka ile tamr u meremmet olunacan tahmn itdrdp yazup bildresiz.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

162

Koyun hakk toplamakla grevli Husrev'in ortadan kaybolmas olayyla ilgili olarak sulu olduklar belirlenen ve Edirne'de yakalanan ahslarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Kubd avu'a virildi. 20 Za., sene: 978 Edirne kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "koyun hakkn cem idp n-bedd olan Husrev hussyn ve yolda Sinn ve ktibi Mehmed ahvli teft olunmak" in gnderilen hkm-i hmynum mcebince mahrse-i Edirne'de konduklar mahalleden Sinn taleb olunup elegetrilp ve mezkrun Hasan adlu hdmetkrn elegetrp sl itdkde koyun hakkndan elli bir bin aka mezkr Husrev stanbul'da nigrlerden brhm'de emnet koyup badeh Sinn Debri bakys tahslinden gelp stanbul'a giderken Kbil Kethud iftlii'nde Husrev'i bulup birka gn anda olup gice ile Husrev'n 149

ol ve hdmetkr Nr ile Sinn ve ktib mahzarnda Husrev'i katleyledklerin itirf idp ve ktib-i merkm dah vech-i merh zre krr eyledklerin" bildrmisin. mdi; mezbrlar mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlar Edirne'de olan Kethudyiri c ile veyhd yarar yoldalar ile mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderp koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda onat vechile zabteyleyp gaybet itdrmekden hazer ideler; yohsa netcesi size yid olur.

163

bkz. hkm. 149.

Yazld. Arz getren kimesneye virildi. 17 Za., sene: 978 Burusa kdsna ve Mehmed avu'a hkm ki: Karahsr- Shb kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " negl kazsna tbi Diyedinler nm karyeden Karaolan bin lys meclis-i era gelp; "Karndaum Mehmed bin lys ve brhm bin Abdullh ve Karagz bin Abdullh ve Sinn nm yenierileri kirc iki yoldalar ile mahrse-i Burusa'ya krk be aka kirya gtrp gidp mezkr yenieriler karndaum ile n-bedddr. Mezkr Hc Al'nn ardnca gidp Burusa'da buldum. Karndaum ve syir yenierileri kirya gtrdin inkr eyledi. Bi'l-fil Burusa'da mahbsdur. Bilr mslimnlardan istifsr idp ilm eylen." dimein nefs-i Karahsr mahalltndan Imret Mahallesi'nden Mehmed bin Hamza ve Akbnar Mahallesi'nden Byezd bin s yine kaz-i Karahsr- Shb'e tbi Gney nm karyeden Yakb bin Hasan nm mutemed mslimnlar; "Bizm mahzarmuzda evsf- mezkre ile mevsf Diyrbekirl Kirc Hc Al iki yolda ile zikrolan drt neferi krk be aka icre ile Burusa'ya gnderilp alup gitdi." diy ehdet itdklerin" bildrmein mezkr Kirc Hc Al'yi ihzr eyleyp yenieriler nice oldun teft eylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr Hc Al'yi ihzr eyleyp dah zikrolunan yenierileri teft eyleyp Karahsr- Shb'den mezkrlar kiryla alup gitdi mukarrer olup nirede alkodun, nice eyledin asl ile malm idinp dah mezbr habsden tlk eylemeyp vuk zre yazup bildresiz.

164

Silivri'de yakalanan gnderilmesi.

kemendcinin

Sdde-i

Sadet'e

Yazld. Arz getren kimesneye virildi. Silivri kdsna hkm ki: Hl Silivri'de elegetrilen nefer kemendcileri kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:

150

Vusl buldukda, tehr eylemeyp elegetrilen kemendcileri emrm zre mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gndermeyince olmayasn ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, onat hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

165

htiman olu Kasm adl fesatnn, Rumeli'deki kazlarn hangisinde ele geirilirse tutuklanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. h Vel['ye] virildi. Rmili'nde vk olan kdlara hkm ki: Bundan akdem htiman ol Ksm'un fesd enati ilm olunman elegetrilp mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmek emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vusl buldukda, her birinz taht- kaznuzda gerei gibi tetebbu eyleyp her kande ise hsn-i tedrk ile elegetrp dah mukayyed mahbs yarar demler ve hsr-erleri ile gnderesiz. Mezkrun elegelmesi lzim olmdur; her birinz tamm ihtimm eyleyp elegetrmeyince olmayasz.

166

Diyarbakr Hazinesi'nden Halep'e gnderilen paralarn, Halep'teki tccar vs. kiilerden altna evirtilerek geciktirilmeden iade edilmesi.

Behrm avu'a virildi. Haleb kdsna ve defterdrna hkm ki: Hl Diyrbekir Haznesi'nden Haleb'de altuna tebdl in gnderilen sekiz kerre yz bin pre altuna tebdl itdrilmesin emridp buyurdum ki: Diyrbekir Defterdr Mustaf dme ulvvh cnibinden demleri zikrolunan sekiz kerre yz bin pre gnderdkde altuna tebdl in varduklarnda, Haleb'de olan tccr ve gayriden altuna tebdl itdrp tehr eylemeyp gnderesiz.

l67

Sinop'ta ina edilmekte olan gemiler iin ihtiya duyulan kendir ve dier malzemenin tedarikiyle grevlendirilen Dervi avu'a Sinop'tan Samsun'a kadar, yol zerinde olan kazlarda gereken yardmn yaplmas ve ihtiyalarnn giderilmesi.

151

Mezbra virildi. l7 L. Sinob ve Samsun'a varnca ol cevnibde olan kdlara hkm ki: Hl Sinob'da bin olunan gemiler muaccelen itmma irip stanbul'a gelmek lzim olman Sdde-i Sadetm'den avularndan Derv zde kadruh ulala irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, eger kendir ve eger gemilern syir lt esbb ve levzimi in kendye ve iki nefer hdmetkrna birer ulak brgri tedrk itdrp isticl zre irsl eyleyp avk u tehr itdrmeyesiz.

168

Ruha Beyi Mustafa Bey'in, daha nce Ruha'dan ihrc istenen lamclarla birlikte sancandaki sipahileri de sava alet ve edevtyla ihrac edip yola karak Kbrs'a gidip hizmette bulunmas.

Behrm avu'a virildi. 17 L. Rh Bei Mustaf Be'e hkm ki: Bundan akdem; "Rh sancandan lamc ihrc olunup cezre-i Kbrus'a iridrmek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olup lbasan sanca siphleri bi'l-fil cezre-i Kbrus'da olman sana lbasan sanca tevch olunup Rh siphleri dah ihrc olunmak fermn olunan lamclar ile cezre-i Kbrus'a varmak lzim mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sbk ihrc olunmak emrolunan lamclar lzim olan lt esbblaryla muaccelen ihrc eyleyp ve Rh sanca siphlerin dah alaybeileri ve eribalar ile knn-nme-i hmynum mcebince cebe v ceven ve cebelleriyle ve bi'l-cmle dmen yarayla mretteb mkemmel ihrc eyleyp siphler ile ve lamclar ile tor cezre-i Kbrus'a varup irip vech mnsib grildi zre hdmetde bulunasn. Huss- mezbr mhimmtdandur; ihml eylemeyp Rh siphlerin ve ihrc olunmak emrolunan Rh lamclarn ber-vech-i isticl ihrc eyleyp anlar ile bile mahall-i memra muaccelen irimeyince olmayasn.

169

Tersane-i mire iin ihtiya duyulan ve Samsun kads ile kendir nzrna tedarik etmeleri emrolunan kendirin Dervi avu nezaretinde cilen gnderilmesi.

Mezbr avua. 17 L. Samsun kdsna ve kendir nzrna hkm ki: Bundan akdem; "Tersne-i mirem in lzim olan kendiri isticl zre tedrk eyleyp irsl eylemek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki:

152

Derv avu vardukda, tehr eylemeyp hzr olan kendiri ber-vech-i isticl gemiler ile Tersne-i mirem'e irsl eyleyesiz ki, kendir huss ziyde mhimdr; ihmlden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; isticl zre irimeyp ihmlinz arzoluna, beyn olunan zrinz kabl olmak ihtimli yokdur. Azl ile konlmayup env- tb kba mazhar olursz.

170

Nzr Mmin'in, evredeki barut krhanelerinde ne kadar barut varsa Samsun skelesi'ne veya en yakn iskelelere getirterek Samsun'da ina olunan gemilere ykletip gndermesi.

Derv avu'a virildi. 17 L. Nzr Mmin'e hkm ki: Hl ol cevnibde olan barut kr-hnelerinden hsl olan barutdan her ne mikdr barut mevcd varsa ale't-tacl kir tavarlar [ile] Samsun skelesi'ne veyhd ol cnibe karb olan iskelelern birine uladurup ol cnibde bin olunan gemilere tahml itdrp bile gndermek emridp buyurdum ki: Tehr eylemeyp ol cevnibde vk olan barut kr-hnelerinden hsl olan barutdan ne mikdr barut mevcd varsa emrm zre ale't-tacl kir tavarlarna tahml eyleyp kank iskeleye karb ise ol iskeleye gnderp Samsun'da bin olunan gemilere tahml itdrp bile gnderesin. Barut muaccelen irimek mhimmtdandur; ihml eylemeyp hsl ve mevcd olan barut mahall-i memra gndermeyince olmayasn ve ne mikdr barut gnderilp ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

171
Bu dah.

Sinop'ta ina olunan gemilerin her trl ihtiyalarnn giderilerek Dervi avu nezretinde stanbul'a gnderilmesi.

Sinob kdsna hkm ki: Bundan akdem bins emrolunan gemiler isticl zre itmma irip stanbul'a gnderilmek lzim olman buyurdum ki: Derv avu vardukda, zikrolunan gemileri muaccelen itmma iridrp lzim olan lt esbbndan eger kendir [] urganlar* ve eger zift kalafat olmalar ve eger krekcileri ve bi'l-cmle cem levzimi ne ise muaccelen tedrk eyleyp evmir-i sbka mcebince ol etrfda ihrc olunacak krekcileri getrdp gemilere koyup ber-vech-i isticl stanbul'a gndermeyince olmayasn. sticl zre gelp irimek ziyde mhimmtdan olmdur; ihml eylemeyp her ne tark ile mmkin olursa muaccelen itmma iridrp gndermek bbnda env- say ikdm eyleyp avk u tehrden ziyde hazer eyleyesin. Bu bbda bir vechile mukayyed olasn ki, bir dah ulak ile avu gnderilmee ihtiyc komayasn.
* Metinde eklindedir.

153

172

Ruha Sanca Beyi Mustafa'ya lbasan sanca tevcih olunup Ruha sipahileriyle Kbrs'a gitmesi emrolunduundan, kendisine Ruha sanca tevcih olunan Melik Ahmed gelip greve balayana dek Ruha sanca muhafazasnn, gvenilir biri tayin olunarak salanmas.

Behrm avu'a virildi. 17 L., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Hl Rh Sanca Bei Mustaf dme zzhya lbasan sanca tevch olunup Rh siphleriyle Kbrus'a varmak emrm olup Rh sanca tevch olunan Melik Ahmed dme zzh varnca hfz u hrseti lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp yarar demn tayn eyleyp mrun-ileyh dme zzh varnca liv-i mezbr vech mnsib grildi zre hfz u hrseti itdresin.

173

Gnderdii mektupta hssa kadrgalar iin istenen kerestenin tedarikinde hizmet teklif olunan kazlardan eitli bahanelerle hizmetin yerine getirilmesinde glk kartldn belirten Sinop kadsnn, bu hususta kendisine gnderilen hkmleri ilgili kadlara ulatrarak hizmeti tamamlatmas.

Derv avu'a virildi. 17 L., sene: 978 Sinob kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hssa kadrgalarun kerestesi imdiye dein itmma irimeyp hayl kereste bk oldu ve Svey kerestesinden karz alnmaa sebeb Tatay ve Takpri ve Arac ve Ayandon kazlarna tevz olmak emrolunup bu hdmetden syir kazlar masb(?) olup adlet ile tevz olunmaman Takpri kazsna Svey kerestesinden bin drt yz on drt mtenevvia aa tevz olunup henz itmma irimedin kadrga kerestesinn tayn olunandan bin be yz bellt vrdnar tevz olunup ve Arac reysna Svey kerestesinden sekiz yz aded mtenevvia aa tevz olunup rey anun itmmnda iken kadrga levziminden yedi yz elli aded vrdnar tayn olunup ve ehl-i vukf haberleri mcebince her vrdnar leb-i deryya drt-be gnde inp rey tkat getrmeyp Takpri reysnda tokuz yz yetmi vrdnar bk kalup ve Arac reysnda drt yz on vrdnar bk olup har kazlara tevz olunmak kasdolundukda; "Kd- sbk tevz idp elimze tezkire virmidr." diy tealll eyledklerin" bildrmisin. mdi; zikrolunan kerestenn bazn sbk emrolunan kazlara ve bazn ol kazlara ekdrp itmm- maslahat eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre zikrolunan kereste ve sbk bin(?) emrolunan kdlara bazn ekdrp ve bazn dah zikrolunan kazlara tevz u tayn(?) eyleyp ber-vech-i isticl mahall-i memra ekdrp itmm- maslahat eylemek bbnda ihtimm eyleyp kimesneye tealll itdrmeyesin. Bu bbda kdlara dah hkm-i hmynum yazlup

154

gnderilmidr; hkmi kdlara uladurup vech mnsib grildi [zre] tevz eyleyp isticl zre ekdrp mahall-i memra uladurasn.

174
Bu dah.

Hssa kadrgalar iin ihtiya duyulan kerestenin Daday, Takpr, Ara ve Ayandon kadlar tarafndan temin edilerek zamannda mahalline ulatrlmas.

Tatay ve Takpri ve Arac ve Ayandon kdlarna hkm ki: Sinob kds mektb gnderp yle diy arzeylemi. mdi; kereste muaccelen irimek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan keresteyi muaccelen vech mnsib oldu zre ber-vech-i adlet tevz eyleyp isticl ile mahall-i memra irsl sl eylemek bbnda dakka fevteylemeyesiz. Kereste isticl ile irimek ziyde mhimm olmdur. yle ki; bir defa dah ihmlinz arzoluna, azl ile konlmayup mukab olmak mukarrerdr. Ana gre ihmlden hazer idp kereste[yi] muaccelen mahall-i memra iridrmek bbnda ihtimm eyleyesiz.

175

Brez Kalesi'nin muhafazas iin Akahisar kadsnn istedii dar, barut, ok, yay vs. harp aletleri ile kurunun Ohri muhafazasnda bulunan Nzr Mahmud tarafndan tedarik edilecek elli nefer azeb ve elli nefer hisar eri ile birlikte ad geen kaleye gnderilmesi.

Rmili belerbeisine gnderildi, Pervne avu'la. 17 L., sene: 978 Ohri muhfazasnda olan Nzr Mahmd'a hkm ki: Akahsr kds mektb gnderp; "Brez Kalas'nun muhfazasyn yz elli nefer ve bin kle tar ve otuz kntr barut ve yz cebe v ceven ve yz yay ve be bin ok ve yiirmi kntr kurun virilmek lzim idin" bildrmein lzim olan tfenk barut ve cebe v ceven ve yay u ok ve kurun tedrki in Mliyye cnibinden hkm-i hmynum yazlup gnderilp tfenk Sdde-i Sadetm'den gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, lzim olan mhimmt Mliyye tarafndan gnderilen hkm-i hmynum mcebince tayn olunan yirlerden tedrk ihzr eyleyp ve lzim olan tary ol cnibde olan muktatdan tedrk olunup ve Sdde-i Sadetm'den gnderilen tfengi kabzeyleyp toplar skenderiyye'den ve syir ol cnibde hfz lzim olmayan kalalardan alup muhfaza in elli nefer azeb ve elli nefer hsr-eri ibtiddan yazup zikrolunan kalaya gerei gibi hfz u hrset eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin.

155

176

Karaaa skelesi'nden kaak tereke alp giderken yakalanan ve reisi Sdde-i Sadet'e gnderilen gemide bulunan terekenin mr iin zaptolunup yk uygun bir yere boaltlarak iine kendir yklenip yeterli sayda hisar eri ile birlikte stanbul'a gnderilmesi.

Sinn avu'a virildi. 17 L., sene: 978 Gmlcine kdsna hkm ki: Hl taht- kaznda Karaaa skelesi'nde emrme muhlif tereke alup giderken bir gemi girift olunup resi Sdde-i Sadetm'e gnderilmein zikrolunan geminn iinde bulunan terekesi mr in zabtolunup der-mahzen olmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan geminn iinde bulunan terekeye ihrc eyleyp bir mahfz yirde der-mahzen eyleyp hfzeyleyesin ve ne kadar tereke oldun ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin ve zikrolunan gemiye mr kendir tahml idp stanbul'a gnderesin ve kifyet mikdr hsr-eri dah gemiye koyup bile gnderesin.

177

Arboz Kalesi mstahfzlarndan bazlarnn kale haricinde yattklar ve muhafaza hizmetinde bulunmadklar haber alndndan bu durumun nlenmesi ve kalenin gerei gibi korunmas.

Merdm-zde Ahmed avu'a virildi. 22 evvl, sene: 978 Arboz beine hkm ki: Hl Arboz Kalas mstahfzlarnun baz kaladan hric yirlerde yatup kala hfznda olmaduklar ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup kala mstahfzlarn onat zabteyleyp hric yirlerde gezdrmeyp ve kaladan hric yatmaa komayup kalay gerei gibi hfz u hrset itdresin. Anun gibi emr-i erfme muhlif hric-i kalada yatup kend hev v heveslerinde gezp muhfazada olmayanlar ism resmleriyle yazup bildresin ki, gedkleri hara virile.

178

Magosa Kalesi'nin fethi iin askere ihtiya duyulduundan Selemiyye ve Blis beylerinin, sancaklarnda bulunan alaybeyi, zam ve erbb- timar ile Kbrs'a giderek hizmette bulunmalar.
brhm avu'a virildi. 21 evvl, sene: 978

Selemiyye sanca beine hkm ki: Hl Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kbrus cezresinde fethne mberet olunan Magosa Kalas'nun mhimmi in asker lzim oldun" bildrmein sancaun muhfazasyn yarar demn tayn eyleyp

156

dah sen sancaun[a] mteallik alaybei v zam v erbb- tmr ile mretteb mkemmel dmen yara ile tor cezre-i Kbrus'a varmak emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u terh eylemeyp sancauna mteallik alaybei v zam v erbb- tmrla cebe v ceven ve cebellerinz ile ve bi'l-cmle dmen yara[y]la mretteb mkemmel olup dah tor cezre-i Kbrus'a tevecch eyleyp Trablus skelesi'ne gerp varup hdmetde bulunasz. Siphlernle isticl zre varup irimek ardnca olasn ve bu hkm-i hmynum sana ne gn varup sen ne gn kup tevecch eyledn yazup bildresin. Bu dah. Bir sreti, Bls sanca beine.

179

Kbrs'ta bulunan askerlerin ihtiyc olan zahirenin gnderilmesinde karlalan glkler ve szkonusu zahirenin tedarikinde Karaman kadlarnn gerekli gayreti gstermediklerine dair el beyinin gnderdii mektubun alnd; Karaman kadlarna bu hususta gnderilen hkmn el beyi tarafndan yerlerine ulatrlmas ve szkonusu zahirenin ilgili yerlerden tedarik edilerek Kbrs'a ulatrlmas.
il beine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kbrus'da olan askir-i mansre in emrm zre zahrenn envndan tedrk olunup bal u ya ve syir zehyir in gnderilen emrm mcebince tccr ve gayriden, bulunanlardan tamm be kta gemiye tahml olunup gnderilp ve Akehir bei gemiler ile gelp Silifke'de mevcd olan zehyirden sonra Karaman kdlar gnderdinn ekseri getrilen gemilere tahml irsl itmi iken k zamn olman ekseri varmayup ve bi'l-fil on kta gemi tedrk olunup her ne tahml olunursa arzolunur ve Karaman kdlar zahre hussnda ikdmlar olmadun" bildrp ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; nzl bbnda ihtimm eylemek lzim olman Karaman kdlarna dah nzl tedrkinde say ikdm zre olmak in hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, gnderilen hkm-i hmynum kdlara sl eyleyp tenbh eyleyesin ki, fermn olunan zehyiri ber-vech-i isticl ihrc ve mahall-i memra irsl eyleyp ve sen dah gelen zehyiri fursat elvirp lzim olup taleb olunduka gemilere tahml eyleyp muaccelen sl eylemek bbnda env- say ikdm eyleyp ihmlden ziyde hazer eyleyesin ve ne vechile tedrk eyleyp ne kadar ve ne makle zahre irsl sl olundun yazup bildresin.

157

180

Krfs'den gelen casus Margali, Dra ve Le kalelerinin durumu, Bar ve lgn kalelerindeki kfirler ile Arnavud asileri arasndaki mnasebetler, Mora, Arnavudluk ve Hersek blgesinin muhafazasnn temininde ve baz asker mhimmatn tedarikinde karlalan glkler ve yaplan faaaliyetler hakknda Rumeli beylerbeyinin gnderdii mektubun alnd; ihtiya duyulan ake, silah ve mhimmtn kendisine ulamak zere olduu, dier hususlarn da kendisi tarafndan mnasip grld ekilde tedarik olunup dman tarafndan kalelere zarar verilmemesi ve dier kalelerin de fethedilebilmesi iin gerekenin yaplmas.

Pervne avu'a virildi. 16 L., sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Krfs'den gelen css haberin ve Margali Kalas sbk zaf zre olup sonradan yz on nefer ilhk olmala nevan kuvvet bulup ve Dra ve Le Kalalar'nun hfz lzim olman Dukagin bei tayn olunup skenderiyye bei dah Bar ve lgn nm harb kalalar keferesi Arnavud slerin dll idp Mora ve Hersek cniblerinde hareket olursa muvenet lzim olup lkin muhfazas lzim olan klun her biri bir semtde olup bud mesfe olmala bir cnibe tevecch olunursa bir cnib hl kalup asker halknun lgara tahammli olmayup ve Paa sancanun be nhye siphleri Avlonya muhfazasnda olup bir muayyen(?) hdmet emrolundukda her cnibe muvenet in ziyde asker lzim olup skb ve Kstendil ve syir merdan kanks emrolunursa kolan mer bir cnibe tahss olduklarn malm idicek baz anlardan baz Paa sanca siphlerinden kifyet mikdr gnderilp mazarrat- ad def olunmaa sn oldun ve skenderiyye bei sana gnderdi mektbda; "dkilmek emrolunan toplar ahvli ve Bar ve lgn nm harb kalalar keferesinn tedbrleri ve toplar k olmala iridrilmeyp syir levzim hzr olup iki yz yk ra gelmesine tevakkuf olunup Dukagin sancandan getrdilmek in dem gnderildin ve yz kntr demr lzim idin ve iki yz tfenk ve alt yz nefer azeb ve top ekmee palamar lzim idin ve yiirmi bir vukyye* atar bir ayka mevcd olup ta olmaman tac gnderilmesin ve ol cnibde olan muktat myesser olma[ma]la lzim olan aka yanndan sarfeyledin ve Semendire beine barut u yuvalak ve dinkler irsli in gnderilen emr-i erfm ve toplarun plar gnderilp henz varmadun ve Dukagin beine iki yz yk ra dah gndermek in mektb gnderilp skb'de olan taclardan tedrk olunup gnderilmek zre oldun ve Tmvar'dan bin kntr barut veznolunup Belgrad'a gnderilmek zre oldun ve Semendire bei emr-i erf olmadn aka virmedin ve Semendire beine; " ki bin kntr barut ve alt bin aded yuvalak ve sekiz aded dinkler skenderiyye['ye] gnderesin." diy dem gnderilp taleb olunan mikdr demr skb'de bulunmayup Novaberde kazsn[d]a elegirp akas virilp skenderiyye Kalas'na kir tavarlaryla gndermek in mektb dem gnderilp lkin men v nuzzrdan aka alnmaa imkn olmayup; "Her kank** muktaada aka bulunursa virile." diy emr-i erfm virilmesin ve taleb olunan tfenk azeb ve kifyet kadar palamar tedrk oluna ve harb kalalara varlmak emrolunursa toplar skenderiyye kurbinde olan nehirle bir mikdr aaa indrilmeyince varmaa kbil olmayup her topa 158

Belgrad'da olan at gemileri gibi birer gemi ki, be gemi olur ve geidlerde asker mrrna dah birka gemi lzim idin" bildrmekle Dukagin beine lzim olan mikdr [gemi] geidlerde bin itdrilmek in imdiden tahtasn ve eyglerin ve syir levzimin ihzr eylemek in mektb gnderildin" bildrp ol bbda dah her ne dinilmi ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i lem-masrim'e arz u takrr olunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur. mdi; ey tedrk eylemisin. Amm; nehir yol virmeyicek karadan varmaa mmkin deil midr ve Semendire'de ol makle lt bulunur m ve sbk gnderilen tfenk kifyet eylemez mi, nicedr; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu husslar tetebbu eyleyp gresin; fi'l-vk nehir elvirmeyicek toplar karadan varmaa imkn yok mdur, nicedr ve Semendire'de ol makle lt bulunur m, yoklanm mdur, hlen iki yz kabza tfenk dah tedrk olunup irsl olunmak zredr ve Mliyye cnibinden yiirmi bin aka virilmek in hkm-i hmyn yazlup irsl olunmdur. Lzim olan akay emr-i erf mcebince taleb eyleyp alup lzim olan masrife sarfeyleyp ve barut in Budun ve Tmvar belerbeilerine hod defet ile ahkm- erfe yazlup hsl olan barut mtekben Belgrad'a sl eylemek ve top ekmee lzim olan urgan tedrki Manastr cniblerinden imkn varsa ol cnibden tedrk eylemek in hkm-i hmynum gnderilp mmkin oldu zre ihzr itdrmek emrm olup ne mikdr barut lzim olursa Belgrad'dan getrdp ve etrf u cevnibe muvenet lzim olursa Kstendil ve skb beleri sana kolup mrun-ileyhimya hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Zikrolunan ahkm mrun-ileyhimya sl eyleyp dah yanuna getrdp vech mnsib grildi zre ol cevnibde hfz u hrseti lzim olan yirleri onat vechile hfzitdrp muvenet eylemek lzim olan yirlere kifyet mikdr dem gnderp muvenet eylemekle bi'z-zt varmala m olur, ne vechile mnsib grilrse mahall iktiz itdine gre hsn-i tedrk eyleyp bi-nyeti'llhi tel kffr- hksrdan bir mahalle zarar u gezend iridrmeyp ve zikrolunan harb kalalar feth mhimmi in lzim olan mhimmt levzim neyse sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince tedrk ihzr itdrp vakti ile tedrkine mberet eyleyp dn devlete mteallik vk olan cumhr- umrda bezl-i makdr eyleyp lzim'l-arz olan husslar yazup bildresin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

181

skp ve Kstendil beylerinin sancaklarndaki sipahilerle birlikte Rumeli beylerbeyinin yanna giderek hizmette bulunmalar.

Pervne avu'a virildi. 17 L., sene: 978 skb beine hkm ki: Bundan akdem; "sancaun siphleri ile sefer-i zafer-esere hzr olmak" emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olup hlen sancaun siphleriyle Rmili Belerbeisi Hseyin dme ikblh yanna varup hdmetde bulunmak lzim olman buyurdum ki: 159

Vardukda, tehr eylemeyp sancauna mteallik alaybei v zam v erbb- tmr ile cebe v ceven ve cebellerinzle ve bi'l-cmle dmen yara ile mretteb mkemmel mrun-ileyh yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Bu dah. Bir sreti, Kstendil sanca beine.

182

skenderiyye beyinin, Rumeli beylerbeyi tarafndan istenen mhimmt ve levzm ilgili yerlerden tedarik edip, ihtiya duyulan akeyi Uzgurolu Mahmud'dan alp gerekli yerlere harcayarak Arnavud silerinin haklarndan gelmeye gayret etmesi; ayrca Rumeli beylerbeyi ile yardmlaarak kalelerin fethi hususunda ne gerekiyorsa yapmas; lazm olan barutu da Semendire beyinden talep edip almas.

Pervne avu'a virildi. 17 L., sene: 978 skenderiyye beine hkm ki: Rmili belerbeisi mektb gnderp; "Bu sene k olmala toplar isticl zre irimek myesser olmayup sbk emrolunan drt aded toplarun cem levzimi hzr olup iki yz yk raya tevakkuf olundun ve drt topdan gayri top dkilmee mecl olmayup sekiz dingil lzim idin dingil ile drt bin top yuvala in Belgrad mfettiine ve nzrna emr-i erfm gnderilp mukaddem dah dem gnderildin ve plar drt defa gnderilp yz kntr demr in mektb irsl olundun ve palamar lzim olup ve skenderiyye Kalas'nda darbzen olmayup Bar ve lgn Kalalar muhkem olup top u tfenk ve syir lt vfir olup ve skenderiyye ve pek Kalalar'nda iki yz kntr barut- siyh mevcd olup harb kalalar muhsarasnda ancak tfenk-endzlara kifyet ider; top u darbzene iki bin kntr barut dah lzim idin ve kalalar keferesi Arnavud tyifesin dll eyleyp fesddan hl olmaduklarn ve gemiler levzimine mberet olunup itmmna ihtimm zre olundun ve mendan aka alnmaa imkn olmamala kend mlundan sarfeyledn ve yiirmi bin aka in Uzgur-ol Mahmd zde mecdhya emr-i erfm virilmesin ve skenderiyye Kalas'nun tfenge ihtiyc olup iki yz kabza tfenk lzim idin ve skenderiyye'de yiirmi bir vukyye atar bir ayka mevcd olup pna muvfk ta yonmak in be nefer tac ve iki yz nefer azeb lzim idin ve Semendire beine ve mfetti ve nzrna yuvalak u dinkler in defet ile dem ve emr-i erf ve toplarun plar gnderilp henz gelmeyp tekrr emr-i erf gnderilmesin ve Arnavud tyifesi istimlet mdr ile slh olunmayup aralarnda be-on pre karyenn haklarndan gelinrse syirleri iskt olunurd. Hricden askere dah ihtiyc olmadun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; top levzimi eger radur ve eger dingil ve eger palamar u demr ve gayridr; sbk gnderilen ahkm- erfe mcebince fermn olunan yirlerden ihzr u tedrk itdrilp gnderilmek ve yiirmi bin aka virilmek in Mliyye tarafndan mrun-ileyhe hkm-i hmyn yazlup gnderilmidr. Amm; Arnavud slerinn haklarndan gelmek in defetile ahkm- erfe gnderilmi idi. nki askere ihtiyc yom, gnderilen evmir-i erfe mcebince mmkin oldu zre nin 160

haklarndan gelmee ikdm olunmaya? Zikrolunan slern her vechile haklarndan gelmek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, lzim olan levzimi sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince tedrk ihzr itdrp ve akay emr-i erf mcebince Uzgur-ol mrun-ileyh Mahmd dme mecdhdan alup lzim olan masrife sarfeyleyp ve bi'l-cmle bu bbda sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince amel eyleyp Arnavud slerinn sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince haklarndan gelmee sayeyleyp memleket vilyetn emn emn ve rey v berynun refhiyyet itmnn husslarnda bezl-i makdr eyleyp zikrolunan harb kalalar in eger top ve eger gemi ve eger syir levzimdr; evmir-i erfe-i sbka mcebince ihzr u tedrk eyleyp dah mrun-ileyh belerbei dmet melhi ile haberlep vech mnsib oldu zre hsn-i ittifk u ittihd ile tedrk eyleyp vakti ile zikrolunan kalalarun zerine varup bi-nyeti'llhi tel feth u teshri bbnda say ihtimm oluna. Lzim olan barut, Budun ve Tmvar cniblerinden Belgrad'a gnderilp andan ol cniblere irsl olunmak emrm olmdur. Lzim olan barut Semendire Sanca Bei Hasan dme zzhdan sbk gnderilen emr-i erfm mcebince taleb eyleyp alasn.

183

Kaptan paann 19 evval 978 tarihinde Donanma-i Hmyn ile Kbrs'a doru yola kt.

Bugn kapudn paa Donanma-y Hmyn'la tevecch eylemilerdr.

[Yev]m'l-Cuma, f 19 evvli'l-mkerrem, sene: 978

184

Kaptan paann Magosa Kalesi'nin fethi amacyla Donanma-i Hmyn'a babu tayin olunduu; emrine verilen gemilerle yola kp Rodos, skenderiyye ve Kocaeli beyleri ile gnderilen gemilerle birleerek ihtiya duyulan silah ve mhimmt mnasip olan mahallerden tedarik edip Kbrs'a gtrp Vezir Mustafa Paa'ya teslim etmesi; donanmaya mnasip birini babu tayin ederek denizden gelebilecek saldrlarn nne geilmesi, kendisinin de karada grevlendirilen askerlerle muhasara hizmetinde kalmas; Magosa Kalesi muhasarasnda grevlendirilen yenierileri uygun hizmetlerde grevlendirmesi ve muhafaza konusunda her trl gayreti gstermesi.

Mrun-ileyh hazretlerine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Kapudn paaya hkm ki: El-hlet hzih cezre-i Kbrus'da mahsr olan Magosa Kalas'nun bi-nyeti'llhi tel feth u teshrine ve iinde olan meln-i hsirnn kahr u tedmri kasdna irsl olunan Donanma-i Hmynum'a seni ba u bu ve serdr tayn eyleyp buyurdum ki: 161

Vardukda, Sdde-i Sadetm'den sana kolan gemileri yanuna alup deryya tevecch eyleyp dah mukaddem Rodos ve skenderiyye ve Kocaili beleri dme zzhm ile gnderilen gemilere mlk olup cezreye varup vsl olduun gibi kala-i mezbre feth mhimmi in irsl olunan top u yarak ve topclar ve syir levzim ne ise mnsib olan mahalden cezre-i mezbreye ihrc eyleyp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa'ya teslm eyleyp dah sen karaya mteallik olan askir-i nusret-meser ile muhsara hdmetinde olup Donanma-i Hmynum'a yarar kimesne[yi] ba u bu tayn eyleyp yat u yara ile ve cengci ve syir Donanma-i Hmynum'a mteallik mhimmt ile mretteb mkemmel tarada muhfazada olup askir-i mansreyi onat zabteyleyp taraya ihrc itdrmeyp etrf u eknf gzr itdrp anun gibi kffr- hksrdan dery yzinde gemi grinp veyhd haberi alnursa Cenb- Hazret-i Hakk celle ve alya tevekkl ve Sultn- Enbiy aleyhi efdal't-tehyya tevessl eyleyp dah Donanma-i Hmynum'da olan mer v rues ve syir ehl-i vukf korsan kapudnlar ile istire eyleyp hsn-i ittifk u ittihd ile yek-dil yek-cihet olup fursat elvirp mahall iktiz itdine gre bi-nyeti'llhi tel sen bi'z-zt varmala m olur, yohsa muhfazaya ba u bu tayn eyledn kimesneyi donanma ile gndermekle mi olur; zerlerine varup her ne vechile mmkin myesser olursa mrun-ileyh vezrm ile vech mnsib grildi zre hsn-i tedrk eyleyp adnun def u ref ve kefere-i fecerenn kal u kam bbnda bezl-i makdr eyleyp yz aklklar tahslinde env- mes-i cemle vcda getresin ve bi'l-cmle dn-i mbn ve syir devlet-i ebed-peyvend-i sadet-karnme mteallik cumhr- umrda ol ki, lzime-i gayret hamiyyetdr, cibilletnde merkz olan vfr- ecat cellet ve hsn-i firset muktezsnca zuhra getrp eger ad-y bed-girdrun gemilerin cezreye getrmeyp etrf u cevnibi gerei gibi hfz u hrset itdrmekdr ve eger gemilerden taraya dem ihrc itdrmeyp gemiler cem levzimleri ile mretteb mkemmel muhfaza hdmetinde ihtimm zre olmakdur ve eger askir-i nusret-meseri ve kapud[]nlar ve resleri zabt u rabt eyleyp krekcileri grp gzetmekdr ve eger sen karaya mteallik asker ile Kbrus'a(?) kup vech mnsib oldu zre hdmetde bulunmakdur ve bi'l-cmle cmle umrda bezl-i tvn ve sarf- kudret eyleyp ad tarafndan gaflet eylemeyp basret intibh zre olup lzim'l-arz olan husslar ve ad tarafndan vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn ve Magosa Kalas'nun muhsarasnda al-eyyi hlin be bin nefer yenieri kullarum meterisde(?) bile olmak lzimdr. Eger hl sennle irsl olunan yenieri kullarumdur ve eger mukaddem Donanma-i Hmynum'la ierye geldnde skenderiyye Sanca Bei Muhammed dme zzh yannda alkoduun be yz nefer yenieridr ve eger Kocaili Sanca Bei Kaya dme zzh ile sonra irsl olunan alt yz neferdr; cmlesin hsb idp dah mrun-ileyh vezrm edma'llh tel iclleh yannda mevcd olan yenieriler ka nefer ise mrun-ileyhn yannda meteris(?) hdmetinde cmle be bin nefer yenieri olmaa ka nefer yenieri alup gitmek iktiz ider ise ol mikdr nefer yenieriyi Kbrus'a alup gidp meteris(?) hdmetine varasn. Andan mad bk kalan yenieri kullarum eger adalar arasnda muhfaza hdmetine tayn olunacak gemilerde ve eger cezre-i Kbrus etrfn devern u muhfaza in tayn olunan gemilerde alkonlmakdur; vech mnsib grdnz zre tayn eyleyp alkoyup dah eger yenieri kullarumdur ve eger ltc v cengcilerdr; h bir ferdi tara karmayup; "Muhfaza bbnda ikdm ihtimm zre olup 162

dakka fevteylemeyesiz." diy muhkem tenbh tekd eyleyesin. Hdmetlerinde basret intibh zre olup ad-y bed-reyn mekr u hlesinden gaflet eylemeyeler.

185

Rodos ve skenderiyye beyleri Girit'ten Kbrs'a yardm iin gelecek gemileri engellemekle grevlendirildikleri halde krekilerin hastaland, Aydn, Karesi ve Sla sipahilerinin ve gemi grevlilerinin daldklar bahanesiyle grevlerini yerine getirmediklerinden Rodos Beyi Bali'nin azlolunduu; Kapudan Paa'nn da bu gemilerle mlki olduunda bu olay aratrp, grevini ihmal edenleri bildirmesi.

Mrun-ileyh hazretlerine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Kapudn paaya hkm ki: Bundan akdem; "Donanma-y Hmynum ierye gelmel oldukda ad-y hksrun gemileri perkende olup cezyir arasnda dah kffr- bed-girdr gemilerinden gemi kalmad[u] ve Girit'de olanlar bozgun oldu" arzolunmala; "Dery muhfazasna ve Kbrus'a ad gemileri gelp Magosa Kalas'nda mahsr olan melne takviyet virmek kasd ile gemiler gelrse germeyp yanlarnda olan gemiler ile zerlerine varup her ne tark ile mmkin olursa def u refleri bbnda say ihtimm zre olmak in Donanma-y Hmynum'dan elli-altm pre gemi intihb idp dah eger mr ve eger rues gemilerinde olan forsa esrler ile donadup letci v cengcilerin mkemmel eyleyp hdmet-i muhfaza in vech grilen gemileri serdr tayn idesin." diy emrm olm iken Rodos ve skenderiyye beleri ile emrm zre muhfaza in konlan gemilern krekcisi ve letci v cengci v topc ve syir levzimi tedrk olunmken Girit'den Kbrus'a gitmee hzr olan ad[-y] hksr gemiler[in]n haberi mrun-ileyhimya sl olundukda krekci haste v zebn olup Aydn ve Sla ve Karesi sancaklarnun siphleri dah perkende olup ve letci v mukarrer topc dah dalup gemiler bozlmala emrm zre Girit'den Kbrus'a gidecek gemiler def in varmaduklar in Rodos Bei Bl azlolunup siph v topc ve mukarrer letci perkende olmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda, sbk muhfaza in alkonlan gemilere mlk olduun gibi tayn olunan siphleri knn-nme-i hmynum mcebince yoklayup mevcd olan siphleri tmrlaryla ve yazular ve ba karyeleri ile defter eyleyp mevcd olmayup gidenleri dah vech-i merh zre yazup gitmee sebeb ne olmdur, iczet mi virilmidr, kimlern iczetleriyle gitmilerdr ve krekci v ltc ve syir mukarrer nefert gemilerden karup karmaa sebeb ne olmdur, gemilern topclar ve syir mukarrerleri gemileri braup gitmee bs nedr, ne mahalle gitmilerdr, kimler iczet virmidr ve bi'l-cmle gemilern bozlmasna bs bd olan ne ise asl ve hakkati ile onat vechile teft tefahhus eyleyp gavrine irip mufassal merh yazup vuk zre arzeyleyesin ki, anun gibi emr-i erfme muhlefet eyleyenlern bir vechile haklarndan geline [ki], syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Huss- mezbr mhimdr; ihtimm eyleyp bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin.

163

186

Vezir Mustafa Paa'nn nceki gibi kuvvetli bir donanma yardma gelmedii takdirde Magosa Kalesi'nin fethedilemeyecei, askerin zor durumda kalp dalaca, cilen yardm gnderilmesi istei zerine skenderiyye, Rodos ve Kocaeli beylerinin yanlarnda bulunan gemilerle yardma gitmeleri iin emir verildii, Donanma-i Hmyn'un da yeterli silah ve cephane ile Cezayir Beylerbeyi Kaptan Ali Paa serdarlnda yola kartld; yardm kendisine ulatnda sahillerde gerekli nlemleri aldrtmas, yardma gelen kuvvetlerin muhasaraya itirakini salamas, gerek duyulmadka barut sarfettirmemesi ve gerek karadan, gerekse denizden dmann mahvedilmesine almas.

Kapudn paa hazretlerine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: sitne-i Sadet-iynum'a Sdde-i Sadetm avularndan Ahmed avu zde kadruh ile mufassal mektb gnderp; "evvelki donanma gibi Donanma-i Hmynum irimez ise feth myesser olmadundan gayri asker iinde kll fetret ihtill zuhr mukarrer olup ve muhsara in altm kta top ve krk aded kolonborna ve ana gre barut u lt ve yarar topc irsli" husslarn bildrp ol bbda dah her ne dinilmi ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arz u takrr olunup malm- erfm olmdur. mdi; bundan akdem Rodos ve skenderiyye beleri dme zzhm yannda olan gemilerden gayri yiirmi kta gemi Kocaili Sanca Bei Kaya dme zzh ile irsl olunup ve anlardan mad Donanma-i Hmynum ve taleb olunan yarak u lt Kapudnum Cezyir Belerbeisi Al dme ikblh ile irsl olunup mm-ileyhi ol cnibe gnderilen Donanma-i Hmynum'a serdr tayn idp ve topcba yarar topclar ve mstevf yarak ile gnderilp cezre-i Kbrus'a vsl oldukda kendsi Kbrus'da fermn olunan asker ile Kbrus'a(?) kup hdmetde bulunmak bbnda ve muhfaza in gemilere kimi serdr tayn itmek vech grilrse serdr tayn olunup dyim gemiler ile hzr ve ad taraflarna nzr olup muhfazada ihtimm idp cezreye ad tarafndan takviyet vey zarar u gezend iridrmemek bbnda basret zre olmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup anun gibi Donanma-i Hmynum'a lzim olan top u yarak ve syir levzim ile varup vusl buldu gibi lzim olan yat u yara alup dah kala-i mezbrenn feth u teshri ve ad-y bed-reyn kahr u tedmri her ne vechile mmkin myesser olursa eger mrun-ileyh ile ve eger syir belerbeilerm ve beler kullarum ile hsn-i tedbr ile fursat elvirp mahall iktiz itdine gre ve syir devlet-i ebed-karnme mteallik cumhr- umrda bezl-i makdr eyleyp bi-nyeti'llhi tel kala-i mezbrenn istihls bbnda env- mes-i cemlenz vcda getresiz. Amm; "Donanma-i Hmynum gemilerinn krekcilerin ve cengcilerin ve yenierilerin ihrc eylemeyp ve syir levzimin bozmayup mretteb mkemmel dmen yarayla ve syir zd zevdeleri ve esbb ltlar ile cezre-i mezbre etrfnda devreyleyp dyim hzr ve ad tarafna nzr olup anun gibi kffr- hksr gemileri grinr ise bi-nyeti'llhi tel zerlerine varup mmkin oldu zre mazarrat u fesdlarnun def u ref bbnda 164

bezl-i ictihd eyleyp her ne vechile imkn olursa kal u kamlar tedrkinde ihtimm zre olup etrf u cevnibi muhfazada keml-i basret zre olasn." diy mrun-ileyh kapudnum dme ikblhya tenbh olunup hkm-i erfm virilmidr. Sen dah mrun-ileyhe ol vechile tenbh eyleyesin ki, gemileri bozmayup yat u yaraklar ve cengci v ltclar ile ve bi'l-cmle vech-i merh zre mretteb mkemmel hzr ve etrf u cevnibe nzr olup bb- muhfazada dakka fevteylemeyp kendsi karaya mteallik olan asker ile Kbrus'a kup vech mnsib grildi zre muhsara hdmetinde bulunup Donanma-i Hmynum'a bir yarar kimesne[yi] vech grildi zre ba u bu tayn eyleyp emrm zre etrf ve eknf hfzitdre. Nihyet anun gibi kffr gemileri grinp veyhd haberi alnursa mrun-ileyh kapudnum bi'z-zt varmala m olur yohsa muhfazaya tayn olunan kimesneyi donanma ile gndermekle mi olur; ve'l-hsl iktiz itdine gre hsn-i ittifk u mvere ile vech mnsib oldu zre bi-nyeti'llhi tel def u refleri tedrkinde hsn-i ihtimm eyleyp bb- ikdmda dakka fevtolunmaya ve "kala-i mezbre gyet metnet ve keml-i hasnet zre olman Sdde-i Sadetm'den altm kta top ve krk aded kolonborna v barut gnderilmek lzim oldun" bildrmisin. Eyle olsa; kala-i mezbrenn ol vechile hasneti mukarrer olcak kolonborna v topun ana ne denl tesri olur? Bu denl top u kolonborna kurlup muhsara olundu takdrce yiirmi bin kntr mikdr barut kifyet eylemez. Hlen Msr'dan ve Rodos'dan ve Badd'[d]an gelenlerden mad bundan mrun-ileyh kapudnum dme ikblh ile gnderilen barut cmle on bin kntr mikdr ancak olur. Ol dah zamn- kallde bertaraf oldukdan sonra ziyde barut tedrki myesser olmaycak muhsara umr neye mncerr olur? mdi; barut hussnda gerei gibi mukayyed olup adnun yaraklarn battl idecek mikdr toplar ve kolonbornalar istiml itdrp nsf mhed olmayan yirlere barut isrf itdrmeyp tedbr-i har ile muhsara idp reyya ve askir-i slm'a hsn-i istimlet virp etrfdan toprak srmekle kalanun zerine varlup feth u teshri ve iinde olan meln-i hsirnn kahr u tedmri bbnda env- mes-i cemlenz vcda getrile.

187

am'a varncaya kadar yol zerinde olan kazlardan Kbrs adasna tayin olunan sipahilerin gelen harlklarnn geciktirilmeden Kbrs'a gnderilmesi.
brhm avu'a virildi. 21 L., sene: 978

m'a varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki: Hl taht- kaznuzdan Kbrus cezresine tayn olunan siphlern gelen harclkclar ber-vech-i isticl gir Kbrus'a gnderilp tehr olunmamak in defet ile ahkm- erfe yazlup gnderilmi idi. Ol evmir-i erfe kem-kn mukarrer olup hlen Donanma-i Hmynum dah ihrc olunup ol cnibe irsl olunman tehr eylemeyp her birinz bu bbda mukayyed olup taht- kaznuza Kbrus cezresi tarafndan gelen harclkclar evmir-i erfe mcebince asl tehr itdrmeyp ber-vech-i isticl ihrc itdrp iskelelerde hzr bulunalar ki, gemiler vardukda girp tor cezreye varup hdmetde bulunalar. yle ki; gemiler ol cnibe varup dah mezbrlar iskelelerde hzr bulunmayup gemiler tehr

165

olunmalu ola, tmrlar alnup hara virilmek mukarrerdr. Ana gre tenbh eyleyesiz ki, ihmlden hazer idp bb- ikdmda dakka fevteylemeyeler.

188
Bu dah.

Kazlar dahilinden kavvs ihrac olunmas emredilen kadlarn, kavvslar bir an nce iskelelere gnderip gelecek gemilerle Kbrs'a ulamalarn salamalar.

Kavvs ihrc olunmak emrolunan kdlara hkm ki: Bundan akdem evmir-i erfe gnderilp; "muaccelen kavvs ihrc olunup cezreye gemek" emrm olm idi. Ol evmir-i erfe kem-kn mukarrer olup hlen Donanma-i Hmynum ihrc olunup hzr bulunan kavvs iskelelerden cezreye germek emrm olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp her birinz bu bbda gerei gibi mukayyed olup ihrc olunmak fermn olunan kavvslar ber-vech-i isticl yat u yaraklaryla mretteb mkemmel ihrc itdrp iskelelere gnderp hzr itdresiz ki, gemiler vardukda hzr bulunup cezreye gereler. yle ki; bu bbda ihmlinz sebebi ile kavvs vakti ile irimeyp hl beyn olunan zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Azl ile konlmayup eedd-i kb ile mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre ihmlden hazer idp kavvs isticl zre iskelelere gnderp ihzr eylemek bbnda dakka fevteylemeyesiz ve bu hkm-i erfm size ne gn vsl olup kavvs ne gn ihrc eyleyp gderdnz yazup bildresiz.

189
Bu dah.

Eski nzlden kalp bozulmu nzl varsa Monla Aa tarafndan yenisiyle deitirilerek, ne kadar nzln deitirildii ve ne kadar yeni nzle ihtiya duyulduunun bildirilmesi.

Monl Aa'ya hkm ki: Bundan akdem; "Eski nzlden kalup fsid olm nzl varsa yeniye tebdl itdrp ihzr eyleyesin." diy bir nice defa ahkm- erfe irsl olunm idi. Ol evmir-i erfe kem-kn mukarrer olup eskiden ne kadar kalmdur ve tebdle ne teslm olunmdur ve bk kalan nzl ne zamna dek kifyet ider; Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, emr-i sbkum mcebince eskiden kalup fsid olm nzli yeniye tebdl itdrp ve imdiye dek ne mikdr nzl tebdl olunup bi'l-fil yeni ey nzl ne mikdr mevcd vardur ve tebdle ne teslm olunup bk ne kalmdur ve bk kalan nzl ne zamna dek kifyet ider, dah nzl lzim midr, mceddeden ne kadar nzl ihrc olunmak lzimdr, ihrc ne vechile mmkin olur ki, reyya kll tab muzyaka olmaya; mufassal merh yazup bildresin.

166

190

Mteferrika znikli Hasan'n, cebelleri ile birlikte sefer iin Sdde-i Sadet'e gelmesi.

Bu dah, brh[]m avu'a. Mteferrikalardan znikl Hasan'a hkm ki: Hl cebe v ceven ve cebellernle sefere hzr olup muaccelen Sdde-i Sadetm'e gelp irimek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh eylemeyp yat u yaraunla ve cebe v ceven ve cebellernle hzr u mde olup Sdde-i Sadetm'e gelp iriesin ki, ne cnibe varmak emrm olursa tevakkuf lzim gelmeyp bil-tehr tevecch eyleyp varup hdmetde bulunasn.

191
Bu dah.

Halep'te nzl ihrac emrolunan kazlarn kadlar tarafndan, uygun depolanmadndan dolay bozulan nzln yenisiyle deitirilerek emredilen yerlerde hazr edilmesi.

Vilyet-i Haleb'de nzl ihrc fermn olunan yirlern kdlarna hkm ki: Bundan akdem taht- kaznuzdan ihrc olunup yalya indrilen nzl mahfz yirde konlmayup ve onat vechile gzetmemekle fsid olup amele yaramadu ecilden yeni[ye] tebdl olunmak in nzl emnlerine ve size ahkm- erfe irsl olunmd. Ol emrm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, tebdli fermn olunan nzl ihrc olunup tebdl olunmam ise env- ikdm ihtimm ile isticl zre ahkm- erfe-i sbka mstedsnca bi't-tamm ihrc olunup tebdl idp hzr u mheyy eylemekde bezl-i makdr eyleyesiz. Bu huss ehemm-i mhimmtdandur; ihml msheleden ziyde hazer eyleyp emrm mcebince itmma iridrmee sayeyleyesiz ve ne vechile tedrk idp ihzr itdnz yazup bildresiz.

192
Bu dah.

Azz u Kilis beyinin Kbrs iin kendisinden tedariki istenen kavvs ve piyadeleri henz hazrlamam ise bunlar bir an nce hazrlayp Kbrs'a ulatrmaya gayret etmesi ve ne kadar kavvs ve piyade tedarik ve ihrac ettiini bildirmesi.

Azz u Kilis Bei Canbolad Be'e hkm ki: "Cezre-i Kbrus mhimmi in ihrcna memr olduun eger kavvs ve eger syir piyde tyifesidr; ber-vech-i isticl ihrc eyleyp cezre-i mezkreye germek bbnda ikdm ihtimmun zuhra getresin." diy sana nice defa ahkm- erfe irsl olunmdur. Ne vechile tedrk olunup ne mertebeye iridi malm olmak lzim mhimm olman buyurdum ki:

167

Vardukda, ihrc fermn olunan tyifeyi emrm zre bi't-tamm ihrc idp cezre-i mezkreye mteveccih olup henz ubr itmedn ise ihml mshele cyiz deildr. Bu bbda env- say ihtimmun vcda getrp evmir-i sbka mcebince tyife-i mezkreyi hzr u mheyy idp cezre-i mezkreye ubr itmek ardnca olasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ve ne mikdr nefer ihrc idp ne trhda tevecch idp cezreye gedn yazup arzeyleyesin. Donanma-i Hmynum ol cnibe gnderilmidr. yle ki; Donanma-i Hmynum ol cnibe vardukda sen hzr olmaya[sn], mesl olursn. Ana gre ikdm ihtimmda dakka fevtitdrmeyesin.

193

Denizden ve karadan yeni bir sefer dzenlendiinden, daha nce Kbrs seferi iin yapld gibi, ayn ekilde yeni sefere kan ordunun muzafferiyeti ve dmann malubiyeti iin am ve Halep vilyeti dahilinde bulunan cami ve mescitlerde ulem, suleh ve tm mslmanlar tarafndan pazartesi ve perembe gnleri dualar edilmesi, Enm- erf ve Fetih sresinin okutturulmas.
brhm avu'a. 21 evvl, sene: 978

Haleb kdsna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erf gnderilp; "Cezre-i Kbrus'a irsl olunan askir-i nusret-meser mansr u muzaffer ve ad-y hksr makhr muhakkar olup bi-nyeti'llhi tel cezrenn feth u teshri myesser olman cenb- Vehhb- b-niyz ve Fetth- Alm-i re-sz derghna keml-i huz u hula cevmi- erfe ve mecmi- mnfede pencenbe ve denbe gnlerinde evkt- mteberrikede ulem-i ebrr ve suleh-i ahrr ve cemat-i mslimn ve evz- mminn ile Enm- erf ve Sre-i Feth tilvet olunup hayr duya muvzabet oluna." diy tenbh ilm olunmd. El-hlet hzih Hakk celle ve alnun ulvv-i nyetine ve Hazret-i Rislet-penh aleyhi ve lih efdal's-salt ve ekmel't-tahyytun mucizt- kesret'l-berektna tevekkl itimden gaz v cihd in berr bahrdan baz etrfa dah asker-i zafer-fer[cm] irsl olunmdur. Gerekdr ki; mukaddem tenbh olundu zre slb- sbk ve tarz- rk zre ulem-y ahyr ve suleh-y ebrr ve cemat-i mslimn ve sbyn- mminn ile pencenbe ve denbe gnlerinde cevmi- erfe ve mecmi- mnfede evkt- eshrda cemyyet ve huls- taviyyet ve saf-y akdet ile Enm- erf ve Sre-i Feth tilvetine mdvemet olunup askir-i slm avn nyet-i Fetth u Alm'e mazhar olmala dyim mansr u muzaffer olman Hakk celle ve al derghna hayr dular eyleyesiz. mmzdr ki, karn-i icbet ve rehn-i isticbet vk olup ad-y hksr- dallet-ir kahr- kassr ile makhr ve evliy-y devlet-ahyr env- ftht- cemlet'l-sr ile mesrr olmak myesser mukadder olm ola. Bu dah. Bir sreti, m kdsna.

168

194

Ahyolu'da bina olunan gemilerin nevruzdan nce tamamlanp gerekli alet ve edevtyla kreklerinin ilgili yerlerden tedarik olunup, lenger demirleri de Samakov'dan getirtilerek bir an nce bitirilip stanbul'a gnderilmesi konusunda defalarca emir gnderildii halde gemileri tamamlayp gndermeyen Ahyolu kadsnn gemileri bir an nce gndermesi, aksi halde grevinden azledilecei.

Ahyol kdsna hkm ki: Bundan akdem sana defet ile ahkm- erfe gnderilp; "Ahyol'da bin olunmak emrolunan gemileri nevrzdan mukaddem itmma iridrp lzim olan lt esbbn ve kreklerin gnderilen evmir-i erfe mcebince tayn olunan yirlerden tedrk itdrp ve lenger demrlerin Samakov'dan getrdp ber-vech-i isticl iridrp stanbul'a gndermek" emrm olm iken gemiler henz irimeyp elenmein rz- hzrilysdan on be gn mukaddem elbette cmle levzimi ile itmma iridrp stanbul'a gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi ikdm ihtimm eyleyp zikrolunan gemileri emrm zre elbette rz- hzrdan on be gn mukaddem iridrp sbk gnderilen evmir-i erfe muktezsnca lenger demrlerin Samakov'dan ve syir urgan u krek ve lt esbblarn tayn olunan yirlerden tedrk ihzr itdrp tayn olunan zamndan mukaddem stanbul'a gndermek bbnda env- ihtimm eyleyp ihmlden ziyde hazer eyleyesin. yle ki; bu bbda ihml eyleyp tayn olunan zamna iridrmeyp avk u tehr oluna, vk olan hdmetn hdmet yirine gemedinden gayri her vechile mstehkk- tb kb olmak mukarrerdr. Ana gre basret zre olup tayn olunan zamndan mukaddem iridrmek ardnca olasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup vusl bulup gemiler ne mertebede olup ne zamnda irimek mmkin oldun ve demr krek urgan ve syir lt esbbdan kusrlar nedr, ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

195

am beylerbeyi tarafndan, Kbrs'a gnderilmek zere, emredilen miktarda kavvs ve gnll yiitler yazlarak am Yenierileri Kethdas Pervne'nin babu tayin edilip geciktirilmeden Kbrs'a gnderilmesi.
brhm avu'a virildi. 21 L., sene: 978

m belerbeisine hkm ki: Dstr- mkerrem il hrih Vezrm Mustaf Paa mektb gnderp; "ol cnibden ihrc fermn olunan kavvs ve gnll tyifesi muaccelen ihrc olunup sbk m Yenierileri Kethuds olup hlen Zam olan kdvet'l-emsil ve'l-ayn Pervne zde kadruh mezkrlara ba u bu tayn olunup cezre-i Kbrus'a irsl olunmalar vech mnsib grildin" bildrmein mrun-ileyh mezkrlara ba u bu tayn olunup ber-vech-i isticl cezre-i mezbreye irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup asl tehr u terh eylemeyp ihrc fermn olunan kavvs bi't-tamm ihrc eyleyp dah gazdan saflu darb u harbe kdir yarar u 169

tvn gnll yiitler yazup mrun-ileyh Pervne'yi ba u bu tayn idp dah; "Anun gibi dilverlii zhir olup yarar olanlar yoldal mukbelesinde env- nyet-i husrevneye mazhar olmalar mukarrerdr." diy her birine hsn-i istimlet virp ber-vech-i isticl mahall-i memra irsl sl eyleyesin ve ne mikdr kavvs ve gnll yazlup irsl olunursa esmsi[y]le mufassal merh yazup defter idp ve mhrleyp bir sretin mrun-ileyh vezrm edma'llh tel icllehya gnderp bir sretin dah ayn ile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

196

Donanma-i Hmyn ile derya seferine gitmeleri emrolunan Canik sanca sipahilerinin, daha nce Sivas muhafazasnda grevli olduklarndan ve emir kendilerine ge ulatndan dolay silah ve zahire eksiklerini tedarik edemedikleri, Sinop'ta yaptrlan gemilere katlmalar halinde tam tekmil zamannda greve gelebilecekleri yolundaki tekliflerinin uygun grlmedii; szkonusu sipahilerin bir an nce karadan stanbul'a gelmeleri ve zahirelerini stanbul'da tedarik etmeleri; Sinop'ta ina edilmekte olan gemilerin de bir an nce bitirilip rz- hzrilysdan nce stanbul'a gnderilmesi.

Hsr-erlerinn kethudsna virildi. Sinob kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Canik sanca siphleri meclis-i era gelp; "Mukaddem Sivas muhfazasna memrlar olup hlen Donanma-i Hmyn ile dery seferine fermn olunup lkin gi tenbh olunman yat u yaramuz ve kifyet mikdr zahrelerimz tedrk ihzr idemedk. yle ki; Sinob'da bin olunan gemilere girmek fermn olunursa cem yat u yara [u] zehyirimz tedrk ihzr idp sn vechile irimek mmkindr." didklerin" bildrmisin. mdi; Sinob'da bins fermn olunan gemilern hzrilysdan mukaddem mahrse-i stanbul'a muaccelen gelp irimesi mhimmtdandur. Buyurdum ki: Vardukda, anda bin olunan gemileri muaccelen ihrc eyleyp rz- hzrilysdan mukaddem mahmiyye-i stanbul'a irsl sl eyleyp ihml msheleden hazer eyleyesin ve liv-i mezbrun siphlerine muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, asl tehr itmeyp yat u yarak ve bi'l-cmle edevt- ceng cidl ve lt- harb [] ktl ile ber-vech-i isticl karadan gelp mahrse-i stanbul'a dhl olup zd zevdelerin bunda tedrk idp emrm zre Donanma-i Hmynum gemilerine girp hdmetde buluna[lar]. yle ki; gi gelp Donanma-i Hmynum gemilerine muaccelen irimeye[ler], dirlikleri alnmala konlmayup env- ukbetle mukab olmalar muhakkakdur.

170

197

Varna ve Sinop'ta ina olunan gemilerin eksiklerinin tamamlanp nevruzdan nce stanbul'a gnderilmesi konusunda defalarca emir gnderilmesine ramen gemiler henz stanbul'a gelmediinden, Varna ve Sinop kadlarnn ruz- hzrdan yirmi gn nce stanbul'da olacak ekilde gemileri yola kartmalar, aksi halde en ar ekilde cezalandrlacaklar.

Er-ol Ms avu'a virildi. 22 evvl, sene: 978 Sinob kdsna hkm ki: Bundan akdem Sinob'da bin olunmak emrolunan gemiler[i] nevrzdan mukaddem iridrp gndermek in defet ile ahkm- erfe gnderilmi iken henz irimeyp nevrzdan yiirmi gn dah gep dah gemiler gelp vsl olmamala bir vechile tba mstehk olmsndur. mdi; gemiler muaccelen irimek ziyde mhimmtdan olman rz- hzrdan yiirmi gn mukaddem elbette iridrp gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, asl bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp gicelerde ve gndzlerde say ikdm itdrp gemileri lzim olan lt esbb ve urgan u lenger ve krekcileri ve bi'l-cmle cmle mhimmt ile itmma iridrp mretteb mkemmel rz- hzrdan yiirmi gn mukaddem stanbul'a gndermee gerei gibi say ikdm eyleyp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. yle ki; tayn olunan zamnda gemiler irimeyp tehr oluna, bu bbda sdr olan hdmetn zyi oldundan gayri azl-i ebed ile konlmayup eedd-i ukbet ile mukab olmak mukarrerdr. Ana gre basret zre olup bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin. s avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, Varna'ya yazlmdur.

198

irmen beyinin sancandaki alaybeyi, eriba, zam ve erbb- timar ile Rumeli beylerbeyinin yanna giderek sefere katlmas.

irmen beine hkm ki: Bundan akdem sana sefer-i zafer-esere hzr olmak emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olup hl Rmili Belerbeisi Hseyin dmet melhi yanna varmak emridp buyurdum ki: Vardukda, sancauna mteallik alaybei ve eribalar ve zam v erbb- tmrla cebe v ceven ve cebellerinz ile mretteb mkemmel hzr u mde olup yat u yaranuz ile muaccelen mrun-ileyhn yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasz. Mrun-ileyh yanna isticl zre varup irimek mhimdr; ihmlden hazer eyleyesiz.

199

Canik sipahilerinden yirmi sipahinin Canik alaybeyi ile alkonulup muhafaza hizmetinde grevlendirilmesi.
171

Sekbn Al'ye virildi. 22 L., sene: 978 Canik beine hkm ki: Bol Msellemleri Bei Ahmed zde mecdh ile Sdde-i Sadetm avularndan Mehmed avu Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Canik sancanda kaz-i Bafra snurna gyetde karb muttasl olup hssa kadrgalar levziminden sengn olan kereste eger Bafra reysna teklf olunup ve baz kr-hnede hdmet zre olup bu defa Canik sanca siphleri sefere emrolunup her sene liv-i mezbr zabt in bir mikdr siph tayn olunup bu sene dah hfz u hrset in bir mikdr siph tayn olmazsa ehl-i fesd enat reynun ehl ylin basup esbb emvlin gret idp fesddan hl olmaduklar mukarrer oldun" bildrmein Canik alaybeisi ile yiirmi nefer siphyi muhfaza in alkoymak emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan yirlern muhfazasyn liv-i mezbrun alaybei ile yiirmi nefer siphye alkoyup hfz u hrset itdresin.

200

Saruhan alaybeyinin sancana bal zam ve sipahileri sava ara ve gereleriyle sefere hazrlayp eme skelesi'ne doru yola kartarak Rumeli taraflarna gnderilecek Donanma-i Hmyn'a katlmas.

ehzde hazretlerinn kethudsna virildi. F 22 evvl, sene: 978 Saruhan sanca alaybeisine hkm ki: Bundan akdem; "Saruhan sanca siphleri ile Donanma-y Hmynum'a girmek" emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olup hlen Rmili cniblerine irsl olunacak Donanma-y Hmynum'a girmek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince Saruhan sancana tbi zam v eribalar ve syir erbb- tmrla yat u yaraklar ve cebe v ceven ve cebelleriyle mretteb mkemmel olup eme skelesi'ne tor varup anda hzr u mtevakkf olasn* ki, Rmili'ne giden Donanma-y Hmynum vardu gibi gemilere girp hdmetde bulunasn. Bu bbda ihml eylemeyp emrm zre siphlerinz ile mahall-i memra muaccelen varup hzr bulunasz. yle ki; ihml eyleyp vakti ile hzr bulunmayup yhd siphlern eksk gelp yat u yaraklarnda kusrlar ola, bir ferdn zri kabl olmak ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin.
* Metinde eklindedir.

201

nebaht alaybeyinin, nebaht sipahileriyle birlikte yola kp hangi iskelede gemi bulursa orada gemiye binerek gecikmeden Donanma-i Hmyn'a katlmas.

172

Erbb- tmrdan Ynus'a virildi. 22 evvl, sene: 978 nebaht alaybeisine hkm ki: Bundan akdem; " nebaht sanca siphleriyle ve Kapudnum Al dme ikblh ile Donanma-y Hmynum'a tayn olunup bulunan karamrsel gemisine girp Donanma-y Hmynum'a mlk olasn." diy emrm olm idi. mdi; mrun-ileyh deryya kup tevecch eylemein ber-vech-i isticl sen dah siphlernle varup irimek lzim mhimm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u rm eylemeyp zikrolunan siphlernle yat u yaraklaryla mretteb mkemmel olup dah kank iskelede gemi bulursan tehr eylemeyp gemi bulundu yirde gemiye girp varup muaccelen irip vech mnsib oldu zre hdmetde bulunasn.

202
Bu dah.

nebaht sipahileri, alaybeyileriyle yola kp hangi iskelede gemi bulunursa orada gemiye bineceklerinden, nebaht sanca kadlarndan her hangisinin kazsnda gemi varsa geciktirmeden sipahileri gemilere bindirmeleri.

nebaht sanca kdlarna hkm ki: Hlen nebaht siphleri alaybeileriyle Donanma-i Hmynum'a emrolunup gemi bulundu yirlerde gemiye girp varup Donanma-y Hmynum'a mlk olmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, her kanknuzun taht- kazsnda olan iskelelerde gemi bulunursa tehr eylemeyp zikrolunan siphleri gemiye tahml itdrp mahall-i memra gndermek ardnca olup ihmlden hazer eyleyesiz.

203

Samakov'da bulunan Mehmed avu'un Ahyolu'da yaptrlan gemiler iin lazm olan lengerler ile skenderiyye'de dklecek toplarn dingillerini geciktirmeden emredilen mahallere gndermesi, aksi halde azledilecei.

s avu'a virildi. 22 L. Samakov'da Mehmed avu'a: Bundan akdem skenderiyye'de dkilmesi fermn olunan toplarun dingilleri ve Ahyol'da bin olunan gemiler mhimmi in kifyet mikdr lenger tedrki emrm olup isticl zre yirl yirine iridrmek bbnda defet ile tenbh tekd olunm iken henz gnderilmeyp tehr olundu ilm olunman bu bbda mesl olmsndur. Zikrolunan gemiler rz- hzrdan yiirmi gn mukaddem Sdde-i Sadetm'e gelp vsl olmak emrm olup lengerleri dah mukaddem gnderilmek ziyde mhimmtdan olman buyurdum ki: 173

Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan gemilere lzim olan lengeri muaccelen iridrp Ahyol'ya gndermek bbnda gerei gibi say ikdm eyleyp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. Lenger dingili sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince Ahyol'ya gndermeyince olmayasn. yle ki; muaccelen gnderilmeyp tayn olunan zamndan tehr olunmak lzim gele, asl beyn olunan zrn kabl olmak ihtimli olmayup azl ile konlmayup mukab u muhaz olmak mukarrerdr; ana gre basret zre olasn.

204

Rum vilyetinin muhafazasnda grevlendirilen Canik sanca beyi sefere gittii ve vilyet hl kaldndan dolay Sar Sinan adl ehl-i fesd suhtenin, elli kadar yandayla kylere gidip salgn sald ve ahalinin dald bildirildiinden Canik alaybeyenin yirmi nefer sipahi ile Rum vilyetinin muhafazasnda grevlendirilmesi.

Ms avu'a virildi. 22 evvl, sene: 978 Samsun kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sbk vilyet-i Rm muhfazasyn Canik sanca bei tayn olunup muhfazada olmala rey sde olm idi. Hl sefere emrolunup vilyet hl kalmala Saru Sinn nm ehl-i fesd shte elli mikdr ehl-i fesd ile kurya varup evden eve birer altun salgun salup oullarna kasdidp salgun iderek ehre gelmek zre olduklarn rey haber virdklerin [ve] muhfaza in sancakbei veyhd alaybei on be-yiirmi nefer ile kalmaya, vilyet ehl-i fesddan py-ml olmak mukarrerdr." diy bildrmisin. mdi; Canik beine hkm-i hmynum yazlup Canik alaybeisi yiirmi nefer siph ile ol cevnibn muhfazasyn tayn olunup hfz u hrset eylemek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, sen dah mrun-ileyhe ol vechile tenbh eyleyesin ki, Canik alaybeisin yiirmi nefer siph ile muhfaza in alkoyup ol cevnibi vech mnsib oldu zre hfz u hrset itdre ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

205

Dubrovnik beylerinin gnderdii, Venedik ve spanya ile ilgili bilgileri ihtiva eden mektubun alnd; Dubrovnik beylerinin ayn ekilde dman hakknda edindikleri bilgileri aktarmaya devam etmeleri.

Dubrovnik belerine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektbunuz gelp Venedik'e ve spanya'ya mteallik baz haberler ilm eylemisiz. Ol bbda her ne dinilmi ise al-vechi't-tafsl malm- erfmz olmdur. mdi; kadmden sitne-i Sadet-iynmuz'a olan vfr- ihls u ubdiyyetinz muktezsnca ad tarafn dyim tecesss eyleyp vkf olduunuz ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasz.

174

206

Kaptan Ali Paa serdarlnda Kbrs'a gnderilen Donanma-i Hmyn gemileri Kbrs'a vardklarnda, kreki ve cenkilerinin bozulmayp silah ve mhimmtlaryla ada etrafnda muhafaza hizmetinde bulunmalar ve gelebilecek dman gemilerini bertaraf etmeleri.

Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Bu defa cezre-i Kbrus'a gnderilen Donanma-i Hmyn'un cengci v krekcileri bozlmayup mretteb mkemmel dmen yarayla dyim hzr ve etrf u cevnibe nzr olup muhfaza hdmetinde ihtimm zre olmalar lzim mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup Donanma-i Hmynum gemileriyle Cezyir Belerbeisi ve Kapudnum Al dme ikblh varup mlk oldukda tenbh eyleyesin ki, Donanma-i Hmynum gemilerinn krekci v cengcilerin bozmayup mretteb mkemmel dmen yarayla ve yat u yaraklar ve syir zevd zahreleri ve esbb ltlaryla cezre-i mezbre etrfnda get gzr eyleyp dyim hzr ve ad tarafna nzr olup muhfaza hdmetinde ihtimm idp onat vechile grp gzedp anun gibi kffr- hksr gemileri grnp cezreye tor tevecch iderlerse zerlerine varlup mazarrat u fesdlar def u ref olup elegetrilp haklarndan gelinmek bbnda dakka fevteylemeyeler. Amm; bir vechile tedrk eyleyeler ki, el-yz bi'llhi tel ad-y bed-rey tarafndan Donanma-i Hmynum gemilerine bir zarar iridrmek ihtimli olmaya. Muhfaza bbnda keml-i basret zre olasn. Mrun-ileyhe virildi. Bir sreti, Kapudn Al Paa'ya.

207

Cezyir beylerbeyinin, Girit'ten Kbrs'a gidecek gemileri geirmemek zere skenderiyye ve Sakz beyleri maiyyetinde derya muhafazasnda grevlendirilmi iken grevlerini brakp giden topularn isim ve blklerini tespit edip bildirmesi; skenderiyye beyinin, emrindeki gemilerle adalar arasnda muhafazada braklmas ve gemilere be yz yenieri tayin edilmesi.

Cezyir belerbeisine hkm ki: Hliy skenderiyye ve Sakz beleri dme zzhm Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ramazn'un yiirmi altnc gninde Ms avu yedinden emr-i erf vrid olup mukaddem Venedik tarafndan yiirmi iki kadrga ile drt pre bara Girit cezresinden tor Kbrus'a tevecch eyleyp Magosa Liman'na dhl olan kffr gemilerine mlk olup mukbele v muktele olunmak fermn olunm iken Sakz Liman'nda olan gemilern krekcisi ve ltcsna hastelk girp bozgun itdkleri Sdde-i Sadetm'e defetle arzolundukdan sonra Kapudn Al Mslimn geldkde gemiler bir bir yoklanup defter olunup hastesi ve tendrsti adedi ile ve ne mikdr nks idi arzolunup ve tendrst diy yazlanlar dah iddet-i itdan zebn olup ve asker topc olmadu dah arzolunmdur." 175

diy bildrmiler. mdi; muhfaza ve kadrgalar hdmetiyn alkonlan topclar koyup gitmee sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi muhfaza ve kadrgalar hdmetiyn alkonlan topclardan koyup gidenleri isimleri ve blkleri ve ulfeleriyle defter idp bir sretin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve skenderiyye Sanca Bei Muhammed dme zzhy Donanma-y Hmynum knca adalar arasnda alkoyup ve adalar arasnda konlan gemilere sbk ierye geldnzde mm-ileyh Muhammed dme zzh yanunda konlan be yz yenieri tayn eyleyp ve Kaya dme zzh ile giden alt yz yenierilerinn yz neferi kup be yzi gemide tayn idp taraya kartmayasn.

208

Anadolu ve Rumeli'nden Donanma-i Hmyn iin kreki ihrac edilip nevruzdan nce gnderilmesi emredildii halde henz kreki gndermeyen kadlarn, emredilen miktarda krekiyi rz- hzrdan nce stanbul'da olacak ekilde gndermeleri.

Mustaf avu'a virildi. 22 evvl, sene: 978 Eskihsr ve Sofya ve skb ve Kalkandelen ve Krova ve Kprl ve Pirlepe ve Havss- Mahmd Paa ve Babaeskisi ve Krkkilise ve Dobnie ve Radomir ve Kratova ve Ustrumca ve Prizrin ve Bihor ve Mudile(?) ve Brevnik(?) ve skenderiyye ve Hslar ve pek ve Podgorie ve Karata ve Dukagin kdlarna hkm ki: Bundan akdem size defetle ahkm- erfe gnderilp; "Taht- kaznuzdan ihrc olunmak emrolunan krekcileri nevrzdan mukaddem sitne-i Sadetm'e iridresiz." diy emrm olm iken emrolunan krekciler imdiye dek irimeyp nevrzdan yiirmi gn dah gep henz getrmeyp ihml eylednz ecilden her vechile mstehkk- tb olmszdur. mdi; krekciler ber-vech-i isticl irimek ziyde mhimmtdan olman rz- hzrdan yiirmi gn mukaddem elbette iridrp getrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp evmir-i erfe muktezsnca muaccelen ihrc eyleyp rz- hzrdan yiirmi gn mukaddem stanbul'a iridrmek bbnda env- say ikdm eyleyesiz. yle ki; yevm-i mezbrdan bir gn tehr oluna, asl bir ferdn zri kabl olmak ihtimli olmayup azl ile konlmayup eedd-i ukbetle mukab olmak mukarrerdr. Ana gre basret zre olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesiz. Merdm-ol Ahmed avu'a virildi. 22 evvl, sene: 978 Bir sreti, Yenice-i Vardar ve Karaferye ve Nevrakop ve Filorina ve Cumabzr ve Manastr ve Grice ve Kesriye ve Horpite ve Bihlite ve Timrhsr ve Yeniehir ve Fenar ve atalca ve Kerpeni ve Yanya ve Aydonat ve Girenye ve Konie ve Narda, Rinase(?), zdin, stefe, Livadya, Angelikasr, Ayamavra, Mora, Ohri, lbasan, Delvine ve Avlonya sancaklar kdlarna yazlmdur. Ber avu'a virildi. 22 L., sene: 978 Bir sreti, Karesi ve Biga ve Hudvendigr ve Aydn ve Saruhan beine.

176

Arslan avu'a virildi. 22 L., sene: 978 Bir sreti, Karahsr- ark ve Milas ve Bzrsuy, Ortapre ve Maltyye ve Khta ve Gerger ve Behisni ve Derende ve Divrii ve Kemah ve Tercan ve Erzincan kdlarna ve Trabzon, Srmene, Rize, Atina, Arhova, Gnye, Krtn, Giresun, Of, Torul.

209

Akkirman beyinin emredilen miktarda kreki ihrac etmesi; etrafta ortaya kan hrsz, harami ve fesatlar yakalayarak sular sabit olanlar kree koyup stanbul'a gndermesi ve ayrca yannda bulunan kaliteleri de donatarak aykalarla birlikte gndermesi.

Kethudsna virildi. 27 L., sene: 978 Akkirman beine hkm ki: Bender kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sbk gnderilen emr-i erfm mcebince ihrc olunup muaccelen iridrilmek emrolunan krekci ihrcna mberet olunup lkin iki pre kalitenn krekcileri ulfe ile olup dery seferinn zamn olup kalitelere krekci lzim oldun" bildrmisin. mdi; krekci muaccelen stanbul'a irimek ziyde mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sbk gnderilen emr-i erfm mcebince ihrc emrolunan krekcileri ber-vech-i isticl irsl eyleyp stanbul'a iridrmek bbnda env- say ihtimm eyleyp ihmlden hazer eyleyesin ve kaliteler kadmden ne vechile donangelmiler ise slb- sbk zre donadup aykalar muaccelen karmak bbnda gerei gibi sayeyleyesin ve ol cevnibde zuhr eyleyen hrsuz u harm ve thmet-i sbkalar mseccel olup bi'l-fil fesd zre olanlar dah elegetrp fesd enatleri ne ise tescl itdrp bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderp mezbrlar kree koup istihdm eyleyesin ve bi'l-cmle eger ihrc olunmak emrolunan krekcileri muaccelen stanbul'a iridrmekdr ve eger aykalar ve kaliteleri donadup muhfazaya karmakdur; ziyde mhimmtdan olman bu bbda ihml eylemeyp gnderilen evmir-i erfe mcebince krekcileri ber-vech-i isticl irsl eyleyp kaliteleri ve aykalar donadup muhfazaya ihrc eylemek ardnca olasn ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

210

Dergh- Muall mteferrikalarndan psalal brahim, skp'te skin Piyle ve Nibolu'da skin Hurrem'in, cebelleriyle birlikte Rumeli taraflarna sefere kan Vezir Ahmed Paa'nn emrine girerek O'nun mnasip grecei ekilde hizmette bulunmalar.

Mrun-ileyh hazretlerinn demlerinden Ahmed Voyvoda'ya virildi. 27 L. Dergh- Muall mteferrikalarndan psalalu br[]hm'e hkm ki: Hl Vezrm Ahmed Paa edma'llh tel iclleh Rmili cniblerine sefer[e] emrolunup sen dah mrun-ileyh ile sefere bile hzr olup gitmek emridp buyurdum ki:

177

Vardukda, tehr eylemeyp cebe v ceven ve cebellernle hzr u mheyy olup bil-tehr mrun-ileyhe varup mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Bir sreti, skb'de skin olan [Dergh- Muall] mteferrikalarndan Piyle'ye. Bir sreti, Nibol'da skin mteferrikalardan Hurrem'e.

211

Dman tarafndan gelen casuslar, dmann birlik ierisinde olduunu, byk bir donanma oluturma abasna girdiini, Papa ile spanya ve Portekiz krallarnn birlik olup Venedikliler'e destek verdiklerini bildirdiklerinden Cezayir beylerbeyi ile Kbrs'a gnderilen donanmann da gerekli silah ve mhimmt teslim edip asker ve mhimmt geirmek iin yeterli sayda gemi braktktan sonra geri kalan gemilerle deryaya tayin olunan donanmaya katlmas ve dman gemilerinin Kbrs taraflarna gemelerinin nlenmesi.

Hseyin Kethud'ya virildi. 28 L., sene: 978 Cezyir belerbeisi kapudn paaya hkm ki: Etrf u cevnibden gelen csslar ve kffr- hksrdan alnan diller; "kffr- tuyn-srun birbiriyle ahd msk ve muhkem ittifklar olup kll donanma-i hezmet-ir tedrk ihzr sadedinde olduklarn" ihbr idp fi'l-vk papa ve spanya ve Portugal keferesinn krallar cmleten Venedikl'ye muvenet zre olduklar haber[i] hadd-i tevtre irip bu cmle meln-i hsirnn donanma-i hezmet-karnleri ile mukbele v mukteleye kll Donanma-i Hmyn- zafer-makrn tedrki lzim mhimm olman sennle cezre-i Kbrus'a irsl olunan Donanma-i Hmynum dah ol cnibde lzim olan yat u yara cezreye iletp teslm itdklerinden sonra askir-i nusret-meser ve syir mhimmt zehyir germek in on be kta m olur, dah ziyde mi olur; yarar kadrgalar alkoyup bk kalan gemiler mretteb mkemmel dmen yarayla deryya tayn olunan Donanma-i Hmynum'a mlk olmasn emridp ol bbda Vezrm il-hrih Mustaf Paa'ya dah tenbh olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, emrm zre cezre-i mezbreye irsl olunan yat u yara iletp teslm eyledkden sonra asl tehr eylemeyp sennle giden Donanma-i Hmynum gemilerinden cezreye askir-i zafer-meser ve syir mhimmt zehyir germek in ne mikdr kadrga iktiz iderse kadrgalar alkoyup dah mad gemileri lt yarak ve ltc v cengcileri ve zevd zahreleriyle ve bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla vech grdnz kimesneyi serdr tayn idp muaccelen irsl eyleyesiz ki, varup Donanma-i Hmynum'a mlk olup anun gibi kffr- hksrun donanma-i hezmet-sr her ne cnibe tevecch ider ise zerine varup Kbrus'a gemee yol virmeyp mukbele v muktele idp bi-nyeti'llhi tel elegetrilp haklarndan gelinmek bbnda ikdm ve say ihtimm zre olalar. mmzdr ki, nyet-i Br yr klup kffr- bed-girdr ve ad-y tuyn-srun donanma-i hezmet-irna inhizm inkisr mukadder ve cezyir deryda ve syir diyrda env- feth u zaferler myesser olup 178

donanmalar mnhezim olmala kuvvet ferleri kalmayup eger fethne mberet olunan Magosa Kalas'dur ve eger syir kl u bikdur; bi-nyeti'llhi tel shletle feth u teshri ve ad-y bed-reyn kahr u tedmri ve vcd- habset-ldlarndan memlik vilyetn tathri ahsen sn vechile myesser ola.

179

12 Sefere mteallikdur.
[Yev]m'l-Cuma, f 27 Ramazn, sene: 978

212

Rumeli beylerbeyinin isyan eden kefere ve Hersek taraflarndaki dmann durumuyla ilgili bilgileri ihtiva eden mektubunun alnd; bundan sonra da Hersek taraflarna ve skenderiyye'de olan kalelere gz kulak olup memleket ve ahaliye herhangi bir zarar gelmemesi iin gereken tedbirleri almas; ayrca o blgede fethedilmesi dnlen kalelerin muhsarasnda kullanlacak silah ve mhimmattaki eksikleri de bir an nce tamamlamas.

Sheyl Kethud'ya virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Rmili belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Gnderilen hkm-i hmynum mcebince etrf u cevnibe gz kulak tutup syn zre olan kefere ile kalalar keferesi yalanup(?) n-yeste hareketden hl olmayup Le Kalas'na zarar eylemek ihtimli olman elli nefer azeb dah gnderp Akahsr kazsyla Le mbeyninde syn iden birka pre karye keferesi dah dyim mslimnlarun iftliklerin basup fesddan hl olmamala mezkrlara havf gelp skn bulup ve hem Le Kalas'na muvenet in Manastr ve Grice nhyelerinn zam v siphleri ol semte karb olmala sol-kol alaybeisine kolup gnderildin ve imdilik Hersek cniblerinde addan havf ihtimli olmayup emn zre olup havf ihtimli olursa mehm-emken muvenet olunur." diy bildrmisin. Ol bbda her ne dimi ise[n] mufassalen malm- erfm old. mdi; min-bad dah eger Hersek cnibleridr ve eger skenderiyye semtinde olan kl u bika ad tarafndan ve syn zre olan kefere cnibinden zarar u gezend iridrmeyp mehm-emken grp gzetmek emridp buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince etrf u cevnibe gz kulak tutup kank cnibden ad zuhr iderse bir mikdr asker tedrk eyleyp gndermekle mi olur, yohsa bi'z-zt varmakla m olur; ne vechile mnsib grilrse mahall iktiz itdine gre tedrklerin grp mazarrat u fesdlarn def u ref eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin ve skenderiyye Bei Muhammed dme zzhya ale't-tevl dem haber gnderp dkilmek fermn olunan toplar dkdrp muaccelen itmm ihzr itdrilmekde ve lzim olan yuvalaklar Belgrad'da der-mahzen olan yuvalaklardan emr-i erf-i sbkum mcebince getrdp dah vakti ve mevsimi ile muhsaraya mteallik olan levzimi eger top ve eger barut ve eger meteris* aalar ve gayri mhimmt her ne ise muaccelen ihzr itdrp ol taraflarda tedrki lzim olanlardan top ahvli skenderiyye beine ve toplarun dingilleri Samakov'da, barut u yuvalak Belgrad'da tedrk olunup gnderilmek in ahkm- erfe yazlup defet ile irsl olunmdur. Vakti geldkde zikrolunan yarak u esbb emrm zre getrdp meteris aalar ve lt esbbdan lzim 180

olanlarn ol cevnibden vech mnsib oldu zre tedrk eyleyp ol cevnibden tedrki mmkin olmayup sitne-i Sadetm'den tedrk olunmaa mevkf olanlarn arzeyleyesin ki, mmkin oldu zre lzim olan mhimmt tedrk irsl olunup vakti ile muhsaraya mberet eyleyp ol cevnibde feth u istihls lzim olan klun bi-nyeti'llhi tel teshrine say ikdm eyleyp dn-i mbn ve syir devlet-i ebed-rehnme mteallik umrda bezl-i makdr eyleyp env- say ihtimmun zuhra getresin ve ad tarafndan vkf olduun ahbr- sahha ile ol cevnibn ahvlin ilmndan hl olmayasn.
* Metinde eklindedir.

213

skenderiyye beyinin emrine Kocaeli beyi komutasnda yirmi kadrga gnderildii; daha nce gnderilen gemilerle Tersne-i mire'den giden gemilere komuta etmek zere kendisinin serdar tayin edildii; Kocaeli beyiyle birlikte vakit geirmeden Kbrs'a ulap Vezir Mustafa Paa'nn uygun grecei ekilde hizmette bulunmalar; ayrca Silifke ve Trablus iskelelerinden asker geirilmesi hizmetini yerine getirip gereken yerlere muhafaza iin yeteri kadar asker ve gemi koyarak dman gemilerine gz atrmayarak dmann hakkndan gelmeleri.

Kaya Be'e virildi. F 27 Ramazn, sene: 978 skenderiyye beine hkm ki: Bundan akdem cezre-i Kbrus'a varan kffr gemilerinn zerine varlup bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelinmek emrm olman ol bbda sana ve sana kolan beler ve kapudnlar kullaruma mekked ahkm- erfe yazlup; "Cmlenz bir yire gelp yek-dil yek-cihet olup mretteb mkemmel gemilerinz ile mahall-i memra tevecch eyleyesiz." diy emrm olm idi. Hl Tersne-i mirem'den yiirmi kta kadrgalar dah donadlup Kocaili Sanca Bei Kaya dme zzhya kolup sana irsl olunmdur. mdi; eger yannuzda olan gemilere ve eger Tersne-i mirem'den gnderilen gemilere ve eger mrun-ileyhim beler ve kapudn kullaruma ve bi'l-cmle sana kolan beler ve kapudnlarun cmlesine seni serdr tayn eyleyp muaccelen mrun-ileyhim ile cezre-i Kbrus'a varup anda olan kffr- hksr gemileriyle muktele idp bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelinmek ve Silifke ve Trablus skeleleri'nden askir-i mansreyi cezre-i mezbreye ubr itdrmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mukaddem sana kolup yanunda olan gemilern krekcilerin ve syir levzim mhimmtnda kusr varsa emr-i sbkum mcebince muaccelen tekml ihzr eyleyp mrun-ileyhim beler ve kapudnlar dah yanlarnda olan mretteb mkemmel gemileriyle ve Tersne-i mirem'den irsl olunan kadrgalar varup sana mlk olduklarndan sonra cmlenz bir yire cem olup yek-dil yek-cihet olup hsn-i ittifk u ittihd ile tor cezre tarafna etrf u cevnibi cst c iderek tevecch azmet eyleyp Kbrus cezresine varup anun gibi kffr- hksr gemilerine rstgelinrse zerlerine yriyp bi-nyeti'llhi tel gz adurmayup haklarndan gelmek bbnda env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz. yle ki; ihml mshelenz sebebi ile kffr gemileri 181

hals olup gideler, elegetrilp haklarndan gelinmeye, asl beyn olunacak zrinz makbl olmayup eedd-i kbla mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre basret intibh zre olasz ve bi-nyeti'llhi tel cezre-i Kbrus'a varup anda olan gemilere mlk oldukdan sonra Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh vech mnsib grdi zre eger Silifke ve Trablus skeleleri'nden askir-i mansreyi germekde ve eger gayride hdmetde bulunasz ve bu hkm-i hmynum sana ne gn varup ve mrun-ileyhim ne mahalde mlk olup ve ne vechile tedrk idp ve ne zamnda tevecch eylednz yazup bildresin ve kapudnum Donanma-i Hmyn ile tara knca hdmet-i muhfaza in ve Foa'da olan baralar iriince ve Kbrus'a yarak ile gidecek mavnalar mahall-i memra irsl olunca beher-hl bir kimesne kalmak lzimdr. Bu huss dah onat vechile tedrk idp bu maslahatlarun itmm in ve muhfaza in kimi vech grrsen koyup ne vechile tedrk eyledn yazup arzeyleyesin ve emrm zre muhfaza in birka gemi konlmak iktiz iderse Kocaili bei dme zzh ile konlmak emrm olup ol bbda mm-ileyhe hkm-i erfm virilmidr. Vech grdn zre kimi alkorsan mkemmel koyasn ve Rodos'da hayl barut vardur; birer mikdr barut gemilere tevz idp ne mikdr barut alnursa gir Kbrus'da mrun-ileyh Vezrm Mustaf Paa dme ikblhya teslm eyleyesin.

214

Mentee ve Aliyye beylerinin, daha nce Kbrs'tan gelen silahlar cilen Kbrs'a geri gndermeleri gerektiinden, silahlar henz gnderilmemi ise Kbrs'a gnderilen skenderiyye Kapudn Muhammmed'in uygun grecei ekilde hareket etmeleri.

Kaya Be'e virildi. 29 Ramazn, sene: 978 Mentee ve Aliyye belerine hkm ki: "Kbrus'dan gelen yarak muaccelen yine Kbrus'a irimek lzim olup eger gemilerdr ve eger yarakdur; tekml idp dah Kbrus'a iledesiz." diy ale't-tevl size ahkm- erfe ile tenbh olunmdur. Ol emrm kem-kn mukarrerdr ve hliy bir mikdr Donanma-y Hmynum'a skenderiyye Kapudn Muhammed dme zzh serdr tayn olunup Kbrus'a irsl olunmdur. Eger yarak gemilere konlup gitmemi ise mm-ileyh ile gidecek donanma varmak iktiz iderse mrun-ileyh vech grdi zre gidesiz. Amm; dah itmma irimemise muaccelen iridrp ve mm-ileyh Muhammed dme zzh muhfaza in her kimi tayn iderse anunla maan mahall-i memra irip hdmetde bulunmaa say ikdm eyleyesiz.

182

215

Sack, Rodos, Midilli, Arboz ve Sakz beylerinin emirlerinde bulunan gemilerin eksiklerini tamamlayarak Kbrs'a gelecek dman gemilerini bertaraf etmek zere skenderiyye beyi serdarlnda tekil edilip Kbrs'a gnderilen donanmaya katlarak Kbrs'a gidip Vezir Mustafa Paa'nn uygun grecei hizmette bulunmalar; ayrca Karaman ve Trablus'tan Kbrs'a gidecek askerlerin Kbrs'a geirilmesi hizmetini de yerine getirmeleri.

Bu dah. Sack sanca beine hkm ki: skenderiyye Sanca Bei Muhammed dme zzhya hkm-i erfm gnderilp; "Eger kend yannda ve eger senn ve Rodos ve Midill ve Arboz beleri yanlarnda olan ve Tersne-i mirem'de itmma iridrilp irsl olunan gemilerdr; cmlesine mrun-ileyh serdr tayn olunup bil-tehr zikrolunan gemilerile cezre-i Kbrus zerine varan kffr- hksr gemilerin elegetrmek" huss emrolunup ve "Vilyet-i Karaman ve Trablus'da olan askir-i mansre halkn cezre-i Kbrus'a ubr itdrmek bbnda dakka fevtitmeyp dstr- mkerrem il-hrih Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn." diy buyurlman sen dah mrun-ileyh ile maan varup yoldalkda bulunman emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp yanunda hzr olan gemilern muaccelen levzim mhimmtn tedrk idp mretteb mkemmel eyleyp dah mm-ileyh Muhammed dme zzh ile yek-dil yek-cihet olup onat vechile ittifk u ittihd zre muaccelen yriyp kffr- hksrun cezre-i Kbrus zerine varan sefyin-i hezmet-karyinlerin elegetrmek bbnda bezl-i makdr eyleyp env- say ihtimmun zuhra getresin ve mrun-ileyh vezrm vech grdi zre Karaman ve Trablus askerin cezre-i mezkreye ubr itdrmek hussnda dah hdmetde bulunup ihmlden hazer eyleyesin. Bu dah. Bir sreti, Rodos beine. Bu dah. Bir sreti, Midill beine. Bu dah. Bir sreti, Arboz beine. Bu dah. Bir sreti, Sakz beine; "... Anda Sakz'da kalafat olunacak gemiler irimemi ise sen anda kalup tamm olmayan gemileri kalafat idp yitidresin ve bu bbda nice tedrk eyledn yazup arzeyleyesin."

183

216

Kocaeli Beyi Kaya Bey'in, skenderiyye beyine ulatrlmak zere kendisine gnderilen hkmleri yerine ulatrmas; Foa'da kalafat olunan baralara ve Rodos'tan Kbrs'a silah gtren gemilere gereken ikmli yapmas ve yeteri kadar gemiyle Rodos muhafazasnda kalmas.

Mrun-ileyhe virildi. 28 Ramazn, sene: 978 Kocaili Bei Kaya Be'e hkm ki: skenderiyye beine ve bile kolan sancakbelerine sl olunacak ahkm- erfe olman sl itmek in sana irsl olund ve mm-ileyh skenderiyye bei yannda olan donanma ile Kbrus cniblerine tevecch eyledkde eger Foa'da kalafat olan baralardur ve eger Rodos'dan Kbrus'a yarak alur gider gemilerdr; tekml olunmak in ve yarak u barut gemilere tahml itmek in ve Kapudnum Al dme ikblh Donanma-y Hmynum'la tara knca Rodos muhfazasyn beler kullarumdan biri tayn olunmak lzim olman ka pre gemiler mnsib ise muhfazada kalman emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince ka pre gemi ile hdmet-i muhfazada kalnursa gerei gibi basret zre olup Kbrs'a irsl olunacak yara ve barut gemilere tahml itdrp muaccelen Kbrus'a irsl eyleyesin. Amm; barut tahml eylednde bir mahfz baka yirde kodurup onat vechile gzetmek in tenbh idp bb- ihtimmda dakka fevtitmeyesin. Bu husslar ne vechile tedrk idp ne tarhda irsl eyledn ve sen muhfaza umrnda ne vechile tedrk zre olduun yazup bildresin.

217

skenderiyye beyi ile Rodos'a gelen be kadrgann alet edevt ve kreki eksiklerinin giderilmesi iin Ali avu ile skenderiyye'ye gnderilmesi; bunlardan nn barut yklenip Kbrs'a gnderilecei; Rodos'a gelecek iki tanesinin ise Rodos civarnn muhafazasnda kalmas.

Mezbr Al avu'a virildi. 28 Ramazn, sene: 978 Rodos beine hkm ki: skenderiyye Kapudn Muhammed dme zzh ile gelen be kta kadrgalar bozgun ve krekcisi noksn zre olup ve baz lt eskiyp tebdle muhtc olman skenderiyye'ye varup donadlup ktasna barut tahml olunup cezre-i Kbrus'a gnderilp ve iki ktas ol cevnibn muhfazasnda olmak emrm olup bu bbda Msr belerbeisine dah hkm-i erf irsl olunmdur. Buyurdum ki: Al avu [vardukda] zikrolunan be kta kadrgalar mrun-ileyh avuum ile varan kadrga ile bile koup muaccelen skenderiyye'ye irsl sl eyleyesin ki, anda varup krekci ve syir lt esbbnun noksn tekml olunup donadlup dah ktas barutla cezre-i mezbreye gnderilp iki ktas anda kalup ol cnibn hfz u hrsetinde olalar. Huss- mezbr mhimdr; syir umra kys olunmayup ber-vech-i isticl irsli bbnda ikdm ihtimm eyleyp dakka fevteylemeyesin. 184

218

Msr beylerbeyinin, skenderiyye beyi ile Rodos'a gelen gemilerin eksiklerini giderip ne barut ykleyip Ali avu ile Kbrs'a gndermesi; ayrca Dimyat skelesi'ne mal yklemeye gelen gemilere de gvenlikleri asndan skenderiyye Kalesi altnda ykleme yapmalarn tenbih etmesi.

Bu dah. Msr belerbeisine hkm ki: " skenderiyye Sanca Bei ve Kapudn Muhammed dme zzh ile Rodos'a gelen be kta kadrgalar bozgun ve krekcileri noksn zre olup baz lt esbb eskiyp tebdle muhtc olman skenderiyye'ye varup donadlup dah ktasna barut tahml olunup Kbrus'a gnderilp iki ktasn ol cnibn muhfazasnda olmak lzim mhimm olman Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh ile Sdde-i Sadetm'den varan kadrga ile bile koup muaccelen skenderiyye'ye gnderesin." diy Rodos sanca beine hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mrun-ileyh avuum ile zikrolunan kadrgalar vardukda, eger krekcilerdr ve eger zevd zahresidr ve eger syir lt esbb ve levzim mhimmtdur; kusr komayup muaccelen tekml eyleyp donadup ve mrun-ileyh Muhammed dme zzhnun kend kadrgasna dah kadmden virilgelen det knn zre zevd zahresi ve krekci v lt esbbn ve bi'l-cmle cem levzim mhimmtn tedrk eyleyp donadup dah mretteb mkemmel zikrolunan kadrgalardan kta kadrgaya barut tahml idp ve mrun-ileyh avuum ile varan kadrga ile bile koup muaccelen cezre-i Kbrus'a irsl eyleyesin ve Dimyt skelesi'nde baz met tahmli in gelen gemilere muhkem tehbh tehdd eyleyesin ki, varup skenderiyye Kalas'nun altnda yatup anda tahml eyleyp Dimyt skelesi'nde yklenmeyeler ki, el-yz bi'llh ad tarafndan gaflet ile bir zarar u gezend iridrilmek ihtimli olmaya ve muhfazada olan gemilere dah tenbh eyleyesin ki, muhfaza bbnda ikdm ihtiyt zre olup dakka fevteylemeyeler.

219

skenderiyye beyinin, gemilerin bozgun olduu, kreki ve let edevtnn eksik olduu gibi bahaneler ne srerek kendisine verilen grevlere gitmek istemedii, oysa kendisine muhafaza hizmetinde grevlendirildiinde yeteri kadar gemi ve kreki verildii ve bugne kadar da gemilerin eksii olduu yolunda bir bilgi arzolunmadndan hibir bahane ne srmeyerek yannda bulunan gemilerden mmkn olduu kadaryla Kocaeli beyi ile giden donanmaya dahil olmas ve istenildii ekilde hizmette bulunmas.

Sakz beinn arz getren demisine virildi. 29 Ramazn, sene: 978 skenderiyye beine hkm ki: Mektb gnderp; "Dstr- mkerrem il-hrih Mustaf Paa edma'llh tel icllehdan sana mektb gelp seni yanunda olan kadrgalar ile taleb itmein, yanunda olan 185

kadrgalar bozgun olup; "Krekci gelmemidr. Amm; gemilerde olan mr esrleri bir gemiye koyup drt-be pre kadrgay mmkin oldu zre donadup Rodos gemilerine mlk olayn. Syir gemilere dermn yokdur; askeri cz ve krekci v ltc hzr deildr." " diy arzeylemisin. Ol gemiler sennle muhfazaya konldukda bo konlmamd. Donanmanun gzde v yarar gemileri ola, bo olmanun asl yokdur. Umr- muhfaza in tayn olunm gemilern eksi oldu takdrce mukaddemce nin arzolunmaya? Bu bbda olan zrinz makbl deildr. Hliy kdvet'l-meri'l-kirm Kocaili Sanca Bei Kaya dme zzh ile Tersne-i mirem'de hzr bulunan gemilerden on tokuz pre kadrga ile irsl olunup sana hkm-i hmynum gnderilmidr. Hemn mmkin olan gemiler ile sen dah tehr itmeyp mahall-i memra irimek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp yanunda olan gemilerden mmkin oldu kadar gemilerile mrun-ileyh Kaya dme zzhya mlk oldu gibi maan kup hsn-i ittihd u ittifk zre yriyp sana irsl olunan hkm-i hmynum mcebince amel idp hdmetde ve yoldalkda bulunmaa say ikdm eyleyesin ve ne vechile tedrk idp ne mikdr gemi ile tevecch eyledn yazup bildresin.

220

Sakz beyinin, Nzr Abdlcebbar'dan gelecek akeyi getirmek zere bir reis ile yeteri kadar hisarereni grevlendirip akeyi getirterek yanndaki gemilerin ihtiyalarn grmesi; o evrede kreki ihrc edilmesi emrolunan kazlardan yeteri kadar kreki getirtmesi ve Arboz tarafna giderek muhafaza hizmetinde bulunmas.

Arz getren demisine virildi. F 29 Ramazn, sene: 978 Sakz beine hkm ki: Mektb gnderp; "Sana lzim olan krekcilerden ibu mh- Ramazn'un yiirmi birinci gni Arpaz kazsndan yiirmi iki nefer krekci gelp ve nzrlardan aka gelmeyp imdiye dein yedi pre kadrga kalafat u meremmet olmdur. Nzr Abdlcebbr'dan demler gelp; "On yk aka tedrk olund." diy teslme dem taleb itdin ve skenderi[yye] Bei Muhammed dme zzh kend batardesiyle Karabyk ve Al Mslimn ve Sefer Be gemileriyle Rodos'a gitmek tedrkinde olup amm; gemilerde ltc v krekci olmaman mrun-ileyh Muhammed dme zzh tehr itmek lzim geldi." diy bildrmisin. mdi; anda kalan gemilern muaccelen tedrkin grp itmma iridrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u tevakkuf itmeyp nzr- mezkrun ihzr eyledi aka[y] getrmek in reslerden bir yarar kimesneyi tayn eyleyp hsr-erenlerinden kifyet mikdr dem koup muaccelen getrdp dah anda kalan gemilern emrm mcebince vk olan levzim mhimmtn grp itmma iridrmek bbnda ikdm ihtimm idp ve Arboz taraflarna dah hzr u nzr olup muhfazas lzim olan mahalleri onat vechile hfz u hrset itmek hussnda bezl-i makdr eyleyp basret intibh zre olasn ve krekciler hussnda ol cniblerde vk olan kdlara mekked ahkm- erfe gnderilp 186

muaccelen krekcilerin iskeleye indrmek emrm olmdur. Sen dah dem gnderp fermn olundu zre krekcileri getrmekde say ikdm eyleyesin.

221

Kocack yrklerinin ikinci nevbetlileri Kbrs Seferi'nde grevlendirildiklerinden, altar aylk yiyecekleriyle birlikte sba nezaretinde Boaz Hisar'na gelip beklemeleri ve gemiler geldiinde Kbrs'a gidip uygun grlen hizmette bulunmalar.

eribasna virildi. F 20 Ramazn, sene: 978 Kocack yrkleri sbasna hkm ki: Hl Kocack yrklerinn ikinci nevbetlsi ki, yz otuz be neferdr bu defa Kbrus Seferi'ne emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp fermn olunan yrkleri eribalar ve olgelen det knn zre altar aylk zd zevdeleri ile muaccelen ihrc eyleyp Boaz Hsr'na tor getrp anda gemilere tevakkuf eyleyesin ki, gemiler vardukda gemilere girp Kbrus cezresine varup hdmetde bulunalar. Yrkler isticl zre ihrc olunup mahall-i memrda hzr bulunmak mhimmtdandur; ihmlden ve gi ve eksk getrmekden ziyde hazer eyleyesin. yle ki; gemiler varup dah yrk tyifesi irimeyp gemiler tevakkuf eylemek lzim gele, bir ferdn zri kabl olmayup hakkndan gelinr; bilmi olasn. Ana gre mukayyed olup isticl zre ihrc eylemek ardnca olasn.

[Yem]m's-Sebt, f 5 evvl, sene: 978

222

Preveze ve Ayamavra'nn muhafazas iin toyca ve akncya ihtiya duyulduundan toyca ve aknc tifesi bulunan kazlarn kadlarnn, kazlar dahilinde olan iftlikli ve muafl toycalar ve aknclar ihrac edip Aknc Beyi Mustafa'nn adamlarna teslim etmeleri.

Yazld. Yanya beinn demi Cafer'e virildi. 7 evvl, sene: 978 Toyca ve aknc tyifesi oldu yirlern kdlarna hkm ki: Aknc Bei Mustaf mektb gnderp; "Preveze ve Ayamavra muhfazasyn toyca ve aknc ihzr lzim olman demler gnderp taleb eyledkde gelmeyp ihml zre olduklarn" bildrmein her birinz taht- kaznuzda olan iftlikl ve muflu toycalar ve aknclar ihrc eyleyp muaccelen mrun-ileyhe gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda her birinz mukayyed olup taht- kaznuzda olan iftlikl ve muflu toycalar ve aknclar kadmden olgeldi zre ihrc eyleyp lzim olan yat u yaraklar ile mrun-ileyhn demlerine teslm eyleyesiz ki, mrun-ileyhe uladurup vech mnsib grildi zre ol cevnibn muhfazasnda ola. yle ki; emr-i erfm 187

zre muaccelen varup mrun-ileyhe mlk olmayalar, toycalklar alnmala konlmayup haklarndan gelinr. Ana gre tenbh eyleyesiz ki, ihmlden hzer eyleyesiz.

223

Kbrs Beylerbeyi Muzaffer Paa'ya Kbrs mahsulnden iki bin kile buday ile bin kile arpa tayin edilmesi.

rde Hasan avu'a virildi. 10 L., sene: 978 Kbrus defterdrna hkm ki: Kbrus Cezresi Belerbeisi Muzaffer Paa Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "cezre-i mezbre belerbeilii cezreden hsl olan mahslden nakdiyye ile nyet olunup vilyet ummen hssa-i hmynuma zabtolunup keff in bir mikdr galle tayn olunmasn" bildrmisin. mdi; iki bin stanbul kilesi buday ve bin kle arpa tayn eyleyp buyurdum ki: Vardukda, cezre-i mezbre mahslinden mrun-ileyhe iki bin stanbul kilesi buday ve bin kle arpa tayn eyleyp keff in sl-be-sl viresin.

224

Klis beyinin memleketin korunmasnda gerekli gayreti gstererek Hrvat etelerine kar uyank olmas, anlamalara aykr i yaplmasndan kanmas ve fesatlarn haklarndan gelmesi.

Pervne avu'a virildi. 14 L., sene: 978 Klis beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Pavavine(?) cniblerinde Orgav(?) nm lan -drt bin kfir cem idp Bihke nm harb kalaya ulfe tevz bahnesiyle gelp gice ile bin be yz yaya ve bin be yz atlu ile Udobina varonun ihrkna kasdeyledklerinde ziyde mamr olmala zarar eylemeyp etrfda olan kl gzleri irip nice atlar ve esbblar ve koyunlar brakduklarndan gayri sekiz nefer yarar kfir alnup ziyde zahmetg ve k olmala gnderilmedin ve ol taraflarda Hrvat kfirlerinn eteleri segirtmekden hl olmadun" bildrmisin. mdi; bu cnibden ahd emna muhlif i olmak mnsib deildr. Buyurdum ki: Vardukda, memleket vilyetn hfz u hrsetinde mcidd merdne olup dah ol cnibden mdm ki ahd emna muhlif vaz sdr olmaya, bu cnibden sulh u salha mugyir i eylemekden ihtiyt eyleyp anun gibi ol cnibden Memlik-i Mahrse mazarrat kasdna gelen ehl-i fesdun mmkin oldu zre haklarndan gelmee say ikdmun vcda getresin. Amm; bu bahne ile ahd emna muhlif kimesneye i itdrmeyp askeri onat zabteyleyesin.

225

Dman donanmasnn Krfs'de saldrya hazr halde bekledii casuslar tarafndan bildirildiinden, Yanya civarnn dman saldrlarna kar korunabilmesi iin Rumeli beylerbeyi tarafndan bir alaybeyi ile yz sipahinin Yanya beyi emrine gnderilmesi.

188

Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Rmili belerbeisine hkm ki: Yanya Bei Mustaf Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ramazn'un altnc gni Krfs'den css gelp; "Kffr- hksr donanmas Kbrus cnibine tevecch itdrp Krfs'den gep Venedik idp gir dnp donanmasn bozmayup Krfs'de hzr olup tonuz tamlarn tedrk eyleyp mevsim gzleyp beher-hl Preveze ve Ayamavra'ya ulamalar mukarrerdr." diy haber virdklerin ve Yanya sanca siphleri Kbrus'da olup Trhala ve nebaht siphleri Preveze'ye ve Ayamavra'ya karb olup dmen zuhr iderse irimek mmkin oldun" bildrmi. mdi; yz nefer siphyi bir alaybeine koup mrun-ileyhe muvenet in gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, ol cevnibn hfz u hrseti in bir alaybeiye yz nefer siph tayn eyleyp yat u yaraklar ve cebe v ceven ve cebelleriyle mretteb mkemmel mrun-ileyhe gnderesin ki, vech mnsib grildi zre ol cevnibn hfz u hrsetinde olalar. Muhfaza huss mhimmtdandur; ihml eylemeyp fermn olunan mikdr siphyi gndermeyince olmayasn ve skenderiyye'de dkilmesi emrolunan toplar itmma irimi midr ve Belgrad'da olan barutdan irsli fermn olunan barut vsl olm mdur, nice olmdur; yazup bildresin.

226

Mezistre kadsnn, Manya Kalesi silerinin kard fesadn nne geilebilmesi iin dmann saldrma ihtimali olmayan kalelerden yeteri kadar hisar eri alp il eri ile birlikte silerin zerine gidip haklarndan gelmesi.

Arz getren Mahmd'a virildi. 7 evvl, sene: 978 Mezistre kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Manya Kalas slerine nice hrsuz u harm kfir varmakla drt binden ziyde kfir cemyyet idp ol cevnibde fesd enat eylemekden hl olmaduklarn, il-eriyle defleri mmkin olmayup tfenk-endz lzim idin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. Ol cevnibde kffrdan havf ihtimli olmayan kalalardan kifyet mikdr hsr-erin alup il-eriyle zerlerine varup mazarratlarn bi-nyeti'llhi tel def eylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp emrm zre yalya karb olmayup kffrdan havf ihtimli olmayan kalalardan kifyet mikdr hsr-erin alup dah il-eriyle vech mnsib grildi zre bi-nyeti'llhi tel ol ehl-i fesdun haklarndan gelmee env- say ikdmun zuhra getresin. Bu bbda ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

189

227

Delvine beyinin Venediklilerle ilikileri olduundan phe edilen drt sipahi ile Kubol(?) ve ak kyleri ahalisinin durumlarn aratrarak dmanla ibirlii yaptklar sabit olursa, sipahileri yakalayp hapsedip durumu arzetmesi, dierlerinin ise haklarndan gelmesi.

Arz getren avubana virildi. 7 evvl, sene: 978 Delvine beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "gnderilen emr-i erfm mcebince Venedik kfirleri ile mumeleden rey men olunup tayn olunan snurdan eger koyun ve syir tavar tecvz [itmeyp] lkin drt nefer siph ve Kubol(?) ve ak nm karyeler halk vaz olunan snurdan tecvz eyleyp derydan mumeleye kbil olan yirlere koyunlarn ve syir tavarlarn iletp klayup ve iftliklerin ve tarlalarn zirat idp kendler ve hdmetkrlar ol cevnibden hl olmayup ve kffr mezkrlara zarar eylememekle kffr ile mumeleleri fehmolundun ve siphler nice defa taleb olunup elegelmedklerin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup fi'l-vk ol siphlern kffr ile mumeleleri oldu muhakkak ise elegetrp habseyleyp ahvllerin vuk zre yazup bildresin ve ol karyeler halknun dah kffr ile mumele v ihtiltlar oldu sbit olursa anlarun dah ba ba ehl-i fesdn elegetrp bir vechile haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Amm; tamm hakk zre olup bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahlolunup mcerred celb ahz in ehl-i fesda hmyet eylemekden ziyde hazer eyleyesin.

228

Delvine'de Temud(?) Kalesi civarndaki silerin yeteri kadar sipahi ve il eri ile zerlerine varlp haklarndan gelinmesi.

avubasna virildi. F 7 evvl, sene: 978 Delvine beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Temud(?) Kalas'nun alt kula mikdr dvr yamurdan yklup Frenk tyifesi turacak hlleri kalmayup Karavele slerin alkoduklarn csslar haber virdin ve zikrolunan sler mukaddemden gret olunmak lzim idin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; mezbrlar gret olunmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, il-eri muveneti[y]le syir yanunda olan siph ve gayri ile hsn-i ittifk u ittihd eyleyp yek-dil yek-cihet olup vech mnsib grildi zre kll cemyyet eyleyp slern zerine varup bi-nyeti'llhi tel gret hasret idp haklarndan gelmee ne vechile mmkinse sayeyleyp mazarrat u fesdlarn def u ref eylemekde env- ikdm ihtimmun vcda getresin ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin. yle ki; mezbrlar elvirmeyp nd muhlefet eyleyp muktele v

190

muhrebeye mberet iderlerse demleri hederdr. Her ne vechile mmkin olursa elegetrp haklarndan gelmee sayeyleyesin.

229

Ohri ve lbasan muhafz Zaim Mahmud'un, Kbrs'tan Ohri ve lbasan sancaklarna harlk toplamaya gelen harlk sipahilerin gnderilmeyip muhafaza hizmetinde istihdam edilmeleri yolundaki teklifi uygun grlmediinden, harlklarn ileri bitince bekletilmeden Kbrs'a gnderilmeleri; muhafazas gereken yerlerin muhafazasn ise sipahi, hisareri veya il eri ile salanmas.

Pervne avu'a virildi. 14 L. lbasan ve Ohri sancaklar muhfazasnda olan Zam Mahmd'a hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ohri ve lbasan sancaklarnun siphleri olmayup Kbrus'dan gelen harclkclar muhfaza in alkonlmasn" arzeylemisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; harclkclar harclklaryla muaccelen Kbrus'a varup irimek mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u terh eylemeyp ol cevnibe Kbrus'dan gelen harclkclar cem olunmak lzim olan harclklarn muaccelen cem u tahsl itdrp dah elemeyp ber-vech-i isticl tor Kbrus'a gnderp ol cevnibde hfz u hrseti lzim olan yirlern muhfazasna kifyet mikdr siph v hsr-eri, yosa il-erin cem eyleyp hfz lzim olan mevz gerei gibi hfzitdrp ad tarafndan bir zarar u gezend iridrmemek bbnda say ihtimm zre olasn.

230

Akahisar kadsnn, Kbrs'ta bulunan sipahilerin harlklarn toplamaya gelen harlklara mmkn olduu kadar harlk toplattrarak bekletmeden Kbrs'a gndermesi; Le ve skenderiyye yollarn keserek fesat kartan silerin de haklarndan gelmesi.

Kala-i mezbre hsr-erlerinden Hasan'a virildi. 7 evvl, sene: 978 Akahsr kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Le Kalas zerine gelp fesd eyleyen sler tekrr varup gret eyledkleri iftliklerin, evlerin ve hr u esbblarn ihrk itdrp Venedik'den getrdkleri bayraklar kaldurup anlara itat eylemeyen karyeleri gret idp Le ve skenderiyye yollarn seddidp Kbrus'dan gelen harclkclara aka virmeyp nhye deryya karb olmala fesdlar ziyde oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; harclkclar muaccelen Kbrus'a varup irimek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznda olan harclkclar mmkin oldu zre harclklarn cem itdrp dah asl elendrmeyp Kbrus'a gnderp anun gibi muhfazas lzim olan yirleri ol cevnibn il-eriyle hsn-i ittifk u ittihd eyleyp fursat elvirdi zre haklarndan

191

gelmee sayeyleyp mazarratlar defnde ve ol cevnibn hfz u hrsetinde env- say ikdmun zuhra getresin ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

[Yev]m'l-Ahad, f 7 evvli'l-mkerrem, sene: 978

231

Semendire'den yeterli sayda ustann, top yuvala dkme hizmetinde altrlmak zere aletleriyle skenderiyye'ye gnderilmesi.

Pervne avu'a virildi. 14 L., sene: 978 Semendire beine ve kdsna ve Aka(?) kdsna hkm ki: Alacahsr Bei Abd dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " skenderiyye'de dkilmek emrolunan ayka yuvalaklar in std lzim olup ihrc eylemek emrm olman yuvalak yonar muf karyeler Semendire sancanda olmala kdlar; "Mstekl emr-i erf gelmedi." diy tealll eyledklerin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, asl tehr eylemeyp taht- hkmetinzde yuvalak yonar muf karyelerden skenderiyye'de dkilmek emrolunan ayka yuvala mhimmi in kifyet mikdr yarar std ihrc eyleyp lzim olan lt esbblaryla skenderiyye'ye gnderesiz ki, varup cretleriyle hdmete mberet eyleyp itmm- maslahat eyleyeler. Yuvalak mhimmi in std ihrc eyleyp gndermek mhimmtdan olmdur; ihml eylemeyp ale't-tacl kifyet mikdr std ihrc eyleyp gndermeyince olmayasz.

232
Bu dah.

Semendire beyinin, sancana tbi zam ve timar erbbn tam tekmil sefere hazrlamas ve gelecek emri beklemesi, emir geldiinde de gecikmeden grevlendirildii mahalle gidip hizmette bulunmas.

Mrun-ileyhe hkm ki: Hl bu defa sancaun askeri ile sefer-i hmyna hzr olmak emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sancauna tbi olan zam v erbb- tmr cebe v ceven ve cebelleri ve syir lt- harb ktl ve edevt- ceng cidlleriyle hzr u mde eyleyp ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle ve yat u yaraunla mretteb mkemmel hzr u mheyy olup emr-i erfme muntazr olasn ki, ne mahalle varmak emrm olursa asl tehr lzim gelmeyp muaccelen yriyp mahall-i memra varup irip hdmetde bulunasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

192

233

Rodos topubasnn Kbrs'a veya baka bir mahalle gitmek gerektiinde bir blkba tayin ederek neferleriyle gnderip kendisinin kale muhafazasnda bulunmas ve kalenin bo braklmamas.

Rodos dizdrna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Rodos topcbas kalanun elli nefer yarar topclarn intihb idp Kbrus'a alup gitmee ziyde havf geldin, hl gir gitmek zre olup yarar topclar alup giderse kala ahvli nice olur?" diy bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; topcba kaladan hric yirlerde olmak mnsib deildr. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhe tenbh eyleyesin ki, anun gibi Kbrus'a ve har yire gitmel oldukda bir blkba tayn eyleyp neferleriyle gnderp kendsi kaladan hric yire varmayup kala muhfazasnda ola ve mstahfzlardan dah birer blkba neferi ile tayn eyleyp kalay hl komayasn.

234

Daha nce gnderilen hkm gereince, Rumeli beylerbeyinin ihtiyac olan barutun Belgrad'a gnderilip gnderilmediinin ve ne kadar barut retildiinin Budun ve Tmvar beylerbeyleri tarafndan Sdde-i Sadet'e arzolunmas ve daha fazla miktarda barut retilip Belgrad'a gnderilmesi iin gerekli gayretin gsterilmesi.

Pervne avu'a virildi. 14 L., sene: 978 Budun belerbeisine hkm ki: Hl Rmili Belerbeisi Hseyin Paa Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "barut hussnda muzyaka oldun" bildrmi. mdi; bundan akdem; "Budun'da olan kr-hnelerden iki bin kntr mikdr barut Belgrad'a irsl eyleyesin ki, Belgrad'dan mrun-ileyhe ve syir lzim olan yirlere tevz oluna." diy sana hkm-i hmynum yazlup irsl olunm idi. Ol emr-i erfm mcebince fermn olunan mikdr barut irsl olunm mdur, nice olmdur; Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen emr-i erfm mcebince iki bin kntr barut irsl olunm mdur, nice olmdur, ne zamnda irsl olund ve andan mad dah Budun kr-hnelerinde ve mahzenlerinde ne kadar barut kalmdur, bi'l-fil barut iler ka dink vardur, dah ziyde olmak mmkin deil midr? Eger imkn varsa bir ol kadar dingil dah vaz itdrp barut iledp tevfr teksri bbnda env- mes-i cemlen vcda getrp dah hsl olan barut ale't-tevl Belgrad'a irsl eylemekden hl olmayasn ve ne vechile tedrk olunup iki bin kntr barut ne zamnda irsl eyleyp bk ne kadar barut kaldun yazup bildresin. Bu dah. 193

Bir sreti, Tmvar'a; "... Bin be yz kntr barut muaccelen gnderp ve her ne hsl olursa ale't-tevl Belgrad'a irsl eyleyesin."

235

Tmvar'da yaptrlan baruthane ile etrafnda bulunan palankann muhafazas iin Tmvar Kalesi'nin i hisar ile tara hisarndan birer blk hisar eri grevlendirilmesi.

Kethudsna virildi. 12 evvl, [sene]: 978 Tmvar belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Tmvar'da ihds olan barut-hne etrfnda bin olunan palanka ve barut-hne muhfazasyn nefer lzim olman Tmvar Kalas'nun i hsrndan bir blk ve tara hsrndan bir blk hsr-erleri ihrc olunup tayn olunmasn" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, arzeyledn zre barut-hne ihds olunan palanka muhfazasyn Tmvar Kalas'nun i hsrndan bir blk ve tara hsrndan bir blk hsr-erlerin ihrc eyleyp palanka ve barut-hne[yi] onat vechile hfz u hrset itdresin.

236

Vezir Mustafa Paa tarafndan yakalanarak Girne Kalesi'nde hapsolunduu bildirilen Ayamavral Zam Bl'nin kalitesine elkonulup orada istihdam edilmesi, kendisinin ise tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

rde Hasan avu'a virildi. 12 evvl, sene: 978 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Bundan akdem; "sana hkm-i hmynum gnderilp; "Zemete mutasarrf olan Ayamavral Bl'yi elegetrp kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy emrm olman mezbr, kalitesiyle giderken elegetrilp Girine Kalas'nda habsolundun" bildrmisin. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhn kalitesin anda istihdm eyleyp mezbr kayd bend ile yarar hsr-erlerine koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

237

Rodos adasnda tereke ve zahire sknts ekildiinden, Tekeili, Mentee ve Hamidili beyleri ve kadlarnn, bulunabilen yerlerden yeteri kadar buday ve un tedarik edip renber gemileriyle Rodos'a gndermeleri.

Yayabalkdan kan Al avu'a virildi. F 11 evvl, sene: 978 Tekeili beine ve kdlarna: Rodos kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Rodos cezresinde tereke ve syir zehyir bbnda muzyaka oldun" bildrmein hliy Donanma-y Hmynum

194

dah ol cnibde varmak zre olman kala-i mezbrede mstevf zahre bulunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup taht- hkmetinzde buday u un bulundu yirlerden vfir u mstevf buday u un tedrk eyleyp gelen rencber gemilerine narh- cr zre bey itdrp her gemiye ne mikdr buday u un tahml olunup gnderildin yazup dah Rodos'a gnderesiz ki, ana gre taleb eyleyp ashbna sebeb-i ticret ve cezre halkna siat-i maet hsl ola. Zahre huss mhimdr; ihml eylemeyp her birinz bulunan yirlerden vfir u mstevf zahre tedrk eyleyp gndermeyince olmayasz. Amm; bu bahne ile deryya tereke virmekden hazer eyleyesiz ve zikrolunan zahreyi mrun-ileyh avuum mberetiyle bi't-tamm ihrc olundukdan sonra buday Rodos'a ve un u arpay Kbrus'a gnderesiz; ne mikdr gnderildin yazup bildresiz. Bu dah. Bir sreti, Mentee beine ve kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Hamdili beine ve kdlarna.

238

Szebolu ve Ahyolu'da yaptrlmakta olan gemilerin kereste vs. levzmnn tedariki hizmetinde yrk tifesinin gerekli yardm yapmalar.

eytn-ol'nun demisine virildi. 12 L. Ahyol kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Szebol'da bin olunmak emrolunan gemilern kerestesine ve syir levzimine yrk tyifesi muvenet eylemeyp tealll eyledklerin" bildrmisin. mdi; mezbr yrk tyifesi dah syir rey gibi muvenet eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan yrk tyifesine muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, eger Szebol'da bin olunan gemiler ve eger Ahyol'da bin olunan gemiler kerestesine ve syir levzimine ve bi'l-cmle mrye mteallik husslarda gerei gibi muvenet idp syir rey ne vechile muvenet iderlerse anlar dah ol vechile muvenet eyleyp ihmlden ziyde hazer ideler. Anun gibi nd muhlefet eyleyenleri isimleriyle yazup bildresin; sonra emrm ne vechile sudr iderse mcebi [ile] amel eyleyesin.

239

Gmlcine, Karasu Yenicesi, Siroz, Zihne, Karaferye ve Selanik'te ele geirilen ve cezalar tescil olunan sulularn, hssa kadrgalarnda krekiye ihtiyac olduunu bildiren Kavala kaptanna gnderilmesi.

195

Abdlcebbr'un demi Hzr ol Kadr'ye virildi. 10 evvl, sene: 978 Gmlcine ve Karasu Yenicesi ve Siroz ve Zihne ve Karaferye ve Selanik kdlarna hkm ki: Kavala kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hl Kavala Kapudn Abdlcebbr dme mecdh hssa kadrga krekcilerine hastelk ulaup otuz nefer mcrim ve on nefer esr olup krekciye muzyakas oldun" bildrmein taht- kaznuzda elegetrilen mcrimleri tor Kavala'ya gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, anun gibi taht- kaznuzda dah ceryim sudr eyleyp salb siysete mstehkk olmayan mcrimleri zerlerine sbit olan ceryim her neyse sebt-i sicill oldukdan sonra sret-i sicilleriyle mrun-ileyhe gnderesiz ki, kree konla ve gnderilen mcrimlern defterlerin ve cermelerinn sret-i sicillerinn birer sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, mcrimler defterine kaydoluna.

240

Dman donanmasnn Karleli, Delvine ve Yanya taraflarna gelmeleri muhtemel olduundan shillere yakn kylerde bulunan halkn dman saldrlarndan korunmalar ve dmana karlk vermeleri iin gereken tedbirlerin alnmas.

Kapudn paa kethudsna virildi. 14 L., sene: 978 Karlili sanca kdlarna hkm ki: Kffr- hksrun donanmas deryda olup ol cniblere dmek ihtimli olman buyurdum ki: Vardukda, anun gibi kffr- hksr ol cniblere dmek ihtimli olursa mukaddemden reyya tenbh tekd eyleyesiz ki, yalya karb olan kur halk evl[d] ezvcn sab'l-mrr talara tahassun itdrp ve siz dah il-eri cemyyeti ile hzr u mde olup yallar grp gzedp anun gibi dmen kenra yanaup mazarrat kasdna gelrse hsn-i ittifk u ittihd zre olup dah zerlerine varup mazarratlarn def u ref eyleyp bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelmee env- say ikdm eyleyp gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmel olmayasz ve kalalarun handeklarn pk tathr itdrp yat u yaraklarn yoklayup top yirlerin aup hzr u mde olasz. Kffrdan gaflet cyiz deildr. Bb- ikdmda dakka fevteylemeyp basret zre olasz. Bu bbda sancakbei tarafndan muvenet taleb olunursa eger il-eri iledr ve eger gayriyledr; her ne vechile mmkin mutasavver ise gerei gibi muvenet eyleyp kffr- hksrun mazarratn def u ref eylemekde env- say ikdm eyleyesiz. Pervne avu'a virildi. 14 L., sene: 978 Bir sreti, Delvine kdlarna. Pervne avu'a. Bir sreti, Yanya kdlarna.

196

241

Pesyn, Bucyn ve Ziln aretlerinden bin adet piyade ihrac edilip nevrzdan nce Trablus skelesi'ne, oradan da Kbrs'a geip Donanma-i Hmyn'la Girit adasna gitmeleri emrine kar kp isyan edeceklerini ne sren ad geen aretlerin aalarna ve kethdalarna Diyarbakr beylerbeyi tarafndan tekrar tenbihte bulunulmas; aksi halde on bin filori cermeleri alnarak Hazne-i mire iin zaptolunmas.

Behrm avu'a virildi. F 11 evvl, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: ([Pesyn Sancakbei]) Mehmed, Pesyn kdsyla Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "emr-i erf vrid olup; "Pesyn ve Bucyn ve Ziln Aretleri'nden bin nefer yarar piyde ihrc olunup nevrzdan mukaddem Trablus skelesi'ne gnderilp dah cezre-i Kbrus'a gep andan Donanma-i Hmynum'la Girit cezresine varlmak" fermn olunman zikrolunan ayir aalar ve kethudlar cem olunup emr-i erf mcebince piyde taleb olundukda; "Biz piyde virmee kdir deilz; perkende olup syn u tuyn iderz." diy cevb virdklerin" bildrmisin. mdi; ayir-i mezkreye tekrr tenbh olunup emr-i erf-i sbkum mcebince piyde ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp ayir aalarn ve kethudlarn getrdp emrm zre tekrr muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, emr-i erf-i sbkum mcebince tayn olunan piydeyi b-kusr ber-vech-i isticl ihrc u irsl eyleyeler. yle ki; bu defa dah nd ideler, on bin filori cermeleri alnmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup tayn olunan piydeyi ber-vech-i isticl ihrc itdrp mahall-i memra gnderesin ve syir Krdistn mersna dah piyde ihrc eylemek in mukaddem ahkm- erfe gnderilmidr. Tekrr her birine yarar demler ve mekked mektblar yazup irsl eyleyesin ki, evmir-i sbka mcebince tayn olunan piydeyi y kendler yhd cematbalaryla mahall-i memra gnderilp b-kusr teslm eyleyeler. Huss- mezbr ziyde mhimdr; ihml msheleden hazer eyleyesin. Eger ayir-i mezkre nda musrr olurlar ise emrm zre on bin filori[yi] b-kusr alup Hzne-i mirem in zabt u kabz eyleyesin.

242

Diyarbakr gnlllerinden iki yz nefer tayin olunarak sava ara gereleriyle Kbrs'a gnderilmeleri.

Behrm avu'a virildi. F 11 evvl, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Diyrbekir gnlllerinden iki yz nefer yarar kimesneler intihb olunup cezre-i Kbrus'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup tyife-i mezbreden yat u yaraa ve ceng harbe kdir iki yz [nefere] bir yarar blkbalarn ba u bu tayn eyleyp dah mretteb mkemmel dmen yarayla muaccelen cezre-i mezbreye irsl sl 197

eylemek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Huss- mezbr mhimdr; syir umra kys olunmayup yat u yaraa kdir olanlar hmyet olunup alkoylup istihdma kbil olmayanlar intihb olunup gnderilmekden vey ihml mshele olunup vakti ve mevsimi ile mahall-i memra varup irimeyp maslahat avkolunmakdan ziyde hazer idesin ve bu hkm-i erfm sana ne gnde vsl olup ne vechile tedrk eyleyp ne zamnda tevecch eyledklerin bildresin.

243

Selanik, Kocack, Vize, Tanrda vs. yrklerden Kbrs Seferi'ne gitmeleri emrolunanlarn vakit geirmeden grev yerlerine gitmeleri.

Yazld. brhm avu'a virildi. 10 L. Selanik yrkleri ve Kocack ve Vize ve Tenrita ve syir Kbrus'a emrolunup yol zerinde olan yrkleri skin oldu yirlern kdlarna hkm ki: Hl taht- kaznuzda olan yrklerden Kbrus Seferi'ne emrolunan yrkler muaccelen ihrc olunup sbk gnderilen ahkm- erfe mcebince emrolunan mahalle varup hzr olup gemiler vardukda gemilere girp Kbrus'a gemek emridp buyurdum ki: Vardukda, her birinz bu bbda mukayyed olup taht- kaznuzda olan yrklerden Kbrus'a tayn olunanlar muaccelen ihrc eyleyp ber-vech-i isticl mahall-i memra gnderesiz ki, gemiler vardukda tehr eylemel olmayalar. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden ziyde hazer idp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesiz.

244

Ahyolu'da yaptrlmakta olan kadrgalarn eksik kalan ksmlarnn tamamlanarak donanmaya katlmak zere cilen gnderilmesi.

Mustaf avu'a virildi. 17 L. Ahyol kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kadrgalarun sekiz ktas nevrzdan on gn sonra irimek zre olup eger zift kalafatc ve yelken lenger urgan gnderilrse mahall-i memra irsl olunur; bk kadrgalarun ktasnun kprileri ve ikisinn kuaklar ve ikisinn eygleri olmak zre olup kuzta dah muvenet eylednz" bildrmisin. mdi; Varna kds be kta gemileri itmma iridrp zift kalafatc ve yelken lenger urgan hd sbk Ters-hne-i mirem in ol cnibden getrilmek emrm oldukda; "Ancak ol cnibde bin* olunan gemilere kifyet ider." diy ilm eyledn ecilden Ters-hne['ye] getrilmeyp anda bin olunan gemiler mhimmtna sarfolunmak in sana hkm-i hmynum yazlup gnderilmi idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, lzim olan zift kalafatc ve yelken lenger urgan ve syir levzim ne ise sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince ol cnibden tedrk eyleyp gemileri muaccelen iridrp dah mukaddem irsl eylemee say ihtimm eyleyesin. Gemilern muaccelen bu cnibe gelmesi mhimmtdandur; ol bbda ikdm- tm idp gemileri her ne 198

hl ile mmkin ise bu cnibe gnderesin. Gemiler muaccelen irimek ziyde mhimmtdan olman mrun-ileyh avuum irsl olunmdur. Gemilern lt esbb ve syir levziminden bk kalm nesne var ise mezkr avuumla tedrk eyleyesin. Donanma-i Hmynum rz- hzrilysdan mukaddem kmak mukarrerdr; ana gre say ikdm eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

245

Nibolu beyinin, sanca sipahileri ile Silistre'de yaptrlmakta olan gemilere binerek Donanma-i Hmyn'a katlmas; gemiler zamannda yetimeyecek olursa gemileri beklemeyip stanbul'a gelerek stanbul'daki gemilerle grev yerine gitmesi.

demisine virildi. 12 evvl, sene: 978 Nibol beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun siphleri ile hzr u mheyy olup tor Silistre'de bin olunan gemilere girp Donanma-i Hmynum'a mlk olasn." diy emrm olm idi. Hl zikrolunan gemiler isticl zre irimeyp gi kalmak ihtimli olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sancaun siphleriyle hzr u mheyy olup dah zikrolunan gemileri yokladup gresin: yle ki; gemiler vakti ile irip elenmek ihtimli yosa ol gemilere emr-i sbkum mcebince girp hdmetde bulunasn. Amm; gemiler gi irimek ihtimli olursa sen dah siphlernle anda avkolup turmakdan ise tor stanbul'a gelp bunda olan gemilere irip dhl olasn. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden hazer idp her kank cnibe isticl zre irimek mmkin ise muaccelen irip hdmetde bulunasn.

246

Donanma-i Hmyn iin gerekli olan kendirin Kavala taraflarna tereke almak iin gelen renber gemilerine yklenerek cilen gnderilmesi.

Kav[a]la Kapudn Abdlcebbr'a hkm ki: Bundan akdem; "ol cniblere tereke in varan rencber gemilerine Donanma-i Hmynum mhimmi in ihzr[] emrolunan kendiri tahml eyleyp muaccelen gndermek" emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olup kendir muaccelen Sdde-i Sadetm'e vsl olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp ol cniblerde bulunan tereke ve gayri rencber gemilerine hzr olan kendiri muaccelen tahml itdrp ber-vech-i isticl irsl eylemek bbnda say ihtimm eyleyp avk u tehrden ziyde hazer eyleyesin ve ka aded gemiye tahml olunup her birine ne kadar kendir tahml olunup ve ne asl reslere virildin mufassal yazup bildresin ki, geldklerinde ana gre taleb oluna. 199

247

Kbrs mhimmi iin nzl ihrc olunmas emrolunan kadlarn, bozularak kullanlamaz duruma gelen nzl yenisiyle deitirmeleri.

Nzl ihrc olunmak emrolunan kdlara hkm ki: Bundan akdem Kbrus cezresi mhimmi in ihrc olunmak emrolunan nzl acyup fsid oldu ilm olunman tebdl eylemek in Nzl Emni olan Monl Aa'ya hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, siz dah bu bbda mukayyed olup anun gibi cezre-i mezbre mhimmi in ihrc olunan nzlden acyup tebdl olmas lzim olan nzli tebdl itdrp yirine har nzl tedrk eylemeyince olmayasz. Nzl huss ziyde mhimdr; ihml eylemeyp tebdli lzim olan nzli her kanknuzun taht- kazsnda ise tebdl itdrp ihmlden hazer eyleyesiz.

248

Azz u Kilis beyinin Kbrs iin, bir nceki sene gnderilenden daha fazla miktarda oklu ve yayl kavvs ihrc ederek Kbrs'a ulatrmas.

Behrm avu'a. 12 L., sene: 978 Azz u Kilis Bei Canbolad Be'e hkm ki: Bundan akdem; "cezre-i Kbrus mhimmi in kavvs ihrc eylemek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, sene-i mzyede ihrc olunan kavvsdan dah ziyde yarar oklu ve yaylu kavvs ihrc eyleyp ber-vech-i isticl cezre-i Kbrus'a uladurmak bbnda env- say ihtimm eyleyesin. Kavvs ihrc mhimmtdandur; ihmlden hazer eyleyesin.

249
Bu dah.

Krdistan beylerinden her birinin emredilen miktarda yarar kavvs ihrac ederek Trablus skelesi'ne teslim etmeleri, aksi halde sancaklarnn ellerinden alnaca.

Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum yazlup; "Krdistn belerinden her biri birer mikdr yarar kavvs ihrc eyleyp yarar demleri ile veyhd kend nefsleriyle Trablus* skelesi'ne teslm eylemek" emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sbk gnderilen evmir-i erfe mcebince tenbh eyleyesin ki, her biri tayn olunan mikdr kavvs ber-vech-i isticl ihrc itdrp yarar demleriyle veyhd kend nefsleri ile Trablus skelesi'ne teslm eylemek bbnda env- say ihtimm eyleyp ihmlden hazer zre olalar. yle ki; ihml eyleyp fermn olunan 200

kavvslar vakti ile mahall-i memra iridrmeyeler, sancaklar alnmak mukarrerdr. Ana gre mtenebbih olup kimesne[ye] tealll itdrmeyesin.
* Metinde eklindedir.

250
Bu dah.

Monla Aa'nn bozulan nzl yenisiyle deitirerek miktarn ve baka nzl ihtiyac olup olmadn bildirmesi.

Monl Aa'ya hkm ki: Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Fsid olan nzli tebdl eyleyp ihzr eyleyesin." diy emrm olm idi. mdi; ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp nzlden fsid olan muaccelen tebdl itdrp ve imdiye dek ne mikdr nzl tebdl olundun, dah tebdle muhtc nzl var mdur, ne vechile tedrk eyledn ve min-bad nzl salnmaa ihtiyc var mdur; mufassal merh yazup bildresin.

251

skenderiyye'de dklen toplar iin gerekli dingillerin Samakov'dan Dobnie'ye, Dobnie'den Ilca'ya, Ilca'dan skp'e, oradan da skenderiyye'ye ulatrlmas iin ad geen yerlerin kadlarnn gerekeni yapmalar.

Pervne avu'a virildi. 10 L., sene: 978 Samakov ve Dobnie ve Ilca ve skb kdlarna hkm ki: Mehmed avu mektb gnderp; " skenderiyye'de dkilen toplar in dingil demrleri emr-i erf muktezsnca ihzr olunup lkin ol vehleden Samakov'dan skenderiyye['ye] gitmek fermn olunm, mmkin deildr. Samakov kds Dobnie'ye, Dobnie kds Ilca'ya, Ilca kds skb, skb kds dah skenderiyye'ye uladurmak her vechile enfa u esheldr." diy ilm eylemi. mdi; zikrolunan dingilleri muaccelen skenderiyye'ye ulamas ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Zikrolunan dingilleri fermn- erfm muktezsnca vech-i merh zre muaccelen cret ile emn slim birbirinze uladurup mahall-i memra sl eyleyesiz. yle ki; bu bbda ihmlinz sebebi ile avk u tehr olmak lzim gele, beyn idecek zrinz makbl olmaz. Ana gre mukayyed olasz.

252

Vize yrkleri Kbrs Seferi'nde grevlendirildiklerinden Gelibolu'ya geldiklerinde Cezayir beylerbeyi tarafndan Kbrs'a giden baralardan birine bindirilerek gnderilmeleri.

201

Ben demisine virildi. 15 L., sene: 978 Cezyir belerbeisine hkm ki: Vize yrkleri Kbrus'a varmak emrolmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mezbrlar anun gibi sefer-i mezbra gitmek in Gelibol'ya varduklarnda Kbrus'a giden baralardan birine koyup varup emr-i erf mcebince hdmetde bulunalar; avk u tehr olunmaya.

253

zvornik beyinin sanca sipahileriyle birlikte Klis'e giderek muhafaza hizmetinde bulunmas.

Pervne avu'a virildi. 17 L., sene: 978 zvornik beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "sancaun siphleriyle varup Klis muhfazasnda olmak" emrm olmd. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp sancauna tbi alaybei v zam v siphler ve eribalar knn zre cebe v ceven ve cebelleriyle ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle ve bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla hzr olup aylk zevd zahreleriyle ber-vech-i isticl Klis'e varup Klis Bei Ferhd dme zzhya mlk olup dah mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. yle ki; ihml mshele eyleyp siphlern gi vey eksk varup yat u yaraklarnda kusr u noksnlar ola, cmle senden bilinp ol bbda beyn olunacak zrn asl makbl olmayup eedd-i kbla mukab olman mukarrerdr. Ana gre tedbr tedrkde basret zre olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

254

Rodos beyi tarafndan, muhafaza hizmetine tayin olunan Aydn ve Sack sipahilerinin grevlerine gelmedikleri bildirildiinden kaptan paann o tarafa giderek zam ve sipahileri yoklayp defterini Sdde-i Sadet'e gndermesi.

Hseyin Kethud'ya virildi. Kapudna hkm ki: Rodos Bei Bl dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "muhfaza[ya] tayn olunan Aydn ve Sack siphleri asl muhfaza[ya] varmaduklarn" bildrmein zikrolunan sancaklarun zam v siphlerin yoklamak emridp buyurdum ki: Emrm zre ol cnibe varup vsl oldukda, zikrolunan sancaklarun zam v siphlerin olgelen det [] knn zre yoklayup emrm zre hdmetde bulunanlar ne tarhda hdmetde bulunmlardur; defter idp yoklayup mevcd olanlarnun tmrlarnun yazular ve ba karyelerin ale'l-esm defter eyleyp ve mevcd olmayanlarn mstekl defter eyleyp defterlerin Sdde-i Sadetm'e gnderesin. 202

255

Naldken Yrkleri Sbas Mahmud'a tbi yrklerin birinci nevbetlilerinin Rumeli beylerbeyinin yanna giderek uygun grlen hizmette bulunmalar.

Naldken Yrkleri Sbas Mahmd'a hkm ki: Hl sana tbi olan yrn evvelki nevbetlsi ki, 193 neferdr Rmili Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Hseyin Paa dmet melhi yanna varup hdmetde bulunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp Naldken yrklerinn evvelki nevbetlsin olgelen det [] knn zre er[i]balar ve brgrleri ve altar aylk zd zevdeleri ile muaccelen ihrc eyleyp mrun-ileyhn yanna varup irip hdmetde bulunasn. sticl zre varup irimek mhimdr; ihmlden hazer idp gi vey eksk alup gitmekden hazer eyleyesin.

256

Alacahisar beyinin sancana tbi alaybeyi, zam ve sipahilerle Hersek sancana giderek muhafaza hizmetinde bulunmas.

Pervne avu'a virildi. 17 L., sene: 978 Alacahs[r] beine hkm ki: Sancaun siphleriyle Hersek sancana varup muhfaza hdmetinde olman emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u rm eylemeyp sancauna tbi olan alaybei v zam v eribalar knn zre cebe v ceven ve cebelleriyle ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle ve bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla hzr u mde olup ber-vech-i isticl liv-i mezbra varup muhfaza hdmetinde olup etrf u cevnibi gerei gibi tetebbu u tecesss eyleyp tamm basret intibh zre [o]lup ad-y bed-reyn mekr u hlesinden gaflet eylemeyp onat vechile grp ve gzedp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin.

257

Rumeli beylerbeyinin, skenderiyye'de dklmekte olan toplarn en ksa zamanda yetitirilmesi iin gereken gayreti gstermesi ve Preveze Kalesi'nin muhafazas iin alaybeyileriyle yz sipahiyi grevlendirmesi.

Pervne avu'a virildi. F 17 evvl, sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " skenderiyye sancanda baz toplar dkilmek zre oldun" bildrmisin ve Yanya sanca bei dme zzh dah mektb gnderp; "Preveze Kala[s] gyet muhlif olup kffr- hksr donanmas meteris esbbn tedrk idp Preveze Kalas'n muhsara eylemek kasd zre olup Yanya sancanun siphleri cezre-i 203

Kbrus'da olduklarn" bildrp; "Trhala ve nebaht sancaklar siphlerin ol cnibn muhfazasyn gnderilmek lzimdr." diy arzeylemi. Dah her ne ki dinilmi ise cmle malm- erfm olmdur. mdi; zikrolunan sancaklarun siphleri Donanma-i Hmynum'la gitmek emrm olmdur; lkin ol cnibn hfz u hrseti lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan toplarun muaccelen itmma iridrilmesi bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp ve kala-i mezbre muhfazasyn alaybeileriyle yz nefer siph gnderp eger kala-i mezbre muhfazasnda ve eger muvenet lzim olan syir mahallere gerei gibi muvenet muzheret eyleyp; "Bu bbda mstekl hkm-i erf nzil olmamdur." veyhd; "Arza muhtcdur." dimeyp dn devlete ve rz u nms- saltanatuma mteallik umrda hasbe'l-makdr say-i n-mahsr klup fursat elvirp vech mnsib oldu zre tedbr tedrkde kusr u taksr eylemeyp keml-i basret intibh zre olup el-yz bi'llhi tel gaflet ihml ile ad-y bed-rey cnibinden Memlik-i Mahrse'ye bir zarar u gezend iridrilmemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin ve bu hkm-i erfm sana ne gnde vsl olup ne vechile tedrk eyledn mufassal merh yazup bildresin.

15 Sefer Czi
[Yev]m'l- sneyn, f 16 Zi'l-kade, sene: 978

258

Sinop kadsnn, Sinop'ta ina olunan kadrgalarn eksik kalan ksmlarn hibir zr ve bahane ne srmeden tamamlamas ve vakit geirmeden gndermesi.

Seyd Gz avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Sinob kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sinob'da bin olunan kadrga in krekci getrmek fermn olunan kuzt krekcilerin bi'l-fil Sinob'da getrp emr-i erfm mcebince teslm eyleyp ekserinn zerinde har hdmet olup ve mr-liv ve siph seferde olmala vilyet dah hl kalup kusr hneleri akas olanlar bunda kadrgalara emn olan avua teslm idp ve hne defterlerin veklleriyle gnderp kend kazlarna varmak" hussn bildrp ve sen ki avusn, aana mektb gnderp ve "Gemiler hzr olmdur; lt olmadundan tevakkuf olunur." diy bildrmisin. Amm; ne makle lt lzim idin bildrmemisin. mdi; gemiler isticl zre irimek ziyde mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, bin olunan kadrgalar ale't-tacl ne vechile mmkinse gndermek ardnca olup krekci getren kdlar dah azeblerin gemilere koyup kendlerin dah bile 204

gnderp ber-vech-i isticl irimek bbnda dakka fevteylemeyesin ve gemiler mhimmi in lzim olan lt henz gelmemise rencberlerde olan lt alup gemileri tekml eyleyp ve kalan tomruk ve syir maslahata yarar kereste kalm ise gemileri bo gndermeyp ilerine koyup bile gnderp ve Ahyol ve Samakov'dan lengerler irsl olunmdur veyhd bulunan yirlerden rencberden ikier demr ile hemn bunda gelince ne hl ise isticl eyleyp gemileri getrmee sayeyleyesin ve bi'l-cmle gemileri her ne vechile imkn varsa ale't-tacl irsl eyleyesin ve mezkr hsr-eri; "Liman azna, baralar vardur; ol baralar deryya inmeyince kadrga inmek mmkin deildr." diy bildrdi. mdi; bu makle tedrk ne asl idr, kadrgalar mhimm iken baralara tevakkuf eylemenn asl nedr? yle ki; bir defa dah ihmlinz ola, beyn olunan zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Baun gerek ise muaccelen gemileri iridrmek ardnca olasn.

259

Edirne'den ihrac olunup gnderilmesi emredildii halde zamannda gnderilmedii bildirilen azeb tifesinin cilen ihrac olunarak gnderilmesi.

Kurd avu'a virildi. F 16 Za., sene: 978 Edi[r]ne kdsna hkm ki: Bu defa ihrc olunmak emrolunan azeb tyifesi mh- Zi'l-kade'nn yiirmisinde gelmek l[zim] iken henz irimeyp tehr olunmaa bs nedr? mdi; azeb tyifesi muaccelen irimek ziyde mhimmtdan olman buyurdum ki: Kurd avu vardukda, tehr eylemeyp bu defa ihrc fermn olunan azeb tyifesin ber-vech-i isticl ihrc eyleyp dah Edirne'de blk halknun kethudlar yirine aalar tarafndan mektb gnderilp blk halkndan kifyet mikdr dem koup azebi getrmein tenbh olunmdur. Mezbr kethudyirin getrdp dah blk halkndan tayn eyledi kimesneleri ihzr itdrp ihrc olunan azebi anlara teslm eyleyp zabteyleyp yolda ve izde kimesneye zulm teadd itdrmeyeler. Mehmed avu'a virildi. F 16 [Za.], sene: 978 Bir sreti; Burusa'ya; "...Krekciler in be kta kadrga Mudanya skelesi'ne gnderilmidr..." diy yazld.

260

Arhosa taraflarndan Girit'e peksimet getiren ve Sakz taraflarnda olduu bildirilen Aleksi'nin barasna el konularak kendisinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Murd ile shb-i devlete gnderildi. Sakz beine hkm ki: Arhosa(?) cniblerinden Girid'e peksimad getrmi Aleksi nm zimmnn barasn anda Sakz yannda oldu istim olund. Ol makle bara andaysa girift olunup resi Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:

205

Vardukda, ol makle gemi anda olup gelmise girift idp dah yoldalarn habsidp resini Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve mezkr bara ne makle met ile gelmidr ve ne zamnda ve ne yirden gelmidr; yazup bildresin.

261

Varna kadsnn daha nce inas emrolunan gemilerden geri kalanlar da en ksa zamanda tamamlatarak Mehmed avu ile stanbul'a gndermesi.

Murd avu'a virildi. 16 Za., sene: 978 Varna kdsna hkm ki: Bundan akdem bin olunmak fermn olunan kadrgalardan bk kalanlar dah muaccelen itmma iridrp anda hdmetde olan Mehmed avu ile gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bk kalan kadrgalar dah ber-vech-i isticl itmma iridrp cem lt levzimi ile tekml eyleyp mrun-ileyh Mehmed avu ile muaccelen gnderp stanbul'a iridrmek bbnda ihtimm zre olasn. Varna'da ve Sinob'da bin olunan gemilerden baznun demr lengeri olmadu ilm olunman urayup Samakov'dan gelen demrlerden almak* emrm olup hkm-i hmynum gnderilmidr. Anun gibi Varna'da bin olunan gemiler ol cnibe urayup demr lenger taleb eyledklerinde Samakov'dan gelen demrlerden lzim olan lengerlerin alviresin.
* Metinde eklindedir.

262

Leh kral tarafndan gnderilen mektupta Filek beyinin Leh vilyetine tbi baz yerlere tecavzde bulunduu ikyet edildiinden, Budun beylerbeyi tarafndan ikyetin aslnn aratrlmas ve bundan sonra bu tr ikyetlere sebebiyet verebilecek hareketlerden kanlmas konusunda ilgililere gerekli tenbihte bulunulmas.

Kethudsna virildi. F 27 Za., sene: 978 Budun belerbeisine hkm ki: Leyh kral Dergh- Muallm'a mektb gnde[r]p; "Filek bei tarafndan Leyh vilyetine tbi baz yirlere dahl tecvz olundun" ilm idp lkin kank be zamnnda dahlolundu tasrh olunmaman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan huss sbk liv-i mezbr bei olan Sinn dme zzh zamnnda m olmdur, yohsa hl be olanun zamnnda m old; kanksnun zamnnda olmsa onat vechile teft eyleyp dah dahleyleyen kimler olup ve dahleylemee sebeb ne olmdur; yirl yirinden asl ile malm idinp vuk zre yazup bildresin ve min-bad eger Filek beine ve eger syir merya muhkem tenbh eyleyesin ki, ahd emna muhlif Leyh cnibine mteallik olan yirlerine dahl tecvz eylemeye[ler]. Bade't-tenbh eslemeyenleri ism resmleriyle yazup bildresin. 206

263

Gelibolu'da bulunan on adet kadrgann krekileri ile alet ve edevtnn kontrol edilerek eksiklerinin tespit edilip Sdde-i Sadet'e arzedilmesi.

Mezkr Bl avu'a virildi. Gelibol kdsna ve Hfz Kethud'ya hkm ki: Hliy anda olan on pre kadrgalarun esbblar hzr u mheyy olmadu istim olunman ber-vech-i isticl itmma iridrilp kmas mhimm lzim oldu ecilden buyurdum ki: Vel avu vardukda, tehr u terh eylemeyp mezkr kulum ile zikrolunan kadrgalarun zerlerine varup her bir kadrganun krekcisi bi't-tamm teslm olunm mdur ve tekml olm ka kadrga vardur ve noksn zre olanlarun dah krekci midr, yohsa esbb lt mdur; bi'l-cmle knhi ve hakkati ile mufassal merh yazup defter eyleyp ve defteri mhrleyp ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Huss- mezbr ziyde mhimdr; syir umra kys eylemeyesiz. Donanma-i Hmynum vardukda hzr u mheyy olmayup tehr lzim gele, asl zrinz makbl olmayup muteb olmanuz mukarrerdr.

264

Kaptan paann Sakz'a var ve Sakz, Arboz, skenderiyye beylerinin yaptklar almalarla ilgili gnderdii mektubun alnd; Mora beyinden alnan haberlerde Girit'teki otuz adet dman gemisinin zahire ikmali iin Arboz ve civarndan gelecek gemilere saldracann bildirildii; skenderiyye beyinin, nceden emredildii gibi muhafaza iin yannda alkonan yenierilerle ve mevcut on be gemiye be gemi daha ilave ederek Arboz ve Kolos taraflarna giderek muhafazada bulunmas ve dman donanmas tarafndan zahire gemilerine gelebilecek saldrlar nlemesi, Sakz beyinin de noksan krekilerini en ksa zamanda tamamlamas.

Shb-i sadete gnderildi. Kapudn paaya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "ibu mh- evvl'n yiirmi sekizinci gni Safra Liman'na varlup muttasl kble esmekle mezbr limanda iki gn ikmet olunup andan Sakz'a varlup Sanca Bei Hzr dme zzh ile mlkt olundun ve mrun-ileyh kend batardesi ile sekiz pre geminn krekci v ltclar mkemmel olup iki geminn krekci v ltcs noksn zre oldun ve Arboz bei kend batardesi ile Sakz'a gelp skenderiyye Bei Muhammed dme zzh ile bile gidp lkin mrun-ileyh Muhammed dme zzhnun yedeine hastelk ulaup ol dah noksn zre olmala Arboz'da kaldun ve Sakz Bei Hzr dme zzh Girit'den henz haber alnmadun" bildrmisin. Bu bbda her ne dinilmise bi't-tamm malm- erfm olmdur. mdi; Mora bei Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kffr- hksrun otuz pre gemileri Girit'de olup zahreye ziyde muzyaka zre olman zikrolunan otuz kta 207

gemilerin donadup fikr-i fsid ve hayl-i ksidleri Arboz'dan ve aaalardan zahre ile gelen rencber gemilerin almak zre olduklarn" bildrmi. Eyle olsa; bundan akdem; "ol cnibe tevecch olundukda Donanma-y Hmyn tara knca ve mukaddem ierye geldnzden skenderiyye bei yannda alkonlan yenieriyle on be kta gemi alkoyup mnsib grdnz serdr ile muhfazaya tayn olunmak" emrm olm idi. Ol emr-i erf mcebince hlen dah Donanma-i Hmynum tara knca hdmet-i muhfazada yiirmi kta gemi kalup etrf u cevnibi hfz u hrset eylemek mhimmt- dn devletden olman buyurdum ki: Mukaddem tenbh olundu zre skenderiyye bei ile alkonlan yenieri ile on be pre gemiye anda olan gemilerden be pre gemi dah koup dery muhfazasyn tayn eyleyesin ve muhkem tenbh eyleyesin ki, tamm basret zre olup gh Arboz ve Kolos taraflarna varup yelken gsterp ve gh ol cevnibde hfz u hrseti lzim olan yirlerde gezinp kffr- hksr donanmasndan rencber gemilerine ve Memlik-i Mahrse'ye gaflet ile zarar u gezend iridrilmekden ziyde ihtirz ihtiyt zre olalar ve kffr- hksrdan vkf olduun ahbr- sahhay ilm itmekden hl olmayasn ve mrun-ileyh Hzr dme zzhnun iki gemisi hl v noksn zre kalmaa sebeb nedr? Ol cnibde donanacak gemilere kifyet mikdr krekci salnmdur. imdiye dek gemilere ne mikdr krekci vsl olmdur? Eger henz gelecek varsa tenbh idp ber-vech-i isticl getrdp gemileri tekml eylemek ardnca olasn. Hlen; "Ol gemiler tekmli in krekci ihrc oluna." diy Mliyye cnibinden ahkm- erfe irsl olunmdur. Zikrolunan gemileri donatmaa lzim olan krekci[yi] ihrc itdresin ve Arboz'da kalan yiirmi gemiyi donatdurmak in tenbh eyleyesin.

265

Kbrs'taki askerin zahire ve dier ihtiyalar iin grevlendirilen avu ve mbairlerin reyya zulmettikleri ve Trablus kadsna iftira ederek azline sebep olduklar ortaya ktndan Vezir Mustafa Paa tarafndan grevli avu ve mbairlere hakkyla almalar yolunda gerekli tehbihte bulunulmas; geen yldan kalp bozulan zahirenin yenisiyle deitirilip deitirilmediinin ve nzl ihtiyac olup olmadnn ayrntl olarak bildirilmesi ve ihtiya duyulan zahire ve dier ihtiyalarn ilgili yerlerden tedarik edilerek ihtiya mahalline ulatrlmas.

Shb-i sadete gnderildi. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Cezre-i Kbrus'da olan askir-i nusret-mesern zevd zehyiri ve syir levzim mhimmt tedrki in Sdde-i Sadetm'den ve ol cnibden ahkm- erfe ile varan avular ve syir mbirn reyya zulm teadd itmekle iki cnibden varan huddmun mentna tahamml idemeyp fukar mtezacciru'l-hl olduklar ilm olund ve bundan akdem Trablus kds ol cnibden varan hkm-i erfe "Kbrus hkmi" diy tahff idp ilm olunmala azlolundukda Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "asl ol makle kelimt sdr olmaduna" yemn idp; "Amm; hdmete gelen avular ve syir mbirn 208

fukarya zulmitmek istedklerinde ruhsat virilmeyp men olunduklar ecilden garaz idp hlf- vk isnd eylemilerdr." diy bildrdi. mdi; eger zevd zehyir hussdur ve eger syir levzim mhimmtdur ve gayridr ve bi'l-cmle ol cnibden hkm-i erf vrid olup; "Her ne ki taleb olunursa; "sitne-i Sadet'den hkm-i erf vrid olmad." diy tealll eylemeyp muaccelen tedrk ihzr ve tayn eyledkleri mahallere teslm sl eyleyesiz." diy ummen m ve Haleb ve Karaman Belerbeilikleri'nde olan kuzta ve nzl emnlerine ve syir mbirne mekked ahkm- erfe yazlup defet ile tenbh tekd olunmdur. Ol bbda min-bad Sdde-i Sadetm'den mbir ahkm gnderilmee ihtiyc yokdur. Buyurdum ki: Vardukda, eger askir-i nusret-mesere lzim olan zehyir ve eger koyun ve gayri levzim mhimmtdur; tedrk ihzryn anda olan Dergh- Muallm avularndan mnsib grdn yarar u kr-gzr kimesneleri evmir-i aliyye ile zahre ihrc fermn olunan kuzt u men ve syir mbirne irsl eyleyp kifyet mikdr zehyir ve syir levzimi taleb idp getrdp bu cnibden tekrr ahkm- erfe ve mbir gnderilmel eylemeyesin ve gnderdn kimesnelere ve kuzt ve syir mbirne muhkem tehdd tenbh tekd eyleyesin ki, keml-i emnet istikmet ile ed-i hdmet eyleyp ahz celb-i ml ile rey v beryy mtezacciru'l-ahvl eylemeyp her birinn tahammline gre teklf eyleyp hn-i tevzda aniyya hmyet idp ve fukarya tahml ile zulmeyle[me]yp ber-vech-i adlet tevz u taksm ve tayn olunan mahallere vakti ve mevsimi ile sl teslm eyleyesin ki, lzim olup taleb olundukca hzr u mheyy bulunup avk u tehr olunmak lzim gelmeye ve imdiye dein eski nzlden ne mikdr nesne kabzolunup ve ne mikdr bk kalmdur ve bk kalan yeniye tebdl olunm mdur, eger yeniye tebdl olunan zehyir kifyet iderse taleb idp getrdesin ve el-n yeniden nzl zahre v koyun lzim olursa zikrolunan belerbeiliklerde vk olan kdlara ve men ve syir mbirne ahkm- erfe gnderp sitne-i Sadet-iynum'dan irsl olunan evmir-i aliyyet'-num mcebince kifyet mikdr nzl zehyir koyun ve syir levzimi slb- sbk zre ihrc itdrp hsn-i tedbr tedrkle tayn eyledn mahallere getrdp hzr u mheyy itdrp lzim oldukca taleb idp cezreye getrdesin.

266

Dubrovnik beylerinin Kral Philippe'in Venedik'e yardm amacyla yz adet kadrgay Papa'ya verdii haberiyle Venedik, Be Kral, Frengistan ve Papa ile ilgili gnderdikleri bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; bundan sonra da elde edilen bilgilerin gnderilmesi.

Tercemnlarna virildi. F 21 Za., sene: 978 Dubravenik belerine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Filip Kral Venedik'e muvenet in yz pre kadrga Papa'ya virp ihzrna acele eyledklerin" ve bi'l-cmle eger Venedik'e mteallik ve eger papa ve dka ve Be kral ve syir Frengistn ve gayra mteferri her ne ki ilm olunm ise mufassalen malm- erfm olmdur. Gerekdr ki; kadmden sitne-i Sadet-iynmuz'a olan vfr- ubdiyyet ihlsnuz mcebince min-bad dah 209

ol taraflardan gaybet eylemeyp dyim ahvl etvrn tetebbu u tecesss eyleyp vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayasz.

267

Dra Kalesi karsna gelen dman gemilerinin kaleye ate atklar, karlk verilmesi sonucu iki kadrgalarnn isabet alp kreklerinin krlp, bir ok adamlarnn ld ve kamak zorunda kaldklar bildirildiinden Nzr Mahmud'un yanndaki kuvvetlerle kalenin evresindeki sahilleri gerei gibi koruyarak dman saldrlarn nlemesi.

Defterdr-ol Mehmed avu'a virildi. 17 Za., sene: 978 Nzr Mahmd'a hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Dra Kalas mukbelesinde kffrun hayl kadrgas zuhr idp bir nice kadrgas iler gelp kala dvrna top urup zarar eylemeyp hsrdan dah anlarun zerine kll toplar atlup iki kadrgalarn topla urup kreklerin syup ve nice demlerin helk idp ve sen asker ile irip alay gstermein kffr- hksr donanmas avdet eyledin" bildrmisin. mdi; ol cevnibn hfz u hrsetinde mcidd merdne olup kffrun donanmasndan gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda tamm basret zre eger klun muhfazasnda ve eger ol etrfun hfz u hrsetinde gerei gibi mcidd merdne olup her zamn cemyyet ile yallarda hzr bulunup gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmekden hazer idp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin ve syn zre olan Arnavudlara istimlet virp itat itdrmekde ihtimm eyleyp yle ki; hsn-i itat eyleyp fesd enatden fergat ideler, gnhlar afvolunup ol bbda mesl olmazlar. Amm; eger syn zre musrr olurlarsa azm nedmet gelmek mukarrerdr. Ana gre tenbh eyleyesin ki, itat inkyd zre olalar.

268

Ahyolu kads tarafndan, Samakov'dan gelen demirlerin stanbul'a gelecek gemilere peyderpey yklenerek gnderilmesi; ayrc Sinop'ta ina olunan gemiler iin de demir talep edildiinde verilmesi.

Kurd avu'a virildi. 17 Za., sene: 978 Ahyol kdsna hkm ki: Hlen Samakov'dan gelen demrleri stanbul'a gelecek gemilerden her birine onar-onbe[er] mtehammil olduklarna gre tahml idp bile gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre Samakov'dan [gelen] demrleri anda bin olunup gnderilecek kadrgalara vech-i merh zre her birine onar-onbeer demr ve bi'l-cmle tahammline gre tahml idp bile gnderp dah ziyde kalursa rencber gemilerine tahml idp elendrmeyp deryya inenleri ale't-tacl irsl eylemek bbnda ihtimm eyleyesin ve 210

Sinob'da bin olunan gemilern baz demrsz oldu ilm olunman gelrken Ahyol'ya urayup anda Samakov'dan gelen demrlerden almak emrm olmdur. Anun gibi geldklerinde lzim olan demrleri viresin.

269

Selanik ve Trhala beylerinin sefere katlmak zere sancaklar sipahileri ile yola karak teden beri donanmaya katldklar yere gidip bekleyerek gemiler geldiinde donanmaya dahil olmalar.

Asesbalkdan kan brhm'e virildi. 17 Za., sene: 978 Trhala beine hkm ki: Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun siphleri ile Donanma-i Hmynum'a hzr olasn." diy emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, emrm zre sancauna mteallik olan erbb- tmr yat u yaraklar ile mretteb mkemmel ihrc eyleyp kadmden gemilere dhl olageldkleri Koloz skelesi'ne tor alup gidp anda hzr bulunasn ki, gemiler vardukda tehr olunmalu olmayup b-tevakkuf gemilere girp vech mnsib oldu zre hdmetde bulunasn. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin ve bu hkm-i hmynum sana ne gn vsl olup ve sen ne gn kup ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin. Defterdr-ol Mehmed avu'a virildi. 17 Za., sene: 978 Bir sreti, Selanik beine; "... kadmden gemiye dhl olduklar yirden gireler."

270

Kartine Kalesi'nden Amanya Kalesi'ne muhafaza hizmeti iin grevlendirilen on neferin yerine Kartine'den yeniden on nefer yazlmas ve muhafazada grevlendirilmesi; daha nce Amanya'da grevlendirilmi iken dman gelince kaanlardan hayatta olanlar hakknda ise daha nce gnderilen emre gre hareket edilmesi.

Bu dah. Mezistre beine hkm ki: Kartine kds mektb gnderp; "Kala-i Kartine'nn yiirmi nefer mstahfz olup on neferi Amanya Kalas'na tayn olunup Kartine'de imm ve mezzinden mad sekiz nefer kalup kffr- hksr gelmel olursa etrfun ehl-i slm kala-i mezbreye tahassun eyleyp hl ol etrfda olan kefere syn zre olup kalanun hfz lzimdr. Amanya Kalas mstahfzlar gir kem-kn yirlerine ber-karr- sbk tayn olunup Kartine'den ihrc olunan on nefer mstahfz gir Kartine Kalas'na gelmek" hussn bildrmi. mdi; sbk eger Kala-i Kartine'den ve eger gayriden Amanya Kalas'na ihrc olunup kffr kalaya gelp mstevl oldukda gaybet eylemi olanlar hakknda sbk emr-i erfm yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, sbk Amanya Kalas'na ihrc olanlardan kffr geldkde kaladan gaybet eyleyenler haytda ise anlara gedk virmeyp hara virp Kartine'de on gedk 211

hardan dem yazup ol ihrc olunup kffr- hksr kalaya geldkde kala hfznda bulunmayup gaybet eyleyenleri isimleri ile yazup bildresin ve Amanya Kalas'na ihrc olunup kffr- hksr kalay aldukda firr idenler haytda ise hkm-i sbkum ile anlar hakknda her ne fermn olmsa mcebiyle amel eyleyesin.

271

Varna'da inas emrolunup henz tamamlanmam olan kadrgalarn en ksa zamanda bitirilerek Mehmet avu ile stanbul'a gnderilmesi.

Varna kdsna hkm ki: Bundan akdem bin olunmak fermn olunan kadrgalardan bk kalanlar dah muaccelen itmma iridrp anda hdmetde olan Mehmed avu ile gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bk kalan kadrgalar dah ber-vech-i isticl itmma iridrp cem lt levzimi ile tekml eyleyp mrun-ileyh Mehmed avu ile muaccelen gnderp stanbul'a iridrmek bbnda ihtimm zre olasn.

272

Mora'da sahillere yakn yerlerde baz ahslarn iftlik ve damlar olup bu bahane ile dmana tereke sattklar duyulduundan bu tr yerlerin yktrlmas ve sahillerdeki iftliklerin hurde sipahilerle hisar erenlerine tevcih edilip beylere, zamya vs. kuvvetli kimselere tevcih edilmemesi.

s avu'a virildi. F 29 Za., sene: 978 Mora beine hkm ki: Mora'da yalya karb baz kimesnelern iftlii ve tamlar ve dzenleri olup ol bahne ile kffra tereke bey olundu istim olunman ol asl yalya karb tam u dzenleri yir ile berber hedmeyleyp yalya karb olan iftlikleri ve tmrlar hurde siphlere ve hsr-erenlerine tevch olunup belere ve zamya ve syir kuvvetl kimesnelere viril[me]mek in hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp mrun-ileyhle bi'z-zt mukayyed olup ol asl yalya karb olan tam u dzenleri yir ile berber hedmeyleyp yalya karb olan iftlikleri ve tmrlar hurde siphlere ve hsra karb olanlar hsr-erenlerine virdrp belere ve zamya ve syir kuvvetl kimesnelere virdrmeyp emr-i erfme muhlif deryya tereke bey olunmakdan ziyde hazer eyleyesin.

273

bkz. hkm. 272.

212

Bu dah. Mora muharririne hkm ki: Mora'da yalya karb baz kimesnelern iftlii ve tamlar ve dzenleri olup ol bahne ile kffra tereke virildi istim olund. mdi; ol asl deryya karb olan tam u dzenleri hedmeyleyp yire berber eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan tmrlardan deryya karb olanlar baz hurde siphlere ve hsr-erenlerine virp zamlere ve belere ve syir kuvvetl kimesnelere virmeyp yalya karb vk olan tam u dzenleri yir ile berber hedmeyleyp deryya tereke virilecek mahal komayasn. Bu bbda Mora beine dah hkm-i hmynum gnderilmidr; mrun-ileyhle haberlep vech mnsib oldu zre amel eyleyesin.

274

Ahyolu'na gnderilen Mustafa avu'un yannda gtrd urganlardan Varna'da olan gemilere de yeteri kadar urgan verilmesi.

Kk Mustaf avu 'la shb-i sadete gnderildi. F 17 Za., sene: 978 Ahyol['ya] gnderilen Mustaf avu'a hkm ki: Hl sennle Ters-hne-i mire'den gnderilen urgan ve brobdan(?) Varna'da olan gemilere dah kifyet mikdr virmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre Ters-hne-i mirem'den alup gitdn urgan ve brobdan(?) Varna'da olan gemilere dah kifyet mikdr virp ve Samakov'dan gelen lengerlerden dah kifyet mikdr lenger bir gemiye tahml eyleyp fermn olunan urgan ve brob(?) ile maan Varna'ya gnderp ol gemileri dah tekml itdrp ber-vech-i isticl itmma iridrp gndermek ardnca olup ihmlden hazer eyleyesin ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

275

Delvine'de sahillere yakn yerlerde baz ahslarn kuleler ve mandralar ina ederek dmana tereke sattklar duyulduundan bunun nlenmesi ve bu tr yerlerin yktrlmas.

Defterdr-ol Mehmed avu'a virildi. 17 Za., sene: 978 Delvine beine hkm ki: Hl Delvine sancanda baz kimesneler yalya karb yirlerde mandralar ve kuleler bin idp ol sebeb ile kffr- hksr ile mumele idp deryya ve kffra tereke virmekden hl olmaduklar ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, anun gibi yalya karb olan eger kalalardur ve eger mandralardur; hedm ref itdrp min-bad yalya karb yirlerde kimesneye mandra ve kule bin itdrmeyp men u def eyleyesin. Men ile memn olmayanlar kimlerse isimleriyle yazup bildresin ki, siphler ise dirlikleri alnup Kbrus'a srile, deillerse haklarndan geline.

213

276

Tmvar taraflarna dmann saldrma ihtimali olduundan, Vidin ve Alacahisar beylerinin sancaklarna tbi sipahilerle sancaklarnda bir yerde toplanp gerekirse Tmvar'a giderek Tmvar beylerbeyinin uygun grecei ekilde hizmette bulunmalar.

Tmvar belerbeisinn kethudsna virildi. 22 Za., sene: 978 Vidin beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum yazlup; "Sancaun siphler[iyl]e skenderiyye taraflarna varup muvenetde bulunasn." diy emrm olm idi. El-hlet hzih Tmvar taraflarnda adnun hareketi olmak ihtimli olman sancauna mteallik alaybei v zam v eribalar ve syir siphlerile hzr u mheyy olup sancanuzda bir mnsib mahalde cemyyet eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, asl bir n tehr u terh eylemeyp sancauna tbi olan alaybei v zam v eribalar ve syir siphlerile cebe v ceven ve cebelleri ve lt- harb ktl ve edevt- ceng cidl ve bi'l-cmle dmen yara ile hzr u mde olup sancaunda bir mnsib olan mahalde cemyyet eyleyp Tmvar taraflarna nzr olasn. Anun gibi ol cnibde bir dmen hareket idp gitmek lzim olursa bil-tehr sancaun siphleri [ile] mretteb mkemmel Tmvar Belerbeisi Cafer dme ikblhnun yanna varup vech grdi zre hdmetde bulunasn. Bu dah. Bir sreti, Alacahsr beine; " "Hersek cniblerine varup muvenet idesin." diy emrm olmd. Sanca[un]da dmen yarayla cemyyetde olmak emrm olmdur... "

277

Nova'da bulunan toplara ait ne kadar yuvalak bulunduunun cinsleriyle birlikte ayrntl olarak bildirilmesi.

Hersek beine hkm ki: Mektb gnderp; "Nova Kalas serhadd olup toplarun kifyet mikdr yuvalaklar olmadun, yiirmi bin yuvalak virilmesin" bildrmisin. mdi; Nova'da olan toplarun her birinn ne kadar mevcd yuvalaklar oldu Sdde-i Sadetm'e malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bi'l-fil Nova'da olan toplarun her birinn ne mikdr mevcd yuvalaklar vardur ve ne makle yuvalaklardur, nicedr; asl ile grp mufassal yazup bildresin ve alnan eger kadrgadur ve eger baradur; ne mikdr ve ne cins yuvalak alndun ecns ve adedi ile yazup arzeyleyesin.

278

Hersek'te bulunan kaleler iin ihtiya duyulan kurunun Srebrenie Madeni'nden, barutun da bulunabilen yerlerden tedarik edilerek kalelere datlmas.

214

demisine virildi. 22 Za., sene: 978 Hersek beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "vk olan klun ekseri serhadde vk olup her birinde kifyet mikdr barut- siyh olmayup barut- siyh ve kurun ve demr yuvalak virilmesin" bildrmisin. mdi; Srebrenie Madeni'nden kifyet mikdr kurun virilmek in Mliyye tarafndan ahkm- erfe gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, lzim oldu mikdr kurun Srebrenie Madeni'nden taleb idp alup bulunan yirlerden yz elli kntr barut- siyh dah tedrk eyleyp getrdp lzim olan kla tevz idp hfzitdresin ve kank kaladan barut alnursa ve ne mikdr alnur, arzidesin [ki], ana gre Belgrad'dan barut irsl oluna. Amm; bir vechile [tedrk] eyleyesin ki, kalalar dah barutsuz komayasn.

279

Vultrn beyinin sancana tbi sipahi ve aknclarla sancanda bir yerde toplanp gerekirse Tmvar'a giderek Tmvar beylerbeyinin uygun grecei ekilde hizmette bulunmas.

Defterdr-ol Mehmed avu'a virildi. 17 Za. Vultrn beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "sancaun siphleri ve aknc tyifesiyle Mora'ya varup muhfazada olmak" emrm olm idi. Hl sancaunda cemyyet ile hzr olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, sancauna tbi olan alaybei v zam v eribalar ve syir siphlerinn knn-nme-i hmynum mcebince cebe v ceven ve cebelleri ile hzr u mheyy olup ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle hzr u mde olup aknc tyifesin dah yat u yaraklaryla hzr u mde idp sancaunda bir mnsib mahalde cemyyet eyleyp Tmvar cniblerine nzr olasn ki, anun gibi ol cnibde dmen hareket iderse muvenet lzim gelrse tehr eylemeyp ber-vech-i isticl varup Tmvar belerbeisine mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin ve bi'l-cmle sancaunda cemyyet zre olduunda anun gibi Tmvar belerbeisi tarafndan taleb olunduunda sancaun siphlerin alaybalar ile mukaddem gnderp sen dah toycalar ile ve iftlikl aknclar ile be-alt bin dem ile varmaa sayeyleyesin. Bu bbda vcda gelen ikdm ihtimmun terakkne sebebdr ve bu hkm-i erfm sana ne gn ve ne mahalde vusl bulursa sen dah ne vechile ve [ne] tarhda sancauna tevecch idp ka gnde sancauna vusln mukarrer olacan yazup bildresin. Bu bbda sbk dah hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. "Henz vsl olmad." diy ihtimmen tekrr yazlup gnderilmidr. Emr-i erfm ile amel eylemek bbnda dakka fevteylemeyesin.

215

280

Midilli Beyi Mahmud Bey'in baz uygunsuz hareketlerinden dolay sancann elinden alnd fakat sefer tamamlanncaya kadar grev yerini terketmeyip ve emrindeki gemileri datmadan greve devam etmesi.

Midill Bei Mahmd Be'e hkm ki: Hliy sitne-i Sadetm'e senn baz n-makbl evz u etvrun arzolunman sancaun alnup hara virilp lkin gemini bozmayup mretteb mkemmel dmen yarayla Donanma-i Hmynum ile dery seferin bile eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda tamm mukayyed olup emrm mcebince sancaun alnmala yanunda mevcd olan kadrga[y] bozmayup ve hdmetnde olan demlern ve cengcilern tatmayup ber-karr- sbk mretteb mkemmel dmen yarayla Donanma-i Hmynum'a dhl olup dery seferin bile eyleyp itmm- maslahat eylemek bbnda [( )] zuhra getresin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; onat vechile mukayyed olup emr-i erfme muhlif i olmakdan ihtiyt eyleyesin.

281

Alacahisar beyinin sancana tbi alaybeyi, zam ve timar erbab ile Hersek taraflarna gitmek zere hazr beklemesi ve Hersek beyi tarafndan yardm talep edildiinde gecikmeden yardma gitmesi.

Mahmd avu'a virildi. 23 Za., sene: 978 Alacahsr beine hkm ki: Bundam akdem Tmvar belerbeisine iki defa ahkm- erfe yazlup; "Erdel cnibine muvenet lzim olursa Alacahsr bein siphleri ile yanuna getrdp varup muvenet eylemek" emrm olup sana dah bu bbda hkm-i hmynum gnderilp; "Hersek taraflarna varmayup Tmvar taraflarna nzr olasn." diy fermn olunm idi. Hliy Hersek Sanca Bei Ksm dme zzh ve Nova aalar Sdde-i Sadetm'e mektblar gnderilp; "Kotor semtinde kffr- hksrun gemileri gelp donanma-y hezmet-medr Nova zerine gelmek mukarrer oldun" bildrmein al-eyyi hlin Hersek cniblerine varup muvenet eylemek mhimmtdan olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, sancauna mteallik alaybei v zam v erbb- tmr ile emrm zre hzr ve Hersek cniblerine nzr olasn ki, anun gibi kffr gemileri Nova'ya dp ol cniblere muvenet eylemek lzim olup mrun-ileyhden haber geldkde asl tevakkuf eylemeyp sancaun askeri ile ber-vech-i isticl mrun-ileyhe varup mlk olup vech mnsib grildi zre hdmetde bulunasn. Ol cnibe tevecch olundukda kifyet mikdr zahre ile gidp hdmet-i hmynumda ihml msheleden hazer zre olasn.

216

282
Bu dah.

Yenipazar'da mtemekkin Bekta ve Krk Memi ad ahslarn Rumeli vilyeti kazlarndan hangisinde ele geirilirse tutuklanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; Yenipazar'da bulunan mal ve mlklerinin de satlmas.

Vilyet-i Rmili kdlarna hkm ki: Nefs-i Yenibzr'da mtemekkin Bekta ve Krk Memi nm kimesnelern Sdde-i Sadetm'e ihzr lzim olup Dergh- Muallm avularndan Mahmd ulala irsl olund. Buyurdum ki: Vardukda, her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa kendye ve iki nefer yoldana birer ulak brgri tedrk idp ber-vech-i isticl mahall-i memra irsl eyleyesiz. Amm; mezkr her kanknuzun taht- kazsnda bulunursa hsn-i tedbr tedrkle elegetrp mrun-ileyh avuuma koup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e irsl sl eyleyesiz. Bu dah. Bir sreti, Yenibzr kdsna; "... Mezkrlarun esbb emlkin frht idp zimmetlerinde [olan] ml tahsl eyleyesin." diy yazlmdur.

283
Bu dah.

Tmvar'dan Semendire'ye gelen barutun ikiyz kntarnn Gradika'ya, yzelli kntarnn da sekizyz aded yuvalak ile Nova'ya gnderilmesi.

Semendire beine hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem vilyet-i Tmvar'dan gelen barutun mikdrn" bildrmisin. mdi; zikrolunan barutun iki yz kntrn Hersek cnibine gnderp ve Klis beinden gelecek pa gre sekiz yz yuvalak tedrk idp yz elli kntr barut ile kir tavarlaryla Nova'ya gnderp kirlarn Mliyye cnibinden gnderilen ahkm- erfe mcebince muktatdan alup shblerine teslm eyleyp iki yz kntr barut Klis cnibine irsl olunacak zahre ile gemilere koylup Gradika Kalas'na gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan barutun iki yz kntrn emrm zre Klis cnibine irsl olunacak zahre ile gemilere tahml idp yarar hsr-erenlerin koup Gradika Kalas'na irsl sl eyleyp hsr-erenlerine muhkem tenbh eyleyesin ki, barut teden ve nem-nk yire komayup onat vechile hfzidp emn slim teslm eyleyeler ve ol cnibe gnderilen pa gre sekiz yz aded yuvalak tedrk idp iki yz kntrdan mad yz elli kntr barut dah kir tavarlaryla Nova cnibine gnderp kirlarn Mliyye cnibinden gnderilen ahkm- erfe mcebince muktatdan alup shblerine teslm eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; avk u tehr ve ihml msheleden ziyde hazer idp ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin. 217

284

Golos'tan sketos yaknlarna gelen ve limanda bekleyen renber gemilerine dman donanmasnn saldrd duyulduundan, dmann her trl hile ve tuzaklarna kar uyank olunmas ve gereken karln verilmesi.

Hseyin Kethud'ya virildi. 20 Za., sene: 978 Sakz Sanca Bei Hzr Be'e hkm ki: Baz rencber gemileri Golos'dan sketos kurbine gelp limanda yatur iken zerlerine kffr gemileri gelp ehl-i slm'la ceng muhrebe eyleyp kffr- bed-girdrun kll teaddleri olup hareket zre olduklar istim olund. mdi; kffr- hksrun mekr u hlesinden asl gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup yanunda muhfaza in tayn olunan gemilerni lt esbb ve ltc v cengcileri ve yat u yaraklarn tekml eyleyp h bir hussda kusr komayup mretteb mkemmel dmen yarayla dyim hzr ve etrf u cevnibe nzr olup hsn-i tedbr tedrkle tetebbu u tecesss eyleyp kffr- hksr tarafndan gaflet ile Memlik-i Mahrse'den bir yire ve ehl-i slm gemilerine zarar u gezend iridrilmemek bbnda env- ikdm ve say ihtimmun vcda getrp muhfaza hdmetinde tamm basret zre olup hdmetde dakka fevteylemeyesin.

285

Sakz'dan Donanma-i Hmyn'a katlacak levend kayklarnn kontrol edilerek yirmier veya on sekizer oturaktan aa olanlarnn bozdurulup birbirine eklenerek yirmier veya on sekizer oturakl yaptrlmas ve Ali Reis'in babu tayin edilerek kayklarn Donanma-i Hmyn'a katlmalarnn salanmas.

Bu dah. Mrun-ileyhe hkm ki: Bundan akdem; "Donanma-i Hmynum ile gidecek levend kayklar yiirmier vey on sekizer oturak[dan] eksk olmaya." diy emrm olup tenbh olunm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olup ve mezkrlara hssa kadrgalarum reslerinden Al zde kadruh ba u bu tayn olunmasn ve Sdde-i Sadetm'den cezre-i Kbrus'a irsl olunan bara ile urgan gemisine kolan be kta kadrgalarn sen yanunda hzr u mevcd olan gemilerile bile Rodos'a iletp teslm eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, anun gibi Donanma-y Hmynum ile gidecek levend kayklarn yoklayup grp yiirmier vey on sekizer oturakdan eksk olanlar bozdurup birbirlerine ilhk itdrp yiirmier vey on sekize[r] oturak itdrp cmlesine mrun-ileyh Al Res zde kadruh[y] ba u bu tayn idp tenbh eyleyesin ki, her birine hsn-i istimlet virp Donanma-y Hmynum'a serdr olan dstr- mkerrem il hrih Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh vech mnsib grdi zre dn devlete lyk ve rz u nms- saltanata mteallik umrda bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyeler ve Sdde-i Sadetm'den cezre-i Kbrus'a gnderilen bara ve urgan gemisi ile kolan be kta kadrgalar eger Rodos'a varnca kll havf u hatar ihtimli olursa ol bbda mukaddem 218

Cezyir Belerbeisi ve Kapudnum Al dme ikblhya irsl olunan emr-i erfm mcebince zikrolunan bara ve urgan gemisini mezkr kadrgalar ile sen yanunda hzr u mevcd olan gemiler ile bile mrun-ileyh Rodos'a iletp anda bulunur ise teslm eyleyp dah mezkrlar ile gelp muhfaza hdmetinde olalar. Amm; mrun-ileyhe Rodos'da mlk olmak myesser olmaz ise cezre-i mezbr kurbine dein mezkrlar ile bile varup andan tesin dah gerei gibi tetebbu u tecesss eyleyp Hakk celle ve alnun ulvv-i nyetine tevekkl idp mahall-i memra irsl eyleyesin [ki], mahall-i memra emn slim iletp teslm sl eyleyeler ve mezkrlar cezreye gnderdkden sonra sen yanunda olan gemiler ile Sakz'a gelp kem-kn muhfaza hdmetinde olup Donanma-y Hmynum geldkde mrun-ileyh edma'llh tel icllehya mlk olup vech grdi zre hdmetde bulunasn.

286

Delvine sancandaki kalelerle sir yerlerin dman saldrlarndan korunmas iin, Paa sanca sipahileriyle Yanya ve Delvine sancaklar kadlarnn topladklar il erlerinin grevlendirilmesi.

avubasna virildi. F 22 Za., sene: 978 Delvine Bei Byezd Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "Ahmed avu tutlmala Avlonya sancanda nice karyeler syn idp gh Nevie ve gh Margali ve Delvine ve gh Gardik Kalalar'na kasdiderler. Zikrolunan kalalar muhkem ve yaraklu kalalar olup Arnavud slerinden korunmak in on be-yiirmi yldan ber bin olunm hdis kalalar olup varolar dah hslardur. Krfs'e on bir mil mikdr kar[]bdr. Yallarda byle mahf u hatar-nk mahal yokdur. "Sekiz bin mikdr kfir cem olup on kta darbzen ile Nevie Kalas'na mek mukarrerdr." diy haber gelmein lgar olunup demlernden Mehmed Kethud ve skender Kethud Delvine'de bulunman anlar(?) varup mukbele idp anlar mecrh olmala kfir galebe idp ve kalanun cnibi dvr olmaman muhkem olmayup bir mikdr kalaya girmi iken tarada olanlar ile muhrebe idp kffrun yzi dnp nicesi kldan gerilp kalay istihls eyledni" bildrmisin. Ol bbda her ne ki arzolunm ise malm- erfm olmdur. Bundan akdem; "Ol tarafun zabt u hrseti in Paa sanca siphlerinden bir mikdr siph gnderesin." diy Rmili belerbeisine hkm-i hmynum irsl olundundan gayri; "Yanya bei ve Yanya ve Delvine sancaklarnun kdlar il-eri ile lzim olan mahallerde muvenetde olalar." diy mekked ahkm- erfe irsl olunmd. Ol evmir-i erfenn mazmn- sadet-makrn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, emr-i sbkum mstedsnca mrun-ileyh belerbei tayn eyleyp irsl eyledi Paa sanca siphleriyle Yanya ve Delvine sancaklarnun kdlar cem eyledi il-eri ile hfz u hrseti lzim mhimm olan mahalleri gerei gibi hfz u hrset eyleyp keml-i basret intibh zre olasn.

219

287

Mora beyinin sancana tbi alaybeyi, zam ve timar erbb ile mnasip bir yerde toplanarak Mezistre beyi ile ibirlii yapp Donanma-i Hmyn geldiinde karadan gereken destein verilerek veya yeterli asker ve imkn varsa donanmay beklemeden Amanya silerinin haklarndan gelmesi ve blgeyi dman saldrlarndan korumas.

Defterdr-ol Mehmed avu'a. 17 Za., sene: 978 Mora beine hkm ki: Mektb gnderp; "Mora'ya irimek bbnda isticl zre olup ve Mora alaybeisinn sana gelen mektbnda Mora'da muhfaza hdmetinde olan zam v siph ile ummen Mezistre'ye varup Manya slerin gret eylemek emrm olup lkin Mora sanca keml-i hatar(?) zre olup Holomi mukbelesinde Zakise nm cezrede kffr- hksrun elli kta gemisi olup Mezistre'ye varlmak fermn olunursa Badra nm kalaya zarar iridrmekden ihtiyt olunur." diy ilm eylemisin. mdi; Mora muhfazas ehemm-i mhimmtdan olman Mora sancanun alaybei v zam ve syir erbb- tmryla cebe v ceven ve cebelleriyle hzr u mde olup bir mnsib mahalde cemyyet eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp sancauna mteallik alaybei v zam v erbb- tmr ve gayri ile cebe v ceven ve cebellerin hzr u mde itdrp ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle ve bi'l-cmle dmen yarayla mretteb mkemmel hzr u mheyy olup ve Mezistre bei ile dah haberlep hsn-i ittifk u ittihd ile yek-dil yek-cihet olup bir mnsib mahalde cemyyet ile oturup Donanma-i Hmynum'a muntazr olasn ki, ina'llh'l-Eazz Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh Donanma-y Hmynum'la ol taraflara varup mlk oldukda vech mnsib grdi zre mrun-ileyh derydan ve siz sancanuz siphleriyle karadan yriyp bi-nyeti'llhi tel Amanya Kalas slerinn haklarndan gelmee say ikdm eyleyp mrun-ileyh mnsib grdi zre hdmetde bulunmak bbnda ikdmda dakka fevteylemeyesiz. Ve'l-hsl Donanma-y Hmynum ol taraflara varup iriince mrun-ileyh Mezistre bei ile hsn-i ittifk ile sancanuz siphleriyle yat u yaranuz ile hzr u mheyy turup etrf u cevnibn hfz u hrsetinde mcidd merdne olup gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmekden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; yannuzda olan asker ile Amanya slerinn Donanma-y Hmynum varmadn haklarndan gelmee imkn varsa fursat elvirp mahall iktiz itdine gre bi-nyeti'llhi tel zerlerine varup haklarndan gelmee env- mes-i cemlen zuhra getresin. Amm; kffr kesret zre olup veyhd kfir donanmasndan bir zarar ihtimli olursa rz [u] nms- saltanatuma mugyir vaz sudrndan ihtiyt eyleyp Donanma-y Hmynum iriince bir mnsib mahalde cemyyet ile muntazr olasn; ol etrfun muhfazasnda basret zre olasn.

220

288

Atina kasabas muzfatndan Eyne Adas Kalesi'nin iinde kfir, tarasnda ise mslmanlar sakin olduu ve dman gemilerinin daima gelip kale iindeki kfirlerin yardmyla mslmanlarn evlerini yakp mallarn gasbettikleri bildirildiinden, Pertev Paa'nn bu hususu aratrp orasnn zaptnn ne ekilde olursa uygun olacan ayrntl olarak arzetmesi.

Arz getren Pervne'ye virildi. 20 Za., sene: 978 Pertev Paa'ya hkm ki: Atina kds mektb gnderp; "kasaba-i Atina muzftndan Eyne mtemekkinlerinden Kaplan nm kimesne; " "Cezre-i mezkre kalasnun iinde kfir, tarasnda mslimn skin olmala dyim kfir kadrgalar kup kala-i mezkr keferesi anlara muvenet itmekle esbbmuz gret idp evlerimz ihrk idp teadd iderler." diy; "kalada olan kfirler tara kup tara olan mslimnlar kalada skin olmalar hussn" bildrdin" arzeylemi. mdi; bu hussun asl nedr; malm olmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Kasaba-i mezkre tarafna varduunda bu huss grp asl nedr, zabta kbil deil midr, mnsib evl nice olmakdur; malm idinp dah mufassal merh yazup arzeyleyesin. Bir cezre-i kala(?) olup mnsib olmaya, nefer kuvvetiyle zabtolunmak lzim gelmeye.

289

Tmvar'dan gelen baruttan iki yz kntarnn muhtelif aplarda sekiz yz yuvalak ile Nova'ya, yz elli kntarnn da Gradika Kalesi'ne gnderilmesi.

Mahmd avu'a virildi. 23 Za., sene: 978 Semendire beine hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem Tmvar'dan gelen barutun mikdrn" bildrmisin. mdi; hl Hersek Bei Ksm dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "barut ile yuvalaa iddet-i ihtiyc oldun" bildrmein ol cnibden gelen pa gre sekiz yz aded yuvalak tedrk olunup iki yz kntr barut ile Nova cnibine gnderilp ve Klis cnibine irsl olunacak zahre ile yz elli kntr barut Gradika Kalas'na gemiler ile gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre mrun-ileyh cnibinden gnderilen pa gre sekiz yz aded yuvalak tedrk idp iki yz kntr barutla kir tavarlarna tahml idp mahall-i memra irsl sl eyleyesin ve kirlarn Mliyye cnibinden gnderilen ahkm- erfe mcebince muktatdan alup tavar shblerine teslm eyleyesin ve andan mad yz elli kntr barut dah Klis cnibine gidecek zahre ile gemilere tahml itdrp yarar hsr-erenleri koup muhkem tenbh eyleyesin ki, barut teden gerei gibi hfzitdrp emn slim Gradika Kalas'na teslm eyleyeler. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; avk u tehrden hazer idp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ve ne vechile tedrk olunup ne zamnda irsl eyledn mufassal merh yazup arzeyleyesin. 221

290

Dman donanmasnn Nova taraflarna saldr ihtimaline kar Kstendil sipahilerinden veya mnasip olan yerlerden yeteri kadar askerin Hersek beyinin emrine gnderilmesi; ayrca Belgrad'dan skenderiyye'ye gnderilmesi emrolunan barut ve yuvalaklarla sir alet ve edevtn gelip gelmediinin de bildirilmesi.

Mahmd avu'a virildi. F 23 Za., sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Hersek Bei Ksm dme zzh ve Nova aalar Sdde-i Sadetm'e mektblar gnderp; "kffr- hksr birka pre gemi ile Kotor'a zahre getrp Krfz'de olan donanma-y hezmet-karn Nova zerine gelmek tedrkinde olduklarn ve ol cnibe muvenet in asker gnderilmek lzim idin" bildrdkleri ecilden ol cniblere dah nzr olman lzim olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup ol cniblere Kstendil siphleriyle mi gnderilr, gayri vechile asker mi tedrk olunup irsl olunur, vech mnsib nedr, ne mikdr asker iridrmek lzimdr; grp dah iktiz itdine gre mstevf asker tedrk idp lzim oldukda muvenet in mrun-ileyhe gndermek ardnca olasn ki, varup mnsib oldu zre hdmetde bulunalar ve Delvine cnibine dah bir mikdr siph gnderilmek emrm olm idi. Ol emr-i erfm dah kem-kn mukarrer olup emr-i sbkum mcebince ol cnibe dah bir mikdr siph tedrk eyleyp muvenet in irsl eyleyesin ve skenderiyye cniblerine Belgrad'dan gelmek emrolunan barut u yuvalak ve syir lt varup vsl olm mdur, nice olmdur; malm idinp vuk zre yazup ve ne vechile tedrk olundun dah yazup bildresin.

291

Hersek taraflarnda klk deitirip gezerken yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilen casuslarn hakkndan gelindii; bundan sonra da etraftan haber toplayp Venedik'e ilettiklerinden phe edilen ahslarn yakalanarak hapsedilmeleri ve durumun arzedilmesi.

demisine virildi. F 22 Za., sene: 978 Hersek beine hkm ki: Mektb gnderp; "kasaba-i Foa kurbinde bir apkalu ve iki yelkenl kfir yanlarnca bir yenieri ile tebdl-i sret idp sapacalanup(?) gep giderler iken haber alnman mezkrlar getrdilp grildkde mezbr yenieri Dubravenik'e dein Frane ilisine kolan yenieri olup; "Bu kfirleri kande alup gidersin*?" diy sl olundukda; "Frane ilisinn demleri olman stanbul'a dein alup gitmek in sitne-i Sadet'e giderin." diyp amm; yelkenllern biri mukaddem Frane ilisini Frane'ye gider iken gelp buludukda apka ile hdmetkr sretinde grilp hl tebdl-i sret itdkleri ecilden szlerine itimd olunmayup ve her defa Venedikl donanmasndan ve syir ahvlinden haber sl olundukda; "Bizi Dergh- Muall'ya gnder; anda takrr iderz." diy muhlefet idp cevb virmedkleri ecilden yarar demlere kolup Sdde-i Sadetm'e gnderildin" arzitdn ecilden mezkrlarun haklarndan gelinmidr. Buyurdum ki: 222

Vardukda, min-bad dah ol makle ehl-i fesd tetebbu eylemekden hl olmayup anun gibi tebdl-i sret eyleyp Venedik'e haber alup gidenleri ve anlar ile mttefik olup fesd hynetleri zhir olanlar elegetrmee say ihtimm eyleyp ol asl ehl-i fesd ve hynetleri zhir olanlar elegetrmee say ihtimm eyleyp ol asl ehl-i fesd elegeldkde** habseyleyp ahvllerin vuk zre ilm eyleyesin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

292

Hersek sancann snrda olmas sebebiyle Venedik donanmasnn kuvvet toplayarak Hersek'e saldrmas ihtimaline kar Alacahisar sanca sipahileriyle Kstendil ve Paa sancaklar sipahilerinin Hersek beyi emrinde grevlendirildikleri; yardma ihtiya duyulduunda arlarak ihtiya duyulan mahallerde grevlendirilmeleri.

demisine virildi. F 22 Za., sene: 978 Hersek beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Hersek sanca serhadd oldukda Kstendil ve Alacahsr ve skenderiyye sancaklar muhfazaya tayn olunm idi. Hl Venedik donanmas ziyde hareket idp zikrolunan sancaklar ile Sirem sanca bei siphleriyle serhadd-i mezbre muhfazasna tayn olunmasn ve kffr donanmas Kotor Kalas'na zahre getrp ve Dubrovnik'e karb limanda pre mavna ve yedi kadrgas dah gelmek zre olup Venedik'e tbi Nohak(?) nm kala kurbinde dah on sekiz pre bi'l-cmle kffr gemileri Nova'ya gelmek tedrkinde olduklar ve Gilan(?) karyesi Venedikl'ye krk nefer krekci ve her hneden birer guru cem idp muvenet eyledklerin ve nzl ve koyun u ya ve syir meklt ksmndan zahresinden gayri asl taradan buday nesne gelmez olup iki hsrun halk nzl terekesiyle geinp hlen bir mikdr der-mahzen tar olup peksimad itdrilp tevz olunmasn" bildrmisin. mdi; Alacahsr beine; "sanca siphleriyle hzr ve ol tarafa nzr olmak" ve Rmili belerbeisine dah; "Kstendil bei siphleriyle mi gnderilr yohsa Paa sancandan kifyet mikdr asker mi gnderilmek mnsibdr; grp dah muvenet lzim oldukda muaccelen iridrp muvenet" in ahkm- erfe yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhim ile haberlep anun gibi muvenet lzim oldukda kifyet mikdr asker taleb eyleyp ve Alacahsr sanca siphleriyle yanuna getrdp vech mnsib grildi zre ad[-y] dnn mazarrat u fesdlar defnde mcidd merdne olup env- ikdm ihtimmun vcda getresin ve hzr bulunan tary arzeyledn zre peksimad itdrp tevz eyleyesin.

223

293

skenderiyye'de dklen toplar, dingiller vs. top levzmyla ilgili gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; toplarla muhtelif alet ve edevtn bir an nce hazrlanmas; Arnavut sileriyle Frenk keferesinin haklarndan gelinmesi iin gereken gayretin gsterilmesi ve bir adet, ta atar top dklmesi.

s avu'a virildi. 2 Zi'l-hcce, sene: 978 skenderiyye beine hkm ki: Mektb gnderp; " skenderiyye sanca kurbinde olan Bar ve lgn nm kalalara tbi olan s karyelern haklarndan gelinmek ve yeniden dkilen toplar isticl zre dkilp araba v kundak tedrki emrm olman rzgr elvirdine gre ihtimm eyleyp drt kta toplarun klblar kuyuya indrilp on drt vukyye atar iki aded top itmma irip hzr oldun ve ikisine bakr vef eylemeyp amm; cem lt esbblar hzr olup ve toplar in drt aded gemi bin olunmak zre olup mh- Zi'l-kade'nn yiirmisinde hzr olur ve Belgrad'dan sekiz aded dingil araba ile Dukagin sancana tbi Krisce(?) nm karye[ye] gelp yol sab olman hamml ile kiryla getrmek tedrk olunmdur ve bin mikdr yuvalak ve iki yz seksen kntr barut pek nm mahalle gelp ve dingil barut ve urganlar in sekiz yz mikdr brgr lzim olup kiryla m olur, emir gnderile ve syn zre olanlarun baz g-ml olmala syirlerden baz dah inkyd eyleyp ve baz dah henz syn zre olduklarn" bildrmisin. mdi; eger toplardur ve eger dingil ve syir levzimdr; evmir-i sbka mcebince muaccelen ihzr mhimmtdandur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan toplar evmir-i sbka muktezsnca itmma iridrp ve kundak u dingil ve syir levzim ne ise ihzr eyleyp ve kir ile brgrler tedrk eyleyp yuvalak u barut ve dingil urganlar ve syir levzimi tahml itdrp mahall-i memra ekdrp vech mnsib oldu zre zikrolunan kalalarun feth u teshri ve syn u tuyn zre olan Arnavud slerinn ve Frenk keferesinn kahr u tedmri bbnda env- say ihtimmun zuhra getrp bb- ikdmda dakka fevtitmeyesin ve hacer atar bir ayka dkdrmek bbnda emrm olm idi; ol huss nice tedrk olunmdur? Hacer atar bir ayka dkilp ihzr olunmak ziyde mhimmtdandur; elbette emrm zre hacer atar bir ayka dkdrmek ardnca olasn.

294

Krfs Liman'nda bulunan dman donanmas saldrya geme hazrl ierisinde olduundan Filorina, Grice ve Bihlite sipahilerinin Delvine beyi emrinde grevlendirilmeleri.

Kethudsna virildi. 29 Za., sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Delvine Bei Byezd mektb gnderp; " "Krfs Liman'nda kffr- hksrun yetmi be pre kadrgas mevcd olup mh- Zi'l-kade'nn altnc gninde Polya yakasnda Otrant nm kalasndan drt bin yaya tfenkci ve hayl atlu Frenk ile alt pre bara ve yiirmi drt pre kadrga gelp Krfs Liman'na dhl olup fikr-i fsidleri bir yire dmek 224

oldun Yanya ve Avlonya sancaklarna dem gnderilp defa csslar gelp ol vechile haber getrdklerin" ilm idp; "il-eri ve martolos ve tfenkci taleb olundukda; "Yallarda olan kalalarda muvenet iderz." diy virmedklerin ve; "Delvine sancanun her mahalli yal olup her karye ve her kala kendlerin havfidp bir kaladan bir kalaya muvenete varmak mmkin olup kadrgalarndan on-on be bin kfir kmak mukarrerdr." diy ve sancak siphleri cz olup ve tfenkci olmaman bu kadar adya mukbele mmkin olmayup karb olan Manastr ve Grice ve Bihlite ve Serfie eribalklar'nda olan zam v siph drt-be yz mikdr olup zikrolunan zam v siph ve be yz aded yenieri gnderilmesin" arzeylemein Filorina ve Grice ve Bihlite siphleri gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan nhyelern zam v siphlerin det knn zre cebe v ceven ve cebelleri ve dmen yara[y]la mretteb mkemmel mrun-ileyhe gnderesin ki, ol cevnibde vech mnsib oldu zre muhfaza hdmetinde olalar ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

295

Kalkandelen krekileri henz gelmediklerinden Ulufeciler Sbas Mehmed'in bunlar getirmekle grevlendirildii; yol zerindeki kazlarn kadlar tarafndan kendisine gereken her trl yardmn yaplarak krekilerin Sdde-i Sadet'e gelmelerinin salanmas.

Mezkra virildi. F 28 Za., sene: 978 Kalkandelen'e varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Kaz-i Kalkandelen'n krekcileri henz gelp irimemein her kanknuzun taht- kazsnda bulunurlarsa tevakkuf u tealll itdrmeyp srp getrmek in Ulfecilerm Sbas Mehmed tayn olunup gnderilmidr. Buyurdum ki: Her kanknuzun taht- kazsna dhl olup Kalkandelen krekcilerin kande bulunursa bir ferd tealll niz itdrmeyp ber-vech-i msraat srdrp Sdde-i Sadetm'e iridrmek ardnca olasz; ihml msheleden hazer eyleyesiz. Bu huss mhimdr; zikrolunan krekcileri muaccelen srp iridrmekde mezbr kuluma muvenetde dakka fevtitmeyp bezl-i makdr eyleyesiz.

296

nebaht sipahileri Kbrs'ta grevlendirildiklerinden, nebaht sahillerindeki kazlardan navlun ile renber gemilerine bindirilerek Kbrs'a gnderilmeleri.

Siphlere virildi. nebaht kurbinde yallarda olan kdlara hkm ki: Hliy nebaht siphleri Kbrus cezresine varup hdmetde bulunmak emrm olup her kanknuzun taht- kazsnda rencber gemileri bulunursa mezbrlar navlun ile gemilere koyup tor cezre-i Kbrus'a gndermek emridp buyurdum ki: 225

Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan siphlerden taht- kaznuza varanlara bulunan rencber gemilerine navlun ile tahml idp tor cezre-i Kbrus'a gnderp avk u tehrden hazer itdresiz.

297

Emrindeki gemilerle Donanma-i Hmyn'a katlmas hakknda Cezayir Beylerbeyi Ali'ye gnderilen hkmn Kara Hce tarafndan ad geene ulatrlmas.

Shb-i sadete gnderildi. s avu'a virildi. 29 Za., sene: 978 Kara Hce'ye hkm ki: Geen yl Cezyir Belerbeisi Al dme ikblh yannda olan gemiler ile muaccelen gelp Donanma-i Hmynum'a mlk olmak emrm olup ol bbda yazlan hkm-i erf[i] mrun-ileyhe sen sl itmi idn. Hliy bu sl-i ferhunde-flde kacak Donanma-i Hmynum'a mm-ileyh yannda olan gemiler ile mlk olmak lzim olup ve sen bi'l-fil deryda muhfazada olduun ecilden bu defa gnderilen hkm-i erfmi dah gnll reslerinden mutemedn olan kimesne ile mrun-ileyhe gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre zikrolunan hkm-i erfi gnll reslerinden itimd eyledn bir kimesneye teslm idp muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, ihml mshele eylemeyp muaccelen mrun-ileyhe teslm sl eyleyp mrun-ileyhden teslm sl itdine temessk alup sana getrdkde ayn ile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve dery yzinde gider iken etrf u cevnibi onat vechile tetebbu u tefahhus eyleye ki, gaflet ile kffr- hksr donanmasndan bir zarar u gezend irimek ihtimli olmaya ve bu hkm-i erfm sana ne mahalde ve ne gnde vsl olup ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

298

Rumeli beylerbeyinin Semendire beyinden be yz kntar barut istendii ve zahire tedariki iin ilgili kadlara tenbihte bulunulduu yolunda gnderdii mektubun alnd; zamya ve sipahilere zahire sknts ekmemeleri iin yanlarna ok miktarda zahire almalar hususunda gerekli tenbihte bulunulmas ve gerek zahire tedariki husununda gerekse dier hususlarda kendisinin de gereken gayreti gstermesi.

Kethudsna virildi. 18 Za., sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mukaddem gnderilen yz elli kntrdan mad be yz kntr barut dah irsl eylemek in Semendire beine hkm-i hmynum gnderilp taleb oluna ve zahre ahvli tedrk olunup kuzta yazlan ahkm yarar avular ile gnderilp; "Reyya teadd eylemeyeler." diy tenbh olunmak emrm olman mrun-ileyh bee be yz kntr barut muaccelen gndermek in mektb gnderilp 226

ve kuzta yarar avular ile zahre ahkm irsl olunup vech-i merh zre tenbh olundu ve Arnavud talar sab sengistn olup zd zevde bulunmayup ne gnderilrse andan gayri elegirmedin" bildrp ol bbda her ne dimi isen malm olmdur. mdi; vilyet ahvli ziyde muhtell olman zam v siphye ziyde zahre gndermek in tenbh eylemesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup zamya ve siphye muhkem tenbh eyleyesin ki, her biri vfir u mstevf zahre gtrp muzyaka ekmel olmayalar ve sen dah mmkin oldu zre zd zevdeleri tedrkinde ve syir dn devlete mteferri umrda env- mes-i cemlen vcda getresin. hrc olunacak zahre Sdde-i Sadetm'den irsl olunan blk ve yenieri kullarum ile deveye(?) kdir olmayan erbb- tmr kullarum indr.

299

Larende'ye tbi Gkeli ky yaknlarnda sakin Araplarn civarda bulunan geitlere ve ssz yerlere inerek gelip geenlerin yollarn kesip mallarn gasbettiklerinin bildirilmesi zerine mteferrikalardan Zam Kemal'in, bu civar korumakla grevlendirildii; ad geenin bu tr olaylarn nlenmesi iin gerekli gayreti gstermesi.

Keml'n demi Mesh'a virildi. 28 Za., sene: 978 Mteferrikalardan Zam Keml'e hkm ki: Hlen il Bei Abdlgafr mektb gnderp; "Lrende'ye tbi Gkceli nm karye kurbinde Urbn- ekvet-bnyndan yzden ziyde hneler skin olup ol cevnibde baz derbend ve hl v mahf yirler olup harclkclarun ve syir yende v revendenn yollarna inp esbb emvlin gret idp har sancakda olmala dahlidemeyp ve Silifke'de hdmetde bulunmala ol etrf bi'l-klliyye hl kalup zikrolunan yirlere karb senn yaylaklarun olup ol etrfun ehl-i vukf olduun ecilden sefer[den] avdet idinceye dek ol cevnibn muhfazasnda olman mnsib grdin" arzeylemi. Zikrolunan mevzun muhfazasnda olman emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup knn zre cebe v ceven ve cebellernle mahall-i mezbra varup etrf u cevnibi onat hfz u hrset eyleyp kimesnenn mlna ve cnna zarar u gezend iridrmekden ziyde hazer eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin. yle ki; muhfaza hussnda ihml eyleyp dah yende v revendeden ve gayriden kimesnenn mlna ve cnna zarar u gezend iridi mesm ola, netcesi sana yid olur. Ana gre basret zre olup ihmlden ziyde ihtirz eyleyesin. Anun gibi ehl-i fesd enatden elegelenlern ahvlin toprak kdlar marifetleri ile bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolmayan husslarn ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresin; fesd enatleri ve hrsuzluk u harm[lk]lar bi-hasebi'-er sbit olanlar siphler ise habsidp fesd enatleri neyse sbt buldu zre yazup arzeyleyesin. Siph olmayan bbnda erle lzim geleni icr idp yirine koyup er- erfe muhlif kimesneye i olmakdan ve bu bahne [ile] kend hllerinde olanlara mcerred celb ahz in dahlolunup ehl-i fesda 227

hmyet olunmakdan ve bi'l-cmle cdde-i er- erfden udl inhrfdan ziyde hazer idp bb- muhfazada basret zre olasn. yle ki; asker halknun harclkclarndan ve huddmndan ve syirden birine zarar irie, sana tazmn itdrilp ana gre mukayyed olasn.

300

na edilmekte olan Ayamavra Kalesi'nin kerestesinin tedarik edilip gnderilmekte olduu hakknda Yanya beyinin mektubunun alnd; muhafazada istihdam olunmak zere yirmi sipahinin daha Yanya beyinin emrine verildii; gerek kale inasnda gerekse muhafaza hizmetinde gerekli gayretin gsterilmesi.

Yanya beine hkm ki: Mektb gnderp; "bins fermn olunan Ayamavra Kalas'nun binsna fermn olundu zre kerestesi tedrkine ihtimm zre olmala ihzr olunup gnderilmek" hussn bildrmisin. mdi; yiirmi nefer siph dah sennle muhfazaya tayn olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, basret intibh zre olup mukaddem gnderilen evmir-i erfe mcebince eger tamri fermn olunan klun tamr u termmidr ve eger ol cevnibn hfz u hrsetidr; gerei gibi mcidd merdne olup Ayamavra ve syir tamri lzim olan kl tamr u termm itdrp itmma iridrmekde ve ol cevnibn muhfazasnda dikkat ihtimm eyleyp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin.

301

Nova Kalesi muhafazasna tayin olunan yenierilerin Yenipazar ve Kosova'dan akeleriyle zahire almak istemeleri durumunda kendilerine engel olunmamas.

Muhzra virildi. Yenibzr ve Kosova kdlarna hkm ki: Hl Nova Kalas muhfazasyn tayn olunan yenieri kullarum zd ze[v]d[e]leri in akalaryla taht- kaznuzdan kifyet mikdr zahre almak istedklerinde kimesne mni olmamak bbnda hkm-i hmynum taleb olunman buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mezbrlar taht- kaznuzdan akalaryla kifyet mikdr zahre almak istedklerinde kimesne[yi] dahlitdrmeyp akalaryla kifyet kadar zd zahre alviresiz.

302

Karaman ve kazlarndan Kbrs'a gidip yerlemek isteyenlere izin verilmesi ve engel olunmamas.

Kbrus defterdrnun muktaacsna virildi. Vilyet-i Karaman'da vk olan kdlara hkm ki: 228

Hl taht- kaznuzdan eger rey ve eger gayriden Kbrus'a varup skin olmak isteyenleri men eylemeyp gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, anun gibi taht- kaznuzdan eger rey ve eger gayriden ihtiyrlaryla cezre-i Kbrus'a varup skin olmak isteyenleri iczet viresiz ki, cezreye varup murd idindkleri yirlerde skin olup kr u kisblerinde olalar.

303

Sbk Midilli Beyi Mahmud Bey'in kadrgasnda grevli Midilli sanca sipahileri, hisar erenleri, azebleri ve topularndan seksen neferin sefer sona erinceye kadar grevlerinde kalmalar.

Kethudsna virildi. F 29 Za. Sbk Midill Bei olan Mahmd Be'e hkm ki: Midill sanca siphlerinden, hsr-erenlerinden ve azeblerinden ve topclarndan cmle seksen nefer kimesne bi'l-fil kadrganda olup sefer-i hmyn hr olunca yanunda hdmetde olmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbrlar emrm zre sefer-i zafer-rehberden avdet olunca birisin ihrc itmeyp vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin. Ind muhlefet idenleri yazup bildresin.

304

Ruha sanca Beyi Mustafa Bey'in yeterli miktarda lamc tedarik edip sancandaki zaim ve sipahilerle birlikte Kbrs'a gidip hizmette bulunmas.

Behrm avu'a virildi. Rh Bei Mustaf Be'e hkm ki: Bundan akdem ahkm- erfe gnderilp; "cezre-i Kbrus mhimmi in sancauna tbi olan yirlerden kifyet mikdr lamc ihrc idp nevrzdan mukaddem cezre-i Kbrus'a varman" emridp buyurdum ki: Vardukda, bir n ve bir sat dah tehr eylemeyp evmir-i sbkam mcebince fermn olunan mikdr lamclar lt esbblaryla muaccelen ihrc idp ve sancaun alaybei v zam v eribalar ve siphlerini knn zre cebe v ceven ve cebellernle mretteb mkemmel dmen yarayla ihzr eyleyp ber-vech-i isticl cezre-i mezbreye gep dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. yle ki; fermn olunan mikdr lamc tedrk olunmayup vey siphlern gi vey eksk getrp veyhd yat u yaraklarnda ve cebelerinde ve cebellerinde kusrlar ola, senden bilinp ol bbda beyn olunacak zrinz asl beyn olunan zrinz makbl olmayup eedd-i kbla mukab olman mukarrerdr. Ana gre basret zre olup tedbr tedrkde kusr u taksr eylemeyp env- ikdm ihtimm eyleyp ve bu hkm-i erfm sana ne gnde vsl olup ne vechile tedrk eyleyp ne zamnda tevecch eyledn yazup bildresin.

229

305

Harput beyinin sancana tbi zaim ve sipahilerle Kbrs'a giderek Vezir Mustafa Paa emrinde hizmette bulunmas.

Behrm avu'a virildi. Harprut beine hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Sancaun siphleriyle cezre-i Kbrus'a varup hdmetde bulunasn." diy emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp emr-i sbkum mcebince sancaun alaybeisi ve zam v siphleri ve eribalar knn zre cebe v ceven ve cebelleriyle ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle mretteb mkemmel dmen yarayla muaccelen ihrc idp ber-vech-i isticl cezre-i mezbreye gep Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. yle ki; siphlern muaccelen cem u ihrc eylemeyp gi vey eksk getrp veyhd yat u yaraklarnda kusrlar ola, cmle senden bilinp ana gre basret zre olup tedbrde taksr eylemeyp bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gnde vsl olup ne vechile tedrk eyleyp ve ne zamnda tevecch eyledn yazup bildresin.

306

Sirem, Alacahisar ve zvornik beylerinin, sancaklarna tbi sipahilerle Hersek'e giderek Hersek beyine yardm etmeleri.

Sirem beine hkm ki: Hl sancaun siphleriyle Hersek Sanca Bei Ksm dme ulvvhya varup muvenet eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u terh eylemeyp sancauna tbi olan zam v erbb- tmr ve alaybei [v] eribalar knn-nme-i hmynum mcebince cebe v ceven ve cebelleriyle muaccelen ihrc idp ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle ve bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yara[y]la kup mrun-ileyhe varup mlk olup vech mnsib grildi zre hdmetde bulunasn. Huss- mezbr mhimdr; syir zamna kys eylemeyp ber-vech-i isticl varup irimek ardnca olasn. yle ki; ihml mshele olunup zam v erbb- tmrun ve gayrn cebe v ceven ve cebellerin ve yat u yaraklarnda kusr u noksnlar ola vey gi ve eksk gele, senden bilinp ol bbda beyn olunacak zrn asl makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre tedbr tedrkde ihtimm idp basret zre olasn ve bu hkm-i erfm sana ne gnde vsl olup ve ne vechile tedrk idp ne zamnda tevecch eyledn bildresin. Tmvar belerbeisinn kethudsna virildi. Bir sreti, Alacahsr beine. Bu dah. Bir sreti, zvornik beine. 230

307

Yanya beyinin, Krfz'de bulunan dman donanmasnn Yanya sahillerindeki baz mahallere saldrma ihtimaline kar, gerektiinde Rumeli beylerbeyinden yardm istemesi; ayrca Preveze Kalesi'nin hendeklerini temizlettirerek toplarn yerli yerine koydurup aknclar da yanna getirtmesi ve yaptklar hakknda bilgi vermesi.

s avu'a virildi. 29 Za., sene: 978 Yanya beine hkm ki: Kffr- hksrun donanma-i hezmet-sr Krfz'de cemyyet zre olup fikr-i fsidleri taht- livnda deryya karb olan baz mahalleri gret hasret itmek ihtimli olman Rmili belerbeisine; "Lzim gelrse muvenet idesin." diy hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda sen dah keml-i basret intibh zre olup her cnibe gz kulak tutup taht- livnda deryya karb olan mahalleri muhkem hfz u hrset itdrp anun gibi kffr- hksrun gemileri sancaunda bir mahalle dp gret hasret itmek ihtimli olursa mrun-ileyhe muaccelen dem gnderp muvenet taleb idp vech mnsib grildi zre bb- muhfazada dakka fevtitmeyesin ve Preveze Kalas'nun handekn ayrtlatmak bbnda emrm olm idi. An dah tehr itmeyp dem rp ayrtladup ve toplarn yirl yirine koyup hzr u mheyy eyleyesin ki, mahalli vk oldukda tamm mheyy bulunup bir nesneye muzyaka ekilmek ihtimli olmaya. Zikrolunan husslar mhimmt- uzmdandur; gerei gibi mukayyed olup teksl ihmlden hazer idp env- ikdm ihtimmun vcda getresin ve aknc yanuna getrdp ne mikdr kimesne yanuna geldin arzidesin ve bu emr-i erfm sana ve gnde varup ne vechile tedrk itdn yazup bildresin.

308

Gmlcine kads tarafndan tahsil olunan be yz kntar kendirin cilen gnderilmesi.

Mehmed avu'a virildi. 29 Za., sene: 978 Gmlcine kdsna hkm ki: dem gnderp; "be yz kntr kendir tahsl olundun" bildrmisin. mdi; zikrolunan kendir henz gelp vsl olmaman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp tahsl olunan kendiri muaccelen irsl sl eylemeyince olmayasn ve ne zamnda gnderilp ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

309

Kavala'da bulunan stb ve kendirin Sinan avu'un tuttuu iki gemiye, onlar yetersiz gelirse renber gemilerine yklenerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

231

Bu dah. Kavala kdsna hkm ki: Kavala'da olan stbi v kendir bulunan rencber gemilerine ve Sdde-i Sadetm avularndan Sinn avu'un tutdu iki gemiye koyup ber-vech-i isticl gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre Kavala'da olan stbi mrun-ileyh avuum tutdu iki kta gemiye, anlar vef eylemezse syir rencber gemilerine tahml eyleyp muaccelen Sdde-i Sadetm'e gndermek ardnca olup ihmlden hazer eyleyesin.

310

Yldrm dmesi sebebiyle zarar gren Avlonya Kalesi'nin bir kulesinin tamir ettirilip hendeinin temizlettirilmesi.

Hsr Kethuds Mustaf'ya virildi. F 29 Za., sene: 978 Avlonya beine ve kdsna ve Avlonya azebleri aasna hkm ki: Avlonya Kalas'nun bir kulesine mukaddem yldrm inp iersi dkndi ile tolup handekyla kule-i mezbrenn tathr tamri lzim oldu ilm olunman tathr tamr olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp hsr-erlerinden ve azeblerden ve kurbinde olan kur halkndan kifyet mikdr dem ihrc itdrp dah imeci tarkyla [tathr itdresin ki,] ad-y bed-reyden kala-i mezbreye zarar u gezend irimek ihtimli olmaya. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer idp ve ne vechile tedrk idp ve ne gnde mberet eylednz yazup bildresiz.

311

Nevie Kalesi'nde bulunan yz seksen neferin kalenin muhkem olmamas dolaysyla firar etmeleri zerine ad geen kalede grevlendirilmek zere Arnavud Belgrad Kalesi neferlerinden yirmi neferin Delvine beyine gnderilmesi.

Delvine beinn avubasna. F 29 Za. Belgrad kdsna hkm ki: Delvine Bei Byezd mektb gnderp; "Nevie Kalas'nun neferleri sbk yz otuz nefer hsr-eri ve elli nefer belleri cmle yz seksen nefer olup anlar dah hsr muhkem olmamala firr eyledklerin" ilm eylemein Arnavud Belgrad'ndan yiirmi nefer ihrc olunup kala-i mezbreye gnderilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre Arnavud Belgrad Kalas neferlerinden yiirmi neferin ihrc eyleyp Nevie Kalas muhfazasyn mrun-ileyhe defterleriyle gnderesin ki, varup muhfaza hdmetinde olalar ve ihrc olunan neferlern esmsin vazfeleriyle defter eyleyp bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

232

312

Ahyolu'da ina olunan gemilerde sarfolunmak zere gemi ile gnderilen ve Yeniada'da olduu bildirilen ziftin teslim alnmas ve gemilerin bir an nce bitirilip gnderilmesi.

Kurd avu'a virildi. F 25 Za., [sene:] 978 Ahyol kdsna hkm ki: Hl; "ol cevnibde bin olunan gemilern mhimmi in bir gemi ile zift gnderilp bi'l-fil Yeniada'da oldu" ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, anda bin olunan gemilerden bir ekdrr gemi gnderp zikrolunan zifti alup gemileri ber-vech-i isticl itmm ve emr-i sbkum mcebince irsl eyleyesin.

313

Avlonya kadsnn Rumeli beylerbeyi adna kazs dahilinden ok miktarda nzl toplayarak Dubrovnik gemilerine satt duyulduundan, Arnavud Belgrad kads tarafndan konunun aratrlarak ayrntl bilgi verilmesi.

s avu'a virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: 978 Belgrad kdsna hkm ki: Hl Avlonya kds Rmili belerbeisi nmna kaz-i mezbreden vfir u mstevf nzl cem u ihrc idp Dubravenik gemilerine frht eyledi istim olunman huss- mezbrun grilp vuk zre arzolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu hussda bi'z-zt mukayyed olup Dergh- Muallm avularndan Bah avu mberetiyle onat vechile yirl yirinden teft idp hufyeten tetebbu idp gresin; fi'l-vk mevln[-y] mezbrun taht- kazsndan mrun-ileyh nmna nzl cem u ihrc idp Dubravenik gemilerine bey itdi vk mdur, nicedr ve nzl cem itdi takdrce ne vechile cem idp ne mikdr nzl cem itmidr ve cem eyledi nzli neylemidr, ne makle kimesnelere frht eylemidr ve kaz-i mezbr kurbinde olan kuztdan dah nzl cem eylemi kd var mdur, cem eyledkleri nzli nice eylemilerdr, asl nedr; vuk ve tafsli ile mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; bb- ikdmda dakka fevtitmeyesin.

314

Dman donanmasyla savamak zere denize kacak Donanma-i Hmyn'a Vezir Pertev Paa'nn serdar tayin edildii; Mora beyinin de sancana tbi askerlerle sefere hazrlanarak donanma geldiinde Pertev Paa'nn uygun grecei ekilde hizmette bulunmas.

s avu'a virildi. 2 Zi'l-hcce, sene: 978 Mora beine hkm ki:

233

Kffr- hksrun birbirleriyle keml-i ittihd u ittifk ve Donanma-i Hmynum'la mukbele itmee muhkem ahd msklar olup Donanma-i Hmyn- zafer-makrnum muaccelen deryya kmak lzim olman Donanma-i Hmynum ile giden askir-i nusret-mesere dstr- mkerrem Vezrm Pertev Paa serdr tayn olunup ibu mh- Zi'l-hcce'nn tokuzunc gn deryya kmak emrm olup mrun-ileyh vezrm varnca her vechile mheyy ve hfz u hrsetde mcidd s olman emridp buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup sancauna tbi olan zam v erbb- tmr ve alaybei v eribalaryla knn-nme-i hmynum mcebince cebe v ceven ve cebelleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla hzr ve Donanma-i Hmynum'a nzr olup mrun-ileyh vezrm edma'llh tel iclleh Donanma-i Hmynum ile vardukda mlk olup dah mrun-ileyh vech mnsib grdi zre dn devlete ve rz u nms- saltanata mteallik umrda bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyp hdmetde ve yoldalkda bulunasn.

315

Delvine ve Yanya sileri cizyelerini vermedikleri gibi Venediklilerle ibirlii yapp baz kyleri yamalamaya teebbs ettiklerinden ve dman donanmasnn da Yanya ve Delvine'ye saldrmas muhtemel olduundan, Yanya ve Delvine beylerinin silerin haklarndan gelmesi ve Yanya ve Delvine sahillerinin dman saldrsndan korunmas iin yardm talep ettikleri takdirde yardm gnderilmesi; ayrca Preveze Kalesi'nin hendeklerinin temizlenip eksik top ve mhimmtn yerlerine konulmas hususunda da Yanya beyine tenbihte bulunulmas.

s avu'a virildi. 2 Zi'l-hcce, sene: 978 Rmili belerbeisine: Delvine ve Yanya sleri zimmetlerinde olan cizyelerin ed eylemeyp Venedikl'ye mtbeat muvenet eyleyp Memlik-i Mahrse'den baz kurya gret hasret kasdidp dyim synlar zre musrr olup mezkrlarun mazarrat u fesdlarn def u ref in kahr u tedmrleri ve vcd- habset-ldlarndan Memlik-i Mahrse tathr olunmak lzim mhimm olman ve hliy kffr- hksrun donanma-i hezmet-ir Delvine ve Yanya sancaklarna karb yallar semtinde baz mahalle dmek kasdnda oldu istim olunup Yanya ve Delvine beleri senden muvenet taleb iderlerse muvenet eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, yanunda olan askir-i mansre ile mretteb mkemmel dmen yarayla hzr ve etrf u cevnibe nzr olup anun gibi bir cnibden ad-y hksr hcm idp Memlik-i Mahrse'den bir mahalle zarar u gezend kasdn eyleyp mrun-ileyhimnun yanlarnda olan askir-i zafer-meser kifyet eylemeyp senden muvenet taleb iderlerse muvenet eyleyp ad-y bed-nihdun mazarrat u fesdlarn def idp dn devlete [ve] rz [u] nms- saltanata mteallik umrda bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyesin ve mrun-ileyh Yanya beine tenbh eyleyesin ki, Preveze Kalas'nun handekn ayrtladup tathr idp ve yat u yaraklarn kusr u noksn zre ise 234

tekml eyleyp toplarn yirl yirine koyup gerei gibi hfz u hrset itdrp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin.

316

Yanya sileri cizyelerini vermedikleri gibi Venediklilere yardmc olup baz kyleri yamalamaya teebbs ettiklerinden silerin haklarndan gelinmesi ve baz kfir kalelerinin zapt ve memleketin muhafazas iin Vezir Ahmed Paa'nn silahdarlar, sol ulfeciler, sekbanlar ve iki bin yenieri ile Sdde-i Sadet'ten yola kt; dman donanmasnn Delvine ve Yanya sahillerine saldrmas halinde yardm gndermesi iin Rumeli beylerbeyine tenbihte bulunulduu; Yanya beyinin de yanndaki kuvvetlerle o blgenin muhafazasnda gerekli gayreti gsterip yardm lazm olursa Rumeli beylerbeyinden talep etmesi; ayrca Preveze Kalesi'nin hendeklerini temizlettirerek silah ve mhimmt eksiklerini tamamlattrmas.

Bu dah. Yanya beine hkm ki: Yanya sleri zimmetlerinde olan cizyelerin ed eylemeyp Venedikl'ye mtbeat muvenet idp Memlik-i Mahrse'den baz kury gret hasret kasdn idp dyim synlar zre musrr olup mezkrlarun mazarrat u fesdlarn def u ref in ve mezkrlarun kahr ve tedmri ve vcd- habset-aldlarndan Memlik-i Mahrse'nn tathri lzim olman dstr- mkerrem Vezrm Ahmed Paa edma'llh tel icllehya Sdde-i Sadetm'den silahdrlarum ve sol-ulfecilerm blkleriyle* ve sekbnba ile iki bin nefer yenieri kullarum kolup ibu mh- Zi'l-hcce'nn ikinci gni karadan cihd gaz niyyetine huls- taviyyet ile ol cnibe baz kl u bik- harbiyyenn feth u teshri ve Memlik-i Mahrse'nn hfz u hrsetiyn tevecch azmet zre olup ve "hl kffr- hksrun donanma-i hezmet-sr Delvine ve Yanya sancaklarna tbi yallara karb baz mahalle dmek kasdnda olduklar istim olunman sana ve Delvine beine muvenet lzim olursa "muvenet idesin." diy Rmili belerbeisine hkm-i erfm yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup etrf u cevnibi tetebbu idp tamm basret intibh zre olup adnun mekr u hlesinden gaflet eylemeyp mretteb mkemmel dmen yarayla hzr ve ad tarafna nzr olup anun gibi bir cnibden ad zuhr iderse yanunda muhfaza hdmetinde olan askir-i nusret-mesere hsn-i istimlet virp muvenet lzim olursa mrun-ileyhe dem gnderp muvenet taleb idp mazarrat u fesdlarn def u ref eyleyp dn devlete ve rz [u] nms- saltanata mteallik umrda bezl-i makdr eyleyp el-yz bi'llhi tel ad tarafndan gaflet ile Memlik-i Mahrse'den bir mahalle zarar u gezend iridrilmemek bbnda ihtiyt eyleyesin ve Preveze Kalas'nun handekn ayrtladdurup ve yaraklarnun kusr varsa tekml idp toplarn yirl yirlerine koyup onat vechile hfz u hrset itdrp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin.
* Metinde eklindedir.

235

317

Vezir Pertev Paa'nn, donanma ile geecei yerlerdeki avrz ve kreki alnmayan adalarn her birinden er-drder yz kreki alp gemilerin kreki eksiini tamamlamas.

Tersne Emni Mustaf eleb'ye virildi. F 5(?) Zi'l-hcce, sene: 978 Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: Donanma-i Hmynum ile mteveccih olduun taraflarda olan baz cezrelerden avrz ve krekci henz alnmayup zikrolan cezrelerden keferesinn tahammline gre her birinden er-drder yz krekci alnup yanunda olan gemilern noksn zre olan krekcileri tekml olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, mteveccih olduun taraflarda vk olan cezrelerden her birinn tahammline gre krekci in er-drder yz keferesin ihrc idp gemilern noksn zre olan krekcilerin tekml idesin. yle ki; ziyde kefere ihrc olunup anda olan gemilerden bk kalursa sonra varup sana mlk olacak gemiler in alkoyasn. Naka cezresi ve tevbinn harclar cem in hkm-i erfm gnderilmidr. Cezyir-i mezbrenn keferesin dah harc cem bahnesiyle vech mnsib grdn zre cem u ihzr itdrp dah elegireni kree alkoyasn.

318

Donanma-i Hmyn sefere kt ve Sinop'ta bulunan gemilerin de cilen donanmaya katlmalar gerektiinden gemilerin lt ve krekilerinin tedarik edilip donatlarak yola kartlmalar; kreki yeterli gelmezse sular tescil olunan mahkumlarn gemilerde grevlendirilmeleri, yine yetmezse reyadan ake karl kreki tutulmas.

Shb-i sadete gnderildi. Sinob kdsna hkm ki: Donanma-i Hmynum bi-nyeti'llhi tel deryya kup sefer-i zafer-esere tevecch azmet eyleyp anda olan gemiler dah muaccelen gelp irimek lzim mhimm olman ltclarn tutup tekml idp krekciler kifyet eylemez ise levend tyifesinden fesd enati sbit olup yaramazlk [ile] mehr olanlar hsn-i tedrkle elegetrp gemiye koyup ve reydan dah sekizer yz akaya kifyet mikdr krekciler tutup tekml idp donadup muaccelen gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup giceyi gndze katup var kuvveti bzya getrp zikrolunan gemilern ltclarn ve krekcilerin tedrk idp krekcileri yitimez* ise taht- kaznda yaramazlk ile mehr olup fesd enatleri erle sbit olup mseccel olanlar hsn-i tedrkle elegetrp gemilere koyup anlar dah kifyet eylemez ise reydan sekizer yz akaya** krekciler tutup al-eyyi-hlin gemileri donadup muaccelen irsl sl eyleyesin. na'llh bu cnibe geldnzde b-kusr akalar virildkden*** sonra ulfeleri dah virilr. Huss- mezbr syir zamna kys eylemeyp ihml msheleden hazer idp avk u tehrden gyet ihtiyt eyleyesin. yle ki; ihmln 236

sebebi ile muaccelen gelp Donanma-i Hmynum'a mlk olmaya, hdmetn makbl olmayup muteb olursn. Ana gre tedrk basret zre olasn.
* Metinde ** Metinde *** Metinde eklindedir. eklindedir. eklindedir.

[Yev]m'l-Erbi, f 22 Zi'l-kade, sene: 978

319

Erdel beylerinin, Erdel kralnn vefat ettii ve Osmanl Devleti'ne ballklarnn srdne dair gnderdikleri mektubun alnd; Erdel beylerinin sadakat ve ballklar srdke Erdel'in Osmanl Devleti'nin himayesinde olmaya devam edecei, aksi takdirde gereinin yaplaca; beylerin bir yere toplanarak aralarndan birini Erdel'e voyvoda seip Atebe-i Aliyye'ye arzetmeleri.

Ahmed avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Vilyet-i Erdel belerine hkm ki: Hliy Sdde-i Seniyye-i Sadet-iyn ve Atebe-i Aliyye-i Devlet-bnynmuz'a ittifknuz ile yazlm mektbunuz vrid olup; "kadmden sye-i hmyetimzde sde olan Erdel kral mrdolup cmlenz ittifk ile Yce sitnmuz'a keml-i ubdiyyetde sbit-kadem ve huls- taviyyet ile itat sadkatde rsih-dem olduunuzdan gayri min-bad vilyet-i Erdel'n zabt u hfz eref-i hmyetimz ile olup ad-y bed-reyden mahfz u masn [olmak] bbnda nyet-i b-gyetimzn zuhrn" rec eyleyp; "an-karb arz- ubdiyyet ihls in yarar u muteber ilinz gndermek zre olduunuz" bildrmisiz. Ol bbda her ne ki tahrr beyn olunm ise bi't-tamm vzer-i syib-rmuz Pye-i Serr-i Sadet-masrimz'e arz u takrr eyleyp vk olan rec v mlinz lm-i erf-i lem-mlimz muht u mil olmdur. mdi; vilyet-i Erdel kadmden enzr- nyet-srmuz ile manzr ve zll-i* hmyetimzde mstezll sde olm syir Memlik-i Mahrsemz gibi bir vilyet olman dyim nazar- ferhunde-eser-gmuz ol cnibden hl olmayup mazarrat- addan memn u masn olmas nihyet-i mlimzdr. Sbk vilyet-i mezbreye kral olanlar eger byk kral ve eger oullar stefan Kral eger Atebe-i Ulymuz'a ve eger mrun-ileyhimya olan sadkat ihlsla ubdiyyet ihtissnuz ilm eylemekden hl olmayup imdiye dein vilyet-i Erdel'e tbi olan kl u bik ve syir memlik her vechile il-hze'l-n mahfz u masn olmasnda sudr eyleyen say ihtimm ve cidd ikdmnuz tamm mertebe malm- erfm olup tafsle ihtiyc yokdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, kadm'l-eyymdan sitn- Muhalled'l-bnynmuz'a olan vfr- ubdiyyet ihls ve fart- rukkyyet ihtissnuz mstedsnca kadmden olgeldi zre Yce sitnmuz'a hsn-i itat ve keml-i ubdiyyet zre olup ittifk u ittihd ile yek-dil 237

yek-cihet olup ve birbirinz ile mvere eyleyp memleket vilyetn emn emn ve rey v berynun refhiyyet itmnn bbnda mcidd merdne olup ol diyrun reysnun intizm- hl ve refh-i ahvline mteallik olan umrda sudr bulan emr-i erfm zre hdmet ubdiyyet ve huls- taviyyet ile sadkatde sbit-kadem olmak bbnda mdm ki ihtimm eyleyesiz, vilyet memleketinz det-i hasene-i pdihnemz muktezsnca kem-kn syir Memlik-i Mahrsemz gibi riyet hmyet olunup dest-i teadd-i addan mahfz u masn olmak mukarrerdr. Amm; her birinz mstekl boy ekp birbirinze dp balu banuza fitne v fesda mberet idp ol sebeb ile memleket vilyete yd u b-gne asker dhl eyleyp memleket vilyet py-ml ve rey v bery mtezacciru'l-ahvl olmasna bs ola, ol ki; lzime-i gayret hamiyyet [ve] rz u nms- saltanatdur, mukaddem zuhr idegeldi zre iktiz itdine gre vcda getrilmek mukarrerdr. Hemn ittifk u ittihd ile cmlenz bir yire cem olup vech mnsib oldu zre aranuzdan reyya efkat merhamet idp birbirinzn rz u nmsn synet idecek kim ise an kendnze voyvoda v serdr tayn olunmak in Atebe-i Ulymuz'a ilm eyleyesin ki, ana gre mezd-i avtf- pdihnemz dir olunmayup Erdel memleketi reys sde-hl olmalarna bs olan nyet-i aliyyemz vcda getrilp tayn eylednz kimesne iltift- meserret-msvt- mlknemz ile manzr u mesrr klnup voyvodalk ve serdrlk bert- sadet-yt gnderilp kem-kn her birinz nazar- ferhunde-eserimz ile manzr u mer v muhterem olasz ve ne vechile tedrk eyleyp rey-i isbet-karninz neye mncerr oldun yazup Atebe-i Ulymuz'a ilm eyleyesiz. Mrun-ileyh avuum gnden ziyde anda elendrmeyp emn slim avdet itdresiz.
* Metinde eklindedir.

320

Semendire sancann tahriri bitince atik ve cedid icmal ve mufassal defterlerinin Sdde-i Sadet'e getirilmesi.

Mahmd avu'a virildi. 24 Zi'l-kade, sene: 978 Semendire muharririne hkm ki: Hl tahrri emrolunan Semendire sancanun tahrri itmma iridkde defterlerinn icml mufassalinn atk u ceddin bir kseye koyup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e alup getrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp emrm zre deftirn icml mufassallerin atk u ceddin birer kseye mhrleyp Sdde-i Sadetm'e alup getrp anda tevz eylemeyesin.

321

Karahisar- ark'de sancak sbalarnn erbab- timardan olan ahslara, su ilediklerinde reaya muamelesi yaptklar bildirildiinden, su ileyen erbab- timarn sancakbeyine bildirilip onun vastasyla cezalandrlmas hususunda sbalara tenbihte bulunulmas.

238

Yazld. Oru ve Sleymn'a virildi. 27 Zi'l-kade, sene: 978 Erzurum belerbeisine ve Karahsr- ark kdsna hkm ki: Kaz-i mezbrede tmr tasarruf iden siphler tarafndan drendegn Oru ve Sleymn nm kimesneler gelp; "kendleri ve rey silkine mnselik olmayan oullarn sancak sbalar zencre takup ve cermelerin alup teadd eyledin" bildrmein buyurdum ki: Gresiz; arzolundu gibi ise sancak sbalarna anun gibi teadd itdrmeyp anun gibi crm sdr oldukda sancakbeine iledp sdr olan crm-i galz olup siysete mstehkk ise habsidp arzeyleyeler; deiller ise bi-hasebi'-er ve'l-knn mstehkk olduklar kadar beleri tedb eyleyp sbalar zencre urmayup hlf- knn i itdrmeyesiz.

322
Yazld.

Saman, Pertek ve Mazgird beylerinin hslarnn bulunduu kazlarda Kbrs Seferi iin piyade veren kimselerden avrz alnmamas ve bu konuda kimseye bask yaplmamas.

Saman beine ve liv-i mezbr beinn hslar vk oldu yirlern kdlarna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "taht- livndan bu sene Kbrus cezresine okl yayl piyde gnderilmek fermn olunup emrm mcebince tedrk olunup gnderilmek zre iken tekrr avrz dah salnup rey tyifesi henz piyde menetinden kurtlmadn avrz dah fermn olunmala avrzun cemne imkn olmayup keml mertebe adem-i iktidrlar oldun" arzitdn ecilden mezd-i tfet-i husrevnemden avrz alnmamasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi taht- hkmetinzde piyde viren kimesnelerden avrz aldurmayup emr-i erfme mugyir kimesne[ye] zulm teadd itdrmeyesiz. Bir sreti, Pertek beine ve kdlarna. Bir sreti, Mazgird beine ve kdlarna.

323

Marmara kazsnn Bergos kyne misafir olarak gelip kad huzurunda slm' seen ahs karan ve mahkemeyi basp sicilli paralayan zimmlerin yakalanmas ve gereken cezalarnn verilmesi.

Marmara kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kaz-i Marmara'dan Bergos nm karyeye hricden bir msfir zimm gelp hricden nhye-i Marmara'dan Nyib olan Muhyiddn'n mahkemesine varup 239

slm'a gelp "Al" diy tesmiye olunup mme giyer* iken karye-i mezbreden Tavlazar(?) dimekle marf Yorgi veled-i Bisa(?) ve ol Kostantn nm zimmler kendlere tbi birka mfsid ile cem olup mahkemeyi basup kapusn preleyp; "Dn gayretidr(?)." diy mezbr dp sicill-i mcelledi preleyp mezbr yeni mslimn ekp bandan dlbendin alup har vilyete iletp n-bedd idp env- hakretler itmilerdr." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Hasan avu vardukda, mezbrlar ve yoldalarn elegetrp gay[be]t idenleri yataklarna ve tevbilarna ve kfelsna ve bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup dah arzitdn** zre erle sbit olursa ki, mezkr katlitmiler ise erle sbit ola ktillere erle lzim gele[ni] yirine koyup yoldalarn kayd bend ile kree komak in mezkr avua teslm idesin. Eger ktil sbit olmazsa cmle bu fesda mbir olanlar kree gnderesin. Amm; bu bahne ile bu bbda medhali olmayanlara dahlolunmayup ve ehl-i fesda hmyet olunmakdan hazer idp hakk zre olasn.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

323 ve 324 numaral hkmlerin bulunduu sayfalar arasndaki sayfa (s.146) botur.

324

Erdel kralnn vefat ettii ve Erdel beylerinden gelen mektupta Osmanl Devleti'ne olan ballklarnn devam ettii belirtilerek yardm istendiinden Budun beylerbeyinin yardm iin grevlendirildii ve Vidin, Alacahisar ve Vultrn beylerine de gerekirse yardmda bulunmalar iin mektuplar yazlp Tmvar beylerbeyine gnderildii; Tmvar beylerbeyinin de Budun beylerbeyi ve Vidin, Alacahisar ve Vultrn beyleriyle haberleip gerektiinde yardma gitmek zere hazr beklemesi.

Kethudsna virildi. F 2 Zi'l-kade, [sene:] 978 Tmvar belerbeisine hkm ki: Vilyet-i Erdel kral mrdolduna Dergh- Sadet-penhum'a ilm eylemisin. mdi; bu bbda Erdel kral tarafndan dah mektb gelp sadkat ihls ile zhr- ubdiyyet idp nyet-i liye rec eylemiler. Ol cnibe ulala ahkm- hmynum irsl olunup anun gibi muvenet lzim olursa Budun belerbeisine; "muvenet idp ol vilyet ad-y hksrdan masn olmak" bbnda fermn- erfm cereyn eylemidr ve belerbeiline mteallik olan Vidin ve Alacahsr ve Vultrn beleri baz mahalle muvenet in tayn olunmlar iken; "Kral- mesfr mrdolman ol cnibe muvenet lzim gelr." diy her biri sancaklarnda dmen yarayla senn tarafuna nzr olup; "Mahall iktiz itdine gre varup hdmetde bulunasn." diy her birine ahkm- erfe yazlup sana irsl olund. Buyurdum ki:

240

Vardukda, sen dah vilyet-i Erdel beleriyle haberlep anun gibi iktiz iderse mrun-ileyh Budun belerbeisi ile ittifk ile ol cnibe vech grildi zre iktiz itdine gre muvenet idesin ve belerbeiline mteallik olan belere ve alaybelerine ve zam v siphye ve neferlerine muhkem tenbh tekd idp her biri knn zre yarak zre bulunup anun gibi bir tarafa gitmek lzim gelrse bil-tevakkuf irip hdmet-i hmynumda bulunalar ve ne vechile tedrk olunup syir ol cnibden vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayasn.

325

Erdel Kral stefan'n vefat dolaysyla Batori tvan'n kardei Kritof ve Erdel'e tbi dier Macar beyleri, dostluk ve sadkatlerini belirterek himaye edilmelerini rica ettiklerinden Batori tvan'n Erdel'e voyvoda tayin edildii; Erdel'in dman saldrlarndan muhafazas iin de Budun ve Tmvar beylerbeyilerinin grevlendirildikleri, gerektiinde sitne-i Sadet'ten de yardm gnderilecei; Erdel beylerinin de birlik olup memleketi dman saldrlarndan korumalar ve voyvodalarna itaat etmeleri.

Ahmed avu'a virildi. F 2 Zi'l-kade, sene: 978 Erdel belerinden Batori Kritof ve syir belerine yazlacak hkm-i erfn sretidr. El-hlet hzih Erdel'e tbi olan beler ile Sdde-i Sadet-iynum'a mektb gnderp; "Erdel Kral stefan Kral mrdolup Erdel'e tbi olan Macar beleri kem-kn sadkatle ubdiyyetde ve ihlsla itatde kyim olup zll-i tfetm ile mstezll olmak" bbnda nyet recsna ahvllerin bildrmiler ve karndaun Batori tvan'un eger stefan Kral'a ve eger babasna keml-i ubdiyyet ve ihls- taviyyet zre olup her vechile yararl malm olup ve vilyet-i Erdel kadm'z-zamndan il-hze'l-n syir Memlik-i Mahrsem gibi kenef-i hmyet ve sye-i sadetmde teadd-i addan masn u mahfz olgelmein hl dah slb- sbk zre eger Macar beleri ve eger porkolap ve birolar ve eger syir reysdur ve eger kl u bik ve kur v zy ve bi'l-cmle vilyet-i Erdel ummen zll-i hmyetmde masn u mahfz ve teadd-i addan memn olmak murd- hmynum olman cmle belern iltimslar kabl-i pdihneme mukrin olup vilyet-i Erdel'e mrun-ileyh karndanuz Batori tvan' voyvoda nasbeyleyp ol bbda mrun-ileyhe hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, kadm'l-eyymdan babanuzun ve sizn sitne-i Sadetimz'e olan vfr- ubdiyyet ve fart- rukkyyetinz muktezsnca sen dah mrun-ileyh ile ve syir Erdel'e tbi olan Macar beleri ile hsn-i ittifk u ittihdile yek-dil yek-cihet olup Erdel'e tbi olan kl u bik ve kur v zy ve varolar ve syir yirleri ve bi'l-cmle ummen vilyet-i Erdel'i hsn-i tedrkle hfz u hrset ve zabt u synet eyleyp her birinz mrun-ileyh vech mnsib grdi zre kalalarnuz ve syir hfz lzim olan yirleri Sdde-i Sadetm'e olan ubdiyyetinz mcebince gerei gibi hfz u zabt eyleyp mrun-ileyh ile ve birbirinzle istireden hl olmayup memleket zabt u rabtnda mcidd merdne olup mrun-ileyh voyvodaya muhlefet eylemeyp 241

bb- muvenet muhfazada dakka fevteylemeyesin. Vilyet-i Erdel m-tekaddemden enzr- nyt- ferhunde-ytmuzla manzr olman imdiye dein nizm u intizm zre olup her vechile addan hmyet synet olunugelmidr. Bi'l-fil dah mdm ki sitne-i Sadetimz'e ubdiyyet ihls zre olup mrun-ileyh voyvoda ve serdrlarna keml-i itat inkydla hdmet muvenetde cmlenz msraat zre olasz, kem-kn synet hmyet olunup addan bir ferde bi-nyeti'llhi tel mazarrat iridrilmeyp hfz u hrset olunmak muhakkakdur. Anun gibi ad tarafndan bir hareket olursa stefan Kral zamnnda virilgeldi zre bu defa dah Budun ve Tmvar belerbeilerine ahkm- erfe yazlup; "Serhadde olan mer v zam v siph u nefert onat zabteyleyp slb- sbk zre mbeynde vk olan eryit- ahd emn riyet eyleyp Erdel'e tbi asl bir yire dahl tecvz eylemeyp dyim dmen yara ile mretteb mkemmel hzr u mde olup anun gibi ad tarafndan bir hareket olup muvenet lzim olursa b-tevakkuf varup muvenet eyleyp hsn-i ittifk ile adnun mazarrat u fesdlarn def u ref eylemek bbnda ihtimm zre olalar." diy tenbh tekd olunmdur. yle ki; kifyet eylemez ise sitne-i Sadetm'den mstevf asker-i zafer-eser gnderilp hmyet olunmakdan hl olunmaz; hemn her birinz mcidd merdne olup mrun-ileyhe hsn-i itat inkydla lzim olan hdemta mbderet muvenet eylemekde ve syir umrda hsn-i tedrkle vech mnsib grildi zre keml-i itat ile muhfaza-i vilyetde dakka fevteylemeyesiz; yle bilesiz; almet-i erfe itimd klasz.

326

Erdel Voyvodas Batori tvan'n, Kral stefan'n vefat dolaysyla dostluk ve sadakatin devamn ve himaye edilmelerini rica eden Erdel'e tbi Macar beylerinin isteiyle voyvoda nasbedildii; ahliye istimlet verip Macar beyleri ile birlikte hareket ederek memleketin dzeni ve muhafazasnn teminine gayret etmesi, Budun ve Tmvar beylerbeyileri ile haberleerek gerektiinde onlardan da yardm isteyip dman saldrlarn nlemesi.

Ahmed avu'a virildi. 2 Zi'l-kade, [sene:] 978 Hl vilyet-i Erdel Voyvodas olan Batori tvan Voyvoda'ya yazlacak hkm-i erf sretidr. El-hlet hzih Erdel'e tbi olan beler ile sitne-i Sadet-iynmuz'a mektb gnderp; "vilyet-i Erdel Kral olan stefan Kral mrdoldun" bildrp ve; "Erdel beleri Sdde-i Sadetm'e keml-i itat ubdiyyet ve ihls u sadkatle kul olduklarn" mektblar ile bildrmiler. Senn dah mrdolan mrun-ileyh stefan Kral'a ve babasna keml-i ubdiyyet ve hsn-i taviyyet zre olup Sdde-i Sadetm'e dah keml-i sadkat ihlsla ubdiyyet rukkyyetn oldu Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur ve vilyet-i Erdel kadm'z-zamndan il-hze'l-n syir Memlik-i Mahrsemz gibi sye-i hmyet ve zll-i sadetimzde teadd-i addan masn ve mazarrat u fesdlarndan memn olgelp hl dah slb- sbk zre eger Macar beleri ve eger syir vilyet-i Erdel'e tbi olan porkolaplar ve birolar ve eger syir reysdur ve eger kl u bik ve kur v zydur 242

ve bi'l-cmle vilyet-i Erdel ummen kenef-i hmyetimzde masn u mahfz olmak murd- hmynum olman senn hsn-i sadkatle ubdiyyetn ve ihls ile itatn muktezsnca vilyet-i Erdel'e seni voyvoda nasbeylemek bbnda fermn- erfm zuhra getrildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, kadm'l-eyymdan Atebe-i Ulymuz'a olan vfr- ubdiyyet ihls ve fart- rukkyyet ihtissun mstedsnca Erdel'e tbi olan Macar beleri ile hsn-i ittifk u ittihdla yek-dil yek-cihet olup Erdel'e tbi olan kl ve bik ve kur v zy ve kasabt u varolarn ve syir hfz lzim olan yirlerin ve bi'l-cmle ummen vilyet-i Erdel'i hsn-i tedrkle hfz u hrset ve zabt u synet eyleyp Macar belerine ve porkolaplarna ve syir birolarna hsn-i istimlet ile tenbh tekd eyleyesin ki, her biri kalalarn ve syir hfz u zabt idegeldkleri yirlerin kadmden Sdde-i Sadetimz'e olan huls- ubdiyyetleri muktezsnca gerei gibi hfz u hrset eyleyp gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmekden tamm ihtiyt eyleyeler ve sen dah kadmden Atebe-i Ulymuz'a huls- ubdiyyet zre olan Macar beleri ile mvereden hl olmayup hsn-i ittifkla vech mnsib grildi zre memleket vilyetn ve rey v berynun zabt u rabtnda mcidd merdne olup bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin. Bu bbda Budun ve Tmvar belerbeilerine ahkm- erfe gnderilp; "Ummen ol serhadlerde [olan] mer v zam v siph u nefert onat vechile zabteyleyp Erdel'e tbi olan yirlerden asl bir mahalle dahl taarruz eylemeyp sbk virilen ahid-nme-i hmynumda mastr olan eryit- ahd emn ve kavd-i sulh u salh kem-kn riyet eyleyp mretteb mkemmel dmen yarayla hzr ve Erdel taraflarna nzr olasz ki, anun gibi addan bir hareket olup muvenet lzim olup taleb olunur ise gerei gibi muvenet eyleyesiz." diy muhkem tenbh tekd olunmdur ve benm dah nazar- ferhunde-eserm dyim ol cnibden hl olmayup anda olan askir-i nusret-meserm kifyet eylemeyp dah asker lzim olursa Sdde-i Sadetm'den mstevf asker-i zafer-eser tedrk olunup gnderilmek mukarrerdr. Ana gre Erdel'e tbi olan Macar belerine ve syir aynna bu huss tenbh iln eyleyesin ki, her biri bb- muhfazada basret zre olup emn emn- memleket vilyet ve refhiyyet [] itmnn- rayyet hussnda mcidd merdne olalar. yle ki; ad tarafndan bir hareket vk olursa mrun-ileyhim belerbeiler ile haberlep vech mnsib grildi zre cemyyet eyleyp ad-y bed-nihdun mazarrat u fesdlarn def u ref eylemekde env- ikdm ihtimmun vcda getresin ve bi'l-cmle vilyet-i Erdel'n beleri ve ayn u reys her vechile yek-dil yek-cihet olmak bbnda mmkin mnsib oldu zre say ihtimm eyleyesin ve eger Budun ve eger Tmvar belerbeileri ile dyim'l-evkt haberlep ikdm ihtimmdan hl olmayasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ve ne vechile tedrk eyleyp tedbr itdni syir lzim'l-arz olan husslar ile mufassal merh yazup bildresin ve mezbr avu gnden ziyde elendrmeyp yarar, mutemed demler koup emrm oldu mahalle emn slim uladurasn.

243

327

Erdel Kral stefan'n vefat dolaysyla Batori tvan'n voyvoda nasbedildii; Erdel'in dman saldrlarndan muhafazas iin daha nce skenderiyye, Mora ve Hersek taraflarnda grevlendirilen Vultrn, Alacahisar ve Vidin sancaklar beylerinin gerektiinde yardma gitmek zere Tmvar beylerbeyi emrinde grevlendirildikleri; Budun beylerbeyine de bu konuda emir gnderildii; birlik olunarak hazr beklenip yardm talep edildiinde gecikmeden Erdel taraflarnn muhafazas iin yardma gidilmesi; ayrca gvenilir birinin grevlendirilerek Erdel'in daima kontrol edilmesi ve elde edilen bilgilerin arzedilmesi.

Ahmed avu'a virildi. 2 Z. Tmvar belerbeisine hkm ki: sitne-i Devlet-iynum'a mektb gnderp; "vilyet-i Erdel Kral stefan Kral' mrdoldun" bildrp ve vilyet-i mezbre mers taraflarndan dah Dergh- lem-penhum'a mektb vrid olup; "kral- mezbrun mrdoldu" huss ilm eyleyp; "kadm'l-eyymdan Sdde-i Sadet-penh ve Brgh- Azamet-destghum'a env- sadkat ihls ve esnf- ubdiyyet ihtiss zre hdmet idegelp bi'l-fil dah cdde-i itat inkyddan udl inhrf zre bir ferd olmayup ummen sitne-i Devlet-penhum'a istikmet zre hdmetde ber-karr olduklar ve ilerinden Batori tvan' Erdel voyvodas [o]lmaa(?) ittifk zre olduklar" ilm olund. mdi; eger mrun-ileyh ve eger gayri ilileri sitne-i Sadet-iynum'a geldklerinde her kimi tayn ihtiyr iderlerse ol nasbolunmak mukarrerdr. Eyle olsa; vilyet-i Erdel hfz u hrseti ehemm olan Memlik-i Mahrsem'den bir memleketdr; her vechile synet olunmas lzim olman bundan akdem Vultrn ve Alacahsr ve Vidin sancaklar beleri Mora ve skenderiyye ve Hersek taraflarna muvenet in tayn olunup hl huss- mezbr vech-i merh zre zuhr bulman mrun-ileyhim beler kullarum ummen sancaklarna mteallik zam v erbb- tmrla sancaklarnda mretteb mkemmel dmen yarayla hzr ve senn tarafuna nzr olmek emrm olmdur. Ol cevnibde basret intibh zre olup dyim voyvoda olan demn varup ahvl etvrlarn malm idinmeden hl olmayup anun gibi muvenet lzim olup sana haber geldkde hzr bulunman emridp bu bbda Budun belerbeisine dah hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, belerbeili[]ne mteallik olan zam v siph ile dmen yarayla mretteb mkemmel hzr u mde olup Erdel tarafna nzr olasn. Anun gibi ol cnibden muvenet in haber geldkde mrun-ileyhim beler kullarumdan mahall iktiz itdine gre hdmetde ve yoldalkda bulunup rz [u] nms- saltanatuma mteallik olan husslarda bezl-i makdr ve sarf- kudret eyleyp bb- muvenet muzheretde dakka fevtitmeyp env- ikdm ihtimm zre olasn ve fermn- erfm mstedsnca ol cevnibde ale'd-devm demn varup gelp vkf olduun ahbr Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyp ne vechile tedrk idp hzr u mheyy olduun mufassalen yazup arzeyleyesin. Bu dah. 244

Bir sreti, Budun belerbeisine yazlmdur.

328

Samakov, Sofya, Tatarpazarck, Dobnie, Nevrakop, Demirhisar ve Kstendil kazlarnda ortaya kan ve ahalinin evlerini basp gasp ve yaralama olaylarn gerekletiren ehl-i fesdn yakalanarak haklarndan gelinmesi.

demisi Ramazn'a virildi. Samakov ve Sofya ve Tatarbzrck ve Dobnie ve Nevrakop ve Timrhsr ve Kstendil kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm avularndan olup Samakov Nzr olan Mehmed avu mektb gnderp; "Taht- kazlarnuzdan baz ehl-i fesd ittifk idp mslimnlarun evlerin basup esbblarn gret idp ve kimin mecrh idp dyim irret ekvet ve fesdlar zhir olup be neferi tutlup haklarndan gelinp bksi firr itdin, anlar dah elegetrilp haklarndan gelinmez ise rey v ber[y]nun perkende olmalarna sebeb olur." diy ilm eylemein buyurdum ki: Mezbrlar buldurmas lzim olanlara buldurdup getrdp hakk zre grp voyvoda v mbirn kimesneye iltim[s] itmeyp erle haklarndan geline ve bu bbda; "Mehmed avu mberetiyle grilp hadd-i erden tecvz olunmaya." diy hkm virilmidr.

329

sitne-i Sadet'e gelen ve geri Erdel'e dnecek olan iki Erdel beyi ile beraberlerinde gelen sekiz kiiye gerekli kolayln gsterilip geecekleri yollarda gvenliklerinin salanmas.

Mezkrlara virildi. Erdel'e varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hl Erdel belerinden sitne-i Sadetm'e gelen iki nefer kimesnenn sekiz nefer demleri gir kend atlar ve esbblar ile Erdel'e gitmek murd idinp yolda ve izde kimesne dahl taarruz eylememek bbnda hkm-i hmynum rec eylemein buyurdum ki: Vardukda, her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa kendlere ve esbb tavarlarna yolda ve izde ve menzil merhlde kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp emn slim birbirinze uladurasz. Amm; bindkleri tavar brgr olup yarar at alup gitmekden ziyde hazer eyleyesiz.

330

Beyinin bilgisi dnda hkm ihrc edip sahte hkmlerle timar ve zemet ald ve hkmler zerinde deiiklik yaparak Ahmed'e ait gedii Mehmed'e satt bildirilen mdiye Hkimi Sultan Hseyin'in Kethuds Hac Yunus'un dirliinin bakasna verilmesi ve kendisinin hapsedilerek sonucun arzedilmesi.

245

demisine virildi. Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kethudn olan Hc Ynus in; "senn marifetn olmadn nice ahkm- erfe ihrc idp celb-i ml eyleyp ve telbs ile zemet alup ve ammi-zdesi Mehmed'e tmr alvirp ve fevtolan eyh Tcddn'n mteferrikal gedin Ahmed nm kimesneye alvirp ve Ahmed nmna ihrc olunan emri Mehmed'e tebdl itdrp yiirmi bin akaya bey eyledin" malmun olmala tutup habseyleyp hkmi irsl eyledn ve aldu ml ashbna alvirdn" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; mezbrun nki bu kadar fesd zhir old, habseylemek emridp buyurdum ki: Vardukda gresin; fi'l-vk mezbrun ol vechile fesd enati zhir olursa dirliin hara virdrp dah kendyi habseyleyp emr-i erfm neye mncerr oldun yazup bildresin.

331

Sahbeye kfrettii ve fesat kartt iin hapsedildikten sonra rvet karl hapisten kurtulduu ve Musul kads tarafndan tercman olarak istihdam edildii bildirilen Hseyin Kassar hakknda gerekenin yaplmas ve niin himaye edildiinin bildirilmesi.

Diyrbekir belerbeisine ve Musul kdsna hkm ki: Sbk Musul Kds olan Mevln Mahmd zde fazlh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Hseyin Kassr nm kimesne h sebb-i sahbe-i kirm eyledi ve nice fsk u fesd zhir olman kalada habsolundukdan sonra ml kuvveti ile hals oldun" bildrp ve sen ki kdsn, tercemn eyledn ilm olund. mdi; ol asl mfsidi tercemn eyleyp hmyet eylemee sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp mezkr elegetrp dah fi'l-vk sebb-i sahbe eyledi sbit olup mseccel olm ise erle lzim geleni icr idp yirine koyup ahvli neye mncerr oldun yazup bildresin.

332

skp'te Yahudi iken alt arkadayla beraber slm' seen ve Yahudilerin limi ve hkimi olduu bildirildiinden mnasip bir grev tevcih edilen, fakat daha sonra eitli uygunsuzluklar grlen Yahya'nn bundan sonraki isteklerinin yerine getirilmemesi.

246

Yazld. skb kdsnun demisi Mehmed'e virildi. skb kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mukaddem Yehdden mhted olan Yahy nm kimesne in; "Alt nefer kimesne ile slm'a gelp Yehdlern limi ve ilerinde hkimidr." diy hline mnsib cihet tevch olunman Dergh- Muallm'a arzolunup hkm-i erfm geldkde; "Mezkr Yahy Raslllh' salla'llh aleyhi ve sellem vkasnda grp mslimn old." [diy] arzeylemisin." diy fermn olunup lkin arz yle olmayup tebdl itmisin ve Hazret-i Rislet-penh'un aleyhi efdal's-salh emyil-i mbrekelerinden istifsr olundukda ktb-i ehds[de] mazbt olan hlye-i erfelerine ve istifr idp zevyid-i evkfdan aka in arz istedkde mtevelllern elinde zevyid[de]n aka olmamaa ahkm- erfe olup ve gh ol henz hatm-i Kurn itmedin cz krs taleb idp skb'n huffz ve ehl-i Kurn' rz virmeyp ve mflis oldu cihetden; "Ml- vakf itlf ide." diy tevliyet tevch olunmakdan havfolunup ve kendi kem-kn Yehd tyifesiyle mueret mclesetden ve gh celb-i ml in anlara baz iftir v bhtndan ve kendi maslahat olmayan mevdda fetvlar ibrz itmekden hl olmayup ve mezkr Sdde-i Sadet'den bir hkm-i erf rd idp; "Be aka ile Yahy Paa Imreti'nde eyh olup yirine nyib nasbidp Sdde-i Sadetm'e gelmidr; kimesneyi dahlitdrmeyesin." diy fermn olunup lkin mukaddem sene: 977 Ramazn'nda mezkrun yirini sbk mtevell olan Hasan nm zam skender nm kimesneye tevch idp bert itdrp lkin Budun cniblerinde olmala bertn hliy ibrz idp geldkde; "Bana virilen emr-i erfde; "Mehate kimesneyi dahlitdrmeyesin." diy emrolmdur. Dahlitdrmen." didkde; "Bert- hmynla vrid olan men olunmaz." diy cevb virildkde mcb olmayup ikyete gitmidr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Mezkrun irret ekveti vech-i merh zre mukarrer muhakkak ise min-bad vk olan davsn istim itmeyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 24 Zi'l-kade, sene: 978

333

Deryaya yn, pamuk vs. met verdirilmeyip iskelelerin kapatlmas emredilmi iken iskeleye giden yolda bulunup Delvineli sipahilerden mer'e teslim edilen be yk pamuk ile be yz at torbasnn, mal sahibi ile Prekalma kads tarafndan sipahinin evinin baslarak zorla alnmas olayyla ilgili aratrma yaplarak sonucunun bildirilmesi.

Parakalma nhyesinden Koka nm karyede skin Vel Abdullh'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Yanya Sanca Bei Mustaf, Depedelen ve Aydonat kdlarna hkm ki: Delvine Bei Byezd Be Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "deryya yn ve penbe ve syir met virdrmeyp iskeleleri seddeylemek fermn- erfm olman 247

iskeleye gider yolda deryya karb yirde be yk panbuk ve be yz at torbas bulunman hdmet-i mezbra memr olan avu girift idp Delvine sancanda Prekalma nhyesinde on bin yz aka tmra mutasarrf olan mer nm siphye emnet virilmiken hl Prekalma kds girift olan esbb shbinden otuz filori irti itmekle esbb shbi let-i harble gelp mezbr siphnn evin basup yirde mecrh idp esbb alup mezbr kdnun odasna alup gitdin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, kazyye arzolundu gibi olup fi'l-vk memn olan met girift olup mezbr siphnn evinde emnetde iken mrun-ileyh kd ile esbb shbi ol vechile lt- harb ile evin basup esbb cebren aldu vk mdur, nicedr; zikrolunan esbb ol vechile alup evine gitdi sbit olursa mufassal merh yazup vuk zre bildresin.

334

el beyi tarafndan, Larende'de nceden kasaplk yapan Muytbolu Mehmed'in kendi parasyla elli bin koyun alp Kbrs'a gtrp Ordu-y Hmyn'a satabilecek kudrette olduu bildirildiinden ad geene yeterli sayda koyun aldrtlp Kbrs'ta kasaplk etmesinin salanmas.

Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: il Sanca Bei Abdlgafr Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "nefs-i Lrende rib-hrlarndan Mytb-ol Mehmed nm kimesne sbk kassb olup hl kassblk itmeyp ve bi'l-fil elli bin res baa yarar koyun cem u itir eylemee kdir olup ve askir-i mansre in kend ml ile yiirmi bin res koyun itir idp varup Kbrus'da frht eyleyp ziyde fyide eylemek mukarrer olup kassb olmaa mnsib idin" bildrmiin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; kazyye arzolundu gibi olup mezbr kimesne rib-hr olup mtemevvil kimesne ise mezbra kend akasyla [narh-] cr zre kudretine gre vech mnsib grildi zre kifyet mikdr koyun aldurup ml ile cezre-i Kbrus'da kassblk itdrp askir-i mansreye bey itdresin.

335

Baz piyade ve piyade oullarnn, piyade defterinde kaytl iken bir yolunu bulup kendilerini vakfa veya sipahi timarna raiyyet yazdrp hizmet teklif olunduunda piyadelikten ihrac olunduklarn bahane ederek greve gitmedikleri ikyet edildiinden, piyade defterlerinin incelenmesi ve defterde piyade yazl olanlarn raiyyetten kartlarak piyade hizmetinde kullanlmalarnn salanmas.

Vilyet-i Anatol'da vk olan kdlara hkm ki: Kthiyye Sanca Piydeleri Bei Mahmd mektb gnderp; "baz piyde v piyde-oullar piyde defterinde mastr u mukayyed iken bir tarkla nevbetlerinde kimi vakfa ve kimi siph tmrna rayyet yazdurup hl hdmet teklf olundukda; "Biz

248

piydelikden ihrc olmz." diy niz idp ed-i hdmet eylemedklerin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, piyde defterine nazar idesiz; anun gibi defterde piyde v piyde-ol olup piyd[e]lik yirlerin tasarruf iderler iken birer tarkla kendlerin rayyet kayditdrenleri gir ihrc idp piydelik yirlerin tasarruf itdrp nevbetlerinde vk olan hdmetlerin ed itdresiz. yle ki; mezkrlar kadm piyde-ol piyde olup piyde olduklar yirde dah mukayyed olup vech-i merh zre; "Evkfa ve siphye rayyet yazldk." diy nevbetlerinde vk olan hdmetleri edsna hlf- knn u defter tealll iderlerse men idp anun gibi defterde mukayyed piyde-ol piyde [olanlara] bi'l-fil piydelik yirlerin tasarruf itdrp nevbetlerinde vk olan hdmetlerin ed itdrp hlf- knn u defter tealll itdrmeyesiz.

336

stanbul zahiresi iin kazlarndan koyun ihrac emrolunan kadlarn kazlarndaki eski ve yeni celepler zerine yazlan mevsim koyunlarn ve geen seneden kalan bakayay 979 senesi Muharrem aynn onbeine kadar stanbul'a eritirip kasaplara teslim ettirmeleri; ayrca kazlarnda vefat etmi veya ortadan kaybolmu celeplerle mevcutlarnn ayr ayr defterlerini gndermeleri.

Yazld. Koyun emnine virildi. F 29 Za., sene: 978 Pr[e]vadi ve Varna ve Tekfurgli ve Hrsova ve Silistre ve umn ve Hezrgrad ve Akkirman ve Killi kdlarna hkm ki: Mahrse-i stanbul zahresi in tayn olunan koyundan taht- kazlarnuzda olan celeblern zerine yazlan mevsim koyunlar sene: 979 Muharrem'l-harm'nun evsitna dein mahrse-i stanbul'a irip celeb defteri mcebince koyun emni marifeti ile kassblara teslm olunmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bir n ve bir sat tevakkuf itmeyp her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan atk u cedd celeblerinn zerine yazlan mevsim koyunlarn ve sene-i mzyeden zerlerinde bk kalan koyunlar dah b-kusr vakti ve mevsimi ile ihrc eyleyp her birinz yarar nyib ve sricilere koup ve koyunlarnun baa yararn ihrc idp trh- mezbra dein mahrse-i stanbul'a yitidrp koyun emni marifeti ile ve celeb defteri mcebince kassblara teslm itdresiz ve taht- kazlarnuzda olan celeblern anun gibi mrde v girhte var ise her birinz girhte v mrde v mevcdlarn baka baka defter idp mhrleyp koyun ile gelecek nyiblerinzle Dergh- Muallm'a gnderesiz. Bu dah. Bir sreti, Lofa ve Plevne ve Nibol ve Rahova(?) ve Trnovi ve ernovi ve vraca kdlarna yazla; hkm.

249

337

bkz. hkm. 334.

il beine hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "nefs-i Lrende rib-hrlarndan Mytb-ol Mehmed nm kimesne sbk kassb olup hl kassblk itmeyp ve bi'l-fil elli bin res baa yarar koyun cem u itir eylemee kdir olup ve askir-i mansre in kend ml ile yiirmi bin res koyun itir idp varup frht iderse ziyde fyide eylemek mukarrer olup kassb olmaa mnsib idin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbra kend akasyla narh- cr zre kud[re]tine gre kifyet mikdr koyun aldurup ml ile kassb olup Kbrus'a iletp askir-i mansre[ye] bey itdresin.

338

Kayseri'nin Kuramaz nhiyesi Arnos ky snrnda bulunan ve mutasarrflarnn evldndan olduklarn iddia eden baz kimseler tarafndan zabtedildii beyanyla Mimarba Sinan'n kendi tasarrufuna verilmesini rica ettii ngele mezraasnn durumunun aratrlp sonucun ayrntl olarak bildirilmesi.

Mimrba-ol'nun kapukethudsna virildi. Kaysariyye beine ve Kaysariyye kdsna hkm ki: Drende Mimrba Sinn dme mecdh gelp; "Kuramaz nhyesinde Arnos nm karye snurnda karye-i mezbre halk zirat itdi ngele nm yedi yz akalk mezraanun rub mliknesi evld- Hce mer zre ve erb dah Ahmed veled-i Harm(?) zre mukayyed olup hliy mezbrlarun evld munkat olup hricden baz kimesneler; "Silsile-i evldyuz." diy mutasarrf olduklarn" bildrp; "zikrolunan mezraanun mliknesi kendye temlk olunmak" bbnda nyet rec itmein buyurdum ki: Gresiz; kazyye arzolundu gibi olup mezbrlarun bi'l-fil evld munkarz olup hricden baz kimesneler ol vechile mutasarrf ise ki, tamm zhir ola vuk zre mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

339

Selnik'in Siroz kazsnda mahkemeye sarho olarak gelip voyvodaya kfrederek den Zeyn'nin kree konulmak zere Kavala kaptanna teslim edilmesi.

Selanik Bei Mehmed Be'e ve Siroz* kdsna hkm ki: Sen ki kd[sn], nyibn Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Zeyn nm kimesne mahkeme-i erfe serh gelp Siroz* voyvodasna hlf- er- erf n-yeste elfzla etmeyleyp ve baka yzine yumruk ile ve denek ile urup ve mahkeme basup env- teadd eyledi mseccel oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: 250

Gresin; kazyye arzolundu gibi olup sicilde mastr olan mevd erle sbit zhir olursa tudup Kavala kapudnna kree gnderp teslm idp ve teslm olunduna temessk alup Sdde-i Sadetm'e zerine sbit olan mevddun sret-i sicilleri ile gnderesin.
* Metinde eklindedir.

340

Tmvar'da gherile madenlerinin olduu yerlerde gherile kazanlarna odun ve gherile topra tedariki ilerinde altrlan reyaya grevliler tarafndan zulmedildii ve karl denmeden yiyecek alnd yolunda ikyetler vki olduundan, kimsenin reayaya zulmetmesine msaade edilmemesi.

Gherile zerinde olan Derv eleb'ye virildi. Vilyet-i Tmvar'da gherile madenleri oldu yirlern kdlarna hkm ki: Hl taht- kaznuzda vk olan gherile madenlerinn vaz olunan kazganlarna odun ve syir levzimi in ve gherile topra cem in istihdm olunan kur reysna eger havss- hmynum reysdur ve eger belerbei ve sancakbei hslar reysdur ve eger erbb- tmr ve emlk evkf reysdur; defter-i cedd-i hknde zerlerine mukayyed olan hukk u resmlerin ed eyledklerinden sonra voyvodalar ve sbalar ve zam v erbb[- tmr] ve men v umml tyifesi ve nevbetci tayn olunan yenieri ve gayri istihdm eyleyp env- teadd olundu ilm olund. mdi; vilyet-i mezbre gherile olundu yirlerde vaz olunan kazganlara Defter-i Hkn ktiblerinden Ktib Derv tayn olunup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi taht- kaznuzda vk olan gherile madenlerine hdmet eyleyen reyy asl bir ferde rencde itdrmeyp mft yim yimeklerin ve tavuk u kuzlarn ve koyunlarn ve poklonlarn ve yalarn ve bastrmalarn ve syir mekltdan asl bir nesnelerin aldurmayup her ne alurlarsa narh- cr zre akalar ile rzlar ile bey eyleyenlerden aldurup ve mft meccnen asl kendlerin ve brgrlerin ve koilerin merya ve gayriye ve bi'l-cmle asl bir ferde bi-vechin mine'l-vech istihdm itdrmeyp muzyaka virdrmeyesiz. er u knna muhlif ve emr-i erfme mugyir kimesne i eylemekden ziyde hazer eyleyesiz. Gherile huss ziyde mhimmtdandur; bu bbda her birinz mukayyed olup bb- ikdmda dakka fevteylemeyesiz. Anun gibi emr-i erfme muhlif reyy rencde iderlerse her kimler ise [isimleri] ve resimleri ile yazup bildresiz.

341

Van'da mahll bulunan gediklerin det-i kadme zere yarar Rum yiitlerine tevcih edilmesi.

251

Al Kethud'ya virildi. Van belerbeisine ve Diyrbekir defterdrna hkm ki: Bundan akdem; "Mahmiyye-i Van'da olan gnll gedkleri iki- yze irimeyince kimesneye tevch eylemeyp yze iridkde mstekl defter eyleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, Rm yiitlerinden yararlarna tevch oluna." diy emrm olm idi. Hl anda dirlik mlzemetinde olan kul tyifesi perkende olup kimesne rabet eylemedi ilm olunman det-i kadme zre mahll vk olan gedkleri yarar Rm yiitlerine tevc[]h olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mahll vk olan gedkleri det-i kadme zre darb u harbe ve ata ve tona kdir siphlik tavrnda mkemmel yarar Rm yiitlerine tevch eyleyp deftere kayditdrp blklerinde istihdm eyleyesiz.

[Yev]m'l-Cuma, f gurre-i Zi'l-hcce, sene: 978

342

Tmvar dahilinde gherile bulunan yerlerde gerekli aratrmann yaplarak henz iletilmedii bildirilen sekiz gherile kazannn yerletirilip her kime ait olursa olsun gherile bulunan yerlere kazan koydurulup mmkn olduu kadar ok gherile imal edilmesi; bu i iin gerekli odunun det zere reyaya tattrlmas; baz sipahilerin kendi tasarruflarnda olduunu iddia ederek korulardan odun kestirmedikleri ikyet edildiinden Tise nehrinden Lipova Kalesi'ne kadar Mure nehri zerindeki korularn gherile mhimmi iin korunarak kimseye mdahale ettirilmemesi; gherile hizmetinde alan reyaya zulmedilmemesi ve dier tekliften muaf tutulmalar iin defterlerinin gnderilmesi.

Defter-hne ktiblerinden Derv eleb'ye virildi. Tmvar belerbeisine, defterdrna hkm ki: Bundan akdem Hzne-i mirem'n Tmvar cnibi defterdr olup bi'l-fil Hzne-i mirem'de Defterdr olan Muharrem dme ulvvh Sdde-i Sadetm'e geldkde ol diyrun gherile ocaklarnda ka kta kazgan iledi ve mevcd ne mikdr gherile oldu sl olunup defteri taleb olundukda; "Bi'l-fil ocaklarda yiirmi be kazgan ileyp ve sekiz ktas henz ocaa konlmayup Tmvar'da Top-hne'de mahfz oldun ve anad sancanda ilenen gherile ocaklarndan ve diyr- Erdel'den gelen gherile ki, tcirlerden aka ile alnmdur cmle alt yz yiirmi tokuz kntr ve yz dirhem gherile olup ve Tadlak(?) nm havss- hmynumda gherile henz zuhr idp syir ocaklar ilenmee baladu zamnda maan ilememidr." diy ilm eylemein ol cevnibde vk olan gherile ocaklar ahvlin Sdde-i Sadetm'de Defter-i Hkn

252

ktiblerinden kdvet erbbi't-tahrr Derv nzr tayn olunup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, asl bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp bu bbda bi'z-zt mukayyed olup mrun-ileyh ile gherile madi[ni]nn zerine varup eger mezkr Tadlak(?) varonda ve eger Mahak(?) varonda ve eger anad'da ve gayridedr; her nirede gherile topra bulunursa zikrolunan sekiz kta kazgan yirledrp ve anlardan gayri dah kazgan nasbeylemee imkn var ise vech mnsib grldi mahallerde her kimn topra olursa olsun lzim oldu mikdr kazgan tedrk nasb itdrp vfir u mstevf gherile iledp tevfr teksri bbnda env- say ikdm itdresin ve gherile mhimmi in lzim olan odun imdiye dek reyya ne tark ile getrdilgelmi ise kadmden gherile madenlerine hdmet eyleyen ve her halfa(?) elinde olan mhrl defter mcebince ber-karr- sbk gir ol vechile tayn olunan kur reysn getrdp gherile ocaklarn odunsuz komayup bs-i avk olur husslardan ihtiyt eyleyp gherileye mteallik umrda mery ve gayri dahlitdrmeyp teruz itdrmeyesin. Gherile huss ziyde mhimmtdandur; syir umra kys eylemeyp lzim olan odunn ve syir levzimin eger havss- hmynum reysdur ve eger belerbei ve sancakbei hslardur ve eger zam v erbb- tmr karyeleridr ve eger evkf u emlk ve gayridr ve bi'l-cmle derbend tayn olunup ellerinde mufiyyet in ahkm- erfe olanlardan mad her kimn reys olup virilen mhrl defterde mastr olanlarun iridrp kimesneye tealll bahne itdrmeyesin ve nehr-i Mure kurbinde ve syir mahallerde baz kur kurbinde orman talar olup kur siphleri; "Bu talar bizm topramuzda dhldr." diy hricden karye ahlsine odun kesmee ve gherile ocaklarna gelecek odunun kesilmesine mni olduklar ilm olund. mdi; nehr-i Tie'den Lipova Kalas'na varnca nehr-i Mure zerinde vk olan eger kor v orman ve mbh ta ve gayridr; gherile ocaklar in korunmas lzim olan yirleri korudup eger mer ve eger zam ve eger gayridr; dahlitdrmeyp kimesne mni olmamak bbnda muhkem tenbh yasak itdresin. Bade't-tenbh eslemeyenleri ism resmleri ve tmrlar ile yazup bildresin ki, dirlikleri alnup hara virile ve bi'l-cmle gherile hussnda mrun-ileyhn kr ikyetin msmir messir bilp ana gre her biri gherilenn teksr tevfrine muvenet eyleyp lzim olan havyicine eger odun ve eger gayridr; kimesne mni olmaya ve vilyet-i mezbrede vk olan gherile madenlerine istihdm olunugeldi zre anad frisl belerin aalaryla tayn eyleyp gherile mhimmi tururken belere ve gayriye mezbrlar istihdm itdrmeyp men u def eyleyesin ve gherileye istihdm olunan reyy beler ve syir zam v erbb- tmr[a] istihdm itdrmeyp muhkem tenbh yasak eyleyesin ki, gherile[ye] istihdm olunan reyy rencde eylemeyeler. Bu bbda kdlara dah mekked hkm-i hmynum yazlup tenbh olunmdur. Sen dah merya ve kuzta ve zamya ve syir siphye ana gre tenbh eyleyesin. Eslemeyp nd eyleyenleri yazup bildresin ve gherile topra bulundu yirlerde eger havss- hmynumdur ve eger belerbei ve sancakbei hslardur ve eger zam ve gayri erbb- tmr karyelerinde nirede bulunursa mnsib grildi zre mtehammil olduna gre emrm mcebince kifyet mikdr kazgan vaz itdrp gherile iledp eger kazgan vaz olunmaa ve eger gherile topra cemne kimesne[yi] dahl taarruz itdrmeyesin. Anun gibi kazgan vaz eylemee ve gherile topra cemne mni olur kimesne var ise 253

ism resmi ile yazup bildresin. Gherile tevfr teksri bbnda ziyde ihtimm- erfm vardur; sen dah ana gre mukayyed olup mrun-ileyhe onat tenbh tekd eyleyesin [ki], gice v gndz say ikdm eyleyp vfir u mstevf gherile iletmek ardnca ola ve imdiye dek ka kazgan vaz olunup sonra dah ne kadar vaz olundun ve her kazganda ne kadar gherile ilenmee mtehammil olup ne vechile tedrk eyleyp vaz olunan kazganlar ne asl mevzda vaz olundun ve gherile[ye] hdmet eyleyen kury muf olman mstekl defter eyleyp gnderp ve syir ahvlin mufassal merh yazup bildresin.

343

Kprl Kazs Nibi Ahmed'in reyaya zulmettii yolundaki ikyetlerin incelenmesi ve sulu grlrse grevden alnmas.

Shb-i sadetn cebecibasna virildi. Kprl kdsna hkm ki: Hl Kprl'de niybet eyleyen Ahmed nm nyib yirl nyib olup eski nyib olman bir-iki defa niybetden ref olunman hkm-i hmynum virilp* henz ref olunmayup reyya zulm teadd eyledi ilm olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, kazyye arzolundu gibi olup reyya zulm teaddsi oldu sbit olursa niybetden ref eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

344

Baz ahslarn kadnlarn ve kzlarn alp fuhu yaptrdklar ve zimmetlerinde bulunan ml- mryi vermedikleri ikyet edilen ingene tifesinin yakalanp zimmetlerindeki ml- mr tahsil edildikten sonra sular sabit grlenlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Kapukethudsna virildi. 28 Za., sene: 978 Lalaya hkm ki: Mektb gnderp; " "baz kimesnelern htnlarn ve kzlarn alup hlf- er- erf fil-i en itdrdkleri istim olunan ingn tyifesi zimmetlerinde olan ml- mr tahsl olundukdan sonra kend[ler] kree gnderilp dah ahvlleri arzolunmak" fermn olunman tyife-i mezbre zimmetlerinde olan ml- mr[yi] ed itmeyp ol bahne ile gnden gne efl-i kabhalar ziyde olup hlf- er- erf alniyyen efl-i enaya irtikb itdklerinden gayri ilerinden cebr ile ekilmi iki htn hals olmak mmzine mektb gnderp ilm- hl itdklerinde getrdilp tyife-i mezbreden grdkleri teaddleri takrrleri zre mseccel oldun" bild[r]p sret-i sicillerin bile gndermisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, yarar demler gnderp mezkrlar her kande ise elegetrp toprak kdlar marifetleriyle zimmetlerinde olan mlum b-kusr tahsl itdkden sonra vech-i merh zre fesd enati sbit olanlar kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderp 254

ve ahvllerin mufassalen yazup bildresin. Amm; bu bahne ile kend hlinde olanlara dahl tecvz olunup ve ehl-i fesda hmyet olunmakdan hazer idesin.

345

Tarakl'da yakalanan Hallacolu adl hrszn Sddet-i Sadet'e gnderilmesi.

Taraklu kdsna hkm ki: Bundan akdem Ankara'da ev aup Taraklu'da elegetrilen Hallcol dimekle marf hrsuz yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre Taraklu'da tutlan mezbr hrsuz kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 7 Zi'l-hcce, sene: 978

346

Moton Kalesi yaknlarnda dman gemileri grndnde topularn etraf haberdar etmek iin top atmalar gerektii halde topubaya bal olduklar gerekesiyle dizdara itaat etmedikleri bildirildiinden, sozkonusu topulara ve hisar erlerine, bundan sonra grev banda bulunmayanlarn gediklerinin alnp kendilerinin kree konulacaklarnn tenbih edilmesi ve imtihansz topu gedii verilmemesi.

Mora Sanca Bei Mehmed'e hkm ki: Moton Kalas dizdr Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Moton Kalas mukbelesinde dery yzinde kffr- hksr kadrgalar grndkde etrf gh eylemek in kaladan top atlmak lzim geldkde topclar hzr bulunmayup; "Nin bulunmazsn?" diy tenbh olundukda; "Topcba hkmindeyz; dizdr hkminde deilz." diy tealll eyledklerin ve mukaddem Trablus kalitesin kffr basup firr itdi zamnda kala etrfnda her birine kol tayn olunan topclarun bazs ol mahalde tayn olunan toplar zre hzr bulunmayup ihml zre olduklarn" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, topcbana ve topclar ve syir hsr-erenlerine tenbh tekd eyleyesin ki, hdmetlerinde olup hric yirlerde gezmeyp her biri gedklerinde dyim hzr bulunalar. Anun gibi hn-i muzyakada hdmetde bulunmayan eger topc ve eger hsr-eridr; gedklerin har mstehkk olanlara arzeyledkden sonra ol asl muzyakada bulunmayup ihmli olanlar elegetrp Anabol kapudnna teslm itdresin [ki,] kree konla ve imtihn eylemedin topc gedklerin sancakbei ve kd marifeti ile virmeyesin ve klun mstahfzlarn ve topclar[n] onat zabteyleyp kimesneyi hricd[e] ve kend hevsnda gezdrmeyp kl muhkem hfz u hrset itdresin.

255

347

Karesi ve Biga sancaklarn tahrir etmekle grevlendirilen Ktahya Kads Kemal hakknda dirlik tevzii esnasnda yolsuzluk yapt yolunda ikyetler vuk bulmas zerine tahrir grevinin Marmara kadsna verildii; ad geenin kalan yerleri tahrir etmesi ve sipahiler seferden dndkten sonra, her sipahiden berat ve yaftalarn isteyip tevzii yeniden adaletli bir ekilde yapmas.

Be hazretlerine gnderildi; kise ile. Marmara kdsna hkm ki: Bundan akdem Karesi ve Biga sancaklarnun tahrri sbk Kthiyye Kds Keml ile Defter-i Hkn ktiblerinden Piyle'ye emrm olup Karesi sancan tahrr tevz idp bir mikdr kalup amm; baz siphler Sdde-i Sadetm'e gelp; "Tevz adlet zre itmeyp ifr[t u] tefrt itmidr. Nice kimesneleri emr ve siph-zde kaydidp ve be-nevbet tmrlar emirsz* birikdrp kend demlerine tevch idp ve emirsz* ifrzdan baz kimesneye tmr tevc[]h idp ve belerbeinden yftesz tmr tevch eyleyp ve nice gayr-i mstehklara tmr virp ve bi'l-cmle defteri muhtell olup tekrr grilp tashh olmak ve Biga sanca dah henz tahrr lzim olmayup bu bbda senn emnet diynetne hsn-i itimd olman bu huss sana emridp mezkr** ktib ile defterleri[n] gnderp buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhn tahrr itdi Karesi defterlerin mhrile zabtidp dah siph tyifesi ina'llh'l-Eazz seferden hayr ile avdet idince mrun-ileyhe virilen bert mcebince Biga sancanun keml-i adlet ve hsn-i istikmet ile tahrrine r eyleyp siph gelince itmma iridrp dah ina'llh siph tyifesi geldkde evvel her siphden tmr zerinde idine belerbeisinden yfte taleb idp mrun-ileyhn tevch itdi tezkiresini bert ile tatbk idp ol tmrlar ki, bert u yftesi mcebince adlet ile tevch itmidr, ibk idp; anlar ki, adlet zre tevch itmeyp mstehkk oldundan ziyde virp yhd tevchde kll hmyet idp bazsna gadritmi ola, anlar istihkklarna gre tashh u tevch idp ve eger anun gibi siph-zdeleri ve mteseyyidleri olup bi'l-fil tmra tlib olanlar ve siph-zde yazm ise anlar ref idp ve emirsz be-nevbet tmrlar birikdrp mstekll itmi ve mstekl tmr be-nevbet itmi ise anlar[] da tashh idp defter-i atk mcebince mstekll olan ve be-nevbet eyleyp ve kadm hss olan karyeleri birer tark ile hara virp anun gibi dah varsa kadm hss olup hss olmaa yararlar gir hss idp ve bi'l-cmle bir vechile tashh eyleyesin ki, eger siph ve eger reyya teadd olmayup keml-i adlet zre ola ve Biga'nun dah tahrri tamm oldukda Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Ol bbda emr-i erfm ne vechile olursa mcebiyle amel eyleyesin ve baz siphler tahrre rdan sonra mcerred tmrlar ziyde olmak in asl yok iken tmrlarn tekml ile tmrlar kabardup ve baz dah birbirinden brakdurup tmrna terakksini ilhk itdrp ana gre belerbeisinden yfte getreler, anun gibilern asl- icmlde tmrlar ne ise ana gre tevch idp tahrr [] tevz emroldukdan sonra anun gibi tmrlar asl olmayup mcerred ziydesin kabl idp veyhd birbirinden brakdurup hssa ilhk idenleri kabl itmeyp asl ile icmll tmrlar ne ise ana gre mstehkk olanlar tevch eyleyesin. 256

* Metinde ** Metinde

eklindedir. eklindedir.

348

am defterdarnn haclar karlama iiyle ilgili ihtiyalara harcanmas gerekli olan mebla bir an nce tedarik edip am beylerbeyine teslim etmesi.

Mehmed avu'a virildi. m defterdrna hkm ki: [m belerbeisi] Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "huccc istikbline Tebk nm kalaya varmak det olup lkin bu sene-i mbrekde ziyde kaht ve salma develeri zaf ve yamur kllet zre olman Al'ya dek varlmak" lzim idin ve "Kadmden kaht u kllet oldukda mahall-i mezbra dek varlugelmidr." diy haber virmein; "harc- lzimleri mukaddemce grilp tedrk olmak" bbnda hkm gnderilmesin" arzeylemein imdi; bu makle maslih- mhimme olcak arzolunmaa ihtiyc yokdur. Ale'l-huss bu sene-i mbrekede huccc kesret zre olup zahre dah kllet zre olman buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp huccc istikbline mteallik vk olan mhimmtda tedrki in harc- lzimelerin mukaddemce tedrk eyleyp ber-vech-i isticl teslm eyleyesin ki, avk u tehr olunmalu olmayup vakti ile varup mahall-i mahda dek istikbl eyleyeler. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; syire kys eylemeyp bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin.

349

am beylerbeyinin, haclarn karlanmas iine sarfolunacak mebla hakkndaki arzna binen, am defterdrna hkm gnderildiinden, szkonusu meblan alnp gerekli yerlere harcanmas.

Mezbra virildi. m belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp ["( )"] arzeylemisin. mdi; m defterdrna hkm-i hmynum yazlup harc- lzimeleri mukaddemce tedrk eyleyp virmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, sen dah bu bbda gerei gibi mukayyed olup lzim olan harc u masrifi mukaddemden alup huccc istikbline mteallik levzime sarfidp vakti ile mahall-i mahda dek iridrp huccc istikbl itdresin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; ihmlden ziyde hazer eyleyesin.

257

350

Kstendil'de, timarn almak iin Ejderhan Seferi'nde babalarn katlettikleri bildirilip hapsolunmas emrolunan iki kardeten knn sefere gitmedii ve olaydan haberi olmad bildirildiinden serbest braklmas.

Kethudsna virildi. Rmili belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Kstendil sancanda 5999 tmr olan Sefer-oullar'ndan Derv ve bir karnda dah Ejderhn Seferi'nde babalar tmrn alman babalarn katleyledkleri" ilm olunman; "mezkrlar elegetrilp habsolunmak" emrm olman mezbr Derv elegetrilp habsolunup amm; "Karnda kk olup Ejderhn Seferi'nde bile olmayup katl hussnda haberi olmayup bu katl Derv'den sudr eylemidr." diy haber virdklerin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm- erfm old. Buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; arzolundu zre sar olan karnda bile deil ise ana mukayyed olmayup rencde itdrmeyesin.

351

am'da bulunan altm-yetmi kadar zamin ml- mr ile alakal eitli ileri deruhte ettikleri ve asl grevleri ile ilgili bir hizmete gitmeleri gerektiinde teki ilerini bahane ederek greve gelmedikleri bildirildiinden zimmetlerindeki ml- mrnin tamamen tahsil edilip ml- mrye mteallik ilerle alakalarnn kesilmesi ve asl grevlerinde istihdam edilmeleri.

Mehmed avu'a virildi. m belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Sen ki belerbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "m- erf'de altm-yetmi zam olup her biri kimi emn ve kimi mil ve kimi mtevell ve kimi icreye i alup bir mhim maslahat dp lgar olunmalu olsa veyhd muhfazaya gndermel oldukda; "Elimzde emnet icre vey gayri maslih vardur." diy lgara ve muhfazaya varmayup ve murdlar tahsl-i emvl olmadun, mcerred hdmetden kalmak oldun ve ellerinde olan emnetlerden be-on yllk bkleri oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, sen ki defterdrsn, mezbrlarun emvl-i mrye alkalar var ise zimmetlerinde olan ml- mr[yi] klliyyen tahsl itdrp bir aka ve bir habbe bk komayup alkalarn kat itdresin ve mezbrlara min-bad bu makle husslar virmeyesin. yle ki; alkalar iinde lgar veyhd bir mhim hdmet vk olursa ml hussnda olan alkalarna yarar demlerin nasb u zabt itdrp sen ki belerbeisin, mezbrlar vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin; nd muhlefet eyleyenleri ism resmleri ile yazup bildresin.

258

352

Payas skelesi'nden Msr'a gnderilecek nzl iin ihtiya duyulan gemilerin el sancandan tedarik edilmesi ve sevkiyat hakknda bilgi verilmesi.

Mezbra virildi. Haleb belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Mektb gnderp; "dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh cnibinden mektb vrid olup; "Payas skelesi'nde olan nzl Msr'a gnderilmesin" ilm idp lkin gemiye muzyaka v ihtiyc oldun" bildrmisin. mdi; il Sanca Bei Abdlgafr dme zzh[ya]; "Haleb cnibinden Msr'a nzl irsli in senden gemi taleb olunur ise kifyet mikdr gemi tedrk idp gnderesin". [diy] emrm olup hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh ile haberlep ne mikdr gemi lzim olur ise tayn eyleyp dem gnderp mrun-ileyhden taleb idp kifyet mikdr gemiler getrdp zikrolunan nzli tahml idp emrm zre Msr'a irsl eyleyesin ve ne mikdr gemi gelp ne kadar nzl tahml olunup ve ne vechile tedrk idp ve kimlern gemilerine tahml eyleyp ve ne zamnda irsl eyledn mufassal merh yazup arzeyleyesin.

353

Cze Vilyeti eyh'l-Arab Cafer'in nceki eyh'l-Arab Allm ile mbair, kf, men, mltezimn ve dier baz ahslarn zimmetlerinde mr mal olduunu belirtmesi zerine ilgili defterler kontrol edilerek ve ahitler huzurunda hesaplar grlerek zimmetlerinde bulunan mr mallarn tahsil edilmesi; vilyette bulunan crrfe ve csr hizmetlerinin hariten kimselere yaptrlmayp Cafer'e tefviz edilmesi ve konu hakknda inceleme yaplarak ayrntl bilgi verilmesi.

Muhy eleb'ye virildi. 18 Zi'l-hcce, sene: 978 Msr belerbeisine ve defterdrna ve Cze kdsna hkm ki: Hl vilyet-i Cze eyhu'l-Arab olan drende kdvet'l-emcid ve'l-ekrim eyh Cafer dme mecdh gelp mukaddem eyhu'l-Arab olan Allm in; "ml- mrden hayl nesne bel u ketm idp zimmetinde* bk ml- mr oldun" bildrp; "tahvlinde vk olup zabt u kabz eyledi ml yirl yirinden olgelen det ve knn- kadm zre hd- beled ve mbirler defterleri mcebince teft olunup zimmetinde sbit zhir olan ml- mr alnup ve andan mad vilyet-i mezbrenn ermnda(?) dhl mbirler ve kf v men v mltezimnn dah mstevzbleri(?) vech-i merh zre yirl [yiri]nden grilp ve vilyet-i mezbrede olan crrfe v csr- hssa hdmeti hricden kimesnelere itdrilp crrfe v csr- hssa in reydan alduklar ml Hazne'ye teslm eylemeyp kendler ekl bel itmekle ml- mr ve bunun iltizmna kll zarar olup crrfe v csr hdmeti dah yed-i ed(?) idp ve bu sene-i mbrekde crrfe v csr in alnan ml yirl yirinden teft idp eger mahalline sarfolunup cisrler mamr olm ise muhsebelerine mahsb olup ve ill mezkr ml kabzidenlerden alup toprak 259

kds marifeti[y]le mahalline sarf u harc eyleyp cisrleri tamr idp ve hl vilyet-i mezbrede mberet hdmetinde olup reydan ml- mr kabziden mbirnden Abdl[la]tf ve Selme-i veyh ve Cemlddn-i Ezher nm kimesneler ml- mrden kll nesne ekl bel idp anlar dah vech-i merh zre yirl yirinden grilp zerlerine erle ne mikdr ml sbit olur ise alnup ve vilyet-i mezbrede olan kasablik ve syir mr in zirat olunan husslarun zerlerine havl(?) olanlardan Hasan bin Hmid el-Havl ve Mhs(?) nm zimm vekl ve bakyye-i havl(?) vekller dah mr mezrtdan hayl nesne ekl bel idp anlar dah yirl yirinden grilp zimmetlerinde sbit olan ml- mr tahsl olunmak bbnda hkm" rec itmein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan eyh Allm' ve syir mbirni ihzr ve mrun-ileyh ile berber idp mezkrun tahvlinde vk olup iltizmnda dhl olan mevddan tafsl olunan husslar vech-i merh zre hd- bild ve mbirlern defterleri mcebince kadmde olgelen det knn zre mrun-ileyh avuum mberetiyle yirl yirinden dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk mezkrlar zimmetlerinde ml- mr olup sbit zhir olur ise tehr eylemeyp b-kusr taleb idp mevcd olan mllar kifyet eylemez ise esbb emlklerin satdurup tahsl idp kifyet eylemez ise kfelsndan ve erle tahsli lzim olanlardan b-kusr tahsl idp alup Hzne-i mirem'e teslm eyleyesiz ve vilyet-i mezbrede vk olan crrfe v csr hdmetin hricden kimesne[ye] itdrmeyp mrun-ileyhe tefvz eyleyesiz ve mezkrlardan ne mikdr ml tahsl olunup ve zerlerine ne makle mevd sbit olur ise ayn ile mufassal merh yazup defter itdrp mhrleyp ve imzlayup bir sretin anda alkoyup bir sretin mm-ileyh avuumla Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hakk zre olup ahad-i tarafeyne meyl muhb ve hmyet olunup hara teadd v ihnet olunmakdan hazer eylesiz.
* Metinde eklindedir.

354

Erdel kral, Lipova ve Pankota sancaklarnn tahriri esnasnda Erdel'e tbi baz kylerin de dirlik olarak tevzi edildiini bildirdiinden, karkln giderilmesi iin Lipova, Pankota ve anad sancaklarnn cedid mufassal defterlerinin, sitne-i Sadet'teki defterlerle karlatrlmak zere Dersadet'e gnderilmesi.

Gherile hdmetinde olan defter ktiblerinden Derv eleb'ye virildi. Tmvar belerbeisine hkm yazla ki: "Liv-i Lipova ve Pankota sancaklarnun kurs vilyet-i Erdel'e tbi baz kla karb olan kuryla mahlt olup tahrr-i ceddde vilyet-i mezbreye tbi baz kur tahrr olunup mer v zam ve syir siphye tevz olunmdur." diy bundan akdem Erdel kral nice defa arzidp bu defa grilp faslolunmas lzim olman bundan [akdem] muharrir-i vilyet Hall Be ol diyr tahrr idp virdi mufassal defterleri bunda sitne-i Sadetm'de mahf[]z olman mceddeden tahrr olunup sana irsl olunan Lipova ve 260

Pankota ve anad sancaklarnun cedd mufassal defterleri sitne-i Sadetm'e gelp Hall Be defterleriyle tatbk olunmas lzim olman buyurdum ki: Bir n tevakkuf olunmayup merkm olan Lipova ve Pankota ve anad sancaklarnun cedd mufassal defterlerin der-kse idp ve mhrleyp yarar demnle Der-sadetm'e irsl eyleyesin.

355

am beylerbeyinin Kansu ile Nuaymolu hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; Kansu'nun alaybeyi olan olunun yeteri kadar zahire ve deve ile haclar karlamak iin grevlendirilmesi ve aralarnda bir husmet kmamas iin dikkat edilmesi.

Mehmed avu'a virildi. m belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kansu dme zzh ile Nuaym-ol'n sulh itdrp hlat virmek in hkm-i hmynum gnderilmein davet* olunup gelmedklerin" bildrp ol bbda dah her ne dimi isen malm old. mdi; mrun-ileyh Kansu dme zzh alaybei olan oln huccc istikbline mstevf zahre ve salma develerile gndermek in tenbh tekd [olunmasn] emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan emr-i erfmi mrun-ileyhe gnderp dah vech mnsib grildi zre istimlet virp emr-i hclk kem-kn anun olup bu sene-i mbrekede tayn olunmayup Nuaym-ol'na tahss olunduna bs Kerek veyk etrfnun hfz u hrseti oldun ir idp tesliye eyleyesin ki, tehr eylemeyp emrm zre vfir zahre ve salma develerile Al'dan dah te huccc istikbline varup huccc emn slim getrp m- erf'e sl eyleyp gerei gibi hdmetde buluna. Bu huss ziyde mhimdr; ihml eylemeyp mrun-ileyhi mmkin oldu zre tesliyet idp oln istikble gnderilmek bbnda say ihtimm eyleyesin. Amm; bir vechile tedrk eyleyesin ki, Nuaym-ol ile birbirlerine dp fesda medd olmaya.
* Metinde eklindedir.

356

Rum vilyeti muhafazasnda grevli Trabzon Beyi mer'e, muhafaza hizmeti iin veya ehl-i fesd yakalamak iin yardm talep ettii takdirde kalelerden yeteri kadar hisar eri verilmesi.

Rm'da vk olan kl dizdrlarna hkm ki: Hl Rm vilyeti muhfazas Trabzon Bei mer dme zzhya emrolunup muhfaza in veyhd zuhr iden ehl-i fesd enat[i] elegetrmek in hsr-eri lzim olup sizden taleb eyledkde her birinz kifyet mikdr hsr-eri virmek emridp buyurdum ki:

261

Vusl buldukda, bu bbda her birinz mukayyed olup mrun-ileyh cnibinden mektb dem gelp muhfaza in veyhd zuhr iden ehl-i fesd elegetrmek bbnda muvenet in hsr-eri taleb eyledkde her birinz kifyet mikdr hsr-eri virp gnderesiz ki, gerei gibi muvenet muzheret eyleyeler. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer idesiz.

357

Selnik'te suu sbit olan mcrimler ile sular sbit grlp hapsolunduktan sonra baz grevliler tarafndan para karl salverilen sulularn buldurulmas ve donanma gemileri geldiinde gemilere teslim edilip defterlerinin gnderilmesi.

Selanik sanca kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzda baz erbb- fesd elegetrilp teft olunup erle fesd enatleri sbit olup sicill olundukda habsolunduklarndan ehl-i rf tyifesinden baz kimesneler mcrimlern akalarn alup habsden tlk itdkleri ve baz bi'l-fil mahbs olup kalduklar istim olund. mdi; anun gibi fesd enatleri erle sbit olup ol makle mseccel olan mcrimleri Donanma-i Hmynum gemileri ol cnibe vardukda teslm eylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda her birinz gerei gibi mukayyed olup anun gibi taht- kaznuzda fesd enati erle sbit zhir olup mseccel olan mcrimleri ol cnibe gemi vardukda iletp sret-i sicillerin mhrleyp ve imzlayup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz ve erle fesd enat[i] sbit olan mcrimlern baznun akalar alnup tlk olunduklar vk ise tlk idenler her kimler ise getrdp tlk itdkleri mcrimleri buldurup dah cmlesin mrun-ileyhn gemisine teslm eyleyesiz. Amm; bu bahne ile ahz celb olunup fesd enati olanlar hmyet olunup kend hllerinde olanlara dahlolunmakdan ziyde ihtiyt eyleyesiz ve min-bad dah fesd enatleri mseccel* olan mcrimleri ehl-i rfe tlk itdrmeyp Donanma-i Hmynum gemilerine teslm idp teslm temesski ile sret-i sicillerin Dergh- Muallm'a gnderesiz.
* Metinde eklindedir.

358

Hac kfilesi Mrahru Bahri'nin grevini yerine getirmede bir acziyeti varsa grevden alnmas ve onun artlar ile veya uygun artlarla grevi yapabilecek olanlar karsa bildirilmesi.

Mehmed avu'a virildi. m belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Kfile-i Hacc- erf Mr-hr olan Bahr'nn hdmetinde adem-i tedrki var ise ol hdmetinden ref olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda gresiz; mezkr Bahr'nn adem-i tedrki varsa tehr itmeyp mezbr ol hdmetinden ref eyleyp dah anun artlar ile ol hdmeti kabl ider kimesne var mdur, yohsa har tarkla m taleb iderler; bi'l-cmle her ne slb zre hdmet-i mezkreyi ed 262

itmei* kabl iderlerise ki, hem kfile-i hacc- erfe ve hem huccca ve Beyt'l-ml'e nef ola vuk zre mufassal merh yazup arzeyleyesiz.
* Metinde eklindedir.

359

am kads tarafndan tahsil edilip am Hazinesi'ne teslim olunan avrz akesinin am hazinesi ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Mehmed avu'a virildi. m defterdrna hkm ki: Mektb gnderp; "m kds cem eyledi avrz akasn Hazne-i m'a teslm eyledin" bildrmisin. mdi; hazne-i m'la sitne-i Sadetm'e maan gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, vilyet-i m'un cem u tahsl olunan avrz akasn hazne-i m'la maan Sdde-i Sadetm'e gndermek in defteriyle alup kabzeyleyp emr-i erfm mcebince m haznesiyle maan sitne-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Bu bbda kdya dah hkm-i erfm gnderilp defteriyle sana teslm itmek emrm olmdur. Mezbra virildi. Bir sreti, m kdsna yazla ki: "... Cem olunan avrz akasn defteriyle m Haznesi'ne teslm eyleyp gnderesin."

360
Bu dah.

Halep'ten toplanp Halep Hazinesi'ne teslim olunan avrz akesinin Halep hazinesiyle birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Haleb kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Haleb'e fermn olunan avrz aka[s] cem u tahsl olundun" arzeylemisin. Eyle olsa; Haleb Haznesi'ne teslm olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, cem olunan avrz akasn emrm mcebince defteriyle Hazne-i Haleb'e teslm eyleyp Sdde-i Sadetm'e Haleb haznesiyle gnderesin.

361

Hac kfilesinin karlanmas konusuyla ilgili gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; haclarn zahire ve develerinin tedariki iin gerei gibi itina gsterilmesi; kafilenin karlanmas iin iki yarar ve gvenilir bey tayin edilip nceden karlama iiyle grevlendirilen Ali Bey ile birlikte gnderilmesi ve haclara gereken yardm yapmas iin Kansu'ya mektup ve adam gnderilip istimlet verilmesi.

263

m belerbeisine hkm ki: m Emr-i Hcc iftihru'l-meri'n-nazzm Rdvn dme ulvvh ile m Kfilesi Kds Mevln Muslihuddn dme fazlh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mzeyrib bu sene-i mbrekede Mzeyrib nm menzilde tyife-i Urbnun dev[e]leri gyet kllet zre olup ve kllet-i brndan beriyyede ot bitmemele develeri gyet zebn olup yk getrmee kdir olmamak ile huccc- mslimn bir mertebe muzyaka ekmilerdr ki, bir trhda vk olmamdur. Lkin Gazze Arab'ndan Ben-Atyye Kablesi'nden hayl Arab getrdilp anlarun huccca kll muveneti olup drt-be yz yk gnderp bi-nyeti'llhi tel menzil-i mezkrdan gilp Beytu'llhi'l-Harm cnibine azmet olund. Bu senede syir senelerden ziyde zahre v deve tedrk olunup ve mutd olan menzilden birka menzil dah ilerce gndermee say oluna." diy ilm eylemi. mdi; huccc- erfn zehyiri ve develeri tedrki ve syir umr ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup bu sene-i mbrekede huccc istikbli in bir-iki yarar kav be tayn eyleyp ve sbk istikbl in tayn olunan Al Be'i dah bile irsl eyleyp ve mutde-i mahdeden iler Al nm menzile varnca istikbl itdrp ve Kansu dme zzhya dah mektb dem gnderp; "Huccc- zevi'l-ibtihca muvenet muzheret eyleyesin." diy gerei gibi istimlet virp bi'l-cmle huccca mteallik u mteferri olan umrda bir vechile mes-i cemlen vcda getresin ki, ina'llh'l-Eazz bu sene-i mbrekede muzyaka ekilmek lzim gelmeye.

362

Cze vilyeti eyh'l-Arab iken Yemen Seferi'nde ehit olan Hammd'n yeeni ve ocuklarnn vassi olan eyh Cafer, nceki eyh'l-Arab Allm'n kendisine ve Hammd'a it mal ve mlkleri gasbettii yolunda ikyette bulunduundan ikyetin incelenerek davalarnn grlmesi.

Cze kdsna hkm ki: Drende eyh Cafer zde mecdh gelp; "hl vilyet-i Cze eyhu'l-Arab ve mukaddem eyhu'l-Arab olan Hammd'un mer ve Selem(?) nm sar oullarnun vassi olup bundan evvel eyhu'l-Arab olan Allm mezkr ammisi Yemen Seferi'nde ehd olup yirine bu eyhu'l-Arab oldukda bir tark ile bunun eyhu'l-Arabliin elinden aldundan mad bunun ve mezkr ammisi Hammd'un elli bin altunluk deve v koyun ve sr u cms ve galle ve syir esbblarn gasbidp alup teadd eyledin" bildrp erle grilmesiyn hkm taleb eylemein Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruhy mbir tayn idp buyurdum ki: Vardukda, bundan akdem bir defa erle faslolm olmayup on be yl terkolunm dav deil ise ihzr- husam klup onat vechile hakk zre teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi olup erle sbit zhir olur ise mrye deyni ve alkas var ise alkas bi't-tamm kat olunup ml- mr kabzolundukdan sonra bi-hasebi'-er'-erf mteveccih-i kavm(?) kimesneye tealll niz itdrmeyesin. Tezvr telbs ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesin; tamm hakk- sarha tbi olup kat- niz ve fasl- husmet eyleyesin. 264

363

Filorina'da hrszlk ve haramilik sularndan aranan eytan Memi lakapl Arslan'n yakalanarak ikyetileriyle yzletirilip davalarnn grlmesi.

Dergh- l kapuclarndan Mahmd'a virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: [978] Filorina kdsna hkm ki: Hl taht- kazndan eytn Memi-ol dimekle marf Arslan nm zimm hrsuz u harm ve ehl-i fesd enat kimesne olup dyim bir kyden bir kye gezp tebdl-i s[re]t eyleyp bir yirde karr itmeyp nice kimesnenn kapusn basup katleyleyp bunun emsli fesd enatden hl olmadun ilm olunma[]n Filorina sba[s] mberetiyle mezbrun teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bi'z-zt mukayyed olup mezbr kefline ve yatak u turak ve bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dav-y hakk idenler ile berber idp bir defa erle faslolunmayup on be yl terkolunmayan husslarn teft idp gresin; mezbr siph olup muhtc- arz ise habsidp ahvlini vuk zre arzeyleyesin; deilse erle mteveccih olan hukk ashbna alvirdkden sonra muktez-y er- erf zre amel eyleyp erle ne cb iderse yirine getresin.

364

erke kazsnn eyhdoan kynden Ebbekir'in krek cezasn ekmekte iken bir yolunu bulup kurtularak memleketine geldii ve fesat kard bildirildiinden yakalanarak Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Kengr beine, erke ve Kurunlu kdlarna hkm ki: Hliy erke kazsndan drende Ebbekir gelp; "kaz-i mezkra tbi eyhtoan nm karyeden lys bin Izzeddn nm kimesne bundan akdem emr ile kree konlm iken bir tark ile hals olup ol cnibe gidp gir fesd enatden hl olmadun" ilm eyledi ecilden buyurdum ki: Vardukda, mezkr elegetrp yarar demlere koup Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin; yle bilesin.

365

spir kazsnda meliklikten azledilen Biki adl zimmnin peygambere kfrettii ve halkn kendisinin errinden olmad bildirildiinden siyaset olunmas.

Ben kendne virildi. 16 Zi'l-hcce, sene: 978 spir beine ve kdsna hkm ki: Mektb ve sret-i sicil gnderp; "Kaz-i mezkrda melik olup emr ile ref olunan Biki nm zimm keml-i tuyn zre olup h smme h Hazret-i Rislet-penh hazretlerine sebb etm itmei det idinp vilyet halk telbs tezvr telbsinden

265

havfitmekle re bulunmayup" hliy ahvlin kd-askerm Pye-i Serr'e arzitdkde katlolunmasn emridp buyurdum ki: Arzolundu gibiyse mecl virmeyp siyset idesin ve hakkndan gelindin yazup bildresin.

366

Semendire beyinin Hersek'te Nova ve Klis'te Gradika kalelerine gnderilen barut ve yuvalak miktar ile Gradika'ya gnderilecek zahire iin gemi tedariki ve Nova Kalesi'nde grevlendirilmek iin Hersek'e bir miktar sipahi gnderilip kendisinin zice'de beklemesi hususlarnda gnderdii mektubun alnd; Mehmed Kethda'y babu tayin edip iki yz sipahi ile Hersek'e gndermesi, kendisinin de kalan askerlerle zice'de Nova taraflarna dman saldrd takdirde yardma gitmek zere hazr bir ekilde beklemesi.

Yazld. Arz getren Mustaf'ya virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 978 Semendire beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "gnderilen emr-i erfm mcebince Hersek Bei Ksm dme zzh tarafndan gelen plara gre imdiye dein iki bin drt yz yuvalak ve drt yz yetmi kntr barut gnderilp Nova Kalas dmen aznda olman yarak ve tedrki mhimmtdan olup fermn olunursa yz elli kntr barut dah gnderilr ve Klis bei cnibinden gelen pa gre bin yuvalak ve Gradika Kalas'na emrolunan iki yz kntrdan yz yiirmi yedi buuk kntr barut irsl olundun ve hl Hazne'de mevcd barut bulunmamala yetmi kntr bk kalm; ol dah Gradika'ya gnderilmek zre olduun ve zahre ahvli gemilerde muzyaka olman tehr olundun ve hl be kta gemi tedrk idp iki ktasna un, ktasna arpa konlup Gradika Kalas'na gnderilmek zre oldun ve Nova Kalas Semendire'den uzak olup Hersek'de dah zahre muzyakas olup asker ile varmak mkil olmala bir mikdr siph gnderilp sen Hersek'e drt-be gnlk zice nm kasabada hzr ve ol [taraflara] nzr olmak fermn olunursa mahallinde drt-be gnde varlmak mmkin oldun" bildrmisin. Ol bbda dah her ne dimi isen malm old. mdi; barut u yuvalak ahvlin ey tedrk eylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup bk kalan eger barutdur ve eger yuvalaklardur; muaccelen irsl sl eyleyp ve arzeyledn zre Mehmed Kethud'y iki yz nefer siphye ba u bu tayn eyleyp iki yz siph ile mrun-ileyhe gnderp sen kasaba-i mezbrede bk kalan asker ile hzr ve ol taraflara nzr olasn. Anun gibi yzen bi'llhi tel kffr- hksrun donanma-i hezmet-ir ( ) Nova'ya dp veyhd ol tarafa bir zarar kasdna gelmek ihtimli olursa asl tevakkuf eylemeyp ber-vech-i isticl sancaun siphleri ile mretteb mkemmel dmen yara ile irip vech mnsib grildi zre kffr- mezellet-srun mazarrat u fesd defnde mcidd merdne olup env- mes-i cemlen zuhra getrp gerei gibi hdmetde bulunmakda dakka fevteylemeyp ikdm ihtimm zre olasn. 266

14 Sefere mteallik czdr.

[Yev]m'l-Hams, f 2 Zi'l-kade, sene: 978

367

Dman zerine sefer dzenlenerek dman adalarndan bazlarnn ele geirilip dman donanmasnn yok edilmesi iin Kbrs'a gnderilen donanma ve askerden baka iki yz geminin Pertev Paa'nn serdarlnda sefere kmas ve denizdeki korsan levend gemilerinin de onlara katlmas kararlatrldndan Cezyir-i Garb beylerbeyinin muhafazas gereken yerlere yeteri kadar kuvvet brakp gereken nlemleri aldktan sonra emrindeki gemiler ve askerlerle Pertev Paa'nn donanmasna dahil olmas ve onun uygun grecei ekilde hizmette bulunmas.

s avu'a virildi; Kara Hce'ye sl itmek in. F 2 Zi'l-hcce, sene: 978 Cezyir-i Garb belerbeisine hkm ki: Hakk celle ve alnun ulvv-i nyetine tevekkl itimd ve Serve[r]-i Kyint aleyhi ve al-lih efdal's-salevtun mucizt- berekt-ytna tevessl is[ti]nd eyleyp ibu sl-i ferhunde-flde bahr u berden kffr- bed-girdra sefer-i zafer-eser klnup cezyir-i harbiyyeden baz gret hasret ve dery yzine kan donanma-y hezmet-medrlarnun mazarrat u fesdlar def u ref olunup bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelinmek in bundan akdem cezre-i Kbrus'a gnderilen askir-i zafer-makrn ve Donanma-i Hmyn'dan mad iki yz pre Donanma-i Hmynum gemileri dah tedrk ihzr olunup Vezrm Pertev Paa serdr tayn olunup ummen dery yzinde olan levend korsan gemileri dah gelp mrun-ileyhe mlk olup rz- hzrdan on be gn mukaddem cmlesi dery yzine kup kffr- hksr donanmasnun zerlerine varmak emrm olup senn dah hsn-i firset kiyset ve vfr- ecat ehmetne itimd- hmynum olman yanunda olan gemiler ve kaliteler ile mretteb mkemmel dmen yarayla muaccelen gelp mrun-ileyhe mlk olup hdmetde bulunman emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tehr itmeyp belerbeiline mteallik olup bahr u berden hfz u hrseti lzim olan cezyir bild ve kl [u] bik muhfazasyn yarar demlern tayn eyleyp sen emrm zre yanunda olan kalite ve syir gemilern yat u yaraklarn ve lt ltclar ve cengcilerin ve zd zevdelerin tekml idp dmen yarayla muaccelen deryya kup gelp mrun-ileyhe mlk olup dah Hakk celle ve al hazretlerinn avn nyetine tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh aleyhi ve al-lih efdal's-salevtun mucizt- kesret'l-berektna tevessl* eyleyp eger kl u bik[dan] kffrun kal u kamdur ve eger cezyir-i harbiyyeden baz yirlern gret hasreti ve mazarrat u fesdlarnun def u refdur ve bi'l-cmle mrun-ileyh vezrm ile yek-dil yek-cihet olup vech mnsib grildi zre dn devlet ve rz [u] nms- saltanata mteallik cumhr- 267

umrda hsn-i ittifk u ittihd ile bezl-i makdr klmakda env- mes-i mekren vcda ve zuhra getresin ve muhfaza in tayn eyledn demlerne muhkem tenbh eyleyesin ki, memleket vilyeti bahr u berden onat vechile grp ve gzedp hfz u hrset eyleyp etrf u cevnibi gerei gibi tetebbu u tecesss eyleyp tamm basret zre olup gafletle ad tarafndan Memlik-i Mahrse'ye bir zarar u gezend iridrilmek ihtimli olmakdan gyet ihtiyt eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin.
* Metinde eklindedir.

368

Sinop kadsnn Sinop'ta yaplmakta olan gemilerin nevruzdan nce bitirilerek stanbul'a gnderilmesi hususunda kendisine drt defa emir gnderildii halde baz neccrlarn renber gemilerinde almalarna msaade ettii; ayet gemiler zamannda yetitirilmezse kendisine en ar ceza verileceinden neccrlar her neredeyse bulup gemileri bir an nce bitirterek en ksa zamanda stanbul'a gndermesi.

Abd avu'a virildi. 29 evvl, sene: 978 Sinob kdsna hkm ki: Bundan akdem Sinob'da bin olunmak emrolunan gemiler nevrzdan on be gn mukaddem irip stanbul'a gndermek in imdiye dek drt defa ulala ahkm- erfe yazlup gnderilmi iken gemiler itmma irimedin baz neccr tyifesi rencber gemilerine iledkleri ilm olund. mdi; mr gemiler isticl zre irimek mhimm olup defet ile tenbh ihtimm olunm iken neccrlar rencber gemilerine salvirmee sebeb nedr; bu bbda mesl olmsndur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda ihtimm zre olup zikrolunan gemiler[i] trh- mezbra dek iridrmee sayeyleyp gndermek ardnca olasn. yle ki; trh- mezbra dek irimeyp avkoluna, hdmetn makbl olmadundan gayri eedd-i ukbetle mukab olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve bi'l-cmle neccr eger rencber gemilerinde ve eger gayride her nirede bulunursa alup mr gemileri vakti ile iridrp gnderesin ve itmma irien gemilern biri oldu gibi anda elendrmeyp ale't-tacl irsl eyleyesin ve bu hkm-i erfm vardu gn gemiler ne mertebeye irip imdiye dek ka gemi gnderilp ka gemi bk kalmdur ve ne zamnda gnderildin yazup bildresin.

369

Sabk Midilli Beyi Mahmud'a binden yukar timar olanlardan krk nefer siph, yirmi azeb ve topuyu gemilere alarak muhafaza grevi iin denize almas hususunda emir gnderildii; Midilli alaybeyinin de kalan sipahiler ile Midilli'nin muhafazas grevinde kalmas.

268

Kapudn paanun kethudsna virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Midill alaybeisine ve eribasna hkm ki: Bundan akdem Midill Bei olan Mahmd dme zzhya; "Midill siphlerinden bin aka tmrdan yukaru olanlardan krk nefer siph ve hsr-erlerinden yiirmi nefer ve azebden yiirmi nefer ve topcdan nefer kimesne alup gemilere koyup dery[ya] muhfazaya varup krk neferden mad hurde siphleri cezre-i Midill muhfazasyn alkoyup hfzitdrmek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman cezre muhfazasyn bk kalan hurde siphleri ile siz muhfazada olmak emridp buyurdum ki: Vardukda, Midill siphlerinden binden yukaru tmrlar olanlardan krk nefer kimesneyi mrun-ileyh alup gemilere koyup gitdkden sonra bk kalan dah tmrlu siphler ile siz cezre-i Midill muhfazasnda olup cezreye kffr- hksrdan zarar u gezend iridrmekden hazer idp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesiz.

370

Midye yaknlarnda batan bir gemiden kalan bir ba topu ile f tahtas, yama, dayak ve tomruklarn Vize kads tarafndan bir gemiye yklenerek Tersne-i mire'ye gnderilmesi.

Tersne Emni Mustaf eleb'ye virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Vize kdsna hkm ki: Bundan akdem taht- kaznda Midye kurbinde helk olan geminn bir kta ba top kaldu ecilden bu cnibe gelen gemilern birine tahml eyleyp gndermek in Kapudnum Al dme ikblh tarafndan sana tezkire varup henz zikrolunan top gndermedn ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp zikrolunan ba top bir gemiye tahml itdrp ber-vech-i isticl Tersne-i mirem'e irsl eyleyesin ve fu(?) tahtas ve yama ve tayak ve tomruk var ise rencber gemilerine tahml idp anlar dah bile gnderesin ve ne mikdr kereste gnderilrse yazup bildresin.

371

Sinop'ta yaptrlan gemiler iin gnderilen krekilerin lt yerine istihdm edilmesinden dolay kreki sknts ekildiinin bildirilmesi zerine Galata emini tarafndan yeterli miktarda ake gnderildii; bu para ihtiya duyulan ltlarn tutulup krekilerin asl hizmetlerine ide edilmesi ve gemilerin tm eksiklerinin tamamlanmas; ayrca fazla kreki olursa onlarn da hurda kereste ve tomruklarla gemilere bindirilip cilen gnderilmesi.

269

Tersne emnine virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Sinob kdsna hkm ki: Hl Sinob'da bin olunmak emrolunan gemiler mhimmi in ihrc olunup gnderilen krekcileri ltc yirine istihdm olunmala krekci bbnda muzyaka oldun ilm olunman bin olunan on pre kadrganun her birine yiirmier ltc ki, cmle yz nefer olur her nefere sekiz yz akadan cmle iki yz krk bin aka ve gemiler ihrct in iki yz bin aka dah Galata emni tarafndan irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, irsl olunan akay alup kabzeyleyp dah gemiler ihrctna ve syir masrifine ve lzim olan ltclara sarfidp gemileri muaccelen tekml eyleyp gemiler in gnderilen ltc akasyla mstekl ltc tutup ve gelen krekcileri gir kree tayn eyleyp krekcileri ltc eylemeyp gemiler in baka ltclar tedrk eyleyp gemilern cmle levzimin dah tedrk eyleyp muaccelen ihzr u mheyy eyleyp gndermek ardnca olasn. yle ki; krekci ziyde gelrse anlar[] dah gemilere koyup bile gnderesin ve tomruk ve yama ve syir gemilere mteallik hurde keresteden vfir kereste tahml eyleyp bile gnderesin.

372

Hersek'teki Libuka Kalesi'nin barut ihtiycnn, daha nce Foa Kalesi'ne gnderilip Foa kads ve nazr tarafndan iyi korunmad iin zayi olan barut kadya ve nazra tazmin ettirilerek karlanmas.

Kala-i mezbre erenlerinden Derv'e virildi. F 14 Zi'l-kade, sene: 978 Hersek beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Hersek sancanda vk olan Kala-i Libuka deryya karb olup yolda gice v gndz ceng cidlden hl olmayup barut- siyha ihtiyclar olman otuz kntr barut virilmesin" arzeylemisin. mdi; bundan akdem Foa Kalas'na Sdde-i Sadetm'den bir mikdr barut irsl olunm idi. Zikrolunan barut onat hfzeylemeyp ihml eyledkleri ecilden Foa kds ile nzrna tazmn itdrilmek emrolunup hkm-i hmynum gnderilmi idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman Foa kdsna ve nzrna tazmni fermn olunan barut tazmn itdrp alup zikrolunan kalaya virmek emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan barut mrun-ileyhimya tahsl itdrp alup kala-i mezbreye getrdp lzim olan masrifine sarf eyleyp* hfzitdresin ve ne mikdr barut alnup kalaya konldun yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

373

Mora ve Mezistre beylerinin kale erenlerinden ve il erlerinden yeteri kadar kuvvetle Manya silerinin haklarndan gelmeleri.

270

Mora nzrna virildi. Mora ve Mezistre belerine hkm ki: Manya slerinn haklarndan gelinmek lzim olman hsn-i tedbr tedrkle elegetrilp haklarndan gelinmek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda onat vechile mukayyed olup zikrolunan slern haklarndan gelinmesi hussyn msellem tyifesinden ve kala-erenlerinden ve il-erinden kifyet mikdr dem cem idp ittifk u ittihd zre hsn-i tedrkle emrm mcebince ol slern gerei gibi haklarndan gelinmek bbnda env- ikdm ihtimm idp bezl-i makdr eyleyesin.

374

Sinop'ta yaptrlmakta olan gemilerin kerestelerinin tedariki iinin, Bafra kazs halkna mkerrer olarak teklif edildii ikyet edildiinden, bu hizmetin evre ky ve kasabalara dilne datlmas ve gemilerin cilen bitirilip stanbul'a gnderilmesi.

Bu hkm evvl'de yazlup Ms avu'a virildi. 22 Zi'l-kade, [sene:] 978 Sinob kdsna hkm ki: "Sinob'da bin olunmak emrolunan kadrgalarun kerestesi ihzrna muvenet in etrfda olan kasabt u kur halkna emrolunman Bafra kasabas halkna dah teklf olunup hdmetlerin ed eylemiler iken kd olan kimesne syir kasabt halkna teklf eylemeyp tekrr Bafra kasabas halkna teklf eyledi" kasaba halk arz- hlle ilm eylemein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kadrgalar mhimmi in lzim olan kereste ve syir lt esbb neyse eger kasabt halkna ve eger kur* ahlsine ber-vech-i tedl tevz itdrp muaccelen ihzr itdrp gemileri rz- hzrdan on be gn mukaddem iridrp stanbul'a gndermek bbnda say ikdm eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

375

Anadolu ve Rumeli eyletlerinde gazdan saflu levend reisler ile sir ahslara gemi yapp sefere katlmalar konusunda izin verildiinden gemi yapm, zahire tedariki vs. hususlarda kendilerine engel olunmamas ve zorluk karlmamas.

Vilyet-i Anatol'da yallarda vk olan belere ve kdlara ve emnlere hkm ki: Hl gazdan saflu olan levend reslere ve syir levende gemi bin eyleyp gazya varmak bbnda iczet-i hmynum olup ol bbda tyife-i mezbreye Avlonya Azebleri Aas olan Levend Kapudn kdvet'l-emcid Kara Hce zde mecdh ba u bu tayn olunup ol tyifenn cmle umr mrun-ileyhe tefvz olmdur. Buyurdum ki:

271

Vardukda, tyife-i mezbreden taht- hkmetinzde olan yirlerde her kim gaz niyyetine gemi bin eylemek isterse mni olmayup ve gemileri ile taht- hkmetinze geldklerinde lzim olan zd zevdelerin akalaryla alvirp eger gemi bin eylemekde ve eger taht- hkmetinzden zd zevde almak istedklerinde ve sulanmaa kduklarnda asl kimesneye dahl taarruz itdrmeyp rencde v remde eylemeyesiz. yle ki; gaz niyyetine gemi bin eylemek isteyen levende veyhd gemi ile zd zevde ve sulanmak in her kanknuzun taht- hkmetine varup dahlolundu istim oluna, beyn olunan zri kabl olmaz. Ana gre basret zre olup mezkrlara hlf- er u knn kimesneye rencde itdrmeyesiz. Defterdr-zde Mehmed avu'a virildi. 16 Za., sene: 978 Bir sreti, Rmili'nde olan belere ve kdlara ve emnlere.

376

Hersek sancann muhafazasnda grevlendirilen Alacahisar beyi, hasta olduunu ve greve gidemeyeceini bildirdiinden sanca sipahilerini alaybeyi ile gndermesi, kendisinin de iyileince greve gitmesi.

Arz getren demisine virildi. 9 Zi'l-kade, [sene:] 978 Alacahsr beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Hersek cnibine varup muhfaza hdmetinde olmak emrm olup lkin imdilik haste olup varmaa kudretn olmadun" bildrmisin. mdi; ol cevnibn muhfazas mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen emr-i erfm mcebince sancaun siphlerin alaybelerine koup yat u yaraklaryla mretteb mkemmel mahall-i memra ber-vech-i isticl irsl eyleyesin ki, varup vech mnsib grildi zre ol cnibde muhfaza hdmetinde bulunalar. Sen dah ifkat buldukdan sonra tehr eylemeyp varup hdmet-i muhfazada bile olasn.

377

Avlonya Azebleri Aas Kara Hace'nin, Venedik gemilerinin Girit adasndan Kbrs'a erzak ve silah gtrmek zere hazrlklar yaptna ve mektubu getiren Ali Reis'in yarar olduuna dair gnderdii mektubun alnd ve ad geen reise hassa reislik verildii; kendisinin de korsan ve levendleri toplayp sefere hazr olup Donanma-i Hmyn geldiinde donanmaya katlarak hizmette bulunmas ve dman hakknda bilgi toplayp gndermeye devam etmesi.

272

Mektb getren demisine virildi. 16 Za., sene: 978 Avlonya'nun Azebler Aas olan Kara Hce'ye hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Venedik'e mteallik tokuz kta bara Girit adasndan azk u aka v altun ve syir yarak u lt- harb ile ykl Kbrus zerine varmak tedrkinde olup Girit'de olan otuz be pre kadrga muveneti ile gitmek zre oldun ve Krfz'de seksen pre kadrga hzr olup ve mektbunla gnderdn res yarar oldun" bildrp ol bbda Venedik'e mteallik her ne dimi isen cmle malm- erfm olmdur. mdi; mezbr Al Res'e yetmi aka ile hssa riyset virilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp yanunda olan levend korsanlar cem eyleyp dmen yarayla ve syir lt esbb- harb ktl ile hzr u mheyy olup ina'llh'l-Eazz Donanma-y Hmynum deryya kdu gibi mlk olup dn devlete mteallik umrda vech mnsib oldu zre hdmetde bulunup bezl-i makdr eyleyesin ve min-bad kffr- hksrun donanmasndan ve syir fikr-i fsid ve hayl-i ksidlerin tetebbu u tecesssden hl olmayup vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan [hl] olmayasn.

378

znikmid kads, gemiler mhimmi iin getirtilecek keresteden kprler iin yedier buuk ake yerine yedier ake verdiini bildirdiinden kalan ksmn mrye zaptedilip miktarnn bildirilmesi.
znikmid kdsna hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "gemiler mhimmi in ihzr fermn olunan keresteden kpriler in yedier buuk aka virilecek iken yedier aka virildin" bildrmisin. mdi; zyid kalan akay mezbrlardan alup mr in zabteylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre zyid kalan akay mezkrlardan tahsl eyleyp alup mr in hfz u kabz eyleyesin ve ne mikdr aka oldun yazup bildresin.

379

Budun ve Tmvar'da imal edilip Belgrad'a gnderilen baruttan alt yz kntarnn kira hayvanlarna yklenerek Rumeli beylerbeyine gnderilmesi.

Sheyl Kethud'ya virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Semendire beine hkm ki: Bundan akdem; "Budun'da ve Tmvar'da hsl olan barut tehr itdrmeyp hsl olduka mtekben Belgrad'a irsl eylemek" in defet ile ahkm- erfe gnderilmein zikrolunan yirlerden gelen barutdan alt yz kntr barut Rmili Belerbeisi Hseyin Paa dmet melhiye gndermek emridp buyurdum ki:

273

Vardukda, emrm zre Budun'dan ve Tmvar'dan Belgrad'a gelen barutdan alt yz kntr barut muaccelen kir tavarlarna tahml eyleyp mrun-ileyhe irsl eyleyesin ve ne vechile tedrk eyleyp ne zamn gnderildin yazup bildresin.

380

Rumeli beylerbeyinin talep ettii barutun Tmvar ve Budun'dan Belgrad'a gnderilen baruttan gnderilmesi iin ilgililere emir verildii; beylerbeyinin de, adamlarn Belgrad'a gnderip talep ettii barutu kira hayvanlaryla getirterek ihtiya mahallerine sarfetmesi.

Sheyl Kethud'ya virildi. Rmili belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Tmvar'dan alt yz kntr barut tedrk olunup gnderilmek" hussn bildrmisin. mdi; bundan akdem Budun ve Tmvar belerbeilerine defet ile ahkm- erfe yazlup; "Budun ve Tmvar Barut-hneleri'nde hsl olan barut hsl olduka tehr eylemeyp ber-vech-i isticl Belgrad'a hfz ve der-mahzen olman mtekben gnderilmek" emrm olman imdiye dek Belgrad'a mstevf barut gelp ihzr olundu ecilden bu bbda taleb olunan alt yz kntr barut kir tavarlarna tahml eyleyp ber-vech-i isticl sana irsl eylemek in Semendire beine hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhe dem gnderp zikrolunan mikdr barut Belgrad'dan kir tavarlarna tahml itdrp getrdp lzim olan yirlere sarfeyleyesin.

381

irmen beyinin, sancann muhafazas iin yerine gvenilir bir adamn tayin edip kendisinin sipahi ve gherile hizmetine tayin olunanlarn dndaki msellemlerle Rumeli beylerbeyinin yanna giderek hizmette bulunmas.

demisine virildi. irmen beine hkm ki: Sancaun hfz in yarar demn tayn eyleyp dah liv-i mezbr siphleriyle ve sancaun msellemlerinden gherile hdmetine tayn olunanlardan madsyla sefer-i zafer-rehber in emru'l-mer Rmili Belerbeisi Hseyin Paa dmet melhi[ye] varup mlk olup hdmetde bulunman emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp sancaun hrseti in yarar demn tayn eyleyp dah knn zre cebe v ceven ve cebellernle ve liv-i mezbr siphlerin dah mretteb mkemmel dmen yara ile ve gherileye tayn olunan msellemlerden madsyla kup varup mrun-ileyhe mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ve ne vechile tedrk idp ve ne gn kduun yazup bildresin.

274

382

Karaferye kazsndan istenen krekiler henz gelmediinden kad tarafndan cilen getirilip teslim edilmesi.

Defterdr-zde Mehmed avu'a. 16 Za., sene: 978 Karaferye kdsna hkm ki: Hl Donanma-y Hmynum mhimmi in taht- kazndan tayn olunan krekciler gelp vsl olmaman buyurdum ki: Vardukda, bir n tehr u terh eylemeyp sbk irsl olunan emr-i erfm zre taht- kazna tayn olunan krekcileri bi-nefsih getrp teslm eyleyp akalarn alup getrmekden ziyde hazer idesin. yle ki; emrm zre krekci getrilmeyp akalarn getresin, alnmak ihtimli yokdur; mcib-i tb olman mukarrerdr; bilmi olasn. Ana gre basret zre olasn.

383

Gelibolu'da bulunan dokuz adet kadrgann kontrol edilip kadrgalarda grevlendirilen krekilerin tam olarak gelip gelmediklerinin ve levazm eksiklerinin ayrntl olarak bildirilmesi.

Gelibol kdsna hkm ki: Cezyir belerbeisi mektb gnderp; "Gelibol'da olan tokuz pre kadrgalarun cmle levzimleri muaccelen tedrk olmas mhimm lzim oldun" ilm eylemein buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh eylemeyp zikrolunan gemilern reslerinden ve syir mbirlerinden gerei gibi teft tefahhus idp gresin; zikrolunan tokuz pre gemilern reslerinden ve syir mbirlerinden tefahhus idp gresin; zikrolunan tokuz pre kadrgaya havle olunan kdlklarun krekcileri bi't-tamm teslm olunm mdur, yohsa bir mikdr teslm olunup bir mikdr bk kalm mdur ve bk kalan ne mikdrdur ve lt esbb yirl yirinde midr, nicedr ve ihtiyc olunan lt esbb ne cins esbbdur; bi'l-cmle bu huss mufassal merh yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin ki, ana gre tedrk oluna. Huss- mezbr ziyde mhimdr; syir umra kys itmeyp ber-vech-i isticl ilm olunmas bbnda dakka fevtolunmaya.

384

Gemi yapm iin lzm olan baz gemi aalarnn Vize kads tarafndan Midye'deki gemilere navlun ile yklenip stanbul'a gnderilmesi.

Bl avu'a virildi. 28 L., sene: 978 Vize kdsna hkm ki: Hliy gemi aalarndan yamalk ve krek ve brtnar(?) lzim olman buyurdum ki:

275

Bl avu vardukda, bir n tehr itmeyp zikrolunan aalar Midye gemilerine navlun ile tahml eyleyp muaccelen Dergh- Muallm'a gnderesin ve her cinsden ne mikdr aa gnderdni yazup bildresin. Huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur; asl ihml mshele cyiz deildr. yle ki; tehr olunup muaccelen gelmeye, muteb olman mukarrerdr. Ana gre bb- ihtimmda dakka fevtitmeyesin.

385
Bu dah.

Defalarca emir gnderilmesine ramen gemileri gndermeyen Ahyolu kadsnn cezay hakettii; gemilere krekileri koyarak bir an bile beklemeden gndermesi, aksi halde azledilecei.

Ahyol kdsna hkm ki: Zikrolunan gemilern iine krekci koyup gelmesi lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp zikrolunan gemilern iine krekci koyup muaccelen gnderesin. Bu bbda sana drt defa ulakla ahkm- erfe gnderilmidr. hml msheleye sebeb nedr; gerei gibi tba mstehkk olmsndur. Zikrolunan gemileri bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp ale't-tacl gnderesin. Yohsa azlile konlmayup env- tb ile mukab olursn.

386

Cezyir beylerbeyinin yallar ve adalarn muhafazas iin yirmi adet gemi alkoyup gvenilir bir adamn veya Sack veya Sakz beylerini bu gemilere babu tayin etmesi.

Cezyir belerbeisine hkm ki: Mukaddem yallar ve adalar muhfazasyn on be pre gemi alkonlup skenderiyye Sanca Bei Muhammed dme zzh zikrolunan gemilerile kalmak emrm olup hl mrun-ileyh gitmi bulunup muhfaza emrinde ihtimm lzim olman yiirmi pre gemi alkonlup yanunda olan merdan bir yararn vey Sack ve Sakz belerin ba u bu tayn idp Donanma-y Hmyn varnca Sakz'da turup ve irsl olunan baranun dah hmyeti lzim olup donanma ile sen cezreye gitmi bulunursan dery yzi hl kalup deryda bir zarar irimemek in Sleymn Res zde kadruh be kta gemi ile bile kolup ve bara baz mahalde yedilmek lzim olursa bir urgan gemisi dah irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, yallar ve cezyir muhfazasyn yiirmi pre gemi alkoyup yanunda olan belerden bir yararn vey mrun-ileyhimy vech mnsib grdn zre ba u bu tayn eyleyp tenbh eyleyesin ki, bundan sonra irsl olunacak Donanma-y Hmynum varnca Sakz'da muhfaza emrinde tamm basret zre olup gaflet ile kffr- hksr tarafndan Memlik-i Mahrse'ye zarar irimekden ihtiyt eyleyp bb- ihtimmda dakka fevtitmeyeler ve mezkr baray dah yedilmek lzim olan yirlerde irsl olunan urganlar istiml itdresin.

276

387

Hassa reislerden Ali Reis ile Cezyir-i Garb beylerbeyi Ali Paa'ya gnderilen hkmn en ksa zamanda kendisine ulatrlmas.

Hssa reslerden s Res zde kadruhya hkm ki: Cezyir-i Garb Belerbeisi Al Paa'ya sl in hkm-i hmynum yazlup hssa ruesdan Al Res zde kadruh ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mm-ileyhle yek-dil yek-cihet olup her ne vechile sli mmkin myesser ise maan varup teslm eyleyesin; bir drli dah eylemeyesin.

388

Sinop'ta bulunan ve eitli sebeplerden dolay saymnn geciktii bildirilen Svey kerestesinin en ksa zamanda saymnn yaplp miktarnn bildirilmesi; gemilerin eksiklerinin tamamlanarak bir an bile geciktirilmeden gnderilmesi; Svey kerestesinden dn alnan kerestenin yerine yenisinin konarak gemilerle gnderilmesi ve gemiler iin yeterli sayda lt tedarik edilmesi.

Tersne emnine virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Sinob kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektblar gnderp; "Bundan akdem; "Svey kerestesinn mikdr addolunup malm idinp arzolunmak" emrm olman hl bin olunan hssa kadrgalarun mhimmtndan birka gn grilmee mecl olmayup kereste alt ve yedi iskelelerde cem olm olup bazn Sinob'da olup bi'z-zt varup addolundu takdrce on gn mikdr kadrga mhimmtndan avkolunmak lzim gelp dden sonra grilmek zre olunm idi. Hl gnderilen emr-i erfde; "Svey kerestesi Sinob'da bin olunan kta baralara tahml olundukdan sonra bk kalan rencber gemilerine tahml olunmak" fermn olunup zikrolunan baralar itmma irip deryya inmee hayl zamn iktiz eylemein ehl-i vukf cem idp; " baraya tahml olunacak kereste alkonlup mads rencber gemilerine tahml eylemek zre olup direkler ve kou-evleri ve sundurmalar ve dmenler ve syir iri keresteler bartalardan(?) gayri baralara tahml olunmak mmkin deildr." diy ehl-i vukf haber virdklerin rencber gemilerinden bulunan gemilern dmenleri alkonlup hemn mevsim idi gibi tahml itmek zre olman mukaddem addidp tahml eylemekden ise add tahml bir yirden olmak kadrgalarun irimesine ve kerestenn ihzrna enfa olup rzgra tevakkuf olundun ve zikrolunan kadrgalarun binsna birka gn rzgr msade eylememein ilenmeyp amm; imdilik tamm ikdm zre olup baz itmma irip ve baz dah itmma karb olup Sdde-i Sadetm'den varcak levzime muntazr olup ltc dah dery mevsimi olmala hareket zre oldun ve resleri ve levzimi gnderilmek ve ltc her nice olursa tayn olunmak" hussn bildrp Msellem Be[i] Ahmed zde mecdh ile Sdde-i Sadetm avularndan Mehmed zde kadruh dah mektb gnderp; "hssa kadrgalar itmma iridkde mselleme iczet virilmek ve harc in gnderilen be yz seksen bin yedi yz yiirmi be aka harcolunup az(?) kaldun ve kadrgalarun alt adedi tamm olup deryya indrmek in gm v demr yelken ve kreklere kurun u letci lzim olup m-lezim vsl oldu gibi tersneye 277

gnderilmek zre oldun" bildrmisin. mdi; yelken demr gnderileli bir aydan ziyde olmdur. Hemn gemiler rz- hzrdan on be gn mukaddem stanbul'a gelp vsl olmak ziyde mhimmtdandur. Buyurdum ki: Vardukda, asl bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp gemileri ber-vech-i isticl rz- hzrdan on be gn mukaddem itmma iridrp gndermek bbnda gerei gibi say ihtimm eyleyp ihmlden ziyde hazer eyleyesin ve Svey kerestesinden kou-evleri ve direi ve dmenleri baraya tahml eylemee imkn olmadu takdrce gemilern ve baralarun yanlarna ve saylmak(?) ile mmkindr. Hemn ol baralarun yanlarna muhkem baladup yanlarnca srdrp gnderesin ve kadrgalar emrm zre itmma irip gnderildi gibi zikrolunan keresteyi dah asl tehr eylemeyp emr-i sbkum mcebince anlar dah gnderesin ki ve ltcdan kifyet mikdr anda tedrk idesin, rencber gemilerine ve gayra perkende itdrmeyp tutdurasn ve gemiler deryya indi gibi anda olan tomruklar ve krek yamalklar ve felenkleri gemilere koyup bile gnderesin ve kuzt reydan kereste bahnesiyle ziyde alduklar akaya yirl yirlerinden hakk zre emr-i sbkum mcebince teft eyleyp vuk zre mufassal merh yazup bildresin ve bi'l-cmle gemiler rz- hzrdan on be gn mukaddem stanbul'a iridrmee ve gemiler deryya indi gibi Svey kerestesin emrm zre bil-tehr baralara ve syir gemilere tahml olunup gnderilmee ve gemilern syir levzimin ihzr u tedrk eyleyp vakt-i mahddan tehr olunmamak ziyde mhimmtdan olmdur. yle ki; bir gn tehr oluna, beyn olunan zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre basret zre olup ihml msheleden keml-i basret ihtirz zre olasn ve eger kadrgalara kifyetden ziyde krekci gelrse dndrmeyp cmlesin gemilere koyup bile gndermeyince olmayasn ve ne kadar krekci gnderilrse yazup bildresin.

389

Monla Aa tarafndan kazlarda baky kalan nzln tahsil ettirilip getirtilerek bozulan nzl varsa yenisiyle deitirilip yetmezse am ve Halep'e bal kazlara nceki senelerdeki gibi nzl salnp getirtilerek Trablus skelesi'nde hazr bulundurulmas ve lzm olduka Kbrs'a gnderilmesi.

Hseyin avu'a virildi. 15 Zi'l-kade, sene: 978

Monl Aa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "baz kuztda bk nzl kaldun" ilm eylemisin. mdi; kank kdlkda bk kalup ve ne mikdr nzl kaldun ilm eylemedn ecilden buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp her kank kazda ne mikdr nzl bk kalm ise tahsl itdrp getrdp nzlden tebdl olmas lzim olan nzli yeniye tebdl itdrp ihzr eylemek ardnca olasn ve min-bad tekrr nzl salup ihrc olunmak lzim olursa m ve Haleb Belerbeilikleri'nden ola[n] kazlardan sbk salndu slb zre salup ber-vech-i isticl getrdp Trablus skelesi'nde hzr u mheyy itdrp lzim oldukca mtekben cezreye sl eyleyp askere zahre bbnda muzyaka ekdrmeyesin ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin ve bu hkm-i erfm vardukda eski nzlden bk kalm ne kadar vardur ve min-bad ihrc olunacak nzl hussnda onat mukayyed olup reydan 278

ahz celb itdrmeyesin; sonra teft olunsa gerekdr. Ol bbda aka taleb olunursa senden bilinr.

390

Delvine'deki silere, haracn verip devlete itaat edenlere kimsenin dokunmayaca aksi takdirde haklarndan gelinecei hususunda tenbihte bulunulup itaate tevvik edilmeleri.

Sinn Sba ol Ahmed avu'a hkm ki: Delvine sancanda vk olan slern haklarndan gelinmek lzim mhimm olman ol cevnibe askir-i mansre vardukda synda musrr olanlarun gerei gibi haklarndan gelinmek fermn olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, onat vechile basret zre olup zikrolunan slerden harcn virp mut u munkd olanlarun kem-kn cizyelerin Delvine sancana vireler, kimesne dahleylemez. Amm; itat inkyd zre olmayup nd muhlefet zre olanlar ina'llh'l-Eazz ol cevnibe asker-i nusret-eser vardukda fermn- cell'l-kadrm mcebince haklarndan gelrler. Ana gre sen dah istimlet virp zikrolunan slerden itat inkyda terb eyleyp mdr zre olasn.

391

Delvine'de silerin Frenklerle ibirlii yapp kyleri basarak reynn mallarn mlklerini gasbettikleri ve Venediklilerle birleip Margali Kalesi'ne saldrarak askerleri o tarafa ektikten sonra Delvine Kalesi'ni almak iin hazrlklar yaptklar bildirildiinden bir yarar eriba ile bir miktar askerin muhafaza iin o taraflara gnderilmesi .

Kethudsna virildi. F 11 Zi'l-kade, sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Delvine kds mektb gnderp; "Delvine siphleri ve hsr mstahfzlar ve ayn gelp tezallm idp didiler ki: "Karavele sleri Frenkle birikp tavarlarmuz gret ve srlarmuz* basup vilyetimze asl ekdrmeyp tedbr tedrkleri Venedikl'nn kapudn birka pre gemi ile Margali Kalas'na mek ve sancakbei siphlerile Margali'e tevecch itdi gibi Kala-i Delvine hl kalup Karavele sleri Frenkle Delvine'ye p mslimnlarun emlk esbb[n] gret ve ehl ylin esr eylemek ve nerd[b]nlar hzr idp Delvine Kalas'n almak tedrkinde olduklarn" haber virp yle ki; hev ho olup rzgr elvirdkde kffr vech-i merh zre Margali Kalas'na er gibi olup sancakbei siphler ile ol cnibe tevecch idicek Delvine Kalas hl kalur, kffr u sler kalay almak mukarrer idin" bildrmisin. mdi; ol cevnibn hfz u hrseti lzim mhimm olman ol tarafun muhfazasyn bir mikdr dem ile bir eriba gnderilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp ol cevnibn sleri Frenkle vech-i merh zre mttehd olup bir zarar eylemek ihtimli olursa bir yarar eriban bir mikdr dem ile tayn eyleyp ol cevnibn muhfazasyn gnderp vech mnsib oldu zre hfz u hrset itdrp 279

tenbh eyleyesin ki, anun gibi kffr cnibinden bir hareket olursa yannda olan siphler ile ve hsr-erleri ve il-eri muveneti ile kffr- hksrun mazarrat u fesdlarn def u ref eylemekde env- say ihtimm eyleyp basret zre olalar ve lzim'l-arz olan ahvli ilmdan hl olmayasn.
* Metinde eklindedir.

392

Vezir Ahmed Paa sefere kacandan, orduda hizmette bulunmak zere eitli mesleklerden 93 nefer orducu ihrc olunmas.

Byezd(?) Kapuc'ya virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 stanbul kdsna hkm ki: Hl dstr- mkerrem Vezrm Ahmed Paa edma'llh tel [iclleh] Rmili'ne sefere emrolunup blk halk ve yenieri kolup orduc ihrc olunmak lzim mhimm olman mahrse-i stanbul'dan kassb 4, habbz 8, bac 4, ac 5, bakkl 5, ukac 2, attr 3, serrc 3, pbc 4, izmeci 3, derz 5, gazzz 3, berber 4, hallc 2, naleci 2, bozac 4, nalbend 5, arpac 8, arc 3, mmc 2, my-tb 4, semerci 4, eskici 4, ki cmle toksan drt nefer olur ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u terh eylemeyp zikrolunan erbb- hrefn yararlarndan ve kdir olanlarndan emrolunan orduclar yazup tayn eyleyp dah her birinn sanatlarna mteallik lzim mhimm olan havyicleriyle muaccelen hzr u mheyy eyleyesin ki, mrun-ileyh sefere tevecch eyledkde asl bir nesneye tevakkuf lzim gelmeyp cmlesi hzr u mheyy varup o[r]duya vsl ola ve emr-i erfm zre tayn olunan orduclar isimleriyle ka neferse yazup defter itdkden sonra deftern bir sretin mezbr muhtesibe teslm eyleyesin ki, vakt-i hcetde anun ile amel eyleye. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan tavyifden tayn olunan kimesneleri ale't-tacl yazup itmm itmek bbnda dakka fevteylemeyesin. Amm; bu bahne ile kimesneden ahz celb olunup aka alnmakdan ziyde ihtirz eyleyesin. brhm Kapuc'ya virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, Edirne kdsna vech-i merh zre yazld.

[Yev]m'l-Hams, f 11 Zi'l-kade, sene: 978

393

Kbrs'taki askerlerin ihtiyac iin tayin olunan nzlden baky kalann gnderilmesi ve yetmezse yeniden nzl ihrc iin Mliye'den Karaman kadlarna ve el beyine ahkm- erfe gnderildii; Mehmed avu'un da bu konuda zerine deni yapmas.

280

Hseyin avu'a virildi. 15 Zi'l-kade, sene: 978 Dergh- Muallm avularndan Mehmed avu'a hkm ki: Hlen; "Cezre-i Kbrus mhimmi in nzl zahre v koyun lzim olman mukaddem ihrc olunan nzl-i atkdan bk kalan irsl olunup kifyet eylemeyp dah lzim olursa tekrr nzl zahre v koyun ihrc idp ol cnibden taleb olunduka kifyet mikdr zahre viresiz." diy Mliyye cnibinden Karaman kdlarna mekked ahkm- erfe yazlup il Bei Abdlgafr dme zzhya hkm-i erfmle irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup anun gibi eski nzlden ne mikdr nzl zahre varsa muaccelen mahall-i memra irsl ihzr eyleyp taleb olunduka tehr eylemeyp teslm eyleyesin ve "Yeniden nzl zahre v koyun ihrc lzim olursa Mliyye cnibinden yazlan ahkm- erfede tayn olundu zre muaccelen adletle tevz u taksm ve ihrc u teslm eyleyp aniydan ahz celb-i ml olunmala ani[y] hmyet olunup fukarya tahml olunmakdan ihtiyt idp mbirnn celb ahz-i ml ve teaddsinden rey v beryy synet eyleyp ber-vech-i isticl kifyet mikdr nzl zahre v koyun ihrc eyleyesin." diy il Sanca Bei Abdlgafr dme zzhya ahkm- erfe irsl olunmdur. Sen dah gerei gibi mukayyed olup muaccelen ihrc eyleyp mrun-ileyh dme zzh vech grp evmir-i sbkada tayn olunan mahalle teslm eyleyesin.

394

Dmann ittifak ederek Donanma-i Hmyn'la savamak iin anlama yapt haberinin her tarafta duyulduu; Klis, Hersek, skenderiyye ve Delvine beyleri ile Avlonya azebleri aasndan gelen haberlerde ise Papa ile Portekiz ve spanya krallar ve Venediklilerin birleip Osmanl donanmas ile savama karar aldklarnn bildirildii; bu nedenle dmanla muharebe iin kesin karar verildii ve Vezir Pertev Paa kumandasnda yz yirmi drt gemiyle donanmann yola kartlaca; fakat bu saynn iki yze kartlmas daha uygun olacandan Vezir Mustafa Paa'nn Cezayir Beylerbeyi Kaptan Ali Paa ile Kbrs'a gnderilen kadrgalardan yeteri kadarn kaptan paa veya mnasip birini serdar tayin ederek Pertev Paa'nn yanna gndermesi, geri kalan kadrgalar ve donataca dier at gemilerine de Rodos beyini serdar tayin edip evrenin muhafazasnda grevlendirmesi; ayrca emrindeki beylerbeyiler ile mery sefer sonuna kadar alkoyup muhafaza hizmetinde gereken gayreti gstermesi.

Shb-i devlete teslm olunmdur ki, derydan gnderdiler. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Bundan akdem ahkm- erfe gnderilp; "Kffr- hksr hazzelehmu'llh tel bu yl muhkem tedrk zre olup biribiri ile ittifk ve Donanma-y Hmyn'a muktele in ahd msk itdkleri ahbr her cnibden ihbr u ir olunman cezre-i Kbrus'a 281

gnderilen Donanma-y Hmyn Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh ile irsl olunacak Donanma-y Hmyn- zafer-makrn ile birikdrilp cmle bir yire gelp kffr- hksrun donanma-y hezmet-sr bir cnibe tevecch eylemedin bi-nyeti'llhi tel her kande bulunursa zerlerine varlmak tasmm-i niyyet olunmdur." diy tenbh olunm idi. Hliy Klis ve Hersek ve skenderiyye ve Delvine sancaklar belerinden vrid olan mektb ahbrdan mad Avlonya Azebleri Aas Kara Hce zde mecdh dah Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Papa diyen lan-i b-dn ve Portugal ve spanya krallar Venedikl diyen meln-i hsirn ile yek-dil yek-cihet olup al-eyyi hlin bu yl Donanma-y Hmyn ile harb ktl ve mukbele v cidli tahkk u mukarrer klmlardur." diy ilm idp bu bbda vrid olan ahbr hadd-i tevtre irip ve dru'l- slm'da olan ulem-i zm ve suleh-i kirm ve kffe-i mem ve mme-i ehl-i lem ol cnibe gnderilen Donanma-y Hmyn hlen mrun-ileyh vezrm ile gnderilecek Donanma-i Hmyn- zafer-makrn ile birikp kapudnum det-i kadme zre Donanma-i Nusret-meserm'den ayrlmayup Hakk celle ve alnun ulvv-i nyetine tevekkl itimd ve Hazret-i Rislet-penh aleyhi ve al-lih salevtu'llhun mucizt- kesret'l-berektna tevessl istind ve l-i emcd ve ashb- encdnun ve syir efrd evtdun ervh- mutahherelerinden istinet istimdd olunup kffr- bed-girdrun sefyin-i hezmet-medrlar zerine varlup synet-i rz [u] nms- dn devlet ve hmyet-i havze-i [ slmiyye] ve hlfete mteallik umrda bezl-i makdr klnma tarka-i hlfet-i Rabb'l-lemn ve erta-i niybet-i Seyyid'l-mrseln aleyhi ve al-lih ecman il-yevmi'd-dn enseb evl ve elyak u ahr grdkleri Pye-i Serr-i lem-masr-i Husrevnem'e ilm olundukda ol rey-i isbet-ry makbl msellem tutup bu niyyet-i hayr-htimetn zerine sbit-kadem olup imdiye dein ol cnibe gnderilen Donanma-y Hmynum gemileriyle hl mrun-ileyh vezrm ile irsl olunacak gemilern mikdr malm olman yoklanup grildkde mukaddem otuz kta mkemmel forsa ve yetmi kta mslimn krekcilerile mahlt ceman yz kta kadrgalar gnderilp ve hlen Tersne-i mirem'den gnderilecek iki kta forsa ve yz yiirmi iki kta gemiler mslimn krekciler ile donadlup mukaddem gnderilen ile hlen irsl olunacaklar ceman iki yz yiirmi yedi kta ekdrr gemiler olup emr-i sbkum mcebince anda muhfaza hdmetinde ve zahre ve syir mhimmt germein on be-yiirmi pre mi dah ziyde mi lzim olur ve bi'l-cmle mrun-ileyh vezrm edma'llh tel iclleh yannda olan gemiler cmle iki yz kta olmaa ka pre gemi gnderilmek iktiz iderse ol mikdr gemileri mrun-ileyhe gnderp madsn anda alkoyup Rodos Sanca Bei Ahmed dme zzhy serdr tayn eyleyp ve mrun-ileyh vezrme irsl olunacak gemiler Cezyir Belerbeisi ve Kapudnum Al dme ikblh ol cnibde istihdma lzim olmaz ise ... Bir sreti, dah yazlup Yeni avu ile gnderildi. 24 Za., sene: 978 Sahfenn te yzinde olan Mustaf Paa hazretlerine yazlan hkmn hrine yazlmdur. ... lzim mhimm olmayup anda hzr olan belerbeiler ve mer kullarum ile itmm- maslahata say ihtimm olunup iktif olunursa cezreye lzim olup irsl olunan yat u yarak ve syir levzim mhimmt muaccelen ihrc idp alup dah mrun-ileyh 282

vezrm edma'llh tel iclleh yannda olan yz otuz pre gemi iki yz ktaya irimee ne mikdr gemi dah lzim olursa ol mikdr gemileri dah kapudnum dme ikblh ile gnderesin ki, varup mrun-ileyhe mlk olup Donanma-y Hmynum cmle bir yire gelp cmlesi yek-dil yek-cihet olup Fetth- Mutlak ve Kdir-i Hakk hazretlerinn ulvv-i nyetine tevekkl ve Hazret-i Seyyid'l-enm aleyhi's-salt ve's-selmun mucizt- kesret'l-berektna ve l-i kirm ve ashb- necbet-srun ve syir evliy-y zmun ervh- erfelerinden istimdd idp niyyet-i gaz v cihd ve samm-i kalb ve huls- fud ile kffr- tuyn-srun sefyin-i hezmet-karyinleri her kande bulunursa tevakkuf eylemeyp zerlerine varup mukbele v muktele, muhrebe v mcdele idp rz [u] nms- dn devlete mteallik umrda vech mnsib grildi zre bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyeler. Amm; eger anda olan belerbeiler ve mer kullarum ile iktif olunmayup mm-ileyh kapudnum dme ikblhnun anda olmas elbette lzim mhimm olursa mm-ileyhi anda alkoyup ve muhfaza ve syir mhimmt in alkoduun gemilere Rodos Sanca Bei Ahmed dme zzhy serdr idp bk kalan gemilere mer kullarumdan vech mnsib grdnz kimesneyi serdr tayn eyleyp ber-vech-i isticl Donanma-y Hmynum gemilerine irsl eyleyp dah anda olan belerbeiler ve mer kullaruma ve syir askir-i mansreme hsn-i istimlet virp muhsarasna mberet eyledn kalanun feth u teshrine ve iinde olan meln-i hsirnn kahr u tedmrine ve askir-i slm ve rey v berynun nizm u intizmna mteallik hdemt ve syir ana mteferri levzim mhimmtun tedbr tedrkinde env- mes-i cemlenz vcda getrile ve bi'l-cmle kffr- hksrun bu mertebe cret-i(?) hezmet-karni olcek eger Donanma-i Hmyn'un iki yz pre gemiden ziyde olmas in gndermee ihtimm eylemekdr ve eger Donanma-y Hmyn ile olan dery beleri ve kapudnlar ve i grmileri alkomayup bilece kuamakdur bu bbda vcda getrdnz ihtimm- tm ina'llh'l-Eazz askir-i nusret-mesere takviyet-i kll olmaa sebebdr. Ana gre mrun-ileyh vezrme gnderecek gemilern yararn intihb idp ber-vech-i isticl gnderesin ve anda kadrgalardan mad ( ) pre ekdrr at gemileri vardur; anlar dah hemn kadrga mesbesinde, anlar dah mkemmel donadup etrf u eknf hfz u hrsetde dakka fevtitmeyesin. Hakk celle sonra(?) nyet idp Donanma-y Hmyn ad-y hksr donanmasn bertaraf itmek myesser itdiyse anda mahsr olan meln muvenet mdinden n-md kalup ina'llh ahsen vechile eger anlara ve eger Memlik-i Mahrse'ye eknfnda olan kl fetholunmak muhakkakdur.

395

Sbk Kavala Kaptan Abdlcebbar'a Sakz sanca inyet olunduundan grev yerine giderek muhafaza hizmetinde bulunmas.

Sbk Kavala Kapudn olan Abdlcebbr'a hkm ki: Hl hakkunda mezd-i avtf- husrevnem zuhra getrp ibu sene: semn ve sebn ve tisa-mie Zi'l-kadesi'nn yiirmi nci gninden Sakz sanca sana nyet idp sancaun hfz in yarar demlern tayn eyleyp gerei gibi hfz u hrset itdrp memr olduun hdmetnde mcidd s olman emridp buyurdum ki: 283

Vusl buldukda, asl tehr u terh eylemeyp sancaun hfzna yarar demlern tayn eyleyp memleket vilyeti ve rey v beryy gerei gibi hfz u hrset itdrp sen memr olduun hdemt- hmynumda bezl-i makdr ve say-i mekr zuhra getrmek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.

396

Kaptan paann, kendisiyle Kbrs'a gnderilen gemilerdeki silah ve mhimmt boalttktan sonra muhafaza ve dier iler iin yeteri kadar gemi ayrp geri kalann serdar tayin edecei bir adamla Donanma-i Hmyn'a gndermesinin emredildii; fakat sonradan alnan muhtelif haberlerde dman donanmasnn Donanma-i Hmyn'a sava aaca bildirildiinden Kbrs'ta yirmi adet gemi brakp dier gemileri bozmadan Donanma-i Hmyn Kumandan Pertev Paa'nn yanna gitmesi; Kbrs'ta kalmas gerekiyorsa yarar bir adamn serdar tayin etmesi ve gemileri onunla gndermesi.

Yazld. Shb-i devlete gnderildi. Tekrr bir sret dah yazlup mrun-ileyh hazretlerine gnderildi. Kapudn paaya hkm ki: Mukaddem hkm-i erfm gnderilp; "sennle irsl olunan Donanma-y Hmynum gemileriyle cezre-i Kbrus'a varup Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel icllehya mlk olup anda lzim olan yat u yarak ve syir levzim mhimmt ihrc idp sen cezreye kup mrun-ileyh vech grdi zre anda muhfazaya ve zahre germee ne mikdr gemi lzim olursa alkoyup mad gemilere mer kullarumdan bir yararn serdr tayn idp deryya emrolunan Donanma-y Hmynum gemilerine irsl olunmak" emrm olm idi. Hl Hersek ve Klis ve skenderiyye ve Delvine sancaklar belerinden vrid olan mektb ahbrdan mad Avlonya Azebleri Aas Kara Hce zde mecdh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kffr- hksrun muhkem cemyyet ittifklar ve biribirileriyle ahd msklar olup bu yl elbette Donanma-y Hmyn'un zerine gelp mukbele itmei tahkk u mukarrer klmlardur." diy ilm idp bu bbda vrid olan cmle ahbr malm- erfm olmdur. mdi; kffr- bed-nihdun bu makle ittifk u ittihdlar olup ahl-i slm'a mazarrat u fesd kasdnda iken ihml teksl ve mekr-i addan tegfl olunmayup synet-i rz- dn-i slm ve nms- devlet-i hlfet-encm in say ikdm ve bezl-i ihtimm klnmak her vechile lzim mhimm olman cezreden Donanma-i Hmynum'a gelecek gemiler ile sen bile gelp Donanma-y Hmynum'a serdr tayn olunan Vezrm Pertev Paa edma'llh tel icllehya mlk olup hdmetde bulunman emrm olup ol bbda mrun-ileyh Vezrm Mustaf Paa'ya dah hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, eger henz cezreye varup vsl olmadun ise asl tehr eylemeyp cezreye varup mrun-ileyh edma'llh tel icllehya mlk olup irsl olunan yat u yarak ve syir levzim mhimmt muaccelen ihrc ve mrun-ileyhe teslm eyleyp dah mrun-ileyh ile mvere idp anda hzr olan belerbeiler ve beler kullarum cezreye mteallik hdemtda iktif idp senn elbette anda kalman iktiz eylemezse anda 284

muhfaza ve zahreye ne mikdr gemi lzim olursa alkoyup mad gemileri bozmayup mretteb mkemmel dmen yarayla ve lt ltc v cengcileriyle sen muaccelen gelp deryya tayn olunan Donanma-i Hmynum gemilerine mlk olup mrun-ileyh Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Amm; senn elbette cezrede kalman mhimm olup anda kalman lzim gelrse anda olan mer kullarumdan vech mnsib grdnz kimesneyi zikrolunan gemilere serdr tayn idp ber-vech-i isticl deryya tayn olunan Donanma-y Hmynum gemilerine irsl sl eyleyesin ki, varup mrun-ileyh vezrm edma'llh tel icllehya mlk olup vech mnsib grdi zre hmyet-i rz- dn devlet ve synet-i nms- hlfet saltanata mteallik umrda bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyeler ve bi'l-cmle Kbrus'da yz ekdrr gemi oldu hsb olunmdur ve hliy mrun-ileyh vezrm ile yz otuz kta gemi kmak tedrk olunmdur. kisi bir yire gelse iki yz yiirmi yedi kadrga olur; anda kalmaa iktiz iderse at gemileri dah ekdrr gemi hkmindedr. Yiirmi yedi at gemisi vardur ve skenderiyye gemilerinden dah pre gemi barut ile gelmek tenbh olunmdur. skenderi[yye]'den gelen pre kadrgadan mad anda Kbrus'da klayan gemileri cmlesin yiirmiye yitidrp dah madsn Donanma-i Hmynum'a gnderesin. Bu hkm-i erfmn bir sreti dah ihtimmen ayn ile yazlup karadan irsl olunmdur; yle bilesin.

397

Kbrs mhimmi iin am, Halep ve Karaman vilyetlerine bal kazlardan geen seneki nzl bakysnn tahsil edilerek gnderilmesi, yetmezse yeniden nzl ihrc olunmas.

Hseyin avu'a virildi. F 15 Zi'l-kade, sene: 978 m belerbeisine hkm ki: Belerbeiline mteallik olup sene-i sbkada cezre-i Kbrus mhimmi in zahre ihrc fermn olunan kazlarun baznda nzl zahre bk kalup hl cezre-i mezbreye nzl zahre tedrki lzim mhimm olup sene-i sbkadan bk kalan nzl zahre muaccelen ihrc olunup kifyet eylemezse slb- sbk zre yeniden nzl zehyir ihrc olunman Mliyye cnibinden ahkm- erfe yazlup sbk nzl ihrc fermn olunan kdlara ve Nzl Emni Monl Aa'ya irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda tamm mukayyed olup nzl-i atkdan istimle kbil ne mikdr nzl zahre varsa muaccelen mahall-i memra irsl ihzr eyleyp yeniye tebdli lzim olursa tebdl itdrp taleb olunduka avk u tehr eylemeyp teslm itdresin ve yeniden nzl zahre ihrc lzim olursa Mliyye cnibinden irsl olunan ahkm- erfe mcebince sene-i sbkada ihrc olundu slb zre ka hneden bir tayn olunmak iktiz iderse muaccelen ber vech-i adlet tevz u taksm ve mahall-i memra irsl teslm itdresin. Amm; nzl zehyire iktidr olmayan fukarya tahml olunup ahz celb-i ml olunmala aniy hmyet olunmakdan ve mbirnn ahz celb-i ml ve zulm teaddsinden rey v beryy hmyet synet eyleyp ber-vech-i isticl kifyet mikdr nzl zehyiri ihrc itdrp tayn olunan mahalle ihzr u sl itdrilmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. 285

Bu dah, Hseyin avu'a. Bir sreti, ummen Haleb kdlarna htben yazla. Bu dah. Bir sreti, ummen vilyet-i Karaman kdlarna "Nzl zehyir ve baa yarar koyun bile yazla.

398

Adalarn ve sahillerin Donanma-i Hmyn gelinceye kadar muhafazas iin Sakz'da durmak zere skenderiyye Beyi Muhammed emrinde gemi gnderilmesi emredildii halde ad geenin gitmesi nedeniyle yirmi gemi alkonup merdan veya Sack ve Sakz beylerinden birinin babu tayin edilerek Sakz'da grevlendirilmesi; sonradan Sleyman Reis idaresinde muhafaza iin Rodos'a gnderilen ve Kaptan Ali Paa'ya katlmas emredilen bara ve gemilerden barann Ali Paa tarafndan alkonup yannda gtrlmesi, dier gemilerin de Sakz taraflarnn muhafazasnda grevlendirilmesi.

Shb-i devlete gnderildi. Kapudn Al Paa'ya hkm ki: Mukaddem yallar ve adalar muhfazasyn on be kta gemi alkonlup skenderiyye Sanca Bei Muhammed dme zzh mezkr gemiler ile kalmak emrm olm idi. Hlen mrun-ileyh gitmi bulunup muhfaza emrinde ihtimm lzim olman yiirmi pre gemi alkonlup yanunda olan mer kullarumdan bir yararn vey Sack ve Sakz belerin ba u bu tayn idp Donanma-i Hmyn varnca Sakz'da turup ve irsl olunan kadrganun hmyet hrsetiyn Rodos'a varnca Sdde-i Sadetm'den be kta kadrga kolup irsl olunmdur. Eger sen Donanma-i Hmynum ile cezre-i Kbrus'a gitmi bulunur isen dery yzi hl kalmayup bir zarar irimemein hssa reslerden Sleymn zde kadruh zikrolunan be kta gemiler ile bile kolup ve baz mahalde bara yedilmek lzim olursa yedilmek in bir gemi ile dah urgan tahml olunup gnderilmidr. Eger mezkrlar sana Rodos'da mlk olurlarsa barasn alup gidp bile varan gemileri muhfaza hdmetine tayn olunan yiirmi kta kadrgalara ilhk idp muhfaza hdmetinde olmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, eger zikrolunan baralar ile be kta gemiler sana Rodos'da varup mlk olursa emrm zre baray sen cezre[ye] bile alup gidp mezkrlar ve anlardan mad yiirmi kta gemi dah alkoyup yanunda olan mer kullarumdan bir yararn vey Sakz ve Sack belerin vech mnsib grdn zre mezkrlara ba u bu dikp yallar ve cezyir muhfazasyn tayn eyleyp tenbh eyleyesin ki, bundan sonra dstr- mkerrem Vezrm Pertev Paa ile irsl olunacak Donanma-y Hmynum varnca Sakz'da turup etrf u cevnibi onat vechile grp ve gzedp hfz u hrset eyleyp muhfaza emrinde tamm basret zre olup ngh gaflet ile kffr- hksr tarafndan Memlik-i Mahrse'ye bir zarar u gezend iridrilmekden hazer ideler ve mezkr bara

286

yedilmek iktiz eyledi mahallerde irsl olunan urganlar ile yedilp avk u tehr lzim gelmeyp ber-vech-i isticl iridrmek bbnda ihtimm ihtiyt eyleyesin.

399

Kbrs iin toplanan eski nzlden ne kadar zahire varsa gnderilmesi; kifyet etmezse yeniden nzl ihrac edilip gnderilmesi, ancak kimseye hakszlk yaplmamas.

Hseyin avu'a virildi. 15 Zi'l-kade, sene: 978 il sanca beine hkm ki: Hl; "Cezre-i Kbrus mhimmi in nzl zahre v koyun lzim olman mukaddem ihrc olunan nzl-i atkdan bk kalan irsl olunup kifyet eylemeyp dah lzim olursa tekrr nzl zahre v koyun ihrc idp ol cnibden taleb olunduka kifyet mikdr zahre viresiz." diy Mliyye cnibinden vilyet-i Karaman kdlarna mekked ahkm- erfe yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup eski nzlden istimle kbil ne mikdr nzl zahre varsa muaccelen mahall-i memra irsl ihzr eyleyp taleb olunduka tehr eylemeyp teslm idesin ve yeniden nzl zahre v koyun ihrc lzim olursa Mliyye cnibinden yazlan ahkm- erfede tayn olundu zre muaccelen adletle tevz u taksm ve ihrc u teslm eyleyp aniydan ahz celb-i ml olunmala hmyet olunup fukarya teklf olunmakdan ihtiyt idp mbirnn ahz celb-i ml ve zulm teaddsinden rey v beryy synet eyleyp ber-vech-i isticl kifyet mikdr nzl zahre v koyun ihrc eyleyp evmir-i sbkada tayn olunan mahalle irsl sl itmek bbnda ikdm ihtimm idp dakka fevteylemeyesin. Hseyin avu'a virildi. F 15 Zi'l-kade, sene: 978 Bir sreti, Mehmed avu'a; "... "Zikrolunan nzl zahre v koyun muaccelen ihrc idesiz." diy Mliyye cnibinden vilyet-i Karaman kdlarna ahkm- erfe irsl olunmdur. Sen dah gerei gibi mukayyed olup muaccelen ihrc idp mrun-ileyh dme zzh vech grp evmir-i sbkada tayn olunan mahalle teslm eyleyesin".

400

Memlik-i Mahrse'den tereke alp dmana satmak zere Midilli adas yaknlarna geldikleri duyulan gemilerin aratrlp bulunarak terekelerine el konulmas ve sorumlularn hapsedilmesi.

Kapudn paa kethudsna virildi. Midill kdsna ve dizdrna hkm ki: Baz gemiler Memlik-i Mahrsem'den tereke alup kffr- hksra iletmek in Midill atasnun yanna geldkleri istim olund. Ol makle tereke ile gelmi gemiler varsa ne mahalden gelmilerdr, ykleri nedr; malm idinp fi'l-vk tereke ile ve emrme muhlif met ile gelmi gemi varsa ol makle gemiler girift olunup yoldalarn anda habs ve res[lerin] Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:

287

Vardukda, bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp cezre-i Midill'nn kank limannda gemiler varsa yoklayup fi'l-vk tereke ile yhd emrme mugyir met ile meml gemiler bulunursa girift idp yoldalarn habsidp reslerin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve zikrolan gemiler ne mahalden gelmilerdr ve tereke tahml eyledklerinde temesskleri var mdur, nicedr; mufassal merh yazup bildresiz.

401

Daha nce Avlonya muhafazasnda grevlendirilen Bihlite, Grice, Kesriye, Presbe ve Serfice sipahilerinin grlen lzum zerine Delvine ve Avlonya'da grevlendirilmesi.

Shb-i sadete gnderildi; Murd ile. Bu hkmn ayn tekrr yazld. Ulala gnderilmek in Mehmed avu'a virildi. 16 Za., sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Bihlite ve Grice ve Kesriye ve Presbe ve Serfie nhyelerinn siphleri Avlonya muhfazasna tayn olunup hfz u hrset zre iken Delvine Bei Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Avlonya muhfazasna dem lzim deildr. Anda olan siph Margali ve Nevie muhfazasna lzimdr." diy arzeylemein; "Bihlite ve Grice nhyelerinn siphleri eribalaryla Delvine beine gnderile." diy emr-i erf vrid olman Mehmed nm zam serdr tayn olunup; "eribalarnuz ile maan Delvine'ye varasz." diy tenbh olunm iken Avlonya kds ile ol cnibde muhfaza hdmetinde siphlere serdr olan Zam Hseyin mektb gnderp; "Avlonya yrelerinde seksen mikdr gemi olup muhfazaya dem lzimdr." diy bildrdkde Delvine'ye gnderilen Bihlite siphleri gir Avlonya muhfazasnda ibk olunman dem gnderilp ve Delvine muhfazasna mezbr Zam Mehmed ile Grice ve Presbe nhyelerinn siphleri irsl olundun" bildrmisin. mdi; Avlonya muhfazasna dem mhimm lzim oldun mh- evvl'n yiirmi beinci gni kds Sdde-i Sadetm'e ilm itmein muhfaza hdmetine tayn eyledn siphler muaccelen irsl olunmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, kat tehr eylemeyp emr-i erfm zre mahall-i memra irsl eyleyp ihml msheleden hazer eyleyesin. yle ki; ihml olunmala gi varup el-yz bi'llh sonra muteb olursn. Ana gre mukayyed olasn.

402

si kyler hakknda Avlonya kads tarafndan gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; Arnavut Belgrad kadsnn Arnavut Belgrad Kalesi neferleriyle Manya Kalesi'ne gidip il erleri ve hisar erlerinin yardmyla kaleyi tamir ettirmesi ve i bitmeden grev yerine dnmemesi.

288

Defterdr-zde Mehmed avu'a virildi. 16 Za., sene: 978 Belgrad kdsna hkm ki: Avlonya kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " pre s karyelern yarar kfirleri mahkemeye varup min-bad syn eylememee* ahdidp gaybet itmein mezbr Ahmed avu ve Avlonya voyvodas neferlerinden seksen nefer kimesne ile Bratani nm karyeye varup Ahmed avu' karnda ile ve yannda bulunan neferleri ile tutup habseyleyp Tokat(?) nm karyeye alup gitdklerin ve Manya Kalas'nun zerine dmek mukarrer olup kalanun bir cnibi harb olup tamri lzim idin ve ittifk eyleyen karyeler Bratani ve Gne ve Senie ve Krkoluk ve Dokat(?) ve Kalubrat(?) ve kfirleri oldun" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup lzim olursa Belgrad Kalas'nun neferleri ile bi'z-zt kala-i mezbrenn zerine varup il-eri ve hsr-erleri muveneti ile tamri lzim olan yirleri tamr u termm itdrp metnet hasnet zre bin itdrmee say ikdm eyleyesin ve ne vechile tedrk eyledn ve kffr- hksrdan vkf olduun ahbr- sahhay ilm eylemekden hl olmayasn ve bi'l-cmle mezbr kalanun eger dvr tamridr ve eger handeklar pk olup ceng yiri hzr olmakdur; ber-vech-i isticl tamr u slh eylemeyince kdluna varmayasn ve bu bbda ne vechile tedrk eyledne dizdrlarndan ve kdlarndan arzlar alup ve sen dah vk- hli arzidesin.
* Metinde eklindedir.

403

Girit'ten Krfz ve Venedik'e gelip giden iki dman gemisinden aban Reis'in ele geirdii be kii hakknda Avlonya Azebleri Aas Kara Hce'nin gnderdii mektubun alnd; Kara Hce'nin evrenin muhafazasna ve dman hakknda bilgi toplamaya devam etmesi ve Donanma-i Hmyn geldiinde donanmaya katlp Vezir Pertev Paa'nn uygun grecei hizmette bulunmas.

Defterdr-zde Mehmed avu'a. 16 Za., sene: 978 Avlonya Azebleri Aas olan Kara Hce['ye] hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Girit'den Krfz'e ve Venedik'e gelr gider iki kta gemilere abn Res rstgelp Polya(?) karb olmala kfir karaya dkilp be kfir elegelp ilerinde endn haber bilr kfir bulunmaman gnderilmedin ve mektblarn gnderdn" bildrmisin. mdi; kffr- hksrun hle v hudasndan gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, basret zre olup etrf u cevnibe yarar levend resleri gnderp ahvl etvrn tetebbu u tecesss itdrp yarar diller almaa sayeyleyp vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayup ol cevnibde dyim cemyyetde olup Donanma-i Hmynum varnca hzr bulunasz ki, donanma vardukda Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasz.

289

404

Bosna taraflarnda baz kimselerin alay bayraklaryla toplanp Zagreb taraflarna giderek soygun yapp fesat karttklar yolunda Be elisi tarafndan ikyette bulunulmas zerine yaplan aratrmada byle bir olayn asl olmadna dair Bosna beyi tarafndan gnderilen mektubun alnd; bundan sonra da anlamalara riayet edilmesi ve uygunsuzluklara meydan verilmemesi.

Diyrbekir Belerbeisi'nn Kethuds Mehmed Kethud'ya virildi. F 15 Zi'l-kade, [sene:] 978 Bosna Bei Sinn Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mukaddem emr-i erf vrid olup; "Be ilisi arz- hl sunup; "Bosna tarafnda baz kimesneler alay bayraklaryla cemyyet eyleyp Zagreb tarafna varup ahde mugyir gret-i emvl idp fesd itmeden hl olmaduklarn" ilm itmein bu makle fesd enat idenleri malm idinp arzolunmak" buyurlm idi. Huss- mezkr ihtimmla grilp liv-i mezkrda olan zam v siphler ve eribalar ve nefert u martolos tyifesi cmle skn zre olup min-bad hlf- ahd vaz olmayup ve Zagreb liv-i mezkrdan alt gn bad olup mbeynde azm nehirler olup sbk Budun Belerbeisi iken fevtolan Mehmed Be Bosna Bei iken Malko Be mahall-i mezkra varup gret idp ol geidlerde kefere tyifesi sab kalalar yapup ehl-i slm'dan sonra kimesne varmamdur. Kasdolmala dah on be bin mikdr askerile ancak varlu[r]; cem zamnda erbb- tmr ve syirleri onat vechile zabtolunup ahde mugyir i olmaz. Kffr tarafndan birka defa Memlik-i Mahrse'ye zarar kasd olmdur. Bu defa Nova cniblerine tevecch olundukda; "Memleket hldr." diy hayl askerile gelp aalar hzr bulunmala mukbele idp alay bayraklar alnup bir nicesi dil in gnderildi. Kend ." diy arzeylemisin. Bu bbda her ne ki arzeylemisin, malm hllerinde olur old. mdi; mbeynde vk olan ahd msk kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, onat vechile mukayyed olup mbeynde vk olan eryit- ahdi kem-kn riyet idp kimesneye hlf- ahd i itdrmeyesin; menla memn olmayanlar yazup bildresin.

405

Cezayir beylerbeyinin, Sleyman Reis'le Kbrs'a gnderilen bara ve urgan gemisi kendisine eriemez ve geride kalrsa Kbrs'a gvenilir bir ekilde ulatrlmas iin yedi-sekiz gemiyi muhafazada brakmas.

Shb-i devlete gnderildi. F yev[m-i]'l- sneyn, 16 Cezyir belerbeisine: Hssa reslerden kdvet'r-rues Sleymn Res ile irsl olunacak bara ve urgan gemisi sennle cezre-i Kbrus'a giden Donanma-i Hmynum gemilerine yitimeyp girde kalmak ihtimli olursa mezkrlar mahall-i memra iletmek in muhfazaya tayn 290

olunan yiirmi kta gemilerden gayri yedi-sekiz pre kadrga dah alkonlup mezkrlar mahall-i memra iletmek emridp buyurdum ki: Vardukda, eger zikrolunan bara ile urgan gemisi irip sennle bile mahall-i memra gitmek mmkin myesser olursa muhfaza in tayn olunan yiirmi pre kadrgadan mad mezkr bara ile urgan gemisini iletmek in yedi-sekiz pre gemi dah alkoyup tenbh eyleyesin ki, mezkr bara ve urgan gemisi varnca tevakkuf eyleyp mlk olduklarndan sonra asl tehr eylemeyp emn slim mahall-i memra iletp teslm sl eyleyeler.

406

Nablus beyi Nablus ve Trablus sancaklarnn muhafazas hizmetinde grevlendirildiinden, uygun bir yerde bulunarak her iki sancaa gelebilecek saldrlar nlemesi.

Hseyin avu'a virildi. F 16 Za., sene: 978 Nbls Bei Mahmd Be'e hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum yazlup; "Nbls ve Trablus sancaklarnun hfznda olmak" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp her kank sancakda skin olmak mnsib ise kalkup vech mnsib olan yire varup anda olup iki sanca dah gerei gibi hfz u hrset eyleyp s Urbndan ve gayriden bir mahalle zarar u gezend iridrmekden ziyde hazer eyleyesin. Zikrolunan sancaklarun muhfazas mhimmtdandur; ihml eylemeyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin ve ne vechile tedrk eyleyp ne mahalde oturmak mnsib grdn yazup bildresin.

407

Donanma-i Hmyn o taraflara geldiinde Ayamavra Kalesi'nin inasnda muhafaza iin yirmi nefer sipahi braklmas iin gereken emrin verildii; o zamana kadar kalenin muhafazasnda her trl gayretin gsterilmesi.

Defterdr-ol Mehmed avu'a virildi. 16 Za., sene: 978 Yanya beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ayamavra Kalas'nun binsna mberet olunup amm; kffrun donanmas Krfs cniblerinde cemyyet zre olup garb cnibinde bin olunmak hussnda ihtiyt lzim olup Karlili sanca siphleri kall oldun" bildrmisin. mdi; Donanma-y Hmynum ol cniblere vardukda yiirmi nefer siph virilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, Donanma-y Hmynum varnca ol cevnibn hfz u hrsetinde gerei gibi mukayyed olup ina'llh'l-Eazz Donanma-y Hmynum ol cniblere vardukda muhfaza in yiirmi nefer siph dah taleb idp alup mnsib oldu zre muhfazada dikkat ihtimm eyleyesin. 291

408

Szebolu'da yapm biten gemilerin denize indirilmesinde reislerin birbirlerine yardmc olmadklar duyulduundan, Ahyolu kads tarafndan reislere gerekli tenbihin yaplmas ve kar kanlarn haklarndan gelinmesi iin isimlerinin bildirilmesi.

Uzun Mustaf avu'a virildi. 16 Zi'l-kade, sene: 978 Ahyol kdsna hkm ki: Szebol'da bin olunan gemileri dery[ya] indrmekde resler birbirine muvenet eylemeyp nd muhlefet eyledkleri ilm olund. mdi; gemiler muaccelen deryya indrilp Sdde-i Sadetm'e gelmek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, anda olan reslere muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, birbiri ile hsn-i ittifk zre olup gemileri deryya indrmekde birbirine gerei gibi muvenet eyleyp nd muhlefet eylemeye[ler]. Bade't-tenbh eslemeyp nd muhlefet eyleyenleri ism resmleriyle yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ki, haklarndan geline.

409

Karaman vilyeti kadlarnn Kbrs iin istenen kavvs, zahire vs. levazmn tedarikinde ihmalkr davrandklar grldnden bundan sonra da ayn ekilde hareket ederlerse grevlerinden azlolunup cezalandrlacaklar.

Karaman kdlarna hkm ki: Hlen cezre-i Kbrus'dan kavvs mhimmi in ve Kbrus'da olan askir-i mansre in zehyir ve gayri levzim tedrki in amel olunmayup ihml zre olduunuz ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gaflet eylemeyp cezre-i Kbrus'da olan askir-i mansre mhimmi in gnderilen ahkm- erfe mcebince eger Kbrus cnibinden gnderilen ahkmdur ve ger Sdde-i Sadetm'den gnderilendr; tealll eylemeyp muktez-y hmynlar [ile] amel eyleyp taleb olunan eger zahredr ve eger meteris aalardur ve eger kavvs ve gayridr; her ne taleb olunursa ale't-tacl ihzr u tedrkinde ikdm zre olup ihml msheleden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; bir dah ol cnibden hkm-i hmyn yazlup bir nesne taleb olunup ihmlinz arzoluna, azl ile konlmayup eedd-i ukbet ile mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre basret zre olup ihmlden ziyde hazer eyleyesiz.

410

Eridirli baz ahslar tarafndan hakknda ikyette bulunulan ve halen stanbul'da tutuklu olan Abdullah olu Osman hakknda gerekli soruturmann yaplmas.

292

Yazld. Koyun emninn demisi Pervz'e virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 978 Mevln Eirdr kdsna hkm ki: "Kasaba-i Eirdr'den Abdullh ol Osmn nm kimesne mldr u mtemevvil ve mumeleci olup bin filoriye mlikdr." diy kasaba-i mezbreden Ynus bin Mehmed ve Abdurrahmn bin Emrullh ve Mustaf bin Hasan ve Hasan bin Mustaf ve Abdurrahmn bin Hall ve Mehmed bin Memi nm kimesneler haber virdklerinden gayri mukaddem azlolunan kd ile Burusa'ya gelp baz zulm hussna muvenet itdi ilm olunmala mezkr Osmn stanbul'da habsolunup ahvli teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp bi'z-zt bu hussa mukayyed olup mezbrun ahvlin kasaba-i mezkre halknun b-garaz kimesnelerinden ne mikdr mla mlik oldun tefahhus idp syir ahvlin dah teft eyleyp gresin; arzolundu gibi olup mezkr kimesne mtemevvil kimesne olup mumeleci oldundan gayri zulm teaddsi ol yirden sbit olursa alkasn kat itdrp dah mldr(?) mutemedn-aleyh kimesne ise(?) gelp kassblk hdmetinde ola ve zerinde sbt bulan mevdd sicill itdrp sretlerin bile gnderesin. Amm; bu bbda bir vechile mukayyed olasn ki, sonradan; "Benm kudretm yo idi; ehl-i garaz szi ile bana gadrolmdur." diy ekv eylemel olmaya; defterin bile gnderesin.

411

Arboz Kalesi'nde grevi banda bulunmayp hrite gezen ve kale dizdarnn emirlerine itaat etmeyen topulara grevleri banda bulunmalar hususunda gereken tenbihte bulunulmas, aksi halde gediklerinin bakasna verilmesi.

Arz getren Mehmed'e virildi. F 14 Za., sene: 978 Arboz beine ve kdsna hkm ki: Arboz Kalas Dizdr Mustaf Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "kala-i mezbre topclar dyim kend kolaylarnda gezp ve yabanda yatup dizdr- mezbr men itmek istedkde topcba olan kimesne araya girp; "Topclarun cmle umr bana tefvz olunmdur; benm zabtumdadur." diy dahlitdrmedin" bildrdi. Buyurdum ki: Vardukda, topc tyifesine ve syir mstahfzlara muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, kaladan tara gitmeyeler. Anun gibi kend kolaylarnda gezen eger topc tyifesidr ve eger mstahfzlardur; hric yirlerde gezmeyp hsr muhfazasnda olalar. Anun gibi eslemeyp kend kolaylarnda kaladan hric yirlere gezen eger topcdur ve eger hsr-eridr; gedklerin hara arzeyleyesin.

412

bkz. hkm. 342.

293

Kethudsna virildi. 12 Za., sene: 978 Tmvar belerbeisine ve defterdrna hkm-i erf yazla ki: Bundan akdem Hzne-i mirem'n vilyet-i Tmvar Cnibi Defterdr olup bi'l-fil sitne-i Sadetm'de defterdr olan Muharrem dme ulvvh Dersadetm'e geldkde ol diyrun gherile ocaklarnda ka kta kazgan iledi ve mevcd ne mikdr gherile oldu istifsr olunup defteri taleb olundukda; "bi'l-fil ocaklarda yiirmi be kta kazgan ileyp ve sekiz kta kazgan henz ocaa konlmayup Tmvar'da Top-hne'de mahfz oldun" ilm idp ve "anad sancanda ilenen ocaklardan ve diyr- Erdel'den gelen gherile ki, tcirlerden aka ile alnmdur bu cmle alt yz yiirmi tokuz kntr ve yz dirhem gherile olup Tadlak(?) nm havss- hmynumda gherile henz peyd olup syir ocaklar ilenmee baladu zamnda maan ilememidr." diy ilm eyledi. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bir n tehr itmeyp eger mezkr Tadlak(?) nm varonda ve eger Mahak(?) varonda ve gayri mahaldedr; zikrolan sekiz kta kazgan dah b-tevakkuf mahall mnsib grdnz ocaa yirledrp kll v mstevf gherile ilenmee ikdm ihtimm idp kendnz bi-nefsih mukayyed olup huss- mezbr syir umra kys itmeyp vakti geldi gibi mberet idp ve ocaklara lzim olan odun imdiye dein reyya ne tarkla getrdi[l]gelmi ise imdiye dah Hzne-i mirem'den ol vech zre reyya akasn virp gherile ocaklarna kifyet kadar mstevf odun getrdesiz. Huss- mezbrda eger benm hslarum ve mr-i mrn ve sancakbeleri hslar ve zam v erbb- tmr ve gayri karyeleridr; evkf u emlk ve ellerinde derbendcilik hkmi olan kur reysndan madsna ber-vech-i adlet odun tahml itdrp vaktiyle gherile ocaklarna iletdresiz ve zikrolunan kazganlar kang mahalle yirlep ve odun ne tarkla tedrk olundun mufassal merh yazup kapuma arzidesiz ve sitne-i Sadetm'de yle istim olund ki: Nehr-i Mure kurbinde ve syir mahallerde baz kur kurbinde orman u ta olup kur siphleri; "Bu ta bizm topramuzda dhldr." diy hricden karye ahlsine odun kesmee mni olup ve gherile ocaklarna gelecek odunun dah kesilmesine mni olurlar imi. mdi; min-bad nehr-i Tise'den Lipova Kalas'na varnca nehr-i Mure zerinde vk olan eger kor v orman u tadur gherile ocaklar in korunmasn emridp yle ki; zamdan ve siphden ve gayriden; "Benm karyem dhlidr." diy gherile ocaklar in kesilen oduna mni olmak isteyene, sen ki belerbeisin, mukaddem tenbh idp badeh muhlefet idenleri isimleriyle ve mutasarrf olduklar tmrlaryla Der-sadetm'e arzidesin ki, anlarun gibilern dirlikleri hara tevch olunup haklarndan geline.

294

[Yev]m'l-Hams, f 10 Zi'l-kade, sene: 978

413

Mara, Kars, Antep, Andrn, Gvercinlik ve Hsn- Mansur kazlarndan Basra mhimmi iin gemi aac kesilmesi ve Birecik'e nakli srasnda bu ile grevli mimar ve dier grevlilerin deiik adlar altnda halktan para aldklar ve halka zulmettikleri ikyet edildiinden ikyetlerin aslnn aratrlmas, hakszla urayanlar varsa haklarnn idesi ve sulularn bildirilmesi.

Mrz avu'a virildi. Mara ve Kars ve Ayntb ve Andrun ve Ggercinlik ve Hsn- Mansr kdlarna hkm ki: Hliy zikrolunan kazlar* ahlsi Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Basra mhimmi in taht- kaznuzdan gemi aac hdmeti fermn olundukda huss- mezkr in tayn olunan mimr kesilen aadan "mimr akas" diy on beer ve yiirmier prelerin almaynca gelen aalar kabl itmeyp aa kesmek in dem srmee varan bolaslar ve gayriler dah bu bahne ile her karyeden hne bana er-drder prelerin alup ve kesilen aalar Birecik'e getrmek in cms u kz ve deve v at karmaa mbir tayn olunan Kara Sevindk nm bolas ve Hsr Kethuds olan Ahmed bunlardan gayri bu hussa mberet idenler bu bahne ile karye be-karye drder ve beer filorilerin alup ve eski bolaslar ve nyibler ve belerbei avularndan mlzim avular ve i-erleri bu bahne ile rey v beryy ziyde rencde idp env- zulm [] teaddden hl deillerdr." diy ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm [avularndan] Mrz avu vardukda, her birinz taht- kaznuzda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup bu huss mrun-ileyh avuum mbereti ile hakk zre dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk arzitdkleri gibi olup mezkr mimr ve Kara Sevindk ve syir bu bbda mbir olan nyibler ve [bo]laslar ve gayriler emr-i erfme mugyir vech-i merh zre akalarn alup reyy rencde itdkleri vk ise men u def idp min-bad gemi aac bahnesiyle eger mimr ve eger gayra emr-i erfme mugyir reynun vech-i mastr zre bir aka ve bir habbelerin aldurmayup kimesneye zulm hayf itdrmeyesiz ve imdiye dek ol vechile ne mikdr nesne almlar ise bade's-sbt hkmidp b-kusr shblerine alvirdkden sonra bu zulm teaddler[i] idenler kimlerdr ve ne makle kimesnelerdr ve reydan ne mikdr kimesnenn hakk alvirilmidr; mufassalen yazup defter idp mhrleyp Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Egeri gemi huss ehemm-i mhimmtdandur amm; reyya dah bu vechile zulm teadd olduna asl rz-y erfm yokdur. Bu bbda her birinz taht- kaznuzda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup emr-i erfme mugyir i olmakdan ziyde hazer eyleyesiz ve mezkr Sevindk zerine sbit olan mevdd sret-i sicilleriyle yarar demlerne koup Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

295

* Metinde

eklindedir.

414

Badrack kazsna bal kylere giderek voyvoda veya emnin adamlar olduklarn syleyip ahlden yiyecek ve para aldklar, hapiste bulunan tutuklular himaye ettikleri ve kendilerine kar kanlara zulmettikleri bildirilen ahslarn ele geirilerek cezalandrlmalar.

Yazld. nebaht beine, Badrack kdsna hkm ki: Sen ki Badrack kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kaz-i mezbreden Bl bin Receb ve Receb bin Abdullh ve Gneli(?) Mustaf ve Mahmd nm kimesneler kaz-i mezbrda vk olan karyelern her birisine varup gh "Voyvoda demi*" ve gh "Emn demleriyz, koyun u kuz v tavuk ve syir meklt getrdn." diy reyy dp ve bazsn balayup hlf- vk thmet isnd idp mahkeme-i erfeye getrmeyp "cerme", "nal-bah" diy bahne idp ve " -eridr; bana nfidur." diy habse virilen ehl-i fesdun kimisin kend yanna alup ve kiminn akalarn alup tlk eyledkde tezallm iden kur reysn yine muhkem dp ve sp ziyde rencde idp celb ahzden hl olmayup reyy tazyk itmekde musrr olmlardur." diy arzeylemisin. mdi; o makle ehl-i fesd tutlup kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup min-bad bunun gibi reyya zulm teadd iden ehl-i fesd kim ise elegetrp fesd enatleri bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olanlarun sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin ki, kree konla. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahlolunup zulm hayf olmakdan ve ehl-i fesd elegetrildkde ahz celb olunmala hals olmakdan muhkem hazer eyleyesiz ki, sonra zrinz makbl olmayup mukab olursz ve bu bbda bir harm-zdeyi elegetrp salvirenler eger mildr ve eger [e]mndr, her kim olursa olsun ki, harm-zdeye ve ehl-i fesda mun [] zahr olan anun gibiler dah mukayyed [] mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree konla; ana gre mukayyed olasz.
* Metinde eklindedir.

415

ehrizol dhilinde baz zamlerin kanunsuz olarak avuluk ve kethdalk hizmetlerinde istihdam edildii duyulduundan bunun nlenmesi ve bu grevlerde timar sahipleriyle dier mstehk olanlarn istihdam edilmesi.

296

ehrizol avularndan ( ) avu'a virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 ehrizol belerbeisine hkm ki: Hliy Ramazn nm zam ehrizol avular kethuds olup ve baz zam dah avuluk hdmetinde istihdm olunduklar Sdde-i Sadetm'de istim olund. mdi; zam olanlar belerbeiler yannda avuluk ve kethudlk hdmetin [eylemek] hlf- knn olman buyurdum ki: Vardukda, avularundan anun gibi zemet tasarruf idenler[e] avuluk ve kethudlk itdrmeyp erbb- tmrdan ve gayriden mstehkk olanlar kethudlk ve avuluk hdmetlerine istihdm eyleyesin.

416

ehrizol beylerbeyi tarafndan Baban'da kale yaplmak zere teklif edilen yerin kale yapmna uygun olup olmadnn ve ne tr bir kale yaplabileceinin Badat beylerbeyi tarafndan incelenmesi ve ina edilmesi durumunda kendisinin de gereken yardm yapmas.

Yazld. Kethudsna virildi. 20 Za., sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: ehrizol Belerbeisi Ahmed dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp [( )]arzeylemi. mdi; zikrolunan mahalde kala bin olunmak mnsib midr, nicedr ve mnsib oldu takdrce ne kadar aka ile bin olunmak mmkin olup suy ve addan syneti huss ne vechile myesser olur; grp arzeylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp mrun-ileyh[l]e haberlep dah zikrolunan mahalde kala bin olunmak mnsib midr, ne kadar aka ile hsl olur ve suy mstevf bulunur m, bin olundu takdrce addan mahfz olmaa kbil mahal midr, nicedr, hfz u hrseti ne vechile myesserdr ve bi'l-cmle cem ahvlin grp knhi ile malm idinp dah arzeyledi zre yiirmi bin altun ile krgr bin olunup metn kala olmak mmkin olup gerekl kala olursa sen dah lzim olan husslarda eger benn v rgad ve eger syir levziminde hsn-i muvenet muzheret eyleyp itmmna say ikdmun vcda getrp dah kalanun keyfiyyet-i ahvlin ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

417

Ruha Beyi Melik Ahmed Bey'in Gmrk Emneti nzr iken Harput beyi mteveff Bekir Bey'e ml- mrden verdii borcun ad geenin olu ve kefili olan Siirt Beyi Mahmud'dan tahsil edilmesi.

297

Yazld. Sird be[in]n demisine virildi. Diyrbekir belerbeisine hkm ki ve defterdrna hkm ki: Hliy Rh Bei olan Melik Ahmed Be dem gnderp; "bundan akdem Gmrk Emneti Nzr iken ml- mrden mukaddem Harprut Bei iken fevtolan Bekir Be'e bir defa yedi yz ve bir defa iki yz altun karz virp Sird Sanca Bei olan ol Mahmd dme zzh kefl bi'l-ml oldun" bildrmein zikrolunan mikdr altun mrun-ileyhden* b-kusr alnup Hzne-i mirem in zabtolunmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda onat vechile mukayyed olup gresiz; fi'l-vk mr-i mrun-ileyh ol emnetde nzr iken ml- mrden mteveff-i mrun-ileyhe ol mikdr karz alnup virdinde ol olan mrun-ileyh kefl bi'l-ml olup hliy zikrolunan mikdr altun dah teslm olunmayup zimmetinde kaldu er- erf ile sbit olursa bade's-sbt asl tehr u tealll itdrmeyp ol mikdr altun alup Hzne-i mirem in zabteyleyesiz. Ml huss syire kys olunmaz; her vechile ikdm ihtimm olunup tevfr teksrine sayolunmak lzimdr. Ana gre mukayyed olup bezl-i makdr eyleyesiz.
* Metinde eklindedir.

418

Tmvar'daki baruthnenin on alt havanndan elde edilen barut hakknda gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; bundan sonra da gherile bulunabilecek yerlerin tespit edilip iletilerek barut retiminin artrlmas ve kalelerin tamiri ile silah ve mhimmt eksiklerinin tamamlanmas iin her trl gayretin gsterilmesi.

Kethudsna virildi. F 16 Za., sene: 978 Tmvar belerbeisine hkm ki: Hliy Tmvar'da ihds olunan barut-hnenn on alt hevna bir nevbetde her hevna otuzar vukyye gherileden her nevbetde drt yz seksen vukyye ve sekiz vukyye ziyde konlur. Zikrolunan on alt kta hevna yz yiirmi vukyye kmr ve altm alt vukyye kkrd ki, cmle bir nevbetde alt yz altm drt vukyye barut olur kntr hsb bir nevbetde on alt kntr vukyye barut olur. Ayda be nevbet ilenen barut, seksen kntr olur vukyye olur. Neferler yekn(?) zre rz-merre on ileyicek sekiz yz alt kntr ve otuz alt vukyye barut hsl oldu ilm olund. mdi; zikrolunan barutdan mad etrfdan dah sana(?) getrp bey iderler. Anun gibileri dah alup mr in zabteylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, Memlik-i Mahrsem'den olan yirleri dah tecesss idp zuhra getrp mnsib oldu zre mstevf ihds idp barutun tevfr teksri ve ml- mrnn izdiyd ve klun tamr u termmi ve yat u yaraklarn tedrk ihzrda hsn-i tedrk zre olup env- say ikdmun vcda getrp bir nesnede kusr komayup tekmlinde sayeyleyesin. 298

419

Musul'da at Nehri zerinde veys Paa tarafndan yaptrlp vakfnn zayi olmasndan dolay tamiri yaplamayan ve harap durumda bulunan kprnn eski evkfnn tefti edilip ortaya kartlmas ve Circis Neb Evkf'nn zevyidinden tamir ettirilmesi.

Kethudsna virildi. 17 Za., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Erbil'de fermn olunan teft hussna gider iken Musul'da nehr-i att zerinde olan kpri mevve harb mhede olunman mtevellsi ve syir hademesi getrdilp sl olundukda ol kpri bin iden veys Paa tayn itdi evkfun ekseri zyi u mahv oldun ve kpri her yl tamre muhtc olup vakfnun mahsli kifyet eylemeyp kll ztrb ekildin liv-i mezbr bei ve nuzzr u umml ve vilyetn ayn sana varup vilyetn ekseri te yakada olup har vilyetlerden gelen rencber tccr ziyde muzyaka ekerler. Ol kpri vakf in on bin aka yazar bir karye virilmesin [rec eyledklerin]" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kprnn eski evkfn yirl yirinden teft eyleyp zuhra getrp dah kpr meremmeti in Circs Neb aleyhi ve al-lih efdal's-salevt evkf zevyidinden* tamr itdrp itlf isrfdan hazer eyleyesin ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

420

Eflak voyvodasnn Nibolu'da Yerg ve Halonik voyvodalar ile Tuna sahillerinde bulunan men ve ummlin snrdan tecavz ederek Eflak snrn geip Eflak'a tbi kylerin mahsullerine mdahale ettikleri yolundaki ikyetlerinin aratrlmas ve varsa hakszlklarn nlenmesi.

Eflak voyvodasnun ktibine virildi. F 14 Zi'l-kade, sene: 978 umn Kds olup vilyet muharriri olan Muhyiddn'e hkm ki ve Sdde-i Sadetm avularndan Pr avu'a hkm ki: Eflak voyvodas Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Nibol'da Yirgi ve Halonik voyvodalar ve Tuna yallarnda vk olan men v umml snurdan tecvz eyleyp Eflak snurna gep Eflak'a tbi karyelern mahsline dahlidp teadd eyledklerin ve Eflak reysndan baz eski yirlerin braup har yirlere gp gitdklerin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp bi'z-zt mahall-i nizun zerine varup bu huss onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz: yle ki; niz olunan yirler kadm Memlik-i Mahrsem hudd dhlinde olan yirlerden olmayup Eflak snur dhlinde idi sbit olursa Eflak'un kadm snurnda olan yirlerine kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp Eflak 299

cnibi[n]e zabt u tasarruf itdresiz ve bi'l-cmle snur ahvline gerei gibi mukayyed olup bir vechile temyz eyleyesiz ki, sonradan niza medd olmaya ve kadm Eflak reys kadm yirlerin terkeyleyp har yirlere gitmiler ise Eflak reys oldu sbit oldukdan sonra kadm yirlerine grp tealll itdrmeyesiz ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresiz.

421
978

Msr'da hazinenin tekmli ve kul mevcibi iin Davut Paa Evkf vs.den alnp byk bir ksm geri denen borcun incelenmesi; her hangi bir phe yoksa kalan ksmn da denmesi.

Dergh- Muall mteferrikalarndan Fyik Aa'ya virildi. F 14 Zi'l-kade, sene: Msr belerbeisine ve nzru'l-emvle hkm ki: Sen ki belerbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Msr Belerbeisi iken fevtolan Dvd Be'n evkf akasndan bin altun ve Hc Kethud evkfndan(?) on(?) bin drt yz altun ki, cmle alt bin drt yz altun olur mukaddem; "Hazne tekmli ve kul mevcibi in lzim olur." diy sbk Belerbei iken fevtolan Mahmd Be kend mhri ile ve dizdr marifeti[y]le emnete kodu ilm olunman; "Mr mhimmi in ol mikdr altun alnup ed olunmadn fevtolm ise ashbna alviresin." diy gnderilen hkm-i hmynum mcebince teft eylednde zikrolunan akada hlf olmayup lkin mrun-ileyh Mahmd Be zamnnda hazne tekmli in tccrdan ve gayriden aldu asl- deyn krk binden ziyde deftirde mastr ml olup ve Sinn Paa edma'llh tel zamnndan dah cmle deyni yz binden ziyde olup ekseri ed olunup czi kalup hl hazne ile defter gnderilmek zre oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda gresin; fi'l-vk ol mikdr ml kabzolunup bhe yosa madsn dah ed eyleyesin.

422

stanbul zahresi iin gelen kara zm, arpa vs. yiyecek ykl gemilerin, yklerini znikmid kazsnda sattklar duyulduundan buna msaade edilmemesi ve gemilerin doruca stanbul'a gnderilmesi.

Muhtesibe virildi. F 14 Za., sene: 978 znikmid kdsna hkm ki: Hl stanbul zahresiyn gelen kara zm ve arpa tor stanbul'a getr[il]meyp taht- kaznda alnup anda bey eyledkleri istim olund. mdi; mahrse-i stanbul zahresiyn gelen eger zm ve eger arpa ve eger syir zahredr; hricde bey olunmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi stanbul zahresiyn gelen eger kara zmdr ve eger arpa ve gayridr; anda bey itdrmeyp ve hrice alup gitmee komayup tor stanbul'a gnderesin. yle ki; nd muhlefet iderlerse gemilerin salvirp resleri kimler ise isimleriyle yazup bildresin. 300

423

Aclun taraflarnn muhafazas iin ihtiya halinde yenierilerinden bir miktar yenieri grevlendirilmesi.

am

Hseyin avu'a virildi. 15 Zi'l-kade, sene: 978 m belerbeisine hkm ki: Acln bei mektb gnderp; "mukaddem liv-i mezbr muhfazasyn sancakbeleri yanlarnda m yenierilerinden iki yz nefer yenieri hdmet idegelp hliy lzim mhimm oldu zamnda elli nefer yenieri tayn olunmak" bbnda hkm-i erfm rec itmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup liv-i mezbr muhfazasyn yenieri lzim oldukda mnsib grildi kadar bir mikdr yenieri tayn eyleyp irsl eyleyesin.

424

Le Kalesi'nde mtemekkin mazul dizdar Osman'n, dizdarln tekrar kendisine verilmesi durumunda kaleyi terkeden hisar erlerinin gediklerini iltizam etmek istemesi zerine, kaleyi terkeden hisar eri bulunup bulunmadnn ve varsa bugne kadar gediklerinin neden bakasna verilmediinin bildirilmesi.

Yazld. Rmili belerbeisine hkm ki: lbasan kds mektb gnderp; "Le Kalas'nda mtemekkin olup dizdrlkdan mazl olan Osmn gelp; "Zikrolunan dizdrlk bana mukarrer olursa terk-i kala iden hsr-erlerinn gedkleri mahslin drt bin akaya iltizm iderin." diy cevb itdin" arzeylemi. mdi; terk-i kala idenlern gedkleri hara virilmeyp mahslleri mevkfa zabtolunmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda gresin; kala-i mezkrede terk-i kala itmi kimesne var mdur, anun gibi hsr-erleri varsa imdiye dein gedkleri virilmemee ve mahslleri zabtolun[ma]maa bs nedr; asl ile arzeyleyesin.

425

Baban'da yaptrlmasna gerek duyulan kalenin ehrizol beylerbeyi tarafndan krgir olarak ina edilip suyunun tedarik olunmas; bu konuda Badat beylerbeyiyle de haberleilip yardmlalarak kale inasnn tamamlanmas.

Arz getren Badd avularndan [( )'a] virildi. ehrizol belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "emrm zre vilyet-i Baban'da kala yapmaa mnsib olan mevz zerine varup Derbend dimekle marf nehrn boaznda kala yaplmak vilyet zabtna ve ml- mr hfzna enfa olup amm; krgr slb zre bin olursa yiirmi bin altun ancak vef eyledin ve mezbr kala sudan bad bir depe zerinde yir altndan berberine ykseklii altm zir tahmn olunup asl(?) su kmaa mmkin olmayup yannda bir cz bnar olup imee kifyet eylemeyp istihkm zre 301

dah olmadun amm; krgr bin olmayup kerp ile bin olunursa hfz- memleket in cz nesne ile olup ml- mr mahfaz olup nihyet kala-i mezbrede her senede bir yayabayla yz nefer yenieri tayn olunup yiirmi neferi Kala-i Harr'den ve yiirmi nefer Erbl mstahfzlarndan ihrc olunup ilhk olunmak hussn" bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, kala-i mezbrenn suyn tedrk eyleyp dah tahmn olundu zre yiirmi bin altun ile bir muhkem krgr kala bin itdrp metn hasn bin eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin. Amm; bu bbda tamm dikkat ihtimm zre olup suy tedrkinde ve kalanun metnetinde sayeyleyp itlf isrfdan hazer eyleyesin. Bu huss in Badd Belerbeisi Murd['a] dah hkm-i hmynum yazlup; "mahall-i mezbrda kala bin olunmak mnsib ise vech grildi zre binsna muvenet eylemek" emrm olmdur. Mrun-ileyhle haberlep dah hsn-i ittifk u tedrkle bins bbnda say ikdm eyleyesin.

426

Pankota sancandaki Yanova Kalesi varounun iinde yapmna ihtiya duyulan palangann imece uslyle yaptrlmas.

Kethudsna virildi. F 16 Za., sene: 978 Tmvar belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Pankota* sancanda Kala-i Yanova** evresinde vk olan varo iinde skin olan alaybeisi ve syir kala-erenleri ve aas harm-zde ihrk itmek havfndan; "sbk oldu zre palanka bnyd olmasn" rec itdklerin sancakbei ilm itdin" arzeylemisin. mdi; imece tarkyla palanka yaplmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince imece tarkyla palanka yapdurup itmma iridresin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

427

Turhal'da fesat kardklar ve dolandrclk yaptklar duyulan Mehmed olu Mustafa ile Mehmed olu Neb'nin tefti olunmalar; sular sbit olursa kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Hc Cafer'e virildi. F 17 Za., sene: 978 Turhal kdsna hkm ki: Taht- kazndan Mehmed ol Mustaf ve dger Mehmed ol Neb nm kimesneler ehl-i fesd olup mukaddem kree kolup bir tarkla krekden hals olup gir fesd ekvet zre olup ve baz miller ve i-erleri yanna varup telbs idp vilyet halkndan baz mldr kimesneler nmna kendleri kefl yazdurup env- ekvet zre olduklar Sdde-i Sadetm'de istim olunman buyurdum ki: 302

Dergh- Muallm avularndan Eymir avu vardukda gresin; arzolundu gibi olup mezbrlar fi'l-vk ehl-i fesd ak olup mslimnlar b-haber iken gayblarnda kendleri mldr kimesneler nmna telbs ile kefl yazdurmlar ise ki, erle sbit ola mezbrlar Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree kola ve sret-i sicillerin dah aslndan ihrc idp bile gnderesin ve mufassal merh arzeyleyesin. Amm; tezvr telbsden ve ehl-i garaz sziyle hlf- vk nesne arzolunmakdan hazer eyleyesin.

428

Zengene tifesinden olduu ve bir kadna tecvz ettii bildirilen ehrizol gnlllerinden Ali bin Burc Ali'nin gediinin alnmas.

ehrizol avularndan Ivaz avu'a virildi. F 18 Za., sene: 978 ehrizol belerbeisine hkm ki: Mukaddem Srcek Bei olan Izzeddn mektb gnderp; "ehrizol gnlllerinden Onsekizinci Blk'de gede mutasarrf olan Al bin Burc-Al nm kimesne Zengene tyifesinden oldundan mad Biricn nm kimesnenn nsfu'[l]-leylde evine girp ht[n]na yapup irtesi meclis-i erde zerine sbit olup sicill oldun" bildrmein buyurdum ki: Vardukda gresin; arzolundu gibi olup vech-i merh zre ekveti sbit olup mseccel ise gedin alup har mstehkk olanlara tevch eyleyesin.

429

Mora'da Azebler Aas Cafer'in katli olayna karp hakkndan gelinen Memican'n yandalarnn fesat kartmaya devam ettikleri ikyet edildiinden toprak kads tarafndan davalarnn grlmesi ve sular sbit grlrse kaleden ref edilmeleri.

Monl Efendi'ye virildi. Mora beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e arz- hl sunlup "mukaddem; "Azeb Aas iken maktlen fevtolan Cafer'n ktilleri ve katline muharrik olanlar teft olunup dirlikleri hara tevch olunup haklarndan geline." diy virilen emr-i erfm mcebince teft olunup mezbrlardan Memicn'un hakkndan gelinp mad ktiller birbirine mun olup leyl nehr kaladan hric yirlerde olup evl[]d ensblar ile kakunlar iken azeblern ve reslern ve syir mstahfzlarun b-gnh hara medhali olmayanlarun garazlar ile dirliklerin birer tark ile aldurup dyim fesd enatden ve mslimnlara zulm teadd eylemekden hl olmadun" ilm olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu huss toprak kds marifeti ile gresin; fi'l-vk mezbrlar ehl-i fesd olup vech-i merh zre teaddleri oldu sbit olursa kalaya komayup kaladan ref eyleyesin.

303

430

Budun Baruthnesi'nden Semendire'ye gnderilmesi emredilen barut ve yuvalaklarn gnderilmesinde karlalan glklerin sebebinin bildirilmesi ve srekli barut ilettirilip mahzenlerin bo braklmamas; Sigetvar'dan gnderilen yuvalaklarn gelip gelmediinin de bildirilmesi.

Kethudsna virildi. Budun belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Budun Barut-hnesi'nde ilenen barutdan Semendire'ye bin kntr barut- siyh ve on alt ve on drt ve on ikier vukyye iki bin aded yuvalak gnderilmek" emrm olup gnderilmek tedrkinde iken tekrr hkm-i har gnderilp; "iki bin kntr barut irsl olunmak" emrm olunman Hazne-i Budun yoklanup yedi yz aded yuvalak ve bin be yz kntr barut mahall-i memra gnderildin ve nehr-i Tuna tuyn eylemekle dinkler muattal olup barut kllet zre ilenp Budun Haznesi'nde asl barut kalmadun dizdr ilm eyledin" bildrmisin. mdi; "Budun'da olan barut-hnelerde barut varsa gnderesin." diy emrm olm idi. nki Budun mahzenlerinde barut yom, nin gnderilrdi? Sigetvar'dan yiirmi binden ziyde yuvalak gnderilmi idi. "Yuvalak yokdur." dimee sebeb nedr? Barut huss ziyde mhimmtdandur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup vfir u mstevf barut iletmek ardnca olup barut mahzenlerin hl komayup ve Sigetvar'dan Budun'a gnderilen yiirmi binden ziyde yuvalak varup vsl old m, asl nedr; yazup bildresin.

431

bkz. hkm. 413.

Arabistn defterdrna hkm ki: Hliy Mara ve Kars ve Ayntb ve Andrun ve Ggercinlik ve Hsn- Mansr kdl[k]lar ahlsi Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Basra mhimmi in zikrolunan kdlklardan gemi aac hdmeti fermn olundukda huss- mezkr in tayn olunan mimr kesilen aadan "mimr akas" diy on beer ve yiirmier prelerin almaynca gelen aalar kabl itmeyp ve aa kesmek in dem srmee varan bolaslar ve gayriler dah bu bahne ile her karyeden hne bana er-drder prelerin alup ve kesilen aalar Birecik'e getrmek in cms u kz ve deve v at karmaa mbir tayn olunan Kara Sevindk nm bolas ve Hsr Kethuds olan Ahmed bunlardan gayri bu hussa mberet idenler bu bahne ile karye be-karye drder-beer filorilerin alup ve eski bolaslar ve nyibler ve belerbei avularndan mlzim avular ve i-erleri bu bahne ile rey v beryy ziyde rencde idp env- zulm teaddden hl deillerdr." diy ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm [avularndan] Mrz avu vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup bu huss mrun-ileyh avuum mbereti ile hakk zre dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk arzitdkleri gibi olup mezkr mimr ve 304

Kara Sevindk ve syir bu bbda mbir olan nyibler ve bolaslar ve gayriler emr-i erfme mugyir vech-i merh zre akalarn alup reyy rencde itdkleri vk ise men u def idp min-bad gemi aac bahnesiyle eger mimra ve eger gayra emr-i erfme mugyir reynun vech-i mastr zre bir aka ve bir habbelerin aldurmayup kimesneye zulm hayf itdrmeyesin ve imdiye dek ol vechile ne mikdr nesnelerin almlar ise bade's-sbt hkmidp b-kusr shblerine alvirdkden sonra bu zulm teaddleri idenler kimlerdr ve ne makle kimesnelerdr ve reydan ne mikdr kimesnenn hakk alvirilmidr; mufassalen yazup defter idp mhrleyp Dergh- Muallm'a bildresin. Egeri gemi huss ehemm-i mhimmtdandur amm; reyya dah bu vechile zulm teadd olduna asl rz-y erfm yokdur. Bu bbda her birinz taht- kaznuzda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup emr-i erfme mugyir i olmakdan ziyde hazer eyleyesiz ve mezkr Kara Sevindk['i] sret-i sicilleriyle yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere muhkem tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile zabteyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

432

Badat'taki krhnelerde ilenen barutun cilen Trablus skelesi'ne, oradan da Kbrs'a sevki hakknda defalarca gnderilen emre ramen henz gnderilmediinin bildirildii; mevcut imalathnelerin saysnn artrlarak gece gndz allp barut imal edilmesi ve bekletilmeden gnderilmesi.

Behrm avu'a virildi. Badd belerbeisine hkm ki: Bundan akdem defetle sana ahkm- erfe gnderilp; "Vilyet-i Badd'da vk olan kr-hneleri iledp hsl olan barut ber-vech-i isticl Trablus skelesi'ne irsl eyleyp andan Kbrus'a sl itdresin." diy emrm olmken henz dah mahall-i memra varup vsl olmadu ilm olund ve hl Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mevcd olan barut henz tedrk olunup gnderilmek zre oldun" bildrmisin. mdi; barutun muaccelen varup irimesi ehemm elzem olman buyurdum ki: Vardukda, bir n tehr u terh itmeyp bi'l-fil mevcd olan barut ber-vech-i isticl mahall-i memra irsl eyleyp dah Badd'da hl ne mikdr kr-hne var ise bir ol kadar dah kr-hne ihds idp gice v gndz barut iletdrp ale't-tevl mahall-i memra barut irslinden hl olmayasn ve imdiye dein ne mikdr barut tedrk olunup ve ka defa irsl olunursa mufassal merh defter idp bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve bu hkm-i erfm sana ne gnde vsl olup ne vechile tedrk eylednz yazup bildresin.

305

433

Hssa doanclardan Mirz'nn evini basarak atmacacba tarafndan tletilmek iin verilen iki ahini ldrp Mirz'ya zulmeden Seyd Ali ve arkadalarnn tefti edilip ahinlerin bedellerinin tazmin ettirilmesi.

Aksary kdsna hkm ki: Hliy Atmacaclarum Ba Sleymn zde mecdh Dergh- Muallm'a gelp; "hssa toanclardan Mrz nm kimesneye tletmek in iki cenh yarar hin virilp mezkr Mrz zikrolunan toanlar tlemee kodukda Seyd Al ve Seyd Ahmed ve Snbl ve Al ve Gz ve Ysuf ve Resl ve Ramazn ve Gayb-eri nm kimesneler gelp mezkr Mrz'nun evin basup hinleri aya altnda helk eyleyp ziyde teadd itdklerin" bildrp ol bbda hkm taleb itmein buyurdum ki: demi vardukda, mezkrlar ihzr idp gaybet idenleri keflleri ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bu huss onat vechile hakk zre teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk kazyye arzitdi gibi olup mezkrlar zikrolunan hinleri vech-i merh zre helk eyledkleri sbit zhir ise bahlarn tazmn itdrdkden sonra vech-i merh zre fesd idp hssa hinleri helk eyleyenler kimler ise isimleri ve resimleriyle yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

434

Azak, Kefe, zi, Nova, Dra, Preveze, nebaht, Moton, Balyabadra, Koron, Anabolu, Midilli ve Sakz kalelerinde nevbetilik tarkiyle duran yenieriler iin gnderilen mevciblerin gvenli bir ekilde yerlerine ulamas iin yol zerindeki kadlar tarafndan gerekli emniyet tedbirlerinin alnmas.

Muhzr aa ktibine virildi. Kala-i Azak'a varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki: Hl Kala-i Azak'da* nevbetcilk tarkyla turan yenierilern aylk mevcibleri irsl olunmdur. Buyurdum ki: Zikrolunan hazne ile her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa menzil merhlde kifyet mikdr yenieri kardup bekletdrp ve mahf u muhtara olan derbendlerden geince kifyet mikdr dem koup mahall-i mezbra varnca birbirinze emn slim uladurmak bbnda dikkat ihtimmda dakka fevtitmeyesiz. Bir sreti, Kala-i Kefe. Bir sreti, Kala-i zi. Bir sreti, Kala-i Nova. Bir sreti, Kala-i Dra. Bir sreti, Kala-i Preveze. Bir sreti, Kala-i nebaht. Bir sreti, Kala-i Moton. 306

Bir sreti, Kala-i Balyabadra. Bir sreti, Kala-i Koron. Bir sreti, Kala-i Anabol. Bir sreti, Kala-i Midill. Bir sreti, Kala-i Sakz.
* Metinde eklindedir.

435

bkz. hkm. 142.

Kethudsna virildi. 19 Zi'l-kade, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine, Diyrbekir defterdrna hkm ki: Musul Bei Ysuf Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Musul ve Arsiyb ve Imdiyye ve Cezre topranda skin olan Dn ve eyhn tyifesinn vk olan fesd enatleri grilmek in gnderilen hkm mcebince yoklandukda tyife-i mezbrenn ba u bu kethudlar gaybet eylemi bulunup keyfiyyet-i ahvlleri sl olundukda bu vilyetn* alaybeisi ve eriba ve ihtiyr siphleri ve emvl-i mr hdmetinde olan men v nuzzr ve syir i-erleri ve ehl-i vukf ve memleketn ayn cem olup; "Tavyif-i mezbre m-tekaddemden [ehl-i] fesd ve hrsuz u harm v kutt- tark ve b-mezheb trik's-salt ve bi'l-cmle efl-i kabha ile mehrlardur." diy ehdet idp itat-i er- erf eylemedklerin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu huss grp fi'l-vk fesd enat zre olup zabta imkn yosa tavyif-i mezbre merya hs virilp mer hslarndan ana bedel havss- hmynuma ilhk olunsa zabtolunur m idi; nicedr? yle ki; merdan alnacak hslar zikrolunan cematlern iltizmn ihta iderse ana gre vuk zre arzidesin.

* Metinde

eklindedir.

436

bkz. hkm. 433.

Mezkr Mrz'ya virildi. Aksary kdsna hkm ki: Hliy Atmacaclarum Ba Sleymn Dergh- Sadet-dest-ghum'a gelp; "hssa toanclardan Mrz nm kimesneye tletmek in iki cenh yarar hin virilp mezkr Mrz zikrolunan toanlar tlemee kodukda Seyd Al ve Seyd Ahmed ve Snbl ve Al ve Gz ve Ah ve Resl ve Ramazn ve Gayb-eri nm kimesneler gelp mezkr Mrz'nun evin basup hinleri aya altnda helk eyleyp ziyde teadd itdklerin" bildrp ol bbda emr-i erfm taleb itmein buyurdum ki:

307

Vardukda, mezkrlar ihzr idp gaybet idenleri buldurmas lzim olanlara buldurup getrp bu huss onat vechile hakk zre dikkat ihtimm ile teft idp gresin; fi'l-vk arzolundu gibi olup mezkrlar zikrolunan hinleri vech-i merh zre fesd idp hssa hinleri helk eyleyenler kimlerse isimleri ve resimleri ile yazup bildresin.

437

Karahisar sanca kazlarnda hizmet teklif edilen yayalardan bazlarnn greve gelmedii, bazlarnn da yolda katklar, Bilal ve Hamza adl suhtelerin ise hizmet teklif edildiinde yanlarna suhteleri toplayarak yayabay katletmek zere evini bastklar ikyet edildiinden hizmetten kaan yayalarn haklarndan gelinmesi ve ad geen suhtelerin yakalanarak kree gnderilmeleri.

Bolavadin ve hd ve Sanduklu ve eyhlu ve Uk [ve] Barnlu kdlarna hkm ki: Hliy Karahsr Sanca Yayalar Bei Hseyin Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hdmet vk olup yaya ihrc olunmak in hkm-i erf vrid oldukda baz nevbetl yayalara hdmet teklf olundukda yayabalarna iftir idp; "Sana aka virdm." diy telbs idp zerlerine aka sbit idp ve tyife-i mezbreden Bill ve Hamza nm shtelere dah hdmet teklf olundukda shte cem idp yayabanun evin basdurup katlitmek isteyp ve bazlar dah gaybet idp hdmet hr olmaynca evine gelmeyp ve bazlar yoldan gaybet idp ve bazlar hdmet zre iken kaup maslahat avkolundun" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu makle* hdmet teklf olundukda irrete slk idp eyleyp hdmetde ihml zre olanlarun ve gaybet idenlern virilen knn-nme-i hmynum mcebince haklarndan gelp ve anun gibi shte cem idp yayabalarun evin basduklar vk ise ki, erle sbit ola ol asl ehl-i fesd kayd bend idp yarar demlere koup sret-i sicilleri [ile] kree gnderesiz ve yarala gezp cemyyet iden shteleri dah il-eri cem idp zerlerine varup hsn-i tedrkle elegetrp anlar dah kayd bend ile kree gnderesiz. Amm; bu bahne ile kend hlinde olanlara tecvz olunmakdan hazer eyleyesiz.
* Metinde eklindedir.

438

Anavarin Kalesi bitiiinde bulunan ve be-alt bin kiinin saklanmasna elverili maarann dmann burada saklanp kaleye saldrmas ihtimaline kar tala doldurularak kapatlmas ve kale duvarlarndaki gediklerin tamir ettirilmesi.

308

Yazld. Anavarin dizdrna virildi. 20 Mora beine ve Moton ve Arkadya kdlarna ve Anavarin Kalas dizdrna hkm ki: Sen ki Anavarin Kalas dizdr[sn], mektb gnderp; "kala-i mezbrenn cnib-i garbsinde kalaya muttasl be-alt bin dem saklanmaa mtehammil bir mara olup esr olanlar zikrolunan mara in; "kffr- hksr dillerinde dstndur; gice ile er dkp iine dem koyup gemilerin kala mukbelesinde olan Barak adasnda hfzidp yaz gnlerinde yle zamnlarnda kala halk tarada iken gafletle hcm idp zarar kasdeyledklerin" haber virp mukaddem ceddm Sultn Byezd Hn tbe serh zamnnda dah vech-i merh [zre] uurlanup fethnde nice zamn usret ekilp ile'l-n havf u hatardan hl olunmayup yaz eyymnda her sabh iki nefer yarar atlu kimesne kup mezbr maray yoklamaynca kala kapus almayup kimesne tara kmaa kdir deildr; zikrolunan mara kebr(?) tala tolup mnsedd olmas lzim mhimm oldun ve kalada olan ur kapunun sti alak olup ierden tara srayup kmak kbil olmayup i hsrdan er-drder bedenlern mbeynleri yap[l]up gedk kalmayup cmlesi bedenler ile berber olmak ehemm lzim oldun" bildrmisin. mdi; ol mara kapanup ve tala tolup ve bedenlern yaplmas ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki: Sen ki sancakbeisin, yarar demn gnderp ve siz ki kdlarsz, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup mrun-ileyh dizdrun reyi zre azebler aas ve hsr-eri v azebler ile ve Moton ve Arkadya kazlarndan kalaya karb olan ve yirden(?) kifyet mikdr rey ihrc idp imeci tarkyla il-eri muvenetiyle mezbr maray tala toldurup seddidp ve zikrolunan bedenleri ber-vech-i istihkm yapdurup mbeynlerinde gedk aralk komayup dvrla berber idp avk u tehrden hazer idesiz ve zikrolunan mara kapanmas bbnda mni olanlar her kim ise ism resmiyle yazup bildresiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; ihml msheleden hazer idesiz. Bu bahne ile ( ) ve gayriden ahz celb olunmakdan hazer idesiz.

439

Baz mltezimlerin hariten gelen veya ihtid eden mstahfzlara bask yaparak beratlarndaki isimleri isbat etmezlerse timarlarnn zaptolunaca yolunda tehditte bulunduklar bildirildiinden mstahfzlarn ilerine karmamalar yolunda mltezimlere gerekli uyarda bulunulmas.

Yazld. Anavarin dizdrna virildi. Mora muktat mfettiine ve Moton kdsna hkm ki: Anavarin dizdr mektb gnderp; "Kala-i mezbre mstahfzlarnun h[ri]cden gelp ve kimi kfirden mslimn olup ve kimi gede gemedin tebdl-i esm idp sonra gedk alup her biri on be yldan ber kala hdmetinde olup bb- muhfazada dakka fevtitmeyp ml- mr hdemt[n]da kll sayidp hdmetlerin[de] kyim dyim iken hl Anavarin Mltezimleri olan Ahmed ve sml nm kimesneler; " ltizmlarmuzun 309

noksn vardur. Y bizm kesrimze muvenet eylen, yohsa siz ecnebsiz, yabandan(?) gelenlerinzn esmsi bertlarnda olan isim idin isbt eylen ve sonradan ve mslimn olanlarnuzun bertlarnda babalar ad ehl-i slm addur, har bertla gedk tasarruf iderin ve tebdl-i esm eylemekle bs nedr? Cmlenzn tmrlarn mrye zabtiderz." diy fukary dyim tacz tazyk itmekle her biri cel-y vatan niyyetin idp bunun gibi zamnda kala hl kalmak mnsib deildr." diy bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrn millere muhkem tenbh tekd idesiz ki, mstahfzlar umrna karmayup asl vechen mine'l-vch mezbrlara dahl taarruz itmeyp fukary tacz tazyk itmekden hazer ideler. Bade't-tenbh* memn olmayup yine rencde iderler ise ism resmiyle eger mildr ve eger gayridr; mufassal merh yazup bildresiz. yle ki; bir defa dah ikyet oluna, mezbrlarun hakkndan gelinmek mukarrerdr. Ana gre mukayyed olasz.
** Metinde eklindedir.

440

Van, Badat, ehrizol, am, Erzurum, Basra ve Lahsa beylerbeyilerine kul tifesini kendi hallerinde komayp ok ve tfek kullanmak, ata binmek ve harp letlerini kullanmak amacyla haftada iki gn eitim yaptrlmas emredildii halde eitimin yaptrlmad ve beylerbeyilere bal grevlilerin de grevleri banda hazr bulunmadklar bildirildiinden, kul tifesinin beylerbeyileri tarafndan bizzat imtihan edilmesi, grevlilere grevleri banda bulunmalarnn tenbih edilmesi ve airetlere gerekli tenbihte bulunularak harp let ve edevtyla tyin olunduklar mahalde toplanmalarnn salanmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 20 Za., sene: 978 Van belerbeisine hkm-i erf yazla ki: Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "kul tyifesin kend hllerinde komayup ok atmak ve tfenk ve syir lt- harb [] ktl istimlinde say ihtimm eyleyp dyim silahrluk* itdrp ve bi'l-cmle haftada iki gn bir mnsib mahalde cemyyet itdrp at u yarak istimline idmn imtihn itdrmek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer iken kul tyifesinn ekseri at u yarak istimlinde olmaduklarndan gayri hev v heveslerinde hric yirlerde gezp mevcd olmayup asl siphlk tavrnda mukayyed olmayup ihml zre olduklar ve belerbeiline mteallik olan mer v alaybeleri ve zam v erbb- tmr dah yat u yaraklar ile hzr olmayup kend kolaylarnda hev v heveslerinde olduklar ilm olund. mdi; eger kul tyifesidr ve eger mer v zam ve syir erbb- tmr ve gayri kullarumdur; hric yirlerde ve hev v hevesde olduklarna asl rz-y erfm olmayup emr-i sbkum mcebince kul tyifesi ata binp inmekde ve lt- harb [] ktl istimlinde ale'd-devm ihtimm zre olmak ve belerbeiline mteallik olan sancakbeleri ve alaybeleri ve zam ve syir siph kullarum dah knn-nme-i hmynum mcebince cebe v ceven ve cebelleriyle ve 310

bi'l-cmle dmen yarayla hzr u mheyy olmak ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bi'z-zt mukayyed olup Van'a tbi olan eger mer-i Ekrd'dur ve eger syir merdur ve alaybeleri ve zam v erbb- tmrdur ve mer-y Ekrd'un ayirine muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, yat u yaraklar ile hzr u mheyy olup ve syir mer dah sancaklar siphlerin cebe v ceven ve cebelleriyle ve syir lt- harb [] ktl ve edevt- ceng cidl ve bi'l-cmle dmen yarayla hzr u mheyy itdrp ve kul tyifesin dah cmlesin yoklayup hric yirlerde olanlar getrdp kimesneyi hev v hevesinde gezdrmeyp emr-i sbkum mcebince cem itdrp dah haftada iki gn bir mnsib mahalde cemyyet itdrp silh istimlinde eger ata binp inmekde ve eger yarak kullanmak ve eger ok u tfenk atmakda ve'l-hsl cem lt- harb istimlinde imtihn itdrp ve yarar stdlar tayn itdrp yevmen fe-yevmen idmn itdrp bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin ve bi'l-cmle kul tyifesini onat zabteyleyp bir ferdi hric yirlerde ve hev v heveslerinde gezdrmeyp dyim'l-evkt at u silhlar ve syir dmen yara ile hzr u mheyy itdrp siphlik tavrnda asl bir hussda kusr u noksn komayup tekml itdresin ve anda tfenkci bli ihds olunmakdan murd at zerinde tfenk istimline kdir yarar kullar tedrk olunmakdur. Anun gibi tfenkci blinde gedk tasarruf idenlere dah muhkem tenbh tekd eyleyp emrm zre haftada iki gn ata binp tfenkleri ile ve syirleri dah lt si[l]hlar ile mretteb mkemmel cemyyet in tayn olunan mahalde gelp at zerinden tfenk atmaa ve syir lt- harb ktl istimline idmn ve kendn bi'z-zt imtihn eyleyp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. Anun gibi kul tyifesinden hric yirlerde gezp hev v heveslerinde olup siphlik tavrna mukayyed olmayanlar yazup defter eyleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, gedkleri alnup Rm yiitlerinden har yararlarna virile. Huss- mezbrda ziyde ihtimm- erfm vardur; syir umra kys eylemeyp kul tyifesini emrm zre dyim hzr u mde v mheyy itdrp vech-i merh zre hricde bir ferdi komayup at u yarak istimlinde idmn imtihn itdrmekden hl olmayasn ve mer-i Ekrd ve aret aalarna emrm zre muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, ayirin yat u yaraklar ile hzr u mheyy itdrp ve syir mer dah sancaklarna mteallik alaybei v zam v siphleri ile dmen yarayla vaktlerine hzr bulunup perkende olmayalar ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ne vechile tedrk eyledn yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin. Van belerbeisine yazlan mufassal sret ki, kula haftada iki idmn itdrilmek in zikrolunan belerbeilere dah yazlmdur.** Kethudsna virildi. 20 Za. Bir sreti, Badd belerbeisine. Kethudsna. Bir sreti, ehrizol belerbeisine. Bir sreti, m belerbeisine; "yenieri tyifesine". Kethudsna. Bir sreti, Erzurum belerbeisine. 311

Yazld. Bir sreti, Basra belerbeisine. Yazld. Bir sreti, Lahs belerbeisine.
* Metinde eklindedir.

** Bu ksm, 439 ve 440 numaral hkmlerin arasnda yer almaktadr.

Varna Kds olup Muktat Mfettii olan Mevln Muhyiddn Tuna yallarnda vk olan hrsuz [u] harm teftine emrolunup Pr avu mbir yazla. "... Katl cb itmeyen ehl-i fesd anda aykalara kree virp ne mikdr kimesne virilr ise sret-i sicillerin bu cnibe gnderesin." diy.

441

Kulb sancanda ortaya kan hrsz ve haramilerle bunlara yataklk edenlerin tefti edilip ele geirilmesi ve gereken cezalarnn verilmesi; ekyaya kaytsz kalan, gz yuman ve yardm eden sbalarn da siyaset edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 20 Za., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Kulb sancanda hrsuzlar ve harmler zuhr idp bir yire cemyyet idp gice ile [evler] basup ve demler katlidp ve emvl esbbn gret eyleyp ve yollar basup krbnlar katlolunup rzklar yam v hasret olunup bi'l-cmle bunun emsli env- fesdt enatler olup ve zikrolunan yirlerde sancakbelerinn sbalar hrsuza ve harmye mun zahr olup ve sancakbeleri dah sbalarnun ahvline mukayyed olmayup sancaklarnda anun gibi fesd enat zre olup hrsuz ve harm[yi] tutup hakkndan gelmek uhdesine lzim iken imz- ayn idp ve tutlan hrsuzlarun dah akalarn alup hals idp siyset itmedkleri ecilden hrsuz u harm kesret zre rey ziyde mtezacciru'l-ahvl olduklar Atebe-i Uly'ya arz u ilm olunman bu huss[a] seni mfetti tayn idp buyurdum ki: Vardukda, bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp kendn bi'z-zt kalkup toprak kdlar marifeti ile zikrolunan mevza varup dah ummen hrsuz u harm katl-i nefs olmsa ve yollarda dah krbn gret olunup esbb rzk hasret olunm ise ol mahalde maznna v mttehem olup hrsuz u harm olanlar ve hrsuza ve harmye yatak u erk olup mun zahr olanlar ve bi'l-cmle hrsuzlk thmeti ile mehr mteref olanlar tutup dah erle grilecek husslar erle ve knn[la] olanlar knn- mukarrer muktezsnca ve mcib-i rf olup thmet-i sbka ile mseccel olanlar rf-i marf ile grp dah zikrolunan sancaklarda ne mikdr hrsuz u harm tyifesi varsa kadmden anda mtemekkin olanlardan olsun ve hricden gelp gidenlerden olsun bi'l-cmle her kimse hrsuz ve harm[yi] tutup dah hrsuzluklar ve harmlklar sbit zhir olanlar Sdde-i Sadetm cnibine arzitmee tevakkuf itmeyp dah kimin salb siyset idp ve kimin 312

kaza urup bir vechile hakret idp haklarndan gelesin ki, imdiye dein vk olan fesdt iden hrsuzlardan bir ferd hals olmak ihtimli olmayup cmlesi tutlup elegelp haklarndan gelinmi ola ve gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna ve akvm akribsna ve bi'l-cmle erle ve knn ile buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup emr-i erfmi ed itmeyince olmayasn ve sancakbeleri sbalarn dah gerei gibi tefahhus eyleyp her kank sba ki, sbalnda anun gibi bir fesd enat ola, dah ol fesd idenleri mukayyed mahbs idp tutup haklarndan gelmeye, belki hrsuza mun zahr olup veyhd hrsuzun ve harmnn hrsuzlu zhir olup bir defa tutldukdan sonra akasn alup hals idp bi'l-cmle hrsuza muvenet muzhereti zhir olursa, anlar dah hrsuz maklesindendr; anun gibileri dah tutup siyset eyleyp bir vechile haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret nashat olup bir sba dah ol vechile i eylemek ihtimli olmayup sbalklarn onat vechile zabt u hfzeyleyp hrsuza ve harmye ruhsat virmeyp tutduklar yirlerde mecl virmeyp siyset eyleyeler ve bi'l-cmle bu huss ehemm-i mhimmtdan olup senn hsn-i emnet istikmetne* itimd- hmynum olman tefti sana emrm olmdur. Hemn zikrolunan mevzda hrsuzluk ve harmlk idenleri ve hrsuza mun zahr olup azk virp ve yatak [u] turak olanlar bulup ve buldurmak bbnda bir vechile ikdm ihtimm eyleyesin ki, ehl-i fesd cmle bulup kurtlmak ihtimli olmaya ve emr-i erfm zre ne mikdr hrsuz u harm bulunup katl siyset olundun ve itdkleri enat fesdt tafsli ile yazup defter idp dah mezbr kullarumla Dergh- Muallm'a arzeyleyesin ve emrm zre zikrolunan vilyetleri teft ider iken anun gibi hrsuz u harm tyifesinden kaup gayri yirlere varurlarsa ol yirn sancakbelerinden ve kdlarndan dem gnderp taleb eyleyp dah getrp emrm muktezsnca teft eyleyesin. Hliy anun gibiler[i] taleb eylednzde virmek in sancakbelerine ve kdlarna dah hkm virilmidr. Amm; hn-i teftde hakk zre olup bu bahne ile hlf- er u knn kimesne[ye] teadd v zulm olunup akalar alnmakdan hazer ihtirz eyleyesin ve hrsuzluklar zhir olanlardan alduklar esbb rzklar ashbna hkmidp b-kusr aldrup cmle mcery mufassal merh defter idp arzeyleyesin.
* Metinde eklindedir.

442

Cebele Sanca Beyi Habib'in Kbrs Seferi'ne gitmesini frsat bilen baz ahslarn sancakbeyi hakknda iftiralarda bulunduklar ve grevden azlolunduu yolunda dedikodular yayarak sbalara itaat etmeyip fesat karttklar bildirildiinden kadlar tarafndan halka, ad geenin hlen sancakbeyi olduunun ilan edilmesi ve sulularn yakalanarak cezalandrlmalar.

Kapukethuds Abdlazz['e] virildi. Cebele sancanda vk olan kdlara hkm ki: Liv-i mezbra mutasarrf olan Habb Hurrem(?) Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "kendsi bi'l-fil cezre-i Kbrus'da sefer-i hmynum hdmetinde olup sanca ahlsinden baz eirr sitne-i Sadetm'e gelp hakknda baz n-makl nesneler isnd eyleyp ekv itdkleri ecilden ahvli teft olunman m belerbeisine hkm-i 313

erfm gnderilp mrun-ileyh hakknda kur v nevhden ikyet ider kimesne olmayup memleketi gerei gibi hfzeyledin mm-ileyh arzitmi iken gir liv-i mezbr ahlsinden bazlar; "Sancamuz bei azlolunmdur." diy gft [] g eylemekle sanca hfznda olan sbalarna kimesne itat itmeyp nice hrsuz* u harmler demler katlidp fesd enat eyledklerin" ilm eyledi. mdi; mrun-ileyhn zerinde liv-i mezbr kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Liv-i mezbr ahlsine muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, mrun-ileyhi kem-kn kendlere sancakbei bilp sancakbeliine mteallik olan cumhr- umrda mrcaat inkyd eyleyp anun gibi katl-i nefs[e] mberet iden ehl-i fesdun dah erle lzim gelen cezlar icr olunup emr-i erfme mugyir kimesneye ol vechile vaz u hareket itdrmeyesiz. Bade't-tenbh emr-i erfme mugyir san[c]akbelerine itat itmeyp ol makle fesd enate mberet idenleri isimleri ve resimleri ile yazup arzeyleyesiz ki, sonra anlarun hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel oluna ve bade'n-nazar bu hkm-i erfmi elinde ibk eyleyesiz.
* Metinde eklindedir.

443

Bolvadin ve uhud kazlarnda klayacak elli katar deve iin arpa ve saman satn almakla grevli hssa saralarndan brahim ve Ahmed'in arpay byk kile ile alp kk kile ile tevz etmek suretiyle yolsuzluk yaptklar ve halktan kile hakk ad altnda fazladan arpa aldklar ikyet edildiinden bu tr hakszlklarn nlenmesi ve szkonusu byk ve kk kilelerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
shklu kdsna hkm ki:

Bundan akdem; "Bolavadin [ve] hd kazlarnda elli katr deve klamas" fermn olundukda; "Arpanun stanbul kilesi drder akaya ve samanun garresi birer akaya alnur." diy kdlar bu cnibe arzeylemein zikrolan elli katr develern harc- alklar bu slb zre hsb olundukda krk bir bin iki yz elli aka zre zikrolunan aka hssa serrclardan brhm ve Ahmed nm serrclara teslm olunup irsl olunmlar idi. Hlen kaz-i mezbra tbi Yollyk nm karyeden Ms bin Hall ve Yeniceky'den Hzr bin Ysuf ve karye-i ay'dan Vel bin N[ru]llh ve karye-i kiboal'dan abn Hzr nm kimesneler; "Zikrolan develern zerlerine tayn olunan brhm ve Ahmed nam serrclar Bolavadin kilesi otuz iki vukyye olman bizden arpa stanbul kilesiyle almayup Bolavadin kilesiyle alup her kileye drder aka virp ve her mdde "kile hakk" diy birer kile arpa kural(?) korlar ve bizden arpay byk kile ile alup kk kile ile deveye tevz idp bize zulm hayfiderler." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, bu huss hakk zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup fi'l-vk reydan arpa alduklarnda byk kle ile alup deveye tevz eyledklerinde kk* kle ile tevz eyledkleri vk ise byk kle ve kk klelerin dah alup ikisini

314

bile Sdde-i Sadetm'e gnderp ve mezbrlarun zerlerinde sbt bulan hukk ashbna alvirdkden sonra ahvllerin mufassal merh yazup bildresin.
* Metinde

eklindedir.

444

Boalan gedik ve timarlarn sefere gidebilecek yarar yiitlere verilmesi hakknda emir olduu halde donanma ile sefere gitmek zere Karahisar- ark siphleri yoklandnda otuzdan fazlasnn zayf ve kk olup sefere gidemeyecekleri grldnden boalan gediklerin tevchi srasnda beylerbeyi tarafndan ilgili emrin titizlikle uygulanmas, aksi halde cezalandrlaca.

Kethudsna virildi. 20 Za., sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Defetle evmir-i erfem gnderilp; "Eger gedk ve eger tmrdur, ata ve tona ve darb u harb ve yat u yaraa yarar yiitlere virp n-ehle ve gayr-i mstehkka virmeyesin." diy tenbh olunmken hl belerbeiline tbi Karahsr- ark sanca siphleri Donanma-i Hmynum ile gitmek emrm olman bunda gelp yoklanldukda erbb- tmrdan otuz neferden ziydesin sar u n-bli bulunup ocak oullar olmayup ve yirlerine yarar demler dah tedrk olunmamdur. mdi; emr-i erfme muhlif sar olup mstehkk olmayanlara tmr tevch olunmaa sebeb nedr? Bu bbda mesl olmsndur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup min-bad emr-i erfme muhlif ocak oullarndan gayri sar olanlara tmr u dirlik tevch eylemeyp ata ve tona ve yat u yaraa ve darb u harbe kdir yarar u tvn yiitlere tevch eyleyp ve ocak oullarna dah yarar cebelleri emek zre virp anun gibi hdmet vk olup sefer-i hmyna gitmel olduklarn[d]a kimesneye itimd eylemeyp bi'z-zt kendn yoklayup cebe v ceven ve yat u yaraklarn ve cebellerin grp yat u yaraklarnda kusrlar olanlar tekml itdrp bb- ikdm [ve] dikkat ihtimmda dakka fevteylemeyesin. yle ki; min-bad emr-i erfme mugyir sarlere* ve mstehkk olmayanlara tmr vey gedk tevch eyleyesin, ol bbda beyn olunacak zrn asl makbl olmak ihtimli yokdur. Mesl mukab olmak mukarrer muhakkakdur. Ana gre mukayyed olup tedbr tedrkde taksr eylemeyp basret zre olasn.
* Metinde eklindedir.

315

445

Nibolu'yu tahrir eden umnu ve Hezrgrad Kads Muhyiddin'in gnderdii nevruz irsliyesinin alnd; kazs dahilinde baz grevlilerin reyya zulmettikleri iitildii halde bu konuda herhangi bir bilgi vermediinden dolay mesul olduu; hakszlklarn nlenip bu konuda ayrntl bilgi verilmesi ve Nibolu sancann tahririnde gereken titizliin gsterilmesi.

Sinn avu'a virildi. 20 Za. Selm(?) avu'a. umn ve Hezrgrad Kds olup Nibol tahrri emrolunan Mevln Muhyiddn'e hkm ki: El-hlet hzih Sdde-i Sadetm'e nevrz irsliyyesin gndermisin; gelp vsl old. mdi; taht- kaznda baz voyvodalar ve nyibler ve i-erleri ve gayrileri fesd enat eyleyp reyya zulm teadd eyledkleri istim olund. Taht- kaznda bu makle mezlim olup dah sen anlar def u ref eylemednden gayri Sdde-i Sadetm'e arzeylememee bs nedr? Bu bbda mesl olmsndur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi fesd enat eyleyp reyya zulm teadd eyleyen eger nvvbdur ve eger voyvodalar ve gayri i-erleri ve gayridr; her kimler ise zulm teaddlerin def u ref eyleyp menle memn olmayanlar ism resmleri ile yazup bildrmeyince olmayasn ve ol cevnibde bu makle mezlim vk olup dah def u refne ihtimm eylememee sebeb nedr, fesd eyleyen ne asl kimesnelerdr, fesd enatleri nedr; mufassal yazup bildresin ve tahrri fermn olunan Nibol sancanun tahrrin dah ihtimm zre olup Silistre sanca gibi muhtell mevve tahrr eylemeyp defterde bir isim ile mukayyed olan karyeleri ki, sonradan tefrk olunup birer mahalle birer mikdr yire varup amm; yirleri m u mterek tasarruf olunugelmi ola ol asl karyeleri gir slb- sbk zre defterde mukayyed oldu ism ile defter-i cedde kayditdrp her mahallesine birer isim tesmiye eyleyp dah "hric ez-defter" diy hara tmr virp ...*
* Hkm metni eksiktir.

446

Dokuz yz yetmi be ylnda Baban'da emn olan Ivaz avu ve Ktip Cankulu ile ad geenlerin muhsebelerini iltizam eden Gaybullah'n davalarnn grlmesi.

Mezbrn kimesnelere virildi. 20 Za., sene: 978 ehrizol belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Drende Ivaz avu ve Cnkul[] gelp; "mukaddem Baban Emneti'ne sene: hamse ve sebn ve tisa-miede mezbr Ivaz emn ve mezkr Cnkul ktib olup sene-i mezbrede bunlarun muhsebelerin Gaybullh nm kimesne elli bin akaya iltizm eyleyp hliy teft itdrmeyp iltizm itdi elli bini dah virmedin" bildrdkleri ecilden buyurdum ki:

316

Vardukda, mezbr bunlar ile berber idp iltizm mcebince teftlerine mberet ider ise toprak kds marifeti[y]le yirl yirinden grp iltizm itdi elli bini mezbra b-kusr tahsl itdresin. Eger bunlarun zimmetinde ol mikdr nesne zuhr itmezse kusrn mezbrdan alup iltizm mcebince tamm elli bine yitidresin ve eger teftlerine mberet itmez ise iltizm mcebince tealll itdrmeyp elli bin akal b-kusr mezbrdan alasn.

447

Gmlcine yaknlarnda Vezir-i Azam Mehmed Paa'nn bir voyvodasn katleden ve hslar mahsln yamalayan canbazlar tifesine yataklk eden Gzelhisar kazsnda skin aman adl ahsn istimlet verilmek sretiyle veya bir yolu bulunup yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi. (Bkz. hkm. 448.)

Yazld. Aydn sanca beine ve Gzelhsr kdsna hkm ki: Mukaddem kuttu't-tarkdan bazlarun fesd Pye-i Serr-i Adlet-masrm'e arzolunup elegetrilmeleri bbnda ihtimm olduka myesser olmayup ol esnda Rmili'nde Gmlcine kurbinde dstr- azam Vezr-i Azamum Mehmed Paa edma'llh icllehnun bir voyvodasn katlidp hslar mahslin gret iden cnbzlar tyifesinden baz elegetrildkde baz gaybet idp hliy kaz-i mezbrda skin olan aman nm kimesne mezbrlarun yataklar oldu istim olunup mezbrlarun elegetrilmesi mhimm olman her ne tarkla mmkin olur ise elegetrilmesin emridp ve mezbrun hakknda; "Hlf- er dahl taarruz olunmaya." diy istimlet zre bir hkm dah irsl olunup buyurdum ki: Hasan vardukda, mezbr hsn-i tedbr ve lutf-(?) tedrkle istimlet ile mi olur, yatana ve turana buldurmasn teklf itmekle mi olur, yohsa il-eri ile zerine varmala m olur; her ne vechile mmkin olursa al-klli hlin kaurmayup elbette elegetrp dah kayd bend idp mezbr Hasan'la yarar demler koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Amm; koduun kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat hfzidp gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler ve bi'l-cmle mfsid-i mezbrun elegelmesi ziyde mhimdr; bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyp elegetrmeyince olmayasn.

448

Gzelhisar kazsndan aman adl ahsa ehl-i fesad olduu ve fukaraya zulmettii bahanesiyle sebepsiz yere mdahale edilmemesi ve kendisinden davac olanlar varsa davalarnn grlmesi. (Ad geenin yakalanabilmesi iin istimlet verilmek gayesiyle gnderilen hkmdr.)

317

Yazld. Gzelhsr kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda mtemekkin olan aman nm kimesneyi; "Ehl-i fesd olup fukarya zulm teaddsi vardur." diy mdde yoken mcerred eirrnun isndyla mekel idinp sancakbei tarafndan ve gayriden dyim dahlolunup rencde v remde itdkleri Sdde-i Sadetm'de istim olund. mdi; zll-i refet ve sye-i adletmde h bir ferde kinen men-kne hlf- er dahlolunduna rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezbr anun gibi dahlidenler ile berber idp dah dav-y hakk ider kimesne var ise bir defa erle faslolunmayup zerinden on be yl mrr itmeyen husslar ber-mceb-i er- erf teft eyleyp gresin; fi'l-vk zerine bi-hasebi'-er nesne sbit olur ise ashb- hukka erle mezbrdan mteveccih olan haklarn alvirp fasl- husmet ve kat- niz eyleyesin ve eger zerine bi-hasebi'-er nesne sbit olmaz ise kbel-i erden eline temessk viresin ki, mezbra min-bad hlf- er kimesne dahleylemeye ve bi'l-cmle herkes gibi kend hlinde olup hlf- er kimesneyi rencde v remde itdrmeyesin. Ind ideni sekidp eslemeyeni arzidesin; yle bilesin.

449

Edirne'deki Hsbahe'de hizmet etmekte olan olanlardan eksik olanlarn yenieri aas tarafndan Trk zerinde olan acemi olanlardan tamamlanmas.

Yenieri aasna hkm ki: Edirne'de olan Bostncba Cafer zde mecdh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Edirne'de olan Hs Be'de hdmet iden olanlardan elli yedi nefer noksn zre olman tekml olmasn" arzeylemein kapuya ihrc olunan elli nefer ile noksn olan yedi nefer virilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, Trk zerinde olan acem-olanlardan kapuya ihrc olan elli nefer ile noksn olan yedi neferi tekml eyleyp henz virilmediyse emrm zre yazup mrun-ileyhe gnderesin.

450

Mehedeyn-i erfeyn'e defnedilmek zere ran'dan gnderilen llerin Mehedeyn'den uzak yerlere defnedilmesi.

Mustaf Kethud'ya virildi. 20 Za., sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mehedeyn-i erfeyn civrnda defnolman Yukaru Cnib'den baz mevt gnderildin" bildrp ol bbda dah her ne dimi isen mufassalen malm- erfm olmdur. Eyimmenn rdvnu'llhi tel aleyhim ecman mezrt- mnevvereleri pk dutlmak ehemm-i mhimmtdandur. mdi; ol cnibden gelen mevt ne mahalde defnolunmaa iczet-i hmynum oldu sbk

318

gnderilen ahid-nme-i hmynumda ve Badd'a gnderilen ahkm- erfede zikrolunmdur. Buyurdum [ki:] Vardukda, anun gibi ol cnibden mevt geldkde sbk virilen ahkm- erfe mcebince [makmt-] mteberrikeden hric bad yirlerde defnitdrp riyz- mukaddeseye karb defnitdrmeyp evmir-i sbkaya mugyir ve vk olan ahd emna muhlif i olmakdan ziyde hazer eyleyesin.

451

znikmid'de mevcut top kundaklarnn gelen top gemilerine yklenerek gnderilmesi.

Topclar ktibine virildi. 20 Za., sene: 978 znikmid kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda mevcd olan top kundaklar anda varan top gemilerine tahml olunup muaccelen gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi mevcd olan top kundaklarn anda varan top gemilerine birer mikdr tahml eyleyp muaccelen irsl sl itmek bbnda say ihtimmun vcda getresin.

452

Erzurum Beylerbeyilii dahilindeki blklerde ulfe datm srasnda blk aalar, ktipler ve avular tarafndan "tas akesi" ad altnda ake alnarak kul tifesinin rencde edildii duyulduundan bu durumun nne geilmesi.

Kethudsna virildi. 20 Za., sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Anda olan blklern aalar ve ktibleri ve avular ulfe tevznde "tas akas" diy bahne idp alnugeldinden ziyde aka almala kul tyifesi rencde oldu istim olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup gresin; fi'l-vk ulfe tevznde aalar ve ktibleri ve avular alnugelenden ziyde aka alduklar vk ise muhkem tenbh eyleyesin ki, keml-i adlet zre olup min-bad eger aalar ve ktibi ve eger avulardur; ulfe tevz ider iken alnugelenden ziyde [bir] aka ve bir habbe almayup kul tyifesini rencde itmeyeler. Bade't-tenbh muhtc- arz olan yazup bildresin.

453

Akahisar kazs reysna salnan kerestenin kad tarafndan dilne datlmad ikyet edildiinden bu konuda kimsenin himaye edilmemesi ve hakszln nlenmesi.

319

Muhbb Efendi['ye] virilp; shbine teslm itmein. znikmid kdsna ve Dergh- Muallm avularndan skender avu'a hkm ki: Hl Akahsr reys Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Emr-i erfmle salnan keresteyi kdlar adlet zre tevz eylemez." diy ekv eyledkleri ecilden buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile gresiz; kazyye arzolundu gibi olup emrolunan keresteyi adlet zre tevz eylemeyp bazna hmyet ve bazna ziyde salup reyya teadd iderse men idp tenbh eyleyesiz ki, emrolunan keresteyi adlet zre tevz eyleyp reyya zulm teadd eylemeyp bu bahne ile ahz celb olunup kudretleri olanlara hmyet ve zuafya teadd eylemekden ziyde hazer eyleye.

454

nemli ve cil bir i iin Erdel'e gnderilen Ahmed avu'un Eflak'a geldiinde bekletilmeden ve gvenlik ierisinde Erdel'e ulatrlmas.

Eflak voyvodasna hkm ki: Hl Dergh- Muallm avularndan bir mhimm mstacel huss in Ahmed avu zde kadruh ol tarafa ulak ile irsl olund. Taht- hkmetne dhl oldukda buyurdum ki: Bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp yarar demlernle mrun-ileyhi emn slim vilyet-i Erdel'e uladurup avk u tehrden hazer eyleyesin ve sana kang gn vusl bulup ve mahall-i memra [ne] trhda vusl bulup ve ne vechile uladurlduklarn vuk zre yazup bildresin.

455

Hasankale Kalesi'nin hisar pee ve hendei olmayp herhangi bir tehlike durumunda reynn snacak yerleri bulunmad bildirildiinden, hendek ve hisar peenin Erzurum Beylerbeyilii'ne tbi sancaklar reysna arn hesabyla tevzi edilip ina ettirilmesi.

Arz getren Ahmed'e virildi. 22 Za., sene: 978 Kethudsna virildi. 20 Za., sene: [978] Erzurum belerbeisine yazla. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Hasankala Kalas'nun hsr pee ve handek olmamala hn-i muzyakada reynun iltic idecek yirleri olmayup hsr pee ve handek bin olunmasn" arzeylemisin. mdi; zikrolunan kalanun hsr peesin ve handekn belerbei[li]ne tbi olan sancaklar reysna arun hsb ile ber-vech-i itidl tevz idp bin itdrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre Diyrbekir'e tbi olan mer v kuzta tenbh eyleyesin ki, vfir u mstevf rey gnderp dah sancaun gelen reysna arun ile hsb itdrp her 320

frkaya hssa tayn idp ana gre her sancaun reysna tayn olunan hssalarn eger hsr peedr, metn hasn bin itdrp ve eger handekdur, amk u vsi kazdurup bir vechile tedrk eyleyesin ki, iltic v tahassuna kbil olup metnet hasnetinde ve handeknun umknda ve vsatinde gerei gibi mukayyed olup bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve ne vechile tedrk eyleyp ne zamnda mberet eyledn yazup bildresin.

456

Ben Mansr ve Ben Reba adlarndaki Arap kablelerinin mr terekeye ve mslmanlarn ziraatlerine zarar vermelerinden dolay klak bahnesiyle Badat taraflarna gitmeleri yasaklandndan o taraflara gitmek isteyenlere engel olunmas.

Kethudsna virildi. 20 Za., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Badd belerbeisi mektb gnderp; "Ben-Mansr ve Ben-Reba* nm Arab tyifesi klak bahnesiyle Badd'a geldklerinde hssa-i hmynuma mteallik esvr mezrtna(?) develerin(?) ve syir tavarlarn mr terekesin ve mslimnlarun ziratlerin otarup ve katu't-tark eyledklerinden gayri gelp giderler iken rey v bery tyifesinn kll emvl esbbn yam v trc eyleyp teadd eyledklerinde gelp ekv eylediler. Def- teaddleriyn zerlerine dem gnderildkde gir Diyrbekir'e firr eylediler. Mukaddem dah tyife-i mezkrenn zulm teaddsi arzolundukda; "Min-bad klak bahnesiyle Badd taraflarna varmayalar." diy ahkm- erfe gnderilmele mslimnlar teaddden hals olm imi. Hliy gir emre muhlif Badd taraflarna kla[k] bahnesiyle varup fukarya teadd eylemekden hl olmaduklarn" arzeyledi ecilden tyife-i mezkre Badd taraflarna kla[k] bahnesiyle varmakdan men olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda sbk gnderilen ahkm- erfe mstedsnca tyife-i mezkreyi klak bahnesiyle Badd taraflarna varmakdan men eyleyp ol cnibn fukarsna ve syir rey v berysna vech-i merh zre zulm teadd itdrmeyesin. Rey v beryya ve memlekete enfa neyse anunla amel eyleyp ana gre tedrk idp vk- hli Dergh- Sadet-destghum'a arzidesin. Kethudsna virildi. 20 Za., sene: 978 Bir sreti, Badd belerbeisine.
* Metinde eklindedir.

457

Musul'da Nzr- Emvl ve Mltezim olan Crullah olu Mehmed hakknda fesat kartt ve mr mal kendi keyf harcamalarnda kulland yolunda vaki olan ikyetlerin incelenip ad geenin tefti edilmesi; sulu grld takdirde mr maln tahsl edilip kendisinin de hapsedilmesi.

321

Kethudsna virildi. F 20 Za., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sultn Hseyin Be mektb gnderp; "Musul'da Nzr- Emvl ve Tamga Mltezimi olan Crullh ol Mehmed ehl-i fesddan olup zerinde mblaa ml- mr var iken ol ml ile al kkler ve sarylar ihds idp sancakbelerinden ziyde gml sne-bend ve eyerl ve atlu kullar olup ml- mryi bu makleye sarfidp dyim bu tark ile tezvr telbse slk idp fukar v meskne n-hak yapup Musul'a varanlara; "Flna keflsin." diy tutup habsidp kll ml almala vridn sdrn anun teaddsinden Musul'a gelmez olup hatt mrun-ileyh ve demlerinden hakk talebi in belerbeiden ve defterdrdan mektblar iledp meclis-i era varldukda erle nesne sbit itdrmeyp hr; "Dav v nizum yokdur." diy huccet virp" bu bbda Badd belerbeisi dah mektb gnderp; "Mrun-ileyh Sultn Hseyin Be'n zimmetinde ml olmadu ve mltezim eyledi hlf- vkdur. Bu makle irret ekdan hl deildr. Mrun-ileyh zerinde olan ml- mryi ed itmek teklf itdi in gaybet idp sitne-i Sadetm'e mteveccih olmala zimmetinde olan ml- mr tahsl olunmayup kalmdur." diy arzeyledkleri ecilden mltezim-i mezkrun ahvlin sana teft itmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emr-i erfm mstedsnca varup mezbr mltezimn ahvlin toprak kdlar marifeti[y]le hakk zre onat vechile dikkat ihtimm zre teft tefahhus eyleyp gresin; zimmetinde mblaa ml var iken emlk idinp ol makle kkler bin eyledi ve kullar atnda(?) ml telef eyledi vk ise mlum emlk esbbn ve hdmetkrlarn bey- men-yezd ile bey itdrp deyni in tahsl idp Hzne-i mirem'e gnderesin. Emlki deynini ihta eylemedi takdrce i iinde iken akvm [u] akri[b]sna temlk itdi ve olna ve kzna virdi ml da borc in zabtitdresin. Kifyet eylemez ise kfelsndan tahsl itdrdkden sonra hukk- nsda dah teft idp her ne sbit zhir olursa mlumun alkas kat olundukdan sonra ml ve emlki kalursa sbit olan hukk- ns alvirp badeh rafz u ilhd hussna dah teft idp ne sbit zhir olursa mufassal merh defter idp ve kendyi muhkem habsidp bildresin.

458

bkz. hkm. 282.

Rmili kdlarna hkm ki: Yenibzr skinlerinden Bekta ve Krk Memi nm kimesneler ehl-i fesd olup elegetrilmeleri lzim mhimm olman Sdde-i Sadetm avularndan ...*
* Hkm metni eksiktir.

459

bkz. hkm. 282.

Yenibzr kdsna hkm ki: Nefs-i Yenibzr'da mtemekkin iken fevtolan Aknc Sinn nm kimesnenn zimmetinde hayl ml- mr bk kalup tahsli lzim olup ve yoldalarndan nefs-i Yenibzr'da mtemekkin Bekta ve Krk Memi nm kimesnelern Sdde-i Sadetm'de 322

ihzr lzim olman Dergh- Muallm avularndan Mahmd avu zde kadruh ulala irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp mezkrlar hsn-i tedbr ile elegetrp mukayyed mahbs ve mm-ileyh avuuma teslm idp dah nefs-i Yenibzr'da eger mteveff-y mezbrun ve eger mezkrlarun vk olan cmle emlk esbbn deer bahlaryla frht itdrp mr[ye] olan deyni in mr cnibinden zabt u kabz itdrp ve her biri niceye satldun ve ne mikdr nesne tahsl olunup teslm olundun mufassalen yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

460

Filibe'deki abaclarn imal ettikleri abalarn lsnn det-i kadmeye gre olmas ve l letlerinin damgalattrlmas.

Filibe kdsna hkm ki: Dergh- Muallm avularndan olup Filibe Nzr olan; "abc tyifesinn det-i kadme zre ablar on ikier zir gelp hl sekiz ve tokuz zir* gelr ve zirlar* ve maml olunan dirhemleri tamgasuz olup tamga lzim oldun" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; arzolundu gibi olup det-i kadme[ye] muhlif ablar eksk olup ve zir u dirhemleri tamgasuz ise kadmden ka zir idegelmiler ise ablarn ol mikdr iledp ve zir u dirhemlerin dah knn- kadme zre tamgaladasn.
* Metinde eklindedir.

461

Eirdir kazsnda mtemekkin Trk Osman adyla bilinen ahsn kaz halkna zulmettii ve zengin biri olduu bildirildiinden, kasaplk hizmetinde istihdam edilmek zere stanbul'a gnderilmesi.

Mevln Eirdr kdsna, Dergh- Muallm avularndan Uklu Mehmed avu'a hkm ki: Kaz-i mezbrda mtemekkin Trk Osmn dimekle marf kimesne gelen kdlar yanna varup mrte olup mslimnlara fevka'l-had zulm hayf eyleyp ol diyrdan ref lzim olup mtemevvil kimesne olman mahmiyye-i stanbul kassbl hdmetiyn mahrse-i mezbreye gnderilmesin emridp buyurdum ki: Tehr itmeyp mezbr kassblk mhimmine lzim olan havyici ile muaccelen mahmiyye-i mezbreye gnderesin ve ne gn irsl olundun yazup bildresin.

323

Sefer czidr.
[Yev]m's-Sebt, f 17 Zi'l-hcce, sene: 978

462

Naka Adas reysnn iki yldr vermedikleri haralarnn tahsli iin Vezir Pertev Paa tarafndan Naka dkasna gereken yardmn yaplmas.

Yazld. veys avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: Naka Dkas Yasef Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Naka cezreleri reys iki yldan ber zimmetlerinde olan harclarn virmeyp nd muhlefet zre olduklarn" bildrp sizn muvenetinz ile cem u tahsli in emr-i hmynum taleb itmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle demisi vardukda, mrun-ileyhn demisine yarar demler koup Naka cezreleri reys zerlerinde ka yllk harc kalm ise b-kusr cem u tahsl itdrdp mezkr demisine alvirp hlf- er u knn tealll niz itdrmeyesin; temerrd nd idenleri yazup bildresin.

463
Yazld.

am vilyeti nzlnn toplanmas srasnda kullanlan kilenin byk, teslimi srasnda kullanlan kilenin ise kk olduu bildirildiinden nzl teslim alndnda kullanlan kilenin getirilip llmesi ve ka vukyye ettiinin sicil olunup bildirilmesi.

Trablus kdsna hkm ki: Vilyet-i m'dan ihrc olunan nzl kabz hussnda istiml olunan kle byk kle olup ve teslm klesi andan kk oldu ilm olund. mdi; ne makle kle ile kuztdan alnup ve Kbrus'dan gelen gemilere kang kle ile teslm olundu malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp ber-vech-i isticl nzl emninden nzl kabzitdi kleyi getrdp dah sen mrun-ileyh avuumla veznitdrp ka vukyye idin sicill eyleyp bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Bu bbda basret intibh zre nzl hussnda maml olup istiml* olunan kleden gayri gafletle(?) eyleyesin ve bu bahne ile celb ahz olunup ve nzlden bel u ketm olunm [m]dur, nicedr; mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.
* Metinde eklindedir.

324

464

Midilli beyinin Mesine'den skenderiyye'ye gelen tutsaklar, spanya ile Venediklilerin ibirlii vs. hakknda gnderdii bilgilerin Sddei Sadet'e ulat, elde edilecek bilgilerin gnderilmesine bundan sonra da devam edilmesi; yanndaki kadrgalar iin salnan krekiler fazla gelirse orada alkonulmas, mmkn olduu kadar kreki temin edilmesi ve donanma gelince Pertev Paa'nn uygun grecei ekilde gemilere verilmesi.

Yazld. Garblerden(?) abn'a virildi. F 14 Zi'l-hcce, sene: 978 Gelibol'ya gelp nyibn ve kalafatclar kethudsna dery(?) Midill Bei olan Hzr Be'e hkm ki: Hliy Zi'l-hcce'nn on drdinde mektbun gelp; "Mesine'den skenderiyye skelesi'ne gelen tutsaklarun haberin ve spanya dinilen lan-i b-dn Venedik lanlerine virdi cevb hussn ve Mslimn Al ile Pervz adalar arasnda olup Benefe'ye dein varup duklarn(?) ve Kapudnum Al dme ikblh Zi'l-kade'nn on sekizinde Finike'ye varup ol taraflarda olan meteriz aalar tahmline mberet itdin" bildrmisin; dah her ne dimi isen mufassalen malm- erfm olmdur. Buyurdum ki: Min-bad dah dery v dmen cnibine nzr olup memr olduun zre hdmetde bulunmada dakka fevtitmeyp kffr- dallet-sr tarafndan vkf olduun ahbr- sahhay ilm irdan hl olmayasn ve "Sakz'da iken yanunda olan iki kadrganun krekcisi noksn zre olup hzr olan krekcisi ile ancak biri donanup ve bir kadrganun krekcileri tekrr salnup salnan krekciler kadrgaya kifyet mikdrndan ziyde gelmek ihtimlin" bildrmisin. mdi; krekci gyet ehemm-i mhimmt levzimdendr; ziyde ne kadar krekci gelrse hfzidp alkoyasn ki, anun gibi gemilernde krekci fevtolmala noksn gelrse anlarun yirine konla ve Donanma-i Hmynum vardukda dstr- mkerrem Vezrm Pertev Paa edma'llh iclleh mnsib grdi zre krekciler noksn zre olan gemilere konla; ziyde ne mikdr mmkin ise krekciyi ziyde tedrk ihzr itdrmekde dakka fevtitmeyesin.

465

irmen beyinin gherile hizmetine tayin edilen msellemler dnda kalan ikinci nevbetli msellemler ve dier askerlerle sefere hazrlanp Vezir Ahmed Paa'nn emrinde hizmette bulunmas.

Yazld. demisine virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 978 irmen beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sbk; Rmili belerbeisine varmak emrolunup sonradan gemiye emrolunup hl; "Gherileye tayn olunan msellemlerden mad dstr- mkerrem Vezrm Ahmed Paa edma'llh tel iclleh ile varup hdmetde bulunasn." diy emrm oldun" bildrmisin. mdi; bundan akdem gemiye

325

varmak emrm oldukda gemiden ib eyleyp kara seferine varmak murd eyledn ecilden bu defa kara seferine varmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda; tehr eylemeyp mkemmel gherile ikinci nevbetllerinden ne kadar msellem tayn eyleyp dah bk kalan ikinci nevbetl msellemler ile ve sancauna mteallik alaybei v zam v erbb- tmr ile cebe v ceven ve cebellernle dmen yara ile mretteb mkemmel hzr u mheyy olup mrun-ileyhn yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn; ihmlden ziyde hazer eyleyesin.

466

Karahisar- ark sanca beyi sipahileri ile donanmada grevlendirildiinden Erzurum beylerbeyi tarafndan bir miktar gnllye bir yarar sipahinin babu tayin edilerek muhafaza iin Karahisar- ark'ye gnderilmesi ve kendilerine, halka zulmetmemeleri, muhafazada dikkatli olmalar ve halk ehl-i fesdn errinden korumalar hususunda tenbihte bulunulmas; ayrca Falc Behram ve Kl adl millerin hapsedilmeleri ve zimmetlerindeki mr mallarn tahsil edilip mr ile alakalarnn kesilmesi.

Kethudsna virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Hl Karahsr- ark sanca bei siphleri ile Donanma-i Hmynum'a emrolunup ol cevnib hl kalup hfz u hrseti lzim mhimm olman Erzurum siphlerinden muhfaza in bir yarar kimesneyi ba u bu tayn eyleyp bir mikdr gnll koup liv-i mezbr muhfazasna gndermek* emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp gnllden ve siph[den] ve gayriden kifyet mikdr dem yazup dah siphlerden vech mnsib grildi zre bir yarar u mutemedn-aleyh kimesneyi ba u bu tayn eyleyp liv-i mezbra gnderesin ki, muhfaza hdmetinde olalar. Amm; muhkem tenbh eyleyesin ki, muhfaza bbnda dikkat ihtimm eyleyp bu bahne ile rey v berydan mft meccnen yim yimeklerin almayup her ne alurlarsa narh- cr zre akalaryla alup kimesne[ye] zulm teadd eylemekden ve ehl-i fesda hmyet eylemekden hazer idp ve Falc(?) Behrm ve Kl nm miller shte tyifesiyle mttefik olup fesd enat eyledklerin ilm olunman mezbrlar elegetrp habseyleyp ml- mrye alkalar dah var ise nzrlarna zabtitdrp alkalarn kat itdresin; bb- muhfazada dakka fevteylemeyeler. yle ki; muhfazasnda olduklar yirlerde kimesnenn mlna ve cnna zarar u gezend iridi istim oluna anlara** tazmn itdrilmek mukarrerdr. Ana gre basret [zre] olalar ve ne vechile tedrk eyleyp ne mikdr kimesne tayn eyleyp gnderdn yazup bildresin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

326

467

Payas skelesi anbarlarnda bulunan nzln el sancana nakli iin Finike ve civar iskelelerden gemi tedarik edilerek navlunu tayin olunup Payas'a gnderilmesi.
il beine hkm ki:

Payas skelesi'nde der-anbr olan nzl gemilere tahml olunup anda satlmak lzim olman ol bbda kifyet mikdr gemiler tedrk olunup Payas skelesi'ne gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp Finike skelesi'nden ve gayri gemi tedrk olunmaa kbil olan yirlerden birka pre gemi bulup skenderiyye['ye] varnca navlun ile kavlidp Payas'a gnderesin ki, nzl tahml idp mahall-i memra iledp teslm ideler ve her biri ne mikdr tereke alup ka gemiye tahml irsl olunup ve ne mikdr navlun ile gideceklerin defter idp bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Bu huss mhimmtdandur; ihml msheleden hazer idp bb- ikdmda dakka fevtitmeyesin. Zikrolunan nzl gemilere tahml olunman Haleb kdsna ve defterdrna ahkm- erfe irsl olunup tenbh olunmdur. Ana gre sen dah mukayyed olasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup vsl olup ve ne vechile tedrk eyledn mufassalen yazup bildresin.

468

Girit'ten Kbrs'taki kffra gemi ile zahire gtrrlerken ele geirilip kadunaya vurulan reis ile arkadalarnn Sakz reysndan olduklar, fetretten nce Girit adasnda bulunduklar ve gemilerine zorla peksimet yklendii anlaldndan kefil, gstermek artyla salverilmelerinin uygun grld.

Yazld. Siph-olanlarndan Nash'a virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 978 Sakz beine ve kdsna ve emnine hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem Girit cnibinden Kbrus cezresinde olan kffr- hksra zahre alup giderken tutlan baranun resi ve yoldalar emr-i erfmle kadunaya urlup lkin mezbrlar harb olmayup Sakz reysndan olup fetretden mukaddem Girit adasnda bulunmala papa demleri gemilerine cebr ile peksimad tahml idp Kbrus'a gnderp giderken tutlup kadunaya konmdur. Ol bbda b-gnhlardur." diy tlk olunmalar bbnda nyet recsna arzeylednz ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, bu huss ahl-i vilyetden tamm hakk zre ihtimm [ile] teft idp gresiz; fi'l-vk mezbrlar harb olmayup arzolundu zre Sakz reysndan olup fetretden mukaddem Girit'de bulunmala mezbr papa demleri cebr ile peksimad tahml idp Kbrus'a gnderdkleri vk ise ve bunlar sahh Sakz reysndan olup harb kfirlerden deiller ise ayn- vilyetden yarar ve mnm mldr kefller alup dah tlk idesiz.

327

469

Pogonya kazsna bal Lipanca, Ostanca, Mesarya, Odurcani, Olagi ve Alovista kyleri ahlsine zulmeden ve mallarn zorla alan kaz nibi Ali ve akrabalarnn tefti edilerek zerlerine sabit olan haklarn alnp sahiplerine ide edilmesi ve neticenin sicil sreti ile arzedilmesi.

Pogonya kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kaz-i mezbrede Lipanca ve Ostanca ve Mesarya ve Odurcani ve Olagi ve Aloviste nm karyeler ahlsi meclis-i era gelp sbk Pogonya Nyibi olan Al, kyegsi ile karnda Mustaf nm kimesneler bir[i] davc ve ikisi hid olup tezvr ile zerimze aka isbt idp hayl mlmuz alduklarndan mad teadd v irretlerinden nicemz cel-y vatan idp fukary rencde eyledi malmun olman mezkr niybetden ref itdn ve kyegsi ve karnda zimmetlerinde fukarnun kll hukk oldun" bildrdn ecilden erle teft olunup hukk- ns alvirilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr nyibi ve kyegsi ve karndan ihzr idp dav[]-y hakk ider husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin erle teft eyleyp gresin; kazyye arzitdkleri gibi olup zerlerine erle sbit zhir olan hukk ashbna alvirp dah zerlerine ne makle mevd sbit olup ve ne mikdr hukk alndun yazup sicill idp sret-i sicillin mezkr avuumla Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyp mezkr nyibi min-bad niybet itdrmeyesin. Amm; hn-i teftde hakk zre olup ahad-i tarafeyne meyl muhb eylemeyp ahz celb olunmala mcrimler hmyet olunup mcerred erbb- garaz sziyle kend hlinde olanlara dahlolunmakdan hazer eyleyesin.

470

Balyabadra Nhiyesi eribas Hasan'n grlen iyi hizmetleri ve Kalavrita kads ile Mora nzrnn tavsiyesi zerine yine emrindeki msellemlerle Balyabadra'nn muhafazasna memur edilmesinin uygun grld.

eriba Hasan eleb'ye(?) virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 978 Mora beine hkm ki: Mevln Kalavrita kds ile Mora Nzr Sinn avu mektb gnderp; "Balyabadra nhyesinde on alt bin elli tmr ile nhye-i mezbre eribas olan drende Ser-asker Hasan in; "Her vechile yarar ve nyete sezvrdur ve bundan akdem Mora muhfazasyn kendye mstekl hkm vrid olman Balyabadra['da] vk olan krk nefer msellem ile leyl nehr mm-ileyh eriba Balyabadra'nun etrf u eknfn gerei gibi hfz u hrset idp bi-nyeti tel bir ferde zarar iridrmeyp muhfaza emrinde mcidd sdr." diy bildrp kasaba-i mezbrenn krk nefer msellemleri mezbra kolup dyim hfz u hrset zre olup ol bbda hkm virilmek" recsna arzeyledkleri ecilden buyurdum ki: 328

Gresin; arzolundu zre mezbr muhfaza uhdesinden gelp mezbrn msellemlere serdr olmak vech mnsib ise Balyabadra'nun zikrolunan krk nefer msellemlerin mm-ileyhe koup muhfaza hdmetine tayn eyleyesin; bb- muhfazada tamm ihtimm idp dakka fevteylemeyesin.

471

Amasya beyinin yz sipahi ile muhafaza hizmetinde bulunmas ve ehl-i fesadn herhangi bir yere zarar eritirmesine frsat vermemesi; Amasya zaimlerinden Ali'yi de muhafaza hizmetinde istihdam etmesi.

Mezkr Al'ye virildi. F 20 Zi'l-hcce, sene: 978 Amsiyye beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Amsiyye siphlerinden yz nefer siph ile muhfaza hdmetinde olmak" emrm olm idi. Ol emrm kem-kn mukarrer olman Amsiyye sancanda 25.318 zemeti olan Zam Al ol vilyetn ehl-i vukf olman muhfazaya alkonlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen emr-i erfm mcebince amel eyleyp ol cnibde mahf u muhtara olan yirlere birer yarar dem tayn eyleyp gerei gibi hfz u hrset itdrp ehl-i fesddan bir mahalle zarar u gezend iridrmekden ziyde hazer eyleyesin. Anun gibi bir mahalde ehl-i fesd zuhr iderse yanunda olan siphler ile ve hsr-erenleriyle, il-eriyle zerlerine varup mmkin oldu zre mazarratlarn def u ref eylemek bbnda say ihtimm eyleyesin ve mrun-ileyhi vech mnsib grildi zre muhfaza hdmetinde istihdm eyleyesin.

472

nceleri ovada iken daa karak kanun ve defter gereince rsm- diyelerini demeyen Delvine'nin Sensene(?), Siden(?), Eiryan(?) ve Ayavasil kyleri ahalisine tekrar ovaya inerek rsmlarn vermeleri hususunda tenbihte bulunulmas.

Mustaf avu'a virildi. F 20 Zi'l-hcce, sene: 978 Delvine beine hkm ki: Hl Delvine'ye tbi Sensene(?) ve Siden(?) ve Eiryan(?) ve Ayavasil nm karyeler sbk aaada ovada olup hl taa kup knn u defter mcebince eds lzim olan rsm- diyelerin virmeyp nd muhlefet zre olduklar ilm olunman mezkr karyeleri slb- sbk zre gir aaa indrmek emridp buyurdum ki: Vardukda gresin; zikrolunan karyeler fi'l-vk kadmden aaa ovada olup hlen taa kup ol vechile tealll iderlerse mezkrlara tenbh eyleyesin ki, slb- sbk zre aaa inp lzim olan rsm- diyelerin defter knn mcebince b-kusr ed ideler; nd muhlefet [idenleri] yazup vuk zre arzeyleyesin.

329

473

znikmid'de yarar yiitlerden cretle kreki yazlmas ve Galata emni tarafndan gnderilen kreki akesinden birer miktar ake verilerek Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Tersne emnine virildi. znikmid kdsna hkm ki: Hl krekciye ihtiyc olman taht- kaznda bulunan yarar yiitlerden aka ile krekci tutmak emridp ve krekci mhimmi in Galata emni tarafndan elli bin aka irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznda bulunan yirlerden yarar yiitlerden aka ile krekci olmaa saflu olanlar yazup gnderilen akadan birer mikdr aka virp dah krek mhimmi in Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, geldklerinde defter ile yoklanup bk akalar dah bi't-tamm virilp krek hdmetine konlalar. Huss- mezbr mhimmtdandur; ihmlden hazer eyleyp bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin ve ne vechile tedrk eyleyp ne kadar krekci yazup gnderdn ilm eyleyesin. Amm; bu bahne ile celb ahzden hazer eyleyesin.

474

Klis ve Delvine beylerinden gelen haberlerde Krfs'te toplanmakta olan dman donanmasnn spanya donanmasnn gelmesini bekledii, geldiinde onlarla birleerek Donanma-i Hmyn'la savaacaklar bildirildiinden, Pertev Paa serdarlnda denize kan donanmaya Vezir Mustafa Paa tarafndan gnderilecek gemiler henz gnderilmemi ise cilen gnderilmesi ve Kbrs'taki muhasara ve dmann durumu haknda bilgi verilmesi; ayrca Arap ekyasnn herhangi bir karklk karmas ihtimaline kar Balis ve Selimiye beylerinin Kbrs'a gnderilmelerinden vazgeilip yerlerinde brakldklar.

Msrl Ahmed avu gitdi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 978 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Hliy Klis Bei Ferhd ve Delvine Bei Byezd dme zzhm sitne-i Sadetm'e gnderdkleri mektblarnda; "Venedikl lanlern donanma-i hezmet-karnleri Krfs kurbinde cem olmak zre olup spanya'nun donanma-i hasret-rehnleri gelmesine mterakkb mtevakkf olduklarn [ve] spanya'nun donanma-i makhresi gelp mlk oldukdan sonra fikr-i fsid ve rey-i ksidleri Donanma-i Nusret-makrnum'a mukbele itmek" imi. mdi; dstr- mkerrem ilh. Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh ibu mh- Zi'l-hcce'nn tokuznc gn Donanma-i Hmynum'la mteveccih olman mukaddem fermn olundu zre ol cnibde olan sefyin-i nusret-karyinden mrun-ileyhe sli lzim olan ka kta ise isticl zre irsl olunup ber-vech-i msraat irip mlk olmak mhimmt- dn [] devletden olmdur. Eyle olsa; buyurdum ki:

330

( ) vardukda, mrun-ileyhe irsl olunacak gemiler henz gnderilmemi ise tehr u tevakkuf itmeyp emr-i erf-i vcib'l-inkydum mstedsnca muaccelen irsl sli bbnda dakka fevtitmeyp env- say ikdm zre olasn. Hazret-i Hakk celle ve al hayrlar myesser itmi olup askir-i slm'a env- feth u nusret ve ad-y liyma esnf- mezellet nekbet mukadder eylemi ola ve bi'l-fil ol cnibde olan cnd- muvahhdnn ahvl-i meserret-encmlar ne vech zre olup cmle yat u yaraklaryla hzr u mheyy mdur ve muhsara maslihna mberet olunup meterisler kurlup top u tfenk ve syir yarak tertb tekml olunmak myesser olm mdur, ne gn muhsaraya mberet vk olmdur ve kala iinde mahsr olan kffr- dzeh-mekn ve ad-y b-dnn keyfiyyet-i ahvl-i dallet-mellerine ne yzden tahsl-i vukf eylednz, tedbr-i sekmet-pezrleri nedr; bi'l-cmle vkf olduun zre mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyp dah vech mnsib grildi zre kalasnun feth u teshri ve ad-y b-dnn kahr u tedmri husslarna bezl-i makdr ve sarf- kudret eyleyesin ve Bls ve Selemiyye sancaklar beleri ol cnibde hdmete tayn olunmlar iken vilyet-i mezkre kdlarndan ve defterdrdan sitne-i Devlet-medrum'a mektblar gelp; ( ) "Eb-R mblaa Arab tyifesiyle vilyete kup asker halk yirinde olmamala ahl-i vilyete eky-y(?) Arab teadd itmelerinden ihtirz lzimdr. yle ki; zikrolunan beler dah gideler, vilyet-i mezbre fukarsna keml-i hasret mukarrerdr." diy arzeyledkleri ecilden mrun-ileyhim beler kullarum ol cnibe irslden fergat olunup sancaklarnun hfz u synetleriyn alkondlar.

475

Karahisar- ark'de buldurtularak kree gnderilmesi.

firar eden krekilerin kefillerine konulmak zere Sdde-i Sadet'e

Yazld. Kdnun kendye virildi. 28 Zi'l-hcce, sene: 978 Karahsr- ark beine hkm ki: Karahsr- ark kds Dergh- Muallm'a gelp bu defa taht- kazsndan ihrc fermn olunan krekcilern on neferi gaybet itmein bedelleri akalar kendlere tazmn itdrildine Ters-hne-i mire emninden mhrl tezkire ibrz itmein buyurdum ki: Vardukda, firr iden krekciler kimlerse kefllerine buldurup getrdp dah Tersne-i mire emninn tezkiresi mcebince tazmn itdi bedelleri akasn mrun-ileyh aldukdan sonra kendlerin kayd bend ile yarar demlere koup mebbed kree konmak in Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yollarda onat vechile gzedp gafletle gaybet itdrmekden saknalar. Kefllerine ne mikdr kimesne buldurlup ...*
* Hkm metni eksiktir.

331

476

Silah ykl bir bara, urgan ykl bir karamrsel gemisi ve iinde askerler bulunan iki geminin Sakz'dan Rodos'a oradan da Kbrs'a gnderildii, Arboz ve dier adalardaki gnll reislere istimlet verilmesi konusunda ilgililere tenbihte bulunulduuna dair Midilli beyinin gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; dmanla ilgili gelimelerin ayn ekilde bildirilmeye devam edilmesi ve derya muhafazasnda dikkatli olunmas.

Mehmed avu'a virildi. F gurre-i Safer, sene: 979 Sbk Sakz Bei olup hl Midill Bei Hzr'a hkm ki: sitne-i Devlet-iynum'a mektb gnderp; "Yarak tahml olunan Sleymn Res barasndan be kadrga kolup gnderilmi idi. Sakz'a vardukda, mezkr bara ile urgan tahml olunan karamrseli Rodos'a uladurmak buyurlman mh- Zi'l-hcce'nn beinci gni Sakz'dan kalkup asker ile meml iki pre karamrsel gemileri kadrgalara palamar alup mah- mezkrun yedinci gni ehrenbe gicesi beinci satde Rodos Liman'nda lenger braup pencenbe gn cezre-i Kbrus'a tor sa u slim tevecch eyledklerin ve sen Arboz ve syir atalar cniblerine mteveccih olup rstgeldn gnll reslerine istimlet virp kapudnlar olan Al Res'e muhkem tenbh olunup; "Gnll resleri rktmeyp gaz-y garrya terb itdrmee sayidesin." diy smarladuun" bildrp bu bbda dah her ne ki tafsl beyn eylemi isen hakkati ile malm- erfm olmdur. Eyle olsa; hliy muhfazas fermn olunan mahallern hfz u hrseti hussnda mcidd merdne olman emridp buyurdum ki: Vardukda, bb- muhfazada keml-i basret intibh zre olup gaflet ile ad-y bed-rey taraflarndan bir mevza zarar u gezend iridrilmesinden ihtiyt u ihtirz eyleyp er gibi olup ihml tekslden saknup env- mes-i cemlen zuhra getresin. Anun gibi kffr- sakar-makar taraflarndan haber-i sahha vkf u muttali olursan muaccelen sitne-i Devlet-penhum'a ilm itmekde dakka fevteylemeyesin.

477

Hssa reislerden Ali Reis'in dman hakknda bilgi edinmek maksadyla yakalayaca esirlerin stanbul'a gnderilmesi iin Anadolu kadlar tarafndan ulak beygiri tedarik edilmesi.

Hseyin Kethud'ya virildi. 20 Zi'l-hcce, [sene:] 978 Anatol kdlarna hkm ki: Hssa reslerden Al Res zde kadruh anun gibi kffr- bed-girdr taraflarndan dil alup Sdde-i Sadetm'e gndermel oldukda ulala gndermek emrm olmdur. Buyurdum ki: Mezkr Al Res kffr- hksr cnibinden dil alup sitne-i Sadetm'e gndermek in ulak brgri taleb eyledkde kifyet mikdr ulak brgri bulvirp ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz.

332

478
Bu dah.

Ali Reis'in, dman tarafndan ele geirdii casuslar sitne-i Sadet'e gndermek istediinde ulakla gndermesi.

Al Res'e hkm ki: Anun gibi kffr- hksr taraflarndan dil elegetrp sitne-i Devlet-penhum'a gndermel olduunda ulala gndermek emridp ol bbda vilyet-i Anatol kdlarna hkm-i erfm yazlup; "Ulak taleb eyledkde bulviresiz." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Anun gibi ad-y hksr cnibinden dil elegelp gndermel olduunda emrm mcebince Sdde-i Sadetm'e ulala gnderesin.

479

Silivri civarnda gezen ve kreki yazma bahanesiyle baz adamlar tutup akelerini alan fesatlarn yakalanmas; det ve kanun zere kreki yazlmaya talip olan varsa yazlmas; ayrca sular sbit olan mahbuslarn da kree gnderilmesi.

Al avu'a virildi; be nefer avu bile gitmidr. Silivri kdsna hkm ki: Hl taht- kaznda ve dah aalarda yollarda ve gayride baz kimesneler; "Kree dem lzimdr." diy baz demleri tutup ol bahne ile akalar alndu ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, ol makle fesd eyleyen kimler ise elegetrp yenieri tyifesinden ise ism resmleriyle yazup bildresin; deillerse kayd bend ile mezbr avularum* ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; anun gibi olgelen det knn zre biner ve tokuzar yz aka ile kree gitmei ihtiyr ider dem varsa defter eyleyp anlar dah Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, akalar virilp gemilere konla ve anlardan mad cermeleri sbit olup mahbs kimesneler varsa anlar dah yarar demlere koup bile gnderesin.
* Metinde eklindedir.

480

skenderiyye'de top dkme hizmetinde bulunan topu blkbalarndan Mehmed ve dier topularn Vezir Ahmed Paa ile sefere gitmeleri.

skenderiyye'de top dkmek hdmetinde olan topc blkbalarndan Mehmed Blkba'ya hkm ki: Hl sen ve yanunda top dkmek hdmetinde olan topc blkbalar ve topclar cmlenz hl sefere emrolunan dstr- mkerrem Vezrm Ahmed Paa edma'llh icllehyla sefere varmak emridp buyurdum ki: 333

Vusl buldukda, tehr eylemeyp imdiden hzr u mheyy olup mrun-ileyh ol cniblere vardukda yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasz.

481

Canik sanca beyinin donanmaya gitmeyen sipahilerden bir miktaryla Sivas'a giderek hem Sivas'n hem Canik'in, Amasya beyi ile Karahisar- ark mr-alemi, orum mr-alemi ve Ankara siphlerinden Musa'nn da ayn ekilde donanmaya gitmeyen sipahileri ile kendi sancaklarnn muhafazas hizmetinde bulunmalar.

Bu hkmler Sleymn avu'a virildi. Canik beine hkm ki: Hl Sivas muhfazas mhimmtdan olman sancaun siphlerinden Donanma-i Hmynum'a varmayup kalan siphlerden yz otuz tokuz nefer siph ile Sivas'a varup bir mnsib mahalde cemyyet ile oturup muhfazada olmak emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan siphler ile bil-tehr Sivas'a varup emrm zre bir mnsib mahalde cemyyet eyleyp mahf u muhtara olan derbendlerde ve gayride siphlerden birer yarar kimesneyi ba u bu tayn eyleyp ol mahalleri onat vechile hfz u hrset itdrp kimesneye zarar u gezend iridrmeyp anun gibi bir yirde ehl-i fesd zuhr iderse fesd enatleri ziyde olmadn mukaddemden ahvllerin tedrk eyleyp mazarratlarn def u ref eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getrp bir ferde zarar u gezend irid[r]meden ziyde hazer eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin. yle ki; muhfazas lzim olan mevz onat hfzeylemeyp veyhd bir ehl-i fesd zuhr idp mukaddemden ahvllerin tedrk eylemeyp bir kll fesda bs olmak ihtimli ola, beyn olunan zrn makbl olmak ihtimli olmayup env- tb kba mstehkk olursn. Ana gre basret zre olup muhfazada ihtimm eyleyesin ve Canik sancan dah hl komayup yarar demn tayn eyleyp an dah onat hfz u hrset itdresin ve mezbrlardan gayri bedelleri alnup kalanlar[] dah muhfazada istihdm eyleyp tealll itdrmeyesin. Bu dah. Bir sreti, Amsiyye beine; "... Sbk yanunda alkonlan yz nefer siphye hliy elli nefer siph dah alkonlmdur ..." Bu dah. Bir sreti, Karahsr- ark Mr-alemi olan Mustaf'ya; "... Karahsr muhfazasna 345 nefer siph ile ..." Bu dah. Bir sreti, orum Mr-alemi olana; "... orum sanca muhfaza[sna] 113 nefer piyde ile ..." Bu dah. Bir sreti, Ankara siphlerinden 4.999 tmr olan Ms'ya; "... Ankara muhfazasna 21 nefer siph ile ..." 334

482

Karahisar- ark mr-aleminin Donanma-i Hmyn'a gitmeyen sipahilerle sancann muhafazasnda bulunmas.
brhm avu'a virildi.

Karahsr- ark mr-alemine hkm ki: Hliy Karahsr- ark sancanun muhfazas mhimmtdan olman siphlerinden Donanma-i Hmynum'a varmayup kalan siphlerden iki yz nefer siph ile liv-i mezbrda bir mnsib mahalde cemyyet ile oturup muhfazada olmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan siphlerile bir mnsib mahalde cemyyet eyleyp mahf u muhtara olan derbendlerde ve gayr[i]de siphlerden birer yarar kimesneyi ba u bu tayn eyleyp ol mahalleri onat vechile hfz u hrset itdrp zarar u gezend iridrmeyp anun gibi bir yirde ehl-i fesd zuhr iderse fesd enatleri ziyde olmadn mukaddem ahvllerin tedrk eyleyp mazarratlarn def u ref eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getrp zarar u gezend iridrmeden ziyde hazer eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin. yle ki; muhfazas lzim olan mevz onat hfzeylemeyp vey muhfazaya tayn olunanlar* kend hevlarnda gezp hdmet-i muhfazaya gelmeyp ihml itmekle bir ehl-i fesd zuhr idp ahvllerin mukaddem tedrk eyle[me]yp bir kll fesda bs olmak ihtimli ola, ol bbda beyn olunan zrn makbl olmak ihtimli olmayup dirlikleri alnmala konlmayup env- tb kba mstehkk [olmalar mukarrerdr]. Ana gre basret zre olup muhfazada ihtimm eyleyesin ve muhfazaya tayn olunanlardan mad bedelleri alnup kalanlar dah muhfaza hdmetine istihdm eyleyp tealll itdrmeyesin.
* Metinde eklindedir.

483

Anadolu sahillerinde bulunan baz kimselerin yedier-sekizer oturakl kayklar yapp levendlerle sancak kaldrp evleri basarak fesat karttklar bildirildiinden bu tr fesatlarn yakalanp Sakz beyine gnderilmesi, kayklarnn da yaklmas.

Hseyin Kethud'ya virildi. 27 Zi'l-hcce, sene: 978 Anatol kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzda olan yallarda baz kimesneler yedier-sekizer oturak firkate yapup levendtla sancak kaldurup evler basup olan ekp ve deryda rstgeldi gemilern sermyelerin alup fesd enat zre olduklarn gnll reslerden Mslimn Al mektbyla ilm itmein ol makle yedier-sekizer oturak kayk yapanlarun kayklar ihrk olunup kendler kayd bend ile Sakz beine gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, her birinz onat vechile mukayyed olup tecesss tetebbu eyleyp gresiz; taht- kaznuzda anun gibi yedier-sekizer oturak kayklar ihds ider varsa kayklarn ihrk idp kendlerin kayd bend ile emr-i erfm zre mrun-ileyh Sakz 335

beine irsl eyleyp teslm eyleyesiz ve ka nefer kimesne bulunup gnderildin isimleriyle defter eyleyp bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz.

484

Avlonya kazsnda isyan eden be ky ahlisinin zerlerine kale erenleri, martoloslar ve il erleriyle gidilerek haklarndan gelinmesi.

Avlonya Bei'nn Kyim-makm olan brhm Kethud'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Avlonya kazsnda Karavele semtinde vk olup Dergh- Muallm avularndan Ahmed avu ve voyvoday ve syir yoldalarn esr iden Knmi(?) ve Lipence ve Prole(?) ve Terbac(?) ve Krkgen(?) nm karyeler ahlsi syn u tuyn zre olup fesd enatleri yevmen fe-yevmen ziyde olup itat inkyd zre olan karyeleri urup gret yam idegelmein kem-kn vech-i merh zre fesd enatden hl olmayup asl slh- vasfa kbil deildr." diy bildrdn ecilden zikrolunan s kur halk gret hasret olunmak emridp buyurdum ki: Vardukda, syn u tuynlarnda srr zre olup fesd enatden hl olmayan zikrolunan karyelern ol cnibde olan kl-erenleri ve martoloslar ve il-eriyle tamm ittifk u ittihd ile zerlerine varup her ne tarkla mmkin mnsib ise haklarndan gelp itat inkyd zre olan kur ahlsinn zerlerinden mazarrat u ifsdlarn def u ref eyleyesin. Amm; basret intibh zre hsn-i tedbr tedrkle haklarndan gelmee say ikdm eyleyesin; ne vechile tedrk idp gret hasret eyledn yazup bildresin.

485

Mora beyinin dman hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; dmana kar srekli uyank olunmas, gaflete dlmemesi ve dmana tereke vs. verilmemesi.

Mora beine hkm ki: Hl sitne-i Sadetm'e dil gnderp kffr- hksr ahvlin ilm eylemisin. Ol bbda her ne dinilmi ise mufassalen malm- erfm old. mdi; kefere-i fecereden gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda dyim basret zre olup kffr- hksr ahvl etvrn ve syir fikr-i fsid ve hayl-i ksidlerin tetebbu u tecesss itdrp vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayup kffra tereke ve syir memn olan met virmekden ziyde hazer idp Mora'ya tbi yallarun muhfazasna mcidd merdne* olasn.
* Metinde eklindedir.

486

Hersek'te, Kotor tarafndaki dmanla ibirlii yapp reydan aldklar hayvanlar dmana veren ve reyy Kotor'a tbi olmalar yolunda tahrik eden isimleri yazl zimmlerin haklarndan gelinmesi.

336

Hasan avu'a virildi. 22 M., sene: 979 Hersek beine hkm ki: Mektb gnderp; "Hersek sancana tbi Riyekan nhyesinde Tikovik(?) nm karyeden Kaputar(?) ve Kadra(?) veled-i Vak(?) ve Yorka(?) nm karyeden Selkak(?) veled-i Mile Voyvoda ve karye-i Bosik(?) kurbinde skin olan Vene veled-i Mesav ve Resan varondan Gra(?) veled-i Rason(?) ve iri(?) veled-i Nikola ve Mayko(?) veled-i Krato(?) ve Nikik(?) nhyesinde Kota(?) nm karyeden Radi(?) veled-i nm zimmler yarar(?) melnlar olup Kotor'a tbi olup hlat giyp hrsuzluk idp Kotor'a koyun u sr ve syir tavar virp reyy dah; "Kotor'a tbi olun." diy tahrk eyledklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Vardukda gresin; fi'l-vk mezbrlar vech-i merh zre harb kfirler ile mttefik u mttehd olup Kotor'a reynun tavar u koyunlarn alup gitdkleri sahh olup synlar mukarrer ise hsn-i tedrkle elegetrp dah mecl virmeyp haklarndan gelesin. Amm; bu bahne ile ihtimm eyleyp kend hllerinde olanlara dahl tecvz olunup n-hak yire telef-i nefs olmakdan ihtiyt eyleyesin ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

487

Msr mersndan Dee Nzr Mustafa Bey'in baky tahsli ile Mekke ve Medine'ye gnderilen altn ve buday hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; baky tahsli iin gereken gayretin gsterilmesi ve Mekke ve Medine'ye lzm olan budayn zamannda gnderilmesi.

Ertod Be'e virildi. Msr mersndan Dee Nzr Mustaf Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "zamn- nezretnde eger ml ve eger glldr; tahsl olunup nuzzr- sbk zamnndan kalan bevkden iki yz on bin pre ml tahsl olunup her ylda Mekke-i Mkerreme ve Medne-i Mnevvere'ye irsl olunugelen tokuz bin iki yz seksen tokuz altun sene: seba ve semnda bi't-tamm Msr Emr-i Hcc Murd dme zzhya irsl olundun ve Medne-i Mnevvere'ye alt bin erdeb-i Msr buday gnderp Mekke-i Mkerreme'ye gnderilecek buday shl-i Bulak'da der-anbr olunup irsl olunmak zre oldun ve Bender-i Svey'e gnderilmekde tehre bs deve muzyakas oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; her kimn zamn- nezretinden ml ve gll-i dee bk kalm ise tahsl eylemek in Sdde-i Sadetm'den mufassal hkm-i hmynumla mbir tayn olunup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyh varup iriince mmkin'l-husl olan bakyy cem u tahsl eylemee sayeyleyp ve Mekke-i Mkerreme ve Medne-i Mnevvere'ye irsli lzim olan buday vakti ile irsl eyleyp mrun-ileyh vardukda her kimn zimmetinde dee mlndan bk kalm ise gnderilen hkm-i hmynum mcebince cem u tahsline muvenet eyleyp bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin.

337

Sefere mteallik czdr.

488

Ilgn kazsnn urak yeri olmas ve srekli ulak gelmesinden dolay beygir sknts ekildiinden, ihtiya duyulduunda Turgud kads tarafndan beygir tedariki konusunda yardmc olunmas.

s avu'a virildi. F 18 Rebu'l-hr, sene: 979 Turgud kdsna hkm ki: Ilgun Kds Mevln Muslihuddn mektb gnderp; "kasaba-i Ilgun memerr-i ns olup dyim ulak gelp bu vilyetde at u katr u brgr bulunmak mmkin olmayup gelen ulaklar tehre mecl virmeyp hlen Turgud kasabas karb ve kaz-i mezbr ile mahlt olup brgr bulmakda muvenet eylemen" arzeyledi. mdi; Memlik-i Mahrse maslih in ulak huss mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, anun gibi ol cniblere bir mhimm mstacel huss in ulak geldkde sen dah brgr bulvirmekde muvenet eyleyp tealll eylemeyesin.

489

Halep kadsnn Payas'ta bulunan Halep nzl ve Nzl Emini Monla Aa hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; Monla Aa'nn nzl farkl kilelerle deil teslim ald kile ile teslim etmesinin salanmas.

Ahmed avu'a virildi. 20 Zi'l-hcce, sene: 978 Haleb kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Payas'a varup fsid olan Haleb nzli tebdl olunup Trablus'a varmak emrm olman tebdl olunup varmak zredr. Amm; fsid olmayan nzl Payas'dan Trablus'a kir(?) bahsyla karadan varmaz(?) gemi ile Payas'dan alnmaa hkm-i hmynum lzim idin ve sbk Haleb'den ihrc olunan nzl emr-i sbk zre sekiz hneden bir stanbul mddi ihrc olunm idi. Nzl Emni Monl Aa bir kle ile alup ok ziydesi oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; mrun-ileyhe hkm-i hmynum yazlup ne kle ile alm ise ol kle ile teslm eylemek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda gresin; nzl stanbul klesi ile tevz olunm ise gir stanbul klesiyle teslm itdrp byk kle ile alup kk kle ile teslm itdrmeyesin.

490
Bu dah.

Monla Aa'nn, Halep'ten ihrac olunacak nzl, teslim ald kile ile teslim etmesi, farkl kileler kullanmamas.

Monl Aa'ya hkm ki: Hl Haleb kds mektb gnderp; "Haleb'den ihrc olunmak fermn olunan nzl emr-i sbkum zre sekiz hneden bir stanbul mddi ihrc olunmak emrm olm iken byk kle ile alndun" ilm eylemein buyurdum ki: 338

Vardukda, ihrc olunmak emrolunan nzli ne makle kle ile tevz olunm ise gir ol kle ile teslm eyleyp byk kle ile alup dah kk kle ile teslm eylemekden hazer eyleyesin.

491

Diyarbakr'a tbi Ekrd'dan tfenk-endaz ve kavvs ihrc hakknda. (bkz. hkm. 502.)

Mkerrerdr. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Diyrbekir'e tbi Ekrddan tfenk-endz ve kavvs [] piyde ihrc olunmak in gnderilen ahkm- erfe mcebince merya tenbh olunup lkin her sancaa tahml olundu zre mtehammil olmayup mtehammil olanlarun yohsa(?) eksk ve mtehammil olmayanlara ziyde salnup cmleden biri Ketim(?) ve Hanck egeri sancakdur, syirlere kys ...*
* Hkm metni eksiktir ve zeri izgi ekilerek iptal edilmitir.

492

Diyarbakr gnlllerinden iki yz neferin kethdalar ile Kbrs'a gnderildiine dair ve ran'n durumu hakknda Diyarbakr beylerbeyinin mektubunun alnd; ayn ekilde ran hakknda bilgi toplanp gnderilmeye devam edilmesi ve memleket muhafazas ve halkn refah iin gerekli gayretin gsterilmesi.

Yazld. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Diyrbekir gnlllerinden iki yz nefer gnllye kethudlarn ba u bu tayn idp Kbrus'a gnderilmek emrm olman mretteb mkemmel yat u yaraklar ile iki yz nefer gnll intihb idp kethudlar Husrev ile irsl eyledn ve Yukaru Cnib'n baz ahvlin" bildrmisin. mdi; ey tedrk eylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, dyim basret intibh zre vilyet memleketn emn emn ve rey v berynun refhiyyet itmnn bbnda mcidd s olup Yukaru Cnib'den dah gaflet eylemeyp ahvl etvrn tetebbu u tecesss eyleyp vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayasn.

493

Gherile ilenmesine muhalefetten dolay kree koulan ve daha sonra bir yolunu bulup krekten kurtulan Kayseri Kalesi Kethdas Bekir'in evinin kaleden kartlp kaleyle alakasnn kesilmesi.

Yazld. Gherile Nzr Al avu'un karnda Hzr avu'a virildi. F 25 Muharrem, sene: 979

339

Mevln Kaysariyye kdsna hkm ki: Bundan akdem Kaysariyye Kalas Kethuds olan Bekir nm kimesne emr-i erfmle ilenmesi fermn olunan gherileye muhlefet eylemein Kbrus'a srilmein Sdde-i Sadetm'e getrdilp kree kolup bir tarkla krekden hals olup gir anda vardu istim olunman mezkrun evi kalada konlmayup ehirden karlmasn emridp buyurdum ki: Emrm mcebince mezkrun evini kalada komayup alkasn kat idp ehirden karasn. Eger emr-i erfme mugyir gir kalada oldu istim oluna, cezyire srilmesi mukarrerdr. Ana gre tenbh tekd eyleyesin; yle bilesin.

494

bkz. hkm. 346.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. Mora beine hkm ki: Moton Kalas Dizdr Al Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Moton Kalas mukbelesinde dery yzinde kffr- hksr kadrgalar grnse etrf gh eylemek in kaladan top atlmak lzim geldkde topclar hzr bulunmayup; "Nin bulunmazsn?" diy tenbh olundukda; "Topcba hkmindeyz; dizdr hkminde deilz." diy tealll eyledklerin ve mukaddem Trablus kalitesini kffr basup firr itdi zamnda kala etrfnda her birine kol tayn olunan topclarun bazs ol mahalde tayn olan toplar zre hzr bulunmayup ihml zre olduklarn" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, topcbaya ve topclara muhkem ve syir hsr-erenlerine tenbh tekd eyleyesin ki, dizdra muhlefet eylemeyp cmlesi dizdr zabtnda olup hn-i muzyakada hdmetde bulunmayan eger topc ve eger hsr-eridr, gedklerin har mstehkk olanlara tevch eyledkden sonra ol asl muzyakada bulunmayup ihmli olanlar elegetrp Anabol kapudnna teslm itdresin ki, kree konla ve imtihn eylemedin topc gedin virmeyesin. Klun mstahfzlarn ve topclarn onat zabteyleyp kimesneyi hricde ve kend hev [v] hevesinde gezdrmeyp kl muhkem hfz u hrset itdresin.

495

Donanma-i Hmyn ile sefere emrolunan Karahisar- ark sanca sipahilerinden bir miktarnn Karahisar- ark sancann muhafazasna tayin edildikleri.

Kethudsna virildi. 27 Zi'l-hcce, sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Karahsr- ark sancanun [siphleri] Donanma-i Hmyn ile sefer-i zafer-rehbere tayn irsl olunmala liv-i mezkrun muhfazas huss mhimmtdan olman liv-i mezkr siphlerinden bir mikdr muhfazaya tayn olunmdur. Buyurdum ki:

340

Vardukda, zikrolunan siphlere vech mnsib grdn zre bir yarar kimesneyi ba u bu nasbidp dah ehl-i fesddan gerei gibi liv-i mezkr hfz u hrset itdrp anun gibi fesd enate mberet idenleri ahsen vechile elegetrp temerrd teannd idenleri il-eri ve hsr-erenleri muveneti ile muhfaza hdmetinde olan siphlere dutdurup dah fesd enatleri ne vech zre zhir oldun sicill itdrp muhkem kayd bend ile kifyet mikdr hsr-eri ve sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ki, kree konla. Anun gibi muhfaza hdmetine tayn olunan siphler hdmetlerinde teksl ihml ideler, tmrlarn hara tevch eyleyesin.

496
Yazld. Bu dah.

Baz acil iler iin Vezir Sinan Paa'nn yanna gidecek olan Erdodu Kethda'ya Msr'a varncaya kadar yol zerindeki kazlardan ulak beygiri tedarik edilmesi.

Sdde-i Sadetm'den Msr'a varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki: Dergh- Muallm mteferrikalarndan olup Vezrm Sinn Paa edma'llh tel icllehnun Kethuds olan Ertod Kethuds zde mecdh baz mhimm mstacel huss in ulala mrun-ileyhe irsl olunman buyurdum ki: Her kangnuzun taht- kazsna dhl olursa demlerine(?) yolda ve izde ve menzil merhlde yarar* ulak brgri tedrk idp ber-vech-i isticl irsl eyleyp avk u tehrden ziyde hazer eyleyesiz.
* Metinde eklindedir.

497

Dman tarafndan Parga Kalesi'nin etrafnn ihta edilerek kalenin tamir edilmeye alldnn bildirildii; kalenin yklmas iin daha nce gerekli emir verildii halde bugne kadar kalenin neden tamamen yktrlmadnn bildirilmesi ve frsat bulunduu anda kalenin tamamyla yktrlmas.

Ahmed avu'a virildi. 17 M., sene: 979 Delvine beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Frenk kfirleri Gardik Kalas'na gelmek zre olmak ihtimlinden muhfazasnda iken Parga cnibinden dem gelp; "Kffr- hksrun kadrgalarna serdr olan Ceneral nm lan kadrgalar ile Parga Kalas'na girr yola birka pre kadrga yanadurup yol seddidp kalanun etrfn ihta idp dery tarafndan tamr ider." diy haber getrdklerin" bildrmisin. mdi; Parga Kalas sbk essndan hedmolunmak emrm olm iken hedmolmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi kffr ol mahalden giderse mmkin oldu zre hedmi bbnda env- say ikdm eyleyp ve keyfiyyet-i ahvl neye mncerr oldun kffrun syir ahbr- ekvet-srndan vkf olduun ahbr- sahhay 341

ilmdan hl olmayasn. yle ki; kefere kalaya girp yarak kom ise Donanma-i Hmyn ol cnibe vardukda sen dah karadan kala-i mezbrenn zerine gelp hedmi bbnda ihtimm eyleyesin.

498

Trhala sancanda sular sabit olan mahbuslarn Ali avu nezretinde donanma gemilerine, donanma bulunmazsa Arboz Kalesi dizdarna teslim edilmek zere Arboz'a gnderilmesi.

Al avu'a virildi. F 8 Muharrem, sene: 979 Trhala sanca kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzda cermeleri sbit olup mseccel mahbs mcrimleri yarar demlere koup Dergh- Muallm avularndan Al avu ile Arboz'a gnderp Donanma-y Hmynum gemilerine teslm olunmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi taht- kaznuzda crmleri* sdr olup sebt-i sicill olunup habsolunup habsolunm mcrimler var ise ne kadar kimesneler olup her birinn crmi ne idin mufassal merh yazup defter eyleyp sret-i sicillerinn bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderp ve bir sreti ile mezbrlar Arboz'a gnderp Donanma-i Hmynum gemilerine teslm itdrp Donanma-i [Hmynum gemileri] bulunmazsa Kala-i Arboz dizdrna teslm itdresiz ve teslm olundun ve ne mikdr mcrim gnderildin yazup bildresiz.
* Metinde eklindedir.

499

Sefere gitmeleri emrolunan Selemiye ve Balis beylerinin, kuraklktan dolay beriyye Arap ve Trkmenlerinin ekili alanlara zarar vermeleri ihtimline kar sancaklarnn muhafazasnda kalmalarnn uygun grld.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. Haleb defterdrna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Selemiyye ve Bls beleri sefere emrolunmala ol etrf hl kalup bu sene-i mbrekede yamur olmamala beriyye Arab ve Trkmeni ol cniblere gk tereke zamnnda gelmek zre olup zarar u [has]ret eylemek ihtimli olman mezbrlar seferden kalup muhfazada olmak mnsib idin" bildrmisin. mdi; mrun-ileyhim seferden kalup muhfazada olmak emrm olup ol bbda mrun-ileyhe ahkm- erfe yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan ahkm mrun-ileyhe sl eyleyp tenbh eyleyesin ki, her biri sancana mteallik olan yirleri ve syir hfz lzim olan mevz onat vechile hfz u hrset eyleyp eger beriyye Arabndan ve eger Trkmeninden ve gayriden kimesne[ye] zarar u gezend iridrmeyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyeler. 342

500

Avlonya halknn ekyadan ikyeti olduu bildirildiinden, halk korumak zere, beylerin adamlarnn halkn iinde oturup sulular cezalandrmalar.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. 17 M., sene: 979 Avlonya kdlarna hkm ki: Avlonya beinn demi br[]hm Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Nefs-i Avlonya'nun mslimnlar ve keferesi gelp; "Fethdan ber Avlonya'nun nsf niybeti(?) belern olup kethud v voyvodalar ilerinde skin olmala vilyet hfzolunup ekydan emn zre idk. Hl ehir men elinde olup beler ve demleri ilerinde olmamala eger derydan ve eger Karavele* slerinden hlimz harbdur." " diy bildrmein buyurdum ki: Gresiz; fi'l-vk belern demleri ilerinde olmak rey tyifesi tlib olup reyya enfa ise tenbh eyleyesiz ki, ilerinde oturup bi-hasebi'-er siyset eylemek lzim olanlar gnh sdr oldu mahalde erle lzim geleni icr ideler. Amm; bu bahne ile reyya teadd eylemekden ziyde hazer zre olalar.
* Metinde eklindedir.

501
Yazld.

Msr'dan Antalya skelesi'ne gelen kalite alkonularak Dergh- Muall'dan grevli gelinceye kadar salverilmemesi.

Antliyye kdsna hkm ki: Hliy Antliyye skelesi'ne Msr'dan gelen kalite alkonlup Dergh- Muallm'dan dem varmaynca salvirilmemesin emridp buyurdum ki: Min-bad Msr'dan gelen kaliteyi bu cnibden dem varmaynca salvir[meye]sin.

502

Diyarbakr'a tbi ekrddan ihrc emrolunan tfek-endaz, kavvs ve piyadelerin her sancan tahammlne gre ihrc olunmas; Girdgn ve Krkik sancaklarndan da ayn ekilde ihrc edilip yalnz Atak sancandan ya piyade ya da avrz alnp iki hizmet teklif edilmemesi.

Yazld. Kethudsna virildi. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Diyrbekir'e tbi Ekrddan tfenk-endz ve kavvs [] piyde ihrc olunmak in gnderilen ahkm- erfe mcebince merya tenbh olunup lkin her sancaa tahml olundu zre mtehammil olmayup mtehammil olanlarun 343

yohsa(?) eksk ve mtehammil olmayanlara ziyde salnup cmleden biri Ketim(?) ve Hanck egeri iki sancakdur, amm; syirlere kys ellier nefere mtehammil olmayup ve liv-i Atak tahrr olunm kadmden avrz virr memleket olup geen senede bir avrz virp ve hl piyde emrolunm iken avrz emrolunmayup havss- hmynuma emrolundu[n]" bildrmisin. mdi; her sancaa mtehammil olduklarna gre ihrc itdrmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, her sancaa emrm zre mtehammil olduna gre ihrc itdrp Girdgn ve Krkik sancaklarndan dah ihrc itdrp Atak sancandan y piyde veyhd avrz alnup iki hdmet teklf itdrmeyesin. Kavvs mhimmi ziyde lzimdr; her sancakdan mtehammil olduklarna gre muaccelen ihrc u irsl eylemek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin.

503

On iki bin ake ile iki siphnin timar olan Badad'a tbi Krd-i(?) Cedd adl tifenin hssa mnsip ise havss- hmyna ilhak edilip yerine dier hssa mnasip olmayanlardan bedel verilmesi.

Badd belerbeisinn demisine virildi. Badd muharririne, muharriri olup Badd Defterdr olan Abdlcell, Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Badd'a tbi Krd-i(?) Cedd nm tyife on iki bin aka ile iki nefer siphnn tmr olup ve Badd kullarndan nice muktat- mr ziyde ile iltizm idp ve haklaup cevblarn virp yevm otuz aka ulfesi olan Mehmed bin Abdullh tyife-i mezbre siphlerine yazularn virp kendye dah otuz bin aka zemet olmak zre ve her senede mrye on bin aka virmee kabl eyledin bundan akdem arzolundukda; "bu makle husslara ruhsat olmayup vilyet mceddeden tahrr olundukda ziydesin ihrc idp mr in zabteylemek" fermn olunman tyife-i mezbre perkende ve yirleri nice mddet hafr u zirat olunmayup harb olup mezbr mamr eylemek zre kabl idp bu nevle(?) memleketine enfa u aslah olman arzolunm idi." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Gresiz; zikrolunan tmr hssa mnsib ise havss- hmynuma ilhk itdrp siphlere tahrr-i ceddden har hssa mnsib olmayandan bedellerin virdresin.

504

Antep'te kendisinin Kbrs mhimmi iin koyun, ya ve bal toplamaya mbir olduunu iddia ederek halka zulmeden, ayrca hizmet akesi ad altnda halktan zorla para alan Kaya adl ahsn yakalanp ald mal ve paralarn ide ettirilerek sitne-i Sadet'e gnderilmesi.

344

virildi. F 10 Muharrem, sene: 979 Ayntb beine, Rm kdsna hkm ki: Taht- kaznda vk olan kur halk Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Kaya nm kimesne; "Kbrus mhimmi in koyun ve ya u bal lzim olman cemne beni mbir tayn eylediler." diy her hneye murd zre ya u bal salup ve koyun olmayanlara dah; "Koyun bulun." diy teklf idp rencde eyledinden gayri "hdmet" diy hneden hneye birer pre tayn eyleyp cebren alup zulm teadd eyledin" bildrdiler. Buyurdum ki: Hkm vardukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup mezkr Kaya'y ihzr eyleyp ne makle kimesnedr, zahre v koyun salmaa elinde hkm var mdur? Anun gibi mezkr hlf- emr-i erf taht- kaznda olan kur halkna vech-i merh zre koyun u zahre salup hneden hneye birer prelerin alup zulm teadd eyledi vk ise rey tyifesinden hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf aldu akaya bade's-sbt ashbna alvirp dah kendyi mukayyed mahbs sret-i sicilleriyle sitne-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

505

Baz resm iler iin gemiyle Ereli'ye giderken saldrya urayan Kara Mustafaolu'nun gemisine saldranlarn yakalanarak hapsedilmeleri.

Yazld. Hasan avu'a virildi. Ereli kdsna hkm ki: Bundan akdem baz maslih- mr in bir kalite ile Kara Mustaf-ol irsl olunmd. Ereli'ye varup demr braup sulanmak murd eyledkde ol cnibn keferesi el kayasn rp birka nefer kimesneyi mecrh idp fesd enat eyledi ilm olunman bu fesda mberet idenler her kim ise malm olmak lzim olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile tetebbu u tecesss itdrp gresin; zikrolunan kalite ile ol cnibe varanlara vech-i merh zre [el] kayasn rp nice kimesneyi mecrh idp fesd enat idenler kimler idin tamm malm idinp dah elegetrp muhkem habseyleyp isimleriyle yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin; sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin. Bu hussa basret zre olup ehl-i fesd* kaurmayup elegetrmekden ihtimm zre olasn ve ill asl zrn makbl deildr; bilmi olasn.
* Metinde eklindedir.

506

Zimmetinde mr mal olduu halde Donanma-i Hmyn'la sefere giden Topuolu Mehmed adl emnin buldurularak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
345

Yazld. Kethudsna virildi. Kapudn Al Paa'ya hkm ki: Topcol Mehmed nm emnn zimmetinde on be yk ml- mr var iken hliy Kavala Kapudn Pervz dme mecdh ile Donanma-i Hmynum'a gitdi ilm olund. mdi; mezkr taleb olunup elegetr[il]p Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, imdi; tehr itmeyp Pervz dme mecdhdan emn-i mezkr taleb eyleyp buldurup yarar demler ile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. yle ki; mukayyed olmayup ihml mshele eyleyp ve syir tark ile mezkr habr* [] gh klup gaybet itdrp elegetrmeye, ol bbda sonra beyn idecek zri makbl olmaz. Ana gre mezkr buldurmaa sayeyleyesin.
* Metinde eklindedir.

507

bkz. hkm. 499.

Yazld. demisine virildi. Selemiyye beine hkm ki: Bundan akdem sana cezre-i Kbrus'a varmak emrm olm idi. El-hlet hzih Haleb Defterdr Mehmed dme ulvvh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bu sene-i mbrekede yamur olmamala beriyye Arab ve Trkmeni tavarlar ile henz tereke ymadn gelmek zre olup gk terekeye ve reyya zarar u ziyn eylemek ihtimli olup ol cevnibn muhfazas lzim idin" ilm eylemein sancaun muhfazasyn seferden kalmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, sancaun muhfazasyn kalup eger beriyye Arabdur ve eger Trkmendr ve eger gayridr; onat vechile zabteyleyp havss- hmynuma mteallik ve syir rey v berynun terekelerine kimesneye zarar u gezend iridrmeyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin. Bu dah, demisine virildi. Bir sreti, Bls beine yazld.

508

Kbrs'a gidip hizmette bulunanlarn mkfatlandrlacaklar ilan edilince, am'a tbi mer, zam, erbb- timar ve yenieriden, Kbrs'a tayin olunanlarn dnda kalanlarn byk bir ksmnn da izinsiz olarak Kbrs'a gitmeleri zerine vilyet muhafazasnda glk ekildii am beylerbeyi tarafndan bildirildiinden, mer, zam ve erbb- timardan izinsiz olarak Kbrs'a gidenlerin tutulup am'a geri gnderilmeleri.

346

Yazld. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: m belerbeisi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bundan akdem m'a tbi olan mer v zam v erbb- tmrdan Kbrus'a tayn olunanlar defter olunup ve iki yz yenieri dah tayn eyleyp cezre-i Kbrus'a gnderildkden sonra cezreden bir emr-i erf gnderilp vilyet-i m'da nid itdrilp; "Eger erbb- tmr ve eger yenieri ve syir gnlller Kbrus'a varup dirlii olanlara terakk, olmayanlara riyet olunur." diy tenbh olunmala zam v erbb- tmrdan mad elli nefer yenieri kalmayup cmle cezreye varup Balbek kazsnda Aklu ile Kzllu tyifesinn hareketleri olup muhfaza in yz nefer yenieri defter olunup gnderildkde muhfazaya otuz nefer yenieri varmayup cmlesi Kbrus'a gidp ve bunlardan gayri kend demlerinden dah nicesi gidp vilyet keml mertebe hl kalup s Arab hareket iderse kll fesd eylemek mukarrerdr. Cezreye mukaddem gnderilen mer v zam ve iki yz nefer yenierisin madsna cemyyet in hkm taleb eyleyp ve bil-emr gidenlern dirlikleri virilmeyince memleket hl kalup s Arab hareket iderse kll fesd eylemek muhakkak oldun" arzeyledi. mdi; m etrf ekser s Arab olup muhfazas mhimmtdan iken belerbei dme ikblhnun iczeti olmadn cezreye varmak mnsib olmayup buyurdum ki: [Bu] hussda ol mertebe asker halk cezreye gedkde ol cniblerde kimesne kalmaduna senn malmundur. Ol tarafun muhfazas ehemm-i mhimmtdan olmdur. Asker halk ol mertebe cezre[ye] gidicek ( ) vusl buldukda, sbk emr-i erfmle tayn olunan eger merdan ve eger zam v erbb- tmrdan ve iki yz nefer yenierinden [madsna] tenbh eyleyesin ki, tehr u terh eylemeyp yirl yirlerine varup muhfaza hdmetinde bulunup ve mrun-ileyhn demlerinden olup mrun-ileyhi braup cezreye varanlar elegetrp kayd bend ile mrun-ileyhe irsl eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin ve hl cezreye tayn olunmak emrm olan iki yz nefer yenieri dah mrun-ileyhden defteri ile taleb eyleyp getrdp vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin.

509

am'da bulunan zam, erbb- timar ve yenieriden Kbrs'a tayin olunanlarn dndakilerin byk bir ksmnn da izinsiz olarak Kbrs'a gitmeleriyle muhafaza hizmetinde glk ekilmesi zerine am'da iki yz yenieri daha yazlmasnn uygun grld ve izinsiz olarak Kbrs'a gidenlerin geri gnderilmeleri iin de Vezir Mustafa Paa'ya gereken emrin verildii.

Ahmed avu'a virildi. 22 Zi'l-hcce, sene: 978 m belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektblar gnderp; "bundan akdem m'a tbi olan merdan ve zam v erbb- tmrdan cezre-i Kbrus'a tayn olunanlar defter olunup ve iki yz yenieri dah tayn eyleyp cezre-i Kbrus'a gnderildkden sonra cezreden bir emr-i erf gnderilp vilyet-i m'da nid itdrilp; "Eger erbb- tmr ve eger yenieri ve syir 347

gnlller Kbrus'a varup dirlii olanlara terakk, olmayanlara riyet olunur." diy tenbh olmala zam v erbb- tmrdan mad elli nefer yenieri kalmayup cmle cezreye varup Balbek kazsnda Aklu ile Kzllu tyifesinn hareketleri olup muhfaza in yz nefer yenieri defter olunup gnderildkde muhfazaya otuz nefer yenieri varmayup cmlesi Kbrus'a gidp ve bunlardan gayri kend demlernden* dah nicesi gidp vilyet keml mertebe hl kalup s Arab hareket iderse kll fesd eylemek mukarrer** oldun ve m yenierileri blkbalarndan Yemen Seferi'nde olup anda fevtolan yedi nefern gedklerin dstr- mkerrem Vezrm Sinn Paa edma'llh tel iclleh Yemen'de hdmetde olanlara tevch eyleyp virmiken Vezrm Mustaf Paa dah Kbrus'da hara tevch eyleyp mhrl tezkire gnderdin ve bunlardan gayri yetmi be gedk dah "mahlldr" diy hara tevch olunup maa-haz her biri hdmetde oldun" bildrmisin. mdi; m muhfazasna iki yz nefer yenieri dah yazlup istihdm olunmak emrm olup ve Kbrus'a tayn olunanlardan mad hdmetlerin braup iczet olmadn varan eger zam ve eger erbb- tmrdur; muhfaza in gnderilmek ve demlernden* cezreye varanlar elegetrp kayd bend ile sana irsl eylemek bbnda mrun-ileyhe hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, sbk mer ile gnderilen zam v erbb- tmrdan mad iczetsz varanlar getrdp vech mnsib grdn zre memleket muhfazasnda koyup [hfz] u hrset itdresin. Amm; sen dah knn-nme-i hmynum mcebince sana lzim demleri ziyde dem tedrk eyleyp hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet bbnda mcidd s olmak mhimmtdandur; ihml eylemeyp emrm zre vfir u mstevf dem tedrk eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyp gaflet ile s Arabdan ve gayriden bir mahalle zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyesin ve iczetn olmadn cezre-i Kbrus'a varan demlernn* esm[]sin defter eyleyp mrun-ileyhe gnderesin ki, elegetrp emrm zre kayd bend ile sana gndere ve bi'l-cmle m etrfnun muhfazas ziyde mhimdr; gerei gibi basret zre olup ihmlden ihtiyt eyleyesin ve m yenierileri blkbalarndan olup Yemen'de fevtolanlarun gedklerin mrun-ileyh Sinn Paa edma'llh tel iclleh tevch eyledi demlere zabtitdrp istihdm eyleyesin ve muhfaza in dah emrm zre iki yz nefer yenieri yazup istihdm eyleyesin. Amm; min-bad vk olan mahllt zikrolunan iki yz nefere irimeyince hara virmeyesin. Amm; zikrolunan iki yz neferden Trhala Bei iken fevtolan Osmnh Be'n demlerinden ( ) nefer yazlmdur; iki yze iriince bk kalan anda olan yarar Rmili yiitlerinden tekml eyleyesin.
* Metinde ** Metinde , ve eklindedir. eklindedir.

348

510

Vezir Pertev Paa tarafndan donanmann mevkii, ne durumda olduu ve dmann durumu hakknda bilgi gnderilmesi; donanmadan geri kalan gemilerin de gnderildii; bu gemiler geldiinde donanmann geen sene olduu gibi bo yere gezdirilmeyip adalarn ele geirilmesi ve dman donanmasnn helak edilmesi iin gereken gayretin gsterilmesi.

Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: Hayl mddetdr ki, ol tarafdan ahbr- meserret-sra mterakkb mterassd olup Donanma-y Hmyn- zafer-makrnum ile kup ne mahalle varduun ve bi'l-fil ne mahalde oldu ad-y bed-reyn kahr u tedmri bbnda tedrk tedbr ne olup kl- vcib'l-inkllarn kal u kam ve ml menl ve ehl yllerin gret hasrete ne zamnda mberet ideceinz ve imdiye dek ol taraflarda eger Memlik-i Mahrsem etrfndan ve eger ad-y hksrun ahvlinden vkf u muttali oldunsa mufassalen ilm olunmas lzim mhimm olmdur. mdi; buyurdum ki: Vardukda, Donanma-i Hmynum ile kup ne mahalle varldu ve ikdm ihtimmnuz zre sr- mes-i mekreden ne zuhra getrilp tedrk reyinz bi'l-fil neye mncerr olup kffr- hezmet-irun evz u etvr nenn zredr ve Donanma-i Hmyn'un bakyyesi(?) dah ibu mh- Muharrem'n ( ) gninde sbk [Cezyiri] Garb Belerbeisi olan Hasan Paa dme ikblh ve Tersne Emni Mustaf dme mecdh ile irsl olunmdur. na'llh tel vusl bulmak myesser oldukda bu defa dah sene-i sbkada vk oldu zre Donanma-y Hmyn' b-hde gezdrmeyp eger fursat ile cezyirin gret itmekdr ve eger kffr- hksrun donanma-y hasret-irlarn her kande ise takb eyleyp askir-i nusret-encmun cibilletlerinde merkz olan ecat celdetlerin zuhra getrp dn devlete lyk oldu zre bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

511

Daha nce gnderilen emir gereince Vezir Mustafa Paa tarafndan Kbrs'ta yakalanp stanbul'a gnderilen Ayamavral Bl'nin orada kalan aczeleri ile Covan Srmeyk(?) adl mimarn ve hanmnn ve kalite ile tutulan esirlerin de bir gemi ile stanbul'a gnderilmesi.

Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Bundan akdem gnderilen hkm-i hmynum mcebince Ayamavralu Bl'yi tutup sitne-i Sadetm'e gnderilmi; mezkr gelp vsl old. Amm; mezbrun cezre[de] alnm baz aczeleri olup be menkhalar olman birine sekiz bin altun bah virilp amm; "Mezda virilrse aka eylemeyp aldukda ziyde bah ile alup ve ziyde bah ile satlmak mukarrer iken anda bey olunursa bana gadrolur." diy bildrmein ol asl aczeleri ve anlardan gayri Covan Srmeyk(?) nm kfir dah be ol be ve mimr olup anun zevcesi ve kalite ile olan esrleri cmle yarar demlere koup sitne-i Sadetm'e gndermek emridp buyurdum ki:

349

Vardukda, ol asl aczeleri ve mezbr mimr zevcesi ve kalite ile tutlan esrleri cmlesin bir gemiye koyup yarar demler ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

512

Donanma-i Hmyn gemilerinde topu ve barut bulunmaynn sebebinin ve grevi bana gelmeyen topularn isimlerinin bildirilmesi; barut eksiinin Tersane'den gnderilecek gemilerden ikmal edilmesi; ayrca bo yere barut harcamaktan ve levendlere satmaktan kanlmas hususunda ilgililere gerekli tenbihin yaplmas.
drs avu'a virildi. 19 Zi'l-hcce, sene: 978

Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hl Donanma-y Hmynum gemilerinde topc v barut bulunmadu" ilm olunm. mdi; kadm'l-eyymdan her gemiye er ve kalitelere ikier nefer topc tayn olunugelp on beer kntr barut dah konlmak kadm det olman gemilere eger topc ve eger barut det-i kadme zre tevz olunup virilmi idi. Bi'l-fil Ters-hne-i mirem'de olan gemilere otuzar kntr barut tevz olunup gnderilmek zredr. Buyurdum ki: Varup vusl bulduklarnda, anda olan topclar kethudsn getrdp det-i kadme zre her gemiye tayn olunan topclar nice olmdur, Donanma-y Hmynum'la bile gitmediler mi, sonradan irimek zre midr, ne mahaldedr, eksk varmaa sebeb nedr; tamm malm idinp dah anun gibi Donanma-y Hmynum'a tayn olunan topclardan vakti ile irimeyenler ne mahalde olup ve kimler oldun isimleriyle yazdurup defter eyleyp arzeyleyesin ki, siyset oluna ve imden sonra varan gemilere konlan barutdan kusr olanlara det-i kadme zre andan alup tevz u taksm eyleyp ziyde muhkem tenbh eyleyesin ki, barut onat hfz u zabt eyleyp b-hde yire zyi u telef eylemeyp levende satmakdan ziyde hazer eyleyeler.

513

Dman hakknda elde edilen bilgilerde dmann Girit ve Krfs'te bir miktar gemisinin olduu, Venedik'teki gemilerin de tamamlanamad bildirildiinden Vezir Pertev Paa emrindeki donanmann eksiklerinin tamamlanp takviye gemiler gelince dman adalarnn yamalanmas; bunun iin de gemilere ikier er at konmas.

Kapucbas Rstem Aa'ya virildi. Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: Kdvet'l-meri'l-kirm Delvine Sancabei Byezd dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb ile gnderdi dilden sl olundukda; "Kala-i Gardik zerine mstevl olan kefere-i fecerenn yzbalar oldun ve ad-y bed-ryun altm kta kadrgalarnun otuz ktas cezre-i Krfs'de ve otuz ktas Girit'de donadlup hzr u mde olup Venedik'de olan sefyin-i nhset-karyinleri dah donadlup mheyy olmakdadur. Bu zamna dein hzr olmamaa bs sene-i mzyede mblaa demleri 350

helk olmdur. Ol ecilden hliy donanmalarna yazlmaa rabet ider kimesne kalldr." diy cevb virp bi'l-cmle mezbr dil her ne takrr eylediyse ve mrun-ileyh mektbnda ir eylemi ise mufassalen malm- erfm olman sen dah Donanma-i Hmynum gemileriyle melnlarun(?) cezrelerin gret olunmasn emridp ve bu tarafda itmma irien sefyin-i nusret-meser dah ber-vech-i msraat irip sana mlk olmak in Tersne-i mirem emni ile mh- Muharrem'l-harmun gurresinde tevecch-i mvecceh itdrilmee tasmm-i niyyet olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, sen dah cibillet nihdunda merkz olan sr- celdet ehmetn mstedsnca Donanma-y Hmynum'da olan askir-i mslimn ve cnd- muvahhdn ile muaccelen hzr u mheyy olmakda ol ki, lzime-i hamiyyet gayretdr, vcda getrp eger Donanma-i Hmynum gemilerinn ve eger askir-i mansrenn tekml tertbi husslarnda ahsen-i tedbr ile tedrk grp isticl zre hzr u mheyy bulunmakda bezl-i makdr eyleyp kffr- hksrun cezrelerin vech mnsib grdn zre hzr u mheyy bulunmakda bezl-i makdr eyleyp kffr- hksrun cezrelerin vech mnsib grdn zre gret hasret itdrmek ecliyn her gemiye ikier ve er at kodurup kefere-i fecereye mteallik olan cezyiri urup ahlsin py-ml hksr itdrmekde env- mes-i cemlenz zuhra getresiz. mmzdr ki, Hud-y l-yezl ad-y dn devlete env- nekbet mezellet myesser ve askir-i mansreye esnf- feth u nusret mukadder eylemi ola. Bu hkm-i erfm sana ne gn vsl olup ve ne tedrk zre olup kffr- fccr- te-karr taraflarndan ne vechile haber alduun le't-tevl sitne-i Sadetm'e ilm eylemekden hl olmayasn.

514

Ele geirildikten sonra terkedilen Parga Kalesi'nin, dman tarafndan tamir edilmesine meydan verilmeden ilk frsatta yktrlmas.

Kethudsna virildi. F Rmili belerbeisine hkm ki: Delvine Sancabei Byezd dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb dil irsl eyleyp; "Kffr- bed-girdr ve ad-y te-karrun sefyin-i hezmet-karyinlerinden nice kta kadrgalar bundan akdem teshri myesser olan Kala-i Parga'nun tamri ve termmi ecliyn gelp mberet itmek sadedindedr." diy ilm eyledi. mdi; kala-i mezkre nyetu'llh ile alnup tahliye klndukda hedmolunup essndan asl eser kal[ma]mak mnsib iken hli zre terkolunup kal hussnda mukayyed olunmayup teksl olunmak kat cyiz olanlardan deil idi. Ol bbda sen dah mesl olupdursn. Eyle olsa; kefere-i fecerenn kala-i mezkreyi tamr itmelerinden men olunmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, bir n ve bir sat tevakkuf u rm itmeyp her ne tarkla mmkin mutasavver ise ikdm ihtimm eyleyp kffr- hksr kala-i mezkrenn tamri hussnda mberetden men itmek bbnda mcidd merdne olup bi-nyeti'llhi tel vech mnsib grdn zre say ihtimmun vcda getresin. Bu huss mhimmt- umrdandur; ihml mshele cyiz deildr. Ol mlhaza ile kala-i mezkre zerine mctemi olan kefere-i fecerenn cemyyet-i inhizm-pezrlerin tadup py-ml 351

hksr eylemekde bezl-i makdr eyleyesin. Bu hkm-i erfm ne gn vsl olup ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

515

Tamirine ihtiya duyduu bildirilen skatoz Kalesi'nin donanma o tarafa gittiinde Vezir Pertev Paa tarafndan incelenmesi ve gerekliyse tamir ettirilip eksiklerinin giderilmesi, gerekli deilse yktrlmas.

Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: skatoz Kds Mevln Muhammed zde fazlh mektb gnderp; "Kala-i mezbre dizdr Hasan ve kethuds Murd ve syir neferleri ve ehl-i karye meclis-i er- erfe gelp; "Cezremz serhadd olup kffr- hksr kaliteler ile gelp gitmekden hl olmayup demlerimzi esr eyledinden mad kaladan dah havfiderz. Kalanun termme ihtiyc olup yarakda dah kllet vardur. Ale'l-huss kolonborna eski olup battl kalmdur ve darbzen dah atlak olup yan toplarnun dah kundaklar olmayup ve tfenklern dah kundaklar olmayup tebdl olunmas lzim idin" " bildrmisin. Buyurdum ki: Vardukda, Donanma-y Hmynum'la ol cnibe varldukda zikrolunan kalay gresin; gerekl ve tamri lzim kala mdur, hfzolunmaa kbil midr, nicedr; asl ile malm idinp dah yle ki; gerekl ve saklamaa kbil kala deilse essndan hedmitdrp ahvlin mufassalen ilm eyleyesin. Amm; gerekl kalaysa yat u yaraklarn mmkin oldu zre tedrk eylemek bbnda env- mes-i cemlenz vcda getrile.

516

Rumeli beylerbeyi tarafndan Delvine ve Preveze muhafazasna gnderilen askerlerle ilgili bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; Nova muhafazas iin de Kstendil'den yeteri kadar asker gnderilmesi.

Kethudsna virildi. F 14 M., sene: 979 Rmili belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " "Nova cnibine vech mnsib grildi zre Kstendil bei siphleriyle mi gnderilr ve gayri vechile asker tedrk olunup irsl mi olunur; tedrk olunmak" in gnderilen hkm-i hmynum mcebince Kstendil bei getrdilp mvere olundukda Paa sancana tbi olan Filorina ve Bihlite ve Grice ve Pritine nhyelerinden on nefer za[]mle drt yz nefer siph Delvine muhfazasna ve Gmlcine ve Karasu nhyelerinden iki nefer za[]mle altm iki nefer siph Preveze muhfazasna gnderilp ve syir serhad hdmetinde olandan mad bir kullar ile tokuz yz nefer zam v siph kalup ve skb sancanun Pirlepe nhyesinden yetmi be nefer zam v siph Preveze muhfazasna gnderilp bk iki yz elli nefer zam v siph kalup ve Kstendil sancanun zam v siphlerinden Nova cnibine dah iki yz nefer zam v siph tayn olunup gnderilmek sadedinde iken mm-ileyh Ksm dme zzhnun mektb gelp Kstendil sancandan taleb eylemeyp Grice ve Manastr ve Pirlepe ve Filorina nhyelerinn zam v siphlerin gndermek ilm eyledkde muhfazasnda olduklar yirlerden alnup gnderilmek mnsib grilmedin" bildrmisin. mdi; ol cnibn muhfazas mhimmtdan olman buyurdum ki: 352

Vardukda, ol cnibe taleb olunan asker gnderilmediyse mmkin oldu kadar ol tarafa vech mnsib grildi zre kifyet mikdr asker tedrk eyleyp gndermek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin.

517

Silifke'de bulunan ve ihtiyaca binen Kbrs'a gnderilen un ve arpann durumu hakknda el beyi tarafndan gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat ve lazm olursa yeni nzl ihrcnn uygun grld.

Mezbrun demlerinden Hasan'a virildi. il Bei Abdlgafr'a hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Silifke'de olan nzlden arpa v un imdiye dein mteaffin olmayup keml-i eylk zredr ve imdiye dein elli bin kle mikdr arpa ve on be bin kle mikdr un Kbrus'a gemi olup ve muttasl gnderilr ve nzl unnun ekseri Silifke'de peksimad olmak zre olup un az kaldun ve Kbrus cnibinden muttasl un taleb olunman slb- sbk zre nzl ihrc olunmak lzim idin [ve] vilyet-i Karaman'dan nzl ihrc olunmak emrolunursa nsf un ve nsf arpa ihrc olunmak mnsib idin" bildrp ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; sbk gnderilen emr-i erfm mcebince nzl lzim olursa ihrc eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, cezre-i Kbrus'da dah nzl lzim olup taleb olunursa sbk gnderilen hkm-i hmynum mcebince keml-i adlet istikmetle lzim olan nzli ihrc eyleyp cezrede olan askir-i nusret-mesere zahre bbnda muzyaka v zarret* ekdrmeyesin. Amm; tamm hakk zre olup aniyy mcerred celb ahz in hmyet ve fukarya teklf eylemekden ziyde hazer eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

518

Cezayir-i Garb Beylerbeyi Ali Paa'nn, yanndaki gemilerin sefere hazr olduunu bildirdii; Vezir Pertev Paa'nn da donanmann durumu ve nerede olduu, Kbrs'tan gelecek olan gemilerin gelip gelmedii ve dmann durumu hakknda bilgi vermesi; ayrca Marib Trablusu Beylerbeyi Cafer tarafndan Kayrevan, Manastr ve Susa'nn Marib Trablusu'na ilhak teklifinin de Cezayir-i Garb Beylerbeyi Ali Paa geldiinde mavere edilip uygun olan ne ise arzedilmesi.

Bosnalu Ahmed avu gitdi. 17 M., sene: 979 Vezr Pertev Paa'ya hkm ki: Hlen emru'l-meri'l-kirm Cezyir-i Garb Belerbeisi Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hzr olman gnderilen hkm-i hmynum vsl oldun ve bi'l-fil yannda olan sefyin-i nusret-karyin ile emr-i erfm mstedsnca hzr u mde olmak zre oldun" bildrmi. mdi; bu zamna gelince 353

kffr- hksr tarafndan ne makle ahbra vkf oldunuz, ahvl-i ekvet-ml ve evz u etvr- habset-srlar nedr, hareket-i b-bereketleri ne tarafa olmak zredr, bi'l-cmle fikr-i fsid ve hayl-i ksidleri nedr; malm olmak lzim mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, imdiye dein ad-y bed-ry taraflarndan ne makle ahbra vkf u muttali olup ve cezre-i Kbrus taraflarndan gelecek Donanma-i Hmyn gemileri gelp mlk old m, ne gnde ve ne mahalde mlk olmdur, krekcilern ahvli nedr ve sizn dah tevecch-i mveccehinz ne cnibe mukarrer olup ina'llh tel kffr- hksr- dallet-ir donanma-i hezmet-srlarna ve cezrelerine mazarrat u hasret iridrmek hussnda r-y syibe ve efkr- skbenz ne vechiledr; mufassal merh yazup sitne-i Devlet-penhum'a arz u ilm eyleyesin. mmzdr ki; Hud-y Rabb'l-lemn askir-i mslimn ve cnd- muvahhdne env- fursat u nusret ve ad-y dn-i mbne esnf- mezellet nekbet hsl olma myesser mukadder eylemi ola. Donanma-y Zafer-karnm'n tedbr tertbi ve tedrki ve iinde olan askir-i mansrenn cumhr- umr rey-i isbet-pezrne tefvz u takld klnmdur. Gerekdr ki; keml-i basret intibh zre olup dn devlete mteallik u mteferri olan husslarda say-i mevfr ve cidd-i n-mahsr klup env- yz aklklar tahslinde bb- ikdm ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve emru'l-meri'l-kirm Trablus- Garb Belerbeisi Cafer dme ikblh dah sitne-i Sadet-iynum'a mektb gnderp; "Kayrevn* ve Manastr ve Susa Trablus'a karbdr." diy ilm idp; "Tunus'dan tefrk olunup Marib Trablus Belerbeilii'ne ilhk olunmasn" arzeylemi. mdi; mrun-ileyh Cezyir-i Garb Belerbeisi Al dme ikblh ina'llh tel gelp mlk oldukda bile gelen ruesdan sl idp zikrolunan yirler arzolundu zre Trablus'a karb ise mm-ileyh Al dme ikblh ile sylep huss- mezbr tamm mvere idp vech mnsib grildi zre arz u ilm eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

519

Vezir Mustafa Paa'nn Kbrs'ta yapt sancak, kethudlk ve aalk tevcihleri ile zahire ve mhimmt hususlarnda ilgili gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; fethine balanan kalenin alnabilmesi iin her trl gayretin gsterilmesi ve dmanla ilgili bilgilerin arzedilmesi.

Aydn-zde'ye virildi. 17 M., sene: 979 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kbrus'da Defter Kethuds olan Peykr-ol Hasan ve Baf Gnllleri Aas Muhammed ve Kbrus Defter Emni olan Mustaf'ya sancak ve kethudlk ve aalk tevch olunup ve alt bin tmr olan Muhammed'e zemet ile defter emneti olmak zre baz rekyla yz on bin sikke filoriye kabl iltizm eyledkleri ecilden Kbrus Defterdr Bl dme ulvvh muktaa defterine kaydidp sreti irsl olundun ve reynun sene-i sbkada alnacak harclar 354

afvolunmak rec olundu iltizm huss in olup hem iltizm hem harc ile rey kll muzyaka ekdklerin ve skenderiyye Bei Muhammed dme zzh kadrgalar ile baz Trablus'a ve Ayas ve Payas ve Silifke skeleleri'ne gnderilp geldkden sonra top u yuvalak ve meteris ve syir mhimmt ne ise getrdilp meteris kurlup kapudn dme ikblhya bir semt tayn olunup dilmek sadedinde iken emr-i erf mcebince Vezrm Pertev Paa edma'llh tel icllehya irsl olundun ve etrf u cevnibden zahre getrmek in yiirmi kadrga ile Rodos Sanca Bei Ahmed dme zzh serdr tayn olunup alkonldun ve mh- Zi'l-hcce'nn on yedinci gninde bi-nyeti'llhi tel Kbrus'a varup kala dilmee mberet olundun ve imdilik mstevf zahre olup ihtiyc olmadun" bildrmisin. Ol bbda her ne dinilmise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrim'e muht u mil olmdur. mdi; Kapudnum Al dme ikblhy Donanma-i Hmyn'la mrun-ileyhe irsl eyledn mvecceh olup vk olan mansb dah mnsib olup makbl-i erfm olmdur. Amm; iltizm ahvli in sbk defterdra ahkm- erfe yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda sbk gnderilen ahkm- erfe mcebince amel eyleyp dah ina'llh'l-Eazz Hakk sbhneh ve tel feth u fth myesser eyledkde Beyt'l-ml'e enfa u evl neyse grilp vech mnsib oldu zre muktat u iltizm husslar dah grilr. Hemn var kuvveti bzya getrp kalanun feth u teshri ve ad-y bed-rnun kahr u tedmri bbnda ve syir dn-i mbn ve devlet-i ebed-rehn sadet-karnme mteallik cumhr- umrda bezl-i makdr eyleyp env- mes-i cemlen vcda getresin. Kalanun feth u teshri ehemm-i mhimmtdan olmdur; bi-nyeti'llhi tel istihlsnda say ikdm eyleyp her ne vechile mmkin myesser olursa bb- ihtimmda dakka fevtitmeyp ne vechile tedrk eyleyp bi'l-fil ne hl zre oldu ve kffr- hksrun mukbele-i hezmet-medr ne vech zre olup nice oldun ve syir ahvlden vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayasn.

520
Yazld.

Alacahisar beyinin sanca sipahileriyle muhafaza hizmetinde bulunmas.

Hersek'e

giderek

Alacahsr sanca alaybeisine hkm ki: Bundan akdem; "liv-i mezbr siphleriyle Hersek sancana varup muhfazada olmak" emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bir n ve bir sat tehr u terh eylemeyp liv-i mezbrun zam v erbb- tmr ve eribalarn knn-nme-i hmynum mcebince cebe v ceven ve cebelleriyle ve bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla muaccelen ihrc idp sanca bei varnca tevakkuf eylemeyp liv-i Hersek'e varup iftihru['l-emsil] Ksm dme zzh mlk olup vech mnsib grildi zre synet-i rz- dn-i mbn ve hmyet-i nms- devlet-i ebed-rehne mteallik cumhr- umrda bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyp bb- muhfazada dakka fevteylemeyesin.

355

521

Vezir Ahmed Paa'nn, grevlendirildii mahalle vardna dair gnderdii mektubun alnd; dmann hakkndan gelinmesi ve dman kalelerinin fethi iin gereken gayretin gsterilerek durum hakknda bilgi verilmesi.

Yazld. Arz getren avua virildi. Vezr Ahmed Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "memr olduun mahalle tevecch azmet zre olduun" bildrmisin. Ol bbda dah her ne ki tahrr olunm ise mufassalen Pye-i Serr-i lem-masr-i Husrevnem'e arz u takrr olunup lm-i erf-i lem-ml-i hdvnem muht u mil olmdur. mdi; memr olduun mahalle yriyp fursat elvirp mahall iktiz itdine gre hsn-i tedbr tedrkle ad-y bed-nihd ve Arb- bi-nyeti'llhi tel haklarndan gelinmek emridp buyurdum ki: bdun

Vusl buldukda, asl tehr u rm eylemeyp mahall-i memra tor yriyp Hakk celle ve alnun ulvv-i nyetine tevekkl itimd ve Sultn- Enbiy aleyhi ve al-lihi's-salevtun mucizt- kesret'l-berektna tevessl istind eyleyp fursat elvirp mahall iktiz itdine gre ad-y bed-nihdun zerine varup eger memr olduun kl u bik[] ve kur v zyun feth u teshri ve eger ad-y bed-reyn kahr u tedmr[i]dr ve eger hfz u hrset-i memlik ve zabt u rabt- askir ve tathr-i meslikdr ve bi'l-cmle synet-i rz- dn devlet ve hmyet-i nms- saltanata mteallik cumhr- umrda env- mes-i cemlenz zuhra getrp ebvb- ikdm ve say ihtimmda dakka fevteylemeyesiz ve lzim'l-arz olan husslar ve ad tarafndan vkf u muttali olduun ahvli ale't-tekub ve't-tevl arz u ilmdan hl olmayasn. Mezbr Mehmed avu'a ulak hkmi yazld.

522

Vezir Mustafa Paa'nn Kbrs'ta yapt tevcihler ile zahire ve mhimmt durumu hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; kalenin fethi iin her trl gayretin gsterilmesi; ayrca Defter Kethdas Peykrolu Hasan'n kendi istekleriyle Karaman'dan Kbrs'a geirmeyi taahhd ettii ikibin adamdan ne kadarn geirdiinin bildirilmesi, henz geirmemi ise taahhdnn yerine getirtilmesi; ayrca am ve Halep taraflarndan adam geirmek iin de gerekenin yaplmas.

Aydn-zde Mehmed avu'a virildi. F 19 Muharrem, sene: 979 Vezr Mustaf [Paa'ya] hkm-i erf yazla ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kbrus'da Defter Kethuds olan Peykr-ol Hasan ve Baf Gnllleri Aas Muhammed ve Kbrus Defter Emni olan Mustaf'ya sancak ve kethudlk ve aalk tevch olunup ve alt bin tmr olan Muhammed['e] zemet ile defter emneti olmak zre baz rekyla yz on bin sikke 356

altuna kabl iltizm eyledkleri ecilden Kbrus Defterdr Bl dme ulvvh muktaa defterine kaydidp sreti irsl olundun ve reynun sene-i sbkada alnacak harclar afvolunmak rec olundu iltizm huss in olup hem iltizm hem harcla rey kll muzyaka ekdklerin ve skenderiyye Bei Muhammed dme zzh kadrgalar ile gelp baz Trablus'a ve Ayas ve Payas ve Silifke skeleleri'ne gnderilp geldkden sonra top u yuvalak ve meteris ve syir mhimmt ne ise getrdilp meteris kurlup kapudn dme ikblhya bir semt tayn olunup dilmek sadedinde iken emr-i erf mcebince Vezrm Pertev Paa edma'llh tel icllehya irsl olundun ve etrf u cevnibden zahre getrmein yiirmi kadrga ile Rodos Sanca Bei Ahmed dme zzh serdr tayn olunup alkonldun ve mh- Zi'l-hcce'nn onyedinci gninde bi-nyeti'llhi tel Kbrus'a varup kala dilmee mberet olundun ve imdilik zahre mstevf olup ihtiyc olmadun" bildrmisin. Ol bbda her ne dinilmi ise Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arz u takrr olunup malm- erfm olmdur. mdi; Kapudnum Al dme ikblh Donanma-i Hmyn'la mrun-ileyhe irsl olundun mvecceh ve tevch olunan mansb dah mnsib olup makbl-i erfm olmdur. Amm; baz urtla vk olan iltizm ahvli in sbk defterdra ahkm- erfe yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sbk gnderilen ahkm- erfe mcebince amel eyleyp dah ina'llh'l-Eazz Hakk sbhneh ve tel feth u fth myesser eyledkde Beyt'l-ml'e enfa u evl ne ise vech mnsib oldu zre ol cnibe mteallik olan muktat u iltizm husslar dah grile. Hemn var kuvveti bzya getrp kalanun feth u teshri ve ad-y bed-reyn kahr u tedmri bbnda ve syir dn devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik cumhr- umrda bezl-i makdr eyleyp env- mes-i cemlen vcda getresin. imdilik kalanun feth u teshri ehemm-i mhimmtdan olmdur; her ne vechile mmkin myesser olursa bi-nyeti'llhi tel feth u istihlsna say ikdm eyleyp bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin ve ne vechile tedrk eyleyp bi'l-fil ne hl zre oldu ve kffr- hksr askir-i nusret-ir ile mukbele v muktelede ahvli nice olmdur; syir vkf olduun ahbr- sahhay ilm eyleyesin ve mezkr Peykr-ol Hasan dme mecdh Karaman'dan kend tevbi u levhkndan irdetleriyle iki bin dem cezreye germee mteahhid olmd; teahhd eyledi zre ol mikdr hneyi cezreye germi midr, nice eylemidr? Sbk bu bbda hkm-i hmynum irsl olunup henz dah cevb gelmemein teahhd eyledi zre ne mikdr hne gerp ve ne vechile tedrk eyledi malm olmamdur. Eger henz germemi ise bu hussa mukayyed olup teahhd eyledi huss icr itdresin ve andan gayri m ve Haleb etrfndan dem germee tedrk ne ise ahsen vechile tedrk idp vk- hl[i] arzeyleyesin.

523

Diyarbakr'da peygambere kfreden bir keiin siyset edilmesi.

357

Kethudsna virildi. 23 M., sene: 979 Diyrbekir belerbeisine ve kdsna hkm ki: Cezre'den bir ke, h, sebb-i neb eyledin bil[dr]dnzi kd-askerm edma'llh tel efzleh Pye-i Serr-i Madelet-masrm'e arzitmein muktez-y er- kavm zre katlolunmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre muktez-y er- kavm zre mezbr siyset idp emrm yirine vardun bildresiz.

524
Yazld.

Yunus avu'un, gemi yapm iin kestirilmesi emrolunan kerestenin ne durumda olduu, sahillere indirilip indirilmedii ve nakliyesi iin gemi mevcut olup olmadn bildirmesi.

Ynus avu'a hkm ki: Bundan akdem gemiler mhimmi in kesdrilmek emrolunan kereste yalya indrilp ihzr olunm mdur, nice olmdur; Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp emrm zre zikrolunan kereste yalya indrilmi midr, nice olmdur, ne mikdr kereste ihzr olunup yallara indrilmidr ve ne zamnda indrildi, tahmli in gemiler var mdur, nicedr; asl ile vuk zre yazup bildresin.

525

Vezir Pertev Paa'nn muharremin dokuzuncu gn Arboz'dan yola kaca bildirildiinden Pertev Paa Avlonya taraflarna geldiinde Vezir Ahmed Paa'nn kendisiyle haberleip ona gre hareket etmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. 23 M., sene: 979 Vezr Ahmed Paa'ya hkm ki: Dstr- mkerrem Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "ibu mh- Muharrem'n tokuzunc gninde Arboz'dan salnmak mukarrer eyledklerin" ilm eylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda siz dah gz kulak tutup anun gibi mrun-ileyh Avlonya taraflarna varduklarnda ne mahalle varlmak iktiz iderse mm-ileyh[l]e haberlep dah fursat elvirp mahall iktiz itdine gre vech mnsib grildi zre askir-i nusret-meser ile muaccelen varup dn-i mbn ve syir devlet-i ebed-rehnme mteallik umrda bezl-i makdr eyleyp env- yz aklklar tahslinde mes-i cemlen vcda getresin ve bu hkm-i erfm vsl oldukda ne mahalde bulunduunuz ve re[]y-i syibenz ile ne mahalle varmak iktiz ider ve bi'l-cmle ad-y hksr taraflarndan vkf olduunuz ahbr- sahha[y] mufassal merh yazup arzeylemekden hl olmayasz. 358

526

Kaptan Paa'nn Avlonya'da gemiler iin hazrlanan zifti donanmann dnnde gemilere ykleterek beraber getirmesi.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 3 Safer, sene: 979 Kapudn paa hazretlerine hkm ki: Bundan akdem Avlonya'da gemiler mhimmi in ihzr olunan zifti ina'llh'l-Eazz Donanma-i Hmyn ile bu cniblere* avdet eylemek myesser oldukda Avlonya kdsndan taleb eyleyp alup gemilere koyup bile getrmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, ina'llh'l-Eazz Donanma-i Hmyn ile bu cniblere avdet myesser oldukda Avlonya'ya urayup kddan zikrolunan zifti alup gemilere vech mnsib grildi zre tevz eyleyp bile getresin.
* Metinde eklindedir.

527

Avlonya kadsnn, Vezir Pertev Paa'ya, Avlonya'da gemiler iin hazrlanan zifti donanmann dnnde gemilere ykleterek getirmesi hususunda yazlan ve kendisine gnderilen hkm muhafaza etmesi ve Donanma'nn grevi bitip dnlecei zaman Pertev Paa'ya iletip szkonusu zifti teslim ederek Donanma ile getirilmesini salamas.

Avlonya kdsna hkm ki: Mukaddem gemiler mhimmi in ihzr fermn olunan zifti Donanma-i Hmynum bi-nyeti'llh bu cniblere avdet eylemek myesser oldukda gemilere koyup bile getrmek in Vezrm Pertev Paa edma'llh tel icllehya hkm-i hmynum yazlup sana irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zifti ihzr eyleyp ve hkm-i hmynum hfzeyleyp ina'llh'l-Eazz anun gibi Donanma-i Hmynum ile mrun-ileyh bu cniblere avdet eylemek myesser oldukda hkm-i hmynum sl eyleyp vech mnsib grdi zre zifti teslm eyleyesin ki, gemilere tahml eyleyp bile getre. Amm; bu bbda mukayyed olasn; Donanma-i Hmynum bi-nyeti'llhi tel bu cniblere tevecch eyleyp avdet eylemeyince ilm eylemeyesin.

528

Sefer iin Diyarbakr'a tbi Pesyan, Bucyan ve Zilan airetlerinden ihrc istenen bin nefer kavvs ve piyadeye karlk ad geen airetlerin vermeyi taahht ettikleri on bin filorinin tahsil edilmesi.

359

Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Sen ki belerbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mukaddem gnderilen hkm-i hmynum mcebince Diyrbekir'e tbi Pesyn ve Bucyn ve Ziln Aretleri'nden sefer in kavvs ihrc fermn olunup bin nefer kavvs piyde taleb olundukda; "Piyde v kavvs virmee kudretimz yokdur. Amm; on bin filori yaylakdan avdet olundukda virelm." diy cevb virp biribirlerine kefl ve keflet krrlar sebt-i sicill oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup zikrolunan tyifeden emrm zre on bin altun tahsl eyleyp sen ki defterdrsn, Hazne-i mirem in alup zabteyleyp ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

529

Dubrovnik beylerinin, papa ile Kral Philippe'in Venediklilerle ibirlii yaptklar hakknda bilgileri olmad ve Venediklilerin Girit, Krfs ve Kotor'da bulunan gemileri hususunda gnderdikleri bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; ayn ekilde bilgi edinilip gnderilmeye devam edilmesi.

Mezkrun demlerine virildi. F 22 Muharremi'l-harm, sene: 979 Dubrovnik belerine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "papa ile Filip nm kral Venedikller ile ittihd zre oldu malmun olmadu, Venediklnn Girit'de ve Krfs'de ve Kotor'da cmle yz yiirmi pre kadrgalar oldun ve spanya'dan gelecek kadrgalar henz gelmedin" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, min-bad dah Sdde-i Sadetm'e olan ubdiyyet ihlsun mcebince ol taraflara gz kulak tutup vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayup eyce sahha haber almaa sayeyleyesin.

530

Venedik baylosu Venedik taraflarnda alkonan Osmanl tccar tifesinin salverilip mallaryla beraber sa salim Memlik-i Mahrse'ye getirilmelerini garanti ettii takdirde, Memlik-i Mahrse'de alkonulup Venedik'e gitmelerine izin verilmeyen Venedikli tcirlerin de ayn ekilde gnderilecekleri; ancak Venedikli tacirleri kurtarmak iin byle bir garanti verilip daha sonra hileli yollara saplarak Osmanl tacirleri salverilmez veya canlarna ve mallarna en ufak bir zarar gelirse Venedik baylosunun sorumlu olaca ve ar ekilde cezalandrlaca.

Yazld. Venedik baylosna hkm-i erf yazla ki: sitne-i Sadetm'de arz- hl gnderp; "Mbeynde advet eseri zuhr itmedin baz Venedikl resler ve demler alkonlup ekseri helk olmdur. Bk kalanlarun hals 360

ahvlin" bildrmisin. Ol bbda her ne ki ilm eylemi isen mufassalen malm old. mdi; eger advet zamnnda ve eger itatinz eyymnda tyife-i tccra zulm teadd olunduna asl rz-y erfm olmamdur. Amm; advet zamnndan mukaddem ol cniblerde olan tyife-i tccra hlf- ahd taarruz olunup esbb emvli girift olunmala Memlik-i Mahrsem'de bulunan tcirlerinze memleketlerine gitmee ruhsat virilmemidi. Eyle olsa; tccr tyifesinden ol cniblerde girift olanlar esbb emvli ile salvirilp emn slim Memlik-i Mahrsem serhaddine sli hussn uhdene alursan ummen Memlik-i Mahrsem'de vk olan tyife-i tccra dah iczet-i hmynum ihsn olunup eger avlanup eger prelenen gemidr ve eger iinde olan esbbdur; cmlesi gir reddolunmak mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emr-i erfm mstedsnca ol cnibde alkonlan tyife-i tccr salvirilp esbb emvliyle Memlik-i Mahrsem'e gelp vsl olmalarn mutazammn olursan bu taraflarda olan tcirlerinze ummen iczet-i erfem ihsn olunup esbb emvline dahl taarruz itmek isteyenler gerei gibi men olunmalarn muhakkak bilp ana gre amel eyleyesin. Amm yle ki; bu taraflarda olan tyifenzn hals in tark- hle v hudaya slik olup ol cnibde girift olan tyife-i tccr bi't-tamm hals klnmayup veyhd Memlik-i Mahrsem serhaddine esbb emvliyle emn slim gelp vsl olmadn yollarda dahl tecvz olunup mllarna ve cnlarna zarar u gezend iridrile, min-bad beyn idecek zrn makbl olmayup cz v kll her ne vk olursa cmlesi senden sl olunur; sonra env- kbumla mukab olman mukarrer bilp ana gre tedrk eyleyesin.

531
Yazld.

Halep'ten Kbrs'a gnderilen ve gnderilecek olan barut hakknda Halep defterdarnn gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; barut ilettirilmeye devam edilmesi ve Mara'tan da barut getirtilmesi .

Haleb defterdrna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Kbrus cezresine barut lzim olman ne mikdr barut ilenrse gnderesin." diy fermnum olman Kala-i Haleb'de olan barut- siyh ve gherile grildkde stanbul kntr hsbnca drt yz toksan kntr barut- siyh ve yz* yetmi drt kntr gherile bulunup kala bi'l-klliyye barutsuz kalmamak in iki yz kntr alkonldun ve iki yz kntr der-sandk olunup cezreye gnderilmek zre olup mevcd olan gherile barut olunmak in kr-hne kurlup ilenmesine mberet olunup ina'llh tel ilendi gibi kalada alkonlan iki yz kntr dah irsl eylemek mukarrer oldun" bildrmisin. mdi; barut ziyde mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup mmkin oldu zre barut iledp iridrmekde ve Mara cnibinden dah vfir u mstevf barut getrdp ihzr eylemekde env- say ikdm eyleyp barut hussnda ihml msheleye tecvz eylemeyp bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

361

* Metinde

eklindedir.

532

Dman donanmasnn durumu, spanya'dan gelecek olan gemiler, Avlonya'ya yaplacak dman saldrlar, Dra Kalesi'ne yaplan saldrlar, zahire ile tutulan Dubrovnik gemileri ve dier konularla ilgili Avlonya Azebleri aasnn mektubunun alnd; dmann her trl hareketinin izlenerek gelimelerin bildirilmesi ve saldr ihtimline kar uyank olunmas.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F gurre-i Safer, sene: 979 Avlonya Azebleri Aas olan Kapudn Kara Hce'ye hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Arnavud Memi ile kffrun iki kta gemilerin alup iinde olan kefereden kffrun yirinden sl idp kffrun donanmalar ahvlin ve spanya'nun yz on kta kadrga ve altm bara ve iki kta kalyon hzr olup gelmeleri mukarrer oldun ve kasdlar Avlonya['ya] gelmek olmala sen Avlonya['ya] varduun ve sen seferde iken Venedikl'nn yiirmi be pre kadrgas Dra Kalas'na gelp kalay toplayup badeh Avlonya Kalas mukbelesinde olan cezre nihyetinde er dkp mnhezim olduklarn ve Avlonya Azebleri Kethuds Cevher bir yarar dil tutup sen alduun dil ile bile gnderdn ve zahre ile tutlan Dubrovnik gemileri ahvlin ve Avlonya azeblerinn hllerin ve Nzr- Emvl Mahmd'a gnderilen emr-i erfe iltift eylemedin, men v umml zimmetlerinde kalan haklar ve mezbrlara itdkleri hayflar grilmek in hkm-i hmynum virilmesin ve Cezyir-i Garb Belerbeisi Al dme ikblhya Donanma-i Hmynum'a gelmek in gnderilen emr-i erfmi sl eyledn" bildrp ol bbda her ne dimi isen mufassalen Pye-i Serr-i lem-masrm'e arz u takrr olunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; kffr- hksrdan gaflet cyiz deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda Donanma-y Hmynum'a mlk olmakszn hkm-i erfm vusl bulursa mukayyed olup kffr- hksrun ahvl [e]tvr ve syir fikr-i fsid ve hayl-i ksidi nedr, bi'l-fil ne mikdr gemileri olup ve spanya cnibinden muvenet in ka gemi gelp ne mahalle ( ) eyleyeceklerin tetebbu eyleyp ve sen bi'l-fil ne mahalle varup fikr tedrkn nedr, Donanma-i Hmynum'a mlk olduunda ne asl yire tevecch mvecceh oldun, vkf olduun ahbr dillern takrri ile muvfakati var mdur, nicedr, imdiye dek kffr vilyetinden bir mahalle dmemee sebeb nedr, ne hldesin, yanunda levend gemileri yok mdur, asl nedr ve bi'l-cmle gerei gibi mukayyed olup kffr- hksrdan yarar dil alup ahvl etvrna shhati ile vukf u ur tahsl eyleyp ana gre fursat elvirp mahall iktiz itdine gre var kuvveti bzya getrp eger kffr- hksrun memleket vilyet[in] gret itdrmek bbnda ve eger donanma-i hezmet-srlarnun kahr u tedmri bbnda bezl-i makdr eyleyp vech mnsib oldu zre hdmetde ve yoldalkda bulunmakda say ikdm eyleyp dakka fevteylemeyesin.

362

[Yev]m's-Sebt, f 18 Zi'l-hcce, sene: 978

533

Adam ldrmeye teebbs, yaralama ve dier baz sularndan dolay Talende kazsndan Hsrev'in yakalanarak kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Talende kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Husrev nm kimesne kasaba-i mezbrede gider iken erkes Hamza ol Derv bir yirde gizlenp yanna vardukda yarak ile ldrmek kasdna zerine varup era davet olmasn taleb eyleyp demler gnderildkde gaybet idp gelmeyp mslimnlar vech-i merh zre olduna ehdet idp ve kasaba iinde serh gezp voyvodaya mukbele idp ve Cezyir avularndan Vel nm kimesneyi mecrh idp teadd eyledin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile hakk zre husam muvcehesinde ber-mceb-i er teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup vech-i merh zre fesd enat eyledi sbit olursa sret-i sicilleri ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree konla.

534

Kefe'deki mer-i erkise ve sipahilerin, kendilerinin vilyet ktibi tarafndan raiyyet kaydedilip r ve resm-i ift talep edilmesinden dolay tunu bahane ederek yerlerini terketmek zere olduklar bildirildiinden, bunlarn nne geilip istimlet verilerek yerlerinde iskn edilmeleri; kar karlarsa Azak beyi ve Devlet Giray Han ile haberleilerek haklarndan gelinmesi.

Kethudsna virildi. Kefe beine hkm ki: Mektb gnderp; "adada olan mer-i erkise ve siphler; "Vilyet ktibi bizi rayyet kaydeyleyp bizden r ve resm-i ift taleb idp bunun emsli teklfe kudretimz yokdur." diy reyy dll eyleyp tn bahnesiyle adadan kup gitmek zre olduklarn yle ki; syn idp har yire gitmek ihtimli olursa yollarn alup haklarndan gelinmek bbnda Devlet Giray Hn dmet melhiye nme-i hmynum ve Azak beine hkm-i erfm gnderilmesin" arzeylemisin. mdi; mrun-ileyh hn dmet melhiye nme-i hmynum yazlup anun gibi adadan kup gitmek isterlerse tesliyet istimlet ile yirl yirlerine getrp iskn itdrmee sayeyleyp memn olmazlar ise haklarndan gelinmek fermn olundundan gayri Azak beine dah hkm-i erfm yazlup Azak kurbinde olan Nogay Tatar ile karulayup men eylemek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, sen dah bu bbda mukayyed olup anun gibi mezbrlardan kup gitmek isterlerse mmkin oldu zre tesliyet istimlet virp yirl yirlerinde iskn itdrmee sayeyleyesin. Eger memn olmayup beher-hl adadan kup har yire giderlerse mrun-ileyh ile ve Azak bei ile haberlep vech mnsib grildi zre haklarndan gelmee env- mes-i cemlen vcda getresin.

363

535

Kefe beyi, Kefe'deki mer-i erkise ve sipahilerin baz bahnelerle yerlerini terketmek zere olduklarn bildirdiinden, gerekirse Azak beyinin de Kefe beyine yardmc olarak mer-i erkise ve siphlerin yerlerini terketmelerine engel olunmas.

Azak beine hkm ki: Kefe bei mektb gnderp yle arzeylemein; bu bbda Devlet Giray Hn dmet melhiye nme-i hmynum yazlup anun gibi adadan kup hrice gitmek isterlerse mmkin oldu zre tesliyet istimlet ile yirl yirlerine iskn itdrp memn olmayup syn iderlerse haklarndan gelmek emrm oldundan gayri mm-ileyh Ksm dme zzhya dah vech-i merh zre hkm-i hmynum yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Sen dah bu bbda mukayyed olup anun gibi tyife-i mezbreden adadan kup har yire gitmel olduklarnda Azak kurbinde olan Nogay Tatar ile dah muvenet lzim olursa vilyet-i Tat keferesinden ve kalalardan kifyet kadar dem ve tfenk-endz taleb eyleyp getrdp mezbrlar karulayup hrice gitmee komayup men u def eyleyesin. Memn olmayup syn iderlerse vech mnsib grildi zre mrun-ileyhimnun mveresiyle haklarndan gelmee env- say ikdmun zuhra getresin.

536

Silivri'de mr suyollarnn yanlarnda ve zerlerinde ba, bahe, ukur, bina vs. ihdsnn yasaklanmas.

Al avu'a virildi. F 22 Zi'l-hcce, [sene:] 978 Silivri kdsna hkm ki: Hl Silivri'de vk olan mr suyollarnun yanlarnda ve zerlerinde baz kimesneler b u be eyleyp ve aalar dikp ve ukur ve tarlalar eyleyp ve mezbele dkp zarar u ziyn eyledkleri ilm olund. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu huss gresin; kazyye arzolundu gibiyse mr suyollar uraduklar yirlerde ikier cnibinden er arun ve st yanndan birer arun ki, cmle yedi arun olur hl koyup asl bir ferde b u be v aa garsitdrmeyp ve ukur eylemeyp ve bi'l-cmle eger bin ve eger gayridr; kimesneye nesne ihds itdrmeyp men u def eyleyesin; memn olmazlarsa isimleriyle yazup bildresin.

537

Vezir Sinan Paa tarafndan, baz mahallerin muhafazasnn Mekke erfine verilmesi, Yemen beylerbeyine terakk ihsn ve Habe ahvli hakknda gnderilen mektubun alnd ve yaplanlarn mnasib grld; Msr ve Yemen'in ihtiyalarnn tedariki, slah ve intizam konusuyla Habe taraflarnn slah iin gayret gsterilerek gelimeler hakknda bilgi verilmesi.

364

Ertod Be'e virildi. 22 Zi'l-hcce, sene: 978 Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektblar gnderp; "Mekke-i Mkerreme erfi ile emr-i Czn ahvlin ve Bece(?) vilyetinn hkmeti Sbiye haddine dein mbeynde olan mesfenn(?) hfz u hrseti in mrun-ileyh erf dmet melhinn uhdesinde mukarrer olman hkm-i hmyn gnderildin ve Yemen Belerbeisi Behrm dme ikblh ile Yemen'e fermn olunan bin tfenklye msade olunmayup ulfe v tfenk virilmeyp be-alt yz mikdr ancak tedrk olunup aylk mevcibden ziyde virilmedin ve Kde nm mahalle geldkde s kabyil zerine hcm idp muhrebe eyleyp mnhezim olduklarn ve Hab(?) Kalas'nda olan asker-i slm ile haberlep hsn-i vadeler eylemekle barut-hnesine te iridrilp cebe-hnesiyle bile ihrk olup kala dah teshr olundun ve mrun-ileyhn yararl ve yoldal zuhr eylemein slynesine yz bin aka terakk olundun ve Habe ahvlin" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki tahrr beyn olunm ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i lem-masrim'e muht u mil olmdur. mdi; erf ahvlin ey tedrk olunm ve mrun-ileyh Behrm dme ikblhya tevch olunan yz bin aka terakk makbl-i erfm olup Habe ahvli in hod sbk mufassal ahkm- erfe yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, arzeyledn zre zikrolunan mevzun hfz u hrseti in mrun-ileyh erf dmet melhiye tayn eyleyp mmkin oldu zre tesliyet eyleyesin ve mm-ileyh Behrm dme ikblhya tayn olunan yz bin aka terakksin makbl-i erfm oldun haber virp tenbh eyleyesin ki, vilyet-i Yemen'n zabt u rabtnda ve syir umrnda mcidd merdne olup hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet bbnda env- say ikdm zre ola ve Yemen'e mteallik olan eger kul gnderilmekdr ve eger mevcibdr ve bi'l-cmle cem umr ne ise ina'llh'l-Eazz mahmiyye-i Msr'a vusl buldukdan sonra vech mnsib grildi zre tedrk irsl eyleyp eger vilyet-i Yemen'dr ve eger mahmiyye-i Msr'dur slh u intizm bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin ve vilyet-i Habe ahvliyn gnderilen evmir-i erfem mcebince amel eyleyp ol cnibn dah mmkin oldu zre slh hussnda say ikdmun zuhra getresin ve lzim'l-arz olan ahvli ilmdan hl olmayasn.

538

Harput beyi ve kads hakknda vuku bulan ikyetler zerine her ikisinin de grevlerinden azledildikleri; kendilerinin ve adamlarnn ummen tefti olunmas ve zerlerine sabit olan haklarn alnp sahiplerine iade edilerek sret-i sicillerinin gnderilmesi.

Yayabalkdan kan Ahmed avu'a virildi. 20 Zi'l-hcce, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki ve mid kdsna: Sen ki belerbeisin, mektb gnderp; "Harprut reys sana varup sancaklar bei olan Mehmed dme zzhdan ikyet tezallm itdklerinde mektb dem gnderp 365

vardukda, ikyet idenlern birine bin denek urup ol darbdan fevtoldun vrisleri ilm eyledklerin ve sancanda budayun mddi be ay vade ile yzer aka ve penbenn batmn krkar akaya satlur iken budayun mddin yz seksener ve penbenn batmnn yzer aka zerine reyya salup akalarn taleb idp ve baz karyelere galle virmi deil iken kd ile ittifkan; "Her karyeye yz md ve dah ziyde tereke virdm." diy sicill idp anlardan dah bahsn taleb idp alanlar; "Cebren zerimze brakd; edsna kdir deilz." almayanlar; "Kd bee muvenet idp gaybetimzde sicill itdrmidr; virmee kudretimz yokdur." diy feryd idp; "Tereke rey zerine tarholunmaya." diy defet ile ahkm- erfe gnderilmekle tekrr mektb dem gnderp varduklarnda; "ikyete gelen reynun zerine msellah(?) demlerin gnderp nefer demlerimzi katlitdrp bundan gayri nice teaddsi vardur." diy tekrr rey gulvv idp mrun-ileyhe mektb dem gnderilmekle men olunmayup; "reynun baz ehl evld ile har vilyete perkende olup zulm teaddsi mukarrer oldun" etrafnda olan beler dah mektblaryla sana ilm idp ve mutemed demler haber virp ve rey; "Hakkmuz icr olunmaz ise perkende olmamuz mukarrerdr." diy bildrdklerin" ilm eylemisin. mdi; mrun-ileyh be ve kd azlolunup ummen teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhim bei ve kd[y] ihzr eyleyp eger mrun-ileyhimdan ve eger demlerinden dav[]-y hakk idenler ile berber idp dah bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolunmayan davlarn ber mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; arzolundu zre zulm teaddler[i] sbit oldukdan sonra mrun-ileyhimnun ve demlerinn zimmetlerinde sbt bulan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra eger mrun-ileyh ben ve eger demlerinn zerlerinde ne makle hukk sbt bulup zulm teaddleri ne oldun ve kime hakk alvirildin yazup sret-i sicillerin gnderesiz.

539

Ahyolu'nun Srt kynden, adam ldrme suuyla kree mahkum olup krekten firar eden Dimo'nun yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Ahyol kdsna hkm ki: Bundan akdem Srtkyi dimekle marf karyeden Dimo nm zimm karye-i mezbreden Tali nm zimmyi katleyledi sbit olman tutlup kree konlm iken hl gaybet eyleyp gir ol cnibe vardu ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, mezbr tetebbu eyleyp elegetrp dah yarar demlere koup kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

540

Kandra kazsnda bulduklar defineyi aralarnda paylaan ahslarla bunlardan birinin elinden defineyi zorla ald sylenen Kocaeli sanca sbalarndan Mustafa'nn tefti edilip definenin ortaya kartlmas.

366

Sleymn Paa Mderrisi shk'a ve Kandr kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kandr kazsna tbi Balabanlu nm karyeden Lutfullh ve Abdlcell ve Ahmed ve Ms nm kimesneler in defne bulup mbeynlerinde tevz u taksm eyledkleri y olman skende[r] avu mbereti ile teft olunup mezbr Lutfullh krr eyleyp ml- defneden kendye virilen hssa Kocaili Sanca Sbalar Timrhn ol Mustaf cebren* elinden aldun krr eyledin" bildrmisin. mdi; huss- mezbr[] teft in Mliyye cnibinden mufassal hkm-i hmynum yazlup Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, Mliyye tarafndan virilen hkm-i hmynum mcebince bu bbda mbir olanlar ihzr eyleyp onat vechile gerei gibi teft eyleyp erle ve knn ile cb iderse rf-i marf ile ahvllerin grp fi'l-vk defne bulduklar vk ise ne mikdr nesne bulunupsa ve kimler aldun asl ile malm idinp mezbr avuum mberetiyle zuhra getrp tahsl itdrp ne mikdr nesne olursa der-kse itdrp mhrleyp mezbr avuumla ve yarar demler ile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; bu bahne ile mbir olanlar kimesneden ahz celb eylemekden ve hlf- [er] u knn kimesneye zulm teadd olunmakdan ve rf-i marf [ile] telef-i nefs olmakdan ziyde hazer eyleyp arza muhtc olan huss yazup bildresiz.
* Metinde eklindedir.

541

Zimmetinde bulunan mr mal vermeyip israf eden Musul mili Crullah olu Mehmed'in tutuklanarak emlk ve eyasnn satlp mr maln tahsil edilmesi.

Ahmed avu'a virildi. 20 Zi'l-hcce, sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Cenb- emret-meb Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin dmet melhi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Musul mili olan Crullh ol Mehmed'n zimmetinde emvl-i mr olup ed eylemedin evler bin idp emvl-i mryi telef eyleyp isrf eyledin" bildrmein buyurdum ki: Gresin; kazyye arzolundu gibi olup zimmetinde emvl-i mr varsa emlk esbbn frht itdrp zimmetinde olan ml tahsl eyleyp alup dah mezbr kayd bend ile ( ) zimmetinde ne mikdr ml bk kaldun yazup bildresin.

367

542

Yemen vilyeti ve civarnn fethini mteakip Kevkeban Kalesi'nin muhasarasnn ertelenmesini frsat bilen Mutahhar'n isyannn bastrlarak hakimiyetin tesis edilmesinden dolay Vezir Sinan Paa'ya mzehheb kl ve hilat verildii, Yemen vilyeti dahil olmak zere Msr memliki tevcih ve terakk ihsan edildii; kendisinin de gerek Yemen ile ilgili asker vs. husslarn tedarikinde, gerek reynn refah, mallarnn korunmas, zalimin cezalandrlp mazlumun himayesinde, gerek memleketin muhafazas ve Hazne'nin zenginletirilmesi ve gerekse Haremeyn-i erfeyn fukarasnn ihtiyalarnn temini ve hac yolunun gvenliinin salanmasnda gereken gayreti gstermesi.

Ertod Be'e virildi. 22 Zi'l-hcce, sene: 978 Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: Hlen Yemen Belerbeisi Behrm dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "vilyet-i Yemen serhaddine dhl ve ol diyr- cell'l-itibra vsl olaldan ber; "Chid f-sebli'llhi bi-emvlikm ve enfsikm" mcib-i erfi zre rz- dn-i metn ve nms- er- mbn-i Seyyid'l-mrseln['e] mteallik umrda cn u bala alup meydn- heyc v ktlde keml-i heyecn aml gsterp bundan akdem Memlik-i Mahrsem'de dhl olan vilyet-i Aden ve memlik-i Yemen bir defa fetholunup cmle meyh u mer ve rey v berys itat-pezr olup lkin muhsara-i Kevkebn tehr olunmala Mutahhar- bed-ahter fursat bulup her birini dll ile mbeynlerinde ihtill virmein gir cdde-i itatden udl ve husn- syna dhl idp muhsara niyyetinden fergat olundukdan sonra tekrr aktr- vilyetde olan err fesda bd olan serdrlaryla medr- helk demr klnup haklarndan gelinp meyhdan be yz mikdrnun rehneleri alnup kadmden Memlik-i Mahmiyye-i Hkniyye'ye ilhk olunan bild bik ve zy u kl bi-nyeti'l-Meliki'l-Hallk bi'l-klliyye feth u teshr ve vcd- habset-ld- errdan tathr olunup dmen eline den top u yarak cmle erbb- bay nifkun ellerinden alnup kem-kn yirl yirine vaz ve vilyet-i Yemen bi'l-klliyye zabtolunup ol cnibden alka bi't-tamm kat olundukdan sonra bu sene-i mbrekede huccc- zevi'l-ibtihc ile hcc- erf-i seyyid'l-minhca tevecch eylednz" bildrmisin. Ve bi'l-cmle eger sizn mektbunuzda ve eger mrun-ileyhn mektbnda her ne ki tahrr tahbr olunm ise nakr u ktmr Pye-i Serr-i lem-masrim'e arz u takrr olunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem al-vechi'l-kmil muht u mil olmdur; yzn a olsun. Cibillet nihdunda merkz olan sr- cellet kiyset ve etvr- firsetden* meml olan dah bu idi ki, el-hamd li'llhi'-ekr ahsen vechile hayyiz-i zuhrda eref-sudr buld. mdi; bu atyye-i ilhiyye ve mevhibet-i behiyyenn krnesi in eyym- saltanat- hmyn ve hengm- hlfet-i madelet-fznumda mme-i rey sde-hl ve mreffeh'l-bl olmalar kusv-y ml-i meserret-ml olup ale'l-huss Haremeyn-i erfeyn ve Makmeyn-i Muhteremeyn'de mcvir ve huls- dil ile tyif zyir olan erf- tavyifn it-i vazyif-i nezyifi ve muhfaza-i bild nevh ve infz-i evmir nevh zimmet-i himmet-i hneme lzim lzib ve me-i kerme-i pdihneme mtehattim vcib ve hfz- hudd- memlik-i ksye "L-mlke ill 368

bi'r-ricl" fahvsnca vefret-i askir-i muntazam'l-ahvle ment ve intizm- ahvl-i askir "L-ricle ill bi'l-ml" mstedsnca kesret-i mla merbt olup bu merm- sab'l-menln itmmna ve ahkm- sadet-meln ahkmna havze-i hkmet ve eiat'l-aktrumda mnderic olan medyin emsrdan mahmiyye-i Msr- Khire evl ve vilyet-i Yemen mlhakt- memlik-i Msriyye'den olmaa ahr ve kadm'l-eyymdan muhfaza-i Msr'a vzer-y zmdan biri irsl olunmak snnet-i seniyye-i ecdd- l-nijd- vcib'l-ihtirmum olup senn dah vfr- kiyset celdet ve hsn-i firsetne ve ol diyrun bild bik ve kl u zyna ve anda lzim olan kulun mevcibine ve syir mhimmtna ve bi'l-cmle tefsl-i ahvline vukf u ttluna itimd- hmynum olman hakkunda mezd-i avtf- bhire-i husrevnem zuhra getrp emr-i mzehheb ve hlat-i fhre ihsn ve mutasarrf olduun vezrt slynesine iki yz bin terakk nyet idp vezretle Msr- Khire eyletin sana tefvz u takld eyleyp buyurdum ki: Vardukda, irsl olunan libs- fhreyi giyp ve emr-i zafer-meseri taknup dah emr-i erfm zre tor mahrse-i Msr'a varup mahrse-i mezbreyi ve ana mteallik medyin nevh medyin emsr ve nevh [v] aktr hfz u hrset ve zabt u hmyetde keml-i adletle ksts- er- kavmi mahm ve mikys- knn- kadmi mer klup vilyet-i Yemen'e mteallik mhimmtdan eger kul gnderilmekdr ve eger anlarun mevcibi ve syir levzimi ve ihrct irslidr; vakti ve mevsimi ile tedrk slinde itb isticl eyleyp ve ol cnibde olan eger atlu ve eger piyde kullarum ve syir ecnd- nusret-mutdumun zabt u rabtnda ve Haremeyn-i erfeyn fukarsna sli lzim olan gallt ve syir levzim mhimmtdur; ahsen vechile tedrk idp ol bbda muktez-y rz-y Br-i Mtel her ne ise icrsna an-sammi'l-bl say-i mekrda ihml ve avk u tehr ile imhl eylemeyp al-eyyi hlin vakti ve mevsimi ile ibl u irsl eyleyp ve muhfaza-i bild ve tevfr-i Beyt'l-ml'de ve terfh-i bl-i rey-y mtezacciru'l-ahvlde hukkm vlta hadd-i itidlden tecvze ruhsat u mecl virmeyp muktez-y er- erf ile dyim mazlma inet ve zlime ihnet ve icr-y ahkm- siyset ve tedbr-i umr- hkmetde taksr ve tedb siyset lzim olanlarn tehr eylemeyp ve minhc- hacc- erf-i mstevcib'l-ibtihc ve syir tark- sedd'l-minhcun emn emnnda ve rey v berynun refhiyyet itmnnnda ve bi'l-cmle vilyet-i mezbre ve memlik-i Yemen'e mteallik umrun vech mnsib grp vkf u muttali olduun zre tedbr tedrkinde env- mes-i cemlen zuhra getresin. na'llh tel syn mekr ve dyim nazar- ferhunde-eserm ile manzr olup vilyet-i Msr ile Yemen ahvli tamm intizm bulup mazarrat- erbb- fesd ve teadd-i bed-nihd- hasret-fercmdan hals myesser oldukdan sonra Sdde-i Sadet-bnynum'a gelp Dvn- l-num'da syir vzer-i zm- zevi'l-ihtirmum silkinde nizm- tm bulmala mukz'l-merm olup rey-i syib-rezn ve fikr-i skb-rasn ile tedbr-i umr- cumhr- enm klmakda bezl-i makdr ve say-i n-mahsr eyleyesin ve bu emr-i vcib'l-ittibum sana ne gn ne mahalde vusl bulup mahall-i memra ne trhda tevecch eyledni mufassal merh yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

369

543

Msr'a gidecek olan Erdodu Kethda ve adamlarnn skenderiyye'den Antalya'ya gelen ve orada alkonulan Sveydan Reis'in kalitesine bindirilerek skenderiyye'ye ulatrlmas.

Mezkr Ertod Kethud'ya virildi. F 20 Zi'l-hcce, [sene:] 978 Antliyye kdsna hkm ki: Bundan akdem; " skenderiyye'den Antliyye'ye gelen Sveydn Res kalitesin alkoyup emr-i erfm varmaynca salvirmeyesin." diy emrm olup hl Vezrm Sinn Paa edma'llh tel icllehnun Kethuds Ertod Kethud zde kadruh mahmiyye-i Msr'a baz mhimmt in irsl olunman buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kaliteye mrun-ileyhi yoldalaryla koyup rese tenbh eyleyesin ki, skenderiyye'ye iletp sl eyleyesin.

544

Hacbeyli tifesinden, harami olduklar belirlenen isimleri yazl on ahsn, kendilerini yakalayan Antep zamsndan Birecik Emini Mehmed tarafndan bir ksmnn Birecik beyine bir ksmnn da Birecik sbasna teslim edildii, ancak cezalar verilmeden salverildikleri bildirildiinden, szkonusu ahslarn buldurularak mstahk olanlarn siyaset edilip dierlerinin Kbrs'a kree gnderilmesi.

Musl eleb'ye virildi. 20 Zi'l-hcce, [sene:] 978 Birecik ve Ayntb belerine ve kdlarna hkm ki: Hliy Ayntb zamsndan Birecik Emni olan Mehmed Sdde-i Sadetm'e gelp; "bundan akdem tyife-i Hcbeli'den Ysuf bin Sli ve Memi bin Bekir ve Kalender bin Kd ve Al bin Mahmd ve Haydar bin Ahmed ve Al Eslemez ve Zft(?) bin Cezre ve Mehmed bin Sli ve Mehmed bin Mustaf ve Derv bin Sli ve Al bin Cezre ve Ahmed bin Al ve Mehmed bin Zft(?) nm harmleri bir tarkla elegetrp harmlklar erle zerlerine sbit olup sicill olunup zikrolunan harmlern bir kan hfzitmein Birecik sbasna teslm eylemi iken ve yedi neferin sen ki Birecik beisin, Haleb muhfazasnda iken sana gnderp mezbrlarun cezlar virilmedin gir birer tarkla tlk olunduklarn" ilm itdi ecilden buyurdum ki: Vardukda, bu bbda her birinz tamm mukayyed olup zikrolunan harmleri kimler tlk itmidr; bi'l-cmle her kim tlk itmi ise mrun-ileyh Muhammed zde kadruh mberetiyle buldurup getrdp dah sicilde mastr olan harmlern erle siysete mstehkk olanlarn siyset itdkden sonra siysete mstehkk olmayan mcrimlerini kree konlmak in mrun-ileyhe teslm eyleyesiz ki, Kbrus kapudnna alup gidp teslm itdine temessk ala.

370

545

Msr'la ilgili dirlik, gedik, cihet vs. hususlar iin daha nce Msr beylerbeyine gnderilen hkmlere itibar edilip gereinin yaplmas.

Ertod Be'e virildi. 26 Zi'l-hcce, [sene:] 978 Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: Bundan akdem Mahmiyye-i Msr'a mteallik dirlik gedk ciht ve syir ahvl in Msr belerbeilerine ahkm- erfe yazlup baz kimesnelere virilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi dirlie ve syir bir huss in ahkm- erfe ibrz eyleyen[lere]; "Ahkmlar bana yazlmamdur; tecdde muhtcdur." dimeyp virilen ahkm- erfe mcebince mstehkk olduklar ne ise vech mnsib grildi zre tevch eyleyp lzim'l-arz olur huss varsa yazup bildresin.

546

Anavarin Kalesi'nin bitiiinde kaleye zarar verecek ekilde evler yapt duyulan Mustafa'nn yapt evlerin yktrlmas.

Mora beine ve A[na]varin kdsna hkm ki: Mustaf dimekle marf kimesne Anavarin Kalas'nda dvr kurbinde bir burgaz yapup kala zre havle idp ve yir yir dvrn delp aalar sokup kalaya zarar virp ve kalanun sarncn dah evleri iine alup ve bir cnibin dah sundurma idp cmi- erf zerine havle oldu Sdde-i Sadetm'de istim olunman buyurdum ki: Vardukda gresiz; arzolundu gibi olup kalaya ol vechile zarar gelr evler bin itmi ise yapdu evleri ykup dah vuk zre mufassal yazup arzeyleyesiz.

547

Msr'dan Antalya'ya gelen mr kalitenin Sdde-i Sadet'ten grevli gelinceye kadar salverilmemesi.

Kapu aasna hdmet iden kapucya virildi. Antliyye kdsna hkm ki: Mahmiyye-i Msr'dan gelen mr kalite[yi] Sdde-i Sadetm'den dem varmaynca salvirmeyp alkomak emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre zikrolunan kaliteyi alkoyup Sdde-i Sadetm'den dem varmaynca salvirmeyesin.

371

548

Peuy Beyi ve vilyet muharriri olan Muhammed'in tahrir esnasnda havss- hmyna tbi baz kyleri ve mezraalar kendi oullarna, Ktip brahim'e ve bakalarna verdii bildirildiinden, bu durum doruysa verilen ky ve mezraalarn geri havss- hmyna zaptettirilmesi ve kimseye istihkakndan fazla timar tevcihi yaplmamas.

Kethudsna virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 978 Budun belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hl Peuy Bei olup muharrir-i vilyet olan Muhammed dme zzh havss- hmynumdan baz kur v mezri kend oullarna ve Ktib brhm'e ve gayra virdi ilm olund. mdi; havss- hmynum ifrz olunup hara virilmee sebeb nedr? Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi havss- hmynumdan hara virilmi kur v mezri varsa neferta virilenden mad eger oullarna ve eger ktibine ve eger mer v zamya ve gayra ve bi'l-cmle her kime virilmi ise gir havss- hmynum in zabtitdresiz; hricden bir ferdi dahl taarruz itdrmeyesiz. Huss- mezbr mhimmtdandur; gaflet eylemeyp kadm hss* olan kur v mezri gir havss- hmynum in zabtitdrmeyince olmayasz; ve lzim'l-arz olan huss yazup bildresiz. Ol kimesnelere har denden bedellerin viresiz ve mrun-ileyh Muhammed dme zzh kend terakksin fuzl oullarna bildrp ana bedel ifrzdan istihkklarndan ziyde tevch eyledi tmrlar dah havss- hmynum in zabtitdrp bertlarnun eski yazularndan ziyde asl nesne virmeyesiz.
* Metinde eklindedir.

549

Nibolu sancann tahririnden vazgeildiinden, icmal ve mufassal defterlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilip muharrir olan kadnn asl grevine dnmesi.

avua virildi. F 27 Zi'l-hcce, sene: 978 Nibol muharririne hkm ki: Bundan akdem Nibol sanca tahrri emrm olup liv-i mezbrun icml mufassal defterleri virilmi idi. Hlen tahrrden fergat olunman buyurdum ki: Vardukda, liv-i mezbrun icml mufassal defterlerin bir kseye koyup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderp dah sen kazna varup icr-i ahkm- eryye idesin.

550

Hisar erlerine zulmettii yolunda am Kalesi dizdr hakknda yaplan ikyetin aratrlp asl olup olmadnn bildirilmesi.

372

Ahmed avu'a virildi. F 27 Zi'l-hcce, sene: 978 m belerbeisine hkm ki: Hl m Kalas dizdr olan kimesnenn hsr-erlerine teaddsi oldu ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, mezkrun ahvlin teft eyleyp gresin; fi'l-vk zulm teaddsi var mdur, nicedr, ne makle zulm teaddsi vardur, asl var mdur, yohsa gayr-i vk mdur; asl ile malm idinp vuk zre yazup bildresin.

551
Bu dah.

Akehir kazsnda ortaya kan suhte tifesinin zerlerine varlp yakalanmas ve suu sabit olanlarn eran lzm geldii ekilde cezalandrlmas.

Akehir kdsna hkm ki: Taht- kaznda baz shte tyifesi zuhr idp fesd enat eyledkleri istim olunman taht- kaznda olan blk halkndan ve yenieriden hdmet[e] tayn olunup varmayanlardan mad siph varsa anlar ile ve il-eri ile zerlerine varup elegetrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup hdmete tayn olunan siph v yenieriden varmam kimesneler varsa anlardan madsyla ve il-eri ile cemyyet ile anun gibi zuhr iden ehl-i fesd shtenn zerine varup ehl-i fesd elegetrp dah fesd enati erle sbit olanlarun [haklarnda] erle lzim geleni icr itdrp memleket vilyetden fesd enatlerin def u ref eylemee say ihtimm eyleyesin. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahlolunup celb ahz olunmakdan ve ehl-i fesda hmyet olunmakdan hazer eyleyesin.

552

Hms ile am arasnda bulunan ve haclarn urak yeri olan Hasye ve ems kaleleri mstahfzlarnn mevciblerinin vsl olur yerlerden gnderilmesi.

Ahmed avu'a virildi. m defterdrna hkm ki: Hms bei mektb gnderp; "Hms ile m mbeyninde vk olan Hasye ve ems nm kalalar hucccun uurnda olup mstahfzlar; "Leyl nehr hfz u hrset eyleyp zaf ve fakru'l-hl olmlardur." diy mevcibleri vsl olur yirden salnmasn rec eyledklerin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kalalar mstahfzlarnun mevciblerin vsl olur yirlerden salup mevciblerin sl eylemeyince olmayasn.

373

553

Nibolu'dan Kara Hasan ve Rahova'dan Muhzr Hasan'n det-i anam toplamaya gelen kullar ve voyvodalarla birlikte ahaliye ve tccar tifesine bask yapp rencide ettikleri yolundaki ikyetlerin incelenmesi ve sulu grlrlerse ad geenlerin tutuklanarak kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Rahova kdsna ve Nzr Pr avu'a hkm ki: Eflak voyvodasyla mektb gnderp; "Nibol skinlerinden Kara Hasan ve Rahova skinlerinden Muhzr Hasan nm kimesneye det-i anm cemne gelen kullar voyvodalar ile mbir olup ve mrun-ileyh voyvoda rencde eylemekden hl olmayup rey v bery ve tccr tyifesi teaddlerinden ciz olup rencde eylemekden hl olmayup haklarndan gelinmezse perkende olmak mukarrer olup kll zararlar oldun" ilm eylednz ecilden mezbrlar elegetrilp ahvlleri grilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkrlarun ahvlin onat vechile hakk zre gresiz; kazyye arzolundu fukarya tolaup gibi olup fesd enatleri olup kend kolaylarnda gelp irret telbs eyledkleri sbit olursa mecl virmeyp yarar demler ile mukayyed mahbs zerlerinde sbt bulan mevddun sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, kree konla.

554

Vezir-i azamn yaptraca binada kullanlmak zere Trefe(?) yaknlarnda bulunan alaca mermerden bir miktar mermerin kira hayvanlaryla stanbul'a getirilmesinde, bu ile grevli kiilere yardmc olunmas.

Yenibzr ve Vultrn ve Pritine kdlarna ve Pr Nzr'a hkm ki: Hlen Trefe(?) nm kasaba kurbinde alaca mermer bulunup dstr- ekrem il-hrih vezr-i azam bins mhimmi in bir mikdr mermer ihrc ve kir tavarlaryla mahrse-i stanbul'a getrmein Tmvar avularndan Derv ile std Mehmed nm kimesne ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda her birinz mukayyed olup eger mermer ihrcnda ve eger akasyla kir tavarlarn tedrk eylemekde ve eger syir husslarda gerei gibi muvenet muzheret eyleyp kir tavarlarna onar-on ikier kntr mermer tahtalarn tahml itdrp mahrse-i stanbul'a irsl ve mrun-ileyh edma'llh tel icllehya sl eylemek bbnda env- say ikdmnuz zuhra getresiz. Huss- mezbr mhimdr; ihml eylemeyp bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesiz ve her birinz ne vechile tedrk eyleyp ne kadar kir tavarlarn tedrk eyleyp kir tavarlarna ne kadar tahta ve her tahta kaar kntr oldun mufassal yazup ilm eyleyesiz ki, geldkde ana gre taleb oluna. Amm; bu bbda mukayyed olup kir tedrkinde rey ile kavleyleyp kurun kirsna kys eylemeyp hsn-i irdetleri ile ne mikdr kir ile rz olurlarsa ol mikdr kir ile tahml itdrp reyya cebr teadd olunmakdan ziyde hazer eyleyesiz. 374

555

Kula'nn Akaovack ky piyadelerinden olup Manisa'nn Gmlcine kynde oturan ve defter-i ceddde piyade kaydolunduklar halde tahrirde kendilerini vakfa raiyyet yazdran ahslarn, byle bir uygulama caiz olmadndan, piyade defterine gre nevbetleri geldiinde hizmete gnderilmeleri.

Kthiyye beinn demisi Mahmd'a virildi. F gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 978 Sultn Murd Hn'un la[l]asna, Manisa kdsna hkm ki: Kthiyye piydeleri bei Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "liv-i mezbrun yazlu piydelerinden Kula kazsna tbi Akaovack nm karyede Dnimend iftlii piydelerinden olup Manisa kazsnda Gmlcine nm karyede skin olan Mehmed ve Mustaf ve Sleymn nm piydeler yamaklaryla kadm piydeler olup hl defter-i cedde dah piyde kaydolunup ed-i hdmet idegelmiler iken hliy har cemat iinde babalar ismine muvfk isim bulmala hn-i tahrrde kendlerin Sultn Imreti dimekle marf mretn vakfna rayyet yazdurup ellerine sret-i defter almala; "Biz vakf reys olduk." diy hdmete gelmeyp bu sebeb ile maslih- mr avk u tehr oldun" ilm eyledi. mdi; piyde mukaddemdr. Buyurdum ki: Liv-i mezkr yayabalarndan mezkr Ocak Yayabas olan Devlethn Yayaba vardukda gresiz: yle ki; mezkrlar liv-i mezbrun kadm piydelerinden olup defter-i cedde piyde kaydolunup evkf- mezbrenn kadm yazlu rayyetlerinden ve rayyeti oullarndan deil iken mcerred hdmetden kaup kendlerini vech-i merh zre vakfa rayyet kayditdrmiler ise cyiz deildr; piyde mukaddemdr. Anun gibilere gir piyde defteri mcebince nevbetlerinde vk olan hdmetlerin b-kusr ed itdrp emr-i erfme mugyir kimesneye tealll niz itdrmeyesiz; itmek isteyenleri sekidp temerrd nd idenleri yazup bildresiz.

556

Kirmasti yaknlarndan gemekte olan iki ahsa silahl saldrda bulunan sipahi Hasan ile suhte Nesim'nin davaclar ile biraraya getirilip mahkeme olunmas; sular sabit grlrse tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Ahmed avu'a virildi. Mihal ve Aydnck kdlarna hkm ki: Sen ki Mihal kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mehmed ve Hayrca nm kimesneler meclis-i era gelp; "Mihal'a tbi Kirmasti nm kasaba kurbinde giderken nefs-i Mihal'da skin sa-ulfeciler zmresinden Hasan nm siph tfenkl ve yaraklu on-on be nefer kimesne ile zerimze gelp birimzi kl ile urup ve Nesm nm shte dah birimzi ok u kl ile urup mecrh eyledi." didklerinde mezbr Nesm taleb olundukda gaybet idp ve merkm siph meclis-i era ihzr olup mezbrlar mecrh eyledi erle zerine sbit zhir oldun" bildrmisin. Buyurdum ki:

375

Vusl buldukda, mezkr Nesm['yi] dah elegetrp gaybet ider ise kfelsna ve erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp bu huss bir defa erle grilp faslolm olmayup on be yldan ber terkolunm deil ise husamy berber idp onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ki, erle sbit zhir ola mezbrlar yarar demlere koup mukayyed mahbs sret-i sicilleri ile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; hn-i teftde hakk zre olup hd- zrdan ve garaz u taassub ile kimesne[ye] zulm teadd olunmakdan hazer idp cdde-i adletden udl inhrf eylemeyesiz.

557

Ktahya'nn Kula, eyhl ve shakl kazlarnda toplanan suhtelerin perakende yrklerden baz ahslar kendilerine babu seip ekyalk yaptklar ve ahalinin malna ve canna tecavzde bulunduklar bildirildiinden, bu tr eteler oalmadan elebalarnn yakalanarak haklarndan gelinmesi.

Anatol belerbeisinn kyim-makmna hkm ki: Kthiyye sancanda Kula ve eyhlu ve shklu kazlarnda shte tyifesi bir yire gelp cemyyet idp perkende yrklermden Hriler cematinden Bak ve karye-i Dorum'dan Gle-ol Sar ve Yadarl cematinden Kara Sleymn nm shteler ba u bu olup yanlarna ehl-i fesd shteleri cem idp mslimnlarun ehl yllerin ekp ve cebren mllarn alup fesd enatden hl olmaduklar ilm olund. mdi; anun gibi fesd enat zre olan shteleri elegetrp haklarndan gelmek emridp buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup il-eriyle ve Kthiyye ve Karahsr'dan kifyet mikdr hsr-eri ile ve toprak kdlar marifeti[y]le mezkrlar hsn-i tedbr ile elegetrp erle faslolunmayup on be yl mrr eylemeyen kazyyelerin erle grp zerlerine sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezkrlarun haklarndan gelp cemyyetlerin tadup mazarrat u fesdlarn def u ref eyleyesin. Amm; elvirp mukbele v mukteleye mbderet iderlerse demleri heder olur; muktele eyleyp al-eyyi hlin elegetrp haklarndan gelmeyince olmayasn. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden hazer idp cemyyetleri oalup fesd enatleri ziyde olmadn mazarratlarn def eylemek bbnda ikdm ihtimm eyleyp tamm basret zre olup dakka fevteylemeyesin.

558

Filibe, Tatarpazarck ve Kzlaa kazlarnda bulunan ve Sultan Sleyman Evkaf'ndan olduu halde defter-i ceddde sehven timar olarak verildii baz kiilerce ikyet edilen kylerin timar olarak zabt ve tasarruf ettirilmemesi.

Mezkr mtevellye virildi. F 27 Zi'l-hcce, sene: 978 Filibe kdsna hkm ki: Merhm Sultn Sleymn tbe serhu Mtevellsi drende Abdl[la]tf dme mecdh Sdde-i Sadetm'e gelp; "taht- kazndan Hrsova ve Mirn- Kk ve 376

Daruobas ve Msellemmehmed ve Esrmusl nm karyeler ve Ilca nm mezraa ile karye-i Oladislav ve karye-i Gagani evkf- mezbreden idi vakf-nme-i hmynda mukayyed musarrah iken erbb- tmrdan baz kimesneler sehven defter-i ceddden tmr virilmele dahlitdklerin" bildrdi. mdi; vakf olan kur hara tmr virilmek cyiz deildr. Buyurdum ki: Gresin; zikrolunan kur, vakfi[yy]e-i mezbrede sarhaten vakf kaydolunan kur olup har deil ise mezbrlar; "Defter-i ceddden her(?) ne(?) tmr virilmidr." diy dahliderler ise men idp mezbrlara asl v kat dahlitdrmeyp vakfi[yy]e-i mezbre mcebince min-klli'l-vch serbestlik zre er- mutahher ve knn [u] defter mcebince vakfa yid olan hukk u rsm mrun-ileyhe zabt u tasarruf itdrmeyesin. Bu dah. Bir sreti, Tatarbzrck kdsna. Karye-i Bana(?) nm- dger Toan. Bu dah. Bir sreti, Kzlaa kdsna. Karye-i Samanlu(?) Karye-i Dencil Karye-i Aaa Kerbil(?) Karye-i Muhyiddn Pnar

559

Erigz kazsnn Kzlbk kynden Bedirah adl haramibann etrafna toplad ekya ile yol ve ev basp adam ldrdkleri bilindii halde beylerbeyi ve sancakbeyi seferde bulunduundan zerlerine gidilemedii bildirildiinden, Atranos, Erigz ve Domani kadlarnn sancakbeyi adamlar ve il erleri ile sulularn zerlerine gidip ekyann cemiyetlerini datmalar ve yakalananlarn er-i erfe gre cezalandrlmalar.

Yazld. Atranos ve Erigz ve Domani kdlarna hkm ki: Hl Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Erigz kazsna tbi Kzlbk nm karyeden Bedirh nm harmbalar etrfdan nice ekyy yanlarna cem idp yollar ve evler basup mslimnlarun mllarn gret idp ve nice kimesneyi katlidp belerbei ve sancakbeleri sefer-i hmynda olmala def mmkin olmayup nice defa zerlerine varldukda cengeyleyp elvirmeyp yevmen fe-yevmen fesd enatleri izdiyd itidd bulup hl cemyyetleri talmaz ise kll ihtill fesda medd olmas mukarrerdr." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, siz ki kdlarsz, sancakbei demleri ve il-eriyle cemyyet idp ittifkla zerlerine varup elvirmeyp ceng cidle mberet iderler ise her ne vechile mmkin ise beher-hl cemyyetlerin tadup elegelen ehl-i fesddan dav-y hakk ider var 377

ise husamsyla berber idp bir defa erle faslolunmayup zerinden on be yl devritmeyen husslar ber-mceb-i er- kavm teft idp zerlerine erle sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezbrlar siph ise habsidp arzeyleyesiz; deil ise zerlerine erle lzim geleni icr idp hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyesiz ve ne makle fesd olup ne vechile tedrk eyledinz zerlerine sbt u zuhr [bulan] mevdd mddelerinn sret-i sicilleriyle mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

560

avat kazsnn tahririnde Hce adl ahsn ktip olarak grevlendirildii ve avat Kalesi'nin tamiri hususunda Erzurum beylerbeyinin gnderdii mektubun alnd; avat Kalesi gerekli ise tamir edilmesi, deil ise tamamen yktrlmas.

Kethudsna virildi. Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "avad sanca tahrri in emrm zre Hce nm ehl-i kalemi ktib tayn eyleyp ve avad Kalas hurde tala bin olunup baz yirleri yklup meremmet olunursa Grci'den(?) tbi olan beler mesken idinp kll nef oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm- erfm olmdur. mdi; zikrolunan kala gerekl kala olup addan ilticya kbil ise tamr olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda gresin; zikrolunan kala fi'l-vk gerekl kala ve zabt mmkin olup addan ilticya kbil ise vech mnsib grildi zre tamrine mberet eyleyp lzim'l-arz olan husslarn yazup bildresin. Amm; eger gerekl kala olmayup ve nef olmayup hedmi dah [lzim ise] essndan hedmitdrp eser-i bindan nesne komayasn.

561

Sinop reyasndan tfek kullanan varsa ellerindeki tfeklerin alnarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Sinob kdsna hkm ki: Taht- kaznda rey tfenk istiml eyledkleri ilm olunman ellerinden alnup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruh vardukda, taht- kaznda onat vechile tefahhus u teft eyleyp gresin; rey tyifesinden tfenk kullanur kimesne varsa tfenklerin ellerinden alup ka kabza ise ve kimn elinde bulunup alnd ise isimleriyle defter idp tfenkleri Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

562

Musul taraflarnda ortaya kan teberr tifesinin izlenmesi; uygunsuz hareketleri grlr ve teberr olduklar sbit olursa yakalanp hapsolunarak durumlarnn arzedilmesi.

378

Kethudsna virildi. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Hl Musul'da baz teberry zuhr idp n-mer evz idp fesd zre olduklar ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, sbk gnderilen emr-i erfm mcebince teft in ol cnibe varduunda mezbrlarun dah sirran ve alniyyeten ahvlin tetebbu u tecesss ve hakk zre teft eyleyp gresin; fi'l-vk n-mer vazlar olup teberry olduklar sbt bulursa mecl virmeyp habseyleyp ahvllerin sbt buldu zre yazup bildresin.

563

Atranos'un Eymr kynde halka zulmettii bildirilen Davud'un tefti olunmas; suu sabit olursa hapsolunup sicil sretinin gnderilmesi.

Rahm Be'n demisine virildi. 2 Muharrem, sene: 979 Atranos kdsna hkm ki: Eymr nam karye skinlerinden Dvd nm kimesne in irret ekvet zre olup reyya zulm teadd eyledi Sdde-i Sadetm'e ilm olunman mezbr ihzr idp ahvlin erle teft eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu huss hakk zre onat vechile ber-mceb-i er- erf teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup mslimnlar mezbrun yaramazlna ehdet idp fesd enat zre oldu sbit olursa habsidp zerine sbit olan fesdnun sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; tamm hakk zre olup nisbet taassub ile hlf- er- erf kimesneye i olmakdan hazer eyleyesin.

564

Hlen sancakbeyi olan sbk Garbiye Kifi Memi'nin kiflii dneminden kalan borcun, arzedildii ekilde mahsb edilmesi; eskiden beri yaplan uygulamalara aykr herhangi bir i yaplmamas.

Ertod Kethud'ya virildi. 27 Zi'l-hcce, sene: 978 Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "sbk Garbiyye Kiflii'nde olup hl sancak nyet olunan Memi dme zzhnun zerine mer-i Msr'dan Hamza dme zzh bir mikdr ml ziyde idp kifliine tlib oldukda rey zimeminde olan bk(?) zirat itdi terekeleri yannda "Zyi u telef olmasun." diy hukk- mslimn ed olundukdan sonra zirat itdi terekesinden ve kend mlndan on be bin altun virmek zre uhdesinde olan muktaasn kabl eylemein yine zerine mukarrer olm iken zikrolunan on be bin altundan sekiz bin altunluk buday u bakla kend terekesine anbrda teslm idp madsna olman syir belere virildi zre yz elli mehr deve ve iki yz karye(?) bahlar ve slynesi

379

deynine mahsb olup huss- mezkr in hkm-i hmynum virilmesin" bildrmisin. Buyurdum ki: Vardukda gresin; fi'l-vk mr cnibinden akas virilmeyp ol mikdr nesne deynine mahsb olmsa vech mnsib grildi zre amel eyleyp olgelene muhlif i eylemeyesin.

565

Diyarbakr'da Sancakbeyi olan Ahmed'in, kendisini esretten kurtarmak iin baz kimseler tarafndan verilen parann bir ksmn geri dedii, ancak kalan ksmn demedii ikyet edildiinden szkonusu alacaklarn ad geenden tahsil edilmesi.

Mezkr Tercemn brhm'e virildi. 27 Zi'l-hcce, sene: 978 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm mteferrikalarndan Tercemn br[]hm zde mecdh Sdde-i Sadetm'e gelp; "sanca bei olan Ahmed dme zzh bundan akdem kffr- hksra esr oldukda Budun aynndan nice kimesnenn kefletiyle tlk in dstr- ekrem Vezr-i Azamum Mehmed Paa edma'llh iclleh bin altun karz virp ve Budun'da Belerbei iken fevtolan Rstem Paa vakf akasndan on bir bin yedi yz altun virilp ve kend dah iki bin yedi yz filorilk esbb virp hl mrun-ileyh edma'llh tel icllehnun filorisi ile zikrolunan vakf akasnun ribhnden mad alt bin filori bk kalup taleb olundukda tealll eylemein liv-i mezbr zikrolunan dyn ed eylemek art ile tevch olunm iken gir nizdan hl olmayup virmedin" bildrmein bi'l-fil Erci Aas olan Hseyin zde mecdh mbir tayn olunup tahsli in ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhi ihzr eyleyp dah zimmetinde olan dyn eger mrun-ileyh edma'llh tel icllehnun bin altundur ve eger mezkr Tercemn br[]hm zde mecdhnun akasdur ve eger vakf akadur; b-kusr tahsl itdrp dyn ed olunmaynca sancandan mahsl aldurmayasn.

24
[Yev]m'l-Hams, f 17 evvl, sene: 978

566

Musul ahalisinden ran'la ilikileri olan, halk arasna fesat sokmaya alan ve sahte mhr yaptran Crullah olu Mehmed ve su ortaklarnn tefti olunarak haklarndan gelinmesi.

Kethudsna virildi. 22 L., sene: 978 Musul beine hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "gnderilen hkm-i hmynum mcebince Musul ahlsinden Crullh ol Mehmed ve isimleriyle bz 380

kimesnelern n-mer ahvli ve Yukaru Cnib ile alkalar oldundan gayri Bb'l-Irk ahlsinn mbeynlerinde vk olan mcernun ve fitne v fesdun kardurmasna sebeb ve sbk Alddevle dme zzhnun kethuds iken telbs mhr kazdurup ve bi'l-fil irret ekvet zre oldun" bildrmisin. mdi; mezbrlarun ahvlin onat vechile teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup mezkrlarun ahvlin gerei gibi hakk zre ber-mceb-i er- erf teft eyleyp gresin; fi'l-vk fesd enat zre oldu bi-hasebi'-er sbit zhir olup Yukaru Cnib ile dah mumelesi oldu mukarrer ise haklarndan gelp zerlerine sbt bulan ahvli vuk zre yazup bildresin.

567

Havran kazsnda ahalinin mallarn yamalayp kaarak sarp yerlere snan si Araplarn yakalanarak haklarndan gelinmesi.

Arz getren kimesneye virildi. 17 L., sene: 978 Acln beine ve Havrn kdsna hkm ki: Kaz-i mezbrda vk olan reydan baz Arb s olup nicelern mllarn gret itdklerinde ahvlleri arzolunup haber varnca kaup sab yirlere kup haklarndan gelinmek mmkin olmadu ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup gresiz; anun gibi kaz-i mezbrda baz s Arb mslimnlarun mllarn gret idp fesd enatde musrr olup sab yirlere kaup itat-i er- erf itmeyeler, mmkin olduna gre elegetrilp erle ahvlleri grilp zerlerine sbit olan hukk ashbna alvirildkden sonra gerei gibi haklarndan gelinmek bbnda hsn-i tedrk ve keml-i basret zre olasz ki, kimesneye zulm teadd olmayup fesd enat idenler dah cez v sezlarn bula. Amm; gaflet ile b-gnh olanlar tutlup ehl-i fesd hals olmakdan ziyde hazer idp ve ne vechile tedrk olunup ve ne tarkla elegelp zerlerine ne makle mevd sbit olup haklarndan gelindin yazup bildresiz.

568

Gerede'de hrszlk suundan yakalanan bir ahsn ihbar ettii su ortaklarnn yakalanarak davalarnn grlmesi.

Kubd Sba'ya virildi. 17 L., sene: 978 Mtekd Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki ve Gerede kdsna: Hl Abdullh ol Ferhd nm kimesne hrsuz u harm olup katr sirka eyledi ecilden tutlup habsolunup yoldalarndan sl olundukda, Yaldur-ol(?) Abdlgaffr Toanc ve mer Toanc ve Dvne Kurd ol Arslan ve Dvne ol ve Taruc-ol Arzumen(?), Saruhan ol Derv, Sabanlu eyh-oullar in ehl-i fesd hrsuz u harm olduklarn bildrmein, mezbrlar elegetrilp teft olunmalarn emridp buyurdum [ki]: Vardukda, mezkrlar elegetrp der-zencr idp dah dav-y hakk ider kimesneler ile berber eyleyp bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolmayan husslarn ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; kazyye 381

arzolundu gibi olup zimmetlerinde sbt bulan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra hrsuz u harm olup ehl-i fesd olduklarn erle sbit olursa zerlerine sbit olan mevddnun sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gnderesiz.

569

Veft eden Trhala Beyi Osman Bey'in ina edilmekte olan evlerinin durumunun bildirilmesi, evkaf ve emlkinin mutemed cbilere zaptettirilmesi ve grlmeyen muhasebelerinin grlp kimsenin zerinde alacann braklmayp tahsil edilmesi.

Trhala ve Yeniehir kdlarna hkm ki: Bundan akdem Trhala Bei iken veft iden Osmn Be'n ol cnibde olan binlar ne makle binlardur ve ne mertebeye irip ne zamnda itmma irimek myesserdr; Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp mrun-ileyhn vk olan binlar zerine bi'z-zt varup her biri ne makle binlar olup bi'l-fil ne mertebeye irip ne zamnda itmma iridin grp vuk zre yazup bildrp dah vk olan binlarnun itmmna say ihtimm eyleyp itmma iridrmee gerei gibi ikdm eyleyesiz ve evkf u emlkin zabteylemek in mutemedn-aleyh cbler tayn eyleyp onat zabtitdrp grilmeyen muhsebelerin muktez-y er- erf zre yirl yirinden grp alkalar olanlarun alkalarn kat idp kimesnenn zimmetinde ml varsa bade's-sbt tahsl itdrp zabt u kabz eyleyp ne mikdr nesne zabtolundun yazup bildresiz.

570

Demirci kazsnda otuz krk yldan beri niblik yapan ve niybetten refi iin hkm gnderildii halde ahalinin doruluk ve drstlne ehadet ettii Turucu Mirza'nn niybette braklmas.

Timrci kdsna hkm ki: Mektb gnderp; " "Turc Mrz nm kimesne otuz-krk yldan ber niybet idp -drt defa emrile ref olm iken emre mugyir niybet iderimi; ahvli grilp arzoluna." diy emrolunup mezbr nyib ayn- vilyet huzrnda getrdilp; "Refuna emir vrid olm mdur?" diy sl olundukda; " "Emir gelmidr." diy halk yannda y bulman ihtiyrla fergat eyledm idi; sonra istikmetm arzolunup niybet itmek in ahkm- erfe virilmi idi." diy cevb idp fi'l-vk mezkrun cem halk diynet istikmetine ehdet itdklerin" arzeylemisin. Buyurdum ki: Vardukda, kazyye arzolundu gibiyse sbk virilen ahkm- erfe mcebince mezkr niybetden ref itmeyp emrm mcebince hdmet-i niybete istihdm eyleyesin.

382

571

Berkofa kazsnda voyvodalar yannda sbalk yapp halka zulmeden ve haksz yere mallarn alan Tose adl ahsn tefti edilip sular sabit grlrse kree konmak zere sitne-i Sadet'e gnderilmesi.

Arz getren hin'e virildi. 17 L., sene: 978 Berkofa kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kasaba-i mezkr halk Tose(?) nm kimesneden ekv idp; "Voyvodalar yanna varup sbalk idp zulm hayf ider ve kaz-i mezkre celebleri dah yaylakda resm-i yaylak bahnesiyle gelp cebren hlf- er koyunlarmuz alup cel-y vatan itmemz mukarrerdr; ehl [] ylimz bizm deildr." diy feryd u fign itdiler. Fi'l-vk mezkr kimesne zulmi def in meclis-i era davet olundukda itat-i er- kavm itmeyp teaddsin dah ziyde idp fesd enat ider; vilyetden srilmesi lzim kimesnedr." diy arzeyledn ecilden kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr ihzr idp anun gibi dav[]-y hakk ider varsa husamsyla berber idp bir defa faslolmayan kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm onat vechile dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp gresin; hukk- nsdan zerinde ne mikdr nesne sbit zhir olursa ashbna b-kusr alvirp dah kendyi kree konmak in mukayyed mahbs sbit olan mddelerinn sret-i sicilleriyle sitne-i Sadetm'e gnderesin.

572

Yrk tifesinin tundan zarar grmesi ve ounun vefat edip hizmete yarar ekinci ve yamak saysnn azalmas sebebiyle defter hrici yrk ve haymnelerden her ocaa beer nefer yamak kaydedilmesi.

Be hazretlerine gnderildi. Yrk Muharriri olan Ktib Hamza'ya hkm ki: Mektb gderp; "yrk tyifesi tn olmala ekseri fevtolup eknci v yamaklarndan cz kimesne kalup haymneleri dah vef eylemeyp ekncileri yamaklar fakr u kall olup hdmet dah ziyde olup hdmete kudretleri olmayup birka nefer dah ziyde yamak tayn olunmasn" bildrmisin. mdi; her ocaa beer nefer yamak yrk tevbinden yazmak emridp buyurdum ki: Vardukda, evvel tahrri emrolunan yrklern haymnesini teft eyleyp hric ez-defter ne mikdr haymne bulunursa ale'l-esm defter eyleyp dah haymneden ve syir utek v yrk tevbinden defter-i atkda olan yamaklarndan ziyde beer nefer yamak dah gir tayn eyleyp defter-i ceddde yamak kaydeyleyesin ki, hdmet vk oldukda ekncilerine lzim olan harclarn knn zre vireler; haymneden ve syir yrk uteksndan ve tevbinden kaydeyleyesin.

383

573

bkz. hkm. 196.

Sinob hsr-erenlerinn kethuds Gazanfer'e virildi. Sinob kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Canik sanca siphleri meclis-i era gelp mukaddem Sivas muhfazasna memrlar olup hlen Donanma-i Hmyn ile dery seferine fermn olunup lkin gi tenbh olunman; "Yat u yaramuz ve kifyet mikdr zahrelerimz tedrk ihzr idemedk. yle ki; Sinob'da bin olunan gemilere girmek fermn oluna, cem yat u yara ve zehyirimz tedrk ihzr idp sn vechile irimek mmkindr." didklerin" bildrmisin. mdi; Sinob'da bins fermn olunan gemilern hzrilysdan mukaddem mahrse-i stanbul'a muaccelen gelp irimesi mhimmtdandur. Buyurdum ki: Vardukda, anda bin olunan gemileri muaccelen ihrc eyleyp rz- hzrilysdan mukaddem mahmiyye-i stanbul'a irsl sl eyleyp ihml msheleden hazer eyleyesin ve liv-i mezbrun siphlerine muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, asl tehr itmeyp yat u yarak ve bi'l-cmle edevt- ceng cidl ve lt- harb ktl ile ber-vech-i isticl karadan gelp mahrse-i stanbul'a dhl olup zd zevdelerin bunda tedrk idp emrm zre Donanma-i Hmynum gemilerine girp hdmetde bulunalar. yle ki; gi gelp Donanma-i Hmynum gemilerine muaccelen irimeye[ler], dirlikleri alnmala konlmayup env- ukbetle mukab olmalar muhakkakdur.

574

Arboz Kalesi'nden munfasl Kpr Kalesi Dizdr Osman'n grevini gerei gibi yerine getirmedii ve suistimallerde bulunduu bildirildiinden kree konulmas.

Bu hkm virilmemidr. Arboz beine hkm ki: Kd ile Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Emr-i erf vrid olup; "Kala-i Arboz'dan munfasl Kpri Kalas Dizdr Osmn'un ahvli teft olunmak" buyurlman tefahhus olunup kala-i mezkrede dem boy mikdr yksek yirde deryya nzr kk top kapus olup demrl kapu ile kapanup zarret zamnnda top atmak in alup gayri vakt almayup durur iken dizdr- mezkr aup gice ile kaladan tara kup deryda balk saydidp ve kapu aur klup hdmetkr dah girp kdu sbk sicill olunm idi. Hl mazmn dizdr- mezkr muvcehesinde sbit zhir olup ve kala-i mezkre mstahfzlar gelp; "Mezbr dizdr gice ile nevbet bekletmeyp hsr-erlerinn akalarn alup kala hl kalur." diy ikyet itdklerinden gayri sbk nice defa hrsuzluk eyledi sbit mseccel olup dizdrla liykati olmayup lzim'l-izle idi ayn- vilyet ve ehl-i vukf ehdetleriyle tamm zhir malm old." diy bildrdnz ecilden kree konlmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbr Osmn nm dizdr emrm mcebince kree koyasn.

384

575

Van'da ilenen gherilenin her kntarna yzer ake bedel tayin edilmesi ve gherile krhaneleri iin yeterli miktarda ake verilmesi.

Al Kethud'ya virildi. 21 evvl, sene: 97[8] Diyrbekir defterdrna hkm ki: Hlen Van'da ilenmesi emrolunan gherilenn kntrna yz aka virilmek mnsib idin Erci kds mektb ile ilm eylemein ilenen gherilenn her kntrna yzer aka tayn eyleyp viresin ki, lzim olan masrifine sarfoluna ve kr-hneler meremmeti in dah kifyet mikdr aka virp ne kadar aka virildin deftere kaydeyleyp Sdde-i Sadetm'e dah arzeyleyesin.

576

Karasu Yenicesi kazsndaki Paa kprsnn tamire muhta yerlerinin en ksa zamanda tamir ettirilmesi.

Mezbr avua virildi. 17 L., sene: 978 Karasu Yenicesi kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, taht- kaznda vk olan Paakprsi'nn ihmln sebebi ile hlen iki gzin seyl alup tamr u meremmete muhtc yirleri var iken zikrolunan kprnn tamr u termmi in mufiyyet zre defter-i cedd-i hknde mukayyed olan yz yiirmi bir nefer kprciye ve alt nefer neccra tamr itdrmeyp yende v revende muzyaka ekdkleri ilm olunman buyurdum ki: Lutf avu vardukda, mrun-ileyh mberetiyle zikrolunan kpricileri ve neccr ihrc idp mukaddem aka ile kpri in kesdrilen keresteyi kprinn iki bana getrdp kifyet itmez ise aka ile lzim oldu kadar dah kesdrp mahall-i mezbra ihzr itdrp ve sketiye(?) nm karyeden Sekine(?) nm zimm demrciye slb- sbk zre kifyet mikdr aka ile eseri kesdrdp dah zikrolunan kprinn yklan iki gzlerin ve syir meremmete muhtc olan yirlerini istihkm zre bin v tamr itdrp meremmete muhtc bir yirin kodurmayup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyp ihml msheleden ziyde hazer idesin ve ne mikdr kereste v eseri harc u sarf olundun ve defter mcebince cmle kprici v neccr gelp hdmet itmiler midr; yazup bildresin. yle ki; bu bbda ihml mshele eyleyesin, mesl muteb olmak mukarrerdr; ana gre mukayyed olasn.

577

Nibolu'da gherile mltezimi olan Zaim Ata bu grevden alndndan, kendisine emrindeki sipahilerle tam tekmil sefere gitmesinin tenbih edilmesi.

Nibol beine hkm ki: Bundan akdem Nibo[l]'da gherile iltizm iden At nm zam gherile hdmetinden ref olunman buyurdum ki:

385

Vardukda gresin; tenbh eyleyesin ki, cebe v ceven ve cebelleri ve syir yat u yara ile hzr olup sanca siphleri ile bile sefere varup hdmetde buluna.

578

Karasu Yenicesi'nde bulunan ve tamire muhta yerlerinin zamannda tamir ettirilmemesinden dolay yklan kprnn tamiriyle grevlendirilen kpr ustas ve marangozlarn ii yapp yapmadklar, kprye zarar veren deirmenlerin kimlere ait olduu ve kprnn tamirinden nce yapmna balanan iki geminin ne durumda olduu hakknda bilgi verilmesi.

Mezbr Lutf avu'a virildi. 22 evvl, sene: 978 Karasu Yenicesi kdsna hkm ki: Nehr-i Karasu Yenice[si] zerinde bin olunan kpri harb olup tamri in sbk defter-i cedde yz yiirmi kprci v neccr mufiyyet tark ile kaydolunup senn tarafundan ve resleri olan Vel ile ihml eylednz sebebden kpri-i mezbrun baz yirleri deirmenlerde olup mukaddem kprye sed lzim olman Gmlcine ve Sdde-i Sadetm avularndan Sinn avu'a sed bin eylemek in ve hdmetde ihml eyleyenler kree gndermek emrm olm idi. Zikrolunan sed bin olunm mdur ve hdmetlerinde ihmli olanlar emrm zre kree gnderilmi midr, nice olmdur; Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan kprye mufiyyet tark[y]la mukayyed olan yz yiirmi nefer kimesneler kprnn harb olan yirlerini tamr eylemiler midr, nice eylemilerdr, tamr eyle[me]diler ise bu bbda ihmli olanlar emrm zre kree nice gnderilmeye; asl nedr ve kprye zarar eyleyen deirmenler kimndr ve kpr meremmetine r olunmazdan mukaddem bin olunan iki kta gemi nice olmdur, tamr u meremmet olunmalu olsa ne kadar aka kifyet ider; yirl yirinden onat grp tahmn-i sahh ile tahmn itdrp dah ne vechile tamr olunmak mnsib ise bi'z-zt mezbr avuumla mberet eyleyp tamr u termmine say ikdm eyleyp ne vechile tedrk eyledn mufassal yazup asl ile Sdde-i Sadetm'e bildresin.

579

Badatta tahririne balanan sancaklarda sancakbeyleri haslaryla zam ve sipahi timarlarndan ortaya kacak zevidin havss- hmyna yarayanlar ile mer, zam ve timar erbbna datlmas gerekenlerin ayrntl olarak defter edilip gnderilmesi.

Kethudsna virildi. Badd'da muharrir-i vilyet olan Cell eleb'ye hkm ki: Badd belerbeisi mektb gnderp; "Emr-i erf mcebince Badd'a tbi sancaklarun tahrrine mberet olundukda havss- hmyndan mad sancakbei hslar ve zam v erbb- tmrlarndan zhir olan zevyid zamn- tevza dein tevakkuf olunursa bir-iki yllk mrye yid olan mahsli tasarruf itmekle ml- mrye kll 386

noksn lzim gelp amm yle ki; ifrz olunan zevyidn havss- hmyna mnsib olan mrye zabtolunup yaramayan tevz oluna, ml- mrye kll nef olmak mukarrer olman tahrr olunan sancaklar ifrzndan hssa mnsib olan mrye zabtolunup yaramayan sancakbelerine ve siphlere tevz olunursa ml- mrye nef- kll hsl olmak mukarrerdr. Bu vilyetde syir Memlik-i Mahrse gibi reys kend yanlarndan mret zirat itmeyp mr mezri mr tarafndan ve mr-liv v zam v siphler tmrndan istimlet mret olunugelp fi'l-vk tahrr olunan yirler tevz olunup mnsib olan hss olup men tayn olunup mahsli mr in zabt u kabz itdrilmek mla enfa ve ahl-i vilyete aslah fehmolunman evvel be-evvel tevz olunmak in hkm-i erfm virilmesin" arzeylemisin. mdi; mukaddem her kank sancak ki, tahrr olunur eger mer hslar ve eger zam v siphler tmrlardur, zuhr eyleyen ifrzndan hssa-i hmyna mnsib olan ne mikdrdur, tevz olacak ne kadardur; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, her kank sanca mukaddem tahrr idersen sancakbei hslar ve zam v siphler tmrlarndan hn-i tahrrde ne mikdr zevyid zuhr itmidr, hssa-i hmyna mnsib olan ne mikdrdur, mer v zam v erbb- tmra tevz olunacak nedr; baka ayn ile defter idp Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin ki, sonra ol bbda emr-i cell'l-kadrm ne vechile sudr iderse mcebi ile amel eyleyesin.

580

Bolvadin, Seferihisar, uhut, Eskiehir, Seydgzi ve Barnl kazlarnda gherile emini olan Mustafa'nn yapt yolsuzluklarn tefti edilerek bildirilmesi.

Zikrolunan ikyetcilerden Mustaf'ya virildi. 21 evvl, sene: 978 Gherile mfettiine, Dergh- Muallm avularndan Uklu Mehmed'e hkm ki: Hliy Bolavadin ve Seferhsr ve hd ve Eskiehir ve Seydgz ve Barnlu kazsndan bir nice nefer kimesneler Dergh- Muallm'a gelp; "Malazgird Kalas dizdrnun ol olup Gherile Emni olan Mustaf vilyetimzde kr-hne kurup her yl beer ve altar kerre odun u rgad ve araba v deve ve uval tevz idp drt yl bu vechile reyy kullanup cret diy bir aka ve bir habbe virmeyp harc- mrden virilen aka[y] kend ekl bel idp ve fukardan dah "odun u rgad akas" diy mblaa aka cem idp an dah sarfitmeyp ve her yl fukardan aka cem itmek in kr-hneleri hayl zamn muattal koyup zulm teadd ider." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Gresiz; mezbr Gherile Emni Mustaf bunlara vech-i merh zre her ylda beer ve altar defa rgad u odun ve araba v uval tevz idp gherile in ml- mrden virilen akay sarfitmeyp kend ekl bel idp rey v zuafya bir aka ve bir habbe cret virmeyp zulm teadd idp ve icre virmemee sebeb bs nedr, virmemele ne mikdr aka kalmdur, nicedr; tamm asl ve hakkati ile malm idinp dah vuk zre yazup bildresiz.

387

581

Gelibolu Kalesi'nde mr maln sakland kuleye esirlerin konulmasyla muhafazann gletiinin bildirilmesi zerine yaplan incelemede kalenin esir hapishanesi olmaya uygun olmad sonucuna varld hususunda Gelibolu kadsnn gnderdii mektubun alnd; hazinenin eskiden beri nerede saklanagelmise orada saklanmaya devam edilmesi.

Kala-i mezbre kethudsna virildi. F 18 evvl, sene: 978 Gelibol kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kalasnda dizdr olan Mehmed ve kala-i mezbre erenleri meclis-i era gelp takrr-i kelm idp; "Mahrse-i mezbre iskelelerinde ve gayri hsl olan ml- mr kala-i mezbrda mstekl bir kulede konlup ol mevzda kadmden mr esrler konlmayup mahrse-i mezbrede Ters-hne-i mire bin olaldan mevz- mezbreye mr esrler konlup ml- mr duracak gayri mahfz yir olmayup ml- mrden ziyde havfiderz ve zikrolunan esrler baz vaktda ierde olup ve baz vaktda durduklar yirn tarasna kup dyim mslimnlarun ehl yllerine havle olan yirden nazar iderler. Kala-i mezbre mlevves olup zabt asr olmdur; anlarun in bir mstekl mahbes yaplmasn(?) rec iderz." didklerinde, ehl-i vukfla zerine varlup fi'l-vk kala-i mezbre mahbes-i esr olmaa mnsib grilmedi." diy bildrmisin. mdi; hazne kadmden ne mahalde duragelmise yine anda konlmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi vk olan hazne kadmden ne mahalde duragelmise kadmden hfzolunugeldi mahfz yirde koyup gerei gibi hfz u hrset itdresin.

582

Ereli'nin Sinand ky yaknlarnda bulunan Gkel adl Arap cemaatinden elli altm kiinin kasaba halknn mallarn gasbedip bir kiiyi ldrdkleri bildirildiinden ad geen cemaatn yakalanp tefti olunarak hak sahiplerine haklarnn verilmesi ve ktil olduu sbit olanlarn da er- erfe gre cezalandrlmas.

Arz getren brhm'e virildi. 23 L., sene: 978 Ereli kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Ereli'ye tbi Sinand nm karye kurbinde olan tyife-i Arab'dan Gkel nm cemat elli-altm nefer kimesne ile gelp kasaba-i mezbre kurbine konup baz kimesnelern cebrile esbblarn alup ve eyh nm kimesneyi katlidp meclis-i era davet olundukda gelp itat itmeyp ol taraflarda olan karyeler halk meclis-i era gelp; "Zikrolunan tyife dyim gelp karyemz kurbine konup esbb rzkmuz yamlayup teaddden hl deillerdr." didklerin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, belerbei demlerinden yirine kyim-makm olan kimesne mberetiyle il-eri muveneti[y]le mezkrlar hsn-i tedbr tedrkle elegetrp anun gibi dav[]-y hakk ider kimesne varsa husamsyla berber idp bir defa faslolmayan kazyyelerin erle hakk zre dikkat ihtimm ile teft eyleyp gresin; arzolundu zre 388

katl huss isnd olunan kimesnelern zerlerine katlitdkleri sbit olursa erle lzim geleni mahallinde icr idp yirine koyasn ve syir hukk taleb olunanlar zimmetinde ne mikdr hukk sbit olursa bade's-sbt ashbna hkmidp alvirdkden sonra mezkrlar habsidp sbit zhir olan mevdd mufassal merh yazup sicill idp sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin.

583

Kalavrita sbk kads Eyp ile adam hsan hakkndaki ikyetlerin yerinde teftii iin Sdde-i Sadet'te bulunan hsan'n Kalavrita'ya gitmek zere Sinan avu'la birlikte yola karld; Kad Eyp'n de her nerede grlrse tefti olunmak zere avula birlikte gitmesinin kendisine tenbih olunmas.

Mezbr Sinn avu'a virildi. F 22 evvl, sene: 978 Mahmiyye-i stanbul'dan Mora'ya varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Sbk Kalavrita Kds olan Mevln Eyyb ve demisi hsn'dan rey tyifesi; "Hlf- er- erf kll akamuz alup ziyde zulm hayf eylemilerdr." diy ekv [eyledkleri] ecilden mezbr hsn Sdde-i Sadetm'de bulunman mahallinde mevln[-y] mezkr ile bi-hasebi'-er'-erf teft olunmak in Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-akrn Mora Nzr Sinn zde kadruhya mukayyed mahbs teslm olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mahall-i memra giderken taht- kaznuzda Mevln Eyyb'a rstgelrse ve her kanknuzun taht- kazsnda rstgelinrse mezkr Eyyb'a muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, dnp mahall-i memra mrun-ileyh avuumla bile gidp anda ahvli bi-hasebi'-er'-erf teft* olunup hakk ne ise icr oluna. yle ki; emr-i erfe muhlefet idp mm-ileyh avuumla mahall-i memra gitmeyp nd iderse mukayyed mahbs mrun-ileyh avuuma teslm eyleyesiz ki, varup reynun ikyetleri her ne ise teft olunup [ber-]muktez-y er lzim gelen icr oluna.
* Metinde eklindedir.

584
Bu dah.

Kalavrita ve Arkadya kadlarnn Kalavrita sbk kads Eyp ile adam hsan hakkndaki ikyetleri tefti edip zerlerine sabit olan haklar alp sahiplerine verdikten sonra sonucu ayrntl olarak arzetmeleri.

Kalavrita ve Arkadya kdlarna hkm ki: Hliy Kala-i Kalavrita reys cnibinden Dergh- Muallm'a ruka sunlup bundan akdem Kalavrita Kds olan Mevln Eyyb ve demisi hsn* in; "era ve knna muhlif kll akalarn alup ziyde zulm hayf itdin" ilm eyledklerinde mezkr hsn avrz akas teslmi in Sdde-i Sadetm'de bulunman mahallinde 389

mevln-y mm-ileyh ile bi-hasebi'-er'-erf teft olunup ashb- hukka erle mteveccih olan haklar alvirilmek in Dergh- Muallm avularndan Mora Nzr Sinn avu zde kadruhya mukayyed mahbs teslm olunup irsl olund. Buyurdum ki: Varduklarnda, mevln-y mezkr ve mezbr hsn' anun gibi hakk dav eyleyen rey ile berber klup bir defa erle faslolmayan davlarn mrun-ileyh avuum mberetiyle ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk reynun hlf- er- erf nesneleri bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olursa ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra zerlerine sbit olan mevdd vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hakk zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp tamm hakk zre olup tezvr telbs ve hd- zrdan hazer eyleyesiz.
* Metinde eklindedir.

585

Klis sanca dahilinde mslman olduktan sonra mallarn ve yaknlarn terkedip dar'l-harbe giderek irtidad eden ahslarn geride braktklar aile ve oluk ocuklarna dokunulmamas; ancak mal ve mlklerinin mr iin zaptedilmesi.

Arz getren Deli Mustaf'ya virildi. 22 L., sene: 978 Klis beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Klis sanca serhadd olup ehl-i slm kffr- liymla muhtelit olup kefereden nice kimesne slm'a gelp bade-zamnin mrtedd olup taarruz olundukda gir mslimn olup nice mddet yn-i slm zre iken ml menlin ve ehl ylin terkeyleyp dru'l-harbe varup kfir olmala ol cnibn reysna ihtill virp ml menllerin ve ehl yllerin zabt u esr olmak" hussn bildrmisin. mdi; huss- mezbr istift olunup emr-i er- erf ne ise sret-i fetvda iret olunup mcebi ile amel eylemek in fetv-y erf sana gnderildi. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gnderilen fetv-y erf mcebince amel eyleyp dah ol asl mrtedd olup dru'l-harbe firr eyleyp ehl yllerin ve ml menllerin terkeyleyenlern ehl yline taarruz eylemeyp amm; ml menllerin erle mr in zabtitdrp fahv-y fetv-y erf ile amel eyleyesin.

586

Ane Kalesi topubasnn kendisine drt bin ake terakki ve Antep'te Mderris Ahmed'e yevm otuz ake ile Mara kazs verilmek artyla Rumahiyye sancandan sene mddetle senede yz on kntar gherile ilemeyi taahht ettii bildirildiinden, iin aslnn aratrlmas ve doruysa bugne kadar niin ilenmediinin bildirilmesi.

390

Kethudsna virildi. 17 Zi'l-kade, sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Hl Ane Kalas topcbas Sdde-i Sadetm'e arz- hl sunup; "Rumhiyye sancanda kaz-i Zebd trbndan her sene yz on kntr al kl olm gherile ki, senede yz otuz tokuz kntr gherileyi Haleb Haznesi'ne teslm eylemei uhdesine alup Ayntb'da Alaybei Medresesi'nde Mderris olan Mevln Ahmed'e yevm otuz aka ile Mara kazs ve kendye drt bin aka terakk olmak artyla kabl eyledin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu huss gresin; kazyye arzolundu gibi olup zikrolunan mahalden ol mikdr gherile tahsl olunmak mmkin midr, nicedr, mmkin oldu takdrce nin ilenmeyp ihml olunur, didinn asl var mdur, yok mdur; asl ile tetebbu eyleyp grp vuk zre yazup bildresin.

587

bkz. hkm. 461.

Eirdir kdsna ve Uklu Mehmed avu'a hkm ki: Kaz-i mezbrede mtemekkin Trk Osmn dimekle marf kimesne gelen kdlarun yanna varup [mr]te olup mslimnlara zulm hayf eyleyp ol diyrdan ref lzim olup ve kassblk hdmetine kdir mtemevvil kimesne olman mahmiyye-i stanbul kassbl hdmetiyn mahrse-i mezbra gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkr kassblk mhimmine lzim olan havyici ile mahmiyye-i mezbreye gnderesiz ve ne gn irsl olundun yazup bildresiz.

588

Badat beylerbeyinin, mliknesi kendisi tarafndan ina ettirilecek camiye vakfedilmek zere hulef zamanndan muattal olan sa nehrinin arkn kendi parasyla tamir ettirip bir ksm gelirini mriye vermek istediini bildirdii; ancak szkonusu ark yakn zamanda Zaim Hayrettin tarafndan kullanldndan, burasnn niin harab diye tamir ettirilmek istendii hususu ile tamir iin mr marifetiyle yaplacak tahminin sonucunun ayrntl olarak arzedilmesi.

Kethudsna virildi. Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "nefs-i Badd'da Cmi- Hulef ve eyh Abdlkdir-i Geyln Cmi cmle iki cmi olup bir cmi dah bin olunmaa mslimnlar iltims itmein bin olunmaa niyyet olunup hulef zamnndan tl u btl olan Nehr-i s nm arkun humsin mrye virp mliknesi cmia vakf olmak zre kend mlunla mamr itmee iczet" taleb eylemisin. mdi; bundan akdem sene: seba ve sittn ve tisa-mie trhnda Birecik'den Badd'a ve Basra'ya keresti(?) irsl olundukda Zam 391

Hayreddn ol arkdan yol bulup alup gitmidr. Ol takdrce; "Hulef zamnndan harbdur." diy arzolunmanun asl yokdur. Buyurdum ki: Gresin; nehr-i mezkr hulef zamnndan harb olsa mukaddem mezkr Zam Hayreddn ne vechile yol bulurd, asl nedr? Onat vechile tefahhus idp anun gibi mr tarafndan tahmn itdrp dah ahvlin mufassal merh yazup hakkati zre sitne-i Sadetm'e arzeyleyesin.

589

Cevzir beyi iken vefat eden Pr Bey'in Hille livasnda Savliyye(?) nehri kenarnda yaptrd cami, medrese ve zaviyeye vakfedip olu Hasan'a timar olarak verilen yerlerin gelirinin vakfn giderlerine yetmedii bildirildiinden zerine nehrin dvniyyesinin ad geen Hasan'a smn olarak verilmesi.

Bu dah. Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "sbk Cevzir Bei iken fevtolan Pr Be liv-i Hlle'de Savliyye(?) nm nehirde bin eyledi cmi u medrese v zviye ve ml ile ihy eyledi yirlern mahslinden vazfe tayn idp nehrn mahsl-i dvniyyesin ber-vech-i tahmn sulbi ol Hasan zde mecdhya tmr virilp nehrn haddi bad olmala birka seneden ber hsl harcna vef eylemeyp zirat iden reys perkende olup civrnda olan nehr-i Mahvn(?) dvniyye smn virp mezkrun dah tmr smn olup; "Dvniyyeden hsl olan mahsl cmi u medrese v zviyeye sarfoluna." diy kabl eylemein nehr-i mezbr Rumhiyye ve Cevzir ve Semvt yollar zerinde olup fukar ve yende v revendeye cmi u medrese v zviyenn tamri lzim olup nehr-i mezbrun dvniyyesi smn zre mezbr Hasan'a virilp ser-tagar alnmayup ref olunmasn" arzeyledn ecilden smn alnmak emridp buyurdum ki: Vardukda, arzeyledn zre cmi u medrese v zviye tamri yende v revendeye ve syir fukarya nfi ise mezbra smn zre virp zabtitdresin.

590

Drt arkadayla birlikte Babaeskisi Han'nda Edirneli mam Muhyiddin'i ldrdklerini itiraf eden kemendci Cinciolu'nun su mahallinde siyaset olunmas.

Kubd Sba'ya virildi. 17 Zi'l-kade, sene: 978 Edirne kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Emr-i erf mcebince kemendcilik nmyla getrdilen Cinci-ol meclis-i erde n-bedd olan Edirnel mm Muhyiddn'n vrisleri mahzarnda; "Kemendci Ysuf ve Alcn ve Seyf ve Arnavud Hasan ile Babaeskisi Hn'nda mezbr imm kemend ile helk itdklerin" krr u itirf eyledi." diy arzeyledn ecilden siyset olunmasn emridp buyurdum ki:

392

Vardukda, emr-i erfm mcebince mezkr Kemendci Cinci-ol'n mahallinde siyset idp fermn- hmynum yirine vardun yazup bildresin.

591
Bu dah.

Silivri'de kemendci olduklar zannyla ele geirilen ahslarn nasl kiiler olduklarnn, verdikleri bilgiler dorultusunda, ikmet ettikleri mahallelerden aratrlarak bildirilmesi.

Edirne kdsna hkm ki: Silivri'de kemendcilk nmyla elegetrilen Seyyid Hseyin bin Nimetullh ve Kuyumc Al bin Hseyin ve Mehmed bin Al nm kimesnelerden sl olundukda mezkr Seyyid Hseyin mahrse-i mezkrede Belerbei Mahalle[si']nde ve Kuyumc Al skilbl Mahallesi'nde Hamzabe odalarnda skin olup anda dah mahalleleri halkndan tefahhus idp ol mahallelerde kadmden mi skindr, yohsa har yirden mi gelp temekkn itmidr, ne vilyetinden olduklarn ve temekkn ideli ne mikdr zamn oldun ve anda olduklar zamnda kr u kisbleri ne yzden olup fesd enatleri var mdur, nice olduklarn ve bi'l-cmle ne makle kimesneler idin asl ve hakkati ile mahalleleri halknun ehdetleriyle ahvllerin malmun oldu zre mufassal merh yazup bildresin.

592

Klis sancandaki baz kalelerde zaruret annda kullanlmak zere saklanagelen mr terekenin baz dizdar ve hisar erleri tarafndan yendii bildirildiinden, gerekli tahkikatn yaplarak terekenin ortaya kartlp yerine konmas ve neticenin ayrntl olarak defter edilip arzedilmesi.

Arz getren Deli Mustaf'ya virildi. 22 evvl, sene: 978 Klis Bei Ferhd Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "merhm Sultn Mehmed Hn tbe serhu zamnlarndan baz kalalarda mr tereke konlup def- zarret in hfzolunugelmi iken hl baz kl terekesi dizdr ve hsr-erleri arasnda bel u ketm olunup dnesi kalmayup mahall-i zarretde bulunmadundan gayri; "Ml- mrye kll gadrleri vardur." diy yirl yirinden teft olunmasn" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vardukda, arzeyledn zre sancaunda vk olan klun terekelerin yirl yirinden onat vechile dikkat ihtimm ile teft idp gresin; mr terekeyi bel u ketm idenler eger dizdrdur ve eger kala-erenleridr; bi'l-cmle her kim ki bel u ketm eylemise zuhra getrp kem-kn hfzitdresin. Bu huss ne vechile tedrk teft idp ne mikdr bel olunmdur ve kimler bel itmidr ve ne mikdr zuhra gelmidr ve kank kalalarun terekeleridr; ayn ile baka baka defter itdrp mufassal merh yazup arzeyleyesin.

393

593

Badat beylerbeyinin, ran taraflarna gnderdii adam ve getirdii mektup hakkndaki mektubunun alnd; ranllarn talebi dorultusunda dl iin bir ka sakat beygir gnderilmesi; ancak Mehedeyn-i erifeyn'e defnedilmek zere gnderdikleri llerin Mehedeyn'in hareminden uzak yerlere defnedilmesi ve ran taraflarna gz kulak olunup gelimelerin bildirilmesi.

Kethudsna virildi. 20 Za., sene: 978 Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yukaru Cnib'e baz hedy tedrk eyleyp demn Mustaf ile gnderilp hlen gelp zhr- sadkat huls eyleyp sana gnderilen mektb ayn ile irsl eyleyp ve dl in birka res sakat m atlar murd olup ve Mehedeyn-i erfeyn'de defn in birka meyyit gnderp ve Tatar ile olan muhrebeleri hussn ve vilyet-i Badd emn emn zre olup barutun tevfrinde mcidd sa olduun" bildrmisin. Ol bbda dah her ne dimi isen malm old. mdi; dl in birka sakat brgr tedrk eyleyp gnderp amm; getrdkleri meyyitlerin Haremeyn-i erfeyn'den bad yirlerde defnitdrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup Yukaru Cnib'e dl in birka sakat brgr tedrk eyleyp vech mnsib grildi zre gnderp tesliye eyleyesin ve Yukaru Cnib'den mevt gelrse Mehedeyn-i erfeyn'den bad yirlerde defnitdrp lelerin harem-i erflere karb yirlerde defnitdrmeyesin ve dyim memleket vilyetn emn emn ve rey v berynun refhiyyet itmnn bbnda ve barutun teksr tevfri ve Hzne-i mirem'n izdiyd ve bi'l-cmle ol cnibe mteferri umrda env- mes-i cemlen vcda getrp mbeynde olan ahd emna muhlif vaz sudrndan ihtiyt eyleyp Yukaru Cnib'n ahvl etvrn tetebbu u tecesssden hl olmayup vkf olduun ahbr- sahha ile lzim'l-arz olan husslar yazup bildresin.

594

Nzr Mmin'in gherile hizmetinde kalp hazrlanan gherileyi cilen Sdde-i Sadet'e gndermesi.

Mmin Nzr'a hkm ki: Hlen sen gherile hdmetinde kalup hzr olan gherileyi ale't-tacl Sdde-i Sadetm'e gndermek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre kem-kn gherile hdmetinde kalup hzr olan gherileyi ale't-tacl Sdde-i Sadetm'e gnderp ve min-bad dah gherilenn teksr tevfrinde say ihtimm eyleyp env- say ikdm zre olasn ve ne kadar gherile gnderp ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

595
394

Arapgir beyinin erbb- timardan hayatta olan birini ld gstererek yanl bilgi verdii anlaldndan byle bir eye neden teebbs ettiini bildirmesi.

Arabgr beine hkm ki: Bundan akdem Biga Sanca Bei iken Cezyir Belerbeisi Kapudnum Al dme ikblhya mektb gnderp; "Biga sancanda Balya nhyesinde Delialan nm karyeden bin yz elli bir aka tmra mutasarrf iken marz olup sefere iktidr olmamala mazl olup mtekd iken sene: 975'de fevtolan Mehmed'n sulbi ol olan Al, sulbi ol olduna liv-i mezbr alaybei ve on iki nefer siphler ehdet itdi." diy arzeylemisin. mdi; "fevtold" diy arzeyledn kimesne bi'l-fil haytda oldu mrun-ileyh kapudnum dme ikblhnun malm olman mrun-ileyh alaybei ve siphleri getrdp; "Haytda olan kimesne in "fevtold" diy hlf- vk arzeylemi." diy cevb virdkleri ecilden bu makle hlf- vk kazyye arzeylemek[l]e mesl olmsndur. Buyurdum ki: Vardukda, bu hussun asl nedr, haytda olan kimesneyi "fevtold" diy arzeylemee bs ne olmdur, bu asl hlf- vk kazyye[yi] nin arzidersin? Bu huss in azle mstehkk olmsn[dur]. Liv-i mezbr sana hdmetde bulunduun ecilden tevch olunm idi; sebeb nedr ki, bu makle n-yeste vaz irtikb idersin, bu hussda cevbun nedr; mufassal yazup bildresin.

596

Ae padiahnn stanbul'a gelen elilerinin, geri dnlerinde gemi veya baka bir vastayla gidecekleri yere ulatrlmala.

Ae pdihna hdmet iden Mustaf avu'a virildi. Rodos beine hkm ki: Hlen Ae pdih edma'llh tel meliyeh tarafndan sitne-i Sadet-iynum'a gelen ilileri hsn-i iczetmle gir ol cnibe gemi ile irsl olunman buyurdum ki: Mezkrlar anun gibi Rodos'a varup vsl olduklarnda*, gemi ile mi olur, kadrga ve kalite ve firkate ile mi olur; her ne tark ile mmkin ise emn slim skenderiyye['ye] uladurup tehr itdrmeyesin ve ne gn gnderilp ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin. Bu dah. Bir sreti, skenderiyye beine; "... Msr'a vakti ile ..." Bu dah. Bir sreti, Msr belerbeisine; "... ekdrr gemi ile mi olur, her ne tark ile olursa vakti ile Svey'e ve Cidde'ye uladura ..." Bu dah. Bir sreti, Cidde beine; "... Vakti ile Yemen'e uladura ..."
* Metinde eklindedir.

ile mi olur, her ne tark ile olursa

395

597

am yenierilerinden yz elli iki yz nefer eksilmesi zerine yerine am'dan gedik verilmeyip sitne-i Sadet'ten kul karndalar ve Rum olanlarnn gnderilecei bildirildii halde bir hizmet vukuunda sknt ekilmemesi iin mr hizmette bulunmayan yenierilerin yerlerine yenileri gnderilmek zere isimlerinin sitne-i Sadet'e bildirilmesi ve on nefere kadar mahll gediklerin de beylerbeyince Rum yiitlere tevcih edilmesi.

Gazze beinn demisine virildi. F 20 evvl, sene: 978 m belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sbk emr-i erfm gnderilp; "m yenierileri yz elli-iki yz nefer eksk oldukda anda gedk virilmeyp sitne-i Sadetm'e arzoluna ki, kul-karndalar ve Rm olanlar yazlup gnderile." diy emrm olup lkin bu diyr serhadd olup dyim Arab tyifesi syndan hl olmayup ekser evkt ceng cidl olup Rm yiitlerinden hayl gnll olup Arab'un hle v hudas malmlar olup bir yenieri gedi virmekle hdmete ikdm iderler. m yenierilerinn kimi Kbrus'da ve kimi Yemen'de ve kimi Haleb ve m defterdrlarnda ve kimi Havrn muhfazasnda ve bir mikdr Kabe-i Mkerreme hdmetinde ve kimi men v umml ve mtevelller yannda olup pr n-tvn olup hdmete kdir olmayan yenierilerden yz elli nefer yenieri kalmaz. htimldr ki; bir hdmet vk olursa kll muzyaka ekilr. slb- sbk zre yenieri gedi tevch olunmasn" bildrmisin. mdi; bundan akdem belerbei olan, yenierinn baz ekbir kul ve baz odalarndan hric yirlerde gezp hdmetlerinde olmaduklarn arzeylemekle ol asl hdmetde olmayup odalarndan hric yirlerde olanlarun gedklerin hara virp tenbh eyleyesin ki, odalarnda bulunup vk olan hdemt- mrde ikdm ihtimm zre olalar ve den gedkler Rm olanlarna virilmek emrm olup hkm-i hmynum gnderilmi idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, yenieriden mr hdmetde olmayup ekbire istind eyleyp veyhd hev v hevesinde gezp odalarndan hric yirlerde olup hdmet eylemeyenlern gedklerin arzeyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'den Rm yiitlerinden ve kul-karndalarndan yazlup gnderile ve sen dah mahll vk olan gedklerden on nefere varnca yarar Rm yiitlerine tevch eyleyesin.

598

avat beyleri ile muktat mfettii tarafndan Erzurum'a gtrlmekte olan mr hazineye Oltu beyinin levendleriyle kethdas tarafndan zarar verilmesi ve grevlilerin dvlmesi olaynn soruturularak sonucun bildirilmesi.

Kethudsna virildi. 29 L., sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: avad Beleri Mahmd ve Mehmed dme zzhm ve muktat mfettii Erzurum kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mr hazne ile katr katrlar Erzurum'a 396

giderken Olt mirbtna ahm namz vaktinde irip konmala Olt Sanca Bei Muhammed baz levendleriyle kethudsn hazne zerine gnderp demlerin muhkem darbidp ve ml- mrye mezbrun kll gadri olup ol sancakdan tebdl olunmazsa Olt sancanun deil syir sancaklarda dah ml- mrnn tahsli myesser olmaz." diy arzeylemein imdi; bu huss shhati zre malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, huss- mezbr bi'z-zt hakk zre teft eyleyp gresin; fi'l-vk kazyye arzeyledkleri gibi midr, nicedr, ol vechile fesda sebeb ne olmdur; shhati zre yazup arzeyleyesin. Bu bbda ihtimm idp hakk- sarha tbi olasn.

599

ingene harac toplamakla grevli Hasan avu'un adamlarna saldrarak ellerindeki paralar alp ingeneleri salverdikten sonra Bender arazisine doru katklar bildirilen Yuvan adl ahs ile yirmi yoldann takip edilerek yakalanmas.

Bodan beinn demisine virildi. Bender beine hkm ki: Hliy Bodan voyvodas Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Dergh- Muallm kullarndan ingne harc cemne memr olan Hasan yedinden emr-i erf vrid olup ingne harc cem in nsn ve Memi ve Murtaz ve Mustaf nm demlerin gnderdkde ingne tyifesinden baz Silistre ve Varna ve Prevadi Kdlklar'ndan firr idp Bodan'a tbi Srsan(?) nm karye ile kurbinde olan kurya perkende olup harclar cem in varduklarnda Yuvan nm demn yiirmi nefer yoldayla yollarna gelp cem eyledkleri harc akasn alup ve mezbrlar mecrh eyleyp ellerinde olan ingneleri salvirp teadd itdklerin bildrdkde; "Mezbr Yuvan' yoldalaryla elegetrp harc akasndan her ne almlar ise b-kusr tahsl itdrp mezkr harccya teslm eyleyp ehl-i fesdun gerei gibi haklarndan gelp arza muhtc olan yazup bildresin." diy emr-i erf vrid olman, huss- mezbrda gerei gibi ihtimm olunup konak ve be-konak teft eyleyp altnc konaklar Kenderet nm karye olup sahh u slim mezkr karyeden cem ingneleri ve akalaryla kup vilyet-i Bodan'dan Bender snurna dhl olduklarn" ilm eylemi. mdi; buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan ehl-i fesd taht- livnda gerei gibi tetebbu u tecesss eyleyp vilyet-i Bodan'dan Bender snurna dhl olduklarnda kank karyeye konmlardur ve andan kalkup kank karyeye varmlardur, nicedr; karye be-karye, menzil be-menzil onat vechile tefahhus idp zuhra getrmek bbnda env- ikdm ihtimm eyleyp vcda getresin. Bi'l-cmle zikrolunan ehl-i fesdun elegelmesi ehemm-i mhimmtdandur; ana gre mukayyed olup bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin.

600

Msr'da ilenen barutun tamamnn Kbrs'a gnderilmesi; ayrca daha nce gnderilecei bildirilen yz bin sikke filorinin de cilen gnderilmesi.

397

Balkc Sinn avu'a virildi. 25 evvl, sene: 978 Msr belerbeisine hkm ki: Mahmiyye-i mezbrede tahsl olunan barut cezre-i Kbrus'a irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, her ne mikdr barut- siyh tahsl olunup hzr u mheyy olmsa emrm mcebince cezre-i mezkreye irsl eyleyp ne mikdr barut hsl olunup ne kadarn irsl eyledn ve ne zamnda gnderdn yazup Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin ve mh- Receb'l-mrecceb'n evyilinde sitne-i Sadetm'e arzun gelp; " yz bin sikke filori gndermek zre." diy bildrmi idn; asl eseri zhir olmad. Hzr ol mikdr hazne* varsa Sdde-i Sadetm'e irsl olunmamaa sebeb nedr; muaccelen gndermek ardnca olasn.
* Metinde eklindedir.

601
Bu dah.

Cze mtevellsi olan kardei Sleyman' ldren Arap silerinin zulmnden askerlerin yardmyla kurtulduktan sonra gtrld mahalde Hseyin Kif tarafndan bir ok mal ve paras alndn belirten bn-i Hayr'n ikyeti hakknda.

Mrun-ileyhe hkm ki: bn-i Hayr sitne-i Sadetm'de ruka sunup; "Cze Mtevellsi olan karndaum Sleymn' ust- Arab katleyledkde tyifemz ml ve tavar kurtarup Minye'ye getrdiler. sler gelp ihta idp on iki gn mahsr kalm iken askir-i mansreden bir mikdr kimesne kolup sleri kaurup ml ve askeri Ben-veyf nm mahalle Hseyin Kif yanna getrp mezbr kif sleri tahrk idp zerine getrp beni katlitdrmek murd idinp tyifesinden on bir nefer dem katlolunup kendsin ve akribsnun Kif Hseyin bin iki yz cerresin(?) alup slerden alnandan cnib-i mrye bin deve virp be yzi kend alkoyup vilyetimz tevliyetin bir ecnebye alvirp bizm ve akribmuzun cmle mlik oldun gret itdrdi ve beni habsitdrp ve; "Gir seni mtevell idelm." diy bin filorim alnup gir tevliyet virilmeyp iki yz res deve, alt yz res koyun, iki yz elli res cms, yetmi res inek, iki yz elli res kz, irimi ekerkam yz elli feddn, yetmi be res at, elli be aded tt- ham ki, her birinn preye(?) ki alt kse olur ve ylda bir kse hsl ider hurmalum bin be yz erdeb buday, be yz ...*
* Hkm metni eksiktir.

398

602

eitli sulardan dolay hapsolunan ve hapisten firar ederek bir kiiyi ldrp halkn mallarn zorla alan Yzdepre kazsnn Hissel kynden Karafakiholu adl ahsn yakalanarak kendisinden davac olanlarla davalarnn grlmesi ve zerine sabit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra sicil sreti ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Derv eleb'ye virilp ol dah tlib olan kimesneye virmidr. Bozok Bei erkes Be'e hkm ki: Yzdepre Kds br[]hm Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi Hssalu nm karyede skin Karafakhol dimekle marf kimesne in irret ekvet ile mehr olman sbk emr ile Kengr bei hsrda habseyleyp mahbes bozup firr idp ve kd- sbk mahzarnda; "Sen emir ihrc eylemisin." diy Saru nm kimesneyi katleyleyp ve baz levendleri yenieri sayasnda koyup bile gezp mslimnlardan baz kimesnelern kzlarn murd idindi kimesnelere virp ve baznun yirlerin cebr ile alup ve baz kimesnenn yarar atlarn ve katrlarn cebr ile ekp alup er- erfe davet olundukda itat eylemeyp davet eyleyenleri muhkem darbidp rey zulminden mtezaccir olduklarn" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, mezbr hsn-i tedrkle elegetrp ihzr idp dah dav[]-y hakk eyleyenler ile berber eyleyp bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl terkolmayan husslar ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibiyse ki, erle sbit ola zerinde sbt bulan hukk ashbna erle alvirdkden sonra ne makle hukk alvirilp ve ne makle fesd sbit olup sicill olundun ve mezbr sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e mukayyed mahbs gnderesin.

603

Birgi taraflarna gnderilen Sinan avu'un yol zerinde bulduu bir iki beygiri almak istemesi zerine Akaehir kazsnda timara mutasarrf olan Yamal Mustafa ve adamlar tarafndan yaraland ve atlarn elinden alnd, ayn ahsn sahte berat ile kendine ve yaknlarna timar ald ve sefere de gitmedii yolundaki ikyetlerin aratrlarak sonucun bildirilmesi.

Siyvu Aa'nun kethudsna virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 978 Birgi kdsna hkm ki: Dergh- Muallm avularndan Sinn zde kadruh baz mhim maslih in ulala ol cnibe gnderilp taht- kaznda makbir(?) kurbinde tark- mda bir-iki brgr bulunup alup gitmek istedkde Akaehir kazsnda Hammd(?) nm karyeye ber-vech-i tmr mutasarrf olan Yamalu Mustaf dimekle marf kimesne yolna gelp yannda olan ekyya; "Urun, ldrn." diy tahrk eylemekle demlerin ta ile ve aa ile urup mecrh eyleyp ve atlarn ellerinden alup env- hakret eyledklerin ve mezbr Yamalu Mustaf Germiynlu yrk olup telbs ile tmra dhl eyleyp ve bu defa dah sefere varmayup 399

ol[na] ve deveci[sine] dah tezvr ile tmr alup kadmden dah fesd enat zre oldun bildrmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup mrun-ileyh avuum mhim maslahat ile ulala varup ulak almak istedkde mezbr Yamalu Mustaf kendye tbi olan demleri ile vech-i merh zre teadd eyledi vk mdur, ne vechile olmdur ve mezbr fi'l-vk telbs ile tmra dhl eyledinden mad olna ve devecisine dah tezvr ile tmr alup bu defa sefere varmadu sahh mdur, nicedr; tafsli zre yazup arzeyleyesin. Amm; bu bbda tamm hakk zre olup ehl-i fesda hmyet olunmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesin. Bu huss sonradan dem gnderilp tekrr yoklanmak mukarrerdr. yle ki; hlf- vk kazyye arzeyledn zhir ola, azl ile konlmayup hakret olunursn. Ana gre hakdan udl eylemeyp vk olan ahvli vuk zre ilm eyleyesin. Bir sreti, Seyd Ahmed avu'a; "... Tmrn(?) ..."

604

Timarn almak iin Ejderhan Seferi'nde babalarn ldren tip'te Seferioullar'ndan Dervi ve kardeinin, timar tezkirelerinin ellerinden alnarak hapsolunmalar.

Merdm-zde'ye virildi. 27 L., sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Kstendil sancanda tib nhyesinde 5.999 tmr olan Sefer-oullar'ndan Derv ve bir karnda dah Ejderhn Seferi'nde babalar tmrn alman babalarn katleyleyp hl mezkrlara babalar tmrlar tevch olunup senn cnibnden tezkire virilmein tezkireleri girift olunup mezkrlar elegetrp habseylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbrlar elegetrp habseyleyp dah defterden kaydlarn ref itdresin ki, min-bad ol kayddan kimesneye tmr virilmel olmaya.

605

Edirne'deki hassa bahelerinde hizmet eden ulfeli acemi olanlarndan elli neferin kapya karlmas.

Bostnclar kethudsna virildi. F 29 evvl, sene: 978 Edirne'de bostncbaya hkm ki: Edirne'de olan hssa belermde hdmet iden ulfel acem-olanlarnun emekdr u eskilerinden elli neferi kapuya karlmak fermnum olup yenierilerm aasna hkm-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, emrm zre anda hssa belermde hdmet iden ulfel acem-olanlarnun eskilerinden elli nefer olan intihb idp yenierilerm aasna defternle gnderesin ki, emrm mcebince gelp kapuya kalar. Bir sreti, yenieri aasna yazlmdur ki; "... Zikrolunan elli neferi kapuya karasn."

400

606

Mahll gnll gediklerinin serhadde hizmet eden kul karndalarna ve Rum yiitlerine verilmesi; epni, Tat vs. gedik verilmek yasak olanlara gedik tevcih edilmemesi.

Kethudsna virildi. 29 L., sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "sbk mahll vk olan gnll gedkleri kimesneye virilmeyp yz-iki yz oldukda defter olunup gnderilmek emrm olman ol zamndan ber kimesneye gedk virilmeyp mlzimn perkende olup bade-zamnin baz kimesnelere gedk in ahkm- erfe virilp den gedkleri gelp taleb eylemekle mlzimn gir cem olup tekzdan hl olmaduklarn ve gedk virilmek" hussn bildrmisin. mdi; bundan akdem ekbir demlerinden ve epni tyifesinden ve syir ol cnibde evinde skin olup serhadde hdmet itmeyenlere gedk virildi istim olunman; "Rm yiitlerinden yarar dem yazlup varup serhad muhfazasnda olalar." diy tenbh yasak olm idi. n nki anda gedk virilmek rec eylemisin, buyurdum ki: Vardukda, mahll vk olan gedkleri slb- sbk zre serhadde hdmet iden kul-karndalarna ve Rm yiitlerine virp epni ve Tat ve syir gedk virilmek memn olanlara gedk virilmekden ziyde hazer idp emr-i erfme muhlif i eylemeyesin.

607

Erzurum beylerbeyinin ran hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; ayn ekilde ran taraflarna casuslar gnderilmesi ve elde edilecek bilgilerin gnderilmesine devam edilmesi.

Kethudsna virildi. 29 L., sene: 978 Erzurum belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yukar[u] Cnib'den gelen csslarun ahbrn ve Simon'un ahvlin ve Satukur askerine Pervne(?) gnderilp hkul-ol ile cemyyet idp Simon'un lkesinde karyeleri zerine varmak emritdin ve rey v serhad bi'l-fil emn emn zre oldun" bildrmisin. Ol bbda dah her ne dimi isen mufassalen malm- erfm olmdur. mdi; Yukaru Cnib'den gaflet eylemeyp etvr u ahvlin tetebbu eylemek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, dyim Yukaru Cnib'e yarar csslar gnderp ahvl etvrn ve syir fikr tedrklerin tetebbu itdrp vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn.

608

Krkil sanca beyinin, itaatsizlik yaptklar ve halka zulmettikleri yolunda haklarnda ikyette bulunduu Slol Aireti'nin, Cezire hakimi ve kadsnn da yardmyla er- erf muvcehesinde haklarndan gelinmesi.

401

Mezkr ben demisine virildi. 29 L., sene: 978 Diyrbekir belerbeisine ve mid kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Krkil Sanca Bei Ahmed dme zzh ayirinden Slol tyifesi fesd zre olup mrun-ileyhe mteveccih olan hukk virmeyp er- erfe davet olundukda asl iltift eylemeyp er- erfe ve emr-i hmynuma itat eylemeyp gice ile mm-ileyhn ve baz fukarnun evlerin basup ihrk idp ml menllerin ve syir esbb tavarlarn gret idp ve nice nfs telef eyleyp muttasl fitne v fesddan ve fukarya zarar u ziyn iridrmekden ve yende v revendeyi rencde eylemekden hl deillerdr ve ahsen vechile kimesne elegelmek ihtimli olmadun" [bildrdn] ve bu bbda Cezre Hkimi Bedir Be'e ve kds ve mrun-ileyh Ahmed dme zzh dah mektblar ile ilm eyledkleri ecilden bu bbda Cezre Hkimi mrun-ileyh Bedir Be dmet melhiye ve kdsna muvenet in hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mrun-ileyhim ile haberlep dah her ne vechile mmkin olursa hsn-i tedrkle ehl-i fesd elegetrp dah ahvllerin muktez-y er- erf zre teft eyleyp mezkrlardan dav-y hakk ider kimesneler varsa husam muvcehesinde bir defa erle sorlup il-hrih husslarn ber-mceb-i er- erf teft eyleyp sbit olan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra anun gibi fesd enat zre olup itat-i er- erf eylemeyenlern [haklarnda] erle lzim geleni icr idp yirine koyup er- erfe muhlif i olmakdan ve kend hllerinde olanlara dahl tecvz olunup ehl-i fesda hmyet olunmakdan ziyde hazer eyleyp kazyyede medhali olmayanlar dahlitdrmeyesin.

609

Nibolu'nun Yerg ve Halonik kaleleriyle Silistre'nin Hrsova Kalesi ve kasabalar evresinde bulunan Eflak reyas ad geen kaleler ve kasabalardan gelen hrsz ve fesatlarn kendilerine zarar verdikleri yolunda ikyette bulunduklarndan, ehl-i fesdn yakalanp tefti olunmas ve zerlerine sabit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra ar sulularn er-i erfe gre cezalandrlmas, dierlerinin ise Akkirman'a kree gnderilmesi.

Eflak voyvodasnun ktibine virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 978 Varna kdsna hkm ki: Eflak Voyvodas Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Nibol sancanda Yirgi ve Halonik Kalalar ve gayri kasabalar ve Silistre sancanda Hrsova Kalas ve kasabalar mukbelesinde olan Eflak reys zikrolunan kala v kasabalardan ehl-i fesd harm-zdeler gice v gndz vilyetimze gelp brgr ve syir tavarlarmuz sirka idp fesd enat eylemekden hl olmaduklarn" bildrmein zikrolunan yirlern ehl-i fesd teftin sana emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan yirlere bi'z-zt varup ehl-i fesd enatin onat teft eyleyp anun gibi fesd enati zhir olanlarun elegelenlerinden dav[]-y hakk ider kimesneler 402

varsa husamy berber idp dah bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl terkolmayan husslarn muktez-y er- kavm zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup erle fesd enatleri sbit olanlarun zerlerinde bi-hasebi'-er sbt bulan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra ehl-i fesd siph ise habseyleyp deillerse crm-i galzlar olanlarun [haklarnda] erle lzim geleni icr idp yirine koyup dah ceryimi sdr olup fesd zre olanlar, sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesin; dah anun gibileri Akkirman beine gnderesin ki, anda olan kaliteler ve aykalarda kree koya ve ka nefer gnderilrse defter eyleyp ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

610

Frtna yznden paralanan gemilerin yamalanan mallar hakknda yaplan tefti ve denize yakn yerlerde ihdas olunan allarla ilgili olarak Hslar kads tarafndan gnderilen bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; yenieriler haricinde zimmlerin ihdas ettikleri allarn tamamyla yktrlmas.

Ivaz avu'a virildi. 8 Zi'l-kade, sene: 978 Hslar kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "muhlif rzgr ile prelenen gemilern esbb emvlin gret eyleyen ehl-i fesd teft olunup deryya karb yirlerde ihds olan allar" ahvlin ilm eylemisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; yenieriden gayri zimmler ihds eyledkleri allar ref eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, yenieriden gayri zimmler ihds eyledkleri allar klliyyen ref eyleyp emr-i erfme muhlif kimesneye tealll itdrmeyesin.

611

Baban'daki havss- hmyn reyasndan vergi toplamakla grevlendirilen Badat gnlllerinden Budak ile ehrizol yenierilerinden yz yenieriye kar gelip bir yenieriyi katledip bir blkba ile bir yenieriyi de yaralayan ahslarn yakalanarak haklarndan gelinmesi.

ehrizol avularndan arz getren kimesneye virildi. 7 Zi'l-kade, [sene:] 978 ehrizol belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "vilyet-i Baban'da vk olan havss- hmyn reysna bu sene ve gzete senede cem olacak resmlerin cem eylemek in Badd gnlllerinden Budak tayn olunup ehrizol Yenierilerinn Kethuds Al yz nefer yenieri ile ml- mrnn cemne muvenet in gnderilp vardukda baz yirler defter olunup derbend aznda olan dimekle marf karyeye varup kethudlar olan Hasan ivsyla zikrolunan karye reys lt- harb ile karu gelp cengidp bir yenieri katl ve bir blkbayla bir yenieri dah mecrh idp itat itmedklerin anda bulunan Kestne Sanca Bei Mehmed dme zzh ve mezbr Budak Havle ve Yenieri 403

Kethuds Al ve Azebleri Kethuds Gazanfer mektblar ile ilm eyledklerin" bildrmisin. mdi; mezkrlarun ahvlin Badd Belerbeisi Murd dme ikblh mveresiyle hsn-i tedrk eyleyp elegetrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyh ile mvere idp vech mnsib oldu zre hsn-i tedrk eyleyp vech-i merh zre fesd enat eyleyenleri elegetrp ahvllerin toprak kdlar marifeti[y]le ber-mceb-i er- erf zre onat vechile teft eyleyp ehl-i fesd kimler oldu erle sbit oldukdan sonra siph ise habs arz eyleyesin; deillerse erle lzim geleni icr itdrp yirine koyup er- erfe muhlif kimesneye i itdrmeyesin ve muktaa Hc eyh-ol'na arzolunm. Ana virilmek mnsib deildr; bir har kimesne tedrk eyleyp arzeyleyesin.

612

Cezire'de bir mfsidin ihtida etmi bir Hristiyan kadn zorla alp mrted ettii, peygambere kfrettii ve era davet edildiinde mahkemede sba ile ktibin kendisine yardmc olduu duyulduundan bu hususun tefti edilmesi; durumun bu ekilde olduu sabit olursa eran lazm gelenin icra edilmesi.

Hseyin eleb Efendi'yle paa hazretlerine gnderildi. Cezre Hkimi Bedir Be'e hkm ki: Hliy taht- eyletinzde bir mfsid zuhr idp nasrdan mslimn olm avreti alup cebr ile mrtedde eyleyp bi'l-fil yannda olup ehl-i slm'dan baz meclis-i era davet eyledklerinde demlernden sbaun ve ktibn tayn olunup mahkemeye varup ol mfside inet eyleyp mslimnlar tahvf eylemekle perkende olup ve mezbr mfsid -h- sebb-i neb eyledi istim olund. mdi; senn keml-i diynet ve hsn-i akyidne itimd itikd- hmynum olup taht- eyletnde bir mfsidn bu makle n-mer vaz olup elegetrilp erle hakkndan gelinmeyp demlern mahkemeye varup ol vechile muvenet eyledklerinn asl nedr? Bu huss toprak kdlar marifeti[y]le ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresin; istim olundu gibi midr, fi'l-vk mezbrun vech-i merh zre mslimn olm avreti mrtedde eyleyp -h- sebb-i neb eyledi vk mdur, nicedr? yle ki; n-mer vaz bi-hasebi'-er sbit olursa mecl virmeyp hakknda* erle lzim geleni icr idp yirine koyup ne vechile oldun yazup mufassal arzeyleyesin.
* Metinde eklindedir.

613

Karahisar- ark'de fesat ve uygunsuz hareketlerinden dolay niblikten azledildii bildirilen Divane Danimend olu Mustafa'nn bundan sonra hi bir ekilde naib yaplmamas; ayet Sdde-i Sadet'ten nib olmas iin tekrar hkm getirirse elindeki niybet hkmnn alnp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

404

Yazld. Nefs-i Karahsr- ark'de Yahybe Cmi kurbinde mtemekkin Hc Sleymn bin Ysuf nm kimesneye mhrl kse ile virilmidr. Karahsr- ark kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Karahsr- ark kasaba[s]nun kibr u sr meclis-i era gelp kasaba-i mezbrede nyib olan Dvne Dnimend-ol dimekle marf Mustaf nm nyib in; "Env- fesd enat ile mevsf olup niybet hdmetine deil, belki vcdnun izlesi lzim." didkleri ecilden ahvli tefahhus olunup fi'l-vk didkleri mertebeden dah ziyde enat kabhati oldu mukarrer olman niybetden ref olundun" bildrp; "min-bad dah niybet olmamasyn" emr-i hmynum" taleb eyledn ecilden buyurdum ki: Vardukda, mezkra min-bad niybet itdrmeyp yle ki; bir tarkla Sdde-i Sadetm'den dah hkm-i erf ibrz iderse emr-i hmynum elinden alup Sdde-i Sadetm'e gnderp asl niybet itdrmeyesin ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum sicill-i mahfza kaydidp ve bu hkm-i erfmi kasaba halk muvcehesinde ayn- kasabadan bir mutemedn-aleyh kimesnenn elinde ibk idesin ki, vk olan kuzta ibrz idp niybet itdrmeyeler.

614

Sonisa kazsnn Burgazlu ky krekilerinden olup bir ka defa krekten firar eden Ahmed'in mebbed krek cezasna arptrlmas.

Shb-i sadet'e gnderildi. F 15 Za., sene: 978 Kapudn paaya hkm ki: Bafra Kds Mevln Taceddn Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sonisa kazsna tbi Burgazlu nm karye krekcilerinden Ahmed nm shte Abdurrahmn nm levend shte ile nice zamn fesd enat zre olup mrun-ileyh sbk Bafra kds iken ehl-i fesd levend shtenn haklarndan gelmek emrm olman mezkr Ahmed'i bir yoldayla maan Canik bei elegetrp mahkemeye getrdkde; "Sinob emni[n] katleyledk ve fln olan ekdk ve flnun ol kadar(?) filorisin alduk." diy krr idp huccet virildkde yolda emr ile siyset olunup mezbr zindnda habsolm iken bir tark ile hals olup bu sene gir krekci yazlup bunda gelr iken acele yrmee tenbh olundukda kendsi itat eylemedinden gayri syir krekcileri dah dll eyleyp ve mrun-ileyhi bir tenh yirde bulup baz krekciler ile maan yolum basup beni bala urup mecrh eyleyp katleylemek kasdeyledklerinden mad azuma ve dnme galz etmidp bir tark ile firr eylemi iken yine elegelp krekciler ile maan sana teslm olundukda kadunaya urlup Donanma-i Hmynum'a bile alup gitdn" ilm eylemein mezbr mcrimler defterine kaydeyleyp mebbed krekde kalmak emridp buyurdum ki: Mezbr emrm zre mcrimler defterine kayditdrp ebed kree koyup istihdm itdresin. 405

615

Mrhur lyas Bey'in Grice'deki cami, medrese vs. evkfnn depremden yklan yerlerinin rakabe tutularak tamirine balanm iken Timur adl sipahi tarafndan rakabe tutulmaya gerek olmad bahanesiyle mdahale edildii bildirildiinden, yklan yerlerin tamiri bitinceye kadar rakabe tutulmas ve kimsenin mdahale etmesine meydan verilmemesi.

Arz getren Ysuf'a virildi. F 2 Zi'l-kade, sene: 978 Yanya beine, Grice ve Bihlite kdlarna hkm ki: Drende-i fermn- hmyn Mehmed bin lys nm kimesne Sdde-i Sadetm'e gelp; "Grice kazsnda Ahona(?) nm kasabada Mr-hr lys Be'n cmi ve mreti ve muallim-hnesi ve krbnsary ve furun ve matbah ve tb-hnesi ve havls(?) bi-irdeti'llhi tel vk olan zelzileden(?) bi'l-klliyye temelinden yklup harb oldu ve mezkr mrun-ileyhn evldndan olup tevliyeti mert olman mezbr ve syir mrtezika evkf- mezbreden mnhedim olan yirler tamri in rakabe tutlmak lzim idin" sen ki Grice kdssn, mektbunla ilm eyledn ecilden rakabe tutlmak lzim ise zelzeleden yklan yirler [tamr] oluncaya dek rakabe tutlmak emrm olup hkm-i hmynum virilmi iken virilen hkm-i erf mcebince tamrine mberet olunup bin olunur iken Timr nm siph vakfa asl alkas yo iken kend tevbinden ve mrtezikadan baz kimesneleri cem eyleyp; "Rakabe tutlmak lzim deildr." diy mni olup teadd eyledin" bildrmein hkm-i sbk mcebince amel eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan cmi ve mret ve muallim-hne ve krbnsary ve furun ve matbah ve tb-hne ve havl(?) ve gayri zelzeleden mnhedim olan yirler tamr oluncaya dek emr-i sbkum mcebince amel eyleyp lzim oldu zre rakabe eyleyesin. Kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp men u def eyleyesin; menla memn olmayanlar yazup bildresin.

616

Kuds-i erif'te bulunan ve numnesi gnderilen gherilenin mahallinde gerekli tedkikler yaplarak kapasitesi, maliyeti ve iletilmesi iin gerekli artlarn ayrntl olarak bildirilmesi.

Rdvn Paa'nun kethudsna virildi. 2 Zi'l-kade, sene: 978 Kuds-i erf Bei Ahmed Be'e hkm ki: Hlen; "Kuds-i erf'de Hazret-i Hall'de gherile madeni zhir olup nmnesi getrdilp al gherile olup gnde be-on kazgan kaynamaa kbil oldun haber virdklerin ve nmnesi gnderildin" bildrmisin. Lkin ni tutlup ka kazgan ilenmee kbil olup ve kntr ka akaya olup ylda ne mikdr gherile hsl oldu malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp zikrolunan madenn zerine bi'z-zt varup ni tutdurup dah ka kazgan kurlup ilenmee kbil olup ve ilendi takdrce kntr ka 406

akaya olup ylda ne mikdr gherile ilenmee mtehammil oldun ve odun ve syir levzimi bulunur m, odun bad yirde midr, nicedr; cem ahvlin asl ile malm idinp mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

617

Kbrs mhimmi iin stanbul'dan Kbrs'a lt, esbb vs. mhimmt ile gnderilen Komenos Reis'e ait gemi ve mrettebtna geecei yerlerde hi kimse tarafndan mdahale edilmemesi ve engel olunmamas.

Yazld. Mezbrlara virildi. 2 Kbrus'a varnca yol zerinde olan kdlar ve deryda bulunan levend reslere ve iskele emnlerine ve dizdrlara hkm ki: Hl Sdde-i Sadetm'den Kbrus mhimmi in cezre-i Kbrus'a lt esbb ve syir mhimmt ile gnderilen karamrsel gemisine ve resi olan drende Komenos'a yolda ve izde ve iskelelerde kendye ve yoldalarna ve esbb eskline kimesne dahleylememek bbnda hkm-i hmynum taleb eylemein buyurdum ki: Mezbr her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa mezbra ve gemisine ve mr lt esbbna ve gemicilern esbbna kimesne[yi] dahl taarruz itdrmeyesiz, mni olmayasz; yle bilesiz.

618

znik, Yeniehir, Akhisar ve Geyve'de geen yl ortaya kp ekili alanlara byk zarar veren ekirgeler tohumlarn topraa braktklarndan bu sene tekrar kma ihtimaline kar gereken tedbirlerin alnmas.

Terftc Al eleb'ye virildi. znik kdsna hkm ki: Sene-i mzyede taht- kaznda ekirge hdis olup mezrta hayl zarar eyleyp tohmlerin gmp bu sene-i mbrekede dah kll ekirge zuhr eylemek ihtimli olup mukaddemden tedrki lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gaflet eylemeyp taht- kaznda olan halka tenbh eyleyesin ki, vaktlerine hzr olup zhir oldu gibi umaa ibtid eylemedin dem rp fadurup her kiinn(?) defnitdrp inedp onat vechile tedrki ve ihtimm eyleyesin. Hakk sbhneh ve tel derghndan mesldr ki, ekirge mazarrat mslimnlar zerinden merf ola. Bir sreti, Yeniehir kdsna. Bir sreti, Akhsr kdsna. Bir sreti, Geyve kdsna.

407

619

Amasya ve Merzifon'da era aykr hareketlerde bulunduklar ve Kzlba olduklar sabit olan ahslarn tutuklanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Amsiyye beine ve Merzifon kdsna hkm ki: Mektb gnderp sicil gnderp; "hkm-i erf vrid olup Kzlba nmna baz melhde tefti fermn olunman nefs-i Merzifon'dan maznna olan Vehhb Dede ve Mehmed ve Vel nm kimesnelern ahvli erle teft olunup grildkde fi'l-vk er- erfe muhlif efl-i kabha ve evz- fazha irtikb idp Kzlba olduklar huss udl-i mslimn ehdetleriyle sbit olup mcebi ile hkmolunup zerlerine sbit olan mevdd ayn ile sicill olundun" ilm itdnz ecilden mezkrlar yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp mezkrlar yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz. Amm; demlerinze muhkem tenbh tekd eyleyesiz [ki,] yolda ve izde ve menzil merhlde onat vechile grp ve gzedp gaflet ile kaurup gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler. yle ki; ihml mshele idp bir tark ile kaurup gaybet itdreler, mezkrlara olacak ukbet anlara olmak mukarrerdr. Ana gre basret zre olup gaflet ihml eylemeyeler. Bir sreti dah, mrun-ileyh Amsiyye kdsna yazla ki; "Sen ki kdsn, nyibn Seyyid Ahmed sret-i sicil gnderp; "taht- kaznda karye-i simler'den(?) Erdost nm kimesne..." Bir sreti dah, mrun-ileyh Kara(?) kdsna; "Sen ki kdsn, nyibn Husm sret-i sicil gnderp; "taht- kaznda karye-i Karaky'den(?) Hall nm kimesne ..."

620

Edirne'de anigirlerden Sinan'n olunu boarak ldrdklerini itiraf eden Yakup ve Ferruh adl ahslarn mahallinde siyaset olunmalar.

Edirne kdsnun arz mcebince Dergh- l nigrlerinden Sinn'un oln, n-bedd Ferruh ve Hasan'un(?) ahvli grilmek fermnum olup grildkde mezbr Yakb ve Ferruh mezbr Sinn'un oln karye-i lmek'de boduklarn krr eyledklerin arzidp kd-askerm cnibinden Pye-i Serr-i lem-masrim'e arzolundukda siyset olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkra siyset itdrp emrm yirine vardun yazup arzeyleyesin.

621

Mara'ta sahte mhr kazyp sahte hkm ve beratlar yazd bildirilen Ktip Mehmed ile ellerinde sahte berat olanlarn yakalanarak tefti olunup sicil suretleri ve sahte mhr ve beratlarla birlikte stanbul'a gnderilmeleri.

408

Mrz avu'un demisi Ferruh'a virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Zlkadir belerbeisine ve Mara kdsna hkm ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mrz avu zde kadruh Dergh- Sadet-destghum'a gelp; "nefs-i Mara'da Ktib Mehmed dimekle marf kimesne tezvr mhr kazup ve hkm yazup ziyde ehl-i tezvr telbs kimesne olup hatt Hanef nm siphye iki bin aka terakkye bir emr-i erf yazvirp ve bundan gayri baz ciht bertlar ve hkmler dah yazdun" ilm eyledi. mdi; zikrolunan ehl-i tezvr telbsn elegelmesin her vechile lzim l-bdd olup hatt mezkr Mehmed'n bundan akdem teft olunmas in sbk Zlkadir Belerbeisi olan Abdurrahmn Be'e emr-i erf yazlup irsl olunup Badd belerbeisi olmala kefle virilp avk u tehr olm imi. Eyle olsa; buyurdum ki: Hkm-i erf vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup mezkr Ktib Mehmed'i ve Hanef'yi ve bu bbda ihzr lzim olanlar getrdp gaybet idenleri kefllerine ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup ellerinde olan bhel ahkm berevta nazar idp ahvllerin onat vechile hakk zre dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp gresin: yle ki; ellerinde bulunan bert u ahkmun tezvr [] telbs idi sbit zhir olur ise kimden almlardur ve kime yazdurmlardur; tamm gavrine irip dah tezvr [] telbsi sbit zhir olanlar isimleri ve resimleriyle yazup sret-i sicilleriyle yarar demlere koup ve tezvr telbs olan ahkm bert dah bir kseye koyup mhrleyp mezkrlar ile maan Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin. Amm; hn-i teftde tamm hakk zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyp hakk- sarha tbi olasn ve bile koup gnderdn kimesnelere muhkem tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde mezkrlar onat vechile zabteyleyp gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler; yle bilesin.

622

bkz. hkm. 609.

Eflak Voyvodas Ktib[i] Ahmed'e virildi. F 9 Zi'l-kade, sene: 978 Varna kdsna hkm ki: Eflak voyvodas Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Nibol sancanda Yirgi ve Halonik Kalalar ve gayri kasabalar ve Silistre sancanda Hrsova Kalas ve kasabalar mukbelesinde olan Eflak reys zikrolunan kala v kasabalardan ehl-i fesd harm-zdeler gice v gndz vilyetimze gelp brgr ve syir tavarlarmuz sirka idp fesd enat eylemekden hl olmaduklarn" bildrmein zikrolunan yirlern ehl-i fesd teftin sana emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bi'z-zt zikrolunan yirlere varup ehl-i fesd enatin onat vechile teft eyleyp anun gibi fesd enati zhir olanlarun elegelenlerinden dav[]-y hakk ider kimesneler var ise husamy berber idp bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolmayan husslarn muktez-y er- kavm zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup erle fesd enatleri sbit olanlarun zerlerinde bi-hasebi'-er sbt bulan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra ehl-i fesd siphler ise habs 409

arzeyleyp deiller ise crm-i galzlar olanlarun [haklarnda] erle lzim geleni icr idp yirine koyup hurde ceryimi sbit olup fesd zre olanlarun zerlerine sbt bulan cermelerin mufassal merh yazup sicill oldukdan sonra sret-i sicillerinn bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderp dah bir sretin mcrimlerle Akkirman beine gnderesin ki, anda olan kalitelere ve aykalarda kree koya ve ka nefer gnderp her birinn ceryimi ne oldu mufassal defter eyleyp defterin Sdde-i Sadetm'e gnderp ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

623

Baz iler iin Sdde-i Sadet'e gelen ve geri dnecek olan Dubrovnik beylerinin adam Nikol'a yol zerinde geecei kazlarda gereken yardmn yaplmas.

Yazld. Paa[ya] gnderildi. Sdde-i Sadetm'den Dubrovnik'e varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Mefhru'l-milleti'l-Meshyye Dubravenik belerinn demisi Nikol baz hdmet in Sdde-i Sadetm'e gelp gir avdet itmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle her kanknuzun taht- kazsna dhl olur ise yolda ve izde ve menzil merhlde kendye ve esbb tavarlarna kimesneyi dahlitdrmeyp lzim olan zd zevdesin akasyla tedrk idivirp ve az[]m su geidlerinde tehr itdrmeyp ber-vech-i isticl gemi ile geresiz.

624

Halep'ten stanbul'a gnderilecek kalye tan mstakil olarak gtrecek gemi bulunamad bildirildiinden, bunun iin bir gemi tutularak stanbul'un ihtiyac iin bir miktar da sabun yklenerek kalye tann geciktirilmeden gnderilmesi.
brhm avu'a virildi. 2 Zi'l-kade, sene: 978

Trablus kdsna hkm ki: Haleb Defterdr Mehmed dme ulvvh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem iki yz kntr kalye ta gemilere tahml olunup stanbul'a gnderilmek emrm olman kalye ta tedrk olunup lkin iskelede gemi bulunmayup ve bulundu takdrce mcerred kalye ta ile varmayup har met tahml eylemeyince gitmee rz olmaduklarn" bildrmi. mdi; mahrse-i stanbul'da sabun bbnda muzyaka olman ol cnibde olan gemilerden bir yarar gemiye fermn olunan mikdr kalye ta ile aldu mikdr sabun tahml itdrp gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr eylemeyp emrm zre fermn olunan kalye ta ile bir mikdr sabun bir yarar rencber gemisine tahml itdrp ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e irsl eylemek ardnca olasn ve ne vechile tedrk eyleyp ne zamn gemiye koyup

410

gnderdn ve ne kadar kalye ta [ve] sabun tahml eyleyp gnderdn yazup bildresin.

625

Kilyos yaknlarnda batan gemiyle ilgili yaplan tahkikatta, evre halknn geceleri kastl olarak ate yakp fener zann vererek gemileri yanltmak suretiyle karaya vurmalarna ve paralanmalarna sebebiyet verdikleri, paralanan gemilerdeki erzak ve eyalar yamaladklar, ayrca evrede yenieriler tarafndan allar ihdas edildii ve asl yamann yenieriler tarafndan yapld bildirildiinden, gerekli soruturma yaplarak sulularn ve yamalanan eyalarn bulunmas; al ihdas eden yenierilerin de isimlerinin bildirilmesi.

Mezbr Ivaz avu'a virildi. Hslar kdsna hkm ki: stinye nyibi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "taht- kazna tbi karye-i Fenar kurbinde Keloz nm mevzda gemi helk olup Fenarc Mahmd nm kimesne dem gnderp; "Bir gemiden yz uval un, drt kntr mikdr ya kmdur." didkde Galata'da Beyt'l-ml Emni Al ve Ktibi Mustaf cem- kesr ile zerine varup geminn biri garkolup biri tara kup biri prelenp un uvallar kup sekiz mslimn meyyiti bulunup sekiz sanduk kup etrfda olan kur halk sanduklar preleyp iindeki aka v esbb gret idp meyyitleri uryn eyleyp gemi tahtalarnun eserilerin karup yz uvaldan toksan yedi uval un bulunup sl olundukda; "Karye-i Fenar halk ve skori ve Hnzrderesi halk dyim bu cnibde helk olan gemiler esbbn yam idp demlerin soyup belki bazn katliderler. te peyd idp gemiler halk fenar kys idp geldklerinde gemileri helk olup ve yenierilerden baz kimesneler allar ihds idp hedmolunmaa emir sdr olm iken mukayyed olunmayup yamc asl anlardur." diy ehdet itdklerin" arzeylemi. mdi; bu hussun teft tefahhus in Dergh- Muallm avularndan Ivaz vardukda, sen ki kdsn, bi'z-zt mahall-i mezkrun zerine varup zikrolunan karyeler ahlsin ihzr eyleyp dikkat ihtimm ile hakk zre teft tefahhus idp gresin; yenieri tyifesinden al ihds idenler kimlerdr ve hedmolunmak emrolunmken yklmayup* kalmaa bs nedr ve helk olan geminn tara kan sanduklarn preleyp esbb emvlin yam v trc idenler her kimlerse sbit zhir oldu zre her huss mufassal merh yazup h bir mddelerin ketmitmeyp mezbr avuumla arzeyleyesin.
* Metinde eklindedir.

626

Klis'e tbi Vnogra Kalesi evresinde dman saldrlarnn nlenmesi ve meraya kan hayvanlarn muhafazas iin hisar erlerinden baka yeterli sayda martolos ve beli ihrac edilerek defterinin gnderilmesi.

411

Klis beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Klis tevbinden Vnogra nm kala ki, bundan akdem martolos ve bel hsr-eri koyup hfz u hrset olunmala Blay Ovas dimekle marf vd kffr- hksrun mahall-i fesd olup reynun tavarn merlarndan mni olmlar iken hl kala-i mezbrenn binsna(?) mberet olunal zikrolunan Blay Ovas'na yiirmi-otuz bin mikdr koyun ve nice tavar merya kup her vechile masn u mahfz olman bu cnibde tedrki mmkin olan hsr-erenlerinden mad kifyet mikdr martolos ve bel ihrc in hkm-i erfm virilmesin" arzeyledn ecilden mmkin oldu yirlerden ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre mmkin olan yirlerden kifyet mikdr martolos ve bel ihrc eyleyp ale'l-esm defter eyleyp mhrleyp sitne-i Devlet-penhum'a irsl eyleyesin.

627

Klis sancann Abroa mevkiinde ina olunacak kalede istihdam olunacak iki nahiye reyasnn yetersiz geldii bildirildiinden Bosna sancandan bin be yz cerahor ile elli marangoz gnderilmesi; ayrca geen sene Bosna'da kalan sipahilerin de Klis muhafazasnda grevlendirilmesi.

Dvne Ferhd'a virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 978 Bosna beine ve liv-i mezbr sanca kdlarna hkm ki: Klis Bei Ferhd mektb gnderp; "liv-i mezkr tevbinden Abroa(?) dimekle marf mahalde bins fermn olunan mhimm lzim olan kalanun tedrkinde ihtimm olunup ina'llh bir mikdr k gedkden sonra mberet olmak mhimm olup liv-i mezbr nevhsinde olan rey v bery ziyde serhadd olmala leyl nehr hfz u hrset-i vilyetden hl olmayup binda istihdm mmkin ancak iki nhyenn rayyetleri olup anlar dah ol hdmete kifyet itmemein Bosna sancandan bin be yz nefer cerahr ihrc lzim geldin" arzeyledi ecilden ol mikdr cerahr ihrc olunmak emridp buyurdum ki: Vardukda, bu hussda onat vechile mukayyed olup liv-i Bosna'dan emrm mcebince bin be yz nefer cerahr ihrc eyleyp elli nefer neccr zikrolunan binya istihdm in hzr u mheyy itmek bbnda env- say ihtimmun zuhra getresin. Geen senede liv-i Bosna'da kalan siph tyifesin liv-i Klis muhfazasna tayn eyleyp irsl eyleyesin ki, varup liv-i mezkrda muhfaza hdmetinde olup bezl-i makdr eyleyeler. Liv-i Klis'e geen yl tayn olunan siphleri muhfaza hussnda istihdm eyleyp keml-i basret intibh zre olup Hersek sancaklar taraflarna gz kulak dutup bir vechile hzr u mheyy olasn ki, kank cnibde hdmet dp irimek lzim gelrse ber-vech-i msraat yitip vech mnsib oldu zre hdmetde bulunup env- mes-i cemle zuhra getresin ve bu hkm-i erfm ne trhda vsl olup eger cerahr ihrc hussdur ve eger muhfaza-i vilyet umrdur; ne vechile tedrk itdn yazup sitne-i Sadetm'e arzeyleyesin. 412

628

Daha nce Bodan voyvodasnn Leh tarafndan kz almasna izin verildii; imdi de Bodan voyvodasnn kz kardeinin Leh tarafna verilmesinin uygun grld.

Dragomanlar Likor nm zimmye virildi. 7 Zi'l-kade, sene: 978 Bodan voyvodasna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Leyh cnibinden kz almak hussnda sbk iczet-i hmynum olup hlen ol cnibden dah senn karndaun kz murd olundun bildrp iczet virilmesin" hussn ilm eylemi[sin]. mdi; sitne-i Sadetm'de olan vfr- ubdiyyet ihlsnuz mcebince kz alup virmee hsn-i iczetm erzn klnmdur. Buyurdum ki: taleb olunursa yninz zre viresin. Amm; Vardukda, senden nikh ile kz muhfaza-i vilyetde tamm ihtimm zre olup gaflet ile ad tarafndan bir zarar u gezend iridrilmek ihtimli olmaya.

629

Karesi piyadeleri muharririnin Biga piyadelerinin tahriri bittikten sonra Karesi ve Mentee sancaklar yayalarn tahrir etmesi.

Piyde beinn kendsine virildi. Karesi piydeleri muharririne hkm ki: Tahrri fermn olunan piydelerden liv-i Biga'nun piydelerin tamm itdkden sonra liv-i Karesi yayalarn badeh Mentee yayalarn tahrr itmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince liv-i Biga piydelerin tahrr idp itmma iridrdkden sonra Karesi piydeleri tahrrine dah sbk piyde tahrri in virilen mufassal hkm-i hmynum mcebince mberet idp itmma iridrdkde liv-i Mentee piydelerin tahrr idp itmma iridresin.

630

Kefe'de geen seneden ve bu seneden ne kadar sade ya bulunursa gemilere yklenip eski yan eski narh, yeni yan da yeni narh zerinden satlaca ilan edilmek suretiyle mal sahipleri veya vekilleri ile stanbul'a gnderilmesi.

Muhtesibe virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 978 Kefe beine hkm ki ve kdsna: Mahrse-i Kefe'de sene-i sbkada ve bu sene-i mbrekede der-mahzen olan sde ya ne kadar bulunursa mahmiyye-i stanbul zahresiyn stanbul'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre Kefe'de eger bu yldan ve eger geen yldan der-mahzen olm ne kadar ya bulunursa asl tehr eylemeyp anda bulunan rencber gemilerine tahml itdrp shbleri veyhd veklleriyle mahrse-i stanbul zahresiyn gnderesin ki, eski 413

ya eski narh zre bey olunup amm; bu senede hsl olan Mays yanun narh altar akaya olup altara satlmak mukarrerdr. Ana gre alup getrenlere muhkem tenbh eyleyesin ki, sonradan; "Biz bu ya bahl alduk." diy tealll eylemeyeler ve bi'l-cmle ya stanbul'a gnderilmek mhimdr; ihml eylemeyesin.

631

Halep, Hama ve Rumkale taraflarna hssa-i hmyn iin blbl toplamaya giden Blblcba Mehmed'e gereken yardmn yaplmas.

Blblcibana virildi. Haleb ve Ham ve Rmkala kdlarna hkm ki: Hlen Sdde-i Sadetm'de Blblciba olan drende Mehmed zde kadruh taht- kaznuzdan hssa-i hmynum in yarar blbl cem eylemek in irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznuzda hssa-i hmynuma yarar blbl bulundu yirlerden alvirp ve hssa-i hmynuma yarar blblleri kimesneye sayditdrmeyp men u def eyleyesiz.

632

Msr gnllleri aas Yemen'de hizmette olduundan, o gelinceye kadar gnll tifesinin Tfenkiler Aas Mustafa tarafndan zaptedilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki: Hlen Msr'un gnllleri aas Yemen'de hdmetde olman aalar gelince tyife-i mezbreye Tfenkciler Aas olan Mustaf zde mecdhya zabtitdrilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, Msr'da olan gnll tyifesin dah mrun-ileyhe aalar gelince zabtitdresin.

633

Emrindeki on topu ile birlikte daha nce Klis'e gnderilen Mustafa Blkba'nn Klis'te hizmete devam etmesi yolunda Klis beyi tarafndan yaplan teklifin uygun grld.

Klis beinn demisine virildi. 20 Za., sene: 978 Klis beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Dergh- Muallm topclarndan olup toplar mhimmtna gnderilen Mustaf Blkba ile on nefer, hdmete kdir ve sanatlarna mhir kimesnelerdr, anda hdmetde olmasn" arzeylemisin. mdi; mezbrlar anda hdmetde olmak emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbrlar vech mnsib grildi zre anda istihdm eyleyesin. 414

634

Silistre beyinin, hastal nedeniyle sefere gitmeyip sancann muhafazasnda kalmas yolundaki teklifinin uygun grld.

Silistre beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "haste olup sefere iktidrun olmayup muhfazada kalmak" hussn bildrmisin. mdi; Silistre muhfazasnda olmak emridp buyurdum ki: Vardukda, Silistre sanca muhfazasnda olup gaflet ile bir mahalle zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyesin.

635

Budun'un yeniden tahririnden sonra ulfelerine bedel kendilerine timar tayin olunup ellerine tezkire verildii bildirilen Bobofa ve Berzence kaleleri neferlerinden ikisinin tezkirelerini mukarrer klmak iin stanbul'a geldikleri, ancak fesat kardklar anlaldndan mebbet hapse mahkum edildikleri; szkonusu neferlere nayak olan aalarn da aalklarnn ellerinden alnarak bakalarna tevcih olunmas.

F 9 Za. Yazld. Kethudsna virildi. 15 Zi'l-kade, sene: 978 Budun belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "vilyet-i mezbre mceddeden tahrr olunup neferlere ulfelerine bedel tmr tayn olunup ellerine tezkire virilp bu sene-i mbrekede tereke kllet zre olmala Bobofa neferleri tezkirelerin bert eylemek in; "Budun'a giderz." diy aka cem idp ulfelerin mukarrer eylemek in sitne-i Sadet'e geldklerin" ilm eylemisin. Ol bbda her ne dimi isen mufassalen malm- erfm olmdur. mdi; mezbrlar mezkrlardan Bobofa ve Berzence Kalalar aalar birer nefer gnderp gelp irret ekvete mberet eyledkleri zhir olman elegetrilp mebbed habsolunmlardur. Buyurdum ki: Vardukda, fesd enate mberet eyleyp neferleri dll eyleyen aalarnun dah aalklarn alup mstehklara tevch eyleyesin.

636

Kzuan sancann yeniden tahririnden vazgeildiinden nceki tahrire it defter-i ceddin beylerbeyine verilmesi, defter-i atkin ise Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

mer Be'e hkm ki: Kzuan sancanun tahrri bundan akdem liv-i mezbr mteveff Sdk tahrr tevz eyleyp defterlerin Sdde-i Sadetm'e geldkde belerbeiye virilecek defter ile defter-i atk gir sana gnderilp; "Liv-i mezbr tahrr tashh eyleyesin." diy fermn olunmd. mdi; liv-i mezbrun tahrrinden fergat olunup mukaddem mteveff Sdk 415

tahrr itdi defter-i cedd gir mrun-ileyh belerbeiye virilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince liv-i mezkrun tahrrinden fergat eyleyp mteveff Sdk* tahrr eyledi defter-i ceddi mrun-ileyhe teslm eyleyp sitne-i Sadetm'den virilen defter-i atk[] gir Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
* Metinde eklindedir.

637

Nibolu sanca beyine ait geminin Terkos ve Yeniky yaknlarnda karaya vurup paralanmas ve eyalarnn yamalanmas olayyla ilgili mahallinde gerekli teftiin yaplarak yamalanan eyalarn bulunmas ve sulularn hapsolunmas.

Ivaz avu'a virildi. F 11 Zi'l-kade, sene: 978 Hslar kdsna hkm ki: Nibol Sancabei kdvet'l-meri'l-kirm Ahmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "esbb ile gemisi kaz-i mezbra tbi Terkos ve Yeniky nm karyeler kurbinde karaya urup prelenp mrun-ileyhn gemi iinde olan esbb gret olunup bu bbda maznnas mezkr karyeler halknun mseccel mttehemleri ve Midye balkclar acem-olanlar oldun" bildrp; "teft olunmas in emr-i hmynum" taleb eylemein buyurdum ki: Vardukda, bi'z-zt gemi garkoldu mahalle varup dah zikrolunan karyeler halkn ve Midye balkclar ve ol etrfda olan acem-olanlarn ve bi'l-cmle bu bbda maznna v mttehem olanlar her kim ise ihzr idp dikkat ihtimmla hakk zre teft idp gresin; arzolundu gibi ise mrun-ileyhn zyi olan esbb erle her kimden zuhr ider ise bade's-sbt vekl-i ersine hkmidp alvirp bu bbda fesd enati sbit zhir olanlar habsidp arzeyleyesin. Amm; bu bahne ile kend hlinde olanlara dahl teadd ve ahz* celb olunmakdan ziyde hazer idesin.
* Metinde eklindedir.

638

Ankara evresinde ortaya kan ehl-i fesadn il erleri ve hisar erlerinin de yardmyla yakalanmalar ve sular sabit grlenlerin hapsedilip sicil suretlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Ankara kdlarna ve dizdrlarna hkm ki: Hlen ol cevnibde baz ehl-i fesd shte zuhr idp fesd enat eyledkleri ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, sancakbei ile ve il-eri muveneti[y]le ve bi'l-cmle, sen ki dizdrsn, kifyet mikdr hsr-erin virp dah ehl-i fesd elegetrp ahvllerin erle teft eyleyp gresiz; anun gibi fesd enat eyleyen shte tyifesinden elegelenlerden fesd enatleri erle sbit olanlar habseyleyp ne makle fesd enatleri sbt bulursa 416

sicill itdrp sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel oluna.

639

Delvine beyinin arzna binaen Avlonya sancandaki kalelerden beli olmak artyla Gardik Kalesi iin elli nefer ihrac ve Dvne Hseyin'in blkba tayin edilmesinin uygun grld.

Nefert Aas olan Dvne Hseyin'e virildi. 20 Zi'l-kade, sene: 978 Rmili belerbeisine hkm ki: Delvine Sanca Bei Byezd mektb gnderp; "liv-i mezbrda vk olan kalalarun belleri ve bel aalar olup Kala-i Gar[d]ik'n belleri olmayup lkin Nevie nm mahf kalanun kurbinde vk olmakla her zamnda Kala-i Gardik'den Nevie Kalas'na yardm varmak lzim olman; "Gardik Kalas'nun bellere ve bel aasna keml mertebe ihtiyc vardur." diy Avlonya sancanda vk olan kalalardan bel olmak artyla elli nefer ihrc olunup ve sbk Temud(?) Kalas'nda mstahfz blkbalarndan iki gedn tmrlar ile Dvne Hseyin nm kimesne bel aas olmak" recsna arzitdi ecilden mezkr Hseyin'e aa tayn olunman mstekl hkm-i erfm virilp liv-i mezbrda vk olan kalalardan Belgrad Kalas'ndan yiirmi nefer ve Kanine Kalas'ndan on nefer ve Ergirikasr Kalas'ndan yedi nefer ve Premedi Kalas'ndan iki nefer ve Delvine Kalas'ndan on iki nefer ki, cmle elli bir mstahfz gedkleri Kala-i Gardik'de bel olmak artyla ihrc olunmak emrm olup Sdde-i Sadetm'de mahfz olan rz-nme defterinden ihrc olunanlarun esmsi mstekl defter olunup mhrlenp ve bir gedk dah kethud olan kimesne[ye] tayn olunup hkmn iine konlup bile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, irsl olunan mhrl defter mcebince tayn olunan elli bir neferi zikrolunan kalalardan ihrc eyleyp ve defter iinde kethudya tayn olunan gedi dah kethud olan kimesneye tevch idp bertlarn viresin.

640

Msr'da bulunan btn vakflarn cihet tevcihi vs. ilerinin nzru'n-nzzr marifetiyle yaplmas ve her sene ciht defterlerinin gnderilmesi.

Mstekl Vezr Sinn Paa'ya yazlmdur. Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Nzru'n-nuzzr Mehmed zde mecdh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem ummen vilyet-i Msr'da vk olan evkf- mslim[]nn cem umr nzru'n-nuzzr marifeti[y]le grilp mahll vk olan ciht anlarun marifetleri ile tevch olunugelmi iken hlen mahmiyye-i Msr'da kd olanlar mstekl grdkleri ecilden art- vkfa muhlif nice mteaddid ciht mteceddid(?) olup ml- vakf zyi oldun" bildrp slb- sbk zre gir nzru'n-nuzzr olanlarun marifetleriyle grilmesin emridp buyurdum ki: 417

Vardukda, bu bbda mukayyed olup mahmiyye-i Msr'da vk olan evkf eger seltn evkfdur ve eger gayridr; vk olan cihetlerin ve syir umr her ne ise nzru'n-nuzzr olanlarun marifetleriyle tevch itdrp ciht defterlerin sl-be-sl Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

641

Satlm kazsnda Kasm ve Ahmed adl kallablarn hapsedilerek su aletlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Kasaba-i mezbrdan Hseyin'e virildi. 22 Za., sene: 978 Satlm kdsna hkm ki: Hl taht- kaznda Murd nm in ve yoldalar Ksm ve Ahmed in; "Kallbdur." diy ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, mezbr teft eyleyp ahvlin gresin; fi'l-vk kallb olup kallb lt bulunup kallblkla mttehem ise elegetrilen lt esbbn girift idp Sdde-i Sadetm'e gnderp mezbr habsidp ahvlin vuk zre yazup bildresin.

642

Garraf sancanda Basra-Badat yolu zerinde harami yata olan ve harap bir durumda bulunan Rahme Kalesi'nin tamir ettirilip, dier kalelerden bu kaleye yeteri kadar hisareri tayin edilmesi ve sancak beyinin de orada oturup muhafaza ve yol gvenlii hizmetinde bulunmas.

Yazld. Basra belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Vilyet-i Basra'dan Badd'a gider yol zerinde Garrf sancanda Rahme Kalas dimekle marf harbe kala hl harm yata olup yende v revendeyi nehb gret itmekden hl olmadun ve mr-livnun mtemekkin olacak yiri olmayup kala-i mezbre tekrr yaplup ihrc ile hsr-eri konlup sancakbei mahall-i mezbrda skin olmala yende v revende huzr zre mrr eyler." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Zikrolunan harbe kalay tamr itdrp mahall-i mezbrun etrfnda vk olup hfz u hrseti lzim olmayan kalalardan kifyet mikdr ihrc itdrp kala-i mezbre[ye] bi'l-fil tasarruflarnda olan dirlikleriyle hsr-eri tayn eyleyp dah mr-livya tenbh eyleyesin ki, varup kala-i mezbrede mtemekkin olup ol etrf gerei gibi hfz u hrset idp yende v revende emn slim mrr u ubr idp harmden ve syir ehl-i fesddan cnlarna ve mllarna zarar u ziyn irimek ihtimli olmaya ve ne vechile tamr itdrp kldan ne mikdr hsr-eri ihrc u tayn olunup ve ne zamnda mberet olundun yazup bildresin.

643
418

bkz. hkm. 644.

m belerbeisine ve kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "bundan akdem emr-i erf vrid olup; "m mftsi ile varup; "Kuds-i erf'de Musallebe nm kenseye muttasl yirde mslimnlar mescid ittihz eyledklerinden sonra kefere gir kenseye ilhk itdiler." diy mslimn[lar] dav idp huss- mezbr grilp emr-i er- kavm ne ise icr oldukdan sonra vk- hli arzidesin." diy fermn olunman mrun-ileyh m mftsiyle Kuds-i erf'e varlup liv-i mezbr bei Muhammed dme zzh ve Kds Mevln Muslihuddn ve ahl-i ehirden cem- gaf[]r ile mezbr kensenn zerine varlup mahall-i nizda mihrb mevcd ikre olup ve sakfnda dah zamn- sayfda namz klmak in bir mihrb bulunup badeh huss- mezbrda mdde olanlardan Vz Emr dimekle marf Seyyid Yahy ve Imdddn nm azz ve kensede bulunan kssler ve resleri olan Berbye(?) nm [r]hib ihzr olunup huss- mezbr tefahhus olundukda mslimnlar tarafndan sene: 971 trhndan sret-i sicill ibrz olunup nazar olundukda, trh- mezbrda kd olan Mevln Nrullh mahzarnda huss- mezbrda Imdddn mukaddem dav eyledkde mnzeun-fh olan mevz mescid-i mslimn olup kadmden iinde namz klnageldi udl-i mslimn ehdetleriyle sbit olup kd-i mm-ileyh dah mescid olmasna hkmeyledi mastr bulunup sicill-i mezbr kss mahzarnda okundukda; "Mazmn malmumuz deildr; ol zamnda kensede gayri kssler var idi, biz hzr deildk." didklerinde udl-i mslim[n]den cem- kesr [ve] cemm-i gafr ehdetleriyle sicill-i merkmun mazmn al-vechi'l-kmil sbit oldukdan sonra kem-kn mescid olmasna hkmolunup badeh mescid-i mezbrun kang pdih zamnnda vaz olundu ve trh yazlup kapuda konlan ta kefere karup ...*
* Hkm metni eksiktir ve zeri izilmitir.

644

Kuds'te Musallebe Kilisesi bitiiinde mslmanlarn yaptklar mescidin kiliseye evrildii yolundaki ikyet zerine mahallinde yaplan tahkikatta ve ele geen delillerde ihtilaf konusu yerin mescit olduuna karar verildiinden mslmanlara zaptettirilip hristiyanlarn mdahalesinin nlenmesi.

Hseyin avu'a virildi. F 15 Zi'l-kade, sene: 978 m belerbeisine ve m kdsna ve Kuds-i erf kdsna hkm ki: Sbk m Kds olan Mevln Mehmed Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem emr-i erf vrid olup; "m mftsi ile varup; "Kuds-i erf'de Musallebe nm kenseye muttasl yirde mslimnlar mescid ittihz eyledklerinden sonra kefere gir kenseye ilhk eylediler." diy mslimn dav idp huss- mezbr grilp emr-i er- kavm ne ise icr olundukdan sonra vku'l-hli arzidesin." diy fermn olunman mrun-ileyh m kds ile Kuds-i erf'e varlup liv-i mezbr bei Muhammed dme zzh ile ve Kds Mevln Muslihuddn dmet fezyilh ve ahl-i msrdan cemm-i gafr ile mezbr kensenn zerine varlup mahall-i nizda mihrb mevcd ikre olup ve sakfnda dah zamn- sayfda namz klmak in bir mihrb bulunup badeh huss- 419

mezbr mdde olanlardan Vz Emr dimekle marf Seyyid Yahy ve Imdddn nm azzler ve kensede bulunan kssler ve resleri olan Berye(?) nm rhib ihzr olunup huss- mezbr tefahhus olundukda mslimnlar tarafndan tokuz yz yetmi bir senesi trhndan sret-i sicill ibrz olunup nazar olundukda trh- mezbrda Kd olan Mevln Nrullh mahzarnda mezbr Imdddn huss- mezbr mukaddem dav eyledkde mnzeun-fh olan mevz* mescid-i mslimn olup kadmden iinde namz klnageldi udl-i mslimn ehdetleriyle sbit olup kd-i mm-ileyh dah mescid olmasna hkmeyledi mastr bulunup sicill-i mezbr ksslere mahzarnda okundukda; "Mazmn malmumuz deildr; ol zamn kensede gayri kssler var idi, biz hzr deildk." didklerinde mslimnlardan cemm-i gafr ehdetleriyle sicill-i merkmun mazmn al-vechi'l-husam sbit oldukdan sonra kem-kn mescid olmasna hkmolunup badeh; "Mescid-i mezbrun kank pdih zamnnda vaz olunup ve trh yazlup kapusnda konlan ta kefere karup preleyp ihf eylemilerdr." diy istim olunman zikrolunan taun preleri mezbrlardan taleb olunup getrildkde mezkr ta pre pre olup baz preleri dah zyi olmala cmle mektb olan kret olunmaa mecl olmayup ancak besmele-i erfe ile ol zamn pdihnun baz elkb ve trhnun baz yirleri oknup bu vechile dah keferenn mekr u hadalar zhir oldukda vk- hl ale't-tafsl yazlup mslimnlara temessk olman virildin" bildrmi. mdi; zikrolunan mescide min-bad kefereyi dahlitdrmeyp mslimnlara zabtitdrilp kem-kn mescid olmak zre hkmidp ikmet-i salevt itdresiz; emr-i erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesiz.
* Metinde eklindedir.

[Yev]m'l-Erbi, f 3 Saferi'l-muzaffer, sene: 979

645

Diyarbakr'dan Yadigr Mehmed ve Halep'ten hrab adl ahslarn bir ka sene nce ticaret maksad ile ran tarafndan geldiklerinin bildirilmesi zerine yaplan tahkikatta ad geenlerin kendi hallerinde kimseler olduklar ve ticaretle uramadklar ortaya ktndan, bu hususta ran tarafndan tekrar mektup gelirse bu ekilde cevap verilmesi.

Kethudsna virildi. Erzurum belerbeisine hkm ki: Diyrbekir Belerbeisi Hseyin Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "hun krkcilerinden Ydigr Mehmed nm kimesne yk ipek ile krk alman varup drt yldan ber oturup mumele eyledi vk mdur?" ilm eylemek emrm olup emr-i erfm mcebince mezbr getrdilp ne maslahat in geldi sl olundukda; "Mukaddem h babam katlidp ben sar u yetm kalmala hun krkcilerine gird oldum. Taalluktum Memlik-i slmiyye'de olman kaup geldm in bana garaz idp siyset(?) kasdn idp ve sbk ahvlm teft ve esbbum satlman Van belerbeisi ve Karahsr- ark beine fermn- erfm gelp 420

grmilerdr." diy cevb virp hl mrun-ileyh mektb gnderp Karahsr- ark bei emr-i erfm mcebince mezbr Ydigr Mehmed'n m-melekin kd marifeti ile satup yz aka hsl oldu ve Yukar[u] Cnib'den ticret ile gelen ehl-i snnet ve cemat mslimnlardan ahvlin sl eyledkde; " pek alup getrdi gayr- vkdur." diy cevb virdklerin ve b-gnh katli mnsib olmadu, emr-i erfmle habsolundu ilm olman; "Ahvlmi arzeyle." diy tazarru idp; "Fi'l-vk fakru'l-hl sadakt-i mslimn ile geinr kimesnedr." diy bildrp ve Haleb kds ve defterdr dah mektb gnderp; "hkm-i hmynum gnderilp; "Yukaru Cnib'den Inyetullh ol ohrb nm kimesneye Rm'dan kum getrmek in altm tmen aka virilp yedi yldan ber Haleb'de mumelesinde olup bu bbda mukayyed olup Yukaru Cnib'den Haleb'e gelmi ol makle kimesne var mdur, tetebbu eyleyp ne makle kimesnedr, kum alvirmek in aka alm mdur; asl ile malm idinp sahh kum alvirilmek in ol mikdr tmen aka virildi vk ise habseyleyp ahvlin arzeylemek" emrm olman mezbr getrdp dikkat ile teft olundundan gayri ziyde dikkat in birka gn kalada habsolunup tetebbu olundukda; "Benm bu hussda cidden haberm yokdur; ben tcir ksm deilm. Bir hakkkm, Haleb'de sanatumla geinr bir fakrm." diy cevb virp ayn- Haleb'den dah nice kimesneler; "Ticretden kat haberi olmayup ehl-i sanatdur." diy ehdet idp ve bi'l-cmle er- erf mcebince tahsline imkn olmayup; "Bu mikdr aka virildi vk ise habsidesin." diy emrolunup shhatine dellet ider temessk olmaman habsolmayup nefsine ve mlna kefllerin alndun" bildrmiler. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar in anun gibi sl olunur[sa] bu bbda gnderilen mektblarun fahvsn Yukaru Cnib'e ilm idp vech-i merh zre cevb virilp ol asl kimesneler olmadu vuk ile vech mnsib grildi zre kem-kn riyet hmyet eyleyp ahd emn muhl husslardan ihtiyt zre olup ol cnibden vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayasn.

646

Donanma-i Hmyn'a katlacak olan Cezyir'e tbi Midye Sanca Beyi Hac Murad'n kadrgalarnn krek ihtiyacnn Kemer'de hassa kadrgalar iin kesilmi olan kreklerden karlanmas.

Dergh- Muallm avularndan olup Kemer'de hssa kadrgalar krei kesilmesi hdmetine tayn olunan Ynus avu'a hkm ki: Cezyir'e tbi Midye Sanca Bei olan kdvet'l-meri'l-kirm Hc Murd dme zzh Donanma-i Hmynum cnibine mteveccih olup anda olan kadrgalara krek lzim oldun bildrmein buyurdum ki: Vardukda, donanmada olan hssa kadrgalarum in Kemer'de hzr kesilmi krekden takm krek virp ve ne mikdr krek virdn yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

421

647

Donanma gelip sahillerin gvenlii salandktan sonra sahillere yakn yerlerde bulunan ve dmana tereke veren iftliklerin Mora beyi tarafndan yktrlmas, kalan iftlik ve timarlarn da mer ve zamya deil, sipahilere tevzi edilip kimlere ne ekilde tevzi edildiinin bildirilmesi.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 6 Saferi'l-muzaffer, sene: 979 Mora beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bundan akdem yalya karb iftlikler hedmi in gnderilen hkm-i hmynum mcebince varup grdkde mteveff Osmn Be'n ve Toygun Be'n ve baz kimesnenn iftlikleri olup tekrr arza muhtc olup ve; "Yalya karb iftlik tmrlar siphlere tevch olunup merya ve zamya ve kuvvetl kimesnelere virilmeye." diy emrm olup lkin muharrir-i vilyet bi'l-fil tevzda olup Balyabadra'da Donanma-i Hmyn gelp irimekle kffr- hksr tarafndan gh krk ve gh elli pre donanma-i makhresi grnmekle ihtiyt zre olduumuza binen bir mikdr tevakkuf lzim gelp donanma gelp tevz bertaraf oldukdan sonra mm-ileyh ile bi'z-zt varup deryya tereke virenler kimler idi zhir olup yirleriyle berber yklup mufassal yazlup ilm oluna." diy bildrmisin. mdi; vakti ile emr-i sbkum mcebince mahall-i memra varup anun gibi deryya karb olup deryya tereke viren iftlikleri hedmeylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi vakti geldkde bi'z-zt mrun-ileyh ile zikrolunan iftlikler zerine varup deryya tereke virp yalya karb olanlar emr-i sbkum mcebince hedmeyleyp emr-i sbkum mcebince yalya karb iftlik tmrlar mer v zamya virdrmeyp siphlere tevz eyleyesin ve ne vechile tedrk eyledn yazup bildresin.

648
Yazld.

Bursa'da Hssa Harc Emini olan Ali avu tarafndan Hssa-i Hmyn iin alabalk tutturularak gnderilmesi.

Dergh- l avularndan olup Burusa'da Hssa Harc Emni olan Al avu'a hkm ki: Hssa-i hmynum in alabalk gnderilmek emridp buyurdum ki: Dergh- l avularndan Hseyin avu vardukda, bir n tehr u tevakkuf itmeyp yarar avclar tedrk idp vfir alabalk sayditdrp mtevliyen gnderesin; ihml itmeyp isticl zre gnderesin.

649
422

Ahyolu, Varna ve Yeniada'da bulunan mr kerestenin navlun ile renber gemilerine yklenerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Ahyol ve Varna ve Vize kdlarna hkm ki: Ahyol'da ve Yeniada'da ve Varna'da bulunan mr kereste rencber gemilerine navlun* ile tahml olunup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle Pr avu vardukda, tehr itmeyp Ahyol'da ve Varna'da ve Yeniada'da bulunan mr keresteyi navlun* ile rencber gemilerine tahml itdrp ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve her gemiye ne mikdr kereste tahml olundun yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

650

Karleli sanca kadlar tarafndan Ayamavra Kalesi ve dereye yaplacak set inasnda altrlmak zere her kazdan imece usulyle ve altar gn sre ile adam gnderilmesi; sefere gitmeyen sipahilerin de nevbetlee mutemed olarak istihdam edilmesi.

Ayamavra Nzr Mustaf'ya virildi. F gurre-i Safer, sene: 979 Karlili sanca kdlarna hkm ki: Bundan akdem Karlili'ne tbi Ayamavra Kalas ve Ayamavra'da dere seddi bin olunmak in emr-i erfm gnderilp siz dah taht- kaznuzda olan reyy imeci tark[y]la ihrc idp kala-i mezbre tamri ve zikrolunan [sed] binsnda nevbet ile altar gn istihdm in irsl eylemek emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda her birinz mukayyed olup taht- kaznuzdan kifyet mikdr reyy ihrc eyleyp nevbet ile altar gn kala-i mezbre hdmetine ve sed binsna istihdm in gndermek bbnda ihtimm eyleyesiz ve zikrolunan kala v sed tamri zerinde taht- kaznuzdan seferden kalm siph tyifesin mutemed olman gnderp anlar[] dah nevbet ile mutemedlik hdmetine istihdm idesiz. Huss- mezbr mhimmtdandur; ihml eylemeyp emrm zre reyy imeci tark[y]la altar gn ilemek in nevbet ile ihrc idp gndermeyince olmayasz. Amm; bu bahne ile bazna celb ahz in hmyet olunmakdan ve celb ahz eylemekden hazer eyleyesiz.

651

Yenipazar kazs Rudnik Kads Ltfi'ye inyet olunduundan ad geenin, yerine bir adam gndererek ilemlerini yaptrtmas ve beratn kartmas.

Yazld. Uladurmek in ninc be hazretleri kendler aldlar. Rudnik Kds Lutf'ye hkm ki: Hliy sana ibu sene: 979 Muharremi'nn yiirminci gninden Yenibzr kazs nyet olunup buyurdum ki:

423

Memr olduun hdmete olup yarar nyiblern gnderp icr-y ahkm- eryye idp bertn ihrc idesin.

652

Bu sene baruta ok fazla ihtiya olduundan Karaman kazlar ile Sis, Malatya, Kars, Zamant, Gerger, Khta, Darende, Akda ve Divrii dahilindeki gherile ve barut imalathanelerinin gherile topra, odun vs. ihtiyalarnn karlanarak bol miktarda gherile ve barut ilettirilmesi.

Al avu demi Memi'ye virildi. 3 Safer, sene: 979 Karaman kdlarna hkm ki: Hlen bu sene-i mbrekede barut hussnda iddet-i ihtiyc olup syir senelere nisbet ziyde gherile v barut ilenmek mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda her birinz mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan gherile v barut kr-hnelerine bi'z-zt varup Gherile Nzr olan Sdde-i Sadetm avularndan Al avu zde kadruh marifeti[y]le vech mnsib oldu zre eger gherile topra ve eger odun ihzrnda ve eger zerinde yarar mutemedn-aleyh ve mukaddim kimesneler tayn eyleyp vfir u mstevf gherile v barut ilenmekde ve eger gherile hdmetine tayn olunan siph-zdeleri nevbet ile ihrc eylemekde ve eger syir muvenet lzim olan husslarda gerei gibi muvenet muzheret eyleyp bb- ikdmda dakka fevteylemeyesiz. yle ki; bu bbda birinzn ihmli mhede oluna, asl bir ferdn zri kabl olmak ihtimli olmayup azlolmak mukarrerdr. Ana gre basret zre olup muvenet muzheretde ihtimm zre olasz. Hzr avu'a virildi. F 5 Safer, sene: 979 Bir sreti, Sis ve Maltyye ve Kars ve Zamantu ve Gerger [ve] Khta kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Derende ve Akta ve Divrii kdlarna.

653

Bosna serhaddindeki kalelerde darbzene ihtiya duyulduundan Semendire beyi tarafndan Bosna'ya, Belgrad'daki darbzenlerden bir iri ve bir ufak darbzen gnderilmesi.

Yazld. Kala-i Cedd'de Derv Kethud'ya virildi. F 14 Saferi'l-muzaffer, sene: 979 Semendire beine hkm ki: Bosna Bei Sinn dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bosna serhaddinde* vk olan klda yarak kllet zre olup birka h darbzen gnderilmek lzim idin" bildrmein bir kta iri ve bir kta uvak darbzen gnderilmek emridp buyurdum ki:

424

Vardukda, mrun-ileyhe emrm zre Belgrad'dan olan darbzenlerden bir kta iri ve bir kta uvak darbzen irsl eyleyesin.
* Metinde eklindedir.

654

Tire'de Karakad Medresesi mderrisini dvp yaralayan Mustafa avu'un Kbrs'tan geldiinde tefti olunmas; suu sabit olursa hapsedilip durumunun arzedilmesi.

Hseyin eleb'ye gnderildi. Mkerrerdr. Afar kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Boyacol Mustaf avu, hdmetkr ile mahkemeye varup Tire'de Karakd Medresesi'nden munfasl olan Tceddn ile baz kelimt ider iken; "Boazlan kfiri." diy bala mderrise hamle itdkde* nyib muhzr ile yapup mderrise darbdan men idp avuun hdmetkrlar let-i harb ile ve as ile mderrise muhkem darb mecrh idp mderrisn cerhatden akl gidp mevt mesbesine varup elinde yaln bak var iken avu ve hdmetkr mahkemeden** ihrc idp sonra tekrr ier girmee hcm idp kapuy kapayup men olundukda dvra birka ta atup teadd eyledin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi mezbr Kbrus'dan geldkde elegetrp bu huss onat vechile hakk zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup vech-i merh zre teadd eyledi sbit olursa mezbr habseyleyp ahvli vuk zre yazup bildresin ki, sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin.
* Metinde ** Metinde eklindedir. eklindedir.

655

Silivri'den Tersane-i mire hizmetine nevbeti olan ve hizmete gitmemek iin bahane ne sren Hzr ve Kasm adl piyadelerin hizmete gnderilmesi.

Mezkr Mahmd'a virildi. 3 Safer, sene: 979 Silivri kdsna hkm ki: Hl Mentee sanca piydeleri bei tarafndan drende Mahmd Yayaba gelp; "yayabas oldu ocaun defterde yazlu piydelerinden Hzr ve Ksm nm kimesneler bu defa Ters-hne-i mire'nn nevbet-i sn hdmeti vk olup mezbrlar hdmete davet itdkde; "Biz nefs-i Silivri'de avrz u nzl virrz." diy hdmetlerine tealll itdklerin" bildrdi. Buyurdum ki: Mezbrlar defter mcebince nevbet ile hdmete gnderesin.

425

656

Mehedeyn-i erifeyn'deki Hazret-i Ali Mehedi'ne, yeterli para ve malzemenin verilmesi ve zeamet tevcih edilmesi artyla su getirmeyi taahhd eden Rumahiye'den Hayreddin'in teklifinin aratrlmas, kbil ise gerekli para ve malzemenin verilmesi ve taahhdn yerine getirdikten sonra da kendisine denden zeamet tevcih edilmesi.

Yazld. Arz getren Zeynelbidn nm kimesneye virildi. 3 Safer, sene: 979 Badd belerbeisine hkm ki: Mehedeyn-i erfeyn kds ve mtevellsi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bundan akdem mahrse-i Badd'da Defterdr olan Mehmed dme ulvvh Mehedeyn-i erfeyn in nehr-i Furt'dan su getrmek bbnda gnderilen emr-i erfm mcebince su getrilp mslimnlar muzyakadan hals olduklarndan mad su sebebi ile her sene Hzne-i mire'ye on bin altundan ziyde ml teslm olunup badeh merhm ve mafrun-leh babam hudvendigr tbe serh zamnnda Hazret-i mm Al kerrema'llh vechehya dah su getrmee mberet olunup mni olmala myesser olmayup hl tecdd-i emr-i erfe ve su getrilmee keml-i zarret olup su geldi takdrce Hazret-i mm Hseyin'den ziyde Hzne-i mire'ye ml hsl olmak mukarrer idin ve gnll tyifesinden olup Rumhiyye'de be bin altun ve lt in bin batmn demr ile mm Hseyin suy gibi su getrmee mtekeffil olan Hayreddn yiirmi bin aka zemet olmak art[y]la ve yldan sonra ol su sebebi ile harcolunan be bin altun dah Hazne'ye teslm eylemee yarar kefller alnup sicill-i mahfza kayditdr[d]in" ilm eylemein buyurdum ki: Vardukda gresin; kazyye arzolundu gibi olup su getrmee kbil midr, nicedr? yle ki; su getrmee kbil olup mrye nef mukarrer ise lzim olan altun u demri virp teahhd eyledi zre su getrdkden sonra art mcebince denden yiirmi bin zemet tevch eyleyp tezkiresin viresin ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

657

Hersek Muharriri Mustafa'nn Sipahi Hasan ile Ktib Mehmed'in tevzi hizmetinde istihdam edilmesi yolundaki teklifinin uygun grld.

Yazld. Vilyet ktibinn demisine virildi. F 9 Safer, sene: 979 Hersek muharririne, Mustaf'ya hkm ki: Mektb gnderp; "hliy tevz emrinde ktibe ziyde ihtiyc olup Hersek bin aka tmra mutasarrf olan Hasan ve sekiz bin aka tmra mutasarrf siphlerinden olan Ktib Mehmed in; "Her vechile yarar u ehl-i kalem ve istihdma kbil kimesnelerdr." diy tahrr [] tevz hdmetinde bile olmalarn" arzitdn ecilden buyurdum ki:

426

Vusl buldukda, arzitdn zre mezbrlar tahrr tevzda istikmet ile hdmet itdresin.

658

Budun'da tahrir esnasnda her haneye er penez bedel-i resm-i em kaydedilmesi, arazisini ekmeyen reyadan ift bozan resmi alnmas; reya balarndan r-i ra ve dnm resmi kaydedilmesi; geride vris brakmadan lenlerin metruktnn berat sahibi ise beyt'l-ml- hssaya, deil ise beyt'l-ml-i mmeye zaptettirilmesi ve yerlerini terkedenlerden geri dnmek isteyenlere engel olunmamas.

Yazld. Budun belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a defter gnderp; "ol diyrda* kimesne balmm em-hneye getrp frht itmeyp rey hufyeten bey itmekle mla gadrolup hl tahrrde bedel-i resm-i em her hneye er penez tayn olunmak evl oldun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Arzeyledn zre bedel-i resm-i em her hneye defterde er penez kayditdresin ve "baz rey ift bundan fergat idp kasabtda ve kurda har kr u kisbe megl olmala mahsle gadrolup anun gibilere "ift bozanlk" diy yz elli aka tayn olunmasn" bildrmisin. mdi; zerlerinde yir olup yirlerinde zirat itmeyp ve shb-i arz marifeti ile hara zirat in bildrmeyp bi'l-klliyye yirlerinden fergat idp har kr u kisbe mberet iden reydan ift bozanlk resmi alnmak knn- mukarrerdr. Anun gibi yirlerinden vech-i merh zre fergat idp har kr u kisbe megl olan reydan mdm ki, gir zirat harsete mberet itmeyp har kr u kisb ideler, penez akasyla yz ellier aka shb-i rayyete ift bozan resmin aldurup knna muhlif reyya ol bbda tealll itdrmeyesin ve "blar har siph topranda olan reynun vk olan blarnun ralarndan shb-i arz olanlar knn u defter zre r aldukdan sonra shb-i rayyet olanlar her bdan birer kle arpa ve iki etmek ve bir tavuk ve her otuz iki apalk bdan drder cibre ra alnmak krallar zamnndan kalm bidat-i seyyie** olmala rey ol bbda mtezacciru'l-ahvl olman ol bidat ref olunup anun mukbelesinde shb-i rayyet olanlar otuz pintede bir pinte ra almak siph v reyya enfa oldun" bildrmisin. mdi; bidat[i] bi'l-klliyye ref idp defterde r-i ra yazlan blardan knn- mukarrer mcebince shb-i arz ra aldurup nihyet arzeyledn zre ref olunan bidat mukbelesinde herbun(?) deti zre shb-i rayyete dah otuz pintede bir pinte ra aldurup ve "baz zimmlern blarn defter-i cedde r-i ras yazlm blar baz mslimnlar eline dp hl; "r virmezz, dnm resmin virirz." diy niz itdklerin" bildrmisin. mdi; zimmler elinden ol vechile mslimnlarun ellerine den blardan kem-kn defterde r-i ra kayditdrp ve mslimnlar kendler garsitdkleri blarndan her penez akasyla altar aka dnm resmin kayditdrp aldurasn ve "ulfeci ve gayri ve martolos ve gayri ehl-i bert olan tavyifden fevtolanlarun metrkt hussnda Beyt'l-ml-i Hssa ve Beyt'l-ml-i mme emnleri*** nizdan hl olmaduklarn" 427

bildrmisin. mdi; ehl-i bertdan fevtolup vris-i marf olmayanlarun metrktn Beyt'l-ml-i Hssa emnlerine zabtitdrp ve ehl-i bert olmayanlarun metrktn mme Beyt'l-ml emnlerine zabtitdrp Dergh- Muallm'da istim olunmak fermn olunan mikdr Beyt'l-ml hussn anda istim itdrmeyp anun gibileri Dergh- Muallm'a gnderesin ve "Tolna nm varoun blar kend snurlarnda olmayup monopolye tutlmak hlf- knn olman muharrir-i sbk monopolye kyidesin deftere yazmayup badeh Ksm Be varo- mezbrda "monopolye mahsli" diy otuz bin aka kayditmekle men v umml har yirlerden ra getrp drt ay mikdr monopolye dutup reyy tacz itmekle perkende olmak mertebesine varmlariken istimletle skin itdrilp hl mla zarar gelmemek in men dahleylememek defter-i atkda varo- mezbra yazlan monopolye mahslinden elli kuru ziyde ile ber-vech-i nakd(?) virmesin kabl itdklerin" bildrmisin. mdi; bu huss[da] ml- mrye enfa ve reyya shlet olanile mil olup mla gadr ve reyya teadd olmalu eylemeyesin ve "baz karye halk serhadde ve haydd mrr idecek mahalde olup teaddlerinden perkende olup on yldan ziyde har kurda mtemekkin olup hl vilyet emn emn zre olman bunun gibi rey gir kadm karyelerine klliyyet ile varmak istedklerinde on yldan ber mtemekkin olduklar toprak siphleri mni oldun" bildrmisin. mdi; ol makle rey gelp on yldan ber mtemekkin olduklar karyede rayyet yazlm deiller ise mtemekkin olduklar toprak siphlerin mezbrlara ol vechile dahlitdrmeyp kadm karyelerinde mtemekkin olmalarnda kimesneyi knna muhlif dahl taarruz itdrmeyesin.
* Metinde ** Metinde *** Metinde eklindedir. eklindedir. eklindedir.

659

stanbul'da ya sknts ekildiinden Kefe'de bulunan sde yan gemilere yklenerek stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Mkerrerdr. Tekrr gemidr. Kefe beine hkm ki: Hl mahrse-i stanbul'da ziyde ya bbnda muzyaka olman Kefe'de der-mahzen olan sde ya shbleri vey veklleri ile tor stanbul'a gnderilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp Kefe'de der-mahzen bulunan ya shbleri veyhd veklleri ile gemilere tahml itdrp tor stanbul'a gnderesin ki, stanbul'da olan muzyaka def olunup ashbna sebeb-i ticret vk ola ve ne mikdr tulum ya gnderildin yazup bildresin ki, geldkde ana gre taleb oluna.*
* Hkm, zeri izilerek iptal edilmitir.

428

660

Banaluka dizdarna sahte hkm veren ahsn bulunmas; bulunmad takdirde dizdar ile dizdarn elinde bulunan adamn tutuklanarak Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Yazld. Kala-i Cedd Kethuds Derv Kethud'ya virildi. F 13 Safer, sene: 979 Habsile bile hkm getren dem gnderilmidr. Bosna sanca beine hkm ki: Hliy Banaluka dizdr bir telbs hkm virmi; zikrolunan hkmi kendye vireni bulmak emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan hkmi kendye viren kimesneyi bulvirp eger bulvirmez ise kendyi ve elinde bulunan kimesneyi kayd bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin.

661

Crullah avu'un daha nce kendisine bildirilen aplara uygun bol miktarda yuvalak dktrmek hususunda gerekli gayreti gstermesi.

Yazld. Kara Kethud'ya virildi. F 10 Safer, sene: 979 Crullh avu'a hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "virilen plara gre turmayup yuvalak iletmek ( ) zre olduun" bildrmisin. mdi; yuvalak ziyde mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup emr-i sbkum mcebince gnderilen plara gre vfir u mstevf al yuvalaklar dkdrp bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

662

Karahisar ve Sultann muharririnin be-nevbet timarlardan zuhur eden ifrazlar eli emirlilere tevcih etmesi; bunlarn eski sahipleri ifrazlarn tekrar kendilerine tevcihi hususunda emr-i erif getirseler bile buna itibar etmeyip emr-i erifi alp mhrleyip Sdde-i Sadet'e gndermesi.

Yazld. Ninc be hazretlerine virildi. Karahsr ve Sultnni muharririne hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem zikrolunan livlarda be-nevbet* tmrlarn cmle ikier bin olmas arzolundukda slb- kadm zre bertlar mcebince mstehkk olduklar virilmek emrm olman isti[h]kklarna gre tmrlar tevch olunup ifrzlar eli emirlilere virilp hl mezkrlar ifrzlar kimesneye virilmeyp ale's-seviyye gir kendlere virilmek in hkm-i erf ibrz itdkleri ecilden ifrzlar eli emirllere virilmedin ve mezkrlar 429

emr zre tmrlarnun ifrzn taleb itdklerin ve henz tevz olmaduk elli yedi nefer ekn ve otuz yedi nefer be-nevbet* tmr ve on be-yiirmi nefer eli emirl kaldun ve bunlar dah gelp tezkire almayup gh; "Bertmuz yokdur." gh; "Hdmetdeyz." diy tealll itdklerin" bildrmisin. mdi; bu bbda belerbeiye emr-i erf yazlup; "henz tmr almayan eger ekn ve eger be-nevbetdr,* asl tealll itdrmeyp yfteleriyle sana gndermek" emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, be-nevbet* tmrlarun tevz olunanlardan zuhr idp eli emirlye virilen ifrzlar tevzun zre mukarrer idp ve henz gelp tezkire olmayanlarun dah mstehkk olduklarna gre knn zre bedellerin tevch idp zuhr iden ifrzlarn eli emirllere tevch idp kimesne[ye] ol vechile; "Emir getrdk." diy tealll itdrmeyesin ve ol emr-i erfi mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderp sen dah ber-vech-i isticl bk kalan eger ekndr, eger be-nevbetdr;* tevch idp icmllern muaccelen getrp Sdde-i Sadetm'e teslm idesin.
* Metinde

eklindedir.

663

Karahisar ve Sultann sancaklarnda be-nevbet timarlardan zuhur eden ifrazlarn eli emirlilere tevcih edilmesi; be-nevbet timar sahipleri timarlarnn ifrazlarnn tekrar kendilerine tevcih edilmesi hususunda emr-i erif getirseler dahi buna itibar edilmeyip emr-i erifin alnp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; ayrca henz tezkirelerini almadklar bildirilen baz ekn ve be-nevbet timar sahiplerinin de vilayet ktibine gnderilerek tezkirelerini almalarnn salanmas.

Yazld. Bu dah, mrun-ileyhe virildi. Anatol belerbeisine hkm ki: Mrun-ileyh mektb gnderp; "zikrolunan sancaklarda elli* yedi nefer ekn tmr ve otuz yedi nefer be-nevbet tmr olanlar henz tezkirelerin almayup be-nevbet tmr olanlar; "Tmrmuzun ifrz hara virilmeyp bize virilmek in emir getrdk." diy tealll iderler"mi. mdi; mezkrlarun zuhr iden ifrz eli emirllere virilmek emrm olm idi. Ol emr mukarrer olman gir vilyet ktibine hkm gnderilp; "Be-nevbet tmrlarn zuhr iden ifrz eli emirllere mukarrer idp ve tevz olmayanlardan dah zuhr iden ifrz bk kalan eli emirllere viresin ve ol ifrz in iletdkleri emri mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, asl tehr itmeyp henz tezkire almayan elli yedi nefer siph ile otuz yedi nefer be-nevbet tmr olanlara knn zre getrdp yftelerin virp dah her gn beer-onar neferi avu ile vilyet ktibine gnderp tezkirelerin aldurasn;** bir uurdan gndermeyesin ki, hdmet avkolunmaya. Beer mi gnderrsin, dah artuk dah eksk mi, gnderp tezkirelerin aldurasn. Vilyet ktibi anda avkolunmayup defterlerin Sdde-i 430

Sadetm'e getre. "Biz hdmetdeyz, bertlarmuz hzr deildr." diy tealll itdrmeyesin. Her gn beer-onar, avua koup tezkirelerin aldurasn; birka gn[de] itmma iridre.
* Metinde * Metinde eklindedir. eklindedir.

664

Kefe'de matrabazlarn fiyat ykseltmek iin mevcut ya stokladklar duyulduundan, kimsenin himaye olunmayp her kimde bulunursa mevcut yan sahipleri veya vekilleri ile stanbul'a gnderilmesi.

avular ktibine virildi. F 8 Safer, sene: 979 Kefe beine hkm ki: Baz martrabzlar ve syir anda gelp ya mcerred; "Muzyaka olup bahya ksun." diy bu cnibe gndermeyp anda der-mahzen iderler imi. mdi; bundan akdem nice defa tenbh olunm idi ki; "Anda eger martrabzlara eger syire ya der-mahzen itdrmeyp ale't-tevl gnderesin." diy emrm olm idi. Hl anda kalan ya der-mahzen olmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Vusl [buldukda], asl tehr itmeyp bu huss kimesneye itimd itmeyp bi'z-zt yoklayup eger martrabzlarda eger syirde her kim olursa olsun, der-mahzen olm ya bulunursa mecl virmeyp ve tealll [] niz itdrmeyp shbleri veyhd veklleri ile mahrse-i stanbul'a ale't-tevl gnderesin. Min-bad dah anda gelen ya der-mahzen itdrmeyesin. yle ki; bade'l-yevm gir ihml olunup der-mahzen bulunan ya gndermeyesin veyhd kimesneye hmyet idesin, zrn makbl olmaz; ana gre mukayyed olasn.

665

Fas hakiminin, kardei Abdullah'n halka yapt zulme dair gnderdii mektbun alnd ve kendisine yardm etmek zere Cezyir-i Garb Beylerbeyi Ali Paa'nn gnderildii; birlikte hareket ederek memleketin kurtarlp reayann halinin dzeltilmesi hususunda gerekli gayreti gstermeleri.

Yazld. Hc Murd Be'e virildi. F 6 Safer; atls kse ile. Fas hkimine yazlan nmenn sretidr.* Kardeiniz Abdullah'n reyya zulmettii, sulha rz olmad ve halkn kendisinden hond olmadna dir tarafnzdan bir mektb vrid oldu. Mektbunuzda her ne demi iseniz ilm-i erfimiz muht u mil olmutur.

431

phesiz bu durum karsnda, memleketin ondan kurtarlmas iin Cezyir Belerbei Al Paa'ya, askir-i mansre ile o tarafa gitmesi hussunda tarafmzdan bir emr-i erf gnderilmitir. na'llh hkm-i erfimiz vusl buldukda bu hussu, cibillet-i hasene ve tarkat-i mstahsenenizde merkz olduu zere, mrun-ileyh ile onun vech mnsib grecei ekilde tedbr-i latf ve tamm- cidd ictihd ve keml-i itat inkyd ve hsn-i mtbeat ittihd ile gresiz ki, sizin say gayretinizden dolay rey v bery ve bild bd itmnn ve emn zre ola. Allh tel muvaffk u mundir. Dokuz yz yetmi dokuz senesinin Safer ay banda yazlmtr.
* Hkm metni Arapa olup melen tercme edilmitir..

666

Baz tevabii ile Bodan snrna gelip yerleen ve rn Bodan voyvodasna veren Teberrk Halife adl ahsn snr tecavz ederek reyay rencide etmesinden dolay yerletii yerle alakasnn kesilip Dobruca'ya gnderilmesi; ayrca Bodan snrna tecavz eden snr kylerinin de kaldrlarak eski yerlerine gnderilmesi.

Yazld. Pr avu'a virildi. F gurre-i Safer, sene: 979 Bender kdsna hkm ki: Bodan Voyvodas Bodan Voyvoda Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Teberrk Halfe nm kimesne baz tevbi ile Bodan snurna varup temekkn eyleyp zirat harset eyleyp rin Bodan voyvodasna virdin kendsi dah krr eyleyp sret-i sicillin gnderp ve mezbr Dobruca'dan gelp yevmen fe-yevmen Bodan snurna dahl tecvz eyleyp reyy dll ifsddan hl olmadun" bildrmein mezbrun ol yirden alkasn kat idp gir Dobruca'ya gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mezkrun ol yirlerden alkasn kat eyleyp Dobruca'ya gnderesin ve kadm Bender snurnda olup Bodan snurna tecvz eyleyp varup skin olan karyeleri dah kaldurup kadm yirlerine gnderesin.

667
Yazld.

iklo kazsnn Sigetvar sancana ilhak olunmas ve bu hususun beylerle kadlara da bildirilmesi.

Budun belerbeisine hkm ki: Hl iklo kazs sbk Sigetvar Bei iken fevtolan skender Be tasarruf eyledi zre Sigetvar sancana ilhk olunmak emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varup vusl buldukda, kaz-i iklo mrun-ileyh skender Be tasarruf eyledi zre Sigetvar sancana ilhk eyleyp belere ve kdlara dah bu bbda ana gre tenbh eyleyesin ki, min-bad mrcaati lzim olan husslarda Sigetvar beine mrcaat eyleyp nd muhlefet eylemeyeler.

432

668
Yazld.

Haramilik ve adam ldrme sularndan dolay Silivri'de yakalanp siyaset olunan Saray'l Mehmed'in su ortaklar olan Vizeli drt arkadann da yakalanarak tefti olunmalar ve sular sabit olursa eran lazm gelen cezann mahallinde icra edilmesi.

Vize kdsna hkm ki: Bundan akdem Silivri'de hrsuzluk ile tutlan Vize kazsnda Sarylu Mehmed'e; "Yoldalarun kimdr?" diy sl olundukda; "Kaz-i Viz[e]'de Kii nm karyede Memi ol Mustaf ve Trk Al ve Tomani nm karyeden Kul Muhbb ol Mahmd ve Kreci nm karyede Izzeddn ol Hzr bu cmlesi yoldalarmuzdan Keil nm karyede drt nefer ( ) kfirlerden drt kfiri katleyledk." diy krr eylemein mezbr Sdde-i Sadetm'de siyset olunup zikrolunan yoldalarn dah Sdde-i Sadetm avularndan Evren avu mbereti ile elegetrmek emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbrun zikrolunan yoldalarn dah elegetrp ahvllerin husam muvcehesinde muktez-y er- erf zre teft eyleyp gresin; arzolundu zre hrsuzluk ve harmlk ile mehr olup mezbrlar katlidp fesd enat eyledkleri bi-hasebi'-er sbit zhir olursa ehl-i fesd siphler ise habsidp arzeyleyesin; deiller ise erle lzim geleni mahallinde icr idp emrm yirine vardun yazup bildresin. Amm; tamm hakk zre olup hlf- er kimesne[ye] zulm teadd olunup kend hllerinde olanlara dahl tecvz olunmakdan ziyde hazer idp hakk- sarha tbi olasn.

669

Belgrad'da top arabalar mahzeninin gvenlii iin bitiiindeki zindann oradan kaldrlmas ve eski zindann tamir ettirilmesi.

Yazld. Toparabaclar ktibine virildi. F gurre-i Saferi'l-muzaffer, sene: 979 Belgrad nzrna ve dizdrna hkm ki: Nefs-i Belgrad'da top arabalar mahzenleri kurbinde olan zindn ol mahalden giderilp sbk olan zindn tamr u termm olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, sen ki dizdrsn, anda olan hssa top arabalar mahzenini grp gzedp meremmta muhtc yirleri var ise hricden kimesneyi ier komayup kurbinde olan zindn emrm mcebince ol mahalden kaldurup sbk olan zindn tamr itdresin.

670

Cezyir-i Garb'n Beled'l-Unnb Sanca Beyi Muhammed'in zimmetindeki ml- mrnin tahsil edilmesi.

Kyid

433

Yazld. Hc Murd'a virmek in Mehmed avu'a virildi. F 7 Safer, sene: 979 Arboz Bei Mehmed Be'e hkm ki: Hl Cezyir-i Garb'da Beled'l-Unnb Sanca Bei olan Kyid Muhammed dme zzhnun zimmetinde ml- mr olup Cezyir-i Garb'a varup ahvli grilp bertaraf olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhi Cezyir-i Garb Belerbeisi Al dme ikblhya gnderp sl eyleyesin ki, varup mahallinde erle ahvli grilp bertaraf ola.

671

Hakkri sancandaki madenlerden yeteri kadar kurun ve kkrt tedarik edilerek Trabzon'a gnderilmek zere Van beylerbeyine teslim edilmesi.

Yazld. Van belerbeisinn demisi Murd'a virildi. F 10 Safer, sene: 979 Hakkr Bei Zeynel Be'e hkm ki: Bundan akdem; "taht- eyletnde olan kurun ve kkrd madenlerinden vfir u mstevf kurun u kkrd tedrk eylemek" emrm olm idi. Ol emr-i erfm alm-kn mukarrer olman buyurdum ki: Vusl buldukda, sbk gnderilen emr-i erfm mcebince eger kurundur ve eger kkrddr; mmkin oldu zre vfir u mstevf kurun u kkrd ihrc u tedrk itdrp Van Belerbeisi Husrev dme ikblhya irsl eyleyesin ki, kir tavarlaryla Trabzon'a gnderile. Kurun u kkrd huss ziyde mhimmtdandur; ihml eylemeyp emr-i sbkum mcebince amel eylemek bbnda say ikdm eyleyesin.

672

Van beylerbeyi tarafndan sbk Gherile Mltezimi Malazgirt Dizdr Hac Ali'nin muhsebesinin grlp tahsil olunan gherile ve kkrdn Van, Erci ve Ahlat mahzenlerine teslim olunduunun bildirildii; bundan sonra tahsil olunacak kkrt ve gherilenin kntar hesab ile hesap edilmesi.

Van belerbeisinn demisi Murd'a virildi. Van belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e defter gnderp; "sbk Gherile Mltezimi olan Malazgird ( ) Dizdr Hc Al'nn muhsebesi mcebince yz altm buuk kntr gherile ve yz toksan alt buuk vukyye kkrd tahsl eyleyp Van ve Erci ve Ahlat mahzenlerine teslm olundun" bildrmisin. mdi; zikrolunan gherile v kkrd min-bad kntr ile hsb eylemek emridp buyurdum ki:

434

Vusl buldukda, min-bad tahsl olunan eger [kurun] ve kkrddr ve eger gheriledr; kntr ile hsb eyleyp ne mikdr gherile v kkrd tahsl olunursa defter eyleyp dah barut kr-hnelerine tevz eyleyp barut iletmek ardnca olasn.

673

Batum sancana bal Arhal, Gnye ve Atina reisleri adam gndererek Dadyan ve oullarnn gemilerle gelip kendilerine saldrarak ve adamlarn esir ve mallarn talan ettiklerini bildirdiklerinden, olayn aratrlarak sonucun ayrntl olarak arzedilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 11 Safer, sene: 979 Erzurum belerbeisine hkm ki: Batum sancana tbi Arhal ve Gnye ve Atina nhyelerinn rencber resleri Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Dadyan ve oullar on-on be aded donanma ile iki(?) bizi(?) basup ehl ylimzi tutup esr idp ve nice rzkmuz tln idp bu sebeb ile vakti ile terekemz zirat eylemeyp perkende olmalu olduk." diy tezallm eylemein buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; kazyye arzolundu gibi midr, nicedr, fi'l-vk mezbr Dadyan vech-i merh zre teadd eyledi vk mdur, eyledi takdrce nin arzeylemeyesin, asl nedr; mufassal yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

674

Musul'da oturan ve ran'la ilikileri olduu bildirilen baz ahslarn Kbrs'a srlmesi; halka bask yapt bildirilen ahslarn da hapsedilmesi.

Yazld. Musul'da skin olan Mtevell Hc Ksm'a virildi. F 3 Saferi'l-muzaffer, sene: 979 ehrizol belerbeisine ve Musul kdsna hkm ki: Hl nefs-i Musul'da skin [olup] Yukaru Cnib [ile] mumele idp ve nzr sadakt cem eyleyp gnderenlerden Necef Lebd(?) ve Maksd Lebd(?) ve Nizmddn ve Abd-Al ve Nime Saffr(?) ve Melk Kassb ve Abbs Mcid ve dger Haydar ve Melk Zyi(?) ve Hzr eleb ve Yezdnkul Hayyt ve Halef ve Ynus ve Crullh ve Muhammed bin Sleymn ve Necef Keyyl ve Al Crullh ve Maksd Makmid(?) ve Muhammed ve brhm Seyyid Ahmed ve Gulm-Al ve Ceml ve Ynus Muhammed bin Abdlgaffr tevbi u levhklar ile dyim'l-evkt Yukaru Cnib ile mumeleden hl olmaduklarndan gayri rafz u ilhd* ile mteref olup izleleri lzim oldu ve yine nefs-i Musul'da skin Haydar ve dger Haydar emr-i erfm olmadn ulak ile seirdp rey v beryya teadd eylemekden hl olmaduklarn ilm olunman mezbrlarun ahvlin onat vechile teft eylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlar ihzr eyleyp bi'z-zt ahvllerin muktez-y er- erf zre teft eyleyp gresin; kazyye ilm olundu gibi olup mezbrlar fi'l-vk rafz u 435

ilhd* ile mehr mteref olup Yukaru Cnib'e nzr sadakt cem idp mumeleleri oldu erle sbit olursa ol yirlerden alkalarn kat idp Kbrus'a srgn eyleyesin ve mezbrn Haydarlar ulak ile seirtdi vk ise habsidp arzeyleyesin. Amm; bu bbda tamm hakk zre olup nisbet taassub ile kimesne[ye] teadd olunmakdan ve ehl-i fesda hmyet olunmakdan ve ahz celb olmakdan hazer idp cdde-i adlet hakk zre olasn.
* Metinde eklindedir.

675
Yazld.

stanbul'dan buday, kadrga krei ve yelken bezi ykl bir gemi ile Cezyir-i Garb'a gnderilen Ferhad Reis'in gemisine, geecei gzerghta hi kimse tarafndan mdahalede bulunulmamas.
stanbul'dan donanmaya varnca yalda vk olan kdlara hkm ki:

Drende Ferhd Res bir mikdr buday ve kadrga krekleri ve yelken bizleri ile bir karamrsel gemi ile Cezyir-i Garb belerbeisi cnibine irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mezkra emrme mugyir dahl taarruz itmeyesiz ki, emn slim varup mrun-ileyhe mlk ola.

676

Teke sancandaki suhtelerin ayaklanarak Alaiyye ve Manavgat'ta olan karp binden fazla levendi de yanlarna alarak pazar ve ky basp halkn mallarn gasbettikleri bildirildiinden, il erleri ve sefere gitmeyen sipahilerle suhtelerin zerlerine varlp yakalanmalar ve suu sabit olanlarn hapsedilip kree konmak zere kimler olduklarnn arzedilmesi.

Yazld. Manavgad ve Aliyye ve Duenbe ve Teke Karahsr kdlar[n]a hkm ki: Sdde-i Sade[tm'e] mhrl mektb gnderp; "Teke sanca shteleri ba kaldurup gep Aliyye sancanda ve Manavgad kazsndan olan kapup bir nice zamn tasarruf itdklerinden sonra shblerinn bir mikdr akalarn alup virdklerinden sonra tekrr yine binden ziyde levendt tyifesi ile cem olup Kpri nm bzr basup ve etrfnda kaz-i mezbreden Urar nm karye ahlsinn evlerin basup mllarn nehb Vel ve Ahmed ve dger Vel nm kimesneleri katlidp; "Biz gret idp iki olan dah cell olduk. Siz bzra gelmen." diy nicesinn sakallarn kesp siyset idp ve "Bzra kimesne gelmesn." diy ardup nice teaddleri oldun" arzitmisiz. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, bu huss gresiz; fi'l-vk shte tyifesi vech-i merh zre fesd enate mberet eyledkleri vk ise il-eri ve seferden kalan siph ve gayri muveneti ile zerlerine varup her ne vechile mmkin ise elegetrp anun gibi fesd enatleri sbit olanlar tutup habseyleyp arzeyleyesiz ki, kre[e] konla ve mezkr shtelern fesd enatlerine varmayup muhlefet ider kimesne var ise yazup bildresiz. 436

677

lbasan muhafazasnda olan Mahmud, Rstem adl sipahinin ekyaya yataklk ettiini bildirdiinden, ad geenin gerekten ekya yata olup olmad hususunda gerekli tahkikatn yaplarak sonucun bildirilmesi.

Yazld. lbasan Nzr Mahmd Be'n demisi Mehmed'e virildi. F 11 Safer, sene: 979 Mevln lbasan kdsna hkm ki: lbasan muhfazasnda olan Mahmd Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem emr-i hmynumla gret olunan Kurga Mahallesi'ne karye-i Hacul ahlsine istimlet virilp tark- mm zerine indrildkde mahalle-i mezbrenn kadm ve Mustaf ve nm kimesneler fesd enati ile mehr mteref olan her vechile ehl-i fesd [ve] refleri lzim kimesneler olman itat itmedkleri sebebden elegetrilmeleriyn martoloslar yazlup mezbrlar haberdr olcak firr idp lbasan'da mtemekkin olan Rstem nm sip[h] mezbrlar hufyeten yanna alup synet idp ve bunlardan mad vk olan ehl-i fesd ve harm-zdelern yatak u turaklar olup; "Dyim fesddan hl deillerdr." diy zikrolunan harm-zdelern haklarndan gelinmek bbnda nyet rec itdklerin" arzeyledi ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup gresin; fi'l-vk siph-i mezbrun yatak u turak oldu vk mdur, yohsa gayr-i vk mdur; bi'l-cmle h bir cnibe meyl muhb itmeyp tamm gavrine irip vuk bulan ahvlini ale't-tafsl yazup arzeyleyesin.

678

Budun serhaddinde Osmanl Devleti'ne tbi kyler ile Be kralna tbi kylerin snrlarnn tesbiti iin iki taraftan grevliler tayin edilerek defter-i ceddde kaytl kylerin bu tarafa, kaytl olmayanlarn da Be tarafna yazlmas ve mmkn ise snr kesilmesi, deil ise Beli grevlilere Osmanl Devleti'ne ait kylerin gsterilmesi; bundan sonra iki tarafn birbirinin kylerine tecavz etmemesi iin de gerekli tenbihatn yaplmas.

Yazld. Budun belerbeisine hkm ki: Mukaddem defter gnderilp; "defter-i cedd-i hknde mukayyed olan kuryla defterde mukayyed olmayup Be kralna tbi olan kurnun hudd tayn olunmak in iki cnibden vekller nasbolunup mahall-i nizun zerine varlup snurlar tayn temyz olunmak" emrm olm idi. Hl mrun-ileyh kral cnibinden gelen ililer ile kadmden Sdde-i Sadetm'de olan ilileri Rikb- Hmynum'a arz- hl idp; "defterde mastr olan kur v mezri ne karyeler ve mezraalardur bilmedmz ecilden vekl gnderilmeyp ol zamndan ber bir yire gelmeyp maslahat bertaraf olmak myesser 437

olmayup tehr olundun" bildrdiler. mdi; ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman mukaddem irsl olunan sret-i defter-i cedd-i hkn mcebince amel olunup tarafeynn niz faslolunmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup ol cnib ile haberlep ne zamnda vekl nasbidp mahall-i nizun zerine gnderrler ise sen dah itimd eyledn yarar u mevskun-bih kimesneyi vekl nasbidp muhkem tenbh eyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'den irsl olunan mhrl sret-i defter-i cedd-i hknde esmsiyle bu cnibe mukayyed olan kur v mezri defter mcebince bu cnibe, defterde mukayyed olmayup kadmden ol cnibe tbi olan kur v mezri ol cnibe vech mnsib grildi zre zabtitdrp eger; "Ol defterde mastr olan karyeleri bilmezz." diy tealll iderlerse bu cnibden giden ehl-i vukf defterde mastr olan kur v mezri ne karye ve ne mezraa olup ne yerde oldun gsterp dah defterden hric olan kur v mezria ol cnibden ahd emna muhlif kimesne dahl taarruz eylemeyp ve bu cnibden dah defterden hric olanlara kimesneye tecvz itdrmeyp men u def idp vk olan ahd emn muktezsnca hsn-i ittifk ile mbeynde vk olan snur eger kesilmesi mmkin ise tayn [] temyz fasl eyleyp niza medd olan mevdd kat idesin. Eger snur tayn olunmak kbil deil ise defterde mastr olan kur v mezri ol cnibden gelen vekllere izn itdrp gsterdkden sonra hsn-i ittifk u ittihd ile min-bad defter-i cedd-i hknde bu cnibe mukayyed olmayup kadmden ol cnibe tbi olan kur v mezria bu cnibde olan serhad belerine ve havss- hmynum mensna ve zam v erbb- tmra muhassalen h ferde ahid-nme-i hmynuma ve emr-i erfme mugyir dahl taarruz itdrmeyp mbeynde vk olan dostlua muhlif vazun sudrndan gyet ihtiyt eyleyesin ve ol cnibe mteallik olmayup defter-i ceddde ber cnibe mukayyed olan kur v mezria ol cnibden dahl taarruz olunmamak in mnsib grildi zre haberlep bir vechile tedrk eyleyesin ki, sonradan mbeynde vk olan ahd emna muhlif cnibeynden bir vaz sudr eylemel olmaya ve bu hkm-i erfm ne gnde vsl olup ve ne vechile tedrk idp ne zamnda mberet eyledn ve ol cnibden vkf u muttali olduun ahvli vuk ve shhati zre dyim ilmdan hl olmayasn.

679

Akkirman'dan baz kimselerin, davarlaryla Leh taraflarna geip otlaklardan faydalandklar halde otlak resmi vermedikleri, bazlarnn da ticaret iin gittikleri halde ba ve gmrk resmlerini demedikleri bildirildiinden, bu gibilere, zerlerine den vergi ve resmleri vermeleri hususunda tenbihte bulunulmas, muhalefet edenlerin bildirilmesi.

Yazld. Akkirman sanca beine hkm ki: Leyh kral Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "baz kimesneler Akkirman'dan tavarlar ile Leyh cnibine varup otlak zamnnda otndan, suyndan intif eyleyp otlak resmin virmeyp ve baz dah ticret tark ile memleketlerine varup bc u gmrklerin virmeyp; "Viregelmedk." diy tealll eyledklerin" bildrdi. mdi; buyurdum ki: 438

Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi Akkirman taraflarndan Leyh kral vilyetinn snur dhline tavarlaryla otlak zamnnda varup otndan ve suyndan intif idp zirat eylemeyenlere ve ticret tark ile memleketlerine varup bey u ir* eyleyenlere muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, mrun-ileyhe yid olan otlak hakkn ve bc u gmrklerin ed idp olgelen det knn[a] muhlif tealll eylemeyeler. Bade't-tenbh eslemeyp nd muhlefet eyleyenleri kimler ise yazup bildresin.
* Metinde eklindedir.

680

Cezayir-i Garb'da sancak tevcih olunan beylerin devlete vermeleri gereken berat resmleriyle mralem, avu ve kapclara vermeleri gereken resmlerin toplanp ayr keselere konularak gnderilmesi.

Yazld. Bayrakd[]ra virildi. F 9 Safer, sene: 979 Cezyir-i Garb belerbeisine hkm ki: Hl Cezyir-i Garb'da sancak tevch olunan beler sancaklarn bert eylemeyp mrye yid olan resm-i bertlarn virmeyp ve kadmden virilgeldi zre mr-alem ve avular ve kapuclar resmlerin virmedkleri ecilden buyurdum ki: Anun gibilerden eger mrye mteveccih olan rsmdur ve eger mr-aleme ve syir avulara ve kapuclara yid olan resmdr; cem u tahsl eyleyp dah mr resmi bir kse[ye] mstekl koyup mhrleyp ve syir rsm bir kse[ye] koyup mhrleyp gnderesin ve her biri ne mikdr olursa yazup bildrp gnderesin.

681

Eflak reyasndan hak dava edenlerin davalarnn Eflak voyvodas tarafndan grlmesi; Eflak reys zikredilmeyen ve Eflak voyvodasnn mbair tayin edildii belirtilmeyen hkmlerin mhrlenip Sdde-i Sadet'e gnderilmesi..

Yazld. Pr avu'a virildi. F gurre-i Safer, sene: 979 Eflak voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp; "birka nefer zimmler Cafer avu mbereti ile hkm-i erf rd idp; "Boza(?) nm karyede demler katlitdiler." diy dav idp mezkr avu sana varup Eflak reysn Trnovi kazsna alup gitmek murd idp kll ihnet teadd itdin hr kend yanundan yiirmi be bin aka virp sulhitdn" bildrmisin. mdi; anun gibi Eflak reysndan hakk dav idenlern huss sana tefvz in hkm-i hmynum sana yazlagelmidr. Mezkrlar Eflak vilyetin zikritmeyp tlk zre hkm ihrc idp varup Eflak reysna dahlitdkleri ecilden bu huss[a] mrsele viren kd azlolunup ve hkm ihrc iden zimmler dah Sdde-i Sadetm'de bulunup hlf- er- kavm senden alduklar aka demne alvirilp min-bad Eflak reysna mdm ki Eflak reys idi hkm-i erf[de] kaydolmayup ve sen bile mbir kaydolunmayasn, ol asl

439

hkmi alup der-kse idp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderp emr-i erfme mugyir Eflak reysna* hricden kimesneyi dahlitdrmeyesin.
* Metinde eklindedir.

682

ehrizol'da dklecek toplar iin Badat topubas ile on nefer topunun ehrizol'a gnderilmesi.

Yazld. Topclar ktibine virildi. F 10 Safer, sene: 979 Badd belerbeisine hkm ki: Bundan akdem ehrizol'da top dkilmek emrm olman Badd topcbas on nefer yoldayla ehrizol'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, ehrizol'da dkilmek emrm olan toplar mhimmi in Badd topcbasn on nefer yolda ile ve neccr ve demrcisi bile olup emrm zre ehrizol'a gnderesin ki, varup fermn olunan toplar dkp itmm- maslahat eyleye. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin ve ne gn gnderildin yazup bildresin.

683

Sapanca kazs dahilindeki ormanlardan reya tifesi tarafndan mrye yarar aa kestirilmemesi, kesilenlerin de mr iin satn alnmas.

Yazld. Topclar ktibine virildi. F 11 Safer, sene: 979 Sabanc kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mr kereste in eger Top-hne-i mir[e]'den ve eger Ters-hne-i mire keresteleridr; emr-i erf gnderilmeden hl olmayup rey tyifesi mrye yarar aac u kereste kesmekden hl olmadun" bildrmisin. mdi; mrye yarar kereste kesilmek cyiz deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup mrye yarar eger kundak ve eger dingil ve eger Ters-hne-i mire'ye ve eger Top-hne'ye yarar kereste kesdrmeyp anun gibi kesilmi mrye yarar aa dah var ise akasn virp mr[ye] aldurasn.

684

Kzlca msellemlerinin ikinci nevbetlilerinden elli neferin daha koyun hizmetinde grevlendirilmek zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

440

Yazld. Krkkilise Bei Mehmed Be'e hkm ki: Hl Kzlca msellemlerin ki, iki yz yetmi ocakdur evvelki nevbetlsi Kbrus'a emrolunup ikinci nevbetlsinn dah yz elli neferi mahrse-i stanbul zahresiyn olan koyun mhimmi in tayn olunm idi. Hl elli neferi dah koyun mhimmi in Sdde-i Sadetm avularndan Bl avu['a] gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp zikrolunan msellemlern ikinci nevbetlsinden elli neferin dah eribalar ve mukaddimleri ile ve olgelen det knn zre altar aylk zd zevdeleri ile ihrc eyleyp mrun-ileyh avuuma irsl eyleyesin ki, koyun hdmetine istihdm eyleye. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin.

685

Daha nce Klis'e gitmeleri emrolunan Semendire, Sirem ve zvornik beylerinden Semendire ve Sirem beylerinin, gelen baka bir emre dayanlarak Budun beylerbeyi tarafndan, emrolunduklar mahallere gnderilmemelerine gerek kalmad; ayrca zvornik alaybeyi ve sipahilerinin henz Klis'e gitmedikleri haber alndndan, kendisine "Klis'e gitmesi, aksi takdirde dirliinin alnaca" yolunda tenbihte bulunulmas; Semendire beyinin de Hersek taraflarndan gelecek yardm talebini karlamak zere zie'de beklemesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 11 Safer, sene: 979 Budun belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Sirem ve zvornik ve Semendire beleri Klis'e varalar." diy hkm vrid olup lkin; "Budun'a tbi sancakbeleriyle hzr u mheyy olup bir tarafdan hdmet der ise varup hdmet[d]e bulunasn." diy hkm-i har vrid olmala Semendire ve Sirem beleri gnderilmedi" ir olunm. Bu hussda Sirem beine ol cnibe varmak in hkm gnderilmidr ve Semendire beine dah; "[]zie'de cemyyet ile oturup Hersek beine nevbet ile ikier-er yz siph gnderp lzim olursa sen dah varasn." diy hkm gnderilp amm; zvornik beine; "Klis'e gelesin." diy hkm gnderilmi idi. Hliy ol cnibden bir avu gelp; " zvornik Bei skender dme zzh Klis bei yanna [varup] lkin alaybei ile siph gelmedin" bildrdi. mdi; liv-i Klis ve Hersek Venedikl laninn serhaddi olup sancaklar beleri ve siphleri dyim kffr- hksr ile dr u grden hl deillerdr. Be kralnun Sdde-i Sadetm'e ilileri ve harc gelp sulh u salh zre olup ol cnibde havf ihtimli yo iken zikrolunan sancakbelerinn mahall-i memra varmalarna mni olduunun asl yo idi. Buyurdum ki: Vardukda, zvornik alaybeisi henz sanca beiyle mahall-i memra varmam ise tenbh eyleyesin ki, ale't-tacl varup hdmetde ola. yle ki; bu defa dah varmadu 441

istim oluna, zemeti ve alaybeilii hara virilr; bilmi ola ve Semendire bei dah emrm zre []zie'de cemyyet idp Hersek taraflarna nzr olup [lzim] gelr ise hdmetde buluna. Ol bbda dah mni olmayasn.

686

Budun'da emvl-i hssa tahsilinde iken dmana esir den Silahtar Hasan'n kurtarlmas iin daha nce hkm ve nme-i hmyn yazld halde niin hl serbest braklmad hususunda Budun beylerbeyinin Be kral ile mektuplap ad geeni serbest braktrmas.

Yazld. Emri ikindi rusnadur; malm ola. Budun belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm silahdrlarndan olup vilyet-i Budun'da emvl-i hssa tahslinde iken esn-i sulhda kfire giriftr olup esr olan Hasan'un hals hussnda sbk ahkm- erfe ve krala nme-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh kral ile mektblaup dah mezbrun tlk olunmamasna* bs nedr ve bi'l-cmle mezbr tlk itdresin.
* Metinde eklindedir.

687

Gazze mahkemesinde nib ve ktiplik yaparken yolsuzluklar sebebiyle grevden alnmasna ramen hl yolsuzluk yapmaya devam ettii bildirilen Zeynddin bin el-Mark'nin tefti edilerek kendisinden hak talep edenlerin haklarnn alnmas ve zerine sabit olan su ve haklarn ayrntl olarak bildirilmesi.

Yazld. Gazze mftsine virildi. F 9 Safer, sene: 979 m belerbeisine ve kdsna ve Gazze kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Gazze Mahkemesi'nde Zeynddn bin el-Mark nm kimesne sbk nyib ktib olup mahkemeden men u ref olmasna hkm vrid olm iken hliy sancakbelerine girp anlarun mesnedi ile mslimnlarun hayl [akasn] eklidp virmeyp "erle hals olmak in" hkm recsna" arzeylemisin. Buyurdum ki: Vardukda, mezbrdan gelp dav-y hakk ider varsa ki, bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmi dav olmaya hakk zre husam muvcehesinde teft idp alviresin. Amm; tezvrden ve telbsden ve hd- zrdan hazer idp tekrr ikyet olunmalu eylemeyesin ve mezbrun zerine ne asl hukk sbt bulmdur, ne makle nesne sbt bulup alvirilmidr ve syir mezlim mahyifi ne idin mufassal merh yazup bildresin. 442

688

Eflak voyvodasnn Erdel hakknda gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; ayn ekilde bilgi toplanmaya ve gnderilmeye devam edilmesi; ayrca Eflak haracnn da bir an nce hazrlanmas.

Yazld. Pr avu'a virildi. F 3 Safer, sene: 979 Eflak voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp Erdel'e mteallik baz ahbr ilm eylemisin. Ol bbda her ne dimi isen mufassalen Pye-i Serr-i Alm'a arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; ol tarafun ahvli knhi ile malm olmak mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup yarar demlern gnderp Erdel'e mteallik belern fikr tedrkleri ve syir ahvlleri ne ise asl ile malm idinp vuk zre vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayup ve vilyet-i Eflak harcn dah muaccelen tedrk eylemek ardnca olasn.

689

Leh kral, Erdel kral iken len stefan'n, kendisinin yeeni olduunu, kraln vrisi bulunmadndan muhalleftnn kendisine intikal ettiini ve Kral stefan'n lmeden nce kendisine baz esbab vasiyet ettiini bildirdiinden, kraln hayatta iken vasiyet ettii eylerin defter edilip Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 11 Safer, sene: 979 Vilyet-i Erdel Voyvodas Batori tvan'a hkm ki: Hliy Leyh kral Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp ve "Erdel kral iken mrdolan stefan Kral mm-ileyhn hemresi ol olup mezkr stefan haytda iken fevtolmala muhalleft kendye intikl itmeyp hl mezkr mrdoldukda har vrisi olmayup muhalleft kendye intikl idp ve mesfr mrdolmadn mrun-ileyhe baz esbb vasyyet itdin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup gresin; fi'l-vk ilm olundu zre mezbr stefan Kral mezkrun hemr[e]si ol olup ve memlik-i Erdel'den hsl olan mldan mad kendnn atasndan intikl itmi ml esbb olup kral- mrun-ileyhe vasyyet itdi vk ise memleket maslih in vilyetden cem olan hazneden mad ml- mevrsinden kral- mezkra vasyyet itdi her ne ise eger nkddur ve eger esbbdur ve gayridr; mstekl defter eyleyp Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin ki, sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin.

443

690

Harput Beyi Mehmed daha nce, sancak olmak artyla iltizam ettii muktaay yine kendisinin zaptetmek istediini bildirdiinden, gerekenin yaplmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: 979 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sbk Harprut Bei olan Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "sbk sancak olmak art ile iltizm eyledi muktaay karr- sbk zre kendsi zabteylemesin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; mrun-ileyh yle ki; sanca alndu takdrce muktaay sbk iltizm eyledi kabl iderm. Ksta'l-yevm hsb zre mrye mteveccih olan ml alup dah muktaay mazl-i mrun-ileyhe zabtitdresin ve sbt bulan hukk ashbna erle alviresin ve ne reynun hukk var ise sbk vechile

691

Tmvar taraflarndaki kalelerin tamire muhta yerlerinin il erleri ile tamir ettirildii, barut ve gherile ilenmesine ve ml- mr tahsiline gayret gsterildii hakknda Tmvar beylerbeyinin gnderdii bilgilerin Sdde-i Sadet'e ulat; ayn ekilde almaya devam edilip memleketin muhafazas ve reyann refah iin gayret gsterilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 11 Safer, sene: 979 Tmvar belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "sbk gnderilen emr-i erfm mcebince Tmvar cniblerinde vk olan [klun] tamre muhtc olan yirleri il-eri ile [tamr] itdrilp ve barut u gherilenn tevfr teksrinde ve ml- mrnn izdiyd irtifnda cidd ikdm zre olduun" bildrmisin. Ol bbda her ne dimi isen malm old. mdi; ol cevnibde vk olan kl dyim mamr u bdn ve yat u yaraklar ve syir levzimi hzr u mheyy olmak levzimden olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda dyim mukayyed olup anun gibi tamr u termme muhtc olan kl var ise belerine ve dizdrlarna muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, vech mnsib grildi zre senn marifetnle tamr u termm eyleyp ve yat u yaraklarn dyim hzr u mheyy eyleyp cmle levzim mhimmt dyim'l-evkt hzr u mde olalar ve syir dn devlete lzim olan mhimmt eger emvl-i mrdr ve eger barutdur ve eger gheriledr; tevfr teksri ve memleket vilyetn emn emn ve rey v berynun refhiyyet itmnn bbnda ale'd-devm mes-i cemlen vcda getresin.

444

692

Bursa'da baz sular isnad edilerek hapsolunup stanbul'a gnderilen Edirne'nin Hceserver mahallesinden Pr bin Mehmed hakknda mahallesi halkndan baz ahslarn iyiliine ahitlik yaptklar Edirne nibi tarafndan bildirildiinden, daha nce yaplan bir teftite hrszl tescil edilmi olan biri hakknda nibin niin bu ekilde sicil gnderdiinin ve hangi sicilin geree aykr olduunun etraflca aratrlarak bildirilmesi.

Yazld. Edirne kdsna hkm ki: Nyibn Mehmed bin Hamza Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "mahmiyye-i Edirne'de Hceserver Mahallesi'nden Pr bin Mehmed in; "Burusa'da baz thmet isndyla mahbs olup sitne'ye gnderilp lkin mezbr mahalle-i merkmede toup byiyp mahalle halkndan drt-be nefer eyline ehdet eyledklerin" bildrmi. mdi; sbk Silahdrlarum Kethuds teft in vardukda, mezbr in hammmdan sbit olman tutlup habsolm idi. baz kimesnelern dlbendin alup ve baz esbb Nyib ol vechile sicill eylemee sebeb nedr? Buyurdum ki: mezbrun keyfiyyet-i ahvlin hakk zre teft eyleyp gresin; sbk sirka thmeti sbit olup sicill olm iken hl nyib-i mezbr ol vechile sicill eylemee sebeb nedr, fi'l-vk gnh olmayup hlf- vk m habsolmdur, yohsa hrsuzlu mukarrer iken nyib-i mezbr hlf- vk m sicill eylemidr, asl nedr; shhati ile malm idinp vuk zre yazup bildresin.

693

Sol ulfecilerden olup hlen Kbrs'ta bulunan dris'in, Akahisar haracndan dolay zimmetinde bulunan borcunu demek zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Veznedr Haydar'a virildi. F 11 Safer, sene: 979 Hseyin eleb tezkiresiyledr. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Hliy sol-ulfeciler zmresinden Otuzsekizinci Blk'de yevm on bir aka ulfesi olan drs'n zimmetinde Akahsr harcndan elli sekiz bin yiirmi alt aka bksi olup deyni ed itmedin Kbrus'a gitdi ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr getrdp yarar demlere koup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, gelp deynin ed eyleye.

694

Gelibolu'da yakalanarak Vezir Pertev Paa tarafndan voyvodaya teslim olunan iki kemendcinin kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

445

Yazld. Gelibol kdsna, Gelibol voyvodasna hkm ki: Dstr- mkerrem Vezrm Pertev Paa edma'llh tel iclleh Gelibol'ya vardukda, krbnsarynda iki nefer kemendci tutlup mrun-ileyhe getrildkde, sen ki voyvodasn, sana teslm olundu ilm olunman mezbrlar kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum vardukda, mezbrlar yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree konla. Amm; bile gnderdn kimesnelere muhkem tenbh tekd eyleyesin [ki,] gafletle gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

695

bkz. hkm. 698.

Mkerrerdr. Vilyet-i Erdel Voyvodas Batori tvan Voyvoda'ya hkm-i erf yazla ki: sitn- Devlet-medr ve Atebe-i Aliyye-i Gerdn-iktidrum'a mektb gnderp; "Bundan akdem avuum Ahmed ile sana ve vilyet memleket belerine irsl olunan ahkm- erfe vsl olup mazmn- sadet-meymnyla amel olunup cdde-i itat inkyddan udl inhrf gsterr bir ferd olmayup kem-yenba te-i fitne v b hsn-i tedbr tedrkle skn bulup fesd enate mberete cret ider h ahad olmayup ayn- vilyet ve mer-i memleket ummen ittihd u ittifkla emrm zre seni voyvodala kabl idp emrme muhlefet ve szne mu ...*
* Hkm metni eksiktir ve zerine izgiler ekilerek iptal edilmitir.

696

bkz. hkm. 678.

Kethudsna virildi. F 10 Safer, sene: 979 Budun belerbeisine hkm ki: Mukaddem defter gnderilp; "defter-i cedd-i hknde mukayyed mastr olan kuryla defterde mukayyed olmayup Be kralna tbi olan kurnun hudd tayn olunmak in iki cnibden vekller nasbolunup mahall-i nizun zerine varlup snurlar tayn temyz olunmak" emrm olm idi. Hl mrun-ileyh kral cnibinden gelen ililer ile kadmden Sdde-i Sadetm'de olan ilileri Rikb- Hmynum'a arz- hl idp; "defterde mastr olan kur v mezri ne karye ve ne mezraadur bilmedmz ecilden vekl gnderilmeyp ol zamndan ber bir yire gelmeyp maslahat bertaraf olmak myesser olmayup tehr olundun" bildrdiler. mdi; ol emr-i erfm kem-kn mukarrer olman mukaddem irsl olunan sret-i defter-i cedd-i hkn mcebince amel olunup tarafeynn niz faslolunmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup ol cnib ile haberlep ne zamnda vekl nasbidp mahall-i nizun zerine gnder[r]lerise sen dah itimd eyledn yarar u mevskun-bih kimesneyi vekl nasbidp muhkem tenbh eyleyesin ki, Sdde-i 446

Sadetm'den irsl olunan mhrl sret-i defter-i cedd-i hknde esmsiyle bu cnibe mukayyed olan kur v mezri defter mcebince bu cnibe ve defterde mukayyed olmayup kadmden ol cnibe tbi olan kur v mezri ol cnibe vech mnsib grildi zre zabtitdrp eger; "Ol defterde mastr olan karyeleri bilmezz." diy tealll niz iderlerse bu cnibden giden ehl-i vukf defterde mastr olan kur v mezri ne karye ve ne mezraa olup ne yirde oldun gsterp dah deftere dhl olan kur v mezri ol cnibden ahd emna muhlif kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp ve bu cnibden dah defterden hric olanlara kimesneyi tecvz itdrmeyp men u def idp vk olan ahd emn muktezsnca hsn-i ittifk ile mbeynde vk olan snur eger kesilmee mmkin ise tayn temyz ve fasl eyleyp niza medd olan mevdd kat idesin. Eger snur tayn olunmak kbil deil ise defterde mastr olan kur v mezri ol cnibden gelen vekllere izn itdrp gsterdkden sonra hsn-i ittifk u ittihdla min-bad defter-i cedd-i hknde bu cnibe mukayyed olmayup kadmden ol cnibe tbi kur v mezria bu cnibde olan serhad belerine ve havss-* hmynum mensna ve zam v erbb- tmra muhassalen h ferde ahid-nme-i hmynuma ve emr-i erfme mugyir dahl taarruz itdrmeyp mbeynde olan dostlua muhlif vazun sudrndan gyet ihtiyt eyleyesin ve ol cnibe mteallik olmayup defter-i ceddde ber cnibe mukayyed olan kur v mezria ol cnibden dahl taarruz olunmamak in mnsib grildi zre haberlep bir vechile tedrk eyleyesin ki, sonradan mbeynde vk olan ahd emna muhlif cnibeynden bir vaz sudr eylemel olmaya ve bu hkm ne gnde vsl olup ve ne vechile tedrk idp ne zamnda mberet eyledn ve ol cnibden vkf u muttali olduun ahvli vuk ve shhati zre ilmdan hl olmayasn.
* Metinde eklindedir.

697

Bursa'nn Demirta Mahallesi'nden Bl, Tahtelkale Mahallesi'nden Ali ve Irgand Mahallesi'nden Kemhac Hasan'n yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Sbaya virildi. F 10 Saferi'l-muzaffer, sene: 979 Burusa kdsna hkm ki: Nefs-i Burusa'da Demrta Mahallesi'nde Bl, Tahtelkala Mahallesi'nde Al, Irgand Mahallesi'nde Kemhc Hasan nm kimesneler elegetrilp kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan kimesneleri hsn-i tedbr tedrkle elegetrp kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yolda onat vechile hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

447

698

Erdel Voyvodas Batori tvan'n, kendisine ve Erdel beylerine gnderilen ahkm- erfenin alnd ve gereinin yaplmakta olduu, halkn kendisini voyvodala kabul ettii, memleketin emniyet ve refah iinde olduu yolunda gnderdii mektubun alnd; kendisine skf, raht ile donatlm at ve hilat, dier beylere de hilatler gnderildii; ayn ekilde grevini hakkyla yapmaya devam etmesi, gnderilen hilatleri emredildii ekilde datmas ve memleketin muhafaza ve asayiinin temini iin gayret gstermesi.

Yazld. hinciba Muhammed'e virildi. F 11 Safer, sene: 979 Vilyet-i Erdel'e voyvoda tayn buyurlan Batori tvan Voyvoda'ya hkm ki: sitn- Devlet-medr ve Atebe-i Aliyye-i Gerdn-iktidrum'a mektb gnderp; "bundan akdem avuum Ahmed zde kadruh ile sana ve vilyet memleket belerine irsl olunan ahkm- erfe vsl olup mazmn- sadet-meymnlaryla amel olunup cdde-i itat inkyddan udl inhrf gsterr bir ferd olmayup kem-yenba te-i fitne v b hsn-i tedbr tedrknzle skn bulup fesd enate mberet ider h ahad olmayup ayn- vilyet ve mer-i memleket ummen ittifk u ittihd ile emr-i erf-i vcib'l-ittibum muktezsnca seni voyvodala kabl idp emrne muhlefet ve szne munedet gstermeyp her vechile mut u munkd olup tazm u ikrm ve tefhm u ihtirmunda say ikdmda kusr u noksnlar mhede olunmayup memleket vilyet emn emn ve rey v berys istirhat itmnn zre olup Sdde-i Sadet-mebum'a ili gndermek sadedinde olduun" bildrmisin. Eyle olsa; vilyet-i Erdel emr-i zafer-tesr-i husrevnemzle feth u teshri myesser olan Memlik-i Mahrsemz'den biridr. Dyim emn emn zre olup rey v berys zll-i tfet hmyetmde sde-hl ve mreffeh'l-bl olmas murd- erfm olman hliy senn hakkunda mezd-i nyet-i pdihnem zuhr u sudr idp det-i hasene-i ehriyr ve kde-i mstahsene-i tcdrden sana ryet-i feth-yet ve skf ve rahtile mkemmel at ve hlat-i fhre-i husrevnem ve mer-i memleket ve ayn- vilyete dah istihkklarna gre hlat-i hmynum nyet olunup fahru'l-emcid ve'l-ekrim hincilerm Ba Muhammed zde mecdh ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, alup giyp fermn- erfm muktezsnca vilyet-i mezbrede voyvoda olup ol ki,* vazyif-i hdemt- voyvodalkdur, keml-i emnet ve hsn-i istikmet ile mer v medd klup mer-i vilyete gnderilen hlatlerin istihkklarna gre giydrp her birine gerei gibi istimletler virp memleket vilyetn hfz u hrseti hussnda mcidd merdne olup ad-y hksr taraflarndan zarar u gezend iridrilmemek bbnda bezl-i makdr klup sitne-i Sadet-penhum'a itat inkyd zre riyet hmyetleri bbnda kusr zre olmayup vilyet memleketn ihtilline bs olup emrne ve szne muhlefet idenlern ittihd u ittifkla haklarndan gelp err u 448

rlarn def u ref itmekde env- say ikdm ve esnf- cidd ihtimm zre olup bb- adletde dakka fevtitmeyp rey v beryya bi-vechin mine'l-vch zulm teadd itdrmeyesin.
* Metinde eklindedir.

699

Eflak reyasndan bazlarnn yerlerini terkedip Tuna yallarnda yerletikleri, bazlarnn da hrsz ve haramilere yataklk ettikleri bildirildiinden, yerlerini terkeden rey defter-i ceddde raiyyet yazlmamlar ise eski yerlerine grlmeleri; fesat kartanlarn da yakalanp tefti olunarak suu sabit olanlarn haklarndan gelinmesi.

Yazld. Pr avu'a virildi. F 10 Safer, sene: 979 Varna kdsna hkm ki: Eflak Voyvodas Aleksandra Voyvoda mektb gnderp; "Eflak reysndan bazlar yirlerin terkidp Tuna yallarnda varup skin olup harclarn virmemekle noksn mterettib oldun ve baz dah hrsuzluk ve harmlk idp ve baz eky levendta uyup erk dell olup reynun esbb tavarn sirka idp fesd enatden hl olmaduklarn" bildrmein buyurdum ki: Sdde-i Sadetm avularndan Pr avu mbereti ile bu husslar onat vechile teft eyleyp gresin; anun gibi kadm Eflak reys kadm yirlerin hl koyup vech-i merh zre perkende olmlar ise ol asl kadm Eflak reys gp gitdkleri yirlerde defter-i ceddde rayyet yazlm deiller ise grp kadm yirlerine gnderesin ve fesd enat zre olanlar elegetrp husam muvcehesinde bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl terkolmayan husslarn erle teft eyleyp anun gibi fesdlar ve hrsuzluklar sbit olup siph olmayanlarun erle haklarndan gelp siph olanlarun ahvlin yazup ve ne makle fesd enatleri sbt buldun mufassal defter eyleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

700

Anadolu sahillerindeki kazlarda firarda bulunan baz mr ve Macar esirlerden yakalananlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; baz kiilerin bunlar hakknda ortaya att kulluk iddialar Sdde-i Sadet'te grleceinden bu bahane ile sevk esnasnda kimsenin mdahalede bulunmamas.

Yazld. Anatol yallarnda olan kdlara hkm ki: Hliy mr ve Macar esrlerinden baz firr idp neferi elegelp gnderilp baz esr kimesneler; "Bizm kulumuzdur." diy mni olduklar buyurdum ki: 449

elegelmi esr bulunursa kimesneye Vardukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi asl tealll itdrmeyp kimesneler ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Eger kimesne; "Kulumdur." diy taleb iderse Atebe-i Ulym'da grilp mr esrleri olmayup abd-i memlki ise erle virile. Bu bahne ile mr esrlere kimesneyi dahlitdrmeyp elegelmeleri bbnda ikdm ihtimm eyleyesin.

701

Semendire'nin tahririyle grevlendirilen Belgrad Kads Bl Efendi'nin livann tahririni brakp defterleri gndermesi emrine muhalif olarak yapt tevzilerin geersiz olduu; bu sebeple sipahilere timarlarnn eski beratlarna gre zaptettirilip defterlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mustaf Paa'nun demisi Kurd'a virildi. F 13 Safer, sene: 979 Belgrad Kds olup bundan akdem Semendire tahrrine memr olan Bl Efendi'ye hkm yazla ki: Bundan akdem; "Liv-i mezbrun tahrrinden fergat olunmdur; defterleri gnderesin." diy hkm-i hmynum gnderilmi iken amel olunmayup; "Hkm gelmedi." diy tevz itdn istim olund. mdi; emr-i erfme mugyir itdn tevz makbl-i erfm olmayup siphlere tmrlar eski bertlar mcebince zabtitdrilp Sdde-i Sadetm'den virilen defterler gir sitne-i Sadetm'e gnderilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince siphlere tenbh eyleyesin ki, tmrlar bertlar mcebince zabtidp defterleri mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

702

Bodan ve Bender snrlarnda anlamazla yolaan yerlerin aidiyeti meselesinin zme kavuturulmas iin bilirkiiler ve Bodan voyvodasnn adamlaryla anlamazlk konusu olan yerlere bizzat gidilip gerekli aratrmalarn yaplarak snrn tespit edilmesi ve eitli alametlerle belirli hale getirilmesi.

Yazld. Pr avu'a virildi. F 10 Safer, sene: 979 ernovi ve Bender kdlarna hkm ki: Sen ki ernovi kdssn, mektb gnderp; "Dergh- Muallm avularndan Pr avu yedinden vrid olan emr-i erf mcebince Bender kazsna tbi kurnun ve nefs-i Bender'n snurlar grilmek* in Bodan voyvodasnun veklleri Mayak(?) ve slovin ve Petrik(?) ahlsin meclis-i era ihzr idp karye-i mezbre halk mukaddem skin olduklar yirden kalk[u]p iki yldan gp Bodan snurna konup emr-i erf mcebince ref olup; "Kadm yirlerine varmalarn taleb iderz." didklerinde karye-i mezbre halkndan sl olundukda; "Fi'l-vk mukaddem zirat in Aleksandra'dan bir mikdr yir alup zirat idp rin Aleksandra'ya viretururken bade-zamnin Aleksandra rimzi 450

Bender Bei Hasan dme zzhya balayup ol zamndan ber rimzi mrun-ileyhe virrdk. Badeh Silistre'yi dah mceddeden tahrr iden kd dah bi'l-fil skin olduumuz yire yazup Bender beine hsl kaydeylemein rimzi Bender Bei Hzr dme zzhya virrz." didklerinde mm-ileyhe hsl kaydolundu mukarrer olup ve Bodan voyvodasnun veklleri mrun-ileyhe hsl kaydolunmdur. Lkin vilyet ktibi mezbr karye halkn eski karyelerinde dan sonra mahall-i mezbra gelmilerdr. Mezbrlar yevmen fe-yevmen Bodan yirlerine tecvz [] teaddden hl deillerdr." diy cevb virp tarafeynn hidleri olmayup mezbr karye halknun takrrlerinden mahall-i mezbre Bodan snur olmak fehmolunur." diy bildrmisin ve Bodan voyvodas dah mektb gnderp; "Vilyet-i Bodan'un snurlarna Akkirman ve Bender kazsna tbi kur ahlsi dahlidp mandra ve syeler ihds idp gn gne muraza ziyde olup giderken her bir mandra mstekl karye olup bu huss in mrun-ileyh avuum Ruscuk kdsna; "Bi-nefsih varup grp Bodan yirlerine ihds olunan mandra ve syeleri klliyyen ref idp olgelene mugyir i itdrmeyesin." diy fermn olunman** zikrolunan karyeler halk mahall-i niza geldklerinde mrun-ileyh Hzr dme zzh maan gelp; "Mezkr karyeler benm hslarumdandur; rleri bana rcidur. Benm marifetmle grilmek gerekdr." diy mstekl reyy koyuvirmeyp tefte mni olup; "Mbhem kalmdur." diy grilp mstekl snur kesilmesin" rec itmein imdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup ehl-i vukf ve mutemedn-aleyh b-garaz kimesneler ile ve mm-ileyh Bodan voyvodasnun tayn olunan demleri ile mahall-i nizun zerine varup dah vech mnsib oldu [zre] Bodan ile Bender beyninde bir snur tayn eyleyp yir yir almetler nasbeyleyp ve handek kesdrp ve kmr dkdrp bir vechile temyz eyleyesiz ki, sonradan niza medd olmayup eger bu cnibdr ve eger Bodan tarafndan birbirinn snur dhlinde olan yirlerine dahl taarruz eylemel olmayalar ve bu hussda Akkirman Bei Hzr dme zzhy dahl taarruz itdrmeyp hemn siz bi'z-zt ehl-i vukf ile ve mm-ileyh Bodan voyvodas demleri ile varup fasleyleyp bertaraf eyleyesiz ve ne vechile tedrk eyleyp [ne] mahalden snur tayn olundun mufassal merh yazup defter idp sicill-i mahfza kaydeyledkden sonra bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz.
* Metinde eklindedir.

** Metinde

eklindedir.

703

Bursa'da Keida'ndaki nehirlerin balklar hssa-i hmyn iin avlanageldiinden, mr avclar dnda hi kimsenin bu nehirlerden balk avlamasna izin verilmemesi.

451

Yazld. Hseyin avu'a virildi. F 13 Safer, sene: 979 Burusa kdsna hkm ki: Taht- kaznda Ke tanda cr olan enhrun balklar kadmden hssa-i hmynum in saydolunugelmi iken hricden baz kimesneler balk sayditdkleri istim olund. mdi; zikrolunan enhrdan mr sayydlardan mad hricden kimesnelere balk sayditdril[me]mek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, gerei gibi mukayyed olup gresin; anun gibi hricden kimesneler gelp mr in zabtolunugelen balklar saydiderlerse muhkem tenbh tekd [eyleyesin ki,] enhr- mezbrenn balklarn min-bad hricden kimesnelere sayditdrmeyp mr sayydlara hssa-i hmynum in sayd zabt itdresin. Bade't-tenbh eslemeyp memn olmayanlar kimler ise isimleriyle yazup bildresin.

704

stanbul'un ihtiyac olan koyun iin toplanan parann kasap ve celeplere datlmayarak taliplerine murabahaya verilmesi, hsltn kasaplara datlmas ve her sene muhasebesinin yaplarak defterinin gnderilmesi.

Yazld. Koyun emninn demisi Hasan'a virildi. F 12 Safer, sene: 979 stanbul kdsna hkm ki: Bundan akdem stanbul zahresi koyun in cem olunan akaya mtevell olan Al nm kimesne zimemde olan altundan yiirmi bin sikke altun kaldurup celeblere ve kassblara tevz u taksm idp her koyun bana birer aka alnman hkm-i erf virilmidi. Hliy zikrolunan altun kassbla celeb mbeyninde istiml olunmayup yarar kefl ve yarar rehnlerle murbahaya virilp zerine gelen aka senn ve mtevell marifeti ile kassblara virilp ve sl-be-sl mtevellnn muhsebesi grilmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan yiirmi bin altun virilen kassblardan ve celeblerden mtevellye cem u tahsl itdrp dah min-bad yarar kefl ve yarar rehnlerle tlib olanlara mumele-i eryye ile mumele[ye] virp dah mumeleden hsl olan akay sl-be-sl mezbr mtevell marifetiyle [ve] senn marifetnle kassblara virp ve mahrse-i mezbre kassblarnun emr-i erf mcebince ziynlar zhir olanlara teberruan tevz u taksm idp ve her kassba mumele akasndan her kassb ve celebe mumeleden ne mikdr aka virilrse mtevellye huccet [] defter itdrp ve sl-be-sl muhsebesin grp asl- mldan ve mumeleden bir aka ve bir habbesin zyi u telef itdrmeyesin.

452

705

Canik sancandaki baz kadlarn, nikh akas almak iin, bekr kzlarn Kbrs'taki kul tifesine tezvici emrolunduunu ve Kbrs'a gnderileceklerini ne srerek bir ok kz dengi olmayan ahslara nikhladklar bildirildiinden, bu ii yapan kadlarn isimlerinin arzedilmesi.

Yazld. Memi Be'n Kethuds Hasan Kethud'ya virildi. F 13 Safer, sene: 979 Canik Bei Memi Be'e hkm ki: Bundan akdem; "baz kdlar memlikde nid itdrp; "Her kimn ne kadar bkire kz olup tezvc olunmam ise Kbrus'da olan kul tyifesine kz emrolunmdur; kzlarnuz Kbrus'a srilr." dimekle fukar kzlarn kfvvi olmayanlara nikh idp bu sebeb ile nicelere zulm hayf olup ve kdlar mcerred nikh akasna tama idp bu makle fesd itdklerin" bildrmi idn. Ol kdlar ne yir kdlar[]dur; isimleriyle ilm itmemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu makle fesda mberet eyleyen kdlar isimleriyle ve nire kdlar idin ayn ile yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

706

Buhayra vilyetinin nceki eyh'l-Arab olan eyh Yahya'nn olu mer'in iltizamdan dolay zimmetinde kalan mr maln tahsil edilmesi.

Yazld. Habls Be'n demisi Cneyd['ye] virildi. F 12 Safer, sene: 979 Vezr Sinn Paa'ya, Msr kdsna hkm ki: Bundan mukaddem vilyet-i Buhayra eyhu'l-Arab olan eyh Yahy'nun ol mer'n vilyet-i mezkre iltizmndan zimmetinde mblaa mr mebla olup sbk havle elinden firr eyleyp bi'l-fil mahmiyye-i mezkrede oldu istim olunman elegetrilp zimmetinde olan ml- mr zabt u kabz olunmak emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp mezkr mer'i elegetrp zimmetinde olan ml- mryi b-kusr tahsl itdrp dah Hazne-i mirem in zabtitdresin. Bu huss mhimdr; mezkr elegetrmekde say-i mevfr klup gaybet itdrp ml- mr bel u ketm olunmakdan hazer idp zimmetinde olan ml- mrye bi't-tamm almaynca salvirmeyp zerinde bir aka ve bir habbe bk kodurmayasn. Muhtc- arz olan huss yazup arzeyleyesin ve ne vechile tedrk idp ne mikdr ml tahsl olunup kabzolundun mufassalen yazup bildresin.

707

Buhayra'da fesat karttklar bildirilen ahslarn yakalanp tefti olunmalar; sular sabit olursa eran lazm geldii ekilde cezalandrlmalar.

453

Vilyet-i Buhayra kdsna hkm ki: Vilyet-i mezkre Habls Sdde-i Sadetm'e kend demlerinden Sleymn nm kimesnelern fesd enatleri zhir olup katle mstehkk olm yanlarna nice mfsid cem olup olund. mdi; mezkrlar elegetrilp erle emridp buyurdum ki: Vardukda, her ne tark ile mmkin ise hsn-i tedbr tedrkle elegetrp ahvllerin teft idp gresin; kutt- tark idkleri sbit olursa, ol bbda ol ki, muktez-y er- kavmdr, yirine koyup hlf- er- kavm kimesneye i itdrmeyesin.

708

Pnarhisar'da Kosta ve Yani adl zimmlerin sahtekrlk yaparak Eflakl ve Pnarhisarl baz zimmlerden haksz yere eitli miktarlarda paralar aldklar bildirildiinden, ad geenlerin tefti olunarak zerlerine sbit olan sularn ayrntl olarak bildirilmesi ve bakalarndan haksz yere aldklar paralarn sahiplerine iade edilmesi.

Yazld. Pr avu'a virildi. Mevln Bnarhsr kds[na]: Kosta nm zimm Eflak'a tbi Boza nm karye keferesinden Terse File(?) nm zimmden on alt bin aka ve Trabzonlu Yani nm zimm dah Eflak tyifesinden baz zimmlerden on iki bin aka hak taleb idp tark- tezvr telbse slk idp vilyet-i Eflak' zikritmedin hkm ihrc idp irret ekvet eyleyp ve taht- kaznda Siraze(?) nm karyeden Todori ve Aleksi ve Yani ve skerle ve Baro ve Dimitri nm zimmlern dah bi-gayri hakkn yiirmi be bin akalarn alup ahvlleri defetle teft olundukda itdkleri davlarnda kzib kup menle memn olmayup muttasl hlf- er- erf fesd enat itmekden hl olmaduklar istim olunman buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan zimmlern ahvllerin dikkat ihtimmla teft tefahhus eyleyp itdkleri davlarnun asl ve hakkati olmayup mcerred celb-i ml in fukar v zuafya vech-i merh zre hlf- er- erf zulm teadd idp zikrolunan Eflak tyifesinden ol mikdr hak taleb eyleyp defetle teft itdrdklerinde davlarnda kzib kduklar zhir olup tezvr telbs eyledkleri ve taht- kazndan zikrolunan zimmlerden hlf- er- erf ol mikdr aka alduklar sbit zhir oldukdan sonra hlf- er alduklar akay gir shblerine erle alvirp dah fesd enatleri sbt buldu zre mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Sonra emr-i erfm ne vechile sdr olursa anunla amel eyleyesin. Hn-i teftde tamm hakk zre olup hlf- er- erf kimesneye zulm teadd olunmakdan hazer eyleyesin.

709

Merhum ehzde Mustafa'nn Bursa'daki trbesinin yapm iin Mimarba Sinan'n tavsiyesi zerine Mehmed avu'un halife tayin olunduu.

454

Yazld. Mehmed avu'a virildi. Mevln Burusa kdsna hkm ki: Hssa Mimrlarum Ba Sinn Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "karndaum merhm Mustaf'nun mahrse-i mezbrede bin olunan trbesine yarar std halfe lzim olup ve merhm babam hudvendigr tbe serhunun trbesi binsnda halfe olup Dergh- Muallm avularna ilhk olunan Mehmed avu in; "Yarar std ve hdmetinn uhdesinden gelr." " diy bildrmein [buyurdum ki]: Hkm-i erfmle mrun-ileyh vusl buldukda, bins emrolunan trbe-i mezbrede ve istikmetle

710

Msr'dan giden haclara verilegelen peksimedin yeterli sayda deve bulunamamas ve Svey'te peksimet yklenecek gemilere emr-i hac ve gemi reislerinin zel eyalar ile ticar mallar yklemelerinden dolay peksimetin yerine ulatrlamad ve haclarn ok zorluklar ektii bildirildiinden, grevlilerin bu konuda titiz davranp haclara sknt ektirecek ilerden kanmalar.

Sehbe nzrna virildi. F 15 Safer, sene: 979 Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: Mahmiyye-i Msr'dan giden kfile-i huccca virilgelen peksimad deveye tahml olunup Svey skelesi'ne gemiye tahml in gnderildkde em[]r-i hcc ile baz aniy peksimadn tahml eyledkden sonra resler ticret in nice esbb met alup gitdinden gayri emr-i hc kendye mteallik nice esbb met tahml eyleyp ve gemiye mteallik olan huddm dah eger yelken resleri ve eger syiri nice esbb met tahml eyleyp gemiler meml olmala fukarnun peksimad gemiye konlmayup tarada kalup ve deve dah bulunmayup susuz beriyyede nice fukar zell zebn olup ve nicesi helk oldu ve virilgelen develern yedekleri olgelene muhlif skb(?) tamm virildi ilm olunman buyurdum ki: Vusl [buldukda], bu bbda bi'z-zt mukayyed olup kfile-i huccca Msr'dan tayn olunan emr-i hclara muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, fukarnun peksimadn bi't-tamm gemilere tahml eyleyp vech-i merh zre fukarya zulm teadd eylemeyeler ve reslere dah muhkem tenbh tekd eyleyesin ki; fukar peksimadndan gayri kimesnenn esbb metn almayup fukary tacz eylemeyeler. Bade't-tenbh eslemeyenleri her kimler ise isimleriyle yazup bildresin ve bi'l-cmle fukarnun eger peksimadlar gemilere ve develere tahml itdrilp acz muzyaka virilmemekde ve eger kadmden virilengelen yedek develerin bi't-tamm mukaddimler virp olgelen det knn zre develeri tahml eyleyp ziyde ykletmeyp deveyi zebn itdrmeyp fukary mehm-emken riyet hmyet eylemek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin. 455

711

Tuna sahillerindeki kazlarda bulunan hrsz ve haramilerin tefti olunarak siyasete mstehk olanlarn siyaset olunmas; zerlerine bir ey sabit olmayan, ancak hrsz diye bilinen ve iyi kimse olarak tannmayan kiilerin ise kree konulmas.

Tuna yallarnda vk olan kdlar[a] hkm ki: Taht- kaznuzda fesd enat zre olan hrsuz u harm teft olunup siysete mstehkk olanun erle cezs virilp anun gibi eylk ile mehr olmayup zerlerine olmayup hrsuz nmna olanlar kree virilmek emridp buyurdum ki: Vardukda, her birinz mukayyed olup hrsuz u harmlk idp fesd enat zre olanlar husam muvcehesinde bi-hasebi'-er'-erf onat vechile hakk zre teft tefahhus eyleyp gresiz; hrsuzluk eyleyenlerden haklarndan gelinmek lzim olanlar bbnda muktez-y er- kavm ne ise icr eyleyp erle sbit zhir olmayup hrsuz nmna fesd enat zre olup eylk ile marf u mehr olmayanlar dah emrm mcebince anda olan aykalara kree teslm eyleyp ne mikdr kimesnenn hakkndan gelinp ve ne mikdr kree virilrse isimleriyle defter olunup deftern bir sretin sitne-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; hn-i teftde tamm hakk zre olup fesd enat zre olanlar hmyet olunup celb ahz olunmakdan ve kend hllerinde b-gnh olanlara dah bu bahne ile hlf- er- erf zulm hayf olmakdan ziyde hazer eyleyp hakk- sarha tbi olup er- kavme mugyir i olmakdan hazer idesiz.

712

Zamantu Kalesi'nin tamiri iin Zamantu memlehasndan ald altnlar tamirata sarfetmeyen ve kalede bulunan cephane ve zahireyi de teslim etmeden kaleden ayrlan eski Dizdar Nasuh'un yakalanarak hapsedilmesi.

Yazld. Kala-i mezbre kethuds Abd'ye virildi. F 13 Safer, sene: 979 Zamantu kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Zamantu Kalas dizdr kdvet'l-mer ve'l-ekbir Haleb'de Hzne-i mire defterdr dme ulvvhnun tezkiresin rd idp; "Sbk Dizdr olan Nash kaz-i Zamantu Memlehas'ndan kala-i mezbrenn meremmt in otuz altun alup masrafna sarfitmeyp ve cebe-hne ve kala-i mezbrede olan zahreyi teslm itmedin gaybet idp kala-i mezbreye ihtill virmi." diy iret olunman grildkde hakkat-i hl bu minvl zredr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk mezbr dizdr cebe-hne v zahreyi teslm itmedin kaladan gaybet eyledi ve ol otuz altun alup kalanun meremmete muhtc olan yirlerine sarfitmemi ise mezkr elegetrp habsidp ahvlin mufassalen yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Sonra ol bbda emrm ne vechile sudr ider ise mcebiyle amel eyleyesin. 456

713

Padiah bu sene Edirne'de klayacandan Darssade iin yeterli miktarda zahire hazrlanmas.

menzillerde

Zikrolunan ahkm- erfenn cmlesi serrclardan Al'ye virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 979 Hslar kdsna hkm ki: Hl sadet ikbl ile bu k mahrse-i Edirne'de klamak tasmm-i niyyet olunup Dru's-sadetm in taht- kazndan kifyet mikdr zahre tedrk olunmak lzim mhimm olman Ordu-y Hmynum'a ihzr fermn olunan zahre ahkmnda Dru's-sadetm in dah kifyet mikdr zehyir tedrki fermn olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, fermn olundu zre lzim olan zd zevdeyi taht- kaznda vk olan menzile getrdp hzr u mheyy itdresin ki, mezkr serrcum vardukda, lzim olan zahreyi alup bile gidenlere aka ile tevz eyleyp ashbna ticret ve bile gidenlere siat-i maet hsl ola. Huss- mezbr ziyde mhimdr; ihmlden hazer idp zahre bbnda muzyaka ekdrmekden ziyde ihtirz eyleyesin. Bu dah. Bir sreti, Silivri Bu dah. Bir sreti, orl. Bu dah. Bir sreti, Vize. Bu dah. Bir sreti, Bergos. Bu dah. Bir sreti, Babaeskisi. Bu dah. Bir sreti, Hskyi. Bu dah. Bir sreti, Edirne. Dru's-sadet gidecek menzillerdr Halkalu orl Babaeskisi atalca Elvnbel Edirne Silivri Bergos Hsky

714
Yazld.

Padiah bu sene Edirne'de klayacandan Silivri, Elvanbeyli, Bergos ve Babaeski menzillerinde yeteri kadar zahire hazrlanmas.

457

Ahmed avu'a virildi; Sinn avu'a uladurmak in. F 4 Cumde'l-evvel, sene: 979 Vize kdsna hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum yazlup; "sadet ikbl ile mahrse-i Edirne'de klamaa tasmm-i niyyet olunup Silivri Kona'na sen dah zahre tedrk eylemek" emrm olm idi. O[l] emr-i erfm kem-kn mukarrer olup hl Dru's-sadetm dah Elvnbel'ye nzl eylemek muhakkak olup zahre tedrki lzim olman taht- kazndan zikrolunan menzile dah yz elli md arpa, iki yz it saman ve yz araba otluk ve awna gre odun ve be bin akalk etmek ve syir zehyirden vfir u mstevf zahre tedrk ihzr eylemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp emrm zre zikrolunan menzile dah Dru's-sadetm mhimmi in tayn olundu mikdr zahre ve syir zd zevdeden vfir u mstevf zahre tedrk eyleyp mahall-i memra mukaddemden getrdp ihzr eyleyesin ki, ashbna sebeb-i ticret ve bile olan halka siat-i maet hsl ola. Zahre huss mhimmtdandur; ihmlden gyet ihtirz eyleyesin. Bu dah. Bir sreti, Bnarhsr kdsna; muvenet, Bergos Menzili'ne. Kalkanc Mehmed avu'a virildi. Bir sreti, Hayrabol kdsna; muvenet, Babaeskisi Menzili'ne.

715

Padiahn bu sene Edirne'de klamas sebebiyle hazrlanan zahirenin Hasan avu Edirne'ye geldiinde cins, miktar ve fiyatlar ile kimlerde depolandn gsterecek ekilde ayrntl olarak defter olunmas.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 979 Edirne kdsna hkm ki: El-hlet hzih bu k mahrse-i Edirne'de klanmak bbnda tasmm-i niyyet olunup vfir u mstevf zahre tedrki in sana ve etrf u cevnibde olan kuzta ahkm- erfe yazlup gnderilmein buyurdum ki: Sdde-i Sadetm avularndan Hasan avu vardukda, bu bbda bi'z-zt mrun-ileyh avuumla mukayyed olup etrf u cevnibden evmir-i erfem mcebince gelen zehyiri her ne ise eger mmya ve eger syir bal u ya ve bunlara mbih met u zehyiri cmlesin mrun-ileyh avuum marifeti ile frd frd yazup ne kadar md ve ka kntr ve ne mikdr vukyye olup sirleri ne idin ve kimlerde der-mahzen anbr oldun mufassal merh defter eyleyp hzr u mheyy eyleyesin ki, ina'llh'l-Eazz sadet ikbl [ile] varlmak myesser oldukda lzim oldukca alnup askir-i mansrenn vech-i mana sarfolunup ashbna ticret ve bile olanlara siat-i maet hsl ola. Zahre huss ziyde mhimmtdandur; ihml eylemeyp bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin. 458

459