Professional Documents
Culture Documents
KORUYUCU ARALAR
lkemiz ile ilgili verdiimiz rakamlar SSK tarafndan kayt altna alnm yedi milyon alana ait verilerdir. Oysa alann yirmi milyon kadar olduu tahmin ediliyor.
SSK STATSTKLER
Sosyal Sigortalar Kurumu istatistiklerine gre 2006 ylnda 79.027 i kazas, 574 meslek hastal vakas meydana gelmi, bunlarn 1.601i lmle sonulanmtr. 2006 ylnda i kazalar ve meslek hastalklar sonucu kaybedilen i gn says ise, 1.895.235 dir. Bu rakamlarn yan sra SSK istatistiklerine yansmayan i kazalar ve meslek hastalklar sonucu kayplar da ayrca dikkate alnmaldr
Baz kaynaklarca, endstrilemi lkelerde i kazalar ve meslek hastalklarnn toplam maliyetinin, bu lkelerin Gayr Safi Milli Haslalarnn % 1i ila %3 orannda deitii belirtilmektedir. lkemizde ise en iyimser yaklamla, i kazalar ve meslek hastalklarnn toplam maliyetinin ylda 4 katrilyon TL olaca tahmin edilebilir
1000000 781911 800000 813010 836447 753275 723503 727409 777177 850,928
944984 1,036,328
600000
400000
200000
0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
yeri Saylar
7000000
6,191,309
6000000
5015106
5486494
499289
972744
1046732
1166739
1254166
1432111
1,627,333
1000000 0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Kadn
Erkek
i Saylar
60000
40000
20000
0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Kazas Saylar
1600 1400 1400 1200 1000 803 800 601 600 400 200 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 440 384 519 574 1055 1025 883
Kazas Sonucu
Dmeler % 11.3
naat 9%
2006 SSK istatistiklerine gre i kazas sonucu lmlerin sektrlere gre dalm
10% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 1% 2% 2% 25% naat
4%
32% Bilinmeyen
naat Kmr madencilii Toptan ve Parakende Tic. Gda Maddeleri S an. Dokuma S an. Makine m. Ve Tam. Nakil Aralar m. 20 den az lml i kazas olan sektrler
2006 SSK istatistiklerine gre i kazas sonucu srekli i gremezliklerin sektrlere gre dalm
22%
50%
10%
7% 5%
naat Nakliyat Kmr Madencilii
6%
Metalden Eya m.(Mak. Hari) Dokuma S an. 100 den az i gremezlik olan sektrler
KORUYUCU ARALAR
Koruyucu aralar, alanlarn i kazalarna uramalar veya meslek hastalklarna tutulmalarn nlemek zere, allan yerin zelliine ve yrrlkteki mevzuata gre alma sresince kullanlma zorunluluu olan malzemelerdir. Koruyucu aralar; i yerinin zelliine gre, srekli kullanlmas gerekenler (baret, i elbisesi, i ayakkabs vb.) ve alma annda kullanlmas gerekenler (maske, gzlk, eldiven, yamurluk, emniyet kemeri vb.) eklinde iki ayr grupta deerlendirmek olasdr.
c. Szgeli gaz maskesi Havann ierdii zararl gaz ve buharlar szmek zere kimyasal maddeler ieren bir szgeci bulunan aratr. . Hortumlu temiz hava maskesi Kullanann yzne taklan ve ucundaki hortum ile normal atmosfer basncndaki temiz havann solunmasn salayan maskedir. d. Basnl oksijen solunum cihaz Yze taklan bir maskeye bal oynak bir hortum vastasyla oksijen ieren, uygun bir sistemle balantl aygttr. e. Basnl hava solunum cihaz Yze taklan bir maske ile oynak bir hortum araclyla basnl hava ieren tple balantl aygttr. f. Oksijen retimli solunum cihaz Yze taklan bir maske ile kimyasal yolla retilen oksijenin solunmasn salayan aygttr.
2- Vcudun Korunmas
yerindeki olas tehlikelere kar vcudu korumak amacyla elyaf dokumadan elbise, nlk ya da tozluk giyilmelidir. Yksek yerlerde veya engebeli yerlerde alrken dmemek iin gvenlik kemeri, gvenlik halat, d tutucusu ya da gvenlik a kullanlmaldr. Yksek yerlerdeki almalarda (at ileri, elektrik direkleri zerindeki iler gibi) gvenlik kemerleri takmadan nce balama halat ve balant paralar dikkatle kontrol edilmelidir.
a) Ellerin korunmas
Eller vcudun ska yaralanan blmleri arasndadr ve srekli olarak deiik risklerle kar karyadr. Travmatik yaralanmalar el kazalarnn en yaygn olan tipidir. El yaralanmalarna neden olan riskler aadaki biimde snflandrlabilir: 1.Mekanik riskler: arpmalar, ezilmeler, burkulmalar, ypranmalar, delinmeler, kesilmeler, kopmalar. 2.Termik riskler: Scaklk, ergimi metallerin sramas, ar souk. 3.Kimyasal riskler: Asitler, bazlar ve solventler gibi tehlikeli maddelerin sramas ve temas. 4. Elektrik riskler: Elektrik kvlcm.
El kazalarn nlemek iin alnmas gerekli nlemler unlardr: - iin doru el aleti kullanlmaldr. Uygun bir biimde alacandan emin olmak iin kullanmadan nce btn donanm kontrol edilmelidir. Dme olasln azaltmak iin alma blgesi temiz ve kuru bulundurulmaldr. nk derken arpmay hafietmek iin eller kullanlmakta bu da burkulmalara veya krlmalara neden olmaktadr. Bozuk zemin ve demelere, burumu hallara, kaygan yzeylere zellikle dikkat edilmelidir. - Eller, sa ve giysiler makinelerin tm hareketli blmlerinden uzak tutulmal, ie balamadan nce tm mcevherler, evlilik yz bile karlmaldr. - Yaplan ie gre uygun eldiven ve koruyucu dier donanm giyilmelidir
Eldivensiz olarak keskin, sivri ulu, ar, scak, yakc ve andrc maddeler kaldrlmamal ve tanmamaldr. - Hareketli makinelerin tehlike oluturma olasln ortadan kaldrmak iin tehlikeli blmlerine koruyucular taklarak allmaldr. - Herhangi bir aygt ya da makine temizlemeden nce mutlaka kapatlmaldr.
b) Gzlerin korunmas
zellikle sanayi kazalarndan koruma nlemleri arasnda gzlerin her trl tehlikeden, fiziksel ve kimyasal etki altnda kalmasndan veya radyasyondan korunmas nemli bir konudur. Her yl i yerlerinde oluan gz yaralanmalar gzlerin korunmasna yeterince dikkat edilmediini gstermektedir. Uucu, frlayc ve srayc paralardan meydana gelen gz yaralanmalarn nlemek zere koruyucu gzlklerin kullanlmas zorunludur. Gzlerin korunmas uygun zellikte gzlk veya buna benzer koruyucular kullanmakla mmkn olabilmektedir.
Koruyucu gzlk takmadan, talama, delik delme, kaynak ileri, torna, freze ileri ve evreye uan paralar sratan ilerle kimyasal madde boaltmalar yaplmamaldr Gzlk gerektirmeyen ama srama yapan ilerde saydam yz siperi kullanlmaldr. Uygun maske takmadan zararl toz, gaz, duman ve buhar oluturan ilerde allmamaldr.
c) Ban korunmas
yerinde herhangi bir parann dmesi veya sramas, bir yerden geerken ban arpmas ba yaralanmalarna neden olan olaylarn balcalardr. Ban kaza tehlikelerinden korunmas iin delinmeye, krlmaya, elektrie ve yanmaya dayankl malzemeden yaplm baret (gvenli kask) kullanlmaldr.
Ban gvenlii amacyla taklan koruyucu balklar u ekilde snflandrlabilir: - Den cisimlere ve arpmalara kar kafatasn koruyan baretler - Metal kask ve balklar - Sa fileleri ya da rtler - Kaynak koruyucu maskeleri - Yz siperleri
) Ayaklarn korunmas
Bir gere ve eyann dmesinden oluan ezilmeler, sivri eyalarla delinmeler, ivi batmas, kaymalar, ergimi metallerin sramasndan oluan yanklar, ayaklar iin her zaman tehlike oluturmaktadr. Bu nedenle elik burunlu ayakkablar i yerlerinde ayak koruyucusu olarak kullanlmaktadr. Ayrca, kullanlan ayakkablarn ergonomik olmasna da dikkat edilmelidir. Ar para kaldrlan ve tanan yerlerde mutlaka elik burunlu i ayakkabs kullanlmaldr.
yaamnda yaplan iin niteliine gre izmeler de kullanlabilir. naat ilerinde su geirmeyen lastik izmeler kullanlrken elektrikilikte yksek voltajlara dayankl kauuk izmeler kullanlr. Ayrca tama ilerinde ayaklar korumak iin burun ve topuklar elik gibi sert malzemelerle desteklenmi izme ve botlar kullanlr.
3- Elbiseleri
elbiseleri meslein yrtlmesi srasnda giyilen i giysileridir. elbiselerinin giyilmesiyle mesleini yapan kiiler korunur ve bu i elbiseleri ile tannrlar. Baz i kollarnda meslek gerei i elbiselerinin giyilmesi zorunlu hle getirilmitir. Gnmzde i ve ii saln korumaya ynelik retilen eitli gvenlik giysileri bulunmaktadr. bandayken gvenlik giysilerinin giyilmesi lkemizde Kanununda belirtilen ii sal ve i gvenlii ad altnda eitli yasa maddeleriyle ve baz tzklerle gvence altna alnm durumdadr. Kanunda, i ve ii saln dorudan etkileyen ve tmyle uygulandnda i kazalar riskini % 98 orannda azaltabilen gvenlik giysilerini ve verilecek eitimler konusunda ayrntlaryla aklamalar yer almakta ve dzenlenmektedir.
3- Elbiseleri
Gvenlik giysilerinden baz rnekler vermek gerekirse gvenlik giyimi trnden olan koruyucu i giyimleri (veya elbiseleri) ilk bata yer almas gereken rnei oluturmaktadr. Koruyucu i giysileri veya koruyucu gvenlik giyimlerinin en temel zellii, allan i yerinde ncelikle vcuda uygun olma kouludur. Gvenli bir giyimde uygunluk, giysinin alan iinin hareketlerini engellemeyecek ekilde, ne ok dar ne de ok bol olmamas anlamn tamaktadr. Ayrca giysilerin cepleri kk ve cep kapaklar sarkk olmamaldr. Gvenli bir i giysisinde en ideali az sayda kk ceplerin olmasdr.
Koruyucu gvenlik giysilerinin giyilmesinin zorunlu olduu ve yanc (veya parlayc), patlayc ve ayrca zehirli tozlarla allan i yerlerinde iilerin giydii gvenlik giyisilerinde kollarda ve pantolonlarn paalarnda kapaklarn, kat yerlerinin bulunmamas gerekmektedir. Kollarda ve paalarda cepler veya bu tehlikeli tozlarn birikebilecei benzer ekler veya yerler bulunmamaldr.
Parlama veya yanma riski bulunan i yerlerindeki zel dikkat gerektiren almalarda kolay yanabilecek giysiler ve eyalar bulundurulmamas veya giyilmemesi gerekir. Kolay yanabilecek giysiler arasnda rnein kolal gmlekler ile kolay parlayc selloz trevinden retilmi siperlik ve kasketler bulunmaktadr. Parlama veya yanma riski bulunan iyerlerinde uygun siperlikli balklarn ve benzer iyeri gvenlik giysilerinin salanmas iverenin ykmllndedir.
- Etkin olmaldr. - Tehlike alanna girmeyi kesin olarak nlemelidir. - almay zorlatrmamaldr. - retimi engellememelidir. - Kullanl olmaldr. - e uygun olmaldr. - Tezghn bir paras olmaldr. - Fazla bakm istememelidir. - Karmak olmamal, az paral olmaldr. - Koruyucunun kendisi tehlike oluturmamaldr.
Dier bir koruyucu olan kilitlemeli koruyucular; ilemin tehlike blgesine dokunmay gerektirdii ve sabit koruyucunun elverili olmad durumlarda kullanlr. Kilitlenmeli koruyucularda, koruyucu kapanana kadar makine almaz ve tehlikeli hareket bitinceye kadar koruyucu kapal olarak kilitlenir. Bu koruyucularda koruyucu yerine oturmadan makine ve tezgh almaz. Koruyucu tam yerine oturup iinin eli ve parma tehlike alanna girmeyecek ekilde koruma salandktan sonra makine ve tezgh almaya balar. Kilitleme sistemi mekanik, elektrik, hidrolik, pnmatik ya da bunlarn bir bilekesi eklinde olabilir.
Makine koruyucular elektrikli, elektronik ve mekanik koruyucular olarak da snflandrlabilir. 1- Elektrikli Koruyucular Makine ve tezghlardaki teknolojik gelimelerle birlikte gelitirilmi koruyuculardr. Bunlarn yardmyla tehlike durumunda makine ve tezghlar annda durdurulabilir. 2- Elektronik Koruyucular Elektrikli koruyucularn gelitirilmesiyle ortaya km koruyuculardr. rnein, yaygn olarak kullanlan gvenlik sistemlerinden biri de fotoelektrik durdurma sistemi dir. Bu sistemde bir alglama perdesi oluturacak olan bir k kmesi veya kmeleri bir durdurucu oluturacak ekilde operatr ile makinenin tehlikeli paralar arasna bir foto-elektrik saptayc ile balantl olarak yerletirilir. Bu dzende, k demeti perdelendiinde makinenin tehlikeli paras hareket etmez. Makinenin tehlikeli bir paras hareket hlinde iken engelleme olduunda ise tehlikeli paralar annda durur ve gerekiyorsa balang noktasna gelene kadar ters ynde almaya balar. Bylece etkili bir gvenlik salanm olur.
3- Mekanik Koruyucular Mekanik koruyucular otomatik ve ayarlanabilir koruyucular olarak snflandrlr. Otomatik koruyucular; iiyi ya da iinin tehlikeyle karlaabilecek organlarn tehlike blgesinden fiziksel olarak uzaklatrr. Koruyucunun hareketli paras, makinenin tehlikeli paralarnn hareketi ile yani, makinenin hareketine uyarak alr. Ancak, bu dzen byle bir uzaklatrmay salayacak kadar zaman olduu durumlarda kullanlabilir. Otomatik koruyucularn yalnzca aletler yardmyla sklebilir olmas iin gvenli bir ekilde makineye kurgulanmas gerekir.
Makine ve tezghlarda i kazalarn nlemek amacyla kullanlan dier bir gvenlik sistemi de iki elle kumanda sistemi dir. ki elle kumanda sistemi, koruyucu kullanmnn (yapmnn) olanaksz olduu durumlarda makine operatrnn elleri iin iyi bir koruma salar. lemin yrtlebilmesi iin kesinlikle iki elin kullanlmas zorunlu olup el kontrolleri bir elle ya da bir el ve vcudun bir baka paras veya bir alet ile almay nleyecek biimdedir. ki elin kumandalar arasndaki fark en fazla bir saniye olduundan makinenin altrlmas iin iki elin ayn anda kullanlmas gerekir ve bu da ellerin tehlikeli hareket balamadan tehlike blgesinden kmasn salar.
Makine ve tezghlarda genel olarak alnmas gereken gvenlik nlemeleri - Makineyi operatrn dnda bir kimsenin kullanmas tehlikeli ve yasaktr. - Her arza hemen sorumlusuna bildirilmelidir. -Makineyi kullanan operatr kendi gvenlii kadar evresindekilerin gvenliini de dnmelidir. - Makine alr durumda braklmamaldr. - Makineler amac dnda kullanlmamaldr. Makinelerin arka ksmlarnda da gvenlik nlemleri alnmaldr. - Tala sramalarna kar alanlar korunmaldr. - Her makinenin altrma ve kullanma ynergesi olmaldr. - almaya balamadan tm sistem denetlenmelidir. - Kesilen i artklarnn zemine dalmasna izin verilmemelidir.
- Her uyarya uyulmaldr. - Hidrolik devre denetlenmeli, kapal vanalar almaldr. - yeri taban temiz olmaldr. - Uygun i elbisesi giyilmelidir. - Gerektiinde kiisel koruyucular kullanlmaldr. - Tm makinelere gvenlik topraklamas yaplmaldr. - Besleme kablolar mekanik ve kimyasal etkilerden korunmaldr. - Toprakl ve gvenli fi-priz sistemi kullanlmaldr. - Genel ve yerel aydnlatma yeterli olmaldr. - Makine alrken ayar ve lme yaplmamaldr. - e uygun makine kullanlmaldr. - Makineyi kullananlar eitilmelidir. - Makineler arasnda en az 80 cm. uzaklk olmaldr. - Makineler salam ve dz bir taban zerine yerletirilmelidir.