FNANSAL TABLOLAR VE MAL ANALZ Muhasebenin sosyal sorumluluk kavramna gre iletme ynetimi ortaklara ve iletme dndaki bilgi

kullanclarna iletmesiyle ilgili doru ve gvenilir bilgi iletmekten sorumludur. Bunun iinde finansal ilemlerin Genel Kabul Grm Muhasebe ilkelerine gre kaydedilip mali (finansal) tablolar eklinde raporlanmas ve bamsz denetim yaptrlp bilgi kullanclarnn tablolara olan gvenlerinin artrlmas gerekir. Mali analiz denetlenmi mali tablolar zeninden yaplr. MAL TABLOLARIN VE ANALZLERN AMALARI Mali Tablolarn Amac letmeyle olan i ve kar ilikilerine gre kararlar alacak olan bilgi kullanclar ilgili olduklar iletme hakknda finansal bilgilere ihtiya duyarlar. Bilgi kullanclarnn her birine bekledikleri bilgileri ayr ayr raporlamann anlam ve olana yoktur Bu nedenle btn kullanclarn ihtiyac olan bilgiler ortak amal olarak hazrlanan finansal tablolarla kendilerine iletilir. Bu ynyle de bu tablolarn amac vardr. 1) lgililer iin karar almada yararl bilgiler salamak. 2) Gelecekteki nakit akmlarnn deerlendirmede yararl bilgiler salamak 3) Varlklar, kaynaklar ve bunlardaki deiiklikler ile iletme faaliyet sonular hakknda bilgi salamak Mali Analiz Amac letmeler genelde cari dnemin ve nceki dnemin mali tablolarn birlikte yaynlarlar. Kapanan dnemlerle ilgili olmalar nedeniyle bu mali tablolar iletmelerin gemiine ait bilgileri verir. Finansal kararlarn alnabilmesi iin iletmenin geleceine ilikin bilgilere gereksinim vardr. te mali analiz yapmann amac gemie ait muhasebe bilgilerini finansal kararlarda kullanlabilecek iletmenin geleceine ilikin bilgilere dntrmektir. MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI VE ANALZ AISINDAN TAIDII NEM SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI: Bu kavram muhasebenin ilerini yerine getirme konusundaki sorumluluunu belirlemek muhasebenin kapsamn, anlamn, yerini ve amacn gstermektedir.Bu kavram muhasebe organizasyonunda uygulamann yrtlmesinde ve mali tablolarn dzenlenmesinde belirli bir kii yada grubun deil tm toplumun karlarnn gzetilmesi ve dolaysyla bilgi retiminde geree uygun tarafsz ve drst davranlmasn ifade eder. Mali tablolara analizinden faydalana bir ok grup vardr. Analize tabi olan mali tablolarn gerei drst bir ekilde yanstmasnn yan sra belirli bir grubun karlar dorultusunda hazrlanmam olmalar analiz sonularyla ilgilenen herkese iletmeyle ilgili gerek bilgilerin aktarlabilmesini salamaktadr.

DNEMSELLK KAVRAMI: Bu kavram iletmenin sreklilii gereince snrsz kabul edilen mrnn belli dnemlere blnmesi ve her dnemin faaliyetlerinin dier dnemlerden ayr olarak saptanmas demektir. Mali analiz asndan gelir ve giderlerin tahakkuk esasna gre muhasebeletirilmesi bunlarn ayn dnemin maliyet ve zararlaryla karlatrlarak hem o dnem iin hemde zaman iinde deiimlerin ve gsterilen trendleri belirlemesine olanak tanr. TUTARLILIK KAVRAMI: Bu kavram muhasebe uygulamalar iin seilen politikalarn birbirini izleyen dnemlerde de deitirilmeden uygulanmas gerektiini ifade eder. Bu kavram benzer olay ve ilemlerde kayt dzeni ile deerleme llerinin deimediinin ve mali tablolarda biim ve ierik olarak tek dzenin olduunu ngrr. Ancak geerli durumlarda uygulamalar deitirilebilir. Bu deiiklikler ve yarataca parasal sonular aklayc bilgilerde verilmektedir. Mali analiz asndan karlatrlabilirlik nemlidir.Bu neden ile mali tablolarn yldan yla deimeden uygulanmas analizde yanltc sonularn olumasn engeller. Eer byle bir deiiklik yaplmsa yaratt sonular analizde ve yorumunda dikkate alnabilir. HTYATLILIK KAVRAMI: Bu kavram muhasebe olaylarnda temkinli davranlmasn ve iletmenin karlaabilecei risklerin gz nne alnmasn ifade eder. Bu kavram gerei iletmeler muhtemel gider ve zararlar iin karlk ayrrlar. Muhtemel gelir ve krlar iin ise gerekleene kadar bir ilem yapamazlar. letmenin karlaabilecei risklerin azaltabilmesi iin gl bir mali yapya ihtiyac vardr. Ve yaplan analizin amalarndan biri iletmenin mali gcn lmek olduundan analizci iletmeyi zayflatabilecek ve bu kavrama ters decek durumlarn olup olmadn aratrmak ve yorumlamak zorundadr. PARAYLA LLME KAVRAMI: Bu kavram parayla llebilir iktisadi olay ve ilemlerin muhasebeye ortak bir lt olarak yanstlmasn ngrr ve muhasebe ilemleri ulusal para cinsinden yrtlr. Mali analiz asndan zellikle yksek enflasyon dnemlerinde bunlarn mali tablolar zerinde etkileri dikkate alnarak yorumlanmas gerekir. Bu da ancak ortak bir lt olarak ulusal para biriminin kullanlmas gerekir. SREKLLK KAVRAMI : Bu kavram bize iletme faaliyetlerinin bir sreye bal olmakszn srdreceini ifade eder. Bu nedenle iletmenin mr iletme sahiplerinin ve hissedarlarnn yaam sresine bal deildir ve bu kavram maliyet kavramnn esasna dayanr. Buda analizde doru sonularn alnabilmesi iin nemli bir kavramdr.

KLK KAVRAMI: letmede oluturulan tm deerler muhasebenin bu kavram altnda iletmenin sahiplerinden, ortaklarndan, yneticilerinden, personelinden ve dier ilgililerden ayr bir kiilie sahip olduunu gsterir. Ve bu kavram tm muhasebe ilemlerinin bu kiilik adna yrtlmesini ngrr. Mali Tablolar iletmenin mali durum ve faaliyet sonularn gsterir. letmenin ortak ve yneticilerinin mali olanaklar bu tablolarda yer almaz. Buda analizin iletmenin kiilii adna yapldn gsterir. MALYET ESASI KAVRAMI: Bu kavram para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi uygun ve mmkn olmayan tm varlklar hari iletme tarafndan edinilen varlklarn ve hizmetlerin muhasebeletirilmesinde bunlarn maliyet bedellerinin esas alnmas gerektiinin ifade edilmesidir. Enflasyonist ortamlarda iletme krlar bozulmakta ve gerek olmayan deerler olumaktadr. Ancak uygulanacak olan yeniden deerleme ile dzeltilmi maliyetler oluturularak analizci enflasyonun bozucu etkilerini ortadan kaldrr. TARAFSIZLIK VE BELGELENDRME KAVRAMI: Bu kavrama muhasebe kaytlarnn gerek durumunu yanstan ve usulne gre dzenlenmi objektif belgelere dayandrlmas ve muhasebe kaytlarna esas yntemlerin seilmesini tarafsz ve nyargsz davranlmas gerektiini gsterir. Analizde mali tablolarn gvenilirlii nemlidir. Bu da ancak muhasebe verilerinin yasalarca ngrlm belgelere dayandrlmasyla mmkndr. TAM AIKLAMA KAVRAMI: Bu kavram mali tablolardan yararlanacak olan kii ve kurulularn doru karar vermelerine yardmc olacak lde yeterli, ak ve anlalabilir aklamalarn olmasn ifade eder. lkemizde uygulamakta olan tekdzen hesap planna uygun davranlmasyla birlikte tam aklama kavram gereklemi olacak ve analizde yanltc sonular ortaya kmayacaktr. NEMLLK KAVRAMI: nemlilik kavram bir hesap veya mali bir olayn nispi arlk ve deerinin mali tablolara dayanarak yaplacak deerlemeleri veya alnacak kararlar etkileyebilecek dzeyde olmasn ifade eder. letmeyi etkileyen veya etkileyecek olan baz olaylarn mali tablolarda yer almamas durumunda analiz sonucunu kullanacak olanlar yanltlm olur. ZN NCEL KAVRAMI: lemlerin muhasebeye yanstlmasnda ve bunlara ilikin deerlemelerin yaplmasnda biimde ok zlerin esas alnmas gerektiini ifade eder. Ve her zaman z biime gre ncelik tar.

Analiz asndan da bu kavram nemli ve geerlidir. Analiz sonucunda elde edilen deerlere ilave ve daha dinamik veriler eklendiinde mali tablolarn grndnden daha farkl sonular yaratmas mmkndr. MAL TABLO TRLER Mali tablolarn amalar dikkate alndnda tablo eitleri aadaki ekilde sralanabilir 1) Bilano 2) Gelir Tablosu 3) Satlarn Maliyeti Tablosu 4) Fon Akm Tablosu 5) Nakit Akm Tablosu 6) Kar datm Tablosu 7) z Kaynak Deiim Tablosu Bunlardan bilano ve gelir tablosu Temel Mali Tablolar olurken, dierleri Ek Mali Tablolar adn alr. Mali analizde analiz teknikleri temel mali tablolara uygulanrken, fon Akm Tablosu ile Nakit Akm Tablosu daha ok bir analiz teknii olarak bilinir. BLANONUN MAL ANALZ AISINDAN ANLAM VE NEM Bilanonun Tanm ve Snflandrlmas Bilano iletmenin belli bir andaki mali durumunu gsteren bir tablodur. Bilano hesaplar dnem iinde devaml olarak art ve azal gsteren hesaplardr. Bu nedenle varlklar ve kaynaklar bilanonun karld andaki hesap kalanlar zerinden grlecektir Varlklar ile bunlarn kaynaklar birlikte yer ald iin de bilano mali durumu yanstr. Bir Bilanoda yer alan kalemlerin gruplandrlmas varlklarn ve kaynaklarn bir hesap dnemiyle ilikilendirilmesine bal olurken, sralanmas varlklarn en likit olandan en aza likit olana doru, kaynaklarn denme vadelerine gre olur. Bir bilanonun aktif ve pasifi u sra ile gruplandrlr: AKTF 1. Dnen Varlklar 2. Duran Varlklar PASF 1. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar ( Borlar) 2. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar (Borlar) 3. z Kaynaklar (z Sermaye) Varlklar ve kaynaklar brt tutarlar zerinden yer almalarna ramen, bilanonun net aktif ve net pasif olarak dzenlenmesi gerekir. Bu da, baz kalemlerin ilgili varln veya kaynan brt tutarndan bir indirim olarak gsterilmesiyle salanr. Bilano Gruplarnn erik ve Anlamlar DNEN VARLIKLAR Dnen varlklar en fazla bir yl iinde tahsil edilebilecek, satlabilecek, kullanlabilecek, tketilebilecek varlklar ile eldeki nakit ve bankadaki mevduattan oluur. Buna gre dnen

varlklar ana grubu Tekdzen Hesap Planna ve Sermaye Piyasas Kuruluna gre u alt gruplar eklinde sralanr. : (Parantez iinde gsterilenler SPK nun farkl blmlendirilmeleridir. Hazr Deerler Menkul Kymetler Ticari Alacaklar (Ksa Vadeli Ticari Alacaklar) Dier Alacaklar ( Dier Ksa Vadeli Alacaklar) Stoklar Gelecek Aylara ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar Dier Dnen Varlklar Mali analiz asndan dnen varlklar toplamna brt alma sermayesi; dnen varlklarn ksa vadeli yabanc kaynaklar ( borlar ) aan ksmna net alma sermayesi, kaynaklardan eksik olan ksmna da net alma sermayesi noksan denir. Brt alma sermayesi iki ie yarar. Gnlk faaliyetleri srdrme Ksa vadeli borlar deme Bunlardan birincisi net alma sermayesiyle salanr. Bunun iin dnen varlklarn iletmenin hem ksa vadeli borlarn demeye, hem de gnlk faaliyetlerini srdrmeye yetecek byklkte ve yapda olmas gerekir. Ancak bu durumdaki dnen varlklar iletme faaliyetlerine ska katlr ve kendi iindeki dnm artarak aktifin verimliliine ve karllna katkda bulunabilir. Bunun iin de dnen varlklarn ksa vadeli yabanc kaynaklar ve z kaynaklarn dnem net karyla finanse edilmi olmas gerekir. Bu arada stoklarn uzun vadeli ticari borlarla finanse edilmilii de istenir. Dnen varlklar hibir zaman birka kalemde toplanmamal, aksine kalemler dengeli dalm gstermelidir. Dnen varlklarn ticaret iletmeleri ile hem retim hem de ticaretle uraan iletmelerde duran varlklardan byk olmas istenir. retim iletmelerinde duran varlklarn dnen varlklardan byk olmas beklenir. DURAN VARLIKLAR Duran varlklar bir yldan daha uzun srede tahsil edilebilecek , satlabilecek, kullanlabilecek ve tketilebilecek varlklardan oluur. Buna gre duran varlklar, Tekdzen Hesap Plan na ve Sermaye Piyasas Kurulu na gre u alt gruplar eklinde sralanr; (Parantez iinde gsterilenler SPK nn farkl blmlendirmeleridir.) Ticari ALACAKLAR (Uzun Vadeli Ticari Alacaklar) Dier Alacaklar ( Dier Uzun vadeli Alacaklar) Mali Duran Varlklar ( FNANSAL DURAN VARLIKLAR) Maddi Duran Varlklar Maddi olmayan Duran Varlklar zel Tkenmeye Tabi Varlklar Gelecek Yllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar Dier Duran Varlklar Duran varlklarn finansmannda asla ksa vadeli yabanc kaynaklar borlar) kullanlmamaldr. Aksi halde iletmenin ksa vadeli bor deme gc zayflayaca gibi net alma sermayesi noksan da ortaya kar. bu ana grubun finansman z kaynaklar ( z sermaye) ve uzun vadeli yabanc kaynaklar ( borlar) olmaldr. Duran varlklar kendi iinde dnme pek olmayan bir gruptur. Bu grupta ticari alacaklar. Dier alacaklar, gelecek yllara ait giderler ve gelir tahakkuklar gibi vadesi bir yln altna indiinde dnen varlklara dnecek kalemler olduu gibi maddi ve maddi olmayan

duran varlklar gibi srekli olarak grupta duracak kalemler de vardr. Bu son iki kalem ancak karl yllarda amortisman gideri kadaryla yatrmn fon olarak geri dnmesi anlamnda dnen varl dnr. Duran varlklarn aktif verililiine katks bir hesap dneminde dnen varlklarnkine gre daha yava ve daha azdr. Fakat yanl kaynaktan finanse edildiinde, yanl ve gereinden fazla yatrm yapldnda, kt ynetildiinde aktif verimliliine ve karllna ters nde etkisi mutlaka fazla olacaktr. Duran varlklar toplam sanayi iletmelerinde dnen varlklar toplamndan genelde byk olurken, sanayi ve ticaret iletmesi olarak faaliyet gsteren iletmeler ile srf ticaretle uraan iletmelerde ise bunun tersi beklenir. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR (BORLAR) Ksa vadeli yabanc kaynaklar, bir yl iinde denmesi gereken ve denmeleri dnen varlklarla yaplacak olan borlardr. Buna gre ksa vadeli yabanc kaynaklar ana grubu Tekdzen Hesap Plan na ve Sermaye Piyasas Kurulu na gre u alt gruplar eklinde sralanr; (Parantez iinde gsterilenler SPK nn farkl blmlendirmeleridir.) Mali (Finansal) Borlar Ticari Borlar Dier Borlar (Dier Ksa Vadeli Borlar) Alnan Avanslar denecek Vergi ve Dier Ykmllkler Bor ve Gider Karlklar Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar

Ksa vadeli yabanc kaynaklarn tamam daima dnen varlklarn finansmannda kullanlmaldr. nk bir yl iinde vadeli gelecek olan borlar, ancak kendi iinde dnm halinde olan ve yllk faaliyetlere en sk katlan dnen varlklardan karlanabilir. Dier taraftan dnen varlklar toplam ksa vadeli yabanc kaynaklardan byk olmal ki, hem bor denebilsin hem de gnlk faaliyetler srdrlebilsin. Ayrca dnen varlklar nakit, mal ve hizmet eklinde denecek ksa vadeli borlar karlayabilecek eitlilikte olmaldr. Byklk ve yaps bakmndan yeterli olmayan dnen varlklar iletmeyi borla bor deme ve dolaysyla faiz ykne katlanma durumuna drecei gibi, gnlk faaliyetleri de aksatr. bu gibi durumlar iletmenin kredibilitesini de drr. Ksa vadeli yabanc kaynaklar toplamnn daima uzun vadeli yabanc kaynaklar toplamndan kk olmas istenir. Bu durumdaki bir iletmenin bor deme gc akmndan iyi olabilecei dnlr. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR (Borlar) Uzun vadeli yabanc kaynaklar, bir yldan daha uzun srede denecek ve denmeleri iletmenin yatrm politikasna ve karllna bal olan borlardr. Bu nedenle bilano pasifinin ikinci ana grubu durumundadr. Uzun vadeli yabanc kaynaklar Tekdzen Hesap Plan na ve Sermaye Piyasas Kurulu na gre u alt gruplar eklinde sralanr; (Parantez iinde gsterilenler SPK nun farkl blmlendirmeleridir.) Mali (Finansal) Borlar

Ticari Borlar Dier Borlar (Dier Ksa Vadeli Borlar) Alnan Avanslar Bor ve Gider Karlklar Gelecek Yllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar

Uzun vadeli yabanc kaynaklar (borlar) vadeleri bir yln altna indiinde ksa vadeli yabanc kaynaklara dnr. Bu dnme ounlukla ayn adla olurken mali borlarda biraz farkllk gsterir. yle ki: Uzun vadeli Banka Kredileri Uzun vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri ne , uzun vadeli karlm Tahviller Tahvil Ana Para Bor Taksit ve Faizleri ne dnr. Bylece ksa vadeli yabanc kaynaklar ana grubundaki mali borlarn ne kadarnn ksa vadeli olarak doduu ne kadarnn uzun vadelilerden geldii kolayca anlalr. Uzun vadeli yabanc kaynaklar normalde duran varlklarn finansmannda kullanlr. Ancak zorunlu olduunda geici srelerle dnen varlklarn finansmannda kullanlmas dnlebilir. Dier taraftan uzun vadeli Ticari Borlar n dnen varlklarn stoklar kaleminin finansmannda kullanlmas doaldr. Bir iletmenin uzun vadeli bor deme gc onun yatrm politikasna (gcne ) ve karllna balr. Yatrm gc , maddi duran varlklara balanan fonlarn karl dnemlerde amortisman yoluyla iletmeye geri dnmesidir. Uzun vadeli yabanc kaynaklar toplamnn ksa vadeli yabanc kaynaklar toplamndan byk olmas istenir. Kendisinden uzun sre faydalanlacak olmas bu kaynan maliyetini azaltaca gibi, aktif verimliliini ve karlln da artracaktr. Z KAYNAKLAR (z Sermaye) z kaynaklar, ortaklarn kurulu srasnda ve sonradan sermaye artlarnda koyduklar sermaye ile kardan iletmede braklan ksmlardan oluur. Bin anlamda geri demesiz z kaynak olara pasifte nc ana grup eklinde yer alr ve Tek dzen Hesap Plan na gre srasyla u alt gruplar ierir: denmi Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Gemi Yllar Karlar Gemi Yllar Zararlar (-) Dnem Net Kar veya Zarar (-)

SPK ya gre z Sermaye adyla ana grup kalemleri u ekilde sralanr Sermaye Sermaye Taahhtleri (-) Emisyon Primi Yeniden Deerleme Art Yedekler Net Dnem Kar Dnem Zarar (-) Gemi Yl Zararlar (-) Gemi Yl Karlar

Bunlardan gemi yllar zararlar ile dnem net zarar grubun negatif kalemleridir. Bu tr kalemleri mevcudiyeti z kaynaklar toplan azaltr. Bu bakmdan hi olmamalar veya olduunca kk tutarda olmalar iyidir. z kaynaklar her eyden nce duran varlklarn finansmannda kullanlr. Yalnz dnem net kar dnen varlklarn finansman kayna durumundadr. Bu sayede dnen varlklarn ksa vadeli yabanc kaynaklar aan ksm olan net alma sermayesi oluur. z kaynaklarn kar yedekleri, gemi yllar karlar ve dnem net karnn oluturduu oto finansman yaps ne kadar kuvvetli olursa o kadar iyidir. nk byle bir durumda sermayeyi temsil eden ortaklarn elinde bulunan hisse senetlerinin piyasa deeri nominal deerlerinin zerine kacaktr. z kaynaklarda ikinci nemli kalem denmi sermaye olurken sermaye yedekleri ounlukla fiktif (hayali) deerlerden oluur. z kaynaklar ortaklarn aktif zerindeki hak sahipliini gsteren ve irket alacaklar iin de gvence olan bir gruptur. Bu bakmdan z kaynaklar toplamnn ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar toplamndan byk olmas veya en azndan onlarn toplam kadar olmas istenir. BLANONUN LKELER 1- Varlklara ilikin ilkeler, 2- Yabanc Kaynaklara ilikin ilkeler 3- zkaynak lara ilikin ilkeler, Bilano ilkelerinin amac; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kar iletmede brakan sahip ve hissedarlar ile alacakllarn iletmeye saladklar kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlklarn muhasebe kayt, hesap ve tablolarnda anlaml bir ekilde tespit edilmesi ve gsterilmesi yoluyla, belli bir tarihte iletmenin finansal durumunun aklkla ve ilgililer iin geree uygun olarak yanstlmasdr. VARLIKLARA LKN LKELER Varlklar dnen ve duran varlklar olarak iki gruba ayrlr. Aadaki zellikleri tayan varlklar dnen varlklar grubu ierisinde yer alr. a) letmenin normal faaliyet dneminde bir varln paraya dnmesi beklenilen veya satlmak ya da tketilmek zere elde tutulan varlklar, b) Varln esas olarak ticari amalarla veya ksa sre iin elde tutulduu ve bilano tarihinden itibaren 12 ay ierisinde paraya dntrlmesi beklenen varlklar, c) Kullanm snrlandrlmam nakit ve nakde edeer varlklar. Bunun dndaki dier varlklar duran varlk olarak snflandrlr. Varlklarn dnen ve duran varlk olarak iki gruba ayrm temel ilkedir. Ancak baz sektrlerde bu ayrma yer verilmeyebilir. Bu iletmeler varlklarn niteliklerine uygun olarak birletirerek sunmalar durumunda, bir yldan uzun vadeli tutarlar bilano kapsamnda ya da dipnotlarda aklarlar. letmenin mal ve hizmetlerini arz ettii aka belirlenen bir faaliyet dneminde bilanoda varlklarn dnen ve duran varlk, ykmllklerin de ksa ve uzun vadeli yabanc kaynak olarak ayrlarak sunulmas yararldr. Bu durum iletme sermayesi olarak srekli hareket gsteren net aktiflerin uzun vadeli faaliyetlerde kullanlan aktiflerden ayrt edilmesine olanak salar. Ayrca faaliyet dnemi iinde paraya dnmesi veya kullanlarak tkenmesi

beklenen varlk tutar ile ayn dnem iinde denecek yabanc kaynaklarn tutarn grmek olanakl olur. Bilanoda varlklar, bilano tarihindeki geree uygun deeriyle raporlamak iin, varlklardaki deer dklklerini gstererek karlklarn ayrlmas zorunludur. Dnen varlklar grubu iinde yer alan menkul kymetler, alacaklar, stoklar ve dier dnen varlklar iindeki ilgili kalemler iin yaplacak deerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karlklar ayrlr. Bu ilke, duran varlklar grubunda yer alan, bal menkul kymetler, itirakler, bal ortaklklar ve dier duran varlklardaki ilgili kalemler iin de geerlidir. Dnen ve duran varlklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplr. Gelecek dnemlere ait olarak nceden denen giderler ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayt ve tespit edilerek bilanoda ayrca gsterilir. Bilanoda duran varlklar grubunda yer alan maddi duran varlklar ile maddi olmayan duran varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla, her dnem ayrlan amortismanlarn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilir. Duran varlklar grubu iinde yer alan zel tkenmeye tabi varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla, her dnem ayrlan tkenme paylarnn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilir. Bilanonun dnen ve duran varlklar gruplarnda yer alan alacaklar, menkul kymetler, bal menkul kymetler ve dier ilgili hesaplardan ve ykmllklerden iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilikili bulunduu ortaklara, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir. Tutarlar kesinlikle saptanamayan alacaklar iin herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz. Bu tr alacaklar bilano dipnot veya eklerinde gsterilir. Verilen rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlarn zellikleri ve kapsamlar bilano dipnot veya eklerinde aka belirtilir. Bu ilke, alnan rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlar iin de geerlidir. Ayrca iletme varlklar ile ilgili toplam sigorta tutarlarnn da bilano dipnot veya eklerinde aka gsterilmesi gerekir. YABANCI KAYNAKLARA LKN LKELER Yabanc kaynaklar, ksa ve uzun vadeli olarak iki gruba ayrlr: letmenin 12 ay veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelen borlar, bilanoda ksa vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir. letmenin 12 ay veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelmemi borlar, bilanoda uzun vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde yer alr. Dnem sonu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri 12 ayn altnda kalanlar ksa vadeli yabanc kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarlr. Yabanc kaynaklarn ksa ve uzun vadeli olarak iki gruba ayrm temel ilkedir. Ancak, baz sektrlerde bu ayrma yer verilmeyebilir. Bu iletmeler ksa ve uzun vadeli ykmllklerini bir bilano kalemi olarak sunmalar durumunda, bu tutarlarn uzun vadeli ksmlarn da bilano kapsamnda ya da dipnotlarda aklarlar.

Tutarlar kesinlikle saptanamayanlar veya durumlar tartmal olanlar da iermek zere, iletmenin bilinen veya tutarlar uygun olarak tahmin edilebilen btn yabanc kaynaklar kayt ve tespit edilir ve bilanoda gsterilir. letmenin bilinen ancak tutarlar uygun olarak tahmin edilemeyen borlar da bilanonun dipnotlarnda ak olarak belirtilir Gelecek dnemlere ait olarak nceden tahsil edilen haslat ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde denecek olan giderler kayt ve tespit edilir ve bilanoda ayrca gsterilir. Ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar grubunda yer alan bor senetlerini bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplr. Bilanonun ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar gruplarnda yer alan borlar, alnan avanslar ve dier ilgili hesaplardan iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilgili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir.

Z KAYNAKLARA LKN LKELER letme sahip veya ortaklarnn sahip veya ortak sfatyla iletme varlklar zerindeki haklar zkaynak lar grubunu oluturur. letmenin bilano tarihindeki denmi sermayesi ile iletme faaliyetleri sonucu oluup, eitli adlar altnda iletmede braklan karlar ile dnem net kar (zarar) bilanoda zkaynaklar grubu iinde gsterilir. letmenin denmi sermayesi bilanonun kapsam iinde tek bir kalem olarak gsterilir. Ancak, esas sermaye zellikleri farkl hisse gruplarna ayrlm bulunuyorsa, esas sermaye hesaplar her grubun haklarn, kar ve tasfiye paylarnn datmnda sahip olabilecekleri zellikleri ve dier nemli zellikleri yanstacak biimde bilanonun dipnotlarnda gsterilir. letmenin hissedarlar tarafndan yatrlan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. letmede herhangi bir zararn ortaya kmas, herhangi bir nedenle zkaynaklarda meydana gelen azalmalar, hem dnemsel, hem de kmlatif olarak izlenir ve kaydedilir. zkaynaklarn bilanoda net olarak gsterilmesi iin gemi yllar zararlar ile dnem zarar, zkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alr. zkaynaklar; denmi sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri, gemi yllar karlar (zararlar) ve dnem net kar (zarar)ndan oluur. Kar yedekleri yasal, stat ve olaanst yedekler ile yedek niteliindeki karlklar, zel fonlar gibi iletme faaliyetleri sonucu elde edilen karlarn datlmam ksmn ierir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihra primleri, iptal edilen ortaklk paylar, yeniden deerleme deer artlar gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarlamaz. Konsolide bilanoda aznlk paylar zkaynaklar dnda ayr bir grupta gsterilir.

BURDAN SONRASI 40 SAYFA ATLANIP, DKEY ANALZ TEKNNE GELMTR.

DKEY ANALZ ( YZDE YNTEMYLE ANALZ) Dikey analiz bir iletmenin bilano ya da gelir tablosundaki kalemlerin kendi gruplar ve genel toplam ierisinde ne kadarlk bir yzdeye sahip olunduunun tespiti ile yorumlanmasna denir. Yatay analiz olarak da adlandrlan karlatrmal mali tablolar analizinde mali tabloda seilen kalemlerin yllar itibariyle deiimi gzlenirken, dikey analizde bir yla ait mali tablonun kalemlerinin nasl bir yzde dalm gsterdikleri gzlenerek bir yoruma ulalmaya allr. Dolaysyla dikey analizin amac iletmenin tek bir dnemdeki mali durumunun ve faaliyet sonularnn incelenmesidir. Yatay analizde yllar itibariyle deiimin gzlenmesi dinamik bir analizi olutururken, dikey analiz bir yln incelenmesi nedeniyle statik analiz olarak adlandrlabilir. Dikey analiz ou kez yzde yntemi ile analiz olarak da ifade edilir. GRUP TOPLAMINA GRE DKEY ANALZ Bilano kalemlerinin grup toplamna gre yzdelerinin belirlenmesinde u forml kullanlr.

g: Bilano Kaleminin Tutar G: Kalemin ait olduu grup tutar GENEL TOPLAMA GRE DKEY ANALZ Bilano kalemlerinin grup toplamna gre yzdelerinin belirlenmesinde u forml kullanlr.

rnek: X letmesinin 2000 ylna ait bilanosunun dnen varlklar kalemleri ile varlklar tutar aadaki gibidir; buna gre iletmenin dikey yzdelerini bulunuz.; Varlklar I. DNEN VARLIKLAR Hazr Deerler Menkul Kymetler Ticari Alacaklar DNEN VARLIKLAR TOPLAMI VARLIKLAR TOPLAMI 2000 5.000 1.000 14.000 20.000 50.000

rnekte verilen bilano unsurlarnn deerlerinin grup ve genel toplam iindeki yzdelerini formllere gre hesaplaynz;

Bulunan yzde miktarlar ile mali tablo dzenlenir; Grup Tolam Genel Toplam 10% 2% 28% 40% 100%

Varlklar I DNEN VARLIKLAR Hazr Deerler Menkul Kymetler Ticari Alacaklar DNEN VARLIKLAR TOPLAMI VARLIKLAR TOPLAMI

2000

5000 25% 1000 5% 14000 70% 20000 100% 50000

Gelir Tablosunda Dikey Yzdeler Gelir tablosunda dikey yzdelerin belirlemesinde ise her bir kalemin tutar Net Satlar Tutarna oranlanarak bulunur. Gelir Tablosunda dikey yzdelerin bulunmasnda Net Satlarn tutar 100 olarak kabul edilmektedir. Buna gre kullanlacak forml ise yle Gsterilebilir;

rnek X letmesinin 2000 yl Gelir Tablosu aadaki gibidir. Gelir Tablosu kalemlerinin dikey yzdelerini bulunuz. Kalemler Brt Satlar Sat ndirimleri (-) NET SATILAR Satlarn Maliyeti (-) BRT SATI KARI Faaliyet Giderleri (-) FAALYET KARI Dier Faaliyetlerden Karlar OLAAN KAR 2.000 15.500 500 15.000 7.500 7.500 2.500 5.000 Olaan 1.000 6.000

Bilanolarn Yorumlanmas Dikey yzdelerle ifade edilmi bir bilanonun kalemleri, grup ve genel toplam ierisindeki byklklerine, iinde bulunduu grubun zelliklerine, iletmenin trne gre yeterli olup olmadna baklarak aratrlr. Bir hesap grubu tek bana iletmenin mali durumunu gsteremeyecei iin dier gruplarla olan ilikisine gre deerlendirilmelidir. Bu deerlendirmede yap incelenir; Varlk dalmnn incelenmesi, Kaynak dalmnn incelenmesi, Varlk Kaynak ilikisinin incelenmesi. Varlklarn dalmnda nce grup toplamlarnn varlklar toplamna olan oran ele alnr. Ticaret iletmelerinde dnen varlklarn yzdesinin duran varlklarn yzdesinden fazla olmas beklenir. Sanayi iletmelerinde ise duran varlklarn yzdesinin dnen varlklar yzdesinden fazla olmas gerekir. Varlklarn dalmnda ikinci olarak her grubun kendi grup toplamna olan oranlar incelenir. Dnen varlklarn sat, bor deme ve retime gnderme asndan gerekli unsurlar yeteri kadar iermesi beklenirken, duran varlklarn ise ticaret veya retim iletmelerinin durumuna gre yeterli kalemlerden olutuuna baklr. Aksi halde atl deerler ya da yetersiz duran varlklardan sz edilir. Bu durumda iletmede yetersiz i hacmi ve dk krllk olacaktr. Kaynak dalmnda ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar ile z kaynaklarn kaynak toplamna olan oranlar ele alnr. z kaynaklarn ksa ve uzun vadeli kaynaklar toplamnn yzdesini amas beklenir. Dolaysyla en fazla z kaynaklarn yzdesi olmas gerekir. Yine uzun vadeli kaynaklarn ksa vadeli kaynaklardan daha fazla olmas gerekir. Bu durumda alacakllarn gven iinde olmasndan, iletmenin sahip ya da ortaklarnn varlklar zerinde daha fazla hak ve sz sahibi olmasndan, faiz yknn fazla olmayacandan sz edilebilir. Kaynaklarn dalmnn incelenmesine ikinci olarak z kaynaklar grubunu oluturan kalemlerin kendi grup kalemlerine olan oranlar ele alnr. Sermaye, dnem net kr ve yedeklerin oran incelenir. Dnem net kr ve yedeklerin varl oto finansmann varln yani faiz yk olmadan kaynak temininin mmkn olduunu gstermesi asndan nemlidir. Varlk Kaynak ilikisinin incelenmesinde varlklar ile kaynaklar arasnda ilikiler kurulur. Dnen varlklar grubunun finansman kayna olarak ksa vadeli yabanc kaynaklar gsterilir. Dolaysyla dnen varlklar grubunun yzdesi ile ksa vadeli kaynaklar grubunun yzdesi karlatrlr. Eer dnen varlklarn yzdesi ksa vadeli yabanc kaynaklarn yzdesinden fazla ise iletmenin net alma sermayesinin varlndan ve yksek bor deme kabiliyetinden sz edilir. Dnen varlklarn yzdesi ksa vadeli yabanc kaynaklarn yzdesinden kkse, ksa

vadeli yabanc kaynaklarn dnen varlklar finanse ettikten sonra duran varlklarnda finanse ettii ortaya kar. Bu durumda net alma sermayesinin noksanlndan sz edilir. Net alma sermayesinin noksanl dnen varlklarn ksa vadeli borlar demeye yetmedii anlamna gelir. Varlk Kaynak ilikisinin incelenmesinde ikinci olarak duran varlklar ile z kaynaklar incelenir. Duran varlklarn finansmannda z kaynaklar ile uzun vadeli borlarn kullanlmas esastr. z kaynaklar ile uzun vadeli yabanc kaynaklarn yzdelerinin toplamnn duran varlklarn yzdesinden byk olmas gerekir. Yani z kaynaklar ile yabanc kaynaklar toplam duran varlklarn finansmanna yettii gibi dnen varlklarn finansmanna da yetmektedir. Varlk Kaynak ilikisinin incelenmesinde nc olarak dnen varlklar grubu ile ksa vadeli yabanc kaynaklar grubunu oluturan kalemlere baklr. Dnen varlklarn ksa vadeli yabanc kaynaklardan byk olmas yeterli deildir; ayn zamanda nakit ve mal eklinde denecek ksa vadeli borlar, mteri isteklerini ve retim kapasitesini karlayacak eitlilikte bilano kalemlerini de iermesi gerekir. Gelir Tablosunun Yorumlanmas Gelir tablosu kalemleri, net sat tutarlarnn 100 kabul edilmesi esasna gre yzdelenir. Her kalemin net satlara oran, haslat ve krllk asndan incelenir. Haslat kalemi 100 rakamna yakn olmaldr. Yoksa yksek oranda sat indirimleri sz konusudur. Bir kr kalemi kendisinden sonra gelen gider ve zararlar karladktan sonra dnem krna da katkda bulunabilmelidir. Dnem krna yaplan katknn bykl o kr kaleminin dnem kr iindeki yeri ve nemini gsterir. Dnem krnn daha ok esas faaliyet alanndaki krlardan olumas beklenir. Dolaysyla iletmenin sahip ya da ortaklarna kr datm yapabilmesi mmkn hale gelir ve iletmede yeterli oto finansmandan sz edilir. Dnem kr yzdeleri baka iletmelerle ya da iletmenin bulunduu sektr ortalamalar ile karlatrlmas ile yeni yorumlar elde edilebilir.

RNEK 1
GENEL TOPLAMINA GRE DKEY YZDE AKTF (VARLIKLAR) DNEN VARLIKLAR Hazr Deerler Ticari Alacaklar Stoklar Dier Dnen Varlklar DNEN VARLIKLAR TOPLAMI DURAN VARLIKLAR Maddi Duran Varlklar Dier Varlklar DURAN VARLIKLAR TOPLAMI AKTF TOPLAMI PASF ( KAYNAKLAR ) I. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR II. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI ZKAYNAK PASF TOPLAMI

3.433 1.623 899 135 6.090 2.330 2 2.332 8.422 2.038 235 2.273 6.149 8.422

40,76 19,27 10,67 1,60 72,31 27,66 0,02 27,68 100,00 24,19 2,79 26,00 73,00 100,00

Aktif dalmna bakldnda %72,3 dnen varlklardan %27,7inin duran varlklardan olutuu grlmektedir. Bu dalm sektrn detay bilinmeden sadece ticaret iletmesi olmas mant altnda yorumlanrsa normaldir dalm olduu sylenebilir. Dnen varln dalmna bakldnda hazr deerlerin %40,76 ticari alacaklarn %19,3 ve stoklarn %10,7 orannda aktiften pay ald grlmektedir. Detay bilinmemekle birlikte iletmenin likit idesi yksek fonlara doru bir tercih yapt sylenir. Dnen varlk dalm iinde dier bir nemli nokta aktifin %19,3nn ve dnen varlklarnn %26,6 oluturan ticari alacak kalemidir.Bu yksek payn likitide asndan sorun yaratp yaratmayaca konusunda net bir ifade iin alacak devir hz ve tahsil sresinin bilinmesi gerekir. Dnen varlklarn genel dalmna bakldnda likitide asndan bir sorun olmad hatta detayn bilinmemekle birlikte iletmenin daha likit fonlara yneldii sylenebilir. Duran varln dalmna bakldnda tek belirleyici unsurun aktifin %27,7aini ayrca duran varlklarn tamamna yakn ksmn oluturan maddi duran varlk olduu grlebilir. Kaynak dalmna bakldnda dikey pay %100 kabul edilen pasif toplamnn %24 ksa vadeli %2,8nin uzun vadeli olmak zere %27sinin yabanc kaynaktan %73nde zkaynaktan olutuu gzkmektedir. Byle bir dalmn iletmenin zkaynak arlkl bir finansman tercih ettii eklinde yorumlanabilir. Ayrca yabanc kaynak dikey paynn zkaynak dikey payndan kk olmas iletmeden alacakl olanlarn emniyet marjnn ve ortaklarn varlklar zerindeki sz hakknn yksek olduu eklinde yorumlanabilir.

Ksa vadelinin ald payn uzun vadeli yabanc kaynaktan yksek olmas imdilik likidite bir sorun yaratmamakla birlikte gelecekte yarataca sorunlarn nne gemek adna iletmenin uzun vadeli borlanma olanaklarn gelitirmesi eklinde tavsiyede bulunulabilir. Varlk kaynak dalmna bakld dnen varlklarn dikey paynn ksa vadeli dikey payndan yksek olmas iletmede net alma sermayesinin mevcut olduu ve dolaysyla gnlk faaliyetlerin yrtlmesi ve ksa vadeli borlarn denmesi asndan bir sorun olmad eklinde yorumlanabilir. Duran varlklarn finansmanna bakldnda z kaynaklarn MDV finansmanna bakldnda zkaynaklarn MDV finansmanna yettii ve yaklak 6,4 trilyonluk uzun vadeli ve zkaynak toplamndan oluan devaml sermayenin dnen varlklarn finansmann kullanld sylenebilir. Sonu olarak iletmenin zkaynak arlkl bir finansman politikasn tercih ettii hem mali yapsn hem de likiditesinin gl olduu sylenebilir. RNEK 2
DKEY YZDE A- BRT SATILAR B- SATI NDRMLER ( - ) C- NET SATILAR D- SATILARIN MALYET ( - ) BRT SATI KARI VEYA ZARARI E- FAALYET GDERLER FAALYET KARI F- DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR G- DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARAR (-) H- FNANSMAN GDERLER ( - ) OLAAN KAR I- OLAANDII GELR VE KARLAR J- OLAANDII GDER VE ZARARLAR DNEM KARI K- DNEM KARI VERG VE DER YASAL YK. KAR (-) DNEM NET KARI 105,06 5,06 100,00 78,80 21,20 4,40 16,80 1,10 1,90 6,70 9,50 1,60 11,60 4,40 6,70

letmenin ana faaliyet konusundaki gayrisafi deerini gsteren brt sat kar net satlarn %21,2sini oluturmaktadr. Net Satlarn %105,06s orannda gerekleen brt satlarn deerinden net satlarn %5,06s eklinde oluan sat indirimleri dldkten sonra %100 kabul edilen net satlarn dikey payna ulalmaktadr. Sat indirimlerinin detay bilinmemekle birlikte iskotadan olutuu varsaylrsa iletmenin rekabet avantaj salamak amacyla gerekletirdii iadeden kaynakland varsaylrsa satt mallarla ilgili olarak bir kalite sorunu yaand eklinde yorum yaplabilir.

Satlarn maliyetinin net satlarn %78,8 sini oluturmu olmasndan dolay brt kr marjnda nemli bir d yaand grlmektedir. Gerekleen dikey pay iletmenin maliyetler zerinde iyi bir kontrol gcne sahip olmad eklinde yorumlanabilir. letmeye bu konuda sorunun kaynan tespit etmesi ve bunlar nleyici politikalar uygulamas tavsiye edilebilir. letmenin ana faaliyet konusundaki net baarsn gsteren faaliyet kar net satlarn %16,8 dzeyinde gereklemitir.Faaliyet kar zerinde etkili olan faaliyet giderleri net satlarn %4,4 dzeyinde gereklemitir. Detay bilinmemekle birlikte faaliyet karnn oluumuna olumlu ynce etki yapt sylenebilir. letmenin olaan saylabilecek ve sreklilik gsteren yan faaliyetlerinden oluan olaan kar net satlarn %9,5 olarak gereklemitir. Bu blm oluturan unsurlarn detayna bakldnda dier faaliyetlerden oluan olaan gelir ve krlar ile gider ve zararlarn olaan krn oluumuna bir katk salamad sylenebilir. Ancak net satlarn %6,7si olarak gerekleen ve olaan krn azalmasnda byk bir etkisi olan finansman giderleri iletmenin bu gider kalemi zerinde azaltc nlemler olmas gerektii eklinde bir yoruma sebep olur niteliktedir. Ve iletmeye tavsiye olarak borlanma politikasn yeniden oluturmas ve zkaynak yapsn glendirmesi sylenebilir. Dnem kar net satlarn %11,1 olarak gereklemitir.Olaan krdan daha yksek gereklemesi olaand gelir ve krdan kaynaklanr ve bu payn karll etkileyecek bir dzeyde olmad sylenebilir. Her 100 liralk net satn yaklak 11 liras dnem karna dnmtr. Dk olarak gzken bu payn daha salkl bir ekilde yorumlanabilmesi iin sektr verilerinin enflasyon deerlerinin bilinmesi gerekir. Vergi sonras sonular gsteren ve net satlarn %6,7 si olarak gerekleen dnem net krnn tad anlam her 100 liralk net satn yaklak 7 lirasnn dnem net karna dnt eklinde ifade edilebilir. Oluan bu pay dk olmakla birlikte kar datm ve otofinansman asndan net bir ifade iin sektr verileriyle desteklenmesi gerekir. Sonu olarak satlarn maliyeti ve finansman giderlerinin ykseklii dnem net krnn paynn dk olmasnn temel sebebi olarak grlmeyle birlikte bu konuda maliyetler zerinde etkili bir politika ve zkaynak arlkl bir finansmana ynelinmesi tavsiye olarak sunulabilinir.

RNEK 3:
XX A.. GELR TABLOSU A- BRT SATILAR B- SATI NDRMLER ( - ) C- NET SATILAR D- SATILARIN MALYET ( - ) BRT SATI KARI VEYA ZARARI E- FAALYET GDERLER FAALYET KARI F- DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR G- DER FAALYETLERDEN OLAAN GD. VE ZARAR (-) H- FNANSMAN GDERLER ( - ) OLAAN KAR I- OLAANDII GELR VE KARLAR J- OLAANDII GDER VE ZARARLAR DNEM KARI K- DNEM KARI VERG VE DER YASAL YK. KARILIKLARI (-) DNEM NET KARI DKEY YZDELER 112,33 12,33 100,00 84,40 15,60 5,64 9,96 3,01 0,35 3,59 9,01 1,32 1,01 9,32 1,65 7,67

letmenin sat indirimleri %12,33 orannda gereklemitir. Brt satlar azaltc unsurlardan oluan bu kalemde gerekleen yksek dikey yzde detay bilinmemekle birlikte iadeden kaynakland varsaylrsa kalitenin dk olduu iskontodan kaynakland varsaylrsa pazarlama stratejisinde bir sorun olduu ve pazarlama fonksiyonunun iyi bir ekilde almad eklinde yorumlanabilir. Satlarn maliyeti net satlarn %84,4 olarak gereklemitir olduka yksek gerekleen bu oran iletmenin maliyetler zerinde etkin bir politikaya sahip olmad eklinde yorumlanabilir. Detay bilinmemekle birlikte retim maliyetlerinden kaynakland varsaylrsa retim teknolojisinin yeniden deerlendirilmesi ve gerekli ise teknoloji deiikliine gidilmesidir. Ticari mallarn maliyetinden kaynaklanyorsa daha dk maliyet ile elde etme yollarnn aratrlmas neri olarak sunulabilir. Sat indirimlerinin ve sat maliyetlerinin yksek olarak gereklemesi brt sat karnn net satlarn yaklak %16s olarak gereklemesinin temel nedeni olarak grlmektedir. Faaliyet giderlerinin net satlar %5,6s olarak gereklemi olmas indirim kaleminin skontodan kaynakland varsaym ile desteklenirse iletmenin zellikle pazarlama alannda fazla bir faaliyette bulunmad ve satlarn arttrmak iin yeterli bir faaliyet gideri oluturmad eklinde yorumlanabilir. Faaliyet kr net satlarn yaklak %10nu dzeyinde olumutur. Faaliyet giderlerinin dk dzeyde kalmas faaliyet krnda byk bir dn yaanmamasnn nedeni olarak sylenebilir.

Dier faaliyetlerden olaan gelir ve karlar net satlarn yaklak %3 gider ve zararlar %0,35 ve finansman giderleri de net satlarn %3,6 orannda gereklemitir. Kendi iinde gerekleen bu normal dalm %9,1lik olaan kr dzeyinin faaliyet karna yakn olmasnn nedeni olarak gsterilebilir. Elde edilen olaand gelir ve karlar olaand gider ve zararlar karlayabilecek dzeydedir. Bunun sonucu olarak dnem kar %9,32 payla olaan kara ok yakn bir dzeyde gereklemitir. Dnem kar vergi ve yasal ykmllk karl yaklak olarak dnem karnn %18 orannda gerekletirmitir. Bu orann mevzuat deerinin altnda olmas iletmenin herhangi bir muafiyet veya istisnaya tabi olduu eklinde yorumlanabilir. Bunun sonucunda her 100 liralk net satn yaklak 8 liras dnem net karna dnmtr. Oran dk olmakla birlikte kr datm ve oto finansman asndan salkl bir yorum iin sektr bte ve enflasyon verileriyle desteklenmesi gerekir. Sonu olarak iletme yksek bir sat indirimi yksek bir sat maliyeti ve dk bir kar marjyla almaktadr. zm olarak indirim kalemindeki sorunu ve gerekli politikalarn uygulanmas kaliteyi drmeden maliyeti drc yntemlerin uygulanmas nerilebilir. RNEK 4: DYS Sanayi ve Ticaret Anonim irketinin 2004 yl gelir tablosu u ekildedir
DKEY YZDELER 109.62 09.62 100 80 20 8.46 11.54 1.38 1.77 2.69 8 46 5.23 1.77 11.92

TABLO KALEMLER A Brt Satlar B Sat ndirimleri (-) C Net Satlar D Satlarn Maliyeti (-) BRT SATI KARI VEYA ZARARI E Faaliyet Giderleri (-) FAALYET KARI F Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Karlar G - Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar (-) H Finansman Giderleri (-) OLAAN KAR I Olaand Gelir ve Karlar J Olaand Gider ve Zararlar (-) DNEM KARI

2004 142.500 12.500 130.000 104.000 26.000 11.000 15.000 1.800 2.300 3.500 11.000 6.800 2.300 15.500

stenilenler: DYS Sanayi ve Ticaret A.nin yukardaki gelir tablosuna ilikin dikey yzdeleri hesaplaynz. irketin gelir tablosunu dikey yzde tekniine gre analiz ediniz ve ulatnz sonular yorumlaynz. Brt Sat Kar: letme net satlarnn %20si orannda brt sat kar elde etmitir. Bir baka ifade ile iletmenin her 100 YTLlik net satnn 20 YTLsi brt sat kardr. Brt sat kar orannn belirlenmesinde satlan maln maliyeti ve sat indirimleri kalemleri etkili olmutur.

Sat ndirimleri; letmenin Net Satlarnn %9.62 si orannda sat indirimi sz konusudur. Bu oran iletmenin brt satlar ile net satlar arasndaki farkn sebebini oluturmaktadr. Bu indirimler, skontolardan kaynaklanyorsa; Bu durumda iletmenin pazarlama ile ilgili sorunlarnn olduu ve rekabet gcn arttrmaya ynelik nlemler aldn sylememiz mmkndr. Bu indirimler adeden kaynaklanyorsa bu durumun iletmenin retim kalitesinin dk olduundan kaynaklandn sylememiz mmkndr. Satlarn Maliyeti; letme Net satlarn %80i kadar satlarn maliyetine katlanmaktadr. Bu oran sat indirimleri ile beraber iletmenin brt sat kar orann etkilemitir. Bir baka ifade ile iletme her 100 YTLlik net satnda 80 YTL maliyete katlanmaktadr. retim iletmesi iin bu orann yksek olduunu sylememiz mmkndr. Brt sat kar orannn arttrlmas iin, satlarn maliyetinin yksek oranda kmasnn sebepleri aratrlmal, retim fonksiyonlar gzden geirilmeli, retim maliyetini oluturan unsurlarn daha dk maliyetlerle elde edilmesine almal, gerekirse retim sistemleri incelenmeli ve varsa deer yaratmayan maliyetler tespit edilerek azaltlmaldr. Faaliyet Giderleri; letme net satlarnn %8.46s kadar faaliyet giderine katlanmtr, bir baka ifade ile her 100 YTLlik net satnda 8.46 YTL faaliyet giderine katlanmaktadr. Bu gider kalemi iletmenin faaliyet kar orann etkileyecektir. Bu orann fazla yksek olmadn sylememiz mmkndr. letme faaliyet giderlerine (Genel Ynetim Gideri, Pazarlama Sat Datm ve Ar-Ge gibi) yksek tutarda harcamada bulunmamtr. letmenin satlarnn srdrlmesi ve arttrlmas iin yeteri kadar faaliyet gideri yapmadn sylememiz mmkndr. Faaliyet Kar; letme net satlarnn %11.54 kadar faaliyet kar elde etmitir. Yani iletme her 100 YTLlik net satnda 11.54 YTL faaliyet kar elde etmektedir. Bu orann belirlenmesinde faaliyet giderleri etkili olmutur. Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Karlar; letme net satlarnn %1.38i kadar Dier Faaliyetlerden Olaan gelir ve Kar elde etmitir. Yani, iletme her 100 YTLlik net satnda 1.38 YTL Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Kar elde etmektedir. Bu oran iletmenin olaan kar veya zarar orann olumlu ynde etkileyecektir. Bu gelirlerin iletmenin (faiz gelirleri, menkul kymet sat karlar, temett gelirleri, komisyon gelirleri ve kambiyo karlar gibi) faaliyetlerinden kaynaklandn syleyebiliriz. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar; letme net satlarnn %1.77si kadar Dier Faaliyetlerden Olaan gider ve Zarara katlanmtr. Yani, iletme her 100 YTLlik net satnda 1.77 YTL Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zarara katlanmaktadr. Bu oran Olaan Kar veya Zarar orann olumsuz ynde etkileyecektir. Bu olumsuzluun sebebinin de Komisyon Giderleri, Menkul Kymet Sat Zararlar, Kambiyo Zararlar gibi kalemlerden kaynaklandn syleyebiliriz.

Finansman Giderleri; letme net satlarnn %2.69u kadar Dier Finansman giderine katlanmtr. Yani, iletme her 100 YTLlik net satnda 2.69 YTL finansman giderine katlanmaktadr. Bunun sebebinin de iletmenin ksa ve uzun vadeli borlanma politikasndan kaynaklandn syleyebiliriz. letme kredili borlanma politikasn iyiletirerek kontrol altna almaya almaldr. Olaan Kar; letme net satlarnn %8.46s orannda olaan kar elde etmektedir. Yani, iletme her 100 YTLlik net satnda 8.46 YTL olaan kar elde etmektedir. Bu orann belirlenmesinde Olaan gelir ve karlar, Olaan gider ve Zararlar ve Finansman giderleri etkili olmutur. Olaand Gider ve Zararlar : letme net satlarnn % 1.77si kadar Olaand gider ve Zarara katlanmtr. Yani, iletme her 100 YTLlik net satnda 1.77 YTL Olaand Gider ve Zarara katlanmaktadr. Bu oran iletmenin esas faaliyet alan dndaki ilemlerinden kaynaklanmaktadr. Olaand Gelir ve Karlar: letme net satlarnn %5.23 kadar olaand gelir ve kar elde etmektedir. Yani iletme her 100 YTLlik net satnda 5.23 YTL olaand gelir ve kar elde etmektedir. Bu oran iletmenin esas faaliyet alan dndaki ilemlerinden kaynaklanmaktadr. Bu orann net satlara olan paynn yksek olduunu grmekteyiz buda esas faaliyet alan dndaki ilemlerinde iletmenin giderlere oranla daha yksek gelir elde ettiini gstermektedir. Dnem Kar: letme net satlarnn %11.92si orannda dnem kar elde etmitir bu oran vergiden nceki kar yanstmaktadr. Bu orann olaan kardan yksek olmasnn sebebi olarak, iletmenin esas faaliyet alan dndaki ilemlerinde baarl olduunu sylememiz mmkndr. SONU: DYS Sanayi ve Ticaret A.nin gelir tablosunu incelediimizde, sat indirimlerinin yksek bir paya sahip olduunu sylememiz mmkndr. Sebebi iade ise iletme retim esnasnda maln kalitesini ve mteri beklentilerini n plana kartmaldr. Sebebi indirim ise iletme rekabet gcn arttrmaya ynelik nlemler alrken bu nlemlerin elde edecei kar olumsuz etkilediini gz ard etmemelidir. DYS Sanayi ve Ticaret A..nin satlarn maliyetinin de net satlar ierisindeki paynn ok yksek olduunu grmekteyiz. letme maliyeti drc politikalar gelitirmeli ve deer yaratmayan maliyetleri ortadan kaldrmaya almaldr. Dikkat eken bir baka husus ise iletmenin esas faaliyet alan dndaki gelirlerinin yksek bir paya sahip olduudur.

RNEK 5:
DARMAN A. / MUKAYESEL BLANILAR ( YTL ) BLANO KALEMLER I- DNEN VARLIKLAR A- Hazr Deerler B- Menkul Kymetler C- Ticari Alacaklar D- Dier Alacaklar E- Stoklar ( Net ) F- Dier Dnen Varlklar DNEN VARLIKLAR TOPLAMI II- DURAN VARLIKLAR AKTFLER GENEL TOPLAMI I KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR A- Mali Borlar B- Ticari Borlar C- Dier Borlar D- Alnan Avanslar F- denecek Vergi ve Fonlar G- Bor ve Gider Karlklar KISA VADEL YAB. KAYNAK. TOPLAMI II- UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI III- ZKAYNAKLAR A- denmi Sermaye B- Kar Yedekleri 1- Yasal Yedekler 2- zel Fonlar F- Dnem Net Kar ( veya Zarar ) ZKAYNAKLAR TOPLAMI PASF ( KAYNAKLAR ) TOPLAMI 31 ARALIK 2004 1200 12400 875 24000 300 38775 52500 91275 4700 8300 450 3100 4200 1550 22300 44375 66675 15000 3400 1200 5000 24600 91275 2005 1800 18900 525 19200 40425 64300 104725 7300 6100 800 5200 2500 2800 24700 46465 71165 22000 3800 1600 6170 33570 104725 DKEY YZDELER 2004 2005 1,3 13 0,9 26 0,3 42 58 100 5 9 0,4 3,3 4,6 1,6 25 48 73 16 4 1,3 5,4 27 100 1,7 18 0,5 18,3 39 61 100 7 6 0,8 5 2,3 2,6 23 44 67 21 3,6 1,5 5,9 33 100

STENLENLER 1- Darman Tic. A nin yukardaki bilanolarna ilikin dikey yzdeleri hesaplaynz? 2Darman Tic. A nin mali tablolarn dikey yzdeler teknii yardm ile analiz ediniz?

Darman A nin 2004 ylnda hazr deerleri aktifin % 1,3 iken 2005 ylnda % 1,7 si olmutur. Ayn ekilde Ticari Alacaklar da 2004 ylnda % 13 iken 2005 ylnda Aktifin % 18 olarak gereklemitir. Gerek hazr deerlerdeki ve gerekse Ticari alacaklardaki artn nedeni Stoklardaki azal olabilir. nk irketin stoklar 2004 ylnda aktifin % 26 s iken 2005 ylnda % 18,3 e dmtr. Bu da stoklarn satldn gstermektedir. 2004 ylnda irketin dnen varlklar aktifin % 42 si iken 2005 ylnda % 39 a dmtr. Ksa vadeli bor deme bakmndan dnen varlklardaki azal olumsuz grlse de ayn dnemlerde Ksa vadeli yabanc kaynaklarda % 25 den % 23 i inmitir. Darman A nin duran varlklar 2004 ylnda % 58 iken 2005 ylnda % 61 e ykselmitir. Duran varlklarn z kaynaklarla finanse edildiini sylemek mmkn nk 204 ylnda zkaynaklar % 27 iken % 33 e km ve uzun vadeli yabanc kaynaklarna azal grlmektedir.

irketin ksa vadeli yabanc kaynaklar iinde mali borlar 2004 ylnda % 5, 2005 ylnda ise % 7 olarak gereklemitir. Buna karlk Ticari borlar % 9 dan % 6 ya dmtr. Alnan avanslarn % 3,3 den % 5 kmas olumlu karlanabilir. nk, irket mal ve hizmet sat iin nceden avans almtr. Ayrca 2004 ylnda denecek vergi ve fonlar % 4,6 iken 2005 ylnda % 2,3 e dmesi irketin vergi ve fon borlarn dediini gsterir. 2004 ylnda irketin uzun vadeli yabanc kaynaklar % 73 iken 2005 ylnda % 67 ye inmitir. Bu, uzun vadeli borlarn bir ksmnn dendiini veya vadelerinin bir yln altna dtn gstermektedir. irketin zkaynaklarnda ise zellikle denmi Sermayenin % 16 dan % 21 e ve dnem karnn % 5,4 den % 5,9 kmas zkaynaklarn % 27 den % 33 kmasna neden olmutur. DKEY ANALZ BLANCONUN YORUMU .. letmesinin . Yllar Bilanosu , yzde yntemiyle analiz edildiinde aadaki sonulara ulalmtr. 1) Dnen varlklar toplam varlklarn % ? Duran varlklar % ? sidir. letme varlk politikasnda Yukardakilerden hangisi bykse ? varlklara arlk vermitir. Eer Dnen varlklara arlk verdiyse yazacaksnz. ; Eer iletme ticaret iletmesiyse bu durum normaldir. Ticaret iletmelerinde dnen varlk arlkl allr. Ve verimli etkin dnen varlklarn toplam varlklar iinde byk olmas likit asndan iyidir. Eer Duran varlklara arlk verdiyse bu cmleyi yazn; iletme retim iletmesiyse retim iletmeleri duran varlklara arlk verip, Tesis makine cihazlara nemli byklkte yatrm yapabilirler. Bu durum retim miktarn artracandan ve birim maliyetler azalacandan satlan mamln maliyetini azaltacaktr. ve brt sat karll artacaktr. ( letme hem ticaret iletmesi hem sanayi iletmesiyse bu durumda dnen varlklara arlk vermeli Ticaret iletmesiyse dnen varlklara arlk vermeli retim iletmesiyse duran varlklara arlk vermelidir. ) 2) Dnen varlklar toplam varlklarn . % iken ksa vadeli yabanc kaynaklar toplam varlklarn % si kadardr. Eer Dnen varlklar Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardan daha fazla yzdedeyse yazn. ; bu durum Net alma Sermayesi asndan olumlu dur. letme Dnen varlklar iin Ksa vadeli Yabanc Kaynak yannda , Uzun vadeli yabanc kaynak ve z kaynak kullanm olabilir. ( UVYK veya z Kaynak hangisi azalmam, armsa tabi uvyk lar iinde bakn eer art bor ve gider karlndan ise bu dnen varlklarda art yaratmaz.) ( Ksa vadeli yabanc kaynaklarn yzde olarak dnen varlklarn yzdesinden az olmas gerekir. ) 3) Duran varlklar toplam varlklarn % .. iken z kaynaklar toplam varlklarn % .. dr. Duran varlklar iin zkaynak yeterlimi deilse devaml sermaye toplam varlklarn %.. yeterlimi bakn. 4) Kaynak yapsna bakn toplam varlklarn ne kadarn kvyk, ne kadarn uvyk ne kadarn z kaynak oluturuyor. z kaynak yaps yabanc kaynak yapsndan fazla olmal bylemi bakn deilse bu durum u kt olarak ifade edin, toplam kaynaklar iinde kvyk az uvyk ok olmal bylemi bakn deilse buda kt yorumlanmal .

5) Varlklarn ayrntsna girin dnen varlklar iinde en fazla ne var. Likit olanlar fazla olursa iyi olur. Bunun tam tersi mesela dier alacaklar dnen varlklarda ok fazlaysa likit asndan kt olur. Burada nemli olan dnen varlklar iinde hazr deer menkul kymet stok ticari alacak kalemlerinin fazlal dr. Bunlarn likide dnmesi daha kolaydr. 6) Duran varlklarn ayrntsnda duran varlklar iinde en fazla ne var maddi duran varlklar olmas iyi dir. Yatrmlar yapmtr. GELR TABLOSU DKEY ANALZ .. letmesinin . Yllar Gelir Tablosu , yzde yntemiyle analiz edildiinde aadaki sonulara ulalmtr. Net satlarn % sn brt sat kar, %... faaliyet kar, %... olaan kar %... sn dnem kar %.. dnem net kar oluturmutur. Grld gibi brt satlar net satlarn % si, sat indirimleri net satlarn % .. sidir.( Sat indirimleri yksek ise hangi kalemlerden olutuunu syleyin , belirli deilse sat indirimlerinin hangi kalemlerden olutuu bilinmemekle beraber, sat indirimleri varsa firma rekabeti bir sektr den iadelerden kaynaklanyorsa kalite kontrolden bahsedin. Satlarn maliyeti net satlarn %.. sdr. nemli byklkteyse maliyetin byk olduundan bahsedebilirsiniz. Ancak iletmenin gemi yllardaki satlarnn maliyet oran ve sektrdeki maliyet oranna gre maliyetin byk olup olmadn syleyebilirsiniz. Brt sat kar Faaliyet giderlerini karlayabilecek byklktemi bakn, ne kadar yksek olursa o kadar iyi olur. Dk olmasnn nedeni indirimler ve maliyettir. Faaliyet giderleri net satlarn %... sdr. letme gelecekte satlarn artrmak iin arge, pazarlama sat giderlerine arlk vermelidir. Faaliyet kar faaliyet giderlerinin etkisiyle net satlarn %sidir. Dier faaliyetlerden elde edilen olaan gelir ve karlar, gider ve zarar ve finansman giderlerini karlayabilir byklkte mi bakn , eer karlayp faaliyet karlln olaan karllkta artryorsa bu ni iyi yorumlayn, tersi bir durum varsa dier faaliyetlerde baarsz olduundan bahsedin. Arizi faaliyetlerden elde edilen olaan d gelir ve karlar gider ve zararlardan fazlam fazlaysa iletmenin lehine, deilse aleyhine yorumlayn. Ve neticede bu nun sreklilii olmadndan bahsedin. Dnem kar net satlarn %.. sidir, dnem net kar net satlarn % sidir. Deyip. Bitirin. Sonu olarak ta iletmenin gelecekte satlarn artrmasn , dier faaliyetlerinde baarl olmasn ve karlln artrmasn syleyin.