Erikin Hastada Ate

mraniye E.A.H. Acil Tp Klinii Dr. Hande Akbal

ATE
Kendini snrlayabilir zellikte Erikin (18-65 ya) bavurularn %6s <%1 mortaliteye sahip, selim Pediatrik bavurularn %20-40 hastalk tar. nemli olan bu selim hastalklara kyasla ok daha nadir grlen bir menenjiti veya septik durumu tanyabilmektir.

Yal (>65 ya) bavurularn %10-15i Mortalite ve morbidite oranlar yala birlikte dramatik olarak artar. Bu hastalarn, %70-90 hospitalize edilir. %7-9u ilk ay iinde lr.

ATE
Atein en sk sebebi enfeksiyon, enfeksiyonun en sk sebebi bakteriyeldir. Enfeksiyonlarn %80inden fazlasnda 3 vcut sistemi; solunum-riner sistem, cilt ve yumuak doku hedeftir.

Patofizyoloji
Kontrol yeri:Hipotalamus Preoptik Alan Sirkadyan Ritm: Sabah azalr, akamst artar. Normalde 36 ile 37.8C arasndadr. Ate:>38 C Pirojenler tarafndan retilir. Endojen pirojenler:lkosit kaynakl sitokinler(IL1, IL-6, TNF, IFN)PGE2 art Ekzojen pirojenler:bakteriyel ve viral toksinler

Patofizyoloji
POZTF YNLER: Kemotaksis Mikrobiyal reme Lenfosit fonksiyonu Baz bakteri ve virslerin direkt olarak bymesi inhibe edilir.

NEGATF YNLER: Oksijen tketimi Metabolik ihtiyalar Protein yklm Glukoneogenez

Yal hastalarn rezervleri az, ate oluturma kabiliyetleri hasarl, vcut slar da daha dk.

Patofizyoloji
Ate oluumunda ana basamak hipotalamustaki termostat noktasnn daha yksek bir scakla ayarlanmasdr. Hissedilen vcut scakl ile termostat arasndaki uyumsuzluk kiinin titremesine yol aar. Titreme srasnda kii kendini hasta hissetmesine ramen deri normal scaklktadr. Hasta hissetme hali vcut scakl artana dek srer. Artt anda kii termik hisseder ve greceli hastalk hali azalr. Termostat noktas normale dnce, kii birden scak hisseder ve deri scakl normale dnceye kadar terlemeye devam eder.

Ayrc Tan
Enfektif sebepler:
Kritik Tehisler Organ Sistemi Respiratuvar Solunum yetmezlikli bakteriyel pnmoni
Bakteriyel pnmoni, peritonsiller abse, retrofaringeal abse, epiglottit

Acil Tehisler

Acil Olmayan Tehisler Otitis media, sinzit, farenjit, bronit, influenza, tbc Kolit, enterit

Kardiyovaskler Gastrointestinal Peritonit

Endokardit, perikardit Apandisit, kolesistit, divertiklit, intraabdominal abse Piyelonefrit, tuboovaryan abse, PID

Genitoriner Nrolojik Cilt-Yumuak Doku Menenjit, Kavernz sins trombozu

Sistit, epididimit, prostatit

Ensefalit, beyin absesi Selllit, infekte dekbit lseri, yumuak doku absesi

Sistematik

Sepsis, Septik ok, Meningokoksemi

Ayrc Tan
Nonenfektif Sebepler:
Kritik Tehisler Akut MI Acil Tehisler KKY Acil Olmayan Tehisler la atei

Pulmoner Emboli/nfakt
ntrakraniyal Hemoraji SVO Nroleptik malign sendrom Tiroid frtnas Akut adrenal yetmezlik Transfzyon reaksiyonu Pulmoner dem

Dehidratasyon
Epilepsi Orak hcreli anemi Transplant reddi Pankreatit DVT

Malignansi
Gut Sarkoidoz Chrohn hastal Postmiyokardiyotomi sendromu

Anamnez
Ate balangc, sresi, zellii Beraberindeki semptomlar? (dizri, ilerleyici ksrk, anoreksi, bulant, bilin deiiklikleri, halsizlik vb.) gemii-seyahat? Kronik hastalk varl? Gemi operasyonlar-hospitalizasyon? Prostetik kapak-kalc cihaz? Toplum kaynakl MRSA asndan ailede cilt enf. geirme yks? Askeri personel, tutuklu, yakn temas sporu varl?

Fiziksel Muayene
Ate lm: En doru rektal lmdr. Aksiller ve timpanik lmlerin gvenilirlii kstldr. Oral lmler ise scak-souk ieceklerden, hiperventilasyondan ve sigaradan etkilenir. Rektal s>Oral s=0.7-1 C Ate; taikardi ve takipneyle ilikilidir, her 0.55 derecelik s art kalp hzn 10 atm/dak, solunum hzn 1-2 soluk arttrr. Daha belirgin takipne ise respiratuvar enfeksiyon veya oka bal asidoz nedenli olabilir.

 Kafa-boyun-> otit, sinzit, farenjit, peritonsiller abse, retrofaringeal abse, dental enfeksiyonlar Ciddi boaz ars, seste kabalama-> epiglottit, st havayolu absesi Boyun-> LAP, kitle, tiroid patolojisi Ense sertlii, boyun fleksiyonunda ar-> menenjit (servikal artrit ve parkinson dlanmal) Akcier-dinlemekle ral-ronks varl-> pnmoni Rektal-> enterit, perirektal abse, prostatit Eksternal genital-> Bartholin absesi, retral veya vajinal aknt, epididimit, orit Pelvik-> PID, tubo-ovaryen abse Cilt ve ekstremiteler-> dknt, petei, eklem infl., YDE Uzun ekstremiteler veya omurga zeri hassasiyet-> osteomiyelit, neoplastik Yatalak hastalar -> Basn yaralar ve dekbit lserleri

FM-Nelere bakacaz?

Yardmc Testler
En nemli 2 test: idrar analizi ve akcier grafisi

Lkosit says enfeksiyon yokken yksek, varken dk olabilir. ESR, Gram boyama Kronik hastal olan yal hastada nedeni bilinmeyen ate varsa idrarkan kltr Bilin deiiklii, ba ars, meningismus veya dier aklanamayan nrolojik semptom varlnda LP ile BOS baks Tiroid frtnas sphesinde TFT ADBG ok nadiren endike ya da yararl Apandisit, divertiklit, intraabdominal abse phesinde Abd. BT Kolesistit phesinde USG Fokal nrolojik belirtili hastalarda, emboli phesinde(olas endokardit), LP ncesi tm-abse gibi kitle lezyonlarn ekarte etmek iin BBT

Hzl Deerlendirme ve Stabilizasyon

Mental durumda deiiklik Solunum sknts Kardiyovaskler instabilite Monitrizasyon + IV hidrasyon Oksijenizasyon + gerekirse solunum destei

41 C zeri ate ok nadir grlr ancak nral dokuya zarar verebileceinden hzl soutma gerektirir.

 Ekstrem derecede ateli hastalar hari dier hastalarda asetaminofen gibi bir rutin antipiretik kullanmnn sonucu iyiletirdiine dair kant yoktur. Ancak zarar vermedii ve atei dnce hastalar kendilerini daha iyi hissettii iin kullanlabilir. Atein normale gerilemesi, taburculukta gerekli bir kriter deildir. ou olguda, erken ampirik antibiyoterapi uygun tedavi metodudur ve kiinin semptomlarna gre hekim tarafndan phelenilen enfeksiyona ynelik verilmelidir. Net enfeksiyon kayna belirsizse, geni spektrumlu antibiyotik seilmelidir.

Ampirik tedavi

Tedavi
Lokalize bakteriyel enf. Oral antibiyotik Sistemik viral enf.lu gen salkl erikin, kusma mevcut, oral alm zayf Destek tdv Enf. kayna belirsiz yal hasta veya DM-KBY gibi bir kronik hast. varl leri tetkik iin hosp. Aklanamam ciddi febril hast. + ntropeni Kltr + patojen tespitine kadar GSA Perktan IV katater-kalc cihaz varl Kltr + kataterin karlmas Unstabil vital bulgular, hayat tehdit edici enf. varl YB

TEEKKRLER