Aktif amur prosesi, atk sulardaki kolloidal ve zlm formlarda bulunan ve kelemeyen maddeleri kelebilen biyolojik yumaklara dntrme

ilemidir. Biyolojik yumaklar havalandrma havuzunda meydana getirilir ve son keltme havuzunda keltilerek sistemden ayrlr. Bu kelen biyolojik yumaklara ksaca Aktif amur denir. Bu yntem st endstrisinde atk sularn artlmasnda yaygn olarak kullanlr. Yntemde , doada yava olarak gerekleen biyolojik oksidasyonun hzlandrlmas esastr. Uygulama aerobik koullarda yrtlr. lemde , oluturulan biyolojik ktle(aktif amur), atk sulardaki organik materyali adsorblar. Adsorblanan organik materyal, biyolojik ktlenin oksidasyon enzim sistemine baml olarak stabil son rnlere dntrlr.(CO2, H2O, NO3, SO4) Havalandrlm organik madde ieren atk sularda doal olarak gelien biyolojik mukoz madde bulunmaktadr. Mukoz madde nemli miktarda koloidal ve sspanse unsurlar iermektedir. Ancak organik znm katlarn uzaklatrlmas iin, mukoz maddenin yksek oranda yn (floc) konsantrasyonuna sahip olmas gerekmektedir. Bylece hzlandrlm biyolojik aktivite iin yeterli yzey alan salanr. Ynlar zoogleal ktlelerinde olumaktadr. Bunlar gda ve mukoz materyal zerinde yn halinde yaayan organizmalardr. Aktif amurda yer alan funguslarn lifleri zoogleal ktleleri arasndan geerek dallanmakta ve onlar birbirlerine balamaktadr. Ynlar, dier bir deyile topaklama eilimindeki organizmalar atk sulardan aktif amurun ayrlmasn kolaylatrd iin en nemli topluluktur. Organizmalarn remeleri , mukoz bir tabakann meydana gelmesiyle karakterize olmaktadr. Mukoz oluumunda birinci derecede Zoogloea ramigera sorumludur. Ancak birok bakterinin bu zellipe sahip olduu saptanmtr. Genelde bu ilevli organizma grubu bakterilerden oluur ve topaklama bu mikroorganizmalarn rettii doal polielektrolitler tarafndan salanr. Uygulama , biyolojik oksidasyon tanklarnda yrtlr. eitli ekillerde olan bu tanklarda dner silindirik fral yzey havalandrclar veya basnl pskrtcler ile ortama hava verilir. Verilen hava ile atk suda en az 1-4 mg/l oksijen deriimi

salanmaldr. Ayrca ortam kartrlarak topaklaan materyalin kmesi engellenir. Geleneksel aktif amur ynteminde birinci aamada atk su keltme tankna alnr. Burada , atk suyun ierdii kebilen (zellikle byk paracklar) unsurlar ayrlr. Farkl hidrolik yklemeler iin birinci keltme tanknn byk olmas gerekir. Tanktaki atk suyun pH deer de standardize edilmelidir(5-9 pH). Yukarda da belirtildii gibi biyolojik oksidasyon havalandrlma tanknda gerekletirilir. Atk suyun oksidasyon tanklarnda alkonulma sresi 6-8 saat arasndadr. Ancak aratrmalar, uzun alkonma sresinin (15-40)saat) olduka gvenilir sonular verdiini ortaya koymutur. Son keltme tanknda topaklam ve kmelemi materyal 2-4 saat iinde kelir ve tabanda amur tabakas oluur. amur tank iinde 6 saatten fazla braklmamaldr. Eer braklrsa, rme ( putrefaction) nedeniyle amur paralanr ve aa kan gazlar /metan vb.) amurun yzeye kmasna sebebiyet verir. Aktif flok tarafndan absorbe edilen organik maddelerin bir blm mikrobiyal hcreye dnt iin amur miktar artar. Ar amur ortamdan srekli uzaklatrlmaldr. Ar amurun, sirkle edilen amura oran 1/10 olmaldr. Yntemde arzu edilen aktif flok ( aktif yn) konsantrasyonu, kelmi aktif amurun sirklasyonu ile salanr. Normal olarak amurun % 20 si geri gnderilir. Belirtilen orann artrlmas , nemli lde BOI5 uzaklamasna yol aar. Ancak, atk suyun ierdii organik madde ile hava arasnda uygun denge olmaldr. Aktif amur yntemlerinde fosforun uzaklatrlmas yetersizdir. Uzaklatrma oran% 35-50 arasndadr. Son keltme ileminden nce ortama alminyum veya demir tuzlarnn ilavesi, fosforun uzaklatrlma orann ykseltmektedir. Ayrca bu uygulama, zayf kelme zelliine sahip amurun sedimentlemesini hzlandrmaktave artrmaktadr. Geleneksel aktif amur ynteminin modifikasyonlar, uygulamannetkinliini artrmaya ve karlalan baz sorunlar zmeye yneliktir. Modifikasyonlar iinde havalandrmann daha uzun sre yapld ar havalandrma ve kontakt stabilizasyon yntemleri nem kazanmaktadr.

Aktif amur prosesinde de ama, damlamal filtrelerde olduu gibi atk suyun iinde bulunan organik maddeleri korbondioksit, su ve yeni bakterilere dntrmek olmasna ramen , bu amacn gerekletirilmesi iin kullanlan yntem olduka farkldr. Bu proseste, aktif amur tankna giren atk su havalandrlmakta vebu artlar altnda organik kirleticiler aerobik bakteriler tarafndan paralanmaktadr. Bu prosesin sonucunda oluan yeni bakteriler havalandrma tankn takip eden keltme tanknda ktrlmekte ve bunun bir ksm tekrar havalandrma tankna geri gnderilmektedir. ktrlen amurun bir ksmnn havalandrma tankna geri gnderilmesinin amac tankta belirli bir mikroorganizma konsantrasyonunu muhafaza etmektir. Bu sistemde konvansiyonel aktif amur prosesinde havalandrma tankndaki bekletme sresi 2-4 saat civarndadr. Uzatmal havalandrmal aktif amur modifikasyonunda ise bu sre 18-32 saat civarnda olmaktadr. Aktif amur prosesinin deiik safhalarnn birbirleri ile olan ilikileri btn sistem daha iyi bir ekilde anlalabilir. Bu amala aktif amur prosesi detayl bir ekilde ele alnacaktr. Aktif amur artm sistemi: (1) mikrobik bir sspansiyonun atk su ierisinde havalandrlmas (2) havalandrmay izleyen katsv ayrm ilemini, (3) artlm suyun uzaklatrlmasn, (4) amur fazlasnn sistemden uzaklatrlarak geri kalanlarn havalandrma tankna geri dndrlmesi safhalarn kapsamaktadr. Aktif amur sisteminin baars bu drt safhann esaslarn anlayarak uygulanmasnn yaplmasn baldr. Aktif amur prosesindeki deiik faktrlerin birbirleri ile ilikisini gstermeye yarayan gerelerden biri Greceli stnlk Diyagramdr. Bu diyagram daha iyi anlayabilmek iin diyagram nce ideal artlarda alan kesikli tip aktif amur sistemi iin kullanlacaktr. deal artlar ile kastedilen scakln 20C, pH n 6.5-8.5 , znm oksijen konsantrasyonunun en az 2 mg/l olmas ve yeterli besin maddelerinin (azot, fosfor gibi) bulunmas ve toksik maddelerin olmamasdr. Greceli stnlk diyagramnda yatay eksen havalandrma sresini(ayn zamanda artan amur yan), dikey eksen ise mikroorganizma saysn gstermektedir. Kesikli izgiler kalan organik maddeyi(besin maddesi, baka bir deyile BO deerini gstermektedir. Dikey eksende kesikli izginin en st ksm

balangta verilen organik madde miktarn veya atk suyun giri BOn gsterir. Proses ilerledike organik maddelerin veya BOnin azald grlmektedir. Noktal eri toplam mikroorganizma saysn gstermektedir. Kesikli sistem altrlmaya balandnda ok az olan mikroorganizma says, proses ilerledike artmakta ve bir noktada maksimuma ulamaktadr. Bu noktaya kadar atk sudaki besin (organik) maddeleri mikroorganizmalara yetmektedir. Bu noktadan sonra mikroorganizma saysnda azalma olmaktadr. Bu azalmann sebebi mikroorganizmalarn isel solunum fazna girmeleri ve lmeye balamalardr. Yatay eksen (zaman ekseni) zerindeki herhangi bir nokta belli bir besin veya BO deeri be belli bir mikroorganizma miktar bulunmaktadr. Eer belli bir noktadaki kalan besin deeri mikroorganizma saysna blnrse o nokta iin Besin miktar/Mikroorganizma miktar oran elde edilir. Diyagramn sana doru gidildike besin miktar azalmakta ve belli bir noktaya kadar proses ilerledike azaldn gstermektedir. Nokta ve kesik izgili eri oksijen azalma hz (OAH) n gstermektedir. Prosesin balangcnda mikroorganizma says az olduu iin oksijen alma hz dktr fakat mikroorganizma says artka OAH hzla artmaktadr. OAH sadece mikroorganizma miktarna deil, mikroorganizmalarn aktivitesine de baldr. OAH mikroorganizma saysnn maksimuma ulamasndan biraz nce en yksek deerine eriir, daha sonra yava yava der. Bakteriler besin (organik) maddelerini iki ekilde paralar ve beslenirler. Birinci yo absorpsiyon, ikinci yol ise adsorpsiyondur. Birinci ilemde ise bakterinlerin d yzeyinde tutulan ok ufak askdaki maddeler bakterilerin rettikleri enzimler vastasyla paralanarak znr ve daha sonra hcre zar arasdan emilir. Bakteriler protozoalara nazaran daha az hareket ederler ve daha dk OAH na sahiptirler. Yzc ciliateler protozoalardan daha karmak bir yapya sahip olup az besinle yaayabilirler. Hcre zarnn dndaki saa benzeyen cilialarn hareketi ile yer deitirirler. Protozoalara nazaran dah az hareket ederler, bu yzden daha az oksijen kullanrlar ve kalan besinle rahatlkla idare edebilirler.

Organizmalarn hareketliliklerindeki azalma daha yksek bir kelme hzna sebep olur. nce yapkan d yzeyleri bakterilerin birbirleri ile birleip daha byk ve kolay kebilen floklar meydana getirmelerini kolaylatrr. amur hacmi indeksi (H) hesaplanacak olursa daha nceki noktalarda elde edilen deerlerden daha dk bir deer elde edilir. OAH da dmeye balar. Bunun sebebi hcre yapsna geen besindeki azalma ve bakterilerin ve ciliatelerin az hareketli olulardr. k suyu BO dk olacaktr. Ar ciliatelerin ve rotiferlerin byk olmas ve az hareketli olmalar hzl kelmeyi salar, ancak bakteri saysnn azalmas yumaklamann iyi olmamasna ve granler grne sebep olur. Baz l hcre paralarnn yzeye kt da grlebilir. H ve OAH ok dktr.