Cadem CAD/CAM Destek Merkezi A..nin sertifikal CATIA uzmanlar tarafndan hazrlanmtr. Kitaptan azami seviyede yararlanlmas amacyla Cadem CATIA Kitab Trk CAD/CAM dnyasna cretsiz olarak sunulmaktadr. Cadem CATIA Kitab izinsiz olarak oaltlamaz, satlamaz ve baka bir dkman ierisinde yazl izin alnmadan kullanlamaz. Cadem CAD/CAM Destek Merkezi ve Bilgisayar San. Tic. A.. General Ali Rza Grcan Cad. No. 32 Metropol Center K.13 D. 52 Merter / ST. +90 212 481 75 09 www.cadem.com.tr catiakitabi@cadem.com.tr CATIA Dassault Systemes firmasnn tescilli rndr. infrastructure 3 CATIANIN TARHES Teknik ve bilimsel uygulamalarnn bilgisayarlara uyarlamalar ancak ikinci jenerasyon kabul edilen 60l yllarda yaplandrlan bilgisayarlar tarafndan gerekletirilmitir. kinci jenerasyon bilgisayarlarda tpler yerini gnmze kadar gelen gvenli transistrlere brakyordu. Kritik hesaplamalarn gerekli olduu uak endstrisinde zellikle bilgisayarla tasarm nem kazanmaktayd. Uak konstrktrleri uak formunun optimizasyonu ve arlnn minimize edilebilmesi iin gerekli olan akkan hareketleri ve mukavemet testleri adna bir takm programlar gelitirdiler. Bundan birka zaman nce Fransz uak imalalatlarndan Dassault Aviation irketi yzeyleri bir bilgisayarda oluturabilmek iin almalara balad. Bu amala 1969 da interaktif bir grafik programn oluturulmas faaliyetlerine nayak oldular. Bu programn yardmyla srt ve kanat yzeylerinin tasla bilgisayarda sakland gibi izilebiliyordu. Bu veriler daha sonra aerodinamik aratrmalar, yap analizi ve NC makinelerinin kumanda edilmeleri iin kullanld. Bu tarzda gelitirilmi ilk uak Alpha-Jetdir. CATIA-Fonksiyonu SPLINE bu programla gelitirilip o zamandan bu bugne hemen hemen hi deimeden gelmitir. 1975 de Dassault Aviation bir Amerikan firmas olan Lockheed den 2D izim paketi olan CADAM' ald. 3D geometrik tanmlamalar iin bu programa karlk, geliimine 1977 de balanan kendine has bir software tasarland. Buna da CATIA (Computer Aided Three-Dimensional Interactive Application) ismi verildi. 1979 ncesi CATIA ile ilk havakanal modeli 4 hafta ierisinde tamamland. Daha nceleri bu alma iin 6 haftaya ihtiya duyuluyordu. Zaman iinde Francis Bernardn idaresindeki gelitirme grubundaki eleman says 3 den 15 e kt. Gelitirilmesine gerekli olan yksek maliyet an kapatmak iin CATIA'y pazara sunma kararna varld. 1981 de Dassault Systemes firmas Dassault Aviationun bnyesinde barnan bir ube olarak tesis edildi. Yine ayn yl IBM ile softwarein pazarlanmas hususunda szleme yapld. 1981Kasm aynda CATIA V1, IBM tarafndan Mainframe ortamna aktarld. CATIAnn teknolojik avantajlar ve hardwaredeki fiyat d hzl bir geliime sebep oldu. 1985 de V2 tantld.1988 de V3 ile birlikte i istasyonuna dnme devresi balad. Gncel CATIA V4 1993 senesinde pazara sunuldu. Bu esnada Dassault Systemesin alanlarnn says 1000i at. CATIA V4 ksa srede zellikle ana sanayi ve byk lekli yan sanayi firmalar tarafndan benimsendi ve kullanm giderek daha fazla yaygnlat. Bu geliime paralel olarak Dassault Systemesin baka bir Fransz yazlm irketi Matra Datavisionu bnyesine katmasyla yazlm daha da glendi. 2000 ylna yaklaldnda, PClerin giderek glenmesiyle birlikte, Windows letim Sistemi i istasyonlarnda da yaygnlat ve CAD/CAM/CAE sistemlerinde kabul grmeye balad. Bu geliime paralel olarak 2000 ylnda, tamamen Windows iletim Sistemi iin yeniden yazlm olan CATIA V5 duyuruldu. CATIA V5 gerek kullanm kolayl, gerekse sunduu esneklik, bilgi birikimini deerlendirebilme gibi avantajlarla pazarda ok abuk yaygnlat. zellikle endstride anasanayi - yansanayi entegrasyonunun nem kazanmasyla, orta ve kk lekli yan sanayi firmalar tarafndan da benimsendi. CATIA V5, IBMin dnyada ilk defa ortaya att ve bugn hemen hemen tm byk lekli CAD/CAM/CAE yazlm firmalar tarafndan da kullanlan PLM (Product Lifecycle Management- rn Yaamevrimi Ynetimi) kavramnn yaygnlamasnda temel rol stlendi. Bugn artk CATIA otomobil, uak, makina ve dayankl tketim eyas endstrilerinde 200.000 den fazla kullanc tarafndan en nde gelen st seviye CAD/CAM/CAE sistemi olarak tercih ediliyor. infrastructure 4 CATIA KULLANICI ARAYZ Nenler:Start mensnn altindan alima alanlarina ve son aliilan 5 dkmana ulailabilir.Exit ile catia kapatilabilir. !nsert mens her ortama ait komutlari ierir. Aktif dkman. CAT!A birden fazla dkman ile aliabilmektedir. Aktif dkman, Window mensndeki aik dkmanlar arasindan seilebilir. CAT!A iindeki dkmanlarin pencere ayarlari. CAT!A'nin pencere ayarlari. Aktif alima alanini gsteren ara ubugu default olarak sag st kede yer alir. Aktif alima alanina ait ara ubuklari. Seilen alima alanina ait fonksiyonlardan oluurlar. alima alani ile birlikte ara ubuklari da degiir. Urn agaci. Yapilan tm ilemleri hiyerarik olarak tutar. Standart ara ubugu. Tm alima alanlari iin standart olarak kullanilan ilemleri ierirler. Knowledge ara ubugu. Parametrelerin ynetimini saglayan ilemleri ierirler. view ara ubugu. Tasarimlarin grnt ynetimini saglayan ilemleri ierirler. Workbences favori mensne eklenen alima ortamlarini ierir. Power input ile komut satiri kullanilarak komutlar alitirilabilir.Ornegin c:join Ds Logosu ile catia'nin web sitesine ulailabilir. PLN iin ; (http:ffwww.3ds.comfhom ef) Ara ubuklari srklenerek istenen yerlere tainabilir ve istenilse kapatilarak saklanabilir. !stenen fonksiyonlar ara ubuklarina eklenebilir veya yeni ara ubuklari oluturulabilir. !stenen ara ubuklarindan oluan yeni bir alima alani tanimlanabilir. (Bknz sayfa 2) infrastructure 5 KULLANICI ARAYZNN KSELLETRLMES Herhangi bir ara ubugunun zerinde sag tiklayip ( ekil 1) veya view mensnden toolbars altindandan customize'a ulailabilir. Customize diyalog kutusu be etiketten oluur. ( ekil 2) Start mensnn available penceresinden seilen alima alanlari, ortadaki oklar sayesinde favori mensne elenip ikarilabilir. Bu favoriler, start mensnn altinda ve workbenches ara ubugunda listelenerek, ortamlar arasi geii kolaylatirirlar. ekil 2 ekil 1 ekil 6 ekil 5 ekil 4 ekil 3 User workbench etiketinde yeni bir alima alani oluturulabilir.Oluturulan ortam silinebilir veya ismi degitirilebilir.(ekil 3) Toolbars kismnda tm ara ubuklarina ulailabilir.New ile yeni bir ara ubugu oluturulabilir.Restore contents ile seilen ara ubugu eski(default)degerine getirilebilir. Restore all contents ile tm ara ubuklari ilk durumlarina getirilir.Restore position ile ara ubuklarinin yerleri ilk haline getirilir.(Grnmeyen ara ubuklari iin kullanilabilir.)Add commands ile seili ara ubuguna komut eklenebilir.( ekil + ) Commands etiketinde catagories pencresinden all commands seilerek tm komutlar sagindaki pencrede grlebilir.Bu pencerede seilen komut'a properties butonu ile ikon ve kalvye kisayolu atanabilir. ( ekil 5 ) Options kisminda large ikons ile alima alanindaki ikonlari byk hale getirebilirsiniz.Tooltips iaretli ise catia ekraninin sol alt kesindeki ipularini grebilirsiniz.Lock positions of toolbars ile ara ubuklarinin pozisyonunu kitlemeniz mmkndr. ( ekil 6 ) infrastructure 6 DKMANLARIN AILMASI Yeni dkman ailmasi: Ne eit dkman ailacagi seilir ve OK'a tiklanir.( ekil 8 ) ekil 7 ekil S ekil 7'de gsterilen yntemlerle yeni bir dkman ailabilir.( ekil 8 ) New from ile daha nce oluturdugumuz bir alimayi orijinal izimden bagimsiz olarak aip kullanabiliriz. Antetlerin ve standart izimlerin ogaltilmasinda sika kullanilir. Onceden kaydedilen dkmanlarin ailmasi: Dkman kaydedildigi klasrden bulunarak seilir ve Open butonuna tikliyarak ailir. Son ailan dkmanlar listeden seilerek ailir. ekil 9 Open ile nceden hazirlanmi dosyalari aabiliriz. ( ekil 9 ) infrastructure 7 DKMANLARIN KAYDEDLMES Onceden kaydedilen dkmanin kaydedilmesi: Dkman ayni klasrn altina ayni isimde kaydedilir. Dkmanin farkli isimde kaydedilmesi: Dkman ilk kez kaydediliyorsa veya bir kopyasi kaydedilmek isteniyorsa dkmanin kaydedilecegi klasr seilerek bir isim verilir ve Save butonuna tikliyarak kaydedilir. Save all ileminde aik olan dokmanlarin tm kaydedilebilir. Dkman daha nce kaydedilmise zerine yazilir.Ailan dkman zerinde degiiklik yapilmisa ekil 10'daki gibi devam etmek isteyip istemedigimizi sorar.Eger ilk defa oluturulmusa dosyayi kaydetmemiz iin karimiza save all bilgilendirme penceresi gelir.( ekil 11 )Bu uyarida ismi geen dosyanin otomatik kaydedilemedigi belirtilir.Kaydedip devam etmek iin tamam seilir. ekil 11 ekil 10 Not: Save management iin assembly design notlarina bakiniz. infrastructure 8 1- Selection trap ; select ile ayni ilemi yapmaktadir. Nouse'un sol tuuyla srkle birak eklinde oluturulan dikdrtgenin iine tamamen giren nesneler seili hale gelir. 2- !ntersection trap ile oluturdugumuz dikdrtgene temas eden nesneler seilir. 3- Plygon trap ile bir okgen oluturarak daha detayli seim yapabiliriz. okgeni oluturduktan sonra seim iin ift tiklayiniz. +- Paint stroe selection ile mouse'un sol tuu basiliyken kalemle yaziyormucasina haraket ettirilir,izimin temas ettigi nesneler seilir. 5- Outside trap selection ile oluturdugumuz dikdrtgenin tamamen iinde kalan elemanlari semez.Diinda kalan elemanlar seilir. 6- !ntersecting Outside trap selection ile oluturulan dikdrtgene temas eden ve iinde kalan nesnelerin diinda kalanlar seilir. Select Seim hatti Seim hatti Seim hatti Seim hatti Seim hatti Seim hatti -1- -3- -6- -2- -4- -5- NESNELERN SELMES infrastructure 9 NESNELERN DERNLEMESNE SELMES Display immersive..'li satir iaretli ise seim sirasinda geometri zerinde seilebilir liste aktif hale gelir. Display auxilary..'li satir iaretli ise ekil 13'deki viewer seim sirasinda karimiza gelir. Prehighlight faces. satiri seili ise seilen eleman geometri ve viewer'da parlak olarak gsterilir. Tools Options Navigation'da (ekil 1+) bulunan seenekler sayesinde nizleme imkanini genileterek derinlemesine seim daha kolay yapilabilir. ekil 13 ekil 14 Preselection Navigator derinlemesine seim yapabilme imkani saglar. Bu ilem iin derinlemesine seim yapmak istediginiz yzey zerinde iken klavyedeki aagi-yukari yn tulari (ekil 12 ) yardimiyla seim yapilabilir. Bu zelik assembly'de montaj artlari verilirken bize kolaylik saglayabilir. ekil 12 infrastructure 10 NESNELERN KRTERLERE GRE SEM Kritere gre arama yapmak iin Edit mensnden Search seilir. !stenen kriterler isim, tip, renk,alima alani gibi zellikleri girilerek belirlenir. Ornegin ekil 15'de gsterildigi gibi isim kismina sketch'in ilk iki harfini yazip sonuna < * >joker karakterini ekleyerek sk ile balayan elemanlar sorgulanabilir. Kriterler belirlendikten sonra Search butonuna basarak sorgu yapilir. verilen kritere gre bulunan sonular bu blmde listelenir. Bulunan elemanlari semek iin Select butonuna basilir ve OK'a tikliyarak pencere kapatilir. Search diyalog kutusu 3 etiketten olumaktadir. General kisminda aranicak eleman; ismine,tipine,alima alanina, rengine ve more kismindaki layer'ina izgi tiplerine gre aratilabilir. Advanced etiketinde aranacek eleman ;alima alanina,tipine niceligine gre aratilabilir.Ama bu arama sirasinda ve- veya gibi mantiksal aralarda kullanilabilir. Favorites kisminda: yapilan bir aramayi search butonunun altindaki add to favorites ikonu ile favori aramalar listelenir. Bu sayede istenilen arama tekrar daha kolay bir ekilde yapilabilir. Look kisminda aramayi nerede yapacaginizi seebilirsiniz. Query kisminda yapilan sorgulamayi grebilirsiniz. Add to favorites : yapilan bir aramayi sakyayip tekrar ayni arama iin kolay seimimkani saglar. As displayed in graph iaretli ise sorgu ilemi elemanin agata grnen isimine (properties kisminda part number hanesinde yazilan ) gre yapilir. Case sensitive iaterli ise name kisminda yazilan ismin aynisi sorgulanir. ekil 15 infrastructure 11 Graphic Properties Wizard Bu blmde seilen eleman agataki hiyerarik yapisina gre listelenir. Birden fazla para oklu seim ile seilemez. Color ikonuna tikladigimizda renk,mesh, edge ,line ve point bilgileri grlebilir. Bu blmde donukluk(opacity),izgi eiti(line style),izgi kalinligi(thickness),Sembol,grnr alanda veya grnmez alanda oldugu,tiklanabilir veya tiklanamaz zelligi atandigi,tanimlanan layer'lari v.b zellikleri kontrol etmek mmkndr.Bu ikonlarin hemen yanindaki pulldown menden bu zeliklerden biride seilebilir. NESNELERN GRAFK ZELLKLERNN GRNTLENMES Graphic properties ara ubugunun ilk kismindan seilen unsurun rengi,2.kisimda transparanlik,3.kisimda izgi kalinligi,+.kisimda izgi tipleri,5. Kisimda nokta tipleri,6.kismda grnt modu, 7. kisimdada layer zellikleri atanip veya varolan zellikleri degitirilebilir. Painter seilen iki elemanarasindaki grafik zelliklerinin kopyalanmasini saglar.ekil 16'daki rnekte 1 ile gsterilen yzeyin 2'nin rengini almasini istedigimizde yapacagimiz ilem : painter komutuna tiklayip nce 1 numarali yzeyi daha sonra 2 numarali yzeyi semek olacaktir. Painter ekil 16 infrastructure 12 GRNTLEME -1 Glgeli grnm Tm kenarlarla glgeli gsterim Yumuatilmi kenarlar hari birakilarak glgeli gsterim. Grnmezizgilerle glgeli gsterim. Nalzeme ile gsterim. Tel kafes gsterim. infrastructure 13 Gouraud default glgelendirme modudur. Naterial ile atanan malzeme grlebilir. Custom view modes ile kariniza gelen pencereden kullanici ayarli grn modlari belirleyebilirsiniz. Edges and points iaretlenirse ke ve noktalar grne dahil edilebilir.Ayrica kenarlar iin 3 seenek bulunmaktadir - tm kenarlari gster - radysl kenarlari yari grnr gster veya - radysl kenarlari gsterme seeneklerinden biri seilebilir.(Shading iaretli olmali.) Outlines geometri ile ortam sinirini belirler. Ozellikle silindirik cisimlerin kenarlarini ifade etmekte veya glgelendirilmi grnte sinirlarin belirtilmesi aisindan nemlidir. GRNTLEME -2 infrastructure 14 Rendering style per object : herbir elemana atanmi farkli grn eitlerini ifade etmek iin kullanilir.ekil 17'deki rnekte; etegin ,form'un ve ekranin ,properties yardimiyla atanan farkli grnlerini grebilirsiniz. WireFrame Shading with edges transparent ekil 17 GRNTLEME -3 infrastructure 15 iso:!sometrik baki front:Onden baki back:Arkadan baki left:Soldan baki right:Sagdan baki top:Ustten baki bottom:Alttan baki GRNLER infrastructure 16 Dndrme: Rotate ikonu tiklandiktan sonra mouse hareketleriyle dndrme yapilabilir. Nouse orta tuu basiliyken sol tu basili tutularak mouse hareketleriyle dndrme yapilabilir. Compass yardimiyla xy, yz, xz dzlemlerindeki yaylar seilerek z, x, y eksenlerinde veya z noktasi seilerek serbest dndrme yapilabilir. Pan: Pan ikonu tiklandiktan sonra mouse hareketleriyle pan yapilabilir. Nouse orta tuu basili tutularak mouse hareketleriyle pan yapilabilir. Compass yardimiyla x, y, z eksenleri veya xy, yz, xz dzlemleri seilerek de pan yapilabilir. DNDRME ,PAN, ZOOM VE COMPASS x ekseninde pan z ekseninde pan xz dzleminde pan Serbest dndrme z ekseninde dndrme z ekseninde dndrme Zoom: Zoom !n ve Zoom Out ikonlarina basarak zoom yapilabilir. Nouse orta tuu basili tutularak mouse sol tu basip kaldirilarak zoom yapilabilir. + + + Fit All !n ikonuna basarak geometrinin ekrana sigacak ekilde ortalanmasi saglanir. Fly mod'da yapilan zoom ileminde tasarim iinde gezinme imkani bulabilirsiniz. Gezinti hizinizi klavyedeki page up- page down tulari ile ayarlayabilirsiniz. Normal view ile seili dzleme dik olarak bakilabilir. Seilen nesneler HidefShow ikonuna tklanarak grnmez alana atlr veya grnmez alandan karlr. Swap visible space ikonuna tklayarak da grnmez alana geilir veya grnmez alandan klr. infrastructure 17 NESNELERN GRUPLANMASI Edit mensnden selection sets edition'a girerek gruplar oluturulabilir. Karimiza gelen Create Set ile yeni bir set oluturulabilir. Delete set ile de eilen set silinebilir. Selection sets edition penceresinde aktif olan set zerinde Add element ile seilen elemanlar bu gruba eklenir, Remove element ile kaldirilir. Find owning sets ile de seilen elemanin hangi gruba ait oldugu grlebilir. Delete empty sets butonu ile iine eleman dahil edilmemi gruplar silinir. Peki oluturdugumuz bu setleri nasil kullanabiliriz. Edit mensndeki selection sets ile oluturdugumuz setleri bulup, bu setler arasinda select ile seim yapabilecegiz.Ornegin ok kullandigimiz hide-show kombinasyonunu selections set'ler ile kolay bir ekilde yapabiliriz. Select a face,edge,axis or vertex kutusu aktif ise tek bir yapidaki (rn join,pad.v.s.) yzleri,kenarlari,noktalari seebilmek mmkn olur. ekil 19 CTRL+G kisayolu ile de ulaabilecegimiz selection sets penceresi karimiza geldiginde oluturdugumuz gruplar grlebilir.(ekil 18) ekil 1S Edit mensndeki Find owning selection sets ile tasarimimizdan setigimiz kismin hangi set'e ait oldugunu bulabiliriz. Find owning selection sets'e tikladiktan sonra parayi setigimizde dahil oldugu grubu bulacaktir. infrastructure 18 Standart New: Yeni dkman aar. Pencereden istenen dkman tipi belirlenir ve OK'a baslr. Open: Daha nce kaydedilmi dkman aar. Pencereden alacak dkman bulunarak seilir ve OK'a baslr. Save: Aktif dkman kaydeder. Eer dkman ilk kez kaydediliyorsa Save as penceresi gelir. Burada kaydedilecek yer ve dosya ismi seilirerek OK'a baslr. Daha nceden kaydedilmise ayn isimle stne yazlr. Quick Print: Aktif dkman yazcya gnderir. Cut: Seilen nesneler kopyas alnarak silinir. Copy: Seilen nesnelerin sadece kopyas alnr. Paste: Kopyalanan nesneleri yaptrr. Undo: stenmeyen bir ilemi geri, bir nceki haline alr. Redo: Undo ile geri alnan bir ilemi tekrar yapar. What's This: Ara ubuklarndaki fonksiyonlarla ilgili ksa yardm verir. Formula: Design artlar, parametreleri ve formlleri girilir. Pencereden para iinde kullanlmakta olan deerlere veya yeni bir parametreye istenen forml verilebilir. Design Table: Dizayn tablosu oluturur. Oluturulan bu tablo standart para ktphaneleri oluturmada kullanlr. View {Grn): Examine Mode: Aratrma moduna geer. Paralel veya perspektif bakta kullanlabilir, mouse tular kullanlarak pan ,zoom veya dndrme yaplabilir. Fit All In: Geometrinin ekrana sacak ekilde ortalanmas salanr. Pan: Grnty saa, sola, yukar ve aa kaydrr. Nouse orta tuu basl tutularak da yaplabilir. Rotate: Grnty dndrr. Nouse orta ve sol tular baslyken de dndrme yaplabilir. Zoom In: Grntye yaklatrr. Nouse orta tuu baslyken sol tu baslp kaldrldktan sonra mouse ileri itilerek de yaplabilir. Zoom Out: Grntden uzaklatrr. Nouse orta tuu baslyken sol tu baslp kaldrldktan sonra mouse geri ekilerek de yaplabilir. Fly Mode: Uu moduna geer. Uu modunu kullanamak iin perspektif baka geilmelidir. Nouse hareketleri ile para iinde gezinilebilir. Turn Head: Perspektif bakta saa, sola, yukar ve aa bakyormu gibi paray kaydrr. Fly: Nouse sol tuu baslarak ilerlemek suretiyle dolalabilir. infrastructure 19 Accelerate: Fly modunda hzlanmak iin kullanlr. Decelerate: Fly modunda yavalamak iin kullanlr. Normal view: Seilen bir dzleme normal bakacak ekilde grn ayarlar. *iso: Standart isometrik baka gre grnty ayarlar. *front: Standart nden baka gre grnty ayarlar. *back: Standart arkadan baka gre grnty ayarlar. *left: Standart soldan baka gre grnty ayarlar. *right: Standart sadan baka gre grnty ayarlar. *top: Standart stten baka gre grnty ayarlar. *bottom: Standart alttan baka gre grnty ayarlar. Wireframe {NHR): Paray tel geometri modunda gsterir. Shading With Edges without Smooth Edges: Paray arkada kalan izgileri gstermeyerek tel geometri modunda gsterir. Shading With Edges : Paray dinamik olarak arkada kalan izgileri gstermiyecek ekilde tel geometri modunda gsterir. Shading {SHD): Paray renkli ve glgeli olacak ekilde gsterir. Shading with Edges: Paray renkli, glgeli ve kenarlar ile gsterir. Customized View: Paray seilen zelliklere gre gsterir. stenen zellikler Custom view Nodes penceresinden seilebilir. HideJShow: Seilen nesneleri grnmez alana atar. Swap Visible Space: Grnty grnmez alana geirir.