Hasm Sahibi Halim Day

Kurumu odun kabuu gibi yzleri, Karadeniz dalarnda kocakarlar. Earplarnn altnda kl rengine dnm,, mavilemi salar! Dall budakl, kupkuru elleri, bilekleri. Yalandka

bklp erilen, o derece kuvvetlenen gvdelerinde sanrsnz bir su damlas yoktur.

Krlm, kflenmi am ineleri gibi kirpikleri. Entari stne entari giyip, ullaarak kalnlam bedenleri, bu topraklarn mehur, ar, ladin, kknar aalar gibi derinlere kk salm. Kapnn nnde iki gara tavuk, bir naylon maraba, bir ezilmi eski gm, bir de turu baslan mlek, bir gara inek, bir de gara kpeim var, ky dediin bunlar. Gller srler halinde getiren gara ga, kayalar skp srkleyen sanak yamurlara, Halamn kynde gn boyu bunlarla oynuyorum. Kurtlar telef edip evin kapsna kadar aalar kknden sken frtnalara dayankl, iki bklm omuzlar... Lastik ayakkabsna zerinden bata ka yryor ite! Bu yaz, tek misafiri benim, "ula uak, gzmn nnden diyeceim, uzaklard. Ceviz aac dnyann en byk avizesi gibi... bulaan salkm salkm amurun arlyla, slak, kaygan imenlere, incecik patika

kaybolma, keserim seni!" der, beni kocaman ceviz aacnn altna brakr, kpek gibi balar Bir yolcu selam vermeden, oral olmadan geiverse, bu dalarn gardiyan gibi, ardndan barr: "Nereye gidiysin, kimi araysun?"... Cevap vermezse, ardndan barr: "Anladm kocakarlardr bunlar, adlar, teyzecuum, ninecuum, halacumdur... dikine gidiyesin!" Anlam u: "Dik kafalsn, .ikinin keyfine gidiysin, bir tanklk vermedin, sen adam deilsin..." Ne dnyann en sk, en gr bu ormanlar, ne her gn glleri, denizleri

toz toz edip bir saatte stne dken yamurlar... Bu dalar srtnda tayan Karadeniz'in Yzyllar ncesinden gelen bir gelenek, erkeini altran kadnlar ayplar, erkeini ie duygusu mu? lnceye dek erkei bebek gibi grmesi. Erkek dediin bir hayalet, tfei koan kadnlar adam yerine koymazlar. Erkek gurbete gider, ya da guma stne guma

getir korkusu mu, tarihte bunun nedenini ok aradm. Yoksa tabiat tarm bir analk

duvara asl, kendi mapusta. Erkekleri lmeden cenazeleri kalkmaz bunlarn. Ya da gelinler, kzlar byyp, evin, tarlann iini srtna alp, iri iri elli, koca koca kemikli suratl ocuklar bytp, onlarn ykn sona erdirdiklerinde derler topraa. Erkeksiz kalmak, isizkonur. Kilerden, tarladan bir uval srtlansak, "sen, ha bule dur, garima!" diye bin nasihatla, bu otlar, "bak uaum... dur uaum..." diye temizleyip, dururlar. Sabit kalemle yan bilmez, "ne derdin var" dendiinde "rutubetten" baka ikyet sylemez. gsz kalmak, cinlenmek gibi. Bu yzden mi babaannelerimiz, halalarmz yannda bydke bebekletik. stmz gece yarlar yz defa rtlr, nmze yz defa yemek kanl, dall, budakl, karmak otlarla kafamz karr gibi, bir mr, kapda, eikte, bin bir ihtimaml, koruyucu nasihatlarla, bir iekmiiz gibi... Bydke erkek evlat, sanki sevdal, hocann dil ucuyla slatarak yazmas gibi, ta deler gibi, alnlarmza yazverirler. Hibiri rplm, kabartlm, iki kat yn yatak iinde sabahn dokuzunda yeni uyandmda, kapnn dibine srtndaki soan uvaln oktan indirmi olurdu, "hala sabah sabah nereden getirdin ha bu soan"... Sisli, yamurlu bulutlarn rtt dalarn arasndan da teyi kzn gelin ettii hau ky!"... Camel Tropy rallisi olsa, sabahn erkeninden oraya yetiemez. Bir de mendilini ap, birbirine ballanarak ezilerek bulam brtlenleri (mora) erikleri nme koyar... Srtnda uval, durmu, toplam benim iin! canini kartacasun hayvancauzun... " gsterir, gzlerim seemez, uzaklk bam dndrr, sanki iki adm tesindeki bir

yermi gibi, "bak, ha u eski deirmenin nnden!" Bir de bilirmiim gibi, "Saime'nin

Gya Gller Halamn misafiriyim, sinirle barr: "Ne istiysin, ha u gara tavuktan, elleme,

Ve onu hep, tarlann, fndkln, ormann iinde tek bana konuurken yakalardm. Kiminle eein .ikini... "

konuur, yamurla: "Pok vardi, gndr yaaysin, birakmadun ha u tarlayi belleyelim... " ve yamurla kavga etmeye balar: "Ha u arkadaki bulutlar da gitsin, ben sana gsteririm Rzgrla konuurdu: "Ne istiysin, habu aalardan, gidip hau daun kayalarna arpip arpip, geliysin, ha buncauzun (kk bir erik aac gsterir) gc kuvveti, cani mi var,

sana kari dursun." Yine kavga balar rzgrla: "Kafaya koydin kiracaksun, sanki millete klk odun kiray... Guru (kuru) havalar gelir, hem sana gsteririm... " Anlam u: Yaz aylar gelir, senin de gcn, takatin kalmaz, o zaman halsiz kalr, ben de senle elenirim... Kmesin nndeki sansar, akallarn ayak izleriyle konuur: "Gelin, gelin ha u duvardaki Osmanli tfei .tnze sokarm sizin... "

Kapnn nndeki krekle konuur: "Ula baa bir ey diysin ama anlamayrim..." Krei her grdnde bu cmleyi ediyor, birka gn sonra, kree dnp: "Aklim baimdan ikmi, gbreyi tarlaya atacaktum, ula dori syliysin, unutmuum.. " Evin duvarna gml kara frnla konuur: "Car car car yanaysn, gren sanr bir orduyu gara, biliyrim, kpeklerin yalini (yemeini) hazirlamadum... "

doyuriysin, akamdan beri bir kuru ekmei kabartamadun..." Frnn nnde, altna iri odunlar srlm, zincirle tavana balanm kara kazanla konuurdu: "Bakma ha ule gara Evin gn grm by gibi uzun, geni, tahtadan sediri stndeki kilimleri, krlentleri yz gacrtyla odalara alan kaplarn pasl menteeleriyle konuurdu: "Ne gacur gucur ediysin, odaya girmeyecuk mu, bu oda babann mudur, nedur deliliin?... " temizleyeseydim altinizi, imdi zibarup yatarsunuz o poklarun iinde!..."

defa kaldrr, rpar, yeniden yerletirir. Evin ihtiyar bykleri gibi geni kanatl, ahap, Odann tahta delikleri aralndan ahrdaki ineklere seslenir, "ekilmedunuz bir yana,

Sabah kahvaltda benimle konuurdu: "Ula uak, ha bu tereyandan niye yemiysin?" "Hala, Abla, ha bu uak kimindir?"dediinde, halam glerek: "Tereya yemiy, islaktur, der! Kyl kadnlar atlayana kadar glerler. Yolda bir yal kyl grse, "ha bu uak kimindir Gller!"... Halam, "slaktur diy, tereya yemiy ha bu uak!"... Glmekten ylrlar. (Aradan yirmi be sene geti, bir uzak akrabam, babaannesine dergideki resmimi gstererek, gibi burann kylleri en ok ehirlilerin kibarlklarna glerlerdi. Kapya biri gelip, "Gller

tereya slak!", Gerekten tereyan stnde kaln su damlacklar olurdu. Ve Gller Halam

"babaanne, bu yazar, bizim buralardanm, tanr misin?" demi, babaannesi, resmime bakp, kayal, rltl dereli, ince ince dikine yollar, kan ter iindeyim, kayp dyorum. "ha u mu, tereya slak diyen uak... Gllerin torini... " Ormana gidecei bir gn, alaya-zrlaya peine takldm, bayr, uzak,

Kck aalarn her biri ikindi yla tavus kuunun tyleri gibi. Serin mavinin iine yemyeil, imenlerin stne, scack, mutlu, buulu bir kaln duman yerleiyor. Dallar, konuuyor, kibrit kadar bile yok, minik allarla. Neeyle srklyor onlar bir kyca. susam. Rzgrn datt aada kalm msr tarlalarnn iinde yzlerce hrsz ku, farecik sakl, sanki gzlerim drbn, gryorum. ayr papatyalarnn arasnda ok gzel beni, tutsana beni" der gibi. Dikenden girilmez, kurumu krlm yapraklarn stnde trmanyor, "ha u uacuk ehirden gelmi, ok mu grysin iki salkum kirazu... " yapraklar, besbelli bizleri grm olmal. Kurumu otlar trdyor, rzgr bir bebek gibi

iri, byk, parlak, bir kayann stne oturttu, usulcack namazn kld. Halam namazn klarken ormana mavi bir duman doldu. Byk, geni aalar krk giymi gibi.

Dtmde gelip yzmn, gzlerimin iine bakyor, kuyudan su eker gibi derin derin,

tal,

"uak, korkutma beni, benim bastuum yerlere bas..."... Nihayet orman grnd, beni dz,

Gm srtl kk bir ku, bardan iinden ier gibi, ban kaldrp gulp gulp, besbelli ok mor iekler, alevler gibi titriyor. allarn en kfl keleri parlarken, "rzgr kurutmadan aacna trmanyor, trmanrken kayp dyor, aaca: ".ikerim senin anani" deyip yeniden

oktan lm kupkuru bcekler. Ne ok okamlar burada gizlice birbirlerini. Tekrar

iseliyor yamur, tekrar gne ayor, halam namazn oktan bitirmi, benim iin bir kiraz

Bin yapra da iek am, ismini, cismini hl bilemediim ulu, iri boynuzlu aalar yapraklar delik delik kzlaalar, kurumu siyah yapraklar deniz gibi

grdm orada. mrm boyu ne zaman canm sklsa, bunalsam odamda, ite bu her bir yapra heyecanl aalar dnrm. Derin uykulara yatmken bile glen, saman sarsndan kestane kabuuna kadar her an mutlulukla kpren, tabiatn en gzel kaklleri, doldurmu karaaalar... dibini

Halam knn oktan am baryor: "Ula uak paklava yer misin?" u dan banda "baklava"y nereden bulursun... "yemem hala!" "ahaaa ben yiyrim..." Gzlerim renkleri dklyor, ne mthi bir ey, byle bir aacn, byle bir dan, byle durmakszn alayan, geldi!" deyip, cigarasn sarmaya balad... Her haneye blnm odun denklerinin yan banda oturduk, stmzde rzgr,

balyla yiyor, gzlerimde reine gibi slak, yapkan bir parlt zmrt gibi katlap

grleyen, serinleten yamurun, rzgrn slalesiyle akraba olmak... Halam, "cigara iesum geni yaprakl, geni gvdeli aalarn akln bandan alyor. Ayaklarmzn altndan, inedike, balk kzartr gibi tr tr sesler geliyor. Serin aalarn dibine eilip, baladm. kindi gnei, ormann ilerinde, uzaktan yanp snen bir gece lambas gibi. rktc bir kadn. Deli, esmer bir irkin kocakarnn memeleri, laciverte gmlm gibi. nerelerde takldn da anlam olmal... Halam: "Ula uak, bir kurun atalim mi?

krlm bcek kanatlar, amlarn dibine kadar szm bakrlam reineyle oynamaya Yemyeil kurumu yosun gibi sarmaklar sarlarak trmanm aalarn srtna. Rzgr,

Srtm dayadm aa, bilmeksizin gcrdayan bir beik. Sanki ormann karanlnda pei sra dalgalar gibi kalalarna kadar salarn taryor! Ormann iinde k yok, gn Yannda silah da yok, atacandan deil, "gzellik karsnda kendinden geme szdr bu". Bu, mutluluun, krn sonu demek, o ocuk aklm bilmezdi kurun atmay, bugnk aklm yanyana gelse mnsn kartamaz ite ha bu trknn. lk genlik yllarmda grdm o dallarm... Karanln iinde bir hrt, ayak sesleri gittike yaklayor, korkudan rengim att, ayaa frladm kamak iin. Halam, oral olmad. Ormann karanlndan kp gelen bu ortasnda karanlk... Halam namazn kld, baklavasn yedi, cigarasn iti, benim gzlerimin

olsayd, atalm hala, bir kurun atalm!... Ha u grgenin dalina, bir kurun atalim. Sonra o grgenin dalina bir trk yaksinlar: "Attim da vuramadum, grgenin dalini!"... Dnya tarlalar, ayrlar, ormanlar, iimde atamadm o kurunun yaras gibi, delip delip geiyor

kadn mrm boyu unutmam mmkn deil. Talam gz oyuklar, kr. Patates kabuu

gibi yz, eller. enesi, kemikleri, eski bir kayk teknesi paralar gibi. Korkudan dp baylacam, rktc dilerinden birka tane kalm, sprge als gibi,

parmaklar pasl demirden ivi gibi. Halamla kucaklarken grmeyen gzleri aalarn

tepesine bakyordu. Bir bayram sevinci gibi, mrltlarla konutular. Sevimli glmseyilerle birbirlerini okadlar. Halam, hem usul usul konuuyor, hem de kadnn earbn zp, onu, meer baka zamanlar hayata dikleniyor, aksileiyor, hi kadn oluverdi. altnda sakl incecik beyaz rtleri bir daha zp, rgs zlm siyah salarnn birka konumuyormu meer. imdi bir melek gibi yumuad, yanaklar pembeleti, bir baka tutamn rmeye balad. Bir tapnan nndeymi gibi halam. Meer hi tanmyormuum

Yal bir dilenciye benzeyen kadnn aznn kenarna yap yap tkrk birikmi.

Birbirlerini kracaklarm gibi, elleriyle antik porselen vazolar gibi, kalplerinin iini ovuturuyormu gibi. Srekli birbirlerine dokunarak. ocukluk arkadaym halamn. Bildik ne kadar dedikodu, karlkl sraladlar, dedikodu dediin, kimin kz hangi kye, mi dersn" diye akalap, glmekten yorgun dtler, uyuyakalmm... hangi memlekete gelin gitti, kimin olu mahpustan kat. Ve lk la, "ne dersn, doru

Uyandmda kr kadn yoktu. Halam, srtna tam yedi odun denk etti, bana da bir kk gelmeden n attm, sonra dierlerini, eve gelmeden srtmda odun kalmamt...

odun hazrlad. Ben de "yedi tane tayacam" diye inat ettim, "bir tane yeter", "yar yolda "Hala, ormanda ne yapyor o kadn?" dedim. "Ne kaduni pokun uau, Meryem teyzendir her hafta ona erzak gtrr!"

atarsun, yazuk edersun odunlara" diye bard. nat ettim yedi odun aldm, yar yola senin, Kara Halim'in ablas" diye kt, halamn yengesinin diye bilmem nereden bir yol bulup akraba olduumuzu anlatt. Ve sonra baklay azndan kard: "Olu dada kaaktur, Sonra bana dnd, nasihat eder gibi, dnceli: "Arkanda anan, ninen yoksa sakun kaaklua dme... " Ne demek kaakluk. Neden kaakla deceim. O byk ocukluk ryas iinde byk bir muamma gibi kald.

Halam birden durdu, bir oflama, "ah uam ahhh, ha burayi griy misin... Kara Halimin yedi Bir torbaya koyup gtrdler!... " *** Orman deyince ite testerenin kestii o ocuk gelir aklma.

yanda uauni buracukta testereyle dilim dilim kestiler... On paraya ayrdlar kuzucuu.

Ne zaman babamn yanna varsam, yannda yaz-k paltosunu karmayan, kaln, birleik gibi adamlar. Oyun oynasa, en dip masada adamlar, biraz sonra kafalarn duvarlara tala tozu dklrd,

(non-stop) kal Halim Dayy grrdm. Bir dier masada, onu bekleyen snr kaz (pasal) vuracaklarm gibi endieyle, kaplar tutar. Duvar diplerinde, kahvenin i odasnda ayakst alelacele konuulur, hzla girilir klr. Zifirle boyanm parkenin stne bir kat da srer, yle gmlrler ki koltuklara, arkadan makaslar yere deerdi arabann! yaz-k gergin suratl adamlar bu odadan kmazd. Bazen

Halim Daynn yanndan geldiinde babam, dehetle "olum, Allah kimseyi hasm sahibi yapmasn, oturun kalkn, kredin babanza, sizi hasm sahibi yapmadm!"... Gnlerce suskun oturan adamlar emirleri armaan gibi alrd, armaanlar ifter ifter arjre srlrd. Hasmlar kyde kilitli, Halim Daylar ehirde, onlar ehre giremiyor. Mapus damna toptanc dkknyla anlalm, kasa kasa yiyecekler tanrd!

konumalar, sigara dumanyla boulmu, impala arabann iinde gece yarlarna kadar

Belleri silah, bak, cepleri dinamit dolu, ka kuaktr gelen bu emanette, birbirlerini ekinmeden kap nnde silahlar yalard. Kaakl meslek edinmilerdi, bu yzden tek kapatlm pencereler. Kimse tek bana sokaa kamaz. Bilinmez kahvelerde oturulmaz, kadnlar habersiz oraya-buraya gidemez, ocuklarn okuyaca okulda tm talebeler incelenir, erkek ocuklar izinsiz sokaa kamaz, oturma, kalkma, adam tutma, adam sz kmazd azlarndan. iftle, ubukla, baheyle uramazlar, kaln onluk ivilerle

kknden kazmaya yemin etmiler. Tm aile, gizli bir ebeke. Kadnlar dahi hi

vurdurtma, sanatlar, teknolojileri akl almaz zekilikler, kurnazlklarla doldurulmu, yzyl anlatsak, bitiremeyiz. Bir gn jandarma komutan, dier gn bilmem hangi vali yardmcs beyle hi uzun le vakitleri. Kan lekeleri ite bununla silinir. Suskunca yere bakmaktan paslanm kazmalar elektrikleyen, baltalam iri, kll kollar. Ve yanlarnda aa gibi sert ve uzun ocuklar. gibi suratlar, tebih evirmekten konuulmadan suskun suskun saatlerce oturulur, zaman erimi kurun gibi akverir

gzbebeklerine. Bu suskunluun tadna doyulmaz, sabrdan geirilmi zehirli bir iki gibi Kaplarn arkasnda dahi hazr bekleyen yetmilik ihtiyarlara kadar adamlar, bu byk zaman boluunu dolduran kara diken bakl adamlar... Ve her an sava scakm, teyakkuz garda deil miyiz, nedur gardaum!"... Bu, onun adamlarnn beyninde zonklayan byk tasdikle sallanr! hali. Halim Day, suskun geen -drt saatten sonra birden delilenir: "Nedir gardaum, hep hayat gryd, byk laf edilmiti! Balar ar ve gururla "dorusun, ok dorusun" gibi parmaklar kzgnlatrp

Halim Daynn gelinleri de milletin dilinde, bir gelin almasn, krk bin kez soyu, sopu aratrlr, gelin alnr alnmaz, demir kafesli kadavraya benzeyen evlere tklr. Sonra, nam yedi ky dolanr. All gardiyan gibi, alt sr suratl kaynana ortasna alp sokaa byle olur, murad byle alnr. Gelin kz, kartlr. O kuyumcu senin, bu toptanc maaza benim, yani, o cezaevinden bu cezaevine zindan hayat yaar. Ve sayesinde kardeleri, ailesi i, g, dkkn sahibi olur, doyurulur... nnden ve arkasndan salarn aar, ona kimse karmaz. Tm bilekleri kaln bileziklerle doldurulur, ngrts komular tutar. Kaln earplara sardrlr, mrvveti baavu suratl kadnlarn

gtrlen, ellerine kelepe vurulmu bir gvercin gibi... Bizim memlekette gelinlerin talimatlarna boulup, kurun sksan girmez yataklar-yorganlar, odalar iinde bir mr Halim Daydan kimse gelin almasn, o kz gelin gitmez sanki o fukara aileye karargh kadnlarn peine takar, o hamam senin, bu terzi benim, giydirir, yedirir. Kaynbiraderler slalenin

komutan tayin edilir. Entarisinin iinden kollarn aar, ona kimse karmaz, earbnn

bu kaak ailede ayak ilerine koturur, ite hayatlar kurtulur. Halim Daydan kz alan aile, bu tehlikeli ve ok gururlu nian bir mr soylu general madalyas gibi gsne takar. gsterilir, "u adam var ya Halim'in dnr... " Daha byk bahtiyarlk yoktur, yer, gk ahalinin orta yerinde dvlr, pestili kartlr! Dnde, dernekte, onlar da bu tehlikeli ylann bir ucuymu gibi, sert nemli adamlar gibi suratl, krtk adamlar olur. Kazara geline el kaldrmasn, elencelik ramazan davullar gibi son model diki makinesi, son marka sa kurutma makinesi, en yeni buzdolaplarn, arasnda, iki ranza arasnda yaayan bir eski zaman sultan, bir kk beylik gibiydi!... onundur artk. Halim Daynn damatlar basit memur, ya da su bitkisi gibi zavall, smk Halim Daynn gelinleri, kzlar, onun zenginliini, saltanatn gstermenin vitrini gibiydi, hamallar, her gn onlarn evine tard, hallar er kat serilir, fazlas, rulo rulo odann duvarlarna dizilir! Kadnlar byk maazalarla ev arasnda, erkekleri kahveyle ev

Sonra bir duyduk, hasmlar, yerlerini-yurtlarn satp Almanya'ya yerlemi, bir sevin, bir bayram, yer gk inledi. Sonra bir duyduk 12 Eyll'de kaaklk iini yrtememi, skynetimle ba belaya girmi, bir duyduk, ocuklar aileleri blp stanbul'a tanm, Halim Day, kumara balam, pavyon lemine dalm... Babam fikrini oktan deitirdi: "Olum, bu dnyada hasmsz kalmayacaksn..." Bundan on yl nce, Sis yaylasna kyoruz, Trabzon'dan eski bir arkadala. Dnte

yal bir ihtiyar nmz kesti. nin uaklar! Korkuyla indik... Ormann iini gsterip: "Gry misiniz ha bu gzellii!"... Tedirginlikle, suyuna giderek: "Griyrik dayi!"... kez gitti, geldi, durum ciddi, korkudan ne yapacamz ardk... "Habu gzellie bir kurun atlmaz mi?", "atilir dayi", arjr boaltt, ses, kayalara drt ekelim, bari... Allah'tan ie bo, iimizde bir sevin... "ie bo day!", "Siz ha bule durun

ormann iinden Tommiks'teki "konyak" gibi, bir elinde silah, bir elinde byk rak iesi

"Ha bu gzellie iilmez mi uaklar!", "iilir dayi!", Rak iesini bize uzatt, hatrna bir frt

ben getiriyim... " deyip, ormann karanl iinde kayboldu... Hzla arabaya binip, gaza

bastk... Arkadam, "tandn m?" dedi, "tanmadm"... "Halim Day bu, bir dn, Kara Halim. sis bomutu orman. O ilk genlik yllarmda Gller Halamla atamadm o kurun, imdi burada, grgenin dal gibi delip geiverdi.

Arabann arka camndan Halim Daynn olduu yana doru bir daha baktm. Kocaman bir