irk ve Kfrn eitleri

Trke-Turkish-

Abdullah b. Abdulhamid el-Eseri

Tetkik eden : Muhammed ahin Yaynlarndan : Guraba Yaynevi

: % :

 RK ............................................................................................................................................................................................ 4 irkin eitleri: .................................................................................................................................................................. 4 1. Byk irk ..................................................................................................................................................................... 4 tatta irk.................................................................................................................................................................... 4 Duda irk .................................................................................................................................................................... 5 Niyet ve Gyede irk ................................................................................................................................................ 5 Sevmede irk ............................................................................................................................................................... 5 Hull irki .................................................................................................................................................................... 5 Tasarrufta irk ............................................................................................................................................................ 6 Korkuda irk................................................................................................................................................................ 6 Tevekklde irk .......................................................................................................................................................... 6 2. Kk irk.................................................................................................................................................................. 6 Kavl irk ..................................................................................................................................................................... 7 Fiil irk ....................................................................................................................................................................... 7 Kalb irk ..................................................................................................................................................................... 7 Gizli irk.......................................................................................................................................................................... 7 mana Zarar Veren Ameller ............................................................................................................................................... 7 KFR........................................................................................................................................................................................ Kfrn Tanm ................................................................................................................................................................ 9 Kfrn eitleri ............................................................................................................................................................. 9 A) Byk Kfr ............................................................................................................................................................. 9 Yalanlamak Sureti yle Kfre Dmek: .................................................................................................................. 9 Tasdiklemekle Beraber Yzevirme ya da Kibirden Dolay nkr Etmek: ...................................................................... 9 phe Ederek Kfre Dmek: ....................................................................................................................................... 10 Yz evirerek Kfre Dmek: ....................................................................................................................................... 10 Nifak kfr: ................................................................................................................................................................... 10 a) tikd Nifak (Byk Nifak): ........................................................................................................................................ 10 b) Amel Nifak (Kk Nifak): ........................................................................................................................................ 10 1) tikdi Kfr: ............................................................................................................................................................... 10 2) Fili Kfr: ................................................................................................................................................................... 11 3) Kvli (Szl) Kfr: .................................................................................................................................................... 11 B) Kk Kfr ........................................................................................................................................................... 11 Kfrn- Nimet:.............................................................................................................................................................. 11 Ters likide Bulunmak: ................................................................................................................................................. 12 Mslmanla arpmak: ................................................................................................................................................ 12 Allahtan Bakas Adna Yemin Etmek: ........................................................................................................................ 12 Kad Veya Hkimin Haktan Bakasyla Hkm Vermesi: ........................................................................................... 12 Mslman Tekfir Etmek ........................................................................................................................................... 13 Tekfirde Sz le Syleyeni Ayrmak: ............................................................................................................................... 13 zetle ............................................................................................................................................................................. 13

 RK Hamd, Alemlerin Rabbi Allaha mahsustur. Salt Selm, Raslullahn, Ehlinin, Sahabesinin ve de kyamete kadar, onlar dost edinenlerin zerine olsun... Tevhidin irkle olan sava, Nh Aleyhisselmn kavmini, putlardan sakndrp sadece Allaha ibadete davet ettii gnden beri devam etmektedir. Nh Aleyhisselmdan sonra da Rasller geldi ve gnderildikleri toplumlar yalnz Allaha ibdet etmeye davet edip tapnageldikleri eylerin ibdete layk olmadklarn onlara anlattlar. Bu hak batl mcadelesi, Muhammed Sallallahu Aleyhi Vesellem gelinceye kadar da bylece devam etti. Allah Resl Sallallahu Aleyhi Vesellem kendisine nbvvet verilmeden nce de evresinde sdkl-emn/doru ve gvenilir olarak bilinmesine ramen onlar tevhide, yalnz Allaha kul olmaya davet ettiinde, yalanclk ve sihirbazlkla suland. te bu, toplumlarn irkten arndrarak tevhid inancna aran her peygamberin karlat bir durumdur. Bu mcadele her zaman varolmutur. Tevhid inancnn varl ile yokluu arasnda tehlikeli bir nokta olmas hasebiyle irk ve eitleri hakknda kardelerimizi biraz daha aydnlatmay hedef edinerek rislemizi sunuyor ve Allahtan baar diliyoruz. Allah, kendisine ortak koanlar balamaz. Bundan te dilediine, diledii kimse iin balar. Her kim Allaha ortak koarsa, phesiz byk bir iftirada bulunmutur (Nis, 4/48). phesiz kim Allaha ortak koarsa, Allah ona cenneti haram klmtr ve onun gidecei yer Cehennemdir. Zalimlere orada bir yardmc da yoktur. (Mide, 5/72). nsann, Allah azze ve celleye kar aka isyan olduu iin irk, en byk bir sutur. Bu hal zere len kimse ebediyen Cehennemde kalacaktr. (Allah korusun). phesiz kitap ehli ve mriklerden Kafir olanlar, Cehennem ateinde ebedi olarak kalacaklardr. Onlar insanlarn en ktleridirler (Beyyine, 98/6). yleyse irk nedir? irk; Allaha zatnda, sfatlarnda, hkmnde, ulhiyet, ibadet veya mlknde orta, dengi bulunduuna inanmak ve bunu kabul etmektir. Kfr nasl imann ztt ise, irk te tamamen Tevhidin zttdr.1 irkin eitleri: 1. Byk irk Bireyi Allaha denk tutup ona ibadet etmek, lahmcasna ona itatte bulunmak, hem onun hem de Allahn emirlerini denk grerek ortak komak, veya o eyi Allah hkmnn nne geirmektir. Baz hallerde Allahn hkmlerinin geerli olamayacana inanmak ta bu kabildendir. Kii bu durumda geerli grd kanunlar Allahn hkmlerine tercih ettii iin bilerek-bilmeyerek irke dm olur. phesiz bu kelimenin tek anlamyla, irkin en ar olup bu durumdaki kimse slmdan km ve bu durum zere len kimse de ebed cehennemde kalmak zere mrik olarak lmtr. (Allah korusun). Bunun da baz ksmlar vardr; 2 tatta irk Allahn hkmnden bakasn kabul etmek, mer grmek veya onun Allahn hkmnden stn ynleri olduuna inanmaktr. Hkm ve hakimiyet yalnzca Allaha has bir haktr. (Hibir mahlkun hkme ehliyeti yoktur. nsan yalnzca Allahn hkmlerini uygulamakla memurdur), Hkm yalnz Allahndr (Ysuf, 12/40). Allaha isyan olan bir ameli helal grecek kadar alim veya eyhlerine uyanlar (Allah korusun) bu snftadrlar. (Yahudiler) Allah brakp alimlerini (hahamlarn); (hristiyanlar) da rahiplerini ve Meryem olu Mesihi rabler edindiler (Tevbe, 9/31) Allah Resl Sallallahu Aleyhi Vesellem Tirmzide yer alan sahih bir hadiste bu ayeti Adiy b. Htime, Hristiyanlar alimlerine helali haram, haram da helal klmalarnda itat ediyorlard. Kim Allahtan bakasna eriat koyma, (hayata tmyle yn verme) hakk iddia ederse Allahtan indirileni inkar etmitir -eklinde aklam, sonra da u ayeti okumutur,Allahn indirdiiyle hkmetmeyenler, ite onlar kafirlerin ta kendileridirler (Mide, 5/44). Emir ve yasaklama hakk, sadece Allahndr,

1 2

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

Bilesiniz ki, yaratmak ta, emretmek te Ona mahsustur (Araf, 7/54). Bilesiniz ki, ... Ona mahsustur ifdesi, bu hakkn bakasna nisbetin asla mmkn olmadna ak bir delildir. Ayette grld zere yaratma ve emretme hakkn, Allahtan bakasna nisbet eden kimse slm milletinin dna km, mrik olmutur. Yarattklar zere yegne tasarruf sahibi olan yalnz Yaratcdr, Allah azze ve celledir. Yarattklarnn yararna olan en iyi bilen de sadece Odur. Ondan bakas hi bir ey yaratmamtr. Allahtan bakas, yaratlm olduundan acizdir, kendinde bile bilmedii saysz husus vardr. nsan bunu bile bilmekten cizken yaratlmlara uygun ve yararl olan nereden bilebilir ki? Bu da gsteriyor ki, insanlar tarafndan hayata bir sistem olarak yn vermesi zere konulan btn kanun ve dzenler batldr. Hibirisiyle hkm vermek asla ciz deildir. Hakimiyet ancak Allahndr, Ondan bakasnn, kendinden bir hkm getirme hakk asla yoktur. (En maddesel konularda bile insan, dn inkar ettiini bugn ikrar veya dn ikrar ettiini bugn inkar ediyorsa bu ciz haliyle -Yaratcsn ve de Onun hkmlerini inkar ederek- ortaya koyaca hayat sistemi elbette batl olacak ve elbette her eyi ilmiyle kuatan hibir noksanl olmayan yceler ycesi Allahn kanunlar yegne, alternatifsiz dorular olacaktr). Allahtan bakasnn kanunlarna Kurni ifadeyle, Cahiliyye hkmleriyle hkmetme denilmektedir. Burada Allah azze ve celle, kendi hkm dnda geerli veya hayrl olabilecek bir hkmn olmadn ak ve kesin olarak bildirmitir. 3 Duda irk Hastalktan ifa, musibetten afiyet, rzk genilii vb. gibi ancak Allahn kdir olduu hususlarda ister Peygamber veya alim olsun, ister salih bir kul olsun mahluklardan medet ummak ya da Allaha yaplan duda onlara seslenip araclar klmak bu kabildendir. Zira onlar da duy yapan gibi yaratan deil amellerini kesbeden kullardr. ifa bulmak veya nazar vs.den korunmak iin muska vb. eyler edinmek te byledir, Allah Rasl Sallallahu Aleyhi Vesellem, phesiz, muska ve temmeler irktir ve Kim boynuna muska takarsa Allah ona afiyet vermesin buyurmutur.4 Du ibadettir ve de tm ibdetler ancak Allaha mahsus klnmaldr. Allaha ibdette hibir ey, hibir kimse ortak edilemez, De ki: ben, yalnzca sizin gibi bir beerim. (u var ki) bana, ilhnzn sadece bir ilh olduu vahyolunuyor. Artk her kim, Rabbine kavumay umuyorsa, salih amel yapsn ve Rabbine ibdette hibir eyi ortak komasn (Kehf, 18/110) Allah brakp ta sana fayda veya zarar vermeyecek eylere tapma. Eer bunu yaparsan, o taktirde sen mutlaka zalimlerden (mriklerden) olursun (Ynus, 10/106). 5 Niyet ve Gyede irk Genellikle amellerde ortaya kan ve kiinin tmden Allaha itaattan yzevirmesi, uzaklamas eklindeki irktir. Amelini dnyev karlar iin yapan Allahn rzasn gzetmeyen kii bu irke dm olur, ki bu itikad bir irktir. Kim, (yalnz) dnya hayatn ve onun zinetini istemekte ise, onlarn ilerinin karln orada onlara tam olarak veririz ve onlar orada hibir zarara uratlmazlar. te onlar, ahirette kendileri iin ateten baka hibir eyleri olmayan kimselerdir; (dnyada) yaptklar da boa gitmitir, halen yapmakta olduklar eyler zaten batldr (Hd, 11/15-16). 6 Sevmede irk Bakasn Allah sever gibi ya da Ondan daha fazla sevmekledir. Bu da irktir. Sevgi ihlasla boyun emenin bir gstergesidir. nsanlardan bazs Allahtan bakasn Allaha (haa) eler ve benzerler edinir de onlar, Allah sever gibi severler. man edenler ise daha ok Allah severler (Bakara, 2/165). 7 Hull irki Birleme anlamna gelen ittihd szc ile de dile getirilen hull inanc (Allahn -h!- kulda zlmesi), tasavvufa sonralar ran ve Hrstiyan kltrleri ile yeniplatoncu felsefenin de etkileriyle ve zellikle ii tarikatlar kanalyla girdi. Ar iiler, Allahn nce Ali Radyallahu anha sonra da imamlara ve teki i ulularna hull ettiini ne srerler. Bu akmn

3 4 5 6 7

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Sahihtir, Tirmzi. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

nemli temsilcilerinden olan (Ben lhm) sznden dolay idam edilen Hallc- Mansr, tutkularna hakim olarak nefsini eiten kimsenin insni niteliklerden syrlarak arnp saflaacan, bylece Allahn o kula hull edeceini savunur. Yaygnlaan ve geni bir yanda kitlesince benimsenen bu dnceler bn-i Arbinin sistematize ederek hararetle savunduu Vahdeti Vcd ad verilen tasavvuf akmnn kklemesine yol at. Bu inanla insan ve Allahn bir btn (?!) olarak deerlendirildii, Allahn -h!- kulunda zlecei bylece ayn vasflarla muttasf olabilecei ne srlmtr ki, bu da maalesef bir ok tarikat tarafndan retilegelmitir.8 Tasarruf ta irk Allahn Rububiyeti gerei Ona mahsus olan kinattaki tasarruf ve tedbiri bir takm salih kimselere nisbet etmek, onlarn da bu hususta g sahibi olduuna inanmaktr. Bu salih insanlarn elbette dier insanlardan faziletli yanlar olabilir ancak bu Allaha mahsus olan vasflara nisbet edilmelerine varacak ekilde deildir. Peygamber de olsa bu byledir. rnein mutlak gayb Allahtan baka kimse bilemez. Dolaysyla Allahtan bakasnn gayb bildii iddias kiiye, Allah adna bilmedii bir eyi syledii iin byk bir sorumluluk getirir, sahibini kfre gtrr (Allah korusun), ...Eer gayb bilseydim elbette daha ok hayr yapmak isterdim ve bana hibir fenalk dokunmazd, ben sadece inanan bir kavim iin bir uyarc ve mjdeleyiciyim (Araf, 7/188).9 Korkuda irk Allaha ve ahirete olan iman zayflnn veya batl inancn bir neticesi olarak kiinin; Allahtan bakasnn fayda ya da zarar verebileceine inanmas, korkuda bakalarn Allaha denk tutmasdr. Beeri sistemlerin basksndan korkarak farzlar terketmek de byledir. Dorusu insan Allahtan korkmal ve bu korkusu onu daha fazla itata sevketmelidir. Ancak yrtc hayvanlardan veya bir zalimden korkmak gibi doal korkuya gelince eran mmkndr ve bu da irk saylmaz. Allahu Tela, Mus Aleyhisselm u ayette bu tr bir korkuyla vasfetmitir, ...Etrafn kollayarak, korkuyla oradan ayrld (Kasas, 28/21). 10 Tevekklde irk Tevekkl, sebepleri yerine getiren insann, Allah vekil klmas, Ondan iinde muvaffakiyet vermesini istemesi ve yalnz Ona gvenmesidir, Sen, lmsz ve dima diri olan Allaha tevekkl et... (Furkn,25/ 58). Bunun iin Allahtan bakasna veya sebeplere tevekkl etmek caiz deildir. irk olan tevekkl ise; Ancak Allahn kudreti dahilinde olan eylerde Allahtan bakasna kalben tevekkl edip balanmaktr veya Allahtan bakasn rzk alp veren olarak grmektir. Kk irk konusuna gemeden nce oklarn bilmeden dt baz nemli ve de hassas noktalara deinmekte yarar var, bunlar; ifay mutlak srette doktor veya ilaca balamak. Din ve dnya ilerinde baarl olmay Allahn yardm ve izni olmakszn yalnz zek, gayret ve almaya balamak. Kullarn kanun, hkm koyabileceklerine dair inan. lm nedenlerini mutlak surette trafik kazalarna veya yanl ila kullanmna vs.ye balamak vb. gibidir. Bu izafetleri mutlak olarak yapmaktan ok saknmaldr. 11 2. Kk irk Kk irk, slam dairesinden karmayaca gibi tevhidin aslna da zarar vermez. Ancak bu tevhidin kemaline aykrdr. Kk irk, byk irke yol aan vesiledir. Bunun da baz ksmlar vardr. Bunlarn balca olanlarn Allahn yardmyla zikretmeye alacaz. 12

Bk. Vahdeti Vucd/Aliyl- Kri, B. Larousse. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 9 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 10 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 11 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 12 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

 Kavl irk Allahtan bakasna yemin etmek gibi kiinin lisanyla ileyebilecei irk trdr. ..senin sayende, -Allahtan bakas iinhkimler hkimi gibi szler ve de kiiyi Abdun-neb, Abdul-hseyin gibi isimlerle Allahtan bakasnn kulluuna nisbet etmek bu kabildendir. Kuran evliya arpsn!, ekmek mushaf arpsn! vb. szler de bu snftandr. Bunlarn tmnden saknmaldr. 13 Fiil irk Baz eyleri uurlu yahut uursuz saymak gibi inanlardr. Baz hayvanlar, kular veya gnleri uursuz saymak; uursuz olduu inancyla baz eyleri terk etmek, kahinlere gitmek onlar tasdik etmek, kayp eyleri bulmak zere onlardan yardm istemek, fal bakmak veya baktrmak, niyet ekmek, trbelere para atmak, ip balamak (itkad edilmemesi kouluyla!) byledir. ...Sizin uursuzluunuz sizinle beraberdir... (Ysn, 36/19), Raslullah Sallallahu Aleyhi Vesellem, Uura inanmak irktir buyurmutur.14 Kalb irk Riy, hret sevgisi, baz amelleriyle dnya ve dnyal ahirete tercih edercesine arzu etmek gibi hususlar kalb irktir. Bunu drt ekilde inceleyebiliriz; 1. Dnyevi bir menfaat salamak iin amel yapmaktr. Kii, amelinin ecrini dnyada alr ahirette ise bir nasibi yoktur. Bu da byk irktir.15 2. nsanlarn honutluu iin yaplan Allahn azabndan saknma hedefi gdlmeyen amellerdir. 3. Mal edinebilmek, evlenebilmek iin hacca gitmek, ganimet iin cihda gitmek veya makam elde etme gayesiyle slmi ilimler okumak bu tr irktendir. Burada da hedef Allahn rzas deil, hev ve hevestir. 4. Bakalarnn rzasnn gzetilmedii halde hu ve takvszlktan dolay ifsad edilmi amellerdir, ... Allah ancak mttakler (takv sahiplerin)den kabul eder (Mide, 5/27). Bu amel de kiiye ahirette bir yarar salamaz. yi ve kt amel birbirine karm, kt olan galip gelmitir. Doruluklarna kalben itikd edilmesi halinde bunlar byk irke dnr ki Allah azze ve celle hepimizi bunlara dmekten korusun (min). 16 Gizli irk bn Abbs Radyallahu anhm, Allah ve sen dilersen gibi bir szn Allah ve falanca dilerse anlamnda olduunu sylemi ve bunun gizli irk olduunu belirtmitir. Bu ifadenin yerine nce Allah, sonra da falanca dilerse kullanlmas gerekir. nce Allah, sonra da senin sayende demeli Allaha hibir varlk denk tutulmamaldr. Buna den Yine Allaha ve sana gveniyorum deil, nce Allaha, sonra da sana gveniyorum denmelidir. Zira ve edat eitlii gerektirir. Sonra kullanarak derece farkn ispat etmek arttr. Allah Rasl Sallallahu Aleyhi Vesellem, bunun keffretini yle bildirmitir, Kim Lt ve Uzzaya yemin ederse (hemen ardndan) L lhe llallah desin. Kim arkadana, Gel! bahis -iddialamak ve kumar- oynayalm derse, sadaka versin17 Raslullah Sallallahu Aleyhi Vesellem, her tr irkten u duyla Allaha snmamz bizlere retmitir, Rabbimiz, bilerek sana ortak komaktan sana snrz, bilmediimizden de balanmamz dileriz18 mana Zarar Veren Ameller

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Mslim. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 15 Bkz. Niyet ve Gayede irk 16 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.
14

13

Buhari, Mslim. Sahihtir, Ahmed. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.
18

17

 Sihir: Kalp ve bedene hastalk, lm vb. gibi fiziksel etkiler meydana getirebilen, elerin arasn aan ve cinlerle kfre dmeye karlk ibirlii iinde bulunan kimselerin baz muska, frk, tlsm vs. ile yapt bir fiildir. Bu, ameli kfr olduu gibi bu ilerle uraanlar da kfirdir.19 Khinlik: Medyumluk olarak da isimlendirilen kehnet, gelecei bildirme iddiasdr. Khin veya medyum, Allahtan baka kimsenin bilemeyecei gayb eyleri, gelecei bildiini iddia eder ki, bu haliyle Allah inkar ederek kafir olmu olur. Szlerini dorulayan da kfre der.20 Sihri zmek: Sihre maruz kalan kimseyi Allahn izniyle kurtarmak biri mer dieri ise haram olmak zere iki yolla mmkndr: a) Sihri, sihirle zmek; bu kk kfrdr. b) Sihri Kurn ve Snnette sabit olan dular okuyarak (rukye ile) zmektir ki, bu cizdir. Falclk ve astroloji: Baz yldz ve burlar, yeryznde meydana gelen olaylara etkili kabul etmektir ki, kii isterse bunun Allahn izniyle olabileceine inansn irktir. Sahibini slmdan karr. Kurndan rendiimiz kadaryla yldzlarn yaratlma gayesi; gkyzn sslemek, yolcularn yollarn belirlemesi ve Mele-i Alay dinlemeye kalkan eytanlarn talanmasdr. Ancak yldz hareketlerinin dnya olaylaryla karlatrmas yaplarak benzerlikler bulunmaya gidilirse bu, tevhid akidesinin kemline aykr olmakla birlikte sahibini kfre gtrmeyen kk irk olur. Nazarlklar, muskalar: Mavi boncuk gibi ister belli vasflardaki talar ve ayet, hadis yazl olsun katlar birlikte deerlendirilirler. nk bunlar konuya delil tekil edebilecek naslarda ummen ele alnmtr. Bunlar iki ekilde inceleyebiliriz, a) Kurandan olmayanlar: Nisb veya kll etkisine inanan byk irke der. Maalesef bunlarn koruduuna inanmak veya bir musibetten kurtulmay bunlara balamak vb. gibi arpk inanlar halk arasnda yaylagelmi, bylece fsid itikadlara zemin hazrlanmtr. Bunlardan iddetle saknmaldr. b) Kurandan olanlar: Mtekaddim ulemdan muhtevann yalnzca Kuran ayetleri olmas artyla bunun ciz olduuna dir baz rivyetler sz konusu ise de asl olan delillerin ummilii nedeni ile bunun haram oluudur. Bundan kanmaldr. Okuma (Rukye): Kurn veya Snnette yer alan; cin ibtils vs. hastalara ifa iin okunan zikir ve dularn tmne verilen addr. Rukyenin mer olabilmesi iin; a) Allahtan bakasna gvenip ondan medet ummak gibi haram eyler iermemesi, b) Mnasnn anlalr olmas, c) Arapa olmas (bilmeyen ifa iin kendi dilinde duda bulunur), d) Allahn izni olmadka ifann hasl olmayacana inanlmas eklinde baz kideler vardr. ifa iin bilezik, ip veya deiik vasflardaki ta vs. edinmek gibi mezkr kidelerin dnda olan rukye, haram olur. Zarar ve yarar ancak Allahn izniyledir. Allah btn yaratlmlar zerinde tek kuvvet ve kudret sahibidir. Her kim byle eylerin hayr ve erre neden olduuna inanrsa byk irke, bu yalnz bir pheden ibaretse kk irke dm olur. Mslmanlarn bir ok fitne, felaket, belya maruz kalmas, kanlarnn ucuz olmas, zillet iinde bulunmalarnn balca nedeni slm topraklarnda maalesef her eidiyle yaygn olan irk unsurlardr. Akidelerinin berrakln gideren irk geler ve gerek tevhid akidesinden yz evirmelerinden dolay Allahn zerlerine boaltt trl azaplara mstehak olmulardr. slmdan olmad halde slm zannedilerek rabet gren bidat ve hurafeler bunun vecz bir gstergesidir. Oysa slm bunlar ve bunlara gtren yollar ykp tevhid akidesini ikme etmeye gelmiti!.. Mslmanlar neredeyse kendilerinden nceki mrik kavimler gibi dinlerini oyun ve elece edinme tehlikesiyle kar karya geldiler. lm salihleri yceltmeye, onlar iin kurban kesmeye, dularnda onlardan medet ummaya, kabirlerini bayram yerlerine evirip onlar tavaf etmeye baladlar. Allah Rasl Sallallahu Aleyhi Vesellemin, Allah katnda maluktn en erlileri olarak tanmladklar kimseler gibi kabirleri ziyaret etmek iin sefer eder, oralar mescide evirir ve onlar takdis eder oldular! Tm bunlardan daha korkun olan da, Allahn indirdiiyle hkmetmeyi terkettiler!.. Beer sistemlerle yaar onlar destekler oldular. Onu sever ve savunur oldular! Her ne kadar deiik adlar kullansalar da onlar gibi faiz yemeye baladlar!.. Bu ac tablo karsnda, vaziyetin derdini tayan her mslmana, Ey Rabbimiz! Bize yalnz Senin Hkmlerinle yaayabilmek iin gayret edeceimiz bir basiret, bir g ver. Bizleri irkin her trl kirinden, tevhidin nruyla temizle ve bizi dosdoru yola ilet! phesiz Sen her eye gc yetensin! diye yalvararak du silahna sarlmak ve Bismillah! demek der!21

19 20 21

Bkz. Bakara: 2/102. Bkz. Tasarrufta irk. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

KFR er ahkmdan birisi de tekfir meselesidir, yani birinin kfrne hkmetmektir. Bir sz ve davran iin nasl delil olmakszn irk veya kfr hkm verilemiyorsa, muayyen bir ahsn tekfrinde de bir takm er kurallar vardr. Yine muayyen bir kii kast edilerek delilsiz onun irtidad (dinden dnmek) ettiine hkm vermek de byledir. Kiinin ahs kastedilerek onun slmdan ktna veya kfrne kat olarak hkmetmek, ok sakncal ve tehlikesi byk olan bir ameldir. Tekfir ve ona mni olan artlarda deiik grler ne srlmtr. Fiili tanmlama ve file hkm vermede er delil dorultusunda hareket eden ve hakka balanma konusunda Rabblerinin kendilerine hidyet ettii Ehl-i Snnet vel Cemat; bu konuda da er delilleri esas alarak fiilin hkmn, kfre gtren ya da gtrmeyen eyler olarak belirtmiler, asla bal kalmlardr. Yine ayn esaslar dorultusunda kiinin ahsn tekfir etme ve etmeme konusunda artlar belirlemilerdir. Bununla beraber Ayn tekfiri (belli bir kii hakknda kafir hkm verme) imkansz grmenin aksine, bunun ancak hkim veya kad tarafndan gerekletirileceini, onlarn yetkisi dhilinde olduunu beyan etmilerdir. Ayn ekilde Ayn tekfirde gsterdikleri bu titizlii umumun sz konusu olduu zamanlarda da srdrmlerdir. Ayrca slama girdiini izhar eden kimsenin mslman olduunda tereddt etmemilerdir. Bilkis, muhaliflerinin yaptklar gibi naslar (er delilleri) paralarcasna kar karya getirmeyip, her konuda sadece hakka ittib etmilerdir. 22 Kfrn Tanm a) Szck olarak: rtmek, gizlemektir. Zrhn elbisesinin altna giyip rtene Kad Kefera derahu, zrhn gizledi denilir. Silahn kuanp gizlenen adam denildii gibi. Hakkn gizlenmesi sz konusu olduu iin imnn zt anlamls olan kfr kelimesi kullanlmtr. b) Terim olarak: Kfr; slam terminolojisinde, kendisi olmadan imnn tamam olmayaca eyi inkr etmektir. Bilinmesi zorunlu, katiyet ifde eden farz veya haram olan bir hkm inkr etmek, ehdet kelimesinin (Ehed enl ilhe illallah ve ehed enne Muhammeden-Abdhu ve Rasluhu) dellet ettii mny inkr etmek gibi kfrdr. Mesel namazn farziyetini ya da fizin haramln inkr etmek gibi. er delillerde kfr szc bazen slmdan kartan, bazen de slamdan kartmayan ameller gibi iki manaya dellet eder. Dolaysyla imnn olduu gibi kfrn de dereceleri, ubeleri vardr. Uslden olan bir eyin inkarnda kfr gerektiren ve kfirlerin zelliklerinden olan hasletler vardr. 23 Kfrn eitleri A) Byk Kf r Ebed Cehenneme gtren, imndan eden; kendisi olmadan imnn tamam olmayaca esaslar veya onlardan herhangi birini inkr etmektir. Be ksma ayrlan byk kfr itikd, szle ya da davranla olabilir. Bu ksmlar24; Yalanlamak Suretiyle Kfre Dmek: Peygamberlerin yalanclna, gerei olduundan farkl gsterdiklerine itikt etmek ve onlarn Allah Celle Celalhnn helal ve haram kldnn aksine emir ve nehiyde bulunduklar gibi bo iddialar savunmak, kabul etmek bu snftandr. Buna Allahu Telann: Allaha kar yalan uydurandan veya kendine gelen hakk yalanlayandan daha zlim kim olabilir? Kfirlerin sanki Cehennemde barnacak yeri mi yok? (Ankebut, 29/68) yeti cellesi iret etmektedir. 25 Tasdiklemekle Beraber Yzevirme ya da Kibirden Dolay nkr Etmek: Onlara; Sana rezil ve baya kiiler tbi olmuken biz sana imn eder miyiz? dediler (ura, 26/111) yetinde Allahu Telann Nuh Aleyhisselmla ilgili olarak bildirdii gibi; Hak ehlini, kibirle hakir grmelerinden dolay aalayarak

22 23 24 25

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

Peygamberin getirmi olduunun hak olduunu bildikleri halde uymaya rz olmamak, yz evirmek eklinde ortaya kan kfrdr. blis kfrn Allahn emrini inkrdan ziyde; kibir ve itatten yz evirme eklinde ortaya koymutur. Gemi mmetlerin ou bylece inkr edip yz evirmilerdir. ... Siz de bizim gibi insandan baka birey deilsiniz... ( brahim, 14/10) yetinde olduu gibi. Bunlarn kssalarn Allahu Tela bizlere bildirmektedir. 26 phe Ederek Kfre Dmek: Kendisinden istenilen; Peygamberin getirdiine eksiz, phesiz yakn iinde ittib etmek olduu halde, tereddt edip ne yalanlamas, ne de tasdik etmesi olmadan vuku bulan kfr eklidir. Kim Peygamberin getirdii Hakkn aksi olabileceine itikat ederse, bu phesi onu kfre drm olur. 27 Yz evirerek Kfre Dmek: Tasdik veya yalanlama olmadan Peygamberden (ya da Onun getirdii Haktan) kulak ve kalbini evirmesi, Onu dost edinmemekle beraber, dmanlk da beslememesi; ancak dinlemekten de kanmasdr. Bylece Hakk terkeder, amel etmedii gibi renmez de. Ve Hakkn sz konusu olduu yerlerden de kaar. te bu ekildeki yz evirmesiyle kfre dmektedir. 28 Nifak kfr: Bu da kiinin grnte Peygambere uyduunu ortaya koymakla beraber, kalben Ona kar kmas, inkar etmesidir. mnn izhar edip kfrn gizlemektedir. Allahu Tela onlar hakknda yle buyurmutur: Bir ksm insanlar vardr ki: Biz Allaha ve ahiret gnne imn ettik derler. Halbuki onlar, mmin deillerdir (Bakara, 2/8) nanta ve amelde olmak zere nifk iki eittir29: a) tikd Nifak (Byk Nifak): O, kfrn kalbinde gizleyerek imn dili ve organlaryla ortaya koymaktr. Sahibi ise Cehennemin en alt tabakasna gireceklerdendir. Zir o, Allahn gndermi olduu Hakkn tamamn ya da bir ksmn yalanlam ve Raslnn temiz dininin stn gelmesini irkin bulmu, yine o Rasln ortaya koyduu Hakkn tamamn ya da bir ksmn yalanlamak ve benzeri kfr amellerde bulunmak suretiyle inkra gitmi, kfir olmutur. 30 b) Amel Nifak (Kk Nifak): Bir amelin eriate muhlif olarak yaplmasyla ortaya kan nifak eklidir ki, sahibi slmdan km olmaz. rnein konutuunda yalan sylemek sznde durmamak, emnete hiynet etmek, anlamazlk halinde ar gitmek ve anlama yaptnda onu bozmak vb. Buraya kadar kendisiyle kulun kfir olaca durumlar zikredildi. Ancak daha iyi anlalmas iin byk kfr e ayrarak misaller verebiliriz31: 1) tikdi Kfr: Balcalar aadaki ekiller olmakla beraber daha fazla sebepleri vardr: Allahn varlnda ve birliinde phe etmek. Allah Rasl Aleyhis-Salt Vesselmn Peygamberliinde ya da son Peygamber olduunda phe etmek.

26 27 28 29 30 31

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

10

 Sbit olduu tartlmaz olan; ahiret gn, Cennet, Cehennem, sevap, cez, cin, melekler ya da isr, mra gibi kavramlarda phe etmek. Kurndan, bir harf de olsa inkr etmek ya da Onda fazlalk olduuna inanmak. slam eriat dnda baka bir dzeni (ksmen de olsa) kabul etmek ve onun insanln yararna olduuna itikad etmek, inanmak. Allahu Telann kullarna hulul ettiine (girdiine) inanmak ve Ona (h!) orta, ei veya ocuu olduu eklinde kesinlikle mnezzeh olduu sfatlar isnat etmek (Allah korusun!). Be vakit namaz, zekt ve bunun gibi dinen bilinmesi kat olan eylerin vucubiyetini inkr etmek. Dinde helal olduu kat olarak bilinen; al-veri, nikh gibi konularn haram olduuna ya da haksz yere adam ldrme, zin ve faiz gibi haraml kati olan eylerin helal olduuna itikat etmek. Allahu Telann; bildirmesiyle kendisini mkellef kld bir konuda Peygamberin onu gizlediine ya da mslmanlardan bazsna bildirip dierlerine bildirmediine itikat etmek. Ne olursa olsun Peygamberlerden birini ya da onlardan sabit olan herhangi bir eyi yalanlamak. 32 2) Fili Kfr: Baz misaller verelim: Allah Teladan bakasna secde etmek. Kurn- Kerimi ya da Hadis-i eriflerin yazl bulunduu katlar pisliklere atmak. Evliya ve slihlerin kabirlerinde tavaf vs. yapmak. 33 3) Kvli (Szl) Kfr: Allahu Telya, Peygamberlerinden birine ya da slam dinine svmek. Zorluk ve skntl anlarda bunu gidermesi iin kabir ehli evliya ve salh kimselere yalvarp onlardan medet ummak (batl olan tevessl). Kurn- Kerimle ya da Ondan herhangi bir ayetle alay etmek, Raslullah alaya almak, ya da Allah azze ve cellenin isimlerinden biriyle de olsa elenmek, Cenneti, Cehennemi vb. konular hafife almak. rnein: Allah bana Cenneti verse girmem, Bu konuda bana Enbiylar ya da Peygamberler ahitlik etseler, ahitliklerini kabul etmem, Namaza baladmdan beri hi hayr grmedim vb. gibi insanlarn dillerindeki bu szler kfre gtrmektedir. zellikle zamanmzda ocuklarn dilinde dolaan bylesine ilgin szleri maalesef engelleyen ou defa bulunmamaktadr. Yukarda saylan eyleri akayla da olsa sylemek alaya almak, elenmek; kmsemek (tahkir) hafife almak (istihff) olduundan kiiyi mrted (dinden km) yapar. O halde kendisinden bu tip szler sadr olan kimse derhal tevbe edip, Kelime-i ehdet getirmeli, ayrca pimanlk duyup bir daha bylesine korkun hataya kesinlikle dmemeye azim ve gayret gstermeli, bu bylece bilinmelidir. 34 B) Kk Kf r Bu, kmil mslman olabilmek iin mutlaka gerekli olan eylerin inkrdr. yle ki, o ey olmadan kmil mslman olmak mmkn olamaz. Bu tr kfrde kii Cehenneme mstehak olur; ancak orada ebed kalmaz. Bu btn msiyetleri de kapsar. Nasl tat ve ibdetler imn olarak tesmiye olursa, ayn ekilde msiyetler de kfr olarak isimlendirilir. Bu duruma den hakikatta olmasa da hkmen mslman olarak kalr. Bunlardan kanmaya iddetle gayret gstermeli, Allahtan bizleri hak zere sabit eylemesini niyaz etmeliyiz. Bir ok eidi olan bu kfr hallerinden bazlar35: Kfrn- Nimet: Bu, nimeti inkr ya da o nimeti Allahtan bakasna nisbet ederek ortaya kan kfrdr. Bu gibi kimseler hakknda Allahu Tela: Onlar, Allahn nimetlerini bilir, fakat inkar ederler. Onlarn ou kfirdir (Nahl, 16/83) buyurmaktadr. Kiinin Ben bu varlm atalarmdan miras aldm, Falanca olmasayd byle olmazd demesi gibi. Bu gibi szleri birok insandan duyarz. Onlar bu nimetleri ihsan edenin Allah Celle Celalh olduunu bildikleri halde Ona hamd etmemekte ve
32 33 34 35

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.

11

nimetleri saydklar kimselere nisbet etmektedirler. ocuklara Abdulharis (Harisin kulu), AbdurResl (Peygamberin kulu) gibi isimler koymak da byledir. Zir onu yaratan Allah Celle Celalhu olduu halde, Onun kulu olduu halde bakasnn kulu olarak izfe yaplmaktadr. 36 Ters likide Bulunmak: Ayn ekilde temizlenmeden nce hayzl mahremiyle ilikide bulunmas da byledir. nk Rasulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem: Her kim tersten (makattan) ya da hayzlyla ilikide bulunursa, Muhammede indirileni inkr etmitir. buyurmaktadr.37 Mslmanla arpmak: Reslullah Sallallahu Aleyhi Vesellem: Mslmana svmek fsk, onunla savamak kfrdr38 ve Benden sonra birbirlerinin boynunu vuran kfirler olmayn39 buyurmutur. Buna den mslmanlar imnlarn kaybetmedikleri iin, mamlarn ittifkyla dinden kmaz. Zir Allahu Tela: Eer mminlerden iki grup birbiriyle savarlarsa, aralarn bulup bartrn. Eer onladan biri, dierine saldrmaya devam ederse, saldran taraf Allahn hkmne dnnceye kadar onlarla savan... (Hucurt, 49/9) buyurmaktadr. 40 Allahtan Bakas Adna Yemin Etmek: Her kim Allahtan bakas adna yemin ederse irke ve kfre dmtr41 Hadisi erifinin kk kfre dellet ettiini belirten Ehl-i Snnet Vel Cemaat, ayn ekilde bu duruma den kiinin slamdan kmayaca gr zerindedir. 42 Kad Veya Hkimin Haktan Bakasyla Hkm Vermesi: Allahn huzuruna karlacan (lik) bildii halde, baz konularda Allahn indirmi olduu hakkn dnda hkm vermesi de onu milletten karmayaca gibi, kk kfre drr. Ancak her kim Allahn kullarna olan hkmn ila (ortadan kaldrmak) eder, tautlarn hkmyle Onu deitirir ve bunu helal grrse, ite o milletten karan byk kfre dm olur. Kk kfrn birok eidi olup belli bir snr yoktur. Zira ameli olup byk kfrden olmayan, fakat kfr szc kullanlan her bir i kk kfrdr. Bu hale den kimseye amel kfir denildii gibi, byk kfre den de itikd kfir olmutur. Bata zikrettiimiz gibi mslman bu saylanlarn hepsinden kanp, dinini renmesi yolunda sahih kaynaklara bavurup, Allahtan onu hak zere sbit klmasn niyaz etmesi lzmdr, ta ki Allahu Tealann insan iin takdir ettii erefe ulasn. Hidyet yalnzca Allahtandr. Bir de kiinin byk kfre girdii birtakm haller vardr ki, buna ramen kfrne hkmedilmemektedir: Kastsz olarak, dil srmesiyle kfre gtren bir sz sylemesi; irdesi dnda olduundan, sahibi kfir olmamaktadr. Uyumak, baylmak veya sarholuk gibi akln aktivitesini giderecek konumda iken, sdr olan kfr amel veya szler de kiiyi kfre drr. Kalbi imanla mamur olduu halde lm vb. gibi eylerle hakikaten tehdit edilip, kfre zorlanan (ikrah) kimseden ortaya kan ve kfre dellet eden bir haraket de onu kfir yapmaz. nk o kimse hakknda Allahu Tela; Kalbi imanla mamur olduu halde, inkra zorlanan hari,... (Nahl, 16/106) buyurmaktadr. Ancak kendisinde kfre gtren bir davran olup da bunu aka, elence olsun diye yaptn syleyen kimse zahiren ve batnen (iinden ve dndan) kfre dm olur: Ciddi de olsa, aka da olsa kendisinden kfr davranlar sadr olan kfirdir. Bu konuda cahille (cehaletinden byle bir davranta bulunan ile), aka yapan ayndr. Allahu Tel; Onlara (mnfklara) niin alay ettiklerini sorsan: Yemin olsun ki biz, lafa dalm eleniyorduk derler. Onlara de ki: Allah ile yetleri ve Peygamberiyle mi alay ediyordunuz? (Tevbe, 9/65) buyurmaktadr. 43

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Sahihtir. Ebu Dvud. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 38 Buhari. 39 Buhari, Mslim. 40 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 41 Sahihtir. Ebu Dvud. 42 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.
37

36

12

Mslman Tekfir Etmek Mslman tekfir konusu hassas ve tehlikeli bir konudur. mkan olduka bundan kanmak ve delilsiz olarak bu yola girmemek gerekir. Zir kfrle itham olunan zt buna lyksa yerinde olur, ama lyk deilse kfr hkm, o ithm yapan kimseye dner. Bundan dolay bu konu tehlikelidir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem: nsan kardeine Ey kfir! derse, ikisinden biri bu szle uuruma gider buyurmutur.44 Tekfirde Sz le Syleyeni Ayrmak: Tekfir konusunda, kfr gerektiren davran ile; o davran kendisinden sadr olan kimseyi ayr deerlendirmek gerekmektedir. Kendisinde kfr bir davran ortaya kan kimsenin (dorudan) kfir olmas gerekmedii gibi, davrann kfr gerektirmesiyle, kiinin kendisi kastedilerek kafir hkm verilmesinin ayr eyler olduunu aklamak gerekir. Mesel: Allahn her yerde olduunu, Kelmullahn (Kurn) yaratlm olduunu sylemek veya Allahu Telann ilhi sfatlarn nefyetmek kfrdr. te bu, sz ya da amelin kfr olduunu aklama bbndandr. Ancak sz konusu muayyen bir kii olursa, kfrne hkm vermede tevakkuf etmek, durmak ve kfrle itham etmemek gerekir. Ta ki, ona gerekler beyn edilsin, nk o nasslar yanl anlam, hadisin sahih olduunu bilmemi ya da tevilci olabilecei gibi, nasslarn anlalmasnda mtemekkin ve ehil olmayabilir, chil olabilir. Mnakaa ve hccet ikame (delil sunulmas) olup bu konuda kiinin tavr pheye mahal vermeden ortaya ktktan sonra, konu deiir. nk bilgisizce tevil yapan ve yanlg iinde olan kimseyle, fcir ve inat kimse bir deildir. Chil ve benzeri insanlarn kfrne hkmetmek, onlarn rahata anlayabilecekleri bir seviyede, ekilde deliller sunulup, izah yaplmadan mmkn deildir, ta ki o delilleri kavrayp anlasnlar. zetle icma ile kfr olduu sabit olan szlerde hkm, o szn kfr ierdii yolunda olup, onu her syleyenin de kfir olaca anlam kmaz; kfrne aka hkm vermek iin delil gsterip hakknda yeterli artlarn olmasna dikkat edilmesi gereklidir. Bu hibir zaman unutulmamaldr. 45 zetle Tekfir ve dier konularda olduu gibi, frkalar arasnda Ehl-i Snnet Vel Cemaat yine orta yolu bulmutur. Tekfir meselesi Allah ve Raslnn yegne yetki sahibi olduu bir konu olup, Allah ve Raslnn tekfir ettiklerinin dnda kimse kfir olamaz. Birisinin kfrne hkm verecek olan kimse Allah hakknda bilmedii bir sz sylemekten korkarak deflarca daha yava ve dikkat ile hareket etmesi gerekir. Ehl-i Snnet Vel Cematin yegne kayna Kurn- Kerim, Snnet-i Nebeviyye ve Selef-i Salihnin anlaydr. Ehl-i Snnet Vel Cemaat kble ehlinden kimsenin kfrne; delil getirmeden, onu hakka yneltmeden, gerekleri aklayp bozuk zihinleri kuatm olan pheleri izle etmeden hkm vermemitir. Bundan sonra kii, srar edip bulunduu kfr ve nifaktan vazgemezse, bunun tedavi olmas gerekir. O da eriatn mrtedlerle ilgili olan hkmn uygulamaktr. Yani tevbe etmesi istenir, reddederse kfir ve mrted olarak had uygulanr, ldrlr. Ancak bu hadler slam Devleti tarafndan mahkeme kararyla uygulanabilir. Tekfir, iddetle kanlmas gereken bir konudur. zellikle cehletin artt gnmzde, slma hizmet etmenin yolu insanlar tekfir etmek deil onlarn da Allahn bizlere nasip ettii hidyet nimetine erimeleri iin gzellikle davette bulunmaktr. Bugn her zamankinden daha ok kaynamaya ihtiyacmz vardr. Bu yzden Nebev ahlakla zinetlenmi birer daveti olmalyz. Herkesin nefretini zerinde toplayan ve kendinden bakasn mslman tanmayan Hric zihniyetiyle bu davaya hayr deil, ancak fitne tohumlar serpilir... Gayretimizin, rzasna uygun olmasn ancak Allahtan dileriz. phesiz bu yalnz Ondan istenir ve O buna Kdirdir, gc yetendir. 46

Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. Buhari, Mslim. Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 45 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri. 46 Abdullah Yolcu, irk, Kfr ve eitleri, Guraba Yaynlar El Brorleri.
44

43

13