A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.

1, Fall 2001, 158-175

nternet Reklmlarnn Trleri ve niversite rencilerinin Satn Alma Davranlar zerindeki Etkileri
M. Hulusi Demir
Prof.Dr.,letme Blm, letme ve Ekonomi Fakltesi, Dou Akdeniz niversitesi

Aye ahin
Dr., ktisadi dari Bilimler Fakltesi, Sleyman Demirel niversitesi

Mustafa Tmer
Yrd.Do.Dr., letme Blm, letme ve Ekonomi Fakltesi, Dou Akdeniz niversitesi

zet nternetin gnmz niversite rencilerinin yaamnda nemli bir yeri olduu son yllarda yaplan tketici eilimleri anketlerinde ska karmza kmaktadr. Bu gzlemlerden yola klarak gerekletirilen bu almada, ncelikle internet reklmlarnn trleri incelenmi, daha sonra internet kullanmnn Dou Akdeniz niversitesi rencilerinin satn alma davranlar zerindeki etkileri anket hazrlanarak yz yze grme yntemi ile incelenmi ve elde edilen veriler eitli istatistiki analiz yntemleri kullanlarak analiz edilmitir.

158

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

GR
Birbirine bal bilgisayarlar arasnda veri al verii salayan internet, 1970lerde sadece aratrma, eitim vb. alanlarda kullanlrken, 1990l yllardan sonra herkesin yer alabilecei bir alan haline gelmitir. nternet zerinde pazarlama faaliyetlerinin gelimesi ile, reklmclk alannda da geleneksel reklm aralarndan web zerinde reklmcla doru bir kayma balamtr. nternet zerinde ilk reklm, 1994 ylnda Hotwired sitesinde banner reklm olarak yaynlanmtr. Bundan sonra internet reklmcl, yeni bir reklm tr olarak pazarda yerini almtr. O yllarda Webin kendisi tantmn da beraberinde getiriyordu. nternetin gelimesi ile birlikte internet zerinde yaynlanan reklmlar da eitlenmitir. nternette reklmclk, dier tm reklmclk trleri gibi satc ve alc arasndaki etkileimi salamaktr. teki reklm trlerinden farkl olarak, burada tketici, reklmla iletiim kurabilmektedir. nternet kullancs daha ok bilgi iin reklma tklayabilir ve bir adm tesinde rn satn alabilir. nternet kullanmnn hzl biimde yaygnlamas ile birlikte, internet reklmlar da zellikle gen kuaklarn tketim eilimleri zerinde byk etkiler oluturmaya balamtr.

1.

nternet zerinde Reklm

nternet zerinde yaplan reklm faaliyetinin geleneksel reklm faaliyetinden daha avantajl olan ynleri bulunmaktadr. Bunlar: nternette yaratcln, interaktifliin, hedeflenen olas mterilere ulamann snr yoktur. Baka hibir medya aracnda bunu yapabilmek olas deildir. Reklmcln eski kurallar yava yava deimektedir. Geleneksel reklm faaliyetleri ile baarya ulaamayan sektrler zellikle internet reklmlar ile baarya ulaabilirler. rnein; politik kampanyalar, vakflar vb. gibi.
159

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

Online reklmda geleneksel reklmlara gre datm ve esneklik gibi avantajlar da sz konusudur. Bannerler gnn 24 saati, haftann 7 gn, yln 365 gn gsterilebilir. Ayrca gncellenebilir ve ertelenebilir. Bir baka avantaj ise interaktifliktir. Online reklmlarda mteriler rn seip, test edebilir ve hatta satn alabilir.

Reklmn internet ortamnda kullanlmas ile firmalar, olduka dk reklm btesi ile, ok byk bir mteri kitlesine ulaabilme olanan yakalamlardr. (Krcova, 1999: 130) nternetin giderek daha ok sayda firma ve kii tarafndan kullanlmaya balanmas, online reklmlara olan istemin artmas, geleneksel reklm aralarnn da giderek daha az kullanlmas sonucunu ortaya karabilecektir.

1.1

nternet Reklmlarnn Trleri

nternet zerinde reklm faaliyetlerinde bulunan firmalarn kullandklar reklm trleri unlardr (Krcova, 1999: 132-136. ve Power Dergisi, nternette On eit Reklm Teknii Var, Kasm 2000) Banner Reklmlar: Sk ziyaret edilen sitelere konulan, erit veya bant biimindeki mesajlar olup, reklm veren siteye balant salamaktadr. Bu siteye giri yapan bir ziyareti banner zerinde yer alan ve dikkat eken mesaj ya da grntlerde oluan sembol tklayarak siteye ulaabilmektedir. Bannerlerin ayr tr vardr: duraan, animasyonlu ve interaktif bannerler (PC Magazin, Sanal Dnyada Reklmclk, Haziran 1998: 28-30). Elektronik Posta Reklmlar: Elektronik posta listelerine gnderilen ve herhangi bir rn ya da firmay tantan mesajlar internet ortamnda sk kullanlan bir reklm trdr. nternete giren kullanclarn, byk olaslkla ilk yaptklar i, posta kutularn kontrol etmektir. E-posta ile gnderilen reklmlar bu yzden ok etkili olabilmektedir. Potansiyel mterilere dorudan e-posta gnderme ve reklm destekli elektronik posta gnderme trleri vardr.
160

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

rnein; hotmail, yahoo gibi cretsiz elektronik posta salayclarndaki posta kutunuzu kontrol ederken izlediiniz reklmlar bu kapsamda deerlendirilmektedir. Tartma Listelerine ve Haber Gruplarna Sponsor Olmak: Tartma listelerine sponsor olmak pahal, ama etkili bir yntemdir. nk niche bir markete ulama ans vardr. Reklm verenler bu listelere bir hafta veya bir aylk srelerle sponsor olabilirler. Bu listelere sponsor olmak, hedeflenen mteri kitlesine ulamay salamaktr. Ancak, bu yntemde, reklmnzn ka kiiye gittiini bilmenize karn, ka kii tarafndan okunduunu bilemezsiniz. Arama Motorlarnda Grlen Reklmlar: Text Links ad verilen bu reklmlar en etkili internet reklm trlerinden bir dieridir. Arama motorlarnda arama yapldnda grlrler. Arama motorlar her zaman en popler reklm siteleri arasnda bulunmaktadrlar. nternetin kavak noktalar olduklar iin kullanclar bir gezi oturumunda onlar genellikle birka kez ziyaret ederler ve arama motorlar da nemli bir reklm geliri toplarlar. Arama motorlarnda reklm yapmak yalnzca internetin en ok izlenen siteleri arasnda yer aldklar iin deil, ayn zamanda kullanc belirli bir anahtar szck girdiinde grntlenecek olan reklmlar ile potansiyel mteriler hedeflenebilecei iin de etkindir. rnein, arama motorlarna girip, beyzbol yazp aradnzda, beyzbol ile ilgili pek ok bilginin yan sra bu konu ile ilgili pek ok reklm da yer almaktadr. (Sawyer, 2000: 255-256) E-posta mza Dosyalar: nternet zerinde reklm iin gelitirilen e-posta yazlmlarnn pek ouna firmay ve rnlerini tantan bir blm yerletirilebilir. Bu blm signature file veya sig file olarak tanmlanabilir ve firma tarafndan gnderilen tm mesajlarn alt veya st ksmnda yer alr. Kk bir bilbordu anmsatan bu blm yeni rnlerin, indirimlerin, kredi ve benzeri duyurularn mterilere iletilmesi amac ile kullanlmaktadr. (Keeler, 1995: 182) FTP zerinde Reklm: nternet zerindeki bir baka reklm ortam da FTP (File Transfer Protocol Dosya Transferi
161

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

Protokol)lere eklenen reklmlardan olumaktadr. nternetteki dosyalarn serbest olarak transfer edilebilmeleri amac ile gerekleen bu protokoller, herhangi bir dosyaya girmek iin gerekli olan, kullanc ad ve ifre kelimeye gereksinim duyulmadan anonymous-imzasz olarak dosyalar kullanlmasna olanak salamaktadr. Herhangi bir rnn pazarlanmas ile ilgili bilgiler ve reklm mesajlar yklendikten sonra dosyalar genel kullanma alabilmektedir. Gopher zerinde Reklm: Gopher hizmet salayclar, kullanclarn basit men sistemleri ile eitli bilgilere ulaabilmelerine olanak salamaktadr. Menden bir blmn seilmesi ile, kullanc bir yazl metine, baka bir menye ya da bir Gopher hizmet salaycsna ynlendirilmektedir.

nternet zerinde hizmet salayan firmalar, irket mterilerine Gopher servisi zerinde bir alan kiralayabilmeleri olanan tanyabilmektedirler. Bu alana yazlan eitli bilgi ve mesajlar dnya zerindeki btn kullanclarn dikkatine sunulmaktadr. Tartma ve haber gruplarnn internet kullanclar tarafndan ok fazla tercih edilir hale gelmeleri nedeniyle, ticari amala oluturulmu Web Birliklerinin says hzl biimde artmaktadr. (Kotler Armstrong, 1999: 225)

2. 2.1

nternet Reklmlarnn niversite rencilerinin Satn Alma Davranlar zerindeki Etkileri Sanal Tantm le Tketici Davranna Ulaabilmenin Koullar

Firmalar, potansiyel ve mevcut mterileriyle iliki kurmak iin kitle iletiim aralarndan ve zellikle internetten nemli lde yararlanmaktadrlar. Ancak, mesajn kayna ile mesaj alanlar arasndaki fiziksel uzaklk, iletiimin etkinliine etki eden nemli bir e olmaktadr. Kitle iletiim aralar, mesajlar daha abuk ve ucuza iletebilse de, bu zellik ayn zamanda mesajlarn niteliklerine de etkide
162

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

bulunmaktadr. Mesajlar hedef mteri kitlesinin bir ksm tarafndan uygun bulunurken, bir ksm tarafndan da ok yaln ya da karmak grlebilmektedir. (Odaba, 1996: 118) Bugn internet kullanclarn tek bir pazar blm olarak deerlendirmek, gerek sat gerekse de reklm stratejisi asndan hatal sonular verebilir. nternet kullanclar demografik zellikleri asndan benzer zelliklere sahip olsa da, sosyal ve kltrel adan farkllklar tamaktadrlar. (Etzel, 2001: 552-553) Bu nedenle, internet farkl pazar blmlerinin bir araya gelmesi ile olumu bir btndr. Ancak, bir rn iin standart bir mesajda btn internet ortamna ynelik bir reklm stratejisi gelitirmek doru olmayabilir. Farkl kurallar, ykleri, ilgi alanlar olan bir ok kk pazarn bir araya gelmesi ile oluan interneti, ok geni bir hedef pazar olarak grmek ve bu ynde tek bir mesaj tm internet kullanclarna iletmek beklenmedik tepkilere neden olabilir. (Kotler, 2000: 663-664; Well, 1998: 480-481) Gnmzde pek ok firma, mterilerinin isteklerini anlayabilmek iin daha ok para ve zaman harcamaktadrlar. Salkl pazarlama politikalarnn oluturulabilmesi iin firmalarn mterilerinin tketim profilini ok iyi belirleyebilmeleri gereklidir. Mterilerin yandan cinsiyetine, gelir dzeyinden eitimine, oturduu mahalleden kulland arabaya kadar ok sayda deiken, bu kiilerin tketim profillerini aklamak iin kullanlmaktadr. (Assael, 1994: 87-96) Mteri verilerinin toplanmas, veri taban dosyalarnn oluturulmas internet ortamnda daha kolay gerekletirilebilmektedir. Bunun temel nedeni, web sitenizde dolaan kiiden hi veri talep etmeseniz de, sitenizin hangi noktasyla ne kadar ilgilendii rahatlkla gzlenebilmesidir. (Kuegler, 2000: 186-191) Web zerinde reklm kampanyalarnn ynetilmesi ve pazarlama faaliyetlerinin yrtlmesi de kolaylamtr. Bu kuponu doldurun, gnderin kazann temal kampanyalar ve cazip dllerle mterinin her trl demografik zelliklerini renen firmalar, mterilerinin tketim
163

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

profillerini daha kolay ortaya karabilmektedirler. Mteri profilinin ok ksa srede oluturulabilmesiyle de, mteri istemleri ve alkanlklar ksa srede deerlendirilip zel reklm kampanyalar gelitirebilmektedirler. (Settels, 1996: 206-207)

2.2

nternet Reklmlarnn Dou Akdeniz niversitesi rencilerinin Satn Alma Davranlar zerindeki Etkileri

letiim olanaklar ve internetin yaygnlamas ile birlikte genler dnyada olan yeni gelimelerden ok hzl biimde haberdar olabilmektedirler. Bilgi toplumuna geite yaadmz bu hzl srete internetin niversite rencileri tarafndan kullanm her geen gn artmaktadr.

2.2.1 Aratrmann Amac Kapsam

Bu almann amac, internet reklmlarnn Dou Akdeniz niversitesi rencilerinin rn satn alma davranlar zerindeki etkilerini aratrmaktr.

2.2.2 Aratrmann Yntemi

Gazete, dergi ve benzeri basl yayn ve televizyon gibi grsel reklm aralarnda yaynlanan reklmlarn firmalarn potansiyel/olas mterileri zerindeki etkileri pek ok bilimsel almada incelenmitir. (Homer, 1990: 79-87; Behal, 1992: 19-37) Bu almalardan yola klarak, internet reklmlarnn niversite rencileri zerindeki etkileri incelenmeye allmtr.

rnekleme Yntemi ve Uygulamas

Dou Akdeniz niversitesi rencilerinin hangi tr internet reklmlarndan ne dzeyde etkilendiklerini ve bu reklmlarn satn alma
164

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

davranlar zerindeki etkilerini belirlemek amac ile gerekletirilen bu almada, tesadfi bir gnde 400 kiiye on sorudan oluan anket formu doldurtulmutur. Ancak, anketler gzden geirilmi, deerlendirilmi ve 400 kiiden 362 anket geerli saylmtr.

Veri Toplama ve Deerlendirme Yntemi

Aratrmada, veri toplamak iin anket yntemi kullanlmtr. (Cuhurchill, 1996: 342-366) Anket sorular hazrlanrken internet kullanm amalar ve bu kullanm etkileyecek olas eler ile ilgili sorular sorulmutur. On sorudan oluan ankette rencilerin hangi snfta olduklar, bir nceki dnem ve genel ortalamalar, nerede ikmet ettikleri, interneti kullanm amalar, hangi tr siteleri ziyaret ettikleri vb. bilgiler elde edilmeye allmtr.

2.3

Aratrmadan Elde Edilen Bulgular

2.3.1 Frekans Dalmlar

Aratrmadan elde edilen bulgular ilk olarak frekans dalm tablolarnn elde edilmesi ve tablo verilerinin incelenmesi ile yaplmtr. almann deerlendirilmesi sonucunda, rencilerin aylk cep harln belirlemeyi hedefleyen, anket sorusunun yantlarndan aada veriler elde edilmitir.
Aylk Gelir Aral 50 milyondan az 50 100 milyon 100 - 150 milyon 150 - 200 milyon 200 - 300 milyon 300 - 400 milyon 400 - 500 milyon 500 milyondan fazla Toplam Geerli Cevap Verilmemi Genel Toplam renci Says 13 36 71 61 94 44 18 19 356 6 362 Oran 3.6 9.9 19.6 16.9 26.0 12.2 5.0 5.2 98.3 1.7 100.0 Geerli Oran 3.7 10.1 19.9 17.1 26.4 12.4 5.1 5.3 100.0 Birikmi Oran 3.7 13.8 33.7 50.8 77.2 89.6 94.7 100.0

Tablo 1: rnekteki rencilerin Aylk Cep Harl Dalm

165

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

Tablo 1den elde edilen verilere gre rnekteki rencilerin %26.4nn aylk harcamas 200300 milyon Trk Lirasi aras, %19.9unun aylk harcamas 100150 milyon Trk Liras aras ve %17.1inin aylk harcamas 150200 milyon Trk Liras arasndadr. rencilerin yalarna ynelik sorusundan elde edilen frekans tablosu ise Tablo 2de verilmitir.
Ya Dalm 18 - 20 20 22 22 24 24 26 26 ve yukarisi Toplam Geerli Cevap Verilmemi Genel Toplam renci Says 33 118 135 68 7 361 1 362 Oran 9.1 32.6 37.3 18.8 1.9 99.7 0.3 100.0 Geerli Oran 9.1 32.7 37.4 18.8 1.9 100.0 Birikmi Oran 9.1 41.8 79.2 98.1 100.0

Tablo 2: rnekteki rencilerin Ya Dalmlar

Tablo 2den de grlecei zere rencilerin ya dalmlar en ok 2022 ve 22-24 aras younlamaktadr. rnekteki rencilerin %37.4 2224, %32.7si ise 20-22 yalar arasndadr. rnekteki rencilerin interneti en ok hangi ama iin kullandklar ynndeki sorunun yantlar ise aadaki Tablo 3de verilmitir.
Internet Kullanm Amalar Aratrma Gezinme Sohbet Gazete Dergi Al veri Aratrma ve Gazete Dergi Aratrma ve Sohbet Gezinme ve dev Aratrma ve Gezinme Aratrma, Gezinme, Sohbet ve Gazete Dergi Gezinme, Aratrma ve Sohbet Genel Toplam renci Says 130 42 14 31 1 34 14 2 23 54 1 346 Geerli Oran 37.6 12.1 4.0 9.0 0.3 9.8 4.0 0.6 6.6 15.6 0.3 100.0

Tablo 3: rnekteki rencilerin nternet Kullanm Amalar

166

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

rnekteki rencilerin %37.6s interneti aratrma, %12.1i ise gezinme amal kullandklarn belirtmilerdir. Bu soruya verilen yantlarda renciler birden fazla seenei seebilmilerdir. Bu sebeple bu sorudan elde edilen yantlar ayr ayr incelenmi ve Tablo 4de sonular soru baznda yazlmtr. Her bir renci birden fazla yant verebildii iin Tablo 4, 5, 6 ve 7de genel toplamlar verilmemitir.
Internet Kullanm Amalar Aratrma Gezinme Sohbet Gazete Dergi Al veri renci Says 240 111 69 106 9 Geerli Oran 66.3 30.7 19.1 29.3 2.5

Tablo 4: rnekteki rencilerin nternet Kullanm Amalar (Soru baznda)

rnekteki rencilerin %66.3 interneti aratrma, %30.7si gezinme, %29.3 gazete dergi okuma ve %19.1i ise sohbet amal kullandklarn belirtmilerdir. Ankette, rencilere internet zerinde en ok hangi sitelerdeki reklmlarn daha ok ilgi ektii sorulmu ve aada Tablo 5teki sonular elde edilmitir.
Reklmlar lgi eken Siteler Oyun Sohbet-Tartma Haber Gruplar Bilgisayar Donanm - Yazlm Av ile ilgili renci Says 41 101 192 32 8 Geerli Oran 11.3 27.9 53.0 8.8 2.2

Tablo 5: Reklmlar lgi eken Siteler

rnekten elde edilen yantlarda, rencilerin %53.0 haber gruplar, %27.9u Sohbet-Tartma, %11.3 oyun, %8.8i bilgisayar donanm yazlm ve geriye kalan %2.2isi de av ile ilgili sitelerdeki reklmlarn daha ok ilgilerini ektiklerini belirtmilerdir.

167

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

rencilerin internet zerinde en ok hangi tr reklm trn beendikleri sorulmu ve Tablo 6daki sonular elde edilmitir.
En ok Beenilen Reklm Trleri Bannerler E-Posta Reklmlar Tartma Listeleri Arama Motorlar FTP lerdeki Reklmlar Gopher zerindeki Reklmlar renci Says 59 133 73 87 12 10 Geerli Oran 16.3 36.7 20.2 24.0 3.3 2.8

Tablo 6: En ok Beenilen Reklm Trleri

Elde edilen sonlara gre rencilerin %36.7si e-posta yolu ile gnderilen reklmlarn, %24.0 arama motorlarndaki reklmlarn, %20.2si tartma listelerindeki reklmlarn, %16.3 bannerlerdeki reklmlarn, %3.3 FTP zerindeki reklmlarn ve geriye kalan %2.8i de gopher zerindeki reklmlarn ilgi ektiini belirtmitir. rn baznda hangi rnlerin reklmlarnn ilgi ektii sorulmu ve Tablo 7deki yantlar elde edilmitir.
Internet zerindeki eken rnler Kitap Giyim Eyas Kaset/CD Kozmetik Araba Dier Reklm lgi renci Says 78 93 113 58 14 17 Geerli Oran 21.5 25.7 31.2 16.0 3.9 4.7

Tablo 7: nternet zerindeki Reklm lgi eken rnler

Reklm en ok ilgi eken ilk rn sras ile %31.2 ilse kaset/CD, %25.7 ile giyim eyas ve %21.5 ile kitap olmutur. rnekteki rencilere internet zerindeki yaplan reklmlardan etkilenip rn satn alp almadklar sorulmu ve aada Tablo 8deki sonu elde edilmitir.
168

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175
Internet Reklmlarndan Etkilenerek rn Satn Alma Evet Hayr Toplam Geerli Cevap Verilmemi Genel Toplam renci Says 94 267 361 1 362 26.0 73.8 99.7 .3 100.0 Oran Geerli Oran 26.0 74.0 100.0 Birikmi Oran 26.0 100.0

Tablo 8: nternet Reklmlarndan Etkilenerek rn Satn Alma rnekteki rencilerin %74 internet zerindeki reklmlardan etkilenip herhangi bir rn satn almadklarn, geriye kalan %26s ise internet zerindeki reklmlardan etkilenip rn satn aldklarn belirtmilerdir. nternet zerinde ilgi ekmeyen reklmlarn hangi nedenlerden dolay ilgi ekmedii hakknda soru sorulmu ve Tablo 9daki sonular elde edilmitir.
Internet Reklmlarnn lgi ekmemesinin renci Says Nedenleri Snk ve Basit Karmak Anlalmyor Ge ald iin Gen kuaa hitap etmemesi Toplam Geerli Cevap Verilmemi Genel Toplam 53 102 72 23 250 112 362 Oran 14.6 28.2 19.9 6.4 69.1 30.9 100.0 Geerli Oran 21.2 40.8 28.8 9.2 100.0 Birikmi Oran 21.2 62.0 90.8 100.0

Tablo 9: nternet Reklmlarnn lgi ekmemesinin Nedenleri

rencilerin %40.8i reklmlarn karmakln, %28.8i sayfann ge almasn, %21.2si reklmn snk olmasn ve %9.2si ise reklmlarn gen kuaa hitap etmemesini reklmlarn ilgi ekmeme nedeni olarak gstermilerdir. Aratrmann sonucuna gre internet reklmlar Dou Akdeniz niversitesi rencilerinin satn alma davranlarn etkileyecek dzeye henz ulamad hipotezini zellikle Tablo 8deki sonulara gre dorulamaktadr.

169

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

2.3.2 Varyans Analizi (ANOVA)

rencilerin genel baar notlarnn (CGPA) interneti kullanm amalarna gre bir farklk gsterip gstermediklerini test etmek amac ile varyans analiz (ANOVA) istatistik yntemi kullanlmtr. Test ile ilgili ortaya konan sfr ve alternative hipotezler aadaki gibidir: Ho: rencilerin genel baar notlar (CGPA) interneti kullanm amalarna gre bir farkllk gstermemektedir. H1: rencilerin genel baar notlar (CGPA) interneti kullanm amalarna gre bir farkllk gstermektedir. SPSS 10.0 programnda varyans analizi yaplm ve aada Tablo 10daki veriler elde edilmitir.
Gruplar Aras Gruplar i Toplam Kareler Toplam 6,314 145,696 152,010 s.d. Ortalama Karesi 9 ,702 308 ,473 317 F 1,483 nemlilik Derecesi ,153

Tablo 10: Varyans Analiz Sonular (CGPA Kullanm Amac) %5 nem derecesine gre ortaya konan sfr hipotezi (Ho) kabul edilmitir. Sonu olarak rencilerin genel baarl notlar (CGPA) interneti kullanm amalarna gre bir farkllk gstermedii belirlenmitir. rencilerin genel baar notlarnn (CGPA) internet zerinde en ok hangi sitelerdeki reklmlarn ilgi ekmesine gre bir farkllk gsterip gstermedii test edilmek istenmi ve bu ama ile varyans analiz (ANOVA) istatistik yntemi kullanlmtr. Test ile ilgili ortaya konan sfr ve alternatif hipotezler aadaki gibidir: Ho: rencilerin genel baar notlar (CGPA) internetteki ilgilerini eken site trlerine gre bir farkllk gstermemektedir. H1: rencilerin genel baar notlar (CGPA) internetteki ilgilerini eken site trlerine gre bir farkllk gstermektedir.
170

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

SPSS 10.0 programnda varyans analizi yaplm ve Tablo 11deki veriler elde edilmitir.
Kareler Toplam s.d. Ortalama Karesi Gruplar Aras Gruplar i Toplam 1,085 137,910 138,995 3 291 294 ,362 ,474 F ,763 nemlilik Derecesi ,516

Tablo 11: Varyans Analiz Sonular (CGPAlgi eken Site Trleri) %5 nem derecesine gre ortaya konan sfr hipotezi (Ho) kabul edilmitir. Sonu olarak rencilerin genel baar notlar (CGPA) internetteki ilgilerini eken site trlerine gre bir farkllk gstermedii belirlenmitir. Ancak, daha ayrntl bir analiz yapabilmek amac ile internette ilgi eken site trlerine gre rencilerin genel baar durumlar ortalamalar grafii elde edilmitir. (Bkz.Grafik 1)
2,5

Genel Basari (CGPA) Ortalamalari

2,4

2,3

2,2 Oyun Sohbet-Tartisma Haber Gruplari PC Donanim

SORU5

Grafik 1: nternette ilgi eken site trlerine gre rencilerin genel baar durumlar ortalamalar grafii. Grafik 1den de grlecei zere, oyun tr sitelere ilgisi olan rencilerin genel baar ortalamalar dier site trlerine ilgi gsteren rencilere gre daha dktr.
171

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

2.3.3 apraz Tablolama Ki Kare lgi Analizi Testi (ChiSquare 2)

nterneti kullanm amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasnda bir ilginin olup olmadn test etmek amac ile seilen iki deiken arasnda apraz tablolama yaplm (Bkz. Tablo 12) ve ki kare istatistii ile Tablo 12den sonra belirtilen hipotezler test edilmitir.
SORU4 SORU5 Toplam 1 Oyun 2 Sohbet- 3 Haber Grp 4 PC Dona. Tartma 1 Aratrma Says 17 22 67 9 % SORU 5e gre 60,7% 25,3% 39,9% 37,5% % Toplam 5,5% 7,2% 21,8% 2,9% 2 Gezinme Says 6 17 15 2 % SORU 5e gre 21,4% 19,5% 8,9% 8,3% % Toplam 2,0% 5,5% 4,9% ,7% 3 Sohbet Says 1 9 3 1 % SORU 5e gre 3,6% 10,3% 1,8% 4,2% % Toplam ,3% 2,9% 1,0% ,3% 4 Gzt-Dergi Says M/D* 5 22 M/D* % SORU 5e gre M/D* 5,7% 13,1% M/D* % Toplam M/D* 1,6% 7,2% M/D* 6 Ar-Gzt, Drg Says 1 4 25 1 % SORU 5e gre 3,6% 4,6% 14,9% 4,2% % Toplam ,3% 1,3% 8,1% ,3% 7 Ar-Sohbet Says 1 6 4 1 % SORU 5e gre 3,6% 6,9% 2,4% 4,2% % Toplam ,3% 2,0% 1,3% ,3% 9 Ar.- Gez. Says 1 6 10 3 % SORU 5e gre 3,6% 6,9% 6,0% 12,5% % Toplam ,3% 2,0% 3,3% 1,0% 10 Hepsi Says 1 18 22 7 % SORU 5e gre 3,6% 20,7% 13,1% 29,2% % Toplam ,3% 5,9% 7,2% 2,3% Toplam Says 28 87 168 24 % SORU 5e gre 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % Toplam 9,1% 28,3% 54,7% 7,8%

115 37,5% 37,5% 40 13,0% 13,0% 14 4,6% 4,6% 27 8,8% 8,8% 31 10,1% 10,1% 12 3,9% 3,9% 20 6,5% 6,5% 48 15,6% 15,6% 307 100,0% 100,0%

*M/D: Mevcut Deil Tablo 12: Soru 4 (nterneti en ok hangi amala kullanyorsunuz) ile Soru 5 (nternet zerinde en ok ilgi eken sitelerdeki reklmlar.

172

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

Ho: nterneti kullanma amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasnda bir iliki yoktur. H1: nterneti kullanma amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasnda bir iliki vardr. Yukarda belirtilen hipotezleri test etmek amac ile ki kare yaplm ve aada Tablo13deki sonular elde edilmitir.
Pearson Ki-Kare Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association N of Valid Cases Deer 53,737 57,564 3,761 307 s.d. 21 21 1 nem Derecesi ,000 ,000 ,052

Tablo 13: nterneti kullanma amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasndaki ilikiyi test etmek amac ile yaplan ki kare test sonular. %5 nem derecesine gre ortaya konan sfr hipotezi (Ho) red edilmitir. Sonu olarak interneti kullanma amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasnda bir iliki olduu bulunmutur.

SONU
Aratrmadan elde edilen bulgulara gre, rnekteki renciler interneti en ok aratrma amacyla kullandklarn (Bkz.Tablo 3 ve Tablo 4), haber gruplarndaki reklmlarn (Bkz.Tablo 5) ilgilerini dier sitelerdeki reklmlardan daha fazla ektiini, en fazla e-posta reklmlarn (Bkz.Tablo 6) beendiklerini, internet zerinde en ok kaset/CD reklmlarnn ilgilerini ektiini, rnekteki rencilerin %74 internet reklmlarndan etkilenerek al-veri yapmadklarn, bunun nedeninin ise internet reklmlarnn karmaklndan kaynaklandn belirtmilerdir. rencilerin genel baar notlarnn (CGPA) interneti kullanm amalarna gre bir farklk gsterip gstermedii varyans analiz yntemi ile test edilmi ve rencilerin genel baar notlar (CGPA) interneti kullanm amalarna gre bir farkllk gstermedii belirlenmitir.
173

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

rencilerin genel baar notlarnn (CGPA) internet zerinde en ok hangi sitelerdeki reklmlarn ilgi ekmesine gre bir farkllk gsterip gstermedii test edilmi ve rencilerin genel baarl notlarnn (CGPA) internetteki ilgilerini eken site trlerine gre bir farkllk gstermedii belirlenmitir. nterneti kullanm amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasnda bir ilginin olup olmadn test edilmi ve interneti kullanma amac ile internet zerinde ilgi eken site trleri arasnda bir iliki olduu tesbit edilmitir. nternete giren kullanc says her geen gn hzla artarken, internet artk kresel bir iletiim arac haline gelmitir. Bu durumda internet reklmlarnn da mteriler zerinde etkisi artarak devam etmektedir. nternet reklmlarnn, firmalarn dk bir reklm btesi ile, geleneksel reklm aralarnn ulaabilecei mteri kitlesinden ok daha fazla sayda potansiyel mteri kitlesine ulaabilmelerini salamaktadr. nternet reklmlar dzenli bir biimde kullanld ve sonular lld takdirde, firmalarn pazarlama karmalarnn en nemli bileeni durumuna gelebilir.

Kaynaklar
Assael, Henry. (1994), Consumer Behavior and Marketing Action, Second Edition, Kent Publishing Co., Boston. Biehal, Gabriel and Debra Stephens and Eleonora Curio. (September 1992), Attitude Toward the Ad and Brand Choice, Journal of Advertising, Vol.21, Issue 3, 19-37. Churchill, Gilbert A.Jr. (1996), Marketing Research, Third Edition, The Dryden Press, Florida. E-i Gerei. (2001), Capital Dergisi, Nisan, 11-14. Etzel, Micheal and Bruce J. Walker and William J.Stanton. (2001), Marketing, Twelth Edition, McGraw Hill/Irwin Inc., New York.

174

A Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.1, No.1, Fall 2001, 158-175

Homer, Pamela. (1990), The Mediating Role of Attitude Toward the Ad: Some Additional Evidence, Journal Marketing Research, Vol 27, Issue 1, 7987. Keeler, Len. (1995), Cybermarketing, American Marketing Association Publication, New York. Krcova, brahim. (1999), nternette Pazarlama, Beta Yaynevi, stanbul. Kotler, Philip. (2000), Marketing Management, Prentice Hall Inc., Millenium Edition, New Jersey. Kotler, Philip and Garry, Armstrong. (1999), Principles of Marketing, Prentice Hall Inc., Eighth Edition, New Jersey. Kuegler, Thomas and Paul J. Dowling and Brent Taylor. (2000), Web Advertising and Marketing, Third Edition, Prima Publishing Co., New york. Odaba, Yavuz. (1996), Tketici Davran ve Pazarlama Stratejisi, Anadolu niversitesi Yayn No:908, Eskiehir. PC Magazin Dergisi. (1998), Sanal Dnyada Reklamclk, Haziran, 28-30. Power Dergisi. (2000), nternette On eit Reklam Teknii Var, Kasm, 164165. Sawyer, Ben and Dave Greely and Joe Cataudella. (2000), Webde Maaza Amak, ev: Mehmet mleki, Alfa Yaynevi, stanbul. Settles, Craig. (1996), Siberpazarlama Baarnn Esaslar, ev.: Hidayet ahin, Sistem Yaynclk A.., stanbul. Wells, William and Burnett, John and Moriarty, Sandra. (1998), Advertising, Prentice-Hall Inc., Fourth Edition, New Jersey. Zeff, Robin and Brad Aronson (1999), "Advertising on the Internet", John Wiley & Sons Inc., Second Edition, New York

175