You are on page 1of 179

. .

2005

. . ,

.I,

., 2005

Topchishvili Roland A. Ethnohistorical etudes, book I, Tbilisi, 2005

, , ,
.
. .

: ;
.

: ;
,
;
,
.

: .

" "

.
. 2004 6
( 7).

.

( ).

.
() _ .

. .
.
XIX .
.

( ).

.
:
.
, ,
.
.
.

.
- -
.

.

.
.

.
.
.

.

.

, .

?*
, ,
. ,
.

.
. ,

, (, , ...) .
. , :
. ,
.
, , ,
.
,
.
,
?
. ,
.
. .
,
,
-
.
,

" ",
, .
, , ,
. -,
,
. , ,
,
. .
. , ,
,
. ,
, , ,
. ,
. .

, 11, 15.03.91.
6

, , - , _
.
, (, , )
- ,
, ,
.
, .
,
, , .
, .
, , ,
. , ,
,
, , ,
. , ,
.
, ,
, , , . , .
, , ,
, , .
-, ,
,
.

, .
, ,
. ,
, .
,
,
,
.
,
, , , ,
, , .
, , , ,
, , , , , ,
.
.
. -
,
. - ,
. ,
, , ,
, .

, .
7

,
,
, , -
. .
,
. () ,
, _ .
,
,
, ,
. ,
, , .
, .
.
, ,
. ,
.
(, ,
). , ,
, .
, , ,
, ... , ,
, , , .
?
, ,
, .
. , ,
. . "" .
, "",

. . ""
, .
-
,
(). .
.
. .
.
.
.
. ,
_ ,
. ,
.
, ,
. ,
"" .
8

, .
. - ,
, , .
, . ,
- ,
"".
. , 1668 .
" " (, 1, 5. , ., 1940, . 45).
1704 .
, (. . 128).
. ()
, .
.
( )
. , .
. .
, ,
. ..
(. , ).
. ""
. .
, , .
,
, , .
"" .
("" ,
). ,
.
, .
,
, , , .
. ?
.
. ""
.

("") ,
. , ?
, , , , , ,
, , , , , , , ,
, . ! ..
. , ,
, ,
. XIX -
:
" ". ,
() . ,
, . ,
9

. ,
,
. ,
, , , , . -
, , .
- . , ,
, ,
, , .
- " ,
?",
.
, .
. 1979 ,
68 000- ,
1,8 . ,
, , ,
. ,
. 98,2% ,
91,7%-, _ 94,8%, _ 81,1%, 70,9%.
. , ,
("")
( , , ).
, ,
, : ", ,

( _ . .).
. .. - ( _ .
.) 30- . .
. ,
, - -
, .
" " ,
.
. , ,
. ,
.
, ( ) .
, ,
. ,
.
,
,
, . .
.
.
. ,
,
() . . -. ,
10

( )
".
, . ,
( ,
XVIII - ,
, .

(

_ ).
, .
.
. , ,
. . . - .
.
" ?"- .
- -
. _ "" _
( ) . , ,
, , .
, . .
, .
, , : " _
, , , ,
. ... "?.
() -
, ""
. , ,
, . .
: "_ , . _ : _
, , , ? , -
, , .
? ,
, ".
. , ,
.
, " !"
""
(. " ", 1985 . 29 ).
: " ,

, ".
: ""

"
",
. ,
_ "
, ".
11

_ ? _
. , .

*
( )
,

..
,
.
. ( )
, , . . ,
IV - IX -, .
(,
, , -)
. ,
( ) .
.
( ) . ,
, ,
.
.
.
,
.
.
.

,
.
.
,
- , ,
: " ...
".
, ,
, .
, . .
,
. ,

( , , , ),
, .
*

24 , 166, 15 , 2004 .
12


, ,
.
,
. , . .
,
.
. , , ,
. , ,
.
. . ,
, , . ,

-

.
, , , .
,
,
.
,
.
326
,
. .
_ ,
.
, , ,
.
-
( -)
. .
, .
.
: , (),
, , , , (,
...), , , ...
. ""
.
- ,
, , .
, ,
-
. ,
, - ,
,
. , , , ,
. ,
. "
13

.
". . .
,
"- ". "
. , ,
. ".
, .
(, ) ,
,
. , .
, ()
.
, , . , ,
, . ,
, ,
, . ,
- .
, ,
. , , , , :
" ". ( ,
).
.
, .
. ,
, ?
,
. , -
?

, ,
.
. ( _ )
, , , ,
, .
. ,
?
.
, (
! ).
, , , , (,
) ?
.
- .
. ,
-
. , ,
, (
), ( , ),
14

. ,
. : ,
, .

, , (
). , (,
). ,
. (
) - .
, - (
) - , ,

, .
, . ,
.
: " (1755 _ ..)
. ,
". ,
. ! , ,
.
,
, , . ? ,
.
XVIII - .
, "
.
, " "- ,
. 1770
. , .
.
150 ,
. ,
, , ,
,
. , .
" "
? ,
( ),
.
XVIII - ,
, , ,
,
" " .
. ,
,
. ( )
, . ()
.
15

, .
. ,
() .
. ,
,
, , .
,
,
. ,
, , ,
, ,
. ,
, ,
.

, , ..
. ()
() .
, ,
,
(VII -). ,
.
, , .


. (),
(, - _
. ,
, (1337-1453)
, ).
, , , (, ),
. ,
.
, , , , , , ,
. (
- . . ., 2003, .425).
, . ,
(, , , , -, , ).
.
.

. : , , , , ,
... ,
.

, XIX - , ..
( , ).
.
.
16

, .
? ( ""
. ,
. . ,
, , . . . Va
, . (joki)
.
. .. . , .I, .,1987, .295-308).
, . .

- .
, .
. ,
- .


(.
..
.

VI-XIII
. , 1982, .111-112).
, ,
, - (), ,
-
( . , ., ., 2003, . 41).
, ,
25-30% . (
)
?
,
, , .
?
.
. ,
, ,
. . ,
.
, _ , _ ..

. .
? ,
. ,
, ,
, ,
, , , , .
XIX . .
.
, . ,
?
17

. ,
. ,
.
. ,
( ) (
) .
( ).

.
, _ .
. .. II
- - ,

.
. ,
.
, , , ( )
. ,
. "
? , (,
) .

.

,
. ...
: , , , ,
... .
(
). ,
_ ,
, (, ,
). ?
, .
,
(
.
.
.
. ). ,
XVII-XVIII

. , -
,
_ .
(, ,
...
. ..
.
18

- - ). XIX .
. ,

.
,
.
, , .. .

. .. ,

, _
. .

.
, , ,
., :
. , , ,
, . ,
.

(..e, :
, ., 2002, .233). :
(. )
(, , , ,
, , ...).
, (
) . ,
.
, - ( ) ,
, .
, , ,
.
.
,
() . , ,
.
, . ,
, .

. ,
, . ,
,
, .
, -

() . , ,
19

("" . ?).
,
.
,
,
, ,
.
, - ,
, ( !)
, .
, ,
, ,
. (
, ).
, , ,
, , .
,
,
. .
, .. ,
- ,
( ), ,
, . ( ,
)
( ).
, .
:
,
. ,
. , ,
, .
,
, , .
, , , ,
.
, ,
() .
,
,

, .
, ( ,
) . , ,
. - ,
. ,
, , .
XX - 30-
.
20

(), , ?
?
? , -
. , , . -
,
("-") .
,
? ,
() .
,
, , ?
,
. , , ,
.
, .
. - ,
, ,
. XXI
_ ,
.
. - .
(
). , , ? ,
. ,
,
?
, , .
, . ,
, , ,
(, ) . ,
(, ). ,
, , .
. ( )

.
, - .
,
:
, , , , .
? ?

?

. ,
"" -
,
21

, . ,
, ( ) ,
,
.
,

.
, , .

- .
: "
, .
: "
, ,
,
.

. _
( ,
,
, ), ,
.
()
. XIX XX ,
, ,
- .
, ,
.

.

. .
-
. ,
. ,
? (
) ?

.

, ?
XVIII -
, (:

. .
,
- ),
: -
22

.
, - ,
, .. , .
,
.

- .
.
.
,
(
). XX - , ,
. ,
, .
.
.
. ,
, ,
. :
"
.
...
".
, (
),
.

. ,
, , , ,
. ,
_ ,
.

, (
).
, , , ,
, , .
-, - .
, ()
, ,
. -
, ,
, ?
.
, () ,
(
), ,
. ,
23

( )
. , ,
, , - ,
,
. .
, , ,
, "
" . ,
, ,
, .
,
.
, ; ,
. ,

, ,
.
, , ,
(
).
P.S. ,
(. "
", 1, , . 63-66).

, :
" ,
, ,
"".
, :
, , , , , , ..
- _ ---, ,
, --- , , --- ,
, --- , ..
, --- , ,
, _ .
,
- ,
_ !
, , .

, , .
, : ,
, , , , ,
, , , ,
, , , , ,
, _ ,
, ,
.
24

, ,
, "", .
,
_ ,
. , (resp. )
".

, , , ,
:
,
. "" ,
.
. : "

_
, ".


?*

-,
- .
- (-)
(, )
- .
, ,
.
, , , , , , ,
, , , , , , , ,
, , , ,
"", " ", " ", ", "",
" ". ,
-
. ,
,
. ,

. . "
", , ,
, , .
, , , "",
" ", " ", .
XIX-XX .

, 33, 34, 1995.


25

XX - 60- .
( ), .
"" ,
, ,
-. , "" (
) " ", "
", " ", " ", " ", " "
. , ()
- (XIX -
, , -
" , . ,
, , , .
, _ .
, , ,
"). ,
.
.
.
,
- .
, -, ,
. ,
. ,
( ) .

(,
.
),
.
(). (
_ ). , , , , ,
, , , , .
, ,
, . , .
,
(, ) , .

, . ,
, .
, , (,
) . ()
, , . ..
.
(, ) . ,
. ,
.. III II
(. ). -
, (, , )
26

. -
, ,
( ), .
, .
, .
.
.

, . ,
,
. XIII-XIV
- " " .
-
. -
. ,
"" : ", ,
, ; ,
. , , ,
-; ,
". "" :
", , _ , _
, _ ".
, ,
.
, , -
- (, ).
" ( , , )
.

. ,
_ ,
. ,
, ,
-
.
.
, -
.
,
, , ,
, ,
.
,
, ,
_ . ,
,
, .
27

,
- ,
. ,
,
, ,
- .
, ,
. ,
, ( )
, , ,
.
(, ) ,
, , ,
.
;
,

.
, , , , .
,

. - ,

. ,
, .

.
, ( )
,
, ,
(. ). ,
, ( )
. ..
: "
. ,
; ,
, ". ,

. , ,
( ) . ,
,
" " " ". " "

( ) ,
, , ,
, ("
. "; "
"). , ,
28

, , ,
.
,
, , .

- - .
, , , ..
. . ,
-

.
: XVIII ,

, ,

- , ,
(. ..., . 42).
,
.
.
,
, .

. _ .
, .
,
(, ) .
, .
, , - , .
, -
(-)
. ,

.
(,
, ).

. ,
.
.
;

.
( _ ,
_ , - _ ) .
. . ,
29

, -
.
() .

(. , , I, . 230).
, .
.
.
. ,
,
, (-)
(
). ,
,
()
.
, , , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , , ,
,
? , ,
( )
, ;
. ,
_ ,
, , ,
, ,
.
, , ,
()
-
.
.

, .
,

. . . ,
()
. . _
, , (, ), , , (. VIII, . 146). (, )
. :
, ().
(.
149). - , .
30

,
.. IV VII - (. 150).
.
, ,
. XIX-XX .
. .
(, ) ,
, .

() , , ,
, .
.
,

. ,
,
, - .
, (.. )
. , ,
,
.
.
, ,
, , , ,
,
. ,

- (-)
. ,
.
( , ), -
. ,
, , ,
, , ,
, .
,
( ) ,
.
. , ,
. , " ,
" ().
, " ".
. . .
, , ,
"" ,
.
31

,
"- ", .
, -
( , , , .. , ., 1988),
(, ) : 1.
(, ) 2.
, ,
. , (, )
- . , ,
, , ...
"", " " " ",
,
, , , ,
() ()
, .
, , , ,
( ), . ?
?
.
. , , ,
,

-
, - ,
- , . ,
-
- (-)
, , , ,
, , , , , , ,
, , , , , , , , , .
,
, ,
,
, . , ,
""
. . ("")
. , ,
. , (
), , ,
,

.
. .
: "... -
, , . ,
, , , ,
.
32

,
_ . ,
, , ,
, .
( ) " ", " ", "
" . ""
" " . ?
, ?

() _*

() .
() (. ethnos_
onyma_) . , ,
.
, , ,

.
.
,

( ,
.
).
.
. ,
"", "".
Deutsche-, , "", "",
"" ..
()
(), . ,
"" ""
( "" )
( .
"" , _ "", ,
"" ". "").

( _ ). .
XVII - ""
. ""
.
"" (.. ).
""
.
*

.
33

: ( ) .
, "" :
"-"
"--", "", ,
( ) _ "" .
,
. , ""
"" .
. ,
"" , XXI - ,
.
. (.
), (, ,
, ) ,
. .
(), ().
, .
. ""-
( ""), _ ""-, (
) _ ""-, _ "",

_
"",

_
"".

""-,

_"".
A () "", ""-
, _ ""-, ""-, _ ""-,
_ ""-, _ ""-. "",
. , ,

()
( "" _ "").
.
.
, "". ""-
( ""- ).
"" ""
. "",
.
. "" _
,
.
.
,
. , _ ""
.
""

_ .
, , , ,
, , , , , , ...,
(),
- .
34

"".
, , --
. : ,
, , , , ,
. IX - "" .
, ,
,
. , ,
.
. , ,
_ . -
, .
- - .
,
. ()
, ,
- . ,
, -, -
.
, .

:
,
,
,
, , , ... _
, , , , , ,
.
( ).
_ , .
(,
, , , , , , , ).
,
, .

. , ,
. .
,
.
.
.
( ).
_ ,
.
.
( ) () . ,
_
( ),
,
. VI -
.
- _ (
35

) . XII-XIII -
. , .

_ . , - .
,
,

(. ).
-
( ). ,
. ,
.
. .. II I
. - .
, , ,
,
_ , , ,
. , ,
.
,
, ,
, .. .

. .
XIX -
. XX - 20-
( ), . VIII -
(.. ) ,
. ,
,

. , XVIII -
, . .,
, .. ,
, . ( , ) ,
, .
,
.
.
.
.
, .
,
. ,
, V ,
. .
, ,
: , , . ()
36

,

( XIX - 30- ,
).
, ,
.
. ,
.
. .

. ,
, ,
,

- .
,
. ,
. .

( , , ).
( ) ,
, (
,

,
..

( ) . ()
. ,

. ,
- .
.
,
() . ,
_
. ,
A
, .
- , VI -
.
, ,
. VIII -
, , . ,
-
( .
,

),

, .
, , , ,
() -
.
37

- ,
, . VI-X
_ . X
.
.
. XIII - . . ,

.
, .
(
).
, .

. ,
1295
. ,
(. ..
. , ., 2003, . 27, 29; .. . , -., 2003, .
132).
,
. ( )
.
() _
_ . (.
),
, (
) ,
. .
.
,

. , I-IV , , . ,

.
, ,

. XVIII -
(
) .
6000- ,
,
. ,

. .
,
. , 38

, (,
- . ).
,
( ).
,
,
, , .
,
, , ,
-
( )
.
: ? :
() ,
. .
, , ,
() . ,
,
.
: ,
, , ,
, , ,
, , , . . :
:
, (.. ,
.. . . , ., 1971, . 16).
,
. , ,
,
.
. ,
(.. .
, ., 1973, . 108).
, , .
,
, , ,
,
. ,
()
.
, . ,
,
.

39

. . *
. . "" ,
_ .

. , , ,
. .

. -
. " " VIII .
, ,
, , ,
,
. ,
.
.
, . :
, .
; ;
,
;
... , .

. ,
. ,
.

.
, " "
. , " ",
, -
: " ,
.
: 1.
; 2. ,

. ,
. , , , , -, , , , , , , , ,
(, , , , -,
, ) _ -"" (
) ,
" ( , . 1, . 175 . ).

_ 100, 1996, . 146-157.


40

,
(, , )

.
. ,

, ,
, , .
. : " -
. "" :
, - .
, VII-X ,
, , .
- , ,
. ,
. ,
" (, I, . 181).
XX - 30- .

,
.

.
,

.
. . : "
, .
().
. ,
, , ,
, . _ .
, , , , ,
, " (, I, .
358).
: "
. , ,
, , (
,
, - )" _ (, I,
. 359).

. ,
, ,
, ,
. .
:
, , .
, . ( )
41

. - ,
.
; ,
, , .
.
", ".
,
,
-
.
.
.
, .
.
,
. : "-
- .
- .
- .
( , )
-
(resp. ) (..
, )
( ) (, . I, . 181-182).
"-" ,
.
. .
, .
, , - ,
" " ,
. ,

.
.
. .
" ",
- - . .

- .
. -

. .
. ,

, , - .

. ,
.

42

. -
- ,
, ,
.
" " . : "
, , . ,
, , , "86 ". "
, .
, _ .
, " (, I, . 208). ,
, ; ,
, "" _
, , ,
"" . ,
. XX - 20-30-
,
. . ,
. , ,
_ .
. -
, .
,
, , -, , ,
. : "
. .
() . " ,
(.. , . .) ;
, ,
, . , " (,
, ) ..." (, . I, . 235).
, .
: "
.
: , ,
. : ,
. . , "-",
"-"

"
(.
235).
. , - .
,
( ) . , _
- , .
(
, , , , ) .
-
.
(, , ), .
.
43

, -
.
. ,
,
,
.
, .
,
. " " : "
( )
(). , (
)" _ (, . I, . 200).

. _
.
, , ,
. :
" . . 1918
, , .
.
" (, . I, . 29). "
. : " (). ". 19171918 -.
" (, . 58). " . 1918
. .
. " (, .
69). .
.
. ,
. , .
1829
: ", , , ..
-, -, .. .
. XVI - :
, :
" (, . 169).
. . : " ,

, - .
,
. , ,
,
" (, . 236). .
, (,
. 237): "
, .
, , , ,
44

(-
) .
".
"
(, ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , , , , ,
, , , , , )

_ ".
, .
, ,
. ,
, ( )
-, . .
: " (

,
-
-
,
.

,
, (,
. 240).

. ,
, .
" ,
""
" (, . 242). " ,

, ".

, . ,
.
. ,
" ", "", "", "".
- ,
"", "", "...
.
. 1952
" - ",
- (-) .
, .
, , - (-)
" , "
" , , ,
,
45

"
(, . 341).
. (, . VIII) (-)
, - , "
".


. : " ""
" ". ""
,
, -
". "
() _ "", "".
, ,
. ,
.
, . .
.
-
().
, . .
_
. . , ,
,
.

XIX .
*
, ,
. , , ,
,
.
. XIX -
1880 . ().
, 1886 .
( ) ,
.
1886 . 24

. : )
; )
) . . 1886 .
.
- .
*

, 12, 1987, . 157-165.


46

. ,
() , -
. 1886 . , ,
(), , (
), , . ,
. -
(1873 .).
. ,
,
.
1886 . - , ,
.1
1886 . -
, , ,
, ,
. - : 1.
( ; - ;
_ , , ; -
;

),
2.

;
3. ; 4. ; 5.
; 6. ; 7. ; 8. ; 9.
...
.
,
,
.
, .
()
.
. , ,
, .
,
( ) _ -, _
, _
-
.

, - , ,
,
()2 .
, ("")
.
( ) ,
_
. , (
)
,3 - ,
( ) -
47

. ,
? " ".

"" .
,
. , _ .
, ,
. _
() .

- .
, . ,
- ,
, ,
.
- . ,

,
,
,
4
, , , .
,
, .
-
. , ,
, . 29 ,
, 1886 . - , , ,
,
.
- .
. ,
. ,
(1632-1658).5
. "" :
,
,
,
,
,
, , , , , ,
, , , , ,
(254-8-1654).
.
1818 .
(254-1-542). 1830 .
() (254-1-1244, . 24-32).
,
. -

.
. (254-3-1655). - ,
- , .
.
. , .
48

. (254-3-1660)
. (, ,
.), - .6 ,
, -
"", _
.
. (254-3-1662)
,
,
...

_
,
, , (254-3-1663); _
, ; _ (

),
,
,
,
, , (254-3-1667)... _
, , , ( ...
254-3-1674); _ , , , (245-31706) .
. ,
-
. , , , (254-3-1717).
, ()
, .
. , - ,
: , (1830 .
, _ ; 254-1-12-46, . 76-93. 1818 .
. 254-1-544, . 158-164); , ,
, ... (254-3-1725); _ , ,
, , , ...
.
( ). , , XV .7
,
. : ,
,
,
,
,

(
),
, , , , , ,
, .
, , . ,
. ,
. () XIII . -
( ) .8
1886 .
, , .
,
. ,
.
XIX .
, , ( ) .
( - )
.
49

(25-3-1606),
: , " , (254-3-1616)
( ).
( ).
:
, (. ), , (.
), , ,
, , , , , , ,
, , , , , ,
, , ... (254-3-1629): (
);
_ ( ); _
( ); ( ); _
( ); _ ( ) (254-31782, 1603); ( ) _ ( ).
, ,
.
. . . , ... -
-.

.9 : ,
, - ,
(.. ).10 ,
(-)
,
.11 , (-)
. , ,
. , .
,
. ,
( )
. .
, ,
. , ,
, ,
, ,
XIX . (
XIX . ,
,
). XIX - , ,
,
1811 .
, 1886 .
.12 - .

. ,
XIX . . 60-80- .

. - ,
50

.
, .
.
: - . -
. - ,
. 10
"15 " (.. 1871 .), "11 " (.. 1875 .), "12
(.. 1874 .), "10 " (.. 1876 .), 8 " (.. 1878 .) (254-3-1655).
. ( , . -), - 169
, 112 (254-3-1681). .
(. -)
75 (254-3-1674). 46 20 . .
,
.
, 1886
- _ -
( ) (254-3-1117,
. 1-40; 254-3- 1790, . 1-64).

. 1886 . -
,
_ , .
_ (-) .
. .
() "" ,
. - .
( ). . . .
- .
(: , , , ,
, ), -
", .
- (254-3-1816).
, , , , , . .
( )
.
, - ,
, XIX . ,
XVII-XVIII . . - , , XIX . 80-90 , 900- ,
. , - . -
,
( )
.
- , ,
,
.
.
51

"
" .
,
.
, : .
, . , . . , ,
_ (-) .
, _ -, _ .
: , , , , , ,
, , , , ... :
, , , , , ...
,
, -
-. -
,13
.
, ,
. ,
_ .14 . , -
- : ,
, , , (
). : , , ,
, ,15 , , , ,
, , , ...
,
: , , , , ,
, , , , , , ,
, , , . . :
, , , ( ), , ,
, , , , , , (
), ( ), , , , ,
, ...
1886 . - . ,
- . : , ,
, , ( "").
.
(137 , 1,274 ) .16 -
.
. .
XIX . .
,
. - , _
- _ , .
. 1886
16 ,
52

: , , , , ,
...17
, ,
1886 . -, 51 .
- , , ,
(, , ), , ""
. , , .
(, ) .
,
.
: , , , , ,
, , , , , , , ,
, , , , , ...
: , , , , , ,
, ...

. -. " "
", ,
. , . -
. -
. : -
- , -,
,
18
. , 1595 .
"
"

. .19
1886 . -
( ).
. (254-3-1843);
1880- 37 (254-31852).
. , .
, ,
: , , ... -
(254-3-1892, . 1-49).
, -
(_, _) .20 ,
...
( _ _-
).
, _ ,
_ .

20.455- .21
.
1886 . _ 23.995 . ,
, - -
.
19,3 ,
53

(
) _ 19,4 , _ 43,2 ,
_ 18,1 .
1886 . - (, )
, .
-
"", .
- ,
.
-. -
- ,
_ (253-3-1752, 1739, 1747...). ,
. -
. , -
. .
,
( -) .

(,
-)

. .
.22 1886 .
-
( ).
-
( ).
( ): , , , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ; ( ):
, , , , , , , , , , ,
, , .
- . , ,
:
(. ) .
. , .
,
- . - 1886 .
. ,
. -
. , , ,
(, , )
.
. ,
40-50 (, 57 .
.. _ 254-3-1626, . 27-39),
18-20 . , ,
, . - ,
. , 23
54

(254-3-1746, . 70-71). . 12-


( ) .
.23 , XX -
. ,
. .
, - XV-XVI
. , , -
, . ,

. -
- .
, -
.
. ,

. ,
, .
.
- .
,
( ) 25-28 .
-
, 11 . - ,
. ,
,
( , , ,
).
, , , , , , ,
, , , ...
_ (-) ,

.
- , 1886 . -
.
. XIX .
,24 -
- XIX . .
:
1. ,
1886 . , 1893 (: ...).
2. . , , , . 5,
., 1980, . 319.
3. . , XIII-XVIII ,
., 1982, . 302-322 ( . ).
4. . , . 254, . 3, . 1650
( : 254-3-1650).
55

5. . . . , 1850, . 27.
6. . , .
, . 1, ., 1964, . 220.
7. . ,
(XVIII-XX .), ( ), 4, 1987.
8. , , . ,
. 37, 42, 164.
9. .. , ( ), , 1985, . 90.
10. . . 125.
11. , . 41.
12. . , XVII-XX . .,
1984.
13. . , -, ., 1975.
14. . , (), ., 1981, . 230.
15. (-. ),
(. _ ) _ , (.
_) _ (. , . , . 200, 184, 131).
16. ...
17. -
. : ( ,
..) . .
, (.. ,
, -., 1911, . 5, . 25, 26, 31-33, 36, 45); .
. : ... (. 32).
18. . , . , . 33.
19. , . , II, ., 1941.
20. . , -
, , ., 1967, . 101-140;
, . 37-40, 73; . , (, ,
), ., 1979, . 66-70.
21. ...
22. . ., 1971; , ., 1986.
23. .. ; , . .
, ., 1955, . 403.
24. 1830
. . . , . , . , ., 1965.

*
( )
.

. ,
,
.
*

, III, , 1999, . 72-79.


56

( )
. .

. -,
.
:
-
-.
.

, , , ...


.
, -

.
,
. : ,
(), , , , , ... : ,
...

, , , ,
() .
, ,
-, . ,
.
. .
, , ,
. : "
, : , , ,
, . ,
(. 1955, . 16).

: " , _
, ,
, .
" (. 1955, . 17). "
, ,
, ,
; " (. 1955, . 18).

. , ,
-, ,
.

. , _
57

" ,
", "
, ,
, , " (. 1955, . 27).
,
.
.
,
" , ,
, " (. 1955, . 20).
.
,
(.
, 1993).
(.. VI -):
" ,
, .
, , " (. 1955, . 15-16).
.. 169 (-I, 1970, . 452-453).
.. I - : "
( : _ ..).
,
..." (, 1955, . 44).
(. , 1963,
. 240-244). " " . " "
() .
.
. XIX -
. ,
, - (. , 1993, . 69). XIX
.
,
. .
1886 ( ) 14.714
.
.

. - -
.
.
, .
.
.
- . , V
,
. X II
58

- ,
(. , 1982; . , 1989).
. : XI
, ,
.
.
XV .
XV 30- 6000 . 1774
II-
(. , 1982).
.
, .
.
1829-1830 , ,
. : ,
, ... .
;
, _ . 1829-1830
- 14.044 (90.000 ) (.
, 1975, . 342-362).
.
,
. ,
,
.
1886 172.000 ,
10%- .
" "
.
.
.. VII-VI (. , 1982).
(.
, 1963, . 241). .
.
XVIII II . ,
II-
.
1830-
. 50 ,
- (. , 1975, .
337). 100-
, (. , 1975,
. 337). 1886 . ( ) 28.774
.

, . 1886
.
.
59

( ). 1886
1388 (... 1893).
XVI - .
, - (. , 1975, .
335). XIX - 80- - .
(,
) . - XI-XII
, - _ XIII-XIV -, _ XIV-XV -,
_ XV-XVI -, , , ,
. XVI-XVII .
.
-. 1886 .
68.364 .
(, )
.
XIX 3% 4%-
. 1886 72.000- .
XVII .
_ , XV
XVI . XVIII XIX
.
(. , 1997).
. 1886
5.836 . (181 )
1817 21 . . 1818
.
, 1819 . 1884
(. ,
1974; . , 1995).
XIX .
. 1837
, , , , ...
. ,
, ""
. , XIX . : "
,
, , -
. ,
- ,
"
(. , 1899, . 1).
XIX .
1841 . . 1841-1845
4.097 . 1886
40.662 .
. 1886 60.432
. , ,
60

. 30.640 . ..
XIX 29.792 (...).
, . .

. 1800 90%-
, 1897 69%- (. , 1984).
.
.
,
. .
_ , ,
, XX _ , XX
_ . ,
.
. ,
.
1886 61,35% .
( ) 86,61%- .

() . 1886 . 22,25%- .
- 0,83% .
-
( _ 2% _ 0,97%).
- ( _ 0,46%,
_ 0,07%). (0,63% 0,12%).
, .
8,43%- , 2,41%-. .
10,50%- 0,13%- .
, 0,76% , _ 0,94%.
(), , , ,
, . 1886 0,03%-
, _ 0,30%-, 0,01%-.
(1299 , 51 ). XIX
.
,
.
.

.
. :
" , , , , , ,
. . ()
, " ( ,
1975, . 297-298). , : "
, ,
,
" (, 1962, . 209)
:
61

" , ,
' ."
,
.
. .
.

1. , 1993 _ . , , ,
... , 3-4, 1993.
2. , 1963 _ . , , .,
1963.
3. , 1962 - , . I, .
, ., 1962.
4. , 1989 _ . ,
, ., 1989.
5. , 1997 _ . ,
, ., 1997.
6. , 1982 _ . , , .,
1982.
7. , 1982 _ . , XIII-XVIII
, ., 1982.
8. , 1974 _ . , , ., 1974.
9. . _ I, 1970 _ , . I, ., 1970.
10. , 1995 _ . , , ., 1995.
11. , 1899 _ . , , , 1899, 6,
. II.
12. , 1975 _
( ), .
, ., 1975.
13. , 1984 _ . , XVIII-XX , .,
1984.
14. ...
1886 ., ., 1893.
ETHNIC COMPOSITION OF POPULATION IN GEORGIA
(General historical review)
The Georgian nation historically and also nowadays, consists the main part of the population of
Georgia. In the different stages of history in Georgia there lived also representatives of the other
ethnic groups: Hebrews, Greeks, Armenians, Turks, north Caucasians, Russians, Kurds, Europeans. The
history of each ethnos settlement in Georgia has been investigated. It is considered that the
population of Georgia became especially varied in the late feudal period and in the XIXth century.

62


*
, ()
. ,
.
_ ()
, ,

. , ,
() - . ,

.
,
. ,
- ,
, _ .
() , ,
().

: , , , , ,
, ... .

, . ,
, ,
,
(, 1961, . 313). ,
() .

.
,
() . ,
() ().
. , ()
, ,
()
, .
,
, ()
, . " "
,
() .
, () ,
. ,
*

. . , V, , 2001, . 131-141.
63

.
- .
, ,
.
, .
.
, . ,
. ,
. ,
- ;
() - .
-
. ,
, () ;
. (,
, , , ...) . ,
, .

, - :
(
XIX - 30- ..
, ,
, , .
,
, );

. .
(.. _ ) ,
.

.
, ()
.
() . ,
, () : ()
,
() .

"" "".
,

. ,
- ""
( , , , .).
() ,
() .
() () ,
() .
64

() , ()
, , , ,
.
, () ()
, , , ,
.
()
() . ,
() .
.
, ..
() .
. () , ,
.
()
,
. ,
, ,
. ()
() .
()
. , ,
.
, .

, .

( ,
. XVI -
.
).
. ()
( ) ,
. ,
- ,
.
, , .
, _ . -
()
.
. ()
- () .
_ , , _
. ,
""
. ,
()
. , ,
65

,
() .
() ,
() . ,
()
, .
()

, 600 .
. ,
.
. _
, ,
( , ).
() (), ()
() .
- ,
() .
,
() .


_ ,
(
).
_ ,
,
, ()
,
. ,
_ (),
,
: , (), .

() , _ ().
, .
, .
_ _
() . ,
(), (), () .
() () , ,
,
,
. ,
() ( ). -20 - "",
. () ,
, ,
() ,
66

, ,
,
() , . ,
, ,
() ,
, (.,
, .),
(., .).
(, ), (,
), ( , ) _
() .
() ,
() () _
, () ,
_ 1596
, ,
( ) .
,
- (,
1946
). ,
(, , .)

. ,
, , ,
.
()
. () ,
,
, . ,
,

.
, .
, ,
, .
, ,
,
.
. , "
,
" ( )
: )
, - ,
)
, , - (
) .. .
67

() .
,
, . ,

. , .
,
.
. , ,
,
,
.
,

. , ,
. , _ ,
_ .
, () ()
.
. , _
_ . ,
.
, .

, .
. :
" , " ""
, "". ,
, ,
, ,
, . ,
, ,
. ()
,
,
- () .

,
. , , 70% ,
, ,
,
,
.
, ,
, , ()
. XII -
() ,
, , ,
68

_ ,
. ()
, . -

,
, , ,
.
,
() ,
.
.
() ( )
- ,
(
) .
, ,

.
, () ,
,
() ,
,
.
_
, ,
,
. ,
_ ,
, .
, () ,
()
() .

, -
( XX -
). ,
() , ()
.

1. , 1967 _ .. . , . , 7,
1967.
2. , 1974 _ . .
( ). , 2, 1974.
3. , 1969 _ .. . . , 6, 1974.
4. , , , 1969 _ .. , .. , .. .
. , 1, 1969.
69

5. , 1961 _ . . .
., . ..., 2- . . 21.
6. , , 2000 _ . , . ,
. , VII, , 2000.
7. , 1978 _ .. . (
), ., 1978.
8. , 1985 _ .. . . , 1985.
9. , 1989 _ . ( XIX ).
, 2, 1989.
10. , 1973 _ .. .
. , 6, 1973.
11. , 1964 _ .. . (
). , 11, 1964.
12. , 1967 _ .. .
. , 4, 1967.
13. , 1989 _ .. .
XII-XIV .
, ., 1989.
RELIGIOUUS ASPECTS OF ETHNIC CONSOLIDDATION AND DIFFERENTIATION
Religions (confessions) played important role in the formation of ethnic variety of todays world. This
paper gives many examples of the world-history from this point of view. In some cases the religions
(confessions) promoted consolidation of tribes, in other cases they caused their differentiation.
Consolidation took place when member of one or several cognate or non-cognate tribes/nations were the
followers of one monotheistic religion (confession). Dissemination in one nation of several religions
(confessions) caused its differentiation, because very often a religious self-consciousness transcended
ethnic self-consciousness. Mono-confessional tribes by virtue of this were stable, and poly-confessional unstable ones.


*
, - ,
.
,
. , ,
. , , ,
.
,
, . ,
, ,
. .
, ,
300 , IV - . ,

*

: - , 2000, . 74-91.
70

,
.
, ,
( )
, .
.
.
-
, .
, ,
, .
, , ,

,
. ,
. ,
, ,
, , , , ()
. ,
, . ,
,
, , ,
. . , "
, , ,
" (, 1960, . 116). ,
,
.
() : , ,
. : "... , ,
,
, , ,
, , _ " (. 1955, .
106).


: " : ,
.
" (, 1955, . 25).
,
; (, 1959,
. 229; , 1963, . 176-178), - .

- ()
(, 1959, . 420; , 1963, .
176). .
. , ,
71

, .
, (, 1970, . 668).
,
. . ,
. :
, (, 1957, . 2).
.
, , .
,
- .
,
() .
,
. " "
. ,
-, " ", "
, ,
, , ,
. ,
" (, 1955, . 29). ". " . V
-, ,
.
(
) ,
. ,
.
,
, . ,
:
" ,
... -
, - ,
, " (, 1955,
. 116). ,
.

. .
. "
( , _ . .)
" (, 1955, . 125).
,
: "
,
, " (. 1955, . 126).
, , .
. " ,
", _
VI : "
72

, , ,
,
" (, 1981, . 183). 7-9
" , - -
". (" "),
. "
". " , ,

, ,
".
, VII
.
VII
. ,
(IV .) .
.

-.
,


() - .
, .
, , , ,
-,
- , .
- ,
. XI "
" (, 1955, . 126).
: " , " (, 1973,
. 359). : "
" (, 1959, . 111). XVII -
. 1669 "
" : ". : ,
, . , ,
, . ,
: , .
. , .
, , " (, 1970, . 553). "
- .
,
, ; ,
, , . :
, , ,
;
; . _
. ,
, " (, 1970, . 559).
73

, - (
) XVII - .
,
, ,
. XVI-XVII .
,
.
, .
1685 _ "
" (. 1965, . 586), ,
( )
,
, . ,
.
XVII - (..., 1964) , (
, )
, ,
.

. : "
. , ,
. ,
. ,
, " (, 1981, . 256).
, ,
.
.
,
, .
_ .
,
,
.
,
.
, (,
1973, . 71). ,
. 1852
: "
". , ,
. .
, , (,
, ). X - : "
,
".
,
, ,
74

-
. IX - ,
" IX , -, ,
, -,
" (, 1958, . 139). ,

, , () .
_ _
. " ,
, (),
.
" (, 1981, . 173).
, , ,
.
, .

. , .
VI . .
. . 169 , _ .. I -.
" " , " " ()
.
(, ), _
.
,
. ,
. ". "
, VI - 70-
. .
. ,
, : "
_ , ,
, ". ,
,
( ),
.
, ,
, -
(, , _
)
, ,
- () ,
, , . ,
- .
, -
. ,
. ,
.
75

, - .
, .
, .
VII - -
. ,
()

. -
,
,
,
.

.
. , ,
. , , ,
,
. , ,
.
. . ,
XIX -
. .
. ,
,
. ,
.
, ,

()

.
, , "".
XIX - ,
XVIII - . .
,
,

, XVII -
, .
,
. : "...
,
- " (, 1973, . 312, , _ . .).
XIX -
, .
() . ,
,

. - - ,
.

(,
,
, )
76

, .
- -
. ,
, .
.

,
.
, . , XIX -

(1811 ),
.

. ("")
. .
. ,
.
1881
, ,
( XIX - 30- ). : "
. ,
" (, 1981, . 192). XVII -

.
XIX -
. XVIII -
,
.
: " ,
.
. , _
. .
.
"(, 1985, . 631, ._. .).

. ,
,
.

, .
.
, , .
,
XIII - . ,
, _ , _ .
, ,
.
77

. .

, "
" (, 1902, . 31).
, XIV-XVI -
(, 1995, . 99).
,
.
,
.
() .
. ,
. XVI -
. -
, ,
.. - .
,
,
.
- .
,
. -
.
, , , .
,
. ,
.
:
. ,
,
, , ,
(, )
. , ,
.
, ("")
, .
, , ,
- . -
.
.
( ).
.
"",
.

" ".
1886
, , ,
78

. -
. , 1845

, - .
-,
-
.
. -
.
1861
, .

. . ,
. , - ,
: , , , , 1828
,
, ,
.
-
. .
.
. ,
-
. . . : ",
, , . 1828
. , " (, 1992, .
148). . : "
. , , , .
. .
35- (
) ,
,
,
, .
("") ". "
". " . "
(, 1964, . 53, 107, 109).
, -
, _ .
,
.
.
. ,
.
() .
, , , , , , ,
, , , , , , , ... XIX
79

- .
.
, .
. ,
. ,
_
. ,
.
.

()

, .
_ .
.
( ) -
. ,
.
, . -
.
: " (1775 , _ . .)
.
, "
(, 1983, . 50). "
" (, 1983, . 53).
(" ")
.
, ,
.
. ,
. ,
.

, , , . "
", .. , ,
,
.
(, , , ) .
,
. ,
,
.
,
.
"" . , "
"
, , .
, , ("") .
80

, .
_
.
-
? XVI - . 1595
" ",
-.
-
: " ,
, , , , , , , , .
~ (1626), ~-
,
, ,
; , "
(, 1973, . 660). : "
" (. 669). ,
: " ,
, " (. 672); : "
" (. 675); : " ,
, " (. 686);
: " , , ,
" (. 687).
, -
XVIII -
. XIX - . -
XIX - -
. .
_
() . 1886

,
. ""
, .
.
( ) ,
. XIX - -
. .
. -
. - 1828
. 30000 .
XIX - 80-
. ,
1841 .
1841-1845 4 097 . XIX
- .
.
81

, . XIX -
32 .
1830- (
) .
XVIII - . 1830-
50- ,
- (, 1975, . 337), ,
.
100-
,
(, 1975, . 335). 1886 . (
) 28774 . ,
.
.
.
XIX - (). 1886 .
5836 . (181
) 1817 21 ,
. 1818
. , 1819
, .
1884 (, 1974; ,
1995).

. 1876
. ( 22,2 19,6 )
( ), ( ), : (100 ),
(100 ), (44 ), (26 ),
(22 ), (9 ), (4 ),
. 1825 18 ,
12 , _ _ . . ,
1817 -
. XIX -
. 1825 300 ,
. XIX - ,
. 1876 4, 3 ,
3,7 . 1897 7,4
. XIX - . 1825
400 1897 7 .
.
: , , , , .
- 1883
: , , , ,
, ... _ ,
, _ 1842
(, 254-1-1939). . 1893
1,2 .
, XIX - 3
82

.
. .. "
" .
, .
1886 1,6 ,
10 3,4 . XIX -
.
.
(), ,
, .
.
1886 495808 ,

_
799643.

1295451 . 1886
187348 ( _ 179773 ,
_ 7575 ). 1886 - - .
- 4554 .
- .
.
30524 , _ 19504 .
96930
. 1314 .
98244 .
. , 1886
148272 .
.
,
, ,
.
(663 ). 1886 4812 , _ 7263
. , 33
.
1886 6186 ,
, 5072 ,
_ 1114 . ,
.
.
1886 96 .
, . 1886 122
. 13268
( 6186 , _ 7082 ).
1886 61,35% .
( ) 86,61%- .
22,25% .
- 0,83%- . 2% ,
_ 0,97%.
83

- : 0,46%,
_ 0,07%. (, 0,63% 0,12%).
8,43%- ,
2,41%-. 10,5%- 0,13%- .
, 0,76% , _
0,94%.
- .
XX - . ,
,
. ,
XX - 40- ,
.
; -
-
. , XIX -

-.

, .
.
,

. :
" , "
(, 1975, . 297-298). , :
" ,
, ,
" (, 1962,
. 209).
,
.

1. , , 1990 _ .. , .. , (
XIX ), ., 1990.
2. , 1963 _ . , , I, .,
1963.
3. , 1973 _ , ;
, . IV, . , ., 1973.
4. , 1983 _ , , . ,
., 1983.
5. , 1957 _ .. ,
, ., 1957.
6. , 1964 _ . , , . I, .,
1964.
7. 1992 _ . , - ., 1992.
8. , 1962 _ , . I, .
, ., 1962.
9. , 1984 _ .. , 1880-
, , VIII, ., 1984.
84

10. , 1952 _ . , ,
, 1902.
11. , 1991 _ . , , ,
_., ., 1991.
12. , 1999 _ . ,
( ) _ , III,
, 1999.
13. , 1981 _ . . .
, . , ., 1981.
14. , 1975 _ . , -, ., 1975.
15. , 1974 _ . , , ., 1974.
16. ..., 1964 _
, I (X-XVII . ), .
. , ., 1964.
17. , 1959 _ .. , , ., 1959.
18. , 1982 _ . , XIII-XVIII
, ., 1982.
19. , 1995 _ . , - VI-XX . ., 1995.
20. , 1958 _ , ., 1958.
21. , 1970 _ , . I, ., 1970.
22. , 1973 _ , . II, ., 1973.
23. , 1995 _ . , , ., 1995.
24. , 1955 _ , . I, . , ., 1955.
25. , 1959 _ , . II, . ., 1959.
26. , 1981 _ , . I, ., 1981.
27. , 1965 _ , . II ., 1965.
28. , 1970 _ , . III ., 1970.
29. , _ , . VIII, ., 1985.
30. , 1975 _
( ), .
, ., 1975.
31. , 1960 _ . , , . I, ., 1960.
32. ..., 1893 ,
1886, ., 1893.

, ,
*
,
( ) ,
, , ,
.
. ,
- ,
*

( - ), ., , 1991 ., . 3244.
85

. , ,
_ _
, ,
.
,
.
, , ,
. " ", .. ,
, ,
,
.
.
.
,
- _ _
.
(,
, ) ,
. (, -,
) .
(, ) . ,

. - ,
( 1886
),
, .
,
, .
,
.
"" . , "
"
, ,
. , , ("") .
,
. , -
.
_
. ( ) , - ; .
XIX - ,
,
, . , 1886

"" ( )
.
"" . "" .
86

-
? XVI
. 1595
" ",

-. . "
" ,
. :
. .
. -
.
, .
.
, ;
,
.
, , , .
,
- .
- ,
, 1886 16
. 51
. 1886
, , , -
(, , ), , , ""
. : , ,
... , ,
. 1886
, - :
, , , , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , ,
, ...
- XVII -
- XVIII - . , XIX
. - 1886 . ,
, (82
, 737 ), : " ,
", .. , . ,
, ,
() . " - ,
", .. - _ .
" " "
", .. _
. - XIX
- -
. .
87

_
, , . 1886

,
.
"" , .
.
"" . -
"" .
, XIX -
. . 1860-
,
.
, ,

-
.

() .
. ,
- .
.
, .
-
. (, ,
, ).
, XIII - .
.
. ,
,
. "" ,
_ "". ( -)
.
, ,
. , ,

.
, ("")
, .
, -
. , -
, .
(
).
.
"",
.
88


" ".
1886
, , , ,
.
,
1886 . XIX -
. : 1)
, 2) 3) ,
XIX - ( )
.
,
, -. () ,

.
, ,
. ,
(, ) - , _
, _ . 1886
,
-. , ()
- , _ ... ,
" " ,
, : , ,
, , , , , , ,
, , , , , , ,
-
, ,
.

. ,
.
,
. , ,
.
, ,
"". ,
XIX - , , XVIII - .
. ,
,
.
, XVIII -
,
. ,
.
: "
89

, - ". 1721
,
.
, .

,
.
. .
.
, , 10- .
, , .
: XIX - .
XIX -
, . ,
() . ,
,

. - - , ,
.

(,
,
) ,
.
,
(, , , )
XVIII - .
: , ,
, , , , , ,
,
,
,
,
,
, , , , ...
- -
. ,
, ;
. -

,
.

,
.
, - . , XIX
(1811 .),
- ,

. -
, .
- ("")
90

. "
XIII-XVIII -".

, , .

,
, .
, 1926 , "
( )"
. ,
,
(
) ( ,

),


. , .
1881
- , ,
( XIX . 30- ), :
" . ,
.
". XVII -
()
: ,
... ? (
, (XVII ). . , ., 1977, .
66).
-
, .

( ), . ,
, ( )
, , .
( )
.

.
XIX -
. XIX -
,
- . ,
XIX - ,
. , ,
.
XIX -
,
- .
XVIII - ,
. "
91

" : " ,

. .
, _ . .
[ II] .
,
. ,
. ,
, ".
" " 1779
. .
. "
, :

". "
: ,

".
1873 ,
, XIX -
.
. 1873

. ,


. , 1873 .
_
: ", ". ,
"" . ,
( ) . , XVIII , . 1801
, ,
,
.
_ ,
.
. 1873 .
" ", _ "
". ,
.
,
("") .
. ,
.
, , _
, _ , - _ ,
92

_ , _ ,
_ , _ , _ .
1874
( -
- ), , , , ,
.
, _ , _ ,
_ .

1874

"
,

", " , ", "


, ".
.
,
. XIX-XX .
,
_ .
,
, , .
- .
,
, .
.
, .
. . .
: "
, .
, ,
, , ".
.. . , ""
.
"" .

, -,
, , , . XIX - ""
- ,
-
.
*

("
") .1 ,
.
*

, 2, 1999, . 50-55.
93

, - ,
, ,
. , ,
, , , ... ,
. ,
1801 . 1858
( )
.
,
. -

. - XV -
. , ,
. :
, , , .
, - ,
.
XV - XVI - .2 XVII -
.
, ,
, - , ,
.
( ) XVIII - 70-80-
. ,
_ ( "") .
.

. , ,
, " , ,
".3 . , ,
. , VII -
, ,
".4
, _
.5 . . -
- .6 ,
VI-VII . -
.7
.
- , .

. , .
- ,
. ,
.8 . ,
.9 ,
. . , , .
, , . .
94

- ,
.10
. , , " ,
, .11
, ,
. ,
-
. , - : " ( _ . .) ,
. ,
. ,
.
".12 , , , ,
, IX - . ,
()
.
.

, , -
.
, , , -

. 1920
XIV-XV
. .
: " , XIV-XV .
. ,
. .
: "~: ~: ~: ~~: ~ ~". ,
".13 ,
.
, .
: "~ ~ ~ ~ ~
: ~ ~ ~~ ~: ~ ~ .
~: ~ ~ ~: :
~ ~".14
: " ~ ~,
: ~ ".15 , ,
.
: ". -
, : ~
~ ~ ~: _
. ~
~ ~ ~: ~ ~
~~: ~~~ ~: ~ :
~ ".16
, , ,
,
95

, . ,
, ,
. ,
.
, ".17 1886 ()
( :
, , , ), 23 (242 ) . 1904
, () : (10
) (11 ).18 1843 ,

. ()
. ,
() .
. .
, ? :
, , ?
, .
. ,
. ( )
, .
. ,
: _ _ ,
. : " , , .
- . -,
, . , ".19
. , "" , :
" ;
?"20
,
,
.

,
,

-
. , , 1403
, 700 ,
.21
() ,
.
, ,
( ) ,
. , ,
. ,
, XV -
; ,
. , XV -
,
, .
, XV - - ,
96

. ,
.
, _
. .
-
( ).
_ (-) .
.
,22 , , , ( ),
, , , , , ,
; : (), , ,
( ). -
(), .
-
. (--) ,
(), .23 ()
. - -
. - .
() (
). , 1611
~ ~ : "
() , ".24
, XVII-XVIII -
.25 , .
.
, XV .
, , .
, XVI -
. XVII -
, , .
1601 "" . , XVII , ,
, : "~ (289) (.. 1601 _ . .)
,
".26 ,
: " ,
,
".27 V-: "
. .
, ,
".28 , XVIII - ,
. ,
, ,
.

97

,
, ,
.
. : ;
; -
. ,
, .
XV ,
, XV -
, .
XVI .
Once Again On The Ethnic Belonging Of The Dvals
Dvaleti one of the mountainous areas of Georgia was socio-politically and economically its
integral part. The Dvals participated actively in the common Georgian cultural and church life. In
accordance with several suppositions concerning the ethnic belonging of the Dvals, they may have
been either the Veinakhs or the Iranian-speaking Ossetes, also one of the Iberian-Caucasian language
speakers or the Georgian languages Zan and Svan speakers.
The author assumes that the Dvals spoke one of the Georgian languages close to Zan. The
inscription on the Testament of the 14th-15th cent. appears to be the new historical source that proves
that in the 15th cent. Dvaleti was the inseparable part of Georgia and that the migration of Ossetes was
accomplished in the 16th century.
:
1. . ,
, ., 1997, . 6-72.
2. . , . ; , . _ , 3,
1998, . 147-152
3. , , , IV, .
, ., 1973, . 639.
4. .. , , I-XV . . ., ., 1961.
5. . , _ , . 3.
6. . , , I, 1949; .. ,
, ., 1973, . 123-124.
7. .. , , ., 1992, .
69-186.
8. . ,
, ., 1997, . 6-72.
9. . , _
, ., 1949, . 109-121.
10. . , . .
11. . , (
- ). _ , I, ., 1998, . 100.
12. . , . , . 82.
13. . , , ., 1963, . 106.
14. .
98

15. , . 107.
16. , . 107-108.
17. , , ., 1997, . 19.
18. , .8.. I, . 809.
19. , , , IV, ., 1973, . 755.
20. . , . 12 , . I, ., 1984, . 174.
21. . , XIV-XV
_ , . III, ., 1979, . 708-711.
22. . , . _ .:
, -, 1996, . 182.
23. , 1972, . 103.
24. . , ,
, ., 1897, . 439.
25. , . VI, ., 1977, . 593, 624.
26. . , . , . 434.
27. , . , . 434.
28. , . 455

.
. - .
, , .
.

.
.
. .

,
(, 1961; , 1997; , 1998).
, ,


.
. ,
, ,
, , .
, .
, - ,
.
: .
, . , . , .. , . .
.
*

, 2, 2001, . 16-20.
99

. .
. . ,
- ,
,
. ,
.
(XV - ) ,
, - ,
, ,
(, 1999).
,
, ,
. , . ,
, .
, , , .

:
, .
, , -
,
.
,
.
.
, -
. .
,
: ) ; )
)
. .
,
,
- .
, .
,
(, 1928; , 1970; , 1978).
.
() .
, ,
.
, . : "
, ". ,
_ "" , " "
.

, ,

100

.
,
, .
,

.
. . .
,
, ,


.
.
.
- . ,


,
(, 1972, . 288).
VIII-IX - XII-XIII .
(, , )
. ,
,
.
. . ,

.
,
IV - 70-
: ... V . ,
, ,
(.. 1981, . 83).
(, 1997). , . . IX-X
- , ,
-.
,
( ) -? "" .. V
- ?
.

?
.
. . ,
, ,
. ,
;
,
(, 1978, . 123-124). ,
101

.
,
, .
: ,
- (, 1987, . 177).
,
, (, 1928,
. 10, 34). , ( )
, ,
,
, (, 1928, .
41). ,
, .
,
(,
1928, . 43). ,
, .
,
, , , , ,
, .
, , ,
, -
, (, 1986, .
147).
, , ,
, .
,
. ,
XX - 20-
(, 1928, . 46, 50-56). ,
,
(XV .) .
, XIV-XV .
(, 1928, . 54). ( ),
,
... - , ...
(, 1928, . 56).
, ( )
. ,
,
.
.

, , , ,
(, 1984, . 95; , 1999, . 206).
, ,
. . :
, ,
102

, (),
? :
.
, (
XVI -). , ,
, ,

. ,
. (- ),

, .

. -
, VII - (, 1961).
,
.
, ,

, . ,
, .
,
XVIII -
, , XVIII -
(, 1984, . 95). , . ,
,
,
XVI
. :
, .

,
.
, -
,
XVII-XVIII -.
,
:
1)
. ,
. XIII -
,
.
,
.
2) ,
. ,
103

, (XVI -)
.
, , .
3) ,
, ,
.
.
4) ,
- -
.

XVI ,
, .
- .
.
.
, ().
, ,
().
.
,
() , .
, , XVI
,
.
, .
ON ETHNIC HISTORY OF THE CENTRAL CAUCASUS
The Dvals were settled in the Central Caucasus until XVI century. According to the Georgian
Sources they represented one of the Georgian tribes and Dvaleti was one of the historicalethnographical provinces of Georgian mountainous part during the whole history of Georgia. Several
Ossetian scientists consider Dvals as Ossetians. This opinion is argumentedly neglected in the scientific
circles. The belonging of Dvals to the Ossetian ethnic world is also accepted by the data of monuments
of material culture, such as burial buildings. Among the Ossetians settled is the four gourges of the
Northern Caucasus mountains, the dead were always buried in the burial buildings over the ground.
Such buildings were wide-spread among Chechens and Ingushs. The overground burials were shared
by Ossetians who came after Mongol conquests in the mountains of the North Caucasus, from the
aborigenous Chechens, Ingushs and their relative tribes. In the central Caucasus where the Dvals were
settled and which after the XVI century became the dwelling of migrant Ossetians, the scientists do
not discover overground burial buildings. Thus the ethnic belonging of Dvals to the Iran lingual
Ossetians and Vhainakhs is accepted.
, :
1. , 1987 _ . . , ., 1987.
104

2. , 1961 _ . . I-XV . . . ., 1961.


3. , 1998 _ .
( - ). _ , I,
., 1998.
4. ..., _ 1981 _ : , ., 1981.
5. , 1997 _ .
, ., 1997.
6. , 1999 _ . _
, 2, 1999.
7. , 1984 _ .. XVIII XIX .
; VIII, ., 1984.
8. , 1999 _ .. - , ., 1999.
9. , 1928 _ .. ( ), , 1928.
10. , 1978 _ ..
. . ., 1978.
11. , 1970 _ .. (XIIIXVIII .), , 1970.
12. , 1986 _ .. ,
, 1986.
13. , 1972 _ .. .
, ., 1972.
14. , 1931 _ .
( ), II, ., 1931.


*
,
. ,
-, ()
.
. "
" " " (..., 1955, .6). 30-
70- ,
. ,
. .
. ,
.
(, 1960, . 469).
, , ,
: ;
( , . 8 );
( . . 7 ); (,
, ).
*

, 2, 2002, . 10-23.
105

. ,
. 1886 507 (2.232 ) ,
() _ 2.827 (14.220 ).
,
, ( 1886 6.383 , 29.215
); :
( ) ). (1886 . 10.168 ,
55.233 , _ 2.209 , 13.270 ).
: ( _
. 1886 . 203 , 804 ).
( (1886 1.266
6.840 . 700-
); ( .
3.800- . 1886 : 838 , 3.585 );
( 3.300-
. 1886 398 1.474 );
(
. 3.500 . 1886 _ 203 , 887 );
( - 2.000 );
( 2.500 . 1886
: 44 , 2.330 ); ( . 1886 . 1.897 , 7.217
); ( - 500 );
( 700 . 1886
_ 2.259 , 11.985 ); ( 800-
. 1886 .: 912 , 5.165 ); (1000 ). (1886
_ 1024 , 3889 ), ( . 1886 _ 338 , 1.406 ), -, (, 1952, . 369-371; , 1972,
. 312-314; ..., 1960, . 22).
,
. ,
- ,

. . " "
(.. V.) , " ".
, .
, ( )
70- (. , 1957, . 123).
, 26 ,
, ",
" (, 1957, . 134). ,


. . , ( ) -
.
( )
. .
.
106

.
()
. ,
- .
- .
.
. :
? ? ,
. , ,
( ) .
: " (
)
. ( "") .
, ?" (, 1990, . 410).
-
. -
. , , , ...
() . ,

,
.

.

.
,
-
, ,
. -
-
( - ).
, , (,
) , .
,
,
, , . ,
: .
.
,
, .
, ,
.
,
,
Homo Sapiens- .

. ,

,
(, 1970, . 35-36). ,
( ) .
107


, , ,

(). ,
, .
, .
( ) .
() . ,
.
. ,
, ,
,
(, 1969). ,

,
, ,
,
.
. ,
, ,
, (, 1989, . 89-90).

. ( )

() (), .
, (,
1956).
,
, .

.
- .
.
. ,
, .
.
. , XII -
(, 1989, . 141).
. ,
.
. ,
,
, . ,
1657 50- ( .
).
, ,
,
108

, .
,
, , -
.
. ,
,
(, 1974, . 52).

. ,
.
- ()
, ,
, .
.
, .
. , _
, ,
, .
,
, .. (
) .
. ,
(.. V.) "", ..
. ,
90%- .
10-15%-,

(, 1969). , ,
-
.
.
VII-VIII -
(, 1968, . 128).
, ,
. ,

.
. -
. , , ,
( ) .
, .
, ()
. .
, . ,
. ("")
,
, ,
(, 1951, . 177). ""
109

,
.
.
.
(,
1951, . 178; ..., 1960, . 178). ,
(,
.),
. . ()
,
. , .
.
("") ,
. . ,
, (..., 1960,
. 329; , 1974, . 18-19, 90).
.
.
, (..., 1960, . 360, 384,
385). , ,
.
. ,
( ) .
.
, , , ,

,
- .
, ,
(, 1989, . 76).
-
.
.
() . () .

.
- .
(..., 1960, .
451, 514, 533). ,
, ,
,
.
, .
, .
. , XX- 20-
. ,
, .
110

, ( )
, , .
,
,
;
.
. ,
. A,
_ "" "". ""
, "" .
"", "" .
" " . " "
,
"" "" . ,
(, 1952, . 25-26).

. ,

( ).
,
.
.
:
?
. , _
. ,
(X.) ,
.
VIII . I
(, 1861, . 255, 256, 281, 282;
, 1985, . 150, 168, 169). , ,
.. . : "...
, " (, 1973, . 553).
,
, , .
,
. ,
,

.

,
. , 1951 "
", , ,
. " "
. .
. .
, ,
111

. ,
, ,
(, 1951, . 103). ,
. , ,
()
. ,
, .
. .
, ,
, .
,
_ ,
. .
, -
(, 1969).
:
1. , 1972 _ , . ,
., 1972.
2. , 1973 _ , , , . VI, .
, ., 1973.
3. , 1974 _ . ,
( ), , 2, 1974.
4. , 1990 _ , , ., 1990.
5. , 1956 _ .. , .
, XXVI, 1956.
6. , 1960 _ .. , , - , 6, 1960.
7. , 1974 _ .. , , ., 1974.
8. , 1970 _ .. , , , 1970.
9. , 1989 _ .. , . , 6, 1989.
10. , 1985 _ , ,
, , , ., 1985.
11. ..., 1955 _ , , ., 1955.
12. ..., 1960 _ , ., 1960.
13. , 1861 _ , , , 1861.
14. , 1951 _ .. , , , 2, 1951.
15. , 1952 _ .. , .
, ., 1952.
16. , 1951 _ .. , XIX , - , 1, 1951.
17. , 1956 _ . , (
), ., 1957.
18. , 1989 _ .. ,
XII-XIV . _
, ., 1989.
19. , 1952 _ . , , ., 1952.
112

20. , 1960 _ .. ,
, , - , 1960, . 6.

- -


- .
-
. ,
.
.

.
.
XIII-XIV .
XIV - .

.
, , V (1314-1346)
.
,
(, )
.

_ , XV - .
XVI -. XVII -
_ .
- ,
.
(1859 ).

(. ) - (. ).
XVII - .
, XVII -
( ) .
.
, , :
, XVII - .
XVIII - 30-
. , ,
.
XVIII -
. (
) XVIII - XIX - .

, VIII, 2004, .109-119


113

XVIII - (
): (. ) _ (.
) _ ( ) _
_ ( ) _ (. ) _ (.
). XVIII - ,
( ), ,
.
XVIII - XIX -
. XIX -

.
XIX - (
), ,
. ,
XIX - 1880- .
XIX - 30- -
, XIX - .
XIX - II ( ).
XX - .
XVIII .
,
(, )
, , , ...
XVIII - 2.180 (15.000 ) . , 1979
160 .
1918-1921
.
.

,
_
,
.
,
. ,
, ,
. ,
.
,
. , .
, "
. ,
, ,
". . : "
.
, .
, (
114

_ ..), ,
, ".
, ..
_
.
,
. 1989
164 , 3%-
. ,
65 ( 66%).
( 100 )
, ,
. , ,
, ...
, XVII-XVIII

_ .

.
,
,

.
, .
,
.

,
- (,
, ).
. ,
,
.
. , ,

.

, ,
(, .
).

.
, .
.
.
,
.
.

115

,
, - , -
.

-
.
(40- ) . XVIII -
. XVIII-XIX .
. .
, .
.
.
, ,
. , ,
. . XIX -
-
.
- .
, .
. , .
(XX -
80- 40 ).
.
. .
,
. , ,
, .
. , .
, "
". .
1987 .
, XIX - 30-80 .
. . ,
. . 1886
,
, . -
. ,
, .
.
, ,
. , ,

_ .
.. - , ,
(1-4 ) ,
. ,
116

, -.
,
, -
, .
. ,
,
. .

. ..
- ,

.

,
. -
. .
- .
. , 60
, . .
. , , ,
. ,
, , .
. .
- .
, , , ,
.
- .
Y . .. ,
.

.
,

. ,
.
,
, XIX .
.
. .
- .
. ,
.
. .
. . , "
, . , ,
". ,
117


. ,
, . . 1884
"" - , "
. , ,
,
. , - .
, .
, - ,
. ,
". . ,
, .
. ( , )
"" .
.
" ". 1903
- ,
, .
1901 : "
. ,
,
".
, XIX XX -
,
,
.

XX .

.


- .
, , . . 1972
- . .
, ,
, ,
.
. ,
. - ,
.
, " ".
.
.
. 1990-1991 97 , 90
.
, , , , . 80-
118

,
.
, 1989
65 64.257 .
820 (.. 1,3%).

_
.
.

.
.
, 97
, , ,
, .
. .
"" (1983, 11/XI) : "
...
. ,
.
".

. XX - 20-

. . : ' : , ,
". "1929 ,
, _ 1928 , , ,
, , .
, ". "
, . 1921-1924 ,
. .
, : " ,
". "
(), ".
" , ,
, ".
, , XX -
. . .
. .
.
, ,
.
.
,
. .

119

.
- .
XIX
,
.
.
. XIX
.
.
,
. XIX - ,
.
,
.

. :
, , ,
, .
:
1. a ., o, I, 1949
2. , , , . IV, .
, ., 1973
3. .. XVIII-XX ., , 1980
4. , , .:
, -, 1996
5. .., I-XV . .., ., 1968
6. , -, -, (18571905 . ), ., 1986
7. ..,
( XIX-XX .) , 18
8. , , .: , , 1996
9. ,
, ., 1997
10. , .: , -, 1996
11. , ., 1991 .

.
,
.
*

( ), , ., 1998, . 34-41.
120

.
. , .
,
.
, ,
.
, .
, _ .
,
. ,
.
. ,
( ) ,
.
,
- .
.
,
.
,
- .
, ,
: 1)
( )
- 2)
XIX
-
;
, , ,
,
.
,
, ,
: 1)
, ; 2)
; 3)
XIX
. , XVII-XVIII .
; 4)
, - .
(XVII-XVIII .) XIX -
; 5)
6) .
- .


.
.
121

, , ,
, , ( ), ,
, , ,
,
. - .
: _, _, _, _ ,
_,
_,
_,
_,
_,
_,
_,
_
... , , , , , ,
, , , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , (), .

. . ,
.
.
, ,

( )
. ,
: - , ,
...
, (),

:
.
, , ,
,

,
,
,
), - . ,
-
. , -
,
, -
.
.

-, , .
. : "
,
- " ( _ .
.). . : " , ,
, -
.

_ . ...
122

, ,
: -, -, -, -
-, _
""

"
(. , , 1, ., 1964, . 239).

(.. III.) . ,
, (, )
.
- () () -.
.
, .

.
, ( )
. : ",
,
, " (. , , 1, . 417).

.
-
.
,
. ,
.
. ,
, VII - ,
. ,
..- .
, ,
. ,
- 735-736
(--) .
" " , -
VIII-IX -
(" ,
"). ,

, , .

IX

,
_ - .
, , ,
_
( _ ). XIII -
.
123

XV -
I-. : ,
, . 1470 "
, ", ,
,
" ".

. , 40
.
( 1671 ) : "...
(61)".
XVII -
.
- . XVII-XVIII-XIX
.
-
. ,
-
,
.
, ;

_ .

. .
, , , .
. ,
,
.
XVI-XVII .
XVII ,
. 1715
.
XVIII - , ,
. "". XVIII -
.
. XVIII - -
, .
. XIX -
, , .
.
. XIX -
.
, .
.
-
- . : ,
. 124

- , _ ,
_ .
1818 .
30, 50, 70, 100 .
, "
", "... 70 " .. XVII
XVIII - . ,
, ,
- .
, -
.
.
,
.

. ,
.
.
XIX -
. XX - . XIX
XX - ,
.
.
.
,
, .
: )
-; )
,
.
.
,

.


[28: 9; 10; 11; 23; 31;
21; 22; 1; 33; 12; 16; 3; 30; 2; 26]. ,
. , ,
,
*

- _ 1988, , ., 1991, . 90-112.


125

, .

-
(-)

.

. ,

[12; 30].
,
,
[27].

,
( ).
,
. .

- [4; 5; 6].

,

.
(. , . , . , . , .
, . , . , . , . , . , .
.). .
.
,
.
. : "
-
" [15; . 75; 32; . 183]. ,
, "" ,
[20; 14].
- .
,
,
, .
, ,
? _ , (
,
).
-
. . ,
. ,
[25, . 415].
- .
,

126

, (
, , ).
, - ()
,
. - -
,
. ,
VIII-XI [29, . 297].

, :
;
;
;
; ;
.
.
. [15],
: - 40-50
,
.
XIX . 28 . :
, , , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , , , ,
, , , ( ), ,
(). , ,
[6],
-.
. ,
[6].
? :
1) ()
(.. .
1) [5]. - ,
, [26]; 2)
- [4]; 3)
( // // )
.
,

. :
.

, , :
, , , , , .
, , [. 5].
127

(, -)
.
.
, XIX . , _
,
. , ,
. ,
. . , "
. - .
(. ., 1-2). ,
, . .
, (
), : ",
". , , .
,
.
, ,
: " ,
" (. ., 1-3). , ,
- .
: ,
. , ,
, .
. .
, . " ,
" (. ., 1-4).
:
" , ,
,
" ().
,
(, , , , ) . .
, " (. ., VII74). , .
,
,
.
. , .
" ,
.
" (. ., VII-77). ,
- "" .
. ,
, , . ,
, , ,
.
?
128

()
, , ()
-. - (
"") . " , ,
. -
. , .
. ,
. , , ". "
, .
, ,
, ,
, ". "
, .
, :
, . .

" (. ., II-20/22). .
, ,
, , , .
, , , . "
, -
." (. ., II-20). .
, ()
, ,
. ,
,

. , , .
.
,
: (. , ) _
, (. ., VI-62).
() _ " . ".
(. ., X-119). ( ) _
"- ". " ".
, .
() . " , -
" (. ., VII-15/16): ( ) _ "
, , -
" (. ., 1-10). ,
, : (. ,
- ) _ " (. . VIII88); (. ) _
(. ., VIII _ 87); (. - ) _
" .
" (. ., IX _ 107); ( ) _ "
".
. .
- (. ., X_118).
129

(. ); (. ) _
; ,
(. ., VIII _ 102/103). (. , ) _ , , . " " (. .,
VI_61); (. ) _ "
". " .
".
(. ., X_114_116).
: , , .
,
(. ., VII_73, 84). "
.
. ,
(. ., VI_70).
(. ) _ "
". "
, - " (. .,
VII_78); (. ) _ "
. .
" (. ., XI_105); (,
- ) _ ", ,
". " , .
_ _
, , .
, .
" (. ., VI_64); ( )
(. ., VIII_92_93); (, - )
_ " . ,
. " (. ., XI_121); (. ,
- ) _ " .
, , ,
. ,
_ .
, () ". " , " (.
., I_4_9); (. , - ) _ "
. . - ,
(
. :
. ;
). 11 ".
" , ,
" (. ., 1 6_8). :
, , , , . "
. - . ,
- , , ,
. - "
(. ., VIII_29); - .
130

. .
.
,
, " _
-, .
,
, ,
. - .
, -, ,
... -.
, " (. ., VIII_89);
. - _
(. ., _V_49_51); (. ),
. "
. ,
. .
. , : " -
, , ".
. ,
-" (. ., VI_61_62). ,
: "-
, . ,
..." (. ., IV_101). ,
, ,
. , .
, ( - ).
" ,
. () " (. ., I_10). , ,
(, , _
). .
, . -
, ,
. . , ", ,
, _ _ ,
" (. ., II _15); (. ) _
"
" (. ., III_35_36).
.
, ,
- [6]. XIX-XX .
, -
[21. . 193]. . ,
,
.
:L ) [14, .8-13, 24,
.35; 4, .94] ) . "
" (. ., IX _38).
131

, -
. .
, , ,
(. ., IV_39).
, ,
, .
, " ,
(. ., IV_40). " .
, , , ,
" ( , . ).
,
. . , .
(. .,
VI_41_43). .
" - ,
, -
..." (. ., IV_44).
. , - "" [21; . 119].
, XIX-XX . ,
. .
,
. , : " . , ,
. , . ; :
, , , , , .
". . , , ,
, .
, : ", ,
., , ,
: " , ,
, ". ,
..." ,
,
.
: ", ,
,
".
.
- .
. , , .
.
, ,
, . -
. _ "
(. ., IX_103_105).
, . ,
, - "" .
.
132

. . ,
- , . "
, , ,
" (. ., IX _99_101).
. : "
, : , , ,
. , .
. , ,
. , , .
, .
.
. ; . .
.
. :
.
. "
( . -. 1986 . .
. ).
_ _ .
, .
, . , -
[21].
, : " .
. . , . _
, _ . .
( ), . , ,
, , , , , .
. ( _
..). " [14, . 171].
. "
.
, . - ,
. , ,
, . ,
. . .
. ... , ,
, , . _ -,
" (. ., III_33_35).
. , , . ,
, .
, , , . ,
. , .
. .
. -
. ,
" (. ., X_117). ,
, 1774 , 13
133

. 1846 , 16
(, . 254, . 1, . 2126, . 1-7).
.
, - , _
[4, . 59].
.
" . .
.
. ,
: ..
" (. ., X_117).
, . [4, . 19].

. - ,
.
. , ,
.
, , ,
, ,
,
. "",
, ,
[8, . 192]. (.. )

.
,
,


[25, . 402-403].
.
, . . . ,
" , .
, " (. ., 1-5). ,
, :
", , ,
, ".
. . ,
" , "
[11, . 74].
, ,
. , ,
. ,
( )
(. ., IX_108, X_109_113).
(. ., II_22_3),
[19, . 387-393].
,
(, , ) . ,
, _ ,
134

, _ ,
.
,
:
1. - - ( _ , , )
;
2. , - -
;
3.
: ,
;
4. ()
;
5. , -;
6. ;
7. ()
;
8. - (
: -) ;
9. ()
( : );
10. ( :
) .
,
,
.
, , , ,
; ""
;
( ) . ,
, (, , )
.
.
.
,

. (
, ), , ,
. ( )
,
. - .
,
, ,
, (, , )
?
? , , .
()
( , , ).
135

(" "). ,
,
_ XIX
.
. , ,
( ) ( )
.
,
.
? .
,
.
[14, . 124-126], .
, ,
. . , "
... , , "
[14, . 125]. , ", ;
, " [14, . 125]. ,
" , ,
, " (. ).
:
" _ ,
?
_ ,
.
,
.
_ ,
,
, _
.
,
.

,

.
,
"
(. ).
. [17],
.
,
:
"
,

, , ,
_
136

, , ,
, ,
" [17, , 75]. .
, "
" [17, . 75].
,
, .
.
,
, .
, .
, " ,
[17, . 76]. .
:
.
..
(26, . 119).
, .
() . ,
_ ().
- (. ) , " ,
.. "", ".
. . , "" _
" [18, . 318].
.
(. ) _ " -
-, (. ., V_53).
-
(. ). .
: " .
.
, . - ,
, . .
. .
. _ , _ . ,

. , .
. , .
( ) . ,
" [14, . 116].
, -
_ . ,
, ""
() , .
.
. ,
()
. , ,
137

() ,
, (
), .
. .
.
,
. : "
, _ , .. _
, ". " ,
, " [14, . 123].
, . " , _
. . _ : , ,
, _ . ,
( ).
_ , ! _ .
_ .
_ .
_ , .
. , .
, . , .
. " [14, . 123].
,
,
, , , .
, .
, , . . ,
, -

. , ,
, " "-.
.
, _ [14, . 127128, 195-196]. [17, . 39].
,
,
.
(, ).
.
, . ,
, (
) (, , )
(
),
- .
, ,
:
138

(, ,
) , .
,
. ,
, .
(
) .
, ,
(, , )
"", , , ,
.

? ,
.
,
(, ) ,
, , .
,
, .
,


, ( ). , _
, _ .
, ,
.
,
. ()
, - .


. , (, )
, ,
.
.
.
.
:
1. . ., . .
. _ - . XVIII. ., 1975.
2. . . ( ). _
. . XIII, 3, 1952.
139

3. . , -
. ., 1982.
4. . , XVII-XX . .,
1984.
5. . . . _ , ... , 1985, 2.
6. . , (
). _ - . ., 1989.
7. . . . ., 1960.
8. . , . _
. ., 1987.
9. . . , ., 1934.
10. . . . ., 1930.
11. . . ., 1935.
12. . . -
. _ , ... , 1979, 1.
13. . . . _ . . ,
.
14. . . .
., 1967.
15. . . . _
. . III, ., 1975.
16. -
. ., 1983.
17. . .
. _ , ... 3, 1984.
18. . , . . I, ., 1984.
19. . . . _ .
. I. 1957.
20. . . , _ _
. ., 1947.
21. . . . _ . I. ., 1948.
22. . , . . , ., 1965.
23. .. .
. ., 1957.
24. .. . . ., 1978.
25. .. . . -
, . 1. ., 1968.
26. .. . . .,
1987.
27. .. . -
( ) (). 1988.
28. . . . I II 1980.
29. , . I., 1985.
30. .. . -
, - . 1984. 1.
31. , . II. ., 1962.
140

32. .. , .. ,
. ., 1986.
33. .. . .
, 1979, 2.
*
, ,
. , ()
.
. .
.
.
, ;
. ,
"",
.

.
.
,
, " ".

. ,
.
, ,
.
, .
,

(. , 1977, . 42). ,
,
. ,
.
( )
.
.

. ,
, ()

(. ). - : "
, .
, . -
, ,
" (. , 1940, . 1). ,
*

, 3, 1998, . 139-154.
141

,
.
.
, ,
, .
,

. .
, .
.
,
, , . . : "
, ,
, , ,

,
, , .
,
" (. , 1950, . 170).
,

, .
,
: " ,
- ,
, , ,
, :
, ,
. , ,

" (. , 1950, . 170-171).
,
(
, ,
).
. : ... _
, ,

.

,
,
, .
,
, _
" (.
, 1950, . 171).
142

, ,

. , .

.
.
,
,
.
;
.
,
, : . , . , .
, . ... . .
: "
". " .
".
" ,
". ",
.
,
. . ,
: " , ,
, , ,
". ,
". "
, " (.
, 1951, . 387, 389, 390, 393).
, :
, .
,
,
.
. : "

.
, , ,
. ,
,
, .
. . " (. , 1955, . 387).
. _
"
" (., 1967),
,

.
143

. ,
XIX XX -
(. , 1986).

, ,
XIX-XX .
, .
. , , ,
.
.
,
; . ,
(),
.
.
:
. , , XX - 20-30-
, - .

.

.
.
. . ,
.
. - .
, -
.
, , -, .
, ..
. .
, . ,
. ()
,
. 1781 "
" (. , 1967, . 123).
: , , , , ,
, , , ...
(XIX -
) .
,

.
,
, _ .
.
144

, ,
- _ ,
:
"

.

,
_ .
,
, :
, .
,
,
.
,
.
, ,
, .
,
,

,
,
,
, ,
.
, ,
.
:
,
,
_
" (..., 1911-1913, . 115).
15- , .
. . ,
(. , 1997, . 176-178).
,
.
. . .
- ( ,
, , ). -
, , " ". ,
, . , ,
. (" " "",
) . " " " ".
(. , 1986, . 79).
145

"" - ,
( ).
"". "" -
. " ",
, ,
. ,
. ""
.
-
.
,
. ,
.
.
.
-?
, -
() . 1936 . . (. ,
1936),
. ;
, ,
. .
.
, ,
"" , ,
, .. " "
" " . , ,
,
( , ). ,
, 10-15
. ,
: "

- " (. , 1975, .
73).
, . ,
" " - , ..
XV-XVI - (. , 1936, . 271-273).
10 .
12 . .
, 4-5
, .. XV-XVI -. ,
, . 25 , ,
20-25 (. , 1973, . 125). ,
XVII -
. , . ,
-
. , .
146

,
.
. ,
.
:
"

- . ,
,
, .
, . ,
.
. ,
, ?
.
, ,
.
,
. .
: " ,
, - ( ), -
( ) " (. , 1959, . 14). .
: " ,
, - ?
, ,
, ,
_ -. , ,
. "" - . ,
- , - ,
( ) , , . "",
- - ,
.
, ,
".
", , _ . ", _
"" , ".
, ""- ,

.
, , ,
.
.
, ,
.
,
,
() , , .
:
147

1. . , 1986 _ , - , . .
, ., 1986.
2. . , 1939 _ . . .
- - , . III. . 1939.
3. . , 1967,
, ., 1967.
4. . , 1975 _ . , . _
, III, ., 1975.
5. . , 1973 _ ..,
, . 1, 1973.
6. . , 1977 _ .. .
, . 1976, ., 1977.
7. . , 1986 _ . , , _
, ... , 1, 1986.
8. . , 1997 _ . , - ()
. _ .: , ., 1997.
9. . , 1955 _ . , . _
, . I, 1955.
10. ..., 1911 _ , II, ., 1911-1913.
11. . , 1951 _ . , _ . _
, . II, 1951.
12. . , 1940 _ . , , ., 1940.
13. . , 1950 _ . , ,
- ; ., 1950.
14. . , 1967 _ . ,
, I, ., 1967.
15. . , 1961, _ . , . _
, . XXII-, ., 1961.
16. . , 1959 _ . , , . III, ., 1959.


*
, - (-)
.
: , _
. ,
- () .
.
() ()
.
.
. ,

*

, VIII, ., 2003, . 34-35.


148

- .
, , XV .
_ ,
(-).
XV , - -
, ,
? .
, XIII
( .
- ).
(!) .
(-) .
_ XIII -
, . ,

, _ .
" " " "
(). . ,
-
.
.
. () ,
, .
,
( -
, _
, ).

*
( )
.
.
. ? , .
, . : "

- ,
".
, ,
.
.

, 1997, 7,8,9-10.
149

. . :
? ? ?
? ?
? ,
, .
. ?
. ,
_
, . ,
.
, XVIII-XIX - .
,
. , ,
_
. ,
.
,
, _
. . ,
.
.
() ,
, ,
, .
. ,
_
. ,
. ,
,
() ( )
_ .
. ,
.
.
,
( )
, , .
, , ,
, , ,
, - -
. ,
, ,
. ,
.
, ,
. ( ) ,
. .
150

- .
( ),
.
, ,
.
, ,
.
.
( )
,
,
. ,
.
?
"
", IX - ,
. . ()
( ) _ .
" "- - I (826-876
.) : "
. ". _
, IX - .
. ,
XIX - .
. " "
, ()
. , X - , VIII -
IX - .
, (..
IX - 20- ) , "
.
". : ", ,
".
: , .
: (.. ) (..
, ) .
XII - " " : "... -

, "... "
: , , ..."
: ", , .
, .
, (),
. ,
(, ) 1200
151

.
XVIII - . ,
.
XVIII - .

, . ,
, ,
.
. XIII
. XIII -
.
.
. : ". .
() (XIV .).
.
. . ( )
(XIV .);
(XV-XVI .). ( )
".
, .
. ,
.
, ,
- .
,
.
( )
, ,
() () .
(. , .
). , .
, .
.
, ,
, , .
, , , , , ,
, , , , , , , , , .

. , : -, -, -, - (-), -, -, - (-), -, - (-), ,_, -,_, - (-).
- (-). .

. .
.
, .
152

. ,
,
, ,
.
, -
, - .
. -
, - ,
- .
- , -
. ,
XVIII - . - -
, .
: - (-), - (-). -, - () .
"" -, - . - , . , - (-)
,
. ,
-
() .
, , - -
.
. ,
, "" "". -
. - .
,
VIII-IX -, "
, ,
" (. ). ,
, - ,
, - .
- (-) . ,
, , . - (-)
, . , ..
, . - , . ,
. "" , , .. .

.
- (-) . ,
, _ , _ .
_ (-)
. ,
- .
, ,
, .
- (), - -,
153

. ,
, .
.
(-, , -), ,
.
*

1. , ,
.
, VIII-IX
.
,
() ( )
_ (). ,
. ,
,
, .
.
, ,
.
, .
,
, , .
: , ,
.
.
, "
" .
- .
, "
, - - " (. ,
, ., 1979, . 51). ..
, ()
. .

. , .
, " "
(. , " _ I", ., 1987, . 297).
.

, ( )
.

, I, , 1997, . 91-97.
154

(
) .
, ,
(), (, ), , ,
(, ), , (), (, ),
(). ,
() . " " ,
()
,

_ "".
( 1725-1740 "
" _ " ", IV, ., 1929, . 25. ""
1830 . ).
,
"" ?
..
,
, .
.
. .
1860 .
_ . .
, .
.

. .
- "". XIX .
_
, _ . , "" -
. 1801 . . "
" " " (" ", III, 1927, . 146).
.
. ,
. ,
_
"", "". , ,
.

. XIX . ,
.
, ,
_ , _;
, _
. .
,
"" (XVIII -
" ", 1801
155

" "). ,
1886 . .
_ .
.
.
XVII-XVIII -.
_ .

. : , , ,
, , , ... 1831 . .
: " (.. 1813 . _ ..)

( )". . 1831 .
, .
,
_ "", - .
XIII-XIV . " " "
". ""
.
XVIII . "".
, .
.
.. . ,
(-+-, -+-) . ,
, , ...
, , , , ,
: , , ...
:
,
,
,

, , .
. ,
, _ .

. .
,
- .
"", .
("
") 1750 . .

,
,
,
,
(), .
"",
"", "", "", "", "". : 1715 .
. " ". 1755-1760 .
_ ". XVI . "
" " ".
.
156

. ,
.
II. , ,
.
.
,
. (
) : "-" "".
. , _ .
. , _
. , .
. ,

"" (. ).
()
: "",
"". 30 . ("") ,
: ) - ; )
"" , ,
, .
"",
, (pater-, onyma-),
.
""
.
( )
- (-)
() : "", "", "", "",
"", "", "", "", "", "", "", "
", "", "", "", "", "", ""...
"",
, ""
.
,
- . ,
, , .
, ,
,
, ,
. . .
. ,
.
() (
) ,
.
,
. ,
157

.
,
.
. . , "
. ,
, . ,
.
, : ,
." (.. 1987, . 50). ,
,
.
,
. .. ,
, .
, (XIX - )
- .
. , ,
,

. .
- : " ,
". 1774 . . :
, , ". , _ _
. 1831 . , _
("") . 1886 . _ .
,
. ,
: "", "", ""
"". XVIII - . 1774 .
.
. , .
_ ,
" " . 1774 . "
".

. ,
, .
. . , ""
. "//
". . .
,
( )
. ,
. . , ""
, . ,
( )
: -, - .
,
158

.
,
.
()
. , , -
. "" ( "")
. .
Towards Georgian Hereditary Names
Georgian family names gave been mainly divided into four groups: economic, ethnonymic,
geographic and professional family names. On the basis of the study of Georgian historical documents
and ethnographic data it might be concluded that a certain part of the family names of the second and
the third groups (ethnonymic and geographic) should be referred to as the eponymic family names.
In Georgian reality family names are not only hereditary names. Another hereditary name, having
been rather in most of the parts of Georgia, is a kind of a division of a surname. Two terms gave been
used to denote secondary hereditary names: to-gvari (branch-surname) and kve-gvari (subsurname). Both terms have been derived artificially.
Various terms have been used in different historico-geographic parts of Georgia. In order to denote
these secondary hereditary names both in Linguistics, and in history and ethnography, one of the
Georgian dialectal forms should be chosen. From this standpoint, mamiviloba seems more
advantageous.

.
,
, ,
_ , ,
. ,
-, (, )
.
, . ,
,
, -
.
.
, ,

. "-" "-".
, , ,
. : _
*

( ), , , 1997,
. 22-27.
159

, () _ . ,
, , , .
, .
(),
( ), ,
. .
,
(. ,
( ), "", I, 1949). . :
" , ,
, " (. ,
, , 1987, . 128).
,
, .
, .
, ,
.
.
.
, ,
,
, _ XIX . : " ",
" ", " ", ",
", ", " ", " ", "
", ", " ", " ", " ", "
", " ", " ", ",
" ", " ", " ", " ",
" ", " ", " ", "
"... ,
.
, ,
.
. .
- (-) - . ,
,
, XVIII-XIX
. 1774 . "
" (. , , . I, .,
1967, . 184). : " ".
, , , _ .
,
. , ,

.
. : " ",
" , , ".
.
" " , " (. 188).
160

"" , "" _ ""


() _ .
,
.
. ,
. .
" " (. 189).
, . 1774 .
" " (. 195).
"" . XVIII . ,
, (. 111, 195) .
( ) XVIII -
. XIX -
. 1841 _ "".
,
.

( , ). 1842 _
"-" . , - -
"". ,
. ,
. 1842 - "".
_ -
. "-" "".
, .
. 1843 . -
"".
. 1842 ,
- "".
( ). 1842 -
"". , "".
"", ,
"", "". ,
"". "".
. 1873 , -
". , ,
, , . "".
, , , .
XVIII - - ( , .
III, . 1047). ,
. .
1774 - "". ,
. 1774 -
"". ,
.
161

,
.
"" .
, XIII - .
"". ,
. XI-XV .
,
() .
() .
.
, , . XVIII XIX

: " " (,
- . , "" ,
_ ); " "; "
"; " "; " "; " ";
" "; " "; " "; " ";
" "; " "; " " ();
" "; " "; " "; "
"; " "; " "; " ";
" "; " "; " "; "
" (1620 . ); " "; " "; "
"; " "; " ". XIV -
" " (. ,
, II, ., 1944, . 95).
. " "
(., 1939). : " " (. 18).
,
, ,
. ,
. "" , "
" (XIV . ) .
.
- : , ,
, , ., .
: - .
, , , , .
-
. -
.
, -
, . . , , .
_
. .
, : 1)
,
(, " "); 2)
162

(, " "); 3)
(" "). , -, - (-) -
.


*
. ,
,
. .
( ) .
,
, .

- , ()
-. ,
,
.
.
.
,
.

,
.
(. ),
. IV -
,
- .
. XIX -
.
,
(. ).
-
.
-
. ,
. ,
,
,
() : , , , , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , , ,
, , , , ...
,

, VI, , 2002, . 93-97.


163

. ,
, .

: .
. XIII - . XIII
, , .
-

, ,
, . , () ,
.
- , ,

() . -
,
. - ,
(, 1987; , 1982; , 1998)
,

,
. (
): , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ...
-
.
. .
( )
XIX .
. ,
, , :
, ; , ...; ; ,
,
;
;
;
,
;
, ; , ; ... (, 1987).
XIII . ,
- : , ,
, , , , ,
, , , (, 1941).
- , ,
.
,
. , , ,
164

,
.
() . ,
( )
.
. ,
,
, . , ,
. . . ,
(, ,
) , ,
.
, -
. ,
. .
:
( - ), ( -
, ), ( ), (-,
).
(-) ,
, .
XIX - .

.
, ,
.
,
, , , ,
,
, , ,
.

,
: - ()
, - - ,
- - ...
XVI - - -
. ,
- .
,

.
,
.
.
:
165

1. , 1966 - . , -
, ., 1966.
2. , 1998 - . , ,
, II, 1998.
3. , 1941 - . , , . , ., 1941.
4. , 1966 - . ,
, ., 1966.
5. , 1988 - . , , ., 1988.


, *

, ,
, , , .
. ,
, ,
. ,
, ,
,
, ,
, , , ,
, . ,
-,
.
.
,
,
.
, .
. .

. , .

. ,
,
.
( ). ,
, () .
, .

.
, , ... ,
, ,
, .
*

, IV, , 2000, . 168-190.


166

, XIX -
, , XIX
- . ,
, .
. ,
, ,
. ,
. ,
, .
(), .
, .

. , ,
.
.
, "
, , ,
, " (, 1959, . 119).
,
.
.
,
(,
, ) : , ,
.. (, 1963).
. -. , ,
.
.
. ,
, .
,
. .

,
, ,

.

. ,
_ . .
,
. , ,
.
, .
,
, . ,
, , ,
, .
167

- ,
(, 1974, . 41). -
. ,
, ,
, ,
. ,
.
.
, ()
. , VII
(, 1997), ,
.
.
, ,
.
,
... ,

. ,
,
.
(, 1966),
.
.
- .
. ,

,
. , "
" , , ,

: , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , (), , , , , , , ,
, , , , , , , -, , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , ... " "
, _ .
. XIII
- . XIII , ,
.
, -
. ,
, ,
. -
.
168

.
-
(, 1987; , 1986; , 1998).
, ,
. ,
11 (, 1998, . 88-92):
, , , , , ; , , ,
, , , , , , , , , ,
, , (); , , , , , ,
, , , , , , , ; , ,
, , , , , , , ,
; , , , ; , , , , ; ,
; , , , , , , , , ,
, ; , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , , ; , , , , , ,
, , ; , , (, ), , ,
, , , , (), , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
(); , , , , , , , ,
, , , ; , , , , ; ,
, , , , , ; , , ,
, ; , , , , , , , ,
, , , ; , , ; , , ,
, ; , , , , , , , ,
; , , , , , , , , , ,
; , , , , , , , ,
; , , , , , ; , , , ,
, , , , ; , , , , ,
, , ; , , , , ; , , ,
, , , , ; , , , , , ,
, , , ; , , , , , , ;
, , , , , , , , , , ,
, , , ; , , , ...
-
.
. ,

. , ,
(, 1969), . , ,
, , .
, .
(), ( ).
, .
.
169

, (, 1949).
: " ,
, , " (. , 1987, .
128). ,
. "-", "", "-" (VII . ,
"- ", " " _ , 180, . 162, 165, , VI -
). , , , ,
, , .
, ,
() _ .
- . ,
, .
1729 : " ,
...", " , ..."
(, 1954 . . 86). .
, , ,
, _ , _ ,
, , , ( )
. " ", " "
,
,
() . XIX -
, ,
, . ,
: " "; "
"; " "; "
"; " "; "
"; : " "; "
". : "-"; ""; "-"; "-"; "-"; "-"; "-";
"-"; "-"; "-"; "-"; "-"...

.
.
. ,
- : , , ,
, , , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , ...
, - :
, , , , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
170

, , , , , , ,
, , , , , ...
, ,
.
. XVIII -
,
: , , , , , , , , , ,
. ,
(, 1964, . 194).
.
, XIX - .
. ;
(, 1984, . 309-310)
. , A
, XVIII -
. . ,
,
.
,
,
.
( ,
) . .
( +;
+)
. .
, .

" ", . ,
()

" ".
" ".
.
: "
: , (..
), (.. ), (.. )" (,
1911, . 115). : "
, ,
.
" (, 1987, . 322). .
,
,
(, 1987, . 324).

(+ )
(, 1984, . 311).
, "
": " ,
171

, " (, 1987, . 669).


,
(). , "
" VII - (, 1986, . 45-61).
VII - . , :
() ? ? -
( )
, -
. , IV -
, VI - 30- ,
. " " .
.
: Pahlav, Pahlavn. "
" (, 1966, . 193, 449),
,
-
(, ) ().
,
( ) . ,
() :
"", "", "", "", "". :
" ", " ", ".

. . : "
, . .
, :
, . (, 1987, . 50).
: "", "", "".
, .
, ( ) "
", " " ..
?
? , , ,
.
VII - .
,
. , - .
, ,
,
;
, .. ,
, , .
.
.
XVIII - ,
. 1729 "" :
" , ...", " ,
172

..."
, .
, ,
. , ,
( )
, , .
, .

. , ,
. XII -
: "...
: , ..." (, 1965, . 29).
, , ,
. 1297-1298 : "
..." "
..." (, 1984, . 183). . ,

. .
,
,
, _ _ .
1104-1118 : " ,
, .

, , ..." (, 1984, .
50-51). , ,
() "". ,
, (
).
1259 . : "... ,

, , , - ..." (, 1984, .
139-140). , - ,
. ,
( ).
. ,
.
IX-X
( , ), : ", ,
- , ,
, " (, 1980, . 193).
( ) X
: " , ,
,
" (, 1980, . 180).
(), _ ()
( ).
173

982-989 : "
, ,
, ,
, ..." (, 1980, . 202).
() .
. , ,
: "
" (, 1992, . 215). .
XII . XI . : ".
, - , -

-,
(, 1994, . 111). " "-
: " , ,
, ,
, " (~, 1959, . 39).
1689 , : "
, ,
,
, , ,
, , (1689)
(, 1926, . 120).
- ,
: " ,
(, 1910, . 259).
XIII . : "... ,
,
..." (, 1984, . 194).
1348 : "
, ..." (, 1965, . 98).
: " ".
1648 : "
" (, 1972, . 85). 1648
" " (, . 87). 1653
" " (, . 94). 1753 . " "
(, . 418); 1760 : "
" (, . 472). 1775 : "
" (, . 677).
" " III (., 1970): "

, , ,

" (. 717. 1733 ). 1733
: " " (. 733). 1705-1741
: "...
..." (. 575). 1783 .: "
, " (. 941).
1789
174

: " "; "


"; " " (. 990). XVIII .
"
" (. 1049).
1790 : "
" (, 1985, . 68). ,
, , . 1786 .

: "... " (,
1954, . 183). 1791 . : "
, " (, 1954, . 186).
1794 : " " (, 1954, . 189).
. :
" " (1619 .
, 1940, . 19); " " (1641 . .
27): " ..." (1646 ., . 32); "
, ..." (1700 .
. 109); " " (1700 ., . 110); "
" (1713 ., . 157); " " (1720 ., .
186); "
" (1728 . . 225); " " (1733 ., .
263).
1780 : "
, , ,
, ,
" (, 1910, . 177). , .
, ,
. ,
, , ..
. 1691 "
". "" () , _ ,
_ .
1774 (" I "): "
, ,
, -... " (, 1910, .
253). , (),
, .
. 1774 -
(" ") ,
: " ";
" "; "
"; "
"; "
"; " ";
" "; "
"; "
" (, 1974, . 118-120).
175

XVIII - : "
". " "; "
"; " " . (, 1953, .
81082). , ,
, _ _ . 1690-1694 .
"
" (, 1974, . 39). XVII . II
"- " (, . 43).
, _ _ XVII . .
: " " (, . 83). 1774 .
: "
" (, . 130); " "
(, . 131); " - " (, . 132). 1787
: " " (, . 150); "
"; " " (, . 151). " "; " - " (, . 152).
XVIII - : "
" (, . 173); "
"; " " (, . 175).
. 1715
. : "
" (, 1901 , . 50). : "
, "; " -"; "
- " (, 1974, . 185).
1745 . : ". ...
, ... ,
(, 1971, . 35). XVIII . (.
, ): "
- ..."
(, 1996, . 155).
XVIII - ,
1774 , _ 1781 . 1774
(+
+) , 1781 _ .
: " ,
"; " "; " ";
" "; " ";
" , , ", "
~, , , "; " ";
" "; " ";
" "; " , ";
" "; " ,
"; " "; " "
(, 1967, . 183-204).
, 1781 .

. , . " " "
176

", _ " " "


".
1774 .
. , "
", , _ _ .
: " ".
" " (..
). " " (..
); " ";
" , , "; : "
"; " , ,
"; : " ".
: " , "; :
" , , , , , "; : "
"; : " "; : "
"; " "; " ";
: " "; "
"; " , , "; "
, " (, 1907, . 407-486).
, ,

, .
XIX -
( ) . ,

, ,
, . ,
, VII -
. , ""-
""- . "" . ,
VII-XII . "" , "" .
, "" . XIX -
.
,
.
,
, , .
XIII - " "- " " ",
"~ ", " ", " ", "~ , "
", " " . (, 1941).
" " XII-XVII . :
" ", " ", " ", " ", "
" (, 1977).
, _ ,
, _ . XVII .
: " " (), " "
(), " " (), " " (), "
" (), " " ()... ,
177

, , .
, - .

( )
.
, ,
( ).

,
, ,
.
, , ,
,

. , .
. ,
,
: " ,
_ "
(, 1984, . 310). ( 1997 . 26 )
" 17. ", : "
, ".
: " ,
, ".
. ,
, , "
,
.
" (, 1997, . 165), .
, ,
. , ,
.
, : "
", , _ _
.
, ?
, ,
. ,
, : ;
; ; Giorgi Amiranis dze Tsulaia; Irakli
Zurabis dze Kavtaradze; Tamar Mikheilis asuli Metreveli; Nino Tarielis asuli Javakhishvili.
, XIX - ,
:
, . .
. .
: - . ; - ; - .
178

, ,
.
- , _ . . ,
.
,
(-, 1968, . 137).
,
.
:
1. , 1966 _ . , -
, I, ., 1966.
2. , 1949 _ . ,
, _ , I, ., 1949.
3. , 1987 _ . , , ,
1987.
4. , 1986 _ . ,
. _ , V, ., 1986.
5. , 1940 _ , I, .
, ., 1940.
6. , 1953 _ , . II, .
, ., 1953.
7. -, 1970 _ .. -,
, , , , , ., 1970.
8. -, 1968 .. -, : , ,
, _ , 2, 1968.
9. , 1992 _ . , -, ., 1992.
10. , 1994 _ . , - ,
., 1994.
11. , 1954 _ . , 1729 . . _
, . 30, ., 1954.
12. , 1998 _ . , ,
, II, , 1998.
13. , 1977 _ , . , ., 1977.
14. , 1987 _ , , . I, .,
1987.
15. , 1907 _ XVIII -,
. , ., 1907.
16. , 1997 _ . , ,
., 1997.
17. , 1941 _ . , , . , ., 1941.
18. , 1984 _ . , - ,
, , ., 1984.
19. , 1971 _ . , , ., 1971.
20. , 1987 _ . , , ., 1987.
179

21. , 1959 _ T. Milewski, La comparaison des sustmes antroponymiques azteques et


indoeuropees, - Onomastica, 8, RoczniKV, zeszyt, 1959.
22. , 1963 _ T. Milewski, Slowianskie imiona o sobowe na tle porownewezym.
Zpoliskich studiow slawistycznych, Warzava, 1963
23. ..., 1986 _ , ., 1986.
24. , 1970 _ .. , . _
, , , ., 1970.
25. , 1974 _ .. , , ., 1970.
26. , 1996 _ . , . _
, -, 1996.
27. , 1970 _ . . , _ , ,
, ., 1970.
28. , 1969 _ .. . , _ , ., 1969.
29. , 1954 _ . ,
, ,
. 31, ., 1954.
30. , 1910 _ , . III, ., 1910.
31. , 1997 _ , ., 1970.
32. , 1959 _ , . II, . , ., 1959.
33. , 1984 _ , . I, ., 1984.
34. , 1965 _ , . II, . , ., 1965.
35. , 1970 _ , . III, . , ., 1970.
36. , 1972 _ , . IV, . , ., 1972.
37. , 1980 _ , . I, . ,
., 1980.
38. , 1926 _ _
, . III, ., 1926.
39. , 1987 _ . ,
, _ I, ., 1987.
40. , 1997 _ . ,
, ., 1997.
41. , 1987 _ . , -
, I, ., 1987.
42. , 1987, _ . , , ., 1987.
43. , 1967 _ . ,
, . I, ., 1967.
44. , 1974 _ . ,
, . II, ., 1974.

ROLAND ANDRIAS DZE TOPCHISHVILI


GEORGIAN ANTHROPONIMIC MODEL IN THE PAST, PRESENT AND FUTURE

The question of the Georgian anthroponimic model from the ancient time to nowadays is discussed
in the article. The historical sources, documents, ethnographic and folkloral data are proving the
existence of three member model of Georgian anthroponimic model including the name, name of
180

father and surname. In the present the name of father without any grounds in artificially forced out
from Georgian anthroponimic model. Thus, the language user is left without the opportunity to get
additional information. In the article is arised the task of reestablishment of historically formed
Georgian anthroponimic model and its transition into the Georgian language, the example of what is
shown in the summary.

181

You might also like