KARBOHDRAT METABOLZMASI- II

PENTOZ FOSFAT YOLU VE CALVIN EVRM

Zihniolu Biyo2-8

Pentoz Fosfat evrimi

Pentoz shunt Heksoz monofosfat shunt Fosfoglukonat Metabolik Yolu Sitozolde gerekleir.

Pentoz Posfat evrimi: Fizyoljik nemi

NADPH ve Pentoz Sentezi
Ribonkleotidler iin riboz 5-fosfat sentezi
RNA, DNA, eitli koenzimler(CoA, FAD, SAM, NAD+/NADP+).

Redktif Biyosentezler iin NADPH retimi

Ya asidi sentezi Kolesterol sentezi Nkleik asit sentezi

Pentoz Fosfat evrimi, glikolitik ara rn olan glukoz 6-P ile balar.

Pentoz Posfat evrimi: Alternatif Makas shunt

rnler; gliseraldehit-3-fosfat ve fruktoz 6-P; ileri aamada tekrar glikolize katlrlar. Bu nedenle pentoz fosfat yolu bir shunt (yan yol;paralel yol)olarak ifade edilir.

Fatty acid synthesis Glucose 2 NADP+ Oxidative Glucose 6-phosphate Ribulose 5-phosphate Fructose 6-phosphate 2 NADPH CO2 Other reactions Glutathione reduction

non-oxidative Ribose 5-phosphate

Glyceraldehyde 3-phosphate NADH ATP

Nucleotide biosynthesis

Pyruvate Glycolysis The pentose phosphate pathway

Pentoz Fosfat evrimi

ATP hcrenin enerjisidir ANCAK
Hcreler ayn zamanda.NDRGEYC GCE sahiptir.!

Fotosentez gibi bir ok proses ATP nin yannda NADPHa gereksinim duyar. NADH ve NADPH birbirinin yerine konamaz ve deitirilemez.

NADH ve NADPH birbirine dnemez!!!

NAD+:ATP sentezine katlr.
glikoliz, oksidatif fosforilasyon

NADPH: indirgeyici ajandr.

Redktif biyosentezlerde NADP+ + 2H ---> NADPH + H+ NADPH indirgenme reaksiyonlarnda daha etkin, nk hcrede; NADPH/NADP+ >> NADH/NAD+

NADPH mitokondriyal elektron transport zincirinde okside olamaz!!!

NADPH O2

Mitochondrial Electron Transport Chain

Hcre iindeki NADPH/NADP+ oran NADH/NAD+ oranna kyasla daha yksektir.

NADP*

H2O

NADPH/NADP+ = 70 NADH/NAD+ = 0.00083

NADPH Kullanlan Metabolik Yollar

Aktif Pentoz Fosfat evrimi olan Dokular

Pentoz Fosfat evrimi ki Fazdan oluur.

1. Oksidatif 2. Oksidatif Olmayan

Pentoz Fosfat evrimi

Faz 1: Oksidatif

2 molekl NADPH oluur. 1 molekl ribuloz 5-fosfat oluur. (riboz-5-fosfat ve ksililoz-5-fosfata dnebilir) Dehidrogenaz enzimleri NADP+ iin spesifiktir.

NADPH + H+ iki reaksiyon admnda oluur. Glukoz 6-fosfat DH (G6PD) hz snrlandrc admdr ve geri dnmszdr. Hcreler NADPHa riboz 5-fosfattan daha ok ihtiya duyarlar.

Regulatory enzyme

Enzim NADP+ iin ok spesifik; NAD+n Km deeri NADP+ nin kinden 1000 kat byktr.

Oksidatif Faz

 Riboz-5-fosfat ve trevleri; RNA, DNA, ATP, NADH, FAD ve CoA bileenleridir. Riboz 5-fosfatn ars glikolitik ara rnlere dnrler.

Pentoz Fosfat evrimi

Faz 2: Non-Oksidatif
Pentoz fosfatlarn arsnn glikolitik ara rnlere dntrlmesi;
Pentoz fosfat evriminin non-oksidatif faznda grev alan enzimler transaldolaz ve transketolaz lardr. Transketolaz ve transaldolazlar geni bir substrat spesifikliine sahiptir.
eker fosfatlar arasnda 2- ve 3- karbon fragmanlarnn deiimini katalizlerler. Substratlar; aldoz ve ketoz dur.

Pentoz Fosfat evrimi

Faz 2: Non-Oksidatif
Transketolaz; Pentoz fosfat evrimi substratlarndan 2 karbon grubu transferi gerekletirir. 2 Karbon grubu transfer eden dier enzimler gibi transketolaz da tiamin pirofosfat (TPP) kofaktr olarak kullanr. Transaldolaz; pentoz fosfat evrimi substratlarndan 3 karbon grubu transferi gerekletirir. Transaldolaz reaksiyonu; substrat ve enzimdeki bir lizin art arasnda Schiff baz oluumunu kapsar.

Faz 2: Non-Oksidatif

Glikoliz

fruktoz-6-fosfat

Gliseraldehit-3-fosfat

Transketolaz:TPPyi kofaktr olarak kullanr.

Transaldolaz - lizin -NH2 katalitik grup olarak kullanlr.

Transketolaz

5 + 5

TK TA

3 + 7

7 + 3 4 + 6 4 + 5 3 + 6
Ksilloz-5-PO4 Riboz-5-PO4 Gliseraldehit-3-PO4 Sedoheptuloz-7-PO4 Eritroz-4-PO4 Fruktoz-6-PO4 TK

Oksidatif + Non-oksidatif = NADPH

1 1

Ribozun ars pentoz fosfat yolu zerinden glikolize girer.

Non-Oksidatif

Reglasyon
Oksidatif Faz:
Glukoz-6-fosfat Dehidrogenaz yksek [NADP+]/[NADPH] oran ile uyarlr. NADPH potansiyel kompetitif inhibitrdr. NADPH/NADP oran yksek ise enzim inhibe olur. NADPH ihtiyacnda ise sistem uyarlr.

Reglasyon
Non-Oksidatif Faz:
Reaksiyonlar geri dnml; bu durumda oksidatif olmayan fazn devamll substratlarn varlna bamldr.

Reaktant ve rnlerin konsantrasyonlar hcre veya dokunun metabolik ihtiyalar dorultusunda alr.

Pentoz Fosfat evrimi Farkl ekillerde ler Glikoliz vs. PPP

Hcrenin ihtiyalarna bal olarak 4 senaryo;
Mode 1: Non-oksidatif (riboz-5-fosfat ihtiyac) Riboz 5-P >> NADPH Mode 2: Oksidatif (NADPH ve Riboz ihtiyac dengede) NADPH = Riboz 5-P Mode 3: Oksidatif & Non-oksidatif (NADPH ihtiyac) NADPH >> Ribose 5-P Mode 4: Oksidatif & Non-oksidatif & Glikoliz (Hcrenin NADPH ve ATP ihtiyac)

Mode 1: Non-oksidatif
Hzl blnen hcreler riboz-5-fosfata daha ok ihtiya duyarlar.

Blnen hcreler DNA iin nkleotidlere ihtiya duyar. Glikoliz: Glukoz 6P Fruktoz 6P + GAP Transketolaz / transaldolaz: 2 Fru-6P + GAP 3 Riboz 5P

Mode 2: Oksidatif
(NADPH ve Riboz ihtiyac dengede)
NADP+ Pentoz Fosfat evrimi Hzn kontrol eder

Oksidatif faz hemen hemen geri dnmszdr. NADP+ ; glukoz-6-fosfatn oksidasyonunda elektron akseptrdr. G6P + 2 NADP+ + H2O = R5P + 2 NADPH + 2 H+ + CO2

Mode 3:Oksidatif & Non-oksidatif

(NADPH ihtiyac); Ya dokuda ya asidi sentezi
G6P; CO2e okside olur. 3 reaksiyon adm: Oksidatif Transketolaz ve transaldolaz Glukoneogenez
Ya asidi ve steroid biyosentez reaksiyonlar yksek miktarda NADPHa gereksinim duyarlar. Bu nedenle, karacier, ya doku, adrenal korteks, testis ve st bezilerindeki hcreler PPP enzimlerini yksek oranda ierirler.

Mode 4:Oksidatif & Non-oksidatif & Glikoliz (Hcrenin NADPH ve ATP ihtiyac)
Oksidatif fazdan gelen R5P; pruvata dnr R5P dan elde edilen F6P ve GAP glikolize girer. NADPH ve ATP meydana gelir. Pyruvat; biyosentezler iin ATP eldesinde kullanlr.

Glikoliz ile Koordinasyon

Eritrositler ve Pentoz Fosfat evrimi

Eritrositlerde karbohidrat metabolizmasndaki 3 yol; glikoliz, pentoz fosfat evrimi ve 2,3-bisfosfogliserattr (2,3-BPG). Glikoliz; membran iyon pompalar iin ATP ve methemoglobinin geri oksidasyonu iin NADH salar. Pentoz fosfat evrimi; glutatiyonun indirgenmi formunun korunmas iin NADPH eldesini salar.

Dier Pentoz Fosfat evrimi Fonksiyonlar

Oksidatif fazda oluan NADPH okside glutatiyonu(GSSG) indirger. ndirgenmi glutatiyon (GSH) hcrelerdeki oksidatif stresten korunma iin gereklidir. ndirgenmi glutatiyon ayrca detoksifikasyon proseslerinde de nemlidir.

Eritrositler; glutatiyonun indirgenmesinde kullanlmak zere pentoz fosfat evrimini kullanarak byk oranda NADPH olutururlar.

Pentoz Fosfat evriminin Oksidatif Hasardan Korunmada nemi

Oksidatif stres peroksitleri oluturur ve dnml olarak glutatiyon ile indirgenirler. Eritrositlerde yeterli miktarda indirgenmi GSH olmamas peroksitlerin(H2O2) birimine neden olur ve sonuta hcre duvarnn zayflamas ile hemoliz gerekleir. Glutatiyon; peroksitleri glutatiyon peroksidaz ile uzaklatrr.

Pentoz fosfat evrimi eritrositlerde bu amala NADPH retimindeki tek zorunlu yoldur.

Glutatiyon; glutamat, sistein ve glisinden oluan bir tripeptiddir.

Calvin evrimi
Fotosentez karanlk reaksiyonlar veya yeni ad ile karbon reaksiyonlarn kapsar.
ATPden ~P balarnn paralanmas sonucu aa kan enerji ve NADPHn indirgeme gcnn CO2in fiksasyonu ve indirgenmesinde kullanlarak karbohidrat sentezinin gerekletirilmesidir. Calvin evrimi enzimleri & ara rnleri kloroplast stromasnda lokalize olmutur. Kloroplast stromas 2 outer mitokondriyal matrikse anologtur. grana disks membranes
(thylakoids) stroma compartment

Chloroplast

Calvin evrimi
3 Admda gerekleir
1. CO2in ribuloz 1,5-bisfosfata fiksasyonu ile 2 molekl 3-fosfogliserat oluumu 2. 3-fosfogliserat n heksoz ekerlere indirgenmesi 3. Ribuloz 1,5-bisfosfatn rejenerasyonu

Calvin evrimi

Calvin evrimi: 1.Adm

Ribuloz-1,5-bisfosfat 3-fosfogliserat
CH2-O- P C=O H-C-OH H-C-OH CH2-O- P
ribuloz-1,5-bisfosfat

CH2-O- P H2O 2 H+ H-C-OH CO2Ribuloz bisfosfat karboksilaz/oksigenaz (rubisco) CO2H-C-OH CH2-O- P

3-fosfogliserat (2 molekl)

+ CO2

RubisCO: Oksigenaz Aktivitesi

Calvin evrimi: 2. Adm

3-fosfogliserat n heksoz ekerlere indirgenmesi
O

Phosphoglycerate Kinase
ATP ADP
O H C C H2C

O H

C C

OPO32 OH

Glyceraldehyde-3-phosphate Dehydrogenase
NADPH NADP+
H CHO C H2C OH OPO32

OH OPO32

H2C

OPO32

Pi

3-phosphoglycerate

1,3-bisphosphoglycerate

glyceraldehyde3-phosphate

Fruktoz-6-Fosfat Glukoneogenez Pentoz Fosfat (non oksidatif)

Dihidroksiaseton fosfat

TI, Triozfosfat zomeraz AL, Aldolaz FB, Frukto-1,6bisfosfataz SB, SedoheptulozBisfosfataz TK, Transketolaz EP, Epimeraz IS, zomeraz

Calvin evrimi: 3. Adm

PK, Fosforibulo kinaz

glyceraldehyde-3-P
Tm Reaksiyon; 2. ve 3. adm 5 C3 3 C5
AL, FB

TI

dihydroxyacetone-P

fructose-6-P
TK

TI, Triozfosfat zomeraz AL, Aldolaz FB, Frukto-1,6bisfosfataz SB, Sedoheptulozbisfosfataz TK, Transketolaz EP, Epimeraz IS, zomeraz PK, Fosforibulo kinaz

xyulose-5-P + erythrose-4-P
AL, SB

sedoheptulose-7-P
TK

xylulose-5-P + ribose-5-P
EP PK IS

(3) ribulose-5-P (3) ribulose-1,5-bis-P

CO2 + H2O

3 3 3 3 2 5

ribulose 1,5-bisphosphate ADP ATP ribulose 5-phosphate Pi glyceraldehyde 3-phosphate 6

3-phosphoglycerate 6 6 6 ATP ADP

1,3-bisphosphoglycerate 6 6 NADPH + H+ NADP+ + Pi

glyceraldehyde 3-phosphate

glyceraldehyde 3-phosphate

Calvin evriminin Reglasyonu

Ik aktive eder, veya karanlk inhibe eder. (Glikoliz ve pentoz fosfat evriminden elde edilen ATP ve NADPHn gereksiz harcanmasnn nlenmesinde nemli)