4 Kimya

KMYA SEKTR YERLERNDE SALII VE GVENL REHBER
( Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi)
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tefti Kurulu Bakanl
Haziran 2009 ANKARA
Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi
ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi
Kimyasal Etmenlerin yerinde Kullanm in Pratik Klavuzlar

nsz Bu klavuz Tefti Sisteminin Gelitirilmesi AB Eletirme Projesi erevesinde hazrlanmtr. Tm tehlikeli maddelerin her trl i srecinde kullanm iin gerekli koruma tedbirlerinin tanmlanmas mmkn olmadndan, projede uygun ve uygulanabilir bir eleme yapma zorluu ile kar karya kalnmtr. Sonrasnda geniletilebilir ve zel ulusal zmlerin eklenebilecei genel bir yaklam ile balamak mantkl bulunmutur. Tehlikeli maddeler ile alrken iveren birok kural ve dzenlemeyi dikkate almaldr. verenin en nemli sorumluluklarndan biri risk deerlendirmesidir. Doru ve uygun koruma tedbirleri yalnzca bir risk deerlendirmesi yoluyla belirlenebilmektedir. veren risk deerlendirmesi olmadan alan iyerinde altramaz. Risk deerlendirmesi 98/24/AT sayl direktifin de ana esidir. Bu sebepten dolay proje kapsamnda ncelikli olarak risk deerlendirmesine younlalmtr. alma gruplar toplantlarnda bu klavuzun ierikleri hazrlanmtr. Klavuz 3 blmden olumaktadr. Blm A, tehlikeli maddeler ile almalar ile ilgili (TMTK) Almanyada gelitirilmi ve resmi olarak yaynlanm kurallar iermektedir. Blm A da yer alan TMTKlar alma grubuna katlm olan Trk meslektalarn tercihlerini yanstmaktadr. Alman mevzuat da genel anlamda Avrupa mevzuatna dayanmakta olduundan, TMTK Almanya dnda da uygulanabilmekte uygulanmaktadr ve Trk mevzuatna aktarlabilmektedir. Blm Bde tehlikeli maddeler ile almalar iin tedbirlerin belirlenmesi konusunda her iyerinde uygulanabilecek basitletirilmi bir kavram sunulmaktadr. Blm Cde ek neriler verilmektedir. Almanyada yllar boyunca maddelere zel, sektrlere gre ya da i srelerine gre zel zmler gelitirilmitir. Bu projenin kapsam, bu zel zmleri ve koruma tedbirlerini Trkiye koullarna uyumlatrmak ya da gelitirmek iin yeterli deildir. Fakat rnekler yoluyla baz zmler sunulmutur. 3

Giri 1. Genel dnyasnda kimyasal etmenlerin olmad bir iyerini bulmak neredeyse mmkn deildir. Bu, eski yalarn bulunduu bir araba tamirhanesi, boyalarn kullanld bir marangoz atlyesi, bir kimyasal retim tesisi ya da toner tozunun bulunduu ofis dahi olabilir. Tm bu iyerlerinde alanlarn salnn korunmas mutlaka garantilenmelidir. Bilinen ortalama 100.000 kimyasal maddeden gnlk kullanm iin milyonlarca farkl rn retilmektedir. Kimyasal rnlerin birou kullanm alanlarna gre, maddelerin en uygun etkiye ulalmas iin, birok farkl srelerde kullanlmaktadr. Bu ekilde boya el ile yaplabilmekte, materyale srlerek ya da pskrtlerek uygulanabilmektedir. rnlerin fazlal ve kullanm bu balamda oluan temel bir soruyu akla getirmektedir. Sorumlu iveren ve denetleyen kurum iin uygun tedbiri belirlemek amacyla ne tr gerekli dzenleme ve koul sunulmaldr? 2. AB Dzenlemelerinin Temel lkeleri Yeni, modern AB mevzuat yukarda belirtilen sorunlarn okluu sebebiyle net bir izgi izmektedir. Mevzuat hedefleri ve temel gereklilikleri tanmlamaktadr. Seilmi uygun tedbirlere ynelik risk odakl temel fikirleri tanmlamaktadr ve karar vericilii iyerinde operasyonel dzeye tamaktadr. nk yalnzca sorumlu iveren ilgili i yerlerindeki durumu gvenilir bir ekilde deerlendirebilmektedir ve iyeri koullar dikkate alarak doru kararlar verebilmektedir. Bu yaklam, alanlarn saln korumak iin en iyi ve hedef odakl karar vermek iin gerekli esneklii ve karar zgrln salamaktadr. Hedef odakl olup bir tarafta da greceli olan soyut kurallar yannda hem ye lkeler hem de Avrupa dzenlemelerinde kk ve orta lekli iletmeler iin dorudan basky hafifletecek ve koruyucu dzenlemelerin etkin olmasn kolaylatracak yeni gelimeler mevcuttur. 98/24/AT sayl direktifin 4. maddesinin 6. fkrasna gre riskin belirlenmesi ve deerlendirmesine ynelik olan pratik klavuzlarn hazrlanmas ve yaynlanmas bu dorultuda atlan nemli bir admdr. Birok ye lke 4
bu temele de dayanarak uygun yardmc aralar gelitirmitir. Bu pratik klavuz da detaylar (TMTK) ve iyeri iin basitletirilmi bir risk deerlendirmesi (Tehlikeli Maddeler iin Basitletirilmi Tedbir Konsepti) bir araya getirilmitir. Bunlar klavuzun A ve B Blmlerinde bulabilirsiniz. 3. AB Direktiflerinin hedefleri ve ierikleri yerinde alanlarn kimyasal etmenlerden korunmasna ynelik olan Avrupa dzenlemeleri, risk tespitinin, deerlendirmenin ve gerekli koruma tedbirlerinin belirlenmesi iin dzeysel sreleri tanmlamaktadr. Dzenlemeler, etmenler ile yaplacak her almann ncesinde bir risk deerlendirmesinin yaplmasn ngrmektedirler. Risk deerlendirmesi, bir srete kullanlan, isteyerek ya da istem d ortaya kmasndan bamsz olarak her alma (srekli olarak denetlenemeyen retim, bakm, depolama olabilir. rn. plerin ilenmesi) ve her etmen iin geerlidir. Dzenlemelerin ana konular; risk deerlendirmesi (dk dzeyli bir riskin tespiti dahil), ikamenin ncelii, snr deerlerine uyulmas, tedbirlerin ncelii ve tr (rn. kapslleme, havalandrma, kiisel koruma donanmlar) karar verilmesi ve i hekimlii desteidir. Bunlara bal olarak dzenlemenin muhataplar iin (iveren) kapsaml grev ve ykmllkler olumaktadr. 4. verenin ykmllkleri Dzenlemelerin uygulanmasndan iveren sorumludur. Aada AB Direktifinde belirtilen ana ykmllkler belirtilmektedir: Gerekli bilgilerin toplanmas (kap ve konteynrlarn iaretlenmesi, gvenlik veri formu ve irkette zorluklar), Risk deerlendirmesi, Tedbirlerin ve i organizasyonunun hazrlanmas, Snr deerlerine uyulmas, alanlarn bilgilendirilmesi (alma talimatlar, bilgilendirme) ve Kararlarn ve atlan admlarn belgelendirilmesi. Bu iveren ykmllklerinin (rn. alma talimatlar ve alanlar iin bilgilendirme) birou iin Blm Ada olas bir uygulamaya ynelik uygun kurallar (TMTK) sunulmaktadr. TMTK Almanyada gelitirilmi ve ya5

ynlanmtr. Fakat Almanya dnda da uygulanabilmektedir, nk Alman mevzuat genel anlamda Avrupa mevzuatna dayanmaktadr. Ayrca bu kurallar pratik kullanmda da kendini ispat etmitir ve Trk mevzuatna aktarlabilecektir. Blm Bde ou iyerinin deerlendirilmesi ve tehlikeli maddeler ile almalarda temel koruma tedbirlerinin belirlenebilmesi iin basitletirilmi bir usul nerilmektedir. Bu usul zellikle kk ve orta lekli irketler iin uygundur. Ayrca denetleyici kuruma da gerekli koruma tedbirlerinin uygulandn hzl bir ekilde inceleme frsat sunmaktadr. Bu klavuz farkl kullanm alanlarndaki tm tehlikeli maddeleri kapsayamaz ve gerekli koruma tedbirlerini tanmlayamaz. Fakat risk deerlendirmesinin sunduu aralar temelde her durumda uygulanabilmektedir. Blm C ek neriler iermektedir. Belirli riskler tekrar edecektir ya da belirli i sreleri srekli olarak sorunlar oluturacaktr. Bylelikle Blm Cye dahil edilebilecek zel kurallarn oluturulmas olana verilmektedir. Almanyada bu sistem kendini ispat etmi ve farkl branlar ya da alma alanlarnda yzlerce zel zm gelitirilmitir. Blm Cde rnek olarak baz zmler sunulmutur.
Blm A Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK

1. nsz Blm Ada Trk i mfettileri tarafndan seilen Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar verilmitir. Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) Almanyada gelitirilmitir. Bunlar tehlikeli maddeler ile alma srasnda teknolojinin son durumunu, i hekimliini ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bulgular tanmlamaktadr. Kurallar Tehlikeli Madde Kurulu (TMK) tarafndan dzenlenip gelimelere gre uyarlanr. Bunun akabinde TMTKlar Federal Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan yaynlanr ve bylece iveren iin ballk kazanmaktadr. Bu teknik kural derlemesi, Alman Tehlikeli Madde Ynetmeliinin de atfta bulunduu ve bylece ulusal mevzuata aktarlan, somut AB dzenlemelerine atfta bulunmakta ve ayrca bunlarn hkmlerini iermektedir. Almanyada Avrupa dzenlemeleri genel anlamda Kimyasallar Yasas ve Tehlikeli Madde Ynetmelii yoluyla Alman mevzuatna aktarlmaktadr. 1.1 Tehlikeli Madde Kurulu (TMK) Federal alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnda tehlikeli maddeler konularndaki i gvenlii sorularnda danmanlk vermek amacyla Tehlikeli Madde Kurulu (TMK) kurulmutur. Bu kurulda, iveren birlikleri, sendikalar, eyalet kurumlar, yasal kaza sigorta kurulular, zellikle bilim adamlar ve dier ihtisas bilgisine sahip kiiler uygun sayda temsil edilmektedir. Bu kurulun grevleri arasnda aadaki konular saylabilmektedir: 1. Tehlikeli maddelerle alma srasnda gerekli olabilecek, teknolojinin son durumunu, i saln ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bulgular, maddelerin snflandrmalarn ve iaretlemelerini tanmlayan kurallar (TMTK) hazrlamak, 2. Alman Tehlikeli Madde Ynetmeliinin gerekliliklerini yerine getirecek kuralllar belirlemek, 3. Federal ve Sosyal Gvenlik Bakanlna, tehlikeli maddeler konusunda danmanlk hizmeti vermek, 7

4. Tehlikeli maddeler iin iyeri snr deerleri ve biyolojik snr deerlerini nermek ve bu deerleri dzenli olarak gzden geirmek. Bu almalarda aadaki hususlar dikkate alnmaktadr: a) Snr deerlerinin belirlenmesinde alanlarn salklar korunmaldr, b) AB dzeyinde bir iyeri snr deeri ya da bir biyolojik snr deeri belirlenen her madde iin ulusal dzeyde, AB snr dzeyi de dikkate alnarak, bir deer nerilmektedir. 1.2 verenin Sorumluluklar veren koruma tedbirlerini belirlerken kendisi iin geerli olan TMTKn dikkate almaldr. Edeer koruma tedbirleri uygulamakta ise, TMTKlar dikkate almak zorunda deildir. Bu tedbirlerin e deer dzeyde olmalar risk deerlendirmesinin belgelendirilmesinde gerekelendirilmelidir. veren TMTKlar uygulayarak Alman Tehlikeli Madde Ynetmeliinin dzenlemelerine uyduuna emin olabilmektedir. Tehlikeli maddeler ile yaplan almalarda iveren risk deerlendirmesi kapsamnda aadaki konularn yerine getirildiini denetlemelidir: - Tehlikeli maddeler ile yaplan bu almalarn TMTKda tanmlanan koullara uygun olduunu, - E deer bir koruma dzeyinin salandn, - TMTKlarn n grd koullarn nasl salanacann belirlenmi olmasn. veren gerekli olan teknik koruma tedbirlerinin ve organizasyonel i gvenlii tedbirlerinin TMTKlar dorultusunda i hekimlii ya da hijyene uygun ekilde belirlemelidir. Yeni, deitirilmi ya da yeniden yazlm TMTKlarnn yaynlanmasndan nce, iveren tehlikeli maddeler ile almalar yaptrm ise, bu iler iin bavurduu teknik koruma tedbirlerini, gerekli olmas durumunda, yeni ya da deitirilmi kurallara ya da bilgilere gre uyumlatrmaldr. Uygulama sreleri: 1. alanlarn gvenliinin ya da salnn risk altnda olmas engellenebilecekse hi vakit kaybetmeden, 2. i gvenlii byk lde artacak ise, uygun bir srecin sonunda gerekletirilmelidir. 8
TMTK 300 Gvenlik Teknii

Tehlikeli Maddeler Kurulu Ynetiminin Aklamas: letme Gvenlii Kurulu letme Gvenlii iin Teknik Kurallar GTK 1111 Tehlike deerlendirmesi ve gvenlik teknii deerlendirmesi dokmann, Tehlikeli Maddeler Kurulu Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 400 Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde tehlike deerlendirmesi dokman yaynlamtr; bu dokmanlar en son yasa hkmlerini esas almaktadr ve dolaysyla nceliklidir. Aslnda, hala eski ynetmelikleri esas alan TMTK 300 dokmannn iptali ngrlmt, ancak TMK bunun kontrol edilip gzden geirilmesini kararlatrmtr. TMTK 300, gncel teknik kurallarda karl olmayan konu alanlar iin ve kurallar letme Gvenlii Ynetmelii ve Tehlikeli Madde Ynetmelii ile elimedii srece, uygulanabilir. (Ayrntl bilgi iin baknz: http://www.baua.de/de/Publikationen/ Fachbeitraege/Gd50. html) Bask: Ocak 1994 Deiiklikler ve eklemeler: Alm. Fed. alma Gazetesi: Mays 1995 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Gvenlik Teknii TMTK 300
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedir. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedir. alanlar iin tehlikeli maddelerin gvenli kullanm, ancak alanlarn tehlikeye sokacak tm etki byklkleri saptandktan ve uygun gvenlik tedbirleri uygulandktan sonra mmkndr. Eldeki TMTK dokman bu anlamda tesislerde, srelerde ve teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde gvenliin sistematik olarak dnlmesi iin bir yntem tarif 9

etmektedir. Eklerinde ayrca tehlikeli maddelerle yaplan ilemlerde davranla ilikili olan ve alanlarn uymas gereken gvenlik gereklilikleri iermektedir. Bu TMTK dokman ayn zamanda, teknik kurallarn gelitirilmesi, belirli tesisler ve sreler iin somut tedbirlerin hazrlanmas ve teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinin tasarlanmasyla uraan ihtisas kurullar iin temel kural kabul edilir. TMTK dokman be blme ayrlmtr. Blm 1 ila 3 altnda tm kullanclar iin nemli olan tespitler bulunmaktadr. Blm 4 yalnzca tesis ve sreler hakkndadr. Yalnz teknik i gereleri kullanlarak yrtlen i sreleriyle ilgilenen kullanclar bu blme gereksinim duymazlar ve Blm 5le snrl kalabilirler. Tesis ve srelerde Blm 4 ve 5 dikkate alnmak durumundadr, nk tesislerde genel olarak teknik i gereleriyle yrtlen i sreleri de bulunmaktadr. Ekler dorudan TMTK dokmannn tekil blmleriyle ilikilendirilmitir. Bu TMTK dokmannn hedefi Tehlikeli Madde Ynetmelii [1] anlamndaki i gvenliidir. alanlarn gvenlii iin alnacak tedbirler baz konularda hem yakn evrenin hem de evrenin korunmasna yarayabilir.
indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Tehlike potansiyelinin saptanmasna ynelik temel veriler 4 Tesis ve srelerde gvenlik incelemeleri 5 Teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde gvenlik incelemeleri Ek 1: Tehlike potansiyelinin saptanmasna ynelik temel veriler Ek 2: Tesis ve srelerde gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar Ek 3: Teknik i gerelerinin kullanmndaki gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar
10
1 Uygulama alan (1) Bu teknik kurallar dokman, alanlarn tehlikeli maddelerle urat tesisler, sreler ve teknik i gereleriyle yrtlen i sreleri iin ve bu maddelerin tehlike sahas iindeki faaliyetleri iin geerlidir. (2) Bu teknik kurallar dokmannn hedefi, tesislerde, srelerde ve teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde tehlikeli maddelerle uraan alanlarn teknik gvenlik tedbirleriyle tehlikelere kar korunmasdr. 2 Kavramlar 2.1 alanlar alanlar, Tehlikeli Madde Ynetmelii anlamnda istihdam edilmi kiilerdir. 2.2 Muamele (1) Muamele, Kimya Kanunun Madde 3 No. 10 [2] uyarnca, elde etme dahil olmak zere, retim ve kullanmdr. (2) retici: Bir maddeyi, preparat veya mamul reten veya elde eden gerek veya tzel kii veya tzel kiilie sahip olmayan dernektir. (3) Kullanma: Kullanma, tketme, depolama, saklama, ileme, doldurma, aktarma, kartrma, bertaraf, imha ve iletme ierisinde tama. (4) Depolama, daha sonra kullanmak veya bakalarna teslim etmek zere muhafaza etmektir. Nakliye iin hazrlanmasn takiben 24 saat iinde veya takip eden i gn nakledilmiyorsa, bu ilemi de kapsar. Bu i gn bir pazara denk geliyorsa, bu sre bir sonraki i gnnn sonunda biter. 2.3 Teknik i gereleri(1) Teknik i gereleri, rn. aletler, i cihazlar, ie fleme makineleri, plastik kalp makineleri, tepkimeli dkm makineleri gibi i makineleri ve
(1) Bu tanm esas olarak Alet Gvenlii Yasas Madde 2 Fkra 1 ve 2 No. 1 ile uyumaktadr [3]
11

kuvvet uygulayan makineler gibi kullanma hazr tm i dzenekleridir. Bir teknik i aracnn bir paras olmayan koruyucu donanmlar da bunlara edeerdirler. 2.4 Tesis(2) Bu TMTK dokman anlamndaki tesisler, - Tehlikeli maddelerin kullanlmas kaydyla, bir srecin yrtlmesi iin gerekli olan ve de yedekte duran teknik donanmlarn ve yaplarn btn ve - kamuya ak ulam yollar hari olmak zere, zerinde tehlikeli maddelerin kullanld ve zellikle de depoland arsalardr. 2.5 Sre / i sreci (1) Sre(3), madde, preparat veya mamullerin retilmesi, ilenmesi ve de bertaraf edilmesi ile balantl olan, i srelerinin de dahil olduu, tm teknik ve rgtlenme aklarnn btndr. (2) sreci(4), alanlarn belli bir i hedefine ulamak zere yrttkleri faaliyetlerin btndr. 2.6 Tehlikeli madde (1) Bu ynetmelik anlamndaki tehlikeli maddeler, 1. Kimyasal Maddeler Yasas Madde 3a uyarnca tehlikeli maddeler ve preparatlar ile dier kronik zarar verici zelliklere sahip madde ve preparatlar, 2. patlayc zellii olan maddeler, preparatlar ve mamuller, 3. retimleri veya kullanmlar srasnda tehlikeli veya patlayc maddelerin veya preparatlarn ortaya kt veya serbest kald maddeleri preparatlar ve mamuller, 4. Deneyimlere dayanlarak hastala neden olacak unsurlar aktarabilen maddeler, preparatlar ve mamuller.
(2) Bu tanm DIN 28 004 Blm 1e [4] dayanmaktadr ve depolama konusuyla tamamlanmtr. Federal Emisyon Koruma Yasasnn tanm burada uygun deildir, nk yasa, burada teknik i gereleri altnda olan makine ve cihazlar da kapsamaktadr. (3) Bu tanm DIN 28 004 Blm 1e dayanlarak oluturulmu, rgtlenme aklaryla tamamlanm ve Tehlikeli Madde Ynetmelii kavramlarna uyarlanmtr. (4) Bu tanmda i sreci, srecin bir alt kavram olarak kullanlmtr. srecinin zellii, alann dorudan hazr bulunmasdr.
12
(2) Tehlikeli maddeler veya tehlikeli preparatlar, 1. patlayc, 2. yanc, 3. ok kolay alevlenebilir, 4. kolay alevlenebilir, 5. alevlenebilir, 6. ok toksik, 7. toksik, 8. sala zararl, 9. yakc, 10. tahri edici, 11. duyarllk oluturucu, 12. kanserojen, 13. reme iin toksik, 14. mutajen 15. evreye zararl olan maddeler ve preparatlar olup, iyonize edici nlarn riskli zellikleri bunlarn dndadr. 2.7 Gvenlik teknii Gvenlik teknii, alanlarn olas tehlikelerden korunmas iin olan teknik tedbirlerin btn ile srecin, i gerelerinin veya tesislerin gerekliliklerinden doan organizasyonel tedbirlerdir. 2.8 Gvenlik teknii dzeyi(5) Gvenlik tekniinin dzeyi, - alanlarn tehlikelere maruz kalmasn engelleyen, - engellemenin olanakl olmad durumlarda, alanlarn tehlikeli maddeye maruz kalmasn azaltan, - alanlar tehlikeli maddelerden kaynaklanan tehlikelerle kar karya brakabilecek iletme arzalarn nleyen, dolaysyla - bunlarn etkilerini snrlayan
(5) Bu tanm ierii itibaryla Arza Olaylar Ynetmelii Madde 2 Fkra 3 [6] anlamndaki tanm ile ayndr. Yalnz Tehlikeli Madde Ynetmeliinin hedefine uyarlamak zere deiiklik yaplmtr. Tanmn temel ifadesi deitirilmemitir.
13

bir nlemin pratikte uygun olduunu gsteren ileri srelerin, donanmlarn ve iletme usullerinin gelimilik dzeyidir. Gvenlik tekniinin dzeyi belirlenirken, zellikle iletme aamasnda baars denenmi olan kyaslanabilir sreler, donanmlar veya iletme usulleri esas alnmaldr. 2.9 Amaca uygun iletim / iletme arzas Amaca uygun iletim(6), bir tesisin teknik amac bakmndan hedefledii, tasarland ve uygun olduu ve ruhsat ald ekilde iletilmesidir. Amaca uygun iletim, - dolum, aktarma ve doldurma ile birlikte depolama dhil olmak zere, rn. numune alma gibi iletme gerei olan mdahalelerle birlikte, normal iletimi, - iletime almay, altrma ve stop etme ilemlerini, - deneme iletimini, - iler halde tutma ilemlerini ve temizlik ilerini, - geici olarak iletimden karma durumunu kapsar. (2) letme arzas(7), gvenlik teknii bakmndan amaca uygun iletimden nemli bir sapmay ifade eder. Bu bakmdan, elektronik, lm, kumanda ve dzenleyici teknik donanmlara sahip tesislerde, rn. gvenlik asndan nemli bir proses deeri, izin verilmeyen saha ynnde snr deerden ayrlrsa, lm sisteminin toleranslar erevesinde(8), bir iletme arzas vardr. 2.10 Tehlike / tehdit (1) Tehlikeler(9), sonucunda tehlikeli maddelerden dolay sala ynelik bir zarar veya yaamsal bir tehdit ortaya kmas beklenen durum veya olaylardr. (2) Tehdit(10) ise, insann mekn ve zaman olarak tehlikeyle kar karya kalmasdr.
(6) Bu tanm esas olarak Arza Durumu Ynetmeliine [7] ilikin 1. idari ynetmeliin metnine uygundur. (7) Arza Durumu Ynetmeliinden farkl olarak, henz arza durumu kavram kapsamna girmeyen amaca uygun iletimden sapmalar da buna dhildir. (8) kr. VDI/VDE ynetmelii 2180 Fy 3 [8] No. 2.2 vd. ve ekil 1. (9) Bu tanm Emisyon Koruma Yasasna ve Polis Yasasna dayanmaktadr. (10) Bu tanm tehlike ile korunacak nesne arasndaki ilikiyi kurar. Bu bakmdan genel olarak, ncelikle tm insanlarn korunacak nesne olarak grlecekleri ifade edilmektedir. Bu TRGS dokmannn hedefi alanlar olduundan dolay, metin iinde daima alanlara ynelik tehditlerden bahsedilmektedir.
14
2.11 Tehlike kayna Tehlike kaynaklar soyut-teorik tanmla, bir iletme arzasna ve bununla beraber bir tehlikeye neden olabilecek, rn. tesis paralarnn veya ilevsel paralarn devre d kalmas gibi olas durum ve olaylardr.(11) Bir tehlike kayna, olas tehlike nedeni kavramyla edeer tutulur.(12) 2.12 Tehlike potansiyeli(13) Tehlike potansiyeli, tehlikenin tr ve boyutu iin bir deerlendirme bykldr. 2.13 Tanmlanan baz kavramlarn ilikilendirilmesi ekil 1de Tehlike kaynaklarnn mevcut olmas ve Bir tehlike kaynann etkili olmas koulunun mevcut olmas olay zinciri alanlara ynelik tehdite kadar zet eklinde gsterilmitir.
ekil 1: Tanmlanm kavramlarn mantksal balant grafii

(11) kr. Feldhaus, Federal emisyon Koruma Yasas [9] No. 2.12, Arza Durumu Ynetmelii Cilt 1B, Madde 7ye ait dipnot 48. (12) kr. Landmann/Rohmer, evre Hukuku I [10] No. 2.12, Madde 7, derkenar No. 19. (13) Bu tanm Arza Durumu Ynetmelii Madde 3 Fkra 1e dayanmaktadr.
15

3 Tehlike potansiyelinin saptanmasna ynelik temel veriler (1) Tesislerde, srelerde ve i srelerinde, teknik aralar kullanlarak, tehlikeli maddelerle muamelede maddenin serbest kalmasyla, yangn ve patlamayla alanlara ynelik tehditler ortaya kabilir. Tehlike potansiyeli aadaki etmenlere baldr (bkz. Ek 1): - Tehlikeli maddenin tr(14) (bkz. Madde 2), - Tehlikeli maddenin miktar (bkz. Madde 2), - Sre, i sreci, teknik i arac (bkz. Madde 3), - Tesisin tr ve donanm (bkz. Madde 3), - Tesisin iletim durumu (bkz. Madde 4) ve - Teknik i gerelerinin kullanm amac. Tehlike potansiyelinin saptanmasnda alma ortamndan kaynaklanan tehdit de gz nnde bulundurulmaldr. (2) Anlan etmenler birbirleriyle balantldr ve dolaysyla bir btnlk iinde incelenmelidir. Bu gereklilik, tehlikeli maddenin tr ve onun miktar arasnda apaktr, yani tehlike potansiyelini esas olarak tehlikelilik zellikleri ve miktar belirlemektedir. Bir tehlikeli maddeden kaynaklanan tehlike yalnzca Tehlikeli Madde Ynetmeliine gre olan snflandrmayla grlmemelidir. Tehlike ayrca, snflandrmada gz nnde bulundurulmam olan fiziksel veya kimyasal zellikleden, rn. buhar basnc veya yzey ile hacim oran, ve onun biyolojik i maddesi tolerans deeri veya havadaki snr deerlerinden (TMTK 900 Snr deerler) ortaya kar. Madde incelemelerinde tm ham, yardmc ve artk maddeler ile ara, tali ve son rnler kayda alnmaldr. (3) Tehlike potansiyeli ayrca srece, i srecine ve tesisin trne baldr. Sreteyse, bata srecin tr, rn. ekzotermik veya endotermik olmas, srecin yrtlmesi, rn. kritik tepkime parametrelerine yakn olmas, nemli etmenlerdendir. Burada ncelikle tesislerin sistem davran, yani bir tesis iindeki e(14) Duruma gre gvenlik teknii asndan nemli kirlenmeler de gz nnde bulundurulur.
16
itli tesis ksmlarnn, ilevsel birimlerin ve ilevsel paralarn birbirleriyle ve karlkl olarak etkileimleri nemli bir rol oynamaktadr. Tehlike potansiyeline ayrca srecin yrtlmesi de (srekli veya kesintili) etki edebilir. Kesintili alma ekli daha byk bir tehlike potansiyeliyle balantl olabilir, nk bunda rn. daha byk tepkime hacimleri ile buna bal olarak daha byk madde ierii gerekmektedir. sreleri iin, faaliyetin trnn, rn. belirlenmi veya karar alnmasn gerektiren i aklarnn ve kapal veya ak kullanmn sz konusu olmasnn yan sra, uygun teknik i gerelerinin seimi de nemlidir. Tehlike potansiyelini ayrca tesisin tr ve donanm (ak tesis, bina iindeki veya kabin iindeki tesis) belirler. (4) Tesislerde iletim durumu tehlike potansiyelinin saptanmasnda nemli bir etmendir. Bu balamda hem amaca uygun iletim hem de iletme arzas dikkate alnmaldr. Amaca uygun iletimdeki tehlike potansiyelini tesisin teknik ve rgtlenme asndan gerekletirili ekli de etkiler. Bu yoldan alanlarn tehlikeli maddeye iletme gerei maruz kalma durumlar belirlenir. Gvenlik teknii incelemesinde tesisin ilevsel paralar ve i sahasnda kullanlan teknik i gereleri n planda dururlar. Burada ilevsel paralardan rn. boru tesisat, contalar (statik ve dinamik), numune alma noktalar veya pompalar anlalmaldr. letme arzalar tehlike potansiyelinin etkinlemesine yol aabilirler. rnein ilevsel paralarn devre d kalmas, sre yrtlrken oluan arzalar veya insan hatalar bunlara neden olabilir. Bu nedenle iletme arzalarnda hem tekil ilevsel paralarn davran hem de tesisin veya tesis parasnn arzaya verecei tepki nem tamaktadr. Ayn ekilde, iletme arzalarnda baka tehlikeli maddelerin oluup oluamayaca incelenmelidir. (5) Yukarda anlan etmenler temelinde tehlike potansiyelinin belirlenmesi iin ok sayda ayrntl verinin bilinmesi gerekmektedir. Gvenlik teknii bakmndan nem tayan byklklerin listesi Ek 1de verilmitir. Ekteki tekil byklklerin ncelikle tesisin veya i srecinin trne ve karmaklna bal olarak nemli olup olmadklar snanmaldr. (6) Yukarda anlan etmenlere dayanlarak yaplan deerlendirmede, tesisin veya i srecinin genel tehlike potansiyelinin 17

saptanmasna dikkat edilmelidir, yani tm etki faktrleri gz nnde bulundurularak bir btn olarak incelenmelidir. (7) Tehlike potansiyelin saptanmasnda, zellikle de tesislerde, i gvenlii ve evre koruma arasnda ok sayda kesime noktas ortaya kmaktadr. Kesin bir snflandrma yaplmas ou durumda olanakl deildir. Mesela madde serbest kalmasndan dolay yalnzca alanlara ynelik deil, miktar yeterince bykse, kamuya veya yakn evreye ynelik bir tehdit de sz konusu olur. Byle serbest kalmalarn nlenmesine ynelik olarak alnacak tedbirler sklkla ayn olacaktr. alanlarn dorudan tesisin yaknda almasndan dolay, duruma gre i gvenlii nedeniyle ek gereklilikler doacaktr. Mnferit hallerde koruma hedefleri arasnda atma da olabilmektedir. rnein yksek derecede zehirli maddeler ieren bir tesis veya tesis parasnn evrenin korunmas bakmndan bir kapal kabin iine kurulmas gerei anlaml olabilirken, dier yandan i gvenlii bakmndan bu maddelerden muhtemelen aa kan kk miktarlarn birikmesini nlemek iin iyi havalandrlm bir ak tesis gerekecektir. Her iki koruma hedefi gz nnde bulundurulmaldr. 4 Tesis ve srelerde gvenlik incelemeleri 4.1 Genel hususlar (1) Tesis iinde tehlikeli maddelerin kullanld sreler uygulanyorsa, alanlara ynelik bir tehdit olmamas iin ve iyerindeki tehlikeli maddelerin veya preparatlarn younluuna dair snr deerlerinin veya referans deerlerinin gvenlik teknii dzeyi elverdiince altnda kalnmas iin gvenlik teknii dzeyine uygun tedbirler alnmaldr.(15) (2) letme arzalarn nleyen nlemler alnmaldr. Yine de iletme arzalar ortaya karsa, alanlara ynelik tehditler gvenlik tekniinin dzeyine gre snrlandrlmaldr.(16) (3) Gerekli tedbirler sistematik gvenlik incelemeleri yardmyla saptanmaldrlar. Bu incelemenin hedefi, tehlike potansiyelinin saptanmas ve alanlar bu potansiyelden kaynaklanabilecek
(15) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 1. (16) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 2.
18
olas tehlikelere kar koruyacak tedbirlerin alnmasdr. Bu balamda genel anlamda (madde, tesis ve sre bakmndan) tehlikelerin azaltlmasna dikkat edilmelidir. Bunun bir anlam da, amaca uygun iletim iin sre ve tesisin alanlara ynelik bir tehlike ortaya kmayacak ekilde seilmesi ve tasarlanmasdr. (4) Gvenlik incelemesinin amaca uygun olarak yrtlmesi iin, tesis mantksal olarak ilevsel nitelere ve ilevsel paralara blnr. Bu ayrm sayesinde tesisin btn gvenlik incelemesi iin daha grsel bir ekil alm olur. Dier incelemeler hem ilevsel birimleri ve paralar hem de bunlarn tesisin btnyle btnlemesini kapsamaldr. ncelemelere, yardmc sistemlerin, rn. enerji ikmalinin, devre d kalmas ve organizasyonel tedbirlerin baarl olamamas da dahil edilmelidir. Tablo 1de rnek olarak bir ilevsel birimlere ve ilevsel paralara gre ayrm yaplmtr. Tablo 1: levsel paralarn ilevsel birimlerle ilikilendirilmesine rnekler
levsel birim Tepkime nitesi Kule reaktr Girdapl tabakal reaktr Boru reaktr Kartrc kazanl reaktr Asetilen gelitirici Depolama nitesi Mekanik ay- Termik nitesi rc nitesi ayrc
levsel para
Santrifj Filtre Basnl kap Elek Basnsz kap Dz tabanl tank Ayrc keltici Silo Siklon
Kolon Kurutma birimi Kristalletirici Sblimletirici Kondansatr Buharlatrma tamburu Absorber
levsel birim
Hazrlama nitesi Ykayc Deirmen Krc Granlatr Kartrma band n kartrc Briketleme Emlgatr
Sevk nitesi Pompa Younlatrc Vakum pompas Fan Helezon Bant konveyr Zincirli konveyr
Balant birimi
levsel para
Boru tesisat zlebilir balant zlemez balant Armatr Conta
19

(5) Gvenlik incelemesinde, Madde 3 altnda tehlike potansiyelinin saptanmas iin toplanan temel veriler gzetilerek, ncelikle tehlike kaynaklar ve bunlarn etkili olmas iin gereken koullar sistematik olarak saptanr. Sistematik bir yntem uygulanarak aratrma sonularnn byk lde eksiksiz olmas temin edilebilir. Ardndan, elde edilen bulgulardan mnferit olaylar iin gerekli tedbirler belirlenir. Madde 4.2de sistematik gvenlik incelemesine ilikin olanakl bir hareket tarz gsterilmitir. [11](17) (6) Gvenlik incelemesinin yaplmas, sre veya tesiste gvenlik teknii asndan nemli deiiklikler yapldnda da gerekli olmaktadr. 4.2 Gvenlik ilkeleri, gereklilikleri ve tedbirleri 4.2.1 Genel hususlar Bu TMTK dokman uyarnca yaplacak sistematik gvenlik incelemesinde ncelikle aada gsterilen, birbirinin zerine kurulan aamalarda tehlike potansiyeli saptanr: Madde 3e gre tehlike potansiyelinin saptanmas iin temel verilerin toplanmas, Madde 4.2.2 uyarnca somut tesis iin nem tayabilecek tehlike kaynaklarnn ve gvenlik ilkelerinin uygun olanlarnn seilmesi ve Madde 4.2.3 uyarnca tehlike kaynaklarnn etkili olmas iin gerekli koullarn ve gvenlik gerekliliklerinin uygun olanlarnn seilmesi. Mnferit olaydaki tehlike potansiyelinin deerlendirilmesinin ardndan gerekli gvenlik tedbirleri belirlenir (bkz. Madde 4.2.4). 4.2.2 Gvenlik ilkeleri (1) Olas tehlike kaynaklar tesise zg deillerdir ve dolaysyla byk lde eksiksiz ve genel geerli olacak ekilde tespit edilebilirler. Pozitif ifade edilecek olursa, bundan gvenlik in(17) Pratikte eitli sistematik yntemler uygulanmaktadr. Arza Durumu Ynetmeliin 2. idari ynetmelii seme yntemler anmaktadr. [12]
20
celemesinin devamna ynelik temeli oluturan gvenlik ilkeleri elde edilir (rn. tehlike kayna: evre gvenliinin devre d kalmas; gvenlik ilkesi: evre gvenlii). Tehlike kaynaklar ve gvenlik ilkeleri dorudan rtmektedirler. Tablo 2de gvenlik ilkelerinin bir listesi gsterilmitir. (2) Genel gvenlik ilkeleri, amacna uygun iletmeden doacak tehlikelere kar korumaya ve iletme arzalarnn nlenmesine yaramaktadrlar. Arzalarla ilikili gvenlik ilkeleri iletme arzalarnn alanlar zerindeki etkilerinin snrlandrlmasna yararlar. Bunlar ksmen kapsaycdrlar (rn. ilk yardm ve kurtarma servisi), ksmen de iletme arzasnn trne gre ayrlrlar (rn. Ex koruma). (3) Gvenlik ilkeleri hem tekil ilevsel paralara hem de ilevsel birimlere ve tesis geneline uygulanmaldrlar. 4.2.3 Gvenlik gereklilikleri (1) Bir tehlike kayna, ancak etkili olmas iin gereken koul da ayn zamanda salanrsa, etkili olabilir ve bir tehlikeye yol aabilir (bkz. ekil 1). Pozitif ifadeyle, tehlike kaynaklarnn etkili olmas koullarndan gvenlik gereklilikleri elde edilir (rn. tehlike kaynann etkili olmas koulu: i korozyon; gvenlik gereklilii: i korozyondan kanma). Bunlar maddelerin ve preparatlarn fiziksel/kimyasal zelliklerinden, ilevsel paralarn ve birimlerin ileyi ekillerinden ve yaplarndan ve de alanlarn davranlarndan karm yoluyla elde edilirler. Genel olarak ifade edilen gvenlik ilkelerinin yerine getirilmesine yaradklarndan dolay, dorudan bunlarla ilikilidirler. Gvenlik gereklilikleri hem teknik hem de organizasyonel tedbirler ile, gvenlik teknii dzeyine uygun olarak gerekletirilirler. Ek 2de ilgili gvenlik ilkelerine ait gvenlik gereklilikleri tablo halinde derlenmilerdir.
21

Tablo 2: Tesis ve sreler iin gvenlik ilkeleri tablosu
1. Genel gvenlik ilkeleri 1. Tehlikeli madde ve preparatlarn ikame edilmesi 2. Kullanlan tehlikeli maddelerin miktarnn azaltlmas 3. letme gerei mmkn olduunca dk oranda tehlikeli madde serbest brakan srelerin seimi 4. evre gvenlii (kapsl) 5. Madde akna gvenli ekilde hkim olunmas 6. Tehlikeli maddelerin teknie uygun kullanmnn temin edilmesi ve hatal kullanma kar emniyet 7. Kapsl iinde ve dnda patlayc atmosfer olumasndan kanlmas 8. Ateleyici kaynaklardan kanlmas 9. Maruz kalmann azaltlmas 2. Arzalarla ilikili gvenlik ilkeleri 10. alanlarn riskli blgeden mekn olarak ayrlmas 1. nleyici yangn gvenlii 2. Mcadeleci yangn gvenlii 3. Patlamalarn etkilerinden korunma 4. Kesintisiz tepkimelerin etkilerinden korunma 5. Alarm ve denetleme sistemlerinin iler halde olmasnn salanmas 6. Tehlikeli maddelerin serbest kalmas halinde etkilerden korunma 7. Gvenlik teknii asndan nemli iletme aralarnn tedarikinin srdrlmesi 8. Gvenlik teknii asndan nemli ilevsel paralarn etkililiinin srdrlmesi 9. Tesisin gvenli durumu getirilmesi, hatal davranlara kar emniyeti salama 10. Mekanik yklere kar koruma 11. alanlar ile yardm ve kurtarma hizmetlerinin hareket kabiliyetinin salanmas 12. Genel gvenlik rgtlenmesinin salanmas
(2) Ek 2deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gereklilikleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut tesis ve sreler zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerinden hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerektii kontrol edilmelidir. 22
4.2.4 Gvenlik tedbirleri (1) Somut tesisle ilikili gvenlik ilkeleri ve gereklilikleri, gvenlik tedbirleriyle hayata geirilirler. Gvenlik ilkelerinin ve gerekliliklerinin aksine, rnein gvenlik teknii dzeyinin ilerlemesinden dolay, daha sk deiiklie maruz kalrlar. (2) Sz konusu gvenlik tedbirleri mnferit olayn koullarna baldrlar. Bunlar aada belirtilenler hususlar dorultusunda gerekletirilebilir. 1. Tekniin genel kabul grm kurallarndan veya tekniin / gvenlik tekniinin son dzeyine uygun kurallardan; a) ncelenen tesisin tabi olduu yasal temele dayanan teknik kurallar (rn. Cihaz Gvenlii Kanunu Madde 11 uyarnca denetlenmesi gereken tesisler hukukundan, patlayc maddeler hukukundan, sular hukukundan, cihaz gvenlii hukukundan ve dier i gvenlii hukukundan (rn. Mahalleri Ynetmelii) doan tzkleri temel alan teknik kurallar); b) Federal Sigorta Tz temelinde kaza nleme ynetmeliklerinin karlmasna ilikin meslek birlikleri hukukundan doan teknik kurallar; c) Meslek birliklerinin veya zel kurulularn genel kabul grm teknik kurallarndan (rn. bilgi bltenleri, DIN standartlar, VDE hkmleri, VDI ynetmelikleri, VdTV bltenleri, DVGW alma bltenleri); 2. Fabrika standartlarndan; 3. htisas literatrnden; 4. Srecin gerektirdii zgl gvenlik tekniiyle ilikili bulgulardan. (3) Olanakl tedbirlerin okluu ve byk lde mnferit olaya bal olmalar bakmndan, gvenlik tedbirleri listelenemez. Bunlar mnferit halde bir somut tesisin gvenlik incelemesi srasnda tespit edilirler. Buna ilikin aklamalar literatrde [11 v.d.] bulunabilir. (4) Mmkn olduunca tehlike potansiyeli dk srelerin seimi dahil olmak zere, teknik tedbirler, olanaklar elverdiince, 23

organizasyonel tedbirlerden nce tespit edilmelidirler. alanlarn davranlarndan bamsz olarak onlarn korunmasn salayan veya tehlikeyi azaltan tedbirler tercihli olarak uygulanmaldrlar. 4.3 Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmasna rnekler (1) Kimyasal dnm yoluyla madde reten bir tesis rneinde gvenlik ilkelerine ve gerekliliklerine ilikin gvenlik tedbirlerinin saptanmas rnek olarak aklanacaktr (bkz. Tablo 3). Gvenlik incelemesi amaca uygunluk bakmndan tablo eklinde belgelendirilmitir. (2) ncelikle tesisin ilevsel birimlere (burada: balant nitesi) ve ilevsel paralara (burada: boru tesisat) ayrm yaplmtr. Tehlike potansiyelinin saptanmas iin Madde 3e gre belirlenmi temel veriler gz nnde bulundurularak, boru tesisat ilevsel paras iin 4. Gvenli evre gvenlii gvenlik ilkesi ile Ek 2 Tablo 1e gre korozyonun nlenmesi gvenlik gereklilii listelenmitir. rnekte, gvenlik ilkesi ve gerekliliinin yan sra, bunlara karlk gelen tehlike kayna ve tehlike kaynann etkili olmasnn koulu kavramlar verilmitir. Bu tablodan yola karak, sonunda gvenlik tedbirleri tespit edilmitir. (3) Tablo 4 bir dier uygulama rneinde, bir dispersiyonlu retim tesisindeki gvenlik incelemesinin hareket tarzn gstermektedir. Burada da yine gvenlik ilkeleri ve gereklilikleri zerinden gvenlik tedbirlerinin tretilmesi sistematiine uyulmutur. Ancak metin olarak Ek 2deki tablolara bal kalnmamtr. Bunun tesinde, tabloda tehlike kaynaklar ve bunlarn etkili olmalarnn koullarnn gsterilmesinden kanlmtr. erikler mnferit olayla ilikili olarak ifade edilmilerdir. (4) Karar verme srelerini objektif olarak snanabilir klmak ve sre veya tesis zerinde sonradan yaplacak deiiklikleri kolaylatrmak amacyla, uygun tedbirlere ait karar verme esaslarnn ayrca belgelendirilmesi amaca uygun decektir. 24
Tablo 3: Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmas (rnek 1) Tesisin tr : Kimyasal dnm yoluyla madde reten tesis levsel birim : Balant birimi levsel para : Boru tesisat
Gvenlik gereklilikleri Tehlike kaynaklarnn etkili olmas koullar Gvenlik tedbirleri
Sra No.
Gvenlik ilkesi Tehlike kayna
4. evre gvenlii (kapsl) 4. evre gvenliinin bozulmas
25

- ve d korozyondan kanma - Boru iine seramik giydirilmesi - Gerilim ve titreim atla ko- - Korozyona dayankl malzeme (1.4571) - ok katl uygun koruyucu boya kat rozyonundan kanma - Et kalnl iin byk korozyon katsays - ve d korozyon - Gerilim ve titreim korozyonu - Malzemenin uygunluk belgesi - Teknie uygun katodik korozyon korumas (KKK) - KKK etkililiinin dzenli olarak denetlenmesi - Gerilimsiz kzdrma - Titreim sourucu tedbirler - Dzenli et kalnl lmleri - Tahribatsz malzeme muayeneleri - Dzenli koruyucu bakm
Tablo 4: Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmas (rnek 2)
Tesisin tr
: Dispersiyonlu retim
levsel birim
: retim binas
levsel para Gvenlik gereklilikleri Gvenlik tedbirleri
: Dispersiyonlu retim iin kartrma kazanlar
Sra No.
Gvenlik ilkesi
- Yanc zc maddeler kulla- - Patlayc atmosferden kanma nmnda patlama tehlikesinden kanma - Ateleyici kaynaklardan kanma - Yanc zc maddelerin katlmasnda patlama tehlikesini bastrma
26
- Yanc tozlarla yaplan almalarda patlama tehlikesinden kanma
- Yanc tozlar kaplara doldurulurken patlama tehlikesini nleme
- Atllatrma - Topraklama yoluyla elektrostatik yklenmelerin nlenmesi - Ak hznn snrlandrlmasyla elektrostatik yklenmenin nlenmesi - Seviye altnda dolum - Akn toprakl kazan cidarna doru verilmesi - Elektrik Tesisat Ynetmeli uyarnca elektrik tesisat - Patlama koruma snflandrmas ve Ex ynetmelii [13] uyarnca tedbirler - Patlayc toz-hava karmla- - Toz halinin deitirilmesi (daha byk meridyen ap, hamurlatrma, pelet) rndan kanma - Ortamn dzenli olarak temizlenmesi - Yklenmeleri nleme - Tozun vakumla toplanmas - Toz kelmelerini nleme - uvallarn emili uval ama tesisi zerinden sis- Toz olumasn nleme teme sokulmas - Ateleyici kaynaklardan ka- - Tozun dairesel vanalar, iftli srg sistemleri, helezon konveyr vs. zerinden aktarlmas nma - Scak yzeylerden kanlmas - Yksek dkme hzlarndan kanma (elektrostatik)
Tablo 4: Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmas (rnek 2) (Devam)
Tesisin tr
: Dispersiyonlu retim
levsel birim
: retim binas
levsel para Gvenlik gereklilikleri
: Dispersiyonlu retim iin kartrma kazanlar Gvenlik tedbirleri
Sra No.
Gvenlik ilkesi
27
- letme personelinin maruz - Tehlikeli maddenin aa k- - Kapal sistem kalmasndan kanma masndan kanma - Kap ii emii - Nesne emii - Kaak oran en aza indirgenmi mil geileri (kayar mil keesi, manyetik kavrama) - Kat madde girii iin kanal sistemleri - Ar doldurma emniyeti - retim sahasnda kaaklarn erken tespiti - Kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundurulmas - Optimize edilmi numune alma sistemi - Dklme durumu iin balayc madde hazr bulundurulmas - Mekn havas denetimi -letme arzalarn nleme - Personelin eitimi - Gvenlik eitimleri, kurslar - zin verilmeyen iletme para- - letme talimatlar metrelerinin nlenmesi - Kontrol devriyeleri - Bakm - Koruma ve denetleme dzenekleri - Basnca dayankl yap tipi - Ar basn supab, patlama plakas

5 Teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde gvenlik incelemeleri 5.1 Genel hususlar (1) Teknik i gereleri kullanlarak tehlikeli maddelerle uralan i sreleri uygulanyorsa, alanlara ynelik bir tehdit olmamas iin ve iyerindeki tehlikeli maddelerin veya preparatlarn younluuna dair snr deerlerinin veya referans deerlerinin gvenlik teknii dzeyi elverdiince altnda kalnmas iin gvenlik teknii dzeyine uygun tedbirler alnmaldr.(18) (2) srecinin seyrinde arzalar nleyen tedbirler alnmaldr. Yine de bu trden arzalar ortaya karsa, alanlara ynelik tehditler gvenlik tekniinin dzeyine gre snrlandrlmaldr.(19) (3) Gerekli tedbirler sistematik gvenlik incelemeleri yardmyla saptanmaldrlar. Bu incelemenin hedefi, tehlike potansiyelinin saptanmas ve alanlar bu potansiyelden kaynaklanabilecek olas tehlikelere kar koruyacak tedbirlerin alnmasdr. Bu balamda genel anlamda (madde ve i sreci bakmndan) tehlikelerin azaltlmasna dikkat edilmelidir. Bunun bir anlam da, amaca uygun kullanm iin i srecinin alanlara ynelik bir tehlike ortaya kmayacak ekilde seilmesi ve tasarlanmasdr. (4) Gvenlik incelemesinde, Madde 3 altnda tehlike potansiyelinin saptanmas iin toplanan temel veriler gzetilerek, ncelikle tehlike kaynaklar ve bunlarn etkili olabilecei koullar sistematik olarak saptanrlar. Sistematik bir yntem uygulanarak aratrma sonularnn byk lde eksiksiz olmas temin edilebilir. Ardndan, elde edilen bulgulardan mnferit olaylar iin gerekli tedbirler belirlenir. Madde 5.2de sistematik gvenlik incelemesine ilikin olanakl bir hareket tarz gsterilmitir.(20) (5) srecinde deiiklikler olduunda, zellikle de gvenlik teknii asndan nemli olan teknik i gereleri deitiinde, yeni bir gvenlik incelemesi yaplmaldr.
(18) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 1. (19) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 2. (20) Pratikte eitli sistematik yntemler uygulanmaktadr.
28
5.2 Gvenlik ilkeleri, gereklilikleri ve tedbirleri 5.2.1 Genel hususlar (1) Bu TMTK dokman uyarnca yaplacak sistematik gvenlik incelemesinde ncelikle aada gsterilen, birbirinin zerine kurulan aamalarda tehlike potansiyeli saptanr: 1. Madde 3e gre tehlike potansiyelinin saptanmas iin temel verilerin toplanmas, 2. Madde 5.2.2 uyarnca somut i sreci iin nem tayabilecek tehlike kaynaklarnn ve gvenlik ilkelerinin seilmesi ve 3. Madde 5.2.3 uyarnca tehlike kaynaklarnn etkili olmas iin gerekli koullarn ve gvenlik gerekliliklerinin nemli olanlarnn seilmesi. Mnferit olaydaki tehlike potansiyelinin deerlendirilmesinin ardndan gerekli gvenlik tedbirleri belirlenir (bkz. Madde 5.2.4). Bu balamda zellikle Tehlikeli Madde Ynetmeliinde verilmi olan koruyucu tedbirler sralamasna uymaya dikkat edilmelidir. 5.2.2 Gvenlik ilkeleri (1) Olas tehlike kaynaklar bir i srecine zg deillerdir ve dolaysyla byk lde eksiksiz ve genel geerli olacak ekilde tespit edilebilirler. Pozitif ifade edilecek olursa, bundan gvenlik incelemesinin devamna ynelik temeli oluturan gvenlik ilkeleri elde edilir (rn. zc madde ieren verniklerle alrken, tehlike kayna: zc maddenin serbest kalmas; gvenlik ilkesi: tehlikeli zc maddenin ikame edilmesi). Tehlike kaynaklar ve gvenlik ilkeleri dorudan rtmektedirler. Tablo 5te gvenlik ilkelerinin bir listesi gsterilmitir. (2) Genel gvenlik ilkeleri, i gerelerinin amalarna uygun kullanmlarnda, alanlar tehlikelere kar korumaya yararlar. srecinde alanlara ynelik bir tehdit oluturan arzalar oluyorsa, arzayla ilikili olan gvenlik ilkeleri gz nne alnrlar. Bunlar alanlar zerindeki etkilerinin snrlandrlmasna yararlar. 29

Tablo 5: sreleri iin gvenlik ilkeleri tablosu
1. Genel gvenlik ilkeleri 1. Tehlikeli madde ve preparatlarn ikame edilmesi 2. Kullanlan tehlikeli maddelerin miktarnn azaltlmas 3. letme gerei mmkn olan en az tehlikeli madde aa karan teknik i gerelerinin seilmesi 4. Amaca uygun kullanm 5. Tehlikeli maddelerin teknie uygun kullanmnn temin edilmesi ve hatal kullanma kar gvenlik 6. Teknik i gerelerinin kullanmnda patlayc atmosferden kanlmas 7. Ateleyici kaynaklardan kanma 8. Maruz kalmann azaltlmas 2. Arzalarla ilikili gvenlik ilkeleri 9. alanlarn riskli blgeden mekn olarak ayrlmas 1. nleyici yangn gvenlii 1. nleyici yangn gvenlii 2. Mcadeleci yangn gvenlii 3. Alarm ve denetleme sistemlerinin iler halde olmasnn salanmas 4. Tehlikeli maddelerin serbest kalmas halinde etkilerden korunma
5.2.3 Gvenlik gereklilikleri (1) Bir tehlike kayna, ancak etkili olmas iin gereken koul da ayn zamanda salanrsa, etkili olabilir ve bir tehlikeye yol aabilir (bkz. ekil 1). Tehlike kaynaklarnn etkili olmasnn koullarndan, pozitif ifadeyle, gvenlik gereklilikleri elde edilirler. Buna gre, zc madde ieren verniklerle almada (bkz. ayrca Tablo 6) - gvenlik ilkesi olarak: 7. ateleyici kaynaklardan kanma; - tehlike kaynann etkili olmas koulu olarak: cihazlardan kaynaklanan kvlcm oluumu; elektrikli
- gvenlik gereklilii olarak: Ex ynetmelii uyarnca gereklilikler geerlidir. Gvenlik gereklilikleri maddelerin ve preparatlarn fiziksel/ kimyasal zelliklerinden, teknik i gerelerinin ileyi ekil30
lerinden ve yaplarndan ve de alanlarn davranlarndan karm yoluyla elde edilirler. Genel olarak ifade edilen gvenlik ilkelerinin yerine getirilmesine yaradklarndan dolay, dorudan bunlarla ilikilidirler. Gvenlik gereklilikleri hem teknik hem de organizasyonel tedbirler ile gvenlik teknii dzeyine uygun olarak gerekletirilirler. Ek 3de ilgili gvenlik ilkelerine ait gvenlik gereklilikleri tablo halinde derlenmilerdir. (2) Ek 3deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gereklilikleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut i sreleri zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerinden hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerektii kontrol edilmelidir. 5.2.4 Gvenlik tedbirleri (1) Somut i sreciyle ilikili gvenlik ilkeleri ve gereklilikleri, gvenlik tedbirleriyle hayata geirilirler. Gvenlik ilkelerinin ve gerekliliklerinin aksine, rnein gvenlik teknii dzeyinin ilerlemesinden dolay, daha sk deiiklie maruz kalrlar. (2) Sz konusu gvenlik tedbirleri mnferit olayn koullarna baldrlar. Bunlar aada belirtilenler hususlar dorultusunda gerekletirilebilir. 1. Tekniin genel kabul grm kurallarndan veya tekniin / gvenlik tekniinin son dzeyine uygun kurallardan; a) ncelenen tesisin tabi olduu yasal temele dayanan teknik kurallar (rn. Cihaz Gvenlii Kanunu Madde 11 uyarnca denetlenmesi gereken tesisler hukukundan, patlayc maddeler hukukundan, sular hukukundan, cihaz gvenlii hukukundan ve dier i gvenlii hukukundan (rn. Mahalleri Ynetmelii) doan tzkleri temel alan teknik kurallar); b) Federal Sigorta Tz temelinde kaza nleme ynetmeliklerinin karlmasna ilikin meslek birlikleri hukukundan doan teknik kurallar; 31

c) Meslek birliklerinin veya zel kurulularn genel kabul grm teknik kurallarndan (rn. bilgi bltenleri, DIN standartlar, VDE hkmleri, VDI ynetmelikleri, VdTV bltenleri, DVGW alma bltenleri); 2. Fabrika standartlarndan; 3. htisas literatrnden; 4. Srecin gerektirdii zgl gvenlik tekniiyle ilikili bulgulardan. (3) Olanakl tedbirlerin okluu ve byk lde mnferit olaya bal olmalar bakmndan, gvenlik tedbirleri listelenemez. Bunlar mnferit halde bir somut i srecinin gvenlik incelemesi srasnda tespit edilirler. (4) Teknik tedbirler olanaklar elverdiinde organizasyonel tedbirlerden ncelikli olarak alnmaldrlar. alanlarn davranlarndan bamsz olarak onlarn korunmasn salayan veya tehlikeyi azaltan tedbirler tercihli olarak uygulanmaldrlar. 5.3 Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmasna rnek (1) Bir vernikleme sreci rneinde gvenlik ilkelerine ve gerekliliklerine ilikin gvenlik tedbirlerinin saptanmas rnek olarak aklanacaktr (bkz. Tablo 6). Gvenlik incelemesi amaca uygunluk bakmndan tablo eklinde belgelendirilmitir. (2) Tehlike potansiyelinin saptanmas iin Madde 3e gre belirlenmi temel veriler gz nnde bulundurularak, boyama tezgah i arac iin 7. ateleyici kaynaklardan kanma gvenlik ilkesi ile Ek 3 Tablo 1e gre Ex ynetmelii uyarnca gereklilikler gvenlik gereklilii listelenmitir. rnekte, gvenlik ilkesi ve gerekliliinin yan sra, bunlara karlk gelen tehlike kayna ve tehlike kaynann etkili olmasnn koulu kavramlar verilmitir. Bu tablodan yola karak, sonunda gvenlik tedbirleri tespit edilmitir. (3) Karar verme srelerini objektif olarak snanabilir klmak ve i srecinde sonradan yaplacak deiiklikleri veya teknik i arac seimini kolaylatrmak amacyla, uygun tedbirlere ait karar verme esaslarnn ayrca belgelendirilmesi amaca uygun decektir. 32
Tablo 6: rnek zerinde gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak belirlenmesi
srecinin tr : Vernikleme
aralar
: Boyama tezgh
Sra No.
Gvenlik ilkesi Tehlike kayna
Gvenlik gereklilikleri Tehlike kaynaklarnn etkili olmas koullar
Gvenlik tedbirleri
7. Ateleyici kaynaklardan kanma
7. zc madde ieren buhar/ hava karmnn alev almas
- Ex ynetmelii uyarnca ge- - Tezgh iinde ve tezgh aklnn 2,5 m civarndaki 1. blge reklilikler - Elektrikli cihazlardan kaynak- - Ex motorlar, ek olarak IP 44 lanan kvlcm oluumu - Def hava hatlarnn ii 1. blge - Vantilatr motorunun dev hatt dna kurulmas - 1. blge iindeki elektrikli iletim aralarnn DIN/VDE 0165 ve DIN/VDE 0170/0171 uyarnca tesis edilmesi
33


Literatr dizini: [1 19 Eyll 1994 tarihli 2557 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 26 Ekim 1993 tarihli ve 1782 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Tehlikeli Madde Ynetmelii [2] 02 Austos 1994 tarihli 1963, 1983 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm haliyle deiik 25 Temmuz 1994 tarihli Tehlikeli Maddelerden Korunma Kanunu (Kimyasal Maddeler Kanunu) [3] 02 Austos 1994 tarihli 1963, 1983 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 23 Ekim 1992 tarihli ve 1793 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Teknik Aralar Kanunu (Cihaz Gvenlii Kanunu) [4] DIN 28 004 Blm 1, Teknik proses tesislerinin ak emalar, kavramlar, ak emas trleri, bilgi ierii, Mays1988 basks [5] 27 Eyll 1994 tarihli 2705 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 14 Mays 1990 tarihli ve 880 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Federal Emisyon Kontrol Kanunu [6] 26 Ekim 1993 tarihli 1782 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 20 Eyll 1991 tarihli ve 1891, 2044 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Arza Durumu Ynetmelii [7] 20.09.1993 tarihli Arza Durumu Ynetmeliine ait birinci genel idari ynetmelik (Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesi 1993, Say 33, S. 582) [8] VDI/VDE ynetmelii 2180 Sayfa 3, Proses teknii tesislerinin lme, kumanda ve dzenleme aralaryla gvenliinin salanmas, lme, kumanda ve dzenleme dzeneklerinin snflandrlmas, Aralk 1984 basks [9] Feldhaus: Federal Emisyon Kontrol Hukuku (Bundesimmissionsschutzrecht (BImSchR)), Deutscher Fachschriften Verlag yaynevi, Wiesbaden 1965/1993 [10] Landmann/Rohmer: evre hukuku (Umweltrecht (UmwR)), C. H. Becksche Verlagsbuchhandlung yaynevi, Mnih 1993 34
[11] Haferkamp, Hein, Rudolph ve Wietfeldt: Arza Durumu Ynetmeliine tabi olan tesislerde gncel gvenlik teknii dzeyinin ve gvenlik ynetmeliklerindeki boluklarn aratrlmas. Federal evre Bakanlnn aratrma raporu No. 10409212 (1987) [12] 27 Nisan 1982 Sal tarihli Arza Durumu Ynetmeliine ait ikinci genel idari ynetmelik (Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesi 1982, S. 205) [13] Patlayc atmosferden kaynaklanan tehlikelerden kanma ynetmelikleri Patlama Ynetmelikleri (Ex ynetmelikleri), 9. bask, 1990. Kimya Sanayi Meslek Birlii (yaync), Posta kutusu 10 14 80, 69004 Heidelberg [14] 27 Aralk 1993 tarihli 2378 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm haliyle deiik 27 ubat 1980 tarihli 173/229 sayl resmi gazetede yaynlanm Yanc Akkanlarn Karada Depola, Dolum ve Tama Tesisleri Hakknda Ynetmelik
35

TMTK 300 Gvenlik teknii dokmanna ait Ek 1 Madde 3e gre tehlike potansiyelinin saptanmas iin temel veriler: Tehlike potansiyelinin belirlenmesinde, tesise, srece veya i srecine ve kullanlan teknik i gerelerine bal olarak aadaki temel veriler nemli olabilir: 1 Tehlikeli maddeler (ham, yardmc, artk maddeler, ara, tali, son rnler) 1.1 Madde tanm 1.2 zellikler - Kimyasal Maddeler Kanunu Madde 3 Fkra 1 uyarnca zellikler - zgl arlk - Erime noktas - znrlk - Buharlama ss - Normal basnta kaynama noktas - Normal scaklkta buhar basnc - Viskozite - Alev alma noktas, tehlike snf VbF [14] uyarnca - Yanma scakl, Scaklk snf DIN VDE 57 165 uyarnca - Asgari yanma enerjisi - Alt ve st patlama snr - O2 snr deriimi (yangn, patlama) - Tozlarn yanabilirlii - Yanma davran - Kendiliinden yanma - Kendiliinden bozunma, termik kararllk - Basn art hz, Kst deeri, KG deeri - Patlayclar yasasna gre patlayc - Koku eii - Toksikolojik veriler (MAK, TRK, LD 50, LC 50) - Korozif zellikler 36
1.3 Hal - Normal koullarda ve iletme koullarnda - Madde hali (kat, akkan, gaz) - Termik hal (kzgn, ar souk, basn altnda akkan vs.) - Tane boyu 1.4 Yaylma davran - Gaz, buhar, sis, toz, duman - zgl arl (havadan daha hafif veya ar olup olmad) 1.5 Tepkime verileri - Tepkime denklemleri - Tepkime ss - Termik kararllk - Tepkime gecikmesi 2 Tehlikeli madde miktar 2.1 Tesis btnnde 2.2 levsel birim 2.3 Gvenlik teknii bakmndan nemli ilevsel paralar 3. Sre / i sreci 3.1 Srecin srekli veya kesintili olup olmad 3.2 Sre parametreleri - Basn - Scaklk - Ak younluu - pH deeri - Durma sresi 3.3 Karm deiklii - Yer ve zaman bakmndan - Lokal ar younluk - Lokal ar snma 37

- Faz ayrm - Karmn yeniden kullanmndaki davran 3.4 Hal deiiklikleri - Hal deiikliklerinde buharlama, younlama, kristalleme, zlme ve karma gibi termik etkiler - Buharlama gecikmesi - Kabuk oluturma - Kprme - Sblimleme - Is iletiminin deimesi - Viskozite deiimi 3.5 Patlama tehlikeleri - Ateleyici kaynaklar - Blge ayrm 3.6 yntemleri - Mekanizasyon / otomasyon derecesi - Ak veya kapal iletim ekli - Gvenlik teknii asndan test edilmi i gereleri 4 Tesisin tr 4.1 Ak tesis 4.2 Bina ii tesis 4.3 Kabin ii tesis 5 letme durumu 5.1 Amaca uygun iletim - Normal iletim - Kesintili iletim - Deneme iletimi - Temizlik almalar - Numune alma 38
- Koruyucu bakm ileri - Dolum, aktarma ve doldurma ileri - Hazr bulundurma - Geici olarak tesisi durdurma 5.2 letme arzas - Sre parametrelerinin deimesi - Gvenlik teknii asndan nemli elektronik, lm, kumanda ve dzenleme dzeneklerinin devre d kalmas - Ham ve yardmc maddelerin kirlilii - Ters ak - Dozaj hatas - Tepkime maddelerinin zenginlemesi ve bir zincirleme tepkime tehlikeleri - Soutma veya stma maddesi kesintisi - Hava veya nem girii - Enerji, ham madde veya yardmc maddelerle ikmal - Patlayc karmlarn olumas - Zehirli maddelerin olumas - Bozunma tepkimeleri
39

TMTK 300 Gvenlik teknii dokmanna ait Ek 2 Madde 4 uyarnca olan tesis ve srelerde gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar: Ek 2deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gereklilikleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut tesis ve sreler zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerinden hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerektii kontrol edilmelidir. Tablo 1: Genel gvenlik gereklilikleri
Gvenlik ilkesi Gvenlik gereklilii
1. Tehlikeli madde ve preparat- - Genel tehlike potansiyelinin asgariye indirillarn ikame edilmesi mesi(21) iin daha az tehlikeli maddelerin denenmesi, tehlikeli yan rnler ile bakm ve temizlik ilerinin de gz nnde bulundurulmas 2. Kullanlan tehlikeli maddele- - Kesintili iletim ekli yerine srekli iletim rin miktarnn azaltlmas(22) ekli - levsel paralarn hacimlerinin azaltlmas - Tesiste hazr bulundurulan miktarlarn azaltlmas - ok hatl iletim 3. letme gerei mmkn oldu- - Kapal iletme tarz unca dk oranda tehlikeli - Kapal aktarma ilemleri, rn. gaz dolam madde serbest brakan sreyntemi lerin seimi - Emisyonsuz i sreleri, rn. ara rn izole edilmemesi - Dk basn dzeyi olan sreler 4. Gvenli evre gvenlii (kap- - Uygun malzemelerin seimi sl) - leve uygun yapm - Malzemeye uygun retim - Kalite gvencesi, rn. malzeme sertifikalar ve tahribatsz malzeme muayenesi
(21) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Fkra 1 Cmle 1 ve 2ye gndermede bulunulur. (22) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Fkra 2 Cmle 3 ve 4e gndermede bulunulur.
40

4. Gvenli evre gvenlii (kap- - retici ve montajc personelin ehil olmas, sl) personelin eitimli olmas - Tesise uygun kurulum, rn. gerilimsiz tesis etme - zin verilmeyen yklerden kanlmas, rn. titreimler - zin verilen sre parametrelerine uyulmas, rn. basn, scaklk ve debi - Korozyondan, erozyondan, kavitasyondan kanlmas - Uygun statik ve dinamik yaltm sistemi ve contalarn seilmesi - Uygun armatrlerin, balantlarn, lme ve numune alma noktalarnn seilmesi - Basn boaltma dzeneklerin ilev hatalarnn nlenmesi - Dnen millerin rulman hatalarna kar emniyete alnmas - Hareketli paralarn zlmesine kar emniyet alnmas 5. Madde akna gvenli ekilde - Kullanlan ve aa kan tehlikeli maddelerin hkim olunmas termodinamik ve kimyasal hallerine hkim olunmas - Tehlikeli maddelerin gvenli ekilde sisteme sokulmas ve karlmas - Tepkime srasnda tehlikeli maddelerin istenmeyen zenginlemesinden kanlmas - Uygun elektronik, lm, kumanda ve dzenleme teknikleriyle madde aknn sorunsuz ve ynl olmasnn salanmas 6. Tehlikeli maddelerin tekni- - Otomasyon/mekanizasyon/kilitleme e uygun kullanmnn temin - Ergonomik/psikolojik adan uygun i yntemedilmesi ve hatal kullanma lerinin kullanlmas kar emniyet - levsel paralarn kullanc dostu yerleimi - Dolum, aktarma ve doldurma srasnda uygun yardmc aralarn hazr bulundurulmas - zellikle balatma ve durdurma ilemleri, deneme iletimi, numune alma, temizlik ileri, koruyucu bakm ileri, geici devre d brakma durumlar gzetilerek eletme talimatlar/eitimleri - Temizlik ve koruyucu bakm ilerinin gvenli ekilde uygulanmas, harici personel almasnn da gzetilmesi
41

6. Tehlikeli maddelerin tekni- - Karmayacak trden gvenli balantlar e uygun kullanmnn temin - letmeye has ilemler nedeniyle oluabilecek edilmesi ve hatal kullanma zarara kar gvenlik, rn. balatma korumas kar emniyet - letme gzetiminin temin edilmesi - Eitim, kurs ve altrma temin edilmesi 7. Kapsl iinde ve dnda pat- - Yanc maddelerin saptanmas layc atmosfer olumasndan - Hava veya baka oksitleyici etkisi olan maddekanlmas lerin giriinden kanlmas - Younluk denetimi (Ex snrlar) - Atllatrmann temin edilmesi - Sre yrtlmesinin, zellikle de balatma ve durdurma ilemlerinin, deneme iletiminin denetlenmesi - Yerel patlayc atmosfer olumasndan kanmak iin uygun yapsal tasarm, rn. l blgelerden kanlmas - Szntlardan kanlmas - Havalandrmann temin edilmesi - Emiin temin edilmesi - Yanc temizlik maddelerinden kanlmas - Dzenli ve teknie uygun temizlik ve koruyucu bakmn salanmas 8. Ateleyici kaynaklardan ka- - letme scaklnn yanma scaklnn yetenma rince aasnda snrlandrlmas - Ateleyici etkisi olan maddelerin olumasndan kanlmas - Kanlacaklar: Srtnme ss Elektrostatik yklenme Ak ate, mekanik ve elektrik kvlcm - Ex ynetmelii uyarnca dier gereklilikler 9. Maruz kalmann azaltlmas - Tehlikeli maddelerin kaynaklarnda tutulmas ve tehlikesizce bertaraf edilmesi - Tehlike blgesinde gereksiz faaliyetlerden kanlmas, uzaktan kumanda, otomasyon kullanlmas - Emi ve havalandrmann temin edilmesi - rt ve kabinlerin temin edilmesi - Snr deerlerinin amnda alarm verilmesi
10. alanlarn riskli blgeden - Uzaktan kumanda, otomasyon mekn olarak ayrlmas
42
Tablo 2: Arzalarla ilikili gvenlik gereklilikleri

Gvenlik ilkesi 1. nleyici yangn gvenlii Gvenlik gereklilii - Komu tesislerde olabilecek yangnlar dhil olmak zere, yeterli yapsal yangn gvenliinin temin edilmesi, rn. uygun yangn diren snfnn seilmesi, mmkn olduunca yanmayan veya zor alev alan yap malzemelerinin kullanlmas, paratoner - Yanc, oksitleyici veya baka yanmay kolaylatrc maddelerin miktarlarnn snrlandrlmas - Yangn yknn snrlandrlmas - Yanc maddelerin teknie uygun hazr bulundurulmas ve depolanmas - Yanc maddelerin szdrmaz ekilde kapatlmas - Aa kan yanc madde miktarlarnn snrlandrlmas - Yanc maddeler zerine havadaki oksijenin, oksitleyici veya baka yangn kolaylatrc maddelerin etki etmesinden kanlmas - Uygun toplama alanlarnn hazr ulundurulmas, rn. yanc akkanlar iin - Yeterli koruma mesafelerine uyulmas - Yanc maddelerin tesisin etki blgesinden uzaklatrlmas - Ateleyici kaynaklarn etkili olmasndan kanlmas - Kabinler dndaki olas patlayc atmosferlerin denetlenmesi - Ka, kurtarma ve mdahale yollarnn ak tutulmas - Yeterli yangn ihbar sistemi hazr bulundurulmas - Sabit ve seyyar yangnla mcadele aralarnn bulundurulmas - Uygun sndrc maddelerin hazr bulundurulmas - Yangnla mcadele iin yeterli ulam yolu olmasnn temin edilmesi - Etkili bir yangn koruma rgtlenmesinin (itfaiye) hazr bulundurulmas - Uygun kiisel koruyucu donanmn hazr bulundurulmas
2. Mcadeleci yangn gvenlii
43

4. Kesintisiz tepkimelerin etkile- Basnca dayankl yap tipi rinden korunma - Tepkimeyi durduracak maddelerin katlmasnn temin edilmesi - Acil durum soutmasnn temin edilmesi - Etkili basnszlatrma - Tehlikeli maddelerin yakalanmas ve tehlikesizce bertaraf edilmesi, rn. toplama kaplar, kvetler, ntrletirme dzenekleri, meale sistemleri 5. Alarm ve denetleme sistem- - Uygun cihazlarn seimi lerinin iler halde olmasnn - Yeterli sayda cihazn hazr bulundurulmas salanmas - Teknie uygun bir yerleimin temin edilmesi - Hasarlara kar koruma salanmas 6. Tehlikeli maddelerin serbest - Dzenli tesis denetiminin temin edilmesi kalmas halinde etkilerden ko- Younluk denetiminin temin edilmesi, rn. runma alarm ve acil durum sistemlerinin kombinasyonu - Kapslleme - Serbest kalan maddelerin tehlikesizce yakalanmas ve bertaraf edilmesi - Uygun geici yaltm dzeneklerinin hazr bulundurulmas - Serbest kalan gazlarn, sislerin ve buharlarn keltilmesi ve ynlendirilmesi iin uygun dzeneklerin hazr bulundurulmas - Tehlikeli maddelerin bertaraf edilmesi iin uygun dzeneklerin hazr bulundurulmas, rn. toplama kaplar, balayc maddeler - Uygun kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundurulmas 7. Gvenlik teknii asndan - Yedek akm kaynann hazr bulundurulmas nemli iletme aralarnn te- Yedekli buhar, hava, soutucu ve atllatrc darikinin srdrlmesi madde tedarikinin hazr bulundurulmas 8. Gvenlik teknii asndan - Yedekli veya oklu ilevsel paralarn hazr bunemli ilevsel paralarn etlundurulmas kililiinin srdrlmesi - Yedek ekipmann hazr bulundurulmas - Teknie uygun koruyucu bakmnn temin edilmesi
44

10. Mekanik yklere kar koru- - Arzadan kaynaklanan tepkime kuvvetlerinin ma ve dinamik yklerin dikkate alnmas - Boru patlamasna kar koruma - Koruyucu duvar ve perdelerin hazr bulundurulmas - Gvenlik mesafelerine uyulmas - ve d basntan kaynaklanan basn yklerinin ve basn art hznn gz nnde bulundurulmas - ok yksek veya ok dk scaklklarn gz nnde bulundurulmas - Korozyon yklerinin gz nnde bulundurulmas - Korozyon ve et kalnl katsaylarnn uygulanmas 11. alanlar ile yardm ve kur- - Gvenli davran eitim ve altrmalarnn uytarma hizmetlerinin hareket gulanmas, rn. iletme talimatlar yardmyla kabiliyetinin salanmas - Tehlikeli madde younluklarnn denetlenmesi - Kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundurulmas - Tehlikeli blgelerin kapal tutulmas - Yetkisiz kiilerin uzak tutulmas 12. Genel gvenlik rgtlenme- Olas iletme arzalar gz nnde bulundurulasinin salanmas rak iletme talimatlarnn hazrlanmas - letmeye zg alarm ve acil durum planlarnn hazrlanmas - Yeterli itfaiye gcnn ve kurtarma personelinin temin edilmesi - Yeterli ilk yardm ve tbbi mdahalenin temin edilmesi - Uygun kurtarma aralarnn ve yardmc aralarn hazr bulundurulmas
45

TMTK 300 Gvenlik teknii dokmanna ait Ek 3 Madde 5 uyarnca olan teknik i gerelerinin kullanmndaki gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar: Ek 3deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gereklilikleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut i sreleri zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerinden hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerektii kontrol edilmelidir. Tablo 1: Genel gvenlik gereklilikleri
1. Tehlikeli madde ve preparat- - Genel tehlike potansiyelinin asgariye indirillarn ikame edilmesi mesi(23) iin daha az tehlikeli maddelerin denenmesi, tehlikeli yan rnler ile bakm ve temizlik ilerinin de gz nnde bulundurulmas 2. Kullanlan tehlikeli maddele- Hazr bulundurulan miktarlarn azaltlmas rin miktarnn azaltlmas(24) 3. letme gerei mmkn olan - Kapal iletme tarz en az tehlikeli madde aa karan teknik i gerelerinin - Emisyonsuz i sreleri, rn. pskrtme yerine daldrma yoluyla boyama seilmesi 4. Teknik i gerelerinin amala- - alanlarn vasfl olmas, eitimli personel rna uygun kullanlmas - Ex ynetmeliklerine uygun i gerelerinin kullanlmas - zin verilmeyen yklerden kanlmas - zin verilen iletme parametrelerine uyulmas, rn. basn ve scaklk - Hareketli paralarn zlmesine kar emniyet alnmas 5. Tehlikeli maddelerin tekni- - Ergonomik/psikolojik adan uygun i ynteme uygun kullanmnn temin lerinin kullanlmas edilmesi ve hatal kullanma - Ergonomik tasarml i gerelerinin seimi kar emniyet - Dolum, aktarma ve doldurma srasnda uygun yardmc aralarn, pompa ve emi sistemleri dhil olmak zere, hazr bulundurulmas
(23) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Fkra 2 Cmle 1 ve 2e gndermede bulunulur. (24) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Fkra 2 Cmle 3 ve 4e gndermede bulunulur.
46

5. Tehlikeli maddelerin tekni- - zellikle temizlik ve koruyucu bakm ileri e uygun kullanmnn temin gzetilerek iletme talimatlar ve eitimleri edilmesi ve hatal kullanma - Temizlik ve koruyucu bakm ilerinin gvenli kar emniyet (Devam) ekilde uygulanmas, harici personel almasnn da gzetilmesi - Tehlikeli maddelerin gvenli ekilde sisteme sokulmas ve karlmas, rn. karmayacak gvenli balantlar zerinden, giri kontrol - letmeden kaynakl ilemlerden doacak hasarlara kar koruma - letme gzetiminin temin edilmesi - Eitim, kurs ve altrma temin edilmesi - Kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundurulmas - Kaplarn iaretlenmesi 6. Teknik i gerelerinin kullan- - Yanc maddelerin tehis edilmesi mnda patlayc atmosferden - Younluk denetimi (Ex snrlar) kanlmas - Szntlardan kanlmas - Havalandrmann temin edilmesi - Emiin temin edilmesi - Yanc temizlik maddelerinden kanlmas - Dzenli ve teknie uygun temizlik ve koruyucu bakmn salanmas 7. Ateleyici kaynaklardan ka- - letme scaklnn yanma scaklnn yetenma rince aasnda snrlandrlmas - Kanlacaklar: Srtnme ss Elektrostatik yklenme Ak ate, mekanik ve elektrik kvlcm - Ex ynetmelii uyarnca dier gereklilikler 8. Maruz kalmann azaltlmas - Tehlikeli maddelerin kaynaklarnda tutulmas ve tehlikesizce bertaraf edilmesi - Tehlike blgesinde gereksiz faaliyetlerden kanlmas - Emi ve havalandrmann temin edilmesi - rt ve kapsllemenin temin edilmesi - Snr deerlerinin amnda alarm verilmesi - Uygun kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundurulmas ve kullanlmas
9. alanlarn riskli blgeden - Uzaktan kumanda, otomasyon mekn olarak ayrlmas
47

Tablo 2: Arzalarla ilikili gvenlik gereklilikleri
Gvenlik ilkesi 1. nleyici yangn gvenlii Gvenlik gereklilii - Komu tesislerde olabilecek yangnlar dhil olmak zere, yeterli yapsal yangn gvenliinin temin edilmesi, rn. uygun yangn diren snfnn seilmesi, mmkn olduunca yanmayan veya zor alev alan yap malzemelerinin kullanlmas, paratoner - Yanc, oksitleyici veya baka yanmay kolaylatrc maddelerin miktarlarnn snrlandrlmas - Yangn yknn snrlandrlmas - Yanc maddelerin teknie uygun hazr bulundurulmas ve depolanmas - Yanc maddelerin szdrmaz ekilde kapatlmas - Aa kan yanc madde miktarlarnn snrlandrlmas - Yanc maddeler zerine havadaki oksijenin, oksitleyici veya baka yangn kolaylatrc maddelerin etki etmesinden kanlmas - Uygun toplama alanlarnn hazr bulundurulmas, rn. yanc akkanlar iin - Yeterli koruma mesafelerine uyulmas - Yanc maddelerin tesisin etki blgesinden uzaklatrlmas - Ateleyici kaynaklarn etkili olmasndan kanlmas - Kabinler dndaki olas patlayc atmosferlerin denetlenmesi - Ka, kurtarma ve mdahale yollarnn ak tutulmas - Yeterli yangn ihbar sistemi hazr bulundurulmas - Sabit ve seyyar yangnla mcadele aralarnn bulundurulmas - Uygun sndrc maddelerin hazr bulundurulmas - Yangnla mcadele iin yeterli ulam yolu olmasnn temin edilmesi - Etkili bir yangn koruma rgtlenmesinin (itfaiye) hazr bulundurulmas - Uygun kiisel koruyucu donanmn hazr bulundurulmas
2. Mcadeleci yangn gvenlii
48

3. Alarm ve denetleme sistem- - Uygun cihazlarn seimi lerinin iler halde olmasnn - Yeterli sayda cihazn hazr bulundurulmas salanmas - Teknie uygun bir yerleimin temin edilmesi - Hasarlara kar koruma salanmas 4. Tehlikeli maddelerin serbest - Younluk denetiminin temin edilmesi kalmas halinde etkilerden - Kapslleme korunma - Serbest kalan maddelerin tehlikesizce yakalanmas ve bertaraf edilmesi - Uygun geici yaltm dzeneklerinin hazr bulundurulmas - Tehlikeli maddelerin bertaraf edilmesi iin uygun dzeneklerin hazr bulundurulmas, rn. toplama kaplar, balayc maddeler - Uygun kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundurulmas
49
TMTK 400- Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risk deerlendirmesi

Bask: Ocak 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risk deerlendirmesi
TMTK 400
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesinde ilan edilmektedirler.
indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Risk deerlendirmesinin uygulama ilkeleri 4 Bilgi toplanmas 5 Verili tedbirlerle risk deerlendirmesi (standartlatrlm i sreci) 6 Verili tedbirler olmakszn risk deerlendirmesi 7 Koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesine ilikin tespitler 8 Belgelendirme Ek 1: Tehlikeli maddelerle ilgili ilerde risk deerlendirmesi iin bir hareket tarz nerisi Ek 2: Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca maddeyle birlikte verilen risk deerlendirmelerinin kullanlmasna ilikin kontrol listesi 50
1 Uygulama alan (1) TMTK 400 dokman Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uyarnca bilgi toplanmas ve risk deerlendirmesine ilikin usulleri tarif etmektedir. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin hkmlerini Gvenli Yasas (Madde 5 ve 6) ile belirlenen ereveyle ilikilendirmektedir. (2) TMTK 400 dokman ayrca, tehlikeli maddelerle yrtlen bir faaliyet iin tedbirler standart i sreci olarak hazr verilmise, risk deerlendirmesi srasndaki ilemler iin de kolaylatrlm bir prosedr olanakl klmaktadr. Eer 1. retici veya tedavle sokan tarafndan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde7, Paragraf 7 uyarnca rnle birlikte verilmi bir risk deerlendirmesi varsa, 2. TMTK 420 uyarnca risk deerlendirmesi iin srece ve malzemeye zg kriterler tarif edilmise, 3. madde veya faaliyete ilikin TMTK hazrlanm ise, veya 4. kalite asndan rnle birlikte verilen risk deerlendirmesine edeer olan brana veya faaliyete zg yardmc aralar hazr bulunuyorsa, bu durum sz konusudur. (3) TMTK 400 dokman zellikle 1. TMTK 401 Cilt temasndan kaynaklanan riskler saptama, deerlendirme, tedbirler 2. TMTK 402(25) Tehlikeli maddelerle ilikili ilerde risk saptamas ve deerlendirmesi: Solunum yoluyla maruz kalma ile btnlenmektedir. (4) TMTK 400 dokman, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Paragraf 5 uyarnca, nc ahslarn korunmasna ilikin tedbirleri Tehlikeli Madde Ynetmelii temelinde belirleyebilmek amacyla, tehlikeli maddelerle ilgili faaliyetler yrten, alan olmayan giriimciler tarafndan da dikkate alnmaldr. Bunun tesinde alan olmayan giriimcilere, bu TMTK yardmyla kiisel gvenlik ve kendi salklarnn korunmasna dair tedbirler alnmas nerilir.
(25) Bu TRGS dokmanndaki gndermeler imdiden, henz hazrlk aamasnda olan TRGS 402 dokmannn yeni halini esas almaktadrlar.
51

(5) 1907/2006 (REACH) sayl ynetmelik (AT) uyarnca sorumluluk zinciri iindeki mteakip kullanclar iin bilgi gereksinimleri TMTK 400 dokmannda dikkate alnmamaktadr. 2 Kavramlar Bu TMTK dokmanndaki kavramlar, Biyolojik Maddeleri Kurulu, letme Gvenlii Kurulu ve Tehlikeli Maddeler Kurulunun letme gvenlii ynetmelii, biyolojik madde ynetmelii ve tehlikeli madde ynetmelii mevzuatna ilikin kavramlar szlkesinde tanmlandklar ekilde kullanlmaktadrlar. Bu durum zellikle aadaki kavramlar iin geerlidir: alma koullar, i maddesi, brana veya faaliyete zg yardmlar, kimyasal i maddeleri, maruz kalma, risk deerlendirmesi yapmaya yetkili uzman kiiler, risk, risk deerlendirmesi, tehlikeli maddeler listesi, ciltle temas, birlikte verilen risk deerlendirmesi, fiziksel-kimyasal etki, koruyucu tedbirler, koruyucu tedbirlerin etkililii. 3 Risk deerlendirmesinin uygulama ilkeleri 3.1 Organizasyon ve sorumluluk (1) Risk deerlendirmesi, i srasnda gvenlik ve salk korumas iin gerekli tedbirlerin belirlenmesi amacyla alanlara ynelik nemli risklerin sistematik olarak saptanmas ve deerlendirilmesidir. Bunun esas, faaliyetlerle balantl inhalatif (solunum ile), dermal (cilt temasyla) ve fiziksel-kimyasal (yangn ve patlama tehlikeleri) risklerin ve tehlikeli maddelerden kaynaklanan baka risklerin deerlendirilmesidir. (2) veren, ancak risk deerlendirmesi yapldktan ve gerekli olan koruyucu tedbirler alndktan sonra tehlikeli maddelerle ilikili bir faaliyetin yrtlmesi talimatn verebilir. Sistematik bir usul Ek 1de gsterilmitir. (3) Faaliyette belirleyici deiiklikler yaplmsa, risk deerlendirmesinin yeniden yaplmas gerekir. Bunun gerekeleri unlar olabilir: 1. sahalarna yeni tehlikeli maddelerin girmesi, 2. Faaliyetlerin, i srelerinin veya koruyucu tedbirlerin deitirilmesi, 52
3. Tehlikeli madde zelliklerine dair yeni bulgular edinilmesi (rn. iaretleme, gvenlik bilgi formu, TMTK 905 kanserojen, mutajen veya ksrlk yapc maddeler listesi, TMTK 906 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Paragraf 2 No. 3 uyarnca kanserojen faaliyet veya srelerin listesi ve TMTK 907 alerji yapc maddeler listesi), 4. Madde 7 uyarnca olan koruyucu tedbirler iin yaplan dzenli etkililik denetimlerinden elde edilen sonular, 5. Tehlikeli Madde Ynetmelii ve teknik kurallarda yaplan deiiklikler (rn. TMTK 900de iyeri snr deerlerinin belirlenmesi) ve 6. Koruyucu iyeri hekimlii bulgular. (4) Risk deerlendirmesinin tm sorumluluunu iveren tar. (5) veren, risk deerlendirmesini bir veya daha fazla uzman kiiye devredebilir veya bu konu hakknda danmanlk alabilir. Kendisi adna alan kiilerin gerekli bilgiye sahip olduklarndan emin olmaldr. veren, risk deerlendirmesi iin gerekli dokman ve bilgilerin hepsini deerlendirme iin sunmaldr. (6) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca risk deerlendirmesi yapabilecek uzman kiiler, ihtisas eitimleri veya deneyimleri temelinde tehlikeli maddelerle alma hakknda yeterli bilgiye sahip olan, almaya balanmadan nce alma koullarn deerlendirebilecek ve tespit edilen koruyucu tedbirleri faaliyetlerin yrtlmesi srasnda deerlendirebilecek veya snayabilecek dzeyde mevzuata aina olan kiilerdir. Gerekli bilgilerin kapsam ve derinlii deerlendirilecek faaliyete bal olarak farkl olabilir ve tek bir kii bnyesinde toplanm olmak zorunda deildir. veren ilgili ihtisas bilgisine kendisi sahip deilse, iletme hekimi ve i gvenlii uzman gibi uzman kiilerden danmanlk almaldr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek V uyarnca koruyucu muayene sunulmas veya yaptrlmas gereken faaliyetlerdeki risk deerlendirmesi iverenin genel olarak sahip olmad zel tbbi i sal bilgileri (rn. biomonitoring, tehlikeli maddelerin metabolizmas, etkisi ve dalm hakknda) gerektirmektedir. 53

(7) Tehlikeli maddelerle alma iin risk deerlendirmesinin yaplmas 1. madde 4.1 uyarnca deerlendirme iin gerekli bilgi kaynaklar hakknda, 2. madde 4.2 uyarnca kullanlan tehlikeli maddeler ve onlarn tehlikeli zellikleri hakknda, 3. iletmede tehlikeli maddelerle yrtlen faaliyetler hakknda, 4. madde 5 ve 6 uyarnca inhalatif, dermal ve fiziksel-kimyasal risklerin deerlendirilmesi usul hakknda, 5. ikame, teknik, organizasyon ve personel ile ilgili koruyucu tedbirler hakknda, 6. madde 7 uyarnca koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesi hakknda ve 7. madde 8 uyarnca risk deerlendirmesinin belgelendirilmesi hakknda bilgi sahibi olmay gerektirir. (8) Solunum yoluyla maruz kalma, zellikle iyeri lmleri iin belirli usuller hakknda Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Paragraf 6 uyarnca gerekli ihtisas bilgisi ve gerekli donanmlar iin zel gereklilikler istenebilir. Bu gereklilikler TMTK 402 dokmannda tarif edilmitir. (9) Bir iletme iinde ilerin yrtlmesi iin harici firmalar grevlendiriliyorsa ve tehlikeli maddelerle almadan dolay karlkl risk oluturma olasl mevcutsa, iverenlerin ve yklenicilerin hepsi risk deerlendirmesinin uygulanmasnda ibirlii yapacaklar ve aralarnda egdm salayacaklardr (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 17). 3.2 Ayn trden alma koullar (1) veren tehlikeli maddelerle ilikili her faaliyet iin esas olarak ayr bir risk deerlendirmesi yapmak zorundadr. Ayn trden alma koullarnda bir iyerinin veya bir faaliyetin deerlendirilmesi yeterlidir ( Gvenlii Kanunu Madde 5 Paragraf 2). (2) Ayn trden alma koullar mekan olarak bir arada olan veya mekan olarak ayrlm faaliyetler (rn. numune alma) iin se54
ilebilir ve bir veya daha fazla tehlikeli maddeyi kapsayabilir. Bu tespit srasnda rn. i aralar, biyolojik i maddeleri veya grlt gibi dier riskler i gvenlii kanunu bakmndan gz nnde bulundurulmaldr. Bu kapsamdaki faaliyetler riskler, maruz kalma koullar, i aklar, sreler ve evre koullar bakmndan karlatrlabilir olmaldr. (3) Riskin zellikle tehlikeli zelliklerden veya yksek maruz kalmadan dolay belirlendii faaliyetlerde, genel deerlendirme deil, daima mnferit olay deerlendirmesi yaplmaldr. Bu art dzenli olarak yrtlmeyen, rn. bakm ve onarm gibi faaliyetler iin de geerlidir. (4) Risk deerlendirmesi iin ayn trden alma koulu olarak seilen faaliyetler madde 8 uyarnca olan dokmantasyondan grlebilir olmaldrlar. 4 Bilgi toplanmas 4.1 Bilgi kaynaklar (1) veren ilk nce, alanlarn tehlikeli maddelerle ilgili faaliyetler yrtp yrtmediini veya bu faaliyetler srasnda tehlikeli maddelerin ortaya veya aa kp kmadn saptamaldr. Bunun iin, 1. kullanlan kimyasal i maddeleri hakknda, 2. faaliyetler hakknda, 3. ikame olana hakknda (dk riskli faaliyetler hari), 4. olanakl ve mevcut olan koruyucu tedbirler ve bunlarn etkileri hakknda ve 5. yaplan i sal nleyici muayenelerinden elde edilen sonular hakknda bilgi toplamaldr. (2) Tehlikeli maddelerle almada risk deerlendirmesi iin en nemli bilgi kaynaklar tehlikeli maddelerin ve preparatlarn etiketleri ile zerlerindeki tehlike iareti, gvenlik bilgi formu ve muhtemelen birlikte verilmi olan bir risk deerlendirmesidir. 55

(3) Gvenlik bilgi formu balca u bilgileri ierir: 1. Tehlikeli maddenin ad, reticisi veya tedavle sokan, 2. Preparatlarn tehlikeli bileenleri, 3. Snflandrma: Tehlikeli zellikler ve R ifadeleri (olas tehlikeler blm), 4. lk yardm tedbirleri ve yangnla mcadele, 5. stenmeyen aa kma halinde alnacak tedbirler, 6. Maniplasyon ve depolama iin tedbirler, 7. TMTK 900 uyarnca iyeri snr deerleri, TMTK 903 uyarnca biyolojik snr deerleri (maruz kalma snrlamas ve kiisel koruma donanmlar blm), 8. Maruz kalmann snrlandrlmas ve denetlenmesi, rn. TMTKye, madde veya faaliyete zg yardmc olanaklara gnderme, 9. Gerekli olan kiisel koruma donanmlarnn tr ve kalitesi, 10. Fiziksel ve kimyasal zellikler, 11. Toksikolojik bilgiler, bata henz test edilmemi tehlikeli zellikler dair uyarlar ve 12. AB hukuku ve ilgili koruyucu mevzuat uyarnca, bata TMTK 905 (mevzuat blm) olmak zere, iaretleme. Tehlikeli maddelere ilikin 220 sayl gvenlik bilgi formu tebliine gndermede bulunulur. (4) Gvenlik bilgi formu, zellikle de olas tehlikeler, maniplasyon ve depolama, maruz kalma snrlamas ve kiisel koruma donanmlar blmleri olmak zere, bariz eksikler ve hatal bilgiler bakmndan kontrol edilmelidir. Gerei halinde eksik bilgiler tedavle sokandan talep edilmeli ve onun tarafndan temin edilmelidir. Gvenlik bilgi formlar yalnz rnn en son teslim edildii bir yl boyunca ve yalnz risk bakmndan nemli bir deiiklik olmas halinde tedariki tarafndan otomatikman yeniden gnderilir. Risk deerlendirmesi iin gncel bir nsha kullanlmaldr. Eer iveren gerekli bilgileri alamyorsa, kendisi tedarik etmek veya hakknda bilgi olmayan risklerin var olduunu varsayp bunlara uygun tedbirleri almak 56
zorundadr. Alternatif olarak, reticisinin hakknda eksiksiz bilgi verdii rnlerin kullanlmas nerilir. (5) Tehlike simgesiyle iaretlenmemi olup da etiketi zerinde gvenlik bilgi formu talep edilmesi halinde mesleki kullanclara gnderilir ibaresi bulunan preparatlarda bilgilerin tedarik edilmesi salanmaldr. Yasal hkmler gerei gvenlik bilgi formu verilmek zorunda olmayan madde ve preparatlar iin de, risk deerlendirmesi iin gerekli olmas halinde, paragraf 3 altnda belirtilen bilgiler tedavle sokandan talep edilebilirler. (6) veren iin dorudan eriilebilir olan bilgiler unlardr: 1. Tehlikeli maddeler iin teknik kurallar (genel bak: www. baua.de), 2. Tescil, risk deerlendirme veya ruhsatlandrma sreleri sonucunda elde edilmi bulgular tarif eden, ambalaj, kullanma talimatlar, teknik brorler zerindeki bilgiler, 3. Brana veya faaliyete zg yardmc aralar (rn. kaza sigortalar kurallar ve bilgileri, iyi i uygulamalarna ynelik davran talimatlar, koruyucu klavuzlar), 4. Kaza sigortalarnn branla ilgili tehlikeli madde ve rn deerlendirmeleri (rn. yap sektr meslek birlii GISBAU tehlikeli madde bilgi sistemi, kimya sanayi meslek birlii GisChem tehlikeli madde bilgi sistemi), 5. Federal eyaletlerin ve kaza sigortalarnn madde bilgileri, rn. eyaletlerin tehlikeli madde veri bankas (GDL), BGIA madde veri bankas (GESTIS), Kuzey Ren Vestfalya eyaleti tehlikeli maddeler bilgi sistemi (IGS), 6. Federal i gvenlii ve i sal kurumunun tehlikeli maddeler iin basit tedbirler paketi (EMKG). 4.2 Tehlikeli maddeler (1) Bir kimyasal i maddesinin tehlikeli madde olarak ilem grp grmeyeceine dair kriterler Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Paragraf 3 altnda tarif edilmitir. Aadaki paragraflar bu kavram tanmna aklk getirmektedirler. (2) retici veya tedavle sokan tarafndan tehlikeli olarak snflandrlm ve iaretlenmi olan maddeler ve preparatlar tehlikeli 57

maddelerdir. Tehlike simgeleriyle iaretlenmemi, ancak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 4 uyarnca, rn. R 10 ifadesiyle iaretlenmi alev alc madde ve preparatlar gibi, bir veya daha fazla tehlikelilik zellii tayan kimyasal madde ve preparatlar da bunlardandr. (3) Kendisinin imal ettii madde, preparat veya ara rnleri iveren TMTK 200 yardmyla kendisi snflandrmaldr. (4) Kozmetik maddeleri, gda maddeleri ve gda katk maddeleri, yemler ve yem katklar, tbbi eczalar, tbbi rnler, ttn rnleri, bertaraf edilecek atklar ve atk yalar ile atk sular genel olarak tehlikeli madde veya preparat olarak iaretlenmi deillerdir, ancak yine de Tehlikeli Madde Ynetmelii anlamnda tehlikeli zellikler gsterdikleri takdirde, tehlikeli maddedirler. Tehlikeli zellikler gsterdikleri takdirde bitki ve hayvan paralar da tehlikeli madde saylrlar (rn. TMTK 907 uyarnca alerji yapc). (5) Ayrca iyeri snr deerleri (TMTK 900) veya biyolojik snr deerleri (TMTK 903) olan maddelerin de hepsi tehlikeli maddedir. (6) Tehlikeli olarak snflandrlm olmayan, ancak i srasnda alanlarn gvenliine ve salna ynelik olarak rnein 1. cilt temas (bkz. TMTK 401), 2. tehlikeli patlayc atmosfer oluturmak, rn. tozayan yanc tozlardan dolay, 3. ar souk veya scak akkanlar, buhar ve katlar veya 4. boucu veya uyuturucu gazlar nedeniyle riske neden olabilecek kimyasal maddeler de tehlikeli madde saylrlar. (7) Risk deerlendirmesi kapsamnda tehlikeli zelliklere ilikin temel testler ve deerlendirmeler mevcut deilse veya ksmen mevcutsa, sz konusu maddeler tehlikeli madde olarak ilem grrler: 1. Akut toksisite testi, 2. Ciltte, mukozada tahri testi, 3. Potansiyel mutajen zellik testi, 58
4. Ciltte alerji yapma testi ve 5. Tekrarlanan uygulamada toksisite deerlendirmesi (test veya nitelikli deerlendirme). Test veya deerlendirmelerin yaplp yaplmad gvenlik bilgi formundan (toksikolojik bilgiler blm) anlalabilir veya baka bir yoldan, zellikle de tedarikiye sorularak, tespit edilmelidir. (8) Paragraf 7 uyarnca istenen bilgiler saptanamyorsa, risk deerlendirmesinde bu maddeler iin en azndan 1. sala zararl (R20, 21 veya 22), 2. cildi tahri edici (R38), 3. mutajen olma phesi (R68) ve 4. alerji yapabilme (R43) zelliklerinden dolay koruyucu tedbirler belirlenmelidir. Eer gvenlik bilgi formunda tehlikeli zelliklere dair nitelikli bir veri bulunmuyorsa (bkz. 220 sayl gvenlik bilgi formu teblii madde 6.11 paragraf 9), bu art preparatlar iin de geerlidir. (9) Bilimsel laboratuarlarda veya bilimsel, rn ve sre odakl aratrma ve gelitirme (1907/2006 sayl ynetmelik (AT) madde 3 No. 22) iin kullanlan yeni maddeler, eer tehlikeli zelliklerine dair herhangi bir bulgu bulunmuyorsa, risk deerlendirmesinde, paragraf 8 artlarnn tesinde, zehirli tehlikeli maddeler gibi ilem grmelidirler. (10) rnein i aralaryla etkileim (TRBS 2210) veya arza ve kaza olaylar sonucunda ortaya kan, faaliyetler srasnda aa kan tozlar (dumanlar dhil), gazlar veya sisler de tehlikeli madde olabilirler. Tehlikeli maddelerin ortaya veya aa kmasna rnekler unlardr: 1. Bir kaynak elektrotundan ortaya kan kaynak duman, 2. Zmparalama srasnda aa kan odun tozu, 3. Deterjanlardan aa kan zc maddeler, 4. Beton tavanlar delerken ortaya kan silikojen tozlar, 5. Kontamine olmu yerlerdeki slah almalar, 6. Faaliyetler srasnda ortaya kan piroliz rnleri, 7. Soutucu yalarla yrtlen talal metal ileme ileri. 59

(11) Paragraf 10 uyarnca olan tehlikeli maddeler iin tehlikeli zellikleri hakknda bilgi yoksa veya eksikse, iveren bunlarn ierdikleri maddeleri ve onlarn tehlikeli zelliklerini en azndan aadaki bilgi kaynaklar yardmyla saptamaldr: 1. 67/548/AET sayl direktif Ek I uyarnca tehlikeli olarak snflandrlm olan tehlikeli maddeler listesi (yasal snflandrmalar), 2. TMTK 905 Kanserojen, mutajen veya ksrlk yapc maddeler dizini, 3. TMTK 906 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Fkra 2 No. 3 uyarnca kanserojen faaliyetler veya sreler dizini, 4. TMTK 907 Alerji yapc maddeler dizini 5. TMTK 900 yeri snr deerleri, 6. TMTK 903 Biyolojik snr deerleri ve 7. Yeni bilimsel bulgular ieren kaynaklar, rn. sala zararl i maddelerinin deerlendirilmesine ynelik DFG senato komisyonu gncel listesi (MAK listesi). Bunun tesinde madde 4.1 paragraf 6uyarnca olan bilgi kaynaklarna da deerlendirmede bavurulmaldr. Kimyasal rnlerin veya i aralarnn reticisi veya tedarikisi de sklkla mteri hizmetleri kapsamnda destek salamaktadr. (12) Faaliyetler srasnda aa kan tozlar (dumanlar dhil), gazlar, buharlar veya sisler hakknda yeterli bilgi toplanamyorsa, risk deerlendirmesinde en azndan paragraf 8 uyarnca olan tehlikeli zellikler mevcutmu gibi kabul edilmelidirler. (13) maddelerinin seimi ve kullanm konusundaki kararlara nc ahslar katlyorsa, bunlar bilgi toplanmasnda da etkili olmaldrlar. Bu zellikle aadakiler iin geerlidir: 1. Yap rnlerinin kullanm iin: Mimar, malsahibi, projeci, 2. Otomotiv sektrnde ngrlen bakmlar: Otomotiv reticileri, 3. Kontamine olmu yerlerin slah: veren, 4. Dezenfektanlarn kullanm iin: veren, salk makamlar. Bunlarn katlm ivereni risk deerlendirmesi yapma ykmllnden ibra etmez. 60
(14) Risk deerlendirmesi iin snflandrmann yan sra maddeyle ilgili aadaki bilgiler de nemli olabilir: 1. Tehlikeli maddenin aa kma kabiliyeti (tozama davran, buhar basnc), 2. Tehlikeli maddelerin ciltten emilebilme zellikleri (TMTK 900, TMTK 401, MAK listesi), 3. Henz 67/548/AET sayl direktif Ek I snflandrmasnda bir deiiklie yol amam olan bir tehlikeli maddenin tehlikeli zelliklerine dair yeni gvenilir bilimsel bulgular, 4. Bir tehlikeli maddenin temel tehlikeli zelliklerine dair toksikolojik veya i sal bulgularnn eksik olduuna dair emareler (veri boluklar), 5. Tehlikeli maddenin bir snflandrmaya yol amayp, alma srasnda alanlarn gvenlik ve salna ynelik bir riske yol aabilecek zellikleri (rn. yangn olumas iin katalizatr olarak etki etmesi), 6. Tedbirlerin belirlenmesi srasnda gz nnde bulundurulmas gereken kirletici zellikler, rn. ar koku oluumu, 7. Mevcut kontaminasyonlar, rn. arsa veya binalarn slah durumunda malsahibi veya iverenin verdii bilgiler, 8. Fiziksel-kimyasal veya gvenlik teknii tanm byklkleri, rn. patlama snrlar, alevlenme noktas, ate alma scakl, azami patlama basnc, basn art hz, yanma hz, kendinden ivmelenen paralanma scakl (SADT - Self Accelerating Decomposition Temperature), termik kararllk (Tonset), paralanma scakl, kendi kendine ate alma scakl, tane boyu dalm. 4.3 Faaliyetler (1) Faaliyetlerde tm i sreleri ve iletme durumlar, zellikle srelerin balang ve biti ilemleri, temizlik, bakm, onarm, hafriyat ve ykm ileri, depolama, tama, bertaraf ve olas iletme arzalar gz nnde bulundurulmaldr. alma srasnda alanlarn tehlikeli maddelerden dolay bir riske maruz kalmalarna yol aabilmeleri mmknse, kumanda ve denetim faaliyetleri de gz nnde bulundurulmaldr. 61

(2) Aadaki bilgiler gz nnde bulundurulmaldr: 1. yeri incelemesinden, alanlarla veya ii ve personel temsilcilii ile mlakattan elde edilen bilgiler, 2. Kullanlan yntemler, i aralar ve i teknikleri, 3. yerinde depolanan veya kullanlan tehlikeli maddelerin miktar, 4. Soluma veya cilt temas yoluyla tehlikeli maddelere maruz kalmann tr, boyutu ve seyri, gerei halinde hijyen eksikliinden dolay bilinsizce azdan alnma durumu da dhil, 5. Mevcut koruyucu tedbirler, rn. kapslleme, kaynakta emi, havalandrma sistemi gibi teknik koruma dzenekleri, organizasyonel koruyucu tedbirler, solunum maskesi, kimyasal koruyucu eldiven, koruyucu gzlk gibi kiisel koruma donanmlar ve 6. letme aknda tehlikeli maddelere artm maruz kalmann artmasna neden olabilecek olas arzalar. (3) Bunlarn tesinde baka bilgiler de gerekli olabilir: 1. alma ortam ve koullar, rn. mekan bykl, havalandrma koullar, scaklk, havadaki nem oran, grlt, ar bedensel alma, yk olan kiisel koruma donanmlar, 2. Ortamdaki tehlikeli madde kaynaklaryla olas bir aa kmann zaman ve sresi (alma sahasnda veya bitiik tesislerde), 3. Yangn veya patlama tehlikelerine neden olabilecek tehlikeli maddelerin aa kma olasl (TMTK 720, TMTK 721) ve 4. Elektrostatik boalma dahil olmak zere, ateleme kaynann mevcut olmas veya ortaya kmas ve etkili olmas olasl. (4) Faaliyetler srasnda birden fazla tehlikeli madde ezamanl olarak ortaya kyorsa, madde 4.1 uyarnca olan bilgi kaynaklar yardmyla bilinen etkileimler ve bileik etkiler ile bunlarn alma srasnda alanlarn salk ve gvenlii zerindeki etkileri risk deerlendirmesinde dikkate alnmaldr. Bilinen etkileim ve bileik etkilere rnekler unlardr: 62
1. Sinir sistemi hastalklarna (polinropati, enselopati) neden olabilen zc madde karmlar, 2. Asbest ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAK) veya sigara ime (kanserojen etkiyi artrr) veya 3. Baka tehlikeli maddelerin cilt zerinden alnmalarn artran (Carrier etkisi) maddeler, rn. baz zc maddeler. Etkileim ve bileik etkiler fiziksel-kimyasal risklerle de ilikili olabilirler (bkz. madde 6.5). 4.4 kame olanaklar hakknda bilgi veren, sala ynelik riskleri kendisinin kullanmay amaladklarndan daha az olan madde veya srelerin mevcut olup olmadn aratrmak zorundadr (bkz. madde 6 ve TMTK 600 kame(26)). 4.5 Koruyucu tedbirler ve bunlarn etkililii Olanakl koruyucu tedbirlere dair bilgiler ve hlihazrda mevcut koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesinden elde edilen bilgiler risk deerlendirmesi srasnda gz nnde bulundurulmaldr. Bunlar ayrca unlardan elde edilebilirler: 1. yeri lmleri veya madde 7 uyarnca olan etkililik kontrol iin dier yntemlerle (iletme iinde yaplan veya kyaslanabilir iyerleri iin yaymlanm rnekler) veya 2. Kaza, iletme akndaki arza ve kazaya ramak kalma kaytlar (iletme ii veya ilgili yaynlardan). Ayrntl aklamalar TMTK 401, 402 ve 500 dokmanlarnda bulunabilir. 4.6 Yaplan i sal koruyucu muayenelerinden elde edilen sonular (1) veren, Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek V uyarnca nleyici muayene sunulacak veya yaptrlacak faaliyetlerde muayeneyi yapan hekimi risk deerlendirmesine katacaktr. veren, i sal nleyici muayenelerinden bir sonu karmak iin genelde uzmanlk bilgisine ve hekimin gizlilik ykmllnden dolay bulgular hakknda bilgilere sahip olmadndan, bu gereklidir(27).
(26) Halen hazrlk aamasndadr. (27) Bu artlar somutlatran bir sal koruyucu hekimlii teknik kural dokman henz hazrlk aamasndadr.
63

4.7 Tehlikeli maddeler fihristi (1) Saptanan tehlikeli maddeler hakknda bir fihrist tutulmaldr. Bu fihrist iletmede kullanlan tehlikeli maddeler hakknda bir genel bak salamaldr ve ilgili gvenlik bilgi formlarna gndermede bulunmaldr. Madde 6.2 uyarnca yalnz az riske neden olan tehlikeli maddelerin bu fihriste kaydedilmelerine gerek yoktur. (2) Fihrist srekli gncel tutulmaldr ve gvenlik bilgi formlarna yaplan gndermelerle beraber etkilenen tm alanlar ve onlarn temsilcileri tarafndan eriilebilir olmaldr. Fihristin iletmeye zg organizasyon yapsna gre yaplandrlmas nerilir. Tehlikeli maddeler fihristi kat zerinde veya elektronik ortamda tutulabilir. (3) Bir gvenlik bilgi formunun mevcut olmas halinde, tehlikeli madde fihristinde aadaki bilgilerin olmas yeterlidir: 1. Tehlikeli maddenin tanm (rn. gvenlik bilgi formunda yazl olan rnn ad veya ticari ad) ve 2. Gvenlik bilgi formunun nerede bulunduu bilgisi. Eer elde bir gvenlik bilgi formu gibi kapsaml ve nitelikli bir ekilde riske ve koruyucu tedbirlere dair bilgiler bulunuyorsa, madde 4.2 paragraf 4 uyarnca iaretlenme zorunluluu olmayan tehlikeli maddeler iin de bu art geerlidir. Bu bilgiler gvenlik bilgi formu klliyatna dhil edilmelidirler. (4) Hakknda gvenlik bilgi formu veya kyaslanabilir bilgiler olmayan tehlikeli maddeler iin aadaki bilgilerin kaydedilmesi nerilir: 1. Tehlikeli maddenin tanm ve 2. erdii nemli maddelerin tehlikeli zelliklerinin belirtilmesi (kanserojen, mutajen ve ksrlk yapc zellikleri ayrca gz nnde bulundurularak sala ynelik riskler (TMTK 905, TMTK 906) ile yangn ve patlama tehlikeleri). (5) Ancak tehlikeli madde fihristindeki asgari bilgiler bir risk deerlendirmesi iin genelde yeterli olmamaktadr. Bu bakmdan fihristin bu amaca ynelik olarak gerekli bilgilerle geniletilmesi nerilir, rn. 64
1. kullanlan kimyasal i maddeleri (tehlikeli madde olarak deerlendirilmelerinden bamsz olarak), 2. snflandrma (tehlikeli zellikler, R ifadeleri), 3. i yeri snr deerleri (AGW), 4. etkilenen iyerleri, i sahalar veya faaliyetler, 5. tehlikeli madde miktarlarna ilikin bilgiler. Tehlikeli madde fihristi madde 8 uyarnca olan dokmantasyonun bir baras olarak kullanlabilir. 5 Verili tedbirlerle risk deerlendirmesi (standartlatrlm i sreci) 5.1 lkeler (1) Risk deerlendirmesi, eer 1. retici veya dolama sokan tarafndan birlikte verilen bir risk deerlendirmesi mevcutsa, 2. bir maddeye veya faaliyete zg TMTK, zellikle de TMTK 420 uyarnca srece veya maddeye zg kriterler (VSK) yaynlanmsa ve 3. madde 5.4 uyarnca brana veya faaliyete zg yardmc uygulamalardan somut tedbirler veya prosedrler elde edilebiliyorsa, kolaylamaktadr. Bu veriler standartlatrlm i sreleri olarak adlandrlrlar ve dorudan deerlendirmesi yaplacak faaliyet zerine uygulanabilir olmaldrlar. (2) Risk deerlendirmesi kapsamnda standartlatrlm i srelerinin deerlendirmesi yaplacak tehlikeli maddelerle ilikili faaliyet iin daha nce uygulanm olup olmad kontrol edilmelidir. Aksi halde eksik olan tedbirler faaliyete balanmadan nce standartlatrlm i srecine gre belirlenmeli ve uygulanmaldrlar. (3) Standartlatrlm i srelerinde risk deerlendirmesinin uygulanmas 1. tehlikeli madde fihristinin tutulmas ve risk deerlendirmesinin belgelendirilmesi, 65

2. iletme talimat hazrlanmas, gvenlik eitimi ve i sal toksikoloji danmanl, 3. kazalar, arza durumlar ve acil durumlar iin gerekli tedbirleri alma, 4. koruyucu i sal tedbirlerinin alnmas ve 5. madde 7 uyarnca etkililik denetimi belirlenmesi ve uygulanmas ykmllklerini ortadan kaldrmaz. Madde 6.2 uyarnca risk derecesi az olan faaliyetler iin istisnalar uygulanr. 5.2 Birlikte verilen risk deerlendirmesi (1) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca iveren retici veya dolama sokan tarafndan verilen risk deerlendirmelerini benimseyebilir. Ek 2de birlikte verilen risk deerlendirmelerinin kullanlmasna ynelik bir kontrol listesi bulunmaktadr. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii uyarnca birlikte verilen bir risk deerlendirmesi iin aadaki ereve koullar geerlidir: 1. retici veya dolama sokan tarafndan tarif edilen bir kullanm esas alr, 2. Tr ve kapsam olarak, reticinin veya dolama sokann kendi isteiyle verdii bir hizmettir, 3. Madde 4 uyarnca iverenin risk deerlendirmesi iin kendisinin saptamak durumunda olduu bilgilere ilikin uyarlar ierir ve 4. Kullanm tarifinin yan sra, varsaylan kullanm koullaryla bunlara ait somut koruyucu tedbirleri belirtmek kaydyla, en az Ek 2, madde 2, a ila e bentlerine ilikin ifadeler ierir. Bu bakmdan brana ve faaliyete zg yardm uygulamalarna gndermede bulunulabilir. (3) Bir gvenlik bilgi formu, eer verdii bilgiler buradaki madde 5.2 ve Ek 2 artlarna uygunsa, birlikte verilen risk deerlendirmesi olarak kullanlabilir. Ayn art, rn. gvenlik bilgi formunun ekinde bulunan ve bir kimyasal maddenin veya bir preparatn reticisi veya ithalats tarafndan, 1907/2006 (AT) sayl 66
ynetmeliin (REACH) 14 veya 37 maddeleri uyarnca olan bir madde gvenlik deerlendirmesi temelinde hazrlanm bir zel maruz kalma senaryosu iin de geerlidir. Eer gvenlik bilgi formunda, madde 5.3 uyarnca madde veya faaliyete zg TMTK veya madde 5.4 uyarnca brana veya faaliyete zg yardm uygulamas kaynakl tedbirler bulunduklar yer belirtilmek kaydyla neriliyorlarsa, bu art salanm kabul edilir. zin verilmi biyosit rnler ve bitki koruma maddeleri kullanmnda ayrca ek retici bilgileri (iaretleme, kullanma talimat) dikkate alnmaldr. (4) veren birlikte verilen bir risk deerlendirmesini benimserse, 1. kendi faaliyetini retici veya dolama sokan tarafndan verilmi bilgi ve tespitlere uygun olarak yrtp yrtmeyeceini deerlendirmeli ve 2. kendi risk deerlendirmesinin tamamlanmas iin gerei halinde baka bilgileri de gz nnde bulundurmaldr (rn. i sal nleyici muayene sonular, kullanlan rn miktar, alnan koruyucu tedbirlerin etkililii). Bu bakmdan madde 4 uyarnca bilgi toplanmasna ilikin artlar dikkate alnmaldr (bkz. ayrca Ek 2). (5) Birlikte verilen bir risk deerlendirmesinin uygulanmas srasnda sz konusu faaliyetin risk deerlendirmesinden her halkarda iveren sorumlu kalacaktr. 5.3 Madde veya faaliyete zg bir TMTK dokmannn uygulanmas (1) Risk deerlendirmesi ve koruyucu tedbirler iin bir TMTK dokmannn maddeye ve faaliyete zg verileri uygulanyorsa, iveren bu hususlarda Tehlikeli Madde Ynetmelii artlarna uyulduunu varsayabilir. (2) Tehlikeli maddelerle ilikili bir faaliyet iin bir TMTK dokmannda, TMTK 420 temelinde srece ve maddeye zg kriterler (VSK) bildirilmise, iveren orada tarif edilen tedbirleri bakaca bir snama olmakszn dorudan benimseyebilir. Alnan tedbirlerin etkililiinin denetlenmesi iin VSK verileri uygulanr, madde 7 uyarnca etkililik kontrol iin tehlikeli madde lmlerine gerek yoktur. 67

(3) Bir TMTK dokmannn verilerinden saplrsa, risk deerlendirmesinde bu durumun gerekeleri yazlmal ve belgelendirilmelidir. Uygulanan tedbirler kyaslanabilir ekilde alanlarn korunmasn ve gvenliini salamaldr. (4) Tehlikeli fiziksel-kimyasal zellikleri olan bir dizi kimyasal madde ve madde gruplar iin (rn. patlayclar, organik peroksitler, oksitleyici maddeler, amonyum nitrat, genel olarak gazlar, oksijen), belirli risk ortamlar iin (rn. tehlikeli patlayc atmosfer) baka mevzuatta, zellikle de iletme gvenlii teknik kurallarnda (TRBS) ve patlayc madde hukuku hkmlerinde, koruyucu tedbirlere dair ayrntl veriler bulunmaktadr. 5.4 Brana veya faaliyete zg yardmc uygulamalar (1) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risk deerlendirmesi iin brana veya faaliyete zg yardmc uygulamalara bavurulabilir. Bunlar gncel olmaldr, yani Gvenlii Kanununun ve Tehlikeli Madde Ynetmeliinin yrrlkteki hallerini esas almaldrlar. (2) Brana veya faaliyete zg yardmc uygulamalar, eer madde 5.2 ve Ek 2 altnda tarif edilen artlar salyorlarsa, ayn reticinin veya dolama sokann Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca birlikte verdii bir risk deerlendirmesi gibi uygulanabilir. 6 Verili tedbirler olmakszn risk deerlendirmesi 6.1 Prosedr (1) Tehlikeli maddelerle ilikili bir faaliyet iin madde 5 uyarnca olan herhangi bir standartlatrlm i sreci verilmemise veya uygulanamaz ise, bunlarn risk deerlendirmesi kapsamnda tretilmesi ve tespit edilmesi gerekmektedir. Bunun esas, faaliyetlerle balantl inhalatif (solunum ile), dermal (cilt temasyla) ve fiziksel-kimyasal (yangn ve patlama tehlikeleri) risklerin ve tehlikeli maddeden kaynaklanan baka risklerin deerlendirilmesidir. (2) Riskin deerlendirilmesinde, eer tehlikeli maddenin yutulmas (az yoluyla alnmas) olasl deerlendirilecek faaliyet 68
kapsamnda dlanamyorsa, buna ilikin riskler de gz nnde bulundurulmaldr. Bu durum, rn. koruyucu eldivenlerle allyorken bilinsizce yze dokunulmas halinde sz konusudur. Ayrca yetersiz hijyenden dolay kumanyann ve kullanlan i aralarnn olas kontaminasyonu da dikkate alnmaldr. (3) Risklerin deerlendirilmesi madde 4 uyarnca toplanm olan bilgiler yardmyla gerekleir. Bunlar tehlikeli maddelerle ilikili tm faaliyetlerde alanlarn salk ve gvenliini salamak zorunda olan koruyucu tedbirlerin belirlenmesinin temelini olutururlar. (4) Deerlendirme, buna dayanlarak alnm olan kararlar snanabilecek ekilde yrtlm ve belgelendirilmi olmaldr. 6.2 Dk riskli faaliyetler (1) Dk riskli faaliyetler, alma koullarndan, yalnzca az miktarda madde kullanlmasndan, ykseklik ve sre bakmndan dk derecede maruz kalmadan dolay alanlarn korunmas iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 uyarnca olan tedbirlerin yeterli olduu faaliyetlerdir. Faaliyetler iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 ila 12 uyarnca olan baka tedbirler gerekliyse, dk riskli faaliyet sz konusu deildir. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 anlamndaki bir dk riskli faaliyet iin aadaki artlar salanm olmaldr: 1. Kullanlan tehlikeli madde zehirli, ok zehirli veya kanserojen, mutajen, ksrlk yapc (kategori 1 veya 2) olarak snflandrlmamtr. Bu balamda TMTK 905 ve TMTK 906 dikkate alnmaldr. 2. Faaliyet srasnda kullanlan madde miktar az olmaldr. Az miktar iin belirgin bir lt genel olarak belirtilemez, nk bunun iin tehlikeli madde zellikleri, tehlikeli maddenin aa kma kabiliyeti ve somut faaliyet gz nnde bulundurulmaldr. Bu srada maruz kalma durumu da ykseklik ve sre olarak az olmaldr. Bu balamda inhalatif ve dermal oranlar gz nnde bulundurulmaldr. Buna gre rn. katlarda, macun, vaks, granl, pellet, masterbatch gibi emisyonsuz uygulama ekillerinde inhalatif maruz kalma dktr. 69

(3) Dar kapal mekanlar ve kaplar iindeki tehlikeli maddelerle ilgili faaliyetler esas olarak dk riskli faaliyet saylmaz. (4) Bir dermal maruz kalma bakmndan dk riskli faaliyete ilikin artlarn salanm olup olmad TMTK 401 yardmyla deerlendirilebilir. Bu veriler temelinde andrc (R34, R35) simgesi tayan tehlikeli maddelerde, ciltle temas dlanamad srece dk riskli bir faaliyet sz konusu olamaz. (5) Dk riskli faaliyetlere rnekler unlardr: 1. Ev iin geerli koullarda (az miktarda, ksa maruz kalma sresi) olmas kaydyla, zel son kullancnn perakende olarak tedarik edebilecei tehlikeli maddelerin (evsel rnler) kullanm, 2. Boya kalemleriyle kk boya hasarlarnn dzeltilmesi veya 3. Ev iin makul miktarda yaptrcnn kullanlmas ve saklanmas. (6) Bir faaliyette paragraf 2 artlarnn hepsi salanmam olsa dahi, risk deerlendirmesi byk lde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8e uygun olan tedbirlerin tespit edilmesini salayabilir. Ancak byle durumlarda baka organizasyonel gerekliliklere, zellikle de bir tehlikeli madde fihristinin tutulmasna, bir iletme talimatnn hazrlanmasna, risk deerlendirmesinin belgelendirilmesine ve koruyucu i sal tedbirlerine dikkat edilmelidir. 6.3 Dermal risk (tehlikeli maddelerle cilt temasndan kaynaklanan risk) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde dermal risk deerlendirmesine ve uygun koruyucu tedbirlerin seilmesine ilikin usul TMTK 401 dokmannda tarif edilmitir. 6.4 nhalatif risk (tehlikeli maddelerin solunmasndan kaynaklanan risk) (1) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde inhalatif riskin deerlendirmesine ve koruyucu tedbirlerin etkililiinin tehlikeli madde lmleri ve nitelikli maruz kalma tahminleri yoluyla denetlenmesine ilikin yntem ve usuller TMTK 402 dokmannda tarif edilmitir. 70
(2) TMTK 900 dokmannda hakknda bir iyeri snr deeri (AGW) belirtilmi olan tehlikeli maddelerde maruz kalma derecesinin AGW ile kyaslanmas, ek koruyucu tedbirlerin gereklilii iin belirleyici olmaktadr. Burada maruz kalmann sresi de gz nnde bulundurulmaldr (rn. ksa sre koullar). Maruz kalma derecesinin saptanmas iin kyaslanabilir faaliyetlerdeki iyeri lm sonularna ve nitelikli maruz kalma tahminlerine bavurulabilir. (3) TMTK 900 dokmannda hakknda bir iyeri snr deeri belirtilmemi olan tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetler yrtlyorsa, iyerindeki hava kirlilii iin uygun deerlendirme ltleri tespit edilmelidir. Bunun iin hesaplamalar veya iyeri lmleri gerekli olabilir (kr. TMTK 402). (4) Solunmas halinde alerjiye neden olabilecek (rn. R42 ile iaretlenmi) tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetler iin risk deerlendirmesi ve koruyucu tedbirlerin tespit edilmesine dair zel aklamalar TMTK/TRBA 406 dokmannda(28) verilmektedir. 6.5 Fiziksel-kimyasal riskler ve tehlikeli maddelerden kaynaklanan dier riskler (1) Fiziksel-kimyasal risklerin deerlendirmesinde yangn ve patlama ile tehlikeli maddelerden kaynaklanan dier riskler dikkate alnmaldr. (2) Yangn ve patlama tehlikeleri rn. unlardan dolay ortaya kabilirler: 1. Patlama tehlikesi veya patlama kabiliyeti olan maddeler, 2. Yanc gazlar, kat maddeler ve akkanlar (yanc olan, suyla karabilenler de), zellikle Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 4 No. 3 ila 5 uyarnca ok kolay alevlenir, kolay alevlenir veya alevlenir olan maddeler. 3. Kendiliinden alevlenen maddeler (pirofor ve kendiliinden snabilen maddeler),
(28) TRGS/TRBA 406 Solunum yollarnda alerji yapc maddeler halen hazrlanmaktadr.
71

4. Su veya nemli hava ile temas ettiinde riskli miktarda ok kolay alevlenir gazlar oluturan maddeler, 5. Tozayan yanc tozlar, 6. Oksitleyici zellii olan maddeler, 7. Kimyasal veya termik olarak kararsz maddeler (rn. kendiliinden paralanan maddeler ve organik peroksitler) veya 8. Tehlikeli ekzotermik tepkimeler. (3) Tehlikeli patlayc atmosferlerin deerlendirmesine ve uygun koruyucu tedbirlere ilikin aklamalar TMTK 720, 721 ve 722 dokmanlarnda verilmitir. (4) Tehlikeli maddelerden kaynaklanan dier riskler rnein 1. boucu veya uyuturucu gazlarla, zellikle dar kaplara, fermantasyon odalarna (karbondioksit gl) girilirken, 2. ar souk veya scak akkanlar, buhar ve gazlarla, rn. metal eriyikleri, sv azot, 3. cilt rengini deitiren i maddeleri veya 4. yaptrclarla (rn. Japon yaptrcs ile parmaklarn birbirine yapmas) ilikili faaliyetlerde ortaya karlar. Kontamine olmu aparat paralarnda (rn. laboratuar otomatlarndaki ine veya kanller) delici veya kesici yaralanmalar sonucunda artan tehlikeli madde alm da gz nnde bulundurulmaldr. Gerei halinde mnferit hallerdeki riskler madde 4 uyarnca olan bilgiler yardmyla uzman gzyle deerlendirilmelidirler. 6.6 Koruyucu tedbirlerin belirlenmesi (1) Risk deerlendirmesinin sonucunda gerekli koruyucu tedbirler belirlenmelidir. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 uyarnca risklerden korunma ilkeleri, risk deerlendirmesinden bamsz olarak, daima uygulanrlar. Bunlar TMTK 500 dokmannda ayrntl olarak tarif edilmitir. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 ila 11 tehlikeli maddelerden kaynaklanan sala ynelik olas bir riskin ortadan kaldrlmas veya azaltlmasna ilikin koruyucu tedbirleri tarif ederler. Tehlikeli maddenin snflandrlmas ve iaretlenmesi, 72
dermal ve inhalatif risklerden korunmak iin risk deerlendirmesi kapsamnda belirlenirken snanmalar zorunlu olan koruyucu tedbirlere iaret ederler. Somut koruyucu tedbirin nihai olarak belirlenmesi mnferit olaydaki risk deerlendirmesinin sonucudur. Bu bakmdan, koruma kademesinin belirlenmesinin yalnzca uygun tedbirlerin tretilmesi iin bir yardmc ara olduu, risk deerlendirmesinin sonucu olmad aka vurgulanr. Koruma kademelerinin belirlenmesi zorunlu deildir. (3) areti Xn (sala zararl), Xi (tahri edici) ve C (andrc) olan tehlikeli maddeler iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 uyarnca olan tedbirler belirlenir. Madde 6.2 uyarnca dk riskli faaliyetler iin bu geerli deildir. Deerlendirme sonucunda 1. madde 6.3 uyarnca dermal risk bakmndan (TMTK 401) yksek risk olduu veya 2. madde 6.4 uyarnca inhalatif risk bakmndan (TMTK 402 ve TMTK/TRBA 406), Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 uyarnca tedbirlerin yeterli olmad anlalrsa, ek tedbirler, gerei halinde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10 uyarnca tedbirler belirlenmelidir. (4) zerinde T (zehirli) ve T+ (ok zehirli) iareti bulunan tehlikeli maddeler iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 ve 10 uyarnca tedbirler tespit edilir. Sz konusu iletmenin retim sreci, tesis teknii ve rn kalitesi gibi kendine zg koullar gz nnde bulundurularak, zellikle ikame uygulamasnn veya kapal sistem kullanmnn gerekletirilmesinin olanakl olup olmad kontrol edilmelidir (TMTK 500, TMTK 600). Ne ikamenin ne de bir kapal sistemin teknik adan olanakl olduu ortaya karsa, bu faaliyetler iin tehlikeyi dlayan veya bu mmkn deilse, olanaklar elverdiince azaltan, en son teknie uygun koruyucu tedbirler alnmaldr. (5) Kategori 1 veya 2 kanserojen, mutajen veya ksrlk yapc tehlikeli maddeler iin, eer iyeri snr deerine (AGW) uyulamyorsa veya sre ve maddeye zg kriterlere (VSK) gre allmyorsa, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 11 uyarnca ek tedbirler alnmaldr. Teknik kurallar dokmanlarnda bir dizi kanserojen tehlikeli madde iin risk deerlendirmesine ve tedbirlerin belirlenmesine ilikin somut veriler bulunmaktadr. 73

(6) Koruyucu tedbirlerin belirlenmesinde ikame ile teknik ve organizasyonel tedbirlerin kiisel koruma donanmlar kullanmna gre ncelikli olduu gz nnde bulundurulmaldr. Teknik, organizasyon ve kiisel tedbirlerin oluan bileik tedbirleri iin de bu art geerlidir. Koruyucu tedbirler tekniin en son dzeyinde olmaldrlar. (7) Kiisel koruma donanmlarnn sz konusu tehlikeli maddeye ve faaliyete uygunluk bakmndan snanmaldr. Gerekli olan koruyucu eldivenler iin gvenlik bilgi formunda veya baka bilgi kaynaklarnda somut markalar belirtilmemise, bunlarn eldeki bilgilere dayanlarak (malzeme, tabaka kalnl) saptanmas gerekir. Ayrntl aklamalar TMTK 401 dokmannda verilmitir. (8) Yangn ve patlama tehlikeleri oluabilecek fiziksel-kimyasal risklerde, tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde (bkz. madde 6.5 paragraf 2) yangn ve patlama tehlikelerinden kanmak iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 12 ve Ek III No. 1 uyarnca tamamlayc koruyucu tedbirler belirlenmelidir. (9) aretli olmayan ve herhangi bir tehlike zelliiyle ilikilendirilemeyen ancak yine de alanlarn sal ve gvenlii iin bir risk oluturabilen tehlikeli maddelerle ilikili ilerde alanlarn korunmas iin gerekli olan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 ila 10 ve 12 uyarnca olan tedbirler alnmaldr. 7 Koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesine ilikin tespitler (1) Risk deerlendirmesinin sonucu olarak, mevcut ve alnacak koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesine ilikin yntemler ve sreler tespit edilmelidir. (2) Teknik koruyucu tedbirler, rn. havalandrma ve emi dzenekleri, dzenli olarak yeterli ileyi ve etkililik muayene edilmelidirler. Bu en az ylda bir yaplmaldr. Solunabilir tozlardan korunmaya yarayan teknik donanmlarn denetlenmesi iin azami sre Tehlikeli Madde Ynetmelii, Ek III, Say 2.3, Paragraf 7 uyarnca bir yldr. veren bu artlara gre (i aralarnda iletme gvenlii ynetmelii gzetilerek), sorumluluu kendi zerinde olmak zere, muayenenin trn, kapsamn ve muayene srelerini belirler. Muayenenin sonucu belgelendirilmelidir. 74
(3) TMTK 900 dokmannda hakknda iyeri snr deeri (AGW) belirtilmi olan tehlikeli maddelerde alnan koruyucu tedbirlerin etkililii iyeri lmleri veya baka edeer deerlendirme usulleriyle (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9) veya edeer kantlama yntemleriyle (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10) kantlanmaldr. TMTK 420 uyarnca srece ve maddeye zg kriterler (VSK) uygulanyorsa, buna gerek yoktur. (4) yeri lmlerinde dorudan denetlenecek tehlikeli maddenin havadaki younluu saptanr (bkz. TMTK 402). Edeer deerlendirme yntemleri veya kantlama yntemleri aadakilerle beraber alternatif bir etkililik denetimine olanak tanrlar: 1. Tehlikeli madde younluklarnn hesaplanmas (vasfl maruz kalma tahmini) veya dorudan tehlikeli madde kirliliine dair sonu veren lmler, rn. klavuz bileenler yardmyla (bkz. TMTK 402) veya 2. Alnm olan tedbirlerle ilikili teknik snama artlar veya organizayona ilikin snama artlar (bkz. TMTK 500). (5) Haklarnda iyeri snr deeri bulunmayan tehlikeli maddelerle ilikili ilerde, alnan koruyucu tedbirlerin etkililii uygun deerlendirme yntemleriyle kantlanabilir. Uygun deerlendirme yntemleri, iyi i uygulamalarn ve bununla balantl (azami) maruz kalma orann tarif etmektedirler. Bunlar ayrca, alnan koruyucu tedbirlerin etkililiinin nasl denetleneceine dair de ifadeler iermektedirler. Etkililik lmleriyle denetlenebilen teknik performans kriterleri de bunlardandr, rn. TMTK 500 uyarnca teknik adan kapal tesis ksmlarnn, ilevsel paralarn ve faaliyetlerin muayenesi gibi. (6) Uygun deerlendirme yntemleri mevcut deilse, maruz kalma durumunun alnan tedbirlerle ilikili olarak deerlendirilebilecei bir lm gereklidir. Bu, tehlikeli maddenin, madde gruplarnn veya klavuz bileenlerin lm eklinde olabilir. (7) Etkililik kontrol alnan koruyucu tedbirlerin yeterince etkili olmad sonucunu verirse, ek tedbirler alnmal ve risk deerlendirmesi yeniden yaplmaldr. Madde 5 uyarnca standartlatrlm i srelerinin uygulanmasnda da bu geerlidir. 75

8 Belgelendirme (1) veren, tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risk deerlendirmesini alanlarn saysndan bamsz olarak belgelendirmelidir. (2) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlere ait dokmantasyon Gvenlii Kanunu Madde 6 uyarnca en azndan aadakiler hakknda bilgiler iermelidir: 1. Zaman ve risk deerlendirmesini yrten veya ona katlan kiiler, 2. sahas ve tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetler, 3. yerinde ortaya kan inhalatif, dermal veya fizikselkimyasal riskler, 4. Faaliyetlerin skl, maruz kalma sresi ve tehlikeli maddelerin vcuda yksek oranda alnmas iin nemli olan ek kirlilik faktrleri (ar bedensel i, yksek scaklk, ), 5. Giderme veya azaltma iin gerekli teknik, organizasyonel ve kiisel tedbirler ve teknik tedbirlerin etkililik kontrol, 6. alanlar iin uygulanan gvenlik eitimi ve 7. kame olanana ilikin yaplan kontroln sonucu (bkz. TMTK 600). Bu kontrol srasnda, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10 uyarnca tamamlayc koruyucu tedbirler alnmas gereken faaliyetler iin, orantllk ilkesi gzetilerek bir ikame yaplmasnn uygulanabilir olmad anlalrsa, kontrol srasnda esas alnan dnceler de snanabilir ekilde belgelendirilmelidirler. Bunun tesinde faaliyetler srasnda kullanlan madde miktarlar hakknda bilgi yararl olabilir. Ayrca yetkili kii ile uygulama ve muayene sreleri hakknda belgelendirme yaplmas da nerilir. (3) Dokmantasyonun ekli iverene braklmtr. Yukarda belirtilen bilgileri yanstan mevcut dokmanlar kullanlabilir. Dokmantasyon elektronik olarak da yaplabilir. Mevcut iletme dokmanlar bunun bir unsuru olarak kullanlabilir, rn. tehlikeli madde izelgesi, iyeri lmlerinin lm protokolleri, 76
kullanma ve retici talimatlar, iletme talimat, verilen gvenlik eitiminin onay. (4) Madde 6.2 uyarnca dk riskli faaliyetler yrtlyorsa, ayrntl bir belgelendirmeye gerek yoktur. Bu durumda paragraf 2 No. 3 ila 7 verilerinden feragat edilebilir. Dk riskin tespit edildii belgelendirilmelidir. (5) Koruma kademesinin belgelendirilmesi gerekli deildir. (6) Madde 5 uyarnca verili tedbirlerle (standartlatrlm i sreci) yaplan risk deerlendirmesinde, eer paragraf 2 uyarnca gerekli bilgileri ieriyorlarsa, dokmantasyon iin tehlikeli maddeler fihristi ve mevcut belgeler yeterlidir. (7) Risk deerlendirmesi dokmantasyonunun zellikle kategori 1 veya 2 kanserojen, mutajen veya ksrlk yapc tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde uzun sre saklanmas nerilir. (8) 1907/2006 (AT) sayl direktif (REACH) madde 35 ile balantl madde 36 paragraf 1 uyarnca gvenlik bilgi formlarnn kullanclarda (mteakip uygulayclar) dahi madde veya preparatlarn son kullanmndan sonra en az on yl hazr bulundurulmak zorunda olduklar hatrlatlr.
77

TMTK 400 Ek 1 Tehlikeli maddelerle ilgili ilerde risk deerlendirmesi iin bir hareket tarz nerisi Risk deerlendirmesinin yrtlmesi iin grevlendirilecek personelin belirlenmesi
Tehlikeli maddelerin kullanld, ortaya veya aa kt deerlendirme konusu faaliyetlerin belirlenmesi
Risk deerlendirmesi iin gerekli bilgilerin toplanmas ve tehlikeli maddelerin tehlikeli madde fihristine kaydedilmesi
yerindeki durumun saptanmas ve inhalatif risk dermal risk ve fiziksel-kimyasal risk bakmndan deerlendirme Risklerin tespit edilmesi kame olanann kontrol Alnacak (ek) tedbirlerin ve etkililik kontrolnn belirlenmesi
Standartlatrlm i srelerinin uygulanmas (madde 5 uyarnca)
Tedbirlerin uygulanmas Risk deerlendirmesi dokmantasyonu Tedbirlerin etkililik kontrol 78
TMTK 400 Ek 2 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca maddeyle birlikte verilen risk deerlendirmelerinin kullanlmasna ilikin kontrol listesi Birlikte verilen risk deerlendirmesinin madde 5.2 uyarnca standartlatrlm i sreci olarak kullanlabilmesi iin madde 1 ve 2, bent a ila e maddelerin en az hepsi evet ile yantlanm olmaldr. Dier, muhtemelen hayr ile yantlanm olan maddeler iin bu TMTK madde 4 uyarnca iveren kendisi bilgi toplamaldr ve koruyucu tedbirlerin belirlenmesinde bunlar gz nnde bulundurmaldr.
evet hayr Notlar 1 retici/dolama sokan tarafndan verilen bilgi ve tespitlere uygun faaliyetler yrtlyor mu? Birlikte verilen risk deerlendirmesinde aadakilere ilikin bilgiler var m? a. Madde veya preparatlarn tehlikeli zellikleri rnn ve ieriinin snflandrlmas ve iaretlenmesi hakknda (R/S ifadeleri ve tehlike iareti) bilgi veriliyor mu? aretlemeden farkl bir tehlikenin sz konusu olup olmadna dair uyar var m? Madde 4.2 par. 7 uygun ekilde geerlidir. Eksik olan muayene ve deerlendirmeler iin madde 4.2 par. 8 uy. koruyucu tedbir nerisi iin tehlike zellikleri esas alnm m? TMTK 900 veya 903 snr deerleri (gvenlik bilgi formu) anlm m? AGW veya BGW olmayan tehlikeli maddeler iin bu madde nemli deildir. Gvenlik bilgi formu mevcut mu? rnn gvenli kullanm iin ereve koullara dair bilgi veriliyor mu (rn. kiisel koruma donanmlar, havalandrma iin komut bilgiler)? Not: Koruyucu eldiven kullanm gerekli olup da bir marka belirtilmemise, bunlar iveren kendisi aratrmaldr. Hayr ise, iveren tarafndan risk deerlendirmesi yaplmaldr.
b. yeri snr deerleri (AGW) ve biyolojik snr deerleri (BGW) c. reticinin/dolama sokan tarafndan verilen salk koruma ve gvenlikle ilikili bilgiler
79

evet hayr Notlar d. Tm maruz kalma yollar gzetilerek, maruz kalmann boyutu, tr ve sresi e. Fiziksel-kimyasal etkiler yerinde inhalatif maruz kalma ve gerei halinde cilt kirlilii tarif edilmi mi? Alev alma noktas ve gerei halinde patlama snrlar vs. hakknda bilgi veriliyor mu? rnn kullanld alma koullarna ve srelere dair somut bilgiler veriliyor mu? Gerei halinde rn. kullanlan rn miktar bilgisi iverence tamamlanmaldr. Neden tehlikesiz veya daha az tehlikeli rnler veya sreler uygulanamadna dair bilgi veriliyor mu? Eer verilmiyorsa, iveren ikame olanan kendisi aratrmaldr. Birlikte verilen risk deerlendirmesinde verilen bilgi ve tespitlerde, tarif edilen koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesine dair yardmc uygulamalar veriliyor mu (rn. snr deerlere uyulmas)? letmede uygulanan koruyucu tedbirlerin etkililii iveren tarafndan denetlenmelidir. Genelde bu bilgiler birlikte verilen risk deerlendirmesinin bir unsuru deildir ve iveren tarafndan saptanmaldr (bkz. madde 4.7).
f. alma koullar ve sreler, i aralar ve tehlikeli madde miktar
g. kame olanaklar
h. Alnan veya alnacak koruyucu tedbirlerin etkililii
i. Yaplan i sal koruyucu muayenelerinden elde edilen sonular
80
TMTK 420 - Risk deerlendirmesi iin proses ve maddelere zel kriterler (PMK)
Aklama: TMTK 420 dokmanndaki deiiklikler ve ilaveler TMTK 420 Risk deerlendirmesi iin proses ve maddelere zel kriterler (PMK), Ocak 2006 yayn (BArbBl. Defter 1/2006 S. 38-41) aadaki gibi deitirilmi ve ilaveler yaplmtr: 1.) erik olarak eklenen: Ek: TMK tarafndan PMK olarak kabul edilen standardize i sreleri listesi 2.) Aadaki eke ilaveler yaplmtr: TMTK 420nin eki TMK tarafndan PMK olarak kabul edilen standardize i sreleri listesi
Bask: Ocak 2006 Son deiiklik ve eklemeler: Haziran 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Risk deerlendirmesi iin proses ve maddelere zel kriterler (PMK) TMTK 420
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, maddelerin snflandrmalarn ve iaretlemelerini tanmlamaktadr. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. erik 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Proses ve maddelere zel kriterlerin uygulanmas 4 Proses ve maddelere zel kriterlerin hazrlanmas 5 Proses ve maddelere zel kriterlerin dahil edilmesi Ek: TMK tarafndan PMK olarak kabul edilen standardize i sreleri listesi 81

1 Uygulama alan (1) Bu teknik kurallar dokman, Proses ve Maddelere zel Kriterlerin (PMK) nceden belirlenmi kriterler dorultusunda hazrlanmas iin geerlidir ve PMKlarn i veren tarafndan nasl uygulanmas gerektiini tanmlar. (2) PMKlar i verene tehlikeli maddelerle yaplan tanmlanm almalar iin risk deerlendirmesi erevesinde pratie uygun bilgiler verir, uygun koruma tedbirlerini tanmlar ve bunlarn etkinlik kontrollerini belirler. Bu ekilde Tehlikeli Madde Ynetmeliinin cilt ve solunum yollarnn maruz kalmas ile ilgili gerekliliklerin ve ayrca yangn ve patlamadan korunma gerekliliklerinin yerine getirilmi olduu garantilenmektedir. (3) Proses ve maddelere zel kriterler iin neriler rnek olarak eyaletler, kaza sigortalar, meslek birliklerinden ya da irketler tarafndan yaplmaktadr ve TMKnn karar vermesi ve yaynlamas iin Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan iletilir. (4) PMKlarnn i veren tarafndan uygulanmalar iin gereklilikler no. 3de aklanmaktadr. PMKlarn hazrlanmas iin n koullar ve gereklilikler no. 4de aklanmaktadr. 2 Kavramlar 2.1 Genel Hususlar (1) Proses ve maddelere zel kriterler (PMK) tehlikeli maddelerle tanmlanm almalar iin teknoloji, i sal ve i hijyeni dikkate alnarak - cilt ve solunum yollarnn maruz kalma trn, kapsamn ve sresini ve ayrca - yangn ve patlama risklerini tanmlamaktadr. (2) ayet farkl nfuz yollar (rn. azdan) mevcut ise ya da Tehlikeli Madde Ynetmeliinin 7. maddesinin 2. fkrasnn 5. bendine gre farkl riskler maruz kalma asnda nem tamakta ise, bunlar da dikkate alnr. (3) PMKda tanmlanan koruma tedbirlerinde maruz kalma solunum yollarna nfuz ile ilgili olan toksikolojik i sal temelli (no. 5, 2. Fkra) belirli deerlendirme ltlerini amamakta82
dr. Solunum yollarna nfuz ile ilgili olan toksikolojik i sal temelli belirli deerlendirme ltleri aadaki durumlarda almamaktadr: a) TMKnn mevcut i yeri snr deerlerine (SD) uyulduunda, b) TMKnn SD olmayan tehlikeli maddeler iin TMK tarafndan hazrlanan deerlendirme lt dorultusunda uygun toksikolojik i sal temelli bir deerlendirme yapldnda. Bu deerlendirme ltlerine uyulmas durumunda sala akut ya da kronik zararl etkiler genel olarak beklenmemektedir. (4) veren, risk deerlendirmesi erevesinde PMKnn tedbirlerine uyduunu tespit ederse, gelecekte i yeri lmlerinden vazgeilebilir. 2.2 Tehlikeli Maddeler iin yeri Snr Deeri ieren Proses ve Maddeler zel Kriterler Tehlikeli maddeler iin i yeri snr deeri (SD) ieren proses ve maddeler zel kriterler uygulandnda i veren i yeri snr deerlerine (SD) uyduunu varsayabilir. yeri lmleri ya da farkl e deer deerlendirme yntemleri (ispat yntemleri) bu sebepten dolay genelde gerekli deildir (Tehlikeli Madde Ynetmelii, 9. madde, 4. fkra; 10. madde, 2. fkra; 11. madde, 1. fkra). 2.3 Tehlikeli maddeler iin i yeri snr deeri iermeyen proses ve maddeler zel kriterler veren, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 9. maddesinin 8. fkrasnda belirtilen tehlikeli maddeler iin SD iermeyen PMKlar uyguladnda Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin ilgili tedbirlerinin gerekliklilerini ve etkinlik kontroln yerine getirdiini var sayabilir. 2.4 Kategori 1 ve 2nin kanserojen, mutojen, ksrla sebep olan maddeleri iin i yeri snr deerleri iermeyen proses ve maddelere zel kriterler veren kategori 1 ve 2nin kanserojen, mutojen, ksrla sebep olan maddeleri iin i yeri snr deerleri iermeyen proses ve maddelere zel kriterleri uyguladnda Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin ilgili tedbirlerinin gerekliliklerini ve etkinlik kontroln yerine getirdiini var sayabilir. 83

Bu zellikle tehlikeli maddelere maruz kalmann dzenli lmlerini ve ayca Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 11. maddesinin 2-4. fkralarnda belirtilen tedbirleri kapsamaktadr. Bu arada oluan maruz kalma dzeyi PMKda tanmlanmaldr. 2.5 Tehlikeli maddeler iin proses ve maddelere zel kriterler Pratikte genelde i yerlerinde birden fazla tehlikeli madde ayn anda mevcut olmaktadr (i yeri snr deerleri olan ve olmayan). PMKlarda madde karmlar dikkate alnm ise, i veren bu balamda alnmas gereken tedbirlerin yerine getirilmi olduunu var sayabilir. 3 Proses ve maddelere zel kriterlerin uygulanmas (1) Risk deerlendirmesi erevesinde i veren, PMKda belirtilen almalarn kendi irketinde yaplp yaplmadn belirlemeli ve yaplan almalara ynelik belirlenen proses ve maddelere zel koullarn dikkate alndn ve bu koullara uyulduunu denetlemelidir. veren PMKlarnn n koullarnn yerine getirildiini tespit ettiinde bu sonular risk deerlendirmesinde kullanabilir. PMKda tanmlanan almalar burada belirtilenler dndaki maddelerle yaplmakta ise, PMK lar uygulanmaz. (2) PMKlarn uygulanmasn i veren risk deerlendirmesi erevesinde belgelendirmelidir. Belgelendirme asgari olarak aadaki bilgileri iermelidir: - uygulanan PMKlarn bilgileri, - tehlikeli maddelerin, almalarn ve proseslerin tanmlanmas (rn. maruz kalmann tr, meknsal zellikler, i yerlerinin tr, says ve yeri, ayrca komu i yerleri, teknik havalandrmann tr ve yeri, alanlarn says ve maruz kalma sreleri, kiisel koruma donanmlarnn tr) - gerekli etkinlik denetimlerinin tarihi ve tr. (3) PMKlar uygulayanlar her yl en az bir defa i alan iin zel koullarn halen geerli olduunu denetlemelidir ve sonucunu belgelendirmelidir. Bu zellikle proses deiiklikleri ve ayrca teknik koruma tedbirlerinin etkinlikleri iin geerlidir. Teknik koruma tedbirlerinin sorunsuz ilev grmesi PMKlarn uygulanmas iin bir n kouldur. Bu denetime PMKlarn geerliliklerinin de incelenmesi dahildir. 84
4. Proses ve maddelere zel kriterlerin hazrlanmas 4.1 Genel Hususlar (1) PMKlarn hazrlanmasnn temelinde teknolojinin gncel durumuna gre almalarn ve koruma tedbirlerinin temsili bir tanmnn mevcut olmas yatmaktadr. (2) Etkinlik denetiminin yntemleri PMKda belirlenmi olmaldr. (3) almalarn ve koruma tedbirlerinin tanmlanmasnda aza indirgeme kural (Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 9. maddesinin 1. fkras) ve ayrca koruma tedbirlerinin (Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 9. maddesinin 2. fkras) uygulama srasna uyulmas mecburiyeti da dikkate alnmaldr. (4) Yangn ve patlama riskleri yukarda belirtilen Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 12. maddesindeki tedbirler dorultusunda engellenmelidir. 4.2 Solunum yollarnn maruz kalmas durumunda gereklilikler 4.2.1 yeri lmleri temel alnarak PMKlarn hazrlanmas (1) n koullar aadaki gibidir: - dorulanm bir lm prosesinin mevcut olmas ve - bu alma yntemleri/almalar iin yeterli sayda temsili i yeri lmlerinin yaplm olmas. (2) alanlarnda, teknolojinin gncel durumu altnda normal i ve retim koullar, farkl mesailer ve ayrca mevsim koullarnn etkileri de dikkate alnarak elde edilen lm sonular temel alnmaldr. Bu balamda uygunsuz koullar da dikkate alnmaldr. Bu koullara rnek olarak ulamda gidi ve geli, tamir, bakm ve temizlik almalar ya da ar alma koullar verilebilir. zellikle de azami maruz kalmalar ve madde karmlarna dikkat edilmelidir. (3) yeri lmlerinin lm raporlar eyaletlerin akreditasyon klavuzlarnn gerekliliklerine uymaldr [Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 9. maddesinin 6. fkrasnda belirtilen lm merkezlerinin akreditasyonu. LASI ( gvenlii ve gvenlik teknolojisi eyaletler kurulu) yayn, LV 2.2, 2005]. Bu esnada zellikle tesis kapasitesi ve tesisin i yk dahil, i ve retim koullarnn bilgilerine dikkat edilmelidir. 85

(4) Gerekli lmlerin asgari says iin genel geerli bir kural konulamamtr. Bunlar mnferit durumlarda lm sonularnn geerlilikleri ve yksekliklerinin i yerinde serpmelere ve zel teknik koullarna bal olarak belirlenmelidirler. Sonu tespiti iin lm deerleri dalmnn %95i kullanlmaktadr. (5) Genelde mmkn olduu kadar ok irketten 3 mesainin ortalama deerinin en az 24 temsili i alan analizi talep edilmektedir. Az serpmeli tekil deerlerin deerlendirme indikatrleri mevcut olduunda ya da alma koullar uzun vadede az deikenlik gstermek ise, i yeri snr deeri olan tehlikeli maddeler iin az sayda lm sonucu yeterli olabilmektedir. Tm sonularn 1/2 SD olmas durumunda, farkl irketlerden alnm mesai ortalama deeri olan 12 i alan analizi yeterlidir. (6) Gerekmesi durumunda Madde 4.2.2ye gre farkl uygun tespit yntemlerinin tamamlayc uygulanmasnda daha dk bir lm kapsam yeterlidir. (7) Mesai ortalama deerleri ksaltlm bir maruz kalma sonucu vermi ise, lm sonularnn yannda maruz kalma sresine dayandrlan l deerleri de belirtilmelidir. Gerekmesi durumunda i sreci iin ksaltlm bir maruz kalmann ne denli tipik olduu belirtilmelidir. Ksa sreli deer koullarna uyulmas ile ilgili yeterli derecede bilgi mevcut olmaldr. Maruz kalma oranlarnda dalgalanmalar olduunda sonu yeterli sayda ksa sreli lmler yaplarak garantilenmelidir. 4.2.2 yeri lmleri olmadan PMKlarn hazrlanmas iin mnferit durumlara bal olarak aadaki tespit yntemleri kullanlabilir: - Maruz kalmann gvenilir modeller kullanlarak hesaplanmas, - nceki proseslerle ya da farkl proseslerle karlatrldnda riskin azalmasn salayan prosesler ile ilgili bilgi, - Farkl proseslerle karlatrldnda kabul edilmi bir ekilde yksek bir gvenlik seviyesi salayan prosesler ile ilgili bilgi, - zellikle az riskli olan proseslerin belirlenmesi iin pratikte ya da denetim alanlarnda (model incelemeler) incelemeler yaplmas, 86
- Yetkili ihtisas gruplarnn fikirlerine gre denenmi ve ilerici olarak kabul edilen prosesler ile ilgili sonular. yeri lmleri olmayan PMK lar hazrlandnda, maruz kalma tanmlamas yannda bavurulan tespit ynteminin geerlilii de belgelendirilmelidir. 4.3 Farkl riskler iin gereklilikler PMKlarn hazrlanmasnda solunum yollarnn maruz kalmasnn yannda aadakiler de dikkate alnmaldr: - cildin tekrar emilmelere, cilt iin riskli ya da cildi hassaslatrc tehlikeli maddelere maruz kalmas(29), - dier absorbsiyon yollar ya da Tehlikeli Madde Ynetmeliinin 7. maddesinin 2. fkrasnn 5. bendine belirtilen dier riskler, - fiziksel-kimyasal zellikler, zellikle bunlarla balantl yangn ve patlama riskleri. zellikle Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 12. maddesinin gerekliliklerini yerine getirmek iin gerekli olan tedbirler, proses ve maddelere zel kriterler dikkate alnarak tanmlanmaldrlar. Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 7. maddesinin 3. fkrasna gre atmosferik olmayan koullar mevcut olduunda, ilgili fiziksel-kimyasal zelliklerin olas deiiklii ve bununla balantl olan teknik gvenlik parametreleri tespit edilmeli ve dikkate alnmaldr. 4.4 Ek gereklilikler PMK, TMK tarafndan her 3 ylda bir gncellikleri balamnda incelenir ve teknolojinin gncel durumuna uyarlanr. 4.5 Proses ve maddelere zel kriterlerin yaplandrlmas 4.5.1 Uygulama alannn belirlenmesi PMKya uygulama iin gerekli tm bilgiler dahil edilmelidir. Bunlar mmkn olduunca geni bir kullanm alann kapsamal ve kullanc iin anlalr ve uygulanabilir olmaldr. Uygulama alannn tanmnda PMKlarn
(29) TMTK hazrlanmaktadr
87

hangi prosesler ve tehlikeli maddeler iin, hangi yk durumlarnda ve hangi irketsel koullarda uygulanacaklar belirtilmelidir. Burada, PMK nn kapsamad prosesler ve tehlikeli maddeler ak bir ekilde belirtilmelidir. 4.5.2 Proseslere zel koullar Metinde PMK nn uygulanaca tm prosesler tanmlanmaldr ve emisyonlara kar tedbirler, emilim tesisatlar, emildikten sonra depolandklar kaplar ve ayrca havalandrma tesisatlar ile bunlarn darya gidileri gibi teknik koruma tedbirleri belirlenmeli ve detayl aklanmaldrlar. 4.5.3 Maddelere zel Koullar PMKda hangi maddeler, madde gruplar, hazrlan ekilleri, mamuller ya da kullanm miktarlar iin geerli olduu net bir ekilde belirtilmi olmaldr. 4.5.4 Deerlendirme Kriterleri PMKda aadakiler belirtilmelidir: - ulalabilecek maruz kalmann kasam, - deerlendirme lt (SD ya da TMKnun toksikolojik i sal deerlendirmesi). 4.5.5 Uygulama Bilgileri (1) PMK i veren iin uygulama talimatlar iermelidir. Buna i verenin kriterleri uygularken aadakilere dikkat etmesi dahildir: - kriterlerin mevcut halleriyle geerli olduunu her yl deerlendirmeli, - kriterlerin uygulanmas iin gerekli olan i alanlarnda irketsel n koullarn mevcut halleriyle geerli olmasn her yl deerlendirmeli, - irketsel deerlendirmelerini belgelendirmeli, - nceden belirlenmi aralklarda koruma tedbirlerinin fonksiyonalitesini denetlemelidir. Denetimin trn belirtmelidir. (2) PMK ayrca i verenin Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinde belirtilen geerliliklerini koruyan ykmllklerini de tanmlamaldr. 88
5 Proses ve maddelere zel kriterlerin kabul edilmesi (1) PMKlarn TMTK 420ye dahil edilmesi 1. tablodaki emaya gre TMK kararna mteakip olmaktadr. Bunun n koulu bu TMTKya uygun maruz kalma tanmlarnn mevcut olmasdr. Bunlara PMKya uygun koruma tedbirlerinin ve etkinlik denetimlerinin belirlenmesi dahildir. (2) SD olmayan tehlikeli maddelere maruz kalma TMK tarafndan toksikolojik i sal kurallar temelinde deerlendirilir ve PMKda belgelendirilir. (3) PMK nerileri TMK ynetimine gnderilmelidir: Tehlikeli Maddeler Kurulu Bundesanstalt fr Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin Postfach 17 02 02 44061 Dortmund neriler inceleme programnn balangcndan nce TMK ile grlmelidir. Tablo: PMKlarn hazrlanmas Ak emas
89

(4) PMKlarnn hazrlanmas iin genelde aadaki belgeler gereklidir: - n grlen koruma tedbirleri dahil i prosesinin detayl tanmlamas - kullanlan tehlikeli maddelerin tr ve miktar, gerekli olduunda emisyon kaynaklar zerine bilgi - prosesin kullanlaca uygulama alannn tam tanm - alan iin arza durumunda yaplacaklar dahil ilgili alma talimat - yaplan incelemelerin sonular (rn. risk deerlendirmesi, maruz kalma tanmlar ya da TMTK 402ye gre lm raporlar) - inceleme sonularnn istatistiksel deerlendirmesi ile birlikte zet bir deerlendirme - PMK iin metin nerisi.
90
TMTK 420 Ek TMK tarafndan PMK olarak kabul gren standardize i prosesleri
No Balk 1 Yayn/Kaynak
Elektrikli ve elektronik inaat BGI 790-014, Haziran 2008 www.dguv.de/ gruplarnn ya da gelerinin hav- bg-bgia-empfehlungen ya da www.dguv. de/bgia, Webcode d3483 ya ile yumuak lehimleme Salkta sterilizasyon iin kullanlan alak derece-buharformaldehit-yntemi iin proses ve maddelere zel kriterler (PMK) TMTK 513, Ek 5, GMBl Nr. 28 S. 575, 14.7.2008 www.baua.de/de/Themenvon-A-Z/Gefahrstoffe/TRGS/pdf/TRGS513.pdf
91
TMTK 500 - Koruyucu Tedbirler

Aklama: TRGS 500 dokmanndaki deiiklikler ve ilaveler TRGS 500 Koruyucu tedbirler dokmannn Ocak 2008 basks (13.03.2008 tarihli Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesi Say 11/12, S. 224-258) aadaki gibi deitirilmi ve eklemeler yaplmtr: 1.) indekiler ksmna eklenen: Ek 4: Sodyum hipoklorit zeltisinin aktarlmas srasnda alnacak teknik tedbirler ve organizasyonel tedbirleri 2.) Ek 4: Sodyum hipoklorit zeltisinin aktarlmas srasnda alnacak teknik tedbirler ve organizasyonel tedbirler ilave edilmitir.
Bask: Ocak 2008 lave: Mays 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Koruyucu Tedbirler TMTK 500
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesinde ilan edilmektedirler. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Koruyucu tedbirlerin belirlenmesi iin risk deerlendirmesi 4 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 uyarnca tehlikelerden korunma ilkeleri 5 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 uyarnca alanlarn korunmas iin temel tedbirler 92
6 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10 ve 11 uyarnca yksek tehlike karsnda tamamlayc tedbirler Ek 1: Tehlikeli almalarla ilgili faaliyetlerde dikkat edilecek ilkelere ilikin bir kontrol listesi rnei Ek 2: Teknik adan szdrmaz tesis ksmlarna rnekler Ek 3: Teknik havalandrma iin koruyucu tedbirlere rnekler Ek 4: Sodyum hipoklorit zeltisinin aktarlmas srasnda alnacak teknik tedbirler ve organizasyonel tedbirler
1 Uygulama alan (1) Bu TMTK dokman, zellikle solunum istemine ynelik olan tehlikelerde olmak zere teknik, organizasyonel veya kiisel koruyucu tedbirler bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmeliinin 8 ila 11inci maddelerini somutlatrmaktadr. (2) Risk deerlendirmesi erevesinde koruyucu tedbirlerin somut seimi bu TMTK dokmannn 4 ila 6nc maddeleri uyarnca yaplr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uyarnca bilgi toplanmasna ve risk deerlendirilmesine ilikin usuller TMTK 400 Tehlikeli maddelerle ilgili faaliyetlerde risklerin deerlendirilmesi dokmannda tarif edilmitir. (3) kame iin TMTK 600 kame(30) dokman uygulanacaktr. (4) Ciltle temas sonucunda oluan tehlikelerde TMYK 401 Cilt temas yoluyla tehlikeler saptama, deerlendirme, tedbirler dokman uygulanmaldr. Yangn ve patlama tehlikesine yol aabilecek maddelerle ilikili faaliyetlerde ek olarak TMTK 720 Tehlikeli muhtemel patlayc ortam vd. dokmanlar uygulanacaktr. Tehlikeli Maddeler Kurulunun hakknda zel TMTK veya proses ve maddelere zel kriterler hazrlam olduu tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetler yrtlyorsa, bunlar bu TMTK dokmann tamamlayc olarak uygulanacaklardr.
(30) Halen hazrlk aamasndadr.
93

2 Kavramlar (1) Bir kapal sistem, genel olarak retim sreci srasnda tehlikeli maddeler ieren i hacim ile ortam arasnda sistemin iletilmesi bakmndan ak bir balant olmayacak veya madde akna bal olarak dar madde k gvenli ekilde engellenecek zelliktedir. Bundan baka, sistemin iletme gerei almas srasnda tehlikeli maddelerin aa kmayaca ve alanlar iin herhangi bir risk oluturmayaca temin edilecek ekilde tasarlanmtr. letim admlar, kolaylkla yrtlebilecek ekilde ve basit kullanm hatalar darya madde kna neden olmayacak ekilde tasarlanmtr. Bir yandan btnleik emi sistemi, teknik adan gvenli rnn genel nitelik artlar anlamnda, dier yandan da etki derecesi yksek emi, tehlikeli maddelerle ilikili bir faaliyet iin katk salayan bir tasarm zm anlamnda kapal sistemlere aittir. (2) Dier yandan, bu TMTK dokmanndaki kavramlar, Tehlikeli Maddeler Kurulunun ve letme Gvenlii Kurulunun letme gvenlii ynetmelii mevzuatna ilikin kavramlar szlkesinde ve Tehlikeli Madde Ynetmeliinde tanmlandklar ekilde kullanlmaktadrlar. Bu durum zellikle aadaki kavramlar iin geerlidir: alma koullar, i maddesi, brana veya faaliyete zg yardmlar, kimyasal i maddeleri, maruz kalma, risk deerlendirmesi yapmaya yetkili uzman kiiler, risk deerlendirmesi, tehlikeli maddeler listesi, ciltle temas, birlikte verilen risk deerlendirmesi, fiziksel-kimyasal etki, koruyucu tedbirler, koruyucu tedbirlerin etkililii. 3 Koruyucu tedbirlerin belirlenmesi iin risk deerlendirmesi (1) veren, ancak risk deerlendirmesi yapldktan ve gerekli olan koruyucu tedbirler alndktan sonra tehlikeli maddelerle ilikili bir faaliyetin yrtlmesi talimatn verebilir. Somut tekil olayda hangi tedbirlerin alnaca, TMTK 400 uyarnca yaplan risk deerlendirmesinin sonucuna baldr. (2) Bu TMTK dokmannn 4nc maddesi, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 uyarnca iletmedeki tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerin hepsinde uygulanmak zorunda olan risklerden kanma ilkelerini tanmlamaktadr. 94
(3) TMTK 400, madde 6.2 uyarnca risk derecesi dk faaliyetler (rn. bireysel son kullanclarn perakende olarak satn alnabilecek (ihtiya maddeleri) tehlikeli maddelerin ev iin normal saylan koullarda (miktar ve maruz kalma) kullanlmas) yrtlyorsa ve ilgili ilkeler (bkz. madde 4) yeterli ise, bunlardan baka koruyucu tedbirlerin alnmas gerekli deildir. (4) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 ile balantl olarak, bu dokmann 5inci maddesindeki temel ilkeler minimize etme ve ikame ilkelerinin yan sra, teknik tasarm, i organizasyonu, i hijyeni hakknda ltle ile kiisel koruma donanmlarnn kullanmlar, kontrolleri, temizlik ve bakmlar hakknda artlar iermektedir. (5) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10 ve 11 ile balantl olarak, bu dokmann 6nc maddesindeki tamamlayc koruyucu tedbirler, risk derecesinin yksek olmasndan dolay alanlarn korunmas ancak ikame ykmllne, teknik tasarma veya i organizasyonuna ilikin st dzey artlar ile salanabildiinde uygulanrlar. Bunlar, zehirli, ok zehirli, kanserojen, mutajen veya remeyi olumsuz etkiler olarak snflandrlm tehlikeli maddelerle ilikili ilerde her halkarda uygulanrlar. (6) Tehlikeli Madde Ynetmelii bu tedbir paketlerini koruma kademeleri olarak tanmlamaktadr. Bunlar esas olarak tehlikeli maddenin iaretlenmesinden anlalrlar ve risk deerlendirmesinde uygulanacak olan tedbirlerin katalogunu belirtirler. Bunla balantl olarak i srecinde aa kan maddeler de dikkate alnmaldr. Bu kademeli, artrml usul, gerekli olan koruyucu tedbirlerin etkili olabilmesi iin bir n arttr, nk gerekli olan st dzey koruyucu tedbirler iin organizasyona ve duruma gre teknik koullar oluturmaktadr. Bu TMTK dokmannda tanmlanm olan koruyucu tedbirlerin verimlilii, bu tedbirler henz i ve sre planlamas aamasnda dikkate alnrsa, belirgin ekilde artrlabilir. Sonradan dikkate alnacak tedbirler sklkla kanlabilir maliyet artna veya baka sorunlara neden olabilirler. (7) 1 ila 5inci paragraflar, iaretlenmi olmayan veya Alman Kimyasal Maddeler Kanunu Madde 3a uyarnca herhangi bir tehlikelilik emaresi altnda snflandrlamayan, ancak fiziksel, kimyasal veya toksin zelliklerinden dolay ve iyerindeki kullanm 95

veya bulunu tarzndan dolay alanlarn sal ve gvenlii iin bir tehdit oluturabilecek olan tehlikeli maddelerle ilikili iler iin de geerlidirler (bkz. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 3 ve TMTK 400). 4 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 uyarnca tehlikelerden korunma ilkeleri 4.1 Genel ilkeler (1) veren, tehlikeli maddelerle ilikili tm faaliyetlerde alanlarn saln ve gvenliini temin etmek zorundadr. Bunun iin ncelikli olarak Teknik Kurallar ve Tehlikeli Maddeler Kurulunun bildirileri dikkate alnacaktr. Bunlara uyulduu takdirde, ynetmelikte istenen uygun artlar yerine getirilmi kabul edilir. (2) Teknik Kurallarda tespit edilmi olan koruma seviyesine (rn. yksek verimli bir emi sistemi kullanlmas) iveren tarafndan tercih edilen yntemle de ulalabiliyor ve alanlarn sal ve gvenlii salanabiliyorsa, bu kurallardan sapma yoluna gidilebilir. Bu durum etkililik denetiminde (bkz. madde 4.6 ve 5.4) kantlanmaldr ve risk deerlendirmesi dokmantasyonunda gerekeleri yazlmaldr (bkz. ayrca Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 1). (3) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde alanlarn salna ve gvenliine ynelik tehdit aadaki teknik, organizasyonel ve kiisel tedbirlerle ortadan kaldrlmal veya asgariye indirgenmelidir (bkz. ayrca Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 2 Bend 1). (4) Tehlikenin en aza indirgenmesi iin en son teknik olanaklar kullanlmal ve iyi i uygulamalar yalnzca iyerinde deil, i sahasnn tamamnda salanmaldr. Bunun anlam, iyeri koullar, iyerindeki emisyon kaynaklar, iletme koullar elverdiince ortamdan uzaklatrlacak, i aralarnn bakm dzenli olarak yaplacak, iyeri dzenli ve etkili temizlenecek ve kullanlan kiisel koruma donanmlar hijyen artlarna uygun olacak ekilde tasarlanmaldr. Bu balamda esas olarak koruyucu tedbirlerin ncelik srasna, yani teknik olanlarn organizasyon ve/ 96
veya kiisel koruyucu tedbirlerden ncelikli olmasna dikkat edilmelidir. (5) TMTK 400 dokmannn 5inci maddesi (bilgi kaynaklar) tedbirleri nceden verili standartlatrlm i srelerine gnderme yapmaktadr. Bunlara brana veya faaliyete zg olan yardmc aralar da dahildir, rnein meslek birlii kurallar, meslek birlii bilgi bltenleri, Gvenlii ve Gvenlik Teknii Eyaletler Kurulu (LASI) yaynlar, Federal Gvenlii ve Sal Kurumunun (BAuA) tehlikeli maddeler iin basit tedbirler tasla ve koruma klavuzlar (kimya meslek birlii ve BAuA). letme ilkelerinin tespit edilmesinde Seri 100 koruma klavuzlar destek salamaktadr (bkz. www.baua.de ve www. bgchemie.de). Cilt temasnn azaltlmasna veya nlenmesine ilikin rnek zmler TMTK 401 dokmannda Ek 4 altnda verilmitir. (6) Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek IIIde aadaki tehlikeli maddeler veya faaliyetler iin zel talimatlar sralanmtr: No. 1 Yangn ve patlama tehlikeleri No. 2 Partikl eklindeki tehlikeli maddeler No. 3 Kapal meknlar ve kaplar iindeki faaliyetler No. 4 Haereyle mcadele No. 5 Zehirli gaz uygulamalar No. 6 Amonyum nitrat. (7) Bu tehlikeli maddeler imal ediliyor veya kullanlyor veya anlan faaliyetler yrtlyorsa, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 ila 19 artlar ve ltlerinin yan sra, iletmenin koruyucu tedbirlerinin belirlenmesi srasndaki risk deerlendirmesi kapsamnda Ek IIIde ilgili say altnda anlan koruyucu tedbirler de dikkate alnmaldr (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Fkra 12). Bununla ilgili olarak yangn ve patlama risklerine dair TMTK 720 ila 722, partikl eklindeki tehlikeli maddelere dair TMTK 517, 519 ve 521, kaplarn yzey ilenmesine dair TMTK 507, haereyle mcadeleye dair TMTK 523, zehirli gaz uygulamalarna dair TMTK 512 ve 513, kapal mekn dezenfeksiyonuna dair TMTK 522 ve amonyum nitrata dair TMTK 511 dokmanlarna baknz. 97

4.2 Tehlike derecesi dk faaliyetlerdeki koruyucu tedbirler (1) TMTK 400, madde 6.2 tehlike derecesi dk olan faaliyetlere ilikin uyarlar ve bunlarn deerlendirilmesine ilikin rnekler vermektedir. (2) Tehlike derecesi dk faaliyetlerde esas olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 3 altnda tarif edilen iyerinde hijyene ilikin genel tedbirler geerlidirler. Tehlikeli maddeler TMTK 200 Maddelerin, preparatlarn ve mamullerin snflandrlmas ve iaretlenmesi dokmannn 7nci maddesi uyarnca iaretlenmi olmaldrlar. Eer tehlikeli maddeler rn. laboratuarlarda boru hatlar veya hortumlar iinden yalnzca dk dereceli bir risk oluturacak ekilde sevk ediliyorlarsa, bunlarn da ayn ekilde tehis edilebilmeleri yeterlidir. Tekil hallerde emi tertibat gibi teknik koruyucu tedbirler kullanlyorsa, kontrol olarak basit bir ilev kontrol yaplmas yeterlidir. (3) Risk derecesi dk faaliyetlerde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 6, 7 ve 8deki somut tespitlerin yan sra, aadaki koruyucu tedbirlere de dikkat edilmelidir: 1. Yalnz iveren tarafndan ngrlm olan tehlikeli maddeler kullanlmaldr. 2. yerinde yalnz gerekli olan tehlikeli maddeler bulundurulmaldr. 3. yeri dzenli, i aralar ve aletler temiz tutulmaldr. 4. Tehlikeli maddelerden kaynaklanan kirlenmeler derhal temizlenmelidir. 5. Kaplardaki tehlikeli madde kalntlar temizlenmelidir. 6. Tehlikeli maddeler, ktye kullanm ve yanl kullanm nlenecek ekilde saklanmaldr. 7. Tehlikeli maddeler mmkn olduunca orijinal ambalajlarnda saklanmaldrlar. 8. Tehlikeli maddeler ekil veya ierikleri bakmndan gda maddeleriyle kartrlabilecek kaplar iinde saklanmamal ve depolanmamaldr. 9. Tehlikeli maddeleri ilalarn, gda maddelerinin veya hayvan yemlerinin yaknnda saklamayn. 98
10. Solunum yoluyla etkilenmeden kanmak iin genelde doal havalandrma yeterlidir. 4.3 Teknik ilkeler 4.3.1 aralar (1) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde ve bunlarla ilgili bakm srelerinde uygun i aralar hazr bulundurulmaldr. (2) aracnn hangi parametreler ve koullar altnda amacna uygun olarak kullanlabileceini i aracnn reticisi belirler. veren bu retici verilerine uyduu takdirde, i aralar ait olduklar faaliyetlerde kullanlmaya uygundurlar. Dier kullanm amalar yalnz iverenin sorumluluundadrlar. (3) Ayrca, bir teknik i arac, Alman Cihaz ve rn Gvenlii Yasas uyarnca gerekli temel emniyet artlarn salyorsa, rn gvenlii anlamnda kullanma uygundur. (4) alanlarn bakm faaliyetleri srasndaki gvenlik ve salklarnn korunmas amacyla (bkz. rn. DIN 31051 Bakm ve onarm esaslar, Haziran 2003 basks veya BMTK 1201-x(31) veya meslek birliklerinin konuyla ilgili kural ve bilgi bltenleri), yrtlen bakm sreleri retici verilerine uygun olabilirler veya gerekli olan gvenli bakm hedefini (teknik i aracnn kullanm amacna uygun durumunun korunmas iin kontrol, bakm, tutum ve onarm) ayn uygun tarzda salayabilirler. letme gvenlii ynetmeliinin dzenlemelerine uyulmaldr. 4.3.2 yntem ve sreleri (1) alanlarn saln ve gvenliini olumsuz etkilemeyen, iyerinde tehlikeli maddelerin ve tehlikeli madde ieren atklarn gvenli kullanm, depolanmas ve tanmas iin tedbirleri de ieren i yntemleri ve i srelerinin kullanlmasna izin verilir. (2) Kullanlan maddeler ve i sreleri gz nnde bulundurularak yeterli havalandrma ve hava tahliyesi salanmaldr. Bu bakm(31) BMTK 1201 dokmannn bu blm halen hazrlk aamasndadr.
99

dan gelen ve giden hava iin olan giri ve k noktalar akm teknii asndan ksa devreler olmayacak ekilde yerletirilmelidirler. Byle bir ksa devre, rn. gelen hava mekn dolamakszn dorudan hava kna ulatnda sz konusudur. (3) Birden fazla srecin veya i ynteminin etkileimi halinde alanlar iin ek bir tehlike kayna meydana gelmemelidir. Aada bu trden elverisiz etkileimlere dair baz rnekler verilmitir. 1. Mevcut bir hava emi sistemine, bunun toplam kapasitesi dikkate alnmakszn veya balant yapldktan sonra tekil defedilen hava akmlarnn dalmnn nasl olaca kontrol edilmeksizin ek emili i aralar balanrsa, bunun sonucunda yeterli dzeyde ilemeyen hava emi dzeneklerinden dolay - muhtemelen de fark edilmeden bir tehlike ortaya kacaktr. Bu balant sonucunda def hava hatlarndaki basn ve akm dengeleri kayda deer dzeyde deiebilirler. Bu yeni balanan i aralarn olduu gibi, daha nce balanm olan ve iler haldeki i aralarn da etkileyebilir. 2. Bir kapal mekn teknik havalandrma sistemi temiz hava ve def hava akmlarnn etkisiyle kaynanda gerekleen bir hava emiinin ileyiini bozabilir. 3. Siyanr ve asit ieren atk sularn karmasyla ok zehirli olan hidrojen siyanr oluur ve aa kar. Bundan dolay bu atk sular birbirinden ayr tutulmaldr ve ancak siyanrler zehirsizletirildikten ve asidik atk sulat ntrletirildikten sonra birlemelidirler. (4) yerlerine dair kurallar olan TMK A 3.6(32) iyerlerindeki havalandrmaya ilikin iletme artlarn somutlatrmaktadr. (5) Bir kayt sistemi standartlatrlm srelere uygun olarak kontrol ediliyorsa, bunda tanmlanm olan tasarm parametreleri etkililik denetimine dhil edilmelidirler. (6) Def hava, temiz hava veya devridaim hava faaliyetlerinde dozaj veya alm dzenekleriyle veya emi tedbirleriyle iyerindeki maruz kalma oranlar en aza indirgenmelidir. Ciltle temastan kanlmaldr.
(32) Halen hazrlk aamasndadr.
100
4.3.3 Kat maddeler, tozlar ve dumanlarla ilikili faaliyetlerde ek teknik ilkeler (1) Kompakt haldeki kat maddelerin aktarma ilemleri, srtnmeden dolay veya henz teslim edildii srada mevcut olan toz ksmlar aa kmayacak ekilde tasarlanmaldrlar. Kat madde yalnzca gevek bir ekilde birbirine tutunan partikllerden oluuyorsa, en kk mekanik etkide dahi byk miktarlarda ince madde oluabilmektedir. Cilt veya az yoluyla maruz kalma durumlarna kar tedbirler alnmaldr. (2) Aadaki rnek olarak verilen faaliyetlerde oluan veya aa kan tozlardan doacak riskler dikkate alnmaldr: 1. Mineral hammaddelerin elde edilmesi ve ilenmesi, 2. Kltme ve hazrlama sreleri, 3. Toz halindeki veya toz reten tehlikeli maddelerin ak doldurma, aktarma ve kartrma ileri, 4. Mekanik ileme, rn. talama, perdahlama, frezeleme, kesme, delme, 5. Kuru kumlama, 6. Toz reten tehlikeli maddelerin uygun olmayan ekilde depolanmas, ambalajlanmas ve tanmas, 7. Yangna dayankl yap ileri, 8. Yaltm maddelerinin hava yardmyla doldurulmas, 9. Dkmhanelerdeki faaliyetler, rn. kalplama ve dkm temizleme atlyeleri, 10. Filtre tozlaryla ilgili iler, 11. Ykm ileri ve de 12. Tozlu ortamlardaki bakm ileri (rn. pnmatik sevk tesisleri) ve temizlik ileri. (3) Toz reten tehlikeli maddeler olanaklar elverdiince kapal silolarda, ambarlarda, nakil tanklarnda veya toz geirmeyen malzemeden uvallar iinde saklanmal ve depolanmaldr. Dkme maln ve ak konteynrlarn zeri rn. brandayla rtlmelidir. 101

(4) Makine ve cihazlar, mmkn olduunca az toz veya duman aa kacak ekilde tercih edilmeli ve iletilmelidirler. Toz veya duman salan tesisler, makineler ve cihazlar, baka tedbirlerle toz veya dumann aa kmas engellenemiyorsa ve teknik elverdii lde etkili bir emi sistemiyle donatlm olmaldrlar. (5) Boaltma, doldurma ve dkme yerlerinin ykseklii mmkn olduunca azaltlmal ve gerei halinde toz geirmeyen klflarla rtlmelidirler. (6) Toz reten tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde ek olarak aadaki hususlarn salanm olduuna dikkat edilmelidir: 1. Tozlarn aa kmas uygun alma teknikleriyle nlenmelidir, 2. Tozsuz ileme sreleri ve cihazlar kullanlmaldr, 3. Toz keltilerinin mmkn olduunca hi olumamas veya bunlarn dzenli olarak temizlenmesi salanmaldr, 4. Yeterli havalandrma ve uygun bir havalandrma yolunun salanm olmas gerekir, ve 5. Kesici takmlar (rn. kesim milleri) daima bakml, iler halde ve bilenmi olmaldrlar. 4.3.4 Svlarla ilikili faaliyetlerde ek teknik ilkeler (1) Mmkn olduunca az gaz, buhar, sis veya duman aa karan i sreleri uygulanmaldr. Geni yzeyli ak uygulamalardan kanlmaldr. (2) Aktarma ilemleri, mmkn olduunca buhar aa kmayacak ve dklme olmayacak ekilde tasarlanmaldrlar. Sv geirimsiz ekilde depolamaya dikkat edilmelidir. (3) Sv kaaklar hibir engelle karlamakszn yaylma imkanna sahip olmamaldrlar. Bunun iin kvet veya altlk gibi toplama dzenekleri kullanlabilir. 4.3.5. Buharlar, sisler ve gazlarla ilikili faaliyetlerde ek teknik ilkeler (1) Aadaki rnek olarak verilen faaliyetlerde gazlardan, buharlardan veya sislerden doacak riskler dikkate alnmaldr: 1. Gaz ileten tesisat zerindeki almalarda, 102
2. zc maddelerin veya zc madde ieren preparatlarn ak olarak kullanlmas srasnda, rn. kirlenmi makine ve tesislerde yrtlen temizlik ve bakm ileri, 3. Kaplama ve yaptrma ileri, 4. Akkan tehlikeli maddelerin ak olarak doldurulmas, aktarlmas, dozaj, 5. Yksek scaklklardaki tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde (buharlar ve piroliz rnleri), 6. Pskrtme srelerinde, pskrtmeli boyamada (sis oluumu), 7. Yksek basnl temizlikte (sis oluumu) ve 8. Soutucu yalama maddelerinin kullanld talal imalat makine ve tesislerinde allrken. (2) Mmkn olduunca az gaz, buhar, sis veya duman aa karan i sreleri uygulanmaldr. Geni yzeyli ak uygulamalardan kanlmaldr. (3) Kapal makine ve tesislerin ancak bu tehlikeli maddeler yeterince boaltldktan sonra almas veya hareket ettirilmesi temin edilmelidir. 4.4 Organizasyon ilkeleri 4.4.1 yerinin tasarm (1) sahasndaki yer, duvar ve tavanlarn yzeyleri ile kullanlan i aralarnn (makine, teknik donanm vs.) yzeyleri iletmenin olanaklar erevesinde kolay temizlenebilir olmaldr; bu amala rnein duvarlar ykanabilir zellikte veya fayansl olabilir. Risk deerlendirmesi uyarnca gerekli ise, ayn art depolama mekanlar ve tali mekanlar iin de geerlidir. zerine toz kebilecek yzeyler mmkn olduunca az olmaldr. (2) Toz kelmesine elverili ortamlardan yapsal tedbirlerle olanaklar elverdiince kanlmaldr, rn. kiriler eimli tasarlanarak, tekstil yzeylerden kanlarak, ulalmas zor ni ve keler giydirme yoluyla kapatlarak. (3) Akan suyu olan bir ykanma yeri, hijyenik el kurulama dzenekleri ve cilt temizlik maddeleri hazr bulundurulmaldr. 103

(4) Risk deerlendirmesi uyarnca gerekli olduu takdirde, banyo, du olana ve tamamlayc nitelikte cilt koruma ve cilt temizlik maddeleri hazr bulundurulmaldr. Bir banyo kurulmas iin nedenler rn. ar kirlenme veya ar kokulu olan faaliyetler olabilir. (5) veren, kumanyann tehlikeli maddelerden ayr olarak saklanmas ve sala ynelik bir saknca olmakszn yeme ve ime iin gerekli olanaklarn mevcut olmasn salamakla ykmldr. 4.4.2 organizasyonunun tasarm (1) Alman Gvenlii Yasas Madde 12 uyarnca verilecek gvenlik eitiminde, alanlar dzenli olarak ve yeni tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde bu TMTK dokmannda belirtilen teknik ve organizasyona ilikin tespitler ile kiisel i hijyenine ilikin tedbirler bakmndan sz konusu riske uygun dzeyde bilgilendirilmelidirler. (2) veren, i hijyeni ykmllklerini (rn. iyerinin temiz tutulmas, cilt koruma, cilt bakm ve temizlenme tedbirleri) yerine getirebilmeleri iin alanlara yeterli zaman ve olanak salanmasn temin etmekle ykmldr. (3) Yalnzca iveren tarafndan ngrlm olan tehlikeli maddelerin amalarna uygun olarak iyerinde kullanlmasna izin verilir. (4) yerlerinde yalnzca i srasnda gereksinim duyulan tehlikeli maddeler, iin yrtlmesi iin gerekli olan miktar kadar (genelde bir vardiya iin yeterli miktar) hazr bulundurulurlar (bkz. ayrca Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 2). Bunun iin uygun kaplar hazr bulundurulmaldr. Risk deerlendirmesi erevesinde, daha byk miktarlarn teknie uygun olarak hazr bulundurulmasna kyasla sk sk tama ve aktarma yaplmasnn daha byk bir riske yol ap amayaca deerlendirilmelidir. (5) Tehlikeli maddelere maruz kalan ve kalabilecek olan alanlarn says snrlandrlmaldr. (6) yerinde maruz kalma mmknse, bu durum esas olarak, nceden uygun teknik veya organizasyonel tedbirlerin uygulanm 104
olup olmamasndan bamsz olarak, sre ve maruz kalma derecesi bakmndan snrlandrlm olmaldr. (7) rnein kurutma srelerinde zc maddelerin buharlatrlmas veya toz oluumu srasnda oluan genel kirlilik tablosunun dier i alanlarndan ayrlmas gerekmektedir. (8) Uucu veya tozlu tehlikeli maddeler ieren kaplar kapal tutulmal ve yalnzca iinden madde alm veya doldurma amacyla almaldrlar. (9) Tehlikeli maddelerin temiz hava girii ve devridaim hava tesisatna ulamas etkili bir ekilde nlenmelidir. Ak alanda tehlikeli maddelerle ilikili ilerde, doal hava hareketinin tehlikeli maddelerin alanlara doru tanmasna neden olmamasna dikkat edilmelidir. (10) zellikle seyyar emi dzeneklerinde bunlarn kullanc tarafndan doru yerletirilmesine dikkat edilmelidir. (11) veren, 1. kaplarn temiz tutulmasn, 2. kirlenmi olan i aralarnn ve cihazlarnn temizlenmesini ve 3. kontaminasyonu ve bunun yaylmasn nlemeye ynelik tertibatlarn hazr bulunmasn temin etmekle ykmldr. (12) Svlarn dklmesinden ve kat maddelerin tozamasndan kanlmaldr. Gazlar da kontrolszce aa salnmamaldr. Kontrolszce aa salnma rn. hat ve armatrlerdeki kaaklardan ve ar souk, svlatrlm gazlarn buharlamasndan dolay mmkndr. (13) Kapal mekan teknik havalandrma tesisatnn iinde, mekan havasn kirleterek sala zarar verebilecek olan kelti ve kirlilik derhal temizlenmek zorundadr. (14) Sekiz saati aan tehlikeli maddeye maruz kalmann sz konusu olduu faaliyetlerde bu durum risk deerlendirmesinde ayrca dikkate alnmaldr. zellikle rgtlenme bakmndan koruyucu tedbirlerle, rnein 105

1. ek molalarla, 2. faaliyet deiimiyle (tehlikeli madde etkisi olmayan birimlere) veya 3. personel deiimiyle, tehlikeli maddelerin etkileri azaltlmaldr. (15) Sekiz saati aan tehlikeli maddeye maruz kalmann sz konusu olduu faaliyetlerde dahi solunum donanm ve baka kullanm zor kiisel koruma donanmlar ile alrken kullanm sresi snrlamasna dikkat edilmesi iveren tarafndan salanmaldr. (16) Ayrca gece almasnn ve tehlikeli maddelere maruz kalnan faaliyetlerin zel zorluu da iveren tarafndan dikkate alnmaldr. Bu bakmdan ergonomik vardiya modelleri, rn. vardiya sresinin ksaltlmas, ksa dnglerle ileri ynde rotasyonlu vardiya sistemi (iki sabah, iki akam, iki gece ve iki bo), blok hafta sonu tatili (hafta sonunda art arda iki gn izin) ve gece vardiyasnda ek molalarla ortaya kan etkiler azaltlabilir. (17) veren, i planlamas srasnda, gece vardiyasnda sekiz saatten fazla tehlikeli maddeye maruz kalnan ezamanl faaliyetlerden kanmaldr. (18) Uygun hijyen tedbirlerinin olmas, zellikle de iyerinin dzenli olarak temizlenmesi temin edilmelidir. Dzenli temizlik, piyasada satlan cinsten deterjanlarla ve etkili olarak yaplabilir olmaldr. (19) yeri toplanmal ve i aralaryla aletler temiz tutulmaldr. (20) Akm veya dklm tehlikeli maddelerden kaynaklanan kirlenmeler derhal ve etkili olarak uygun maddelerle temizlenmeli, zellikle de tozayan, akkan veya yapkan olan rnlerde kaplarn veya ambalajlarn dndaki tehlikeli madde artklar temizlenmelidir. (21) Atklar ve kullanlm temizlik bezleri yalnz bu ama iin hazr bulunan ve uygun ekilde iaretlenmi olan kaplarda toplanabilirler, rn. ya veya zc madde bulam temizlik bezleri yanmayan ve kapa kapatlabilen kaplar iinde toplanmak zorundadrlar. Aktarma ilemlerinden kaynaklanan ek tehlikelerden kanmak iin tehlikeli madde mevzuat uyarn106
ca ruhsat verilmi kaplar kullanlmaldr. Sevkiyattan nceki aktarma ilemlerinden kaynaklanan ek tehlikelerden kanmak iin tehlikeli madde mevzuat uyarnca ruhsat verilmi kaplar kullanlmaldr. 4.4.3 Saklama, depolama ve bertaraf etme (1) Tehlikeli maddeler, insan saln ve evreyi tehdit etmeyecek ekilde saklanmal veya depolanmaldrlar. Bu balamda ktye kullanm veya yanl kullanm engelleyecek tedbirler alnmaldr. (2) Tehlikeli maddeler, 1. belirlenmi, dzenlenmi ve uygun ekilde iaretlenmi olan yerlerde (depolama alanlar, dolaplar vs.), 2. anlalabilir bir dzen ierisinde ve 3. mmkn olduunca orijinal kaplar veya orijinal ambalajlar iinde (tarihinin gemesi veya zarar grp grmedii dzenli olarak kontrol edilmek kaydyla) saklanmal veya depolanmaldrlar. (3) Tehlikeli maddeler depolanrken, depodaki tehlikeli madde etkilerini azaltmak iin, uygun depolama teknii, depolama aralar ve yardmc aralar kullanlmaldr, rn. silo, ambar, kapakl tama kab, uval, kapakl konteynr, dkme mal iin branda. Sevkiyat kaplar mmkn olduunca buhar geirimsiz bir kapaa sahip olmaldrlar. (4) Tehlikeli maddelerin mola ve nbet yerlerinde, shhi mekanlarda, shhiye odasnda ve gnlk barnma yerlerinde hazr bulundurulmas, saklanmas veya depolanmas yasaktr. Ancak bu art anlan yerlerde kullanlmas ngrlen kaplar iin geerli deildir. (5) Datm yaplmak zere saklama halinde bu kullanmla ilikili olan tehlikeler tehis edilebilir ve mevcut iaretler aka grlebilir olmaldr (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 6). (6) Tehlikeli maddeler ekil veya ierikleri bakmndan gda maddeleriyle kartrlabilecek kaplar iinde saklanmamal ve 107

depolanmamaldr. Tehlikeli maddeler yalnz anlalr bir dzen iinde, ilalardan, gda maddelerinden ve hayvan yemlerinden, bunlarn katk maddelerinden uzakta saklanabilirler veya depolanabilirler (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 7). (7) Eer, rn. iinde hayvan yemi olan uvallar, iinde zirai kimyasallar olan uvallarn hemen yannda bulunuyorsa, dikkatsizlik sonucu yanl uvaln alnabilecei hesaba katlmaldr. (8) Artk gereksinim duyulmayan tehlikeli maddeler, boaltlm ancak hala iinde tehlikeli madde kalnts olabilecek kaplar, gvenli bir ekilde tanmal ve iyerinden uzaklatrlmal, depolanmal veya gerektii gibi bertaraf edilmelidirler (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 8). (9) Tehlikeli madde atklarnn kartrlmas tehlikeli kimyasal tepkimelere neden olmamaldr. (10) Artk miktarlar veya tam boaltlmam tehlikeli madde kaplar gvenli bir yerde depolanmal ve gerektii gibi bertaraf edilmelidirler. Atk bertaraf edenler, tamamen boaltlmam ve temizlenmemi kaplardan hala tehlikelerin doabileceini gz nnde bulundurmaldrlar. Buna gre, rnein bu trden kaplar iinde patlayc bir ortam olumu olabilir veya bulaklarndan dolay cilt temas tehlikesi doabilir. Tehlikeli madde kaplar zenle temizlendikten sonra baka amalar iin kullanlmaya devam edileceklerse, zerindeki artk geersiz olan iaret tamamen sklmeli veya tannmaz hale getirilmelidir. 4.4.4 Faaliyetler srasnda iaretleme (1) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 4 uyarnca tm faaliyetlerde, kullanlan maddelerin ve preparatlarn tehis edilebilir olmasn iveren temin etmek zorundadr. Kullanlan maddeler ve preparatlar eldeki iletmeye ait dokmanlarda (rn. i talimatlar, iletme talimatlar, ak emalar) kesin olarak tespit edilebiliyorlarsa, tehis edilebilirlik art salanm saylr. Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde de esas olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek IIdeki ikinci blmde belirtilen iaretleme talimatlar geerlidir. Snflandrma ve iaretleme iin ayrca TMTK 200 dokmanna da baknz. 108
(2) Tehlikeli madde ve preparatlar, snflandrlmalarna dair, bunlarn kullanmlaryla ilikili risklere ve dikkat edilecek gvenlik tedbirlerine dair temel bilgileri ieren ekilde iletme ii bir iaret tamaldrlar. (3) Tehlikeli madde ieren aparatlarn ve boru hatlarnn en azndan ilerindeki tehlikeli madde ve bundan kaynaklanabilecek risklerin aka anlalaca ekilde iaretlenmi olmalarn iveren temin eder. Baka yasa hkmlerince olan iaretleme ykmllkleri bundan etkilenmez. (4) retim srecinde olmayan maddeler ieren depolama tanklar ve silolar gibi sabit kaplar ile boru hatlar maddenin veya preparatn adyla, tehlike simgesiyle ve tehlike tanmyla iaretlenmelidirler. Tehlike simgelerinin yerine 92/58/AET sayl AB gvenlik iaretleme direktifi Ek III uyarnca ayn direktifin Ek IIsi uyarnca olan uyar iaretleri de kullanlabilir. Ayrntl aklamalar TMTK 200, Madde 7.4 altnda verilmitir. (5) retim srecinde bulunan madde ve preparatlarda, eer teknik olarak veya baka nedenlerden dolay olanakl deilse (rn. ksa sreli kullanm, sk deien ierik, eriim olanann olmamas), ierik maddelerinin, bunlardan kaynaklanan tehlikelerin (R ibareleri) ve gerekli tedbirlerin iletme dokmanlar yardmyla alanlar tarafndan tehis edilebilir ve tannyor olmas kaydyla (rn. iletme talimatlar ve eitimlerle) iaretlemeden feragat edilebilir. 4.4.5 Kat madde ve tozlarla ilikili faaliyetlerde ek organizasyon ilkeleri (1) Toza maruz kalnan faaliyetlerde tozun etki alan dndaki i alanlarna yaylmas teknik elverdii lde engellenmelidir. (2) Ak alanda toz reten faaliyetlerde, rn. dkme ilemlerinde, alanlar srtn rzgara vermeli ve tozun hareket ynnde durmamaldrlar veya toz teknik havalandrma sistemlerinin emi mazgallarna ulamaldr. (3) Boalan uvallar olanaklar dahilinde bir toz emi sisteminin etki blgesi iinde toplanmal, balya yaplmal ve preslenmelidir. 109

(4) Temizlik ileri srasnda toz gereksiz yere havalandrlmamal ve basnl hava kullanlmamal veya kuru kuruya sprlmemelidir (ev tipi elektrik sprgesi veya el sprgesi tozun havalanmasna neden olur, buna karn sanayi tipi elektrik sprgesi ve slak temizlik uygundur). (5) giysileri gndelik giysilerden ayr olarak saklanmaldr, silkelenmemeli ve hava tutarak temizlenmemelidir. (6) Tozayan rnlerin getirildii, depoland ve tand depolama mekanlarnda toza maruz kalma durumu burada alanlarn saln tehlikeye sokabilir. Uygun teknik i aralaryla dzenli olarak temizlik yaplmas gerekmektedir. (7) Teknik tedbirlerle toz olumas nlenemiyorsa, nemlendirme de bir tedbir olabilir. Suyla olabilecek tehlikeli tepkimelerden kanlmaldr. (8) Dklm olan kat maddeler tozamayacak ekilde toplanmaldr. 4.4.6 Svlar, buharlar, dumanlar, sisler ve gazlarla ilikili faaliyetlerde ek organizasyon ilkeleri Gaz, buhar, duman veya sis aa karabilecek olan tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde iletme organizasyonu erevesinde ek olarak aadaki hususlar salanmaldr: 1. Bunlarn aa kmas uygun alma teknikleriyle nlenmelidir, 2. inden madde alnan kaplar olanaklar elverdiince rtlmelidir, rn. kseler (dozaj dispenserleri otomatik kapak dzeneklerine sahiptirler) ve 3. Doldurma, aktarma ve ak kullanm srasnda yeterli havalandrma ve uygun hava iletimi salanm olmaldr. 4.5 Kiisel ilkeler (1) veren alanlarn maruz kalma durumunu snrlamaya ynelik olan iletme talimatlarna ve dier talimatlara uymalarn salamak zorundadr. Davran ve alma tarz hakknda aydnlatma da bunlardandr, rn. kirlenmi eldiven veya temizlik bezlerinin ne yaplaca gibi. Bunlar, ksa sreliine dahi olsa i giysilerinin ceplerine konmamaldr. 110
(2) alanlarn saln ve gvenliini kalc olarak temin etmek iin, uygun hijyen tedbirlerinin, zellikle de iyerinin dzenli olarak temizlenmesinin hayata geirilmesi merkezi bir n kouldur. Aadaki hijyen asndan asgari standartlara uyulmas koruma hedefine ulamaya etkili bir katk salamaktadr. (3) veren alanlarn aadaki hususlara riayet etmelerini salamaldr: 1. yerlerini dzenli olarak toplamaldrlar ve anlama gerei grev verildiyse, temizlemelidirler, 2. Gerekli olan i giysilerini giymeli ve kirlenmi olan i giysilerini deitirmelidirler, 3. Gerekli olan kiisel koruma donanmlarnn verilen eitim temelinde ( Gvenlii Kanunu Madde 12 uyarnca) amacna uygun olarak kullanmaldrlar, 4. Ciltleri zerine srayan veya bulaan tehlikeli maddeyi derhal temizlemelidirler, 5. Tozlu i giysilerini silkelememeli ve hava tutarak temizlememelidirler, 6. Ksa sreli youn toz oluumu olan ilerde veya balarnn zerinde olan ilerde koruyucu gzlk ve gerei halinde solunum maskesi kullanmaldrlar, 7. Temizlik bezlerini el ve yz temizliinde kullanmamaldrlar, 8. Yzlerindeki teri elleriyle silmemelidirler, 9. Kiisel hijyene zen gstermelidirler, i giysilerinin temiz tutulmas ve bedenin kirlenen yerlerinin temizlenmesi (molalardan nce veya tuvalete gitmeden nce) iyi kiisel hijyen demektir, 10. Gda veya baka yiyecek ve ieceklerin tketimi iin bu amala mevcut olan meknlar kullanmaldrlar ve 11. Mola yerlerine, nbet mahallerine veya barnma yerlerine ar kirli i giysileriyle girmemelidirler. 4.6 Etkililik denetimi (1) ncelikle, alnan genel koruyucu tedbirlerin organizasyon bakmndan etkililii denetlenmelidir. Bunun iin alanlarn ve 111

amirlerinin tespit edilmi olan koruyucu tedbirlerin iyerinde uygulandna, rnein uygun atk toplama kaplarnn hazr bulunmasna ve kullanlmasna, dzenli olarak dikkat etmesi gerekmektedir. Koruyucu tedbirlerin uygulanabilirliinin ve kabul grme orannn artrlmas iin, bunlarn uygulamaya konmadan nce alanlarla mzakere edilmesi nerilir. Bu zellikle kiisel koruma donanmlarnn kullanlmas planlanrken, gerei halinde nceden kullanma deneyleri ve uygunluk denemeleri ile yaplmaldr. srelerinin birer paras olarak yrtlen, genelde grsel olan kontrollerin yan sra dzenli iyeri kontrolleri yaplabilir. Bu kontroller iin grevliler atanmal ve bunlar da iveren tarafndan belirlenecek dzenli aralklarla tercihen iletmedeki koullara uygun kontrol listeleri yardmyla yrtlmelidirler. Bu, uygun iletme birimlerinin, rn. ilgili ksm efi, gvenlik sorumlusu, gvenlik uzman, iyeri hekimi ve ii temsilcilii katlmyla iletme denetimi eklinde de yrtlebilir. (2) veren, teknik koruyucu tedbirlerin teknik gerekliliklere uygun olarak ileyiini ve etkililiini dzenli aralklarla, ancak en az her ylda bir, denetlemekle ve denetim sonucunu kaydetmekle ykmldr (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Fkra 2). Solunabilir tozlarn ayrtrlmasna yarayan dzeneklerin denetlenmesi iin azami sre bir yldr (Tehlikeli Madde Ynetmelii, ek III, Say 2.3 paragraf 7). veren denetleme zamanlarn kendi iletme deneyimine dayanarak bu snrlar ierisinde belirleyecektir. Baz koruyucu tedbirler iin genelde daha ksa denetleme aralklar gerekli olacaktr, rnein yksek dereceli tehlikelerden korumak iin kullanlan emi sistemleri (madde 6). (3) Tekil teknik tedbirlerin etkililiinin deerlendirilmesi iin genel organizasyon denetimleri yeterli olmamaktadr. Bunlarda, gerei halinde koruyucu tedbirlerin ngrlen kullanm amac iin yeterliliini kantlayan ve iletme srasnda etkililiin korunduunu gsteren denetimler yaplmaldr. Teknik koruyucu tedbirlerin etkililii ayrca onlar iin esas alnan nominal parametreler (tasarm boyutlar) yardmyla da denetlenebilir. (4) Havalandrma teknii rneinde bu parametreler 1. Giri akm hz, 2. Toplama hz, 3. Toplama hava akm 112
veya dier saptanabilir ve karlatrlabilir parametreler, rn. apraz akmlar, olabilir. rnein ak tip bir emi dzeneinin, mesela emi az yark eklinde olan sabit montajl bir kenardan emi sisteminin, rn bilgi formunda toplanan hava hz wER 0,5-1 m/s olarak belirtilmise, Bu deer etkililik denetimi erevesinde deerlendirme lt olarak alnr. Buna ait rn bilgi formu hazr bulundurulmaldr. Ayn zamanda, serbest kalan tehlikeli maddelerin emi dzeneinin toplama blgesinde bulunup bulunmadklar kontrol edilmelidir. Eer serbest kalan tehlikeli maddeler toplama azna ynlendirilmiyorlarsa, rn. ynlendirilmi gelen hava ile, toplama az ne kadar uzaktaysa toplama etkisi o kadar kt olur. Svlarn buharlar havadan daha ardr, baz gazlar daha hafiftir, ancak ou gazlar havadan ardr. Aerosoller ve ince tozlar her yne eit olarak yaylmaktadrlar. Gazlar ve buharlar snmsa veya tozlar ve aerosoller snm hava tarafndan tanyorlarsa, ykselirler. Mevcut girdaplarn teknik lm yntemleriyle saptanmas rn. pitot borular veya benzeri akm gstergeleriyle yaplabilir. yerindeki ek hava akmlar, nesne veya insanlarn hareketi tehlikeli maddelerin kontrolszce solunan havaya karmasna neden olabilir. Teknik havalandrma tesislerinin etkililik denetimine ilikin aklamalar rn. MB Kural 121de bulunabilir. (5) Etkililik deerlendirilemiyorsa, tehlikeli maddeye maruz kalma dzeyi TMTK 402 alanlarndaki hava iinde bulunan tehlikeli madde younluklarnn saptanmas ve deerlendirilmesi(33) uyarnca deerlendirilir. (6) Teknik koruyucu tedbirlerin parametrelerinin lm teknikleriyle denetlenmesine ek olarak, etkililik denetimine ilikin organizasyon asndan tamamlayc denetleme art olarak aadaki yordamlara bavurulabilir: 1. Gnlk ilev kontrolleri, balca ekilleri a) Gzle kontrol, rn. havalandrma aklklarnn, kiisel koruma donanmlarnn, laboratuar donanmlarnn vs. hasarsz olup olmadklar bakmndan,
(33) Bu TMTK dokmanndaki gndermeler imdiden, henz hazrlk aamasnda olan TMTK 402 dokmannn yeni halini esas almaktadrlar.
113

b) Kulakla kontrol, rn. hatasz iler durumdaki teknik i aralarnn ve makinelerin bilindik grlt kaynaklar bakmndan, 2. Etkililik denetiminin dzenli olarak yaplmas konusunda i organizasyonuyla ilgili tespitler. 3. Kontrol listelerinin doldurulmas, rn. koruyucu tedbirlerin gnlk, haftalk veya aylk grsel kontrollerinde. (7) Denetlenecek tesisler rn.: 1. Doldurma dzenekleri, rn. f pompalarnn hortumlarnn ve balantlarnn durumu, 2. Tehlikeli maddelerin depolama tesisleri, rn. tehlikeli madde kab tayan raflardaki gz ve yzey ykleri veya raf paralarnn salaml, 3. Toplama dzenekleri, rn. kvet ve altlklarn szdrmazl ve yerinde olmas, 4. Tehlikeli madde ieren veya aa karan makine ve dier i aralar, rn. damtma tesislerinin szdrmazl veya enjeksiyonlu dkm makinelerinde hidrolik ya tayan paralarn durumu ve szdrmazl, 5. Bertaraf dzenekleri, rn. zc madde atk konteynrlarnn szdrmazl ve korozyonsuz olmas, 6. Tama dzenekleri, rn. terfi bantlarnn yan klavuzlarnn ilerlii ve 7. Havalandrma dzenekleri, rn. havalandrma kanallarnn ve toplama dzeneklerinin hasarsz olmas. (8) Havalandrma tesislerindeki etkililiin ktlemesi, balca 1. teknik arzalar (rn. fanlardaki tahrik kaynn atm olmas veya def hava hatlarnda atlaklar ve krlmalar), 2. kirlenmeler, 3. ayar paralarnn (kelebek kapaklarn) bilinli olarak veya kendiliinden deitirilmesi veya deimi olmas, 4. emi hatlarnn planlanmam baka emi noktalarnn balanmas veya eki hava akmnn dk olmasndan dolay yetersiz kalmas nedeniyle ortaya kar. 114
(9) Emi dzeneklerindeki iplikler veya kk rzgar glleri gibi kalc gstergeler denetleme aralarnda koruyucu ilevin olas bir arzas hakknda ayrca bilgi verebilirler. (10) Kiisel koruma donanmlarnn da denetlenmesi gerekmektedir (bununla ilgili olarak bkz. Meslek Birlii Kuralar 189, 190, 192 ve 195). 5 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Uyarnca alanlarn Korunmasna likin Temel Tedbirler 5.1 Genel Temel Tedbirler (1) Aada madde 4teki ilkelere ek olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 uyarnca uygulanacak temel tedbirler tarif edilmitir. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Fkra 1 uyarnca iveren, i srasnda alanlarn salnn ve gvenliinin bir tehlikeli maddeden kaynaklanan tehlike bertaraf edilecek veya asgariye indirgenecek ekilde tedbirler tespit etmekle ykmldr. (3) Bu amala tercihen bir ikame ilemi yaplmaldr (bununla ilgili olarak bkz. TMTK 600, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Fkra 1 Cmle 2). zellikle de tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerden kanlmaldr veya tehlikeli maddeler, ilgili kullanm koullarnda alanlarn sal ve gvenlii asndan tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli olan madde, bileim veya rnlerle ikame edilmelidir. (4) Eer tehlike bertaraf edilemezse, iveren bu tehlikeleri en son teknik olanaklar ve iyi i uygulamalar erevesinde tedbirler almak suretiyle aadaki ncelik sralamasna gre en aza indirgemelidir: 1. Uygun yntemlerin ve teknik kumanda dzeneklerinin tasarlanmas ve uygun i aralaryla malzemelerin kullanlmas, 2. Tehlike kaynanda ortak koruyucu tedbirlerin uygulanmas, rnein uygun bir havalandrma ve uygun organizasyonel tedbirler gibi. (5) Aadaki koullarda tehlike en aza indirgenmi saylr, rnein 1. En son teknik olanaklar uygulanyorsa, 2. yeri snr deerine uyuluyorsa, 115

3. Ciltle temastan kanlyorsa, 4. Patlayc ortam olumas nleniyorsa veya 5. Ateleyici kaynaklar bertaraf edilmise. (6) ayet bir tehlike paragraf 3 ve 4teki tedbirlerle nlenemiyorsa, kiisel koruma donanmlarnn kullanmn da kapsayan bireysel koruyucu tedbirler uygulanmaldr. (7) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 14 uyarnca alanlar mevcut yazl iletme talimat temelinde ylda en az bir kez szl eitime tabi tutulmaldrlar. Yazl iletme talimatna ilikin asgari gereklilikler ve eitime ilikin asgari gereklilikler TMTK 555 letme talimat ve alanlarn bilgilendirilmesi dokmannda belirtilmitir. (8) sal nleyici muayenelerinin gereklilii ve uygulanmas Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 15, 16 ve Ek V altnda belirlenmitir. Dier aklamalar TK sal nleyici hekimlii(34) dokmannda verilmitir. (9) letmeye zg temel tedbirlerin tespit edilmesinde Seri 200 koruma klavuzlar destek salamaktadr (bkz. www.baua.de ve www.bgchemie.de). (10) Biyosidal rnlerle ilikili faaliyetlerde ynetmelie gre iyi ihtisas uygulamalar uyarnca hareket edilmelidir. Biyosidal rnleri, uygulanmalarnn mnferit hallerde insan salna, hedeflenenlerden baka organizmalara veya evreye ynelik zararl etkiler dourmas olanaklysa, kullanlmamaldrlar. Ynetmelie uygun kullanm iin zellikle u artlar aranmaktadr: 1. Kullanmn bir biyosidal rn ruhsatnda tespit edilmi koullarda ve zerindeki iaretlemeye uygun olarak gereklemesi ve 2. Biyosidal rnlerin kullanm fiziksel, biyolojik, kimyasal ve dier alternatifler gerei gibi gz nnde bulundurularak en azla snrlandrlm olmas. (11) Cmle 1 ila 3 evsel koullar iin de aynen geerlidir.
(34) TK sal nleyici hekimlii teknik kural dokman henz hazrlk aamasndadr.
116
5.2 Teknik Temel Tedbirler 5.2.1 Genel Teknik Temel Tedbirler (1) Madde 5.1deki koruyucu tedbirlerin ncelik srasna gre, seilen yntemden dolay bir tehlikenin ortaya kmasna izin vermeyen veya bu tehlikeyi yapsal koullar veya teknik kumanda dzenekleri ile etkili ve gvenli bir ekilde dlayan veya engelleyen koruyucu tedbir tercihli olarak uygulanmaldr. Burada en son teknik olanaklar ile iyi i uygulamalar lt olarak esas alnrlar. (2) Bu balamda, hedeflenen yntem veya kimyasal rn yerine, sala ynelik daha az tehlikeli olan yntemin veya maddenin seilmesiyle, belli koullar altnda yeni veya deiik tehlikelerin (rn. mekanik veya elektriksel tehlikeler) ilikili olabilecei ve bunlarn risk deerlendirmesinde ayn ekilde gz nnde bulundurulmalarnn zorunlu olduuna dikkat edilmelidir. (3) Ancak bu teknik koruyucu tedbirlerin etkililii ve etki derecesi byk lde planlanan mnferit uygulama durumu iin uygun olan teknik parametrelere ve iletmeye zg bakm kalitesine baldr. (4) Etkili bir doal veya teknik havalandrma mevcut olmaldr ve nc ahslarn olumsuz etkilenmesine neden olmamaldr. (5) yerindeki veya i mahallindeki kapal mekn ii teknik tesislerin ilerlii, deerlendirme konusu tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerin yrtld her zaman salanm olmaldr. Bunlarn arzaland veya devre d kald alanlarca fark edilebilir olmaldr. (6) Gerekli ve uygun olan emiin tr, tehlike durumuna (tehlikeli maddenin tr, alann soluduu hava iindeki younluu, dier koruyucu tedbirler, vs.) ve iyerindeki yapsal olanaklara bal olarak seilmelidir. Teknik havalandrma donanmlarna ilikin aklamalar iin bkz. Ek 2 ve 3. (7) Entegre emi sistemi kavram, rnein kanallar, kapsller, kabinler, kaplar ile balantl olarak kullanlan ve bu sayede tehlikeli maddeleri kapal ilev biriminin i ksmyla srlandran kapal tip bir emi sistemini tanmlamaktadr. Yani tehlikeli 117

maddelerin kapal ilev birimi dndaki i alannn havasnda ortaya kmas pratikte tamamen nlenebilmektedir. letme gerei kk yzeyli aklklar olmasna ramen, sistem iine giren havann akm hzndan ve akln yapsndan dolay konveksiyon veya difzyon yoluyla maddenin havayla dar tanmasnn pratikte olanaksz olduu sistemler de kapal tip emi sistemi saylrlar. (8) Yksek etkili emi sistemi ile tehlikeli maddeler toplama blgesi iinde kalacak ekilde boyutlandrlm olan ak ve yar ak tip emi sistemi kast edilmektedir. Yani tehlikeli maddelerin i alannn havasnda ortaya kmas pratikte tamamen nlenebilmektedir. (9) Etkili emi sistemi ile tehlikeli maddeler toplama blgesi iinde kalacak ekilde boyutlandrlm olan ak ve yar ak tip emi sistemi kast edilmektedir. Yani, tehlikeli maddelerin i alannn havasnda ortaya kmas pratikte tamamen nlenebilmektedir, ancak iyeri snr deerlerine uyulduu varsaylmaldr. Bunun etkililii madde 4.6 uyarnca olan lmlerle denetlenmelidir. (10) Kaynanda emi ile, tehlikeli maddelerin dorudan ortaya ktklar noktada toplandklar yerel emi (noktasal emi) kast edilmektedir. (11) Dier emi sistemleri ile, alma alanndaki havada ortaya kan tehlikeli maddelerin azaltlabildii, ancak tamamen nlenemedii ekilde boyutlandrlm olan ak ve yar ak emi sistemleri kast edilmektedir. Genelde iyeri snr deerlerine uyulabilmesi iin baka tedbirlerin de alnmas gerekli olmaktadr. (12) Mekan havalandrmas ile, harici havann dorudan veya dolayl olarak mekan iine verilmesiyle ierideki havann yenilenmesi kast edilmektedir. Havalandrma ya doal yollardan (rn. pencereden havalandrma, bacadan havalandrma, at mazgalndan havalandrma ve dier havalandrma aklklar zerinden havalandrma) ya da teknik havalandrma tesisleri ile, ek hava hazrlama nlemleri (rn. hava filtresiyle temizleme) uygulanarak veya uygulanmadan gereklemektedir. (13) Kapal i meknlarnn havalandrlmas, seyreltme yoluyla havadaki genel tehlikeli madde kirliliinin azaltlmas iin el118
verilidir. Bunda, akm halindeki havann, kirli hava mmkn olduunca alandan uzaklaacak ekilde ynlendirilmi olmasna dikkat edilmelidir. Burada basit bir hava def tesisinden daha etkili olan, tehlikeli maddeleri alanlardan uzaklatrp def edilmesinin salayan ynlendirilmi, mmkn olduunca laminer akma sahip temiz hava kombinasyonudur. 5.2.2 Kat maddeleri tozlar ve dumanlar iin ek teknik temel tedbirler (1) Kat maddeler toz oluturmaya eilimliyse, baka kullanm biimleriyle tehlikenin azaltlmasnn veya bertaraf edilmesinin olanakl olup olmadn iveren aratrmaldr. Emisyonsuz kullanm biimleri rnein kayp ambalajlardr. Bunlarda tehlikeli madde uygun bir ambalaj iinde bulunur ve ambalaj almakszn, ambalajla birlikte tepkime sistemine sokulur. rnein, toz yerine macun veya granl (anma rnlerine dikkat edilmelidir) eklinde kullanlmak zere maddenin hali de deitirilebilir. Ayrca Master Batch de bir tozsuz kullanm biimidir. Bunda, tehlikeli madde, dorudan temas nleyen ve tehlikeli maddeyi balayan bir matris (rn. plastik) iine gmldr. Genelde metriksin kendisinden herhangi bir tehlike ileri gelmez. Matrisin srtnmesinden tr para kopmasnn ve bununla beraber tehlikeli maddenin aa kmasnn sz konusu olup olmad kontrol edilmelidir. Duruma gre anarak kopan plastik tozundan tr patlama tehlikeleri de ileri gelmektedir. Slurries (rn. amurlatrma veya balk) solunum yoluyla maruz kalmay nler, ancak dermal olan nlemez. Slurries toz oluumunu nlemek iin nemli tutulmaldrlar. Cilt veya az yoluyla maruz kalma durumlarna kar tedbirler alnmaldr. (2) Tozlar ve dumanlar olutuklar veya ortaya ktklar noktada mmkn olduunca tamamen toplanmal ve tehlikesizce bertaraf edilmelidirler. Olanaklar el verdiince slak veya nemli yntemler, rn. temizlik ve ykm ilerinde, veya uygun elektrik sprgesi veya toz toplayc kullanarak emili yntemler uygulanmaldr. Tozlarn ayrtrlmas, toplanmas ve keltilmesi iin olan dzenekler en son teknie uygun olmaldrlar ve ilk 119

iletime alnmalarndan nce etkililiklerinin yeterli olduu kantlanmaldr. (3) Toz salan tesisler, makineler ve cihazlar, baka tedbirlerle toz aa kmas engellenemiyorsa ve teknik elverdii lde etkili bir emi sistemiyle donatlm olmaldrlar. (4) Hakknda maddeye zg iyeri snr deeri belirlenmemi olan solunabilir tozlara maruz kalnan faaliyetlerdeki koruyucu tedbirler, risk deerlendirmesi kapsamnda en azndan solunabilir toz oranna ve alveolar toz oranna dair iyeri snr deerlerine uyulacak ekilde belirlenmelidirler. nert olmayan (toksin) tozlar iin ek koruyucu tedbirler risk deerlendirmesine gre belirlenirler (bkz. TMTK 400 madde 7). 5.2.3 Gazlar, buharlar ve sisler iin ek teknik temel tedbirler (1) Buharlar, gazlar ve sisler en son teknolojiye uygun teknik havalandrma tedbirleriyle, aa ktklar srada kontrolszce mekn iinde dalmamalar iin, younluklarna bal olarak toplanmal ve def edilmelidirler. Teknik havalandrma dzeneklerine rnekler Ek 3te verilmitir. (2) Daldrma borularn kullanlmas (seviye altndan dolum) akkan tehlikeli maddelerin dklmesini ve sramasn nler, ayn ekilde pskrtme yerine daldrma, srme ve rulo yntemleri kullanlmas gibi. leme scaklnn azaltlmas da zc madde buharlarnn aa kmasn azaltabilir. 5.3 Organizasyonel Temel Tedbirler 5.3.1 Dinlenme yerleri ve dinlenme odalar Dinlenme odalar olanaklar elverdiince iyerinin yaknnda hazr bulunmaldrlar. Dinlenme odas dier i alanlarndan mekn olarak tamamen ayrlm olmaldr. Bu art zellikle kontaminasyon riski olan faaliyetlerde ve koku etkisi olan maddelerle ilikili faaliyetlerde ncelikli olarak gereklidir. Dinlenme yeri kendine ait bir temiz hava giriiyle ikmal edilmelidir. Bu bir teknik havalandrma sistemiyle veya doal havalandrma (rn. pencereden havalandrma) yoluyla salanabilir. veren organizasyon ykmllkleri erevesinde dinlenme yerleri dnda yiyecek, iecek ve benzeri tketim maddelerinin alnmamasn salamak zorundadr. 120
5.3.2 Gzetim (1) Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetler bir alan tarafndan tek bana yrtlyorsa, iveren ek koruyucu tedbirler tespit etmelidir veya uygun bir gzetim salamaldr. Bu art teknik aralar kullanlarak da yerine getirilebilir. (2) Ancak her halkarda bir alarm verilmesi veya yardm arlmas salanm olmaldr. Bunda kullanlacak alarm ilkesi ncelikli olarak serbest kalan gaza ikin zelliklere ve bununla ilikili olarak alann kaabilme olanaklarna baldr. kinci bir kiinin gzetiminin yan sra, bu alarm ilkesi balca aadaki ekillerde uygulanabilir: 1. Dzenli olarak telefonla arama yoluyla, rn. tek bana alan kiinin hareket kabiliyetini engellemeyecek hafif bir yaralanma olana varsa ve 2. Kiisel kesintisiz denetim, rn. ortaya kan boucu gazlar nedeniyle alann kamasnn ksa srede olanaksz hale gelmesi sz konusuysa. (3) Bir kaza olmas halinde devreye girecek olan kurtarma zincirinin iler halde olmasndan iveren sorumludur. 5.3.3 giysileri, kiisel koruma donanmlar (1) Faaliyetler srasnda alann i giysisinin kirlenmesinden dolay bir tehlike bekleniyorsa, iveren gndelik giysilerin ve i giysilerinin ayr ayr saklanabilmesini salamaldr. Bu art rn. basit mekansal ayrm ile salanabilir. Kontamine i giysileri iletmede kalmaldrlar ve gerei halinde temizlenmelidirler. (2) Faaliyetlere balamadan nce uygun kiisel koruma donanmlar aadaki artlarda hazr bulundurulmaldrlar: 1. Eer uygulanan teknik ve organizasyonel koruyucu tedbirlere ramen iyeri snr deerine uyulamyorsa veya 2. Ciltten emilen, tahri edici, yakc veya ciltte duyarllk oluturan tehlikeli maddelerde veya alann salna geri dnlemez ekilde zarar verebilecek tehlikeli maddelerde, cilt temasndan dolay tehlike varsa (bkz. TMTK 401). 121

(3) Yalnz AT hukukuna uygun olan kiisel koruyucu donanmlar kullanlabilir. Risk deerlendirmesi kapsamnda tehlikenin somut olarak en aza indirilmesi iin, ayrca tayacak kiinin bireysel yaps da gzetilerek, hangi tr ve tipte kiisel koruyucu donanm kullanlaca saptanmaldr. (4) Tayana yk olacak kiisel koruma donanmlarnn kullanlmas daimi bir tedbir olmamaldr ve teknik veya organizasonel koruyucu tedbirlerin yerini almamaldr. Koruyucu tedbirlerin ncelik srasna uyulmaldr. Bununla ilgili olarak bkz. TMTK 401 ile Meslek Birlii Kurallar 189, 190, 192 ve 195. (5) veren, kiisel koruma donanmlarnn gerei gibi kullanmn eitimlerine dahil etmelidir ve gerei halinde altrmalar yaptrmaldr. 5.4 Kiisel Temel Tedbirler (1) alanlar, tehlike devam ettii srece tahsis edilmi olan kiisel koruma donanmlarn kullanmak zorundadrlar. alan iin bir tehlike, risk deerlendirmesinin bunu koruyucu tedbir olarak ngrd srece devam eder. (2) Kiisel koruma donanmlarnn doru kullanm onu kullananlara da baldr. Bunlarn doru ekilde saklanmas ve hazr bulundurulmas da kiisel koruma donanmlarnn kabul grmesi ve etkili olmas zerinde belirleyicidir. (3) Koruma donanmlar, 1. bunlar iin ngrlm bir yerde saklanmaldrlar, 2. kullanlmadan nce kontrol edilmeli ve kullanldktan sonra temizlenmelidirler ve 3. zarar grmeleri halinde, yeniden kullanlmadan nce onarlmal veya deitirilmelidirler. (4) Kiisel koruma donanmlar dzenli ve hijyenik bir durumda, hijyen asndan sakncasz bir ortamda saklanmaldr. alanlar, tehlikeli maddelerden kaynaklanan bir kontaminasyon tehlikesi bulunan i alanlarna gda ve benzeri tketim maddelerini tketmemelidirler. (5) Uygulanan teknik ve organizasyona ilikili koruyucu tedbirlere ramen iyeri snr deerine uyulamyorsa veya ciltten emilen, 122
tahri edici, yakc veya ciltte duyarllk oluturucu tehlikeli maddelerden dolay ciltle temastan kaynaklanabilecek bir risk sz konusuysa, iveren derhal ek kiisel koruyucu tedbirleri uygulattrmakla ykmldr. Bu art, alann salna geri dnlemez zarar verebilecek tehlikeli maddeler iin de geerlidir; zellikle bu durum iin ek olarak hazr bulundurulan kiisel koruma donanmlar kullanlmaldr. Bu faaliyetler ancak tehlikenin savuturulmas iin gerekli koruyucu tedbirlerin alnmasndan sonra yrtlebilirler veya srdrlebilirler. 5.5 Koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesi (1) yeri snr deerlerine uyulup uyulmadn iveren denetlemek zorundadr. Bu, iyeri lmleri yoluyla veya edeeri baka deerlendirme yntemleriyle yaplabilir. (2) yeri lmlerinde dorudan denetlenecek tehlikeli maddenin havadaki younluu saptanr (bkz. TMTK 402). Edeer deerlendirme yntemleri veya kantlama yntemleri aadakilerle beraber alternatif bir etkililik denetimine olanak tanrlar: 1. Tehlikeli madde younluklarnn hesaplanmas (vasfl maruz kalma tahmini) veya dorudan tehlikeli madde kirliliine dair sonu veren lmler, rn. klavuz bileenler yardmyla (bkz. TMTK 402) veya 2. Alnm olan tedbirlerle ilikili teknik snama artlar veya organizasyona ilikin snama artlar. (3) TMTK 900 yeri Snr Deerleri dokmannda Tehlikeli Madde Kurulunca hakknda iyeri snr deeri belirlenmi olan maddeler ile bunlara ait snr deer miktarlar listelenmitir. TMTK 900 dokmannn gncel hali Alman Federal Gvenlii ve Sal Kurumu (BAuA)nn www.baua.de adresli internet sayfasnda bulunabilir. (4) TMTK 402 uyarnca, uygun deerlendirme yntemleri, iyi i uygulamalarn ve bununla balantl (azami) maruz kalma orann tarif etmektedirler. Bunlar ayrca, alnan koruyucu tedbirlerin etkililiinin nasl denetleneceine dair de ifadeler iermektedirler. Uygun deerlendirme yntemi olarak, yukarda anlan artlar salayan brana veya faaliyete zg yardmc aralara bavurulabilir. 123

(5) Eer faaliyetler srece ve maddeye zg olarak Tehlikeli Madde Kurulu tarafndan saptanm ve Federal alma ve Sosyal ler Bakanlnca yaynlanm bir kritere uygun olarak yrtlyorlarsa, iveren iyeri snr deerlerine uyulduunu varsayabilir. (6) Etkililik denetimi, koruyucu tedbirlerin yeterince etkili olmadn gsterirse, TMTK 400 uyarnca olan risk deerlendirmesi tekrarlanmaldr. (7) lmleri yapan kii gerekli olan ihtisas bilgisine ve gerekli olan donanmlara sahip olmaldr (bkz. TMTK 402). (8) Haklarnda iyeri snr deeri belirlenmemi olan tehlikeli maddelerle ilikili ilerde, alnan koruyucu tedbirlerin etkililii uygun deerlendirme yntemleriyle kantlanabilir. Uygun deerlendirme yntemleri mevcut deilse, maruz kalma durumunun alnan tedbirlerle ilikili olarak deerlendirilebilecei bir lm gereklidir. Bu, tehlikeli maddenin, madde gruplarnn veya klavuz bileenlerin lm eklinde olabilir. (9) Bu trden lmler alnm olan bir koruyucu tedbirin bir etkisinin olduunu gsterebilirler. Bu ekilde alnan koruyucu tedbir ile maruz kalma durumunda iyiletirme salanp salanamad gsterilebilir. Ancak bununla birlikte riskin nihai olarak giderildiine dair bir sonuca varlamaz. yeri snr deeri olmayan maddeler iin genellikle kabul grm lm yntemleri de mevcut olmadndan, olas daha byk hatalardan kanmak iin, en azndan uygunluklarnn uzman bir kimse tarafndan tahmin yoluyla saptand alternatif lme yntemlerinin kullanlmas gerekmektedir. Bununla ilikili olan belgelendirme, uygulanm olan bir lm ynteminin kirlilie neden olabilecek deerlere yol am olup olmadnn geriye dnk olarak da anlalabilir olmasna olanak tanmaldr. yeri lmleri hakknda ayrntl bilgiler TMTK 402 bulunmaktadr. (10) letme srasnda havalandrma donanmlarnn devre d kald alanlarca fark edilebilir olmaldr. Basit bir noktasal emite sistemin devre d kald (rn. gnlk ilev kontrol srasnda) hava akmnn olmamasndan veya akm sesinin duyulmamasndan anlalabilir. Daha karmak bir havalandrma 124
sisteminde bu arzann otomatik, maniple edilemez uyar sistemleriyle gsterilmesi zorunludur. Etkililiin salanmas iin byk nem tayan bir husus da, kapal mekan havalandrma sistemi reticisi tarafndan belirlenmi olan bakm periyotlarna ve ilev testlerine uyulmas veya iletmecinin ihtisas bilgisi kapsamnda bunlarn deerlendirilmesidir. 6 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10 ve 11 uyarnca yksek tehlike karsnda tamamlayc tedbirler 6.1 Tamamlayc nitelikte olan genel koruyucu tedbirler (1) Tehlikeli maddelerle ilikili ilerdeki risk deerlendirmesi sonucunda yksek derecede risk tespit edilirse, ilkeleri ve temel tedbirlere ilaveten tamamlayc olarak bu blmde tarif edilen koruyucu tedbirler uygulanr. (2) zerinde T (zehirli) ve T+ (ok zehirli) iareti bulunan tehlikeli maddeler iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 ve 10 uyarnca (koruma snf 3) gerekli olan tedbirler tespit edilir. (3) TMTK 400 dokmannn 5inci maddesi (bilgi kaynaklar) standartlatrlm i srelerine gnderme yapmaktadr. letmeye zg tamamlayc koruyucu tedbirlerin tespit edilmesinde www.baua.de ve www.bgchemie.de adreslerinden indirilebilinen Seri 300 koruma klavuzlar destek salamaktadr. (4) Bir tehlikeli maddenin, kullanmlar srasnda salk ve gvenlik asndan zararsz veya daha az zararl olan madde, preparat veya rn ile ikame edilmesinin teknik bakmdan olanakl olup olmadn iveren tetkik etmek durumundadr. kamenin teknik uygunluuna ait parametreler TMTK 600 dokmannda somut olarak verilmitir. (5) veren bu incelemede bir ikamenin veya kapal bir sistemin teknik olarak olanakl olup olmadn, sz konusu iletmenin retim sreleri, tesis teknolojisi, ruhsat durumu ve rn kalitesi gibi kendine zg koullarn gz nnde bulundurur. Bunun tesinde, bir ikamenin veya bir kapal sistemin kullanlmasnn uygulanabilir olup olmadn gz nnde bulundurmaldr. kamenin sonucu risk deerlendirmesi dokmantasyonunda gerekeleriyle birlikte belgelendirilmelidir (bkz. ayrca TMTK 600). 125

6.2 Tamamlayc nitelikte olan teknik koruyucu tedbirler 6.2.1 Kapal sistem iinde retim ve kullanm (1) kame teknik adan olanakl deilse, tehlikeli maddenin retiminin ve kullanmnn kapal bir sistem iinde gereklemesini iveren temin etmelidir. (2) Bir kapal sistemle ilgili artlarn bununla ilikili olarak gereken faaliyetlere (rn. numune alma, doldurma, boaltma ve tartma iin kapal teknik zmler) uygun olarak tasarlanmasna dikkat edilmelidir. (3) Tehlikeli maddelerle ilikili teknik koruyucu tedbirlerin etkililiinin deerlendirilmesi iin proses endeksleri kartlmtr. Bunlar bir tesisin tekil yap paralar zerinde (rn. balant elemanlar, btnleik emi sistemi) uygulanabilecekleri gibi, faaliyetlerin teknik adan tasarlanmas iin de uygulanabilirler (yksek veya etkili emi, bkz. Madde 6.2.3, Tablo 2). (4) Proses endeksi, teknik zmden artakalan, prosesten doan maruz kalma potansiyelini karakterize eder ve 0,25, 0,5, 1, 2 ve 4 deerlerini alabilir. Bir kapal sistem iin proses endeksi 0,25 (Tablo 1de rnek olarak verildii gibi) olmaldr. Burada hem gerekli olan conta elemanlarnn says hem de conta elemanlarnn iletme gerei ngrlen alma skl mmkn olduunca azaltlmaldr. Yeniden iletime almadan nce uygun szdrmazlk kontrolleri yaplmal ve ayrlan balant noktalarnda yeni contalar kullanlmaldr. letme gerei alacak flanlar iin, aplk yapma tehlikesinden dolay, mmkn olduunca lamba ve zvanayla donatlmam olan balantlar kullanlmaldr. (5) Btnleik bir emi sisteminde aa kan tehlikeli madde aa kt yerde etkili bir ekilde, szdrmaz balantl bir hortum veya boru ile tehlikesizce yakalanmal ve bertaraf edilmeli veya ntrletirilmelidir. Kapal sistemin reticisi emi sisteminin tasarmnda tehlikeli maddenin fiziksel davrann, zellikle de termiini ve younluunu dikkate almaldr.
126
Tablo 1: Bir kapal sistemin yap elemanlarna ait, btnleik emi dhil olmak zere proses endeksleri (alnt), tablonun eksiksiz hali Ek 2dedir
Proses endeksi Uygulama tipi Uygulama rnei Ek tedbirler yok levsel para: Statik contalar zlemeyen Kaynakl, lehimli balantlar zlebilir baKaynakl dudakl conta lantlar 0,25 0,25 var
Kesmeli ve skmal geme 0,25 halkal balantlar < DN 32 NPT di < DN 50, t < 100C 0,25 Kesmeli ve skmal geme 1 halkal balantlar > DN 32 Uygun contaya sahip girintili 1 ve kntl flan levsel para: Yar statik contalar/armatrler Armatrlerin kumanda milleri ve mil contalar, rn. kresel vanalar, musluklar, vanalar Kendinden ayarl salmastra 1 contas (yay baskl) Piston contas O-ring conta Krkl ve diyafram conta Manyetik kavrama 1 1 0,25 0,25 0,25 No. 3.1.8.4 TA Hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* (bkz. Ek 2deki tablo dipnotu)
levsel para: Dinamik/dner paral contalar Hermetik drmaz szKapsll motor 0,25 0,25 Engelleyici basn sisteminin denetlenmesi ve dzenli kontrol edilmesiyle (genelde gnde bir kez)
Temassz olma- Bloker svl iftli kayar hal1 yan contalar ka conta
Temassz talar
con-
Gaz yaltml contalar
0,25 Gaz aknn denetlenmesiyle
127

6.2.2 Bir kapal sistem kullanlmas olanakl olmayan faaliyetlerin teknik tasarm (1) nceleme sonucunda ne ikamenin ne de bir kapal sistemin teknik adan olanakl olduu ortaya karsa, bu faaliyetler iin tehlikeyi dlayan veya bu mmkn deilse, olanaklar elverdiince azaltan, en son teknie uygun koruyucu tedbirler alnmaldr. (2) rnein faaliyet kapsamnda ortaya kan tehlikeli maddeleri ynl ve mmkn olduunca lamine bir hava akmyla eksiksiz olarak yakalayan ve hava def sistemine ileten yksek etkili emi sistemleri (proses endeksi 0,5 ve > 0,5) bkz. Tablo 2 uygundurlar. Tablo 2: Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerin teknik tasarmna dair proses endeksleri (alnt)
Proses endeksi arac / faaliyet Uygulama teknik- U y g u l a m a Ek tedbirler rnei leri/trleri yok Kat maddeler iin madde iletimi Btnleik emi sistemi olan kapuvallar / bosll uval yarma altma ve boaltma makinesi uvallar doldurma / Elle doldurma, Elle dkme ak azl uval doldurma 0,5 Bo uvallar kapsl iinde sktrlp paketlenir, denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr 2 Dier emi sistemleriyle (kr. No. 5.2) 1 Emisyonu az kullanm ekilleri 1 Etkili emi sistemleriyle (kr. No. 5.2) 0,5 Yksek etkili emi sistemleriyle (kr. No. 5.2)
0,5 zel tedbirlerle szdrmazlk salanmsa (rn. denetimli zel kapanan balant),
var
uval doldurma Vakumlu pa2 ketleyici dzenei Battal boy, byk boy uval- Ak menhol lar / boaltma K o n t e y n r / zel dolum dzedoldurma nekleriyle Elle boalt4 ma
128

Proses endeksi arac / faaliyet Uygulama teknik- U y g u l a m a Ek tedbirler leri/trleri rnei yok Ak numune alma Faaliyet: Numune alma Kapal numune alma Faaliyet: Numune alma 1 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr Vana luk, ketli luk) (mushare4 mus1 Yksek etkili emi sistemleriyle (kr. No. 5.2) var
(3) Bir kapal mekan havalandrmas, ancak az miktarlarla alldnda veya tehlikeli maddeler havaya karamadnda yeterince etkili olabilir. rnein ilenmi kat maddeler veya akkanlar ihmal edilebilir dzeyde tozama veya asgari dzeyde buhar basncna sahiplerse, bu art salanm olur. Kat cisimler toz aa kacak ekilde ileniyorlarsa veya akkanlar belirgin bir buhar basnc olacak kadar stlyorlarsa, kapal mekn havalandrmas tek bana yeterli olmaz. (4) Kanserojen, mutajen veya reme kabiliyetini tehdit eden maddelerde ancak meslek birliince veya resmi olarak onaylanm bir yntem veya cihaz ile hava yeterince artlmsa, hava geri dn olmasna izin verilir. Yeterince artlmam olan hava baka alanlarn soluduklar havaya ulamamaldr (rn. def edilen hava ile). 6.2.3 Kat maddeler ve tozlar iin tamamlayc nitelikte teknik koruyucu tedbirler Kat maddeler veya tozlarla ilikili faaliyetler bir kapal tesis iinde yrtlemiyorlarsa, aadaki koruyucu tedbirlerle tehlikenin etkili bir ekilde azaltlp azaltlamayaca iverence tetkik edilmelidir. Riskin etkili ekilde azaltlmas etkili bir emi sistemi kullanlmasyla elde edilebilir. Kanserojen, mutajen veya reme kabiliyetini tehdit eden maddelerden 1. ve 2. kategoride olanlar iin tercihen btnleik veya yksek etkili emi 129

sistemleri kullanlmaldr. Zehirli maddelerle ilikili faaliyetlerde genel bir kapal mekn havalandrmas yeterli deildir. Ek tedbirler, rnein tek kullanmlk ter silme bezlerinin kullanlmas veya uval ve flarn kapsll ve emili teslim istasyonlarna verilmesi olabilir. Mevcutsa, her zaman toz halde olmayan kullanm ekillerinin kullanlmas tercih edilmelidir. Solunum iin ve cilt temasna kar kiisel koruma donanmlarnn kullanlmas ek olarak gerekli olabilir. Ayrca az yoluyla almdan da kanlmaldr. Hijyen tedbirleri alnmaldr ve kontaminasyonlarn tanmasndan kanlmaldr. Tozlarn dalmas rnein kalc veya geici sreli bir kabin kullanmak suretiyle nlenebilir. 6.2.4 Akkanlar iin tamamlayc nitelikte teknik koruyucu tedbirler Toksin zelliklerden dolay yksek derecede tehlikeler aa kabilir. Maddeye zg iyeri snr deerlerine dikkat edilmelidir. Faaliyetler bir kapal tesis iinde yrtlemiyorlarsa, aadaki koruyucu tedbirlerle tehlikenin etkili bir ekilde azaltlp azaltlamayaca iverence tetkik edilmelidir. Zehirli maddelerle ilikili faaliyetlerde genel bir kapal mekn havalandrmas yeterli deildir, etkili bir emi sistemi gereklidir. Kanserojen, mutajen veya reme kabiliyetini tehdit eden maddelerden 1. ve 2. kategoride olanlar iin tercihen btnleik veya yksek etkili emi sistemleri kullanlmaldr. Ek olarak solunum iin ve cilt temasna kar kiisel koruma donanmlarnn kullanlmas gerekli olabilir. Ayrca az yoluyla almdan da kanlmaldr. Hijyen tedbirleri alnmaldr ve kontaminasyonlarn tanmasndan kanlmaldr. Zehirli akkanlarn doldurulmas srasnda emiin mmkn olduunca dorudan tapa deliinden salanmas, aa kan buharlarn tehlikesizce iletilmesi veya giderilmesi gerekir. Byk dolum noktalarnda, buharlarn depolama tank iine geri iletildii gaz transferi uygulamas yararldr. Zehirli akkanlar aparatlar iine doldurulacaksa, etkili bir emi altnda (rn. bir davlumbaz altnda) kk miktarlarda (bidon, ie) aktarlmaldr. Flarn iinden byk miktarlar en iyi ekilde sifon yntemiyle (f ieriinin zerine hava basnc uygulanarak bir terfi borusu zerinden dier kaba aktarlmas) emisyon ve sznt olmakszn alnabilirler. Terfi borusu etrafndaki emili bir krk terfi borusu karlrken oluan buharlarn toplanmasna ve geri tanmasna yarayabilir. Bu trden akkanlarn byk miktarlar en iyi ekilde sabit denmi, szdrmaz boru tesisatlar zerinden tanabilir. 6.2.5 Gazlar, buharlar, dumanlar ve sisler iin tamamlayc 130
nitelikte teknik koruyucu tedbirler Zehirli gazlarn, buharlarn, sislerin veya dumanlarn ortaya kabildii veya kullanld faaliyetler ok byk tehlikelere yol aabilirler. Maddeye zg iyeri snr deerlerine dikkat edilmelidir. Faaliyetler bir kapal tesis iinde yrtlemiyorlarsa, aadaki koruyucu tedbirlerle riskin etkili bir ekilde azaltlp azaltlamayaca iverence tetkik edilmelidir. Zehirli maddelerle ilikili faaliyetlerde genel bir kapal mekn havalandrmas yeterli deildir, etkili bir emi sistemi gereklidir. Kanserojen, mutajen veya reme kabiliyetini tehdit eden maddelerden 1. ve 2. kategoride olanlar iin tercihen btnleik veya yksek etkili emi sistemleri kullanlmaldr. 6.3 Tamamlayc nitelikte olan rgtlenme bakmndan koruyucu tedbirler (1) veren, szdrmaz ekilde kapatlabilir kaplarn kullanlmas suretiyle, atk bertaraf dahil olmak zere, gvenli depolama, maniplasyon ve tama olanaklar salamaldr. (2) alanlarna, yalnz ilerini yapmak veya belirli grevleri yerine getirmek zere giren alanlardan bakalarnn girmemesini uygun tedbirlerle iveren salamaldr. Bu art rnein bir giri kart veya kimlik kontrol yntemiyle gerekletirilebilir. letmenin merkezi bir noktasnda (rn. ilgili alan dndaki bir usta brosunda) tutulan kayt defterleri ve kayt kartlar uygulamas kendini kantlamtr. Ayrca yetkililer iin anahtar, verici veya manyetik kart kullanlabilir. (3) T+ ve T ile iaretlenmi olan madde ve preparatlar kilit altnda veya yalnz ehil kiilerin eriebilecei yerlerde saklanmal veya depolanmaldr. Bu akaryakt istasyonlarndaki benzin tr akaryaktlar iin geerli deildir. Kanserojen, mutajen ve reme kabiliyetini tehdit eden maddelerden kaynaklanan risklerin olduu blgeler daimi olarak veya geici olarak (risk olasl devam ettii srece) snrlandrlmaldrlar. (4) T+ ve T ile iaretlenmi olan madde ve preparatlarla ilikili ilerde iyerinde gda ve benzeri maddelerin tketilmesi yasaktr. (5) Ciltle temastan ve kontaminasyonlarn tanmasndan kanmak iin hijyen tedbirleri alnmaldr. 131

(6) Az yoluyla almdan da kanlmasn iveren salamaldr. Bu yalnzca gda ve benzeri maddelerin tketilmesi iin deil, ayn zamanda kontaminasyonlarn tanmasndan kanmak iin de gereklidir, rn. dna tehlikeli madde bulam olan koruyucu eldivenlerde. Byle olan koruyucu eldivenler, temiz i alanlarndaki i aralar ve dier nesnelere dokunulmadan nce gvenli bir ekilde karlmaldr. (7) Kilit altnda saklama art kilitli alma odalar ve ambarlar (anahtar, manyetik kart, verici, RFID) veya kilitli dolaplar ile salanabilir. Kapal ve kontrol edilen bir iletme sahas da buna yardmc olabilir. (8) Teknik havalandrma dzeneinin devre d kald alanlarca kolayca ve derhal fark edilebilir olmaldr, rn. otomatik devreye giren grsel ve sesli alarm yoluyla. (9) Etkililik denetimi, zellikle ykm, tadilat ve yenileme ilerinde iyeri snr deerine uyulmasnn olanakl olmad sonucunu verirse, iveren alanlarn maruz kalma durumunu en son teknoloji elverdii lde mmkn olduunca azaltmal ve derhal ek koruyucu tedbirleri almal, zellikle de kiisel koruma donanmlarn hazr bulundurmaldr. (10) Ykm, tadilat ve yenileme ileri iin tercihen ilgi TMTK 519 Asbest: Ykm, tadilat veya yenileme ileri veya 524 Kontamine blgelerde tadilat ve alma dokman esas alnmaldr. (11) Ykm, tadilat ve yenileme ilerinde maruz kalma durumunu etkili ekilde azaltabilmek iin rnein kapslleme, mekan havasnn nemlendirilmesi veya mekan scaklnn drlmesi gibi koruyucu tedbirler alnabilir. (12) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Fkra 6 uyarnca olan risk deerlendirme dokmantasyonunda iyeri snr deerlerine uyulmas iin hangi srekli tedbirlerin uygulanaca tespit edilmelidir. 6.4 Tamamlayc nitelikte olan kiisel koruyucu tedbirler Solunum iin ve cilt temasna kar kiisel koruma donanmlarnn kullanlmas koruyucu teknik ve organizasonel tedbirlere ek olarak gerek132
li olabilir. Bu art zellikle cilt ve mukozann (rn. gzler) korunmas ve solunumu kapsamaktadr. Koruyucu gzlkler, yz maskeleri, nlkler ve kimyasal koruyucu eldivenlerin yan sra, gerei halinde koruyucu giysiler giyilmelidir. zellikle kokusuz ve tatsz gazlar ve buharlarda uygun solunum koruyucunun seimine ve filtreli cihazlarda kullanm sresinin saptanmasna ayrca nem verilmelidir. 6.5 Tamamlayc nitelikteki koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesi (1) Kapsllemenin etkililii, rnein model gazlarla veya dumanl hava akm ler ile kontrol edilmelidir. (2) yeri snr deerlerine uyulduunu iveren temin eder. Bunun iin gerekli lmleri iveren yapmak zorundadr. alanlarn maruz kalma durumunu etkileyebilecek olan koullar deitiinde de yine lm yaplmaldr. TMTK 402, hakknda iyeri snr deeri belirlenmi olan maddelerde etkililik kontrolne ilikin gereklilikleri somutlatrmaktadr. (3) veren ayrca, edeer kantlama yntemleriyle iyeri snr deerlerine uyulduunu belgelendirme olanana sahiptir. Bir kantlama yntemi Tehlikeli Maddeler Kurulunca (TMK) edeer olarak tanmlanmsa, iveren bir iyeri lmnn yerine bunu uygulayabilir. Kanserojen, mutajen veya reme kabiliyetini tehdit eden maddeler iin iyeri lm yaplmaldr. Ancak gerekeli nedenlerle bir sonucun elde edilmeyecei beklenebiliyorsa, bundan vazgeilebilir. rnein maddeler llebilir bir buhar basnc veya tozama olmakszn kullanlyorsa, byle bir durum sz konusu olabilir. Alman Federal alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (BMAS) sz konusu faaliyet iin prosese ve maddeye zg kriterler (PMK) yaynlarsa, iveren bunda tarif edilen asgari gereklilikleri (koruyucu tedbirler) benimseyebilir.
133

TMTK 500 Ek 1 Tehlikeli ilerle ilgili faaliyetlerde dikkat edilecek ilkelere ilikin bir kontrol listesi rnei Bu kontrol listesi Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 uyarnca olan ilkelerin balca hususlarn esas almaktadr ve somut uygulamalarda iletmedeki koullara uyarlanmaldr. Tehlikeli Madde Ynetmelii uyarnca dk tehlikeli bir faaliyet sz konusuysa, kontrol listesinin tm maddelerinin uygulanmas gerekli deildir (Risk derecesi dk hanesine belirtilir). Bu sayede bu noktalar engelleyici bir kusur tekil etmezler.
Kusur/ Kusur/ Dnceler Dnceler Bilgi Toplama ve letme i aretleme letmedeki tehlikeli maddeler bilinmektedir zerinde tehlike iaret bulunan satn alnm madde ve rnler zerinde tehlike iaret bulunmayan satn alnm madde ve rnler iletmede retilen tehis edilebilir madde ve rnler (ara rnler) Tehlikeli maddeler iyi bir ekilde ayrt edilebilmektedirler kaplar, ambalajlar ve aktarma ambalajlar belirgin olarak tanmlanmtrlar tehlike iaretlemesi (aparatlar ve boru tesisat dhil) uygunsuz yaz/iaretleme yoktur atk bertaraf kaplar belirgin olarak tanmlanmtr Gvenlik bilgi formlar arivlenmektedir eksiksiz olarak gncel her alan iin ulalabilir Tehlikeli maddeler fihristi tutuluyor ve gncelleniyor gvenlik bilgi formuna gndermede bulunuyor
134

Kusur/ Kusur/ Dnceler Dnceler Mahallinin ve yerinin Tasarm Kolay temizlenebilir yzeyler (rn. meknlarndaki duvarlar, tavanlar) Yer kaymaz ve kolay temizlenebilirdir Toz iin kelme olana dktr Yeterli dzeyde teknik ve doal havalandrma vardr Teknik havalandrma tesislerinin alr durumda olmas salanmaktadr Teknik havalandrma tesisatlar arzalandnda otomatik uyar sistemi almaktadr Hava iletimi tehlikeli maddelerle nc ahslara ynelik bir kirlilik tehdidi oluturmamaktadr Dinlenme odas veya alan vardr (alan says veya gvenlik/salk nedeniyle gerekliyse) Akan suyu, temizlik maddeleri ve el kurulama olana olan ykanma olana veya shhi odalar vardr Giysi asklar veya soyunma odalar (i giysileri gerekliyse) Sal tehlikeye sokmakszn yeme ve ime olana vardr Tozsuz boaltma, doldurma ve dkme noktalar d yksekliinin az olmasyla salanmtr tozsuz kaplamalar ile salanmtr Tozsuz alma ve bertaraf teknikleri Nemli temizleme veya sanayi tipi elektrik sprgesi kullanm Daldrma, srme veya rulo yntemi (pskrtme yntemi yerine) Bakm ileri iin uygun i aralar ve sreleri hazr bulundurulmaktadr Teknik koruyucu tedbirlerin ilerlii ve etkililii dzenli olarak, ancak en az ylda bir kontrol edilip belgelendirilmektedir Yalnz bilinen ve ngrlm olan tehlikeli maddeler kullanlmaktadr alma
Srelerinin ve Organizasyonunun Tasarm
135

Kusur/ Kusur/ Dnceler Dnceler yerindeki tehlikeli madde miktar gnlk gereksinimle snrlandrlmtr Kaplar kapal tutulmakta ve yalnz iinden madde almak iin almaktadr Tehlikeli maddeye maruz kalabilecek alan says snrlandrlmtr zaman bakmndan dier faaliyetlerden ayrlarak mekn bakmndan dier faaliyetlerden ayrlarak yerindeki tehlikeli madde kirlilii ve kontaminasyon sre ve kapsam olarak olabildiince dk tutulmaktadr Ak havada toz reten faaliyetlerde srt rzgara dnk olarak allyor Szm veya dklm i maddelerinin temizlenmesi iin uygun aralar mevuttur ve kolayca eriilebilirdir Atk bertaraf iin kapatlabilir veya kilitlenebilir kaplar hazr bulunmaktadr Gerekli olmayan tehlikeli maddeler, boaltlm kaplar ve temizlik bezleri iyerinden uzaklatrlp gerei gibi bertaraf edilmektedirler
Tehlikeli Maddelerin Saklanmas ve Depolanmas (Asgari Gereklilikler) Tehlikeler kap veya ambalaj zerindeki uygun iaretleme sayesinde aka fark edilebilmektedir Gda maddeleriyle kartrlabilecek kaplar iinde bulundurulmamaktadrlar yeri belirlenmi ve anlalr ekilde dzenlenmi depolama yerlerinde depolanmaktadrlar aretlemi depolama yerlerinde Tozsuz ekilde lalardan, gda maddeleri ve yemlerden (ve bunlarn katk maddelerinden) uzakta Tozayan tehlikeli maddeler depolanrken uygun depolama teknii, depolama aralar ve yardmc aralar kullanlmaktadr
136

Kusur/ Kusur/ Dnceler Dnceler Hijyeni lkeleri Gerekli i giysileri giyilmektedir Kirlenmi i giysileri deitirilmektedir Gerekli olan kiisel koruyucu donanm verilen eitime dayanarak amacna uygun olarak kullanlmaktadr Dinlenme odalarna/yerlerine veya nbet yerlerine ar kirli i giysileriyle girilmemektedir Kumanya faaliyet alannn dnda saklanmakta ve tketilmektedir Cilt zerine srayan veya bulaan tehlikeli maddeler derhal temizlenmektedir Temizlik bezleri el temizliinde kullanlmamaktadr Tozlu i giysileri silkelememekte ve hava tutarak temizlenmemektedirler yerleri dzenli olarak toplanmakta ve temizlenmektedir tozlar basnl havayla temizlenmemektedir Nemli temizleme veya sanayi tipi elektrik sprgesi kullanm kaplar temiz tutulmaktadr toz keltileri dzeli olarak giderilmektedir kirlenmi olan i aralar ve cihazlar temizlenmektedir teknik havalandrma sistemlerindeki keltiler ve kirler dzenli olarak temizlenmektedirler dklm veya szm tehlikeli maddeler derhal temizlenmektedirler
137

TMTK 500 Ek 2 Teknik adan szdrmaz tesis ksmlarna rnekler (1) Deerlendirme iin proses endeksi esas alnr. Bu, madde ile ilikili faaliyeti ve bundan ortaya kan srece bal maruz kalma potansiyelini tarif eder ve bylece tehlike iin bir ldr. Srece zg koullarn deerlendirilerek proses endeksinin saptanmas iin tesisin veya tesis ksmlarnn uzman gzyle incelenmesi gerekmektedir. Her ilevsel para deerlendirilmelidir. rnek katalog ilevsel paralarn snflandrlmasna dair bilgiler vermektedir. rnek katalogunda olmayan ilevsel paralar benzeimlerden yola klarak snflandrlabilirler. Teknik adan szdrmaz tesis paralar veya tesisler hep birlikte teknik adan szdrmaz bir sistem oluturabilirler. Bu sistemin bileenleri ve snrlar, riske uygun bir deerlendirme yaplabilecek ekilde seilmelidir. Buna gre, somut teknik tasarma gre tek bir dolum noktasnn ayr olarak incelenmesi yeterli olabilirken, baka hallerde retim tesisinin tamamnn deerlendirilmesi gerekmektedir. (2) Proseslere zel koullarn deerlendirilmesi iin 0,25, 0,5, 1, 2 ve 4 proses endeksleri kullanlabilir. Tesis, tesis paras veya i sreci en yksek proses endeksine sahip olan ilevsel parann endeks deerine gre snflandrlr. (3) yeri snr deerlerine uyulduunun varsaylabilmesi iin tesisin, tesis parasnn veya i srecinin ilevsel paralarnn hepsinin proses endeksi 0,5 kapal tip sistem, szdrmazlk salanmtr, 0,5 btnleik emi sistemi olan ksmen kapal tip sistem, 0,5 yksek etkili emi sistemi olan ksmen ak tip sistem, ile snflandrlm olmaldr. (4) Proses endeksi 1 olan ilevsel paralarda iyeri snr deerine uyulmas her zaman temin edilememektedir. Bu trden ilevsel paralar unlardr 1 kapal tip sistem, szdrmazlk salanmamtr, 1 etkili emi sistemi olan ksmen ak tip sistem. 138
(5) Deerlendirme endeksleri 2 ve 4 olan ilevsel paralarda iyeri snr deerine uyulmas her zaman temin edilememektedir. Bu trden ilevsel paralar unlardr 2 basit emi sistemi olan, amaca uygun olarak alan ksmen ak tip sistem, 2 basit emi sistemli ak sistem, 4 ak tip sistem veya ksmen ak tip sistem, 4 doal havalandrma. (6) Proses endeki 0,5den byk olan ilevsel paralarda iyeri snr deerlerine uyulmas ayrca fiziksel-kimyasal zelliklere ve bunun doru ekilde kullanlp kullanlmadna baldr. (7) Bir tesiste veya tesis parasnda mevcut olan ilevsel elemanlarn hepsi kapal tip, szdrmazlk salanm veya btnleik emi sistemi olan zelliklerine sahiplerde, bu TMTK anlamnda bunlar kapal sistem olarak deerlendirilebilirler. Uygun olan ilevsel paralara proses endeksi 0,25 verilir. Bunun tesinde dorudan cilt temasndan kanlmaldr. Endeksi 0,5den byk olan tesisler gerei halinde ek yeterlilik salamaldrlar. (8) Sklebilir balantlarn says gerekli olanla snrlandrlmaldr. Balant tesis edildiinde, bunlarn szdrmazl test edilmelidir. Def edilen hava alanlar iin bir tehlike tekil etmeyecek ekilde bertaraf edilmelidir, rn. hava artma sistemine veya mealeye verilmelidir.
139
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 3 4 5 6 7 var
levsel para
Uygulama tipi
Uygulama rnekleri Proses endeksi
1 0,25 0,25
Statik contalar
1.1 lehimli
Statik contalar
zlemeyen kaynakl balantlar
1.2 Kesmeli ve skmal geme halkal 0,25 balantlar < DN 32 NPT di <N50, At< 0,25 100C
Statik contalar
zlebilir ba- Kaynakl dudakl 0,25 lantlar conta
Balantlar gerekli sayya indirgenmelidir Balantlar mmkn olduunca az almaldr Yeniden iletime almadan nce szdrmazlk kontrol Balantlar ayrldktan 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla sonra yeniden iletime szdrmazlk salanr* alrken yeni conta kullanlmaldr
140
Kesmeli ve skmal geme halkal balantlar > DN 32 1 NPT di < DN 50,veya t < 100 C 1
letme gerei alacak flanlar mmkn 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla olduunca lamba ve szdrmazlk salanr* zvanasz olmal (aplk yapabilir)
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Uygun contaya sahip lamba ve zvanal flan 1 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* Uygun contaya sahip girintili ve kntl flan 1 V oluklu ve uygun V oluk contal flan 1 1 Dz conta tal ve uygun contal flan var
levsel para
Uygulama tipi
141
2 Kendinden ayarl salmastra contas (yay baskl) Engel blgeli iftli salmastra 1 1
1.3
Yar statik contalar
1.3.1
Armatrler
Armatrlerin kumanda milleri ve mil contalar, Salmastral conrn. kresel va- talar nalar, musluklar, vanalar
1 Dzenli denetim ve yenilemeyle
0,25 No. 5.2.6 TA Hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi 0,25 Engel basn sisteminin denet- Dzenli gzle kontrol lenmesiyle veya PLT dzenei
No Aklamalar Ek Tedbirler yok O-ring conta 1 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr ve No. 5.2.6 TA Hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi 0,25 No. 5.2.6 TA Hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi 0,25 No. 5.2.6 TA Hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi var
levsel para
Uygulama tipi
Musluk salmastra contas 1
Piston contas 1 0,25 0,25 Krkl conta Diyafram conta Manyetik kavrama 0,25 Salmastral contalar 2 1 1 1 1 Kendinden ayarl salmastra contas (yay baskl) Engel blgeli iftli salmastra O-ring conta Piston contas
142
1.3.2
Dier
Kumanda milleri
1 Dzenli denetim ve yenilemeyle 0,25 No. 5.2.6 TA Hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi 0,25 Engel basn sisteminin denet- Dzenli gzle kontrol lenmesiyle veya PLT dzenei
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Krkl conta 0,25 0,25 0,25 0,25 Diyafram conta Diyafram conta var
levsel para
Uygulama tipi
Dinamik contalar
2.1 Manyetik kavra0,25 malar
Dner paral Hermetik szdr Kapsll motor contalar maz
143
ift kayar halkal 1 conta Bloker svl iftli 1 kayar halka conta Salmastral conta 2 Kendinden ayarl salmastra contas 1 (yay baskl) con Labirent conta 2
Temassz olma- Tekli kayar halkal 1 yan contalar conta
0,25 Engel basn sistemi dzenli kontrollerle (gnde 1 kez) denetlenerek veya rn. alarml PLT dzenekleriyle 1 Dzenli denetim ve yenilemeyle 0,25 No. 5.2.6 TA hava uyarnca ve No. 5.2.6 TA hava uyarnca edeerlii belgelendirilmi
Temassz talar
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Gaz yaltml con1 talar 0,25 Gaz aknn denetlenmesiyle Krkl vanalar 0,25 Krkl contal 0,25 pistonlu pompalar con- Diyafram palar pom0,25 Konik diyaframl 0,25 vanalar manet Pistonlu pompalar 1 Syrma segman1 lar var
levsel para
Uygulama tipi
2.2
Osilasyonlu paralar iin con- Krkl conta talar
Diyafram talar
144
Conta leri
Madde teslim ve dolum noktalar
3.1
Kat iin
maddeler
3.1.1
uvallar
No Aklamalar Ek Tedbirler yok var
levsel para
Uygulama tipi
3.1.1.1
uvallar (boalt- Ak menhol, Elle boaltma ma) ak kap 4 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) 4 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle

Kap iinde bir tehlikeli madde varsa, bunun da dikkate alnmas gerekir
145
uval yarma ve boaltma makinesi
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) var
levsel para
Uygulama tipi
Btnleik emi sistemi olan kapsll uval yarma ve boaltma makinesi 1 0,5 Bo uvallar kapsl iinde sktrlp paketlenir, denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) 4
3.1.1.2
146
Elle doldurma, uvallar (doldurak azl uval Elle dkme ma) doldurma
Vanal uval doldurma makinesi, uval doldurma rn. pnmatik pa4 dzenei ketleyici, helezon paketleyici, net dolum tarts
2 Dier emi dzenekleriyle
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle Vakumlu paket2 leyici 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle Btnleik emi sistemli tam kapsl- 1 l dolum makinesi Hortumlu torbala1 ma makinesi 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* var
levsel para
Uygulama tipi
147
Elle boaltma 4
3.1.2
Battal boy, byk boy uvallar 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse
3.1.2.1
Battal boy, byk boy uvallar Ak menhol (boaltma)
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) 4 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) 4 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 2 Dier emi dzenekleriyle var
levsel para
Uygulama tipi
Byk uval boaltma dzenei
148
Ak byk uval Elle dkme doldurma
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) Ak doldurma 4 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) Btnleik emi sistemli tam kapsl- 1 l dolum makinesi 0,25 zel dolum balklaryla (rn. yandan yaltml) tozsuz kapama teknii; dolum balndan dklme engellenir, denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 2 Dier emi dzenekleriyle var
levsel para
Uygulama tipi
149
Byk uval kan4 tar
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 1 Etkili emi dzenekleriyle 1 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm, baka tehlikeli madde mevcut deilse 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Emisyonsuz kullanm biimlerinin kullanm (rn. anmasz Master Batch) var
levsel para
Uygulama tipi
150
1 4
3.1.3
Konteynr
3.1.3.1
Konteynr altma)
(bo- Kapal boaltma dzenekli
0,25 zel tedbirlerle (rn. denetlenen formlu balant) szdrmazKonteynrn kapak conlk salanmsa ve btnleik tas No. 1.2 artlarna emi dzenei varsa, denetim uygun olmaldr ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 0,25 zel tedbirlerle (rn. denetlenen formlu balant) szdrmazlk salanmsa ve yksek etkili emi dzenei varsa, denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 2 Dier emi dzenekleriyle
Ak kap
No Aklamalar Ek Tedbirler yok 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle var
levsel para
Uygulama tipi
3.1.3.2
Konteynr durma) 1
(dol- zel dolum dzenekleriyle
0,5 zel tebirlerle (rn. denetlenen formlu balant) szdrmazlk salanmsa, denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr* 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenei ile, denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*
Ak kap
151
1 Mekanik iletim, rn. helezon kon- 4 veyr
3.1.4
Variller
3.1.4.1
Variller (boalt- Boaltma dze Kapal ma) neiyle
0,25 zel tebirlerle szdrmazlk salanmsa (rn. denetimli zel kapanan balant) ve btnleik emi dzenei varsa 0,5 zel tebirlerle szdrmazlk salanmsa (rn. denetimli zel kapanan balant) ve yksek etkili emi dzenei varsa
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Pnmatik rn. fan 4 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle Mekanik iletim, rn. helezon kon- 4 veyr 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle Pnmatik iletim, 4 rn. fan 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle 1 0,25 zel tebirlerle szdrmazlk salanmsa (rn. denetimli zel kapanan balant) ve btnleik emi dzenei varsa 2 Dier emi dzenekleriyle iletim, var
levsel para
Uygulama tipi
Ak kap
152
3.1.4.2
Variller (doldur- zel dolum dma) zenekleriyle
levsel para
Uygulama tipi
Ak dolum
0,25 zel tebirlerle szdrmazlk salanmsa (rn. denetimli zel kapanan balant) ve btnleik emi dzenei varsa 2 Dier emi dzenekleriyle 1 Etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle
153
1 Dier kullanm (balant hortumlar 2 ve balant aralar iletmece verilmez)
3.1.5
Silo aralar
3.1.5.1
Silo arac (bo- Rijit borulu, altma) mafsall
0,5 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balama ve skme ilemlerinde artk maddenin tamamen toplanmasyla 0,5 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balama ve skme ilemlerinde artk maddenin tamamen toplanmasyla 1 Artk miktarlarn tamamen toplanmasyla
Sabit kullanm Hortum balan- (balant hortumlar 1 tlar ve balant aralar iletmece verilir)
levsel para
Uygulama tipi
3.1.5.2 0,5 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balama ve skme ilemlerinde artk maddenin tamamen toplanmasyla 1 Artk miktarlarn tamamen toplanmasyla
Silo aralar Rijit borulu, (doldurma) mafsall 1
0,5 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balama ve skme ilemlerinde artk maddenin tamamen toplanmasyla
Sabit kullanm Hortum balan- (balant hortumlar 1 tlar ve balant aralar iletmece verilir) Dier kullanm (balant hortumlar 2 ve balant aralar iletmece verilmez) 1
154
Musluklar 1 Yass srgler 1 Srg plakas 1
3.1.6
Silolar, dolum Giri ve k artesisleri, dkme Kapaklar matrleri konteynrlar
0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, dzenli temizlik 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, dzenli temizlik 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, dzenli temizlik 0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, dzenli temizlik
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Yumuak contal 1 giyotin vana Diyafram srg Hortum vanas 1 1 var
levsel para
Uygulama tipi
3.2
Akkanlar iin madde teslim noktalar
155
Gvenli noktada gaz transferli veya gaz ayrml, artma 1 veya yakma tesisine ayrlan Gvenli noktada gaz transferi ve gaz 4 ayrm yok Varil pompas veya 4 hortumla
3.2.1
Kk konteynr ve variller
3.2.1.1
Sabit balantl Kk konteynr (boru tesisat, ve variller (bo- hortum balantaltma) s, mafsall balant)
0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balant Balant elemanlar kurulduktan sonra szdrmazlk iin bkz. No. 1 testi, artk miktarlarn tamamen toplanmasyla
Ak kap
Emi dzenei dzenli olarak kontrol edilir, 1 Kaaksz ve damlatmayan tip, dolum ileminden heyksek etkili emi dzenekli men sonra kk konteynr veya varil kapatlmaldr
No Aklamalar Ek Tedbirler yok var 0,25 Btnleik emi dzenei ile Emi dzenei dzenli ve kap kapal birim iinde aolarak kontrol edilir lp kapatlyorsa
levsel para
Uygulama tipi
Kapal birimler Kapslleme, ka1 iinde boaltma bin uygulamas
3.2.1.2
Sabit balantl Kk konteynr (boru tesisat, ve variller (dol- hortum balantdurma) s, mafsall balant) Gaz transferi ve 4 gaz ayrm olmayan 1 Kaaksz ve damlatmayan tip, etkili emi dzenekli
Gvenli noktada gaz transferli veya gaz ayrml, artma 1 veya yakma tesisine ayrlan
0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balant Balant elemanlar kurulduktan sonra szdrmazlk iin bkz. No. 1 testi, artk miktarlarn tamamen toplanmasyla
156
Dolum hortumuy4 la Kapslleme, kabin uygulamas Gvenli noktada gaz transferli veya gaz ayrml, artma 1 veya yakma tesisine ayrlan
Ak kap
Emi dzenei dzenli olarak kontrol edilir, 0,5 Kaaksz ve damlatmayan tip, dolum ileminden heetkili emi dzenekli men sonra kk konteynr veya varil kapatlmaldr 0,25 Btnleik emi dzenei ile Emi dzenei dzenli ve kap kapal birim iinde aolarak kontrol edilir lp kapatlyorsa
3.2.2
Tanker/kamyon, byk konteynr
3.2.2.1
Sabit balant, Tanker/kamyon, rn. sabit bor byk konteynr tesisat, hortum (boaltma) balants, elik ykleme kolu
0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balant kuBalant elemanlar rulduktan sonra szdrmazlk testi, iin bkz. No. 1 artk miktarlarn tamamen toplanmasyla
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Gaz transferi ve 4 gaz ayrm olmayan 2 1 Artk miktarlarn tamamen toplanmasyla var
levsel para
Uygulama tipi
Dier hortum balantlar
3.2.2.2
Gvenli noktada Sabit boru teTanker/kamyon, gaz transferli veya sisat, hortum byk konteynr gaz ayrml, artma 1 balantlar, e(doldurma) veya yakma tesisine lik ykleme kolu ayrlan Gaz transferi ve 4 gaz ayrm olmayan Doldurma borusu 4
0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balant Kaplar doldurulduktan kurulduktan sonra szdrmazlk hemen sonra kapatltesti, artk miktarlarn tama- maldr men toplanmasyla
157
1 1
Ak doldurma
1 Yksek etkili emi dzeneiyle, Kaplar doldurulduktan artk miktarlar tamamen topla- hemen sonra kapatlnarak maldr
3.3
Gazlar iin madde teslim noktalar
3.3.1
Gaz (doldurma ve boaltma)
0,25 Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr*, balant kurulduktan sonra szdrmazlk testi, gvenli noktadan artk gaz ayrm, veya artma veya yakma tesisine ayrm
levsel paralarla ilgili olarak bkz. No. 1; szdrmazlk denetimi Kaza nleme Yn. Md. 19 Gazlar (VBG 61) uyarnca
Numune noktalar
alma
No Aklamalar Ek Tedbirler yok Vana, musluk 1 Yksek etkili emi dzenekleriyle 4 2 Dier emi dzenekleriyle var
levsel para
Uygulama tipi
4.1
Ak alma
numune
4.2
Kapal alma 1
numune
bkz. Kimya Sanayi Mes0,25 Denetim ve yenileme yoluyla lek Birlii Bilgi Blteni szdrmazlk salanr* T 026-2/96 Numune alma
Kaplar iinde depolama Yeterli havalandrmayla (en az 2 kat hava deiimi) Yeterli havalandrmayla (en az 2 kat hava deiimi) 2 Dier emi dzenekleriyle
158
Torba, plastik, tekstil, kt ve ok 0,5 katmanl uvallar 4
5.1
Belirli patlay- Nakil ambalajclar hari, kat lar GGVSE uya- Varilleri konteynr 0,25 maddeler rnca
5.2
Kat maddeler, Nakil ambalajbelirli patlayclar GGVSE uyalar (nitrogliserin rnca ieren)
1 Yksek etkili emi dzenekleriyle 0,5 Yksek etkili emi dzenekleriyle
levsel para
Uygulama tipi
5.3
Akkanlar
Konteynr, metal Nakil ambalajvaril, teneke, plaslar GGVSE uya0,5 tik varil (Hobock), rnca tp, kutu, kap
Yeterli havalandrmayla (en az 2 kat hava deiimi) Yeterli havalandrmayla (en az 2 kat hava deiimi)
5.4
Gazlar
Basnl gaz tpleNakil ambalajri, basnl gaz konlar GGVSE uya1 teynrlar, basnl rnca gaz varilleri
159
0,5 Denetim ve yenileme yoluyla levsel paralarla ilgili olarak bkz. No. 1; szdrmazlk salanr* szdrmazlk denetimi Kaza nleme Yn. Md. 19 Gazlar (VBG 61) uyarnca
* Denetim ve yenileme yoluyla szdrmazlk salanr: Tesis ve donanm paralarndaki zlebilir balantlarn szdrmazl denetim ve muayene tedbirleriyle ve yenileme tedbirleriyle kalc ekilde temin edilebilir:

zlebilir balantlarn mevcut durumunun tespit edilmesi ve deerlendirilmesi iin olan denetleme ve muayene tedbirlerinin uygulanmas, iletmenin kendine zg gerekliliklerine, balantnn trne ve yapsal tasarmna, iletilen tehlikeli maddelerin zelliklerine gre belirlenmi bir plan ve nceden belirlenmi sreler erevesinde gereklemelidir. Bu trden tedbirler rn. unlardr: Alman Gaz ve Su htisas Birlii DVGW alma Dokman G 464 veya Melek Birlii Kurallar MBK 500 uyarnca szdrmazlk testi, Tesisin grlebilir kaak yerleri bakmndan gzle kontrol edilmesi, rn. aa kan akkanlar, szntlarn, kokularn, seslerin veya buzlanmann kontrol edilmesi, Seyyar kaak gsterge ve kaak arama cihazlaryla tesis turuna klmas, rn. pitot tp, FID, tanabilir gaz uyar dzenekleri, zlebilir balantlarn kpkle kontrol edilmesi, Gaz uyar dzenekleriyle iyerindeki havann denetlenmesi, Mafsall hortumda veya doldurma hortumunda otomatik szdrmazlk kontrolleri. zlen balantlarn yeniden istenen dzeye getirilmesi iin duruma gre gerekli olabilecek yenileme tedbirleri mnferit hallerde sz konusu tehlikeli maddeye, hasarn trne ve kapsamna, alnacak koruyucu tedbirlere ve gvenlik tedbirlerine uygun olarak planlanmal ve uygulanmaldr. Yeniden iletime almadan nce, yenilenen balantlar ayrntl bir szdrmazlk testine tabi tutulmaldrlar. Bununla ilikili olarak ayrca bkz. DIN 31051:2003-06.
160
Ek 3: Teknik havalandrma iin koruyucu tedbirlere rnekler Burada teknik havalandrma dzeneklerinin uygulanmasna ilikin baz rnekler verilmitir. ekil 1de, doldurma kabnn kapal bir ekilde kartrma tankna baland kapal bir sistem yardmyla yaplan doldurma ilemi grlmektedir. Kabn etrafnda ayrca bir kabin bulunmakta, eldivenli geitle donatlabilecek olan kk bir aklktan da el ieri girmektedir.
ekil 1: Btnleik emi sistemi ekil 2de emi alan iinde elle allan btnleik emi sistemi grlmektedir.
ekil 2: Ak ekilde allan btnleik emi sistemi 161

Emisyon kayna etrafna bitiik (yarkl emi, kenar delikleri zerinden emi) olan ve tam buna gre ayarlanm bir def hava debisine sahip olan bir kenardan emi sistemi, doru yaplmsa, yksek etkilidir. Hava debisi az olduunda, havayla tanan tehlikeli maddeler dar kaarlar, hava debisi fazla ekil 3: Yksek etkili kenardan emi sistemi olduundaysa kap ieriinin buhar basnc yksekse byk oranda madde def hava kanalndan dar atlr. Sert hareketler, rn. uval veya kaplarn silkelenmesi, hava akmyla beraber havada tanan tehlikeli maddelerin sistemin yakalama alan dna kmasna yol aabilirler. Younluu ok az olan gazlar ve buharlar bu sistemden kolayca kaabilirler, bunlarn k yerinin zerinden toplanmas gerekmektedir. Tank iinden emite, doldurma noktasnda doru noktaya ynelik, kap iine doru olan bir hava akm elde edilir ve bu sayede havayla tanan tehlikeli maddelerin kaptan dar kmas nlenir ve ayrca maddenin bu hava akmyla tank iine tanmas salanr (ekil 4). Dolum yerinin uygun ekilde tasarlanmasyla bu emi sisteminin yakalama derecesi daha da artr- ekil 4: ten emili tank 162
labilir. Def hava debisinin madde yakalanmas salanacak ancak tankn ii boaltlmayacak kadar byk olmasna dikkat edilmelidir, rnein buhar basnc yksek olan akkan svlarn kullanmnda. Yalnz bir boru veya hortumdan oluan basit bir kaynanda emi sistemi ancak iyi ekil 5: Kaynanda emi tasarlanm ve yerletirilmise etkili olur (ekil 5). Bunun etkili olabilmesi iin emisyon kaynann en yaknna getirilmesi gerekmektedir. El hareketlerinin yarat akm bile havayla tanan tehlikeli maddelerin yakalama alanndan dar kamasna neden olabilir. Younluu ok az olan gazlar ve buharlar bu sistemden kolayca kaabilirler, bunlarn k yerinin zerinden toplanmas gerekmektedir, rn. bir davlumbaz veya aspiratr ile. Genel bir kapal mekn havalandrmas hava iindeki tehlikeli maddelerin gelen taze hava sayesinde seyreltilmesini salar (ekil 6). Doru yerletirilmise, tehlikeli maddeleri byk lde alanlarn soluma alanndan uzaklatrabilir. Havayla tanan tehlikeli maddelerin younluuna gre def edilen hava tavandan veya yerden gtrlmelidir.
ekil 6: Kapal mekn havalandrmas 163

TMTK 500 Ek 4 Sodyum hipoklorit zeltisinin aktarlmas srasnda alnacak teknik tedbirler ve organizasyonel tedbirler 1 Uygulama alan TMTK 500 dokmannn bu ekinde tarif edilen tedbirler %5 - %25 aktif klor ieren sodyum hipoklorit zeltisinin (piyasadaki ticari tanmlar: amar suyu, aartc, hipo, ozon suyu) aktarlmasyla ilikili olarak uygulanrlar. - depolama tanklarndan nakliye tankerlerine ve ambalajlara, - nakliye tankerlerinden depolama tanklarna ve ambalajlara, - ambalajlardan nakliye tankerlerine ve depolama tanklarna aktarlrken. Burada alnan tedbirler yalnzca madde karmasndan kanlmasna yneliktir. 2 Genel hususlar (1) Sodyum hipoklorit zeltisi asitle karrsa, ok hzl bir ekilde byk miktarlarda klor aa kar. Bu keskin kokulu, yeilimtrak sar renkli gaz havada yalnzca %0,5 - %1 orannda olmas halinde memeli hayvanlar ve insanlar zerinde ani lmcl etkiye sahiptir. nk solunum yollarn ve akcierdeki bronlar yakmaktadr. Hatta havadaki %0,01lik bir younluk bile uzun sreli soluma sonunda lmcl etkiye sahip olabilir. Asitle girdii tepkimeden baka, sodyum hipoklorit zeltilerinin baka tehlikeli tepkimeleri de bilinmektedir: - gl indirgeme maddeleri gl bir snn aa kmasna neden olurlar, - oksitleyiciler tehlikeli gazlarn aa kmasna neden olurlar (klor veya yangna neden olabilecek oksijen), - Amonyum hidroksit zeltileri, amonyum tuzlar ve eitli organik maddeler iddetli, ksmen patlama eklide seyreden tepkimelere neden olurlar. (2) Bu temel bilgiler nda uygun teknik ve organizasyonel tedbirlerin kombinasyonlaryla sodyum hipokloritin aktarlmas s164
rasnda ortamda mevcut baka kimyasallarla karma olmamas temin edilmelidir. (3) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uyarnca risk deerlendirmesi srasnda sodyum hipoklorit zeltilerinin ortamda mevcut baka kimyasallarla karmas sorunu zellikle gz nnde bulundurulmaldr. 3 Depolama tanklarnn doldurulmas (1) Sodyum hipoklorit zeltisinin doldurulmasnda kullanlan hortumlar, balant paralar vs. yalnz bu rn iin kullanlmaldrlar. Bu i iin kullanlan hortumlar ve boru tesisat Hipoklorit ibaresiyle iaretlenmelidirler. (2) Depolama tanknn yanl doluma kar emniyetinin salanmas iin dolum hatt iine bir pH elektrotu veya bir scaklk denetisi monte edilir. pH elektrotu kullanmnda yalnz asidik ortamlarn alglandna dikkat edilmelidir. Scaklk denetimi, dolum maddesi depolama tankna ulamadan nce, dolum maddesi ile depolanan madde depolama tanknn dnda tepkimeye girecek ekilde tasarlanm olmaldr. Deerlendirmeyi yapan bir elektronik devre zerinden gerei halinde dolum ilemi otomatik olarak durdurulur. (3) Bu trden bir tesisat teknik veya ekonomik olarak yaplabilir deilse, teknik/organizasyonel tedbirleri (tercihen sol dili, vana, kilitlenebilir balant manonu, madde kimlik kontrol) ile dolum hattnn yalnz dolum ilemi srasnda ak olmas temin edilmelidir. Bu balamda ara srcs ve ambar personeli iin 4 gzle kontrol ilkesi geerlidir. 4 Nakliye tankerleri (1) Bu kurallar kapsamnda nakliye tankeri olarak tankerler, bindirme tankerler, tanker konteynrlar ve kazanl aralar saylr. (2) Nakliye tankerleri, dolum iin kullanlan pompalar dahil olmak zere, olanaklar dahilinde yalnz sodyum hipoklorit zeltisi iin kullanlmaldrlar. Doldurma ve boaltma balantlar bunlarda iri sol dili olmaldrlar. 165

(3) Eer sodyum hipoklorit zeltileri iin bu trden mnhasr uygulamalar mmkn olamyorsa, dolum ileminden nce - tank ve pompa temizlenmeli ve bu temizlik ilemi belgelendirilmelidir ve - doldurma ve boaltma balantlarnda iri sol dili adaptrler bulunmaldr. 5 Ambalajlar (1) Bu kural kapsamnda bidonlar, variller ve Intermediate Bulk Container (IBC) ambalaj kabul edilirler. (2) Ambalajlar yalnzca sodyum hipoklorit zeltisi iin kullanlrlar.
166
TMTK 507 - Kapal meknlar ve kaplar iinde yzey ileme

Bask: Haziran 1996 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Kapal meknlar ve kaplar iinde yzey ileme TMTK 507
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve piyasaya arz ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Bu dokman kapal meknlar ve kaplar iinde yzey ileme ilemleri iin zel koruyucu tedbirler iermektedir. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin Muamele Direktiflerinin uygulama akanlar ile genel geerli kavram tanmlar bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 2 ve 3e gnderme yaplr. Tehlikeli Madde Ynetmelii ile Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek V No. 1 talimatlar bu dokmana dhil edilmi ve sol kenarda dey izgilerle iaretlenmilerdir. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar ve aklamalar 3 Belirli ilerin yasaklanmas 4 Temel ykmllkler / ilerin ynetilmesi ve denetlenmesi 5 almalarn egdm 6 Kullanm kstlamalar 7 Giri aklklar 8 Teknik havalandrma tedbirler 167

9 Patlamadan korunma iin tamamlayc tedbirler 10 Kiisel koruma donanmlar 11 Kurtarma ve yangn sndrme aralar 12 Hijyenik koruyucu tedbirler 13 Koruyucu tedbirlerin kaldrlmas 14 sal nleyici muayeneleri 15 Zaman kstlamalar 16 alma Kstlamalar 1 Uygulama alan (1) TMTK 507, gemiler ve kaplar dhil olmak zere, kapal mekanlardaki i yzeyler ve eklentiler zerinde yaplan aadaki iler iin geerlidir: 1. Temizlik, artk maddelerin bertaraf edilmesi dhil olmak zere 2. Kaplama uygulama ileri, boyama ileri de bunlara dhildir 3. Yaptrma ileri 4. No. 1 ila 3 altnda tanmlanan ilerle balantl tali iler (rn. yzeylerin kurutulmas, kaplamalarn sklmesi, zmparalanmas veya perdahlanmas), eer bu iler srasnda tehlikeli maddeler kullanlyorsa. (2) TMTK 507 toprak altnda delik amak ve yer altnda kavitasyon oluturulmas iin geerli deildir. (3) Aadaki ilgili talimatlara, direktiflere ve brorlere gnderme yaplr: - mahalleri hakknda ynetmelik - mahalleri direktifleri - Basnl hava iinde alma hakknda ynetmelik - Patlama tehlikesi olan meknlarda elektrik tesisatlar hakknda ynetmelik - Patlamadan korunma direktifleri - Kaza nleme talimatlar 168
Genel talimatlar Kaplama maddelerinin ilenmesi Gemi inas Kumlama ileri Yaptrc maddelerinin ilenmesi - Kaplar ve dar meknlar iinde alma direktifleri - Brorler Polyester ve epoksi reineler iin PUR boyalarn kullanm iin 2 Kavramlar ve aklamalar 2.1 Bu TMTK anlamndaki tehlikeli maddeler 1. Aadaki tehlike zelliklerine sahip tehlikeli madde veya preparatlar patlayc yanc ok iddetli alev alc kolay alevlenir parlayc ok zehirli zehirli zararl 2. Patlayc veya baka ekilde kronik zarar verici olan madde ve preparatlar. 3. Kullanmlar srasnda No. 1 veya 2ye uygun tehlikeli maddeler oluabilen veya aa kabilen tehlikeli madde ve preparatlar. 2.2 Eer tehlikeli maddeler kullanlrken mekanlarn havalandrmas yeterli deilse veya gerekli uygulama teknii bakmndan bunlarn durdurulmas zorunluysa, - alan iin sala zararl younlukta veya miktarda gaz, buhar veya havada asl duran maddeler (sis veya toz) 169 andrc tahri edici alerji yapc kanserojen mutajen ksrlk yapc evreye zararl

- tehlikeli, patlayc ortam - oksijen yetmezlii oluabilir. 2.3 Yaplar veya konumlar gerei doal yoldan yeterince havalandrlamayan mekanlar rnek olarak unlardr: - Kaplar (tanklar, aparatlar, kazanlar) - Kpr veya vinlerin kutu tipi kirileri - Penceresiz yaplar - Silo ve ambarlar - Yap ve makinelerdeki boluklar - Toplama blmeleri (tank karterleri) - Kuyular - ukurlar - Kanallar - Boru hatlar - Atk su artma tesisleri - Kot altndaki meknlar - Gemi meknlar. Gemi meknlarna su tatlarnn ve yzebilir ii bo cisimlerin tm meknlar dhildir, zellikle de gemilerdeki iftli zeminlerin hcreleri, su, safra ve yk tanklar, yk ambarlar, ambarlar, aft tneli, ara blmeler, blme holleri, yklkler, sintineler, zincir kutular, n ve arka boluklar; duba, yzer havuz, savak kapaklar ve baka yzer ii bo hacimlerin hcreleri. 2.4 Doal havalandrmann sklkla engellendii uygulama teknikleri rnein unlardr: - Yzeylerin yaltlmas (rn. parke cilalama) - Yzeylerin yaptrlmas (rn. yer demesi uygulamas). 2.5 Atmosfer koullar altnda ate alma gerekletikten sonra yanma srecinin yanmam olan karmn tamamna aktarld, hava ile yanc 170
gazlardan, buharlardan, sislerden veya tozlardan oluan bir karm patlayc ortam kabul edilir. 2.6 (1) Tehlikeli muhtemel patlayc ortam ise tehlikeli miktardaki patlayc ortamdr. (2) Bir karm miktar, ate almas halinde patlamann dorudan veya dolayl etkisi ile kiilerin yaralanabilecekse, tehlikeli kabul edilir. 10 litreden fazla olan bileik miktardaki patlayc atmosfer kapal mekanlarda, mekan boyutundan bamsz olarak, daima tehlikeli muhtemel patlayc ortam olarak grlmelidir. (3) Daha kk miktarlar da, eer ok yaknlarnda insanlar bulunuyorsa, dorudan tehlikeli olabilirler. (4) 100 mden kk olan meknlarda da 10 litreden kk olan miktarlar dorudan riskli kabul edilmelidir. Bu trden meknlarda, mekn hacminin on binde birinden fazla olan patlayc ortamn dorudan riskli olduu pratik kuralna dayanlarak kabaca bir tahminde bulunulabilir, yani buna gre rn. 80 m hacmindeki bir meknda 8 litreye karlk gelir. (5) ou yanc tozlarda zeminin tamamna eit olarak yaylm ve kalnl 1 mmden az olan bir toz keltisi, tozadnda normal ykseklikteki bir mekn patlayc toz/hava karmyla tamamen doldurmaya yeterlidir (bkz. patlamadan korunma direktifleri). 2.7 Patlama tehlikesi olan yerler, ilerinde patlama tehlikesi olan, yani yerel koullar ve iletme koullar nedeniyle tehlikeli ortamlarn ortaya kabilecei yerlerdir. 2.8 Blgeler 2.8.1 Patlama riski olan yerler, tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluma olaslna gre blgelere ayrlrlar. 2.8.2 Gazlar, buharlar veya havada asl duran maddeler nedeniyle patlama riski olan yerler iin 171

- Blge 0 ilerinde gaz, buhar veya havada asl duran maddeler nedeniyle tehlikeli muhtemel patlayc ortamn srekli veya uzun sreli olarak mevcut olduu yerlerdir. - Blge 1 ilerinde gaz, buhar veya havada asl duran maddeler nedeniyle tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ara sra ortaya kmasnn beklendii yerlerdir. - Blge 2 ilerinde gaz, buhar veya havada asl duran maddeler nedeniyle tehlikeli muhtemel patlayc ortamn nadiren ve o zamanda da ancak ksa sreli olarak ortaya kmasnn beklendii yerlerdir. 2.8.3 Yanc tozlar nedeniyle patlama riski bulunan yerler iin: - Blge 10 ilerinde toz nedeniyle tehlikeli muhtemel patlayc ortamn uzun sreli olarak veya sk sk mevcut olduu yerlerdir. - Blge 11 ilerinde kelmi tozun ara sra tozamas nedeniyle tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ksa sreli olarak ortaya kmasnn beklendii yerlerdir. 2.9 (1) Patlama snrlar (veya ateleme snrlar) olarak hava iinde bulunan yanc unsurlarn harici atelemeden sonra yanma tepkisinin henz kendi bana yaylamayacak dzeydeki hacimleri veya arlk oranlar tarif edilir. Karmn yanc madde oranna gre alt patlama snr (APS) ve st patlama snr (PS) ayrt edilir. Alt ve st patlama snr arasnda, harici ate almadan sonra yanma tepkimesinin kendiliinden -yani dardan enerji veya hava ya da yanc madde girii olmadan- yayld (patlama) patlama aral bulunmaktadr. (2) Alt patlama snr (APS) iin rn. CHEMSAFE veri bankasnda(35) deerlendirilmi gvenlik teknii referans byklkleri ile Na172
bert ve Schn tarafndan derlenmi Yanc gazlara ve buharlara ait gvenlik teknii karakteristik deerleri(36) derlemesinde en yeni ekleme ile verilmi olan deerler esas alnmaldr. 2.10 (1) Eer lmlerde (bkz. TMTK 402), TMTK 900 dokmannda belirtilmi olan mnferit tehlikeli maddelerin havadaki snr deerlerine uyulduu tespit edilmise, sala zararl konsantrasyonlarn olduu varsaylmaz. (2) Madde karmlarnda TMTK 403 dikkate alnmaldr. Mnferit bileenlerin havadaki snr deerlerine uyulmas bir riski dlamaz (bkz. madde 8.2, paragraf 2). (3) Hidrokarbon karmlarnda TMTK 404 dikkate alnmaldr. (4) TMTK 905 uyarnca olan kanserojen ve mutajen tehlikeli maddelerde, bu maddelerin kullanm hakkndaki Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 36 ve 37 uyarnca ek aratrma ykmll ile koruyucu tedbirler ve korunma tedbirleri dikkate alnmaldr (kullanm kstlamalar iin bkz. madde 6). 2.11 Uyarc eik hava snr deeridir, birbirinden farkl snr deerlerinde, ayet mnferit hallerde baka bir dzenleme yaplmamsa, daha dk olan deerdir. 3 Belirli ilerin yasaklanmas 3.1 Madde 1, paragraf 1 altndaki ilerin yrtld srada sz konusu meknlar iinde 1. yalnz ilerin aksamadan yrmesi iin gerekli olan miktarda tehlikeli madde ve preparat hazr bulundurulabilir, 2. tehlikeli preparatlar hazrlanamaz. Proses teknii bakmndan i yerinde imal edilmesi gerekliyse, bu art geerli deildir, 3. boya, kaplama maddesi ve yaptrc uygulamaya yarayan
(35) DECHEMA, Abteilung Information und Datenbank, Theodor-Heuss-Allee 25, 60486 Frankfurt adresinden ulalabilir (36) Deutscher Eichverlag GmbH, Burgplatz 4, 38100 Braunschweig adresinden tedarik edilebilir
173

aletlerin zc maddelerle temizlenmesi ileri yaplamaz. Bu art proses teknii bakmndan aletlerin durulanmas iin geerli deildir, 4. ilerin yrmesi iin gerekli olmadka ve tehlikeyi artrmakszn uygulanamadka, madde 1, paragraf 1 altnda anlan ilerle ezamanl olarak baka iler yrtlemez, 5. mekan iinde tehlikeli muhtemel patlayc ortam olmas beklendii srece, madde 1, paragraf 1 altnda anlan iler tamamlandktan sonra baka iler yaplamaz, 6. mekan iinde azami i yeri younluu veya teknik referans younluk deeri alm olduu ve oksijen yetersizlii devam ettii srece, madde 1, paragraf 1 altnda anlan iler tamamlandktan sonra solunum cihaz olmadan baka iler yaplamaz, 7. mekan iinde alan kiiler bulunduu srece i cidarlar veya montaj paralar tehlikeli paralanma rnleri oluacak kadar stlamazlar. (dier yasaklar iin bkz. madde 9.7) 3.2 (1) Madde 3.1 No. 4, 5 ve 6 uyarnca olan yasaklar, mekanlarn iinde azami iyeri younluunun veya teknik referans younluunun almad veya tehlikeli muhtemel patlayc ortam olumasnn mmkn olmad ve yeterince oksijen bulunan yerlerde geerli deildirler. (2) Bu koullar rnein aadakiler sayesinde temin edilebilir: - Otomatik dzeneklerle srekli younluk lm (rn. gaz uyar cihaz) - Havalandrmann denetlenmesi - Tekrarlanan tekil younluk lmleri. (3) Ek olarak, - uygulama alan maddesi altnda anlan ilerin yrtld ve tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluabilen yerlerin, baka ilerin yapld yerlerden en az 10 mlik ufki gvenlik mesafesi kadar uzak olmas, - uygulama alan maddesi altnda anlan ilerin yrtld 174
yerlerin zerinde ve altnda ezamanl olarak baka ilerin yaplmamas, - gvenlik mesafesi ile belirlenmi olan blge iine ateleyici kaynaklarn (rn, kaynak veya talama kvlcm) girmemesi salanmaldr. Mevcut ateleyici kaynaklar uygulama alan maddesi altnda anlan ilere balanmadan nce bertaraf edilmelidirler (rn. elektrikli cihazlarn fileri ekilmelidir), - gvenlik mesafesi almaya balamadan nce belirlenmeli ve iaretlenmelidir, rn. levhalarla, gvenlik eridiyle. 4 Temel ykmllkler / ilerin ynetilmesi ve denetlenmesi 4.1 (1) Bir madde, bir preparat veya bir mamul kullanan iveren, bunun ngrlen kullanm bakmndan bir tehlikeli madde olup olmadn tespit etmek zorundadr. Baka bir bilgiye sahip olmayan iveren, ambalaj zerinde bulunan bir iaretin ve ekli bir bror veya gvenlik bilgi formundaki bilgilerin doru olduunu kabul edebilir. Cmle 1 uyarnca yaplan tespitin sonucu, ayet bu balamda tehlikeli madde tespit edilmi ise, talep edilmesi halinde, yetkili makama ibraz edilmelidir. (2) veren, kendisinin ngrm olduundan daha dk bir salk riski olan madde, preparat veya mamullerin tedarik edilip edilemeyeceini aratrmak zorundadr. ayet kendisinden bu maddeleri, preparatlar ve mamulleri kullanmas beklenebilecekse ve alanlarnn hayatnn ve salnn korunmas iin ikame gerekliyse, bu maddeleri kullanmaldr. alanlarn hayatnn ve salnn iyerinde tehlikeli maddelerin ortaya kmasndan dolay ileri gelen risklere kar korunmas baka tedbirlerle salanamyorsa, iveren retim ve kullanm srecini deitirmek veya tehlikeli maddelerin dk emisyonlu kullanm ekillerini kullanmak yoluyla, bunlarn iyerinde aa kmasnn engellenmesinin veya azaltlmasnn olanakl olup olmadn aratrmak zorundadr. Bu teknik olarak mmknse ve iverenden de talep edilebilir ise, iveren gerekli sre deiimini yapmak veya dk emisyonlu olan kullanm ekillerini kullanmak zorundadr. Cmle 1 ve 3 uyarnca yaplan kontrollerin sonucu yazl olarak kayda geirilmeli ve talep edilmesi halinde yetkili makama ibraz edilmelidir. 175

(3) veren paragraf 1 uyarnca saptanm olan tehlikeli maddelerin hepsinin izelgesini tutmakla ykmldr (bkz. TMTK 222). (4) veren alanlar tehlikeli maddelerle ilikili ilerde altrmadan nce, gerekli tedbirlerin tespit edilmesi amacyla, kullanmla ilikili olan tehlikeleri saptamak ve deerlendirmekle ykmldr. Tehlikeli maddelerle allrken ortaya kabilecek tehlikelerin savuturulmas iin hangi tedbirlerin alnacan tehlikeli maddelerle almaya balanmadan nce iveren dzenlemelidir. (5) Aratrma srasnda kaza nleme ynetmelii genel talimatlar(37) ve kaplar ve dar mekanlar iinde alma direktifleri uygulanmaldr. zellikle kaplar ve dar kapal meknlarda alma konusunda, 1. mekann hangi maddeleri ierdii veya alma srasnda ierebilecei tespit edilmelidir, 2. mekan iinde hangi montaj paralarnn olduu tespit edilmelidir, 3. maddelerin tehlikeli younluklarda veya miktarlarda veya tehlikeli scaklklarla veya basnlarla mekan iine girebilecei giri ve k yollarnn etkili ekilde kesilmi olmas temin edilmelidir, 4. iiler iine girmeden nce mekann mmkn olduunca tehlikeli maddelerden arndrlmas temin edilmelidir, 5. yazl bir alma izni gereklidir. Bunlardan baka, ortaya kan tehlikeli atklarn usulne uygun olarak bertaraf edilmesi salanmaldr. (6) veren, tehlikeli maddelerle almayla ilgili olarak insana ve evreye ynelik tehlikeler konusunda uyarlar ve gerekli koruyucu tedbirlerle davran kurallarn ieren i sahas ve maddeyle ilikili iletme talimat hazrlamaldr; ortaya kan tehlikeli atklarn usulnce bertaraf edilmesine de deinilmelidir. letme talimat anlalr ekilde ve alanlarn dilinde hazrlanmal, i yerinde uygun bir yerde ilan edilmelidir. letme talimatnda, tehlike durumundaki davranlar ve ilk yardm hakknda talimatlar da bulunmaldr.
(37) Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Strae 449, 50939 Kln adresinden tedarik edilebilir.
176
(7) Tehlikeli maddelerle ilgili ilerde altrlacak olan alanlar iletme talimat yardmyla ortaya kacak tehlikeler ve korunma tedbirleri hakknda gvenlik eitiminden geirilmelidirler. Dourgan yataki kadn alanlar ek olarak hamilelik konusundaki olas tehlikeler ve alma kstlamalar hakknda bilgilendirilmelidirler. Gvenlik eitimleri almaya balamadan nce ve bunun ardndan en az ylda bir kez szl olarak ve iyeri zellikleri gz nnde bulundurularak verilmelidirler. Gvenlik eitimlerinin ierii ve zaman yazl olarak tespit edilmeli, eitimi alanlar tarafndan imzalanmak suretiyle onaylanmaldr. Gvenlik eitimi belgeleri iki yl saklanmaldr. (8) letme talimatlar ve gvenlik eitimleri TMTK 555 uyarnca hazrlanmal ve uygulanmaldrlar. alanlarn gvenlik eitimi deien i sahalar ile ilikili olarak da en az unlar kapsamaldr: - Olas riskler - Kaza veya iletme arzalar halinde davran - Kurtarma aralarnn kullanm - Solunum cihazlarnn kullanm. 4.2 (1) Gemi mekanlarnda ve yzer tesislerin mekanlarnda temizlik ve artk miktarlarn bertaraf edilmesi ilerine balanmadan nce iveren, 1. olas tehlikelerin bir uzman tarafndan tespit edilmesini salamaldr, 2. bu tespitin sonucunu yazl olarak kayda geirmelidir (bkz. Gemi inas kaza nleme ynetmelii (VBG 34)1). (2) Uzman, ihtisas eitimi ve deneyimleri temelinde kapal mekanlar ve kaplar iinde yzey ileme alannda zel bilgi sahibi olan ve ilgili resmi i gvenlii ynetmelikleri, kaza nleme ynetmelikleri, direktifler ve genel kabul grm teknik kurallar (rn. DIN standartlar, VDE hkmleri, Avrupa Birlii ye devletlerinin veya dier Avrupa Ekonomik Topluluu Anlamas taraf devletlerinin dier teknik kurallar) hakknda bilgi sahibi olan kimsedir. Yangna, parlamalara ve patlamalara, sala ynelik tehlikelere ve evreye ynelik tehlikelere yol aabilecek maddelerin mevcut olup olmadn inceleyip uzman gzyle deerlendirebilmelidir. 177

4.3 (1) veren, madde 1, paragraf 1 altndaki ilere balanmadan nce gvenilir, ilere ve bunlarla birlikte ortaya kacak risklere ve gerekli koruyucu tedbirlere aina olan bir kiiyi gzetmen olarak grevlendirmelidir. (2) Gzetmen zellikle, 1. ancak iletme talimatnda belirlenmi olan tedbirler alndktan sonra ie balanmasn, 2. alma srasnda izin verilen havadaki snr deerlerin snrlar altnda kaldnn saptanmasn, 3. alma srasnda alanlarn ngrlm olan kiisel koruyucu donanmlar kullanmalarn, 4. her zaman iin mekann hzla terk edilebilmesinin olanakl olmasn, 5. yetkisiz kiilerin i yerinden uzak tutulmasn ve 6. madde 4.1 paragraf 5 No. 5 veya madde 4.2 paragraf 1 altnda tarif edilen durumlarda yazl alma izninde belirlenmi olan tedbirlerin alnm olmasn temin etmelidir. (3) Gzetmen olarak yalnz, ihtisas eitimi ve deneyimleri temelinde kapal mekanlar ve kaplar iinde yzey ileme alannda yeterli bilgi sahibi olan ve ilgili resmi i gvenlii ynetmelikleri, kaza nleme ynetmelikleri, direktifler ve genel kabul grm teknik kurallar (rn. DIN standartlar, VDE hkmleri, Avrupa Birlii ye devletlerinin veya dier Avrupa Ekonomik Topluluu Anlamas taraf devletlerinin dier teknik kurallar) hakknda, kapal meknlar ve kaplar iindeki yzey ileme ilerinde durumun almak iin gvenli olduunu yarglayabilecek kadar bilgi sahibi olan kimseler grevlendirilebilir. (4) Paragraf 3 uyarnca gerekli bilgiler bir kursa (kurs mfredat iin bkz. bu TMTK dokman Ek 1) baaryla katlmak yoluyla da edinilebilirler. 4.4 Madde 4.1 paragraf 5 No. 5 uyarnca yazl alma izni gerekli deilse, madde 4.1 ila 4.3 arasndaki grevlerin yerine getirilmesi iin bir kontrol listesi kullanlmaldr. Bu kontrol listesi rn. aadaki ekilde olabilir. 178
Kontrol Listesi TMTK 507 Uyarnca Yzey leme ve Temizlik lerinde
Tehlikeli Maddelerle allmas Firma 1 1. Proje/alma Yeri.........................................................................................................................
2. Mekann Ad: Mekann Bykl:
3. Hangi maddeler mekanda bulunmakta, mekana girebilir veya mekanda oluabilir: ...........................................
4. Alevlenme noktas/APS: ..................... MAK/TRK Deeri: ................ Ciltten emilim tehlikesi: evet hayr
5. Hangi giri aklklar vardr: ................................... Says ve byklkleri: ..........................................
6. Hangi dzenekler (kartrc vs.) mekanda bulunmakta ve alma srasnda mekana getirilebilmektedir:
..................................................................................................................................................
almaya Balamadan nce Alnacak Gvenlik Tedbirleri: (iveren/grevli tarafndan doldurulacak)
179
1. Vardiya Tarih
1. Maddelerin tehlikeli younluklarda veya miktarlarda veya tehlikeli scaklklarla veya basnlarla mekan iine girebilecei giri ve k yollar etkili ekilde kesilmi midirler? evet gerekli deildir evet gerekli deildir
2. ine kimse girmeden nce mekan mmkn olduunca boaltlm mdr?
3. alanlar zel tehlikeler, iyeri koullar, tehlikeli madde zellikleri ile korunma ve kurtarma tedbirleri hakknda bilgilendirildiler mi? Evet, tarihinde 2. Vardiya 3. Vardiya
4. Gzetmen olarak grevlendirilen kii:
..................................................................................................................................................
5. alma talimat gzetmenin elinde mevcuttur evet, . tarihinde .. mza
6. lmler iin uzman olarak grevlendirilen kii: ....................................................................................
7. almann tr ve kapsam koordinatre ve ilgili tm irketlere bildirildi mi?
veren veya grevli
3 alma ncesinde ve srasnda kontrol edilecek) Mekn havasnda younluk lm ............................. Elektrikli ldak ve cihazlar ..................................... Tehlikeli blge gvenlii saland: .............................. Donanmlar kapatld ve emniyete alnd ...................... Gvenlik sorumlusu ...............................................
alma Srasndaki Gvenlik Tedbirleri (iveren tarafndan alma talimarna gre belirlenecek ve gzetmen tarafndan
Teknik havalandrma ...............................
Solunum koruma ....................................
Koruyucu giysi .......................................
Yangn ve patlama gvenlii ......................
Yangn sndrme ve kurtarma aralar ..........
Giri aklklar ......................................
Uyar cihazlar ...................................... kontrol edilecek)
alma Sonrasnda Gvenlik Tedbirleri (iveren tarafndan alma talimarna gre belirlenecek ve gzetmen tarafndan
180
Gzetmen
Teknik havalandrma ..............................
Koruyucu tedbirlerin kaldrlmas ..............
Dier tedbirler .....................................
Madde 2-4 uyarnca olan gvenlik tedbirlerini alma ncesinde, srasnda ve sonrasnda kontrol ettim veren veya grevli
Tarih
4.5 (1) Madde 1, paragraf 1 altnda anlan ilerde mekan dnda hazr bulunan gvenilir bir gvenlik sorumlusu ile srekli irtibat mevcut olmaldr. Gvenlik sorumlusu her zaman yardm arabilecek durumda olmaldr. Mekandan kaplarla klabiliyorsa, gvenlik sorumlusuna gerek yoktur. (2) Genelde srekli irtibat gz temasyla salanr. Gz temas mmkn deilse, rn. konuma balants veya sinyal ipleri ile srekli irtibat temin edilebilir. 5 almalarn egdm (1) Bir iveren madde 1, paragraf 1 altnda anlan trden ileri bir baka iverene ihale ediyorsa, karlkl tehdit oluturmaktan kanlmas iin gerekli olmas halinde, ilerin egdmn salayacak bir personel (koordinatr) atamaldr. Bu kiinin kendi alanlar ve dier alanlar karsnda emir yetkisine sahip olmasn temin etmelidir. (2) Bir iveren, zaman ve yer bakmndan baka iverenlerin ileriyle akan iler almsa, karlkl tehdit oluturmaktan kanlmas iin gerekli olmas halinde, dier iverenlerle egdm salamakla ykmldr. (3) Egdmn salanmas iin en azndan almann tr ve kapsamnn alma balamadan yeterli bir sre nce ilgili iverenlerin hepsine bildirilmesi gerekmektedir. 6 Kullanm kstlamalar Aada belirtilen dzenlemeler tehlikeli maddeler iin kapal meknlardaki yzey ileme ve temizlik ilerinde dikkate alnmas gereken kullanm kstlamalar iermektedirler: - Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek IV uyarnca retim ve kullanm yasa olan maddeler Asbest Arsen ve balar Benzol Antifouling boyalar Kurun karbonatlar 181 Ek IV No. No. No. No. No. 1 3 4 5 6

Cva ve balar Kalay organik balar Alifatik klorohidrokarbonlar Pentaklorfenol ve balar Karbolineum Poliklorlu bifeniller, poliklorlu terfeniller Kadmiyum ve balar No. No. 7 8
No. 11 No. 12 No. 13 No. 14 No. 17
- Kumlama ileri kaza nleme ynetmelii (VBG 48) - Federal emisyon koruma kanunu uygulama ynetmelii (2. BmSchV) - (Kolay uucu halojen hidrokarbonlarn emisyon snrlamasna ilikin ynetmelik). 7 Giri aklklar (1) Madde 1, paragraf 1 altnda anlan ilere, ancak sz konusu mekn, meknn hzla terk edilmesine ve yaralananlarn her zaman kurtarlmasna elveren trde, boyutta, sayda ve konumda giri aklna sahip olmas halinde balanabilir. (2) Kaplar ve geitler i mahalleri ynetmeliine ve i mahalleri direktifine uygun olmaldr. Kap veya geidi olmayan meknlarn en az 0,60 x 0,60 m olan en az iki giri akl bulunmaldr. Yapsal nedenlerden dolay bu artlar salanamyorsa, en az paragraf 3 altnda verilen boyutlara uyulmas artyla bu meknlarda allabilir. Yetkili makamn talep etmesi halinde iveren zorunlu yapsal nedenleri kantlamak zorundadr. (3) Kaplar hari olmak zere, 1. en az 0,20 m byklnde en az iki giri akl varsa ve llerden hibiri 350 mmden az deilse; mekann blnm olmas halinde, blme duvarlarndaki aklklar iin de geerlidir, 2. aklklar mmkn olduunca mekann karlkl iki ucunda bulunuyorlarsa, paragraf 1 art salanm kabul edilir. Cmle 1den farl olarak, 1. mekann ana llerinden hibiri 3 mden byk deilse veya 2. mekann ana llerinden hibiri 35 mden byk deilse, aklk en az 0,50 m bykse ve akln llerinden hi182
biri 500 mmden kk deilse, aklk mekann her yerinden engelsizce baka montaj paralarnn blme duvarlar, alma iskeleleri veya benzerleri arasnda kolayca eriilebiliyorsa, bir tane aklk olmas yeterlidir. (4) Kaplarda giri akl en az 1. Nominal ap 600 veya 2. eer manon ykseklii 250 mmden fazla deilse, nominal ap 500 olmaldr. Aadaki asgari mesafelere uyulmaldr: 1. Giri akl kabn tepesindeyse tavan ve dier yap paralaryla arasnda 600 mm 2. Giri aklnn serbest aklk en az 600 mm ise tavan ve dier yap paralaryla arasnda 500 mm (bkz. TRbF 210). Eer bu asgari mesafelerin altnda kalnrsa, paragraf 7 uyarnca zel tedbirlerin alnmas gerekmektedir. (5) Paragraf 4den farkl olarak, 01 Ekim 1986 tarihinde iletilmi olan, hacmi 10 me kadar olan kaplarda, eer 1. boyutlar en az 350 mm x 450 mm ise ve 2. manon ykseklii 150 mmden byk deilse ve 3. kabn nominal ap en az 100 olan ek bir havalandrma akl varsa ve 4. kap iindeki atmosferde azami iyeri younluunun veya teknik referans younluunun almad ve yeterli oksijen olduu kantlanmsa, en az bir giri akl olmas yeterlidir. (6) Gemi mekanlarnda ve hidrolik tesislerin tahrik su yollar ve benzeri su yollarndaki bakm ilerinde, eer 1. yapsal zellikler veya gvenlik teknii hkmleri nedeniyle mevcut aklklar geniletilemiyor veya ek olarak yeterli aklklar imal edilemiyorsa ve 2. iveren tarafndan sz konusu mekanlarda almak zere, mnferit hallerde gerekli zel koruyucu tedbirleri iermek zorunda olan, yazl izin verilmise, paragraf 2 ve 3ten farkl bir uygulamaya izin verilir. 183

(7) Eer rnek olarak, - meknlarda almak zere bedeni uygun boyutta olan alanlar seilmise ve - mekn iinde alan kiinin olas bir kurtarma gereklilii iin uygun beden byklne sahip yardmc kiiler kolayca bulunabiliyorsa ve - kurtarma iin teknik ekipman hazr bulunuyorsa, zel tedbirler alnm kabul edilir. 8 Teknik havalandrma tedbirleri 8.1 (1) alanlar ancak mekanda yeterli teknik havalandrma varsa madde 1, paragraf 1 altnda anlan ilerde altrlabilirler. (2) Kap, geit veya pencere gibi yeterli boyutta havalandrma akl olan mekanlardaki almalarda, az miktarda tehlikeli madde ile kk apl ilerin yrtlmesinde doal havalandrma yeterli olabilir. 8.2 (1) Havalandrma, eer en son teknik dzeydeyse ve rn. azami iyeri younluu veya teknik referans younluu almyorsa, yeterli kabul edilir. Madde karmlar iin bkz. TMTK 403 ve TMTK 404. (2) Havalandrma yoluyla ayrca 1. patlayc ortam olumamas ve 2. oksijen yetersizlii meydana gelmemesi temin edilmelidir. (3) Eer gazlarn, buharlarn ve havada askdaki tozlarn hava ile oluturduklar karmdaki younluu mekanlarn her yerinde alt patlama snrnn %50sinin zerine kamyorsa, tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluumu olumas nlenmi saylr. (4) Mmkn olduunca zc madde oran dk veya zc madde iermeyen kaplama maddeleri kullanlmaldr. (5) inde hala artk tehlikeli maddeler bulunan mekanlar ve kaplarn ileri, bunlar havalandrlmadan nce, havayla tanan tehlikeli maddelerden kaynaklanan kirliliin nlenmesi iin uygun 184
yntemlerle mmkn olduunca boaltlmaldr (rn. en son teknikle tank durulama yntemiyle). 8.3 rnein kaplama uygulama (boyama) ileri ve yaptrma ileri srasnda eer 1. teknik havalandrmann boyutlandrlmas iin, uygulanan zc madde miktarnn(38) (uygulama iin gerekli zamana orantl olarak) her bir kilosu bana 2500 m asgari hava oran esas alnrsa veya 2. teknik havalandrmann boyutlandrlmas iin gerekli asgari hava oran mekan iindeki zararl madde younluunun llmesi temelinde belirlenirse, madde 8.2 paragraf 1 art yerine getirilmi saylr. 8.4 (1) rnein kaplama uygulama (boyama) ileri ve yaptrma ileri srasnda eer teknik havalandrmann boyutlandrlmas iin aadaki asgari hava oran esas alnrsa, madde 8.2 paragraf 2 art yerine getirilmi saylr: Uygulanan zc madde miktarnn (uygulama iin gerekli zamana orantl olarak) her bir kilosu bana 300 m. (2) Asgari hava oran kullanlan tehlikeli maddenin alt patlama snr (APS) yardmyla aadaki formle gre de hesaplanabilir: fk Vmin = (DIN 1946 Blm 2ye gre) czul Vmin k CZul Gerekli asgari hava oran (hava akm) [m/h] Yanc tehlikeli maddelerin tketimi [g/h] Yanc maddelerin mekan iinde izin verilen younluu [g/m]
- kullanlan yanc tehlikeli maddenin alt patlama snrnn %50si veya 20 g/m f Gvenlik katsays
(38) Asgari hava oran kullanlan her 100 ml/m zc madde iin olan MAK deerini temel almaktadr.
185

Hava akm koullar elverili olmayan meknlarda f = 5, rn. iinde montaj paras olan gemi meknlar ve kaplar, kpr kirileri vb. 8.5 (1) Havalandrma iin temiz hava kullanlmaldr. Temiz hava d hava kalitesinde olmaldr. Giren hava gerei halinde stlmaldr. Ya ve zararl madde iermiyorsa ve yeterince genlemise, havalandrma iin basnl hava kullanlabilir. (2) Mekan havalandrmas iin oksijen veya oksijen oran yksek hava kullanlmamaldr. 8.6 Hava girii, mekann tamam dolalacak ve alanlar mmkn olduunca temiz hava akm iinde alacak ekilde tasarlanmaldr. ukurlarn, kanallarn ve benzeri derin yerlerin iyi havalandrlmasna zellikle dikkat edilmelidir. 8.7 Normalde teknik havalandrma hem temiz hava giriini hem de kirli havann def edilmesini kapsamaldr. Teknik havalandrmann yalnz bir tr (havalandrma veya hava tahliye) mmknse, basma yerine emme tercih edilmelidir, nk emi yoluyla zararl maddeler kontroll olarak def edilmektedir ve dolaysyla kiilerin zarar grmesinden kanlmaktadr. 8.8 zc madde buharlar normalde olutuklar yerde veya mekandaki en derin noktadan emilmelidirler. Emi iin, zc madde buharlarnn solunan havaya karmamas salanmaldr. 8.9 Def hava iinde azami iyeri younluunun veya teknik referans younluunun almas veya tehlikeli muhtemel patlayc ortam olmas bekleniyorsa, def hava alanlar veya nc ahslar tehlikeye sokulmayacak ekilde iletilmelidir. 8.10 (1) Havalandrmann etkililii denetlenmelidir. Bunun iin rnein - otomatik dzeneklerle srekli younluk lm - tekrarlanan tekil younluk lmleri - hava oranna uyulmas kontrol salanabilir. 186
Denetim gzetmen tarafndan yaplmal veya yaptrlmaldr (bkz. madde 4.3 paragraf 2). (2) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn tespit edilmesi iin gerekli lm dzenekleri akredite bir denetim kuruluunca uygun bulunmu olmaldrlar. Almanyadaki akredite denetim kurulular rnein: Bundesanstalt fr Materialforschung und -prfung (BAM), Unter den Eichen 87, 12205 Berlin ve DMT Fachstelle fr Sicherheit - Prfstelle fr Grubenbewetterung, Franz-Fischer-Weg 61, 45307 Essen. (3) Havalandrma etkisiz olduunda, alma derhal durdurulmal ve gerekiyorsa mekan terk edilmelidir. (4) Yeniden almaya balamadan nce havalandrmann etkili olup olmad kontrol edilmelidir. 8.11 (1) Havalandrma tedbirleri hi veya yeterince etkili uygulanamyorsa ve dolaysyla sala zararl gaz, buhar veya havada asl madde younluklar ortaya kabiliyorsa, madde 10 uyarnca kiisel koruyucu donanm kullanlmaldr. (2) Tehlikeli muhtemel patlayc ortam olumas mmknse, ek olarak madde 9 uyarnca patlamadan korunma tedbirlerinin alnmas gereklidir. 8.12 (1) Havalandrma, madde 1 paragraf 1 altnda anlan iler tamamlandktan sonra, mekanlar iindeki iyeri younluu veya teknik referans younluu altna dmedii srece veya tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluup kiilere ynelik bir tehdit oluturduu srece devam ettirilmelidir. (2) lerin tamamlanmasndan sonraki havalandrma sresi normalde retici tarafndan belirtilmi olan kuruma sresinin (dokunulabilir kuruluk) iki kat olarak hesaplanmaldr. (3) Baka ilere balamadan nce gzetmen tarafndan lm yaplarak mekann madde 8 uyarnca yeterince havalandrlm olup olmad tespit ettirilmelidir. 187

9 Patlamadan korunma iin tamamlayc tedbirler 9.1 Madde 1 paragraf 1 altnda anlan iler srasnda madde 8 uyarnca olan havalandrmann hi veya yeterince etkin uygulanamamasndan dolay tehlikeli muhtemel patlayc ortam mevcutsa veya oluabilecekse, zel patlamadan korunma tedbirlerinin alnmas gerekmektedir. 9.2 (1) Madde 9.1 tanmna gre olan durumlarda patlamadan korunma direktiflerine (EX-RL ile rnekler klliyat) uygun olarak aadaki koruyucu tedbirlerin alnmas gereklidir. (2) Tehlikeli muhtemel patlayc ortam olasl atllatrma (rn. azot verilmek suretiyle) yoluyla da dlanabilir. Atllatrma sreci denetlenmelidir. Madde 10.3 paragraf 2ye gndermede bulunulur. (3) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn nadiren ve o zaman da yalnz ksa sreli ortaya kaca (Blge 2) bekleniyorsa, iletme gerei beklenen ateleyici kaynaklardan, yani normal arzasz iletme srasnda ortaya kabilecek olanlardan, kanlmaldr. letme gerei beklenebilecek ateleyici kaynaklar rn. almalar srasnda ateleyici kvlcm ortaya kan veya yzeyinde ateleme scaklnn zerinde scaklklar oluabilen iletme aralardr (rn. stcl fan, gazl boyler, pilot alev). (4) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ara sra ortaya kaca (Blge 1) bekleniyorsa, ayrca normalde beklenti dahilinde olan iletme arzalarndan (ska ortaya kan iletme arzalar) kaynaklanan ateleyici kaynaklardan kanlmaldr. Blge 1 iinde kullanlacak olan elektrikli iletme aralar, eer bunlar iin patlama tehlikesi olan mekanlarda elektrik tesisatlar hakknda ynetmelik(39) uyarnca uygunluk ve kontrol belgesi dzenlenmise, patlama korumaldrlar. (5) Tehlikeli muhtemel patlayc ortam srekli veya uzun sreli olarak mevcutsa (Blge 0), yukarda anlan ateleyici kaynaklara ek olarak, nadiren ortaya kan iletme arzalarndan kaynakla(39) Patlama tehlikesi olan meknlarda elektrik tesisatlar hakknda ynetmelik (ElexV), tedariki iin bkz. dipnot 1).
188
nacak ateleyici kaynaklardan da kanlmaldr. Blge 0 iinde kullanlmasna izin verilen iletim aralar, VbF(40) madde 12 uyarnca model olarak Blge 0 iin izin verilmi olanlardr. 9.3 Blge 0 iinde almaktan kanlmaldr. Ancak Blge 0 iindeki ilerden kanlamyorsa, bu iler yalnz zel gvenlik eitimi alm personel tarafndan ve Blge 0 iin izin verilmi olan iletim aralar, aletler ve kiisel koruyucu donanm ile yrtlebilirler. 9.4 Halen Blge 0 iinde rnek olarak aadaki ilerden kanlamaz: Kaplarn karterlerinden yanc svlarn alnmas, patlama tehlikesini ortadan kaldrmak amacyla taban ve duvarlarn temizlenmesi, yanc svlarn depolanmasna yarayan tamamen boaltlmam veya temizlenmemi olan kaplar iinde ksa sreli muayene ileri ve temizlik ilerinin kontrol. 9.5 inde tehlikeli muhtemel patlayc ortam ortaya kabilecek mekanlar baka mekanlarla ak balant halindeyse, balant aklnn hangi tarafndaki blgenin patlama tehlikesi altnda olduu mnferit olaya gre belirlenmelidir. Bu ak havaya alan aklklar iin de geerlidir. 9.6 inde tehlikeli muhtemel patlayc ortam ortaya kabilecek mekanlar altlarndaki mekanlarla ak balant halindeyse, bunlar da genel olarak patlama tehlikesi altnda kabul edilirler. 9.7 (1) inde tehlikeli muhtemel patlayc ortam ortaya kabilecek mekanlar veya blgeler iinde ateleme tehlikesi olan iler ve sigara imek yasaktr. (2) Ateleme tehlikesi olan iler rn. unlardr: Komu cidarlarda kaynak ileri inde tehlikeli muhtemel patlayc ortam ortaya kabilecek meknlarn aklklar yannda veya zerinde ateleyici kaynaklarla alma. (3) inde tehlikeli muhtemel patlayc ortam ortaya kabilecek mekanlar veya blgeler iinde stclar, vantilatrler veya ba(40) Yanc svlar hakknda ynetmelik (VbF), tedariki iin bkz. dipnot 1).
189

ka elektrikli cihazlar (gece akm kolektr, buzdolab, kap zili), eer ilgili blge iin patlama korumal deillerse, altrlmamal veya devreye sokulmamaldr. Ayns madde 9.5 veya 9.6 uyarnca patlama tehlikesi altnda olduu kabul edilen bitiik mekanlar iin de geerlidir. 9.8 (1) letme aralar, vantilatrler de dhil olmak zere, tehlikeli maddenin zellikleri gz nnde bulundurularak, sz konusu blge iin patlama korumal olmaldrlar.(41) (2) Patlama tehlikesi olan mekan ve blgeler DIN 4844 Blm 3 uyarnca Ate, ak k ve sigara imek yasaktr yasak levhas ile veya uygun uyar panolaryla (gerei halinde ok dilli) iaretlenmelidirler. Gerei halinde bunlar gvenlik eridi vb. ile emniyete alnmaldrlar. 10 Kiisel koruyucu donanm 10.1 (1) Havalandrma tedbirleri uygulanamyorsa veya yeterince etkili deilse ve azami iyeri younluu veya biyolojik iyeri tolerans deeri altna dlemiyorsa, iveren 1. etkili ve kullanm zellikleri bakmndan uygun kiisel koruyucu donanm tahsis etmeli ve bunlar kullanlabilir ve hijyenik bakmdan sorunsuz halde hazr bulundurmal ve 2. alanlarn yalnzca i srecinin mutlak olarak gerektirdii kadar uzun sre almasn ve bunun sala uygun olmasn salamaldr. Cmle 1 alerjik tepkilerin beklenildii durumlar iin de geerlidir. alanlar kendilerine tahsis edilen kiisel koruyucu donanmlar kullanmak zorundadrlar. Solunum maskesi ve tm beden koruyucu giysilerin kullanlmas kalc zm olmamaldr. (2) TMTK 415 uyarnca kullanm srelerine gndermede bulunulur.
(41) Yanc gaz, buhar veya sis ieren atmosferlerin iletimine yarayan vantilatrler hakknda direktif - VDMA 24169, Beuth Verlag, GmbH, Burggrafenstr. 4-10 12623 Berlin adresinden tedarik edilebilir.
190
(3) Kanserojen maddelere maruz kalnmasndan kanlamyorsa, iveren teknik referans younluunun altnda kalnmasn temin etmelidir. Teknik referans younlu altnda kalnamyorsa, paragraf 1 uygun ekilde uygulanr. 10.2 (1) almaya balamadan nce hangi kiisel koruyucu donanmlarn kullanlaca iveren tarafndan belirlenir. (2) alma srasnda kiisel koruyucu donanmlarn kullanlmas gzetmen tarafndan denetlenir. 10.3 (1) Madde 10.1 uyarnca solunum korumas gerekliyse, ortamdan bamsz etki eden solunum cihazlar, rn. basnl hortumlu cihazlar, tpl cihazlar, rejenerasyonlu cihazlar kullanlmaldr. (2) Paragraf 1 oksijen yetersizliinde veya mekann atllatrlmas halinde de geerlidir. (3) Emili hortumlu cihazlar kullanlmamaldr. (4) Mnferit hallerde solunum cihaz kullanma kurallar (ZH 1/701 ve ZH 1/606)(42) uyarnca onayl filtreli cihazlarn kullanlmasna izin verilir. (5) Solunum cihazlar ZH 1/701 kurallarna gre depolanmal, temizlenmeli ve bakm yaplmaldr. 10.4 Ciltten emilim tehlikesi olan tehlikeli maddelerle almada (rn. tank temizlii) tm vcudu rten uygun koruyucu giysi ve szdrmaz balantl izme ve eldiven kullanlmaldr. Bu trden tehlikeli maddeler rn. R 21, R 24 veya R 27 ile veya TMTK 900 dokmannda Notlar stununda H ibaresi ile iaretlenmilerdir. 10.5 Alerjik tepkime beklenen tehlikeli maddelerle allrken, havadaki snr deerinden bamsz olarak madde 10.1 uyarnca koruyucu giysi kullanlmaldr. Bu trden tehlikeli maddeler rn. R 42 veya R 43 ile iaretlenmilerdir.
(42) Solunum cihazlar kullanma kurallar, sipari no. ZH1/701 ve sertifikal solunum cihazlar dizini, sipari no. ZH 1/606, Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Strae 449, 50939 Kln adresinden tedarik edilebilir.
191

10.6 Kanserojen tehlikeli maddeler iin uyarm eii alrsa, kiisel koruyucu donanm olmayan alanlar i sreci, i rgtlenmesi veya iyerindeki mekan veya iklim koullar nedeniyle solunum organlar veya cilt zerinden tehlikeli madde almnn artm olabilecei ilerde altrlamazlar. 10.7 Baka yaralanma tehlikesi veya sala ynelik tehlike sz konusuysa, ek olarak uygun kiisel koruyucu donanm kullanlmaldr, rn. baret, gzlk, eldiven, asit korumas, zor alev alan koruyucu i giysisi gibi. 11 Kurtarma ve yangn sndrme aralar 11.1 (1) Uygun kurtarma aralar kolay eriilebilir halde hazr bulundurulmaldrlar. (2) Yarallarn kurtarlmas iin uygun olan aralar rnein unlardr: - ortamdan bamsz alan solunum cihazlar (basnl hortumlu cihazlar, basnl haval solunum cihaz) - gvenlik takm - tama battaniyesi, tama teknesi, sedye, vinli ayak, vin. (3) Kurtarma aralar i yerinin yaknnda kullanma hazr bulundurulmaldrlar. (4) Kurtarma aralar orada hazr bulunan kurtarma ekipleri, rn. itfaiye gibi, hazr bulundurulabilirler. Bu durumda almaya balanmadan nce, kurtarma aralarnn mevcut olmas ve kurtarma ekiplerinin hzl bir ekilde haberdar edilmesi konusunda gzetmen bilgi edinmelidir. 11.2 (1) Yangn tehlikesi varsa, uygun yangn sndrcler yeterli sayda kolay eriilebilir ekilde hazr bulundurulmaldr. (2) Yangn sndrme arac olarak uygun olanlar unlardr: DIN 14406 /EN 3e uygun P 12 (144B) veya P6 (89B) boy el tipi kullanma hazr yangn sndrcler. 192
(3) Genelde her i grubu (azami drt kii) bana her iyeri giriinde en az bir el tipi yangn sndrc mevcut olduunda, yeterli sayda yangn sndrc kolay eriilebilir ekilde hazr bulundurulmu olur. (4) Kirlenmeye kar korunmu bir yangn battaniyesi veya yanan giysilerin sndrlmesi iin uygun baka bir sndrme arac yangn sndrclerin yannda hazr bulundurulmaldr. 11.3 alma grubu kurtarma ve yangn sndrme aralarnn kullanmna aina olmaldr. 12 Hijyenik koruyucu tedbirler 12.1 (1) giysileri, kiisel koruyucu donanmlar ve koruyucu giysiler eer tehlikeli maddelerle kirlenmiseler, ayr olarak saklanmaldrlar. (2) giysileri ve koruyucu giysiler iveren tarafndan temizlenmelidirler. Gerei halinde dzenli bir ekilde bertaraf edilmeli ve iveren tarafndan yenileri verilmelidir. 12.2 Ar kirli ilerde tehlikeli maddelerle alma sona erdikten sonra alma yerinde du imkan salanmaldr. 12.3 (1) Gerei halinde uygun cilt temizleme, cilt bakm ve cilt koruma maddeleri iveren tarafndan hazr bulundurulmal ve alanlarca kullanlmaldrlar. (2) zc maddelerle (tiner veya baka tehlikeli maddeler) ile cilt temizlii yaplmas yasaktr. 12.4 veren ar kirli ilerde ve sala zararl tozlarn ortaya kmas halinde, - i giysilerinin ve kiisel koruyucu donanmlarn alma tamamlandktan sonra mmkn olduunca vakumla temizlenebilmesini, - i giysilerinin bir kez kullanldktan sonra temizlenmesini, - slanm i giysilerinin derhal deitirilmesini salamaldr. 193

12.5 ok zehirli, zehirli, kanserojen, ksrlk yapc veya mutajen tehlikeli maddelerle alma iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 22 hkmleri geerlidir. 13 Koruyucu tedbirlerin kaldrlmas (1) Tespit edilmi olan koruyucu tedbirler ancak madde 1 paragraf 1 altnda anlan iler tamamlandktan sonra ve artk herhangi bir tehlike mevcut olmadnda kaldrlabilirler. (2) Koruyucu tedbirlerin kaldrlmas iin sorumlu kii tarafndan onay verilmesi arttr. 14 sal koruyucu muayeneleri (1) Koruyucu muayeneler 1. almaya balamadan nce iyeri hekimliince yaplan ilk muayeneler ve 2. alma srasnda i yeri hekimliince yaplan i sonras muayenelerdir. (2) yerinde Ek VI altnda belirtilen tehlikeli madde ve preparatlarn uyarm eii aldnda, ancak Ek VI altnda anlan srelerde koruyucu muayenelere tabi tutulmalar artyla alanlarn buralarda almasna izin verilir. sal asndan gerekelendirilen maddeye zg bir deer tespit edilmi ise, bu deer cmle 1 uyarnca uyarm eii yerine geer. veren muayeneleri kendi hesabna yaptrmakla ykmldr. (3) Solunum cihazlarnn kullanlmas paragraf 2 cmle 1 uyarnca olan ykmll ortadan kaldrmaz. (4) veren, talep edilmesi halinde, iyeri koullar hakknda koruyucu muayenelerin yrtlmesi iin gerekli bilgileri hekime vermekle ve iyeri incelemesine izin vermekle ykmldr. 15 Zaman kstlamalar Kanserojen maddeler iin uyarm eii alrsa, alanlar gnde sekiz saatten fazla ve haftada 40 saatten -drt vardiyal iletmelerde, birbirini takip eden drt haftada haftalk ortalama 40 saatten- fazla altrlmamaldrlar. 194
16 alma Kstlamalar (1) veren, ancak uzman gzetiminde olmalar artyla genleri iddetli alev alc, alev alc veya yanmay kolaylatrc tehlikeli maddelerle ilgili ilerde altrabilir. (2) Bunlardan baka genlerin, hamilelerin veya emziren annelerin tehlikeli maddelerle almalaryla ilgili alma kstlamalar hakknda Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 15 b uyarnca olan alma kstlamalar geerlidir. (3) veren, dourgan yataki kadn alanlar kurun veya cva ieren tehlikeli maddelerle ilgili ilerde altrmamaldr. Cmle 1 uyarm eiinin altnda kalnmayan durumlar iin geerli deildir.
195

TMTK 507 Ek 1 Bilgi Edinilmesine likin Kurs Kapal meknlar ve kaplar iinde yzey ileme ileri hakkndaki TMTK 507 Madde 4.3 Paragraf 4 uyarnca 1. Mevzuat ve dzenlemeler - Kimyasal maddeler kanunu - Tehlikeli Madde Ynetmelii - Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 222, 402, 403, 404, 507, 555, 610, 617, 900, 905 - Yanc svlar hakknda ynetmelik ve teknik kurallar (TRbF) - Kaza nleme ynetmelikleri VBG 1, ,23, 34, 48, 81, 87 - Direktifler ZH 1/77,ZH 1/606, ZH1/701 - Disiplin cezalar kanunu madde 9, 130 ve ceza kanunu madde 14 2. Kimyasal ve fiziksel esaslar - Temel kavramlar - Salk ve patlama gvenlii iin hava miktar tayini 3. Salk gvenlii - zc maddelerden kaynaklanan tehlikeler - Dier riskler 4. TMTK 507 uyarnca teknik gvenlik tedbirleri 4.1 Kstlamalar - Belirli ilerin yasaklanmas - Tehlikeli maddelerin, preparatlarn depolanmas - Cihazlarn temizlenmesi - alma sresi ve altrma yasaklar 4.2 dare ve gzetim - alma talimat; egdm - Gvenlik eitimi - Gzetmen 196
- Gzetim - Gvenlik sorumlusu 4.3 Giri aklklar 4.4 Havalandrma - Havalandrma trleri - Asgari hava deiim orannn saptanmas - Uygulanan zc madde miktarna gre tespit - Teknik havalandrmann denetlenmesi - Havalandrma sresi 4.5 Patlamadan korunma tedbirleri - Birincil patlamadan korunma - kincil patlamadan korunma - Blge ayrm - Ateleyici kaynaklardan kanma 5. Atmosferin durumunun kontrol - lm yntemleri ve lm cihazlar - almalarn teknik lm aralaryla denetlenmesi - Tutanak tutma 6. Kiisel koruyucu donanm - Solunum koruma - Koruyucu giysi - Dier koruyucu donanm 7. Altrma Sisli altrma parkurunda kiisel koruyucu donanm ile lm yntemlerinin pratik uygulamas ve pratik snav. 8. Hijyenik koruyucu tedbirler 9. Kurtarma tedbirleri - Gvenlik sorumlusu - Kurtarma aralar - Yangn sndrme aralar 197

10. Snav Teorik snav yazl olarak yaplr. Ek olarak szl snav sorular sorulabilir. Snav sonucu hakknda bir tutanak tutularak kurs yneticisi tarafndan imzalanr. Kursa baarl katlm hakknda katlmcya, ald bilgilerin trn gsterir bir sertifika verilir. Kurs sresi: Her biri 45er dakikalk en az 28 ders birimi (DB) ve snav. Kursiyerler konuyla ilgili n bilgiye sahiplerse, kurs sresi buna uygun olarak ksaltlabilir. Katlmc says: yak. 25 kii Eitici: Uzman kiiler. Yayn tarihi: Eyll 1998
198
TMTK 514 - Zehirli ve ok zehirli maddelerin ambalaj ve tanabilir kap iinde depolanmas
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Zehirli ve ok zehirli maddelerin ambalaj ve tanabilir kap iinde depolanmas
TMTK 507
Tehlikeli Maddelere Ynelik Teknik Kurallar (TMTK), tehlikeli maddelere ynelik olarak, piyasaya arz ve kullanm alanlarnda uygulanacak, gvenlik ile ilgili teknik artlar, alma sal, hijyen ve alma bilimi ile ilgili artlar ortaya koymaktadr. Bu kurallar, Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK)tarafndan dzenlenmekte olup, gncel gelimelere gre uyarlanrlar. TMTK, Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Federal Resmi Gazetede yaynlanmtr. Bu yayn, zehirli ve ok zehirli maddelerin ambalaj ve tanabilir kap iinde depolanmas ile ilgili zel koruyucu tedbirleri iermektedir. Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin ierdii kullanma ynelik kurallarn uygulama alan ve genel geerli kavram tanmlar, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 2nci ve 3nc Maddelerinde ele alnmtr. Ynetmeliin ierdii tehlikeli maddelerle ilgili kurallar dahil edilmi olup, bunlar tire iareti ile gsterilmitir. 1 Uygulama Alan (1) TMTK 514 zehirli ve ok zehirli maddelerin ve mstahzarlarn bundan sonra maddeler olarak anlacaktr - ambalajlar ve tanabilir kaplar iinde depolanmas iin geerlidir. (2) TMTK 514 aadaki hallerde uygulanmaz: 1. Maddelerin retim srecinde bulunmas, 2. Maddelerin ilem srecinde bulunmas, 199

3. Maddelerin nakliye srasnda geici depolanmas, 4. Maddelerin, miktar olarak en ok 200 kg ve bunun iinde en ok 50 kg ok zehirli madde ierecek ekilde depolanmas. (3) Fkra 2 No 4 uyarnca muafiyet snr altnda miktarlarn depolanmas, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin ierdii bu teknik kurallar zellikle de 24nc Maddeye uyulmasn etkilemez. (4) TMTK 514 ayn ekilde aadakilerin depolanmasnda geerli deildir: - Patlayc tehlikeli maddeler - Organik peroksitler - Radyoaktif maddeler - Basnl gazlar, Yukardaki istisnalar maddeler zehirli veya ok zehirli olsa dahi uygulanr. (5) TMTK 514 ayrca yanc svlar (VbF ve TRbF ile dzenlenmitir), yangn kolaylatrc maddeler (TMTK 515 ile dzenlenmitir) ve ayrca zehirli veya ok zehirli zelliklere sahip, su iin tehlikeli maddeler (su kaynaklar yasalar ile lke mevzuatyla zerinden dzenlenmitir) iin de geerlidir. (6) Zehirli veya ok zehirli maddelerin, bu zelliklere sahip olmayan baka maddelerle birlikte depolanmas halinde, TMTK 514 dier maddelerin depolanmas iin de uygulanr. 2 Kavram Tanmlar 2.1 (1) Zehirli Maddeler Ynetmelii veya ulatrma mevzuatnn tehlikeli madde tamacl hakknda hkmleri uyarnca zehirli veya ok zehirli olarak iaretlenmesi gereken maddeler, zehirli veya ok zehirli olarak kabul edilir. Zehirli Maddeler Ynetmelii ve ulatrma mevzuatnn elimesi halinde, Zehirli Maddeler Ynetmelii uyarnca iaretleme zorunluluu ncelik kazanr; zellikle de ulatrma mevzuat uyarnca zehirli olup, Zehirli Maddeler Ynetmelii uyarnca ise sadece sala zararl olarak iaretlenmesi gereken maddeler, ibu TMTK kapsamnda zehirli veya ok zehirli olarak kabul edilmezler. 200
(2) Baka bir bilgiye sahip olmayan bir depo sorumlusu, ambalaj zerinde veya rn ekindeki bilgilendirmede yer alan bir iaretin geerli olduunu kabul edebilir. 2.2 Depolama, daha sonra kullanmak veya bakalarna satmak zere saklamak demektir. Bakalarna sat, 24 saat iinde veya izleyen gn iinde yaplmam olmas halinde, nakliyeye hazrlk ilemlerini de kapsar. Bu alma gnnn Cumartesi olmas halinde, sre bir sonra i gnnn bitiminde sona erer. 2.3 (1) Nakliyeye bal geici depolama, nakliye srasnda, normalde hazrlk ilemlerinin yaplmad yerlerde geici beklemeler meydana gelmesi halinde gerekleir. (2) Fkra 1 kapsamnda, normalde hazrlk ilemlerinin yaplmad yerler, rnein aadakilerdir: - Kamuya ak park alanlar - Demiryollar - Karayollar dinlenme tesislerindeki park yerleri, otoparklar - Gmrk kaplarndaki bekleme veya park alanlar, demiryollar, yk istasyonlar veya kamyon tayan feribotlar, yar treylerler, iinde konteyner bulunan konteyner tayclar. 2.4 (1) Depo; bir bina veya bir alan veya bir bina iindeki bir mekan veya maddelerin depolanmak zere konulduu bir ak alandr. (2) Deponun zerinin kt hava koullarna kar korunmak zere bir atyla kapatlm olmas halinde ve aadaki koullar yerine getirmesi halinde, bu, ibu TMTK kapsamnda, akta depolama olarak kabul edilir. - Havalandrma ve yangnla mcadele srasnda engelsiz eriim salamak amacyla, cephe de tam alan olarak ak olmaldr - at, toplam taban alann en az yzde 50si byklnde s emi sistemleri iermelidir - atya s yaltm yaplmam olmaldr. 201

2.5 Bir depolama blm, deponun birbirinden aadaki gibi ayrlm olan paralardr - Binalarda baka mekanlardan duvar ve demeler ile ayrlm olan, - Ak alanda, belirli mesafeler veya duvarla ile ayrlm olan. 2.6 Depolama miktar, bir depolama blmnde yangn ykne katkda bulunabilecek maddeler art tm zehirli ve ok zehirli madde miktarndan meydana gelir. 2.7 (1) Madde 1 Fkra 2 Say 1 uyarnca, retim ilemi, iletme veya irket tesisleri dahilindeki ara ve son ilemler de dahil olmak zere, tm retim srecini kapsar. retim ilemine, iin ilerlemesi iin gerekli kt rnlere ait hazrlk ilemleri, ara ve son rnlerin ksa sreli olarak bekletilmesi ve iletme dahilindeki nakliye ilemleri de dahildir. (2) in ilerlemesi iin gerekli kt rn miktar, normalde .bir gnlk retim ihtiyac ile snrldr. (3) Ksa sreli bekletme, proses teknolojisi asndan retim srecinin ilerlemesi iin zorunlu olanlardr. Bu sre, son srnler iin normalde bir gn amamaldr. (4) Fkra 2de belirtilen miktarlarn ve Fkra 3te belirtilen srelerin almas retim ileminden teye geerek, depolama kavramna girer. 2.8 (1) Madde 1 Fkra 2 Say 2 uyarnca ilem kavram; bu faaliyetleri retim ileminin bir paras olmamas kaydyla, kullanm, tketim, ara ilem, doldurma, dolum aktarm veya iletme dahilinde nakliyeyi de kapsar. (2) Fkra 1 uyarnca bir iin ilerlemesi iin gerekli madde miktar olarak, normalde bir i gnlk ihtiyac amayan miktarlar kabul edilir. 2.9 (1) Birlikte depolama, farkl maddelerin bir depolama blmnde yer almas halinde sz konusudur. 202
(2) Birlikte depolama, ambalajlanm maddelerin kapal bir yk konteyneri iinde bulunmas halinde sz konusu deildir. Kapal bir yk konteynerleri, st ste veya yan yana bitiik olarak bulunmamaldrlar. Bu art iin, her ynde 0,5 m minimum uzaklk geerlidir. 2.10 (1) Krlabilir kaplar (sevkiyat birimleri) Rn. 2000 GGVS uyarnca cam, porselen, ta malzeme veya benzer ekilde, ambalajn tm yzeyinin evrelenmedii, darbelere kar etkin bir ekilde korunmayan haller de geerlidir. (2) Tek bana veya ok sayda krlabilir kabn (sevkiyat birimleri) dayankl bir kap iine yerletirilmi olmas halinde, bu dayankl kabn, krlabilir kabn krlmas veya szdrmas halinde ieriin dar kmasn nleyecek kalnlkta ve zellikte olmas ve depolama srasnda dayankl kabn mekanik dayanmnn korozyon nedeniyle zarar grmemesi kaydyla, bunlar krlabilir kaplar olarak kabul edilmezler. Ulatrma mevzuatnn tehlikeli mallarn nakliyesi hakknda hkmleri uyarnca kontrol edilmi ve izin verilmi, kombine ambalajlar ve birlemi nitelikte ambalajlar, Fkra 1deki kural yerine getirmi saylrlar. 2.11 Uzman kiiler, mesleki eitimleri ve deneyimleri sayesinde gvenlik donanmlar alannda yeterli bilgiye sahip olan ve ilgili resmi i gvenlii mevzuat, kazadan korunma mevzuat kurallar, ynergeler, genel kabul grm teknik kurallar (DIN normlar, VDE koullar, dier Avrupa Birlii ye lkelerinin veya Avrupa Ekonomik Alan hakkndaki anlamaya taraf olan baka szleme lkelerinin teknik kurallar) hakknda gvenlik donanmlarnn i gvenlii asndan durumlarn deerlendirebilecek seviyede bilgi sahibi olan kiilerdir. 3 Gvenlie Ynelik Teknik Tedbirler 3.1 Depolarn nas 3.1.1 (1) 800 ton kapasiteyi aan depolar sadece sanayi veya ticaret blgelerinde ina edilebilirler. 203

(2) Depolarn su kaynaklarna zarar vermeyecek ekilde ina edilmeleri gerekir. (3) Depolarn su szntsna izin vermeyecek ekilde ina edilmeleri gerekir. Bunun mmkn olmamas halinde, bir sel durumunda su kaynaklarna zarar verilmesini nlemek zere gerekli tedbirler alnm olmaldr. 3.1.2 (1) Depolar, inaat mevzuatnn ve emisyondan korunmaya ynelik evre mevzuatnn kurallarna uygun olmaldr. (2) Emisyondan Korunmaya Ynelik 4. Federal evre Ynetmeliine Ekin 9.34nc veya 9. 35nci Saylar uyarnca emisyondan korunma iznine tabii olan depolar, yeterli uyar ve alarm donanmlarna sahip olmaldr (Emisyondan Korunmaya Ynelik 12. Federal evre Ynetmeliinin 4nc Madde 3nc Says (Kaza Ynetmelii)). Byle depolarn kapasitelerinin 800 m zerinde olmas halinde, depoda veya yakn evresinde bulunabilecek kiilerin uyarlmas amacyla alarm donanmlar rnein bir hoparlr sistemi kurulmaldr. (2) Emisyondan Korunmaya Ynelik 4. Federal evre Ynetmeliine Ekin 9.34nc veya 9. 35nci Saylar uyarnca izne tabii olan depolarda, Madde 3.1.3 Fkra 2 ve 3 uyarnca gvenlii salanmas gereken alanlara uyar ve alarm donanmlarnn yan sra gvenlik donanmlarnn kurulmas veya buralarn yetkisiz kiilerin tecavzne kar uygun bir ekilde korunmas gerekir. 3.1.3 (1) Depolanan maddelerin yetkisiz bir ekilde alnmalarn nleyecek ekilde ina edilmeleri gerekir. (2) Emisyondan Korunmaya Ynelik 4. Federal evre Ynetmeliine Ekin 9.34nc ve 9. 35nci Saylar uyarnca izne tabii olan depolarda, bina ii depolamalarda, rnein aadaki gibi, uygun bir ekilde koruma salamak mmkndr: Sabit yap tarzna sahip depo alanlarnda (rnein 120 mm zerinde ta, 100 mm ve zeri duvar kalnlnda beton, uygun tehlikeli madde konteynerleri) penceresiz d duvarlar veya 204
kafesli pencereler ve gvenlik kilidine sahip izinsiz girileri caydrc kaplar, veya: Depo alan yine yukardaki gibi, ancak kap ve pencereler, izinsiz giri alarm sistemleri veya aklklar arkasna yerletirilmi hareket sensrler ile denetlenir; izinsiz giri bildirim sistemleri srekli devre olan alarm merkezine bildirim yapmaldr, veya: - Srekli kontrol, iletme gvenlik birimi veya bir gvenlik irketi veya gvenlik personeli tarafndan salanr. (3) Emisyondan Korunmaya Ynelik 4. Federal evre Ynetmeliine Ekin 9.34nc veya 9. 35nci Saylar uyarnca izne tabii olan depolarda, ak alanlarda yaplan depolamalarda, rnein aadaki gibi, uygun bir ekilde koruma salamak mmkndr: - Depolama alannn etrafnn, en az 2,5 m yksekliinde ve zeri trmanmaya kar korumal bir gvenlik iti ile evirmeli, tesiste yeterli aydnlatma ve iletme gvenlik birimi veya bir gvenlik irketi veya gvenlik personeli tarafndan srekli kontrol salanmaldr; - Depolama alannn etraf yukardaki gibi itle evrilmeli, ancak elektronik kontrol sistemleriyle srekli devre olan bir alarm merkezine bildirim salanmaldr, - Depolama kaplarndan ieriin yetkisiz bir ekilde alnmasna kar koruma salanmal, ayrca kaplarn ve iletme arazisinin etraf itle evirlmelidir. 3.1.4 (1) Yangnla mcadelede kullanlacak mdahale yollar, tehlike oluabilecek yerlere, sndrme aralar veya i gereleriyle hzl ve engelsiz bir ekilde eriilmesini salayacak ekilde planlanmal ve iaretlenmelidir. (2) Yangnla mcadele iin depoya bir eriim yolu bulunmal ve buraya her iki taraftan eriilebilir olmaldr. (3) Ak alandaki 1600 m zerindeki depolarn bir yangnla mcadele evre yolu bulunmaldr. 3.1.5 Yangnla mcadele mdahale birimlerinin eriimi olan, ak rezerv sndrme suyu tesisat bulunmaldr. 205

3.1.6 Depoda ka yollar tesis edilmeli ve iaretlenmelidir(43). 3.1.7 (1) Bina iinde yer alan depolar, depolnana maddelerin miktar ve trne bal olarak, iyeri iin zararl madde snr deerlerinin(44) almamasn salayacak ekilde havalandrlmaldr, (2) Depoda dolum aktarm yaplyorsa, dolum aktarm srasnda oluan buhar veya havada asl kalan paracklarn, k veya oluma noktas tmyle izole edilerek kontrol altna alnmal, ardndan insan ve evre iin tehlike meydana getirmeyecek ekilde ortadan kaldrlmas salanmaldr. Emme ileminin yaplmas iletmede teknik nedenlerle mmkn deilse, baka bir havalandrma teknolojisi nlemi alnarak, buhar veya havada asl kalan paracklarn oluumunun tmyle nlenmesi veya iyeri iin izin verilen konsantrasyonun almamas salanmaldr. 3.1.8 Ak alandaki depolar, bunlarn bina aklklarndan en az 5 m uzaklkta olmalarn salayacak ekilde planlanmaldr. 3.1.9 Depolarn yeterince aydnlatlm olmalar gerekir(45). Aydnlatma aralar eriim alanlar zerine yerletirilmeli, bunlarn ma yoluyla depolanan maddelerin dorudan snmasna neden olmas nlenmelidir. Bunlar iin, en yksek istiften en az 0,5 m emniyet mesafesine uyulmaldr. 3.1.10 (1) Deponun zemin demeleri, aa kan maddelerin fark edilmesini ve tmyle ortadan kaldrlmasn salayacak zellikte olmaldr. Depolanan maddeleri geirgen zellikte olmamaldr. Maddelerin ehir kanalizasyonuna ve alc sulara kartrlmasna izin verilmez. (2) Depo zemini demesi kontrolsz bir ekilde akp gitmeyi engelleyecek ekilde yaplm olmaldr. Bu rnein epeevre
(43) yerleri Ynetmelii 19ncu Madde (44) TMTK 900 (45) 7 (3) yerleri Ynetmelii ve 7/3 ile 7/4 sayl yerleri Ynergeleri ve (3) yerleri Ynetmelii Madde 41 ve 41/3 sayl yerleri Ynergeleri.
206
yaplacak kntl kenarlarla elde edilebilir. Forkliftlerin giri yapt kaplarda eiklerin kntl kenar eklinde yaplmas mmkn deilse, buralara deponun iinde tm kap enini karlayacak boyutlarda, zeri geni gz aralkl kafesler ile kapatlm toplama oluklar tesis edilmelidir. 3.2 Birlikte Depolama 3.2.1 (1) Zehirli veya ok zehirli maddeler aadakilerle birlikte depolanmamaldr: - Kendiliinden alev alan maddeler - Suyla temas ettiinde yanc gazlarn olumasna neden olan maddeler - Organik peroksitler - Yangn kolaylatrc maddeler Grup 1 TMTK 515 uyarnca - Basnl gazlar - Derin soukta svlatrlm gazlar - TMTK 511 kapsamndaki amonyum nitrat ierikli gbreler. (2) Fkra 1 kapsamndaki maddeler, Tehlikeli Maddeler Ynetmelii veya Tehlikeli Maddeler Tama Mevzuat Kurallar uyarnca, tehlike zelliklerine gre iaretlenmi maddelerdir. Tehlikeli maddelerin tanmasyla ilgili trafik mevzuat kurallar uyarnca, tehlikeli maddeler, karayollar ile ilgili Tehlikeli Maddeler Ynetmeliine Ek A 9da veya demiryollar ile ilgili Tehlikeli Maddeler Ynetmeliine Ek IXda yer alan rnek 4.2, 4.3, 5 ve 6.1 (sadece kuru kafa iaretiyle) gre dzenlenmi Tehlike Formlar veya denizyollar ile ilgili Tehlikeli Maddeler Ynetmeliine ait almanca IMDG Kodunda yer alan Snf 2, 4.2, 4.3, 5.1, 5.2, 6ya ait iaretlerle (sadece kuru kafa iaretiyle) iaretlenmi olmaldr (3) Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 23nc Maddesi 4nc Fkras uyarnca iaretleme ykmllne istisnalar, Fkra 1 uyarnca birlikte depolama yasandan muaf tutulmaz. (4) Fkra 1den farkl olarak, sndrme amacna hizmet edecek gerekli sayda, basnl gazlarla doldurulmu yangn sndrcs, depolama alannda mevcut bulundurulmaldr. 207

(5) Fkra 1den farkl olarak, basnl gazl ambalajlar, TMTK 300de belirlenmi koullar ve miktar snrlar dahilinde, zehirli veya ok zehirli maddeler ile birlikte depolanabilir. (6) Fkra 1den ve Madde 3.2.8den farkl olarak, ayrca yangn kolaylatrc zelliklere sahip, zehirli veya ok zehirli maddeler, sadece yangn kolaylatrc zelliklere sahip maddeler ile herhangi bir kstlama olmakszn birlikte depolanabilirler. Burada ayrca TMTK 515 hkmleri geerlidir. 3.2.2 (1) Yanc olmayan, zehirli veya ok zehirli maddeler, yksek parlayc veya hafif parlayc veya parlayc zelliklere sahip maddeler ile birlikte depolanamazlar. (2) Yanc zehirli veya ok zehirli maddeler ieren, zehirli veya ok zehirli sulu mstahzarlar, Fkra 1 uyarnca birlikte depolanma yasa kapsamnda deildir. 3.2.3 Tr ve miktar olarak, hzl yangn oluumuna veya yaylmasna katk bulunmaya uygun zellikte, rnein kat, tekstil, ahap, ahap yn, kuru ot, saman, karton ambalaj, yanc ambalaj dolgu malzemeleri gibi malzemeler depolama blmlerinde depolanmamaldr. 3.2.4 la, gda, gda katk maddeleri, keyif verici maddeler veya kozmetik maddeleri, zehirli veya ok zehirli maddeler ile birlikte depolanamazlar. 3.2.5 Farkl sndrme malzemesi gerektiren farkl maddelerin birlikte depolanmasna izin verilmez. 3.2.6. 1) Yanc zehirli veya ok zehirli svlar, ayn sndrme malzemesi kullanlarak sndrlmesi mmkn olmas artyla, yanc svlar ile birlikte depolanabilirler. Ayrca YSTK (Yanc Svlar iin Teknik Kuralar) hkmlerine, zellikle de YSTK 100 ve YSTK 110 hkmlerine uyulmaldr. (2) Fkra 1 kapsamndaki yanc svlar; yksek parlayc veya hafif parlayc veya parlayc svlar ve 35 C scaklkta kat halde veya macun kvamnda bulunan ve ISO 2719 - 1988 aparatna (Pensky-Martens) gre bir parlama noktasna sahip olan svlardr. Bunlar sadece Tehlikeli Maddeler Ynetmelii kapsamndaki svlar olmayp, ayrca Paragraf 1de belirtilen artlara uymak kaydyla bir parlama noktasna sahip ve yangn ykne katkda bulunan sv 208
(3) Fkra 4te belirtilen miktar snrlarnn almas halinde, Fkra 4te belirtilen ok zehirli ve zehirli svlar iin Fkra 1 uyarnca birlikte depolamaya izin verilmez. Fkra 4te belirtilen, parlama noktas 200 C altnda olan ok sayda svnn birlikte depolanmas halinde,anlan miktarlarn her bir ayr sv iin orantl olarak azaltlmas gerekir. (4) Fkra 2 uyarnca belirlenmi sv miktarlar aadaki gibidir: Maddenin ad Miktar, kg olarak Depolama blmnde 2 propenal (akrolein) Akril nitril Alil amin Etilenimin (aziridin) Kurun alkil bileikleri 3.2.7 (1) Yanc olmayan, zehirli veya ok zehirli kat maddeler, aadaki artlarn yerine getirilmesi kaydyla, toplam 100 tonu amayan miktarlarda hafif parlayc zelliklere sahip zehirli veya ok zehirli kat maddeler ile birlikte depolanabilirler: 1. Toplam 10 tona kadar depolama miktarlarnda: - Kstlama olmakszn 2. Toplam 10 tondan yksek depolama miktarlarnda, aadaki artlarla: - Binalarda otomatik bir yangn alarm tertibat mevcut olmas halinde, - Ak alanda yangn alglama ve yangn alarm bildirim imkan ile birlikte (telefon, yangn alarm, telsiz cihaz vb. gibi) saatte bir yaplacak kontroller ile salanr veya uygun olduu kantlanm yangn alarm tertibat bulundurulur 3. Toplam 20 tondan yksek depolama miktarlarnda, aadaki artlarla: - Alarm verilmesinin ardndan 10 dakika iinde itfaiyenin yangn mahalline ulaabiliyor olmas halinde 209 100 1000 10 10 500 Ak alanda 10000 5000 100 100 10000

4. Toplam 50 ton ile en ok 100 ton arasnda depolama miktarlarnda, aadaki artlarla: - Otomatik olmayan bir yangn sndrme sistemi ve onaylanm bir yangnla mcadele sisteminin mevcut olmas halinde. (2) Fkra 1 Say 3 ve 4te yer alan artlar, otomatik olmayan bir yangn sndrme sisteminin mevcut olmas halinde uygulanmaz 3.2.8 (1) Yanc olmayan, zehirli veya ok zehirli kat maddeler, aadaki artlarn yerine getirilmesi kaydyla, toplam 20 tonu amayan miktarlarda, TMTK 515 grup 2 ve 3 kapsamnda yangn kolaylatrc zelliklere sahip zehirli veya ok zehirli kat maddeler ile birlikte depolanabilirler: 1. 1 tona kadar depolama miktarlarnda: - Kstlama olmakszn 2. Toplam 1 ton ile en ok 20 ton arasnda depolama miktarlarnda, aadaki artlarla: - Binalarda otomatik bir yangn alarm tertibat mevcut olmas halinde, - Ak alanda yangn alglama ve yangn alarm bildirim imkan ile birlikte (telefon, yangn alarm, telsiz cihaz vb. gibi) saatte bir yaplacak kontroller ile salanr veya uygun olduu kantlanm otomatik yangn alarm tertibat bulundurulur - Otomatik olmayan bir yangn sndrme sistemi ve onaylanm bir yangnla mcadele sisteminin mevcut olmas veya - Otomatik bir yangn sndrme sisteminin mevcut olmas halinde. (2) Burada ayrca TMTK 515 hkmleri geerlidir. 3.2.9 (1) ok zehirli ve zehirli maddelerin uygun(46) gvenlik dolaplar iinde depolanmalar halinde, Madde 3.2de belirtilen birlik(46) Bkz. rnein DIN 12 925 Blm 1
210
te depolamayla ilgili yasak ve kstlamalar uygulanmaz; bunlar iin Fkra 2 artlarnn yerine getirilmesi yeterlidir. (2) Yangn dayanm ile havalandrma ve hava tahliye boluklarnda kullanlan hat kesme dzeneklerinin uygunluu ve kaplarn kilitleme donanmlarnn uygunluu yetkili bir malzeme test kuruluu tarafndan onaylanm olmaldr. 3.2.10 (1) ok zehirli ve zehirli maddelerin, tanmlanm belirli nakliye hazrlk alanlar zerinde nakliyeye hazrlanmalar aamasnda, Madde 3.2de belirtilen birlikte depolamayla ilgili yasak ve kstlamalar uygulanmaz. (2) ok zehirli ve zehirli maddelerin, nakliyeye hazrlama ilemlerinin 24 saati amas halinde, bu Madde 2.2 uyarnca bir depolama olarak kabul edilir, Madde 3.2de belirtilen birlikte depolamayla ilgili yasak ve kstlamalar uygulanmaz. (3) Ulatrma mevzuatnn tehlikeli madde tamacl(47) hakknda ilgili hkmleri uyarnca birlikte depolama yasaklarna ve ayrma kurallarna hazrlama ilemler srasnda da uyulmaldr. 3.3 Yangndan Korunmaya Ynelik Temel artlar 3.3.1 Yapsal yangndan korunma nlemleri, tr ve kapsama gre ayr ayr yerel ve iletme koullarna, zellikle de depolanan maddelerin miktarna ve tehlike derecesine gre yerel yetkili itfaiye kuruluunun onay alnarak belirlenir. 3.3.2 (1) Bina iinde depolamada, depolama blmleri dier depolama blmlerinden veya binalardan, yanmayan zellikte (yangn dayanm sresi en az 90 dakika)(48) duvarlar ve demeler ile; toplam alan 1600 m zerinde olan depolama blmlerinde
(47) Karyollar ile ilgili Tehlikeli Maddeler Ynetmeliine Ek Bde 5 Rn 61 403; demiryollar ile ilgili Tehlikeli Maddeler Ynetmeliine Ekte Rn 620; yurt ii denizyollarnda tehlikeli maddelerin tanmasyla ilgili kurallara Ek Bde Rn 10 402; denizyollarnda tehlikeli maddelerin tanmasyla ilgili Uluslararas Kod giri blm Madde 15.1.16 (IMDG Kodu) (48) Bkz. rnein DIN 4102 Blm 2
211

ise yanmayan zellikte (yangn dayanm sresi en az 90 dakika) yangna dayankl demeler ve yangn duvarlar ile ayrlm olmaldr. (2) Yeterli dzeyde uygun duman ve s kontrol donanmlar ngrlmelidir(49). at rts, uan yanan cisimlere ve ma yoluyla snmaya kar yeterine dayankl olmaldr. 3.3.3 (1) Ak alanda depolamada, depolama blmleri dier depolama blmlerinden veya binalardan, yanmayan zellikte (yangn dayanm sresi en az 90 dakika) duvarlar ile veya Fkra 3te belirtilen yeterli genilikte mesafelerle ayrlm olmaldr. (2) Fkra 1de belirtilen duvarlar depo yksekliinden en az 1 m daha yksek ve depo derinliinin ak tarafnn en az 0,5 m zerinde olmaldr. (3) Depolama blmlerinin duvarlar ile ayrlmam olmas halinde, bu blmler arasnda, baka bir mevzuat veya teknik kural (rnein TRbF 110 ve 210) uyarnca farkl deerler art koulmadka aadaki minimum uzaklklara uyulmaldr: - En az 200 litre byklnde yanc olmayan kaplar iinde ve 4 m maksimum depolama yksekliinde, yanc veya yanc olmayan maddeler ieren depolama blmleri arasnda 5 m mesafe bulunmaldr - Otomatik bir yangn alarm sistemi ve tesis yangnla mcadele sisteminin bulunmas halinde, 5 m - Otomatik bir yangn sndrme sisteminin bulunmas halinde, 5m - Tm dier hallerde 10 m. 3.3.4 (1) Her bir depolama blmnde 20 ton ve zerinde miktarlar depolanan, bina iinde bulunan depolara otomatik yangn alarm tesis edilmelidir.
(49) Bkz. rnein DIN 18232 Blm 1 ile 3 aras Duman Ve Is Kontrol Sistemlerini lm
212
(2) Her bir depolama blmnde 10 ton zerinde ancak en ok 20 ton depolanan, bina iinde bulunan depolara, zel yerel veya iletme koullarnn bunu gerektirmesi halinde (rnein yaknda konut imar) otomatik yangn alarm tesis edilmelidir. (3) Her bir depolama blmnde 20 ton ve zerinde miktarlar depolanan, ak alandaki depolarda, uygun olduu kantlanm otomatik yangn alarm tertibat tesis edilmi olmas halinde, yangn alglama ve yangn alarm bildirim imkan ile birlikte (telefon, yangn alarm, telsiz cihaz vb. gibi) saatte bir yaplacak kontroller ile salanmaldr. (2) Emisyondan Korunmaya Ynelik 4. Federal evre Ynetmeliine Ekin 9.34nc veya 9. 35nci Saylar uyarnca izne tabii olan depolarda; yangn halinde depolanan maddelerde, Kaza Ynetmelii uyarnca birincil tehlike etkileri oluturan zehirli yanma gazlarnn aa kmasnn beklenmesi halinde de yerinde sabit otomatik alarm tertibatlarnn ve yangn sndrme donanmlarnn bulunmas gereklidir (5) Depolama blmnde, sadece yanc olmayan maddeler ve malzemeler depolanyorsa, Fkra 1, 2, 4 ve 4 hkmleri geerli deildir. 3.3.5 (1) Yeni balayan yangnlarla ile mcadele iin yangn sndrme aralar hazr bulundurulmaldr. (2) 50 m depolama alan iin en az 12 kg toz sndrme malzemesi (ABC tozu); her bir ilave 100 m alan iin ilave 12 kg toz sndrme malzemesi gereklidir(50). 2000 m depolama alann aan depolarda ilave olarak tekerlekli bir 50 kg toz sndrc bulunmaldr. 3.3.6 (1) Suyla yangnla mcadele iin uygun sndrme donanmlar bulunmal ve yeterli miktarda sndrme suyu hazr bulundurulmaldr.
(50) yerleri Ynergesi 13/1,2
213

(2) Uygun sndrme donanmlar - rnein en az 50 mm apnda boru tesisatna bal yangn hortumlarna sahip duvara sabit yangn hidrantlar. (3) Her bir 100 m depolama alan iin giri noktasnda 3 bar ak basnta en az 200 litre/dak debide bir su tesisat mevcut olmas halinde sndrme suyu miktar yeterlidir. Her bir 100 m depolama alan iin en az 2 saat boyunca en az 200 litre/dak debide bamsz sndrme suyu temini (rnein sndrme suyu glleri veya depo tanklar) salanmaldr(51). (4) Fkra 3 yksek katl depolar iin uygulanmaz. (5) Yksek katl depolara, sndrme malzemesinin depolanan malzemeye hemen ulamasn salamas amacyla otomatik sndrme donanmlar (rnein sprinkler veya su pskrterek sndrme donanmlar) tesis edilmi olmaldr(52). (6) Sndrme suyu tesisat, sprinkler veya duman sensrleri paletlerin yklenmesi ve boaltlmas srasnda zarar grmeyecek ekilde monte edilmelidir. 3.3.7 Depoda su dnda bir sndrme maddesi kullanlmas gerekiyorsa, veya iletmeden kaynaklanan nedenlerle yetkili yangnla mcadele kuruluunun (itfaiye) onayyla su dnda bir sndrme malzemesi kullanlyorsa, bunlardan yeterli miktarlarda hazr bulundurulmas gereklidir. 3.3.8 (1) Depolama alanlarna sahip binalarda uygun(53) yldrmdan korunma donanm bulunmaldr. Depoda toplam 5 tondan az miktarda zehirli veya ok zehirli kat madde veya sadece yanc olmayan madde veya malzeme depolanmas halinde bu hkm uygulanmaz. (2) Yldrmdan korunma donanm ylda bir kontrolden geirilmelidir. 3.3.9 (1) Depolama alannda sigara iilmemeli veya ate veya ak k kaynaklar kullanlmamaldr.
(51) Bkz. rnein DVGW blteni W 405, madde 4.5 (52) rnein DIN 14 489, DIN 14 494, Tanmaz Sigortaclar Birlii Ynergeleri (VdS) (53) Bkz. rnein DIN VDE 0185, Blm 1 ve 2
214
(2) Yasak ate, ak k kayna ve sigara imek yasaktr uyarsyla vurgulanmaldr. Yasak iaretleri, UVV yerlerinde Gvenlik aretlerine12 (VBG 125) uygun olmaldr. 3.3.10 (1) Atele yaplan ve scak ilemler ancak nceden iverenin iznini almak artyla (rnein atele alma izin belgesi) gerekletirilebilir. (2) Kaynak, hamla kayna ve ak alevle gerekletirilen asal talama ilemlerinde, UVV Kaynak, Kesme ve Benzeri lemlerine (VBG 15) ve UVV Genel Kurallara (VBG 1) uyulmaldr(54). Madde 5.6 uyarnca bilgilendirme ykmllne ynelik uyar yaplmaldr. (3) Fkra 1 uyarnca yazl izin alnmaldr: 1. almann yaplaca yer bildirilmelidir, 2. in tr, 3. almann ne zaman yaplmas gerektii bildirilmelidir, 4. almay yrtecek kiinin ad ve denetimi yrtecek olan uzman kiinin ad, 5. almann yaplma amac ve ne ekilde yaplaca, 6. Gvenlik nlemleri, 7. Depo sorumlusunun ya da yetkili vekilinin veya temsilcinin imzas. 3.4 Rezerv Sndrme Suyu Tesisat (1) Rezerv Sndrme Suyu Tesisat, bir yangn srasnda meydana gelen kirlenmi sndrme sularnn atk suya dek toplanmas iine yarar. (2) Rezerv Sndrme Suyu Tesisatnn gerekli olup olmad ve bunun teknik zellikleri ve boyutlar, Su in Tehlikeli Maddelerin Depolanmasnda Rezerv Sndrme Suyu Tesisatnn Boyutlandrlmas Hakknda Ynerge (LRRL) ile belirlenmitir.
(54) Referans, Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Str. 449, 50939 Kln
215

4 letme Talimatlar 4.1 Genel (1) Depolar bir ekilde usulne uygun koullarda muhafaza edilmeli ve usulne uygun olarak iletilmelidir. Gerekli bakm nlemleri hemen alnmal ve koullarn gerektirdii gvenlik tedbirleri uygulamaya konulmaldr. (2) Maddelerin aa kmasna neden olabilecek ve bu ekilde insan saln veya evreyi tehdit edebilecek eksikliklerin grld depolarn iletilmesi uygun deildir. (3) rnein yangn alarm ve yangn sndrme tertibat, duman ve s kontrol, otomatik kapanan kaplar ve yldrmdan korunma donanmlarnn bakmlar dzenli olarak yaplmal ve dzgn bir ekilde ileyip ilemedikleri ngrlen zaman aralklarnda kontrol edilmelidir. Bu kontroller iin uzman kiiler grevlendirilmelidir. Gvenlik donanmlarnn dzgn olarak altna dair bir kontrol tutana tutularak durumu belgelenmelidir. 4.2 Eriim Denetimi (1) Maddeler kilit altnda tutulmal veya sadece uzman kiilerin veya yetkililerin eriimine izin verecek ekilde saklanmal veya depolanmaldr. (2) Bir depoya sadece ak bir ekilde yetki verilmi kiiler girebilmelidir. Yetkisiz kiilerin depoya eriimi yasaklanmaldr. Yasak yetkisiz kiilerin girmesi yasaktr uyarsyla vurgulanmaldr. Yasak iaretleri, UVV yerlerinde Gvenlik aretlerine 12 (VBG 125) uygun olmaldr. Depoyla veya deponun denetimiyle ilgili hibir faaliyette bulunmayan kiiler, yetkisiz kiiler olarak kabul edilirler. (3) zerinde ok zehirli ve zehirli maddelerin, nakliyeye hazrlandklar tanmlanm belirli nakliye hazrlk alanlarna da sadece sevk edilen paralarn yklenmesi ve nakliye iin gerekli kiilerin eriimine izin verilmelidir. Bu kiilere gerekli talimatlar verilmeli ve bunlar gzetim altnda bulundurulmaldr 4.3 letme Kaytlar (1) zin verilen en yksek depolama miktarlar, depolama alannn taksimi, depolanan mallarn tr ve miktar hakknda bilgiler 216
ieren bir depolama plan hazrlanmaldr. nemli deiiklikler meydana gelmesi halinde Plan gncellenmeli ve depo dnda her zaman erielbilecek bir yerde saklanmaldr. Plan belgelenecek ekilde ayda en az bir kez kontrol edilmelidir. (2) rnein depolanan maddelerin trnn deimesi, nemli bir deiiklik olarak kabul edilir. (3) Depoda daima sadece ayn maddelerin depolanmas halinde, depolanan mallar ve maksimum depolama miktar hakknda bilgi vermek yeterlidir. Depolanan miktar kolay bir ekilde hesaplanabilecek durumda olmaldr (rnein idari ofiste liste tutulmas). Detaylar yetkili yerel makamlar ile birlikte belirlenmelidir. (4) Depolama plan, Zehirli Maddeler Ynetmelii 16nc Madde 3.a Fkras uyarnca hazrlanan listeyle bire bir ayn olabilir. (5) Hazrlanan maddelere ait bilgilerin elde mevcut bulunmas artyla, tanmlanm belirli nakliye hazrlk alanlar zerinde nakliyeye hazrlanan maddeler iin Fkra 1 uygulanmaz. 4.4 Depolanan Mallarn Gvenlii (1) Maddeler tertipli bir ekilde dzenlenmi olarak depolanmaldr. (2) Maddeler sadece kapal kaplar veya ambalajlar iinde depolanmaldr. (3) Ambalaj ve kaplar ieriklerinin istenmeden dar kamasna izin vermeyecek zelliklere sahip olmaldr. Sevk edilen mallarn ulatrma mevzuatnn tehlikeli mallarn nakliyesi hakknda hkmlerine uygun olarak ambalajlanm olmas halinde, bu artlar yerine getirilmi olarak kabul edilir. (4) Szdrmazln ve mukavemetini zayflatabilecek ar mekanik strese maruz kalmasn nlemek amacyla, ambalajlar veya kaplar dmeye kar emniyete alacak ekilde istiflenmeli veya depolanmaldr. (5) Krlabilen trde kaplar, istif veya depolama yksekliinden bamsz olarak, 0,4 metreden daha yksekten dmelerine izin vermeyecek ekilde istiflenmeli veya depolanmaldr. 217

(6) Dier trde ambalaj veya kaplar, Fkra 5 uyarnca istif veya depolama yksekliinden bamsz olarak, 1,5 metreden daha yksekten dmelerine izin vermeyecek ekilde istiflenmeli veya depolanmaldr. (7) Fkra 4 ile 6 arasnda koulan artlara, srasyla 0,4 metre ve 1,5 metreden daha alak olan istif ve depolama yksekliklerinde, aadaki koullarn yerine getirilmesi kaydyla uyulmu saylr: 1. Mesleki birliklere ait Depolama Donanmlar ve Aralarna likin Kurallara (ZH 1/428) ve Toptanclar ve Depocular Meslek Birliine ait Paletlenmi Yk Paralar(55) M l9 sayl bltene uyulmaldr. 2. Forklift srcleri, mesleki birliklere ait Forklift Srclerinin Seimine, Eitimine ve Yetkinlik Belgelerine Ynelik Temel Kurallara (ZH 1/554) gre seilmi ve eitilmi olmaldr. 3. Paletlerin kzaklar, katlarn zerindeki tayclara apraz olarak yerletirilmi olmaldr. 4. Variller, sadece forkliftlerin kavrama donanmlar kullanlarak st ste dik olarak istiflenebilirler. Bunlar gruplar halinde istiflenmelidir. 5. Yksek depo katlarna otomatik kumandal tayc aralar araclyla yaplan istiflemelerde, palet ykleme srasnda kenar kontroln, sr alannn kontroln ve bo yer kontroln salayan otomatik donanmlar kullanlmaldr. 6. Depo katlarndaki istiflerin elle yerletirilmesi ve alnmasnda, Fkra 5 ve 6 uyarnca belirlenmi deerler istif ykseklikleri iin snr deerler olarak alnmaldr. 7. Elle yaplacak ilemlerde, depo katlarnn ykseklii ulam dzlemi zerinde 4 metreyi amamaldr. 4.5 Yazl Talimatlar 4.5.1 letme Talimatlar (1) veren, tehlikeli maddelerin kullanmyla balantl insan sal ve evre zerindeki tehlikelere ynelik uyarlar ieren, ge(55) Referans, Toptanclar ve Depocular Meslek Birlii, 68145 Mannheim
218
rekli koruyucu nlemelerin ve davran kurallarnn belirlendii, meydana gelen tehlikeli atklarn uygun bir ekilde ortadan kaldrlmasna ynelik uyarlar ieren iyeri ve maddeler ile ilgili bir iletme talimat hazrlamaldr. letme talimatlar, anlalr bir ekil ve alanlarn anlayaca bir dilde yazlmal ve iyerinin uygun bir yerinde ilan edilmelidir. letme talimatlarnda, ayn zamanda tehlike durumunda nasl davranlmas gerektiine ve alnmas gereken ilk yardm nlemlerine ynelik uyarlar iermelidir. (2) letme talimatlar, gerektiinde birlikte depolama hakknda uyarlar iermelidir. (3) bu TMTKya Ek, yanma gazlarnn zehirlilii ve kirlenmi sndrme suyu ve yangn kalntlar tarafndan evre zerinde meydana gelebilecek olas tehlikeler hakknda bilgiler ierir. (4) letme talimatlarnn hazrlanmasnda, ulatrma mevzuatnn tehlikeli mallarn nakliyesi hakknda ilgili hkmlerine (rnein Karayollar Tehlikeli Maddeler Ek B kenar numaras 10385) dayanan yazl uyarlar veya Gvenlik Bilgi Formlar kullanlabilir. 4.5.2 Alarm plan Aadaki zel baz olaylarn meydana gelmesi halinde nasl davranlmas gerektiine dair zet uyarlar ieren bir alarm plan hazrlanmal: - Yangn - Kaza - rn kaa/sznts ve depo iletmesinin rahat eriilebilen birka yerine aslmaldr. Alarm plan, nemli davran kurallarn ve rnein aadaki gibi bilgileri ierir: - tfaiye, kurtarma hizmetleri, doktor, hastane, ambulans, polis telefon numaralar, - Telefon numaralar iletme mdr, ustaba ve dier kiilerin telefon numaralar, - Alarm sinyallerine, personel toplanma yerlerine ve yoklamalarna, enerji kaynaklarnn devre d braklmasna, ka ve kurtarma yollarn kullanmna, yangnla mcadeleye dair bilgiler. 219

4.5.3 Mdahale ekipleri iin acil durum bilgileri (1) Depoda bulunan maddelerin aa kmas ve yangn srasnda grev yapacak mdahale ekiplerinin nasl davranacana k tutmak zere, iletmeci aadaki bilgileri ieren maddelere zg bilgileri hazr bulundurmaldr: 1. Depolanan maddelerin tanmlar, 2. Maddeleri reten veya ithal eden veya datmn yapanlarn, adlar ve adresleri, 3. zel tehlikelere ynelik uyarlar: 4. Tehlikeleri karlamak amacyla alnmas gereken gvenlik nlemleri, 5. Ambalajn krlmas veya bala ekillerde zarar grmesi halinde alnmas gereken nlemler, 6. nsanlarn depolanan maddelerle temas etmesi halinde alnmas gereken nlemler ve yardm hizmetleri, 7. Yangn halinde alnmas gereken nlemler, zellikle de yangnla mcadelede kullanlabilecek veya kullanlamayacak aralar veya ara gruplar, 8. evrenin zarar grmesini nlemeye ynelik olarak alnmas gereken nlemler. (2) Fkra 1 Say 1 ile 4 arasnda yer alan bilgiler rnein tehlike iareti etiketleri eklinde hazrlanabilir; Fkra 1 Say 5 ile 8 arasnda yer alan bilgiler ise, Tehlikeli Maddeler Tama Mevzuat Kurallar uyarnca madde gruplarna zg kaza bilgi formlar eklinde dzenlenebilir. (3) bu TMTKya Ek I hakknda bilgi verilir. 4.6 alanlarn Bilgilendirilmesi (1) Tehlikeli maddeler ile uramak zorunda olan alanlar, iletme talimatlar araclyla ortaya kan tehlikeler ve koruma nlemlerine ynelik olarak bilgilendirilmelidir. Bu bilgilendirmeler ie balamadan nce yaplmal ve en az ylda bir kez szl olarak ve iyeriyle ilgili olarak tekrarlanmaldr. Bilgilendirmelerin ierii ve zaman yazl olarak belirlenecek olup, bilgilendirmeyi yapann imzasyla belgelenmelidir. Bilgilendirmeyi gsteren belgeler iki yl boyunca saklanmaldr. 220
(2) Fkra 1 art, yeni tehlike olaslklarnn ortaya kmas halinde, bilgilendirmenin tazelenmesi zorunluluunu da kapsar. 4.7 Acil Durum Tatbikatlar veren, depoda bulunan maddelerin aa kmas, yangn veya dier acil durumlarda alanlarn kendilerini nasl emniyete alacaklarna veya nasl kurtaracaklarna ynelik ylda en az bir kez tatbikat yaplmasn salamak zorundadr. 5 Kiisel Koruma Donanmlar (1) Depolama srasnda maddelerin aa kmasnn ve alanlar tehdit etmesinin mmkn olduu durumlarda iveren: 1. Etkin ve dayankllk zellikleri asndan iin uygun kiisel koruma donanmlarn mevcut bulundurmal ve bunlar kullanma hazr, hijyenik olarak sakncasz koullarda tutmaldr; 2. Ayrca, iverenin, alanlarn sadece alma ynteminin kesinlikle gerektirmesi halinde ve saln korunmas artlaryla uyuan sreler boyunca altrlmasn salamaldr. Fkra 1 ayrca alerjik reaksiyonlarn da dikkate alnmasn iin de geerlidir. (2) alanlar kendilerine salanan kiisel koruyucu donanmlarn kullanmak zorundadrlar. 6 Hijyen Tedbirleri (1) Maddelere temas edilmesi halde cildin ilgili noktalar hemen temizlenmeli ve kirlenen veya maddeyi emen giysiler hemen kartlmaldr. (2) kyafetleri ve kiisel koruma donanmlar zel olarak saklanmaldr. Madde tarafndan kirlenen i kyafetleri ve kiisel koruma donanmlar, ancak yetkin bir temizleme ileminden geirildikten sonra tekrar kullanlmaldr. (3) Gndelik giysiler ile i kyafetlerini ayr olarak saklama imkan tanyan banyo ve dular alanlarn kullanmna sunulmaldr. Eer gerekiyorsa, alanlarn salna ynelik tehlikeleri engellemek amacyla, alanlarn gndelik giysiler ile i kyafetlerini deitirebilecekleri, banyo alanndan ayrlm giyinme 221

odalar tahsis edilmelidir. kyafetleri ve koruyucu giysiler iveren tarafndan temizlenmeli ve gerekiyorsa imha edilmelidir. mha edilen i kyafetlerinin ve koruyucu giysilerin yenileri iveren tarafndan salanmaldr. (4) ecek, gda ve ttn rnleri de dahil olmak zere keyif verici maddeler depolarda saklanmamaldr. (5) alanlar, ak alandaki i mekanlar veya iyerleri dahilinde yiyecek ve iecek tketmemeli, sigara veya enfiye kullanmamaldr. Bu alanlara, salklarn tehlikeye atmadan yiyecek ve iecek tketebilecekleri, sigara veya enfiye kullanabilecekleri alanlar gsterilmelidir. 7 Kurtarma Donanmlar ve lk Yardm rnein ka gereleri, acil durum dular, su balantlar, gz ykama spreyleri, gz dular gibi, yeterli sayda uygun kurtarma donanmlar, kolayca eriilebilecek bir ekilde hazr bulundurulmaldr. Etkilerine mdahalesi zel acil yardm gerektiren maddelerin depolanmas halinde, acil yardm iin gerekli aralar srekli olarak hazr bulundurulmaldr. Ek: Yangn Srasnda Ortaya kan Tehlikeler 1 Yanma gazlar 2 Sndrme sular ve yangn artklar
222
Ek Yangn Srasnda Ortaya kan Tehlikeler 1 Yanma gazlar (1) Yangn srasnda rnein ahap, yn, kimyasallarn yanmas halinde organik malzemelerin havadaki oksijen ile yanmas sonucunda yanma gazlar meydana gelir. (2) Bunlar, hangi maddelerin yanm olduundan bamsz olarak, solunum zehirleri eklinde genel olarak snflandrlrlar. (3) Aadakilere gre yanma ilemi daha geni kapsaml gerekleir, - Yksek yanma scaklklarnda - Yksek ortam oksijen fazlas - Yanma gazlarnn uzun srelerle yksek scaklkta kalmas halinde (reaksiyon sresi). (4) Yanma gazlarnn temel bileenleri daima, karbondioksit (C02), karbonmonoksit (CO) ve su buhardr (H20). Yanma srasnda kkrt, klor ve azot ierikli maddelerin yan sra, yanma koullarna bal olarak (scaklk, oksijen girii, yanma sresi) ayrca kkrtdioksit S02), hidrojen klorr (HCl) ve azot oksitleri (NOx), hidrosiyanik asit (HCN) gibi bileiklerin farkl, dk konsantrasyonlarda meydana gelebilecei hesaba katlmaldr. Ak alanda CO ve HCN nedeniyle maruz kalnabilecek tehlikeler, her iki gazn da havadan daha hafif ayrca yanc olmalar nedeniyle daha dktr. (5) Sadece elverisiz yanma koullarnda, nispeten dk scaklklarda ve/veya oksijen ktlnda meydana gelen iin iin yanma durumlarnda, tam olmayan bir yanma meydana gelebilecei hesaba katlmaldr. Burada, yanma gazlar rnlerin kendilerini ve bunlarn fisyon rnlerini ierebilmekte olup; bunlar patrikte elde edilen deneyimlere gre yanma merkezinin yaknlarnda kelmektedir. in iin yanma durumlarnda karbon monoksit (CO) konsantrasyonunun yksek olabilecei hesaba katlmaldr. 223

(6) Binalarda pencere ve kaplar ile klima cihazlarnn kapal tutulmas halinde, genellikle evredeki insanlarn zarar grmesi beklenmez. Bunun nedeni, snan gazlarn ykselmesi sonucunda yanma gazlarnn seyrelmesi ve yanma gazlarnn kapal alanlara normalde ancak ok yava bir ekilde szabilmesidir. (7) Sadece ok elverisiz koullarn meydana gelmesi halinde (uzun sre devam eden iin iin yanma, madde alveriini kstlayan hava artlar) binalarn tahliyesi gerekebilir (mdahale ekibi ynetiminin talebi zerine). (8) Koku nedeniyle maruziyet yanma merkezinin ok uzanda dahi grlebilmektedir. Youn kokuya sahip maddelerin ok dk miktarlar dahi buna neden olabilmektedir. 2 Sndrme sular ve yangn artklar (1) Aadaki yangn artklar: - Ksmen yanm kat ve sv maddeler - Kirlenmi cisimler (rnein yangn crufu, koruyucu giysiler, yardmc gereler) Yamur ve rzgarn etkisiyle insanlar, hayvanlar ve bitkiler iin tehlike oluturabilirler. (2) Kirlenmi sndrme sular, yzey sularna karmalar (artma tesisleri, dereler, nehirler, gller) veya yer altna szmalar halinde (zemin sular) byk art zararlara neden olabilmektedir. Bu nedenle, uygun nlemler alnarak bunlarn yangn yerinden etrafa yaylmas nlenmelidir. (3) Yangn atklarnn usulne uygun olarak ortadan kaldrlmamas da evrenin zarar grmesine yol aabilir. Bask: Eyll 1998 Deiiklikler ve eklemeler: Alman Federal alma Gazetesi Say 10/2002
224
TMTK 515 - Oksitleyici maddelerin ambalajlar ve tanabilir kaplar iinde depolanmas

Oksitleyici maddelerin ambalajlar ve tanabilir kaplar iinde depolanmas
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar
TMTK 515
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve piyasaya arzlar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Bu dokman, oksitleyici maddelerin ambalajlar ve tanabilir kaplar iinde depolanmas hakknda zel koruyucu tedbirler iermektedir. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin Muamele Direktiflerinin uygulama alanlar ile genel geerli kavram tanmlar bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 2 ve 3e gnderme yaplr. Tehlikeli Madde Ynetmelii talimatlar bu dokmana dhil edilmi ve sol kenarda dey izgilerle iaretlenmilerdir. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Teknik gvenlik tedbirleri 4 Yangn gvenlii 5 letme artlar 6 Kiisel koruma donanmlar 7 Hijyen tedbirleri 8 Kurtarma aralar ve ilk yardm 225

1 Uygulama alan (1) TMTK 515 oksitleyici madde ve preparatlarn - metinde bundan byle madde olarak anlacaklardr - ambalajlar ve tanabilir kaplar iinde depolanmas iin geerlidir. (2) TMTK 515in geerli olmad konular, 1. retim srecinde bulunan maddeler, 2. ilem srecinde bulunan maddeler, 3. nakliye nedeniyle ara depolanan maddeler 4. depolanan toplam miktar 200 kgdan fazla olmayan maddeler. (3) 200 kg altndaki miktarlarn depolanmasnda, bu teknik kuralln muafiyetlerine halel gelmeksizin, Tehlikeli Madde Ynetmelii hkmleri, zellikle de Madde 24, Paragraf 1 ve 2 hkmleri dikkate alnmaldr. (4) Oksitleyici maddeler bu zellie sahip olmayan baka maddelerle birlikte depolanyorlarsa, TMTK 515 hkmleri dier maddelerin depolanmas iin de geerlidir. (5) Organik peroksitler bu TMTKnin uygulama alanna girmemektedirler. (6) Oksitleyici amonyum balar ile guanidinnitrat bu TMTKnin uygulama alanna girmemektedirler. (7) Oksitleyici basnl gazlar bu TMTKnin uygulama alanna girmemektedirler. (8) Grup 4 altndaki oksitleyici maddeler (bkz. bu TMTKnin eki) bu TMTKnin uygulama alanna girmemektedirler. 2 Kavramlar 2.1 (1) Normalde kendileri yanc olmayp yanc madde ve preparatlarla temas srasnda arlkl olarak oksijen vermek suretiyle yangn tehlikesini ve o maddelerin yanma iddetini byk lde etkileyen madde ve preparatlar Tehlikelilik zellikleri Ynetmelii Madde 1 No. 2 anlamnda oksitleyicidirler. 226
(2) Tehlikeli Madde Ynetmelii veya tehlikeli mallarn tanmas hakkndaki ulatrma kanunu hkmleri uyarnca oksitleyici olarak iaretlenecek madde ve preparatlar oksitleyici saylrlar. (3) Baka bir bilgiye sahip olmayan ambar ileticileri, ambalaj zerinde bulunan bir iaretin ve ekli bir bror veya gvenlik bilgi formundaki bilgilerin doru olduunu kabul edebilir. (4) Oksitleyici maddeler drt gruba ayrlrlar (bkz. bu TMTKnin eki). Grup 1 altnda tepkime kabiliyeti yksek oksitleyici maddeler bulunmaktadr. Bunlar, ate iinde patlamayla ayrabilirler ve yanc maddelerle ar derecede iddetli tepkimeye girebilirler. Grup 2 altnda oksitleyici etkisi orta dereceli olan, Grup 3 altnda zayf olan maddeler bulunmaktadr. Grup 4 altndaki maddeler, tehlikeli mallarn tanmas hakkndaki ulatrma kanunu hkmlerince Snf 5.1 altnda snflandrlm ve buna gre iaretlenmi olmakla beraber, TMTK 515 artlar zerlerinde uygulanamayacak dzeyde ar zayf oksitleyici etkiye sahiptirler. 2.2 Depolama, daha sonra kullanmak veya bakalarna teslim etmek zere muhafaza etmektir. Nakliye iin hazrlanmasn takiben 24 saat iinde veya takip eden i gn nakledilmiyorsa, bu ilemi de kapsar. Bu i gn bir pazara denk geliyorsa, bu sre bir sonraki i gnnn sonunda biter. 2.3 (1) Nakil srasnda normal hazr bulundurma iin ngrlmemi olan yerlerde geici olarak duraksamalar oluyorsa, nakliye gerei ara depolama sz konusudur. (2) Paragraf 1 anlamnda normal hazr bulundurma iin ngrlmemi olan yerler, rn. - kamuya ak otoparklar - demiryolu tesisleri - mola yerlerindeki park yerleri, otopark alanlar - gmrk muamele noktalarndaki, demiryolu tesislerindeki, demiryolu yk istasyonlarndaki bekleme yerleri veya park alanlar ya da kamyonlar, dorseler, konteynr ykl konteynr dorseleri iin olan feribotlar. 227

2.4 (1) Depo, maddelerin depolanmas iin ngrlm olan bir bina, bir bina ierisindeki bir blm veya oda ya da bir ak alandr. (2) Eer deponun zerinde hava artlarndan koruyucu bir at varsa ve aadaki artlar salanyorsa, bu TMTK anlamnda ak alanda depolama sz konusudur: - Havalandrma ve engelsizce yangnla mcadele iin en az yan tamamen ak olmaldr, - at, en az taban yzeyinin yzde ellisi kadar olan s def yzeyleri iermelidir, - at s yaltml olmamaldr. 2.5 Bir deponun depolama ksm, - binalar iinde duvar ve tavanla dier meknlardan, - ak alanlarda uygun mesafeler veya duvarlarla ayrlan ksmlardr. 2.6 Depolama miktar, tm oksitleyici maddelerin ve yangn etkisine katkda bulunacak tm maddelerin bir depolama ksm iindeki miktardr. 2.7 (1) Madde 1 paragraf 2 No. 1 uyarnca olan retim ak, bir iletme iindeki veya fabrika sahasndaki dzenlemeler ve ilemler dhil olmak zere, tm retim srecini kapsamaktadr. retim akna, iin devam etmesi iin gerekli balang rnlerinin hazrlanmas, ara ve son rnlerin ksa sreli istiflenmesi ve iletme ierisinde tanmalar dhildir. (2) in devam iin gerekli balang rn miktar genelde bir gnlk retimin gereksinimiyle snrlandrlmtr. (3) Yalnz proses teknii bakmndan retim srecinin devam iin zorunlu olan sre kadar bekleyen maddeler ksa sreli istiflenmi kabul edilirler. Son rnler iin bu sre normalde bir gn amamaldr. (4) Paragraf 2de anlan miktarlarn ve paragraf 3te anlan srelerin almas retim ak dnda deerlendirilir ve depolama kavram altna girer. 228
2.8 (1) Madde 1 paragraf 2 No. 2 altndaki i ak, retim aknn bir paras olmayan kullanma, tketme, dzenleme, doldurma, aktarma veya iletme ii tama faaliyetlerini kapsar. (2) Genelde bir ignnn gereksinimini amad takdirde, paragraf 1e gre iin devam iin gerekli madde miktarna uyulmu saylr. 2.9 (1) Farkl maddelerin bir depo ksm iinde bulunmalar halinde birlikte depolama sz konusudur. (2) Ambalajl maddeler kapal nakil konteynrlar iinde bulunuyorlarsa ve kapal nakil konteynrlar st ste veya dorudan yan yana durmuyorlarsa, birlikte depolama sz konusu deildir. Her ynde 0,5 m asgari mesafe varsa, bu art salanm saylr. 2.10 (1) Krlabilir kaplar (sevk paralar) 2000 GGVS direktifi uyarnca, kendilerini etkili ekilde darbelere kar koruyan tam kapal ambalajla evrelenmemi olan cam, porselen, ta v.b. paralardr. (2) Tek tek veya birden fazla olarak direnli bir kap iine yerletirilmi olan krlabilir kaplar (sevk paralar), eer direnli kap younluk ve zellik bakmndan iindeki krlabilir kaplarn krlmas veya szdrmas halinde ieriin dar kmasna izin vermiyorsa ve direnli kabn mekanik dayanm depolama srasnda korozyondan etkilenmiyorsa, krlabilir kap olarak kabul edilmezler. Tehlikeli mal nakil mevzuat uyarnca test edilip onaylanm olan bileik ve birleik ambalajlar cmle 1 artn salarlar. 2.11 Uzman kiiler, meslek eitimi ve deneyimleri temelinde gvenlik dzenekleri alannda yeterli bilgi sahibi olan ve ilgili resmi i gvenlii ynetmelikleri, kaza nleme ynetmelikleri, direktifler ve genel kabul grm teknik kurallar (rn. DIN standartlar, VDE hkmleri, Avrupa Birlii ye devletlerinin veya dier Avrupa Ekonomik Topluluu Anlamas taraf devletlerinin dier teknik kurallar) hakknda, gvenlik dzeneklerinin almak iin gvenli halde olduunu yarglayabilecek kadar bilgi sahibi olan kimselerdir. 229

3 Teknik gvenlik tedbirleri 3.1 Depolarn donatm (1) Depolar imar ve emisyon koruma mevzuatlarna uygun olmaldrlar. (2) 4. Federal Emisyon Koruma Ynetmelii uyarnca emisyon koruma mevzuat bakmndan ruhsat almas gereken depolar yeterli uyar ve alarm dzenekleriyle donatlm olmaldrlar (12. Federal Emisyon Koruma Ynetmelii (Arza Durumu Ynetmelii) Madde 4 No 3). Bu trden depolar 800 m veya daha bykseler, depo iinde veya deponun dorudan yaknnda bulunabilecek kiileri uyarmak zere bir alarm sistemi, rn. bir hoparlr tesisat tesis edilmelidir. (3) 4. Federal Emisyon Koruma Ynetmelii Eki madde 9.35 uyarnca emisyon koruma mevzuat bakmndan ruhsat almas gereken 800 m veya daha byk depolar, eer yaknnda amaca uygun bir acil ar sistemi yoksa, harici mdahale birimlerine alarm verilmesi iin bir acil ar sistemiyle, rn. telefon veya telsiz, donatlm olmaldrlar. (4) Depo itfaiye iin bir eriim yoluna sahip olmaldr ve iki taraftan eriilebilir olmaldr. (5) Depo iinde ka yollar belirlenmeli ve iaretlenmelidir.(56) (6) Depolar yeterince aydnlatlabilir olmaldr.(57) Aydnlatma elemanlar ulam yollarnn zerine yerletirilmi olmaldr; ma yoluyla depolanan maddelerin dorudan snmas mmkn olmamaldr. (7) Depolarn zemini, aa kan maddeler fark edilebilecek ve tamamen temizlenebilecek zellikte olmaldr. Depolanan mal iin szdrmaz olmal ve yanmaz malzemeden olumaldr. 3.2 Genel teknik gvenlik tedbirleri (1) Ambalajlar ve kaplar, ierik istenmeyen ekilde dar ulaamayacak zellikte olmaldrlar. Sevk parasnn tehlikeli mal(56) Yerleri Ynetmelii Madde 19 (57) Yerleri Ynetmelii Madde 7 (3) ve Yerleri Direktifleri 7/3 ve 7/4 ile Yerleri Ynetmelii Madde 41 (3) ve Yerleri Direktifi 41/3.
230
larn tanmas hakkndaki ulatrma mevzuat hkmlerince ambalajlanm olmas halinde bu koullar salanm kabul edilir. (2) Ambalajlar veya kaplar salam kapatlm olmaldrlar. (3) Sv maddeler, ambalajn szdrmas halinde kontrolszce yaylamayacak ekilde depolanmaldrlar. Yeterince byk toplama alanlar ngrlmelidir. (4) Toplama alanlar ukur, set veya standart duvarlarla oluturulabilirler. (5) Toplama alan iinde depolanan ambalaj ve tanabilir kaplarn hepsinin hacim ieriinin en az %10u kadar, ancak en byk kabn hacim ieriini alabilecek kadar byk olmaldr. (6) Akm veya dklm maddeler yanc maddelerle toplanmamaldrlar. Bunlarn dorudan tehlikesizce bertaraf edilmeleri zorunludur. (7) Tehlikesizce bertaraf etmek genelde bolca suyla zdrmek veya rn. kiselgut, kum, imento gibi uygun balayc maddelerle mmkndr. Kontamine olan su nizami ekilde bertaraf edilmelidir. (8) Depoda dolum ilemi yaplmamaldr. (9) Tozsuz dolum yaplyorsa, paragraf 8 geerli deildir. (10) Depo mekannda iten yanmal motorla alan cihazlar veya motorlu aralar braklmamaldr. Aa kan akaryakt veya ya derhal bertaraf edilmelidir. (11) Depolanan mallardan olmayan ve trleriyle miktarlar bakmndan yangnn hzla olumasna ve yaylmasna katk salayabilecek rn, ambalaj, dolgu maddesi, palet, tala gibi yanc malzemeler depo iinde bulundurulmamaldr. 3.3 Birlikte depolama 3.3.1 Grup 1 altndaki oksitleyici maddeler baka madde ve rnlerle birlikte depolanmamaldrlar. Grup 2 ve 3 altndaki oksitleyici maddelerle birlikte depolanabilirler. 231

3.3.2 (1) Grup 2 ve 3 altndaki oksitleyici maddeler, - kendiliinden alev alabilen maddelerle - suyla temas ettiinde alev alc gazlar oluturan maddelerle - organik peroksitlerle - basnl gazlarla - ar soukta svlatrlm gazlarla - TMTK 511e tabi olan amonyum nitrat ieren gbrelerle birlikte depolanmamaldrlar. (2) BGV B4 uyarnca tehlike grubu OP IV olan dengeleyici peroksi asetik asit (%17ye kadar) bu TMTK uyarnca tehlike grubu 3 olan hidrojen peroksit (%40 H2O2ye kadar) ile birlikte depolanabilir. 3.3.3 Grup 2 ve 3 altndaki oksitleyici maddeler, - ok kolay alevlenir, kolay alevlenir ve alevlenir akkanlarla - kolay alevlenir kat maddelerle - ok zehirli veya zehirli maddelerle 1. toplam 1 ta kadar olan depolama miktarlar halinde kstlama olmakszn 2. 1 tdan byk, toplam en fazla 20 ta kadar olan depolama miktarlar halinde, eer - binalarda otomatik yangn ihbar sistemi varsa - ak alanda yangnn fark edilmesi ve bildirilmesi saatlik kontrollerle ve ihbar olanaklaryla () salanmsa veya uygunluu kantlanm otomatik bir yangn ihbar sistemi varsa ve - otomatik olmayan bir yangn sndrme sistemi ve akredite fabrika itfaiyesi veya - otomatik bir yangn sndrme sistemi varsa - birlikte depolanabilirler. 232
3.3.4 Grup 2 altndaki oksitleyici maddeler rn. - yanc yalama yalar, bitkisel yalar, boya maddeleri, vernikler ve alev alma noktas 55 C zerinde olan akkanlar - kat yaktlar, bitmler, kat, tekstil, organik kimyasallar, tbbi eczalar, gda maddeleri, yem maddeleri, plastikler, kuru ot, saman, metal tozlar yanc depolama mallaryla 1. toplam 1 ta kadar olan depolama miktarlar halinde - kstlama olmakszn 2. 1 tdan fazla depolama miktarlar halinde - Madde 3.3.3 No. 2, sralama imleri 1 ila 4 koullar altnda. birlikte depolanabilirler 3.3.5 Madde 3.3.2 ve 3.3.3 anlamndaki maddeler Tehlikeli Madde Ynetmelii veya tehlikeli madde tama mevzuat uyarnca madde 3.3.2 ve 3.3.3 altnda belirtilen tehlike zellikleriyle iaretlenmi olan maddelerdir. Bunlar, tehlikeli maddelerin tanmas hakkndaki ulatrma hukuku mevzuat uyarnca Karayolu Tehlikeli Mallar Ynetmelii Ek 9/Demiryolu Tehlikeli Mallar Ynetmelii Ek IX madde 2, 3, 4.1, 4.2, 4.3, 5.1, 5.2 ve 6.1 tehlike pusulalaryla veya Denizyolu Tehlikeli Mallar Ynetmeliine ait IMDG Kodlar Almanca srm Snf 2, 3, 4.1, 4.2, 4.3, 5.1, 5.2, 6 iaretleriyle iaretlenmi olan maddelerdir. Tehlikeli Madde Ynetmelii ile tehlikeli mallar tama mevzuat iaretleme hkmleri uyumlu deilse, Tehlikeli Madde Ynetmelii uyarnca olan iaretleme nceliklidir; zellikle ulatrma hukuku mevzuatna gre zehirli, ancak Tehlikeli Madde Ynetmelii uyarnca yalnzca sala zararl olarak iaretlenmi olan maddeler bu TMTK anlamnda zehirli veya ok zehirli kabul edilmezler. 3.3.6 stisnalar (1) Madde 3.3.1 ve 3.3.2den farkl olarak yangn sndrme amacyla gerekli sayda basnl gazla doldurulmu yangn sndrc depo mekannda bulunabilir. (2) Madde 3.3.1 ve 3.3.2den farkl olarak kalsiyum klorit ile klor ieren tarm ilalar amonyum nitrat ieren gbrelerle TMTK 511de tespit edilmi koullar erevesinde birlikte depolanabilirler. 233

(3) Madde 3.3.1 ve 3.3.2den farkl olarak ok zehirli veya zehirli ve ayn zamanda oksitleyici olan maddeler, yalnz oksitleyici olanlarla birlikte depolanabilirler. Bunda ek olarak TMTK 514 artlar uygulanmaldr. (4) Madde 3.3 uyarnca birlikte depolama bakmndan kstlamalar, zel ayrlm hazr bulundurma alanlarnda sevk edilmek zere hazr bulundurulan oksitleyici maddeler iin geerli deildir. (5) zel ayrlm hazr bulundurma alanlarnda, eer sevk iin hazr bulundurma 24 saati aarsa ve bu durumda madde 2.2 uyarnca depolama kapsamna girse dahi, madde 3.3 uyarnca birlikte depolama bakmndan kstlamalar geerli olmaz. (6) Sevk iin hazr bulundurma srasnda tehlikeli mallarn(58) tanmas hakkndaki ilgili ulatrma hukuku mevzuat uyarnca birlikte ykleme yasaklar ve ayrma artlar daima dikkate alnmaldr. (7) Madde 3.3 uyarnca birlikte depolama bakmnda kstlamalar, depodaki oksitleyici maddelerin paragraf 8 artlarn salayan uygun(59) gvenlik dolaplar iinde saklanmas halinde de geerli deildir. (8) Gvenlik dolaplarnn yangna dayankllklar ve hava giri ve k aklklarnn kapama dzeneklerinin uygunluu ile kaplarn sabitleme dzeneklerinin uygunluu akredite bir malzeme muayene kuruluunca kantlanm olmaldr. 3.4 Sndrme suyu tutma sistemi (1) Sndrme suyu tutma sistemleri, bir yangnda ortaya kan kirlenmi sndrme suyunun bertaraf edilinceye kadar tutulmasna yarayan tesislerdir. (2) Bir sndrme suyu tutma sisteminin gerekli olup olmad ve bunun nasl ve ne boyutlarda olmas gerektii Sular iin zararl maddelerin depolanmasnda sndrme suyu tutma sistemlerinin boyutlandrlmas hakknda direktif (LRRL) ile dzenlenmitir.
(58) Karayolu Tehlikeli Mallar Ynetmelii Ek B derkenar 51; Demiryolu Tehlikeli Mallar Ynetmelii Eki derkenar 518; Su Yollarnda Tehlikeli Mallarn Tanmas Ynetmelii Ek B derkenar 10 402; Ak Deniz Gemilerinde Tehlikeli Mallarn Tanmasna Dair Uluslararas Kodeks (IMDG Code) Genel Giri No. 15.1.16. (59) bkz. rnek olarak DIN 12925 Blm 1
234
4 Yangn gvenlii 4.1 (1) Yapyla ilgili yangn gvenliinin ayrntlar tr ve kapsam olarak yerel ve iletme artlarna gre, zellikle depolanan maddelerin miktar ve tehlike derecesine gre yerel yetkili yangn gvenlik makamlaryla mutabakat halinde belirlenirler. (2) Yangn gvenlik sistemleri daima alr halde bulunmaldrlar. 4.2 Grup 1 altndaki oksitleyici maddeler yalnz tek katl binalarda depolanabilirler. 4.3 (1) Binalar iinde depolamada depolama ksmlar dier depolama ksmlarndan, dier mekanlardan veya binalardan yanmaz yap malzemelerinden imal edilmi atee dayankl duvar ve tavanlarla (yangna dayanm sresi en az 90 dakika) ayrlmaldr; alan 1600 mden byk depolama ksmlarnda yanmaz yap malzemelerinden imal edilmi atee dayankl tavanlarla (yangna dayanm sresi en az 90 dakika) ve yangn duvarlaryla birbirinden ayrlmaldr. (2) Cmle 1den farkl olarak, yalnz Grup 1 altndaki maddelerin depolanmasna yarayan ve dier binalardan en az 10 m uzakta olan depo binalar belli bir yangna dayanm sresine(60) sahip olmak zorunda olmayan, ancak yanmaz(61) olmak zorunda olan (rn. prefabrike garaj) yap malzemelerinden de ina edilmi olabilirler. Bu mesafe yetkili yangn gvenlik makamyla mutabk kalnarak yerel ve iletme koullar gzetilerek azaltlabilir. Maddeler, binalardan 10 m uzakta durmak artyla, nakil konteynrlar iinde de depolanabilirler. 4.4 (1) Ak alanda depolamada depolama ksmlar dier depolama ksmlarndan veya binalardan yanmaz yap malzemesinden imal
(60) bkz. rnek olarak DIN 4102 Blm 2 (61) bkz. rnek olarak DIN 4102 Blm 1
235

edilmi atee dayankl duvarlarla (yangn dayanm sresi en az 90 dakika) veya paragraf 3 uyarnca yeterli byklkte mesafe ile ayrlmaldrlar. (2) Paragraf 1 uyarnca olan duvarlar depolama yksekliinden en az 1 m ve ak taraftaki depolama derinliinden en az 0,5 m fazla olmaldr. (3) Ak alandaki depolama ksmlar duvarlarla ayrlmamsa, paragraf 1 uyarnca Grup 1 ve 2 altndaki maddeler ieren depolama ksmlaryla dier depolama ksmlar arasnda gerekli olan asgari mesafe 5 mdir. 4.5 (1) Suyla yaplacak yangnla mcadele iin uygun sndrme sistemleri mevcut olmal ve yeterince sndrme suyu hazr bulunmaldr. (2) Yangn musluklar depo binasnn dna yerletirilmelidir. Bunlar her zaman eriilebilir ve kullanlabilir olmaldr. Donmaya kar korunmaldrlar. (3) Su temin noktasnda her 100 m depolama alan iin en az 3 bar ak basncna sahip en az 200 l/dakika su kapasitesi mevcutsa, sndrme suyu miktar yeterlidir. Bamsz su temininde (rn. sndrme gleti veya su deposu) her 100 m alan iin 200 l/ dakika sndrme suyu miktar en az 2 saat yetecek kadar olmaldr.(62) (4) Paragraf 3 yksek rafl depolar iin geerli deildir. (5) Yksek rafl depolar otomatik sndrme sistemleriyle (rn. fskiye veya su pskrtmeli sndrme sistemi) donatlmsa, sndrc maddenin depolanan maddelere dorudan ulamas temin edilmelidir.(63) (6) Sndrme suyu tesisat, fskiye memeleri veya duman detektrleri, paletler yerletirilip alnrken zarar grmeyecek ekilde yerletirilmelidirler.
(62) bkz. rnek olarak DVGW Bror W405, No. 4.5 (63) rn. DIN 14 489, DIN 14494, Mal Sigortaclar Dernei Direktifleri (VDS).
236
4.6 (1) Depolama ksmnda ayrca yanc maddeler depolanyorsa, binalarda uygun(64) paratoner sistemi olmaldr. (2) Paratoner sistemi 3 ylda bir muayene edilmelidir. 4.7 (1) Depoda sigara iilmemeli, ate veya ak k kullanlmamaldr. (2) Bu yasak Ate, ak k ve sigara imek yasaktr yasak levhasyla belirtilmelidir. Yasak iareti kaza nleme ynetmelii iyerinde gvenlik iaretleri (VBG 125)(65) artlarna uygun olmaldr. 4.8 (1) Atele ve syla yaplan iler yalnz nceden depo iletmecisinin yazl izni (rn. ate izin yazs) alnarak yrtlebilirler. (2) Kaynak, alevli kesme ve talamayla kesme ileri, ak alevle yaplan ilerde kaza nleme ynetmelii kaynak, kesme ve benzeri i sreleri (VBG 15) ve kaza nleme ynetmelii genel hkmler (VBG 1) dikkate alnmaldr. Madde 5.6 uyarnca gvenlik eitimi ykmllne gndermede bulunulur. (3) Paragraf 1 uyarnca olan yazl izin unlar iermelidir: 1. in yaplaca yerin bilgisi, 2. in tr, 3. in ne zaman yaplacann bilgisi, 4. i yapan kiilerin adlar ve gzetmenlik yapacak uzman kiinin ad 5. in amac ve yapl ekli, 6. Gvenlik tedbirleri, 7. Depo iletmecisinin veya onun yetkili temsilcisinin veya grevlendirdii kiinin imzas.
(64) bkz. rnek olarak DIN VDE 0185 Blm 1 ve 2 (65) Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Strae 449, 50939 Kln adresinden tedarik edilebilir.
237

5 letme artlar 5.1 Genel hususlar (1) Depolar nizami halde bulundurulmal ve nizami olarak iletilmelidirler. Gerekli onarm tedbirleri gecikmeksizin uygulanmal ve koullara uygun gvenlik tedbirleri alnmaldr. (2) Depolar, maddenin aa kmasna ve insan sal veya evre iin bir risk oluturmasna neden olabilecek kusurlar olduu halde iletilmemelidirler. (3) Yangn detektr, sndrme sistemleri, duman ve s def sistemleri, otomatik kapanan kaplar ve paratoner sistemi gibi gvenlik sistemleri dzenli olarak bakmdan geirilmeli ve nizami altklar ngrlen zaman aralklarnda muayene edilmelidir. Muayene iin uzman kiiler grevlendirilir. Gvenlik sistemlerinin doru altklar bir muayene protokolnde belgelendirilmelidir. 5.2 Eriim kontrol Bir depoya ancak aka yetki verilmi kiiler girebilir. Yetkisiz kiilerin depoya girmeleri yasaklanmaldr. Bu yasak, yetkisi olmayan giremez yasak iaretiyle belirtilmelidir. Yasak iareti kaza nleme ynetmelii iyerinde gvenlik iaretleri (VBG 125) artlarna uygun olmaldr. 5.3 letme kaytlar (1) Depolama iin izin verilen azami depolama miktar, depolama alannn dalm ve depolanan mallarn tr ve miktar hakknda bilgiler ieren bir depolama plan dzenlenmelidir. Bu plan temel deiikliklerde uyarlanmaldr ve deponun dnda, her zaman eriilebilir bir yerde bulundurulmaldr. Plan en az ayda bir kez kontrol edilmeli ve bu belgelendirilmelidir. (2) Temel deiiklik, rn. depolanan maddelerin tr deitiinde sz konusudur. (3) Bir depoda her seferinde yalnzca ayn maddeler depolanyorsa, mallarn ve azami depolama miktarnn belirtilmesi yeterlidir. Depolama miktar hzla saptanabilir olmaldr (rn. iletme 238
brosunda liste tutularak). Ayrntlar yetkili yerel mdahale birimleriyle mutabakat halinde belirlenmelidir. (4) Depolama plan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Paragraf 3a uyarnca olan izelgeyle ayn olabilir. 5.4 Depolanan maln gvenlii (1) Maddeler dzenli bir ekilde depolanm olmaldrlar. (2) Szdrmazl ve dayankll olumsuz etkileyebilecek bir ar mekanik ykten kanmak iin ambalajlarn veya kaplarn uygun istifleme veya yerletirme yollaryla dmeye kar korunmas gerekir. (3) Krlabilir kaplar, istif veya depolama yksekliinden bamsz olarak, 0,4 mden daha yksekten dmeyecek ekilde istiflenebilirler veya depolanabilirler. (4) Paragraf 3 dnda kalan dier ambalajlar veya kaplar, istif veya depolama yksekliinden bamsz olarak, 1,5 mden daha yksekten dmeyecek ekilde istiflenebilirler veya depolanabilirler. (5) Paragraf 2 ila 4 artlar 0,4 m veya 1,5 mden daha byk olan istif veya depolama yksekliklerinde, aadaki artlarn yerine getirilmesi kaydyla salanm kabul edilir: 1. Toptanclk ve depolama meslek birliinin depolama sistemleri ve cihazlar direktifi (ZH 1/428) ve M 19 sayl paletli depolama birimlerinin gvenlii(66) bror artlar dikkate alnm olmaldr. 2. Forklift operatrleri meslek birlii forklift operatrlerinin seimi, eitimi ve yetkilendirme belgeleri ilkeleri (ZH 1/554) uyarnca seilmi ve eitilmi olmaldrlar. 3. Paletler, oluklar raflarn tabla kirilerine dik olacak ekilde konulmaldrlar. 4. Flar, yalnz istifleyicilerin kavrama dzenekleriyle dey olarak st ste istiflenebilirler. Bunlarn bileik ekilde istiflenmeleri gerekir.
(66) Grohandels- und Lagerei-Berufsgenossenschaft, 68145 Mannheim adresinden tedarik edilebilir
239

5. Otomatik kumandal raf tama sistemleriyle yksek raflarda tama yaplyorsa, palet yknn kontur kontrol, hareket yolunun kontrol ve bo yer kontrol iin otomatik sistemler mevcut olmaldr. 6. Raf blmelerinin elle doldurulup boaltlmas iin istif ykseklii hakknda paragraf 3 ve 4 altnda belirtilen snrlama lleri geerlidir. 7. Elle iletilen depolardaki raflarn ykseklii ulam yolu seviyesi zerinden 4 mden fazla olamaz. 5.5 Yazl talimatlar 5.5.1 letme talimat (1) veren, tehlikeli maddelerle almayla ilgili olarak insana ve evreye ynelik tehlikeler konusunda uyarlar ve gerekli koruyucu tedbirlerle davran kurallarn ieren i sahas ve maddeyle ilikili iletme talimat hazrlamaldr; ortaya kan tehlikeli atklarn usulnce bertaraf edilmesine de deinilmelidir. letme talimat anlalr ekilde ve alanlarn dilinde hazrlanmal, i yerinde uygun bir yerde ilan edilmelidir. letme talimatnda, tehlike durumundaki davranlar ve ilk yardm hakknda talimatlar da bulunmaldr. (2) letme talimat gerei halinde birlikte depolama hakknda uyarlar iermelidir. (3) letme talimat hazrlanrken tehlikeli mallarn tanmas hakkndaki (rn. Karayolu Tehlikeli Mallar Ynetmelii Ek B derkenar 10385 uyarnca) ulatrma hukuku mevzuat uyarnca olan yazl talimatlara (kaza brorleri) veya DIN 52900 uyarnca olan gvenlik bilgi formlarna bavurulabilir. 5.5.2 Alam plan - Yangn - Kaza - rn aa kmas/sznt gibi zel olaylardaki davranlar iin ksa talimat eklinde bir alarm plan hazrlanmal ve depolama iletmesinde iyi eriilebilir yerlerde ilan panosuna aslmaldr. Bu nemli davran kurallarn ve bilgileri ierir: 240
- tfaiye, acil servis, hekim, hastane, amblans, polis iin telefon numaralar - letme mdrnn, ustann ve dier kiilerin telefon numaralar - Alarm iaretleri, toplanma yeri ve personel yoklamas, enerji kesme, ka ve kurtarma yollarnn kullanm, yangnla mcadele hakknda bilgiler. 5.5.3 Mdahale birimleri iin acil durum bilgileri (1) Depoda bulunan oksitleyici maddelerin aa kmas halinde mdahale birimlerinin davranlar iin iletmeci aadaki verileri ieren maddeye zg bilgileri hazr bulundurulmaldr: 1. Depolanan maddenin ad, 2. Maddeyi reten, ithal eden veya satan kiilerin ad ve adresleri, 3. zel tehlikelere ilikin uyarlar, 4. Tehlikelere kar alnacak koruyucu tedbirler, 5. Ambalajn krlmas veya baka trl zarar grmesi halinde alnacak tedbirler, 6. Kiilerin depolanan maddeyle temas etmesi halinde alnacak tedbirler ve salanacak yardm, 7. Yangn halinde alnacak tedbirler, zellikle de yangnla mcadelede kullanlacak veya kullanlmas yasak olan maddeler ve madde gruplar, 8. evreye zarar verilmesini nlemek zere alnacak tedbirler. (2) Paragraf 1 No. 1 ila 4 uyarnca olan bilgiler rn. tehlikeli madde tantma etiketi eklinde, paragraf 1 No. 5 ila 8 uyarnca olan bilgiler tehlikeli mallarn tanmas mevzuatna gre kaza bror eklinde dzenlenmi olabilirler. 5.6 alanlarn gvenlik eitimi (1) Tehlikeli maddelerle ilgili ilerde altrlacak olan alanlar iletme talimat yardmyla ortaya kacak tehlikeler ve korun241

ma tedbirleri hakknda gvenlik eitiminden geirilmelidirler. Gvenlik eitimleri almaya balamadan nce ve bunun ardndan en az ylda bir kez szl olarak ve iyeri zellikleri gz nnde bulundurularak verilmelidirler. Gvenlik eitimlerinin ierii ve zaman yazl olarak tespit edilmeli, eitimi alanlar tarafndan imzalanmak suretiyle onaylanmaldr. Gvenlik eitimi belgeleri iki yl saklanmaldr. (2) Paragraf 1 gereklilii, yeni risk olanaklar hakknda bilgi edinilmesi halinde yeni gvenlik eitimi verilmesi zorunluluunu kapsar. 5.7 Acil durum tatbikatlar veren en az ylda bir kez depoda bulunan maddelerin serbest kalmas halinde, bir yangnda veya baka bir acil durumda alanlarn kendi gvenliklerini nasl salayacaklar veya nasl kurtarlabilecekleri konusunda tatbikat yaplmasn salamaldr. 6 Kiisel koruma donanmlar (1) Depolama srasnda madde aa kabilecek ve alanlar iin bir risk oluturabilecekse, iveren 1. etkili ve kullanm zellikleri bakmndan uygun kiisel koruma donanmlar tahsis etmeli ve bunlar kullanlabilir ve hijyenik bakmdan sorunsuz halde hazr bulundurmal ve 2. alanlarn yalnzca i srecinin mutlak olarak gerektirdii kadar uzun sre almasn ve bunun sala uygun olmasn salamaldr. Cmle 1 alerjik tepkilerin beklenildii durumlar iin de geerlidir. (2) alanlar kendilerine tahsis edilen kiisel koruma donanmlar kullanmak zorundadrlar. 7 Hijyen tedbirleri (1) Oksitleyici maddelerle kirlenmi giysiler derhal karlmal ve bol suyla ykanmaldr. (2) Ciltte etkilenen yerler bol suyla ykanmaldr. 242
8 Kurtarma aralar ve ilk yardm Yeterli sayda uygun kurtarma aralar, zellikle ka aralar, acil durum dular, su balants, gz ykama ieleri veya gz dular, kolay eriilebilir ekilde hazr bulundurulmaldr. Ek Grup 1: Tepkime kabiliyeti yksek oksitleyici maddeler Grup 2: Orta derecede oksitleyici maddeler Grup 3: Oksitleyici etkisi zayf olan maddeler Grup 4: Oksitleyici etkisi ar zayf olan maddeler
243

TMTK 515 Eki Grup 1: Tepkime kabiliyeti yksek oksitleyici maddeler UN No. 1445 1447 1449 1450 1452 1453 1455 1461 1462 1470 1471 1472 1475 1479 1481 1483 1484 1485 1489 1491 1494 1495 1496 1502 Madde(67) BARYUM KLORAT BARYUM PERKLORAT BARYUM PEROKST BROMATLAR, ANORGANK, B..A.(68) KALSYUM KLORAT KALSYUM KLORT KALSYUM PERKLORAT KLORATLAR, ANORGANK, B..A. KLORTLER, ANORGANK, B..A. KURUN PERKLORAT LTYUM HPOKLORT, KURU veya %39dan fazla aktif klor (%8,8 aktif oksijen) ieren LTYUM HPOKLORT KARIIMLARI LTYUM PEROKST MAGNEZYUM PERKLORAT YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, B..A.(69) PERKLORATLAR, ANORGANK, B..A. PEROKSTLER, ANORGANK, B..A. POTASYUM BROMAT POTASYUM KLORAT POTASYUM PERKLORAT POTASYUM PEROKST SODYUM BROMAT SODYUM KLORAT SODYUM KLORT SODYUM PERKLORAT
(67) Madde ad olarak Denizyollar Tehlikeli Mallar Ynetmelii ekinde kullanlan tanmlar kullanlmtr. Bunlar sevk evrakna kaydedilmitir. (68) B..A. ksaltmas baka ekilde anlmadka ibaresini temsil etmektedir ve toplu pozisyonlarda kullanlmaktadr. (69) Yalnz Ambalaj Grubu I
244
1504 1506 1508 1510 1513 1745 1746 1748
SODYUM PEROKST STRONSYUM KLORAT STRONSYUM PERKLORAT TETRANTROMETAN NKO KLORAT BROM PENTA FLORT BROM TR FLORT KALSYUM HPOKLORT, KURU veya %39dan fazla aktif klor (%8,8 aktif oksijen) ieren KALSYUM HPOKLORT KARIIMLARI PERKLORK AST, %50den fazla ancak en fazla %72 asit HDROJEN PEROKST, STABLZE, veya %60dan fazla hidrojen peroksit ieren HDROJEN PEROKST, SULU ZELTLER, STABLZE POTASYUM SPEROKST YOT PENTA FLORT SODYUM SPEROKST MAGNEZYUM KLORAT BARYUM HPOKLORT, %22den fazla aktif klor ieren KALSYUM HPOKLORT, SU EREN veya %5,5den az olmayan ancak %10dan fazla olmayan su ieren KALSYUM HPOKLORT, SU EREN KARIIMLARI YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, andrc, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, zehirli, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, andrc, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, zehirli, B..A. HPO KLORTLER, ANORGANK, B..A. POTASYUM META PERYODAT SODYUM META PERYODAT PERYODK AST
1873 2015
2466 2495 2547 2723 2741 2880
3085 3087 3098 3099 3212 -------
245

Grup 2: Orta derecede oksitleyici maddeler UN No. 1438 1446 1448 1454 1456 1457 1458 1459 Madde ALMNYUM NTRAT BARYUM NTRAT BARYUM PERMANGANAT KALSYUM NTRAT KALSYUM PERMANGANAT KALSYUM PEROKST KLORAT VE BORAT, KARIIMLAR KLORAT VE MAGNEZYUM KLORT, KARIIM, spesifik higroskopik KLORT veya VE KALSYUM KLOIRT veya VE SODYUM KLORT, KARIIM KROM TROKST KURUN NTRAT MAGNEZYUM BROMAT MAGNEZYUM PEROKST NTRATLAR, ANORGANK, B..A.(70) YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, B..A. PERMANGANATLAR, ANORGANK, B..A. POTASYUM NTRAT POTASYUM NTRAT VE SODYUM NTRT, KARIIMLAR POTASYUM NTRT POTASYUM PERMANGANAT SODYUM NTRAT SODYUM NTRAT ve POTASYUM NTRAT SODYUM NTRT SODYUM PERMANGANAT
1463 1469 1473 1476 1477 1479 1482 1486 1487 1488 1490 1498 1199 1500 1503
(70) Yalnz Ambalaj Grubu II
246
1509 1515 1516 1796 1802 1826 2014
STRONSYUM PEROKST NKO PERMANGANAT NKO PEROKST NTRATLAYICI AST, KARIIMLAR PERKLORK AST, en fazla arlk olarak %50 asit ATIK NTRATLAYICI AST, KARIIMLAR HDROJEN PEROKST, SULU ZELTLER, en az %40 ancak %60dan fazla olmayan hidrojen peroksit (gerei halinde stabilize) NTRK AST, %70den fazla asit ierii POTASYUM KLORAT, sulu zelti SODYUM KLORAT, sulu ZELT KALSYUM KLORAT, ZELT, sulu NKO BROMAT TALYUM KLORAT KLORK AST, %10dan fazla klorik asit iermeyen sulu zelti NTRTLER, ANORGANK, B..A. BARYUM BROMAT BAKIR KLORAT LTYUM NTRAT NKEL NTRT TORYUM NTRAT, kat URANL NTRAT, kat AINDIRICI MADDELER, kat, yakc (oksitleyici) etkisi olan, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, andrc, B..A. ZEHRL MADDELER, kat, yakc (oksitleyici) etkisi olan, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, zehirli, B..A. 247
2032 2427 2428 2429 2469 2573 2626 2627 2719 2721 2722 2726 2976 2381 3084 3085 3086 3087

3093 3098 3099 3122 3139 3210 3211 3213 3214 3218 3219 3247 ------AINDIRICI MADDELER, sv, yakc (oksitleyici) etkisi olan, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, andrc, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, zehirli, B..A. ZEHRL MADDELER, sv, yakc (oksitleyici) etkisi olan, B..A. YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, B..A. KLORATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A. PERKLORATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A. BROMATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A. PERMANGANATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A. NTRATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A. NTRTLER, anorganik, sulu zeltiler, B..A. SODYUM PERBORAT, susuz KROML KLORT (krom oksiklorit) POTASYUM YODAT SODYUM YODAT
248
Grup 3: Oksitleyici etkisi zayf olan maddeler UN No. Madde 1451 1465 1466 1474 1477 1479 1482 1492 1493 1505 1507 1514 1872 2014 SEZYUM NTRAT DDMYUM NTRAT DEMR NTRAT MAGNEZYUM NTRAT NTRATLAR, ANORGANK, B..A.16) YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, B..A.(71) PERMANGANATLAR, ANORGANK, B..A.16) POTASYUM PERSLFAT GM NTRAT SODYUM PERSLFAT STRONSYUM NTRAT NKO NTRAT KURUN OKST HDROJEN PEROKST, SULU ZELTLER, en az %20 ancak %40dan fazla olmayan hidrojen peroksit (gerei halinde stabilize) KALSYUM HPOKLORT KARIIMLARI, KURU, %10dan fazla ancak %39dan fazla aktif olmayan klor ieren BERLYUM NTRAT DKLOR ZOSYANR AST, KURU veya DCKLOR ZOSYANR ASD TUZLARI(72) SODYUM PERKARBONAT TRKLOR ZOSYANR AST, KURU NTRTLER, ANORGANK, B..A.16) KROM NTRAT
2208 2464 2465 2467 2468 2627 2720
(71) Yalnz Ambalaj Grubu III (72) Patlayc Maddeler Kanununa tabi olmamak kaydyla
249

2724 2725 2727 2728 3085 3087 3098 3099 3139 3210 3211 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 --------MANGAN NTRAT NKEL NTRAT TALYUM NTRAT ZRKONYUM NTRAT YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, andrc, B..A.16 YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, kat, zehirli, B..A.16 YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, andrc, B..A.16 YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, zehirli, B..A.16 YAKICI (OKSTLEYC) ETKS OLAN MADDELER, sv, B..A.16 KLORATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A.16 PERKLORATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A.16 BROMATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A.16 PERMANGANATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A.16 PERSLFATLAR, anorganik, B..A. PERSLFATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A. PERKARBONATLAR, anorganik, B..A. NTRATLAR, anorganik, sulu zeltiler, B..A.16 NTRTLER, anorganik, sulu zeltiler, B..A.16 SODYUM PERBORAT-MONOHDRAT YODK AST KALSYUM YODAT YOT PENTOKST
250
Grup 4: Ulatrma hukuku mevzuatnca Snf 5.1 altnda olup buna uygun olarak iaretlenmi olmakla beraber oksitleyici etkisi ok zayf olan maddeler (bkz. madde 1.7) UN No. 1511 --2984 --Not Ulatrma mevzuatnca yakc (oksitleyici) etkisi vardr eklinde snflandrlm ve iaretlenmi olan maddeler bu TMTKnin uygulama alanna girmemektedir ve dolaysyla yukardaki madde listesinde anlmamtr: 1. AMONYUM NTRAT VE AMONYUM NTRAT EREN PREPARATLAR TMTK 511de dzenlenmilerdir. Bundan byle kaza nleme ynetmelii organik peroksitler altnda dzenlenecektir. Madde RE HDROJEN PEROKST SODYUM KARBONAT PEROKS HDRAT HDROJEN PEROKST, sulu zeltileri, en az %8 ancak %20 den az hidrojen peroksit (gerei halinde stabilize) POTASYUM MONO PEROKSO SLFAT
251
TMTK 553 - Ahap Tozu

Yayn Tarihi Austos 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Ahap Tozu TMTK 553
Tehlikeli Maddelere Ynelik Teknik Kurallar (TMTK), tehlikeli maddelerle gerekletirilen faaliyetler iin, bunlarn snflandrlmas ve iaretlenmesi de dahil olmak zere dier kantlanm bilimsel deneyimleri, modern teknoloji, i sal ve i hijyeni ile ilgili artlar ortaya koymaktadr.
Bu kurallar, Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan dzenlenmekte olup, gncel gelimelere gre uyarlanrlar. TMTK, Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Bakanlklar Ortak Resmi Gazetesinde yaynlanmtr.
erik 1 Uygulama Alan 2 Kavram Tanmlar 3 Bilgi Toplama ve Tehlikenin Deerlendirilmesi 4 Koruyucu Tedbirler 5 letme Talimatlar ve Bilgilendirmeler 6 Sal nleyici Faaliyetler Ek 1: Toz Oluumunu Azaltan alma ekilleri/alma Alanlar Ek 2: Sabit Makinelerde Toz Oluumunu Azaltan alma Alanlar Koullar Ek 3: Havadaki ahap tozu konsantrasyonu, vardiya ortalama seviyesi olarak 2 mg/m altnda uygulanan makine ve ekipmanlara ilikin rnekler Ek 4: El Zmparasyla allan yerlerinde lm Koullar Ek 5: Ahap Tozu letme Talimatlar ve Bilgilendirmeler 252
1 Uygulama Alan (1) bu TMTK, ahap ve ahap malzemelerin ara ve son ilemleri srasnda gerekletirilen ve ahap tozu meydana gelen tm faaliyetleri ayrca ahap tozu tehlike alanndaki faaliyetleri kapsar (rnein ahap ileyen makine ve ekipmanla yaplan almalar, filtre paralarnn deitirilmesi, silolara ykleme). (2) Bu kurallar; insanlarda kansere neden olabilecek, sert ahap (rnein mee, kayn) ve (TMTK 906 Kansere Neden Olan Faaliyet veya lemler Listesi) ve tozlar kansere neden olma phesi tayan dier ahap trlerinin (TMTK 905 Kansere Neden Olan, Mutajenik veya remeyi Tehdit Eden Tehlikeli Maddeler Listesi) tozlaryla ilgili faaliyetlere ynelik, etkinlik kontrolleri de dahil olmak zere koruyucu tedbirleri tanmlar (3) Modern teknolojinin gereklerine uyulmas halinde dahi salk risklerini zellikle de kanser riskini ortadan tmyle kaldrmak mmkn deildir. Bu nedenle, ahap tozu konsantrasyonunu en dk seviyeye indirmeye ynelik dier tedbirler iin aba gsterilmelidir. (4) Gen yatakiler ile gebe kadnlar ve emziren anneler iin alma kstlandrmalar, srasyla Gen Yatakiler Gvenlii Kanunu ve yerlerinde Annelerin Gvenliine Ynelik Ynetmelik veya (alan Anneler Gvenlii Kanunu) ile yasal olarak dzenlenmektedir. (5) Ahap tozu havadaki oksijen ile birletiinde patlayc hacimler yaratabilmektedir. Bu nedenle tozdan korunma tedbirlerinin yan sra, yangn ve patlamadan korunma tedbirleri de gerklidir. bu TMTK; TMTK 720 Patlama Tehlikesi Tayan Hava Hacimleri Genel Kurallar ve BGI 739 Ahap Tozunda yer alan yangn ve patlamadan korunmak iin gerekli tedbirlere ynelik aklamalar iermez. (6) Belirli baz ahap tozlarnn yol aabilecei olas hassaslatrc etki ve gerekli tedbirlere, TMTK 401 Cilt Temas Yoluyla - Tespit, Deerlendirme, Tedbirler, TMTK 406 Hassaslatrc Maddeler ve TMTK 907 Hassaslatrc Maddeler Listesinde yer verilmitir. 253

2 Kavram Tanmlar (1) Solunabilir toz, az ve burun yoluyla solunabilecek havada asl haldeki maddelerin ktlesel oran olarak tanmlanmtr. 100 m ve daha kk aerodinamik apa sahip ahap tozu DIN EN 481 uyarnca solunabilir toz olarak kabul edilir.(73) (2) Ahap tozu konsantrasyonu, sekiz saatlik bir alma vardiyasn baz alan, vardiya ortalama seviyesidir. (3) Modern teknolojinin o gnk durumuna gre, birok sayda tesis ve iyerinde, havadaki ahap tozu konsantrasyonu vardiya ortalama seviyesi olarak 2 mg/m ve daha dk seviyeler olarak uygulanabilir. Bu arta uygun alma alanlar, toz oluumu azaltlm alma alanlar olarak kabul edilir. 3 Bilgi Toplama ve Tehlikenin Deerlendirilmesi (1) veren tehlikenin deerlendirilmesi ve tedbirlerin belirlenmesi amacyla ahap malzemelerin ara ve son ilemleri hakknda gerekli bilgileri toplamak zorundadr. alanlarn almaya balamas, ancak gerekli koruyucu tedbirler alndktan ve tehlike deerlendirmesi yapldktan sonra mmkndr. Modern teknoloji dzeyine nasl uyulmas gerektii, Ek 1, 2 ve 4te tanmlanmtr. (2) Burada hesaplanmas gerekenler: 1. Ahap tozuna, ne ekilde, hangi llerde ve hangi sreyle maruz kalnd. a) Ahap tozuna, hangi llerde maruz kalnd kiisel lmler ile hesaplanabilir. b) Ek 1, 2 ve 4te belirtilen n koullarn yerine getirilmesi kaydyla bu lmlerden imtina edilebilir. c) Madde 4.2 Fkra 5, 8 ve 9da tanmlanan bir maruziyetin sz konusu kantlanr ise bu lmlerden imtina edilebilir. 2. Modern teknolojiye ve alma hijyenine uyulmas iin gerekli, makine ve ekipman alma artlar (buna rnein emi donanmlarnn kontrol de dahildir).
(73) DIN EN 481 Havada tanan partikllerin lmne ynelik olarak parack boyutu dalmnn saptanmas
254
3. Solunum koruyucu aralarn kullanlmasn gerektiren faaliyetler. (3) Yukarda 4te tanmlanan tedbirlerin yan sra TRGS 500 sayl Koruyucu Tedbirlerde belirtilen tehlikelerden korunmaya ynelik temel kurallara uyulmas ve burada belirlenmi temel tedbirler ile tamamlayc koruyucu tedbirlerin alnmas gerekir. (4) Tehlikelerin deerlendirilmesine ynelik alma belgelenmelidir. 4 Koruyucu Tedbirler 4.1 Toz Oluumu Azaltlm alma Alanlar (1) Toz oluumunu azaltan alma ekilleri/i alanlar, sabit makineler ve zmparalama ilemi yaplan iyerleri iin gerekli koullar srasyla Ek 1, Ek 2 ve Ek 4te verilmitir. (2) Toz oluumu azaltlm alma alanlar bulunmas halinde, TMTK 402 Tehlikeli Maddelerle Yrtlen Faaliyetlerde Tehlikenin Saptamas ve Deerlendirilmesi: Solunum Maruziyeti uyarnca kontrol lmleri yaplmas gerekli deildir. 4.2 Emi (1) Temelde; tala oluumuna neden olan tm alma tekniklerinde rnein ahap ileme makinelerinde, el makinelerinde ve elle zmparalama ilemi yaplan iyerlerinde vakumla emi gereklidir. yerlerinde, modern teknolojinin o gnk durumuna gre, havadaki ahap tozu konsantrasyonu (vardiya ortalama seviyesi) 2 mg/m ve daha dk seviyelerde olmaldr. Havadaki ahap tozu konsantrasyonu, uyulmas kesinlikle gerekli minimum seviye ile snrlandrlmaldr. (2) lk iletmeye alma srasnda ve nemli deiiklikler sonrasnda, emi ileminin etkinliini belirleyebilmek amacyla emi balantlarnda hava debisi lmleri yaplmaldr. Bu lmler belgelenmelidir. (3) Emile temizleme, davlumbaz ve kesme donanmlar gzle grlebilen eksikliklere ynelik olarak, gnde en az bir kez kontrol edilmelidir. 255

(4) En az ayda bir kez lev kontrol yaplmaldr - rnein aadaki kontroller yaplarak: 1. Toz toplayc elemanlar zerinde meydana gelen hasar ve tkanklklarn kontrol, 2. Tesisat zerinde meydana gelen hasar ve tkanklklarn kontrol, 3. Filtreler zerinde meydana gelen hasar ve tkanklklarn kontrol ve 4. Temizlik ve tahliye donanmlarnn ilev kontrolleri. lev kabiliyetine ynelik testlerin ylda bir kez belgelenmesi gerekir. (5) Madde 4.2 Fkra 1-4e istisnalara, makine ve ekipmann (tala oluturan) aadaki kontroller ile tehlike deerlendirmesi sonucunda: 1. Solunabilir toz emisyon deerinin dkl, 2. letme dahilindeki veya ak alandaki yerleimi veya konumu, 3. Tala oluturma kapasitesinin dkl veya 4. alma sresinin ksal alanlarn havadaki ahap tozu konsantrasyonu olarak toplam maruziyetinin, vardiya ortalama seviyesi olarak 2 mg/m ve altnda kalmas halinde izin verilir. Bu gibi makine ve ekipmana ait rnekler Ek 3te verilmitir. (6) veren yukarda anlan koullar kontrol etmek ve tehlike deerlendirme aamasnda belgelemek zorundadr. (7) Ek 4te; elle zmparalama ilemi yaplan iyerleri iin, ilenen malzemelerin boyut ve/veya ekil olarak, vakum emili tezgahlarn veya dier emi donanmlarnn kullanlmasna izin vermemesi halinde, yapsal zellikler ve vardiya ortalama deeri 2 mg/me uygunluk n artlar tanmlanmtr. (8) Aadaki el ile kullanlan ahap ileme makinelerine, bir vakumlu emi cihaz (seyyar toz giderme aleti) balanmas zorunludur: 1. Daire el testeresi, 256
2. El planya makinesi, 3. Portatif frezeler ve 4. Zvana ama/dbel frezeleri (9) Aadaki makinelerde; her bir vardiyada en az yarm saatten uzun kullanmlarda, toz poeti (kattan) bulunan entegre bir emi donanm ve ayrca vakum emili tezgah zerinde emi uygulanmaldr. 1. Bant zmpara makinesi 2. Dairesel zmpara makinesi ve 3. Sarsak talama makinesi. 4.3 Hava Geri Besleme Havann yeterince temizlenmi olmas ve k havasna balant imkan olmas halinde hava geri beslemeye izin verilir. Bu izin, %0,5 geirgenlikte filtre malzemesi kullanlmas ve filtre alan yknn 150 m/mh gememesi halinde verilir. 4.4 Temizlik veren; ahap tozu ile kirlenen makinelerin, i paralarnn ve alma alanlarnn dzenli olarak temizlenmesini salamakla ykmldr. Ahap tozunun havayla ve kuru olarak sprlerek temizlenmesine izin verilmez; test edilmi vakumlu emiciler veya M snf endstriyel emiciler ile toz oluumunu azaltan vakumlu emi teknikleri kullanlmaldr. 4. 5 Kiisel Koruyucu Donanmlar (Solunum Koruyucu Aralar) (1) Vardiya ortalama deeri 2 mg/me uyulmas mmkn olmayan ilemlerde; teknik koruyucu tedbirler (rnein emi ileminin, toz toplayc elemanlarn optimizasyonu) ve organizasyonel koruyucu tedbirler alnarak (rnein temizlik, ortamda toz tutunma imkanlarnn mmkn olan en dk seviyeye indirgenmesi) ncelikle toz oluumu mmkn olan en dk seviyeye indirgenmeye allmaldr. Alnan tm dier teknik ve organizasyonel tedbirlerden yararlanlmasna ramen, vardiya ortalama deeri 2 mg/me uyulmas mmkn olmayan ilemlerde alanlara takmalar iin kiisel koruyucu donanmlar tahsis edilmelidir. Bu art; vardiya ortalama deerine uyulup 257

uyulmadna baklmakszn, modern teknolojiye gre ilgili makine ve ekipman iin, vardiya ortalama deeri 2 mg/m seviyesine deil 5 mg/m seviyesine uyulmas gereken haller iin de geerlidir. Srekli olarak kiisel koruyucu donanm kullanlmas gereken bu makineler aadaki gibidir: 1. Boa alma dzenekleri bulunmamas kaydyla, iftli ksaltma daire el testeresi 2. Tezgah bant testereleri, 3. Endstriyel iletmelerde tezgah parmak freze makineleri (spiral ekilli zvana ama frezesi kullanlmamas artyla) 4. Kopya freze makineleri, kapsll olmamas kaydyla 5. Torna tezgahlar (torna iletmelerinde) 6. Zmpara ve perdahlama makineleri 7. Yuvarlak ubuk zmpara makineleri ve 8. Parke sistre makineleri.(74) Ayn artlar, filtre elemanlarnn ve toplayc donanmlarn deitirilmesi, ahap tozu ve talann silolara konulmasnda da geerlidir. (2) Solunum koruyucu donanmlar sadece snrl bir sre boyunca taklmal ve her alan iin uyulmas kesinlikle gerekli minimum seviye ile snrlandrlmaldr. alann talebi zerine, 2 mg/m deerine uyum halinde dahi, kendisine kiisel koruyucu donanm (solunum koruyucu donanm, koruyucu gzlk) tahsis edilmelidir. Oksijen ktl yaanmad srece, aadaki solunum koruyucu donanmlar uygundur. 1. P2 filtreli, yarm/eyrek maskeler 2. Partikl filtreli FFP2 yarm maskeler ve 3. Fanl filtre cihaz TM 1P veya fanl ve baretli veya balkl TH2P - devre d kalmas halinde uyar donanmna sahip olmas artyla.
(74) Zaten halihazrda 2 mg/m deerine uyan makineler bulunmaktadr.
258
4.6 letme Arza Halleri Hava geri beslemeli emi ekipmanlarnda, filtre malzemesinin hasar grmesi halinde (hortum yrtklar) tozun alma mekanna yaylmasnn en aza indirgenmesi salanmaldr. Artk toz ierii kontrol veya filtre elemanlarnda haftalk hasar kontrol bunu salamak mmkndr Arza halinde, hava geri besleme alma modundan emi moduna gei salanmaldr. Hasar gren filtre elemanlar hemen yenisiyle deitirilmelidir. Gerekli temizlik ilemleri yrtlmelidir. 5 letme Talimatlar ve Bilgilendirmeler (1) TMTK 555 sayl alanlara Ynelik letme Talimatlar ve Bilgilendirmeler e gre bir iletme talimat hazrlanmaldr. (2) alanlar, almaya balatlmadan nce ve daha sonra en az ylda bir kez olmak kaydyla uygun aralklarla, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14nc Maddesi 2nci Fkras uyarnca ahap tozunun tehlikeleri ile gerekli koruyucu tedbirler ve davran kurallar hakknda bilgilendirilmek zorundadr. Bu konuyla ilgili ayrca Madde 6 Fkra 3e baknz (3) Yaplan bilgilendirmeler belgelenmelidir (rnek iin Ek 5 e baknz). 6 Sal nleyici Faaliyetler (1) veren; tehlike deerlendirmesi sonucunda faaliyetlerinde sert ahap tozunda toz oluumunu nleyici tekniklerin kullanlmasnn mmkn olmad veya toz oluumu nlenerek kritere uyulmasnn salanamad ortaya kmsa, dzenli olarak i salyla ilgili nleyici muayeneler yaptrmak zorundadr. (2) veren; tehlike deerlendirmesine gre faaliyetlerinde sert ahap ileme yaplyorsa, dzenli olarak i salyla ilgili nleyici muayeneler yaptrmak zorundadr. Yrtlen i salyla ilgili nleyici muayeneler, Fkra 1 uyarnca ilgili faaliyetle uramak veya uran srdrlebilmesi iin bir n arttr. (2) veren, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14nc Maddesi 3nc Fkras uyarnca, alanlarn ie alm aamasnda yaplacak muayeneler hakknda bilgilendirilmesini ve zel salk tehlikelerine kar uyarlmasn salamak zorundadr. Bunlar 259

yaparken alanlara belirli baz ahap trlerinin ilenmesi srasnda burunda tmr oluma riskinin bulunduu aklanmak zorundadr. Ayrca alanlar, birok ahap trne ait tozun, kanserojen etkisinden bamsz olarak, solunum yollarnda hassaslamaya yol aabilecei konusunda uyarlmak zorundadr. alanlara, muayeneler ve bu muayeneler srasnda kullanlan tan yntemleri, zellikle de burun endoskopisi hakknda aklayc bilgi verilmelidir. Bu danmanlk, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14nc Maddesi 2nci Fkras uyarnca, yllk bilgilendirme kapsamnda yaplmaldr. (4) Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 15nci Maddesi 3nc Fkras uyarnca, nleyici muayeneleri yrten doktora, alma yeri koullar hakknda zellikle de tehlike deerlendirmesinin sonular hakknda gerekli tm bilgiler verilmeli ve kendisinin alma yerlerine eriimi salanmaldr. Doktorun talebi zerin kendisine, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14nci Maddesi 3nc Fkras uyarnca hazrlanan listeyi inceleme imkan verilir.
260
TMTK 553e Ek 1
Toz Oluumu Azaltlm alma ekilleri/alma Alanlar
Toz Oluumu Azaltlm alma ekilleri/alma stisna Ekipman/yerleri ve ler Toz Oluumunun Azaltlmasnda n Koullar Denetim Alanlar
Marangoz/doramac zana- Anlan iletme trlerine istisnalar 1. lm ve vakumla emi: genel olarak: atkar atlyeleri a) Tala oluturan sabit ahap ileme makineBenzeri faaliyetlerin yr- 1. Boa alma dzenekleri bulun- leri: mamas kaydyla, iftli ksaltma - Emi ilemleriyle ilgili artlar iin Madde 4.2 tld yerler, rnein: Fkra 1 ve Fkra 5e baknz 1. letmelerin marangoz / daire el testeresi
doramac atlyeleri
2. Tiyatro atlyeleri,
261
3. Yap marketleri,
4. Eitim atlyeleri,
5. Okullar,
Toz oluumu azaltlm alma alanlar iin gerekli n koullarn halen yerine getirilip ge2. Tezgah bant testereleri, - Eski makineler ve henz test edilmemi yeni tirilmedii ylda 3. Endstriyel iletmelerde tezgah makineler iin Ek 2ye baknz. Burada belirti- bir kez kontrol parmak freze makineleri (spiral len artlarn da yerine getirilmesi gerekmek- edilmelidir ekilli zvana ama frezesi kulla- tedir. nlmamas artyla) - Toz testi yapld test iaretini tayan yeni
6. Engelli atlyeleri.
4. Kopya freze makineleri, kapsl- makineler - bu tablonun son satrna baknz l olmamas kaydyla b) Elektrikli cihazlar iin Madde 4.2 Fkra 8 ve 5. Torna tezgahlar (torna iletme- Fkra 9e baknz lerinde) c) Hava geri beslemesi varsa Madde 4.3e ba-
6. Zmpara ve perdahlama maki- knz neleri d) Hzar tesislerinde talalar sarsak oluklar 7. Yuvarlak ubuk zmpara maki- zerinden veya emi yoluyla tahliye edilmelidir neleri,
8. Parke sistre makineleri,
2. Temizlik ilemleri iin Madde 4.4e baknz
Bir vardiyada alma sresinin en 3. lm, test ilemleri iin Madde 4.2e Fkra 2 4e baknz az bir saat olmas kaydyla.
TMTK 553e Ek 1
Toz Oluumu Azaltlm alma ekilleri/alma Alanlar
Toz Oluumu Azaltlm alma ekilleri/alma stisna Ekipman/yerleri ve ler Toz Oluumunun Azaltlmasnda n Koullar Denetim Alanlar
Arlkl olarak ahap malzeme esasl mobilya iskeletlerinin ve ahap eya retimi alanlarnda endstriyel ilemler, hzar tesislerinde hzarclarn alma alanlar 1. Makine ve ekipman iletme talimatlar dorultusunda iletilmelidir. 2. Toplam emi kesiti tek tek emi kesitlerinin kmlatif toplam 3. Balant nozllerinde, hava debisinin 20 m/s(75) seviyesine ve test belgesinde belirtilen en dk minimum hava debisi deerine ulamas.
lenen malzemelerin boyut ve/ veya ekil olarak, vakum emili tezgahlarn veya dier emi donanmlarnn etkin bir ekilde kullanlmasna izin vermemesi halinde, elle zmparalama ilemleri de istisnadr.
262
Toz testi yapld test iaretini tayan veya imalatsnn buna edeer bir belgesi bulunan makine ve ekipmann yer ald alma alanlar.
(75) Belirli baz hallerde (rnein yksek tala hacimlerinin olutuu, yksek veya slak tala oluan hallerde) etkin bir emi gc salayabilmek iin (28 m/s varan hzlarda) daha yksek hava debileri gerekli olabilmektedir.
TMTK 553e Ek 2
Sabit Makinelerde Toz Oluumunu Azaltan alma Alanlar Koullar

Minimum balant DN 140 mm 160 mm 20 m/s 20 m/s
Uygulamal rneklerin grafiksel anlatm iin, ltfen Ahap Meslek Birliinin internet ana sayfasn ziyaret ediniz: www.holz-bg.de Minimum hava Minimum hacimdebisi w(76) sel hava debisi V 1.110 m3/saat 1.450 m3/saat 1.450 m3/saat
alma alan
Yapsal zellikler
Yzey dzeltme planyalar, Planya eni < 63 cm kalnlk planya makineleri Planya eni > 63 cm 20 m/s
Tezgah freze makineleri
Tezgah alt ve st vakumlu st: 120 (125) mm emi. Eik freze ilemlerinde alt: 100 mm emi imkan salayan eik freze Toplam balant: 160 mm balamas kullanlmaldr. 20 m/s
Tezgah/ebatlama daire testere makineleri Vakumlu emie sahip korunakl davlumbaz, ve tezgah alt vakumlu emi.
820 m3/saat
263
20 m/s
820 m3/saat
20 m/s
1.110 m3/saat
st: 80 mm alt: 80 mm Toplam balant: 120 (125) mm st: 80 mm alt: 100 mm Toplam balant: 120 (125)mm st: 80 mm Vakumlu emie sahip korunakl alt: 120 (125) mm davlumbaz kendiliinde alala- Toplam balant: 140 mm st: 80 mm bilen tipte olmaldr alt: 140 mm Toplam balant: 160 mm
20 m/s
1.450 m3/saat
Emi kanal destek tezgah iinSarka daire testere maki- deki testere oluu altndan gee120 (125)mm rek, hava akmn tezgah monte neleri edilmi emi toplaycsna balar.
20 m/s
820 m/saat
(76) Tolerans 2m/s
TMTK 553e Ek 2
Sabit Makinelerde Toz Oluumunu Azaltan alma Alanlar Koullar

Minimum balant DN 140 mm 160 mm 20 m/s 20 m/s Minimum hava Minimum hacimsel hava debisi V debisi w(76) 1.110 m3/saat 1.450 m3/saat 1.450 m3/saat
Uygulamal rneklerin grafiksel anlatm iin, ltfen Ahap Meslek Birliinin internet ana sayfasn ziyaret ediniz: www.holz-bg.de
alma alan
Yapsal zellikler
Yzey dzeltme planyalar, Planya eni < 63 cm kalnlk planya makineleri Planya eni > 63 cm 20 m/s
Tezgah freze makineleri
Tezgah alt ve st vakumlu st: 120 (125) mm emi. Eik freze ilemlerinde alt: 100 mm emi imkan salayan eik freze Toplam balant: 160 mm balamas kullanlmaldr. 20 m/s
Tezgah/ebatlama daire testere makineleri Vakumlu emie sahip korunakl davlumbaz, ve tezgah alt vakumlu emi.
820 m3/saat
264
20 m/s
820 m3/saat
20 m/s
1.110 m3/saat
st: 80 mm alt: 80 mm Toplam balant: 120 (125) mm st: 80 mm alt: 100 mm Toplam balant: 120 (125)mm st: 80 mm Vakumlu emie sahip korunakl alt: 120 (125) mm davlumbaz kendiliinde alala- Toplam balant: 140 mm st: 80 mm bilen tipte olmaldr alt: 140 mm Toplam balant: 160 mm 20 m/s 20 m/s
1.450 m3/saat
Emi kanal destek tezgah iinSarka daire testere maki- deki testere oluu altndan gee120 (125)mm neleri rek, hava akmn tezgah monte edilmi emi toplaycsna balar.
820 m/saat
(76) Tolerans 2m/s
alma alan 20 m/s
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
Minimum hava Minimum hacimdebisi w(76) sel hava debisi V 2.260 m/saat
265
Tezgah bant testere maki- Destek tezgah zerindeki zgara bir Tahrik silindiri: 160 mm nesi kapal bir levha ile deitirilir. Bant gi- Avara silindiri: 100 mm riine (sola dn) tezgaha szdrmaz Toplam balant: 200 mm bitiik konumda bir besleme hunisi monte edilir. Bant knda, gvde zerinde yer alan aklk mmkn olduunca kapatlmaldr Dn noktas alannda, andrc banda yakn mesafede yer alan bir ubuk ile konveyr band temizleyen bir anafor oluturulur Saptrma silindiri ile asi arasndaki yanal uzaklk szdrmak kapatlr Sa silindir zerine, 120 mm nozl apnda bir toz toplayc eleman monte edilir Bu tedbir, emi balant ap 160 mmden daha kk olan makineler iin kesinlikle zorunludur 20 m/s
Kenar zmparalama maki- Tahrik ve avara saptrma silindirle- Tahrik silindiri: 100 mm neleri ri zerinde emi donanm stisna: Avara silindiri: 100 mm Emi balant ap en az 140 mm Toplam balant: 140 mm ise sadece tahrik silindiri zerinde emi donanm yeterlidir.
1.110 m/saat
Geni bant zmpara maki- Zmpara bantlarnn vakumla emi- Toplam balant kesiti = 20 m/s neleri i kapal bir kapsl iinde yer alan tek tek tm balant ketoplayc zerinden vakumlu emi; sitlerinin toplam ileride hat zerindeki olas fra montaj gruplar iin ilave emi balants, emi balants ap imalat bilgilerine gre
alma alan Testere montaj grubu: 120 20 m/s mm Arka duvar emii: 120 mm Toplam balant: 160 mm 1.450 m3/h
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
Minimum hava Minimum hacimdebisi w(76) sel hava debisi V
Dikey plaka kesim daire tes- Testere montaj grubunun emii, tere makineleri takm tmyle rten bir koruyucu muhafaza zerinde salanr; yksek tala kapasitelerinde arka duvar zerinden alma paras destei arkasnda yer alan ilave emi salanr; sadece testere eritlerinde emi iin balant nozl ap DN 120 mm, arka duvarda ilave emi iin DN 160 mm
266
Yatay plaka kesim daire tes- Tezgah altnda yatay olarak hare- Toplam balant kesiti = 20 m/s tere makineleri ket ettirilen testere eritinin va- tek tek tm balant kekumlu emii, paralel olarak takm sitlerinin toplam zerinde mmkn olduunca her yerde emi salayan toplayc zerinden salanr; tezgahn st tarafnda emi bask kirii zerinden salanr
Tm yzeylerin ilendii freze ve planya makinesi (ok tarafl ilem yapan profil makineleri)
Tm montaj gruplarnn emii, ayr Toplam balant kesiti = 20 m/s her bir takm zerinden mmkn tek tek tm balant keolduunca her yerde emi sala- sitlerinin toplam yan toplayc zerinden, reticinin belirttii ap (normalde DN 120 mm) zerinden salanr; makinenin zeri tmyle giydirilir veya kapatlr
alma alan
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
Minimum hava Minimum hacimdebisi w(76) sel hava debisi V
Bantlama makineleri (elle Tm montaj gruplarnn emii, ayr Toplam balant kesiti = 12 m/s(77) yaplan imalat) her bir takm zerinden mmkn tek tek tm balant keolduunca her yerde emi sala- sitlerinin toplam yan toplayc zerinden, reticinin belirttii ap zerinden salanr; makinenin tala ilemi olan blmlerinin zeri kapatlr (giydirme blm, freze grubu, zmpara grubu tarafndan son ilemin yapld blm)
Bantlama makineleri (endstriyel imalat) Kapsll model
267
Toplam balant kesiti = 20 m/s tek tek tm balant kesitlerinin toplam oklu dilme daire testere Levha eridi ilerletmeli tip (tez- Toplam balant kesiti = 20 m/s makineleri (oklu dilme gahn stne yerletirilmi teste- tek tek tm balant kehzar) re mili) makinelerde, tm makine sitlerinin toplam kapsllenir, tm kapsl boyunca vakumlu emi uygulanr; merdane ilerletmeli tip (tezgahn altna yerletirilmi testere mili) makinelerde, testere ertilerine tezgahn altnda da emi uygulanr - emi balants ap imalat bilgilerine gre
(77) Deerler tozun tanmasn baz almaktadr.
alma alan Testere eridi: st: 80 mm 20 m/s alt: 120 mm entik kasas: 140 mm Toplam balant: 200 mm 2.260 m3/h
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
Minimum hava Minimum hacimdebisi w4) sel hava debisi V
Erkek zvana ama makine- Testere eritlerinin emii, vakumlu leri ve entik ama makine- emie sahip korunakl davlumbazla leri (elle yaplan imalat) ve tezgah alt emile salanr; entik ama grubunun emii tm takmn zerini rten toplayc zerinden salanr 20 m/s
Erkek zvana ama ve entik makineleri (endstriyel Kapsll model imalat) CNC freze makineleri veya Tm montaj gruplarnn emii, ayr ileme merkezleri her bir takm zerinden mmkn olduunca her yerde emi salayan toplayc (normalde fral) zerinden, reticinin belirttii ap (normalde DN 120 mm) zerinden salanr; Tala ilemi olan blmlerde en azndan ksmi kapslleme yaplmaldr; yksek tala hacmi oluan uygulamalarda ve/veya elverisiz takm kavrama noktalarnda (rnein, kalp freze ilemlerinde) normalde hem yksek bir emi akm yaratlmas (hava debisi 20 m/s), hem de koullara bal olarak, makinenin tmnn kapsllenmesi veya zerinin tmyle rtlmesi gerekir. Uzman danmanla (rnein Ahap Meslek Birlii) her halkarda bavurulmaldr. retici bilgilerine gre, normalde 20 m/s
268
Toplam balant kesiti = tek tek tm balant kesitlerinin toplam Balant kesitleri retici bilgilerine gre yaplr; toplam balant kesiti en az tek tek tm balant kesitlerinin toplamna eit olmaldr
alma alan
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
Minimum hava Minimum hacimdebisi w4 sel hava debisi V
ift tarafl ebatlama maki- Tm montaj gruplarnn emii, ayr Toplam balant kesiti = 20 m/s neleri her bir takm zerinden mmkn tek tek tm balant keolduunca her yerde emi sala- sitlerinin toplam yan toplayc zerinden, reticinin belirttii ap (normalde DN 120 mm) zerinden salanr; makinenin zeri tmyle giydirilir veya kapatlr; tekli gruplarda emi genellikle kapsl iinden salanr 100120 (125) mm 20 m/s 820 m3/h
Takmn arkasndaki toplayclar zerinden emi salanr
269
Kapal band freze makinesi/ Mentee yuvas ama makineleri Otomatik dndrme tertibatlar
Tm montaj gruplarnn emii, ayr Toplam balant kesiti = 20 m/s her bir takm zerinden mmkn tek tek tm balant keolduunca her yerde emi salayan sitlerinin toplam toplayc zerinden, reticinin belirttii ap (normalde DN 20 mm) zerinden salanr; makinenin zeri tmyle giydirilir veya kapatlr
Kopya freze otomatlar
Kapsll model
Kopya freze makineleri
Toplam balant kesiti = 20 m/s tek tek tm balant kesitlerinin toplam Tm montaj gruplarnn emii, ayr Toplam balant kesiti = 20 m/s her bir takm zerinden mmkn tek tek tm balant keolduunca her yerde emi salayan sitlerinin toplam toplayc zerinden, reticinin belirttii ap (normalde DN 120 mm) zerinden salanr; makinenin zeri tmyle giydirilir veya kapatlr
alma alan
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
oklu delme makineleri Elle besleme
Tekli balant kesiti: 120 20 m/s mm ile 160 mm aras (ileme takm saysna bal leme takmlar arkasnda emi hu- olarak); nisi Toplam balant kesiti = tek tek tm balant kesitlerinin toplam 20 m/s 1.110 m3/h
Radyal kol daire testere Vakumlu emi korunakl davlumbaz 120 mm makineleri altnda (normal modellerde) ve testere eridi dzlemi arkasnda salanr (ke kesimlerinde)
Ke kapama daire testere Vakumlu emi korunakl davlumbaz 120 mm 20 m/s makineleri altnda (normal modellerde) ve testere eridi dzlemi arkasnda Kaplama daire testere ma- Testere eritlerinin emii takm retici bilgilerine gre; 20 m/s kineleri ancak en az 120 mm dzlemi altndan salanr 20 m/s 20 m/s 20 m/s 20 m/s
1.110 m3/h
270
120 mm
Tezgah parmak freze maki- Takmn zerini tmyle rten toz 100120 (125) mm neleri toplayc elemanlar
570 m3/h 820 m3/h 820 m3/h
Uzun delik ama tezgahlar Takm dzlemi altnda emi hunisi
Zincirli zvana makineleri
Emi zincir toplama alannda emi retici bilgilerine gre hunisi zerinden salanr
Profil zmpara makineleri
Tezgah kovanlar zerinden ve tez- 100 mm gah toz toplayc elemanlarn altndaki optimizasyonu ile
570 m3/h
alma alan 20 m/s 20 m/s 570 m3/h
Yapsal zellikler
Minimum balant DN
Yuvarlak ubuk zmparala- Emi alma paras destei altn- 100 mm ma makineleri dan salanr Sol: 120 (125) mm Sa: 120(125) mm Toplam balant: 180 mm Varyant a): 120 mm 20 m/s
1.830 m3/h
Zmpara makineleri / per- Toz toplayc elemanlar merdane dahlama makineleri altnda bulunur; hava aktarm sac davlumbaz iinde yer alr Tezgah bant testereleri(78) a) Tezgah kovanlar zerinden ve tezgah toz toplayc elemanlarn altndaki optimizasyonu ile Varyant b): Alt: 120 mm 20 m/s
820 m3/h
b) Gerekiyorsa tezgah zerine ilave toz toplayc elemanlar
1.830 m3/h
271
(78) Endstriyel uygulamalarda, tezgah bant testereleri iin elle yaplan imalatnn aksine vakumla emi uygulamas kesinlikle gereklidir; burada etkin bir emi performans (w > 20 m/s) ile balantl olarak bir toplayc optimizasyonu yapldnda dahi, 2 mg/m ahap tozu snr deerini aan istisnai lmlere rastlanmtr.

TMTK 553e Ek 3 Havadaki ahap tozu konsantrasyonu, vardiya ortalama seviyesi olarak 2 mg/m altnda uygulanan makine ve ekipmanlara ilikin rnekler Aadaki makinelerde yaplan ahap ilemlerinde, vardiya ortalama seviyesi 2 mg/m ve altnda kalan havadaki ahap tozu konsantrasyonlarnda dahi, alanlarn maruziyeti sz konusudur: 1. Dk solunabilir ahap tozu emisyon deerine sahip olanlar, rnein: a) Normal spiral deliciler kullanan stun tipi delme makineleri, b) Budak frezeleri, c) Zincirli zvana makineleri, d) Talasz montaj ileri, e) Talalarn sarsak oluklar zerinden veya emi yoluyla tahliye edildii hzar tesisleri f) Sunta plaka imalatnda kullanlan serme makineleri (kapsll), g) Trimming (apak alma) ekipmanlar (kapsll), h) Atlye almalar - genel olarak meslek okullarnda uygulamal atlye ders ierikleriyle rtenler. 2. Ak alanda, ksmen ak olan hollerde, sundurma altnda veya montaj imalat yerlerinde kullanlan aadaki gibi ekipman: a) Portatif daire testere makineleri, b) Montaj daire testere makineleri, c) Trimming (apak alma) ilemlerinde kullanlan el tipi marangoz makineleri, d) Motorlu zincirli testereler, e) Trimming (apak alma) ekipmanlar. 3. Dk tala kapasitesine sahip ekipman, rnein: a) Kaplama daire testere makineleri, 272
b) Uzun delik, dbel ve sra ama tezgahlar. Bunlar rnein elle allan zanaatkarlkta kullanlmaktadr. 4. Dk makine alma srelerine sahip ekipman, rnein: a) Radyal kol tipi ve ke kapama tipi daire testere makineleri b) Montaj daire testere makineleri, Elle allan zanaatkar atlyelerinde veya benzeri iletmelerde - makine alma srelerinin her bir vardiyada en ok bir saat kullanld ve mevcut emi ekipman kapasitelerinin yeterli olmas kaydyla Not: Zincirli zvana makineleri ve tezgah parmak freze makineleri gnmzde ne elle allan atlyelerde ne de endstriyel tesislerinde artk hemen hemen hi kullanlmamaktadr. Ancak tam kapsaml olmas amacyla, burada bunlara yer verilmitir.
273

TMTK 553e Ek 4 El Zmparasyla allan yerlerinde lm/Kontrol Koullar Mevcut deneyimlere dayanarak, emi tertibat olmayan elle altrlan makineler ve zmparalama aletleri youn toz oluumuna neden olmaktadr. Bu nedenle zmparalama ilemler, davlumbazl tezgahlar veya zmpara tezgahlar zerinde gerekletirilmelidir. Davlumbazl tezgahlarn veya zmpara tezgahlarn kullanm, bunun dnda da el makinelerinin kullanld tm iler iin tavsiye edilmektedir. Sadece test edilmi davlumbazl tezgahlar veya zmpara tezgahlar kullanlmaldr. Avantaj: Minimum hava ihtiyacyla yeterli emi etkisi salanr.
Uygulamal rneklerin grafiksel anlatm iin, ltfen Ahap Meslek Birliinin internet ana sayfasn ziyaret ediniz: www.holz-bg.de
274
TMTK 553e Ek 5 Ahap Tozu letme Talimatlar ve Bilgilendirmeler TEHLKEL MADDE TANIMI Ahap Tozu Mee ahap tozu / kayn ahap tozu, dier aa trlerine ait ahap tozu (lenen aa trleri buraya girilmelidir!) ............................... Bu tozlar ahap ve ahap malzemelerin ara ve son ilemleri srasnda meydana gelmektedir. KEL MADDE TANIMI NSAN VE EVREYE YNELK TEHLKELER Ahap tozlar, bir ate kayna ile bir araya geldiinde, oksijen varlnda, yangn ve patlamalara yol aabilir. zellikle tropik aalara ait ahap tozlar, rnein burun aknts, aksrk nbetleri, nazal mukozada ime, burun solunum glkleri, spastik bronitle birlikte alerjik ksrk gibi alerjik broniyal astma varan hassaslamalara neden olabilir. Bunun dnda cilt zerinde, rnein kant, kzarklk, vezikl veya nodl gibi alerjik kontakt dermatite varan alerjik reaksiyonlara yol aabilir. lk belirtilerin ortaya kmas halinde hemen doktora bavurulmaldr (mmknse nce iletmenin irket doktoruna). Mee ve kayn ahap tozu kanserojen olarak snflandrlmtr (nazal mukoza kanseri). Kansere neden olan prensip henz bilinmemektedir. Dier aa trlerine ait ahap tozlarnn kanserojen olup olmad phelidir. KORUYUCU TEDBIRLER VE DAVRANI KURALLARI - Toz emisyonuna neden olan i makineleri ile vakumlu emi donanmlaryla birlikte altrlmaldr; bu ayn zamanda el makineleri ve elle zmpara yaplan alma alanlar iinde geerlidir. Bunun mmkn olmamas halinde solunum koruyucu donanmlar (rnein, DINEN 143-P2 uyarnca partikl filtresine sahip filtre cihazlar veya DIN EN 149-FFP2 uyarnca filtreli yar maskeler) kullanlmaldr. - Toz toplayc elemanlar hassas bir ekilde ayarlanmaldr. Kullanlmayan makinelere ait, balant hatlar vanalar kapal konumda tutulmaldr. - yeri u ekilde temizlemelidir: .......................................... Uyar: Basnl hava pskrterek temizleme yaplmamaldr! 275

TEHLKE HALLERNDA DAVRANI EKLLER - Filtre ekipmanlarnda meydana gelen arzalar solunum koruyucu aralar kullanlarak giderilmelidir. Yangn halinde, yangn sndrme donanmlar kullanlmal ve acil imdat telefonu 112den itfaiye aranmaldr. Toz ynlarnda iin iin yanan ate zerinde sert ekilde sndrme maddesi pskrtmekten kanlmaldr - toz patlamas tehlikesi! Silolarda ve filtre ekipmanlarnda meydana gelen yangnlar, sabit yangn sndrme donanmlar kullanlarak sndrlmelidir. LK YARDIM - Her yardm yardm faaliyetinde: Yardm eden kii kendi gvenliini salamal ve hemen doktor yardmna bavurulmaldr. - Yetkili doktor veya klinik: .................................................... - Ka yollar: ................................................................... - Kaza acil telefonu: ............................................................ - lk yardm sorumlusu: ........................................................ ATIKLARIN KURALLARA UYGUN OLARAK ORTADAN KALDIRILMASINA - Ahap tozu ve talan toplanaca yerler:
________________________ letmecinin mzas
276
Tehlikeli Maddeler Hakknda Bilgilendirme Aada anlan alanlar, iletme talimatlar yardmyla, meydana gelebilecek tehlikeler ve uygun koruyucu tedbirler hakknda szl olarak bilgilendirilmitir. Bu bilgilendirmenin konusu: Hijyen kurallar; Ahap tozu patlamasn engellemek amacyla alnmas gereken tedbirler; Kiisel koruyucu donanmlarn ve koruyucu giysilerin, giyilmesi ve kullanm. Tehlikeli Maddeler Ynetmelii, 14nc Madde BGV A 1, 7nci ve 14nc Maddeler letme talimat(-lar) hakknda tarafma ayrntl bilgi verilmitir (en az ylda bir kez).
No:
Ad, Soyad
Tarih
Bilgilendirme onay
Bilgilendirmeyi yapan kii: .
277
TMTK 555 - letme Talimatlar ve alanlarn Bilgilendirilmesi

Bask: ubat 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar letme Talimatlar ve alanlarn Bilgilendirilmesi TMTK 555
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) tehlikeli maddelerin piyasaya arz ve bunlarla alma balamnda teknik gvenlik, i sal, hijyeni ve ayrca i bilimi gerekliliklerini yanstmaktadr. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Ortak lan ve Tebli Gazetesinde ilan edilmektedirler. erik 1 Uygulama alan 2 letme talimat 3 Gvenlik veri formalarna eriim 4 Bilgilendirme 5 Genel toksikolojik i sal danmanl 6 Kategori 1 ya da 2nin kanserojen, mutojen ya da ksrla sebebiyet veren tehlikeli maddelerle yaplan almalarda ek bilgilendirme ykmll Ek: letme Talimatlarna Ynelik Gvenlik Veri Formunun emas
278
1 Uygulama alan (1) Bu TMTK alanlarn Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14. maddesi gereince tehlikeli maddeler ile yaptklar almalar hususunda bilgilendirilmeleri alannda uygulanmaldr. (2) Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 7. maddesine gre belirli bir alma iin yaplan risk deerlendirmesinde alanlarn yalnzca dk bir riske(79) maruz kaldklar tesit edilirse ve 8. maddenin 1-8. fkrasna gre alanlarn korunmas iin uygulanacak tedbirler yeterli ise bu TMTK uygulanmamaktadr. Bunun sebepleri unlar olabilir: 1. i koullar sebebiyle, 2. yalnzca az bir madde miktar kullanlmas durumunda ve 3. maruz kalmann derecesi ve sresi dk ise. (3) Gvenlii Yasasnn 12. maddesinde ve irket Dzenleme Yasasnn 81. maddesinde tanmlanan i verenin bilgilendirme ve aklama ykmllkleri ortadan kalkmamaktadr. 2 letme talimat 2.1 Genel hususlar (1) veren alanlara risk deerlendirmesi erevesinde ilerine balamadan nce yazl bir iletme talimatna eriimi salamaldr. letme talimat alanlarn anlayaca bir ekilde ve dilde hazrlanmal ve i yerinde uygun bir ekilde alma alanna en yakn yerde eriime sunulmaldr. (2) letme talimatlar i verenin alanlar iin hazrlad davran kurallar ve i yerlerine ve almalara zel yazl balayc talimatlardr. Bunlarn amac i verenin tehlikeli maddeler ile alrken alanlarn kaza ve salk risklerinden, yangn ve patlama risklerinden korunmasn ve ayrca evrenin korunmas salamasdr. (3) letme talimatlarn madde ve almalara zel (maddenin zellikleri, maddenin riskleri, zel koruma tedbirleri vs.) ve ayrca irkete zel (alarm plan, acil numaralar, haber verile(79) Bunun iin TMTK 400 Tehlikeli Maddeler iin almalar iin Risk Deerlendirmesinin 6.2 maddesine baknz
279

cek kiiler, arzalarda sergilenecek davranlar vs.) blmlere ayrmak mantkl olabilmektedir. irkete zel blme birden fazla maddelere zel bir blm balanabilir. alma alanna ve maddelere zel iletme talimatlar hazrlama ykmllnn n koulu bu iki alanda bilgi sahibi olmaktr. (4) alanlar iletme talimatlarna uymaldrlar. (5) letme talimatlarnn hazrlanmasndan i veren sorumludur. veren iletme talimatlarn hazrlama ykmlln devredebilir ve bu ekilde i gvenlii uzmanlarndan, i hekimlerinden ya da farkl uzmanlardan (rn. i gvenlii kurumlar, kaza sigortalar, danmanlk irketleri) danmanlk alabilir. (6) Risk deerlendirmesinin sonular iletme talimatlarnn temelidir. Bu balamda tehlikeli maddeler ile almalarn risklerine zellikle nem verilmelidir. Olas arzalar dikkate alnmaldr. (7) letme talimatlarnn hazrlanmasnda zellikle aadakilere dikkat edilmelidir: 1. yerine has koullar, 2. Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin dzenlemeleri ve ekleri, 3. Gvenlik veri formlar, 4. Tehlikeli maddeler iin teknik kurallar ve ayrca farkl genel kabul grm teknik gvenlik, i sal ve hijyeni kurallar. Ayrca teknik pusulalar gibi retici bilgileri de deerli olabilir. (8) letme talimatlar yeni bulgulara uyarlanmaldr ve risk deerlendirmesinin durumuna gre gncellenmelidir. (9) letme talimatlarnn dili alanlarn ieriklini anlayabilecekleri ve almalar esnasnda kullanabilecekleri ekilde olmaldr. Alman diline yeterli derecede hakim olmayan alanlar iin iletme talimatlar onlarn anlayabilecei dilde hazrlanmaldr. (10) Bilgiler ak ve net olmaldr. Yaplacaklar yaplmaldr, yasaklarda yaplmamaldr gibi kelimelerle ya da net tanmlarla ifade edilmelidir. Solunum sistemi koruyucular, koruma gzl ya da alma gibi genel terimler detaylandrlmaldr. 280
(11) letme talimatlarnn ekil artlar belirlenmemitir. Fakat iletme talimatlarnn ayn ekilde hazrlanmas irket ierisinde alanlar iin tanma etkisini oluturur. BGV A8 Yerinde Gvenlik ve Salk aretlemesi ya da Yeri Kurallar ASR A1.3 Gvenlik ve Salk aretlemesine gre piktogram ve semboll levhalar kullanlabilir. (12) Bir i alan iin Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin n grd iletme talimatlarnn haricinde farkl hukuki kaynaklardan ek talimatlar (rn. Yeri Gvenlii Ynetmelii, Biyolojik Madde Ynetmelii, Suyu Riske Eden Maddelerin lendii Tesislerin Kullanm Ynetmelii) gerekli ise, bu i alan iin (tm gerekli koruma hedeflerine uyularak) talimatlar bir iletme talimat altnda derlenebilir. Bu ekilde i alannda mevcut riskler tespit edilebilir ve fazlalk olmadan tanmlanabilmektedir. (13) Matbuu iletme talimatlar (rn. belirli branlar iin) ya da otomatik oluturulan iletme talimatlar irketin zel koullarna uyarlanmal ve gerekli eklemeler yaplmaldr. (14) Bir ok tehlikeli madde kullanlmakta ise (rn. boyama atlyesi, depo ya da laboratuar) her bir tehlikeli madde iin ayr bir iletme talimat hazrlanmas mantkl olmayabilir. Bunun yerine ayn riskler mevcut ise ve e deer koruma tedbirlerinde grup ya da toplu iletme talimatlar hazrlanabilir. Ayn durumun standardize i sreleri gibi durumlar iin de geerlidir. 2.2 letme talimatlarnn ierikleri 2.2.1. Dzenleme letme talimatlar aadaki ierikleri kapsarlar: 1. alanlar, i yerleri, almalar, 2. Tehlikeli maddeler (tanmlar), 3. nsan ve evre iin riskler, 4. Koruma tedbirleri, davran kurallar, 5. Tehlike durumunda yaplacaklar, 6. lk yardm ve 7. Atklarn uygun ekilde yok edilmesi. 281

2.2.2 alanlar, i yerleri, almalar Uygulama alan irketin, i alannn, i yerinin ve almalarn detaylarn ierir. 2.2.3 Tehlikeli maddeler (tanmlar) (1) letme talimatlarnda tehlikeli maddeler alanlarn tand ekilde isimlendirilmelidir. Preparatlar ya da rnler genelde pazarda bilinen adlaryla kullanlrlar. (2) Preparatlarda riske sebebiyet veren ge/lerin belirtilmesi tavsiye edilir (rn. difenilmetandiizosiyanat ierir). (3) Tehlikeli maddelerin olutuu ya da serbest kald almalar (rn. ahap ileme, lehimleme ve kaynak yapma) iin de bu tehlikeli maddeler iletme talimatlarna dahil edilmelidirler. 2.2.4 nsan ve evre iin riskler Risk deerlendirmesinde belirtilen tehlikeli maddeler ile almada olas riskler tanmlanmaldr: 1. En azndan zel risklere atflar yaplmaldr (R-cmleleri kurulmaldr; yalnzca say kombinasyonlar deil). Bu cmlelerin ierikleri mantkl olarak da betimlenebilir. 2. Bu i yeri/alma iin geerli olmas durumunda ve bir snflandrma gerektirmemesi kouluyla (rn. toz etkisi, toz patlamas ve yangn tehlikesi, boulma tehlikesi, donma/ yanma riski ya da evreye farkl etkiler) irketsel deneyimler de ya da gvenlik veri formunun 3. blmne gre ek riskler de dahil edilmelidir. 3. Metine ek olarak tehlike sembolleri de kullanlabilir. 2.2.5 Koruma tedbirleri ve davran kurallar (1) alann kendi gvenlii ve i yerindeki dier alanlarn gvenlii iin dikkate almas gereken, gerekli koruma tedbirleri ve davran kurallar tanmlanmaldr. Aadaki gibi dzenlenmelidir: 1. Hijyen kurallar, 282
2. Maruz kalmann engellenmesi iin teknik ve organizasyonel koruma tedbirleri ve 3. Kiisel koruma donanmlar (tr ve kullanma bilgileri). (2) Ayrca alma snrlandrmalarna ve kullanma snrlandrmalarna deinmek tavsiye edilmektedir. 2.2.6 Tehlike durumunda davran (1) Farkl bir ekilde dzenlenmedii takdirde, tehlike durumunda, arzalarda, kazalarda ve acil durumlarda (rn. sra d basn ya da s art, sznt, yangn, patlama) alanlarn ve zellikle kurtarma ekiplerinin uygulamas gereken tedbirler belirtilmelidir. (2) Belgeler zellikle aadakileri iermelidir: 1. uygun ve uygun olmaya sndrme aralar, 2. emilim yapan ve balayc maddeler, ntrletirme maddeleri, 3. ek teknik koruma tedbirleri (rn. acil kapatma) ve ek kiisel koruma donanmlar ve 4. evreye verilen zararlara kar gerekli tedbirler. (3) Mevcut alarm planlarna ve ayrca ka ve kurtarma planlarna deinilmelidir. 2.2.7 lk yardm (1) lk yardm tedbirlerinin tanmlanmas aadaki ekilde olmaldr: 1. Soluma, 2. Cilt ve gz temas, 3. Yutma ve 4. Yanma ve donma. (2) Yerinde alnmas gereken nlemler belirtilmelidir. Bir doktora ne zaman bavurulmas gerektiini net bir ekilde belirtmek ve hangi tedbirlerin alnmamas gerektii belirtilmelidir. (3) lk yardm iin irket bnyesindeki dzenlemeler dikkate alnmaldr. zellikle aadakilere dikkat ekilmelidir: 283

1. lk yardm ekipmanlar, 2. lk yardmclar, 3. Acil numaralar ve 4. zel ilk yardm tedbirleri (rn. zel panzehirlerin hazrda bulundurulmas). 2.2.8 Atklarn uygun bir ekilde yok edilmesi (1) irkette ya da istem d oluan ve Tehlikeli Maddeler Ynetmeliine (rn. szma miktarlar, retim artklar ya da ambalaj malzemeleri) gre tehlikeli madde olan atklarn uygun bir ekilde yok edilmesi iin gerekli koruma tedbirleri ve davran kurallar tanmlanmaldr. Bu balamda uygun 1. kiisel koruma donanmlarna, 2. atk kaplar ve toplama meknlarna, 3. emme materyallerine ve ayrca 4. temizlik maddelerine ve olanaklarna deinilmelidir. (2) Atklarn yok edilmesi asl alma alan ise, mnferit bir iletme talimat hazrlamak gerekli olabilir. 2.3 Gvenlik veri formu ile ilikisi Birok maddeye zel gvenlik bilgisi gvenlik veri formunda bulunabilir: Ek 1deki emaya baknz. Bu balamda i veren alnan bilgilerin mantkl olduunu ve irketi iin yeterli olduunu incelemelidir. 3 Gvenlik veri formlarna ve tehlikeli maddeler listesine eriim (1) veren ilgili gvenlik formlarna atfta bulunan Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 7. maddesinin 8. fkrasna gre irkette kullanlan tehlikeli maddelerin bir listesini tutmaldr. Bu liste her ilgili alann ve temsilcilerinin eriimine sunulmaldr. (2) veren Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14. maddesinin 1. fkrasnda gre alanlarn almalarnda kullandklar tm maddelerin ve preparasyonlarn gvenlik veri formlarna eriimlerini salamaldr. 284
(3) alanlarn gvenlik veri formlarna eriimi yazl, dijital ekilde ya da farkl bilgi sistemleri yoluyla salanabilmektedir. Bu eriimin nasl olaca i veren ile alanlar ve temsilcileri ile kararlatrlmaldr. 4 Bilgilendirme 4.1 Genel hususlar (1) veren, tehlikeli maddelerle alan alanlarn ie balamadan nce ve devamnda ylda en az bir kere iletme talimatlar dorultusunda i yeri ya da almalara bal olarak bilgilendirilmelerini garantilemelidir. (2) Ayrca almann koullar deitiinde (rn. yntemin deitirilmesi), farkl tehlikeli maddeler kullanldnda ya da dzenleme deiikliinde bilgilendirmeler yaplmaldr. (3) Bilgilendirmeler yneticiler tarafndan yaplmaldr. (4) alanlarn bilgilendirmelere katlmas garantilenmelidir. (5) alanlarn eitim dzeyleri ve deneyimleri bilgilendirmeler yaplrken dikkate alnmaldr. Tecrbesiz alanlar zellikle kapsaml bir ekilde bilgilendirilmelidirler. 4.2 erikler (1) alanlar i alanlarnda tehlikeli maddeler ile ya da bunlarn mevcut olduu ortamlarda yaplan almalarda ve ayrca oluan risklere kar alnacak koruma tedbirleri ve yaplacak zerine bilgilendirilmelidirler. Bilgilendirmenin ierii 2.2 maddesine gre iletme talimatnn paras olan konulardr. Bunun haricinde aadaki konularn ele alnmas gerekebilir: 1. Yeni ya da deitirilmi tesisler, i gereleri ve i gvenlii kurallar zerine bilgiler, 2. Kullanm snrlandrmalar ve yasaklar ve ayrca alma snrlandrmalar ve yasaklar (rn. zel kii gruplar iin: dourganlk yandaki kadnlar, hamile ve emziren anneler ya da genler) ve 3. Tehlikeli maddelerin dahil olduu gncel kaza olaylarndan sonu kartma. 285

(2) Bilgilendirme erevesinde i veren alanlarn tehlikeli maddelerin kullanlmas balamnda gvenlii salayacak olan yntem ve sreler zerine bilgilendirilmelerini salamaldr. alanlara zellikle i srelerinin (rn. doru dozajlama, dolum durumu gstergeleri kontrol, uyar tertibatlarnn dikkate alnmas vs.) teknolojik anlamda gvenli olmalar iin uyar ve talimatlar verilmelidir. (3) Bilgilendirme erevesinde alanlara tehlikeli madde listesine ve gvenlik veri formlarna eriim haklar konusu anlatlmaldr. Bu balamda gvenlik veri formlarnn gvenlik ve salk balamnda nemli olan konular hakknda temel bilgiler verilebilir. 4.3 Uygulama (1) Bilgilendirmeler szl bir ekilde ve i yerleri dikkate alnarak yaplmaldr. Bu esnada renim psikolojisi ve i pedagojisi bilgileri dikkate alnmaldr (rn. pratik uygulamalar yaplr). (2) letim talimatlar reticinin, branlarn verilerine ya da dier rneklere gre hazrlanm ise, bilgilendirme bunlarn ilgili i yerlerine ve zel almalara doru bir ekilde uyarlandn ve alanlar tarafndan dil ve ierik balamnda anlalr olduu incelenebilir. (3) E deer riskleri olan i yerleri ve almalar ortak bilgilendirilebilirler. (4) Bilgilendirme ierikleri bilgilendirilen kiilerin bilgilerine ve niteliklerine uygun olmaldr. (5) Bilgilendirmeler alanlarn anlayaca ekilde ve dilde yaplmaldr. (6) Denetleme ykmll erevesinde i veren, alanlarn bilgilendirme ve iletme talimatlar ieriklerini anladklarndan ve uyguladklarndan emin olmaldr. (7) Bilgilendirmenin ierii, konular (rn. notlar halinde), katlmclar, tarihi ve ayrca bilgilendirmeyi yapan kiinin ad yazl bir ekilde belgelendirilmelidir. Bilgilendirmenin belgelendirilmesi belirli bir ekil artna bal deildir. Talep edilmesi durumunda bilgilendirilene bunun bir kopyas verilmelidir. (8) alanlar bilgilendirmeye katldklarn imzalar ile onaylamaldrlar. Bilgilendirmenin belgeleri en az iki yl saklanmaldr. 286
5 Genel toksikolojik i sal danmanl 5.1 Genel hususlar (1) Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 14. maddesinin 3. fkrasna gre i veren, tehlikeli maddeler ile alan tm alanlarn toksikolojik bir i sal danmanlna tabii tutulmasn salamaldr. (2) Toksik etkileri olan maddeler hakknda arka plan bilgilerinin verilmesi ile alanlarn salklar ile ilgili hassasiyeti ve ahsi sorumluluklar tevik edilmeye salanmaktadr. (3) Bu danmanlk, bu TMTKn 4. maddesine gre bilgilendirmenin erevesinde yaplmaldr. 5.2 hekiminin katlm (1) sal sebeplerinden dolay gerekli olduu srece danmanlk ilgili i hekiminin de katlm ile yaplmaldr. Tbb gereklilik i veren tarafndan incelenmelidir ve net olmayan durumlarda i hekiminin danmanl gerekli olmaktadr. (2) Mevcut tehlikeli maddeler ve risk deerlendirmesi gz nnde bulundurarak i veren Tehlikeli Madde Ynetmeliinin 15. maddesinin 3. fkrasnn 2. bendine gre hekimin bilgilendirme esnasnda bulunmas gerekliliine ya da bilgilendirmeyi yapmasna karar verir. Bunun haricinde i veren bilgilendirmeyi kendisi ya da tayin ettii kii de yapabilir. 5.3 Toksikolojik i sal danmanlnn ierii (1) Riske bal olarak i sal danmanl erevesinde aadaki konular ilenebilir: 1. Tehlikeli maddelerin olas nfuz yntemleri (zellikle cilt ve solunum yoluyla, baz mnferit durumlarda az yoluyla da olabilir), 2. Maruz kalmann koruma tedbirleri ve ahsi hijyen yoluyla snrlandrlmas ve ayrca 3. Etki ve semptomlar (akut, kronik). (2) Toksikolojik adan nem tayan nfuz yntemleri iletmenin koullar ve mmkn olduu kadar durum ile ilgileri dikkate 287

alnarak belirtilmelidir. Tehlikeli maddelerin vcuda pozitif ya da negatif ekilde nfuz etmesini etkileyen faktrlerin aklanmas da yardmc olacaktr. (3) Kiisel koruma donanmlarnn bu nfuz etmeyi nasl etkilediinin de zellikle bu balamda belirtilmesi gerekmektedir. Ayrca kullanma hatalarnn kiisel koruma donanmlarnn koruma etkilerini nasl etkiledii ya da ortadan kaldrd da belirtilmelidir. lgili olmas durumunda hangi davranlarn nfuz etmeyi tevik edeceinin ya da engelleyeceinin altnn izilmesi gerekir (rn. i yerinde yemek yemek, imek ya da nezle iken i yerinde bulunmak, i yerine gda bulundurmamak). (4) Etkiler ve semptomlar alanlar iin anlalr bir ekilde tanmlanmaldr. Bu balamda i yerinde n grlen dozaj erevesinde grlebilecek semptomlar dikkate alnmaldr. Gerekli olmas durumunda tehlikeli maddelerin olas hedef organlar ve olas karlkl etkilenmeleri ya da kombinasyon etkilerine deinilmelidir. Bunlar i ile ilgili olmayan maruz kalmalar (rn. sigara duman, alkol, uyuturucu) ile etkileimler iin de geerlidir. (5) letme iin nem tamakta ise, alanlara danmanlk erevesinde Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 15. maddesinin 2. fkrasnda belirtilen salk zararlarna kar nlemlerden olan zel i hekimlii nleyici muayenelerinin getirileri anlatlmaldr. Bu esnada alanlara semeli ve mecburi muayenelerin fark anlatlmaldr. alanlar, almalar ile salk sorunlar arasnda bir balant olduunu dndklerinde i hekimine gidebilecekleri konusunda tevik edilmelidirler. (6) Birok tehlikeli madde kullanlmas durumunda (rn. laboratuarlarda) toksikolojik i sal danmanl en yksek salk riski olan maddelere ya da madde gruplarna younlamaldr. 6 Kategori 1 ya da 1nin kanserojen, mutojen ya da ksrlk yapan maddeleri ile almalarda ek bilgilendirme ykmllkleri (1) Kategori 1 ya da 2nin kanserojen, mutojen ya da ksrlk yapan maddeleri ile yaplan almalarda i veren ek bilgilendirme ykmllkleri yerine getirilmelidir ve 2 ila 7 fkralarnda belirtilen tedbirler yerine getirilmelidir. 288
(2) veren, alanlara ve temsilcilere 1. fkraya gre yaplan almalarda gerekli bilgileri sunmaldr. Bu ekilde, bu kiiler Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin kurallarnn uygulandn denetleyebileceklerdir. Bunun nasl yaplacan i veren, alanlar ve temsilcileri ile belirlemelidir. Bu rnek olarak irketsel bir anlama ya da alma zamanlar kurulu erevesinde olabilecektir. (3) Bilgilendirme ykmllkleri erevesinde i veren, zellikle alanlarn ve temsilcilerinin koruyucu giysilerin ve donanmlarn seimi, kullanlmas ve giyilmesi ile balantl olarak salk ve gvenlik sonularnn denetleyebilmelerini salamaldr. Ayrca i veren alanlara ve temsilcilerine koruma donanmlarnn retici bilgilerine eriebilmelerine olanak salamaldr. Bu bilgiler koruma giysilerinin aadakilere uygun olduu ak bir ekilde iermelidir: 1. geerli dzenlemelere uygun olduklar, 2. etkin ve 3. zararsz olduklar ya da sala zararl maddeler (rn. koruyucu eldivenlerde olabilen alerjik maddeler) ierebildikleri. Koruyucu giysilerin ve koruma donanmlarnn seimi balamnda da i veren kararlarn mantkl bir ekilde aklamaldr. (4) Yksek maruz kalma dzeyi olan almalarda alanlar ve temsilcileri maruz kalma sresini asgaride tutmak iin tedbirlerin alndn ve alanlarn bu almalar esnasnda korumasnn garantilendiini denetleme olanana sahip olmaldrlar. zellikle ykm, tadilat ve bakm almalar bunlarn arasndadr. Bu almalar esnasnda alanlarn maruz kalma dzeyinin yksek olduu bilinmektedir. Baz durumlarda maruz kalmay snrlandran teknik koruma tedbirlerinin tamam kullanlm olabilir. veren bu durumda maruz kalmay snrlandracak hangi organizasyonel tedbirleri (rn. alanlarn i planlar) aldn aklamaldr. Bu balamda rnek olarak Anneleri Koruma Ynetmelii ya da Genleri Koruma Yasas da dikkate alnmaldr. (5) Bunun yannda i veren alanlar ve temsilcilerini i yerinde normalden yksek, beklenmedik ekilde yksek maruz kalma 289

dzeyleri ile kar karya kalndnda da derhal bilgilendirmelidir. Burada yalnzca yksek maruz kalmann sebeplerini deil, ayrca bu durumda alnacak uygun tedbirlerin de aklanmas gerekmektedir. Bu yalnzca ykm, tadilat ve bakm almalar iin geerli deil, temelde kategori 1 ve 2nin kanserojen, mutojen ya da ksrla sebep olan tehlikeli maddeler ile yaplan tm almalar iin geerlidir. (6) alanlar ve temsilcileri maruz kalmay azaltan tedbirleri ve etkinlikleri ieren belgelere eriebilmelidirler. Bu genelde risk deerlendirmesinin belgelerinde verilmektedir. (7) veren, risk deerlendirmesinin sonularna gre salklarnn risk altnda olduu tespit edilmi ya da belirlenmi alanlar ile ilgili maruz kalma bilgilerini ieren srekli bir liste tutmaldr. Listenin nasl tutulaca belirlenmemitir. Liste aadaki kiilerin ve kurumlarn eriimine sunulmaldr: 1. ilgili alanlar kendileri ile ilgili olarak, 2. yetkili i hekimi, 3. i yerinde i sal ve gvenliinden sorumlu kii, 4. yetkili tefti kurumu ve 5. tm alanlar ve temsilcileri kendi ileri ile ilgili olmayan konularda. Kiisel veriler balamnda zel bilgiler kanunlar dikkate alnmaldr.
290
Ek TMTK 555 ema: Gvenlik veri formundan iletme talimatna

Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Gvenlik Veri Formu letme talimatlar ve alanlarn Bilgilendirilmesi TMTK 555 letme Talimat Tehlikeli Madde Tanm 1 Maddenin tanm ya da hazrlanmas irket tanm Ticari ismi 3 Bileimi/geler ile ilgili bilgiler* Maddenin tanm/bilgi nsan ve evre iin Riskler 2 Olas riskler* Risk tanm, insan ve evre iin zel riskler 15 Hukuki dzenlemeler aretleme, ulusal dzenlemeler Koruma Tedbirleri Davran Kurallar 7 Kullanm ve depolama Kullanm, depolama, birlikte depolama yasaklar, -snrlandrmalar, -uyarlar 8 Maruz kalmann snrlandrlmas ve denetimi /kiisel koruma donanmlar Maruz kalma snrlandrmalar, kiisel koruma donanmlar (emilim yolu) Tehlike Durumunda Davran 5 Yangnla mcadele tedbirleri ve
291

Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Uygun sndrme aralar, yasak sndrme aralar 6 stenmeyen aa kma sonras tedbirler Kiilere ynelik tedbirler, evre koruma tedbirleri, temizlik/ emilim sreleri lk Yardm 4 lk yardm tedbirleri Cilt, azdan, solunum yoluyla almadan sonra genel hususlar, doktor iin uyarlar hari Atklarn Uygun Yok Edilmesi 13 Atklarn ortadan kaldrlmas iin uyarlar rn, ambalajlar 14 Tamaclk iin bilgiler Yalnzca tehlikeli maddelerde * 1907/2006 sayl Ynetmelie (AT) gre bileim/bileenlerle ilgili veriler gvenlik veri formunun 3. blmnde ve olas riskler de 2. blmnde belirlenmelidir. 1.6.2007 tarihinde yrrlkten kalkan 91/155/AET sayl direktiften sonra hazrlanan gvenlik veri formlarnda bileim/bileenlerle ilgili veriler 2. blmde ve olas riskler de 3. blmde ilenmektedir. letme talimatlar ve alanlarn Bilgilendirilmesi TMTK 555 Tehlike Durumunda Davran
292
TRGS 560 - Kanserojen Tehlikeli Maddelerle alrken Hava Geri Dn

Bask: Mays 1996 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Kanserojen Tehlikeli Maddelerle alrken Hava Geri Dn
TRGS 560
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TRGS) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (AGS) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. _________________________ Bu dokman, kanserojen tehlikeli maddelerin emilmesine ve ayrtrlmasna yarayan ve artlm havann alma mekanna geri verildii sistemlere ilikin gereklikleri iermektedir. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 lke 4 stisnalar 5 Gereklikler
293

1 Uygulama alan (1) Bu TRGS dokman, solunabilir halde ortaya kmalar kaydyla (tozlar, dumanlar, sisler) partikl eklindeki kanserojen tehlikeli maddelerle almalar iin geerlidir. Gazlar ve buharlar aada tarif edilen gerekliklere uygun olarak ayrtrabilecek ayrtrclar henz bilinmediinden, gaz haldeki maddeler bunun dnda tutulmutur. (2) Bu TRGS anlamnda kanserojen olan maddeler, zel R45 ve R49 tehlikelere iaret eden uyarlarla iaretlenmi veya Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 4a Paragraf 1 uyarnca R45 veya R49 olarak tanmlanm veya baka bulgulardan dolay Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek I uyarnca Kategori 1 veya 2 kanserojen olarak snflandrlacak olan maddelerdir. TRGS 905 dikkate alnmaldr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 35 Paragraf 4 ve 5 anlamndaki tehlikeli maddeler ve sreler de kanserojendirler. (3) Preparatlar Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 35 Paragraf 3 anlamnda kanserojen saylrlar. (4) Bu TRGS kanserojen maddelerle alma srasndaki hava geri dnne ilikin temel gereklikleri iermektedir. Maddelere zg TRGS dokmanlarnda, alnan nlemlerin bu TRGSdeki madde 3 ve madde 5 uyarnca olan korumayla edeer bir koruma salamas kaydyla, buradakinden farkl tespitlerde bulunulabilir. 2 Kavramlar (1) Is geri kazanm, zel s geri kazanm sistemleri (s geri kazanm sistemleri, bkz. VDI 2071(80)) araclyla def edilen hava ile taze hava arasnda s alverii yoluyla snn yeniden kullanlmasdr. Sreten kaynaklanan bir tehlikeli madde geri dn olmamaktadr. (2) Hava geri dn, artlm olan havann zellikle snn yeniden kullanlmas iin alma mekanna geri verilmesidir. Ayrtr(80) VDI 2071 Teknik havalandrma sistemlerinde s geri kazanm. Yaprak 1: Kavramlar ve teknik tarif. Yaprak 2: Ekonomiklik hesaplamas, Beuth Verlag GmbH, Burggrafenstrae 4-10, 1000 Berlin 30 adresinden tedarik edilebilir
294
ma sisteminin verimliliine gre bu ilemde tehlikeli maddeler belli bir oranda alma mekanna geri dnerler. (3) Tehlikeli maddelerin emilmesine ve ayrtrlmasna yarayan ekipmanlar sabit (emi sistemleri) veya kk birimler halinde tanabilir (emi cihazlar) ekilde olabilirler. 3 lke (1) Hava geri dn filtrelenmi snn yeniden kullanlmas nedeniyle veya proses tekniinden dolay uygulanabilir. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 15a uyarnca olan zellikle tehlikeli kanserojen maddelerle allmas halinde alma mekanna hava geri dn olmas yasaktr. Ykm, slah veya bakm almalar srasnda yalnz tanabilir dzeneklerle bertaraf yaplmas halinde, cmle 1 asbest iin geerli deildir. (3) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 15a kapsamnda olmayan kanserojen tehlikeli maddelerle alrken de hava geri dn olmas genel olarak yasaktr. Hava geri dnne ancak i yntemi, i rgtlenmesi veya mekan ya da iklim koullar nedeniyle kanlmaz olan istisna hallerinde izin verilir. (4) Is geri kazanm sistemleri zerinden s geri kazanm iletme bakmndan mmknse ve orantlysa veya def hava iletimi uygulanabiliyorsa, hava geri dn uygulamasna izin verilmez. (5) Hava geri dnne izin veriliyor olduu takdirde proses teknii bakmndan olanaklysa sabit emi sistemleri kullanlmaldr. Seyyar emi cihazlarnn kullanlmasna rnein aadaki durumlarda izin verilebilir: Yzey temizlii iin seyyar dzeneklerin kullanlmas (rn. endstriyel vakumlu sprgeler, vakumlu sprc makineler), Elle kullanlan i aralarnda emi iin seyyar dzeneklerin kullanlmas, Srekli yer deitiren emisyon kaynaklarnda ve srekli yer deitiren alma yerlerinde emi iin seyyar dzeneklerin kullanlmas, Ara sra kullanlan makine ve i aralarnda kullanm. (6) Sabit olarak iletilen emi cihazlar sabit emi sistemleri gibi ilem grrler. 295

4 stisnalar (1) Bu TRGSdeki madde 3 paragraf 3 ve 4 tespitlerinden istisnalara mnferit hallerde, eer hava geri dn bu TRGSdeki madde 5 artlarn salyorsa, izin verilebilir. Bu mnferit hallerde yetkili makam meslek birliinden gr alarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 44 Paragraf 1 uyarnca istisnaya izin verebilir. (2) Ayrca bu TRGSdeki madde 3 paragraf 3 ve 4 tespitlerinden istisnalara, eer geri dnen havann resmi makamlarca ve meslek birliince tannm yntemler veya emi cihazlar ile kanserojen maddelerden artlmas (bkz. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 36 Paragraf 7) temin edilmi ise, izin verilebilir. 5 Gereklikler (1) yeri havasndaki younluun teknik referans younluunun (TRK) mmkn olduunca altnda kalmas teknik nlemlerle salanmak zorundadr. Bunun iin ncelikle toplayc dzenekler(81) optimize edilmelidir. Hava geri dn ile iyeri havasndaki younluk artrlmamaldr. (2) Madde 3 paragraf 5 altnda anlan seyyar emi cihazlarnda yalnz toz iin teknik olarak test edilmi ve resmi makamlarca veya meslek birliince kabul edilmi olan ve ayrtrma kabiliyetleri bakmndan madde 5 paragraf 3 artlarn salayan ve alan iin ayrtrlm olan maddelerin tehlikesizce bertaraf edilmesine olanak tanyan ayrtrc cihazlar kullanlabilir. Bunun tesinde Paragraf 9 uyarnca olan bakm artlar yerine getirilmelidir. (3) Madde 4 paragraf 1 altnda anlan mnferit hallerde geri dn havasndaki younluun TRKnn onda birini amamas temin edilmelidir. Geri dn havasnn taze havaya oran %50den fazla olmamaldr. Serbest havalandrmada taze hava akmnn bir saatte mekan hacminin [m] bir kat olduu varsaylr. (4) Geri dn havas iindeki toplam toz younluu toplamda 1 mg/m deerini amamaldr.
(81) VDI 2262, yeri havasndaki yapanc maddelerden kaynaklanan maruziyetin azaltlmas, Yaprak 1 Genel gereklikler, Yaprak 3 Havayla ilgili teknik nlemler,Beuth Verlag GmbH, Burggrafenstr. 4-10, 1000 Berlin 30 adresinden tedarik edilebilir.
296
(5) Bu deerlere uyulduu geri dn havasnda VDI 2066(82) uyarnca, - tesisin kabul srasnda azami tehlikeli madde yk olan koullar altnda, - en az ylda bir olmak zere, dzenli aralklarla, lm yaplarak kantlanmaldr. Geri dn tesisatnda uygun lm kapaklar mevcut olmal ve bunlara tehlikesizce ulalabilmelidir. (6) Sisteme balanan basn denetimli bir gvenlik ayrtrc (deneti filtre) varsa, emi sistemlerinin paragraf 9 uyarnca dzenli bakma tabi tutulmas kaydyla, dzenli lmlerden feragat edilebilir. (7) Dzenli aralklarla yaplacak muayenelerde, eer TRGS 403(83) ile balantl olarak TRGS 402(84) uyarnca iyerindeki TRKya gvenilir ekilde daimi olarak uyuluyorsa, deerlere uyulduu kantlanm kabul edilir. Emi sisteminin tasarm deerlerine (rn. anma hava akm) uyulduu kontrol lmleriyle denetlenmelidir. (8) Sabit emi sistemlerinde yalnz stma yaplan dnemlerde hava geri dnne izin verilir. (9) Teknik havalandrma tesisat ve zellikle ayrtrc tesisat dzenli olarak bakma tabi tutulmaldr. Bunun iin - gnlk kontrol, - aylk bakm, - yllk genel muayene, ve ihtiya halinde onarm yaplmas arttr (bkz. VDI 22623). Bakm almalar hakknda yazl kayt tutulmal ve talep edilmesi halinde denetim makamna ibraz edilmelidir.
(82) VDI 2066 Yaprak 1 Partikl lm; hareket halindeki gazlarda toz lmleri. Toz yknn gravimetrik tayini Genel bak; VDI 2066 Yaprak 2 Partikl lm; hareket halindeki gazlarda manuel toz lmleri. Toz yknn gravimetrik tayini - Filtre ba cihaz; Beuth Verlag GmbH, Burggrafenstr. 4-10. 1000 Berlin 30 adresinden tedarik edilebilir. Asbest iin VDI 3861 Lif eklindeki emisyonlarn llmesi, Beuth Verlag GmbH, Burggrafenstr. 4-10. 1000 Berlin 30. (83) TRGS 403 yeri havasndaki madde karmlarnn deerlendirilmesi. (84) TRGS 402 sahalarndaki havada tehlikeli madde younluklarnn saptanmas ve deerlendirilmesi
297
TMTK 610 - Yksek Oranda Solvent eren Astarlar ve Yer Yaptrclar in kame Maddeler ve kame Yntemler
Bask: Mart 1998 Tashih: BArbBI. Say 5/1998 Yksek Oranda Solvent eren Astarlar ve Yer Yaptrclar in kame Maddeler ve kame Yntemler
TMTK 610
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde (BArbBl.) ilan edilmektedirler. Bu dokman yksek oranda solvent ieren astarlar ve yer yaptrclar iin ikame maddeler ve ikame yntemlerle ilikili neriler iermektedir. Bu TMTK dokmannda nerilen tedbirlerlerin esas olarak teknik adan uygun olmalar gz nnde bulundurulmutur. Bunlarn uygulanmas sayesinde salk riski azaltlmaktadr. Ekolojik risk gz nnde bulundurulmutur. Ancak mnferit hallerde iletmeye zg zellikler bakmndan nerilen tedbirlerlerden hangilerinin uygun ve uygulanabilir olduu zenle aratrlmaldr. Snr deerlerin altnda kalnmas bu TMTK dokmannda nerilen tedbirlerlerin kullanm olanan aratrma ykmllnden muaf klmaz. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin Muamele Direktiflerinin uygulama akanlar ile genel geerli kavram tanmlar bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 2 ve 3e gnderme yaplr. Tehlikeli Madde Ynetmelii talimatlar bu dokmana dhil edilmi ve sol kenarda dey izgilerle iaretlenmilerdir. 298
indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Tehlikeli maddeler iin genel hkmler 4 Madde karakteristii 5 kame maddeler 6 kame yntemler 7 Tavsiyeler 8 zel tedbirlerler 9 kame maddelerin kullanmnn uygunluu 1 Uygulama alan Bu dokman yksek oranda solvent ieren astarlar ve yer yaptrclar iin ikame maddelerin ve ikame yntemlerin kullanm iin geerlidir. 2 Kavramlar 2.1 Bu TMTK anlamndaki ikame maddeler, yksek oranda solvent ieren astarlar ve yer yaptrclarn tamamen veya ksmen ikame edebilecek olan, salk riski daha dk olan sulu dispersiyon esasl maddeler, preparatlar veya mamullerdir. Poliretan ve epoksi yaptrclar gibi tepkime rnleri bu TMTK anlamnda ikame maddeler deildir. 2.2 kame yntemler, yksek oranda solvent ieren astarlar veya yer yaptrclar veya ikame maddeler kullanlmakszn teknik adan karlatrlabilir bir sonuca ulatrabilen yntemlerdir. 2.3 Tehlikeli maddeler Kimyasal Maddeler Yasas Madde 3a anlamnda olan tehlikeli maddeler ve preparatlar ile patlayc maddeler ve preparatlardr, Kullanmlar srasnda madde 2.No. 1e uygun tehlikeli maddeler veya preparatlar oluabilen veya aa karabilen madde veya preparatlardr, Kullanmlar srasnda tehlikeli veya patlayc maddeler veya preparatlar oluan veya aa kan mamullerdir. 299

2.4 veren, mesleki eitimleri kapsamnda istihdam edilenler dhil olmak zere, ii altran kiilerdir. Baka ekilde serbest alanlar ve evde yaplan iler yasas anlamnda i veren ve ara ustalar da iverenle ayn statdedirler. Baka ekilde istihdam edilenler, zellikle memurlar ve evde yaplan ilerde alanlar, orta ve yksek renim rencileri de ii ile ayn statdedirler. 2.5 Astarlar ve yer yaptrclar iin tanmlar (1) Astarlar (ilk katlar, n katlar) zeminlerin hazrlanmas iin kullanlan ince akkan rnlerdir [1-3]. (2) Yer yaptrclar yer kaplamalarnn veya parke ve dier ahap zeminlerin yaptrlmasnda kullanlrlar. [1-3] (3) Bu dokmann ierii, tekstil yer kaplamalarnn, elastik yer kaplamalarnn (muamba, plastik ve kauuk kaplamalar), mantar yer kaplamalarnn ve de parke ve dier ahap zeminlerin yaptrlmas iin kullanlan yer yaptrclardr. (4) Seramik kaplamalarn yaptrlmasnda kullanlan yaptrclar bu dokmann dndadr. 2.6 Solvent tanm (1) Bu TMTK anlamndaki solventler, kaynama noktas < 200C olan, normal artlar altnda (20C ve 1013 hPa) akkan olan ve baka maddeleri kimyasal olarak deitirmeksizin zmek veya inceltmek iin kullanlan uucu organik maddeler ve bunlarn karmlardr. (2) Bu TMTKde ele alnan rnlerle ilikili olarak solventsiz veya solvent iermez kavramlarnn bu TMTKnin solvent tanmna gndermede bulunmakszn kullanlmas (rn.: kaynama derecesi 200C altnda olan solvent iermez) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Paragraf 8 uyarnca zararsz gstermedir (bkz. bu TMTK madde 3 paragraf 4). 2.7 Astarlarn ve yer yaptrclarnn snflandrlmas ve ierik maddeleri (1) Bu TMTK anlamndaki astarlar aadaki gibi snflandrlrlar: 300
- Solvent oran %10 zerinde olan yksek oranda solvent ieren astarlar (rn. zlm suni kauuk astarlar, zlm derin astarlar). - Solvent oran %10a kadar olan solvent ieren astarlar. - Solvent oran %5e kadar olan dk solventli astarlar. - Solvent iermeyen solventsiz astarlar (ne ana maddelerinde ierirler ne de retimleri srasnda katlr). Asgari bir solvent oran (<%0,5) kirlenmeden kaynaklanabilir. (2) Bu TMTK anlamndaki yer yaptrclar aadaki gibi snflandrlrlar: - Solvent oran %10 zerinde olan yksek oranda solvent ieren yer yaptrclar (rn. zlm suni kauuk yaptrclar, zlm reineli yaptrclar). - Solvent oran %10a kadar olan solvent ieren yer yaptrclar. - Solvent oran %5e kadar olan dk solventli yer yaptrclar. - Solvent iermeyen solventsiz yer yaptrclar (ne ana maddelerinde ierirler ne de retimleri srasnda katlr). Asgari bir solvent oran (<%0,5) kirlenmeden kaynaklanabilir. 3 Tehlikeli maddeler iin genel hkmler (1) veren, kendisinin ngrm olduundan daha dk bir salk riski olan madde, preparat veya mamullerin tedarik edilip edilemeyeceini aratrmak zorundadr. ayet kendisinden bu maddeleri, preparatlar ve mamulleri kullanmas beklenebilecekse ve alanlarnn hayatnn ve salnn korunmas iin ikame gerekliyse, bu maddeleri kullanmaldr. alanlarn hayatnn ve salnn iyerinde tehlikeli maddelerin ortaya kmasndan dolay ileri gelen risklere kar korunmas baka nlemlerle salanamyorsa, iveren retim veya kullanm srecini deitirmek veya tehlikeli maddelerin dk emisyonlu kullanm ekillerini kullanmak yoluyla, bunlarn iyerinde aa kmasnn engellenmesinin veya azaltlmasnn olanakl olup olmadn aratrmak zorundadr. Bu teknik olarak mmknse ve iverenden de talep edilebilir ise, iveren gerekli sre de301

iimini yapmak veya dk emisyonlu olan kullanm ekillerini kullanmak zorundadr. Cmle 1 ve 3 uyarnca yaplan kontrollerin sonucu yazl olarak kayda geirilmeli ve talep edilmesi halinde yetkili makama ibraz edilmelidir. (2) veren alanlar tehlikeli maddelerle ilikili ilerde altrmadan nce, gerekli tedbirlerlerin tespit edilmesi amacyla, kullanmla ilikili olan tehlikeleri saptamak ve deerlendirmekle ykmldr. Tehlikeli maddelerle allrken ortaya kabilecek tehlikelerin savuturulmas iin hangi tedbirlerlerin alnacan tehlikeli maddelerle almaya balanmadan nce iveren dzenlemelidir. (3) veren, paragraf 1 ve paragraf 2 cmle 1 uyarnca yaplan saptama ve deerlendirmelerde, paragraf 2 cmle 2 uyarnca olan tedbirlerlerde etkilenen iileri veya varsa ii temsilcisi veya iyeri temsilcisini dinlemelidir. (4) Ambalaj, iaretleme, gvenlik bilgi formu ve bror zehirsiz, sala zararl deildir, iaretleme zorunluluu yoktur, amacna uygun kullanmda zararl deildir, evreye zararl deildir ve benzeri tehlikeleri zararsz gsterici ifadeler bulundurmamaldr. 4 Madde karakteristii (1) Astarlar ve yer yaptrclar unlar ierebilirler: - Ba maddeler, rn, suni ve doal reineler - Akkan tayc maddeler (su, solvent) - Dolgu maddeleri, rn. tebeir, kireta unu, kil mineralleri - Katklar, rn. yapmay artrc katklar, yumuatclar, younlatrclar, antifrizler, eskimeye kar koruyucular. (2) ou alanda yksek oranda solvent ieren astarlarn ve yer yaptrclarnn kullanlmas artk gerekli deildir. Dk solventli astarlar ve yer yaptrclar esas olarak ikame edecekleri yksek oranda solvent ieren rnlerle ayn solventleri ierdiklerinden, ikame maddeler iin toksikoloji deerlendirmesine gerek yoktur. Dk solventli veya solventsiz rnlerin uygulanmasnda genelde riskin azaltlmas sz konusudur. 302
5 kame maddeler 5.1 Genel aklamalar (1) Yksek oranda solvent ieren astarlarn ve yer yaptrclarn kullanm artk gnmzde az sayda durum iin gereklidir. (2) Dk solventli, aromat ieren rnlerin kullanmnda da tolol ve ksilol iin uyarm eii alabilir. rnler iinde ciltten emilebilir zellikte maddeler (rn. ksilol, etil benzol, metanol) varsa, uyarm eii ciltle temas srasnda almtr [4]. (3) Dk solventli astarlarda ve yer yaptrclarnda, tolol ieriyorlarsa, snr deerin almas halinde fetsn zarar grmesi tehlikesinin dlanamayacana zellikle dikkat ekilir. (4) klimsel nedenler (rn. yksek nem oran) dk solventli veya solventsiz astarlarn ve yer yaptrclarnn kullanlmamas iin belirleyici olamazlar, nk gerekli olan kapal mekan iklimi oluturulabilir. 5.2 Zeminler (1) Yksek oranda solvent ieren astarlar magnezyum-ksilolit zeminlerde, kalsiyum slfat bal (anhidrit ve al) zeminlerde, parke ve dier ahap zeminler denecekse, hala gerekli olabilirler. (2) Yksek oranda solvent ieren yer kaplamas yaptrclarnn kullanmn gerekli klan zeminler yoktur, nk youn veya neme duyarl zeminler uygun hazrlama (rn. yeterli tabaka kalnlnda macunlama) ile dk solventli ve solventsiz yer kaplamas yaptrclar iin uygun hale getirilebilmektedir. (3) Yalnz parke ve dier ahap zeminler iin dkme asfalt ve kalsiyum slfat bal (anhidrit ve al) zeminlerde yksek oranda solvent ieren yaptrclar gerekli olabilir. 5.3 Yer kaplamalar Yksek oranda solvent ieren yer kaplamas yaptrclar unlarda gerekli olabilir: - PVC/kauuk profiller, - ekil belirleyen zeminler, rn. merdivenler, - zel durumlardaki dier yer kaplamalarnda, rn. deforme olmu kaplama fayanslar. 303

5.4 Parke ve dier ahap zeminler (1) ubuk, mozaik ve lamel parke iin yksek oranda solvent ieren yaptrclarn kullanlmas artk gerekli deildir. (2) Dier parke trleri (byk boyutlu parke elemanlar ve masif demeler) ve belirli ahap trleri (rn. egzotik ahap, kayn) ile ahap kaldrm iin hala yksek oranda solvent ieren yaptrc kullanlmas gerekli olabilir. 6 kame yntemler (1) Zemine ve zerine binecek yke bal olarak zel yer kaplamalar gevek denebilir veya gerilimli denebilir. (2) Baz parke ve ahap zemin trleri yzer ekilde denebilir veya ivilenebilir. 7 Tavsiyeler (1) Sanayi dnda yksek oranda solvent ieren astar ve yer yaptrclarnn artk kullanlmamas nerilmektedir. (2) Sanayide de esas olarak yksek oranda solvent ieren astar ve yer yaptrclarnn, madde 5 altnda anlan durumlar hari olmak zere, artk kullanlmamas nerilmektedir. (3) Madde 5 altnda anlan durumlarda yksek oranda solvent ieren astar veya yer yaptrcs kullanlmas gerekliyse, zellikle madde 8 altnda anlan tedbirlerler alnmaldr. Ancak bu durumda iler zel eitim alm kiilerce yrtlmelidir. Ayrca tolol iermeyen rnler kullanlmaldr. (4) Bu TMTK anlamndaki solventsiz astarlar ve yer yaptrclar da denme ilerinden sonra uan maddeler ierebilirler. Solventsiz astarlardan ve yer yaptrclarndan kaynaklanan emisyonlar saptamak iin eitli yntemler vardr. [8]. Tehlikeli Maddeler Kurulu neredeyse emisyonsuz rnler veren gelimelerin olduunu bilmektedir. Bu rnler tercihli olarak kullanlmaldr. reticilere solventsiz rnlerinin emisyon davranlarnn nasl olduunun sorulmas nerilmektedir. (5) Tehlikeli Maddeler Kurulu, madde 5 altnda anlan istisnalarn ne lde snrlandrlabileceini ve solvent tanmnn i mekan boya ve verniklerinde AT evre iaretinin verilmesi kstaslarna uygun olarak nasl ifade edilebileceini aratracaktr. [10] 304
8 zel tedbirlerler (1) Yksek oranda solvent ieren astar ve yer yaptrclarnn kullanmnda, mnferit ierik maddeleri iin TMTK 900 uyarnca hava snr deerlerinin ve TMTK 403 uyarnca toplam snr deerin alaca varsaylmaktadr [5]. Teknik ve rgtsel koruyucu tedbirlerlerle alanlarn korunmas mmkn deilse, solunum koruyucular kullanlmaldr. Metanol ve metil asetatl solvent karmlarnda snr deerleri alrsa, solunum koruyucu filtreler kullanlamaz. Ortam havasndan bamsz solunum cihazlar kullanlmaldr. Solunum cihazlarnn kullanmna dair kurallar (ZH 1/701) [6] uyarnca olan kullanm sresi kstlamalarna gndermede bulunulur. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 19 Paragraf 5 uyarnca solunum maskesi kullanlmas kalc zm olmamaldr. Eer 80 m zerindeki alanlarda yksek oranda solvent ieren astar ve yaptrclarla yaplan deme ilerinde srekli solunum koruyucu kullanlmas gerekliyse, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 44 Paragraf 1 ila balantl olarak Madde 19 Paragraf 5 uyarnca yetkili makamdan istisna izni alnmas gerekmektedir. Denetim makamlar, nce ikame madde seeneinin aratrlm ve gerekli i gvenlii tedbirlerlerinin alnm olmas artyla istisna iznini verecektir. (3) Solunum koruyucu cihazlar kullanan kiiler Meslek Birlii lkesi G 25 (solunum koruyucu cihazlar) uyarnca muayene edilmi olmaldrlar. Metanol, etil benzol veya ksilol ieren rnlerle cilt temas olmas halinde, uyarm snrlar genelde alm olur. Bu durumda alanlar G 10 (metanol) ve G 29 (benzol homologlar) bakmndan muayene edilmelidirler [7]. 9 kame maddelerin kullanmnn uygunluu Bu dokmandaki madde 5 uyarnca teknik bakmdan uygun ikame maddelerin kullanm TMTK 440 Tespit ykmllkleri [9] uyarnca zellikle de aksi halde gerekli olacak koruyucu tedbirlerler gz nnde bulundurulduunda ekonomik adan mantkldr ve uygundur.
305

Kaynaka [1] DIN 18 356 Parke ileri, Aralk 1992, Beuth Verlag, Berlin [2] DIN 18 365 Yer demesi ileri, Aralk 1992, Beuth Verlag, Berlin [3] DIN 18 367 Ahap kaldrm ileri, Aralk 1992, Beuth Verlag, Berlin [4] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) 150 Cilt zerinden emilebilen tehlikeli maddelerle dorudan temas ciltten emilebilir maddeler, Haziran 1996 basks, BArbBl. Say 6/1996 [5] BIA/BG Tavsiyesi Astarlar ve yer yaptrclar. BIA alma Dosyas, Blm 1013, Erich Schmidt Verlag, Berlin, 12. Say, IV/94 [6] Solunum cihazlarnn kullanm hakknda kurallar. Snai Meslek Birlikleri Konfederasyonu, ZH 1/701, 10.1996 basks [7] sal koruyucu muayeneleri iin meslek birlii ilkeleri yaprak derleme , Snai Meslek Birlikleri Konfederasyonu, Genther Verlag, Stuttgart [8] R. Oppl, Dr. Klingenberger ve Dr. Windhvelin BIA alma Dosyasndaki GEV EMICODE ve GUT test yntemi hakkndaki makalesi [9] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) 440 yerinde tehlikeli maddelerden kaynaklanan risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi (saptama ykmllkleri), BArbBI. Say 10/1996, 88 - 96 [10 mekan boyalar ve verniklerinde AT evre aretinin verilmesi iin evre kstaslarnn belirlenmesi, AT Resmi Gazetesi No. L 4/84/13, 6.1.96
306
TMTK 611 - Kullanmlar Srasnda N-Nitrozaminler Ortaya kabilecek Olan Suyla Kartrlabilir veya Suyla Kartrlm Soutucu Yalama Maddeleri in Kullanm Kstlamalar
Bask: Mays 2007 Kullanmlar Srasnda N-Nitrozaminler Ortaya kabilecek Olan Suyla Kartrlabilir veya Suyla Kartrlm Soutucu Yalama Maddeleri in Kullanm Kstlamalar
TMTK 611
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesinde (GMBl) ilan edilmektedirler. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar ve aklamalar 3 Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi 4 Teslim edildii haldeki suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerine ilikin artlar 5 Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin kullanm srasndaki koruma ve denetleme tedbirleri Ekler 307

1 Uygulama alan (1) TMTK 611, malzeme ileyen sna alanda, zellikle de metal ileyen sanayide, suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerinin veya suyla kartrlm olan soutucu yalama maddelerinin kullanm iin geerlidir. Burada sz edilen sna alanda N-nitrozaminler normal artlar altnda ne retilmekte ne de kullanlmaktadr. Bunlar suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri iinde mevcut olmayp veya en azndan ar dk miktarda (kirlenme olarak) mevcut olup, ancak belirli suyla karm soutucu yalama maddeleri kullanmnda belirli koullar altnda ikinci dereceden aminlerin nitrozlandrmasyla olumaktadrlar. (2) Bu TMTK dokman suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri veya suyla kartrlm soutucu yalama maddeleri kullanlan iletmelerdeki iverenlere yneliktir. (3) Bunun tesinde bu TMTK dokman, kendilerinden yalnzca bu TMTK artlarna uygun olan rnleri piyasaya srmeleri ve gvenlik bilgi formuna bu TMTK dokmannca istenen bilgileri kaydetmeleri istenmesinden dolay,suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerini reten, ithal eden ve dolama sokanlara yneliktir. (4) TMTK 611 dokman TMTK 552 N-Nitrozaminler [1] dokmanna eklemlenir ve onu burada tarif edilen zel alan ile tamamlar. (5) TMTK 611 talal imalatta ve i malzemelerinin ekillendirilmelerinde, zellikle de metal ileyen sanayide suyla kartrlabilir veya suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin bileimi ve uygulamalar hakknda teknik gvenlik uyarlar vermektedir. Bu TMTK dokmannn uygulanmas, Tehlikeli Madde Ynetmeliinde [2] ngrlm olan minimize etme artyla (bkz. zellikle Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Paragraf 2 ve Madde 11) uyumlu olarak bu soutucu yalama maddelerinin kullanm srasndaki N-nitrozamin olumas ve bununla beraber metal ileyen sanayide alanlarn maruz kalmas riskini byk lde dlamay amalamaktadr [3]. (6) N-nitrozaminler, nitrozlandrc ajanlar (nitrit gibi) iermeyen suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerinde mevcut 308
deildir veya en azndan ar dk miktarda (kirlenme sonucunda) mevcuttur. Bunlar suyla kartrlm soutucu yalama maddeleri kullanm srasnda belirli koullar altnda oluabilirler. (7) N-nitrozaminlerin olumas riskini indirgemek iin, nitrozlandrc ajanlar uzak tutmay ve nitrozlandrlabilir ikinci derece aminleri rn. birinci derece aminler gibi uygun ikame maddelerle ikame etmeyi temel alan bir dizi kullanm kstlamalar getirilmektedir. (8) N-nitrozaminler konu btnnn genel hususlar bakmndan ve halihazrda mevcut olan genel, yani soutucu yalama maddeleri tesindeki alanlardaki dzenlemeler ve hkmler bakmndan TMTK 552 dokmann gndermede bulunulur. 2 Kavramlar ve aklamalar (1) Bu TMTK anlamndaki soutucu yalama maddeleri retici, ithalat veya dolama sokan tarafndan teslim edilen suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri (soutucu yalama maddesi konsantresi) ve kullanc tarafndan talal retimde ve i malzemelerinin ekillendirilmesinde kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddeleridirler (soutucu yalama maddesi emlsiyonlar ve zeltileri). (2) N-nitrozaminler, belirli tepkime koullar altnda nitrozlandrc ajanlardan ve nitrozlandrlabilir ikinci dereceden aminler ile oluabilen organik azot balardrlar [4-9]. (3) Bu TMTK anlamndaki N-nitrozaminler TMTK 552 Madde 1 Paragraf 1 altnda anlan Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminler ve suyla karm soutucu yalama maddelerinin kullanm srasnda oluabilen bu trden dier N-nitrozaminlerdir. (4) Halen elde bulunan bilgiler nda, belirli koullar altnda belirli suyla karm soutucu yalama maddelerinin kullanm srasnda TMTK 552de anlan aadaki Kategori 2 kanserojen N-nitrozaminlerin esas olarak oluabilecei varsaylabilir: - N-nitrozo-dietanolamin (2,2-(nitrozoimino) bisetanol) CAS No. - N-nitrozo-morfolin 309 CAS No. 1116-54-7, 59-89-2.

(5) Eldeki sonular ve yaynlar, N-nitrozo-dietanolamin (NDELA)in bu balamda ak ara en sk ortaya kan N-nitrozamin olduunu gstermektedirler [5, 6, 10-13]. Bundan dolay N-nitrozodietanolamin (NDELA) bu TMTK anlamnda klavuz madde olarak grlmektedir. (6) Bu TMTK kanserojen olmayan N-nitrozaminler iin geerli deildir. Bu TMTK anlamnda kanserojen olmayan N-nitrozaminler TMTK 552 Madde 1 Paragraf 2 altnda belirtilen N-nitrozaminler, bata N-nitrozo-disiklohekzilamin (Disiklohekzilnitrozamin, CAS No. 947-92-2), ve de aratrmalar sonucunda kanserojen etkisi olduu grlmeyen dier N-nitrozaminler grlebilir. (7) Kategori 3 mutajen N-nitrozaminler TMTK 611 anlamnda N-nitrozaminler deillerdir (bkz. ayrca TMTK 552 Madde 1 Paragraf 3). Kategori 3 kanserojen ve mutajen maddeler AB tehlikeli madde mevzuat [14] ve Tehlikeli Madde Ynetmelii (bkz. zellikle Madde 7-11) uyarnca esas olarak Kategori 1 ve 2 kanserojen ve mutajen maddelerden farkl deerlendirilmelidirler. Eer risk deerlendirmesi sonucunda Kategori 3 mutajen olan bir N-nitrozaminin olumas veya serbest kalmas riski tespit edilirse, genel olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 uyarnca koruma kademesi 2 tedbirleri takip edilmelidir. (N-nitrozo-disiklohekzilamin (disiklohekzilnitrozamin) halen Kategori 3 mutajen olarak snflandrlmtr [15]. Henz Kategori 3 kanserojen olarak snflandrlm bir N-nitrozamin bulunmamaktadr.) (8) Bu TMTK anlamndaki ikinci dereceden aminler, suyla karm soutucu yalama maddelerinin normal kullanm koullar altnda Kategori 1 veya 2 kanserojen N-nitrozaminler oluturan ikinci dereceden aminlerdir. Bu trden nitrozlandrlabilir ikinci dereceden aminler zellikle unlardr - Dietanolamin (2,2-iminodietanol) CAS No. - Morfolin CAS No. 111-42-2, 110-91-8.
(9) Bu TMTK anlamnda rtl ikinci dereceden aminler, suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri iindeki kullanmlar veya normal kullanm koullar altnda, rn. hidroliz ile veya termik paralanma veya baka kimyasal tepkimeler sonucunda nemli miktarda Paragraf 8 tanmna uygun nitrozlandrlabi310
lir ikinci dereceden aminler serbest brakan belirli azot ieren balardr, rn. - Bir ya asidinden ve bir ikinci derece alkanolaminden retilen belirli ya asidi alkalonamidler (korozyon inhibitrleri) - Bismorfolinometan (4,4-metilen-bis-morfolin), CAS No. 5625-90-1 Sz konusu Kategori 1 veya 2 kanserojen N-nitrozaminin oluumu durumunda i sahalarndaki hava iindeki son yrrlkte olan deerlere (0,2 g/m - bkz. bu TMTK Madde 5.4 Paragraf 4 ve TMTK 552 Madde 4.3) uyulamyorsa veya TMTK 905 uyarnca preparatlardaki (yani suyla kartrlabilir veya suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iinde) younluk snr (1 ya da 5 mg/kg) [15] aldnda, ikinci dereceden aminin serbest kalmas nemli dzeyde kabul edilir. Bu trden rtl ikinci derece aminler bu TMTK kapsamnda paragraf 8 tanmna uygun ikinci dereceden amin gibi ilem grrler. (10) Hi veya ok zor nitrozlandrlabilir olduu veya nitrozlandrlmasnn Kategori 1 veya 2 kanserojen N-nitrozaminlere yol amad kantlanm ikinci dereceden aminler, rn. disiklohekzilamin (bkz. paragraf 6 ve 7, CAS No. 101-83-7), bu TMTK anlamnda ikinci derece aminler olarak kabul edilmezler. (11) nemli nitrozlandrc ajanlar veya onlarn n kademeleri (hafif nitrozlandrc ajan oluturanlar) balca unlardr [4-7]: - Azotun belirli oksitleri (dorudan nitrozlandrc ajan olarak N2O3 ve N2O4 ile n kademeleri olarak NO ve NO2), - Nitrosilhalojenitler (rn. NOCl, NOBr), - Organik nitro ve nitrozo balar, - Hidrojen nitrit (HNO2) ve bunun tepkime biimleri, - Nitritler, rn. sodyum nitrit (NaNO2, CAS No. 7632-00-0) ve potasyum nitrit (KNO2, CAS No. 7758-09-0), (Suyla kartrlm soutucu yalama maddeleri iinde nitrit sklkla nitratn bakteriyel indirgenmesinden dolay mikrobiyal etki altnda oluur; bunun tesinde rn. sertletirmede veya korozyondan koruyucu maddelerden tanm olabilir). (12) Aadaki etmenler N-nitrozaminlerin olumas iin elverili koullar salamaktadrlar [4-9]: 311

- Sv ve kat sistemlerde tepkime paydalarnn (nitrozlandrc ajan ve nitrozlandrlabilir ikinci derece amin) yksek deriimde olmas, - Uucu tepkime paydalarnn buhar basncnn yksek olmas veya gaz fazndaki tepkimelerde gaz haldeki tepkime paydann ksmi basncnn yksek olmas, - Proses veya uygulama scaklklarnn yksek olmas, - Katalizatrlerin mevcut olmas (rn. formaldehit, tio re ve tekil tiolar, halojenit iyonlar ve psydo halojenit iyonlar, tekil metal iyonlar), - Aerosol oluturan uygulamalar. (13) Sulu zeltilerde pH deeri nemli bir rol oynar. Dk pH deerleri N-nitrozaminlerin oluumunu kolaylatrr; N-nitrozamin oluumu iin optimal pH deeri aral ounlukla 2 ve arasndadr [4-7]. Bununla beraber belirli tepkime koullarnda, suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin pH deeri yaklak 9,5e kadar olan alkalik ortamda kullanlmas srasnda da, dk verimli olsa dahi, N-nitrozaminler oluabilir. (14) N-nitrozaminlerin olumas aadakilerle engellenebilir veya azaltlabilir [4-9, 16-19]: 1. Tepkime paydalarnn (nitrozlandrc ajanlar ve nitrozlandrlabilir ikinci derece aminler) ve onlarn n aamalarnn olmamas veya ok dk deriimde olmas, tercihen N-nitrozamin oluumunda tepkime payda olmayan ikame maddelerin (bkz. ayrca madde 4.2 paragraf 3) kullanlmasyla elde edilebilir, 2. N-nitrozamin oluumu iin elverisiz olan tepkime koullar rn. unlardr: - Dk scaklklar, - Aerosol oluumundan kanma, - Yksek pH deeri (sulu sistemlerde), - Nitritin mikrobiyal oluumlarndan kanma (sulu sistemlerde), rn. suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin nleyici konservasyonuyla, 312
3. Katalizatrlerin olmamas (bkz. yukarya), 4. nhibitrlerin olmas (rn. birinci dereceden aminler ve birinci dereceden alkanolaminler, askorbin asit ve askorbin asit trevleri, slfamatlar, p-aminobenzoik asit, alkanslfonamidler, -tokoferol ve -tokoferol trevleri, tekil fenoller); sulu sistemlerde zellikle uygun inhibitrler bir dizi birinci derece aminler ve birinci derece alkanolaminlerdir. 5. UV k. 3 Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi (1) Suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerinin veya suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin kullanld i sahalarnda Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uyarnca olan bilgi toplanmas ve risk deerlendirmesi hkmleri geerlidir. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 5 ve 6 uyarnca suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerinin reticisinin, ithalatsnn veya dolama sokann kullancya bilgi verme ykmllklerine ile Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 17 uyarnca firmalarn ibirlii hakkndaki hkmlere gndermede bulunulur. (3) Eer yalnz madde 4 uyarnca olan suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri kullanlyorsa ve suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin kullanmnda madde 5 altnda tarif edilmi koruyucu tedbirlere ve denetim tedbirlerine uyuluyorsa, burada tarif edilen riskler (kanserojen N-nitrozaminlerin olumas riski bkz. madde 1 ve 2) bakmndan lt olan Tehlikeli Madde Ynetmelii artlar genel olarak yerine getirilmi kabul edilir. (4) veren, kullanlan suyla kartrlabilir soutucu yalama maddesinin bu TMTKnin madde 4 artlarn salamaya yeterli olduuna dair kanaat getirmek zorundadr. 4 Teslim edildii haldeki suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerine ilikin artlar 4.1 Nitrozlandrc ajanlarn olmamas Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 18 Paragraf 1 ve Ek IV No. 19 uyarnca suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri nitrozlandrc 313

ajan veya onlarn n aamalarn (nitritler veya nitrit ykc maddeler, rn. 2-metil-2-nitro-1,3-propandiol, 2-etil-2-nitro-1,3-propandiol, 2-brom-2nitro-1,3-propandiol, 2-hidroksimetil-2-nitro-1,3-propandiol, 4-(2-nitrobtil)morfolin, 4,4-(2-etil-2-nitro-trimetilen)dimorfolin ve 5-metil-5nitro-1,3-diokzan gibi belirli organik nitro balar) iermemelidirler. 4.2 kinci derece amin oran (1) Suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri (soutucu yalama maddesi konsantreleri) bileen olarak madde 2 paragraf 8 veya 9 uyarnca olan ikinci derece aminler iermemelidirler. (2) Suyla kartrlabilir soutucu yalama maddelerinin iindeki kirlenmeden veya tali ieriklerden kaynaklanan bu tr ikinci derece amin ierii ktle yzdesi olarak %0,2den (soutucu yalama maddesi konsantresine oranla) fazla olmamaldr. Bu snr deer ayn ekilde rtl ikinci derece aminler iin de geerlidir (bkz. madde 2 paragraf 9). (3) Birinci derece aminler ve birinci derece alkanolaminler ikinci derece aminlere gre tercik edilebilir uygun ikame maddeleri olarak grlrler, nk bunlarn nitrozlandrlmas kararl N-nitrozaminlere yol amaz. Bunun tesinde gnmzdeki bilimsel bulgulara dayanarak, birinci derece aminlerin ve birinci derece alkanolaminlerin inhibitr etkileri sayesinde ikinci derece aminlerden N-nitrozamin oluumunu engelledikleri esas alnabilir [4-7, 9, 16-19]. (4) Halen kirlilik olarak ikinci derece amin ieren nc derece aminlerin kullanmnda teknik rnn saflnn mmkn olduunca yksek olmasna dikkat edilmelidir. 4.3 Aminsiz soutucu yalama maddeleri (1) Aminsiz olarak tabir edilen soutucu yalama maddeleri de TMTK 611 madde 4 artlarn salarlar. Teslim edildikleri haliyle ne serbest ne de rtl amin ieren suyla kartrlabilir soutucu yalama maddeleri aminsiz soutucu yalama maddeleri olarak tanmlanrlar. (2) Suyla kartrlm aminsiz soutucu yalama maddelerinin kullanmnda zellikle pH deerinin sabit olmasna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde suyla kartrlm aminsiz soutucu ya314
lama maddeleri kullanm iin, tanma, kirlenme veya belirli mikrobiyal tepkime rnlerinin oluumu (bkz. madde 5.6 ve 5.7) halinde yksek bir N-nitrozamin oluumu riskinden kanmak iin, N-nitrozamin oluumunu engelleyecek uygun inhibitrlerin kullanlmas zellikle nerilir. 4.4 kinci derece amin ieren soutucu yalama maddeleri / N-nitrozamin oluumu inhibitrleri Kullanm srasnda N-nitrozamin oluumunu engelledii kantlanm dzeyde inhibitr ieren soutucu yalama maddeleri tarifleri madde 4.2de ikinci derece aminler iin saylan kstlamalarn dnda tutulmaktayken, soutucu yalama maddesi konsantresi iindeki ikinci derece amin oran %0,2den fazla olduunda, suyla kartrlm olan soutucu yalama maddesinin kullanm srasnda TMTK 611 madde 5.5 ve Ekindeki Tablo 2 uyarnca olan geniletilmi muayene kapsam uyarnca mnferit olayla ilikili olarak incelenmesi zorunludur. 5 Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin kullanm srasndaki koruma ve denetleme tedbirleri 5.1 Ciltle temastan kanma Soutucu yalama maddelerinde N-nitrozaminlerin ciltten geiine byk bir nem verilmektedir. Bu nedenden dolay suyla kartrlm soutucu yalama maddeleriyle cilt temas kanlmaz olan lyle snrlandrlmaldr. Bu balamda TMTK 401 [20] dokmanna dikkat edilmesi hatrlatlr. 5.2 lk karm suyunun nitrat oran (1) Soutucu yalama emlsiyonlarnn ve zeltilerinin hazrlanmas veya ilave etme iin kullanlan suyun nitrat orannn 50 mg/l (ime suyu ynetmeliindeki [21] nitrat iin olan azami deere gre) deerini amamasna dikkat edilmelidir. Nitrat orannn daha dk olmas amalanmaldr. lk karm veya ilave suyunun nitrat oran zaman zaman kontrol edilmeli veya yetkili sular idaresinden sorulmaldr. (2) lk karm suyunun nitrat oran 50 mg/l deerini aarsa, demineralize veya baka nitratsz su katlmak suretiyle ilk karm suyunun nitrat orannn bu snr deer altna dmesi salanmaldr. 315

5.3 Nitrit orannn denetlenmesi (1) Kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iindeki nitrit esasen haftalk olarak llmelidir. (2) Kullanlan emlsiyonun veya zeltinin dzenli kontrol ve lm deerlerinin uygun ekilde belgelendirilmesi salanmsa, devam eden dk nitrit deerleri (art arda kez 10 mg nitrit/l altnda) olmas halinde nitrit lm iin daha uzun bir lm aral (en fazla drt hafta) belirlenebilir. Deerler 10 mg nitrit/l zerine ktnda haftalk lm aralna geri dnlmelidir. Kullanlm suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin kontrolne ilikin olarak Meslek Birlii Kural 143de [22] verilen muayene nerilerine gndermede bulunulur. (3) Nitrit deeri 20 mg/lyi atnda suyla kartrlm soutucu yalama maddesi deitirilmeli veya ksmen deitirilmelidir ya da soutucu yalama maddesi reticisinden sorularak uygun bir inhibitr (N-nitrozamin oluumunu engellemek iin) katlmaldr. Suyla kartrlabilir soutucu yalama maddesi (yani soutucu yalama maddesi konsantresi) uygun inhibitrden yeterli miktarda ieriyorsa, bu kullanlan emlsiyon veya zelti iine uygun bir inhibitr katlmasna edeerdir. (4) Emlsiyonun veya zeltinin tamamen deitirilmesi halinde, kirlenmenin ve mikrobiyal oluumun derecesine gre soutucu yalama maddesi sistemi etkili ekilde temizlenmelidir. Bu balamda Meslek Birlii Kural 143 dokmannda tarif edilen temizleme tedbirlerine gndermede bulunulur. 5.4 Suyla kartrlm soutucu yalama maddesi ve i sahasndaki hava iindeki N-nitrozamin oran (1) Madde 5.3 altnda anlan deiim, ksmi deiim veya inhibitr katks gereklemediinde veya suyla kartrlabilir soutucu yalama maddesi (yani soutucu yalama maddesi konsantresi) uygun inhibitrden yeterli miktarda iermiyorsa, kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iindeki N-nitrozo-dietanolamin (NDELA) oran ve i sahasndaki hava iindeki NDELA younluu tayin edilmelidir. (2) Kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iin316
deki N-nitrozo-dietanolamin (NDELA) oran TMTK 905 madde 4 uyarnca preparatlar iindeki Kanserojen, Kategori 1 veya 2 iin zel younluk snr olan %0,0005 (5 mg/kg) [15] deerini amamaldr. Kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi 20 mg/lden fazla nitrit iermiyorsa veya madde 5.3 paragraf 3 artlar yerine getirilmise, madde 3 paragraf 4 ve madde 4 gz nnde bulundurularak, NDELA oranna uyulduu kabul edilir. (3) Kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iindeki N-nitrozo-morfolin (NMOR) oran TMTK 905 madde 4 uyarnca preparatlar iindeki Kanserojen, Kategori 1 veya 2 iin zel younluk snr olan %0,0001 (1 mg/kg) [15] deerini amamaldr. Kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi 20 mg/lden fazla nitrit iermiyorsa veya madde 5.3 paragraf 3 artlar yerine getirilmise, madde 3 paragraf 4 ve madde 4 gz nnde bulundurularak, NMOR oranna uyulduu kabul edilir. (4) Suyla kartrlm soutucu yalama maddeleri kullanmnda en son teknie gre i sahasndaki havada Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminlerin (NDELA ve NMOR gibi) younluu iin 0,2 g/m deeri ngrlmektedir (bkz. TMTK 552 Madde 4.3). Eer kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi 20 mg/lden fazla nitrit iermiyorsa veya madde 5.3 paragraf 3 artlar salanmsa, en son teknie gre bu dzeye uyulmu saylr. 5.5 Madde 4.4 uyarnca ikinci derece amin ieren soutucuyalama maddeleri zel durumu iin geniletilmi muayene kapsam (1) Madde 4.4 uyarnca %0,2den fazla madde 2 paragraf 8 veya 9 uyarnca olan ikinci derece amin ieren ve dolaysyla madde 4.2 artlarn salamayan suyla kartrlm soutucu yalama maddeleri sz konusu olduunda, kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iinde ve i sahalarndaki havada dzenli N-nitrozamin muayeneleri yaplmaldr. Kullanlan ikinci derece aminin nitrozlandrlmasyla oluabilecek olan N-nitrozamin llmelidir (rn. dietanolamin veya dietanolamin trevleri varsa N-nitrozo-dietanolamin [23], morfolin veya bismorfolinometan gibi morfolin trevleri varsa N-nitrozo-morfolin). Burada uucu N-nitrozaminlerde (rn. 317

N-nitrozo-morfolin) hava lmlerine, buna karn uucu olmayan N-nitrozaminlerde (rn. N-nitrozo-dietanolamin) kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesi lmlerine arlk verilmelidir. (2) TMTK 905 madde 4 uyarnca preparatlar iinde Kanserojen, Kategori 1 veya 2 iin zel younluk snrlar unlardr: - N-nitrozo-dietanolamin (NDELA) - N-nitrozo-morfolin (NMOR) %0,0005 (5 mg/kg), %0,0001 (1 mg/kg).
(3) kinci derece amin ieren suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinde N-nitrozamin lmleri iin ncelikle (soutucu yalama maddesi sistemi yeni doldurulduktan sonra) u muayene aral uygulanr: En az iki haftada bir. (4) Art arda N-nitrozamin lmnn sonular TMTK 905 madde 4 uyarnca preparatlardaki Kanserojen, Kategori 1 veya 2 iin zel younluk snrnn yarsnn altnda olursa ve suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iindeki N-nitrozamin deriimi belirgin bir art gstermezse, muayene aral iki aya uzatlabilir. (5) Uucu olmayan N-nitrozaminlerde (rn. N-nitrozo-dietanolamin) soutucu yalama maddesinin yeni doldurulmasndan itibaren alt hafta sonra i sahasndaki havada N-nitrozamin lm yaplmaldr. (6) Uucu N-nitrozaminler (rn. N-nitrozo-morfolin) iin i sahasndaki hava iindeki lm ilknce soutucu yalama maddesi sisteminin yeni doldurulmasndan sonra iki haftada bir yaplmaldr. (7) Eer art koulan deerlere uyulmas kalc olarak salanamyorsa veya suyla kartrlm soutucu yalama maddesinde N-nitrozamin deerlerinin belirgin dzeyde artt tespit edilmise, i sahasndaki havada baka N-nitrozamin lmleri yaplmaldr. Uucu N-nitrozaminlerde, suyla kartrlm soutucu yalama maddesinde yaplan her N-nitrozamin deriimi tayinine paralel olarak i sahasndaki havada N-nitrozamin lm yaplmaldr. (8) Eer Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminlerin younluu iin 0,2 g/m deeri almyorsa, alma sahalarnda hava318
daki Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozamin (NDELA ve NMOR gibi) deriimi bakmndan aranan artlar salanm kabul edilir. (9) Bunun tesinde TMTK 611 ekindeki Tablo 2de belirtilen dzenli muayeneler (geniletilmi muayene kapsam) uygulanmaldr. (10) Eer N-nitrozamin oluumuna dair belirtiler bulunursa (ciddi boyutta mikrobiyal oluum ve/veya nitrit orannda belirgin bir art ve/veya pH derecesinin ciddi oranda dmesi), suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iinde ve i sahasndaki hava iinde N-nitrozamin lmleri yaplmaldr. (11) Bu trden ikinci derece amin ieren suyla kartrlm soutucu yalama maddesinin kullanlmas erevesinde yaplan lmlerin hepsi iveren tarafndan belgelendirilmelidir. (12) Soutucu yalama maddesinin gvenlik bilgi formuna retici tarafndan aadaki uyar konmaldr: Bu soutucu yalama maddesi yalnz TMTK 611 Madde 4.4 ve 5.5 koullar altnda kullanlabilir. Mevcut bulgular reticiden sorulabilir. 5.6 Nitrozlandrc ajanlarn tanmasndan veya olumasndan kanma (1) Suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iine nitrozlandrc ajanlarn girmesi ve suyla kartrlm soutucu yalama maddesi iinde nitrozlandrc ajanlarn olumas N- nitrozamin olumas riskini artrmaktadr ve dolaysyla mmkn olduunca bunlardan kanlmaldr. (2) D kaynakl nitrozlandrc ajanlar, rn. azot oksitler (patlamal motorlarn, gaz veya dizel motorlu forkliftlerin, kaynak cihazlarnn vb. almas sonucu oluan ve de sigara ve dier ttn rnlerinden kaynaklanan) uzak tutulmaldr. (3) Nitrit ieren korozyondan korucu maddelerin, deterjanlarn, sertletirici tuzlarn vb., ayrca gda ve tketim maddelerinin ve benzeri dier organik maddelerin soutucu yalama sistemleri iine karmas mmkn olduunca engellenmelidir. Temizlik birimleri (rn. durulama banyolar) dzenli olarak olas artk Nitrit oran bakmndan denetlenmelidir. (4) Kullanmlar srasnda suyla kartrlm soutucu yalama maddelerine katlan bileenler de yine nitrozlandrc ajanlar iermemelidirler. 319

(5) Belirli olaylarda nitratn nitrite mikrobiyal indirgenmesi byk bir rol oynayabilir. Bundan olanaklar dahilinde, rn. mikrobiyal adan olabildiince direnli soutucu yalama maddeleri kullanlarak, kullanm emlsiyonlarnn veya zeltilerinin dzenli olarak kontrol edilmesi ve bakmnn yaplmasyla, emlsiyon ve zeltiler iin uygun tasarml dolam sistemleri kullanlarak kanlmaldr. (6) Harici yalarn kazara soutucu yalama maddesi sistemleri iine karmasndan da yine olabildiince kanlmaldr. Sisteme karan harici yalar uygun yntemlerle (rn. kelterek, emdirilerek veya santrifj ile) ayrtrlmaldrlar. 5.7 kinci derece aminlerin tanma yoluyla karmasnn engellenmesi Madde 2 paragraf 8 veya 9 uyarnca olan ikinci derece aminler ieren veya bunlar ciddi miktarda serbest brakan yabanc maddelerin ve kirlenmelerin tanma yoluyla karmas engellenmelidir (rn. belirli korozyondan koruyucu maddeler ve buhar fazndaki korozyon inhibitrleri, ikinci derece aminlerle ntrletirilmi fosforik asit ester ieren sistem temizleyicileri veya baka temizlik maddeleri, hidrolik svlar veya yalama maddeleri). Bu art, suyla kartrlm soutucu yalama maddelerine kullanmlar srasnda katlan bileenler iin de geerlidir. 5.8 Emlsiyon veya zelti sistemi iin scaklk Yksek scaklklar N-nitrozaminlerin oluumu iin elverili ortam yaratrlar ve bundan dolay kanlmaldr. Emlsiyon ve zelti sistemleri iindeki scaklk uygulama tekniine bal belirli snr deerleri amamaldr, rn. ou talal retimde 40C ve alminyum scak haddelerinde 60C. 5.9 pH deeri (1) Kullanlan suyla kartrlm soutucu yalama maddesinin pH deeri haftalk olarak, cam ve seramik ilenmesinde (alkalik organik maddelerin geiinden ve bundan kaynaklanan yksek pH deerlerinden dolay) aylk olarak kontrol edilmelidir. (2) Dk pH deerleri N-nitrozaminlerin olumasn kolaylatrr. Bundan dolay pH deerinin ar dnden (yani taze hazrlanm emlsiyon veya zeltideki pH deerine gre devaml 0,5 pH puanndan fazla d olmas halinde) kanlmaldr. 320
(3) Uygun kar nlemler konusunda genelde soutucu yalama maddesi reticisine danlmaldr. pH deerini artrmaya ynelik olas tedbirler rnein uygun bir alkalik biyositin (ciddi boyutta mikrobiyal oluum varsa) katlmas, uygun bir organik baz katlmas veya ksmi deiim kapsamnda daha yksek deriimli taze emlsiyon veya zelti ilave edilmesidir. 5.10 Tek makineler iin rastgele rnek alma dzenlemesi (1) ok sayda tek makine kullanm durumunda, eer bir veya birden fazla makineden kullanlm suyla kartrlm soutucu yalama maddesinden teknie uygun ekilde rastgele rnekler alnyor ve uygun ekilde muayene ediliyorlarsa, madde 5.3, 5.4, 5.8 ve 5.9 altnda tespit edilmi olan lm ykmllkleri yerine getirilmi kabul edilir. Bu usulde, rastgele rnek alma sisteminin, ilerinde ayn soutucu yalama maddesi kullanlan ve yaklak olarak ayn veya en azndan benzeri ileme ve alma koullarnn hakim olduu tek makine gruplarnda uygulanmasna dikkat edilmelidir. (2) En ar koullarda alan tek makinelerin veya grece en ar koullara maruz kalan suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin rastgele rnek seiminde uygun ekilde temsil edilmeleri temin edilmelidir. Rastgele rnek alma sisteminin yukarda anlan artlar salayp salamad zaman zaman kontrol edilmelidir. (3) Rastgele rnek alma dzenlemesi, rnein bir risk deerlendirmesi kapsamnda, madde 2, madde 4 ve madde 5.2, 5.3, 5.6, 5.7, 5.8 ve 5.9 altnda anlm olan parametrelerin yan sra, ncelikle rn. tanan maddelerin boyutu ve tr (rn. yabanc yalar), oluan tepkime rnleri, tesisin alma sreleri, soutucu yalama maddesinin mr, katalizatrlerin mevcut olup olmad gibi, N-nitrozaminlerin olas oluumu iin nem tayan tm parametrelerin incelenmesi yoluyla belirlenebilir. (4) Bunun ardndan ay boyunca nitrit oran ve pH deeri dzenli olarak her hafta llr. Bunun ardndan seilmi tesislerin lm sonularnn dier iyerlerine transfer edilebilir olup olmadna karar verilir. 321

(5) Birden fazla tesisten yalnz biri denetleniyorsa, lm sonular en elverisiz olan (yani nitrit deeri en yksek veya pH deeri en dk olan) seilmelidir. Risk deerlendirmesinde, llen ve dier tesisler arasnda yeterli korelasyon olmas temin edilmelidir. lm zaman ve lm yeri, daha yksek olan risk tespit edilebilecek ekilde seilmelidir (nitrit ve pH deeriyle ilgili yukarda anlan lm sonularndan baka, rn. scakl daha yksek olan tesis veya kullanm sresi daha uzun olan soutucu yalama maddesi). (6) Eer olas N-nitrozamin oluumu bakmndan en yksek risk kademesinde olan tesislerin dikkate alnmasn salyorlarsa, rastgele rnekleme dzenlemesinin kurulmas iin dier uygun usullere de izin verilir. 5.11 Muayene yntemleri Yukarda anlan muayeneler ait yntemler bu TMTKnin ekinde verilmilerdir.
322
Kaynaka [1] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 552 N-nitrozaminler [2] 23.12.2004 tarihli Tehlikeli Maddelerden Korunma Hakknda Ynetmelik (Tehlikeli Madde Ynetmelii) [3] D. Breuer, R. van Gelder, Gefahrstoffe-Reinhaltung der Luft, 61, S. 49-55 (2001) [4] M. L. Douglass, B. L. Kabacoff, G. A. Anderson, M. C. Cheng, J. Soc. Cosmet. Chem., 29, S. 581-606 (1978) [5] R. Preussmann (yaync): Das Nitrosamin-Problem, DFG-Bericht, Verlag Chemie, Weinheim (1983) [6] M. J. Hill (yaync), Nitrosamines, VCH Verlagsgesellschaft, Weinheim (1988) [7] R. N. Loeppky, C. J. Michejda (yaync), Nitrosamines and Related N-Nitroso Compounds - Chemistry and Biochemistry, ACS Symposium Series 553, Washington D.C. (1994) [8] E. O. Bennett, D. L. Bennett, Tribology International, 17, S. 341346 (1984) [9] R. O. Skld, L. C. Svensson, B. C. Challis, 8. Uluslararas Triboloji Kolokyumu Kitab, Technische Akademie Esslingen, S. 18.6-1 - 18.6-12, Ostfildern (1992) [10] Nitrosamine, Tagungsbericht (Tb 57), Schriftenreihe der Bundesanstalt fr Arbeitsschutz, Dortmund (1992) [11] H. Blome, D. Breuer, W. Pfeiffer, D. Wolf, Staub/Reinhaltung der Luft, S. 3-6 (1990) [12] S. Fadlallah, S. F. Cooper, M. Fournier, D. Drolet, G. Perrault, J. Chromat. Science, 28, S. 517-523 (1990) [13] BIA-Report 6/95 Khlschmierstoffe, S. 51, St. Augustin (1995) [14] Tehlikeli maddelerin snflandrlmas, ambalajlanmas ve iaretlenmesi hakknda 27.06.1967 tarihli ve 67/548/AET sayl direktif, 16.08.1967 tarihli AT alma Gazetesi L 196 S. 1, uyumlatrma ynergeleri ile [15] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 905 Kanserojen, mutajen veya ksrlk yapc maddeler dizini 323

[16] J. Hbner, 9. Uluslararas Triboloji Kolokyumu Kitab, Technische Akademie Esslingen, S. 4.8-1 - 4.8-18, Ostfildern (1994) [17] M. Blankart, N-Nitrosoverbindungen in kosmetischen Mitteln, Dissertation, Kaiserslautern (1989) [18] G. Eisenbrand, Vermeidung der Nitrosaminbildung in kosmetischen Mitteln, Untersuchung fr IKW/TEGEWA, Kaiserslautern (1994) [19] H. Sommer, Entstehung und Vorkommen von N-Nitrosodialkanolaminen in kosmetischen Mitteln sowie Prventionsmanahmen, Dissertation, Kaiserslautern (1988)
[20] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 401: Cilt Temasndan Kaynaklanan Tehlikeler Saptama, deerlendirme, tedbirler [21] 25.11.2003 tarihli 2304 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 21.05.2001 tarihli ve 959 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm me Suyu Ynetmelii [22] Meslek Birlii Kural (BGR) 143, Soutucu yalama maddeleriyle ilikili faaliyetler, Snai Meslek Birlikleri at rgt, St. Augustin (2006) [23] H. Hobelsberger, W. Illi, A. Kiechle, H. Kreilinger, I. Sadorf, W. Angerer, C. Eckert, R. Freitag, M. Rocker, D. Breuer, GefahrstoffeReinhaltung der Luft, 60, S. 159-166 (2000) [24] D. Breuer, C. Ltzenkirchen, M. Bckler, T. Rabente, GefahrstoffeReinhaltung der Luft , 64, S. 473-479 (2004) [25] BIA-Report 7/96, Khlschmierstoffe, S. 80-83, St. Augustin (1996) [26] CD-ROM Sicherer Umgang mit Khlschmierstoffen, Berufsgenossenschaftliches Institut fr Arbeitssicherheit, St. Augustin (2007) Ek Ek: Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin denetlenmesi iin muayene yntemleri
324
TMTK 611 Eki Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin denetlenmesi iin muayene yntemleri (1) Nitrat (ilk karm suyu veya ilave edilen su iinde) DIN 38405, Blm 9: Anyonlar (Grup D), nitrat iyonunun tayini (D 9) veya Nitrat iyonlarnn varlnn kantlanmas ve yar nicel tayini iin test ubuklar (2) Nitrit DIN EN 26777:1993-04: Su zellikleri, nitrit tayini, spektrometre yntemi/fotometri (ISO 6777:1984), Beuth-Verlag yaynevi, Berlin (1993) veya Nitrit iyonlarnn varlnn kantlanmas ve yar nicel tayini iin test ubuklar (3) N-nitrozo-dietanolamin (NDELA) sahalarnda havadaki NDELA N-nitroz-dietanolamin tayini yntemi. BGI 505de: sahalarnda havadaki kanserojen i maddelerinin younluunun tayini iin meslek birliklerince kabul edilmi analiz yntemleri, Yntem No. 36 (Eyll 1992). Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Strae 449, 50939 Kln N-nitrozo-dietanolamin: BGIA alma Dosyas, Tehlikeli Maddelerin lm, Yayn No. 8183, (24. say, 2000), Erich Schmidt Verlag, Bielefeld Soutucu yalama emlsiyonlar iinde NDELA: BGI 505 Eki: Soutucu yalama emlsiyonlarnda N-nitrozdietanolamin tayini, (Eyll 1992), Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Strae 449, 50939 Kln Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin analizi, Blm 2: N-nitrozo-dietanolamin. Yayn: BGIA alma Dosyas, Tehlikeli Maddelerin lm, Yayn No. 7748(2, (30. say, 2003), Erich Schmidt Verlag, Bielefeld (4) N-nitrozo-morfolin (NMOR) sahalarnda havadaki NMOR: N-nitrozaminlerin tayini yntemi. BGI 505de: sahalarnda havadaki 325

kanserojen i maddelerinin younluunun tayini iin meslek birliklerince kabul edilmi analiz yntemleri, Yntem No. 23 (Eyll 1992). Carl Heymanns Verlag KG, Luxemburger Strae 449, 50939 Kln N-nitrozaminler: BGIA alma Dosyas, Tehlikeli Maddelerin lm, Yayn No. 8172, (35. say, 2005), Erich Schmidt Verlag, Bielefeld Soutucu yalama emlsiyonlar iinde NMOR: Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin analizi, Blm 3: Soutucu yalama maddeleri iinde uucu nitrozaminler (NMOR). Yayn: BGIA alma Dosyas, Tehlikeli Maddelerin lm, Yayn No. 7748(3, (30. say, 2003), Erich Schmidt Verlag, Bielefeld (5) pH deeri DIN 51369: Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinde pH deerinin tayini. Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin analizi, Blm 7: pH deeri. Yayn: BGIA alma Dosyas, Tehlikeli Maddelerin lm, Yayn No. 7748(3, (31. say, 2003), Erich Schmidt Verlag, Bielefeld Karlatrlabilir bir hassasiyet elde edilebiliyorsa, zel pH indikatr kad veya ubuu kullanlmasna izin verilir. (6) Alkanolaminler [24] Suyla kartrlm soutucu yalama maddelerinin analizi, Blm 4: Alkanolaminler. Yayn: BGIA alma Dosyas, Tehlikeli Maddelerin lm, Yayn No. 7748(3, (30. say, 2003), Erich Schmidt Verlag, Bielefeld Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 Paragraf 6 uyarnca akredite lm yerlerinin bir listesi www.bua-verband.de/gefahrstoffmessstellen. html adresinde yaynlanmtr.
326
Anlan muayene yntemlerine genel bak Tablo 1 Madde 4.2 artlarna uygun olan soutucu yalama maddeleri iin standart muayene program
Denetim Yntem Sklk Zaman zaman, bkz. No. 5.2 Esasen haftalk, bkz. No. 5.3 htiya halinde, bkz. No. 5.4 Snr deer Notlar
lk karm DIN 38405, suyu veya ilave Blm 9, veya edilen su iinde test ubuu nitrat oran Suyla kartrlm SYM nitrit oran Suyla kartrlm SYM iinde N-nitrozodietanolamin (NDELA) sahasnda havadaki N-nitrozodietanolamin (NDELA) Suyla kartrlm SYM sistemi iindeki scaklk Suyla kartrlm SYM pH deeri DIN EN 26777 veya test ubuu BGI 505, Yntem No. 36, Ek
azami 50 mg/l
azami 20 mg/l
azami %0,0005 (5 mg/kg) [15]
BGI 505, Yntem No. 36
htiya halinde, bkz. No. 5.4
Teknik artname iin bkz. No. 5.4 Yksek scaklktan kanlmaldr Byk oranda pH dnden kanlmaldr
Teknik artnaScaklk gsterDzenli olarak me iin bkz. gesi No. 5.4 DIN 51369 Haftalk olarak Eer DIN 51369 hassasiyetini salyorsa, zel pH indikatr kad veya ubuuna izin verilir. (cam veya seramik ilenmesinde: aylk olarak)
327

Tablo 2 kinci derece amin ieren soutucu yalama maddeleri (madde 4.4 ve 5.5 uyarnca) zel durumu iin geniletilmi muayene kapsam
Denetim Suyla kartrlm SYM iinde N-nitrozaminler sahalarnda havadaki N-nitrozaminler Yntem BGI 505, No. 36, Ek (NDELA) Sklk bkz. madde 5.5 Snr deer bkz. TMTK 905, madde 4 [15] Teknik artname iin bkz. No. 5.5 azami 50 mg/l azami 20 mg/l azami 0,5 pH puan Notlar
BGI 505, No. 36 bkz. madde (NDELA), No. 5.5 23 (NMOR) Zaman zaman, bkz. No. 5.2 Haftalk olarak Haftalk olarak
lk karm DIN 38405, suyu veya ilave Blm 9, veya edilen su iinde test ubuu nitrat oran Suyla kartrlm SYM nitrit oran Suyla kartrlm SYM pH deeri DIN EN 26777 veya test ubuu DIN 51369
Eer DIN 51369 hassasiyetini pH deerinin salyorsa, zel d (taze pH indikatr hazrlanm kad veya suyla kartrl- ubuuna izin m SYMnin pH verilir. deerine gre) Mikroorganizmalar
Uygun laboraHaftalk tuar yntemleri olarak [25, 26] veya dip slide testler rn. alkali SYM ierikleri bakmndan titrasyon Haftalk olarak
Byk oranda mikrobiyal oluumdan kanlmaldr Byk oranda bir younluk dnden kanlmaldr Yksek scaklktan kanlmaldr
Suyla kartrlm SYM younluu
Suyla kartrl- Scaklk gster- Dzenli olarak m SYM sistemi gesi iindeki scaklk
328
TMTK 612 - Metilen Klorit Bazl Boya Skcler in kame Maddeler, kame Yntemler ve Kullanm Kstlamalar
Bask: ubat 2006 Deiiklik: ubat 2007 Metilen Klorit Bazl Boya Skcler in kame Maddeler, kame Yntemler ve Kullanm Kstlamalar
TMTK 612
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl (BMAS) tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi 4 Metilen klorit bazl boya skclerin ikamesi 5 Kullanm kstlamalar
329

1 Uygulama alan Bu TMTK metilen klorit bazl ve metilen klorit iermeyen boya skclerle boya ve katman sklmesi ilemlerinde uygulanr. Kapal sistemler iin geerli deildir. 2 Kavramlar (1) Boya skcler, bir kaplama zerine uygulandklarnda onu esasndan ayrabilecek kadar yumuatan alkali, asidik veya ntr preparatlardr. Boya skcler akkan veya macun eklinde olabilirler. Alkali boya skcler kostik boya skc ve solvent bazl boya skcler de boya skc sv olarak da anlrlar. Bunlar piyasada balca boya skc, cephe temizleyici ve grafiti skc olarak satlmaktadrlar. Metilen klorit bazl ve metilen klorit iermeyen boya skcler ayrt edilmektedir. (2) Metilen klorit bazl boya skcler yaklak %80 metilen klorit, %2 5 younlatrc (selloz veya selloz trevleri), e solvent olarak %15 alkol (rn. etanol, izopropanol veya istisnai hallerde metanol), emlgatrler ve nemlendirici ajanlar iermektedirler. (3) Metilen klorit iermeyen boya skcler metilen klorit iermezler: Bunlar aadaki gibi ayrt edilirler: - Potasyum hidroksit veya sodyum hidroksit gibi alkalilerin veya alkali tuzlarn (kostik boya skclerin) sulu zeltileri veya - Organik solventlerin duruma gre asit veya bazlarla olan karmlar. (4) Bu TMTK anlamndaki ikame maddeler, metilen klorit bazl boya skcleri ikame edebilen ve bunlarn kullanm koullar altnda alanlarn sal ve gvenlii bakmndan risksiz veya az riskli olan maddeler, preparatlar veya mamullerdir. (5) kame yntemler, boya skcler kullanlmakszn ayn veya karlatrlabilir bir sonuca ulatrabilen ve alanlarn sal ve gvenlii bakmndan risksiz veya az riskli olan yntemlerdir. 330
3 Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi 3.1 Metilen klorit bazl boya skcler (1) Metilen klorit bazl boya skcler Tablo 1de belirtilen ierik maddelerini iermekte olup, bunda metilen klorit oran yaklak olarak %80 ve anlan dier ierik maddelerinin oran en az %1 dzeyindedir. Younlatrclar, emlgatrler ve nemlendirici ajanlar gz ard edilmitir. Tablo 1: Metilen klorit bazl boya skclerin ierikleri (Ekim 2006 itibaryla)
TMTK 900 Buhar uyarnca basnc snr deeri [hPa] [mg/m3] 20 Cde 960 270 310 370 310 500 470 57,3 129 0,5 13 11,7 43 <1-5
CAS
Snflandrma
Metilen klorit Etanol Metanol
75-09-2 64-17-5 67-56-1
Carc.Cat.3; R40 *) F; R11 *) F; R11, T; R23/24/25 -39/23/24/25 *) _**) R10 *) R10, Xi; R37/38-41, R67 *) F; R11, Xi; R36, R67 *) Xn; R65, R66, R67, N; R51-53 **)
(2-Metoksimetiletoksi) 34590-94-8 propanol (izomer karm) 1-Metoksi-2-propanol 2-Metilpropan-1-ol Propan-2-ol Neft(1) 107-98-2 78-83-1 67-63-0
(1) Benzol < arlka %0,1, tolol < arlka %5 *) 67/548/AET direktifi Ek I uyarnca yasal snflandrma **) 67/548/AET direktifi Ek VI uyarnca reticinin kendi snflandrmas
(2) Metilen klorit ieren boya skclerin tehlike potansiyeli bunlarn snflandrma ve iaretlenmelerinden yeterince anlalmamaktadr. Beeri toksikoloji asndan metilen kloritin tehlike potansiyeli ncelikle narkotik etkisinden ve yksek younlukta bunu takip eden merkezi sinir sistemindeki depresyondan kaynaklanmaktadr [1]. Metilen kloritin yksek uucu zelliinden 331

dolay metilen klorit bazl boya skclerin kullanm srasnda iyerinde esas olarak yksek younlukta metilen klorit olmas beklenmektedir. (3) Metilen klorit solunduktan sonra, zellikle yksek younluklarda bilin kaybna ve boulmadan dolay lme yol aabilir. Bu nedenle metilen klorit bazl boya skclerin ortam havasndan bamsz solunum cihaz olmakszn kullanmnda hali hazrda, ksmen lmle sonulanan ar kazalar meydana gelmitir [2, 9]. (4) Metilen klorit Avrupa Komisyonunca Kategori 3 kanserojen madde olarak snflandrlmtr: nsanlar zerinde kanserojen etkisi olabileceinden dolay endie yaratan maddeler... (5) Metilen klorit bazl doya skclerle alrken esas olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 ve 9 (Koruma kademesi 2) uyarnca koruyucu tedbirler alnmaldr. Metilen kloritin yksek derecede uucu olmasndan dolay iyerinde yle yksek younluklar ortaya kabilir ki, zellikle uyuturucu etkisinden [2] dolay alanlar iin ok yksek bir risk sz konusudur. Bundan olay ek olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 10 uyarnca (Koruma kademesi 3) uygun tedbirler uygulanmaldr. Esnaf ve zanaatkarlarda metilen klorit bazl boya skclerin kullanmnda teknik, rgtsel ve kiisel koruyucu tedbirler Ek 1 ve 3 altnda verilmitir. (6) Teknik hava emi ve havalandrma dzenekleri olmakszn metilen klorit bazl boya skclerle boya ve kaplama sklmesi srasnda salya ynelik byk bir risk olaca varsaylmaktadr. Bu husus ak alandaki almalar iin de geerlidir [3, 4, 9]. (7) Yaklak 160C scaklktan itibaren metilen klorit zehirli gazlar (fosgen ve hidrojen klorit) aa kararak ayrr. Bu nedenle metilen klorit bazl boya skcler ileme alnrken esas olarak 100 C zerinde scaklklardan kanlmaldr (bkz. ayrca Ek 1). Ayrca metilen kloritin bir patlama aralna da sahip olduuna (alt patlama snr = hacmen %13; st patlama snr = hacmen %22) dikkat edilmelidir. Hatta yanc solventlerle karm halde alt patlama snr daha da debilir. Bu bakmdan elverisiz olaylarda alt patlama snr byk lde alm ve dolaysyla patlayc atmosfer olumu olabilir. 332
3.2 Metilen klorit iermeyen boya skcler (1) Metilen klorit iermeyen boya skcler Tablo 2de belirtilen ierik maddelerini iermekte olup, bunlar boya skc etkilerinden dolay veya e solventler olarak boya skcler iinde %1 zerinde younluklarda kullanlmaktadrlar. Younlatrclar, emlgatrler ve nemlendirici ajanlar gz ard edilmitir. Tablo 2: Metilen klorit iermeyen boya skclerin ierikleri (Ekim 2006 itibaryla)
TMTK 900 Buhar uyarnca basnc snr deeri [hPa] [mg/m3] 20 Cde 1200 5,1 9,5 310 98 100 \ \ \ F; R11 *) 470 246 0,3 43 < 0,1 0,027 0,31 6,7 1,2 0,027 13 0,008 0,3 0,06 0,13 0,3 0,55 114 0,8
CAS
Snflandrma
Metilen klorit Aseton 2-Amino-etanol Formik asit 2-(2-Aminoetoksi) etanol Benzil alkol Benzil formiat Btan-1-ol 2-Btoksi-etanol 2-(2-Btoksietoksi) etanol n-Btilasetat Btildiglikol asetat Dibasen ester Dimetil adipat Dimetil glutarat Dimetil suksinat Dimetil slfoksit 1,3-Dioksalan
75-09-2 67-64-1 141-43-5 64-18-6 929-06-6 100-51-6 104-57-4 71-36-3 111-76-2 112-34-5 123-86-4 124-17-4 95481-62-2 627-93-0 1119-40-0 106-65-0 67-68-5 646-06-0
Carc.Cat.3; R40 *) F; R11, Xi; R36, R66, R67 *) Xn; R20/21/22, C; R34 *) C; R35 *) Xn; R21, C; R34 **) Xn; R20/22 *) Xn; R21/22 **) R10, Xn; R22, Xi; R37/38-41, R67 *) Xn; R20/21/22, Xi; R36/38 *) Xi; R36 *) R10, R66, R67 *) _**)
Dipropilen glikol dimetil eter 111109-77-4
333

TMTK 900 Buhar uyarnca basnc snr deeri [hPa] [mg/m3] 20 Cde 960 Xi; R41 **) Xn; R22, Xi; R36 **) Xn; R22, C; R35 *) \ \ R10, Xi; R36 *) R10 *) Xi; R36/38 **) R10, Xi; R37/38-41, R67) Xi; R36/38 *) R10, Xi; R38, R43, N; R50-53 *) R10, Xn; R65, Xi; R38, R43, N; 50-53 **) Xi; R36 *) _**) Xn; R65, R66, R67, N; R51-53 **) _**) R5, O; R8, C; R35, Xn; R20/22 *) 310 270 370 310 80 <1-8 57,3 10 0,28 0,1 < 0,09 0,4 0 1,5 0,7 5 13 0,475 11,7 0,32 2,1 1,9 0,04 0,11 <1-5 0,00005
(40Cde)
CAS
Snflandrma
Dearomatize test benzini(2) Etanol 1-Etoksipropan-2-ol 2-Etilhekzil-asetat Etil diglikol Etilen karbonat Gama btirolakton Potasyum hidroksit 3-Metoksi-n-btil asetat
64-17-5 1569-02-4 103-09-3 111-90-0 96-49-1 96-48-0 1310-58-3 4435-53-4
Xn; R65 **) F; R11 *) R10, R67 *) Xi; R36/38 **)
(2-Metoksimetiletoksi) 34590-94-8 propanol (izomer karm) 2-Metoksi-1-metiletilasetat 1-Metoksi-2-propanol Metil dekanoat 2-Metilpropan-1-ol N-Metil-2-pirrolidon Dipenten (portakal terpen) Portakal terpen / narenciye terpen Propilen karbonat 1,2-Propilen glikol Hafif ila ar neft( Trietanolamin Hidrojen peroksit
(1) (2) 1)
108-65-6 107-98-2 110-42-9 78-83-1 872-50-4 138-86-3 8028-48-6 108-32-7 57-55-6 102-71-6 7722-84-1
Benzol < arlka %0,1, tolol < arlka %5 Alevlenme noktas > 55 C *) 67/548/AET direktifi Ek I uyarnca yasal snflandrma **) 67/548/AET direktifi Ek VI uyarnca reticinin kendi snflandrmas
334
(2) Metilen klorit iermeyen boya skclerle ilikili faaliyetlerde de iveren esas olarak koruma kademesi 2 (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 ve 9) uyarnca koruyucu tedbirler almaldr (bkz. Ek 1 ve 2). (3) Metilen klorit bazl boya skclere kyasla solvent bazl metilen klorit iermeyen boya skclerde, bunlarn R 10 veya R 11 ile iaretlenmi olmas halinde veya bunlarn pskrtlmeleri halinde yksek yangn ve patlama riski sz konusudur. Byle durumlarda uygulamann tamam srasnda patlayc buhar/ hava karmlarnn ortaya kabilecei veya mevcut olabilecei gz nnde bulundurulmaldr. Pskrtme srasnda patlayc sis-hava karmlar hesaba katlmaldr. Bu durumlarn hepsinde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 12 uyarnca uygun koruyucu tedbirler alnmaldr (bkz. Ek 1). 4 Metilen klorit bazl boya skclerin ikamesi (1) veren Tehlikeli Madde Ynetmelii uyarnca, metilen klorit bazl boya skclerden kaynaklanan gvenlik ve salk risklerinin giderilmi veya asgari lye indirgenmi olmasn temin etmelidir. Teknik olarak olanaklysa, iveren metilen klorit bazl boya skcleri, ilgili kullanm koullarnda alanlarn sal ve gvenlii asndan tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli olan madde, bileim veya rnlerle ikame edilmelidir. 4.1 kame maddeler (metilen klorit iermeyen boya skcler) (1) Genel olarak metilen klorit bazl boya skclerle sklebilecek tm kaplamalar iin uygun etkili metilen klorit iermeyen boya skcler de tedarik edilebilir ve dolaysyla teknik olarak kullanlabilir. Metilen klorit iermeyen boya skclerin bir listesi www.gisbau.de adresinde grlebilir. (2) Teknik etkililii bakmndan hangi ikame maddenin kullanlabilecei mnferit olaya gre iveren tarafndan aratrlmaldr. lgili incelemeler baarl olmazsa (uygun olmas beklenen ikame maddelerle en az 3 skme deneyi sonunda), ikame maddeler teknik adan uygun saylmazlar. Uygun rnlere dair bilgiler retici veya bayilerden renilebilir. Muayenenin sonucu risk deerlendirmesi iinde belgelendirilmelidir. 335

(3) Metilen klorit iermeyen boya skclerin ierik maddelerinin hepsi, aseton hari (bkz. Tablo 2), metilen klorite kyasla ok daha dk bir buhar basncna sahiptirler. Buhar basnlarnn dk olmasndan ve toksikolojik zelliklerinden dolay metilen klorit iermeyen boya skclerden iyerinde daha dk akut salk riski kaynaklanmaktadr. (4) Dimetilslfoksit veya N-metil-2-pirolidon cilt zerinden kolaylkla vcuda alnabilmekte ve bunun tesinde polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAK) gibi maddelerin ciltten emilimini kolaylatrmaktadr. Bu maddeleri ieren boya skcler kullanlmamaldr. (5) Metilen klorit bazl boya skcler iin teknik bakmdan uygun metilen klorit iermeyen ikame maddelerin kullanm TMTK 440 Tespit ykmllkleri [5] uyarnca zellikle de aksi halde gerekli olacak koruyucu tedbirler gz nnde bulundurulduunda ekonomik adan mantkldr. 4.2 kame yntemler (1) Pskrtme cihazlaryla kaplama skme yntemleri (rn. kuru, slak ve kumlama; su jeti) her zaman alternatif olarak dnlmelidir ve ak alanlarda sklkla uygun ve teknik olarak yaplabilirdir. Dikkate alnacak parametreler (basn, meme ekli, pskrtme maddesi, katk maddeleri, scaklk) byk lde ilenecek yzeyin ve de sklecek olan kaplamann trne, biimine ve malzeme zelliine bal olduundan, uygulanabilir genel neriler verilememektedir. Pskrtme ekipmanlaryla alma konusunda Meslek Birlii Kural aralarnn iletilmesi (BGR 500) (Blm 2, Madde 2.36, Sv pskrtclerle alma ile Blm 2, Madde 2.24, Pskrtme ekipmanlaryla alma (pskrtme ileri)) dokmanna gndermede bulunulur. (2) Dier mekanik kaplama skme ileri arlkl olarak zmparalama ekipmanlaryla uygulanmaktadr. Madeni ve ahap yzeyler iin artk sert metal veya elmas freze takmlaryla alan, uygunluu kantlanm makineler bulunmaktadr. zellikle ahap yzeyler iin raspa gibi alan freze kullanlabilmektedir. Ancak bu mekanik yntemler de ayn andrc pskrtme teknikleri gibi yzey zerinde madde kaybna neden olmaktadrlar. Uygulama olayna gre, patlama korumal ayrc sistemlerin kullanlmasna gerek olup olmad aratrlmaldr. 336
(3) Mekanik tabaka skmede aa kan tozlarn veya pskrtme sislerinin salk asndan riskli etkisi ilenen yzeye ve sklecek olan kaplamaya baldr. Esas olarak makine ve cihazlar, mmkn olduunca az toz veya pskrtme sisi aa kacak ekilde tercih edilmeli ve iletilmelidirler. Risk deerlendirmesi, iyeri snr deerlerine uyulamayaca sonucunu verirse, iveren uygun kiisel koruma donanmlar, zellikle de solunum koruyucu, tahsis etmelidir. Kurun veya katran ieren kaplamalarn sklmesinde TMTK 505 Kurun ve kurun ieren tehlikeli maddeler veya TMTK 551 Katran ve dier organik malzeme kaynakl piroliz rnleri dokmanlar dikkate alnmaldr. (4) Scak havayla veya baka sl ilemlerle de mnferit hallerde kaplama skme ilemi yaplabilir. Ancak bu yntemler, zellikle klor veya kurun ieren kaplama maddelerinde [2] sl paralanma rnlerinin olumas olanandan dolay ve yangn tehlikesinden dolay, yalnz baka alternatifler olanakl olmadnda kullanlmaldrlar. (5) Pskrtme ekipmanlarnn kullanm, teknik adan uygunsa, ncelikle cephelerdeki kaplama skme ilerinde genelde ekonomik olarak daha mantkldr. Dier mekanik kaplama skme yntemleri de ekonomik adan mantkl olabilir. 5 Kullanm kstlamalar (1) kame maddelerin (bkz. madde 4.1) ve ikame yntemlerin (bkz. madde 4.2) ilke olarak hazr bulunmas ve karlatrlabilir etkide olmasndan dolay metilen klorit bazl boya skcler esas olarak kullanlmamaldrlar. veren bundan farkl bir uygulama yoluna giderse, baka tedbirlerle en azndan karlatrlabilir dzeyde alanlarn i gvenliini ve saln salamak zorundadr. (2) Tahri etme riskinden dolay tahri edici olarak iaretlenmi olan kostik boya skcler pskrtme yntemiyle uygulanmamaldrlar. (3) Olas ikame uygulamalarndan (metilen klorit bazl boya skcler yerine ikame maddeler veya ikame yntemler kullanlmas) kanld ve de ikame yerine alnm olan koruyucu tedbirleri iveren risk deerlendirmesi dokmantasyonunda gerekeleriyle belirtmeli ve belgelendirmelidir. 337

Kaynaka [1] BUA Maddeler Raporu No. 6 Metilen Klorit. VCH Verlagsgesellschaft, 69469 Weinheim [2] Rhl, R. ve Kluger, N.: Yap Kimyasallar kitab Blm IV-8 Kaplama Skme leri. Ecomed-Verlagsgesellschaft, Landsberg, 9. lave Bask, 10/98 [3] Rhl, R., Hber, D., Bredendiek-Kmper, S.: European measurements confirm high exposure during paint stripping. GefahrstoffeReinhaltung der Luft 64 (2004) Nr. 11/12, 467-470 [4] Metilen klorit bazl boya skclerin kullanm maruz kalma tarifi. Yap Kimyasallar elkitab, ecomed verlag, Landsberg, 32. Say, 09/04 [5] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) 440: yerinde Tehlikeli Maddelerden Kaynaklanan Risklerin Saptanmas ve Deerlendirilmesi: Tehlikelerin saptanmas ve ikame madde incelemesi yntemleri [6] Effectiveness of vapor retardants in reducing risks to human health from paint strippers containing dichloromethane. Scientific committee on Health and environment risks (SCHER), European Commission, 18 Mart 2005 [7] Solunum cihazlarnn kullanm hakknda kurallar (BGR 190, eski tanm ZH 1/701), Carl Heymanns Verlag [8] Kimya Sanayi Birlii: Metilen klorit bazl boya skclerle gvenli alma. VCI Bror, 2000 [9] European Commission, Brussels, Effectiveness of vapor retardants in reducing risks to human health from paint strippers containing dichloromethane, Final Report, April 01, 2004, ETVAREAD [10] ATV alma Formu A 115 Atk sularn kamu atk su sistemine verilmesi hakknda aklamalar. Kamu atk su kaynaklar alma grubu, Hennef 1994 [11] ATV-DVWK Bror 370 Cephe kaplama skme ve temizleme ilerinden kaynaklanan atk sular ve atklar. Alman Su leri Birlii, Atk Su ve Atklar, Eyll 2001 Ekler: Ek 1 Esnaf ve zanaatkarlarda boya skclerin kullanmnda teknik, rgtsel ve kiisel koruma donanmlar Ek 2 Metilen klorit iermeyen boya skclerin kullanmnda ek kiisel koruma donanmlar Ek 3 Metilen klorit bazl boya skclerin kullanmnda ek kiisel koruma donanmlar 338
TMTK 612 Ek 1 Esnaf ve zanaatkarlarda boya skclerin kullanmnda teknik, rgtsel ve kiisel koruma donanmlar (1) Koruyucu tedbirlerin ncelik srasna dikkat edilmelidir: 1. kame 2. Teknik ve rgtsel tedbirler 3. Kiisel koruma donanmlar (2) Koruyucu tedbirler boya skcnn gvenlik bilgi formunda bulunmaktadrlar. Metilen klorit iermeyen boya skclerle ilgili faaliyetlerde alnacak teknik, rgtsel ve kiisel tedbirlerin ayrntlar Yap Sektr Meslek Birliinin tehlikeli maddeler yazlm WINGISde veya www.gisbau.de adresinde grlebilir. (3) yerindeki havada yksek solvent younluu olmasndan kanlamyorsa, kapal mekanlarda zellikle de geni yzeyli almalarda iyi bir havalandrma, yerel koullardan dolay baka trl mmkn deilse, teknik havalandrma yoluyla havalandrma salanmaldr. Kapal mekanlar ve kaplar iindeki boya skme ilemlerinde ayrca Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek III No. 1 ve 3 ile TMTK 507 Kapal mekanlar ve kaplar iinde yzey ileme dzenlemeleri dikkate alnmaldr. (4) Boya skme ilerinin yapld i sahalar dier sahalardan belirgin ekilde ayrlmal ve yalnzca boya skme ilerini yapacak olan alanlarn bu blgeye girmesine izin verilmelidir. Yasak iaretleriyle yetkisiz kiilerin girii yasaklanmaldr. BGV A8e gndermede bulunulur. (5) veren teknik koruyucu tedbirlerin ilerliini ve etkililiini dzenli olarak kontrol etmeli ve kiisel koruma donanmlarnn kullanlmasn ve rgtsel tedbirlere uyulmasn temin etmelidir. (6) Zanaatkarlktaki sabit olmayan iyerlerinde, rn. antiyelerde, teknik veya rgtsel tedbirler alanlarn korunmas iin sklkla tek bana yeterli olmamaktadrlar. Bundan dolay ek bireysel koruyucu tedbirler gerekli olmaktadr. Bundan dolay TMTK 612 Ek 2 ve 3de boya skclerle ilikili faaliyetlerde 339

en nemli kiisel koruma donanmlar belirtilmitir. Ancak iveren, rn. daha az tehlikeli boya skcler gibi teknik veya rgtsel tedbirlerin uygulanabilir olmas halinde, rn. ortam havasndan bamsz solunum cihazlar (tecrit edici cihazlar) kullanlmas gibi ar kiisel koruma donanm daimi bir tedbir olmamasna dikkat etmelidir. Filtreli solunum cihazlar ile AX filtreli solunum maskeleri metilen klorit bazl boya skclerle yaplan skme ileri iin uygun deildirler. Solunum cihazlarnn kullanmna dair kurallar (BGR 190) [7] uyarnca olan kullanm sresi kstlamalarna gndermede bulunulur. (7) veren alanlarna yeterli sayda koruyucu eldiven ve solunum aleti tahsis etmelidir. (8) Metilen kloritin sl paralanmas tehlikesi veya solvent bazl boya skclerin yanma tehlikesi bu trden boya skme faaliyetlerinde rezistansl stclarn ve kzltesi stclarn alma sahasndan karlmasn gerektirmektedir. Bundan dolay solvent buharnn ieri szma olasl olan yerlerde sigara imek, alev ve kvlcm oluturmak veya scak yzeyler bulundurmak yasaktr. Bu yasak yerinde gvenlik ve sala ynelik iaretler kaza nleme ynetmelii (BGV A8) uyarnca P02 yasak levhas ile dikkat ekilmelidir. (9) Boya skclerden aa kan solvent buharlar havadan olduka ardrlar. Solvent buharlarnn kelmesinden dolay rnein merdiven boluklarndaki boya skme ilerinin aadan yukarya doru yaplmas gerekmektedir. (10) veren boya skme ilerinde ilgili evre mevzuatn dikkate almaldr. Aa kan atk sular ve boya artklar belediyelerin kanalizasyona verme deerlerine (atk su ynetmelikleri) uygun olarak toplanmal ve n ilemden geirilmelidir. Buna ilikin ayrntl bilgiler ATV alma Formu A 115 (Atk sularn kamu atk su sistemine verilmesi hakknda aklamalar) [10] ve ATV Bror M 370 (Cephe temizliinden kaynaklanan atk sular ve atklar) [11] dokmannda bulunmaktadr. Filtrelenen amur ve boya artklar genelde zel atk olarak bertaraf edilmelidir. (11) antiyelerde mutat olan ak ve geni yzeyli uygulamalarda henz 690 mg/m metil klorit younluunda dahi insanlarda 340
kiilik deiimleri (neurobehavioral changes in Human) [6] gzlendii gz nnde bulundurulmaldr. Bu zellikle de solunum orannn yksek olmasndan dolay metilen klorit maruziyetine kar daha duyarl olan ocuklar iin geerlidir. Ayrca metilen kloritin younluu yer seviyesinde, yetikinlerin solunum yollarnn bulunduu dzeydekinden daha yksektir [6]. Dolaysyla antiyelerde dier i kollarnda alanlara ynelik bir risk de sz konusudur. Bundan dolay metilen klorit bazl boya skclerde antiye haricindeki kiilerin riske atlmamasna zellikle dikkat edilmelidir. (12) Boya skcler iindeki kaynama noktas yksek organik bileenler kullanm halinde bunlarn przl zemin zerinde uygulanmasnda mekan havas iine karmalar byk lde geciktirilebilir ve dolaysyla, rn. konutlarda sakinlerin uzun sreli maruz kalmas sz konusu olabilir. Bu trden boya skcler kullanldnda bu durumun risk deerlendirmesine alnmas gerekir.
341

TMTK 612 Ek 2 Metilen klorit iermeyen boya skclerin kullanmnda ek kiisel koruma donanmlar (1) Alkali boya skcler (kostik boya skcler) (Xi veya C ile iaretli olanlar) Gzlerin korunmas Srama tehlikesinde: Ellerin korunmas: Yz maskesi ve koruyucu gzlk Lateks, polikloropen, nitril veya btil kauuktan mamul koruyucu eldiven; somut eldiven markalar WINGIS*)de verilmitir. Koruyucu eldivenlerin kullanmnda pamuklu i eldiven kullanlmas nerilir. Cilt korumas: Solunum koruma Pskrtme ynteminde: P2 veya FFP2 partikl filtresi (beyaz); elle uygulamada solunum koruma gerekli deildir Cilt koruyucu merhem
Vcut koruma Pskrtme ynteminde: Sv geirimsiz kimyasal koruyucu giysi (Tip 3)
Tahri etme riskinin byk olmasndan dolay tahri edici olarak iaretlenmi olan kostik boya skcler pskrtme yntemiyle uygulanmamaldrlar. (2) Solvent bazl boya skcler (iaretsiz veya Xi veya Xn ile iaretli olanlar) Gzlerin korunmas Srama tehlikesinde: Koruyucu gzlk
* Yap Sektr Meslek Birlii tehlikeli madde yazlm WINGIS; www.gisbau.de
342
Ellerin korunmas:
Btil kauuktan mamul koruyucu eldivenler; somut eldiven markalar WINGISde verilmitir Koruyucu eldivenlerin kullanmnda pamuklu i eldiven kullanlmas nerilir.
Solunum koruma:
Eer risk deerlendirmesi uyarnca gerekliyse iyerindeki havadaki younlua gre A1 (1000 ppme kadar) veya A2 (5000 ppme kadar) (kahverengi) gaz filtresi Pskrtme ynteminde gaz filtresi yerine uygun kombine filtreler, yani A1-P2 veya A2-P2 kullanlmaldr
Vcut koruma Pskrtme ynteminde: Sv geirimsiz kimyasal koruyucu giysi (Tip 3)
343

TMTK 612 Ek 3 Metilen klorit bazl boya skclerin kullanmnda ek kiisel koruma donanmlar [8] Gzlerin korunmas Srama tehlikesinde: Ellerin korunmas: Koruyucu gzlk Flor kauuktan mamul koruyucu eldivenler (Viton), azami giyme sresi 150 dakika Koruyucu eldivenlerin kullanmnda pamuklu i eldiven kullanlmas nerilir. Solunum koruma: Ortam havasndan bamsz solunum cihazlar (rn. temiz hava cihaz veya basnl cihaz) kullanlmaldr. Filtre cihazlar ve de AX filtreli solunum maskeleri esas olarak uygun deildir. Sv geirimsiz kimyasal koruyucu giysi (Tip 3)
Vcut koruma Pskrtme ynteminde:
344
TMTK 614 - Kanserojen Aromatik Aminlere Blnebilecek Olan Azo Boyalar in Kullanm Kstlamalar
(Aklama: TMTK 614 dokmannn yeni basksnda balca hususlar unlardr: htiya Maddeleri Ynetmelii yasaklarnn benimsenmesi (madde 3 paragraf 3 ve madde 4 paragraf 1) Anlan aminlerin alternatif adlar ile TMTK 905 ve 67/548/AET direktifi Ek I uyarnca snflandrmalar eklenmitir (Ek 1) Kullanm yasaklarna ikame maddelerin kullanmnn uygunluu hakkndaki ifadenin eklenmesi (madde 4).)
Bask: Mart 2001 Kanserojen Aromatik Aminlere Blnebilecek Olan Azo Boyalar in Kullanm Kstlamalar
TMTK 614
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde (BArbBl.) ilan edilmektedirler. Bu TMTK dokman kanserojen aromatik aminlere blnebilecek olan azo boyalar iin kullanm kstlamalar ve gerekelendirilmi istisna dzenlemeleri iermektedir. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin uygulama alanlar ile genel geerli kavram tanmlar bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 2 ve 3e gnderme yaplr. 345

indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar ve madde karakteristii 3 Kullanm 4 Kullanm yasaklar 5 kame maddeler 6 Madeni yalarda markr olarak kullanlan azo boyalarn kullanm iin zel tedbirler 1 Uygulama alan (1) Bu dokman aadaki kanserojen aminlere blnebilecek olan azo boyalarnn kullanmn snrlandrmaktadr: CAS No. Bifenil-4-ilamin Benzidin 4-Klor-o-toluidin 2-Naftilamin 4-o-Tolilazo-o-toluidin 2-Amino-4-nitro tolol 4-Klor anilin 2,4-Diaminoanizol 4,4-Diaminodifenilmetan 3-3-Diklorbenzidin 3-3-Dimetoksibenzidin 4,4-Bi-o-toluidin 4,4-Metilendi-o-toluidin p-Kresidin 2,2-Diklor-4,4-metilendianilin 4,4-Oksidianilin 346 92-67-1 92-87-5 95-69-2 91-59-8 97-56-3 99-55-8 106-47-8 615-05-4 101-77-9 91-94-1 119-90-4 119-93-7 838-88-0 120-71-8 101-14-4 101-80-4 EG/EINECS No. 202-177-1 202-199-1 202-441-6 202-080-4 202-591-2 202-765-8 203-401-0 210-406-1 202-974-4 202-109-0 204-335-4 204-358-0 212-658-8 204-419-1 202-918-9 202-977-0
4,4-Tiodianilin o-Toluidin 4-Metil-m-fenilendiamin 2,4,5-Trimetilanilin 4-Amino azo benzol 2-Metoksianilin 4-Amino-3-flor fenor* 6-Amino-2-etoksi naftalin*
139-65-1 95-53-4 95-80-7 137-17-7 60-09-3 90-04-0 399-95-1 -
205-370-9 202-429-0 202-453-1 205-282-0 200-453-6 201-963-1 -
(2) Anlan aminlerin alternatif adlar ile TMTK 905 ve 67/548/AET direktifi Ek I uyarnca kanserojen olarak snflandrmalar Ek 1de verilmitir. (3) Sz konusu azo boyalarn bir listesi VCI, Fachausschuss Farbstoffe und organische Pigmente, Postfach 111943, 60054 Frankfurt (VCInin Boyalar ve Organik Pigmentler htisas Kurulu) adresinden talep edilebilir ve internet zerinden eriilebilir (www.vci.de adresinde Chemikalienmanagement bal altnda Chemikaliensicherheit). 2 Kavramlar ve madde karakteristii (1) Bu TMTK anlamndaki azo boyalar, bir veya daha fazla azo grubunun (-N=N-) redktif paralanmas yoluyla madde 1 altnda anlan kanserojen aminleri oluturabilen, uygulama ortam iinde znebilen boyalardr. (2) Azo boyalar, diazotizasyona uram arilaminlerin uygun balant bileenleriyle balanmas sonucunda oluurlar. Azo gruplamasnn rn. kimyasal indirgeyiciler, barsak bakterileri, karacier veya ekstra hepatik dokularn azo redktazlar ile redktif paralanmasyla madde 1 altnda anlan kanserojen aromatik aminler yeniden serbest kalabilirler. (3) Redktif paralanma olana, madde 1 altnda anlan kanserojen aromatik aminlerden birini serbest brakabilen azo boyala* Bu amine blnebilir olan azo boyalar bilinmemektedir. Analitik kantlamadan feragat edilebilir.
347

rn kanserojen potansiyele sahip olduklar ynnde phe edilmesine gereke salamaktadr. Bu boya snfnn baz yelerinin hayvan deneylerinde gzlenen kanserojen etkileri bu arilaminlerin serbest kalma olanana ve bunu takip eden metabolik aktivasyona dayandrlmaktadr. (4) Azo boyalarn vcuda alnmas ve resorbe edilmesi halinde risk olanakldr. Bu boyalarn insan bedenine alnmas, toz ve aerosollerinin solunmas ve yutulmas ve de cilt temasyla olanakldr. Cilt zerinden maruz kalma riskine zellikle azo boyalarn redktif paralanmaya uradklar ve bu srada eitli kapsamlarda kanserojen aromatik aminlerin ortaya kabilecei, rn. boyama, bask, hatal baskdan sonra boya sklmesi, boyama aparatlarnn veya hazrlama kaplarnn temizlenmesi (kr. madde 2 paragraf 2) gibi ilerde dikkat edilmelidir. 3 Kanserojen aromatik aminlere blnebilecek olan azo boyalarn kullanm (1) Kanserojen aromatik aminlere blnebilen azo boyalar, sentetik ve doal tekstil lifleri, deri, kat, madeni ya ve vaks gibi eitli maddelerin boyanmas iin uygundurlar. (2) TMKnin bilgisi dahilinde, Almanya Federal Cumhuriyetinde kanserojen o-toluidine blnebilecek olan azo boyalar halen yalnz bir kullanm alan iin retilmekte veya bunlara teknik adan gereksinim duyulmaktadr: Madeni Yalar Vergi Yasas uyarnca Federal Maliye Bakanlnn ynetmelii ve artnamesine gre madeni yalarda markr olarak. Bu amala iki bileenden (CAS No. 56358-09-9 ve 57712-94-4) oluan bir akkan boya gereklidir veya retilir. Ayrca ihra edilmek zere yine madeni ya markr olarak redktif paralanmas srasnda o-toluidin aa kabilen, renk indeksi tanm C.I. Solvent Red 215 (CAS No. 85203-90-3) olan bir boya retilmektedir. Anlan bu akkan boya (CAS No. 56358-09-9) ayn kullanm amac iin Almanya Federal Cumhuriyetine ithal edilmektedir. Bunun tesinde, TMKnin bilgisi dahilinde komu AT yesi lkelerden yrrlkte yerel mevzuat uyarnca kanserojen aromatik aminlere blnebilen azo boyalarla renklendirilmi olan madeni yalar ithal edilmektedir. Bu boylar aadaki gibi karakterize edilebilir: 348
C.l. Generic Name Solvent Red 24 Solvent Red 164 Solvent Red 215
CAS Reg. Nr. 85-83-6 92257-31-3 85203-90-3
Olas paralanma rn o-Toluidin o-Toluidin o-Toluidin
(3) Kanserojen aromatik aminlere blnebilen azo boyalar, boya veya boya preparatlar ya da renklendirilmi mamuller eklinde ithal edilmektedirler. Bu mamuller htiya Maddeleri Ynetmelii anlamnda bir ihtiya maddesi olmad srece, bu ynetmelikte dzenlenen ithalat ve pazarlama yasaklar dikkate alnmaldr. 4 Kullanm yasaklar (1) htiya Maddeleri Ynetmelii, ynetmelikte Ek 1 No. 17 altnda belirtilen ihtiya maddelerinin ticari retimi ve ilenmesinde ynetmelikte anlan belirli azo boyalarn kullanlmasnn yasak olduuna hkmetmektedir. (2) Bunun tesinde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Paragraf 2 ve Madde 36 Paragraf 2 artlarnn yerine getirilmesi iin bu TMTK madde 2 paragraf 1 anlamndaki azo boyalarn ve onlarn preparatlarnn bu boyalarla veya onlarn preparatlaryla boyanm olan ara ve bitmi rnlerinin kullanlmas yasaktr. Bu yasak htiya Maddeleri Ynetmelii kapsamnda olmayan boyanm mamuller iin de geerlidir. (3) Bu yasak, vergi muafiyetine tabi madeni yalarda kullanlmalar kaydyla, madde 3 paragraf 2 altnda anlan azo boyalar iin geerli deildir (gerekesi iin bkz. TMTK 614 Ek 2). 5 kame maddeler (1) Madde 4 paragraf 3 altnda anlan boyalar ve kullanm alanlar istisna olmak zere, sentetik ve doal tekstil lifleri, deri, kat ve vaks gibi en eitli maddelerin boyanmas iin kanserojen aromatik aminlere blnebilen azo boyalar yerine kullanlacak ikame maddeler TMKnin bilgisi dahilinde yeterli sayda mevcutturlar. 349

(2) Federal Gvenlii ve Sal Kurumu, ruhsatlandrma sreci iinde tehlikeli zellikleri grlmemi olan, snflandrlmas veya iaretlenmesi gereken ve ayrca kayg yaratacak toksin etkiye ilikin her hangi bir dayanak arz etmeyen maddeler yeni maddeler hakknda kullanclar uyarmaktadr. Buna ilikin bir yayn Federal Gvenlii ve Sal Kurumunun 3/1998 sayl resmi tebliinde (internet: http://www.baua.de) yaplmtr. (3) Paragraf 1 ve 2 uyarnca olan ikame maddelerin kullanm TMTK 440 yerinde tehlikeli maddelerden kaynaklanan risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi: Usul (-aratrma ykmllkleri-) ekonomik olarak makul ve dolaysyla uygulanabilirdir. 6 Madde 3 Paragraf 2 uyarnca madeni yalarda markr olarak kullanlan azo boyalarn kullanm iin zel tedbirler Azo boyalar yalnz tozamayan ekilde satlmal ve uygulanmaldrlar. Koruyucu tedbir olarak, ciltle temasndan kanmak iin tercihen uygun koruyucu eldiven giyilmesi sz konusudur. Koruyucu eldivenlerin uygunluu hakknda bilgiler gvenlik bilgi formundan renilebilir veya tedarikiden/reticiden sorulmaldr. Ekler Ek 1: Madde 1 paragraf 1 altndaki aminler iin alternatif tanmlar Ek 2: Madeni yalar iin markr boyalar
350
TMTK 614 Ek 1
TMTK 614 madde 1 paragraf 1 altndaki aminler iin alternatif tanmlar

CAS No. 92-67-1 612-072-00-6 202-177-1 ndeks No. EG No. Alternatif tanmlar / yaygn adlar TMTK 905 67/548/AET Care. Cat. 1 R45
No.
Ad (67/548/AET direktifi Ek I uyarnca)
Bifenil-4-ilamin 4-Aminobifenil; p-Bifenilenamin; p-Fenilanilin; (1,1-Bifenil)-4-amin; p-Ksenilamin;
4-Aminodifenil p-Aminodifenil 92-87-5 612-042-00-2 202-199-1
Benzidin
Care. Cat. 1 R45
351
95-69-2 202-441-6 91-59-8 612-022-00-3 202-080-4 97-56-3 611-006-00-3 202-591-2
1,1-Bifenil-4,4-diamin; 4,4-Diaminobifenil; p-Diaminobifenil; 4,4-Difenilendiamin; 4,4-Bisanilin; C.I. Azoic Diazo Component 112 Care. Cat. 1
4-Klor-o-toluidin
4-Klor-2-toluidin p-Klor-o-toluidin
4-Klor-2-metil anilin; 2-Amino-5-klor tolol; 3-Klor-6-amin tolol; 5-Klor-2-amin tolol; 2-Metil-4-klor anilin; 4-Klor-2-metil benzol amin
2-Naftilamin
o-Naftilamin
-Naftilamin; 2-Amino naftalin; 2-Naftalen amin
Care. Cat. 1 R45 Care. Cat. 2 R45
4-o-Tolilazo-o-toluidin
o-Amino azo tolol
2,3-Dimetil-4-amino azo benzol; 2-2-Amino azo tolol; Metil-4-((2-metil fenil) azo) benzolamin; Oil Yellow 021
No. 99-55-8 202-765-8 Care. Cat. 3
CAS No.
ndeks No.
EG No.
Alternatif tanmlar / yaygn adlar 67/548/AET
TMTK 905
Ad (67/548/AET direktifi Ek I uyarnca) 2-Amino-4-nitro tolol
p-Amino-p-nitro tolol
4-Kloranilin 106-47-8 612-637-00-9 203-401-0
p-Kloranilin 615-05-4 210-406-1
5-Nitro-2-toluidin; 5-Nitro-o-toluidin; 2-Metil-5-nitro anilin; 2-Metil-5-nitro benzolamin; 1-Amino-2-metil-5-nitro benzol; C.I. Azoic Diazo Component 012 4-Amino klor benzol; 4-Klor benzolamin; 4-Klor fenilamin; 1-Amino-4-klor benzol;
Care. Cat. 2 R45
2,4-Diaminoanizol
352
612-051-00-1 202-974-4 91-94-1 612-068-00-4 202-109-0
4,4-Diaminodifenilmetan 101-77-9
p,p-Diaminodifenilmetan
10
3,3-Diklorbenzidin
o,o-Diklorbenzidin
m-Diaminoanizol Care. 1,3-Diamino-4-metoksibenzol; Cat. 2 4-Metoksi-m-fenilendiamin; 4-Metoksi-1,3-benzol daimin; 3-Amino-4-metoksi anilin; 2-Amino-4-anisidin; 4-Amino-o-anisidin; C.I. Oxidation Base 012 4,4-Metilendianilin; Care. Cat. 2 p,p-Metilendianilin; R45 4-(4-Amino benzil) anilin; 4,4-Methilenbisbenzolamin; 4,4-Diaminodifenilmetan; Bis-(4-Aminofenil) methan; MDA 3,3-Diklorobifenil-4,4-ilenediamin; Care. Cat. 2 Diklorbenzidin [belirgin deil] R45 3,3-Diklor-4,4-diaminobifenil; 4,4-Diamino-3,3-diklor bifenil; 3,3-Diklor-(1,1-bifenil)-4,4-diamin
No. 119-90-4 612-036-00-X 204-355-4 o-Dianisidin; Dianisidin [belirgin deil]; 4,4-Bis-o-anisidin; 3,3-Dimetoksi-4,4-diaminobifenil; 4,4-Diamino-3,3-dimetoksibifenil; C.I. Disperse Black 006
Ad (67/548/AET direktifi Ek I uyarnca) CAS No. ndeks No. EG No. Alternatif tanmlar / yaygn adlar TMTK 905
67/548/AET Care. Cat. 2 R45
11
3,3-Dimetoksibenzidin
12
4,4-Bi-o-toluidin 119-93-7 612-041-00-7 204-358-0

Care. Cat. 2 R45
3,3-Dimetilbenzidin
o-Tolidin; 3,3-Tolidin; 3,3-Dimetil-4,4-diaminobifenil; 4,4-Diamino-3,3-dimetilbifenil; 3,3-Dimetil-(1,1-bifenil)-4,4-diamin; C.I. Azoic Diazo Component 113 2,2-Dimetil-4,4-metilendianilin; 4,4-Metilen-bis(o-toluidin)
353
612-085-00-7 212-658-8 120-71-8 204-419-1 101-14-4 612-078-00-9 202-918-9
13
4,4-Metilen-di-o-toluidin 838-88-0
3,3-Dimetil-4,4diaminodifenil metan;
Care. Cat. 2 R45
14
p-Kresidin
1-Amino-2-metoksi-5-metil benzol; 2-Metoksi-5-metilanilin; 3-Amino-p-kresol metil eter; 3-Amino-4-metoksi tolol; 4-Metil-2-amino anisol; 5-Metil-o-anisidin
Tehlikeli Madde Ynetmelii
15
2,2-Diklor-4,4metilendianilin
Care. Cat. 2 R45
4,4-Metilen-bis(klor lin)
ani-
Bis(3-klor-4-aminofenil) metan; Bis(4-amino-3-klorfenil) methan; Metilen-bis(3-kloro-4-aminobenzol);; 3,3-Diklor-4,4-diaminodifenil metan; 4,4-Metilen-bis(2-klor anilin)
No. 101-80-4 202-977-0 Care. Cat. 2
Ad (67/548/AET direktifi Ek I uyarnca) CAS No. ndeks No. EG No. Alternatif tanmlar / yaygn adlar 67/548/AET TMTK 905
16
4,4-Oksidianilin 4,4-Diaminodifenileter; 4,4-Diaminodifeniloksit; Bis-(4-Aminofenil) eter; Oksibis(4-amino benzol) Care. Cat. 2
p,p-Oksidianilin; 139-65-1 205-370-9
17
4,4-Tiodianilin Tiodianilin [belirgin deil]; Bis-(4-aminofenil) slfit; 4,4-Diaminofenilslfit
p,p-Tiodianilin; 95-53-4 612-091-00-X 202-429-0
18
o-Toluidin
Care. Cat. 2 R45
354
95-80-7 612-099-00-3 202-453-1 137-17-7 60-09-3 611-008-00-4 200-453-6 205-282-0 4-Benzol azo anilin; p-Aminodifenilimid; 4-(Fenil azo) benzol amin; 4-(Fenil azo) anilin; C.I. Solvent Yellow 001; Anilin sars
19
4-Metil-m-fenilendiamin
m-Tolilendiamin
Care. Cat. 2 R45
20
2,4,5-Trimetilanilin
o-Metilanilin; 2-Metilanilin; o-Tolilamin; 1-Amino-2-metil benzol; o-Amino tolol; 2-Metil benzolamin m-Tolilendiamin; 2,4-Tolilendiamin; 2,4-Diaminotolol; 2,4-TDA; 1,3-Diamino-4-metilbenzol; 2,4-Diamino-1-metilbenzol; Tolamin-2,4; C.I. Oxidation Base 035 Psdo kumidin
Care. Cat. 2 Care. Cat. 2 R45
21
4-Amino azo benzol
p-Amino azo benzol
No. 90-04-0 612-035-00-4 201-963-1
Ad (67/548/AET direktifi Ek I uyarnca) CAS No. ndeks No. EG No. Alternatif tanmlar / yaygn adlar TMTK 905
67/548/AET Care. Cat. 2 R45
22
2-Metoksianilin 2-Anisidin; 2-Metoksi benzamin; o-Metoksi fenil amin; o-Amino anisol; 2-Amino anisol; Ortosin; 1-Amino-2-metoksi benzol; 2-Metoksi-1-amino benzol; 2-Aminofenol-metil eter 2-Flor-4-hidroksi anilin 2-Etoksi-6-amino naftalin
o-Anisidin
23
4-Amino-3-flor fenol(1) 399-95-1 604-028-00-X 402-230-0
Care. Cat. 2 R45 Tehlikeli Madde Ynetmelii
24
355
6-Amino-2-etoksi naftalin(1)
(1) Bu amine blnebilir olan azo boyalar bilinmemektedir. Analitik kantlamadan feragat edilebilir.

TMTK Ek 2 Madeni yalar iin markr boyalar (1) Madeni yalar yasas 1964 tarihli ilk eklinde vergi muafiyetlerine tabi madeni yalarda markr olarak 4-amino-azobenzol 2-etilamino naftalin (C.I. adlandrmas uyarnca: Solvent Red 19) kullanlmasn ngrmekteydi. (2) Solvent Red 19 bir toz boyadr. lenmesi, toz boyarln kullanmnda ortaya kan bilindik dezavantajlar beraberinde getirmektedir, rn.: - retim ve ileme srasnda maruz kalma tehlikesi - Paket retimi iin yksek miktarda solvent tketimi - Nakil hacminin byk olmas - Zaman kaybettirici zeltme ilemleri - Tam gereklemeyen zme ileminden dolay kalntlarn olumas - rnlere esas olarak gereksinim duyulan k aylarnda retilen n zeltilerin veya paketlerin souktaki kararllnn yetersiz olmasndan dolay kalntlarn olumas. (3) Modifiye boyalara izin verilmesiyle beraber 1977 tarihli Madeni Yalar Vergi Yasas gncel teknik ve snai hijyen gereklerine uygun hale getirilmitir. O zamandan beri akkan boyalar kullanlmakta ve ilenmektedir. (4) Bu boyalar, boya molekl iine daha uzun, ksmen dallanm alifatik artklar katlm olmasyla Solvent Red 19dan ayrlmaktadrlar. Kimyasal yaplarndan dolay inceltilmemi halde (viskoz) yadrlar ve hidrokarbonlar iinde mkemmel znme zelliine sahiptirler. Bu bakmdan sorunsuzca bir akkan forml iinde retilebilirler ve ilenebilirler. (5) Bu yeni geliimin hem retiminde hem de uygulanmasnda toz haldeki Solvent Red 19a gre maruz kalma riski byk lde azaltlabilinmitir. (6) Akkan boyalar toz boyalara kyasla aadaki teknolojik avantajlara sahiptirler: 356
- Yksek boyama gc (bu sayede daha az tketim miktar) - En kk hacimlerde dahi karmaz ekilde tehis edilebilir olmas (nk karakteristik absorpsiyon spektrumu vardr) - Adsorpsiyon rnleriyle veya baka fiziksel ayrma yntemleriyle ayrlmas zordur - Paket tabir edilen ve markr boyann yan sra ek bir renksiz markr ieren kullanl dozaj karmlarnn dier bileenleriyle uyumludur - Madeni yalarn dier tm bileenlerine kar iyi bir kararllk sergiler (yan bileenler, katk maddeleri, korozyon nleyiciler, su) - Toz ortaya kmadndan ve akkan boyalar pompalanabilir ve dolaysyla kapal sistemler iinde ilenebilir olduundan, maruz kalma riski dktr - n zdrme gerekli olmadndan, kolay ve gvenli ekilde ilenebilir - Akkan boyalar artk brakmadndan ileyen ve uygulayan iin gvenlidir. Bu sayede rn. memelerin, tesisatn vs. tkanmas neredeyse hi mmkn deildir - Akkan boyalarn souktaki yksek kararll (-18Cye kadar) ileyen iin yksek konsantrasyonda paket retme olana salar. Bu sayede nakliye hacmi byk lde azaltlabilir - Solvent tketimi azalr (paket rafineride fuel-oil ile kartrlr)
357
TMTK 615 - Kullanmlar Srasnda N-Nitrozaminler Ortaya kabilecek Olan Korozyon nleyiciler in Kullanm Kstlamalar
Bask: Mays 2007 Kullanmlar Srasnda N-Nitrozaminler Ortaya kabilecek Olan Korozyon nleyiciler in Kullanm Kstlamalar
TMTK 615
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl (BMAS) tarafndan Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesinde (GMBl.) ilan edilmektedirler.
indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar ve aklamalar 3 Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi 4 Korozyon nleyiciler iin kullanm kstlamalar, ikame maddeler 5 Korozyon nleyicilerin kullanm srasnda denetleme nlemleri Ek
358
1 Uygulama alan (1) Bu TMTK, metal nesnelerin geici olarak korunmasna yarayan (bkz. ayrca DIN EN ISO 8044 [1]) suyla kartrlabilir, suyla kartrlm ve suyla kartrlamayan korozyon nleyiciler, uucu korozyon inhibitrleri (buhar faz korozyon inhibitrleri, volatile corrosion inhibitors, VCI) ve korozyon nleyici yalar ve vakslar iin geerlidir. Bu TMTK anlamndaki korozyon nleyicilere, uucu korozyon inhibitrlerini serbest brakan (rn. VCI folyolar, VCI katlar, VCI ambalajlar ve VCI yalar) veya zerinde korozyon nleyici bulunan malzemeler de dahildir. (2) Bu TMTK, paragraf 1 uyarnca olan korozyon nleyicileri reten veya kullanan veya zerinde korozyon nleyici bulunan metalleri ileyen iletmelerin iverenlerine yneliktir. Bunun tesinde bu TMTK bu trden korozyon nleyicileri reten, ithal eden ve dolama sokan kiilere de ynelik olup, bu kiilerden bilhassa - yalnz bu TMTK artlarn salayan rnleri piyasaya srmekle, - bu TMTK tarafndan istenen bilgileri gvenlik bilgi formlarna yazmakla ykml olanlar ilgilendirmektedir. (3) TMTK 615, tarif edilen zel konu bakmndan TMTK 552yi [2] tamamlamaktadr. (4) TMTK 615 metal nesnelerin geici korunmasna yarayan korozyon nleyicilerin bileimi, retimi ve uygulamalar hakknda gvenlik teknii konusunda uyarlar vermektedir. Bu TMTK dokmannn uygulanmas, Tehlikeli Madde Ynetmeliinde [3] ngrlm olan minimize etme artyla (bkz. zellikle Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 8 Paragraf 2 ve Madde 11) uyumlu olarak bu korozyon nleyicilerin kullanm srasndaki N-nitrozamin olumas ve bununla beraber korozyon nleyicilerle ilgili faaliyetler yrten alanlarn maruz kalmas riskini byk lde dlamay amalamaktadr. (5) N-nitrozaminler belirli koullar altnda korozyon nleyicilerin retimi srasnda ve korozyon nleyicilerin uygulanmas srasnda oluabilirler [4, 5]. 359

(6) Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminlerin olumas riskini azaltmak amacyla belirli korozyon nleyiciler iin kullanm kstlamalar getirilmekte veya bunlarn retimi ve kullanm hakknda koruyucu nlemler ve denetim nlemleri ngrlmektedir. (7) N-nitrozaminler konu btnnn genel hususlar bakmndan ve halihazrda mevcut olan genel, yani korozyon nleyiciler tesindeki alanlardaki dzenlemeler ve hkmler bakmndan TMTK 552 dokmann gndermede bulunulur. 2 Kavramlar ve aklamalar (1) Korozyon nleyiciler birok alanda (rn. sanayi, zanaat, hizmet) metal yzeylerde korozyonun nlenmesi iin, hem i malzemesi, tat paralar, saclar, eritler ve dier paralar gibi metal n malzemelerin ve metal mamullerin hem de tesislerin (depolama tanklar, tesisatlar, devridaim tesisatlar vb.) korunmas iin kullanlmaktadrlar. Bunlarn balca uygulama ekilleri yledir: - Daldrma, pskrtme, srme veya ekme yoluyla uygulanan akkanlar, - Yalar ve vakslar, - Uucu korozyon inhibitrleri (rn. VCI malzemeleri ve VCI yalarnn bir bileeni olarak). Esas olarak aadaki gruplara ayrlmaktadrlar: - Suyla kartrlamayan, zc ieren korozyon nleyici akkanlar - Suyla kartrlamayan, zc iermeyen korozyon nleyici akkanlar - Suyla kartrlabilir korozyon nleyici akkanlar (konsantreler) - Suyla kartrlm korozyon nleyici akkanlar (emlsiyon ve zeltiler) - Uucu korozyon inhibitrleri ve VCI malzemeleri - Korozyon nleyici yalar ve vakslar 360
Genel tablo:
Tip Uygulama ekli zellik Uygulama yntemi
Suyla kartrlamayan, Ya zc ieren korozyon nleyici akkanlar rn. suyu uzaklatrc Ya etkisi olan ve korozyon nleyici ince film oluturan (korozyon nleyici dewatering fluids) suyla kartrlamayan organik akkanlar Suyla kartrlamayan, Ya zc iermeyen korozyon nleyici akkanlar Suyla kartrlabilir ko- Akkan rozyon nleyiciler santre
Dk veya orta Daldrma, pskrtme, viskozite srme, ekme (tercihen stmakszn) Orta viskozite Daldrma, me pskrt-
Yksek viskozite Daldrma, pskrtme, srme, ekme (tercihen stlarak) kon- Orta ila yksek Daldrma, pskrtviskozite me, srme, ekme (stlarak veya stmakszn)
Suyla kartrlm ko- Emlsiyon veya Dk veya ok Daldrma, pskrtrozyon nleyiciler zelti dk viskozite me, srme, ekme (tercihen stmakszn) Uucu korozyon nleyi- Toz, kat, policiler mer folyo, snger, ekilli para, ya vs. iine ilenmi halde (eitli tayc malzeme zerinde), VCI malzemeleri Korozyon nleyici yalar ve vakslar ine uucu korozyon inhibitrleri ilenmi ambalaj bileenleri (koruyucu etki en az 10C zerinde) Ambalaj teknii: Hava geirimsiz ambalaj iinde rtme, sarma, iine yatrma, asma vs.
(2) Korozyon nleyiciler iinde, depolama kaplar, tesisatlar ve devridaim sistemleri iinde, i sahasndaki havada ve VCI malzemelerin (rn. VCI folyolar, katlar, ambalajlar ve VCI yalar) iinde nitrozlandrlabilir ikinci derece aminlerin (rtl ikinci derece aminler dahil) ve nitrozlandrlabilir ajanlarn (n aamalar dahil) bulunmas kanserojen N-nitrozaminlerin olumas riskinin ykselmesine yol amaktadr. 361

(3) Bu TMTK anlamndaki N-nitrozaminler TMTK 552 Madde 1 Paragraf 1 altnda anlan Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminler ve korozyon nleyicilerin ve madde 1 paragraf 1 uyarnca olan ilikili malzemelerin retimi veya kullanm srasnda nemli miktarda oluabilen veya zaten mevcut olan bu trden dier kanserojen N-nitrozaminlerdir. Halen elde bulunan bilgiler nda, belirli koullar altnda bunlarla ilikili olarak TMTK 552de anlan aadaki Kategori 2 kanserojen N-nitrozaminlerin esas olarak oluabilecei varsaylabilir: - N-nitrozo-dietanolamin (2,2-(nitrozoimino) bisetanol) - N-nitrozo-morfolin CAS No. CAS No. 1116-54-7, 59-89-2.
(Henz Kategori 1 veya 2 mutajen olarak snflandrlm bir N-nitrozamin bulunmamaktadr.) (4) Bir ikinci derece amin olan piperazin ieren korozyon nleyicilerin retimi veya kullanm srasnda - N-nitrozo-piperazin - N,N-dinitrozo-piperazin CAS No. CAS No. 5632-47-3 ve 140-79-4
oluabilir. N-nitrozo-piperazin ve N,N-dinitrozo-piperazin iin henz bir toksikolojik snflandrma yoktur; bunlar tedbir olarak yukarda anlan, madde 2 paragraf 3 uyarnca olan N-nitrozaminler gibi ilem grmelidirler. (5) Bu TMTK kanserojen olmayan N-nitrozaminler iin geerli deildir. Bu TMTK anlamnda kanserojen olmayan N-nitrozaminler TMTK 552 Madde 1 Paragraf 2 altnda belirtilen N-nitrozaminler, bata - N-nitrozo-disiklohekzilamin (Disiklohekzilnitrozamin) CAS No. 947-92-2),
ve de aratrmalar sonucunda kanserojen etkisi olduu grlmeyen dier N-nitrozaminler grlebilir. (6) Kategori 3 mutajen N-nitrozaminler TMTK 615 anlamnda N-nitrozaminler deillerdir (bkz. ayrca TMTK 552 Madde 1 Paragraf 3). Kategori 3 kanserojen ve mutajen maddeler AB tehlikeli madde mevzuat [6] ve Tehlikeli Madde Ynetmelii (bkz. zellikle oradaki Madde 7-11) uyarnca esas olarak Kategori 1 362
ve 2 kanserojen ve mutajen maddelerden farkl deerlendirilmelidirler. Eer risk deerlendirmesi sonucunda Kategori 3 mutajen olan bir N-nitrozaminin olumas veya serbest kalmas riski tespit edilirse, genel olarak Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 9 uyarnca koruma kademesi 2 nlemleri takip edilmelidir. (N-nitrozo-disiklohekzilamin (disiklohekzilnitrozamin) halen Kategori 3 mutajen olarak snflandrlmtr [7]. Henz Kategori 3 kanserojen olarak snflandrlm bir N-nitrozamin bulunmamaktadr.) (7) Korozyon nleyicilerin ierii olarak balca aadaki nitrozlandrlabilir ikinci derece aminler anlmtr [4, 5]: 1. Kategori 2 kanserojen N-nitrozamin oluturan ikinci derece aminler: Dietanolamin (2,2-iminodietanol) Morfolin CAS No. 111-42-2, CAS No. 110-91-8,
2. imdiye kadar snflandrlmam olan iki N-nitrozamin oluturan ikinci derece amin: Piperazin CAS No. 110-85-0, 3. Kategori 3 mutajen N-nitrozamin oluturan ikinci derece aminler: Disiklohekzilamin CAS No. 101-83-7. (8) Bu TMTK anlamndaki ikinci dereceden aminler, korozyon nleyicilerin normal retim veya kullanm koullar altnda Kategori 1 veya 2 kanserojen N-nitrozaminler oluturan ikinci dereceden aminlerdir. Bu trden nitrozlandrlabilir ikinci dereceden aminler zellikle unlardr Dietanolamin (2,2-iminodietanol) Morfolin CAS No. 111-42-2, CAS No. 110-91-8.
(9) Piperazin (CAS No. 110-85-0) tedbir olarak madde 2 paragraf 8 anlamnda ikinci derece amin olarak deerlendirilmelidir (bkz. ayrca madde 2 paragraf 4). (10) Bu TMTK anlamnda rtl ikinci dereceden aminler, retimleri srasnda veya korozyon nleyiciler iindeki kullanmlar srasnda, rn. hidroliz ile veya termik paralanma veya ba363

ka kimyasal tepkimeler sonucunda nemli miktarda Paragraf 8 tanmna uygun nitrozlandrlabilir ikinci dereceden aminler serbest brakan belirli azot ieren balardr (rn. bir ya asidinden ve bir ikinci derece alkanolaminden retilen belirli ya asidi alkanolamidleri bkz. ayrca TMTK 611 [8]). (11 kinci derece aminlerin bu trden balardan serbest kalmas olanann deerlendirilmesi bakmndan bu TMTKnin uygulanmas iin, bu trden nemli boyutta bir serbest kalmann korozyon nleyicilerin normal retim, depolama veya kullanm koullar altnda gerekleip gereklemeyecei belirleyicidir. Sz konusu Kategori 1 veya 2 kanserojen N-nitrozaminin oluumu durumunda i sahalarndaki hava iindeki son yrrlkte olan deerlere (0,2 g/m - bkz. bu TMTK Madde 4.2 Paragraf 3 ve TMTK 552 Madde 4.3) uyulamyorsa veya TMTK 905 uyarnca preparatlardaki (yani korozyon nleyici iinde) younluk snr (1 ya da 5 mg/kg) [7] aldnda, ikinci dereceden aminin serbest kalmas nemli dzeyde kabul edilir. Bu trden rtl ikinci derece aminler bu TMTK kapsamnda paragraf 8 tanmna uygun ikinci dereceden amin gibi ilem grrler. (12) Hi veya ok zor nitrozlandrlabilir olduu veya nitrozlandrlmasnn Kategori 1 veya 2 kanserojen N-nitrozaminlere yol amad kantlanm ikinci dereceden aminler, rn. - Disiklohekzilamin CAS No. 101-83-7, bu TMTK anlamnda ikinci derece aminler olarak kabul edilmezler. Buna gre madde 4.2 uyarnca olan kullanm kstlamalar ve madde 5.2 ve duruma gre 5.4 uyarnca olan denetleme nlemleri bu trden ikinci derece aminler ieren korozyon nleyiciler iin geerli deildir. (13) nemli nitrozlandrc ajanlar veya onlarn n aamalar balca unlardr [9-12]: - Azotun belirli oksitleri (dorudan nitrozlandrc ajan olarak N2O3 ve N2O4 ile n kademeleri olarak NO ve NO2), - Nitrosilhalojenitler (rn. NOCl, NOBr), - Hidrojen nitrit (HNO2) ve bunun tepkime biimleri, - Nitritler, rn. sodyum nitrit (NaNO2, CAS No. 7632-00-0) ve potasyum nitrit (KNO2, CAS No. 7758-09-0) 364
(Nitrit sklkla sulu sistemlerde bakteriyel oluum nedeniyle nitratn bakteriyel indirgenmesi sonucunda oluur). (14) Aadaki etmenler N-nitrozaminlerin olumasn etkilerler veya olumas iin elverili koullar salamaktadrlar [2, 8-12]: - Sv ve kat sistemlerde tepkime paydalarnn (nitrozlandrc ajan ve ikinci derece amin) yksek deriimde olmas, - Uucu tepkime paydalarnn buhar basncnn yksek olmas veya gaz fazndaki tepkimelerde gaz haldeki tepkime paydann ksmi basncnn yksek olmas, - Proses veya uygulama scaklklarnn yksek olmas, - Katalizatrlerin mevcut olmas (rn. formaldehit, tio re ve tekil tiolar, halojenit iyonlar ve psydo halojenit iyonlar, tekil metal iyonlar), - Katalitik etki uygulayabilen metal yzeylerin aktiflii, - Belirli durumlarda zc maddeler, - Aerosol oluturan uygulamalar. (15) nhibitrler N-nitrozamin oluumunu engellerler. Bu trden inhibitrler olarak literatrde balca aadakiler anlmaktadr: Birinci derece aminler ve aminoalkoller, birinci derece amino asitler, askorbin asit ve askorbin asit trevleri, belirli tioller, slfamatlar, p-amino benzoe asit, alkanslfonamidler, -tokoferol ve -tokoferol trevleri [2, 8-12]. nhibitrn etkililii gereki uygulama koullar altnda snanmaldr. (16) Sulu zeltilerde pH deeri nemli bir rol oynar. Dk pH deerleri N-nitrozaminlerin oluumunu kolaylatrr; N-nitrozamin oluumu iin optimal pH deeri aral ounlukla 2 ve 5 arasndadr. Bunla beraber belirli tepkime koullar altnda, dk verimli olsa dahi, alkali ortamda da N-nitrozaminler oluabilir [8-12]. (17) N-nitrozaminlerin olumas aadakilerle engellenebilir veya azaltlabilir [2, 8-12]: 1. Tepkime paydalarnn (nitrozlandrc ajanlar ve nitrozlandrlabilir ikinci derece aminler) ve onlarn n aamalarnn olmamas veya ok dk deriimde olmas, tercihen N-nitrozamin oluumunda tepkime payda olmayan ikame 365

maddelerin (bkz. ayrca madde 4.4) kullanlmasyla elde edilebilir, 2. N-nitrozamin oluumu iin elverisiz olan tepkime koullar rn. unlardr: - Dk scaklklar, - Aerosol oluumundan kanma, - Yksek pH deeri (sulu sistemlerde), - Mikrobiyel nitrit oluumundan kanlmas (sulu sistemlerde), 3. Katalizatrlerin olmamas (bkz. yukarya), 4. nhibitrlerin olmas (rn. birinci dereceden aminler ve birinci dereceden alkanolaminler, askorbin asit ve askorbin asit trevleri, slfamatlar, p-aminobenzoik asit, alkanslfonamidler, -tokoferol ve -tokoferol trevleri, tekil fenoller); sulu sistemlerde zellikle uygun inhibitrler bir dizi birinci derece aminler ve birinci derece alkanolaminlerdir, 5. UV k. 3 Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi Bilgi toplama ve risk deerlendirmesi maddesi zellikle korozyon nleyici ve bunlara uygun malzemeler kullanan veya zerinde korozyon nleyici bulunan metalleri ileyen iletmelerin iverenlerine yneliktir. 3.1 Bilgi toplanmas (1) Bilgi toplanmas, saptama, deerlendirme, snama ve belgelendirme admlarn kapsamaktadr (bkz. ayrca TMTK 440 [13]). (2) Korozyon nleyicinin veya VCI kadnn, VCI folyosunun, VCI ambalajnn, VCI yann vs. teslim edildii ekliyle bileimi bakmndan iveren tarafndan yrtlecek bilgi toplanmas unlarn saptanmasn ierir: - Halihazrda mevcut N-nitrozaminlerin oran, - Nitrozlandrc ajanlarn ve n aamalarnn oran, - rtl ikinci derece aminler dhil olmak zere ikinci derece aminlerin oran. (3) Gvenlik bilgi formunda bunlara dair bilgiler yoksa, iveren bunlar kullanlan korozyon nleyicinin reticisinden talep et366
melidir. Madde 3.1 paragraf 2 uyarnca olan bilgi mevcut deilse, korozyon nleyicinin kullanlmasna izin verilmez. (4) Korozyon nleyicilerin kullanm bakmndan olan bilgi toplanmas unlarla ilgilidir: - sahasndaki havada, korozyon nleyici iinde, VCI malzemelerinde, yzeylerde, ambalajlarda veya nemli olan dier malzemelerde N-nitrozaminlerin olas varl, - Depolama kaplarnda, tesisat iinde, devridaim tesisatnda, i sahalarndaki havada, yzeylerde, ambalajlarda veya baka nemli malzemelerde ikinci derece aminlerin (rtl ikinci derece aminler dahil) olas varl, - Depolama kaplarnda, tesisat iinde, devridaim tesisatnda, i sahalarndaki havada (burada zellikle azotun nitrozlandrc oksitleri ve n aamalar bkz. madde 2 paragraf 13), yzeylerde, ambalajlarda veya baka nemli malzemelerde nitrozlandrc ajanlarn ve n aamalarnn (rn. nitrit) olas varl, (5) n tedarikinin hakknda N-nitrozamin, ikinci derece amin (rtl ikinci derece aminler dahil) ve nitrozlandrc ajan (n aamalar dahil) olmadna dair bir teyit vermedii veya tedarik kaynann bilinmedii veya belirgin olmad (rn. yurtdndan gelen teslimatlarda baz olaylarda olduu gibi) n malzemeler ve metal mamullerine zellikle dikkat edilmelidir (bkz. madde 2 paragraf 1). (6) alanlarn N-nitrozaminlere ve korozyon nleyicilerin dier tehlikeli ierik maddelerine maruz kalmas riskinin zellikle yksek olduu sreler ve uygulamalar byk lde sislenme (aerosol oluumu) olanlardr. 3.2 Kartrma yasa (1) Madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca kinci derece amin (rtl ikinci derece aminler dahil) ieren korozyon nleyiciler nitrozlandrc ajan veya onlarn n aamalarn (rn. nitrit) ieren korozyon nleyiciler veya baka preparatlarla kartrlamazlar. (2) Burada N-nitrozamin oluumundaki dier paydan (nitrozlandrlabilir ikinci derece amin veya nitrozlandrc ajan) yzey zerinde bulunmamasna dikkat edilmelidir. 367

3.3 kinci derece aminlerin tanmas (1) Madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca olan ikinci derece aminler (rtl ikinci derece aminler dahil) ieren veya bunlar ciddi miktarda serbest brakan yabanc maddelerin ve kirlenmelerin tanma yoluyla ikinci derece amin iermeyen korozyon nleyicilere veya korozyon nleyicilerle allan i sahalarna karmas engellenmelidir. (2) Madde 4.3 uyarnca nitrozlandrc ajanlar veya onlarn n aamalarn (nitrit gibi) ieren korozyon nleyicilerin kullanmnda madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca olan ikinci derece aminlerin kesinlikle dlanmasna zellikle dikkat edilmelidir. 3.4 Nitrozlandrc ajanlarn tanmas veya olumas (1) Nitrozlandrc ajanlarn veya onlarn n aamalarnn nitrozlandrc ajanlar veya onlarn n aamalarn iermeyen korozyon nleyiciler iine (zellikle suyla kartrlm korozyon nleyici svlar iine) veya korozyon nleyicilerle allan i sahalarna szmasndan veya tanmasndan kanlmaldr. (2) D kaynakl nitrozlandrc ajanlar, zellikle nitrozlandrc azot oksitler ve onlarn n aamalar (patlamal motorlarn, gaz veya dizel motorlu forkliftlerin, kaynak cihazlarnn vb. almas sonucu oluan ve de sigara ve dier ttn rnlerinden kaynaklanan) mmkn olduunca uzak tutulmaldr. (3) Nitrit ieren deterjanlarn, nitrit ieren sertletirici tuzlarn, nitrit ieren n korumal paralarn vb. korozyon nleyiciler iine veya korozyon nleyicilerle allan i sahalar iine tanmasndan mmkn olduunca kanlmaldr. zellikle yurtdndan n korumal paralarn ithalatnda buna dikkat edilmelidir. (4) Sulu sistemlerde (emlsiyonlar ve zeltiler) bakteriyel indirgeme sonucunda nitrattan nitrit olumasndan uygun nlemlerle mmkn olduunca kanlmaldr. (5) Madde 4.2 uyarnca olan ikinci derece amin ieren korozyon nleyicilerin kullanld sahalarda nitrozlandrc ajanlarn ve onlarn n aamalarnn tanmamasna veya olumamasna kesinlikle dikkat edilmelidir. 368
3.5 Korozyon nleyicilerin kullanm srasnda scaklk Yksek scaklklar N-nitrozaminlerin olumasn ve N-nitrozaminlerin i sahalarndaki havaya gemesini kolaylatrrlar ve dolaysyla mmkn olduunca bundan kanmak gerekir. Bu art zellikle hala madde 4.2 uyarnca ikinci derece aminler veya nitrit ya da madde 4.3 uyarnca baka nitrozlandrc ajanlar ieren korozyon nleyiciler iin geerlidir. 3.6 Ciltle temastan kanma Korozyon nleyiciler veya VCI malzemesi (bkz. madde 1 paragraf 1) ile cilt temas teknik nlemler yoluyla kanlamaz olan lyle snrlandrlmaldr. Cilt temasnda, korozyon nleyiciye kar koruma salayan uygun koruyucu eldivenler giyilmelidir. Bu balamda TMTK 401 [14] dokmanna gndermede bulunulur. Bir dizi N-nitrozaminde byk lde ciltten emilim beklenmektedir. 4 Korozyon nleyiciler iin kullanm kstlamalar, ikame maddeler Aadaki blmde kullanlmasna izin verilmeyen veya ancak zel denetim nlemlerine uyularak kullanlmasna izin verilen korozyon nleyiciler ve de bunlara ilikin ikame maddeler tanmlanmaktadr. 4.1 Nitrozlandrc ajanlarn ve ikinci derece aminlerin mevcut olmamas (1) Tehlikeli Madde Ynetmelii uyarnca, zellikle de bundaki madde 18 paragraf 1 ve Ek IV No. 31 [15] uyarnca ayn zamanda hem madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca ikinci derece amin (rtl ikinci derece aminler dahil) hem de nitrozlandrc ajanlar (n aamalar dahil) ieren korozyon nleyiciler kullanlamazlar. (2) Teknik rnler iindeki yan rnler ve kirlenmelerden (korozyon nleyicilerin bileenleri ve ierikleri) kaynaklanan bu trden ikinci derece aminlerin en fazla madde 4.2 paragraf 6 altnda anlan azami deere kadar bulunmasna izin verilir. erdikleri bu trden ikinci derece amin oran madde 4.2 paragraf 6 altnda anlan younluk snr (bitmi rne gre) altnda olan korozyon nleyiciler dolaysyla bu dzenleme kapsamnda deildirler. 369

4.2 kinci derece amin ieren korozyon nleyiciler (1) Madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca serbest veya rtl ikinci derece aminler ieren korozyon nleyiciler kullanmlar srasnda madde 5.2 ve duruma gre madde 5.4 uyarnca N-nitrozaminlerin olumas bakmndan denetlenmelidirler. (2) Bu trden korozyon nleyicilerin retiminde veya kullanmnda i sahalarndaki hava iindeki Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminlerin younluu bakmndan ngrlen snr deerlere uyulmaldr (bkz. madde 5.2 ve 5.3). (3) Snr deer olarak (i sahalarndaki havada Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminler iin) 0,2 g/m deeri grlmelidir (TMTK 552 madde4.3). (4) Preparatlar veya malzemeler iindeyse TMTK 905 madde 4 uyarnca Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminler iin olan younluk snrlarna uyulmaldr (bkz. madde 5.4). (5) Teknik kaliteleri bakmndan bu trden ikinci derece aminler (rtl ikinci derece aminler dahil) ieren nc ve birinci derece aminlerin kullanmnda teknik rnn saflk derecesinin mmkn olduunca yksek olmasna dikkat edilmelidir. (6) Bitmi rn iindeki ikinci derece amin oran - VCI ambalaj malzemelerinde (aktif madde oran en fazla %10a kadar olan) %0,02den, - dier tm korozyon nleyiciler ve VCI malzemelerinde %0,2den fazla olmamaldr. Bu deere kasrl olarak ikinci derece amin katmak suretiyle ulalmasna izin verilmez. (7) kinci derece amin oran veya teknik rnn safl (rn. teknik birinci ve nc derece aminler) hakkndaki bilgiler, bu ikinci derece aminler tehlikeli madde olarak snflandrlmam olsalar dahi, retici tarafndan verilen gvenlik bilgi formunda (rn. gvenlik bilgi formu madde 3 altnda) bulunmaldr. Aksi halde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uyarnca reticiden bilgi tedarik edilmelidir. 4.3 Nitrozlandrc ajan veya onlarn n aamalarn ieren korozyon nleyiciler (1) %1,0den fazla nitrit (sodyum nitrit olarak belirlenen) veya %0,1den fazla dier nitrozlandrc ajanlar (rn. nitrofenol, 370
dinitrofenol veya nitrozofenoller) veya onlarn n aamalarn ieren VCI malzemeleri (VCI yalar dahil), korozyon nleyici yalar ve vakslar, suyla kartrlamayan korozyon nleyici akkanlar yalnz madde 5.3 uyarnca olan denetim nlemlerine uyulmak kaydyla kullanlabilirler. (2) Nitrit orannn %0,5 altna indirilmesine abalanmaldr. (3) Suyla kartrlabilen ve suyla kartrlm korozyon nleyiciler teslim edildikleri ekliyle nitrit ve baka nitrozlandrc ajanlar (n aamalar dahil) iermemelidirler (bkz. Tehlikeli Madde Ynetmelii, zellikle de Madde 18 Paragraf 1 ve Ek IV No. 31). (4) Nitrit oran ve dier nitrozlandrc ajanlar ve de onlarn n aamalar hakknda gerekli olan bilgiler, bunlar tehlikeli madde olarak snflandrlmam olsalar dahi, retici tarafndan verilecek olan gvenlik bilgi formunda bulunmaldrlar. Aksi halde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uyarnca reticiden bilgi tedarik edilmelidir. 4.4 kame maddeler (1) Madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca ikinci derece aminler (rtl ikinci derece aminler dahil) veya nitrozlandrc ajanlar veya onlarn n aamalarn ieren korozyon nleyiciler kullanld takdirde, bunlarn, bu trden ikinci derece aminler (rtl ikinci derece aminler dahil) iermeyen veya nitrozlandrc ajanlar ve onlarn n aamalarn ve baka riskleri iermeyen, teknik olarak edeer rnlerle ikame edilip edilemeyecekleri aratrlmaldr. (2) Birinci derece aminler veya birinci derece alkanolaminler ikinci derece aminler veya ikinci derece alkanolaminler iin uygun ikame maddeleri olarak grlrler, nk birinci derece aminler veya birinci derece alkanolaminler kararl N-nitrozaminler oluturmazlar (bkz. ayrca TMTK 611). Gnmzdeki bilimsel bulgulara dayanarak, birinci derece aminlerin ve birinci derece alkanolaminlerin inhibitr etkileri sayesinde N-nitrozamin oluumunu engelledikleri esas alnabilir (bkz. ayrca madde 2 paragraf 15). 5 Korozyon nleyicilerin kullanm srasnda denetleme nlemleri (1) Aadaki denetleme nlemlerine zellikle korozyon nleyiciler ve bunlara uygun malzemeler (bkz. madde 1 paragraf 1) 371

kullanan ve maniple eden iletmelerin iverenleri tarafndan uyulmaldr. (2) Bunun tesinde korozyon nleyicilerin ve VCI malzemelerinin retimi iin de bunlar geerlidir. Bunlar dolaysyla retici iletmelerin iverenlerine de hitap etmektedirler. 5.1 kinci derece amin ve nitrozlandrc ajan iermeyen korozyon nleyiciler (1) Ne madde 2 paragraf 8 veya 10 uyarnca ikinci derece aminler ne de nitrozlandrc ajanlar ieren korozyon nleyiciler iin denetleme nlemi alma ykmll bulunmamaktadr. (2) Bu denetleme nlemi muafiyeti iin aadaki younluk snrlar uygulanr: - Madde 4.2 paragraf 6 uyarnca, madde 2 paragraf 8 ve 10 uyarnca olan ikinci derece amin oran VCI ambalaj maddelerinde (aktif madde oran en fazla %10a kadar olan) %0,02den (bitmi rne gre) ve dier tm korozyon nleyiciler ve VCI malzemelerinde %0,2den (bitmi rne gre) fazla olamaz. - Madde 4.3 paragraf 1 uyarnca VCI malzemeleri, korozyon nleyici yalar ve vakslar, suyla kartrlamayan korozyon nleyici akkanlar iindeki nitrit oran %1,0dan (preparat veya VCI malzemesine gre sodyum nitrit olarak belirlenir) veya dier nitrozlandrc ajanlarn oran %0,1den (preparat veya VCI malzemesine gre) fazla olamaz. 5.2 kinci derece aminler ieren korozyon nleyicileri bakmndan i sahalarnda havadaki N-nitrozamin oran (1) kinci derece amin ieren bileenler ve madde 4.2 uyarnca olan ierik maddeleri ieren korozyon nleyiciler kullanlrken i sahasndaki havada dzenli olarak N-nitrozamin muayeneleri yaplmaldr. Kullanlan ikinci derece aminin nitrozlandrlmasyla oluabilecek olan N-nitrozamin llmelidir (rn. morfolin veya morfolin trevleri varsa N-nitrozo-morfolin). (2) Eer madde 2 paragraf 8 ve 10 uyarnca ikinci derece aminlerin (rtl ikinci derece aminler dahil) oran bitmi rn iinde madde 4.2 paragraf 6 altnda anlan younluk snrlarn ayorsa, lm ykmll sz konusu olmaz. 372
(3) Bu trden korozyon nleyicilerin retiminde veya kullanmnda i sahalarndaki hava iindeki Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminlerin younluu bakmndan ngrlen snr deerlere uyulmaldr. Bununla ilikili snr deer 0,2 g/m olarak grlmelidir (bkz. TMTK 552 madde 4.3). (4) sahalarndaki havada N-nitrozamin lmleri iin ayrca TMTK 402 [6] kurallar ve hkmleri uygulanr. 5.3 Nitrozlandrc ajanlar ve onlarn n aamalarn (rn. nitrit) ieren korozyon nleyicileri bakmndan i sahalarnda havadaki N-nitrozamin lmleri (1) Madde 4.3 uyarnca %1,0den fazla nitrit veya %0,1den fazla dier nitrozlandrc ajanlar ieren VCI malzemeleri (VCI yalar dahil), korozyon nleyici yalar ve vakslar, suyla kartrlamayan korozyon nleyici akkanlarn kullanmnda TMTK 402 uyarnca i sahasndaki havada lmler yaplarak nemli dzeyde N-nitrozamin oluumu olmadndan emin olunmaldr. (2) Bu trden korozyon nleyicilerin retiminde veya kullanmnda i sahalarndaki hava iindeki Kategori 1 ve 2 kanserojen N-nitrozaminlerin younluu bakmndan ngrlen snr deerlere uyulmaldr. Bununla ilikili snr deer 0,2 g/m olarak grlmelidir (bkz. TMTK 552 madde 4.3). 5.4 kinci derece aminler ieren ve devridaim tesisat iinde iletilen korozyon nleyici akkanlarda N-nitrozamin oran (1) Madde 2 paragraf 8 ve 10 uyarnca veya madde 4.2 uyarnca ikinci derece aminler ieren ve devridaim tesisat iinde (rn. pskrtme ve daldrma tesisleri) iletilen korozyon nleyici akkanlar (rn. emlsiyonlar ve zeltiler) N-nitrozamin oranlar bakmndan dzenli olarak denetlenmelidirler. Korozyon nleyicinin iindeki ikinci derece aminin nitrozlandrlmas yoluyla oluabilecek olan N-nitrozaminin younluu llmelidir (bkz. madde 5.2). (2) Aadaki muayene aralklar uygulanr: - N-nitrozamin younluu TMTK 905 madde 4 uyarnca (bkz. paragraf 3) olan younluk snrnn yarsnn altndaysa, bir sonraki muayene 6 ay sonra yaplr. 373

- N-nitrozamin younluu TMTK 905 madde 4 uyarnca olan younluk snrnn yarsyla younluk snr arasndaysa, bir sonraki muayene 3 ay sonra yaplr. (3) TMTK 905 madde 4 uyarnca preparatlar ve malzemeler iinde Kanserojen, Kategori 1 veya 2 iin younluk snrlar unlardr: - N-nitrozo-dietanolamin %0,0005 (5 mg/kg), - N-nitrozo-morfolin CAS No. 1116-54-7
CAS No. 59-89-2 %0,0001 (1 mg/kg).
(4) Bu younluk snr alrsa, sz konusu preparat veya malzeme Kategori 1 veya 2 kanserojen olarak deerlendirilir. Bu durumda Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 11 artlar, yani koruma kademesi 4 nlemleri uygulanr. (5) N-nitrozo-piperazin ve N,N-dinitrozo-piperazin iin imdiye kadar preparatlarn snflandrlmas bakmndan haklarnda maddeye zg younluk snrlar tespit edilmemitir. Maddeye zg younluk snrlar belirleninceye kadar N-nitrozo-morfolin iin geerli olan younluk snrnn esas alnmas nerilmektedir.
374
Kaynaka [1] DIN EN ISO 8044, Bask 1999-11: Metal ve alamlarn korozyonu Temel kavramlar ve tanmlar, Beuth-Verlag, Berlin (1999) [2] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 552 N-nitrozaminler [3] 23.12.2004 tarihli, BGBl. I S. 3758 sayl Federal Resmi Gazetede yaymlanm olan Tehlikeli Maddelerden Korunma Hakknda Ynetmelik (Tehlikeli Madde Ynetmelii) [4] M. Rocker, W. Boveleth, I. Spiegelhalder, D. Breuer, GefahrstoffeReinhaltung der Luft, 63, S. 187-191 (2003) [5] G. Reinhard, S. Lautner, E. Hallier, Zbl. Arbeitsmed., 50, S. 404410 (2000) [6] Tehlikeli maddelerin snflandrlmas, ambalajlanmas ve iaretlenmesi hakknda 27.06.1967 tarihli ve 67/548/AET sayl direktif, uyumlatrma ynergeleri ile [7] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 905: Kanserojen, Mutajen veya Ksrlk Yapc Maddeler Dizini [8] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 611: Kullanmlar Srasnda N-Nitrozaminler Ortaya kabilecek Olan Suyla Kartrlabilir veya Suyla Kartrlm Soutucu Yalama Maddeleri in Kullanm Kstlamalar [9] M. L. Douglass, B. L. Kabacoff, G. A. Anderson, M. C. Cheng, J. Soc. Cosmet. Chem., 29, S. 581-606 (1978) [10] M. J. Hill (yaync), Nitrosamines, VCH Verlagsgesellschaft, Weinheim (1988) [11] R. Preussmann (yaync), Das Nitrosamin-Problem, DFG-Bericht, Verlag Chemie, Weinheim (1983) [12] R. N. Loeppky, C. J. Michejda (yaync), Nitrosamines and Related N-Nitroso Compounds - Chemistry and Biochemistry, ACS Symposium Series 553, Washington D.C. (1994) [13] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 440: yerinde Tehlikeli Maddelerden Kaynaklanan Risklerin Saptanmas ve Deerlendirilmesi [14] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 401: Cilt Temasndan Kaynaklanan Tehlikeler Saptama, deerlendirme, nlemler 375

[15] 2002/44/AT ve 2003/10/AT sayl AT direktiflerinin uygulanmasna ilikin 06.03.2007 tarihli BGBl. I No. 8 S. 261 sayl Federal Resmi Gazetede yaymlanm ynetmeliin 4. maddesi (Tehlikeli Madde Ynetmeliinin deitirilmesi) [16] Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 402: sahalarndaki havada tehlikeli madde younluklarnn saptanmas ve deerlendirilmesi Ek Ek: Korozyon nleyicilerin denetlenmesi iin muayene yntemleri
376
TMTK 615 Eki Korozyon nleyicilerin denetlenmesi iin muayene yntemleri N-nitrozo-dietanolamin (NDELA) sahalarndaki havada Emlsiyon ve zeltilerde VCI katlar/folyolarnda N-nitrozo-morfolin (NMOR) sahalarndaki havada Emlsiyon ve zeltilerde VCI katlar/folyolarnda BGI 505-23 (BIA 8196)* BGIA Yntemi 30. Say IV/03 BGIA Yntemi 30. Say IV/03* BGI 505-36 (BIA 8183) BGI 505-36, Ek BGIA alma Dosyas 30. Say IV/03
* Bu yntemler dier hafif uucu N-nitrozaminler iin de uygundur (bkz. ayrca [4]). N-nitrozo-disiklohekzilamin N-nitrozo-piperazin N,N-dinitrozo-piperazin Toplam N-nitrozaminler Henz geerli ve yaymlanm bir yntem mevcut deildir
377
TMTK 618 - Krom (VI) eren Ahap Koruyucu Maddeler iin kame Maddeler ve Kullanm Kstlamalar
Bask: Aralk 1997 Krom (VI) eren Ahap Koruyucu Maddeler iin kame Maddeler ve Kullanm Kstlamalar
TMTK 618
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Bu dokman, emprenye tesislerinde, zellikle sodyum dikromat, potasyum dikromat ve amonyum dikromat bazl olan, krom (VI) ieren ahap koruma maddeleri veya kromik asit iin kullanm kstlamalar, ikame maddelerin ve ikame yntemlerin kullanm hakknda neriler iermektedir. Kullanm srasnda ortaya kmas olanakl dikromatlar da gz nnde bulundurulmutur. Bu TMTK dokmannda nerilen tedbirlerin esas olarak teknik adan uygun olmalar gz nnde bulundurulmutur. Bunlarn uygulanmas sayesinde salk riski azaltlmaktadr. Ekolojik risk gz nnde bulundurulmutur. Ancak mnferit hallerde iletmeye zg zellikler bakmndan nerilen tedbirlerden hangilerinin uygun ve uygulanabilir olduu zenle aratrlmaldr. Snr deerlerin altnda kalnmas bu TMTK dokmannda nerilen tedbirlerin kullanm olanan aratrma ykmllnden muaf klmaz. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin Muamele Direktiflerinin uygulama akanlar ile genel geerli kavram tanmlar bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 2 ve 3e gnderme yaplr. 378
indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Madde karakteristii 4 Kullanm 5 kame maddeler 6 Kullanm kstlamalar 7 Kullanmla ilgili genel uyarlar 8 zel tedbirler 1 Uygulama alan Bu TMTK dokman, emprenye tesislerinde, zellikle sodyum dikromat, potasyum dikromat ve amonyum dikromat veya krom asidi bazl olan, krom (VI) ieren ahap koruma maddeleri iin kullanm kstlamalar, ikame maddelerin ve ikame yntemlerin kullanm iin geerlidir. 2 Kavramlar (1) Bu TMTK anlamndaki ikame maddeler, krom (VI) ieren ahap koruyucu maddelerin kullanmn tamamen veya ksmen gereksiz klan, salk riski daha dk olan, su esasl ve sabitleyici dier ahap koruyucu maddelerdir. (2) Kullanm kstlamalar, madde 6 uyarnca olan kullanm yasaklar ve madde 8 uyarnca olan zel tedbirlerdir. (3) Krom (VI) ieren ahap koruyucu maddeler aadaki tuz bileimlerinden* ve sudan olumaktadrlar: CFB tuzlar CK tuzlar CKA tuzlar CKB tuzlar CKF tuzlar CKFZ tuzlar (krom - flor - bor) (krom - bakr) (krom - bakr - arsenik) (krom - bakr - bor) (krom - bakr - flor) (krom - bakr - flor - inko)
* Yukardaki tuz bileiklerine karlk gelen krom (VI) ieren ahap koruyucu maddeler iin genel yap denetimi ruhsatlar bulunmaktadr.
379

(4) Balang maddesi olarak kullanlan dikromatlar (Na, K, NH4) veya kromik asit ahap iindeki biyosit etken maddelerin sabitlenmesine yaramaktadrlar. (5) Bu TMTK anlamndaki dier su esasl ve sabitleyici ahap koruyucu maddeler krom (VI) balar iermemektedirler. 3 Madde karakteristii 3.1 Salk tehlikelerine ilikin uyarlar (1) Toz/aerosol eklindeki krom (VI) balar, suda znmeyenler (rn. kurun ve baryum kromat gibi) hari olmak zere, Tehlikeli Madde Ynetmelii 4a maddesindeki liste (96/54/AT sayl direktif itibaryla) uyarnca, iyerinde insanlarn maruz kalmasyla kyaslanabilir veya kyas tretilebilir koullar altndaki hayvan deneylerinde aka kanserojen olduklar tespit edilmi olan K 2 kategorisinde maddeler olarak snflandrlmlardr. Baryum ve kurun kromat gibi pratikte suda znemeyenler hari olmak zere, genel toz miktar iindeki CrO3 olarak hesaplanmak suretiyle (TMTK 900, Kasm 1997 basks itibaryla), tozlar (toplam toz miktar iinde) ve aerosoller iin TRK 0,05 mg/m deerindedir. (2) Krom (VI) balar, zellikle dikromatlarn sodyum, potasyum ve amonyum tuzlar cilt ve mukoza zerinde tahri edici etkiye sahiptirler ve tekrarlanan cilt temasnda alerji yapc etkidedirler. Kromik asit cilt zerinde ok tahri edicidir. Krom (VI) balar hayvan deneylerinde mutajen etki gstermektedirler. (3) Tablo 1de Tehlikeli Madde Ynetmelii 4a maddesindeki liste (96/54/AT direktifi itibaryla, 22. ATP tabir edilir) uyarnca krom (VI) balar iin snflandrmalar ve younluk snrlar verilmitir. Maddeye zg younluk snr olmayan balar %0,1 itibaryla uygun ekilde snflandrlrlar ve iaretlenirler. 3.2 evre tehlikelerine ilikin uyarlar (1) Sular iin tehlikeli maddeler katalogunda sodyum dikromat, potasyum dikromat ve amonyum dikromat ile Kromik asit (krom trioksit) sular iin tehlike snf 3 sular iin ok tehlikeli olarak snflandrlmlardr. 27.02.1986 tarihli TA Hava dok380
mannda krom ve balar madde 3.1.4 Toz halindeki anorganik maddeler altnda 5 mg/m snr deeriyle Snf III olarak gsterilmilerdir. Krom (VI) balar (solunabilir halde), kalsiyum kromat, krom (III) kromat, stronsiyum kromat ve inko kromat sz konusu olduu takdirde, Snf III (emisyon snrlamas 1 mg Cr/m) olarak snflandrlmlardr. (2) Krom (VI) ieren ahap koruyucu maddelerle ilenmi olan ahap atklar, baka trl madde deerlendirmesi ve sl deerlendirme olanakl deilse, zellikle takibi gerekli atk olarak bertaraf edilmelidir. Bu trden ahabn yaklmas srasnda krom (VI) balar kl iinde zenginlemektedirler ve atk hava artmas yoksa, emisyona urayabilirler. Yakma ilemi ancak onayl tesislerde gerekletirilebilir. (3) Bir atk reten tesiste yllk 2.000 kgdan fazla olmayan zel takip gerektiren atk aa kyorsa, resmi makamlar karsnda kantlama ykmllnden muaftr. Bu muafiyet toplayclar iin geerli deildir. Ayn art kullanlmam ahap koruyucu maddeler ve emprenye amurlar iin de geerlidir.
381
Tablo 1: Tehlikeli Madde Ynetmelii 4a maddesindeki liste (96/54/AT direktifi itibaryla, 22. ATP tabir edilir) uyarnca krom (VI) balarnn snflandrlmas
Younluk snr 1 Younluk snr 2 Younluk snr 3
Madde
Tehlike simgeleri
R ifadeleri
Krom trioksit O; T; C; N 49-8-25-35-43-50/53
Potasyum
T+; N
49-46-21-25-26-37/38-41-43 0.1%<C<0.5%:T; R49-46; 0.5%<C<7 T; R49-46-43 %: C>7%: T+; R49-46-21-25-26-37/38-41-43
dikromat
Amonyum dikromat
E; T+; N
49-46-21-25-26-37/38-41-43 0.1%<C<0.5%:T; R49-46 0.5%<C<7 T; R49-46-43 %: C>7%: T+; R49-46-21-25-26-37/38-41-43
Sodyum dikromat
O; T+; N
49-46-21-25-26-37/38-41-43 0.1%<C<0.5%:T; R49-46 0.5%<C<7 T; R49-46-43 %: C>7%: T+; R49-46-21-25-26-37/38-41-43
382
4 Krom (VI) ieren ahap koruyucu maddelerin kullanm (1) Krom (VI) ieren ahap koruyucu maddeler, ahab tahrip eden mantarlara ve/veya haerenin verecei zararlara kar ahabn korunmas iin kullanlrlar. Ahaba ynelik riskler DIN 68800 Blm 3 uyarnca 5 risk snfna (0 - 4) ayrlmaktadr. (2) Krom (VI) ieren ahap koruyucu maddeler DIN uyarnca 1 - 4 aras risk snflarnda kullanlmaktadrlar. (3) Esas olarak CFB, CKB, CKF ve CKFZ tuzlar kullanlmaktadr. Ahabn krom (VI) ieren ahap koruyucu tuzlarla emprenye edilmesi daldrma veya basnl kazanda emprenye yoluyla gereklemektedir. 5 kame maddeler (1) kame maddelerin kullanmnda da sala ve/veya evreye zararl etkiler dlanamaz. Mnferit hallerde hangi ikame maddelerin en uygun olduklar aratrlmaldr. Uygun yapsal tedbirlerle aham risk snf drlebilir ve bundan dolay ikame madde seenekleri oalr. (2) Ahap koruyucu maddelerin kullanmnda Tehlikeli Madde Ynetmelii ne gre olan teknik ve kiisel tedbirlerin yan sra, TMTK dokmannda ele alnmayan, rn. geri dnm yasas, su ileri yasas gibi dier mevzuat da dikkate alnmaldr. (3) Bu TMTK dokmannda ikame madde olarak ele alnan su esasl ve sabitleyici ahap koruyucu maddelerin hepsi Alman Yap Teknii Enstits (DIBt) genel yap denetim ruhsatna [1] sahiptirler. (4) Halen aadaki kromat iermeyen sabitleyici koruyucu madde tiplerinden Cu /Cu-HDO, Cu / drtl amonyum tuzlar, Cu / triazol, drtl amonyum tuzlar ve triazol esasl olanlar risk snf 1 - 3 iin DIBt ruhsatna ve 383

+ Cu /Cu-HDO, + Cu / drtl amonyum tuzlar ve + Cu / triazol esasl olanlar ise risk snf 4 iin basnl kazan yntemi ruhsatna sahiptirler. Bunun tesinde BIBt tarafndan ahap koruyucu maddeler iin verilen y rrlkteki ruhsatlara gndermede bulunulur. leme srasndaki i gvenlii tedbirleri ahap koruyucu maddenin teknik brorne uygun olarak dikkate alnmaldrlar. (5) Bu maddelerin toksikoloji ettleri Tketici Salnn Korunmas ve Veterinerlik Federal Enstits (BgW) tarafndan yaplmtr; bu ahap koruyucu maddeler krom (VI) balar esasl olanlara gre daha elverili bulunmulardr. (6) Yukarda anlan etken maddelerden Cu-HDO Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) Toksikoloji Danma Kurulu tarafndan deerlendirilmi ve kromat ieren ahap koruyucu maddeler iin uygun ikame maddeler arasnda snflandrlmtr. Banzalkonyum klorit, propikanazol ve tebukanazol ayn ekilde TMK Toksikoloji Danma Kurulunca deerlendirilmi ve kromat ieren ahap koruyucu maddeler iin uygun ikame maddeler arasnda snflandrlmtr. (7) Ayrca daha direnli ahaplarn kullanlmas yoluyla ahap koruyucu maddelerin kullanmndan kanlmasnn olanakl olup olmad aratrlmaldr. 6 Kullanm kstlamalar (1) Kromat ieren ahap koruyucu maddeler risk snflar 1 ila 4 iin ikame edilirler. (2) Kromat ieren ahap koruyucu maddeler paragraf 1den farkl olarak, eer 1. basnl kazan yntemiyle emprenye ediliyorsa ve 2. ilemler tamamlandktan ve ahap koruyucu madde sabitlendikten sonra yzeylerin zenle ykanmas hali hari olmak zere, sklkla insan ve hayvanlarn ciltleriyle dorudan temas eden ahap yap elemanlarnda kullanlmyorsa, risk snf 4 iin kullanlabilirler. 384
(3) Eer tesiste arlkl olarak risk snf 4 olan ahaplarn emprenye edilmesi iin paragraf 2 uyarnca kromat ieren ahap koruyucu maddeler kullanlyorsa, iletmede baka bir basnl kazann olmamas halinde, ayn basnl kazan iinde geici olarak risk snf 3 olan ahaplar da istisnai olarak ilem grebilirler. 7 Kullanmla ilgili genel uyarlar 7.1 Maruz kalma snrlamas (1) Kromat ieren ahap koruyucu maddelerin uygulanmasnda tesisler, kanserojen tehlikeli maddeler hakkndaki dzenlemeler uyarnca daima en son teknik dzeye uygun olmaldrlar (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 36). Krom (VI) balar iin halen, toplam toz iinde CrO3 olarak hesaplanan TRK 0,05 mg/m olarak uygulanmaktadr. (2) Benzalkonyum klorit uygulanmasnda tahri edici etkisinden dolay tepe snrlamas =1= olmak zere iyeri younluu olarak 1 mg/m deerine uyulmas nerilir. Cu-HDO ieren ahap koruyucu maddelerde tahri edici etkiden dolay iyeri younluu olarak 0,005 mg/m deerine uyulmas nerilir. Uygulama tavsiyelerinin gz nnde bulundurulmas halinde gvenli olarak bu deerlerin altnda kalnmaktadr (BIA-BG nerisi [2]). Henz i gvenlii bakmndan deerlendirilmemi olan propikonazol, tebukonazol ve dier kromatsz ahap koruyucu maddeler iin henz i yeri younluklar belirlenememitir. 7.2 Ciltle temas (1) Kromat ieren ahap koruyucu maddeler alerji yapc etkiye sahip olduklarndan, her trl ciltle temastan mutlaka kanlmaldr. (2) Ahap koruyucu maddelerin kullanmnda genel olarak uygun yntemlerle ve gerei halinde koruyucu eldiven kullanarak cilt temasnda kanlmaldr. 7.3 Uygulama kstlamalar Esas olarak ahap koruyucu maddelerin genel yap denetim ruhsatlarndaki uygulama kstlamalarna dikkat edilmelidir. 385

8 zel nlemler 8.1 Teknik Tedbirler (1) Uygulanan tuz karmlarnn krom ierii asl etkili elementler olan bakr (Cu), arsenik (As), inko (Zn) ve floru (F) sabitlemektedir. Cr(VI)nn Cr(III)e indirgendii ahap iindeki tepkimelerle emprenye ileminden sonra ykanarak karlmas zor olan balar olumaktadr. Ancak sabitleme sreci byk lde scakla, neme, pH deerine baldr ve hzl sabitleme iin zel yntemler uygulanmadnda haftalar ve aylar srebilir. (2) Ahap iindeki krom (VI) ieren ahap koruyucu maddeler henz yeterinde sabitlenmedii srece hava koullarnn etkisi sonucunda bunlarn ykanarak kmas tehlikesi sz konusudur. evreye ynelik bir riskin nlenmesi iin, ahap ak alana tanmadan nce yeterince sabitlenme [3] veya uygun bir scak buhar ilemi ile sabitleme sresinin ksaltlmas temin edilmelidir. (3) Ahap koruyucu maddelerin gvenli ilenmesi iin neriler Alman Ahap Aratrmalar Kuruluu (DGfH) brorlerinde bulunabilir [4]. (4) evre korumaya ynelik dier yasal dzenlemelere (rn. su ileri yasas ve rnek tesis ynetmelii [5]) dikkat edilmelidir. 8.2 Kiisel tedbirler (1) Ahap koruyucu tuzlarla almaya balamadan nce ahap koruyucu maddeyle temas edebilecek cilt ksmlar suyu uzaklatrc yal cilt koruma kremleriyle ovulmaldr. Ek olarak uygun kauuktan veya plastikten koruyucu eldivenler ve kauuk nlkler giyilmelidir. (2) Ahap koruyucu madde tozlarnn veya aerosollerinin etki etmesi tehlikesi varsa, rn. daldrma zeltisi hazrlanrken, kazan alrken, onarm ve bakm ileri srasnda, uygun solunum maskeleri (filtre snf P3 olan partikl filtreli maske) ve koruyucu gzlk -flor ieren tuzlarda plastik caml gzlk- kullanlmaldr. 386
Literatr ve aklamalar: [1] (Alman Yap Teknii Enstits Ahap Koruyucu Maddeler Listesi, 47. bask, Ocak 1995, yaync Alman Yap Teknii Enstits, Kolonnenstrae 30, 10829 Berlin). [2] BIA-BG Tavsiyesi: (halen hazrlk aamasnda) [3] Gerekli sabitleme sresi iin klavuz deer olarak sabitleyici ahap koruyucu tuzlarda +10C zerindeki scaklklarda en az 7 gn uygulanr. Daha dk scaklklarda sabitleme sresi byk lde uzar. Don dnemlerinde sabitleme olmaz. Toprak veya suyla temas eder ekilde kullanlan ahaplarda +5C scaklkta 4-6 hafta sabitleme sresine uyulmaldr. (Ahap koruma, DIN 68800 Blm 3e dair aklamalar, Beuth Verlag). [4] Suda znebilir ahap koruyucu maddelerin kullanld basnsz ve basnl tesislerin gvenli iletimi iin bror, yaynlayan Alman Ahap Aratrmalar Kuruluu (DGfH); Bayerstr. 57-59, 80335 Mnih. [5] VAWS: Sular iin zararl maddelerin depolanmasna ve doldurulmasna yarayan tesisler hakknda ynetmelik.
387
TMTK 710 - Biyoizleme

Bask: ubat 2000 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Biyoizleme TMTK 618
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sal, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Bu teknik kurallar dokman, tehlikeli maddelerle uraan alanlarda ne zaman ve hangi koullar altnda biyoizleme yaplacan ve bunun sonularnn nasl deerlendirileceini tespit etmektedir. indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 3 Genel hususlar 4 Biyoizlemenin uygulanmas 5 Analiz sonularnn kalite gvencesi 6 Deerlendirme ve sonular
388
1 Uygulama alan (1) Bu TMTK alanlarn biyolojik materyallerinin iindeki tehlikeli madde younluklarnn, bunlarn metabolizma rnlerinin veya dier indikatrlerin saptanmasna ve bunlarn tbbi i sal bakmndan deerlendirilmesine ilikin kurallar iermektedir. (2) Biyoizleme Alman Gvenlii Yasas Madde 3 uyarnca iletme hekimlii grevlerindendir. Biyoizleme Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 28 uyarnca tbbi i sal koruyucu muayenelerinin bir unsuru olabilir. Bunun tesinde, alann muvafakati ile iyerindeki risk deerlendirmesi iin de buna bavurulabilir. Biyoizlemenin gerekli olup olmadnn tespiti iletme hekiminin uhdesindedir. Biyoizleme sonular iyeri koullarnn denetlenmesine yol aabilir (bkz. madde 6). 2 Kavramlar 2.1 Biyoizleme Biyoizleme, tehlikeli maddelerin, onlarn metabolizma rnlerinin veya onlarn biyokimyasal veya biyolojik etki parametrelerinin tayini iin alanlarn biyolojik materyalinde yaplan incelemedir. Buradaki hedef, alanlarn zerindeki kirlilik etkilerini ve salk risklerini saptamak, elde edilen analiz deerlerini uygun deerlerle (bkz. madde 2.5) karlatrmak ve kirlilik etkileriyle salk risklerini azaltmak iin uygun tedbirler nermektir. 2.2 Biyolojik materyal Biyolojik materyal genel olarak iinde tayin edilecek olan inceleme parametrelerinin analiz edildii kan ve/veya reyi ifade etmektedir. 2.3 nceleme parametreleri nceleme parametreleri, biyolojik materyal iinde oran veya bykl tayin edilen kimyasal madde veya biyolojik indikatrdr. Biyoizleme iin uygun olan inceleme parametrelerinde, bunlarn tehlikeli maddeden kaynaklanan kirlilik ykn ve/veya etkisini gvenilir, hassas ve mmkn olduunca spesifik olarak gstermesi aranr. Uygun inceleme parametresinin seimi iin tbbi i sal ihtisas bilgisi gereklidir. 389

2.4 Analiz yntemleri (1) Eksiksiz bir analiz yntemi - n analiz aamasn, - Analiz aamasn ve kalite gvencesini (kr. Madde 5) ve de - Sonularn tbbi i sal bakmndan deerlendirildii son analiz aamasn kapsar. (2) Tekaml etmi ve snanm analiz yntemleri bata Alman Aratrma Kurumunun Sala Zararl Maddelerinin Denetlenmesi Senato Komisyonunun Biyolojik materyalde analiz yaprak derlemelerinde bulunmaktadr (WILEYA/CH Verlag GmbH, D-69451 Weinheim yaynevinden tedarik edilebilir). 2.5 Deerlendirme deerleri (1) Analiz sonularnn deerlendirilmesi iin TMTK 903te belirtilen BAT deerleri esas alnr. (2) Byle deerler elde bulunmuyorsa, analiz sonucu ihtisas literatrnde verilen, DFGnin kanserojen maddelere (EKA) ait MAK ve BAT deerleri listesindeki maruz kalma edeerlikleri veya kamu salna ait referans deerleri gibi tavsiyelerle karlatrlarak, mesleki tehlikeli madde yknn sz konusu olup olmad ve ne derecede olduu snanabilir. 3 Genel hususlar 3.1 Biyoizleme, bir salk hizmetlerinin ifas olmasyla hekimlik meslek hukukuna tabidir. Buna gre biyoizlemeye tabi tutulacak alanlar nceden uygulama, ama ve analiz sonularnn nasl kullanlaca hakknda kapsaml olarak aydnlatlmaldrlar. Bundan sonra biyolojik materyalin (kr. Madde 2.2) verilmesi incelemeye onam verilmi olarak kabul edilir. alanlarn ayrca yazl onam beyan vermelerine gerek yoktur. 3.2 Hedefler Biyoizlemenin hedefi, maruz kalm olan alanlardaki tehlikeli maddelerden kaynaklanan i kirlilik yklerinin ve bunlardan kaynaklanan etkilerin llmesi ve salk asndan tadklar nemin deerlendirilmesidir. zellikle madde 3.4 paragraf 2 altndaki koullardan bir veya daha fazlas salanmsa, biyoizleme gerei doar. 390
3.3 Biyoizlemenin amac (1) Biyoizleme aadaki hususlarda karmlara olanak tanr: - alanlarn soluma (inhalatif), cilt (dermal) veya yutma (oral) yoluyla aldklar tehlikeli madde miktarlar, - Bir tehlikeli madde yknn spesifik biyokimyasal ve biyolojik etkileri, - Tehlikeli maddelerin metabolize edilmesindeki bireysel farklar, - Teknik ve kiisel koruyucu tedbirlerin etkililii, - Tehlikeli maddelerle alrkenki bireysel hijyen. (2) Biyoizlemenin sonular risk deerlendirmesi ve iyerlerinin denetlenmesi iin dayanak salamaya elverilidirler. Bu amaca ynelik olarak sonular anonimletirilirler. Uygulama usul iin bkz. madde 6. 3.4 Biyoizleme uygulanmasna ynelik gerekeler (1) Biyoizleme, - Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 28 uyarnca tbbi i sal koruyucu muayenelerinin uygulanacaksa ve - TMTK 903te belirtilmi olan bir BAT deeri varsa daima gereklidir. Bu, olas bir n kirlilik yknn saptanmas amacyla ilk muayene iin de geerli olabilir. (2) Bunun tesinde aadaki faaliyetlerde daima amaca uygundur: a) Cilt zerinden iyi veya arlkl olarak alnabilen tehlikeli maddelerle (rn. TMTK 900de H ile iaretlenmi olan maddeler) dorudan cilt temas sz konusu olan faaliyetler, b) Tehlikeli maddelerin oral yoldan alnmalarnn rol oynayabilecei faaliyetler, c) Biyolojik yarlanma sreleri uzun olan tehlikeli maddelere (rn. R 33) maruz kalnabilecek faaliyetler, d) Hava lm yoluyla deerlendirilemeyen - kanserojen veya mutajen, - ksrlk yapc maddelere maruz kalnan faaliyetlerde, e) Tehlikeli maddelerin havada lm teknii bakmndan saptanmasnn zor olduu faaliyetlerde (onarm ileri, arza 391

servisi, ak alanda alma, ar deiken mekn havas younluu, arjl almada sk deien maddeler) veya f) tehlikeli madde yknn bedensel almadan dolay deiiklie urayabilecei faaliyetler. Bu durumlarda biyoizleme uygulamasnn koulu, analiz sonularnn deerlendirilmesi iin uygun bir deerin elde bulunmasdr (kr. Madde 2.5). (3) Paragraf 2 altnda anlan durumlarda riskin yalnzca hava lmleri temelinde deerlendirilmesi genelde mmkn deildir (kr. TMTK 402). alan, bu muayenenin gnlllk esasna gre yapld konusunda madde 2 uyarnca bilgilendirilmelidir. (4) Biyoizleme kaza tr maruz kalma durumlarnda, zellikle de hava lmleri elde bulunmuyorsa, amaca uygundur. (5) koullarnn deerlendirilmesinden ve alnan koruyucu tedbirlerden dolay sala ynelik herhangi bir zararn beklenmedii haller hari olmak zere, alan tarafndan istenmesi halinde de (kr. Gvenlii Yasas Madde 11) biyoizleme uygulanr. 4 Biyoizlemenin uygulanmas 4.1 lm stratejisi ve lm plan (1) Biyolojik materyal iindeki tehlikeli maddelerin, onlarn metabolizma rnlerinin veya dier biyolojik indikatrlerin younluklarnn tayininde ve de madde 2.5 uyarnca olan deerler temelinde tbbi i sal deerlendirmesi yaplmasnda genel kabul grm tbbi i sal kurallar (bkz. ayrca tbbi i sal koruyucu muayeneleri iin meslek birlii ilkeleri) dikkate alnr. (2) Sz konusu parametreye ait inceleme aralklar faaliyete ve tehlikeli maddenin kendine has kstaslarna bal olarak belirlenir. Bu balamda risk deerlendirmesinin sonular ve nceki biyoizleme sonular dikkate alnr. Belirleyici inceleme parametreleri iin uygun bir lm plan hazrlanr ve belgelendirilir. Bu plan Tehlikeli Madde Ynetmelii Ek VIda verilen koruyucu muayene aralklar arasnda kalan lmleri de kapsayabilir. Bu durumlarda ek tbbi muayeneler yalnz aratrlan hususa uygun olan kapsamda uygulanrlar. 392
4.2 Biyolojik materyalin, inceleme parametrelerinin ve analiz ynteminin seimi Biyolojik materyal kolay ulalabilir, rutin koullar altnda ve alandan talep edilebilecek ekilde ve yeterli miktarda elde edilebilir olmaldr. Bu kstaslar esas olarak re ve kanla ilikilidir. letme hekimi, sala ynelik olarak beklenen tehlikeli madde kaynakl riski deerlendirmeye en uygun olan biyolojik materyali, inceleme parametresini ve analiz yntemini belirler. Bunun iin, onun adna analizleri yapacak olan bir laboratuardan danmanlk alabilir. TMTK 903 artlarna uyulmaldr. 4.3 Vardiya dngs bakmndan rnek alma zaman rnek alma zaman TMTK 903 veya ilgili yaynlarda sz konusu inceleme parametresine ilikin olarak belirtilmi olan bilgiler dorulturunda belirlenir. Bu trden bilgiler yoksa, denein i kirlilik yknn d kirlilik ykyle dengede bulunduu bir zamanda rnek alnr. Faaliyetlerin ksa sreli olmas halinde (onarm almalar, arza servisi vs.) bir denge durumunun olmas beklenmemektedir. Byle durumlarda sz konusu faaliyet sona erdikten sonra rnek alnr. 4.4 Biyolojik materyalin saklanmas ve tanmas Biyolojik materyalin saklanmas ve tanmas, analiz sonucunu in vitro deitirecek olan etki faktrleri en aza indirgenecek ekilde olmaldr. Bu hususta iletme hekimi gerei halinde analiz laboratuarndan danmanlk almaldr. 5 Analiz sonularnn kalite gvencesi 5.1 Kalite gvencesi (1) Biyolojik materyaldeki tbbi i sal ve toksikoloji analizleri (biyoizleme) en son teknolojik dzeye ve tbbi i sal ve toksikoloji analizleri kalite kstaslarna uygun olmaldrlar. rnek alma, amaliz ve deerlendirme hekimlik mesleinin icras kapsamnda olup Hekimlik (rnek) Meslek Tz Madde 5 (Alman Tabipler Gazetesi 1997; 94: C, Say 37, 1772-1780) uyarnca olan tbbi kalite gvencesine tabidir. Kalite gvencesinin uygulanmasyla ilgili olarak ayrca Federal Tabipler Birliinin yrrlkteki ynetmelii uyarnca Laboratuarda yaplan nicel tayinlerin kalite gvencesi artlarna gndermede bulunulur. 393

(2) rneklerin hazrlanmas (n analiz aamas) ve analiz iin test laboratuarlarnn yeterliliine ilikin genel artlar geerlidir. letme hekimi biyoizleme kapsamnda harici analiz hizmetlerinden yararlanyorsa, kendisinin grevlendirdii laboratuarn gerekli ihtisas bilgisine ve aletsel donanma sahip olduuna ve en son teknolojiye uygun kalite gvence yntemlerini uyguladna dair kanaat getirmelidir. Ancak saptanan sonular Alman Tbb ve evre Tbb Kuruluu (DGAUM) ile Tehlikeli Madde Hukukunun crasna Ynelik Eyaletlerin lm ve Test Kurulular Akreditasyon Kurumu (AKMP) tarafndan ortaklaa verilmi bir akreditasyona sahip olan bir laboratuardan alnmsa, bunlarn doru olduu varsaylabilir. Tekil inceleme parametreleri iin DGAUMun ilgili ring deneyine baaryla katlnm olduuna dair geerli bir sertifikann ibraz edilmesi zorunludur. 5.2 letme hekimi ile laboratuar ibirlii letme hekimi rnek alma, saklama ve tama hususlarnda hizmetine bavurulan laboratuarn artlarna uymaldr. 6 Deerlendirme ve sonular 6.1 Analiz sonularnn laboratuar tarafndan deerlendirilmesi Biyoizlemenin analiz sonularnn deerlendirilmesi ve tutarllnn snanmas sorumlu laboratuarca yaplmaldr. Laboratuar bunun iin dahili ve harici kalite gvencesine bavurur. Bu balamda analiz ynteminin kantlama snrna da dikkat edilmelidir. 6.2 letme hekimi tarafndan deerlendirme letme hekimi analiz sonularn madde 2.5te anlan deerlerle karlatrarak deerlendirir. Bu deerlendirmede alma koullar, madde karakteristikleri (tehlikeli maddenin tokiskokinetii) ve bireysel zellikler olas etki faktrleri olarak dikkate alnrlar. Deerlendirme iin inceleme parametresinin tek bir lm her zaman yeterli olmayacandan, inceleme sonucunun salamas iin tekrar lmler gerekli olabilir. 6.3 Analiz sonularnn nc ahslara verilmesi ve hekimin gizlilik ykmll Biyoizlemenin analiz sonular kiisel bilgi niteliinde olmalarndan dolay hekimin gizlilik ykmllne tabidirler (Alman Ceza Kanunu Mad394
de 203 Paragraf 1). Analiz sonular, ilgili kiinin rzas olmadan, ancak anonimletirilmi halde nc ahslara verilebilirler. Ancak alanlarn anonimlii koruyucu muayeneye elik eden zel durumlar (rn. tek kiilik iyeri) veya lmler yoluyla ihlal edilmemelidir. 6.4 Biyoizlemenin deerlendirilmesinden kacak sonular (1) letme hekimi biyoizleme deerlendirmesini ilgili alanla istiare eder. (2) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 28 uyarnca olan tbbi i sal koruyucu muayeneleri erevesindeki biyoizlemenin sonular Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 31 uyarnca olan tbbi raporlarda gz nnde bulundurulmaldrlar. (3) Biyoizlemenin sonular madde 6.3teki uyarlar sakl kalmak kaydyla risk deerlendirmesine dhil edilirler. Gerei halinde Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 19 uyarnca koruyucu tedbirler alnr.
395

letme Gvenlii iin Teknik Kurallar GTK 2152 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 720 Tehlikeli Muhtemel Patlayc Ortamlar - Genel Hususlar (2 Haziran 2006 tarihli ve 103a sayl Federal Resmi lanlar ve Tebliler Gazetesi)
n sz Aadaki teknik kurallar dokman hem letme Gvenlii iin Teknik Kurallar (GTK) hem de Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) niteliindedir. Eldeki bu letim Gvenlii iin Teknik Kurallar (GTK 2152) dokman teknoloji, i sal ve hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, i aralarnn hazrlanmas ve kullanlmas konusunda ve denetlenmesi gerekli tesislerin iletilmesi konusunda gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadr. Bu kurallar iletme gvenlii kurulu tarafndan saptanmakta ve Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Teknik Kurallar dokman tehlikelerin saptanmas ve deerlendirilmesi ile uygun nlemlerin oluturulmas bakmndan letim Gvenlii Ynetmeliini somutlatrmaktadr. veren, rnek niteliinde anlan tedbirleri uygulamak suretiyle letim Gvenlii Ynetmelii hkmlerine uyulmas konusunda kendisinden beklenenleri salad varsaylabilir. Ancak iveren baka bir zm tercih ederse, ynetmelik artlarnn edeer dzeyde salanm olduunu yazl olarak kantlamak durumundadr. Eldeki bu Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK 720) dokman teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadr. Bu kurallar tehlikeli maddeler kurulu tarafndan saptanmakta ve Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Teknik Kurallar dokman tehlikelerin saptanmas ve deerlendirilmesi ile uygun tedbirlerin oluturulmas bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmeliini somutlatrmaktadr. veren, rnek niteliinde anlan tedbirleri uygulamak suretiyle Tehlikeli Maddeler Ynetmelii hkmlerine uyulmas konusunda kendisinden beklenenleri salad varsaylabilir. Ancak iveren farkl bir zm tercih ederse, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinde belirtilen artlarn edeer dzeyde salanm olduunu tehlike deerlendirme dokmantasyonunda gerekeleriyle aklamak durumundadr. 396
indekiler 1 Uygulama alan 2 Kavramlar 2.1 Temel kavramlar 2.2 Patlama tehlikesi olan yerler 2.3 Risk deerlendirmesi ve tedbirlerin belirlenmesi iin nemli olan teknik gvenlik tanm byklkleri 3 Patlama risklerinin fark edilmesi ve bunlardan kanma 1 Uygulama alan (1) Bu teknik kurallar dokman, tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluturabilecek maddelerden kaynaklanan patlama risklerinin deerlendirilmesi ve uygun koruyucu tedbirlerin seilmesi ve uygulanmas iin geerlidir. (2) Bu teknik kurallar dokman, atmosferik koullar dndaki koullar altndaki (yksek hava basnc, yksek scaklk) patlayc karmlardan veya havadan baka tepkime paydalarndan ve de kimyasal bakmdan kararsz olan maddelerden kaynaklanan risklerden kanmak iin olan tedbirlerin deerlendirilmesi iin geerli deildir. (3) Bu teknik kurallar dokmannn metninde vurgulanm olan aklamalar, iveren/iletmeci tarafndan derinlemesine ele alnmay gerektiren zel durumlar tarif etmektedirler. Bu teknik kurallar dokmann metninde vurgulanm olan notlar konunun daha ayrntl aklanmasna yararlar. 2 Kavramlar 2.1 Temel kavramlar (1) Yanc madde, atelendiinde havayla ekzotermik tepkimeye girebilen gaz, buhar, akkan, kat haldeki bir madde veya bunlarn karmlardr. (2) Normal iletim, i aralarnn veya tesislerin ve bunlarn donanmlarnn tasarm parametreleri iinde kullanldklar veya altrldklar durumdur. Not: Muayene ve bakm olduu gibi, kk miktarlarda yanc maddelerin aa kmas da normal iletim kapsamnda olabilir, rn. maddelerin kk miktarda aa kmas, 397

Etkili olmas tanan akkan tarafndan slatlm olmasna bal olan contalardan veya letmede mutat arzalardan (rn. bir uvaln doldurma dzeneinden kayp dmesi) kaynaklanabilir. Ancak onarm veya sistemin kapatlmasn gerektiren arzalar (rn. contalarn, pompalarn veya flanlarn devre d kalmas veya kaza sonucunda madde aa kmas) normal iletim kabul edilmez. (3) Patlayc karm, ateleme gerekletikten sonra yanma srecinin yanmam karmn tamamna aktarld, gazlardan, buharlardan, sislerden veya tozlardan oluan bir karmdr. (4) Patlayc ortam, ortam koullar altnda ate alma gerekletikten sonra yanma srecinin yanmam olan karmn tamamna aktarld, hava ile yanc gazlardan, buharlardan, sislerden veya tozlardan oluan bir karmdr. Bu teknik kurallar dokman anlamnda ortam koullar 0,8 ila 1,1 bar toplam basn ve -20C ila + 60C karm scaklklardr. Not: Yanmam karmn tamamna aktarlma bir tepkimenin kendiliinden yaylmas eklinde anlalmaldr. (5) Tehlikeli muhtemel patlayc ortam, alanlarn ve nc ahslarn gvenliinin ve salnn korunmasnn idamesi iin zel koruyucu tedbirler alnmasn gerektirecek miktarda oluan (tehlikeli miktar) patlayc ortamdr. (6) Bu teknik kurallar dokman anlamndaki patlama, scaklk artnn, basn artnn veya ikisinin birden ezamanl olarak elik ettii ani bir oksitlenme tepkimesidir. (7) Deflagrasyon, ses hznn altnda olan bir hzla ilerleyen bir patlamadr. (8) Detonasyon, ses hznn zerinde bir hzla ilerleyen patlamadr; belirgin zellii ok dalgas oluturmasdr. (9) Patlama blgesi, iinde patlama olabilecek hava iindeki bir yanc maddenin younluunun (madde miktar oran) bulunduu yerdir. (10) Bir toz dkntsnn kendiliinden atelenmesi, tozlarn oksitlenme veya paralanma tepkimesinin s retme hznn ortamn s kaybetme hzndan daha byk olmasndan kaynaklanan, tozlarn atelenmesidir. 398
(11) Hibrit karm, havann farkl madde hallerindeki yanc maddelerle oluturduu karmdr. Hibrit karmlara rnek olarak metan ve kmr tozunun havayla karm veya benzin buhar ve benzin damlacklarnn havayla karm verilebilir. 2.2 Patlama tehlikesi olan yerler (1) Patlama tehlikesi olan yer, iinde tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluabilecek olan bir yerdir. Patlayc ortamn artk zel korunma tedbiri gerektirecek bir miktarda mevcut olmad bir yer, patlama tehlikesi olan yer kabul edilmez. (2) Blge ayrm Patlama tehlikesi olan yerler, tehlikeli muhtemel patlayc ortam oluma sklna ve sresine gre blgelere ayrlrlar. Bu ayrm, zellikle tehlikeli muhtemel patlayc ortamn atelenmesinden kanmak zere tedbirlerin belirlenmesi iin temel oluturur. (3) Blge 0 inde hava ve yanc gazlardan, buharlardan veya sislerden oluan karm eklindeki tehlikeli muhtemel patlayc ortamn srekli, uzun sreli veya ska mevcut olduu blgedir. Not: Ska kavram zaman bakmndan arlkl olarak eklinde kullanlr. (4) Blge 1 inde hava ve yanc gazlardan, buharlardan veya sislerden oluan bir karm eklindeki tehlikeli muhtemel patlayc ortamn normal iletimde ara sra oluabildii blgedir. (5) Blge 2 inde hava ve yanc gazlardan, buharlardan veya sislerden oluan bir karm eklindeki tehlikeli muhtemel patlayc ortamn normal iletimde olumad veya ancak ksa sreli olutuu blgedir. Not: Bu ayn zamanda, tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ender olarak ve ancak ksa sreli ortaya kt anlamna gelir. 399

(6) Blge 20 inde, hava iindeki yanc tozun bir bulut eklinde bulunduu tehlikeli muhtemel patlayc ortamn srekli, uzun sreli veya ska mevcut olduu blgedir. Not: Ska kavram zaman bakmndan arlkl olarak eklinde kullanlr. (7) Blge 21 inde, hava iindeki yanc tozun bir bulut eklinde olduu tehlikeli muhtemel patlayc ortamn normal iletimde ara sra oluabildii blgedir. (8) Blge 22 inde, hava iindeki yanc tozun bir bulut eklinde olduu tehlikeli muhtemel patlayc ortamn normalde olumad veya ancak ksa sreli olutuu blgedir. Not: Bu ayn zamanda, tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ender olarak ve ancak ksa sreli ortaya kt anlamna gelir. (9) Yanc toz tabakalar, keltileri ve birikintileri, tehlikeli muhtemel patlayc ortamn olumasna neden olabilecek dier her neden gibi gz nnde bulundurulmaldr. 2.3 Risk deerlendirmesi ve tedbirlerin belirlenmesi iin nemli olan teknik gvenlik tanm byklkleri (1) Alevlenme noktas, bir akkann belirlenmi deney koullar altnda etkili bir ateleme kayna ile temas etmesi halinde derhal alev oluabilecek miktarda yanc gaz veya yanc buhar brakabildii en dk scaklktr. (2) Patlama noktalar: Yanc bir akkann alt patlama noktas (APN) veya st patlama noktas (PN), havayla olan karm iindeki doymu buhar younluunun (madde miktar oran) alt veya st patlama snrna ulat scaklktr. Saf maddelerde ve azeotrop karmlarda patlama noktalar ve buhar basnc erisi yardmyla patlama snrlar belirlenir. (3) Patlama snrlar patlama aralnn snrlardr. Alt patlama snr (APS) veya st patlama snr (PS), gazlardan, buharlardan, sislerden ve/veya tozlardan oluan bir karm iindeki yanc maddenin, ate aldktan sonra ateleyici kaynaktan bamsz 400
olan bir alevin kendi bana ilerleyemeyecei younluunun (madde miktar oran) alt veya st snr deeridir. (4) Oksijen snr younluu (OSY) bir yanc maddenin havayla ve iinde patlama olmayacak inert gaz veya toz ile oluturduu bir karm iindeki azami oksijen younluudur (madde miktar oran); belirlenmi deney koullar altnda tayin edilir. (5) Asgari ateleme enerjisi (AAE) belirlenmi deney koullar altnda, bir kondansatr iinde depolanan ve dearj olduunda bir patlayc ortamn atelenmeye hazr karmn atelemeye yetecek olan en kk elektrik enerjisidir. (6) Ateleme scakl (bir yanc gazn veya bir yanc akkann) gaz/hava veya buhar/hava karm eklindeki bir yanc maddenin atelenmesinin gerekletii scak bir yzeyin belirlenmi deney koullar altnda saptanan en dk scakldr. (7) Patlayc bir ortamn asgari ateleme scakl, yanc bir gazn veya yanc bir akkann buharnn veya bir toz bulutunun ateleme scakldr; belirlenmi deney koullar altnda tayin edilir. (8) Bir toz tabakasnn asgari ateleme scakl, toz tabakasnn ate ald bir scak yzeyin belirlenmi deney koullar altnda saptanm olan en dk scakldr. (9) Bir toz bulutunun asgari ateleme scakl, tozun havayla oluturduu atelenmeye hazr karmn ate ald bir scak yzeyin belirlenmi deney koullar altnda saptanm olan en dk scakldr. (10) Kor scakl 5 mm kalnlndaki bir toz tabakasnn asgari ateleme scakldr. (11) Kmrleme noktas, bir tozun, yanc buharn veya gaz haldeki rnlerin (kmrleme gaz) bir dkntnn zerindeki hava sahas iinde kk bir alevle ate alabilecekleri en dk scaklktr. (12) Patlama basnc (pex), belirli bir bileimdeki patlayc ortamn bir kapal kap iindeki patlamas esnasnda belirlenmi deney koullar altnda saptanan basntr. Azami patlama basnc (pmax) yanc madde oranlarnn deiiminde saptanan en byk patlama basncdr. 401

(13) Zamana bal azami basn art ((dp/dt)max) belirlenmi deney koullar altnda, yanc madde oranlarnn deiiminde, patlayc bir ortamn patlamas srasnda ortaya kan, kapal bir kap iindeki zamana bal olarak saptanan en yksek basn artdr. 3 Patlama risklerinin fark edilmesi ve bunlardan kanma (1) veren, Alman Gvenlii Yasasnn 5inci maddesince olan ykmll kapsamnda alanlarnn patlamalardan kaynaklanan risklerini saptamak, deerlendirmek ve gerekli koruyucu tedbirleri belirlemek zorundadr. Bu balamda aadaki hususlar dikkate alnmaldr: 1. Kat, akkan, gaz veya toz haldeki maddelerin iletme koullarnda mevcut olup olmadklar veya bunlarn gz nnde bulundurulan iletme koullar altnda olumalarnn olanakl olup olmad aratrlmaldr. Bununla ilgili olarak bkz. GTK 2152 Blm 1/TMTK 721. 2. Eer yanc maddeler iletme koullar altnda mevcutsalar veya oluabileceklerse, bu yanc maddelerin aa kma trne bal olarak bir patlayc ortam olumasnn beklenti dahilinde olup olmad tespit edilmelidir. Bununla ilgili olarak bkz. GTK 2152 Blm 1/TMTK 721. 3. Beklenti dahilindeki patlayc ortam miktarlarnn yerel koullar ve iletme koullar altnda tehlikeli olup olmadklar deerlendirilmelidir. Bununla ilgili olarak bkz. GTK 2152 Blm 1/TMTK 721. 4. Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn olumas olanaklysa, No. 5 ve 7 altnda belirtilen koruyucu tedbirler alnmaldr. 5. Tercihen patlayc ortam oluturmas olanakl olmayan maddeler ve preparatlar kullanlmaldr. En son teknik dzeye gre bu olanakl deilse, tehlikeli muhtemel patlayc ortamn olumas engellenmeli veya snrlandrlmaldr. Tehlikeli muhtemel patlayc ortam, en son teknik dzeye gre olanaklar dahilinde tehlikesizce bertaraf edilmelidir. 6. Eer tehlikeli muhtemel patlayc ortam No. 5 altnda anlan tedbirlerle gvenli olarak engellenemiyorsa, iveren: 402
a) tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ortaya kma olasln ve sresini, b) elektrostatik boalma dahil olmak zere, ateleme kaynann mevcut olmas veya ortaya kmas ve etkili olmas olasln ve c) patlamalarn beklenen sonularn deerlendirmelidir; zel yerel koullar ile mutat ly (bununla ilgili olarak bkz. GTK 2152 Blm 1 Eki/TMTK 721 Eki) aa veya yukar ynde aan patlama riskleri gz nnde bulundurulmaldr. 7. veren No. 6 altnda anlan deerlendirme temelinde alanlarn korunmas iin gerekli tedbirleri belirlemelidir: a) Tehlikeli muhtemel patlayc ortam olumasn nleyen veya snrlayan tedbirler (patlayc ortamdan kanma) Bununla ilgili olarak bkz. GTK 2152 Blm 2/TMTK 722. b) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn atelenmesini engelleyen tedbirler (elektrostatik boalma dhil olmak zere, etkili ateleme kaynaklarndan kanma). c) Bir patlamann etkilerini sakncasz olacak bir lde snrlandran tedbirler (yapsal patlama gvenlii). Genelde No. 7a) uyarnca olan tedbirlere gvenlik teknii asndan ncelik verilmelidir. Bundan dolay ncelikle, bu tedbirlerin amaca uygun olarak uygulanp uygulanamayacaklar veya ne derecede uygulanabilecekleri dnlmelidir. Bu dnce sonucunda tatmin edici bir zme ulalamazsa, bilirkii takdiri dorultusunda No. 7b) veya No. 7c) uyarnca olan tedbirler veya No. 7a), 7b) ve 7c) uyarnca olan tedbirlerin uygun kombinasyonlar uygulanmaldr. No. 7b) uyarnca olan tedbirlerin belirlenmesinde patlama riski olan yerler blgelere ayrlmaldr (bununla ilgili olarak bkz. BMTK 2152 Blm 1/TMTK 721). (2) Paragraf 1 uyarnca olan karar sreci, bir patlamann mutat ly amayan etkilerinin sz konusu olduu duruma ilikin olarak bir sorgulama emas eklinde ekil 1de grafik olarak gsterilmitir. (3) Gerekli patlamadan korunma tedbirleri, kendi iinde eliki dourmayan bir patlamadan korunma konsepti erevesinde seilmeli ve deerlendirilmelidir. Alnan tedbirler bir patlamadan korunma dokmannda belgelendirilmelidir. 403

ekil 1: Patlama risklerinin fark edilmesi ve bunlardan kanma iin sorgulama emas
404
letim Gvenlii iin Teknik Kurallar GTK 2152 Blm 1 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 721 Tehlikeli Muhtemel Patlayc Ortamlar - Patlama Riskinin Deerlendirilmesi (2 Haziran 2006 tarihli be 103a sayl Federal Resmi lanlar ve Tebliler Gazetesi)
n sz Aadaki teknik kurallar dokman hem letme Gvenlii iin Teknik Kurallar (GTK) hem de Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) niteliindedir. Eldeki bu letim Gvenlii iin Teknik Kurallar (GTK 2152) dokman teknoloji, i sal ve hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, i aralarnn hazrlanmas ve kullanlmas konusunda ve denetlenmesi gerekli tesislerin iletilmesi konusunda gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadr. Bu kurallar iletme gvenlii kurulu tarafndan saptanmakta ve Federal Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedir. Teknik Kurallar dokman risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi ile uygun nlemlerin oluturulmas bakmndan letim Gvenlii Ynetmeliini somutlatrmaktadr. verenin, rnek niteliinde anlan nlemleri uygulamak suretiyle letim Gvenlii Ynetmelii hkmlerine uyulmas konusunda kendisinden beklenenleri salad varsaylabilir. Ancak iveren baka bir zm tercih ederse, ynetmelik artlarnn edeer dzeyde salanm olduunu yazl olarak kantlamak durumundadr. Eldeki bu Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK 721) dokman teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadr. Bu kurallar tehlikeli maddeler kurulu tarafndan saptanmakta ve Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedir. Teknik Kurallar dokman risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi ile uygun nlemlerin oluturulmas bakmndan 405

Tehlikeli Maddeler Ynetmeliini somutlatrmaktadr. veren, rnek niteliinde anlan nlemleri uygulamak suretiyle Tehlikeli Madde Ynetmelii hkmlerine uyulmas konusunda kendisinden beklenenleri salad varsaylabilir. Ancak iveren farkl bir zm tercih ederse, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinde belirtilen artlarn edeer dzeyde salanm olduunu tehlike deerlendirme dokmantasyonunda gerekeleriyle aklamak durumundadr. indekiler 1 Uygulama alan 2 lkeler 2.1 Genel hususlar 2.2 Muhtemel Patlayc Ortam 2.3 Patlama Riski 3 Deerlendirme ltleri 3.1 Genel hususlar 3.2 Muhtemel patlayc ortamn oluumunun deerlendirilmesi 3.3 Muhtemel patlayc ortamn miktarnn saptanmas 3.4 Muhtemel patlayc ortamn risk derecesinin ve patlama etkilerinin deerlendirilmesi 3.4.1 Muhtemel patlayc ortamn risk derecesinin deerlendirilmesi 3.4.2 Patlama etkilerinin deerlendirilmesi 1 Uygulama alan GTK 2152 dokmannn bu blm/TMTK 721 dokman muhtemel patlayc ortamdan doan patlama risklerinin deerlendirilmesine ilikin artlar somutlatrmaktadr. 2 lkeler 2.1 Genel hususlar Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 ve 12 uyarnca tehlikeli muhtemel patlayc ortamn oluumu gvenli olarak engellenemiyorsa, iveren letim Gvenlii Ynetmelii Madde 3 Fkra 2 uyarnca 406
1. tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ortaya kma olasln ve sresini, 2. elektrostatik boalma dahil olmak zere, ateleme kaynann mevcut olmas veya ortaya kmas ve etkili olmas olasln ve 3. patlamalarn beklenebilecek etkilerinin ne boyutta olacan takdir etmek durumundadr. Bu deerlendirme somut olarak yerel koullara ve iletme koullarna dayandrlmak zorundadr. 2.2 Muhtemel Patlayc Ortam (1) Yanc maddelerin gaz, buhar, sis (sv damlacklar, aerosoller) veya toz (kat madde paracklar) halinde ince bir ekilde dank olarak bulunduu (yksek dalm derecesi) ve hava ile oluturduklar karm iindeki younluklarnn patlama snrlarnda bulunduu ortamlarda patlayc ortamlar oluur. Not: Patlamalarda alevler, yksek scaklklar ve ou kez yksek basnlar ile yksek basn art hzlar ortaya kmaktadr. Bu srada kiiler yaralanabilir, bina ve tesis ksmlar tahrip olabilir, yanc maddeler alev alabilir (dolayl yangn). (2) Muhtemel patlayc ortam, eer alevlenmesi halinde alanlarn veya nc ahslarn gvenliine ve salna zarar verebilecekse ve bundan dolay zel korunma nlemlerinin alnmas gerekiyorsa, riskli miktarda mevcut demektir (tehlikeli muhtemel patlayc ortam). 2.3 Patlama Riski (1) Aadaki drt koul ayn anda salanyorsa, patlamalar ve bunlarn riskli etkileri ortaya kabilir: 1. Yanc maddelerin dalm derecesinin yksek olmas, 2. Yanc maddelerin havadaki younluunun patlama snrlar iinde olmas, 3. Tehlikeli miktarda patlayc ortamn mevcut olmas, 4. Etkili bir ateleme kayna. Not 1: Eer damlack veya parack boyutu 1 mm dolaylarndaysa, sis ve tozlarn dalm derecesi patlamann meydana gelmesi 407

iin bal bana yeterli olabilir. Pratikte karlalan ok saydaki sis, aerosol ve tozlarn parack boyutu 0,1 ile 0,001 mm arasndadr. Gaz veya buhar halindeki maddelerde doalar gerei yeterli dalm derecesi mevcuttur. Not 2: Eer yeterli derecede dalm olan yanc maddenin havadaki younluu bir asgari deeri (alt patlama snr) aarsa, bir patlama olmas olasdr. Younluk bir azami deeri (st patlama snr) atktan sonra patlama olmas artk olas deildir. Not 3: Yanc bir sv zerinde patlayc bir atmosfer ancak sv yzeyindeki scakln bir asgari deeri (kr. madde 3.2) amas halinde oluabilir. Not 4: Patlamann olumas iin etkili bir ateleme kaynann mevcut olmas zorunludur. Ateleme kaynaklarnn etkinlii, yani patlayc ortam ateleme kabiliyeti, bata ateleme kaynann enerjisine ve patlayc ortamn zelliklerine baldr. Atmosferik koullardan farkl olan koullar altnda patlayc karmlarn alev almas iin lt olan zellikler deimektedir, rn. oksijen oran yksek olan karmlarn asgari ateleme enerjisi dmektedir. (2) Atmosfer koullarndan farkl olan koullar iin patlama snrlarnn deitiine dikkat edilmelidir. Patlama snrlar arasndaki younluk sahas genelde karmn artan basncyla ve artan scaklyla genilemektedir. Oksijenli karmlardaki st patlama snrlar havayla olan karmlarda olduundan ok daha yksektir, hatta baz kimyasal bakmdan kararsz olan maddelerde (rn. asetilen ve etilen oksit) belli koullar altnda st patlama snr yoktur. Bu trden maddeler hava veya oksijen olmakszn da alev alma yoluyla ekzotermik tepkimeleri balatlabilirler. (3) Tozlarda patlama snrlar uygulanrken, kelmi olan tozun havlanmasnn ve havalanm tozun kmesinin toz younluunu ar derecede deitirebileceine dikkat edilmelidir. rnein tozun havalanmasndan dolay patlayc atmosfer olumas olanakldr. Dier yandan, younluu balangta st patlama snrnn zerinde olan havalanm tozun bir ksmnn kmesiyle de patlayc ortam oluabilir. 408
3 Deerlendirme ltleri 3.1 Genel hususlar (1) Patlama riskinin deerlendirilmesinde, halihazrda muhtemelen mevcut olan bir patlayc ortamn ate almasnn her zaman olas olduu varsaymndan hareket edilmelidir. Dolaysyla, yaplan deerlendirme ateleme kaynaklarnn mevcut olup olmad sorusundan bamszdr. (2) Patlama gvenliine ilikin teknik karakteristik byklklerinin genelde ortam koullar iin tanmlanm olduklarna dikkat edilmelidir. (3) Eer ilgili karakteristik byklkler belli deillerse, bunlarn saptanmas zorunludur. 3.2 Muhtemel patlayc ortamn oluumunun deerlendirilmesi (1) Muhtemel patlayc ortamn olumas, deerlendirilecek i aralarnn veya tesislerin ii ve evreleri iin deerlendirilmelidir. (2 Muhtemel patlayc ortamn oluumunun deerlendirilmesi, maddelerin zellikleriyle ve bunlarn patlayc atmosfer oluturabilecek gazlarnn, buharlarnn, sislerinin veya tozlarnn mevcut olduu veya aa karabilecei olas ileme durumlaryla ilikilidir. (3) Bu balamda maddelerin aadaki zellikleri gz nnde bulundurulmaldr: 1. Tm maddelerde: Alt ve st patlama snr, 2. Svlarda: Alevlenme noktas veya alt patlama noktas (APN) ve st patlama noktas (PN), ileme scaklndaki veya ortam scaklklarndaki doymu buhar basnc, 3. Tozlarda: Tane bykl dalm ve younluk, nem, kmrleme noktas (4) Bunlarn tesinde maddelerin ileme durumlar dikkate alnmaldr: 409

1. Tm maddelerde: Kullanm srasnda ortaya kan veya hakim olan yanc maddelerin azami (duruma gre asgari) younluklar. 2. Svlarda ve sislerde: a) Bir svnn ilenmesinin tr (rn. bir sv nn pskrtme, fkrtma ve yarma, buharlatrma ve younlatrma). Svlar damlack eklinde dalyorsa, rn. pskrtlyorsa, alt patlama noktasnn (APN) altnda olan scaklklarda dahi patlayc atmosfer oluaca hesaba katlmaldr. Sislerde, svnn yksek scaklklardaki buhar basncndan dolay maddenin riskli zellikleri buhar/hava karm deerlerine yaklaabilir. b) Azami (duruma gre asgari) ileme veya ortam scaklklar. rnein azami ileme scakl svnn APNsi zerindeyse, patlayc buhar/hava karmlar mevcut olabilir. Sz konusu APN bilinmedii srece, aadaki iki durumda aada gsterildii gibi tahmin edilebilir: - saf, halojen olmayan svlarda alevlenme noktasnn 5 K altnda, - halojen bileen iermeyen zc madde karmlarnda alevlenme noktasnn 15 K altnda. 3. Tozlarda: Toz/hava karmlarnn veya toz keltilerinin (kr. madde 2.2) mevcut olmas veya olumas, r. tme, eleme, sevk etme, doldurma, boaltma, talama ve kurutma srasnda. 3.3 Muhtemel patlayc ortamn miktarnn saptanmas (1) Madde 3 altndaki 3.2 bendinde anlan madde zelliklerine ek olarak, gereksinimlere gre aadakiler gz nnde bulundurulmaldr: 1. Gazlarda ve buharlarda: Hava ve difzyon katsaysyla orantl younluk oran, 2. Svlarda: Buharlama katsays. 410
Aklamalar: Btn yanc svlarn buharlarnn younluu ayn scaklktaki havann younluundan byktr. Gazlarn younluu genel olarak havann younluundan byktr (asetilen, amonyak, hidrojen siyanit, etilen, karbon monoksit, metan ve hidrojen gibi maddeler hari). Gazla ve buharlar ne kadar arlarsa, o kadar hzl aa kerler ve bu srada ortamda mevcut olan havayla giderek daha fazla karrlar. Bir kez olumu olan karmn hafif ve ar bileenlerine ayrtrlmas yalnz yerekimi nedeniyle bile olanakszdr. Ar bulutlar aa kerler ve yaylrlar. Bunlar uzun mesafeleri srnerek kat edebilirler ve baka bir yerde alev alabilirler. Bunlarda, bir sv zerinde oluan buhar/hava karmnn younluunun, svnn scaklkla ilikili doymu buhar basncyla snrl olduuna dikkat edilmelidir. Buna gre, rn. hekzan buharnn havaya gre olan younluu (younluk oran) 2,97 deerindedir. Ancak hekzan 20Cde ancak 0,16 bar doymu buhar basncna sahip olduundan, sv zerinde oluan buhar/hava karmnn havaya gre olan younluu aadaki gibi hesaplanr: 2,97 x 0,16 + (1 - 0,16) = 1,3. Havadan daha hafif olan gazlar, younluklar ne kadar azsa, o kadar hzl ykselirler; bu srada havayla giderek daha fazla karrlar. Difzyon katsays, ancak ortamda kayda deer hava akm mevcut olmadnda patlayc atmosferin miktarn belirleyen bir byklktr (bununla ilikili olarak bkz. ayrca 2. paragraf). (2) Maddelerin paragraf 1e gre dikkate alnacak zelliklerinden baka, yerel zellikler ve iletme zellikleri dikkate alnmaldr: 1. Tm maddelerde: a) Gaz geirmeyen, sv geirmeyen veya toz geirmeyen kaplar veya ak kaplar iindeki maddelerin kullanm tarzlar, rn. sevkiyat ve boaltma. b) Vanalar, srgler, boru balantlar, pompalar vs. gibi yerlerden aa kma olana. c) Doldurma ve boaltma koullar ile dier ortam koullar. 411

Aklama: Havalandrmann etki etmedii alanlarda, rn. ukur, kanal ve kuyu gibi havalandrlmam ve alakta olan blgelerde, yanc maddelerin veya karmlarn mevcut olaca gz nnde bulundurulmaldr. 2. Gazlarda ve buharlarda: Kk hava hareketleri (doal cereyan, kiilerin dolamas, termik konveksiyon) dahi havayla karmalarn byk lde hzlandrabilir. 3. Svlarda: Buharlama yzeyinin bykl, ileme scakl, svlarn pskrtlmesi veya fkrtlmas. 4. Tozlarda: Tercihen yatay veya hafif eimli yzeylerde toz keltilerinin olumas (kr. GTK 2152, Blm 2, madde 2.6/TMTK 722, madde 2.6), tozlarn havalanmas. 3.4 Muhtemel patlayc ortamn risk derecesinin ve patlama etkilerinin deerlendirilmesi 3.4.1 Muhtemel patlayc ortamn risk derecesinin deerlendirilmesi (1) Madde 3 altndaki 3.2 bendinde anlan madde zelliklerine ek olarak, gereksinimlere gre aadakiler gz nnde bulundurulmaldr: Azami patlama basnc, Azami zamana bal basn art, iddetli patlama snrlar veya iddetli patlama eilimi. (2) Bunun tesinde, yerel koullar ve iletme koullar gz nnde bulundurulmaldr, zellikle de patlayc ortam miktar ve bunu evreleyen ortamn tr, rn. kap iinde, az ya da ok kapal olan mekanlarda, ukur iinde, kanal iinde ve ak havada. Aklama 1: 10 litreden fazla olan bileik patlayc ortam kapal mekanlarda, mekan boyutundan bamsz olarak, esasen tehlikeli muhtemel patlayc ortam olarak grlmelidir (bkz. ayrca madde 3.3). Daha kk miktarlar da, eer ok yaknlarnda insanlar bulunuyorsa, dorudan riskli olabilirler. 100 mden 412
kk olan mekanlarda da 10 litreden kk olan miktarlar dorudan riskli olabilirler. Bu trden mekanlarda, mekan hacminin on binde birinden fazla olan patlayc atmosferin dorudan riskli olduu pratik kuralna dayanlarak kabaca bir tahminde bulunulabilir, yani buna gre rn. 80 m hacmindeki bir mekanda 8 litreye karlk gelir. Ancak bundan yola karak mekann tamamnn patlama riski altnda olduu sonucuna varlamaz. Yalnzca tehlikeli muhtemel patlayc ortamn ortaya kabilecei blm patlama riski olan alan saylr. Ancak bir patlamann etkileri bunun tesine geebilir, bu gz nnde bulundurulmaldr. Aklama 2: ou yanc tozlarda zeminin tamamna eit olarak yaylm ve kalnl 1 mmden az olan bir toz keltisi, havalandnda normal ykseklikteki bir mekan patlayc toz/hava karmyla tamamen doldurmaya yeterlidir. Birinci patlamann sonucunda km olan toz havalanabilir ve art patlamalara neden olabilir. Risk deerlendirmesinde bu durum zellikle dikkate alnmaldr, nk bu durumda patlayc toz/hava karmlar ve etkili ateleme kaynaklar e zamanl olarak ortaya kmaktadrlar. Aklama 3: Ak havada hangi miktarda patlayc ortamn riskli saylaca yalnz mnferit duruma gre ayr ayr tahmin edilebilir. Aklama 4: Patlayc ortam, olas bir patlama basncna dayanamayacak olan kaplar iinde bulunuyorsa, rnein patlama srasnda para tesirinden doacak riskten dolay, yukarda belirtilenden ok daha az olan miktarlar riskli saylacaktr. Bunun iin bir alt snr verilemez. 3.4.2 Patlama etkilerinin deerlendirilmesi (1) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn olumasndan ve ateleme kaynaklarnn etkili olmasndan kanmak, bir patlamann etkilerinin boyutlarn azaltmaya gre daha nceliklidir. Tehlikeli muhtemel patlayc ortamn patlamas durumunda daima byk maddi hasar ve yaralanmadan lme kadar varabilecek kayplar beklenmelidir. Dolaysyla deerlendirme srecinde patlamann etkilerinin ayrca ele alnmas genelde gerekli olmamaktadr. Bundan bamsz olarak, bir patlamann snrl fiziksel etkileri (rn. alevlerin yaylmas ve s yaylmas, basn etkileri, iddetli patlama olmas olanaklar) incelenmelidir. 413

zel yerel koullar dikkate alnmaldr. Bir patlama sonucunda evrede de baka riskli veya yanc maddelerin aa kabilecei veya alev alabilecei etkiler ortaya kabilir. Aklama 1: Patlayc atmosfer iinde yaylan alevler, patlayc atmosferin alev almadan nceki hacminden on kat daha byk olan bir hacme ulaabilirler. Dolaysyla bir yne doru olan alev yaylmasnda bu lde alev dillerinin olabilecei hesaba katlmaldr. Aklama 2: Uzun kesitli kaplarda veya boru hatlarnda iddetli patlama olmas riski vardr. iddetli patlama dalgalar, engellerle karlatklarnda tahrip edici bir etkiye sahip olurlar. (2) Alnacak nlemler iin kapsam ve tr olarak beklenen lden fazla veya az olabilecek patlama etkisi veya riski gz nnde bulundurulabilir veya bulundurulmak zorundadr. Not 1: nsanlarn toplu olarak bulunduklar yerler (kantin vb.), trafiin youn olduu yerler (caddeler, youn kullanlan merdivenler, ka yollar vb.), konut ve byk bro mekanlar riskli blge iinde bulunuyorlarsa veya patlama sonucunda oluacak hasarn byk lekli olmas bekleniyorsa, etki, beklenen lden fazla olabilir. Bu zel durumlarda henz tesisin projelendirilmesi srasnda patlama riski olan blgelerle rnek olarak verilen yerlerle veya yaplarla arasnda yeterli mesafeler oluturularak veya daha yksek nitelikli cihaz kategorileri kullanlarak nlem alnabilir. Not 2: Patlama riski olan bir tesis, rn. otomatik acil durum mekanizmalar olan, ayr bir yerden uzaktan kumanda edilen ekilde tasarlanm olup alanlar veya nc ahslar iin bir risk tekil etmeyecek ekilde iletiliyorsa, etki, beklenen lden az olabilir. Not 3: Beklenen lden az olan bir patlama riski rn. klorokarbon balarnn kullanmnda sz konusudur. Patlama aral olan, ancak bir alevlenme noktalar olmayan klorokarbonlar iin bir basamak daha dk risk blgesi iin uygun olan cihazlarn kullanlmasna izin verilmektedir. Ancak 2. Blgede koruma snf en az IP 5X olan elektrikli i aralar ve IP 4X olan motorlar kullanlmak zorundadr. 2. blgede i aralarnn hibirinin yzey scakl klorokarbonun ateleme scaklndan fazla olmamaldr; ak alev yasaktr. 414
letim Gvenlii iin Teknik Kurallar GTK 2152 Blm 2 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 722 Tehlikeli Muhtemel Patlayc Ortamlardan Kanma veya Bunu Snrlandrma
(2 Haziran 2006 tarihli be 103a sayl Federal Resmi lanlar ve Tebliler Gazetesi)
n sz Aadaki teknik kurallar dokman hem letme Gvenlii iin Teknik Kurallar (GTK) hem de Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) niteliindedir. Eldeki bu letim Gvenlii iin Teknik Kurallar (GTK 2152) dokman teknoloji, i sal ve hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, i aralarnn hazrlanmas ve kullanlmas konusunda ve denetlenmesi gerekli tesislerin iletilmesi konusunda gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadr. Bu kurallar iletme gvenlii kurulu tarafndan saptanmakta ve Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Teknik Kurallar dokman risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi ile uygun tedbirlerin oluturulmas bakmndan letim Gvenlii Ynetmeliini somutlatrmaktadr. veren, rnek niteliinde anlan tedbirleri uygulamak suretiyle letim Gvenlii Ynetmelii hkmlerine uyulmas konusunda kendisinden beklenenleri salad varsaylabilir. Ancak iveren baka bir zm tercih ederse, ynetmelik artlarnn edeer dzeyde salanm olduunu yazl olarak kantlamak durumundadr. Eldeki bu Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK 721) dokman teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadr. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu tarafndan saptanmakta ve Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Teknik Kurallar dokman risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi ile uygun tedbirlerin oluturulmas bakmndan Tehlikeli Madde Ynetmeliini (GefStoffV) somutlatrmaktadr. veren, rnek niteliinde anlan tedbirleri uygulamak suretiyle Tehlikeli 415

Maddeler Ynetmelii hkmlerine uyulmas konusunda kendisinden beklenenleri salad varsaylabilir. Ancak iveren farkl bir zm tercih ederse, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinde belirtilen artlarn edeer dzeyde salanm olduunu risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekeleriyle aklamak durumundadr. Uygulama alan Bu teknik kurallar dokman tehlikeli muhtemel patlayc ortamlardan kanmaya veya bunu snrlandrmaya ilikin gereklilikleri somutlatrmaktadr. Bu teknik kurallar dokman hem i aralar hem de denetimi gereken tesisler iin geerlidir; ierisinde srekli tesis ve tesis ksmlarndan bahis olsa da, uygulamada i aralarn ve denetimi gereken tesisleri de kapsamaktadr. Tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar nleyen veya snrlayan tedbirler (patlayc ortamlardan kanma) Genel hususlar Tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar nleyen veya snrlayan patlamadan koruma tedbirleri arasnda aadakiler saylr: 2.1.2 Muhtemel patlayc ortamlar oluturmaya muktedir maddelerden kanlmas veya bunlarn snrlanmas (bkz. madde 2.2), 2.1.2 Tesislerin ve tesis ksmlarnn ilerinde muhtemel patlayc ortamlarn nlenmesi ve snrlanmas (bkz. madde 2.3), 2.1.3 Tesislerin ve tesis ksmlarnn civarnda tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn nlenmesi ve snrlanmas (bkz. madde 2.4), 2.1.4 Tesislerin ve tesis ksmlarnn civarndaki younluun denetlenmesi (bkz. madde 2.5), 2.1.5 Toz ileten tesis ve tesis ksmlarnn ve de kaplarn evresinde toz kelmesinin giderilmesine ynelik tedbirler. Muhtemel patlayc ortamlar oluturmaya muktedir maddelerden kanlmas veya bunlarn snrlanmas Yanc maddelerin, patlayc karm oluturmaya muktedir olmayan trden maddelerle ikame edilip edilemeyecei aratrlmaldr. Not: kame olanaklarna rnekler: Yanc zc ve temizlik maddeleri yerine sulu zeltiler, 416
Alev alma noktas dk olan hidrokarbonlar yerine alev alma noktas oda ve ileme scaklnn yeterince gvenli dzeyde stnde olan hidrokarbonlar (kr. GTK 2152 Blm 1 No. 3.2/TMTK 721 No. 3.2), Toz haldeki yanc dolgu maddeleri yerine yanmayan dolgu maddeleri. Aklama: Hidrokarbonlara kaynama noktas dk yanmaz veya zor yanar halojen hidrokarbonlar katlrsa, bu karmn alev alma noktas ykseltilebilir hatta bastrlabilir. Ancak byle durumlarda karmn buharlamas srasnda, sv karm iindeki halojen hidrokarbonlarn oran, daha sonra serbest kalacak buharlarn yeniden muhtemel patlayc ortamlar oluturabilecei kadar azalmaktadr, rn. temizlik ilerinde veya zc madde karm ak kaplarda kullanlyorsa. Bu trden karmlarda, yalnz sz konusu uygulama durumu iin sakncaszlk temin edilmise, baka bir koruyucu nlemin alnmasna gerek kalmaz. Tesislerin ve tesis ksmlarnn ilerinde muhtemel patlayc ortamlarn nlenmesi ve snrlanmas Genel hususlar (1) Muhtemel patlayc ortam oluturmaya muktedir maddelerin kullanmndan kanlamyorsa, tesis ve tesis ksmlar iinde tehlikeli miktarda muhtemel patlayc ortamlarn olumas miktar veya younluk snrlandrlarak veya atllatrma ile nlenebilir veya snrlanabilir. (2) Paragraf 1 uyarnca olan tedbirler, sre koullarnca sakncasz younlua uyulmas temin edilmemise, uygun ekilde denetlenmelidirler. (3) Denetim, rn. uygun ve ileyii yeterince gvenli olan akm denetileri veya gaz uyar cihazlar gibi dzeneklerle, alarm verilmek, otomatik koruyucu tedbirler veya otomatik acil durum ilevleri devreye sokulmak suretiyle salanabilir. (4) Basncn atmosfer basnc altna drlmesi patlama iddetini veya riskini azaltabilir, nk ya azami patlama basnc azal ya da patlama gereklemez. 417

Younluk snrlamas (1) Younluk snrlama tedbirleriyle yanc maddelerin younluunun alt patlama snr altnda ve st patlama snr zerinde tutulmas amalanmaktadr. Sreler balatlp sonlandrlrken deerler patlama aralndan geebilir. Bu durum uygun ekilde dikkate alnmaldr. Aklama 1: Bir i aracndaki younluk, tesis ve tesis ksmlar dhil olmak zere, st patlama snr zerindeyse, ite herhangi bir patlama riski bulunmamaktadr, ancak aa kan karmlar havayla karma sonucunda tesis ksmnn dnda patlama riskine yol aabilir. Aklama 2: Bir tesis ksmndaki bir akkan yzeyinin scakl st patlama snrnn zerindeyse, burada st patlama snr zerinde karm younluklarnn olmas zaruri deildir. Not: Yanc gazlar verilmek suretiyle yanc bileenlerin toplam younluunu daimi olarak karmn tamam iin geerli st patlama snr zerinde tutmak mmkndr. (2) Yanc akkanlarda, akkan yzeyindeki scaklk yeteri derecede (mesela 5 K ila 15 K, kr. GTK 2152 Blm 1 No. 3.2, paragraf 4, say 2.b/TMTK 721 No. 3.2, paragraf 4, say 2.b) alev alma noktasnn altnda tutulmak suretiyle gvenle alt patlama snrnn altnda kalnabilir. (3) Tozlarda younluun snrlanmas yoluyla patlayc karmlardan kanlmasnn salanmas zordur. zellikle tozayan ve kelmi toz arasndaki etkileim dikkate alnmaldr. Homojen toz/hava karmlar ok ender grlrler. Bu bakmdan, toz younluu olarak, meknn tamamn veya bir i aracnn toplam hacmini, tesis ve tesis ksmlar dhil olmak zere, esas alarak tozun toplam miktarn dikkate almak ve ayn zamanda eit bir dalm olmasn beklemek genellikle ok ender mmkndr. (4) Homojen olmayan toz dalmnda, toplam hacmi esas alan toz miktar patlama snr dnda olsa dahi, tesisin bir ksmnda ve tesis ksmlarnda, kaplar veya odalar iinde patlama riski olabilir. 418
Atllatrma Genel hususlar (1) Atllatrmada gaz haldeki inert maddeler (rn. azot, karbondioksit, soy gazlar, su buhar) veya toz haldeki inert maddeler katlmak suretiyle patlayc karmlarn olumas engellenebilir. Not: Gaz haldeki inert maddelerle atllatrma olarak, vakum uygulamas olan veya olmayan basn deiimi yntemleri, akl durulama ve mevcut atllamann korunmas iin basn sabitlemeli inert gaz solunumu pratikte kendini kantlam yntemlerdir. Aklama: Su buharyla atllatrmada youmann etkisi gz nnde bulundurulmaldr. (2) Ksmi ve genel atllatrma ayrt edilmelidir. - Genel atllatrmada inert gaz paynn yanc maddenin payna oran o denli yksektir ki, karm, istenen byklkte hava hacmi kartrlmasndan sonra dahi patlayc deildir. Aklama: Genel atllatrma genelde yalnzca yanc gazlardan ve buharlardan oluan muhtemel patlayc ortamlarda uygulanabilir. - Ksmi atllatrmada oksijen snr younluunun (kr. GTK 2152 Genel Blm No. 2.3, paragraf 4/TMTK 720, No. 2.3 paragraf 4) gvenli derecede altnda kalnacak kadar (izin verilen azami oksijen younluu) karma inert madde katlr. Yeterli miktarda oksijen veya hava kartktan sonra (rn. ak havaya ulatnda) karm yeniden patlayc olur. Aklama: Oksijen snr younluu her eyden nce yanc maddeye ve inert gaza, ama ayn zamanda scaklk ve basnca da baldr. (3) zin verilen azami oksijen younluu, deneysel olarak belirlenen oksijen snr younluundan bir gvenlik says karlmak suretiyle elde edilir. Deneysel olarak belirlenen oksijen snr younluu ile izin verilen azami oksijen younluu arasndaki gvenlik says, iletme ve arza koullarndan doan yerel ve zamansal oksijen younluu deiimleri ve devreye giren koruyucu tedbirlerin veya acil durum ilevlerinin etkili olmas iin gerekli zaman aral gzetilerek belirlenmelidir. 419

(4) Atllatrmann etkili olmasnn balca koulu, onun gereklemesinin temin edilmesidir (rn. oksijen younluu, inert gaz younluu, toplam basn veya inert gaz ile yanc madde debileri denetlenerek). Ayrca alarm eii izin verilen azami oksijen younluunun altnda olacak ekilde belirlenmelidir. Alarm eiine ulaldnda -mnferit olayn koullarna uygun olarak, elle veya otomatik olarak- koruyucu tedbirler balatlmal ve uygulanmaldr. Belirlenecek alarm eii, denetim dzeneklerinin zellikleri, bunlarn alma gvenlii ve personel ile tesisin tepki sreleri birbirleriyle uyumlu hale getirilmelidir. Atllatrmann gvenirliine bal olarak kaplarn ii ve tesis ksmlar iin blgesel indirgeme olanakldr. Yanc gazlar ve buharlardan oluan muhtemel patlayc ortamlarn atllatrlmas (1) Tablo 1de baz maddeler iin atllatrmada gvenli olarak aa veya yukar ynde almas gereken snr deerler verilmitir. Aklama: Deneysel olarak belirlenen snr deerlere gre yeterli gvenlik paylar ngrlmelidir.
420
Tablo 1: 1 bar toplam basnta yanc gazlar ve buharlar iin atllatrma snr deerleri
Ksmi atllatrma Genel atllatrma
Yanc madde
Scaklk (C) N2 cmax O2 (mol %) 8,5 9,6 10,3 9,0 8,8 11,7 1,3 ~12 13,1 1,0 ~12 1,1 0,5 0,7 11,8 1,4 0,7 cmax O2 (mol %) 42 27 28 21 24 17 1,3 3,1 1,0 12,6 12,6 ~1,3 1,1 1,2 0,8 * (100 C) 1,7 0,4 0,6 0,6 42 6 11 ~42 26 23 CO2 N2/H CO2/H N2/Y
Yanc madde/inert gazlar/hava toplam karmnda aadakilerle atllatrmada oksijen snr younluu:
Herhangi bir miktarda yanc madde katlmas srasnda atllatrma iin inert gaz (N2 veya CO2) ve havann (H) mol paylarnn oranna ait asgari deerler
Herhangi bir miktarda hava katlmas srasnda atllatrma iin inert gaz (N2 veya CO2) ve yanc maddenin (Y) mol paylarnn oranna ait asgari deerler
CO2/Y 22 13 11 13 15 32 * (100 C) 3 5 13 12
Benzol
100
n-Btan
20
421
9,3 4,3 9,9 9,3 9,8 9,3 4,6 13,7 11,6 * (100 C)
i-Btan
20
Siklopropan
20
Etan
20
Etilen
20
Etilen oksit
20
7,6 10,5 1,7 0,9 Etilen oksidin yklabilmesinden dolay bu deerler mevcut deildir
Hekzan
20
Karbonmonoksit
20
Metan
20
Pentan
20
Propan
20
Propilen
20
Ksmi atllatrma Genel atllatrma
Yanc madde
Scaklk (C) N2 cmax O2 (mol %) ~9,3 4,3 9,6 9,7 9,5 8,5 8,1 9,3 8,7 9,8 9,8 4,6 1,4 1,1 1,1 3,5 1,3 1,4 1,4 1,2 13,1 1,1 0,6 12,9 1,1 0,6 10,9 0,9 42 42 26 17 7 19 25 23 21 49 5,2 3,4 1,8 17 ~1,3 ~42 cmax O2 (mol %) 12 35 21 21 CO2 N2/H CO2/H N2/Y CO2/Y
Yanc madde/inert gazlar/hava toplam karmnda aadakilerle atllatrmada oksijen snr younluu:
Herhangi bir miktarda yanc madde katlmas srasnda atllatrma iin inert gaz (N2 veya CO2) ve havann (H) mol paylarnn oranna ait asgari deerler
Herhangi bir miktarda hava katlmas srasnda atllatrma iin inert gaz (N2 veya CO2) ve yanc maddenin (Y) mol paylarnn oranna ait asgari deerler
Karbratr yakt
20
Hidrojen
20
Heptan
100
Tolol
100
422
Ksilol
100
Metil etil keton
20
Etanol
20
Metanol
20
Propanol-1
20
Propanol-2
20
Etil asetat
20
Propilformiat
20
Karbondislfr
20
~ = Tahmini deer * 20Cde younlua ulalamaz
(2) Genel atllatrmada inert gazn ksmi basncnn yanc gazn veya buharn ksmi basncna oran belirli bir snr deeri (bkz. Tablo 1) amak suretiyle patlayc karmlardan kanlr. Ekte genel atllatrma iin bir hesaplama rnei verilmitir. Aklama: Bundaki zel teknik glk, yanc gazn veya buharn ksmi basncnn sklkla proses teknii asndan veya fiziksel olarak (yani akkann buhar basnc erisine uygun olarak) verili olmas ve dolaysyla genel atllatrmann korunmas iin ciddi boyutta bir toplam pozitif basn gerekli olabilmesidir. (3) Ksmi atllatrmada Tablo 1de verilen oksijen snr younluunun altnda kalnmas veya inert gaz (N2 veya CO2) ve havann (H) mol paylar orannn asgari deerinin (herhangi bir miktarda yanc madde girii altnda atllatrma iin) almas zorunludur. Ekte ksmi atllatrma iin bir hesaplama rnei verilmitir. Yanc tozlardan oluan muhtemel patlayc ortamlarn atllatrlmas Tablo 2de baz tozlar iin toz/hava karmlarnn azot ile atllatrlmas iin lt olan oksijen snr younluklar verilmitir. Tablo 2: eitli tozlar iin toz/hava karmlarnn yaklak 20 C karm scaklnda ve yaklak 1 bar toplam basnta azot ile atllatrlmas iin oksijen snr younluu
ncelik (medyan deeri) [mm] 125 22 < 63 63 < 63 < 63 < 63 22 25 < 10 Oksijen snr younluu (gaz haldeki mol ierii) [%] 11 5 13 12 14 12 12 9 15 10
ABS karm Alminyum Baryum stearat Linyit kmr Kadmiyum laurat Kadmiyum stearat Kalsiyum stearat Selloz Bezelye unu re
423

ncelik (medyan deeri) [mm] < 63 10 27 500 < 63 95 440 30 17 25 < 10 70 < 10 23 26 26 18 29 13 24 17 60 Oksijen snr younluu (gaz haldeki mol ierii) [%] 10 12 10 17 9 11 12 7,5 9 11 12 10 12 6 10 10 7 13 12 14 14 11
Reine Herbisit Odun erbetiotu Kakao Kauuk Kolofan, sakz Kibritotu Msr niastas tlm malt Metiyonin Metil selloz Organik pigment Paraformadehit Poliakril nitril Polietilen (HDPE) Polimetakrilat avdar unu tip 1150 Kurum Niasta trevi Ta kmr (ya) Buday unu tip 550
Aklama 1: Deneysel olarak belirlenen snr deerlere gre yeterli gvenlik paylar ngrlmelidir. Aklama 2: Gazlarda ve buharlarda olduu gibi, oksijen snr younluu inert gazn trne baldr. nert gaz olarak karbondioksit kullanldnda, oksijen snr younluu iin azota gre daha yksek deerler llmektedir. Oksijen snr younluu artan scaklk ve artan basnla birlikte der. 424
Aklama 3: ou hafif metal tozlar karbondioksitle ve ksmen azot ile tepkimeye girebildiklerinden, bu zel durumlarda bunlar inert gaz olarak kullanlamazlar. Byle durumlarda rn. soy gazlar kullanlr. Aklama 4: Yanc tozlarn keltilerinde kor halinde ve iin iin yanma olmasndan kanmak iin, toz patlamasndan kanmak iin gerekene gre ksmen ok daha dk oksijen younluuna uyulmaldr. Bunun iin lt olan oksijen younluklar ayrca saptanmaldr. Aklama 5: Patlayc toz/hava karmlar inert toz (rn. kaya tuzu, sodyum slfat veya fosfat ) katlmasyla da yeterince atllatrlabilirler. Ancak bunun iin genelde %50 (ktle oran) zerinde inert toz madde gerekmektedir. Hibrit karmlardan oluan muhtemel patlayc ortamlarn atllatrlmas Gaz, toz ve sis halindeki yanc maddelerin bir ortamda ezamanl olarak bulunmalar halinde, izin verilen azami oksijen younluunun saptanmas iin oksijen snr younluu en dk olan bileen esas alnr. Basn drlmesi yoluyla tehlikeli muhtemel patlayc ortamlardan kanlmas (1) Beklenen patlama basnc normalde balang basncnn 8 10 katdr. letme basnc ortam basnc altna drlmek suretiyle beklenen patlama basnc azaltlabilir. letme basnc 0,1 bar altna drlrse, beklenen patlama basnc ortam basncnn altnda kalr. Bu durumda izin verilmeyen derecede bir pozitif basn beklenmez. (2) letme basnc yaklak 50 mbar altna drlrse, genel olarak tehlikeli bir patlama beklenmez. (3) Sistem balatma ve durdurma ilemleri patlama gvenlii bakmndan ayrca ele alnmaldr. (4) Drlen basn teknik lm aralaryla denetlenmelidir. letme arzalar (rn. istenmeyen hava girii) ve sistem balatma ve durdurma ilemleri iin ek olarak uygun tedbirler (rn. bir sre atllatrma veya bir sre ateleyici kaynaklardan kanma) ngrlmelidir. 425

Tesislerin ve tesis ksmlarnn civarnda tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn nlenmesi ve snrlanmas Genel hususlar Tesis ve tesis ksmlarnn evrelerinde tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn olumas, en son teknik olanaklar elverdiince nlenmeli veya snrlanmaldr. Aada tarif edilen tedbirler tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn olumasnn nlenmesi veya snrlandrlmas iin uygundurlar. Aklama: Yanc maddelerin aklklardan, szdran noktalardan vs. dar hcum etmesi halinde tesislerin ve tesis ksmlarnn dlarnda tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar ve tozlardaysa keltiler oluabilir. Tozlarda, zellikle de ok ince toz sz konusuysa, istenmeyen toz kelmelerinin k noktasndan uzakta oluabileceine zellikle dikkat edilmelidir. Bunlar tozama yoluyla patlayc ortam olumasna neden olabilirler. Koruyucu tedbir olarak toz keltilerinin ska ve zenle giderilmesi (tozatmadan) gereklidir. Not: Toz keltileri slatma ve inert maddelerle kaplama yoluyla da -en azndan bir sre- zararsz hale getirilebilirler. Proses teknii tedbirleri, tesis ve tesis ksmlarnn tipi ve meknsal yerleimi Byk miktarlarda yanc maddeyle uralacak bir tesisin henz planlama aamasnda maddelerin daima kapal tesis ksmlar iinde bulunmalarna aba gsterilmelidir. rnein, kaplarn hem akkan hem de gaz kamaralar hatlarla birbirine balanyorsa (gaz tanma usul), yanc akkanlar ieren kaplarn doldurulmas ve boaltlmas kapal sistemler iinde gerekletirilebilir. Kontin sreler kesintili veya parti usul i aklarna genel olarak tercih edilmelidir. Komu tesislerdeki i sreleri, herhangi bir tehlikeli etki ortaya kmayacak ekilde yrmelidirler. Bu art, rn. meknsal ayrm veya karlkl emsiyeleme yoluyla salanabilir. Yanc maddelerin byk lde kk miktarlara ayrlmas ve -byk ktle hareketi olmasna ramen- belli bir noktada ezamanl olarak yalnz kk miktarlarn bulunmas gvenlik teknii asndan yararlar salayabilir. Ak hava tesisleri, ncelikle doal hava hareketleri bakmndan, bina iindeki tesislere genel olarak tercih edilmelidir. Tesis ksmlarnn szdrmazl Genel hususlar Tesis ksmlar dnda tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar olumas tesis ksmnn szdrmazlyla nlenebilir veya snrlandrlabilir. Bu balamda unlar ayrt edilmektedir: 426
Teknik adan kalc olarak szdrmaz tesis ksmlar, Teknik adan szdrmaz tesis ksmlar ile yanc maddelerin iletme gerei dar kabildii tesis ksmlar. Aklama 1: Yanc gazlarn, akkanlarn ve tozlarn kullanmna ait tesis ksmlarnn konstrksiyonunda, beklenen mekanik, termik ve kimyasal yklere dayankl olan malzemeler seilmelidir. Cidar malzemesinin yanc karmla tepkimeye girmesi riski sz konusu olmamaldr. Aklama 2: Malzeme seiminde korozyon davran gz nnde bulundurulmaldr. Yzeysel anmalar sz konusuysa, et kalnl hesaplanrken gvenlik paylar dikkate alnmaldr; delinme korozyonuna kar temel koruyucu nlem olarak uygun malzeme seilmeli, zellikle altrlmama safhalarnda teknie uygun koruma tedbirleri uygulanmaldr. Teknik adan kalc olarak szdrmaz tesis ksmlar (1) Teknik adan kalc olarak szdrmaz tesis ksmlarnda herhangi bir serbest kalma durumu beklenmemektedir. (2) Tesis ksmlar aadaki hallerde teknik adan szdrmaz saylrlar: a) Yaplar itibaryla teknik adan szdrmaz kalacak ekilde imal edilmi olanlar veya b) Teknik adan szdrmazlklar bakm ve denetim yoluyla srekli salanm olanlar (3) Teknik adan kalc olarak szdrmaz olan tesis ksmlar yaplarndan dolay, almam haldeyken evreleri iin patlama riski olan blgelere neden olmamaktadrlar. (4) Paragraf 2 bent a) uyarnca teknik adan kalc olarak szdrmaz tesis ksmlar ve donanm paralar rnein 1. Kaynaklanm olan tesis ksmlar ile bunlarn zlebilir bileenleri; ancak bu zlebilir balantlar iletme gerei ender olarak sklmeli ve yapsal olarak aada anlan zlebilir boru balantlar gibi tasarlanm olmaldrlar (istisna: metalik yaltkan balantlar), 427

bunlarn boru hatlaryla, armatrlerle veya kr kapaklarla olan zlebilir balantlar; ancak bu zlebilir balantlar iletme gerei ender olarak sklmeli ve yapsal olarak aada anlan zlebilir boru balantlar gibi tasarlanm olmaldrlar, 2. ift etkili kayar halka contal mil gei noktalar (rn. pompalar, kartrclar), 3. Kapsll motopomplar, 4. Manyetik kavramal, contasz pompalar, 5. Mil geii krk ve emniyet salmastrasyla, kendinden ayarl paket eklindeki salmastra contayla yaltlm olan armatrler, 6. Salmastrasz daimi mknatsl irtibatl armatrler (SLMA armatrler). (5) Paragraf 2 bent a) uyarnca teknik adan kalc olarak szdrmaz boru hatt balantlar(85) rnein 1. zlemeyen balantlar, rn. kaynakl, 2. zlebilir, ancak iletme gerei ender olarak zlen balantlar, rn. Kaynak dudakl contal flanlar, Lamba ve zvanal flanlar, Girintili-kntl flanlar, V oluklu ve uygun V oluk contal flanlar, Dz yaltm tablal ve zel contal, PN 25 bara kadar yumuak contal, metal i kenar pahl contal veya metal giydirmeli contal flanlar; ancak DIN flanlar kullanlrken matematiksel hesaplama esneklik snrna kar yeterli gvenlik olduunu gstermelidir, Metalik yaltkan balantlar, DN 32den byk olan hatlardaki kesme ve skma halkal balantlar hari.
(85) Hortum hatlar da ayn boru hatt gibi ilem grr.
428
(6) Paragraf 2 bent a) uyarnca teknik adan kalc olarak szdrmaz armatr balantlar, ender olarak zlmek artyla aadaki rneklerdir, Yukarda anlan boru tesisatlar ve NPT dili (National Pipe Taper Thread, konik boru dii) veya dier, DN 50ye kadar olan, di ile yaltan konik boru dilerinde; ancak bunlar deiken termik yklere (t > 100 C) maruz olmamaldrlar. (7) Salt konstrktif tedbirlerin yan sra teknik tedbirler de, rgtlenme tedbirleriyle birlikte paragraf 2 bent a) uyarnca teknik adan kalc olarak szdrmaz tesis ksmlar salayabilirler. Uygun denetim ve bakm yaplmas artyla rn. 1. dinamik yk altndaki contalar, rn. pompalardaki mil geilerinde, 2. termik yk altndaki contalar bunlar arasnda saylabilir. (8) Denetim ve bakmn kapsam ve skl balantnn trne, yapya, iletim ekline, zerine etki eden yklere ve de madde zelliklerine baldr. Bunlar teknik adan szdrmazl kalc olarak salamaldrlar. Teknik adan kalc szdrmazln korunmasna ynelik denetim ve bakmn kapsamnn ve sklnn patlamadan korunma dokmannda veya bunun esas ald dokmanlarda, rn. bunlarla ilikili olan iletme talimatnda veya bakm plannda tespit edilmi olmasna dikkat edilmelidir. (9) Denetim iin aadaki tedbirlerden biri yeterli olabilir: 1. Tesis denetimi ve rn. szdrmadan kaynaklanan kaak, buzlanma, koku ve ses bakmndan kontrol, 2. Tanabilir kaak arama cihazlaryla veya tanabilir gaz uyar dzenekleriyle tesis denetimi, 3. Uyar ilevi olan sabit montajl otomatik lm cihazlaryla atmosferin kesintisiz veya periyodik olarak denetlenmesi. Aklama: TMTK 420 Ek 1 uyarnca 0,5 veya 1 eklinde snflandrlm olan tesis ksmlar teknik adan kalc olarak szdrmaz kabul edilirler. Not: Uygun nleyici bakm tedbirleri szdrmazlk denetiminin kapsamn ve skln azaltabilirler. 429

Teknik adan szdrmaz tesis ksmlar (1) Teknik adan szdrmaz tesis ksmlarnda ender olarak serbest kalma durumu beklenmektedir. (2) Tesis ksmlar, uygulama durumuna uygun bir szdrmazlk kontrol veya denetimi srasnda, rn. kpkl bir madde veya kaak arama veya tespit cihazlaryla, bir szdrmazlk tespit edilmediinde, teknik adan szdrmaz saylrlar. (3) Teknik adan szdrmaz tesis ksmlarna rnekler unlardr: 1. Dz yaltm tablas olan ve contaya ilikin zel bir yapsal art olmayan flan, 2. Boyutu DN 32den byk olan hatlarda kesme ve skma halkal balantlar, 3. Szdrmazl basit etkili kayar contayla salanan pompalar, 4. Madde 2.4.3.2 uyarnca olan ancak ender saylmayacak sklkta zlen balantlar. Yanc maddelerin iletme gerei aa kmasnn azaltlmas (1) Ne teknik adan kalc olarak szdrmaz ne de teknik adan szdrmaz olan tesis ksmlarnn dnda yanc svlarn, buharlarn veya tozlarn iletme gerei aa kmasndan dolay tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar olumas beklenmektedir. Not 1: letme gerei aa kma noktalar rn. hava tahliye ve genleme hatlar, aktarma balant noktalar, seviye valflar, numune alma noktalar, su alma dzenekleri ve tozlarda rn. aktarma istasyonlar olabilir. Not 2: Dier olas aa kma noktalar kontrol edilmeyen flan veya gvde balantlardr (rn. pompa gvdesi). (2) Teknik tedbirler sayesinde aa k miktarlar, blge yaylm veya muhtemel patlayc ortamlarn aa kma olasl rnek olarak aadaki artlarda azaltlabilir: 1. Aktarma srasnda kapal hortum sistemi kullanlarak, 2. Kapal sistemlerde aktarma srasnda gaz transferi uygulanarak, 3. Hava tahliye ve genleme hatlar gaz kolektr sistemleri iine verilerek, 430
4. Numune alma noktalarnda ve seviye valflarnda zel dzenekler ile aa kan miktarn az olmas temin edilerek, 5. Su alma ilemleri hacmi kk olan ve aralar armatrlerle kapatlm olan savaklar zerinden yaplarak, 6. Toz haldeki veya toz ieren rnlerin aktarma noktalar duruma gre, byk lde toz geirmeyen malzemeden esnek rtlerle kapatlarak, 7. Aa kma noktalarnda vakum yntemiyle yanc maddelerin aa kmas nlenerek veya azaltlarak, 8. Vakum yntemi uygulamasyla (rn. 900 mbar mutlak) tesis ksmlarnn evresindeki (rn. aklklar, mil gei noktalar) tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar olumas olasl ok dk tutularak. Tesis ksmlarnn szdrmazlk kontrol Madde 2.4.3.2. paragraf 2 a) uyarnca olan tesisler ilk iletime almadan nce ve uzun sreli alma kesintilerinden, deiikliklerden, onarmlardan veya byk apl tadilatlardan sonra bir btn olarak veya ksm ksm szdrmazlk kontrolnden geirilmelidirler. Madde 2.4.3.2 paragraf 2 b) uyarnca olan teknik adan szdrmaz tesisler ek olarak, bir kontrol planna uygun olarak dzenli aralklarla szdrmazlk kontrolnden geirilmelidirler. Havalandrma tedbirleri Genel hususlar (1) Havalandrma tedbirleriyle tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn olumas olanaklar elverdiince nlenmeli veya snrlanmaldr. Bir havalandrma nleminin etkililii rn. g, hazr bulunma ve hava iletim tr (kalite) gibi eitli parametrelerle belirlenir. (Buna ilikin ayrntlar iin bkz. DIN EN 60079-10, bask: Eyll 1996, bilgilendirici Ek B). Aklama: Havalandrma tedbirlerinin deerlendirmesinde her zaman basit koullarn hkim olduu varsaymndan hareket edilemez. letme ve arza durumlarnda yanc maddelerin beklenen kaynaktan yaylma iddeti her zaman kolayca tahmin edilemez. Ayrca yanc maddelerin meknda yaylmas, akm koullar, l blgeler ve ayrca muhtemel patlayc ortamlarn sey431

relmesi dikkate alnmaldr. Havadan daha ar olan gazlar veya buharlarda zellikle keler, blmeli blgeler, zemindeki ukurluklar vs. iinde tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar oluabilir. Havalandrma tedbirlerine ramen yanc maddelerin aa ktklar noktalarda patlayc younluklar kalabilir. Havalandrma tedbirlerinin deerlendirilmesi sklkla zel uzmanlk bilgisiyle mmkndr. (2) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar olumas, aa kmas muhtemel olan muhtemel patlayc ortamlar oluturmaya muktedir gazlarn ve buharlarn azami miktarnn (kaynaktan yaylma gc) tahmin edilmesi olanakl olan ve kaynan konumu ile yaylma koullar yeterince bilinen noktalarda ancak havalandrma tedbirleriyle gvenli bir ekilde nlenebilir. Aklama 1: Havalandrma tedbirleri tozlarda, ancak tozlarn aa k noktalarnda emilmeleri ve ek olarak tehlikeli toz kelmesinin gvenli ekilde nlenmesi halinde (kr. 2.6) yeterli bir koruma salarlar. Bunlardan baka aadaki koullar gz nnde bulundurulmaldr: Yanc gazlar ve buharlar havadan farkl younlua sahiptirler ve dolaysyla, rn. kanal, oluk, eik dzlem gibi yere yakn yerlerde veya rn. blgl tavan gibi tavan blgelerinde ve zellikle de havalandrma sisteminin oluturduu akmn grece az etki ettii veya hi etki etmedii yerlerde yaylrlar. Younluun scakla bal olarak deitiine ayrca dikkat edilmelidir. Akm engelleyen koullar l blgeler oluturarak buralarda hava hareketinin zayf olmasna veya hi olmamasna neden olabilirler. (3) ncelenen teknik havalandrma blgelerindeki yerel havalandrma koullar byk lde homojen deillerse ve baka ek bilgilerinde elde olmamas halinde, deerlendirme iin yerel olarak en dk havalandrma koullar esas alnmaldr. Not 1: Havadan daha hafif olan gazlarda tavanlarn ve tavan havalandrma aklklarnn tasarm nemlidir. Bunlarda dz olan, duruma gre eimi def hava akl ynnde ykselen tavan yaps havalandrmaya destek olmaktadr. Blgl tavanlar ve 432
geni kiriler veya mertekler bu trden gazlarn yeterince seyrelmesini engelleyebilirler. Not 2: Havalandrma tedbirleri en elverili halde patlama riski olan blgelerin nlenmesini salarlar. Ancak aada anlan kstlayc koullar yalnzca tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn ortaya kma olaslnn azaltlmasna (Blge 0 yerine Blge 1 veya 2; Blge 1 yerine Blge 2) veya patlama riski olan blgelerin yaylmasnn azaltlmasna neden olurlar. Aklama 2: Snr koullarn basite deitirilmesi bile havalandrmann etkililii zerinde byk bir etkiye sahip olabilir. Doal havalandrma Doal havalandrma, belli bir amaca ynelik teknik ara olmadan salanan hava deiimidir. Hava deiimi, bitiik meknlardaki havann younluk veya basn farklar temelinde, bir mekn iindeki/dndaki scaklk farklarndan veya rzgardan kaynaklanan etkiyle gerekleir. Doal havalandrma, ancak gerek duyulan itici kuvvetleri yeterli bir hava deiimi salyorsa, bir patlamadan korunma nlemi olarak kullanlabilir. Not 1: Zemin seviyesinin zerinde olan ve zel bir havalandrma akl bulunmayan meknlarda hava koullarna veya yapsal tasarma dayanlarak, hava deiim katsaysnn en az n = 1 olduu varsaylabilir (istisna: enerji tasarrufuna ynelik yap tarz). atsnda hava tahliye aklklar olan sanayi yaplar sklkla bundan daha byk bir hava deiimi salarlar. Not 2: Bodrum mekanlarnda doal havalandrmann daha dk olmas beklenir. Bunlarda ounlukla kk aklklar ve pencereler bulunur, mekan iindeki scaklk farkllklar konveksiyona neden olmakla beraber incelenen mekan dndaki havayla salanan hava deiimi dktr. Her taraftan zemin seviyesi altnda bulunan bodrum mekanlarnda klavuz niteliindeki hava deiim katsays n = 0,4 olarak alnmaldr. Kastl hava giri ve k aklklaryla bu deer yaklak olarak iki katna karlabilir. Byk yzeyli s kaynaklar varsa (d scakla gre scaklk fark en az 5 K), bu deerin biraz daha artrlmas mmkndr. Not 3: Hava giri ve k aklklarnn mekan iindeki yerleimi doal konveksiyonu desteklemelidir. Kk mekanlarda en iyi etki, genelde aklklarn mekann kegeni ekseninde karlkl olarak yerletirilmesiyle (apraz havalandrma) elde edilir. Byk mekanlarda daha belirgin olan 433

konveksiyon ktleleri kullanlabilir ve tavan blgesindeki uygun hava k aklklaryla desteklenebilir. Not 4: Hava giri ve kn engellemeyecek yapsal tedbirler ngrlmse ve doal havalandrmann itici gc olarak, scaklk farknn d scakla gre en az 5 K olmasn salayan srekli scak yzeyler mevcutsa, basit bir teknik havalandrmadan bariz olarak daha stn olan bir doal havalandrma salanr. Bu durumlarda doal havalandrma, patlama teknii asnda madde 2.4.4.3 altndaki teknik havalandrmayla edeer tutulabilir. Teknik havalandrma (mekan havalandrmas) (1) Teknik havalandrma, bu amaca ynelik teknik aralarla (rn. vantilatrler, hava enjektrleri) gerekleen hava deiimidir. ncelenen teknik havalandrma blgesi iindeki yanc maddelerin azaltlmasn salamaktadr. Teknik havalandrma sistemi patlamadan korunma nlemi olarak kullanlyorsa, sistem gc, kalitesi ve hazr bulunuluu bakmndan deerlendirilmelidir. Not: Teknik havalandrmadaki itici kuvvet ya genelde dk menzilli olan negatif basn (rn. lokal emite) ya da uzun menzilli olan pozitif basntr (rn. temiz hava mazgallarndan). Bu balamda aadaki gereklilikler dikkate alnmaldr: 1. Havalandrmann etkisi, muhtemel patlayc ortamlarn oluabilme olaslna veya ortaya kmasnn ne kadar snrlandrlacana bal olarak denetlenmelidir. Havalandrmann denetimi otomatik gerekleiyorsa, dorudan tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn olumasn esas almaldr (rn. gaz uyar cihazlaryla) veya en azndan denetlenecek hava akmn (rn. akm denetileriyle) esas almaldr. Havalandrma sistemi paralarnn (rn. vantilatr devir saysnn) denetlenmesi genelde yeterli deildir. 2. Patlama riski olan bir def hava sisteminin iinde iletilen karm ateleme riski olmayan blgelere ynlendirilmelidir; aksi halde bu blgelerde alev alma tehlikesine kar (def hava sisteminde sz konusu olan tehlike blgesine uygun olarak) nlem alnmal veya alevlerin def hava sistemi iine doru geri tepmesi nlenmelidir. Aklama: Bu art, sisteme balanan atk hava artma sistemlerinden 434
kaynaklanan ateleme tehlikelerinden kanlmas bakmndan zellikle nem tamaktadr. 3. Patlama riski olan blgelerden hava emilmesi riski artrmamaldr. ayet patlama riski olan blgelerden hava alnyorsa, bunun iin ek tedbirler alnmaldr (rn. gaz uyar cihaz kullanlmaldr). 4. Havalandrmann tasarm iin yerin, azami gcn ve muhtemel patlayc ortamlar kaynann grlme skl hakknda bilgi gereklidir; bu bakmdan iletme arzalar da (rn. conta elemanlarndaki kaaklar) gz nnde bulundurulmaldr. (2) Tesis ksmlarnn ve dier kapal mekanlarn i ksmlarnn havalandrmas ve hava tahliyesi iin bir rnek ekte verilmitir. Nesne emii (1) Bir tesis ksmndaki yanc gaz, buhar veya toz k noktas biliniyorsa (rn. hava tahliye ve doldurma aklklarnda), aa kan maddeler dorudan toplanp def edilebilir, rn. ak kaplarda kenardan emi yntemiyle. (2) Emi, toplanacak maddelerin, teknik tesis ve proseslerin ve de iletme koullarnn kendilerine zg parametreleri temelinde tasarlanmaldr. Olas arzalar gz nnde bulundurulmaldr. Aklama: zel teknik tedbirler alnmazsa, yanc gazlarn, buharlarn veya tozlarn toplanmas dorudan nesne emii evresiyle kstl kalr. Tesis ksmlarnn evresindeki younluun denetlenmesi Genel hususlar (1) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarin fark edilmesi iin gaz uyar cihazlar kullanlabilir. Bunlar koruyucu tedbirlerin balatlmasnn temelini olutururlar. Bunlar koruyucu tedbirlerin veya tesisin durdurulmasna yarayan acil durum ilevlerinin elle veya otomatik olarak devreye sokulmasnda kullanlrlar. Aklama: Gaz uyar cihazlar patlama tehlikesine kar uyar grevinin yan sra sala ynelik tehlikelere kar uyar grevlerini de stlenebilirler. Bunun iin lt olan younluklar genelde alt patlama snrndan genelde onluk kuvveti kadar daha dktr. (2) Gaz uyar cihazlarnn kullanm iin aadaki artlar geerlidir: 435

1. Aa kmas beklenen maddeler, kaynaklarnn konumu, azami kaynaktan yaylma gc ve yaylma koullar hakknda yeterli bilgi sahibi olunmal, 2. Cihazlar, zellikle tepki sreleri, tepki deerleri ve lm hassasiyeti bakmndan kullanm koullarna uygun kabiliyette olmaldr, 3. Gaz uyar sisteminin mnferit ilevlerinin devre d kalmas halinde tehlikeli durumlar nlenebilmelidir (hazr bulunuluk), 4. lm noktalarnn says ve yeri uygun ekilde belirlenerek aa kmas beklenen maddelerin hzl ve gvenli ekilde toplanmas olanakl olmaldr, 5. Cihaz tarafndan tetiklenecek koruyucu tedbirlerin etkili olmasna kadar patlama riski altnda bulunan blge bilinmelidir. Bu blgede (1. ila 4. maddelere bal olarak) ateleyici kaynaktan kanlmas iin koruyucu tedbirler gereklidir, 6. Tetiklenecek koruyucu tedbirler sayesinde No. 5teki blgenin dnda tehlikeli muhtemel patlayc ortam olumas yeterince gvenli olarak nlenmeli ve 7. Hatal tetiklemeden dolay baka tehlikeler ortaya kmamaldr. (3) GTK 2152 Blm 2/TMTK 722 uyarnca patlamadan korunma tedbirleri erevesinde kullanlacak gaz uyar cihazlar teknik lm kabiliyeti ve ilevsel gvenlik bakmndan ngrlen uygulama durumuna uygun olarak seilmelidir. Burada teknik lm kabiliyeti bakmndan kullanma klavuzunda anlan artlar dikkate alnmaldr. Not 1: Gaz uyar cihazlarnn teknik lm kabiliyetine ilikin artlar 94/9/AT sayl direktif, Ek II, blm 1.5.5 ila 1.5.7 altnda tanmlanmtr. Not 2: Kimya Sanayi Meslek Birlii tarafndan yaymlanan Akredite ulusal test kurulularnca ilerlii test edilmi gaz uyar cihazlar dizini listesinde belirtilen gaz uyar cihazlar uygun kabul edilirler. (4) Gaz uyar cihazlar kurulduktan sonra, uygun zaman aralklarnda ilev denetimine tabi tutulmaldrlar. Bunun tesinde dzenli olarak bakmlar yaplmaldr. 436
(5) Gaz uyar sistemleri, ynettikleri otomatik aka her hangi bir zamanda elle mdahale edilmesi olanakl olacak ekilde kurulmal ve iletilmelidirler. Mdahale, patlama gvenliinin eksilmesine yol amamal ve yalnz bunun iin yetkili olan kiilerce gerekletirilebilmelidir. Alarml gaz uyar sistemleri (1) Gaz uyar cihazlarnn sensrleri veya alglama noktalar, muhtemel patlayc ortamlarn aa kmas beklenen yerlerin yaknna yerletirilmelidir. Cihazn alarm eii en az, alarm verildikten sonra iletme talimatnda tespit edilmi tedbirler etkili olabilecek kadar alt patlama snrnn altnda olacak bir younlua ayarlanmaldr. (2) rgtlenme tedbirlerinin tek bana tehlikeli muhtemel patlayc ortamlardan kanmaya yeterli olup olmayaca aratrlmaldr. Not: Alarm eiinin, iletme teknii bakmndan hala anlaml olabilecek kadar dk bir younluk deerinde tespit edilmesi nerilir. Otomatik ilevli gaz uyar sistemleri (1) Gaz uyar sistemleri alarm vermenin yan sra ek ilevler de stlenebilirler. Bu srada tesis ilemeye devam eder. Tedbirler tesis ksmlarnn ya dndaki ya da iindeki atmosferle ilikili olabilirler. Bir tetikleme eiine(86) veya bunun daha zerinde olup da hala sakncasz olan bir younlua ulaldnda, gaz uyar sistemi otomatik komut ilevleri zerinden, deneyimlere gre tehlikeli muhtemel patlayc ortam olumasn gvenli ekilde engelleyen tedbirler balatr. Tetikleme eiine ulaldnda, rnein gaz uyar sistemi tarafndan belirli havalandrma dzenekleri devreye sokulabilir. Sz konusu tesis ksmnda baka tedbirler de balatlabilir, rn. i basncn drlmesi, szdran tesis ksmlarnn kapatlmas, atllatrma, etkili ateleme kaynaklarnn kapatlmas. (2) Bu tedbirler bu sayede tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn genilemesi veya muhtemel patlayc ortamlarn ortaya kmas olasl zerinde genlikle etkili olurlar.
(86) Gaz uyar sisteminin tetikleme eii tesis iletmecisi bakmndan snr deer kavramyla ayndr.
437

Acil ilevleri otomatik balatan gaz uyar sistemleri (1) Younluk, normalde madde 2.5.2 veya 2.5.3 uyarnca olan tetikleme eiinin zerinde olacak ekilde belirlenecek bir tetikleme eiine ularsa, gaz uyar sistemi tarafndan madde 2.5.3te tanmlanan tedbirlerden baka, risk altndaki tesis veya tesis ksmlarnn tehlikesizce durdurulmasn salayan otomatik kapatma ilemleri balatlr. (2) Bu tedbirler bu sayede tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn genilemesi veya tehlikeli muhtemel patlayc ortamlarn ortaya kmas olasl zerinde genlikle etkili olurlar. Toz ileten tesis ksmlarnn ve kaplarn evresinde toz kelmesinin giderilmesine ynelik tedbirler (1) Toz ileten tesis ksmlar ve kaplar evresinde toz kelmesinden olanaklar elverdiince kanlmaldr. Kanlmaz olan toz keltileri dzenli olarak bertaraf edilmelidir. (2) Dolaysyla i ve iletme mekanlarnda dzenli temizlik tedbirleri uygulanmaldr, rn. temizlik tedbirlerinin tr, kapsam ve skl ile bunlarla ilikili sorumluluklarn balayc olarak dzenlendii temizlik planlarna dayanlarak. Bu tespitler mnferit olaya zg koullara uyarlanmaldrlar (kr. ayrca GTK 2152 Blm 1/TMTK 721). Aklama 1: zellikle de zaman iinde zerlerinde ciddi boyutta toz birikebilecek olan kolayca grlemeyen (rn. yksek seviyede olanlar) veya eriilmesi zor yzeylere dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, iletme arzalar sonucunda (rn. kaplarn hasar grmesi veya patlamas, kaak) byk miktarlarda toz aa kmas halinde, toz kelmelerinin derhal bertaraf edilmesi iin ek tedbirler alnmaldr. Muhtemel patlayc ortamlarn blge ayrm (1) Tehlikeli muhtemel patlayc ortamlardan tamamen kanlmas olanakl olmazsa, patlama riski olan alanlarn blgelere ayrlmas gerekir. (2) Blge ayrm sonucunda, tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar riski altnda olabilecek alanlarn gvenliinin ve salnn korunmas amacyla alnacak tedbirlerin kapsam elde edilir. 438
(3) Blge tanm bakmndan GTK 2152 Genel Blm, Madde 2.2/ TMTK 720, Madde 2.2ye baknz. Not 1: Blge 0, kural olarak yalnz kaplarn ileri veya tesis ksmlarnn ileri (rn. buharlatrc, tepkime kaplar vs.) olabilir. Not 2: Aadakiler Blge 1e dhil olabilir: Blge 0n yakn evresi, Doldurma aklklarnn yakn evresi, Dolum ve boaltma dzeneklerinin yakn civar, Cam, seramik ve benzeri kolay krlabilir maddeden olan tesis ksmlarnn yakn civar, Yeterli yaltm salamayan salmastralarn yakn civar, rn. pompa ve vanalarda, Buharlatrc, tepkime kaplar gibi aparatlarn i ksmlar. Not 3: Aadakiler Blge 2e dhil olabilir: Blge 0 veya 1i evreleyen alanlar, Teknik adan szdrmaz boru tesisatlar ve tesis ksmlar evresindeki alanlar. Not 4: Blge 20, kural olarak yalnz kaplarn ileri veya tesis ksmlarnn ileri (rn. kaplar, boru hatlar, aparatlar) olabilir. Not 5: Blge 21 tesislerin ii (rn. silolar, kartrclar) veya tesislerin bitiik evresindeki alanlar (rn. toz alm noktalar veya dolum istasyonlar) olabilir. Ayrca, ilerinde kelmi tozlarn, normal iletimde dahi ara sra tehlikeli patlayc toz/hava karmlar tozayabilecek kadar byk miktarlarda bulunduklar alanlar da bu blgelerden saylr. Not 6: Blge 22, tozlarn patlayc younlukta aa kmadklar ve yalnz uzun vadede toz kelmelerinin olutuu, ancak bunlarn yalnz ksa sreli olarak tehlikeli patlayc toz/hava karm olarak tozayabilecei ortamlar sz konusu olduunda, toz ieren aparatlarn evresindeki alanlar da olabilir. (4) Blge ayrm srasnda pheye dlrse, koruyucu tedbirlerin kapsam, patlama riski olan alann tamam iin, tehlikeli muh439

temel patlayc ortamlarn olumasna ilikin olanakl olan en yksek olasla gre belirlenir. Bundan dolay, tozlarn gazlarla, buharlarla veya sislerle birlikte tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar oluturabilecei () durumlarda, patlama riski olan alann hem Blge 0, 1 ve 2ye hem de Blge 20, 21 ve 22ye gre snflandrlp snflandrlamayaca dnlmelidir. (5) Madde 2.2 ila 2.6 uyarnca olan uygun tedbirlerle muhtemel patlayc ortamlarn mevcut olma olasl azaltlabilir. Blge snflandrmasnda bu gz nnde bulundurulmaldr. (6) Gvenli alan, basit ekilde denetlenen ve devre d kalmas halinde uygun tedbirlerin alnd iletme tarafl atllatrma ile (rn. tesisin durdurulmas) genelde atllatrma yaplmayan duruma gre bir kademe eksiltilebilir (rn. atllatrma olmayan Blge 1den atllatrma olan Blge 2ye). (7) ngrlebilir bir hatann ortaya kmas halinde hala etkili olan bir atllatrma ile genelde atllatrma yaplmayan duruma gre iki kademe eksiltilebilir (rn. atllatrma olmayan Blge 0dan atllatrma olan Blge 2ye). (8) Birbirinden bamsz iki hatann ortaya kmas halinde hala etkili olan bir atllatrma ile Blge 0 veya 20 olarak snflandrlm bir patlama riski olan alan, patlama riski olamayan alan olarak snflandrlabilir. (9) Paragraf 6 ila 8 ayn mantkla havalandrma tedbirleri iin de geerlidir.
440
GTK 2152 Blm 2/TMTK 722 ekleri 1 Bir atllatrmann tasarlanmas 1.1 Ksmi atllatrma Aada ksmi atllatrma iin bir hesaplama rnei verilmitir: Propan (yanc tek madde) ile yrtlen belli bir sre yaklak 20 C ve 1 barda iken tesis ksmlarnn ve boru tesisatnn iinde tehlikeli muhtemel patlayc ortamlar olumayacak ekilde azotla atllatrlacaktr. Gaz halinin oksijen younluu denetlenebilmektedir. Oksijen snr younluu Tablo 1den alnr (mol oran cmax O2 = %9,8, eski forml cmax O2 = %9,8 Vol.). Eldeki bu olayda, oksijen younluunun srece bal olarak, yer ve zaman bakmndan %1 (mol oran) deiebildii biliniyor olsun. Ayrca olas koruyucu tedbirler de o kadar hzl etki etsin ki, tetiklenmelerinin ardndan oksijen younluu en fazla %1 daha artabiliyor olsun. Deiim iin burada %2 deeri alnr, nk ortalama bir deerin olas bir %1 deiimde en yksek deer (bu rnekte oksijen snr younluu olan %9,8i amamaldr) ve en dk deer (rn. oksijen younluu lmnn yapld noktada mevcut olabilen deer) arasndaki fark %2 olabilir. Buna gre izin verilen azami oksijen younluu %(9,8 - 2 - 1) = %6,8 olarak bulunur. Oksijen denetleme dzeneinin zelliklerinin (bata lm sapmalar, alarm gecikmesi gibi) hesaba katlmas iin ayrca izin verilen azami oksijen younluunun altnda olan bir alarm eii belirlenir. Bunun iin gerekli olan gvenlik aral eldeki rnekte yaklak %3 varsayldnda, alarm eii %(6,8 - 3) = %3,8 olur. Proseste llen oksijen younluu %3,8 (mol oran) alarm eiini atnda, koruyucu ilevler tetiklenir. 1.2 Genel atllatrma Aada iki farkl inert gaz ile genel atllatrma iin bir hesaplama rnei verilmitir: Bir kap iinde hekzan 20 Cde inert gazla beraber (hava olmadan) yle bir basn altnda bulunsun ki, kabn gaz kamarasnda bir szdrmazlk olduunda, ak alanda muhtemel patlayc ortamlar olumasn. Hekzan 20 Cde yaklak 0,16 bar doymu buhar basncna sahiptir. a) nert gaz olarak azot: Tablo 1de, azot ile atllatrma iin mol 441

paylarnn orannn ve bununla beraber azotun ve hekzan buharnn ksmi basnlarnn en az 42 olmak zorunda olduu grlmektedir, yani azotun ksmi basnc en az (42 x 0,16) bar = 6,7 bar olmaldr. Azotun kap iinde hekzan buharyla homojen karm olmas halinde, azot baslmas suretiyle kap iinde (6,7 + 0,16) bar = 6,9 bar (atmosfere gre 5,9 bar pozitif basnca karlk gelir) toplam basn olmas gerekmektedir. b) nert gaz olarak karbondioksit: Karbondioksitle yaplan atllatrmada karbondioksitin mol paynn hekzan buharna gre oran Tablo 1e gre en az 32dir. Buna gre yaplan hesaplamada karbon dioksit verilmek suretiyle koruma hedefine ulalmas iin (32 x 0,16 + 0,16) bar = 5,3 bar (4,3 bar pozitif basnca karlk gelir) toplam basn elde edilmelidir. 2. Blge snflandrmas iin bilgi kaynaklar Belirli uygulama durumlar iin Kimya Sanayi Meslek Birliinin rnekler klliyat patlama riski olan alanlarn blgelere gre snflandrlmas iin bilgi kayna olarak kullanlabilir.
442
TMTK 900- yeri Snr Deerleri

Aklama: TMTK 900 dokmannn son haline ilikin bir karlatrmay www.baua. de/de/Themen-von-A-Z/Gefahrstoffe/TMTK/TMTK-900.html sayfasnda bulabilirsiniz.
Bask: Ocak 2006 Son deiiklik ve eklemeler: Haziran 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar yeri Snr Deerleri TMTK 900
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesinde ilan edilmektedirler. indekiler 1 Kavramlar ve aklamalar 2 yeri snr deerlerinin uygulanmas ve aklamalar 3 yeri snr deerlerinin ve ksa sreli deerlerin listesi 4 CAS kayt numaralar listesi
443

1 Kavramlar ve aklamalar (1) Tehlikeli Madde Ynetmelii(87) uyarnca, iyeri snr deeri (SD), bir maddenin verilen bir referans zaman aralna gre iyerindeki hava iindeki arlkl ortalama younluunun snr deeridir. Bu deer, bir maddenin hangi younluunda genel salk zerinde zararl akut veya kronik bir etkinin beklenmeyeceini belirtmektedir (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Fkra 6). (2) yeri snr deerleri vardiya iin ortalama deerler olup, genelde yaam boyu alma sresi iinde haftada 5 gn ve gnde 8 saatlik maruz kalma esas alnmtr. Bir vardiyadaki maruz kalma tepe deerleri madde 2.3 uyarnca ksa sreli deerlerle deerlendirilmektedirler. (3) Bir maddenin havadaki younluu (C) sz konusu maddenin hava hacmi biriminde bulunan miktardr. Birim hacim bana ktle cinsinden veya gazlarla buharlarda birim hacim bana hacim cinsinden belirtilmektedir. Solunum yoluyla maruz kalma durumunun deerlendirilmesi iin referans deeri olarak ktle deeri alnr. Dntrme u formle gre yaplr: Mol hacmi (l) C (ml/m3) = .................... C (mg/m3) Mol ktlesi (g) Bu TMTK dokmannda mol hacminde scaklk 20C ve basn 101,3 kPa olarak alnr ve bu durumda 24,1 litredir. Havada asl duran maddelerin iyerinde hakim olan alma koullarndaki younluu mg/m cinsinden verilmektedir. (4) Havada asl duran maddeler toz, durman ve sistir. Toz, kat maddelerin mekanik sreler sonunda veya havalanma yoluyla ortaya kan ve hava iinde dank ekilde bulunan halidir. Duman, kat maddelerin termik ve/veya kimyasal sreler sonunda ortaya kan ve hava iinde dank ekilde bulunan halidir. Sis, sv maddelerin younlama veya dalma yoluyla ortaya kan ve hava iinde dank ekilde bulunan halidir.
(87) 23 Aralk 2004 tarihli Tehlikeli Maddeler Ynetmelii (Alman Federal Resmi Gazetesi I, Sayfa 3758)
444
(5) Havada asl duran maddelerin salk iin oluturduklar risklerin deerlendirilmesi iin yalnz mnferit maddelerin zel riskleri, younluu ve maruz kalma sresi deil, ayrca partikl ekli de dikkate alnmaldr. (6) Bir alann solunum blgesindeki havada asl duran maddelerin tamamnn yalnzca bir ksm solunmaktadr. Buna solunabilir oran(88) denmektedir ve lm teknii bakmndan solunabilir fraksiyon(89) olarak saptanmaktadr. Bu fraksiyonu esas alan iyeri snr deerleri, snr deerler listesinde sonlarna E ibaresi konularak iaretlenmilerdir. Solunabilir orann alveolar oran2 lm teknii bakmndan alveolar fraksiyon olarak saptanmaktadr3. Bu fraksiyonu esas alan iyeri snr deerleri, snr deerler listesinde sonlarna A ibaresi konularak iaretlenmilerdir. Tozlar ve dumanlarda iyeri snr deerine bal olarak solunabilir veya alveolar fraksiyon esas alnr. Sislerde solunabilir fraksiyon llr. 2 yeri snr deerlerinin uygulanmas ve aklamalar 2.1 Genel hususlar yeri snr deerlerine uyulmas, alanlarn salnn maddelerin solunmas sonucu oluan risklere kar korunmasna yaramaktadr. yeri snr deerine uyulmas Tehlikeli Madde Ynetmeliinin dier dzenlemelerinden doan sorumluluklar ortadan kaldrmaz. 2.2 yeri snr deerlerinin denetlenmesi (1) alma alanlarndaki hava iinde bulunan tehlikeli maddelerin younluklarnn saptanmas ve deerlendirilmesi TMTK 402 Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risklerin saptanmas ve deerlendirilmesi: Soluma yoluyla maruz kalma dokmanna gre yrtlr.
(88) Alman Aratrma Kuruluunun sala zararl maddelerin incelenmesi senato komisyonu teblileri, WILEY-VCH, Weinheim (89) DIN/EN 481 Havada tanan partikllerin llmesi iin parack byklklerinin tayin edilmesi, Brksel 1993; yerindeki hava iindeki tehlikeli maddelerin llmesine dair genel hususlar; kod 0210, yayn: BGIA alma klasr Tehlikeli maddelerin llmesi, yaync: Meslek Birliklerinin Gvenlii Enstits - BGIA -, Erich Schmidt Verlag yaynevi
445

(2) yerindeki hava iindeki madde karmlarnn deerlendirilmesi iin TMTK 402 Madde 5 uygulanr. Tanmlanm madde karmlar iin snr deerler belirtilmise, bunu uygulamaya gerek yoktur. 2.3 Ksa sreli deerler ve snr am faktrleri (1) yerlerinde, solunan hava iindeki maddelerin younluu ciddi dalgalanmalara tabi olabilirler. Saln zarar grmesinden kanmak amacyla, vardiya ortalama deerinin yukar yndeki sapmasnn snrlandrlmas gerekmektedir. (2) Ksa sreli deerler, vardiya ortalama deeri civarndaki younluk dalgalanmalarn hem yukar ynde hem de sre ve sklklar bakmndan kstlayarak iyeri snr deerlerini tamamlarlar. yeri snr deerinin ksa sreli amnn azami ykseklii mnferit maddelerin ok farkl etki zelliklerine gre belirlenir. Dolaysyla ksa sreli deer parametrelerinin genel geerli olacak ekilde tespit edilmesi mmkn deildir. Ksa sreli deer younluu, iyeri snr deerinin ve snr am faktrnn arpmndan elde edilir. Vardiya ortalama deerine her halkarda uyulmaldr. (3) Azami snr am faktr 8dir. yeri snr deeri vardiya bana 4 kez, 15er dakika boyunca 8 kat aldnda, o vardiyada baka maruz kalma durumu olmamaldr, aksi halde vardiya sresi ve iyeri snr deerinin arpmndan elde edilen deer almaktadr. (4) yeri snr deerinin zerindeki bir younlua sahip periyotlar (ksa sreli deer safhas) arasndaki srelerin bir saat olmasna aba gsterilmelidir. Bir vardiyada toplam drt ksa sreli deer safhas olmasna izin verilir. (5) Maruz kalma tepe deerlerinin belirlenmesinde maddeler toksikolojik etkileri bakmndan aadaki iki kategoriye ayrlmaktadrlar: Kategori Lokal etkisi snr deeri belirleyici olan maddeler veya solunum yolunda duyarllk oluturan maddeler a) Temel deer olarak 1 deerinde bir snr am faktr belirlenir ve bu maddeye zg olarak uyarlanabilir (en fazla 8e kadar). Ksa sreli deer safhas 15 dakikadan fazla olmamaldr. letme denetimi teknik lm yoluyla 15 dakikalk ortalama deer alnmas eklinde uygulanmaldr, rn. 15er dakikalk rnek alma yoluylaGerekli hallerde, hibir zaman almamas gereken bir anlk deer de belirlenebilir. Maddeler Tepe deer snrla446
mas stununda = = iareti ve snr am faktr ile gsterilirler (genelde: =2=). Teknik tedbirler ve rgtlenme tedbirleri, ksa sreli deer younluu almayacak ekilde alnmaldrlar. letme denetimi iin, teknik lm olanaklarna uygun olarak mmkn olduunca ksa bildirim sreleri tercih edilmelidir. Kategori maddelerinin bazlarnda hem 15 dakika ortalama deeri hem de bir anlk deer belirlenmektedir. Bu durumda her iki snr am faktr ayn stunda gsterilir. rnein 2,=4= () eklindeki bir kayt, ortalama deer olarak 15 dakika sresince iyeri snr deeri younluunun iki katna uyulmas gerektii ve ayn sre iinde iyeri snr deeri younluunun drt katnn hibir zaman almamas gerektii anlamna gelir. Kategori Emilim yoluyla etki eden maddeler Temel deer (15 dakikalk ortalama deer) olarak 2 deerinde bir snr am faktr belirlenir ve bu maddeye zg olarak uyarlanabilir (en fazla 8e kadar). letme denetimi teknik lm yoluyla 15 dakikalk ortalama deer alnmas eklinde uygulanmaldr, rn. 15er dakikalk rnek alma yoluyla. Ksa sre deeri Kategori olan maddelerde, snr am faktr (SAF) ile snr am sresinin arpm kadar olan deere uyulmas halinde, daha uzun snr am srelerine izin verilir (rnek: SAF 8 iken 30 dakika boyunca SAF 4 veya 60 dakika boyunca SAF 2 olanakldr). 2.4 Genel toz snr deerinin uygulanmas ve geerlilik alan(90) (1) Aadaki parametreler maruz kalma deerlendirmelerinde dikkate alnmaldrlar:
(90) Ayrntl bilgi iin baknz: a) Sala zararl i maddelerinin denetlenmesi iin Alman Aratrma Kuruluu (DFG) Senato Komisyonu: Genel Toz Snr Deeri. lave 1997. Yayn: Greim, H. (yaync): Gesundheitsschdliche Arbeitsstoffe. Toxikologischarbeitsmedizinische Begrndung von MAK-Werten (Sala Zararl Maddeleri. MAK deerlerinin toksikolojik ve i hekimlii bakmndan gerekelendirilmesi). WILEY-VCH, Weinheim yaynevi (1997) S. 1-32, b) Genel Toz Snr Deeri, Alman Federal alma Gazetesi (2001) Say 9, S. 89 veya http://www.baua.de, c) Genel Toz Snr Deeri (kod 0412 vd.). Yayn: BGIA alma Klasr Tehlikeli Maddelerin lm, yaync: Meslek Birliklerinin Gvenlii Enstits -BGIA-, Sankt Augustin. Bielefeld: Erich Schmidt Verlag yaynevi, yaprak yayn 1989.
447

- Yllk ortalama deer/vardiya ortalama deeri oran, - Tozlarn younluu, - rnek alma yeri (seyyar/sabit), - zlebilir, ultra ince ve kaba dank partikller. (2) Genel toz snr deeri vardiya ortalama deeri olarak belirlenir ve baka bir dzenlemeye tabi olmayan zor znen veya znmeyen tozlar iin uygulanr. Kaltmsal zellikleri deitiren, kansere neden olan, fibrojen, alerjen veya baka toksin etkiler gstermesi beklenen tozlar iin uygulanamaz (bkz. ayrca madde 2.5). Burada genel toz snr deeri genel st snr olarak uygulanr ve ek olarak maddeye zg iyeri snr deerlerine uyulmas gerekir. znebilir partikl fraksiyonu ieren tozlarn deerlendirilmesi ve analizi iin dipnot 4te bir neri bulunmaktadr. (3) Genel toz snr deeri znebilir, ultra ince ve kaba dank partikl fraksiyonlar (tanm iin bkz. dipnot(91)) ve boya aerosolleri(92) iin geerli deildir. Genel toz snr deeri Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 1 Fkra 5 anlamnda, edeer bir salk korumas elde edilebildii takdirde, denetlenen ve belgelendirilen, doz temelli bir koruma sistemine tabi olan iyerlerinde uygulanmaz. (4) yerlerinde genel toz snr deerlerine uyulamad takdirde, alanlar iin i hekimlii tarafndan koruyucu muayeneler ngrlmelidir. (5) Deerler, genel bir toz etkisi altnda solunum organlarnn ilevlerinin zarar grmesini engellemeyi amalamaktadrlar. Tahri edici kimyasal maddeler ieren toz karmlarnda (rn. ozon veya azot oksitler gibi gaz haldeki maddeler) sinerjik etkiler beklenmektedir, ancak bilimsel tartmalar henz sonulanmamtr. Ancak gnmzdeki bilimsel bulgular bu etkilerin nice(91)Genel Toz Snr Deerleri (kod 0412). Yayn: BGIA alma Klasr Tehlikeli Maddelerin lm, 19. say XV/97, yaync: Meslek Birliklerinin Gvenlii Enstits -BGIA-, Sankt Augustin. Bielefeld: Erich Schmidt Verlag yaynevi, yaprak yayn 1989 (92)Korunma tedbirleri BGR 231 Pskrtmeli boya ileri iin korunma tedbirleri tasla boya aerosolleri dokmannda tarif edilmitir.
448
liklerinin belirlenmesine henz izin vermemektedirler. Uygun i sal ve maruz kalmayla ilikili veriler elde edilinceye kadar TMTK 402 Madde 5.2.1 uyarnca madde karmlarnn deerlendirme endekslerinin hesaplanmasnda genel toz snr deeri iin madde indeksleri gz ard edileceklerdir. (6) sahasndaki havada ortaya kan younluklarn deerlendirilmesi iin genelde solunabilir ve alveolar fraksiyon belirlenmelidir. Soluma yoluyla maruz kalma derecesinin deerlendirilmesinde daha yksek olan madde endeksi esas alnr. Solunabilir fraksiyonun alveolar fraksiyona oran hakknda elde yeterli bilgi varsa, rn. TMTK 400 Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risklerin deerlendirilmesi dokman Madde 5 uyarnca standartlatrlm i sreleri varsa, hangisinin madde indeksinin daha yksek olduuna baklarak, ya sadece solunabilir fraksiyonun ya da sadece alveolar fraksiyonun belirlenmesi yeterlidir. Dipnot 4teki literatrde verilen aklamalar uygulanabilirler. 2.5 Genel toz snr deerlerinin geerlilik alanna tabi olan maddelerin rnek listesi Aadaki maddeler iin maddeye zg iyeri snr deeri belirlenmez, nk Tehlikeli Maddeler Kurulu solunum organlar zerindeki tanmlanmam etkilerinden teye giden bulgulara ulaamamtr: - Alminyum - Alminyum hidroksit - Alminyum oksit (lifsiz, alminyum oksit duman hari) - Baryum slfat - Demir (II) oksit - Demir (III) oksit - Grafit - Magnezyum oksit (magnezyum oksit duman hari) - Polivinilklorr - Silisyum karbr (lifsiz) - Tantal - Titanyum dioksit Bu liste yeni bulgular elde edildike gncelletirilecektir. 449

2.6 Ciltten emilen maddeler (1) eitli maddeler kolaylkla ciltten geerek vcuda girebilir ve sala zarar verebilirler. (2) Ciltten emilen maddelerle ilgili ilerde saln korunmas iin hava snr deerine uyulmas yeterli deildir. rgtlenme ve i hijyeni tedbirleri ile bu maddelerin cilde temas etmesinin nlenmesi salanmaldr. Dorudan ciltle temas halinde TMTK 401 Cilt temas yoluyla riskler saptama, deerlendirme, tedbirler dokman dikkate alnmaldr. (3) H ibaresi ile iaretlenmi olan maddelerde 1. snr deer gerekelerinden dolay bu zellie dair bir uyar sz konusudur veya 2. ciltle temas halinde sala zararl zelliklerine dair Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 5 Fkra 1 uyarnca R ibareleri R 21, R 24, R 27 veya uygun kombine ibareleri ile snflandrma ve iaretlendirme yaplmas gerekmektedir. 2.7 yeri snr deerleri ve hamilelik yeri snr deerine ve biyolojik snr deerine (BSD) uyulmas halinde fetsn zarar greceine dair risklerden endie edilmesi gerekmeyen maddeler Y ibaresiyle iaretlenmektedirler. SD ve BSD deerlerine uyulsa dahi, fetsn zarar grme riskinin dlanamad maddeler iin Z ibaresi kullanlmaktadr. 2.8 yeri snr deerleri ve duyarllk oluturan maddeler (1) Gnmze kadar ne bir alerjinin indklenmesi (duyarllk oluumu) iin ne de duyarllk kazanm olan kiilerde alerjik reaksiyonun tetiklenmesi iin toksikolojik olarak gerekelendirilebilecek iyeri snr deerleri verilebilmektedir. Maruz kalma halinde bir alerjenin younluu ne kadar oksa, bir indklenmeden de o kadar ok endie edilmelidir. Akut belirtilerin tetiklenmesi iin genelde, duyarlln indklenmesi iin olandan daha az younluklar yeterlidir. (2) Duyarllk oluturan maddelerle ilgili ilerde iyeri snr deerinin uyulmasna ek olarak, alerjik cilt ve solunum yolu hastalklarndan (rn. astm, rinokonjnktivit, kontak alerjisi) korunmak iin aadakilere dikkat edilmelidir: 450
- Duyarllk oluturan maddelere ilikin i hekimlii bulgular (rn. etki spektrumu, ok faktrl nedenler bilekesi) ve koruyucu i hekimlii tedbirleri - baka n duyarllklar/apraz alerjiler - gerekli rgtlenme ve i hekimlii tedbirleri - TMTK 540 ve TMTK 401. (3) Solunum yollarnda duyarllk oluturan maddeler Sa, ciltte duyarllk oluturan maddeler Sh, her iki hedef organda alerjiye neden olan maddeler Sah ibaresiyle iaretlenmektedirler. Snr deeri gerekesinden bu zelliklere dair bir emare grlrse veya madde Tehlikeli Maddeler Kurulu tarafndan snflandrlmsa, bu iaretlendirme yaplr. (4) Sa ile iaretlenmi olan maddelerde SDye (ksa sreli deer dahil olmak zere) uyulsa dahi, solunum yollarnda bir alerjinin indklenmesi (duyarllk olumas) ve bir alerjik reaksiyonun tetiklenmesi dlanamaz ancak snr deerin semptomsuzluk durumu gzetilerek belirlenmi olduu maddeler bundan haritir. Bu durumda (Sa) ibaresi tercih edilir. (5) Sh ile iaretlenmi olan maddelerde, mnferit hallerde SDye (ksa sreli deer dahil olmak zere) uyulsa dahi, havayla temas eden cilt blgelerinde bir alerjik reaksiyonun tetiklenmesi dlanamaz ancak snr deerin byk lde semptomsuzluk durumu gzetilerek belirlenmi olduu maddeler bundan haritir. Bu durumda (Sh) ibaresi tercih edilir. 2.9 Hidrokarbon karmlarnda iyeri snr deerlerinin uygulanmas ve geerlilik alan (1) yeri snr deerleri sv madde karmlarna ve sv madde karmlarndaki yalnz hidrokarbonlardan oluan bileenlere uygulanrlar ve hidrokarbonlar kavram altnda yalnz karbon ve hidrojenden oluan organik balar anlalr. Bunlara n-alifatik, izo-alifatik, sikloalifatik (naftan) bileikler ve aromatlar dahildir. Soutucu yalama maddeleri ve akaryaktlar gibi dier kompleks hidrokarbon ieren karmlarn aksine, bu tanm altndaki hidrokarbon karmlar olefinik hidrokarbon ve hidrokarbon d katk maddeleri iermemektedirler. Eer 451

hidrokarbon ve baka zc maddelerden oluan karmlar sz konusuysa, bu ksm yalnz bir preparatn toplam karm iindeki hidrokarbon ksmn ilgilendirir. (2) Bir hidrokarbon karm, saylan drt fraksiyonun iki veya daha fazlasndan oluuyorsa, bu hidrokarbon karm iin verilen grup snr deerleri temelinde aadaki formle gre yeni bir iyeri snr deeri hesaplanmal ve esas alnmaldr:
Fraktion: Hidrokarbon karmnn veya tekil hidrokarbonun (bkz. paragraf 3 ve 4) veya zc madde iindeki hidrokarbon karmnn (bkz. paragraf 3) sz konusu fraksiyonu (RCP grubu) iindeki ktle oran (w/w) AGWan: lgili fraksiyonun grup snr deeri veya maddeye zg iyeri snr deeri (bkz. paragraf 3 ve 4) RCP = reciprocal calculation-based procedure (hesaplamaya dayal kart usul) Hesaplanan iyeri snr deerleri aadaki gibi yukar veya aa yuvarlatlrlar: < 100 mg/m > 600 mg/m : : tam 25 deerine tam 50 deerine tam 100 deerine 100 ila 600 mg/m :
(3) ki veya daha fazla hidrokarbon karmndan oluan karmlarn retiminde yeni iyeri snr deerinin hesaplanmas iin sz konusu hidrokarbon karmlarnn iyeri snr deerleri ve bunlarn karm iindeki ktle oranlar 2. paragraftaki formle yerletirilirler. Pratikte zc madde karmlar bir hidrokarbon karmna tekil bileen olarak bir baka hidrokarbon katlarak imal edilirler. Byle durumlarda yeni iyeri snr deerinin hesaplanmas iin, tekil bileenin maddeye zg iyeri snr deeri yerine, tekil bileene ait grup snr deeri formle yerletirilir. 452
(4) Yalnz kendilerine ait iyeri snr deerleri belirlenmi veya belirlenecek olan n-hekzan, siklohekzan, naftalin, 1,2-dietilbenzol ve n-btilbenzol maddeleri grup snr deerlerine tabi deildirler. Bunlar miktarlarna bal oranlaryla ve tekil madde snr deeriyle 2. paragrafta belirtilen formle yerletirilirler. Risk deerlendirilmesinde bu ekilde hidrokarbon karmlar iin hesaplanan toplam snr deer belirtilir. Benzol ayr olarak analiz edilir ve deerlendirilir. Anlan bu maddelerin fraksiyon zerinden iki kere hesaba katlm olmas durumuna izin verilmemelidir. (5) Hidrokarbon karmlarna maruz kalmann deerlendirmesi yalnz 2. paragrafta anlan forml yardmyla yaplr. Hidrokarbon karmlarnn, tekil madde snr deerleri zerinden ve madde endeksi eklenerek karma ait bir deerlendirme endeksi oluturulmak suretiyle deerlendirilmesi yasaktr. zc madde karmlar, iyeri snr deerine sahip tekil hidrokarbon kullanlarak imal ediliyorlarsa (rn. etil asetat + ksilol + tolol), o zaman maruz kalma durumu deerlendirme endeksi hesaplanarak deerlendirilir. (6) retici, ithalat veya yeniden dolama sokan kii sz konusu hidrokarbon karmna ait snr deerini veya fraksiyonlarn miktarn gvenlik bilgi formunda belirtmek zorundadr. Bunun iin hidrokarbon karmna ait iyeri snr deeri (Blm 3 Bileim/bileenlere ait bilgiler uyarnca tm bileenlerin toplam) ile TMTK 900 uyarnca uygulanan RCP yntemine dair bir uyar konulmaldr. (7) Bir hidrokarbon karmnn bileimi bilinmiyorsa ve gvenlik bilgi formunda hidrokarbon karm iin herhangi bir iyeri snr deeri belirtilmemise, deerlendirme iin en dk olan grup snr deeri esas alnr. Mnferit hallerde daha fazla bilgi mevcutsa, daima en dk olan snr deeri esas alnr, rn. dearomatize deney benzini iin C9 C15 alifatik bileiklere ait snr deer (600 mg/m) esas alnr. (8) Bir vardiyada birden fazla emisyon kaynandan zaman olarak birbiri ardna veya ezamanl olarak eitli fraksiyonlarda birden fazla hidrokarbon karmna maruz kalma durumu sz konusuysa, teknik lm yoluyla bir ayrtrma yaplmyor veya yaplamyorsa, kullanlan fraksiyonlarn iyeri snr deeri en dk olan deerlendirme iin kullanlr. 453

(9) Bir veya daha fazla hidrokarbon karmna maruz kalma durumunun yan sra, ayn zamanda, iyeri snr deeri olan hidrokarbon d zclere, rn. esterler, ketonlar, alkoller vs., maruz kalma durumu sz konusuysa, hidrokarbon karmna ait lm sonucu dier maddelere ait sonularla birlikte karma ait deerlendirme endeksi hesabna katlr. (10) Hidrokarbon karmlaryla yrtlen faaliyetlerde iyerlerindeki lmn ve analizin nasl olaca www.baua.de adresinde bulunan hidrokarbon karmlar iin iyeri snr deerleri zc madde olarak kullanmlar (zc hidrokarbonlar), katksz (RCP yntemi) gerekelendirme dokmannda belirlenmitir. Burada hidrokarbon karmlar iin iyeri snr deerlerinin hesaplanmasna ait pratik rnekler de bulabilirsiniz. 3 yeri snr deerlerinin ve ksa sreli deerlerin listesi Kullanlan ksaltmalar, simgeler, rakamlar ve aklamalar Madde tanm stunlar CAS No. EG No. Chemical Abstract Service kayt numaras European Inventory of Existing Chemical Substances (EINECS) kayt numaras
yeri snr deeri stunlar E A Solunabilir fraksiyon (bkz. madde 1 paragraf 6) Alveolar fraksiyon (bkz. madde 1 paragraf 6)
Tepe deer snrlamas stunu 1 ila 8 () == Notlar stunu H Y Ciltten emilebilir (bkz. madde 2.6) yeri snr deerine ve biyolojik snr deerine (BSD) uyulmas halinde fetsn zarar grmesi tehlikesinden endie edilmesine gerek yoktur (bkz. madde 2.7) 454 Snr am faktrleri ve Ksa sreli deer kategorisi (bkz. madde 2.3) Anlk deer
SD ve BSDye uyulmas halinde dahi fetsn zarar grmesi riski dlanamaz (bkz. madde 2.7)
Bu stunda aadaki ksaltmalarla iyeri snr deerlerinin kaynaklarna ve duruma gre gerekelendirme dokmanlarna gnderme yaplmaktadr. Tehlikeli Maddeler Kurulunun iyeri snr deerlerine ilikin yaynlad gerekelere www.baua.de adresinden Tehlikeli Maddeler Kurulunun ilanlar altnda eriilebilir. AGS DFG Tehlikeli Maddeler Kurulu Sala zararl i maddelerinin denetlenmesi iin Alman Aratrma Kuruluu Senato Komisyonu (MAK komisyonu). Avrupa Birlii Hollanda iin geerli snr deerlerin yeniden deerlendirilmesi iin uzmanlar grubu (Committee on Updating of Occupational Exposure Limits, a committee of the Health Council of the Netherlands)
AB NL Uzmanlar
(1) Diyatomitler menelerine gre belli miktarlarda kuvars ierebilirler. Diyatomitlerin yaklmas veya kalsine edilmesi kristobalit orannn artmasna yol aar, aktif diyatomit ktlesinde %60a kadar kristobalit ierebilir. Diyatomitlere (yanm) maruz kalma durumunun deerlendirilmesinde hem amorf oran (diyatomit veya yanm diyatomit iin snr deer) hem de kristobalit ve kuvars oranlar (TMTK 906 uyarnca kanserojen) saptanp deerlendirilmelidir. (2) Koloidal amorf diyatomit (7631-86-9) ile pirojen silisik asit ve slak yntemle retilen silisik asit (keltme silisik asit). (3) lt olarak 2-nitropropan (kanserojen kategori 2) ile kirlenmi teknik rnler. (4) Yalnz ham pamuk iin geerlidir. (5) Amin formlasyonu ve ester iin cilt yoluyla emilim riski, ancak asidi iin geerli deildir. (6) Nitratlatrc ajanlarla tepkime bununla ilikili kanserojen N-nitrozamin oluumuna yol aabilir. (7) Yalnz cilt temas olmayan iyerleri iin. 455

(8) 0,5 = (-HCH younluu bl 5) + -HCH younluu. (9) Deerlendirme yalnz saf maddeyle ilikilidir; kloroflorometan (593-70-4) ile kirlenmise, risk deerlendirmesi temelden deiir. (10) yeri snr deeri ilgili metalin element oranyla ilikilidir. (11) Buhar ve aerosollerin toplam. (12) yeri snr deeri genelde yalnz monomerler iin geerlidir. Oligomer veya polimerlerin deerlendirilmesi iin bkz. TMTK 430 zosiyanatlar (13) Sala dayal bir iyeri snr deerinin tretilmesi iin herhangi bir gereke yoktur. (14) 1-Etoksipropan-2-ol ve 2-etoksi-1-metiletilasetat iin havadaki younluklarnn toplamna ait iyeri snr deeri. (15) Analitik belirleme iin aadaki yntem nerilmektedir: Sala zararl i maddelerinin incelenmesi iin analitik yntemler, Cilt 1 Hava analizleri, 14. say 2005, ve zel n aklamalar, Blm 4.7.1, S. 29-30, Wiley-VCH Verlag GmbH & Co.KGaA yaynevi, Weinheim veya Tehlikeli maddelerin llmesi, BGIA alma klasr, Erich Schmidt Verlag yaynevi, Bielefeld. (16) yeri snr deeri yalnz ksa sreli deer olarak belirlenmitir. letme denetimi teknik lm yoluyla 15 dakikalk ortalama deer alnmas eklinde uygulanmaldr, rn. 15er dakikalk rnek alma yoluyla. (17)Ykselmi scaklklarda iyeri snr deeri buhar hali iin geerlidir ve aerosol younluunun deerlendirilmesinde esas alnamaz.
456
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 91 1200 34 0,2 30 0,25 E 1(I) 8() 2() 3 10 203-470-7 218-550-7 200-579-1 205-483-3 201-331-5 200-860-9 204-709-8 201-162-7 141-43-5 81-16-3 75-31-0 124-68-5 78-96-6 5 1 2 64-18-6 2179-59-1 107-18-6 2 2 5 2 4,8 12 9,5 5,1 6E 12 4,6 5,8 2,5() 1() 2() 2() 4() =2=() 2 (I) 2 (I) AB, H DFG DFG, AB, Y DFG, H, Y AGS DFG AGS AGS 2(I) 2() 2() DFG DFG, H, Y AGS, H DFG,Y DFG, H AGS 1;=2=() DFG Notlar 200-836-8 200-662-2 200-835-2 203-453-4 201-177-9 206-215-8 309-00-2 79-10-7 10 107-02-8 0,09 75-05-8 20 67-64-1 500 75-07-0 50 CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 01/06 01/06 01/06 04/07 04/07 01/06 01/06
Ad
Asetaldehid
Aseton
Asetonitril
Akrilaldehid
Akril asidi
Aldrin (ISO)
Genel toz snr deeri (bkz. ayrca madde 2.4)
457
Alveolar fraksiyon
Solunabilir fraksiyon
Alil alkol
01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 04/07 04/07
Alilpropildislfr
Formik asit
2-Amino-etanol
2-Aminonafalin-1-slfon asit
2-Aminopropan
2-Amino-2-metilpropanol (AMP)
1-Aminopropan-2-ol (MIPA)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri Deiiklik Notlar DFG, Y DFG, AB, Y DFG, H AGS DFG DFG, H AB, 13, 10, 15 1() DFG, 4, Y DFG, Y 1() 10 0,005 111-96-6 80-05-7 56-35-9 0,0021 5 0,045 28 5E 0,05 8() 1() 1() 8() DFG, Sa DFG, Y AGS DFG, H, Z DFG, Y DFG, H, Y 01/06 12/07 01/06 04/07 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 12/07 01/06 04/07 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl EG No. mg/m3 0,2 E 20 2 0,005 2E 0,2 E 0,5 E 1,5 E 205-736-8 209-008-0 204-211-0 411-280-2 203-924-4 201-245-8 200-268-0 117-81-7 552-30-7 0,04 A 149-30-4 4E 1(I) 8() 8() 0,016 8 (II) 7,7 2() 14 2(I) 8() 200-521-5 231-635-3 200-539-3 232-066-3 217-617-8 201-676-1 86-50-0 1912-24-9 7784-42-1 62-53-3 7664-41-7 61-82-5 CAS No. ml/m (ppm)
3
Ad
Snr Am Faktr
Amitrol (ISO)
Amonyak
Anilin
Arsin
Atrazin (ISO)
Azinfos metil (ISO)
458
Baryum balar, znebilir (baryum oksit ve baryum hidroksit hari)
Pamuk tozu
Benzotiazol-2-tiol
Benzol-1,2,4-trikarbon asit1,2-anhidrit (duman)
Bis (2-etilhekzil) fitalat
2,5-(ve 2,6-)Bis (izosiyanatometil)bisiklo [2.2.1] heptan
Bis (2-metoksietil) eter
Bisfenol A
Bis (tribtil kalay) oksit
Madde Tanm yeri Snr Deeri

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar AGS, Y, 10 AGS,Y AGS, Y DFG, Y AB; AGS DFG Ay/Yl 12/07 04/07 05/08 01/06 12/07 01/06
Ad EG No. 233-139-2 231-569-5 231-569-5 200-887-6 231-778-1 203-448-7 203-786-5 200-751-6 201-159-0 203-705-3 203-788-6 203-905-0 203-961-6 203-933-3 205-480-7 202-696-3 209-750-5 216-653-1 112-07-2 141-32-2 98-73-7 592-34-7 1634-04-4 0,2 50 112-34-5 20 2 111-76-2 110-65-6 20 109-79-5 0,5 78-93-3 200 71-36-3 100 310 600 1,9 0,2 E 98 100 130 11 2E 1,1 180 110-63-4 50 200 106-97-8 1000 2400 7726-95-6 0,7 1(I) 4() 4() 1() 1() 2() 1(I) 4() 1() 4() 2() 2() 2() 1,5() 75-63-8 1000 6200 8() 13319-75-0 0,35 1,5 2 (II) 7637-07-2 0,35 1 2 (II) 10043-35-3 0,5 2 (I) CAS No. mg/m3
ml/m3 (ppm)
Snr Am Faktr
Borik asit ve sodyum boratlar
Bor triflorr
Bor triflorr dihidrat
Brom triflor metan (R 13 B1)
Brom
Btan
Btan-1,4-diol
AGS DFG, Y DFG, H, Y DFG, Y DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, Y DFG, H, Y DFG DFG, H DFG, Y DFG, Y
01/06 01/06 01/06 01/06 04/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
459
Btan-1-ol
Btanon
Btan-1-tiol
Bt-2-en-1,4-diol
2-Btoksi-etanol
2-(2-Btoksietoksi) etanol
2-Btoksietil-asetat
n-Btilakrilat
4-tert-btilbenzoik asit
Btil klor formiat
(tert-Btil) metileter

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar DFG, H AGS DFG, H DFG DFG, Y, 11 DFG, H DFG, Y DFG, Y AGS 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl
Ad EG No. 202-679-0 204-646-6 205-861-8 231-900-3 203-313-2 200-555-0 231-959-5 203-628-5 203-696-6 200-349-0 200-891-8 200-871-9 233-162-8 201-178-4 200-830-5 203-459-7 11097-69-1 53469-21-9 107-07-3 75-00-3 79-11-8 1 40 1 0,05 0,1 10049-04-4 0,1 75-45-6 75-68-3 1000 4200 3600 0,28 4 110 3,3 0,7 1,1 1() 1() 2(II) 1() 8() 8() 57-74-9 0,5 E 109-69-3 25 95,5 108-90-7 10 47 2() 1() 8() 8() 7782-50-5 0,5 1,5 1() 63-25-2 5E 4() 105-60-2 5E 2() 7778-18-9 6A 156-62-7 1E 2() 123-72-8 20 64 1() 98-54-4 0,08 0,5 2() CAS No. mg/m3
ml/m (ppm)
3
Snr Am Faktr
4-tert-btilfenol
Btiraldehid
Kalsiyum siyanamid
Kalsiyum slfat
-Kaprolaktam (buhar ve toz)
Karbaril (ISO)
Klor
460
Klor benzol
1-Klor btan
Klordan (ISO)
DFG, H DFG AB, 9 DFG AGS, H AGS DFG, H, Y DFG, H, Z DFG, H, Z
01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06
1-Klor-1,1-difloretan (R 142 b)
Klor diflor metan (R 22)
Klor dioksit
Klor asetik asit
Klor etan
2-Klor-etanol
Klorlanm bifeniller (%54 klor)
Klorlanm bifeniller (%42 klor)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 100 0,2 1000 2E 1000 20 0,58 1E 0,01 E 100 7100 1(I) 8() 2,5 () 2() 1() 4300 8() DFG 10, AB DFG AB, H, Y DFG, Y, H DFG, Y 2() DFG, H, Z NL-Experten, H Notlar 200-817-4 220-864-4 200-894-4 231-157-5 200-937-7 202-704-5 206-992-3 68359-37-5 420-04-2 98-82-8 76-14-2 7440-47-3 75-72-9 2921-88-2 74-87-3 50 CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 01/06 01/06 01/06 ve 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06
Ad
Klor metan
Klorprifos (ISO)
Klor triflor metan (R 13)
Krom anorganik krom (II) ve (III) balar
Karyo floran (R 114)
Kumol
Siyanamid
461
203-806-2 203-631-1 94-75-7 17702-41-9 8065-48-3 8022-00-2 206-373-8 333-41-5 0,05 0,01 0,5 241-711-8 108-94-1 110-82-7 200 20
Alfa-siyan-4-flor-3-fenoksibenzil-3 (2,2-diklorvinil)-2,2 269-855-7 dimetilsiklopropankarboksilat (Cyfluthrin)
Siklohekzan
700 80 1E 0,25 0,1 4,8 0,1 E
4() 1() 8() 2() 2() 2()
DFG AGS, H, Y DFG, H, 5, Y DFG, H NL-Experten, H DFG, H DFG, H, Y
01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
Siklohekzanon
2,4-D (ISO) (tuzlar ve esterleri dahil) 202-361-1
Dekaboran
Demeton
Demetonmetil
Diazinon (ISO)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri Deiiklik Notlar DFG AGS, H, 6 DFG, H, Y AGS, H AB, 13 DFG, H DFG, Y DFG 2() 2() 2() 260 30 5 0,11 30 1 0,25 E 4 (II) 4() 4() 2() 8() DFG, Y DFG DFG AGS AGS, H AGS, H DFG, H, Y DFG, H 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 04/07 01/06 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl EG No. mg/m3 5E 5 10 3 20 10 1000 100 2 200 10 75 5 43 800 8 410 2() 5000 2() 59 1() 120 2(II) 20 4() 61 2() 29 1() 1() 202-327-6 203-921-8 202-425-9 208-792-1 203-400-5 203-870-1 200-893-9 200-863-5 200-864-0 208-750-2 200-869-8 200-838-9 249-854-8 202-445-8 200-547-7 200-484-5 62-73-7 60-57-1 95-73-8 29797-40-8 75-09-2 75-43-4 540-59-0 75-35-4 75-34-3 75-71-8 111-44-4 106-46-7 541-73-1 95-50-1 111-92-2 94-36-0 CAS No. ml/m (ppm)
3
Ad
Snr Am Faktr
Dibenzol peroksit
Di-n-btilamin
1,2-Diklorbenzol
1,3-Diklorbenzol
1,4-Diklorbenzol
2,2-Diklor-dietileter
Diklor diflor metan (R 12)
462
1,1-Dikloretan
1,1-Dikloreten 1,2-Dikloretilen sym. (cis-[2058597, 156-59-2] ve trans-[2058602, 156-60-5])
Diklor flor metan (R 21)
Diklormetan
Diklor metil benzol (izomer karm, ring substitt)
2,4-Diklortolol
Diklorvos (ISO)
Dieldrin (ISO)

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar DFG, 6, H DFG, H DFG DFG, Y AGS, Sh, Y, H DFG Ay/Yl 01/06 01/06 01/06 12/07 12/07 01/06
Ad EG No. 203-716-3 202-845-2 200-467-2 231-978-9 203-585-2 203-560-6 203-714-2 204-826-4 204-697-4 204-493-5 200-906-8 201-193-6 204-065-8 200-679-5 213-635-5 207-343-7 204-661-8 68-12-2 996-35-0 463-82-1 625-16-1 123-91-1 115-10-6 79-29-8 75-83-2 200 200 1000 10 1 1000 50 20 121-69-7 5 124-40-3 2 127-19-5 10 36 3,7 25 720 720 1900 30 3,6 3000 270 73 109-87-5 1000 3200 108-20-3 200 850 108-46-3 4 20 E 1(I) 2() 2() 2() 2() 2() 2() 2() 8() 2() 2() 2() 1() 2() 7783-07-5 0,015 0,05 2(I) 60-29-7 400 1200 1() 100-37-8 5 24 1() 109-89-7 5 15 =2=() CAS No. mg/m3
ml/m3 (ppm)
Snr Am Faktr
Dietilamin
2-Dietilaminoetanol
Dietileter
Dihidrojenselenid (hidrojen selenid)
1,3-Dihidroksibenzol (Resorsin)
Diizopropileter
Dimetoksimetan
DFG DFG, AB, H, Y DFG, AB, 6 DFG, H DFG DFG DFG DFG, H, Z DFG DFG DFG, AB DFG, H
01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
463
N,N-Dimetilasetamid
Dimetilamin
N,N-Dimetilanilin
2,2-Dimetilbtan
2,3-Dimetilbtan
Dimetileter
N,N-Dimetilformamid
N,N-Dimetilizopropilamin
Dimetilpropan
1,1-Dimetilpropilasetat
1,4-Dioksan

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar NL-Experten, H 01/06 04/07 01/06 12/07 01/06 01/06 DFG AGS DFG, H, Y 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl
Ad EG No. 201-107-7 211-463-5 202-981-2 215-242-4 233-032-0 202-607-8 215-239-8 203-982-0 200-775-7 237-553-4 200-580-7 203-564-8 203-473-3 200-578-6 200-837-3 203-804-1 203-919-7 203-839-2 111-90-0 111-15-9 110-80-5 75-08-1 64-17-5 500 0,5 5 6 5 107-21-1 10 108-24-7 5 64-19-7 10 25 21 26 960 1,3 19 35 27 13838-16-9 20 150 72-20-8 0,1 E 112-53-8 20 155 1() 8() 8() 2(I) 1() 2() 2() 2() 8() 2(I) 8() 1314-62-1 0,05 A 1() 97-77-8 2E 8() 10024-97-2 100 180 2() DFG DFG, 6 1314-80-3 1 4(I) AB, 13 101-84-8 1 7,1 1() DFG 646-06-0 100 310 2(II) DFG, H, Y 78-34-2 0,2 CAS No. mg/m3
ml/m (ppm)
3
Snr Am Faktr
Dioksation (ISO)
1,3-Dioksalan
Difenileter (buhar)
Difosforpentaslfid
Diazotoksit
Dislfiram
Divanadyum pentaoksit
464
Dodekan-1-ol (uzun zincirli alkoller)
Endrin (ISO)
Enfluran
DFG, Y DFG, Y DFG DFG, H, Y DFG, Y DFG DFG, H, Z AGS DFG, H, Z
01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 12/06 01/06
Asetik asit
Asetik asit anhidrit
Etandiol
Etanol
Etantiol
2-Etoksi-etanol
2-(2-Etoksietoksi) etanol
2-Etoksietil-asetat
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 300 220 1500 21 9,4 440 5 1000 E 100 100 20 10 610 310 110 82 0,5 E 0,2 E 1 16984-48-8 231-634-8 7664-39-3 1 1,6 1E 0,83 =2=() 2(II) 1() 2(II) 1() 1() 1(I) 1() 2() 2() 2(I) 4(II) 2(I) 2() 2() 2(II) DFG, Y DFG, H DFG, AB AB, H, 13 AGS, H DFG, Y DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, Y AGS DFG, H DFG, H AB, 13 DFG, Y, H DFG, Y, H 2(II) DFG, Y, 14 DFG, H, Y, 14 Notlar 259-370-9 216-374-5 205-500-4 205-438-8 200-834-7 202-849-4 203-294-0 203-953-2 212-112-9 203-721-0 203-234-3 203-080-7 218-276-8 200-231-9 231-954-8 2104-64-5 55-38-9 7782-41-4 103-11-7 104-76-7 109-94-4 763-69-9 112-27-6 105-39-5 1 100-41-4 100 75-04-7 5 140-88-5 5 141-78-6 400 1569-02-4 50 54839-24-6 50 CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 04/07 04/07 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 04/07 04/07 01/06 04/07 01/06 01/06 01/06 12/07 12/07 12/07
Ad
2-Etoksi-1-metiletilasetat
1-Etoksipropan-2-ol
Etilasetat
Etilakrilat
Etilamin
Etil benzol
Etil klor asetat
465
2,2-(Etilendioksi) dietanol (Trietilenglikol)
Etil-3-etoksipropionat
Etilformiat
2-Etilhekzan-1-ol
2-Etilhekzilakrilat
O-etil-O-4-nitrofenilfeniltiofosfonat
Fention (ISO)
Flor
Florr (flor olarak hesaplanr)
Hidrojen florit

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar DFG, H DFG, H, 7 DFG, Z DFG, H DFG AB, H DFG DFG, H, 8 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl
Ad EG No. mg/m3 41 0,32 41 0,5 E 500 203-767-1 203-388-1 0,5 E 8() 106-35-4 10 47 2() 110-43-0 238 2() 2100 1() 2() 8() 1() 1() 202-626-1 211-063-0 205-796-5 200-962-3 76-44-8 151-67-7 5 628-96-6 0,05 98-00-0 10 CAS No.
ml/m (ppm)
3
Snr Am Faktr
Furfuril alkol
Glikoldinitrat
Halotan
Heptaklor (ISO)
Heptan (tm izomerleri)
Heptan-2-on
Heptan-3-on
466
201-029-3 200-666-4 36653-82-4 822-06-0 110-54-3 111-27-3 591-78-6 0,005 50 50 5 20 20 212-485-8 203-777-6 203-852-3 209-731-1 67-72-1 1 77-47-4 0,02 0,2 9,8 200 0,035 180 210 21 200
1,2,3,4,5,6-Hekzaklorsiklohekzan (-HCH [2062708, 319-84-6] ve -HCH [2062713, 319-85-7]den oluan teknik karm)
Hekzaklorsiklopentadien
AGS 2() 1() 1;=2=() 8() 1(I) 8() 1() DFG AGS DFG, 12, Sa DFG, Y AGS DFG, H AGS
01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06
Hekzakloretan
Hekzadekan-1-ol (uzun zincirli alkoller)253-149-0
Hekzametilen-1,6-diizosiyanat
n-Hekzan
1-Hekzanol (uzun zincirli alkoller)
Hekzan-2-on
2-Hekzildekan-1-ol (uzun zincirli alkoller)219-370-1 2425-77-6

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar DFG DFG, AB, 13 DFG, Y AGS Ay/Yl 01/06 12/07 01/06 01/06
Ad EG No. mg/m3 0,18 6,7 2 0,5 20 1000 0,2 0,005 50 10 5 20 10 1,1 0,046 270 46 22 164 39 0,3 A 68855-54-9 61790-53-2 0,3 A 4E 2400 96 5 2() 4() 2() 1;=2=() 1() 2() 8() 1() 1() 3 2() 1(I) 2() 231-965-8 233-113-0 231-595-7 407-360-1 204-626-7 200-857-2 208-840-1 223-861-6 204-662-3 203-562-7 203-685-6 248-469-2 209-691-5 262-373-8 272-489-0 27458-92-0 590-86-3 60676-86-0 109-59-1 108-22-5 123-92-2 4098-71-9 543-27-1 75-28-5 123-42-2 116230-20-7 7647-01-0 10035-10-6 7782-79-8 0,1 CAS No.
ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Hidrojenazid
Hidrojen bromr
Hidrojen klorr
2-(2-(2-Hidroksietoksi)-etil)2-aza-bisiklo [2.2.1] heptan
4-Hidroksi-4-metil-pentan-2-on
DFG, H DFG DFG, Y DFG, 12, Sa DFG, AB DFG DFG, H, Y AGS AGS DFG, Y DFG, Y, 1 DFG, Y, 1
01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
zobtan
zobtil klorformiat
467
3-zosiyanatmetil-3,5,5trimetilsiklohekzilizosiyanat
zopentil asetat
Izopropenil asetat
2-zopropoksi-etanol
zotridekan-1-ol (uzun zincirli alkoller)
zovaleraldehid
Kuvars cam
Diyatomit, yanm ve silis duman
Diyatomit, yanmam

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar DFG, Y DFG, 2, Y 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl
Ad EG No. mg/m3 0,3 A 4E 5000 30 0,5 3,2 2() DFG, H 35 1() DFG, Z 9100 2() DFG, AB 231-716-3 231-545-4 204-696-9 211-128-3 200-262-8 56-23-5 630-08-0 124-38-9 7631-86-9 7699-41-4 CAS No.
ml/m (ppm)
3
Snr Am Faktr
Dihidroksi-okso-silan
Silisik asitler, amorf
Karbondioksit
Karbonmonoksit
Karbontetraklorr
Hidrokarbon karmlar, zc olarak kullanlr (zc hidrokarbonlar), katksz 2 (II)
AGS
12/07
468
1500 600 200 100 231-484-3 204-497-7 203-571-6 231-105-1 205-275-2 7439-96-5 137-05-3 2 108-31-6 121-75-5 0,1 7580-67-8 0,025 E 15 E 0,41 0,5 E 9,2
Bkz. ayrca madde 2.9
Fraksiyonlar (RCP gruplar):
C5-C8 Alifat
C9-C15 Alifat
C7-C8 Aromat
C9-C15 Aromat
Lityumhidrit
AB, 13 4() 1;=2=() 1() DFG DFG, Y, Sa DFG, Y, 10 DFG
12/07 01/06 12/07 01/06 01/06
Malation (ISO)
Maleik asit anhidrit
Mangan ve anorganik balar
Mekrilat
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 100 270 1 15 E 5 5 10 5 50 50 100 5 5 200 96-33-3 74-89-5 100-61-8 5 10 0,5 25 310 270 370 19 28 610 18 13 2,2 50 8() 1() 1() 2() 8() 8() 4() 1() =1=() 2() 16 19 2() 8() 8() 2() DFG DFG DFG, Z DFG, H, Z AB, Y, H DFG, H, Z DFG, AB DFG, AB, Y DFG, Y DFG, H, Z DFG, H, Z DFG, Y DFG, H DFG DFG, H, 6 4() 2() DFG, AB, Y DFG, AB, H, Y Notlar 203-604-4 200-659-6 200-822-1 200-779-9 210-894-6 203-713-7 203-906-6 203-772-9 252-104-2 203-603-9 203-539-1 216-455-5 274-724-2 201-185-2 202-500-6 200-820-0 202-870-9 70657-70-4 79-20-9 1589-47-5 107-98-2 108-65-6 34590-94-8 110-49-6 111-77-3 109-86-4 625-45-6 72-43-5 74-93-1 0,5 67-56-1 200 108-67-8 20 CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
Ad
Mesitilen
Metanol
Metantiol
Metoksiklor (DMDT)
Metoksi asetik asit
2-Metoksi-etanol
2-(2-Metoksietoksi) etanol
469
2-Metoksietil-asetat
(2-Metoksimetiletoksi) propanol (izomer karm)
2-Metoksi-1-metiletilasetat
1-Metoksi-2-propanol
2-Metoksipropanol
2-Metoksipropilasetat
Metil asetat
Metil akrilat
Metil amin
N-metil anilin

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar AGS 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 DFG, H DFG, Y DFG 01/06 01/06 01/06 Ay/Yl
Ad EG No. 404-810-9 201-142-8 204-068-4 204-070-5 210-946-8 210-843-8 202-501-1 201-187-3 203-624-3 247-152-6 202-966-0 203-481-7 208-793-7 203-737-8 210-866-3 201-297-1 203-523-4 202-481-4 107-83-5 96-14-0 80-62-6 624-83-9 110-12-3 20 0,01 50 200 200 541-85-5 10 107-31-3 50 101-68-8 0,05 120 53 95 0,024 210 720 720 1() 2() 2() 2() 25639-42-3 6 28 108-87-2 200 810 79-22-1 0,2 0,78 2() 2() 2() 1;=2=() 4() 2() 96-34-4 1 4,5 1() 624-41-9 50 270 1() 626-38-0 50 270 1() DFG, AB DFG, Y 115-19-5 0,9 3 2() AGS 115-18-4 0,6 2 2() AGS 78-78-4 1000 3000 2() DFG 4524-95-2 5 20 CAS No. mg/m3
ml/m (ppm)
3
Snr Am Faktr
2-Metil-2-azabisiklo [2.2.1] heptan
Metil btan
2-Metilbt-3-en-2-ol
2-Metilbt-3-in-2-ol
1-Metil btil asetat
2-Metil btil asetat
Metil klor asetat
470
Metil klor formiat
Metil siklohekzan
Metil siklohekzanol, teknik karm
AGS DFG, 11, 12, Sa DFG, H, Y DFG, AB AB DFG, H, 12 DFG, Y DFG DFG
05/08 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
4,4-Metilendifenildiizosiyanat
Metilformiat
5-Metil-3-heptanon
5-Metilhekzan-2-on
Metil izosiyanat
Metil metakrilat
2-Metilpentan
3-Metilpentan

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar DFG DFG, H, Y AGS, 12, Sa AGS, 12, Sa DFG, Y DFG Ay/Yl 01/06 01/06 12/07 12/07 01/06 01/06
Ad EG No. 203-551-7 203-550-1 209-544-5 202-039-0 201-148-0 200-889-7 212-828-1 232-095-1 203-815-1 206-098-3 205-138-7 221-641-4 247-852-1 200-548-2 200-193-3 202-716-0 201-188-9 203-544-9 62-74-8 54-11-5 98-95-3 79-24-3 108-03-2 100 25 26628-22-8 3173-72-6 134-32-7 0,17 300-76-5 110-91-8 10 7786-34-7 0,01 0,093 36 1E 1E 0,05 0,2 0,05 E 0,5 1 310 92 872-50-4 20 82 75-65-0 20 62 78-83-1 100 310 1() 4() 2(II) 2() 2() 2(II) 4() 1;=2=() 2() 4(II) 2(II) 2(II) 4() 4() 91-08-7 0,005 0,035 1;=4=() 584-84-9 0,005 0,035 1;=4=() 108-10-1 20 83 2() 108-11-2 20 85 1() CAS No. mg/m3
ml/m3 (ppm)
Snr Am Faktr
4-Metil-pentan-2-ol
4-Metilpentan-2-on
4-Metil-m-fenilendiizosiyanat
2-Metil-m-fenilendiizosiyanat
2-Metilpropan-1-ol
2-Metilpropanol-2
N-Metil-2-pirrolidon (buhar)
DFG, H, Y DFG, H DFG, H, 6

DFG, AGS, Sh,Y ,H
04/07 01/06 01/06 12/07 AGS, H AGS, 11, 12, Sa DFG DFG, AGS, H AB, 13, H AB, H DFG DFG, H, 3 01/06 12/07 01/06 12/07 12/07 12/07 01/06 01/06
471
Mevinfos (ISO)
Morfolin
Naled
1-Naftilamin
1,5-Naftilendiizosiyanat
Sodyum azid
Sodyum flor asetat
Nikotin
Nitrobenzol
Nitroetan
1-Nitropropan

Tepe Deer Sn
Deiiklik Notlar AGS DFG AGS DFG, H, Y DFG, AGS, Y H, AB, 13 DFG, Y 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 12/07 05/08 Ay/Yl
Ad EG No. mg/m3 224 2400 106 0,05 E 2E 1E 10 67 E 0,1 E 0,1 E 0,005 1000 30 50 50 2 0,013 3000 126 270 270 7,8 44 4() 8() 1() 8() 2() 2() 2(II) 1() 1() 1(I) 2(I) 2() 1() 2() 1() 204-017-6 500 203-917-6 247-761-7 231-633-2 205-634-3 203-872-2 246-770-3 217-615-7 200-271-7 243-194-4 203-692-4 204-634-0 211-047-3 620-11-1 203-632-7 108-95-2 628-63-7 123-54-6 109-66-0 19624-22-7 56-38-2 1910-42-5 25265-71-8 111-46-6 144-62-7 7664-38-2 26530-20-1 111-87-5 20 112-92-5 20 CAS No.
ml/m (ppm)
3
Snr Am Faktr
Oktadekan-1-ol (uzun zincirli alkoller)
Oktan (trimetilpentan izomerleri hari tm izomerleri)
Oktan-1-ol (uzun zincirli alkoller)
2-Oktil-2H-izotiazol-3-on
Ortofosforik asit
Okzalik asit
472
2,2-Oksidietanol
Oksidipropanol (dipropilen glikol)
AGS, Y, 17 DFG, H DFG, H DFG DFG AGS, H, Y DFG, AB, Y DFG, AB AB, H
05/08 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06
Paraquat diklorr
Paration (ISO)
Pentaboran
Pentan
Pentan-2,4-dion (asetil aseton)
Pentilasetat
3-Pentilasetat
Fenol
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 110 0,1 E 0,01 0,01 50 0,02 0,1 0,01 E 1E 2E 0,5 0,2 2,8 1,3 0,1 1E 1000 E 1000 E 266-043-4 65997-15-1 5E 8() 8() 0,14 0,082 250 2() 2() 1() 2() 1(I) 2(I) 1() 1() 1(I) 0,05 0,05 1() AGS DFG DFG, Y DFG AGS, Y DFG DFG, AGS, Y DFG DFG AB, 6, 13 AB, 13 DFG, Y DFG, Y DFG 2() DFG, H AGS, 12, Sa 2() DFG, H, Y Notlar 204-589-7 203-404-7 203-137-6 211-325-4 202-705-0 200-870-3 232-260-8 231-768-7 233-060-3 215-236-1 231-749-3 233-046-7 203-808-3 231-116-1 110-85-0 7440-06-4 10025-87-3 7719-12-2 1314-56-3 10026-13-8 7723-14-0 7803-51-2 75-44-5 98-83-9 638-21-1 103-71-9 106-50-3 122-99-6 20 CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 01/06 05/08 12/07 12/07 01/06 01/06 04/07 12/07 01/06 01/06 01/06
Ad
2-Fenoksietanol
p-Fenilendiamin
Fenilizosiyanat
Fenilfosfin
2-Fenilpropen
Fosgen
Fosfin
Fosfor, beyaz/sar
473
Fosfor pentaklorr
Fosfor pentoksit (ortofosforik asit olarak)
Fosfor triklorr
Fosforil triklorr
Piperazin
Platin (metal)
Polietilenglikol (PEG) (ortalama mol ktlesi 200 - 400)
Polietilenglikol 600 (PEG 600)
Portland imentosu (toz)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri Deiiklik Notlar DFG DFG, H, 7 DFG, Y DFG, H AB, Y DFG DFG, H, Y DFG, H, Y 1(I) 2() 8() 0,1 E 231-714-2 219-854-2 231-957-4 231-131-3 7440-22-4 7782-49-2 2551-62-4 7697-37-2 1 1000 2,6 6100 0,05 E 0,05 E 0,1 E 8() 1(II) 1(II) 8() 8() AGS, Y; Sh fr Rohextrakt DFG, H, Y DFG DFG, 10, H AB, 13, 16 DFG DFG, Y DFG, Y, 10 DFG, AB 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 12/07 12/07 01/06 Ay/Yl EG No. mg/m3 1800 0,34 500 4,7 31 2E 20 20 1E 1 0,1 120 2() 86 2() 8() 2(I) 2() 2() 1() 4() 200-827-9 229-180-0 200-661-7 203-471-2 201-176-3 204-043-8 220-548-6 20706-25-6 232-319-8 223-296-5 240-062-8 231-106-7 7439-97-6 3811-73-2 15922-78-8 8003-34-7 2807-30-9 114-26-1 79-09-4 10 107-19-7 2 67-63-0 200 6423-43-4 0,05 74-98-6 1000 CAS No. ml/m (ppm)
3
Ad
Snr Am Faktr
Propan
Propan-1,2-diyl dinitrat
Propan-2-ol
Prop-2-in-1-ol
Propionik asit
Propoksur (ISO)
2-(Profiloksi) etanol
2-(Profiloksi) etil asetat
474
Piretrum (temizlenmi ham zt)
Pridin-2-tiol-1-oksit, sodyum tuzu
Cva
Cva balar, anorganik
Nitrik asit
Kkrt hekzaflorr
Selen
Selen balar, anorganik
Gm
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 0,01 E 202-851-5 222-995-2 220-281-5 202-273-3 203-495-3 200-934-0 200-935-6 201-197-8 204-000-3 201-075-4 203-726-8 201-052-9 203-728-9 200-897-0 109-99-9 77-73-6 110-01-0 75-74-1 78-00-2 50 0,5 50 112-72-1 20 79-34-5 1 76-12-0 200 76-11-9 200 1700 1700 7 178 0,05 150 2,7 180 0,05 107-49-3 0,005 0,06 93-76-5 10 E 2() 2() 2(II) 2() 2() 1() 2() 2() 1() 1(I) 2() 2699-79-8 10 3689-24-5 0,0075 0,1 2() 100-42-5 20 86 2() DFG, Y DFG, H, Y NL-Experten DFG, H, Y DFG, H DFG DFG DFG, H AGS DFG, H, 10 DFG, H, Y DFG DFG, Y, H DFG, H, 10 2() DFG, AB, 10 Notlar CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 04/07 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 05/08 01/06
Ad
Gm balar, anorganik
Styrol
Sulfotep (ISO)
Slfr diflorr
2,4,5-T
TEPP (ISO)
1,1,1,2-Tetraklor-2,2-difloretan (R 112a)
475
Tetraklor-1,2-difloretan (R 112)
1,1,2,2-Tetrakloretan
Tetradekanol (uzun zincirli alkoller)
Tetraetil kurun (Pb olarak hesaplanm)
Tetrahidrofuran
3a,4,7,7a-Tetrahidro-4,7metanoinden
Tetrahidrotiofen
Tetrametil kurun (Pb olarak hesaplanm)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri Deiiklik Notlar AGS AGS DFG, 6,Y DFG, H, Y DFG, H, Y 01/06 04/07 04/07 01/06 01/06 Ay/Yl EG No. mg/m3 2 1 1E 50 0,05 1() 190 4() 2(II) 2 (II) 1() 211-656-4 3333-52-6 205-286-2 203-625-9 108-88-3 137-26-8 681-84-5 0,3 CAS No. ml/m (ppm)
3
Ad
Snr Am Faktr
Tetrametil ortosilikat
Tetrametil suksinitril
Tiram
Tolol
Tri-n-btil kalay balar (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) 224-399-8 215-958-7 217-847-9 246-024-7 218-452-4 287-083-9 234-413-4 12002-48-1 85409-17-2 2155-70-6 0,0021 0,0021 5 24124-25-2 0,0021 1983-10-4 0,0021 0,05 0,05 0,05 0,05 38 1461-22-9 0,0021 0,05 4342-36-3 0,0021 0,05 1() 1() 1() 1() 1() 1() 2()
Tribtil kalay benzoat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine)
DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, H, Y DFG, H
01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06 01/06
476
Tribtil kalay klorr (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine)
Tribtil kalay florr (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine)
Tribtil kalay linoleat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine)
Tribtil kalay metakrilat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine)
Tribtil kalay naftenat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine)
Triklorbenzol (1,2,4-Triklorbenzol hari tm izomerleri)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri EG No. mg/m3 3,8 1100 55 5700 2,5 0,68 3900 4,2 50 20 20 2 100 100 11 0,1 E 0,011 108-05-4 25013-15-4 1330-20-7 5 100 100 0,1 18 490 440 2(II) 1() 2() 2() 2 (II) 2() 2() 2() 1(I) 2() 2(I) 2() 2() 2() 2() 1() DFG, H DFG, Y DFG, Y, H DFG DFG DFG, H, 6 AGS, Sh DFG, AB, Y DFG, AB, Y DFG, Y, H H, AB, 13 DFG, H AGS DFG DFG, H 4() AGS DFG, H, Y Notlar 204-428-0 200-756-3 201-166-9 200-892-3 200-663-8 200-930-9 200-936-1 204-469-4 204-798-3 208-394-8 202-436-9 201-126-0 201-865-9 204-289-6 203-545-4 246-562-2 215-535-7 118-96-7 88-89-1 78-59-1 95-63-6 526-73-8 126-71-6 121-44-8 1 76-13-1 500 76-06-2 0,1 67-66-3 0,5 75-69-4 1000 79-00-5 10 71-55-6 200 120-82-1 0,5 CAS No. ml/m3 (ppm) Snr Am Faktr
Deiiklik Ay/Yl 01/06 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 01/06 01/06 12/07 01/06 12/07 01/06 01/06
Ad
1,2,4-Triklorbenzol
1,1,1-Trikloretan
1,1,2-Trikloretan
Triklor flor metan (R 11)
Triklor metan (kloroform)
Triklor-nitro-metan
1,1,2-Triklor triflor etan (R 113)
477
Trietilamin
Triizobtil fosfat
1,2,3-Trimetilbenzol
3,5,5-Trimetilsiklohekz-2-enon
2,4,6-Trinitrofenol (pikrin asit)
2,4,6-Trinitrotolol (ve teknik karmlardaki izomerleri)
Vinilasetat
Viniltolol (tm izomerleri)
Ksilol (tm izomerleri)
Madde Tanm
Tepe Deer Sn
yeri Snr Deeri Deiiklik Notlar AGS, 10 AB, 13, 10 1(I) 10, DFG, Sah 12/07 12/07 12/07 Ay/Yl EG No. mg/m3 8E 2E 231-176-9 7440-67-7 1E CAS No. ml/m (ppm)
3
Ad
Snr Am Faktr
Kalay (II) balar, anorganik
Kalay (IV) balar, anorganik
Zirkonyum ve suda znemeyen balar
478
4 CAS kayt numaralar listesi CAS Numaras 54-11-5 55-38-9 56-23-5 56-35-9 56-38-2 57-74-9 60-29-7 60-57-1 61-82-5 62-53-3 62-73-7 62-74-8 63-25-2 64-17-5 64-18-6 64-19-7 67-56-1 67-63-0 67-64-1 67-66-3 67-72-1 68-12-2 71-36-3 71-55-6 72-20-8 72-43-5 74-87-3 74-89-5 74-93-1 74-98-6 75-00-3 75-04-7 Ad Nikotin Fention (ISO) Karbontetraklorr Bis (tribtil kalay) oksit Paration (ISO) Klordan (ISO) Dietileter Dieldrin (ISO) Amitrol (ISO) Anilin Diklorvos (ISO) Sodyum flor asetat Karbaril (ISO) Etanol Formik asit Asetik asit Metanol Propan-2-ol Aseton Triklor metan (kloroform) Hekzakloretan N,N-Dimetilformamid Btan-1-ol 1,1,1-Trikloretan Endrin (ISO) Metoksiklor (DMDT) Klor metan Metil amin Metantiol Propan Klor etan Etilamin 479

75-05-8 75-07-0 75-08-1 75-09-2 75-28-5 75-31-0 75-34-3 75-35-4 75-43-4 75-44-5 75-45-6 75-63-8 75-65-0 75-68-3 75-69-4 75-71-8 75-72-9 75-74-1 75-83-2 76-06-2 76-11-9 76-12-0 76-13-1 76-14-2 76-44-8 77-47-4 77-73-6 78-00-2 78-34-2 78-59-1 78-78-4 78-83-1 78-93-3 78-96-6 79-00-5 Asetonitril Asetaldehid Etantiol Diklormetan zobtan 2-Aminopropan 1,1-Dikloretan 1,1-Dikloreten Diklor flor metan (R 21) Fosgen Klor diflor metan (R 22) Brom triflor metan (R 13 B1) 2-Metilpropanol-2 1-Klor-1,1-difloretan (R 142 b) Triklor flor metan (R 11) Diklor diflor metan (R 12) Klor triflor metan (R 13) Tetrametil kurun (Pb olarak hesaplanm) 2,2-Dimetilbtan Triklor-nitro-metan 1,1,1,2-Tetraklor-2,2-difloretan (R 112a) Tetraklor-1,2-difloretan (R 112) 1,1,2-Triklor triflor etan (R 113) Karyo floran (R 114) Heptaklor (ISO) Hekzaklorsiklopentadien 3a,4,7,7a-Tetrahidro-4,7-metanoinden Tetraetil kurun (Pb olarak hesaplanm) Dioksation (ISO) 3,5,5-Trimetilsiklohekz-2-enon Metil btan 2-Metilpropan-1-ol Btanon 1-Aminopropan-2-ol (MIPA) 1,1,2-Trikloretan 480
79-09-4 79-10-7 79-11-8 79-20-9 79-22-1 79-24-3 79-29-8 79-34-5 80-05-7 80-62-6 81-16-3 86-50-0 88-89-1 91-08-7 93-76-5 94-36-0 94-75-7 95-50-1 95-63-6 95-73-8 96-14-0 96-33-3 96-34-4 97-77-8 98-00-0 98-54-4 98-73-7 98-82-8 98-83-9 98-95-3 100-37-8 100-41-4 100-42-5 100-61-8 101-68-8
Propionik asit Akril asidi Klor asetik asit Metil asetat Metil klor formiat Nitroetan 2,3-Dimetilbtan 1,1,2,2-Tetrakloretan Bisfenol A Metil metakrilat 2-Aminonafalin-1-slfon asit Azinfos metil (ISO) 2,4,6-Trinitrofenol (pikrin asit) 2-Metil-m-fenilendiizosiyanat 2,4,5-T Dibenzol peroksit 2,4-D (ISO) 1,2-Diklorbenzol 1,2,4-Trimetilbenzol 2,4-Diklortolol 3-Metilpentan Metil akrilat Metil klor asetat Dislfiram Furfuril alkol 4-tert-btilfenol 4-tert-btilbenzoik asit Kumol 2-Fenilpropen Nitrobenzol 2-Dietilaminoetanol Etil benzol Styrol N-metil anilin 4,4-Metilendifenildiizosiyanat 481

101-84-8 103-11-7 103-71-9 104-76-7 105-39-5 105-60-2 106-35-4 106-46-7 106-50-3 106-97-8 107-02-8 107-07-3 107-18-6 107-19-7 107-21-1 107-31-3 107-49-3 107-83-5 107-98-2 108-03-2 108-05-4 108-10-1 108-11-2 108-20-3 108-22-5 108-24-7 108-31-6 108-46-3 108-65-6 108-67-8 108-87-2 108-88-3 108-90-7 108-94-1 108-95-2 Difenileter (buhar) 2-Etilhekzilakrilat Fenilizosiyanat 2-Etilhekzan-1-ol Etil klor asetat -Kaprolaktam (buhar ve toz) Heptan-3-on 1,4-Diklorbenzol p-Fenilendiamin Btan Akrilaldehid 2-Klor-etanol Alil alkol Prop-2-in-1-ol Etandiol Metilformiat TEPP (ISO) 2-Metilpentan 1-Metoksi-2-propanol 1-Nitropropan Vinilasetat 4-Metilpentan-2-on 4-Metil-pentan-2-ol Diizopropileter Izopropenil asetat Asetik asit anhidrit Maleik asit anhidrit 1,3-Dihidroksibenzol (Resorsin) 2-Metoksi-1-metiletilasetat Mesitilen Metil siklohekzan Tolol Klor benzol Siklohekzanon Fenol 482
109-59-1 109-66-0 109-69-3 109-79-5 109-86-4 109-87-5 109-89-7 109-94-4 109-99-9 110-01-0 110-12-3 110-43-0 110-49-6 110-54-3 110-63-4 110-65-6 110-80-5 110-82-7 110-85-0 110-91-8 111-15-9 111-27-3 111-44-4 111-46-6 111-76-2 111-77-3 111-87-5 111-90-0 111-92-2 111-96-6 112-07-2 112-27-6 112-34-5 112-53-8 112-72-1
2-zopropoksi-etanol Pentan 1-Klor btan Btan-1-tiol 2-Metoksi-etanol Dimetoksimetan Dietilamin Etilformiat Tetrahidrofuran Tetrahidrotiofen 5-Metilhekzan-2-on Heptan-2-on 2-Metoksietil-asetat n-Hekzan Btan-1,4-diol Bt-2-en-1,4-diol 2-Etoksi-etanol Siklohekzan Piperazin Morfolin 2-Etoksietil-asetat 1-Hekzanol (uzun zincirli alkoller) 2,2-Diklor-dietileter 2,2-Oksidietanol 2-Btoksi-etanol 2-(2-Metoksietoksi) etanol Oktan-1-ol (uzun zincirli alkoller) 2-(2-Etoksietoksi) etanol Di-n-btilamin Bis (2-metoksietil) eter 2-Btoksietil-asetat 2,2-(Etilendioksi) dietanol 2-(2-Btoksietoksi) etanol Dodekan-1-ol (uzun zincirli alkoller) Tetradekanol (uzun zincirli alkoller) 483

112-92-5 114-26-1 115-10-6 115-18-4 115-19-5 117-81-7 118-96-7 120-82-1 121-44-8 121-69-7 121-75-5 122-99-6 123-42-2 123-54-6 123-72-8 123-91-1 123-92-2 124-38-9 124-40-3 124-68-5 126-71-6 127-19-5 134-32-7 137-05-3 137-26-8 140-88-5 141-32-2 141-43-5 141-78-6 144-62-7 149-30-4 151-67-7 156-62-7 300-76-5 Oktadekan-1-ol (uzun zincirli alkoller) Propoksur (ISO) Dimetileter 2-Metilbt-3-en-2-ol 2-Metilbt-3-in-2-ol Bis (2-etilhekzil) fitalat 2,4,6-Trinitrotolol (ve teknik karmlardaki izomerleri) 1,2,4-Triklorbenzol Trietilamin N,N-Dimetilanilin Malation (ISO) 2-Fenoksietanol 4-Hidroksi-4-metil-pentan-2-on Pentan-2,4-dion (asetil aseton) Btiraldehid 1,4-Dioksan zopentil asetat Karbondioksit Dimetilamin 2-Amino-2-metilpropanol (AMP) Triizobtil fosfat N,N-Dimetilasetamid 1-Naftilamin Mekrilat Tiram Etilakrilat n-Btilakrilat 2-Amino-etanol Etilasetat Okzalik asit Benzotiazol-2-tiol Halotan Kalsiyum siyanamid Naled 484
309-00-2 333-41-5 420-04-2 463-82-1 526-73-8 540-59-0 541-73-1 541-85-5 543-27-1 552-30-7 584-84-9 590-86-3 591-78-6 592-34-7 620-11-1 624-41-9 624-83-9 625-16-1 625-45-6 626-38-0 628-63-7 628-96-6 630-08-0 638-21-1 646-06-0 681-84-5 763-69-9 811-97-2 822-06-0 872-50-4 996-35-0 1314-56-3 1314-62-1 1314-80-3 1330-20-7
Aldrin (ISO) Diazinon (ISO) Siyanamid Dimetilpropan 1,2,3-Trimetilbenzol 1,2-Dikloretilen sym. 1,3-Diklorbenzol 5-Metil-3-heptanon zobtil klorformiat Benzol-1,2,4-trikarbon asit-1,2-anhidrit (duman) 4-Metil-m-fenilendiizosiyanat zovaleraldehid Hekzan-2-on Btil klor formiat 3-Pentilasetat 2-Metil btil asetat Metil izosiyanat 1,1-Dimetilpropilasetat Metoksi asetik asit 1-Metil btil asetat Pentilasetat Glikoldinitrat Karbonmonoksit Fenilfosfin 1,3-Dioksalan Tetrametil ortosilikat Etil-3-etoksipropionat Norfluran Hekzametilen-1,6-diizosiyanat N-Metil-2-pirrolidon (buhar) N,N-Dimetilizopropilamin Fosfor pentoksit (ortofosforik asit olarak) Divanadyum pentaoksit Difosforpentaslfid Ksilol (tm izomerleri) 485

1461-22-9 1569-02-4 1589-47-5 1634-04-4 1910-42-5 1912-24-9 1983-10-4 2104-64-5 2155-70-6 2179-59-1 2425-77-6 2551-62-4 2699-79-8 2807-30-9 2921-88-2 3173-72-6 3333-52-6 3689-24-5 3811-73-2 4098-71-9 4342-36-3 4524-95-2 6423-43-4 7439-96-5 7439-97-6 7440-06-4 7440-22-4 7440-47-3 7440-67-7 7580-67-8 Tribtil kalay klorr (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) 1-Etoksipropan-2-ol 2-Metoksipropanol (tert-Btil) metileter Paraquat diklorr Atrazin (ISO) Tribtil kalay florr (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) O-etil-O-4-nitrofenilfeniltiofosfonat Tribtil kalay metakrilat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) Alilpropildislfr 2-Hekzildekan-1-ol (uzun zincirli alkoller) Kkrt hekzaflorr Slfr diflorr 2-(Profiloksi) etanol Klorprifos (ISO) 1,5-Naftilendiizosiyanat Tetrametil suksinitril Sulfotep (ISO) Pridin-2-tiol-1-oksit, sodyum tuzu 3-zosiyanatmetil-3,5,5yanat trimetilsiklohekzilizosi-
Tribtil kalay benzoat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) 2-Metil-2-azabisiklo [2.2.1] heptan Propan-1,2-diyl dinitrat Mangan Cva Platin (metal) Gm Krom Zirkonyum Lityumhidrit 486
7631-86-9 7637-07-2 7647-01-0 7664-38-2 7664-39-3 7664-41-7 7697-37-2 7699-41-4 7719-12-2 7723-14-0 7726-95-6 7778-18-9 7782-41-4 7782-49-2 7782-50-5 7782-79-8 7783-07-5 7784-42-1 7786-34-7 7803-51-2 8003-34-7 8022-00-2 8065-48-3 10024-97-2 10025-87-3 10026-13-8 10035-10-6 10043-35-3 10049-04-4 11097-69-1 12002-48-1 13319-75-0 13838-16-9 15922-78-8
Silisik asitler, amorf Bor triflorr Hidrojen klorr Ortofosforik asit Hidrojen florit Amonyak Nitrik asit Dihidroksi-okso-silan Fosfor triklorr Fosfor, beyaz/sar Brom Kalsiyum slfat Flor Selen Klor Hidrojenazid Dihidrojenselenid (hidrojen selenid) Arsin Mevinfos (ISO) Fosfin Pirentrum Demetonmetil Demeton Diazotoksit Fosforil triklorr Fosfor pentaklorr Hidrojen bromr Borik asit Klor dioksit Klorlanm bifeniller (%54 klor) Triklorbenzol (1,2,4-Triklorbenzol hari tm izomerleri) Bor triflorr dihidrat Enfluran Pridin-2-tiol-1-oksit, sodyum tuzu 487

16984-48-8 17702-41-9 19624-22-7 20706-25-6 24124-25-2 25013-15-4 25265-71-8 25639-42-3 26530-20-1 26628-22-8 27458-92-0 29797-40-8 34590-94-8 36653-82-4 53469-21-9 54839-24-6 60676-86-0 61790-53-2 65997-15-1 68359-37-5 Florr (flor olarak hesaplanr) Dekaboran Pentaboran 2-(Profiloksi) etil asetat Tribtil kalay linoleat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) Viniltolol (tm izomerleri) Oksidipropanol (dipropilen glikol) Metil siklohekzanol, teknik karm 2-Oktil-2H-izotiazol-3-on Sodyum azid zotridekan-1-ol (uzun zincirli alkoller) Diklor metil benzol (izomer karm, ring substitt) (2-Metoksimetiletoksi) propanol (izomer karm) Hekzadekan-1-ol (uzun zincirli alkoller) Klorlanm bifeniller (%42 klor) 2-Etoksi-1-metiletilasetat Kuvars cam Diyatomit, yanmam Portland imentosu (toz) Alfa-siyan-4-flor-3-fenoksibenzil-3-(2,2diklorvinil)-2,2-dimetilsiklopropankarboksilat (Cyfluthrin) Diyatomit, yanm ve silis duman 2-Metoksipropilasetat Tribtil kalay naftenat (TBTO olarak, Bis (tribtil kalay) oksit yerine) 2-(2-(2-Hidroksietoksi)-etil)-2-aza-bisiklo [2.2.1] heptan
68855-54-9 70657-70-4 85409-17-2 116230-20-7
488
TMTK 903 - Biyolojik Snr Deerleri Yayn: Aralk 2006 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Biyolojik Snr Deerleri TMTK 903
(Uyar: TMTK 903 yalnz redaksiyonel olarak Tehlikeli Madde Ynetmeliine uygun hale getirilmitir; yeni hali hazrlk aamasndadr.) Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) tehlikeli maddeler ile alma srasnda teknolojinin son durumunu, i saln ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bulgular, maddelerin snflandrmalarn ve iaretlemelerini tanmlamaktadr. Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan dzenlenip gelitirmelere gre uyarlanrlar. TMTK dokmanlar Federal Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedirler. Bu TMTK dokman Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3, Fkra 7 uyarnca biyolojik snr deerleri iermektedir. indekiler 1 Kavramlar ve aklamalar 2 Biyolojik snr deerlerinin uygulamas 3 Biyolojik snr deerlerinin listesi
489

1 Kavramlar ve aklamalar (1) Biyolojik snr deer (BSD), bir maddenin, metabolizma rnlerinin veya sz konusu biyolojik malzeme iindeki bir biyolojik yk gstergesinin toksikoloji ve i sal asndan alann genel salna zarar vermeyecek younluundan tretilmi snr deerdir. (Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3, Fkra 7). (2) Biyolojik snr deerler salkl bireyler iin azami deerler olarak tasarlanmlardr. Bunlar, maddelerin genelde kan ve/veya idrar zerindeki etki karakteristikleri gz nnde bulundurularak belirlenmilerdir. Burada saln korunmasna ynelik olan toksikoloji ve i sal kriterleri lt alnmaktadr. Biyolojik snr deerler genelde bir mnferit maddeye maruz kalmada geerlidirler. (3) Biyolojik snr deerler younluk, oluum hz veya ifraz hz (miktar/birim zaman) eklinde tanmlanm olabilirler. yeri snr deerlerinde (SD) olduu gibi, genelde azami gnde 8 saat ve haftada 40 saat maddeye maruz kalma sreleri esas alnmaktadr. (4) Alerjik tepkiler, rn. cilt veya solunum yollarnda hassasiyet olutuktan sonra, kiisel yapya bal olarak eitli trden maddelerce farkl hzlarda ve farkl iddette tetiklenebilirler. Bu biyolojik snr deerlerine uyulmas, bu trden tepkilerin ortaya kmayacana dair bir gvence vermez. (5) Bu TMTK dokmannda bulunan, TMK ile istiare edildikten sonra Federal alma ve sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan bildirilmi olan deerlerde Deutsche Forschungsgemeinschaft (Alman Aratrma Kuruluu)nun sala zararl i maddelerinin incelenmesine ilikin senato komisyonu tavsiyeleri dikkate alnmaktadr. Alman Aratrma Kuruluu komisyonunca nerilen deerler kuruluun gncel blteninde yaynlanmtr(93). Bunlara ilikin gerekeler de yine dzenli olarak yaynlanmaktadr.(94)
(93) Alman Aratrma Kuruluunun sala zararl i maddelerinin incelenmesine ilikin senato komisyonu bildirileri WILEY-VCH Verlag GmbH, D-69451 Weinheim yaynevinden tedarik edilebilirler. (94) BAT deerlerinin i sal ve toksikoloji bakmndan gerekeleri WILEY-VCH Verlag GmbH, D-69451 Weinheim yaynevinden tedarik edilebilirler.
490
2Biyolojik snr deerlerinin uygulamas 2.1 yeri snr deerleriyle biyolojik snr deerleri arasndaki ilikiler Laboratuar deneyi koullar altnda bir maddenin kararl halinin solunum yoluyla alnmas durumunda biyolojik snr deerler ile iyeri snr deerleri arasnda farmakokinetik fonksiyonlarla ifade edilebilen ilikiler bulunmaktadr. Ancak iyerinde mevcut olan evre koullar nedeniyle somut olaylarda tek bana maddenin zgl biyolojik deerinden yola karak iyeri havasnda mevcut olan madde younluuna dair sonulara ulalamaz. Buna dayanarak, biyolojik snr deerlere uyulmas havadaki madde younluunu denetleme sorumluluunu ortadan kaldrmaz. Bu durum zellikle lokal etki eden tahri edici ve yakc maddeler iin geerlidir. 2.2 Denetlemeye ve muayene verilerinin deerlendirilmesine ilikin uyarlar (1) Biyolojik snr deerler zellikle hekim tarafndan yrtlen zel nleyici muayeneler erevesinde iyerinde saln korunmasna yardmc olmaktadrlar. Bunlar, organizma tarafndan alnan madde miktarlarnn sakncal olup olmadnn deerlendirilmesi iin bir temel oluturmaktadrlar. Dier tbbi bulgularn yan sra, zellikle aadaki etmenler gz nnde bulundurulmaldr.: - Patofizyolojik srelerin dinamii, - Ksa vadede, dinlenme srelerinin etkisi, - Uzun vadede, yalanma srelerinin etkisi, - yerine zg koullar. (2) Biyolojik snr deerlerin listelenmesiyle hedeflenen bireysel salk korumas, maddelerin veya bunlarn metabolizma rnlerinin niceliinin biyolojik materyal iinde veya biyolojik parametreler yardmyla dzenli aralklarla saptanmas yoluyla denetlenebilir. Bu balamda kullanlan muayene yntemleri yneltilen sorunun cevaplanabilmesi iin, tehis bakmndan yeterli dzeyde zgl ve hassas olmal, alan personel bakmndan kendisinden beklenebilir ve hekim asndan da uygulanabilir olmaldr. rnek alnmasnn zaman yle planlanmaldr ki, iyerindeki maruz kalma koullaryla sz konusu maddenin farmakokinetik davranna uygun olmaldr (lm stratejisi). Genel olarak, zellikle birikme yapan maddelerde uzun 491

bir alma dneminin (i haftas) ardndan, i gnnn sonunda rnek alnmak suretiyle bu gereksinim karlanabilmektedir. (3) Analiz yntemlerinin uygulanmasnda TMTK 710(95) uyarnca kalite gvence koullar dikkate alnmaldr. Alman Aratrma Kuruluu komisyonunun Analitik Kimya alma grubu tarafndan hazrlanm olan analiz yntemleri klliyatna gndermede bulunulur(96). (4) Biyolojik materyalde yaplan analizlerin sonularnn deerlendirilmesi esas olarak hekim sorumluluunda kalmak zorundadr. Dier hususlar hakknda zellikle i sal koruyucu muayeneleri hakkndaki Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 15 ve 16 hkmleri geerlidir. lm sonularnn hekim tarafndan deerlendirilmesinde, henz biyolojik snr deerin altnda olmakla beraber, genel nfus iin geerli kirlilik orannn zerinde olan bulgular da dikkate alnmaldr. Mnferit hallerde bu bulgulardan belli koullar altnda yalnzca bireysel zelliklere ulalmakla kalmayp, i yerindeki tehlikelere ilikin nemli verilere de ulalabilir. 3 Biyolojik snr deerlerinin listesi Ksaltmalar ve simgeler ncelenen materyal: B E U = Tam kan = Eritrosit = drar
P/S = Plazma/serum rnek alma zaman: a) Herhangi bir kstlama yoktur b) Maruz kalma sresi veya vardiya sonunda c) Uzun sreli maruz kalmada: Birden ok vardiya getikten sonra d) Takip eden vardiyadan nce e) Maruz kalma sresinden sonra . saat iinde
(95) TRGS 710 Biomonitoring, ubat 2000 basks (BArbBl. Say 2/2000 S. 60-62) (96) Sala zararl i maddelerinin denetlenmesi iin Alman Aratrma Kuruluu Senato Komisyonu. Cilt 2: Biyolojik materyalde yaplacak analizler. Yaprak yayn; WILEY-VCH, Weinheim
492

Maddesi [CAS No.] Aseton [67-64-1] Asetilkolinesteraz bloker Alminyum [7429-90-5] Anilin [62-53-3] Kurun [7439-92-1] Kurun tetra-etil [78-00-2] Parametre BSD ncelenen Numune materyal alma zaman U E b b,c
Aseton Asetilkolinesteraz
80 mg/l Etkinlii referans deerinin %70ine indirgenmi 200 g/l 1 mg/l 100 g/l 400 g/l 300 g/l
(45 ya altndaki kadnlar)
Alminyum Anilin (balanmam) Anilin (hemoglobin bandan aa kan) Kurun Dietil kurun Toplam kurun (kurun tetra-metil ile olan karmlar iin de geerlidir)
U U B B U U
b b,c b,c a b b
25 g/l, Pb olarak hesaplanm 50 g/l
Kurun tetra-metil [75-74-1] 2-Brom-2-klor-1,1,1trifloretan (Halotan) [151-67-7] 1-Btanol [71-36-3] 2-Btanon (Etil metil keton) [78-93-3] 2-Btoksietanol [111-76-2] 2-Btoksietilasetat [112-07-2] p-tert-btil fenol (PTBP) [98-54-4] Klor benzol [108-90-7] Siklohekzan [110-82-7]
Bkz. kurun tetra-etil
Triflor asetik asit 1-Btanol 1-Btanol 2-Btanon Btoksi asetik asit Btoksi asetik asit PTBP Toplam-4-klor-katekol
2,5 mg/l 2 mg/g Kreatinin 10 mg/g Kreatinin 5 mg/l 100 mg/l 100 mg/l 2 mg/l 35 mg/g Kreatinin
B U U U U U U U U U
b,c d b b c c b d b c, b
Toplam-4-klor-katekol 175 mg/g Kreatinin Toplam-1,2-siklohekzan 170 mg/g Kreatinin
493

Maddesi [CAS No.] 1,2-Diklorbenzol [95-50-1] 1,4-Diklorbenzol [106-46-7] Diklormetan [75-09-2] N,N-Dimetilasetamid [127-19-5] N,N-Dimetilformamid [68-12-2] Difenilmetan-4,4diizosiyanat(97) [101-68-8] 2-Etoksietanol [110-80-5] 2-Etoksietilasetat [111-15-9] Co-Hb Diklormetan N-metilasetamid N-metilformamid 4,4-Diaminodifenilmetan Etoksi asetik asit Etoksi asetik asit Parametre BSD ncelenen Numune materyal alma zaman B U U B B U U U b b bd b b c,b b b
1,2-Diklorbenzol
140 g/l
3,4 ve 4,5 Diklor-katekol 150 mg/g Kreatinin Toplam-2,5-diklorfenol 150 mg/g Kreatinin 30 mg/g Kreatinin 5% 1 mg/l 30 mg/g Kreatinin 35 mg/l 10 ug/g Kreatinin
50 mg/l 50 mg/l
U u
c,b c,b
(97) BSD solunum, deri vs. yollaryla alnan i malzemesinin tm vcut zerindeki ykn yanstmaktadr. MDIye mesleki maruz kalma durumunda redeki 4,4-diaminodifenilmetan (MDA) parametresi kompleks bir MDI karmnn tm bileenlerini kapsamaktadr, nk MDInin hem monomerleri hem de oligomerleri, alm yolundan bamsz olarak, ykm yoluyla MDA monomerlerine dntrlmektedirler. Buna karn i yeri snr deerlerinde MDI iin yalnz monomer MDI oran dikkate alnmaktadr. Alman Aratrma Kuruluunun sala zararl i maddelerinin incelenmesi senato komisyonu tarafndan belirlenen deer, MDI i yeri snr deerinin bir korelasyonu temelinde tretilmitir. Bu korelasyon insan zerinde yrtlen ok saydaki i sal almalarndan elde edilmitir. MDInin arlkl olarak solunum yoluyla alnd ve monomerler ile oligomerler veya polimerler arasndaki orann i yeri snr deerinin tretilmesinde esas alnan oranla aa yukar ayn olduu varsaymna dayanan bu trden maruz kalma senaryolarnda biyolojik snr deer i yeri snr deerine eit olur. Eer monomer ile polimer oranlar arasndaki dalm, polimerin ar derecede oalmas anlamna gelebilecek dzeyde olaandysa veya byk lde deri yoluyla alm sz konusuysa, bu durum biyolojik materyaldeki parametrenin artmasna yol aar. Bu bakmdan byle durumlarda i yeri snr deerine uyulmas halinde gvenli tarafta kalnmas salanr. Bununla beraber, i yeri snr deerine kyasla, biyolojik snr deerine uyulmas, MDInin oligomer veya polimerlerine olaand maruz kalma ve yksek derecede deri yoluyla alm durumlarnda ek bir koruma salamaktadr.
494

Maddesi [CAS No.] Etil benzol [100-41-4] Etilenglikoldinitrat [628-96-6] Hidrojen florit [7664-39-3] Ve anorganik flor balar (floritler) Gliserintrinitrat [55-63-0] n-Hekzan [110-54-3] 2-Hekzanon (Metil-n-btilketon) [591-78-6] Karbondislfr (Karbondislfr) [75-15-0] Karbonmonoksit [630-08-0] Lindan (J-1,2,3,4,5,6hekzaklorsiklohekzan) [58-89-9] Mangan [7439-96-5] Ve anorganik balar Metanol [67-56-1] 4-Metil-pentan-2-on (Metilizobtilketon) [108-10-1] Nitrobenzol [98-95-3] Parathion [56-38-2] 1,2-Gliserindinitrat 1,3-Gliserindinitrat 2,5-Hekzandion art 4,5-Dihidroksi-2hekzanon 2,5-Hekzandion art 4,5-Dihidroksi-2hekzanon 2-Tiotiazolidin-4karboksilasit (TTCA) CO-Hb Lindan 5 mg/l U b Parametre BSD ncelenen Numune materyal alma zaman B U B U U b b b b d
Etil benzol Mandelik asit art fenilglioksil asit Etilenglikoldinitrat Florit
1 mg/l 800 mg/g Kreatinin 0,3 g/l 7,0 mg/g Kreatinin 4,0 mg/g Kreatinin
0,5 g/l 0,5 g/l 5 mg/l
P/S P/S U
b b b
8 mg/l
5% 25 g/l
B P/S
b b
Mangan
20 g/l
c, b
Metanol 4-Metil-pentan-2-on
30 mg/l 3,5 mg/l
U U
c,b b
Anilin (hemoglobin bandan aa kan) p-Nitrofenol art asetilkolinesteraz
100 g/l 500 g/l Etkinlii referans deerinin %70ine indirgenmi
B U E
c cc
495

Maddesi [CAS No.] Fenol [108-95-2] 2-Propanol [67-63-0] zopropilbenzol (Kumol) [98-82-8] Cva [7439-97-6], Metalik cva ve anorganik cva balar Cva, anorganik cva balar Styrol [100-42-5] Tetrakloreten (Perkloretilen) [127-18-4] Tetraklormetan (Tetraklorkarbon) [56-23-5] Tetrahidrofuran [109-99-9] Tolol [108-88-3] 1,1,1-Trikloretan (Metilkloroform) [71-55-6] Trikloretilen (Trikloreten) [79-01-6] Vanadyumpentoksit [1314-62-1] Ksilol (tm izomerleri) [1330-20-7] Parametre BSD ncelenen Numune materyal alma zaman U B U U B B U b b b b b a a
Fenol Aseton Aseton 2-Fenil-2-propanol zoprofilbenzol Cva Cva
300 mg/l 50 mg/l 50 mg/l 50 mg/g Kreatinin 2 mg/l 25 g/l 100 g/l
Cva Mandelik asit art fenilglioksil asit Tetrakloreten
100 g/l 600 mg/g Kreatinin 1 mg/l
B U B
a c,b d
Tetraklormetan
70 g/l
c,b
Tetrahidrofuran Tolol o-Kresol 1,1,1-Trikloretan
2 mg/l 1,0 mg/l 3,0 mg/l 550 g/l
U B U B
b b c, b c,d
Trikloretanol Triklor asetik asit Vanadyum Ksilol Metilhippur-(tolr)-asit
5 mg/l 100 mg/l 70 g/g Kreatinin 1,5 mg/l 2 g/l
B U U B U
b,c b,c c, b b b
496
TRGS 905 - Kanserojen, Mutajen veya Ksrlk Yapc Maddeler Dizini

Bask: Temmuz 2005 Son deiiklik ve eklemeler: Mays 2008 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Aklama: TRGS 905 dokmanndaki deiiklikler ve ilaveler TRGS 905 Kanserojen, mutajen veya reme iin toksik maddeler dizini, Eyll 2005 (Federal alma Gazetesi Say 8/9-2005 S. 141) tashihli, Temmuz 2005 basks (Federal alma Gazetesi Say 7/2005 S. 68-78) aadaki gibi deitirilmi ve tamamlanmtr: Madde 3 Kanserojen, mutajen veya reme iin toksik maddeler dizini ve Madde 5 CAS kayt numaralar dizini altnda aadaki kayt eklenmitir: Bis (tribtil kalay) oksit (CAS No. 56-35-9). Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknoloji, i sal ve hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunlarn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedir. TRGS dokmanlar Alman Federal Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedir. Bu TMTK dokman, kesin bilimsel bulgulara dayanarak 67/548/AET direktifi Ek VI kriterlerine gre 1., 2. veya 3. kategoride kanserojen, mutajen veya reme iin toksik olarak snflandrlm maddelerin dizinini iermektedir. TMTK 905 dokman, 67/548/AET direktifi Ek Ide anlmam olan ve Tehlikeli Maddeler Kurulunun haklarnda 67/548/AET direktifinden farkl bir snflandrma kararlatrd maddeler iermektedir. 497 Kanserojen, Mutajen veya Ksrlk Yapc Maddeler Dizini TMTK 905

indekiler 1 Tehlikeli Madde Ynetmelii hkmlerine dair aklamalar 2 zel madde gruplar Kanserojen, mutajen veya reme iin toksik maddeler dizini 1. ve 2. kategori kanserojen maddeler dizini ile bu maddelerden hazrlanan preparatlarn snflandrlmas hakknda maddeye zg younluk snrlar 5 CAS kayt numaralar listesi 1 Tehlikeli Madde Ynetmelii hkmlerine dair aklamalar (1) 67/548/AET direktifi Ek VI uyarnca 1. ve 2. kategori kanserojen, mutajen ve reme iin toksik tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerdeki tamamlayc nitelikte koruyucu tedbirler Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 11 altnda tespit edilmitir. (2) Madde 3 altndaki listede anlan maddelere dair Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 6 uyarnca hazrlanan gvenlik bilgi formunda bu maddelerin sahip olduklar etkilere dair uyar bulunmaldr. (3) Kanserojen, mutajen ve reme iin toksik tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde iyerindeki gebe iilerin korunmasna ilikin ynetmeliin 5. maddesi ve genlere ynelik i gvenlii yasasnn 22. maddesi uyarnca altrma kstlamalar uygulanr. 2 zel madde gruplar 2.1 Kanserojen etken (farmastik) maddeler Tedavi edici maddelerdeki 1. ve 2. kategori kanserojen zelliklerde, bunlarn temelini genler zerinde zehirli etkisi olan bir etki mekanizmasnn oluturduu varsaylr. Siklofosfamit, etilenimin, klornafazin gibi alkilletirici kemoterapi ilalar ile arsen ve katran ieren merhemlerle uzun sreli uygulanm olan tedavilerden elde edilen deneyimler, bu ekilde tedavi grm olan hastalarda sonradan tmr oluumlarnn tarif edilmi olmas bakmndan bunu dorulamaktadrlar. 498
2.2 yerinde pasif sigara iicilii Pasif iicilik Tehlikeli Madde Ynetmelii kriterlerine gre ynetmelikte referans alnan AT direktifleriyle balantl olarak deerlendirilmi, buna ilikin gereke ise Tehlikeli Maddeler Kurulu Teblii olarak www.baua. de/de/Themen-von-A-Z/Gefahrstoffe/TMTK/Begruendungen-905-906. html adresinde yaynlanmtr. yerindeki alanlarn korunmasna ynelik tedbirler Gvenlii Yasas ve Mahalleri Ynetmelii tarafndan dzenlenmektedirler. 2.3 Anorganik lif tozlar (asbest dndakiler) (1) Bu blm boyu > 5 m, ap < 3 m ve boy-ap oran > 3:1 olan lifler (WHO lifleri) iin geerlidir. Cam, ta, cruf veya seramik lifleriyle bu blmde anlan dier lifler (asbest dndakiler) iin geerlidir. (2) Cams WHO liflerinin deerlendirmesi 67/548/AET direktifi Ek VI No. 4.2.1deki kanserojen maddeler kategorilerine gre ve kanserojenlik endeksi KI temelinde gereklemekte olup, deerlendirilecek WHO liflerinin sodyum, potasyum, bor, kalsiyum, magnezyum, baryum oksitlerinin ktle ieriklerinin (yzde cinsinden) toplam ile alminyum oksidin ktle ieriinin (yzde cinsinden) iki katnn farkndan elde edilir. KI= Na,K,B,Ca,Mg,Ba oksitleri - 2 x Al oksit a) Kendilerine ait kanserojenlik endeksi KI 30 olan cams WHO lifleri 2. kategoride snflandrlrlar. b) Kendilerine ait kanserojenlik endeksi KI > 30 ve < 40 olan cams WHO lifleri 3. kategoride snflandrlrlar. c) Cams WHO lifleri, kanserojenlik endeksi 40 ise, kanserojen olarak snflandrlmazlar. (3) Cams WHO liflerinin snflandrlmas, tercihen iyerindeki tipik boyut dalmna sahip lifli tozlarla bir intraperitonal uygulamayla kanserojenlik testi ile de yaplabilir. Bu zellikle kanserojenlik endeksi KI 25 ve < 40 olan WHO lifleri iin tavsiye edilir. - Kanserojenlik endeksi 30 olan cams WHO lifleri iin 1. cmledeki kanserojenlik deneyinde 1 x 109 WHO lifi dozunda kanserojen etki gzlenirse, 2. kategoriden snflandrlrlar. 499

Buna karn, eer bu kanserojenlik deneyinde kanserojen bir etki gzlenmezse, 3. kategoriden snflandrma yaplr. - Kanserojenlik endeksi > 30 ve < 40 olan cams WHO lifleri iin 1. cmledeki kanserojenlik deneyinde 1 x 109 WHO lifi dozunda kanserojen etki gzlenirse, 2. kategoriden snflandrlrlar. Buna karn, eer 1 x 109 doz WHO lifinde kanserojen bir etki gzlenmezse, 3. kategoriden snflandrma yaplr. Bu durumda ek olarak 1. cmledeki deneyin 5 x 109 doz WHO lifiyle yaplmas nerilir. Bu dozda lif tozlarnn kanserojen etkisi kantlanrsa, 3. kategorideki snflandrma ayn kalr. Buna karn, eer bu kanserojenlik deneyinde kanserojen bir etki gzlenmezse, herhangi bir snflandrma yaplmaz. - Kanserojenlik endeksi 40 olan cams WHO lifleri iin 1. cmledeki kanserojenlik deneyinde 5 x 109 WHO lifi dozunda kanserojen etki gzlenirse, 3. kategoriden snflandrlrlar. Buna karn, eer bu kanserojenlik deneyinde kanserojen bir etki gzlenmezse, herhangi bir snflandrma yaplmaz. (4) Cams WHO liflerinin snflandrmas in vivo biyolojik dayankllk tayini yoluyla da yaplabilir. Buna gre cams WHO lifleri, eer 4 x 0,5 mg lif bir sspansiyon iinde intratrakeal yerletirildikten sonra yarlanma sresinin 40 gnden fazla olduu saptanrsa, kanserojen maddelerin 3. kategorisinden snflandrma yaplr. Yerletirilen lif rneinin WHO fraksiyonu bir 0,6 m veya daha byk ortalama geometrik apa sahip olmaldr. Eer kaynak malzemede mevcut olan daha kk aplar ile gerekelendiriliyorsa, daha kk apl lif rnekleri de test edilebilirler. Yarlanma sresi ECB/TM27 rev. 7 uyarnca dorusal olmayan eksponansiyel gerileme ile hesaplanmaldr. Orada anlan kriterlere gre gerileme verilerinin tanmlanmasnda iki fazl eliminasyon kinetii gerekli olursa, yava olan eliminasyon faznn yarlanma sresi deerlendirmeye temel alnmaldr. 2. kategoride snflandrmaya ilikin kriterler henz hazrlanmamtr. (5) Hayvan deneylerinden (inhalatif, intratrakeal, intraplral, intraperiotonal) pozitif sonular elde edilmi olan aadaki WHO lifi tipleri 2. kategori olarak snflandrlrlar: - Attapulgit - Davsonit 500
- aadakilerden oluan suni retilmi anorganik tek kristalli lifler (Whisker):Alminyum oksit - Silisyum karbid - Potasyum titanatlar (6) WHO liflerinin dier tm anorganik tipleri, eer eldeki hayvan deneyleri sonular (biyolojik dayankllk hakkndaki veriler dahil olmak zere) 2. kategorideki snflandrmaya yeterli olmazlarsa, 3. kategoride snflandrlrlar. Bu zellikle aadakiler iin geerlidir: - Halloysit - Magnezyum oksit slfat - Nemalit - Sepiolit - anlmam olan anorganik lif tozlar (al lifleri ve wollastonit lifleri dndakiler). 3 Kanserojen, Mutajen veya reme in Toksik Maddeler Dizini (1) Bu dizin a) Kesin bilimsel bulgulara dayanarak 67/548/AET direktifi Ek VI kriterlerine gre 1., 2. veya 3. kategoride kanserojen, mutajen veya reme iin toksik olarak snflandrlm ve 67/548/AET direktifi Ek Ide henz gsterilmemi olan maddeleri, b) Kesin bilimsel bulgulara dayanarak 67/548/AET direktifi Ek VI kriterlerine gre 1., 2. veya 3. kategoride kanserojen, mutajen veya reme iin toksik olarak snflandrlm ve ancak 67/548/AET direktifi Ek Ide farkl snflandrma altnda gsterilmi olan maddeleri iermektedir. (2) Aadaki dizin 67/548/AET direktifi Ek Ie ulusal bir tamamlaycdr; her iki liste dikkate alnmaldr. Bu TMTK dokmannda bulunan, Tehlikeli Maddeler Kurulu tarafndan yaplan ulusal deerlendirmeler, alanlarn iyerinde korunmasna ynelik olup, iverenlerin gerekli tedbirleri alabilecekleri ekildedirler. 91/155/AET direktifiyle balantl olarak, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 6 uyarnca gvenlik bilgi formuna alnm 501

olan ilgili uyarlar iverenlerin bilgilendirilmesine yneliktir. Bu TMTK dokmannda belirtilen maddeler iin AB dzeyinde yasal snflandrma yaplmas iin allmaktadr.. (3) Tabloda kullanlan ksaltmalarn anlamlar: K M RF RE 1-3 kanserojen mutajen reme iin toksik (reme kabiliyeti zerinde olumsuz etkisi vardr) Embriyoya/cenine zarar verir (gelime zerinde olumsuz etkisi vardr) 67/548/AET direktifi Ek VI uyarnca kategoriler eldeki verilere dayanlarak 67/548/AET direktifi Ek VI uyarnca 1-3. kategorilere gre bir snflandrma yaplamamtr ciltten emilebilir 67/548/AET direktifi Ek Ideki yasal snflandrmaya gre olan fark (yasal snflandrmadaki tehlike tanmnn kod harfi) Bu maddelere ilikin gerekeler Tehlikeli Maddeler Kurulu tarafndan hazrlanm olup Tehlikeli Maddeler Kurulu Teblii olarak www.baua. de/de/Themen-von-A-Z/Gefahrstoffe/TMTK/ Begruendungen-905-906.html adresinden eriilebilir Solunmas halinde kansere neden olabilir (R49) andrc kolay alev alabilir ok kolay alev alabilir toksik ok toksik tahri edici zararl
H a (....)
g C F F+ T T+ Xi Xn
502
TRGS 905 dokmannda yalnz dier ynetmeliklerde haklarnda uygun bir dzenleme bulunmayan maddeler verilmitir. Deiiklikleri ve eklemeleri ieren bir listeyi www.baua.de/de/Themen-von A-Z/Gefahrstoffe/TRGS/TRGS-905.html sayfasnda bulabilirsiniz. Kanserojen, mutajen veya ksrlk yapc olarak deerlendirilmi maddelerin genel listesini ayrca www.baua.de/de/Themen-von A-Z/Gefahrstoffe/Einstufung-und-Kennzeichnung/CMR-Gesamtliste.html adresinde bulabilirsiniz. TMK Deerlendirmesi EG No. 203-442-4 205-057-7 36465-76-6 1 132-32-1 3 a(T) 106-92-3 2 3 CAS No. K M RF RE Aklamalar a(K3,M3,RF3), b
Madde Tanm
Ad
1-Aliloski-2,3-epoksi propan
3-Amino-9-etil karbazol
Arsenik asit
Etken maddeler, kanserojen; bkz. Madde No. 2.1
503
276-158-1 271-083-0 71888-89-6 68515-41-3 -
Kanserojen amin bileeni (R45) olan azo boyalar. (1. veya 2. kategoriden kanserojen amin bileeni olan azo boya preparatlar Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Fkra 2 ve TRGS 905 No. 4 uyarnca redktif azo blnmesiyle aa kabilecek amin oranna ve preparattaki azo boyasnn oranna gre kanserojen (R45) olarak snflandrlmaldr). 3 2 3 B B
1,2-Benzol dikarbon asidi, Di-C6-8 trevi alkil esterler, C7 bakmndan zengin
1,2-Benzol dikarbon asidi, Di-C7-9 trev ve lineer alkil esterler
Madde Tanm TMK Deerlendirmesi EG No. 271-085-1 215-979-1 202-110-6 3 202-987-5 203-977-3 214-604-9 200-268-0 231-100-4 205-796-5 200-825-8 200-854-6 216-647-9 219-376-4 231-640-0 7665-72-7 2426-08-6 1633-83-6 75-25-2 3 3 2 2 3 H, a(K3,M3), b H, b a(Xn) 74-96-4 2 151-67-7 7439-92-1 56-35-9 2 3 1163-19-5 3 112-49-2 2 101-90-6 2 2 3 1 2 B a(K3) a(T) a(K3,M3), H a(RF3,RE2), b B a(T) 91-95-2 3 1464-53-5 2 2 3 68515-43-5 3 B a(K2,M2), b, H CAS No. K M RF RE Aklamalar
Ad
1,2-Benzol dikarbon asidi, Di-C9-11 trev ve lineer alkil esterler
2,2-Bioksiran
Bifenil-3,3,4,4-tetrailtetraamin
Bifenil-3,3,4,4-tetrailtetraamin tuzlar
1,3-Bis (2,3-epoksi propoksi) benzol
1,2-Bis (2-metoksi etoksi) etan
Bis (pentabrom fenil) eter
504
Bis (tribtil kalay) oksit
Kurun-metal (biyolojik kullanma uygun)
2-Brom-2-klor-1,1,1-trifloretan
Brom etan
Bromoform
1,4-Btansulton
1-n-Btoksi-2,3-epoksi propan
1-tert-Btoksi-2,3-epoksi propan
Kadmiyum balar (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde), listede ismen anlm olanlarn dndakiler
Madde Tanm TMK Deerlendirmesi EG No. RE 231-152-8 208-829-1 224-729-0 241-084-0 232-223-6 207-762-5 219-567-2 209-803-2 222-048-3 209-251-2 201-854-9 202-441-6 221-627-8 202-452-6 202-853-6 563-47-3 88-73-3 95-69-2 3165-93-3 95-79-4 100-44-7 3327-22-8 593-70-4 2 3 3 3 1 1 3 2 1 3 3 a(K2), b B 3 3 3 a(K2,M3), H a(K2,M3), H B a(C) 2465-27-2 2 3 492-80-8 2 3 7790-80-9 2 17010-21-8 2 4464-23-7 2 542-83-6 2 7440-43-9 2 a(T+), H a(T) a(T) a(T) a(K3), b B CAS No. K M RF
Ad
Aklamalar
Kadmiyum (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde)
Kadmiyum siyanr
Kadmiyum formiat
Kadmiyum hekzaflorosilikat(2-)
Kadmiyum iyodr
4,4-Karbonimidoilbis (N,N-dimetil anilin)
4,4-Karbonimidoilbis (N,N-dimetil anilin) hidroklorit
505
Klor flor metan (R 31)
(3-Klor-2-hidroksi propil) trimetil amonyum klorit
3-Klor-2-metil propen
1-Klor-2-nitro benzol
4-Klor-o-toluidin bkz. ayrca No. 4
4-Klor-o-toluidin-hidroklorit
5-Klor-o-toluidin
-Klor tolol
-Klor toluol karm
Madde Tanm EG No. RE B Aklamalar 3 CAS No. K M RF
TMK Deerlendirmesi
Ad
Kobalt balar (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde), listede veya 67/548/AET direktifi Ek Ide belirtilen kobalt balarnn dndakiler, sert metaller, kobalt ieren spineller ve organik kobalt sikatifleri istisna olmak zere 231-158-0 7440-48-4 3 a(Xn), b
Kobalt-metal (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde), sert metaller, kobalt ieren spinaller ve organik kobalt sikatifleri istisna olmak zere 6147-53-1 2 3 2 -
Kobalt (II) asetat-tetrahidrat (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar aerosol eklinde) 208-169-4 231-589-4 10026-22-9 2 7646-79-9 2 3 3 513-79-1 2 3 2 2 2
b, g
506
215-154-6 1307-96-6 10026-24-1 3 2 3
Kobalt karbonat (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde)
b, g a(K2), b, g b, g
Kobalt diklorit (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde)
Kobalt (II) nitrat-hekzahidrat (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/ aerosol eklinde)
Kobalt oksit (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde)
a(Xn), b b, g
Kobalt (II) slfat-heptahidrat (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/ aerosol eklinde)
Madde Tanm EG No. RE 2 2 215-273-3 201-557-4 7572-29-4 255-500-3 208-826-5 206-190-3 947-92-2 200-867-7 218-802-6 204-826-4 212-783-8 248-484-4 277-272-4 203-438-2 203-437-7 221-221-0 200-815-3 202-506-9 27478-34-8 73070-37-8 106-88-7 106-87-6 3033-77-0 74-85-1 96-45-7 868-85-9 127-19-5 3 3 3 2 2 2 3 3 3 a(K3), H a(T), b, H B a(F+), b a(RE2) 2238-07-5 3 3 2 a(RE2), b, H 75-38-7 3 3 306-83-2 3 542-75-6 2 3 41683-62-9 3 2 84-74-2 1317-42-6 3 CAS No. K M RF
TMK Deerlendirmesi Aklamalar a(Xi), b a(RE2,RF3), b a(K3) B a(T), H B B
Ad
Kobalt slfit (biyolojik kullanma uygun, solunabilir tozlar/aerosol eklinde)
Dibtil fatalat (DBP)
Diklor asetilen
1,2-Diklormetoksi etan
1,3-Diklorpropen (cis- ve trans-)
2,2-Diklor-1,1,1-triflor ethan (R 123)
Disiklohekzilnitrozamin (DCHNA)
507
1,1-Difloreten (R 1132a)
Diglisidil eter
N,N-Dimetilasetamid
Dimetil hidrojen fosfit
Dinitro naftalin (tm izomerleri)
C.I. Direct Blue 218
1,2-Epoksi btan
1-Epoksi etil-3,4-epoksi siklo etan
2,3-Epoksi propil trimetilamin amonyum klorit
Eten
Etilen tio re (ETU)
Madde Tanm TMK Deerlendirmesi EG No. B 201-765-5 3 200-401-2 202-966-0 9016-87-9 220-598-9 239-213-0 1 206-761-7 231-743-0 232-104-9 204-316-1 226-164-5 226-868-2 245-832-7 233-069-2 5307-14-2 5522-43-0 23696-28-8 10028-15-6 119-34-6 7786-81-4 7718-54-9 1 1 3 3 3 3 3 2 3 B 373-02-4 1 a(K3) 15159-40-7 2 2832-19-1 3 3 101-68-8 3 B B a(K3) 58-89-9 3 a(T), b, H a(Xn), b 87-68-3 3 CAS No. K M RF RE Aklamalar
Ad
Lif tozlar, anorganik (asbest dndakiler); bkz. No. 2.3
1,1,2,3,4,4-Hekza klor-1,3-btadien
Odun tozu (sert odun tozu dndakiler, bkz. bunun iin TRGS 906)
Lindan
4,4-Metilen difenil diizosiyanat (solunabilir aerosol, A fraksiyonu eklinde)
Teknik (polimer) MDI (pMDI) (solunabilir aerosol, A fraksiyonu eklinde)
508
N-metilokloroasetamid
Morfolin-4-karbonil klorit
Nikel tuzlar, znebilir
Nikel asetat
Nikel klorit
Nikel slfat
2-Nitro-4-aminofenol
2-Nitro-4-fenilendiamin
Nitropiren (mono, di, tri, tetra) (izomerler)
Olakindoks
Ozon
Madde Tanm EG No. RE 2 1 B a(K3), b, H a(K3), H 3 3 2 3 3 3 3 201-197-8 204-825-9 226-009-1 79-34-5 127-18-4 5216-25-1 3 3 2 3 1 1 3 3 1 1 3 2 2 2 2 3 1 3 2 3 3 a(T+) a(K3), b B B H, a(Xn), b H, b B 3 1 201-778-6 2 207-803-7 208-545-8 215-648-1 223-672-9 4016-14-2 1336-36-3 3 532-82-1 495-54-5 87-86-5 2 3 3 CAS No. K M RF
TMK Deerlendirmesi Aklamalar
Ad
Pasif sigara iicilii (bkz. ayrca madde 2.2)
Pentaklor fenol
Pentaklor fenol tuzlar
4-(Fenilazo) benzol-1,3-diamin
4-Fenilazofenilen-1,3-diamin mono hidroklorit
Poliklorrl bifeniller
zopropilglisidil eter
509
Steroid hormonlar:
Androjenler
Anabolikler
Zayf androjenler
Glukokortikoidler
strojenler
Gestajenler
Zayf gestajenler/strojenler
Tetrakloretilen
,,,4-Tetraklortoluol
a(K2,RF3), H, b
Madde Tanm EG No. RE B Aklamalar 200-614-0 233-353-6 65-61-2 10127-02-3 3 CAS No. K M RF
TMK Deerlendirmesi
Ad
N,N,N,N-Tetrametilakridin-3,6ildiaminhidroklorit ve N,N,N,NTetrametilakridin-3,6diaminmonohidroklorit, inko kolorit ile ba 247-711-4 219-397-9 200-663-8 202-486-1 208-144-8 204-965-0 204-289-6 204-118-5 219-514-3 203-545-4 202-848-9 202-440-0 108-05-4 100-40-3 95-68-1 2451-62-9 115-96-8 2 3 3 3 3 a(T), H 118-96-7 3 2 2 3 129-79-3 3 a(T), H a(K3), b a(M2), b a(F) 512-56-1 3 2 96-18-4 2 3 2 67-66-3 2 3 2431-50-7 2 3 26447-14-3 3 3 a(M3) a(K3) a(K3), b a(K2,RF2), H, b
[(Toliloksi) metil] oksiran
2,3,4-Triklorbt-1-en
Triklormetan
1,2,3-Triklorpropan bkz. ayrca madde 4
510
Trimetil fosfat
2,4,7-Trinitroflorenon
2,4,6-Trinitrotolol (ve teknik karmlardaki izomerleri)
Tris(2-kloretil) fosfat
1,3,5-Tris(oksiranilmetil)-1,3,5-triazin-2, 4,6(1H,3H,5H)-trion
Vinilasetat
4-Vinilsiklohekzen
2,4-Ksilidin
4 1. ve 2. kategori kanserojen maddeler dizini ile bu maddelerden hazrlanan preparatlarn snflandrlmas hakknda maddeye zg younluk snrlar (1) Preparatlar, 67/548/AET direktifi Ek Ide farkl maddeye zg younluk snrlar tespit edilmedii takdirde, ilerindeki herhangi bir kanserojen maddenin ktle oran (gaz halindeki maddelerde hacim oran) kk veya eit yzde 0,1 ise, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Fkra 2 uyarnca 1. veya 2. kategoriden kanserojen madde kabul edilirler. Aadaki dizinde yer alan kanserojen maddeler iin, 1. cmleden farkl olarak, preparat iindeki ktle orannn yzdesi iin ilikilendirilmi olduklar zel oran snrlar geerlidir. (2) Eer aadaki dizinde yer alan kanserojen maddelerin preparat iindeki konsantrasyonu listede belirtilen konsantrasyon snrna eit veya ondan bykse, o maddeyle hazrlanan preparatlar iin Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 6 uyarnca bir gvenlik bilgi formu verilmelidir. (3) Bu dizinde yalnz Tehlikeli Maddeler Kurulu karar dorultusunda haklarnda 1999/45/AT direktifinde tespit edilmi olanlardan daha dk konsantrasyon snr deerleri uygulanacak olan maddeler anlmtr.
Madde Tanm Ad 4-Aminobifenil 4-Aminobifenil tuzlar 6-Amino-2-etoksi naftalin Benzidin tuzlar 208-519-6 208-520-1 244-236-4 252-984-8 200-028-5 208-832-8 204-358-0 210-322-5 265-294-7 277-985-0 214-325-2 203-480-1 531-85-1 531-86-2 21136-70-9 36341-27-2 50-32-8 542-88-1 119-93-7 612-82-8 64969-36-4 74753-18-7 1121-03-5 107-30-2 EG No. 202-177-1 CAS No. 92-67-1 Konsantrasyon Snrlar (%) 0,01 0,01 0,01 0,01
Benzo[a]piren Bis (klor metil) eter 4,4-Bi-o-toluidin 4,4-Bi-o-toluidin tuzlar
0,005 0,0005 0,05 0,05
2,4-Btansulton Klor metil-metil eter
0,01 0,01
511

Madde Tanm Ad 4-Klor-o-toluidin bkz. ayrca No. 3 2,2-Diklordietilslfit 3,3-Dimetoksibenzidin 3,3-Dimetoksibenzidin tuzlar Dimetilkarbamoilklorit Dimetilnitrozamin Hekzametil fosforik asit triamit 6-Metoksi-m-toluidin N-Metil-bis (2-kloretil) amin 2-Naftilamin tuzlar 4-Nitrobifenil N-Nitrosodi-n-btilamin N-Nitrosodietilamin Nitrosodipropilamin N-Nitrosodi-i-propilamin N-Nitrosoetilfenilamin 2,2-(Nitrosoimino) bisetanol N-Nitrosometiletilamin N-Nitrosometilfenilamin N-Nitrosomorfolin N-Nitrosopiperidin N-Nitrosopirrolidin 2,3,7,8-Tetraklordibenzop-dioksin Tetranitrometan 4-o-Tolilazo-o-toluidin 1,2,3-Triklorpropan bkz. ayrca madde 3 ,,-Triklor-tolol 202-886-6 213-218-8 217-122-7 208-094-7 202-591-2 202-486-1 202-634-5 210-366-5 214-237-4 201-208-6 200-549-8 211-653-8 204-419-1 200-120-5 209-030-0 210-313-6 202-204-7 213-101-1 200-226-1 210-698-0 79-44-7 62-75-9 680-31-9 120-71-8 51-75-2 553-00-4 612-52-2 92-93-3 924-16-3 55-18-5 621-64-7 601-77-4 612-64-6 1116-54-7 10595-95-6 614-00-6 59-89-2 100-75-4 930-55-2 1746-01-6 509-14-8 97-56-3 96-18-4 98-07-7 204-355-4 EG No. 202-441-6 CAS No. 95-69-2 505-60-2 119-90-4 Konsantrasyon Snrlar (%) 0,01 0,01 0,05 0,05 0,0005 0,0001 0,0005 0,01 0,01 0,01 0,01 0,0001 0,0001 0,0001 0,0005 0,0001 0,0005 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,0005 0,0000002 0,001 0,01 0,01 0,01
512
5 CAS kayt numaralar listesi

CAS No. 50-32-8 51-75-2 55-18-5 56-35-9 58-89-9 59-89-2 62-75-9 65-61-2 67-66-3 74-85-1 74-96-4 75-25-2 75-38-7 79-34-5 79-44-7 84-74-2 87-68-3 87-86-5 88-73-3 91-95-2 92-67-1 92-93-3 95-68-1 95-69-2 95-79-4 96-18-4 96-45-7 97-56-3 98-07-7 100-40-3 Benzo[a]piren N-Metil-bis (2-kloretil) amin N-Nitrosodietilamin Bis (tribtil kalay) oksit Lindan N-Nitrosomorfolin Dimetilnitrozamin N,N,N,N-Tetrametilakridin-3,6-ildiaminidroklorit Triklormetan Eten Brom etan Bromoform 1,1-Difloreten (R 1132a) 1,1,2,2-Tetrakloretan Dimetilkarbamoilklorit Dibtil fatalat (DBP) 1,1,2,3,4,4-Hekza klor-1,3-btadien Pentaklor fenol 1-Klor-2-nitro benzol Bifenil-3,3-4,4-tetrailtetraamin 4-Aminobifenil 4-Nitrobifenil 2,4-Ksilidin 4-Klor-o-toluidin 5-Klor-o-toluidin 1,2,3-Triklorpropan Etilen tio re 4-o-Tolilazo-o-toluidin ,,-Triklor-tolol 4-Vinilsiklohekzen Ad Dizinin Ait Olduu Madde No. 4 4 4 3 3 4 4 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 3 3 3 4 4 3 3, 4 3 3, 4 3 4 4 3
513

CAS No. 100-44-7 100-75-4 101-68-8 101-90-6 106-87-6 106-88-7 106-92-3 107-30-2 108-05-4 112-49-2 115-96-8 118-96-7 119-90-4 119-34-6 119-93-7 120-71-8 127-18-4 127-19-5 129-79-3 132-32-1 151-67-7 306-83-2 373-02-4 492-80-8 495-54-5 505-60-2 509-14-8 512-56-1 513-79-1 531-85-1 531-86-2 -Klor tolol N-Nitrosopiperidin 4,4-Metilen difenil diizosiyanat (solunabilir arerosol, A fraksiyonu eklinde) 1,3-Bis (2,3-epoksi propoksi) benzol 1-Epoksi etil-3,4-epoksi siklo etan 1,2-Epoksi btan 1-Aliloski-2,3-epoksi propan Klor metil-metil eter Vinilasetat 1,2-Bis (2-metoksi etoksi) etan Tris(2-kloretil) fosfat 2,4,6-Trinitrotolol 3,3-Dimetoksibenzidin 2-Nitro-4-aminofenol 4,4-Bi-o-toluidin 6-Metoksi-m-toluidin Tetrakloretilen N,N-Dimetilasetamid 2,4,7-Trinitroflorenon 3-Amino-9-etil karbazol 2-Brom-2-klor-1,1,1-trifloretan 2,2-Diklor-1,1,1-triflor ethan (R 123) Nikel asetat 4,4-Karbonimidoilbis (N,N-dimetil anilin) 4-(Fenilazo) benzol-1,3-diamin 2,2-Diklordietilslfit Tetranitrometan Trimetil fosfat Kobalt karbonat Benzidin tuzlar Benzidin tuzlar Ad Dizinin Ait Olduu Madde No. 3 4 3 3 3 3 3 4 3 3 3 3 4 3 4 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 3 3 4 4
514

CAS No. 532-82-1 542-75-6 542-83-6 542-88-1 553-00-4 563-47-3 593-70-4 601-77-4 612-52-2 612-64-6 612-82-8 621-64-7 614-00-6 680-31-9 868-85-9 924-16-3 930-55-2 947-92-2 1116-54-7 1121-03-5 1163-19-5 1307-96-6 1317-42-6 1336-36-3 1464-53-5 1633-83-6 1746-01-6 2238-07-5 2426-08-6 2431-50-7 2451-62-9 Ad 4-Fenilazofenilen-1,3-diamin monohidroklorit 1,3-Diklorpropen Kadmiyum siyanr Bis (klor metil) eter 2-Naftilamin tuzlar 3-Klor-2-metil propen Klor flor metan (R 31) N-Nitrosodi-i-propilamin 2-Naftilamin tuzlar N-Nitrosoetilfenilamin 4,4-Bi-o-toluidin tuzlar Nitrosodipropilamin N-Nitrosometilfenilamin Hekzametil fosforik asit triamit Dimetil hidrojen fosfit N-Nitrosodi-n-btilamin N-Nitrosopirrolidin Disiklohekzilnitrozamin (DCHNA) 2,2-(Nitrosoimino) bisetanol 2,4-Btansulton Bis (pentabrom fenil) eter Kobalt oksit Kobalt slfit Poliklorrl bifeniller 2,2-Bioksiran 1,4-Btansulton 2,3,7,8-Tetraklordibenzo-p-dioksin Diglisidil eter 1-n-Btoksi-2,3-epoksi propan 2,3,4-Triklorbt-1-en 1,3,5-Tris(oksiranilmetil)-1,3,5-triazin-2,4,6 (1H,3H,5H)-trion Dizinin Ait Olduu Madde No. 3 3 3 4 4 3 3 4 4 4 4 4 4 4 3 4 4 3 4 4 3 3 3 3 3 3 4 3 3 3 3
515

CAS No. 2465-27-2 2832-19-1 3033-77-0 3165-93-3 3327-22-8 4016-14-2 4464-23-7 5216-25-1 5307-14-2 5522-43-0 6147-53-1 7439-92-1 7440-43-9 7440-48-4 7572-29-4 7646-79-9 7665-72-7 7718-54-9 7786-81-4 7790-80-9 9016-87-9 Dizinin Ait Olduu Madde No. 4,4-Karbonimidoilbis (N,N-dimetil anilin) hidroklorit 3 Ad N-metilokloroasetamid 2,3-Epoksi propil trimetilamin amonyum klorit 4-Klor-o-toluidinyumklorit (3-Klor-2-hidroksi propil) trimetil amonyum klorit zopropilglisidil eter Kadmiyum formiat ,,,4-Tetraklortolol 2-Nitro-4-fenilendiamin Nitropiren Kobalt (II) asetat-tetrahidrat Kurun-metal Kadmiyum Kobalt-metal Diklor asetilen Kobalt diklorit 1-tert-Btoksi-2,3-epoksi propan Nikel klorit Nikel slfat Kadmiyum iyodr Teknik MDI (solunabilir arerosol eklinde) (4,4-Metilen difenil diizosiyanat altnda) 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 4 3
10026-22-9 Kobalt (II) nitrat-hekzahidrat 10026-24-1 Kobalt (II) slfat-heptahidrat 10028-15-6 Ozon 10127-02-3 N,N,N,N-Tetrametilakridin-3,6diaminmonohidroklorit, inko klorit ile ba 10595-95-6 N-Nitrosometiletilamin 15159-40-7 Morfolin-4-karbonil klorit 17010-21-8 Kadmiyum hekzaflorosilikat(2-) 21136-70-9 Benzidin tuzlar 23696-28-8 Olakindoks
516

CAS No. Ad Dizinin Ait Olduu Madde No. 3 3 4 3 3 4 3 3 3 3 4
26447-14-3 [(Toliloksi) metil] oksiran 27478-34-8 Dinitronaftalin 36341-27-2 Benzidin tuzlar 36465-76-6 Arsenik asit 41683-62-9 1,2-Diklormetoksi etan 64969-36-4 4,4-Bi-o-toluidin tuzlar 68515-41-3 1,2-Benzol dikarbon asidi, Di-C7-9 trev ve lineer alkil esterler 68515-43-5 1,2-Benzol dikarbon asidi, Di-C9-11 trev ve lineer alkil esterler 71888-89-6 1,2-Benzol dikarbon asidi, Di-C6-8 trevi alkil esterler, C7 bakmndan zengin 73070-37-8 C.I. Direct Blue 218 74753-18-7 4,4-Bi-o-toluidin tuzlar
517
TRGS 906 - Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Fkra 2 No 3e gre Kansere Yol Aan lerin veya Yntemlerin Listesi
Yayn: Temmuz 2005 Son deiiklik ve ekleme: Mart 2007 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Fkra 2 No 3e gre Kansere Yol Aan lerin veya Yntemlerin Listesi
TMTK 906
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) tehlikeli maddeler ile alma srasnda teknolojinin son durumunu, i saln ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bulgular, maddelerin snflandrmalarn ve iaretlemelerini tanmlamaktadr. Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan dzenlenip gelitirmelere gre uyarlanr. TMTK Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Federal alma Gazetesinde yaymlanmaktadr. Bu TMTK, 2004/37/ATsayl Direktifinin Ek 1inde veya TMK tarafndan 1. veya 2. snf kanserojen olarak belirlenen almalarn veya yntemlerin listesini iermektedir. erik 1 Tehlikeli Madde Ynetmelii Maddelerine ilikin uyarlar 2 Kansere yol aan almalar veya yntemlerin listesi 1 Tehlikeli Madde Ynetmelii Maddelerine ilikin uyarlar (1) Bu TMTKda belirtilen almalar veya yntemler iin Tehlikeli Madde Ynetmelii, zellikle de Tehlikeli Madde Ynetmeliinin nc ve Drdnc Blmndeki koruyucu talimatlar geerlidir. (2) Tehlikeli Madde Ynetmeliinin 6. Maddesine gre maddeler ve hazrlanlarna ilikin Gvenlik Bilgi Formunda listede pozisyon 2den sonra belirtilen almalara veya yntemlere de atf yaplmaldr (ayrca baknz TMTK 220). 518
2 Tehlikeli Madde Ynetmeliinin 3. Maddesi 2. Fkras 3. Bendine gre Kansere Yol Aan almalarn ya da Srelerin Listesi
Tanmlamalar Auramin retimi 1. Aklamalar*
alanlarn, organik maddelerden (rn. Ta kmr kurumu, ta kmr katran ya da ta kmr katran zifti) oluan piroliz rnlerde mevcut olabilecek kanserojen 2.; ayrca bknz. polisiklik aromatik hidrokarbonlara maruz kald almalarda ya da srelerde. Kanserojen polisiklik aroma- TMTK 551 tik hidrokarbonlu piroliz rnlerde benzopiren maddesini referans maddesi olarak kullanmak mmkndr. alanlarn, nikellerin frnlanmasnda ya da elektrolitik artma esnasnda maruz kaldklar toz, duman ya da 3. sisler. zopropil alkol retiminde kullanlan niasta asit ynte- 4.; Tehlikeli Madde Ymi. netmeliinin Ek 4nn no.16snda tanmlanan retim yasaklarna da baknz alanlarn sert aa tozlarna maruz kald almalar 5.; EK 1e de baknz. ya da sreler ayrca bknz. TMTK 553 alanlarn dizel motor emisyonu olan alanlarda alayrca bknz. TMTK 554 malar ya da bu alanda olan sreler alanlarn kuvars ve kristobalit eklinde olan kristal silisyum dioksitten oluan alveolen tozlarna(98) maruz kaldklar almalar ya da sreler (ta kmr ukur a) tozlar). * Aklama stununda bulunan say ve harflerin anlam: 1-5: 2004/37/AT sayl direktifin Ek 1e gre numaralar; a): Bu almalarn ve srelerin gerekeleri ve deerlendirmesi TMK tarafndan hazrlanmtr ve TMK tarafndan yaynlanmasndan sonra www.baua.de/prax/ adresinde incelenebilmektedir.
Ek Ek 1: Sert Aalarn Listesi

(98) DIN/EN 481 yeri Atmosferi-Havadaki Partikl lmleri in Boyut Fraksiyonu Tarifleri, Brksel 1993; BGIA ( Gvenlii Enstits)-alma Dosyas Tehlikeli Maddelerin lm. Yaynlayan: Gvenlii iin Meslek Birlii Enstits - BGIA, Erich Schmidt Verlag
519

TMTK 906, Ek 1 2004/37/AT sayl direktifin Ek 1in Nr. 5ine gre Sert Aa Listesi. Kaynak: Uluslararas Kanser Aratrma Merkezinin yaynlad insanlardaki kanser risklerinin monografisi 62. cildi: Wood Dust and Formaldehyde, Lyon, 1995 (ayrca baknz: Maddeleri Snr Deerleri ve Kanserojen alma Maddeleri Ynetmeliini (Snr Deerleri Ynetmelii 2003- Salk Sigortlar 2003) deitiren Federal Ekonomi ve alma Bakanlnn 119. Ynetmelii; Avusturya Cumhuriyeti Resmi Gazetesi 2004 yayn, II. blm, 10. Mart 2004, S. 1-7). Burada sert aalar olarak aadakiler tanmlanmtr: - Afrika Maunu (Khaya) - Afrormosioa (Pericopis elata) - nar aac (Acer) - Balza aac (Ochroma) - Hu aac (Betula) - Brezilya Gl Aac (Dalbergia nigra) - Kayn (Fagus) - Trabzon hurmas (Diospyros) - Mee (Quercus) - Kzlaa (Alnus) - Dibudak (Fraxinus) - Pikan cevizi (Carya) - Iroko (Chlorophora excelsa) - Kestane (Castanea) - Kauri amlar (Agathis australis) - Kiraz (Prunus) - Limba (Terminalia superba) - Ihlamur (Tilia) - Mansonia (Mansonia) 520
- Meranti (Shorea) - Nyaot (Palaquium hexandrum) - Obeche (Triplochiton scleroxylon) - Pelesenk aac (Dalbergia) - Kavak (Populus) - nar (Platanus) - Rimu (Dacrydium cupressinum) - Tikaac (Tectona grandis) - Karaaa (Ulmus) - Ceviz (Juglans) - St (Salix) - Grgen (Carpinus)
521
TMTK 907 - Hassaslatran Maddeler Listesi

Yayn: Ekim 2002 Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar Hassaslatran Maddeler Listesi TMTK 907
(Uyar: Deiiklikte baz redaksiyonel uyumlatrmalar yaplmtr. 67/548/AET sayl Direktifin Ek 1ine uygun bir ekilde dahil edilmi olan maddeler bu listelerden karlmtr, baz yeni eklemeler yaplmtr. Maddelerin hassaslatrc olmalar ile ilgili deerlendirmenin gerekeleri www.baua.de/prax/ adresinde bulabilirsiniz.)
Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) piyasaya arz ve alma balamnda tehlikeli maddeler ile ilgili teknolojinin son durumunu, i saln ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bulgular tanmlamaktadr. Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan dzenlenip gelitirmelere gre uyarlanmaktadr. TMTK Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan Eyalet alma Gazetesinde yaymlanmaktadr. Bu TMTKlar, gvenilir bilimsel veriler dorultusunda, Tehlikeli Madde Ynetmeliinin hassaslatrma ile ilgili kriterleri yerine getirdii varsaylan fakat u ana kadar uygun R snflandrmasna alnmam maddelerin listesini iermektedir. Verilerin belirlenmesi ve duyurulmas Tehlikeli Madde Kurulunun (TMK) bnyesinde yaplan mtalaalardan sonra yaplmaktadr. erik: 1 Tehlikeli Madde Ynetmeliinin hkmlerine atflar 2 Maddelerin hassaslatrc etkisinin deerlendirilmesine ilikin kriterler 3 Hassaslatrc maddeler listesi 522
1 Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin hkmlerine atf (1) Hassaslatrc maddelerle alrken Tehlikeli Madde Ynetmeliinin beinci blmnde bulunan genel alma kurallarna uyulmaldr.
(2) Hassaslatrc maddeler, Kategori 1 ve 2nin kanserojen ya da mutajen maddelerine dahil ise, 1. Blmn kurallarna ek olarak 36. ve 37. Maddenin bu maddelerle alma ile ilgili dzenlemeleri de dikkate alnmaldr. 2 Maddelerin hassaslatrc etkisinin deerlendirilmesine ilikin kriterler (1) Bir alerjinin kmas birok faktre baldr. Buna bir maddeye hassaslama ya da bir maddenin organizmada oluturduu metabolitler dahildir. Ayrca hassaslatrc maddenin konsantrasyonu, etkisinin sresi ve trnn yannda genetik tanmlanm maruz kalma pozisyonu ve maruz kalan dokunun gncel durumu nem tamaktadr. Bir maddenin hassaslatrma derecesinin tespiti, insanda hastalklarn ortaya kmas ile ilgili tbbi bilgilere, hayvanlarn zerinde yaplan zel testlere ya da ilgili maddenin yap-etki-incelemesine dayanlarak yaplmaktadr. (2) Bu TMTKda nerilen snflandrmalar ABnin Tehlikeli Maddelerin R42 ya da R43 ile iaretlenmesi ile ilgili kriterleri temel alarak hazrlanmtr: Soluma yoluyla R42 Hassaslamas aadaki durumlarda olabilir: - Maddenin kendisi ya da maddenin hazrlanmas srecinin solunum yollarnda bir hassasiyet oluturmasnn ispatlanm olmas, - Uygun hayvan deneylerinin pozitif sonularnn olmas, - Madde bir izosiyanat ise. stisna: Maddenin solunum yollar stnde hassaslatrc etkisinin olmad ile ilgili verilerin olmas. Cilt temas yoluyla R43 Hassaslamas aadaki durumlarda olabilir: - Uygulama deneyimleri birok kiide cilt temas sonucu mad523

denin ya da maddenin hazrlanmas srecinin bir hassaslatrma oluturduunu gstermi ise, - Uygun bir hayvan deneyinin pozitif sonucu mevcut ise. (3) Kimyasal Denetleme Ynetmeliinde tanmlanan cildin hassaslamas ile ilgili olan Adjuvans-Test Yntemi kullanldnda ya da e deer Adjuvans-Testleri yapldnda, denek hayvanlarnda %30luk bir tepkime olur ise, sonu pozitif olarak kabul edilmektedir. Baka test yntemlerin kullanmnda en az %15lik bir tepkimede sonu pozitif olarak deerlendirilmektedir. 3 Hassaslatrc maddeler listesi (1) 3.1 ve 3.2 maddelerindeki listeler, sklkla ve/veya ok hzl hassaslatrc ve mesleki hastalklar balamnda nemli olan, i esnasnda kullanlan baz maddeleri ierir. Bu listelerdeki maddelerin duyurulmas TMK tarafndan yaplmaktadr. Bu listeler, reticilerin ve piyasaya arz edenlerin baz rnler ile ilgili bilgileri mevcut ise, bunlar hassaslatrc madde olarak iaretlemeleri ykmllklerini ortadan kaldrmaz. (2) E Anlamllar/Maddeler/Alt grup/trler blmnde, keresteler ve ss bitkileri gibi grup tanmlarnda detay olarak alglanmas gereken maddeler ya da trler listelenmitir. Bunun dnda, yalnzca seilmi, uygulamada kullanlan ya da detayl kimyasal nitelendirmede kullanlan e anlamllar belirtilmitir. Listelerde hzl oryantasyon iin MAK Komisyonunda ilgili nerileri belirtilmektedir. (3) Hassaslatrc maddeler daha kapsaml olarak 67/548/AET sayl Direktifin Ek 1inde belirtilmektedir. (4) Hassaslatrc maddelerle almasnda alanlar iin alnmas gereken tedbirler TMTK 540 Hassaslatrc Maddelerde belirtilmitir. (Maddelerin hassaslatrc olmalar ile ilgili gerekeleri www.baua.de/prax/ adresinde de bulabilirsiniz.)
524
3.1 Bilimsel temelli bilgilere gre solunum yollarnda hassasiyet meydana getirebilen ve 67/548/AET sayl Direktifin Ek 1inde daha R42 ya da R42/43 olarak snflandrlmam olan maddeler. AB-No. CAS No. Sa Sah Sah Sah Ahap trleri: Boylu maz, Kurun Kalem Ardc, Abachi/Samba, Obeche, Limba MAKKomisyonu E anlaml/Madde/Alt grup/trler
Hayvan yemi ve hububat tozlar
avdar ve buday unu tozlar
Ahap tozlar
Laboratuar hayvan tozu
Doal kauuk lateks ihtiva eden toz
iin kullanlan hayvanlarn tozu
525
Ham kahve tozu Krmz rmcek
Kf ihtiva eden toz
Krmz rmcek ihtiva eden toz
Aktinomiset ihtiva eden toz Kasmpat, siklamen, frezya, lale, ayr papatyas, begonya, ay iei, ku burnu, mimoza, ven otu, bejamin kauuu gibi bitkilerin polenleri
Un akar ihtiva eden tozlar
Ss bitkileri geleri
Titrek sinek ihtiva eden tozlar
Sa = Solum yollarn hassaslatran madde
Sah = Solunum yollarn ve cildi hassaslatran madde
3.2 Bilimsel temelli bilgilere gre cilt temasnda hassasiyet meydana getirebilen ve 67/548/AET sayl Direktifin Ek 1inde daha R43 ya da R42/43 olarak snflandrlmam olan maddeler. AB-No. 204-616-2 202-951-9 226-540-9 8001-54-5 252-681-0 35691-65-7 Sh 5421-46-5 Amonyumtioglikolat, Merkapto asetik asidi, Amonyum tuzu N-Alkil-N-benzil-N,N-dimetilamonyumklorid 1,2-Dibrom-2,4-disiyanbutan, 2-Brom-2-(brommetil)glutardinitril, BCB, Metildibromoglutaronitrile 2,4-Dinitroklorbenzol, DNCB SP 2-Klor-10-(3-(dimetilamino)propil)fenotiazin 101-54-2 p-aminodifenilamin, N-Fenil-p-fenilendiamin 123-30-8 p-aminofenol CAS No. MAKKomisyonu E anlaml/Madde/Alt grup/trler
4-aminofenol
N-(4-aminofenil)anilin
Amonyummerkaptoasetat
Benzalkonyumklorid
2-Brom-2(brommetil)pentandinitril
526
202-551-4 50-53-3 69-09-0 101-87-1 30518-84-9 Sh 97-00-7 202-984-9 Sh Sh Sh Sh Aa trleri:
1-Klor-2,4-dinitrobenzol
Klorpromazin Klorpromazinhydrochlorid 200-045-8 200-701-3
N-Sikloheksil-N-fenil-pfenilendiamin
Gliserilmonothioglikolat
1,2,3-Propantriol ihtiva eden Merkapto asetik asidi mono esteri, Tiyoglikol asidi-monogliseril esteri Acacia melanoxylon, Tropik Akasya Brya ebenus, Hindistan Cevizi Aac Chlorophora excelsa, Iroko, Kambala
Aalar, Aa tozu
AB-No. Sh Sh Sh Sh Sh Sh Sh Sh Sh Sah Sah Dalbergia retusa, Cocobolo Dalbergia melanoxylon, Abanoz Dalbergia nigra, Brezilya Gl Aac Dalbergia latifolia, Kzlderi Gl Aac
CAS No.
MAKKomisyonu E anlaml/Madde/Alt grup/trler
Dalbergia stevensonii, Honduras Palisanteri Distemonanthus benthamianus, Movingui Grevillea robusta, Grevilya Khaya anthotheca, Afrika Mahunu Macherium scleroxylon, Santos Palisanteri Mansonia altissima, Bete Paratecoma peroba, Peroba do campo, Peroba jaune Tectona grandis,Tik Aac Thuja plicata, Boylu Maz Triplochiton scleroxylon, Obeche
527
207-531-9 226-164-5 245-832-7 479-45-8 5307-14-2 23696-28-8
N-Metil-N,2,4,6-tetranitroanilin
p-Aminofenol p-Aminodifenilamin, N-Fenyl-p-Fenilendiamin Amonyumtioglikolat, Mercapto Asetik Asidi, Amonyum Tuzu N-Alkil-N-benzil-N,N-dimetilamonyumklorid
Doal Kauuk Lateks
2-Nitro-p-fenildiamin
Olakindoks
AB-No. 205-855-5 156-43-4 1,2-Dibrom-2,4-disiyanbutan, 2-Brom2-(brommetil)glutardinitril, BCB, Metildibromoglutaronitrile 2,4-Dinitroklorbenzol, DNCB 2-Klor-10-(3-(dimetilamino)propil)fenotiazin 204-798-3 Aa trleri: Acacia melanoxylon, Tropik Akasya Brya ebenus, Hindistan Cevizi Aac Chlorophora excelsa, Iroko, Kambala Dalbergia latifolia, Kzlderi Gl Aac Dalbergia melanoxylon, Abanoz Dalbergia nigra, Brezilya Gl Aac Dalbergia retusa, Cocobolo Dalbergia stevensonii, Honduras Palisanteri 126-71-6 1,2,3-Propantriol ieren Mercapto Asetik Asidi Mono Esteri, Tioglikol asidi--monogliseril esteri
CAS No.
MAKKomisyonu E anlaml/Madde/Alt grup/trler
p-Fenetidin
Fenol-Formaldehit reinesi
9003-35-4
Platin bileimleri (Kloroplatinatlar)
Cva bileimleri, organik
Triizobutilfosfat
Ss bitkileri geleri
528
Sh = Cildi hassaslatran madde Sah = Solunum yollarn ve cildi hassaslatran madde SP = Foto hassaslatrc madde H = Cilt rezorpsiyonu
Blm B Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti EMKG 1. nsz Tehlikeli maddelerle yaplan almalar srasndaki en nemli sorumluluk, bir risk deerlendirmesinin yaplmasdr. Bu deerlendirme, solunum yoluyla (inhalatif), cilt temasyla (dermal) ve rnein yangnlar, patlamalar gibi tehlikeli maddelerin fiziko-kimyasal etkileri sonucunda oluan tehlikeleri kapsamaktadr. Alternatif zmler kontrol edildiinde, alanlarn ve nc kiilerin korunmasna ynelik olarak iletmede alnacak nlemlerin ve etkinliin kontrolne ilikin yntem tespit edildiinde, risk deerlendirme sreci tamamlanm demektir. Risk deerlendirme ileminin sonucu belgelendirilmelidir. Risk deerlendirme konusundan iveren sorumludur. Bu ilemin kabul edilebilir bir harcamayla kk ve orta lekli iletmeler tarafndan da yaplabilmesi iin, ayn zamanda AB taleplerini de karlayan, basitletirilmi bir yntem (- EMKG -) gelitirilmitir. Blm 2de EMKGnin tamam (Bror) kullanma sunulmutur. nlemler konsepti, ilgili koruma derecesine koordine edilen bir koruma klavuzlar dkmyle tamamlanmaktadr (Blm 3). Tek tek koruma klavuzlar, Blm 4te yer almaktadr. Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti (EMKG), tehlikeli maddelerle yaplan almalar iin risk deerlendirmesine ynelik bir davran klavuzudur. Bu davran klavuzu yardmyla, problem arlk noktalar erkenden tehis edilebilmekte ve buna bal olarak davran ncelikleri belirlenebilmektedir. EMKG, hem iveren iin hem de denetim makamlar iin uygundur. Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti (EMKG), zellikle tahri edici (Xi), sala zararl (Xn), andrc (C), zehirli (T) ya da ok zehirli (T+) tehlike sembolleriyle iaretlenmi olan tehlikeli maddelerle yaplan almalar iin geerlidir. EMKG - Az saydaki risk parametreleri ve mmkn olduunca basit kategoriler yardmyla risk deerlendirmesine girii somutlatrr. 529

- alma ynteminin ekillendirilmesine ynelik koruma klavuzlar araclyla belirli faaliyetlere ilikin nlemleri somut hale getiren bir nlemler gereksinimini tretir. - alnan koruyucu nlemlerin etkinlik kontrolne ynelik tamamlayc destekler sunar. - risk deerlendirmesi srasnda sistematik bir yaklam salar. - form sayfas sayesinde risk deerlendirmesinin dokmantasyonuna olanak salar. - bu arada Avrupa Birliinin pek ok ye devlette baarl bir ekilde uygulanan bir nerisini takip eder. EMKG, TEHLKEL MADDELER YASASI HAKKINDA DERNLEMESNE N BLGLER OLMAKSIZIN UYGULANAMAZ.
530
Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti
Kk ve Orta lekli letmelerde Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin Uygulanmas in Bir Davran Klavuzu
Bu davran klavuzu, Federal Gvenlii ve Sal Kurumunun (BAuA) Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti alma grubu tarafndan hazrlanm ve gelitirilmitir. Anlalrl salamak ve kolaylatrmak amacyla bu brorde standart olarak erkek cinse hitap ekli kullanlmtr. Bayanlara ynelik ekli de kapsamaktadr.
531

indekiler Tehlikeli Maddeler in Basit nlemler Konsepti (EMKG) Srm 2.1 Tehlikeli Maddeler nlemler Konseptinin nemine Dair Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti Srm 2.1de Neler Yeni Hangi Faaliyetler in EMKG ile nlemler belirlenemez. Tehlikeli Maddelerle Yaplan almalar in Standartlatrlm alma Yntemleri Gvenilir Bilgiler Srm 2.1i u ekilde Kullanrsnz A) Ak Plan B) Adm Adm EMKG 0-1 Gvenlik Bilgi Formunun Uygunluk Kontrol 0-2 Tehlikeli Maddeler Ynetmelii Uyarnca Koruma Derecesi Adm 1: Tehlikelilik Grubu, Solunum 1-1 yeri Snr Deerleri OLMAYAN Karmlar ve Maddeler 1-2 yeri Snr Deeri OLAN Maddeler Adm 2: Miktar Grubu, Solunum ve Faaliyet Sresi Adm 3: Aa kma Grubu, Solunum Adm 4: Solunum Yoluyla Oluan Risklerde nlem Gereksiniminin Belirlenmesi 4-1 nlem Gereksinimi, Solunum 4-2 Tehlikeli Maddeler Ynetmelii Uyarnca Koruma Derecesi 4-3 Koruma Derecesi 2 nlemleri 4-4 Koruma Derecesi 3 nlemleri Adm 5: Tehlikelilik Grubu, Cilt Temas Adm 6: Cilde Temas Halinde Temas Yzeyi ve Tesir Sresi Adm 7: Cilde Temas Halinde lave nlem Gereksinimi Adm 8: Koruyucu nlemlerin Etkinliinin Kontrol Edilmesi 8-1 yeri Snr Deerlerine Uyulmas 8-2 yeri Snr Deeri Olmayan Tehlikeli Maddeler 8-3 Cilt Koruma nlemleri Etkinlik Kontrol 532
Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konseptinin nemine Dair 1 Ocak 2005 tarihinde Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin yeni ekli(1) yrrle girmitir. O tarihten beri, Kimyasal Maddeler Yasasnn yan sra, Gvenlii Yasas da bu ynetmelii hukuki dayanan oluturmaktadr. yerindeki dier tehlikelerin yan sra, tehlikeli maddelerle almaya balamadan nce, bir risk deerlendirmesi yaplmas gerekmektedir. Bu deerlendirme, solunum yoluyla (inhalatif), cilt temasyla (dermal) ve rnein yangnlar, patlamalar gibi, tehlikeli maddelerin fizikokimyasal etkileri sonucunda oluan tehlikeleri kapsamaktadr. Alternatif zmler kontrol edildiinde, alanlarn ve nc kiilerin korunmasna ynelik iletmede alnacak nlemler ve etkinlik kontrolne ilikin yntem tespit edildiinde, risk deerlendirme sreci tamamlanm demektir. Risk deerlendirme ileminin sonucu belgelendirilmelidir. Risk deerlendirme ilemi konusunda, deerlendirmenin oluturulmas iin prensip olarak alanlarn ya da dardan kimseleri grevlendiren iveren sorumludur. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bir risk deerlendirmesinin yalnzca uzman kiiler tarafndan yaplabileceidir. Bu kiiler zellikle iyeri hekimleri ya da i gvenlii uzmanlardr. Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti (EMKG), tehlikeli maddelerle yaplan almalar iin risk deerlendirmesine ynelik bir davran klavuzudur. Konu hakknda bilgi sahibi olan uzman kii olarak, bu davran klavuzu yardmyla problem arlk noktalarn nceden tehis edebilir ve davran nceliklerini belirleyebilirsiniz. EMKG, TEHLKEL MADDELER YASASI HAKKINDA DERNLEMESNE N BLGLER OLMAKSIZIN UYGULANAMAZ.
(1) 23 Aralk 2004 tarihli Tehlikeli Maddeler Ynetmelii, Federal Resmi Gazete I, S. 3855, son olarak 12 Ekim 2007 tarihli Kimyasal Maddeler Yasasyla ilgili ynetmeliklerin deitirilmesine ilikin Onbirinci Ynetmelikle deitirilmitir (Federal Resmi Gazete 2007 Blm I No. 52).
533

Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti iaretlenmi tehlikeli maddelerle yaptnz almalar srasnda, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin taleplerini gerekletirmede sizlere bir giri yapma imkan sunar. Bu husus zellikle tahri edici (Xi), sala zararl (Xn), andrc (C), zehirli (T) ya da ok zehirli (T+) tehlike sembolleriyle iaretlenmi olan tehlikeli maddelerle yaplan almalar iin geerlidir. az saydaki risk parametreleri ve mmkn olduunca basit kategoriler(2) yardmyla risk deerlendirmesine girii somutlatrr. Yalnzca unlara gereksinim vardr tehlike sembolleri, tehlikeli maddenin snflandrlmas (R tmceleri), tehlikeli maddenin iyeri snr deeri (TRGS 900 yeri Snr Deerleri uyarnca), Aa kma kapasitelerine ilikin veriler (Kaynama noktas/ aral, uygulama scakl, tozlama davran), Kullanlan miktarlara ilikin veriler ve Muhtemel bir cilt temasnn tr ve kapsamna ilikin veriler. alma ynteminin tasarlanmasna ynelik koruma klavuzlar araclyla belirli faaliyetlere ilikin nlemleri somutlatran bir nlemler gereksinimi tretir. alnan nlemlerin etkinlik kontrol iin size tamamlayc bir yardm sunar. risk deerlendirmesi srasnda sistematik bir yaklam tarz salar. form araclyla risk deerlendirmesinin dokmantasyonuna ynelik bir olanak sunar. Eer ilave olarak gvenlik bilgi formlarna atfta bulunulacak olursa, dokmantasyon yardm (form) ayn zamanda tehlikeli madde izelgesi olarak da kullanlabilir. bu arada Avrupa Birliinin(3) pek ok ye devlette baarl bir ekilde uygulanmakta olan bir nerisini de takip etmektedir.
(2) Uluslar aras terminolojide bu yaklam control banding olarak tanmlanmaktadr. (3) Pratik klavuz Kimyasal Maddeleri Direktifi 98/24/AT, Avrupa Komisyonu stihdam, sosyal iler ve frsat eitlii UY, 2005.
534
Dier bilgiler
Konsepsiyonun ihtisas arka planna ilikin btn bilgileri aadaki adresten bulabilirsiniz
http://www.einfaches-massnahmenkonzept-gefahrstoffe.de Downloads Btn koruma klavuzlarn tam metin olarak aadaki adresten
bulabilirsiniz
http://www.einfaches-massnahmenkonzept-gefahrstoffe.de Downloads
535

2.0 ve 2.1 srmlerinde neler yeni? Srm 2.0, TRGS 900de bir iyeri snr deeri (AGW) belirlenmi olan tehlikeli maddeler iin de EMKGnin uygulanabilir hale getirilmesi ynnde ska dile getirilen istekleri karlamaktadr. Bunun dnda EMKG, Srm 2.1.de TRGS 401in Cilde temas yoluyla oluan tehlikeler Tespiti, Deerlendirilmesi, nlemler (Bask: Haziran 200) gncel metnine uyarlanmtr. Bu suretle, dermal tehlikelerin deerlendirilmesinde nceki srme gre ufak tefek deiiklikler ortaya kmtr. EMKGnin bilimselihtisas temellerinde deiiklik olmamtr. Risk deerlendirmesinin dokmantasyonuna ynelik Form yeniden bkz. Ek gzden geirilmi ekliyle kullanmnza sunulmutur, 1. Doldurma klavuzu ve uygulama rnekleri, pratik olarak kullanmnz kolaylatrmaktadr. Hangi faaliyetler iin EMKG ile nlemler belirlenemez 1. Fiziko-kimyasal risklere (rn. malzemeye bal olarak yangn ve patlama riski) yol aabilecek tehlikeli maddelerle yaplan faaliyetler. Burada zel bir risk deerlendirmesi yaplmaldr. Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 12 maddesinin tamamlayc koruyucu nlemlerine ve letme Gvenlii Ynetmeliinin talimatlarna uyulmaldr.. 2. Tehlikeli maddelerin olutuu ya da rnlerden aa kt (rn. Lehim ve kaynak dumanlar, piroliz rnleri, egzoz gazlar, kimyasal reaksiyonlar ve ayrma sreleri) faaliyetler. 3. zel nlem yaklamlarn gerektiren tehlikeli maddelerle yaplan faaliyetler, rn. bilinli olarak kullanlmayan tehlikeli maddelerin aa kt ykm, slah, temizlik, geri dnm faaliyetleri. 4. gazlarn endstriyel ve snai kullanm, 5. malzemeye bal evre riskleri. Dier bilgiler Bahsi geen bu 5 konuya ilikin EMKGnin geerlilik sahasna girmeyen teknik dzenlemeyi, kapsaml bilgileri ve uygulama yardmlarn aadaki adreslerde bulabilirsiniz: www.baua.de >> Themen von A-Z >> Gefahrstoffe >> TRGS www.baua.de >> Themen von A-Z >> Gefahrstoffe >> Arbeiten mit Gefahrstoffen >> 536
Tehlikeli maddelerle yaplan almalar iin standartlatrlm alma yntemleri Eer deerlendirilen faaliyet iin standart hale getirilmi bir alma yntemi tanmlanmsa, EMKGye ihtiyacnz kalmaz.
reticinin ya da distribtrn birlikte teslim edilen risk deerlendirmesi (mGB), standartlatrlm alma yntemleri arasndadr. Bu kii, birlikte teslim edilen risk deerlendirmesinin uygulanmasna ynelik kontrol listesinin taleplerini yerine getirmise ( TRGS 400, Ek2) ve faaliyet deerlendirilecek olan uygulamaya aktarlabiliyorsa, mGBnin nlemleri stlenilmeyebilir. Bunlarn dnda, uzman kurullar tarafndan hazrlanm olan ve somut olarak belirli faaliyetler, yntemler ya da tehlikeli maddelerle ilgili olarak, kalite gvenceli neriler sunan, brana ya da faaliyete zg bir dizi yardmlar da vardr. Bunlar arasnda, tehlikeli maddelere ilikin teknik kurallarn (TRGS) yan sra, kaza sigorta kurumunun meslek sendikasyla ilgili kurallar (BGR) ve bilgileri (BGI) ile iyi bir alma pratiine ynelik davran klavuzlarn (Bundeslnder, BAuA) saymak mmkndr. Standartlatrlm alma yntemi, olas bir cilt temas durumundaki tehlikelere ve buradan kaynaklanan nlemlere ilikin hibir ifade iermiyorsa, bu ilave nlem gereksinimini EMKGnin 5-7. Admlarna gre belirleyebilirsiniz.
Eer tehlikeli maddenin reticisinden ya da satcsndan bir birlikte teslim edilen risk deerlendirmesini Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 7 Maddesi, 7. Fkras uyarnca, gvenli kullanma ilikin ayrntlarla birlikte almsanz, orada belirtilen nlemleri dorudan uygulayabilirsiniz. Eer, tehlikeli maddeler iin malzemeye ya da faaliyete zg teknik brana ya da faaliyete zg yardmlarda kurallarda (TRGS) veya tanmlanan ve uygun koruyucu nlemlerle donatlan standartlatrlm alma yntemlerine bavurabiliyorsanz, bunlar tercihli olarak uygulamalsnz. 537

Gvenilir bilgiler usulne uygun bir risk deerlendirmesi iin n kouldur. En nemli bilgi kaynaklar, iaretlemenin bulunduu etiket ve retici tarafndan kullanma sunulan Gvenlik Bilgi Formudur (GBF). Buna gre EMKGnin uygulanmas, gvenlik bilgi formunun bariz ekilde eksik ya da hatal veriler asndan incelenmesiyle birlikte balar. Tehlikeli maddelerin hatal ya da eskimi snflandrmalar, hatal koruyucu nlemler alnmasna yol aarlar. Bu nedenle daima gncel bilgilere dikkat edin ve tehlikeli madde reticinden gncel bir GBF talep edin. NOT: Bir rnn tedarikisi, eer risk asndan nemli deiiklikler mevcutsa, bir yl ierisinde en son teslimattan sonra otomatik olarak gncelletirilmi bir GBF gnderir. Tehlikeli maddelerin zerindeki iaretler yalnzca, reticinin bildii ya da Avrupa Birlii ierisinde hakknda resmi karar alnm olan sz konusu tehlikeli zellikleri gsterirler. Kimyasal maddelerin zararl etkileri hakknda eskiden de olduu gibi byk eksiklikler bulunmaktadr. Faaliyetle ilgili verileri, iletmede yaplan bir inceleme srasnda derleyebilirsiniz. Tehlikeli maddelerle yaplan btn faaliyetlerin hesaba katlm olmasna dikkat edin. Gerekli verilerin kaydedilmesi ve risk deerlendirmesinin dokmantasyonu iin, Ek 1de bir form bulabilirsiniz.
538
Srm 2.1i u ekilde kullanrsnz A) Ak plan
Adm 4
539

Adm 4
Ak plan, basit nlemler konseptinin 2.1 srm ile izlenecek yolu sizlere gstermektedir. Tek tek admlar, Konsept yaptalarnda izah edilecektir. 540
ADIM ADIM:
Tehlikeli Madde Ynetmeliine gre gvenlik bilgi formu ve koruma snf 0-1 Gvenlik bilgi formu Uygunluk kontrol Gvenlik bilgi formu, mesleki amalarla kullanan kimseye, tehlikeli maddelerle yapt almalar srasnda saln korunmas, iyerinde gvenlik ve evrenin korunmas amacyla gerekli olan nlemleri alabilmesi iin gerekli olan verileri ve alma tavsiyelerini aktarmak iin belirlenmitir. GBF ierisinde yer alan aadaki blmler, EMKGnin uygulanabilmesi asndan zel bir neme sahiptirler: MUHTEMEL TEHLKELER (Blm 2) Bu blmde karmn veya maddenin snflandrlmasna ilikin aklamalar, insanlar ve evre asndan ilave tehlike uyarlarn ve sala zararl dier zellikler hakkndaki bilgileri bulabilirsiniz. MARUZYETN SINIRLANDIRILMASI VE KONTROL/KSEL KORUYUCU DONANIMLAR (Blm 8) Bu blmde, TRGS 900 uyarnca Almanyada geerli olan iyeri snr deerlerini bulabilirsiniz. Ayn ekilde dier snr deerlere de (rn. uluslararas snr deerler, Alman Aratrma Topluluunun MAK deerleri, DNEL (REACH), v.b.) burada yer verilmi olabilir ve risk deerlendirmesinde sorumluluu kendine ait kriterler olarak dikkate alnabilirler. FZKSEL VE KMYASAL ZELLKLER (Blm 9) Bu blmde sv haldeki tehlikeli maddelerde, aa kma grubunun tespit edilmesi iin gerekli olan kaynama noktasn/araln ve buhar basncn, kat maddelerde kullanm trne ilikin bilgileri (rn. toz, granl, tane) bulabilirsiniz. TOKSKOLOJK BLGLER (Blm 11) Bu blmde, tehlikeli madde ile temas edilmesi sonucunda salk zerinde oluabilecek eitli toksik etkiler hakkndaki bilgileri bulabilirsiniz. MEVZUAT BLGS (Blm 15) Malzeme gvenlii deerlendirmesi ve AB ynergelerine uygun iaretleme alt blmlerinde, malzemenin veya karmn iaretlenme541

sine ilikin bilgileri bulabilirsiniz. Ulusal Talimatlar alt blmnde ise Almanyadaki mevzuat ve teknik kurallar listelenmitir. EMKG uyarnca nlemlerin tespit edilmesi, gvenlik bilgi formlarndan alnan Giri Paramatrelerinin Kalitesine baldr. Bu nedenle toksikolojiye, snflandrma ve iaretlemeye ayrca iyeri snr deerine ilikin verileri kabul edilebilirlik asndan kontrol etmeniz gerekir. Aadaki sorular ( bkz. Tab.0-1(4)) bu ii sizin anzdan kolaylatracaktr. Tab. 0-1
BLM Genel 3 ve 15 KONTROL KRTER / SORU Gvenlik bilgi formu yldan daha m eski? Malzemenin ya da karm bileenlerinin snflandrlmas 67/548/EWG sayl direktifin I RL ekindeki snflandrmaya uygun mu? Malzeme ya da karmn bileenlerinden birisi TRGS 905 ya da 906da listelenmi mi? TRGS 900 ya da TRGS 907de malzeme veya karmn bileenlerinden birisi duyarllatrc olarak belirtilmi mi? Herhangi bir snflandrmas olmayan, ancak bir iyeri snr deeri olan bileenler de belirtilmi mi? Belirtilen tehlikeler, en azndan 15. Blm uyarnca R ibarelerinin iaretlemelerine uyuyorlar m? 3. Blmde bahsi geen bileenlerin ulusal iyeri snr deerlerleri (TRGS 900) veriliyor mu? Belirtilen iyeri snr deerleri TRGS 900n gncel metnine uyuyor mu? Muhtemel ayrma rnlerinin iyeri snr deerlerinden bashsediliyor mu? Akut toksisite, kaltsal deiime yol aan malzeme asndan bir inceleme ve tekrarlayan uygulamalarda toksisite deerlendirmesi mevcut mu? (Yalnzca maddeler asndan bir nemi vardr.) Cilt tahrii, mukoza tahrii ve cilt duyarll asndan yaplan bir kontrol mevcut mu? (Yalnzca maddeler asndan bir nemi vardr.) Kaynama noktas ya da buhar basncna ilikin veriler mevcut mu? 15. Blmdeki snflandrma ve iaretleme, kap zerindeki iaretleme ile rtyor mu? aretleme iin belirtilen ierik maddeleri, 15. Blmde dikkate alnm m?
3 ve 8 2 ve 15 8
8 ve 10 11
9 15 15 ve 3
(4) GBFnun yukarda Tab. 0-1de belirtilen blmleri, 1907/2006 sayl REACH Ynetmelii (AT) uyarnca GBFna ynelik verilere uygundur Sorular, gvenlik bilgi formlarnn kontrol edilmesine ilikin kontrol listesi yardmyla hazrlanmtr Gefahrstoff-Informationssystem der BG der Bauwirtschaft www.gisbau.de >> Checkliste fr die berprfung von Sicherheitsdatenblttern
542
Gvenlik bilgi formunda uyumsuzluklar ve eksik bilgiler olmas durumunda, ltfen reticiye mracaat edin. Bu konuda muhatap olunacak kiiyi gvenlik bilgi formundaki 1. ya da 16. Blmde bulabilirsiniz. Uyumsuzluklarn giderilememesi ve eksik bilgilerin tamamlanamamas durumunda, ltfen bu hususu EMKGnin uygulanmas srasnda dikkate aln. Snflandrma ve iaretlemeyi dzeltin, TRGS 900 uyarnca eksik olan iyeri snr deerlerini tamamlayn. 11. Blmde bir maddeye ilikin btn toksikolojik kontroller mevcut deilse, bu durumda tehlike gurubu aadaki ekilde deiir yeri snr deeri olmayan maddeler iin Solunum Cilt temas Adm 5 Adm 1
Gvenlik Bilgi Formuna ilikin dier bilgileri urada bulabilirsiniz www.baua.de >> Themen von A-Z >> Gefahrstoffe >> TRGS >> Bekanntmachung 220 Sicherheitsdatenblatt www.baua.de >> Themen von A-Z >> Gefahrstoffe >> Sicherheitsdatenblatt 0-2 TMY uyarnca Koruma snf Aadaki veriye gereksinim duyulur: Maddenin ya da karmn tehlike sembol ( GBF, Blm 15, f iaretlemesi). Tehlikeli maddenin tehlike sembollerinden, risk deerlendirmesi srasnda temel olarak dikkate alnmas gereken nlemler paketi ortaya kar. KORUMA SINIFI 4 Tehlikeli madde Kurukafa Sembol tayorsa ve bu madde gvenlik bilgi formu uyarnca kanser yapc, kaltmsal deiiklie yol aan ya da reme iin toksik (Kategeri 1 ya da 2) olarak snflandrlmsa, bu durumda Koruma Snf 4 geerlidir. KORUMA SINIFI 3 Kurukafa Sembol ile iaretlenmi olan dier tm tehlikeli maddeler iin, Koruma Snf 3 geerlidir. Bu tehlikeli maddeler iin Koruma Snf 1, 2 ve 3 nlemleri (Tehlikeli Maddeler Ynetmelii uyarnca kontrol edilmeli ve uygulanmaldr. 543

KORUMA SINIFI 2 Andreas iareti (arp) Sembol (Xn, Xi) ya da Andrc (C) ile iaretlenmi olan tehlikeli maddeler iin, Koruma Snf 2 geerlidir. Bu tr tehlikeli maddeler iin Koruma Snf 1 ve 2 nlemleri uygulanmaldr. Baz durumlarda Koruma Snf 3n ilave nlemleri gereklidir. KORUMA SINIFI 1 1. alma koullarna, 2. olduka dk kullanlan madde miktarna ve 3. miktar ve sre bakmndan dk maruz kalmaya bal olarak, tehlikeli maddelerle yaplan bir almaya ilikin risk deerlendirmesinden, alanlar asndan yalnzca dk bir risk olduu anlalrsa ve alanlarn korunmasna ynelik olarak Koruma Snf 1 uyarnca alnan nlemler yeterli geliyorsa, bu durumda Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 9 -17 Maddeleri uyarnca, tehlikeli madde listesi oluturmak, iletme talimat hazrlamak, risk deerlendirmesinin dokmantasyonu ve i salyla ilgili tedbir almak gibi nlemleri gerekletirme ykmll ortadan kalkar. Bu husus, toksik, ok toksik ya da kanserojen, mutajen veya reme iin toksik eklinde snflandrlm ve iaretlenmi tehlikeli maddelerle yaplan almalar iin geerli deildir. TRGS 400, bu tr Dk riskli faaliyetler iin rnekler vermektedir. Bunlar zellikle zel son kullanclarn kiisel kullanmlar iin piyasada bulunabilen (Evsel rnler) ve iyerinde, ev ilerinde mutat olan koullar altnda (dk miktar, ksa maruz kalma sresi) kullanlan tehlikeli maddelerle snrldr. Uygulama asndan, aslnda dk bir riskin btn koullarnna uymayan (rn. az olmayan miktarlar), ancak buna ramen kendisi iin Koruma Snf l nlemleri yeterli olan faaliyetler, olduka nemlidir. EMKGnin Adm 4teki tavsiyesi, ( Tablo 4-1) SER 100 = KORUMA SINIFI 1 NLEMLER = KORUMA KILAVUZU 1XX, yukarda bahsi geen dk risk kastedilmemitir. Geri dk riskli gerek faaliyetlerden farkl olarak 200 Serisinin teknik nlemlerinden vazgeilebilir, ancak Koruma Snf 2nin temel nlemlerine, Koruma Snf 3n ilave nlemlerine ve Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin organizasyonel nlemlerine uyulmaldr. Ltfen tehlikeli maddeyi uygun bir koruma snfna atayn. 544
ADIM 1:
Tehlike grubu, Solunum 1-1 Karmlar ve iyeri snr deeri OLMAYAN maddeler Ltfen Gvenlik Bilgi Formu Blm 15de ya da varil iaretlemesi zerinde, turuncu renkli tehlike sembollerinin yannda veya altnda bulabileceiniz R ibarelerinin numaralarn not edin (rn. R20).
Kullanlmakta olan, TRGS 900 uyarnca iyeri snr deeri olmayan kimyasal maddenin ya da karmn R ibarelerinden Solunum tehlike grubu belirlenir. Bu grup, kabaca A E tehlike gruplarndaki bir tehlikeli maddenin zararllk derecesiyle ilikilendirilebilir. Baz durumlarda, rn. tketici rnlerindeki iaretleme, yalnzca R ibarelerinin metinlerini iererir. Ek 3te ilgili numaralaryla birlikte btn R ibarelerini (yangn ve patlama riski ya da evreye zararllk riski olanlar da dahil) bulabilirsiniz. TEHLKE GRUBUNUN ATANMASI SIRASINDA LTFEN AAIDAK UYARILARI GZ NNDE BULUNDURUNUZ: 1. Eer bir tehlikeli madde CMR Maddesi(5) olarak (TRGS 905), kanser yapan faaliyetler dizininde ya da TMY 3. Madde,2. Fkra, 3. Bendi uyarnca (TRGS 906) yntemde veya solunum yolu duyarlatrcs olarak (TRGS 907) deerlendirilecek olursa, bu husus tehlike grubunun atanmas srasnda dikkate alnmaldr. ( Tab. 1a). Bu bilgileri gvenlik bilgi formunda Blm 2 ya da Blm 15 altnda bulabilirsiniz. 2. Eer gvenlik bilgi formunda salkla ilgili herhangi bir R ibaresi belirtilmemise, tehike grubu Ay ( Tab. 1a uyarnca) sein.
(5) CMR Maddeleri, TEHLKEL MADDELER YNETMEL uyarnca, kanser yapan, kaltmsal deiiklie yol aan ya da reme iin toksik Kat. 1 ve Kat. 2 olarak snflandrlm ve iaretlenmi olan ya da 21. Madde, 4. Fkra uyarnca Federal alma ve Sosyal ler Bakanlnn bir tebliinde kanser yapan, kaltmsal deiiklie yol aan ya da dourganl tehdit eden Kat. 1 ve Kat. 2 olarak tanmlanm tehlikeli maddelerdir.
545

3. Eer saf madde kullanldnda gvenlik bilgi formunda (Blm 11, Toksikoloji) btn temel toksikolojik kontroller ya da deerlendirmeler yoksa ve reticiden talep edilmesine ramen bu veri boluklar doldurulamyorsa, o zaman teknik dzenlemedeki (TRGS 400) talimatlar nedeniyle en azndan tehlike grubu Bye bir atama yapmanz gerekir. Kaltmsal deiiklie yol aan potansiyel kontrolnn eksik olmas durumunda, tehlike grubu Cyi semeniz gerekir. Btn toksikolojik kontrollerin mevcut olup olmadna dair bir kontrol daha nce gvenlik bilgi formunun uygunluk kontrol srasnda yapm olursunuz. TEHLKE GRUPLARININ AAIDAK ATAMASI GEERLDR: Tab. 1a
Tehlike grubu A B C D E atanm R ibareleri Salkla ilgili olmayan R ibaresi, R36, R37, R65, R67 R20, R22, R41, R68/20, R68/22, R23, R25, R29, R31, R34, R35, R40, R42, R62, R63, R68, R39/23, R39/25, R48/20, R48/22, TRGS 907 R26, R28, R32, R61 R39/26, R39/28, R48/23, R48/25 R45, R46, R49, R60, TRGS 905, TRGS 906
Tablo yardmyla R ibarelerini ilgili tehlike grubuna kategorize edin. Pek ok durumda, anlalrl olumsuz etkilememek iin tabloda hepsi listelenmemi olan R ibareleri kombinasyonlar olarak bildirilmilerdir. Bunlarda, kombinasyon ierisindeki btn R ibarelerine ilikin tehlike gruplarn tek tek sein, rn. R20/21/22de tehlike grubu B. 48/ ve 39/ R ibareleri, daima dier R ibareleri ile kombinasyonlu olarak ortaya karlar ve bu nedenle tabloda listelenmilerdir. Bu durum, kombinasyonlu durumda tek bana olduundan farkl bir anlama sahip olan R ibaresi 68 iin de geerlidir. Btn R ibarelerini ve kombinasyonlarn, ilgili metinleri ve ilgili tehlike gruplarn Ek 3deki listede bulabilirsiniz. Her karm veya her tehlikeli madde iin en yksek en yksek tehlike grubunu (Adan Eye kadar) not edin. 546
1-2 yeri snr deeri OLAN maddeler Ltfen TRGS 900 uyarnca yeri snr deerini (SD) not edin, Gvenlik Bilgi Formu, Blm 8.
Eer TRGS 900 uyarnca bir SD mevcutsa, bu -R ibarelerinden bamsz olarak- Solunum tehlike grubunun belirlenmesine ynelik giri seviyesi bykldr (Adan Eye kadar). Bir maddenin iyeri snr deeri, kat maddeler (tozlar) ya da svlar iin ilgili hava konsantrasyon aralnda(6) dzenlenir. Bir hava konsantrasyon aral, en azndan koruyucu nlemlerle ulalmas gereken aral tanmlar, bkz. Tab. 1bdeki toplu bak. TEHLKE GRUBUNUN ATANMASI SIRASINDA LTFEN AAIDAK UYARILARI DKKATE ALIN: Hidrokarbon karmlar iin tehlike gruplarnn atanmas, TRGS 900 uyarnca karmn iyeri snr deeri zerinden gerekleir. Hidrokarbon karmlar iin iyeri snr deerleri, 4 gruba ayrlmtr. Karm birden ok fraksiyondan oluuyorsa ya da karm maddeye zg iyeri snr deerlerine sahip bileenler ieriyorsa, bu durum TRGS 900n 2.9. Blm uyarnca dikkate alnmaldr. Hidrokarbon karmna ilikin SD ya da fraksiyon ierii, gvenlik bilgi formunda belirtilmitir. Tab. 1b
(6) Her hava konsantrasyon aral (her biri onluk kuvvetler zerinden olan bant) bir tehlike grubuna denktir.
547

Yardmc olarak Ek 4de SD Malzeme Listesi kullanmnza sunulmutur. Bu listede: iyeri snr deerli btn tehlikeli maddeler (TRGS 900), maddenin oda scaklndaki agrega durumu, gerekli Solunum (A E) ve Cilt temas (HA HE) tehlike grubunun atanmas, zel uyarlar ve gerekeleri belirtilmitir. rnekler: ekil 1-1
yeri snr deerli madde iin Solunum tehlike grubunu not edin. Tehlikeli Maddeler Basit nlemler Konsepti - Srm 2.1, Bask: 07.11.2008
548
ADIM 2:
Solunum miktar grubu ve alma sresi Bir iyeri inceleme gezisi erevesinde, alma srasnda mutat olarak kullanlan tehlikeli maddenin miktarn ve alma sresini tespit edin. Aadaki tablo yardmyla miktar grubunu tespit edin. Tab. 2a
Miktar grubu dk orta yksek Kat maddeler g - alan kg - alan t - alan Svlar ml alan l alan m - alan
Karmn ya da kimyasal maddenin miktar grubunu, her zaman iyerinde mevcut olan miktarn tamamnn belirlemediine dikkat edin. Buna gre rn. bir tankta bulunan bir svdan 30 lt doldurulmas, orta miktar grubuna atanmaldr. Ancak tereddt edilmesi halinde, bir st miktar grubunu kullanmanz gerekir. BUYUK YZEYL UYGULAMALARA LKN UYARILAR Sv haldeki tehlikeli maddelerin alansal kullanm (rn. boyama, temizlik ileri) srasnda, kullanlan miktar, alma bana deil, ign bana esas alnmaldr, rn. dk miktar grubunda kullanlan miktar 1 Litre/ignn amamaldr. Ltfen miktar grubunu ve alma sresini not edin.
549
ADIM 3:
Aa kma grubu, Solunum Aa kma grubunu belirlemek iin aadaki bilgilere gereksinim duyarsanz: 1. Tehlikeli maddenin kaynama noktas ya da aral (svlarda, gvenlik bilgi formunda Blm 9a baknz) 2. Tehlikeli maddenin tozlama davran (kat maddelerde, iletme inceleme gezisi yardmyla ynlendirici deerlendirme) Oda scaklnda (20 C) kullanlan sv tehlikeli maddelerde, aa kma grubu kaynama noktasndan (K.Nok.) ya da tehlikeli maddenin buhar basncndan ortaya kar. Eer bir aralk belirtilmise, bu durumda en dk deeri sein ve Tab. 3adaki ilgili aa kma grubunu okuyun. Svlar iin aa kma grubunun atanmas Tab. 3a
Aa kma grubu dk orta yksek Svlar Oda scakl (T ~ 20 C) Kaynama noktas > 150 C 50 C K.N. 150 C Kay. Noktas < 50 C herhangi bir uygulama scakl AT (C) K. Nok 5 x AT + 50 Dier durumlar K. Nok. 2 x AT + 10 Buhar basnc (ATdeki kPa) < 0,5 0,5 - 25 > 25 kPa
Eer kimyasal madde ya da karmla yaplan alma, baka bir uygulama scaklnda gerekleirse, aa kma grubu, diyagram ( bkz. ekil 3-1) yardmyla ya da tabloda ( bkz. Tab. 3a) bahsi geen bantlarla tespit edilir. Eer znen bileenler (rn. tuzlar) dk bir uuculuk gsterirlerse ve pskrtlmezlerse, sulu zeltiler, dk aa kma grubuna atanrlar. 550
ekil 3-1
Ltfen uygulama scakln not edin. Kat tehlikeli maddelerde (rn. tozlar) tozlama davrann Tablodaki rnek bilgiler ( bkz. Tab. 3b) yardmyla karlatrabilirsiniz(7) ve dorudan aa kma grubunu okuyabilirsiniz. Kat maddeler iin aa kma grubunun atanmas (Tozlar) Tab. 3b
Tozlama davranna ynelik bilgiler Tehlikeli madde tane, balmumu ya da granl olarak mevcutsa ya da alma srasnda yalnzca ok az toz ortaya kyorsa, bu durumda tozlama davran dk demektir.
Tehlikeli madde iri tozlu haldeyse ya da alma srasnda ksa bir sre sonra tekrar ken toz oluuyorsa ve etraftaki yzeylerde toz bulunuyorsa, bu durumda tozlama davran ortadr, rn. deterjan tozu, eker.
Aa kma grubu dk
orta
Eer tehlikeli madde ince tozluysa ya da alma srasnda birka dakika havada kalabilen toz bulutlar oluuyorsa, bu durumda tozlama davran yksektir, rn. un, toner.
yksek
(7) Baz uucu kat maddelerde (rn. Naftalin) svlarda olduu gibi - buharlar nedeniyle iyerinin nemli lde yklenmesi meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda, maddenin buhar basncnn daha yksek bir aa kma grubuna yol ap amad kontrol edilmelidir.
551
ADIM 4:
Solunum nedeniyle ortaya kan tehlikelerde nlem gereksiniminin tespit edilmesi 4-1 nlem gereksinimi Solunum Bunun iin 1-3. Admlarda sizin tarafnzdan toplanan verilere gereksinim duyarsnz. Adm 1: Tehlike grubu, Solunum Adm 2: Miktar grubu ve alma sresi Adm 3: Aa kma grubu
Bu parametrelerler, aada yer alan KARAR TABLOSU ( ekil 4-1) yardmyla, alma ynteminin tasarlanmas iin gerekli olan nlem gereksinimini tahmin edebilirsiniz. Uzmanlarn grleri dorultusunda, nlem gereksinimi deerlendirilen alma iin koruma klavuzlarnn hangi serisinin gerekletirileceini tanmlamaktadr. Koruma klavuzlarnn tam metinleri www.einfaches-massnahmenkonzept-gefahrstoffe.de internet adresinde bulunabilir, koruma klavuzlarnn toplu bir listesini Ek 5de bulabilirsiniz. EMKG AAIDA BELRTLEN NLEMLER BELGELEMEKTEDR: Seri 100 Koruma Snf 1 nlemleri 1 = Koruma Klavuzlar 1xx Burada Koruma Snf 1 nlemlerinin tutarl bir ekilde uygulanmas yeterlidir. Balca teknik, organizasyonel ve kiisel nlemleri Koruma Klavuzu 1xxde bulabilirsiniz. orta ya da yksek aa kma grubuna ait bir kat tehlikeli madde varsa, ayn zamanda Tozlu alma yerleri Koruma Klavuzu 240n da dikkate alnmas gerekir. Seri 200 Koruma Snf 2 nlemleri = Koruma Klavuzlar 2xx Bu seri, tehlikeli maddelerin oluum yerlerindeki aa klarn (emisyon) snrlandran nlemleri tanmlamaktadr. Koruma Klavuzlar 2xx, rnein tartma, doldurma ve aktarma, boaltma, kartrma, kaplama ve lamine etme gibi tipik i aklarn tanmlarlar ve alnan nlemlerin uygulanmas ve kontrol edilmesi srasnda dokmantasyona yardmc bir kontrol listesi olarak kullanlabilirler. Tavsiyeler model karakterine sahiptirler ve yeterli bir etkinlik salayabilmek iin, zenli bir ekilde iyerindeki koullara uyarlanmaldrlar. Eer deerlendirilecek faaliyet iin hi bir koruma klavuzu yoksa ya da iyerinde uyarlama yaplmas dorudan mmkn deilse, kalifiye bir danmanlk hizmetinden yararlanmanz gerekmektedir. 552
Seri 300
Koruma Snf 3 nlemleri = Koruma Klavuzlar 3xx
Bu seri, almalarn kapal sistem olarak tasarlanmasna ilikin nlemleri ierir. Genel amal Kapal Sistem Klavuz 300n yan sra, rnein varillerin, IBC konteynrlarnn boaltlmas ve doldurulmas ve svlarn pompalanmas gibi dier zel koruma klavuzlarn da bulabilirsiniz. TRGS 500 uyarnca entegre emme sistemleri, sahip olduklar yksek etkinlik nedeniyle, kapal sistemlere tahsis edilmilerdir. Yine burada da karmak ereve koullarda kalifiye bir danmanlk hizmetinden yararlanmanz gerekmektedir. Bu faaliyet iin hibir koruma klavuzu mevcut deilse ya da kapal sistem gerekletirilebilir deilse, branla ilgili bir tehlikeli madde ya da rn deerlendirmesi veya kalifiye danmanlk hizmeti bu konuda bir yardm salayabilir. Danmanlk Eer ok yksek bir risk durumunda EMKG bir danmanlk hizmeti alnmasn tavsiye ediyorsa, pek ok durumda kaza sigortas kurumunun ve eyaletlerin teknik dzenlemelerine ya da dier bilgilerine bavurulabilir. Kanser yapc bir dizi tehlikeli madde iin (rn. Asbest, dioksin, ahap tozu, seramik lifleri, piroliz rnleri, Dizel motor emisyonlar) teknik kurallarda malzeme ve almayla ilgili risk deerlendirmeleri ve koruyucu nlemler vardr, brana ya da faaliyete zg yardmclar (rn. kaza sigorta kurumunun kurallar ve bilgileri) vardr,
kaza sigortas kurumunun brana zg tehlikeli madde ve rn deerlendirmeleri (rn. GISBAU naat Sektr Meslek Birliinin Tehlikeli Madde Bilgi Sistemi, GisChem Kimya Endstrisi Meslek Birliinin Tehlikeli Madde Bilgi Sistemi) vardr, Federal eyaletlerin ve kaza sigortas kurumlarnn malzeme bilgileri (rn. Eyaletler Tehlikeli Madde Veri Bankas (GDL), BGIA Malzeme Veri Bankas (GESTIS), Kuzey Ren Westfalya Eyaleti Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi (IGS) vardr. Eer teknik kurallar ya da ayrntl bilgiler mevcut deilse, daha derinlemesine bir risk deerlendirmesi gereklidir. Bu risk deerlendirmesi prensipte kapal bir sistemin ya da dier teknik nlemlerin planlanmasna ynelik olarak bir teknik elemann yapaca zel ekspertizi gerektirmektedir. Btn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlerin planlanmasna gvenlik uzman ya da iyeri hekiminin de elik etmesi gerekmektedir. 553

DOURGANLIA ZARAR VERME PHES BULUNAN MADDELERLE / KARIIMLARLA YAPILAN ALIMALARA YNELK UYARI R63 R ibaresi ile iaretlenmi olan tehlikeli maddelerde, ilave olarak Anneleri Koruma Ynetmeliinin dzenlemeleri dikkate alnmaldr. REME N TOKSK, KANSER YAPICI, MUTAJEN (KALITIMSAL DEKLE YOL AAN) MADDELERLE / KARIIMLARLA YAPILAN ALIMALAR N STHDAM SINIRLAMASI R61, R45, R49 ve R60 R ibareleri ile iaretlenmi olan ve/veya TRGS 905 ya da TRGS 906da CMR maddesi olarak deerlendirilen tehlikeli maddeler iin, Anneleri Koruma Ynetmeliinin istihdam snrlamalar geerlidir. Koruma snflar 2 ve 3n zerine kurulu olarak, burada EMKG uyarnca nlem gereksiniminin somutlatrlmasna ynelik karar tablosunu bulacaksnz. ekil 4-1
TEHLKE GRUBU MKTAR GRUBU DK Aa kma grubu DK SER 100 SER 100 SER 100 SER 100 SER 100 SER 100 SER 100 SER 200 SER 200 SER 200 SER 300 SER 300 SER 100 SER 100 SER 100 (Svlar) SER 200 (Kat maddeler) SER 100 SER 200 SER 200 (Svlar) SER 300 (Kat maddeler) SER 100 (Kat maddeler) SER 200 (Svlar) SER 300 SER 300 SER 200 (Kat maddeler) SER 300 (Svlar) DANIMANLIK DANIMA. DANIMA. ORTA YKSEK SER 100 SER 200 SER 200 SER 100 SER 200 SER 300 SER 200 SER 300 SER 300 SER 300 DANIMA. DANIMA.
ORTA YKSEK DK
ORTA YKSEK DK
ORTA YKSEK DK
D E
ORTA YKSEK
Seri 100 = Koruma Snf 1 nlemleri = Koruma Klavuzlar 1XX Seri 200 = Koruma Snf 2 nlemleri = Koruma Klavuzlar 2XX Seri 300 = Koruma Snf 3 nlemleri = Koruma Klavuzlar 3XX
554
15 dakikaya kadar bir alma sresinde gerekli olan nlem gereksinimi duruma gre daha dk olabilir (bkz. ekil 4-2). alma sresini daha nce Adm 2: Miktar grubu ve alma sresinde belirlemitiniz. ekil 4-2
Eer alma sresiyle birlikte deimise, ltfen formun Adm 4 altnda nlem gereksinimini not edin. Tehlikeli maddeyi daha dk aa kma grubuna sahip benzer bir tehlikeli maddeyle deitirirseniz (rn. toz yerine granl), prensip olarak daha dk bir nlem gereksinimi elde edersiniz. Bu yaklam ekli, genellikle ilave teknik nlemlerin alnmasndan daha ekonomiktir. Abb. 4-3
DER BLGLER Koruma klavuzlarnn toplu bir listesini Ek 5de bulabilirsiniz. Btn Koruma Klavuzlar tam metin olarak www.einfachesmassnahmenkonzept-gefahrstoffe.de adresinden indirililebilir Kaza sigortas kurumunun brana zg tehlikeli madde ve rn deerlendirmelerini (rn. GISBAU naat Sektr Meslek Birliinin Tehlikeli Madde Bilgi Sistemi ya da GisChem Kimyasal Yap Sektr Tehlikeli Madde Bilgi Sistemi) bulabilirsiniz 555

4-2 TMY uyarnca Koruma snf Koruma Snf 1 nlemleri (tehlikeli maddelerle yaplan almalar srasndaki risklerden korunmaya ilikin temel ilkeler) tehlikeli maddelerle yaplan btn almalarda asgari standartlar olarak daima uygulanmaldr. Kontrol ilemi, Seri 1xx Koruma Klavuzlar zerinden yaplabilir. Koruma klavuzlarnn toplu bir listesini Ek 5de bulabilirsiniz. Solunum nlemlerinin bundan sonraki tespitinde, ilave olarak Tehlikeli Maddeler Ynetmelii uyarnca koruma snflar nlemlerinin EMKGye gre tretilen nlem gereksinimi ierisinde bulunup bulunmadklar kontrol edilmelidir. Bunun iin aadaki verilere gereksinim duyarsnz: Adm 4, Bl. 4-1: nlem gereksinimi, Solunum Konsept yapta 0-2: Tehlikeli Maddeler Ynetmelii uyarnca Koruma Snf
Genellikle tespit edilen nlem gereksinimi, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliindeki tespit edilen koruma snf nlemlerine denk gelmektedir, rn.: KORUMA SINIFI 2 TEHLKEL MADDE N 2XX SERS KORUMA KILAVUZLARI KORUMA SINIFI 3 TEHLKEL MADDE N 3XX SERS KORUMA KILAVUZLARI Bu gibi durumlarda, deerlendirilen faaliyete ilikin koruma klavuzlarnda, Koruma Snf 1in her zaman gerekli olan temel ilkelerinin tesinde, gerekli btn ilave nlemleri bulabilirsiniz. Buradan Adm 5 Tehlike Grubu Cilt ile ilerleyebilirsiniz. Tespit edilen nlem gereksinimi koruma snf ile talep edilenden daha dkse, bu durumda Tehlikeli Maddeler Ynetmelii tarafndan talep edilen nlemlere ramen, ilave olarak koruma snfn uygulamanz gerekmektedir, rnein: KORUMA SINIFI 2 TEHLKEL MADDE N 1XX SERS KORUMA KILAVUZLARI Koruma Snf 2 temel nlemleri, Seri 1xx Koruma Klavuzlarna ek olarak uygulanmaldr ( Bl. 4.3).
KORUMA SINIFI 2 TEHLKEL MADDE N 1XX SERS KORUMA KILAVUZLARI 556
Koruma Snf 2 temel nlemleri ( Bl. 4.3) ve Koruma Snf 3 tamamlayc nlemleri ( Bl. 4.4), Seri 1xx Koruma Klavuzlarna ek olarak uygulanmaldr.
KORUMA SINIFI 3 TEHLKEL MADDE N 2XX SERS KORUMA KILAVUZLARI Koruma Snf 3 tamamlayc nlemleri ( Bl. 4.4), Seri 1xx ve 2xx Koruma Klavuzlarna ek olarak uygulanmaldr.
EMKG ile tehlikeli maddeye ilikin koruma snfnn ngrdnden daha yksek nlem gereksinimine yol aan almalar iin, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin koruma snfna ynelik ilave nlemler almanz gerekmektedir, rn.: KORUMA SINIFI 2 TEHLKEL MADDE N 3XX SERS KORUMA KILAVUZLARI 300 serisinden koruma klavuzu veya 1-3 Koruma Snflarnn nlemleri uygulanmaldr. KORUMA SINIFI 2 VEYA 3 TEHLKEL MADDE N DANIMA Danma sonucu, daha derinlemesine bir risk deerlendirmesi ( Bl. 4.1) iin daima ara olmaldr. 4-3 Koruma Snf 2 nlemleri ALTERNATF ZMLER NCELEYN VE TERCH EDN e daima alternatif zmleri inceleyerek balayn. Daha dk riskli rnlerin ve yntemlerin kullanlmas sayesinde, teknik, organizasyonel ve kiilerle ilgili koruyucu nlemler iin yaplan gereksiz harcamalar nlenebilir. Alternatif zmler nedeniyle ortaya kan riskler, daha nce kullanlan tehlikeli madde veya yntemlerle karlatrlabilir. Muhtemel zmlerin nceden seilmesi iin uygulanabilir yardmc aralar unlardr KOLON MODEL ( TRGS 600) ya da eer EMKGnin malzemeye bal yangn ve patlama risklerini veya evre korumay dikkate almadn hesaba katacak olursanz, EMKG. Alternatif zmlerin teknik uygunluklarnn kontrol edilmesi iin, rn ya da bran bilgileri yardmc olabilir. 600l Serinin teknik kurallar, tehlikeli maddelerle yaplan eitli almalar iin tekniin geldii en son 557

noktaya gre alternatif olanaklar tanmlarlar. Ancak bunun tesinde, bilinen tehlikeli zelliklere sahip tehlikeli maddelerin, bilinmeyen tehlikelere sahip rnlerle deitirilmesi mantkl deildir. Buna gre, seenek olarak sunulan btn tehlikeli maddelerle gvenlik bilgi formunun bir uygunluk kontroln yapmanz gerekmektedir ( Bl. 0- 1). KSEL KORUYUCU DONANIMIN (KKD) KULLANILMASINA LKN AIKLAMA KKD kullanlmas, i salyla ilgili nleyici tedbirlerin alnmasndan muafiyet salamaz. Meslek birlii kuralna (BGR 190) Solunum koruyucu cihazlarn kullanlmas (Nisan 2004) riayet edilmelidir. Teknik ya da organizasyonel nlemlerin yerine, srekli bir nlem olarak sknt verici KKDn tanmasna msaade edilmemitir. YER HEKM N AIKLAMA alma koullarna bal olarak, bir alann grevini yerine getirmeye devam etmesi asndan salkla ilgili tereddtler varsa, iveren tarafndan derhal ilave nlemler alnmal ve risk deerlendirmesi tekrarlanmaldr. Dier temel nlemler ve organizasyonel nlemler, Koruma Snf 2den itibaren zorunludur, bkz. ekil 4-4 ekil 4-4
Yemek ve imek iin tehlikeli maddelerin olmad alanlar Tek bana alma ya da farkl firmalarn ortak almas srasnda gvenlik nlemleri letme arzalar, kazalar ve acil durumlarda tehlikelerden korunmaya ynelik nlemler LETME TALMATI anlalr bir biim ve dille, iyerinde ortaya kan tehlikeli maddeler, salk riskleri, koruyucu nlemler ve iletme arzalar srasnda davran hakknda alanlar bilgilendirmelidir szl olarak verilen eitimlerin de temelidir Tehlikeli madde ve yaplan ie bal ETM yeni ilere balamadan nce veya yllk kendisine eitim verilen alan tarafndan imza ile onaylama alanlara verilen isal toksikolojik rehberlikle tamamlanr
558

Eer i salyla ilgili nedenlerden dolay gerekecek olursa, rn. duyarllatrc tehlikeli maddelerde (R42, R43), grevli iyeri hekiminin katlmyla uygulanr SALIIYLA LGL TOKSKOLOJK REHBERLK mevcut alma koullaryla balantl olarak, salkla ilgili riskler ve koruyucu nlemler hakknda alanlara doktor tarafndan amaca dnk rehberlik verilmesi, kiisel koruyucu donanmlarn (KKD) kullanlmas iin de geerlidir SALIIYLA LGL NLEYC TEDBRLER Salk riskinin i sal asndan deerlendirilmesi Uygun koruyucu nlemlerin tavsiye edilmesi Tehlikeli Maddeler Ynetmelii, Ek V uyarnca ya da alanlarn istei dorultusunda i salyla ilgili nleyici tetkikler, (ancak sala zararl bir durum hari tutulmaldr) letmede salk korumann gelitirilmesi yerlerinin kontrol edilmesine ynelik tavsiyeler Belirli tehlikeli maddeler ve almalar iin ZEL YNERGELER Ek III No. 1 Yangn ve Patlama Tehlikeleri Ek III No. 2.3 Solunabilir ve alveollerden geebilen tozlara maruz kalnan almalar iin tamamlayc koruyucu nlemler Ek III No. 3 sathlarda ve gemi mekanlar ile konteynrlar dahil, blmeli yaplarda yaplan almalar
4-4 Koruma Snf 3 nlemleri TEKNOLOJK GELMELERE UYGUN ALTERNATF ZMLER Koruma Snf 3de, teknik adan mmkn olduu mddete daima daha az tehlikeli alternatif maddeler ve yntemler kullanlmaldr. Kontrol ilemi temel olarak Koruma Snf 2de tanmland gibi uygulanabilir, ancak bu srada retim yntemi, tesis teknii ve rn kalitesi de dikkate alnmaldr. Eer teknik olarak alternatif zmler mmkn deilse, retim ve tehlikeli maddenin kullanlmas kapal bir sistem ierisinde gereklemelidir. Kullanm, tasfiye almalar dahil btn almalar iin (rn. numune alma, depolama, tama, kullanm, aktarma v.b. gibi) ve kullanlan i aralar (rn. skca kapatlabilen kaplar gibi) asndan salanm olmaldr. Entegre emme sistemleri, TRGS 500 uyarnca sahip olduklar yksek etkinlik nedeniyle, kapal sistemlere tahsis edilirler. Burada, entegre bir emme sisteminde hibir tehlikeli maddenin alanlarn solunum alanna 559

ulamamas n kouldur. yeri snr deerlerine ve reticinin bakm onarmla ilgili taleplerine uyulmas zorunludur. Kapal bir sistemin teknik adan mmkn olup olmadnn kontrol iin, yaplan alma iin geerli olan 300 serisinden koruma klavuzuna bavurabilirsiniz. Bu kontrol olumsuz sonulanacak olursa, EMKG uyarnca tretilen nlem gereksinimine uygun olarak, 200 veya 100 serisinden koruma klavuzunu uygulayabilirsiniz. Bu tr bir yaklam eklinde, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin asgariye indirme kuralna uymanz gerekir. Alternatif madde incelemesi ve kapal bir sistemin neden mmkn olmad durumlarda bunun nedeni, risk deerlendirmesinde belgelendirilmelidir. KORUMA SINIFI 3TEN TBAREN DER NLEMLER yeri snr deerlerine uyulduunun kantlanmas (TRGS 900) Toksik ve ok toksik maddelerin kilit altnda depolanmas (TRGS 514) alma alanlar iin giri snrlamas (rn. izin belgesi sistemi) salyla ilgili nleyici tedbirler erevesinde, i sal asndan nleyici muayenelerin yaptrlmas veya tevik edilmenin gerekip gerekmedii kontrol edilmelidir.
560
ADIM 5:
Tehlike grubu, Cilt temas Adm 1de R ibarelerini not etmitiniz. Bunlar, cilt temas tehlike grubunun belirlenmesine ynelik balang temelidir Tab. 5adaki (HA HE). Tab. 5a
Tehlike grubu HA HB HC HD HE atanm R ibareleri R66 R38 R21*, R43, R48/21, R68/21, TRGS 907 R24*, R34, R40*, R39/24, R48/24, R62*, R63*, R68* R24 und R34, R27*, R35, R39/27, R45*, R46*, R60*, R61*, TRGS 905*, TRGS 906*
*NOT:Eer malzemenizin cilt tarafndan emilebilir OLMADIINI biliyorsanz, tehlike grubuna atama ilemi yaplmayabilir. Tayc etkiye sahip dier maddelerin cilt tarafndan emilmeyen maddeleri de cilt araclyla tayabileceklerini ltfen gz nnde bulundurun. Buna rnek olarak Dimetilslfoksit (DMSO), N,N-Dimetilformamid (DMF) ve glikol bileimleridir.
TEHLKE GRUBUNUN ATANMASI SIRASINDA LTFEN AAIDAK AIKLAMALARA UYUNUZ: 1. Eer bir tehlikeli madde CMR maddesi(8) (TRGS 905) ya da kanser yapc almalar veya yntemler dizininde (TRGS 906) ya da cildi duyarllatrc olarak (TRGS 907) deerlendirilecek olursa, o zaman bu durumun tehlike grubunun atanmas srasnda dikkate alnmas gerekir.
(8) CMR maddeleri, TEHLKEL MADDELER YNETMEL uyarnca, kanser yapan, kaltmsal deiiklie yol aan ya da reme iin toksik Kat. 1 veya Kat. 2 olarak snflandrlm ve iaretlenmi olan ya da 21. Madde, 4. Fkra uyarunca Federal alma ve Sosyal ler Bakanlnn bir tebliinde kanser yapan, kaltmsal deiiklie yol aan ya da dourganl tehdit eden Kat. 1 veya Kat. 2 olarak tanmlanm tehlikeli maddelerdir.
561

2. Eer temel toksikolojik kontroller ya da deerlendirmelerin tm mevcut deilse, o zaman cilt tahrii asndan eksik olan kontrolde en azndan HB tehlike grubuna bir atama yapmanz ve akut toksisite ya da cilt duyarllamas asndan eksik olan kontrolde, HC tehlike grubunu semeniz gerekmektedir. Btn toksikolojik kontrollerin mevcut olup olmad asndan bir kontrol daha nce gvenlik bilgi formunun uygunluk kontrol srasnda yapmtnz. 3. Tab. 5b
Bu R ibareleri snflandr- O zaman u R ibaresini dikkate aln: mada kapsanmlar m? R20, R22 R23, R25 R26, R28 R21 R24 R27 Tehlike grubu HC HD HE
Tehlikeli madde ya da karm iin en yksek tehlike grubunu Cilt temas (HA HE) not edin.
562
ADIM 6:
Cilt temasnda etki yzeyi ve etki sresi Eer bir alma srasnda tehlikeli maddelerle cilt temas olmas mmknse, o zaman etki yzeyini ve sresini belirleyin. Ancak teknik nedenlerden tr bir cilt temas temel olarak dlanmsa, ilave nlem gereksinimi olmadndan, bu bilgilerin tespit edilmesi zorunlu deildir. Etki yzeyinde, cildin kk ve byk yzeyli olarak slanmas arasnda ayrm yaplmaktadr. Etki yzeyinin tahmin edilmesi srasnda, hem tehlikeli maddenin dorudan cilt temas ile alnmas, hem de gazlar, buharlar ya da aerosoller araclyla - dolayl cilt temas - cildin slanmas dikkate alnmaldr. Cildin kirli i elbiseleri ve i aralar nedeniyle slanmas da ayn ekilde dikkate alnmaldr. TRGS 401 (Ek 2) uyarnca dolayl cilt temas nedeniyle yklenmeler rn. 2-Butoksietanol, 2- Metoksietanol, 2-Etoksietanol ve scak haldeki polisiklik aromatik hidrokarbonlarla (PAH) yaplan almalar srasnda da ortaya kabilir. Dorudan cilt temas olan almalar, rn. yer kaplamalarn deme ve yaptrma almalardr. Bu almalar srasnda hem eller, hem de dizler maruz kalabilir. Cilt temasnn etki sresi, kirlenmeyle birlikte balar ve etkin bir ekilde bertaraf edilmeyle sona erer. Mkerrer bir cilt temas varsa, bu durumda ilgili tehlikeli maddeyle cilt temaslarnn sreleri, gn boyunca eklenmelidir. Etki yzeyini ve sresini bir iletme inceleme temelinde tespit edebilirsiniz. Daha nce kullanlan koruyucu eldivenler ya da dier kiisel koruyucu donanmlar dikkate alnmamaldr. Tab. 6a
Cilt temas ! Kk yzeyli slanma (Pskrtc) Byk dzeyli slanma (rn. elin tamam) Etki yzeyi kk byk Hautkontakt 15 dak. alt / gn 15 dak. zeri / gn
Tab. 6b
Wirkdauer ksa uzun
Etki yzeyi ve etki sresi iin her iki parametreyi not edin.
563
ADIM 7:
Cilt temasnda ilave nlem gereksinimi Tehlikeli maddelerle temas olaslnn mmkn olduu almalar iin, nlem gereksiniminin tespit edilmesine ynelik giri parametrelerini 5 ve 6. Admlarda belirler ve forma kaydedersiniz. Adm 5: Tehlike grubu cilt temas Adm 6: Etki yzeyi ve etki sresi
Bu parametrelerle, aadaki KARAR TABLOSU yardmyla cilt temasn ( ekil 7-1) kestirebilirsiniz. Sonu, dk, geniletilmi ya da yksek bir nlem gereksinimi olabilir. nlemler, birbirlerinin zerine ina edilmektedirler ve solunum nlem gereksinimine ek olarak koruyucu nlemlerin tespit edilmesi srasnda dikkate alnmaldrlar. EK OLARAK AAIDAK NLEMLERE ARET EDLMEKTEDR: DK NLEM GEREKSNM Eer dk bir nlem gereksinimi varsa, ek olarak alnacak nlemler TRGS 401 Cilt temasyla oluan risk Tespiti, Deerlendirilmesi, nlemler uygulamalarna gre ynlendirilirler. lave nlemlerin gerekletirilmesini Koruma Klavuzu 120 Organizasyon ve Hijyen nlemleri Cilt yardmyla kontrol edebilir ve belgelendirebilirsiniz. GENLETLM NLEM GEREKSNM Geniletilmi bir nlem gereksiniminde risk, teknik zmler yardmyla ya da uygun aralarn, enstrmanlarn, i dzeneklerinin veya tekniklerinin kullanlmas yoluyla nlenmeli ya da gzle grlr derecede azaltlmaldr. TRGS 401, Ek 6da cilt temasnn azaltlmasna veya nlenmesine ynelik rnek teknik ve organizasyonel zmler verilmitir, rn. Tama ve depolama ileri, Numune alma ve temizlik ileri, naat sektrnde, metal ilemedeki almalar, 564
Boya ve cila ileri, Doldurma, aktarma ve kartrma ileri. Kapal sistemlerde bir tehlikeli maddenin kullanlmas srasnda, cilt temas hemen hemen imkansz hale getirilebilir. Prensip olarak yalnzca temizlik ve bakm onarm almalar srasnda baka koruyucu nlemler alnmaldr. Eer teknik ve organizasyonel koruyucu nlemler yeterli olmuyorsa, alanlar uygun kiisel koruyucu donanm (Kimyasal koruyucu eldivenler, -koruyucu- nlkler, koruyucu giysiler, koruyucu ayakkablar, izmeler) kullanmaldr. Burada, kiisel koruyucu donanm kullanlmasna ramen, bir cilt temasnn btnyle nlenemiyecei hususu dikkate alnmaldr. Bir cilt temas, rnein u ekilde meydana gelebilir, eer kontamine olmu koruyucu eldivenler giyildii srada, yze veya vcut organlarna istenmeyen ekilde temas edilirse ya da silinecek olursa, kontamine olmu koruyucu eldivenler, karlmadan nce temizlenmeyecek olursa. HINWEIS ZUR AUSWAHL VON SCHUTZHANDSCHUHEN Gvenlik bilgi formunun 8. Blmnde, malzeme, bozulma zaman ve koruyucu eldivenleri maksimum tama sresi hakknda daha ayrntl bilgileri bulabilirsiniz. Bu bilgiler, gvenlik bilgi formunda mevcut deilse, bilgileri retici bilgilerinden alabilir ya da dorudan koruyucu eldivenlerin reticisinden sorabilirsiniz. Terin toplanabilmesi iin, pamuk ilikli eldivenler kullanlmas tavsiye edilir. stisnai durumlarda, koruyucu eldivenlerin giyilmesi, kk yzeyli, ksa sreli bir cilt temasndan daha fazla yklenmeye yol aabilir. Bu durumda karar vermesi iin iyeri hekimine bavurulmaldr ve vazgeme nedeni risk deerlendirmesinde gerekelendirilmelidir. Koruyucu eldivenlerin seilmesi ve kullanlmasna ynelik olarak Koruma Klavuzu 250 Geniletilmi nlem Gereksinimi, Cilt kullanmnza sunulmutur. 565

YKSEK NLEM GEREKSNM
Yksek nlem gereksinimi sonucu ortaya ktnda, tehlikeli maddenin ikamesi en iyi zmdr; cilt temasnn bir kapal sistem yardmyla tamamen olanaksz hale getirilip getirilemeyecei zellikle kontrol edilmelidir. Bu salanacak olursa, baka nlemler alnmasna gerek yoktur. Teknik adan kapal bir sistem mmkn deilse, bu durumda iyeri hekimiyle sk ibirlii ierisinde koruyucu nlemler seilmelidir. alanlar, iyeri hekiminin yardmyla ciltteki deiikliklerin farkna varacak ve bir cilt hastalnn muhtemel belirtilerini erken zamanda tehis edecek duruma getirilmelidirler. Daha nceden mevcut olan salkla ilgili olumsuz etkiler nedeniyle tehlikeli maddenin yol at risk glenecek olursa, iyeri hekimi tarafndan verilen kiisel bir danmanlkta bu konuya dikkat ekilmelidir. NEML YER Aadaki durumlarda nemli bir iyeri sz konusudur, eer alanlar 2 saatten daha uzun bir sre nemli bir ortamda alyorlarsa, sv geirmez koruyucu eldivenler 2 saatten daha uzun sre giyiliyorsa, yaplan almalar ellerin sk sk ve youn bir ekilde temizlenmesini veya dezenfeksiyonunu gerektiriyorsa. Koruma Klavuzu 250 Geniletilmi nlem Gereksinimi, Cilt nzlemleri uygulanmaldr. Nemli iyerleri iin ilave nlemler, Koruma Klavuzu 250de gsterilmitir.
566
CLT TEMASINDA NLEM GEREKSNM N KARAR TABLOSU ekil 7-1

TEHLKE GRUBU ETK YZEY KK ETK SRES KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN KISA UZUN NLEM GEREKSNM DK DK DK GEN DK GEN GEN GEN DK GEN GEN YKSEK GEN GEN GEN YKSEK* YKSEK** YKSEK YKSEK YKSEK
HA
KK BYK BYK KK
HB
KK BYK BYK KK
HC
KK BYK BYK KK
HD
KK BYK BYK KK
HE
KK BYK BYK
* Eer, R62 Muhtemelen reme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir ya da R63 Muhtemelen anne bedenindeki ocua zarar verebilir R ibareleri araclyla HD tehlike grubu atanacak olursa, o zaman byk bir etki yzeyi ve uzun bir etki sresi iin TRGS 401 uyarnca geniletilmi bir nlem gereksinimi yeterlidir. ** R35 Ar dereceli dalanmalara yol aar R ibaresi araclyla HE tehlike grubu atanacak olursa, o zaman kk bir etki yzeyi ve ksa bir etki sresi iinTRGS 401 uyarnca geniletilmi bir nlem gereksinimi yeterlidir.
Cilt temas alma ynteminin tasarlanmas altnda, tretilen ek nlem gereksinimini not edin. En azndan ylda bir kez szl olarak yaplmas gereken eitim erevesinde, herkesin tehlikeli maddelerden kaynaklanan riskler hakknda da 567

aydnlatlmas gerekmektedir. Dermatitlerin ve kiisel koruyucu donanmlarn kullanlmas hakkndaki bilgilendirme de buna dhildir. Bir el koruma plan, bu nlemlerin gerekletirilmesini destekleyecektir. alanlarn eitilmesi ile dermatitlerin ve kiisel koruyucu donanmn seilmesine iyeri hekimi de dhil edilmelidir. Cildin zarar grdne dair ilk uyar, kuru bir cilttir; burada cilt koruyucu nleyici bir etki gsterir. SALIIYLA LGL NLEYC MUAYENELER Cilt temas ve cilt tarafndan emilebilen madde zellikleri nedeniyle, Tehlikeli Maddeler Ynetmelii, Ek V uyarnca i salyla ilgili nleyici muayenelerin, zel nleyici muayenelerin zendirilmesinin ya da teklif edilmesinin gerektii bir dizi tehlikeli madde veya alma vardr. Bunlar ekil 7-2de gsterilmitir. ekil 7-2 TMY, Ek V, No. 2.1 uyarnca i salyla ilgili nleyici muayeneler
568
ADIM 8:
Koruyucu nlemlerin etkinliinin kontrol edilmesi yeri snr deerine uyulmasnn ve teknik koruyucu nlemlerin ve dzeneklerin etkinliinin kontrol edilmesi, tespit edilen koruyucu nlemlerin kalite gvencesine ynelik olarak, Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin merkezi talepleridir. ekil 8-1
569

8-1 Temel ilkelere uyulmas TEMELE LKELERN ETKNLNN KONTROL EDLMES Koruma Snf 1in srekli kullanlan nlemlerinin kontrol edilmesi, Koruma Klavuzlar Seri 1xx ( bkz. Ek 5) yardmyla gerekletirilebilir. Eer teknik koruyucu dzenekler, rn. havalandrma sistemleri (HS) mevcutsa ya da gerekliyse, o zaman bunlarn fonksiyonlar ve etkinlikleri de dzenli olarak kontrol edilmelidir. reticinin ynergelerine gre havalandrma tekniiyle ilgili kontrol byklklerinin (rn. toplanan hava hz, hava deiim oranlar) ya da rnein apraz akmlar gibi teknik adan fark edilebilir bozucu etkilerin kontrol edilmesi buna dahildir. Kontrol ilemi dzenli olarak, ancak en azndan 3 yllk aralklarla yaplmaldr; tozlarn ayrlmas, toplanmas ve keltilmesine ynelik dzeneklerde asgari yllk olarak yaplmaldr. Bunlarn dnda, dzenli olarak, mmkn olduunca gnlk gz ve fonksiyon kontrolleri tespit edilmelidir, rn. altrdktan sonra bir emme sisteminin fonksiyonunun kontrol edilmesi. Kiisel koruyucu donanmlarda ve i aralarnda meydana gelen grlebilir veya iitilebilir deiikliklere ve ortaya kan eksikliklere de dikkat edilmelidir. reticinin teknik i aralarnn iletim klavuzundaki verilerine uyulmaldr. 8-2 yeri snr deerlerine riayet edilmesi SD OLAN MADDELERDE YER SINIR DEERLERNE UYULMASI yeri snr deerleri olan maddelerde, bu deerlere uyulduu, iyerinde yaplan lmler araclyla ya da lm tekniiyle ilgili olmayan tespit yntemleriyle kantlanmaldr. Bu konudaki ayrntl bilgileri TRGS 402 Tehlikeli Maddelerle Yaplan almalarn Tespiti ve Deerlendirilmesi: nhalatif Maruz Kalma bulabilirsiniz. LM TEKNYLE LGL OLMAYAN DEERLENDRME YNTEM OLARAK EMKG EMKG, lm tekniiyle ilgili olmayan tespit yntemi olarak kullanlabilir. Ancak, yeterli bir emniyet iin, tehlike grubunun (baknz SD Madde Listesi, Ek 4) bir kategori daha yksek seilmesi gereklidir (rn. GG B yerine GG C). Bu durum aadaki rnekte aklanacaktr. ( bkz. ekil 8-2): 570
Abb. 8-2
Eer bu rnekte Seri 200 nlemleri (teknik nlemler) iin karar alnacak olursa, Tehlikeli Maddeler Ynetmelii balamnda hibir iyeri lm gerekli deildir. Seilen teknik koruyucu nlemlerin uygulanmas belgelendirilmelidir ve dzenli olarak teknik etkinlikleri asndan kontrol edilmelidir. Teknik ve organizasyonel test ynergelerini Koruma Klavuzlarnda ( bkz. Ek 5) ya da brana veya ie zg dier yardmclarda bulabilirsiniz. YER LM Tehlike grubunun seilmesi nedeniyle iyeri snr deerlerine uyulduunu kantlamak iin iyeri lmleri gerekecek olursa, bu durumda gerekli zel uzmanlk bilgisine ve Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin 9. Maddesi uyarnca gerekli donanmlara uyulmaldr. Akredite edilmi bir lm merkezinin grevlendirilmesinde, sz konusu merkezlerde gerekli n koullarn mevcut olduundan yola klabilir. yeri lmlerinde dorudan kontrol edilecek tehlikeli maddenin hava konsantrasyonu tespit edilir. Fakat ayn zamanda yklenme asndan dorudan sonuca ulamaya olanak salayan lmler de mmkndr, rn. klavuz bileenler ya da emisyon kaynann yaknndaki lmler araclyla. TRGS 402, iyeri lmleri srasndaki temel yaklam tanmlamaktadr. 571

Dier bilgiler yeri lmleri iin tavsiye edilen analiz yntemi, BAuA yaz dizisi (Gzden geirilmi 19. bask, 2007) SD OLAN BLEENLER EREN KARIIMLARDA YER SINIR DEERLERNE UYULMASI EMKG ile karmlarla yaplan almalar iin nlemler belirlenecek olursa, bileenler listesine dikkat edilmelidir. Eer TRGS 900 uyarnca iyeri snr deeri (SD) olan maddeler ihtiva ediyorsa, bunlara uyulup uyulmad kontrol edilmelidir. Karm ierisindeki SD olan maddenin oran ne kadar yksekse, kontrol ilemi de o kadar nemli hale gelir. yeri snr deerlerine uyulmas, iyeri lmleri veya lm tekniiyle ilgili olmayan tespit yntemleriyle kantlanabilir. Eer karm iin snflandrmadan elde edilen tehlike grubu, tek tek bileenlerin SDden ortaya kan tm tehlike gruplarndan daha yksekse, SD olan maddelerdeki hareket tarzna benzer ekilde, karmlarda da lm tekniiyle ilgili olmayan tespit yntemi olarak EMKG kullanlabilir ( bkz. ekil 8-3deki rnek). yeri snr deeri olan bileenlerin listesi, Gvenlik Bilgi Formunda, Madde 8 Maruz kalmann snrlanmas ve kontrol / kiisel koruyucu donanm altnda belirtilmitir. Bu yaklam eklinde, yalnzca Almanyada geerli olan TRGS 900 uyarnca salk temelli iyeri snr deerleri dikkate alnmaldr. Dier tm durumlarda etkinlik kontrolndeki yaklam ekli, mnferit durumlarda tespit edilmelidir. yeri lmlerinin gerekli olup olmadna karar vermek iin, tehlikeli maddelerin hava konsantrasyonlarna ilikin hesaplama yntemleri yardmc olabilir. Dier bilgiler Eickmann, U.: alma alan analizinde hesaplama yntemi ve model oluturma, BIA Raporu 3-2001, Yaymlayan: HVBG yeri lmlerinin uygulanmas iin, nceki blmde tanmlanm olan koullar geerlidir (ayrca bkz. TRGS 402). 572
ekil 8-3
8-3 yeri snr deeri olmayan tehlikeli maddeler SD OLMAYAN MADDE VE KARIIMLARDA ETKNLK KONTROL SD olmayan madde ve karmlarda koruyucu nlemlerin etkinlii, lm tekniiyle ilgili olmayan tespit yntemi olarak EMKG ile kantlanabilir. Seilen koruyucu nlemlerin gerekletirilmesi belgelendirilmeli ve teknik etkinlikleri asndan dzenli olarak kontrol edilmelidir ( bkz. Bl. 8-1). Teknik ve organizasyonel test ynergelerini Koruma Klavuzlarnda ( bkz Ek 5) ya da brana veya ie zg dier yardmclarda bulabilirsiniz. 573

8-4 Cilt koruyucu nlemlerin etkinlik kontrol veren olarak, alnan koruyucu nlemlerin uygulanmasn ve kiisel koruyucu donanmlar ile dermatitlerin kullanlmasn kontrol etmekle ykmlsnz. Eer teknik koruyucu nlemler uygulanacak olursa, bunlar dzenli olarak ve alma ynteminde deiiklik olduunda kontrol edilmelidir. Bunlarn dnda, i aralarndaki kirlenme ve kontaminasyonlarn gecikmeksizin uzaklatrlmasna dikkat edilmelidir. Kullanlan kiisel koruyucu donanm, almaya balamadan nce fonksiyonellik asndan kontrol edilmelidir (rn. koruyucu eldivenlerin hasar gren yerleri veya i ksmndaki kirlenmeler). Dermatitlerde, son kullanma tarihinin geip gemedii dzenli olarak kontrol edilmelidir. Cilt koruyucu nlemlerin etkinlii byk lde alanlarn bireysel tutumuna bal olduundan, iyerinde cilt korumann srekli iyiletirilmesine ynelik i salyla ilgili nlemlerden edinilen bilgilerden yararlanlmaldr. Eitimler erevesinde iyeri hekimi tarafndan dzenli olarak i salyla ilgili toksikolojik rehberlik verilmesi, bir dier nemli noktadr.
574
Bilgi toplama ve dokmanstasyona ynelik form

ADIM 2
ALIMA CLT TEMASI
TG CLT ETK ETK YZEY SRES
ADIM 1
AIA IKMA
KORUYUCU NLEMLER
ADIM 3
TEHLKE GRUBU
ADIM 4
ADIM 5+6
ADIM 7
ADIM 8
TEHLKEL MADDE
TG SOLUNUM TUR
SURE SOLUNUM
TEHLKE SEMBOL
KORUMA SINIFI
MKTAR GRUBU
KATI/ SIVI KAYNAMA NOKTASI AIA SICAK- IKMA LIK GRUBU
TEHLKE GRUBUNUN SINIFLANDIRILMASI
KORUYUCU ETKNLK NLEMLER KONTROL
R BARELER
ISD
CLT
575
576
577

Ek 3 R bareleri ve Tehlike Gruplar R ibareleri artan srada dzenlenmitir, tehlike gruplarna atama (*B: Yangn ve patlama riski)
R baresi R barelerinin Metni Tehlike Grubu
Solunum Cilt
B*
R1 R2
Kuru halde patlama riski ok, srtnme, alev ya da dier tututurucu kaynaklar ile temasnda patlama riski ok, srtnme, alev ya da dier tututurucu kaynaklar ile temasnda zellikle patlama riski ok hassas patlayc metalik bileikler oluturur Istma patlamaya neden olabilir Hava ile temasta veya havasz ortamda patlaycdr Yangna neden olabilir Yanc maddelerle temasnda yangn riski Yanc maddelerle kartrldnda patlama riski Alevlenir Kolay alevlenir ok kolay alevlenir Su ile iddetli reaksiyon verir Su ile iddetli reaksiyona girerek ok kolay parlayc gazlar oluturur Su ile reaksiyona girerek ok kolay alevlenir gazlar oluturur Su ile reaksiyona girerek zehirli ve ok kolay alevlenir gazlar oluturur Oksitleyici maddelerle kartnda patlama riski Havada kendiliinden alevlenir
+ +
R3
R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 R11 R12 R14 R14/15 R15 R15/29 R16 R17
+ + + + + + + + + + + + + + +
578

Solunum Cilt
B*
R18
Kullanm srasnda patlayc/kolay alevlenir buhar-hava karmlarnn olumas mnkndr Patlayc peroksitler oluabilir Solunmas halinde sala zararldr Solunmas ve cilt ile temas halinde sala zararldr Solunmas, yutulmas ve cilt ile temas halinde sala zararldr Solunmas ve yutulmas halinde sala zararldr Cilt ile temas halinde sala zararldr Cilt ile temas ve yutulmas halinde sala zararldr Yutulmas halinde sala zararldr Solunmas halinde zehirlidir Solunmas ve cilt ile temas halinde zehirlidir Solunmas, yutulmas ve cilt ile temas halinde zehirlidir Solunmas ve yutulmas halinde zehirlidir Cilt ile temas halinde zehirlidir Cilt ile temas ve yutulmas halinde zehirlidir Yutulmas halinde zehirlidir Solunmas halinde ok zehirlidir Solunmas ve cilt ile temas halinde ok zehirlidir Solunmas, yutulmas ve cilt ile temas halinde ok zehirlidir Solunmas ve yutulmas halinde ok zehirlidir Cilt ile temas halinde ok zehirlidir Cilt ile temas ve yutulmas halinde ok zehirlidir D C C D D D D HE HE HE HE B B C C C C HD
(+ R 34: HE
R19 R20 R20/21 R20/21/22 R20/22 R21 R21/22 R22 R23 R23/24 R23/24/25 R23/25 R24 R24/25 R25 R26 R26/27 R26/27/28 R26/28 R27 R27/28
+ B B B B HC HC HC HC
HD HD
HD
579

Solunum Cilt
B*
R28 R29 R30 R31 R32 R33 R34 R35 R36 R36/37 R36/37/38 R36/38 R37 R37/38 R38 R39/23 R39/23/24
Yutulmas halinde ok zehirlidir Su ile temas halinde zehirli gazlar yayar Kullanm srasnda kolay alevlenebilir hale gelebilir Asitlerle temas halinde zehirli gazlar yayar Asitlerle temas halinde ok zehirli gazlar yayar Biriktirici etki tehlikesi Yanklara neden olur Ciddi yanklara neden olur Gzleri tahri eder Gzleri ve solunum organlarn tahri eder Gzleri, solunum organlarn ve cildi tahri eder Gzleri ve cildi tahri eder Solunum organlarn tahri eder Solunum organlarn ve cildi tahri eder Cildi tahri eder Zehirli: solunum yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski Zehirli: solunum ve cilt ile temas yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski
D C + C D
C C A A A A A A C C
HD
(+ R 24: HE)
HE
HB HB HB HB
HD
R39/23/24/25 Zehirli: solunum, cilt ile temas ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski R39/23/25 Zehirli: solunum ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski Zehirli: cilt ile temas halinde tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski Zehirli: cilt ile temas ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski
HD
R39/24 R39/24/25
HD C HD
580

Solunum Cilt
B*
R39/25 R39/26 R39/26/27
Zehirli: yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski ok zehirli: solunum yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski ok zehirli: solunum ve cilt ile temas yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski
C D D HE
R39/26/27/28 ok zehirli: solunum, cilt ile temas ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski R39/26/28 ok zehirli: solunum ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski ok zehirli: cilt ile temas halinde tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski ok zehirli: cilt ile temas ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski ok zehirli: yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan ok ciddi hasar riski Kanserojen etki phesi Gzde ciddi zarar riski Solunum yoluyla hassasiyet oluturabilir Solunum ve cilt temas yoluyla hassasiyet oluturabilir Cilt temas yoluyla hassasiyet oluturabilir Kapal ortamda stldnda patlama riski Kansere neden olabilir Kaltmsal hasarlara neden olabilir Sala zararl: Solunum yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Sala zararl: Solunum ve cilt ile temas yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski
HE
R39/27
HE
R39/27/28
HE
R39/28 R40 R41 R42 R42/43 R43 R44 R45 R46 R48/20 R48/20/21
D C B C C HC HC + E E C C HC HE HE HD
581

Solunum Cilt
B*
R48/20/21/22 Sala zararl: Solunum, cilt ile temas ve yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski R48/20/22 Sala zararl: Solunum ve yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Sala zararl: Cilt ile temas yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Sala zararl: Cilt ile temas ve yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Sala zararl: Yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Zehirli: Solunum yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Zehirli: Solunum ve cilt ile temas yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski
HC
R48/21 R48/21/22
HC c HC
R48/22 R48/23 R48/23/24
c D D HD
R48/23/24/25 Zehirli: Solunum, cilt ile temas ve yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski R48/23/25 R48/24 R48/24/25 Zehirli: Solunum ve yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Zehirli: Cilt ile temas yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Zehirli: Cilt ile temas ve yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Zehirli: Yutma yoluyla uzun sre maruziyette sala ciddi zarar riski Solunmas halinde kansere neden olabilir Su organizmalar iin ok zehirlidir Su organizmalar iin ok zehirlidir, su ortamlarnda uzun sreli zararl etkilere neden olabilir Su organizmalar iin zehirlidir
HD
D HD D HD
R48/25 R49 R50 R50/53
D E
R51
582

Solunum Cilt
B*
R51/53
Su organizmalar iin zehirlidir, su ortamlarnda uzun sreli zararl etkilere neden olabilir Su organizmalar iin zararldr Su organizmalar iin zararldr, su ortamlarnda uzun sreli zararl etkilere neden olabilir Su ortamlarnda uzun sreli zararl etkilere neden olabilir Flora (bitki rts) iin zehirlidir Fauna (hayvanlar) iin zehirlidir Toprak organizmalar iin zehirlidir Arlar iin zehirlidir evre zerinde uzun sreli zararl etkilere neden olabilir Ozon tabakas iin tehlikelidir Dourganl olumsuz etkileyebilir Anne karnndaki ocua zarar verebilir Muhtemelen dourganl olumsuz etkileyebilir Anne karnndaki ocua muhtemelen zarar verebilir Emzirilen bebeklere anne st yoluyla zarar verebilir Sala zararl: yutulmas halinde akcierde hasarlara yol aabilir Tekrarlanan maruziyette deride kurulua ve atlaklara neden olabilir Buharlar hissizlie ve ba dnmesine neden olabilir Tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski Sala zararl: Solunum yoluyla tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski Sala zararl: Solunum yoluyla ve cilt ile temas halinde tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski A C B B HC HD A HA E D C C HE HE HD HD
R52 R52/53
R53 R54 R55 R56 R57 R58 R59 R60 R61 R62 R63 R64 R65 R66 R67 R68 R68/20 R68/20/21
583

Solunum Cilt
B*
R68/20/21/22 Sala zararl: Solunum, cilt ile temas ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski R68/20/22 Sala zararl: Solunum ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski Sala zararl: Cilt ile temas halinde tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski Sala zararl: Cilt ile temas halinde ve yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski Sala zararl: Yutma yoluyla tedavisi mmkn olmayan muhtemel hasar riski
HC
R68/21
HC
R68/21/22
HC
R68/22
584
EK 4
TRGS 900 - yeri Snr Deerleri (SD)
Solunum ve cilt temas sonucunda ortaya kan yklenmeler iin, yeri Snr Deerlerine (SD) ek olarak, snflandrmalar ve iaretlemeler ile EMKG uyarnca tretilen tehlike gruplar (TG) belirtilmitir.
Madde zdelii R ibareleri (67/548/AET) Bask: 29. ATP

12-36/37-40 11-36-66-67 11-20/21/22-36 11-24/25-26-34-50 10-20/21/22-35-50 24/25-40-48/24/ 25-50/53 B D B B A B HA HC HD HE HD
Tanm
sv sv sv sv sv kat 3 10 0,25 E 10 30 0,09 0,2 20 34 500 1200 50 91
CAS No.
OSdaki yeri snr deeri (20C) agrega ml/m3 mg/m3 durumu (ppm)
TG TG TG Solunum Solunum Cilt SD snflandrma uyarnca uyarnca
Asetaldehid
75-07-0
Kanserojen etki phesi! cilt tarafndan emilmez Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi! Dikkat! cilt tarafndan emilir Maddeye zg SD sunulmas durumunda bu daima genel toz snr deerine tercih edilmelidir
Aseton
67-64-1
Asetonitril
75-05-8
585
sv sv sv 5 2 2 4,8 12 9,5 35 10-23/24/25-36/ 37/38-50
Akrilaldehid (Akrolein)
107-02-8
Akrilik asit
79-10-7
Aldrin (ISO)
309-00-2
Genel toz snr deeri (ayrca bkz. No. 2.4) Alveolar fraksiyon Solunabilir fraksiyon
Alil alkol
107-18-6
C C c
HD HE
Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Alilpropildislfit
2179-59-1
Asit formik (Karnca asidi)
64-18-6

20/21/22-34 A 12-36/37/38 36/38-52/53 34 48/22-63-51/53 23-34-50 23/24/25-40-41-4348/23/24/25-68-50 12-26-48/20-50/53 43-48/22-50/53 24-26/28-43-50/53 A B B c HD HC HE Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 A 43-50/53 A 4E HC TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 B C HD Cilt tarafndan emilmez Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi! Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir C HB C HB c HD Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Tanm
sv kat sv sv sv kat 14 7,7 0,016 2E 0,2 E 0,5 E 0,2 E 2 5,8 1 4,6 5 12 6E 2 5,1
CAS No.
2-Amino-etanol
141-43-5
2-Aminonaftalin-1slfon asidi
81-16-3
2-Aminopropan
75-31-0
2-Amino-2-metil propanol (AMP)
124-68-5
1-Aminopropan-2-ol (MIPA)
78-96-6
Amitrol (ISO)
61-82-5
Amonyak sv 2
7664-41-7 gaz halde 20
586
kat kat kat kat kat 1,5 E
Anilin
62-53-3
Arsin
7784-42-1 gaz halde 0,005
Atrazin (ISO)
1912-24-9
Azinfosmetil (ISO)
86-50-0
Baryum bileikleri, znr (Baryumoksit ve Baryumhidroksit dnda)
Pamuk tozu
Benzotiazol-2-tiyol
149-30-4

37-41-42/43 60-61 22-26-34-42/43-52/53 E HD C C HC
Tanm
kat sv sv 0,005 0,045 0,62 10 0,04 A
CAS No.
Benzol-1,2,4-trikarbonik asit-1,2-anhidrit (Duman)
552-30-7
Bis(2-etilhegzil)ptalat
117-81-7
Cilt tarafndan emilmez AT No. 411-280-2
2,5-(ve 2,6)Bis (izosiyanatometil)-bisiklo (2.2.1)heptan sv kat sv kat 1 1,5 6200 0,7 2400 200 26-35-50 12 14-26-35 14-26-35 0,5 B D B 50 0,0021 0,05 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 E 5E 37-41-43-62 A 5 28 60-61-10-19 C HE HC HC HE -
Bis(2-metoksietil)eter
111-96-6
Dikkat! cilt tarafndan emilir Cilt tarafndan emilmez Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Bisfenol A
80-05-7
Bis(tribtilkalay)oksit
56-35-9
587
sv 0,1 sv
Borik asit ve Sodyum borat 10043-35-3
Bortriflorid
7637-07-2 gaz halde 0,35
Bortriflorid-dihidrat
13319-75-0 gaz halde 0,35
Bromtriflormetan (R 13 B1)
75-63-8 gaz halde 1000
Brom
7726-95-6
Btan
106-97-8 gaz halde 1000
Btan-1,4-diol
110-63-4

10-22-37/38-41-67 11-36-66-67 D HD HC HC HC Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 D B B 11 22-37-41 B B A HD HB HC Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir 21-23/25-34-4348/22 20/21/22-36/38 36 20/21 10-36/37/38-43 A C B B B B A HA A HB Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Tanm
sv sv sv kat sv sv sv sv kat 2E 2 11 20 130 15 100 20 98 0,2 E 0,5 1,9 200 600 100 310
CAS No.
Btan-1-ol
71-36-3
Btanon
78-93-3
Btan-1-tiyol
109-79-5
Bt-2-in-1,4-diol
110-65-6
2-Btoksi-etanol
111-76-2
2-(2-Btoksietoksi)etanol
112-34-5
588
sv sv kat sv kat kat 6A 1E 20 64 0,08 0,5 50 180 11-38 0,2 1,1 10-23-34
2-Btoksietil-asetat
112-07-2
n-Btilakrilat
141-32-2
4-tert-Btilbenzoik asit
98-73-7
Btilklorformiat
592-34-7
(tert-Btil)metileter
1634-04-4
4-tert-Btilfenol
98-54-4
Btiraldehid
123-72-8
Kalsiyumsiyanamid
156-62-7
Kalsiyumslfat
7778-18-9

20/22-36/37/38 22-40-50 23-36/37/38-50 10-20-51/53 11 21/22-40-50/53 B 6-8-26-34-50 25-34-50 12-40-52/53 B 110 B B HD HD A HD A HB
Tanm
kat kat 1,5 47 95,5 0,5 E 4200 3600 0,28 4 5E 5E
CAS No.
-Kaprolaktam (Buhar ve toz)
105-60-2
Karbaril (ISO)
63-25-2
Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir
Klor sv sv kat 25 10
7782-50-5 gaz halde 0,5
Klorbenzol
108-90-7
1-Klorbtan
109-69-3
Klordan (ISO)
57-74-9
Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir
589
kat 1 sv sv 1 0,05 3,3 0,7 26/27/28 33-53
1-Klor-1,1-difloretan (R142b)
75-68-3 gaz halde 1000
Klordiflormetan (R 22)
75-45-6 gaz halde
Klordioksit
10049-04-4 gaz halde 0,1
Klorasetikasit
79-11-8
Kloretan
75-00-3 gaz halde 40
2-Klor-etanol
107-07-3
C E
HE -
Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Klorlu Bifenil (%54 Klor)
11097-69-1

33-53 12-40-48/20 D Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir HD D Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Tanm
sv 100 0,1 1,1
CAS No.
Klorlu Bifenil (%42 Klor)
53469-21-9
Klormetan
Klorprifos (ISO) 4300 2E 7100 100 1E 21-25-36/38-43 0,01 E 23-28-50/53 B 10-37-51/53-65 B A -
2921-88-2
kat
0,2
25-50/53
HD
Klortriflormetan (R 13) kat
75-72-9 gaz halde 1000
Krom ve inorganik Krom (II) ve (III)-bileikleri
7440-47-3
590
sv kat kat 0,58 20 sv sv kat 1E 20 80 200 700 11-38-65-67-50/53 10-20 22-37-41-43-52/53 A B B HB HC
Kryofloran (R114)
76-14-2 gaz halde 1000
Kumol
98-82-8
Siyanamid
420-04-2
alfa-Siyan-4-flor-3 -fenoksibenzil-3-(2,2diklorvinil)-2,2-
68359-37-5
dimetilsiklopropankarboksilat
(Cyfluthrin) Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Siklohegzan
110-82-7
Siklohegzanon
108-94-1
2,4-D (ISO) (tuzlar ve esterler dahil)
94-75-7

B
Tanm
kat 0,05 0,25
CAS No.
Dekaboran
17702-41-9
Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 HE HC HC HC HC HC Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Demeton sv sv kat sv sv sv kat sv 5000 410 8 800 11-22-36/37-52/53 12-20-40 11-20-52/53 10 59 20 120 36-40-50/53 10-26/27/28-40 3 20 22-51/53 10 61 22-36/37/38-50/53 B C A B A C A 200 5 29 10-20/21/22 C 5E 2-36-43 A 0,1 E 22-50/53 C 0,5 4,8 D
8065-48-3
viskoz
0,01 27/28-50
0,1
Demetonmetil
8022-00-2
Diazinon (ISO)
333-41-5
Dibenzoilperoksit
94-36-0
Di-n-btilamin
111-92-2
1,2-Diklorbenzol
95-50-1
591
sv sv sv 2 100
1,3-Diklorbenzol
541-73-1
1,4-Diklorbenzol
106-46-7
HE -
Kanserojen etki phesi cilt tarafndan emilmez Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Kanserojen etki phesi cilt tarafndan emilmez
2,2-Diklor-dietileter
111-44-4
Diklordiflormetan (R 12)
75-71-8 gaz halde 1000
1,1-Dikloretan
75-34-3
1,1-Dikloreten
75-35-4
1,2-Dikloretilen sim. (cis-[2058597, 156-59-2] ve trans-[2058602, 156-60-5])
540-59-0

40 C A Kanserojen etki phesi cilt tarafndan emilmez Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 HD HE HE C A 22-36/38-50 11-19-66-67 A A A HD HA HC HA TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir ve cilt hassaslatrc Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir
Tanm
43 260 30
CAS No.
Diklorflormetan (R 21) sv sv 5 75
Diklormetan
75-09-2
Diklormetilbenzol (zomer karm, halka ikameli) sv 5 30 C
29797-40-8
2,4-Diklortoluol
95-73-8
592
sv kat sv sv sv 0,05 20 E 850 3200 400 1200 12-19-22-66-67 5 24 10-20/21/22-34 5 15 11-20/21/22-35 C 0,25 E 25-27-40-48/ 25-50/53 B 0,11 1 24/25-26-43-50 D kat sv sv 1000 200 4
Diklorvos (ISO)
62-73-7
Dieldrin (ISO)
60-57-1
Dietilamin
109-89-7
2-Dietilaminoetanol
100-37-8
Dietileter
60-29-7
Dihidrojenselenid (Selenyum hidrojeni)
7783-07-5 gaz halde 0,015
1,3- Dihidroksibenzol (Resorcin)
108-46-3
Diizopropileter
108-20-3
Dimetoksimetan
109-87-5

61-20/21 12-20-37/38-41 23/24/25-40-51/53 11-38-51/53-65-67 11-38-51/53-65-67 12 61-20/21-36 B A HB HE A HB C HD B HE
Tanm
sv 3,7 25 720 720 1900 30 10 36
CAS No.
N,N-Dimetilasetamid
127-19-5
Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Dimetilamin sv sv sv 200 200 5
N,N-Dimetilanilin
121-69-7
2,2-Dimetilbutan
75-83-2
2,3-Dimetilbutan
79-29-8
Dimetileter sv 10
115-10-6 gaz halde 1000
Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Anne karnndaki ocua zarar verebilir
N,N-Dimetilformamid
68-12-2
593
sv 3000 270 73 0,2 310 7,1 11-19-36/37-40-66 24-26/28-50/53 11 12-51/53 1 3,6 sv sv sv sv kat 1 100 0,01 20 50
N,N-Dimetilizopropilamin
996-35-0
C B B E A A
HD HD -
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Dimetilpropan
463-82-1 gaz halde 1000
1,1 -Dimetilpropilasetat
625-16-1
1,4-Dioksan
123-91-1
Dioxathion (ISO)
78-34-2
1,3-Dioksolan
646-06-0
Difenileter (Buhar)
101-84-8

11-20/22-29-50 22-43-48/22-50/53 20/22-37-68-48/ 23-51/53-63 B HD HE C B A D C 60-61-10-20/21/22 HD HC HE Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir reme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir ve anne karnndaki ocua zarar verebilir Dikkat! cilt tarafndan emilir 24-28-50/53 B 10-35 10-20/22-34 22 11 11-20-50/53 B C C A HC Cilt tarafndan emilmez TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 B Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir
Tanm
kat 180 2E 0,05 A 20 0,1 E 20 10 5 21 26 960 1,3 19 10 500 0,5 5 25 150 155 1
CAS No.
Difosforpentaslfit
1314-80-3
Diazotoksit kat kat viskoz kat sv sv sv sv sv sv viskoz
10024-97-2 gaz halde 100
Dislfiram
97-77-8
Divanadyumpentaoksit
1314-62-1
Dodekan-1-ol (Uzun zincirli alkoller)
112-53-8
594
Endrin (ISO)
72-20-8
Enfluran
13838-16-9
Asetik asit (Sirke asidi)
64-19-7
Asetik asit anhidrit
108-24-7
Etandiol
107-21-1
Etanol
64-17-5
Etantiyol
75-08-1
2-Etoksi-etanol
110-80-5

60-61-20/21/22 C HE
Tanm
sv 5 27
CAS No.
2-Etoksietil-asetat
111-15-9
Dikkat! cilt tarafndan emilir reme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir ve anne karnndaki ocua zarar verebilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir
2-(2-Etoksietoksi)etanol sv sv sv sv 9,4 440 5 1000 E 610 11-20 23/24/25-50 12-36/37 5 21 11-20/21/22-36/37 /38-43 C A C A A 400 1500 11-36-66-67 A 50 220 10-67 B 50 300 10-67 B HA HC HC HD -
111-90-0
sv
6 -
35
2-Etoksi-1-metiletilasetat 54839-24-6
1-Etoksipropan-2-ol
1569-02-4
Etilasetat
141-78-6
595
sv sv sv sv 100 160 1 100 sv sv 20 100 310 110 11-20/22-36/37
Etilakrilat
140-88-5
Etilamin
75-04-7 gaz halde 5
Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 A B HC Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Etilbenzol
100-41-4
Etil-klorasetat
105-39-5
2,2`-(Etilendioksi)dietanol (Trietilenglikol)
112-27-6
Etil-3-etoksipropionat
763-69-9
Etilformiat
109-94-4
2-Etilhegzan-1-ol
104-76-7

37/38-43 27/28-50/53 21/22-23-68-48/ 25-50/53 7-26-36 B E HD B HE B HC Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir HC E C 24/25-33-40-50/53 11-38-50/53-65-67 10-20/22 10-20-36 B A B B 47 HE HD HB Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi
Tanm
sv kat sv 1,6 1E 0,017 0,2 E 0,5 E 10 82
CAS No.
2-Etilhegzilakrilat
103-11-7
O-Etil-O-4nitrofenilfeniltiofosfonat
2104-64-5
Fenthion (ISO)
55-38-9
Flor kat
7782-41-4 gaz halde 1
Florit 16984-48-8 (Flor olarak hesaplanm) 0,83 26/27/28-35 -
596
sv sv sv kat sv sv sv 10 50 238 500 2100 0,5 E 5 41 0,05 0,32 2-26/27/28-33 10 41 20/21/22 B
Hidrojenflorid
7664-39-3 gaz halde 1
Furfurilalkol
98-00-0
Glikoldinitrat
628-96-6
Halothan
151-67-7
Heptaklor (ISO)
76-44-8
Heptan (btn izomerler)
Heptan-2-on
110-43-0
Heptan-3-on
106-35-4

21-25-40-50/53 B HD
Tanm
kat 0,5 E
CAS No.
1,2,3,4,5,6-Hegzaklorsiklohegzan (-HCH [2062708, 319-84-6] ile -HCH [2062713, 319-85-7] teknik karm) sv kat kat sv sv sv sv sv sv 6,7 3 0,1 0,18 35-37 23-35 20 200 5 21 50 210 22 10-48/23-62-67 50 180 11-38-48/20-6265-67-51/53 B B C B D 0,005 0,035 23-36/37/38-42/43 E 20 200 A HC HB HD 1 9,8 A 0,02 0,2 22-24-26-34-50/53 E HD
Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi
Hegzaklorsiklopentadien
77-47-4
Hegzakloretan
67-72-1
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Hegzadekan-1-ol (Uzun zincirli alkoller)
36653-82-4
Hegzametilen-1, 6diizosiyanat
822-06-0
597
n-Hegzan
110-54-3
Cilt tarafndan emilmez
1-Hegzanol (Uzun zincirli alkoller)
111-27-3
Hegzan-2-on
591-78-6
Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir
2-Hegzildekan-1-ol (Uzun zincirli alkoller)
2425-77-6
Hidrojen azid
7782-79-8
Hidrojenbromid
10035-10-6 gaz halde
Hidrojenklorid
7647-01-0 gaz halde 2

21/22-38-41-48/20 36 12 11-36/37 23-36/37/38-42/4351/53 sv sv sv sv sv kat kat kat 4E 0,3 A 0,3 A 10 39 20 164 B B B B A 5 20/21-36 22 C 10 46 B HC TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 50 270 10-66 B HA TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 E HC D B D HC Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir
Tanm
Veri yok sv 2400 1,1 0,046 20 96 0,5 5
CAS No.
2-(2-(2-Hidroksietoksi)-etil)116230-20-7 -2-aza-bisiklo[2.2.1 ]heptan
4-Hidroksi-4-metilpentan-2-on
123-42-2
zobtan sv sv 0,005 0,2
75-28-5 gaz halde 1000
zobtilklorformiat
543-27-1
3-zosiyanatmetil-3,5,5-
4098-71-9
trimetilsiklohegzilizosiyanat
598
zopentilasetat
123-92-2
zopropenilasetat
108-22-5
2-zopropoksi-etanol
109-59-1
zotridecan-1-ol (Uzun zincirli alkoller)
27458-92-0
zovaleraldehid
590-86-3
Silis cam
60676-86-0
Kizelgur, yaklm ve silis duman
68855-54-9
Kizelgur, yaklmam
61790-53-2

B A HD 61-12-23-48/23 23/24/25-40-48 /23-59-52/53 D -
Tanm
kat kat 9100 35 3,2 1500 600 200 100 4E 0,3 A
CAS No.
Kuvars cam
7699-41-4
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi Dikkat! Cilt tehlike grubu, mstahzarn iaretlemesi vastasyla belirlenmelidir, GBF Blm 15 Dikkat! Maddeye zg iyeri snr deerleri, TRGS 900, Blm 2.9da belirtildii gibi dikkate alnmaldr. yeri snr deeri, GBFda, Blm 8 altnda verilir.
Silisik asitler, amorflar
7631-86-9
Karbondioksit
124-38-9 gaz halde 5000
Karbonmonoksit sv 0,5
630-08-0 gaz halde 30
Karbontetraklorid
56-23-5
599
kat sv kat 1 0,1 0,025E 15E 0,41 22-50/53 22-34-42/43
Hidrokarbon karmlar, zc olarak kullanm (zc hidrokarbonlar), katksz Fraksiyonlar (RCP Gruplar): C5-C8 Alifatlar C9-C15 Alifatlar C7-C8 Aromatlar C9-C15 Aromatlar
Lityumhidrit
7580-67-8
C C B
HD
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Malathion (ISO)
121-75-5
Maleik asit anhidrit
108-31-6

B HB HD HD Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Cilt tarafndan emilmez reme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir ve anne karnndaki ocua zarar verebilir. HE Dikkat! cilt tarafndan emilir reme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir ve anne karnndaki ocua zarar verebilir. B C HD HE Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir reme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir ve anne karnndaki ocua zarar verebilir. 60-61-20/21/22 B TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 36/37/38 10-37-51/53 11-23/24/25-39/ 23/24/25 12-23-50/53 A 60-61-22-34 C A B C TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
Tanm
kat sv sv sv 1 15 E 5 19 200 270 20 100 2 9,2 0,5 E
CAS No.
Mangan ve inorganik bileikleri
7439-96-5
Mekrilat
137-05-3
Mesitilen
108-67-8
Metanol
67-56-1
Metantiyol kat sv
74-93-1 gaz halde 0,5
Metoksiklor (DMDT)
72-43-5
600
sv 5 16 60-61-10-20/21/22 C sv sv 5 25 10 50 63 sv 50 310
Metoksi asetik asit
625-45-6
2-Metoksi-etanol
109-86-4
2-(2-Metoksietoksi)etanol
111-77-3
2-Metoksietil-asetat
110-49-6
(2-Metoksimetiletoksi)34590-94-8 propanol (zomerler karm)

10-36 10 61-10-37/38-41 61-10-37 11-36-66-67 11-20/21/22-36/ 37/38-43 12-20-37/38-41 23/24/25-33-50/53 10-21/22-34-48/20 12-51/53-65-66-67 D C A C C 10-66 270 4,5 0,2 0,78 10-66 10-23/25-37/38-41 11-21/22-26-34 A 270 A C 1 D C HC HD HD HA HA HA HB HD A HA C HE C HE A B -
Tanm
sv sv sv sv sv sv 13 2,2 20 3000 2 3 5 18 200 610 5 28 5 19 100 370 50 270
CAS No.
2-Metoksi-1-metiletilasetat
108-65-6
1-Metoksi-2-propanol
107-98-2
2-Metoksipropanol
1589-47-5
Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
2-Metoksipropilasetat
70657-70-4
Metilasetat
79-20-9
Metil akrilat
96-33-3
Metilamin sv sv sv sv sv sv sv sv sv 50 50 0,9 0,6 1000 5 0,5
Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir
601
N-Metilanilin
100-61-8
2-Metil-2azabisiklo[2.2.1]heptan
4524-95-2
Metil btan
78-78-4
2-Metilbut-3-en-2-ol
115-18-4
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15
2-Metilbut-3-in-2-ol
115-19-5
1-Metilbutilasetat
626-38-0
2-Metilbutilasetat
624-41-9
Metilklorasetat
96-34-4
Dikkat! cilt tarafndan emilir
Metil-klor formiat
79-22-1

11-38-51/53-65-67 B 20-36/37/38-42/43 12-20/22-36/37 10-36/37 10-20 12-24/25-26-37/ 38-41-42/43-63 11-37/38-43 11-38-51/53-65-67 11-38-51/53-65-67 10-37 11-20-36/37-66 26-36/37/38-40-42 /43-52/53 26-36/37/38-4042/43-52/53 10-37/38-41-67 11-20 A B B E E A A 62 A B HC HB HB HC HC HC HB Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi cilt tarafndan emilmez Kanserojen etki phesi, cilt tarafndan emilmez E HD B B B HC C HC Dikkat! cilt tarafndan emilir A HB
Tanm
sv sv kat sv sv sv sv sv sv sv sv sv sv sv sv kat 20 100 310 0,005 0,035 0,005 0,035 20 83 20 85 200 720 200 720 50 210 0,01 0,024 20 95 10 53 50 120 0,05 6 28 200 810
CAS No.
Metilsiklohegzan
108-87-2
Metiksiklohegzanol, teknik karm
25639-42-3
4,4-Metilendifenildiizosiyanat
101-68-8
Metilformiat
107-31-3
5-Metil-3-heptanon
5-Metilhegzan-2-on
110-12-3
Metil izosiyanat
624-83-9
602
Metilmetakrilat
80-62-6
2-Metilpentan
107-83-5
3-Metilpentan
96-14-0
4-Metil-pentan-2-ol
108-11-2
4-Metilpentan-2-on
108-10-1
4-Metil-mfenilendiizosiyanat
584-84-9
2-Metil-mfenilendiizosiyanat
91-08-7
2-Metilpropan-1-ol
78-83-1
2-Metilpropanol-2
75-65-0

36/38 27/28-50/53 10-20/21/22-34 21/22-36/38-50 22-51/53 20-36/37/38-4252/53 28-32-50/53 B C B HC HB B HC B HD E HE B HB
Tanm
sv sv sv kat kat kat kat 0,2 0,05 0,17 1E 1E 10 36 0,01 0,093 19 80
CAS No.
N-Metil-2-pirrolidon (Buhar)
872-50-4
Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir ve cilt hassaslatrcdr Dikkat! cilt tarafndan emilir
Mevinfos (ISO)
7786-34-7
Morfolin
110-91-8
Naled
300-76-5
1-Naftilamin
134-32-7
1,5-Naftilen diizosiyanat
3173-72-6
603
kat sv sv sv sv 25 92 4200 224 100 310 0,2 1 0,07 0,5 0,05 E 26/27/28-50 25-27-51/53 23/24/25-40-48/ 23/24-51/53-62 10-20/22 10-20/21/22 kat 20
Sodyum azid
26628-22-8
Dikkat! Asitlerle temas halinde ok zehirli gazlar yayar. C D D A B A HE HE HD HC Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Kanserojen etki phesi
Sodyumflorasetat
62-74-8
Nikotin
54-11-5
Nitrobenzol
98-95-3
Nitroetan
79-24-3
1-Nitropropan
108-03-2
Norfluran
811-97-2 gaz halde 1000
Oktadekan-1-ol (Uzun zincirli alkoller)
112-92-5

11-38-50/53-65-67 A HB
Tanm
sv 500 2400
CAS No.
Oktan (Trimetilpentan izomerleri dnda btn izomerler) sv sv kat kat sv kat kat sv sv sv sv sv sv 50 270 50 270 30 126 10-22 10-66 10-66 1000 3000 0,005 0,013 12-51/53-65-66-67 0,008 0,1 E 24-26/28-48/ 25-50/53 E E A B B B 0,1 E 24/25-26-36/37/ 38-48/25-50/53 C 67 E A HD HD HA HA HA 10 44 22 B 1E 21/22 B HC 2E 34 A HD 0,006 0,05 E 22-23/24-34-4350/53 E HD 20 106 B -
Oktan-1-ol (Uzun zincirli alkoller)
111-87-5
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir
2-Oktil-2H-izotiazol-3-on 26530-20-1
Ortofosfor asit
7664-38-2
Oksal asit
144-62-7
2,2-Oksidietanol
111-46-6
604
Oksidipropanol (Dipropilenglikol)
25639-42-3
Parakuat diklorid
1910-42-5
Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir
Paration (ISO)
56-38-2
Pentaboran
19624-22-7
Pentan
109-66-0
Pentan-2,4-dion (Asetilaseton)
123-54-6
Pentilasetat
628-63-7
3-Pentilasetat
620-11-1

23/24/25-3448/20/21/22-68 C HD
Tanm
(kat)
piyasada sv halde (Buharlar)
CAS No.
2 7,8
Fenol
108-95-2
2-Fenoksietanol kat sv kat sv 0,082 0,14 0,01 E 1E 2E 0,5 0,2 2,8 1,3 26-34 12-17-26-34-50 11-16-52/53 14-22-26-34-48/20 35 14-26/28-35-48/20 14-22-26-35-48/23 50 250 10-36/37-51/53 0,01 0,05 D B D B A D D 0,01 0,05 E HD HE HE HE 0,1 E 23/24/25-36-4350/53 C HD
122-99-6
sv
20
110
22-36
HC
Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! Fosforpentaklorit su ile iddetli reaksiyona girer
p-Fenilendiamin
106-50-3
Fenilizosiyanat
103-71-9
Fenilfosfin
638-21-1
605
kat kat kat sv sv
2-Fenilpropen
98-83-9
Fosgen
75-44-5 gaz halde 0,02
Fosfin
7803-51-2 gaz halde 0,1
Fosfor, beyaz/sar
7723-14-0
Fosforpentaklorit
10026-13-8
Fosforpentoksit (Ortofosfor asit olarak)
1314-56-3
Fosfortriklorid
7719-12-2
Fosforiltriklorid
10025-87-3

34-42/43-52/53 B A A A 12 E C HD TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 A C B A B B HD HD HC Dikkat! cilt tarafndan emilir 21-36 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 120 Dikkat! cilt tarafndan emilir
Tanm
kat kat sv kat kat 1800 0,34 5E 1000 E 60-120 1000 E 1E 0,1
CAS No.
Piperazin
110-85-0
Platin (Metal)
7440-06-4
Polietilen glikoller (PEG) (orta mol ktlesi 200 - 400)
Polietilen glikol 600 (PEG 600)
Portland imentosu (Toz) 65997-15-1
606
sv 0,05 sv sv sv kat sv sv 20 20 86 2E 25-50/53 10 31 34 2 4,7 10-23/24/25-3451/53 200 500 11-36-67
Propan
74-98-6 gaz halde 1000
Propan-1,2-diol dinitrat
6423-43-4
Propan-2-ol
67-63-0
Prop-2-in-1-ol
107-19-7
Propiyon asidi
79-09-4
Propoksur (ISO)
114-26-1
2-(Propiloksi)etanol
2807-30-9
(2-Propiloksi)etilasetat
20706-25-6

20/21/22-50/53 B HE HE c c D 10-20-36/38 27/28-50/53 10 10 E 0,005 0,06 23-48/20-50 22-36/37/38-50/53 27/28-50 B E A E HB HE HC HE 23-33-50/53 26/27/28-33-50/53 8-35 23/25-33-53 23/25-33-50/53 c C C E D HC
Tanm
viskoz kat sv kat sv 6100 0,05 E 0,05 E 0,1 E 0,01 E 20 0,0075 0,1 86 1 2,6 0,1 E 0,01 0,1 1 0,07 1E
CAS No.
Piretrum (temizlenmi ham ekstre)
8003-34-7
Dikkat! Ham ekstre cildi hassaslatrr Dikkat! cilt tarafndan emilir
Piridin-2-tiyol-1-oksit, Sodyum tuzu
3811-73-2 15922-78-8
Cva
7439-97-6
Cva bileikleri, inorganik
Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir
Nitrik asit
7697-37-2
Kkrthegzaflorid kat kat kat kat sv sv
2551-62-4 gaz halde 1000
607
kat sv
Selenyum
7782-49-2
Selenyum bileikleri, inorganik
Gm
7440-22-4
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir Gaz haldeki maddeler iin EMKG geerli deildir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Gm bileikleri, inorganik
Stirol
100-42-5
Sulfotep (ISO)
3689-24-5
Slfrildiflorid
2699-79-8 gaz halde 2,26
2,4,5-T
93-76-5
TEPP (ISO)
107-49-3

A HE HE HC HB HE D B 20/22-36/38-4348/22-50/53 11-38-48/20-63 -65-67 B B HB HC HD Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir A 26/27-51/53 A 61-26/27/28-33-6250/53 11-19-36/37 11-20/21/22-36/ 38-52/58 11-20/22-36/37/ 38-51/53 61-26/27/28-3362-50/53 10-26-37/38-41 E A B B E C TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir
Tanm
kat kat sv kat sv sv sv kat sv sv kat kat sv 50 190 1E 1 0,3 2 0,005 0,05 0,5 2,7 50 180 50 150 0,0073 0,05 20 178 1 7 200 1700 200 1700
CAS No.
1,1,1,2-Tetraklor-2,2difloretan (R112a)
76-11-9
Tetraklor-1,2-difloretan (R112)
76-12-0
79-34-5
Tetradekanol (Uzun zincirli alkoller)
112-72-1
Kurun tetraetil (Pb olarak hesaplanm)
78-00-2
608
Tetrahidrofuran
109-99-9
Tetrahidrotiyofen
110-01-0
3a,4,7,7a-Tetrahidro-4,7metanointler
77-73-6
Kurun tetrametil (Pb olarak hesaplanm)
75-74-1
Tetrametil ortosilikat
681-84-5
Tetrametilsksinitril
3333-52-6
Thiram
137-26-8
Toluol
108-88-3

21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 21-25-36/38-48/ 23/25-50/53 E E E HC E HC E HC
Tanm
sv 0,0021 0,05
CAS No.
Tri-n-butilkalay bileikleri (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine) sv 0,0021 0,05
Tributilkalay benzoat 4342-36-3 (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine) sv 0,0021 0,05
Tributilkalay klorid 1461-22-9 (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine) sv 0,0021 0,05
Tributilkalay florid 1983-10-4 (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine) sv 0,0021 0,05
HC
609
sv 0,0021 0,05 sv 0,0021 0,05 kat veya sv sv 0,5 5 38 3,8 22-38-50/53
Tributilkalay linoleat 24124-25-2 (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine)
HC
Tributilkalay metakrilat 2155-70-6 (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine)
HC
Tributilkalay naftenat 85409-17-2 (TBTO olarak, Bis (tributilkalay)oksit yerine)
HC
Triklorbenzol (1,2,4Triklorbenzol dnda btn izomerler)
12002-48-1
A veya C
Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 D HB
1,2,4-Triklorbenzol
120-82-1

20-59 20/21/22-40-66 A HD HB HE HC B C C C 2-23/24/25-3351/53 HB HD HD HD Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cildi hassaslatrc TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 22-38-40-48/20/22 22-26-36/37/38 A 11-20/21/22-35 B B 10-20-36/37/ 38-51/53 21/22-36/37-40 2-4-23/24/25 C D D B HD A Dikkat! cilt tarafndan emilir Dikkat! cilt tarafndan emilir kanser yapc etki phesi TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir kanser yapc etki phesi
Tanm
sv sv sv sv sv sv sv sv sv sv sv kat kat 0,011 0,1 0,1 E 2 11 20 100 20 100 11 50 1 4,2 500 3900 0,1 0,68 0,5 2,5 1000 5700 10 55 200 1100
CAS No.
1,1,1-Trikloretan
71-55-6
1,1,2-Trikloretan
79-00-5
Triklorflormetan (R 11)
75-69-4
Triklormetan (Kloroform)
67-66-3
Triklor nitro metan
76-06-2
1,1,2-Triklortrifloretan (R 113)
76-13-1
610
Trietilamin
121-44-8
Triizobutilfosfat
126-71-6
526-73-8
95-63-6
3,5,5-Trimetilsiklohegz2-enon
78-59-1
2,4,6-Trinitrofenol (Pikrin asidi)
88-89-1
2,4,6-Trinitrotoluol (ve teknik karmlar halindeki izomerler)
118-96-7

11 A HC HC 10-20/21-38 A A 15-17 B A C -
Tanm
sv sv sv kat kat kat 1E 2E 8E 100 440 100 490 5 18
CAS No.
Vinilasetat
108-05-4
Viniltoluol (btn izomerler)
25013-15-4
TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! cilt tarafndan emilir TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 TG Cilt iin bkz. retici snflandrmas, GBF Blm 15 Dikkat! Bu madde cildi ve solunum yollarn hassaslatrr
Ksilol (btn izomerler)
1330-20-7
Kalay(II) bileikleri, inorganik
Kalay(IV) bileikleri, inorganik
Zirkonyum ve suda
7440-67-7
611
znmeyen bileikleri

EK 5 Yaymlanan Koruma Klavuzlarna Genel Bak Tehlikeli Maddeler Ynetmeliinin kimya endstrisindeki kk ve orta lekli iletmelerde (KOB) uygulanmasna ynelik bir destek olarak, bir aratrma projesi erevesinde, tehlikeli maddelerle dzenli olarak tekrarlanan almalarn tasarlanmas iin model zmler gelitirilmitir. Bu proje, Federal Gvenlii ve Sal Kurumu (BAuA) ve Kimya Endstrisi Meslek Sendikas (BG Chemie) tarafndan ortaklaa yrtlmtr. EMKG Srm 2.0 ile Temel lkeler (Solunum ve Cilt), Tozlu yerleri (Solunum) ve Geniletilmi nlem Gereksinimi (Cilt) konularna ynelik olarak, yeni Koruma Klavuzu gelitirilmitir. Bahsi geen koruma klavuzlar, rnein tartma, aktarma gibi tipik, gnlk yaamda tekrarlanan i aklarn tanmlamaktadrlar. Bunlar, tehlikeli maddelerle yaplan almalarda iyi bir pratii tanmlamakta ve alanlarn risk altna girmesinin nasl nlenebileceini ya da minimum dzeye indirilebileceini gsterirler. Risklerin nlenmesi iin srekli uygulanmas gereken Temel lkeler (Koruma Snf 1 nlemleri, 100 Serisi)
NUMARA 100 101 102 110 120 AIKLAMA Genel Havalandrma Asgari Talepler Genel Depolama Asgari Talepler Dkme rnlerin Depolanmas Organizasyon ve Hijyen nlemleri Solunum Temel lkeler Organizasyon ve Hijyen nlemleri Cilt Temel lkeler Yeni Yeni
612
alma ynteminin tasarlanmasna ynelik Temel nlemler (Koruma Snf 2 emisyon azaltc nlemlerinin uygulanmas, 200 Serisi)
NUMARA 100 200 201 203 204 205 206 208 210 211 212 213 214 215 217 222 223 228 230 240 250 AIKLAMA Genel Havalandrma Asgari Talepler Lokal Emme Sistemi eker ocaklar Emme kabini Ayrc sistemden toz alma Konveyr zerinden tama uvallarn doldurulmas uvallarn boaltlmas uvallardan ya da kk flardan kazanlarn doldurulmas Konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (IBC) (Kat maddeler) Varillerin doldurulmas Varil pompas araclyla varillerin boaltlmas Kat maddelerin tartlmas Kat maddelerin baka kat maddelerle ya da svlarla kartrlmas Svlarn variller v.b. iersinde baka svlarla ya da kat maddelerle kartrlmas Elektrostatik kaplama Lamine etme Kurutma dolab (Kabinli ya da tepsili kurutucu) Pelet retimi Tozlu iyerleri temel ilkeleri Geniletilmi nlem gereksinimi Cilt Yeni Yeni
613

Yksek risk durumunda Tamamlayc Koruyucu nlemler (Koruma Snf 3e dahil olan bir kapal sistemin kullanlmas, 300 Serisi)
NUMARA 300 301 305 306 307 308 310 312 Kapal Sistem Eldivenli Kabinler (glove box) Varil Doldurma Varil Boaltma IBC konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (Kat maddeler) IBC konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (Svlar) Tankerli aralarn doldurulmas ve boaltlmas Svlarn pompalanmas AIKLAMA
614
3. Kimya iletmelerinde tehlikeli maddelerle ska yaplan faaliyetler iin koruma klavuzlar lgili koruma derecesine koordinasyonla birlikte, koruma klavuzlarnn listesi: Koruma klavuzlar serisi 100 (Koruma Derecesi 1 nlemleri)
NUMARA 100 101 102 110 120 TANIM Genel havalandrma - Asgari koullar Genel depolama - Asgari koullar Dkme rnlerin depolanmas Solunum ile ilgili organizasyon ve hijyen nlemleri Cilt ile ilgili organizasyon ve hijyen nlemleri
Koruma klavuzlar serisi 200 (Koruma Derecesi 2 nlemleri)

NUMARA 200 201 203 204 205 206 208 210 211 212 213 214 215 217 222 223 228 230 240 250 eker ocaklar Emme kabini Ayrc sistemden toz alma Konveyr zerinden tama uvallarn doldurulmas uvallarn boaltlmas uvallardan ya da kk flardan kazanlarn doldurulmas Konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas Varillerin doldurulmas Varil pompas araclyla varillerin boaltlmas Kat maddelerin tartlmas Kat maddelerin baka kat maddelerle ya da svlarla kartrlmas Svlarn variller v.b. iersinde baka svlarla ya da kat maddelerle kartrlmas Elektrostatik kaplama Lamine etme (Parti) Kurutma dolab (Kabinli ya da tepsili kurutucu) Pelet retimi Tozlu iyerleri Gelimi nlem gereksinimi, Cilt TANIM Lokal hava emi (Yerel hava emi)
615

Koruma klavuzlar serisi 300 (Koruma Derecesi 3 nlemleri)
NUMARA 300 301 305 306 307 308 310 312 Kapal sistem Eldivenli kabinler (glove box) Varil doldurma Varil boaltma IBC konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (Kat maddeler) IBC konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (Svlar) Tankerli aralarn doldurulmas ve boaltlmas Svlarn pompalanmas TANIM
616
Koruma Klavuzu 100 Koruma Snf 1 nlemleri
Genel Havalandrma
Asgari Talepler 100
alma ynteminin tasarlanmas Gerekli olan ortam havas dahil, iyi bir genel havalandrma salanmaldr. Burada kaplar, pencereler araclyla doal bir havalandrma ya da havann elektrikli bir vantilatrle ieriye veya darya sevk edildii teknik bir havalandrma sz konusu olabilir. Bir maaza ya da brodaki alma alanlarnda, toz partiklleri ve temizlik maddelerinin buharlarna bal risklerin nlenmesi veya kabul edilebilir bir lye drlmesi iin normal olarak doal havalandrma yeterlidir. Bir fabrika hangarndaki alma alanlarnda, kirlenen havay darya emmek ve bunu temiz hava ile deitirmek iin, prensip olarak teknik havalandrma gereklidir. Bu ilem, havay dar emen ya da ieriye sevk eden, duvara tespit edilmi bir vantilatrle gerekletirilebilir. Havalandrma ilemi, atdaki havalandrma kiremidi, zgara, lameller yardmyla veya daha masrafl bir hava besleme ve tahliye sistemi yardmyla gerekletirilebilir. Temiz havann kontamine olmu bir kaynaktan gelmemesi salanmaldr. Toz partiklleri ya da buhar ieriinin drlmesi ve bunlarn darya atlabilmesi iin, yeterince temiz havann girmesi salanmaldr. Saat bana 2 ila 5 kez hava deiimi olmas tavsiye edilmektedir. zc maddelerin geni yzeyli tatbik edilmesi halinde (rn. cilalarn, yaptrclarn v.b. srlmesi), en azndan 5 misli hava deiimi (pencereler/kaplar ak halde) elde edilmelidir. Dar verilen atk havann kaplardan, pencerelerden ve dier girilerden uzakta bir yere sevk edilmelidir. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. 617

Havann tekrar ieriye sevk edilmesi durumunda, temiz bir hava olmas ve ilk nce alanlara, daha sonra alma prosesi boyunca ilerleyerek, emme noktasna doru gitmesi salanmaldr. alanlarn klima tesisatlar ya da mekanik havalandrma sistemlerinden kaynaklanan rahatsz edici hava akmna maruz kalmamalar salanmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Ayda bir kez havalandrma tesisatnn hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Her 2 ylda bir havalandrma tesisat muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Ayda bir kez havalandrma tesisatnn hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Her 2 ylda bir havalandrma tesisat muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Mekan havas araclyla dorudan salk risklerine yol aabilecek havalandrma tekniiyle ilgili sistemler ierisindeki birikintiler ve kirler, derhal uzaklatrlmaldr. 618
letme talimatna neler dhildir? Mekann iyi havalandrlmasn, hava tahliye ve havalandrma sistemlerinin ak ve alr durumda olmasn salayn. Kullanlan btn cihazlar szdrmazlk, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla ya da kimyasal balayclarla); tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formu). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
619
Genel Depolama
Asgari Talepler 101
alma ynteminin tasarlanmas yerinde, yalnzca gnlk alma/gnlk retim sreci iin gerekli olan miktarda tehlikeli maddeyi hazr bulundurun. Kolaylkla anlalr bir depolama yapmaya zen gsterin, bunun iin depolamaya zg bir alan belirleyin ve belirgin bir iaretleme yapn. Bu alann geni, dzenli, iyi aydnlatlm ve havalandrlyor olmasn salayn. Dklen tehlikeli maddeleri kolaylkla uzaklatrabilmek iin yeterli yer olmasn salayn. Kullanlmaya balanm olanlar da dahil, btn kaplar iaretleyin. Zeminler szdrmaz olmal, svlara dayankl ve kolay temizlenebilir olmaldr. Yanc svlarn depolanmas srasnda, gerekirse iletme gvenlii ynetmeliine ve patlamadan korunma direktifine uyulmaldr. rnein bo ambalajlar da dahil, kolay alevlenir malzemeler ayr bir mekanda, oksitleyici/yangn tevik edici tehlikeli maddeler, zel olarak bu i iin ngrlm mekanlarda depolanmaldr. Kimyasal madde tedarikilerinden hangi kimyasallarn birbirinden ayr depolanmas gerektii, gerektiinde kimyasallarn birlikte depolanmasna ilikin VCI Konsepti hakknda uzman tavsiyesi isteyin. Daha kk tehlikeli madde kaplar Daha kk tehlikeli madde kaplarn uygun, salam depolama dolaplarnda muhafaza edin. Dklen tehlikeli maddelerin daha kolay toplanabilmesi ve temizleme ileminin kolaylatrlabilmesi iin, zemin ksm karlabilir dolaplar kullann. 620
Birbirleriyle kolay tepkimeye girebilecek tehlikeli maddeleri ayr dolaplarda muhafaza edin. Alevlenebilir maddelerin buzdolaplarnda depolanmas srasnda, patlama korumal buzdolaplarn kullanma zorunluluunu kontrol edin, gerekecek olursa patlama korumal buzdolaplar kullann.
uvallar ve variller rnein tekneli paletler kullanmak ya da bordrleri olan alanlarda depolamak suretiyle, dklen tehlikeli maddelerin toplanabilmesini salayn. Kolaylkla kimyasal reaksiyonlarn meydana gelebilecei tehlikeli maddeler, birbirlerinden en az 3 metre uzakta muhafaza edilmelidir. Silolar Silolarn doldurulmas srasnda yer deitiren hava, bir toz filtresi zerinden tahliye edilmelidir. Silo, rn. forkliftler araclyla meydana gelebilecek hasarlar nlemek iin, arpma korumas ile emniyete alnmaldr. kmal hatlar spesifik olarak iaretlenmelidir. 621

Yanc kat maddelerde patlamadan korunma nlemlerinin gereklilii kontrol edilmelidir (Topraklama, basn drme). Gerekecek olursa bir uzmana danlmaldr. IBCler (intermediate bulk Containers) ve depolama tanklar Dklen svlarn etrafa yaylmasn nleyin. Biriktirme hacmi, toplam depolama miktarnn veya en byk kabn istiap haddinin %10u kadar olmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Depolama tanklarnn ve silolarn bakm onarm almalar ile ierisinde arala dolama iin izin belgesi prosedr uygulamaya konulmaldr, rn. temizlik ya da ykama iin zel yntemler gibi. Depolama alan en azndan haftada bir kez kontrol edilmelidir. Szdrma ve hasar belirtilerine dikkat edilmelidir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Hasar gren ya da szdran ambalajlar ve kaplar ana depolama alanndan ayrn, ambalaj ya da kab yenileyin ya da bunlarn gvenli bir ekilde tasfiye edilmesini salayn. rnein sigara ime, elektrikli cihazlar, aralar ve ak arj aletleri gibi ateleme kaynaklarnn yalnzca patlamadan korunma direktifine uyularak depolama alanna sokulmasn salayn. letme talimatna neler dahildir? Havalandrma tesisatnn alm ve alr durumda olmasn salayn. Malzemeleri asla havalandrma aftlar, zgaralar v.b. zerinde depolamayn. Tehlikeli madde kaplaryla alrken, tehlikeli maddenin dklmesini nlemek iin, daima dikkatli olun. Depolama alann szdrma, anma ya da hasar belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! uvallar ve varilleri aktarmak iin, kaldrma ve tama aralar kullann. 622
Flar daima temiz ve kapal tutun. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla ya da kimyasal balayclarla); tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formu). Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
623
Koruma Klavuzu 102 Koruma derecesi 1 nlemleri
Dkme rnlerin depolanmas

Asgari Talepler 102
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Depo hangar girileri, mmkn olduunca ana rzgar ynne bakmamaldr. Depolama alanlar belirgin bir ekilde iaretlenmelidir. ekici baca dzenekleri mmkn olduunca toz kaynana yakn yerletirilmelidir. Depo hangarnn tamamnda toz yaylmn azaltmaya ynelik ayrc dzenekler hazr bulundurulmaldr. Farkl hangarlar belirgin bir ekilde birbirlerinden ayrlmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Dzeneklerin ve donanmlarn, retici verilerine uygun olarak bakm ve onarmlar yaplmaldr. Ayda bir kez havalandrma sisteminin hasar belirtileri asndan gzle muayenesi yaplmaldr.
624
En az ylda bir kez havalandrma sisteminin muayenesi yaplmal ve kendi performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. donanmlarn ve iaretlenmi depolama alanlar dndaki alanlar gnlk olarak temizleyin. Dier i aletlerini dzenli olarak temizleyin, haftada bir kez yaplmas tavsiye edilir. Atklar derhal tasfiye edin, bu srada gvenlik bilgi formuna uyun. Sprge ya da basnl hava ile temizlik yapmayn. Endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da nemli bir bezle silin. letme talimatna neler dhildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun. Malzemeleri hareket ettirirken, depo hangarnn iyi havalandrlmasn, hava tahliye ve havalandrma sistemlerinin ak ve iler durumda olmasn salayn. Kullanlmayan ynlarn zerini rn. bir branda beziyle rtn. Hava cereyann ve toz oluumunu nlemek iin, kullanlan depo alanlarnn kaplarn ve pencerelerini mmkn olduunca kapal tutun. Donanmda oluan hasarlara ve anmalara dikkat edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra, ellerinizi ykayn. Atklar derhal gvenlik bilgi formuna uygun olarak tasfiye edin. Sprge ya da basnl hava ile temizlik yapmayn. Endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da nemli bir bezle silin.
625
Solunumla lgili Organizasyon ve Hijyen nlemleri

Temel lkeler 110
Bilgi aktarm ve iletme ii iaretleme Tehlike iareti olan veya olmayan, satn alnan ya da retilen maddeler ve rnler bilinir. Yalnzca iveren tarafndan ngrlm olan tehlikeli maddeler kullanlr. yerindeki tehlikeli madde miktarlar, gnlk ihtiyalarla snrlandrlr. Tehlikeli maddeler, eer mmknse orijinal ambalajlarnda muhafaza edilir. Flar, ambalajlarn, atk konteynrlarnn ve boru hatlarnn zeri ak bir biimde yazlr ve iaretlenir. letme ii iaretlemeler mmknse yllk olarak kontrol edilir. Btn Gvenlik Bilgi Formlar mevcuttur ve alanlar bunlara ulaabilirler. Gvenlik Bilgi Formlar mmknse her ylda bir ieriklerinin gncellii bakmndan kontrol edilirler. Gvenlik Bilgi Formlarna atfta bulunularak bir tehlikeli maddeler izelgesi tutulur ve dzenli olarak gncellenir. 626
alma ynteminin ve i organizasyonunun tasarlanmas Eer mmknse, bitiik sre ya da alma yntemlerinden kaynaklanan yklenmelerin nne geilir. Arka planda oluan yklenmeler, alma alanlarndan ayrlr (rn. zc maddelerin buharlamas). Boaltma, doldurma ve aktarma ilemleri srasnda dozajlama ve pompa dzenekleri ya da emme sistemleri nedeniyle maruziyetler azaltlr. Gazlarn, buharlarn, sislerin ya da dumanlarn aa kt byk yzeyli ak uygulamalarn nne geilir (Pskrtme yntemi yerine daldrma, srme ya da yuvarlama yntemi). Makineler ya da sistemler ancak tehlikeli maddeler uzaklatrldktan sonra alr ya da hareket ettirilir. Dar kan svlar, toplama dzeneklerinde (rn. tekneler) toplanr. alma alanlar dzenli olarak toparlanr. Zeminler, duvarlar, tavanlar, makineler ve teknik donanmlar kolaylkla temizlenebilir. Flar, konteynrlar, kirlenmi i elbiseleri ve aletleri, kullanldktan sonra temizlenirler. Havalandrma tekniiyle ilgili sistemlerin dzenli olarak birikintileri ve kirleri temizlenir. Tozlu tehlikeli maddeler, bir endstriyel elektrik sprgesi yardmyla ya da nemli bezle silerek uzaklatrlrlar. Kaplarn az kapal halde tutulur ve yalnzca malzeme almak iin alrlar. Etrafa dklen tehlikeli maddeler derhal granl, paspas ya da kimyasal balayclarla toplanrlar. Tehlikeli maddeleri uzaklatrmaya ynelik yeterli miktarlardaki aralara, alanlarn bildii yerlerde kolaylkla ulalabilir. Tehlikeli maddelerden etkilenen alanlarn says, zamansal ve mekansal ayrm yapmak suretiyle snrlandrlr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma aralar bu ie uygundur ve retici bilgilerine gre, amacna uygun olarak kullanlrlar. 627

rn gvenlii balamndaki temel gvenlik taleplerinin karland, teknik dokmantasyona ilikin eksiksiz belgelerde grlebilir (uygunluk beyan, iletim klavuzu ve CE iareti dahil). Bakm yntemleri retici verilerine denktir ya da ayn ynteme uygundur. Teknik koruyucu nlemlerin ilevleri ve etkinlikleri dzenli olarak, ancak en azndan her 3 ylda bir kontrol edilir ve belgelenir. Borular ve armatrler dzenli olarak szntlar asndan kontrol edilirler. Temel nlemlere riayet edilmesi ve usulne uygun tasfiye ilemleri, iletmede yaplan inceleme gezileri yardmyla kontrol edilirler. Dier talepler Atklarn tasfiyesi iin, kapatlabilir, kilitlenebilir kaplar hazr bulundurulur. Birlikte toplanan atklar, hi bir tehlikeli reaksiyona yol amazlar. Tehlikeli madde atklar, kalntlar boaltlan flar, balayc maddeler ve temizlik bezleri usulne uygun olarak tasfiye edilirler. Bir el ykama nitesi, cilt temizleme malzemesi ve tek kullanmlk havlular ya da el kurutma cihaz mevcuttur. iddetli kirlenme ya da koku maruziyetinin olduu iler iin tamamlayc cilt koruma ve cilt bakm malzemeleri ve du blmeleri ngrlmtr. Dinlenme odas ya da alan mevcuttur (10 alandan itibaren). Tehlikeli maddeler tarafndan salk tehdidi olmakszn, yemek yeme ve ime olana vardr. Molalarda tketilecek erzak, alma alannda muhafaza edilmez. Elbise dolab ya da soyunma odas mevcuttur (eer i elbisesi gerekliyse). Tehlikeli maddeler, gdalarla kartrlmaya yol aabilecek kaplar ierisinde depolanmazlar. Tehlikeli maddeler, ilalarn ve hayvan yemlerinin yaknlarnda depolanmazlar. Tehlikeli maddeler mola, nbet, shhi tesisat, hasta bakm odalarnda ve gnlk olarak konaklanlan yerlerde depolanmazlar. 628
Kuvvetli toz oluumunda ya da ba seviyesinin zerinde yaplan almalarda bir koruyucu gzlk ve gerekirse solunum koruyucu maske kullanlr. alanlar, ie balamadan nce ve devamnda yllk olarak eitilirler. letme talimatlar asldr ve btn alanlar iin, eer mmknse Almanca bilmeyen alanlarn ana dillerine tercme edilmi olarak, anlalr bir dilde yazlrlar. hijyeniyle ilgili ykmllklerini yerine getirmeleri ve alma alann temiz tutmalar iin, alanlara yeterli zaman verilir. letme talimatna neler dahildir? Gerekli i elbiseleri giyin ve kirlenen i elbiselerini deitirin. Gerekli koruyucu donanm kullann. alma alanlarn gnlk olarak toparlayn ve kararlatrld gibi temizleyin. Flar daima temiz ve kapal tutun. alma alanlarnda yalnzca vardiyada gereksinim duyulan miktarda tehlikeli maddeyi depolayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin. Tozlar endstriyel bir elektrik sprgesiyle emdirin ya da nemli bezle silin. Tozlu i elbiselerini silkelemeyin ya da hava fletmeyin. Dklen maddeleri, kimyasal balayclar ve temizlik bezlerini iaretli kaplar ierisinde tasfiye edin. Kapak daima kapal olmaldr. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. yerinde yemek yenilmesi ve iilmesi yasaktr, mola alanlarn kullann. Temizlik bezlerini ellerin ve yzn temizlii iin kullanmayn. Mola ya da nbet yerlerine ar kirli i elbiseleriyle girmeyin. yerinde herhangi bir gda maddesi ya da iecek muhafaza edilemez. 629

Koruma Klavuzu 120
Koruma Snf 1 nlemleri
Cilt ile lgili Organizasyon ve Hijyen nlemleri

EMKG ve TRGS 401 uyarnca DK NLEM GEREKSNM Temel lkeler 120
alma ynteminin tasarlanmas Tozlarn aa kmas ve svlarn sramas, uygun aletler ve i malzemeleriyle alma konusunda eitim araclyla azaltlr. Akar halde ve mmkn olduunca scak sulu bir ykama nitesi vardr (antiyeler dahil). Koruyucu cilt temizleme malzemesi ve tek kullanmlk havlular ya da el kurutma cihaz mevcuttur. Kontamine olan cilt derhal temizlenir. Temizlik malzemesi, kirlenmenin derecesine uygundur. Cilt temizliinin skl, gerekli oranlarla snrlandrlr. Kirlenmi ve tehlikeli madde iine ilemi i elbisesi derhal deitirilir. Kirlenen i elbisesinin ve koruyucu giysinin temizlii, iveren tarafndan yaptrlr. Dzenli kirlenme halinde i elbisesi deitirilir. zel cilt koruyucu ve yenileyici cilt koruyucu maddeler kullanma sunulur. Dermatitler, spesifik cilt risklerine uygun olarak seilirler. Alerjik reaksiyonlar nlemek iin, dermatitler kokusuzdur ve koruyucu madde iermezler. 630
yerine aslan bir cilt koruma plan, dermatitlerin kullanm hakknda bilgi verir. alma srasnda hi bir el ve kol taks kullanlmaz. Mekanik tehlikelerden korunmaya ynelik deri eldivenler, kromat iermeyen cins olmaldr. Tek kullanmlk tbbi eldivenler, kimyasal maddelerden koruyucu eldiven olarak kullanlmazlar. Lateks eldivenler, pudraszdr ve alerjen iermezler. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Alnan koruyucu nlemlerin uygulanmas, kiisel koruyucu donanmlarn ve dermatitlerin kullanlmas dzenli aralklarla kontrol edilir. aralar, i yerleri ve konteynrlar dzenli olarak temizlik asndan kontrol edilirler. El koruyucu maddeler, el koruyu madde olarak iaretlenmitir. Cilt koruyucu maddelerin kullanm alanlarna ilikin somut bilgiler mevcuttur. Olas kullanm alanlar iin cilt koruyucu maddelerin etkinliine ilikin veriler mevcuttur. nsan zerindeki etkileri test edilmi cilt koruyucu maddeler tercih edilmelidir. rnlerin son kullanm tarihlerine uyulur. alanlar, ortaya kmas muhtemel salk riskleri ile gerekli koruyucu ve hijyen nlemleri hakknda dzenli olarak eitilirler. Dier talepler Koruyucu nlemlerin seilmesi srasnda iyeri hekimine danlmaldr. rnein - ar scak veya s nm altnda yaplan iler, - bedensel alma srasndaki ar ter oluumu, - ciltteki bilinen hasarlar, rn. mikro yaralanmalar nedeniyle, - maddelerin yksek miktarda alnmasna yol aabilecek maddeler (rn. cilt koruyucu veya cilt bakm maddeleri, sabun, tensitler, zc maddeler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar), - g znr bir maddenin zelti halinde cilde daha kolay nfuz edebilmesi (rn. alkol, aseton gibi zc maddelerle) 631

gibi ilave etki faktrleri, risk deerlendirmesi srasnda dikkate alnrlar. Cilt koruyucu maddeler yalnzca hafif cilt tahri edici maddelerde (R21, R38, R66) kullanlrlar; bunlar hassaslatrc maddelerin etkilerinden korumazlar. alanlar yllk olarak bilgilendirilirler ve dermatitlerin (cilt koruma, cilt temizleme, cilt bakm) kullanm konusunda eitilirler. salyla ilgili toksikolojik rehberlik, deneyimsiz kiiler iin anlalr ve yaplan ilere uyarlanmtr. salyla ilgili toksikolojik rehberlik, unlar ierir: Tahri edici, hassaslatrc maddelere bal olarak ya da nemli alma srasnda hangi cilt deiiklikleri ortaya kabilir? Cilt tarafndan emilen maddeler nasl etki ederler? alanlar ne zaman zellikle risk altndadrlar (rn. cilt hastallklarna yatknlk, meslek d hassasiyetler)? Yaplan ie veya malzemeye bal zelliklerdeki riskler (rn. aerosoller, gazlar ya da kirli elbiselere bal tahri veya hassaslatrmada). Dermatitler hijyenik adan kusursuz bir ekilde muhafaza edilirler, rn. dozajl dispenserler ierisinde. letme talimatna neler dhildir? alma srasnda hi bir el veya kol taksnn kullanlmasna msaade edilmez. Belirli tehlikeli maddelerle, karmlarla ya da madde gruplaryla yaplan ilerde hangi dermatikler kullanlr. Molalardan nce ve sonra, cilt koruyucu madde kullanlmaldr. ten nce ve sonra, cilt koruyucu temizlik maddeleriyle cilt temizlii yaplmaldr. Cilt, zenli bir ekilde kurulanmaldr. Cilt temizliinden sonra ve i bitiminde cilt bakm yaplmaldr. Cilt koruma planna riayet edilmelidir. Cilt temizlii iin zc maddeler kullanlmamaldr. Makine temizlii iin olan bezler, cilt temizliinde kullanlmamaldr. 632
Lokal Emi Sistemi (Yerel Emi)

Emisyon Drc nlemler 200
alma ynteminin tasarlanmas Tozlarn ya da buharlarn dorudan toplanabilmesi iin, emme sistemi mmkn olduunca emisyon kaynana yakn konumlandrlmaldr. Etrafa yaylmalarn nlemek iin, mmkn olduunca toz ve buhar kaynaklarnn etraf evrelenmelidir. alanlar, aksi takdirde dorudan kirlenmi hava akm ierisinde olacaklarndan, maruziyet kayna ile emme sistemi arasnda durmamaldrlar. Hava akmnn emme sisteminin etkinliini olumsuz etkilemesini nlemek iin, alma alan, mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna tesis edilmemelidir. Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma ortamnda mutlaka yeterince hava girii olmas salanmaldr. Emme borular mmkn olduunca ksa ve dz olmaldr. Uzun ve esnek hatlardan kanlmaldr. Emme sisteminin fonksiyonu kolay denetlenebilir olmaldr, rn. manometre ya da hacimsel debi lm yardmyla.
Atk havann artlmas gerekli olabile633

cek ekilde, bir dizi kimyasal madde iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Flanl veya balk tablal boru nipeli tipindeki ak toplama dzenekleri, emme davlumbazna tercih edilmelidir (Burada toplama derecesi %30a kadar daha yksektir). Emilen hava, emniyetli bir yere sevk edilmelidir, asla kaplarn, pencerelerin ve hava girilerinin yaknna sevk edilmemelidir. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. letken elemanlar ya da duvarlar araclyla oluan bozucu akmlar, toplama akmndan uzak tutulmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma aralar (cihazlar, makineler, sistemler) usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim durumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyulmaldr. Eer mevcut deillerse, kullanlan i aralarna ait performans verileri ve dzenli kontrole ilikin bilgiler tedarikiden temin edilmelidir. Aksi takdirde uzman personel (gerekirse ehliyetli bir kii) grevlendirilmelidir. Haftada bir kez sistemin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez emme sistemi kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Btn kontrol belgeleri en azndan be yl muhafaza edilmelidir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. 634
Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rnein ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlar. almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. Dzgn bir ekilde altndan emin olun. Emilen hava, alanlarn yzlerine uzak bir noktadan gemelidir. Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin.
635
eker ocaklar
Emisyon drc nlemler 201
alma ynteminin tasarlanmas eker ocak, mmkn olduunca tip onay alnm olmaldr. Gerektiinde bir uzmana danlmaldr, burada uzman bir laboratuar irketi, tercihen bizzat reticinin kendisi ya da bu konuda uzmanlam bir danmanlk brosu tavsiye edilir. Daha eski, tip onay alnmam eker ocaklarda: eker ocan azndaki hava hz, n srg 100 mm ak haldeyken asgari 0,7m/s olmaldr. Fazla yer kaplayan cihazlarn montaj ya da kullanlmas srasnda, n srgnn kapatlabiliyor olmasna dikkat edilmelidir; akm tekniiyle ilgili nedenlerden tr, fazla yer kaplayan cihazlar n srgnn asgari 10 cm arkasnda olacak ekilde yerletirilmelidir. Mdahale akl mmkn olduunca kk tutulmu olmal, ancak gvenli bir ekilde alabilmek iin yeterince byk olmaldr. n srg ve dier mdahale aklklar mmkn olduunca kapal tutulmaldr. yi bir aydnlatma olmas salanmaldr. Bu aydnlatma, tehlikeli maddelere ve yaplan almalara uygun olmaldr, rn. toz geirmez ve g tutuabilir. Hava akmnn emme ileminin etkinliini olumsuz etkilemesini 636
ve dolaysyla kat maddelerin/tozlarn ya da buharlarn etrafa yaylmasn nlemek iin, alma alan mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknnda bulunmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma ortamnn mutlaka yeterli derecede havalandrlmas salanmaldr. Baca balantlar mmkn olduunca ksa ve dz olmaldr. Uzun ve esnek hatlardan kanlmaldr. ekme ileminin fonksiyonu, frldak veya yn iplikler ya da daha yeni eker ocaklarda, gerekli hacimsel debinin altna dldnde optik ve akustik alarm veren hacimsel debi denetimi yardmyla, kolaylkla denetlenebilir olmaldr. Dar emilen hava, hi bir zaman kaplarn, pencerelerin ve hava girilerinin yaknna sevk edilmemeli, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Belirli maddeler iin, atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. eker ocaklarda hava geri dn ngrlmemitir, bu durum emme kabinlerinde mmkndr, ancak orada da uygulama alannn mevcut snrlamalarna uyulmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma aralar (cihazlar, makineler, sistemler) usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim durumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyun. Eer mevcut deillerse, kullanlan i aralarna ait performans verilerini ve dzenli muayene hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. Her kullanmda eker ocan gzle muayenesi yaplr. Ylda bir kez eker ocan muayenesi ve performans standartlaryla karlatrmas yaplr. Btn kontrol belgeleri en az be yl muhafaza edilir. 637

Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir ve bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim olmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik, geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. eker ocan dzgn bir ekilde altndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. n srgy mmkn olduunca kapal tutun. Byk cisimler eker ocan n srgsn bloke etmemelidir. 638
Bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonrasnda ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla ya da kimyasal balayclarla); tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da nemli bezle silin. lave olarak, dklen maddelerin nasl tasfiye edilecekleri belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
639
Emme Kabini
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Emme kabininin azndaki hava hz, en azndan 0,7m/s olmaldr. Mdahale akl mmkn olduunca kk tutulmu olmal, ancak gvenli bir ekilde alabilmek iin yeterince byk olmaldr. Emme kabini mmkn olduunca kapatlmaldr (bkz. ekil). Emme kabini, donanmlara ve malzemelere gerekli yer kalacak ekilde, yeterince derin tasarlanmaldr. Hava ekme aralklar cisimler tarafndan kapatlmamaldr. yi bir aydnlatma ve uygun aydnlatma elemanlar salanmaldr. Bunlar tehlikeli maddelere ve yaplan almalara uygun olmaldr, rn. toz geirmez ve g tutuabilen. Hava akmnn emme ileminin etkinliini olumsuz etkilemesini ve buna bal olarak kat maddelerin/ tozlarn ya da buharlarn etrafa yaylmasn nlemek iin, alma alan mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknnda bulunmamaldr. Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma ortamnn mutlaka yeterli derecede havalandrlmas salanmaldr. 640
Baca balantlar ksa ve basit tutulmaldr, uzun ve esnek baca balantlarndan kanlmaldr. Emme ileminin fonksiyonu kolaylkla denetlenebilmelidir. Bu, gerekli hacimsel debinin altna dldnde optik ve akustik alarm veren bir hacimsel debi kontrol yardmyla mmkndr. Emilen hava, hi bir zaman kaplarn, pencerelerin ve hava girilerinin yaknna sevk edilmemeli, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir, ki buna gre atk havann artlmas gerekli olabilmektedir. Emme kabinlerinde hava geri dn ngrlmemitir, eer bu nlenemeyecek olursa, reticinin bilgilerine uygun olarak, uygulama alannn snrlamalarna uyulmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Emme kabini, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyun Eer elinizde mevcut deillerse, emme kabinine ait performans verilerini ve dzenli kontrol hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. En azndan haftada bir kez emme kabininin gz ile muayenesi yaplmaldr. Ylda bir kez emme kabini kontrol edilir ve emme ileminin performans standartlaryla karlatrlr. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir. Bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeilmesi, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. 641

alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlara uyun. Emme ilemlerinin dzgn bir ekilde altndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Emme kabinini mmkn olduunca kapal tutun. Tehlikeli maddelerle temas eden cildi temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildinizi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Toz birikintilerini sprge yada basnl hava ile uzaklatrmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da nemli bir bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun. 642
Ayrc Sistemden Toz Alma

alma ynteminin tasarlanmas Filtre sisteminin kurulum yeri, asl alma alannn dnda, hava cereyanndan ve rzgar etkilerinden uzakta olmaldr. Yanc kat maddelerde patlamadan korunmann gereklilii kontrol edilmelidir (topraklama, basn drme). Topraklama, filtrenin i donanmna kadar uzanmaldr. Gerekirse bir uzmana dann. Atk toplama kabnn hangi sklkta boaltlmas gerektii tespit edilmelidir. Konteynrn toz aa kmakszn alnabilmesi iin, bir kapama valf montaj deerlendirilmelidir. Konteynrn boaltlmak zere nasl kaldrlabilecei kontrol edilmelidir. Eer gerekecek olursa, yardmc kaldrma aralar hazr bulundurulmaldr. Filtre tozunun bertaraf edilmesi dzenlenmelidir, gerekirse atk yasasyla ilgili kurallara uyulmaldr. Kumandann kontrolne ilikin kolay uygulanabilir nlemler temin edilmelidir, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. 643

Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Ayda bir kez hasar belirtileri asndan ayrc sistemin gzle kontrol yaplmaldr. Ayrc sistem kontrol edilmeli ve ylda bir kez performans standartlaryla karlatrlmaldr. Atk konteynrnn dzenli olarak boaltlmas salanmaldr. Toz uval konteynrdan darya karlmadan nce stten balayarak kapatlmaldr. Atk konteynrnn dolarak tamamasna zen gsterilmelidir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Atk uvallarnn boaltlmas iin solunum koruyucu cihazlar gerekli olabilecei gz nnde bulundurulmaldr. Baz bakm onarm almalar srasnda konteynrlarn ya da dar mekanlarn ierisinde allmas gerekecek olursa, ortam havasndan bamsz solunum koruyucu gerekli olup olmad kontrol edilmelidir (Giri izni!). zellikle toz konteynrlarnn boaltlmasna ynelik olarak, gvenli bir i ak konusunda alanlar eitilmelidir. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olana salanm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. 644
salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Atk konteynrn dzenli olarak boaltn -talimatlara gre ve dolduunda. Eer atk konteynr eker sistemlerden dar karlyorsa, rzgar ynne yerletirin. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklikleri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! uvaln ya da dier atklarn filtrenin ierisine emilmemesini salayn. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bir bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
645
Konveyr zerinde tama

alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Toz oluumunu azaltmak iin, tanan malzemenin slatlmasn dnn. zellikle doldurma ve k blgesinde, mmkn olduunca konveyrn etrafn muhafaza altna aln. Toz kn minimize etmek iin, tesisin menfezlerini toz tutucu nlklerle ve konveyr boyunca alanlar izolasyon elemanlaryla donatn. Doldurma ve k alanlarnda cebri havalandrma ve emme sistemi olmaldr (bkz. ekil). Menfez blgelerindeki hava hz asgari 1 m/sn olmaldr. Temizlik ve bakm almalar iin kolay bir giri salayacak ekilde, konveyr etrafndaki muhafaza birden fazla blmden olumaldr. Kontrol amal olarak katlanabilir pencereler, kaplar v.b. mevcut olmaldr. Kazalardan korunmak amacyla, bu kap ve pencereler yalnzca konveyr band durur haldeyken alp, kapatlabilirler (gerekirse elektriksel kilitli). 646
Sevk edilen malzeme kalntlarnn uzaklatrlmas ve kolay bir temizlii salamak iin, bant etrafndaki muhafaza mmkn olduunca byk olmaldr. Doldurma dzenei, sevk edilen malzeme konveyr bandnn ortasna doldurulacak ve konveyr bandyla ayn ynde ve ayn hzda hareket edecek ekilde konumlandrlmaldr. Doldurma ykseklii, daha dorusu doldurma dzenei ile konveyr band arasndaki mesafe, mmkn olduunca kk tutulmaldr. Yanc tama malzemelerinde, gerekirse toz patlamasndan korunma nlemleri alnmaldr. Geriye dnen konveyrler, bir syrma dzenei ile donatlmaldr. Pompa istasyonlar ve konveyr bantlar iin benzer bir yaklam tarz kullanlmaldr. Hava akmnn emme ileminin etkinliini olumsuz etkilemesini ve dolaysyla tozlarn etrafa yaylmasn nlemek iin, alma alan mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknnda bulunmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekan bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edin, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Emilen havann kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmesini salayn. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Temiz ve yeterli derecede filtrelenmi hava, yeniden alma ortamna gnderilebilir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun. Eer mevcut deillerse, sisteme ait performans verilerini ve dzenli kontrol hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. 647
Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi Sistemin en azndan haftada bir kez gzle muayenesi yaplmaldr.
Ylda bir kez emme sistemi dahil, konveyr band muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Daha dk riskli alternatif maddeleri ve alternatif yntemleri tercih edin. Bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere ncelii vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. Tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeler yenilmemeli ve iilmemelidir. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun.. Emme sistemi, toz tutucu nlkler ve izolasyon elemanlarnn dzgn altklarndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Konveyr bandnn usulne uygun altndan emin olun. 648
Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra,ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal Gvenlik bilgi formuna uygun olarak uzaklatrn: tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bir bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara riayet edin.
649
uvallarn Doldurulmas
alma ynteminin tasarlanmas uvallarn ve doldurma tesisinin birbirlerine uygun olmas ve usulnce alr durumda olmas salanmaldr. Doldurma dzenei mmkn olduunca mahfaza altna alnmaldr (bkz. ekil). Doldurma konsolunun bulunduu alan, ieriye doru en azndan saniyede 1 metre hava hzna sahip olmas gereken bir emme davlumbaz v.b. ile evrelenmi olmaldr. Mahfazann, uvallar sistemin dna karlmadan nce azlar kapatlabilecek kadar byk olmas salanmaldr. Doldurma ilemi srasndaki toz yklenmesi kontrol edilmelidir. Kelepe ve contalar kullanlmal ve doldurma ilemi srasnda ieri giren havann tehlikesiz bir ekilde dar sevk edilebilmesine zen gsterilmelidir. uvaln altna, dklen malzemeler iin bir toplama dzenei ngrlmelidir (Tekne, ukur v.b.). uvallar doldurma dzeneinden dar alnrken toz olumamas salanmaldr.
Tehlikeli maddelere ve ngrlen almalara uygun olan iyi bir aydnlatma olmas salanmaldr, dier bir ifadeyle toz geirmeyen ve/veya alevlenmeyen, patlamaya kar korumal v.b. 650
Bedensel almalar, yardmc aralarla mmkn olduunca kolaylatrlmaldr. eri giren havann havalandrmadan kan havayla karmamas ve dolaysyla ortamn toza boulmamas iin, alma alan kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna kurulmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekan bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edilmelidir, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Temiz, filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma aralar (cihazlar, makineler, sistemler) usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim durumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyulmaldr.. Haftada bir kez doldurma tesisinin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Eer mevcut deillerse, kullanlan i aralarna ait performans verileri ve dzenli kontrole ilikin bilgiler tedarikiden temin edilmelidir. Aksi takdirde uzman personel (gerekirse ehliyetli bir kii) grevlendirilmelidir. Doldurma tesisi kontrol edilmeli ve ylda bir kez performans standartlaryla karlatrlmaldr. Btn kontrol belgeleri en azndan be yl muhafaza edilmelidir Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr.. uvallar ve torbalar emniyetli bir yerde muhafaza edilmeli ve gvenli bir ekilde tasfiye edilmelidir (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. 651

Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn ve fonksiyonunu kontrol edin. Doldurma ilemi srasnda emme sisteminin srekli olarak ilev kontrol yaplmaldr (manometre ya da hacimsel debi lm zerinden). Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Kullanma sunulan yardmc aralar kullann. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri msaade edilen bir endstriyel elektrik sprgesiyle ektirerek ya da nemli bir bezle silerek derhal uzaklatrn. Daha sonra gvenli bir ekilde tasfiye edin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlar verin. 652
uvallarn Boaltlmas
alma ynteminin tasarlanmas uvallarn ve uval boaltma sisteminin birbirlerine uygun olmas ve usulnce alr durumda olmas salanmaldr. Boaltma yerinde lokal bir emme sistemi ngrlmelidir ve bu sistem mmkn olduunca muhafazaya alnmaldr. Muhafaza azndaki hava hz, en azndan 1,0 m/snlik bir hava hzna sahip olmaldr. Muhafaza, uvallar veya torbalar iin yeterli byklkte yere sahip olmaldr. Boaltlan uvallar/torbalar iin olan aralk, serbeste ulalabilir olmaldr. Muhafazann akl mmkn olduunca kk olmal, ancak emniyetli alabilmek iin de yeterince byk olmaldr. Akl mmkn olduunca kk tutmak iin, effaf kapaklar veya plastik eritler ngrlm olmaldr. uvallar/torbalar, alanlarn muhafaza blmesinin ierisine kafalarn sokmasna gerek kalmadan boaltlabilmelidir. Gerekirse boaltma yerine ilave bir emme sistemi yerletirilmelidir. Tehlikeli maddelere ve ngrlen almalara uygun olan iyi bir aydnlatma olmas salanmaldr, dier bir ifadeyle toz geirmeyen ve/ veya alevlenmeyen, patlamaya kar korumal v.b. 653

Bedensel almalar, yardmc aralarla mmkn olduunca kolaylatrlmaldr. eri giren havann havalandrmadan kan havayla karmamas ve dolaysyla ortamn toza boulmamas iin, alma alan kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna kurulmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekan bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Baca balantlar mmkn olduunca ksa ve dz olmaldr. Uzun ve esnek hatlardan kanlmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edilmelidir, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Temiz, filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma aralar (cihazlar, makineler, sistemler) usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim durumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyulmaldr. Haftada bir kez doldurma tesisinin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Eer mevcut deillerse, kullanlan i aralarna ait performans verileri ve dzenli kontrole ilikin bilgiler tedarikiden temin edilmelidir. Aksi takdirde uzman personel (gerekirse ehliyetli bir kii) grevlendirilmelidir. uval boaltma tesisi kontrol edilmeli ve ylda bir kez performans standartlaryla karlatrlmaldr. Btn kontrol belgeleri en azndan be yl muhafaza edilmelidir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. uvallar ve torbalar emniyetli bir yerde muhafaza edilmeli ve gvenli bir ekilde tasfiye edilmelidir (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. 654
Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn ve fonksiyonunu kontrol edin. Doldurma ilemi srasnda emme sisteminin srekli olarak ilev kontrol yaplmaldr (manometre ya da hacimsel debi lm zerinden). Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Kullanma sunulan yardmc aralar kullann. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri msaade edilen bir endstriyel elektrik sprgesiyle ektirerek ya da nemli bir bezle silerek derhal uzaklatrn. Daha sonra gvenli bir ekilde tasfiye edin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlar verin. 655
uvallardan ya da Kk Flardan Kazanlarn Doldurulmas

alma ynteminin tasarlanmas yerinde, yalnzca gnlk alma/gnlk retim sreci iin gerekli olan miktarda tehlikeli madde hazr bulundurulmaldr. Yklerin kaldrlmasn kolaylatrmak iin, kaldrma ve devirme ileri iin uygun yardmc aralar ngrlmelidir. Aletler, yaplan ie uygun olmaldr, zellikle flarn ebatlarna uyarlanm olmaldr. Kontroll bir boaltma ilemini mmkn klabilmek iin, devirme mekanizmas iyi kumanda edilebilir olmaldr. Doldurma aznn yaknnda ieriye doru en azndan saniyede 1 metre hava hzna sahip bir emme sistemi v.b. ngrlmelidir. Kazann kendisi de ayn ekilde bir emme sistemine balanm olmaldr. Emme borular mmkn olduunca ksa ve dz olmal, uzun kesitlere sahip esnek borular bulunmamaldr. Yanc maddelerde patlamadan korunma nlemlerinin gereklilii kontrol edilmelidir (topraklama, basn drme). eri giren havann havalandrmadan kan havayla karmamas ve dolaysyla ortamn toza boulmamas iin, alma alan kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna kurulmamaldr. 656
Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma ortamna mutlaka yeterince hava girii olmas salanmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edilmelidir, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Haftada bir kez sistemin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez emme sistemi kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Doldurma tesisini ve alma alann dzenli olarak temizleyin. Dklen maddeleri derhal uzaklatrn: uvallar ve kovalar emniyetli bir yerde muhafaza edin ve boaltldktan sonra gerekirse gvenli bir ekilde tasfiye edin (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. 657

Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn ve fonksiyonunu kontrol edin. Doldurma ilemi srasnda emme sisteminin srekli olarak ilev kontrol yaplmaldr (manometre ya da hacimsel debi lm zerinden). Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Kullanma sunulan yardmc kaldrma aralarn kullann. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri msaade edilen bir endstriyel elektrik sprgesiyle ektirerek ya da nemli bir bezle silerek derhal uzaklatrn. Daha sonra gvenli bir ekilde tasfiye edin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlar verin. Patlamadan korunma uyarlarna uyun.
658
Varillerin Doldurulmas
alma ynteminin tasarlanmas Varilleri, dklen maddelerin etrafa yaylmasn nlenebilecei yalnzca bu i iin ngrlen bir alanda doldurun. Emme sisteminin emme azn mmkn olduunca varilin st tarafna yaklatrn. Varil kapann zerinden enlemesine geerek emme sistemine giden havann hz, en az saniyede 0,5 metre olmaldr. Doldurma borusu, dolum ilemi srasnda daldrlabilecek kadar uzun olmaldr. Pskrmenin nne gemek iin, huni veya koruyucu dzenekler kullanlmaldr. Varillerin sorunsuz bir ekilde mmkn olduunca emme sisteminin azna yakn yerletirilebilmelerine zen gsterilmelidir. Bunun iin, farkl varil ebatlarna gre ayarlanabilen klavuzlar ngrlmelidir. Ar dolum yaplmasn nlemek iin, arlk, hacim ya da dolum seviyesi lm kullann. Gerekirse otomatik kapanan varil tipi valf kullann. Elektrostatik yklenmeler nedeniyle tutuma risklerinin nlenebilmesi iin, kolay alevlenebilir svlarda uygun pompalar ve emme vantilatrleri ile uygun ekilde topraklanm cihazlar kullanlmaldr. 659

alma alan, mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn bulunduu yerlerde dzenlenmemelidir. Kontrol aralar (rn. basn, arlk, hacim ya da dolum seviyesi lm) kolay okunabilir olmaldr. Bedensel almay kolaylatrmak iin, mmkn olduunca yardmc aralar kullanma sunulmaldr. Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma ortamna mutlaka yeterince hava girii olmas salanmaldr. Atk hava (gerekirse temizlendikten sonra), emniyetli bir yere sevk edilmelidir, asla kaplarn, pencerelerin ve hava girilerinin yaknna sevk edilmemelidir. Atk havann atmosfere braklmadan nce artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Buharlar ortaya kmas durumunda, prensip olarak atk havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma En azndan haftada bir kez atk hava sisteminin hasarlar asndan gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez sistem kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. 660
Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. Emme ileminin dzgn bir ekilde almasn salayn. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Huni ya da koruyucu donanmlar kullann ve pskrmeyi nlemek iin, doldurma borusunu daima malzeme ierisine daldrn. Kullanma sunulan yardmc aralar kullann. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle veya paspasla). Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
661
Varil Pompasyla Varillerin Boaltlmas

alma ynteminin tasarlanmas alma alanlarnn ve sistemin planlanmas srasnda basit ve emniyetli bakm onarm olanaklar dikkate alnmaldr. alma alannn iyi havalandrlmasna zen gsterilmelidir. alma alan, mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn bulunduu yerlere tesis edilmemelidir. Kazandan dar kan atk hava dar sevk edilmelidir, ancak asla kaplarn, pencerelerin ve hava girilerinin yaknna sevk edilmemelidir. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Buharlar ortaya kmas durumunda, prensip olarak atk havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Varil kapann karlmas ve yeniden taklmas iin uygun alet bulundurulmaldr. Pompann svya uygun olmas salanmaldr (dayankllk, gerekirse patlama korumas). Kolay alevlenebilir svlarda, patlamadan korunma nlemleri kontrol edilmelidir (Patlama korumal pompalarn ve emme vantilatrlerinin kullanlmas, borunun ve varilin topraklanmas, basn drme, antistatik ayakkab kullanlmas) 662
Pompa ve daldrma borusu, svyla temas mmkn olduunca dk tutulacak, sonradan akan svlar gvenli toplanacak ve kontaminasyon nlenecek ekilde tanmal ve depolanmaldr. Varilden karldktan sonra daldrma borusuna temas edilmemelidir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Ayda bir kez sistemin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez sistem kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine riayet edilmelidir. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. 663

letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn ve fonksiyonunu kontrol edin. Varil kapann karlmas ve yeniden taklmas iin ngrlen aleti kullann. Eer mevcutsa, daima topraklama hatlarn kullann. Kullanma sunulan yardmc tama/kaldrma aralarn kullann. Tehlikeli maddelerin aa kmasn ve cilt temasn mmkn olduunca dk tutmak iin, pompay varilden dikkatlice karn. Pompay daima muhafaza edildii yere geri gtrn. Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla). Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formu). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun. Patlamadan korunma uyarlarna uyun.
664
Kat Maddelerin Tartlmas

alma ynteminin tasarlanmas Emme kabini ierisine akan genel hava akm ve toplama elemanndaki hava akm, retici tarafndan belirtilen hava akm hzlarna sahip olmaldr. letmenin kendi imal ettii cihazlar olmas durumunda, ekme aralndaki genel hava ak hz, en azndan 0,5 m/sn olmaldr. Toplama elemanndaki hava ak hz, en az 1 m/sn olmaldr. eker sistemin etkinliini kontrol etmek iin, uzman bir laboratuar firmasnn grevlendirilmesi tavsiye edilir. Tartm istasyonu, mmkn olduunca etraf kapal tutulmaldr. ekme alannn btn cihazlar ve malzemeleri alacak kadar geni olmas salanmaldr.
Menfez aralnn mmkn olduunca kk tutulmas salanmaldr - ancak gvenli bir ekilde almak iin yeterince byk olmaldr. Menfez araln mmkn olduunca kk tutmak iin, effaf blmeler ve plastik hatlar kullanlmaldr.
Belirtilen hava ak hzlar tavsiye niteliindedir.
665

Aydnlatma sistemi dahil, tartnn ve kullanlan cihazlarn uygunluklar salanmaldr (kimyasallara kar dayankl, toz geirmez, alevlenmeyen malzemelerin kullanlmas). Yanc kat maddelerde, patlamadan korunma nlemleri kontrol edilmelidir (Topraklama). Kat maddelerin tartlmas srasnda, toz oluumu nlenmelidir. Kat maddelerden oluan kk miktarlar, eker sistem ierisinde bulunan bir tartda tartlmaldr. Derin flarn ya da 25 kilogramdan fazla dolum kapasitesine sahip varillerin kullanlmasndan kanlmaldr. Kullanm ve kaldrma yardmc aralarndan yararlanlmaldr. Hava esintisinin, havalandrma sisteminden kan hava akmlaryla karmasn nlemek iin, alma alan kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna tesis edilmemelidir. Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma alannn bir hava girii ile donatlm olmas salanmaldr. Emme sisteminin kontrol edilmesine ynelik kolay uygulanabilir olanaklar salanmaldr (rn. basn gsterme cihaz, hacimsel debi lm). Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Haftada en az bir kez hasar belirtileri asndan sistemin gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez sistem kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Eer zehirli tehlikeli maddelerde Koruma Snf 3 uyarnca kapal 666
bir sistem teknik adan mmkn deilse, zel dikkat, temizlik ve ihtiyatl olunmas salanmaldr! Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. Dzgn bir ekilde altndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi kontrol) dikkat edin. Emilen hava, alanlarn yzlerine uzak bir noktadan gemelidir. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklikleri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. 667

Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bir bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun. Patlamadan korunma uyarlarna uyun..
668
Koruma Klavuzu 215
Kat Maddelerin Baka Kat Maddelerle ya da Svlarla Kartrlmas

alma ynteminin tasarlanmas yerinde, yalnzca gnlk alma/gnlk retim sreci iin gerekli olan miktarda tehlikeli madde hazr bulundurulmaldr. Eer mmknse, ak deil, aksine kapakl bir kartrc dzenek kullanlmaldr. Kartrma mili bir klf ile koruma altna alnmal, kapak ve dier giri yerleri iyice yaltlmaldr. Emme sisteminin mmkn olduunca toz kaynann yaknna yerletirilmesi ve emilen havann alanlarn yzlerinin uzandan gemesi salanmaldr, eer mmknse emme sistemi kapaa entegre edilmelidir. Atk hava sisteminin fonksiyonelliinin kontrol edilmesine ynelik kolay uygulanabilir olanaklar salanmaldr (rn. basn gsterme cihaz, hacimsel debi lm). Kartrma dzeneinin komple st ksm boyunca emme sistemi ynndeki hava ak hz, en azndan saniyede 1 metre ol669

maldr. Kat maddelerin ilave edilmesi srasndaki hava ak hznn 2 ila 3 misli ykseltilmesi gerekli olabilir. Hava akmnn emme sisteminin etkinliini olumsuz etkilemesini nlemek iin, alma alan, mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna tesis edilmemelidir. Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma alannn bir hava girii ile donatlm olmas salanmaldr. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda, prensip olarak havann geri dndrlmesine msaade edilmemektedir. Yanc kat maddelerde patlamadan korunma nlemlerinin gereklilii kontrol edilmelidir (topraklama, basn drme). Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Haftada bir kez kartrc dzenein ve emme sisteminin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez emme sistemi kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. 670
letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. Dzgn bir ekilde altndan emin olun. Emilen hava, alanlarn yzlerine uzak bir noktadan gemelidir. Malzeme girii yapld srada, mmkn olduunca kartc dzenein ierisine yaslanmayn! Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklikleri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torbann ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla ya da kimyasal balayclarla); tozlarda taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
671

Koruma Klavuzu 217
Svlarn Variller v.b. erisinde Baka Svlarla ya da Kat Maddelerle Kartrlmas

alma ynteminin tasarlanmas yerinde, yalnzca gnlk alma/gnlk retim sreci iin gerekli olan miktarda tehlikeli madde hazr bulundurulmaldr. Eer mmknse, ak deil, aksine kapakl bir kartrc dzenek kullanlmaldr. Emme sistemi kapaa entegre edilmelidir, eer mmkn deilse, emme sistemi konteynrn giriine konumlandrlmaldr. Kartrma dzeneinin komple st ksm boyunca emme sistemi ynndeki hava ak hz, en azndan saniyede 1 metre (tavsiye edilen) olmaldr. Hava esintisinin, havalandrma sisteminden kan hava akmlaryla karmasn nlemek iin, alma alan kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknnda bulunmamaldr. Emilen havann yenilenebilmesi iin, alma ortamnda mutlaka yeterince hava girii olmas salanmaldr. Belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. O zaman atk hava 672
atmosfere sevk edilmeden nce, hava artma cihazlarnn kullanlmas gerekli olabilir. Emilen hava, emniyetli bir yere sevk edilmelidir, asla kaplarn, pencerelerin ve hava girilerinin yaknna sevk edilmemelidir. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Yanc svlarla yaplan ilerde, patlamadan korunmann gereklilii kontrol edilmelidir (Patlamadan korumal kartrc, topraklama, basn drme, iletken zellikli emniyet ayakkablar). Konteynrlarn doldurulmas amacyla, gerekirse yardmc aralar hazr bulundurulmal ve kullanlmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Haftada en az bir kez hasar belirtileri asndan sistemin gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez emme sistemi kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olana salanm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. 673

letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin neride bulunulmas veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. Emme ileminin dzgn bir ekilde almasn salayn. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emilen hava, alanlarn yzlerine uzak bir noktadan gemelidir. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle ya da paspasla); tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun. Patlamadan korunma uyarlarna uyun.
674
Elektrostatik kaplama
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Fazlalk tozlar balayabilmek iin, boyama kabinini yeterince uzun tasarlayn. Ak alanlar mmkn olduunca kk tutun, ancak gvenli alma iin yeterli mekan olmasn salayn. Boyama kabinlerinin giri ve knda hava perdesi kullanlmas dnlmelidir. Boyama kabinleri i ksmdan dz ve szdrmaz yzeylerle donatlmal, fazlalk tozlar eken ve geri dntren donanmlar hazr bulundurulmaldr. yi bir aydnlatma olmas salanmaldr. Bu aydnlatma, tehlikeli maddelere ve yaplan almalara uygun olmaldr, rn. toz geirmez ve g tutuabilir. Yanc kat maddeler iin patlamadan korunma nlemleri dikkate alnmal, sistemin uygun ekilde topraklanmas salanmaldr.
675

Maksimum toz ekimi ve minimum toz art olmasn temin etmek iin, boyanan rnn usulne uygun ekilde topraklanmas salanmaldr. Boyama kabinine ynlendirilen hava akm, asgari 1 m/snlik bir hava hzna sahip olmaldr. Eer mmknse, dorudan toz kartonundan alm yapan sitemler kullanlmaldr. Fazlalk toz atmlarn minimize etmek iin, dozajlama dzenei yardmyla toz akm uyarlanmaldr. Boyama iini yapan personele talimat verilmesi ve pskrtme ilemi srasnda boyama kabininin ierisine yaslanmak gibi usulne uygun olmayan almalarn nlenmesi salanmaldr. Hava akmnn emme ileminin etkinliini olumsuz etkilemesini ve dolaysyla kat maddelerin/tozlarn ya da buharlarn etrafa yaylmasn nlemek iin, alma alan mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknnda bulunmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekn bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edin, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Emilen havann kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmesini salayn. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Tozlarda, temizlenmi, filtrelenmi hava, yeniden alma meknlarna sevk edilebilir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun.. Eer mevcut deillerse, kullanlan i aralarna ait performans verilerini ve dzenli kontrol hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. 676
Dolum sisteminin en azndan haftada bir kez gzle muayenesi yaplmaldr. Ylda bir kez emme ilemi dahil sistem muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine riayet edin. Daha dk riskli alternatif maddeleri ve alternatif yntemleri tercih edin. Bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere ncelii vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun.. Emme sisteminin ak ve dzgn altndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. 677

Kullanlan btn dzenekleri hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Kabin temizlii iin basnl hava kullanlmasna msaade edilmemitir. Pskrtme ilemi ve temizlik ilemi srasnda kabine yaslanmayn. Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra, ellerinizi ykayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bir bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
678
Lamine etme (Parti)

alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Besleme havas, difzrl bir datm kanal zerinden sevk edilmelidir. Trblanslar nlemek iin, ieriye giren hava akm dk olmaldr (yakl. 0,5 m/sn); kullancnn bulunduu yerdeki hava akm en azndan yaklak 0,5 m/sn olmaldr. Besleme havas, bask kalb boyunca ve kullancnn gvdesinden uzaa akacak ekilde yerletirme yzeyini konumlandrn. Esnek emme dzeneklerini mmkn olduunca buharlarn oluma yerlerine yakn yerletirin. Komple alma alan iin yeterli esnek emme dzeneinin hazr bulunmasn salayn. yi bir aydnlatma ve uygun aydnlatma elemanlar salanmaldr. Bu aydnlatmalar malzemelere ve yaplan almalara uygun olmaldr, rn. toz geirmez ve g tutuan cinsten.
679

Hava cereyannn emme sisteminin etkinliini azaltmasn ve buna bal olarak buharlarn etrafa yaylmasn nlemek iin, alma alan mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknna konumlandrlmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekn bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Balantlar ksa ve basit tutun, uzun ve esnek hatlardan kann. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edin, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir, ki buna gre atk havann artlmas gerekli olabilmektedir. Buharlar alma ortamna geri dndrlmemelidir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim durumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyun. Eer mevcut deillerse, kullanlan sisteme ait performans verilerini ve dzenli muayeneye ilikin bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. En azndan haftada bir kez sistemin gz ile muayenesi yaplmaldr. Ylda bir kez emme sistemi dahil tesisin muayenesi ve performans standartlaryla karlatrmas yaplr. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Daha dk riskli alternatif maddeleri ve alternatif yntemleri tercih edin. Bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere ncelii vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. 680
Eer almalar srasnda i elbiselerinin kirlenme olasl varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. Tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeler yenilmemeli ve iilmemelidir. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim olmas salanmaldr. letme arzlar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlara riayet edin. Emme sisteminin ak ve dzgn altndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Hava akmnn alanlarn yzlerinden uzaa doru aktndan emin olun. Kullanlan btn dzenekleri hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal gvenlik bilgi formuna uygun olarak uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara riayet edin. 681
Kurutma dolab (Kabinli ya da tepsili kurutucu)

alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Kurutma dolabnn doldurulmasna ve boaltlmasna ynelik yardmc aralar hazr bulundurun. Kuru saclarn boaltlmasna ynelik dzenek (bkz. ekil), bir emme sistemiyle donatlm olmaldr. Doldurma alanndaki ieriye ynelik hava akm, en azndan 1 m/sn olmaldr. Kurutma dolabnn kapaklar salam yaplm olmal ve emniyetli bir ekilde kapanmaldr. Kurutma ilemi srasnda ortaya kan buharlar, emme sistemi yardmyla kurutma dolabnn doldurma alanndan darya ekilmelidir. Kurutma dolabnn emme sistemi, kurutma ortamnda srekli bir vakum olmasn salayacak ekilde gl olmaldr. Yanc svlarn ve tozlarn kullanlmas srasnda, patlamadan korunma nlemleri dikkate alnmaldr. Yanc svlarda, emme ilemi, konsantrasyon hi bir zaman alt 682
patlama snrnn %25ini amayacak derecede gl olmaldr. Patlama snryla ilgili olarak, Gvenlik Bilgi Formuna baknz. 500 mden daha kk tane byklne sahip yanc tozlarda, kurutma dolabnn i ksm, iletme gvenlii ynetmelii uyarnca Patlamadan Korunma Blgesi 22 olarak snflandrlmaldr ve uygun Patlamadan Korunma nlemleri alnmaldr. Hava akmnn emme ileminin etkinliini olumsuz etkilemesini ve dolaysyla kat maddelerin/tozlarn ya da buharlarn etrafa yaylmasn nlemek iin, alma alan mmkn olduunca kaplarn, pencerelerin ve koridorlarn yaknnda bulunmamaldr. Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekan bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edin, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Dar emilen havay kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edin. Belirli maddeler iin, Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Tozlarda, temiz filtrelenmi hava, yeniden alma ortamna geri gnderilebilir. Buharlarda, prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun. Eer mevcut deillerse, kullanlan i aralarna ait performans verilerini ve dzenli kontrol hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. Sistemin en azndan haftada bir kez gzle muayenesi yaplmaldr. Ylda bir kez emme ilemi dhil kurutma dolab muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine riayet edin. Daha dk riskli alternatif maddeleri ve alternatif yntemleri tercih edin. Bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere ncelii 683

vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. Tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeler yenilmemeli ve iilmemelidir. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dhildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun. Emme sisteminin dzgn bir ekilde altndan emin olun. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Kullanlan btn dzenekleri hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra, ellerinizi ykayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal Gvenlik bilgi formuna uygun olarak uzaklatrn: tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bir bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.. 684
Pelet retimi
alma ynteminin tasarlanmas Emme davlumbaz, mmkn olduunca pelet kna yakn konumlandrlmaldr. Eer gerekliyse, rn. bakm ve onarm almalar srasnda peletleme balna eriimi kolaylatrmak iin, emme davlumbaz mafsal balantlaryla donatlmaldr. Gerekecek olursa, emme borusuna ksa esnek bir para yerletirilmelidir. Pelet k blgesindeki hava hz, en azndan saniyede 1 metre olmaldr (Tavsiye). Flanl veya balk tablal boru nipeli tipindeki ak toplama dzenekleri, emme davlumbazna tercih edilmelidir (Burada toplama derecesi %30a kadar daha yksektir). Dier tehlike kaynaklarna kar koruyucu donanmlar ngrlmelidir, rn. scak yzeylerle temas ve yksek basn altnda svlarn dar kmas gibi. Tehlikeli maddelere ve ngrlen almalara uygun olan iyi bir aydnlatma olmas salanmaldr, dier bir ifadeyle toz geirmeyen ve/veya alevlenmeyen, patlamaya kar korumal v.b. 685

Dar emilen havann yenilenebilmesi iin, alma mekan bir hava giriiyle donatlm olmaldr. Atk hava borular mmkn olduunca ksa ve dz denmelidir. Esnek borular olan uzun kesitlerden kanlmaldr. Emme sistemini muayene etmeye ynelik basit nlemler temin edilmelidir, rn. manometre ya da hacimsel debi lm gibi. Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Salt toz yklenmesi olan durumlarda, temiz, filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlar ortaya kmas durumunda, havann alma alanna geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma En az haftada bir kez hasar belirtileri asndan sistemin gzle kontrol yaplmaldr. Emme sisteminin kontrol edilmesi ve ylda bir kez performans standartlaryla karlatrlmas. Belirtilen hava ak hzlar tavsiye niteliindedir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir; bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. 686
Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? almalara balamadan nce, emme sistemini altrn ve fonksiyonunu kontrol edin. Pelet retim ilemi srasnda emme sisteminin srekli olarak ilev kontrol yaplmaldr (manometre ya da hacimsel debi lm zerinden). Kullanlan btn cihazlar hasar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Bir eyler yemeden, imeden ve tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn. Svlar balayc maddelerle veya paspasla emdirin; tozlar izin verilen bir endstriyel sprge ile uzaklatrn ya da nemli bezle silin. Daha sonra gvenli bir ekilde tasfiye edin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlar verin.
687
Tozlu yerleri
Temel lkeler 240
alma ynteminin tasarlanmas Tozun kirlenmemi alma alanlarna yaylmas nlenir. Tozsuz malzemelerin kullanlmas tercih edilir (rn. nemlendirilmi hammaddeler, granller, macunlar ya da har veya dolgu macunu gibi daha nceden hazr kartrlm malzemeler). Tozlar uygun bir emme sistemi yardmyla k ya da oluum yerlerinde mmkn olduunca tamamen toplanr ve tehlikesiz bir ekilde tasfiye edilirler. Emilen havann geri dndrlmesi hemen hemen hi olmaz ya da ancak iyice temizlendikten sonra yaplr. Tozsuz alma ve ileme yntemi, tozlar nedeniyle ortaya kan yklenmeyi azaltrlar (rn. toz geirmez sistemler, slak ya da nemli alma yntemi veya ara yollarnn, yklerin ve dkme rnlerin nemlendirilmesi). El ile kontrol edilen makinelerde (rn. ayrc talama makinesi, dilme veya silme frezeleri ya da talama aletleri), yalnzca emme sistemine sahip test edilmi sistemler kullanlr. Toz toplama elemanl ve toz giderici sistemli uygun makinelerin yaplan semeler, internette www. gisbau.de adresinde bulunabilir. 688
Atma, doldurma ve dkme yerlerinin d ykseklikleri, mmkn olduunca azaltlmas ve eer gerekli olursa, toz geirmez mahfazalarla donatlmaldr. zerinde tozlarn birikebilecei sathlar, rn. tayclar eriltmek, tekstil yzeyleri nlemek, g ulalabilir ni ve keleri kaplamak suretiyle, mmkn olduunca nlenmelidir. Boaltlan torbalar, eer mmknse bir toz emme sisteminin bulunduu alanda toplanmal, denk yaplmal ve preslenmelidir. Temizlik ileri srasnda ve dklen kat maddelerin uzaklatrlmas srasnda etrafn toza boulmas kanlmazdr. Bu tozlar uygun bir endstriyel elektrik sprgesi ile emdirilmeli ya da nemli olarak temizlenmelidir. alma yerleri ve depolama alanlarndaki toz birikintileri dzenli olarak uzaklatrlmaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma lk iletime almadan nce, tozlarn ayrlmasna, toplanmasna ve keltilmesine ynelik donanmlar, etkinlikleri asndan kontrol edilirler. En azndan solunabilir (10 mg/m3) ve alveolar (3 mg/m3) toz oranlarna ilikin iyeri snr deerlerine uyulur. Btn donanmlar dzenli olarak, en azndan ylda bir kez ilevsellikleri asndan (rn. filtre ve emme performans) kontrol edilir, bakmlar yaplr ve gerekirse onarlrlar. Bakm ve onarm almalarnda, retici verilerine uyulur. Kesme aletlerinin daima ilevlerine uygun ekilde bakmlar yaplr ve bileylenirler. Temel nlemlere uyulmas ve usulne uygun tasfiye ilemleri, iletmede yaplan inceleme gezileri yardmyla kontrol edilirler. Dier talepler Ksa sreli iddetli toz yklenmelerinde ve iyeri snr deerlerine uyulmamas durumunda Solunum koruyucu maske (P2 partikl filtresi ya da partikl filtreleyici yarm maske), 689

Koruyucu giysi ve koruyuz gzlk taklr. elbiseleri, sokak giysilerinden ayr yerde muhafaza edilir. Ykama blmesi mevcuttur. nleyici muayenelerin yaptrlmasnn veya teklif edilmesinin gerekip gerekmedii kontrol edilir ve gerekletirilir. elbiseleri silkelenmez ya da zerlerine basnl hava fletilmez. Toz karan i malzemeleri kapal konteynrlar, silolar, bunkerler, tama kaplar ya da toz geirmez malzemeden yaplma uvallar ierisinde muhafaza edilir ve depolanrlar. Dkme rnlerin ve ak konteynrlarn zeri kapatlmaldr. Ak alanda yaplan almalar srasnda, rzgar arkaya alnarak allr; alanlar tozun gidi yn ierisinde durmazlar. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlara uyun. Gerekli i elbiseleri giyin ve kirlenen i elbiselerini deitirin. elbiselerini silkelemeyin ya da bunlarn zerine basnl hava fletmeyin. Gerekli koruyucu donanm kullann. almalara balamadan nce, emme sistemini altrn. Emilen hava, alanlarn yzlerinin uzandan gemelidir. Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. Sprgeyle kuru halde sprme ve basnl havayla temizlik ilerinin yaplmas yasaktr. Dklen kat maddeler, endstriyel elektrik sprgesi ile emdirilir ya da nemli bir bezle silinir. Toz karan i malzemeleri, kapal kaplar ierisinde depolanrlar. Dkme rnlerin ve ak konteynrlarn zeri kapatlmaldr. Ak alanda yaplan iler srasnda, rzgar arkaya alnarak allr.
690
Geniletilmi nlem Gereksinimi Cilt

Cilt Temel nlemleri 250
alma ynteminin tasarlanmas Daha az tehlikeli alternatif maddelerin ya da alternatif yntemlerin aranmas gerekletirilir. Eer mmknse, sistemler, makineler ve alma dzeneklerinin etraf kapsllenmelidir. Emme sistemleri ve havalandrma, buhar, gaz ya da aerosoller yoluyla cilt temasn snrlandrrlar. Cilt temasn nleyen ya da belirgin bir ekilde azaltan i aralar, tercih edilir. Ancak teknik ve organizasyonel zmler yeterli olmadnda alanlar kiisel koruyucu donanmlarla (kimyasallardan koruyucu eldivenler, koruyucu nlkler, koruyucu giysiler) korunurlar. Koruyucu eldivenler, yaplan ilere, tehlikeli maddelere ve dermatitlere uyarlanmlardr. Yalnzca CE iaretli kimyasallardan yaplm koruyucu eldivenler kullanlr. 691

Kimyasallardan koruyucu eldivenler kullanlr. Bu eldivenleri u sembolden tanmak mmkndr. (Hangi sembol eksik eviri) Koruyucu eldivenlerin seilmesi srasnda, rn. koruyucu eldivenin ierdii maddelerden birisine alann alerjik reaksiyon gstermesi gibi, alanlarn bireysel bakszlklar dikkate alnmaldr (koruyucu eldivenlerdeki alerjenlerin listesine baknz). Koruyucu eldivenler ve koruyucu giysiler, btn alanlar iin uygun byklkte ve yeterli miktarda mevcuttur. i klfl eldivenler (rn. pamuklu eldivenler), kimyasallardan koruyucu eldivenler altnda ter oluumunun azaltlmas iin kullanlrlar. retici tarafndan belirtilen malzemeye zg tama srelerine ve sv geirmez eldivenler iin drt saatlik maksimum tama sresine uyulur. Eldivenleri tama sresi risk deerlendirmesinde tespit edilmitir ve gerekli lde snrlandrlmtr. Kontamine olmu kimyasallardan koruyucu eldivenler, koruyucu nlkler ve giysiler, usulne uygun olarak tasfiye edilirler. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma aralar bu ie uygundur ve retici verilerine gre, amacna uygun olarak kullanlrlar ve bakmlar yaplr. Kimyasallardan koruyucu eldivenler, UV nlar, ozon ya da yksek scaklklardan korunmu olarak depolanrlar. Teknik koruyucu nlemlerin ilevleri ve etkinlikleri dzenli olarak, ancak en azndan her 3 ylda bir kontrol edilir ve belgelenir. Koruyucu eldivenler tekrar kullanlabilecek durumdaysa, bunlar kirlenmelerden korunurlar ve iyi havalandrlarak muhafaza edilirler. almaya balamadan nce, koruyucu eldivenler gzle grlr hasarlar bakmndan incelenirler (rn. hasarl noktalar ya da eldivenin i ksmndaki kirlenmeler). Koruyucu eldivenler, karlmadan nce akar su altnda temizlenirler. 692
Dier talepler Dner makinelerde alrken koruyucu eldiven kullanlmaz. Koruyucu nlemlerin seilmesi srasnda iyeri hekimine danlmaldr. nerilen ya da zorunlu muayenelere dikkat ekilmek suretiyle, iyeri hekimi tarafndan i salyla ilgili - toksikolojik rehberlik hizmeti verilmelidir. alanlar, olas cilt hastalklarnn belirtileri konusunda eitilmelidir. Bir cilt hastalndan ilk phe edildiinde, gecikmeksizin iyeri hekimine ya da bir cilt doktoruna mracaat edilmelidir. Nemli iyerlerinde ilave nlemler dikkate alnmaldr: - Nemli alma, mmkn olduunca ok sayda alana datlr. - Nemli alma oran, belirli bir minimum ile snrlandrlr. - Eer mmknse, nemli ve kuru alma dnml olarak gerekletirilir. - 2 saatten daha uzun almalarda i salyla ilgili nleyici muayeneler teklif edilir, 4 saatten daha uzun almalarda bu muayeneler yaptrlr. letme talimatlarnda ve szl eitimlerde, cilt temasyla ortaya kan riskler ve koruyucu eldivenlerin tanma sresi ile kullanm konusunda alanlarn dikkatleri ekilir. Cildi hassaslatrc maddelerle yaplan almalarda: - yerleri ve alma alanlar, eer mmknse dier alma alanlarndan ayrlr ve uygun ekilde iaretlenirler. - Aletler ve kirlenmi cihazlar, ancak nceden temizlenmek suretiyle dier alma alanlarnda kullanlrlar. - Tek kullanmlk donanmlar (rn. temizlik bezleri, eldivenler, kaplar) tercih edilir. - Hassaslatrc maddeler ieren rnler (rn. plastikler), teknik adan mmkn olduu mddete, ancak btn kimyasal reaksiyonlar bittikten sonra ilenirler. 693

letme talimatna neler dahildir? Hangi koruyucu eldivenler kullanlr? Koruyucu eldivenler ne kadar sre tanabilirler? Koruyucu eldivenler nasl kullanlrlar. - Eldivenleri karmadan nce akar su altnda temizleyin. - karrken eldivenlerin d tarafna temas etmeyin. - Parmaklar serbeste hareket edinceye kadar, eldivenleri parmak ularndan gevetin. - Manetlerden birisini kvrn, eldiveni bu manetten tutun ve ekin. Koruyucu eldivenleri muhafaza etme olanaklarndan yararlann (rn. kurutma raf). Kullanmadan nce koruyucu eldivenleri atlaklar, malzeme hatalar, sertlemeler ve imeler asndan kontrol edin. Kontamine olmu koruyucu eldivenleri tehlikeli madenin atk koduna uygun olarak, usulnce yok edin.
694
Kapal Sistem
Kapal sistem 300
alma ynteminin tasarlanmas Kapal sistem, kolaylkla bakm ve onarm yaplacak ekilde planlanmaldr. Kapal sistemler iin basn tanklar kullanlacak olursa, yalnzca piyasaya srlme koullarn (uygunluk beyannn mevcut olmas, CE iaretlemesi, kullanm klavuzu, reticinin kullancya ynelik tehlike uyarlar) yerine getiren tanklar kullanlmaldr. Sistemin emniyetli bir ekilde iletilmesi iin gerekli olan btn bilgiler retici tarafndan temin edilmelidir (yukarya baknz). Eer mmknse, tehlikeli maddelerin aa kmasnn nlenebilmesi iin sistem vakum altnda tutulmaldr. Dar emilen hava, kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmelidir. Atk havann artlmas gerekli olabilecek ekilde, belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Toz sz konusu olduu durumlarda, temiz filtrelenmi hava, alma alanna geri gnderilebilir. Buharlarda prensip olarak havann geri dndrlmesi tavsiye edilmemektedir. Numune alma ilemi iin mmkn olduunca dk emisyonlu sistemler kurulmaldr. Eer kapal sistemin ksa 695

sreli olarak almas gerekecek olursa, lokal emme sistemi ngrlmelidir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. rnein ykama veya temizlik amacyla sistemin alabilmesi ya da iine girilebilmesi iin gerekli olan btn zel nlemler yazl olarak tespit edilmelidir. Eer daha nceden tehlikeli maddeler ve asit ierii bakmndan kontrol edilmemilerse, dar mekanlarn ya da kaplarn ierisine girilmemelidir (Giri izni!). Haftada bir kez sistemin hasar belirtileri asndan gzle kontrol yaplmaldr. Ylda bir kez sistem kontrol edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. Olas kontrol ykmllklerine uyulmaldr. (rn. basn tanklarnn ya da su ortamlar iin tehlikeli maddelerle alrken). Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Eer teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullanlmaldr. Eer bu mmkn deilse, alanlarn girdikleri risklerin mmkn olduunca drlmesine zen gsterilmelidir. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Atklarn tasfiyesi de dahil olmak zere, daha gvenli bir depolama, kullanm ve tama iin, skca kapatlabilen kaplar kullanlmaldr. alma alanna, yalnzca orada alan kiiler girebilmelidir. T+ ve T ile iaretlenmi olan maddeler kilit altnda tutulmaldr ya da yalnzca uzman kiilerin ulaabilecei ekilde muhafaza edilmeli veya depolanmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. 696
alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeler yenilmemeli ve iilmemelidir. Muhtemelen mevcut olan atk hava sistemlerinin ak ve alr durumda olmasn salayn. Kullanlan btn cihazlar szdrmazlk, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla); tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Arza durumlarnda davrana ilikin uyarlar.
697
Eldivenli kabinler (glove box)

Kapal sistem 301
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Girii kontrol edin. alma alannn ve i aralarnn belirgin bir ekilde iaretlenmesi. Eldivenli kabinleri daha planlama aamasndayken kolay bir bakm ve onarm yaplabilecek ekilde tasarlayn. Eldivenli kabinlerin yzeyleri dz, szdrmaz ve kolay temizlenebilir olmaldr. Plastikten yaplma, kolay temizlenebilir giysiler tavsiye edilir. Bir ya da birden fazla hava perdesi mevcut olmaldr. Eldivenli kabinin ierisinde kullanlacak olan elektrikli ve dier donanmlarn kumanda elemanlar, dardan ulalabilir olmaldr. Eldivenler, kullanlan malzemelere kar dayankl ve eldiven desteklerine kar szdrmazlklar salanm olmaldr.
yi bir aydnlatma olmasn salayn. Aydnlatma dzenekleri malzemelerin cinsine ve srelere uygun olmamaldr, rn. patlamaya kar korunmu olmaldr. Tehlikeli maddelere ve yaplan almaya uygun aydnlatma dzenei kullanlmaldr, rn. toz geirmez ya da tutumayan cinsten. 698
Hafif vakumlu cebri havalandrma olmas salanmaldr. Hava girii iin tek ynl filtre kullanlmaldr. Eldivenli kabinden kan egzoz havas, dar kmadan nce bir ykama tertibatndan ya da etkin bir partikl filtresinden geirilmelidir. Emilen havann kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmesini salayn. Belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun. Eer mevcut deillerse, eldivenli kabinlere ait performans verilerini ve dzenli kontrol hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. En azndan haftada bir kez eldivenli kabinin gzle muayenesi yaplmaldr. Btn tertibatlarn retici tarafndan ngrld ekilde bakmlarnn ve onarmlarnn yaplmas salanmaldr, gerektike tek ynl filtreler ve partikl filtreleri deitirilmelidir. Emme ilemi dahil eldivenli kabinin kontrol edilmeli ve ylda bir kez performans standartlaryla karlatrlmaldr. rnein temizlik amacyla sistemin alabilmesi iin gerekli olan zel nlemler tespit edilmeli ve kontrol edilmelidir. Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine riayet edin. Teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullann. Bu mmkn olmaz ise, alanlarn maruz kaldklar risklerin mmkn olduunca azaltlmasna zen gsterin. 699

Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eldivenli kabinin i ksmndaki alma alan gnlk olarak esasl bir ekilde temizlenmelidir, dardaki kumanda dzenekleri ve alma alan dzenli olarak temizlenmelidir, her hafta yaplmas tavsiye edilir. Tehlikeli madde bidonlarn emniyetli bir ekilde depolayn ve tasfiye edin, atklar derhal tasfiye edin, gvenlik bilgi formlarna uyun. ok zehirli ve zehirli maddeler (T+ ve T ile iaretlenmitir) kilit altnda ve yalnzca konu hakknda bilgi sahibi kiilerin ulaabilecei ekilde muhafaza edilmeli veya depolanmaldr. Skca kapatlabilen tehlikeli madde kaplarn kullann, kullandktan sonra derhal kab tekrar kapatn. Tozlarn aa kmas durumunda, temizlik amacyla sprge ya da basnl hava kullanmayn, endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da slak bir bezle silin. Dklen svlar granlle ya da paspasla uzaklatrn veya absorbe ettirin. Rutin almalar iin solunum koruyucu maske gerekli olmayabilir, ancak zel almalar srasnda, rnein atklarn tasfiyesi srasnda kullanlmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. 700
letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun. Emme ileminin dzgn bir ekilde almasn salayn. Bu srada lm aletlerine (Manometre ya da hacimsel debi lm) dikkat edin. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Emme sistemi ierisine herhangi bir kat torba ya da dier atklarn girmesine msaade etmeyin. almalara balamadan nce, btn cihazlarn ve malzemelerin hava perdesi ierisinde hazr tutulduklarndan emin olun. Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra, ellerinizi ykayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla); tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da nemli bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
701
Varil Doldurma
Kapal sistem 305
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Girii kontrol edin. alma alannn ve i aralarnn belirgin bir ekilde iaretlenmesini salayn. alma alannn iyi havalandrlmasn salayn. alma alann kolay bir bakm onarm yaplacak ekilde dzenleyin, mmkn olduu mddete kolay bakm yaplabilecek i aralar kullann. yi bir aydnlatma olmasn salayn. Tehlikeli maddelere ve yaplan almaya uygun aydnlatma dzenei kullanlmaldr, rn. toz geirmez ya da tutumayan cinsten.
702
Doldurma kolu zerinde fazlalk dolum malzemesi iin bir biriktirme dzenei bulunmasn salayn. Arlk ya da hacim lm yardmyla ar dolum yaplmasn nleyin. Dklen dolum malzemesi iin toplama dzenekleri (tekne v.b.) ngrn. Yanc svlarda, ateleme kvlcmlarn nlemek iin, uygun pompalar ve fanlar kullanlmasn ve sistemin usulne uygun ekilde topraklanmasn salayn. Varillerin doldurma ve kapak alanlarndaki hava akmlar, asgari 0,5 m/sn olmaldr. Kullanlan yntem izin verdii mddete, doldurma dzeneini vakum altnda tutun. Dar emilen havay kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edin. Belirli maddeler iin, Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun. Eer mevcut deillerse, dolum sistemine ait performans verilerini ve dzenli muayene hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. Dolum sisteminin en azndan haftada bir kez gzle muayenesi yaplmaldr. Ar doluma kar lm dzenekleri, dzenli olarak muayene edilmelidir. Btn dzeneklerin bakm ve onarmlarnn retici tarafndan ngrld ekilde yaplmasn salayn. Ylda bir kez emme ilemi dahil, dolum sistemi muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. 703

rnein temizlik amacyla sistemin alabilmesi iin gerekli olan zel nlemler tespit edilmeli ve kontrol edilmelidir. Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun Teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullann. Bu mmkn olmaz ise, alanlarn maruz kaldklar risklerin mmkn olduunca azaltlmasna zen gsterin. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. alma alan dzenli olarak temizlenmelidir, her hafta yaplmas tavsiye edilir. Tehlikeli madde bidonlarn emniyetli bir ekilde depolayn ve tasfiye edin, atklar derhal tasfiye edin, gvenlik bilgi formlarna riayet edin. Dklen svlar granlle ya da paspasla uzaklatrn veya absorbe ettirin. Rutin almalar iin solunum koruyucu maske gerekli olmayabilir, ancak zel almalar srasnda, rnein atklarn tasfiyesi srasnda kullanlmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. Tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeler yenilmemeli ve iilmemelidir. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. 704
salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dhildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun. Ar doluma kar emme sisteminin ve lm dzeneklerinin alm ve alr durumda olmalarn salayn. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra, ellerinizi ykayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal Gvenlik bilgi formuna uygun olarak uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
705
Varil Boaltma
Kapal sistem 306
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Girii kontrol edin. alma alannn ve i aralarnn belirgin bir ekilde iaretlenmesini salayn. alma alannn iyi havalandrlmasn salayn. Sevk edilen sv pompasnn taklm olmasn salayn. Yanc svlarda, ateleme kvlcmlarn nlemek iin, uygun pompalar ve fanlar kullanlmasn ve sistemin usulne uygun ekilde topraklanmasn salayn. alma alann kolay bir bakm onarm yaplacak ekilde dzenleyin, mmkn olduu mddete kolay bakm yaplabilecek i aralar kullann. Emme borusu dar kartlrken oluacak damlama kayplarndan saknmak zere, emme borusu iin manon v.b. kullann. Dklen svlar zapt etmeye ynelik gerekli nlemleri aln. Varilin el ile hareket ettirilmesinden kann, almaya balamadan nce, varilin hareket ettirilmesine ilikin yntemi tespit edin. 706
Kullanlan yntem izin verdii mddete, doldurma dzeneini vakum altnda tutun. Varili amak ve kapatmak iin uygun aletleri hazr bulundurun. Dar emilen havay kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edin. Belirli maddeler iin, Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun. Eer mevcut deillerse, dolum sistemine ait performans verilerini ve dzenli muayene hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. Dolum sisteminin en azndan haftada bir kez gzle muayenesi yaplmaldr. Ylda bir kez emme ilemi dhil sistem muayene edilmeli ve performans standartlaryla karlatrlmaldr. rnein temizlik amacyla sistemin alabilmesi iin gerekli olan zel nlemler tespit edilmeli ve kontrol edilmelidir. Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullann. Bu mmkn olmaz ise, alanlarn maruz kaldklar risklerin mmkn olduunca azaltlmasna zen gsterin. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. alma alan dzenli olarak temizlenmelidir, her hafta yaplmas tavsiye edilir. 707

Tehlikeli madde bidonlarn emniyetli bir ekilde depolayn ve tasfiye edin, atklar derhal tasfiye edin, gvenlik bilgi formlarna riayet edin. ok zehirli ve zehirli maddeler (T+ ve T ile iaretlenmitir) kilit altnda ve yalnzca konu hakknda bilgi sahibi kiilerin ulaabilecei ekilde muhafaza edilmeli veya depolanmaldr. Skca kapatlabilen tehlikeli madde kaplarn kullann, kullandktan sonra derhal kab tekrar kapatn. Dklen svlar granlle ya da paspasla uzaklatrn veya absorbe ettirin. Rutin almalar iin solunum koruyucu maske gerekli olmayabilir, ancak zel almalar srasnda, rnein atklarn tasfiyesi srasnda kullanlmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerinde ki genel uyarlara uyun. Varili boaltmadan nce, boaltmann yaplaca kabn alm potansiyelini kontrol edin. Daima topraklama kablosu kullann. 708
Varilleri daima uygun aletlerle an ve kapatn. Atk hava veya emme sistemlerinin alm ve alr durumda olmasn salayn. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin , bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra, ellerinizi ykayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal Gvenlik bilgi formuna uygun olarak uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun.
709

Koruma Klavuzu 307
Koruma derecesi 3 nlemleri
IBC konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (Kat maddeler)

Kapal sistem 307
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Girii kontrol edin. alma alann ve i aralarn belirgin bir ekilde iaretleyin, alma alann ayrn. stif makineleri iin iyi bir ulam yolu salayn. yi bir aydnlatma olmasn salayn. Bu aydnlatma tehlikeli maddelere ve yaplan almalara uygun olmaldr, rn. toz geirmez ve g tutuabilir. Konteynrn dolum malzemesi iin uygun olduundan emin olun. Giri aralklarn contalarla donatn. Balantlar yalnzca bu ie uygun, yksek kaliteli valflarla ve kavramalarla oluturun. Valfn ve kavramann sznt yapmadndan emin olun. Dolum orann kontrol edin, uygun dolum oranlarn amayn. Ar doluma kar, rn. arlk lm yardmyla nlemler aln. Ar doluma kar lm tertibatlarnn usulne uygun alp almadna ilikin, rnein manometre ya da hacimsel debi lm yardmyla basit kontrol olanaklar salayn. 710
Yanc kat maddeler iin patlamay nleyici tedbirleri dikkate aln, sistemin uygun ekilde topraklanm olmasn salayn. eri dolan havann, tercihen gaz geri dndrme yntemiyle, emniyetli bir yere kmasn salayn. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyun. Eer elinizde mevcut deillerse, dolum sistemine ilikin performans verilerini ve dzenli kontrole ilikin bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. En azndan haftada bir kez sistemin gz ile muayenesi yaplmaldr. Dzeneklerin bakm ve onarmlarnn retici tarafndan ngrld ekilde yapldndan emin olun. Ar doluma kar lm dzeneklerinin dzenli kontrol. Emme ilemi dahil sistemin kontrol ve ylda bir kez performans standartlaryla karlatrma. rnein temizlik, tespit ve gzlemleme amacyla sistemin alabilmesi iin gerekli olan zel nlemler alnmal ve uyulmaldr. Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullann. Bu mmkn olmaz ise, alanlarn maruz kaldklar risklerin mmkn olduunca azaltlmasna zen gsterin. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. alma alan dzenli olarak temizlenmelidir, her hafta yaplmas tavsiye edilir. 711

Tehlikeli madde flar emniyetli bir ekilde depolanmal ve tasfiye edilmelidir, atklar derhal tasfiye edilmeli, gvenlik bilgi formlarna uyulmaldr. ok zehirli ve zehirli maddeler (T+ ve T ile iaretlenmitir) kilit altnda ve yalnzca konu hakknda bilgi sahibi kiilerin ulaabilecei ekilde muhafaza edilmeli veya depolanmaldr. Skca kapatlabilen tehlikeli madde kaplar kullann, kullandktan sonra derhal kab tekrar kapatn. Tozlarn aa kmas durumunda temizlik amacyla sprge ya da basnl hava kullanmayn, endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da slak bir bezle silin. Rutin almalar iin solunum koruyucu maske gerekli olmayabilir, ancak zel almalar srasnda, rnein atklarn tasfiyesi srasnda kullanlmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlara uyun. Emme ileminin ve ar doluma kar lm dzeneinin dzgn altndan emin olun. Konteynrn ar dolumunu nlemek iin zel bir dikkat gsterin. alma alannn ayrlm ve iaretlenmi olduundan emin olun. 712
Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildinizi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann ya da nemli bir bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara riayet edin.
713

Koruma Klavuzu 308
IBC konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (Svlar)

Kapal sistem 308
alma ynteminin tasarlanmas alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. Giri kontrol edin. alma alann ve i aralarnn belirgin bir ekilde iaretlenmesi. Sistemi daha planlama aamasndayken kolay bir bakm ve onarm iin tasarlayn. yi bir aydnlatma olmasn salayn. Bu aydnlatma tehlikeli maddelere ve yaplan almalara uygun olmaldr, rn. toz geirmez ve g tutuabilir. Yanc svlarda, uygun pompalarn ve fanlarn kullanldndan emin olun ve patlamay nleyici tedbirlere dikkat edin, zellikle sistemi daima usulne uygun topraklayn. Doldurulacak kap/depolu tank, bir dolum borusuna, bir dolum seviyesi lm tertibatna ve bir havalandrmaya sahip olmaldr. Dolum seviyesinin denetlenmesi iin, ilevsellikleri kolayca kontrol edilebilecek lm tertibatlar mevcut olmaldr. Ar dolum emniyeti, dolum valfn otomatik olarak kapatmal ya da dolum pompasn durdurmaldr. Doldurma hortumlar, uygun bir uzunlua sahip olmaldr. 714
Sabit olarak tahsis edilmi balant dzeneklerini, tercihen kuru kavramalar kullann. Btn balant yerlerinde uygun contalar olmasna dikkat edin. Balant yerlerinin toplama kabnn ierisinde bulunduundan emin olun, szntlara dikkat edin. Zemin tarafnda dolum yapn, alternatif olarak doldurma ilemi srasnda dolum borusunun malzeme ierisine daldrlmasn salayn. Basnl dolum ilemi yapmayn. Emilen havann kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzakta, gvenli bir yere sevk edilmesini salayn. Belirli maddeler iin Federal Emisyon Kontrol Yasas (BImSchG) tarafndan emisyon snrlar belirlenmitir. Gaz geri dndrme yntemi tercih edilmelidir. ekil, IBClerin boaltlmasna ynelik bir seenei gstermektedir. Gerekecek olursa, tedarikinize dier seenekleri sorun. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem, usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzuna uyun. Eer mevcut deillerse, dolum sistemine ait performans verilerini ve dzenli kontrol hakkndaki bilgileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. Btn tertibatlarn retici tarafndan ngrld ekilde bakmlarnn ve onarmlarnn yaplmas salanmaldr, gerektike tek kullanmlk filtreler ve partikl filtreleri deitirilmelidir. En azndan haftada bir kez sistemin gz ile muayenesi yaplmaldr. rnein temizlik, tespit ve gzlemleme amacyla sistemin alabilmesi iin gerekli olan zel nlemler alnmal ve uyulmaldr. Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. 715

Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullann. Bu mmkn olmaz ise, alanlarn maruz kaldklar risklerin mmkn olduunca azaltlmasna zen gsterin. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. alma alan dzenli olarak temizlenmelidir, her hafta yaplmas tavsiye edilir. Tehlikeli madde flar emniyetli bir ekilde depolanmal ve tasfiye edilmelidir, atklar derhal tasfiye edilmeli, gvenlik bilgi formlarna riayet edilmelidir. ok zehirli ve zehirli maddeler (T+ ve T ile iaretlenmitir) kilit altnda ve yalnzca konu hakknda bilgi sahibi kiilerin ulaabilecei ekilde muhafaza edilmeli veya depolanmaldr. Skca kapatlabilen tehlikeli madde kaplar kullann, kullandktan sonra derhal kab tekrar kapatn. Dklen svlar granlle ya da paspasla uzaklatrn veya absorbe ettirin. Rutin almalar iin solunum koruyucu maske gerekli olmayabilir, ancak zel almalar srasnda, rnein atklarn tasfiyesi srasnda kullanlmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. 716
salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlara uyun. Mevcut bir emme ileminin ve dolum seviyesi lmnn doru bir ekilde altndan emin olun. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Btn hatlarn usulne uygun olarak balanm olmasna dikkat edin. Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildinizi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektiren/absorbe ettirin (granllerle, paspasla ya da kimyasal balayclarla). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara riayet edin.
717
Tankerli Aralarn Doldurulmas ve Boaltlmas

Kapal sistem 310
alma ynteminin tasarlanmas Komple sistemin planlanmas srasnda basit bakm onarm olanaklarna dikkat edilmelidir. Doldurulacak veya boaltlacak tankerli aralar, doldurma borusu, dolum seviyesi gstergesi (ya da arlk kontrol v.b.), yksek/alak basn valf ve hava tahliyesi ile donatlm olmaldr. Tankerli ara, aracn kamasn nlemek amacyla bir kilitleme sistemi ve/veya takoz ile emniyete alnmaldr. Dolum seviyesi gstergesi, otomatik bir kapama valfna ya da dolum pompasnn bir kesici anahtarna balanm olmaldr. Balant noktalarndaki irtibat paralar uygun contalarla donatlm olmaldr. Yalnzca spesifik (en azndan iaretlenmi, gerektiinde kendine has) hortum kavramalar kullanlmaldr. Mmkn olduunca l blgesi olmayan ayrc kavramalar kullanlmaldr. Doldurma ilemi iin balant hortumlar, gerekli uzunlua sahip olmaldr. 718
Tank ukuru/zemin bordrleri ierisinde balantlarn ve hortum balantlarnn bulunmasn salanmaldr. Doldurma yeri iyi aydnlatlmaldr. Aydnlatma, maddelerin ve yaplan ilerin trne uygun olmaldr, rn. patlamaya kar korumal olmaldr. Atk havann dorudan darya sevk edilmesine msaade edilmise, atk hava gvenli bir yere sevk edilmelidir (alma alannn dna ve kaplardan, pencerelerden ve hava girilerinden uzaa). Ancak mmkn olduunca gaz geri dndrme sistemi kullanlmaldr. Kolay alevlenebilir svlarn aktarlmas srasnda, patlamadan korunma nlemlerinin gereklilii kontrol edilmelidir (patlamaya kar korumal cihazlarn kullanlmas, sistemin topraklanmas, tankerli aralar iin topraklama mandal, dekompresyon). Yksek basn altnda dolum yaplmas nlenmeli, izin verilen maksimum ak hz almamaldr. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. rnein ykama veya temizlik amacyla sistemin alabilmesi ya da iine girilebilmesi iin gerekli olan btn zel nlemler yazl olarak tespit edilmelidir. Eer daha nceden tehlikeli maddeler ve asit ierii bakmndan kontrol edilmemilerse, dar mekanlar ya da kaplarn ierisine girilmemelidir (Giri izni!). Her aktarma ileminden nce ve sonra ya da en azndan hafta bir kez sistemin hasar belirtileri asndan gzle muayenesi yaplmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. 719

alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Kullanlan btn cihazlar szdrmazlk, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Btn irtibat paralarnn usulne uygun olarak balandndan emin olun. Contalarn, hortumlarn ve hortum kavramalarnn cinsini tespit edin. Dolum ileminden nce, doldurulacak kabn bo hacmini kontrol edin. Dolum alannn kordon altna alnmas. Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla ya da kimyasal balayclarla) (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun. Arza durumlarnda davrana ilikin uyarlar.
720
Koruma Klavuzu 211
Konteynrlarn doldurulmas ve boaltlmas (IBC) (Kat maddeler)

alma ynteminin ekillendirilmesi alma alanna yalnzca yetkili kiiler girebilir. stifleyiciler iin iyi bir giri yolu salayn, istifleyici alann ayrn ve iaretleyin. Konteynrn dolum malzemesi iin uygun olduundan emin olun. Konteynrdaki aklklar contalarla donatn. Balantlar ksa ve basit tutun, uzun ve esnek hatlardan kann. Balantlarn szdrmaz olmasn salayn. Dolum orann dzenlemeye ynelik tertibat, rn. bir dner srg ya da kresel vanay kullanmak suretiyle, hazr halde tutun. Ar dolumlara kar nlemler aln, rn. dolum seviyesi lmleri ve gerekecek olursa ilave ar dolum emniyetleri yardmyla. Yanc kat maddeler iin patlamay nleyici tedbirleri dikkate aln, sistemin uygun ekilde topraklanm olmasn salayn. Dolum ilemi srasnda ieri giren havay emniyetli bir yere kanalize edin. 721

Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma Sistem ve donanmlar usulne uygun ve fonksiyonel bir iletim konumunda tutulmaldr. Kullanm klavuzlarna uyun. Eer mevcut deillerse, sisteme ve donanmlara ilikin performans verilerini ve dzenli kontrole ilikin verileri tedarikiden temin edin. Aksi takdirde uzman personeli (gerekirse ehliyetli bir kiiyi) grevlendirin. En azndan haftada bir kez sistemin gz ile muayenesi yaplmaldr. Dolum seviyesi gstergelerinin ve ar dolum emniyetinin v.b. dzenli kontrol yaplmaldr (sklk, risk durumuna gre belirlenmelidir). Ylda bir kez sistem kontrol edilir ve performans standartlaryla karlatrlr. Btn kontrol belgelerinin bir sonraki kontrole kadar muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyun. Daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler tercih edilmelidir. Bunlarn teknik, organizasyonel ve kiisel nlemlere gre ncelikleri vardr. Alternatif zmlerden vazgeilmesi, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlmelidir. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda gda ve keyif verici maddeleri yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. alanlar tek balarna alyorsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmas salanmaldr. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin, rn. ilk yardma ynelik geerli nlemler alnmaldr. 722
salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeciye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. letme talimatna neler dahildir? Uygulama ynergelerindeki genel uyarlara uyun. Emme ileminin dzgn bir ekilde altndan emin olun. Konteynrn ar dolumunu nlemek iin zel bir dikkat gsterin. Dolum seviyesi gstergelerinin ilevini dikkatli bir ekilde gzlemleyin, hatal ilev durumunda dolum ilemine ara verin. alma alannn ayrlm ve iaretlenmi olduundan emin olun. Kullanlan btn cihazlar hasarlar, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri gecikmeksizin amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Tehlikeli maddelerle temas eden cildi derhal temizleyin, bir eyler yemeden ve imeden nce, tuvalete gitmeden nce ve sonra ellerinizi ykayn. Cildinizi temizlemek iin zc maddeler kullanmayn. Dklen tehlikeli maddeleri derhal gvenlik bilgi formuna uygun olarak uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspaslarla ya da kimyasal balayclarla), tozlarda sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesiyle ya da nemli bir bezle silin. Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara uyun..
723
Svlarn Pompalanmas
Kapal sistem 312
alma ynteminin tasarlanmas Komple sistemin henz planlanmas aamasnda, basit bakm onarm olanaklarna uyulmaldr.. Flan balantlarnn, contalarn ve valf salmastralarnn ngrlen amaca uygun olmalar salanmaldr. Sabit kurulmu boru hatlar Kollara ayrlma yerleri dahil, boru hatlarnn ngrlen amaca uygun olmalar salanmaldr. Kollara ayrlma ve sonlandrc manonlarn says, minimuma indirgenmelidir. Btn boru hatlar usulne uygun ekilde desteklenmeli ve aralarn yol aaca hasarlara kar korunmaldr. Boru hatlarnn ve tespitlerinin denmesi srasnda, muhtemel s genlemelerinin dikkate alnm olmas salanmaldr. Flanlar ve balant paralar iin uygun/izin verilen contalar hazr bulundurulmaldr. Hat blmlerinin sistemden ayrlabilmesi iin kreltme kapaklar/ valflar hazr bulundurulmaldr. Hat kesitlerinin boaltlmas veya ilerinin ykan724
mas iin ve kalntlarn emniyetli bir ekilde bertaraf edilmesi iin gerekli nlemler alnmaldr. Alevlenebilir svlarn kullanlmas durumunda, patlamadan korunma nlemlerinin talepleri kontrol edilmelidir (patlamaya kar korumal cihazlar, topraklama, basn drme). Tkanklklar gidermek iin, rn. buhar ya da temizlik aklklar araclyla, gerekli nlemler alnmal, ilgili nlemler yazl olarak tespit edilmelidir. Esnek hatlar Hortumlarn ve balant armatrlerinin ngrlen ama iin uygun olmalar salanmaldr. Sabit kelepeli ya da presli balklar kullann. Hortum kelepeleri uygun deildir. zellikle acil durumlarda hzl kapanan valflarn kullanmn kontrol edin. Pompalar Doldurulacak maddeye ve gerekli ak hzna uygun olan bir pompa sein (Dayankllk, patlamaya kar koruma). Pompay, rn. basn dengeleme valflaryla ar snmadan ve ar basntan koruyun. Blmlerin boaltlmas veya ilerinin ykanmas iin ve kalntlarn emniyetli bir ekilde bertaraf edilmesi iin gerekli nlemler alnmaldr. Pompann bakm onarm ve deitirilmesi gvenli hale getirilmelidir, rn. kapama valflaryla, ekvalfl kapaklar kullanlarak. Bakm ve etkinlik kontrol, iler halde tutma zellikle balant hatlarnn almak zorunda olduu iler olmak zere, btn bakm onarm almalar iin bir izin belgesi prosedr tesis edilmelidir. rnein ykama veya temizlik amacyla sistemin alabilmesi ya da iine girilebilmesi iin gerekli olan btn zel nlemler yazl olarak tespit edilmelidir. 725

Eer daha nceden tehlikeli maddeler ve asit ierii bakmndan kontrol edilmemilerse, dar mekanlarn ya da kaplarn ierisine girilmemelidir (Giri izni!). Her aktarma ileminden nce ve sonra ya da en azndan hafta bir kez sistemin hasar belirtileri asndan gzle muayenesi yaplmaldr. Dier talepler Uygulama ynergelerinin genel nlemlerine uyulmaldr. Eer teknik adan mmknse, daha dk riskli alternatif maddeler ve alternatif yntemler kullanlmaldr. Eer bu mmkn deilse, alanlarn girdikleri risklerin mmkn olduunca drlmesine zen gsterilmelidir. Alternatif zmlerden vazgeme nedeni, risk deerlendirme dokmantasyonunda gerekelendirilmelidir. Atklarn tasfiyesi de dahil olmak zere, daha gvenli bir depolama, kullanm ve tama iin, skca kapatlabilen kaplar kullanlmaldr. alma alanna, yalnzca orada alan kiiler girebilmelidir. T+ ve T ile iaretlenmi olan maddeler kilit altnda tutulmaldr ya da yalnzca uzman kiilerin ulaabilecei ekilde muhafaza edilmeli veya depolanmaldr. Eer alma srasnda i elbisesinin kirlenme ihtimali varsa, i elbisesi veya koruyucu giysi ile sokak giysilerini ayr ayr muhafaza etme olanaklar ngrlm olmaldr. alanlar, tehlikeli maddeler tarafndan kontaminasyon tehlikesi bulunan alma alanlarnda hibir gda ve keyif verici maddeyi yiyemez ve iemezler. Bunun iin uygun alanlar tesis edilmelidir. Eer alanlar tek balarna alyorlarsa, risk deerlendirmesine bal olarak ilave koruyucu nlemler alnmal ya da uygun bir denetim yaplmasna zen gsterilmelidir. letme arzalar, kazalar ve acil durumlar iin rn. ilk yardma ynelik nlemler alnmaldr. salyla ilgili uygun nlemler alnmas salanmaldr. Tehlikeli maddelerden korunma konusunda iletmeye ve alanlara rehberlik hizmeti verilmesi ve gerekli hallerde tedbir olarak nceden i salyla ilgili muayenelerin yaplmas iin teklif getirilmesi veya tevik edilmesi bunlara dahildir. 726
letme talimatna neler dahildir? Kullanlan btn cihazlar szdrmazlk, anma ya da fonksiyon eksiklii belirtileri asndan kontrol edin. Eksiklikleri derhal amirlerinize bildirin. Tereddt halinde almaya devam etmeyin! Dklen tehlikeli maddeleri derhal uzaklatrn: Svlar ektirin ya da emdirerek ektirin/absorbe ettirin (granllerle, paspasla, kimyasal balayclarla); tozlarda kuru sprge ya da basnl hava kullanmayn, aksine taleplere uygun bir endstriyel elektrik sprgesi kullann veya nemli bezle silin. Dklen tehlikeli maddelerin nasl tasfiye edilecekleri ayrca belirtilmi olmaldr (bkz. Gvenlik Bilgi Formlar). Kullanma sunulan kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlacana, dzenli tutulacana ve usulne uygun depolanacana ilikin talimatlara riayet edin. Arza durumlarnda davrana ilikin uyarlar. Hangi contalarn ve hortum kavramalarnn kullanlmas gerektiini tespit edin. Tkanklar halinde hareket tarzna ilikin bilgiler.
727
728

4 Kimya

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4 Kimya

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KMYA SEKTR YERLERNDE SALII VE GVENL REHBER

( Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi)

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tefti Kurulu Bakanl

Haziran 2009 ANKARA

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimyasal Etmenlerin yerinde Kullanm in Pratik Klavuzlar

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Blm A Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

TMTK 300 Gvenlik Teknii

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

ekil 1: Tanmlanm kavramlarn mantksal balant grafii

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kolon Kurutma birimi Kristalletirici Sblimletirici Kondansatr Buharlatrma tamburu Absorber

Boru tesisat zlebilir balant zlemez balant Armatr Conta

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

Gvenlik ilkesi Tehlike kayna

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

4. evre gvenlii (kapsl) 4. evre gvenliinin bozulmas

Tablo 4: Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmas (rnek 2)

levsel para Gvenlik gereklilikleri Gvenlik tedbirleri

: Dispersiyonlu retim iin kartrma kazanlar

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

- Yanc tozlarla yaplan almalarda patlama tehlikesinden kanma

- Yanc tozlar kaplara doldurulurken patlama tehlikesini nleme

Tablo 4: Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmas (rnek 2) (Devam)

levsel para Gvenlik gereklilikleri

: Dispersiyonlu retim iin kartrma kazanlar Gvenlik tedbirleri

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

Tablo 6: rnek zerinde gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak belirlenmesi

Gvenlik ilkesi Tehlike kayna

Gvenlik gereklilikleri Tehlike kaynaklarnn etkili olmas koullar

7. Ateleyici kaynaklardan kanma

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

7. zc madde ieren buhar/ hava karmnn alev almas

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi