Professional Documents
Culture Documents
AGREGALAR
Mineral kkenli sert tanelerdir.Kum, akl krmata, yksek frn crufu, pimi kil, bims, genletirilmi perlit, ve uucu kln piirilmesiyle elde edilen uucu kl agregas gibi eitli byklkteki taneli malzemelerdir. Betonun yaklak %60-80 ksmn olutururlar. Beton yapmnda balayc olarak kullanlrlar.
AGREGALAR
Beton hacminin ~70-75% ini agregalar oluturur. Bu yzden kullanlacak agrega nitelii ok nemlidir. Agregalar betonun u zelliklerinde etkilidirler
Dayanm Durabilite Yapsal Performans Ekonomi
AGREGALAR
Agregalarn beton iinde nemli ilevi vardr.
1) Salt imento hamuruna gre daha iyi bir durabilite elde edilmesinde ve uygulanan yklere kar uygun dayanm salayan partikl teekklnde. 2) imentoya gre daha ucuz bir malzeme olarak hacimsel yer doldurmas. 3) Yerletirme bakm ve kuruma sresince oluacak hacim deiikliklerinin nlenmesi
AGREGALAR
Agregann zellikleriyle Beton zellikleri etkilenir. 1. Agregann mineral yaps dayanm , durabilite, beton elastisitesini etkiler. 2. Agregann yzey karakteristikleri sertlemi betonda imento hamuru ve agrega arasndaki aderans (ba), taze beton da ilenebilirlii belirler.Agrega kaba ise ilenebilirlik azalr fakat aderans artar. Anmaya kar dayanm arttrr. 3. Agrega boyutu ilenebilirlik , kimyasal dayanm arttrr,younluk ve ekonomiyi etkiler. 4. Betonun birim hacmini etkiler.
AGREGALAR
Yksek agrega miktar
Hacimsel sabitlik artar. Sertleme ve yerletirme sresince olcak hacimsel deiimi azaltr. Dayanm & durabilite art Maliyette d
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Agregann snflandrlmas agregay daha iyi tanmak, tarif etmek ve doru kullanmn salayabilmek iin yaplr.
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Elde edili ekline (kaynaklarna) gre: 1. Doal Agregalar: Nehir yataklar, teraslar, eski buzul yataklar, deniz ve gl kenarlar, ta ocaklar gibi doada agrega yataklarndan alnarak gerektiinde konkasrde krlma, elenerek deiik boylarda snflara ayrlma ve ykanma ilemlerinin dnda, doadaki yapsnda deiiklik yaratacak hibir ilem uygulanmadan kullanlan agregalardr. Kum, akl ve krmata en tipik ve en ok kullanlan doal agregalardr
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
En iyi malzemeler derelerden elde edilen malzemelerdir. Bunlar temiz ve dzgn tanelerdir. Deniz kumu temiz olmasna ramen i yapsnda tuz vardr. Tuz korozyona sebep olur. Tuzlu kum rutubeti ektiinden yaplarn nemli olmasn salar. Deniz kumlarnda midye istiritye kabuklar vb. malzemeler dk dayanm oluturur. Dona karda dayankszdrlar. l ve ova kumlar ince taneleri dolaysyla yapm iin uygun olmayabilirler. Ocak malzemelerinde kil oran yksektir.
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Dere agregalar; -Doal agregalar kesiz ve yuvarlaktr. -Uygun tane dalmlar vardr. -Zayf paralar ksmen elenir. -Temiz ve dzgn tanelerdir. Kompasiteleri yksektir. Dayanm zerinde olumlu etkileri vardr.
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
2. Yapay agregalar: Yapay agregalar beton retimi ile dorudan ilgisi bulunmayan bir endstri kolunda yan rn olarak ortaya kan malzemeden retilen agregalar veya bir malzemeye sl ilem uygulayarak beton yapm iin uygun duruma getirilen agregalardr. Balcalar unlardr. yksek frn crufu agregas uucu kl agregas genletirilmi perlit genletirilmi kil agregas
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Boyutlarna Gre Agregalar ri Agregalar : 4 mm gz aklkl kare delikli elek zerinde kalan agregalardr. akl:krlmam tanelerden oluur krmata : krlm tanelerden oluur yapay ta : yksek frn cruf ta gibi sanayi rn olan krlm veya krlmam agrega
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
nce Agregalar : 4 mm gz aklkl kare gzl veya kare delikli elekten geen agregalardr. kum : krlmam tanelerden oluan ince Agrega krma kum : krlm tanelerden oluan ince agrega yapay kum : yksek frn cruf kumu gibi sanayi rn olan krlm veya krlmam ince agrega
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Taunu (Filler) : Taunu, 0.25 mm gz aklkl kare gzl elekten geen ince malzemedir. Kark Agregalar : Kark agrega, ince ve iri agrega karmdr. Balca 3 grupta toplanr. Doal Kark Agrega (Tuvenan Agrega) : Agrega ocandan veya sanayiden dorudan doruya elde edilen kark agregadr.
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Hazr Kark Agrega : nce ve iri agregann veya birka tane snfna ayrlm bu agregalarn belirli tane dalm (granlometri) salayacak ekilde nceden birbirine kartrlmas ile hazrlanan agregadr. Yerinde Kark Agrega : nce ve iri agregann veya birka tane snfna ayrlm agregalarn belirli tane dalm (granlometri) salayacak ekilde beton yapm srasnda birbirine kartrlmas ile elde edilen agregadr.
AGREGALARIN SINIFLANDIRILMASI
Yzey dokusuna gre: Dzgn, przldrler. Krmatalar dz kelidir. Yzeyler daha przl olduundan bileimlerinde daha fazla imentoya ihtiya olur. Buda rtreye sebep olur. akllar yzeyleri daha yuvarlaktr. akl kompasitesi 0.65 iken krmatanki 0.6 dolaylarndadr. En uygun agrega kp ve kre eklinde olandr. nce ve yass olanlar kusurlu malzemelerdir.Kusurlu taneler %15 ten fazla olmamaldr.
Dzgn
Przl
Uzun
Yass
Keli
Yuvarlak
Standartlar
TS 130 Agrega karmlarnn elek analizi deneyi TS 706 Beton agregalar TS 707 Beton agregalarndan Numune alma ve deney numunesi hazrlama yntemleri TS 1114 Beton iin hafif agregalar.
GRANLOMETR
Granlometri, agrega iinde boyutlar belirli limitler iinde kalan tanelerin hangi oranlarda olduunu gsterir. Agrega granlometrisi, taze betonun kolayca kartrlabilme, ayrm yapmadan kolayca tanp yerine yerletirilebilme ve sktrlabilme zelliini, ksacas betonun ilenebilirliini nemli lde etkiler. Ayrca, agrega granlometrisinin beton karmnda yer alacak malzemelerin oranlar zerinde de nemli etkisi bulunmaktadr.
GRANLOMETR
Agrega granlometrisi, taze betonda, ilenebilmeyi etkilediinden, istenilen kvama sahip bir beton yapabilmek zere kullanlacak karma suyu miktarn da etkilemektedir. Buna bal olarak, su/imento orann etkilemektedir. Su/imento orannn ve karm malzemelerinin orannn etkilenmesi, sertlemi betonun hemen hemen btn zelliklerini etkiler. zetle belirtmek gerekirse, granlometri, taze betonun ilenebilme zellii ve sertlemi betonun dayanm, durabilite, birim arlk, bzlme gibi nemli zellikleri ve ekonomisi zerinde etkilidir.
GRANLOMETR
Agrega taneleri arasnda kalan boluklar granlometrinin fonksiyonudur. Ayn apta veya byklkte (ince veya kaln) agrega ile doldurulmu bir kaptaki boluk hacmi, uygun granlometride kark boyutlardan oluan agregann doldurduu ayn hacimdeki kabn iindeki boluklardan daha fazladr. rnein, eit apl krelerden oluan bir bilye ynndan salanabilecek en fazla doluluk %74 olabilir.
GRANLOMETR
Boyutlar D apl krelerle dolu bir kp ele alalm
Vkp=(2D)3=8D3 1Vkre=(4/3)(D/2)30.52D3 8*Vkre=8*0.52D34.2D3
D 2D
Vboluk=8D3-4.2D3=3.8D3
GRANLOMETR
Ayn kp kre aplar D/4 olan krelerle doldurduumuz da da. Vboluk3.8D3 Ayn tane dalm boyutu kullanlrsa ap klse bile boluk orann azaltmamaktadr. Boluk orannn azalmas iin farkl boyutta malzemeler kullanlmaldr. Ancak kreler arasndaki boluklar, daha kk apl kark byklkteki krelerle doldurarak, en aza indirmek mmkndr. Boluun en az olmas halinde betonun imento ve su gereksinimi en alt dzeyde kalacaktr. Bylece daha ekonomik beton retimi mmkn olacaktr.
GRANLOMETR
Na-Ca grubu feldspatlarn en nemlileri albit ve anarthitdir. Potasyum ve sodyum feldspatlara granit ve riyolit gibi volkanik kayalarda rastlanr. Feldspatlar hava ve su etkisiyle kile dnr. Bu olaya kaolinizayon killeme denilir. Yap malzemesi olarak bu yzden istenmezler. C) DEMR MAGNEZYUM MAGNEZYUM MNERALLER: Demir ve magnezyum ieren volkanik veya metamorfik kayalarda bulunan minerallerdir. Amfibol ve piroksenler en nemli gruplardr. Mermerlerde damarlar halinde bulunurlar.
GRANLOMETR
Tane boyutlarna gre agregalar aadaki ekilde snflandrlr.
2 mikron Kil Silt 60 mikron nce Agrega Beton Agregas 4 mm 31.5 mm ri Agrega 70 mm
GRANLOMETR
Bir agrega karmnda granlometrinin hem iri hem de ince agrega tanelerinin byklklerine gre uygun bir dalm gstermesi istenir. Ancak ince agregann (kumun) kendi arasndaki tane dalm orannn beton zelliklerine etkisi, iri agregann tane dalm orannn betonda yarataca etkiye gre daha fazladr. Betonda kullanlan kum (4.0 mm elekten geen malzeme) ok ince veya ok kaln tanelerden olumu ise taze betonun (ve buna bal olarak sertlemi betonun) zellikleri zerinde nemli etkileri olur.
GRANLOMETR
Kumdaki ok ince taneler ounlukta ise, betonun ilenebilmesi artar fakat su ve imento ihtiyac oalr, taze betonda ayrma olabilir. lenebilme artar. Yumuak ve kolay perdahlanabilir beton elde edilir. Kumdaki ok iri taneler ounlukta ise, ilenebilme azalr, dayanm artar. Betonlarda, %5ten az olmak kouluyla, silt (veya filler) bulunmasna baz durumlarda msaade edilebilir. Fakat kil bulunmas kesinlikle kabul edilemez.
Granlometri deneyi
Gerekli Aralar : Terazi: 2 kg ekerli 0.1 gr duyarl ve 20 kg ekerli 1 gr duyarl Etv: Scakl 105oC 5oC de tutabilen hava dolaml etv Elek Takm: 0.25, 0.50, 1, 2 mm gz aklkl (TS1227) 4, 8, 16, 31.5, 63, 90 mm gz aklkl (TS1226ya gre) uygun kare delikli metal veya kare gzl tel elekler, toplama kab ve kapaktan oluan elek takm. Elek Sarsma Makinas Tel Fra ve Tavalar
Eleme ve Tartma
Deneye balamadan nce, deney numunesi etv kurusu durumuna getirilir. 24 saat 105 derecede deimez arla getirilir.
tane bykl (mm) miktar (kg) 0.25 0.5 0.5 1 2 4 8 2 16 8 31.5 10 63 20 90 20 125 20
Eleme ve Tartma
Eleme iin elekler, en alta toplama kab konduktan sonra, byk gz aklkl olanlar, kk gz aklkl olanlarn stne gelecek ekilde takm halinde dizilir ve st kapak ile kapatlr. Tanelerin yn iindeki orann belirleyen bu deney de kullanlacak elekler 0.25 mmten balayarak 2er kat artar.Yani alttan ste doru srayla; toplama kab, 0.25 mm, 0.5 mm, 1 mm, 2 mm gz, 4 mm, 8 mm, 16 mm, 31.5 mm, 63 mm ve 90 mm gz aklkl kare gzl tel elekler ve kapak eklindedir.
Eleme ve Tartma
125 mm 90 mm 63 mm 31.5 mm 16 mm TS 706 8 mm 4 mm 2 mm 1 mm 0.5 mm 0.25 mm ASTM C 33
125 mm 100 mm 90 mm 75 mm (3") 63 mm 50 mm (2") 37.5 mm (1-1/2") 25 mm (1") 12.5 mm (1/2") 9.5 mm (3/8") 4.75 mm (#4) 2.38 mm (#8) 1.19 mm (#16) 0.595 mm (#30) 0.297 mm (#50) 0.149 mm (#100)
Eleme ve Tartma
Etv kurusu durumuna getirilmi deney numunesi oda scaklna gelince tartlr (W). Numune, elek takmnn en stndeki elekten doldurulup kapak kapatldktan sonra elek sarsma makinas altrlp elemeye balanr.
Agrega ***** 16 8 4 2 1 0.5 0.25 kap Elek sarsma
Eleme ve Tartma
st elekten geenler , altta daha kk delikli elekler stnde toplanr. Bu ileme en kk elek boyutuna kadar devam edilir. Eleme ilemi 10 dakika kadar srer. Eleme ilemi sonunda 0.1 gr duyarlkl terazilerde elek stnde kalan miktar tartlr. Agregalarn en byk tane miktar D ile gsterilir. Genelde Dmax=31.5 mm dir.Dmax agregann getii en son elein ismidir.Btn malzeme 31.5mm elekten geip 16 mm elekte birikiyorsa Dmax 31.5 mm dir.
ncelik Modl
Her elek zerinde kalan agregalarn kamlatif arlk yzdelerinin toplanp yze blnmesiyle elde edilir.
m= (% her elekteki ylml kalan arlk) 100 m= 461 100 = 4.61
m=
6+22+42+66+91+98 100
= 3.25
7 23 35 25 10
7 30 65 90 100
m=
30+65+90+100+100+100+100+100+100 100
= 7.85
Granlometri erisi
Bir agregann tane dalmlar en iyi granlometri erileriyle gsterilebilir. Bu erilerde , elek stnden geen arlklarn kamlatif arlk oranlar ( Y ekseni) ve ona kar gelen elek numaralarna ( x ekseni) gre izilir.
Granlometri erisi
100 89 80 65 53 40 28,5 20 15 8 2 0.25 0.50 42 28 17 8 1.00 2.00 4.00 8.00 47 45 37 26 14 23 38 77 64 62 80 62 100
Geen 100 80 64 45 26 17 5 2 0
Geen %
60
0 0.00
80
40
20
0 0.00
1.00
2.00
4.00
8.00
16
G een %
60
0 0.00
Orta st Elek Snr Snr No B32 C32 100 80 64 50 38 30 24 15.5 7 100 90 80 70 59 53 39 26.5 14 63 31.5 16 8 4. 2 1 0.50 0.25
0.00 0.25 0.50 1.00 2.00 4.00 8.00 Elek gz akl (mm)
Pa A P1 Pk K B
Pb d1 d2
1.) Granlometri erileri daima artan erilerdir. Ancak yatay olabilirler. Erinin ordinatlar 0 ile 100(%) arasnda deiir. 2.) Granlometri erisi P=100 dorusuna ne kadar yakn ise ince agrega o kadar fazladr. 3.) Alnan bir P noktasnn altndaki deerler bu noktada olan deere eittir.
G e e n (P ) %
Pa A P1 Pk K B
Pb d1 d2
4.)Agrega iinde tane snfndan hi yoksa granlometri sreksiz olur.Biz buna kesikli granlometri diyoruz 5.) d2 > d1 olmak zere d1 ve d2 arasnda bulunan agrega miktar P2-P1 farkna eittir. 6.) Birbirinden farkl iki agregann granlometri erileri A ve B olsun. Bu iki agregann birbirine istenilen herhangi bir oranda kartrlmas ile elde edilen agregann granlometri erisi, A ve B erileri arasnda kalan blge iinde bulunur.
G e e n (P ) %
rnek: Aada granlometrisi verilen R ve D snf agregalardan, R agregas %60, D agregas %40 olan yeni bir karm granlometrisi hesaplayalm
Elek No 31.5 16 8 4 2 1 0.5 0.25 R% Geen 100 90 60 40 20 10 5 1 D% Z agregas 0.6*100+0.4*100=100 0.6*90+0.4*45=72 0.6*60+0.4*30=48 0.6*40+0.4*20=32 0.6*20+0.4*10=16 0.6*10+0.4*5=8 0.6*5+0.4*3=5 0.6*1+0.4*1=1 m=4.74*0,60+5.86*0,4=5.188 Kalan Geen Kalan 0 10 40 60 80 90 95 99 m=474 100 45 30 20 10 5 3 1 0 55 70 80 90 95 97 99 m=5.86
rnek
Srasyla 32,16,8,4,2,1,0.5,0.25,elekleri kullanlarak elde edilen iki karm rneinde R karmnda % geen srasyla 100,82,74,64,45,25,10,6 dr. D karmnda % geen srasyla 100,73,20,8,1,0,0,0 dr. R ve D agregalar iin incelik modl yntemiyle uygun karm oranlarn bulalm.
zm
Elek No R% Geen 31.5 16 8 4 2 1 0.5 0.25 100 82 74 64 45 25 10 6 Kalan 0 18 26 36 55 75 90 94 D% Geen 100 73 20 8 1 0 0 0 A32 Kalan 0 38 62 77 86 92 95 98 m=5.48 Geen 100 80 62 47 37 28 18 8 m=4.2 B32 Kalan 0 20 38 53 63 72 82 92 Kalan Geen 0 27 80 92 90 99 100 100 100 62 38 23 14 8 5 2
m=3.94
m=5.98
zm
Snr eri incelik modlleri 5.48 ve 4.2 eklindedir. Karm agregasnn bu incelik modl deerleri arasnda olmasn isteriz. 4.8 olarak setiimizi dnrsek, R agregas incelik modl 3.94, D agregas incelik modl 5.98 olarak hesaplanr. karmdan oluacak snfa Z snf diyelim. Karmdaki R agregas karm r/100 ve D agregas karm d/100 olarak gsterilirse. Z= [R. (r/100)] +[D. (d/100)] bulunur.
zm
Z = [R. (r/100)] +[D. (d/100)] 4.8= [3.94*(r/100)] +[5.98*(d/100)] r+d=100 d=100-r 480= [3.94*(r)] +[5.98*(100-r)] 2.04r=118 r=57.8~58,d=42
zm
Elek No 31.5 16 8 4 2 1 0.5 0.25 R% Geen
100 82 74 64 45 25 10 6
m=3.94
m=5.98
zm
100 82 78,22 73 100 80 74 Geen % 60 45 40 25 20 6 0 0.25 8 0 0.5 1 2 1 4,00 8 16 32,00 20 64 51,32 40,48
0 0
P : % olarak elekten geen, elek stnde kalan ise 100-Pdir D : maksimum tane boyutu (mm) d : elek gz akl (mm)
Fuller parabol
Elek No 30 15 7 3 1 0.2 Fuller 100 71 48 32 18 8
rnein baz deerleri fuller parabolnden uzaktr. yi bir karm elde etmek iin bir miktar kum ve akl alalm. Ne kadar kartralm ki fuller parabolne yakn bir deer elde edelim.
Fuller parabol
Fuller erisinin incelik modln karm incelik modl olarak kullanrsak ideal eri elde edilmi olur.
Elek No 30 15 7 3 1 0,2 Kum % Geen 100 100 92 73 48 21 Kalan 0 0 8 27 52 79 m=1.66 akl % Geen 100 54 17 9 5 0 Kalan 0 46 83 91 98 100 m=4.13 Fuller % Geen 100 71 48 32 18 8 Kalan 0 29 52 68 82 92 m=3.23
Kum % Geen
akl %
0.36 kum Geen 0.64 akl 100*0.36 100*0.36 92*0.36 73*0.36 48*0.36 21*0.36 100 54 17 9 5 0 100*0.64 54*0.64 17*0.64 9*0.64 5*0.64 0
0 0
Dmax <
d 5
Dmax <
h 3
3) Donatlar aras mesafe ten kk olmal S:donat aras mesafe Dmax < S 4) Dmax < 40mm 3 4 S
RNEK:
6cm deme beam 9cm 40cm 4cm 20cm
1) Dmax < 1/5 min (20,40)=4cm 2) Dmax < 1/3(9)=3cm 3) Dmax < 3/4(4)=3cm 4) Dmax < 4cm
=10mm Dmax=?
Tamamen kuru
Kuru yzeyli
Islak
Agregalarda nem
Tamamen kuru taneler : Bu durumda agrega tanelerinde hi su bulunmamaktadr. Byle bir durum, agrega numuneleri etvde 100-110 oCde tutularak elde edilir.
Agregalarda nem
Kuru yzeyli taneler : Bu durumda tanelerin yzeyi kurudur. Ancak tanelerin iindeki boluklarn bir ksm su ile doludur.
Agregalarda nem
Kuru yzeyli doygun taneler : Bu durumdaki agregalarn yzeyleri kuru, i boluklar ise tamamen su ile doludur.
Agregalarda nem
Agregalarda nem
Beton retiminde kullanlacak agrega, kuru yzeyli-doygun durumda olmaldr. Eer agrega tamamen kuru veya kuru yzeyli ise, kullanlan suyun bir ksm taneler tarafndan emilecek, betonda gereinden az miktarda su kalacaktr. Bu sakncal durumu ortadan kaldrmak iin, nemli inaatlarda agregann emebilecei su miktarn hesaplayp, agregalarn kuru yzeylidoygun duruma getirilinceye kadar slatlmas gerekir.
Agregalarda nem
Agrega numunelerini kuru yzeyli-doygun duruma getirebilmek amacyla numuneler nce su ierisinde 24 saat bekletilip doygun duruma getirilir. Doygun duruma getirilen numunelerin kuru yzeyli-doygun duruma getirilme ilemleri iri ve ince agrega numunelerinde farkl yntemlerle yaplmaktadr.
Agregalarda nem
ri agrega taneleri doygun olarak sudan kartldklarnda tanelerin zerinde gzle grlebilen su tabakas (film) kalmayncaya kadar kurutulur. ri agrega tanelerinin yzeyleri, gerekirse bir havlu ile teker teker kurutulur.
Agregalarda nem
nce agrega taneleri, doygun olarak sudan kartldklarnda tane yzeylerinin kuru olmasn salayabilmek iin numune bir tava iine yaylarak tablal stc zerinde kurutulur. Gerekli grlrse, vantilatr ile hava akm oluturularak ve srekli kartrlarak daha abuk kuruma salanr. nce agregann kuru yzeyli-doygun hali, koyu (slak) renkten ak (kuru) renge deimeye baladnn hemen sonrasdr. Agregann kuru yzeyli-doygun hale eritiine gzle karar verilemiyor ise koni veya kesme yntemlerinde birisi uygulanr.
Agregalarda nem
Koni ynteminde, ince agrega kesik koni biimli metal kalba (st i ap 38 mm, alt i ap 89 mm, ykseklii 73 mm olan bir kalp) gevek olarak yerletirilir ve st yz 25 mm apnda bir sktrma ubuu ile hafife tokmaklanr. Daha sonra kalp yukarya doru dey olarak hareket ettirilerek kartlr. Kalp kartldnda numune konikliini devam ettiriyor ise serbest nem var demektir; kurutmaya devam edilir ve tekrar koni uygulamasna geilir. Numunenin konikliinin serbeste bozulduunun grlmesi halinde kuru yzeyli-doygun durumun salandna karar verilir.
Agregalarda nem
Kesme ynteminde, kuru yzeyli-doygun duruma geldii sanlan ince agrega numunesi ile yaklak yarm kre biiminde bir yn yaplr. Yn mala ile dey olarak ikiye blndnde ortaya kan yzey dzlemliini koruyabiliyor ise kurutmaya devam edilir. Dey yzeyin kendini tutamayp ykldnn saptand an agregann kuru yzeyli-doygun duruma getii andr.
Agregalarda nem
Malzeme slak ise, beton karm suyu da betona eklenince gereinden fazla su kullanlm olacaktr. Bu durumda betonun dayanm decektir. Pratik olarak iri agregada slatma suyu, arln %1-2si, ince agregada ise %5-9u arasnda alnabilir. Islatma suyunun hesabnda yararlanlan bir dier bant ise incelik modl-su formldr. TS 706 elek takmna gre agregann incelik modl (ik) hesaplanr. Agrega ynn slatmak iin gerekli su miktar;
Agregalarda nem
S = (10 i k )
Beton Kvam Kuru Plastik Akc Dere kumu ve akl 28-30 31-33 36-40 Dere kumu ve mcr 33 37 43 Deniz kumu ve mcr 37 40 47
P2 P1 m= P1
10
15
20
Nem (%)
AGREGALARIN POROZTES
Agrega tanelerinde bulunan boluklarn orannn ve kuru yzey-doygun konuma gelinceye kadar emdii su miktarnn bilinmesinde yarar vardr. Bu amala agrega taneleri zerinde su emme deneyi yaplr. Kuru yzeyli-doygun durumdaki agregalardan P1 arlnda malzeme alnarak etvde kurutulur. Kurutulan malzemenin PO arl bulunur. Buna gre agregann su emme miktar; (P1-PO)/PO olarak yzde cinsinden bulunur. Agregann porozitesi p ise u ekilde hesaplanr:
AGREGALARIN POROZTES
P1 PO p= PO
ri agrega tanelerinin porozitesinin kk olmas bu tanelerin dayanmlarnn yksek deerler almasna neden olabilir. Bu yzden beton retiminde kullanlacak olan agregalarda p deerinin belirli bir deerden byk olmamas (rnein %5-%10) istenir.
W B = V
Tuvenan malzeme iin birim arlk 1.50-1.85 gr/cm3, krmata iin ise 1.35-1.50 gr/cm3 arasndadr.
rnek
Yant
KOMPASTE
Agregann iindeki katlarn gerek hacminin toplam hacme oranna kompasite (sklk oran) denir. Sktrlmam agrega iin bu deer 0.450.70 arasndadr (akllarda0.65, krmatalarda0.60). Kompasite deerini 1e tamamlayan say agregann birim boluudur.
KOMPASTE
Dk kompasiteli agrega ile retilen betonun kompasitesi ve dayanm dk olur. Beton boluklu olup, fazla imento gerektireceinden betonun maliyeti ykselir. Kompasitesi dk agregada genellikle kusurlu tane yzdesi fazladr. Bu nedenle betonun dayanm dk olur. Betonun d etkilere kar dayankll azalr.
TANE EKL
Agrega tanelerinin ekli, olabildii kadar toparlak (kresel, kbik)olmaldr. Tanelerin en byk boyutunun en kk boyutuna oran, 3ten byk olan tanelere ekilce kusurlu taneler denir. ekilce kusurlu taneler (yass veya uzun taneler) oran, 8 mmnin zerindeki agregalarda arlka %50den fazla olmamaldr. Kusurlu taneler, kompasiteyi drr, betonun ilenebilme zelliini azaltr. Ayrca bu tip agregalar genellikle kolay krlr.
AINMA DAYANIMI
Bilyal tamburla yaplan anmaya dayankllk tayini deneyinde 100 dn sonunda arlka %10dan, 500 dn sonunda %50den az kayp bulunmu ise, agrega yeterli olarak kabul edilebilir. ( TS3694)
AINMA DAYANIMI
ZARARLI MADDELER
Zararl maddeler, betonun prizine (katlamasna) veya sertlemesine zarar veren, betonun dayanmn veya doluluunu (kompasitesini) azaltan, paralanmasna neden olan veya donatnn korozyona kar korunmasn tehlikeye dren maddelerdir
ZARARLI MADDELER
Dal ve miktarlarna bal olarak zararl etkiyen maddeler unlardr. Ykanabilir maddeler Organik kkenli maddeler Sertlemeye zarar veren maddeler Kkrtl bileikler elie zarar veren maddeler Alkali agrega reaktivitesine neden olan faktrler
Ykanabilir Maddeler :
Bu maddeler genellikle kil, silt ve ok ince taunudur. Agregada bulunan ykanabilir maddeler ok miktarda veya agrega tanelerine yapk olup kolaylkla ayrlmaz durumda veya topaklar beton yapm srasnda yumuayarak kolaylkla dalmayacak ekildeyse, bu maddeler zararl etki yapar.
Ykanabilir Maddeler :
TS 3527ye gre 63 mikron aklkl kare gzl elekten geen madde olarak tayin edilen ykanabilir maddeler miktar aada verilen deerleri gememelidir.
Agrega Tane Snf (mm) 0/1, 0/2, 0/4 1/2, 1/4, 2/4 2/8, 4/8 4/16, 4/32, 8/16, 8/32, 16/32, 16/63, 32/63 Arlka (%) maksimum 4.0 3.0 2.0 0.5
Kkrtl Bileikler
yi sktrlmam betonlarda, hava akm ve rutubet nedeniyle oksitlenen slfatlar slfoalminat tuzlar olutururlar. Slfatlar, betondaki kire ve alminyum bileikleri ile reaksiyona girerler ve zamanla byyen kristaller meydana getirerek betonun paralanmasna neden olabilirler. Bununla birlikte Barit (BaSO4), rutubetli ortamda bile yaps deimediinden, beton agregas olarak kullanlabilir. Bu nedenle slfat miktar arlka %1den ok olmamaldr.