You are on page 1of 2264

ADIM ADIM KUR'AN DL

Dr. Necla Yasdman

(KNC BASKIYA)
NSZ
Elinizdeki kitabn birinci basksnn ksa bir
zamanda tkenmesi ve gelen youn talepler
zerine ikinci basksnn yaplmas zarureti
domutur. Ulaan haberlerden bu kitabn nceki
basksnn nsznde belirtilen ekilde kendi
kendine alanlarn bulunduunu ve onlarn
belirtilen metod ile kitab bitirdiklerinde baary
elde ettiklerini renmi olmamz bizi ziyadesiyle
mutlu etmitir.
rencilerimizin de istekleri dorultusunda, bu
yeni baskya hem tek bana ve hem de topluca
alma yapmak isteyenlere daha fazla katk
salayacan umduumuz bir takm ilveler
yapm bulunuyoruz. Bu balamda, ncelikle
birinci baskdaki basm esnasnda meydana gelen

hatalar giderilmeye allmtr. Yine, Arapa


alfabedeki harflerin yazl kurallar anlatlmtr.
Ayrca, ayetlerde geen kelimelerin anlamlar
verilmi, gerekli grlen yerlerde de irablar
(cmle iindeki gramer tahlilleri) yaplmtr.
lveten, Ftih, Ysin, Tebreke, Nebe, Bakara
Sresinin son iki ayeti (menerrasl), yetlKrs, Kyme, Fecr Sresi ve aas, namaz
sureleri olarak bilinen ksa sreler de dhil olmak
zere Kurandan en fazla okunan sreler tek tek
kelime anlamlarn vermek suretiyle kitabn
sonunda kaydedilmitir.
Birinci basknn nsznde de belirtiimiz gibi,
Arapa gramer kitaplarnda genellikle sarf nahiv
eklinde snflandrma yaplarak, konu
btnln salama dncesiyle henz gramer
kurallar anlatlmam metinler zamanndan nce
verilmekte, bu durum ise Arapada belirli bir
seviyesi olmayan okuyucuya hitap etmemektedir.
Dier taraftan, takip edilen bu metod Arapaya
yeni balayanlar umutsuzlua srklemekte,
ounlukla da onlarn Arapa renme heveslerini
krmaktadr. Biz bu durumu gznnde tutarak,
nevi ahsna mnhasr bir metod olmak zere adm
adm cmle kuruluuna gtren yeni bir metodu
ortaya koymaya altk. Bunu yaparken, u anda

Arap lkelerinin orta okul ve liselerinde okutulan


gramer kitaplar ve Arap dnyasnda yaynlanm
olan bibliyografyada bir ksmn zikrettiimiz,
pekok kitap zerinde aratrmalarda bulunduk. Bu
kitaplardan yeri geldike alntlar ve tercmeler
yaptk. Tercmede Trkenin bizim
konutuumuz kendine has gzel yapsn deil,
kelime kelime anlalsn diye sz konusu arapa
cmlenin birebir (motamot) evirisini esas aldk.
Ayet mealleri iin ise, bibliyografyada kullanlan
mealleri tercih ettik. Bununla birlikte, biz esas
olarak dersleri ilerken metin btnln deil,
onun yerine dersin anlalmasn hedefledik.
Konularn sonunda yer alan bol cmle rnekleri,
yine konuyla ilgili ayetler ve ayrca altrmalarla
bilgilerin pekitirilmesini salamaya altk.
Bu kitapta tm gramer konularn kapsayacak
ekilde 1300e yakn ayet incelenmi, bylece
geriye kalan tm Kuran yetlerinin de
anlalmasna zemin hazrlanmaya allmtr.
Kitaptaki ayetler yaantmz boyunca hep
hatrlanmas ve rehber alnmas gereken ayetler
arasndan zenle seilmitir.
Aslnda bu kitabn renci tarafndan daha byk
bir ilgi ile takip edilebilmesi iin resim vb. eyler

ilve edilebilir, boyutlar da kltlebilirdi. Fakat


o takdirde kitabn hacmi yedi sekiz cilde ulaacak;
bu durumda ise maliyetler artacak ve okuyucunun
alm gc zorlanacakt. Bu nedenle, kitap ok
youn bilgi iermesine karn tek ciltten olumu
bulunmaktadr. Yine de, ileride bu kitab blmler
halinde, yardmc kitap ve CD ilvesiyle kartmak
gibi bir arzumuz bulunmaktadr. Arkasndan da
Allah izin verirse, halen zerinde altmz
batan sona tm Kurn kelimelerinin mana ve
gramatik olarak incelendii bir baka eseri
yaynlamay dnyoruz.
Sonuta, bu kitab altrmalarn yapmak suretiyle
tamamiyle alan bir kimse, bir en fazla iki
senede, yaklak olarak be bin kelime
renecektir. Bu durumda da, Arapa yazlm
kitaplar, dergileri, gazeteleri genel olarak
anlayabilecek, bilemedii kelimeleri de szlkten
bakmak suretiyle, tercmeler yapabilecektir. Dier
taraftan, Arapa yaynlar dinlemek ve imkn
bulduka Arapa konuan kimselerle pratik
yapmak suretiyle de kendisini ifade edecek kadar
Arapa konuabilecektir.
almak bizden, yardm Allahtandr...

Dr. Necl Yasdman


ubat 2003 ZMR

(NC BASKIYA)
NSZ
kinci basknn zerinden bir sene dolmadan
nc basknn yaplmas nce Rabbin ltfuyla...
Sonra da Trk insannn O yceler Ycesinin
insanla gnderdii mektubu olan Kurn
aslndaki srlaryla renme gayretindendir. Bu bir
kitab almakla hem Allahn kitabn anlamaya,
hem konumaya balyorsak dorusu bu, ucunda
bylesine kocaman nimetler bulunduu iin az bir
abadr. Maliyet asndan herkes alabilsin diye
yine tek ciltte topladk. Arzu eden arkadalar
kitablarn aldktan sonra bir ya da tanmas kolay
olsun diye iki cilt halinde ciltletebilirler.
Gnl dolusu dua ve baarlar...
Dr. Necl Yasdman
ubat 2004 ZMR

(DRDNC BASKIYA)
NSZ
Sevgili okurlarmzn istei ve Rabbimizin izni ile
kitabn CDsini karmay bizlere nasip eden O
yceler Ycesi Allaha hamdolsun
Dr. Necl Yasdman
zmir l Mftl
Merkez Vizesi
Kasm 2004 ZMR

Dinlemek iin Tklaynz :

ALLAH VE RASLNN KURNI


(ANLAYARAK) OKUMANIN FAZLETNE
LKN BRKA MESAJI
...


(39/ZMER, 9). ... De ki: Hi bilenlerle
bilmeyenler bir olur mu? Dorusu ancak akl
sahipleri (bunlar) hakkyla dnr.
...
(73/MZZEMML, 4). ... Kurn ak ak
gzelce (dnp anlayarak ar ar tertl zere)
oku...
: )( :

.
Hz. Osman (r.a.) dan rivyet edildiine gre:
Reslullah (a.s.) buyurdular ki:
Sizin en hayrlnz Kur'n' Kerim'i renen ve
retendir.[1]

: )( :



.
Ebu Hreyre (r.a.) anlatyor: Reslullah (a.s.)
buyurdular ki:
Bir grup, Kitbullah' okuyup ondan ders almak
zere Allah'n evlerinden birinde bir araya gelecek
olsalar, mutlaka zerlerine sekinet (huzur, ferahlk)
iner ve onlar Allah'n rahmeti brr. Melekler de
kanatlaryla sararlar. Allah onlar, yannda bulunan
(yce) cemaatte anar[2]
: : )( :

.
Hz. Aie (r.a.) anlatyor: "Reslullah (a.s.) yle
buyurdu:
Kur'n'da mhir olan (hfzn ve okuyuunu gzel
yapan), Sefere denilen kerm ve mut meleklerle

berber olacaktr. Kur'n' kekeleyerek zorlukla


okuyana iki sevap vardr.[3]

KURN HARFLERNN YAZILI EKLLER


Yazarak renmek konular daha iyi anlayabilmek
iin en iyi renme metodudur. Bunun iin de nce
Arapa yazmay bilmek zorundayz. Aadaki
yazl tarzlar dikkatle incelenip ayns birka defa
yazlarak tatbik edildii takdirde, Kurn okumay
az da olsa bilen herkes yazmay da renecektir.
Batan acemice de olsa, konular ilerken hem
yazmamz hem de Kurn ve dier metinleri
okumamz hzlanacaktr.
HARFLERN TEK OLARAK, BATA,
ORTADA VE SONDA YAZILILARI
a) Harfler kelime iinde birbirine bititirilerek
yazldklar iin bata, ortada ve sonda yazl
ekillerinde ksmen deiiklikler olur. Arapa
yazl kaidelerine gre alt harf kendinden nce
gelen harflere bitiirler. Fakat kendinden sonraki
harfle birlemeyip ayr yazlrlar. Bunlar
harfleridir. Kelime iindeki rnekleri yledir:

Bata
Ortada
Sonda
]Elif[4

][5


Vv




Dal



Zel





Ze

b) Bu alt harfin geriye kalan kendinden sonraki


harfe birletirilerek yazlr. Toplu halde yazl
rnekleri yledir:

Sonda
Ortada
Bata

Be

Te

Se

Cim

Ha

Sin

Sad

Dat

Ayn

Gayn

Fe

Kaf

Kef

Lm



Mim

Nun



He

Ye

HEMZENN YAZILII
Dier harflerden farkl olarak hemzenin bata,
ortada ve sonda yazlnda baz kurallar vardr.
Elifin harekeli ekline hemze denir. Bazen
hemzeyi eliften ayrt etmek iin elifin zerine veya
altna eklinde iareti konur.
Hemzenin bata yazl: Hemzenin harekesi fetha
ya da zamme ise elifin stne, kesre ise elifin
altna yazlr:
- -

Hemzenin ortada yazl: Harekelerin en


kuvvetlisi kesre, sonra zamme, sonra fetha, en
zayf cezimdir.

Kesreyi harflerden y , zammeyi vv ,


fethay elif temsil eder. Hemze kelimenin
ortasnda olduu zaman onun harekesi ile
kendinden nceki harfin harekesi kuvvet ynnden
karlatrlr. Hangisi daha kuvvetli ise hemze o
harekeyi temsil eden harf zerine yazlr:
rnekler:
( yer)
Burada hemzeden nceki harfin (ynn) harekesi
fetha, hemzeninki ise cezimdir. Fetha daha
kuvvetli sayldndan hemze, fethay temsil eden
elif harfi zerine konmutur. Yani; hemzeden nce
stn olduu iin hemze elif zerine yazlmtr.
( inanr)
Burada ynn harekesi olan zamme, hemzenin
harekesi olan cezimden daha kuvvetli olduu iin,
hemze zammeyi temsil eden vv harfinin zerine
yazlr. Yani ksacas; hemzeden nce tre olduu
iin hemze vvn stne yazlmtr.
( okur)

Burada hemze, kendinden nce gelen harfin


harekesi olan fethay temsil eden elif harfinin
zerine yazlmtr. Yani kendinden nce stn
olduu iin hemze fetha zerine yazlmtr.

(ina eder)
Bu rnekte de hemze, kendinden nceki n
harfinin harekesi olan kesreyi temsil eden y
harfinin zerine yazlmtr. Yani; kendinden nce
esre olduu iin hemze ye zerine yazlmtr.
Hemzenin sonda yazl: Aynen ortada yazl
kaidelerinde sylendii gibi kendisinden nceki
harfin harekesini temsil eden harfin zerine yazlr:
( snr) ( haber) ( yetien)
(ky)( kii)
Ancak kelime sonundaki hemzeden nce uzun sesli
veya sakin (cezimli) bir harf varsa, hemze, ayr
olarak yani yalnz bana yazlr[6]:
( karlk) ( para) ( l) ( ey
) ( yk)
&&&&&&&&&&

ARAPA CMLE KURULUUNU


OLUTURAN UNSURLAR
Arapada bir kelime ya isim, ya fiil ya da harftir.
sim, fiil ve harflerin bir mana oluturacak ekilde
bir araya gelmesiyle cmle oluur. Bir cmlenin
kurulmas iin gereken bu unsuru srasyla
ileyelim.
SM
Canl cansz eylere, varlklara ad olan ve zamanla
ilgisi olmayan kelimelere isim denir. simler ya
ma`rife (belirli) ya da nekre (belirsiz) olur.
MARFE: Bir ismin banda taks bulunursa o
isim belirlidir. taks alarak belirlenmi kelimeye
ma`rife denir. dediimizde herhangi deil,
belli bir kalemi anlatm oluruz.

Bu taksna da Harf-i tarif denir. Bana


taks alan bir kelimenin sonuna tenvin gelmez.

NEKRE: Eer ismin banda harf-i tarif denen


taks yoksa bu isim belirsiz herhangi bir varl
anlatr. Bu belirsiz isme nekre denir. denilince
belirsiz genel herhangi bir kalem anlalr ve son
harfi de aadaki rneklerde grld gibi
tenvinli olur:

Belirsizlii, herhangilii anlatan tenvinle bu kelime


Bir kalem diye tercme edilebilir.
Cmle kuruluunda genellikle marife isim
kullanlr. Bir isim ya marifedir ya da nekredir.
Dier bir ifadeyle bir ismin banda hem harf-i tarif
olan ( )taks hem de sonunda tenvin gelmez.
Ancak baz zel isimlere ve zamirlere bitiik
isimler bazen tenvin almad gibi harf-i tarif de
( )almazlar[7]. nk zel isim ve zamirler zaten
belirli varlklara aittir. rnek:

simlerin banda gelen taksnn hemzesi


banda bulunduu kelimeye, ya lm harfi
okunmadan eddeli ya da lma cezim verilmek
suretiyle birleir. ( )ve ( )gibi. Bilindii
gibi tecvit ilminde buna idgm- emsiye ve izhr-
kameriye ad verilir. Bu konuyu bilmemiz harfi
tariften sonraki harfin eddeli mi eddesiz mi
okunacan tesbit etmemiz iin zorunludur.
KAMER HARFLER
Bir kelimenin banda aadaki cmlenin
btnnde yer alan 14 harften biri bulunursa
kendisiyle birleen taksnn lm cezimli ()
okunur.



rnekleri:

Nekre
Marife

Nekre
Marife

ezan

ekmek

ev




ksrak



zengin

Arapa


hac

ay

komu


gn



katip


lm


vatan


hicret

EMS HARFLER
Arapann geriye kalan dier harfleri de ems
harflerdir. taksndan sonra gelen kelime bu

harflerden biriyle balarsa taksnn lm ()


okunmaz, yanndaki harf eddelenir. Fakat
okunmasa bile taks gene de yazlr. rnekleri:

Nekre
Marife

Nekre
Marife

renci

elbise

din

kurt

zaman

adam

sre

aa



kz arkada

uak

dallet, sapklk



zahir, ak

ate

gece

gne


? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri marife (belirli) yapnz ve
ileride kurulacak cmleler iin manalarn er
kere yazmak suretiyle ezberleyiniz.

fikir

kr

deve

et

karanlk, zulmet

ev

amca

kedi

da

sa

sol

zarar

kat

erkek ocuk

olan

baba

at

kz

glge

mektup

tecvit

lke, memleket

tvbe eden

fakir

2. Aadaki isimleri nekre (belirsiz)


yapnz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

(kk) erkek ocuk

(kk) kz ocuk


erkek renci

kz renci
=
kadn

ders

adam

ekmek

et

grlt

)ksrak(dii at

yaz

tilki

su

balk

gk


tavuk

tccar

karg-mzrak

kap


)at (erkek at

3. Aadaki kelimelerin nekre ve marife olanlarn


iki ayr grupta toplayarak defterinize yaznz.

defterler

defter

iek


okul

kap

pencere

ders

ekmek

oda

ay

anne

mslman erkek

Ev

yldz

mslman kadn

adam

mlk

bilgin

oul

sabah


tavuk

su

kadn

gne

&&&&&&&&&&
FL
Zamana bal olarak bir iin, bir halin veya bir
hareketin oluunu belirten kelimelere fiil denir.
Arapada iki temel fiil ekimi vardr. Dier

kalplar bu ikisinden tretilir. Bunlar fiil-i mz


(gemi zaman) ve fiil-i muzri (geni zaman,
imdiki zamann karl)dr.
FL- MZ
Trkemizdeki dili gemi zamana denir.
Gemite daha nce yaplm bir ii bildirir.
(Trkedeki di-d, d-du, ti-t, t-tu eklerini
salar).


yazd

bildi

yardm etti


yedi


iti


at

geldi

buldu


vurdu

krd


bindi

teekkr etti, kretti

duydu, iitti


girdi


ders yapt, eitim grd


gitti

yayd

kesti

Yukarda fiile rnek olarak gsterilen kelimeler


gemite yaplm bir ii bildirmekte ve erkek iin
kullanlmaktadr. Kadn iin kullanldklarnda
yukardaki fiillerin sonuna cezimli harfi eklenir.
Erkekte kullanlanlara Arapada mzekker (eril),
kadnda kullanlanlara mennes (dii) denir.
rnekler:


den

(o kadn) yazd


den

(o kadn) yedi


den


(o kadn) buldu

Arapada kendinden bahsedilene yani nc


ahsa; erkek iin gib, kadn iin gibe denir.

FL- MAZ EKM TABLOSU

Cemi
(oul)
Msenn (kil)Tesniye
Mfred (Tekil)

Mzekker


Gib (3. ahs)

(Onlar) yazdlar
(O ikisi) yazd
(O) yazd

Mennes

Gibe

Mzekker


Muhtab (2. ahs)

(Sizler) yazdnz
(Siz ikiniz) yazdnz
(Sen) yazdn

Mennes


Muhtaba

Mzek.+Me.

Mtekellim (1.ahs)

(Bizler) yazdk
(kimiz) yazdk
(Ben) yazdm

FL (zne)
Fil (zne), bir ii yapana denir. Harekesi tre ya
da tre tenvin olur. Fiile kim ya da ne sorusunu
sorduumuzda aldmz cevap fildir. Fiil ile fil
arasnda mzekkerlik (erkeklik), menneslik
(diilik), tekillik oulluk bakmndan uyum
olmas arttr.

Fil

Fiil
ocuk gitti (Kim gitti?)
.


Kz okudu (Kim okudu?)
.


renci oturdu (Kim oturdu?)
.


Bir adam kt (Kim kt ?)
.

Not: Yukardaki rneklerde olduu gibi harf-i


tarifli kelime cmle ortasnda geldii takdirde
gei nceki kelimenin harekesiyle olur.
MEFLUN BH (Tmle)
Meflun bih; kendisine i yaplan bildiren
isimdir. Harekesi stn (-) ya da stn tenvin olur

( ). Fiile ne, kimi, neyi, neye sorusunu


sorduumuzda aldmz cevap mefldr. Fiil ile
fil arasnda olmas gereken mzekker-mennes
uyumu art mefln bihle dierleri arasnda
yoktur. Yni mefln bihin fiil ya da fil ile
mzekkerlik menneslik, tekillik oulluk vs.
asndan uyumlu olma art aranmaz.

Meful
Fil
Fiil
renci dersi yazd (Neyi yazd?)


Baba suyu iti (Neyi iti?)
.


renci bir kitap okudu (Ne okudu?)
.

Halit renciye vurdu (Kime vurdu?)


.

Yukardaki rneklerde grld gibi filin aka


yazl (renci, baba, Halit gibi) gib fiil
kullanldnda gerekleir. Muhtab ve
mtekellim fiillerde fiil ve fil birarada olur. Yine
de fiile ayn sorular (ne, neyi, kimi kime)
sorulduunda alnan cevap mefldr ve harekesi
stndr:
Dersi yazdm (Neyi yazdm?)

Suyu itiniz (Neyi itiniz?)


.

Halide sordun (Kime sordun?)


.

Bir kitap okudunuz (Ne okudunuz)(belirtisiz


nesne)
.

renciye vurdun (Kime vurdun?)


.

Vasl Hemzesi
Belirtme taks olan harf-i tarif yani taksnn
hemzesi sz balarnda okunur. rnek:

. (el-veled zehebe) ocuk gitti.


Bu cmlede fil bata geldiinden taks olduu
gibi okunmutur. Ayn taks sz arasnda gelirse
elifi, yazld halde okunmaz. Geite yazld
halde okunmayan bu hemzeye hemze-i vasl denir.

.
(zehebel veledu)
ocuk gitti.

Kelime bandaki vasl hemzesinin elifinin zerine


( ) iareti konmaz. Yani ( ) eklinde deil ()
eklinde yazlr ( - )gibi.
Bu konuyla ilgili kaideleri yle zetleyebiliriz:
1) a- Vasl hemzesiyle balayan kelimeden nce,
yani taksndan nce (stn, esre, tre eklinde)
hareke varsa geite
taksnn hemzesi ()
harekelenmez. Harekeden sonra gelen elif lml
(harf-i tarifli) kelime, kamer harflerden biriyle
balyorsa dorudan evvelki kelimenin harekesiyle
lma ( )cezim verilir. rnek:

.
(zehebel veledu)
ocuk gitti.
.
(darabt'lvelede)
ocuu dvdm.
.
(ehaztl-kaleme)
Kalemi aldm.

.
Suyu itin.

.
Eve girdi.

.
Amca geldi.

b- Harekeden sonra gelen elif lml (harf-i tarifli)


kelime, ems harflerden biriyle balyorsa
dorudan nceki kelimenin harekesiyle emsi harf
eddelenir. Harf-i tarif yazl olduu halde
okunmaz. rnek:
.
(Ehaztd-deftera)
Defteri aldm.
.

(eribtez-zemzeme)
Zemzemi itin.


.
(Dehaled-dkkne)
Dkkana girdi.
.
(Hadarat-tam)
Yemek geldi.

2) Vasl hemzesiyle balayan kelimelere


kendilerinden nce sonu skin (cezimli) bir kelime
birletirilirken esre ile gei yaplr.
lk harf-i kamer olan bir kelimede gei:

.
(Ketebetil-bintud-derse)
Kz dersi yazd.

lk harfi ems olan bir kelimede gei:

.
(Ketebetid-derse)

(Kz) dersi yazd.

Ancak zamirinde gei tre ile yaplr ve bu


kaideden haritir:

.
(Ketebtmd-derse)
Dersi yazdnz (mz.).
.
(Semitml-habera)
Haberi iittiniz (mz.).

3) Harf-i tariften nce tenvinli (nekre) bir kelime


yer alrsa gei, tenvinin nnuna esre vermek
suretiyle gerekleir:

.
(Ketebe Hlidnidderse)
Halit dersi yazd.

.
(Karae dilnilkitabe)

dil kitab okudu.

CMLE
Tam bir fikir anlatan kelime topluluuna cmle
denir. Arapada cmle ikiye ayrlr:
a) sim cmlesi
b) Fiil cmlesi
simle balayan cmlelere isim cmlesi, fiille
balayan cmlelere ise fiil cmlesi denir.

.
(ocuk ata bindi).

.
(Kz ata bindi).
simle balad iin isim cmlesidir.


.
(ocuk ata bindi).

.
(Kz ata bindi).

Fiille balad iin fiil cmlesidir.

Arapada genellikle cmleler fiil cmlesi olarak


kurulur. Bir cmle nce fiille balar, sonra fil
(zne) sonra da varsa mefl (tmle) dediimiz
geriye kalanla devam eder.


Meful
Fil
Fiil

Cmlede vurgulamak istediimiz ey filin bizzat


kendisi olduu takdirde fil baa getirilebilir ancak
cmle artk fiil cmlesi deil isim cmlesi olur.
sim cmlesinin elemanlarna ise mbted (zne)
ve haber (geriye kalan) denir. Mbted essen isim
cmlesinin fili yerindedir. Sadece isim cmlesi
olduu iin elemanlarnn ismi deimitir[8]:

Meful
Haber
Fiil
Mbted
Fil

F Grld gibi gibi yukarda verilen fiil cmlesi


rnekleri, fiil-i mznin mfred gib ve mfred
gibesinden seilmitir.

? ALITIRMALAR ?
(Mfred gib ve mfred gibelerle ilgili cmle
altrmalar)
1. Aadaki kelimeleri er kere defterinize
yaznz.

resim yapt

cam

bahe

oturdu


kz

iek

kopard



ykad


aa

ayaa kalkt, durdu


ders yapt


dev, grev

2. Aadaki cmleleri ikier kere defterinize


yaznz.
.
Kadn baheyi ykad.

.
Olan ders yapt.
.
ocuk iei kopard.

.
Bir aa izdi.


.
Fatma devi yazd.
.
Kz oturdu.

.
ocuk cam krd.
.
Adam durdu.

3. Aadaki cmleleri Trkeye


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

.

.

4. Aadaki cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Halid dersi bildi.
2. At suyu iti.
3. Halid kalemi buldu.
4. Fatma dersi bildi.
5. Ksrak suyu iti.
6. Aie eti yedi.

7. Fatma bir kalem buldu.

5. Aadaki cmlelerdeki boluklara rendiiniz


fiilleri kullannz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
.....
.
..... .
.....
.
..... .
.....
.
..... .
..... .
..... .
.....
.
..... .

6. Aadaki fiillerin manasn syleyip kendi


siygalarna ait cmleler kurunuz.(Cevaplar iin
zerine tklaynz)
- - - - - - - -
MAZ FLN MFRED MUHTAB VE
MTEKELLM RNEKLER
Mfred Mzekker Muhatap rnekleri:

den


(Sen) dvdn

den


yazdn
den


(Sen) bildin

den


buldun


den


(Sen) itin

dan


atn

Grld gibi, mesela nc ahs fiilinin


sonunu cezim yapp stn okunulu bir harfi
eklediimizde karmzdakine yani muhtaba
seslenmi oluruz. Bu sona eklenen harfine
muhatap zamiri denir.
Mfred Mennes Muhtaba rnekleri:
Kadna seslendiimizde muhtab zamiri olan
harfini esre olarak okuruz. Trkede muhtaba
ikinci ahs deriz.


(Sen kadn) buldun


(Sen kadn) yedin


(Sen kadn) bildin



(Sen kadn) yardm ettin


(Sen kadn) itin


(Sen kadn) atn

Mfred Mtekellim rnekleri:


Esre ya da stn leri tre olarak okursak o
zaman kendimizden yani birinci ahs olan
mtekellimden (konuandan) bahsetmi oluruz:

yazdm

geldim

itim

gittim

atm


buldum

Arapada bu tekil (mfred) fiile mtekellim


vahde denir. Trkede ise birinci ahs denir.
Bylece mfred blmleri u ekilde
zetleyebiliriz:


Ben yazdm
Sen yazdn
O yazd

? ALITIRMALAR ?
(Mfred muhtab-mfred muhtaba ve mfred
mtekellimle ilgili cmle altrmalar)

1. Aadaki kelimeleri er kere defterinize


yaznz

araba

haber


giydi

mektup


elma


yaratt, halketti

resim

elbiseler

resim izdi

kahve

yemek

iitti, duydu

ay

mutfak


tad

portakal

anta


yapt, iledi

bugn

top


oynad

ayakkab



nasihat


oturdu

soru

yeryz

hayr


retmen (bayan)

evet

retmen (bay)
-
.mi, m (Soru edatlar)

2. Aadaki cmleleri ikier kere defterinize


yaznz.

.
Ayakkaby giydim.
.
Nasihat iittin.


.
Soruyu bildin (me.).
.
Resmi izdin mi? (mz.)

.
Portakal yedin.
.
Evet, resmi izdim.

.
antay atm.

.
Kitab buldun (me.).


.
antay at.

Haberi iittin mi?

.
Bir kssa okudum.
.
Evet haberi iittim.

.
Bugn yemei yaptn.

.
Bir defter tadn.

.
Nasihat iittim.


devi yaptn m?

.
Top oynadm.

Hayr, kitab okudum.

.
Mutfaa girdim ve kahveyi yaptm.

3. Aadaki cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Arabay ykadm.
2. Aie elbiseleri ykad.
3. Baheye girdin ve oturdun.
4. Muhammed bir mektup okudu.
5. Zeynep bir elma yedi.

4. Aadaki muhatap ve mtekellim fiillerden


oluan cmleleri manalandrnz.(Cevaplar iin
zerine tklaynz)


.

.

.
.

.


.

..

5. Aadaki fiillerin Trke karlklarn


syleyiniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
- - - - - - -
- - - - - - -
-
- - - - -
MAZ FLERDE TESNYE
(MSENN YA DA KL)

Bir iin iki kii tarafndan yapldn anlatmak iin


nc ahs tekil fiilin sonuna harekesiz bir elif (
) ekleriz.

Tesniye Mzekker (erkek) Gib rnekleri:


den

ikisi dvd


dan

ikisi at


den

ikisi bildi


den

ikisi buldu



den

ikisi iti


den


ikisi yedi


Ahmed ve mer kapy atlar m?


Ahmed ve mer haberi iittiler mi?

Tesniye Mennes (kadn) Gibe rnekleri:

den


ikisi dvd


ikisi at


den

ikisi bildi

ikisi buldu

den

ikisi iti

ikisi yedi

Zeynep ve Ftma kapy atlar m?


Zeynep ve Ftma haberi iittiler mi?

Tesniye Muhtab - Muhtaba rnekleri:

Fiilin sonuna mzekker iin de mennes iin de


ayn olmak zere dediimiz tesniye muhatap
zamiri eklenir.

ikiniz vurdunuz

ikiniz atnz


ikiniz bildiniz

ikiniz buldunuz

ikiniz itiniz

ikiniz yediniz


kiniz kapy atnz m?


kiniz haberi iittiniz mi?

Tesniye Mtekellim rnekleri:

Mtekellimlerin yani birinci ahslarn tesniyesi ile


cemisi ayndr. ki veya daha fazla kii iin hep
oul olarak gelir:

ikimiz atk veya biz atk ikimiz
bulduk veya biz bulduk gibi


.
kimiz kapy atk.
.
Haberi iittik.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki soru kelimelerini yanlarndaki
ksaltlm halleriyle birlikte er kere defterinize
yaznz ve ezberleyiniz.

kim
)(
ne zerine
-
ne
)(
ne hakknda, neden
)(

niin
)(
hangi eyden, neden
)(
ne ile
)(
kimden


nerede
-
mi, m


nereden


nasl


nereye

ne zaman

kaa

ka

Not: Soru kelimeleri cmlenin bana gelir ve


kendinden sonra gelen kelimenin harekesine etki
etmezler.

2. Aadaki cmleleri ikier kere defterinize


yaznz.
.
(kiniz) nasihat iittiniz (mz-me.)

(kisi) resmi izdiler mi? (me.)

Evet, (o ikisi) resmi izdiler.

.
(kisi) kitab buldular (mz.)

(kisi) haberi iittiler mi?

.
Evet, (o ikisi) haberi iittiler (mz.)

.
(kiniz) devi yaptnz m?
Hayr, kitap okuduk.

(kisi) defterleri nasl tadlar ? (me.)
.
(kimiz) nasihat iittik.
.
(kiniz) ayakkaby giydiniz (mz-me.).
.
(kiniz) soruyu bildiniz (mz-me.).

(kiniz) portakal ne zaman yediniz ? (mz-me.)

(kimiz) antay nerde atk ?


(kisi) antay niin atlar ? (mz.)
.
(kiniz) bir kssa okudunuz.
.
(kiniz) mutfaa girdiniz ve kahve yaptnz.
.
(kisi) top oynadlar (mz.).
.
(kisi) bugn yemei yaptlar (me.).

3. Aadaki cmlelere uygun fiilleri


koyunuz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
.....
.
..... .
..... .
..... .

MAZ FLLERDE CEM (OUL) HAL


Bir ii ikiden fazla kii yapt zaman mzekker
gib iin fiilin sonuna ( )eklenip cemi mzekker
gib yaplm olur. rnekler:

den

Onlar dvdler

den

Onlar itiler
den

Onlar bildiler

den

Onlar yediler

Cemi mennes gibe'de (yani o kadnlarda) fiilin


son harfi cezimlenip - eklenir:


(O bayanlar) yediler


bildiler


(O bayanlar) itiler


yazdlar


(O bayanlar) buldular


vurdular

Muhtab oulda; fiilin sonundaki cezimden sonra


mzekkerlerde menneslerde eklenir.
rnekler:

Mennes
Mzekker

dvdnz

bildiniz

yediniz

yardm ettiniz

buldunuz

girdiniz

Mtekellimin oulu: Birinci ahsn (benin)


oulunda kaide, fiilin sonuna cezimden sonra
tesniye iin de cemi iin de zamirinin
eklenmesidir. Erkek ve dii iin ayndr.

den

(Biz-kimiz) bulduk

den

yedik

den

atk

den


bildik

den

itik


Kapy atnz m?

Haberi iittiniz mi?
.
Evet haberi iittik.

Son iki konuyu zetlersek fiillerin tesniye ve cemi


halinin tablosu yledir:
Cemi
Tesniye

Gib

Gibe

Muhatap

Muhtaba

Mtekellim

F Arapa cmle kuruluunda fil, fiilden sonraya


kalrsa fiil daima tekil olur. Sadece fiilin mzekker
mi yoksa mennes mi olduu belirtilir. Yani, filin
ortada geldii gib fiil cmlesinde; fil bizzat

cmlede yer aldnda sz konusu fil, ister tesniye


ister cemi olsun bataki fiil daima tekil yani
mfrettir.


.
(ki kz ata bindi).


.
(Kzlar ata bindi).

sim cmlesinde ise durum farkldr:


sim cmlesinde fil baa geldiinde ortaya
konulan fiil, filin durumuna gre ya tesniye ya da
cemi olarak ekimli halde gelir.


.
(ki kz ata bindi).

.
(Kzlar ata bindi).

Fil, tesniye ya da cemi olarak bizzat gib cmlede


yer almadnda ise baa gelen fiil oul olur:



.
kisi ata bindi (mennes).


.
Ata bindiler (mennes).

.
Dersi yazdlar (mzekker).

Mz fiillerle ilgili genel cmle rnekleri:

.
Elbiseleri giydik.

.
Nasihat iittik.

.
Soruyu bildiniz (mz.).


.
Portakal yediniz (me.).

.
antay atlar (mz.).


.
antay at.

.
Bir kssa okudunuz ve top oynadnz.

.
Mutfaa girdik ve kahve yaptk.

.
Bugn yemei yaptnz.

.
Resmi izdin mi? (mz.)

.
Evet, resmi izdim.

.
Kitab buldunuz (mz.).


Haberi iittiler mi?


.
Evet, haberi iittiler.


devi yaptlar m?

.
Hayr, kitap okudular.

.
Defterleri tadlar.

.
Nasihat iittiniz.

.
Aie, Fatma ve Zeynep mutfaa girdiler.



.
Aie, Fatma ve Zeynep mutfaa girdi.

.
Halit, Adil ve mer mutfaa girdiler.

.
Halit, Adil ve mer mutfaa girdi.

.
Kadnlar yemei yediler.
.
Kadnlar yemei yedi.
.
Erkekler haberi iittiler.
.

Erkekler haberi iitti.

OLUMSUZ MAZ FL
rendiimiz mz fiilin bana olumsuz
taks (harfu nefy) eklenirse mz fiilini
olumsuzlatrr. rnek:

yazdm

yazmadm

bildiler

bilmediler

itiniz

imediniz


yardm etmedin

yardm etmediniz

ikiniz yardm etmediniz

.
Kapy amadnz.


.
Ata vurmadn.


.
Ata vurdun.

.
Kalemi bulduk.

.
Kalemi bulmadk.

.
Halit mektubu yazmad.

.
Adil gazeteyi okumad.

.
brahim kalemi almad.


.
Hatice kitab amad.


.
antay bulmadlar.

.
Kurn anlamadnz.

[ 9]
Dn devi yaptn m?


.
Hayr, dn devi yapmadm.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

erkek renci (byk)



kz renci (byk)

erkek renciler

kz renciler

erkek renciler (kk)

kz renciler (kk)

ktphane


zil

ocuklar

kahve

yemek


bildi, tand

ay

mutfak


Hlitler

snf
kadnlar


pencere

fincan

kzlar
[10]
sonra

adamlar

Fatmalar
[11]
erken

mdr


vard, geldi ulat


yapt

evet, bilakis (Olumsuz sorunun cevab olumlu


olduunda kullanlr).

2. Aadaki cmleleri ikier kere defterinize


yaznz.


(Kz) renciler zili duydular ve snfa girdiler.


Kadnlar yemek yediler sonra ay imediler.


Erkekler yemek yediler sonra kahve itiler.


Ktphaneye girdiler ve bir kitap okudular m ?


Zili duymadlar ve snfa girmediler (me).

Niin snfa girmediler?


Zili duymadnz m? (mz.)


Evet (bilakis), duyduk.


Snfa girmediler mi ?



Evet (bilakis) girdiler.

.
Snfa kim girdi? Mdr girdi.


renci ne yapt?



Mdr tand ve ayaa kalkt.

3. Aadaki cmle kurulularn tercme


)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

.
2
.
1

.
4

.
3.
6
.
5.
8.
7-

.
10
9.
12
11.
14
13
.
16
.
15.
18
.
17
.

20
.
19
.
22
.
21 .
24 .
23-

4. Aadaki Trke cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Dersi bildik.
2. Ksrak suyu iti.
3. Kapy amadm.
4. ocuk ders yazd.
5. Kz bir kalem buldu.

6. Kz kalemi buldu.
7. Kadnlar ekmei yediler.
8. Adam ksraa yardm etti.
9. Talebeler kapy atlar.
10. Suyu imedik.
11. Kzlar ekmek yemediler.
12. Talebe kapy amad.

MZ FL EKM TABLOSU
(AYNEN EZBERLENECEKTR)
Sona eklenen zamir
Fiil-i Mz

Manas
Gramer kaidesine gre deyimi


Yardm etti
Mfred mzekker gib

kisi yardm etti


Tesniye mzekker gib

Yardm ettiler
Cemi mzekker gib

Yardm etti
Mfred mennes gibe

kisi yardm etti


Tesniye mennes gibe


Yardm ettiler
Cemi mennes gibe


Yardm ettin
Mfred mzekker muhatap

kiniz yardm ettiniz


Tesniye mzekker muhatap

Yardm ettiniz
Cemi mzekker muhatap


Yardm ettin
Mfred mennes muhtaba

kiniz yardm ettiniz


Tesniye mennes muhtaba

Yardm ettiniz
Cemi mennes muhtaba

Yardm ettim
Mfred mtekellim vahde

kimiz yardm ettik


Tesniye mtekellim

Yardm ettik
Cemi mtekellim

Ezberlenecek tablo hali:

?GENEL DEERLENDRME
ALITIRMALARI?
1. Aadaki fiilleri yukardaki tabloya gre
ekiniz.
-
- - - - - - -
2. Aadaki fiillerin manalarn syleyip Arapa
grameriyle deyimlendiriniz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)
- -
- - - - -
- - - -

- - - - - - - -
- - .
3. Aadaki fiillerin menneslerini
syleyiniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

- - - -
4. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

mushaf

baba


oynad

lisan, dil

anne


alt


biraz, az

Kurn- Kerim


ldrd

ip

hoca, retmen


hapsetti


sz, konuma

sual, soru


ald

kpek

haber

anlad

dev, grev


gazete, sayfa

kesti

otobs

banyo

iitti


dergi

kurt


piirdi

kedi (erkek)


polis


ykad

kedi (dii)

hrsz

ezberledi

oda

kuzu


mescid

elbiseler

5. Aadaki cmleleri ikier kere yaznz.


.
(Erkek) renciler ktphaneye girdiler ve bir
kitap okudular.

.
(Erkek) renciler ktphaneye girdiler ve bir
kitap okudular.
.
(Kz) renciler ktphaneye girdiler ve bir kitap
okudular.
.
(Kz) renciler ktphaneye girdiler ve bir kitap
okudular.
.
(Erkek) renciler zili duydular ve snfa girdiler.
.
Kadn baheyi ykad.
.
Kedi eti yedi.
.

Ali banyoya girdi.


.
brhim antay bulmad.
.
brhim Ahmede sordu.
.
Araba geldi ve mer bindi.
.
brhim kalemi almad.
.
brhim mektubu okumad.
.
Kalemi aldlar ve Arapay yazdlar.
.
Polis hrsz hapsetti.

.
Kurt kuzuyu yedi.
.

Kadn yemei piirdi.


.
Ahmet pencereyi at ve gne odaya girdi.
.
Baba gazete okudu ve anne dergi okudu.

.
brhim ktphaneye girdi, biraz okudu sonra kt.

6. Aadaki cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Ali nasihat iitti.
2. Aie bir mektup yazd.
3. Kadn baheyi ykad.
4. ocuk iei kopard.
5. mam mescide girdi.

6. Adam ayaa kalkt.

7. Aadaki cmlelerin sa tarafn kapatarak sol


tarafn, sol tarafn kapatarak sa tarafn
yukardaki kelimeler yardmyla yaznz.

.
mer Kurn Kermi ezberledi.

Aie otobse bindi mi?

Said devi nerede yazd?

Kpek kediyi niin ldrd?

Cemal konumay nasl anlad?


Zeynep ipi niin kesti?


Kim Aliye bir sual sordu?

mer kitab ne zaman at?
.
Bir hikaye okudum.

Bir resim izdin mi?

Soruyu bilmedik.
devi yaptn m?

Elbiseleri giydiniz mi?


Hoca gazeteyi okudu mu?
Ahmet mescide girdi ve
Kurn okudu.
renci top oynamad.
Araba gelmedi.


Ftma ay nasl iti?
Ali bir fincan krd.
Said bir fincan buldu.
Ahmed mutfaa girdi ve
yemei yapt.
Bugn yemei sen yaptn.
renci ktphaneye girdi
ve bir kitap okudu.
renciyi tandnz.

Otobs geldi.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Buhr, Fedilu'l-Kur'n 21; Tirmizi,


Fedilu'l-Kur'n15, 2909; Eb Dvud, Salt 349,
1452; bn Mce, Mukaddime 16, 211. H.
[2] Mslim, Zikir 38, 2699; Eb Dvud, Salt
349, 1455; Tirmiz, Kr'at 3, 2946; bn Mce,
Mukaddime 17, 225. Allah'n evi tbiri ncelikle
mescidleri ifde ederse de limler esas olan
gayenin Kurn mzkeresi olduunu belirterek bu
fazileti elde etmek arzusuyla, han, kla, medrese,
ev vb. gibi baka yerlerde de toplannca da ayn
mkafat alabilecei grn beyan etmilerdir.
Geni bilgi iin bkz. Canan, brhim, Hadis
Ansiklopedisi (Ktb-i Sitte), (I-XVI), Aka
Yaynevi, stanbul, ty.
[3] Buhr, Tevhid 52; Mslim, Msafirn 244;
Eb Dvud, Vitr 14, (1454); Tirmiz, Sevbu'lKur'n 13 (2906); bn Mce, Edeb 52, (2779).
[4] Harekeli elife hemze denir. Bir sonraki
konuda hemzenin yazl mstakil olarak
anlatlacaktr.

[5] Med uzatmak demektir. Kendinden nceki


harfin harekesini uzatmaya yarayan med harfleri
Elif-Vv-Y ( - - )olmak zere 3 tanedir. ()
rneinde olduu gibi stn elif (), esreyi y (),
treyi vv ( )uzatr. rnekler: ( )kle, ( )kle,
( )ez, ( )fh, ( )yeklu, ( )ysufe,
( )gfilne, ( )yuhtne, ()
tuhbbne gibi. Med harfi olan elif (), bazen vv
( )veya Y ( )eklinde yazlr. Bu vv ve ylar
bir nceki harfi sesi ile uzatarak okuturlar: ()
Ms, ( )s, ( )kef, ( )salten, ()
nectun gibi. Bir baka husus; stn ve esre
harekeli eddeli kelimeleri yazarken kolaylk
asndan hareke eddenin altnda ise esreyi,
eddenin stnde ise fethay gsterir: rnek: ()
zekkera, ( )zkkira gibi.
[6] Bkz. Maksudolu, Mehmet, Arapa
Dilbilgisi, Marmara niversitesi lhiyat Fakltesi
Yaynlar,
stanbul, 1998.
[7] zel isimlerle ilgili geni bilgi ileride
gelecektir.
[8] Mbted haberle ilgili geni aklama daha
sonra verilecektir.

[9]
(( )dn) kelimesi her zaman esre olan
mebni (harekesi her zaman ayn olan) zaman
zarfdr.
[10] Son harfinin harekesi duruma gre
deimeyen (mebn) bir kelimedir. Yaknda
ilenecektir.
[11] Nekre kelimelerin sonundaki stn tenvin,
t-i merbuta (kapal ) hari elifin zerine yazlr.

Dinlemek iin Tklaynz :

HARF- CERLER
simlerin banda harf-i cer denen harfler olursa
o ismin sonunu esre yaparlar. Bu harf-i cerler en
ok kullanl srasna gre rnekleri ile beraber
yledir:

..den, ..dan

(Balamak, ksmiyet ve aklama iin kullanlr)


evden

.
Evden ktm.

bir pencereden
.
ocuk bir pencereden bakt.


kapdan


Kapdan kim girdi?

Kide: ( )harf-i cerinden sonra gelen isim harf-i


tarif ()ile balyorsa nuna cezim yerine fetha
verilerek br kelimeye gei yaplr:
(minel beyti), ( minel bbi) gibi.

..de, ..da, iinde, hakknda


(Mekan ya da zaman gibi zarfiyet bildirir)


evde, evin iinde
.
Bugn evde oturdum.


arabada
.
ocuk arabann iinde oynad.


okulda
.
Dersi okulda yazdm.


sabahleyin


.
Dersi sabah yazdm.

..e, ..a, ..ye, ..ya


)(Sonun bitii iin kullanlr


okula
.
renci okula geldi.


eve
.
Eve erken gittim.

arya

.
Zeynep arya gitti.

..e, ..a, ..ye, ..ya, zerine, stnde


suyun zerinde
.
Kalem suyun zerinde yzd.


yerin zerine, yere

.
ocuk yere dt.


sandalye zerine

.
Sandalyeye oturdum.

ile, ..le


kalem ile, kalemle
.
Dersi kalemle yazdm.


bakla

.
Meyveyi bakla soydum.


otobsle
.
Okula otobsle gittim.

F Genelde cansz eya ya da insan dndaki


varlklar iin kullanlr. nsan sz konusu
olunca da ( ile, beraber) zarf tercih edilir:

.
Halit'le okula gittim.

.
Bir arkadala ay itin.

den, dan, hakknda



retmenden
.
Haberi bir retmenden iittim.


ocuktan

.
ocuktan korku gitti.

rencilerden, renciler hakknda

Mdr rencileri (renciler hakknda) sordu.

iin


Allah iin

.
Allhu Teala iin namaz kldm.


Halit iin
.
arya Halit iin gittim.


eitim iin
.
Okula eitim iin gittim.

Not: Bu harf-i cer ile marife olan bir ismin


bana geldiinde harf-i tarifin elifi hazfedilir
(kaldrlr, atlr): \
gibi.

gibi

.
Dnya top gibidir.
.
Ahmet arslan gibidir.

...ceye kadar, ta ki


lme kadar (lnceye kadar)

.
lme kadar (lnceye kadar) Allah'a ibadet
ettim.

olur ki, belki, baz, nice vardr


.
Ders yazmayan nice renci vardr.
-

..den beri, ..dan beri, ..den itibaren

.
Buludan itibaren namaz vacip oldu.

F Meflu bihin harekesi mansbtur (stndr).


Aslnda fiil ve filden sonra geriye kalan kelimeler
ve harf-i cerler mefldr. Fakat harf-i cer alan
mefl bihin son harfinin harekesi esre olur ve o
kelimeye mefulun bih gayr-i sarih denir. Harf-i cer
almayan mefle meflun bih sarih denir.
Genellikle cmlede nce mefln bih sarih (stn
harekesini ak olarak alan mefl), sonra da
mefln bih gayr-i sarih (stn harekesini ak
olarak alamayan mefl) yazlr.
.
M.B.Gayr-i Sarih. M.B.Sarih
ocuk dersi kalemle yazd.

Harf-i Cerle lgili Genel Cmle rnekleri:


?Okula gittin mi

.
Evet, okula gittim.

.
?Okula gittiniz mi

.
Evet, okula gittik.

.
kiniz okula gittiniz.


?Okula gittiniz mi

.
Evet, okula gittik.


.
Okula imtihan iin gittim.

.
Eve dinlenmek iin gittim.


.
Mescide namaz iin gittim.

.
(Erkek) renci resme bakt.

.
(Kz) renci resme bakt.

.
Resme baktm.

. ][1
ocuk bu kyda yzd.



.
Halit mutfakta ay yapt.

.
Dersi bahede okudum.

.
Kitab ktphanede okuduk.

.
Okula otobsle gittik.


.
Ahmet hava alanna arabayla gitti (ulat, vard).


.
Ahmet attan indi.

slam kadndan zulm kaldrd.


.
Mal hakknda sordum.

.
Doktor hastadan (hasta hakknda) sordu.

.
Anne yemei mutfakta yapt.

.
Muhammed evde oturdu.

.
Aie odada oturdu.

renciler snftan kt.

(ayn manada isim cmlesi)

.
ocuk antay yerden kaldrd.


.
Gkten yamur indi (Yamur yad).

.
ocuklar havuzda yzd.

.
Tahta suyun zerinde yzd.

.
Meyve yere (yerin zerine) dt.

.
Efendi (bey) hizmetiye kzd.


.
Vakit kl gibidir.

.
lim deniz gibidir.

.
Geceye kadar kitap okudum.

.
Dnden beri ay imedim.
.
Sabahtan akama kadar ders yazdm.

.
mer oyun sahasna gitti ve top oynad.

.
Kahvaltda yumurta yedim ve ay itim.

MTEADD VE LZIM FLLER


(Geili ve geisiz fiiller)
Yukarda grdmz cmlelerde bazen fiilin
stn harekeyle harekelenen ak bir meful
aldn, bazen de ak mefl almayp harf-i cerle
devam ettiini grrz. te aka mefl alan
fiillere mteadd fiil, filiyle yetinip mefl
almayan ya da mefln harf-i cerle alan fiillere
de lzm fiiller denir.
Mteaddi yani mefl alan fiilde filin yapt i
bakasna geer veya herhangi bir eyle alakas
bulunur. Trke karl geili fiildir.
.

Ferit ekmei yedi.

Bu cmlede Ferit neyi yedi? sorusunu mutlaka


sorarz, yani fiil mefl istemektedir.
.

Halit ocuu dvd.

Bu cmlede de Halit kimi dvd? sorusunu


sorarz. Halid'in yapt i bakasyla alakal olup
onlara gemektedir.

Lzm fiil ise; filiyle yetinip mefl almayan


fiildir. Fiilin yapt i kendisinde kalp bakasn
etkilemez. Trke karl geisiz fiildir.
. Halit oturdu.

. Halit girdi.

Bu cmlelerde meful gerektiren neyi, neye ve


kimi, kime gibi soru akla gelmemektedir. Yani
mefle gerek yoktur. Bu konuyu u ekilde de
ifade edebiliriz:

KADE: Arapada fiiller mefllerine gre eitli


ksmlara ayrlrlar:
a) Hi mefl almayan fiiller: Yukarda ilediimiz
gibi filiyle yetinip mefl almayan Lzm fiiller
bu grubtandr.
b) Mefln harf-i cerle alan fiiler: Baz fiiller
beraberlerindeki (kendine ait) harf-i cerle birlikte
tek bir mana ifade ederler. Artk yanndaki harf-i
cer asl manasnda tercme edilmez. Dikkat
edilmesi gereken nokta; bu harf-i cerlerin filin
banda deil, mefln banda geldiini

unutmamaktr. Sz konusu bu fiiller mefllerini


aadaki harf-i cerlerden biri ile alabilirler:

rnek:


arad, aratrd

Ali antay snfta aratrd.


(Birine) dedi, syledi


:
Allah peygambere dedi:

:
Allah Kurnda (yle) dedi (buyurdu)[2]:

c) Mefln harf-i cersiz alan fiiller: Yukarda


rneklerini grdmz mteadd fiiller bu
grubtandr. Harf-i cere ihtiya olmakszn direk
mefullerine balanrlar. lerdeki konularda
greceimiz gibi baz fiiller yine harf-i cere ihtiya
olmakszn iki ya da mefl alarak da tam bir
cmle olutururlar:
.
nsan ilmi faydal buldu.

F u bilgiyi aklda tutmamz bundan sonraki


konular iin zorunludur:

stn harekeye fetha, byle harekelenmi


kelimeye mansb, bu duruma da nasb hali deriz.
tre harekeye zamme, byle harekeli kelimeye
merf veya mazmm, bu duruma da ref hali deriz.
Esre harekeye kesre, byle harekeli kelimeye
mecrr veya meksur, bu duruma da cer hali deriz.
Ayn ekilde tutarl iarete de cezm, byle harekeli
kelimeye de meczm deriz.
MZEKKER - MENNES
Mzekker; canl ya da cansz varlklarn erkek
olann gsteren isimdir. Trkedekinin aksine
Arapada cansz varlklar da mzekker ya da
mennes kabul edilmektedir. Mzekker ismin
herhangi ayrc bir harfi yoktur:

baba

renci

adam

at

kitap

kap

Halit

kedi

mmin (erkek)

Mennes; canl ya da cansz varlklarn dii olann


gsterir.
simlerde menneslik almetleri tr:
a) T-i tenis ya da t-i merbta (Bitiik, yuvarlak
t) : En ok kullanlan menneslik almetidir.

resim

kz renci

kadn


Ftma

fayda

pencere


Aye

kedi (dii)

mmin (kadn)

Cmlede fiil ile fil arasndaki uygunluk gibi


mzekker mennes uygunluu istenilen
durumlarda sfatlar mzekker halden aadaki
rneklerde grld gibi mennese evrilir[3]:

temiz

gzel


byk

mslman

alkan


neeli, din

b) Elif-i Memdde (Uzun elif): ( )Bu elifle biten


isimlerin mennes olmas iin eliften sonra gelen
hemzenin kelimenin kk harflerinden olmamas
gerekir[4]. Bu tr mennes isimler genelde sfat
anlam tayan isimlerdir[5], elif ve hemze de
ekleme harflerdir.

krmz

esmer


yeil


beyaz


siyah


sar


topal

sarn

c) Elif-i Maksre (Ksa elif): ( )simlerin sonunda


noktasz eklinde yazlan ve kendisinden nceki
harf fethal olduu iin elif olarak okunan bu harf o
ismin mennes olduunu gsterir[6].


Selma

daha byk


Leyla

daha kk


hamile

Susuz

* Bu tenis (mennes) almeti olmadan da


mennes olan isimler vardr. Bunlar:
1-Kadnlara ait zel isimler:

Suad

Hint

Zeynep

Meryem

2-Dii varlklara dellet eden isimler:

kzkarde

anne

3-Vcudun ift organlarnn isimleri:

kulak

gz

ayak

4-lke, ehir ve kabile isimleri:

Msr

am

Gatafan kabilesi

5-Rzgar ve eitli ate isimleri:

kuvvetli ate

ate

bat rzgar

6-Canl fakat akl sahibi olmayan topluluk isimleri:



develer

koyun, keiler

gvercinler

* Bunlarn dnda mennes olduklarn duyarak


veya szlklere bakmak suretiyle rendiimiz
baz kelimeler vardr ki bunlara sem mennes

(iitmek suretiyle mennes olduu bilinen) denir.


rnek:

ruh

yer

can

ev, yurt

gne

Konuyla lgili Cmle rnekleri:



.
Gne dodu.

.
Mmin (kadn) Kurn okudu.

alkan (kadn) devi yapt.


.
alkan (erkek) devi yapt.
.
renci zili duydu ve snfa girdi.
.
(Kz) renci zili duydu ve snfa girdi.

? GENEL DEERLENDRME
ALITIRMALARI ?
1. Aadaki kelimeleri er kere defterinize
yaznz ve ezberleyiniz.

sonra

balk

ald


umre

ev


kt

yumurta

i


oturdu, yerleti


hizmeti


eitim

geldi


bay, efendi,

hava alan

kzd


hanm

iftar


oturdu


fabrika

yolculuk


vard, ulat


ktphane

ar

dt


mhendis

meyve suyu


indi

tatil

meyve


girdi


oda

otobs

dnd

aile


getirdi

apartman dairesi


okul

pencere


yapt, iledi, alt

bahe

namaz

sordu

yer, yeryz

ocuklar


bakt

Suud(i Arabistan)


dinlenme, dinlenmek (masdar)

sabahleyin, sabah

kahvalt

lenleyin, le

le yemei

ikindi vakti, ikindi

akam yemei
-
akamleyin, akam

okuma, okumak
-

geceleyin, gece

mdr

sokak

2. Aadaki cmleleri ikier kere defterinize


yaznz.

Mdr snftan kt.

.
Dersi bahede okudum.


.
Ahmet sabahleyin mutfakta ay yapt.

.
Aile akamleyin baheye gitti.

.
Aile geceleyin bahede oturdu.

.
Anne mutfakta yemek yapt.

.
Ahmet attan indi.

.
Bey hizmetiye kzd.

.
ocuk yere dt.


.
Mdr geceleyin eve arabayla gitti.

.
Aie bir dairede oturdu.


.
Muhammed lokantada meyve suyu iti sonra eve
gitti.

.
arya gittiler sonra eve dndler.


.
Ahmet hava alanna gitti sonra uaa bindi.

3. Aadaki soru kelimelerinden olumu harf-i


cerli cmleleri ikier kere yaznz.

Kim ktphanede bir kitap okudu?


Fatma evde ne yapt?



.
dev yapt.

Niin mescide gittin?

.
Mescide namaz iin gittim.

renciler neyle oynad?
.
renciler topla oynad.
)( .
Ne zerine oturdunuz?


.
Sandalyeler zerine oturduk. (Sandalyelere
oturduk)

( )
Ne (hakknda) sordunuz?

.
Hasta hakknda sorduk.


Kim (hakknda) sordunuz?

Nerede oturdunuz?
.
Snfta oturduk.
( + )

Kimden bir mektup aldn?



Nereden geldiniz?

Tatilde nereye gittin?


Nereye gittiniz?


arya m gittiniz? (arya gittiniz mi?)

.
Evet, arya gittik.

Nasl gittiniz?
.
Arabayla gittik.


(kiniz) ardan ne zaman dndnz?
.
Akamleyin dndk.

Ahmet odada m oturdu?
.
Evet odada oturdu.


.
Hayr odada oturmad.

Arabadan kim indi?
.
Arabadan mdr indi.


Ahmet neden Riyad'a gitti?
.
Ahmet eitim iin Riyada gitti.

ocuklar nereden geldi?
.
ocuklar okuldan geldi.
.
Dersi neyle yazdn? Kalemle yazdm.
)(
renciler ne zerine oturdular?


.
renciler sandalyeler zerine oturdular.


[ 7]
Kalemi kimin iin getirdin?

.
Kalemi mhendis iin getirdim.


Niin arya gittiler ?

Niin istasyondan dndler?


Niin otobsten indiler?

Niin pencereden baktlar?

Niin snftan ktlar ?

4. Aadaki Arapa cmleleri tercme ediniz.


)(Cevap iin zerine tklaynz

. ,

.

.

.
.

.

.
.

.


.

.

.

5. Aadaki Trke cmleleri Arapaya eviriniz.


)(Cevap iin zerine tklaynz
1. Kitab ktphanede okuduk.
2. Kz ata bindi.
3. Sabahleyin baheye gittik.
?4. Eve kim geldi
?5. Okula gittiniz mi
6. Hayr okula gitmedim.

7. Evden ne zaman geldiniz?


8. Akamleyin geldik.
9. At baheye girdi.
10. Ksraa bindin mi?
11. Hayr ksraa binmedim.
12. Okula pencereden kim girdi?
13. Ksraa kim bindi?
14. Ksraa ben bindim.
15. Kz kalemle ders yazd.
16. Baheden kim kt?
17. Kadn kt.
18. Kapy kim at?
19. Kapy adam at.
20. Okula kim gitti?
21. Okula biz gittik.
22. Ne zaman geldiniz?
23. kindide geldik.
24. Kalemle yazdk.

25. Kalemi sokakta kim buldu?


26. ocuk okula gitti.
27. Kadnlar okuldan kt.
28. Adamlar baheden kt.
29. Fatma ata bindi.
30. Kz eve gitti.
31. Talebeler okulda ders yazdlar.
32. Sokakta at buldu.
33. Okuldan ne zaman ktnz?
34. At suyu sabah iti.
35. Suyu itiniz mi?
36. Hayr, suyu imedik.
37. arya kmadk.

6. Yukarda verilen kelimeler yardmyla aadaki


cmlelerin tercmelerini kapatarak nce
Arapadan Trkeye sonra Trkeden
Arapaya eviriniz.


.
Kahvaltda ne yedin? Yumurta yedim.

.
le yemeinde ne yedin? Balk yedim.
.
Akam yemeinde ne itin? Meyve suyu itim.

.
Meyveyi ne zaman yedin? Meyveyi gece yedim.

Niin snftan ktnz?

Niin otobsten indiler?

Niin pencereden baktlar?

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] ( )bu. Harf-i cerden sonra da gelse son


harekesi hi deimeyen (mebni) iaret ismidir.
simlerden nce gelir. Mzekker iin mennes
iin gelir. nne geldii kelimenin son
harfinin harekesine tesir etmez. Baz harfler
kendilerinden sonra med harfi olan elif
bulunmad halde sanki elif varm gibi uzatlarak
okunur. rnek: (-( )hz-hzih) bu, ()
(zlike)o, (( )lkinne) fakat, (()erRahmnu) Rahmn.
[2] Burada grld gibi ( )fiili birine bir
eyi sylemek manasnda kullanld zaman
meflnn bana ( )harf-i cerini alr. Normal
kullanmda buna gerek yoktur. Ayrca fiille birlikte
kullanlan harf-i cer deitii zaman manann da
deitii durumlar da vardr. rnein ()
istemek, arzu etmek manasna geldii halde (

) yz evirmek manasna gelir. ()


Yolculuu istedim. ( ) Allaha yz
evirdiler gibi. lerleyen konularda buna iaret
edileceinden endie edilmemelidir.
[3] Yuvarlak t nceki harfe bitimeden tek
bana yazldnda eklinde, kendisinden nceki
harfe bitiik ise eklinde yazlr. Gnlk
konumada t-i merbutann yer ald kelimenin
sonunda durulunca, Kurndaki duraklarda olduu
gibi t okunmaz, eklinde telaffuz edilir.
Ayrca rneklerde grld gibi bir kelimenin
mennesi belirtilmek istendiinde ksaca iareti
konulur.
[4] rnein (( )balang) kelimesinde hemze
(( )balad) fiilinin kk harfidir. Bu sebeple
kelime mennes deildir. Ayrca kelimenin ()
vezninde bir mzekker oul olmamas gerekir.
rnein (()airler) kelimesi (()air)
mzekker isminin oulu olduundan mennes
saylmaz.
[5] Sonu elif-i memdde ile biten bu isimler gayr-i
mnsariftir. Gayr-i mnsarif kelimeler bana harfi tarif gelmesi ve isim tamlamasndan tamlanan
(muzaf) olmas hari sonuna kesre ve tenvin

almayan isimlerdir. Gayr-i mnsarifler kesre yerine


fetha ile mecrr olur. Tenvin yerine tenvinsiz
hareke durumunu alrlar. Bilindii gibi bana harfi tarif almayan kelime nekre kabul edilir. (
( ) Ahmed ile gittim) gibi. Ayrntl bilgi ve
rnekler ilerideki konularda ilenecektir.
[6] Sonunda elif-i maksre bulunan isimler de
gayr-i munsariftir. Elif-i maksreyle biten ismin
ref (tre) olmas gerektii durumlarda sondaki
ynn harekesine dokunulmaz, damme takdir
edilir denir. Nasb (stn) ve cer (esre) hallerinde
de fetha takdir edilir denir.
[7] (( )getirdi) fiili drt harfli bir fiildir.
Aynen harfli mz fiil gibi ekilir.

Dinlemek iin Tklaynz :

ZAMRLER
Zamirler ismin yerini tutan mebn kelimelerdir.
Mebn; hibir halde son harfinin harekesi

deimeyen, hep ayn kalan kelime demektir. Yani


zamirler fil olduklarnda son harekeleri zamme
(tre) olmaz. Ayn ekilde mefl durumunda
olmas halinde sonu fetha (stn) veya harf-i
cerden sonra geldiklerinde sonlar esre olmaz,
olduklar halde kalrlar[1].
Zamirler, muttasl (birleik), munfasl (ayr) ve
mstetir (gizli) olmak zere e ayrlr:
I) MUTTASIL (BRLEK) ZAMRLER
Kelimeye bitiik zamire muttasl zamir denir.
Muttasl zamir fiile birletii gibi isimlerin ve
(harf-i cer gibi) harflerin de sonuna birleir.
Fiillerin sonuna birleen ahs zamirleri o cmlenin
fili olur. imdiye kadar grdmz mz fiillere
birleen zamirler hep fil muttasl ahs
zamirleridir. rnein;
( Biz yazdk) ve ( Ben yazdm) fiilindeki
ve zamirleri fildir. Halbuki filin harekesi merf
(zamme) hkmndedir. Ancak zamirler mebn
olduklarndan mahallen merfdurlar (son
harflerinin harekesi mahalleri itibariyle tre
konumundadr).



Dersi yazdk.
Mefl Fiil+Fil

Fiillere birleen fil muttasl zamirler hatrlanaca


gibi toplu olarak yledir:

Cem
Tesniye
Mfred

Mzekker

Gib

(Onlar)
(O ikisi)
(O)

Mennes

Gibe

Mzekker

Muhtab

(Sizler)
(Siz ikiniz)
(Sen)

Mennes

Muhtaba

Mz + Me

Mtekellim

(Bizler)
(kimiz)
(Ben)

Fiillere birleen bu fil zamirler isimlere birlemez.


Aada sz konusu edeceimiz zamirler ise hem
isimlerin sonuna hem de mefl zamirler olarak
fiillerin sonuna birleirler:

a) simlerin sonuna birleen muttasl zamirler:

simlerin sonuna birleen zamirler, isim tamlamas


[muzf (tamlanan)-muzfun ileyh (tamlayan)]
eklinde o ismin kime ait olduunu bildirir[2].
Sonuna zamir alan kelime ise artk harf-i tarif
almaz. nk zaten belirli hale gelmitir. rnek:
(Senin kalemin)

M. ileyh Muzf

simlerin sonuna eklenen birleik zamirlerin tablo


halinde gsterimi u ekildedir:

ekim Tablosu

Cem
Tesniye
Mfred

Mzekker

Gib

Onlarn kalemi
O ikisinin kalemi
Onun kalemi

Mennes

Gibe

Mzekker


Muhtab

Sizin kaleminiz
kinizin kalemi
Seninkalemin

Mennes


Muhtaba

Mz+ Me

Mtekellim

Bizim kalemimiz
kimizin kalemi
Benim kalemim

Not: Zamirlerin harekesi deimez fakat zamirden


nceki ismin harekesi fil mefl vs. oluuna yani
cmledeki yerine gre hareke alr. Ancak
mtekellim ys ( )birleen ismin son harfinin
harekesi her durumda esre olarak harekelenir.
( )okulum, ( )arkadam gibi.
Cmle rnekleri:
.
ocuun okuldan geldi (fil).
.
Ahmed kalemini buldu (meful).

.
Ahmed dersini senin kaleminle yazd (mefuln bih
gayr-i sarih).

(O) kitabn masaya koydu.

.
(Onun) kapsn atk.

.
Halit hayatn din iin balad.

Kitaplarn aldlar.

.
Arkadamla ay itim.

.
Kaplarn atk.


.
Evde kitaplarm okudum.

.
Arabama bindim.

F Zamirle birleen isimlerin harf-i cerden sonra


geldikleri takdirde, isimler esre olsa da zamirlerin
harekesinin deimeyecei unutulmamaldr.
Sadece giblerdeki (he ) li zamirlerin ()
harflerinin harekesi ses uyumundan dolay esre
olur. Dieriyle kartrlmamas iin gibe mennes
olduu gibi kalr:

ekim Tablosu

Cem
Tesniye
Mfred

Mzekker



Gib

Onlarn evine
kisinin evine
Onun evine

Mennes



Gibe

Mzekker


Muhtab

Sizin evinize
kinizin evine
Senin evine

Mennes


Muhtaba

Mz + Me


Mtekellim

Bizim evimize
kimizin evine
Benim evime

Karlatrmal Cmle rnekleri:

.
Komu senin evine gitti.

.
Komu (kendi) evine gitti.


Amcan ne zaman evine gitti?

.
Amcam evine sabahleyin gitti.



Nereden geldin nereye gittin?

.
Okuldan geldim ve teyzeme gittim.

.
Ahmet babasndan bisiklet istedi.


.
ocuklar babalarndan para istediler.


.
(Onlar) derslerini snflarnda yazdlar.

.
(O ikisi) arabalarnda oturdular.

.
Kitaplarn masann zerine koydu.


.
Kitaplarn antasna koydu.
.
(O bayanlar) o (bayan)n arabasndan indiler.

.
Haliniz hakknda dndk[3].

.
Hobin nedir? Hobim resim ve gazeteciliktir.

.
renciler okullarna saadet (mutluluk) iinde
gittiler.

.
Ahmet ve Adil babalarndan bisiklet istediler.

b) Fiillerin sonuna birleen muttasl zamirler:


Sz konusu bu birleik zamirler fiillerin sonuna
birletii takdirde o cmlenin mefl olurlar.
Mz fiilin her sigasnn sonuna gelebilecek mefl
zamirlerin ekim tablosunu fiilinde yle
gsterebiliriz:

Cemi
Tesniye
Mfred

Mzekker


Gib

Onlar/onlara yazd
O ikisini/o ikisine yazd
Onu/ona yazd

Mennes



Gibe

Mzekker


Muhtab

Sizi/size yazd
kinizi/ikinize yazd
Seni/sana yazd

Mennes


Muhtaba

Mz + Me

Mtekellim

Bizi/bize yazd
kimizi/ikimize yazd
Beni/bana yazd

Burada ekilen tablo fiiline aittir. Fiilin dier


tm siygalarna bu zamirler eklenebilir. Ancak
fiillerin sonuna birleen ahs zamirleri (fil
zamirler) ile mefl zamirler kartrlmamaldr.

rnein; ( Biz yazdk) ve ( Ben yazdm)


fiilindeki ve zamirleri fildir.

.
Dersi yazdk.
Mefl Fiil+Fil

.
Onu (dersi) yazdk.
Fiil+Fil+Mefl

( ) kelimesindeki ( )zamiri ise mefldr.


Dier rnekler:


Seni yazdm.

Onu yazdn.

Onu itin.

Onlar buldunuz.

ise muttasl meful zamirdir. muttasl fil zamir,


ibaresinde Mesela;
Kide: a) Fil durumunda olan gib cemi
mzekker zamirini (), mefl zamire balarken
cemi almeti olan vav ve elifin elifi der:

Onu buldular.

Onlar buldular.

Onu itiler.

Sizi yazdlar.

b) Muhtab cemi mzekkerin son harfi olan


cezimli mimin ( ) cezmini kaldrp tre ve vav
koymak suretiyle meful zamire balarz. Yani
fil zamirine bir baka mefl zamirin bitimesi
halinde gei, mime eklenen bir vv ile yaplr:


Onu buldunuz.

Onlar buldunuz.

Onu itiniz.

Onu duydunuz.

c) ( beni yazd) de yeralan harfine Arapada


nn-u vikye (koruyucu nun) denir. Fiil, muttasl
mtekellim zamiri olan ile birletiinde araya bir
gelir. rneindeki harfi stnle biten
fiilin sonunu esreden korumutur:


Beni buldun.


Beni yazdnz.


Beni buldular.

Beni duydunuz.

d) Muttasl... ve... zamirlerinden sonra


hemze-i vasldan olan harfi tarif gelirse gei,
sonlarndaki sakin mimlerin tre ile harekelenmesi
ile olur.
.
Adam size teekkr etti.
.
Adam onlara teekkr etti.
.
Allah size bu saadeti balad.
.
Allah onlara bu nimeti balad.

Karlatrmal Cmle rnekleri:

.
Allah bize bu frsat balad.

.
Adam bize saadet iinde teekkr etti.

.
Bize saadet iinde teekkr ettiniz.

.
Bana saadet iinde teekkr ettiniz.

.
Ona saadet iinde teekkr ettiniz.

.
Ona saadet iinde teekkr ettiniz.

.
O (baya)nlara saadet iinde teekkr ettiniz.

renci bisiklete bindi mi?

.
Evet, ona bindi.


renci bisiklete nasl bindi?

.
renci ona ok bindi.


Takm ne oynad?

.
Takm ma oynad.


Hikayeyi okudular m?

.
Evet onu okudular.


Kitaplar atlar m?

.
Evet onlar atlar[4]

.
Ona durumu (hali) hakknda sorduk.

.
Arkadan sana yardm etti.

.
la bana fayda verdi.

.
almam bana fayda verdi.

[ 5] .
Onu ve arkadalarn arda grdm.


Bahede ne grdn?

.
Bahede seni grdm.

.
Bahede beni grdn.


Baban doktoru ne zaman ziyaret etti? [6]


Annen doktoru ne zaman ziyaret etti?

.
Annem doktoru dn ziyaret etti.

!
Annesi doktoru dn ziyaret etti ey hocam!


ocuklar hastay ziyaret ettiler mi?

.
Evet, ocuklar onu ziyaret ettiler.

c) Harflerin (rnein harf-i cerlerin) sonuna


birleen zamirler:
Harf-i cerler ismin nne geldikleri gibi
ismin yerini tutan zamirle de birleir.
Harf-i cerle birleen zamirlerin ekimi
yledir:


onlara
o ikisine
ona
*
onlardan
o ikisinden
ondan


size
ikinize
sana
*
sizden
ikinizden
senden

bize
ikimize
bana
*
bizden
ikimizden
benden

Kaide: harf-i ceri isme birleirse olarak esre


ile, mtekellim yas hari zamire birleirse
olarak stn hareke ile balanr. Cmlenin banda
gelirse mlkiyet (var manas) ifade eder[7].

Halid iin, Halid'in veya Halid'in var
(Halide ait) (isme birlemi),

Onun iin, onun, onun var (zamire
birlemi),


Benim iin, benim, benim var (mtekellim
yasna birlemi).
Bu harf-i cer'in burada verilen manas da
cmledeki yerine gre geerli olur:


.
Kitap Halitin anta benimdir.

.
Kitap benim anta onundur.
.
Benim bir kitabm var.

harf-i cerinin zamirle birleen ekim tablosu


yledir:

onlarn
o ikisinin
onun


sizin
ikinizin
senin

Bizim

ikimizin
benim

[ 8]


onlarla
o ikisiyle
onunla
*
onlarla
o ikisiyle
onunla


sizlerle
ikinizle
seninle
*
sizlerle
ikinizle
seninle

bizimle
ikimizle
benimle
*
bizimle
ikimizle
benimle


onlarda
o ikisinde
onda
*
onlara
ikisine
ona


sizde
ikinizde
sende
*
size
ikinize
sana

bizde
ikimizde
bende
*
bize
ikimize
bana

Kide: ve zamirleri gibi kendinden nceki


harfi treli olup cezimle biten kelimelerden sonra
harf-i tarife gei tre ile olur:

. Sizin zerinize selm olsun.


. Onlar fakirdirler.

Cmle rnekleri

.
retmen sizden devi istedi.
.
Onlara gittiler.

(Senin) ismini onun zerine yazd.
.
Ahmet beraberine bir anta ald.

.
Sizin iin eve geldim.
.
Kalemi orda buldular.

.
Senin kalemin kktr.

.
Onun sa uzundur.
.
Kzkardeleri bizi dvd.

.
O ikisini Ahmet ldrd.
.
Ahmet sizi okulda yazd.

II) MUNFASIL (AYRI) ZAMRLER


Herhangi bir kelimeye bitimeksizin ayr yazlan
zamirlerdir. ki ayr munfasl zamir tr vardr.
Birisi fil olarak dieri de meful olarak kullanlr:
a) Fil yerine geen munfasl zamirler:
Aadaki munfasl zamirler cmlede ismin yerini
tutup fil yerine geerler:

ekim Tablosu

Cemi
Msenn
Mfred

Mzekker


Gib

Onlar
O ikisi
O

Mennes


Gibe

Mzekker


Muhtab

Siz(ler)
kiniz
Sen

Mennes


Muhtaba

Mz + Me

Mtekellim

Biz
kimiz
Ben

Cmle rnekleri:

Sen retmen misin?
.
Hayr, ben renciyim.

Okula kim gitti?

.
O gitti.
.
Siz ikiniz gittiniz.

.
O evde hastadr.

Fatma ne yapt?
.
O, teyzesine bir mektup yazd.

.
Ben dedeme bir mektup yazdm.


.
Onlar Kurn ezberlediler.
.
Onlar Arapa okudular (tahsil ettiler).
.
O otobse bindi.
.
Onlar meyve suyu itiler.

* Grld gibi bu fil zamirler fiille birlikte


kullanldklarnda fiilin nne geerler. Normal
kullanmn dnda fiilden sonra geldikleri takdirde
filine vurgu kazandrrlar:

.
Babana (baban iin) sen yazdn.

.
Sen elbiseleri ykadn (sen).


.
Sen ay itin (sen) ya da ay sen itin sen.

* Zamirlerin pekitirilmesi tekrar edilmek suretiyle


olur.
.
O, O gafurdur, rahimdir.

Ayn ekilde muttasl zamir birlemi bir isimden


sonra o muttasl zamirin mukabili olan munfasl
zamir getirilirse manay pekitirmi olur:
.
Bu benim amtamdr benim.

.
Bu senin kitabndr senin.

Grld gibi, ( )kelimesindeki mtekellim


yasna uygun munfasl zamir (), ()
kelimesinin sonundaki muttasl zamirin mukabil
munfasl zamiri de ( )dir.

Not: ve munfasl zamirlerinden sonra


hemze-i vasl (elif-lml kelime) gelirse
sonlarndaki cezimli mimler zamme ile
harekelenir:
.
Onlar fakirdir.
.
Sizler zenginsiniz.

b) Mefl yerine geen munfasl zamirler:


Aadaki munfasl (ayr) zamirler cmlede mefl
yerine geerler.

Cemi
Tesniye
Mfred

Mzekker

Gib

onlar, onlara
o ikisini, o ikisine
onu, ona

Mennes

Gibe

Mzekker


Muhtab

sizi, size
siz ikinizi, ikinize

seni, sana

Mennes


Muhtaba

Mz-Me


Mtekellim

bizi, bize
ikimizi, ikimize
beni, bana

Cmle rnekleri:

.
Ben seni ve onu arda grdm[9].

.
Adam Haliti sen zannetti.
.
Kadn Aieyi o sand.
.
retmen onu ona retti.

retmen onu sana retti mi?

.
Haliti ve sizi arda grdm.
.
(O) bizi ve onlar ziyaret etti.
.
Kardelerinizi ve sizi zengin bulduk.

*Mefl munfasl zamirler baa geldikleri takdirde


vurguyu kuvvetlendirmek amacyla yalnz, ancak
sana, ancak ona.. manas verirler:
!
Yalnzca sana ibadet ettim ey Rabbim!
.
Ben ancak onu kastettim.
.
Mdr ve retmen yalnz seni methetti.

.
Hoca yalnz beni methetti.
.
retmen yalnz onlar methetti.

III) MSTETR (GZL ZAMR)


Telaffuzda ya da yazda grlmeyip fiilde var
olduu dnlen zamirdir. Mz fiilde mstetir
yani rtl (ya da gizli olan) zamir ve dir.
Zira dier siygalarda geen fiillerin fil zamirleri
bizzat fiilde grlr:

rnein; (Biz) yazdk ve (Ben) yazdm


fiilindeki ve zamirleri fildir. Ancak
dendiinde fiile birleen herhangi bir zamir
grlmemektedir. Telaffuzda yer almasa da burada
fiilde var olduu dnlen zamir ( o) dir. Ayn
ekilde fiilinin sonundaki fil deil, filin
mennes olduunu gsteren almettir. Bu fiilde var
olduu dnlen zamir dir. zet olarak; btn
mz fiillerin mfred mzekker gib ve mfred
mennes gibelerinin filleri mstetir (gizli) olan
ve
zamirleridir.
( Annesini buldu) cmlesinde fil; kim buldu
sorusunun cevab olan ve fiilin altnda gizli olduu
dnlen zamiridir.( Annesini buldu)
cmlesinde fil; kim buldu sorusunun cevab olan
ve fiilin altnda gizli olduu dnlen

zamiridir.

Karlatrmal Genel Cmle rnekleri:


.
Adam yalnz sizi sordu.


.
Paralar babamdan aldm.

.
Onlar evi tand.

.
Bizler mdr tandk.

.
kiniz portakal tadnz.

.
Onlar tatly yediler.

.
Onlar hikayeyi anladlar.

.
Aie odasna gitti.

[ 10].
Biz onlarla basketbol oynadk.

.
Sen arkadamla ay itin.

.
Sen halana bir mektup yazdn.

.
Biz retmenimize bir mektup yazdk.

.
Ahmet eve kz kardeiyle dnd.

.
O arya kz arkadayla gitti.

Sen bir defter tadn.


.
Ahmet uaktan indi ve antasn yklendi (tad).

.
Onun antas nerede ? Onun antas odadadr.

.
Ben kardeim iin (kardeime) yazdm. Sen kime
yazdn?

.
Dersi kalemle mi yazd? Evet onunla yazd.


[ 11].
O, onlara mektuplar yazd, onlar da ona yazdlar.

.
Babam yalnz bana emretti.

Bakan yalnz onu methetti.

.
smin nedir? smim Adildir.

smin nedir? smim Zeyneptir.

Sen neredensin? (Nerelisin)


Ben zmirdenim (zmirliyim. Ya) sen?

.
Ben stanbuldanm.


Milliyetin nedir?

.
Milliyetim Trktr.


Niin Ahmet kitabm ald ?


.
Seni seni grdm.

.
Okula ben gittim (ben).


Naslsn?

.
Elhamdlillah iyiyim. (Ya) sen?

.
ok teekkr ederim. ocuklarn nasl?

.
Onlar anneleriyle arya gittiler.


.
Ben arkadamla ay itim.


imdi naslsn ey anneciim?

.
yiyim ey kzm.

.
Ben ve sen okula gittik.

.
Onlar ve komular bahede oturdular.

.
Onlar Kurn ezberlediler.

.
Ben ve arkadam okuldan dndk.

.
Siz dersi yazdnz.

.
Onlar ma seyrettiler.


.
Onlar tatly yediler.

.
Sizler meyve suyu itiniz.

.
kiniz imtihanda baardnz.

.
Halit bu mektubu arkadana yazd.

.
Sadk babasyla lokantaya gitti.

.
Babas lokantadan yemek yedi.

Halit kahvalty babasyla yedi ve le yemeini


annesiyle yedi.

Not: harfi basit cmlelerin birbirine balannda


kullanlan harflerdendir: Ve, ardndan, akabinde,
bu sebeple, hemen manalarnda tercme edilir.
Netice sebebe genellikle bu harfle balanr.

.
Adam dt ve (bu sebeple) doktora gitti


KONULARLA LGL AYETLER
1- .

Mecrr Cr

Mefl

Fiil

(96/ALAK 2) (Allah) insan bir alakdan yaratt.

asl duran ey, alaka, embriyo, kan phts


yaratt

2-

Mefl Fiil

Mefl Fiil

Mecrr Cr

(80/ABESE 19) Bir nutfeden yaratt onu (insan)


ve akabinde takdir etti (ekil verdi)[12].


nutfe, sperma

takdir etti, lt

...
akabinde, bunun zerine, bu sebeple, bunun iin
(harekeye tesiri yoktur).

3-

Mefl (isim tamlamas)


Mec.Cr Fiil

Fiil

Mefl

(36/YSN 78) Bize bir misal verdi ve yaratln


unuttu.


misal verdi. fiili yalnz kullanldnda
vurmak, dvmek vs. manasndadr. Ayn cmlede

kelimesi de yer alrsa misal vermek anlamna


gelir. Bu ekilde Arapada pek ok rnek vardr.


unuttu. (Sonu illet harfleriyle gelen fiillerin ekimi
daha sonra ilenecektir.)

yaratma, yaratl, halk etme. ( )fiilinin


masdardr. Arapada masdarlar isimdir, yani
balarna harf-i tarif veya sonlarna tenvin alrlar.
Cmledeki fiillerin filleri mstetir (gizli) olup
gib fiilin mukbili olan ( )zamiridir.

4-

Fiil Harfu nefy

Fil

Mefl-Fiil Harfu nefy

(93/DUH 3) Rabbin seni terketmedi ve


darlmad.


terketti, ayrld, yzst brakt

darld, buzetti

5- .

(93/DUH 7) Ve seni arm buldu bunun


zerine hidayet etti.

hayrette kalan, aran, arm

hidayet etti, yol gsterdi

6- .

(93/DUH, 8) Seni yoksul buldu, bu sebeple


zenginletirdi.


yoksul

zenginletirdi

7- .

(94/NRAH, 2) Ykn senden (hafifletip)


kaldrdk.


koydu, kaldrd
[ 13]
ar yk, vebal

8- .

(94/NRAH, 4) Ve senin iin ann (zikrini,


anlman) ykselttik.


kaldrd, ykseltti

zikir, anma, anlma


9- .

(26/UAR, 117) (Nuh:) Rabbim dedi, gerekten


kavmim beni yalanlad.


dedi, syledi

gerekten, muhakkak (tekid edat)

Rabbim (Sondaki esre ( )kelimesindeki


mtekellim ya ( )sn temsil eden sembol
ksaltmadr.


yalanlad, yalan isnad etti, inanmad

()
( )nnu vikye, ( )harfinin altndaki esre
mtekellim y ( )snn ksaltlm halidir. ()
yalanladlar fiiline nnul-vikye ve mtekkelim
ys birleince cem vavnn elifi dm ve
( )olmutur.

10- ...

(36/YSN, 7).Onlarn ounun (ekseriyetinin)


zerine (azabla ilgili) sz hak oldu.


gerekten, hakikaten, and olsun (tekid edat)

sz (azab sz)

ekseriyet, ok, en ok, daha ok

hak oldu, gerek oldu, hak etti

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki zaman zarflarn[14] er kere
yaznz.

=
sabahleyin, sabah
=
lenleyin, le

=
ikindileyin, ikindi vaktinde
=
akamleyin, akam

=

geceleyin, gece

gn
=
bugn

akam

bu akam


imdi



bu hafta

her gn
[15]
her gece

2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

sokak


sandalye


ykad

kzkarde


sandalyeler

yapt

erkek karde

ev


tand

baba

anne


tad, yklendi

teyze

mektup


indi

uak

su

dnd

dede

bu (mz)

bu (me)

nine


u, o (mz)[16]


u, o (me)

hala

teyze


kedi

amca

day

arkada

ay

kz arkadalar

kz arkada


oda


televizyon

grd, seyretti


ok

megul

havuz

iyi

iyi, daha iyi


yzd

ate

eliler, peygamberler

emir, i


lanetledi


menetti, yasaklad

zikretti

erkekkardeler

kzkardeler

haberler

3. Aadaki Arapa cmleleri ikier kere yaznz.


Arkadana bir mektup yazdn m?


Ahmet bugn ne yapt?

O, teyzesine bir mektup yazd.


Zeynep ne yapt?

.
O, arkadalar iin bir ay yapt.


Ahmet ticaretinde niin baard?

.
Babam televizyon seyretti.

.
renci dersini yazd.

.
(Kz) renci dersini yazd.

.
(Kz) renci derslerini yazd.

.
(Erkek) renciler derslerini yazd.

.
(Kz) renciler derslerini yazdlar.



.
Dedesi odada oturdu.

.
Ninesi elbiseleri ykad.


Bu ocuu tandn m?

. .
Evet, onu tandm. Bu Ahmettir.


Bu kz tandn m?

.
Hayr, onu tanmadm? smi nedir?

.
Onun ismi Meryemdir.


.
Ahmet uaktan indi ve antasn yklendi.

.
Ahmet arya babas ile beraber gitti.

.
Kzkardeim okuluna gitti.


.
Biz havuzda yzdk.

.
Sen Kurn iyi anlamadn.

.
Sen iyi resim izdin.

.
Ben ok megulm.


.
Ahmet eve kzkardeiyle beraber dnd.

.
Onlar ikindide dndler.

.
ocuklar okuldan geldi.


.
imdi onlar nerde? imdi onlar bahede.



u anda o nereye gitti?

.
Amcasna gitti.

.
Ahmed bu mektubu arkada mere yazd.

.
Hatice bu mektubu arkada Zeynebe yazd.


.
Yusuf babasyla her gece mescide gitti.

4. Aadaki Arapa cmle paralarn ve


cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)
-
- - -
- -

.
5. Aadaki Arapa cmleleri harekelendiriniz ve
tercme ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
.


.

.

.

.




.

6. Aadaki Trke cmleleri Arapaya


)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

1. Kapdan kim kt?


2. renciler kt.
3. Sokakta kim kalem buldu?
4. Evde suyu kim iti?
5. Suyu kzkardeim iti.
6. Halan dn nereye gitti?
7. renciler okulda sandalyeler zerine oturdu.
8. Okulumdan ktm evinize geldim.
9. Bugn evinize ne zaman gittiniz?

7. Aadaki boluklar doldurunuz.(Cevaplar iin


zerine tklaynz)
..... .
....
..... .
.....
.....

. .....
. ..... .....
.....

8. Aadaki fiilleri tablo halinde mefl muttasl


zamirlerle ekiniz.
- - - -

9. Yukarda verilen kelimeler yardmyla aadaki


cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar iin zerine
)tklaynz



-


-
- -

- -

- -
- - -
- - -
. - - - -

10. Aadaki fiilleri kullanarak birer cmle


kurunuz.
- - -

- - - - - - - -

11. Aadaki fiillerin manalarn ve tesniyelerini


)yaznz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

- - - - - - -

12. Yukarda verilen ayetleri ikier defa manas ve


kelimeleri ile birlikte defterinize yazp
ezberleyiniz.

------------------------------------------------------------------------------[1] Daha nce hatrlanaca gibi harf-i tarif alan


isimlerin son harekesi cmledeki durumuna gre
stn esre tre olarak harekeleniyordu.
[2] sim tamlamas ile geni aklama daha
sonra gelecektir.
[3] ( dnd) fiili imdiye kadar grdmz
sls mcerred ( harfli) fiillerden deildir. Orta
harfine edde ilave edilmi slas mezd ( harfli
fiile harf ilave edilmi) fiillerdendir. Ancak ekimi
aynen slsi mcerred gibidir. lerde ilenecek bu
konuya imdiden allmas iin ara ara bu tip
slasiye harf ilave edilmi fiiller gelecektir.
[4] Arapa gramerinde cansz (gayr-i kil)
oullar tek bir mennes hkmndedir. Dolaysyla

kitap mzekker bir kelime olmasna ramen oulu


tek bir gibe mennes zamiri ile karlanmtr.
[5]

( )grd

[6] (( )ziyaret etti) fiili illet harfleri


dediimiz ( vv, y, elif) harflerinden birini
bulundurduu iin illetli fiiller grubundandr. Yine
ileride ilenecek konuya allmas bakmndan ara
ara illetli fiillerden seilmi rneklere de yer
verilecektir. Ancak son harfinden bir nceki harfi
illetli olan bu tip fiillerin gibe cemi mennesten
sonraki ekimi farkl olduundan sonrasnn
ekimini u anda yapmaynz.
[7] Var manasyla ilgili geni bilgi ilerde
gelecektir.
[8] Bilindii gibi zarftr. ok kullanld
iin zamirlerle birlikte ekime onu da aldk.
[9] ( grd) fiili de son harfi illet harfleri
dediimiz (-- )harflerden biriyle bitmitir. Son
harfi illetli biten fiiller gibe cemi mennes
nnuna kadar daha sonra ileyeceimiz gibi belli
kurallar olan farkl bir ekime sahiptir. Ancak
gibe cemi mennes nnundan sonra sonu ile

biten fiiler de dier l fiilerde olduu gibi son


harf olan ye cezim verilerek devam edilir. ()
(grdm) gibi. rencilere den bu illetli fiilleri
u anda kendilerinin ekmeleri deil verilen
rnekleri tercme etmeleridir.
[10] ( ) basketbol
[11] ( )de, da
[12] Baa getirilen kelimeyi vurgulamak iin
devrik cmle kurulmu ve harf-i cerli kelime
fiilden nceye alnm.
[13] Szlklerde de grlecei gibi ( )iareti
oulu verilecek kelimenin nne gelir, ksaca
cemi kelimesinin semboldr.
[14] Zaman ve mekanla ilgili isimlere zarf denir.
Balarna harf-i cer gelmedii takdirde zarflarn
son harfi stn olur. Cmleleri rahat kurmamz
asndan kelimeler iinde ara ara zarf isimleri
verilecektir. Zarflarla ilgili geni aklama daha
sonra gelecektir.
[15] (( )her) kelimesi tenvinli olmad
takdirde nne geldii ismi esreler.

[16] u, o anlamnda iret ismidir. Mzekker iin

mennes iin gelir. Ayn ekilde tm iaret


isimlerinin kelimenin harekesine tesirleri yoktur.

Dinlemek iin Tklaynz :

ZARFLAR
Zarflar; fiilin meydana geldii zaman ve mekan
belirten, Ne zaman ve nerede sorularnn
cevab olan kelimelerdir. Kendinden sonra gelen
ismi, cer harfleri gibi mecrr (esreli) yapar.
Zarflar; zaman zarf ve mekan zarf olmak zere
iki ksmdr:
a) Baz nemli Mekan Zarflar:

nnde


kapnn nnde

arkasnda


kapnn arkasnda


altnda


kapnn altnda


arasnda

kap ve pencerenin arasnda

yannda


kapnn yannda


stnde, zerinde


rafn zerinde

ortasna, ortasnda


caddenin ortasna

etrafnda, evresinde

Kabenin etrafnda

birlikte, beraber


insanlarla beraber


iinde

ehrin iinde


dnda

ehrin dnda

*Harf-i cerden sonra gelmedikleri takdirde


yukarda verilen bu zarflarn son harflerinin
harekesi [merf (tre) durumda da olsa] daima
stn olur.
Cmle rnekleri:

Onun antas nerede?
.
antas arabann altndadr.
.
antas arabann yanndadr.

Onun antas nerede?
.
Onun antas arabann altndadr.

.
Evimiz kasabann ortasndadr.
.
ocuklar sofrann nne oturdu.


.
ocuklar gnein altnda oturdu.

.
Ahmet bisikletini okulun nnde brakt.

.
Araba evin arkasndadr.

.
Yemek sofrann zerindedir.

.
Kitap rafn zerindedir.

.
ocuklar aacn altnda oturdu.

.
Aile evin nndedir.

.
Otobs otelin nnde durdu.
.
Komutan kampn evresinde yrd.

.
Haclar Kabenin evresinde tavaf etti.
.
iler irketin nnde bekledi.
.
Halit okulun nnde otobsten indi.

Havaalan ehrin iinde midir?
.
Hayr, hava alan ehrin dndadr.
.
Oyun sahas ehrin ortasndadr.
.
Bahe ehrin nndedir.
.
Havuz ehrin arkasndadr.

renci snfn iinde midir?


.
Kitap antann iindedir.

.
Kalem antann dndadr.

.
Zeynep annesiyle beraber arnn ortasnda
arabadan indi[1]

b) Baz nemli Zaman Zarflar:


nce

fecr


imdi

sonra

gn


bir gece

gece

sabah


dn


saat


boyunca

le

hafta

esnasnda

ikindi

ay

gndz

akam
-
yl

dakika

Cmle rnekleri:

ardan ne zaman geldin?
.
Bir dakika nce geldim.

.
Bir saat nce geldim.
.
Bir gn nce geldim.
.

Bir gece nce geldim.


.
lenleyin geldim.


.
Geceleyin geldim.
.
Sabahleyin geldim.

.
Bir hafta nce geldim.
.
Bir sene sonra geldim.

.
Bir ay sonra geldim.

.
Halit bir saat sonra eve geldi.

.
Bir saat nce memleketimden geldim.

ocuklar okuldan ne zaman geldi?


.
ocuklar okuldan az nce geldi.

Onlar imdi nerede?

.
Onlar imdi evde.
.
Yemek esnasnda televizyon seyrettik.

.
Yolculuum esnasnda kitap okudum.
.
Gn(dz) boyunca televizyon seyrettik.
.
Gn boyunca kitap okudum.
.
Bir sene Arapa tahsil ettim.
.

lenleyin aile sofrann etrafnda oturdu ve le


yemei yedi.

Gn Ay ve Mevsim adlar:
1-Gn Adlar:


Pazartesi

Cuma

Sal


Cumartesi

aramba


Pazar


Perembe

( )kelimesi genelde kullanlmaz:


Pazartesi

Sal

Cuma

2-Ay Adlar:
a-Mild yln aylarnn adlar: ki trl ifade
edilebilir:

Ocak

1. ay

ubat

2. ay


Mart

3. ay

Nisan

4. ay
)(
Mays

5. ay
) (
Haziran

6. ay
)(
Temmuz

7. ay

Austos

8. ay

Eyll

9. ay

Ekim


10. ay

Kasm

11. ay

Aralk

12. ay

b- Hicr Yln Aylarnn Adlar:

) (

1. ay
) (

2. ay
) (


3. ay
) (

4. ay


5. ay


6. ay
) (

7. ay

()

8. ay
()

9. ay

10. ay


11. ay



12. ay

Not: Ay adlar genellikle ( ay) kelimesiyle


tamlama halinde kullanlr:

Zl-Kade ay



Ramazan ay

Mevsimlerin Adlar:

lkbahar (mevsimi)

Yaz (mevsimi)

Sonbahar (mevsimi)

K (mevsimi)

------------------------------------------------------------------------------[1] Harf-i cerler zarf alm terkiplerde zarfn


nne gelir.

Dinlemek iin Tklaynz :

MBTED - HABER
sim cmlesinin, isimle balayan ve isimden sonra
bazen fiille devam eden cmlelere dendiini daha
nce grmtk. sim cmlesinin iinde bazen fiil
yer almayabilir. Yani bu cmle sadece iki veya
daha fazla isimden de oluabilir.
Nasl fiil cmlesinin elerine fiil + fil + mefl
deniyorsa isim cmlesinin elerine de mbted +
haber denir.

Mbted genellikle cmlenin banda bulunur.


zel isim ya da zamir, iaret sfat v.b. gibi mebn
(harekesi deimeyen) kelime deilse bana
taks alr. Son harfinin harekesi de elif ve y ()
gibi illetli harf deilse tre olur.
.

Kalem iyidir.
.

ocuk gzeldir.
Haber
Mbted
Haber
Mbted

Haber kendisiyle hkm verilen cmle parasdr.


Tercme olarak ..dir, ..dr, ..tr, ..tur taks
verilir. ..gzeldir, kktr gibi. Bundan dolay
"Kll drdrn; haber" tabiri; cmlede her ...dir

veya ...drla biten kelimenin haber olduuna iaret


eder.
rnek cmlede grld gibi mbted marife,
haber nekre olur. Mbted ile haber arasnda
mzekkerlik-menneslik, teklik-ikilik-okluk
bakmndan uyum vardr. Yani mbted
mzekkerse haber de mzekker olur. Mbted
mennes ise haber de son harfin harekesini stn
yapp yanna kapal t (t-i merbuta )getirilmek
suretiyle mennes yaplr. Mbted tesniye ya da
cemi ise haber de kaide gerei tesniye veya cemi
yaplr. rnekler:
.
Kalem uzundur.

.
Resim irkindir.
.
Ev byktr.


.
ki ev byktr[1].
.

retmen gibtir (yoktur).


.
retmenler yoktur[2].
.
Snf genitir.
.
Araba yenidir.

F
zel isimler, zaten belirli olduklar iin
balarna harf-i tarif almazlar. Allah kelimesi de
zel isim olduu iin bana ayrca ( )taks
almaz.
.
Allah birdir.
.
Ahmet retmendir.

.
Fatma retmendir.
.

Zeynep gzeldir.
.
Halit alkandr.

F
Zamirler ismin yerini tutan kelimelerdir.
Mbted olduklar takdirde zel isme iaret
ettikleri iin balarna taks almazlar. Mebn
olmalar dolaysyla da son harflerinin harekesi
deimez. Mahallen merf (tre) olur.
.

Ben airim.
Haber
Mbted


.
O bir ailedir.
.
O doru ve emindir.


.
Sen hemiresin.
.
O Muhammeddir.

Ayn ekilde sonuna tenvin almayan (gayr-i


munsarif) zel isimler, haber diye sonu tre tenvin
yaplmaz.
.
O Ftmadr.

*Mbted bu cmlelerde grld zere munfasl


(ayr) zamir halinde geldii gibi, isimle birlemi
muttasl zamirli bir kelimeyle de gelebilir.
Grld gibi mbted marife olarak
gelmektedir. Banda harf-i tarif olmad halde
zamirler ve iaret isimleri belli bir varla delalet
ettikleri iin marifedirler. Sonuna zamir birlemi
isimler de zaten marife olduklarndan balarna
harf-i tarif ( )almazlar:
.
(Onun) kalemi kktr.

.
Evimiz gzeldir.
.
(Onun) babas cmerttir.

.
Annen gzeldir.

Baheleri genitir.

Sonuna muttasl zamir alan isimler ayn ekilde


haber diye tre tenvin deil, sadece tre hareke
alrlar:

.
Bu senin arkadandr.
. Bu onun arkadadr.

. Arkadan gzeldir.

Not:


. ocuk ata bindi.
Haber

Mbted

Bu cmlede de grld gibi; fil isim olarak


baa geldiinden cmle; isim cmlesidir. sim
cmlesi olduu iin artk elerini fil-fiil-mefl
eklinde deil, mbted-haber eklinde syleriz.
Cmlenin znesi mbteddr ve haberi de bir fiil
cmlesidir.

FAkldan karlmamas gereken husus; isim


cmlesinin eleriyle fiil cmlesinin elerini
birbirine kartrmamaktr. Meseleyi zetleyecek
olursak cmleler u kelime paralarndan oluur:
sim Cmlesi:
Mbted+ Haber
ocuk ata bindi.

Haber
Fiil Cmlesi:

Mbted

Fiil+ Fil+ Mefl


ocuk ata bindi.

Meful

Fil

Fiil

F Gramerde her cansz oul tek bir mennes


hkmndedir. Yani cansz varlklar ya da
hayvanlarda, kelimenin mfredi mzekker olsa bile
oul yapldnda tek bir mennese uygulanan
kaide uygulanr. rnekler:
kitap (mfredi mzekker)

kitaplar
iek (mfredi mennes)

iekler

.
Kitaplar oktur.

.
iekler gzeldir.


.
Kalemler uzundur.

.
Arabalar hzldr.

Haberin Cmle Oluu


Haber bazen tek bir kelimeden (mfred isim)
olutuu gibi, bazen cmleden, bazen de harf-i
cerli ya da zarfl cmle parasndan (ibh-i cmle)
oluabilir.
a) Mfred Haber: imdiye kadar grdmz
cmlelerde olduu gibi haber; sonu illetli olmayan
mfred (tekil) bir isimden olutuu takdirde son
harfi tre tenvinlidir:
. Halit rencidir.

. Hatice alkandr.

b) Cmle olan Haber: Aadaki rneklerde


grld gibi mbteddan sonra gelen ksm bal
bana bir cmledir[3].

.
ocuk ata bindi.
.
ocuklar gittiler.

.
Kadnlar gittiler.

c) ibh-i Cmle olan Haber: ibh-i cmle; cmle


benzeri demektir. Harf-i cerle (yanndaki kelime
olan) mecrrundan, zarfla yanndaki kelimeden
oluan cmle parasna tam bir cmle olmadklar
iin ibh-i cmle (cmle benzeri) denir.
1) (ibh-i cmle) Zarf olan haber:
.
Gayb Allahn yanndadr.

.
antas arabann altndadr.
.
antas arabann yanndadr.

2) (ibh-i cmle) Cr-mecrr olan haber:

.
Bu gzlk annenindir.
.
Bu kalem onun (me) babasnndr.
. Hatice bahededir.
.
Mmin cennettedir.

rneklerde grld gibi haberi ibh-i cmle olan


cmlelerde mbted ile haber arasnda
mzekkerlik menneslik vs. uyum aranmaz.
* ( - )iaret isimleri marife kelimenin
yannda mbtedy iaret etmektedir ve cmleye

herhangi bir etkisi yoktur. Ancak nekre kelimenin


nnde gelirse tpk zamirde olduu gibi kendileri
mbted, nekre isim ise haber olur:

.
Bu rencidir.
Haber

Mbted

.
Bu renci alkandr.
Haber

Mbted

.
Bu saat babamndr.
Haber

Mbted

.
Bu saat onundur.
Haber
.
Bu onundur.

Mbted

Haber Mbted
(mahallen merf)

*Arapada haber edat yoktur. Tercmede biz onu


gerektii ekilde ilave ederiz.
.
Ben benim.

.
Sen sensin.
.
O odur.

Not: Bata gelen soru edatlar genellikle haberdir:


Naslsn ?


Sen kimsin?

mtihan ne zaman?

Bu cmlelerde ( ) ()ve ( )haber olup soru


edat olduundan baa gemesi zorunludur[4].
Sonra gelen kelimeler de mbteddr.
Genel Cmle rnekleri:

.
Bu rencidir (me).


.
Bu renci alkandr (me).

Bu mekan sakindir.

.
Bu dzenlidir.

.
Bu okul dzenlidir.


.
Bu arkada ihlasldr.

.
Arkadan ihlasldr (me).


.
Arkadan ihlasldr (mz).


.
Kz baheye girdi.

.
retmen snfa girdi.


.
retmen hikayeyi okumad.

.
Bu saat annemindir.

.
Bu saat onundur.

.
Bu onundur.

.
Ahmet fakirdir.
.
Araban yenidir.

.
Oyun sahamz genitir.
.

irket mehurdur.

.
Kalabalk iddetlidir.
.
Hayat mutludur.

.
Sergi devamldr.
.
Araba hzldr.


.
Hava scaktr.
.
Bahe gzeldir.

.
dev zaruridir.
.
Anne okul gibidir.

.
Hoca gibtir (yoktur).
.
Uak hzldr.

.
Said fakirdir.

.
Kzkardeim alkandr.

. retmen yenidir.
. (Bayan) retmen yenidir.

.
slm dinimdir.
.
Okulumuz yakndr.

.
Kitap faydaldr.
.
Baheniz gzeldir.

. renci alkandr.

. Kz kktr.

Hava hotur, gzeldir.


.
Arabas yenidir.

.
Muz lezzetlidir.
.
Baheleri gzeldir.

. ocuk dorudur.

.
Uak gecikmitir.

.
Bu, odur.

.
Bu, odur.

. Arkadam ihlasldr.

. Arkadam ihlasldr.

Muhammed alkandr.

.
Zeyneb alkandr.

. Tacir cmerttir.

ATIF: Atf harfleri denen harflerle kelime veya


cmleleri ayn hkme balamaya atf denir. leride
mstakil konu bal altnda ileyeceimiz, ancak
ok gerekli olduu iin ara ara kelimeler ve
dipnotlarda ilediimiz atf bahsinden imdilik u
kadarn renmemiz yeterlidir:
Atf harflerinden nceki kelimeye matfun aleyh,
sonraki kelime ya da cmleye de matf denir.
Matuf, matufun aleyhin harekesini alr.

.
Ftma ve kardei baard.

Bu cmlede matufun aleyh, atf harfi,


da matufdur (atfedilen). kelimesi matufun
aleyh olan kelimesinin merf olmas
sebebiyle merfdur. Atf vv matuf ile matfun
aleyhin ayn hkmde ortak olduunu
gstermitir.
Atf harfleri 10 tanedir. Kelime ezberler gibi
ezberleyebileceimiz bu harflerin cmle iindeki
kullanllar yledir:

ve
.
Muhammed ve Hlit bugn dndler.

akabinde, hemen
Matufla matfun aleyh arasnda zaman
bakmndan aralarnda bir gecikme olmasa da tertip
ve sra gzetir.

.
retmen girdi akabinde renciler ayaa kalkt.

.
Ali sonra da Hlid okula girdi.

sonra
.
Erkekler yemek yediler sonra kahve itiler.

veya, ya da
.
Portakal veya elma yedi.

.
Haberi Ali ya da Ferid nakletti.

yoksa

Elma m yoksa portakal m yedin?

ya... ya.ya da, ister (vav ile tekrarlanarak


kullanlr)

Size ya Hasan ya Salih yazd.

... bile, dahil


.
Bal ba da dahil (ban bile) yedi.

deil, olmad (nefy, olumsuzluk anlatr)


.
Halil yazardr air deil.

fakat, bunun aksine

.
Bey gelmedi fakat hizmetisi geldi.
.
Kasap sr boazlamad fakat bir koyun
boazlad.

belki, bilakis, hayr, yle deil..

mtihandan Yusuf, hayr Osman kt.

KONULARLA LGL AYETLER


.

1-

Mecrr (isim)
Harfu cer
Cr- mecrr
Haber
Mbted
Harfu Atf

( )Lml-ibtid[5]

(93/DUH, 4) Gerekten ahiret senin iin


birinciden (dnyadan) hayrldr.

ahiret

hayrl, iyi, daha iyi


..
gerekten (Tekd lm)

ilk, birinci[6].

2- .

(101/KARA, 9) Onun anas (barna, sna)


hviyedir (ii atele dolu uurumdur).


ii atele dolu uurum, ok derin ukur

anne

3- .

(55/RAHMN, 5) Gne ve ay bir hesabladr


(hesaba gredir).


gne

ay

saymak /azab, bela /hesap, gne ve ayn belli bir


hesaba gre hareket etmesi

4-... .

(9/TEVBE, 27) Allah gafrdur (balayandr),


rahimdir (merhametli ve esirgeyendir).

ok balayan (1. Haber)

ok merhametli, ok esirgeyen (2. Haber)

[ 7].



5-

Matf
Harfu Atf
cr-mecrr
Mbted muahhar
mecrr
cr
Harfu Atf

Matfun aleyh
Haber mukaddem

(30/RUM, 23) Gecede ve gndzde uyumanz


Onun (varlnn) delillerindendir
(ayetlerindendir)[8].

uyku, uyumak [burada; ( ) manay


vurgulamak iin ne gemi haber (haber
mukaddem), ( )de sonraya kalan mbteddr
(mbted muahhar)].
Ayrca atf harfi olan ( )dan sonra gelen isim
matftur. Kendinden nceki harf-i cerin hkm
atf vvyla ( )kelimesini de esre yapmtr.

6- . .

(103/ASR, 1-2) Zamana (ya da ikindi vaktine)


yemin olsun ki, hakikaten insan ziyandadr .

...a yemin olsun ki, ( Kelimenin sonunu esre


yapt takdirde yemin ifade eder. Yapmad
takdirde ve anlamndadr. Yani yemin vavn
dierlerinden ayran son harfini esre yapmasdr.
Kasem (yemin) harfi olan vavdan sonra gelen isim
daima mecrrdur.)

gerekten, hakikaten.
smin nne gelir ve sonunu stn yapar. Sonuna
mebni muttasl zamirler birleebilir: ( gerekten
o), ( gerekten o ikisi), ( gerekten onlar)...

tekd lm, manay pekitirmeye yarar, harekeye


tesiri yoktur

zarar, ziyan

7- ...

(36/YSN, 19) (Eliler yle) dediler: Sizin


uursuzluunuz sizinle beraberdir.

uursuzluk
\ (..)
dedi, syledi

( )den sonra iki nokta st ste (:) varm gibi


kabul edilir ve ondan sonra gelen ibareye
makll-kavl denip yeni bir cmle olarak ilem
grr. rnein burada ( )mefl ya da fil
deil mbteddr, ( ) de haberdir.

8- ...

(36/YSN, 28) Biz ondan sonra onun kavminin


zerine gkten bir ordu indirmedik.

indirdi

ondan sonra

ordu

kavim, topluluk, millet

9- .

(36/YSN, 8) Biz onlarn boyunlarnda balar


yaptk ve o (halka)lar eneleri(n)e (kadar
dayanmaktadr).

gerekten biz


kld, yapt, yaratt

boyunlar

eneler


halkalar, balar

10-
.

(55/RAHMN, 14, 15) nsan (balangta) pimi


amur gibi bir kuru amurdan yaratt ve cinleri
ateten dumansz bir alevden yaratt.

(kuruluundan dolay kendisine vurulduunda ses


karan) kuru amur

gibi (harf-i cer)

parlak alev, dumansz alev

pimi amur; tula ve kiremit cinsinden bir


madde

cinler

11- .

(7/ARF, 12) (eytan Allaha yle dedi:) Beni


ateten yarattn onu amurdan yarattn...

amur

yaratt

12- ... ...

(2/BAKARA, 31) (Allah) Ademe btn isimleri


retti sonra onlar meleklere gsterdi..


retti

isimler

btn, her (mbteda vs. olmayp burada olduu


gibi tekit yani pekitirme grevi yapt zaman
kendinden nceki ismin harekesine tbi olur.
Sonundaki zamir kendinden nceki isme aittir.)


sonra

melekler


gsterdi, arzetti

13-...
...

(20/TH, 117) (Allah Ademe yle dedi:) Ey


Adem! Muhakkak ki bu (eytan) senin ve einin
dmandr.

dman

bu

e, zevc

14-
.

(7/ARF, 21) Ve (eytan) o ikisine Gerekten


ben ikiniz iin nasihat edenlerdenim diye yemin
etti.


(Mz fiil) yemin etti


nasihat eden, t veren




nasihat edenler, t verenler

gerekten ben ( )ye mtekellim ys birleince


( )olur.

15- .

(7/ARF, 23) (Adem ile ei) dediler ki: Ey


Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik.


zulmetti, hakszlk etti

zat, ahs, kendi. ( )iareti kelimenin cemisine


(ouluna) iaret eder.

16- .

(7/ARF, 71) (Hd) dedi ki: zerinize


Rabbinizden bir azab ve fke vaki oldu.


vki oldu, ortaya kt, ait oldu /dt

azab, ceza, (hissi olsun , manevi olsun, umm


manada) pislik

kzmak, hiddet gstermek, fkelenmek (Allah


hakknda: rza gstermemek, cezalandrmak
istemek)

17- ...

(7/ARF, 73) Size Rabbinizden ak bir delil


gelmitir.


ak, apak delil

geldi

18- ...

(7/ARF, 102) Onlarn ounda sznde


durmadan (birey) bulmadk.



buldu, rastlad, karlat


ekseriyet, ounluk

ahd, anlama, sznde durmak

19-
.

(7/ARF, 179) And olsun ki, cinlerden ve


insanlardan bir ounu cehennem iin yarattk.

yaratt, yoktan var edip etrafa datarak oaltt.


Cehennem iin. ( )kelimesi gayr-i munsariftir
(yani esre ve tenvin almayan, sonuna esre yerine
fetha alan kelimelerden biridir).

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki kelimeleri er kere Arapas ve


manasyla birlikte yazp mbteda-haber cmleleri
kurunuz.

byk

duvar

fakir

gzel

kolay

zayf

hasta

cahil, bilgisiz

akl

bilgili, alim

zor

uzun


arslan

ksa

sr, inek

kk

ir (me)

2. Aadaki Arapa cmleleri ikier defa yaznz.

.
Bu kitap erkek kardeimindir.

.
Bu anta kzkardeinindir.

.
Bu kimdir? Bu babamdr.

.
Ne yapt? O arabay ykad.

.
Ve bu kimdir? Bu annemdir.


.
Ne yapt? O baheyi temizledi.


.
Bu kimdir? Bu erkek kardeimdir.


.
O sofray temizledi.

.
Bu kimdir? Bu kzkardeimdir.

.
O masay temizledi.



Arkadan renci midir?

.
Hayr, o hemiredir.


Arkadan ynetici midir?

.
Hayr, o retmendir.


Bu resim kimindir?

.
Bu resim ailemindir.


Bu senin antan mdr?

.
Evet bu benim antamdr.


Emin misin?

.
Evet eminim. Niin?

.
Bu benim antamdr.

.
Sen retmen misin? Hayr, renciyim.

.
Anahtar kapnn arkasndadr.

.
Bu hafta hava gzeldir.

.
Bu sene hava gzeldir.

. .

O Suudludur. Suud(i Arabistan)dan geldi.

3. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip


tercme ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
- -
.
4. Aadaki Trke cmleleri Arapaya
eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Bu ocuk cahildir.
2. Ben senden bym.
3. Kurt arslandan zayftr.
4. Sen ocuk musun?
5. O hasta mdr?
6. Kim kktr?
7. Bu sr hastadr.

5. Aadaki sorularn cevabn Arapa olarak


veriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
-

- - -
-
6. Atf harflerinin her biriyle birer cmle kurunuz.
7. Yukarda verilen ayetleri ikier defa manas ve
kelimeleri ile birlikte defterinize yaznz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] simlerin sonuna birleen taks ismin


tesniye (iki tane) olduunu ifade eder. Mbted
haberin tesniye bakmndan uygunluunu
gstermek iin konusu ilenmedii halde
verilmitir.
[2] simlerin sonuna birleen taks ismin cemi
( ya da daha fazla adet) olduunu ifade eder.

Mbted haberin cemilik bakmndan uygunluunu


gstermek iin rnek verilmitir. Bir sonraki
konuda ilenecektir.
[3] Mbted isimle balad iin onun byle bir
cmle olmas sz konusu deildir. Aksi takdirde
fiil cmlesi olurdu.
[4] Her soru ismi haber deildir. Eer soru
isminden sonra gelen kelime; nekre, zarf, harf-i
cerli isim veya fiilse, bunlar mbted
olamayacandan soru ismi mbted olur. Bkz.
rt, Meral, Nahiv, s. 115.
[5] Mbtednn bana gelen bu fethal lma
lml-ibtid (balang lm) denir ve tekit
(anlamn nemini arttrmak) iin kullanlr. Tpk
soru kelimeleri ya da bir sonraki ayette mbtednn
bana gelen ( )gibi iraba (kelimenin sonundaki
harekeye) herhangi bir etkisi yoktur.
[6] Kendinden nceki stn uzatmaya yarayan
bu yalara elif-i maksre, elif-i maksre alm isme
de ism-i maksur denir, cer almeti olan kesre,
ynn zerine konmayaca iin kesre takdir
edilir eklinde sylenir.

[7] ( )harf-i ceri zaman ve mekan isimlerinin


nnde de, ..da manasna gelir.
[8] Mbted; harf-i cer ya da zarfl cmle paras
olarak baa gelmez. Harf-i cer ya da zarf ancak
haber olur. Cmleye vurgu kazandrmak, nemine
iaret etmek iin haber baa gelebilir. Konuyla
ilgili ayrnt ilerdeki konularda ilenecektir.

Dinlemek iin Tklaynz :

SMLERDE TESNYE VE CEM


simler say bakmndan mfred, tesniye ve cemi
olmak zere e ayrlr. Tek ismi bildirene mfred,
iki varl bildirene tesniye, ya da daha fazla
varl bildirene cemi denir. ( )kitap ()
defter mfred kelimelerdir. Tesniye ve cemileri ise
u kurallara tbidir:
I) SMLERDE TESNYE

Daha nce grdmz gibi mz fiilleri tesniye


yaparken (iki kiiye evirirken) gibte elif ()
muhatapta ( ) mtekellimde ise getiriyorduk:




simlerin tesniye durumu ise fiillerinkinden


bakadr:

simlerin tesniye yaplmasnda kaide:


a) Fil ya da mbteda haber gibi merf (tre)
olmas gereken durumlarda mfred (tekil) ismin
sonuna (-) taks eklenir. rnekler:

ev



iki ev

kz


iki kz


kadn


iki kadn


Halit


iki Halit

oul


iki oul

adam


iki adam

ksrak


iki ksrak

at


iki at


Fatma


iki Fatma


ocuk



iki ocuk

.
ki ocuk oraya gitti.

.
ki ocuk kktr.

Not: Kelimenin banda harf-i tarif olursa o kelime


marife, olmazsa nekredir.

.
O ikisi mmindir.

.
kiniz mminsiniz (mz).
Haber Mbted
Haber Mbted

Genel Cmle rnekleri:

O mmindir.

.
Sen mminsin (mz).


.
O mmindir (me).

.
Sen mminsin (me).

.
O ikisi mmindir.

.
kiniz mminsiniz (me).

Ben mminim.

.
kiniz rencisiniz.


.
kimiz mminiz.

ki kalem nerede?


ki renci nerede?

ki araba nerdedir?


ki renci nerede? (me)

.
O ikisi yolcudur.

.
ki mdr yenidir.
.
ki anta yenidir.

.
Bu iki kitaptr.


.
ki renci dn vard (ulat).

ocuk ve babas nerede?
.
O ikisi eczanededir.

.
ki renci dersi anlad.

.
ki renci dersi anlad.

b) Tesniye ismin mecrr (esreli) veya mansb


(stn) okunmas gereken durumlarda mfred
(tekil) ismin sonu stn yaplarak (- ) eklenir.

ev


iki ev

kz


iki kz

kadn


iki kadn

Halit


iki Halit

oul


iki oul

adam


iki adam

ksrak

iki ksrak

at


iki at

Fatma


iki Fatma

Cmle rnekleri:

.
Dersimi iki kalemle yazdm.

.
ki ocuu arda grdm.

ki ocuk iki sandalyeye oturdular.

.
ki adamdan bir kitap aldm.

.
ki kadn buldu.


.
Ayda iki kitap okudum.

.
(Bir) Ayda iki arkadaa gittim.

.
Kardeim iki sene nce geldi.

.
retmen iki dersi aklad.


.
Fatma iki ders yazd.

.
Mdr iki renciye teekkr etti.

.
Kardeim iki ayda iki mektup yazd.

.
Mdr okula iki retmenle gitti.

SMLERN TESNYESYLE LGL AYETLER


1- .

(11/HD 24). Bu iki zmrenin (mminlerle


kfirlerin) durumu, kr ve sar ile gren ve iiten
kimseler gibidir.


misal, rnek, durum

gibi

grup, zmre

ma, kr. (Sonu illet harfi ile bittii iin esre


almaz)



sar

gren

iiten

2- .

(12/YSUF 36). Onunla birlikte zindana iki


delikanl (daha) girdi.


hapishane, zindan


iki gen, iki delikanl

gen, delikanl

3- .

(13/RA'D 3). ( ..ki O) orada btn meyvelerden


ifter ifter yaratt. ..

meyveler, rnler


(iki) ift


yaratt, kld, yapt


ifter ifter

her, btn


iki

4- .

(14/BRHM 33). Dzenli seyreden gnei ve ay


sizin iin boyun edirdi; geceyi ve gndz de
istifadenize verdi.


boyun edirdi, faydal kld, istifadesine verdi


devaml ve dzenli olan, istirahate ekilmeyen

5- ...

(16/NAHL 76). Allah, (u) iki kiiyi misal verir..


misal verdi

adam, kii (Kurnda durum anlatan birok


mevzu da mz fiil kullanlr, Trkeye geni
zaman olarak tercme edilir).

6- ... ...

(22/HACC 19). u iki (gurup), Rabbleri hakknda


tartt (u iki grub Rabbleri hakknda ekien iki
hasmdr.).

hasm, dman

tartt, ekiti


bu ikisi


bu

7- ..

(36/YSN 14). te o zaman biz, onlara iki eli


gndermitik. Onlar yalanladlar...

ite o zaman, hani bir zamanlar (Mz fiilin


nnde mili gemi zaman ifadesini verir).


eli gnderdi


iki


yalanlad

8- .

(90/BELED 10). Ona (insana) iki yolu (doru ve


eriyi) gsterdik.

hidayet etti, yol gsterdi

ak yol / yksek yer

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

kere, defa


istasyon

gen

yolcu

nk

hayat

hasta

iek

ocuk

megul

horoz

arkada

iyi


ulat, vard


tand, bildi

.. de, ..da, ayn ekilde

masa

2. Aadaki cmleleri ikier kere defterinize


yaznz.


.
ki kitap iyidir.

.
ki kz renci hastadr.

.
O ikisi meguldr.

.
O ikisi mhendistir.



ki saat eskidir.



ki ders kolaydr.


.
ki renci gecikmitir.

.
ki kitap sekindir.


.
ki renci yoktur.

.
Ahmet iki dersi anlad.


.
Muhammed haftada iki kitap okudu.
niversiteye neticeyi kim
gnderdi?
.
kisi ne gnderdi? Neticeyi gnderdiler.

Neticeyi ne zaman gnderdiler?

.
Onu iki gn nce gnderdiler.


(kisi) Neticeyi nereye gnderdiler?
.
Neticeyi niversiteye gnderdiler.

[ 1] .
ki yolcu istasyonun iindedir.

.

kisi meyve suyunu itiler sonra antalarn


yklendiler ve otobse bindiler.

.
O ikisi meguller mi? Evet, o ikisi ok meguller.
.
O ikisi bugn okuldan gibtir (okulda yoktur).
.
Baban mevcut mu (var m)? Evet, o mevcuttur.
.

Dayn nerede? Daym da mevcut (o da var).


.
Fatma bu gece annesine bir defa yalan syledi.

.
Ahmet bu gece annesine iki defa yalan syledi.

.
Kzkardeim bu gece iinde iki saat uyudu.

.
Fatma iki kitab iki masaya koydu.

3. Aadaki cmleleri Trkeye


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)



.
.
.

.
.
.

.
.

. -

.
.

.
.

.
.

4. Aadaki Trke cmleleri Arapaya


)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1. ki retmen ikinizin evindedir.
?2. Kapy niin amadnz
3. Kapy amadm nk sizi tanmadm.

4. Bu kalemi kimden aldnz?


5. Sizden iki kalem aldm.
6. Kapy dn retmeniniz at.

&&&&&&&&&&

II) SMLERN CEM (OUL) HAL


simlerin cemi (oul) hali trldr:
1) Cemi Mzekker Slim (mzekker iin)
2) Cemi Mennes Slim (mennes iin)
3) Cemi Mkesser (dzensiz oullar iin)
1) CEM MZEKKER SLM
a) Mzekker bir ismin fil ya da mbted haber
gibi merf (tre) olmas gereken durumlarda
mfred (tekil) ismin sonuna (-) taks eklenir.
Kelimenin banda harf-i tarif olursa o kelime
marife, olmazsa nekredir.


retmen


retmenler (marife)

mmin


mminler (nekre)
.
retmenler okula geldi.
Mefl b. gayr-i sarih

Fil

Fiil

.
retmenler ay iti.
Mefl b.
Mbted
Haber (fiil
cmlesi)
.

Fiil

Orulu sabrldr.

.
Onlar meguldr.

.
Orulular sabrldr.

.
Siz hzlsnz.

.
Mhendisler oktur.

.
Bizler mesulz.

.
Yneticiler geldi.

.
Mslmanlar namaz kld.

.
Yolcular dn geldi.


.
Mslmanlar Mekkeyi fethettiler ve oraya
girdiler.


Gazeteciler mektuplar ne zaman gnderdiler?

.
Onlar iki hafta sonra gnderdiler.
.
Mhendisler broya otobsle dnd.
.
ocuklar bayram (dolaysyla) sevinlidir.

.
Orulular sofrann etrafndadr.

.
retmenler ikindiyi mescidde kld.

.
Yolcular mescidde bekledi.

.
Mhendisler dn yolculuk yapt.

b) Mzekker bir ismin mecrr (esreli) veya


mansb (stn) okunmas gereken durumlarda
mfred (tekil) ismin sonu esre yaplarak ( )taks
eklenir. Yani mansb ve mecrr halleri ayndr:


mminler


retmenler (marife)


orulular


mslmanlar (nekre)

.
Okulda retmenleri grdm.

[ 2] .
Camide mslmanlarla beraber namaz kldm.

.
Adil retmenlere teekkr etti.


.
Allah namaz mslmanlara farz kld.

.
Komutan savalara teekkr etti.
.
Mdr retmenleri karlad.
.
renciler oyuncular kulpte grd.

2) CEM MENNES SLM


a) Mennes bir ismin oul ve merf olmas
gereken durumda mfred ismin sonuna
getirilerek oul yaplr. Eer ismin sonunda t-i
te'nis (mennes ts) varsa kalkar.

teyze

teyzeler (marife)

bayan retmen

retmenler

mslman

mslman (bayanlar)

mmin (bayan)

mmin (bayanlar)


dergi


dergiler (nekre)

Cmle rnekleri:
.
Bayan retmenler okula geldi.
.
Ben mminim.

.
Onlar mminlerdir.
.
Sizler mminlersiniz.
.
Sizler rencilersiniz.
.
renciler geldi (me).
.
Kzlar yolcudur.
.
renciler gitti.
.
Kz ocuklar oturdu.

.
Kzlar bal yedi.

b) Mennes bir ismin oulunun mansb (stnl)


ya da mecrr (esreli) olmas gereken durumda
mfred ismin sonuna getirilerek oul yaplr.
Yani mansb ve mecrr halleri ayndr. Yanlarak
mansb durumunda stn hareke konmamaldr:
den



den


den


den

.
Okula bayan retmenlerle gittik.
.
retmenleri okulda grdm.


.
Adil kitap ve dergileri ne zaman okudu?


.
Adil kitap ve dergileri geceleyin okudu.

F Bu ekildeki cemilerde cemi ismin ekli dzenli


olduu ve deimedii iin slim denmitir.



.
Doktor, bayan hastalar muayene etti.

.
Doktor, kz rencileri muayene etti.

.
(Bayan) doktor, kz rencileri muayene etti.

.
(Bayan) retmen kz rencilere nasihat etti.

.
Hemire iine nee iinde balad.

.
Hemireler ilerine nee iinde baladlar.


.
Adam ve olu yeillikleri (sebzeleri) tadlar.

.
retmen rencilere teekkr etti.

antalar hava alanna kim gnderdi?
.
(Bayan)Yolcular.

.
Ne gnderdiler? antalar gnderdiler.


antalar ne zaman gnderdiler?

.
Onlar iki saat sonra gnderdiler.


antalar nereye gnderdiler?
.
Onlar hava alanna gnderdiler.

.
Onlar hemiredirler.
.
(Bayan) retmenler tatilde yolculuk yapt.
.
Bizler mehuruz.
.
Onlar retmendirler.
.
Sizler hastasnz.

.
Mhendisler apartmanlarn nnde oturdular.

.
retmen rencilerin arasnda durdu.

.
iler bisikletlerle geldiler.
: .

Mdr (yle) dedi: retmenler ve renciler


baheye arabalarla gittiler.

3) CEM MKESSER (Krk oul)


Mfredin (tekil halin) ekli bozularak yaplan
oullardr. Belli bir kidesi yoktur. Araplardan
iittiimiz gibi kullanlr veya szlklere bakarak
tesbit edilir. Dolaysyla murabdrlar. Yani merf,
mansb, mecrr durumlarnda kelimenin sonunda
zhir (aka grnen) hareke alrlar.
Mfred
Cem

kitap

kitaplar

adam

Adamlar

ilim

ilimler

kat

katlar

kadn

kadnlar

renci

renciler

renci

renciler (niversite)

kz

kzlar

kalem


kalemler

da

dalar


okul

okullar

Grld gibi hangi ismin slim hangi ismin


mkesser olduunu kendimiz tesbit edemeyiz.
Cmle rnekleri:

.
renciler dersleri anlad.

.
Adam oullarna retti.

.
Peygamberler gitti.
.
Adamlar hava alannda bekledim.

.
Allah yerleri ve gkleri yaratt.
.
Babalar mektuplarn yazdlar.
.
Antrenrler elbiseleri getirdiler.

Okuldaki arkadalarn kimlerdir?

Mahalledeki arkadalarn kimlerdir?

.
ki ocuk dn yolculuk yapt.


Haclar Suudi (Arabistan)a nasl vardlar?

.
Haclar Suudi (Arabistan)a otobslerle arabalarla
ve gemilerle vardlar.


Haclar yolculuklarnda beraberlerine ne aldlar?


[ 3].
Bu mal fakirler ve yoksullar iin benden sadakadr.
.
retmen rencilere gelecekleri hakknda sordu.

KONULARLA LGL AYETLER


1- .

(36/YSN, 34). Biz orda (yeryznde) hurmadan


ve zm balarndan (oluan) baheler yaptk ve
(yine) orada pnarlar fkrttk.


kld, yapt

aal bahe, baheler, cennet

hurma


zm, zm ba


fkrtt, kaynatt

pnar, su pnar

2- ...

(36/YSN, 39). Aya (birtakm) yrngeler


(menziller) tayin ettik.

ay. (Burada kelimesi nemi vurgulamak iin


ne gemi mefldr).


takdir etti, tayin etti, lp biti. (Mefl, fiilden
nce geldiinde, fiilde ona dnen bir zamir
bulunur).


menzil, yrnge.

3- ...

(36/YSN, 56). Kendileri (onlar) ve eleri


glgelerde tahtlar zerinde...


e, zevce


glge, glgelik


koltuk, taht, yatak, divan, zerine oturulan her
eit eya

4- ... ...

(67/MLK, 2). ...lm ve hayat yaratt..


lm


yaratt

5- .

(23/MMNN, 12). Andolsun biz insan,


amurdan (szlp, karlm) bir zden yarattk.


Andolsun, gerekten, hakikaten. (Bataki lm
yemin ifade eder. ise mz fiilin nnde tahkik
(pekitirme), kuvvetlendirme grevi yapar.

z, hlasa, szme, dl, nutfe

amur

6- ... ...

(67/MLK, 23). (O ki), sizi yaratt, size (iitecek)


kulak, (grecek) gzler ve (hissedecek) gnller
verdi.



yaratt, ina etti

kulak


gz

gnl

7- ... ..

(67/MLK, 26). (De ki:) lim ancak Allahn


katndadr, (yanndadr), ben ancak bir uyarcym.

ancak, yalnz, (hasr edat)



Allahn katnda (yannda)

uyarc
8- .

(78/NEBE, 8). Sizi ift ift (iftler olarak) yarattk.

eler, iftler

9- .

(78/NEBE, 9). Uykunuzu bir dinlenme yaptk.

istirahat rahatlk, sknet, lm

uyku

10- .

(78/NEBE, 10). Geceyi bir rt yaptk.


elbise, rt


kld, yapt, yaratt

11- .

(78/NEBE, 11). Gndz bir geim kayna kldk.

geim kayna, geim salama vakti

12- .

(78/NEBE, 12). Ve stnzde yedi salam (gk)


bina ettik.

bina etti, yapt


yedi

salam

13-
.

(2/BAKARA, 255). Onun (Allahn) krss


gkleri ve yeri kuatmtr.


iine ald, kaplad, (sard, kuatt)


taht, sandalye, koltuk, krs

gk

14- . . . .

(55/RAHMN, 1, 2, 3, 4). ok merhametli (Allah)


Kurn retti, insan yaratt, ona aklamay
retti.


ok merhametli (Yalnz Allaha tlak edilir)


retti


konumak, dnceleri dile getirmek

15-

(55/RAHMN, 7). G (Allah) ykseltti ve


mzan (dengeyi) o koydu.

gk. (Semi mennes olan bu kelime burada ne


gemi mefldr. Kendinden sonra gelen fiilde
ona dnen bir zamir vardr).


ykseltti, kaldrd

koydu, hkm koydu


l, denge, tart

16- .

(55/RAHMN, 10). Yeri mahlkat iin koydu


(yaratt).

arz, dnya, yer, toprak

halk, mahlkt

17-
.

(55/RAHMN, 29). Her gn O (Allah) bir itedir.


her gn. ( den sonra gelen ismin esre olduunu
hatrlaynz.)

i, hal, durum (ehemmiyetli ve byk iler iin


kullanlr)

18- .

(26/UAR, 123). Ad (milleti)[4] peygamberleri


yalanlad.


peygamber, eli

19- .

(26/UAR, 141). Semud (milleti de)


peygamberleri yalanlad.

20- .

(26/UAR, 157). Akabinde onu (mucize deveyi)


kestiler, arkasndan piman oldular.

kesti


oldu

piman

21- .

(26/UAR, 185). Sen ancak bylenmilerdensin


dediler.

bylenmi

ancak

22- .

(43/ZUHRUF, 56). Onlar sonrakiler iin bir


gemi ve (ibret iin) bir rnek kldk.

gemi

misal, rnek


sonrakiler

23- .

(9/TEVBE, 26). Sonra Allah Resl ve mminler


zerine seknetini (suknet ve huzur duygusunu)
indirdi.

24- .

(49/HUCURAT, 10). Mminler ancak


kardetirler.


karde

25- .

(36/YSN, 3). Sen phesiz peygamberlerdensin.

26- .

(36/YSN, 13). Hani onlara (ehir halkna)


peygamberler gelmilerdi.

hani, bir zamanlar

27- ...

.

(36/YSN, 27). Rabbim(in) beni balad(n)


ve beni ikram edilenlerden kld(n)[5] (keke
bilselerdi)...

balad

ikram edilen

28- [ 6] ... .

(36/YSN, 37). Gece de onlar iin bir iarettir..


Birden onlar karanlklara gmlmlerdir.


karanlkta kalan


bir de bakmsn onlar. [( )yannda zamirle yer
ald zaman iz fciyye dediimiz bir de
bakmsn, birden, anszn manasn verir, ()
bir de bakmsn o, ( ) bir de bakmsn onlar
gibi] .

29- ... .

(36/YSN, 52). (te o zaman) Eyvah!


Yazklarolsun bize, kabrimizden bizi kim kaldrd?
.. (Demek) peygamberler doru sylediler derler.


eyvah, yazklar olsun bize (tabir)

yatlan yer, mezar


diriltti, kaldrd


doru syledi

30- .

(7/ARF, 42). Onlar (inanp iyi iler yapanlar)


orada (cennette) ebeddirler.

ebed

31- .

(6/ENM, 1). Karanlklar ve aydnl yaratt.


32-..

Haber
Cr-mecrr
Mbted

stinaf
Matf
Harfu Atf
Fil
Fiil+Mefl
( )Atf harfi

(balang) harfi

() Tahkik (tekd) harfi

(5/MDE, 19). Muhakkak ki size bir mjdeleyici


ve bir uyarc gelmitir. Allah hereye kdirdir.

kdir, gc yeten

mjdeleyici

uyarc


? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er defa yaznz.

iekler

ocuklar

tarlalar

kpekler


peygamberler

eliler

dersler

ocuklar

renciler

kadnlar


kalemler

(kk) ocuklar

defterler

renciler

hemen, biran evvel

bir kimse

2. Aadaki cmleleri ikier defa yaznz.

.
Onlar mmindirler.


.
Siz mminsiniz.

.
Bizler mminleriz.

.
Mminler secde etti.


Sen mminlerden misin?

yi bayanlar secde etti.

Hocalar konutu.

.
Kz renciler gezide gitti.


Kz renciler ne okudu?

.
Kz renciler hikayeyi okudular.


Kz renciler hikayeyi okudular m?

.
Evet, onu okudular.

.
Onlar retmene sordular.

.
Ona ok sordular.

.
Kz renciler odann nnde beklediler.

.
ocuklar top oynadlar.

.
renciler odaya girdiler.

.
Adamlar girdiler sonra ktlar.


.
Kadnlar girdiler ve oturdular.


Mslmanlar mescitte ne yapt?


Mslmanlar nereye hicret etti?

.
Mslmanlar Habeistana ve Medineye hicret
etti.


ehirden ne getirdin?


.
Birka dergi ve gazete getirdim.

[ 7] .
Baba ktphaneden birka kitap ald.

[ 8] .
alkanlar ilerinde baarsz m oldu?

.
nsanlar ihlasllar amelleriyle (ileriyle) tandlar.

3. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip


tercme ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

-
-
, -
.
4. simlerin tesniye ve cemisiyle ilgili beer cmle
kurunuz.
5. Yukarda verilen ayetleri ikier defa manas ve
kelimeleri ile birlikte defterinize yazp mealine
bakarak Arapasn syleyinceye kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bana harf-i cer gelmeyen zarflarn daima


stn olduunu, zaten mbted ile ibh-i cmle
arasnda uyum olmadn hatrlaynz.
[2] ( )harf-i cerinin bulunduu mekan bildiren
mefullere mefln fh denir.
[3] ( ) yoksul

[4] Topluluk ve millet isimlerinin mennes


olduunu hatrlaynz.
[5] ( )balad fiili ( )harf-i ceri ile kullanlr.
Harf-i cerli fiillerin cer harfi asli manasnda
tercme edilmez. Fiilin paras olarak kabul edilir.
[6] Burada da ( )kelimesi vurgu iin ne gemi
haberdir ( )kelimesi de muahhar mbteddr.
[7] ( )birka, baz. ( )gibi nne geldii
kelimeyi esreler. Son harfinin harekesi cmlede
fil, mefl ya da mecrr oluuna gre deiir.
[8] ( )baarsz oldu

Dinlemek iin Tklaynz :

MZ FLN MEHLU

Fiiller aktif ve pasif olmak zere ikiye ayrlr. Fili


belli olana Arapada malm fiil (aktif, etken fiil)
denir.


. Bekir ata vurdu.
i yapan fil (Bekir) bu cmlede bellidir. Fiili
malmdur. Fili belli olmayan (pasif, edilgen)
fiile ise mehl fiil denir.

Ata vuruldu.

Fil belli olmadndan bu cmledeki fiil


mehldr.
Mz malm fiili mehl yapmak iin harfli
fiilin ba harfi tre, ikinci harfi esre okunur:


vurdu


Vuruldu


yazd


Yazld


bildi

Bilindi


at


Ald


yedi


Yenildi


iti


ildi

Mehl fiil cmlesinde, fil olmad iin


cmlenin mefl, fil yerine geer. Arapada
buna nib-i fil denir ve son harfi fil gibi tre
okunur
.
Ders yazld.

Naibu fil (son harekesi tre)

ekim Tablosu

Cem
Msenn
Mfred

Mzekker


Gib

Onlar dvld
kisi dvld
O dvld

Mennes

Gibe

Mzekker


Muhtab

Sizler dvldnz
kiniz dvldnz
Sen dvldn

Mennes


Muhtaba

Mz + Me

Mtekellim

Bizler dvldk
kimiz dvldk
(Ben) dvldm

.
renci resmi bahede izdi.
Cr-mecrr
Fiil-i Mz Malm

Mefl

Fil

.
Resim bahede izildi.
Naibu fil
Fiil-i Mz Mehl

Grld gibi birinci cmlenin mefl ikinci


cmlede nibu fil olmu, dolaysyla mehl fiil
de ona uygun olarak mennes siyga ile
kurulmutur.
Cmle rnekleri:
.
retmen defteri renciden ald.
.
Defter renciden alnd.
.

Takm ma son anda kazand.


.
Ma son anda kazanld.

.
Hasta ilac iti.
.
la iildi.

Bu resim nereden alnd?

.
Hasan retmenlere teekkr etti.

.
retmenlere teekkr edildi.

.
mer bisiklete bindi.

Bisiklete binildi.

.
renciler dersleri anlad.
.
Dersler anlald.

.
Leyla iki mektup yazd.

.
ki mektup yazld.

.
Mahmud kapy at.
.
Kap ald.
.
Ahmed elmay yedi.

.
Elma yenildi.

Fatma iki ders yazd.

.
ki ders yazld.
.
Halit tahtay sildi.

.
Tahta silindi.
.
Kitap alnd.

.
ki hikaye anlald.
.
renciler hikayeyi okudu.

.
Hikaye okundu.

.
Hoca iki dersi erhetti (aklad).

ki ders akland.

.
Allah namaz mslmanlara farz kld.

.
Namaz mslmanlara farz klnd.

.
Doktor bayan hastalar muayene etti.
.
Bayan hastalar muayene edildi.

.
Kardeim iki mektubu yazd.

.
ki mektup yazld.

.
Komutan savalara teekkr etti.

.
Mcahitlere teekkr edildi..

.

namaz iin terk edildi.

.
Allah yeryzn insan iin mesken kld.


.
Yeryz insan iin mesken klnd.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki mehl cmle kurulularnn Trke
karln yaznz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)

2. Aadaki fiilleri mehl yaparak anlamlarn


yaznz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
---------
3. Aadaki Trke cmleleri Arapaya eviriniz.
1. Sokakta kim dvld?
Grmedim, kim dvld?

2.

3. Evde yemei kim yedi?


yemei dayn yedi.

4. Evde

5. ocuk ata bindi.


Okulda kapdan kld.

6.

7. Sabahleyin okula gittiniz mi?


sabahleyin okula gitmedim.

8. Hayr,

9. Talebelerle beraber akam gittik.


Ksraa kim bindi?
11. Ksraa ben bindim.
Nereden geldiniz ve nereye gittiniz?

10.

12.

13. Kalemi okulda kim buldu? Okulunuza kim


geldi?
14. Okulda kap ne zaman ald? Okulda kap
sabahleyin ald.
15. Dada kurdu kim ldrd?
16. Kitabn okuldan aldn m? Hayr, onu okuldan
almadm.
17. Okulda ne zerine oturdunuz? Okulda
sandalye zerine oturduk.
18. Okulda kimi grdnz? ki arkada grdm.
19. Kalem dn evinizde bulundu. Bahenizde
kpek ldrld m?
20. Annen kapnz ne zaman at? Adamlar
okulda suyu ne zaman itiler?
21. Amcan evine ne zaman gitti? Kzkardein
dersini yazd m?
22. Komular evinize ne zaman geldi? Akam ne
zaman dndler?

23. Okulda ekmek yenildi mi? Sabahleyin


?okulunuzda kim yazld
?24. Kzkardein evinde suyu ne zaman iti
25. Bahenizdeki kpei kim ldrd? Teyzen
dn evimize geldi.
4. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip tercme
)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
,
, .
-
- ,
-

. -

5. Aadaki boluklara fiil doldurunuz. (Cevaplar


)iin zerine tklaynz

..... .....

..... .....

&&&&&&&&&&

ARET SMLER
aret isimleri Trkemizde (bu, u, o) dur.
Arapada ise:
Cem
Msenn
Mfred

Mzekker
Bunlar
Bu ikisi
Bu



-

Mennes


Mzekker
unlar, Onlar
u ikisi, O ikisi
u, O


Mennes


bu adam

bu kz

u adam, o adam

u kz, o kz

bu adamlar

u adamlar, o adamlar

Bazen yerine de kullanlr:


u adam


kelimesindeki vv yazld halde
okunmaz. aret isimlerinden yalnzca tesniye
halleri murabdr, yani merf ve mansb ya da
mecrr oluuna gre deiir. Dierleri ise
mebnidir. aret isimleri normal olarak isimlerden

nce gelirler. Say ynnden ve mzekkerlik


menneslik bakmndan nne geldii kelimelerle
tam bir uyum halindedirler.
*Her cansz oul tek bir mennes hkmnde
olduundan insana iaret olmad takdirde cemi
yerine mfred mennes iareti kullanlr:

bu kitaplar

u kitaplar


bu kalemler

*aret isimlerine harf-i cer birletiinde harf-i cer


iret isimli kelimenin nnde yazlr:


bu kitapta

*Bir yeri gstermek iin (buras, burada) manasna


kullanlan iaret sfat dr.
.

Buras evimizdir..

Haber Mbted


Burada kim oturdu?

Uzak bir yeri gstermek iin ise sfatnn sonuna

taks gelir: ( )oras, orada


.
Oras okulumuzdur.


uzakta):

ise taa orada manasna gelir (ok


Onu nerede grdn ?

Onu taa orada grdm.

*aret isimlerinden mfred ve cemilerin harekesi


mebnidir. Yani cmle iindeki hali ne olursa olsun
bu kelimelerin sonunda bir deiiklik olmaz:
Merf (tre) durumu

.
Bu ocuk geldi. (Fil)

.
Bu kz geldi.

.
Bu ocuklar geldi.


.
Bu kzlar geldi.

Mansb (stnl) durumu

.
Bu ocuu grdm.(Mefl)

.
Bu kz grdm



.
Bu ocuklar grdm


.
Bu kzlar grdm.

Mecrr (esre) durumu

.
Bu ocua selm verdim. (Mecrr)

.
Bu kz ocuuna selm verdim.



.
Bu ocuklara selm verdim.

.
Bu kzlara selm verdim.

-Tesniye olduklar zaman iaret isimleri cmledeki


duruma gre ekil alr:

Merf (tre) durumu

.
Bu iki ocuk geldi. (Fil)

Bu iki kz geldi.

Mansb (stn) durumu

.
Bu iki ocuu grdm. (Mefl)

.
Bu iki kz grdm.

Mecrr (esre) durumu

Paralar bu iki ocuktan aldm. (Mecrr)

.
Paralar bu iki kzdan aldm.

F aret isimlerinden sonra gelen marife kelime o


iaret isminin bedeli[1] ya da sfatdr.
.
Bu kitap gzeldir.
.
Bu kz gzeldir.
Haber

Mbted

aret isimlerinden sonra nekre kelime gelirse


haber olur.
.

Bu bir kitaptr..

.

Bu bir kzdr.
Haber
Mbted

Genel Cmle rnekleri


Bu senin saatin midir?
[2] .
Hayr, bu benim saatim deildir.
.
Bu iki adam arabaya bindi.

.
Bu iki kadn grdn m?

O kadn grdn m?
.
O geziye bu adamla beraber gittim.

.
Bu iki kz o otobse bindi.

.
ki kz renci o oyun sahasnda oynad.

O adamlar nereden geldi?
.
Memleketlerinden geldiler.
. .

Bu benim kardeimdir. O mhendistir.


. .
Bu benim annemdir. O retmendir.

renci bu resmi nasl izdi?

Bu kalem kimindir? Bu kalem arkadamndr.



Bu anta kimindir?

.
Bu benim antamdr.
.
Bu kalem arkadamndr.
.
Bu renciler niversiteye gittiler.

.
Bu yolcular istasyona gittiler.

.
Bu oyuncular oyun sahasna gittiler.

[ 3] .
Btn bu yolcular zmire gittiler.


Onu tandn m? (Bildin mi?)
.

O gzl satn aldm.

.
Onun hakknda sormadm.

.
Onu iyice hatrladm[4].
.
smin onun zerine yazld.

Bu renciyi tandn m?
.
Evet Onu tandm. Bu Ahmeddir.
.
Bu iki mchid savaa katld[5].


Bu iki kitap byk mdr?

Evet, bu iki kitap byktr.

.
Bu iki bisiklet ucuzdur.

.
Bunlar meguldrler.

.
Muhakkak ki Allah size bunu emretmitir([6]).
.
Allah onda ok hayr klmtr (yapmtr).

Bu senin kitabn mdr?

[7].
Hayr, bu benim kitabm deildir, benim kitabm
beyazdr
.
Emin misin? Evet, eminim.


. - .

O benim (apartman) dairemdir. Bu onun dairesidir.

KONULARLA LGL AYETLER

1- .

(75/KIYAMET, 9) Gne ve ay biraraya


getirildi(i zaman)...


toplad, biraraya getirdi

2- .

(2/BAKARA, 61) (Bu hadiseden sonra) zerlerine


aalk ve yoksulluk (damgas) vuruldu.


aalk, zillet, alaklk

yoksulluk, fakirlik

3-
.

(7/ARF, 119)(Firavun ve kavmi) orada


yenildiler ve kk derek geri dndler.


galib geldi


galib gelindi: yenildi


geri dnd

kk den

4- .
..

(2/BAKARA, 178) (Ey iman edenler!)


ldrlenler hakknda size ksas farz klnd: Hrle
hr, kleyle kle, kadnla kadn...

ldrlenler

kul, kle

kadn

hr

5-
.

(2/BAKARA, 5) Onlar Rablerinden bir hidayet


zeredirler ve ite onlar kurtulua erenlerdir.


hidayet, doru yol (sonu illet harfli ve tenvinli
olduu iin merf, mansb mecrr durumlarn
aynen bu ekilde deimeden gelir. leride
aklanacaktr.)

kurtulua eren. [Burada ( )mbted ()


kelimesi haberdir. Haberin nemini vurgulamak
zere haber harf-i tarifli olarak da gelir. O zaman
haberin sfat zannedilmemesi iin mfred ya da
cemi cmlenin siygasna uygun olarak arada (
gibi) bir zamir bulunur. Buna fasl
(ayrma) zamiri denir.]


6-

cr-mecrr
Mefl
Fiil+fil+mefl
cr-mecrr
Harfu istinaf

(yeni cmleye balang iin)

(6/ENM, 53) ...te byle onlarn bazsn


bazsyla imtihan ettik..



ite byle, yle. Cmledeki duruma gre bazen
ayn anlamda ( )( )( )( )()( )vb.
eklinde gelir.


imtihan etti, snad.

7- .

(6/ENM, 83) (te) onlar kavmine kar


brahime verdiimiz delillerimizdir...

verdi

delil

8- .

(6/ENM, 153) phesiz bu benim dosdoru


yolumdur..

yol

dosdoru

phesiz, gerekten, hakikaten. smin nne gelen


ve harfu tekd ve nasb (tekd ve nasb harfi)
eklinde irabn yaptmz ( )nne geldii
kelimeyi stn yapar.Haberi olduu gibi brakr.
Burada olduu gibi bir nceki ayetin devam
olarak cmle ortasnda geldii zaman ( )eklinde
hemzesi stnl olarak gelir. Esasen ( )ileride
ilenecek mstakil bir konudur. Fakat ayetlerde
ok sk getii iin aklama yapmak zorunlu hale
gelmitir: ( )Mbted haber eklindeki isim
cmlelerinin nne gelir. Mbtedya artk
mbted deil, ()nin ismi, habere de ()nin

haberi denir. Bu ayetde ( )harfu atf, ( )harfu


tekid ve nasb, ( )ism-i iaret olarak ()nin
ismidir. Zhir olarak fetha harekesi almas
gerekirken sukn (harekesiz yani cezm ya da
uzatma hali) zere mebnidir. ( )ise ( )nin
haberi olarak merfdur.

9-
( )nin haberi
(merf)

( )tekd lm
smu iaret
(mahallen mecrr)
Harfi cer
( )harfu tekid ve nasb

Harfu atf

()muttasl zamir olarak innenin ismi (mahallen


mansb)

(100/ADYAT, 7) phesiz o ona hittir.

hit

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar
iin zerine tklaynz)

][8

- - -


-
-


][9
-
-



-

-

.

2. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

.
- -
[10]-
][11 -
,
- -
-
.
kelimelerini veya 3. Bo yerlere
)koyunuz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
...

...

...

...

4. Aadaki cmleleri Arapaya


)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1. Bir kimseden[12] birey aldm.
2. Sznden[13] birey anlamadm.
3. Evde kimseyi bulmadm.
4. Denizde gemiyi[14] grdm.
?5. Burada kim oturdu
6. Bu kz, kzkardeimdir.
7. O kz sizin eve gitmedi.

8. O adamlar sokakta baban dvdler.


9. Oras bizim evimizdir.
10. Sizi taa orada grdm.

5. Bo yerlere iaret isimlerinden birini


koyunuz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
...
[15]

...

...

...

6. Yukarda verilen ayetleri kelimeleri ve manas


ile birlikte ikier defa defterinize yaznz.
altktan sonra meallerin stn kapatarak
sylemeye alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bedel konusu ilerde gelecektir.

[2] ( )deil, yok. Fiil olarak mz durumda


ekime girer. ( / ...)
[3] ( )nn burada merf (mbted) durumda
olduunu ve kendinden sonraki kelimenin mecrr
olduunu hatrlaynz.
[4] ( )hatrlad
[5] ( ) itirak etti
[6] ( ) emretti (baz fiillerin mefllerini
kendine ait harf-i cerle aldklarn ve bu harf-i
cerlerin asl manasnda tercme edilmediini
hatrlaynz.
[7] ( )beyaz. Tenvin almayan gayr-i munsarif
kelimelerdendir.
[8] ( ) ehir, ( ) aa
[9] ( )meyveler
[10] ( )komu
[11] ( )grd

[12] ( )bir kimse, kimse


[13] ( )sz, ( )bir ey, ey
[14] ( )gemi
[15] ( )cetvel

Dinlemek iin Tklaynz :

FL- MUZR
Arapada iki temel farkl fiil ekimi vardr. Bana
bir harf getirilmek veya son harekede deiiklik
yapmak suretiyle dier zamanlar hep bu ikisinden
tretilir. Mz fiil ekiminden sonra renmemiz
ve ezberlememiz gereken ikinci fiil ekimi muzri
fiil ekimidir. imdiki ve geni zamandaki bir
olay bildiren fiillere Fiil-i muzri denir. Fiilin
sonuna ...er, ....ar, ...yor manas verir.
Trkemizdekinden farkl olarak ayn fiil

Arapada hem imdiki zaman hem de geni


zaman karlar. Muzri fiil ibaresindeki
harflerden biriyle balar. rnek:

(Sen) kyorsun, karsn

(Ben) kyorum, karm

(Biz) kyoruz, karz

(O) kyor, kar

yazar, yazyor

biliyor, bilir

Fiil-i muzride dikkat edilmesi gereken husus


udur: Yukarda rnek olarak gsterilen ve
harflerinden biriyle balayan slsi ( harfli)
fiillerin ortak noktas; muzaraat harflerinin stnle
balamas ve hepsinin son harfinin harekesinin
merf olmasdr. Ortadaki harfin harekesi ise
deikendir. stn, tre veya esre olarak gelebilir

ve bunun belli bir kaidesi yoktur. Ancak


ezberlenmek ve szlkten baklmak suretiyle orta
harfi bilinir([1]). Slasi mcerret dediimiz l
fiillerde mz ile muzri fiil aadaki alt ekilden
biriyle meydana gelir:
1. Birinci bab

- - yardm etti


kt

ald

ldrd

2. kinci bab

- -

vurdu, dvd


dnd

zulmetti

oturdu

3. nc bab - -

at


sordu

yapt, iledi

gitti

4. Drdnc bab

- -

bildi



korktu

ahit oldu

5. Beinci bab - - gzel oldu



byd

irkin oldu

6. Altnc bab

- -

sayd, zannetti


varis oldu

*Ezberlenmesi tavsiye edilen ve Kurnda en ok


kullanlan fiillerin mz ve muzrileri unlardr:
Muzri orta harfi tre olanlar:
-

kt - kyor


yazd - yazyor

-
zikretti-zikrediyor

girdi - giriyor


ibadet etti-ibadet ediyor
-
yardm etti-yardm ediyor


emretti- emrediyor

bakt - bakyor



secde etti-secde ediyor

ald - alyor

istedi - istiyor

yaratt - yaratyor


teekkr etti, kretti - teekkr ediyor, krediyor

Muzri orta harfi stn olanlar:


sordu, istedi-sorar, ister


at - aar

iti - ier
-
okudu - okur


lanet etti - lanet eder

yapt - yapar


gnderdi - gnderir

gitti - gider


alt, yapt- alr, yapar

bildi - bilir

kld,yapt - klar,yapar


iitti - iitir

menetti,yasaklad-meneder, yasaklar

anlad - anlar

Muzri orta harfi esre olanlar:


-
akletti - akleder

vurdu- vurur

galib geldi - galib gelir

-
oturdu-oturur
-

bildi, tand - bilir, tanr



indi - iner



arzetti, gsterdi - arzeder, gsterir

Fiil-i Muzrinin ekim Tablosu

Cemi
Msenn
Mfred

Mzekker

Gib

(Onlar) yazyorlar
(O ikisi) yazyor
(O) yazyor

Mennes

Gibe

Mzekker

Muhtab

(Sizler) yazyorsunuz
(kiniz) yazyorsunuz
(Sen) yazyorsun

Mennes

Muhtaba

Mz + Me

Mtekellim

(Bizler) yazyoruz
(kimiz)yazyoruz
(Ben) yazyorum

Not: Mzdeki ilk harfi hemze olan ( yedi)


(emretti)- ( ald) gibi fiillerin hemzeleri, muzri
mtekellim vahde (ben) siygalarnda, iki hemze
yanyana geldii iin ( )eklinde deil,
birletirilerek ( yerim), ( emrederim,
emrediyorum), ( alrm, alyorum) eklinde
uzatlan tek hemze halinde sylenir.

Cmle rnekleri:

Kahvaltda ne yersin?

.
Yumurta yerim.

.
(Peki) Ne iersin ? St ierim.

Akam yemeinde ne yersin?
.
Meyve yerim.
.
Ne iersin? Kahve ierim.
.
(Erkek) Kardeim daima kahve ier.

.

Meryem ne resm(i) yapyor? Bir aa resmi


yapyor.
.
Sen iyi resim yapyorsun.

le yemeinde ne yersin?

.
Tavuk veya balk yerim.
[( 2]) .
(Peki) ne iersin? ay veya meyve suyu ierim.
.
Mdr arabadan iniyor.
.
Bu ocuu tanyor musun? Evet, onu tanyorum.


Okuldaki retmenleri tanyor musun?
.
Evet, onlar tanyorum.



Bu kz tanyor musun?
. .
Evet, onu tanyorum. O Fatmadr.

Mektuplar kimin iin (kime) yazyorsun ?

.
Mektuplar ailem ve arkadalarm iin yazyorum.

.
Ben sadece ailem iin yazyorum.

Bu retmeni tanyor musun?
. .
Evet, onu tanyorum. O Aiedir.

Geziden ne zaman dnyorsun?

.
Said mutfakta ay yapyor.

.
renciler ne ile oynuyor? Onlar top ile oynuyor.
.
Hiam babasyla akamleyin arya gidiyor.

.
Kzkardein okuluna erken mi gider?

Mescidde ne yapyorlar?
.
Onlar Arapa tahsil ediyorlar.


.
Onlar Kurn ezberliyorlar.

.
Onlar ay iiyorlar.
.
Onlar otobse biniyorlar.
.
Abdullah yarn fabrikaya gidiyor.


ocuk ve babas nerede oturuyor?
.
Odada oturuyorlar.

Niin odada oturuyorlar?

Dersi uykudan nce yazyorum.

Doktor ne yapyor?

Odada tek bana m oturuyorsun?

.
retmen kz rencilere nasihat ediyor.

.
Mdr iki renciye teekkr ediyor.

.
Gerekten onlar haberi biliyorlar.

.
Doktor ocuu muayene ediyor ve hastal
hakknda soruyor.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki muzri fiilleri yukardaki tabloya gre
ekiniz

bilir, biliyor

aar, ayor

kar, kyor

girer giriyor

gider, gidiyor

vurur, vuruyor


yardm eder

keser, kesiyor

yer, yiyor

ier, iiyor

yaratr, yaratyor

2. Aadaki tabloyu tercme ederek defterinize


yaznz ve ezberleyiniz.

.

.
[( 3]).

.

.
.


.

.
.

.

.

.
.
.
.

3. Aadaki kelimeleri er kere defterinize


yaznz.


aa

pencere

bak

kzkarde

erkek karde

havuz


bahecik, kk bahe

iek

okullar
=
yaz tahtas


sahip oldu

gezi


oda
=

duvar

labrotuvar


boazlad
-
dnd

deney

-
yzd

hayvanlar

i

adres

baar

hikayeler

aklad

kzkarde

aile

- = -
grd

4. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar


)iin zerine tklaynz
([5]) - )]([4 -

- -

)]([7 ([6])-


-


-
- -

-
- -
- -

- ([8]) -
- -
- -
-

- - - -


- - -

.
5. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip
manalarn yaznz.(Cevaplar iin zerine
)tklaynz
- -
-

-
-
- .-
- -

- ,
- - .
6. Aadaki fiillerin mzlerini
syleyiniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
- - - - - -
7. Aadaki fiillerin muzrilerini
syleyiniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

- - - -
8. Aadaki muzri cemiler zerine kurulu
cmleleri harekelendirip tercme ediniz.(Cevaplar
iin zerine tklaynz)
- -


&&&&&&&&&&
FL- MUZRNN OLUMSUZU
NEFY HAL (MDK ZAMANIN OLUMSUZU
)

Muzri fiilin bana getirilmek suretiyle imdiki


yani u andaki geici, uzun srmeyecek olan bir
olumsuzluk yaplm olur.

iiyor

imiyor

yazyor

yazmyor

gidiyorum

gitmiyorum

Cmle rnekleri:
1-
2-
.
3- .

4- .
5- .
6- [ 9] .
7- .
8- .
9- .
Tercme:
1- Niin bir oyun sahasna gitmiyoruz? Niin
odaya gitmiyoruz ?
2- ki kz karde mzeye giriyor mu? Hayr, iki
kzkarde mzeye girmiyor.
3- ocuklar elbiseleri giyiyor mu? Hayr, ocuklar
onlar giymiyorlar.
4- Kz renciler snfa giriyor mu? Hayr, kz
renciler ona (oraya) girmiyor.

5- Gazeteciler hikayeyi yazyor mu? Hayr, onlar


onu yazmyor.
6- Mdrler dlleri datyor mu? Hayr, onlar
dlleri datmyor.
7- Dersi bahede okumuyorum.
8- renci zili duymuyor ve snfa girmiyor.
9- kiniz devinizi yapmyorsunuz.
NEFY- STKBAL
(GEN ve GELECEK ZAMANIN OLUMSUZU

)
Hem imdiki hem de geni zamann olumsuzunu
yapmak iin muzri fiilin bana getirilir. En ok
kullanlan olumsuzluk edat budur.

ier

imez, imiyor, imeyecek

yazar

yazmaz,yazmyor, yazmayacak

gidiyorum

gitmem, gitmiyorum, gitmeyeceim

Cmle rnekleri:
[10] - 1-
- 2-
- 3-
4-
.
. 5-
6-

.
)]([11 7-

8- .
9- - .
10- - .
Tercme:
1- Ne yazdm bilmiyorum. Niin bir baheye
gitmiyoruz?
2- Niin bir oyun sahasna gitmiyoruz? Niin
odaya gitmiyoruz?
3- Niin bir havuza gitmiyoruz? Niin eve
gitmiyoruz?
4- ki kzkarde bu akam mzeye giriyor mu?
Hayr, iki kzkarde bu akam mzeye girmiyor.
5- ocuklar elbiselerini giyerler mi? Hayr, onlar
onu bayramdan nce giymezler.
6- ki gazeteci hikayeyi dergide yazar m? Hayr,
iki gazeteci onu orada yazmaz.

7- ki mdr dlleri perembe gn datr m?


Hayr, iki mdr onlar perembe gn datmaz.
8- Kz renciler snfa giriyor mu? Hayr, onlar
snfa girmiyor.
9- Dersi bahede okumuyorum. kiniz devinizi
yapmyorsunuz
10- Sen Ahmedi tanmyorsun. O (me.) lokantay
aramyor.
&&&&&&&&&&
KONULARLA LGL AYETLER
1- .
(55/RAHMN 6). Yldzlar ve aalar secde
ederler.
yldz (cins cemi isim) / bitkiler


aa (cinsi)

secde etti, itaat ve inkiyad etti

2- .
(55/RAHMN 22). kisinden inci ve mercan kar.

kt([12])

inci

mercan
3- .
(43/ZUHRUF 68). Ey kullarm([13])! Bugn size
korku yoktur. Sizler zlmeyeceksiniz de.

kul
-
zld, mahzun oldu

korku, korkma([14])
Bu cmlede ( )harfu nid, nid harfinden sonra
gelen isim ( )mnd (nid edilen), ( )leyse
(yok, deil) manasnda nefy (olumsuzluk) harfidir.

kinci cmledeki ( )nefy (olumsuzluk) harfi, ()


munfasl zamir olarak mahallen merf mbted,
( ) fiil cmlesi olarak haberdir.
4-

.
(43/ZUHRUF 80). Yoksa onlar, bizim kendilerinin
srlarn ve gizli konumalarn iitmiyor
olduumuzu mu sanyorlar? Hayr, yle deil;
yanlarndaki elilerimiz (hafaza melekleri)
yazmaktadrlar.


zannetti, var sayd([15])

yoksa (atf harfi)



iitti, duydu([16])

sr, gizlilik

fsldama, sr verme, fslt, fsldayanlar, birbirine


sr verenler (elifi maksre zamirle birleirken uzun
elif eklinde yazlr).

( )+ ( )gerekten biz
( )tekd edat bata yazlnca hemzesi esre,
ortada yazlnca hemzesi stn olur. Ortada
bulunan ( )..dii, ..d ..ecei, aca..manasn
verir. Beraberinde bulunduu cmleyle temel
cmleye balanr. Burada bizim kendilerinin
srlarn ve gizli konumalarn iitmiyor
olduumuzu yan cmlecii sanyorlar temel
cmlesine balanmaktadr.

gnderilen eli

yanlarnda

(zarf): yannda, katnda, huzurunda

5-

.
(7/ARF 10). Dorusu biz sizi yeryzne
yerletirdik ve orada size geim vastalar verdik.
Ne kadar da az krediyorsunuz!

yerletirdi, salamlatrd, imkan (tasarruf hakk
ve kudret) verdi


yaratt, icad etti


ne kadar az (tbir)

kretti

geim kayna, geim salama vakti, geim temin
etme yeri
6- ... ..
(7/ARF, 62) . Ben size nasihat ediyorum

nasihat etti, t verdi, iyiliini istedi.


.


7-
Fiil-i mz mehl

smu istifham
Cr - mecrr
Muzri fiil
( )harfu atf
Harfu istifham
Nibu fili mstetir zamir ()

( )harfu nefy

(88/GAYE 17). (nsanlar) devenin nasl


yaratldna, bakmazlar m?

bakt, grd

deve (cinsi), develer

yaratt

yaratld (Mz mehln nib-i fili dii deve


olduu iin mennes sigas kullanlm) (yan
cmlecikler temel cmleye ..dii..d eklinde
balanr)
8- .
(88/GAYE, 18). Ge ( bakmyorlar m) nasl
ykseltilmi?

ykseltti, kaldrd. (Manaya dikkat ekmek iin
devrik cmle yaplarak harfi cer fiilden nceye
alnm).

(Ortada geldii iin) nasl ykseltildiine


eklinde evrilebilir. (( )gk) kelimesi sem
mennes olduu iin mz mehl ( )gelmi.
9- .
(88/GAYE 19). Dalara nasl dikildi(ine,
bakmazlar m?)

da



dikti
10-
.
(88/GAYE 20). Yeryzne nasl yayld(na bir
bakmazlar m?)

at, dedi, serdi, hazrlad, dzledi.
11- .
(84/NKAK 21). Onlar kendilerine Kurn
okununca secde de etmezler.(Secde ayeti)


d zaman, ..nca (zaman zarf)

okudu (2 masdarl fiil)

Kurn- Kerm, (masdar olarak; okumak, okuma,


okunu) (meczen namaz).

secde etti, eildi, boyun edi, baland.
12- .
(36/YSN 51). (Nihayet) Sr'a frlr. Bir de
bakarsn ki onlar kabirlerinden (kalkp koarak)
Rablerine giderler.

fledi

sur


kotu, akn etti

bir de bakmsn onlar, ite bunun zerine onlar..

kabir
13- .
(36/YSN 7). Andolsun ki onlarn ounun
zerine (gafletlerinin cezas) hak oldu. nk
onlar iman etmiyorlar.

gerekten, hakikaten

hak oldu, gerek oldu, hak etti

sz (azab sz)

ounun zerine

iman etti, inand
14- ... .
(36/YSN 40). Her biri bir yrngede yzer.

herbiri, hepsi


yzd

boluk, yrnge

15-
Fiil-i muzri

Cr-mecrr ( )atf harfi


Mbt.muahhar
Hab. mukaddem
(mahallen merf)
Cr-mecrr
Fiil+fil+mefl

Atf h.

( )muttasl zamir mefuln bih mahallen mansb

(36/YSN 72). (Bu hayvanlar) onlar iin boyun


edirdik. Onlarn bir ksmndan binekleri (vardr),
bir ksmndan da yerler.


boyun edirdi, emrine verdi, zelil kld.

binek

16-
Mefln b.
(lafzan mecrr, mahallen mansb)
Zid harfi cer
Cr-mecrr
Fill+fil+mefl
Harfu nefy Atf h.

(26/UAR 127). Buna kar (bunun zerine)


sizden hibir cret istemiyorum..
17-... .
(6/ENM 50). ..Ben gayb bilmem. Size, ben bir
meleim demiyorum...


birine dedi, syledi

size demiyorum
18-... .

(36/YSN 68).. Hi akl etmiyorlar m?


akl erdirdi, aklland, akl etti


hi, hl m?
19-
.
(2/BAKARA 12). Dikkat edin, muhakkak ki onlar
bozgunculardr, fakat anlamazlar.


dikkat edin (tenbih edat; dikkat ekilmek istenen
hususta tabir olarak kullanlr)


ifsat eden, bozan, bozguncu, fesat

fakat

anlad, hissetti
20- .
(2/BAKARA 13). ..Dikkat edin, muhakkak ki onlar
sefihlerdir fakat bunu akl etmezler.


beyinsiz, aklsz, akln kullanmayan, dk akll.
21- ... .
(36/YSN 31). (Mrikler grmyorlar m ki, )
onlardan nce nice kavimler helk ettik. Onlar
kendilerine dnmezler.
..
nice, ka (saydan kinye olan bu ()e Kemil
haberiyye denir.

helak etti

onlardan nce (muttasl zamire birlemi zaman


zarf)

nesil, ayn zamann insanlar

dnd

Burada ( )ye birleen ( )zamiri mahallen


mansb olarak ()nin ismi (..)( ) nin
haberidir.
22-
(36/YSN 35).. Hla kretmeyecekler mi?
23- .
(82/NFTR 19). O gn hibir kimse bakas iin
birey yapmaya sahip deildir (hibirey
yapamaz.) O gn i Allaha aittir.

sahip olmak, hkm ve sz sahibi olmak

nefis, can, ruh, kendi (sem mennes)

i, emir (burada mbted)



o gn (mansb zaman zarf)

o gn (daima mecrrdur)

&&&&&&&&&&
GELECEK ZAMAN
Gelecek zaman iin muzri fiilin bana ve
taks getirilir. taks daha yakn bir gelecek iin,


taks ise daha uzak bir gelecekte yaplacak
iler iin kullanlr. ki tak da .....ecek, .....acak
diye tercme edilirler. Fiilin sonunda herhangi bir
deiiklik olmaz. rnek:

gideceim


gireceksin

ieceksin


yiyeceksin


bileceksiniz

yazacam


bileceksiniz

Cmle rnekleri:
. 1-
. 2-
. 3-
. 4-
. 5-
6-

. 7-

8-
9-

10-

.
11- - .
Tercme:
1- Dn dersi yazdn m? Hayr, dersi bugn
yazacam.
2- Niin elbiseleri giymiyorsun ? Elbiseleri hemen
giyeceim.
3- devi yapacak msn? Hayr, devi dn yaptm.
4- Tatilde nereye gideceksin? Tatilde memleketime
gideceim.
5- Tatilde memleketine gidecek. Oraya nasl
gideceiz?

6- Bisikletle gideceim. ki kz karde bu


yeryznde hakkn terk mi edecek?
7- retmen buradan doruca eve gidecek.
8- Tek bana m oynayacak? Tek bana m
yiyecek? Tek bamza m okuyacaz?
9- Gemide beraberine ne alacaksn (me)? kiniz
antada beraberinize ne alacaksnz?
10- Aile bugn kyya kacak m? Arkadalarnz
sergiye gidecek.
11- Mescide gideceiz sonra namaz klacaz.
Kalemleri satn alp sonra resim izeceiz.

GELECEK ZAMANLA LGL AYETLER


1- .
(55/RAHMN 31.) Ey (yeryznn) iki arl
(insan ve cin)! Sizin de (hesabnz) ele alacaz.

ilgilendi, ele ald

ey (nid edat)

ar yk, arlk


ki arlk (Bunlar anlar byk olduu veya
yeryznde birer yk gibi olduklarndan byle
isimlendirilmitir). Nid edatndan sonra gelen
(mnd) tek isim merf olduundan, tesniyenin
merf hali getirilmitir.
.


2-

Fiil-i muzri malm


Harfu istikbal
Nefy ve knama harfi

(102/TEKSR 3). Hayr! Yaknda bileceksiniz!


Hayr manasnda olup kendisiyle menetme veya
sakndrma yahut irkin gsterme murat edilir.
Bazen de bununla kendisinden sonra geleni isbat
ve onun hakikat olduunu tenbih ve ihtar
kastedilir.

3- .
(102/TEKSR 4). Yine hayr! (Elbette) yaknda
bileceksiniz!
4- .
(78/NEBE 4). Hayr! Anlayacaklar!
5- .
(78/NEBE 5). Yine hayr! Anlayacaklar!
6- .
(67/MLK 17). te (bu) uyarm(n) nasl
(olduunu) yaknda bileceksiniz.


uyarma, uyar. nin asl dir. Esre harekesi,
den nin iareti olarak (benim uyarm
anlamnda) mtekellim yas olduunu ifade eder.

7- .
(30/RM, 3). ve onlar, (bu) yenilgilerinden
sonra galip geleceklerdir.

galib gelmek, yenmek, stn gelmek

yenilgi

den sonra. Bir zarf olan ( )kelimesinden sonra
gelen isim esre olur.

yenilgilerinden sonra

8-

(19/MERYEM, 47). (brahim:) Selm sana (esen


kal) dedi, Rabbimden senin iin mafiret
dileyeceim...

selm, sulh, esenlik, bar.



den mafiret diledi, af istedi.

mafiret dileyeceim (arttrlm fiiller ileride


gelecektir)

9- .
(12/YSUF, 98). (Yakub:) Rabbimden sizin iin af
dileyeceim. Muhakkak ki, O, ok balayan ve
merhametli olandr.

ok balayan, ok balayc, mafireti bol olan

ok acyan, ok merhamet eden


? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

geldi

bekledi

abdest ald


getirdi

yolculuk yapt

namaz kld


biz getiririz

bakent

gelen-gelecek

)]([17
o getirir

yarn


satn ald


ben getiririm


sen getirirsin

haccetti

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar


)iin zerine tklaynz



- -
- -

- -
- -
3. Aadaki fiillerin gramerdeki isimlerinin ne
olduunu syleyiniz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)
- -- - --

-
4. Yukarda verilen ayetleri yazp gelecek zamanla
ilgili blmleri belirtiniz. Meallerine bakarak
Arapalarn yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&
TE'KD- NEFY- STKBAL
(GELECEK ZAMANIN KESNLKLE
OLUMSUZU)
Muzri fiilin bana taks getirilirse hem fiilin
sonunu nasbeder (fetha yapar) hem de kesin

olumsuz yaparak iin gelecekte kesinlikle meydana


gelmeyeceini belirtir.

yazar

yazmayacak, yazmyor


hi, asla yazmayacak

Yapl: Mfred mzekker, mfred mennes ve


mtekellimlerde son harf stn okunur.

yazar


asla yazmayacak (mfred mzekker-gib)


asla yazmayacak (mfred mennes- gibe)


asla yazmayacaksn(mfred mz. muhatap)

asla yazmayacam (mtekellim vahde)


asla yazmayacaz (mtekellim cemi)

Dier fiillerdeki lar gibe cemi mennes ve


muhtaba cemi mennes nunlar hari der:

asla yazmayacaklar


asla yazmayacaklar

ekim Tablosu

Cemi
Tesniye
Mfred


Gib

(Onlar) asla
yazmayacaklar
(O ikisi) asla
yazmayacak
(O) asla yazmayacak


Gibe


Muhatap
(Sizler) asla
yazmayacaksnz
(kiniz) asla yazmayacaksnz
(Sen) asla
yazmayacaksn




Muhtaba


Mtekellim
(Bizler) asla yazmayacaz
(kimiz) asla yazmayacaz
(Ben) asla yazmayacam

*Mehlleri fiil-i muzrinin mehlu gibidir.


asla (hi) yazlmayacak

asla (hi) yazlmayacaklar
Meh. Muz. fiil / Harfu nefy ve nasb ya da harfu
tekid-i nefy-i istikbal

Cmle rnekleri:
. - 1-
2-
. -
. 3-
)]([18 4-

.
. 5-
6-
.
. 7-
. 8-
. 9-
. 10-

Tercme:

1- Bugn baheye hi kmayacam. Bugn hi


eve dnmeyeceim.
2- Bugn arkadama hi yazmayacam. Bugn
asla (hi) bakente yolculuk etmeyeceim.
3- arya gidecek misin? Hayr, bugn asla
arya gitmeyeceim.
4- Nereye gideceksin o zaman? Buradan doruca
mescide gideceim.
5- Namaz iin hi gitmeyecek misin? Bilakis,
gideceim.
6- ftar iin hi gitmeyecek misin? Bilakis,
gideceim.
7- Baz mslmanlar namaz asla terketmeyecek.
8- ki kz pencereleri asla (hi) amayacak- ki
ocuk (hi) asla caddede oynamayacak.
9- Kz renciler hi salonda oynamayacak. Erkek
renciler hi salonda oynamayacak.
10- renci imtihanda hi baarsz olmayacak.


TEKD- NEFY- STKBAL LE LGL
AYETLER
1-
.
(43/ZUHRUF, 39). Zulmettiiniz iin bugn
(nedamet) size hibir fayda vermeyecek. Gerekten
siz azabta ortaksnz.

fayda vermek, faydas olmak

azab, ikence

iin/hani, bir zamanlar (zaman zarf)



zulmetmek, hakszlk etmek


itirak eden, katlan, ortak olan

2-

Cr-mecrr
Fil
Mef. Fiil
Atf
Matf
Harfu nefy
Atf
Fil
Mukaddem mefl
Mansb muz. f.
Harfu nefy ve nasb

/HAC, 37). Onlarn (kurbanlarn) ne etleri ne de


kanlar Allaha ulamayacak, fakat Ona (sadece)
sizden olan takva ular.


erimek, ulamak

et

kan, kesilmekle aktlan kan

fakat, ama

korunma, saknma (er lisanda Allahn


azabndan korkup saknma)

3-
(5/MDE, 24). Ey Ms! biz oraya (ona) asla
girmeyeceiz. dediler.

ey! (nid edat)

ebediyyen, srekli (zaman zarf)

gerekten biz

4-
(2/BAKARA, 61). (Hani siz bir zamanlar verilen
nimetlere karlk): Ey Ms! Bir tek yemee asla
sabretmeyeceiz (dediniz).

sabretti, dayand, tahamml gsterdi

bir, tek (eit)

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki fiilleri tekd-i nefy-i istikbale


(gelecek zamann kesin olumsuzuna) eviriniz.
kisinin de manalarn syleyiniz.(Cevaplar iin
zerine tklaynz)

2. Aadaki kelimeleri konuyla ilgili birer


cmlede kullannz.

da

ay


istirahat, dinlenme

toprak

bardak

-
yapt, amel etti

ay

sene


portakal suyu


oldu, idi


krd

kesti
-
hkmetti

el

meyve suyu
-

yaratt

gece

sayd, zannetti
-
iitti

gndz
-
yalan syledi


sa

bak

yolculuk

sol

okuma

orman

3. Aadaki fiilleri tekd-i nefy-i istikbale


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

4. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar


iin zerine tklaynz)

5. Yukarda verilen ayetlerde yer alan tekd-i


nefy-i istikbal blmlerini tesbit ediniz. Ayetleri
defterinize yazp meallerine bakarak Arapalarn
yazncaya kadar alnz.

&&&&&&&&&&

FL- MUZRNN MEHLU


Fiil-i muzrinin mehl yaplmas iin muzri harf
tre, fiilin sondan bir nceki harfi stn okunur.
rnek:

yazar

yazlr

ier

iilir

aar

alr

dver

dvlr

bilir

bilinir

yer

yenilir

Muzri mehl fiil cmlesinde de, mz mehlde


olduu gibi fil yerine cmlenin mefl, nibu fil
olur:
.
renci dersi yazyor

Ders yazlyor
Naibu fil (son harekesi tre)

Muzri malm f.
Fil
Mefl
Mefl b. ga. s.
Cr-mecrr Nibu Fil Muzri mehl
f

nsanlar ihlasllar (samimileri) ileriyle tanr.


hlasllar ileriyle tannr.
.

.

Mbted
Cr-mecrr Nibu Fil Muzri mehl f.
Cr-mecrr
Muzri mehl f. Mbted

Haber (fiil cmlesi)


Haber (fiil cmlesi)

nsanlar ihlasllar (samimileri) ileriyle tanr.


hlasllar ileriyle tannr.
Cmle rnekleri:
1- - .

([20]) - )]([19 2-
.
. - 3-
- 4-

.
. 5-

6-
.
- 7-
.
8-
. - -
9-
. -
Tercme:
1- Allah mslmanlara yardm ediyor.
Mslmanlara yardm ediliyor.

2- Mhendislerin kuyular nasl kazdn rendik


(bildik). Kuyularn nasl kazldn rendik.
3- Gazetecilerin haberleri nasl topladn anladk.
Haberlerin nasl toplandn anladk.
4- Doktor hastanede retmenleri muayene etti.
retmenler orada muayene ediliyor.
5- retmen kz rencilere nasihat ediyor. Kz
rencilere nasihat ediliyor.
6- Mdr iki renciye teekkr ediyor. ki
renciye teekkr ediliyor.
7- Takm ma son anda kazanyor. Ma son anda
kazanlyor.
8- ki kitap alnyor. ki hikaye anlalyor.
namaz iin terkediliyor.
9- Hoca iki dersi aklyor. ki ders aklanyor.
&&&&&&&&&&
FL- MUZRNN MEHL LE LGL
AYETLER

1-
.
(43/ZUHRUF, 44). Dorusu O (Kurn), sana ve
kavmine bir ttr. (Ondan) sorulacaksnz
(sorumlu tutulacaksnz).

hatrlay, t. (Buradaki manas; inzal edilmi


kitap, Kurn)

kavim, topluluk

sordu

2-
.
(26/UAR, 146). Siz burada gvende olarak
braklacak msnz?

terketmek, brakmak.

ite burada ( tenbih iin gelmitir.)



emin, korkusuz olanlar, gvende olanlar.

3- .
(55/RAHMN, 41). te o gn insanlara da cinlere
de gnah sorulmaz.

gnah, su

insanlar

cinler, grlmeyen, gizli, canl, uurlu mahluklar

4- .
(55/RAHMN, 41). Sulular, simalarndan tannr,
peremlerinden ve ayaklarndan yakalanrlar.

) (

bilinir, tannr

ehre, sima


gnah ileyen, sulu

ayak
) (
(ayetteki mana:) tutulmak, yakalanmak

kkl, perem (Ayette geen peremlerle
ayaklardan tutulmaktan maksat yakapaa edilip
cehenneme atmaktr).

5-
(9/TEVBE, 111). Muhakkak ki Allah
mminlerden mallarn ve canlarn, kendilerine
(verilecek) cennetle satn almtr.


satn almak

can

mal

6-

.
(9/TEVBE, 126). Onlar, her yl bir veya iki kez
(eitli belalarla) imtihan ediliyorlar. Sonra ne
tevbe ediyorlar ne de ibret alyorlar.

imtihan etmek, denemek, eziyet etmek, atee
atmak


imtihan ediliyorlar

yl, sene

bir kere, defa, kez.

iki kere

tevbe etti.

hatrlamak, t almak, ibret almak

nin asl
t alyorlar

7-

Mecrr isim harfu cer


Zarfu zaman
F.muzri mehl
Atf harfi

( )Kasem (yemin) harfi

(102/TEKSR, 8). Sonra o gn (dnyada


yararlandnz) nimetlerden elbette ve elbette
hesaba ekileceksiniz.

muhakkak sorulacaksnz (Fiilin bandaki lm


tekd lm, sonundaki eddeli nun da tekit
nnudur. Manay kuvvetlendirmek iin kullanlr.
Cemi mennes nunlar hari tekd nnundan
nceki harfin yani fiilin son harfinin harekesi stn
ise mfred oluu, tre ise cemi oluunu gsterir.
Burada tre olup cemidir. Ayetlere has aklanarak
konu d verilen bu bilgiler ilerideki konularn
daha iyi anlalmasna yardmc olacaktr.)

nimet, ok nimet, rahat yaay, bolluk

8- .
43/ZUHRUF, 19. ..Onlarn (bu) ahitlikleri
yazlacak ve sorguya ekileceklerdir.

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar
)iin zerine tklaynz
.
.
.
.
.

.
.

.
.


.
.

.
.

.
.
.

.
.

.
.
.

2. Aadaki Arapa sorularn cevabn Arapa


veriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz)
-
-
3. Aadaki cmlelerin Trkesine bakarak
Arapasn, Arapasna bakarak Trkesini
yaznz.


sminiz nedir?

smim Ramazan'dr.


Adn ne?

.
Adm Mahmut'tur.


Evinizde ne yiyorsunuz?

.
Evimizde ekmek ve et yiyoruz.


Okula ne zaman gidiyorsunuz?

.
Okula sabahleyin gidiyoruz.


Mektubu kime yazyorsunuz?

.
Mektubu amcama yazyorum.

Dersini kimden aldn?

.
Dersimi kardeimden aldm.


Okula niin gidiyorsunuz?

.
Oraya kardeim iin gidiyorum.


Bu nedir? (mz.) Bu kalemdir.

Bu nedir? (me.) Bu kzdr.

.
Bu nedir? Bu penceredir.


Mektubu kimden alyorsun?

.
Mektubu daymdan alyorum.


Okula kimin ile gidiyorsun?

.
Oraya babamla gidiyorum.

Bu sokaktan okula gidiliyor mu?

4. Aadaki cmlelerin Arapalarn


yaznz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Baheye kiminle girdiniz?
2. Talebeler okula niin yazlyorlar?

3. Arkadan kalemi kimin iin ald?


4. Adamlar ardan ne zaman dnyorlar?
5. Okulda ne yeniliyor?
6. arda niin su iilmiyor?
7. Okuldan ne zaman ktnz?
8. Kalemleri kimden aldnz?
9. Okulda ne yazyorsunuz?
5. Yukarda verilen fiil-i muzrinin mehlu ile
ilgili ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize
yazp meallerine bakarak Arapasn syleyinceye
kadar alnz.
&&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Szlklerde genellikle nce harfli mz


mzekker mfred fiilin mz hali, yannda da
muzri hali verilir. Yannda da masdar hali
bulunur.
[2] ( )veya
[3] Gerekten o haberi biliyor gibi.
[4] ( ) temizledi. Mezd (arttrlm)
fiillerdendir. 3 harfli fiilin muzrisi hep stnle
balar.
[5] ( )tarla
[6] ( -) atlad, srad
[7] ( )baz, birka. nne geldii kelimeyi
esreler. ( ) birka ocuk ya da ocuklarn
bazseklinde tercme edilir.
[8] ( ) her hafta. ( )kelimesi tenvinsiz
gelirse nne geldii ismi esreler. ( )hepsi, her.
Merf durumunda gelirse ( )nin harekesi tre
olur: ( ) Her gn gzeldir gibi. Ayn
ey ( )iin de geerlidir.

[9] ( ) dl
[10] Aslnda ( )edatu istifhamdr (soru
edatdr). Fakat yanndaki fiille birikte yan cmle
olarak ( ) ana cmlesine balanmtr. Bu
tarzdaki yan cmlecikler ana cmleye balanrken
...dii, d eklinde tercme edilir.
[11]

( ) datt

[12] Szlklerde de genellikle fiilin nce mzsi


sonra muzrisi sonra da masdar verilir. Mana
olarak da Trkedekinin aksine masdar yerine
genelde mz fiilin manas verilir. (Bu btn
szlkler iin genel bir kural deildir.) Arapada
masdarlarn isim olduunu (( )kmak)
masdarnda olduu gibi balarna harf-i tarif
sonlarna da tenvin alabileceini hatrlaynz. l
fiillerde masdarlarn hangi kalpta geleceini
bilemeyiz. Ancak duyarak ve szlklerden bakmak
suretiyle renebiliriz.
[13] ( ) kelimesinin sonundaki esre
mtekellim ysnn ksaltlmdr.
[14]

( ) fiilinin masdardr.

[15]

( ) iki meful alan fiillerdendir.

[16]

Baz fiillerin iki masdar olabilir.

[17] ( )geldi ( )getirdi fiilleri


arasndaki fark; muzaraat harfinin l fiilde
stnle, drtl (drt harfli) fiilinde tre ile
balanmasdr.
[18]

( ) =o halde, o zaman

[19]

( -) kazd

[20]

( ) kuyu

Dinlemek iin Tklaynz :

FL- MUZRNN CEZM YAPILMASIYLA


ELDE EDLEN ZAMANLAR
I) CAHD-I MUTLAK

(MAZ FLN KESN OLUMSUZ HAL)


Muzri fiilin bana taks getirilip, fiilin son
harfinin cezim yaplmasyla gerekleir. Fiilin
manasn mzde (gemite) olumsuz yapar. Bir
iin u ana kadar olmadn ve bundan sonra da
olmayacan belirtir. Muzrinin bana getirilen
bu edatla fiilde deiiklik olur:
a) Anlam olumsuz olur. Bu olumsuzluk
kalcdr ve bozulmas beklenmez.
b) Sonu meczm (cezimli) olur.
c) Muzriden yapld halde mz manas
verir:

yazyor

yazmad

ayor

amad


gidiyor

gitmedi

Tesniye ve cemilerde cahd- mutlak; sona eklenen


nunlarn ( )kaldrlmas ile olur. Den nun yerine
bir elif getirilir:


yazyorlar

yazmadlar

Mfred mennes muhtabadaki ( ) harfi de


kalkar.


yazyorsun

yazmadn

Cemi mennes ( ) lar olduu gibi kalr.



yazyorlar


yazmadlar

Cezimli muzriden harf-i tarife gei kesre ile


yaplr:




devi yazmadm

Top oynamad

F
imdi yazmadn , gemite
yazmadn ifade eder. dan daha ziyade
kullanl yaygndr.
Cahd- Mutlak Sigasnn ekim Tablosu

Cemi
Msenn
Mfred



Gib
Onlar yazmad
O ikisi yazmad
O yazmad




Gibe




Muhatap
Sizler yazmadnz

kiniz yazmadnz
Sen yazmadn




Muhtaba




Mtekellim
Biz yazmadk
kimiz yazmadk
Ben yazmadm

Cmle rnekleri:


Mal sahibine fayda verdi mi?
.
Hayr, mal sahibine fayda vermedi.
.
Dn okula gitmedim.

ki gen hayatlarnda baarl oldu mu?
.
Hayr, iki gen hayatlarnda baarl olmad.

alkanlar ilerinde baarsz oldu mu?
.
Hayr, alkanlar ilerinde baarsz olmad.
.
Siz dn baheye gitmediniz.

.
Sen elbiselerini ykamadn.


Hutbeyi iitmediniz mi?
[( 1]) .
ocuk okula gitmedi nk o hastadr.
.
Kapy ok aldm fakat onu kimse amad.
.
Siz btn kssay okumadnz.
.
devi snfta yazmad.

Cahd- mutlaklarn mehl: Fiil-i muzrilerin


mehlleri gibidir. Bana yine gelir. Cemi
mennesler hari nunlar der.

yazyor

yazlmad

ayor

almad
.
Sabahleyin okula yazlmadlar.

Anne ilac iti mi?
.
Hayr, ila iilmedi.

&&&&&&&&&&
II) CAHD-I MSTARAK
(Bozulabilir olumsuzluk)
Muzri fiilin bana cahd- mutlak taks olan
yerine ( )getirilince; muzri fiili cezmeder,
mzye gtrr, gemi zamandan u ana kadar
olumsuz yapar. Ancak bu olumsuzluk konuma
anndan itibaren bozulabilir. Trkeye hi ya da
henz ...medi, ..mad eklinde evrilir.

yazmad

(imdiye kadar) hi yazmad.



amad

henz amad

gitmedi

henz gitmedi

Cahd- mstarakn mehlu de cahd- mutlak


gibi yaplr:

yazlmad

henz yazlmad

ekim tablosu aynen cahd- mutlak gibidir.


Cmle rnekleri:
.

Babam henz seferden dnmedi.


.
Kitab aldm ve henz onu okumadm.
.
Hrsz dirhemleri ald ve henz onlar harcamad.
.
Emir bir saray yapt henz ona oturmad.
.
Henz kar yamad.
.
Henz fabrikada almadlar.
.
Henz fabrikada almadlar (me.) .
.
kiniz henz fabrikada almadnz.
.
ki ocuk henz bahede oynamad.
.

ki kz henz bahede oynamad.

Not: ( )edat fiil-i mznin nne geldii


takdirde ...d zaman, ..dii zaman, ..dnda,
..diinde manas verir:

.
Okuldan dnd zaman yemeini yer.


.
Eve geldii zaman dersini yazar.

.
Bahede oynadklar zaman sevinirler.

CAHD-I MUTLAK VE CAHD-I MSTARAK


LE LGL AYETLER
1-
.

Harfu nefy ve cezm


Fiil-i muzri meczm
Fil
Zarfu mekan
Harfu nefy Harfu atf
Matf

( )mefl
Matufun aleyh

(55/RAHMN. 74.) Bunlara, onlardan nce ne bir


insan ne bir cin dokunmad.

dokunmak, el srmek, cinsi temasta bulunmak

insan

cin

onlardan nce

2-
(9/TEVBE, 78). Allahn onlarn srrn da
fsltlarn da biliyor (olduunu hl) bil(e)mediler
mi?

sr, gizlilik

fsldama, sr verme, fslt



nnenin hemzesinin harekesinin bata gelirse
esre, ortada gelirse stn olduunu kendisinden
sonraki ismi mansb yaptn ve ortada gelen
nin yan cmlecii asl fiile balamada d
manasn verdiini hatrlaynz.

3-
.
(9/TEVBE, 104). Allahn, kullarndan tevbeyi
kabul edeceini, sadakalar alacan (geri

evirmeyeceini) ve Allahn tevbeyi ok kabul


eden ve ok merhamet eden olduunu
bil(e)mediler mi?


kabul etmek, isteyerek almak, (ayetteki manas:
raz olup balamak)

tvbe

kul, kle

sadakalar

mafireti ok olan

4- .
(89/FECR, 8). lkeler iinde onun benzeri
yaratlmamt.

onun benzeri


memleket, lke

5- .
(78/NEBE, 6, 7). Biz yeryzn bir beik (dek),
dalar da (birer) kazk yapmadk m?


yapt, kld

kazk

beik, yatak, dek

6- .
(90/BELED, 8). Biz ona iki gz, bir dil ve iki
dudak vermedik mi?

gz



iki gz (Tesniye mefl durumunda olduu iin
stn hali olan ile gelmi)

bir dil

dudak

iki dudak

7- .
(94/NRAH, 1). Biz senin gsn ap
geniletmedik mi?


amak, geniletmek, yarmak

gs

8- .

105/FL, 2.Onlarn tuzaklarn (kt planlarn)


boa karmad m?

hile, tuzak, kt plan

boa karma, saptrma (masdar)

9- .
(2/BAKARA, 106). Allahn her eye kadir
olduunu bil(e)medin mi?

kudret, byk gc sonsuz (olan Allah)

10-

Cr mecrr
Fil
F. muzri meczm
Nefy ve cezm harfi

(49/HUCURAT, 14). Henz iman kalplerinize


girmedi
11

.

()nin haberi cr-mecr.


Tekit ve nasb h.
At.h.
Hab.
Mb
Fil Fiil
Fil
Fiil+mef
Zaman zarf

( )( )nin ismi

(43/ZUHRUF, 30). (Fakat) kendilerine hak


gelince: Bu bir bydr, biz onu tanmyoruz
dediler.

gelmek

sihir, by


tanmayan, (hakk) rten, kfir, inkarc. ()
fiilinden sonra iki nokta st ste gibi kabul edilip
ardndan gelenin (maklul-kavl) yeni bir cmle
olduunu hatrlaynz.

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki fiillerin cahd- mutlak ve cahd-


mstaraklarn manalaryla beraber
ekiniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
- - - - - -
2. Aadaki fiillerin gramer bakmndan ne
olduklarn manalaryla birlikte syleyiniz.
(Cevaplar iin zerine tklaynz)
- - - - -

-
3. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar
iin zerine tklaynz)
- -

-
-
-
- [(2])

[(3])
4. Yukarda verilen cahd- mutlak ve mstarak ile
ilgili ayetleri defterinize yazp meallerine bakarak
Arapasn syleyinceye kadar alnz.

&&&&&&&&&&
III) EMR- GAB
(GAB FLN EMR YAPILMASI)
Muzri fiilin bana taks getirilip son harfi cezm
yaplr. Cemi mennes u hari dier lar der.
Cem
Msenn
Mfred

Gib

Gibe
(Onlar) yazsnlar
(O ikisi) yazsn
O yazsn

*Emr-i gibin bana harflerinden biri


gelirse lm harfi cezimli okunur ve bu harflerle
beraber tek hece olarak sylenir:

sonra yazsnlar

ve yazsn

bunun zerine, (hemen, akabinde) yazsn

*Mehl yapl, cahd- mutlakn mehl yapl


gibidir. Yalnz bana ( )yerine ( )getirilir:

yazlsn

yazlsnlar (me)

bunun zerine, (hemen, akabinde) yazlsn

ve yazlsnlar

*Bazen mtekellim birinci ahs oul kipinin


bana da emir lm getirilerek emir kipi
yaplmaktadr. Bu takdirde tevik ifade eder:

yazalm gidelim soralm

Cmle rnekleri:
- .
Halit oynuyor - Halit oynasn.

.
Ahmet dersi yazmad hemen yazsn.

.
Hatice dersini yazmad.
.

Sadk okula gitmedi hemen gitsin.


.
O (me) kendini korusun.
.
Vazifelerini yazsnlar.
.
Gazetedeki haberleri okusunlar ve onlar
anlasnlar.
[ 4] .
Yarn futbol oynayalm.
.
Bu kitab okuyalm nk faydaldr.
.
Ali pencereyi asn.
.
Pencereler alsn[5].

EMR- GAB LE LGL AYETLER

1-
(9/TEVBE, 82) Artk (kazanmakta olduklarnn
cezas olarak) az glsnler, ok alasnlar.

glmek

alamak

2-
(36/YSN, 76). Onlarn szleri seni zmesin..

gamda, hznde brakmak, zmek

sz


seni zmesin.(Emr-i gibin olumsuzu bir sonraki
konuda grlecei gibi yerine getirmekle
yaplr. Fiilin sonu gene meczmdur (cezimlidir).
Aadaki 5 numaral ayet de byledir).

3-
(59/HAR, 18). Ve (her) nefis, yarn iin ne
takdim ettiine baksn

bakmak, grmek

takdim etti, nceden gnderdi, sundu

ne, ey (ortada gelen ne ve ey manasna


gelir. Bir kelime sonrasyla birlikte ..takdim ettii
eye baksn da denebilir).

4-
(10/YUNUS, 58). (De ki:)Allahn lutfu ve
rahmetiyle, ite bunlarla sevinsinler..

iyilik, hayr, lutuf


sevinmek, marmak


bu, o (mebn, yani harekesi deimeyen kelime
olup harf-i cerle harekesinin deimediini
hatrlaynz.)

5-
(24/NR, 2) Allahn dininde (hkmlerini
uygularken) o ikisi (zina eden iki kii) hakknda
sizi acma almasn (acyacanz tutmasn)

efkat, acma, iddetli merhamet

Allahn dininde (iki ismin yanyana gelmesinden
oluan isim tamlamasnda iki isimden birinci
kelimede (nce gelende) ne harf-i tarif ne de
sonunda tenvin bulunur. Tercmede ikinci
kelimeden balanarak, yani sondan baa evrilir.
ok yaknda ilenecektir.)

6- .

(37/SAFFAT, 61). alanlar bunun gibisi iin


(bylesi bir kurtulu iin) alsn.

bunun gibisi iin (isim tamlamas)


alan

7- .
(80/ABESE, 24). nsan yediine bir baksn..
8-

Mehl mz f.
( )Harfi cer
Fil
muzri meczm

( )sm istifham

( )lmlemr

(86/TRIK, 5). nsan neden yaratldna bir


baksn.

yaratt
= +
neden. ( )nn elifi kendinden nce cer geldii iin
dmtr.

&&&&&&&&&&

IV) EMR- HAZIR


(MUHATAP FLN EMR YAPILMASI)
Muzri fiilin muhatap sgasnn bandaki muzri
harfi kaldrlr. Muzaraat harfi atldktan sonra
kalan ilk harf cezimli deilse baa birey
getirilmez. Ama kalan ilk harf cezimli ise
okuyabilmek iin bana bir hemze getirilir. Bu
hemze fiilin orta harfinin harekesine gre
harekelenir. harfli fiilin orta harfi treli ise emir

fiilinin bana treli hemze (), harfli fiilin orta


harfinin harekesi stn ya da esre ise emir fiilinin
bana esreli hemze ( )eklenir. Fetha ile
harekeleme yoktur. Sonu da cezim yaplr:
rnekler:

Yazyor

yaz

yardm ediyor

yardm et

Ayor

a

Vuruyor

vur

ekim Tablosu

Cemi
Msenn
Mfred

Muhtab

Muhtaba

(Sizler) Yazn
(kiniz)Yazn
(Sen)Yaz

Cemi
Msenn
Mfred

Muhtab

Muhtaba

(Sizler) vurun
(kiniz) vurun

(Sen) vur

Not: Mzdeki ilk harfi hemze olan - (yedi)


( emretti) - (ald) gibi fiillerin emir fiili
( )eklinde sylenmez. ki hemzenin okunuu
dile ar geldii iin hemzeli ksm atlr: (()ye).
Geriye kalann ekimi yaplr. Cemi mennes nnu
hari fiil ekiminde yer alan nunlar der:

Muhtab


Muhtaba

siz yeyin
ikiniz yeyin
sen ye

.
Bu paray beraberine al.

Emr-i hzrlarn mehl: Muzrinin bana


harfinin taklp sonunun meczm yaplmas ile
olur. Dierlerinden farkl olarak mtekellimin de
mehlu yaplr:

ekim Tablosu

Cemi
Msenn
Mfred


Muhatap

Muhtab
(Sizler) yazlnz
(kiniz) yazln
(Sen) yazl


(Biz)yazlalm

(ikimiz) yazlalm

(Ben)yazlaym
Mtekellim

Cmle rnekleri:

.
dev vaktinde yazlsn.


.
Kitabn a ve onu oku.

.
Yerine otur.

.
devini oku.


.
Elbiseleri yka.


.
kiniz devi yapn.

.
Hastay muayene edin.

.
Gsteriye beni beraberine al (beni gtr) .

.
Oraya git ey Zekeriyya!

.
Sen sus, ben Ahmede soruyorum.

, .
Bak, imam mescide giriyor.

.
Evvela ilac i ikinci olarak(sonra) su i.

.
Kendini koru ey kzm ve Kurn oku.

.
Fakirlere merhamet edin (me) .
.
Fakirlere merhamet edin (mz) .

.
Arabalara binin (me) .

EMR- HZIR LE LGL AYETLER


1- .

(43/ZUHRUF, 70). Siz ve eleriniz arlanm


olarak cennete giriniz!

sevindirmek, arlamak

2-
(9/TEVBE, 105). ..(De ki;) (Yapacanz) yapn!
Amelinizi Allah da Rasl de mminler de
grecektir...

grmek

grecek

3-


(7/ARF, 11). Andolsun sizi yarattk, sonra size
ekil verdik, sonra da meleklere deme secde
edin! dedik. blis hari secde ettiler.

andolsun ki, hakikaten, gerekten



tasvir etmek, suret vermek, ekil vermek,
ekillendirmek

..
e dedik

melek

hari

iblis, eytan

secde etti, boyun edi

4-
(7/ARF, 19). (Allah buyurdu ki:) Ey Adem! Sen
ve ein cennete yerlein..


yerlemek, ikamet etmek

5-

(7/ARF, 31). Ey Adem oullar! Her mescidde
(secde ediinizde) zinetinizi aln (gzel
elbiselerinizi giyin); yiyin, iin, (fakat israf
etmeyin...)
) (
aln (emir)
) (
yiyin

ss, znet

6- .
(7/ARF, 84). Ve zerlerine (ta) yamuru
yadrdk. Bak sulularn akbeti (sonu) nasl oldu?

yadrmak, (ta) yamuruna tutmak



yamur


nasl

oldu

son, netice, kbet

sulu, gnahkar. (sim tamlamasnda birinci ismin
ne tenvin ne de harf-i tarif almadn ikinci ismin
genellikle harf-i tarif alp son harekesinin esre
olduunu imdilik aklnzda tutunuz. Cemi
mzekker slimin esre halinin ( )ile olduunu
hatrlaynz.

7-


.
(7/ARF, 103). Sonra onlarn ardndan Msy
mucizelerimizle Firavun ve kavmine gnderdik de

o mucizeleri inkar ettiler, ama bak fesatlarn sonu


nasl oldu?

gndermek, uyandrmak, diriltmek

onlarn ardndan


fesat karan, fesat

halk, eraf

zulmetmek, inkar etmek

ayet, mucize


fesatlarn sonu (birinci ismin harf-i tarifsiz ikinci
ismin esre olduu isim tamlamas ok yaknda
ilenecektir.)

8-

(7/ARF, 128). Ms kavmine (yle) dedi:


(Allahdan yardm isteyin) ve sabredin.
Muhakkak ki yeryz Allahndr (onu kullarndan
dilediine miras verir.) Sonu mtteklerindir
(Allahtan korkup gnahtan saknanlarndr).

mttek, takva sahibi, korunan, saknan

9-

(7/ARF, 156). (Ey Allahm!) Bize bu dnyada
da iyilik yaz, ahirette de. (Allah buyurdu ki:)
Rahmetim hereyi kuatmtr


iyilik, nail olunan nimet, gzellik

acmak, merhamet etmek

iine ald, kaplad

10-

sim mecrr
Harfi cer
Fiil+fil
sm istifham
Fiil-i Emr

Fili mstetir ()

(6/ENM, 24). Bak, kendilerinin aleyhine nasl


yalan sylediler
11-


(7/ARF, 205). Kendi kendine yalvararak, ve
korkarak yksek olmayan bir sesle (szle) sabah
akam Rabbini an.


zikretti, and


ilan etmek, aa vermek


yalvarp yakarmak, niyazda bulunmak


korkmak [ayette: korkarak (hal)]


siz, ..sz (zarftr nne geldii kelimeyi esreler)



aa karmakszn

sabah

akam

HL: Ayette kullanlan mansb ve nekre olarak


gelen masdar ekli gramerde hl olarak
isimlendirilir yalvararak ve korkarak eklinde
..erek, ..arak olarak tercme edilir. leride mstakil
olarak ileyeceimiz hl hakknda ksa bir bilgi
vermek devaml Kurn okuyanlarn sk sk
karlatklar bir husus olduundan burada ksaca
bahsetmek faydal olacaktr: Hl; fiil ilenirken,
filin, meflun veya her ikisinin durumunu
gsteren mansb ve nekre isimdir. Tekil ve illet
harfi bulunmayan bir kelime olduu takdirde hl,
stn tenvinli olarak gelir. Fiile sorulan Nasl
sorusuna cevap tekil eder. Fiil yaplrken onu
ileyenin durumu aklanan hl Trkeye (...erek,
..arak, ...d halde, ..ken, m olduu halde)
kelimeleriyle tercme edilir. rnekler:
.
Dilenci yemei scak olarak yedi.
.
Hasta st souk olarak iti.

.
nsan zayf olarak yaratld (Ns, 27) .

? ALITIRMALAR ?
1.Aadaki kelimeleri er kere yaznz.


yalnzca ona

gnlk olarak

sava

dman


scak

kopard

gl
-
acd, merhamet etti

az

zayf

2. Aadaki Arapa cmleleri tercme ediniz.


)(Cevaplar iin zerine tklaynz


- - -

3. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip


tercme ediniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz)
- -
- -
- .

4. Aadaki muzri fiillerin emr-i hazr ve


mehllerini manalaryla birlikte ekiniz.(Cevaplar
iin zerine tklaynz)
- - -
- - -
5. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.
1. Elini yka.
7. Okula git (mennes).
2. Suyunu i.
8. Dersini evinde yaz.
3. Okulda kapdan knz.

9. Savata dmanlar ldrn.


4. kiniz arya gidin.
10. Bu kitab oku.
5. Sokaktan eve git.
11. Bahede oynayn.
6. Sabahleyin okula yazln.

6. Aadaki fiillerin emr-i gib ve emr-i


hazrlarn yapnz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)
- - - - - -
7. Yukarda verilen ayetlerdeki emr-i gib ve emr-i
hzrlar belirtiniz. Kelimeleriyle birlikte ayetleri
defterinize yazp meallerine bakarak Arapalarn
sylemeye alnz.
&&&&&&&&&&
V) NEHY- GAB
(GAB EMRN OLUMSUZU)




Gib




Gibe
(Onlar) yazmasn
(O ikisi) yazmasn
(O) yazmasn

Grld gibi ( yazsn) demek olurken


olumsuzu olan yazmasn demek iin muzri
fiilin bana getirilip sonu cezm yaplr.
Mehl yapl; Cahd- mutlakn mehl yapl
gibidir. Yalnz bana getirilir.

yazlmasn

yazlmasnlar (men)

yazlmasnlar (mz)

yazlmayalm

Cmle rnekleri:
.
Bir ay sonra gitmesin.

.
ocuk hayvanlara vurmasn.

.
Adam mallar almasn.

.
ocuk annesine yalan sylemesin.

.
te tembellik etmesinler.

.
renciler caddede oynamasn.

.
retmen renciye kzmasn.

.
iler anahtar almasnlar.


.
Aie okumay brakmasn.

.
Pencereler almasn.

NEHY- GB LE LGL AYETLER


1-

(9/TEVBE, 28). Ey iman edenler! Mrikler ancak
bir pisliktir. Onun iin bu yllarndan sonra
Mescid-i Harama yaklamasnlar

ey! (nida harfi)


kimseler (ism-i mevsul olup ok yaknda
ilenecektir)

iman etmek, inanmak

man ettiler



ey iman eden kimseler! (Ey iman edenler!
cmlesinde grld gibi ism-i mevsuldan

sonraki fiil nce tercme edilip en kimseler


deniliyor)

ancak, sadece

mrik, Allaha ortak koan


pislik

sene, yl


yaklamak

bu yllarndan sonra

2-
.

II. haber
I. haber
Mbt.
Hal
Haberu ( )mahallen merf
smu ()
mansb
Tekit ve nasb harfi
Fil
Fiil-i muzri meczm
( )mefl
Cezm ve nefy harfi

(10/YUNUS, 65). Onlarn szleri seni zmesin.


nk btn izzet (stnlk) Allahndr. O
iitendir, bilendir.

stnlk, izzet

topluca, hepsi, tm
(Cmlenin ikinci ksmnda grld gibi bazen
vurgulama ve nem belirtmek iin haber de marife

olarak gelebilir. Mbted ve haberle ilgili geni


bilgi daha sonra ilenecektir.)

&&&&&&&&&&
VI) NEHY- HZIR
(MUHTAB EMRN OLUMSUZU)
Yapl: Muzrinin muhtablarnn bana
getirilip sonunun cezim yaplmasyla olur.
Muhtaba cemi mennes nnu hari dierlerindeki
lar der.



Muhtab




Muhtaba
(Sizler) yazmayn
(kiniz) yazmayn
(Sen) yazma

Mehlnde bir deiiklik yoktur:



yazlmayn

yazlma

Cmle rnekleri:

- .
Pencereyi ayorsun Pencereyi ama.

.
Soukta evden kma.

.
ki gnden nce (iki gne kadar) gitme.

Orada oturmayn.

.
Fakirleri azarlamayn.


.
Arkadan tek bana brakma.

.
ocuklar baheden kovmayn.

[ 6].
Ltfen iekleri koparmayn.

.
iekler koparlmasn.
- .
Tembellik yapma - fkelenme ve Allahn
rahmetinden mit kesme.

NEHY- HZIR LE LGL AYETLER


1

Cr-mecrr
Zarfu mekan
Mefl
F. muzri meczm
Nefy ve cezm h.
stinf harfi

(2/BAKARA, 188). Mallarnz, aranzda batl


(haksz sebepler) ile yemeyin

aslsz ey, batl

2-

(7/ARF, 19). (Allah buyurdu ki:) Ey dem! Sen


ve ein cennette yerlein.. (Ancak) bu aaca
yaklamayn
3-
(7/ARF, 85). Size Rabbinizden ak bir delil
gelmitir. nsanlarn eyalarn eksik
vermeyin

ak delil, brhan

eksiltmek, hakkn vermemek, dk fiyat vermek

4-
.
(39/ZMER, 53). Allahn rahmetinden mit
kesmeyin. Muhakkak ki Allah btn gnahlar
balar. phesiz ki O, ok balayan, ok
esirgeyendir.

mit kesmek, mitsiz olmak


balamak

gnah

5- .
(9/TEVBE, 36). ..bilin ki Allah mtteklerle
(ktlkten saknanlarla) beraberdir.
6-

(9/TEVBE, 40). ..O bir zamanlar arkadana
zlme, phesiz ki Allah bizimle beraberdir
diyordu. Bunun zerine Allah ona (sknet
salayan) emniyetini indirdi

bir zamanlar

arkada, sk dost


indirdi

sebat, kalbin mutmain olmas

7- .
(10/YUNUS, 85). Onlar dediler ki: Allaha
dayandk. Ey Rabbimiz! Bizi o zalimler topluluu
iin deneme (konusu) klma.


tevekkl etmek, Allaha dayanmak, ii Allaha
brakmak

deneme, imtihan fitne, arma

8-


(11/HD, 84). (uayb) Dedi ki: Ey kavmim!
Allaha kulluk edin! Sizin iin ondan baka Tanr
yoktur. ly ve tarty eksik yapmayn.

ey kavmim. ( )kelimesinin son harfinin


harekesinin esre oluu, den benim ..
manasndaki mtekellim yasna iaret eder.

kulluk etti, ibadet etti

den baka, hari, dnda



sizin iin yoktur. Buradaki harf-i nefy, de
zid harf-i cerdir.


eksiltmek, eksik brakmak, dk lmek

lek

terazi, tart

9-
(20/TH, 61). Ms onlara: Yazk size! Allah
hakknda yalan uydurmayn. dedi.

yazk, vah

yazk size!

uydurdu, iftira etti, dzd

10- [ 7] .
(51/ZARYT, 51). Allah ile beraber baka bir
tanr edinmeyin. Zira ben size Onun tarafndan
(gelmi) (ak) bir uyarcym.

baka,dier

uyarc

apak

11- .
(93/DUH, 9). yleyse yetime gelince (sakn)
ezme.

.e gelince

yenmek, ezmek, incitmek

12- .
(93/DUH, 10). (El ap) isteyene gelince (de)
sakn azarlama.

dilenen, isteyen

azarlamak

? ALITIRMALAR ?

(GENEL DEERLENDRME)
1. Aadaki fiillerin emr-i gib, nehy-i gib, emri hazr, nehy-i hazr ve mehllerini
yaznz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

-
- - - - -

2. Aadaki kelimeleri er kere Arapa ve
Trkesiyle birlikte yaznz.


istedi


konutu

sevdi

ezberledi



alt


muvaffak oldu, baard


rendi


baard


ulat

satn ald

ard, dua etti


istirahat etti, dinlendi



alt


ilerledi


sabretti



maksat

evler

tebeir

masa

-
boazlad, kesti

taze
-
zulmetti

zeki
-
ldrd

ku

3. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
- -
- - -
- -
- - - - -
- -
- -

-
-

4. Aadaki fiillerin gramer diliyle ne olduklarn
manalaryla beraber yaznz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)
- - - - - -
5. Aadaki cmleleri Arapaya
eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Sabahleyin okula gitmedim.
2. Kzkardeinle beraber dersinizi okuyunuz.
3. Sokakta ocuklara dvlmeyiniz.
4. Yarn okula gitmeyiniz.
5. Asla oraya gitmeyeceksiniz.
6. Anneler ocuklarna vurmasnlar.
7. kiniz bahede oturmayn.
8. Aac kesme.
9. Kzlar bahede oynamasnlar.
10. Adamlar evde oturmasnlar.

11. Pencereyi amayn.


12. Salonda oturmayn.
13. Kimseye zulmetmeyin.
14. Yarn okula talebelerle birlikte gideceiz.
15. Bu nedir?
16. Bu bir tebeirdir.
17. Bu bir kalemdir.
18. Kalemle ne yaparsn ?
19. Siz nereden geldiniz?
20. arya gittim.

21. imdi evimden geldim.


22. Okula kardeimle beraber gidiniz.
23. Dada kurdu kim ldrd?
24. Ormanda ku ldrmeyiniz.
25. Kardein dersini akam yazsn.
26. Yarn okula kim gidecek?

27. Ekmei bakla kesiniz.


28. Ekmei koparmaynz.
29. Dersler nerede yazld?

6. Aadaki Arapa sorularn cevabn Arapa


olarak veriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz)

-
-
7. Aadaki malum fiillerin mehllerini syleyip
manasn veriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz)
- - - - -
8. Aadaki fiillerle birer cmle kurunuz.
- - - - -

9. Aadaki fiillerin gramer manalarn ve


tercmelerini syleyiniz. (Cevaplar iin zerine
tklaynz)
- - - - -
10. fiilinin bana srasyla u harfleri
ekleyerek manalarn yaznz.(Cevaplar iin
zerine tklaynz)
- -
11. Aadaki fiillerin manalarn yaznz, mehle
evirip tekrar manalarn yaznz.
- - - - -

- - - - -
12. Yukarda verilen ayetlerdeki nehy-i gib ve
nehy-i hzrlar belirtiniz, Kelimeleriyle birlikte
ayetleri defterinize yazp meallerine bakarak
Arapalarn syleyene kadar alnz.
&&&&&&&&&&
TEKD LMI VE TEKD NNU

Menf olmayan muzrilerin bana manay


kuvvetlendirmek ve pekitirmek iin getirilen
fethal ( )harfine tekit lm denir.
..
phesiz biz peygamberlerimize muhakkak yardm
ederiz (Mmin, 51).

Tekidi artrmak iin sonuna bir de fethal eddeli


nn (( )tekid nnu) getirilir. Bylece duygu
ynnden iddetli/belaat yksek olan ifadelerde
kullanlr:

elbette (muhakkak, mutlaka) yazacaz.

.
Hayr! Andolsunki o mutlaka, Hutameye
atlacaktr (Hmeze, 4).(mehl fiil).

*Tekit nunlar eklendikleri muzrinin zamann


mstakbele (gelecek zamana) tahsis eder:

elbette okuyacak


mutlaka baaracak

*Tekit nnu sonuna eklendii mfred muzrinin


son harfini fetha yapar. Cemi vv derek tre,
mfred muhtaba ys derek yerine esre kalr.
Cemi mennes nnu hari dier tesniye ve ceme
mahsus nunlar da tekd nnu getirilince der.
Cemi mennes nnuyla tekd nnu arasna bir elif
getirilir:
Muzrinin eddeli Tekit Nnuyla ekim
Tablosu

Mfred
Tesniye
Cem
Gib

Elbette o
yapacak
Elbette o ikisi yapacak
Elbette onlar
yapacak
Gibe


Muhtab


Elbette sen
yapacaksn
Elbette ikiniz
yapacaksnz
Elbette sizler
yapacaksnz
Muhtaba


Mtekellim

Elbette ben
yapacam

Elbette ikimiz
yapacaz
Elbette biz
yapacaz

Grld gibi tekd nnunun harekesi msenn


ve cemi menneslerde kesre dierlerinde
fethadr. 2. ahs mfred mennesdeki ve cemi
mzekkerlerdeki uzun sesliler ksaltlr. Yani ()
ve ( )kalkar. Cemi menneslerde ise fiilin sonuna
elif eklenir.
*Tekit lm tek bana bulunabilir fakat tekit
nnu [(()..se, sa), ] edatlarndan biri
beraberinde olmadan bulunmaz:
[ 8] ...
Eer savata onlar yakalarsan...(Enfal, 57)
[ 9] ...

Ey Ademoullar! Size kendi iinizden


peygamberler gelirse... (Arf, 35)
... [ 10]...
Eer o ikisinden (anne ve babandan) biri veya her
ikisi senin yannda yalla ularsa...(sr, 23)

* Nnu tekidli muzrinin banda harfi


kullanlrsa mutlak kararll gsterir:

!
Seni (muhakkak) ldreceim!

.
Sana kesinlikle inanyoruz.
... .
...muhakkak ki peygamberlere (de) soracaz
(sorguya ekeceiz)(Arf, 6) .

* ile kuvvetli bir olumsuz emir (nehiy) hali


oluturur:

.
sakn sanmasn!

[11] .
Asla (hibirekilde) eytan sizi aldatmasn!
[ 12] ...
Ey Adem oullar! eytan (ana-babanz cennetten
kard gibi).. sakn sizi de artmasn (Arf,
27) .

(Nn-u Muhaffefe): (Tekd Nnunun hafifletilmi


ekli): Muzri fiillerin sonunda anlam
kuvvetlendirmek iin eddeli nun getirildii gibi
cezimli nun da getirilebilir. Tesniyelerde ve
mennes oullarda kullanlmaz.

elbette okuyacak

mutlaka baaracak

Muzrinin eddesiz Tekit Nnuyla ekim


Tablosu

Mfred

Tesniye

Cem
Gib

-----

Elbette o

yapacak
Elbette onlar
yapacak
Gibe

-----------

Muhtab

-----

Elbette sen
yapacaksn
Elbette sizler

yapacaksnz
Muhtaba

-----------

Mtekellim

-----

Elbette ben
yapacam
Elbette biz
yapacaz

* Kurnda bazen hafifletilmi tekit nnu tenvin


olarak gelir:
)( .
phesiz ki o kesinlikle hapsedilecek ve muhakkak
ki kk denlerden olacak (12/Ysuf, 32).

)( .

Asla (yle deil), muhakkak ki onu alnndan


yakalayacaz (96/Alak, 15) .

[ 13] .
O elbette yle olacak.

*Tekitli muzriler yerine gre gereklilik de ifade


edecek ekilde tercme edilir.

Byle yapmalsn.

&&&&&&&&&&
TEKD NNUNA BTK FL LE LGL
AYETLER
1-

Mecrr isim
H. cer
Zarfu zaman
F. muz. mehl
Atf harfi

( )Harfu Kasem (yemin harfi)


( )tekd nnu

(102/TEKSR, 8) Sonra o gn (dnyada


yararlandnz) nimetlerden elbette ve elbette
hesaba ekileceksiniz.
2- .
(58/MCDELE, 21) Allah Elbette ben ve
elilerim galip geleceiz diye yazmtr. Allah
gldr, stndr.

galib geldi, stn geldi

peygamber, eli

kudret sahibi, gl

aziz, stn, kuvvetli, gl

3-

(48/FETH, 27) And olsun ki Allah, elisinin


ryasn doru kard. (Allah dilerse) siz mutlaka
(gven iinde) Mescid-i Harama gireceksiniz.

doru sz sylemek, doru olmak, doru
olduunu bildirmek

rya.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki fiillerin eddeli ve eddesiz tekit
nnuyla ekim tablosunu yaznz.
-
2. inde eddeli ve eddesiz tekd nunlarnn
bulunduu beer cmle kurunuz.

3.Yukardaki ayetlerde yer alan tekd nunlu fiilleri


belirtiniz. Kelimeleriyle birlikte ayetleri defterinize
yazp meallerine bakarak Arapalarn
syleyinceye kadar alnz.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] ( )nk edatna btn muttasl zamirler


eklenebilir. ( )nk sen, ( )nk siz gibi.
[2]

( ) ge kald, gecikti

[3]

( )ofis, yazhane, bro

[4]

( ) futbol

[5] Cezimden harf-i tarife geiin esreyle


olduunu hatrlaynz.

[6]

( ) ltfen

[7] Burada ( )kelimesi bir nceki kelimenin


sfat olduu iin sfatlad kelimeye her
bakmdan (hareke, nekre vs.) uymutur. Sfat
konusunda ilenecektir.
[8] ( ) bulmak, ele geirmek,
yakalamak. (()..se, sa). Konu btnl olmas
asndan yeri geldii iin bir rnekle
akladmz art edatlar yaknda ilenecektir.
imdilik aklmzn kesinde bulunmas faydal
olur.
[9]

(( ) kolayca) gelmek.

[10] ( )her ikisi. ( )zamirine birleik olarak


merf hali (), mansb ve mecrr hali ()
olarak gelir. Bu cmlede ( )ile birlikte fil
durumunda olduundan merf halini almtr.
(Burada ( )art harfi, ( )bir sonraki konuda
greceimiz art fiili, ( )tekit nnu, ( )zaman
zarf, ( )mefln b., ( )fil, ( )atf harfi,
( ) matftur.)
[11]

( ) aldatt, kandrd.

[12]

( ) fitneye drmek, artmak

[13]

( ) idi, oldu.

Dinlemek iin Tklaynz :

ART CMLES
imdiye kadar grdmz cahd- mutlak edat
(), cahd- mstarak edat (), lml-emr ( )ve
nehiy ()s nne geldii bir muzri fiili
cezmediyordu. Ancak bir de ayn cmlede bulunan
btn muzri fiilleri cezmeden edatlar vardr. Bu
edatlarn hepsi de art edatdr. Hepsinin
tercmesinde ..se, ..sa ifadesiyle mana verilir.
Arapada art ifade etmek zere en ok kullanlan
edat ( ..se, ..sa, ..ise) edatdr.


yazdysa, yazarsa

yazarsa, yazyorsa

yazdlarsa, yazarlarsa

yazarlarsa, yazyorlarsa

harfi mz fiilin bana geldiinde de aynen

muzri manas verir. harfinin banda bulunduu


muzri fiillerin hepsinin son harfleri cezimli olur.
Yani art edat ile gelen muzri fiile cevap tekil
eden cmlenin (cevabu-art) muzrisi de cezimli
olur. Ne zaman fiil-i muzrinin mfredindeki son
harfinin harekesi deise (cezm olsa) gibe ve
muhtaba cemi mennes nunlar hari sondaki
dier nunlar der.
Bana edat gelen muzri fiile, gelecek zaman
ifade eden ve taklar getirilmez. nk
art edat mana bakmndan gelecek zaman da
bildirir.

.
alrsan baarrsn.
[ 1].

Yalan sylersen gnaha girersin.

En ok kullanlan art edatn giri olmak zere


ilediimiz iki fiil-i muzriyi cezmeden dier art
edatlar unlardr:
K FL- MUZRY CEZMEDEN ART
EDATLARI
Bilindii gibi cezm fiili mzye deil, yalnz fiil-i
muzriye mahsustur. Aadaki edatlar iki muzri
fiil alm cmlenin bana gelirlerse iki muzri
fiilin de son harekelerini cezm yaparlar ve art
bildirirler. Bunlara art edatlar da denir. art
edatnn yerald cmleden sonra ayn cmlenin
iinde bir de cevap cmlesi bulunur. Bu edatlarn
bulunduu birinci blme fil-art, ikinci
blme de cevabu-art denir. Cmle rnekleriyle
birlikte bu edatlar unlardr:
...se, ...sa

.
Okursan anlarsn.


.
Dersini yazarsa ona bir iek alrm.

.
Acele edersen piman olursun.

kim ...se, ..sa

.
Kim ok okursa baarr.
.
Kim dersini yazarsa onunla baheye giderim.

.
Kim sabrederse zafer kazanr (Hadis).
.
Kim sabrederse zafer kazanr.
ne ...se, ...sa

.
Ne iyilik yaparsanz Allah onu bilir.

.
Dersinden ne yazarsa onu iyi anlar.

her ne...se, ..sa

.
Her ne yaparsan onu yaparm.

.
Dersinden her ne yazarsan ben de yazarm.

hangisini, neyi, kimi ..se, ...sa[2]

[3] .
Kimi sayarsan sayarm.

Neyi, hangisini yazarsan yazarm.

kimi, hangisini ...se, ...sa

.
Kada kimi yazarsan onu okurum.


her nerede, nereye ...se

.
Her nerede oturursanz orada otururuz.

. )(
Nereye gitsen sana arkadalk ederim.

her nereye ..se

.
Nereye yamur yaarsa oraya gidilmez.

.
Her nereye giderseniz oraya gelirim.

her nereye, her nasl ...se

.
Nereye (her nasl) gidersen giderim.

.
Nasl yazarsan ben (de yle) yazarm.

her ne zaman ...se

Her ne zaman giderseniz gideriz.

Her ne zaman yazarsan ezberlersin.

her ne zaman ...sa

.
Ne zaman yalan sylersen bilinir.

.
Her ne zaman yazarsan okurum.

her nasl ...se

Nasl vurursan yle vurur.

[ 4].
Sen nasl konuursan yle konuurum.

*Grld gibi art edatlar fiil-i muzriyi cezm


yapar. Fakat her zaman art ifade etmek iin
mutlaka muzri fiil kullanlmayabilir. Mahallen
meczm olarak mz fiil de art cmlesi olarak
gelebilir[5]. Ancak mz fiil mebni olduu iin art

manas dnda fiilin sonunda herhangi bir


deiiklik olmaz. Tercmede art ve cevap cmlesi
mz olsa da gene muzri gibi tercme yaplr:

.
Bana yazarsan sana yazarm.

.
Kim okursa anlar.
.
Konuursan yalan syleme (Emir cmlesinin
cevabnn banda gelir)

*Ayn ekilde cevap cmlesi de mz ve muzri ile


balayan fiil cmlesi olduu gibi emir, nefy, nehy,
soru ve gelecek zaman ifade eden fiillerle de gelir.
Bazen isim cmlesi olarak da gelebilir:
.

Kim hayr iin ilim isterse o Allah yolunda


mcahiddir.

Kimin akas oalrsa iinde baarl olur mu?

.
Her nerede alrsan saadet oradadr.

*Cevap cmlesinin ba nin yansra


edatlarndan biriyle balarsa ve cevap fiili - [6]
ile menfi olursa veya cevabn banda ( ancak)
bulunursa cevabn muzrisi cezm olmaz:
.
Gidersen akabinde piman olacaksn.

.
Kim ktlk yaparsa kendine zulmetmi olur.
[ 7] [ 8].
ktisad eden fakir olmaz.


[ 9] .
Yalan sylersen insanlar sana asla inanmayacak.


[ 10] .
Hata ilersek ancak beer olarak
yaratlmamzdandr.

Not: Cmlenin sonunda gelen ( ) .. se bile, ..sa


bile eklinde tercme edilir. Cevab da olmaz:

[ 11]. Seni azarlasa bile


babana git.
* Taleb (Emir, nehiy, soru) cmlesinden sonra
cevap cmlesi varsa ve nnde ( )ve ()
bulunmazsa cevap cmlesinin muzri fiili de ona
uyumlu olarak meczm gelir:
. (
)
al ki baarasn (Emir) .

.
Dinler misin? Sana haber vereyim[12]. (Soru)

) ( .
Atele oynama! Yanarsn[13]. (Nehy)

*En ok kullanlan art edatlar ve


edatlardr. Dierleri bunlar kadar kullanlmaz.
Zamanla, ilerleyen konularda yer alan cmlelerle
birlikte konu daha da perinleeceinden endie
edilmemelidir.

FL- MUZARY CEZMEDEN EDATLAR LE


LGL AYETLER
1- ...

.
Haber
cr-mecrr
Mbted
Fil
Fiil
cr-mecrr
Fiil
art ismi

Cevbu-art

Filu-art
Fili mstetir ()
Mbted (mahallen merf)

Haber (mahallen merf)

(5/MDE 5). .... Kim (slm hkmlere)


inanmay inkar ederse (kabul etmezse) onun ameli
boa gitmitir. O, ahirette de ziyana
urayanlardandr.
nankrlk etmek, imandan kmak, Allaha itaat ve
eriatyla amel hususunda gerekeni yapmamak

zarara, ziyana urayan


boa kmak, neticesiz olmak

2- .
(47/MUHAMMED 7). (Ey iman edenler!) Eer siz
Allah'a (Allah'n dinine) yardm ederseniz O da
size yardm eder, ayaklarnz sabit tutar
(kaydrmaz).
kimseler


iman etti

ey iman eden kimseler ( )kimseler (fiilin geriye
dnlerek ..en, an diye tercme edilerek baland
ism-i mevsl konusu yaknda ilenecektir. imdilik
Kurnda ok getii iin kalb olarak
ezberleyiniz.)

ayak

sabit tutmak, sebat ve istikrar mucip i yapmak

3- .
(2/BAKARA 227). Eer (mddeti iinde
dnmeyip kadnlarn) boamaya karar verirlerse
muhakkak ki, Allah iitir ve bilir.

azmetmek, ciddi karar vermek


talak, boanma

4- ...

.
(5/MDE 42).... Eer onlardan yz evirirsen
sana hibir zarar veremezler. Ve eer hkm
verirsen, aralarnda adaletle hkmet. Allah dil
olanlar sever.

yz evirmek
(Burada olduu gibi mezd fiillerin de fiil olmalar
dolaysyla ayn kurala tabi olduunu unutmaynz.
Cevab cmlesindeki fiilin bana ( )gelmesi
dolaysyla cemi mennes nnu dmtr.
Sonuna zamir alaca zaman cemi vvnn elifi de
der.)

zarar vermek, ziyana sokmak

hkmetmek, fasletmek, hkm vermek


adaletli davranan, adil olan

sevdi

adalet

5- ... .

(24/NR, 40). ...Bir kimseye Allah nr


vermemise, artk o kimsenin aydnlktan nasibi
yoktur.

nur, k, hidayet, hakka gtren deliller


..
onun yok

6-

.
(7/ARF 23. (Adem ile ei) dediler ki: Ey
Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik. Eer bizi
balamaz ve bize acmazsan mutlaka ziyan
edenlerden oluruz.

(ey) Rabbimiz!

oldu

7-
.

(45/CSYE 15). Kim iyi i yaparsa kendisi iindir


(faydas kendinedir), kim de ktlk yaparsa zarar
yine kendinedir. Sonra Rabbinize
dndrleceksiniz.

salih olmak, doru olmak, iyi i, salih amel



ktlk ilemek, ameli ifsad etmek

iade etmek, dndrmek (ayette: dnderilmek)

8- ... ...
(18/KEHF, 29). (Ve de ki) Hak, Rabbinizdendir.
yle ise kim dilerse iman etsin, kim dilerse inkr
etsin...

man etti

9- ...
.

(6/ENM, 54). (Ayetlerimize inananlar sana


geldiinde onlara de ki:) Selm size! Rabbiniz
merhamet etmeyi kendisine yazd. Gerek u ki:
Sizden kim, bilmeyerek (cahillikle) bir ktlk
yapar, sonra ardndan tevbe edip de kendini slah
ederse, (bilsin ki) Allah ok balayan, ok
esirgeyendir.

ktlk, fenalk

cahillik, taknlk, aklszlk



masiyetten dnmek, tevbe etmek

slah etmek, dzeltmek (aralarn bulmak),
anlatrmak

10- .
(7/ARF 8). O gn tart haktr. Kimin (sevap)
tartlar ar gelirse, ite onlar kurtulua erenlerdir.



ar gelmek, ar basmak, racih gelmek

tartma, tart, l

felaha eren

tartlar, teraziler

11- ... .
(17/SR 72). Kim burda (dnyada Allahn
arsna) kr olursa ahirette de krdr...

kr

12- ...
.
(27/NEML 40). ... Kim krederse ancak kendisi
iin kretmi olur, kim nankrlk ederse (bilsin

ki), Rabbimin hibir eye ihtiyac yoktur, ok


kerem sahibidir.

zengin

ancak

ikram eden, nimet veren

13-
.
(30/RM, 44). Kim inkr ederse, inkr kendi
aleyhine olur. yi iler yapanlara gelince, onlar da
kendileri iin (cennetteki yerlerini) hazrlarlar.

hazrlamak

14- ... .
(2/BAKARA 273. ...Hayrdan her ne yaparsanz
muhakkak Allah onu bilir.

harcamak

15- ... ...


(2/BAKARA, 197). ...Hayrdan her ne yaparsanz
Allah onu bilir.
16- ... ...
(2/BAKARA, 272). ...Hayrdan her ne harcarsanz
kendiniz iindir
17- ... ...
(34/SEBE, 47). (De ki:) Ben sizden ne cret
istemisem, o sizindir. (cretim yalnz Allah'a
aittir...)

ecir, cret, mkafat

18-
[ 14] .

(2/BAKARA, 81). Hayr! Kim bir ktlk eder de


ktl kendisini epeevre kuatrsa ite o
kimseler cehennem ashabdr. Onlar orada devaml
kalrlar.

kasdi ilenen su, gnah

kuatt

bekas devam eden, kalc olan



atein ashab (cehennemlik)

19- ...
.
(2/BAKARA, 121). ... Onu kimler inkr ederse,
ite gerekten zarara urayanlar onlardr.

zarara urayan, yazk eden

20- .

(2/BAKARA, 152). (Allah buyurdu ki:) yle ise


siz beni ann ki ben de sizi anaym. Bana kredin;
sakn bana nankrlk etmeyin.
zikretti, and

(Emrin cevab olan cevap cmlesindeki muzri


fiilin harekesi grld gibi sakin (cezimli)
olmutur ( ) ise nehyi hazrdr. Nnul
vikayenin altndaki esre de den mtekellim
yasnn iaretidir.)

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri ikier kere yaznz.

kazand

nasihat


gnaha girdi

fayda verdi

yoruldu

sevindi

uykusuz kald

arkadalk etti

hastaland

arkada (i, snf)

2. Aadaki cmleleri ikier kere yaznz.

[ 15] .
Derslerini mzakere edersen baarrsn.

.
Nereye gitsen apartmanlar grrsn.

[ 16].
Ne zaman gelirsen sana ikram ederiz.


.
Her nereye gidersen Allah sana yardm eder.
.
Ne zaman iyi oynarsanz baarrsnz.

[ 17] .
Kim hikayeyi tamamlarsa onu retmene getirsin.

.
Kim baar istiyorsa geceleri yorulur (yorulsun) .
[ 18] .
Kim Kurn okursa onun kalbi harekete geer.

.
Her nereye gidersen ben de seninle giderim.

.
Kim insanlara zulmederse piman olur.

.
hmalin oalrsa vazifeni kaybedersin.
.
Kim ok yerse hasta olur.
.
Kimin akas oalrsa heybeti der.
.
Mahmud gelirse onu dvmem.
.
Ne zaman er ilersen piman olursun.

3. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar


)iin zerine tklaynz
- [19] -

- -
- - -
- - -

- - -
- -
4. ki fiil-i muzriyi cezmeden edatlardan her
biriyle ikier cmle kurunuz.
5. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp fiil-i
muzriyi cezmeden edatlar belirtiniz. Meallerine
bakarak Arapasn syleyinceye kadar alnz.

------------------------------------------------------------------------------[1]

( ) gnaha girdi

[2] Dierleri mebni iken murabdr. Bu


cmlede mefl yerine geldiinden stn hali
gelmitir.
[3]

( ) sayg gsterdi

[4]

( )konutu

[5] art fiili mz, cevap fiili muzri olursa


cevap merf veya meczm olabilir:


= alrsan baarrsn
[6] Bir sonraki konumuzda ilenecei gibi, ()
edat, fiili muzrinin bana gelen ve sonunu
mansb yapp kesin olumsuza eviren edattr.
rnek: ( ) asla yazmayacak.
[7]

( ) iktisat etti, tutumlu oldu

[8]

( ) fakirleti, fakir oldu.

[9]

( ) tasdik etti, inand.

[10]

( ) hata etti

[11]

( ) azarlad

[12]

( ) haber verdi.

[13]

( ) yand.

[14] ( ) atein ashab . Birinci ismin


harf-i tarif ya da tenvin almad ve ikinci ismin
kesre olduu isim tamlamas ilenmedii halde
ayetin cmle btnln bozmamak iin
verilmitir.

[15] ( ) mzakere etti, gzden


geirdi, tekrarlad
[16]

( ) ikram etti

[17]

( ) tamamlad

[18]

( ) harekete geti

[19] ( )karlk

Dinlemek iin Tklaynz :

FL MUZARY NASBEDEN EDATLAR


Aadaki edatlardan birisi fiil-i muzrinin bana
gelirse muzri fiilin sonunu nasbeder (fetha yapar).
Cemi mennes nunlar hari ( )nunlarn drr.
Bu edatlar unlardr[1]:
- - - -

1) mek, mak: Muzri fiili nasbederek masdara


evirir. Mz fiilin de nne gelir, ancak mebni
olduu iin sonuna tesir edemez. En ok kullanlan
nasb edatdr.
[2] .
Dersimi yazmak istiyorum.

.
ay imek istiyorsun.

.
Eve gitmek istiyorsun.

.
Kurn' anlamak istiyoruz.
.
Sabretmeniz sizin iin hayrldr.

2) asla ...meyecek, mayacak (tekd-i nefy-i


istikbal): Daha nce de grdmz gibi muzri
fiilin manasn olumsuz istikbale evirir:

Seninle asla eve gitmeyeceim.



.
Gerekten ben eee hi binmeyeceim.

3) ...mek iin, ..mak iin: Sebep bildirir. Daha


ok ayn manada olarak kullanlr ve sadece
muzri fiilin nne gelir:

.
Dersimi ezberlemek iin okuyorum.

.
renciler baarmak iin alyor.

Burada mesela birinci cmlede ( ) temel


cmle, ( ) ise yan cmleciktir.
4) ...mek iin, ..mak iin, ..sn diye: (Lmuttall)
gibi sebep bildirir. Ayn manada ()
eklinde aka yazlm halde de gelebilir.
Lmut-tallden sonra ( )gelmedii takdirde bu
fiilin mukadder yani gizli ( )ile nasbedilmi
olduuna hkmedilir:

. = .
Anlamas iin dersi akladm.
. =
[ 3].
Sanat mehur olmak iin bakente gitti

.
Oraya (ona) kitap almak iin gittim.

*
den nce olumsuz veya trevlerinden biri
geerse olumsuzluu kuvvetlendirir ve lmlcuhd (inkar lm) adn alr. Olumsuz nin
haberinin bandaki muzari fiili nasbeder:
.
Allah onlara asla zulmedecek deildir (Tevbe, 70).

.
Allah size gayb da bildirecek (muttali klacak)
deildir.


.
phesiz Allah onlar ne balayacak, ne de
doru yola eritirecektir (Nis, 168).

5) = yleyse, o zaman, o halde: Daha ok


istikbal ifade eden cmlelere bazan de art
edatlarna cevap olarak gelir. in muzri fiili
nasbetmesi iin cevap cmlesinin ve muzri fiilin
hemen banda olmas gerekir.
. .
Ben ok okuyorum. yleyse baarrsn.
. .
Yarn iin devimi yazacam. O halde eve
gideriz.
. .
Ben Arapay ok alyorum. O halde Kurn'
anlayacaksn (anlarsn) .

*Eer muzri fiilden sonra gelirse nasbetmez:


.
yleyse ben giderim.

Muzri fiilsiz veya fiilsiz cmlelerde de kullanlr:

.
O halde o dorudur.

6) ....ncaya kadar, ...inceye kadar, ..e, ..a kadar,


ta ki, nihayet, ...diye, ..mek iin, ...mak iin
.
ocuklar doyuncaya kadar yedi.
.
Arabaya bindim ta ki okula erken varaym
(geleyim) .

.
mtihanda baarmak iin (baaraym diye) dersi
ok okudum.


[ 4] .
Misafirlerimi (karlamak iin) karlayaym diye
erkenden evime dndm.

7) : F-i Sebebiyye: Atf harfidir. Bu


harfle, cmlenin ilk ksm sonraki ksmn
olumasna sebep olur. Birincisi gerekleirse
ikinci ksm da gerekleir. F-i sebebiyyenin
muzri fiili gizli ()le nasbetmesi iin kendinden
nce ya nef (olumsuz) veya taleb (emir, nehiy,
soru, temenni) gelmelidir:

.
Evini bilmiyorum ki ziyaret edeyim.

.
Derslerinize aln ki imtihanda baarl olasnz.


.
Sorulmad ki cevap versin.

Genel Cmle rnekleri


[5] - 1-

.
][6 - . 2-

.
. 3-
. 4-
5-
-
- .
6-
-

7-
.
8-
.
9-

.

10- .
11- .
Tercme:
1- retmenin zerine yazmas iin tahtay sildim.
Vatana hizmet etmek iin al.
2- Derslerimi alacam. O halde imtihanda
baarrsn. yleyse gzn zayflar.
3- Vakit kl gibidir. Sen onu kesmezsen o seni
keser. Birka kitap okumak istiyorum.[7]
4- Beir memleketindeki hastalara yardm etmek
iin doktor olmak istiyor.
5- Fatma mhendis olmay istiyor (seviyor). Aie
retmen olmay tercih ediyor. Zeynep hemire
olmay tercih ediyor. Ahmed mhendis olmay
tercih ediyor. Halit de mhendis olmay temenni
ediyor.

6- Anne elbiseleri satn almak iin arabayla arya


gitti. Ey babacm harlk almama msaade
ediyor musun?
7- Gerekten o gn ykselinceye kadar bize
kmaz. Fatma derslerini mzakere etmek istiyor.
8- Ne zamana kadar anne olunu bekledi? Anne
olunu gelinceye kadar bekledi.
9- Ahmet cemaat (halinde) namaz klmak, Kurn
ve hadis okumak ve arkadalaryla bulumak iin
mescide gitti.
10- ocuklar babalarndan kendilerini bakente
gtrmesini istedi.
11- Kz renciler hikayeyi nasl okudular? Kz
renciler hikayeyi uzun (sre) okudular.

FL- MUZARY NASBEDEN EDATLARLA


LGL AYETLER
1- ...

(5/MDE, 22). (Onlar u cevab dediler: ) ...onlar


oradan kmadka (ordan kana kadar) biz oraya
asla girmeyeceiz. Eer oradan karlarsa biz de
hemen gireriz.
giren[8]

2- ...
(2/BAKARA 26). phesiz Allah (hakk
aklamak iin) sivrisinek ve onun da tesinde
herhangi bir eyi misal getirmekten ekinmez. ..
sivri sinek


misal vermek


ekinmek, utanmak

3- .

(75/KIYAME 36). nsan, (kendisinin) babo


braklacan m sanr!
mhmel, babo, cezasz

4- ...
(12/YSUF 13). (Babalar) dedi ki: Onu
gtrmeniz beni mutlaka zer. (Siz ondan
habersizken) onu bir kurdun yemesinden korkarm.
korktu

gtrd

5-

...
(6/ENM 65). De ki: "O (Allah) size stnzden
(gkten) veya ayaklarnzn altndan (yerden) bir
azap gndermee ... gc yeter."
gnderdi

ayak, bacak

g sahibi, g yetirici, kadir

6-
.
(36/YSN, 60). "Ey Adem oullar! Size eytana
tapmayn, nk o sizin apak bir dmannzdr"
diye emretmedim mi?
ak, apak

dman

tapmak, ibadet etmek



emretmek, ahdetmek

tapmayn diye. leride ayrntl olarak ilenecei
zere ( )in burada grld gibi masdar olarak
bir ilevi daha vardr. Emir ya da burada olduu
gibi olumsuz emrin (nehyi hazr) bana geldii

takdirde ...diye manas verir. Bu durumda ()e


harfu tefsir denir.

7- ...
(5/MDE, 37). Ateten kmak isterler, (fakat
onlar oradan kacak deillerdir.)
istedi

8- [ 9] .
(90/BELED, 5). (nsan), hi kimsenin kendisine
g yetiremeyeceini mi sanyor?
bir kimse

g yetirmek, gc yetmek, lp bimek,


ayarlamak

9- { 20/33} .
(20/TA HA, 33-34). (Bylece) seni bol bol tesbih
etmemiz ve ok zikretmemiz iin (tesbih edelim,
zikredelim diye)...
tesbih (takdis ve tenzih) etmek. Burada ( )fiili
de atf vvyla ( )edat sebebiyle mansb
olmutur.

10- .
(36/YSN, 24). "(te) gerekten o zaman ben
apak bir sapkln iinde olurum."
sapklk[10]

11- .
(15/HCR, 99). Ve sana yakn (lm) gelinceye
kadar Rabbine ibadet et!.
lm

geldi

12- ... ...


(7/ARF, 87). ..Allah aramzda hkmedinceye
kadar sabredin.
13- ... ...
(2/BAKARA, 102). ..( Halbuki o iki melek): Biz
ancak imtihan (iin gnderildik, sakn yanl inanp
da) kfir olma demeden hi kimseye (sihir ilmini)
retmezler(di).
deneme, imtihan. Buradaki ( )harfi ceri ziddir.

14- .
(17/SR, 90). Onlar: "Sen, dediler, bizim iin
yerden bir kaynak fkrtmadka sana asla
inanmayacaz." dediler.

pnar, ay, menba, kaynak



fkrtmak

15- ...
...
(12/YSUF, 80)... Babam bana izin verinceye
veya benim iin Allah hkmedinceye kadar bu
yerden asla ayrlmayacam...
ayrlmak

16- ... ...


(10/YUNUS, 109)...Allah hkmedinceye kadar
sabret.
17-
.
(20/TAHA, 2). Biz, Kurn' sana, glk ekmen
iin indirmedik .

bedbaht (kt halli) olmak, mesut olmamak,


tasalanmak

18- ...
...
(10/YUNUS, 5). (O ki) Gnei bir k, ay da bir
nur kld.
nur, aydnlatan, nura ileten

19-

.
(10/YUNUS, 14). Sonra da, nasl davranacanz
grmemiz iin onlarn ardndan sizi yeryznde
halifeler kldk (Onlarn yerine sizi getirdik).
halife, yerine geen, halef olan

20- ... ...


(10/YUNUS, 67). (O Allah ki;) size iinde
skunete ulamanz iin geceyi, (alp
kazanmanz iin de) gndz aydnlk olarak
yaratt.
skunete ulamak, sakin olmak, huzur bulmak,
istirahata ekilmek

aydnlatc, aydnlk

gndz

21- ... ...


(7/ARF, 189). ..( O ki,) Sizi bir tek candan
(dem'den) yaratt, ondan da yannda huzur
bulmas iin eini (Havva'y) yaratt.
22-
...

(19/MERYEM, 21). (Melek: ) yledir, dedi; (zira)


Rabbin buyurdu ki: Bu bana kolaydr. nk biz,
onu insanlara bir ayet (delil) ve kendimizden bir
rahmet klacaz..
kolay, basit

23- ...

.....

{ 5/6}
(5/MDE, 6). (Ey iman edenler! Namaz klmaya
kalktnz zaman) yzlerinizi, dirseklerinize kadar
ellerinizi, balarnz meshedip, topuklara kadar
ayaklarnz ykayn.... Allah size herhangi bir
glk klmak istemez; fakat sizi tertemiz klmak
ve size (ihsan ettii) nimetini tamamlamak ister;
umulur ki siz kredersiniz.

el

ykamak

yz

silmek

dirsek

temizlemek

ba

kretmek

)topuk (ayette tesniye

glk

)belki, umulur ki (edat

tamamlad

24- ...
...

Cr mecrr F. muzri mehl mansb


Nibu fil mahallen merf
Nasb harfi
F. muz. meczm
( )fil, ( )mefl
Nehyi Hazr
( )cezm ve nefy harfi

(24/NR, 28). ... size izin verilinceye kadar oraya


girmeyin...

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.


meyve suyu

gtrd

hava alan

msaade etti

davet yemei

oda

karlad

dolat, tavaf etti

grd

isim

yer, mekan

bakas

hac

son

ekti

biti

neticeler


arad, aratrd

uyudu

takm

kazand

satt


ziyaret etti

hadis, sz

2. Yukardaki kelimeleri kullanarak fiil-i muzriyi


nasbeden edatlarn herbiriyle ikier cmle kurunuz.
3. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar
)iin zerine tklaynz
- - 1-

.
. 2-

.
][11 - 3-
.
- 4-

.
- 5-

6- -
[ 12] .
7-
[ 13].
8-

.
4. Yukarda verilen fiil-i muzriyi nasbeden
edatlarla ilgili ayetleri kelimeleriyle birlikte
defterinize yazp meallerine bakarak Arapalarn
syleyiniz..
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu edatlarn nasbetmesi iin cezmeden


edatlarda olduu gibi nasbeden edatla muzri fiilin

arasna muzriyi olumsuzlatran nefiy las ve


kasem (yemin) hari baka harf ve edatlarn
girmemesi gerekir. Girerse nasb etme zelliini
kaybeder.
[2]

( ) istedi

[3]

( ) mehur oldu

[4]

( ) karlad

[5] Bu cmlede temel cmle olan ()


nin fili ( )zamirinde grld gibi ben, yan
cmle olan ( ) nin fili ise
( )dur.
[6]
Genel cmle rnekleri iinde yer alan
dier yabanc kelimeler unlardr: ()
zayflad, ( ) tercih etti, ( ) temenni
etti, ( )..de, da (Hep stn olarak gelir.), (
) ykseldi, (
)karlat, bulutu, ()
ald fiili ( )harf-i ceri ile kullanld zaman
gtrd manasna gelir.
[7]
zarfnn harekesi bulunduu mevkiye gre
filse merf, meflse mansb crden sonra
geldiyse esre olarak harekelenir. Saylabilecek

eyin nne geldiyse birka, saylamayacak


eyin nne geldiyse baz diye tercme edilir.
[8] Fiillerin harfini temsil eden ( )vezni,
fiili yapan anlamna gelen ( )ismi fil veznine
evrilir ve artk isim haline gelir. Banda zamirle
birlikte kullanldnda tercmede fiili muzri gibi
evrilir. ( )yazd, ( )yazan, (( ) Ben
yazyorum) gibi. n bilgi olarak verdiimiz bu
konu yaknda ilenecektir.
[9] Buradaki ( )fiilin nne gelmedii iin
masdar ve nasb edat olan ( )deildir. leride
grlecei zere ( )nin hafifletilmi ekli olan
( )dir.
[10] ( ) apak bir sapklk. ()
kelimesi sfat olup ( )kelimesini
sfatlamaktadr. Bir sonraki konuda grlecei gibi
sfat tamlamasnda sfat, sfatlad kelimeye
hareke, marife-nekre, mzekker-mennes, tesniye
ve cem gibi her ynden uyum salar.
[11]

( ) umdu, diledi

[12] ( )ald. Esas manas ald olan bu


kelime, (ay vs.) ime (yemek) yeme
manalarnda kullanlr.
[13]

( ) rendi

Dinlemek iin Tklaynz :

SM TAMLAMASI
(Muzf-Muzfun leyh)
Birbirinin manasn tamamlamak zere iki ismi
yanyana getirmekle yaplan terkiptir. Arapada bu
isimlerden batakine muzf, ikincisine muzfun
ileyh, meydana gelen terkibe de izfet terkibi
denir. zfet terkibi Trkeye evrilirken
genellikle nce muzfun ileyh sonra muzf
tercme edilir. Muzfun ileyh balanrken ..n, in,
..un, n taks alr.

Muzf cmledeki yerine gre hareke alr, yani fil


olduunda merf ya da mefl olduunda mansb,
harfi cerden sonra geldiinde mecrr olur.
Muzfun ileyhin ise sonu hep mecrrdur (esredir).
Aklda tutulmas ve unutulmamas gereken nemli
noktalar unlardr:
1. Muzf bata el taks ( )almad gibi sonunda
tenvin de almaz. Fakat muzfun ileyh bana ()
taks sonuna da esre alr.
2. Arapada Trkenin tersine muzf baa
muzfun ileyh sona gelir.

ocuun kalemi

evin kaps
Muzfun ileyh
Muzf
Muzfun ileyh
Muzf

insan akl

Muzfun ileyh
Muzf

(Grld gibi muzfn banda ( )taks


sonunda da tenvin yoktur)
.

Komunun evini grdm.

Muzfun ileyh
Muzf (meful)
Fiil +Fil


Muhammed'in kalemini buldum.

Muzfun ileyh
Muzf (meful)
Fiil + fil

(Son cmlede Muhammed zel isim olduu iin


bana el taks almamtr.)
3. Muzfun ileyh daima mecrrdur ve zamirle
birlemedii takdirde bana ( )taks alr:

Daynn olu geldi.

Muzfun ileyh
Muzf
Fiil (malum)



Babann kalemi bulundu.

Muzfun leyh
Muzf
(naibu'l fil)
Fiil (mehl)

FBabann kalemi cmlesinde muzfun ileyh olan

)) kelimesi zamirle bitiik olduu iin harf-i


tarif almamtr. Bu durumda gene marife saylr
nk zamirlidir[1].

4. Muzfun ileyh sadece zamirden de meydana


gelir. imdiye kadar grdmz muttasl zamir
birlemi isimler esasen muzf-muzfun ileyh
eklinde isim tamlamasdr:

. Kitabn aldm.
5. Zarflar da bir isim olarak yanna geldii
kelimeye muzf olur. Zarflardan sonra gelen
isimlerin mecrr olmas muzfun ileyh
oluundandr:

. Seni evin nnde grdm.


6. Muzfun ileyh genellikle marife olur yani bana
harf-i tarif alr. Fakat nekre de olabilir:


bir adamn evi


adamn evi

bir peygamberin ismi

Peygamberin ismi

.
Bir ocuun kitab bulundu.

.
ocuun kitab bulundu.

.
ki ocuun kitab bulundu (nekre) .

.
ki ocuun kitab bulundu (marife).

Burada muzfun ileyh tesniye olan ()


kelimesidir. Mecrr hali olan ( )ile gelmitir.
7. Tesniye veya cemi mzekker slim olan muzf
ise sonundaki nun harfi der:

iki kitap
)(
Muhammedin iki kitab

-
iiler
)(
fabrikann iileri

Muzfn Tesniye ve Cemilerinin Merf Halleri:


.
Okulun iki retmeni gitti.
.
Okulun iki retmeni gitti (me.) .
.
Okulun retmenleri gitti.
.
Okulun retmenleri gitti (me.) .

Muzfn Tesniye ve Cemilerinin Mansb ve


Mecrr Halleri:

.
ki kitap grdm.

.
Hlitin iki kitabn grdm.

.
ki bahe grdm.

.
Hlitin iki bahesini grdm.

[ 2]
Hlit ana babasnn lmnden sonra ne yapt?

F Marife isme muzf olan mansb ve mecrr


tesniye isim vasl hemzesine geerken son harfi
olan ynn altna gei harekesi olarak esre
getirilir:

.
retmenin iki kitabn okudum.
.
ehrin iki mescidinde namaz kldm.
.
Okulun iki retmenine baktm.

8. zafet ikiden fazla isimden de oluabilir.


Zincirleme isim tamlamas dediimiz bu terkipte
harf-i tarifi veya tenvini en sondaki isim alr.
Aradakiler bir sonrakine muzf olarak esre alsa da
harf-i tarif almaz:


evin bahesinin kaps


(herhangi bir) evin bahesinin kaps

9. Mbted, haber ya da fil veya mefl tek bir


kelimeden olutuu gibi isim tamlamasndan da
oluabilir:

.
Mminin kalbi Allahn evidir.

Burada ( ) muzf ve muzfun ileyhten


oluan isim tamlamas olarak mbted, ()
terkibi de yine isim tamlamas olarak haberdir.
10. Tamlamal isimlerde harfi cerler tamlamann
nne gelir:


Sabah gazetesini okulun ktphanesinde mi
okudun?
Genel Cmle rnekleri:
.
Mze faydaldr.
.
Sanat mzesi faydaldr.


.
Kamp dalarn zerindedir.



.
zci kamp dalarn zerindedir.

.
Tiyatro genitir.
.
Okulun tiyatrosu genitir.
.
Melekler Rabbin emri ile gkten indiler.

.
Peygamber mminlerin fakirlerine (yanlarna)
girdi.

Sizler Allahn ayetlerini nerede duydunuz?

Kadnn hayattaki vazifesi nedir?
.

Bu baba ocuklarn terbiyesinde merhametlidir.

.
Kitaplar akllarn gdasdr.
.
Allah btn insanlar kyamet gnnde toplar.
.
slm eitlik dinidir.

.
Okulun rencileri her ite ona sorarlar.


.
Bu adam mal sarfetmede cmerttir.
.
Petrol limanlar kalabalktr.

.
Okulun avlusunda bir saat buldum.
.
Ahmet Cuma namazn ehrin mescidinde eda etti.

.
Tatil gnlerinde ailemle bakente giderim.

Babam amcamn evinden dnerse kardeimle


beraber gelir.


Bu memleketin ismi nedir?
.
Bu memleketin ismi Mekke-i Mkerremedir.

Bu mescidin ismi nedir?


.
Bu mescidin ismi Mescid-i Haramdr

Haclar ne giyer?


.
Haclar ihram elbiseleri giyer.

.
Lisan (dil) tesbih aracdr.
.
Misafir akam yemei yiyor.

*Aadaki tipte tamlama rnekleri Arapada


olduka sk grlmektedir[3]. Mbted ve
haberden oluan aadaki cmlelerin her iki taraf
ayn manaya gelse de kalplar farkldr:
=( [4]. - 1-
) .
=( . - 2-
).
=( . - 3-
) .
) . =( . - 4-

=( . - 5-
) .
) . =( . - 6-
=( . - 7-
) .
. -

8-

) . =(

Haber
Mbted
)(muz. ve muz. ileyh
Mbted

)Haber (isim cmlesi

Tercme:

1- Saatimin cinsi iyidir. (ya da Saatim cinsi iyi


olandr.)
2- Elbisesinin rengi gzeldir. (ya da Elbisesi rengi
gzel olandr.)
3- Meyve suyunun tad lezzetlidir. ( ya da Meyve
suyun tad lezzetli olandr.)
4- Babamn iman gldr. (ya da Babam iman
gl olandr.)
5- Bahesinin aalar oktur. (ya da Bahesi
aalar ok olandr.)
6- Ktphanemizin kitaplar azdr. (ya da
Ktphanemiz kitaplar az olandr.)
7- Kzkardeimin ahlak iyidir. (ya da
Kzkardeim ahlak iyi olandr.)
8- Olan kardeimin elbiseleri temizdir. (ya da
Olan kardeim elbiseleri temiz olandr.)
Not: Yukardaki cmleler u ana kadar kullanlan
allm tarzn dnda olduu iin tercmelere
bakarak Arapalarn sylemek, zerinde biraz

altktan sonra mmkn olacaktr. Esasen gnlk


konumalarda cmleleri ya da kelimeleri
bildiimiz tarzda konumakla da ayn maksad elde
edebiliriz. Fakat Arapa metinleri tercme etmek
iin bu tarzn da olduunu bilmemiz zorunludur.
Muzf Olarak Kullanlan Baz Edatlarn Durumu:
a) Genellikle muzf olan ve mfred olarak
kullanlmayan baz edatlar vardr:
) = =( katnda, yannda
.
Gayb Allahn katndadr (yanndadr) .

baz, birka
.
Baz ocuklar (ocuklarn bazs) havuzda yzyor
bazs top oynuyor.

...den baka, ..siz, ..sz

(genellikle banda genel anlamn bozmayan ile


gelir).
.
Allahtan bakasna ibadet etmeyin (tapmayn) .
...
Onu ve kavmini Allahtan bakasna gnee secde
ediyor (halde) buldum (Neml, 24) .

tek bana

Odada tek bana m oturuyorsun?
.
Evet, tek bama oturuyorum.

b) Baz kelimeler muzf olduklar takdirde cmle


iindeki yerine gre sonlarnn harekesi deiir.
Tek balarna geldikleri takdirde ise zamme zere
mebni olurlar:
ba, ilk

.
Hikayeyi bandan okudum.

yeter, (yalnz kullanldnda sadece)


.
Sana bir dinar yeter.
.
Bize Allah yeter.
.
Ondan sadece bir dinar aldm.

nce

sonra[5]

.
Sizden nce geldim.
.
nce de sonra da emir Allahndr.

Grld gibi harf-i cerden sonra geldikleri halde


de tredirler. nk ( )ve ()nin muzfun
ileyhi hazfedilince zamme zere mebn olur.
Not: Daha nce zikredilen dier soru kelimeleri
mebn olup cmle iinde hi bir ekilde
harekelerini deitirmedikleri halde ( hangisi,
hangi) soru kelimesinin son harfi cmledeki
durumuna gre hareke deitirir. Ayrca kendinden
sonra gelen kelime de esre olur:

Hangi ocuk trene bindi?

Hangi trene bindin?[6]
(Mefl sorduu iin stndr.)

Hangi trende oturdun?
(Harf-i cerden sonra geldii iin esredir.)

Genel Cmle rnekleri:

Konunun zorluuna binaen isim tamlamas


rnekleri dier konulardan daha fazla verilecektir.
Dikkatle incelendii ve tekrar edildii takdirde
zihne kolayca yerleecektir:
- 1-

. 2-
. -
3-
- -
.
- - 4-
- -

.
5-
][7 .

.
- - 6-
- - -
- - - -
.

. ][8 - 7-
- -
. - -
][9 . 8-
- - -
.
. 9-

.
10-
-
- -
- -

.
11-
- -
.
12-
- -

13-
-

.
- 14-
.
.
.
15-
.
- 16-
][10 -
.
- 17- -
-
. -
- 18-
. -

19-

-
- .
Tercme:
1- lim talebi her mslman bayana vaciptir. Hlit
ve Adil anne ve babalarnn lmnden sonra ne
yapt?
2- Is derecesi baz gnlerde sfra ulat. Mescidin
minaresi yksektir. (Ayn mana).
3- slmn artlar betir. (Ayn mana).Yusuf hafta
sonunda okuluyla birlikte bakente gitti.
4- Fabrika sahibi Abdullaha teekkr ediyor.
Haclar Rabblerinin nimetine kretti. Bu bir tren
istasyonudur. Bu okulun rencileri alkandr.
(Ayn mana)
5- Okulun tiyatrosunu grdn m? Hayr okulun
tiyatrosunu grmedim Dnya meta (faydas) azdr
ve ahiret (daha) hayrldr. Bu hakim insanlarn
muamelesinde adildir.

6- Okulun tiyatrosu kalabalktr. (Ayn mana).


Medine' nin meyvesi lezzetlidir. (Ayn mana).
Oyun sahasnn yeri hazrdr. (Ayn mana). ehrin
caddeleri genitir. (Ayn mana). Hastanenin odalar
temizdir. (Ayn mana). slamda mslmanlarn ilk
zaferi Bedir savadr.
7- retmenlerin ou gitti. Hikaye kitaplar
okumak iin ktphaneye gidiyorum. Evler
bedenlerin rahatdr. Mescidler kalplerin rahatdr.
Nehirler hayatn sebebidir. Nil nehri medeniyetin
sebebidir. Bayramlar sevin ve saadet kaynadr.
8- Oul babasyla birlikte teravi namaz iin
gidecek. Resim Ahmedin ailesinindir. Ahmedin
babas arabay ykyor. Zil sesi duydum. retmen
sabahleyin mdrn odasna gider.
9- Bu mektubu sana Hac mevsiminde Riyaddan
yazyorum. Haclarn bazs uaklarla geldi ve
bazs otobslerle, arabalarla ve gemilerle geldi.
10- Okul tatili burada iki hafta sonra balyor.
Perembe leden sonra bir hikaye okudum.
Gecikmemin sebebi yoldaki olaydr. Ahmet
amcasnn ziyaretinde babasna arkadalk ediyor.

Haclar her memleketten geldi. ocuklarn cep


harl (konusunda) annenin gr nedir?
11- vakti balad. (Gerekten) namaz vakti geldi.
Hlidin babas bahededir.
12- rencinin ismi Slihtir. Hangi odada
oturuyorsun? Ahmed oturma odasnda oturuyor.
Hangi okulda okuyorsun? Hangi havuzda
yzyorsun? Hangi oyun sahasnda oynuyorsun?
13- Bu okulun mescidi midir? Fatmann snf
labrotuvarn nnde midir? Evet, onun snf
labrotuvarn nndedir. Bu zilin sesi midir? Evet,
bu onun sesidir.
14- rencinin antas nerededir? Onun antas
snftadr. Ahmed ihram elbiseleri giydi ve uaa
gitti. Ahmed uaa bindi ve pencerenin yanna
oturdu sonra mushaf at ve Kurn Kerim
okudu. Sonra Ahmed uaktan indi ve antasn
yklenip hava alannn salonuna gitti.
15- Okul sergisi hakknda iittin mi? Okulun
ktphanesinde okuduk. Aie masann arkasnda
oturuyor ve gnn gazetesini okuyor. lenleyin

bahenin lokantasna gittik ve len nn aldk


(yedik).
16- Din dersinde ne okudun? Namaz okudum. Hac
slmn rkunlarndan bir rkundur. slmn
rkunlar (artlar) nelerdir? slmn artlar iki
ehadet, namaz, oru, hac ve zekattr.
17- Sabah namaz iin mescide gittik. Bayram
gnnde ne yaptn? Kadir gecesi Ramazan
ayndadr. Kardeimle birlikte ikindi namaz iin
mescide gittim. mer ve arkada iftardan sonra
mescide gitti. Bu le ezandr. Bu le namazdr.
18- Olan din dersinde hicret kssasn okudu.
mer zemzem suyundan iti. Kurn Ramazan
aynda indi.
19- Bayram herkez iin sevin kaynadr. Mescid
Allahn ve mslmanlarn evidir. Kitaplar akln ve
ruhun gdasdr. lim kiinin ve mmetin silahdr.
Spor cismin ve akln canlldr. Okula babasnn
arabasyla gider.

SM TAMLAMASI LE LGL AYETLER


1- .
(26/UAR, 160). Lt kavmi de peygamberleri
yalanlad.
Peygamber

yalanlad

2-
.

(55/RAHMN, 29). Gklerde ve yerde bulunan


herkes (kimseler), O'ndan (Allahtan) ister. O, her
gn bir itedir (yaratma halindedir).
hal, i, durum (ehemmiyetli ve byk ahval, iler
ve durumlar iin sylenir)

Ortada bulunan ( )istifham edat olmayp ..en,


..an kimse, kimseler eklinde tercme edilir.

3-
...
(9/TEVBE, 30). Yahudiler, Uzeyr Allah'n
oludur, dediler. Hristiyanlar da, Mesh (s)
Allah'n oludur dediler. Bu onlarn azlaryla
(geveledikleri) szleridir....
Hristiyan

Yahudi (srailoullar)

Hz. snn lakab (Krlere ve alaca olanlara elini


srd zaman hemen iyiletii iin bu ismi ald
yorumlar arasndadr.)

az

4- ...

.
(9/TEVBE, 33). ..(O Allah ki, ) mrikler kerih
grse bile (kendi dinini) btn dinlere stn
klmak iin Resln hidayet ve Hak Din ile
gnderdi.
doru yola ileten, hidayete vesile olan

aklamak, aa vermek, ortaya karmak



irkin karlamak, holanmamak

..se bile (cmle sonunda mz fiilin nnde geldii


takdirde bu ilevdedir).

5-


.
(7/ARF, 79). (Salih o zaman) onlardan yz
evirdi ve yle dedi: Ey kavmim! Andolsun ki
ben size Rabbimin risaletini tebli ettim ve size
t verdim; fakat siz nasihat edenleri
sevmiyorsunuz.
tebli etmek, eritirmek, iletmek

yzevirmek, vazgemek

nasihat eden, t veren


nasihat etmek, t vermek

6- ...
.
(7/ARF, 187). ... Onun (kyametin) bilgisi ancak
Allah'n katndadr; ama insanlarn ou bilmezler.
7- ...
(6/ENM, 3). O, gklerde ve yerde (tek) Allah'tr.
Gizlinizi, anz bilir...
8- ... ...
(6/ENM, 12). ... O, merhamet etmeyi kendi
zatna yazd (farz kld). Sizi, (varlnda phe
olmayan) kyamet gnnde elbette toplayacaktr. ..
9-
...
(6/ENM, 91). ... Allah' gerei gibi tanmadlar.
nk "Allah hibir beere bir ey indirmedi"
dediler....
kadrini bilmek, tazim etmek, takdir etmek

beer, insan, insanlar


tazim, kadr (Allah tam tanyamadlar)

10- .
(6/ENM, 162). De ki: phesiz benim
namazm, ibadetim, hayatm ve lmm (hepsi)
lemlerin Rabbi Allah iindir.
ibadet, kurban veya hacdaki amel ve vazifeler

lm

alem, mahlukatn her bir cinsi

hayat, dirilik, canllk, yaamak. (mtekellim yas


sonu elifle biten kelimeye bu tarzda birleir.)

11- ...

.

(6/ENM, 163). (O'nun orta yoktur). Bununla


emrolundum ve ben mslmanlarn ilkiyim.
12- ...
...
(7/ARF, 156). (Ey Allahm) Bize, bu dnyada
da iyilik yaz ahirette de....(Allah buyurdu ki:)
....Rahmetim her eyi kuatmtr.
13- ... ...
(11/HD, 18). ... Onlar (kyamet gnnde)
Rablerine arz edilirler...

arz etmek, gstermek, sunmak

14- .
(97/KADR, l). Biz onu (Kurn') Kadir gecesinde
indirdik.
15-
.

(97/KADR, 3). Kadir gecesi, bin aydan hayrldr.


ay

bin (saylar ksmnda zellikleri grlecektir)

16-

(45/CSYE, 6). te bunlar Allahn ayetleridir.


Onlar sana gerek olarak okuyoruz. Artk
Allahtan ve Onun yetlerinden sonra hangi sze
inanrlar?
sz

okudu, tilavet etti



17- .

(97/KADR, 5). Bartr (esenlik doludur) o (gece),


ta fecrin douuna kadar.
fecir, tan yerinin aarmas

dou

Burada nekre olarak gelen ( )vurgulamak iin


ne gemi haber (haber mukaddem), ( )de
mahallen merf olarak haberden sonraya kalm
mbteddr (mbted muahhar).
( )ise fiilin nne gelmeyip ismin nne
geldii iin harf-i cerdir. ( )mecrr isim ve ayn
zamanda muzf, ( ) de muzfun ileyhdir.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere Arapa ve
manalaryla birlikte yaznz.

oda


meyve

odalar


zeytinya

kasap

posta

sr eti

yeni

portakal

kardeimin olu

iyi

her gn


lzm

yksek

ksa

uzun
-

tand

yz


her sabah

melik, kral, sahip


bisiklet fabrikas

ehir

yazmak, yazma, yaz ( )fiilinin masdar

inmek, inme, ini ( ) fiilinin masdar.


hadis

vahiy


vahyin iniinin banda (balangcnda)

limanlar

n

sayfa

misafirler

akam yemei

hastalar

yats namaz

komu

orman

kpek

kurt

iekler

akl

sokak

2. Aadaki cmle paralarn ve cmleleri


tercme ediniz.
- - - - -
- - - -
- - - - - - -


- -
- - -
- -

- - -
-
- , - - -
. , -
3. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme
)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz



4. Aadaki Trke cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Sokan kpei
2. Evin kedisi
3. Kardeimin olu her gn evinize gidiyor.
4. Amcam komunun atna biniyor.
5. Okula hi gitmeyeceim.
6. Baban sabahleyin olu ile okula gidiyor.
7. Dan iekleri gzeldir.
5. Yukardaki kelime ve cmlelerden yararlanarak
isim tamlamas ile ilgili be cmle kurunuz.
6. Yukarda verilen isim tamlamas ile ilgili
ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize yazp
meallerine bakarak Arapalarn syleyene kadar
alnz.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] terkibinde ( )muzf ( )muzfun


ileyh ve ayn zamanda kendinden sonra gelen
zamire muzf, ( )zamiri de muzfun ileyh
mahallen mecrrdur.
[2] ( - )ana-baba (mecrr tesniye
halinde nunun dmesinden sonra zamir birleince
ses uyumundan dolay gib zamir de esreli gelir.)
[3] zafet lafz ve mnev olmak zere ikiye ayrlr.
imdiye kadar verilen bilgiler hep manev izfete
aittir. Lafz izafet ondan farkl olarak ilerdeki
konularda greceimiz gibi sfat olan isimlerin
(ismi fil, ismi mefl, sfat mebbehe gibi)
kendi fil ya da mefllerine izafetidir:
Halit sz geerli olandr O evi

onarlm olandr gibi. Yeri geldiinde konuyla


ilgili rnek cmleler verilecektir.
[4] Birinci cmlede ( )kelimesi mbteddr.
( ) terkibi de haberdir. Haber bir isim
cmlesinden olumu olup iinde mbtedya giden
bir zamir vardr. kinci cmlede yine ()
kelimesi mbteddr. Haber olan ( ) terkibi
de isim tamlamasndan olumutur. sim tamlamas
ise cmle deildir.
[5] Zarflarla ilgili geni bilgi meflu fih
konusunda ilenmektedir.
[6] Daha nceki rneklerimizde yaptmz gibi

ve fiilleri harf-i cere ihtiya olmadan


dorudan mefulne balanabilir.
[7] Sonu bu tarzda olduu gibi illet harflerinden
biri ile biten kelimelerin merf, mansb ve mecrr
durumlar ayndr.
[8] ( ) fiilinin masdar ( )okumak,
okuma olarak gelir. Masdarlar Arapada isim
olarak kabul edilir. Yani fiillerin aksine balarna
harf-i tarif ya da sonlarna tenvin alrlar. Belirli
kalplar yoktur. Konuyla ilgili aklama gelecektir.

[9] ( )kelimesi muzfun ileyh olup son


harfinin esre olmas gerekirken gayr-i munsarif
(esre ve tenvin almayan) kelime olduu iin esre
yerine stn almtr. Gayr-i munsarif kelimeler
bana harf-i tarif almas ya da muzf olma durumu
hari kesre ve tenvin almayan isimlerdir. Gayr-i
munsarifler kesre yerine fetha ile mecrr olur. ok
yaknda ilenecektir.
[10] Burada ( )haberin de vurgulama
dolaysyla marife olduu durumlarda mbted ile
haberin arasn ayrt etmek iin mbtedy temsilen
gelen fasl (ayrma) zamiridir.

Dinlemek iin Tklaynz :

SIFAT TAMLAMASI
Bireyin nasl olduunu gsteren kelime sfattr.
Kk, byk, gzel gibi.

Arapada bir ismi ya da varl sfatlamak iin


nce o sfatlanacak isim ya da varlk yazlr. Sonra
yanna sfat konur. Sfatlanan yani vasfedilen,
anlatlan kelimeye mevsf denir. Zamirlerden ve
zel isimlerden baka btn isimler sfat olabilir.
rnekler:

byk kalem

byk ocuk

Bu terkibe sfat tamlamas denir.


* Mevsf nce sfat sonra gelir. Sfat asla
mevsfun nne geemez.

gzel adam

gzel kz.
sfat

(na't)
mevsf
(men't)
sfat
(na't)
mevsf
(men't)

mzekker
mzekker
mennes
mennes

F
Arapada sfat ve mevsfa na't ve men't da
denir.
.

Mmin bir adam grdm.


sfat
mevsf (meful)
fiil + fil

* Sfatlar her hususta daima mevsfuna tbidir.


Yani u drt hususta sfat mevsfuna uyar:
1- Marifelik- Nekrelk
Mevsf harfi tarifliyse sfat da harf-i tarifli, mevsf
harf-i tarifsizse sfat da harf-i tarifsiz yani nekre
gelir:
.
Yeni topu getirdim.
.
Yeni renci futbol oynuyor.
.
Bu gzel bir gzlktr.


.
Sen iyi resim izdin.
.
Ben Arapa bir hikaye okudum.

2- Mzekkerlik- Menneslik
Mevsf mennes ise sfat da mennes, mevsf
mzekker ise sfat da mzekkerdir.

.
Bu gzel bir mesciddir.
.
Aie orta okulda rencidir.
.
Muhammed lisede rencidir.
.
Abim (byk kardeim) ilk okulda retmendir.

Ahmedin ailesi byk bir evde oturuyor ve o


alkan bir ailedir.

3- rab (Hareke)
Mevsfun harekesi ne ise sfatn da harekesi odur.
.
Kk bir renci byk bir ktphaneye gitti.

.
O evde byk bir ktphaneye sahiptir.

.
Hlitin ninesi yeni bir evde oturuyor.

.
Hlitin dedesi kk bir evde oturuyor.
.
Muhammed souk bir meyve suyu iti.

4- Say

Mevsf mfred ise sfat da mfred, mevsf tesniye


ise sfat da tesniye, mevsf cemi ise sfat da cemi
(oul) olur.
.
mmin kadn
.
mmin adam

.
iki mmin kadn.

.
iki mmin adam.

.
mmin kadnlar

.
mmin adamlar

.
ihlasl kul (cemisi:) hlasl kullar

. .

Ben yeni renciyim. Adm Hlittir.

.
Ondan iki parlak gz bakyor.

.
Baarl renciler geldi.


.
Ktphaneden iki yeni kitap aldm.


.
Mminler tek bir nefis gibidir.

alkan renciler imtihanda baarl oldu.

*Zamir alm isim marife olduundan


sfatlanrken, sfat da marife olur:
.
Byk evin ehirdedir.

.
Byk eviniz mahallededir.

Not: nsanlara ait krk bir oul (cemi teksir)


genel olarak eer mevcut ise krk bir sfat alr, aksi
halde kurall bir sfat alr:
( byk yallar)
(ihlasl yallar)

*Mennes ahslara ait oullar kurall diil


oullar alr:
( byk kzlar)
(ihlasl kadnlar)

*Kurn Arapasnda btn kurall diil oullar


(cemi mennes slim) ve hatta cansz eyalar tam
uyuma dzeninde sfat alabilmektedir:
( ak iaretler)

baheler)

( asma

Fakat gnmz Arapasnda Kurn


Arapasndan farkl olarak, insanlarn dndaki
(eyalara ait) oullar, daha ziyade eksik uyuma
gsterir. nsanlar dndaki eylere ait olan oullar
eksik uyumal sfat alr, yani sfat mfred
mnnestir[1]:
( byk ehirler)
(kk evler)

Cmle rnekleri:

.
Bu Allah Reslnn emridir.



.
Muhammed her ay yeni bir kalem satn alr.

.
Hlit her sene yeni bir saat satn alr.

.
Babam her hafta gzel bir kitap satn alr.

.
Ne okuyorsun? Arap dili okuyorum.


Arap dilini anlyor musun?

.
O lisede okuyor.



.
Hlitin dedesi gzel bir evde oturuyor.

.
Zeynep ve Aie iki alkan talebedirler.

.
alkan ve cesur bir renci(yle) konutum[2].

.
Onlara deerli bir resim takdim edeceim.


Deniz kysna gittin mi? (isim taml.)

nsanlar niin deniz kysna gider?

.
Beytl-Haram (Kbe) mslmanlarn kblesidir.

.
Orada gzel bir saat geirdik.

.
Adam bann zerinde byk bir anta tayor.


.
Deerli bayanlara selm verdim.

.
Ona deerli bir gzlk takdim edeceim.

.
Bu yazar (me.) ilm yazsyla mehurdur.

.
mer yeni elbiselerini abucak giydi[3].

.
stenen devi yazdm.

.
O ortaokulda okuyor.

.
Zeynep ilkokulda okuyor.

.
renci gzel bir bahe grd.

.
renciler gzel bir ma seyretti.

.
renciler yerde byk bir aacn altna oturdular.

.
Arabann penceresinden yal bir adam grdm.

ki yeni retmen yeni otobsle geldiler.

. .
Bunlar gzel resimlerdir. Sen iyi bir ressamsn Ey
Meryem!

: .
Hoca gazeteyi okudu ve Bu gzel bir gazetedir
dedi.

.
Nerede oturuyorsun? Hava alan caddesinde
oturuyorum.

mer ne yapyor? Arapa dili kitab(ndan) okuyor.

DOLAYLI SIFAT: imdiye kadar grdmz ve


sfatlad isme her bakmdan uyan byle sfata
hakiki sfat denir (en-Natl-Hakk). Bir de
dolayl sfat (en-Nats-Sebeb) vardr ki harekesi
kendinden nceki isme uyar ancak kendisi hakiki
sfatn tersine o ismi deil kendisinden sonra gelen
ismi vasflar. Sebeb sfat daima mfred olur ve
mevsfuna marifelik-nekrelik ve irab (hareke)
bakmndan uyar. Kendisinden sonraki kelimeye de
mzekkerlik ve menneslik bakmndan uyar:
.
Arkada zeki ocuk yola kt.
[ 4].
erevesi gzel bir resim satn aldm.

Bu iki cmlede ve kelimeleri dolayl


sfattr. nk kendinden nceki ismi deil

kendinden sonraki ismi sfatlamaktadrlar. Benzer


rnekler:
) =( .
Bu amcas alim adamdr.

.
Amcas alim adam geldi.

.
Amcas alim adam grdm.

.
Amcas alim talebe (me.) grdm.

.
Amcalar alim iki talebe grdm.
.
Teyzesi cmert bir adam grdm.
.
Bu ikisi rengi gzel iki resimdir.
.
Bunlar anneleri akll kzlardr.


.
limleri ok (olan) adamlarla konutum.

Sebeb sfattan sonraki isim zamirli veya zamirsiz


gelebilir. Sebebi sfattan sonraki isim izafetle
mecrr (isim tamlamas) olduu takdirde (zamir
yerine isim geldii takdirde) sebeb sfat tpk
hakiki sfat gibi kendisinden nceki mevsfa her
bakmdan uyar:

.
Olu terbiyeli bir adam grdm

Burada kelimesi sebeb sfat olup


kelimesini deil, kendinden sonraki kelimesini
vasflamaktadr. Dier rnekler:

[ 5] .
Ahlak iyi adam grdm.


.
Ahlaklar iyi iki adam grdm.



.
Ahlaklar iyi adamlar grdm.

.
Ahlak iyi kadn grdm.


.
Ahlaklar iyi kadnlar grdm.

Bu misallerde grld gibi sebeb sfattan


sonraki isim izafetle mecrr ve sebeb sfat olan

kelimesi mevsfa hakiki sfat gibi her


bakmdan uymutur.
Aadaki rnekler konunun nemine binaen fazla
verilmitir. Dikkatle incelendii ve rnekler
yazlarak alld takdirde zihne yerleecektir.
altktan sonra Arapasna baklarak Trkesi,
Trkesine baklarak Arapas yazlmaya
allmas tavsiye edilir. Aklda kalmasnn tek
yolu tekrardr:
Genel Cmle rnekleri:

- - 1-
- - .
- - 2-
- -

.
3-

-

.
4-

.
5-
.

.
][6 6-

.
- 7-

- - 8-
. -
.
- 9-
- -
.
10-
-
- -

- 11-
- -
.
12-

.
. .
" : 13-

. .
- 14-

. -

- 15-
- -
. -
- 16-

.
17-
-
.
18-
-
.
. . 19-
- -
.

Tercme:
1- alkan renci geldi. Yeni retmen geldi.
alkan gen kz grdm. Gzel baheye gittim.

Lezzetli bir yemek yedim. Kardeim geni bir evde


iskan etti (oturdu).
2- Onlarn byk evi ehirdedir. Sizin byk eviniz
mahallededir. O ihlasl bir adamdr. O ikisi ihlasl
adamlardr. O ikisi ihlasl kadnlardr. Onlar ihlasl
mminlerdir.
3- Ka saatte okula gidiyorsun? Bir saatte okula
gidiyorum. Abdullah byk bir yangn grd.
Kardeim bana gzel bir gmlek satn ald.
4- Kk bir kz renci byk bir ktphaneye
gitti ve gzel bir kitap ald, biraz okudu sonra hzl
bir arabaya bindi ve eve dnd. O Kuds
caddesinde, hava alan mahallesinde gzel bir evde
oturuyor.
5- Hlit Kurn- Kerimi ve Peygamberin
hadislerini iyi anlyor, Arapa kitaplar okuyor ve o
arkadalarna Arap diliyle mektuplar da yazyor.
Arap dili imdi dnyada mhim bir dildir ve o
Kurn- Kermin ve slmn dilidir.
6- Baz retmenler kk rencileri ok devle
sorumlu tutmuyor mu? Evet, baz retmenler
kk rencileri ok devle sorumlu tutuyor.

7- O Allahn kullarndan iki kula ait byk bir


kitaptr. slm Dnyas modern (yeni) asrda harbe
deil bara kalknd.
8- Osman derslerinde alkan bir rencidir. Bu
deerli bir szdr. mam afi byk bir mezhep
brakt. Hlit b. Veld hakknda tarh bir hikaye
okudum. Dn lezzetli bir elma yedim.
9- Yarn milli mzeye gideceim. Kardeim
(kk erkek kardeim) ilk okulda rencidir. Bu
mehur bir yazardr. Kz renciler istenen sureyi
ezberlediler.
10- Kuvvetli mslman zayf mslmana yardm
eder. Bu tiyatro mehur bir bayan yazarndr. Yeni
bahe ehrin ortasndadr. Bu yeni araba kimindir?
11- Bu zeki bir rencidir. Bu eski bir arabadr.
Kardeim geni bir evde oturuyor. Lezzetli bir
yemek yedim. Gzel baheye gittim. Bu kk
bisiklet kzkardeimindir.
12- Bu gzel bir bisiklettir. Bu senin bisikletin
midir? Hayr, bu babamn bisikletidir. O bugn
tatildedir. Baban nerede alyor? Babam bisiklet

fabrikasnda iidir. Benim babam araba


fabrikasnda iidir.
13- Arkada ona (yle) yazd: Kveyt kk ve
gzel bir memlekettir ve niversitedeki eitim
iyidir. Ailem burada byk bir evde oturuyor.
14- ki lise byktr. Haclar Arafat dann
tepesinde vakfededirler. Abdullah cep harl iin
kafi bir miktar almyor.
15- Kardeim kk ocuu iin yeni bir bisiklet
satn ald. Onlar Arap dili tahsil ediyorlar. Oyuncu
dan tepesine atlad. Ahmet umrenin edasndan
sonra Taife yolculuk yapt. Ebbekir yarndan
sonra Ganaya gidiyor (yolculuk yapyor).
16- Bu mehur kitab nasl buldun? Erkek ocuklar
ve kzlarn cep harl iin mnasip miktar nedir?
Senin grn nedir? Muhammet yeni retmendir
ve erkenden okula geliyor.
17- Mslman erkekler ipek elbiseleri giyer mi?
Hayr, mslman erkekler ipek elbiseleri
giymezler. Bu byk liman daima gemilerle
doludur.

18- Okulda ne okuyorsun (tahsil ediyorsun)?


Okulda slm dini, (dier) ilimler, matematik, tarih
ve corafya okuyorum. Hlit lisede rencidir.
19- Deerli arkadam! Allahn rahmeti ve selm
zerinize (olsun). Son mektubun ok gecikti.
Kzkardein ge geldi. rencilerden az bir say
(az sayda renci) dn bakente yolculuk yapt.

ZNCRLEME TAMLAMALAR
Tamlamalar iki kelimeden olutuu gibi ikiden
fazla kelimeden de oluabilir. Ayrca cmlenin bir
ksm sfat tamlamas olup muzfa balanabilir. Bu
cmlelerde muzfn da marife olduu
hatrlanmaldr. Zincirleme isim ve sfat
tamlamalar iin aadaki rnekleri dikkatle
inceleyiniz:
.
bakann byk evi
.
byk bakann evi
.
byk bir bakann evi

.
bakann byk ehri
.
byk bakann evinde (veya bakann byk
evinde)

Cmlenin anlam ve siyak sibaktaki (konunun


gidiatndaki) genel mana sfatn hangi ismi
nitelediini belirler. Byle durumlarda en uygunu
sfat ile sfatlanan (mevsfu) bir arada yazp dier
kelimeyi ( ) li harf-i ceri ile ayrmaktr:

.
bakann byk evinde
.
byk bakann evinde

Genel Cmle rnekleri:


.

Her mmetin bayramlar diniyle balantldr


(ilgilidir) .
.
renci Yce Allahn kitabn ezberledi.

lk (okul) merhalesini nerede okudun?

lk (okul) safhasndan ncesini okudun mu?
.
Yeni rencinin ismi Ahmettir.


Baban hafta sonunun tatilini nerede geirdi?
.
Bu Arapa (dili)nin yeni retmenidir (mz.) .
.
Bu Arapa dili (dersi)nin yeni retmenidir (me.)
.

.
Memur maan her ayn banda alr.

.
Allahn Rasl ehrin byk mescidine girdi.

.
Allah bize Kurn dilinin eitimi iin frsat
balamtr.

.
Byk (davet) yemeinin hazrlanmasnda anneme
yardm ettim.

.
Byk serginin tanziminde retmenime yardm
ettim.
.

Abdullah ve Semira anne ve baba(s)nn szne


muvafakat etmiyor.


.
ok cep harl baz ocuklar bozabilir[7].

.
Bu okulun yeni mdrdr. smi Fatmadr.

.
Bu yeni okulun mdrdr. smi Aiedir.

[ 8] .
Su kaynaklarnn temizlii en nemli temizlik
eitlerindendir.

.
Ms Allahn slih kullarndan bir kulu buldu.

SIFAT CMLES
Sfatlar mfred (tek) bir kelime olarak geldii gibi
isim cmlesi, fiil cmlesi ve ibh-i cmleden[9] de
oluabilir. Nekre isimlerden sonra gelen cmleler
ve ibh-i cmleler o kelimenin sfat olurlar[10] ve
bu yan cmlecikler yani isim ve fiil cmlesi olarak
gelen sfatlar tercme edilirken ..en, ..an, ..d ile
temel cmleye balanrlar. ibh-i cmlelerden
oluan sfatlar ise temel cmledeki mevsuflarna
..bulunan, ...olan diye balanr. Sfat cmlesinde
sfat cmlesini mevsfa balayan, sfatla mevsf
arasndaki btn uygunluk artlarn tayan bir
zamir bulunur. Bazen bu zamir hazfedilmi
(kaldrlm) ya da mstetir (gizli) olabilir[11].
.
Grdm adam geldi.

.
Gelen bir adam grdm.

Nekre isimleri niteleyen isimler, cmleler ve ibh-i


cmleleri ayr rnekler halinde ilememiz konunun
daha iyi anlalmasn salayacaktr.

a) Sfat sim Cmlesi:


.
Mekke, tarihi eski bir ehirdir.

.
Bu, amcas alim bir adamdr.
.
fi, faydas byk eserler brakt.
.
fi, eserleri ok olan bir alimdir.
.
O, ocuu akll olan bir adamdr.

b) Sfat Fiil Cmlesi:


.
Beir namaz klan ve oru tutan bir mslmandr.
.
Beni tanyan bir mhendis grdm.

.
Beni tanyan bir ocuk grdm.
.
Beni tanyan bir mhendisle karlatm.
[ 12].
Beni aran bir ocuk iittim.
) ( .

Sizden (iinizden) bizi slma aran bir eli


gelmitir.
[ 13].
Beni tedavi eden doktora teekkr ettim.

[14] .
Yardm isteyen adama kotum.

c) Sfat ibh-i Cmle (Zarf ):



.
Aacn altndaki ocuklara baktm.

.
Kampn etrafndaki komutana baktn.
.
Masann nndeki renciye baktn.

.
Yannda bisiklet bulunan renciye baktn.
.
Snfn arkasndaki retmeni grdm.

d) Sfat ibh-i Cmle (Cr-Mecrr):


.
Havadaki ua grdm.
.
Masann stndeki gl aldm.
.
Duvarn zerindeki resme baktn.

Kulpteki adama selm verdin mi?


SIFAT TAMLAMASI LE LGL AYETLER
1- .
(26/UAR, 125). (Bilin ki,) ben sizin iin
(gnderilmi) gvenilir bir eliyim.
2- .
(43/ZUHRUF, 15). Ama onlar, kullarndan bir
ksmn, O'nun bir cz kldlar. Gerekten insan
apak bir nankrdr.
azl kafir, ok inat

para, blm, ksm, cz (Meleklere Allahn


kzlar dediler)

3-

...

(43/ZUHRUF, 32). Rabbinin rahmetini onlar m


paylatryorlar? Dnya hayatnda onlarn
geimliklerini aralarnda biz paylatrdk.
(Birbirlerine i grdrmeleri iin) kimini kiminin
stne derecelerle ykselttik. ...
basamak, derece, ykseklik mertebesi


paylatrmak, bltrmek

geim kayna, geimlik


ykseltti, kaldrd

4- ...
.
(9/TEVBE, 19). .. Allah zalimler topluluunu
hidayete erdirmez.

hidayete erdirmek, yol gstermek, irad etmek,


iletmek, gtrmek

5-

...
(9/TEVBE, 72). Allah, mmin erkeklere ve mmin
kadnlara, iinde ebed kalmak zere altndan
rmaklar akan cennetler ve Adn cennetlerinde
gzel meskenler vdetti...
rmak

vaat etmek, sz vermek

yerleme, sknet bulma

akmak, cereyan etmek

ikamet, yerleme yeri, mesken [( )kelimesi
tenvin ve esre almayan gayr-i munsarif
kelimelerdendir.]


ierisinde sukunetin, tatmin olmann ve rahata
yerlemenin bulunduu cennetler

6- ... .
(7/ARF, 16). (blis dedi ki:) .. and ierim ki, ben
(de onlar saptrmak iin) senin doru yoluna
oturacam.
oturmak, oturup kalmak, gzetlemek

(Ayette: Fiilin bandaki ( )tekd lm, fiilin
sonundaki eddeli nun ( )tekd nnudur. eddeli
nundan ( )nceki muzri fiilin son harekesinin
mfrette stn, cemide tre olduunu hatrlaynz.)
dosdoru

(eri br yahut kvrml olmayan doru ve
dzgn) yol

7- ...
(7/ARF, 58). Rabbinin izniyle gzel memleketin
bitkisi (gzel) kar..
iyi, gzel

bitki

8- ...

.
(6/ENM, 130). (Cin ve insan topluluu derler
ki:) "Kendi aleyhimize ahitlik ederiz." Dnya
hayat onlar aldatt ve kfir olduklarna (dair)
kendi aleyhlerine ahitlik ettiler.
aldatmak, kandrmak

9- .

(68/KALEM, 4). Ve sen elbette yce bir ahlk


zeresin.
seciye, karakter, huy, tabiat, ahlak

SIFAT CMLES LE LGL AYETLER


10- ... ...
(7/ARF, 195). ...yoksa onlarn (taptklar
putlarn) kendisiyle grecekleri gzleri mi var
yahut iitecekleri kulaklar m var?...
kulak

gz

grd (Baa gelen harf-i cerin ...nn var
manasna geldiini hatrlaynz.)

11-
.
(80/ABESE, 37). O gn, her ahsn kendine yetip
artacak bir ii (derdi) vardr.
kii, ahs

i, husus

megul etmek, kafi gelmek, oyalamak, zengin


klmak, mstan klmak, ihtiyacn gidermek
(ayette: megul etmek, kafi gelmek)

12-

.
(9/TEVBE, 21). Rableri onlara, tarafndan bir
rahmet ve honutluk ile, kendileri iin, iinde
tkenmez nimetler bulunan cennetler mjdeler.

srekli, tkenmez

mjdelemek

raz olma, honut olma, honutluk (bolca sevap
verme)

13- .
(26/UAR, 189). (Velhasl) onu yalanladlar,
bunun zerine kendilerini o glge gnnn azab
yakalayverdi. Gerekten o, muazzam bir gnn
azab idi!
glge, (ayette:) skc bunaltc hava

14- .
(26/UAR, 192). Muhakkak ki o (Kurn)
lemlerin Rabbinin indirmesidir.
indirmek (ayetteki masdar: indirme)

15-

.
(43/ZUHRUF, 46). Andolsun biz Ms'y
yetlerimizle Firavun'a ve onun ileri gelen
(adam)larna gndermitik de Ms: Ben
lemlerin Rabbinin elisiyim, demiti.

? ALITIRMALAR ?
1.Aadaki kelimeleri er kere Arapa ve
Trkesiyle birlikte yaznz.

faydal

gmlek

beyaz

lezzetli


masa

siyah

cahil

st

sar

balk

bro, ofis, sra

krmz

yaz tahtas

bal


yeil


mekan yer

hepsi, btn


ezberledi

akll

taze

zeki

fkh mezhepler

temiz


eitim

Kadir gecesi


sergi


ahlak yce


tanzim, dzen

ok



bin aydan

az


dnd

Kurban bayram



kurtuldu

geride brakt, halef brakt

faydaland

sayg gsterdi

kuvvetli, gl

eserler

bayramlar


yaprakl

tatil

evlilik


itirak etti, katld

sahipler


ky, kasaba

an, lahza


geride brakt

2. Aadaki Arapa cmleleri tercme


)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1-

.
- 2-

3-


.
4-
-
.
- - 5-

.
- - 6-
.
7-
-
.

. 8-
.
- 9-
.
- - 10-
.
- 11-
.
3. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip tercme
)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
,
.
-
.
-
.

4. Aadaki cmleleri Arapaya


)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

1. Ormanda taze bal buldum.


2. Babamn yeni gmleini ykadm.
3. Yaz tahtasnn zerine adm yazdm.
4. Zeki adam dersini evinde ezberledi.
5. Baheden kardein gzel iekler kopard.
6. Kalemin iyisi
7. yi kalem
8. Kalem iyidir.
9. Sandalye masann nndedir.
10. Yaz tahtas kap ile pencere arasndadr.
5. Aadaki sorulara Arapa olarak cevap
veriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1-

2-

6. Yukardaki kelime ve cmlelerden yararlanarak
sfat tamlamas ile 5 cmle kurunuz.
7. Yukarda verilen ayetlerde yer alan sfat
tamlamas, sfat cmlesi ve zincirleme
tamlamalarn altn iziniz. Ayetleri kelimeleriyle
birlikte yazp meallerine bakarak Arapalarn
syleyinceye kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bkz. Erylmaz, Mesut ve ark., Kurn


Arapas, I, 37vd.
[2] Sfat birden fazla gelebilir, iki sfatn
arasnda vv harfi olabilir de olmayabilir de.

[3] Mevsf zamirli olarak geldiinde zamirle


belirlilik kazand iin sfatn da mutlaka marife
olarak alr. Bu hususa dikkat edilmelidir. Yani her
zamirli kelimenin sfat marifedir.
[4] ( )ereve, enber, kasnak (semi
mennes)
[5]

( ) iyi,gzel, ()

[6]

( ) sorumlu tuttu

[7] edat mz nnde tahkik (pekitirme),


muzrinin nnde olabilirlik ifade eder.
[8] ( ) kaynak, ( ) su,
( )temizlik, ( ) eit, ( )mhim,
nemli, ( )en nemli
[9] ibh-i cmle cmle benzeri manasndadr.
Zarf ya da harf-i cerli cmle parasna denir.
[10] Bu konuyla birlikte basit temel cmlelerden
mrekkep (kark) cmlelere girilmektedir. Basit
cmle, cmle unsurlarndan (mbted-haber, fil
ya da mefl gibi) biri cmle olmayan cmledir.
Basit cmle ya isim ya da fiil cmlesidir. imdiye

kadar grdklerimiz hep basit cmlelerdir.


Mbted ya da haberin veya fil yahut mefln
tamlama olup birka kelimeden olumas onun
basit cmle olma zelliini deitirmez. Temel
cmleye bir veya birka yan cmlenin
balanmasndan meydana gelen cmleler
mrekkep cmlelerdir.
(Kardeini dven bir ocuk grdm). Burada temel
cmle cmlesidir. cmlesi ise
mefln bihi olan kelimesini vasflamaktadr.
Yani nekre isimden sonra geldii iin sfat cmlesi
yan cmledir.
[11] Bkz. rt, Meral, Arapada Cmle
Kuruluu ve Tercme Teknikleri, s. 86-93.
[12]

( ) ard, nid etti, seslendi.

[13]

( ) tedv etti

[14]

( ) kotu

Dinlemek iin Tklaynz :

GAYRUL-MUNSARF
Gayr-i munsarif u iki durum mstesn, sonuna
kesre ve tenvin almayan isimdir[1]:
a) Bana harf-i tarif gelmesi
b) Muzf olma durumu
Gayr-i mnsarifler kesre yerine fetha ile mecrr
olur. Tenvin yerine tenvinsiz hareke durumunu
alrlar. Bilindii gibi bana harf-i tarif almayan
kelime nekre kabul edilir.

.
Kaplar anahtarlarla aarz.
(Nekre olduu iin esre ve tenvin almam ) .

.
Kaplar anahtarlarla aarz. (Harf-i tarifle marife
olduu iin esre alm) .

Okullarda rendik (Nekre olduu iin esre ve


tenvin almam)

.
Bu okullarda rendik (Harf-i tarifle marife
olduu iin esre alm) .
.
zmirin okullarnda rendik (Muzf olmakla
marife olduu iin esre alm) .
.
Mekke-i Mkerremeye gittik (Mevsf[2]).

.
Newyorku grdk.

.
Newyorka gittik.


.
Susuz bir ocuk grdm.
.
Askerlerle ikier ikier grtm.

Grld gibi gayr-i munsarif olan bu isimler ya


zel isimdir, ya sfattr, ya da normal isimdir:
I) ZEL SM (ALEM) OLANLAR
zel isimler iinde u gruba girenler gayr-i
munsariftir ve hibir ekilde esre almazlar:
1-Yabanc dilden arabaya giren zel isimler:

Not: kinci harfi sukn (cezm ya da uzatma) olan


harfli alemler bu kaideden haritir ve tenvin ya
da esre alabilir[3]:

2-Mennes zel isimler: Bu isimlerin sonunda


menneslik alameti olsun olmasn deimez.
Ayrca sonunda menneslik almeti bulunan erkek
isimleri de gayr-i munsariftir. nsan, hayvan, ehir
ve lkelere verilen isimler de mennes kabul edilir.

3-Sonunda ( )bulunan zel isimler:

4- Fiil vezninde olan zel isimler:



(muzri)

mz

muzri

emir


muzri

5- veznindeki zel isimler:

6- Mezc terkib denen kaynam iki kelime:

()()


()()

Not: ( ) ile biten isimler gayr-i munsarif deil


kesre zere mebnidir.

II) SIFAT OLANLAR


1- ( ) veznindeki sfat mebbehe ve ism-i
tafdiller[4]:

[ 5]
krmz
sar
daha byk
daha gzel
dilsiz

2- (
)vezninde olanlar[6]:

sarho

3- Birden 10a kadar olan letirme saylar:


-

drder
-
onar
-
yedier

III) SM OLANLAR
1- Sonunda elif-i memdde ( )olan isimler. Bu
ayn zamanda menneslik almetidir[7].

veliler

krmz

kardeler


doktorlar

alimler

2- Sonunda elif-i maksre ( )bulunan isimler: Bu


da menneslik almetidir.

daha kk

mjde

hamile

daha byk

hatra, t

en gzel

3- Mntehel-cum vezninden olan isimler. Yani,


kelimenin ikinci harfinden sonra elif, eliften sonra
iki veya harf bulunan cemi isimler. En mehur
kalblar unlardr:

Bu sigalarda kullanlan en mehur isimler de


unlardr:

okullar
mescidler
lambalar

anahtarlar
tapnaklar
miskinler

Not: Mntehel-cum vezninden gelmelerine ve


cem olmalarna ramen sonlarnda kapal t (t-i
merbta) bulunan baz isimler gayr-i munsarif
olmazlar, yani tenvin ve kesre alrlar. Mefil ve
benzeri oul kalbnn silinen y harfi yerine
isimlerin sonuna t-i merbta eklenir:
-
retmenler, hocalar
-
zndklar

.
Hocalara selm verdim.

.
rencilerle konutum.

Genel Cmle rnekleri:


.
Ahmet yazd.

.
Ahmedi grdk.

.
Ahmede selm verdik.

[ 8].
Sizler zenginlersiniz.

.
Onlar fakirdirler.


.
Mescidlerde namaz kldk.


.
Allah Osmandan raz olsun (raz oldu)[9] .


.
Msrda birok okul ve mescid vardr.

.
Hamza Ubeyde ve Talha erkek isimleridir.


.
Andolsun ki insan en gzel biimde yarattk (Tn,
4) .

GAYR- MUNSARIF LE LGL AYETLER


1-

.
(11/HD, 71). (brhim (a.s.)n ) ayakta duran
kars (bu szleri duyunca) gld. Ona shak',
shak'n ardndan da Ya'kub'u mjdeledik.

ayakta durmak, dikilmek



arkasndan, ardndan

mjdelemek

kadn

ayakta duran, dikilen

2-

.
(36/YSN, 60). Ey Adem oullar! Size eytana
tapmayn, Gerek u ki o sizin iin apak bir
dmandr" diye ahd vermedim mi?
(emir ve nehiy fiillerinin nnde) ...diye

ahdetmek, emretmek

dman

tapmak

... 3-
(67/MLK, 5). Andolsun ki biz, (dnyaya) en
yakn g kandillerle ssledik. Bunlar eytanlar
iin talar kldk...
sslemek

kandil

eytan

ta

4-
...

(98/BEYYNE, 8). Onlarn Rableri katndaki


karlklar, altndan rmaklar akan, iinde ebed
kalacaklar Adn cennetleridir...
onlarn Rableri katndaki karlklar (mbted)

karlk

Adn cennetleri (haber). (Geri kalan cmle de nekre


kelimeyi aklayan sfat cmlesidir)

5-
.
(79/NAZAT, 17). Firavun'a git! Gerekten o ok
azd.

azmak

6- .

(77/MRSELAT, 41, 42). Gerek u ki,


mttakler, glgeliklerde, pnar balarnda,
canlarnn ektii eylerden (eit eit) meyveler
arasndadrlar.
meyve

can ekmek, itaha kaplmak

glgelik


eylerden
(+)

7-
.
(74/MDDESR, 42). "Sizi u yakc atee sokan
nedir?"
yakc ate. (Cehennemin adlarndan biri)

sokmak

8-

.
(2/BAKARA, 34). Hani biz meleklere: dem'e
secde edin demitik. blis hari hepsi secde ettiler.
O yz evirdi ve byklk taslad (bylece)
kfirlerden oldu.
ekindi, yz evirmek


hani, bir zamanlar

byklk taslamak

secde etmek


hari. ( )edatndan sonra gelen kelime, cmle
olumlu ise stn olur.

9- ...

(2/BAKARA, 40). Ey srailoullar! (Size


verdiim) nimetlerimi hatrlayn...
nimet

tefekkrle birlikte hatra getirmek

10-

.
(2/BAKARA, 98). Kim, Allah'a, meleklerine,
peygamberlerine, Cebrail'e ve Mikil'e dman
olursa bilsin ki Allah da inkrclarn dmandr.

11- ... ...


(7/ARF, 53). ... Dorusu Rabbimizin elileri
gerei getirmiler. imdi bizim efaatlarmz var
m ki bize efaat etsinler....
efaati


efaat etmek

getirmek

12- .
(37/SAFFAT, 79). Btn lemler iinde Nuha
selm olsun.
13-
...
(38/SD, 12-13). Onlardan nce Nuh kavmi, d
kavmi, kazklar sahibi Firavun, Semud, Lut kavmi
ve Eyke halk da (peygamberleri) yalanladlar...
kazk

kazklar sahibi

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri yaznz ve tercme ediniz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz
.
. ][10

[11].
.
.

.
.

2. Yukardaki kelime ve cmlelerden yararlanarak


iinde gayr-i munsarif kelime bulunan 7 cmle
kurunuz.

3. Yukardaki ayetlerde yer alan gayr-i munsarifle


ilgili kelimelerin altn iziniz. Ayetleri
kelimeleriyle birlikte defterinize yazp meallerine
bakarak Arapalarn syleyene kadar alnz.
&&&&&&&&&&

MBTED VE HABERLE LGL BLNMES


GEREKENLER
Mbted ve Haberle ilgili olarak u kurallarn
bilinmesi artk zarridir:
*Mbtednn marife bir isim olmas esastr.
Ancak u durumlarda nekre bir isim de mbted
olabilir:
Mbtednn Nekre Olduu Yerler:
Mbted normalin dnda ummilik veya
hussilik ifde ederse nekre olarak gelir. Bu
durumlar unlardr:
a) Kelimenin iine ald btn fertler kastedilince;
.

nsan (btn insanlar) hayvandan hayrldr.


) ( .

Herkes (her insan) lr.

b) Mbted nekre olarak sfatlannca;

.
Alim bir adam cahilden hayrldr.
.
Aziz bir arkada bizi ziyaret etti.

c) Nekre bir isme muzf olunca[12];



.
yilik isteyen durmaktadr.

.
lim isteyen ve mal isteyen doymazlar.
.
Hayrn ou hayrldr.

d) Bana nefiy (olumsuzluk edat) gelirse;


.
Aramzda cahil yoktur.

.
Hibir zalim baarl deildir.
.
Hibir zalim sevilmez.

.
Evde kimse yok.

e) Soru edatndan sonra bulununca;



Snfta kimse var m?

Aranzda bir adam var m?

Allah ile beraber (baka) bir ilah m?

f) Zarftan ve harf-i cerli isimden sonra geldiinde;



.
Evin nnde ocuk vardr.

.
Odada bir anta var.

nemli Not: Harf-i cer ya da zarf baa geldii


takdirde mbted olmaz. Bu iki cmle paras
cmle banda ancak haber durumunda gelirler.
Tercmede de var, ..nn var, eklinde ifade
edilirler[13]. Dolaysyla bunlardan sonra gelen
isim muahhar mbteddr. Ancak bu mbted son
rnekte olduu gibi genelde nekre olarak gelir.
Mbted olmas hasebiyle harekesi de merf olur:
Cmlenin Zarf ya da Harf-i Cerle Balamas:
Cmlelerin normalde fiil ya da isimle baladn
ve fiille balayan cmleye fiil cmlesi, isimle
balayan cmleye isim cmlesi dendiini
bilmekteyiz. Ancak normalin dnda cmle ibh-i
cmle dediimiz zarfla ya da harf-i cerle balarsa o
cmlenin tercmesine yukarda bahsettiimiz gibi
..var manas verilir. Soru kelimelerinin bu tip
ilevleri engelleme durumu sz konusu deildir.

Esasen bataki zarf ya da harf-i cer ne gemi


haberdir. Harf-i cer ya da zarfla balayan cmlenin
ilk blm genellikle haber olur. Var olan ey ise
mbted muahhar (sona getirilmi) olup harekesi
nekre ve merfdur.
Cmle rnekleri:
Benim bir ocuum var.
.
antanda ne var?

Onun iki ocuu var.

.
antamda kitaplar var.
.
stlerinde aa var.

.
Altlarnda su var.
.
antamda kat var.

.
Odada iki kz var.

Baka bir ey var m?



Elimde bir saat var

.
antamda defterlerim var.
.
Snfta iki renci var.

.
Caddede iki adam var.

.
Masann zerinde ne var?

Masann zerinde mushaf var.
.
Kitapta kelimeler var.
.
Orada ok ocuk var.

Orada hasta kzlar var.


.
Aralarnda bir renci var.
.
Orada bir mhendis var m?

nlerinde bir bahe var.
.
evresinde renciler var.
.
Fabrikada iiler var.
.
Snfta renciler var.
.
Yannda bisiklet var.

.
Beraberinde arkada var.
.

Odada masa var m?



Bunda mminler iin ayet (iaret) var.

.
Bahede birok aalar ve iekler var.
.
Bahede adamlar ve kadnlar var.
.

.
Btn insanlarn alma iin bir vakti ve
dinlenmek iin bir vakti vardr.

.
Sizin iin ierisinde kendilerinden yediiniz birok
meyve bulunan baheler yarattk.

*Kide gereince nce mbted sonra haber gelir.


Bazen bu ikisinin yer deitirdii grlr. Bylece

haber bata (haber mukaddem), mbted ondan


sonra (mbted muahhar) gelir. Baz yerlerde
haber baa gese de olur, gemese de olur. Ancak
baz yerlerde ise baa gemesi zorunludur:
Haberin Baa Gemesinin Mmkn Olduu
Yerler:
a) Haberin ifade ettii manaya dikkat ekip onu
vurgulamak iin;

.
Konumak yasaktr.
.
Sigara imek (tedhn) yasaktr.
..
Gece onlar iin bir ayettir (irettir) (Ysin, 37).

Burada en bata nekre olarak gelen kelimeler


haber, sonradan gelen marife isimler mbteddr.
b) Haber zarf veya harf-i cerli cmle paras olup
mbted da sonradan marife olarak gelirse;
.

Kadnn (hkimin) nnde hakk syleyen vardr.

.
Acelede pimanlk vardr.

.
Teennde (dnerek hareket etmede) selmet
vardr.

Mbted harf-i cer ya da zarfl kelime ile


balamayaca iin baa gelen zarf ve harf-i cerli
kelimeler mbted deil haber olur.
Haberin Baa Gemesinin Zorunlu Olduu Yerler:
a) Haber soru edatlar gibi bata gelmesi gereken
kelimelerden biri ise;

Naslsn ?


Sen kimsin?

mtihan ne zaman?

Bu cmlelerde ( ) ()ve ( )haber olup soru


edat olduundan baa gemesi zorunludur[14].
Sonra gelen kelimeler de mbteddr.
b) Mbted da hasr (istisn) kastedilince;
Bu da isim cmlesinin nne hasr (veya istisn)
edat olan (( )ancak, ..den baka)nn gelmesi ile
olur[15].
.
Muhammed ancak bir Rasuldr.
(veya; Muhammed Rasulden bakas deildir)
.

Allahdan baka dil yoktur.


(veya; Ancak Allah dildir)

Burada ( )ve ( )kelimeleri haber ( )ve


( )kelimeleri mbteddr.
c) Mbted nekre olup haber zarf veya harf-i cerle
mecrrundan meydana gelince;
.
Yanmda bir kitap var.
.
Evimizde bir adam var.

d) Mbtedda habere ait bir zamir bulununca;


.
Evde sahibi vardr.
.
Abdestin artlar vardr.

Mbted ile Haberin bana gelen harfler:


Mbted bilindii gibi isim cmlesinin banda
olur. Ancak mbtednn banda bazen mefth
(fethal) bir lm bulunur ki buna lmlibtid(iyye) (balang lm) denir ve tekit ifade
eder.

.. ..
Ahiret yurdu muhakkak ki daha hayrldr (Yusuf,
109).

Burada ( )lmul-ibtid, ( )kelimesi zamme ile


merf mbted (ayn zamanda muzf), ()
kelimesi de haberdir.

*Mbtednn bana lml-ibtiddan baka


olumsuzluk ve soru edatlarndan biri de gelebilir.
Bunlar irab (hareke) ynnden mbtedda bir
deiiklik yapmazlar.

renci baarl mdr?


Sen baarl msn?

rnein son cmlede ( )soru edat, ( )zamir


mahallen merf mbted, ( )haberdir.

*Bazen haberin banda ( )bulunur:


.
Okuldaki her rencinin bir kitab vardr.

* nemli not: Haber fiil vazifesini gren masdar


ise mbted hazf olabilir. Bu durumda bataki
nekre isim (masdar); cmleye uygun olarak takdir
edilen (dnlen) mahzuf (kaldrlm) bir
mbtednn haberidir:
) ( .
(im) sknt anmda (musibetimde) sebat etmektir.
) ( .
(Bu) geni bir affetmedir.
) ( .

(Bu) gzel bir sabrdr.

Son cmlede ( )kelimesi mahzuf mbted (olan


) nn haberi, ( )ise ( )kelimesinin
sfatdr.

...
(Onlarn vazifesi) itaat ve gzel szdr
(Muhammed, 21).

Fasl Zamiri:
Daha nce de bahsedildii gibi genellikle mbted
marife olarak nce, haber de nekre olarak sonra
gelir. Ancak bazen vurgulama iin haber de marife
olarak gelebilir. Bu durumda her ikisi de marife
olunca sfat tamlamasna benzeyen bir durum
ortaya kar. te haberi mbteddan ayrmak,
mbteddan sonraki kelimenin sfat olmayp haber
olduunu belirtmek iin bir nevi tahsis ve tekit
olmak zere, mbted ile haberin arasna i'rabda
mahalli olmayan bir zamir getirilir. Bu zamir (
- - ...) zamirlerinden biri
olabilir. Bu zamire fasl (ayrma) zamiri denir.
.
Gzel kz (sfat tamlamas)

.
Kz gzeldir (veya; kz ite gzel olan odur) .

.. .
phesiz ki Sen ok iyi iiten ve bilensin (Bakara,
127)

.
Hlit airdir.

rnein son cmlede ( )mbted ile haber


arasna girmitir. Eer bu fasl zamiri olmasayd
(
)kelimesi ( )isminin sfat zannedilecekti.
Araya fasl zamirinin girmesiyle ()
kelimesinin sfat deil haber olduu ortaya km
oldu. Grld gibi bu zamir mzekkerlik,
menneslik ve say bakmndan ait olduu isme
uygun olur:
Cmle rnekleri:
.
Allah yaratan (n ta kendisi)dir.
.. .

Onlar kurtulanlardr (kurtulua erenlerdir)(Nr,


51).
.. .
Kafirler zalimler(in ta kendileri)dir (Bakara, 254).

.
Mushaftaki ilk sure (surenin ilki) Fatiha suresidir.
.
Smeyye slmdaki ilk ehittir.
.
lk halife Ebu Bekir es-Sddktir.
.
lim baba takva annedir.

* Bazen isim cmlesine fasl zamirinin gelmedii


de olur:

.
Din nasihattir (Hadis).

an Zamiri:
an zamiri; anlatlmak istenen hususun
byklne dikkat ekmek iin kullanlan mfred
gib veya mfred gibe sigasndan olan ( )ve
( )zamirleridir. Daima mfred olur, tesniye ve
cemisi olmaz. Sayg ve byklk ifade etmeyen
eylerde kullanlmaz.

.
(O) Din medeniyetin temelidir.
.
O Allah birdir.

Son cmlede ( )an zamiri olup mbteddr.


( )lafz ikinci mbted, ( )ikinci mbtednn
haberi, ikinci mbted ile haberi, mahallen merf
birinci mbtednn haberi olur. Bu cmlede
Allahn birliine dikkat ekmek ve saygnln
ifade etmek iin ( )zamiri kullanlmtr.

MBTED VE HABERN ETL


DURUMLARI LE LGL AYETLER
1- .
(55/RAHMN, 20). (ki denizin) aralarnda bir
engel vardr, birbirine geip karmazlar.
iki ey arasndaki engel, aralk, perde

zulmetmek, azgnlk etmek, hakk inemek,


hakszl srdrmek

2- .
(55/RAHMN, 50). kisinde de akp giden iki
kaynak vardr.
pnar, menba, kaynak/gz

akt, gitti, kotu


3- .
(55/RAHMN, 46). Rabbinin makamnda
(huzurunda durmaktan) korkan kimseler iin iki
cennet vardr.
ayakta durulan yer, makam, oturulan yer,
(mecazen:) mertebe, makam. (Ayette: Btn
kainat idaresi ve rububiyeti altna alan) yksek
mertebe, makam

4- .
(55/RAHMN, 52). kisinde de her trl
meyveden ift ift vardr.
5- .
(55/RAHMN, 62). Bu ikisinden baka iki cennet
daha vardr.
o ikisinden baka

6- .
(55/RAHMN, 66). kisinde de durmadan fkran
iki kaynak vardr.
cokun, ok fkran (ayette tesniye)

7- .
(55/RAHMN, 68). kisinde de her trl
meyveler, hurma ve nar vardr.
hurma

nar

8- .
(55/RAHMN, 70. lerinde huyu gzel, yz
gzel kadnlar vardr.
faziletli, saliha, hayrl, stn


gzel, mergb, hoa giden

9- .
(43/ZUHRUF, 73). Orada sizin iin bol bol
meyveler vardr, onlardan yersiniz.
10- .. .
(9/TEVBE, 22). ... phesiz ki Allahn katnda
byk mkfat vardr.
11-

.
(7/ARF, 34). Her mmetin bir eceli vardr.
Ecelleri gelince ne bir an geri kalrlar ne de bir an
ileri gidebilirler.
geriye brakmak, ertelemek, geri kalmak


mmet

ecel, tayin edilen vakit, tayin edilen vaktin sonu.

ileri gitmek, ileri gemek


12- ...
(7/ARF, 46). ki taraf (cennetlikler ve
cehennemlikler) arasnda bir perde ve A'rf
zerinde de herkesi simalarndan tanyan adamlar
vardr. ..
sima, ehre

perde, (hissi olsun, manevi olsun umumi manada)


rt

Arf, yksek yerler, srtlar (cennetle cehennem


arasndaki blge)

13-
...
(6/ENM, 127). Rableri katnda onlara esenlik
(bar) yurdu (cennet) vardr. Ve (yapmakta
olduklar gzel iler sebebiyle) O (Allah) onlarn
dostudur.
dost

14- ...
.
(10/YUNUS, 64). Dnya hayatnda da ahirette de
onlara mjde vardr... te bu, byk bir
kurtulutur.
kurtulu zafer

mjde

kurtulua ermek, kurtulmak, kazanmak


15- [ 16] .
(94/NRAH, 5, 6). Elbette zorluun yannda
(zorlukla birlikte) bir kolaylk vardr. Gerekten,
zorlukla beraber bir kolaylk daha vardr.
kolaylk, kolay


zorluk, glk

Haber

Haber Mbt.
Mbt.

16-
.
2.Hab.

1.Hab. Mb.
Fil Mef. Fiil
Cr-mec.
Hab.
Matuf Atf h.
Sfat
Mevsf

Nekre kelimenin sfat

Mbted

(2/BAKARA, 263). Gzel sz ve balama,


arkasndan incitme gelen sadakadan daha iyidir.
Allah zengindir, acelesi de yoktur.
iyilik, iyi (ayette: iyi)

takip etti, uydu, arkasndan geldi



balama

eza, eziyet

Esm-i Hsndan olup cezalandrmada acele


etmeyen manasndadr.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere Arapa ve
Trkesiyle birlikte yaznz.

rt

erkek karde

amcalar

kz karde

halalar



yle deil mi?

Teekkr ederim

nehirler

teyze

peygamberler

iiler

gazete

ev devi

duvar


dergiler

..e ihtiyac oldu


vakit

..e ihtiyacm var

cadde

oturma, oturmak

tertipledi, dzenledi

para

bo vakitler

gzden geirdi, mzakere etti

kyafet

bo, boluk

2. Aadaki Arapa cmleleri yazp tercme


ediniz.
-

- . .
-
- - -

- -

- -
- - -
-
- - -

- -


-
- -
.
3. Aadaki Trke cmleleri Arapaya
)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1. antamda kalemler var.
2. antamda gazeteler var.

3. Caddede iki kii var.


?4. Duvarn zerinde resim var m
5. Evet duvarn zerinde resim var.
6. Duvarn zerinde iki resim var.
7. kisinin arasnda iek var.

4. Aadaki Arapa cmleleri tercme


)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
- 1-
.
2-

. ][17
- 3-
.
- 4-
. -
- - 5-
.

. - 6-
- 7-
.
. 8-

.
9-

.
10-

.
- 11-
.
. 12-

.
13-
5. Yukarda verilen ayetlerde yer alan mbted ile
haberin eitli durumlar ile ilgili kelimelerin altn
iziniz. Ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize

yazp meallerine bakarak Arapalarn syleyene


kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] simler sonlarna kesre ve tenvin alp almama


bakmndan ikiye ayrlr. Birinci blm her
harekeyi (tre, stn, esre) ve tenvini kabul eden
isimlerdir ki bunlara munsarif denilir. kinci
blm ise tenvin ve bu harekelerden kesreyi kabul
etmeyenlerdir. Bunlara da gayr-i munsarif denir.
Munsarif isimler normal irba tabi olup ref
hlinde tre, nasb halinde stn ve cer halinde esre
alrken, belirsizlik (nekrelik) durumunda hareke ile
birlikte tenvin de alabilmektedir. Gayr-i munsarif
isimler ise ref halinde tre, nasb halinde stn
alrken cer halinde esre alacak yere stn
almaktadrlar. Belirsizlik durumunda da hareke ile
yetinip tenvin almamaktadrlar (Bkz. elebi,

Muharrem, Karaaslan, Nasihi nal, lhiyat


nlisans Arapa 2, T.C. Anadolu niversitesi,
Akretim Fak. Yayn, s. 165).
[2] Balarna harf-i tarif almasalar da ehir ismi
olan Mekke zel isim olduu iin marifedir.
Sfat
da bunun iin marife gelmitir.
[3] ve isimleri dnda Kurnda
geen peygamber isimleri gayr-i munsariftir.
[4] Kalp olarak ezberleyiniz. ok yaknda
ilenecektir.
[5] Yukarda geen ( )veznindeki sfat
kelimelerin mfredi gayr-i munsarif iken cemileri
bu vezinde olmadndan gayr-i munsarif deil,
munsariftirler. Yani kesre ve tenvin alrlar:
( dilsiz), ( dilsizler)
[6] Bu veznin mennesi (ti merbuta alan:)
gayr-i munsarif deildir. rnek: ()
piman
[7] rneklerde grld gibi sonunda elif-i
memdde bulunan her isim mennes deildir. Bu
kelimeler mfredi mzekker olan isimlerin

mkesser (krk) ouludur: () doktor,


( ) veli, dost, evliya gibi. ( )kadnlar,
( )ayakkab gibi isimlerdeki elif-i memddeler
ise kelimenin aslndan olup gayr-i munsarif
deildirler. (Ayrca mzekker-mennes
konusundaki dipnotlar inceleyiniz.)
[8] ( ) zengin, ( ) fakir. Baz
kelimelerin tekili munsarif olduu halde oulu
gayr-i munsariftir. Bunu ancak duyarak ya da
szlkden bakmak suretiyle renebiliriz.
[9]

Dua manas tayan mz fiildir.

[10] Altrmalarda yer alan yabanc kelimeler


unlardr: ( ) yrd, ( )ikier ikier,
( )amur, ( ) lamba, ()
yakt, ( )eda etmek,
[11] ( ) dier, baka,
( ) sonuncu
[12] Muzfun ileyh nekre ise muzfn da nekre
kabul edileceini hatrlaynz.

[13] Baa gelen btn harf-i cer ve zarflar ..nn var


manas ifade etmez. ( )harfi ceri bu istisnlardan
biridir.
[14] Her soru ismi haber deildir. Eer soru
isminden sonra gelen kelime; zarf, harf-i cerli isim
veya fiilse, bunlar mbted olamayacandan soru
ismi mbted olur. Bkz.. rt, Meral, Nahiv, s.
115.
[15] ( )..ancak, den baka istisn edat olup
yeri gelince ayrntlaryla ilenecektir. Konu
btnln bozmamas asndan burada
verilmitir.
[16] Burada ( )kelimesinden sonra gelen ismin
stn olduunu hatrlaynz. Ancak bu stn olu
(..var) manasn ifade eden dier mbted
haberlerde olduu gibi araya zarf ya da harf-i cerli
ismin gelmesiyle muahhar olarak ( )eklinde
sonrakine yansmtr. ok yaknda ()
kelimesinin zellikleri ilenecektir.
[17]

( )matematik

Dinlemek iin Tklaynz :

SAYILAR
Mennesde Saylar
Mzekkerde Saylar

-
-

1
-

-

10

Bir Says:
ve kelimeleri sfat tamlamas gibi daima
saylacak olan varln isminden sonra gelir.

bir adam

bir kz

( Bir) oul halinde bulunan ismin bir tekini


ayrarak gsterir. O zaman oul haldeki bir isimle
tamlama yapar yahut ( den\dan) edat ile gelir.


adamlarn biri, bir adam


adamlardan biri, bir adam

kadnlarn biri, bir kadn

kadnlardan biri, bir kadn

onlar (kadnlar)dan birisi

Not: Bana taks gelen ve Allahn


ad olup Tekrar etmeyen ei dengi, benzeri
olmayan Bir manasna gelir.
ki Says:

ve kelimelerine gerek olmakszn o iki


eyin isimlerinin tesniye halindeki kaidelerine

uygun halini syleriz. Ancak ve


vurgulama olarak kullanlr ve ayn bir saysnda
olduu gibi sfat eklinde saylacak eyin
arkasndan gelir.

gn


iki gn (merf durumu)


iki gn (mansb ve mecrr durumu)


saat


iki saat (merf durumu)


iki saat (mansb ve mecrr durumu)

ocuk



iki ocuk (merf durumu)


iki ocuk (mansb ve mecrr durumu)

kz



iki kz (merf durumu)


iki kz (mansb ve mecrr durumu)

3-10 ARASI SAYILAR


3-10 aras saylar cinsiyet bakmndan tam tersine
mzekkerleri mennes gibi kullanlr. Yani
mzekker isimlere ait saylar mennes t-i
merbutas alr. Eer isim mennes ise saylar t-i
merbutasz olur. 3-10 aras saylan ey, say ile
isim tamlamas eklinde gelir. Ancak saylan ey
(muzfun ileyh) hep oul ve esre tenvinlidir.


adam

adamlar


adam

kadn

kadnlar

kadn


kz


yedi gece

drt gn

F Grld gibi saylan isim oul, nekre ve esre


tenvinlidir.

F 3 ile 10 aras saylarda saylan ey koyun gibi


veya kavm gibi cemi bir isim olursa taks ile
kullanlr.

koyun


kavimden drt kii

F3 ile 9 arasndaki belli olmayan miktar


(birka) kelimesiyle ifade edilir. kelimesi
saylann aksi cinsinde olur:



birka adam


birka sene

birka gn


birka gece

F3 ile 10 arasndaki kesirli saylar vezninde


yaplr:

te bir 1/3
1/5
1/7
1/9

/
/
/
/.

drtte bir 1/4


1/6
1/8
onda bir 1/10

letirme saylar er erden onar onara


kadar veya ( )kalblarnda yaplr. Bu
kalplarda gelen letirme saylar gayr-i
mnsariftir (esre ve tenvin almaz):


birer birer

ikier ikier

er er


yedier yedier


onar onar



kier, er ve drder girdiler.

F Asl saylarn tekrarlanmasyla da letirme


saylar elde edilir
Mennes
Mzekker

birer birer


ikier ikier



er er


onar onar


yirmier yirmier

nemli not: a) Say normalde kullandmzn


dnda belirli bir kelimeden sonra gelirse sfat
olur:



)(be isim


)(drt ehir

Sizi annelerinizin karnlarnda, karanlk iinde


yaratyor (Zmer 6).

stnzde yedi salam (g)


bina ettik (Nebe 12).

b) soru edat olarak ka anlamndadr.


Adedini renmek istediimiz isim bu edattan
sonra mfred, mansb ve nekre olarak gelir.
*( ) in bana ( kaa) gibi harf-i cer gelirse;
renilmek istenen miktar mansb da okunabilir,
mecrr da okunabilir[1]. Bu kurallarla ilgili olarak
aadaki rnekleri inceleyiniz.
Cmle rnekleri:
Bir ve ki Says rnekleri:
1- .

. 2-
. ][2 3-
][3 - 4-

[4].
. 5-
.
][5 6-
. ][6
. 7-
][7 8-


.
Tercme:
1- Okulda ka mdr var ? Okulda bir mdr var.
2- Ka anta satn aldn? Bir anta satn aldm.
3- Mslmanlarn bir tarihi vardr. Mslmanlar
tek bir akide ile (birbirine) balantldr.

4- ocuklar tek bir n yedi. Adil yabanc


lkelerin birinde okuyor idi.
5- ki arkada nerede? O ikisi snftadr. Ne
yapyorlar? Birisi yazyor dieri okuyor.
6- Ebbekir Mekkede bir gn ikamet etti. Ben
ayda bir mektup yazyorum ve ayda iki mektup
(teslim) alyorum.
7- Ktphanede ka kz var? Ktphanede iki kz
var.
8- slm hakknda iki kitap okudum. Benim
lkemde insanlar iki dil konuuyor.
- On Aras Say rnekleri:
1- [ 8] -

.
2- -
: "

[ 9] .
3-
-

4-


-


.
5-
-
.
6-
-

.
- - 7-
. .
- 8-

.
][10 9-
-

][11

.
10-
-


. ][12

11- [ 13] [ 14]-


- [15]

.
12- [ 16] .
Tercme:
1- Hlit o savata yaklak yedi kl krd. Hlit
slmdan yaklak sekiz sene nce dodu.
2- Oturma odasnda 3 sandalye ve bir masa var.
retmen (yle) dedi: Arapa dil (dersi) haftada
drt saattir.
3- Muhammed sene nce Suud(i (Arabistan)a
gitti. Kalem kaa ? Kalem on kurutur. Top dokuz
kurutur.
4- Ka resim getirdin? resim getirdim. Ka
renci buldun? Yedi renci buldum. Ka renci
tandn? Be renci tandm. Be hikye okuduk.
5- Gnde ka n yersin? Gnde n yerim.
Ftma gnde n yer.

6- Haftada ka gn eitim gryorsun? Haftada


alt gn eitim gryorum. Gnde ka saat ders
yapyorsun? Gnde be saat ders yapyorum.
Gnde be saat yazyorum.
7- Gnde drt saat okuyorum. Gnde drt dergi
okuyorum. Gnde gazete okuyorum. Haftada
alt ders yazyorum.
8- Haftada alt retmenle karlayorum. Haftada
ka kalem satn alyorsun? Haftada alt kalem satn
alyorum. Haftada ka kitap okuyorsun? Haftada
kitap okuyorum.
9- Haftada alt yolcu uurluyorum. Haftada ka
soru soruyorsun? Haftada soru soruyorum.
Gnde ka (vakit) namaz klyorsun? Gnde 5
(vakit) namaz klyorum.
10-brahim haftada ka mektup yazyor? brhim
haftada bazen be mektup bazen alt mektup
yazyor. brahim haftada ka mektup (teslim)
alyor? brhim haftada yedi mektup bazen daha az
bazen daha ok (mektup) (teslim) alyor.

11- Abdullahn ailesi dokuz ahstan oluuyor.


Otobs yaklak be dakika bekledi. Baz
mslmanlar Kurn tilvetinde birka saat
geiriyor.
12- Baz frler araba srmnde dokuz saat
geiriyor. Baz renciler tp tahsilinde yedi sene
geiriyor.
11-20 ARASI SAYILAR
Mennesde
Mzekkerde

11

12


13


14


15



16


17

18

19

20

Dikkat: a) 11 saysnda ( )kelimesinin mennesi


( )dr.


b) 12nin mzekkerinde her iki sayda


tsz, mennesinde her iki say da tldr:

11-20 aras madd (saylan eyler) nekre ve fetha


tenvinli olarak gelir. Saylan ey mzekkerse
sayda mzekker, mennes ise sayda mennes
olur.
11-19 aras rakamlar 12 nin nasb ve cer hali
dnda fetha zere mebnidir:

11 ev

11 ehir

gerekten 11 ev
(nasb edatyla)

gerekten 11 ehir
(nasb edatyla)

11 evden
(cr-mecrr)

11 ehirden
(cr-mecrr)

12 ev

12 ehir

gerekten 12 ev
(nasb edatyla)

gerekten 12 ehir
(nasb edatyla)

12 evden
(cr mecrr)

12 ehirden
(cr mecrr)


13 ev

13 ehir

gerekten 13 ev
(nasb edatyla)

gerekten 13 ehir
(nasb edatyla)

13 evden
(cr-mecrr)

13 ehirden
(cr-mecrr)


Onbir kalem satn aldm.

Onbir kz renci geldi.

Amcam okul iin ondrt kitap ald.

Not: ( )kelimesi tek olduu zaman ( )harf-i


cezimli okunur:


On kz


On ocuk

Fakat 11-19 aras saylarda ( )harf-i fethal


okunur:


Ondrt gn

Onbe gece

Cmle rnekleri
. 1-
. 2-
. 3-
- ][17 4-
.
- 5-
.
6-

.
- 7-
.
. 8-

9- .
10-

.
11- -
12- .
Tercme:
1- Evin ka penceresi var? Evin 16 penceresi var.
2- Ka yandasn? 15 yandaym. (mrn ka
sene? mrm 15 senedir.)
3- Kitap 15 kurutur. Apartman 11 kattan oluur.
4- Takm 11 oyuncudan oluuyor.Kitap 11
kssadan oluuyor.
5- Ktphanem 11 kitaptan oluuyor. Ktphanede
tp sahasnda 11 kitap var.
6- bn Sn 12 den daha ok ilim (sahas) tahsil
etti. bn Sin 12den daha fazla ehir ziyaret etti.

7- (bn Snnn) if (adl) kitab 18 ciltten oluur.


Hastanede 15 doktor vardr.
8- Kurndan 11 sure ezberledim. 12 renci geldi
(ulat).
9- 12 mektup yazdm. Doktor 17 hasta muayene
etti.
10- Devlette 11 bakan vardr. Senede ka ay
vardr? Senede 12 ay vardr.
11- Benim 12 arkadam var. Darda 17 gn
geirdim.
12- 13 yeni retmen geldi.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri 3 er kere yaznz

gerekten, hakikaten, muhakkak ki


pencere

gnderdi

kapad


sandalye

grd

kapatt

2. Aadaki cmleleri harekeleyip er kere


manasyla beraber yaznz.
- - - - - - - - - - - -
-
-


-
- -
- .

3. Aadaki Trke cmleleri Arapaya


eviriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Snfta oniki renci var.
2. Haftada yedi gn vardr.
3. Talebelerin yars[18] bahede oturuyor.
4. Otobste ondokuz kadn ve on adam var.
5. Bugn evinize adam ve iki kadn geldi.
6. Evinizin kaps var.
7. Bir ayda ka hafta vardr?

8. Bir ayda drt hafta vardr.


9. Bize be sandalye gnderdiler.
10. Ramazan Bayram[19] gndr.
11. Kurban Bayram drt gndr.
SIRA SAYILARI
Bireyin srasn gsterir. Birincisi hari
dierlerinin mzekkerleri ""siz, mennesleri li
olarak kullanlr.
Mzekkerlerde
Menneslerde


Birinci


kinci


nc


Drdnc


Beinci


Altnc


Yedinci


Sekizinci


Dokuzuncu

Onuncu




Onbirinci


Onikinci



Onnc


Ondrdnc


3. kz

2. oul

11. rakamdan itibaren birleiktir. ve


saysnn son harekesi stn harekeli olup ismin
eitli hallerine gre deimezler.
.
O adam Ramazan aynn onikisinde grdm.

*11-19 aras sra saylar da fetha zere


mebndirler. Yani sfat durumunda olmalarna
ramen hareke ynnden mevsf (sfatlanan) ile
uyum gstermezler, ancak mzekkerlik ve
menneslik bakmndan tam bir uyum salarlar.
Mzekkerleri tsz, mennesleri tldr.

12. aa


11. (mz)



onbirinci kitapta

onsekizinci sureden

20 ve sonrasnda sra saylarndan rnekler:



yirminci

yznc[20]

bininci


21. (yirmi birinci)


105. (yzbeinci)

SAATLER
Arapada saat sormak iin u iki soru sorulur:
a)


Saat ka?
b)

Saat kata ? (hangi saatte?)

a) Birinci soruya verilen cevap;


(Saat)
Bir

ki

Drt

Be

Alt

Yedi

Sekiz

Dokuz

On

Onbir

Oniki

) Saat kata ? (hangi ( )b


saatte?) sorusuna cevap:



)(Saat
Birde

kide

de

Drtde

Bede

Altda

Yedide

Sekizde

Dokuzda

Onda

Onbirde

Onikide

*Saat 11 ve 12 yukarda olduu gibi burada da


mebn olarak stn gelir.

kelimesini sylemek art deildir. Arzu


edilirse sylenebilir.
*leden sonraki saatler iin 13.00, 14.00, 19.00,
22.00 vs. gibi ifadeler Arapada kullanlmaz.
Saatlerden sonra ( sabah), ( le),
( leden nce), ( leden sonra),

(ikindi), ( akam), ( gece) gibi vakit


belirten ifadeler kullanlr.

.
Hlit evden sabah sekizde kt.

*Arapada 09.15, 12.30 vs. eklindeki saatler iin


geelerde , kala larda edat kullanlr.
eyreklerde (), yirmi geelerde (),
buuklarda ( )eklinde sylenir:
.
Dokuzu eyrek geiyor.
.
Oniki otuz.
.
Bei yirmi geiyor.


.
Onu be geiyor.
.
Onbiri bir dakika geiyor.
) .(
Altya eyrek var[21].
).(

e yirmi dakika var.

.
Bire iki dakika var.

.
kiye dakika var.

Cmle rnekleri:
1-
-

2-
- -
. -
3-
-

.
- 4-
.
- - 5-
.
6-
.
7-


.
][22 8-
.
9-
15. . . 18
10-
.

11-
.
. . ][23 12-
.
13-
][24 -
.
- 14-

.
. 15-
Tercme:
1- Snf birinci kattadr. nc hikyeyi okudum.
Birinci soruyu bildik.
2- kinci soru zordur. Birinci soru kolaydr. 4. soru
zordur. 5. soru kolaydr.
3- Muhammed 5. snftadr. renciler 2. snfla
top oynad.
4- Araba saat 12de geldi. Televizyonu 10da
seyrediyorum.

5- Saat 2.00 - Saat 4.00 Baban ne zaman geliyor?


Babam 2de geliyor.
6- renciler 5te dnyor. Adil akam 6da
meri ziyaret iin geliyor.
7- Birinci kitab okudun mu? Birinci kitab ve
ikinci kitab da okudum. kisi hakkndaki grn
nedir?
8- Olan birinci kitab Ahmede, ikinci kitab
Ftmaya verdi.
9- Adresin nedir? 18 Hava alan caddesi. Kat 4.
Dire rakam 15.
10- Ne zaman geliyorsun? Akam 5te. Nerede
oturuyorsun? Hava alan caddesinde oturuyorum.
11- Abdlazizin ailesi Hava alan caddesinde 4.
katta bir dairede oturuyor.
12- Ltfen (afedersin), labrotuvar nerede?
Labrotuvar 3. katta. Teekkr ederim. Birey deil.

13- arya arabayla drt saatte gidiyorum. Bugn


birinci snfn rencileri ile ikinci snfn
rencileri arasnda ma var.
14- len 1.00de gideceim. Otobs arya
yarm saat sonra geldi.
15- O ikinci katta 10 nolu odadadr.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere manalaryla
birlikte yaznz.


pazar gn


perembe gn


pazartesi gn

cuma gn

sal gn

cumartesi gn

aramba gn

cuma

emin

o nedir?

yapt, iledi

hangi ey

koydu

kim de, bir kimsede

hanginiz?

birey

sz

kovdu

ka defa

uyand

bir defa, bir kere

uyudu


iki defa

yaklak

dnd

hrsz


ald

otel


vd, methetti

dinar, para, altn




bir kimsede

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


: 1-
- :

. .

.
2-
-

-
.
- 3-
.
.

3. Aadaki sorulara Arapa cevaplar


)veriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
2-
1-

4-
3-
6-
5-
8-
7-

4. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
-

-




.
5. Aadaki cmleleri Arapaya
)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1. Cuma hangi gndr? Cuma altnc gndr.
2. Otelde beinci odada oturuyorum.
3. Hangi kapdan kyorsunuz? Onbeinci
kapdan kyorum.
4. Okulda ka kap var? Okulda drt kap var, biz
nc kapdan giriyoruz.

5. Snfta beinciyim.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] ( )edatnn kullanl ileride ayrntl


ekilde incelenecektir.
[2]

( ) balant kurdu, bal oldu.

[3] ( ) idi, oldu. Yardmc fiil olarak


iinde bulunduu mz ve muzri fiilli
cmlelerdeki fiillerin sonuna idi, ..yordu
taksn getirir. lerde bahsi gelecektir.
[4]

( )yabanc

[5]

( ) ikamet etti, oturdu.

[6]

( ) teslim ald

[7]

( ) konutu

[8]

( )..kadar, civarnda

[9]

( ) saat (ders saati)

[10]

( ) uurlad, veda etti

[11]

( ) namaz kld

[12]

( )daha az, ( )daha ok

[13]

( ) olutu, meydana geldi

[14]

( ) ahs, kii

[15]

( ) geirdi

[16]

( )fr

[17]

( ) olutu, meydana geldi

[18]

( ) Talebelerin yars

[19] ( ) Ramazan Bayram, ()


Kurban Bayram

[20] ( )yz says bin ve onluk rakamlarda


grlecei zere bana harf-i tarif alnca sra
says olur. ( )yazld gibi okunmayan bir
saydr.
[21] ( )istisn edatndan sonra gelen kelimelerin
mansb olmas sebebiyle ( )eklinde de
sylenir.
[22]

( ) birine birey verdi

[23]

( ) ltfen

[24] ( )var, bulunur. Tbir olarak kalb


deimeden mzekker ya da mennes kelimenin
nne getirilir. ( )fiilinin muzri mehldr.
lerde ilenecektir.

Dinlemek iin Tklaynz :

SM- FAL

sm-i fil bir ii yapan kiiyi bildirir. harfli


fiillerin ism-i fili mz fiilin birinci harfi ile orta
harfi arasna bir elif ( ) eklenip sondan bir evvelki
harfi kesre yaparak fiili ( )kalbna sokmakla
yaplr. rnek:


yazd

yazan, yazc


at

aan, ac


dvd

dven, dvc


bildi

bilen


ldrd

ldren


geldi

gelen


yalan syledi

yalan syleyen, yalanc


indi

inen



bindi

binen


kretti

kreden


zulmetti, hakszlk etti

zulmeden, hakszlk eden

smi file baklarak fiilin l hali szlkten


bulunabilir:

ekim Tablosu:

Cem-i Slim
Tesniye
Mfred

Mzekker

-
-

Mennes

.
Allah hereyin yaratcsdr.

Allah' ok zikredenler (ok ananlar) ihlasldrlar.

*smi fil malm muzri fiil gibi tercme edilip


fil ve mefln bih alabilir ve bu kullanm
olduka yaygndr:
.
Mmin Rabbine kreder.

Bu cmlede yer alan ( )ism-i fili muzri fiil


gibi amel etmi, kendinden sonraki isim mefl
olarak mansb olmutur. smi fil, muzri gibi
amel ederken hangi ahsa ait olduu ise
beraberinde kullanlan munfasl zamirlerle ve ism-i
filin mfred tesniye ya da cemi halinin bu zamirin
yannda ekimiyle belli olur:

Okula gidiyor musun?

,
Hayr, ktphaneye gidiyorum.

Nereden geliyorsun?

.
Baheden geliyorum.

.
Ben retmenin odasna gidiyorum.

.
O ikisi bu gn arya gidiyor.

.
Onlar yarn eve gidiyor.
.
Bizler Allah iiniz ve ona dneriz (Bakara, 156).
.
O Allah'a secde ediyor.
.
Gelecek ayn iinde (gelen ay) arkadam Ahmedi
ziyaret edeceim.

smi fil ayrca kalplam isim olarak da


kullanlr. Mesela ( )fiilinden ( )kelimesi
sadece yazyor olma, u anda yazan bir kimse
manasna deil, "yazar" manasna bir isim de olur.
.
Ahmet yazyor veya Ahmet "yazar" dr.
.
Hlit rencidir.
.
Gerekten biz talebeleriz (me.).


.
ki hkim dildirler.

Genel Cmle rnekleri:


1- -
.
2- - .
3- [ 1] -

. .

- 4-

5-
.
[4]. [3] - ][2 6-
.
7-

8-
.
. 9-
Tercme:
1- Ahmet Arap Dili Enstitsnde okuyor.
2- Kz renciler dersi anlyorlar.
3- retmen Mekkeden geliyor. Ahmet hava
alannn istirahat (salonuna) gitti ve Ciddeden
gelecek ua bekledi. Uak u anda (imdi) geldi.

4- Elinde gzel bir anta var ve o u anda


ktphaneye gidiyor. O nereye gidiyor?
5- Olan (oul) bugn geliyor. ki gazeteci salonda
oturuyor. ki bayan gazeteci salonda oturuyor.
6- (Bayan) mdr kazananlar mkfatlandrd. Kz
annesini uyur buldu. retmenler geldiler.
7- O ikisi nereye gidiyor? O ikisi okula gidiyor.
Sen nereden geliyorsun?
8- renciler sandalyelerin zerinde oturuyor. ki
adam mescidden dnyor.
9- Ter bedeninden iniyor (akyor).
&&&&&&&&&&
MBLAALI SM- FAL
i yapan kimsede arlk ifade eden kelimelere
mblaal ism-i fil denir. Bu kalp bir ii sk sk
yapan veya bir zellii oka gsteren bir kimseyi
(veya bireyi) ifade eder. En ok kullanlan
kalplar unlardr:

1- Mzekkerlerinde menneslerinde
lsnde yaplr. En fazla kullanlan kalptr.


toplad



ok toplayan, toplayc


verdi

ok verici, balayc


hakim geldi, baskn geldi

baskn gelen, kahredici


besledi, rzk verdi

ok besleyen, ok rzk verici,



yalan syledi

ok yalanc

balad, affetti

ok balayan


emretti

ok emreden

Fiilden ya da isimden tretilen bu kalptaki birok


kelime sfatlktan uzaklap isim ya da meslek
olarak kullanlmtr:


bozdu

sarraf


ekmek yapt

ekmeki


yaralad

cerrah, operatr


boazlad

kasap



dikti

terzi


piirdi

ah

demir

demirci

deve

deveci

bez


bezzaz, manifaturac


yeri srd

ifti

snd, kzd

hamam, ykanlacak scak yer

kmr

kmrc

2- Mzekker ve mennes iin ortak


kullanlr:


sabretti

ok sabrl


vakarl oldu

arbal


bilmedi

ok cahil


doru syledi

ok doru szl


yalan syledi

ok yalanc

balad

ok balayc

3- ( mennesi )lsne gre;



merhamet etti, acd

ok acyan, merhametli

cmert oldu

ok cmert

bildi

ok bilen


iitti, duydu

(her eyi ok iyi) iiten

4- (( )mennesi )


doru syledi

ok doru szl

Bu drt kalbn dnda bunlar kadar ok


kullanlmasa da u kalblar da mblaa sias
ifde eder.

()

ok faziletli

()


ok alay eden

Cmle rnekleri:
.
Eti kasaptan satn alrz.
.
Hemireler merhametlidirler.
.
Yazar uslbunda czibtir (ekicidir) .

.
Yazar uslbunda czibtir (ekicidir) (me) .
.
Eim kskantr.
.
Allah kullarna merhametlidir.
.
renci derslerinde dikkatlidir.

.
Aie ok sabrldr.


Hamallar antalar trenin iine tayor.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri ikier defa yaznz.

ayva

nar

biber

diki dikti

balk

pamuk


bozdurdu, evirdi

sz

avlu

=
para

kapc

cetvel


piirdi

girmek

gzel olmak


tad

bilmek

birey

oduncu

mumcu

yol


doyurdu

geni



yaralad

yaz

yaralamak (mastar)

misafir

gazete

zm

misafirler

yaz

bozmak (mastar)

yemek

bakkal

kasap

bina yapan, usta



manav

kullar

ok haberdar

hava

sekin

yal

bal

nk o


ikram etti

nimetler

gitmek


satt

deveci

mum

yalan syledi

amak (masdar)

hzl, abuk

ok kzgn

2. Aadaki cmleleri tercme ederek ism-i


fillerin ve mbalaal ism-i fillerin altn izip
hangi kalplarda kullanldn belirtiniz.
- -

- -
- -
- -
.
-
- - -
- -

- - -
- - - -
.
3. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme
ediniz.
- ,

- -

-
-
- -
- -
-
-

, - ,
- - -
.
4. Aadaki fiilleri ism-i fil ve mbalaal ism-i
)fil yapnz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

5. Aadaki ism-i fillerin slasilerini yaznz.


6. Aadaki ism-i fillerden birer cmle kurunuz.


. - - - - - - -

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( -) geldi

[2]

( ) mkfatlandrd

[3] ( )kazand. smi Fili ( )kazanan. lletli


fiillerin mevzusudur. Yaknda ilenecektir.
[4]

( )uyudu. smi fili ( )uyuyan

Dinlemek iin Tklaynz :

SM- MEFL
Kendisine i yaplan bildiren, fiilden etkilenen
isimdir. Trkedeki edilgen sfat-fiil karldr.

Nasl ism-i fil malum muzri fiil gibi


kullanlyorsa ism-i meflde mz mehl gibi
tercme edilir. Yapl yledir:
harfli fiilin bana harfi eklenir ve stnl
olarak kelimenin birinci harfine cezimlenir. Fiilin
ikinci ve nc harfi arasna treli ( )harfi ilave
olur.


ldrd

ldrlen, ldrlm


dvd

dvlen, dvlm


iti

iilen, iilmi


yaralad

yaralanan, yaralanm


yazd

yazlan, yazlm


at

alan, ak, alm

sm-i Meflun ahslara gre ekimi[1]:


Mzekker
Cem-i Mkesser



Mennes

yazlmlar
ikisi yazlm
yazlm

*sm-i mefl cmle iinde eitli ekillerde


gelebilir. Tamamen bir sfat gibi veya sfat
anlamnda kullanld gibi, haber olarak da gelir.
Cmle rnekleri:
.
Yaratlm birey (sfat) .
.
Ak kap (sfat) .
.
Kap aktr (haber) .

() .

Ders anlalmtr.
( ) .

Hak (doru gerek) yardm edilendir.
( ) .


Allah hak(k) ile ibadet edilendir.

.
Araba Japonyada yapld.

.
Araba Japonyada yaplmtr.
) ( .
Tevbe edenin gnahlar balanmtr.
.
Kardeim u anda byk bir aileden mesuldr.
.
Allahn emri yaplmtr.

.
Adam lanetlidir.

*sm-i mefl kalplam isim olarak da kullanlr:


lanetlenmiler "bedduallar"

zikredilmi olan "mezkur"

istenmi olan "matlb"

bilinen, iyilik

SAYILAR, SM- FL, MBALAALI SM-


FL VE SM- MEFL LE LGL AYETLER

1-
...
(2/BAKARA, 233). Emzirmeyi tamamlamak
isteyen kimse (baba) iin, anneler ocuklarn iki
tam yl emzirirler...
emzirmek

anne

ikmal etmek tamamlamak

sene (ayette tesniye)

emzirme, emme

tam (ayette tesniye)

2- ...

(18/KEHF, 22). (Eshab Kehf hakknda insanlarn


kimi:) "(Onlar) kiidir; drdncleri de
kpekleridir" diyecekler; yine: "Be kiidir;
altnclar kpekleridir" diyecekler...
3- .
(7/ARF, 68). Size Rabbimin vahyettiklerini
duyuruyorum ve ben sizin iin gvenilir bir
tym.
t, nasihati


tebli etmek, eritirmek

eliye verilip gnderilen risalet (elinin vazifesi)

4-

.
(33/AHZB, 72). Biz emaneti, gklere, yere ve
dalara teklif ettik de onlar bunu yklenmekten
ekindiler, (sorumluluundan) korktular. Onu
insan yklendi. Dorusu o ok zalim, ok cahildir.

ekinmek, saknmak

arzetti, teklif etti

emanet (ayette: Allahn mkelleflere tevdi ettii
ve riayet ve eda edilmesini emrettii tekliflerdir.

imtina etmek, raz olmamak, diretmek, dayatmak

(Ayette: Semalarn ve arzn yaradllar itibariyle
emaneti yklenmeye istidatlar olmay, emaneti
ifa etmekten ekinmeleri, yklenmekten imtina
etmeleridir.)

5- ...


...
(40/MMN, 18). (Yaklaan gn hususunda
onlar uyar!) nk o gn kalpler gamla dolu
olarak grtlaklara dayanr (veya o zaman onlar
gaml ve tasal olup kalpleri grtlaklarna dayanr).

Zalimlerin ne dostu ne de (sz dinlenir) efaats


vardr.
nk, zira/hani, bir zamanlar

boaz, grtlak


(fkesini) yenen, gaml, gamla dolu


efaati

scak dost

6- ... .
(22/HACC, 71). ... Zalimlerin hi yardmcs
yoktur.
yardmc.

[( )isim cmlesinin banda yok, deil


manasnda nefy harfidir. ( )cr-mecrr
olarak mahallen merf haber mukaddem, ( )zid
harfi cerdir. ( )ise lafzen mecrr mahallen
merf mbted muahhardr.]

7- ... .
(40/MMN, 44). .... Ben iimi Allaha havale
ediyorum. phesiz Allah, kullarn ok iyi
grendir.
ok iyi gren

havale etmek, smarlamak, brakmak


8- ...
.
(40/MMN, 45). ...Firavun'un kavmini kt azap
kuatverdi.
aile

kuatmak, sarmak



Firavunun ailesi, Firavunun kavmi


kelimesi gayr-i munsarif bir kelime olmas
sebebiyle esre yerine stn almtr.

9- ... .
(7/ARF, 167). ... phesiz Rabbin cezay abuk
verendir. Ve O ok balayan, pek esirgeyendir.
hzl, abuk, abuk veren

ceza

10- ... .
(49/HUCURT, 12). ...phesiz Allah, tevbeyi
ok kabul edendir, ok esirgeyicidir.
11-
.

(41/FUSSLET, 46). Kim iyi bir i yaparsa, bu


kendi lehinedir. Kim de ktlk yaparsa
aleyhinedir. Rabbin kullara zulmedici deildir.
12- .
(26/UAR, 175). phesiz Rabbin, ite O,
mutlak galip ve engin merhamet sahibidir.

13- .
(83/MUTAFFFN, 15). Hayr! Onlar phesiz o
gn Rablerinden (O'nu grmekten)
menedilmilerdir.
mahcub, menedilmi, rtlm

(Ayette: Temsili manada olup onlarn byklerin


yanna girmekten menedilmi kimseler gibi

alaltlacaklar, ayrca onlarn mestur


(perdelenmiler) olarak Rablerini gremeyecei
anlatlmaktadr.)

? ALITIRMALAR ?
1- Aadaki kelimeleri er kere yazp
ezberleyiniz.

terketti, brakt

scak

gazete

ifti


kzkarde

souk


o ikisi beni buldu (me.)

tarla

o ikisi onu buldu (mz.)


-
gzel


ikisi seni buldu

zengin

gidiat


bir kimsede

iyi


einin konumas

var

kpekler

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar


)iin zerine tklaynz
- -
- -
- - -

- =
=
= -
- = -
- =
- = -
=
3. Aadaki fiillerden ism-i mefl yaparak birer
cmlede kullannz.
- - - - - - -

4. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


ediniz.
, -
- ,
- , .
- -
-
, .
5. Yukarda verilen ayetleri yazp saylar, ism-i
fil, mblal ism-i fil ve ism-i mefl ile ilgili
kelimelerin altn iziniz. Meallerine bakp
Arapalarn sylemeye alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Tabloda rnek olmak zere verilen ekim


merf halidir. Yerine gre mansb ve mecrr
halleri renci tarafndan yaplabilir.

Dinlemek iin Tklaynz :

ESML-HAMSE
Arapada Esml-Hamse denen ve tamlama
kalbnda kullanldnda allmam bir ekil
deiikliine urayan 5 isim vardr. Bu be isim
unlardr:

(kaynpeder) ( baba) ( erkek karde)
(sahip) ( az)
Bu isimler mtekellim ys ( )dndaki zamirle
birletikleri takdirde (vv: ( ile merf, (elif: ) ile
mansb ve (y harfi: )ile mecrr olurlar. Yni bu
isimlerden birinin fil ya da mbted veya nib-i
fil olmas durumunda son harfinin merf (tre)
olmas gerekirse zamirle birlemeden nce
sonunda vv bulunur ( gibi). Mefl gibi
mansb (fethal) olmas gerekirse zamirle
birlemeden nce sonunda elif bulunur (
gibi). Harf-i cerden sonra gelmeleri gibi esre

olmalar gereken durumda ise sonunda y bulunur


( - gibi)
(Mecrr Hali)
(Mansb Hali)
(Merf Hali)

(baba)

(karde)

(kaynpeder)

(sahip)

(az)

Cmle rnekleri

.
Baban geldi.

.
Yemekten nce ve sonra azn yka.
.
Mmin (mmin) kardeinin aynasdr.

.
Ben senin kardein gibiyim.

Haberi kaynpederinden rendim.



Hac iin babanla birlikte mi gittin?
.
Hayr hac iin babamla birlikte gitmedim.
.
Kardeine ok teekkr ettim.


Kardein gecede ka saat uyur?
.
hlasl kardein geldi.
.
Babamn kardei amcamdr.

Babanz kardeinize ne diyor?
.
ki ocuk babalarna mektup gnderdi.


.
Peygamber Ebbekiri Sddk (lakab) ile
knyelendirdi.

.
Ahmet bu gece babasna iki defa yalan syledi.

.
Kzkardein evine teyzenle gidiyor.

.
Kaynpederi gelecek hafta onun ziyaretine gelecek.

*Bu be isimden - - tamlama kalbnda


olmadklarnda normal kurall isimler gibidir:

.
Baba ardan evine dnyor.
.
ocuklar (oullar) babaya sayg gsterir.


.
Kayn pederin senin babandr.

* ( sahip olan) sadece tamlama yapsnn ilk


eleman olan muzf olarak grev yapar ve belirsiz
(nekre) ekli de yoktur. Zamirlerle kullanlmaz.


.
Gerekten sen akllsn.

.
Kerim insanlara kar fazilet (iyilik) sahibidir.

Bu be isimden biri olan ve Kurnda ok geen


isminin ekimi yledir:
(Mecrr Hali)
(Mansb Hali)
(Merf Hali)

(Mfred-Mzekker)

(Mfred-Mennes)

(Msenn-Mzekker)

(Msenn- Mennes)

(Cem-Mzekker)

(Cem-Mennes)

(Cem-Mzekker)

(Cem-Mennes)

* ve kelimelerinin tesniyelerinin merf hali


(( )ana-baba) (( )iki karde); mansb ve
mecrr hali ( )( )eklinde gelir:

.
Ka kardein var? ki kardeim var.

.
ocuklar ana babalarna sayg gsterir.
.

Ana babamz bize yardm ediyor.

.
Ana baba kim hakknda dnd? Ana baba hasta
oullar hakknda dnd.

Ana-baba oullarna devin yapmnda yardmc
oldu mu?



.
Hayr, ana baba oullarna devin yapmnda
yardmc olmad.

&&&&&&&&&&

ESMUL-HAMSE LE LGL AYETLER


1- .

(111/MESED, 1). Ebu Leheb'in iki eli kurusun!


Kurudu da.
helak etmek, zarar etmek

kurusun, mahvolsun anlamnda tabirdir. Kinaye
olarak helak ve hasarla bedduadr. nk eller
tutma ve i grme aletidir.

2-
.
(33/AHZB, 40). Muhammed, sizin
erkeklerinizden hibirinin babas deildir. Fakat
(o), Allah'n Resl ve peygamberlerin
sonuncusudur. Allah her eyi hakkyla bilendir.
bitirmek, mhrlemek, damga basmak

peygamberlerin sonuncusu (kendisiyle
peygamberliin mhrlenmi ve geliiyle
nbvvetin tamamlanm olmas kastedilmektedir).

3- ... .
(28/KASAS, 23). ...(Hayvanlarn sulayamayan iki
kadn Msaya )dediler: obanlar (sulayp)
ekilmeden biz (onlarn iine sokulup
hayvanlarmz) sulamayz; babamz da ok
yaldr.
oban

sulamak, iirmek


dnmek, dndrmek, geri ekmek

4-...
...
(49/HUCURT, 12)....Baznz baznz arkasndan
ekitirmesin. Biriniz, lm kardeinin etini
yemekten holanr m? te bundan tiksindiniz...

gybet etmek, (arkadan atp tutmak, arkadan


gyaben ekitirmek)

arkadan ekitirmesin (nehyi gib)

sevdi

irkin grmek, holanmamak

5- ...
(46/AHKF, 21). Ad (kavmin)in kardeini (Hd'u)
an. Zira o, Ahkaf (blgesin)deki kavmini uyard....
uyarmak

eri, br, uzun yahut yuvarlak kumlu arazi
(Ayette: d kavminin oturduu kumlu blgenin
ad)

6- .
(23/MMNN, 45). Sonra yetlerimizle ve
apak bir delille Ms ve kardei Harun'u
gnderdik.
7-
.
(89/FECR, 5). Bunlarda akl sahibi iin elbette
birer yemin (deeri) vardr.
yemin


akl

8- .
(85/BURC, 15). erefli Arn sahibidir.
ok erefli, byk kerem sahibi (Allahn
isimlerindendir)

9- ... .
(65/TALAK, 7). mkn sahibi olan, (nafakay)
gcnn yettiinden (imknlarna gre) harcasn
(versin).... Allah, bir glkten sonra bir kolaylk
yaratacaktr.
harcamak (Bu harcama cmledeki yerine gre,
zekat verme, yardmda bulunma sadaka verme
manalarn ifade eder.)

varlk, bolluk, imkan

10- ... .
(62/CUMA, 4). ... Allah byk ltuf sahibidir.
11- .
(55/RAHMN, 12). Yaprakl taneler ve ho
kokulu bitkiler (vardr.)
tane (cins isim)

ho kokulu, rzk

yaprak, ekin sap


12-
M atuf Atf
Muz. ileyh
Sfat
Muz.ileyh
Fil
Fiil-i Muz.

Muz.
Muzf

Mevsf

(55/RAHMN, 27). (Ancak) azamet ve ikram


sahibi Rabbinin zt bki kalacak.
baki olmak, devam etmek, fani olmamak

azamet, byklk

13-

Matuf Atf
Muz. ileyh
Sfat
Muz. ileyh
Fil
Fiil-i Mz

Muzf
Muzf-muz.ileyh.
Muzf

Mevsf

(55/RAHMN, 78). Byklk ve ikram sahibi


Rabbinin ad ycelerden ycedir.


mukaddes ve mnezzeh olmak, (hissi yahut
manevi) hayr bol olmak, an yce olmak.

14- .
(27/NEML, 73). phesiz Rabbin, insanlara kar
ltuf sahibidir; fakat onlarn (insanlarn) ou
kretmezler.
15- ... .
(3/L- MRN, 4).... Allah gl ve intikam
sahibidir.

16- .
(90/BELED, 15).Yaknl olan bir yetime...
yaknlk, akrabalk

17- ... .
(41/FUSSLET, 43). ...Gerek u ki senin Rabbin,
hem mafiret sahibi hem de ac bir azap sahibidir.
18- .
(90/BELED, 14).Veya alk gnnde yemek
yedirmektir,
yemek yedirmek, doyurmak

alk

alkla geirilen gnde

19- .
(89/FECR, 10).Kazklar (adrlar, ordular) sahibi
Firavun'a..
kazk (kzd kimseleri kazklara balayarak
ikence ettii iin bu ad almtr)

20- .
(81/TEKVR, 19, 20). (O eli) gl, Ar'n sahibi
(Allah'n) katnda ok itibarl deerli bir elinin
szdr.
kadri yce, yksek mevki sahibi, ok itibarl

21- .

(80/ABESE, 34, 35, 36). te o gn kii


kardeinden, annesinden, babasndan, einden
(arkadandan) ve ocuklarndan kaar.

kamak

22- ...
(46/AHKF, 35). O halde (Reslum),
peygamberlerden azim sahibi olanlarn sabrettii
gibi sen de sabret...
azim sahibi (byk peygamberler)

gibi

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar


)iin zerine tklaynz
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.

.
.
.

.
.
.

.
.
.

.
.
.


.
.

.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

2- Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.


)(Cevaplar iin zerine tklaynz
1.Baban kardeini sokakta dvd.

2. Baban kardeinden bir kalem ald.


3. Kaynpederin einin babasdr.
4. Azn ama.
5. Kardein ilim sahibidir.
6. Hlit babanla birlikte okula gitsin.
7. Kardeimle bahede oturuyoruz.

3. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp esm hamse ile ilgili kelimelerin altn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn yazncaya kadar
alnz.
&&&&&&&&&&

Dinlemek iin Tklaynz :

NNE VE KARDELER
( )ve grev bakmndan ona benzeyen edatlar
isim cmlesi dediimiz mbted ile haberin nne
gelir, mbted ile haberin adn deitirirler. Artk
mbtednn ad; ()nin ismi, haberin ad da
()nin haberi olarak deiir. Bu edatlar isim
cmlesinin bana gelip mbted ve haberin adn
ve irabn (harekesini) deitirdikleri iin
deitirenler manasnda en-Nevsh ( )diye
adlandrlrlar.
Fiile benzeyen harfler de denilen bu harfler ve
ilevleri unlardr:

( )ve ona benzeyenler dediimiz bu edatlar


isimlerini mansb (fetha), haberlerini merf
(zamme) yaparlar.

.
Deniz sakindir.
.
Gerekten deniz skindir.
.
Allah ok balayandr.
.
phesiz ki Allah ok balayandr.

Son cmlede edatu nasb, )(nin ismi


ise ()nin haberidir.
Srasyla bu edatlar ve ilevlerini grelim:
: Muhakkak, dorusu, gerekten, hakikaten,

phe yok ki, phesiz manalarna gelen tahkik


(pekitirme ) edatdr. Cmle rnekleri:
.
Mminler kardetir.

.
phe yok ki mminler kardetir.

.
Hac yolculuu kolaydr
.
Gerekten hac yolculuu kolaydr.
.
phe yok ki Allah birdir.
.
phe yok ki Muhammed (s.a.) peygamberdir.
.
phe yok ki Allahn rahmeti (merhameti)
genitir (boldur).

edat bata bulunduunda hemzesi esre olur.


( )nin hemzesinin esre olduu yerler unlardr:
a) ( )den nce emir fiili veya gibi nid (nlem)
edat bulunduunda gene bata saylr:
" " .

Peygamber Hira maarasnda (arkada


Ebbekire) Mahzun olma! Muhakkak ki; Allah
bizimle beraberdir dedi.
.
Sabret. Muhakkak ki Allah bizimle beraberdir.
.
Ey oulcuum, namaz gerekten nurdur (ktr) .

b) kelimesinden treyen ( - demek,


sylemek) kelimelerinden sonra;
.
Muhakkak ki Allah birdir dedi.

c)Yeminden sonra;
[ 1] .
Vallahi, sen gerekten alkansn.

Not: Banda bulunan isim cmlesinin haberine


yeminsiz de (yine gerekten, hakikaten anlamn
veren) tekd lm gelebilir:

.. .
..phe yok ki sen peygamberlerden (biri)sin
(Bakara, 252) .

*nne ve benzerlerinin haberleri mfred, cmle ya


da ibh-i cmle (zarf ya da cr-mecrrlu cmlecik)
olabilir:
Mfred:

.
Gerekten ev eskidir.
.
Muhakkak ki o gzel bir ocuktur.
.
Muhakkak ki bu Alinin kardeidir.

Not: Sfat ve isim tamlamalar mfred kabul edilir.


sim Cmlesi:
.

Gerekten Hlitin babas zengindir.

Fiil Cmlesi:
.
Gerekten mslmanlar Allaha inanrlar.

.
Muhakkak ki Cibril (a.s.) Allahn emri ile
yeryzne inmitir.

ibh-i Cmle (Zarf):


.
Muhakkak ki gayb Allahn katndadr
(yanndadr).


.
Gerekten evin arkasnda araba var[2].

Mminin kalbi Rahmnn parmaklarndan iki


parmak arasndadr (Mtebih nas) .

ibh-i Cmle (Cr-Mecrr):


.
Muhakkak ki byk kurtulu ahirettedir.

.
Muhakkak ki Allah sabredenlerle beraberdir
(Bakara, 153) .

.
Allah ihlasl kullarnn kalbindedir.

*( )ile balayan isim cmlelerinin ksmlarnda da


mbted ile haberde olduu gibi takdim ve tehir
bulunabilir:
.
phesiz onlarn dnleri (ancak) bizedir sonra
onlarn hesablar da bize aittir (Giye, 25, 26) .

.
Muhakkak ki zorlukla beraber kolaylk vardr
(nirah, 5).
()nin ismi ()nin haberi

*Cmlenin ksmlar yer deitirince habere


gelecek meftuh tekd lm ismin bana gelir:
.
Muhakkak ki bunda bir tebli var (Enbiya, 106) .

Arada fasl zamiri bulunduunda lm onun bana


gelir:

.
Gerekten bu elbette ki doru haberlerdir (l-i
mran, 62) .

: de anlam bakmndan gibi tahkik (pekitirme)

harfidir. ..ki, ..dn, ...eceini, ...olduu gibi


manalarna gelir. Masdar manasn da ifde eder.

bata, cmlenin ortasnda gelir. ( )cmle


banda kullanlmaz. Fiil cmlelerinde mefl
durumundaki yan cmleciklerin banda bala
olarak kullanlr:
.
Kz renci erken uyur.
.
rencinin erken uyuduunu bilmiyor musun?

.
mtihann yakn olduunu rendim.

.
Haccn kii iin temizleyici olduunu bildim
(anladm) .
.
Muhammed'in Allah'n Rasl olduuna ahitlik
ederim[3].

Bu kitabn insanlar iin bir hidayet (yol gsterici)


olduunu anladnz m?

* isim ve haberiyle birlikte isim cmlesi olarak


mefulun bih, fil, naib-i fil olabilir. Kendisinden
nce bu durumlar belirleyen bir fiil gelir:
Mefln bih:
.
Denizin hakikaten skin olduunu bildim.

.
antasnda iki kitap olduunu bildim.
.
Allahn rahmetinin geni olduunu idrak ettim.
.
Alinin hasta olduunu bildin (rendin).
Mefln bih: Mahallen mansb

Fil:

.
mtihanda baarl olmanz beni sevindirir.
Fil: mahallen merf

Nib-i Fil:

.
Halitin yarta kazand duyuldu.
Nib-i Fil: Mahallen merf

* ( )nin bana ( )getirilmesiyle yaplan ()


edat nk, d iin irab bakmndan ( )ve
kardeleri gibidir:
.
Muhammed glmsedi nk araba geldi.
(Araba geldii iin Muhammed glmsedi)

.
le yemeini Zeyneb hazrlad nk annesi
megul (dr).
(Annesi megul olduu iin le yemeini Zeynep
hazrlad)

.
Ftma ktphaneye gitti nk retmen yok(tur).
(retmen olmad iin Ftma ktphaneye gitti)

: gibi, sanki, gya, ..yor gibi, m gibi, ..casna.

...ecek gibi, ..a benzer manalarna gelir.


Mbtednn habere benzediini anlatr.
.

Kbe slm leminin kalbidir.


.
Sanki Kbe slm leminin kalbidir.
(veya; Kbe slm leminin kalbi gibidir).
.
hram elbiseleri beyaz ieklerdir.

Sanki ihram elbiseleri beyaz ieklerdir.
(veya; hram elbiseleri beyaz iekler gibidir)
.
Kitap hoca gibidir.
.
Kitap samimi bir dost gibidir.
.
Ay sanki lmba gibidir.

:..ama, fakat, lkin, ancak, ne var ki, u kadar

var ki, manalarna gelir.

stidrke dellet eder. stidrk; sylenen szden


muhtabn zihninde doacak yanl anlamay
nlemektir. Daha ziyade cmle ortasnda olur.
Fiillerin nnde ( )eklinde sonu cezimli gelir.

[ 4].
Ev yenidir fakat mahalle rahatsz edicidir.

[ 5] .
Ev yenidir, fakat mobilyalar eskidir.

.
Bahe genitir, fakat aalar azdr.

.
Snfta uzun (sre) durdum fakat retmen
gelmedi.


: keke, ne olayd, ne olurdu manalarna gelir.
Temenn bildirir.
.
Bu gn hava mutedildir (lmandr) .
.
Keke bugn hava mutedil (lman) olsa.

.
Keke haber doru olsayd.

[ 6].
Keke meyve olgun olsayd.
.
Arabann bugn gelmesini temenni ediyorum.
.
Keke araba bugn gelse.

* nin bana nlem edat olan eklenirse


znt, pimanlk manas meydana gelir. Olmu
bitmi eyler ve mmkn olmayacak arzular iin

keke yle olsayd keke yle yapmasaydm


vb. ifadeleri belirtmede kullanlr.
.
Keke babas onu dvmeseydi.
keke o...
keke biz ...
keke ben...

: belki, ola ki, ihtimal ki, umulur ki, ..bilir

manalarna gelir. Terecc (umma) bildirir.


.
ki yolcu ailelerine dnyor.
.
Belki iki yolcu ailelerine dner.
.
Umulur ki kitap ucuzdur.
.
Belki hasta uyuyordur.



.
Belki yolcular imdi gelmektedir.


.
Hastaneye git, belki doktor senin bedenini orada
muayene eder.

.
Labrotuvara git, umulur ki, retmen sana orada
dersini aklar.

ve nin manalar birbirine yakndr.


vukuu g olan eyde ise daha ok vukuu kolay
ve mmkn olan eyde kullanlr.
( )ve kardelerinin dier zellikleri:
*( - - - )mtekellim y's ile
birletiklerinde nnu'l-vikye alabilirler de
almayabilirler de;
( - ( ) - ( )- ( )- )


ve ise nnu'l-vikye alrlar: ve
*Muttasl zamirler inne ve kardelerinden biriyle
birleince onlarn ismi olarak (mahallen) mansb
olurlar:

.
Aa uzaktr.

.
Gerekten o uzaktr.

.
Gerekten onlar onu lanetlediler.

Sanki o unuttu.

.
Gmlek ucuzdur fakat gzeldir.

... ...
...Gerekten ben Rabbime gidiyorum... (Saffat,
99)

(Belksa gnderilen) o (mektup) Sleymandandr


ve o Rahmn Rahm Allahn adyla
(balamakta)dr. (Neml, 30) .

Kfirler Peygamberin szn duymadlar


(duymazlktan geldiler) ve ona Sen fakirsin biz
zenginiz dediler.

Muhakkak ki ben Allahn kuluyum ve O beni bir


peygamber yapt dedi.

ve Kardelerinin etkisiz olmas:


ve benzerlerinin sonuna harfi geldiinde

ismini nasb haberini ref etmez. Tekrar mbted ve


haber gibi okunur. nin sonuna gelince ya
da ortada gelince (( )ancak, yalnz) olur ve artk
kasr (snrlandrma) edat olur.
.
Mminler ancak kardetir (Hucurat, 10).

.
Ameller ancak niyetlerledir (niyetlere
gredir)(Hadis) .

*Bu edatlar isim cmlesine gelirken, sonlarna ()


gelince fiil cmlesinin bana da gelirler:
..[7]
Ben ancak ikayet ederim (Yusuf, 86) .
..
Sanki (yle) der gibiydi

( )ve ( )tahfif de edilebilirler. Tahfif olmas


demek ayn manay tad halde sonlarnn edde
yerine skun (cezimli) olmas demektir.
Dolaysyla bu halde fiillerin nne gelirler ve o
cmle artk fiil cmlesi deil, isim cmlesi olur.
*Muhaffef (tahfif edilmi) ( )in haberinde fethal
bir lm bulunur, buna ayrc lm ( ) denir.

.
Biz seni gerekten yalanclardan zannediyoruz
(uar, 186).

.
Muhakkak ki onlarn ounu fsk bulduk (Arf,
102).

Muhaffef ( )in haberi (( )deil) ve ()


(belki umulur ki) gibi tam ekimi olmayan
fiillerden olmad zaman u harflerden biriyle
balamaldr:
( - )
Bylelikle onun ( )den tahfif edilmi ( )olduu
anlalr:
..
.
Ve senin bize hakikaten doruyu sylediini
bilelim[8] (Mide, 113).
.
nsan zanneder mi ki gerekten onun kemiklerini
asla toplamayacaz (biraraya getirmeyeceiz) ?
(Kyame, 3)

(en-Nfiye Lil Cinsi): (hi bir, hi).


olumsuzluk edatn takip eden belirsiz haldeki
mansb isim bu ismin ait olduu grubun toptan
yokluunu gsterir. Bu durumda ona L en-

Nfiye lil-cinsi denir. rab bakmndan nin


grd ii grr, yani ismi nasbeder, haberi ref
eder, merf brakr.

nn nfiye olmas iin; a) nn hem ismi hem


haberi nekre olmaldr. b)smi ya bitiik
olmaldr. c) dan nce harf-i cer gelmemelidir.
.
Sevilen yalanc yoktur. (Hibir yalanc sevilmez)

* nn ismi tek kelime olursa nasb zere mebn


olur. En yaygn kullanm ekli budur.
.
Aranzda uyuyan hibir kimse yoktur.
.
ehirde hi adam yok.

.

Hibir engelimiz yok.


.
Hi kardeim yok.

.
Gayret ve yorgunluk olmakszn baar yoktur.

nn ismi muzf veya ibh-i muzf (muzfa


benzeyen) olursa yine mansb olur.
.
yilik ileyen hibir kimse piman olmaz.

*Cinsini nefyeden lnn haberi mahzuf olabilir:


.
Allahtan baka hibir g ve kuvvet yoktur.

*Grub olumsuzu olarak kullanlan sk sk ( )ile


birlikte kullanlr:
.
Allah'tan baka ilah yoktur.

*Bir nceki sayfada belirtildii gibi, harfinin


banda cer harfinin bulunmas, isim ve haberinin
nekre olmamas, ismi ile kendisi arasna baka bir
kelimenin girmesi durumunda nasbetmeyip sadece
olumsuzluk ifade eder:
... .
...kendisinde ne alveri ne dostluk ne de efaat
bulunmayan bir gn gelmeden nce...(Bakara, 254)


.
Mslman korkusuzca savar.

Genel Cmle rnekleri:


1- .
2-
.
3-

4-


5-

6-

7-

.
8-


.
9-

. 10
.
11-

-
.

12-
.
13-

.
14-

.
.
15-

-
.
- 16-

.
- - 17-

Tercme:

1- Okuma faydaldr. Muhakkak ki okumak


faydaldr. Okumann faydal olduunda phe
yoktur.
2- Ders kolaydr. Muhakkak ki ders kolaydr.
Dersin kolay olduunda phe yoktur.
3- Yol uzundur. Gerekten yol uzundur. Yolun
uzun olduunda phe yoktur.
4- retmenler sabah erkenden geldiler.
retmenlerin sabah erken geldiklerini bilmiyor
musun?
5- ki ocuk ikindide baheye gidiyor. ki ocuun
ikindide baheye gittiklerini bilmiyor musun?
6- ki kz kahvalty tek balarna yapyorlar. ki
kzn kavalty tek balarna yaptklarn bilmiyor
musun?
7- Muhakkak ki, yeryzndeki hereyi Allah
yaratt ve Yeryzn size mescid kldm dedi.
8- Gerekten Peygamber ehre girdi. Muhakkak ki
o ehre girdi. Muhakkak ki Allah yeryzn

yaratt. Muhakkak ki O yeryzn yaratt.


Gerekten Ahmet mesciddedir. Muhakkak ki o
mesciddedir.
9- Muhakkak ki Allah gklerin ve yerin Rabbidir
ve bunda mminler iin bir ayet vardr. Muhakkak
ki eytan Adem ve eine dmandr. Muhakkak ki
bu Allah Raslnn emridir.
10- Muhakkak ki slih olan fakirler peygamberin
evine gittiler. Bu araba ucuzdur fakat gzeldir.
11- Muhakkak ki her defterin uzun bir kontrole
ihtiyac var. Muhakkak ki her iinin uzun bir tatile
ihtiyac var. Muhakkak ki her iinin uzun
(mddet) bir tecrbeye ihtiyac var. Muhakkak ki
her tiyatronun uzun uzun bir tecrbeye ihtiyac var.
Gerekten her meselenin (sorunun) uzun bir
zme ihtiyac var. Gerekten her dersin uzun bir
eitime ihtiyac var. Her devin uzun bir ezbere
ihtiyac var.
12- Top oynamak istiyoruz fakat ok yamur bize
msaade etmiyor. Nehirde yzmek istiyoruz fakat
souk hava bize msaade (yardm) etmiyor.

13- Deniz sakindir. Hafif (ince) elbiselerimi


giydim, nk scak iddetlidir. Keke hoca ge
kalsa. Keke araba bugn gelse.
14- Yolda bir adam var. Gerekten yolda bir adam
var. Hakikaten okulda iki mdr var. ki retmen
mevcuttur (vardr). Umulur ki (belki de) iki
retmen mevcuttur.
15- ki renci hastadr. ki renci hasta gibidir.
Kap byktr. Keke kap byk olsa. Hlit uaa
bindi, nk otobs gecikmitir (gecikti, ge
kald). Eve erken dndm. nk kardeim bugn
geliyor.
16- Kz edeblidir. Kzn edebli olduunu bildim.
Yolcular gelmektedir. Sanki yolcular
gelmektedirler. Kadn iiler mevcuttur. Fakat
erkek iiler yoktur.
17- Kadn ve erkek arasnda fark yoktur. Yakn ve
uzak arasnda fark yoktur. Yeni ve eski arasnda
fark yoktur.

NNE VE KARDELER LE LGL AYETLER

1- .
(82/NFTR, 13). yiler muhakkak nimet (cennet)
ierisindedirler.

ok itaatkar olanlar, iyiler

ok nimet, rahat yaay, bolluk, refah

2-
.
(82/NFTR, 14). Ktler de cehennemdedirler.

gnah ileyen, gnahlara dalan, haktan dnen,
kfr ve inkar eden

3-

.
(3/L- MRN, 45). (Melekler) demilerdi ki: Ey
Meryem! Allah sana kendisinden bir Kelime'yi
mjdeliyor. Ad Meryem olu s'dr. Mesh'tir;
dnyada da, ahirette de itibarl ve (Allah'n
kendisine) yakn kldklarndandr.

mjdeledi

erefli, itibarl, yzde

kelm, sz/ilh hkm/ Allah Telnn (()ol)
emriyle veya buna benzer bir kelime ile vastasz
(dorudan doruya sebepleri araya koymakszn)
yaratt mahluk. Bu lafz, bu mana ile s (a.s.)a
tlak edilmitir.

4- .

(90/BELED, 4). Andolsun ki, biz, insan (yzyze


gelecei nice) zorluklar iinde yarattk.

ac, meakkat, yanma
(Ayette: nsann beikten mezara kadar
yorgunluklar, skntlar ierisinde yorulup, btn
meakkatlere mr boyu gs gerecek bir ftratta
yaratldndan bahsedilmektedir.)

5- ...
... ...
(2/BAKARA, 102). ...Sleyman (by yapp) kfir
olmad. Lkin eytanlar kfir oldular. nk
insanlara sihri (ve Babil'de Hrut ile Mrut isimli
iki melee indirileni) retiyorlard... (Halbuki o
iki melek herkese): Biz ancak imtihanz (imtihan
iin gnderildik), (sakn yanl inanp da) kfir
olma(yasnz) demeden hi kimseye (sihir ilmini)
retmezlerdi...
6- .

(85/BURC, 12). phesiz Rabbinin yakalamas


ok iddetlidir.


kskvrak yakalamak, skca tutmak

7-
...
(8/ENFL, 17). (Savata) onlar siz ldrmediniz,
fakat Allah ldrd onlar; (ok) attn zaman da
sen atmadn, fakat Allah att (onu)....

atmak

8- ... ...
(29/ANKEBT, 45). ...Muhakkak ki, namaz,
hayszlktan ve ktlkten alkoyar. ...

yasaklamak (Namazn ktlkleri yasaklamas ise
ktlklerden el ektirmesidir).


ktlk

(ok irkin ve yz kzartc) gnah, edepsizlik

9- .
(68/KALEM, 4). Ve sen elbette yce bir ahlk
zeresin.
10- ...
(76/NSN, 2). Gerek u ki, biz insan katk bir
nutfeden (erkek ve kadnn dlnden) yarattk....

katk, kark

erlik suyu ile diilik suyunun birbirine katt


meni

11- .
(96/ALAK, 6). Hayr, gerek u ki, insan azar.

hayr manasnda olup kendisiyle menetme veya


sakndrma yahut, irkin gsterme murad edilir.
Bazen de bununla kendisinden sonra geleni ispat
ve onun hakikat olduunu tenbih ve ihtar edilir.

tamak, haddi amak, azmak, azgnlk etmek

12- .
(96/ALAK, 7). Kendini kendine yeterli grd diye
(yeterli grd iin)

istina etmek, yeterli grmek, muhta olmamak,
istina gstermek

13- .
(96/ALAK, 8). Kukusuz Rabbinedir dn.

dn

14- .
(100/DYT, 6). phesiz insan, Rabbine kar
ok nankrdr.

ok nankr, nankrl huy edinen (mbalaal


ism-i fil)

15- .
(100/DYT, 7). phesiz buna kendisi (de)
ahittir.
16- .
(103/ASR, 2). nsan gerekten ziyan iindedir.


zarar etmek, ziyana uramak

17- .
(9/TEVBE, 56). (0 mnafklar) mutlaka sizden
olduklarna dair Allah'a yemin ederler. Halbuki
onlar sizden deillerdir, fakat onlar
(kllarnzdan) korkan bir toplumdur.


yemin etmek

korkmak, rpermek

18- .
(80/ ABESE, 3) Ne biliyorsun, belki o
temizlenecek,


bildirmek
nin asl
temizlenmek, arnmak

19- ...
.
(59/ HAR, 21). ..Bu misalleri insanlara
dnsnler diye veriyoruz.

tefekkr etmek, dnmek

20- .
(39/ZMER, 27). Andolsun ki biz, t alsnlar
diye, bu Kurn'da insanlara her trl misali
verdik.


misal vermek

tezekkr etmek, hatra getirmek

21- ...
.
(36/YSN, 45). .. umulur ki size merhamet olunur
(denildiinde aldrmazlar).
22- ...
.
(36/YSN, 74). Belki onlara yardm edilir
(yardm greceklerini umarak) ....
23- ...
.
(5/MDE, 6). ...Umulur ki kredersiniz.
24- ...
(4/NS, 114). Onlarn fsldamalarnn
birounda hayr yoktur...
25- .
(10/YNUS, 62). Bilesiniz ki, Allah'n dostlarna
korku yoktur; onlar zlmeyecekler de.


dikkat edin, bilesiniz ki (Tenbih edat)

korku

26-
.
(10/YNUS, 64). Dnya hayatnda da ahirette de
onlara mjde vardr. Allah'n szlerinde asla
deime yoktur. te bu, byk kurtuluun
kendisidir.
27- .
(2/BAKARA, 2). O kitap (Kurn); onda asla
phe yoktur. O, mttakler (saknanlar ve arnmak
isteyenler) iin bir yol gstericidir.

yol gsterici

28- .

(2/BAKARA, 32). (Melekler: Y Rab!) Seni


noksan sfatlardan tenzih ederiz, senin bize
rettiin eyler hari bizim bilgimiz yoktur.
phesiz alm ve hakm olan ancak sensin, dediler.

Allah noksan sfatlardan tenzih etmek.
Mnezzehiyet (kusursuzluk) Allaha mahsustur
demek.

...hari, ...den baka



rettiin eyler. (Cmlenin ortasnda gelen ()
ey anlamndadr.)

29- ...
(73/MZZEMML, 9). (O,) dounun da batnn da
Rabbidir. O'ndan baka ilh yoktur.

gnein doduu yer, dou

gnein batt yer, bat

30-

...
(8/ENFL, 48). Hani eytan onlara yaptklarn
gzel gsterdi de: Bugn insanlardan size galip
gelecek kimse yoktur, phesiz ben de sizin
yardmcnzm, dedi...

gzelletirmek, sslemek, tezyin etmek

komu, yardmc, mttefik, (ayette: mttefik,


yardmc)

31- ... .
(6/ENM, 34). .. Allah'n kelimelerini
(kanunlarn) deitirebilecek hibir kimse yoktur.
Muhakkak ki peygamberlerin haberlerinden bazs
sana da geldi.

tayir edici, deitiren


haber, vaka, hadise

32-
.
(89/FECR, 24). (te o zaman insan:) "Keke bu
hayatm iin bir eyler yapp gnderseydim!" der.

takdim etti, sundu, nceden gnderdi

33- .
(55/RAHMN, 58) Sanki onlar yakut ve
mercandrlar.

yakut

mercan, kk ya da byk inciler
(Ayette: Hurilerin yakut ve mercan misali ok
parlak yzl, sevimli, zarif tenli olduklar
bildirilmektedir.)

34- ...
.
(11/HD, 17). Muhakkak ki bu, senin Rabbin
tarafndan bildirilmi gerektir; fakat insanlarn
ou inanmazlar.

35- .
(10/YUNUS, 44). phesiz ki Allah insanlara
hibir ekilde zulmetmez, fakat insanlar
kendilerine zulmederler.
36-

.
(10/YUNUS, 55). Bilesiniz ki, gklerde ve yerde
olan her ey Allah'ndr. Yine bilesiniz ki, Allah'n
vdi haktr, fakat onlarn ou bilmez.
37- ... .
(10/YUNUS, 60). .. phesiz Allah insanlara kar
ltuf sahibidir. Fakat onlarn ou kretmezler.

38- ...
.
(6/ENM, 33). ...Aslnda onlar seni
yalanlamyorlar, fakat o zalimler aka Allah'n
yetlerini inkr ediyorlar.

bilerek inkar etmek

39- ...

...
(2/BAKARA, 61). .. Bu (musibet)ler (onlarn
bana), Allah'n yetlerini inkra devam etmeleri,
haksz olarak peygamberleri ldrmeleri sebebiyle
geldi. ..

..siz, ..sz, ..den baka


haksz olarak

..sebebiyle

40- .
(67/MLK, 26) De ki: O bilgi, ancak Allah'n
yanndadr. Ben ise sadece apak bir uyarcym.
41- ...
.
(2/BAKARA, 130). (brahim (a.s.)) phesiz o
ahirette de iyilerdendir.
42- .
(36/YSN, 3). Sen phesiz peygamberlerdensin.
43- .
(36/YSN, 16). (Eliler) dediler ki: Rabbimiz
biliyor; biz gerekten size gnderilmi (eli)leriz.

gnderilmi (eli)

44- .
(36/YSN, 24). "te o zaman ben apak bir
sapkln iine gmlm olurum."


o zaman

sapklk

45- ...
.
(59/HAR, 11)... Allah, onlarn yalanc olduklarna
ahitlik eder.
46- .
(36/YSN, 7). Andolsun ki onlarn ounun
zerine (azab) sz hak oldu. nk onlar iman
etmiyorlar.


andolsun ki

hak oldu

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

itaatkar

ilkbahar


sabah namazn kld

yaz


mhim

sonbahar


kalabalk

istenen, istenmi


sabah namaz



le namaz


akam namaz

ikindi namaz

yats namaz

2. Aadaki cmle ya da cmle paralarn


)tercme ediniz (Cevaplar iin zerine tklaynz

2- -
. -

3-





4-

.
5-
-

.
. - - . 6-
. -
. -
- -
.

. -

7-
.
.
8- -
- .
3. ( )ve kardelerinin herbirisi ile ilgili birer
cmle kurunuz.
4. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp ()
ve kardeleri ile ilgili kelimelerin altlarn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn yazncaya kadar
alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Yemin vvn dierlerinden ayran zellik


kelimenin sonunu esre yapmasdr.

[2] Baa ( )gelsin ya da gelmesin harf-i cer ya


da zarfla balayan cmlelerin haber mukaddem
olduunu hatrlaynz. Burada da ()nin haberi
baa gelmi, ismi ise sona gelmitir ve ()
kelimesi ( )nin ismi olarak mansbdur.
[3] ( -) ahit oldu, ahitlik etti
[4] ( ) rahatsz etti ()
rahatsz edici, rahatsz eden
[5]

( )ev eyas, mobilya

[6]

( )olgun

[7]

( ) ikayet etti

[8] Nasbeden ( )den dolay atfla stn olan


( )fiilinin yer ald ayetin tamam yledir:
(

() Onlar Ondan yiyelim,


kalplerimiz mutmain olsun, bize doru sylediini
(kesin olarak) bilelim ve ona gzleriyle grm
ahitler olalm istiyoruz demilerdi.)

Dinlemek iin Tklaynz :

YARDIMCI FL OLARAK KNE ()


Trkede ...idi, ...mt ile biten fiiller
Arapada( oldu, idi) yardmc fiili ile mz fiili
yanyana getirmekle yaplr. Trkede ...yordu ile
biten fiiller fiili ile muzri fiili yanyana
getirmekle gerekleir. Fiilleri bu tarzdaki gemi
zamana gre sylemeye hikye denir.

yazyordu


yazdyd yazmt

Dier fiillerle birlikte kullanacamz iin nce


yardmc fiil olan ( )... idi, oldu fiilinin ekimini
yapalm:
Mz ekim Tablosu

Cemi
Tesniye
Mfred


Gib
(Onlar) idiler
(kisi) idiler
(O) idi, oldu


Gibe

Muhatap
(Sizler) idiniz
(Siz) idiniz
(Sen) idin


Muhtaba

Mtekellim
(Biz) idik
(kimiz) idik
(Ben) idim

F fiilinin muzri ekiminde orta harf ()


zamme olduundan gibe cemi mennes de tre
olarak ( eklinde) balanr. nk Arapa
kaideye gre illet harfleri dediimiz uzatan
den sonra cezim getirilmez. llet harfi atlarak
yanndaki harfe cezm konur. Fiilin geriye
kalanndaki zamirler, gibe cemi mennesteki
deiiklikten sonra aynen ilave edilir( )gibi.
Fayet orta harfi illetli olan mz fiilin muzrisi,
(orta harfinde) esre ya da stn harekeli ise;
mzdeki gibe cemi mennes nnuna esre ile
balanr[1]. zet olarak;
Orta harfi illetli (ecvef) fiillerin muzrisi ekilde
gelir. rnekler:
1- ( )benzeri muzri orta harfi zamme olanlar:


oru tuttu


dedi, syledi

Bu fiillerin de mz ve muzri ekimi ()


gibidir. Muzri orta harfi zamme olduundan gibe
cemi mennes nnundan itibren mzde zamme
ile balanp illet harflerini drrler:

2- Muzri orta harfi stn olanlar:



uyudu


korktu

Bu fiillerin muzri orta harfi stn olduu iin


gibe cemi mennes nnundan itibren mzde
esre ile balanrlar:



...

..

3- Muzri orta harfi esre olanlar:

satt


yrd

Bu fiillerin de muzri orta harfi esre olduu iin


gibe cemi mennes nnundan itibren mzde
esre ile balanrlar:


...

...

( )yi tantmak iin zorunlu olarak ksaca


aklama verdiimiz bu orta harfi illetli fiillerin
mzsinin muzri orta harfine gre cemi mennes
nnundan itibaren ekime girdii
unutulmamaldr:



(o bayanlar) yrdler


(sen) yrdn

(o bayanlar) korktular

(ben) korktum

yardmc fiili ile kurulan birleik fiillerin ekim


tablosu aadaki gibidir:
Mz Hikaye: yazdyd, yazmt

ekim Tablosu

Cemi
Tesniye
Mfred


Gib

(Onlar) yazdyd
(O ikisi) yazdyd
(O) yazdyd




Gibe


Muhatap
(Sizler) yazdydnz

(Siz ikiniz) yazdydnz


(Sen) yazdydn


Muhtaba




Mtekellim

(Bizler) yazdydk
(kimiz) yazdydk
(Ben) yazdydm

Muzri Hikaye: yazyordu

ekim Tablosu

Cemi
Tesniye
Mfred



Gib

(Onlar) yazyordular
(O ikisi) yazyordu
(O ) yazyordu



Gibe



Muhatap

(Sizler) yazyordunuz
(kiniz) yazyordunuz
(Sen) yazyordun

Muhtaba



Mtekellim

Bizler yazyorduk
kimiz yazyorduk
(Ben) yazyordum

Olumsuz ekli:



yazmadyd, yazmamt

yazmyordu

Gelecek zamann hikayesi:



yazacakt

yazacaktk


yazacaktlar

yazlacaktk

Gelecek zamann hikayesinin olumsuzu:



yazmayacaktm

yazmayacaktn

hi yazmayacam


hi yazmayacaktm

F
fiiline ( gerekten, hakikaten) eklenirse
manay kuvvetlendirir:

gerekten yazdydlar, cidden yazmtlar

ile ifade edilen hikayeli fiillerin bana art


edat getirilebilir. Fakat araya girdiinde
muzri fiilin sonu cezimli olmaz. art cmlesinin
bana nevsihtan (inne ve kardeleri, kne ve
kardeleri gibi) birisi gelirse art edat cezmetmez.


yazdysa,yazmsa

yazyor idiyse

yazdysalar,yazmlarsa


yazyor idiyseler

Olumsuzu:
yazmamsa

yazmadysa,


yazmyor idiyse

F kullanld zaman gelecek zamann


hikayesi artl yaplabilir:

yazacak idiyse


yazacak idiyseler

Olumsuzu:

yazmayacak idiyse



asla yazmayacak idiyse


yazmadysa, yazmamsa

yazmadysa, yazmamsa

Cmle rnekleri:
. 1-
. 2-
. - 3-
. 4-
= ( 5-
). +
. 6-
. 7-

Tercme:
1- Arkadam okulun bahesinin ortasnda
oturuyordu.
2- renciler hzl bir otobse biniyorlard.
3- Namaz musallda (namaz klnan byk yer)
olacak. retmen snfta olacak.
4- Amcam ardan dnmse size gitmem.
5- Kardein ehirden dnmediyse hemen bana bir
mektup yaz.
6- Babam amcama bir mektup yazmad idiyse
hemen yazacam.
7- Babam okula gitmise ben gitmem.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere Arapa ve
manasyla birlikte yaznz.


gnderdi

hediye

hikimse, birkimse

limon

yalnz, tek bana

=
tarla


yardm etti

horoz

2. ( )( )ve ( )fiillerinin mz hikaye,


muzri hikaye, olumsuz ekilleri, gelecek zamann
hikayesi ve olumsuzu ve art edat ile olan

ekillerini manalaryla birlikte rneklere bakarak


ekiniz.
3. Aadaki cmleleri tercme ediniz.








4. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.
1. Kardein okuldan geliyordu.
2. Akamleyin nereye gidiyordunuz?

3. Bu iki ocuk derslerini yazyordu.


4. Olun dersini yazarsa onu seversin.

5. Kardein bizimle dersini okuyacakt.


6. Bizler teyzenizin yannda oturuyorduk.
7. Senin kitabn hi kimsenin yannda
grmemitim.

8. Kzkardein dersini evinde ezberlediydi.

9. Oluna hediye gnderdin mi?

&&&&&&&&&&
KNE VE KARDELER (Kne ve Benzerleri)
rab (hareke) bakmndan ve Kardelerinin
tam tersine isimlerini ref haberlerini nasbederler.
Kne ve kardeleri sekiz adet fiil-i mzden oluur.
Bu sekiz fiili mzden her birinin muzri ile emri
de ayn ii yapar. Yani, isim cmlesi olan mbted
ve haberin nne gelip mbtedy merf haberi de
mansb okutur. Bunlara nks (eksik) fiiller de
denir. Nks fiil denmesinin sebebi; merf ismiyle
birlikte tek bir mn ifde etmeyip ikinci ismi
istemeleridir. ( ocuk geldi) deyince
cmle anlam yeterli olur fakat ( Hava idi)
deyince yetmez, mana eksik kalr. Yanna ikinci
bir isim ilve edilerek ( Hava souk idi)
deyince mana tamamlanr.

Nks veya Kne benzeri olan fiiller ve ilevleri


unlardr:

imdi bunlar srasyla grelim:

: ..idi, oldu

Bir nceki konuda mz ve mzari ekimini


verdiimiz fiilinin asl manas ..idi olup nks
fiildir. Tam fiil olarak kullanldnda ismi haberi
eklinde sylenmez. nk o zaman mbted
haberin nnde deil bir fiil cmlesinin iinde
(birleik fiil olmak zere) yardmc fiil vazifesini
grr.



bulunmutu

okuyordu


yazd idi, yazmt

() l mz fiil olursa mili gemi zamann


hikayesi olur:
.
bilmitim

( dier benzerleri gibi) isim cmlesinin nne


geldii zaman ise mbtedy olduu gibi brakr,

haberini(n son harfinin harekesini) mansb


(fethal) yapar. En ok kullanlan nks fiildir.
Cmle rnekleri:
.
Souk iddetliydi.
.
Souk iddetlidir.
.
Yolculuk faydalyd.
.
Yolculuk faydaldr.
.
Hoca yoktu.
.
Hoca yoktur.

.
Ders kolayd.
.
Ders kolaydr.
.
Ev temiz idi (temiz oldu) .

Ev temizdir.
.
Kalabalk iddetli idi.
(ok kalabalk oldu)
.
Kalabalk iddetlidir.

* sim cmlesinin bana sadece nin gib


mfred mz hali gelmez. ekimli olduunda
nin ismi fiille birlikte olur. Ardndan haberi gelir.
( )ve kardelerinin ismi bazen mstetir [()
gibi fiilin iinde sakl zamir] olarak veya ( )nin
ekimi iinde (gibi fiil+fil) olarak da gelebilir.
.
Ysir ortaokulda renciydi.

.
Ortaokulda renciydi.

.
Gzel bir mat.

.
Hastaydn.

.
Hastanedeydim.

.
(Sen) meguldn.
rnein bu cmlede ( )zamiri ( )nin ismi olup
mahallen merfdur. ( )de ()nin haberi olup
mansbtur. Dier rnekler:

Orada mutlu muydun?
[ 2] .
Faydal bir gezi olacak.
.
yi bir kitap olacak.


.
O vakitde megul olacam.

F nin ismi de haberi de tamlama eklinde


gelebilir. Bu zellikler nin dier benzerleri iin
de geerlidir:


Mslmanlarn Kabeyi tavaf dn kolayd.
[ 3]
.
mer bnul-Hattab (Hattabn olu mer) dil bir
halife idi.
.
oban bu sefer yok deildi bilakis mevcuttu
(vard) .

.
oban bu sefer hasta deildi bilakis iyiydi.


.
Kardeim tm arkadalar tarafndan seviliyordu.


.
Adam baarl ocuklaryla mutluydu.
.
Burada almaya muvafk msn? (uygun gryor
musun) ?
.
Burada almaya muvafk mydn? (uygun
gryor muydun) ?

*Harf-i cer ya da zarfla balayan (var manas


ifade eden) cmle paras mbted deil ne
gemi haberdir (haber mukaddem). Var olan ey
de muahhar mbted olur. Bylece dolaysyla

()nin haberi de ne gemi haber, ( )nin ismi


de sonradan gelen isim olmu olur:
.
Odada adamlar var.

.
Odada adamlar vard.

.
Aralarnda alkan bir renci var.

.
Aralarnda alkan bir renci var myd?

.
Hayr, aralarnda alkan bir renci yoktu.

.
(Bayanlarn) nlerinde gzel bir bahe var.


nlerinde gzel bir bahe var myd?

.
Hayr, nlerinde gzel bir bahe yoktu.

.
O mekanda iki arkada var.

.
Seninle birlikte o mekanda (orda) iki arkada
vard.

.
Sizinle birlikte orda retmenler vard.

*smi fil "Kne" fiilinin haberi olunca gemi


zamann srekli halini oluturur.
.
O Allah'a secde ederdi.

* fiili Allah ile kullanldnda anlam zamanla


snrl deildir. Sadece gemii anlatmaz, durumu
bildirir ve haberin sonsuz devamlln gsterir.
ebedidir, ezelidir manalarna da gelir.
.
Allah bilir ve hakmdir.
.
Allah balayc ve merhametlidir.

*Olumsuz nin haberi muzri olduunda banda


esreli bir ( )bulunabilir. Buna inkar lm (lmul
cuhd) denir ve yannda gizli bir ( )olduu
dnlr:
[ 4] .
Arkada arkadana asla ihanet edecek deildir.

: oldu, dnt. Bir halden dier hale gemeyi


anlatr.()

.
Elbise ksadr.
.
Elbise ksa oldu.

.
ki renci alkandr.

.
ki renci alkanlat.

.
ki renci sevilendir (sevilmektedir) .

.
ki renci sevilen oldu.

: sabah (vakti) oldu, sabahlad ( )


.
Hava yamurludur.

.
Hava yamurlu oldu (Hava yamurlu olarak
sabahlad) .

.
Bahe gzeldir.

.
Bahe gzel oldu.

.
O ikisi mhendistir.

.
O ikisi mhendis oldular.

.
Onlar meguldrler.


.
Megul oldular.

Onlar hemiredir.

.
Onlar hemire oldular.

: kuluk (vakti) oldu, kuluklad (


)
.
Bulut youndur.

Bulut youn oldu (Bulut youn olarak kuluklad)


.

.
Cadde kalabalktr.

.
Cadde kalabalk oldu (Cadde kuluk vakti
kalabalklat) .

: gndz (vakti) oldu, devam etti ()


.
Toz kalkmaktadr.
.
Toz kalkar oldu (Gndz toz kalkar halde devam
etti) .
.
Anne sabrldr.
.

Anne sabrl olmaya devam etti.


.
retmen talim (eitim) hizmetinde devam etti.
.
Kzlar avluda oynamaya devam etti.

: akam (vakti) oldu, akamlad ()


.
i yorgundur.

.
i yorgun oldu (i yorgun olarak akamlad) .
.
retmenler mutludur.

.
retmenler mutlu olarak akamlad[5].

: geceleyin oldu, geceledi ()

.
Hasta ac ekmektedir.
.
Hasta ac eker oldu (Hasta ac ekerek geceledi) .

( ) kelimelerinin hepsi
yardmc fiil olarak manasnda kullanlabilir.
Bunlara benzerleri de denir. ( oldu) bir
halden bir hale dnmeyi ifade ederken zaman
mefhumu yoktur. Hepsi de oldu eklinde
tercme edilebilir. Ancak ifade ettikleri zamann
anlam zihnen muhafaza edilir.
*Yukarda ikinci olarak verilen anlamlar tam fiil
olarak kullanldnda tercme edilir. Mz muzri
emir olmak zere btn siygalar kullanlr.

.
Adam hastanede sabahlad.

Niin rencilerden ou (rencilerin ou)


orduda subay olmay sever (ister)?

Mesela ilk cmlede y tam fiil olarak kabul


edersek, o zaman bu fiillerden sonraki isme
nn ismi ve haberi demeyiz. Fiil cmlesinin
elemanlar olarak fiil fil, da
mefln bih gayr-i sarih olur.
Naks fiillerden en ok kullanlan
dr.
Not: Tahfif (kolaylk) kabilinden nin muzri
meczmundan ( )ve nehyinden bazen nun
harfleri drlebilir. Bu kullanl daha ziyade
Kurn- Kerim ve eski metinlerde grlr.
.
yilik olursa kat kat arttrr.
.
Hin olmadm.

*Olumsuz nin haberi bana zid ( )harfi


getirilince mana kuvvetlenmi olur:

.
Orada asla yabanc deildir.

*( )fiili hari dierlerinin mz muzri ve emri


mevcuttur. nin yalnzca mz ekimi vardr.

: deil, olmad Muzrisi olmayan bir fiil olarak


mz durumunda ekime girer.


Gib

Gibe


Muhatap


...
Muhtaba

.
Hizmeti gl deildir.

Hizmeti gldr.

.
i alkan deildir.
.
i alkandr.


Cadde kalabalk mdr?

Hayr, o kalabalk deildir.

.
Oda geni midir?

.
Hayr, o geni deildir.

.
Gerekten piman deilsin.

.
Gerekten ben fakir deilim.

fiili ile yaplan cmlelerde haber ksm iki


ekilde gelir:

1- Mansb durumda;

.
Sen mmin deilsin.

.
Onlar mmin deiller.

2- Manay tekd iin ( )harfi cerine bal mecrr


olarak;
.
Bu bir ey deildir.
.
Bu hibir ey deildir.
.
Allah sizin Rabbiniz deil mi?

*Ndiren olumsuzluk edat olarak kullanlr:

.
Yamur yamyor.

Leyseye benzeyen edatlar denen ()( )( )( )


mbted ve haber cmlesinin bana getirilerek
kullanlmakta gibidir. Hepsi de yok, deil
manasnadr.
:

gibi grev yapar, ismini ref, haberini


nasbeder. smi belirli veya belirsiz olarak gelebilir.
.
Adam ayakta deildir.
.
Zeyd ayakta deildir.

: ( )hem belirli hem belirsiz isme gelir:

.
Senden hayrl kimse yoktur.

.
Bu ihmal edilmi deildir.
.
Bu beer deildir.


: ( )yalnz belirsiz ismin bana getirilir.
gibi kullanld azdr.
.
Ondan hayrl bir kimse yoktur.
.
Kaan adam yoktur.

ve nn haberlerine ( )harf-i ceri getirilebilir.


Bu cer tekit ifade eder.

.
Bu hibirey deildir.

.
Ali asla huzurlu deildir.

Bu cmleler cmlesine gelen tekd lm gibidir:


.
Gerekten Ali huzurludur.

en-nfiye ve manasndadr. smini ref


haberini nasbeder. Banda bulunduu isim
cmlesinin ksmlar zaman isimlerinden biri olur.
Ancak kullanld ifadede mbted ile haberi
birarada zikredilmez. kisinden birisi, genellikle
mbted ( nin ismi) mahzf olur (drlr),
haberi kullanlr.
.
Vakit pimanlk vaktidir.
) ( .
Pimanlk vakti deildir.
.
Saat pimanlk saatidir.
) ( .
Pimanlk saati deildir.
.. .
..(Artk) kurtulma zaman deildir (Sd, 3).

* Efll-stimrr denilen (devamllk ifde eden)


fiiller de irab bakmndan ve kardeleri gibidir.
sim cmlesinin bana geldii takdirde mbted

ile haber zerinde ayn etkiyi yaparlar. Bir ok


gramer kitabnda ve Kardeleriyle birlikte
zikredilmektedirler. Bu fiiller isminin haberiyle
nitelenmesindeki sreklilii anlatr ve unlardr:

Hepsi de hal, devam ediyor manasndadr. Mz


ya da muzri olarak gelebilirler. Balarndaki
olumsuzluk harfi olmasna ramen fiile
olumsuzluk deil devamllk manas kazandrr.
Aksi takdirde devamllk vermez. imdi bunlar
rnekleriyle grelim:


.
Hasta hl hayattadr.
.
ocuklar hl uyuyorlar.



.
ocuk hl hastadr.
.
Hasta hl uyuyor.


.
Tacir hl dorudur.
.
Chil inadnda hl srarldr.


.
Hava hl yamurludur.


.
Meltem (lk rzgar) hl tatldr[6].

Bu drt fiil rneklerde grld gibi yalnz mz


ve muzri siygalarnda gelir.
...d mddete: Kendinden nce gelen
cmlenin mddetini kendinden sonraki cmleye
balar. gibi yalnz mz siygasnda bulunur.
( ) da gibi ekim yaplr:

...

.
Ik zayf olduu mddete okuma.
.
Diri olduum mddete Allaha ibadet ederim.

.
A olduun mddete ye.

nemli Not: a) ve kardelerinden bu yana


sylenen nks fiillerin isimleri mfred, tesniye ve
cemi de gelse fiiller hep mfred gelir. Aksi
takdirde normal fiil vazifesi grrler.

.
ki adam konuuyorlard.

.
ocuklar hl uyumaktadrlar.

.
Daima ihtilafldrlar.

b) Nks fiillerin isimleri mzekkerse fiiller de


mzekker, isimler mennes ise fiiller de mennes
gelir:
.
Ev geni deildir (semi mennes).

Mmin yaad mddete namaz hi


terketmeyecek.

c) Nks fiillerin haberleri isim cmlesinin haberi


gibi mfred, cmle ve ibh-i cmle (zarf ve crmecrr) olarak gelir.
Mfred:
.
Terbiyeli daima sevilir.

sim Cmlesi:
(=) .


Burada alt izili isim cmlesi Knenin haberi
olarak mahallen mansbtur.
Sabahleyin merin kz uyuyordu.

Fiil Cmlesi:

.
renci hocasyla konuuyordu.

ibh-i Cmle (Zarf):


.
Kz renciler okulun nnde idi.

ibh-i Cmle (Cr-mecrr):

.
Stadda seyirciler vard.

Genel Cmle rnekleri:


- 1-

.
- ][7 2-
.
3-
.

4-
.
5-

.
- 6-
.
7-
.
8-
-

- - 9-

.
10-


.
11-

.

12-
.
13-

.
14-
-
. -
15-
-
.
- 16-
.
- 17-
.
. ][8 18-

.
19-
-

.
- 20-

21- - -

.
22- -
23- .
24- .
Tercme:
1- mam Buhr muhaddislerin byklerindendi.
Frb Mslman limlerden byk bir limdi.
2- oban bu sefer alamyor bilakis glyordu.
Hayat mutludur. Hayat mutlu hale geldi.
3- Sergi devamldr. Sergi hl devam etmektedir.
irket mehurdur. irket mehur oldu.
4- dev zarrdir. dev hal zarrdir. Anne
retmendir. Anne retmen haline geldi.
5- Hlit din hizmetinde devam etti. Anne
yolculuundan dnnceye kadar olunun
yokluuna sabretmeye devam etti.

6- Temiz oluncaya kadar kz elbiseleri ykad.


lkokul safhasndan nce okudun mu?
7- Ahmet imtihanda baard ve lisede bir renci
oldu. renci alkandr. renci alkan oldu.
8- ki retmen yoktur. ki retmen yok deildir.
Mhendisler mevcuttur. Mhendisler hl
mevcuttur. Kzlar edeblidir. Kzlar hl edeblidir.
9- renciler oturuyor. renciler oturmuyor.
Yamur yad mddete (dar) kma.
10- O ikisi yolculuk iin hazrdr. Yolculuk iin
hazr oldular. Adam baarl ocuklaryla mutlu
oldu.
11- mtihan yakn olduu mddete oynama. Oda
kalabalkt ve boald (bo oldu).
12- Onun kardei mehur bir hocadr. Kardei
mehur bir hoca oldu. Bahenin aalar gzel
oldu.
13- Gazeteciler hl salondadr. ar insanlarla
kalabalklat.

14- Kardein yolcular arasnda deil. Hayat


ksayd. Onun hakknda bilgimiz yoktur.
Okulumuzda dil labrotuvar yok.
15- Kadn erkein elinde oyuncak deildir. Bu
renciler alkandr. Bu renciler alkan
deildir.
16- Ders mhim midir? Hayr, o mhim deildir.
Araba yeni midir? Hayr, o yeni deildir.
17- Saat tevbe saatidir. Tevbe saati deildir. Cadde
kalabalktr. Cadde kalabalk deildir.
18- Nehirler tamaktadr. Gerekten nehirler
tamaktadr. Knama vakti deildir. Kitabn bende
deil.
19- aka vakti deil. Makbul bir zrn yok.
Fakirlik ayb deildir. Fakirlik hi ayp deildir.
20- ilerin emei zayi deildir. ilerin emei
hi zyi deildir (boa gitmez). Kzlar cahil
deildir. .
21- Her zengin mutlu deildir. Cahiller saygdeer
deildir. Bu senin mekann deildir.

22- Her insann ruhu Allahu Telnn emrindedir.


Hl sabrediyor musun?
23- Kardeimiz hl yoktur. Babam uyuduu
mddete dersimi yazmayacam.
24- Byktn. ok yemek yedim. nk alk
hissediyordum.

KNE VE KARDELER LE LGL


AYETLER
1- ... ...
(5/MDE, 75). (Meryem ve olu s (a.s.) olu
Mesh) Her ikisi de yemek yerlerdi. Bak, onlara
delilleri nasl aklyoruz ...
aklamak, izah ve izhar etmek (mteadddir).

2- ... .

(6/ENM, 11) Sonra (Peygamberleri)


yalanlayanlarn akbetinin nasl olduuna bakn!
yalanlayan, yalanc

3- .
(67/MLK, 10). Ve: ayet kulak vermi veya
aklmz kullanm olsaydk, (imdi) u alevli
cehennemin ashab iinde olmazdk! derler.
yaklan ve alevlendirilen manasnda olup
cehennemin addr.

4- .
(96/ALAK, 11). Grdn m, ya o (Peygamber)
doru yol zerinde idiyse,

5- .
(78/NEBE, 19). Gkyz alr ve orada (pek ok)
kaplar oluur;
6- .
(78/NEBE, 21). phesiz, cehennem pusuda
(beklemekte) olur.
rasat mevzii, rasathane, pusu, gzetleme yeri
-

7- ..


.
Haberu Kane Cr-mecrr F. Mz
Haber
smu iaret
Muz. ileyh
Mb
Muz.
Matuf H.Atf

Matuf H.Atf
()nin ismi Harfu Tekd

( )nin haberi (mahallen merf)

(17/SR, 36). (Hakknda bilgin bulunmayan eyin


ardna dme.) nk kulak, gz ve gnl,
bunlarn hepsi ondan sorumludur.

iitme, iitme duygusu, kulak

kalp, gnl

grme, grme hassesi, gz

bunlarn hepsi (ayette; ) muzf, ( )ise
muzfun ileyh olup mahallen mecrrdur. ( ) ve
sonras da ()nin haberidir.

mesul, sorumlu (ismi mefl : ayn zamanda


Knenin haberidir. Knenin ismi ise ( )olarak
takdir edilen mstetir zamirdir.)

8-
.
(75/KIYAME, 38). Sonra (insan nutfesi) alaka
(alanm yumurta) olmu, derken Allah (onu
insan biiminde) yaratp ekillendirmiti.
tesviye etmek, dzeltmek/dzene koymak, kemale
erdirmek

9- ...
.
(73/MZZEMML, 18). ... Onun (Allah'n) vdi
yaplagelmitir (mutlaka yerine gelir).
10-... .
(67/MLK, 18). ...(benim karlk olarak
verdiim) azabm nasl olmutu!

asl (( )edepsizlii ve irkeflii ortadan


kaldrp bunlar yapanlar) cezalandrma

11- .
(55/RAHMN, 37). Gk yarlp da kzarm ya
renginde gl gibi olduu zaman,
gl

yarlmak

ya, yadanlk, krmz deri ( mana ile de tefsir
edilebilir)

12- ... .
(33/AHZB, 5). .... Allah balayandr, ok
merhamet edendir.
13- ...
...

(11/HD, 7). (O ki) ... Ar' su zerinde iken,


gkleri ve yeri alt gnde (alt devrede) yaratt...
14- ...
.
(5/MDE, 31). ...ve (katil karde) pimanlardan
oldu (piman oldu)
15- .
(7/ARF, 78). Bunun zerine onlar o (grltl)
sarsnt yakalad da yurtlarnda diz st dona kalr
oldular.
sarsl, sarsnt

ism-i fil olup yere bitiik olan, yere yapp kalan
(Ayette: Evlerinde hareketsiz cansz ve sessiz
ller halinde kalakaldlar.)

16-...

(22/HAC, 63). ... Allah, gkten yamur indirdi. Bu


sayede yeryz yeeriyor (yeil oluyor). Gerekten
Allah ok ltufkrdr, (her eyden) haberdardr.
yeermi, yeillenmi, yeillemi

17- ...
(28/KASAS, 10). Ms'nn annesinin yrei bo
olarak sabahlad (yreinde yalnzca ocuunun
tasas kald)...
bo, bombo

18- .
(68/KALEM, 20).(Bahe) kapkara kesildi.
kesilmi, sklm/(mnbit olmayan) kara
toprak/karanlk gece
(Ayette: Her mana ile de izah edilmitir)

19-
.
(26/UAR, 4). Biz dilesek, onlarn zerine
gkten bir mucize indiririz de, ona boyunlar eilip
kalr.

boyunlar

tevazuda bulunmak, alak gnll olmak, boyun


emek

boyunlar eik (ism-i fil) (Ayette: Ona boyun
emi, inkiyad etmi, itaat etmi olurlar)

20- .

(26/UAR, 71). "Putlara tapyoruz ve onlara


tapmaya (tapanlar olmaya) devam edeceiz" diye
cevap verdiler.

devaml ibadet etmek, ibadetten ayrlmamak

21- ... ...


(6/ENM, 30). Rablerinin huzuruna getirildikleri
zaman (Rablerinin nnde ayakta durdurulduklar
zaman)... (Allah onlara) Bu (yeniden dirilme
olay), hak deil miymi? der. Onlar da
"Rabbimize andolsun ki evet!" derler...
=
..d, dii zaman/hani bir zamanlar (zaman
zarfnn arkasndan gelen kelime fiilde olsa
mahallen mecrr muzfun ileyhtir.)

22- .

(6/ENM, 66). Kurn hak olduu halde kavmin


onu yalanlad. De ki: Ben size vekil (kefil)
deilim.
23- ...
.
(6/ENM, 89). ... Eer onlar (kfirler) bunlar
inkr ederse phesiz yerlerine bunlar inkr
etmeyecek bir toplum getiririz.
vekil kld, yerine bakasn getirdi

24-
...
(7/ARF, 172). ... Rabbin Adem oullarndan,
onlarn bellerinden zrriyetlerini kard, onlar
kendilerine ahit tuttu ve Ben sizin Rabbiniz deil
miyim? (dedi ) (Onlar da), Evet (buna) hit
olduk, dediler.
srt, yz, zeri, arka (ayette sulbler
kastedilmektedir)

zrriyet, nesil

[ ( )harf-i ceri ile birlikte] ahit tutmak, ahit


klmak

25- ... .
(11/HD, 78). (Lt, kavmine:) ...inizde reit
(akl banda) bir adam yok mu!" (dedi).
reit, doru grl, doruyu bulan, olgun, doru

26- ...
.
(11/HD, 81). (Melekler Lta): ... Onlara
vdolunan (helk) zaman, sabah vaktidir. Sabah
yakn deil mi? (dediler).

vad/vadin yerine getirildii zaman veya yer


(ayette: szn yerine getirilecei vakit)

27-
...
(24/NR, 29). inde kendinize ait eyann
bulunduu oturulmayan evlere girmenizde
herhangi bir saknca yoktur...
faydalanlan eya

ism-i mefl: mesken klnan, oturulan



gnah

28-

...
(24/NR, 61). mya glk yoktur; topala
glk yoktur; hastaya da glk yoktur. (Bunlara
yapamayacaklar grev yklenmez;
yapamadklarndan dolay gnahkr olmazlar.) ...

29- ...
(33/AHZB, 32). Ey Peygamber hanmlar! Siz,
kadnlardan herhangi biri gibi deilsiniz....
30- ...
(39/ZMER, 36). Allah kuluna kfi deil midir? ...
[(ism-i fil) her trl erden, ktlkten koruma
hususunda] kafi olan.

) ( =

Sonu illetli olan bu tr fiillerin ism-i fili burada


olduu gibi marife olarak (), nekre olarak da
( )eklinde gelir.
31-

.
(42/R, 11). (O), gkleri ve yeri (yoktan)
yaratandr. Size kendinizden eler, hayvanlardan
da (kendilerine) eler yaratmtr. Bu suretle
oalmanz salamtr. O'nun benzeri hibir ey
yoktur. O iitendir, grendir.

(ism-i fil) yaratan, icat eden


) (
byk ba hayvan (deve, sr, davar)

yoktan var edip etrafa datarak oaltmak

32-
.
(43/ZUHRUF, 51). Firavun kavmine (kavminin
iinde olarak ) seslendi ve (yle) dedi: "Ey
kavmim! Msr mlk ve altmdan akp giden u
rmaklar benim deil mi? Hla grmyor
musunuz?"
nehir, rmak

seslenmek, armak, barmak

grmek

33- .
(69/HAKKA, 35). Bu sebeple, bugn burada onun
(candan) bir dostu yoktur.
mfik, efkatli, yakn dost

34- .
(75/KIYME, 40). (Bunlar yapan Allah), lleri
(tekrar) diriltmeye kdir deil midir?
l

hayat vermek, diriltmek

35-
.
(88/GYE, 22). Onlarn zerinde bir zorba
deilsin.

ism-i fil olup zorba, hkm altna alan, kontrolde


tutan, sultasnda bulunduran anlamndadr. (
n asl olup dilde kolaylk asndan harfi
harfiyle iptal edilmitir.)

36- .
(21/ENBY, 15). Biz kendilerini, kuruyup
biilmi ekine, snm atee evirinceye kadar bu
davalar srp gider.
kuruyup biilmi ekin

iddia, dava veya dualar

len yahut baylan

37-

...

(40/MMN, 34). Andolsun ki, (Ms'dan) nce


Yusuf da size ak deliller getirmiti ve onun size
getirdii eylerden phe edip durmutunuz....
38-

...
(5/MDE, 24). "Ey Ms! Onlar orada
bulunduklar mddete biz oraya asla girmeyiz; u
halde, sen ve Rabbin gidin (savan; biz burada
oturacaz") dediler.
39- ...
.
(5/MDE, 117)... [s (a.s.) yle dedi:] lerinde
bulunduum mddete onlar zerine hit
(kontrolc) idim. Beni vefat ettirince artk onlar
zerine gzetleyici yalnz sen oldun. Sen her eye
hakkyla hit olansn.
ruhunu kabzetmek, ldrmek, vefat ettirmek
(Ayette: Vefat ettirmesi, ge karlmas yahut
yeryzndeki hayatna son verilmesidir.)

(mz fiilin nnde:) ...d zaman, ...dnda


hit (kontrolc)

gzetleyen, gzetleyici

40-
.
(19/MERYEM, 31). "Her nerede olursam olaym,
O beni mbarek kld; yaadm srece bana
namaz ve zekt emretti."
hayrl ve mbarek klnm

diri, yaayan

her nerede

tavsiye etmek (tavsiye Allah tarafndan yapld


takdirde bu, emir ve farz klma demektir.)

41- ... .
(21/ENBYA, 73). ... Onlar, daima bize ibadet
eden kimselerdi.
42- ... .
(2/BAKARA,167). ...ve onlar (artk) ateten
kacak deillerdir.
43- ...
.
(2/BAKARA, 74)....Allah yapmakta
olduklarnzdan gafil deildir.
44- .
(69/HAKKA, 41). Ve o, bir air sz deildir. Ne
de az iman ediyorsunuz!
45- .
(68/KALEM, 2) Sen -Rabbinin nimeti sayesindemecnun deilsin.

46- ... .
(50/KAF, 29). (Allah yle diyor: Benim
huzurumda sz deitirilmez) ve ben kullara asla
zulmedici deilim.
47- .
(43/ZUHRUF, 68). Ey kullarm! Bugn (cennette)
size korku yoktur. Sizler zlmeyeceksiniz.
Ey kullarm! (Sondaki esre, den mtekellim
ysnn ksaltlm iaretidir)

48- ... .
(40/MMN, 31)....Allah, kullarna bir zulm
dileyecek deildir.
49- ...
.
(39/ZMER, 41). (Reslm)! ...Sen onlarn
zerinde vekil deilsin.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

glmsedi

ameliyat

konutu

bekledi


alnd


hissetti

zor

nk

alk

fkeli

apartman

edebli

mutlu

ksa

kalpler

gvenilirlik

peygamberlik

asker

hava (durumu)

anahtar

muhta

gelen

aziz, deerli

oban


scak

doruluk

sevinli

ayakta duran

dnd

dnen

orulu (oru tutan)

mhendislik fakltesi

) nin iinde bulunduu( ) ve( 2. Aadaki


cmleleri inceleyen maddeleri tercme ediniz.
Tercme ettiiniz cmlelere bakarak bakmadan
Arapasn sylemeye alnz.(Cevaplar iin
)zerine tklaynz
- 1-
-
- - -
. - -
- - 2- - -
.
- - 3-
- -
. -
4-
-

.

5-

.
6-
-
-


.
7-

-




- -

.
8-
. -

-

.
- 9- - -
. - -

10-
.

.
.

.
. 11-

.
.
. .
- 12-
][9 -

.
3. Aadaki bo yerlere uygun kelimeler
)koyunuz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
..... ..... ..... 1- ..... - ..... - .....
.
..... . ..... . 2-
- ..... - ..... .....

..... - ..... 3-
- ..... - .....
- ..... -

. .....
- ..... ..... 4-
. ..... - .....
4. Aadaki cmleleri tercme ediniz[10].
-


-
-
- - -

- - - -

.
-

-
- - .

.
5. ( )ve kardelerinden herbiriyle birer cmle
kurunuz.
6. Yukarda verilen ayetleri kelimeleriyle birlikte
yazp ( )ve Kardeleri ile ilgili kelimelerin altn
iziniz. Meallerine bakarak Arapalarn yazmaya
alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] ( )yaknda ileyeceimiz ecvef (orta harfi


illetli) fiillerin kaidesine gre ekilir. imdiden o
konuya da bylelikle giri olmaktadr.
[2] Burada ()nin ismi grnen bir zamir
deil, fiilin tad mstetir (gizli) ( )zamiridir.

[3] ahs isimlerini yazarken (( )oul)


kelimesinin elifi ve sondaki tenvin der. ()
kelimesi de ahs adnn harekesini alr. Baba ad
muzfun ileyh olarak mecrr olur. zetle ()
kelimesi kendinden nceki kelimeye sfat,
kendinden sonraki kelimeye ise muzf kabul edilir.
[4]

( ) ihnet etti

[5] Uzatma harfinden sonra cezm geldii zaman


illet harfi der.
[6] ( ) harfden fazla harfle oluturulmu
bu (mezd) fiillerin ekimi belli bir kurala tabiidir.
ok yaknda geni aklamas verileceinden
endie edilmemelidir.
[7]

( ) alad

[8] ( ) akmak, dklmek,


boanmak
[9]

( )kilitli

[10] Bilemediiniz kelimelerin l kk harfini


tesbit ederek arapa harflere gre sralanm
szlklerden istifade ediniz.

Dinlemek iin Tklaynz :

SM- MEVSUL
Kendisinden sonra gelen ve sla cmlesi denen
cmleyi aklayan isimlere ism-i mevsul denir.
Temel ism-i mevsuller unlardr:

ki o ey

ki o kimse

ki o

Trkeye ..ki, d, ..dii, ..en, ..an manasyla


tercme edilir.

...
grdm ev
...
krdm ta
.
Krdm ta byktr.

sm-i mevsuldan sonraki cmleye de Sla


cmlesi denir.
sm-i mevsuller ikiye ayrlr:
1- Husus sm-i Mevsul
2- Mterek sm-i Mevsul
1- Husus sm-i Mevsul ()
Mzekker ve mennesleriyle birlikte mfred,
tesniye ve cemileri bulunan ism-i mevsullerdir.
Tesniyeleri hari mebndirler[1].

Cem
Tesniye
Mfred

Mzekker

O kimseler
O iki kimse
O kimse

Mennes
][2 -


.
Beni dven adam geldi.
.
Kardeimi ziyaret eden (kimse)leri grdm.
.
Bana reten kadn geldi.
.
Bahar insanlarn sevdii mevsimdir.

Arapada her ism-i mevsulden sonra grld


gibi kendinden nceki kelimeyi aklayan ve
manasn tamamlayan bir ilgi cmlesi mutlaka
bulunur.
.
Beni yaratan Allah'a ibadet ederim.

F
cmlesi den nce gelen
kelimesini aklamaktadr.

sm-i mevsullerden her biri tekil oul, mzekker


ya da mennes olularna gre kullanlr:
.
(Kendisini) grdm kimse geldi (mf.) .
.
(Kendilerini) grdm kimseler geldi (cem.) .
.
(Kendilerini) grdm iki kii geldi (tesniye.) .
.
Giden iki kiiyi grdm (tesniye) .

Bylece artk cmle, temel cmleye balanan


iinde fiil de bulunabilen bir yan cmlecik daha
alm, basit cmleden mrekkep cmle haline
gelmitir.
*Has ism-i mevsuller hem aklllar hem de eya ve
hayvanlar iin kullanlr.
2) Mterek sm-i Mevsul ()

Mzekker ve mennesleriyle birlikte mfred,


tesniye ve cemileri bulunmayan ism-i mevsullerdir.

ki o ey

ki o kimse

ki o kimse, ki o ey, herhangi, hangi

( )hem mzekker hem mennes ortak olmak


zere akll varlklar (insanlar) iin, ( )ise
genellikle insanlardan bakas iin, hayvan ve eya
iin kullanlr.
.
Otobse binen (binen kimse) indi.
.
Otobse binenler (binen kimseler) indi.

.
Yannda olan tandm (Yanndakini tandm) .

( )( )( )ortak ism-i mevsulleri durumuna gre


btn kiileri belirtmek iin has ism-i mevsullerin
yerine kullanlr. Mfred ve mzekkerleri de ayn
olduu iin hem mfred hem de cemi manasna
geer. Hangi ahs iin kullanld ism-i
mevsulden sonra gelen sla cmlesindeki zamirden
anlalr.

Grdm kimse geldi (mz.) .

Grdm kimse geldi (me.) .

Grdklerim geldi.
.
Evinize gelen kimseyi (adam) grdm.
(Evinize geleni grdm de denilebilir.)
.
alan kimse muvaffak olacaktr.

.
Kitaplardan istediimi (istediim eyi) yazarm.

( herhangi, hangi) kelimesinin yerine ( )ve ()

konabiliyorsa ism-i mevsul olur ancak murabtr


(duruma gre son harekesi deiir). Dierleri kadar
kullanlmaz.
.
Faydal olan oku.
[3] .
Grevini yapan kimse houma gider.
. ( )
Hangisinin cesur olduunu biliyoruz.

Mesela son cmlede ( )yerine ( )konabildii


iin ism-i mevsuldr ve fili sorduu iin zamme
ile merfdur. Esasen ()den sonras ( )fiilinin
mahallen mansub mefldr.
( )ayn zamanda isimlere muzf olur, anlamn
muzf olduu isimden alr.
[ 4] .

renci Kurndan setii herhangi bir sreyi


ezberler.

.
ehirde herhangi bir camide namaz klarz.

( )kelimesinin mennesi ( )dur.


.
Bunu kadnlarn hangisinin dediini sakla
(syleme)

.
alkan olan kz renci baarr.

*( )()aklllarn oulu iin kullanlr.


( )ve ( )aklsz oullar iinde kullanlr:
.
Yazdn makaleleri okudum.


.
Makalelerinden yazdklarn okudum.

*sm-i mevsul marife isimden sonra geldiinde


sfat olur:
.
Grdm adam geldi.
.
Okuduun kitab okudum.

Son cmlede ( )( )kelimesinin sfatdr.

sm-i Mevsulun Cmlenin Unsurlarndan Biri


olmas:
smi mevsul; fil, mefl ya da mbted, haber ve
nevasihtan (inne, kane ve kardeleri) birinin ismi
ve haberi gibi herhangi bir unsuru olabilir. O
zaman cmle iindeki yerine gre mahallen merf,
mahallen mansb ya da mahallen mecrr olur.
sm-i mevsul fil durumunda:

.
Emri iiten kimse secde etti.

Bilen kimselerle bilmeyenler bir olur mu? (Zmer,
9)

.
Kfredenler (kfreden kimseler) dedi:

Mesel son cmlede (),( )fiilinin filidir.


Mahallen merfdur.
sm-i mevsul mefl durumunda:
.
Bilen kimseye (ya da bilen kimselere) sor.

Bu cmlede (),( )fiilinin mefldr.


Mahallen mansbtur.

sm-i mevsul mbted durumunda:


.
Okuyan kimse renir[5].
Haber

Mbted

sm-i mevsul haber durumunda:


.. ..
Haber

Mbt.

..Bu (meyveler), bundan nce (dnyada)


rzklandmz eydir (dediler)..(Bakara, 25)
)( .
Haber
Mbt
Bu (kendisini) kitaplarnda bulduklar
peygamberdir.

sm-i mevsul nevsihin ismi durumunda:

.
nnenin Haberi
nnenin smi
Peygamber'in szn dinleyen kiiler salih
kiilerdir.

.
Muhakkak ki okuyan kimse renir[6].

nnenin Haberi nnenin smi

Sla Cmlesinin zellikleri:


Sla cmlesi id (bala) denilen ak veya gizli bir
zamirle mevsul isme baldr. Bu zamir ak
deilse kii onu mevsul ismin trne gre takdir
eder. Aid zamiri say, mzekkerlik-menneslik
ynnden mevsul isme uygun olur.

sm-i mevsuldan sonraki sla cmlesi; isim


cmlesi, fiil cmlesi, ibh-i cmle (cmle benzeri)
olarak zarfl ya da harf-i cerli cmle paralaryla
ana cmleye balanr.
sim Cmlesi olarak:

.
Gzel olan bayan geldi.

Fiil Cmlesi olarak:


.
Bana reten kimseyi severim.
.
Gelen adam grdm.

Not: sim ya da fiil cmlesi temel cmleye


balanrken ..en, ..an, ..d ekleriyle tercme
edilir.
ibh-i Cmle (Zarfl cmle paras) olarak:

nndeki kalemi aldm.

ibh-i Cmle (Harf-i cerli cmle paras) olarak:


.
Bahedeki kular grdm.

Not: ibh-i cmle (zarf ya da harf-i cerli isim)


olduunda ...ki, ..bulunan, ..olan eklerini alarak
cmleye balanr.
*Aid zamiri bazen terkedilebilir. Fakat ismi
mevsul kendisinden sonra gelen ve harf-i ceri olan
bir fiilin mefl ise zamirin harf-i cere eklenmesi
zorunludur:

birine gitti, yanna gitti
.
Kendilerine gittiimiz kadnlar


getirdi


Onlarn getirdikleri bu eyler nedir?

*Belirsiz nekre bir kelimeden sonra mevsul


kullanlmaz fakat varm gibi tercme edilir:
)( .
(Sizin iinizden) bizi slm'a aran bir
peygamber geldi.

ve lar baa geldii zaman soru iareti olduu

gibi, cmledeki yerine gre oul manas tayan


ism-i mevsul olabilirler:
[ 7] [ 8].
Senin yanndakiler lr fakat Allahn yanndakiler
(yanndaki eyler) bkidir.

..

Sizin yannzdaki (dnya mal) tkenir, Allah


)katndakiler ise bkidir... (Nahl, 96
... ...
)..Gklerde ve yerde bulunanlar (bulunan eyler
Onundur.. (Bakara, 116).

Genel Cmle rnekleri


1-
.
.
.
: 2-

.
3-
.
-
.
4-
.
. 5-

][9 6-
][10
7-
][11
. ][12
- ][13 8-
.
9-


.
][14 " : 10-
".
][15 11-

12-

-
. ][16
Tercme:

1- Nerde oturuyorsun? Riyadda oturuyorum.


Hangi mahallede oturuyorsun? Apartmanlar
mahallesinde oturuyorum. inde oturduun
apartmann ismi nedir? Onun ismi Selm (Bar)
apartmandr.
2- Oturduun mahallenin ismi nedir? Onun
oturduu mahallenin ismi Apartmanlar
mahallesidir.
3- Tahtay silen Muhammeddir. (Muhammed ki o
tahtay sildi). Kahveyi ien (alan) kimdir? Bu
dedemdir. Televizyon seyreden (me.) kimdir? Bu
ninemdir. ocuk yapmad eyi syler.
4- Baheyi temizleyen (ki o)Ahmedin annesidir.
Kahveyi ien Ahmedin dedesidir.
5- Baheyi temizleyen kimdir? Halidin kzkardei
(ite o)[17] baheyi temizleyendir.
6- Ramazandan sonra gelen bayram Ramazan
Bayramdr. Her hafta yerine getirdiin mhim
iler nedir?

7- Geen derste okuduun sorunun zm nedir?


(Mahalle) sakinleri ana babann arad kk kz
buldu. Tcir insanlarn ihtiyac olan eyleri satar.
8- Babalar oullarn nem verdii kitaplar satn
alr. Oul annenin dnd hediyeyi getirdi.
9- Ftma Leylnn yapt eyleri duydu. ki
retmen mhendislerin yapt eyleri duydu.
Adam kadnn syledii eylere ahit oldu. Ahmet
brhimin syledii eylere ahit oldu. Ahmet
brahimin dedii eylerle balad. Adam kadnn
unuttuu eylerle balad.
10- Allhu Tel: Ey iman edenler! Sizden
ncekilere yazld (farz klnd) gibi oru size
(de) farz klnd.
11- Soldaki kitap sadaki kitap gibi midir?
12- Bildiin sergi eitleri nelerdir? Resim, kitap,
araba ve elbise sergilerini biliyorum. nsanlar niin
sergilere gider? ersindeki faydalar ve bilgiler
iin.

SM- MEVSL LE LGL AYETLER


1- .
(55/RAHMN, 43). te bu, sulularn
yalanladklar cehennemdir.
sulu, gnahkar

yalanlad

2-

.
(33/AHZB, 34). (Ey Peygamber hanmlar!)
Evlerinizde okunan Allah'n yetlerini ve hikmeti
hatrlayn. phesiz Allah, her eyin i yzn
bilendir ve her eyden haberi olandr.
okumak, kraat etmek [daha sonra greceimiz gibi
illetli fiillerde mfred muzrinin sonundaki (),
muzri mehllerde stn temsil eden elifi
maksureye ( )dnr.]

hikmet (doru olduu tahakkuk eden her trl sz,


amel)

3- .
(61/SAFF, 2). Ey iman edenler! Yapmayacanz
eyleri niin sylyorsunuz?
niin

Ey iman eden kimseler!

4- .
(61/SAFF, 3). Yapmayacanz eyleri sylemeniz,
Allah katnda byk bir nefretle karlanr.
bymek, byk olmak

kzdrc husus, iddetli kzma

5- .
(107/MN, 1). Dini yalanlayan grdn m?
6- .
(107/MN, 2). te o kimse yetimi itip kakar;
kovmak, itelemek, azarlayarak itip kakmak,
defetmek
(ayette: sert davranarak (azarlayarak) kovmak)

7- .
(107/MN, 3). Yoksulun doyurulmasna tevik
etmez;
tevik etmek

8-
.
(17/SR, 18). Her kim aceleyi (pein mkafatl
bu arabuk geen dnyay) dilerse ona, yani
dilediimiz kimse iin dilediimiz eyi
(dilediimiz kadarn) dnyada acele (hemen
verir), sonra onu, knanm ve kovulmu olarak
girecei cehenneme klarz (sokarz).
dnya

abuklatrmak, hzlandrmak

uzaklatrlm, kovulmu (ism-i mefl)
) (
ayplanm, zemmedilmi (ism-i mefl)
)(
(atee) atlmak, atee maruz braklmak, (atee)
yaslanmak

9-

.
(28/KASAS, 83). te ahiret yurdu! Biz onu
yeryznde bbrlenmeyi ve bozgunculuu
arzulamayan kimseler iin klarz (veririz.) (En
gzel) kbet, mttaklerindir (takv
sahiplerinindir).
stnlk, cebir, bbrlenmek

10- .
(25/FURKN, 72). O kimseler (O mmin kullar),
yalan yere ahitlik etmezler, bo szlerle
karlatklarnda vakarl olarak (oradan) geip
giderler.
batl, bo, hakikatsiz, aslsz

gemek, uramak, hareket etmek, yrmek

(ayette: gemek, karlamak, rastgelmek (Bo ie


rastgeldikleri zaman, bulamadan gzelce geip
giderler mealinde)


bo sz, irkin sz/ bo ey (bo konuma vs.)/ bo
yere yemin etme. (ayette: bo ey (faydasz sz ve
i)

erefliler (bo szler ve bo ilerden kanan


Allahn mttek kullar)

11-

.
(59/HAR, 10). Bunlarn arkasndan gelenler
(yle) derler: Rabbimiz! Bizi ve bizden nce gelip
gemi imanl kardelerimizi bala;
kalplerimizde, iman edenlere kar hibir kin
brakma! Rabbimiz! phesiz ki sen ok efkatli,
ok merhametlisin!
balamak, mafiret etmek


tekaddm etmek, ne gemek / gemek.(Ayette:
nce gemek)

galeyanl kin, kinin galeyan (kaynamas)

ok merhametli, (Esm-i ilhiyeden; Kullarn


ktlklerden esirgeyen)

12-
{ 86/5} .
(86/TRIK, 5, 6). nsan neden yaratldna bir
baksn! Atlan bir sudan yaratld.
neden (ne + den)
( + )
birden boalan, dklen, defaten aktan, aktlan
(ism-i fil)

13-
.
(19/MERYEM, 96). Gerek u ki, iman edip iyi
(eyler) yapanlar iin Rahman (olan Allah),
(gnllerde) bir sevgi yaratacaktr.
sevgi, muhabbet (kalplerde sevgi besleme)

14- .
(68/KALEM, 1). Nn. Kaleme ve (satr satr)
yazdklarna andolsun ki,
Kaleme .. andolsun ki, yemin olsun ki (Ayetlerin
banda gelen ve kendisinden sonraki kelimeyi
esreleyen ( )vvul-kasemdir. Yni yemin
vvdr.)

yazmak, ifadeyi satra dkmek/dizmek, saf yapmak

15-

.
(9/TEVBE, 16). Yoksa, Allah, sizden, cihad
edenleri, Allah, peygamber ve mminlerden
bakasn srda edinmeyenleri bilmeden (ortaya
karmadan) braklacanz m (terk edileceinizi
mi) sandnz? Allah yaptnz eylerden
haberdardr.
Allahdan bakasn

srda, ite sakl iyi hisler

16- .
(2/BAKARA, 1,2). Elif. Lm. Mm. O (Kurn)
kendisinde hi phe bulunmayan bir kitaptr. O,
mttakler (saknanlar ve arnmak isteyenler) iin
bir yol gstericidir.
phe, tereddt

yol gsterici (sonu illetli harfle biten bu kelime


merf mansb ve mecrr hallerinde de ayn gelir.)

17-
.
(2/BAKARA, 3). Onlar (mttak kimseler) gayba
inanrlar, namaz klarlar, kendilerini
rzklandrdmz eylerden infak ederler (Allah
yolunda harcarlar).

ikame etmek, yerine getirmek



inand, iman etti


harcad, sarfetti

18- .

(2/BAKARA, 5). te onlar, Rablerinden (gelen)


bir hidayet zeredirler ve kurtulanlar (kurtulua
erenler de ancak) onlardr.
kurtulan (kurtulua eren)

19-

...
(9/TEVBE, 35). (Bu paralar) cehennem ateinde
kzdrlp bunlarla onlarn alnlar, yanlar ve
srtlar dalanaca gn (onlara denilir ki): "te bu
kendiniz iin biriktirdiiniz servettir..."
kzdrmak, spscak hale getirmek, (atee) tutmak
(ayette mehl)

aln, alnn ortas

dalamak

yan. istire olarak i, durum, yakn cihet
manalarna da gelir.


srtlar

biriktirmek

20- ...
.
(48/FETH, 29). ...Allah onlardan inanp iyi iler
yapanlara mafiret ve byk mkfat vdetmitir.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.


bo vakitler

dzenledi, tertipledi

mslman oldu
(+ )
eyden, eyler hakknda


gnderdi

yaz tatili

niversite

-
zikretti, and


kou yarmas

antrenr

sevindi

gitme, gidi


frsat


konutu

kahraman

hepsi, toptan

kazand

balad


retti

komu (kadn)

2. Aadaki cmleleri Trkeye eviriniz.



-

-

- -

:


:

-


-
-

3. Aadaki cmleleri harekeleyip Trkeye


)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
-



.
4. Aadaki sorulara misallerdeki gibi Arapa
)cevaplar veriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz
.


devi yazan kardeimdir.
?devi yazan kimdir
.

Halidin babas arabay ykayan kii (o)dur.
?Arabay ykayan kimdir

3- 2- 1-

4- 5- 6-

5. Aadaki Trke cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Evinize gelen adam kimdi?
2. Dadaki at kimin at ?
3. Satn aldm iki kitab grdnz m?
4. Evinize gelen komu (kadn) gitti mi?
5. Sana Arapa reten retmen ne zaman gitti?
6. Evinize gelen kadn tanmadm.
7. Yanndaki ey nedir?
8. Derslerimden istediimi yazarm.
9. alrsam dersimi anlarm.

6. Aadaki sorulara misallerdeki gibi Arapa


cevaplar veriniz

1-
2-
3-
4-

5-
6-
7. Yukarda verilen ism-i mevsul ve eitli
konularla ilgili ayetleri defterinize yazp meallerine
bakarak Arapasn syleyinceye kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------) hari dierlerinin lm( ) ve()( ][1


ift olarak yazlr.

[2] Mennes cemi de verilen bu iki seenek


tesniyedeki gibi merf ve mansb-mecrr hali iin
deildir. Her ikisi de hem merf, hem de mansbmecrr durumunda kullanlabilir.
[3]

( ) houna gitti

[4]

( ) seti

[5] smi mevsullerin isim olduunu ve isim


cmlesinin isimle baladn hatrlaynz.
Dolaysyla buradaki ( )mbteddr.
[6] Cmlenin harekesinden anlald gibi
buradaki ( )art edat deil ismi mevsuldr.
Harekesiz metinlerde ise siyak sibaktan yani
cmlenin geliinden anlalr. Buradaki ()( )
nin ismidir ve mahallen mansbtur.
[7]

( ) ld

[8] ( ) bk olmak, devam etmek, fani


olmamak
[9]

( ) geldi

[10] ( ) yapt, yerine getirdi. ()


ayaa kalkt
[11]

( ) arad, aratrd

[12]

( ) ihtiyac oldu

[13]

( ) nem verdi

[14]

( )gibi

[15]

( )gibi

[16] ( ) fayda. (oulu gayr-i mnsarf


kalb olduu iin harfi cerden sonra esre yerine
stn almtr).
[17] Buradaki ( )zamiri fasl zamiri olup
mbted ile haberin arasn ayrmaktadr.

Dinlemek iin Tklaynz :

MSTESN
stisn; aadaki edatlardan sonra gelen ismin, bu
edatlardan nce gelen blmn tbi olduu
hkmn dnda braklmasdr. stisn edatndan
sonra gelen bu isme istisn yaplan, hari tutulan
anlamnda mstesn denir.
stisn edatlar unlardr:

stisn edatndan nce gelen isme de kendisinden


istisn yaplan anlamnda mstesn minhu denir.
.

Mstesn
stisna edat
Mstesn minh
Fiil

Hlitten baka (Hlit hari) btn renciler geldi.

Yukardaki cmlede ( fil) mstesn minhu


(kendisinden istisn yaplan), istisn edat,
de mstesndr (hkmn dnda kalandr).
( )ile yaplan istisnnn zellikleri:
En ok kullanlan istisn edatdr.
*Mstesn minh cmlede mevcut ise ve cmle de
olumlu ise istisn edatndan sonra gelen isim
mansb (fethal) olur.

.
Bakandan baka btn hrszlar yaraland.

*Mstesn minhu cmlede yine mevcut fakat


cmle olumsuz ise dan sonra gelen mstesn

mansb da olabilir, hareke bakmndan (bedel


olarak) mstesn minhun harekesini de alabilir.
Her ikisi de mmkndr.

.
Biri mstesn hibir aa iek amad.

.
Biri mstesn hibir aa iek amad.

*Bazen cmlede mstesn minh olmayabilir. O


zaman sanki cmlede yokmu gibi, mstesn,
cmledeki durumuna gre (fil ya da mefl
oluuna gre) hareke alr.
.
Halitten bakas durumu bilmedi (mstesn; fil)
.
.
Halitten bakasna yardm etmedim (mstesn;
mefl).
[ 1] .
Hlitten bakasna uramadk (mstesn; crmecrr) .

*Gramer kitaplarnda istisnnn eit


olduundan bahsedilir:
a) stisna Muttasl
.
Halit hari renciler imtihanda baarl oldu.

.
Kurun kalem hari kalemler satn aldm.

cmlelerinde olduu gibi mstesn, mstesn


minhunun bir ferdi ise byle istisnlara istisn
muttasl denir.
b) stisna Munkat
.
Haliti grdm fakat atn deil.

.
Arabalar mstesn misafirler geldiler.

.
Kpekleri hari ev halk uyudu.

cmlelerinde olduu gibi mstesn, mstesn


minhden ayr bir cinsten ise istisn munkat diye
isimlendirilir. Burada mstesn, mstesn minhden
karlmamtr.
c) stisn Mferra
erisinde mstesn minhin bulunmad
cmlelerin istisnsna da istisn mferra
denilmektedir. Mstesn minh cmle iinde
hazfedilmitir (drlm, belirtilmemitir):

.
Kardeinden bakas gelmedi.
.
Muhammed ancak bir Rasldr.
.
alkan renciden bakasn grmedim.

ocuk tiyatrosundan bakasna gitmedim.

ve ile stisn: ( )ve ( )kendilerinden


sonra gelen mstesnlara muzf olur.
Kendilerinden sonra gelen isimler muzfun ileyh
olarak hep mecrrdur.
.
Mmin Allahtan bakasndan korkmaz.
.
Bir kitap hari btn kitaplar okudum.

ve nn harekeleri nn mstesnsym
gibi harekelenir. Yani bu kelimeler cmle iinde
( )dan sonra gelen mstesn imi gibi irab alrlar.
Daha ak bir ifade ile dan sonraki kelimenin ne
olmas gerekiyorsa nn ona gre ald hareke
son harfinin harekesinde grlr:
.
Hlitten bakas benimle konumad (fil) .

.
K hari senenin (btn) mevsimlerini seviyorum
(mefl) .
.
Halit hari gelenlere selam verdim.
(cr-mecrr fakat mstesn minhu var)

* Sonu illetli oluundan dolay nn harekesi


deimez. Cmledeki yerine gre hareke mahallen
takdir edilir yani olduu gibi kalr.
.
Bir retmen hari retmenler geldiler (mahallen
merf)

*Direk harf-i cerden sonra gelirse esre alr:


.
Allahtan bakasna itimad etmiyorum.

kelimesi nekreden sonra gelirse sfat olarak da


kullanlr.

.
Bana senden baka bir adam geldi.

( )( )ve ( )ile stisn: Dierlerine nazaran


az grlen istisn edatlardr. Bu kelimeler fiil
olarak ele alnrsa kendilerinden sonra gelen
mstesnlar mefl saylacandan mansbtur.

.

.
Biri mstesn ehrin camilerini grdk.
.

Bu istisn edat baz gramercilerin ifade ettii


gibi harf-i cer olarak ele alnrsa kendilerinden
sonra gelen mstesnlar mecrr olur:


.


.
Biri mstesn ehrin camilerini grdk.

.

* Bu edatn bana gelirse mstesn ancak


mansb olur, manada bir deiiklik olmaz, yani
olumsuzluk edat olmadndan olumsuz tercme
edilmez.
.

.
Bakan hari hrszlar ldrld.

*Bunlardan baka aadaki edatlar da istisn edat


olarak kullanlr:
() : zellikle manasnda olup mstesns
mecrr ve merf olabilir.
) (
Hatipler zellikle Zeyd iyi (hitap) ettiler[2].

()- () : Bu fiiller istisn yerine


kullanldklarnda mstesnlar mansb olur:
.
Zeyd hari kalktlar.
.
Halit hari (hepsi) oturdular.

Not: (( )ancak, yalnz) kelimesi manasnda


olup mstesns ( )ile kullanlr:
.
Onun mal oktur yalnz cimridir.

nemli Not: inde ( )bulunan isim cmlesinin


bandaki ( )edat ( )anlamnda nefy harfi olup
olumsuzluk ifade eder. ( )edatnn bu ekilde ()
ile kullanldnda nefy harfi olarak kullanlmas
Kurnda olduka yaygndr:
...

Sfat Haber Harfu istisn


smu iaret
Harfu nefy
cr-mecrr
Sla C.
Fil
Fiil

Mevsf
Mbted (mahallen merf)

..lerinden inkar edenler: Bu apak bir sihirden


baka bir ey deildir dediler (Mide, 110) .

Genel Cmle rnekleri


1-

.
2-
.
3-
.
- 4-

.
5-

-
.
- 6-
.
7-
. -

8-
- -
.
[3]- 9-
.
10-


. -
11-


.
Tercme:
1- Hasan ma seyretti. Ma seyreden Hasandr.
Ma ancak Hasan seyretti.
2- Ftma mektup yazd. Mektubu yazan
Ftmadr. Mektubu ancak Ftma yazd.
3- fr arabay srd. Arabay sren frdr.
Arabay ancak fr srd.

4- retmen dersi aklad. retmen dersi


aklayandr. Dersi retmenden bakas
aklamad.
5- O Allahtan korkar. O Allahtan bakasndan
korkmaz. Abdlaziz portakal sever. Abdlaziz
portakaldan bakasn sevmez. Fatma arkadan
ziyaret ediyor. Fatma ancak arkadan ziyaret
ediyor.
6- Bir turist hari turistler ktphaneleri ziyaret
ettiler. Turistler bir ktphane hari ktphaneleri
ziyaret ettiler.
7- Bir turist hari turistler ziyaret etmedi. (Bayan)
turistler yalnzca bir ktphane ziyaret etti.
8- Ktphaneye yalnzca bir turist girdi. O yalnzca
bir ktphanedir. Sizin iin doruluk ve sabrdan
bakas yoktur.
9- Bu insan sadece kendi faydasn dnr (kendi
faydasndan bakasn dnmez). Dnyada kiiye
amelinden bakas fayda vermez.
10- ki arkada serginin kk bir blmnden
bakasn seyretmedi. Ebbekir hari ou geldi.

ki renci hari renciler geldi. Ayva hari


meyveler olgunlat. Krmz iek hari iekler
soldu.
11- Mhendisler hari btn insanlar geldi.
retmenler hari btn yolcular dnd. ki
oyuncu hari oyuncular yoruldu. Baban hari
adamlar gecikti. Orta pencere hari pencereleri
atm.

MSTESN VE KONULAR LE LGL


AYETLER
1- .
(53/NECM, 3-4). O, arzusuna gre konumaz. O
(konutuu eyler, bildirdikleri) vahyedilen bir
vahiyden bakas deildir.
vahyetmek

heva, heves, keyf

konumak

vahyedilen bir vahiy (sfat; mehl fiil cmlesi)


vahyediliyor

2-
.
(10/YNUS, 32). te O, sizin gerek Rabbiniz
olan Allah'tr. Artk haktan (ayrldktan) sonra
sapklktan baka ne vardr? O halde nasl
(sapkla) dndrlyorsunuz?
nasl

evirmek, uzaklatrmak

3- .

(67/MLK, 10). Ve: Keke kulak vermi veya


akletmi (aklmz kullanm) olsaydk, (imdi u
alevli) cehennemin ashab arasnda olmazdk!
derler.
keke ...se, sa

iitmek, duymak


arkada, sk dost

akl etmek, akl erdirmek


yaklan ve alevlendirilen manasnda olup
cehennemin addr.

4- ...

.
(12/YSUF, 87). (Yakub (A.S.) oullarna): ...
Allah'n rahmetinden mit kesmeyin. Muhakkak ki

kfirler topluluundan bakas Allah'n


rahmetinden mit kesmez.
rahmet

midi kesmek

5-

.
(29/ANKEBT, 64). Bu dnya hayat bir elence
ve bir oyundan bakas deildir (Oyun ve
elenceden ibarettir). Ahiret yurdu (oradaki hayat
ise), ite o (asl) yaamdr. Keke biliyor olsalard!
oyun, elence

canl, hayatdar

oyun

6-

(11/HD, 6). Yeryznde (yryen) hibir canl


yoktur ki, rzk Allahn zerinde olmasn. (Allah o
canlnn) durduu yeri ve sonunda braklaca
mekan bilir. (Bunlarn) hepsi ak bir kitapta
(levh-i mahfuz'da) dr.
canl

yerlemek

yerleme mekan

korunmas iin emanet braklan mekan

7-
...
(3/L- MRN, 135). O kimseler ki, bir ktlk
yaptklarnda, ya da kendilerine zulmettiklerinde
Allah' hatrlarlar ve hemen gnahlarndan dolay
tevbe-istifar ederler. (Zaten) gnahlar Allah'tan
baka kim balayabilir! ...

irkinlik, ktlk


gnah

tefekkrle zikretmek

8- .
(53/NECM, 39). (Bilsin ki) insan iin alt
ey(in karlndan) bakas yoktur.
almak, aba sarfetmek

9- { 78/24} .
(78/NEBE, 24-25). (Azgnlar) Orada bir serinlik ya
da (susuzluk gideren) bir iecek tatmazlar. Ancak
kaynar su ve irin (tadarlar).
serinlik

iecek

tatmak

kaynar su

irin

10-

.
(78/NEBE, 38). Ruh (Cebrail) ve meleklerin saf
saf olup durduu gn, Rahmn'n izin verdii
kimselerden bakas konumaz; (konuan da)
doruyu syler.
ruh, Cebril

izin verdi

doru

konutu

11- .
(81/TEKVR, 29). Alemlerin Rabbi Allah
dilemedike siz dileyemezsiniz (Alemlerin Rabbi
Allahn dilemesinden bakasn dilemezsiniz)
12-

.
(30/RM, 55). Kyamet koptuu gn,
gnahkarlar(dnyada) ancak pek ksa bir sre
kaldklarna yemin ederler. te onlar (dnyada da
haktan ) byle dndrlyorlard.
Kyamet koptuu gn


yemin etmek


evirmek, vazgeirmek

ikamet etmek, kalmak

13-
.
(35/FTIR, 3).Ey insanlar! Allahn size olan
nimetini hatrlayn; Allahtan baka size gkten ve
yerden rzk verecek bir yaratc var m? Ondan
baka tanr yoktur. Nasl oluyor da (tevhidden
kfre) evriliyorsunuz?
14-
.
(51/ZRYT, 35, 36, 37). Bunun zerine orada
bulunan mminleri kardk. Zaten orada
mslmanlardan bir ev halkndan baka kimse
bulmadk. Ac azabtan korkanlar iin orada bir
iaret braktk.

15- .
(52/TR, 43). Yoksa onlarn Allahtan baka bir
tanrs m var. Allah onlarn ortak kotuklar
eylerden uzaktr.

irk kotu, ortak kotu



Allah her trl eksiklikten uzaktr

16- ...
(41/FUSSLET, 15). d kavmine gelince
yeryznde haksz yere byklk tasladlar..

byklenmek, inat gsterip hakka boyun
ememek

17-
.
(41/FUSSLET, 8). phesiz iman edip iyi i
yapanlar iin tkenmeyen bir mkafat vardr.
nimetlendirmek, lutufta bulunmak/kesmek/baa
kakmak

(ism-i mefl) kesilen yahut, minnet edilen


? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar
)iin zerine tklaynz
1-

.
2-
.
3-

.
][4 4-
-
.
5-
.
][5 6-

-
.

2. Aadaki bo yerleri mnasib kelimeyle


)doldurunuz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
... 1-
.
2-
....
3-

. -
4-
][6
. )(
3. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp
istisn edat, mstesn, mstesn minh ile ilgili
kelimelerin altn iziniz. Meallerine bakarak
Arapalarn yazmaya alnz.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( ) urad

[2]

( ) bireyi iyi yapt

[3]

( )sadece

[4]

( ) dolap, ( )ekmece

[5]

( ) geti

[6]

( )merasim, tren, ( )topluluk

Dinlemek iin Tklaynz :

CEZMETMEYEN ART EDATLARI


art anlam ifade ettii halde muzriyi
cezmetmeyen edatlar da vardr. Bu edatlar topluca
unlardr:

art ksmnn zaman, fiil-i mz veya muzri


olabilir. artn cevap ksm olan cevap cmlesinde
ise fiil, imdiki zaman, gemi zaman, meczm,
emir hali veya fiilsiz de olabilir. Srasyla bu
edatlar ve grevlerini inceleyelim:
: eer, ayet, ...ise, .., ..seydi, ..sayd, ..se, ..sa,
..m olsa idi anlamlarna gelir.
Fiilin bana taks getirilirse hem art hem de
dilek (temenni) ifade eder.



(keke) yazsa

(keke) yazsam

den sonra fiilini kullanrsak dilekli hikaye


olur.


(keke) yazsayd

(keke) yazsaydnz

(keke) yazsaydm

cmlesinden sonraki cevap cmlesi ile balar:


.
Dersimi yazsam bilirdim.
.

Dersini yazsayd retmen onu dvmezdi.

Grld gibi art cmlelerindeki artlar ( eer)


edatyla ve cevaplar da (her zaman deil) harfi
ile belirtilir. Cevap olumlu mz olursa cevap lm
ou kere, olumsuz olursa bazen gelir. Cmlenin
her iki ksmnda da genellikle gemi zaman
kullanlr. Cevab lmndan sonra gelen cevabn
bandaki fiil, muzri de gelse mz manas verilir.
[ 1] .
renci alsayd baarl olurdu.

.
alsaydn baarrdn.

.
Eer Rabbin dileseydi bunu yapamazlard (Enam,
137) .
.
Eer Rabbin dilemi olsayd bizi yaratmazd.

.
Eer baarsaydn seni mkafatlandrrdm.

Cevap menfi muzri olursa cevap lm gelmez.

.
Eer dinliyor olsaydk bu ekilde olmazdk.
.
alsaydn piman olmazdn.

Bu tip cmleleri anlamak fazla altrma ile


zamanla kolaylaacaktr.
* in banda vv olursa cevap cmlesi istemez.
...-se de, -sa da, -se bile, -sa bile, -yle olsa da
anlamlarna gelir:
.
Uzak olsa da zmire gideceim

: olmam olsa, olmasayd, -meseydi, -eer


manalarna gelir. Genellikle cevabn banda cevap
lm bulunur.
.
Muhammed olmasayd Halit baarmazd.


.
Sen olmasaydn sen olmasaydn alemleri
yaratmazdm[2].
[ 3]

.
Ondan sonra sznzden dnmtnz. Eer sizin
zerinizde Allahn ihsan ve rahmeti olmasayd,
muhakkak zarara urayanlardan olurdunuz
(Bakara, 64).

cezmetmeyen art edat olarak ile ayn


manadadr:
.
Kardeim olmasayd onu dverdim.

:..dnda, -d zaman, -d vakit, -nca,-ince


manalarna gelir. Cmleye muzf olan zarflardan
ve art edatlarndandr. art ve cevab daima mz
olur.

nn bulunduu art cmlesi bazen cmlenin


sonunda da gelebilir.
.
Ktphaneye gidince Ftma kitab ald.

nn mz fiilden nce gelirse zarf ve art edat,


muzriden nce gelirse muzriyi cezmeden edat
(cahd- mstarak) olduu unutulmamaldr:

.
Babam henz yolculuktan dnmedi.

Not: ( )( )manasnda istisn harfi de olur.


.
Hibir can yoktur ki banda gzetici bulunmasn
(Trk, 4) .

CMLEYE MUZF OLAN VE ART FADE


EDEN BAZI ZARFLAR

: ..d zaman, -d vakit, -nca, -dnda, -ken,


ise, -se, -sa manalarna gelir.
Cmleye muzf olan zaman zarfdr. dan sonraki
cmle nn zaman zarf olmasndan dolay
mahallen mecrr muzfun ileyh olur. nn art
fiil-i mz, cevap fiili ounlukla muzri gelir.
Mz de olsa muzri anlam verilir. cezmetmeme
dnda ( )e benzer.

Bahar gelince baheye gideriz.

Not: ( )fiil cmlesinden nce gelirse art edat


olur ancak isim cmlesinden nce gelirse manas
deiir ve ( ) dediimiz srpriz harfi olur.
Bir de ne greyim, bir de baktm ki manas
verilir:
.
Evden ktm bir de ne greyim yolda bir ocuk
alyor.

.
mtihanda kitab atm bir de ne greyim retmen
nmde duruyor.

( )nn cevap cmlesi de iki fiil-i muzriyi


cezmedenlerin cevap cmleleri gibi mz, muzri,
emir, istikbal, isim cmlesi ... eklinde gelir:


[ 4] .
Arkadana rastlarsan ona selam ver.

( )nn art manas ifade etmeksizin sadece zaman


zarf olarak kullanld da olur[5]:
.
And olsun brnd zaman geceye! Alp
aydnland zaman gndze! (Leyl, 1,2)

: ..e gelince, her halkarda, -ise. Cevabnn


banda mutlaka ( )olur.

.
man edenlere gelince, onun Rablerinden bir
gerek olduunu bilirler. (Bakara, 26)
.
Yetime gelince sakn onu zme (Duh, 9) .

( )tafsil edat olarak da grev yapar. Hutbede


hatipler salat ve selamdan sonra konumaya
balarken konuya bu edatla girerler.
..
Allaha hamd sen, Peygamberine salat ve
selamdan sonra, konumuza gelince...

: Her ne zaman, her ...nda, her ..dnda, -dka,


dike gibi anlamlara gelir. Mz fiillerin banda
bulunur, cevab da mz gelir[6].
.
Her ne zaman bir fakir grrsem ona acrm.

.
Zekeriyya mihraba her girdii zaman onun yannda
bir yiyecek bulurdu.(l-i mran 37)

..d zaman, -dnda, -d srada, -nca, cei zaman


Zarf olan ile zid veya masdar olan nn
birlemesinden meydana gelmitir. nn art
fiil-i mz veya muzri gelebildii gibi, cmlenin
sonunda da gelebilir. ve nn yerlerine
kullanlr.
[ 7] .
Acktmz zaman istasyondaki lokantaya gideriz.

Bunlarn dnda u edatlar da fiillerin nne


geldii zaman art ifade ettikleri halde
cezmetmezler:
: dnda, -d vakit, d zaman, -nca gibi
manalara gelir.
Zaman zarf ile nn birlemesinden meydana
gelmitir.
.
Babas olunun baarsn renince sevinle onu
tebrik etti.

... : -ken, bir de, -ken birden, derken anszn, ip dururken,


Zarf olan ile zid elifin birlemesinden
meydana gelmitir. Kendisinden sonra art olan
cmle isim cmlesi olur ve banda mfcee harfi
( )bulunur.
.

Biz evde otururken anszn yanmza bir kpek


girdi.

: iken
) nn( ile zid veya masdar olan Zarf olan
birlemesinden meydana gelmitir. Her ynyle
)ya benzer.(
.
Hava scakken birden havann scakl dt.

Genel Cmle rnekleri:


1-
.
- 2-
.
- 3-

][8 4-

. -
- 5-

.
. 6-
- - 7-
.
- 8-
-
.
. - 9-
10-
- .
- 11-
.
- 12-

.
- 13-
.

14-
.
15-

. ][9
16-
.
17-
.
18-

.
19-


.
20-



21-
-
.
22-
-
.

23- -
.
24- -
.
Tercme:
1- Gezi ayn zamanda nasl faydal olur? Gezi
renci ondan yeni birey rendii zaman faydal
olur.
2- Bizim iittiimiz eyleri duyduun zaman niin
kzdmz bileceksin.(Dieri ayn manadadr.)
3- ocuu geziden dnd zaman anne saadet
(mutluluk) hissetti. Mavi renkle boyadm zaman
odam gzel oldu.
4- Fatma imtihanda baard zaman byk bir
dl kazand. Okulun zili ald zaman renciler
snfa girdi.
5- Ftma baarnca babasndan bir hediye elde etti.
Misafir geldii zaman ona tatl takdim ettim.

6- Otobs gecikince trenle geldim.


7- Kz ge dnd. Kz annesini uyur buldu. Kz
ge (vakit) dnd zaman annesini uyur buldu.
8- ki ii mdrle karlat. ki ii sevindi.
Mdrle karlanca iki ii sevindi.
9- Anne uyumak istedi. Uyumak isteyince anne
pencereyi kapatt.
10- retmenler tiyatroyu seyretti. retmenler
ok gld. Tiyatroyu seyredince retmenler ok
gld.
11- Mezzin ezan okuduu zaman namaz klmak
zerimize vacip olur. mtihan yaklat zaman
(dersleri) mzakere etmemiz gerekir.
12- Misafir geldii zaman ona ikram etmemiz
gerekir. Koca sefere kt zaman ei hamileydi.
13- Limanda duruumuz esnasnda gemileri
grdk. nsan onu (heyetini eklini) grd
zaman ona kar sevgi hisseder.

14- Okula geldii zaman doruca snfa gider.


Sabahleyin uyandm zaman iyice yzm
ykarm.
15- Su kaynaynca annem ay yapar. Fecr olduu
zaman nereye gidersin? Fecr (sabah namaz vakti)
olunca mescide giderim.
16- Hoca geldii zaman nereye gidersin? Hoca
geldii zaman ktphaneye giderim.
17- Uak geldii zaman nereye gidersin? Uak
geldii zaman hava alanna giderim.
18- renciler evlerine dndkleri zaman devin
edasna alrlar.Anneler evlerine dndkleri
zaman yemein hazrlanmasna balarlar.
19- dev yapmadklar zaman rencilere kim
ceza verir? dev yapmadklar zaman rencilere
retmen ceza verir.
20- devi yapmadn zaman retmen sana ne
yapar? Kabeyi grdn zaman ne hissettin?

21- Evler bedenlerin rahat ise muhakkak ki


mescidler de kalplerin rahatdr. Nehirler hayatn
sebebi ise nil nehri de medeniyetin sebebidir.
22- man olmasayd Mslmanlar galip gelemezdi.
slam olmasayd nur (k) dnyada yaylmazd.
23- Gazeteler olmasayd haberleri bilemezdim.
Gzlk olmasayd manzaray iyice gremezdim.
24- Su olmasayd yeryznde hayvan veya bitki
yaamazd. Baheye gittiim zaman meyve suyu
ierim.

CEZMETMEYEN ART EDATLARI VE


KONULARLA LGL AYETLER
1-
.
(47/MUHAMMED, 21). (Onlarn vazifesi) itaat ve
gzel szdr. ciddiye bindii zaman Allah'a
sadakat gsterselerdi, elbette kendileri iin daha
hayrl olurdu.

ciddilemek

itaat (cmlede; mbteds mahzuf haberdir.)

2-
...
(7/ARF, 38). (Allah) buyuracak ki: "Sizden nce
gemi cin ve insan topluluklar arasnda siz de
atee girin!" Her mmet girdike yoldalarna lnet
edecek...
gelip gemek

mmet, topluluk

3- ...
.
(2/BAKARA, 170). ..Ya atalar bir eye akl
erdirememi, doruyu da bulamam idiyseler?
hidayeti, hakikati bulmak

4- .
(102/TEKSR, 5). Gerek yle deil! Kesin
bilgi ile bilmi olsaydnz..

5- ...
.
(9/TEVBE, 81). ... Keke anlasalard!
iyice anlamak

6- .
(43/ZUHRUF, 60). Eer dileseydik, iinizden,
yeryznde yerinize geecek melekler yaratrdk.
yerine gemek

7- ...
.
(2/BAKARA, 20). ... Allah dileseydi elbette
onlarn iitmelerini ve gzlerini giderirdi (sar ve
kr ederdi). Allah phesiz her eye kadirdir.
gz

giderdi

8-

.
(8/ENFL, 2). Mminler ancak, Allah anld
zaman yrekleri titreyen, kendilerine Allah'n
yetleri okunduunda imanlarn artran ve (yalnz)
Rablerine dayanp gvenen kimselerdir.
kalpler, yrekler

titredi, korktu, rperdi

dayanp gvendi

okunduu zaman

) (

9-

.
(16/NAHL, 61). Eer Allah, insanlar zulmleri
(sebebi)yle cezalandracak olsayd, yeryznde
hibir canl brakmazd. Fakat onlar takdir edilen
bir mddete kadar erteliyor. Ecelleri geldii zaman
onlar ne bir saat geri kalabilirler ne de ne
geebilirler.
ertelemek

isimlendirilmi, takdir edilmi


cezalandrd

geri kalmak


ileri gemek

10-


.
(3/L- MRN, 37). Rabbi Meryem'i gzel bir
kabulle kabul etti, onu gzel bir bitki gibi
yetitirdi. Zekeriyyay da ona (onun bakmna)
grevlendirdi. Zekeriyya, onun yanna, mbede her
giriinde onun yannda bir rzk bulurdu. ve "Ey
Meryem, bu sana nereden (geliyor?)" der; (o da: )
Bu, Allah tarafndandr. Allah, diledii kimseye
saysz rzk verir derdi.
yetitirmek

kabul etti

her ne zaman girerse

grevlendirdi

rzk vermek

nereden, nasl

hesabsz, saysz

11-
...
(28/KASAS, 55). Onlar, bo sz iittikleri zaman
ondan yz evirirler ve: Bizim ilerimiz bize,
sizin ileriniz size. Size selm olsun. ... derler.
yz evirmek



bo sz

12-
.

(101/KRA, 6-9). (O gn) tarts (ameli) ar


gelen kimseye gelince, te o, raz olduu (honut
edici) bir yaamdadr. Tarts (ameli ) hafif olan
kimseye gelince, (te) onun anas (snaca
kucak) Hviye'dir.

ar geldi


hafif olmak


tart

houna gitmek

raz olan

yaay, yaam


raz olaca bir yaamda

Hviye (cehennem tabakalarndan biri)

13- ...
.
(12/YSUF, 50). ...Eli, (Yusufa) geldii zaman
(Yusuf) dedi ki: "Efendine dn ve ona: Ellerini
kesen o kadnlarn durumu neydi? diye sor.
phesiz benim Rabbim onlarn hilesini ok iyi
bilir."
ne haldedir, durumu nedir, manasna gelen edat
..
hile

efendi, sahip

kadnlar

kesti, paralad

Kadnlarn hali nedir?

14- .
(23/MMNN, 102). Artk kimlerin (sevap)
tartlar ar basarsa, ite asl bunlar kurtulua
erenlerdir.
kurtulua eren

15- .
(36/YSN, 102). Elbette onlarn hepsi (kyamet
gnnde) karmzda hazr bulunacaklar.

getirmek, bulundurmak, hazrlamak.


Burada (( )hazr bulundurmak) anlamnda
yaknda ilenecek olan mezd fiilin ism-i meful
durumundadr.

16- .

(11/HD, 111). phesiz Rabbin, onlarn her


birinin amellerinin karln onlara tam olarak
verecektir. nk Rabbin onlarn yapmakta
olduklarndan haberdardr.
tamamen eda etmek / yerine getirmek. (sondaki
eddeli nun tekd iindir.)

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

toplumun sorunlar

souk


emsiye

geldi, yneldi

uyudu

yamurlar

zr dilerim (tabir)

sustu

ila

oru tuttu

ses

le yemei

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar


iin zerine tklaynz)
1-

.

2-
-

.
3-
:
4-
-

.
- 5-
.
- 6-
.
- - 7-
.
- - 8-
.
- 9-

10-


.

- 11-
.
- 12-
.
13-
.
14-
.
- 15-

.
- 16-
3. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.
1. (Keke) hergn okulun kapsn ben asam.
2. Bugn okula gitmeseydim size gelirdim.
3. Teyzen anneme mektup yazsayd ben onu
okurdum.

4. Cezmetmeyen art edatlarn kullanarak


hepsinden birer tane cmle kurunuz.
5. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp
cezmetmeyen art edatlarn belirtiniz. Meallerine
bakarak Arapalarn yazmaya alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( ) alt, gayret etti

[2] Bu sz bir hadis ya da ayet deil kelam-


kibar dediimiz byklerin szlerdendir.
[3]

( ) yz evirdi, dnp gitmek

[4] ( ) selam verdi. lerde


ilenecek olan artrlm fiillerin emirleri; muzaraat
harfinden sonra cezimli harf gelmedii takdirde,
muzri harfinin atlmas, fiilin sonunu da cezim
yapmakla elde edilir. ( dan ) gibi.

[5] Bkz. rt, Meral, Arapada Cmle


Kuruluu ve Tercme Teknikleri, s. 141 vd.
[6] Kaynak iin bkz. rt, M. Meral, a.g.e.,
s.134-149 ve; Erylmaz, Mesut, Kurn Arapas,
II, 6; Uralgiray, Yusuf, lk ve leri Dilbilgisi, II,
996; Sarm, brhim, Araba Dilbilgisi, s. 206;
Mustafa Emin ve ark, en-Nahvul-Vdh, II, 43
[7]

( ) ackt

[8]

( ) elde etti, kazand

[9]

( )oldu (vakit iin)

Dinlemek iin Tklaynz :

TREM SMLER
Tremi (mtak) isimler, baka kelimeden
(masdardan) tretilen isimlerdir. Bunlar ism-i fil,
ism-i filin mblaas, ism-i mefl, sfat-

mebbehe, ism-i tafdl, ism-i mensb, ism-i tasgir,


ism-i zaman, ism-i mekn ve ism-i alettir.
Bunlardan ism-i fili, ism-i filin
mblaasn ve ism-i mefl cmle
kurulularndaki nemleri dolaysyla nceden
ilemitik. Masdardan balamak zere geri kalan
isim eitleri ve cmledeki kullanllar yledir:
MASDAR
Mz ya da muzri gibi herhangi bir zamanla ilgisi
olmakszn bir mana ve bir olu ifade eden
kelimedir. Szlkte mz ve muzriden sonra
nc srada gelen isimdir. Fiillerin ve btn
mtak (tremi) kelimelerin kkdr. rnek:

anmak, anma, an

ackmak, ackma

toplanmak, toplanma

istemek, isteme

ikram, ikram etme

yaratmak, yaratma, yarat

Fiillerin masdarlar, mimli masdar (sm-i zaman,


ism-i mekn) ve yapma masdar olmak zere
eit masdar vardr:
1- Fiillerin masdarlar:
Fiiller; slas ( harfli), rbi (drt harfli) hums
(be harfli) ve sds (alt harfli) olur[1]. Sls fiil
hri dierlerinin masdar kalplar yerinde
ileyeceimiz gibi kurall ve bellidir. Hi
zorlanmadan kuralna gre sylenebilir. Sls
fiilin masdar ise ancak szlklerden (veya
duyarak) renilir ve bunlardan ok kullanlanlar
zamanla ezberlenir. Bizim burada sz konusu
ettiimiz masdar l fiillere aittir. Her fiil en az
bir masdara sahiptir. Bilmediimiz bir kelimeyle
karlatmz zaman o kelimenin ba harfiyle
kelimeyi aramayz. nk fiiller Arapa
szlklerde Trke'deki gibi masdar haliyle yer
almaz. Genel kural olmasa da ounlukla fiillerin
nce mfred gib mz hali, yannda ou zaman
orta harfine iaret eden bir izginin stne harekesi
konularak muzri hali verilir (-). Ardndan da o

kelimenin masdar yanyana verilir. Tercmede de


genellikle ya mz halindeki manas ya da masdar
manas yer alr. Fiilin l kk hali (mz muzri
ve masdaryla birlikte) verildikten sonra altnda o
fiilden tremi ya da bir harf, iki harf ilavesiyle o
fiilin girdii manalar yer alr:
-

gitti

geldi

giderdi

getirdi

Masdar fiilin isimlemi bir hali olup iki trl


kullanlr: Ya bir isim olarak kalplanm manaya
sahiptir veya fiilin isim manasn tar: Mesela
( )kknden yaplan masdar ( )hem
yaratmak manasna ve hem de yaratma ii
manasna gelir.

Bir fikir vermesi asndan masdarlarn girdii


kalplardan bazlar yle sralanabilir:
Kalb hali
Masdar
Muzri
Mz

emretmek

ekin ekmek

sylemek


yrmek

anmak, sylemek

inkar etmek

kmak


secde etmek

girmek

gitmek

iitmek

-
sapmak, armak

kalkmak


yazmak


ziyaret etmek


yol gstermek

2- Mimli masdar () : (sm-i zaman ve


sm-i mekn)
Banda zid bir mim harfi bulunan masdardr.
Slsi fiillerin ism-i zaman ve ism-i mekn
kalplar ayn olduu iin birlikte ilenmektedir.
smi zaman, manas zaman belirten isimdir, ism-i
meknda manas mekn belirten isimdir. ki
ekilde gelir:

a) ()
Daha ok muzri orta harfi fethal veya zammeli
fiillerin mimli masdar, ism-i zaman ve ism-i
meknlar bu ekilde gelmi ve isimlemitir.

- den

yazmak, yazma yeri ve yazma zaman (yazhane,
bro)
-

oynamak, oyun yeri ve oyun zaman (oyun sahas)

-

ikmet etmek, ikame yeri, ikamet etme zaman
(mesken)
-


gitmek, gitme yeri, gitme zaman (mezheb)

-

piirmek, piirme yeri ve piirme zaman (mutfak)
-

girmek, giri yeri, giri zaman (giri)


-

kmak, k yeri ve k zaman (k)

*Bir eyin ok olduu veya bir iin ok yapld


yeri gsteren ismin sonuna t-i merbta ( )eklenir.



ders yapt


ok ders yaplan yer ve zaman (okul)


yazd

ok yazlan yer ve zaman (ktphane, sra)

gmd

ok gmlen yer ve zaman (kabir)

bast

ok baslan yer ve zaman (matbaa)

hkmetti

ok hkmedilen yer ve zaman (mahkeme)

sahip oldu, malik oldu



ok sahip olunan yer ve zaman (krallk) [2]

*eddeli (muzaaf) ve orta harfi illetli fiillerin de


mimli masdar, ism-i zaman ve ism-i meknlar
genelde bu ekilde t-i merbta ( )alarak gelir:


korktu

korkmak, korkma yeri ve zaman

sevindi

sevinmek, sevinme yeri ve zaman

b) ()
Muzride orta harfi esreli olan fiiller ile ba harfi
illetli olan fiiller bu grubtan gelir:
-

oturdu

oturmak, oturma yeri, oturma zaman (meclis)


-

indi

inmek, inilecek yer, inilecek zaman (ev)

koydu

koymak, konulacak yer, zaman (yer)



durdu, ayakta durdu

durma, durma yeri ve zaman (durak)



dourdu

dourmak, doum yeri ve zaman (doum)


-
vaad etti, sz verdi

sz verilen yer, zaman (randevu)


-
kumar oynad

kumar oynama, kumar oynama yeri, zaman


(kumarhane)

*Aadaki fiiller ise kaide d muzride orta harfi


zammeli olduu halde mimli masdar, ism-i zaman
ve meknlar ( )kalbnda gelenlerdir:

-
secde etti

secde etmek, secde yeri ve zaman (mescid)


-

dodu

domak, doma yeri ve zaman (dou)
-

batyor

batmak, bat yeri ve zaman (bat)

*Baz sls fiillerin masdarlar ise sonuna t-i


merbta ()alr:
-

bildi, tand

bilmek

-
balad

balamak

vaaz verdi, nasihat etti


t vermek

3- Yapma Masdar:
smin son harfini esre yapp yanna ( )getirilerek
yaplan, hal ve sfat gsteren masdara yapma
masdar denir:


insan

insanlk

sorumlu

sorumluluk

chil

cahillik

hkimiyet

ulhiyyet

Rubbiyyet (Rablk)

milliyetilik

haneflik


vahhblik

okulla ilgili

sosyalizm

ulusuluk

laiklik

sanayicilik, sanayi ile ilgili



denizcilik

Masdarlarn Cmle inde Kullanl:


Masdarlar mbted, haber, fil ya da mefl vb.
gibi cmlenin herhangi bir unsuru olabilir.


.
ocuk alktan alad.

*Masdarn yerine ( )ve fiil getirilebildii takdirde


masdarlar fiil gibi (ibh-i fiil) amel edip fil ve
mefln bih alabilir:
.
Adam onu ziyaret etmek istiyor.
. Adam onu ziyaret etmek istiyor.
.
( .)
Halit arkadana ok yardm eder.
(Halitin arkadana yardm oktur.)

Burada harfi tarifli olan masdarnn


mefln bihidir.
*Masdar tenvinli olarak geldiinde de fiil gibi
amel eder.
) ( .
Yetimi yedirmek hayrldr.

Burada masdar ibh-i fiildir ve de


mefldr.
*Masdarlar ummiyetle fillerine muzf olurlar.
Fille masdar biraraya gelince masdar muzaf ve
fil de muzafun ileyh durumuna gelir:


Allah'n yaratmas/Allah'n yarat


adamn girmesi/adamn girii


halifenin gndermesi, gnderii

) ( .
Kiinin doruluu ereftir.
.

( .)
Kiinin ibadet etmesi kemali iin sebebtir.

Eer bir masdara hem bir fil hem de mefl


balysa, fil mecrr durumunda muzafun ileyh
olarak masdardan sonra gelir, mefl (nesne) de
mansb durumunda onu takip eder:


Allahn arz yaratmas/yarat


adamn eve girii


halifenin bir eli gndermesi

*Masdarlar bazen sem mennes olarak kabul


edilirler:
: .

Allahn Rasl: lim talebi her mslman erkek


ve kadna farzdr. dedi.
.
Adam defalarca (bir ok kere) iti.

*Masdar ok youn bir ekilde mefl olarak


kullanlr. zellikle mefllerini harf-i cer
vastasyla alan fiiller masdar ok sk alr:

..bir eyi yasaklad


.
Ahmet ona girmeyi yasaklad.

..bir eye davet etti, ard

.
Onlar kmaya davet etti.


..bir eyi emretti


.
Bize dinlememizi emrettiler.

Masdar- Bin-i Merre (Tekrar ismi):


Kemmiyete (nicelie ve sayya) dellet eden
masdar eididir. Sls fiilden ( )vezninde
gelir. Bir iin ka kere yapldn gsterir:


vurdu

bir kere vurmak


yedi

bir kere yemek


Adam hrsza bir defa vurdu.


Adam hrsza iki defa vurdu.

ocuk bir defa yedi.



ocuk iki defa yedi.

Grld gibi mfred kalp ( )eklinde


gelirken tesniye kalb ona uyumlu olarak ()
eklinde cemi kalb da ( )durumunda
gelmektedir:

Adam hrsza birok defalar vurdu.


ocuk birok defa yedi.



ocuk defa yedi.

*Mezd fiillerin masdaru bin-i merresi kendi


fiillerinin masdarlarna t-i merbta ( )getirilerek
yaplr:

glmsedi


bir glmseyi


frlad, gitti


bir gidi

Masdarn sonunda zaten ( )varsa, bir defa oluu


ifade etmek iin sona ( )kelimesi eklenir:


acd, merhamet etti

bir acy

cevap verdi

bir cevaplandr

Masdar- Bini Nevi (Tarz, durum ismi) :


Keyfiyete (naslla) dellet eden masdar eididir.
Trkedeki durum zarfna benzer. Fiilin olma

tarzn anlatan isimdir. Sls fiilden ( )vezninde


gelir:


gld

glme tarz


yaratt

yaratma tarz


yrd

yrme tarz

.
ocuk adam yryyle yrd (adam gibi
yrd).
.
renci retmen gibi oturdu.

.
Adam kapy hrsz ayla at (hrsz gibi
yavaa at).

Masdar- Mevvel:
Masdar edatlarndan birinin nne geldii
cmlenin manasn masdara evirmesine masdar-
mevvel denir. Bu masdar edatlarndan ( )fiil
cmlesini, ( )de isim cmlesinin manasn
masdara evirir. Daha nceden aina olduumuz
bu edatlarn masdar konusunu ilememiz hasebiyle
cmle iindeki kullanllarna yeniden gz
atmamz faydal olacaktr.
a) ( )ile fiilden yaplan mevvel masdar:
( )genellikle mz ve muzri fiillerin nne gelir,
manalarn masdara evirir, daha nce ilediimiz
gibi muzriyi nasbeder.
Aadaki cmlelere dikkat edilirse masdarl
cmleyle ( )ile fiilden yaplan masdar- mevvel
ayn manay vermektedir, her ikisi de cmle iinde
fil, nib-i fil, mbted, haber, mefln bih veya
harf-i cerle mecrr olmaktadrlar.

Trkeye ..mek, mak ve bu masdar


manasndaki k ler yerine ..en, an, ..in, ..n gibi
ahslara gre uygun taklar alarak temel cmleye
balanrlar.
=

.


Doru olman beni sevindirir[3].
( ile fiilden yaplan mevvel masdar tek unsur
olarak fil durumunda)
= .


Suyun eksilmesi (eksilecei) bilinir.
( ile fiilden yaplan mevvel masdar nib-i f
il durumunda)[4]
=
.


dev yapman senin iin hayrdr.

( ile fiilden yaplan mevvel masdar mbted


durumunda)
= .

man Allaha inanmandr.
( ile fiilden yaplan mevvel masdar haber
durumunda)
= .


renci yazmak istedi.
( ile fiilden yaplan mevvel masdar mefln
bih durumunda)
=
.

(Onun) yolcu olmasn istedim[5].
( ile fiilden yaplan mevvel masdar harf-i cerle
(mahallen) mecrr durumda)

b) ( )ile isim cmlesinden yaplan mevvel


masdar:
( )inne ve kardeleri dersinden hatrlanaca
gibi ( )nin ortada gelmi halidir. Yalnz isim
cmlesinin nne gelir ve cmleye masdar manas
kazandrp fil, mefln bih, nib-i fil ya da crmecrr gibi tek unsur haline getirir. Trkeye ..en,
..an, dii, ..d, d, ..duu eklinde tercme
edilir.

=
.

Faal olman (canl olman) beni sevindirir.
( ile isim ve haberinden mevvel masdar fil
durumunda)
= .


rencinin baarl olduunu bildim.

( ile isim ve haberinden mevvel masdar


mefln bih durumunda)
=
.

Mahpusun susuz olduu renildi.
( ile isim ve haberinden mevvel masdar nib-i
fil durumunda)
= .

Gvenilir olduu iin onu vazifelendirdim[6].
( ile isim ve haberinden mevvel masdar harf-i
cerle mecrr durumda)

Not: ( )yalnzca fiili muzrinin nne gelmez,


mznin nne de gelir. Mz ya da muzri fiille
birlikte zarf olan ( )ve ( )nin arkasndan
kullanm olduka yaygndr. Bu zarflar dorudan
fiile balanmaz, araya ( )alarak balanr:

.
devimi yazmadan nce yemeimi yiyeceim.

.
devimi yazdktan sonra yemeimi yiyeceim.

.
renciler ayaa kalktktan sonra marlara
baladlar.

.
renciler geldikten sonra marlara baladlar.
.
renciler geldikten sonra marlara baladlar
(mz.).


renciler geldikten sonra deneylere baladlar
(mz.).

.

Hoca geldikten sonra hutbeye balad.


Babann konumasn duyduktan sonra ne yaptn?

.
Mezzin namaz iin ezan okuduktan sonra
mminler namaz kld.
.
Babam bu kitab ehirdeki btn ktphaneleri
dolatktan sonra[7] satn ald.

* ()in masdar edat olarak bir ilevi daha vardr


ki bu da olduka nemlidir. Genellikle ( )emir
fiilinin nne gelir ve manasn masdara evirip
masdar cmlesini temel cmleye diye
tercmesiyle balar. Bu ()e mfessera ()
ya da harfu tefsir denir. Ardndan gelen cmleye
de tefsir cmlesi denir.

.
Otur diye bardm.
[ 8].
Subay saldrn diye iaret etti.
.
Musaya Deneini denize vur diye vahyettik.
(uar, 63)

sml-Cins, sml-vahde: (Cins smi, Teklik


smi)
Cins ismi, bir cinsteki btn varlklara dellet
eder.

aa (aa cinsi)

balk (balk cinsi)

yldz (yldz cinsi)



yaprak (yaprak cinsi)


karnca

elma

Bunlardan bir tanesini kastettiimizde o ismin


sonuna t-i merbta ( )ekleyerek gsteririz.

bir aa

bir balk

bir yldz

bir yaprak

bir karnca


bir elma
.
Balk yedim (koyun eti v.s. deil).

.
Bir tane balk yedim.

.
Bir tane aa grdm.

sml-cins daha ziyade tabi, yaradlm


eylerdeki bir cins eyay gsteren isimdir. Her
) ekleyerek isml-vahdetini( ismin sonuna
yapamayz. Zamanla kullanarak renilir.
Genel Cmle rnekleri:
- 1-
.
2-

.
. - 3-
. - 4

][9 5-
][10 6-

.
7-

.
8-

.
( 9-

)
][11 10-

.
- 11-

.
- 12-
.
13-

14-
[12] .
15-
.
][13 16-
.
[14] - 17-

.
- 18-
.
- 19-
.
20-

. .
.
21-
. .
.
22-
. ][15

Tercme:
1- Avrupa o vakitte tam bir cehlet iindeydi.
Adlet hakla hkmetmendir. Adalet hakla hkm
vermendir.
2- Dtkten sonra at yerden kalkt. retmen
dersi akladktan sonra yorgun olarak yerine
oturdu.
3- renci gzel bir konumayla konutu. Hoca
geldikten sonra deneylere balad.
4- Adam onu ldrmek iin aryordu. Adam onu
(birey) sormak iin aryordu.
5- Ne tercih edersin? ehrin ortasnda m yoksa
ehrin dnda oturmay (m)?
6- Kuzunun alnmasn (alndn) ona haber
verdi. Orada iki hafta geirmek iin memleketime
gitmek istiyorum.
7- Yaz tatilini memleketimde geirmeyi tercih
ediyorum nk hava orada gzel olur.

8- Gazeteciler mektuplar ne zaman gnderdi?


Gazeteciler mektuplar yolculuklarndan iki hafta
sonra gnderdi.
9- Aldn ey (cret) kitaplarn satn almak iin
kf miydi? (Ayn cmle)
10- renciler Riyada dnmelerinden nce
antalarn hazrladlar. Hikyeleri okumay m,
yoksa dersleri okumay m tercih edersin?
11- Ftma babasna kitab okuduunu haber verdi.
(Ayn mana).
12- Arkadalarm bana hocay ziyaret ettiklerini
bildirdi. Arkadalarm bana hocalarn ziyaret
ettiklerini bildirdi.
13- Kardeime dersi yazdm haber verdim. Ona
kuzunun alndn haber verdi.
14- (O bayan) sana kitabn alndn haber verdi.
Ona namazn eda edilmi olduunu haber verdim.
15- Bize kuzunun boazlanm olduunu haber
verdiler. Bize tatlnn yendiini haber verdiler.

16- retmenlerin gidiine inanmadlar.


retmenlerin gitmi olduuna inanmadlar.
17- ki kz kardein evlenmi olduuna
inanmadlar. ki kz kardein evliliine
inanmadlar.
18- Bakann okulu ziyaret ettiine inanmadlar.
(Ayn mana).
19- Hastalarn hastaneden ktna inanmadlar.
(Ayn mana).
20- Limanda duruunuz esnasnda ne grdnz?
Limanda duruumuz esnasnda gemileri grdk.
Bak bu gemilerin resmidir. Onlar limanda
duruum esnasnda grdm.
21- Bahede oturmanz esnasnda ne grdnz?
Bahede oturmamz esnasnda olay (bir hadise)
grdk. Bak, bu olayn resmidir. Onu bahede
oturuum esnasnda grdm.
22- Edebin vacip (gerekli) oluunda phe yoktur.
Allahn kdir olduuna inanyorum.

HARFU TEFSR VE KONULARLA LGL


AYETLER
1-

.
(46/AHKF, 21). Ad (kavmin)in kardeini (Hd'u)
an. Zira o, kendinden nce ve sonra uyarclarn da
gelip getii AHKF blgesindeki kavmini:
Allah'tan bakasna kulluk etmeyin. Ben sizin
zerinize byk bir gnn azabndan (azaba
uramanzdan) korkuyorum diye uyarmt.
nk, zira, hani bir zamanlar

uyard, ikaz etti


ondan nce

gelip gemek

Ahkaf (blgesin)de



uyarc

) ...mamas, ...memesi eklinde de tercme+ (


edilir.

kulluk etmeyin diye



ondan sonra

korktu

2-
.

(36/YSN, 60, 61). "Ey dem oullar! Size


eytana tapmayn, nk o sizin apak bir
dmannzdr. Ve bana kulluk edin, doru yol
budur"" diye emretmedim mi?
emretti, ahdetti, anlama yapt

3-
.
(31/LOKMAN, 12). Andolsun biz Lokman'a:
Allah'a kret! diye hikmet verdik. kreden
ancak kendisi iin kretmi olur. Nankrlk eden
de (bilsin ki,) Allah zengindir (hibir eye muhta
deildir), her trl vgye lyktr.
vermek

4- ...

.
(10/YNUS, 23) ...Ey insanlar! Sizin taknlnz
ancak kendi aleyhinizedir. (bununla) sadece fani
dnya hayatnn menfaati(ni elde edersiniz); sonra
dnnz yine bizedir. O zaman yapmakta
olduklarnz size haber vereceiz.

her trl haddi ama, taknlk


haber verdi

5-


...
(48/FETH, 26). O zaman inkar edenler kalplerine
taassubu, cahiliye taassubunu yerletirmilerdi.
Allah da elisine ve mminlere sknet ve
gvenini indirdi...
6- ...

(27/NEML, 18). ...bir karnca: Ey karncalar!


Yuvalarnza girin; Sleyman ve ordusu farkna
varmadan sizi ezmesin! dedi.


krmak, ufaltmak, ezmek, inemek

hissetmek, bilmek, farkna varmak

7-
.
(31/LOKMAN, 14). Biz insana, ana-babasn
(onlara iyi davranmasn) tavsiye etmiizdir.
(nk) anas onu nice skntlara katlanarak
tamtr. (Stten) ayrlmas da iki yl iinde olur.
(te bunun iin) nce bana, sonra da ana-babana
kret diye tavsiyede bulunmuuzdur. Dn ancak
banadr.
tavsiye etti

yl, sene

bitkin, zayf


(ocuu stten) kesmek

ana-baba (mansb ve mecrr hali)

8-

.
(5/MADE, 117). (s Allaha kymette yle
der:) Ben onlara, Benim de Rabbim, sizin de
Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin diye ancak bana
emrettiini syledim. lerinde bulunduum
mddete onlar zerine kontrolc idim. Beni vefat
ettirince artk onlar zerine gzetleyici yalnz sen
oldun. Sen her eyi hakkyle grensin.

ilerinde bulunduum mddete



(mz fiilin nnde) ..d zaman

vefat ettirdi

kontrolc, gzc, gzleyen

beni vefat ettirince


9-

.
(7/ARF, 44). Cennet ehli cehennem ehline: Biz
Rabbimizin bize vadettiini gerek bulduk, siz de
Rabbinizin size vadettiini gerek buldunuz mu?
diye seslenir. "Evet!" derler. Ve aralarndan bir
arc, Allah'n lneti zlimlerin zerine olsun!
diye barr.
ilan etti, ard

seslendi, nida etti

hak, gerek

ilan eden, aran


10-

.
(10/YNUS, 10). Onlarn oradaki (cennetteki)
duas: "Allah'm! Seni noksan sfatlardan tenzih
ederiz!" (szleridir). Orada birbirleriyle
karlatka syledikleri ise "selm" dr. Onlarn
dualarnn sonu da udur: Hamd, lemlerin Rabbi
Allah'a mahsustur.

selam vermek, selamlamak


11- ...
{ 14/24}

(14/BRHM, 24). ..Allah nasl bir misl getirdi:


Gzel bir sz, kk (yerde) sabit, dallar gkte
olan gzel bir aaca (benzetti).
12-

Matf Atf h.
Muzfun ileyh
Knenin haberi ve muzf
Nks fiili mz
Masdar Harfi

(68/KALEM, 14).Mal ve oullar sahibi olmu


diye (onlara itaat etme).
(Burada Knenin ismi mahzf olup takdiri ()
zamiridir. Knenin haberi olan ( )nin nasb
almeti eliftir. nk ( )esmi hamsedendir. ()
ve fiilinden oluan masdar- mevvel, mahzf olan
( )harf-i cerinin mecrru olmas sebebiyle
mahallen mecrrdur. ( ...)

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er defa yaznz.

..e gtrd
) (
baarmak, baar

eczane

satn almak

()
yolculuk etmek, yolculuk

sormak, istemek


arad, aratrd

teekkr etmek

) (
kzmak, gadab, fke

yatak

arzulad, istedi

eitim


giriinden iki dakika sonra

2. Aadaki cmleleri tercme edip masdarlarnn


altn iziniz.
1-
.
. 2-
. .

- 3-
.
4-
. .
.
. 5-
. 6-
7-
-


.
. - 8-
. - 9-
- 10-
.
11-
.

3. Yukardaki kelimelerden yararlanarak konularla


ilgili be cmle kurunuz.
4. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp harfu
tefsir ve ilediimiz konularla ilgili kelimelerin
altn iziniz. Meallerine bakarak Arapalarn
yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Aslnda hepsi de sls ya da rbi fiilin


kkne bir ya da iki harf ilavesiyle oluur ve
hepsinin de mz, muzari ve masdar kalb belli
olduundan kalblar ezberleyen renci hi zorluk
ekmez.
[2]
Yerinde ilenecei zere mezd (drt veya
daha fazla harfli) fiillerin mimli masdar, ismi
zaman ve ism-i meknlar ayn fiillerin ism-i
mefulleridir: (( )namaz klma yeri ve

zaman), (( )ifa arad) (( )hastane)


gibi.
[3]

( ) sevindirdi

[4] Grld gibi ( )masdar yapyor fakat


kendinden sonraki isme muzaf olmuyor. kinci
cmlede masdardan sonra gelen muzafun ileyh fiil
cmlesinde fil konumunda geliyor.
[5]

( ) istedi arzu etti

[6]

( ) vazifelendirdi

[7]

( ) dolat

[8]

( ) hcum etti, saldrd

[9]

( ) tercih etti

[10]

( ) haber verdi

[11]

( ) hazrlad

[12]

( ) eda etti, yapt, yerine getirdi.

[13]

( ) tasdik etti, dorulad, inand.

[14]

( ) evlendi.

[15] ( ) itikad etti, inand.

Dinlemek iin Tklaynz :

SM- ALET
Bir iin yaplmasnda kullanlan alete isim olan
kelimelerdir. sm-i zaman ve ism-i meknn mim
()inin stnle balanmasna karlk ismi letin
mimi esre ile balanr. Sls mlum ve mteadd
fiillerden tretilen ve semi (iitilerek bilinen) 3
vezni vardr:

( ) veznine ait rnekler:

-
trpledi

ee
-
kaldrd, ykseltti

minber
-
krd

mikser, krma arac


-
kt ykseldi

asansr (ykselme aleti)

mikroskop

tava

matkap

tra makinas

( ) veznine ait rnekler:


yalad

kak

vurdu

eki


izgi ekti

cetvel


sprd


sprge


biberon


anta


havlu

masa


emsiye


pervane, vantilatr

kevgir

oklava


tuzluk

soba

( ) veznine ait rnekler:




bakt

drbn


at

anahtar


tartt

terzi


lt

lek

grd

ayna


dalad

lmba

silgi

zurna, kaval,

tuvalet

radyo

teleskop

*Bazen ism-i alet yukardaki kalplarn dndan da


gelebilir:

bak

atal

kalem

balta

*Msr Arap dili heyeti kalbnn ism-i let iin


elverili olduunu belirtmitir[1].


buzdolab

amar makinas

et kzartma makinas (zgara)

blendir

Cmle rnekleri:
.
Adam yemei kakla yedi.


.
Demirci demire ekile vurdu.

.
Kadn kapy anahtarla at.

.
Demirci demiri ee ile trpledi.
.
Yeri sprge ile sprdk.
.
t yeni (modern) bir alettir.

.
antam masann zerine koydum.

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Bkz. Yaar, Ahmet, Arapann Temel


Kurallar, s.76.

Dinlemek iin Tklaynz :

SM- TAFDL
Sls fiillerin sfatlarndan yaplan bir
derecelendirme olup bir vasfn baka bir
varlktakinden daha ok olduunu gstermek iin
tretilen isimdir. ki ey arasndaki ortak fakat biri
dierinden stn olan sfat bildirir. Mzekkerlerde
menneslerde vezninde yaplr[1].
Mennes
Mzekker
Sfatlar

daha byk

byk


daha kk

kk

daha uzun

uzun

daha gzel

gzel


daha iyi


iyi



daha doru

doru


daha faydal

faydal

daha ok

ok

daha az

az

daha iddetli

iddetli

daha yksek
( )

yksek

daha aa

aa

Say bakmndan ekimini yapacak olursak;

daha bykler
(ki) daha byk
daha byk

sm-i Tafdlin Cmle inde Kullanl:


sm-i tafdlin derecelendirmesi maddeler halinde
yle zetlenebilir:

Mzekker
en byk
den daha byk
byk



Mennes

1- ( ) vezni kyaslananlarn cinsiyeti ve saysna


bakmakszn ortak kullanlr.

.
Ben senden daha bilgiliyim
.
O (kadn) ondan (o adamdan) daha cmerttir.
.
Onlar bizden daha byktr.

2- Karlatrma iin kullanldnda ( )harf-i ceri


kullanlr. Kyas yaplrken ister mennes olsun
ister mzekker, isterse say bakmndan mfred
tesniye ve cem olsun hepsi iin de ( )deil ()
vezni kullanlr. Buna dikkat edilmelidir.


.
lim cehaletten daha yararldr.
.
Halit Bekir'den daha byktr.
.
Halit Bekir'den daha bilgilidir.

.
Fatma Aye'den daha bilgilidir.
.
Okul ktphaneden daha byktr.

.
ki kz ocuktan daha kktr.
.
Erkekler kadnlardan daha zengindir.
.
Benim iim seninkinden daha zordur.

3) En stnlk hali:
a) ( )vezni karlatrma yaplmadnda yani
( )harf-i ceri ile kullanlmadnda en stnlk
anlam verir:
.
Allah en byktr.
.

Allah en ok bilendir.

.
Yetimin malna en gzel (yolun) dnda
yaklamayn (sr, 34).

b) Harf-i tarif alan ism-i tafdl en stnlk


halindedir. Bu en stnlk hali, bir isme sfat
olabilir veya haber durumunda da gelebilir.
Karlatrma yapldnda aranmayan uygunluk
en stnlk durumunda aranr. Banda harf-i
tarif bulunan ism-i tafdl ait olduu isimle (yani
mevsfuyla) say (mfred, tesniye, cem) ve
cinsiyet (mzekkerlik menneslik) gibi her
bakmdan uyuur.
.
en byk kz
.
en gzel isimler
.
Ben sizin en yce Rabbinizim (Nziat, 24).

.
Yeri ve en yce gkleri yaratt (Th, 4).
.
Allahn sz en ycedir (Tevbe 40)[2].
.
Rabbinin en byk ayetlerini grd (Necm, 18).

.
Onlar en keremlilerdir.
.
O en faziletli kadndr

.
O ikisi en faziletli kz rencilerdir.
...
man edip de iyi davranan kimseye gelince, onun
iin en gzel bir karlk vardr...(Kehf, 88)

c) sm-i tafdl bana harf-i tarif aldnda en


stnlk zellii gsterdii gibi muzaf durumunda
olduunda da en stnlk zellii belirtir:



adamlarn en kuvvetlisi

kadnlarn en cmerdi

onlarn en ou

ocuklarnn en by

.
Bilgi rtbelerin en stndr.
.
Aie snftaki kzlarn en alkandr.

d) Mfred nekre bir isimle birlikte tamlama


durumunda olduunda da en stnlk hali oluur:


en gl adam

en cmert kadn

onun en byk olu


en alt seviyeye kadar


.
O takmdaki en hzl oyuncudur.


Ramazandaki en efdal gecenin ismi nedir[3]?
.
Bilgi en iyi sstr.

Hastanedeki en alkan hemire kimdir?
.
Zeynep hastanedeki en alkan hemiredir.

Ksaca; ism-i tafdl bana harf-i tarif aldnda ve


muzaf olarak kullanldnda en, pek ok
manalarnda kullanlr.

sm-i Tafdlin Dier zellikleri:


* ( )ve ( )kelimeleri ( )ile kyaslama
yapldnda daha iyi ve daha kt anlamn
verirler, mzekker- mennes ayrm olmad gibi
sfat uyumas da gstermezler.
.
Ben ondan daha hayrlym (Arf, 12).
.
Onlar sizden daha ktdr.
.
Namaz uykudan daha hayrldr.

( )ve ( )kelimeleri nekre mfred bir isim veya


marife oul bir isimle tamlama hali
oluturduklarnda en stnlk halini gsterirler.
.
Siz en iyi topluluk idiniz (ya da oldunuz).

.
O kafirlerin en ktsdr.

* ( az) ve ( iddetli) gibi iki ayn harfin


arasnda illet harfi olan fiiller, ism-i tafdl ()
veznine girince, illet harfi atlp son iki harf ( )ve
(
)gibi eddeli hale getirilerek ism-i tafdlleri
yaplr.
* sm-i tafdl sls, tam, ekimi olan, msbet ve
mlum fiilden trer (elde edilir). Slsi olmayan,
nks, cmid (mzsi ekilip muzrisi ekilmeyen
yani tam ekimi olmayan), menf ve mehl fiilden
tremez. Fiil bu artlar tamyorsa, normalde ismi tafdli olmaz. Byle fiillerden ism-i tafdl elde
etmek iin ( )daha iddetli, ( )daha ok, ()
daha az, ( )daha kuvvetli, daha gl, ()
daha byk, ( )daha sevgili, ( )daha zayf,
( )daha kuvvetli, gibi bir kelimeden sonra
sls dndaki fiilin masdar getirilir. Nekre ve
mansb olan bu isim, kyaslama veya en stnlk
halinin neye nisbetle ifade edildiini gsterir.
Bundan dolay bu mansb isim temyiz adn alr.
Ayn ekilde bu durum, stnlk kalbna
giremeyen dier sfatlar ifade etmede de
geerlidir.

.
Onlar kuvvet bakmndan sizden daha iddetli
idiler (Onlar sizden daha kuvvetlidir)(Tevbe, 69).

.
Ben mal bakmndan senden daha fazlaym,
topluluka da senden daha kuvvetliyim. (Kehf, 34).

.
Sen benden daha alkansn.

.
O (kadn) ilim bakmndan onlardan (o
erkeklerden) daha fazladr.

.
O (erkek) o (kadn)dan daha az gvenilirdir.


.
Bu kitap o kitaptan daha krmzdr.


?Aie mutlu bir anne midir

.
Evet, Aie annelerin en mutlusudur.

Genel Cmle rnekleri:


1-

.
][5 ][4 2-

.
3-
. ][7 - ][6
. - 4-

][8 5-
.
(Hucurat, 13) - ][9 6-

.
- 7-
.
- 8-
9-

.
. 10-
. 11-
12-
. -
][10 - 13-
.
. 14-
. : 15-

16- .
Tercme:
1- Kalem kitaptan daha ucuzdur. Mesciddeki
namaz evdeki namazdan daha faziletlidir.
2- Muhammedin evi Hlidin evinden daha
uzaktr. Kitap okumak televizyon seyretmekten
daha faydaldr.
3- O ehirdeki en acaib ocuktur. O snftaki en
eski ocuktur.
4- Sen snftaki en alkan rencisin. Halit
mahalledeki en iman ocuktur.
5- Ben ayda bir mektup yazyorum ve bazen daha
az bazen daha ok olmak zere ayda iki mektup
alyorum.
6- Allah katnda en deerliniz en takval
olannzdr. Nil dnyadaki en uzun nehirdir.
7- Endonezya nfus bakmndan slm lkelerinin
en oudur. Cmiul-Ezher dnyadaki en eski
niversitedir.

8- Nehir denizden daha kktr. lkendeki en


mhim yerler nedir?
9- Ulam vastalar iinde en hzl vesile (ara)
nedir (hangisidir)? Uak ulam vastalar iindeki
en hzl aratr.
10- Afrikadaki en byk ehir nedir? Khire
Afrikadaki en byk ehirdir.
11- Bu temiz bir cadde midir? Evet bu caddelerin
en temiz olandr.
12- Nil nehirlerin en uzun olandr. Nil nehri (ite
o) nehirlerin en uzunudur.
13- Bu bana yazdn en uzun mektuptur. Bu bana
takdim ettiin en gzel gmlektir.
14- Cmiul-Ezher en eski slm niversitesidir.
15- Hangisi daha alkandr? Ftma m Zeynep
mi? Zeynep.

16- Hac ruknlerinin (artlarnn) en nemlisi


nedir? Haccn ruknlerinin en nemlisi Arafatta
durmaktr.

MASDAR, SM ALET VE SM TAFDL LE


LGL AYETLER
1- .
(90/BELED, 11-13). (Fakat) o, sarp yokuu
aamad. O sarp yoku nedir bilir misin? Kle azat
etmektir.


katlanmak

bilmek, anlamak

sarp yoku

(kle) azad etmek

2-
.
(49/HUCURAT, 13). Ey insanlar! Dorusu biz sizi
bir erkekle bir diiden yarattk. Ve birbirinizle
tanmanz iin sizi kavimlere ve kabilelere
ayrdk. Muhakkak ki Allah yannda en deerli
olannz, O'ndan en ok korkannzdr. phesiz
Allah bilendir, her eyden haberdardr.

erkek

en deerli

kadn


millet, kavim

kabile


tanmak

tanmanz iin

en ok (Allahtan) korkannz, en ok takva sahibi


olannz

ilerin i yzn bilen, haberdar olan manasnda


Allahn isimlerinden birisidir.

3- ...
(3/L- MRN, 15). (Reslm!) De ki: Size
bunlardan daha iyisini bildireyim mi? ...


bildirdi, haber verdi

4- .
(97/KDR, 5). (O gece) esenlik doludur. Ta
fecrin doumuna kadar.


domak

)fecir, (tan yerinin aarmas

eman, esenlik

. 5- ...
(3/L- MRN, 167). ..Onlar o gn, imandan ok
kafirlie yakn idiler..

yakn

daha yakn

6-
.

(18/KEHF, 34). Bu adamn (baka) geliri de vard.


Bu yzden arkadayla konuurken ona yle dedi:
Ben servete senden daha zenginim. nsan says
bakmndan da senden daha glym

meyve, faydalanlan mal



karlkl konumak

gl, stn

ekip, grup ( ile on arasndaki bir sayya sahip


olan kk topluluk)

7- ... .
(9/TEVBE, 81). ..De ki: Cehennem atei daha
scaktr! Keke anlasalard.
8-

(18/KEHF, 54).Hakikaten biz bu Kurnda


insanlar iin her trl misli akladk. nsan
tartma hususunda her eyden ileridir.

evirmek, aklamak

tartma, ekime

9-
.
(68/KALEM, 1, 2) Nn. Kaleme ve (kalem
tutanlarn satr, satr) yazdklarna and olsun ki;
(Reslm) sen -Rabbinin nimeti sayesindemecnun deilsin.

yazmak, (ifadeyi) satra dkmek)

10-

.
(17/SR, 21) Baksana, biz insanlarn kimini
kiminden nasl stn klmzdr! Elbette ki hiret,

derece ve stnlk farklar bakmndan daha


byktr.
? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

byk


getirdi


yzme, yzmek

geni

arkada (snf, meslek vs.)

..e gelince

ayakkab

anlayan

ihlsl, samimi


gmlek

kazand

gzel

muamele, davran

hkim

kalabalk

dil

ocuklarn terbiyesi

sekin

anlayl

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar


)iin zerine tklaynz
- 1-
. -
. : 2-
. : 3-
: 4-
.
. 5-
6-
. -
. - 7-
. 8-
. :
. 9-

10-
.
11-
.
. 12-
13-

.
14-

.
. . 15-


.
3. Aadaki Arapa cmleleri tercme edip
harekeleyiniz.
-
, -

4. Yukardaki kelimeler ve konudan yararlanarak


ism-i tafdlle alakal yedi cmle kurunuz.
5. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp
masdar, ism-i alet ve ism-i tafdl ile ilgili
kelimelerin altn iziniz. Meallerine bakarak
Arapalarn yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] smi tafdlden nceki kelimeye ,


sonraki kelimeye de denir.
[2] Eski metinler ve Kurnda bu ekilde yaz
deiimleri grlmektedir. Biz de aslna sadk
olarak yazmak istedik.
[3] ( )vezni hatrlanaca zere gayr-i
mnsariftir. Muzaf ve marife olmalar hari esre
almazlar. Burada muzaf durumundadr.
[4]

( )uzak.

[5]

( )faydal.

[6]

( )acaib.

[7]

( )eski.

[8]

( ) teslim ald

[9] ( )deerli, cmert, ( )takvl, ( )en


takvl (Allahn emirlerini tutup, nehiylerinden en
ok saknan). sm-i maksre ile biten isim zamire
birleirken uzun elif eklinde birleir.
[10]
,

( ) takdim etti, sundu.

Dinlemek iin Tklaynz :

SIFAT-I MEBBEHE

Renk, gzellik, irkinlik, kusur, sakatlk gibi


grnrdeki sfatlarla baz i duygularn ifade
eden sfatlara sfat- mebbehe denir. Sls
lzm fiilden tretilen ve sahibinde devaml kalc
olan sfatlar veya varl gsterir. Bir nevi ism-i
file benzer. Ancak ism-i filin bildirdii sfat
kalc deil geicidir. ( )oturan, ( )uyuyan
kelimelerinde belirtilen vasflar devamllk
gstermez. Halbuki ( ) dendiinde Halitteki
cmertlik vasfnn devaml olduu anlalr.
Bylece imdiye kadar grdmz sfat ve
isimlerin zellikleri daha iyi anlalmaktadr.
Sfat- mebbehenin bir ok vezni vardr.
Bunlardan en ok kullanlanlar unlardr:
1- Sakatlk, renk ve kusur gibi nitelikleri anlatan
sfat- mebbehe mzekkerlerde
menneslerde vezninde gelir[1]. rnekler:

Mennes

Mzekker



beyaz


mavi


krmz

siyah


yeil


sar

esmer

topal


dilsiz


sar

kr

aptal

kambur

Not: ( ) vezninde gelen sfat-


mebbeheler gayr-i munsariftir. Harf-i tarif
almadklarnda nekre kabul edilirler. Cmle
halindeki rnekleri yledir:

.
Aacn yapra yeildir.
.
Bu beyaz bir sandktr (kutudur).
.
Bu beyaz bir sayfadr.

.
antan siyah mdr?

.
Evet, antam siyahtr.
.
rencinin kalemi krmzdr.


.
Adam elbiseyi krmz renkle boyad.

Bu krmz araba kimindir?

.
Sen beyaz bir defter tayorsun.


Muhammed yeil bir anta tayor.
..
..
..O, onun sar renkli bir inek olduunu sylyor..
(Bakara, 69)
.
Bu dnyada (iman bakmndan) kr olan kimse
ahirette de krdr, stelik iyice yolunu armtr
(sr, 72).

*Yukardaki sfat- mebbehelerde daha manasn


ifade etmek iin mzekker ve menneslerde ortak
olmak zere mansb ismin nne ( daha

iddetli, daha ok) ve ( daha az) gibi ism-i


tafdller getirilir:
daha beyaz

daha az beyaz

.
Annemin sa teyzenin sandan daha beyazdr.
*( )kalbnn oulu olan vezni ise gayr-i
munsarif deildir ve btn oullar (insanlar ve
dier eyler) iin ortak kullanlr:

yeiller

dilsizler

sarlar

sarlar

2- duygular ifade eden sfat- mebbeheler


mzekkerlerde menneslerde vezninde
gelir.


tembel

tok

susuz

dolu

susam

.
Bu ocuk atr.
.
Bu kz ocuu toktur.

3-Dier nitelikleri ifade eden ve gayr-i mnsarif


olmayan sem sfat- mebbehelerden en ok

kullanlan kalplardan birer rnekle fikir sahibi


olabiliriz.

sevinli


sevinli

zgr

zor


gzel, iyi

korkak

cesur

tuzlu



temiz

acyan

sabrl
.
Bu asker cesurdur.
.
Bu gen cmerttir.

*Slas fiillerin dndaki fiillerin sfat-


mebbeheleri kendi ism-i filleridir[2]:

mutedil, orta
mutedil oldu
karanlk
karanlk oldu

Genel Cmle rnekleri:


- 1-

.
- 2-
.

3- - .
4- . .
5-
.
Tercme:
1- Yusuf yolda yeil aalar grd. Siyah ve
beyaz arasnda fark yoktur.
2- Manzara bakmndan gzel bostana girdim.
Manzaras gzel bir bostana girdim. (Ayn mana)
3- Kfirin hainlii ve zulm oktur. Denizin suyu
temiz, ls (de) temizdir.
4- merul-Frkun konumas fasih(ak ve net)
idi. Kurn ezberleyen ve onunla amel edendi.
5- Gzln beyaz mdr? Hayr, gzlm sardr.
&&&&&&&&&&
SM- MENSB
Bir yer, bir varlk veya bir ile ilgiyi ona aidiyeti,
nisbeti bildiren isimdir. sm-i mensb yapmak iin

o ismin son harfini esre yapar, yanna eddeli bir


ilave ederiz[3].

am

am'l

Haleb

Halep'li

zmir

zmir'li

Mennesi iin t-i merbta ( )getiririz:



O amldr.

sm-i mensb u hususlardan birine aidiyeti


belirtmek iin kullanlr:

a) Cinsiyet;

Trk


Fransz

Arab

b) Memleket;

zmirli

Badadl

Kahireli

c) Din;


Hristiyanla ait, Hristiyanla mensb

slma ait , slm ile ilgili

d) Kabile, bir snf ya da topluluk;


Kurey kabilesine mensb (Kurey kabilesinden)

Hami (kabilesine mensb)

sahabeye mensb, sahabi

e) Meslek;

ticrete ait, ticretle ilgili


ziraate ait, ziraatle ilgili

f) Sanat;

gm

altnc

ekerci

g) Durum ve keyfiyet, herhangi bir sfat;



tecrbeye ait

sm-i Mensbla lgili Dier zellikler:


*smin sonunda
atarz:

Mekke

Mekke'li

varsa mensbunu yaparken


Basra

Basral


Cidde

Cidde'li

*smin ortasnda

varsa atarz:


Medine

Medine'li

*Sonunda elif-i memdde olann hemzesinin


yerine vv getiririz:

gk

ge ait, gkle ilgili


beyaz

beyazla ilgili

*Sonunda elif-i maksre (-.. )bulunann elifini


vva eviririz:

(dnya)

dnyev
-
(mana)

manevi

*(( ) ky) ve (()kulp) gibi kelimelerin ism-i


mensbunu yaparken yl olan vva evirir,
vvl olan aynen brakrz. Ancak ikinci harflerini
fethalarz[4].


kulba ait

kye ait (kyl)

Cmle rnekleri:
.
Hlit Pkistanl bir rencidir.
.
Ftma Sriyeli bir retmendir.
.
mer slmi bir lkeye geldi.
.
Mevlevlik ve Bektalik iki tarikattr.
.
Mekke Suudi Arabistan Krallndadr.
.

Cuma gn hicr yln badr.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu veznin gayr-i mnsarif olduunu


unutmaynz.
[2] Mezd filler blmnde rnekleri
ilenecektir.
[3] Bu eddeli yya nisbet ys, ()nn bitiik
olduu isme, mensbu ileyh, bundan nceki isme
de mensb isim denir.
[4] Kaynaklar iin bkz. rt, Meral, Sarf, s.
481; Sarm, brhim, Arapa Dilbilgisi, s.291;
Yaar, Ahmet, Arapann Temel Kurallar, s.79;
Maksudolu, Mehmet, Arapa Dilbilgisi, s.191;
Uralgiray, Yusuf, lk ve leri Dilbilgisi, s. 1046.

Dinlemek iin Tklaynz :

SM- TASGR (KLTME SM)


Kkl, azl gstermek, sevgi ifade etmek
veya horlamak iin kullanlan isimdir.
a) harfli isimler iin kalbnda gelir:

kalem

kalemcik, kk kalem

da

dack, kk da

kul

kulcaz, kulcuk


yardm etmek

azck yardm etmek


Hasan

Hasanck

b) Drt harfli isimler iin kalbnda gelir:

defter

kk defter, deftercik

ev

kk ev, evcik

blbl

kk blbl, blblck


mescid


mescidcik, kk mescid

c) Be harfli ve daha fazla isimler iin;


kalbnda gelir. Harf-i illetli olan kelimelerin illet
harfleri y ()ya evrilir.

anahtar

kk anahtar, anahtarck

sere

kk sere, serecik

kandil

kk kandil, kandilcik

sm-i Tasgirle lgili Ayrntlar:


Temel bilgiden sonra aadakilerin de bilinmesi
faydal olur.
*Drtten ok harfli isimlerin drtten sonraki harfi
der.

blbl

kk blbl, blblck

ayva

kk ayva, ayvack

* sm-i tasgiri yaplacak kelimenin sonunda


bulunan menneslik almeti () , veya zel
isim ve sfatlardaki ( )ekleri aynen kalr:

kale

kk kale, kalecik


kedi

kedicik

mjde

mjdecik

krmz

krmzck

esmer, Semra

esmercik, Semrack, kk Semra

Selman

Selmanck

Osman

Osmanck

sarho

biraz sarho


tembel


biraz tenbel

*Sem mennes kelimelerin tasgiri yaplnca


menneslik almeti olan kapal ta ( )ortaya kar:

gne


Gnecik

yer

yercik

gz

gzck

*(
)ve ( )veznindeki elifler vva evrilir:

lim

limcik, kk lim

criye

kk criyecik, kzcaz,

* Orta harfi illetli isme rnek;

kap

kapck, kk kap


day

dayck

*Son harfi illetli isme rnek (esmul-hamsenin


hazfedilmi harfli kelimelerinde hazfedilen vvlar
geri gelip yya evrilir);

( )

baback

(
)


kardecik

Cmle rnekleri:

.
ocuklar suyu temiz nehircikde yzd.

.
Krmz gl bizde yaygndr.
.
Smeyye slmda ilk ehittir.

.
ocukcazn babasn arda grdm.

.
Hizmeti kapy yeni bir kilitcikle kitledi.


.
Hizmeti kapy iki yeni kilitcikle kitledi.
.
Ubeydetbnu Cerrh byk bir komutandr.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

gl


ky


dolu

sevinli

ahiretle ilgili, uhrev

gzlk


yeil

yaprak

ilk, birinci

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar


iin zerine tklaynz)

. 1-
. - 2-
. 3-
4-

.
5-
.
6-


.
3. Aadaki sorulara Arapa cevap veriniz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz
1-
2-
- 3-
4. Aadaki cmleleri Arapaya
)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

1. Baarl kz sevinlidir.
2. Mescid mminlerle doludur.
3. Mminin evi ve kalbi temizdir.
4. Kk ocuk dilsizdir.
5. Kyl kadn tarlada alr, kocas darda ay
ier.
6. Fransz retmen memleketine dnd.
7. Kurn- Kerm semav bir kitaptr.
8. Semavi kitaplar okudun mu?
9. Bu kk evde (evcikde) oturuyoruz.
10. Kitapck masann stndedir.
11. Kk kz glc kopard.
12. Kulcazn katilini dada buldular.
13. ki talebecik bu okula yazld.
14. Sokakta dvlm bir ocukcaz bulduk.

5. sm-i Tasgirle ilgili be cmle kurunuz.

&&&&&&&&&&
TAACCB USLBU
Bir eye kar duyulan iyi veya kt duyguyu,
hayranl veya aknl ifade eden cmledir.
harfli fiilleri ( ) ve ( ) kalbna sokmak
suretiyle yaplr. Daha ziyade fiillerin sonundaki
zamir yerine isim getirilerek duygular yanstlr. (
)tarz dierine nazaran daha ok kullanlr.
ne, ne kadar eklinde Trkeye tercme
edilebilir. ( ) den sonra gelen isim mefln
bih olarak mansbtur. ( ) kalb amay daha
kuvvetli olarak anlatr.

.
Bu uzun bir caddedir.

!
Bu cadde ne kadar uzun !

.
Bu geni bir bahedir.

!
Bu bahe ne kadar geni!


.
Bunlar iyi retmenlerdir.

!
Bunlar ne iyi retmenler!

!
lim ne gzeldir!

!
Kahrolas insan (deyim)! Ne inkarcdr !(Abese,
17) !


!
Cahil olmak ne irkindir!

!
Fatihler (fetih yapanlar) ne byktr!


!
Mslmanlarn kahramanlar ne (kadar) cesurdur!

*Birden fazla nesneye taaccb yaplacaksa atf


vvyla bir tane ( )ya da bir tane ( )yeterlidir:
! )(
O ne kadar ok iitir ve ne kadar ok grr!

! )(
man ne gzel ve kfr ne kadar irkindir!
... ...
..Gklerin ve yerin gizli bilgisi Ona aittir. Onun
grmesi de iitmesi de yan hayrettir.. (Kehf, 26)

*Bir fiilin bizzat kendisinden taaccb yaplmas


iin o fiilin sls ( harfli), malm, olumlu ve
mutasarrf (ekimi yaplabilen) tam bir fiil olmas
gerekir. Yni yalnzca mzsi ekilen ( )ve nks
olan ( )ve benzerlerinden yaplmaz. Ayrca sfat
vezni olan ( ) kalbnda da olmamas

gerekir. Bu artlar tamayan bir fiil direk taacp


siygasna girmez. Taaacb yaplmas iin o fiilin
masdar ya da mevvel masdar ( + fiil) yaplp
bana da yardmc olarak bu artlar tayan baka
bir fiil taaccp kalbnda getirilir:

!
Misafire ikram etmen ne gzeldir!
!
Kardeine yardm etmen ne gzel!
!
Fakirlere yardm etmen ne muhteem!


!
devini ihmal etmen ne kt!
!
Kn bye saygs ne gzeldir!
!
Bizi ziyaret etmemen ne kadar azdr!

!
Mslmanlara ne kadar zulmediliyor!

*Taaccb (ama) fiilleri de ekilir, ancak ekimde


fiil deimez, fiilden sonra gelen isim ya da zamir
deiir:
!
Onlar ne kadar da chil!
!
Hoca ne kadar limdir!

!
Ne kadar da chilim!
!
O ne kadar limdir!
!
Ne kadar da gafiliz!
!
kiniz ne kadar limsiniz!
... !

Onlar (balarna gelecek olanlar) ne iyi duyarlar


)ve ne iyi grrler... (Meryem, 38

Genel Cmle rnekleri:


- . - 1-

.
2-
- -

.
3-
- - -
.
- 4-
.
- 5-

.
][2 ][1 6-
.
- 7-
.

8- -

.
9- -
.
10- [ 3] [ 4]

.
Tercme:
1- Araba hzldr. Arabam ne kadar hzl! Bugn ne
kadar uzun! Bu kz ne kadar ksa!
2- Bu ders ne kadar kolay! Bu kadn ne kadar
alkan! Bu oyuncu ne kadar hzl.!
3- Bu yol ne kadar uzak! Bu ay ne kadar gzel! Bu
eski bir ayakkabdr. Bu ayakkab ne kadar eski!
4- Bu hava gzeldir. Bu hava ne gzeldir!
Bugnlerde hava ne gzeldir!
5- Bu hzl bir oyuncudur. Bu oyuncu ne kadar
hzldr! Arkadalarnla konuman ne kadar tatl!

6- Bat esnasnda afak ne kadar krmz (afan


krmzl ne kadar iddetli)! Mslmann
mslman kardeine eziyet etmesi ne kadar irkin.
7- Okul elbiseleriyle renciler ne kadar gzel!
elbiseleriyle iiler ne kadar alkan!
8- Spor elbiseleriyle iki oyuncu ne kadar
hzl!hram elbiseleriyle haclarn manzaras ne
gzel!
9- Bayram elbiseleriyle kzlar ne kadar mutlu!
Allahn emir ve yasaklarna muhalefet etmek ne
kadar irkin!
10- slmn yaylmas ne kadar hzl!
Mslmanlarn yardmlamas ne kadar gzel!

? ALITIRMALAR ?
1- Aadaki cmleleri tercme ediniz.
1-
- !
2- - !

! - 3-
! - 4-
! - 5-
! - 6-
! - 7-
! - 8-
! 9-
! 10-
! - 11-
! - 12-
! 13-
2. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.
!1) Kadnn sabr ne byktr
!2) Mslman kadn ne ereflidir

3) K mevsimi ne souktur!
4) ehrimizde ilkbahar ne gzeldir!
5)Kitap ne kadar faydaldr!

3. Taaccb siygasyla ilgili be cmle kurunuz.


&&&&&&&&&&

AND HARFLER ()
Yemin iin kullanlr. nne geldikleri ismi
esre yaparlar.

!
Allah'a andolsun, Allah'a yemin ederim ki !
!
And olsun gnee ve na (ems, 1) !


!
Kurna yemin ederim ki, Kurn hakk iin!
!
Allah'a andolsun, Allah'a yemin ederim ki!

Yalnz Allah adna yemin edilirken kullanlr;

!
Allah'a andolsun, Allah'a yemin ederim ki!
!
Allah'a yemin ederim ki farzlar yapacam!
..
Dediler ki: Allah'a kasem olsun, Allah seni bizim
zerimize elbette tercih buyurmutur. (Yusuf, 91)

Yeminden sonra gelen kelimeye cevbu'l-kasem


denir.

-Yeminin cevab olumlu cmle ise bana manay


kuvvetlendirmek iin veya gelir.

... !
Kuluk vaktine and olsun... Dorusu ahiret senin
iin dnyadan daha iyidir. (Duha 1-4)

-Yemine cevap olan cmle fiil cmlesiyse bana


manay kuvvetlendirmek iin gelir.

.... !
Andolsun incire, zeytine... Biz insan en gzel
biimde yarattk (Tin, 1-4).

-Yemine cevap olan cmle fiil-i muzri ile balarsa


muzri fiilin sonuna tekid nnuu eklenir.
!
Allah'a yemin ederim ki mutlaka iyilik edeceiz.

&&&&&&&&&&

ARAPADA AHIS SMLER


rnek:
1) Mislde grld gibi Arapada isimler u
ekildedir:
ahsn ad + ( bayansa )+ baba ad
Bu durumda;
a-ahs ismi murab ise sonundan tenvin kaldrlr
(
gibi ),
b- kelimesinin elifi drlr ()
c-( )kelimesinin son harfi de ahs adnn
harekesini alr. Baba ad muzfun ileyh olarak
mecrr durumda olur:

( Eb Tlib olu Ali)


Not: Grld gibi unutulmamas gereken nokta;
( )kelimesinin son harekesidir. Ksaca; ()

kelimesi kendinden ncekine sfat, kendinden


sonrakine muzf olur.
*Bazan baba adlar 4. ve 5. kuak babaya kadar
gider:
Cafer b.
Muhammed b. Ali b. Hasan b. Ali (yani, Ali olu
Hasan olu Ali olu Muhammed olu Cafer)
*Kadnlar iin baba adlar veya ile verilir:
( )( Muhammed kz Fatma)
2) sim ve baba adna knye de ilave edilebilir.
Knye genellikle erkek iin (), kadn iin ()
kelimesini takiben ahsn en byk olunun adyla
birlikte yaplr:

Eb Muhammed (Muhammedin babas)

mm Muhammed (Muhammedin annesi)

Knyeler genellikle ahsn adndan evvel konur:



Ebul-Hasan Ali b. Tlib
(Eb Tlib olu, (ve) Hasann babas Ali)

3) Bir isim, baba ad ve knye ifadesine, bir lakab


da ilave edilebilir. Lakab bazen bir meslei de
gsterir.

Eb Bekir-Sddk (doru szl)

Ebul-Mugs- el-Hseyn b. Mansr- el-Hallc
(pamuk ileyen)

Lakablar bazen Eb ile yaplan isimler olabilir:


Eb Hreyre (Kk kedi babas)


Ebul-Ferec (Nee babas)

*smin son ksm - ekiyle bir kimsenin kavmini


veya doum yerini belirtir.


Eb Bekr - ez-Zbeyr b. Bekkr - el-Kura
(Kurey kabilesinden)

Eb Cafer - Muhammed b. Cerr b. Yezd - etTaber (Taberistanl)

rneklerde grld gibi, bu ekilde yaplan


nisbet, ya ahsn ismine balanarak yaplr ve
ismin harekesini alr veya ahsn babasnn veya
dedesinin ismine balanr ve tamlanan (muzf
ileyh) harekesi alr.

*Bir ahs yukarda bahsedilen isimlerinin birisi


veya birkayla tannabilir.

Ebul-Ferec - Muhammed b. Eb Yakb b. shk
en-Nedm - el-Varrk (Kat) - el-Badd

ahsn Ad: Muhammed, Baba Ad: Eb Yakb,


Dede Ad: shk, Lakab: Ebul-Ferec[5]
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( )irkin.

[2]

( ) eziyet verdi.

[3]

( ) yayld.

[4]

( ) yardmlat

[5] Bkz. Erylmaz. Mesut ve Ark., Kurn


Arapas, II, 58-60.

GR

NDEKLER

1- NSZ
2-GR KONULARI-1- SH.3-32
3-HARF- CERLER- SH.33-46
4-ZAMRLER SH.47-68

5-ZARFLAR- SH.69-73
6-MBTEDA-HABER SH.74-86
7-SMLERDE TESNYE-CEM SH.86-104
8-MAZ FL MECHUL-ARET SM
SH.104-116
9-FL- MUZAR SH.117-141
10-FL MUZARNN CEZMYLE Y.
ZAMANLAR SH.142-165
11-ART CMLES 166-175
12-NASB EDEN EDATLAR SH.175-183
13-SM TAMLAMASI SH.184-198
14-SIFAT TAMLAMASI SH.199-214
15-G.MUNSARIF-Mbteda Haberle ilgili bilgiler
SH.215-231
16-SAYILAR SH.232-248

17- SM- FAL SH.248-254


18-SM MEF'UL SH.254-259
19-ESMAL' HAMSE SH.259-265
20-NNE VE KARDELER SH.266-284
21 KNE VE KARDELER SH.284-311
22-SM MEVSUL SH.312-324
23-MSTESNA SH.325-333
24-CEZMETMEYEN ART EDATLARI SH.333344
25-TREM SMLER - MASDAR SH.346-362
26-SM ALET SH.362-363
27-SM' TAFDL364-372
28-SIFAT'I MEBBEHE. SM MENSUB 373378

29-SM TASR-AND-TEACCB,AHIS
SH.378-387
30-FL' VUCUB VE YETERLLK SH.388-397
31-KEM' STFHAMYYE VE HABERYYE
SH 398-401
32- 20,100,1000 VE SONRASI SH.401-408
33-EMSLE SH.409-412
34-AKSAM-I SEB'A SAHH FLLER SH. 413420
35-LLETL FLLER MSAL-ECVEF SH.421435
36-LLETL NAKIS VE LEFF FLLER
SH.435-453
37-MEZT FLLER SH.454-482
38-SLAS MCERREDE K HARF LAVE
SH.482-515

39-SLAS MCERREDE HARF LAVE


SH.516-525
40-RBA MCERRED F. SH.526-535
41-SZLK ALIMASI SH.536-541
42-HAL SH.542-553
43-VASIL VE KAT'I HEMZES SH.553-554
44-BEDEL.ATIF.SMN H.MEFUL-U FH
SH.554-585
45- MEF'UL- MUTLAK SH.585-590
46- MEF'ULN L ECLH SH.591-592
47- MEF'ULN MEAH SH.592-596
48- VME-YERME FLLER SH.596-599
49-SM FLLER SH.600-602
50- BLG, ZAN VE DE.FLLER SH.602-604
51- MUKARABE FLLER SH.604-610

52- TE'KT SH.610-616


53-TEMYZ,MNADA,STASE,NUDBE,
TERHM, TAHZR,RA SH.617-631
54-HTSAS-TAL SH. 631-635
55- KUR'AN OKUMANIN FAZLET LE
LGL HADSLER SH.636-642
56-SURELER SH.643-687

Dinlemek iin Tklaynz :

KEML-STFHAMYYE VE KEML HABERYYE


( )edatnn iki trl kullanl vardr:

a) Kemil-stifhmiye: soru edat olarak ka


anlamndadr. Adedini renmek istediimiz
isim bu edattan sonra mfred, mansb ve nekre
olarak gelir. Adedi verilen nesne temyiz olarak
ifade edilir.

Ka yl?

Ka kalem?

Kurn- Kermde ka sre var?

Ftiha sresinde ka ayet var?

Ka satr yazdn ?

*( ) in bana ( kaa) gibi harf-i cer gelirse;


temyizi mansb da okunabilir, mecrr da
okunabilir.

Bunu ka dirheme satn aldn?



Bunu ka dirheme satn aldn?
)(
Ktip ders yapanlar ka ksma taksim etti?

*( ) ile temyizi arasna zarf, harf-i cerli isim ya da


fiil girebilir.

Ka kitabn var?


Evde ka adam var?

Sana ka adam geldi?

b) Kemil-Haberiyye: ( )okluk edat olarak


kullanlmas durumunda Kemil Haberiye adn
alr ve ne kadar (ok), nice manasn verir. Bu
durumda yani okluk ifadesi iin kullanldnda;

okluu verilecek nesne (temyiz) muzfun ileyh


durumunda mfred veya cemi mecrr olarak gelir.
Genelde mfred, bazen de cemi olarak gelir. ok
defa banda harf-i ceri bulunur. ( )ile
temyizinin aras genellikle baka bir kelime ile
ayrlmaz.
!
!
(Ben ne satrlar yazdm!)

!

!
(Ben ne kitap(lar) okudum!)

* bazen isim cmlesinin nnde hibir irab


deiiklii olmakszn da gelebilir:
!
Keke kavmim Allahn arznn ne kadar geni
olduunu ve (yine) rahmetinin ne kadar geni
olduunu bilselerdi!

Ayet rnekleri:
.. ..
..Nice az bir topluluk ok toplulua galib
gelmitir.. (Bakara, 249).
... [ 1]
(Mrikler grmyorlar m ki, ) onlardan nce nice
kavimler helk ettik. Onlar kendilerine dnmezler
(Ysin, 31).

Not: Onun kadar kullanlmasa da ( )yerine ( ) kelimesi de ayn ileme ve manaya tabidir.
Onun da temyizi ( )ile mecrr olur:
( Nice hayvanlar)(Ankebt, 60)
Ayet rnekleri:
...

Nice memleketler vard ki, zulm yapyorlarken


biz onlar helk ettik... (Hacc, 22)

Zulmedip dururlarken kendilerine mhlet verdiim
nice memleket halk vard ki, ben onlar azabmla
yakaladm. Dn banadr (Hacc, 48).

...
Nice Peygamberler vard ki, beraberlerinde birok
limler savat da Allah yolunda balarna
gelenlerden dolay mitsizlie dmediler...(l-i
mran, 146)



Seni, memleketinden (Mekkeden) karan halktan
daha kuvvetli nice memleketler (halk) vard ki,
onlar (trl azablarla) helk ettik de kendilerine
yardm eden olmad. (Muhammed, 13)

Genel Cmle rnekleri:


1-
2-

. 3-
4-

.
5-
- 6-
": 7-

".
8-
9-
- 10-

11- .
Tercme:
1- Oluna ka mektup yazd? Ka okuyan
Avrupaya yolculuk yapt?
2- nsanlar lkende ka dil konuuyor? (Ayn
anlam).
3- Tatilde ne kitap(lar) okudum? Nice arkadaa
yardm ettim!
4- Mslmanlarn galib geldii nice gazveler
vardr! Onlarla nice saatler geirdim!
5- Bu saat ka riyal? Eine ka kadn yardm etti?
6- Kynde ka gn geirdin? Saati ka dinara
satn aldn?
7- Allahn Rasl yle buyurdu: Nice orulu
vardr ki onun iin orutan alk ve susuzluktan
baka birey yoktur.

8- Geziye ka renci itirak etti? Kalemi kaa


?satn aldn
?9- Okulda ka mescid var? Uak ka saatte geldi
10- te nice arkadaa yardm ettim! Kursta ka
?renci Arapa okuyor
!11- Kursta nice renci Arapa tahsil ediyor

? -? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmlelerden kem-i istifhmiyye ve
kem-i haberiyye olanlarn iki ayr grupta toplayp
tercmelerini yaznz.


-



- ][2

-
] [3

2. Kem-i istifhmiyye ve kem-i haberiyye ile ilgili


beer cmle kurunuz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------) ( ) helk etti, ( ][1


nesil, ayn zamann insanlar
) ulat, vard. (

][2

) gnlk olarak(

][3

Dinlemek iin Tklaynz :

20 VE SONRASI SAYILAR
Arapada sayya adet (), saylana madd
( ) dendiini ve 1-20 aras saylar ile
zelliklerini daha nce grmtk. Saylar konusu
Arapann en ok kural tayan karmak
konularndan biridir. Ancak tekrar ve bol rnek
sayesinde zihne yerleir. rab kaideleri zamanla
unutulsa da yazl metinlerde grlnce tekrar
hatrlanr. Bu nedenle umutsuzlua
kaplmamaldr. imdi de 20 sonras saylara ve
maddlarna bakalm.
20-100 ARASINDAK SAYILAR
a) 20 den 99 un sonuna kadar olan saylarda,
saylan isim (madd); mfred ve son harfi stn
tenvinlidir. Saylarn harekesi ise cmledeki tre,
stn ve esre olularna gre deiir. Nasb ve cer
halinde onun katlarnda vv-nn (), y-nn
( )haline gelir: ( )= ( )=
Mennes
Mzekker


21 kadn

21 kap

22 kadn

32 kap

43 kadn


43 adam

54 kz


54 ocuk

65 talebe


65 talebe


76 gece

76 gn

87 retmen

87 retmen

98 resim

98 defter

99 kadn



99 adam

.
*21 kadn geldi. *Fil
.
*99 adam okula gitti. *Fil

.
21 kap atm. *Mefl*

.
arda 99 kadn grdk. *Mefl*

b) 20 ile 100 arasndaki sonu sfrl olan onluk


balarnda mzekkerlik-menneslik aranmaz.
Mzekker ve mennes iin ortak olarak kullanlr.
Madd gene stn tenvinli ve tekildir. Onluk
saylara ukd ( )saylar denir.


20


60


30


70


40

80

50


90

Mennes
Mzekker


20 gece


20 kalem

40 resim

30 gn

90 kedi


50 kalem

60 oda



70 at

40 kadn


90 adam

Cer
Nasb
Ref


.
60 renci gitti (yolculuk yapt).

.
Saatte 60 dakika vardr.


.
Okulu 80 ii bina etti (yapt).

.
Otobs 20 dakikada geldi.
.
Yaz tatili 20 gn sonra balayacak.

100 VE SONRASI SAYILAR


( yz) says yazld gibi okunmayan bir
kelimedir.

a) Yzden sonra saylan isimler bin ve sonras da


dahil olmak zere mfredtir (tekildir) ancak
muzafun ileyh durumunda olarak son harfi esre
tenvinlidir.



Yz odun


Yz balk

.
Yz kadn grdk.

.
Yz adam selmladk.

b) says madd (saylan ey) ile


birlikte yazldnda nn harfi der.
Ref Hali: ikiyz renci
Nasb ve Cer Hali: ikiyz gnden beri

c) Yzn katlar iki saynn birlemesinden oluur.


Yz ve binin katlarnda da mzekkerlik ve
menneslik yoktur. Hem mzekker hem mennes
iin ortak kullanlr.
)(
)(
)(
)(
300 renci
200 renci[1]
100 renci
)(
)(
)(
600 renci
500 renci
400 renci
)(
)(
)(

900 renci
800 renci
700 renci

rb (harekesi) birinci saynn sonunda grlr.


kinci say daima mecrr olur:
.
Bahedeki 700 aa kesildi.

.
Bahede 700 aa grdm.

.
500 adama selm verdim.

d) 25, 115, 675.. gibi saylar birbirlerine atf harfi


olan vvla balandklar iin bunlara matf
( )saylar denir.


675



25



996


115

Saylan eyin durumu ise son sayya gredir:



105 kalem

713 kalem[2]


954 kalem

BNLER BASAMAI
kelimesi madd olduunda saysndan
farkl olarak madd kurallarna uyar. 3-10

saylarnn maddu olduunda ( nadir olarak


), 11-99 arasndaki saylarda , yzler
basamandaki saylardan sonra da eklinde
gelir.

-
iki bin

bin


bebin



bin


500 bin

50 bin

( bin) saysndan sonraki madd ayn ( yz)

saysndan sonra gelen madd gibi mfred nekre


ve mecrrdur.
bin yl


bin yl nce
*Ayrnt arzu edenlere de aynen yz says ve
sonrasnda olduu gibi u bilgiler sunulabilir:
)(
)(
)(
3 bin renci
2 bin renci
Bin renci

)(


)(


)(
10 bin renci
8 bin renci
4 bin renci

)(

)(


)(
90 bin renci
50 bin renci

20 bin renci

)(

)(
)(
300 bin renci
200 bin renci
100 bin renci
)( )(
)( ) (
Bir milyar renci
Bir milyon renci

Binler hanesinin matf ekli:


)1989 (


)1964[3] (




3543 ()


10.543 ()

Binli ifadeler bazen min (minil-beyniyeaklama harfi) kullanlarak yaplr:



bin melek


onbin mchid

Rakamlarn Yazl:

10

11

18

100

123

1000


1989

458

*** imdiye kadar geen saylarla ilgili nemli


zet bilginin ayetlerle rneklemesi udur:
a) 1 ve 2 saylar saylann sfat olur ve saylandan
sonra gelir:

bir gn


iki gn
.
lhnz bir tek ilahtr (Bakara, 163) .

.
O, sizi tek bir candan yaratandr (Arf, 189) .

b) 3-10 arasndaki saylarn maddu cemi, kesre


tenvinli olup cinsiyet olarak tam tersinedir:

drt gn


drt gece
.
Senin iin iaret, insanlara gn, sz
sylememendir dedi (l-i mrn, 41).

.
Sana iaret, sapasalam olduun halde gece
insanlarla konuamamandr (Meryem, 10).

c) 11-99 arasndaki saylarn maddu mfred fetha


tenvinli olur:


onbe gn


yirmibe gn

.
Bir zamanlar Yusuf babasna demiti ki:
Babacm! Ben ryamda onbir yldzla gnei ve
ay grdm; onlar bana secde ederlerken grdm
(Yusuf, 4).

.
Allah katnda aylarn says on ikidir..(Tevbe, 36)

.
Derhal (tatan) on iki kaynak fkrd (Bakara, 60).



.
Msya otuz gece vade verdik ve ona on gece
daha ilave ettik; bylece Rabbinin tayin ettii vakit
krk geceyi buldu (Arf, 142).

.
Bu, kardeimdir. Onun doksan dokuz koyunu var..
(Sd, 23)
.
Musa tayin ettiimiz vakitte kavminden yetmi
adam seti (Arf, 155).

d) 100 ve 1000 saylar ile katlarnn maddu


mfred kesre tenvinli olur:

yz gn

yedibin gn


.
Allah yolunda mallarn harcayanlarn rnei, yedi
baak bitiren bir dane gibidir ki, her baakta yz
dane vardr (Bakara, 261).

.
Andolsun ki biz Nuhu kendi kavmine gnderdik
de o bin yldan elli yl eksik bir sre onlarn
arasnda kald (Ankebt, 14) .

? ALITIRMALAR ?
4. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

mmkn oldu


ilkbahar

uzak oldu

mil

ikamet etti

Yahudi

civarnda

sahip oldu

kongre, toplant

kaplar

hangi gn

mevsim


otel

sevdi

ziyaret etti

insan

retti

tembellik

baard, muvaffak oldu

ibadet etti

minder

gnderdi

alan, alkan

kapand

)civarnda (zarf

2. Aadaki Arapa cmleleri Trkeye


)eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1-
.
2-

.
. 3-
. 4-
. 5-

6-
-
.
7
.
- 8-
.
- 9-

.
10-
.
11-

3. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip
Trkeye eviriniz.(Cevaplar iin zerine
)tklaynz
-
.
-
.

4. Aadaki cmleleri Arapaya


eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1) Bugn okulumuza yetmi be renci geldi.
2) Bahede 32 ocuk oynuyor.
3) Bir ayda 31 gn vardr.
4) 40 adam ormana gitti.
5) Fabrikamzda 200 kadn ii alyor.
6) Onlarn fabrikasnda 152 kadn ii alyor.
7) Okulda 672 renci var.
8) Ktphanede 1573 kitap var.
9) ehrimizde 2 milyon insan var.
10) Dnyada 6 milyar insan var.

------------------------------------------------------------------------------[1] Tamlama durumunda tesniyenin nnlarnn


dtn hatrlaynz.
[2] 11-19 aras saylarn fetha zere mebn
olduunu hatrlaynz.
[3] Veya ( ) eklinde
de sylenebilir. nk 100 aan byk saylarda
kk saylarn bye veya byklerin ke
atfedilmesi caizdir.

Dinlemek iin Tklaynz :

EMSLE
Arapa gramerinin temelini oluturan 24 sigaya
emsile denir. Arada baka konular ilemekle
beraber bu 24 sigay gemi derslerimizde
renmi bulunuyoruz. Biradaki ifadesi udur:

FL- MZ
Yardm etti.

FL MUZR
Yardm ediyor, yardm eder

MASDAR
Yardm etmek

SM- FL
Yardm eden, yardm edici

SM- MEF'L
Yardm olunmu

CAHD-I MUTLAK
Yardm etmedi

CAHD-I MUSTARAK
Henz yardm etmedi

NEFY- HL
Yardm etmiyor


NEFY- STKBAL
Yardm etmeyecek

TEKD- NEFY- STKBAL
Hi yardm etmeyecek

EMR- GB
Yardm etsin

NEFY- GB
Yardm etmesin


EMR- HZIR
Yardm et

NEHY- HZIR
Yardm etme

SM- ZAMAN, SM- MEKAN, MASDAR-I


MM
Yardm edecek zaman, yardm edecek mekan,
yardm etmek

SM- LET
Yardm edecek alet.

MASDAR-I BN- MERRE
Bir kere yardm etmek. (Bir kere olu masdar)

MASDAR-I BN- NEV
Bir nevi yardm etmek. (Bir nevi olu masdar)


SM- TASGR
Yardm etmecik (az yardm etmek)

SM- MENSB
Yardm etmeye ait

MBLAALI SM- FAL


ok yardm eden, ok yardm edici

SM- TAFDL
ok daha yardm edici.

FL- TAACCUB- EVVEL
Ne ok yardm edici

FL TAACCUB- SAN
Ne yardm edici

? GENEL DEERLENDRME
ALITIRMALARI ?
(Konularn tekrar)
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.


dikildi

cmert

ikinci defa

daha cmert

...den beri


ta


rtbelerin en yksei

zekiler


en iyi ss

beik

demirci

demir

mumcu

mum

2. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip


Trkeye eviriniz.
- -
-
- -
-
- -
- -

- -
- -
- -
- -


- -
- -
- - -
- -
- -

- -
- ][1 -
-
-
-
, -
- -

3. Aadaki saylarn mzekker olanlarn


mennes, mennesleri de mzekker isimlerle
)deitiriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz


4. Aadaki fiillerin kanc babdan olduklarn
syleyiniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

5. Aadaki kelimelerle Arapa cmleler


kurunuz.

- - - - - - - - - -
6. Aadaki cmleleri Arapaya
eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1) Yolda taze balk satn aldm. Balk her sabah
evimizin nnden gidiyor.
2) Bize kn odun lzm. Babam oduncudan kn
odun satn alr.
3) Bu ocuk ok yalancdr ve yalan konuur.
4) Terzi bana gmlek dikti.

5) Sarraf param bozdu.


6) Demirci demirden beik yapar.
7) Deveci deve ile odun tad.
8) Yazmadyd.
9) Yazmyordu.
10) Yazmayacaktm.
11) Yazcydnz.
12) Seni evimin nnde grdm.
13) Bana ekmekcii kesiniz.
14) Sokakta dvlm bir ocukcaz bulundu.
15) Kahvaltda ne yersin?
16) ki gnden beri dersime alyorum.
17) Otobste be kadn ile 20 erkek vard.

18) Dada oniki ku grdm.


19) Kadnlardan biri akamleyin bize geldi.
7. Aadaki kelimelerle cmleler kurunuz.
- - - - - -
- - - -
8. kelimesinin tesniye halini nib-i fil, mefl
ve mecrr haliyle rnek cmle yaparak yaznz.
9. - kelimelerinin cemilerinin fil,
mefl ve mecrr halleriyle ilgili er cmle
kurunuz.
10. Fil yerini tutan ve ayr ayr olarak bitimeden
kullanlan zamirleri ekiniz.
11. Fiillerin sonuna birleen zamirlerde fil ve
mefl olann gsterecek be fiille cmle kurunuz
12. Mefl halindeki zamirleri ekip rnek
cmle yapnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( ) geldi

Dinlemek iin Tklaynz :

AKSAM-I SEB'A (YED KISIM)


Arapada fiiller, iinde illet harfi ( ) bulunup
bulunmamas bakmndan iki ksma ayrlr: Sahih
fiiller, illetli fiiller.
Sahih fiiller eittir: a) Slim b) Mehmz c)
Muzaaf
lletli fiiller drt eittir: a) Misl b) Ecvef c)
Nks d) Leff

Fiil sembol olarak 3 harfli ( )kelimesinde


gsterilir. Fiilin birinci harfine bu sembolden yola
klarak ful-fiil denir. Ortadaki ( )fiilin ikinci
harfini temsil eder ve aynel-fiil denir. ( )harfi de
fiilin nc harfini temsil eder ve lmel-fiil adn
alr. Aadaki konularda bu lafzlar sk sk
kullanlacaktr. imdi bu fiilleri ve ekimlerini
srayla grelim:
I) SAHH FLLER
A) SLM FL
Kuruluunda harf-i illet denen harflerinden
biri bulunmazsa veya ayn cins iki harf (eddeli
olarak) yanyana gelmemise yahut harfleri
arasnda hemze ( ) yoksa bu fiile slim fiil
denir.
fiilleri gibi - - -
Slim fiille ilgili ekimleri daha nce grdmz
iin burada tekrar etmiyoruz. rnekleri:

.
ocuklar bahede oturdu.
.
ocuklar, bahede oturdu.

B) MEHMZ FL
inde hemze ( ) bulunan fiile denir.
Hemze fiilin banda (yani ful-fiilinde) ise
mehmzel-f, yedi, ald
Hemze fiilin ortasnda (yani aynel-fiilinde) ise
mehmzel-ayn, sordu
Hemze fiilin sonunda (yani lmel-fiilinde) ise
mehmzel-lm denir: okudu gibi
Mehmz fiiller daha ziyade birinci ve nc
babtan gelir.
1) MEHMZEL-FA

Muzri Mehl
Muzri Malm
Mz Mehl
Mz Malm


1. bab

yenilir
yer
yenildi
yedi


4. bab

izin verilir
izin verir

izin verildi
izin verdi

Emr-i Hzr
sm-i Mefl
sm-i Fil

( )den (ye)
()den (()yenilen)
()den (()yiyen)
( ) den ( izin ver)
() den ( ()izin verilen)
() den (( )izin veren)

Hemzeli fiillerin mzi muzri ve mehllerinin


ekim rneklerini daha nceki derslerimizde
yapmtk. Sahih fiillerden pek fark yoktur.
rnekte verilen ism-i fil ve mefllere bilindii
gibi t-i merbta eklersek mennesini yapm
oluruz: ( ) ( ) gibi. rnek tekil
etmesi asndan yalnz mfred mzekker kalplar
verilmitir. Dikkat edilmesi gereken dier noktalar:
a) Muzri mtekellim vahde; dan ( )deil,
iki hemzenin yanyana geliinden dolay ( ben
yerim) eklinde sylenir.
b) Emir fiili de ayn ekilde ( )eklinde
sylenmez. ki hemzenin okunuu dile ar geldii
iin hemzeli ksm atlr. Geriye kalann ekimi
yaplr. Hatrlanaca zere fiili muzri ya da
emirlerde fiilin sonunda hareke deiiklii ya da
cezm yaplaca zaman fiil ekiminde yer alan
nunlar der:
Emr-i Hzr ekim rnei:

Muhatap


Muhtaba
siz yeyin
ikiniz yeyin
sen ye

( ) den ( izin ver) kalbnda ise, grld


gibi emr-i hzr ( )eklinde olacakt. O da dile
ar geldii iin zamanla ( )eklini almtr.
ekimi yledir:



Muhatap

Muhtaba

siz izin verin


ikiniz izin verin
sen izin ver

2) MEHMZEL-AYN
Orta harfi hemze ( ) olan fiildir.
Muzri Mehl
Muzri Malm
Mz Mehl
Mz Malm


sorulur

sorar


soruldu

sordu, istedi

Emr-i Hzr
sm-i Mefl
sm-i Fil
dan ( ya da ksaca )
sor

sorulan, istenen

isteyen, soran

Emr-i Hzr ekimi:

Muhtab

Muhtaba
sorun
ikiniz sorun
sor

Ayet rnekleri:
1- ...

...
Erkeklerin kendi kazandklarndan bir pay var,
kadnlarn da kendi kazandklarndan bir pay
vardr. (steklerinizi) Allahn fazlndan
(kereminden) isteyin (Nis, 32).

2- ...
(O Yahudilere) deniz kenarndaki kasaba halknn
(bana gelen felaketi) sor (Arf, 163).
3- ...
srailoullarna sor: Biz onlar(n atalarn)a ne kadar
ak mucizeler vermitik (Bakara, 211).
4- .
Onlara sor: lerinden hangisi buna kefildir?
(Kalem, 40)
3) MEHMZEL-LM
Son harfi hemze ( ) olan fiildir.

Muzri Mehl
Muzri Malm
Mz Mehl
Mz Malm

okunuyor

okuyor


okundu

okudu

Emr-i Hzr
sm-i Mefl
sm-i Fil

dan
oku

okunan, okunmu
)(
okuyan

Emr-i Hzr ekimi:



siz okuyun
ikiniz okuyun
oku

Cmle rnekleri:
- 1-
.

- 2-
.
- 3-

. 4-
. 5-

.
.
. 6-
. 7-
8-
.
- 9-
.
Tercme:

1- Annem bal ok yer. Dersi iyi okuduun iin


retmen sana sordu.
2- ok geciktiin iin seni uzun (sre) bekledim.
Gelecek hafta tatil balayacak.
3- renci biraz okudu. O hergn babasndan bir
riyal alr ve her hafta yeni bir kitap satn alr.
4- Arapay iyi okur musun? Evet, Arapay iyi
okurum.
5- Hemireler her sabah ne yapar? lerine
balarlar. Hemireler ilerine nasl balarlar?
Hemireler ilerine nee iinde balarlar.
Hemireler ilerine nee iinde balamazlar m?
Bilakis, ilerine nee iinde balarlar.
6- ine nee iinde mi balarsn? Evet, iime nee
iinde balarm.
7- Kurndan birey okuyacaklar. Kitap okumak
iin ktphaneye gideceim.
8- Niin onun hakknda sordu? Mslmann iyilii
emretmesi, ktlkten nehyetmesi gerekir.

9- Allah Mekkeden Medneye hicret etmesi iin


Raslne izin verdi. lk ders sabah yedide balyor.
C) MUZAAF FL
eddeli fiil demektir. Yani fiilin son iki harfi (olan
aynel fiil ile lmel fiil) ayn cinsten olup eddeli
okunur.
uzatt (asl 1. bab: )
kat (asl 2. bab:)

Grld gibi gibi iki harfi birbirine katma iine


idgam denir.
Muzri Malm Fiil ekim rnei
( uzatyor)
Mz Malm Fiil ekim rnei
( uzatt)

...

...
... ...

Grld gibi muzaaf fiillerin idgm (eddesi)


mzide gibe cemi mennesden itibaren
zlmtr. Dierinde de gibe cemi mennesden
itibaren ( )eklinde balanr. Muzrilerinde de
mesel gibe cemi mennesler ( )ve ()
eklinde zlrler.
Mehlleri: ( )den
den uzatld
Muzri Mehl Fiil ekimi
Mz Mehl Fiil ekimi





... ...

... ...

uzatlyor

()

dan

( )dan
kald

kalyor

()

Gibe cemi mennesleri: Muzride: ( )...


Mzde: ( )...
Emr-i Hzr:
( ) den ( )( )ya da (( )uzat)
( ) dan ( )( )ya da (( )ka)

Grld gibi eddeli fiillerin emr-i hzrlar


fiilin alp son harfinin cezm yaplmasyla
olabilecei gibi daha pratik olan edde ile de
yaplmaktadr. Son harekenin stnle ya da esre ile
de verileceini unutmaynz. Birinci tarz ekimin
( )normal ekimlerden fark olmad iin
aada ikinci tarz ekim rnei verilmitir:

Emr-i Hzr ekimi:

*
**

) -(

sm-i Fil
)) (kaan( ) dan( (uzatan), den
sm-i Mefl
) dan( (uzatlm, uzatlan), den
] ) (kalan)[1(

Muzaaf fiillerin ism-i fillerine eitli rnekler:


) dellet eden, yol gsteren ( ) den(
) saptan, aran ( ) den(
) geen, urayan ( ) den(
Muzaaf Fiillerin sm-i Mefllerine rnek:
) dellet edilmi, yol gsterilen( ) den(
) saylan, saylm( ) den(
Cmle rnekleri:
1-

.
. 2-
3-
.
4-
.
. - 5-

6-
.
7-

.
8-
-

.
. - 9-
. - 10-
. 11-
Tercme:
1- Baary kolay sandm. Onlara hikaye anlattk.
2- ki adam baheden geiyor. Onlar arya
uradlar.
3- Kapy al ey Aie! kiniz hikayeyi arkadanza
anlatn.
4- Sen arya uradn. ocuklar baheye urad.
)(Ayn anlam isim cmlesi

5- Suyu sen dktn. Suyu onlar (me.) dktler.


6- Babalar ocuklarn almaya tevik etti.(Ayn
anlam isim cmlesi).
7- retmenler rencilere baz hikayeler
anlatyor. (Ayn anlam).
8- ki ocuk suyu yere dkt.
9- retmenler mesele hakknda pheye dt.
10- ok yeme, ok yemek mideye zarar verir. Seni
o sandm.
11- Bu hattan sonrasna geme.

MUZAAF FL LE LGL AYETLER


1- ...
.
(4/NS, 59). ...Eer bir hususta anlamazla
derseniz Allah'a ve ahirete gerekten
inanyorsanz onu Allah'a ve Resl'e gtrn

(onlarn talimatna gre halledin); bu hem hayrl,


hem de netice bakmndan daha gzeldir.
anlamazla, ihtilafa dmek
dndrmek, evirmek

daha gzel
yorumlama, (murad edilen manay) beyn
etmek

2- .
(51/ZRYT, 50). O halde Allah'a kan. nk
ben, size O'nun katndan (gelmi) ak bir
uyarcym.
kamak

3-
.

(4/NS, 86). Bir selm ile selmlandnz zaman


siz de ondan daha gzeli ile selmlayn; yahut ayn
ile karlk verin. phesiz Allah, her eyin
hesabn arayandr.

selmlamak
bir selm


selmland

selmlandnz zaman
) (
(ona misliyle) karlk verin

hesaba eken (mblaal ism-i fil)

4- ... .
(9/TEVBE, 5). ..(Mrikler eer tevbe eder,
namaz dosdoru klar, zekt da verirlerse) artk

yollarn serbest brakn. Allah yarlayan,


merhamet edendir.


serbest brakmak, salvermek

5-
.
(35/FTIR, 5). Ey insanlar! Allah'n vdi
gerektir, sakn dnya hayat sizi aldatmasn ve o
aldatc (eytan) da Allah hakknda sizi
kandrmasn!
aldatmak, kandrmak
sakn sizi aldatmasn
(sondaki eddeli nnlar tekit iindir)

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki fiillerin mz, muzri, mz mehlmuzri mehl, emr-i hzrlarn ekip ism-i fil ve
ism-i meflnu yaznz.

kat

geri evirdi

ekti

emretti

bkt, usand

ald

sayd

(kapy) ald

koklad

anlatt

hac yapt

izin verdi

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz. (Cevaplar


)iin zerine tklaynz
- 1-

.
- 2-

.
3-
[2].
][4 ][3 4-
.
3. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme ediniz

[5]-
-

- [6]-
- -

- [ 7]-

- - -
-
.
4. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp
muzaaf fiil ile ilgili kelimelerin altn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn yazncaya kadar
alnz.

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu fiillerin ism-i fil (), ism-i mefl


(), mehl, emir, emri gib, nehyi gib, nehy-i
hazrlarnn vs. yapmnda balangta konuyu
pekitirinceye kadar ( ) fiilinin bu
kalplarn gz nne getiriniz. Fazla yer
kaplamamas amacyla burada hepsine l olacak
temel kurallar verilmitir.
[2]

( )aydanlk

[3]

( )yastk

[4]

( )ip

[5]

( )peynir

[6]

( )saray

[7]

( )hemen

Dinlemek iin Tklaynz :

II) LLETL FLLER


A) MSAL FL
lk harfi illet harflerinden ya da ile balayan
fiildir. Fiilin banda vv ( )bulunursa misl-i vv
denir.


buldu


koydu


balad, verdi

vaadetti


brakt, ayrld

vaki oldu

Fiilin banda bulunursa misl-i y denir.


kurudu


uyand

kolay oldu

Misl-i vv olan ve misl-i y olan nn


mz ekimleri aynen sahih fiil ekimi gibidir.
a) Misli vvlere muzaraat harfi eklenince
bandaki ler kalkar. rnein; den olur.
Ayn ekilde bu vvlar masdarndan da der:

vaad etti, sz verdi


vaaz verdi, nasihat etti

Mz mehl ve ekimi bildiimiz dier fiiller


gibidir: ( )buldu, ( )bulundu.
Muzri mehlnde ise kalkm olan lar geri
gelir. Dile kolaylk olsun diye cezmi sylenmez:
(
) bulur ( )bulunur gibi. Mz ekimi
sahihden farkl olmayan bu fiilin imdi de muzri
ekimlerini inceleyelim:

Misl-i vv Muzri Mehl ekimi

Misl-i vv Muzri Malm ekimi

Not: ( )ile balayan misl fiillerin aynel fiili


muzride esre ise muzriye evrilince ( )der.
Aynel fiil muzride fethal ya da zammeli ise
dmez:

vehmetti

an eref sahibi oldu

Bu fiillerin slim ekimden fark yoktur.


b) Misl-i Yler muzriye evrilince bataki
kalkmaz. Aynen sahihler gibi ekilir.

kolay oldu (mz)

kolay olur (muzri)

Mehlnde ise kelimenin aslndan olan harfi


muzaraat harfinin tre okunmasndan dolay (dilde
kolaylk olmas bakmndan) ' a evrilir.



)kolaylar (muzri mehl

)kolay olur (muzri

Misl-i y Muzri Mehl ekimi


Misl-i y Muzri Malm ekimi

Misli vvlerin emr-i hzr: Muzri harfi kalkar.


Sonuna cezim getirilir. Cezim getirildiinde
dierlerindeki lar der. Muzaraat harfinden
sonraki harf harekeli olduu iin baa hemze
getirilmez. Okunabilmesi iin hemzeye ihtiyac
yoktur.


bulur

bul
Emr-i Hzr ekimi

Misli ylerin emr-i hzrnda ise muzri


harfinden sonraki harf cezimli olduu iin
okunabilmesi asndan baa treli eklenerek
dan kalr. Okunuu zor olduundan harfi
' a deitirilir. Bylece: olur[1].
kolay olur dan kolay ol
sm-i Filleri ( )den ( )bulan / ()dan
(
)kolay olan
sm-i Meflleri ( ) den ( )bulunan,
varolan
( )dan ( )kolaylatrlan,
kolaylatrlm

Cmle rnekleri:
1-
. ][2
. 2-
3-
. -
. - 4-
. - 5-
. - 6-
. - 7-
. - 8-
. - 9-
][3 - 10-

.
11-
.

12- -
.

Tercme:
1- Hayrl ie sz verdim. Hayrl ie sz verdik.
2- Hayrl ie sz veriyorum. Hayrl ie sz
veriyoruz.
3- ki kz hayrl i (iin) sz verdi. (Ayn manada
isim cmlesi).
4- ki kz hayrl ie sz veriyor. (Ayn manada
isim cmlesi).
5- Zenginler hayr yapacaklarna sz verdiler.
6- Zenginler hayr yapacaklarna sz veriyorlar.
7- Zengin (bayanlar) hayr yapacaklarna sz
verdiler.
8- Zengin (bayanlar) hayr yapacaklarna sz
veriyor.

9- antam bulamyorum. antan belki


ktphanede bulursun.
10- Arabalarla dolu bu caddenin ortasnda durma.
Grdn eyleri iki dakikada anlat (vasfet).
11- Her ne yaparsan sevabn Allah katnda
bulursun. Bo bulduum koltua oturuyorum.
12- Bo bulduklar koltua oturuyorlar. Bo
bulduklar odaya oturuyorlar.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki fiillerin mz, muzri, mz mehl,
muzri mehl, emr-i hzr, ism-i fil ve ism-i
mefllerini konuda anlattmz ekilde ekiniz.

gerekleti, vaki oldu

uyand

vaad etti


verdi, balad

kurudu

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.



.
. .

- .

- -
-
- -

-


-

. -
&&&&&&&&&&
B) ECVEF FL

Orta harfi (aynl-fiili) illetli fiildir. Asllar


itibriyle bu fiiller illet harfleri olan ( ) den
mzde elife dnmtr:
Orta harfi dan kaynaklanan elif ise ecvef-i vv.


den


dedi


den

kalkt


den


korktu

den

uyudu

Orta harfi dan kaynaklanan elif ise ecvef-i y


denir.

dan


satt

dan

yrd


den


korktu

F Ecvef fiilin ilk harfi stn, iindeki illet harfi de


harekeli ise ortadaki ve harfi sylenite

kolaylk olmas bakmndan elife ( )evrilmitir.


Bu ileme LL denir.

den
dedi
den
yrd

Ecvef-i vvler asl itibariyle ya birinci babdan ya


da drdnc babdan olmak zere iki ekilde gelir:
imdi srasyla bu fiillerin ekimini ileyelim:
I- a) Ecvef-i vv (Asl birinci bab)
dedi (Asl = )
Ecvef-i vv Malm Fiil-i Muzri
Ecvef-i vv Malm Fiil-i Mz

F Mz gibe cemi mennes olmutur. Zira


illetli harf cezme vurulunca der, yok olur. nk
Arapada iki sknlu harf bir araya gelmez[4].
Muzride orta harf treyle balandndan mzi
gibe cemi menneste bu hale gelir. Harekenin
treye dnmesi atlan illetin vv olduuna iarettir.
Bundan sonraki ksm ayn sigaya zamir
deitirilerek sylenir: ...
b) Ecvef-i vv (Asl drdnc bab)
korktu

(Asl = )

Ecvef-i vv Malm Fiil-i Muzri


Ecvef-i vv Malm Fiil-i Mz


Gib


Gib



Gibe



Gibe
...
Muhtab

...
Muhtab

Slsi mcerredin drdnc kalbndan gelen


ecvefin mzisi ecvefi y gibi ekilir. Kullanl
durumu ( )ekliyle grlen muzri siygasnn
asl ( )dur. Yaplan hareke illi sonunda
vvn stn bir nceki sknlu salam ()
harfine aktarlmtr: Kural gereince stnden
sonra gelen vv ( )veya y ( )harfi illetleri, elife
evrilir, ekil bylece ( )olur. Fiil
nnunnisveye (gibe cemi mennes nnuna)
bititii zaman iki sknun bir araya gelmemesi
iin illet harfi drlr. ( ) = fiili de
ayn ekildedir.

II- Ecvef-i y ekimi:

satt (Asl

Ecvef-i y Malm Fiil-i Muzri


Ecvef-i y Malm Fiil-i Mz



Gib

Gib


Gibe



Gibe
...
Muhtab

...
Muhtab

( ) deki esre aslnda den illet harfinin ()


olduuna iarettir.

F Grld gibi mz gibe cemi mennes ecvefi vvlerin birinci bbnda tre ile drdnc bab ile
ecvef-i ylerde esre ile balanr[5].
*Ecvef fiillerin mz mehl ekiminde
vvlerinde olsun ylerinde olsun giblerin
hepsinde gibelerin mfred ve tesniyelerinde harfi
ye deitirilir.

dedi

Dierleri de ayndr:


korktu


korkuldu


satt

satld

(dendi, sylendi)

Ecvefi vvlerin (1. bab) mennes gibe cemisi ile


muhtaba ve mtekellimlerinde bu de kalkar.
Yalnzca esresi kalr:


Gib

Gibe

..
Muhatap

Ecvefi ylerin mzi mehl ekimlerinde (2. ve 4.


bablarnda) ise mennes gibe cemiden itibren
tre ile balanr:

Gib

Gibe

..
Muhatap



Gib




Gibe


..
Muhatap

Muzri mehllerde ise muzaraat harfinden


sonraki fiilin orta harfi ne olursa olsun ( )e evrilir.

der

denir

korkar

korkulur

satar

satlr

ekimleri:


...
...
...

Ecvef Fiillerin Emr-i Hzrlar:


) sat(
) kork(
) de(


Not: ( )eklinde stn okunmasnn sebebi


aslnn drdnc babdan olmas sebebiyledir. Bu
aslnda ( dan) eklindedir. Vvn stn
harekesi bir nceki ( )ya aktarlmtr. Kural
gereince vv elife dnmtr (). Fakat
emrin sonunu cezm yapacamzdan uzatmadan
sonra cezm yaplm olurdu. Dolaysyla da
buradaki uzatmadan cezme gidildii iin elif de
dm oldu. Tesniye ve dierlerinde geri geldi.
Fakat cemi mennes nununda gene uzatmadan
sonra cezme gidildii iin orada yine dt.
F Grld gibi cezme vurulan illet harfi ()
der. Cezme vurulmazsa dmez, braklr.
sm-i Filleri


diyen, syleyen


korkan


satan

sm-i Mefl

sylenmi, sylenen

satlm, satlan


korkulan

Cmle rnekleri:
. 1-
. 2-
3-
. 4-
. 5-
6-
.

7-
.
. 8-
. 9-
10-
.
. 11-
12-
.
. - 13-
. - 14-
. - 15-
16-
.
. - 17-
18-
. -
. - 19-

. - 20-
. - 21-
. - - 22-
. - 23-
. 24-

.
25-
.
26-

-
.
. - 27-
- 28-
.
29-
.
Tercme:

1- Babama btn hakikat syledim. Dn yolcu


idik.
2- Kzlar Kbenin evresinde tavaf ediyorlar.
renciler Ramazan orucunu tuttular.
3- Ey kzm, dima edebli ol! ocuklar ok uyur
mu?
4- Erken dn ey kardeim! Ramazandan nce bir
hafta oru tuttuk.
5- Gerei kadya syledim. Sen gerei syledin.
6- O ikisi gerei syledi. Bizler gerei syledik.
7- Onlar gerei sylediler. Sen gerei syledin.
Onlar gerei sylediler (mz.)
8- Erken dnd. Onlar erken dndler.
9- Daima hakikat syle. Sen daima hakk syle
(me.).
10- Ramazan orucunu tut. Ramazan orucunu
tuttular.

11- Az nce vardlar (burda bulunuyorlard). Az


nce mevcuttuk.
12- Yksek sesle bard. Yksek sesle bardn.
13- Mutlu yaad. Ben mutlu olarak yaadm.
(Ayn mana mennes iin).
14- ocuklar ok uyudu. (Ayn manada isim
cmlesi).
15- ki adam i yapt. (Ayn mana isim cmlesi).
16- retmenler dn dnd.
17- Haclar Kabeyi tavaf etti.
18- ki kz renci yoktu.
19- Kzlar dedelerini ziyaret ettiler.
20- Kkler byk oldu.
21- ki ocuk ana-babasnn sevgisine kavutu.
22- Beni ziyaret edersen sana teekkr ederim.
Adam oldun. Megul oldun.

23- Hala orulu. Bydm.


24- Deden uzun bir mr yaad m? Hayr,
yaamad. Hac Kbeyi tavaf etti mi? Hayr,
etmedi.
25- yi bir i yapyor. Hayatnda baarl oluyor.
Kim iyi bir i yaparsa hayatnda baarl olur.
26- Ramazan orucunu tutuyor. Onun shhati iyidir.
Kim Ramazan orucunu tutarsa shhati iyi olur.
27- Ahmed brhimin kendisine dediklerine ahit
oldu. Ahmet kadnn sylediklerine ahit oldu.
28- Kk kzlar yatak odalarnda uyumaktadrlar.
29- Uyku lmn kardeidir ve cennet ehli
lmezler.
Not: (( ) Birisi dedi ki, bazlar
dediler ki) sm-i Fil ( )taksyla belirli olunca
daha nceden zikredilen bir zneye atf yapar:

ve daha sonra konuan ahs yle dedi (ilve


etti):...

MSAL VE ECVEF FL LE LGL AYETLER


1-

.
(25/FURKN, 74). (Ve o kullar): Rabbimiz! Bize
gzmz aydnlatacak eler ve zrriyetler bala
ve bizi takv sahiplerine nder kl! derler.

balamak

gz aydn olmak


gz aydnl (tabir)

2- ... .
(3/L- MRN, 8). (Onlar yle yakarrlar:)
Rabbimiz!... Bize tarafndan rahmet bala. Ltfu
en bol olan sensin.

oka bata bulunan, lutfu en bol olan

3-
.
(3/L- MRN, 38). Orada Zekeriyya, Rabbine
dua etti: Rabbim! Bana tarafndan hayrl bir nesil
bala. phesiz sen duay hakkyla iitensin,
dedi.
hayrl, temiz, ho

4-
...
(34/SEBE, 46). (Reslm! Onlara) de ki: Allah
iin ikier ikier ve teker teker ayaa kalkmanz

sonra da dnmeniz (zere) size sadece bir tek


t vereceim:...
kalkmak, azmetmek

vaaz etmek, t vermek

ikier ikier

ferd, tek, esiz (ayette: tekler, tek olanlar)


5- ...
(24/NR, 31). Mmin kadnlara da syle:
Gzlerini (harama bakmaktan) korusunlar; namus
ve iffetlerini esirgesinler....

esirgemek, korumak
( gz) ekmek
6- ...
.
(9/TEVBE, 119). ...dorularla beraber olun.

7- ... .
(57/HADD, 4). ... Nerede olsanz, O sizinle
beraberdir. Allah yaptklarnz grr.
8- ...

.
(3/L- MRN, 110). ..Ehl-i kitap da inansayd,
elbet bu, kendileri iin ok iyi olurdu. (Geri)
ilerinde iman edenler var; (fakat) ou yoldan
kmlardr.
9-
.
(24/NR, 19). nananlar arasnda irkin eylerin
yaylmasn arzulayan kimseler iin dnyada da
ahirette de etin bir azab vardr. Allah bilir, siz
bilmezsiniz.
istemek, sevmek
yaylmak, uy bulmak

10-
.
(24/NR, 28). Orada hibir kimse bulamadnzsa,
size izin verilinceye kadar oraya girmeyin. Eer
size, "Geri dnn!" denilirse, hemen dnn. nk
bu, sizin iin daha temiz (daha nezih) bir
davrantr. Allah, yaptnz bilir.
bulmak izin vermek

11-

.
(17/SR, 23). Rabbin, sadece kendisine kulluk
etmenizi, ana-babanza da iyi davranmanz kesin
bir ekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi
senin yannda yalla ularsa, kendilerine "f!"
(bile) deme; onlar azarlama; ikisine de gzel sz
syle.

vasl olmak, ulamak


azarlamak

her ikisi

12-
.
(14/BRHM, 7). "Hatrlayn ki Rabbiniz size:
Eer krederseniz, elbette size (nimetimi)
artracam ve eer nankrlk ederseniz hi
phesiz azabm ok iddetlidir! diye bildirmiti."
bildirmek

13- ... .
(24/NR, 31). ..Hep birden Allah'a tevbe ediniz ki
ey mminler kurtulua eresiniz.
kurtulua erdi

14- .

(4/NS, 41). Her bir mmetten bir ahit


getirdiimiz ve seni de onlara ahit olarak
gsterdiimiz zaman halleri (nice olacak)!
getirdi

15- .
(89/FECR, 23). O gn cehennem getirilir, insan
yaptklarn birer birer hatrlar. Fakat bu
hatrlamann ne faydas var!
nereden, ne faydas var, nasl

hatrlama

hatrlamak

16-
.
(3/L- MRN, 47). Meryem: Rabbim! dedi,
bana bir erkek eli demedii halde nasl ocuum

olur? Allah yle buyurdu: te byledir, Allah


dilediini yaratr. Bir ie hkmedince ona (sadece)
"Ol!" der; o da oluverir.
demek (cinsi temas kurmaktan
kinayedir.)

diledi, istedi

17-

.
(6/ENM, 38). Yeryznde (yryen) hayvanlar
ve (gkyznde) iki kanadyla uan kulardan ne
varsa hepsi ancak sizin gibi topluluklardr. Biz o
kitapta hibir eyi eksik brakmadk. Nihayet
(hepsi) toplanp Rablerinin huzuruna getirilecekler
(harolacaklar).

kanat
eksik brakmak
toplamak

? ALITIRMALAR ?
1. Konuda geen 5 ecvef fiil bulup mz, muzri,
mz mehl, muzri mehl, emr-i hzr, ism-i
fil ve ism-i mefln ekiniz.
2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

gelmedi, yok oldu

kalpler

karlad

arslan

-
sildi

sessiz, sakin


emirler


geen Ramazan

ld

umdu, diledi, rica etti

tur, dolama. (yedi avt bir tavaf eder)


sahurdan az nce

sahur


(vakit iin) oldu


bar

gezi, dolama


ayn ekilde, de, da.



tarla

klf, klfl

lanet etti, lanetledi

kfrleri sebebiyle

hzl, abuk


yerine getirdi, yapt

3. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.


(Cevaplar iin zerine tklaynz)

.

. -
.
! : .
.
4. Aadaki cmleleri tercme edip ecvef fiillerin
altn iziniz.



][6 -



.


- -


- .
- -
-
-
- .

- -
- -
- -
- -
.
5. Aadaki cmlelere iinde ecvef fiili bulunan
)cevaplar veriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz
1-
3-
2-
5-
4-
7-
6-

6. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp misl


ve ecvef fiil ile ilgili kelimelerin altn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn yazncaya kadar
alnz.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Ayn ekilde aynel-fiili muzride fethal ya


da zammeli olan misl-i vv fiilin emrinde de vv
dmez ama okunu kolayl asndan deime
grlr: ( )dan emir ( )eklinde gelir.
Aslnda bu fiilin emri ( )iken vvn cezimli ve
bir nceki harfin esre olmas sebebiyle ( )( )ya
dnmtr.
[2]

( ) vaad etti, sz verdi

[3]

( ) vasfetti, anlatt, vasflad

[4] Arapada illet harflerinin uzatmalarna da


sukn denir.
[5] Esasen ecvef fiilinin bu durumu aklda
tutmada kolaylk asndan emir hemzesinin
durumunu hatrlatmaktadr. Muzari orta harfi
zamme olan fiilin emir hemzesi de zamme, muzari
orta harfi stn ya da esre olan fiilin hemzesi de
esre olmaktadr. ( ( ) - ( ) )gibi.
[6] Burada ( )nin ismi zamir, haberi ise bir fiil
cmlesidir.

Dinlemek iin Tklaynz :

C) NKIS FL
Lmel-fiili (yani son harfi) illet harfi olan fiildir.

Son harfi vvdan ( )kaynaklanan uzun elif ise


nks-i vv,


den

dua etti, ard

Son harfi y ( ) den kaynaklanan maksre elif ise


nks-i y olur. Fiilde yazlmasna ramen elif
gibi ekerek okunur. Bu tip stnden sonra gelen
( )ler noktasz yazlr.


den

att

Ecvef fiilin eit ekimi olmasna karlk nks


fiilin mz ve muzrilerinin aynel-fiilindeki
durumu itibariyle drt eit fiil vardr:

savat

att

raz oldu

alt

imdi srayla, sabr ve dikkatle bunlarn ekimini


ileyelim.
a)1. Babdan gelen Nks-i vv
savat (Asl birinci babdan )

Muzri ekimi

Mz ekimi

Grld gibi, nks-i vv fiil, mzi ekiminde;


mfred gibde ( )olarak gelmiken tesniye
gibde tesniye elifi kolay sylenebilmesi iin fiilin
asl olan ()ye birlemi ve ( )olmutur.
Cemi gibde vvul-cemaya ( )bitiince ()
olmas gerekirken dile ar geldiinden, yanyana
gelen iki sknun birisinden kurtulmak iin ahs
gsteren vvl-cema atlamayacandan fiilin
illet harfi olan vv drlm, vvdan nceki
stn harekeyle cemi vv balanp ( )haline
getirilmitir. Mfred gibi ( )olan fiilin mfred
gibesini yapmak iin ( )eklenmesi yeterlidir.
Fakat burada da uzatmadan sonra cezm gelince

uzatma der kaidesi devreye girmi ve fiil ()


halinden aradaki elifin dmesiyle ( )haline
getirilmitir. Fiil bu hale geldikten sonra mennes
tesniyesini yapmak iin elif koymak yeterli
olmutur (). Gibe cemi mennesde ise nnunnisveye (- )balanrken illet harfi yine aslna
dnm ve ( )olmutur. Bundan sonras ise
dier l mz fiillerde olduu gibidir (
..). Bu fiile benzeyen btn fiillerde
ayn forml uygulanacandan kitabn burasna
kadar gelip anlayan kimse iin umutsuzlua
dmek abestir. Bol tekrarla anlalmayacak konu
yoktur.
Nks- vv muzri ekiminde tesniye giblerde
fiil aslna dnm (), cemi gibte vvulcemaya birleince yukarda bahsedilen kaideler
gerei kendi illet harfini drp ( )yerine
( )olmutur. Gibe cemi menneste de ayn
ekilde fiilin son harfine nnun-nisve dil kolayl
asndan cezmi atlp ( )olarak gelmitir.
Mennes muhtabada aynel-fiilin tresi,
kendisinden sonra gelen ve ses uyumu gerei esreli
okunan harf sebebiyle ( )olarak telaffuzda
arlk tekil ettii iin drlmtr. Bundan
sonra harfi illetin esre harekesi, aynel-fiile
aktarlarak ( )olmutur. Bu defa yanyana

gelen iki sknludan illetlisi drlm, bylece


) ekli ortaya kmtr.( daha rahat kullanlan

b) 2. Babdan gelen Nks- y


( (asl ikinci babdan

att

Muzri ekimi
Mz ekimi

Grld gibi mz ekimde iki illet yanyana


sakin halde ( )olarak gelemeyecei iin gib
cemide nks-i y dm ( )olmutur, mfred
gibede uzatmadan sonra cezim gelince (elif-i
maksre) dm () , tesniye gibede buna
yalnzca tesniye elifi eklenmi (), bunlarn
dnda asldaki y geri gelmitir.
Nks-i y muzride vvul-cemaya bitiince
fiilin illet harfi dmtr. Vvul-cemayla ses
uyumunun salanmas iin de aynel-fiilin esresi
treye evrilmitir. Bylece asl olan ( )den
( )haline gelmitir.
c) 4. Bbdan gelen Nks- y
raz oldu

)
Muzri ekimi
Mz ekimi

(Asl drdnc babdan

Bu babdaki nks-i y mz ekimde vvulcemaya bitiirse fiilin illet harfi der. Aynelfiilin esresi (aslndaki ) vvul-cemaya ses
uyumu gerei treli balanr[1].
Nks-i y, muzri ekimde vvul-cemaya veya
yul-muhtabaya bitiirse ayn ekilde fiilin illet
harfi der[2].
d) 3. Bbdan gelen Nks- y
alt
Muzri ekimi
Mz ekimi

(asl nc babdan )

Grld gibi ( )( )benzeri, ( )da


( )benzeri olarak ekilmitir. Yukarda ekimi
yaplan ( )( )ve ( )fiillerini ezberleyerek
benzerlerinin ekimini bunlara gre yapmak da
renmenin bir baka yoludur.
Emr-i Hzrlar
Nks- vv

sava

Nks- vv emir ekimi



Muhtab


Muhtaba

Nks-i y

dan
raz ol
den
at
dan
al

Nks-i y emir ekimi



Muhtab

Muhtab

][3
Muhtaba


Muhtaba


Muhtab


Muhtaba

sm-i Filleri

savaan

atan



raz olan

alan

*Nks fiillerde ism-i fil ma'rife olduunda ()


kalbndadr. Nekre olduunda ise 3. kk harfi
der ve kesre tenvin alr:

yol gsteren (ref ve cer hli)

(nasb hali)

Cemi mzekkerler de mfredlere benzer


bozulmalara urar:

)(
ref hali
)(

nasb ve cer hli

kalbndaki ekim bozukluklar sadece ism-i


file ait deildir. Sonu ( )veya ( )ile biten pek
ok oulda ayn durumu gsterir.

sm-i Meflleri

savalan, savalm



atlm, atlan


raz olunmu, raz olunan


allm, allan

NKIS FLLERN MEHLLER


a) Nks-i vv

savalyor

savald
Mehl Muzri ekimi
Mehl Mz ekimi

...

b) Nks-i y

atlyor

atld
Mehl Muzri ekimi
Mehl Mz ekimi

...


raz olunur


raz olundu
Mehl Muzri ekimi
Mehl Mz ekimi

...

Not: a) Nks fiilde cem vv skin (cezimli)


olduunda kendisinden sonra hemze-i vasl gelirse;
vv zamme ile, sakin olan muhtaba y'sndan
sonra hemze-i vasl gelirse, y kesre ile
harekelenir:
( ) - .
Ta attlar.
( ) -

?ocuu grmedin mi

b) Nks fiile zamir birletii zaman maksre


olan elif uzun elif haline gelir:
.
Onu pencereden att (o da) dolabn zerine dt.

Cmle rnekleri:
1-
)( ])[4(
). (
2-

)( - )(
). (
3-
)( )(
). (
)( - )( 4-
). (
- )( 5-
). ( )(

)( )( 6-
. )( )(
)( - )( 7-
). (
)( )( 8-
). (
)( 9-
). (
10-
)( )(

.
11-
(
( )
).
) - ( )( 12-
). ( )(
13-
)( )(
.

14-
) (
) ( .
15-
) ( -
() .
16- ) (
) ( .
Tercme:
1- Mminler Rabblerinden korktu (korkar). (Ayn
manada isim cmlesi).
2- ki kz erken uyand (uyanr).
3- ki oyuncu topu att (atyor) (me.).
4- Askerler (ordu) dmanlara yaklat (yaklayoryaklar).
5- Ahmet ve Ali arkadalarn akam yemeine
davet etti (ard) (aryor).
6- Topu uzaa att (atyor). Biz topu uzaa attk
(atarz). Denize yaklat (yaklayor). Onlar
(bayanlar) denize yaklat (yaklayor).

7- Hzlca evine yrd (yrr). kiniz hzlca


evinize yrdnz (yryorsunuz).
8- Annesi gidince alad (alar). Onlar (me.)
anneleri gidince aladlar (alarlar).
9- Evi tam bir senede yapt (yapar). Evi tam bir
senede yaptk (yaparz).
10- Ge ulamaktan korktu (korkar). kisi ge
varmaktan korktu (korkar).
11- Mavi boyayla boyadm zaman ev gzel oldu.
kisi kuzu sesinin geldii eve gittiler (giderler,
yrrler).
12- Arkadam evime ardm (aryorum).
nsanlar arasnda hakla altk (alyoruz).
13- ocuklar arkadalarn ardlar
(aryoryorlar). ki ocuk topu att (atyor).
14- Kzlar hzlca evlerine gittiler (gidiyorlar).
Hzlca evimize yrdk (yrrz).

15- Kzlar erken uyand (uyanr). Erkekler kuyuya


yaklat (yaklayor).
16- Ftma ve Leyl ok alad (alyor). Slim ve
Slih bugn bahede geirdiler (geiriyorlar).
&&&&&&&&&&
MEHMZEL-F VE NKIS
Kurnda geen ( geldi) fiili banda hemze ()
olmas dolaysyla mehmzel- fa'dr. Kelimenin
sonunda da gelmesiyle ayn zamanda nkstr.
Onun da ekimini yapmamz konunun daha da
pekimesini salayacaktr:

Muzri Malm ekimi


Mz Malm ekimi

geliyor
geldi

Muzri Mehl ekimi

Mz Mehl ekimi

gelinir

gelindi

Emr-i Hzr

sm-i Fil

sm-i Mefl

den
( )dan
( )dan

gel
gelen
gelinen, gelinmi

Emr-i Hzr ekimi:

)(

gelin
ikiniz gelin
gel

&&&&&&&&&&
MEHMZEL-LM VE ECVEF
( geldi) fiilinde hemze son harfte olmasndan
dolay mehmzel-lm ve ortas ( )illet harfi
olmasndan dolay da ecvef fiilin zellikleri
biraraya gelmitir. Her ne kadar dierlerinde
olduu gibiyse de Kurn'da ve dier yerlerde
getii iin bunun da ekimini yapalm:

Muzri Malm ekimi

Mz Malm ekimi

geliyor

geldi

...

...

Emr-i Hzr
sm-i Fil
sm-i Mefl

(
) dan
( )den
( )den

gel
gelen
gelinen, gelinmi

Mehlleri:: )(

gelindi

Ayet rnekleri:
[ 5]

.
(Maher) yeri, Rabbinin nru ile aydnlanmtr.
Kitap (amel defterleri) konmu, peygamberler ve
ahidler getirilmi ve kullar arasnda adaletle

hkmedilmitir. Onlar asla zulmedilmezler


(Zmer, 69).


Cehennem de o gn getirilmitir; ogn insan
dnr, fakat o dnp anlamaktan ona ne
fayda? (Fecr, 23)
Emr-i Hzr ekimi: )(

? ALITIRMALAR ?

gel

1. Aadaki nks fiillerin mz-muzri, mzmehl, muzri mehl, emr-i hzr, ism-i fil ve
ism-i mefln ekiniz.
Nks-i vv (1. bab)

dua etti, ard
Nks-i y (2. bab)


yrd
Nks-i y (4. bab)

unuttu
Nks-i y (3. bab)

azd, haddini at

2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.



temizlik
(-)
kovmak


hepiniz

-
dt

yats namaz

ziyafet


istasyon

ocuklar

uyand


cemaat

yrd

3. Aadaki Arapa cmleleri tercme edip nks


fiillerin altn iziniz.
-
-
- -
- - - -
- -

-
- -
- -

- -
- -
.
4. Aadaki Arapa cmleleri harekeleyip
tercme ediniz.
- -
-
- - - -

- -
- -
-
.
5. Aadaki sorularn cevabn Arapa olarak
)veriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
1-

2-
! 3-
4-
5-

6-
7-
&&&&&&&&&&
D) LEFF FL

ki illetli harf ayn fiilin iinde bulunursa leff fiil


adn alr. ki eittir:
1. LEFF- MEFRK: llet harflerinden biri
kelimenin banda dieri sonunda bulunursa leff-i
mefrk denir.

korudu


szn yerine getirdi


yaklat (takip etti, izledi)

2. LEFF- MAKRN: ki illetli harf yanyana


olarak kelimenin sonunda bulunursa leff-i makrn
denir.


kuvvetli oldu



yaad

1. Leff-i Mefrk'un ekimi


korudu

Malm Fiili Muzri ekimi


Malm Fiili Mz ekimi

...

Grld gibi Leff-i mefrkun mz ve muzri


ekimi ( ) rnei nks bir fiil gibidir.
Ancak misl zellii de gz nnde tutularak
muzrisinde fel fiili drlr.
Mehlleri
)(
)(korundu

korunuyor

Mehl Fiili Muzri ekimi


Mehl Fiil Mz ekimi

..

Emr-i Hzr

)( =

koru

Emr-i Hzr ekimi



Muhtab

Muhtaba

(..)
(Bakara, 201).

Atein azabna (kar) bizi koru

sm-i Fili - ()
sm-i Mefl

koruyan

- ()korunan

2. Leff-i Makrn'un ekimi


ki illetli harfin ortada ve sonda yanyana gelmesi
halindeki fiildir.

drd (2. bab)


canl oldu (4. bab)

yaad,

Malm Fiili Muzri ekimi


()
Malm Fiili Mz ekimi
(
)


...

Grld gibi ikinci babdan gelen Leff-i


makrnun mz ve muzri ekimi

) rnei nks bir fiil gibidir. (


Malm Fiili Muzri ekimi
) (
Malm Fiil Mz ekimi
)(

...

( Grld gibi mz ve muzri ekimi


) rnei nks bir fiil gibidir.

drlr )( Mehlleri:
) drld(


...

...

*****

yaanr

)(

yaand
) (

..

Leff-i Makrn'un Emr-i Hzr


)(
dr
)(
yaa


Muhtab

Muhtab



Muhtaba


Muhtaba

((

) dren(

sm-i Fili
kullanlmaz

) drlen, drlm,( sm-i Mefl


yaanan, yaanm ((
Genel Cmle rnekleri:
) -( 1-

).() (
)- ( - - 2-
.
3-

4-
.

5-
) ( (Zilzl, 7, 8).
6-
.
. 7-
8-

.
. 9-
.
][6 10-.
Tercme:
1- Allahtan korktuk ve ktlk yapmadk. ki
ehit honut bir ekilde Rabblerine kavutu.
2- Rabbimden korktum. Arkadama rastladm.
Edebimle ykseldim. Ykseldik. kisi ykseldi.
Ykseldiler (me. + mz.).

3- Nasibime raz oldum. Mekkede geirdiin


mddet ne (kadar)? Nerede oturuyordun?
4- Hayatlarnda baarsz oldular. nk gzlerinin
nne kendisine ulamak iin alacaklar bir
hedef koymadlar.
5- Kim zerre miktar hayr yaparsa onu grr. Kim
zerre mikdar er yaparsa onu grr.
6- Kz ocuu alad m? Hayr, kz ocuu
alamad. Tatili memleketinde mi geirdin? Hayr
tatili memleketimde geirmedim.
7- Bu evi deden mi yapt? Hayr, bu evi dedem
yapmad.
8- Sadece imtihanlar rencinin seviyesini bilmek
iin yetmez. slm insanlar arasnda harb ve savaa
armaz.
9- Adam kadnn unuttuklaryla balad. hlasllar
hayrda alyor. Sen hayrda alyorsun.
10- alkan gen kz grdm. Arkadam fecirde
Kurn okur. kisi kendisinden zil sesinin geldii
okula gittiler.


NKIS VE LEFF FL LE LGL AYETLER
1- .
(3/L- MRN, 5). phesiz ki ne yerde ne de
gkte hibir ey Allah'a gizli kalmaz.
gizlemek

2- .
(29/ANKEBT, 69). (Ama) bizim urumuzda
cihad edenleri elbette kendi yollarmza
eritireceiz. Hi phe yok ki Allah iyi
davrananlarla beraberdir.
doru yoldan ayrmamak, (hidyete) eritirmek

iyi olan, iyi davranan


yol

3-

.
(24/NR, 51). Aralarnda hkm vermesi iin
Allah'a ve Reslne davet edildiklerinde,
(mminlerin sz) ancak "ittik ve itaat ettik"
demeleridir. te asl bunlar kurtulua erenlerdir.
dua etmek, armak

itaat etti

4-

.
(21/ENBYA, 73). Onlar, emrimiz uyarnca doru
yolu gsteren nderler yaptk ve kendilerine hayrl
iler yapmay, namaz klmay, zekt vermeyi
vahyettik. Onlar, daima bize ibadet eden
kimselerdi.
vahyetti


vermek

... 5-
(16/NAHL, 125). (Reslm!) Sen, Rabbinin
yoluna hikmet ve gzel tle ar ...
6-

...
(9/TEVBE, 71). Mmin erkeklerle mmin kadnlar
birbirlerinin velileridir. Onlar iyilii emreder,
ktlkten alkorlar, ...

yasaklad

7-

BAKARA 44. (Ey bilginler!) Sizler Kitab'


(Tevrat') okuduunuz (gerekleri bildiiniz) halde,
insanlara iyilii emredip kendinizi unutuyor
musunuz? Aklnz kullanmyor musunuz?

(her trl) iyilik




okudu

unutmak

8-
{ 53/59} .
(53/NECM, 59, 60). imdi siz bu sze (Kurn'a)
m ayorsunuz? Glyorsunuz da
alamyorsunuz!


amak


glmek

alamak

9-

.
(31/LOKMN, 34). Kymet vakti hakkndaki
bilgi, ancak Allah'n katndadr. Yamuru O
yadrr, rahimlerde olan O bilir. Hi kimse yarn
ne kazanacan bilemez. Yine hi kimse nerede
leceini bilemez. phesiz Allah, her eyi
bilendir, her eyden haberdardr.

kymetin ilmi

yamur


indirmek

bilmek

10-
.

(35/FTIR, 28). nsanlardan, hayvanlardan ve


davarlardan da yine byle trl renkte olanlar var.
Kullar iinden ancak limler, Allah'tan (gereince)
korkar. phesiz Allah, daima stndr, ok
balayandr.

hayvan, canl

byk ba hayvanlar

korkmak

11-

.
(66/TAHRM, 6). Ey inananlar! Kendinizi ve
ailenizi, yakt insanlar ve talar olan ateten
koruyun. Onun banda, acmasz, gl, Allah'n
kendilerine buyurduuna kar gelmeyen ve
emredildiklerini yapan melekler vardr.


yakt, yakacak

gl, iddetli

=
sert ve acmasz davranmak

korumak


sert davranan [( )kelimesi, ism-i fil olan
( )kelimesininin cemi mkesseridir.]


bakaldrmak, kar gelmek, isyan etmek

12- ...
.
(64/TEGABUN, 16). ... Kim nefsinin cimriliinden
korunursa ite onlar kurtulua erenlerdir.


cimrilik etmek, hrsl olmak


korumak

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki fiillerin aksm- seb'adan hangi
gruba girdiini syleyiniz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)
( )

dedi
balad
dua etti
okudu
affetti

satt


kald
yetti
vefa gsterdi
korudu
grd
ayakta durdu

2. Aadaki fiillerin mz, muzri, mz mehl,


muzri mehl, emr-i hzr, ism-i fil ve ism-i
mefllerini yaznz.

haddi at, azd

geldi, vard, hazr oldu


niyet etti

izin ald


kzartt

koydu


yaklat, izledi

doldu, doldurdu



vefal oldu

(bina) yapt


unuttu

kalkt



vard, ulat

(Kurn, kitap v.s) okudu

durdu

rivayet etti


uyudu

geirdi

3. Aadaki kelimeleri rnekteki gibi birer


cmlede kullanp ezberleyiniz.


yava

Niin yava yrdnz?

kald


Yannda kimse kald m?


imdiye kadar

imdiye kadar ne yaptnz?

4. Aadaki cmleleri tercme ediniz.

.
- - -
- -
- -
-

- -

- - - -

- -
- -

.
5. Aadaki Arapa sorular harekeleyip
cevaplarn Arapa olarak veriniz.(Cevaplar iin
)zerine tklaynz
3-
2-
1-
6-
5-
4-

6. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


ediniz.



- - -
-
- .
- - -
- - -
- -
! -
- - .
7. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp nks
ve leff fiillerin altn iziniz. Meallerine bakarak
Arapalarn syleyinceye ya da yazncaya kadar
alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] ( )aslnda ()dur. Burada y ()


harfinin zerindeki tre telaffuzda dile ar
geldiinden, kendisinden bir nceki harfin esresi
drlp ona aktarlmtr. Bu defa yanyana gelen
iki harften illetlisi drlm ve fiil kullanl
( ) eklini almtr.
[2] ( )aslnda ()dir. Vv veya y
harfleri, kendilerinden bir nceki harf stn olursa
ses uyumu gerei elife dnr kural gereince
asl olan siyga nce ( )haline gelmi, sonra
da iki sknlu harf birletii iin illetlisi
drlm ve fiil kullanl ekliyle ()
olmutur. (Kaynak iin bkz. Uralgiray, Yusuf, lk
ve leri Dilbilgisi, I, 61.
[3] Bu fiilin muzari muhtabasnn ()
olduunu, emirde mennes nnunun dtn
hatrlaynz. Sls sahih fiillerden ( )bil, gibi.
[4] Ayn cmlenin mz ve muzarisini iki defa
yazmamak iin parantez ierisinde ayn siygann
muzarisi verilmitir. Cmlenin sonuna konulan
fiilin mz ve muzari halleri fiilin girdii eklin

kolay anlalmas iindir. Dikkatle incelenmesi


rica olunur.
[5] ( ) getirdi, ( ) getirildi
[6]

( ) okudu, tilvet etti.

Dinlemek iin Tklaynz :

MCERRED VE MEZD FLLER


Arapada fiiller kk harfleri bakmndan ikiye
ayrlr:
1. Mcerred fiiller : Asl kkleri 3 veya 4 harften
oluan fiiller.
2. Mezd fiiller: Asl 3 veya 4 harften oluan
mcerred fiillere harf eklenmesiyle oluan fiiller.
Kuruluu harften oluan fiillere slsi mcerred
denir.


gibi.
Kuruluu drt harften oluan fiillere rbi
mcerred denir.
(yuvarlad) gibi. - -
I) SLAS MEZD FLLER
Asl kk harfleri harften oluan sls mcerred
fiillere harf eklenerek meydana getirilen fiillere
slsi mezd fiiller denir.
A) SLAS MCERREDE TEK HARF
LAVESYLE KURULAN MEZT FLLER
Sls mcerred'e bir harf ilavesiyle kurulan fiiller
3 ekilde gelir. rnekleriyle birlikte yledir:

Masdar
Muzri
Mz

bildirmek
bildiriyor
bildirdi

retmek
retiyor
retti

yazmak
yazyor
yazt

imdi bunlar srasyla inceleyelim:


1) IFL ( )BBI
Masdar
Muzri
Mz


bildirmek
bildiriyor
bildirdi

Sls fiilin kknn bana bir elif ( )ilavesiyle


kurulur. Arttrlm fiiller genellikle masdarnn
adyla anlr, l fiiller bu grubun kalbna girer
yani mz muzri ve masdar harekeleri girdii
kalbn ayns olur.
Gayesi: harfli bir fiilin bu kalba alnmasndan
gaye (( ) Hlit oturdu) gibi lzm (mefl
almayan) bir fiilse, (( ) Hlit Adili
oturttu) eklinde mteadd yapmaktr. ayet sz
konusu fiil geili ise bu defa onu ikinci kattan
mteadd yapar. Esas manalar bir iin olmasn
salamak, bir fiilin anlamnn bir nesne zerindeki
etkisini belirtmektir:

.
Muhammed haberi rendi.
.
Muhammed Halite haberi bildirdi.

rnekler:


indi


indirdi (bireyin inmesini salad)


kt


kard (bireyin kmasn salad)


gitti


giderdi (gitmesini salad)

bildi


bildirdi

oald


oaltt

anlad



anlatt



.
Halit, Ali'ye Cemal'in faziletli olduunu bildirdi.
.
renciler okuldan kt.
.
retmen rencileri okuldan kard.
.
Okuldan kld.

bbnn ekimi aynen sls mcerredler


gibidir: kard karyor

Mz Malm ekimi

Gib

Gibe

...


Muhtab

Muzri Malm ekimi

Gib

Gibe

...

Muhtab

Mehl hali iin mzdeki hemze tre, sondaki


ikinci harf esre yaplr: ( karld). Muzri
mehlde ise, muzaraat harfi tre, sondan bir
nceki harf de stn hale getirilir: (
karlyor)

Mz Mehl


Gib

Gibe

...


Muhtab
Muzri Mehl

Gib

Gibe

...

Muhtab

Emr-i Hzr: Mezd fiiller iinde yalnzca ifl


bbnn emrindeki hemze stndr.

dan

kar

dan

gnder

Emr-i Hzr ekimi



Muhtab



Muhtaba

sm-i Fili: Muzrisinin harfini ya


evirmekle elde edilir.

dan

karan

dan

gnderen

sm-i Mefl: sm-i filinin sondan bir nceki


harfinin stn yaplmasyla olur:

karan

karlan


gnderen

gnderilen

Not: Ifl bbndaki fiillerin mz, emir ve


masdarlarndaki hemzeler, dier fiillerin aksine
(hemze-i kat olduundan) gei halinde atlmaz ve
her durumda okunurlar:
- - -
Mezd fiiller de dier harfli fiiller gibi eddeli
harf, hemze ve illet harfi tayabilirler:
Muzaaf fl Bbnn ekimi:
Mehmz fl Bbnn ekimi:
( tamam oldu)

( tamamlad)

( emin oldu)

( iman etti, inand)


Mz

Mz


Muzri

Muzri

Mansb

Emir

Meczm
-
sm-i Fil

Emir


sm-i Mefl

sm-i Fil

Masdar

sm-i Mefl

Mz Mehl


Masdar

Muzri Mehl

Mz Mehl

Muzri Mehl

Not: Grld gibi ( )fiilinin mzi malm ve


mehl ekiminde fiilin birinci kk harfine ifl
bbnn elifi gelince uzatma yaplr:
( )den

( iman etti)

(iman edildi)

Muzri 1. ahs ve emirde de ayn uzama olur:


( iman et) ( iman ediyorum)
Masdarda da ayn tip ses uzamas olur: mnun (iman etmek)
Misl Ifl Bbnn ekimi:
( miras kld)


( gerekten bildi)
Mz


Mz

Muzri

Muzri

Emir

Emir

sm-i Fil

sm-i Fil

sm-i Mefl

sm-i Mefl

Masdar

Masdar

Mz Mehl


Mz Mehl

Muzri Mehl

Muzri Mehl

Nks fl Bbnn ekimi:


Ecvef fl Bbnn ekimi:
( att)

( ldrd)
Mz

Mz



Muzri

Muzri

Emir


Emir

sm-i Fil


sm-i Fil

sm-i Mefl


sm-i Mefl

Masdar

Masdar

Mz Mehl

Muzri Mehl

Mansb Mehl

Meczm Mehl

Not: Genellikle nc harfi veya sonras illetli


olan mezd fiillerin masdarlar t-i merbtal gelir.
ok kullanlan ( gsterdi) fiilinin ekimi esasen
nks fiil gibidir:

Mz

Masdar

Muzri

Mz Mehl


Emir

Muzri Mehl

sm-i Fil

Mehl Mansb

sm-i Mefl


Mehl Meczm

Cmle rnekleri:

1-
.
- . 2-
. .
3-
. ][1
. ][2 4-
. . . . ][3
: 5-

.
6-
-
.
. 7-
- 8-
.
][4 9-
[5].

][7 ][6 10-


.
][8 11-

.
. 12-
.
. ][9 13-
.
14-

. ][10
- - 15-
. ][11
- - 16-
. ][12 .
- - 17-
.
18-
.

19-
.

.
Tercme:
1- Adam durdu. Adam arabay durdurdu. ocuk
odaya girdi. ocuk antay odaya soktu.
2- Dn Leyl kzd. Dn Leyl kzkardeini
kzdrd. Anne kbe ziyaretiyle sevindi. Anne
kzn Kbe ziyaretiyle sevindirdi.
3- ocuklar pencereyi kapatt. Pencereler kapatld.
Adamn ok istei vard fakat kimse ona birey
vermedi.
4- Ailesinin arasnda ikamet ediyor. Mutlu yayor.
Kim ailesinin arasnda ikamet ederse mutlu yaar.
Mslmana yardm ediyor. Allah ona yardm
ediyor. Kim mslmana yardm ederse Allah (da)
ona yardm eder.

5- Fkh mezhepleri ina eden drt imam Eb


Hanife, Mlik, fii ve bn Hanbeldir.
6- Allah Kurn Ramazan aynda indirdi ve Bedir
savanda mslmanlara yardm etti. Baz babalar
ocuklarn tp tahsili iin gnderiyor. ocuklarn
tp tahsili iin gnderen babalar vardr.
7- Mektuplar yazmak istiyorlar myd? Hayr,
onlar yazmak istemiyorlard.
8- Arabay satn almak istiyor muydu? Hayr, onu
satn almak istemiyordu. O hikaye houna gitti mi?
Adam dmanna yardm etti mi? Hayr, yardm
etmedi.
9- Slim Allahn kendisine verdiklerinden
fakirlere verdi. Mslman yolda bir eza grd
zaman onu izle eder (giderir).
10- renci kendisine fayda vermeyen eylerde
vakti ldrd. Ahmet tm zor sorulara cevap verdi.
11- Fakirleri zenginlere kar ayaklandryordu.
Ahmet okulu tamamlad. Ahmet Arapa ve Farsa
iki dili salamlatrd.

12- Bu uzun bir yolculuktur ve ben onun yorucu ve


skc olmasndan korkuyorum. Bilakis faydal bir
yolculuk olacak.
13- Onu nehre att o da suyun iine kt. Oyun
sahasnn kaps kapand m? Evet yneticiler oyun
sahasnn kapsn kapattlar.
14- Abdullah Allaha iman etmektedir. Abdullah
hla Allaha iman etmektedir. Sen ana-babana itaat
ediyorsun. Yardm isteyen adama kotum.
15- Baban yalnzca seni seviyor Ey Zeynep!
Onlara yemek ver. Annem kahvalt yiyeceini
hazrlyordu.
16- retmen defteri kard. renci matematik
defterini kard. Kitaplarm sana versin. Polis onu
bana gsterdi.
17- Akam yemeini sen hazrlayacaksn. Aie
ilac ve suyu getirdi. Mutfaa gidip abucak yemek
hazrlayacam.
18- Kz niin mutfaa gitti. Kz yemek hazrlamak
iin mutfaa gitti. Baba ailenin sahur yemeini
getirdi.

19- Ahmet sorulara sratle cevap vermiyor mu?


Bilakis, sorulara sratle cevap veriyor. Sen
sorulara sratle cevap vermiyor musun? Bilakis,
sorulara sratle cevap veriyorum.

FL BBI LE LGL AYETLER


1- .
(40/MMN, 19). (Allah) gzlerin hain bakn
ve kalplerin gizlediini bilir.
gs, kalp

gizledi

2-

.
(4/NS, 80). Kim Resl'e itaat ederse Allah'a itaat
etmi olur. Yz evirene gelince, seni onlarn
bana beki gndermedik!

yz evirdi


gzetici, koruyucu

itaat etti

3- ...
.
(24/NR, 63). ...Bu sebeple, onun emrine aykr
davrananlar, balarna bir bel gelmesinden veya
kendilerine ok elemli bir azap isabet etmesinden
saknsnlar.
saknd, korundu

isabet etti


muhalefet etti, aykr davrand

4-

.
(2/BAKARA, 215). Sana (Allah yolunda) ne
harcayacaklarn soruyorlar. De ki: Maldan
harcadnz ey, ebeveyn, yaknlar, yetimler,
fakirler ve yolcular iin olmaldr. phesiz Allah
yapacanz her hayr bilir.
en yakn, akraba


infak etti, harcad

fakir

yolcu

5- { 52/26}
{ 52/27}
.
(52/TR, 26, 27, 28). Derler ki: "Daha nce biz,
aile evremiz iinde bile (ilh azaptan) korkardk.
Allah bize ltfetti de bizi vcudun iine ileyen
azaptan korudu. Gerekten biz bundan nce O'na
yalvaryorduk. nk iyilik eden, esirgeyen ancak
O'dur."
lutfetti

korktu, saknd

scak, kavurucu rzgar

iyilik eden

6-
.

(39/ZMER, 53). De ki: Ey kendi nefisleri


aleyhine haddi aan kullarm! Allah'n rahmetinden
mit kesmeyin! nk Allah btn gnahlar
balar. phesiz ki O, ok balayan, ok
merhametli olandr.
mit kesmek

israf etti, haddi at

7-
.
(102/TEKASR, 1, 2, 3, 4, 5). okluk kuruntusu
sizi o derece oyalad ki, Nihayet kabirleri ziyaret
ettiniz. Hayr! Yaknda bileceksiniz! Elbette
yaknda bileceksiniz! Gerek yle deil! Kesin
bilgi ile bilmi olsaydnz!
kabir

ziyaret etti

oyalad, megul etti

(ok mal, vs. hususunda) okluuyla vnmek

8-

.
(51/ZRYT, 56, 57). (Allah buyurdu ki:) Ben
cinleri ve insanlar, ancak bana kulluk etsinler diye
yarattm. Ben onlardan rzk istemiyorum. Beni
doyurmalarn da istemiyorum.
doyurdu. ( )( )fiillerindeki nnlar nnu
vikaye sondaki esreler de den mtekellim
ysnn iaretidir.

9-

.
(3/L- MRN, 134). O takv sahipleri ki,
bollukta da darlkta da Allah iin harcarlar;

fkelerini yutarlar ve insanlar affederler. Allah da


gzel davranta bulunanlar sever.
darlk

(fkelerini) yenen, gaml


sevin veren hayr ve nimet

fke

affetti

10-

.
(16/NAHL, 90). Muhakkak ki Allah, adaleti,
iyilii, akrabaya yardm etmeyi emreder, irkin
ileri, fenalk ve azgnl da yasaklar. O, dnp
tutasnz diye size t veriyor.
iyilik

vermek

adalet

azgnlk

yasaklamak

yaknlk

t vermek, vaz etmek



irkin iler

11-
...
(4/NS, 59). Ey iman edenler! Allah'a itaat edin.
Peygamber'e ve sizden olan llemre (emir
sahiplerine; idarecilere) de itaat edin. ....

12- ...
.
(17/SR, 34). ... Verdiiniz sz de yerine
getirin. nk verilen sz, sorumluluu gerektirir.
eksiksiz yapmak

ahdi eksiksiz yapn

... 13-
(16/NAHL, 91). Antlama yaptnz zaman,
Allah'n ahdini yerine getirin ...
(karlkl) anlama yapmak, ahitlemek

14-

(41/FUSSLET, 30). phesiz, Rabbimiz Allah'tr


deyip, sonra dosdoru yolda yryenlerin zerine
Korkmayn, zlmeyin, size vdolunan cennetle
sevinin! diye melekler iner.
dosdoru olmak

zlmek, hznlenmek

verilen mjdeye sevinmek

indi

15- .
(7/ARF, 55). Rabbinize yalvara yakara ve
gizlice dua edin. Bilesiniz ki O, haddi aanlar
sevmez.
gizlice

haddi aan

yalvarp yakarmak

16- .
(23/MMNN, 3). Onlar ki, bo ve yararsz
eylerden yz evirirler;
yz evirmek



bo ey (faydasz sz ve i)

17-

.
(6/ENM, 68). Ayetlerimiz hakknda ileri geri
konumaya dalanlar grdnde, onlar baka bir
sze geinceye kadar onlardan uzak dur. Eer
eytan sana unutturursa, hatrladktan sonra artk o
zlimler topluluu ile oturma.
oturmak

...se, sa


grmek

sz, kelm

dalmak, girmek, girimek


hatrlama, hatrlamak

unutturdu (sondaki tekit nnudur)


18- .
(2/BAKARA, 43). Namaz tam kln, zekt
hakkyla verin, rk edenlerle beraber rk edin.
verdi

rukua varmak

yerine getirdi, ikame etti

19- .
(99/ZLZL, 6). O gn insanlar amellerini
grmeleri (karln almalar) iin darmadank
geri dnp gelirler.
dank, ayr ayr

geri dnmek

20-

.
(28/KASAS, 7). Musa'nn anasna: Onu emzir,
kendisine zarar geleceinden endielendiinde onu
denize (Nil nehrine) brakver, hi korkup
kayglanma, nk biz onu sana geri vereceiz ve
onu peygamberlerden biri yapacaz, diye
vahyettik (bildirdik).

korkmak


emzirmek

deniz

atmak, brakmak

geri evirici, dnderici


) (

21-
.
(98/BEYYNE, 5). Halbuki onlara ancak, dini
yalnz O'na has klarak (ihlsllar olarak) ve
hanifler olarak Allah'a kulluk etmeleri, namaz
klmalar ve zekt vermeleri emrolunmutu.
Salam din de budur.

emretmek yerine getirmek


kulluk etmek

Hanif: Allahn emrine teslim olup,


Allahn emrinden cayma yapmayan ihlsl kii


kymetli, istikamet ve adalet yolunu takip eden

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki slslerin deil, ifl bbna girmi
fiillerin mzi, muzri, emir, ism-i fil, ism-i
mefl, masdar, mz mehl ve muzri
mehllerini yaznz.

iitti

iittirdi


aklad

anlad

anlalmasn salad, anlatt


giderdi


at


atrd

ak hale getirdi


konutu


konuturdu

alatt


oturdu



otutturdu

gsterdi

okudu

okuttu

saklad, gizledi


indi


indirdi


tattrd

gld


gldrd

raz etti, tatmin etti

kzd



kzdrd

icr etti, yapt

geldi


getirdi

ikamet etti


korkuttu


cevap verdi

2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

doru

salamlatrd


hazrlad

gizledi


ihmal etti

sevindirdi


haber verdi

verdi



ltfen

idrak etti, anlad

houna gitti

kk bahe


Ne houna gitti?

ifsat etti, bozdu


kamet etti, oturdu.

acele etti, kotu


Kbenin yaknnda, civarnda

indirdi


anlad, idrak etti

3. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


. -

. . .

- .

-
" :
". " : " : " .
" :




-
- , , . -
- - .
- -
-
-
- -
4. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz:
)(Cevaplar iin zerine tklaynz
1. Kardeime dersini yazdrdm.
2. Ben kzdm.
3. retmenimi kzdrdm.
4. Babam bizi evden kard.
?5. retmen kime kzd
?6. Baban evden kimi kartt
7. Kardein dersini anlad ve bizimde anlamamz
salad.
?8. Nerede gldnz ve kimi gldrdnz
9. Kardeine su iirmeyi unutma.

5. Aadaki cmleleri harekeleyip Trkeye


eviriniz.
-
- -

- -

-
-

6. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp ifl
bb ile ilgili fiillerin altn iziniz. Meallerine
bakarak Arapalarn syleyinceye ya da
yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&
BBI

)( 2) TEFL
Masdar
Muzri
Mz

retmek
retiyor
retti

Sls mcerred fiilin ortasndaki harfi eddeli


okumak suretiyle 4 harfe evirerek tefl bb
yaplr.

Gayesi: (( ) Kardeim sevindi) gibi lzm bir


fiili (( ) Kardeimi sevindirdim) gibi
mteadd yapar. Eer (( ) Dersimi bildim)
gibi mteadd ise (( ) Sana dersini

rettim) gibi bir kat daha mteadd yapar. Bir iin


mblaal olarak ok yapldn gsterir.
( ) bb isimlerde kullanlrsa o isimden tremi
fiil meydana gelir:

azab, ceza

azab etti

k, nur

aydnlatt, nurlandrd

ekmek


ekmek yapt

adr

adr kurdu

namaz

namaz kld

cilt

ciltledi

bb bazen manay deitirir:


hasta oldu
etti.

hastay tedavi

-Bazen fiilin kendisi okluk manasn ifade eder:


Halit Kabe'yi ok tavaf etti. .
-Bazen filinde okluk ifade eder:

. Develer oka ld (Birok deve ld).
-Bazen meflnde okluk ifade eder:

. Halit ok kaplar kapad, kilitledi.

bbnn bbndan fark okluk ve


fazlal anlatmasdr. rnek:

.
cam krd

.
cam krdrd

.
Cam iyice krp parampara etti


oynad

fazlaca oynatt


boald


fazla boaltt


byd

fazla bytt


uyudu

(fazla) uyuttu



temiz oldu


temizledi


hatrlad

hatrlatt


tenbih etti, uyard


ayrm yapt

Mz Malm ekimi

retti
Gib


Gibe

...

Muhtab

Muzri Malm ekimi



retiyor
Gib



Gibe

...
Muhtab

Mz Mehl ekimi


retildi
Gib


Gibe

...
Muhtab

Muzri Mehl ekimi




retiliyor
Gib



Gibe

...
Muhtab

Emr-i Hzr dan


sm-i Fili

dan

ret
reten (retmen)

retilmi, retilen
Mefl

sm-i

Not: Tefl bbnn masdar olur. Ancak sonu


illetli olan nks fiillerde ve 3. harfi hemze olan
fillerde eklinde ta-i merbta alarak gelir.
Sonu y ( )ile biten nks tefl

( grevlendirdi)
Mz

Masdar

Muzri


Mz Mehl


Mansb


Muzri Mehl

Meczm


Mansb Muzri Mehl

Emir

Meczm Mehl

sm-i Fil

sm-i Mefl

Cmle rnekleri:
1-
.

2-

.
. 3-
. 4-
5-
.
. ][13 6-
7-

8-
.
9-

.
10- .
. . 11-
.

12- . .
.
13-
.
14- .
15-
.
Tercme:
1- Cuma le (vakti) imam ne yapar? Namazn
ed eder. mam namazn nasl ed eder? mam
namazn hu iinde ed eder.
2- mam namazn hu iinde ed etmez mi?
Bilakis namazn hu iinde ed eder.
3- Sen namazn hu iinde mi ed edersin? Evet,
ben namazm hu iinde ed ederim.
4- kisi ii yapabildiler mi? Evet, o ikisi onu
yapabildi.

5- slm Dini araplarn arasn birletirdi.


Peygamber Allahn risletini insanlara tebli etti.
6- Mlik mezhebini kim kurdu? bn Sn lmle
tehdit edildi.
7- Bu retmen rencilerine Kurn, Hadis ve
Fkh retiyor. (En) ok tercih ettiin ilim nedir?
8- Sana kim Arapa retiyor? Allah onun iini
kolaylatrsn. Namazlar dima Haremde ed
ediyorum.
9- ki kz oday temizliyor, nk onlar
alkandr. mer ok sayda yolcuyu uurlad.
10- Mslmanlar evval aynn ilk gnnn sabah
ftr zekatn (sadakasn) ed eder. Ona deerli bir
kalem takdim edeceim.
11- Babam zekat verdi. Zekat her mslmana
farzdr. Babam zekat her mslmana farz olduu
iin ed etti.
12- Sekin tercihin nedir? Bu radyo gzeldir.
Haydi onu satn almak iin (para) biriktirelim. Bu

radyo sana ne kadara mal olur? Bana 10 dinara mal


olur.
13- Dnyann baz lkelerinde retmenler kk
rencileri ok devle sorumlu tutuyor. Hergn
ed ettiin vcip (zorunlu) miktar nedir?
14- Niin devini yapmadn? (Bu) anne babamdan
ok iittiim bir soru.
15- Anneler yemek hazrlar. Bu okul dzenlidir. O
okullarn en dzenli olandr.

TEF'L BBI LE LGL AYETLER


1-

.
(2/BAKARA, 155). Andolsun ki sizi biraz korku
ve alk; mallardan, canlardan ve rnlerden biraz
azaltma (fakirlik) ile deneriz. (Ey Peygamber!)
Sabredenleri mjdele!
korku

denemek, imtihan etmek


ackmak

ackmak

sabretmek

eksiltmek, azaltmak

mjdelemek

rn, meyve

2-

...
(4/NS, 58). Allah size, mutlaka emanetleri ehli
olanlara vermenizi ve insanlar arasnda
hkmettiiniz zaman adaletle hkmetmenizi
emreder...

eda etmek

3-
...
(22/HACC, 30). Durum byle. Her kim, Allah'n
emir ve yasaklarna sayg gsterirse, bu, Rabbinin
katnda kendisi iin daha hayrldr. (Haram
olduu) size okunanlarn dnda kalan hayvanlar
size hell klnd. ..
hell kld


sayg gstermek

4- .
(22/HACC, 32). Durum yledir. Her kim Allah'n
hkmlerine sayg gsterirse, phesiz bu,
kalplerin takvsndandr.

yaplmas gereken eyler, vazifeler, hkmler

5- ...

.
(53/NECM, 32). ..(bil ki) Rabbin, aff bol olandr.
O, sizi daha topraktan yaratt zaman ve siz
annelerinizin karnlarnda ceninler olarak
bulunduunuz srada (bile), sizi en iyi bilendir.
Bunun iin kendinizi temize karmayn. nk O,
ktlkten saknan daha iyi bilir.
ceninler

yaratt, ina etti



temize kard

karn

saknd

6-


.
(31/LOKMN, 18). Kmseyerek insanlardan
yz evirme ve yeryznde bbrlenerek yrme.
Zira Allah, kendini beenmi vnp duran
kimseleri asla sevmez.
yana bkmek, kibirlenmek, bbrlenmek

marmak

kendini beenen

yanak

ok vnen


yrd

7- .
(38/SAD, 18). Biz, dalar onun [Dvud (a.s.) n]
emrine vermitik. Akam sabah onunla beraber
tesbih ederlerdi.
boyun edirmek, emrine vermek

tesbih etmek

akam

sabah (Gnein doduu vakit)

8-

.
(7/ARF, 44). Cennet ehli cehennem ehline: Biz
Rabbimizin bize vadettiini gerek bulduk, siz de
Rabbinizin size vadettiini gerek buldunuz mu?
diye seslenir. "Evet!" derler. Ve aralarndan bir
arc, Allah'n lneti zlimlerin zerine olsun!
diye barr.
9- .
(79/NAZAT, 36). Ve grene cehennem ak bir
ekilde gsterilmitir.
grd

aa kmak

kor halinde, pek kzgn ate halinde manasnda
olan Cehennem isimlerinden biri


? ALITIRMALAR ?
1. ( tertipledi)
(temizledi)
(dzenledi) fillerinin mz, muzri, mz mehl,
muzri mehl, emr-i hzr, ism-i fil ve
mefln ekiniz.
2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.

iir

matematik hesab


ne gzel yapt

terbiyemi


terbiye etti

uyard

st


ayrld

ciltledi

tekbir getirdi, bytt

stt



houna gitti

...e alt

etkilendi

3. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


-
-
- -

-


- .



.
4- Aadaki sorulara Arapa cevap veriniz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz
1-
2-

3-
4-
][14 5-

5. Aadaki cmleleri harekeleyip Trkeye
eviriniz.

- -

- -
- - - -
-
. -
.
6. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.


.

.
. )(


.
7. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz
?1. Hastay kim tedavi etti
?2. Oluna sokakta kim su iirdi
?3. ocuu bugn kim uyuttu
4. Onu annesi uyuttu.

5. Suyu atete kim stt?


6. Amcamn olu suyu atete stt.

7. Dersimi bildim, arkadalarma rettim.


Onlarda arkadalarna rettiler.
8. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp tefl
bb ile ilgili fiillerin altn iziniz. Meallerine
bakarak Arapalarn syleyinceye ya da
yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&
3) MFALE ( )BBI
Sls mcerred fiilin fel-fiili ile aynel-fiili
arasna elif ( ) eklenmesiyle olur.

yazd

Masdar
Muzri
Mz

yazt

yazmak
yazyor
yazt

Mezd fiiller iinde iki masdar kullanan tek


kalptr. Hangisinin daha yaygn olduu zamanla
renilir.
Gayesi: Daha ziyade bir ahsn dieri zerindeki
etkilerini belirten mteadd (geili, mefl alan)
bir kalptr. Genel olarak u manalar gsterir:
1-Flin mefle kar gsterdii zellii belirtir.

iyi oldu


birine iyi muamele etti

2-Meflne harf-i cerle balanan fiiller bu kalba


getiinde harf-i cersiz balanr. Bazen karlkl i
yapmay da ifade eder.

bireye kar kalkmak

direnmek


ortak olmak, katlmak


biriyle ortaklk kurmak

3-Sls fiil bir nesneyi dorudan etkiliyorsa bu


kalb bu fiilin manasnn nesne zerine yaplma
abasn ve bu mcdeleyi gsterir.


geti


yart, geti


yendi


yenmeye alt


ayrd


ayrld

kovdu

savundu


harbetti

savat

ayrlp gitti


tokalat, msafaha yapt


ldrd


ldrmeye almak, savamak

4-Bu fiil iki kii arasnda beraberce yaplan bir ii


bildirir. rnek:

Halid Cemal'le yazyor.

Halit Cemal'le dvyor.

Not: Bazen bir kii iin de kullanld olur:


[15] Allah onlar ldrd kahretti .
Mz Malm Siygas
...



savundu
Mz Mehl Siygas
...


savunuldu
Muzri Malm

..

savunuyor
Muzri Mehl

..

savunuluyor
Emr-i Hzr

savun

sm-i Fil

savunan

sm-i Mefl

savunulan

Not: a) Mfale bbnn mlum ve mehl


mzlerinin uzatmasna dikkat edilmelidir.

b) Ortas illetli ve Muzaaf Mfale bbnn mz


ekimi: ( )zarar verdi

...

Ortas illetli ve Muzaaf Mfale Bbnnn ekimi:


Sonu Nks (illetli) Mfale kalb:

zarar verdi
seslendi

Mz

Mz

Muzri

Muzri

Meczm Hali
-
Mansb Hali


sm-i Fil

Meczm Hali

sm-i Mefl

Emir Hali

Masdarlar
-
sm-i Fil

sm-i Mefl

Masdarlar
-

Mz Mehl

Muzri Mehl

Mansb Mehl

Not: Bu kalp (), Arapada uzun bir sesi takip


eden eddeli harfe ait tek fiil kalbdr. Sadece uzun
sesi kendinden sonra edde alr. Mz mehl
ekiminde eddeli harfler alr. Dier btn
ekimlerde mlum ve mehl arasndaki fark

belirsizdir. Cmlenin siyak ve sibakndan


(konunun seyrinden, geliinden) anlalr.
Cmle rnekleri:
- - 1-
. -
. 2-
3-
.
4-
. 5-
. 6-
7-

8-

.
9-
.

- 10-

.
. 11-
12-
-
.
. . 13-

14-


. . 15-
. . 16-
Tercme:
1- Hatice derslerini gzden geiriyor. O derslerini
gzden geiriyor. mer derslerini gzden
geiriyor. Biz derslerimizi gzden geiriyoruz.

2- Medneye iki yolcu kimdir? Baba ve day


Medneye yolcudur.
3- Bakanla karlaabilirler mi? Bayan retmenler
tiyatroyu grd.
4- Kadna nasl muamele ediyoruz? Kadnn
grevleri ve haklar nelerdir?
5- Ma seyretmek istiyor muydunuz? Hayr, onu
seyretmek istemiyorduk.
6- retmenlerle grmek istiyor muydun? Hayr,
onlarla grmek istemiyordum.
7- Kadn slmdan nce nasl muamele
gryordu? Kadna slmda nasl muamele
ediliyor?
8- Her hafta devsiz birden fazla gnm daima
vardr. Bazen devimi yapmam. Bu sebeple
retmen beni cezalandrr.
9- Kz annesine sofra hazrlamada yardm edecek.
O Allah Raslne inananlardandr.

10- Cafer mektuplamay seviyor ve onun birok


arkada var. Hayvanlar grmek iin baheye
gideceim.
11- mer ok sayda namaz klan grd.
12- Uzun tatillerde baz insanlar ne yapyor? Yeni
lkeler grmek iin baz insanlar yolculuu tercih
ediyor. Baz insanlar uzun tatillerde yeni lkelere
yolculuk yapyor.
13- Ltfen ey eim! Sofrann hazrlanmasnda
bana yardm et. Sofrann hazrlanmasnda bana
yardm eder misin?
14- Kolay m yoksa zor mu vakit geirirsin? Anne
ve baba devin yapmnda sana yardm ediyor mu?
15- Bugnn ma esnasnda (bugnk mata) beni
seyret. (Ayn mana mennes hali).
16- Szn dinlemezsem beni cezalandr.

MFALE BBI LE LGL AYETLER


1- ...

(3/L- MRN, 200). Ey iman edenler! Sabredin;


(dman karsnda) sebat gsterin; (cihad iin)
hazrlkl ve uyank bulunun ...
sabrda ileri gitmek, sabr hususunda stn
gelmeye almak

muhafaza etmek, gzetmek, salih amel ilemeye
devam etmek

2-
...
(4/NS, 129). zerine dp urasanz da
kadnlar arasnda dil davranmaya g
yetiremezsiniz; bri birisine tamamen kaplp da
dierini askya alnm gibi brakmayn.
adil davranmak, adalet, etmek, denk tutmak



zerine dmek, hrs gstermek

askya alnm, (ne dul ne de kocal ne evli ne


bekar (bir keye itilmi) kuma.. gibi manalar
verilebilir).

meyletti


brakmak, ilgilenmemek, alakay kesmek

3-
...
(3/L- MRN, 159). O vakit Allah'tan bir
rahmet ile onlara yumuak davrandn! ayet sen
kaba, kat yrekli olsaydn, hi phesiz, etrafndan
dalp giderlerdi. u halde onlar affet; ...
yumuak davranmak, yumuak olmak

kat, sert, ar, salam

kat kalpli, ta yrekli, kaba, sert, hain


affetmek


dalmak, dalp gitmek

4- .
(83/MCDELE, 11). Ki onlar, ceza gnn
yalan sayarlar.
5-

.
(4/NS, 142). phesiz mnafklar Allah'a oyun
etmeye kalkyorlar; halbuki Allah onlarn
oyunlarn balarna evirmektedir. Onlar namaza
kalktklar zaman enerek kalkarlar, insanlara
gsteri yaparlar, Allah' da pek az hatra getirirler.
tuzak kurmak, aldatmak (Fil Allah olursa;
cezalandrmak)

tembel

mrlik, riyakarlk yapmak, gsterite bulunmak

6-

.
(5/MADE, 89). Allah, kastsz olarak aznzdan
kveren yeminlerinizden dolay sizi sorumlu
tutmaz, fakat bilerek yaptnz yeminlerden dolay
sizi sorumlu tutar. Bunun da keffreti, ailenize
yedirdiiniz yemein orta hallisinden on fakire
yedirmek, yahut onlar giydirmek, yahut da bir
kle azat etmektir. Bunlar bulamyan gn oru
tutmaldr. Yemin ettiiniz takdirde yeminlerinizin
keffreti ite budur. Yeminlerinizi koruyun (onlara
riayet edin). Belki kredersiniz diye Allah size
yetlerini aklyor!
salama almak, salamlatrmak


cezalandrmak

sk skya yemin etmek,
(ayette; kasten yemin etmek)


yemin etmek

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki fiillerin mz, muzri, mz mehlmuzri mehl, emir, ism-i fil ve ism-i
mefllerini ekiniz.


ortak oldu, katld

seyretti, grd

yzyze geldi, karlat



mnakaa etti

savat, mcdele etti


dvt

seyehat etti


grt, karlat


musafaha etti, kucaklat

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


. - -
-
- - -
- -
- -
-

- -
- - .
- -
-
- -

- -
-
.

][16
.
.
3. Aadaki cmle kurulularnn Trkesini
kapatarak Arapasn ve Arapasn kapatarak
Trkesini yazmaya alnz.

.
Seninle yarmak istiyorum.

.
Babanzla birlikte seyehat ediniz.


?Arkadalarnz niin gemek istemiyorsunuz

.
zmir'den ayrlp Aydn'a gitmemiz gerek.

.
Anadolu'ya seyehat etmek istiyorlar.

.
Bu ahslar dmanlaryla mcdele etti.

.
Msr'dan ayrldk ve am'a seyehat ettik.

.
Bu kzlar anneleriyle Avrupa'ya gitmek istiyorlar.

4. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


ediniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz)

- -
- -
- -
[17] - .
5. Aadaki cmleleri Arapaya
eviriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
1. Niin dvyorlar ?
2. Talebeler okulda yaztlar.
3. Halit Cemal'i yenmeye alt.
4. Kimlerle savald?
5. Vatanm dmandan savunurum.
6. Kimlerle dvyorsunuz?

6. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp


mfale bb ile ilgili fiillerin altn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn syleyinceye ya
da yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( ) verdi

[2]

( ) ikamet etti, bulundu

[3]

( ) yardm etti

[4]

( )eza, eziyet

[5]

( ) giderdi, izale etti

[6]

( ) fayda verdi

[7]

( ) cevap verdi

[8]

( ) ayaklandrd

[9]

( ) att

[10]

( ) itaat etti

[11]

( ) hazrlad

[12] ( ) gsterdi

[13]

( ) tehdit etti

[14]

( ) biriktirdi

[15] Esasen bu bablar iinde hangi fiilin hangi


gayede kullanldn gsteren genel geer kaideler
sz konusu olmamaktadr. Dolaysyla fiillerin
sls ve mezd manalarn ayr ayr ezberlemelidir.
Ayrca sls ile mezdin arasnda ba kurmaya
almak her zaman iyi netice vermemektedir.
nk mezd fiilde slsnin manasyla tamamyla
aykr manalar ortaya kabilmektedir.
[16] ( )giymek, giyim
[17]

( ) arkada

Dinlemek iin Tklaynz :

B) SLS MCERREDE K HARF


LAVESYLE KURULAN MEZD FLLER
Sls mcerrede iki harf ilavesiyle kurulan 5
harfli fiiller 5 ayr ekilde gelir:


krlmak
krlyor
krld



toplanmak
toplanyor

topland


kzarmak
kzaryor
kzard


renmek
reniyor
rendi



uzaklamak
uzaklayor
uzaklat

Bunlarn srasyla ekimleri ve rnekleri yledir:


1) NFL ( )BBI
Slsi mcerredin bana harflerinin
eklenmesiyle yaplr. ekil olarak malm, anlam
olarak mehldr.
Masdar
Muzri
Mz


krlmak
krlyor
krld

Gayesi: Bu fiilin kuruluu mutvaat iindir.


Mutvaat; mteadd fiilin mefl zerinde
meydana getirdii tesiri kabullenmesidir.
Genellikle bu lde gelen fiiller lzm olur ve
dima hiss yani madd bir oluu ifade eder. rnek:
.
Cam krdm o da krld.

.
pi para para kestim o da kesildi.

bbndan rnekler:

krd

krdrd

krld


at


atrd


ald


kapad


kapatt


kapand

Mz ekimi


krld

Gib

Gibe

...


Muhtab

Muzri ekimi

krlr
Gib

Gibe

...

Muhtab

bbnn kendisi mehl mana verdii iin

mz ve muzri mehlu yoktur.


Emr-i Hzr: krlr

krl

krl

sm-i Fili:

dan

krlan

sm-i mefl kullanlmaz.


*Bu kalptaki fiillerin ilk harfi hemze-i vasl
olduundan gei halinde okunmaz.

.
Ve ay yarld
. (kalem krld)
. (kalem krld)

Yukardaki iki cmle arasndaki fark: Sls


mehlde syleyenin zihninde iin ne ile nasl ve
kim tarafndan yapld mevcuttur. nfial bbnda
ise bunlar dikkate alnmaz, nemli olan meydana
gelen itir.

Muzaaf Fiillerin nfial Kalb:


Nks nfil Kalbnn ekimi:
Mz

yarld
Mz
yakt, uydu
Muzri


Muzri

Mansb H.


Emir

Meczm H.

- -
sm-i Fil

sm-i Fil


sm-i Mefl



sm-i Mefl


Masdar

Masdar

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki fiillerin mz-muzri, emr-i hzr ve
ism-i filini ekiniz.


gitti, hareket etti


ayrld


yenildi, hezimete urad

tand


kesildi


kayd


topuklar zerine geri dnd, geldii yere geri
gitti.

2. Aadaki cmleleri ikier defa yaznz.

.
Pencerenin cam krld.

renci mutlu ayrld.

[ 1] .
Yelkenli gemi suda alabora oldu (devrildi, tersyz
oldu).

.
brhim aya kayd iin yere dt.

.
Uaklarn sesi rahatsz edicidir.



Niin yeni bir eve tanmyoruz?

: .
Babas yle dedi: Sabret ey olum. Bu eski hava
alannn son senesidir.

3. Yukarda manas verilen fiillerin herbirisiyle


ikier cmle kurunuz.
2) FTL ( )BBI
l fiilin bana bir hemze, fa's ile ayn' arasna
bir ilavesiyle mzsi be harf halinde gelir:
Masdar
Muzri
Mz



toplanmak
toplanyor
topland

Gayesi: a) bb da bb gibi mutavaat


iin kullanlr.

.
Onu azlettim, o da azledildi.

b) Gayret, istek, arzu ve idelik ifade eder:


.
Ali dersinde gayret gsterdi.

.
Halit rzkn kazanmak istedi.
.
Halid ve mer tarttlar.

bbndan rnekler:

toplad

toplatt

topland


ayrd


ayrtt


ayrld


serdi


serdirdi


serildi

Mz ekimi


Gib

Gibe

...
Muhtab

Mz mehlde kaide; eklenen harflerin tre,


sondan ikinci harfin esre okunmasdr.
Muzri mehlde kaide, dier fiillerde olduu gibi
muzri harfin tre, sondan ikinci harfin stn
okunmasdr.

Mz Mehl


topland

...

Muzri Mehl



toplanlr

...

toplan

dan Emr-i Hzr:


Muhtab


Muhtaba

sm-i Fil:

dan

toplanan

sm-i Mefl:

toplanlan

ftial Bbndaki Harf Deimeleri:


a) Slas kk harflerinden biri olan fiiller bu
baba girince kalbn siyle birleerek eddelenir.
)( uydu, tabi oldu
b) Slsde ilk harfi ve olanlarda da bu
harfler () kalbedilir ve idgam olunur;

)( birleti, bir oldu


)( kolay oldu

ocuun dileri bitti

c) Slsde ilk harfi veya ise bu harfler


eddelenir;
)( mttali oldu, farkna vard
)( iddia etti
) ( zulme katland
d) Slsde ilk harfi ise genellikle eddeli yazlr
)( hatrlad
e) Slsde ilk harf veya ise kalbn harfi
harfine dnr;
)( arkada oldu
)( mecbur kald
f) Sls ilk harf ise harfi harfine dnr;
)( iek at
g)Sls ilk harfi hemze olan fiiller birka istisn
dnda genellikle hemzelerini muhafaza ederler;

)(topland, kongre oldu

)( edindi
Nks ftil Kalbnn ekimi:
Ecvef ftil Bbnn ekimi:
Mz
arad, arzu etti
Mz
seti
Muzri

Muzri

Emir

Emir

sm-i Fil

sm-i Fil

sm-i Mefl


sm-i Mefl

Masdar

Masdar

Mansb H.

Meczm H.

Cmle rnekleri:
(Baz bablarn az kullanlmasna karlk iftil bb
ok kullanlanlardan biridir. Bu nedenle rnekleri

de fazla verilecektir. Birka kere cmleleri okuyup


sonrasnda Trkesine bakarak Arapalarn
sylemeye alnz.
1-

-
[2] .
][3 2-
][4
" . " :

.
][5 3-
-
][6
). ( ) - (
4-

.
5-

][7 6-

.
- - ][8 ! 7-

.
8-


][9 .

. ][10 .
9-

.
][11 10-
][12
.
! 11-
-
.
12-


.

13-

][13 -
. -
14-
][14
- -
.
][15 - 15-
-
.
- 16-

- -

.
- ][16 17-

.
][17 18-
-
.

19- -


.
20- -
.
Tercme:
1- Aile fertleri hep beraber Ramazanda sofrann
etrafnda iftara toplanr. Mslmanlar karlkl
merhamet, ibadet ve oru ay olduu iin Ramazan
ayn beklerler.
2- Aie odasna gitti, okul elbiselerini kard ve ev
elbiselerini giydi sonra mutfaa girdi ve le
yemei hazrlad. le yemeini masann zerine
koydu ve Yemek sofrada hazr! diye seslendi.
Aienin babas, abisi, kk kzkardei geldi.
Sonra le yemeini yediler ve Aieye teekkr
ettiler.
3- Muhammed okul elbiselerini giyer. renci
derse iyice dikkat eder. Ders bitince retmen
kt. Adam yemei yuttu (abuk yedi). Mahmud
kitab yuttu (abucak okudu).

4- Haftalk toplant balad m? Antrenrler


oyuncularla toplanr. (Ayn manada ism-i fil)
Baba olu iin iki ayakkab satn ald. Toplum
alan kadna sayg duyar.
5- Baban apartman satn ald m? Hayr, apartman
satn almad. Dersler bitti mi? Hayr, dersler
bitmedi. Okul elbiselerini giydin mi? Hayr, okul
elbiselerini giymedim.
6- Araba u anda okula doru yneliyor.
Mslmanlarn namaz esnasnda yneldikleri
mekan nedir? Mslmanlarn namaz esnasnda
yneldikleri mekan Mescid-i Haramdr.
7- Y Hasan! Babana sayg gster. Daima
glmse. Babalarn niin ocuklarna cep harl
vermesi gerekir? stedikleri eyleri satn almalar
iin babalarn ocuklarna cep harl vermesi
gerekir.
8- Mdr retmenleri bekledi. retmenler
beklendi. Bir bisiklete ihtiyacm var. Gzel, sana
bir bisiklet satn alacam. nk okul eve uzak.
Onun evi okula yakndr.

9- O ikisi saygdeer adamlardr. O ikisinin hangisi


daha alkandr, Ftma m, yoksa Aie mi?
Ftma Aieden daha alkandr. kisinin hangisi
daha yksektir, ev mi yoksa apartman m?
Apartman evden daha yksektir.
10- Eitim bakanl kitap sergisi at. Buhra lim
ve edebiyatlarn toplanma yeridir. Derslerine
al ey olum! Onun hayat trajediyle bitti.
11- Ey mer! Cuma namaz iin ykan (guslet).
Ahmedin ecre ihtiyac var. Ahmet ecre muhtatr.
Ahmed Abdullaha gvendi. Ahmed Abdullaha
gvenmektedir.
12- Otobs eve arpt. Kz rencilerin temizlie
hrs artt. Kendine gvenen kimseyi severim. Ne
zaman derslerine alrsan baarrsn. Ne mal
biriktirirsen ihtiya annda sana faydas olur.
13- Hepimizin Peygamberin yaantsn tahsil
etmemiz gerekir nk O, insanlar arasnda
kendisine uyulacak en hayrl misldir. Radyo
programn dinlemek gnlk gazetelerde
okunanlardan daha az faydal deildir. Allah beni
korudu.

14- Akam yaklat. Ders 1.00de bitti. Mesele (i)


hakknda al. Mslmanlarn dn ve dnyev
ilimlere nem vermeleri gerekir. Kzlar ipi ekti.
Souk iddetlendi. renci niversiteye kaydoldu.
15- Adam Allaha gvendi. Hoca her hafta
sonunda seviyelerini renmek iin rencilerini
imtihan ediyor. Ailemden bir haber bekliyorum.
Ftma babasn grnce glmsedi.
16- Bu mekanda beklemen ne irkin! (Ayn
manada masdar olarak). slmn yaylmas ne
kadar abuk. (Ayn manada). Sabahleyin dersleri
mzkere etmen ne kadar faydal. (Ayn mana)
17- Mslmanlar btn semv dinleri itiraf
ediyorlar (kabul ediyorlar). (Ayn manada ism-i
fil olarak). Mslmanlar dmanlarna galib
geliyorlar. ki renci ktphanede bekliyor.
18- Baba evine dnd zaman dinlenmek iin
oturdu sonra kalabalk dncelere dald. ki
retmen mdrle toplant iin geldi. (Ayn mana
muzri fiil olarak).
19- Arap Dili eitimi iin renciler okula
kaydoldu. Arap Dili tahsil etmek iin renciler

okula kaydoldu. Kendin iin en yce rnei edin.


Hayata glmse. O mal toplamaya nem vermez.
Sen de onu toplamaya nem vermezsin.
20- Ordu komutan her savata onlar seer. Ordu
komutan onlar semeksizin (semeden) hibir
savaa kmaz. Salonun dnda bekle.
Not: Her istediimiz fiili bu kalblara sokup sonra
da istediimiz manay veremeyiz. itmek ya da
szlkten bakmak suretiyle gerek anlamn
bilebiliriz.

NFAL VE FTAL BBI LE LGL


AYETLER
1-
...
(3/L- MRN, 159). O vakit Allah'tan bir
rahmet ile onlara yumuak davrandn! ayet sen
kaba, kat yrekli olsaydn, hi phesiz, etrafndan
dalp giderlerdi. u halde onlar affet;[18] ...

2- .
(33/AHZB, 70). Ey iman edenler! Allah'tan
korkun ve doru sz syleyin.
korkmak, korunmak (Allahn azabndan korkup
korunmaktr)

doru

3-


.
(65/TALAK, 2). (ddet) mddetlerini
doldurduklarnda (mddetlerine ulatklarnda)
onlar ya meru ller ierisinde (iyilikle
nikhnz altnda) tutun veya onlardan meru
llere gre ayrln. inizden adalet sahibi iki
kiiyi de ahit tutun. ahitlii Allah iin yapn. te
bu, Allah'a ve ahiret gnne inananlara verilen

ttr (te bylece, bununla Allah'a ve ahiret


gnne inananlara t veriliyor). Kim Allah'tan
korkarsa, Allah ona bir k yolu ihsan eder.
maruf, meru, iyilik, gzellik

tutmak

k yeri, k yolu

ahit tutmak

gzelce yapmak

ayrlmak

t vermek

4-
.
(65/TALAK, 3).Ve ona ummad yerden rzk
verir. Kim Allah'a gvenirse O, ona yeter.
phesiz Allah, emrini yerine getirendir. Allah her
ey iin bir l koymutur.
dayand, gvendi


...d yerden

ayarlamak, lmek

ummak

5-
.
(8/ENFL, 29). Ey iman edenler! Eer Allah'tan
korkarsanz O, size iyi ile kty ayrdedecek bir

anlay verir, sularnz rter ve sizi balar.


nk Allah byk ltuf sahibidir.
nusret ve hccet, iyi ile kty ayrdedecek bir
anlay

byk, yce

hayr, lutuf

(gnahlar) silmek

6-
.
(3/L- MRN, 31). (Reslm! ) De ki: Eer
Allah' seviyorsanz bana uyunuz ki Allah da sizi
sevsin ve gnahlarnz balasn. Allah son
derece balayc ve esirgeyicidir.
gnah

uymak

7-



.
(5/MADE, 54). Ey iman edenler! Sizden kim
dininden dnerse (bilsin ki) Allah, sevdii ve
kendisini seven mminlere kar alak gnll
(efkatli), kfirlere kar onurlu ve zorlu bir toplum
getirecektir. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler
ve hibir knayann knamasndan korkmazlar
(hibir kimsenin knamasna aldrmazlar). Bu,
Allah'n, dilediine verdii ltfudur. Allah'n ltfu
ve ilmi genitir.
alak gnll

eski haline dnmek, vazgemek

dilemek

gl, onurlu, stn galib olanlar (sfat)

getirmek


cihad etmek

knamak

korkmak

vermek

knayan

. 8-
!(22/HACC, 1). Ey insanlar! Rabbinizden korkun
!nk kymet vaktinin depremi mthi bir eydir
9-


.

(22/HACC, 2). Onu grdnz gn, her emzikli


kadn emzirdii ocuu unutur, her gebe kadn
ocuunu drr. nsanlar da sarho bir halde
grrsn. Oysa onlar sarho deillerdir; fakat
Allah'n azab ok dehetlidir!

meguliyetten dolay unutmak, megul edilip


(iinden) alkonmak


gebe kalmak


rahimdeki bebek

emzirmek

sarho

koymak, drmek

10-

(62/CUMA, 10). Namaz klnnca artk yeryzne


daln ve Allah'n ltfundan isteyin. Allah' ok
zikredin; umulur ki kurtulua erersiniz.
yaylmak

yerine getirmek, eda etmek

aramak, istemek

felaha, kurtulua ermek

11-

.
(2/BAKARA, 272). (Ya Muhammed!) Onlar
doru yola iletmek (onlarn hidyete erdirilmeleri)
sana ait deildir. Lkin Allah dilediini doru yola
iletir. Hayr olarak harcadklarnz kendi iyiliiniz
iindir. Yapacanz hayrlar ancak Allah'n
rzasn kazanmak iin (yapmalsnz). Hayr olarak

verdiiniz ne varsa; karl size tam olarak verilir


ve asla hakszla uratlmazsnz.
yz, (mecazen;) zt

tamamen eda etmek, iyice halletmek

12-

.
(22/HACC, 30). Durum byle. Her kim, Allah'n
emir ve yasaklarna sayg gsterirse, bu, Rabbinin
katnda kendisi iin daha hayrldr. (Haram
olduu) size okunanlarn dnda kalan hayvanlar
size hell klnd. O halde, pislikten, putlardan
saknn; yalan szden saknn.
sayg gstermek, hrmet etmek

hell klnd
(
)
sayg gsterilmesi gereken, riayet edilmemesi
haram olan hususlar


uzak durmak, saknmak

byk ba hayvan

batl, bo, hakikatsz, aslsz

pislik/azab, ceza

put

13-
...
(49/HUCURT, 12). Ey iman edenler! Zannn
oundan kann. nk zannn bir ksm
gnahtr. ...
gnah

zan

14-


.
(2/BAKARA, 283). Yolculukta olur da, yazacak
kimse bulamazsanz (borca karlk) alnm bir
rehin (de yeterlidir). Birbirinize bir emanet
brakrsanz, emanet braklan kimse emaneti
(sahibine) versin ve (bu hususta) Rabbi olan
Allah'tan korksun. ahitlii bildiklerinizi
gizlemeyin. Kim onu gizlerse, bilsin ki onun kalbi
gnahkrdr. Allah yapmakta olduklarnz bilir.
tutmak, alkoymak, kabzetmek

rehin, rehin alnan

(ism-i mefl)(borludan) alnm, kabzedilmi
(rehinler)


eda etmek, demek, teslim etmek

emanet

gvenmek, itimad etmek, emanet etmek



emanet braklan kimse (ism-i mevsl fil
durumunda)


gnahkar


gizlemek, saklamak

15-
.
(43/ZUHRUF, 71). Onlara altndan tepsiler ve
kadehler dolatrlr. Orada canlarnn istedii,
gzlerinin holand her ey vardr. Ve siz, orada
ebed kalacaksnz.
altn

tepsi


dolat

lezzet almak

bardak, kulpsuz kadeh

(can) ekmek, ok arzu etmek, itihas olmak

16-

.
(43/ZUHRUF, 72, 73). "te yaptklarnza karlk
(yapmakta olduunuz eyler sebebiyle) size miras
verilen cennet budur. Orada sizin iin bol bol
meyveler vardr, onlardan yersiniz" (denilir).
size miras verildi

miras brakmak, varis yapmak

17-

.
(20/TH, 132). Ailene namaz emret; kendin de
ona sabrla devam et. Senden rzk istemiyoruz;
(aksine) biz seni rzklandryoruz. Gzel sonu,
takv iledir.
ok sabrl olmak, ziyade tahamml etmek

( )fiili yukarda anlatld gibi ( )fiilinin
ilk harfinin ( )olmas sebebiyle ( )bbna
evrilince bbn ( )harfi ( )harfine dnmtr.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.


biriktirdi

istenen mebla (miktar)



sona erdi, bitti

cuma namaz

banyo yapt, ykand

bekledi

kantin

haydi

glmsedi, tebessm etti


dinlenmek, dinlenme, dinleni

ald

hediyeler



kutlad

yayld


seni beklerim (tbir)


her hlkarda

ehirler

yolculuk

vad etti, sz verdi

inand



ahsi bir i


daha iyi deil mi?

arkadalk etti

) )
hl sen

houna gitti


houna giden eyi

arkada

nem verdi

hareket etti
) (
ynelen


yanllkla

sevinli


topluluk

ey

megul oldu, alt

bo ve lzumsuz sz

galib geldi

renim, eitim

kk

kesildi

grlt

dinledi

gmlek

ayakkab


mnasip oldu

satc

seti

ucuz

cret, deer


dnd


ayn ekilde

zledi

2. Aadaki fiilleri bbna sokup mz,


muzri, mansb, meczm, emir, ism-i fil ve ism-i
mefllerini yaznz.(Cevaplar iin zerine
tklaynz)

and
?
hatrlad


bildi
?
itiraf etti



bakt
?
bekledi


geniledi
?
geniledi



ald
?
edindi

zorlad
?
mecbur kald, zorland


tabi oldu
?
tabi oldu, uydu


toplad
?
topland

yaklat
?
yaklat (min harf-i ceri ile)

iitti
?
dinledi (il harf-i ceri ile)


fayda verdi
?
faydaland


yasaklad
?
kand



arkadalk etti
?
arkadalk etti


kalabalk oldu
?
kalabalk oldu

3. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


1-
.
2-


.
3-

.
4-
!
- .
- !

- !
. !
. ][19 5-
.
.

.
6-


.
, - 7-
-

.
- 8-

- -

. -
4. Aadaki okuma parasn tercme
)ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz
YNUS:

FAYSAL:
.
. YNUS:
FAYSAL:

YNUS:
.
FAYSAL:
. YNUS:
. FAYSAL:
. YNUS:
. .
. FAYSAL:
5. Aadaki sorular Arapa olarak cevaplaynz.
1-

2-

3-
4-
6. Aadaki cmleleri harekeleyip Trkeye
)eviriniz. (Cevaplar iin zerine tklaynz
- -
- - -
.
7. Aadaki fiillerin hangi babdan olduklarn
syleyiniz, Mz, muzri, emir, ism-i fil ve ism-i
mefllerini ekiniz. (Cevaplar iin zerine
)tklaynz

toplanmak


iflas etmek

intikam almak


yaklamak

savamak

8. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.



.
: . .

" " :
. .
. : .

.
9. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp infil
ve iftil bb ile ilgili kelimelerin altn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn syleyinceye ya
da yazncaya kadar alnz.
&&&&&&&&&&
) BBI( 3) FLL

Sls mz fiilin bana bir hemze son harfinin de


eddelenmesiyle mz fiili meydana getirilir.
Masdar
Muzri
Mz


kzarmak
kzaryor
kzard

Gayesi: Bu fiil mblaa (arlk) ifade etmek iin


kullanlr.
Renkler ve kusurlar gibi sfatlarn bu bbn
kalbna sokulup fiil haline getirilmesiyle yaplr.
Manasn mblaalatrr. Yani renk ve
sakatlklardaki arl bildirir.

.
Aalar yeerdi.

.
Kadnn rengi hastalktan sarard.
.
Sa (ok) aard.
.
Aya ok erildi.

Dier rnekleri:

krmz

kzard

eri

ok erildi

sar

sarard

kambur

kamburlat

bbnn mz ve muzri mehlu

kullanlmaz.

bbnn Mz ekimi


kzard

...

bbnn Muzri ekimi

kzaryor

bbnn Emr-i Hzr


kzar

sm-i Fili

kzaran, kzarm

sm-i Mefl Bu bbn mehlu kullanlmaz.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki sfatlar bbna eviriniz. Mz,
muzri ve emr-i hzrn ekip ism-i fille ism-i
mefln syleyiniz. (Cevaplar iin zerine
tklaynz)


kanbur

dilsiz

sar

2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.



bozdu, ifsat etti


cep harl

katld, itirak etti

uygun grd

takdir etti, kymetini bildi

tabii ki

cevap verdi, karlk verdi

: ...
yle diyerek cevap verdi:

3. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.

. .
.

.
:

.
4. Konuyla ilgili on cmle yaznz.

&&&&&&&&&&
4) TEFAUL ( )BBI
Slsi mz fiilin bana bir harfi ilave edilip
aynel fiili eddeli okunarak meydana gelir.
Masdar
Muzri
Mz


renmek
reniyor
rendi

Gayesi: Tefaul bbna giren sls fiil o fiilin


peyderpey belli bir aamadan ve sreden sonra
olutuuna iaret eder. Anlam olarak hemen hemen
sls kkndeki manay verir:


bildi

retti

rendi


indi


indi

Tefaul bbnn muzri ekiminde fiilin bana


harfi iki defa geldii iin bazen birinin atld
grlr:
( indi) yerine;

..

Melekler ve ruh iner (Kadir, 4).

Mz ekimi


rendi

...

Mz Mehl ekimi

renildi

...

Grld gibi mz mehl yapmnda; tm


mezd fiillerde olduu gibi mz birinci harf tre,
sondan bir nceki harf de esre yaplr.
Muzri ekimi

reniyor

...

Muzri Mehl ekimi

reniliyor

...

Grld gibi muzri mehl iin; muzri harfi


tre okunup sondan bir nceki harf de stn
yaplr.
Bbnn Emr-i Hzr ekimi


ren Muhtab

Muhtaba

sm-i Fili

renen

sm-i Mefl

renilen

Nks Tefaul ekimi:


( vefat etti, ld)
Mz

Masdar

Muzri

Mz Mehl


Emir

Muzri Mehl

sm-i Fil

Mehl Mansb

sm-i Mefl

Mehl Meczm

nn, mehl Not: Bu fiilin malm mzsi


fiilinin ekimlerine benzer. Muzri mzsi
fiilinin mehl ekimi ise
ekimindedir[20].
Cmle rnekleri:
(Aada grld gibi ifill bb az
kullanlrken tefaul bb olduka yaygn ve ok
)kelimeye sahiptir
][21 1-

.
- 2-
.
- 3-

.
4-

5-

.
- 6-
.
- - 7-
. -
8-
.
9-
.
10-


.
. 11-
" 12-
" : .
.
- 13-.

14- -
.
Tercme:
1- Acil bir karlk beklemeden ilerini yap.
Yaptn her iten acil bir karlk umma.
2. Hizmetlerini ak bir teekkr beklemeden yap.
Yaptn her hizmetten ak bir teekkr umma.
3- ki arkada uzun sre konutu. mtihanda
baarllardan olman temenn ederim.
4- retmenler bugn niin gecikti? Ailen
kimlerden oluuyor? Ailem 11 ahstan oluuyor.
5- Halit uykudan erken uyand sonra abdest ald ve
sabah namazn kld. O bir mhendis olmay
temenni ediyor.
6- O okumay tercih ediyor. Buyur ey anneciim,
nce ilacn al (i), sonra (ikinci olarak) su i.
7- Okulda ge kalma. kiniz okulda ge kalmayn.
arda gecikmeyin. Bahede gecikmeyin.

8- renciler suyla abdest alacak. Sen biraz


gecikiyorsun. Hogeldin ey amcacm, buyur, gir.
Hobulduk.
9- Buyur, bak, bu senin antan m? zr dilerim,
bu benim antam deil, o sadece renk bakmndan
onun benzeri.
10- Bu anta kendi antasna benzedii iin
brhim ard. Sonunda brhim antasnn yerini
hatrlad.
11- Arapay iyi konuur musun? Evet, Arapay
iyi konuurum.
12- retmen namaz hakknda konutu. ocuk
annesine: Bayramn mbrek olsun. Daima iyi ve
iyi bir shhatte olman dilerim ey anne(cii)m dedi.
Babasna: Mutlu bayramlar ey baba(c)m daima
mutlu olman temenni ederim dedi.
13- Sahuru sabah ezanndan nce yaparm.
retmen isimlerimizi yazd. renciler avluda
hocayla konuuyorlar.

14- Namazdan sonra imam namazn faydalar


hakknda konutu. te bu benim sekin
tercihimdir.

F'LL VE TEFA'UL BBI LE LGL


AYETLER
1-
.
(3/L- MRN, 106). Nice yzlerin aard,
nice yzlerin de karard gn (dnn.) mdi,
yzleri kararanlara: nanmanzdan sonra kfir mi
oldunuz? yle ise inkr etmi olmanz yznden
tadn azab! (denilir).
aard, beyazlat

karard, siyahlat

tatmak, hissetmek

yz

2- .
(20/T H, 48). Hakikaten bize vahyolundu ki:
Azab (Peygamberleri) yalanlayan ve yz
evirenleredir..
3-
.
(26/UARA, 218, 219). O ki, (gece namaza)
kalktn zaman seni gryor. Secde edenler
arasnda dolaman da (gryor).
grd

...d zaman


dolamak

kalktn zaman

4-


.

(25/FURKN, 58). lmeyen ve (daima) diri olan


Allah'a gvenip dayan. O'nu hamd ile tesbih et.
O'nun kullarnn gnahlarndan haberdar olmas
(bilmesi) yeter.
tesbih etti (noksan sfatlardan uzak olduunu ikrar
etti)

dayanp gvendi


ilerin iyzn bilen, haberdar olan manasnda
Allahn isimlerinden biridir

5- ... .
(14/BRHM, ll). ... Mminler ancak Allah'a
dayanp gvensinler.
6- ... .

(3/AL MRAN, 159)... Kararn verdiin zaman


da artk Allah'a dayanp gven. nk Allah,
kendisine dayanp gvenenleri sever.
dayanp gvenen
) (
ciddi karar vermek, azmetmek

7-
.
(92/LEYL, 8-11). Kim cimrilik eder, kendini
mstani sayar, ve en gzeli de yalanlarsa biz de
onu en zora yrtrz. Dt zaman da mal
kendisine hi fayda vermez.
cimrilik etti


...e gelince

en gzel

istina gstermek, ihtiya hissetmemek


en zor

gezdirmek, dolatrmak, yrtmek



(ukura) yklmak, yuvarlanmak

fayda verdi

8-

.
(63/MNAFKUN, 9). Ey iman edenler!
Mallarnz ve ocuklarnz sizi Allah' anmaktan
alkoymasn. Kim bunu yaparsa ite onlar ziyana
urayanlardr.

oyalad, alkoydu

9-

.
(63/MNAFKUN, 10). Herhangi birinize lm
gelip de: Rabbim! Beni yakn bir sreye kadar
!geciktirsen de sadaka verip iyilerden olsam
demesinden nce, size rzk olarak verdiimizden
harcayn.
geciktirmek, tehir etmek

gelmek

sadaka vermek asl


10-


(2/BAKARA, 275). Faiz yiyenler (kabirlerinden),


eytan arpm kimselerin cinnet nbetinden
kalkt gibi kalkarlar. Bu hal onlarn "Alm-satm
tpk faiz gibidir" demeleri yzndendir. Halbuki
Allah, alm-satm hell, faizi haram klmtr.
Bundan sonra kime Rabbinden bir t gelir de
faizden vazgeerse, gemite olan kendisinindir ve
artk onun ii Allah'a kalmtr. Kim tekrar faize
dnerse, ite onlar cehennemliktir, orada devaml
kalrlar.

hrpalamak, arpmak

riba, faiz

al veri, alm satm

delilik, delilie tutulma, dellenme



hell kld

haram kld

vaaz, nasihat, ut


gibi

sona erdi

gemek, takdim etmek

dnmek

11-

.
(2/BAKARA, 278). Ey iman edenler! Allah'tan
korkun. Eer gerekten inanyorsanz mevcut faiz
alacaklarnz terkedin.
brakmak (ilgilenmemek, alakay kesmek
manasnda)

devam etti/ kald


12-
.
(38/SAD, 86). (Reslm!) De ki: Buna karlk
ben sizden bir cret istemiyorum. Ve ben
olduundan baka trl grnenlerden de deilim.
klfetle, zorlanarak i grenler veya tekellfl,
yapmack olarak hareket edenler
) (

13-

.
(7/ARF, 201). Takvya erenler var ya, onlara
eytan tarafndan bir vesvese dokunduunda
(Allah'n emir ve yasaklarn) hatrlayp hemen
gerei grrler.

dokunmak, el srmek, demek



eytann verdii vesvese

korunmak, saknmak, Allahn emirlerini yapp


yasaklarndan kanmak

hatrlad

grd

14-
.
(17/SR, 79). Gecenin bir ksmnda uyanarak,
sana mahsus bir nafile olmak zere namaz kl.
(Bylece) Rabbinin, seni, vgye deer bir
makama gndereceini umabilirsin.
teheccd namaz klmak, teheccde kalkmak

umulur ki

gndermek, uyandrmak, diriltmek



seni gndermesi (umulur ki Rabbin seni diriltip
sana Makm- Mahmdu verecek veya Umulur
ki Rabbin kymet gn seni Makam- Mahmudda
diriltecek melinde)


vmek, sena etmek, hamdetmek


vlen, vgye deer

15- ( )

.
(32/SECDE, l6). Korkarak ve umutla Rablerine
yalvarmak zere (ibadet ettikleri iin), yanlar

(vcutlar) yataklardan uzak kalr ve kendilerine


verdiimiz rzktan Allah yolunda harcarlar.
yatak

uzaklamak

harcad

mit etmek, ok istekli olmak

yan

armak, dua etmek, ibadet etmek

16-
[22] .
(41/FUSSLET, 30). phesiz, Rabbimiz Allah'tr
deyip, sonra dosdoru yolda yryenlerin zerine:
Korkmayn, zlmeyin, size vdolunan cennetle
sevinin! diye melekler iner.

(yava yava) inmek


dosdoru olmak

vaad etmek, sz vermek


verilen mjdeye sevinmek

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki fiillerden tanesinin mz, mz
mehl, muzri, muzri mehl ve emr-i hzrn
ekip ism-i fille ism-i mefln syleyiniz.

hatrlad


yalvard

kibirlendi


gezindi

hazrland


sadaka verdi


evlendi



yarld


bezendi, sslendi

2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.



uyand

hemen

abdest ald

baar




yksek sesle

baard

kolay geldi, kolay oldu

konutu

yerde, orada (mebn zaman zarf)



selm verdi

nimetler

selm

ondan sonra

hazrlad

yatak, divan

iaret etti

hazrlad

kotu

3. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.





.

.
4. Aadaki sorular Arapa olarak cevaplaynz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz

1-
2-
3-
4-

5-

5. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz

.
. .


.
6. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp ifill
ve tefaul bb ile ilgili kelimelerin altlarn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn syleyene kadar
alnz.
&&&&&&&&&&

5) TEFUL ( )BBI
Sls fiilin bana bir harfi ile fel fiili ile aynel
fiili arasna bir elif ilavesiyle yaplr.
Masdar
Muzri
Mz



uzaklamak
uzaklayor
uzaklat

Gayesi: Bu bab iki veya daha ok kiiler arasndaki


ibirliini anlatr.

.
Halit ve Cemal uzaklat

.
Kavim (o topluluk) bart

bbndan baz fiiller yapmac bildirir.


rnek:


hastaland


yalancktan hasta oldu (hasta gibi grnd)


ld


l gibi grnd


cahil oldu


cahil gibi grnd

bb bazende harfli fiilin manasnda


iddet ifade eder. rnek:

dt


iddetle dt

( ) bbnn Mz ekimi:



uzaklat

...

Mz Mehl ekimi


uzaklald

...

Grld gibi mz mehl yaplta kaide: Baa


eklenen harfi ile fael fiil tre yaplr, araya ilave
edilen elif ( )harfi vv ( )harfine evrilir ve
sondan ikinci harf esre okunur.

Muzri ekimi

uzaklayor

...

Muzri Mehl ekimi

uzaklalyor

...

Bu bbn mehlleri az kullanlr.

Emr-i Hzr

uzakla
Muhtab

Muhtaba

sm-i Fili uzaklaan


uzaklalan
Nks Tefaulun ekimi:
grnd)

sm-i Mefl

( unutmu gibi

Mz

sm-i Fil


Muzri

sm-i Mefl


Emir


Masdar

Cmle rnekleri:
1- .

2-
.
3-

.
4-

.
. 5-
6-

.
Tercme:
1- Adam birbirine komu iki dkkan satn ald.
Mtevazi olursan insanlar sana hrmet eder.
2- Kii ne zaman hayata iyimserlikle bakarsa
yorgunluklara galib gelmede baarl olur.
3- Her nerede baarszlkla karlarsan
sebeblerini incele. Hayat artlarndan neyle
karlarsan sana tecrbe kazandrr.

4- ki takm karlat. Mslmanlarn birbirleriyle


yardmlamas ne kadar gzel. (Ayn mana
masdarla kurulmu).
5- Misafirler lokantada yemek yiyor, ikiniz
odanzda yemeyin.
6- ki takm yerleri deiti. Yemek yemek istiyor
muydun? Hayr yemek istemiyordum.
TEFUL BBI LE LGL AYETLER
1-
.
(103/ASR, 1, 2, 3). Asra yemin ederim ki, insan
gerekten ziyan iindedir. Bundan ancak iman edip
iyi ameller ileyenler, birbirlerine hakk tavsiye
edenler ve sabr tavsiye edenler mstesnadr.
asr, yzyl, ikindi vakti, zaman, devir

birbirine tavsiye etmek



iyi iler

2-
.
(83/MUTAFFFN 24, 25, 26). (Cennette) Onlarn
yznde nimetlerin sevincini grrsn.
Kendilerine mhrl hlis bir iki iirilir. Onun
iiminin sonunda misk kokusu vardr. te
yaranlar ancak onda yarsnlar.
imek


sevin, parlaklk, nee

yarmak, msabaka yapmak

gzel koku

yaranlar, msabaka yapanlar


en iyi arap (iecek)

onun sonu (onun son iimi, son yudumu misk


kokusu verir mealinde)

zeri mhrlenmi manasnda olup onlardan baka


hibir kimsenin mhrn aamamas demektir.

3- .
(37/SAFFAT, 27). (te bu duruma dtkleri
vakit) onlardan bir ksm dierlerine ynelir,
birbirlerini sorumlu tutmaya alrlar.
yneldi, geldi


birbirlerine sordu, soruturdu, sorumlu tutmaya
alt

4-

.

(49/HUCURT, 13). Ey insanlar! Dorusu biz sizi


bir erkekle bir diiden yarattk. Ve birbirinizle
tanmanz iin sizi kavimlere ve kabilelere
ayrdk. Muhakkak ki Allah yannda en deerli
olannz, O'ndan en ok korkannzdr. phesiz
Allah bilendir, her eyden haberdardr.


erkek

kadn

en deerli


millet


kabile

tanmak

tanmanz iin (asl )

5-

.
(44/DUHAN, 51, 52, 53). Mttakler ise hakikaten
emin (gvenilir) bir makamda, cennetlerde ve
pnar balarndadrlar. nce ipekten ve parlak
atlastan giyerek karlkl otururlar.
kaln ipek, atlas

ince ve halis dokunmu ipek

karlkl, kar karya


? ALITIRMALAR ?

1.Aadaki mfale ve teful kalplarndaki


fiillerin mz, muzri, mansb meczm, emir, ism-i
fil, ism-i mefl ve masdarlarn yaznz.


bar yapt


karlkl anlat


davrand, ticret yapt


(birbiriyle) ticret yapt


karlat, grt


yzyze geldi

direndi

(karlkl) diren gsterdi


yazt

(birbiriyle) yazt

sayca stn geldi

grup oluturdu


benzeti, (birbirine benzedi)


birine benzedi

2. Aadaki kelimeleri er kere yaznz



durdu

yneldi


ikmet etti


hareket etti



gnein bat

haclar


ok teekkr ederim


buyur


para


akl talar


kutlad, merasim yapt

talad


ifada tavaf


urat, pratik yapt


daha iyi bir yol

3. Aadaki cmleleri tercme ediniz.



. -

.
.


.
.
.

. -


.
.
4. imdiye kadar geen mezd fiillerin herbirisiyle
ikier cmle kurunuz.
5. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp teful
bb ile ilgili fiillerin altlarn iziniz. Meallerine
bakarak Arapalarn syleyene kadar alnz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( )yelkenli gemi

[2]

( )karlkl merhamet

[3]

( -) soyundu, kard.

[4]

( ) giyindi

[5]

( ) dikkat etti

[6]

( ) sona erdi, bitti

[7]

( ) yneldi

[8] ( ) sayg gsterdi, sayg


duydu,
[9]

( ) ..e uzak

[10] ( ) ..e yakn


[11] ( ) at, ( )trajedi, ktlk, (
) edebiyat
[12]

( ) bulutu, karlat, grt

[13]

( ) Radyo programlar

[14] ( ) nem verdi, ihtimam gsterdi.


[15]

( ) denedi, imtihan etti

[16] ( ) itiraf etti, kabul etti.

[17]

( ) ard

[18] Ayetin kelimeleri daha nce mfale bb


ile ilgili ayetler konusunda verildiinden burada
tekrar edilmemitir.
[19] ( ) gtrd, ( ) not defteri,
kk defter, karalama defteri.
[20] Bkz. Erylmaz, Mesut, Kurn Arapas, II,
51; Uralgiray, Yusuf, lk ve leri Dilbilgisi, I, 7680.
[21] Genel cmle rneklerinde yer alan
kelimelerin topluca anlamlar unlardr: ()
yerine getirdi, yapt, () umdu, bekledi
( ) hizmetler, ( )konutu, ( ) ge
kald, ( ) temenni etti, ( ) olutu,
meydana geldi, ( ) abdest ald, ()
tercih etti, ( )okuma ( )buyur, ()
ald, yedi, iti, ()ikinci (olarak), ( )ho geldin,
( ) ho bulduk, ( )zr dilerim, ()
sadece, ( ) ard, ( ) benzedi,
( ) hatrlad, ( )sonunda, ()
(tabir;) bayramn mbarek olsun, ( ) senin de
bayramn kutlu olsun anlamnda cevap cmlesi,

( ) umdu, bekledi, ( ) konutu,


( )sekin.
[22]

(( =)+)

Dinlemek iin Tklaynz :

C) SLS MCERREDE HARF


LVESYLE KURULAN
MEZD FLLER
Slsi mcerrede harf ilavesiyle kurulan 6 harfli
fiiller 4 ekilde gelir:
Masdar
Muzri
Mz



af istemek
af istiyor
ba, af istedi




yemyeil olmak
yemyeil oluyor
yemyeil oldu


ok hzl gitmek
ok hzl gidiyor
(Develer) ok hzl gitti

kpkrmz oldu

1) STFL BBI
Mz fiilin bana yani ve harflerinin
eklenmesiyle yaplr.

Masdar
Muzri

Mz


den

karmak
karyor
kard

Gayesi: Hakk veya mecz manada istek


cmlelerinde kullanlr. Ya da bir halden dier bir
hale geii gstermekte kullanlr:

balad, affetti


af, ba istedi
.
Allahtan mafiret diledim.

.
Halit mal kard.
.
amur ta kesildi.

Grld gibi bu fiil bazen mteadd yani mefl


alan bazen de lzm olarak kullanlr.
bbndan gelen fiillerin hangisinin birey istemekte
veya bir ie seildiini gstermekte kullanldn
ancak Araplardan ya da szlklerden anlayabiliriz.
Dier rnekler:

bildi

bilmek istedi

balad, affetti

af, ba istedi

su verdi

su istedi


birinin yerine geti


halife seildi


iledi, yerine getirdi


altrd, kulland

bb baz fiillerin anlatt sfatn


bulunduunu da gsterir:


iyi oldu


iyi


iyi buldu


irkin oldu

irkin


irkin buldu


ar oldu

ar


ar buldu

Mz ekimi

kard

...

Mz Mehl ekimi


karld

...

Mehl mzde esre olan ek elif ( ) harfi tre ve


den sonraki harfi tre yaplr.

Muzri ekimi



karyor

...

Muzri Mehl ekimi



karlyor

...

Grld gibi muzri mehl ekimi dier


mezdlerde olduu gibi muzaraat harfi tre, sondan
ikinci harfin stn okunmas ile yaplr.
Emr-i Hzr



kar

Muhtab


Muhtaba

sm-i Fili karan sm-i Mefl


karlan
stifl Kalbnda Misl Fiiller:
kesin inand
durdurdu
stifl Kalbnda Muzaaf Fiil
stifl Kalbnda Nks Fiil
Mz
delil gsterdi
Mz
su istedi
Muzri

Muzri

sm-i Fil

sm-i Fil


sm-i Mefl

sm-i Mefl


Masdar

Masdar

Mansb H.

Mansb H.


Meczm H.
-
Meczm H.

stifl Kalbnda Ecvef Fiiller


Mz
dosdoru oldu
sm-i Mefl

Muzri

Masdar

Emir

Mansb H.

sm-i Fil

Meczm H.

Cmle rnekleri:
- ][1 1-
.
.
- 2-

. -
3-


.
4-
.
. 5-
6-

- 7-
.
- 8-
.

9-
.
- - 10-
].[2
11-
. .
12-
.
13-
.
14-

.
Tercme:
1- ocuk yatana uzand. Ramazan gnlerinin
?birinde uyandn ve ok hastasn. Ne yaparsn
Mslman bir doktora giderim, eer benim iftar
etmemi isterse onun szn dinlerim.

2- Oullar babalarn karlamak iin hava


alannda bekledi.(Hepsi ayn mana).
3- renciler dersi dinlemek iin laborauvara gitti.
Mhendisler kuyulardan petrol karacak.
4- Biz okulun ktphanesinde okumak iin
toplanacaz. Mhendisler kmr kard.
5- kisi babalarn karlamak istiyorlar myd?
Hayr, onu karlamak istemiyorlard.
6- Babanla hastanede geirdiin bir hafta yokluun
iin (bir hafta okulda olmadn iin) mdr seni
ard, ne yaparsn?
7- Onu dn alabilir miyim? Evet, onu dn
alman mmkn. Bu anket ev devi konusunda
grn anlamaya alyor.
8- Ftma kz kardelerini karlyor. nk
geliyorlar. O masann arkasnda oturup radyo
dinliyor.
9- kiniz yolculuk iin hazr olun. Onlar (o ikisi)
yolculuk iin hazr m? Evet, yolculuk iin
hazrlar. kisi namaz iin hazrlanyor.

10- Onlar imdi uyumak iin hazrlanyor. Sen


gzel renkler kullanyorsun. Kime yardm
ediyorsun? ki arkadama yardm ediyorum.
11- Cuma gn ne zaman uyanrsn? Genellikle
sabah saat takrben altda erken uyanrm. Sabah
namazn klar sonra Kurn- Kerim okurum.
12- nsanlar tatili sever. nk onda i
yorgunluundan dinlenirler. renciler evde
derslerini mzakere ediyorlar.
13- Mminin duas mstecabtr (kabul edilir).
Misafirler saygyla karlanr.
14- Kim arkadalarnn ve bakanlarnn takdirini
arzu ederse iini en iyi ekilde yapmaya devam
etsin.
Not: Slsiye harf ziyadesiyle kurulan dier
bablar az kullanlr. Gene de ksaca aklama
yapmak faydal olacaktr.

2) FL BBI

Masdar
Muzri
Mz

yemyeil oldu

fl bbnn gayesi de mblaa ve tekittir.


(( ) Topra pek ok ot bast) ve
(( ) Yer pek ok sertleti) gibi.
3) FVVL BBI
Masdar
Muzri
Mz

(develer) ok hzl gitti

BBI 4) FLL
Masdar
Muzri
Mz

kpkrmz oldu

fll bbnn gayesi; a) ()


(Bahede gl pek ok kzard) gibi renk
bildirmektir. ( )fiilinin ifade ettiinden daha
kuvvetli anlam ifade eder.
b) (( ) Dal pek ok erildi) gibi kusur
bildirir.
Bylece slsi fiillere ek harf ilavesiyle kurulan
sls mezd fiiller sona ermitir.

STFL BBI LE LGL AYETLER


1-


.
(11/HD, 3). (Bu kitap..) Ve Rabbinizden mafiret
dileyin, sonra da ona tevbe edin diye (indirildi.
Eer bu emrolunanlar yaparsanz), Allah sizi,
tayin edilmi bir sreye kadar gzel bir ekilde

yaatr[3], fazlasn yapan herkese de iyiliinin


karln verir. Eer yz evirirseniz, ben sizin
banza gelecek byk bir gnn azabndan
korkarm."

verdi

tevbe etmek, masiyetten dnmek

(afiyet hayr ierisinde) uzun mrler vermek,
faydalandrmak

yz evirmek

meta, fayda, nimetlendirme, faydalandrma

isimlendirilmi, belirlenmi

) (

2-

.
(2/BAKARA, 153). Ey iman edenler! Sabr ve
namaz ile Allah'tan yardm isteyin. nk Allah
muhakkak sabredenlerle beraberdir.

yardm istedi

3-


.
(41/FUSSLET, 30). phesiz, Rabbimiz Allah'tr
deyip, sonra dosdoru yolda yryenlerin zerine
melekler iner. Onlara: Korkmayn, zlmeyin, size
vdolunan cennetle sevinin! derler.
inmek


dosdoru olmak

vaad etti


(mjdeye) sevinmek

korkmak

4-
.
(11/HD, 112). O halde seninle beraber tevbe
edenlerle birlikte emrolunduun gibi dosdoru ol!
Ar da gitmeyin. nk O, sizin yaptklarnz
ok iyi grendir.

hududu amak

5-

(46/AHKF, 13). "Rabbimiz Allah'tr" deyip sonra


da dosdoru yaayanlara korku yoktur ve onlar
zlmeyeceklerdir.
6- ...

.
(39/ZMER, 9). ... De ki: Hi bilenlerle
bilmeyenler bir olur mu? Dorusu ancak akl
sahipleri (bunlar) hakkyla dnr.
hakkyla dnmek

akl sahipleri


hlasa, z, akl

msavi olmak, bir olmak, birbirine denk gelmek


7-

(40/MMN, 60). Rabbiniz yle buyurdu: Bana


dua edin, kabul edeyim. nk bana ibadeti
brakp byklk taslayanlar aalanarak
cehenneme gireceklerdir.

cevap vermek, kabul etmek



byklk taslayarak ve inat gstererek kabul
etmemek

sm-i fil olup alalan boyun een anlamndadr.

8-

.
(4/NS, 108). nsanlardan gizler de Allah'tan
gizlemezler. Halbuki geceleyin, O'nun raz
olmad sz dzp kurarken O, onlarla beraber
idi. Allah yaptklarn kuatcdr (O'nun ilminden
hibir eyi gizleyemezler).

geceleyin tedbir etmek



gizlenmek

kuatc, kuatan
) (
raz olmak

9- .
(7/ARF, 200). Eer eytann fitlemesi seni
drterse hemen Allah'a sn. nk O, iitendir,
bilendir.
vesvese, drtk

drtklemek, vesvese vermek



snmay talep etmek, snmaya almak

10- .

(110/NASR, 3). Rabbine hamdederek O'nu tesbih


et ve O'ndan mafiret dile. nk O, tevbeleri ok
kabul edendir.
mafireti ok olan, tevbeleri kabul eden

11-

.
(3/L- MRN, 15). (Reslm!) De ki: Size
bunlardan daha iyisini bildireyim mi? Takv
sahipleri iin Rableri yannda, iinden rmaklar
akan, ebediyyen kalacaklar cennetler, tertemiz
eler ve (hepsinin stnde) Allah'n honutluu
vardr. Allah kullarn ok iyi grr.
korundu, saknd

rza, honutluk

haber verdi

tertemiz
) (
e

12-
.
(4/NS, 110). Kim bir ktlk yapar yahut
nefsine zulmeder de sonra Allah'tan mafiret
dilerse, Allah' ok yarlayc ve merhametli
bulacaktr.

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki fiillerin mz malm ve mehl,


muzri malm ve mehl ve emr-i hzrn ekip
ism-i fil ve ism-i mefln syleyiniz.

af diledi

su istedi


iyi, gzel buldu


izin istedi

2. Aadaki fiillerin hangi babtan olduklarn


syleyiniz, mz, muzri ve emir siygalarn
ekiniz.

gnder


karlat

iktisat ediyorum

ilerledi, ne geti

mcdele etti

karyor

3. Aadaki kelimeleri er kere yaznz.



dnd

marlar


srd, kaplad, dald




devsiz

hazrlanmak, hazrlk

madde

hemire (mz.)


ard


faydaland


uurlad, veda etti


itirak etti, katld

laborotuvar


gsteri, toplant


bir buuk saat

tiyatro

tabiat manzaralar


mnakaa

4. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


1-
-
-
-
:

2-


-

. .
.
3-
.
.
. .
.
4-

.
.

5-
-
.
6-
- - -
.
7-



.
- 8-
-
- -
. -
9-
-

. -
- 10-
.
5. Aadaki sorulara Arapa cevaplar
)veriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

1-
2-
3-
6. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp
istifl bb ile ilgili fiillerin altlarn iziniz.
Meallerine bakarak Arapalarn syleyene kadar
alnz.
&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Genel cmle rneklerinde yer alan yabanc


kelimeler btnyle unlardr: ()
uzand, ( ) iftar yapt, orucu at, (
) karlad, ( ) dinledi, (
)kuyu, ( ) ard, ()
dn ald, ( )anket, ( ) hazr oldu,
( ) tatil, ( ) istirahat etti, (
)mzakere etti, , ( ) cevap verdi,
kabul etti, ( ) devam etti, ()

en mkemmel ekilde, ( ) ..meye alt,


..maya alt, gayret etti, yneldi.
[2] Tesniye olan isimlerin tamlama durumunda
tesniye nnunu drdn hatrlaynz. Bu
rnekte olduu gibi den tesniye nnundan sonra
kalan yya mtekellim ys birletii zaman bu
tarzda birleir: ( )ayak, ( - )iki ayak,
( )iki ayam, ( )gz, ( - )iki gz,
( )iki gzm gibi.
[3] Emrin cevabnn da emir gibi sakin
olduunu hatrlaynz.

Dinlemek iin Tklaynz :

II) RUB MCERRED FL


Arapada kk harfleri bakmndan fiiller sls
mcerred ve rub mcerred olmak zere ikiye
ayrlr. u ana kadar grdmz bblardaki fiiller
kk harfi harften oluan fiile harf ilavesiyle
yaplan mezd (arttrlm) fiiller idi. Anadan

kuruluu drt harfli olan fiillere de rbi mcerred


denir. Rub mcerred tek babtr. Bunun bir ad
da bbdr. Manas yuvarlad demektir.

vezninden ( )bb denilerek dierlerinden


ayrlr:
Masdar
Muzri
Mz

yuvarlamak

yuvarlyor


yuvarlad


Halit ta yuvarlad
Mteadd

Halit boyun bkt


Lzm

Mz ekimi


yuvarlad

...

Muzri ekimi



yuvarlyor

...

Mz Mehl ekimi


yuvarland

...

Muzri Mehl ekimi



yuvarlanyor

...

sm-i Fili

yuvarlayan
sm-i Meflu

yuvarlanan

Bu babdan ksaltma yoluyla uzun cmleler fiil


haline getirilir:


Elhamdlillah dedi

L Havle ve l kuvvete ill billh dedi.


Allah size uzun mr versin dedi

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki fiillerin mz ve muzrilerini ekip


ism-i fil ve ism-i mefllerini yaznz.

toplad


uzaklat


zincirledi

evirdi

tatmin etti


vesvese verdi, fsldad

sat, savurdu


sarsld


altst etti, tepetaklak etti.

2. Aadaki dahrece bb ile ilgili ayetleri


defterinize yazp fiillerinin mz, muzri ve
masdarn yaznz.

.
(3/L- MRN, 185). Kim cehennem ateinden
uzaklatrlp cennete konursa o, gerekten
kurtulua ermitir. Dnya hayat aldatc metadan
baka bir ey deildir.
.
(99/ZLZL, 1). Yeryz kendine has sarsntsyla
sarsld zaman..
.
(82/NFTAR, 4). Kabirlerin iindekiler dar
karld zaman....

.
(26/UAR, 94) Artk onlar ve o azgnlar oraya
(cehenneme) tepetaklak atlrlar.

&&&&&&&&&&

III) RUB MEZD FLLER


Rub mcerrede harf ilvesiyle kurulan fiillere
rub mezd fiiller denir. Rub mezdin bb
vardr. Onlar da unlardr:

Masdar
Muzri
Mz

yuvarlanmak
yuvarlanyor
yuvarland

toplanmak
toplanyor
topland

ok rpermek
ok rperiyor
ok rperdi

1) TEDAHRECE ( )BBI
Masdar
Muzri
Mz


yuvarlanmak
yuvarlanyor
yuvarland

...

salland

fiilinin bana harfinin ilavesiyle yaplr.


( ) bbnn mutvaatn (dnlln) ifade
eder:
.

Topu yuvarladm o da yuvarland.

Bu bbn mehlu yoktur.


2) FNLL ( )BBI
Masdar
Muzri
Mz



toplanmak
toplanyor
topland

-Rub mcerrede iki harf eklenmesiyle bb


yaplr.
-Burada (toplad) fiilinin bana bir hemze,
aynel-fiil ile birinci lm ( )arasna bir harfi
eklenmitir. Bu da rbi mcerredin mutavaatn
yani dnlln ifade eder.
.
Develeri topladm onlar da topland.

3) FLLL ( )BBI


ok rpermek
ok rperiyor
ok rperdi

Rub mcerrede iki harf eklenmesiyle; fiilin


bana bir hemze ( )sonuna da lmel-fiili
cinsinden bir harf ilvesiyle yaplr. Lzm fiilin
mblaasdr:

.
Adamn derisi rperdi.

.
Adamn derisi ok rperdi.
Mz Mehl

...
rperildi

Eklenen hemze tre, aynel-fiili cinsindeki harfin


esre okunmasyle yaplr.
Muzri Mehl

...
rperiliyor

Muzaraat harfi tre, sondan ikinci harf malmunda


esre, mehlnde stn okunmasyla olur[1].




(39/ZMER, 23). Allah szn en gzelini
birbiriyle uyumlu (benzer) ve eitli slplarda
tekrarlanan (bklmadan tekrar tekrar okunan) bir
kitap olarak indirdi. Rablerinden korkanlarn, bu
Kitabn etkisinden tyleri rperir, derken hem
bedenleri ve hem de gnlleri Allahn zikrine
snp yumuar. te bu Kitap, Allahn dilediini
kendisiyle doru yola ilettii hidyet rehberidir.
Allah kimi de saptrrsa artk ona yol gsteren
olmaz.

? GENEL DEERLENDRME ?
? AKSM-I SEBA ALITIRMALARI ?

1. Aadaki fiillerin ahslarn deitirmeden


mzlerini muzri, muzri ve emirlerini mz
yapnz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

yneldiniz


hesaplayorsunuz

konutu

sararyor

o ikisi kzarsn

oaltma

kesildi


ykand




erildin

zannettik


reniyorlar


o ikisi biliyor

evlensin

2. Aadaki paralarda geen u kelimeleri


ezberleyiniz ve ikier kere yaznz.

mjdeledi

elbise

paralad

arpt

hikaye

tok


seyahat etti

kontrolr, bileti

patlama


kirletti



ayn zamanda


tand

sknet


istifade etti


topland

doruluk

ykseldi


konutu

sekin


aadaki durumlarda


teselli edici

kamp


vaktinde


faydal

bilet



seyehatin faydalar

grlt

antrenr


kou yarmasnda

diler


bo

dkkann kapanma vakti

meslek

giyindi

ne olur ?

kyafet

vnd

itfaiyeciler

ed etti

ayna

kulland

eczahane



houna gitti

ibadet etti



srpriz

anszn

bouldu


oturak

adres


posta kutusu


...mek gerekir

gece (oturmas)


hissetti

geti


sigara iti

kart


pahal

bu gece

inand


alnd

kaya


vakit boyunca


ittifak etti, uyutu

kulland

3- Aadaki cmlelerde geen fiillerin hangi


bablardan olduunu syleyiniz.(Cevaplar iin
zerine tklaynz)

.
ocuklarnzn arasnda ayrm yapmaynz.

Elbiselerini niin pisletiyorlar?
.
Halka ikram edin Allah da size ikram etsin.

Arapa renmek istemez misiniz?

.
Hereyin bilgisi bilmemezlikten daha gzeldir.


.
Tok an halini bilmez.

.
lim gslerdedir, satrlarda deil.
.
lim avdr yazma da onun tutanadr.

.
Edepsiz adam ruhsuz ceset gibidir.
.
yileri Cennetle mjdeleyiniz.
.
yilik yap denize at balk bilmezse Allah bilir.

4- Rub ve rub mezdle ilgili aadaki cmleleri


tercme ediniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)

.
.
.


.
.

5. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme


ediniz.

- -
, ,
.

-
.
. ,
.
6. Aadaki art cmlelerini tercme ediniz.

][2
-

. -

7. Aadaki sorulara Arapa cevaplar veriniz.


1-

2-

3-
4-

5-
. )
)

.
)


.
6-


: 7-

8-
9-
10-


11-

12-
13-
14-
15-
16-
17-
18-
19-
. 20-

21-
22-
. 23-
24-

.

25-

26-
27-
28-

29-
) .( 30-
31-

32-
)
.
)
.
)
.
)

.
)
.
)
.
)
.
33-
)


.

.
. )
( . )
)
8. Aadaki okuma parasn tercme ediniz.
)(Cevaplar iin zerine tklaynz

" :

" .
. " "

" :
" "

" : "

"

. .

: .

. .

: " "!
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu bablara ilveten mlhak (ek) denen baka


bablar da vardr. Dahrece bbna mlhak 6,
tedahrece bbna mlhak 5, ihrancemeye mlhak
2 bab vardr. Bylece toplam bab says 35 bab
eder. Ancak bu mlhak bablar ok az kullanlr.
Bilinmeyen bir kelime olduunda szlk alp
baklabilir. Ayrntl bilgi iin bkz. Uralgiray,
Yusuf, lk ve leri Dilbilgisi, II, 84 vd.
[2]

(( ) ) yakmak, amak

Dinlemek iin Tklaynz :

SZLK ALIMASI
Aadaki cmleler aksm seba rneklerinden
derlenmi imdiye kadar rendiimiz konular
iermekte ve pekitirmektedir. Artk fiillerin l
kk harfini tesbit edecek seviyeye gelmi
bulunmakta ve bylece szlk almas
yapabilecek durumdayz. Dolaysyla bundan sonra
geen bilinmeyen kelimelerin alt izilip szlk
yardmyla bulunabilir. Aadaki cmleleri,
bilemediiniz kelimeleri szlkten bakmak
suretiyle tercme ediniz. (Cevaplar iin zerine
tklaynz)
1-


-

.
2-

3-


][1
.
4-

-

- _


5-




.
6-

.
.


.
7-

-

8-

-
-

.
9-

-

.

.
10-
.


.
11-




.
12-




.
13-

.
.
. ][2 .
. 14-



.
15-

-
.
16-
-


.
17-


-

. .
18-
.
-

.
19-
-
-

.
20-

.
21-



.
22-

.

23-



.
24-


.
.
25-


.
26-





.
27-

! 28-


-
. -
- 29-

-
.

.
30-





.
31-

-
.
- 32-

- 33-

-
.
. 34-

)( -
" ":
. 35-

.
. .
.
36-



-
.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( )maddeler, ( )naylon

[2]

( ) haydi oraya (gidelim)(tbir)

Dinlemek iin Tklaynz :

HL
Hl; fiil ilenirken, filin, mefln veya her
ikisinin durumunu gsteren mansb ve nekre
isimdir. Tekil ve illet harfi bulunmayan bir kelime
olduu takdirde hl, stn tenvinli olarak gelir.
Trkedeki durum zarf karldr. Fiile sorulan
Nasl sorusuna cevap tekil eder. Fiil yaplrken
onu ileyenin durumu aklanan hl Trkeye

(...rek, ..rak) ekleriyle veya (...d halde), (..ken,


m olduu halde) kelimeleriyle tercme edilir.
Durumlar aklanan fil ya da mefln bihe de
shibul-hl veya zl-hl denir. Shibul-hl
genellikle marife olur. zel isimlerin ise harfi tarif
almasa da marife olduu aktr:
.
Hlit binerek (binmi olarak) geldi.
.
Aie binerek (binmi olarak) geldi.

Burada ve kelimeleri fil olan Hlit ve


Aienin durumunu aklamaktadr.

.
Hlit Mahmutla ikisi de (ata) binmi olarak
karlat.

Burada kelimesi hem fil olan Hlidin hem


de mefl olan Mahmudun durumunu
aklamaktadr ve tesniyenin mansb hli (olan
y-nn) ile gelmitir.

.
Ata eerlenmi olarak bindim.

.
Kitab ciltli olarak satn aldm.

Burada ve kelimeleri mefl olan atn


binilirken ve kitabn satn ald zaman ki
durumlarn aklamaktadr.
Grld gibi isimlerin, sfatlarn ve zellikle
ism-i fillerin mansb haldeki yaplar, fiilin
yaplma tarzn veya fiil ilendii andaki
durumlarn gsteren zarf olarak kullanlr.
*Hl, sahibul hale mfred, tesniye, cem ve
mzekkerlik, menneslik bakmndan uyar.
.
O Rabbine tevbe ederek ld.
.
O ikisi Rabblerine tevbe ederek ld.
.

Onlar Rabblerine tevbe ederek ldler.


.
Gerekten o (me.) evine yryerek gitti.
.
Gerekten o ikisi evlerine yryerek gitti.
.
Gerekten onlar evlerine yryerek gittiler.

*Hl mfred (tek bir kelime) olarak geldii gibi,


cmle (isim cmlesi, fiil cmlesi) veya ibh-i
cmle (harf-i cer ya da zarfl cmle paras) olarak
da gelebilir. O zaman hl; mahallen mansb olur.
a) Hl Mfred sim:
.
Dilenci yemei scak olarak yedi.
.
Yemei scakken (scak olarak) yeme.

.
Hasta st souk olarak iti.
.
ocuk odaya alayarak girdi (mz).
.
ocuk odaya alayarak girdi (me) .
.
Ali otele yorgun olarak indi.

.
ki arkada otele yorgun olarak indi.

.
Kz renciler sevinli bir halde dndler.

.
renciler imtihan iin hazrlkl bir halde
geldiler.

.
Mahmud dersini anlayarak baard.
.

Mahmudlar derslerini anlayarak baardlar.


.
Sulu suundan zr dileyerek oturdu.
.
nsan zayf olarak yaratld (Nis, 27)

b) Hl sim Cmlesi:
Hl isim cmlesi ya da fiil cmlesi olarak
geldiinde, bu cmleyi asl cmleye balayan
vvul-hl (hl vv) denen bir vv ( ( bulunur.
Veya yalnz zamir veya hem vv hem zamirden
oluan bir balayc bulunur.
.
Haber
Mbted Vvl-hl Fil

Fiil

Hl: sim cmlesi


Ev sahibi (misafir eden) yok olduu hlde
misafirler geldi.

.
Askerler silahlar braklm (terkedilmi) halde
katlar[1].
.
Ordu komutan nlerinde olduu halde yrd.

.
Subay susam olarak savat.
.
Onu kkken tandm.
.
Meyveyi ham iken (ham olduu halde) yemeyiniz.


.
Gl alm bir halde iken kopardm.
.
Sevinli bir halde ormana geldi.
.
Yusuf mazlum (susuz) bir halde hapishaneye
girdi.

.
Sen geldiinde ben uyuyordum.
.
mer arabaya binmi halde geti.
.
Scak iddetli halde iken gneten korundum.
.
Tok olduum halde yemek yemem.

.
Kk iken (kk olduun halde iken) ren.

.
Bildiiniz halde Allaha eler (benzerler) klmayn
(Bakara 22) .

c) Hl Fiil Cmlesi:
1) Bazen olumlu mz hl cmlesinin banda ()
bulunur. Bylece fiilin olumasndan daha nceki
zamanda oluan bir eylemi belirtir:

.
Btn arkadalar geldii halde kardein gelmedi.

2) Olumlu muzri ile balayan hl cmlesi


genellikle nnde vv- hliye ve baka bir n tak
almakszn shibul-hle balanr.
.
Mmini Rabbine dua ederken iittim.
.
ocuu alarken grdm.
.
Askerler onu koruduu halde cani gitti.

.
Ferid glerek evden kt.
.
(Kzlardan) biri, utand halde yryerek ona
geldi (Kasas 25) .

3) Olumsuz mz ve muzri ile balayan hl


cmlesinin banda bazen vv- hliye bulunur,
bazen bulunmaz:
.
i fabrikaya hibirey yemeden gitti.
.
Henz amam olduu halde ocuklar iekleri
kopard.

.
Gne domad halde (domadan) uykudan
uyandk.
) =( .
Hlidi kimse dvmedii halde alyordu.

d) Hl ibh Cmle (Zarf Cmlesi ):


ibh-i cmle olan hl arada vv- hliye
olmakszn dorudan balanr:

.
Ay (dolunay) bulutlarn arasnda dodu.


.
Dostumun sesini kap arkasnda olduu halde
tandm.
.
Minberin stndeki hatibi grdm.

Hl ibh Cmle (Cr-mecrr):

.
Ku kafeste ac duydu.

.
renci mektubu sevin iinde okudu.

.

Meyveyi aacnn zerinde olduu halde (aacnn


zerinde iken) sattm.

Hl ile lgili Dier zellikler:


* Genellikle hl nekre, sahibul-hl marife olarak
gelir.

.
Mazlum (zulme urayan) alayarak geldi.
.
Ordu zafer kazanarak dnd.
.
Pamuu atlm olarak sattm.

*Hl birden fazla olabilir, hepsi de atfsz olarak


ana cmleye balanabilir:



.
Futbolcu sakin olarak glmseyerek ve oyun
elbiselerini giyerek geldi.

.
Kahraman ne korkarak ne de tereddtl olarak
sryor.
.
Mahmut alayarak ve yryerek gitti.

* Hl filin ya da mefln durumunu belirttii


gibi muzafun ileyhin durumunu da belirtebilir:
.
Hi biriniz kardeinin etini l olduu halde (l
olarak) yemeyi sever mi? (Hucurt 12)

* ( Vvul-hl) art edatlar olan ve in


nlerinde geldiinde cevap cmleleri bulunmazsa
vvul-hl olur. ( )( )ise vasl edat olup se
bile, ..sa bile, ise de, ..d halde, ..mesine
ramen gibi manalara gelir[2].
.
Ayakta durmaktan aciz olsan bile namaz kl.

.
Uzak olsa bile gideriz.

* Hl, Sfat ve Sla cmlelerinin fark:


Hl, sfat ve sla cmleleri arasnda mana
bakmndan byk fark olmasa da gramer
ynnden farkldrlar.
Marife isimden sonra gelen cmleye hal cmlesi,
Nekre isimden sonra gelen cmleye sfat cmlesi,
sm-i mevslden sonra gelen cmleye sla cmlesi
denir.

.
Grdm adam geldi.

.
Gelen adam (adam gelirken) grdm (Hl
Cmlesi) .


Gelen (bir) adam grdm (Sfat Cmlesi) .


Gelen adam grdm (Sla Cmlesi) .



Grdm adama selm verdim (Hl Cmlesi) .



Grdm adama selm verdim (Sfat Cmlesi) .


Grdm adama selm verdim (Sla Cmlesi) .


Okula giden adam geldi[3].

Genel Cmle Altrmalar:


- - 1-
. -

2-
. .

.
3-
. .

.
4-

. .

.
- 5-
- -
- -

.
- - 6-
. -
- 7-

. [4] -
- - 8-
- -
.

9-

. ][5
10-
-
.
11-
.
12-
- . -
13-


Tercme:
1- Meyveyi olgun olarak ye. Onlar Allaha ibadet
eder halde buldum. Peygamberin karsna kfir
)olarak kt. Mslmanlar leni (le namazn
cemaat olarak kldlar.
2- Yneticiler gezi gnnde nasl geldiler
(vardlar)? Yneticiler gezi gnnde erken geldiler.
Bak, bu yneticiler gelmiler. Evet, gerekten
erken gelmiler.

3- ki oyuncu ma gn nasl kotu? ki oyuncu


ma gn din bir halde kotu. Bak, bu iki oyuncu
gerekten hzl kotu[6]. Evet, gerekten din bir
halde kotular.
4- mtihan gn renciler nasl geldi? mtihan
gn renciler sakin bir halde geldi. Bak, bak bu
renciler gelmi. Evet gerekten sakin olarak
gelmiler.
5- Ynetici erken geldi. Yneticiler erken geldi.
Oyuncu hzl kotu. Oyuncular hzl kotular.
(Bayan) Yolcu ge geldi. Yolcular ge geldiler.
Mslman mmin olarak namaz kld.
Mslmanlar mmin olarak namaz kldlar.
6- Hoca doru konutu. Hocalar doru (olarak)
konutular. Arkada ihlsl bir halde yaad.
Arkadalar ihlsl bir halde yaadlar.
7- Kz renciler okula yryerek gittiler.
renciler evlerine ark syleyerek dndler.
Ahmet eve mutlu bir ekilde dnd.
8- kisi sevinli bir halde okullarna gittiler.
zntl bir halde ailesine gitti. (Bayanlar)

zntl bir halde kylerine gittiler. Mutlu bir


halde evlerine gittiler. Neeli olarak evlerine
gittiler (yrdler).
9- (kiniz) snfta nasl oturuyorsunuz? Snfta yan
yana (komu olarak)[7] oturuyorsunuz. (Bayanlar)
eve nasl dndler? Sevinli bir halde dndler.
10- Babana nasl veda ettin? Babama hazin bir
ekilde veda ettim. (O iki bayan) neticeyi nasl
(teslim) aldlar? Mutlu bir ekilde teslim aldlar.
Geceleyin nasl yrdn? Geceleyin korkarak
yrdm. Adam nasl konutu? Adam kzgn
konutu.
11- Kardeimi ve ailesini karlama salonunda
bekler halde buldum. Takmn (kz) oyuncularn
top oynarlarken grdm.
12- ki arkada erken vardlar. ki renci
erkenden geldiler. ki yeni (bayan) hizmeti ge
uyandlar. rencileri otururken grdm.
13- renciler okula canllk dolu[8] bir halde
gittiler sonra oradan zerlerinde yorgunluk izleri
grnr olduu halde dndler.

OKUMA PARALARI
1-
.
. .


.


. .
2-



.
Tercme:
1-ocuk scan ok (iddetli) olduu bir le
vakti (lende) babasyla beraber arabayla ardan
dnyordu. ocuk yolda byk bir anta tayan
yal bir adam grd[9]. ocuk babasndan adam
)istedii yere gtrmelerini istedi. Uzun (sre
otobs beklemi olan yal adam olunu ziyaret
iin gidiyordu[10]. Yal adam arabaya bindi ve
olunun evine ulatklar zaman ocua ve
babasna teekkr etti. ocuk o yal adama yardm
ettii iin mutluydu.

2- Otlaa vardm zaman koyunlarm otlar halde


(otlamak zere) salarm (brakrm) ve byk bir
aaca gider, yemeimi yemek iin altna otururum.
Sonra kavalm alr baz gzel arklar
sylerim[11]. Sonra biraz uyur, koyunlarm
aratrmak[12] iin uyanrm. kindi vakti
koyunlarm toplar mutlu bir ekilde onlarla kye
dnerim.

HL LE LGL AYETLER
1-



.
(3/AL-MRAN, 191). Onlar, ayakta dururken,
otururken, yanlar zerine yatarken (her vakit)
Allah' anarlar, gklerin ve yerin yaratl
hakknda derin derin dnrler (ve yle derler:)
Rabbimiz! Sen bunu bouna yaratmadn. Seni
tesbih ederiz. Bizi cehennem azabndan koru !
2-

(17/SR, 37). Yeryznde bbrlenerek yrme.


nk sen (arlk ve azametinle) ne yeri yarabilir
ne de boy bakmndan dalara ulaabilirsin (ne de
dalarla ululuk yarna girebilirsin).
3-

.
(3/L- MRN, 39). Zekeriyy mbedde durmu
namaz klarken melekler ona yle nida ettiler:
Allah sana, kendisi tarafndan gelen bir Kelime'yi
tasdik edici, efendi, iffetli ve slihlerden bir
peygamber olarak Yahy'y mjdeler.
4-

.
(7/ARF, 205). Kendi kendine, yalvararak ve
rpererek, yksek olmayan bir sesle sabah akam
Rabbini an. Gafillerden olma.
5-
.
(4/NS, 10). Hakszlkla yetimlerin mallarn
yiyenler phesiz karnlarna ancak ate tknm
olurlar; zaten onlar alevlenmi atee gireceklerdir.

6- .
(11/HD, 102). Rabbin, hakszlk eden
memleketleri (onlarn halkn) yakaladnda, onun
yakalay ite byle (iddetlidir). phesiz onun
yakalamas pek elem vericidir, pek etindir!
7-
.
(98/BEYYNE, 5). Halbuki onlara ancak, dini
yalnz O'na has klarak ve hanifler olarak Allah'a
kulluk etmeleri, namaz klmalar ve zekt
vermeleri emrolunmutu. Salam din de budur.
8-

.
(8/ENFL, 33). Halbuki sen onlarn iinde iken
Allah, onlara azap edecek deildir. Ve onlar
mafiret dilerlerken de Allah onlara azap edici
deildir.

9-

.
(3/L- MRN, l42). Yoksa Allah iinizden
cihad edenleri belli etmeden, sabredenleri ortaya
karmadan cennete gireceinizi mi sandnz?
10-

.
(6/ENM, 137). Bunun gibi ortaklar,
mriklerden ouna ocuklarn (kzlarn)
ldrmeyi ho gsterdi ki, hem kendilerini
mahvetsinler hem de dinlerini kartrp bozsunlar!
Allah dileseydi bunu yapamazlard. yle ise onlar
uydurduklar ile babaa brak!
11-
.
(21/ENBYA, 79). Bylece bunu (bu fetvay)
Sleyman'a biz anlatmtk. Biz, onlarn her birine
hkm (hkmdarlk, peygamberlik) ve ilim
verdik. Kular ve tesbih eden dalar da Davud'a
boyun edirdik. (Bunlar) biz yapmaktayz.

12-

.
(25/FURKN, 17). O gn Rabbin onlar ve
Allah'tan baka taptklar eyleri toplar da, der ki:
u kullarm siz mi saptrdnz, yoksa kendileri mi
yoldan ktlar?

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki cmleleri ikier defa yaznz.

.
Yamur gnlk olarak yad.

.
Suyu bulank olarak ime.

.
Tm gn alarak geirdi.


.
ocuklar onu sevinli bir halde karlad.

.
Huulu bir ekilde namaz kldlar.

.
renciler canl bir ekilde uyandlar.

.
Yamurlu haldeki ge bak.

.
Misafirleri glmseyerek karladk.

.
Annem gnn evde alarak geirir.

Annem gnn evde alarak geirir.

.
Gazeteyi getirmek iin uarak (koarak) gitti.

.
Kale engelleyici bir set olarak durdu.

2. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


1-

.


. .

.
- 2-
-
- - -
.
- - 3-
. - -.

- - 4-
. -
- . 5-
-
-
. - -
- - - 6-
- -
.
7-
.
. .
. ][13
. .
.
8-
.

.
9-
.

. .
.

3. Yukarda verilen ayetleri defterinize yazp hl


ile ilgili kelimelerin altn iziniz. Fiillerinin mz,
muzri ve masdarn isimlerinin de tekil ve oul
halini szlkten bulunuz.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu cmlede grld gibi hal cmlesinin


banda vv- hliye olmazsa cmleyi ana cmleye
balayan zamir bulunur.
[2] Bkz. rt, Meral, Nahiv, s. 229; Cmle
Kurulu Teknikleri, s.93.
[3]

Bkz. rt Meral, Nahiv, s. 229 vd.

[4] ( ) ark syledi


[5] ( ) dnd
[6] ( ) edatnn mz fiil nnde tahkik
(pekitirme) ve mili gemi zaman anlamyla
tercme edileceini hatrlaynz.

[7] (( ) komu oldu, yanyana oldu)


fiilinin ism-i fili
[8]

( ) doldu

[9] Nekre kelimeden sonra gelen cmlenin sfat


cmlesi olduunu hatrlaynz.
[10] sm-i fillerin muzari gibi tercme edildiini
hatrlaynz.
[11] () ark syledi
[12]

( ) aratrd

[13]

( )hal, durum, ( )tehlikeli, ciddi

Dinlemek iin Tklaynz :

VASIL VE KATI HEMZELER

HEMZE- VASIL: Kelime banda bulunan ve


yalnz yazld zaman okunan, baka kelimeden
sonra geldiinde yazlsa da okunmadan atlanlan
elif veya hemzeye hemze-i vasl denir.
Hemze-i vasl kelimenin kk harfi olmayp ziddir.
( ) eklinde deil ( ) eklinde yazlr.
Kendisinden sonra gelen harf ise skin olur.
zetle:
Bata bulunan hemze okunur:
- - -
Kendilerinden nce kelime gelen hemzeler yani
sz arasnda gelen hemzeler okunmazlar:
-
Balarnda vasl hemzesi bulunan kelimeler:
1. Harf-i trif ()in elifi:

( ) evin kaps

2. Sls ( harfli) fiillerin emr-i hzrlarnn


bandaki elifler:
- ( a), - ( yardm et),

(sevin)

.
(Bizi bala ey Yce!/ Bizi affet, bize mafiret et,
bize merhamet et, Sen bizim Mevlmzsn, kafir
topluluklara kar bize yardm et.)(Bakara, 286)
3.
bb dndaki mezd fiillerin elif ile
balayanlarnn mz, emr-i hzr ve masdarlarnn
balarndaki elifler:
( ) ( Dedi: toplannz!) (emir),
- ( krld)(mzi)
) (

(karlamak)(masdar)
4. Aadaki kelimelerin bandaki elifler:

isim


iki (mz.)

erkek

oul

arka


iki (me.)

kadn

kz
-

yemin olsun


filann olu


iki

F 'in bana gelirse hemze yazlmaz:,


- ,
HEMZE- KATI: Kelime banda bulunan ve
baka kelimeden sonra geldiinde, hemzesi her
zaman yazlp okunmas gereken hemzelere

hemze-i kat denir. Hemze-i vasln dnda


kalan hemzeler de hemze-i katdr.
Balarnda kat hemzesi bulunan kelimeler:
Hemze-i vasln dnda kalan hemzeler de hemze-i
katdr. Ayrnt verecek olursak unlar olacaktr:
1. bbnn mz, emr-i hzr ve masdarnn
bandaki hemze:


ve gnderdi

hemen kar

ve ikram etti

ve onu karmas

2. Muzri mtekellimin hemzesi (),


3. smi tafdilin hemzesi (),
4. Sfat- mebbehenin hemzesi (),

5. ( )veznindeki cem-i mkesserin hemzesi


(),
6. Slsden gelen mehmzul-fnn hemzesi
(
),
7. Taaccb fiillerinin hemzeleri () () ,
8. Hemze ile balayan Arapaya dardan giren
yabanc zel isimlerin hemzesi (),
9. Yabanc olmayp evveli hemze ile balayan cins
isimlerin hemzesi (()aslan), (()develer),
10. Soru harfi olan ( )hemze ()
(Biz senin gsn ap geniletmedik mi?
nirah, 1),
11. Nid harfi olan ( )hemze (( )! Ey
adam!)[1].
&&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Bkz. rt, Meral, Sarf, s.56-61.

Dinlemek iin Tklaynz :

BEDEL
Bedel kendisinden nceki kelimeyi aklayp
pekitiren ve irb (hareke) bakmndan ona uyan
kelimedir. Bedelden nceki kelimeye mbdelminh (kendisinden bedel yaplan) denir. 4 eit
bedel vardr:

1- Bedell-Mutbk: ()
Kendisinden nceki kelime olan mbdel-minhe
eit, ona tamamen uyan bedele bedel mutbk
denir.

.
Kardein Hlit geldi.
.
renci Hliti mkafatlandrdm.
.
Kardein Hlite selm verdim.

Yukarda koyu renkli isimler bedeldir. Hareke


bakmndan kendilerinden nce gelen isme
(mbdel-minh) uymulardr.
2- Bedell-Bad minel-kll () :
.
Sandalyenin aya krld.
.
Kitabn te birini okudum.
.
Geminin yelkenlisine baktm.

Yukarda koyu renkli yazlm kelimeler de


bedeldir ve kendinden nceki kelimeye hareke
bakmndan uymaktadrlar. Ancak bu bedeller
mbdel-minhin tamam deil ondan bir
paradrlar ve sonlarnda mbdel-minhe ait bir
zamir bulunur. Bu tip bedele Bedell-Bad
minel-kll denir.
3- Bedell-timal () : Bedeli itiml
mbdel-minhin ne tamam ne de paras olan
bedellerdir. Ancak mbdel-minhin umlne
girer ve onun iine ald bir manaya delalet eder.

.
Hocann ilmi houma gitti.
.
Kardeinin okuyuunu iittim.
.
Aslann gelmesinden ardm.

4- Bedelul-Galat () : Mbdel-minhle hi
ilgisi bulunmayan yanllkla sylenen kelimedir.

.

Peynir yedim, -peynir demiim- et.

* Bedel ile mbdel-minh arasnda marife nekre


olmas bakmndan uygunluk aranmaz. Yalnz
nekre bir kelime marife bir kelimeden bedel
olunca bir sfatla mevsf olmas gerekir:
: .
Alnndan yakalayacaz, yalanc yanlm alnndan
(el-Alak, 15, 16).

Burada kelimesi marife olan


kelimesine bedel ve nekredir. Bu nedenle
mevsftur. ( ) ()kelimeleri ise onun
sfatdr.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki cmlelerde yer alan bedel ve mbdel
minhlerin altn iziniz ve bedel eidini
aklaynz.

-
.
2. Aadaki boluklar mnasib kelimelerle
doldurunuz.(Cevaplar iin zerine tklaynz)
...
...
...

...

3. Her bedel eidiyle ilgili ikier cmle kurunuz.


4. Aada verilen bedel ile ilgili ayetleri
defterinize yazp fiillerinin mz, muzri ve
masdarn isimlerinin de tekil ve oul halini
yaznz. Cmlelerde yer alan bedel ve mbdel
minhlerin altn iziniz ve bedel eidini
aklaynz.
&&&&&&&&&&
BEDEL LE LGL AYETLER

1-


{ 42/52}
.
(42/URA, 52). te bylece sana da emrimizle
Kurn vahyettik. Sen, kitap nedir, iman nedir
bilmezdin. Fakat biz onu kullarmzdan
dilediimizi kendisiyle doru yola eritirdiimiz
bir nur kldk. phesiz ki sen doru bir yolu
gstermektesin.
(42/URA, 53). (O yol) gklerin ve yerin sahibi
olan Allahn yoludur. Dikkat edin, btn iler
sonunda Allaha dner.
2- .
(36/YSN, 48). Onlar: Eer gerekten doru
sylyorsanz, bu tehdit ne zaman
(gerekleecektir)? derler.
3-

.
(59/HAR, 21). Eer biz bu Kurn bir daa
indirseydik, muhakkak ki onu, Allah korkusundan

ba eerek, para para olmu grrdn. Bu


misalleri insanlara dnsnler diye veriyoruz.
4- .
(78/NEBE, 39). te o, kesin olarak gelecek
gndr. O halde dileyen Rabbine varan bir yol
tutsun.
5-
.
(10/YNUS, 32). te O, sizin gerek Rabbiniz
olan Allah'tr. Artk haktan (ayrldktan) sonra
sapklktan baka ne kalr? O halde nasl
(sapkla) dndrlyorsunuz?
6-
.
(6/ENM, 102). te Rabbiniz Allah Odur.
Ondan baka tanr yoktur. O, her eyin
yaratcsdr. yle ise Ona kulluk edin, O her eye
vekildir (gvenilip dayanlacak tek varlk Odur).
7- .

(4/NS, 70). Bu ltuf Allahtandr. Bilen olarak


Allah yeter.
8-

.
(3/L- MRN, 97). Orada apak nineler,
(ayrca) brhimin makam vardr. Oraya giren
emniyette olur. Yoluna gc yetenlerin o evi
haccetmesi, Allahn insanlar zerinde bir hakkdr.
Kim inkr ederse bilmelidir ki, Allah btn
lemlerden mstandir.
9-

.
(3/L- MRN, 135). Yine onlar ki, bir ktlk
yaptklarnda, ya da kendilerine zulmettiklerinde
Allah hatrlayp gnahlarndan dolay hemen
tevbe-istifar ederler. Zaten gnahlar Allahtan
baka kim balayabilir ki! Bir de onlar,
iledikleri ktlklerde, bile bile srar etmezler.
10- { 2/1} .

(2/BAKARA, 1, 2). Elif, Lm, Mm. O kitap


(Kurn); onda asla phe yoktur. O, mttakler
(saknanlar ve arnmak isteyenler) iin bir yol
gstericidir.
11-

.
(2/BAKARA, 184). Sayl gnlerde olmak zere
(oru size farz klnd). Sizden her kim hasta yahut
yolcu olursa (tutamad gnler kadar) dier
gnlerde kaza eder. (htiyarlk veya ifa umudu
kalmam hastalk gibi devaml mazereti olup da)
oru tutmaya gleri yetmeyenlere bir fakir
doyumu kadar fidye gerekir. Bununla beraber kim
gnll olarak hayr yaparsa, bu kendisi iin daha
iyidir. Eer bilirseniz (glne ramen) oru
tutmanz sizin iin daha hayrldr.
&&&&&&&&&&

ATIF

Atf; atf- beyn ve atf- nesak olmak zere iki


eittir:
I) ATF-I BEYN
Kendinden nceki kelimeyi izah etmek ve daha
ok aklamak iin getirilen kelimeye atf- beyn
denir. Atf- beyn irbda, mzekkerlik,
menneslikte ve mfred tesniye cem hususunda
metbuna (kendinden nceki kelimeye) uyar.
Bedel-i mutbk ayn zamanda atf- beyndr[1].
Knye ve lakabdan sonra veya bir ismi daha ok
aklamak zere bir isimden sonra gelen isimler,
ism-i iretten sonra gelen isimler hep atf-
beyndr.

.
Arkadan Hlit geldi.

Bu adam houma gitti.

Ebbekir Abdullah Aienin babasdr.

.
Ebul-Ksm Muhammed, (a.s.) peygamberimizdir.

.
Mbrek bir aatan, yani zeytin aacndan
tututurulur. (Nr, 35)

.
Alemlerin Rabbi olan Musa ve Harunun Rabbine
iman ettik. (uara, 47, 48)

*Tefsir harfi olan (( )yani) ve ( )den sonra


gelen kelime ve cmleler de atf- beyndr.
.
Yanmda asced yani altn vardr.

.
Kalk diye bardm.

.
Sandalyeye oturdum (ayn anlama gelen kelimeyle
aklama) .

Alt izili kelimeler atf- beyndr ve kendinden


nceki ismi izah etmektedir.
II) ATF-I NESAK
Atf harfleri denen harflerle kelime veya cmleleri
ayn hkme balamaya atf nesak denir. Atf
harflerinden nceki kelimeye matfun aleyh
sonraki kelime ya da cmleye de matf denir.
Matf, matfun aleyhin harekesini alr.
.
Ftma ve kardei baard.

Bu cmlede matfun aleyh, atf harfi,


da matfdur. kelimesi matfun aleyh olan
kelimesinin merf olmas sebebiyle merfdur.

Atf harfleri unlardr:


- - - - - - - - -
Atf harflerinin ilevleri de unlardr:
ve

Matf ile matfun aleyhin ayn hkmde ortak


olduunu gsterir. Tertip ya da sra sz konusu
deildir. Bir nevi virgl gibidir.
.
Hilafeti Ebbekir ve mer stlendi.
.
Hilafeti mer ve Ebbekir stlendi.

Muhammed, Osman ve senin kardein bugn oru


tuttular.

akabinde hemen, ardndan

Matfla matfun aleyh arasnda tertip ve sra


gzetir. Ancak bu tertip hemen akabinde olup
zaman bakmndan aralarnda bir gecikme
olmadn iaret eder.
.
retmen snfa girdi akabinde (hemen) renciler
ayaa kalkt.
.
Ali sonra da brhim okula girdi.

.
Baban bizi grd ve bizi selamlad.

sonra

Matf ile matfun aleyh arasndaki tertibe riyet


edildiini matfun matfun aleyhten bir hayli
zaman sonra vukua geldiini gsterir.
.
Tccar seyehata gider sonra dner.
.
Pamuu ektik sonra devirdik (topladk) .
.
Portakal topladk sonra sattk.
veya, ya da

ki eyden birini semeyi veya pheyi ifade eder:


.
Portakal veya elma ye.
.

Kye brhim ya da Ali dnd.



.
Haberi Ali ya da Ferid nakletti.

yoksa

Bir eyin tayin edilmesini talebe iaret eder.


Elma m yoksa portakal m yedin?

Uykuda msn yoksa uyank msn?

Kitap m yoksa defter mi satn aldn?

*Bir iin yaplp yaplmamasnn tesirinin msvi


olduunu anlatmak iin de (...( )..sa da, masa da)
kullanlr. Buna tesviye harfi de denir. :

Onlar korkutsan da korkutmasan da msvidir


(birdir, eittir), inanmazlar (Bakara 6).

ya... ya.ya da, ister (vv ile tekrarlanarak


kullanlr)

Size ya Hasan ya Salih yazd.

.
ster vacip ister mstehab olarak amel et.

... bile, dahil

.
Bal ba da dahil olmak zere (ban bile) yedi.

.
nsanlar ld hatta peygamberler bile[2].
(Peygamberlere varncaya kadar btn insanlar
ld)

deil, olmad (nefy, olumsuzluk anlatr)

.
Halil yazardr air deil[3].

.
yi i yap kt i deil.

Babam arabay satt at deil.

fakat, bunun aksine anlamndadr

.
Kasap sr boazlamad fakat koyun boazlad.
.
Bey gelmedi fakat hizmetisi geldi.
.
Riy hell olmaz, ihls bunun aksinedir.

belki, bilakis, hayr, yle deil..

drab yani hatadan dnmek iin kullanlr.


Kendinden nce bir emir veya olumlu hkm

gelmise o emri veya hkm kaldrr, gelmemi


gibi yapar.
.
mtihandan Yusuf, hayr Osman kt.
.
Bir ktphaneye, hayr bir kitapya git, o kitab
ara.

*sim isme, fiil fiile, cmle de cmleye


atfedilebilir:
smin isme atf:
.
Ali Hlit ve Adil geldi.

Fiilin fiile atf:


.
Sizi yaratan sonra ldren sonra da diriltecek olan
Odur.

Her fiil bir fiil cmlesi olduundan bu rnek, fiil


cmlesinin fiil cmlesine atf demektir.
sim cmlesinin isim cmlesine atf:

.
Hlidin babas lim, kardei tccardr.

*Atf harfi arada olmakszn da atf yaplabilir. O


zaman atf harfi mahzf saylr:

...
Tvbe edenler, ibadet edenler, hamdedenler

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki cmleleri szlk yardmyla tercme
ediniz.

-



.
2. Yukardaki atf harflerinin herbiriyle birer cmle
kurunuz.
3. Aada verilen atf ile ilgili ayetleri defterinize
yazp fiillerinin mz, muzri ve masdarn
isimlerinin de tekil ve oul halini yaznz. Atf
harfi, matfun aleyh ve matfla ilgili kelimelerin
altn iziniz.
ATIF LE LGL AYETLER
1-
.
(36/YSN, 56). Onlar ve eleri glgeler altnda
tahtlara kurulurlar.

2- .
(36/YSN, 73). Bunlarda (hayvanlarda) onlar iin
nice faydalar ve iilecek stler vardr. Hla
kretmezler mi?
3-
.
(36/YSN, 81). Gkleri ve yeri yaratan, onlarn
benzerlerini yaratmaya kadir deil midir? Evet!
Elbette kadirdir. O, her eyi hakkyla bilen
yaratcdr.
4-
.
(111/MESED, 4). Odun tayc olarak kars da
(atee girecek).
5- .
(110/NASR, 1). Allah'n yardm ve zaferi geldii
zaman,
6- .
(97/KADR, 4). O gecede, Rablerinin izniyle
melekler ve Ruh (Cebrail), her i iin iner dururlar.

7-
.
(59/HAR, 24). O, yaratan, var eden, ekil veren
Allah'tr. En gzel isimler O'nundur. Gklerde ve
yerde olanlar O'nun nn yceltmektedirler. O,
galiptir, hikmet sahibidir.
8- .
(67/MLK, 12). Fakat daha grmeden
Rablerinden (azabndan) korkanlara gelince, onlar
iin gerekten hem balanma hem de byk
mkfat vardr.
9-

.
(36/YSN, 12). phesiz lleri ancak biz
diriltiriz. Onlarn yaptklar her ii, braktklar her
izi yazarz. Biz, her eyi apak bir kitapta (levh-i
mahfuz'da) sayp yazmzdr.
10- .

(36/YSN, 44). Ancak bizim tarafmzdan bir


rahmet ve belli bir zamana kadar dnyadan
faydalandrmamz mstesnadr.
11-
.
(67/MLK, 2). O ki, hanginizin daha gzel
davranacan snamak iin lm ve hayat
yaratmtr. O, mutlak galiptir, ok balaycdr.
12-

.
(67/MLK, 23). (Reslm!) De ki: Sizi yaratan,
size iitme duyusu, gzler ve kalpler veren O'dur.
Ne az krediyorsunuz!
13- { 78/15} .
(78/NEBE, 15, 16). Size tohumlar, bitkiler ve
aalar (birbirine) sarma dola baheler
yetitirmek iin..
14- .

(55/RAHMN, 27). Ancak azamet ve ikram sahibi


Rabbinin zt bki kalacak.
15- .
(78/NEBE, 35). Onlar orada (cennette) ne bo bir
lkrd ne de yalan iitirler.
16-
{ 90/7} { 90/8}


.
(90/BELED, 7, 8, 9). (nsan) kendisini kimsenin
grmediini mi sanyor? Biz ona iki gz, bir dil ve
iki dudak vermedik mi?.,
17-
.
(36/YSN, 11). Sen ancak zikre (Kurn'a) uyan
ve grmeden Rahmn'dan korkan kimseyi
uyarabilirsin. te bylesini, bir mafiret ve gzel
bir mkfatla mjdele.
&&&&&&&&&&

SMN ETL HALLER


Yapsna gre isim; son harfi sahih olan ve
olmayan olmak zere ikiye ayrlr.
A) Son harfi sahih olan isim; maksr, manks ve
memdd olmayan murab isimdir.

oda

kova

ceylan

tavan

B) Son harfi sahih olmayan isim; Manks, Maksr


ve Memdd olmak zere e ayrlr:
I) MAKSR SM
Sonunda sbit bir elif bulunan murab isimdir. Bir
evvelki harekesi stn olan murab (duruma gre
son harekesi deien) ismin sonundaki bu elifin
asl ( )ise uzun (), ( )ise noktasz ( )eklinde
yazlr. Ancak elif eklinde telaffuz edilir. sm-i

maksrun bu elifi asl deil, ( )veya ( )dan


dnmedir veya menneslik iin zaidedir:
(Asl: ( zikr, anma)

hatra

gen

baston


seilmi

doru yol

Bu tip elifin zerine hareke konup okunmas


mmkn deildir. Bu sebeple bu isimlerin sonu
sakin okunur. Yni uzatmal okumaya da sakin
denir. Ref halinde elif zerine zamme, nasb
halinde fetha, cer halinde kesre takdir edilir.
Merf Hali

.
Gen boulmaktan kurtuldu.(Fil)
.
Baston krld.
.
Ona ez isabet etti.
Mansb Hali

.
Genci boulmaktan kurtardm. (Mefl)
.
Ezy defettim.
.
Bastonu buldum.
Mecrr Hali

.
Genten raz oldum (Cr-mecrr) .

.
Kalemi genten satn aldm.


.
Ezdan selmete erdim.

*sm-i maksr nekre olduu (tenvin ald) zaman


ref, nasb ve cer halinde elifi yazl kalr, ancak
okunmaz.

.
Bir gen geldi (Fil).

.
Bir gen grdm (Mefl).

.
Bir gence selm verdim (Mecrr) .
.
Bir bastona dayandm (Mecrr).

II) MANKS SM
Kendinden evvel kesre bulunan bir ( )ile sona
eren murab isimlere manks isim denir. Bu ()
asldir ve vazgeilmezdir.


yol gsteren

oban

kad, hkim

vadi

avukat

daveti

Manks isimler mansb durumda gzle grnr


ekilde fetha alrlar. nk fetha ile okumak kolay
ve mmkndr. Zamme ve kesre ile okumak ise
dile ar gelir. Bu sebeple ref ve cer hallerinde
gerekli harekeyi zahiren alamazlar. Gramerciler
buna ref ve cer hallerinde manks isimlerin
sonuna zamme ve kesre takdir olunur
demektedirler.
Merf Hali

.
Cni kat.
.
Kad adaletli oldu.
.
Azgn piman olur.
Mansb Hali

.
Cniyi hapsettim.

.
Kadya sayg duyarz.

.
aran iittim.
Mecrr Hali
.
Cniye baktm.
.
Haberi obandan iittim.

.
Kadya selm verdim.

*Manks isim nekre olduu takdirde ref ve cer


halinde sonundaki ( )der.
.
Bir avukat geldi (Ref) .
.
Bir avukata selm verdim (Cer) .
.
Bir avukat grdm (Nasb) .

Tesniye halinde den ( )tekrar geri gelir:


.
Avukat geldi.

.
ki avukat geldiler.

* Manks isim izafetle veya ( )taksyla marife


olduu takdirde ref, nasb ve cer halinde ( )sabit
kalr.

.
Kad bir cninin aleyhine karar verdi.
.
Kadlarn kads geldi.

III) MEMDDE SM
Sonunda hemze, hemzeden nce de zide bir elif
bulunan murab isimdir.

bykler

gk

airler

Bu zid hemze ile biten isim gayr-i munsarif


olduu iin tenvin almaz. Ancak asl veya ()

den dnme hemze ile biten isim tenvin alr.


Hemzeden sonra tenvin yazmak iin bir daha elif
yazlmaz. ( )( )nk kaideye gre hemze
iki elif arasnda yazlmaz.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki cmleleri harekeleyip tercme ediniz.
Manks ve maksr isimlerin altn izip marife
olanlarn nekreye evirerek cmleyi tekrar
yaznz.



-


.
2. Aadaki manks isimlerin merf mansb ve
mecrr hallerine ait birer cmle kurunuz.
[ 4]

3. Aada verilen ismin eitli halleri ile ilgili


ayetleri defterinize yazp fiillerinin mz, muzri
ve masdarn isimlerinin de tekil ve oul halini
yaznz. Maksr, manks ve memdd isimlerin
altn iziniz.
&&&&&&&&&&
SMN ETL HALLER LE LGL
AYETLER
1- .
(2/BAKARA, 2). O kitap (Kurn); onda asla
phe yoktur. O, mttakler (saknanlar ve arnmak
isteyenler) iin bir yol gstericidir.
2-

...
(2/BAKARA, 83). Vaktiyle biz, srailoullarndan:
Yalnzca Allah'a kulluk edeceksiniz, ana-babaya,
yakn akrabaya, yetimlere, yoksullara iyilik
edeceksiniz diye sz almtk...
3- ...
...

(2/BAKARA, 87). ... Meryem olu sa'ya da


mucizeler verdik. Ve onu, Rhu'l-Kuds (Cebrail)
ile destekledik....
4-

.
(2/BAKARA, 113). Hepsi de kitab (Tevrat ve
ncil'i) okumakta olduklar halde Yahudiler:
Hristiyanlar doru yolda deillerdir, dediler.
Hristiyanlar da: Yahudiler doru yolda deillerdir,
dediler. Kitab bilmeyenler de birbirleri hakknda
tpk onlarn sylediklerini sylediler. Allah,
ihtilfa dtkleri hususlarda kymet gn onlar
hakknda hkmn verecektir.
5-

.
(2/BAKARA, 114). Allah'n mescidlerinde O'nun
adnn anlmasna engel olan ve onlarn harap
olmasna alandan daha zlim kim vardr!
Aslnda bunlarn oralara ancak korkarak girmeleri
gerekir. (Baka trl girmeye haklar yoktur.)

Bunlar iin dnyada rezillik, ahirette de byk


azap vardr.
6- .
(55/RAHMN, 41). Sulular, simalarndan tannr,
peremlerinden ve ayaklarndan yakalanrlar.
7-
.
(67/MLK, 5). Andolsun ki biz, (dnyaya) en
yakn olan g kandillerle donattk. Bunlar
eytanlara at taneleri yaptk ve onlara alevli ate
azabn hazrladk.
8-
.
(80/ABESE, 1-4). (Peygamber) mnn kendisine
gelmesinden tr (ma kendisine geldi diye)
yzn ekitti ve geri dnd. (Onun halini) Sana
kim bildirdi? Belki o temizlenecek, yahut t
alacak da o t ona fayda verecek.
9- .

(89/FECR, 23). O gn cehennem getirilir, insan


yaptklarn birer birer hatrlar. Fakat bu
hatrlamann ne faydas var!
10- .
(91/EMS, 1, 2). Gnee ve kuluk vaktindeki
aydnlna, gnei takip ettiinde aya,..
11-
.
(92/LEYL, 4-7). Sizin ileriniz baka bakadr.
Artk kim verir ve saknrsa ve en gzeli de tasdik
ederse, biz de onu en kolaya hazrlarz (onda
baarl klarz).
12-
.
(93/DUHA, I, 2, 3, 4) . Andolsun kuluk vaktine,
Ve skna erdiinde geceye ki, Rabbin seni
brakmad ve sana darlmad. Gerekten senin iin
ahiret dnyadan daha hayrldr.
13-

(96/ALAK, 8, 9, 10, 11, 12). Kukusuz dn


Rabbinedir. Namaz klarken bir kulu (Peygamberi
namazdan) menedeni grdn m? Ne dersin, o
(Peygamber) doru yolda ise, yahut takvy
emrediyorsa?
&&&&&&&&&&
CMLELERN BALANII
Temel cmle isim ya da fiil cmlesi olup bu
cmleye bir ya da bir ka cmle balanabilir:

.
Meydanda oynayan bir ocuk grdm. (fiil
cmlesi)

.
Doruluk insana her durumda fayda veren bir
dosttur. (isim cmlesi)

-Fil, nib-i fil, mefln bih, sfat, mbted ya da


haber tek kelimeden meydana geldii gibi fiil veya
isim cmlesi de olabilir:
.
(Fil: isim cmlesi)
Bana binlerce dinarn sahibi olduun ulat.
.
(Nibul-fil: isim cmlesi)
Gencin zeki olduu bilindi.
.
(mefln bih: isim cmlesi)
Onlarn dostlarmz olduunu rendik.

.
(mbted: isim cmlesi)
Kitap okuman senin iin daha faydaldr.

.
Mefl Fiil Mbted
Haber
Ate suyu str.
.
(Sfat: Fiil cmlesi)
Mevsf
M'minler altlarndan rmaklar(nehirler) akan
cennetlere girerler.
.
(Sfat: isim cmlesi)
Mevsf
Mefln
bih
Avlusu geni bir okul grdk.

&&&&&&&&&&

MEFLN FH (ZARFLAR)
Fiilin ilendii zaman ve mekan bildiren mansb
isme mefln fh denir. Ne zaman ve nerede
sorusuna cevap verirler.
Fiilin ne zaman ilendiini gsteren mefln fh
zaman zarf, nerede ilendiini gsteren mefln
fih de mekan zarfdr. Herhangi bir zarftan sonra
gelen isim daima mecrr olur. nk zarflar
muzaf, sonraki isimler de muzafun ileyhtir.
Cmle rnekleri:

.
ehirde bir gece geirdim.
.
Memleketde bir mddet kaldm (ikmet ettim) .

Seni Cuma gn ziyaret edeceim.


.
Bir kilometre yrdm.
.
Bir hoca seme hususunda iki ay dnd.
.
Ders srasnda bazen ayaa kalkt.
.
Ar, Trkiyenin dousuna der.

.
Bir mil yrdm.

.
Onun nne oturdum.

.
Adam nce saa sonra sola dnd.
.
Havaalanndan kmz esnasnda bir araba
bulduk.

Bu cmlelerdeki ()( ) ( )( )( )
( )( )( )( )( )ve ( )ve ()
kelimeleri mefl-i fih olup mansbturlar.
*Mefl-i fh edat olarak ( )ve ( )harf-i cerleri
de kullanlr:

.
Okulda yazdm.

.
Halebte dodum.

.
O kitap Khirede basld.

.
ocuk denizde yzyor.


.
Zeynep annesiyle beraber arnn ortasnda
arabadan indi.

Mefl-i fih grld gibi harf-i cerle kullanld


zaman mecrr olur.
Not: ( )harf-i ceri ancak zaman ve mekan bildiren
kelimelerin banda olursa mefl fih edat olur.
Zaman ve Mekan Zarflar u ksmlara ayrlrlar:
1- Mutasarrf Zarflar:
Bazen zarf yerini tutan kelimeler cmlede zarf
olmadan da kullanlabilirler. Bunlar mutasarrf
zarflardr. O zaman meflu fih olmazlar ve cmle
iindeki yerine gre, cmlenin asli unsurlarndan
biri olarak (mbted, haber, ya da fil gibi) irab
(hareke) alrlar. Bu zarflardan bazlar unlardr:


saat


gn

hafta


sene

sabah

akam

ay

le

gece

yarn


lahza

mil


fersah

kilometre

sa

sol

kuzey

gney

dou

bat


orta

.
Cuma gn geldi.

Burada kelimesi fil olup zamme ile merfdur.


.
Dou semv dinlerin beiidir.

Burada kelimesi mbted olup zamme ile


merfdur.
2-Mutasarrf Olmayan Zarflar:
Baz zarflar vardr ki cmle iinde sadece zarf
olarak kullanlr ve cmlenin dier unsurlarndan
olmazlar. Bunlar da mutasarrf olmayan zarflardr.
Cmlenin neresinde bulunurlarsa bulunsunlar
daima zarfiyetten dolay mansb olurlar. Bu
zarflardan bazlar unlardr:

sonra


..boyunca



an, ..d zaman


..srasnda, esnasnda

esnasnda

arkasnda


altnda


arasnda

yannda


zerinde

evresinde, etrafnda

arkasnda

karsnda

..e doru, ..e kar, ..yaklak, civarnda..

yannda, katnda


aasnda ..meksizin, ..makszn, ..den baka

.
Halit o savata yaklak yedi kl krd.

Bu zarflar;
a) Ya kendilerinden nce geen fiilin zaman ve
mekann bildirdiklerinde mefl-i fh olurlar:

.
Uaklar bulutlarn stnden uar.

Burada ( )mekan zarf mefl fh olub fetha ile


mansbtur.
b)Ya da bir mbtedya haber veyahut bir kelimeye
sfat olurlar:

.
Cennet annelerin ayaklar altndadr.(Hadis)

.
Yanndaki adama uradm.

Burada ve mekan zarflar zarfiyet


dolaysyla mansbtur[5].
nemli Not: Ancak bu zarflar ( )harf-i ceri ile
mecrr olurlar:
.
De ki: Hepsi Allahtandr.
.
Arkasndan yrdm.

Zarflarn Dier zellikleri:


* harfi baz zarflara bitiebilir. Ancak bu
zidedir (hibir i grmez). Zarfa etki etmez ve
onu i yapmaktan alkoymaz. Yani bu zarflar
mansb olmaya ve kendisinden sonra gelen isim
ise muzafun ileyh ve mecrr olmaya devam eder.
()nn bititii zarflar genelde unlardr:



Gecikmeden gelmesini rica ettim.

( )kelimesi mansb bir zarftr. zidedir ()


muzafun ileyh ve kesre ile mecrrdur[6].
*Zaman ve mekna muzaf olan saylar, iaret
isimleri ve sfatlar mefln fh olarak mansb
okunur:

.
O nahiyeye (blgeye) indim.
.
Orada be gn geirdim.

.
mil yrdm.

*Zaman ve mekn zarflarna muzaf olan ()ve


( )kelimeleri de mefln fih olur:
.
Okula hergn gideriz.

.
Gecenin birksmnda kar yad.

*Mevsf zaman ve mekn zarf olursa,


hazfedildiinde sfat onun yerine mefl-i fh olur:

) (.

Uzun mddet uyudum.

* ( )ve ( )zarflarnn zellikleri:


a) ( )ve ( )balarna harf-i cer gelmeksizin
muzaf olduklarnda mansbdurlar.

.
Kardein hepimizden nce gezmeye kt.

b) Muzaf olup balarna harf-i cer geldiinde


mecrr olurlar

.
Halitten sonra Ali geldi.

c) Fiile dorudan doruya deil ( )ile balanrlar


ve cmleye muzf olduklarnda cmlenin banda
( )bulunur:

.
ocuk babas iten dnmeden uyudu.
.

Ahmet, babas gittikten sonra geldi.

d) ( )ve ()nin muzfun ileyhi hazfedilince


zamme zere mebn olur.
.
nce Ykub kat.
.
nce Halit ve mer gitti.

Kurn- Kermde ( ) ve ( ) eklinde


kullanl yaygndr.
* ( ) ve ( )kelimeleri cmleye muzf
olduklarnda balarna ( )gelmez:

.
Zil ald zaman renciler snfa girdiler.
.
Onu hain olarak tandm gn terkettim.



.
Sen gelene kadar hava alannda bekledim.

*Mefl-i fih fiilin nnde gelebilir[7]:

.
Bu gn baban ziyaret ettim.

MEBN ZARFLAR
Mebn zarflar 17 tane olup 6 tanesi mekn zarf, 10
tanesi zaman zarf, bir tanesi de hem mekn hem
de zaman zarf olarak kullanlr. Mebn olduklar
iin mahallen mansbturlar:
a) Mebn mekn zarflar:

yer (..d yere, ..ecei yere, ..d yerde)

Cmleye muzaf olan mebn mekn zarfdr. Bu


cmle isim ya da fiil cmlesi olabilir. Genellikle
fiil cmlesi olur. Sonu zamme zre mebn
olduundan mahallen mansb saylr.
.
stediiniz yere gidiniz.
.
Oturduun yerde otur.
.
Rahata okuyabileceim bir yerde oturdum.

Not: ( )Baka anlamlara da gelebilir:


( )ekilde
.
Kral uzaktan grlebilecek ekilde yksek bir kk
bina etti.
[8] .

renci retmene szn duyacak ekilde


yaklat.

( ) ..bakmndan, ynden
.
Dmanlar saylar ok olmas bakmndan bizden
daha kuvvetlidir.

Biz (Kurn' yalanlayanlar) bilemeyecekleri


ynden azar azar helka yaklatrrz (Arf 182) .

Nerede, nereye. (Fetha zere mebn soru


isimlerindendir. art olarak da kullanlr)

Nerede oturdun?
. Nerede olursanz olun lm

size ular.

Orada, oraya (Fetha zere mebndir).


. Orada bir ocuk oynuyor.
( )ile kullanlnca ..iin, ..den, ..dan dolay,
anlamna gelir:
.
Bundan dolay arkadama bir mektup yazdm.
-

Yannda katnda nezdinde, tarafnda, huzurunda


.
Ona tarafmzdan bir ilim retmitik (Kehf 65) .

.
Kapnn yannda Aliyi grdm.
Burada, buraya (Skn zere mebndir)
.
Buras okulumuzdur.

b) Mebn zaman zarflar:

Ne zamand zaman, her ne zaman (soru ve


iki fiili muzriyi cezmeden art edat olarak
kullanlr, fetha zere mebndir)


Kymet gn ne zaman?


Kabirlerinizden ne zaman diriltileceksiniz?

Ne zaman gidersen giderim.

Ne zaman? (Soru ve art ifade eden skn


zere mebn zaman zarfdr.)

Ne zaman geliyorsun?

Ne zaman gelirsen giderim.
( Mznin nnde; ..dnda , ..d zaman, ..nca,
..iken ..
Muzrinin nnde; henz ..medi, henz mad)
.
Yamur yanca sel akt.

Okula gittin mi?
.
Henz gitmedim.
=..den beri, ..den bu yana, ..dndan beri..

sim olarak kullanlnca zaman zarfdr ve yanna


isim veya fiil gelir. Harf olarak kullanlnca cer
harfidir.

.
Geldiinden beri beni ziyaret etmedin.
.
Seni bir seneden beri grmedim.

Dn. (Esre zere mebn gemi zaman


zarfdr.)


Dn neden gelmedin?

Asla, hi, katiyyen (Mz manal fiillere


mahsustur)


.
Sana asla yalan sylemedim.

.
Hi iki imedim.

imdi, u anda (Fetha zere mebndir.)

.
imdi Allah yknz hafifletti (Enfl, 66) .

O zaman, ..dnda, ..d zaman, nca, ..ken


(Cmleye muzaf olan skn zere mebn zaman
zarfdr. Ardndan hep iki fiil gelir. Birinci
blmdeki art fiili genellikle mz olur. da bu
fiile muzaftr. Cevap fiili mz de olsa muzri
anlam verilir.)


.
Bahar geldii zaman iekler aar.

. . .
Allah'n zaferi (yardm) ve fetih geldii
zaman..(Nasr, 1).

Not: ( )nn iki kullanl daha vardr:


a) Bazen art anlam ifade etmeyip yalnz zaman
anlam ifade eder. art olmaktan ktklar iin bu
trlerden sonra iki fiil gelmez. Yalnz bir fiil
bulunur. Bu da genellikle yeminden sonra
geliindedir:
.
Andolsun gecenin karanl brnd zamana
(Leyl, 1) .

.
And olsun gndzn aydnland zamana (Leyl,
2) .

b) Mfcee (srpriz) edat olur, bir de ne greyim,


bir de baktm ki eklinde tercme edilir.

.
ktm, bir de ne greyim, kapda bir ylan.

Bir zamanlar, vaktiyle, o zaman , o vakit


dnda, ..d zaman, ..ecei zaman (Skn
zere mebn cmleye muzaf olan zaman zarfdr.)


...
Hatrlayn ki vaktiyle pek az idiniz (Allah) sizi
oaltt (Arf 86) .
ou zaman tercmede hatalar yaplabilen bir edat
olduu iin edatn ayrntl ilemekte yarar
vardr:
a) ( )den sonra mz fiil gelmise tercme
edilirken hani (hatrla)+ mili gemiin
hikayesi[9] eklinde yaplr:
.
Hani brhim babas Azere putlar tanr m
ediniyorsun demiti (Enm, 74).

...

(Rabbiniz) sizi d kavminin yerine getirmi,


yeryznde yerletirmi idi de..(Arf, 74)

b) ( )den sonra muzri fiil gelmise imdiki


zamann hikayesi eklinde evrilir:


.
Hani Allah onlar uykunda sana az gsteriyordu
(Enfl, 43).

c) ( )den sonra isim cmlesi gelmise cmlede fiil


olmad iin sadece idi kelimesiyle evrilir.

.
Hatrlayn, hani siz yeryznde az, zayf ve bire
idiniz de(Enfl, 26)

( )edatnn dier zellikleri:


*( )u kelimelere muzfun ileyh olarak da gelir:

ondan sonra


o zaman

o saat

ondan nce

o gn

o vakit

o yl

o sene

.
O gn m'minler Allah'n yardmyla sevinirler
(Rum 4-5) .
* ( )Gelecek zaman zarf olur:

.
Onlar bukalar boyunlarna geirildii zaman
bileceklerdir.

* (( )..den, ..den dolay, iin, nk anlamnda)


sebep bildirir:
.
Suluyu ktlk yapt iin cezalandrdm.
.
Ge kaldn iin retmen snfa girmene izin
vermedi.

* (( )..aniden , anszn, bir de baktm ki, bir de ne


grelim anlamnda) mfcee (srpriz) edat olur.
Genellikle ondan nce (-( )..iken) kelimeleri
bulunur.
.
O kardeini ararken bir de ne grsn, paralar
alnm.
.
Biz ormanda yrrken bir de baktk ki, karmza
bir kurt kverdi.

*Bazen ( )nn ksaltlm eklinde kullanlr.


Cmleye muzaf olduu iin (..) eklinde tercme
edilir.
.
Ali geldii zaman..

c) Hem zaman hem mekn iin kullanlan mebn


zarf:

Nerede, nereden, ne zaman, nasl[10]


Bu sana nereden?
O nasl olur?
. Nereye gidersen giderim.

Cmle Balamada Kullanlan Baz Edatlar :


.... diye
Daha nce harfu tefsir olarak bahsettiimiz gibi
kendinden sonra gelen fiil emir siygasnda ise
tefsir yani aklama edat olarak grev yapar.

.
Musa'ya deneini denize vur diye vahyettik
(uara 63) .
.
Subay saldrn diye iaret etti.

Edatnn Kullanllar:
+ mz fiil ...d srece, ...dka
+ meczm muzri fiil .....medii srece,
...medike

.
Bana isyan ettiin srece sana azab edeceim.
.
Siz bizimle olduka korkmayz.
.
Allaha iman etmedike cennete giremezsiniz.

..gibi

.
Burada da oradaki gibi ictihad etti.

edat bazen de isimlerin sonuna ilve edilerek


ismin belirsizlii arttrlr:
.
(Herhangi) Birgn dar ktk.

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz.
-





.
.
.

-
-
-
-
. -

2. Aadaki ayetlerin mealini bilmediiniz


kelimeleri szlkten bulmak suretiyle yazmaya
alnz.
1-
{21/35}.
{2/30}. 2-
3-
{2/261}.
{9/36}. 4-
5-
{7/142}.
{13/11}. 6-
3. Aadaki sorulara Arapa olarak cevap
)veriniz.(Cevaplar iin zerine tklaynz

1-

2-

3-

4- .

5- " "

4. inde zaman ve mekn zarf olan 10 cmle


kurunuz.
5. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de
tekil ve oul halini yaznz. Zarf- zaman ve
mekn ile ilgili kelimelerin altn iziniz.
&&&&&&&&&&
MEFLN FH (ZAMAN ZARFLARI) LE
LGL AYETLER
1-
.

(36/YSN, 31). (Mrikler) grmyorlar m ki,


onlardan nce nice kavimler helk ettik. Onlar
tekrar dnp de bunlara gelmezler.
2-
.
(36/YSN, 45). Onlara yapmakta olduunuz ve
yapp arkada braktnz ilerde Allah'tan korkun;
umulur ki size merhamet olunur denildiinde
(aldrmazlar).
3- .
(36/YSN, 55). O gn cennetlikler, gerekten
nimetler iinde safa srerler.
4-

.
(36/YSN, 65). O gn onlarn azlarn
mhrleriz; yaptklarn (kazanm olduklar
eyleri) bize elleri anlatr, ayaklar da ahitlik eder.
5- .

(36/YSN, 79). De ki: Onlar ilk defa yaratm


olan diriltecek. nk O, her trl yaratmay gayet
iyi bilir.

6-
.
(55/RAHMN, 29). Gklerde ve yerde bulunan
herkes, O'ndan ister. O, her an yaratma halindedir.
7- .
(55/RAHMN, 39). te o gn insana da cine de
gnah sorulmaz.
8- .
(55/RAHMN, 20). Aralarnda bir engel vardr,
birbirine geip karmazlar.
9- .
(55/RAHMN, 44). Onlar, cehennemle kaynar su
arasnda dolar dururlar.
10- .

(75/KIYME, 10). O gn insan, "Kaacak yer


neresi!" diyecektir.
11- { 75/11} .
(75/KIYME, 11, 12). Hayr, hayr! (Kap)
snacak yer yoktur! O gn varp durulacak yer,
sadece Rabbinin huzurudur.
12- { 75/22} { 75/23}
.
(75/KIYME, 22, 23, 24). Yzler vardr ki, o gn
l l parldayacaktr. Rablerine bakacaklardr
(O'nu greceklerdir). Yzler de vardr ki, o gn
buruacaktr;
13-
.
(78/NEBE, 23). (Azgnlar) orada alar boyu
kalacaklar ,
14-

(78/NEBE, 38). Ruh (Cebrail) ve melekler saf saf


olup durduu gn, Rahmn'n izin verdiklerinden
bakalar konumazlar; konuan da doruyu syler.
15-
.
(78/NEBE, 40). Biz, yakn bir azap ile sizi uyardk.
O gn kii nceden yaptklarna bakacak ve inkrc
kii: "Keke toprak olsaydm!" diyecektir.
16-
{ 113/3}
{ 113/4} .
(113/FELK, 3).Karanl kt zaman gecenin
errinden, dmlere frp by yapan
frklerin errinden ve kskand vakit kskan
kiinin errinden (sabahn Rabbine snrm!)

17- .
(110/NASR, 1). Allah'n yardm ve zafer geldii
zaman,...
18-
.

(94/NRH, 7). Bo kaldn m hemen (baka) ie


koyul,
19-
.
(89/FECR, 15). nsan var ya, Rabbi kendisini
imtihan edip de ikramda bulunduunda ve bol
nimet verdiinde "Rabbim bana ikram etti" der.
20-
.
(71/NH, 7). (Nuh (a.s.) der ki;) Gerekten de,
(imana gelmeleri ve bylece) gnahlarn
balaman iin onlar ne zaman davet ettiysem,
parmaklarn kulaklarna tkadlar, (beni grmemek
iin) elbiselerine brndler, ayak dirediler,
kibirlendike kibirlendiler.
21-
.
(67/MLK, 8). Neredeyse cehennem fkesinden
atlayacak! Her ne zaman oraya bir topluluk atlsa,

onun bekileri onlara: Size, (bu azap ile) korkutucu


bir peygamber gelmemi miydi? diye sorarlar.
22-

.
(67/MLK, 27). Ama onu (azab) yakndan
grdkleri zaman, inkr edenlerin yzleri
kararacak ve (kendilerine): te sizin isteyip
durduunuz budur! denecektir.
23-

.
(59/HAR, 16). (Mnafklarn durumu) tpk
eytann durumu gibidir. nk eytan insana
"nkr et" der. nsan inkr edince de: Ben senden
uzam, nk ben lemlerin Rabbi olan Allah'tan
korkarm, der.
24- .
(36/YSN, 48). Onlar: Eer gerekten doru
sylyorsanz, bu tehdit ne zaman
gerekleecektir? derler.
25- .

(12/YSUF, 22). (Ysuf) erginlik ana eriince,


ona (isabetle) hkmetme (yetenei) ve ilim verdik.
te gzel davrananlar biz byle mkfatlandrrz.

26-

.
(10/YNUS, 12). nsana bir zarar geldii zaman,
yan yatarak, oturarak veya ayakta durarak (o
zararn giderilmesi iin) bize dua eder; fakat biz
ondan skntsn kaldrnca, sanki kendisine
dokunan bir skntdan tr bize dua etmemi gibi
geip gider. te bylece haddi aanlara yapmakta
olduklar eyler gzel gsterildi.
27-

.
(10/YNUS, 49). De ki: "Ben kendime bile
Allah'n dilediinden baka ne bir zarar ne de bir
menfaat verme gcne sahibim." Her mmetin bir

eceli vardr. Ecelleri geldii zaman artk ne bir saat


geri kalrlar ne de ileri giderler.
28-

.
(8/ENFL, l2). Hani Rabbin meleklere:
"Muhakkak ben sizinle beraberim; haydi iman
edenlere destek olun; Ben kfirlerin yreine
korku salacam; vurun boyunlarna! Vurun
onlarn btn parmaklarna! diye vahyediyordu.
29-

.
(7/ARF, 38). Allah buyuracak ki: "Sizden nce
gemi cin ve insan topluluklar arasnda siz de
atee girin!" Her mmet girdike yoldalarna lnet
edecekler. Hepsi birbiri ardndan orada
(cehennemde) toplannca, sonrakiler ncekiler iin,
"Ey Rabbimiz! Bizi ite bunlar saptrdlar! Onun
iin onlara ateten bir kat daha fazla azap ver!"
diyecekler. Allah da: Zaten herkes iin bir kat daha
fazla azap vardr, fakat siz bilmezsiniz, diyecektir.

MEKN ZARFLARI LE LGL AYETLER


30- .
(69/HAKKA, 17). Melekler onun (gn)
etrafndadr. O gn Rabbinin arn, bunlarn da
stnde sekiz (melek) yklenir.
31- .
(7/ARF, 16). blis dedi ki: yle ise beni
azdrmana karlk, and ierim ki, ben de onlar
saptrmak iin senin doru yolunun stne
oturacam.
32-
.
(7/ARF, 47). Gzleri cehennem ehli tarafna
dndrlnce de: Ey Rabbimiz! Bizi zlimler
topluluu ile beraber bulundurma! derler.
33-




(7/ARF, 143). Musa tayin ettiimiz vakitte


(Tr'a) gelip de Rabbi onunla konuunca "Rabbim!
Bana (kendini) gster; seni greyim!" dedi.
(Rabbi): "Sen beni asla gremezsin. Fakat u daa
bak, eer o yerinde durabilirse sen de beni
greceksin!" buyurdu. Rabbi o daa tecelli edince
onu parampara etti, Musa da baygn dt.
Aylnca dedi ki: Seni noksan sfatlardan tenzih
ederim, sana tevbe ettim. Ben (bu dnyada senin
grlemeyeceine) inananlarn ilkiyim.
34-

.
(6/ENM, 50). De ki: Ben size, Allah'n
hazineleri benim yanmdadr, demiyorum. Ben
gayb da bilmem. Size, ben bir meleim de
demiyorum. Ben, sadece bana vahyolunana
uyarm. De ki: Kr ile gren hi bir olur mu? Hi
dnmez misiniz?
35-
.

(98/BEYYNE, 8). Onlarn Rableri katndaki


mkfatlar, zemininden rmaklar akan, iinde
devaml olarak kalacaklar Adn cennetleridir. Allah
kendilerinden honut olmu, onlar da Allah'tan
honut olmulardr. Bu sylenenler hep Rabbinden
korkan (O'na sayg gsterenler) iindir.
36- .
(84/NKK, 10). Kitab arkasndan verilen
kimseye gelince,
37- .
(78/NEBE, 12). stnzde yedi kat salam g
bina ettik.
38-
.
(78/NEBE, 37). O, gklerin, yerin ve ikisi arasnda
bulunanlarn Rabbidir. O, rahmndr. O gn
insanlar O'na kar konumaya yetkili deillerdir.
39- .

(76/NSN, 27). u insanlar, arabuk geen


dnyay seviyorlar da nlerindeki etin bir gn
(ahireti) ihmal ediyorlar.
40- .
(75/KIYMET, 5). Fakat insan nndekini
(kymeti) yalanlamak ister.

41-

.
(2/BAKARA, 35). Biz: Ey dem! Sen ve ein
(Havva) beraberce cennete yerlein; orada
kolaylkla istediiniz zaman her yerde cennet
nimetlerinden yeyin; sadece u aaca yaklamayn.
Eer bu aatan yerseniz her ikiniz de kendine
ktlk eden zlimlerden olursunuz, dedik.
42- .
(36/YSN, 53). Olan mthi bir sesten ibarettir.
Bunun zerine onlarn hepsi hemen huzurumuzda
hazr bulunurlar.

43-

.
(5/MDE, 24). "Ey Musa! Onlar orada
bulunduklar mddete biz oraya asla girmeyiz; u
halde, sen ve Rabbin gidin savan; biz burada
oturacaz" dediler.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bedeli mutabkla atf- beynn bir


olmadn syleyen limler de vardr. Bkz. rt,
Meral, Nahiv, s. 400; Maksudolu, a.g.e., s. 388289; Karaman, Hayrettin, Topalolu Bekir, Arapa
Sarf Nahiv, s. 226.
[2] Manann geliinden anlalan ve harf-i cer olan
ile fiili muzariyi nasbeden y
kartrmaynz.

[3] Cinsini nefyeden ile Leyse benzeri y


kartrmaynz.
[4]

( )binalar

[5] Burada siygasna uygun olarak (


() yerleti) vcben mahzf bir fiille mansub
olduklar hkm verilir.
[6] Bkz. Yaar, Ahmet, Arapann Temel
Kurallar, s. 292.
[7]

Bkz. rt, Meral, Nahiv, s.87, 217.

[8]

( - ) yaklat

[9] Bu tr cmleler daha nce gemi bir olay


hatrlatmak iin kurulur. Olay muhatapla ilgili
olabilecei gibi onunla ilgisi olmayan bir olay
bildii, duyduu ve bakasndan renmi olduu
kabul edilir. Olaydan nce gizli veya ak ()
fiili bulunur. Bizdeki u cmle gibidir. Hani
(hatrlarsn) geen yl bir eve gitmitik de orda
hasta yal bir kadn vard..

[10] Daha nce iki fiil-i muzriyi cezmeden


edatlarda gemiti. Daha fazla rnek iin ilgili yere
baknz.

Dinlemek iin Tklaynz :

MEFL- MUTLAK
Fiilin manasn tekit etmek (pekitirmek), nevini
(eidini) ya da fiilin ka kere ilendiini
gstermek zere saysn bildirmek iin fiille ayn
kkten gelen mansb masdara mefl-i mutlak
denir.
a) Fiilin manasn tekit (pekitirmek) iin fiilden
sonra ve onun kknden getirilen mansb (fethal)
masdar mfredtir. Tercme edilirken; ..yle, yle
ki, phesiz, gerekten, ok, iyice, manalar
verilir:
.
Hasan yle bir oynad ki.

.
ocuk st yle bir iiyor ki.

.
ocuk yle bir meyve yedi ki (yle ok yedi ki) .
.
Allah gerekten (kesin olarak) Mus ile konutu.

b) Fiilin nevini (eidini) belirtmek iin gelen


mefl-i mutlak genellikle isim veya sfat
tamlamas halinde olur. Tercme edilirken gibi,
eklinde, aynen, tpk, tam.. diye evrilir.

.
ocuk asker selamyla selam veriyor (asker gibi
selam veriyor) .

.
Tren bulutlarn geii gibi geiyor.
.
Hlit hzl bir ekilde kotu.
.

Allaha samimi bir tevbe ile tevbe ediniz (Tahrim,


8).

c) Fiilin saysn belirtmek iin gelen mefl-i


mutlak o iin ka defa yapldn belirtir. Tercme
edilirken de kere, defa eklinde evrilir. Arapada
tekrar isminin yapld kalp daha nce masdar-
bin-i merre konusunda ilediimiz gibi ()
kalbdr. Fiilin slsi kk harfleri bu kalba
sokulur.
.
Ali bir defa yedi.

.
Ali iki defa yedi.


.
Ali defa yedi.


.
Ali defalarca yedi.
.

Bana bir defa vurdu.

.
Ona iki defa vurdum.

Sfat eklenerek de yaplabilir:


.
Bana iddetli bir vurula vurdu.

.
Ona iki iddetli vurula vurdum.

Tarz ismi kalbdr:


glme tarz

yaratma tarz


yrme tarz

.
Ali hrszn yry gibi yrd (hrsz gibi
yrd).

(( )kere, defa) kelimesi de mefl-i mutlak


olur.
.
Bir kere okudum.

*Ayn cmledeki mefl-i mutlak kendi fiilinin


masdarndan yaplr. Aadaki durumlarda ise bu
kaidenin dna klr:
a) Ayn manaya gelen masdarlarda;
.
yle oturdum ki (ok oturdum) .

b) Ayn kkten olan deiik masdarlarda;


.
ok sabrettim.

Not: ou zaman rub fiilin masdar yerine slsi


fiilin masdar tercih edilir:
.
Yorucu bir yolculuk yaptm.

c) eit ve say bildirerek mefl-i mutlakn yerini


tutan isimlerde;

.
Ona iki defa nasihat ettim.
.
Sana bin kere syledim.

Onunla birka kez grtm.



.
Misfire bu ekilde ikram ettim.

d) Bazen mefl-i mutlakn hazfedilip sfatnn


onun yerine getii durumlarda;
.
Bu mesele hakknda ok dndm.
()

.
Allah ok zikredin (Ahzb, 41) .

e) ( ) kelimelerinin masdara muzf


olduu durumlarda;
.
Aliye biraz yardm ediyorum.

.
Onu tamamen terkettim.


.
mtihandan nce renciler yaman alrlar.

O zaman ( ) kelimeleri mefl-i


mutlak olarak mansb gelir
*Fiili hazfolmu sem (duyularak bilinen) mefli mutlaklar da vardr:
.
Teekkr ederim.


Allah her trl eksiklikten tenzih ederim.

.
(Davetine uyup) sana geldim
.
gerekten
.
ok
.

yava
.
..de, da
.
Allaha hamd olsun

.
mesela, (misal veriyorum)
.
afiyet olsun
.
afedersin
.
bastne

rnein ilk iki cmlenin hazfolmu fiilleriyle


birlikte asl yledir:
.
Teekkr ederim.
(Hazfolmu fiiliyle asl: )
.

Allah her trl eksiklikten tenzih ederim.


(Hazfolmu fiiliyle asl: )

OKUMA PARASI

" )( " .
.
.
)(

Tercme:
Sra kitap okumakla meguld. Srann okuduu
kitabn ad Peygamberin Hanmlardr ve bu
kitap Peygamberin zevcelerinden bahsetmektedir.
Chiliyede kadna kt muamele ile muamele
ediliyordu. Peygamber (a.s.) kadna iyi muamele
ediyordu. Sra bu kitaptan Peygamberin
hanmlarnn byk olduunu anlad. Ayn ekilde

Peygamberin evinin iinde ve dnda (da) byk


olduunu idrak etti.

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri bilmediiniz kelimeleri
szlkten bulmak suretiyle tercme ediniz.
1-


-
.
2-





.
3-

.
4-



.
5-

.
6-

:
.

.
2. Mefl-i mutlak ile ilgili be cmle kurunuz.
3. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de
tekil ve oul halini yaznz. Mefl-i mutlak ile
ilgili kelimelerin altn iziniz.
&&&&&&&&&&
MEFL- MUTLAK LE LGL AYETLER
. 1-
(99/ZLZL, 1). Yerkre kendine has sarsntsyla
salland zaman..

2- .
(68/KALEM, 8). O halde, (hakikati) yalan
sayanlara boyun eme!
3- .
(15/HCR, 99). Ve sana yakn (lm) gelinceye
kadar Rabbine ibadet et!
4-


.
(15/HCR, 85). Biz gkleri, yeri ve ikisinin
arasndakileri ancak hak ile yarattk. O saat
(kymet), mutlaka gelecektir. imdilik onlara
gzel muamele et.
5-

.
(33/AHZB, 56). Allah ve melekleri, Peygamber'e
ok salevt getirirler. Ey mminler! Siz de ona
salavt getirin ve tam bir teslimiyetle selam verin.
6- .

(33/AHZB, 41). Ey inananlar! Allah' oka


zikredin.
7- { 89/18}
{ 89/19} .
(89/FECR, 18-20). Yoksulu yedirmeye birbirinizi
tevik etmiyorsunuz, Haram hell demeden miras
yiyorsunuz. Mal ar biimde seviyorsunuz.
8- { 89/21}

.
(89/FECR, 21, 22). Ama yeryz para para
dkld, Rabbin(in emri) geldii ve melekler saf
saf dizildii zaman (her ey ortaya kacaktr).
9-

.
(59/HAR, 23). O, yle Allah'tr ki, kendisinden
baka hibir tanr yoktur. O, mlkn sahibidir,
eksiklikten mnezzehtir, selmet verendir,
emniyete kavuturandr, gzetip koruyandr,
stndr, istediini zorla yaptran, byklkte ei
olmayandr. Allah, mriklerin ortak kotuklar
eylerden mnezzehtir.

10-
.
(64/TEGBN, 17). Eer Allah'a (rzas uruna)
dn verirseniz, Allah onu sizin iin kat kat
arttrr ve sizi balar. Allah ok mkfat verendir,
ceza vermekte acele etmeyendir.
11-


.
(66/TAHRM, 8). Ey iman edenler! Samimi bir
tevbe ile Allah'a dnn. Umulur ki Rabbiniz sizin
ktlklerinizi rter. Peygamberi ve Onunla
birlikte iman edenleri utandrmayaca gnde
Allah sizi, ilerinden rmaklar akan cennetlere
sokar. Onlarn nlerinden ve salarndan
(amellerinin) nrlar aydnlatp gider de, "Ey
Rabbimiz! Nrumuzu bizim iin tamamla, bizi
bala; nk sen her eye kadirsin" derler.
12- { 80/25} .

(80/ABESE, 25, 26).Yamurlar yadrdk, Sonra


topra gz gz yardk,
13- { 86/15} .
(86/TRIK, 15, 16). Onlar bir tuzak kurarlar, Ben
de bir tuzak kurarm.
&&&&&&&&&&

Dinlemek iin Tklaynz :

MEFLN MEAH
Beraberlik ifade eden ve vvul-maiyye denen ()
harfinden sonra gelen, st tarafna atf doru
olmayan mansb isme mefln maah denir.
Beraber, birlikte manasna gelen ()yla ayn
anlam tad iin baz gramerciler ona da
mefln maah demilerse de onun zarf olduu
gr daha ziyade tercih edilmitir.

.
Nehir boyunca (nehirle beraber) yrdm.
.
Halit ile birlikte geldim.

.
Da boyunca (da ile birlikte) yrdm.


.
Ky boyunca yrdk.

.
O gece boyu (geceyle beraber) yolcudur.

.
Gnein douuyla (doarken) yola ktk.
.
Ali bahenin duvar boyunca kotu.


Babanla beraber ne yaptn?

Dikkat edilirse vvul-maiyye, atf vvnn


konmamas gereken yerlerde konmutur. rnein
son cmlede atf kaidesine aykrlk olduu iin
vvul-maiyyeden sonra gelen mefln
maahtr ve mansbtur. nk imdiye kadar
grdmz cmle kurulularnda Trke mana
olarak (Babanla beraber ne yaptn?) demek iin
vv yerine ( ) eklinde Arapaya
evirirdik. Oysa buradaki vv beraberlik vvdr.
Zr Arapada muttasl bir zamire baka bir ismi
atfetmek gerekirse bu zamiri tekid iin munfasl
olarak tekrar etmek gerekir: ()
grld gibi o zaman kelimesini mansb
deil eklinde merf getirirdik.
.
Ben ve Halit yazdk.
.
Halitle beraber yazdm.

Ayn ekilde birinci cmledeki vv atf vvdr, fil


zamirini tekrar etmediimiz ikinci cmledeki vv
beraberlik vvdr (vvul-maiyye):

Atf Vvyla Vvul-Maiyyenin Fark:


Atf harfi olan kendisinden nceki ve sonraki
kelimelerin hkmnn kendilerine nisbeti
konusunda ortak olduklarn gsterir. Ancak
beraberlik ifade eden bu ortakl ifade etmez,
sadece beraberlik bildirir. Fiilin ifade ettii manada
ortaklk bildirmez. Buna gre;
a) Cmledeki ( )nin atf vv olmasn engelleyen
bir iaret veya delil varsa ( )mayyet vvdr. Bu
iaret de ()den sonra gelen isim ile nce gelen
ismin fiilde ortak olmasnn imkanszldr.

.
Kardein sabahleyin (sabahla beraber) yola kt.

.
Muhammed gnein batyla birlikte (batarken)
geldi.

Mesel son cmlede fiilin ikisine de ortak olarak


kullanlmas mmkn deildir. nk gnein
bat gelmez. Yani Muhammed ve gnein
batmas birlikte bir yere

gelemezler. Dolaysyla gnein bat srasnda


Muhammedin geliini ifade eder. Byle bir
durumda vvn mayyet vv saylp ondan sonra
gelen ismin mefln maah olarak mansb
okunmas gerekir. Baka ekilde okunmas doru
deildir.
b) Cmlenin fiili ancak iki ve daha fazla kiinin
yapabilecei ortaklk (mraket) bildiren bir fiil
ise, vv mutlaka atf vvdr.
.
Ali dmanla arpt.
.
Halid ve Ali ortak oldu.

Bu fiiller ve benzerleri ancak birden fazla kiinin


ortaklyla yaplacak fiillerdir. Dolaysyla
vvdan sonraki isim matftur. Mefln maah
olarak okunmas doru deildir.
c) Atf vv yahut maiyyet vv olmasn
engelleyen bir ey yoksa vv ikisinden biri olabilir.
Ondan sonra gelen isim mefln maah olarak

okunabilecei gibi, nceki isme matf olarak da


okunabilir[1].
.
brhim ve Hlit yolculuk yapt.
.
brhim Hlitle beraber yolculuk yapt.
.
Bey ve hizmetisi geldi.
.
Bey hizmetisiyle beraber geldi.

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz.(Cevaplar
)iin zerine tklaynz


-

.
2. Mefln lieclihi ile ilgili 5 cmle kurunuz.
3. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de
tekil ve oul halini yaznz. Mefln lieclih ve
mefln maah ile ilgili kelimelerin altn iziniz.
&&&&&&&&&&

MEFLN LECLH LE LGL AYETLER


1- .
(36/YSN, 44). Ancak bizim tarafmzdan bir
rahmet ve belli bir zamana kadar dnyadan
faydalandrmamz mstesndr.
2- .

(40/MMN, 45). Nihayet Allah, onlarn


kurduklar tuzaklarn ktlklerinden bu zat
korudu, Firavun'un kavmini ise kt azap
kuatverdi.
3- .
(80/ABESE, 32). (Btn bunlar) sizi ve
hayvanlarnz yararlandrmak iindir.
4- .
(56/VKIA, 24). Yaptklarna karlk olarak
(verilir).
5- .
(54/KAMER, 27). Gerekten onlar imtihan etmek
iin dii deveyi gnderen biziz. Sen onlar gzetle
ve sabret.
6- .
(54/KAMER, 35). ..Katmzdan bir nimet olarak.
Biz kredeni ite byle mkfatlandrrz.
7- .

(50/KAF, 8). Allah'a ynelen her kula gnl


gzn amak ve ibret vermek iin (btn bunlar
yaptk).
8- .
(50/KAF, 11). Kullara rzk olmas iin. Ve o su
ile, l topraa can verdik. te hayata yeniden
k da byledir.
9- .
(7/ARF, 81). (Lt yle dedi:) nk siz,
ehveti tatmin iin kadnlar brakp da ehvetle
erkeklere yanayorsunuz. Dorusu siz takn bir
milletsiniz.
MEFLN MAAH
(Kurnda 6 yerde vardr)
10-
.

(34/SEBE, 10). Andolsun, Davud'a tarafmzdan


bir stnlk verdik. "Ey dalar ve kular! Onunla
beraber tesbih edin" dedik. Ona demiri yumuattk.
11-

.
(25/FURKN, 17). O gn Rabbin onlar ve
Allah'tan baka taptklar eyleri toplar da, der ki:
u kullarm siz mi saptrdnz, yoksa kendileri mi
yoldan ktlar?
12-

.
(21/ENBY, 79). Bylece bunu (bu fetvay)
Sleymana biz anlatmtk. Biz onlarn her birine
hkm (hkmdarlk, peygamberlik) ve ilim
verdik. Kular ve tesbih eden dalar da Davuda
boyun edirdik. (Bunlar) biz yapmaktayz.
13-

(10/YNUS, 71). Onlara Nuh'un haberini oku:


Hani o kavmine demiti ki: "Ey kavmim! Eer
benim (aranzda) durmam ve Allah'n yetlerini
hatrlatmam size ar geldi ise, ben yalnz Allah'a
dayanp gvenirim. Siz de ortaklarnzla beraber
toplanp yapacanz kararlatrn. Sonra iiniz
banza dert olmasn. Bundan sonra (vereceiniz)
hkm, bana uygulayn ve bana mhlet de
vermeyin."
14-

.
(6/ENM, 112). Bylece biz, her peygambere
insan ve cin eytanlarn dman kldk. (Bunlar),
aldatmak iin birbirlerine yaldzl szler fsldarlar.
Rabbin dileseydi onu da yapamazlard. Artk onlar
uydurduklar eylerle babaa brak.
&&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1]

Sarm, brhim, a.g.e., s.457.

Dinlemek iin Tklaynz :

VME YERME FLLER


Arapada medh (vmek) iin (( )iyi, gzel, ne
iyi, ne gzel), zem (yerme) iin (( )kt, fena,
irkin, ne kt, ne fena, ne irkin) fiilleri kullanlr.
Mblaa yoluyla vme ve yermeyi ifade ederler.
( )ve ( )fiilleri mzdir, muzri ve emirleri
yoktur, ekimleri de yoktur. ( )nin mennesi
(), ( )nin mennesi ( )eklinde gelir.
Genellikle bu fiillerden sonra merf iki isim
bulunur[1].
!
Kitab ne gzel arkadatr!
!
Halit b. Velid ne gzel komutandr!



!
Mminlerin annesi Aie ne iyidir!

!
ki kardein iyi insanlardr (adamlardr) !

!
Mslmanlar ne iyi insanlardr!
!
Yaptn ey ne gzel!
!
Gerekten Ahmet iyi rencidir!
!
Alinin babas ne kt adamd!
!
Ftma ne kt kadn!
!
Ktlerin var yeri hapishaneler ne ktdr!

!
Jurnalcilcilik ne kt silahtr!
!
mer ne iyi ocuktur!

*Bunlar kadar kullanlmasa da (( )ne iyi, ne


gzel) ve (( ) ne ktdr) fiilleri de bu
manalarda kullanlr

!
Kanaat ne gzeldir!
!

sraf ne ktdr!

*Kurnda ( )fiili de zem iin kullanlr:


!
Yalanc ahitlik ne kt huydur!

*( ) nin fili manasnda ile birleirse


eklinde gelir, da mahallen merf olur:

!
O ne iyi!
!
Halit ne iyidir!

? ALITIRMA ?
Aada verilen ( )ve ( )ile ilgili ayetleri
defterinize yazp fiillerinin mz, muzri ve
masdarn isimlerinin de tekil ve oul halini
yaznz.
&&&&&&&&&&
N'ME LE LGL AYETLER
1-

.
(2/BAKARA, 271). Eer sadakalar (zekt ve
benzeri hayrlar) aktan verirseniz ne l! Eer

onu fakirlere gizlice verirseniz, ite bu sizin iin


daha hayrldr. Allah da bu sebeple sizin
gnahlarnz rter. Allah, yapmakta olduklarnz
bilir.
2-

.
(3/L- MRN, 136). te onlarn mkfat,
Rableri tarafndan balanma ve altlarndan
rmaklar akan, iinde ebed kalacaklar
cennetlerdir. Byle amel edenlerin mkfat ne
gzeldir!
3- .
(8/ENFL, 40). Eer (imandan) yz evirirlerse,
bilin ki Allah sizin sahibinizdir. O ne gzel sahip
ve ne gzel yardmcdr.
4- .
(13/RAD, 24). (Melekler:) Sabrettiinize karlk
size selam olsun! Dnya yurdunun sonu (cennet)
ne gzeldir! (derler).

5-

.
(16/NAHL, 30). (Ktlklerden) saknanlara:
Rabbiniz ne indirdi? denildiinde, "Hayr (indirdi)"
derler. Bu dnyada gzel davrananlara, gzel
mkfat vardr. Ahiret yurdu ise daha hayrldr.
Takv sahiplerinin yurdu gerekten gzeldir!
6-

.
(18/KEHF, 31). te onlara, alt taraflarndan
rmaklar akan Adn cennetleri vardr. Onlar Adn
cennetlerinde tahtlar zerine kurularak orada altn
bileziklerle bezenecekler; ince ve kaln dbdan
yeil elbiseler giyecekler. Ne gzel karlk ve ne
gzel kalma yeri!
7-
.
(29/ANKEBT, 58). man edip gzel iler
yapanlar, (evet) muhakkak ki onlar, iinde ebed
kalmak zere altlarndan rmaklar akan cennet

kklerine yerletireceiz. (Byle iyi) iler


yapanlarn mkfat ne gzeldir!

8- .
(38/SD, 30). Biz Davud'a Sleyman' verdik.
Sleyman ne gzel bir kuldu! Dorusu o, daima
Allah'a ynelirdi.
9-
.
(38/SD, 44). Eline bir demet sap al da onunla
vur, yeminini byle yerine getir. Gerekten biz
Eyyb'u sabrl (bir kul) bulmutuk. O, ne iyi
kuldu! Daima Allah'a ynelirdi.
10- .
(51/ZRYT, 48). Yeri de dedik. (Bak) ne
gzel deyiciyiz!
11- .

(77/MRSELT, 23). Biz buna g yetirmiizdir.


Ve bizim gcmz ne byktr!
B'SE LE LGL AYETLER
12- .
(67/MLK, 6). Rablerini inkr edenler iin
cehennem azab vardr. O, ne kt dntr!
13-

.
(63/MNAFKN, 2). Yeminlerini kalkan yapp
Allah yolundan yan izdiler. Gerekten onlarn
yaptklar ne ktdr!
14-
.
(45/CSYE, 21). Yoksa ktlk ileyenler
lmlerinde ve salklarnda kendilerini, inanp iyi
ameller ileyen kimseler ile bir mi tutacamz
sandlar? Ne kt hkm veriyorlar!
15- .

(3/L- MRN, 12). (Reslm!) nkr edenlere


de ki: Yaknda malup olacaksnz ve cehenneme
srleceksiniz. Oras kalnacak ne kt bir yerdir!
16-

.
(3/L- MRN, 173). Bir ksm insanlar,
mminlere: "Dmanlarnz olan insanlar, size
kar asker topladlar; aman saknn onlardan!"
dediklerinde bu, onlarn imanlarn bir kat daha
arttrd ve "Allah bize yeter. O ne gzel vekldir!"
dediler.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu iki isimden birincisine bu fiillerin fili


denir. kinci isme mahsus denir. Mahsus ya
muahhar mbteddr, ya da mbteds mahzf bir
haberdir.
,,

Dinlemek iin Tklaynz :

SM FLLER
Mz muzri ve emir manasnda kullanlan baz
isimler vardr ki, fiil gibi ekilmez. Bu sebeple
bunlara isim fiiller (esmul efl) denir. Meflleri
kendilerinden nce gelmez. Hep ayn ekil zere
bulunurlar. Manalar fiilden daha kuvvetlidir ve
mebndirler.
a) Mzi manal isim fiiller:
Mz manal isim fiiller hayret ifde ederler: Mana
bakmndan taaccb fiillerine benzerler:

!
Ne kadar uzak!

!
Ne kadar yava!


!
Ne kadar farkl[1]!

!
Ali ile Bekir arasnda (ne kadar ) dalar kadar fark
var!

!
Ne kadar sratli!


!
O size vad edilen ey ne uzak !
(uzak m uzak) (Mminn 36)

b) Muzri manal isim fiiller:


!
aarm, hayret ederim!
!
Off, sabrm tkeniyor (Bktm usandm) !

!
Yeter!

!
Sana gerekir!
!
Siz kendinize bakn!
!
Allahn kitbn okumanz gerekir!
!
Onlara ff bile deme (sr 23) !

c) Emir manal isim fiiler:

!
Yerinde dur!
!
Kabul et!

!
Sus artk yetiir!

! =
Haydi!


!
Haydi, abuk gel!
!
Haydi; haydi gel, getir!

!
Yapma!
!
te al

!
Sus!

!
Yava ol!


!
Dikkat edin, uyank olun!


!
Haydi namaza!

!
Haydi kurtulua!

!
Haydi ahitlerinizi getirin de (Enm, 150).

!
Siz kendinize baknz. Hidyet zere olursanz
sapk kiiler size zarar veremez (Mide, 105).


? ALITIRMA ?
Aada verilen ayetleri defterinize yazp fiillerinin
mz, muzri ve masdarn isimlerinin de tekil ve
oul halini yaznz. sim fiiller ile ilgili
kelimelerin altn iziniz.
KURNDA GEEN SM FLLER
1- .
(69/HAKKA, 19). Kitab sa tarafndan verilene
gelince: Aln, kitabm okuyun der.
2-

.
(5/MDE, 105). Ey iman edenler! Siz kendinize
bakn.Siz doru yolda olunca sapan kimse size
zarar veremez. Hepinizin dn Allahadr. Artk
O, size yaptklarnz bildirecektir.

3-
.
(10/YNUS, 28). Onlarn hepsini biraraya
toplayacamz, sonra da Allah'a ortak koanlara:
"Siz ve kotuunuz ortaklar yerinizde bekleyin"
diyeceimiz gn artk onlarn (putlaryla) aralarn
tamamen ayrmzdr. Ve onlarn ortaklar,
(putlar) derler ki: "Siz, bize ibadet etmiyordunuz..
4-
.
(12/YSUF, 23). Evinde bulunduu kadn, onun
nefsinden murat almak istedi, kaplar iyice kapatt
ve "Haydi gel!" dedi. O da" (H), Allah'a
snrm! Zira kocanz benim velinimetimdir, bana
gzel davrand. Gerek u ki, zlimler iflah
olmaz!" dedi.
5-


.
(17/SR, 23). Rabbin, sadece kendisine kulluk
etmenizi, ana-babanza da iyi davranmanz kesin
bir ekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi

senin yannda yalanrsa, kendilerine "of!" bile


deme; onlar azarlama; ikisine de gzel sz syle.
6- .
(21/ENBY, 67). Size de, Allah' brakp
tapmakta olduunuz eylere de yuh olsun! Siz
akllanmaz msnz?
7-

.
(46/AHKF, 17). Ana ve babasna: f be size!
Benden nce nice nesiller gelip gemiken, beni
tekrar dirilmekle mi tehdit ediyorsunuz? diyen
kimseye, ana ve babas Allah'n yardmna
snarak: Yazklar olsun sana! man et. Allah'n
vdi gerektir, dedikleri halde o: Bu, eskilerin
masallarndan baka bir ey deildir, der.
8-
.
(23/MMNN, 36). "Bu size vdedilen
(ldkten sonra yeniden dirilmek, gerek
olmaktan) ok uzak!"

9-

.
(28/KASAS, 82). Daha dn onun yerinde olmay
isteyenler: Demek ki, Allah rzk, kullarndan
dilediine bol veriyor, dilediine de az. ayet
Allah bize ltufta bulunmu olmasayd, bizi de
yerin dibine geirirdi. Vay! Demek ki inkrclar
iflh olmazm! demeye baladlar.
10-

.
(33/AHZB, 18). Allah, iinizden (savatan)
alkoyanlar ve yandalarna: "Bize katln"
diyenleri gerekten biliyor. Zaten bunlarn pek az
savaa gelir.
&&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Bu kelimenin fili tesniye anlamnda olur.


Fili ile kendisi arasnda veya bulunur.

Dinlemek iin Tklaynz :

BLG, ZAN VE DETRME FLLER


(( ) Efll-Kulb)
Dierlerinden farkl olarak tek meflle
yetinmeyen iki mefl alan fiillerdir. sim
cmlesinin bana gelip mbted ve haberi iki
mefl halinde nasbederler. Bilmek, sanmak, kalp
yani zihin ii olduundan bu fiillere kalp fiilleri
denmitir. ( )ve benzerleri diye de tantlrlar.
!
Halit limdir!
!
Halidi lim sandm.


!
Mesele kolaydr.

!
Hlit meseleyi kolay sand.

Grld gibi mbted birinci mefl, haber de


ikinci mefl haline gelmektedir.
ki mefl alan fiiller blmde incelenir:
1- Bilmek manasna gelen fiiller () :


bil ki

bildi

grd


buldu

.
nsan ilmi faydal buldu (grd).

.
Kardeinin cmert olduunu bildim.


.
Seni fakir bulup zenginletirmedi mi? (Duh, 8)

.
Yzmenin faydal olduunu grdm.

.
Hayat cihad bil.

2- Zan manasna gelen fiiller () :

farzet



zannetti, sand, kendisine yle geldi
.
Aliyi lim sandm.
.
Onu lim sandm.
.
Arkadan cesur zannettim.
.
Adam uyuyor zannettim.

rnein son cmlede birinci mefl,


ikinci mefldr ve ikisi de fetha ile mansbtur.
3- Deitirme Fiilleri () : Dnme,
etme, edinme, klma ve evirme anlamna gelen
fiillerdir.



edindi

evirdi


kld, bir halden bir hale evirdi, etti, yapt.

.
Allah brhimi dost edindi.

.
Kurn mrid edindiler.
.
Bana bir harf reten beni (kendisine) kle yapar.


.
slm mminleri karde yapt.

*Bu fiillerden yalnz (()bil ki) ve (( )farzet)


ekimsiz, emr-i hzr olarak kullanlr, dierleri
ekimlidir.
*Efll-kulbun ikinci mefl mfred olarak
geldii gibi, cmle ve ibh cmle olarak da gelir:
.
Halitin babasnn lim olduunu zannettim (isim
cmlesi) .


.
Halitin devi yazdn zannettim (fiil cmlesi) .
.
Halitin okulun nnde olduunu zannettim (ibhi cmle; zarf) .

.
Hlitin evde olduunu zannettim (ibh-i cmle;
cr-mecrr) .

Efll-kulbn amel etmedii yerler:


a) Bu fiiller mbted ile haberin ortasnda veya
onlardan sonra geldikleri takdirde manalarn
muhafaza etseler de irb (hareke) bakmndan tesir
etmezler:
.
Baban fakirdir; sandm.
.
Baban sandm ki- fakirdir.

b) Yine fiille isim cmlesi arasna balang[1],


soru, nefy (olumsuzluk) edatlarnn girmesiyle
mana bakmndan grevini yapmakla beraber, irab
(hareke) olarak tesir etmezler.
.
Halidin faziletli olduunu zannettim (lmlibtid: balang lm) .
.

Yanmdakinin Ahmet mi yoksa Muhammed mi


olduunu bilirsin (soru).
.
Halidin ayakta olmadn biliyorum (nefy).

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Balama fiilleri bir sonraki konuda


ilenmektedir.

Dinlemek iin Tklaynz :

MUKRABE FLLER
Kendine ait manalar bulunan bu yardmc fiiller
mbted ile haberin bana gelerek ( ve
kardeleri gibi) mbtedy merf haberi de
mansb yapar. ( )soyundan olanlar adyla da
gramer kitaplarnda geen bu yardmc fiillerin en
nemli zellii ise haberinin muzri fiil oluudur.

3 blmde incelenirler:
I) Yaklatrma Fiilleri () :
Haberde bildirilenin yaklatn anlatan fiiller
unlardr:
))
(
)
()

Bunlarn hepsi de neredeyse ..ecek, neredeyse


..acak, ..eyazd, az kalsn, ..mek zere(ydi)
manasn verir. Az kullanlan ( )hri
dierlerinin muzrisi de ekimleriyle birlikte
kullanlr. ( )ile ya da ( )siz gelebilirler.

.
Sulu ldrleyazd (neredeyse ldrlyordu) .

.
Neredeyse yapamayacaklard (Bakara, 71) .
.
Neredeyse ya k verecek (Nr, 35) .
.
imek neredeyse gzlerini alacak (Bakara, 20) .
.
Kalp kederinden az kald eriyecekti.
.
Hlidin gelmesi yakndr.

.
Halit neredeyse kacak.

Not: Bu fiil kendi balarna tam fiil olarak


(yardmc fiil olmadan) kullanldklarnda
yaklat manasn verirler. O zaman fili ( )den
sonraki blm olur.:

.
Gnein domas yaklat.
Fil

II) mit Fiilleri () :

En ok kullanlan ( )dr. Belki, umulur ki, ola


ki, herhalde, ..abilir manalarn tarlar. Muzri
ekimleri yoktur. Yni cmid (donmu) fiiller
grubundandr. fiili genellikle ( )ile kullanlr.
Daha ziyade ( )fiili sbit kalr, devamndaki
cmle ekimli getirilerek kullanlr:
.
Umulur ki Rabbiniz size merhamet eder (sr, 8).
.
Umulur ki Halit kalkar.
.

Umulur ki kar yaar.

fiilinin mz ekimi yaplarak ve yanna zamir


alarak da kullanlr ( ...)
[1] .
Umulur ki o bir hayr yapar.

* fiili yaklat manasnda tam fiil olarak da


kullanlr. Bu durumda fili yine ( )den sonraki
blmdr.
.
Halitin gelmesi yaklat.
Fil

III) Balama Fiilleri () :

Bu fiiller muzrinin bana geldiklerinde kendi asl


manalarn atarak ( )meye balad manasn
verirler. Balama bildiren fiillerin bana ()
getirilmez. Yani balang bildirmeleri ancak
muzri banda olur.
.
ocuk alamaya balad.

.
Cennet yaprandan zerlerine rtmeye baladlar
(T-H, 121).
.

renci okumaya balad.


.
Deli barmaya balad.

Genel Cmle rnekleri:


1-

-
.
2-




.
3



.
4 -
-
.

Tercme:
1. Zanl (itham edilen) hakikat sylemeye balad.
Umulur ki bar alemi kapsar. Mhendislerin bu
lde petrol kefetmeleri (ortaya karmalar)
umulur. Okul takmnn bu kabiliyette olduunu
sanmyordum.
2. Mhendisler apartman neredeyse
tamamlayacak. Gne domak zere, akam
namazna eriilmesi yakndr. retmen dersi
akladktan sonra yorgun olarak yerine oturdu.
retmen dersi aklar aklamaz yorgun olarak
yerine oturdu.
3. renci devi tamamladktan sonra koarak
(aceleyle) retmenine gitti. renci devi
tamamlar tamamlamaz koarak (aceleyle)
retmenine gitti. Hasta ilac itikten sonra

dinlenmek zere yatanda uyudu. Hasta ilac ier


imez dinlenmek zere yatanda uyudu.
4. mam namaz ed ettikten sonra okumak zere
mushafna yneldi. mam namaz eda eder etmez
okumak zere mushafna yneldi. Gne neredeyse
batmak zereydi ki birden uzaktan bir ahs belirdi.
5. Zil alar almaz hemen renciler snflara kt.
Yamur iner inmez (yaar yamaz) hemen insanlar
snaa kotu. biter bitmez iiler fabrikadan
kt. Kadn neredeyse tm i sahalarna itirak
ediyor.

? ALITIRMALAR ?
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz.

-

- -

. [2] -
2. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de
tekil ve oul halini yaznz. Mukrabe fiilleri ile
ilgili kelimelerin altn iziniz.
&&&&&&&&&&
MUKREBE FLLER LE LGL AYETLER
1-
. }{47/22
(47/MUHAMMED, 22, 23). Geri dnerseniz,
yeryznde bozgunculuk yapmaya ve akrabalk
balarn kesmeye dnm olmaz msnz? te
bunlar, Allah'n kendilerini lnetledii, sar kld
ve gzlerini kr ettii kimselerdir.

2-

.
(2/BAKARA, 2l6). Hounuza gitmedii halde
sava size farz klnd. Sizin iin daha hayrl
olduu halde bir eyi sevmemeniz mmkndr.
Sizin iin daha kt olduu halde bir eyi
sevmeniz de mmkndr. Allah bilir, siz
bilmezsiniz.
3-

.
(49/HUCURAT, 11). Ey mminler! Bir topluluk
dier bir topluluu alaya almasn. Belki de onlar,
kendilerinden daha iyidirler. Kadnlar da kadnlar
alaya almasnlar. Belki onlar kendilerinden daha
iyidirler. Kendi kendinizi ayplamayn, birbirinizi
kt lakaplarla armayn. mandan sonra fsklk
ne kt bir isimdir! Kim de tevbe etmezse ite
onlar zlimlerdir.

4-


.
(2/BAKARA, 20). (O esnada) imek sanki
gzlerini karacakm gibi akar, onlar iin etraf
aydnlatnca orada birazck yrrler, karanlk
zerlerine knce de olduklar yerde kalrlar.
Allah dileseydi elbette onlarn kulaklarn sar,
gzlerini kr ederdi. Allah phesiz her eye
kadirdir.
5-


.
(2/BAKARA, 71). (Musa) dedi ki: Allah yle
buyuruyor: O, henz boyunduruk altna alnmayan,
yer srmeyen, ekin sulamayan, serbest dolaan
(salma), renginde hi alacas bulunmayan bir
inektir. te imdi gerei anlattn dediler ve

bunun zerine (onu bulup) kestiler, ama az kalsn


kesmeyeceklerdi.
6-


.
(4/NS, 78). Nerede olursanz olun lm size
ular; sarp ve salam kalelerde olsanz bile!
Kendilerine bir iyilik dokunsa "Bu Allah'tan"
derler; balarna bir ktlk gelince de "Bu
senden" derler. "Hepsi Allah'tandr"" de. Bu
adamlara ne oluyor ki bir trl laf anlamyorlar!
7-

.
(7/ARF, 150). Musa, kzgn ve zgn bir halde
kavmine dnnce: Benden sonra arkamdan ne
kt iler yapmsnz! Rabbinizin emrini
(beklemeyip) acele mi ettiniz? dedi. (Tevrat)
levhalarn yere att ve kardeinin (Harunun)
ban tutup kendine doru ekmeye balad.
(Kardei): Anam olu! Bu kavim beni cidden

zayf grdler ve nerede ise beni ldreceklerdi.


Sen de dmanlar bana gldrme ve beni bu zlim
kavimle beraber tutma! dedi.
8- .
(17/SR, 74). Eer seni sebatkr klmasaydk,
gerekten, nerdeyse onlara birazck meyledecektin.
9-

.
(17/SR, 76). Yine onlar, seni yurdundan
karmak iin nerdeyse dnyay bana dar
getirecekler. O takdirde, senin ardndan kendileri
de fazla kalamazlar.
10-
.
(67/MLK, 8). Neredeyse (cehennem) fkesinden
atlayacak! Her ne zaman oraya bir topluluk atlsa,
onun bekileri onlara: Size, (bu azap ile) korkutucu
bir peygamber gelmemi miydi? diye sorarlar.
11-


.
(4/NS, 19). Ey iman edenler! Kadnlara zorla
vris olmanz size hell deildir. Apak bir
edepsizlik yapmadka, onlara verdiinizin bir
ksmn ele geirmeniz iin de kadnlar
sktrmayn. Onlarla iyi geinin. Eer onlardan
holanmazsanz (biliniz ki) Allahn hakknzda
ok hayrl klaca bir eyden de holanmam
olabilirsiniz.
12-

.
(7/ARF, 129). Onlar da, sen bize (peygamber
olarak) gelmeden nce de geldikten sonra da bize
ikence edildi, dediler. (Musa), Umulur ki
Rabbiniz dmannz helk eder ve onlarn yerine
sizi yer yzne hakim klar da nasl hareket
edeceinize bakar dedi.
13- .
(68/KALEM, 32). Belki Rabbimiz bize bunun
yerine daha iyisini verir. nk biz (artk)
Rabbimizi (O'nun honutluunu) arzuluyoruz.

14-
.
(20/TH, 121). Nihayet (Adem ve Havv) ondan
yediler. Bunun zerine kendilerine ayp yerleri
grnd. stlerini cennet yapra ile rtmeye
altlar. (Bu suretle) dem Rabbine si olup
yolunu ard.
&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Burada mfred mzekker olan ( )nn


elif-i maksresine zamir birletii iin uzun elif
tarznda yazldn hatrlaynz.
[2]
,,

( )sakin

Dinlemek iin Tklaynz :

TEKT
Dinleyicinin yanl anlayabileyecei szleri yanl
anlamalara imkan vermeyecek ekilde pekitiren
bir szdr.
Lafz ve mnev olmak zere ikiye ayrlr:
1- Lafz Tekit: smin, fiilin, harfin, zamirin ya da
cmlenin tekrar ile yaplan tekittir.

.
Timsah grdm timsah.

Hlit geldi geldi.




.
Geldin mi? Evet evet geldim.

Git, eve git.


.
Sadk odur odur, sadk o.
.
Ben kalktm ben.

.
Seni grdm seni.


Hayr, anlayacaklar! Yine hayr! Onlar
anlayacaklar (Nebe, 4, 5).

Grld gibi mesela ilk cmlede timsah


grdnden phe eden dinleyicisine ikinci defa
ismi tekrarlayarak onun teredddn gidermi olur.
2- Mnev Tekit: Sadece u kelimelerle yaplan
tekittir:

Bu kelimeler tekid edilecek kelimenin zamirine


muzaf olurlar ve tekit ettii kelimenin harekesini
alrlar. Manevi tekitle marife tekit edilir, nekre
tekit edilmez. Srasyla rnekleriyle inceleyelim:

Kendisi, ayns

.
Bakann kendisi beni ziyaret etti.

.
Bakann kendisiyle karlatm.
.
Bakann kendisine yazdm.
.
Fatmann bizzat kendisi geldi.

.
Hikyenin kendisini okudum.

* ( ) ve ( )mfred kelimeyi tekid ederler.


Tesniye ve cemi bir kelimeyi tekit edecekleri
zaman ( )()eklindeki cemi siygalar
kullanlr:
.
ki retmenin kendileri arya gittiler.

.
(Ayn mana)

.
retmenlerin kendileri arya gittiler.

.
(Ayn mana)

*Bazen ( )ve ( )kelimelerine bitiik zid ()


harf-i ceri de gelebilir.

.
retmenin bizzat kendisi gitti.
.
(ayn mana)

ikisi

Sonlarnda tesniye zamiri bulunur ve tesniyeyi


tekit ederler. ( )mzekker, ( )mennes iin
kullanlr.
.
ki kardein ikisi de baard.
.
Her iki kitab da okudum.
.
Her iki kalemle de yazdm.
.
Kadnlarn ikisi de geldi.

*( ) ve ( )zamirle deil de isimle birletii


takdirde tekit olmaz, cmlenin unsuru olur:

.
ki retmen geldi (fil ve muzaf).

.
ki bayan retmen geldi.

hepsi, tm

.
rencilerin hepsi geldi.

.
Kitabn hepsini okudum.
.
Meyvelerin hepsini satn aldm.
.
Btn renciler baard.

.
Btn mslmanlar birtek kalptirler.

*( ) kelimeleri de mfred ve cemileri


tekit ederler.
.
Ordunun hepsi geldiler.
.
Kadnlarn hepsi geldiler.

*(()()Tamam, geneli) kelimeleri de


kendilerine uygun zamir alarak tekit olabilirler:
.
nsanlarn tamam geldi.
.
rencilerin geneli geldi.

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmlelerde yer alan tekitlerin
adlarn izip tercme ediniz.

-









.
2. Tekitlerle ilgili yedi cmle kurunuz.
3. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de
tekil ve oul halini yaznz. Tekit ile ilgili
kelimelerin altn iziniz.

&&&&&&&&&&
TEKT LE LGL AYETLER
1-

.
(2/BAKARA, 35). Biz: Ey dem! Sen ve ein
(Havva) beraberce cennete yerlein; orada
kolaylkla istediiniz zaman her yerde cennet
nimetlerinden yeyin; sadece u aaca yaklamayn.
(Eer bu aatan yerseniz) her ikiniz de (kendine
ktlk eden) zlimlerden olursunuz, dedik.
2-


.
(5/MADE, 24). "Ey Musa! Onlar orada
bulunduklar mddete biz oraya asla girmeyiz; u
halde, sen ve Rabbin gidin savan; biz burada
oturacaz" dediler.
3-

(7/ARF, 27). Ey dem oullar! eytan, anababanz, ayp yerlerini kendilerine gstermek iin
elbiselerini soyarak cennetten kard gibi sizi de
aldatmasn. nk o ve yandalar, sizin onlar
gremeyeceiniz yerden sizi grrler. phesiz biz
eytanlar, inanmayanlarn dostlar kldk.
4-

.
(11/HD, 49). (Reslm!) te bunlar sana
vahyettiimiz gayb haberlerindendir. Bundan nce
onlar ne sen biliyordun ne de kavmin. O halde
sabret. nk iyi sonu (sabredip) saknanlarndr.
5-
.
(14/BRHM, 8). Musa dedi ki: "Eer siz ve
yeryznde olanlarn hepsi nankrlk etseniz, bilin
ki Allah gerekten zengindir, hamdedilmeye
lyktr."
6-

(11/HD, 123). Gklerin ve yerin gayb (srr)


yalnz Allah'a aittir. Her i O'na dndrlr. yle
ise O'na kulluk et ve O'na dayan! Rabbin
yaptklarnzdan gafil deildir.
7- .
(15/HCR, 30). Meleklerin hepsi de hemen secde
ettiler.
8- .
(56/VKIA, 10). (Hayrda) nde olanlar, (ecirde
de) ndedirler.
9-

.
(2/BAKARA, 31). Allah Adem'e btn isimleri,
retti. Sonra onlar nce meleklere arzedip: Eer
siz (sznzde) sadk iseniz, unlarn isimlerini
bana bildirin, dedi.
10-

(11/HD, 119). Ancak Rabbinin merhamet


ettikleri mstesnadr. Zaten Rabbin onlar bunun
iin yaratt. Rabbinin, "Andolsun ki cehennemi
tmyle insanlar ve cinlerle dolduracam" sz
yerini buldu.
11- .
(15/HCR, 92). Rabbin hakk iin, mutlaka onlarn
hepsini sorguya ekeceiz.
12- .
(20/TH, 56). Andolsun biz ona (Firavun'a)
btn (bu) delillerimizi gsterdik; yine de
yalanlad ve diretti.
13-

.
(36/YSN, 36). Yerin bitirdiklerinden, insanlarn
kendilerinden ve henz mahiyetini bilmedikleri
eylerden btn iftleri yaratan Allah' tesbih ve
takdis ederim.
14- .

(37/SAFFAT, 134). Hani biz Lt'u ve ailesinin


hepsini kurtarmtk.
15- .
(89/FECR, 22). Rabbin(in emri) geldii ve
melekler saf saf dizildii zaman (her ey ortaya
kacaktr).
16- .
(56/VKIA, 26). Sylenen (sz olarak), yalnzca
"selm, selm" dr.
17- .
(3/L- MRN, 87). te onlarn cezas, Allah'n,
meleklerin ve btn insanln lnetine
uramalardr.
18-


.
(3/L- MRN, 119). te siz yle kimselersiniz
ki, onlar sizi sevmedikleri halde siz onlar
seversiniz. Siz, btn kitaplara inanrsnz; onlar

ise, sizinle karlatklarnda "nandk" derler;


kendi balarna kaldklarnda da, size olan
kinlerinden dolay parmaklarnn ularn srrlar.
De ki: Kininizden (kahrolup) ln! phesiz Allah
kalplerin iindekini hakkyla bilmektedir.
19-

.
(7/ARF, 18). Allah buyurdu: Haydi, yerilmi ve
kovulmu olarak oradan k! Andolsun ki,
onlardan kim sana uyarsa, sizin hepinizi
cehenneme dolduracam!
20-

.
(9/TEVBE, 33). O (Allah), mrikler
holanmasalar da (kendi) dinini btn dinlere stn
klmak iin Resln hidyet ve Hak Din ile
gnderendir.
21-
.

(48/FETH, 28). Btn dinlerden stn klmak


zere, Peygamberini hidyet ve hak din ile
gnderen O'dur. ahit olarak Allah yeter.
22- .
(54/KAMER, 42). Lkin onlar btn yetlerimizi
yalanladlar. Biz de onlar g ve kudretimize lyk
bir ekilde yakaladk.
23-

.
(2/BAKARA, 161). (Ayetlerimizi) inkr etmi ve
kfir olarak lmlere gelince, ite Allah'n,
meleklerin ve tm insanlarn lneti onlarn
zerinedir.
&&&&&&&&&&

Dinlemek iin Tklaynz :

TEMYZ
eitli manalar kastedilmeye elverili nceki
isimden asl maksadn ne olduunu aklamak
zere zikredilen mansb ve nekre isme temyiz
denir. Temyizin aklad bir nceki isme de
mmeyyez ad verilir.
.
Bir kilo zm satn aldm.
Temyiz Mmeyyez

Bu cmlede dediimiz zaman bunu


duyan kimse ile neyi kastettiimizi yani bir kilo
eker mi, ya m zm m satn aldmz
anlayamaz. Her birini anlamak mmkndr. Fakat
buna ( zm) lafzn ilve edecek olursak
cmleden mbhemlik kalkar, dinleyen neyi
kastettiimizi anlar. Bu sebeple cmledeki
lafzna temyiz ad verilir. gibi mphem isme de
mmeyyez ad verilir. Mmeyyezler melfz ve
melhz olmak zere ikiye ayrlr:
a) Melfz Mmeyyez:

Arlk, hacim, alan ve sayya dellet eden isimlere


melfz mmeyyez denir.
.
ocuk bir bardak st iti.
.
Tccar bana bir metre ipek satt.
.
Bir ayda otuz gn vardr.
.
Bir kar yerim var.

Temyizler ekilde harekelenebilir: Arlk,


hacim ve alana delalet eden mmeyyezlerin
temyizlerini nasbetmek, izafet (isim tamlamas)
veya ( )harf-i ceri ile cer etmek caizdir.
.

.
.
sfat

muzafun ileyh
temyiz
Bir kilo st itim.


.
.
Bir kantar odun sattm.

.
.
Yanmda bir miskal altn var.
.

.
.
Bir bardak su itim.

.
.

Bir kar topraa sahip deilim.

Saylarn temyizi ise bu kaideden hari kendi


arasnda kurallara tbidir. Daha nce saylarn
temyizini ders konusu olarak ilediimiz iin
burada genel bir tekrar vermek hatrlama
bakmndan faydal olacaktr:
3-10 arasndaki saylarn temyizleri cem siygas ile
mecrrdur:
.
Be kalem satn aldm.
.
Haftada yedi gn vardr.

.
Aacn zerinde 10 karga vardr.

11-99 arasndaki saylarn temyizi mfred olarak


mansbtur:
.
11 yldz grdm.

.
Ayda otuz gn vardr.
.
Aata 51 nar vardr.

100 ve 1000 saylarnn temyizi mfred olarak


mecrrdur:
100 saysnn temyizi:

.
Salonda 100 adam vardr.
.
Trene ikiyz yolcu bindi.

.
Araba 500 mil katetti.

1000 saysnn temyizi:



.
Bahede bin aa var.


.
Bin koyun gdyorum.
.
ki bin koyun gdyorum.

.
Oyun sahasnda bin gen var.

b) Melhz Mmeyyez: Zikredilmeksizin szn


geliinden anlalan mmeyyeze melhz
mmeyyez denir. Temyizi Trkeye
bakmndan, ..ynnden eklinde tercme
edilebilir.
.
Mekn hava bakmndan iyi oldu.

cmlesini duyan meknn bir gzellii

olduunu anlar. Fakat bunun su bakmndan m


hava bakmndan m toprak bakmndan m
olduunu kestiremez. kelimesini yani temyizi
zikredecek olursak maksat anlalm olur ve
meknn hava bakmndan gzel olduu ortaya

kar. Melhz mmeyyezin temyizi daima


mansbtur. Dier rnekler:
.
ocuk konuma bakmndan gzel oldu.

.
renci ilim bakmndan geliti.
.
Adam boy bakmndan orta oldu.
.
Kalp sevin bakmndan doldu tat.

.
Fil cisim bakmndan deveden daha byktr.

.
pek deer bakmndan pamuktan daha pahaldr.


.
zm tat bakmndan meyve trlerinin en
lezzetlisidir.
.

Kahire nfus bakmndan skenderiyeden daha


oktur.

*Melhz mmeyyezlerin temyizi ya mbteddan


ya filden ya da mefln bihten dnm olur:
.
retmen tecrbe bakmndan renciden
fazladr.

Burada kelimesi temyiz olup mbteddan


dnmtr. nk cmlenin asl udur:

.
retmenin tecrbesi rencinin tecrbesinden
daha oktur.
.
Halit konuma bakmndan iyi oldu.

Burada kelimesi temyiz olup filden


dnmtr. nk cmlenin asl udur:


.
Halitin konumas iyi oldu.

.
Allah onu ilim bakmndan artrsn[1].

Burada kelimesi temyiz olup meflden


dnmtr. nk cmlenin asl udur:
.
Allah onun ilmini arttrsn.

*Hibireyden evrilmeden dorudan da gelir:


.
hit olarak Allah yeter.

.
Viz olarak lm yeter.

? ALITIRMALAR ?

1. Aadaki cmlelerde melfz mmeyyez veya


melhz mmeyyezden sonra gelen temyizlerin
altn iziniz.


.
2. Aadaki cmlelerdeki bo yerleri mnasip
birer kelimeyle tamamlaynz.(Cevaplar iin
)zerine tklaynz
....

.... .... ...


.... ....

.
3. Aadaki isimlerden her birini mnasib
cmlelerde temyiz olarak kullannz.

4. Aadaki cmleleri tercme ediniz.




-



-

.
5. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de

tekil ve oul halini yaznz. Temyiz ile ilgili


kelimelerin altn iziniz.

&&&&&&&&&&

TEMYZ LE LGL AYETLER


1- ... .
(20/TH, 114). ... "Rabbim, benim ilmimi artr"
de.
2-


.
(2/BAKARA, 26). phesiz Allah (hakk
aklamak iin) sivrisinek ve onun da tesinde bir
varl misal getirmekten ekinmez. man etmilere
gelince, onlar byle misallerin Rablerinden gelen

hak ve gerek olduunu bilirler. Kfir olanlara


gelince: Allah byle misal vermekle ne murat
eder? derler. Allah onunla birok kimseyi saptrr,
biroklarn da doru yola yneltir. Verdii
misallerle Allah ancak fsklar saptrr (nk
bunlar birer imtihandr).
3-

.
(2/BAKARA, 51). Musa'ya krk gece (vahyetmek
zere) sz vermitik. Sonra hakszlk ederek
buzay (tanr) edindiniz.
4-


.
(2/BAKARA, 74). (Ne var ki) bunlardan sonra
yine kalpleriniz katlat. Artk kalpleriniz ta gibi
yahut daha da katdr. nk talardan ylesi var
ki, iinden rmaklar kaynar. ylesi de var ki, atlar
da ondan su fkrr. Talardan bir ksm da Allah
korkusuyla yukardan aa yuvarlanr. Allah
yapmakta olduklarnzdan gafil deildir.
5- .

(2/BAKARA, 138). Allah'n (verdii) rengiyle


boyandk. Allah'tan daha gzel rengi kim verebilir?
Biz ancak O'na kulluk ederiz (deyin).
6-

.
(2/BAKARA, 200). Hac ibadetlerinizi bitirince,
babalarnz andnz gibi, hatta ondan daha
kuvvetli bir ekilde Allah' ann. nsanlardan
yleleri var ki: Ey Rabbimiz! Bize dnyada ver,
derler. Byle kimselerin ahiretten hi nasibi
yoktur.
7-

.
(3/L- MRN, 85). Kim, slm'dan baka bir din
ararsa, bilsin ki kendisinden (byle bir din) asla
kabul edilmeyecek ve o, ahirette ziyan edenlerden
olacaktr.

8- .
(4/NS, 45). Allah dmanlarnz sizden daha iyi
bilir. Gerek bir dost olarak Allah yeter, bir
yardmc olarak da Allah kfidir.
9- .
(4/NS, 50). Bak, nasl da Allah zerine yalan
uyduruyorlar; apak bir gnah olarak bu (onlara)
yeter!
10- .
(4/NS, 55). Onlardan bir ksm (brhim'e)
inand, kimi de ondan yz evirdi; (onlara)
kavurucu bir ate olarak cehennem yeter.
11-



{4/69} .
(4/NS, 69, 70). Kim Allah'a ve Resl'e itaat
ederse ite onlar, Allah'n kendilerine ltuflarda

bulunduu peygamberler, sddkler, ehidler ve


salih kiilerle beraberdir. Bunlar ne gzel
arkadatr! Bu ltuf Allah'tandr. Bilen olarak
Allah yeter.
12-
.
(67/MLK, 2). O ki, hanginizin daha gzel
davranacan snamak iin lm ve hayat
yaratmtr. O, mutlak galiptir, ok balaycdr.
13- { 99/7}
.
(99/ZLZL, 7, 8) Kim zerre miktar hayr
yapmsa onu grr. Kim de zerre miktar er
ilemise onu grr.
&&&&&&&&&&
MND
Arapada kar tarafa hitap ederken nid
harfleri dediimiz u harflerle hitap edilir:

En ok kulanlan , ve dr.
Kendisine nlenen, nid edilen kiiyi gsteren
kelimeye mnd denir.
Mnd u durumlarda merf olur ve tenvin
almaz:
1-Tek kelimeden ibaret olan zel isim ise;

Ey Sdk!

Ey Ali!


Ey Yusuf[2]!

Ey Zeyneb!

2- Nekre olmakla beraber ismi sylenmeksizin


bizzat karsndaki belli kiilere hitap ediyorsa
(nekre-i maksde)

(! )!

!
!
Ey adam!
Ey iki adam!
Ey peygamberler!
Ey renciler!

!
!

!
Ey adamlar!
Ey oyuncular!
Ey ocuk!
Ey mslmanlar!

3- Mndnn banda harf-i tarif ( )varsa nne


mzekker iin , mennes iin getirilir.
!
Ey ocuk!
!
Ey iman edenler[3]
!
Ey insanlar!

!
Ey mminler!
!
Ey inanmayanlar (me) !

!
Ey mmin kadnlar !

!
Ey inanmayanlar! (me)

Not: a) Mnd zel isim ise veya ok yaknda


bulunup yakn hissedilirse bazen nida harfi
hazfolur (kaldrlr, yazlmaz).
!
Mahmud! Ne yapyorsun?
!
Tahir! Bu mesele hakknda ne diyorsun?

b)Mnddan sonra gelen cmleye nidnn


cevab denir
!
Ey retmenler! Talebelerinize merhamet edin.
!
Ey anneler! ocuklarnza merhamet edin.

( ) ve ( ) daki nid harfi ou defa


hazfedilir.
!
!

c)Allah lafznn banda harf-i tarif var kabul edilir


ve denilir. ou zaman da duada yerine
(Ey Allahm manasnda) kullanlr.

Mnd u durumlarda mansb olur:


1-Muzaf olunca;
!
Ey Abdullah!

!
Ey alemlerin Rabbi!

Ey Salhaddn!

!
Ey merhametlilerin en merhametlisi!

!
Ey bahenin bekisi!

!
Ey gnahlarn balaycs!
!
Ey kardelerimiz!

Burada rnein kelimesinde harfu nid,


mnd, de muzafun ileyhdir.

Ey Ehl-i Kitab! Niin hakk batlla
kartryorsunuz? (l-i mran, 71)

Not: Mnd y-i mtekellime muzaf olursa


genellikle kesre eklinde ksalr.


yerine
!
Ey Rabbim!

yerine
!
Ey kullarm!

Bazen bataki nida harfi de kalkabilir:



yerine
!
Ey Rabbim!

yerine
!
Ey Rabbimiz!

2- Muzfa benzer olunca (ibh-i muzaf)[4];

!
Ey zmire yolcu olan!
!
Ey yz gzel olan!

!
Ey bir daa trmanan!

3- Mnd kesin olarak belli deilse (nekre-i gayri maksude)[5];


!
Ey (herhangi bir) adam! Elimi tut.
!
Ey (herhangi bir) kadn! Elimi tut.
!
Ey acele eden! Acelede pimanlk vardr[6].
!
Ey lm peinde olduu halde gafil olan!
!
Ey orulular! ftar ediniz.

Not: Btn cevap cmleleri sonra geldii halde


nidnn cevab niddan nce gelebilir.
!
Sen ycelerden ycesin ey azamet ve ikram
!sahibi

? ? ALITIRMALAR
1. Aadaki cmleleri tercme ediniz.


.
2. Mnd ile ilgili 10 cmle kurunuz.
3. Aada verilen ayetleri defterinize yazp
fiillerinin mz, muzri ve masdarn isimlerinin de
tekil ve oul halini yaznz. Mnd ile ilgili
kelimelerin altn iziniz.
&&&&&&&&&&
MND LE LGL AYETLER
1-

.
(7/ARF, 26). Ey Adem oullar! Size ayp
yerlerinizi rtecek giysi, sslenecek elbise yarattk.
Takv elbisesi... te o daha hayrldr. Bunlar
Allah'n yetlerindendir. Belki dnp t alrlar
(diye onlar indirdi).

2-

.
(11/HD, 85). Ve ey kavmim! ly ve tarty
adaletle yapn; insanlara eyalarn eksik vermeyin;
yeryznde bozguncular olarak dolamayn.
3-
.
(36/YSN, 20). Derken ehrin br ucundan bir
adam koarak geldi. "Ey kavmim! dedi, bu elilere
uyunuz!"
4- .
(36/YSN, 59). "Ayrln bir tarafa bugn, ey
gnahkrlar!"
5-
.
(36/YSN, 60). "Ey Adem oullar! Size eytana
tapmayn, nk o sizin apak bir dmannzdr"
demedim mi?

6- .
(89/FECR, 27). Ey huzura kavumu insan!
7-
.
(84/NKK, 6). Ey insan! phe yok ki sen
Rabbine kar aba stne aba gstermektesin;
sonunda O'na varacaksn.
8- .
(82/NFTR, 6). Ey insan! hsan bol Rabbine
kar seni aldatan nedir?
9- .
(73/MDDESSR, 1). Ey brnp sarnan
(Reslm)!
10- .
(74/MZZEMML, 1). Ey rtnp brnen
(Reslm)!

11-
.
(5/MDE, 15). Ey ehl-i kitap ! Reslmz size
Kitap'tan gizlemekte olduunuz birok eyi
aklamak zere geldi; birok (kusurunuzu) da
affediyor. Gerekten size Allah'tan bir nur, apak
bir kitap geldi.
12-

.
(4/NS, 75). Size ne oldu da Allah yolunda ve
"Rabbimiz! Bizi, halk zlim olan bu ehirden
kar, bize tarafndan bir sahip gnder, bize
katndan bir yardmc yolla!" diyen zavall

erkekler, kadnlar ve ocuklar urunda


savamyorsunuz!
13-
.
(31/LOKMN, 13). Lokman oluna t vererek:
Yavrucuum! Allaha ortak koma! Dorusu irk
byk bir zulmdr, demiti.
&&&&&&&&&&
STGSE
stigse yardma armaktr. Mndnn bir
cinsidir. Yardma arlan fethal edat ile
arlr ve bu yardma arlan kiiye mstegs
denir. Kendisi iin yardm istenenin banda da
kesrel bir harf-i ceri vardr. Essen iki lm da
harf-i cer olduklarndan kendilerinden sonra gelen
kelimeler esre olur. Kendisi iin yardm istenen bu
kiiye de mstegsun lieclihi (ya da mstegsun
leh) denir.
!
Ey zenginler! Fakirlerin yardmna kounuz!

Bu cmlede nnde mefth lm olan


mstegs, nnde esreli lm olan kelimesi
mstegs lieclihidir. Her iki kelime de lm ()
dolaysyla mecrrdur[7].

!
Ey doktor! Hastann yardmna yeti!
!
Ey doktorlar! Yarallarn yardmna kounuz!
!
Ey cemaat! mamn yardmna kounuz!

Mstegs lieclihin nnde yerine harf-i


ceri olursa mstagas lieclihten ikayet ve ona kar
yardma arma ifade edilmi olur:

Ey polisler! Hrszlara kar yardma ko


(ellerinden kurtar)!

Not: a)Bazen mstegsn nndeki lm yerine


sonuna elif getirilebilir:
!
Ey Ahmet Zeydin yardmna ko!

b)Bazen de nadir olarak mnda gibi sylenebilir:

!
Ey Slih olunun yardmna ko!

c) Mndnn banda fethal lm bulunduu halde


istiase manas tamyorsa ile hayret aknlk
ifade eder:
!
Ne gzel bahe!


!
Ne tuhaf ey!

d) Bazen hayret ve aknlk ifade eden ile fethal


lmdan sonra harf-i cerli isim de gelebilir.[8]
!
Ne muhteem gece!
!
Hey gidi zamanlar!

NUDBE
Herhangi bireyden duyulan ac dolaysyla yaplan
nidya nudbe denir. Nudbe iin daha ziyde
nlem edatlar kullanlr. Mndnn uyduu
kaidelere uyar.
!
Vah YSUF!
!
Vah bam!
!
Vah Abdullah!

nid harfinden sonra ve gibi nid


edilene mendub denir[9].
Mendub, normal mnada gibi, ya da zid bir elifle
veyahut da eliften sonra sakin bir ( yani )ile de
gelebilir.
!
(Yazk) Vah Zeyd !

TERHM
Mndnn son harfinin daha rahat ve kolay
telaffuz edilmesi iin hazfedilmesine
(kaldrlmasna) terhim denir. ki eit mndya
tatbik edilir:

1- Mzekker olsun mennes olsun sonunda


yuvarlak te (ta-i merbta) varsa;
)! )


(! )

(! )

2- Mnd ten fazla harfli alem ise;


(! )

(
! )

(! )

Not: a)Terhime urayan mndnn son harfinin


harekesi olarak yukardaki rneklerde grld
gibi zamme zere mebn klnd gibi o harfin
terhime uramadan nceki harfinin harekesinin
verilebilecei de belirtilmitir.
(! )

(
! )



(! )

b)Eer isim drt harfden fazla olup sondan bir


nceki harf zid ve sakin (uzatmal) ise, sondan
nceki harf de son harfle birlikte hazfolur:
(! )

(! )

(! )


(! )

TAHZR
Muhtab bireyden sakndrmaktr. u ekillerde
yaplr:
1- Sakndrlacak eyin bana harf-i tarif en baa
da
getirilerek;


!
Yalandan sakn!

!
Hasedden saknnz!

!
nsanlara iftiradan sakn!

2- Sakndrlacak eyin bana harf-i tarif en baa


da getirilerek;
!
Dmanlktan saknn!



!
kiniz tartmaktan saknn!

3- ( )ve ()den sonra fiil cmlesi getirilerek;


!
Ktlk yapmaktan sakn!

4- ( )ve ( )in arasna getirilerek;


!
Ktlk yapmaktan sakn!

5- Muhtab zamirine muzaf olan isim ile


kendisinden sakndrlacak ey mansb olarak
ifade edilerek;

!
Ban duvardan sakn!
!
Banz arabann kapsndan saknn!


!
Elini ateten sakn!

6-Sakndrlacak eyin mansb olarak tekrar ile;

!
Kurt(dan sakn), kurd(a dikkat)!

Not: Tahziri yaplan her ismin banda harf-i tarif


vardr.
R
Muhtab iyi bir i yapmaya tevik etmektir.
Yukardakiler gibi hazfedilmi bir fiilin meflu
bihi olarak[10] mansbtur.
u ekillerde olur:
1- Bana harf-i tarif getirilmi ism-i mansb
yaparak;
!
bdet etmen gerekir (ibadet etmelisin) !
!

Dnmen gerek (dnmelisin) !

2- Harf-i tarifli ismin mansb olarak tekrar ile;


!
Vefal olmalsn (vefa gstermeye al) !

!
Doru olman gerek (doru olmaya al) !

3- r yaplan isimler genellikle masdardr.


Masdarn veya masdar mevvelin nne ()
veya ( ) yahut da ( ) getirilmekle de
yaplr;
.
alman gerekir, almalsn.

.
Dersi okumanz gerekiyor.
.
Sabretmen gerekir.

4-Muhtab zamirine muzaf olan mansb isme


tevik edilecek eyi atfetmekle;
.
Kardeine iyilik yapman gerekir.

5- Deiik cinsten kelimelerin mansb olarak atf


ile;

.
alp sebat etmen gerek.

------------------------------------------------------------------------------[1] Baz fiiller grnte mz olsa da dua


manas ifde ederler: (() Allah onu

hakknda mbrek klsn)(() Allah onu


korusun) gibi. Sayg deer veya yerilecek nemli
ahslarn isimleri yannda da bu ekilde dua
manal fiiller kullanlr: Muhammed (

) (Allah ona salt ve selam etsin), Ebbekir


(( ) Allah Ondan raz olsun),
Emrulmminn Al (( ) Allah Onun
nn deerli klsn), bls (( ) Allah ona lnet
etsin) gibi
[2] Nid durumunda zel isimden sonra
kelimesi olursa mansub gelir:
[3] sm-i mevsln de marife olduunu
hatrlaynz. daki tenbih iin getirilir.
[4] ibh-i muzaf; gerekte muzaf olmayan
ancak kendisinden sonra gelen kelimelerle hususi
mana kazanan isme denir.
[5] Nekre-i maksude ve gayr-i maksudeyi yle
dnebiliriz:
Yardm isteyen bir insan dnelim. Eer nnde
duran adama seslenerek yardm istiyorsa
( Hey adam, beni kurtar) diyorsa bu nekre-i
maksude (kastedilen nekredir). Mesela kr bir

adam dnelim nnde herhangi biri olmadan


kendini duyabilecek herhangi birine sesleniyorsa
ey adam beni kurtar kurtar diyorsa bu
da nekre-i gayr-i maksdedir. Nekre-i gayr-i
maksde, nida eden tarafndan tam olarak
bilinmeyen veya grlmeyen yahut da bir kiiye
hitab ediyormu gibi hitap ederek o sfat ve zellii
tayan herkezi ikaz etmek ve uyarmak iin yaplan
nid eklidir.
[6] Mnadadan sonra gelen cmlenin irbdan
mahalli yoktur.
[7] Ancak mana bakmndan meful olduklar
iin mahallen mansubturlar. nk hazfedilmi
(( )yardm istiyorum), ( )veya ( )nin
mefl kabul edilirler.
[8] Bu konu hakknda daha geni bilgi iin bkz.
rt Meral, Arapa Dilbilgisi Nahiv, s. 289;
Maksudolu, Mehmet, Arapa Dilbilgisi, s.339;
Sarm, brahim, Arapa Dilbilgisi, s.461; .
[9] Mendub da mnada gibi fiili hazfedilmi
mefulun bihtir. Hazfedilen fiilleri ( )veya
( )dir.

[10] Bu konuda hazfedilmi fiil ( sana


gerekir) olarak takdir edilir.

Dinlemek iin Tklaynz :

HTSS
htisas; genellikle mtekellim nadiren de muhatap
zamirlerinin manasnn aklanmas demektir. Yani
mtekellim veya muhatap zamirinin mbted
olduu cmlede haberin bildirdii hkmn bir
isme mahsus klnmasdr. Mahss ad verilen bu
isim, zamirden sonra gelir ve mansb olur.

.
Biz Trkler misafire ikram etmeyi severiz.

Bu cmlede mbted,

cmlesi haberdir. ise mahsstur[1].


.

Biz -mslmanlar topluluu- slma hizmeti


dnrz.
.
Siz(i kastediyorum) ey mminler! Sabrszlk
etmeyiniz.

Not: Mahsus bazen muttasl mtekellim ve


muhatap zamirinden sonra da gelebilir;

.
Selman bizdendir, ehli beyttendir.(Hadis)

.
Senden Ya Rabbi, lutuf umarz.
.
Ey yce Allahm, sen hereyden mnezzehsin.

TGL
Mefl fiilden nce gelir, fiilin sonunda da bu
mefle ait bir zamir bulunursa buna itigal denir.

.
Suyu itim.

Burada cmlenin mefl baa gelmitir. Bata


gelen kelime mbted olduu iin mansb deil
merfdur. Ancak fiilden nce gelmi bu mefln
bihler kendi durumuna uygun olarak mansb da
okunabilir. Bu ekilde gelen mefln bihlere
megln anh denir.
.
Arabaya bindim.

.
Kardeini tandm.

Haberi rendin mi?
.
Bekiri grdm.

Hereyi imam mbinde (levh-i mahfuzda) saydk


(Ysin, 12).

.
Aya menziller takdir ettik (Ysin, 39).
.
Ahmedi grrsen ona selm syle.

Not: Megln anh yalnz isimle kullanlan (iz


fciyye ve vv haliye gibi) edatlardan sonra veya
nnde art, soru, olumsuzluk edat bulunan fiilden
nce gelirse mbted olarak merf okunur[2]:
.
Yolcularla konuarak Ankaraya gittim.
.
ocua rastlarsan ona yardm et.

Misafirlere ikramda bulundun mu?
.
Saidi kimse tanmaz.

.
Baheye girdim bir de ne greyim, Mahmud aac
kesiyor.

OKUMA PARASI


: .


.
!


.


.
.


.
.


KELMELERN CMLE NDEK
DURUMLARINA GRE
RB HALLERNN ZET
u ana kadar adm adm ilediimiz konulara ait
genel bir deerlendirme ve bir nevi zet
mahiyetinde olarak u snflamay yapmamz
irabn (son harfin harekesi) durumunu en iyi
ekilde anlamamza yardmc olacaktr:
I) MURAB VE MEBN
MURAB: Cmle iindeki yerine gre irb (son
harfinin harekesi deien) kelimelerdir.
MEBN: Ne olursa olsun son harfinin harekesi
deimeyen kelimelerdir.

.
Bu adamlar grdm

Yukardaki cmlede mefln bih olan nin


sonu stn olmas gerekirken harekesi
deimemitir.


.
Onlar itaatkardrlar

Bu cmlede mbteddr. Son harfi tre


okunmas gerekirken sakin (cezimli)
okunmaktadr. Yani skn zere mebndir.
.
Onbir gen geldi

Bu cmlede fil olduu iin sonu tre


olmas gerekirken fetha zere mebndir.
Mebnler; lzm ve rz mebnler olmak zere ikiye
ayrlr:
1) Lzm Mebnler: Hangi durumda olursa olsun
son harfinin harekesi deimeyen lzm mebn
kelimeler unlardr:
a) sim olarak: 1- Zamirler, 2- sm-i retler, 3sm-i mevsller 4- art isimleri, 5- Soru isimleri,
6- Baz zarflar, 7- sim Fiiller, 8- Baz
kinayeler[3], 9- Savtlar[4].

b) Fiil olarak: Mz ve emir fiilleri.


c) Harf olarak: Btn mana harfleri: - -- gibi.

2) rz Mebnler: Normalde murab olduu halde


baz artlarda mebn olan kelimelerdir. Bunlar; 1Baz mndlar, 2- (11-19) aras say isimleri, 3)
Umm olumsuzluk bildiren ( )nn ismi, 4Bileik isim ve zarflar, 5- Cmleye muzaf olan
zarflar, 6- Nnu nisvenin birletii muzri fiiller
( gibi) ve 7- Tekit nnunun birletii muzri
fiillerdir. Konular iinde ayrntl olarak getii
iin burada balklar verilmitir.
II) MARFE-NEKRE
MARFE SMLER: Belirli (muayyen) bireyi
gsteren isimlerdir ve unlardr:
1- Alem (zel) isimler,
2- Harf-i tarifli isimler,
3- Zamirler,

4- sm-i iretler,
5- sm-i mevsller,
6- zfetle marifelik kazanan isimler,
NEKRE SMLER: Belirsiz bir eyi gsteren
isimdir. ( )bir kalem gibi.
III) MERFLAR
Ref (tre ya da zamme) halindeki kelime ve
cmleler unlardr:
1- Fil,
2- Nib-i Fil,
3- Mbted,
4- Haber,
5- Knenin ismi,
6- nnenin Haberi,
7- Leyseye benzeyen harflerin ismi,

8- Umm olumsuzluk bildiren ( )nn haberi,


9- nnde nasb ve cezm edat bulunmayan muzri
fiil.
IV) MANSBLAR
Nasb (stn) haldeki kelime ve cmleler unlardr:
1- Mefln mutlak,
2- Mefln bih,
3- Mefln fh,
4- Mefln leh (lieclih),
5- Mefln maah,
6- Hl,
7- Temyz,
8- Mstesn,
9- Knenin Haberi,
10- nnenin ismi,

11- Umm olumsuzluk bildiren ( )nn ismi,


12- Leyseye benzeyen harflerin haberi,
13- Banda nasb edat bulunan muzr fiil.
V) MECZMLAR
Baz edat ve sebepler dolaysyla cezm halinde
olan kelimeler unlardr:
1- Ak ya da gizli banda cezm edat bulunan
muzri fiil,
2- Mahallen meczm olan fiil ve cmleler.
VI) MECRRLAR
Banda bulunan kelime veya harflerle mecrr
(esre) olan isim ve tbiler unlardr:
1- Muzfun ileyh,
2- Harf-i cerli isim.
VII) TBLER (UYANLAR)

Kendi bana mstakil bir harekesi olmayp


kendinden nceki kelimenin harekesine uyan
kelimeler unlardr:
1- Sfat, 2- Tekid, 3- Bedel, 4- Atf.

------------------------------------------------------------------------------[1] Mahsus hazfolunmu (()tahsis


ediyorum) veya (()kastediyorum) fiilinin
mefulu bihi olduu iin mansubtur.
[2] Bkz. rt Meral, Arapa Dilbilgisi Nahiv,
s. 305
[3] ( - ) gibi kelimelerle belli bir eyi
belirsiz ekilde anlatmaya kinye denir.
[4] Savt, hayvanlar armak ya da kovmak
iin veya taklit iin karlan seslerdir. Kediye
( )pist, deveyi kertmek iin (), kargann sesi
( )gibi.

Dinlemek iin Tklaynz :

KURN OKUMANIN FAZLET LE LGL


HADSLER
: )( : 1-

.
Hz. Osman (r.a.) dan rivyet edildiine gre:
Reslullah (a.s.) buyurdular ki:
Sizin en hayrlnz Kur'n- Kerim'i renen ve
]retendir.[1
)( : 2-
:

: .
.

bn Mes'd (r.a.)dan rivyet edildiine gre O:


Hz. Peygamber (a.s.)'i yle sylerken iittim
demitir:
Kur'n- Kerm'den tek harf okuyana bile bir
sevab vardr. Her hasene on misliyle (kayda geer).
Elif-Lm-Mim bir harftir demiyorum. Aksine elif
bir harf, lm bir harf ve mim de bir harftir.[2]
3-

:
:

: .
.
.
Eb Sadi'l-Hudr (r.a.) anlatyor: Reslullah
(s.a.s.) buyurdular ki:
Kurn ehli (yani onu okuyan, onunla amel eden)
cennete girdii zaman kendisine: Oku ve yksel!
denilir. O da okur ve her ayetle birlikte bir derece
ykselir. Bylece o bildii ayetleri sonuna kadar
okur (ve her biri iin bir derece alr).[3]
4- :
)( :


[ 4]
.

Abdullah b. Amr bni'l-s (r.a.) anlatyor:


Reslullah (a.s.) buyurdular ki:
Kur'n' okuyup ona ship kan kimseye
(hirette): Oku ve (cennetin derecelerine) yksel,
dnyada nasl ar ar okuyor idiysen yle oku.
Zir senin makamn, okuduun en son yetin
seviyesindedir denir[5].
5- : )( :


.
Eb Hreyre (r.a.) anlatyor: Reslullah (a.s.)
buyurdular ki:

Bir grup, Kitbullah' okuyup ondan ders almak


zere Allah'n evlerinden birinde bir araya gelmez
ki zerlerine sekinet (huzur, ferahlk) inmesin
(mutlaka zerlerine sekinet iner) ve onlar Allah'n
rahmeti brr. Melekler de kanatlaryla sararlar.
Allah onlar, yannda bulunan (yce) cemaatte
anar[6]
6- : : )( :

[ 7] .
Hz. Aie (r.a.) anlatyor: "Reslullah (a.s.) yle
buyurdu:
Kur'n'da mhir olan (hfzn ve okuyuunu gzel
yapan), Sefere denilen kerm ve mut meleklerle
berber olacaktr. Kur'n' kekeleyerek zorlukla
okuyana iki sevap vardr.[8]

SEVABI ZEL OLARAK BELRTLEN


SURELERLE LGL HADSLER
Fatih Suresinin Fazileti:

1- :
[ )( 9]
: . :
[ 10] :




:

:
.
Eb Sad bnu'l-Muall (r.a.)dan rivayet edildiine
gre o yle demitir:
Ben Mescid-i Nebev'de namaz klyordum.
Reslullah (a.s.) beni ard. Fakat (namazda
olduum iin) icabet edemedim. Sonra (yanna)
gelerek: -Ey Allah'n Resl namaz klyordum (bu
sebeple cevap veremedim diye zr beyn ettim).
Bana: Allahu Tela Kitab'nda: Ey iman edenler,
Allah ve Resl sizi ardklar zaman hemen
icbet edin buyurmad m?" (Enfl, 24) dedi ve
arkasndan ilave etti: Sen mescidden kmadan
nce, sana Kur'n- Kerm'in (sevabca) en byk
sresini reteyim mi? dedi ve elimden tuttu.
Mescidden kaca srada ben: Sana en byk
sureyi reteceim dememi miydiniz? dedim.
Bana: Elhamd lillhi Rabbi'l-lemindir ki o es-

Seb'u'l-Mesn (namazlarda tekrar tekrar okunan


yedi yet) ve bana verilen yce Kur'n'dr
buyurdu[11].

2- :
)(
:

.
Eb Hreyre (r.a.) anlatyor:
Hz. Peygamber (a.s.), Ubey bnu Ka'b
(radyallahu anh)'a urad. O namaz klyordu...
devamn yukardaki gibi aynen kaydetti. Ancak u
ziyde var: Nefsimi (kudret) elinde tutan Zt-
Z'l-Cell'e yemin ederim ki, Ftiha'nn bir misli
(benzeri) ne Tevrat'ta, ne ncil'de, ne Zebur'da, ne
de Furkn'da indirilmemitir. O (namazlarda)
tekrarla okunan yedi yet ve bana ihsn edilen
(verilen) yce Kur'n'dr.[12]

3- . :
)(

:

:
.
bnu Abbs (radyallahu anhm) anlatyor:
Cibril (aleyhisselm), Hz. Peygamber
(aleyhissaltu vesselm)'in yannda otururken
birden (yukardan kap sesine benzer) bir ses iitti.
Ban ge doru kaldrd. Cibril (aleyhisselm)
dedi ki: te gkten bir kap ald, bugne kadar
byle bir kap asla almamt. Derken oradan bir
melek indi. Cibril (aleyhissaltu vesselm) tekrar
konutu: te arza bir melek indi, imdiye kadar
bu melek hi inmemiti. Melek selm verdi ve
Hz. Peygamber (aleyhissaltu vesselm)'e: Sana
verilen iki nuru mjdeliyorum. Bunlar, senden
nce baka hibir peygambere verilmemilerdi:
Onlarn biri Fatih Sresi, dieri de Bakara
Sresi'nin son ksm. Onlardan sana (sevab)
verilmemi bir harf (bile) okumazsn (okuduun

her harfe mukabil sana mutlaka (byk sevap)


verilecektir)" dedi[13].

Bakara ve l-i mrn srelerinin Fazileti:


4- : )(
:





.
Eb mme (r.a.) buyurdu ki: "Hz. Peygamber
(a.s.)'i iittim, diyordu ki:
Kurn- Kerm'i okuyun. Zira Kur'n, kendini
okuyanlara kymet gn efaati olarak
gelecektir. Zehrveyn'i yani Bakara ve l-i mrn
surelerini okuyun! nk onlar kymet gn, iki
bulut veya iki glge veya saf tutmu iki grup ku
gibi gelecek, okuyucularn mdfaa edeceklerdir.
Bakara suresini okuyun! Zira onu okumak
berekettir. Terki ise pimanlktr. Onu tahsil
etmeye sihirbazlar muktedir olamazlar.[14]

):( : 5-

.
)Eb Hreyre (r.a.) anlatyor: Reslullah (a.s.
buyurdu ki:
Evlerinizi kabirlere evirmeyin, ierisinde Bakara
suresi okunan evden eytan kaar (zarar
]veremez).[15
6-
: )(
.

bn Mes'd (r.a.) anlatyor: Reslullah (a.s.) yle


buyurdular:
Bakara Suresi'nin sonundaki iki ayeti
(Amenerresuly) geceleyin kim okursa o iki yet
ona kfi gelir.[16]
7- :
():



.
Nu'mn b. Ber (r.a.) anlatyor: "Reslullah (a.s.)
buyurdular ki:
Allah, arz ve semvat yaratmadan iki bin yl nce
bir kitap yazd. O kitaptan iki yet indirip onlarla
Bakara suresini sona erdirdi. (Bu iki yet) bir evde
defa okunursa artk eytan ona yaklamaz.[17]
Ysin Suresinin Fazileti:
8- : )( :

.

Hz. Enes (r.a.) anlatyor: Hz. Peygamber (a.s.)


buyurdu ki:
Her eyin bir kalbi vardr. Kur'n'n kalbi de YSn'dir. Kim bu sureyi okursa, Cenab- Hakk, bu
okumas sebebiyle kendisine, Kur'n- Kerim'i Y-Sn hari- on kere okumu sevabn verir.[18]

Mlk (Tebreke) Suresinin Fazileti:


9- :
)(
.

Hz. Cbir (r.a.) anlatyor:


Hz. Peygamber (a.s.) Elif-Lm-Mim Tenzil ve
Tebreke'llezi bi-Yedihi'l-Mlk surelerini
okumadan uyumazd.[19]

10- : : )( :

:
.
Eb Hreyre (r.a.) anlatyor: "Reslullah (a.s.)
buyurdular ki:
Kur'n- Kerim'de otuz yetlik (an yce) bir sre
vardr. Bu sre (kendisini okuyan) kimseye
(kymet gn) efaat eder ve Allah'n onu
affetmesini salar. Bu sre Tebrekellez biYedihi'l-Mlk'dr.[20]
z Zlzilet, hls ve Kfirn Srelerinin Fazileti:
11-
:
...

bn Abbas (r.a.)'dan rivyet edildiine gre,


(Reslullah (a.s.) yle buyurmutur):
(z Zlzilet suresi) Kur'n- Kerim'in yarsna
denktir. Kul hvallah ahad (hlas) suresi Kur'n-
Kerim'in (hedefleri ve sevab bakmndan) te
birine denktir. Kul y eyyhe'l Kfirn suresi de
Kur'n- Kerim'in drtte birine denktir.[21]
12- : )(
:
:

: .
Eb Sad (r.a.) anlatyor: "Reslullah (a.s.) (bir
gn) ashabna yle sordu:
-Sizden biri bir gecede Kur'n- Kerim'in
tebirini okumaktan aciz midir? -Buna
hangimiz g yetirebilir? dediler. Reslullah
(a.s.): -Allahu Ahad, Allahu's-Samed (hls
sresi) Kur'n'n tebiridir buyurdu[22].

13- :

)(
:
)( : : :

Abdullah b. Hubeyb (r.a.) anlatyor:


Hafif bir yamur ve karanla mruz kalmtk.
Bize namaz kldrsn diye Reslullah (a.s.)'
bekledik. (Rvi der ki; ) Abdullah b. Hubeyb u
mnada bireyler daha syledi:
Reslullah (a.s.) kt ve: - Syle! dedi. Ben: Ne syliyeyim? diye sordum. Bunun zerine: Akama ve sabaha erince Kul hvallahu ahad ve
Muavvizeteyn (Felak ve Nas) srelerini er kere
oku. Bu sana, her eye kar yeterlidir dedi[23].

? ALITIRMA ?

Gelecek sayfadan itibren verilen ayetleri


kelimeleriyle birlikte defterinize yazp Ftiha
sresinin rneinde olduu gibi kelimelerin
altlarna gramer iindeki irb hallerini belirtiniz.

------------------------------------------------------------------------------[1] Buhr, Fedilu'l-Kur'n 21; Tirmizi,


Fedilu'l-Kur'n15, 2909; Eb Dvud, Salt 349,
1452; bn Mce, Mukaddime 16, 211. H. Bu ve
bundan sonra gelen hadislerin tercmesi brhim
Cnann Hadis Ansiklopedisi (Ktb-i
SitteMuhtasar) adl hadis koleksiyonundan
seilmitir.
[2] Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 16, 2912; bn Mce,
3789. Tirmizi ve yzylmzn mehur hadis
limlerinden biri olan Muhammed Nsruddin
Albn hadisin sahih olduunu sylemilerdir. Her
hasenenin en az on misliyle kaydedilecei bir
baka ilah kanun (Enm, 160) olduuna gre,
Kur'n- Kerm'in tilvetiyle m'min, her harfi en
az on sevab hesabndan byk bir kazanca mazhar
olmaktadr.

[3] bn Mce 3780. Albni hadisin sahih


olduunu belirtir.
[4] ( ) kmak, ykselmek, terfi etmek,
( ) gzel sylemek, anlalr ekilde ar ar
(anlayarak) telaffuz etmek, makaml okumak.
[5] Eb Dvud, Vitr, 20, 1464; Tirmiz, Sevbu'lKur'n 18, 2915 ; bn Mce, Edeb 52, 3780.
Albnnin sahih olduunu belirttii bu hadise
gre; Kur'n- Kerim'i tamamyla okuyan hirette
en yksek dereceyi elde edecektir.
[6] Eb Dvud, Salt 349, 1455; Tirmiz, Kr'at 3,
2946; Mslim, Zikir 38, 2699; bn Mce,
Mukaddime 17, 225. Allah'n evi tbiri ncelikle
mescidleri ifde ederse de limler esas olan
gayenin Kurn mzkeresi olduunu belirterek bu
fazileti elde etmek arzusuyla, han, kla, medrese,
ev vb. gibi baka yerlerde de toplannca da ayn
mkafat alabilecei grn beyn etmilerdir.
[7] ( ) kekelemek, ( - )
bal, sadk, hrmetkar, doru, drst, nazik, kibar.

[8] Buhr, Tevhid 52; Mslim, Msafirn 244;


Eb Dvud, Vitr 14, (1454); Tirmiz, Sevbu'lKur'n 13 (2906); bn Mce, Edeb 52, (2779).
[9]

( ) icabet etti, cevap verdi

[10]

( ) cevap vermek, kabul etmek

[11] Buhr, Tefsir 1; Nes, ftith 26; Eb


Dvud, Vitr 15.
[12] Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 1, (2878).Tirmizi
hadisin sahih olduunu sylemitir.
[13] Mslim, Msfirin 254; Nes, ftihah 25.
( ) son sz, htime, son safha, son
blm.
[14]

Mslim, Msfirin, 252, (804).

[15] Mslim, Msfirin, 212, (780); Tirmiz,


Sevbu'l-Kur'n 2, (2780).
[16] Buhr, Megz 12, Fedilu'l-Kur'n 10, 17,
37; Mslim, Msfirin 255, 256, (807-808); Eb
Dvud, Salt 326, (1397); bn Mce 183, (1369);
Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 4, (2884).

[17] Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 4, 2885. Albn


hadisin sahih olduunu belirtir.
[18] Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 7, (2889). Bu
rivyetin zayf olduu belirtilmitir.
[19] Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 9, (2894), Da'avt
22, (4001). Hadisin sahih olduu belirtilmitir.
[20] Eb Dvud, Salat 327, (1400) (veya
Ramazan 10); Tirmiz, Sevbu'l-Kur'n 9, (2893).
Eb Dvud'daki rivayette: (Okumak suretiyle)
arkadaln kazanan kimseye sre efaat eder
denilmitir. Hadisin Hasen olduu belirtilmitir.
[21] Tirmiz, Fedailu'l-Kur'n 10, (2896). z
zlzilet sresinin fazleti hari geri kalan sahihtir.
[22] Buhr, Fedilu'l-Kur'n 13, Tevhid 1;
Mslim, Msfirn 259, (811); Tirmiz, Sevbu'lKur'n 11, (2898); Nes, ftihah 69, (2, 171);
Muvatta, Kur'n 17, 19 (1, 208); Eb Dvud, Vitr
18, Salt 353, (1961); bn Mce, Edeb 52, (3787,
3788, 3789).

[23] Nes, sti'ze 1, (8, 250-253). Albn


hadisin Hasen seviyesinde olduunu belirtir. Sahh
hadslerde Kur'n'n baz srelerinin fazileti
belirtilmitir. Grld gibi genel olarak Kurn
okumann faziletinden bahsedilmi, ama btn
sreler iin teker teker fazlet beyn edilmemitir.
u surelerin fazletiyle ilgili hadis mevcuttur. 1Fatiha Sresi, 2-8 Seb'u't-Tvl (Bakara, l-i
mrn, Nis, Mide, En'm, A'rf, Tevbe). 9- Kehf,
10- Y-sn, 11- Duhn, 12- Mlk 13- Zelzele, 14Nasr, 15- Kfirun, 16- hls, 17-I8 Muavvizateyn
(Felak-Ns). Bunlar dndaki hadsler mevzdur
(uydurmadr). Bkz. Canan, brhim, Hadis
Ansiklopedisi, Ktb-i Sitte

Dinlemek iin Tklaynz :



Koulmu eytandan Allaha snrm.


Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla
( 1)
(FTHA SURES)

{1/1}

II. sfat
sfat
muzfun ileyh
mevsf
cr-mecrr
mukaddem mefln b.[1]
( )muzf

1. Rahmn ve Rahm olan Allah'n adyla


(balarm).
{1/4}


{1/3}


{1/2}

muzfun i.
muzfun i.
muzf
IV.sfat
muzf
III. sfat
II. sfat
muzfun i.
sfat
Haber
mevsf
Mbt.

2. 3. 4. Hamd (vme ve vlme), lemlerin Rabbi


Allah'a mahsustur. O, rahmndr (ok merhametli)
ve rahmdir (ok acyandr). Ceza gnnn
mlikidir.
ceza (yaplan amelin karl)/itaat, inkiyad,
ballk/eriat, din

sahib olmak, zaptetmek, gc yetmek


{1/5}

fiili muzari
fili mstetir zam. ()

munfasl zamir mukaddem mefl b.


Atf h.
fiili muzari
fili mstetir zam. ()
munfasl zamir mukaddem meful b

5. (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnz


senden yardm isteriz.
yardm istedi, yardm talep etti



{1/6}
I. meful Fiili emr
II. mefl
sfat

Fili mstetir z. ()/ ()muttasl zam. mefl

6. Bize dosdoru yolu gster.

yol

dosdoru

yol gstermek, hidyet etmek

{1/7}
bedel
ismi mevsl
fiil-fil
cr-mecr.
zarf
muzfun i.
cr-mecr.
Atf h.
matf mecrr

muzfun. ileyh
sla cml.
muzf
( )zide (nefyin tekidi iin)

7. Kendilerine ltuf ve ikramda bulunduun


kimselerin yolunu; gazaba uramlarn ve
sapmlarn yolunu deil
ltuf ve ikramda bulunmak

gazab etmek, rza gstermemek, kzmak


(ism-i mefl) gazaba uram olanlar

(ism-i fil) sapan, doru yolu bulamayan
) (

( 36)

(36-YSN SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{36/1} { 36/2} { 36/3}


{ 36/4}
1. Ysn, 2. Hikmet dolu Kurna and olsun ki, 3.
Sen phesiz peygamberlerdensin. 4. Doru yol
zerindesin.

hikmetli, hikmet dolu

vvul- kasem: yemin vv: andolsun ki ,..hakk


iin

ism-i mefl: gnderilenler, peygamberler


gndermek


dosdoru, dzgn, ll

eri ve kvrml olmayan doru yol

{ 36/5}
{ 36/6}
5. 6. (Bu Kurn) atalar uyarlmam, bu yzden
kendileri de gaflet iinde kalm bir toplumu
uyarman iin stn ve ok merhametli (Allah)
tarafndan indirilmitir.

uyarmak

indirmek


babalar, atalar

ism-i fil: gafil olanlar


) (


{ 36/7}
7. Andolsun ki onlarn ounun zerine (azab)
sz() hak oldu (onlarn ou gafletlerinin cezasn
hak etmilerdir). nk onlar iman etmiyorlar.

iman etmek, inanmak



hak olmak, gerek olmak, hak etmek

{ 36/8}
8. Biz, onlarn boyunlarna halkalar geirdik. O
halkalar enelere kadar dayanmaktadr. Bu yzden
kafalar yukar kalkktr.
halkalar, balar

yaratt, icat etti, yapt, kld



boyun

ban yukar kaldrd



ene

ism-i mefl: balar yukar kaldrlmlar

{ 36/9}
9. nlerinden bir set ve arkalarndan bir set ektik
de onlar kapattk, artk gremezler.
nleri, dnya ileri

arkalar, ahiret ileri


set, mani, engel

grmek

perdelemek


{ 36/10}
10. Onlar uyarsan da uyarmasan da onlar iin
birdir, inanmazlar.
....san da ...masan da
.... ....
eittir, birdir, ayndr


{ 36/11}
11. Sen ancak zikre (Kurn'a) uyan ve grmeden
Rahmn'dan korkan kimseyi uyarabilirsin. te
bylesini, bir mafiret ve gzel bir mkfatla
mjdele.
korktu, hayet duydu

zikir (Kuran)

uydu, tabi oldu


cret , mkafat

emir: mjdele

mjdeledi

cmert, byk, ikram bol

{ 36/12}
12. phesiz lleri ancak biz diriltiriz. Onlarn
yaptklar her ii, braktklar her izi yazarz. Biz,
her eyi apak bir kitapta (levh-i mahfuz'da yada
amel defterlerinde) sayp yazmzdr.
takdim etti, getirdi, sundu

ller

diriltti

sayd, kavrad


eser, iz

apak bir asl

}{36/13
13. Onlara, u ehir halkn misl getir: Hani onlara
eliler gelmiti.
arkada, halk

ky, ehir halk


misl verdi


}{36/14
yalanlad

glendirdi, takviye etti


14. te o zaman biz, onlara iki eli gndermitik.


Onlar yalanladlar. Bunun zerine nc bir
eliyle takviye ettik. Onlar: Biz size gnderilmi
Allah elileriyiz! dediler.

{36/15}
15. Elilere dediler ki: Siz de ancak bizim gibi
birer insansnz. Rahmn, herhangi bir ey
indirmedi. Siz ancak yalan sylyorsunuz.
yalan syledi

indirdi


{ 36/16}
{36/17}
16. 17. (Eliler) dediler ki: Rabbimiz biliyor; biz
gerekten size gnderilmi elileriz. Bizim

vazifemiz, ak bir ekilde Allah'n buyruklarn


size tebli etmekten baka bir ey deildir dediler.

tebli


{36/18}
18. (Bunun zerine onlar:) Dorusu siz bize
uursuz geldiniz. Eer bu iten vazgemezseniz,
andolsun sizi talarz. Ve bizden size mutlaka fena
bir ktlk dokunur dediler.
uursuzland, uursuz geldi,

talad

bitirdi, vazgeti


ackl, kt, fena

dokundu

}{36/19
19. (Eliler) yle cevap verdiler: Sizin
uursuzluunuz sizinle beraberdir. Size nasihat
ediliyorsa bu uursuzluk mudur? Bilakis, siz ar
giden bir milletsiniz.
uursuzluk

hatrlatt, nasihat etti

ism-i fil: ar giden

ar gitti, israf etti, orta yolu at


}{36/21 }{36/20


}{36/22

{36/23} { 36/24}
{ 36/25}

20 - 25. Derken ehrin br ucundan bir adam


koarak geldi ve: "Ey kavmim! Bu elilere uyun!
Sizden herhangi bir cret istemeyen bu kimselere
tbi olun, nk onlar hidyete ermi kimselerdir.
Bana ne olmu ki, beni yaratana ibadet
etmeyecekmiim! Halbuki, hepiniz O'na
dndrleceksiniz. O'ndan baka tanrlar m
edineyim? O ok esirgeyici Allah, eer bana bir
zarar dilerse onlarn (putlarn) efati bana hibir
fayda vermez, beni kurtaramazlar. te o zaman
ben apak bir sapkln iine gmlm olurum.
phesiz ben, Rabbinize inandm, beni dinleyin.
phesiz ben, Rabbinize inandm, beni dinleyin."
dedi.
en uzak yer


kotu, hzlca yrd


ehir

hidyete erdi, doru yolu buldu


ism-i fil: hidyete eren, doru yolu bulan kimse


dndrd

yaratt

ibadet etti

ondan baka

edindi, yapt, ortaya koydu

istedi

zarar

ilah, tanr

Kurtard


fayda verdi

{ 36/26}

{ 36/27}
26. 27. Ona: Cennete gir" denilince, "Keke
kavmim Rabbimin beni baladn ve beni
ikrama mazhar olanlardan kldn bilseydi!" dedi.
ikram etti, nimetlendirdi, kadrini yceltti

keke


ism-i mefl: ikram edilen

balad



{36/28}
28. Biz ondan sonra, onun milletini helk etmek
iin zerlerine gkten herhangi bir ordu indirmedik
ve indirecek de deildik.

{ 36/29}
29. (Onlar helk eden) korkun sesten baka bir
ey deildi. Birdenbire snverdiler.
korkun grlt, sayha, lk, azab


snen, snp giderek len


{36/30}
30. Ne yazk u kullara! Onlara bir peygamber
gelmeyegrsn, ille de onunla alay etmeye
kalkrlar.

kul

ne yazk, ne kadar yazk, yazklar olsun

alay etti, dalga geti

geldi



{36/31}
31. (Mrikler) grmyorlar m ki, onlardan nce
nice nesiller helk ettik. Onlar tekrar dnp de
bunlara gelmezler.
grd


nice, ka

helk etti

nesil, ayn zamann insanlar



kendilerinden nce

{ 36/32}
32. Elbette onlarn hepsi (kymet gnnde)
karmzda hazr bulunacaklar.
getirdi, hazr oldu, hazr bulundu


hepsi

zarf: katnda, yannda, karsnda

{36/33}

33. (Bu hususta) l toprak onlar iin mhim bir


delildir. Biz ona (yamurla) hayat verdik ve ondan
dane kardk. te onlar bundan yerler.
l

toprak, yer, yeryz (mennes kelime)

kard


tane, taneler

diriltti


{36/34}
34. Biz, yeryznde nice nice hurma baheleri,
zm balar yarattk ve oralarda birok pnarlar
fkrttk.

fkrtt

aal bahe, baheler, cennet

zm, zm ba

pnar, su pnar

hurma

{ 36/35}
35. Ta ki, onlarn meyvelerinden ve elleriyle
bunlardan imal ettiklerinden yesinler. Hla
kretmeyecekler mi?
meyve, meyveler

kretti, teekkr etti



yapt, iledi

{ 36/36}
36. Yerin bitirdiklerinden, insanlarn kendilerinden
ve (henz mahiyetini) bilmedikleri eylerden btn
iftleri yaratan (Allah) her trl kusur ve
noksanlktan uzak ve ycedir.
Allah her trl kusur ve noksanlktan uzak ve
ycedir


ift, e

eylerden
=+
kendi, nefis, can, z, ruh, asl

bitirdi, mahsul verdi

{ 36/37}

37. Gece de onlar iin bir ibret almetidir. Biz


ondan gndz syrp ekeriz de onlar karanlklara
gmlrler.
karanlkta kald, karanla gmld

ayet, mucize, ibret, almet, iaret

syrarak ekti, soydu, ekip ald, ayrd


{ 36/38}
38. Gne, kendisi iin belirlenen yerde akar
(dner). te bu, azz ve alm olan Allah'n
takdiridir.
karar kld, yeri belirlendi, yerinde durdu

kotu, akt, dnd

takdir etti, tayin etti, lp biti



kendisine ait klnan (belirlenen) yerde


{ 36/39}
39. Aya da birtakm menziller (yrngeler) tayin
ettik. Nihayet o, eski ve eri hurma dal gibi (hill
eklinde) geri dner.
dnd

menzil, yrnge

Eski

kuru ve eri hurma dal


{ 36/40}
40. Ne gne aya yetiebilir, ne de gece gndz
geebilir. Her biri bir yrngede yzerler.
geti

yetiti, ulat

yzd

boluk, yrnge

{ 36/41}
41. Onlarn zrriyetlerini dopdolu bir gemide
tamamz da onlar iin byk bir ibrettir.

gemi

tad

dolu,ykl,dopdolu

zrriyet, nesil

{ 36/42}
42. Onlar iin, bunun gibi binecekleri baka eyler
de yarattk.
bindi

bunun gibi, buna benzer


{ 36/43}

43. Dilesek onlar suda boarz. O zaman ne


onlarn imdadna koan olur, ne de onlar
kurtarlrlar.
bodu

diledi, istedi

imdada gelen veya imdada gelme


kurtard

{ 36/44}
44. Ancak bizim tarafmzdan bir rahmet ve belli
bir zamana kadar dnyadan faydalandrmamz
mstesnadr.
rahmet, merhamet olarak

faydalandrma, nimetlendirme

belli bir zamana kadar, belli bir mddete kadar


{36/45}
45. Onlara yapmakta olduunuz ve yapp arkada
braktnz ilerde Allah'tan korkun; umulur ki
size merhamet olunur denildiinde (aldrmazlar).
korktu, saknd


dendii zaman


umulur ki, belki

mehl fiil: merhamet olunursun


) (

{36/46}
46. Onlara Rablerinin yetlerinden bir yet
gelmeyedursun, ille de ondan yz evirmilerdir.

yz evirdi


geldi


{36/47}
47. Allah'n size rzk olarak verdiklerinden hayra
sarfediniz, denildiinde, kfirler mminlere dediler
ki: Allah'n diledii takdirde doyuraca kimseleri
biz mi doyuracaz? Siz gerekten apak bir
sapklk iindesiniz.
kafir oldu, inkar etti, nankrlk etti

harcad

doyurdu

rzk verdi, rzklandrd

{ 36/48}
48. Onlar: Eer gerekten doru sylyorsanz,
bu tehdit ne zaman gerekleecektir? derler.
doru syledi, doru oldu

vaad, sz

{ 36/49}
49. Onlar, birbirleriyle ekiip dururken kendilerini
anszn yakalayacak korkun bir sesi bekliyorlar.
ald, yakalad

bakt, bekledi

tartt, ekindi


asl ( )dur.

{ 36/50}
50. te o anda onlar ne bir vasiyyette
bulunabilirler, ne de ailelerine dnebilirler.

tavsiye etti, vasiyet etti


{ 36/51}
51. Nihayet Sr'a frlecek. Bir de bakarsn ki
onlar kabirlerinden kalkp koarak Rablerine
giderler.
kotu, akn etti

kabir

fledi

{36/52}
52. (te o zaman:) Eyvah, eyvah! Bizi
kabrimizden kim kaldrd? Bu, Rahmn'n
vdettiidir. Peygamberler gerekten doru
sylemiler! derler.
ism-i mekn: yatlan yer
) (
yazk bize, yazklar olsun bize

vaad etti, sz verdi

diriltti, kaldrd



{36/53}
53. Olan mthi bir sesten ibarettir. Bunun zerine
onlarn hepsi hemen huzurumuzda hazr
bulunurlar.
hepsi, topu


getirdi, bulundurdu, hazrlad

sm-i mefl: hazr bulundurulan getirilen
(ism-i mefllerin mehl muzri gibi tercme
edildiini hatrlaynz.)


{36/54}

54. O gn hibir kimse en ufak bir hakszla


uramaz. Siz orada ancak yaptklarnzn
karln alrsnz.
karlk verdi


hakszlk etti, zulmetti

{ 36/55}
55. O gn cennetlikler, gerekten nimetler iinde
safa srerler.
megul oldu, megul etti


cennet halk

meguliyet

ism-i fil: memnun, honut, neeli, zevki safada


olan


{ 36/56}
56. Onlar ve eleri glgeler altnda tahtlara
kurulurlar.
koltuk,yatak,divan, zerine oturulan her eit eya

e, zevce

yasland, kuruldu

glge

{ 36/57}

{36/58}
57. 58. Orada onlar iin her eit meyve vardr.
Btn arzular yerine getirilir. Onlara merhametli
Rabb'in syledii selm vardr.
temenni etti, gnl ekti


meyve, meyveler


merhametli, acyan

sz olarak

{ 36/59}
59. "Ayrln bir tarafa bugn, ey gnahkrlar!"
su iledi, gnah iledi

ayrld, seildi


{36/60} { 36/61}
60. 61. "Ey Adem oullar! Size eytana tapmayn,
nk o sizin apak bir dmannzdr ve bana
kulluk ediniz, doru yol budur " demedim mi?
ak, apak

dman

tavsiye ederek dedi, emretti


{ 36/62}
62. eytan sizden pek ok milleti kandrp saptrd.
Hla akl erdiremiyor musunuz?
akl erdirdi, aklland, akl etti

saptrd

nesil, insan topluluu, millet

{ 36/63}
63. te, bu size vdedilen cehennemdir.


{ 36/64}
64. nkrnz sebebiyle bugn oraya girin!
(atee) atlmak, atee maruz braklmak, (atee)
yaslanmak

yaslann, girin (emir)

{ 36/65}
65. O gn onlarn azlarn mhrleriz;
yaptklarn bize elleri anlatr, ayaklar da ahitlik
eder.
kazand

az

mhrledi, damga bast



inkar etmi olmanz sebebiyle

(o) ey (sebebiy)le

ahitlik etti, hazr oldu, bildi



ayak

konutu



{36/66}
66. Dilesek onlarn gzlerini bsbtn kr ederdik.
O zaman doru yolu bulmaya kouurlar, ama nasl
greceklerdi?
gz

silmek, sndrmek, n gidermek



nereden, nasl

yart, koutu


{36/67}
67. Eer dilesek olduklar yerde onlarn ekillerini
deitirirdik de ne ileriye gitmeye gleri yeterdi
ne de geri gelmeye!
olduklar yerde

eklini deitirip daha irkin hale getirdi

ileri gitti, geip gitti



{ 36/68}
68. Kime uzun mr verirsek biz onun yaratln
(ihtiyarlkta eklini) tersine eviririz. Hi
akletmiyorlar m?
yaratma, yaradl

) (
mr verdi, yaatt

tersine evirdi

{36/69} { 36/70}
69. 70. Biz ona (Peygamber'e) iir retmedik.
Zaten ona yaramazd da. (Onun syledikleri)
ancak diri olanlar uyarsn ve kfirlere (ceza) sz
gereklesin diye Allah'tan gelmi bir t ve
apak bir Kurn'dr.

t, zikir, sz, eref, an,indirilmi kitaplar

retti

diri, hayatta olan, yaayan

iir

sabit ve vacip olmak, gereklemek


{36/71}
71. Grmyorlar m ki, biz kudretimizin eseri
olmak zere onlar iin birok hayvan yarattk. Bu
sayede onlar bunlara sahip olmulardr.
el: Allah'n elinden kast O'nun kudretidir.
-

sahip olmak, hkm ve sz sahibi olmak



(bykba) hayvan

{ 36/72}
72. Bu hayvanlar onlarn emrine verdik. Onlarn
bazsn binek olarak kullanrlar, bazsn (besin
olarak) yerler.

boyun edirdi, emrine verdi

{ 36/73}
73. Bu hayvanlarda onlar iin nice faydalar ve
iilecek (stler) vardr. Hla kretmezler mi?
iecek

fayda, menfaat


{ 36/74}
74. Onlar, yardm greceklerini umarak Allah'tan
baka ilhlar edindiler.
ilahlar

...dan baka

...

{ 36/75}
75. Halbuki ilhlarn onlara yardm etmeye gleri
yetmez. Aksine kendileri bunlar iin yardma hazr
askerlerdir.
ism-i mefl: hazr bulundurulan, getirilmi
)(
yardm etmek
) (

{ 36/76}

76. (Reslm!) O halde onlarn szleri sakn seni


zmesin. Kukusuz biz, onlarn gizlemekte
olduklarn da, aa vurduklarn da biliyoruz.
ilan etti, aa vurdu

gizledi, belli etmedi


zd

{ 36/77}
77. nsan grmez mi ki, biz onu meniden yarattk.
Bir de bakyorsun ki, apak dman kesilmi.
(mblaal ism-i fil) hasm, kavgac, ekien,
taraf tutan


meni


{36/78}
78. Kendi yaratln unutarak bize kar misl
getirmeye kalkyor ve: "u rm kemikleri
kim diriltecek?" diyor.
diriltti


unuttu


kemik

rm, paralanm

{ 36/79}
79. De ki: Onlar ilk defa yaratm olan diriltecek.
nk O, her trl yaratmay gayet iyi bilir.

yaratt, yoktan meydana getirdi, ina etti, yoktan


yaratt

ilk defa

mblaal ism-i fil: hereyi hakkyla bilen


{36/80}
80. Yeil aatan sizin iin ate karan O'dur. te
siz atei ondan yakyorsunuz.
tututurdu, yakt

yeil aa


ne baksnlar, bir de bakmsn, ite, bunun zerine


{ 36/81}
81. Gkleri ve yeri yaratan, onlarn benzerlerini
yaratmaya kadir deil midir? Evet! Elbette
kadirdir. O, her eyi hakkyla bilen yaratcdr.
bilakis, elbette (olumsuz soruya verilen cevabn
banda sylenir)

mblaal ism-i fil: yaratan

{ 36/82}
82. Bir ey yaratmak istedii zaman Onun yapt
"Ol" demekten ibarettir. Hemen oluverir.

emretti


{ 36/83}
83. Her eyin mlk kendi elinde olan Allah'n an
ne kadar ycedir! Siz de O'na dndrleceksiniz.
hakimiyet, hkmdarlk

ycedir O ki

dndrd

&&&&&&&&&&

( 67)

(67- MLK SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 67/1}
1. Mutlak hkmranlk elinde olan Allah, yceler
ycesidir ve O'nun her eye gc yeter.
mukaddes ve mnezzeh olmak (hissi yahut
manevi) hayr bol olmak, an yce olmak


saltanat, hkmdarlk, mlk, mlkiyet


{67/2}
2. O ki, hanginizin daha gzel davranacan
snamak iin lm ve hayat yaratmtr. O,
mutlak galiptir, ok balaycdr.
(ism-i tafdl) en gzel, daha gzel, daha iyi


imtihan etmek, denemek

{ 67/3}
3. O ki, birbiri ile kat kat yedi g yaratmtr.
Rahmn olan Allah'n yaratnda hibir
uygunsuzluk gremezsin. Gzn evir de bir bak,
bir bozukluk grebiliyor musun?
ihtilaf, ayrlk, uygunsuzluk, deiiklik

kat kat olanlar, katlar

yark, atlak

dndrmek


{67/4}

4. Sonra gzn, tekrar tekrar evir bak; gz


(arad bozukluu bulmaktan) ciz ve bitkin halde
sana dnecektir.
akn, hayrette kalan


iki kere
)(
yorgun, bitkin

dnvermek, dnmek


{ 67/5}
5. Andolsun ki biz, (dnyaya) en yakn olan g
kandillerle donattk. Bunlar eytanlara at taneleri
yaptk ve onlara alevli ate azabn hazrladk.
lmba

gzelletirmek, sslemek

hazrlad

ta vb. gibi atmakta kullanlan ey

{ 67/6}
6. Rablerini inkr edenler iin cehennem azab
vardr. O, ne kt dntr!
ism-i mekn: varlan yer, dn yeri, eriilen
mekn
) (
ne kt



{ 67/7}
7. Oraya atldklarnda, onun kaynarken kard
uultuyu iitirler.
homurtu, inilti, derince nefes alma

att

kaynamak, iddetli yanmak


{67/8}
8. Neredeyse cehennem fkesinden atlayacak!
Her ne zaman oraya bir topluluk atlsa, onun
bekileri onlara: Size, (bu azap ile) korkutucu bir
peygamber gelmemi miydi? diye sorarlar.
iddetli fke, ok kzma

neredeyse, az kalsn, hemen hemen


fevc,blk

ayrmak, ayrlmak, dalmak, atlamak

uyarma, uyarc, sakndran


saklayan, koruyan, beki


{ 67/9}
9. Onlar yle cevap verirler: Evet, dorusu bize,
(bu azap ile) korkutan bir peygamber gelmiti;
fakat biz (onu) yalan saym ve: Allah'n bir ey
gnderdii yok; siz olsa olsa byk bir sapklk
iindesiniz! demitik.
sapmak, saptmak, kaybolmak


indirmek

{ 67/10}
10. Ve: ayet kulak vermi veya aklmz
kullanm olsaydk, (imdi) u alevli cehennemin
mahkmlar arasnda olmazdk! diye ilve ederler.

{ 67/11}
11. Bylece gnahlarn itiraf ederler. Artk
(Allah'n rahmetinden) uzak olsun, o alevli
cehennemin mahkmlar!
gnah, su

itiraf etmek, kabullenmek, anlamak

Allah onu (rahmetinden) uzaklatrsn anlamnda
tabirdir.

{ 67/12}
12. Fakat daha grmeden Rablerinden (azabndan)
korkanlara gelince, onlar iin gerekten hem
balanma hem de byk mkfat vardr.
korkmak, saknmak, ekinmek, endie etmek

{ 67/13}

13. Sznz ister gizleyin, ister aa vurun; bilin


ki O, kalplerin iindekini bilmektedir.

iln etmek, aa vermek


gizlemek, sr vermek

gs. ( )lafzna izafe edilerek, gslerin
iinde gizlenen hakikat, gslerde bulunan kapal
hususlarn iyz manasna gelir.


{ 67/14}
14. Hi yaratan bilmez mi? O, en ince ileri grp
bilmektedir ve her eyden haberdardr.

idrak edilemeyen rfk ve salamca yapmak


suretiylr btn inceliklerine varncaya kadar yerine
getiren, gzelce tedbir ve idare eden, dzenleyen
ihsan eden, lutufla muamele eden manasndadr.

ilerin iyzn bilen, haberdar olan manasnda


mblaal ism-i fildir.


{ 67/15}
15. Yeryzn size boyun ediren O'dur. u halde
yerin omuzlarnda (zerinde) dolan ve Allah'n
rzkndan yeyin. Dn ancak O'nadr.
zorlama, cebr sebebiyle hor ve hakir hale gelen,
daha zelil, daha dk anlamnda mblaal ism-i
fildir
) (
omuz ba

yrmek, adm atmak


dirilmek,(uyanp) ayaa kalkmak



{67/16}
16. Gkte olann, sizi yere batrvermeyeceinden
emin misiniz? O zaman yer sarsldka sarslr.
sarslmak, sallanmak

( )harf-i ceri ile (yere) batrmak

{67/17}
17. Yahut gkte olann zerinize ta yadran (bir
frtna) gndermeyeceinden emin misiniz? te
(bu) tehdidimin ne demek olduunu yaknda
bileceksiniz!

ta yahut baka eylerle helk eden rzgar, kasrga



{ 67/18}
18. Andolsun ki, onlardan ncekiler de (bunu)
yalan saymlard; ama benim karlk olarak
verdiim azap nasl olmutu!
inkar, tanmama, irkin karlayarak vaziyetini
deitirme, cezalandrma

{ 67/19}
19. stlerinde kanatlarn aa-kapata uan kular
(hi) grmediler mi? Onlar (havada) Rahmn olan
Allah'tan bakas tutmuyor. phesiz O her eyi
grmektedir.

saf tutan, sra yapan, (kanat) rpan



ku, kular

(kanatlarn ard arda ) kapamak, yummak, tutmak,


avulamak

tutmak



{ 67/20}
20. Rahmn olan Allah'a kar u size yardm
edecek askerleriniz hani kimlerdir? nkrclar
ancak derin bir gaflet iinde bulunmaktadrlar.
aldanma, kanma

ordu, yardmclar


{67/21}
21. Allah size verdii rzk kesiverse, size rzk
verebilecek olan kimdir? Hayr, onlar azgnlk ve
nefrette direnip durmaktadrlar.
rkmek, uzaklamak, nefret etmek

devam etmek, srdrmek


haddi amak, hududu inemek


{ 67/22}
22. imdi (dnn bakalm), yz st kapanarak
yryen mi (varlacak) yere daha iyi eriir, yoksa
doru yolda dzgn yryen mi?

(yz koyun den) manasnda ism-i fil


()
mutedil, dosdoru, kmil, dzgn

(ism-i tafdl) en ok hidyete eren , en ok doru


yola ileten , hidyete vesile olan

{67/23}
23. (Reslm!) De ki: Sizi yaratan, size iitme
duyusu, gzler ve kalpler veren O'dur. Ne az
krediyorsunuz!
kulak, iitme

icad etmek, yaratmak, meydana getirmek



kalp, gnl

ne az

gz

{ 67/24}
24. De ki: Sizi yeryznde oaltp yayan O'dur;
ancak O'nun huzuruna gelip toplanacaksnz.
toplamak

yoktan varedip etrafa datarak oaltmak

{ 67/25}
25. "Doru szl iseniz (syleyin), bu tehdit hani
ne zaman (gerekleecek)?" derler.
doru sz sylemek, doru olmak, doru sylemek

{ 67/26}
26. De ki: O bilgi, ancak Allah'a mahsustur. Ben
ise sadece apak bir uyarcym.

{ 67/27}
27. Ama onu (azab) yakndan grdkleri zaman,
inkr edenlerin yzleri kararacak ve (kendilerine):
te sizin isteyip durduunuz budur! denecektir.
ktlendirmek, zmek, hoa gitmemek


yaknlk, yaklama

temenni ve arzu etmek, can istemek, dilemek, ()
harf-i ceri ile hemen istemek



{ 67/28}
28. De ki: Allah beni ve beraberimdekileri (sizin
istediiniz zere) yok etse veya (yle olmayp da)
bizi esirgese, (syleyin bakalm) inkrclar yakc
azaptan kurtaracak kimdir?
helk etmek, ldrmek, felakete uratmak

acmak, merhamet etmek


himaye etmek, korumak


{67/29}
29. De ki: (Sizi imana davet ettiimiz) O (Allah)
ok esirgeyicidir; biz O'na iman etmi ve srf O'na
gvenip dayanmzdr. Siz kimin apak bir
sapklk iinde olduunu yaknda reneceksiniz!

tevekkl etmek (Allaha dayanmak, iini Allaha


brakmak)

{ 67/30}
30. De ki: Suyunuz ekiliverse, syleyin bakalm,
size kim bir akar su getirebilir?
grdnz m, ne dersiniz, syleyin bakalm. ()
fiilinin gib ya da muhtap ekimlerinden biri ile
kullanlan tabirdir.

(suyu) ekilmi

sabahlamak, olmak

gz nnde (akta) bulunan su kayna

&&&&&&&&&&

( 78)

(78- NEBE SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 78/1} { 78/2}

{78/3}
l. 2. 3. Birbirlerine neyi soruyorlar? O byk
haberden mi? (nanp inanmamakta) ayrla
dmektedirler.
haber

neden? neyi ?

( + )
deimek, ihtilafa dmek, anlaamamak


{ 78/4} { 78/5}
4. 5. Hayr! Anlayacaklar! Yine hayr! Onlar
anlayacaklar!
{ 78/6} { 78/7}
{78/8}
6. 7. 8. Biz yeryzn bir dek, yapmadk m?
Dalar da birer kazk. Sizi iftler halinde yarattk.
kazk

yatak, dek

{ 78/9}{ 78/10}
{ 78/11}
9. 10. 11. Uykunuzu bir dinlenme kldk. Geceyi
bir rt yaptk. Gndz de alp kazanma
zaman kldk.
elbise, rt, bakasnn kabahatlerini rten

istirahat, rahatlk, suknet

uyuma, uyku

geim kayna, geim salama vakti, geim


salama yeri

{ 78/12}
{78/13}
12. 13. stnzde yedi (kat) salam (g) bina
ettik. (Orada) alev alev yanan bir kandil yarattk.
yedi (7)

bina etmek, yapmak, kurmak



lmba, k verici madde

iddetli, kuvvetli

k saan, oka aydnlatan, parl parl parlayan

{ 78/14}
{78/15}{ 78/16}
14. 15. 16. Skan bulutlardan arl arl akan sular
indirdik. Size tohumlar, bitkiler,yetitirmek iin ve
aalar(birbirine) sarma dola baheler.
skan (yamur) bulutlar

arl arl akan, dklen
()
sk aalk, sarma dola baheler

tane, taneler

{ 78/17}
{78/18}
17. 18. phesiz hkm gn vakit olarak
belirlenmitir. Sr'a flendii gn, blk blk
Allah'a gelirsiniz.
kararlatrlm muayyen vakit

kymet gn


fevc, blk

flemek, krklenmek, flenmek

{ 78/19}
{78/20}
19. 20. Gkyz alr ve orada pek ok kaplar
oluur; dalar yrtlr, serap haline gelir.
hakikatsiz ve aslsz ey, serap

gezdirmek, dolatrmak, yrtmek


{ 78/21} { 78/22}
{ 78/23}
21. 22. 23. phesiz, cehennem pusuda
beklemektedir. Azgnlarn barnaca yerdir
(cehennem). (Azgnlar) orada alar boyu
kalacaklar ,
tamak, haddi amak, azmak

rasat mevzii, rasathane, gzetleme yeri

uzun mddet

dnmek, dn yeri, dn vakti
) (
ikamet etmek,, yerlemek, kalmak, gecikmek,
dayanmak

{ 78/24}
{78/25} { 78/26}
24-26. Orada bir serinlik ya da (susuzluk gideren)
bir iecek tatmazlar, ancak (dnyada yaptklarna)
uygun karlk olarak kaynar su ve irin (tadarlar).
soukluk, serinlik

tatmak, hissetmek

scak kaynar su, efkatli dost

iilen ey, iecek, iki

muvafk, uygun

irinden ve cerehatli yaradan akan sv

karln vermek

{ 78/27}

{78/28}
27. 28. nk onlar hesap gnn (geleceini)
ummazlard. Bizim yetlerimizi yalanladka
yalanlamlard.
{ 78/29}
{78/30}
29. 30. Biz ise her eyi bir kitapta sayp
yazmzdr. Tadn! Bundan sonra yalnzca
azabnz arttracaz.
artrmak, artmak

tatmak

saymak

{ 78/31} { 78/32}
{78/33}{ 78/34}
31- 34. phesiz takv sahipleri iin de baar
dl vardr: Baheler,balar, gsleri tomurcuk
gibi kabarm yat kzlar ve iki dolu kse(ler) .

yat, ayn yatakiler



kazanmak, kurtulmak, kurtulua ermek

gzel, ekici, gzel endaml / gsleri tomurcuk
gibi kabarm kz

kse, dolu kadeh

dolu, doldurulmu

{ 78/35}
{78/36}
35. 36. Onlar orada Rabbinden bir karlk olmak
zere yeterli bir ba (bir mkfat) olarak ne bo
bir lkrd ne de yalan iitirler.
karlk olarak

bo sz, irkin sz, bo ey

yeterli, hesab edilmi, hesabl

ba, lutuf, ihsan


{78/37}
37. O, gklerin, yerin ve ikisi arasnda
bulunanlarn Rabbidir. O, rahmndr. O gn
insanlar O'na kar konumaya yetkili deillerdir.
sahib olmak, zaptetmek, gc yetmek

karlkl konumak, hitab etmek



{78/38}
38. Ruh (Cebril) ve melekler saf saf olup durduu
gn, Rahmn'n izin verdiklerinden bakalar
konumazlar; konuan da doruyu syler.
kalkmak, ayakta durmak, dikilmek

hatann zdd, doru

{ 78/39}
39. te o, kesin olarak gelecek gndr. O halde
dileyen Rabbine varan bir yol tutsun.
edindi, tuttu

hak, gerek, doru

(masdar- mm, ism-i zaman, ism-i mekn) dn


yeri
) (


{ 78/40}
40. Biz, yakn bir azap ile sizi uyardk. O gn kii
ellerinin takdim ettiine (nceden yaptklarna)
bakacak ve inkrc kii: Keke toprak olsaydm!
diyecektir.
toprak

yakn

&&&&&&&&&&

MENERRASLU

Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla


{ 2/285}
285. Peygamber, Rabbi tarafndan kendisine
indirilene iman etti, mminler de (iman ettiler).
Her biri Allaha, meleklerine, kitaplarna,
peygamberlerine iman ettiler. "Allah'n
peygamberlerinden hibiri arasnda ayrm
yapmayz. ittik, itaat ettik. Ey Rabbimiz, affna
sndk! Dn sanadr" dediler.
indirildi (mz, mehl)
)(
inanmak, iman etmek


ayrmak, ayrm yapmak

her biri, hepsi

senin balaman (diliyoruz)

) (
itaat etmek

(masdar:) dn, varma, erime/(ism-i mekn:)
varlan yer, dn yeri, eriilen mekn
) (


{2/286}
286. Allah her ahs, ancak gcnn yettii lde
mkellef klar. Herkesin kazand (hayr) kendine,
yapaca (er) de kendinedir. Rabbimiz! Unutursak
veya hataya dersek bizi sorumlu tutma. Ey
Rabbimiz! Bizden ncekilere yklediin gibi bize
de ar bir yk ykleme. Ey Rabbimiz! Bize
gcmzn yetmedii iler de ykleme! Bizi affet!
Bizi bala! Bize ac! Sen bizim mevlmzsn.
Kfirler topluluuna kar bize yardm et!

g, kapasite

(i, vazife) yklemek, mkellef klmak



cezalandrmak


kazanmak, tahsil etmek

meakkatli teklifler

alp kazanmak, (su vs.) ilemek



gcmzn yetmedii (iler)

yklenmek, tamak


yklemek, yklenilmesini teklif etmek


hata etmek, hataya dmek

&&&&&&&&&&

YETL-KRS

Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla



{2/255}
255. Allah, O'ndan baka tanr yoktur; O, hayydir,
kayymdur. Kendisine ne uyku gelir ne de
uyuklama. Gklerde ve yerdekilerin hepsi
O'nundur. zni olmadan O'nun katnda kim efaat
edebilir? O, kullarnn yaptklarn ve yapacaklarn
bilir. (O'na hibir ey gizli kalmaz.) O'nun
bildirdiklerinin dnda insanlar O'nun ilminden
hibir eyi tam olarak bilemezler. O'nun krss
gkleri ve yeri iine alr, onlar koruyup gzetmek
kendisine zor gelmez. O, ycedir, byktr.

yokluu olmayan srekli hayat sahibi


yaratklarn srekli gzetip koruyan, yneten,
ayakta tutan

efaat etmek, kayrmak



uyuklama, uyku

arkalarndakiler, sonrakiler


nlerindekini, ncekileri

korumak


kuatmak, ihata etmek, amil olmak

iine almak, kaplamak, sarmak, kuatmak

ismi iaret ( )nn ksaltlm, bu ya da o


anlamnda

ar gelmek, zorluk vermek



taht, sandalye, koltuk, krs


kadri ok yce, ok ulvi, ok yksek

( 75)

(75- KIYME SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 75/1} { 75/2}
1. 2. Kymet gnne yemin ederim. Kendini ok
knayan (pimanlk duyan) nefse yemin ederim
(diriltilip hesaba ekileceksiniz).

Yemin ederim anlamnda tabir [bataki ()


ziddir.]

yemin etmek

(mblaal ism-i fil) ok knayan

knad

{ 75/3}
{ 75/4}
3. 4. nsan, kendisinin kemiklerini biraraya
toplayamayacamz m sanr? Evet, bizim, onun
parmak ularn bile aynen eski haline getirmeye
gcmz yeter.
kemik

zannetmek, varsaymak

dzene koymak, kemale erdirmek


toplamak

parmak, parmak ucu


}{75/5
}{75/6
5. 6. Fakat insan nndekini (kymeti, tekrar
dirilmeyi) inkar etmek ister. "Kymet gn ne
zamanm?" diye sorar.
ne zaman


fcur ilemek, gnahlara dalmak, inkar etmek

}{75/8 }{75/7
}{75/10 }{75/9

7. 8. 9. 10. te, gz kamat, Ay tutulduu,


Gnele ay biraraya getirildii zaman! O gn
insan, Kaacak yer neresi! diyecektir.
gz (grd korkudan dehete kaplp) kamat


(ism-i mekn) kaacak yer
) (
tutulmak ( kaybolmak)


{75/11} { 75/12}
{ 75/13}
11. 12. 13. Hayr, hayr! (Kap) snacak yer
yoktur! O gn varp durulacak yer, sadece
Rabbinin huzurudur. O gn insana, ileri gtrd
ve geri brakt ne varsa bildirilir.
karar klnan yer, yerleme yeri
)(
snak

nceden yapmak, ...den nce yapmak, ne almak



haber vermek, bildirmek

ertelemek, tehir etmek, geri brakmak

{ 75/14}
{75/15}
14. 15. Artk insan, kendi kendinin ahididir.
sterse zrlerini sayp dksn.
atmak, srmek

kendisiyle hakikate eriilebilen kalp gz

zrler, mazaretler


{ 75/16}
{75/17} { 75/18}
{75/19}
16. 17. 18. 19. (Reslm!) onu (vahyi) arabuk
almak iin dilini kmldatma. phesiz onu,
toplamak (senin kalbine yerletirmek) ve onu
okutmak bize aittir. O halde, biz onu okuduumuz
zaman, sen onun okunuunu takip et. Sonra phen
olmasnki, onu aklamak da bize aittir.

hareketlendirmek, tahrik etmek, kmldatmak



acele etmek, daha nce yapmak


uymak, tabi olmak

okumak

aa kmak, aklamak, vuzuha kavumak

{ 75/20} { 75/21}
20. 21. Hayr! Dorusu siz, arabuk geeni
(dnya hayatn ve nimetlerini) seviyorsunuz da,
Ahireti brakyorsunuz.
brakmak, alakay kesmek, ilgilenmemek

dnya

sevmek

{ 75/22} { 75/23}
{ 75/24} { 75/25}
22. 23. 24. 25. Yzler vardr ki, o gn l l
parldayacaktr. Rablerine bakacaklardr (O'nu
greceklerdir). Yzler de vardr ki, o gn
buruacaktr; kendilerinin (bel kemiklerini kran)
bir felkete uratlacan sezeceklerdir.

(ism-i fil) sevimli, gle yzl, prl prl


parlayan, l l parldayan, parlak, neeli

holanmayarak, ask suratla bakmak, yzn
buruturmak

bel, musibet, felaket

sezmek, anlamak

{ 75/26} { 75/27}

{75/28}
26. 27. 28. Artk gznz an! Ne zaman ki can
kprck kemiine dayanr, Tedavi edebilecek
kimdir? denir. (Can ekien) bunun gerek bir
ayrl olduunu anlar.
(hastaya) okuyan, okuyarak tedavi eden
-
kprck kemii

{ 75/29} { 75/30}
29. 30. Ve bacak bacaa dolar. te o gn
sevkedilecek yer, sadece Rabbinin huzurudur.
bacak (ayak ile diz kapa arasndaki ksm)

sarlmak, dolamak

(mimli masdar) srme, sr, srlme, sevkiyat
) (

{ 75/31}{ 75/32}
{ 75/33}
31. 32. 33. te o, (Peygamber'in getirdiini) doru
kabul etmemi, namaz da klmamt. Aksine yalan
saym ve yz evirmiti. Sonra da alm sata sata
yryerek kendi ehline (taraftarlarna) gitmiti.

namaz klmak



tasdik etmek, dorulamak

bbrlenerek yrmek, alm satmak


yz evirmek


{ 75/34} { 75/35}
{ 75/36}
34. 35. 36. Lyktr (o azap) sana, lyk! Evet,
lyktr sana (o azap) lyk! nsan, kendisinin
babo braklacan m sanr!

yakn oldu

Helak ok yakn manasna ismi tafdil: En yakn,


daha yakn, daha layk, en layk


babo, cezasz, mhmel

{ 75/37}
{75/38}
37. 38. O, (dl yatana) aktlan meninin iinden
bir nutfe (sperm) deil miydi? Sonra bu, alaka
(alanm yumurta) olmu, derken Allah onu
(insan biiminde) yaratp ekillendirmiti.
(meniyi) aktmak

eitlemek, dzene koymak, kemle eritirmek

{ 75/39}
{ 75/40}
39. 40. Ondan da iki ei, yani erkek ve diiyi var
etmiti. Peki (bunlar yapan) Allah'n, lleri tekrar
diriltmeye gc yetmez mi?
erkek

dii

diriltmek, hayat vermek


( 89)

(89- FECR SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 89/1} { 89/2} { 89/3}
{ 89/4} { 89/5}
1. 2. 3. 4. 5. Andolsun Fecre, On geceye, ifte ve
teke, (her eyi karanl ile) rtt an geceye.

Bunlarda akl sahibi iin birer yemin (deeri) yok


mudur?
tek

akl

yemin


ift

asl ( )geip gitmek, kmak (Fasla iin


hazfedilmitir)

{ 89/6} { 89/7}
{ 89/8}
6. 7. 8. Grmedin mi, Rabbin nasl yapt d
kavmine? Direkleri (yksek binalar) olan, rem
ehrine? Ki lkeler iinde onun benzeri
yaratlmamt.
lkeler, memleketler

onun benzeri

direk veya yksek binalar

{ 89/9}
{ 89/10} { 89/11}
9. 10. 11. O vadide kayalar yontan Semd
kavmine? Kazklar (adrlar, ordular) sahibi
Firavun'a? Ki onlarn hepsi lkelerinde azgnlk
ettiler.
kayalar, kaya tabakas

kesmek, delmek, oymak

{ 89/12}

{89/13} { 89/14}
12. 13. 14. Oralarda ktl oalttlar. Bu
yzden Rabbin onlarn stne azap kams
yadrd. nk Rabbin (her an) gzetlemededir.

kam

dkmek, aktmak, boaltmak


{89/15}
{89/16}
15. 16. nsan, Rabbi kendisini imtihan edip de
ikramda bulunduunda ve bol nimet verdiinde
Rabbim bana ikram etti der. Onu imtihan edip
rzkn daralttnda ise Rabbim beni
nemsemedi der.
ikram etti, nimetlendirdi

imtihan etmek, denemek

ayarlamak, lp bimek, daraltmak

nimet verdi

alaltmak, zelil klmak, aalk etmek (Sondaki


nn, nnul-vikyedir. Esre de den mtekellim
ysnn iaretidir).

{ 89/17}

{89/18} { 89/19}

{ 89/20}
17. 18. 19. 20. Hayr! Dorusu siz yetime ikram
etmiyorsunuz, yoksulu yedirmeye birbirinizi tevik
etmiyorsunuz, haram hell demeden miras
yiyorsunuz. Mal ar biimde seviyorsunuz.
birbirlerini tevik etmek [ ( )nin asl
()dir.]

eksiksiz toplama, (miras mallarn kendi paylar ile
ortaklarnn paylar arasnda ayrm yapmadan,
hell haram demeden toplayp hepsine sahip
kmak kastedilmitir)

miras

ok, oka, pek ok

{ 89/21}

{89/22}
{89/23}
21. 22. 23. Ama yeryz para para dkld,
Rabbin(in emri) geldii ve melekler saf saf
dizildii zaman (her ey ortaya kacaktr). O gn
cehennem getirilir, insan yaptklarn birer birer
hatrlar. Fakat bu hatrlamann ne faydas var!
ikaz, hatrlatma, nasihat

krmak, ufaltmak, ezmek, dzlemek



tezekkr etmek, hatra getirmek, dnmek

{ 89/24}
{89/25} { 89/26}
24. 25. 26. (te o zaman insan:) Keke bu
hayatm iin bir eyler yapp gnderseydim! der.
Artk o gn, Allah'n edecei azab kimse edemez.
0'nun vuraca ba kimse vuramaz.
azab vermek, ikence etmek

nceden yapmak, ne almak

ba, balama, balay

balamak

{ 89/27}
{89/28}{ 89/29}
{89/30}
27. 28. 29. 30. Ey huzura kavumu insan! Sen
O'ndan honut, O da senden honut olarak Rabbine
dn. (Sekin) kullarm arasna katl ve cennetime
gir!

tatmin olmak, dinmek, yatmak



(ism-i mefl) raz olunan

(ism-i fil) tercih eden, seen, raz olan


)(

( 90)

(90- BELED SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 90/1} { 90/2}
{90/3}
l. 2. 3. Andolsun bu beldeye, ki sen bu beldede
ikamet ediyorsun ve andolsun babaya ve (ondan
meydana gelen) ocua,
mukim, oturan, ikamet eden

andolsun, yemin olsun ki


{ 90/4}
{90/5}
4. 5. Biz, insan (yzyze gelecei nice) zorluklar
iinde yarattk. nsan, hi kimsenin kendisine g
yetiremeyeceini mi sanyor?
gc yetmek, lp bimek..

ac, meakkat, cieri yanmak

{ 90/6} { 90/7}
6. 7. "Pek ok mal harcadm" diyor. Kimse onu
grmedi mi sanyor?
yn, birok

harcamak, tketmek, helk etmek, telef etmek

{ 90/8} { 90/9}

{90/10}
8. 9. 10. Biz ona iki gz, bir dil ve iki dudak
vermedik mi? Ona iki yolu (doru ve eriyi)
gsterdik .
dudak

gz, kaynak, pnar, eme

ak yol, yksek yer, tepe, da, bayr

yol gstermek, tarif etmek, iletmek


{ 90/11} { 90/12}
{ 90/13} { 90/14}
{ 90/15} { 90/16}
11 - 16. Fakat o, sarp yokuu aamad. O sarp
yoku nedir bilir misin? Kle azat etmek veya alk
gnnde yemek yedirmektir yaknl olan bir
yetime veya hibir eyi olmayan yoksula.

sarp yoku

katlanmak, atlmak


azad etmek (masdar)

bildirmek

alk

yedirmek, doyurmak, rzklandrmak
) (
yaknlk, akrabalk

iddetli fakirlik, yoksulluk


{90/17}

17. Sonra imn edenlerden, birbirlerine sabr


tavsiye edenlerden ve birbirlerine acmay tavsiye
edenlerden olmaktr.

birbirine tavsiye etmek


{ 90/18}
{ 90/19} { 90/20}
18. 19. 20. te bunlar sadakilerdir. Ayetlerimizi
inkr edenler ise ite onlar soldakilerdir. Onlarn
zerinde, (kaplar zerlerine smsk) kapatlm
bir ate vardr.
sol tarafa mlazemet edenler, solcular

san ashab, saclar

(ism-i mefl) kapatlm, rtlm

( 91)

(91- EMS SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 91/1} { 91/2}

{91/3} { 91/4}
{91/5} { 91/6} { 91/7}
{ 91/8} { 91/9}
{ 91/10}
1. Gnee ve kuluk vaktindeki aydnlna
2.Gnei takip ettiinde Ay'a, 3.Onu aa
karttnda gndze, 4.Onu rttnde geceye,
5.Gkyzne ve onu bina edene, 6.Yere ve onu
yapp deyene, 7.Nefse ve ona birtakm
kabiliyetler verene, 8.Sonra da ona iyilik ve
ktlkleri ilham edene yemin ederim ki, 9.Nefsini
ktlklerden arndran kurtulua ermitir. 10.Onu
ktlklere gmen de ziyan etmitir.

tabi olmak, okumak



kuluk vakti

kaplamak, sarmak

kefetmek, izhar etmek (aa vermek)

kazanmak, felaha ermek

yaymak, sermek, demek

korunma, saknma

dzeltmek, dzene koymak, kemle erdirmek


ilham etti

temizlemek, slah etmek, dzeltmek

(kt hareketini, kusurunu vs.) gizlemek, rtmeye


almak

kaybetmek, maksada eriememek


{ 91/11} { 91/12}
{ 91/13}

{ 91/14} { 91/15}
11. Semud kavmi azgnl yznden (Allah'n
elisini) yalanlad. 12.Onlarn en bedbaht (deveyi
kesmek iin) atldnda, 13.Allah'n Resl
onlara: "Allah'n devesine ve onun su hakkna
(dokunmayn)!" dedi. 14.Ama onlar, onu
yalanladlar ve deveyi kestiler. Bunun zerine
Rableri gnahlar sebebiyle onlara byk bir
felket gnderdi de hepsini dmdz etti. 15.(Allah,
bu ekilde azap etmenin) kbetinden korkacak
deildir!
(ihtiyacn karlamak iin gidip) ie girimek,
atlmak, ayaklanmak

en bedbaht, en saadetsiz
)(
dii deve

kesmek, canna kymak

sulama, iirme, sulanma, iirilme

dzeltmek, eit klmak (ayette: onlardan hibiri


kurtulmamak zere eit bir ekilde hepsini helk
etmek)


ezip helk etmek, iddetli bir ekilde gadablanmak,
ok kzmak

son, netice, akbet

( 92)


(92- LEYL SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 92/1} { 92/2}
{ 92/3} { 92/4}
1-4. (Karanl ile etraf) bryp rtt zaman
geceye, alp aard vakit gndze, Erkei ve
diiyi yaratana and olsun ki, sizin ileriniz baka
bakadr.
tecelli etmek, grnmek, aa kmak


kaplamak, sarmak

hzlca yrmek, almak, aba sarfetmek

dank, mteferrik, ayr ayr, baka baka

{ 92/5} { 92/6}
{ 92/7} { 92/8}
{92/9} { 92/10}
5-10. Artk kim verir ve saknrsa ve en gzeli de
tasdik ederse, biz de onu en kolaya hazrlarz (onu
baarl klarz). Kim cimrilik eder, kendini
mstani sayar ve en gzeli de yalanlarsa, biz de
onu en zora hazrlarz.
korunmak, saknmak

vermek

(ism-i tafdl) en gzel

kolaylatrmak, kolaylk vermek

en zor

en kolay

cimrilik etmek

ihtiya hissetmemek

{ 92/11} { 92/12}
{ 92/13} { 92/14}
{ 92/15} { 92/16}
11-16. Dt zaman da mal kendisine hi fayda
vermez. Doru yolu gstermek bize aittir. phesiz
ahiret de dnya da bizimdir. (Ey insanlar! ) Alev
alev yanan bir atele sizi uyardm. O atee, ancak
kt olan girer. yle kt ki, yalanlayp yz
evirmitir.
hidyet verme, doru yolu gsterme

zengin klmak, fayda vermek



ilk, birinci, dnya

(ukura) yklmak, yuvarlanmak



ok alevlenmek, alevi oalmak

( asl )
(atee) yaslanmak, (atee) atlmak, (atee) maruz
kalmak

(ism-i tafdl) en bedbaht, en mutsuz

{ 92/17} { 92/18}
{ 92/19}
{92/20} { 92/21}
17-21. En ok korunan ise ondan (ateten) uzak
tutulur. O ki, Allah yolunda maln verir,
temizlenir. Onun nezdinde hibir kimseye ait
(kranla) karlanacak bir nimet yoktur. O ancak
Yce Rabbinin rzasn aramak iin verir. Ve o
(buna kavuarak) honut olacaktr.
en mttak, en ok takva sahibi

uzaklatrmak, uzak tutmak


karln vermek

temizlenmek, zekat vermek

talep etmek, arzulamak, aramak

( 93)

(93- DUH SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{93/1} { 93/2}
{93/3}
1. 2. 3. Andolsun kuluk vaktine ve skna
erdiinde geceye ki, Rabbin seni brakmad ve sana
darlmad.
sakin ve durgun olmak

kuluk vakti

darlmak, buzetmek

ayrlmak, yzst brakmak

{ 93/4}
{93/5}
4. 5.Gerekten senin iin ahiret dnyadan daha
hayrldr. Pek yaknda Rabbin sana verecek de
honut olacaksn.
raz olmak, honut olmak

ilk, birinci, dnya

{ 93/6} { 93/7}

{93/8}
6. 7. 8. O, seni yetim bulup barndrmad m?
arm bulup da yol gstermedi mi? Seni fakir
bulup zengin etmedi mi?

(ism-i fil) hayrette kalan, aran, arm


)(
barndrmak

(ism-i fil) yoksul, fakir

hidyet etmek, yol gstermek

zenginletirdi, zengin kld


{ 93/9} { 93/10}

{ 93/11}
9. 10. 11. yleyse yetimi sakn ezme. El ap
isteyeni de sakn azarlama. Ve Rabbinin nimetini
(minnet ve kranla) an.
(ism-i fil) isteyen, soran
)(

ezmek, yenmek, hakimiyet srdrmek



anlatmak, bahsetmek, haber vermek


azarlamak

( 94)

(94- NRH SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 94/1} { 94/2}
{ 94/3} { 94/4}
{ 94/5}
1 - 5. Biz senin gsn ap geniletmedik mi?
Ykn senden alp atmadk m? O senin belini
bken yk. Senin nn ve nn yceltmedik
mi? Elbette zorluun yannda bir kolaylk vardr.
amak, geniletmek, genilik vermek, yarmak


ar yk, vebal

kaldrmak, koymak

kertmek, bkmek, atrdatmak, (tebihtir: ar
gelmek, kaldramamak demektir)

eref, an, zikir, sz, zikretme

srt

gs

ykseltmek, kaldrmak

kolaylk

zorluk

{ 94/6} { 94/7}
{ 94/8}
6. 7. 8. Gerekten, zorlukla beraber bir kolaylk
vardr. Bo kaldn m hemen (baka) ie koyul,
(ancak) yalnz Rabbine ynel (rabet et).
rabet etmek, arzulamak, ynelmek

boalmak, bolamak

ie sarlmak, yorulmak, bitkin dmek

( 95)

(95- TN SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 95/1} { 95/2}
{95/3} { 95/4}
1-4. ncire, zeytine, Sina dana ve u emn
beldeye yemin ederim ki, biz insan en gzel
biimde yarattk.
(masdar) biim, ll ve dzgn yapmak
)(
da


{ 95/5}
{ 95/6} { 95/7}
{ 95/8}
5-8. Sonra da onu aalarn aasna evirdik.
Fakat iman edip slih amel ileyenler iin
kesilmeyen devaml bir ecir vardr. Artk bundan
sonra, ceza gn konusunda seni kim
yalanlayabilir? Allah, hkm verenlerin en stn
deil midir?
en dk, baya,adi

geri evirmek, dndrmek, reddetmek

minnet etmek, baa kakmak/nimetlendirmek

baa kaklmayan, kesilmeyen

( 96)

(96- ALAK SRES) Rahmn ve Rahm olan


Allahn adyla
{ 96/1} { 96/2}

{ 96/3} { 96/4}
{ 96/5}
1-5. Yaratan Rabbinin adyla oku! O, insan bir
alanm yumurtadan yaratt. Oku! Rabbin, en
byk kerem sahibidir. O Rab ki kalemle
(yazmay) retti. nsana bilmedii eyleri retti.
en stn, ikramda en ileri, kadri en yce

alanm yumurta, embriyo

{ 96/6} { 96/7}
{ 96/8}
6. 7. 8. Gerek u ki, insan kendini kendine yeterli
grd iin azar. Kukusuz dn Rabbinedir.
ihtiya hissetmedi, muhta olmad

azgnlk etti, haddi at

(masdar) dnmek, dn
)(

{ 96/9} { 96/10}
{ 96/11} { 96/12}
9-12. Grdn m namaz klarken bir kulu
(Peygamber'i namazdan) u men edeni? Grdn
m, ya o (Peygamber) doru yolda ise yahut
takvy emrediyorsa?
hidyet, doru yol

alkoydu, yasaklad

{ 96/13} { 96/14}
{ 96/15}
{96/16}

13. Ne dersin o (meneden, Peygamber'i) yalanlyor


ve doru yoldan yz eviriyorsa!
14. (Bu adam) Allah'n, (yaptklarn) grdn
bilmez mi!
15. Hayr, hayr! Eer vazgemezse, derhal onu
alnndan (pereminden) yakalarz (cehenneme
atarz). 16.O yalanc, gnahkr alndan
(peremden).

yz evirdi, arkasn dnd



vazgeti, brakt


yakalad, tuttu/tokatlad

kaklden tutup kavrad (zorlama ve zelil klmaktan


kinayedir)( )daki tenvin, muhaffef tekit
nunudur: ()

gnahkar, gnaha giren, kasten ktle meyleden

{ 96/17} { 96/18}
{96/19}()
17. 18. 19. O, hemen gidip meclisini (kendi
taraftarlarn) arsn. Biz de zebnleri
aracaz. Hayr! Ona uyma! Allah'a secde et ve
(yalnzca O'na) yakla!
meclis, toplant yeri, meclis arkadalar

ard, dua etti



itaat etti, uyum salad

ok yaklat, pek yakn oldu

zebani melekler (cehennemde grevli melekler)


( 97)

(97- KADR SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 97/1} { 97/2}

{ 97/3}
l. 2. 3. Biz onu (Kurn') Kadir gecesinde indirdik.
Kadir gecesinin ne olduunu sen bilir misin? Kadir
gecesi, bin aydan hayrldr.
indirdi


bildirdi

bin ay

{ 97/4}
{ 97/5}
4. 5. O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh
(Cebrail) her i iin iner dururlar. O gece ta fecrin
douuna kadar esenlik doludur.
Melekler iner (asl:) (( ) yava yava,
tedricen) inmek

dou, doum, domak

selamet, bar, esenlik

domak

( 98)

(98- BEYYNE SRES) Rahmn ve Rahm olan


Allahn adyla

{ 98/1}
1. Apak delil kendilerine gelinceye kadar ehl-i
kitaptan ve mriklerden inkrclar (kfrden)
ayrlacak deillerdi.
(ism-i fil) ayrlan, vazgeen
)(


{ 98/2}
{98/3}
{98/4}
2. 3. 4. (te o apak delil) Allah tarafndan
gnderilen ve tertemiz sahifeleri okuyan bir elidir.
En doru hkmler vardr u sahifelerde.
Kendilerine kitap verilenler ancak o ak delil
(Peygamber) kendilerine geldikten sonra ayrla
dtler.
(ism-i mefl) temizlenmi
)(
ok kymetli, yksek deere sahip


ak delil

ayrla dt, paraland, dald

(mehl) verildi

)(


{ 98/5}
5. Halbuki onlara ancak, dini yalnz O'na has
klarak ve hanifler olarak Allah'a kulluk etmeleri,
namaz klmalar ve zekt vermeleri emrolunmutu.
Salam din de budur.
ihlsl olan, halis klan (riya ve irkten uzak olan)

Hanifler (Allah birleyenler)


namaz dosdoru klmak



{ 98/6}
6. Ehl-i kitap ve mriklerden olan inkrclar,
iinde ebed olarak kalacaklar cehennem
ateindedirler. te halkn en erlileri onlardr.
mahlukat, yaratlan

srekli, ebedi

{ 98/7}

{ 98/8}
7. 8. man edip slih ameller ileyenlere gelince,
halkn en hayrls da onlardr. Onlarn Rableri
katndaki mkfatlar, zemininden rmaklar akan,
iinde devaml olarak kalacaklar Adn
cennetleridir. Allah kendilerinden honut olmu,

onlar da Allah'tan honut olmulardr. Bu


sylenenler hep Rabbinden korkan (O'na sayg
gsterenler) iindir.

( 99)

(99- ZLZL SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 99/1}
{99/2} { 99/3}
{99/4} { 99/5}
1-5. Yerkre kendine has sarsntsyla salland,
toprak arlklarn dar kard ve insan "Ne

oluyor buna!" dedii zaman.. te o gn (yer)


Rabbinin ona bildirmesiyle haberlerini anlatr.
onun neyi var, ona ne oluyor?

sarsld, salland

arlklar (hazineler, ller)

kard

haberler

vahyetti, bildirdi

anlatt

{ 99/6}
{ 99/7} { 99/8}

6. 7. 8. O gn insanlar amellerinin gsterilmesi


(amellerinin karln almalar) iin darmadank
geri dnp gelirler. Kim zerre miktar hayr
yapmsa onu grr. Kim de zerre miktar er
ilemise onu grr.
darmadank, ayr gruplar halinde

kmak, sudur etmek

grd

gsterdi

zerre miktar, zerre kadar


( 100)

(100- DYT SRES) Rahmn ve Rahm olan


Allahn adyla

{100/1} { 100/2}
{100/3} { 100/4}
{100/5}
l-5. Harl harl koanlara, (nallaryla) akarak
kvlcm saanlara, (anszn) sabah baskn
yapanlara, orada tozu dumana katanlara, derken
orada bir topluluun ta ortasna girenlere yemin
ederim ki ,
(cemi, ism-i fil) koanlar, akanlar

komak, akmak

atn azndan kinemeye benzemeyen bir ses
karmas/ atn koarken solumas, nefes nefese
kalmas

(ism-i fil) kvlcm kartan


( )
kvlcm kartmak


kvlcm saan veya ayaklaryla ses karan deve
veya atlar

baskn verenler, akn edenler

baskn verdi, akn etti



havaya kalkan toz/ahlanma

nakletmek, aktarmak

ortasna dalmak, iine dalmak


{ 100/6} { 100/7}
{ 100/8}

6 - 8. phesiz insan, Rabbine kar pek


nankrdr. phesiz buna kendisi de ahittir. Ve o,
mal sevgisine de ar derecede dkndr.
(mblaal ism-i fil) ok nankr, nankrl huy
edinen

(() ahit) in mblaal ism-i fili

hayr (mal) sevgisi nedeniyle



(O mal elde etmede) ok iddetli, sk ve ok
ihtirasldr.

{ 100/9}
{100/10} { 100/11}
9. 10. 11. Kabirlerde bulunanlarn diriltilip dar
atld ve kalplerde gizlenenlerin ortaya konduu
zaman dnmez mi? phesiz Rableri o gn
onlardan tamamyle haberdardr.

diriltip dar atmak



derlemek, tahsil etmek, elde etmek


(mblaal ism-i fil) her eyden haberdar

( 101)

(101- KRA SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 101/1} { 101/2}
{101/3}
1. 2. 3. O arpacak olan felaket! Nedir o arpacak
olan felaket? O arpacak olan felaketin ne
olduunu sana ne bildirdi?
bildirmek

byk musibet, feci felket/kymet gn

{ 101/4}

{ 101/5}
4. 5. nsanlar, o gn (atein etrafn sarm)
yaylm pervaneler gibi olur, dalar da atlm
renkli yn gibi olur.
samak, yaymak, datmak

pervaneler, kelebekler

(ism-i mefl) salan, yaylan

(boyal, yahut renkli) yn


(ism-i mefl) atlm, yaylm


)(

{ 101/6} { 101/7}
{ 101/8} { 101/9}
{ 101/10} { 101/11}
6-11. (O gn) kimin tartlan ameli ar gelirse, ite
o, honut edici bir yaay iinde olur. Ameli hafif
olana gelince. te onun anas (barna, yeri,
yurdu) Hviye'dir. Nedir o (Hviye) bilir misin?
Kzgn bir atetir!

tartmak, deer bimek



ar gelmek, ar olmak

(ism-i mefl) tartlan, teraziye, tartya gelebilecek


deerde olan

hafif olmak

yaay, yaay tarz

ok scak, ok kzgn

ok derin ukur, uurum, ii atele dolu uurum

( 102)

(102- TEKSR SRES) Rahmn ve Rahm
olan Allahn adyla
{ 102/1} { 102/2}

{102/3} { 102/4}
1-4. okluk kuruntusu sizi o derece oyalad ki,
nihayet kabirleri ziyaret ettiniz. Hayr! Yaknda
bileceksiniz! Elbette yaknda bileceksiniz!
kabirler

megul etmek, alkoymak, vazgeirmek

(ok mal vs. hususunda) rekabet yapmak,
okluuyla karlkl vnmek

{ 102/5} { 102/6}

{ 102/7}
{102/8}
5 - 8. Gerek yle deil! Kesin bilgi ile bilmi
olsaydnz, mutlaka cehennem ateini grrdnz.
Sonra ahirette onu plak gzle greceksiniz.
Nihayet o gn (dnyada yararlandnz)
nimetlerden elbette ve elbette hesaba
ekileceksiniz.
yakn (phe ve tereddtlerden uzak) bilgi


yaknin ta kendisi, gzle grrcesine kat (tekit
iindir)


kesinlikle greceksiniz (sondaki eddeli nun tekit
iindir)
) (
nimet, ok nimet, rahat yaay, bolluk, kolay
geim

( 103)

(103- ASR SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 103/1} { 103/2}
{ 103/3}
1. 2. 3. Asra yemin ederim ki, insan gerekten
ziyan iindedir. Bundan ancak iman edip iyi
ameller ileyenler, birbirlerine hakk tavsiye
edenler ve sabr tavsiye edenler mstesnadr.
birbirine tavsiye etmek

zarar, ziyan

( 104)

(104- HMEZE SRES) Rahmn ve Rahm olan


Allahn adyla
{ 104/1} { 104/2}
{ 104/3}
1. 2. 3.Arkadan ekitirmeyi, yze kar elenmeyi
det edinen herkesin vay haline! O ki, mal
toplam ve onu sayp durmutur. (O), malnn
kendisini ebed klacan zanneder.
ok ayplayan, ok ekitiren (arkadan ekitiren)
=
ayplamak, ekitirmek, kusur aramak

tahkirde bulunan, ok kusur arayan, ok ayplayan,
insann yzne kar ok ekitiren

bekasn devam ettirmek, kalc klmak, ebedi
yaatmak

{ 104/4} { 104/5}
{ 104/6} { 104/7}

4. Hayr! Andolsun ki o Hutame'ye atlacaktr. 5.


Hutame'nin ne olduunu bilir misin? 6. Allah'n,
tututurulmu ateidir. 7.(Yandka) trmanp
kalplerin ta stne kar.

atlr

atmak, hie saymak, ihmal etmek


krmak, ufaltmak, ezmek, inemek

ok kran, ufaltan, kendisini yalanlayanlar okca


ezdii iine dkt iin cehenneme tlak
edilmitir.

(ism-i mefl) yaklm, tututurulmu

yakmak, tututurmak

kalp, gnl


kmak, kp bakmak, muttali olmak

{ 104/8} { 104/9}
8.O, onlarn zerine kapatlp kilitlenecektir. 9. (Bu
atein iinde) uzatlm stunlara balanmlar.
direk, bina

(ism-i mefl) kapatlm, rtlm

desteklemek, uzatmak

uzatmak, yaymak

(ism-i mefl) upuzun, uzatlm


( 105)

(105- FL SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla


{ 105/1}
{ 105/2} { 105/3}

{ 105/4} { 105/5}
l. Rabbin fil sahiplerine nasl yapt, grmedin mi?
2. Onlarn kt planlarn boa karmad m? 3.
Onlarn stne ebbil kularn gnderdi. 4. O
kular, onlarn zerlerine pimi tuladan yaplm
talar atyordu. 5. Bylece Allah onlar yenilip
inenmi ekine evirdi.
saptrma, boa karma
) (
shib, arkada, sk dost

atmak

hile, tuzak, hile yapma, tuzaa drme
) (
talam amur (tula vs.)

ta


ku, kular

ekin yapra, saman ufa


( 106)

(106-KUREY SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{106/1} { 106/2}
{ 106/3}

{106/4}
1. Kurey'e kolaylatrld, 2. Evet, k ve yaz
seyahatleri onlara kolaylatrld iin, 3.Onlar, u
evin (Kbenin) Rabbine kulluk etsinler, 4. ki, o
(Allah) kendilerini alktan doyurdu ve her eit
korkudan emin kld.
nsiyet ettirmek, altrmak, sevdirmek,
kolaylatrmak

sefere kmak, seyehat etmek, seyehat, gezi

yaz

doyurmak

(her eit) korku

alk

( 107)

(107- MN SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 107/1}
{107/2} { 107/3}

{ 107/4} { 107/5}

{ 107/6} { 107/7}
1. Dini yalanlayan grdn m? 2. te o, yetimi
itip kakar; 3. Yoksulu doyurmaya tevik etmez; 4.
Yazklar olsun o namaz klanlara ki, 5. Onlar
namazlarn ciddiye almazlar. 6. Onlar gsteri
yapanlardr. 7.Ve hayra da mni olurlar.
sert davranarak, azarlayarak kovmak, itip kakmak

yiyecek, yedirme, doyurma

tevik etmek

(alaltc, zillete drc) fakirlie sahip olan,


yoksul, dkn

(ism-i fil) namaz klan

) (
menetmek, alkoymak, engel olmak

(ism-i fil) gfil, gaflet eden, gafletle ve
ehemmiyet vermeyerek terk eden


mrlik=riyakarlk yapmak, gsterite bulunmak
(mfale bbndan)

yardm/ zekat, sadaka/ ballk, ihtiya maddeleri

( 108)

(108-KEVSER SRES) Rahmn ve Rahm olan


Allahn adyla
{ 108/1} { 108/2}
{ 108/3}
1. (Reslum!) Kukusuz biz sana Kevser'i verdik.
2. imdi sen Rabbine kulluk et ve kurban kes. 3.
Asl sonu kesik olan, phesiz sana hn
besleyendir.

vermek

cennette bir nehir/Allah katndan Rasl- Ekreme
(a.s.) verilen byk hayr, lutuf

namaz klmak/rahmet etmek/ tazim etmek/ salat
getirmek/dua etmek


(kurban) kesmek, boazlamak

(ism-i fil) buzeden, kin duyan



buz, kin

hayrsz kimse, hayrl ilerden uzaklam olan /


nesli kesilmi (evlad olmayan) adam

( 109)

(109- KFRN SRES) Rahmn ve Rahm
olan Allahn adyla

{ 109/1} { 109/2}
{ 109/3} { 109/4}
{ 109/5} { 109/6}
l. (Reslm!) De ki: Ey kfirler! 2. Ben sizin
tapmakta olduklarnza tapmam. 3. Siz de benim
taptma tapmyorsunuz. 4. Ben de sizin
taptklarnza asla tapacak deilim. 5. Evet, siz de

benim taptma tapyor deilsiniz. 6. Sizin dininiz


size, benim dinim de banadr.

ibadet etmek, kulluk etmek



itaat, inkiyad, ballk/ceza (=yaplan amelin
karl)/eriat, din, ibadet

( 110)

(110- NASR SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 110/1}
{ 110/2}
{110/3}
1. Allah'n yardm ve zaferi geldii, 2. Ve
insanlarn blk blk Allah'n dinine girmekte
olduklarn grdn vakit, 3.Rabbine hamdederek

O'nu tesbih et ve O'ndan mafiret dile. nk O,


tevbeleri ok kabul edendir.

fevc, blk

fetih/zafer

mafireti ok olan

tesbih (takdis ve tenzih) etmek



istifar etmek, ba (mafiret) dilemek

( 111)

(111-TEBBET SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla

{ 111/1}
{111/2} { 111/3}
{111/4} { 111/5}
1. Eb Leheb'in iki eli kurusun! Kurudu da. 2. Mal
ve kazandklar ona fayda vermedi. 3. O, alevli bir
atete yanacak. 4. Odun tayc olarak kars da
(atee girecek). 5. Boynunda hurma lifinden
bklm bir ip olduu halde.

helk olmak, zarar etmek


kurusun, mahvolsun manasnda helk ve hasarla


bedduadr. Kinye olarak varid olmutur. nk
eller tutma ve i grme letidir
..

kfi gelmek, mstan klmak, fayda vermek


(atee) atlmak, atee maruz braklmak, (atee)


yaslanmak

odun hamal, odun taycs



kazand

alevli


alev veya atein tutumas, alevlenmesi

salamca bklm ip, urgan


boyun, gerdan

ip, urgan

( 112)

(112 -HLS SRES) Rahmn ve Rahm olan


Allahn adyla
{ 112/1} { 112/2}
{112/3} { 112/4}
1. De ki: O, Allah birdir. 2. Allah sameddir. 3. O,
dourmam ve domamtr. 4. Onun hibir dengi
yoktur.
Hi kimseye ve hi bir eye muhta olmayp,
bilakis herkezin ve her eyin kendisine muhta
olduu zat, ok yksek, ok yce/dim, bk

dourulmad


dourmad

dourmak

denk

( 113)

(113- FELAK SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 113/1} { 113/2}
{ 113/3}
{113/4} { 113/5}
1. De ki: Ben aaran sabahn Rabbine snrm,
2.Yaratt eylerin errinden, 3.Karanl kt
zaman gecenin errinden, 4.Ve dmlere frp
by yapan frklerin errinden, 5.Ve
kskand vakit kskan kiinin errinden sabahn
Rabbine snrm!
sabah/mahlukat

snmak, himaye istemek


gecenin ilk karanl, gece karanlnn balangc

karanl ken gece, tutulmu ay


girmek, (karanlk) kmek, ayn karanla girmesi

frk (dmlere okuyup fleyen sihirbazlar,
bycler)

dm, ba, ballk, tutukluk

haset etmek, kskanmak

(ism-i fil) haset eden

haset, Allahn bakalarna verdii nimeti kerih


grmek, istememek, zevlini temenni etmek

( 114)


(114- NS SRES) Rahmn ve Rahm olan
Allahn adyla
{ 114/1} { 114/2}
{114/3} { 114/4}
{ 114/5} { 114/6}
1. De ki: Snrm ben insanlarn Rabbine,
2.nsanlarn Melikine (mutlak sahip ve hakimine),
3.nsanlarn lhna. 4.O sinsi vesvesecinin
errinden, 5.O ki insanlarn gslerine (kt
dnceler) fsldar. 6.Gerek cinlerden, gerek
insanlardan(olan btn vesvesecilerin errinden
Allah'a snrm
insan

snmak, himaye istemek


kral, melik, sultan, hkmdar/ Esm-i lhiyeden:
Melik, mlknde istedii gibi tasarruf eden, her
eye hkmedebilen

vesvese verdi, drtkledi/iinden geirdi, aklna


getirdi

sinsi, sinerek aldatan, gizlenen

vesvese veren, eytan



gs/ gslerde gizlenen

You might also like