nsz Bismillahirrahmanirrahim Elhamd lillahi Rabbilalemin. Vesselat vesselamu ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ecmain.

Allah Teala Ben insanlar ve cinleri ancak bana ibadet etsinler iin yarattm buyuruyor. nsann vazifesi Allah Tealay bilmek ve Allah Tealaya ibadet etmektir. Mkellef olduumuz andan son nefesimizi verinceye kadar kulluk yapmakla vazifeliyiz. Allah Teala ameli salihe ok nem veriyor ve buyuruyor ki: man edip salih amel ileyenlere gelince, biz onlar altlarndan nehirler akan cennetlere koyacaz, ebediyen de o cennetlerde kalacaklardr. Allah Teala gzel amel ileyen kullarnn amellerinden zerre miktarn mkafatsz ve kt amel ileyen kullarnn da amellerini zerre miktar cezasz brakmadndan dolay kulluk vazifelerimizi en gzel ekilde yapalm ki kurtulua eren kullarndan olalm. Fani dnyann geici zevklerine aldanp da baki olan ahiret nimetlerini kaybetmeyelim. Mevla cmlemizi sevdii ve raz olduu kullarndan eylesin. Amin. Abdullah KULOLU

lmin Fazileti Hz.Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu: limden bir bab (mesele) rendiin zaman, o senin iin kabul edilmi bin rekat nafile namaz klmandan daha hayrldr. Bunu insanlara rettiin zaman (ister amel edilsin, ister edilmesin) senin iin gene kabul edilmi bin rekat nafile namaz klmandan hayrldr. Baka bir hadiste Hz.Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor: lim talep etmek (renmek) her mslmana farzdr. Mslman olan kiinin nelere iman etmesi gerektiini, slamn artlarn bilmesi gerekir. Ayrca ibadetlerinde namaz nasl klacan, namaz nelerin bozacan, orucu nelerin bozacan, zekat kime ne miktar vereceini, Haccn kendisine farz olup olmadn, abdesti neler bozacan, hangi durumlarda boy abdesti almas gerektiini bilmesi kiiye farzdr. Bunlar bilmeden ibadetlerini eksik ve hatal yapar ya da ibadetinin bozulmasna sebebiyet verir. Mesela namaz klarken kahkaha ile glse bu kiinin hem namaz geerli olmaz hem de abdesti bozulmu olur. Eer namaz klan bunlar bilmezse klm olduu namaz geersiz olup ahirette bu namaz borcundan kurtulamaz. Bundan dolay kiiye gerekli olan dini bilgileri renmesi farzdr.

man man: nanmak, tasdik etmek demektir. mann artlar alt tanedir. 1. Allaha iman. 2. Meleklere iman. 3. Kitaplara iman. 4. Peygamberlere iman. 5. Ahirete iman. 6. Kaza ve kadere iman. Mslman olann bu alt eyi renmesi, kalbiyle inanp bu alt art birbirine balayarak ve manalarn bilerek sylemesi farzdr. Bu ekilde iman etmi olur. 1. Allaha man. Allah Teala vardr ondan baka ilah yoktur. Hi bir eye benzemez. Allah Tealann hi bir eye ihtiyac yoktur. Domamtr ve dourulmamtr. nsan kendi yaratlna, kainat ve hayata bakarak Allah Tealann varln kabul eder. Grdmz her ey Allah Tealann varln ilan etmekte Allah Tealann esiz g ve kuvvetini aklamaktadr. Allah Teala hereyi gren, her syleneni iiten, zaman ve mekandan uzak, ibadete layk, n ve sonu olmayan, btn noksan sfatlardan uzak yce Rabbimizdir. Biz ancak Ona ibadet eder ve Ondan yardm isteriz. Gizli ve ak her eyi bilir. lminin snr yoktur. Allah Tealann bilgisinden uzak hibir ey meydana gelmez. Kalplerden geenleri bile bilir. Allah Tealann aff, rahmeti ve balamas hudutsuzdur. En gzel isimler, en byk vgler Allah Tealaya aittir. Akl sahibi herkes, kendisine bir haberci gelmese bile Allah Tealann varlna iman etmek zorundadr. Allah Tealann varln anlamamz iin sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi 4

ve Sellem): Gklere bakn, yerlere bakn, kendi nefsinize bakn ve btn bunlarn yaratlndaki akllara hayret veren incelikleri, bunlarn kendiliinden olup olmayacan dnn; nk bunlar Allah Tealann varln, birliini gsteren delillerdir. Fakat Allah Tealann zatn, mahiyetini dnmeyin. Allah Teala acaba yle midir, byle midir? Onun grmesi, iitmesi nasldr? diye dnmeye kalkmayn. Zira buna kudretiniz yetmez; ne kadar zenseniz de bunu hakkyla bilemezsiniz. arrsnz; bilgi ve grg lleriniz buna yetmez. buyurmulardr. Mminler cennette Allah Tealay greceklerdir. Allah Tealann kendine mahsus sfatlar vardr. Bu sfatlar Subuti Sfatlar ve Zati sfatlar olmak zere ikiye ayrlr. Subuti Sfatlar: Bunlar sekiz tanedir. 1. Hayat: Allah Tealann hayat bizdeki hayat gibi deildir. Bizim hayatmz geici bir hayattr. Allah Tealann bizi yaratmasyla yayoruz. Allah Teala bizi yaratmasa biz yaayamayz. Allah Tealann hayat byle deildir. Allah Tealann hayat ebedidir, kendindendir. Mahlukatn hayat ise kendinden deildir. Yani nesillerle, evlenmelerle olmaktadr. Sonra da bir gn hayat sona ermektedir. Halbuki Allah Tealann hayat ebedidir. Hayat sfat diri olmak demektir. 2. lim: Biz biliyoruz, kitaplar okuyor hocalarmzdan dinliyor ve bilgi sahibi oluyoruz. Halbuki Allah Tealann bilgisi byle deildir. Allah Tealann ilmi ezeli ve ebedidir. Allah Tealann bir reticiye ihtiyac yoktur. Allah Teala her 5

eyi bilir, nk bilginin kayna kendisidir. Bilgisi artmaz ve eksilmez. 3. Semi: Bizim iitmemiz kulaklarmzla oluyor. Allah Tealann iitmesi kulakla deildir. Allah Teala iitme sfatyla btn yaratklarn seslerini, fsltlarn dahi iitir. Allah Teala harfsiz, sessiz, mekan ve zamana ihtiya duymadan iitir. Kalplerden geenleri bile duyar. 4. Basar: Basar grmek demektir. Grmek iin gze, a veya bir baka eye ihtiyac yoktur. Allah Teala her eyi grr. Hibir ey grmesine engel olamaz. 5. rade: rade dilemek demektir. Allah Teala her istedii eyi yapar. Tam bir iradesi vardr. Bu irade asla kullarn iradesi gibi deildir. Dnyada ne olmusa Allah Tealann iradesiyle olmutur. 6. Kudret: Snrsz bir g ve kudret sahibidir. Allah Teala iin yaplmas zor olan hibir ey yoktur. Bizim kudretimiz Allah Tealann bize verdii bir parack kudretten ibarettir. Allah Tealann kudretine bakn bakalm akl erdirebilir misiniz? u kainata bir bakn ne ba var ne sonu. Bu ucu buca olmayan kainatn ierisindeki btn varlklarn sahibi Allah Tealadr. 7. Kelam: Kelam Allah Tealann harfe, sese, aza, dile veya herhangi bir eye ihtiyac olmadan konumas demektir. Bizim konumamz azmz, dilimiz ve sesle oluyor. Allah 6

Teala harfsiz ve sessiz konuur. Kuran Kerim Allah Tealann kelamdr. 8. Tekvin: Tekvin yaratmak demektir. Allah Teala her eyi yoktan var etmitir. Yaratmak sadece Allah Tealaya mahsustur. Hem istedii gibi yaratr. Hayr da erri de yani iyilii de ktl de Allah Teala yaratmtr. Fakat ktle katiyetle rza gstermez. Zati Sfatlar: Bunlar alt tanedir. 1. Vcud: Vcud var olmak demektir. Allah Teala vardr, varl bakasndan veya bakasnn vastasyla deildir. Hibir ekilde Allah Tealann yokluu dnlemez. Allah Teala daima vardr. 2. Kdem: Kdem Allah Tealann varlnn balangc olmamaktr. Yani evvelce yok iken sonradan var edilmi olmamaktr. Allah Tealadan baka her eyin var olmasnn bir balangc vardr. Allah Tealann bir balangc ve evveli yoktur. 3. Beka: Beka Allah Tealann varlnn sonu olmamaktr. Allah Tealadan baka her varln bir sonu olur. Mesela insanlar lecek, aalar kuruyacak gibi. Her eyin mutlak sonu olacak yalnz Allah Teala daima var olacaktr. 4. Vahdaniyet:

Vahdaniyet bir olmak demektir. Allah Teala birdir. Zatnda, sfatlarnda, ilerinde tektir. Ei benzeri ve orta yoktur. 5. Muhalefetn lil havadis: Muhalefetn lil havadis baka hibir eye benzememek demektir. Allah Teala kendi yarattklarndan hibirine benzemez. 6. Kyam bi nefsihi: Kyam bi nefsihi, hibir eye ihtiya olmamak demektir. Her ey Allah Tealaya muhtadr. Biz yemekle, imekle yaarz. Uykuya, dinlenmeye ihtiyacmz vardr. Nefes almadan yaayamayz. Allah Tealann hayat ise byle bizim gibi eylere bal deildir. Allah Teala hibir eye muhta deildir. Allah Tealaya nanmann Kymeti: Allah Tealaya iman etmek kadar insan ruhunu ykselten, insan layk olduu mevkiye karan hibirey yoktur. Bu ekilde inanan insann hayat, yaay eref ve asaletin en yksek basamana erer. Bununla beraber bu ekilde Allah Tealaya iman etmi bir insan nazarnda btn insanlar kardetir. Her insann hayat, namusu, mal, erefi kendisinin ki gibi kymetlidir. Kendisi hakknda dnlmesini, kendisine yaplmasn istemedii bir eyi bakalar hakknda dnmez ve yapmaz. Bir Allah Tealaya iman etmi olan bir insan her yaptn, gnlnden geen her eyi bir gren, iiten ve bilen olduuna ve bunlardan dolay bir gn gelip de Allah Tealann huzurunda sorguya ekileceini bildiinden dolay ktln her trlsnden daima uzak kalmaya alacaktr. Her nerede olursa olsun gerek Allah Tealaya ve gerek insanlara kar olan vazifelerini en iyi bir suretle 8

yapmaya zenir. Onu hibir ey aldatamaz, yolundan saptramaz. 2. Meleklere man: Allah Tealann melekleri vardr ki gzle grlmez, elle tutulmaz, sesleri sedalar olmayan varlklardr. Melekleri Allah Teala nurdan yaratmtr. Nurdan yaratt bu meleklerde ok kuvvetler vardr. Meleklerde erkeklik, diilik olmad gibi, yemek yemek, imek, domak, dourmak, ktlklerin balangc ve kayna olan ehvet ve kzgnlk da olmaz. Melekler erefli varlklardr. Melekler gnah ilemezler. Meleklerin sz ve ileri Allah Tealann emri zerine olup, sz ve hareketle Allah Tealann emrine kar kmazlar. Bunlar ayn zamanda her kla ve kyafete girerler. nsan klna da girerler. Mesela Cebrail Aleyhisselam Peygamber Efendimizinin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) huzuruna ekseriyetle Dihye-i Kelebi isimli bir sahabinin klnda gelirdi ki o yaratl itibaryla gzel suretli bir kii idi. Cebrail Aleyhisselam onun klnda gelir, Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sorular sorar, getirdii vahiyleri verir ve giderdi. Melekler her delie ve dar yere girerler. Meleklerin peygamberlere kendi ekillerinde grld olmutur. Nitekim Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Cebrail Aleyhisselam asl eklinde grmtr. Meleklerin saylar o kadar oktur ki, saylarn ancak Allah Teala bilir. Peygamberlerden kitap sahibi olanlara, kitap indirmek grevini yaparken doruluk, eminlik, yanlmazlk zere araclk yapmak meleklerin anndandr. Melekler gelecei bilmezler. Allah Teala onlara bir ey bildirirse bilirler. Kimin ne zaman leceini, kyametin ne zaman kopacan bilmezler. Melekler salih kimselerin yannda bulunarak onlara yardm ederler. Meleklerin vazifeleri, Allah Tealaya hamdetmek, tesbih etmek (annn yce olduunu ifade 9

etmek) ve Allah Teala ne emreder ise onu yapmaktr. Drt byk melek vardr. Bunlar Cebrail, Mikail, srafil ve Azraildir. Cebrail, peygamberlere vahiy ve kitap getirmekle vazifelidir. Mikail, tabiat olaylarna bakar. (yamur, kar gibi.), srafil, kyamet zaman olunca Suru frecektir. Azrail ise canllarn ruhlarn almakla grevlidir. Meleklere inanmayan kimse kafir olur. Meleklere hakaret etmek yine insan kafir eder. Birisine sen cehennem zebanisi gibisin diyen kii derhal kafir olur. Yine birisine sen Azrail gibisin diyen kii de kafir olur. eytan melek deildir. eytan ateten yaratlmtr. Melek olsayd Allah Tealann emrine kar kmazd. Allah Teala Adem (A.S.)a secde edin deyince meleklerin hepsi Allah Tealann emrini yerine getirerek Adem (A.S.)a secde ettiler. eytan ise ben ateten yaratldm O ise topraktan yaratld diye kibirlenip Adem (A.S.)a secde etmedi ve Allah Tealann emrine kar kt. Meleklere nanmann Kymeti: yilie aran her sesi tasdik edip onun peinden gitmeyi her mslman nasl bir vazife bilirse ktle srkleyen her eyi reddetmeyi, onun dedii yere gitmemeyi de yine vazife bilecektir. Bunun iindir ki mslmann meleklere iman etmesi ve eytann dedii yere gitmemesi ve onu reddetmesi gerekir. nk eytann ii gc insan ktle ekmektir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: eytan da melek de insan oluna sokularak onun kalbine birtakm eyler getirirler, brakrlar. eytann ii ktle armak sonu fena ve zararl olan eylere tevik etmek ve hakk yalanlamak, haktan uzaklatrmaktr. Melein ii hak ve hayra, iyilie armak ve ktlkten uzaklatrmaktr. Her kim iinde hayra, hakka, iyilie aran bir ses duyarsa bilsin ki o melektir ve onun ard da syledii de ho grd bir eydir. Bundan 10

dolay Allah Tealaya kretsin. Her kim iinde ktle aran, hakszla tevik eden bir szlt sezerse bilsin ki o eytann sesidir. Bundan uzaklasn ve Allah Tealaya snsn. 3. Kitaplara man: Allah Teala tarafndan gnderilen btn kitaplara iman etmek gereklidir. Kuran Kerim dier peygamberlere gelen kitaplardan sonra btn insanlara gnderilen Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) indirilmekle dier byk peygamberlere inen kitaplarn hkm kalmamtr. Baz rivayetlere gre Allah Tealann Resullerine gnderdii kitaplar yz drttr. On sahife Adem (A.S.)a, elli sahife it (A.S.)a, otuz sahife dris (A.S.)a ve on sahife brahim (A.S.)a, Tevrat Musa (A.S.)a, Zebur Davud (A.S.)a, ncil sa (A.S.)a ve Kuran Kerim Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gnderilmitir. Fakat bu rivayetler ve peygamberlerin says hakknda olan rivayet kesinlik ifade etmediinden, gerek Allah Tealann kitaplarna ve gerek peygamberlerine iman sylenirken belli bir adet sylememenin daha iyi olduu akaid kitaplarnda yazlmtr. Allah Tealadan geldii gibi muhafaza edilmi tek kitap Kuran Kerimdir. Bozulmadan muhafaza edilecei de Allah Teala tarafndan belirtilmitir. Kuran Kerim Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) en byk mucizesidir. O devirde edebiyat ve iir son derece ilerlemi olmasna ramen Kuran Kerimin en ksa bir suresinin benzerini dahi meydana getirememilerdir. Kuran Kerim hem sz hem de mana olarak daima mucize olarak kalacaktr. Hibir zaman benzeri meydana getirilemeyecektir. nsanlar her istediini Kuran Kerimde bulacaklardr. Kuran Kerim sadece llere okunmak iin inmemitir. Manas ve hkmlerini 11

anlamadan hastalara, kabirlere ve trbelere okunmak iin de inmemitir. Kuran Kerim mslmann doumundan lmne kadar btn hayatn kapsar. Mslman tm hayatn Kuran Kerimin hkmlerine gre ayarlamak ve Kuran Kerimin hkmlerini hayatna uygulamak zorundadr. Kuran Kerimin iinde ne varsa hepsi Allah Tealann szleridir. Baz gafil ve cahillerin dedii gibi Kuran Kerim o devre aitti, peygamberin devri cahiliyyet devri idi kimse bir ey bilmiyordu. Kuran Kerim o zamanki insanlara indi demek syleyeni kafir eder. 4. Peygamberlere man: Peygamberler, Allah Tealann kullarna diledii her eyi bildirmek zere setii ve vazifelendirdii insanlardr. Peygamberler hakknda vacip olan sfatlar unlardr: 1. Sdk: Doruluk demektir. Peygamberler son derece doru, drst insanlardr. Asla yalan sylemezler. 2. Emanet: Peygamberler, her bakmdan emniyet edilir ve gvenilir insanlardr. Emanete hiyanet etmezler. 3. Tebli: Peygamberler, Allah Tealann gnderdii dini olduu gibi insanlara ulatrrlar. Peygamberler kendilerine gelen vahiye hibir ey eklemez ve karmazlar. 4. Fetanet: Peygamberlerin yksek bir akl ve zeka sahibi olmalardr. Peygamberler arasnda geri zekal, ahmak, anlaysz kimse bulunmamtr. 5. smet: Peygamberler gnah ve fenalktan uzaktrlar. Peygamberler Allah Tealann terbiyesi altnda yetiirler. Onlarda peygamberlikten nce bile puta tapmak, arap 12

imek, yz kzartc harekette bulunmak gibi hareketler grlmemitir. Peygamberlerde insanlar kendilerinden nefret ettirecek btn hastalklar da bulunmaz. nsanlar kendilerinden nefret ettirmeyecek hastalklara tutulabilirler. Ama delirmek, czzam, sar olmak, mr boyunca baygn olmak veya mr boyunca kr olmak peygamberler iin sz konusu deildir. Yakup (A.S.)n gzlerine bir mddet perde inmi ve sonra gemitir. Yani onun krl ksa bir mddet iinde olmutur. Eyyub (A.S.)n hastal da cilt altnda meydana gelmitir. Bu hastalk deri altnda olduu iin dardan kesinlikle gzkmemitir. Dnya ile ilgili ilerde peygamberlerde yanlma ve unutma olabilir. Ama dini tebli ederken (dinin hkmlerini anlatrken) yanlmalar ve unutmalar imkanszdr. Namaz ve oru gibi bir ibadet esnasnda yanlma ve unutma nadiren olabilir. Fakat bu tr yanlma ve unutmalar dinin hkmlerinin faydas iin olmaktadr. Byle yanlma ve unutma Allah Tealann bir hikmetince Allah Teala tarafndan meydana getirilir. eytann peygamberlere bir ey unutturmas sz konusu deildir. eytan peygamberlere hibir ekilde vesvese veremez. Peygamberimizin namazda bir hata yapp daha sonra sehiv secdesi ile namazn tamamlamas bizlere bir rnek olmak iindir ki, biz namazda bir hata yaparsak onu nasl dzeltebiliriz, onu bize bildirmek iindir. Yoksa peygamberimizin kalbine eytan girip de onu namazda artm deildir. Peygamberler hakknda kesin u kadar peygamber vardr diye itikad etmek (inanmak) doru deildir. Allah Teala Hz. Adem (A.S.)dan son peygamber Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dahil olmak zere ne kadar peygamber gndermise hepsine inanmak gerekir. Allah 13

Teala tarafndan gnderilen peygamberlerden birine inanmayan insan kafir olur. Kuran Kerimde isimleri geen peygamberler unlardr: Adem, dris, Nuh, Hud, Salih, uayb, brahim, Lut, shak, smail, Yakub, Yusuf, Musa, Harun, Davud, Sleyman, Eyyub, Zlkifl, Elyesa, lyas, Yunus, Zekeriya, Yahya, sa, Muhammed Mustafa (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)dir. zatn ise peygamberliklerinde ihtilaf olunmutur. Onlar: Zlkarneyn, Lokman, Uzeyr Aleyhimusselamdr. Bazlar peygamberlerdir, bazlar ise velidir demilerdir. Kuran Kerimde ad geen peygamberler: 1.Adem: nsanlarn atas. 2.dris: Hz. Nuhun babasnn dedesidir. 3.Nuh: Kendisine Ademden sonra insanln ikinci babas denir. nk onun neslinden olmayanlar tufanda helak olmutur. 4.Hud: Nuhun olu Samn neslindendir. Allah Teala onu Ad kavmine gndermitir. nanmadklar iin onlar dondurucu bir rzgarla helak etmitir. 5.Salih: Bu da Nuhun olu Samn neslindendir. Allah Teala onu Medyen diyarnda Semud kavmine gnderdi. Semud kavmi, Cebrailin sesi ile helak olmutur. 6.brahim: Bu da Nuhun olu Samn neslindendir. Allah Teala onu Nemrudun ateinden kurtard. Kendinden sonraki peygamberlerin atas kld. 7.Lut: Hz. brahimin kardeinin oludur. Sodom diyarna gnderilmitir. Onlar da eitli cezalarla helak olmulardr. 8.smail: brahimin oludur. Yemendeki kabilelere ve Arabistan yarmadasnda yaayan Amalikallara gnderilmitir. Anas Hacerdi. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun soyundandr. 9.shak: brahimin oludur. Anas Saradr. 14

10.Yakub: shakn oludur. Allah Teala onu Kenanllara peygamber olarak gnderdi. 11.Yusuf: shak olu Yakubun oludur. 12.Eyyub: shak olu lyasn evlatlarndandr. 13.uayb: brahim peygamberin olu Medyenin olu olduu sylenir. Hz. brahime iman edenlerin evlatlarndan olduu da sylenmektedir. Allah Teala onu Medyen halkna gnderdi. nanmaynca onlar yer sarsnts ile helak etti. Sonra Allah Teala onu Medyen yaknndaki Eyke halkna gnderdi. Onlar da inanmaynca ortal karartan byk bir bulut ile tufan gnderip onlar helak etti. 14.Musa: mrann oludur. Firavna ve kavmine gnderilmitir. 15.Harun: Musann z kardeidir. Musa ile beraber Firavna ve kavmine gnderilmitir. 16.Elyesa: Ahtub oludur. srailoullarna gnderilen peygamberlerdendir. 17.Zlkifl: Eyyubun oludur. Esas ad Beirdir. Babasndan sonra peygamber olarak gnderildi. Kendisine Zlkifl dendi. 18.Davud: Soyu Yakub olu Yahudaya dayanr. 19.Sleyman: Davudun oludur. Allah Teala onu babasndan sonra srailoullarna sultan yapt. 20.lyas: Soyu Musann kardei Haruna dayanr. srail oullarndandr. Kendi kavmine gnderilmitir. 21.Yunus: Mattann oludur. Musul kentlerinden Ninovaya gnderilmitir. 22.Zekeriyya: Sleymann soyundandr. ehid olarak lmtr. 23.Yahya: Zekeriyyann oludur. O da ehid olarak lmtr. 24.sa: Meryemin oludur. srailoullarna gnderilen son peygamberdir. 15

25. Bizim peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem). Abdlmuttalib olu Abdullahn oludur. Soyu brahim Halilullah olu smaile ular. Allahn salat ve selam hepsinin zerine olsun. 5. Ahirete man: nsanlarn hesaba ekilmek zere tekrar diriltilmelerinden balayarak sonsuza kadar devam edecek zamana ahiret denir. Ahiret gnne inanmak imann artlarndan biridir. nanmayan kafir olur. Kabir hayat: nsann lmesinden balayarak tekrar dirilmesine kadar geen zamana kabir hayat denir. nsan kabre konulduktan sonra iki melek gelir. Rabbin kim, peygamberin kim, dinin nedir? diye mevtaya sorular sorarlar. Bu sorular doru olarak cevaplandrp, Rabbim Allah, Peygamberim Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), dinim slam diyenler iin mezar cennet bahelerinden bir bahe haline gelir. Mmin insan orada, byk bir sevin ve huzur iinde Allah Tealann insanlarn hepsini yeniden diriltecei maher gnn bekler. Sorulara cevap veremeyenler iin kabir cehennem ukurlarndan bir ukur haline gelir. Orada kendisine eitli eziyetler yaplr. Amel defteri: Sevap ve gnahdan iledikleri her bir eyin yazl olduu kitaplar mminlerin sa, kafirlerin sol taraflarndan, arkalarndan ellerine verilir. Amellerin iyisi ve kts beyan olunarak hesaplalr. efaat: Ahirette Allah Teala yannda deeri olan bir insann daha aa durumda olan bir bakasna sahip karak onu daha yksek bir dereceye karmasdr. efaat yapacak olanlar bata bizim peygamberimiz olmak zere dier peygamberler, alimler, ehidler ve Allah Tealann sevgili kullardr. Allah Tealann msaade etmedii kimseye efaat edilmez. 16

Mizan: nsann yapt iyi veya kt amellerin tartlmasdr. Herkes kendi ameli tartlrken mizann (l ve tarty yapan aletin) banda bulunacaktr. Yapt her iyi ve kt ey mutlaka bu tartya girecektir. Bu tartda yanllk yaplmas mmkn deildir. Srat: Ahiret gn cehennem zerine kurulacak olan kprdr. Buna inanmak imann bir gereidir. Srat haktr. Herkes oradan amellerine gre hzl veya yava geecektir. Mminler bu kprden geerek cennete kavuacak, mrik, mnafk, kafir olanlar da cehenneme yuvarlanacaktr. Gei kolayl veya zorluu dnyada iken Allah Teala iin yapm olduu ibadetlere baldr. Yldrm gibi geenlerin yannda de kalka, srne srne geenlerde bulunacaktr. Havz Kevser: Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) havzdr. Bu havz dier peygamberlerin havzlarndan byktr. Mslmanlar bu havzn suyundan ierler ve bir daha ebediyyen susamazlar. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Benim havzm bir aylk yoldur. Onun suyu stten daha beyazdr. Onun kokusu miskten daha gzeldir. Bardaklar semann yldzlar gibidir. Ondan ien kimse artk ebediyyen susamaz. Ahirete nanmann Kymeti: Ahirete iman demek daha yksek ve ebedi bir hayata iman etmektir. Bu dnyaya ilim ve fazilet kazanarak bulunduu hayattan daha yksek ve ebedi bir hayata ykselmek iin geldiine ve o alemdeki saadetin burada kazanaca yksek ilim ve faziletlere bal olduuna iman etmi olan bir insan iin dnyada ilmin ve ahlaki faziletlerin en yksek basamana kmaya almak en birinci vazife olmu olur. Bu imann gsterdii yolu tutarak ahlakn gzelletirir. Ahlakszln douraca fenalklardan kendisini temizlemeye alr. Ahirete inanan insan her 17

iinde doruluktan ayrlmaz. Para kazanp zengin olmak isterse kazancn helal yollarda arar. Hile ve aldatma yollarna yaklamaz. Kendi hakkn bilir, bakalarnn haklarn gzetir. Vazifelerini tam tamna vakti vaktinde yapar. nk bir mkafat ve ceza gnnn var olduu, herkesin bu dnyadaki iinden dolay Allah Tealann huzurunda sorguya ekilecekleri, onun kalbinde yer etmitir. 6. Kaza Ve Kadere man: Kader: Allah Tealann ezelden ebede kadar olacak eylerin zaman ve mekann, ne ekilde ve ne zamanda olacaklarsa onlarn hepsini ezelde (daha onlar meydanda yokken) bilmesidir. Her ey Allah Tealann ezelde takdir ettii gibi olma mecburiyetindedir. Mesela, bir insann ne zaman doaca, ka sene yaayaca gibi. Bunlar hep Allah Tealann takdiri ile olur. Kader iki trldr: Birisi kaderi mutlak, dieri kaderi muallaktr. Kaderi mutlak ecel gibidir ki onun deimesi mmkn deildir. Kaderi muallak ise baz dualarla, ayetlerin okunmasyla deiebilir. nsann bana gelecek eitli bela, nusubet, hastalklar gibi. Bunlar Allah Tealann ilminde yazlmtr ama eitli dualar, sadakalar sonucu bu belalardan, nusubetlerden kurtulabilir. Kaza: Allah Tealann ezelde irade ve takdir buyurmu olduu eylerin zaman gelince herbirisinin ezeldeki takdirine uygun olarak meydana gelmesidir. Takdir eden Allah Tealadr. Takdire uygun olarak hereyi meydana getiren de Allah Tealadr. Fakat alp kazanan, ii yapan kulun kendisidir. yi veya kt iki cihetten birini beenerek seip almak kula ait bir itir. Kul hangi taraf tercih ederse Allah Teala da onu uygun bir ekilde yaratr. nsanlarn Yapt ler Ve Bundan Sorumluluklar: nsanlarn ileri iki ksma ayrlr. 18

1.nsan iradesi ile ilgili olmayan iler: Dnyaya gelmemiz, ne zaman leceimiz, kadn veya erkek olmamz bizim isteimiz ile deildir. Bunlardan sorumlu deiliz. 2.nsan iradesi ile ilgili olan iler: Allah Teala bizi irademizde ve dilediimizi yapmakda serbest brakmtr. Allah Teala insann istei ne olursa onu yaratr. nnde birisi tuzlu dierinde tatl su bulunan bir kimse iki bardaktan hangisini isterse Allah Teala insann elini ona uzatma kudreti verir. Tatl su almak isteyenin eli zorla tuzlu suya gtrlmez. Kaza Ve Kaderi Bahane Edip Tembellik Etmek: Allah Teala ileride olacak her eyi bilir. Bizim ne zaman doacamz, kendi irademizle neler yapacamz ve ne zaman leceimizi, cennet veya cehenneme gideceimizi bilir. Byle olunca insann ben ne yapsam kaderim deimeyecektir, bama yazlan ne ise o gelir diyerek kaderi bahane edip almay terk etmesi doru deildir. Bizim hakkmzda kaderin ne olduunu bilmiyoruz. Allah Teala ve Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize daima almay, iyi olan eyleri yapmamz, kt olan eyleri de yapmamamz emretmitir. Eer bizim almamzn faydas olmasa o zaman Sizin almanzn faydas yok derlerdi. Byle denmemi ayrca Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve dier bykler devaml olarak alm, gayret gstermilerdir. Tevekkl Ne Demektir? Maksata erimek iin lazm gelen maddi ve manevi sebeblerin hepsine yaptktan sonra ve baka hibir ey kalmadktan sonra Allah Tealaya itimat etmek ve ondan tesini Allah Tealaya brakmak demektir. Mesela; iftinin tarlay gzelce srp tohumunu satktan ve gerekirse suladktan sonra tohumu bitirmesi iin, Allah Tealaya gvenmesi gibi. Bunlar yapmadan kader ne ise o olur diye 19

tevekkl etmek olmaz. Yzme bilmeyen bir insann Allah Tealaya gvenerek kendini denize atmas hibir zaman tevekkl saylmaz. Hayr Ve er: Hayr, sonu bakmndan insana faydal olan eydir. er ise insana zararl olan eydir. Hayr yaratan da, erri yaratan da Allah Tealadr. Dinimizde hayr olan eyler emredilmitir. Mesela iyilik yapmak, sadaka vermek gibi. er olan eyler ise yasaklanmtr. ki imek, kumar oynamak gibi. Rzk Meselesi: Her canlnn yaayabilmesi iin lazm gelen rzkn takdir eden Allah Tealadr. Ancak rzkn arayp bulmak insana aittir. Her insann rzk lmeden kendine ulaacaktr. nsan gelecek olan bu rzkn helal ve haram ynlerinden gelmesine tesir eder. Ya helal yoldan kazanr. Aln teriyle, elinin emeiyle aba sarfederek kazanmak helal yoldan kazanmaktr. Ya da insan haram yoldan kazanr. Hrszlk ederek, rvet yiyerek, dolandrclk yaparak kazanmak ise haram olan yoldan kazanmaktr. Kazandnn hesabn Allah Tealaya verecektir. Ecel Meselesi: Ecel insann hayat mddeti iin tayin edilmi olan zamandr. Her eyi yaratan ve hepsinin rzkn veren yalnz Allah Teala olduu gibi, onlar ldren de Allah Tealadr. Diriltmek ve ldrmek Allah Tealann iidir. Herkesin ne kadar yaayaca, ne zaman lecei Allah Teala tarafndan tesbit ve tayin edilmitir. Eceli gelen mutlaka lr. Kimse ne zaman leceini bilmez. Ecel geldikten sonra gen yal, salam hasta ne durumda olursa olsun herkes Allah Tealann takdiri ile lr. Mslman lmden korkmaz. Ancak Allah Tealann huzuruna fena bir hayat yaam olarak varmaktan, Allah Tealaya kar gelerek kararm bir yzle, gnah ykyle varmaktan korkar. Uzun bir mr 20

Allah Tealaya iman ile ibadet ile sslenmi ise deerlidir. Allah Tealaya kar gelerek emirlerini tutmayarak geen bir mr ne kadar uzun olursa olsun pimanlkla sonulanacaktr. Bu sebeble lmeden evvel insan hayatnn deerini iyi bilmeli, iyi yollarda, gzel hareketlerle deerlendirmelidir. mann Kabul Olmas in artn Bulunmas Lazmdr: 1.man yeis (mitsizlik) halinde olmamal. Mesela: Mslman olmayan bir adam son nefesinde azabn grr ve ondan sonra iman etmeye kalkarsa onun iman kabul olunmaz. 2.Mmin inkar ve yalanlamaya alamet olan eylerden birini yapmamaldr. Mesela: Allah Tealaya ve btn peygamberlere iman edip de Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) peygamberliine inanmayan veya farz olduu kesin olarak belli olan bir hkm mesela namazn farz olduunu inkar eden kimse mmin saylmaz. 3.Dini hkmlerin hepsinin gzel olduunu kabul edip hibirinin yaplmasnda inat ve kibirlilik yapmamaldr. Mesala: Bir adam namaz ve oru gibi ibadetlerden birini gzel grmez ve beenmezse veya srf Allah Tealann emrini yapmamak kasdiyle dini bir vazifeyi yapmaz veya Allah Tealann yasak ettiini bildii halde inadna haram olan bir eyi yaparsa o adam mmin saylmaz. Bir insan iin sarslmaz bir iman kadar kymetli bir ey yoktur. nsan dnyada da ahirette de saadete kavuturacak olan ancak byle bir imandr. Fakat imann insan ahiret saadetine ulatrabilmesi iin mrnn son dakikasna 21

kadar onu kaybetmemesi arttr. mann mrnn son dakikasna, nefesi tkeninceye kadar muhafaza edemeyen kimseye evvelki iman fayda vermez. Bunun iindir ki, insan nasl tertemiz bir mslman olarak doarsa hayatnn sonuna kadar da ylece mslman yaamaya ve mslman olarak lmeye almaldr. Dinine, imanna zarar verecek szlerde ve ilerde bulunmamaldr. Haram haram, helali helal olarak bilmeli, Kuran Kerime sayg gstermeli, baz cahillerin yaptklar gibi dine, imana, Kabeye smemelidir. nanlarna Gre nsanlar: nanlarna gre insanlar drt ksma ayrlr. 1.Mmin: nanan demektir. Allaha ve resulune inanan, Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) haber verdii her eyin doru ve gerek olduunu kalbiyle tasdik eden ve bu inancn diliyle de aklayan insandr. Mmin inancn korkmadan aklar, ibadetlerini ekinmeden eda eder. slami bir yaay srer. Mmin kalbinde iman dururken Allahdan bakasndan eref istemez, kafirleri dost edinmez. Mminler Allah Teala indinde makbul ve vlm kimselerdir. Kuran Kerimin pek ok ayetinde mminlerin stn vasflar, kavuacaklar esiz nimetler anlatlr. Mminin ahirette vadedilen mkafatlar alabilmesi iin imanl olarak lmesi arttr. Amelsiz yaayannda imanla lmesi uzak bir ihtimaldir. Onun iin imanl lebilmenin yolu mslmanca yaamakla, ibadetle olur. Mmin olduu halde gnah sevabndan ok olanlar bir zaman cehennemde yandktan sonra cennete girerler. Gnahmz ok diye ameli terketmek doru olmaz. Allahdan mit kesilmez. Allah Teala bir iyiliimiz ve amelimize kar dier gnahlarmz da affedebilir. Allah Tealann rahmeti genitir. 22

2.Kafir: Hakk tanmayan, bilmeyen, Allah Tealann varlna ve birliine inanmayan imansz, dinsiz kimse demektir. Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allahdan getirerek haber verdii gerekleri kabul etmeyen inkar eden demektir. Dnyadan kafir olarak ayrlan kimse ahirette cehenneme girecektir. Kafirler iin cehennemden kmak yoktur. Ebedi olarak cehennemde kalp azab greceklerdir. 3.Mnafk: ki yzl davranan demektir. Kafir olduu halde kendisini mmin gibi gsteren, kalben inanmad eyleri diliyle inanm gibi syleyen kimselere mnafk denilir. Kafir akca kafir olduunu syledii halde mnafk byle deildir. Bu sebeble mslmanlar iin mnafkdan daha tehlikeli bir dman yoktur. Mnafklar ahirette kafirlerle birlikte cehenneme gireceklerdir. Mnafklar kafirlerden daha iddetli bir azaba uruyacaklardr. 4.Mrik: Allahn birliini kabul etmeyen, ondan baka varlklar da ilah olarak kabul eden demektir. Putlara tapanlar, inee tapanlar mriklerdir. Ebedi olarak cehennemde kalacaklardr.

23

slamn artlar slamn artlar be tanedir. Bunlar ise: 1. Kelime-i ehadet getirmek. Kelime-i ehadet Ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve Rasuluhu demektir. Kelime-i ehadetin anlam ise, ben bilirim ve bildiririm ki Allahdan baka hibir ilah yoktur. Ve yine ben bilirim ve bildiririm ki Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allahn kulu ve peygamberidir. Kelime-i ehadet, Allahn var ve bir olduunu, ondan baka ilah olmadn ve Allahdan baka ibadete layk hibir ilah olmadn ve Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allahn kulu ve peygamberi olduunu aklamaktadr. Kelime-i ehadeti kalbinden tasdik ederek (inanarak) syleyen insan mslman olur. bretli bir mesele: Hoca efendi, nikahlarn kyaca gelin ve damattan geline: Kzm! Bir kelime-i ehadet getirirmisin? diyor. Gelin hanmda mstakbel kocasna dnerek: Ben bu eve yeni geldim. Neyin nerede olduunu tam bilmiyorum kalk da sen getir diyor. Bu emir zerine koca kalkyor. Biraz elendikten sonra eli bo geliyor ve diyor ki: O nasl bir ey acaba? Ben de bulamadm diyor. Vah bizim halimize ne gnlere kaldk Yarabbi!. 2. Namaz klmak. Farz olan btn amellerin asl ve dinin direi be vakitte her mslman zerine edas farz olan namazdr. Zira namaz, abdest ve avret yerini rtmek artyla insann zellii, melekler alemine yaklat ve mal vererek olan zekat ibadeti, Kabeye dnmesi sebebiyle hacc, ibadete ynelerek itikaf, niyete nem vererek nefsani ibadetlerden 24

ihlas, tahrime tekbiri ile mubahlardan el ekerek orucu, edebleri zere kyam, rku ve secde ve huu ile btn beden ibadetlerini, eytani dnceleri atma eklinde mcadele itibaryla cihad, beden ibadetlerinin en efdali olan Kuran Kerim okumay, imann asl olan iki ehadet kelimesini sylemeyi, her rknden dier rkne tekbir ile geildike Allah Tealann yaplan ibadetten byk olduunu, ibadetin Allah Tealaya layk olmadn itirafla, meleklerin Ya Rabbi sana laykyla ibadet edemedik szleri gibi melek zelliklerini bir araya toplamakla btn ibadetleri kendinde bulunduran asl ve dinin direi yerinde olan ok kymetli bir ibadettir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim namazna devam ederse Allah Teala ona be haslet ikram eder: 1.Ondan geim darln kaldrr. 2.Kabir azab grmez. 3.Amel defterini sa tarafndan verir. 4.Srat imek gibi geer. 5.Hesab sorulmadan cennete girer. Kim namaz hafife alrsa, Allah Teala o kimseyi onbe cezayla cezalandrr; alts dnyada, lm zamannda, kabirde, de kabirden kalktnda olur: Dnyada grecei cezalar: 1.Allah Teala onun mrnden bereketi kaldrr. 2.Yznden salihler simasn siler. 3.ledii amellerin hi birine ecir vermez. 4.Duasn kabul etmez. 5.Dnyadaki mahlukat ona buz ederler. 6.Salihlerin duasndan nasib almaz. lm zamannda grecei cezalar: 1.Zelil olarak lr. 2.A olarak lr. 25

3.Susuz olarak vefat eder. (Dnyann nehirlerine dalsa da susuzluu gitmez.) Kabirde isabet edecek cezalar: 1.Allah Teala ona kabri daraltr, kaburga kemikleri birbirine geer. 2.Kabri atele doldurulur. 3.Kabrinde ucal Akra denilen byk bir ylan ona musallat edilir. Bu ylann sesi iddetli gk grlts gibidir. yle der: Rabbim bana, sana vurmamla emretti. Sabah namazn vaktinde klmayp gn domasndan sonraya braktn, leyi ikindi, ikindiyi akama, akam yatsya ve yatsy da sabaha kadar tehir ettiin iin ben de kuyruum ile sana vuracam. der. Her vuruta adam yetmi arn yere batar. Bylece kyamete kadar mezarnda azab olur. Kyamet gn isabet edecek cezalar: 1.Allah Teala o kimseye bir vazifeli musallat eder ve o vazifeli onu yzst srkleyerek cehenneme atar. 2.Hesap vaktinde Allah Teala ona gazabl olarak nazar eder. 3.Allah Teala onu iddetli bir ekilde hesaba eker ve onu cehenneme gtrmelerini emreder. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kyamet gn yz ilk defa kararacak olanlar namaz terkedenlerdir. Cehennem de Lemlem isimli bir vadi vardr. Orada her biri bir deve boynu kalnlnda ylanlar bulunur. Uzunluu bir aylk mesafe olan bu ylanlar namaz terkeden kimseleri sokacaklar. Ylann zehiri vcudun iinde yetmi sene kaynar sonra etini piirir. Allah Teala cehennemliklerden haber vererek yle buyuruyor: Sizi cehenneme srkleyen sebeb nedir? Derler ki, biz namaz klanlardan deildik derler. Ben insanlar ve cinleri bana ibadet etsinler diye yarattm. Buyuran Yce Rabbimiz yapacamz 26

ibadetimizi de bize Kuran Kerim ve Rasulu (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vastas ile tarif ve uygulamal olarak gstermitir. Ve bu ibadetlerin en nemlilerinden biri olan mminin mirac namaz; Rabbi ile grmesi, gznn nuru, gnah ve hatalarndan ykanmas ve temizlenmesidir. Her yapmak istediimiz hayr iin vesvese veren dmanmz eytan namaz klmamamz iin binbir trl vesvese vermektedir. -Henz hazr deilim. -Daha sonra klarm. -evrem beni knar. -im msait deil. Bunlar gibi bir sr bahaneler getirir insana. Bu bahaneler insana ne arad huzuru ne de bir hayr getirmez. Tam tersine gnl daralmas ve hayattan bkknlk verir. Ve en nemlisi Rabbimizin bize kar rahmetini deil azabn getirir. Yce Rabbimiz buyuruyor ki: yleyse yalnz beni ann ki ben de sizi anaym. Bana kredin. Sakn nankrlk etmeyin. Yce Rabbimizi zikrettiimizde Rabbimiz de bizi anyor. Bundan daha byk bir nimet varm ki? Kalp temizlii ve dier bahaneleri ileri srerek namaz ve dier ibadetlerden geri duran insanlar! Allah Tealadan namaz kalbi pis olanlar klsn, siz klmayn diye sz m aldnz ki; kendi gnahnz savunuyorsunuz. Vallahi bu size eytann sadece yalan ve tuzadr. Biliyormusunuz kullandnz bu szlerle Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), sahabelerin ve tm mslmanlarn kalplerine pis demi oluyorsunuz. Namaz insann kalbini temizler ve ktlklerden alkoyar. Ama bu nimet namaz klanlar iindir. Ey namaz klmadan cennete gideceini dnen insanlar Allah Teala ve Rasulu (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kimseye bunu vaad etmemitir. Hatta tam tersine namaz emrini yerine getirmeyenlere azab edileceine dair ayetler inmi ve hadisler sylenmitir. Ey nefsinin 27

arzularna ve eytann vesveselerine uyan insanlar! Sakn eytan sizi naslsa cehennemden sonra cennet varya dncesiyle kandrmasn. nk cennet Allah Teala ve Rasulune (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hakkyla iman eden ve islamn farzlarn yerine getiren Mslmanlar iin mjdelenmitir. Namaz klmamakla neler kaybedeceinizi imdi bir dnn. Namaz gibi Allah Teala katnda en nemli ibadeti terk ederek cenneti beklemek dncesi ne kadar doru? Kendilerine bahaneler sunarak namaz klmayanlar! Gelin ecel gelmeden nce tvbe edelim. Namaz dosdoru klanlardan olalm. Maher gn namazn hesabn veren ve Allah Tealann rzasn kazanan Mslmanlardan olalm. Cehennemden kurtulmak iin namazlar vaktinde klalm. Sadece Bayram namazlarn veya Cuma namazlarn klmakla namaz borlarmzdan kurtulamayz. Tembellik etmeyelim be vakit namazmz klalm. Namaz klmadan nce dikkat edilecek birka husus vardr. zellikle abdest alrken kolumuzu dirseklere kadar deil dirseklerimizle birlikte ykamalyz. Ayrca ayaklarmz topuklarla beraber ykamamz lazmdr. Topuk, ayak mafsalnda iki yandan kan belirgin kemiktir. Bu iki yandan kan kemiinde ykanmas gerekir. Gusl abdesti alrken de zellikle iman insanlarn dikkat etmesi gereken bir husus vardr. iman insann gbei ieride kalacandan gusul abdesti alrken gbein iine su ulamaz. Bu ekilde gusul abdesti alrsa bu gusul abdesti geersizdir. Bunun iin zellikle gbein i ksm ykanmaldr. Namaz klarken dikkat edilmeyen bir husus tadili erkandr. Rkudan kyama kalkarken vcud dimdik bir hale gelmeli ve skunet bulmal en az bir tesbih syleyecek miktar kadar ayakta durup sonra secdeye varmaldr. Her iki secde arasnda da bylece bir tesbih miktar durmaldr. 28

Namazn Faydalar: Namaz klmak doktorlarca hastalarn eklem romatizmasn nleyen en etkili koruyucu tedbir olarak tleniyor. Rkuda srt ve mide kaslar takviye edilir. Mide civar zerindeki yalarn eritilmesi salanr. Secdede baldr ve uyluk kaslar hareketlenir. Barsaklarn hareketi salanp kabzl nlemeye yarar. Namazdaki tm hareketler kalbin almasn etkileyip kann vcudun en u noktalarna gitmesini hzlandrrken ayn anda sinirlerinde hareketini salayp rahatlatr. Uykusuzluu giderir. Secdede taze kanla ykanan beyin zindeleip namaz klanda bunamay engeller. Gnde krk rekatla seksen secde eden vcudun mr boyu bu hareketi ar ar yapt dnlrse tm vcudun dengeli hareketlere kavutuu anlalr. 3. Oru tutmak. Oru, imsak vaktinden iftar vaktine kadar olan zamanda Allah Tealann rzas iin yemeyi, imeyi, cinsi temasta bulunmay terketmektir. Oru Hz. Adem (A.S.)dan bu yana btn peygamberlere ve mmetlere farz klnmtr. nsan oru tutarak nefsin balangc olan ehveti krar. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Oru tut. nk oruta nefsi krclk gc vardr. Yine baka bir hadisde Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: Ey genler topluluu! Nikahlanmaya ve evlenmeye sizden gc yetenleriniz evlensin. Zira evlilik gz ve fiili zinadan ok daha koruyucudur. Buna gc yetmeyenler ise oru tutsunlar. nk oru kiinin nefsini ldrr. Kudsi hadisde Allah Teala buyurdu: Adem olunun btn amellerinin sevaplar on katndan yedi yz katna kadar ykselir ancak oru bundan mstesnadr. nk oru benimdir, karln ben vereceim. Kul benim 29

iin onda ehvetini ve yemek yemesini brakyor. Yani kulun tuttuu farz ve nafile btn orular benim iindir ve bana mahsustur benden bakasnn olmas dnlemez. yleyse karln da ben vereceim. Allah Teala burada karln ben vereceim diyor. Bu tabirde Allah Tealann ibadetlere verecei karln ok byk olacana iaret vardr. nk eer ikram edecek olan birisi bizzat kendi varlyla bir eye sahib karsa, bu karln son derece geni olmasn icabettirir. Bu sebepledir ki verecei karln miktarn aklamamtr. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Allah Ramazanda oru tutmay farz kld. badetle geirmeniz de snnet klnd. Kim farziyetine inanp, sevabna gvenerek oru tutar, ibadetle geirirse anasndan doduu gn gibi gnahlarndan syrlp kar. unu da unutmamaldr ki, oru baz zaman tam manasyla tutulan oru olur, vadedilen sevaba hak kazanlr. Baz zaman da gerek manada tutulmaz ve vededilen sevaba layk olmaz. te bu sebeble oru; avamn orucu, havasn orucu ve havvassl havvasn orucu olmak zere ksmdr. 1.Avamn (her inanann) orucu: Bu oru niyet edilerek, yeme, ime ve cinsi alakalardan kendini koruyarak fakat gnahlardan kanmayarak tutulan oru eklidir. 2.Havvassn (hususi insanlarn) orucu: Bu oru nefsi ve btn azalar yasaklanan ktlklerden uzak tutarak tutulan oru eklidir. Sahibi iin vadedilen muazzam sevab karlnn byk bir ksmn garantileyen oru ite budur. Nitekim byle bir oru Allah Tealaya kar Ey Rabbim! Ben onu yeme, ime ve ehvetinden alkoydum. Beni ona efaat kl diyerek kyamet gn sahibine efaat edecektir. Byle oru tutan bir kulun uykusu ibadet, alp verdii her nefes bir tesbih yerine geer. 3.Ehassl havaslarn (en gzel inanan) orucu: Bu oru, btn azalarla olduu gibi kalb ve i dnyay da Allah 30

Tealadan baka her eyden uzak tutarak tutulan oru eklidir. Oru tutan kimsenin gzn haram eylere bakmaktan korumaldr. Dilini yalan, gybet, dedikodudan uzak tutmaldr. Kulayla haram dinlememelidir. Eliyle haram olan eyleri tutmamal ve aya ile de haram yerlere gitmemelidir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Nice oru tutanlar var ki alk ve susuzluktan baka bir ey elde edemezler. Allah Teala bizi byle oru tutanlardan etmesin. 4. Zekat vermek. Zenginlerin malnn bir miktarn (krkta birini) zerinden bir sene (kameri sene) getikten sonra fakirlere vermesi gereken mali bir ibadettir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Her kim altn ve gme sahib olur bunlarn hakkn vermezse, kyamet gn bunlardan levhalar yaplr ve atete kzdrlr, sahibinin yanlar, yz ve srt dalanr. Her souduka stlarak devam edilir. Bir gn bin yla karlk gelir. Ayrca zekat terk edenlerin, u ayet ile cezalarnn azap olaca bildirilmektedir. Altn ve gm biriktirip de Allah yolunda harcamayanlar elim bir azapla mjdele. Ayeti dikkate alp yarnn dnerek, insan zekat vermekten kanmamaldr. Kyamet gn fakirlerin hakk ayrlmayan (zekat verilmeyen) servetin ne byk bir felaket getireceini bu ayet apak bildirmektedir. Kii kendi zararna alr m? 5. Hacca gitmek. Hacc: Hem bedenle ve hem de mal ile yaplan bir ibadettir. Hacc Allah Tealann mslmanlara bir ltfudur. Mslmanlar hibir dnyevi kayg tamakszn ayn inan ve heyecanla ayn anda Allah Tealaya dnerler. Yzlerini, 31

gnllerini Allah Tealaya aarlar. Allah Tealadan kendilerini afv etmelerini isterler. slam milletinin tek bir millet olduunun en gzel rnei hactr. Yeryznde yaayan farkl lkelerden olan insanlarn bir tek milletin fertleri olarak tanmalar, anlamalar, birbirleriyle dostluklar kurmalar ancak hacta gerekleir. Bylece rkclk, mal, makam, hret gibi insanlar birbirinden ayran engeller ortadan kalkar. Kii Mekkeye gittii zaman bol bol tavaf yapmaldr. nsan namaz her yerde klabilir ama tavaf ancak Mekkede yapabilir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kii bu tavaf srasnda ataca her admda kendisine on ecir ve sevab yazlmakla beraber, ilemi olduu on hata ve kusuru zerinden silinip atlm olur. Ayrca da kiinin bulunduu makam on basamak ykselmi olur. Hac hacc ibadetleri esnasnda lzumsuz ilerle uramamal, vaktini tavaf, namaz, zikir ve Kuran Kerim okumakla geirmelidir. nk bu mubarek yerlerde yaplan ibadetlerin sevab ok fazladr. nsann bu bol sevablar karmamas gereklidir. eytan insan Hacc ibadetinden engellemek iin olunu, kzn evlendir de yle Hacca git diye vesvese verir. nsan eytann szne kanmamal Hacc ibadeti zerine ne zaman farz olursa hemen Hacc grevini yerine getirmelidir. Allah Teala tm mslmanlara hacca gitmeyi ve bu mubarek yerlerin manevi havalarndan istifade etmeyi nasib etsin.

32

Dikkat Edilecek Hususlar 1. nce, sapk ve bidatlarn aksine, salam bir itikada (inanca) sahip olmalsn. Sonra artlarn yerine getirerek gerek manada tevbe etmelisin. Borlar, adaklar ve keffaretleri yerine getirmek, alacakllar raz etmek, kul hakkn iade etmek, kimsenin alaca kalmayacak ekilde helallamak buna dahildir. 2. Haramlardan sakndn gibi phelerden de saknmalsn. Haramlardan uzak durduun gibi mekruhlardan da uzak durmalsn. Seni ilgilendirmeyen ve sakncal olan btn eylerden uzak olmalsn ki seni ilgilendiren ve sakncal olmayan ileri karmayasn. Fazla konumaktan da sakn. Dini hkmlerin en salam olanna yap. Snnetin de en kuvvetli olanna sarl. Hareketlerin Allah Teala tarafndan beenilsin. Ahlakn gzel olsun. Davranlarna dikkat et. inde kt huylar ve irkin hasletler olmasn. 3. Sznde ve davrannda btn maksadn Allah Tealann rzasn kazanmak olsun. Allah Tealadan baka maksadn olmasn. Eer kazan salamak ve ticaret ile uramak zorunda kalrsan, nefsinin ve ailenin masraflarn temin etmek, fazlasn hayr yollarna harcamak gibi iyi eylere niyet et. Mbah eylerde bile iyilik dn; mesela biri ile arkadalk ettiin zaman onunla sohbet ederek yalnzlktan kurtarmay dn, senin kibirli olmadn renmesini sala. alrken niyetin tembellikten kurtulmak ve daha sonra yapacan ibadetler iin g kazanmak olsun. 4. Vaktinin kymetini bil; yani iinde bulunduun an gzel ameller yaparak deerlendir. Belki yarna kamazsn; ksan bile belki onu iyi deerlendiremezsin. nk yarna kacandan emin deilsin. Kala kala elinde imdiki zamann kald. Sakn onu, seni ilgilendirmeyen ve Allah 33

Tealay raz etmeyen eylerle boa geirme. u ann iyi deerlendir, mutlaka gelecek olan ahirete hazrlan. 5. Daima bugnn dnden daha iyi olmasna al. Zira bir rivayette yle denmitir: Kimin iki gn bir olursa aldanmtr. Kimin bugn dnden daha kt olursa ziyandadr. Kim de ziyanda olursa, lm onun iin daha hayrldr. Bu sz, akll olanlar iin yeterlidir. Senin bayramn, Allah Tealaya itaatla, zellikle en stn itaatla geirdiin vakittir. Senin matemin de Allah Tealadan gafil ve dalgn olduun vakitlerdir; artk oyun, elence, ehvet ve kusur anlarn sen dn! 6. Bugnn iini yarna brakma. Yarna ulap ulamayacan bilemezsin. Belki dnyann engelleri st ste gelir de onlarn iinde boulur ve istediini elde etmek yle dursun, sevdiin dostlarnla bile grmekten mahrum kalrsn. 7. Nefsini beenmek, btn gnahlarn esas, btn ziyanlarn ve rezaletlerin badr. 8. Seni Allah Tealaya kavuturacak olan salih amellere daima sarl. Gelip geici fani eylere meyletme. Allah Tealaya ibadet hususunda kimsenin dilinden ve knamasndan ekinme. 9. Bakasnn maln kendi malndan daha fazla sevme. Senin maln, hayattayken Allah Teala yolunda harcayarak sevabn lmeden nce ahirete gnderdiindir, bakasnn mal da miras olarak geriye braktndr. Faniyi (geiciyi) bakiye (kalcya) tercih etme. Fani olan mal, kiinin cimrilik ettii ve miraslarna braktdr. Baki olan mal ise kiinin kendi nefsi iin ahiret ticaretine sarf ettiidir. Ahiret daha hayrl ve daha sreklidir. 10. Allah Tealann izdii snrlara saygl ol, ineme, sana gnderdii dine ve hkmlere hainlik etme. Ona itaat ederken ektiin meakkat ve zorluklara tahamml et. Allah Tealaya ibadet ederek vaktini deerlendir. Her an lm hatrla. Hayr yaayan ol, hayr 34

sadece anlatan olma. Zira o, bakasnn mal ile vnen kimse gibidir. 11. Seni Allah Tealadan uzaklatran her eyden ka. Seni Allah Tealaya kavuturacak her eye sarl. Allah Tealadan bakasna meyletmekten kalbini, bo sz sylemekten dilini, onun raz olmayaca eylere bakmaktan da gzn muhafaza et. 12. Tevazuda toprak, faydada meyveli aa, cmertlikte akan nehir, ihsanda taan derya, nefsini Rabbine teslimde l, ayplar rtmede karanlk gece gibi ol. 13. Kalbini kt huylardan temizle. Harama meyletmekten uzak dur. Zira bu kalbini karartr. Fitne kt zaman vatanndan hicret et. Selam gndererek bile olsa sla-i rahme riayet et. Az ye, az uyu, az konu ve kt insanlardan sakn. 14. Her eye gc yeten Allah Tealann huzurunda duracan, byk kk hereyden hesaba ekileceini, byk korkunun baa geleceini; ondan sonra da ya cennete yahut cehenneme gidileceini hatrnda tut. Nefsine uyma; yoksa ne dnyada muradna erer ne de ahirette kurtulursun. 15. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ahlakn yaamaa al; o, yumuakt, gleryzl idi, tatl dilli idi. Yemek yedirirdi. Herkese selam verirdi. Kt huylu da olsa hastay ziyaret ederdi. Kafir de olsa iyi komuluk ederdi. Yallara hrmet ederdi. Kklere efkat gsterirdi. Yemek davetine icabet ederdi. Ktlk edene iyilik ederdi, onu affedip ihsanda bulunurdu. Cmertlik, fkesini yenme gibi faziletlerle iyilii yayard. nsanlarn en yumua, en cesuru, en adaletlisi, en ok affedeni idi. nsanlarn en cmerdi idi. Elindeki mal hemen datrd. stenilen eyi mutlaka verirdi. Bazan kendi nafakasndan keser verirdi. Kendi ayakkabsn tamir eder, elbisesini yamar, ailesine ev ilerinde yardm ederdi. 35

Onlarla beraber et dorard. Bir yudum st yahut bir tavan aya da olsa hediyeyi kabul ederdi. Hediyenin karln da verirdi. Hayat boyunca gn st ste arpa ekmeiyle bile olsa doymu deildi. nsanlarn en gzeli, en yumuak huylusu ve mtevazii idi. Ho kokuyu sever, kt kokudan holanmazd. 16. Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vasiyetlerini yerine getir; Allah Tealadan korkmay, doru konumay, verilen sz yerine getirmeyi, emaneti eda etmeyi, hainlik etmemeyi, komuluk hakkn korumay, yetimlere merhamet etmeyi, yumuak konumay, herkese selam vermeyi, iyi i yapmay, hayallere dalmamay, her gnaha yeniden tevbe etmeyi tavsiye ederdi. Bil ki btn nasihatlerin esas Hz.Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ndan alnmadr. Onun vasiyetlerini, zellikle lecei sene Muaz b. Cebeli Yemene gnderirken ettii vasiyetleri, hi unutma. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Muaza yle vasiyet etmitir: Ey Muaz! Sana Allah Tealadan korkman, doru konuman, emanete riayet etmeni, hainlik etmemeni, iyilii emretmeni, ktl yasaklaman, komu hakkna riayet etmeni, Kuran ile amel etmeni, yumuak konuman, kyametten korkman ve ahireti dnyaya tercih etmeni tavsiye ederim. Ey Muaz! Mslmana svme, doru konuan yalanlama, yalan konuan da tasdik etme. Adaletli idareciye kar kma. Ey Muaz! Nefsim iin ne istiyorsam senin iin de aynsn istiyorum ve nefsim iin neyi istemiyorsam senin iin de aynsn istemiyorum. Ey Muaz! Hastay ziyaret et, zayflarn ihtiyalarn grmede acele et. Yetimlere yaknlk gster, fakir ve 36

yoksullarla beraber otur. Allah Tealann mahlukatna kar adaletli ol. Allah Teala yolunda hi kimsenin beenisine iltifat etme. Ey Muaz! Eer daha sonra kavuma imkan olsa idi, vasiyeti bu kadar uzatmazdm. 17. Baka bir hadiste de yle buyurmutur: Gizli ve ak her durumda Allahdan korkman, az yemeni, az uyuman, az konuman, isyan ve gnahlar brakman, aklsz ve sradan insanlarla oturmaman, btn insanlardan gelecek kabala dayanman, salih ve iyi kimselerle sohbet etmeni tavsiye ederim. 18. nsanlarn rzasn Allah Tealann rzasna tercih etme. Allah Tealann honutsuzluu pahasna halk memnun etmee alma. Eer Allah Teala senden raz olursa herkesi sana dost yapabilir. Hz. Aie (r.anha) yle demitir: Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle dediini iittim: Kim insanlarn kzmas pahasna Allah Tealay memnun etmee alrsa, Allah Teala ona insanlardan gelecek sknty def etmek iin yeter. Kim de Allah Tealann gazab pahasna insanlar memnun etmee alrsa, Allah Teala onu insanlarla babaa brakr. Yani insanlardan gelecek skntlara kar ona yardm etmez. stediin kadar yaa leceksin; istediini sev ayrlacaksn; istediini yap karln greceksin. 19. Ahiret kardelerinin saysn arttr, onlarla sohbeti ve ziyaretlerini sklatr. Onlara kar hizmet, iyilik ve sevginde kusur etme. Zira sen onlarla kemale erersin. Onlarn sohbetinden iyi kimselerin gidiatn, ahlakn, amel ve davranlarn kazanrsn. Allah Teala, iyilerle (sadklarla) beraber olun, (Tevbe Suresi, 119) buyurarak onlarla birlikte olmay emretmitir. Bykler yle demilerdir: yilerle beraber ol; eer bunu yapamazsan, 37

Allah Teala ile beraber olanla beraber ol. Zira bu seni Allah Teala ile beraber olmaa gtrr. Hadiste yle denmitir: Alimlerle oturun ve hakimlerin (hikmet sahipleri) konumalarn dinleyin. nk Allah l kalbi ilim ve hikmet nuru ile diriltir. Bunun iindir ki ilmi sohbetler vird okumaktan ve nafile namaz klmaktan daha faziletli kabul edilmitir. 20. Elinden geldii kadar dnya kardelerini azalt; tavr ve hareketi ile seni Allah Tealaya gtrmeyenle arkadalk etme. Dnya evlatlarndan uzak dur. Zira onlarn sohbeti, tecrbe edilmi bir zehirdir. Onlar senden fayda grrler sen ise onlardan zarar grrsn. Zira sohbet sirayet eder. nsan tabiat hrszdr. nk insan tabiat benzemeye ve uymaya yatkn olarak yaratlmtr. Hi farknda olmakszn insanlarn tabiatlar birbirinden etkilenir. (Cihattan) Geride kalanlarla birlikte olmaya raz olanlardan, (Tevbe Suresi, 87) olma. Allah Teala: Bizi anmaktan yz evirenlerden sen de yzn evir, (Necm Suresi, 29) buyurmu ve Kalbini zikrimizden bo brakp da keyfine uyana tabi olma (Kehf Suresi, 28) diye emretmitir. 21. Senin srrn saklayp aybn rtenle dost ol. Zor anlarda seninle olan, iyi eylerde seni kendi nefsiyle bir tutan, senin gzelliklerini etrafa yayan, fakat ktlklerini drp kaldranla sohbet et. Eer bylesini bulamazsan kendi kendinle sohbet et. 22. Muvafk ve muhalif (senin dncelerine katlan ve katlmayan) btn insanlarla yumuak ballk, tevazu, nezaket, gler yzllk, tatl dillilik, af, ihsan ve sevgi gstererek iyi gein. zellikle muhaliflerine byle davran. Bu hususta Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) u sz sana yeter: Faziletlerin en stn, sana gelmeyene gitmek, vermeyene vermek, hakszlk edene ho 38

davranmaktr. Sana svene svme, sana zulmedene zulmetme. Nefsinden bakasna dmanlk etme. Btn skntlarda kusuru kendinde ara. Sana ktlk edene iyilik et. Sana eziyet edenleri yle brak. Haklarn yerine getirmek iin acele et. Btn azl dmanlarna iyilik etmee ko. Zira iyilik, btn zorluklardan yorulmadan kurtulmann en kolay aresidir. Hatta iyilik dmann senin hizmetin yapar. Zira insanlarn tabiatlar iyilik edeni sevmek zere yaratlmtr. Kendi kendine nasl muamele edersen insanlara da yle muamele et. Senden sklandan sklma. Onun eziyetine tahamml et. 23. Sakn aklszlara kulak asma. Kimseyi hor grme. Snamadka kimse ile kesinlikle arkadalk etme. Kabul edilmeyecek sz syleme. Herkesin ihtiyacn gr. Kadr kymetlerini bil. Herkesi durumuna gre deerlendir. Ufak tefek kusurlarn grmezden gel; onun iin kimseye darlma. Onlardan biri gibi ol. 24. Herkese kar edebli ve merhametli ol. Seni vene aldanma. Eline gelene sevinme ve elinden kana da zlme. Zira sen neyin daha hayrl olduunu bilemezsin. 25. Dnyay sevme. Zira dnyay sevmek btn hatalarn badr. Sen dnyaya gir ama sakn dnya sana girmesin! Yoksa helak olursun. Dnya megalesi seni Allah Teala yolundan alkoymasn. Kimin dnya iin dncesi kendine yetecek kadar olursa az bir ey bile ona yeter. Kim dnyada zenginlik isterse hi bir ey onu zengin edemez.

Ehli Snnet nanc

39

mam Tahavi, Risalett-Tahavi adl eserinde mam- Azam Ebu Hanife, Ebu Yusuf ve Muhammedden Ehli Snnetin inan esaslarn naklederek zetle yle beyan etmitir: - Allah Teala vardr, birdir yani eriki (orta) yoktur. - Hi bir ey Onun gibi deildir. - Hi bir ey Onu aciz brakamaz. - Ondan baka ilah yoktur. - Kadimdir, balangc yoktur; daimdir, sonu yoktur, tkenip helak olmaz. - Ancak Onun dedii olur. - Hayaller Onu tasavvur edemez. Anlaylar Onu kavrayamaz. - nsanlar Ona benzemez. - Diridir, lmez; Kayyumdur, uyumaz. - Yaratcdr, kimseye ihtiyac yoktur, rzk vericidir. - Hayat veren ve alan sadece Odur. Hayat vermek Ona asla zor gelmez; eceli geldiinde bir hayata son verirken asla kimseden ekinmez. - Mahlukat yaratmazdan nce de sfatlar ile kadim idi. Onlar yaratmakla daha nce olmayan yeni bir sfat ortaya km deildir. - Sfatlar ile ezeli ve ebedidir. - Mahlukat yarattktan sonra yaratc (Halik) sfatn, eyay meydana getirdikten sonra da Bari sfatn kazanm deildir. O henz Onu Rab tanyan kimse yokken ve yaratc ve yaratlm mefhumu henz bilinmezken Rab olma sfatna sahipti. - O nasl lleri diriltmeden nce diriltici (Muhyi) ismini almsa onlar diriltmeden nce de yaratc ismine sahip olmutur. nk O her eye kadirdir. Her ey Ona muhtatr. Her ey Ona kolaydr. Hi bir eye ihtiya 40

duymaz. Hi bir ey Onun gibi deildir. O iiten ve grendir. - Mahlukat ilmi ile yaratt, kaderlerini izdi, ecellerini belirledi. - Mahlukat yaratmadan da hi bir ey Ona gizli deildi. Onlar yaratmadan nce de ne yapacaklarn biliyordu. - Yarattklarna kendisine itaat etmelerini emretmi ve isyan etmelerini yasak etmitir. - Her ey Onun takdiri ve dilemesi ile olur. Onun dilemesi geerlidir kullarn dilemesi geerli deildir. Kullarn dilemelerinden ancak Allah Tealann msaade ettii gerekleir. Onun diledii olur, dilemedii olmaz. - Dilediine ltfu keremi ile hidayet eder, gnahtan korur, shhat ve afiyet verir; dilediini de adaleti icab perian eder, derde mbtela klar. - Herkes, Onun ltuf ve adaleti arasnda; iradesi iinde dner dolar. - O zdd ve benzeri olmaktan ycedir. - Takdirini reddedecek, hkmn tartacak, emrini ters evirecek biri yoktur. - Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Onun setii kulu ve Resuldr. - O Peygamberlerin sonuncusudur, mttakilerin nderidir, Peygamberlerin efendisidir. Rabblaleminin sevgilisidir. - Ondan sonraki her peygamberlik iddias, sapklk ve geici hevestir. - O btn cinlere ve btn yaratklara hak ve hidayet ile gnderilmitir. - Kuran Allah Tealann kelamdr, Allah Tealadan gelmitir. Nasl olduu bilinmeksizin syleyen Odur. Allah Teala Resulne Kuran vahiy olarak indirmitir. 41

Mminler de onu bu hususta tasdik etmiler, onun gerek Allah kelam olduuna inanmlardr. Kuran insan sz gibi yaratlm deildir. Kim onu iitir de onun insan sz olduunu iddia ederse kafir olur. - Kim Allah Tealay insan sfatlarndan biri ile nitelerse kafir olur. Bu konuda kafirler gibi konumaktan kanmak gerekir. Kii Allah Tealann sfatlar itibari ile insan gibi olmadn bilmelidir. - Cennet halk iin Allah Tealay kavramadan ve nasl olduunu bilmeden grmek haktr. Nitekim Allah Teala kitabnda: O gn yzler vardr, prl prl. Rablerine bakmaktadrlar (Kyamet Suresi, 22) buyurmutur. Bunun tefsiri de Allah Tealann murad edip rettii gibidir. Sahih hadislerde Resulullahtan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gelen her ey, kendisinin dedii gibidir. Manas kendisinin murad ettii gibidir. Biz hadisleri kendi arzumuza gre tevil ederek mdahale edemeyiz. Zira kendini Allaha ve Resulne teslim edenlerden ve phelendii eyleri bilenlere soranlardan bakasnn dini selamete ermez. - Mslmann aya ancak teslim olduu zaman kaymaz. Kim kendine yasak edilen ilmi renmek ister, teslim olup anlamakla yetinmezse, z tevhidi, saf marifeti ve salam iman anlamaktan mahrum kalr. manla kfr, tasdik ile tekzip, ikrar ile inkar arasnda aar kalr. Vesveseye der, phe eder. Ne tasdik eden bir mmin, ne de inkar eden bir kafir olur. - Darl slamda bir kimsenin Allah Tealay grmeyi vehim yahut tevil ederek iman etmesi sahih deildir. Zira Allah Tealay grmeyi anlamak (ki her trl manann tevili Allah Tealaya nisbet edilir) tevili terk etmekle, tamamen teslim olmakla olur. Mslmanlarn dini (Meydani nshasnda da, Peygamberlerin dini) bunun zerine kurulmutur denmitir. 42

- Kim Muattile gibi sfatlar inkar etmekten ve Mcessime gibi Allah Tealay insana benzetmekten saknmazsa aya kayar ve tenzihte isabetli olamaz. Zira Rabbimiz Teala Hazretleri vahdaniyet sfatlarna haizdir. Yarattklardan hi kimse ona benzemez. O had ve snr, rkn ve paralar olmaktan ycedir. Dier yaratlan eyler gibi Onu alt cihet kapsayamaz. - Mirac haktr. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) geceleyin gtrld; ahs uyankken ge karld. Oradan da Allah Tealann diledii yksekliklere gtrld. Allah Teala ona diledii ekilde ikramda bulundu. Ona vahyetti. Gnl gzn grdn yalanlamad. Allah Teala ona ahirette de dnyada da salat etsin. - Allah Tealann onun mmetine ikram olarak verecei havuz haktr. - Haberlerde (hadislerde) getii ekilde, Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mmeti iin saklad efaat haktr. - Allah Tealann, Ademden ve zrriyetinden ald ahd (sz) haktr. - Allah Teala ezelde cennete ve cehenneme gireceklerin toplam saysn bilmektedir. Saylar ne artar, ne eksilir. Keza ne yapacaklarn da eksiksiz ekilde bilmektedir. - Herkes cennet ve cehennemden hangisi iin yaratlmsa onun amelini ilemeye muvaffak olur. Ameller sonular ile deerlendirilir: Mutlu (said) Allah Tealann takdiri ile mutlu olandr, bedbaht (aki) de yine Allah Tealann takdiri ile bedbaht olandr. - Esas kader mahlukat iin Allah Tealann bir srrdr; buna ne bir mukarreb melek, ne mrsel bir peygamber agah olmutur. Bu konuya dalmak ve onu aratrmak perian olmak iin kt bir vesiledir. Sonu mahrumiyetle biter. 43

- Kader konusuna dalmak ayn zamanda ar taknl gsterir. Kader hakknda aratrmaktan bu hususta dnmekten ve vesvese etmekten tamamen saknmaldr. Zira Allah Teala kaderi bilmeyi insanlar iin yasaklamtr. Onu dnmekten men etmitir. Nitekim Kuran Kerimde: O, yaptndan sorulmaz; onlar (insanlar) ise sorulurlar. (Enbiya Suresi, 23) buyurmutur. - Bir kii itiraz maksadyla niin? diye sorarsa, Allah Tealann kitabndaki hkm reddetmi olur. Kim de Allah Tealann kitabndaki hkm reddederse kafir olur. - te bunlar Allah Tealann kalpleri nurlu veli kullarnn ihtiya duyaca baz bilgilerdir. - Allah Tealaya teslim olmak ilimde derinlemi kimselerin derecesidir. Zira ilim iki eittir: Birincisi mahlukatta olan ilimdir ikincisi de mahlukatta olmayan ilimdir. Var olan ilmi reddederek yahut dil uzatarak veyahut saygszlk ederek inkar etmek kfrdr. Grnmeyene yani gaybe ait olduu iin Allah Tealann kendine saklad ilmi bildiini iddia etmek de kfrdr. man ancak var olan ilmi kabul etmek, olmayan ilmi de terk etmekle kalbe yerleir. - Biz levh ve kaleme, onda yazlm her eyin Allah Tealann dedii ekilde olacana iman ederiz. Eer btn mahlukat, Allah Tealann olacak diye yazd bir eyi olmayacak ekle getirmee alsalar buna gleri yetmez. Eer onlar Allah Tealann yazmad bir eyi var etmee kalksalar buna da gleri yetmez. Kyamete kadar olacak eyler yazlm, kalemin mrekkebi kurumutur. - Kadere gre eline gemeyecek olan ey asla eline gemez, eline geecek olan da asla kamaz. - Kul unu bilmek mecburiyetindedir ki, Allah Teala mahlukatndan her birinin yapaca eyleri ezelde bilmi; bunu kesin olarak ezelde takdir etmitir. Kimse onu bozamaz ve eletiremez. Yerde ve gkte mahlukatndan hi kimse kaderi az da olsa deitiremez. 44

- Bu kesin imana ve esas bilgiye yani Allah Tealann birliine ve Rablna ait bilgidir. Nitekim Allah Teala: Her eyi yaratt ve onu en ince teferruatna kadar takdir etti. (Furkan Suresi, 2) buyurmutur. Bir ayette de: Allahn emri mutlaka yerini bulacaktr. (Ahzab Suresi, 38) demitir. - Yazklar olsun kader hususunda kalbleri hasta olup da evhama kaplarak bu srr zmee alanlara! Bu yzden iftirac ve gnahkarlar durumuna denlere! - Ar ve krsi haktr. Geri Allah Tealann ara ve baka eylere ihtiyac yoktur. Onun ilmi ar da onun stndekileri de kuatmtr. Mahlukat onun ne olduunu bilmekten acizdir. - Allah Teala Hz. brahimi (A.S.) dost edinmi, Hz. Musa (A.S.) ile ak ak konumutur. Buna iman ederiz, bunu tasdik ve kabul ederiz. - Meleklere, peygamberlere ve peygamberlere indirilen kitaplara iman ederiz. Peygamberlerin hak yolda olduklarna ahitlik ederiz. - Bizimle ayn kbleye dnenlere, Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) getirdiklerini kabul, dediklerini ve haber verdiklerini tasdik ettikleri srece mslman ve mmin deriz. - Allah Tealann zat konusuna dalmayz, Allah Tealann dini hususunda mnakaa etmeyiz. - Kuran hususunda da kimse ile mcadele etmeyiz. Kurann Alemlerin Rabbi Allah Tealann kelam olduuna, Cibrili Eminin indirdiine, Peygamberlerin Efendisi Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) getirdiine ahitlik ederiz. Kuran Allah Tealann kelamdr mahluklarn hibir sz ona benzemez. Kurann mahluk olduunu sylemeyiz. Mslmanlarn ounluunun bu mevzudaki akidesine muhalefet etmeyiz. 45

- Ehli kbleden hi kimseyi, haram helal saymad srece, sadece gnah ilediinden dolay kafir saymayz. - manl olduktan sonra gnah sahibine hibir zarar vermez demeyiz. - yilik eden mminleri Allah Tealann affedeceini, onlar rahmetiyle cennete yollayacan umarz, ancak bunu kesin olarak iddia etmeyiz. Mutlaka cennete gireceklerine ahitlik etmeyiz. Gnahkarlar iin af diler, onlar adna korkarz. Gnahkarlarn mitlerini de krmayz. - Akibetten emin olmak veya Allah Tealann rahmetinden mit kesmek insan slam dininin dna karr. En doru yol Ehli Snnetin dedii gibi Allah Tealaya kar korku ile mid arasnda olmaktr. - Bir kul girmi olduu imandan o iman inkar etmedike kmaz. - man dil ile ikrar, kalb ile tasdikten ibarettir. - Resulullahtan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sahih olarak gelen her trl eri emir ve aklama haktr. - man birdir. Mminler inandklar temel eyler hususunda birdirler. stnlkleri Allah Tealadan korkmak ve takva iledir; keyfine uymamada, ihtilafl meselelerde grlerin en iyisine tabi olmadadr. - Muttaki mminlerin hepsi Allah Tealann dostlardr. Allah Teala katnda en kymetlileri Allah Tealaya en ok itaat eden ve Kurana en ok tabi olanlardr. Onun dostlar sadece muttakilerdir. (Enfal Suresi, 34). - Mkelleften istenen iman; Allah Tealaya, meleklerine, kitaplarna, Peygamberlerine, ahiret gnne, hayr ve er, tatl ve ac kadere iman etmektir. Biz bunlarn hepsine iman ederiz. Peygamberler arasnda ayrm yapmayz. Getirdikleri eylerin hepsini tasdik ederiz. - Byk gnah sahipleri, Allah Tealay tandktan sonra, eer Allah Tealay bir bilerek lrlerse, tevbe etmemi olsalar da cehennemde ebedi kalmazlar. Onlar 46

Allah Tealann dilemesine tabidirler. Allahu Teala Kuran Kerimde: irk dnda kalan gnahlar diledii kullar iin balar. (Nisa Suresi, 48) buyurduu gibi, isterse onlar lutfu ile affeder, isterse de onlara adaleti gerei azap eder. Sonra da onlar rahmeti ve Allah Tealaya itaat edenlerden efaatilerin efaati ile cehennemden karr. Sonra onlar cennete gnderir. - Bunun sebebi de udur: Allah Teala kendini tanyanlar kabul etmi; onlara her iki dnyada inkarclar gibi muamele etmemitir. nkarclar Allah Tealann hidayetinden mahrum kalmlar, dostluk erefine ermemilerdir. Ey slamn ve mslmanlarn dostu olan Allahm, bizi slam zerinde sabit kl ki Sana o ikrar ile kavualm! - Ehli kbleden olan her iyi ve kt imamn arkasnda namaz klmay ve ldkleri takdirde cenaze namazlarn klmay kabul ederiz. - Kimse hakknda kendiliimizden cennete veya cehenneme gidecektir diye hkm vermeyiz. Bir delil olmadka kfr, irk veya mnafklna ahitlik etmeyiz. Srlarn Allah Tealaya brakrz. - Katli vacip olmadka mmeti Muhammedden hi kimseye kl ekmeyiz. - Ne kadar zalim olsalar da zulmleri kfr gerektirmedike yneticilerimize, amirlerimize kar gelmeyiz. Onlara beddua etmeyiz. Onlara itaatten el ekmeyiz. Gnah saylan hususlar emretmedikleri srece onlara itaat etmeyi Allah Tealann farz kabul ederiz. yilik ve salklar iin dua ederiz. - Snnete ve cemaate tabi olur; sapklktan, muhalefetten ve ayrlktan kanrz. - Adil ve emin kimseleri severiz, kt ve hainlerden nefret ederiz. 47

- Haklarnda phe ettiimiz hususlarda, Allah Teala bilir, deriz. - Hadiste getii zere hazarda mukim iken ve seferde yolculuk halinde mest zerine meshi kabul ederiz. - Hac ve cihad emir sahiplerinden iyilerin ve ktlerin kumandas altnda kyamete kadar devam eder, bunlar terk etmeyiz. - Kiramen katibin meleklerine (amellerimizi yazan melekler) iman ederiz; Allah Teala onlar zerimize muhafz olarak koymutur. - lm meleinin canllarn ruhunu kabz etmekle grevli olduuna, hak edenlerin kabir azab greceklerine, Mnker ve Nekirin kabirdeki kiiye Rabbinden, dininden ve Peygamberinden soru soracana iman ederiz. - Kabir ya cennet bahelerinden bir bahe yahut cehennem ukurlarndan bir ukurdur. - ldkten sonra dirilmee, kyamet gnnde amellerin karlnn grlmesine, Allah Tealann huzuruna kp hesap vermee, amel defterlerinin datlmasna, sevaba, azaba, srata ve mizana iman ederiz. - Cennet ve cehennem u anda yaratlmlardr ve ebediyyen yok olmazlar. Allah Teala mahlukat yaratmadan nce cennet ile cehennemi yaratt ve onlara gidecek insanlar yaratt. nsanlardan dilediini ltfu ile cennete koyar dilediini de adaleti ile cehenneme koyar. Herkes bunlardan hangisi iin yaratlmsa onun amelini iler ve sonunda oraya gider. - Kullarn fiillerini Allah Teala yaratr, kullar ilerler. - Allah Teala insanlara ancak glerinin yetecei eyleri emretmitir. nsanlarn da ancak mkellef olduklar eylere gleri yeter, yani onlarn, Allah Tealann g verdii eylere gleri yeter. Bu da: La havle vela kuvvete illa billah kelamnn manasdr. Yani Allah Teala yardm etmeden kimse kmldayamaz, gnahtan uzak duramaz. 48

Allah Teala muvaffak klmadan da kimse itaat etmee g yetiremez, demektir. - Her ey Allah Tealann dilemesi, bilmesi, kaza ve kaderi ile olur. Onun dilemesi btn bakalarnn dilemesinden stndr. Onun takdiri bakalarnn takdirini yenmitir. Dilediini yapar. O asla zulmetmez. O her trl ktlk ve noksandan uzak, her trl ayp ve kusurdan paktr. Allah yaptklarndan sorulmaz; insanlar sorulurlar. (Enbiya Suresi, 23). - Dirilerin dua ve sadakalarnn llere faydas dokunur. - Allah Teala dualar kabul eder ve ihtiyalar grr. - Allah Teala her eye sahiptir, ancak hi bir ey Ona sahip olamaz. Gz ap kapatacak kadar bile Allah Tealaya muhta olmadan kalnmaz. Kim gz ap kapatacak kadar Allah Tealaya muhta olmadn sanrsa kafirdir perian olur. - Allah Teala gazab eder ve raz olur. Ama Onun gazab etmesi ve raz olmas yaratklarndan herhangi birininkine benzemez. - Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ashabn severiz; onlardan hi birini ar sevmeyiz; hi birinden de tamamen alakay kesmeyiz. Onlara buz edenlere ve onlar hayr dnda ananlara buz ederiz. Onlar ancak hayrla anarz. Onlar sevmek, din, iman ve ihsandr. Onlara buz etmek de kafirlik, mnafklk ve taknlktr. - Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ardndan halifeliin ilk olarak Ebu Bekr es-Sddka getiini kabul ederiz; nk onun btn mmete stnlk ve ncl vardr. Halifeliin daha sonra mer b. Hattaba, Hz. Osmana ve Hz. Aliye getiine inanrz. Allah Teala onlardan raz olsun. Onlar Hulefa-i Raidin (doru halifeler)dir, doru yolu bulmu liderlerdir. Hak ile hkm vermi ve hak ile adalet icra eylemilerdir. 49

- Ashabdan Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) adlarn belirtip cennetle mjdelediklerinin (Aerei Mbeere) cennetlik olduklarna ahitlik ederiz. nk Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de onlar iin ahitlik etmitir. Onun dedii ise haktr. Bunlar da Ebu Bekir, mer, Osman, Ali, Talha, Zbeyr, Sad, Said, Abdurrahman b. Avf ve Ebu Ubeyde b. Cerrah (R.A.) hazretleridir. - Kim Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ashab, her trl kirden arnm zevceleri, her trl lekeden temizlenmi zrriyeti hakknda iyi konuursa mnafklktan kurtulmu olur. - Gemi selef alimleri ve onlardan sonraki hayrl tabiiler, fakih ve kelamclar ashab hayrla yad etmilerdir. - Hi bir veliyi hi bir peygamberden stn saymayz. Bir peygamberin, btn evliyadan stn olduunu syleriz. - Velilerin kerametlerine ve gvenilir kimselerden onlar hakknda gelen rivayetlere inanrz. - Deccaln kmas, Meryem olu sa aleyhisselamn gkten inmesi gibi kyamet alametlerine iman ederiz. Gnein batdan doacana, dabbetularzn yerden kacana inanrz. - Gaipten haber veren kahinlere; kitaba, snnete ve icmai mmete muhalif eyler iddia edenlere inanmayz. - Cemaatin yani zerinde icma edilen eyin hak, ayrln ise batl ve azaba vesile olduunu kabul ederiz. - Allah Tealann gkteki ve yerdeki dini birdir; o da slam dinidir. Allah Teala: Allah katnda tek din slamdr. (Al-i mran Suresi, 19); Sizin iin din olarak slam setim. (Maide Suresi, 3) buyurmutur. te bizim ak ve gizli olarak dinimiz ve inancmz bunlardr. Bu anlattklarmza ve akladklarmza muhalefet edenlerden uzaz, onlardan Allah Tealaya snrz. 50

Allah Tealadan bizi imanda sabit eylemesini, imanla cennete girmeyi nasib etmesini diler, bizi deiik grlerden, dank fikirlerden; Mebbihe, Mutezile, Cehmiye, Kaderiye gibi snnete ve cemaate muhalefet eden, sapklkta birleen batl mezheplerden korumasn dileriz. Biz onlardan uzaz. Onlar bizim nazarmzda sapk ve akn kimselerdir. Allah Tealadan bizi onlardan korumasn ve bizi baarya gtrmesini isteriz.

badete Sarlmak

51

Sana yazklar olsun ey mslman! Tutum ve davrann hesab gnne inanmayanlarn tutum ve davranlar gibidir. Yoksa ldn vakit yok olup kurtulacan m sanyorsun? Heyhat, ba bo kalacan m sanyorsun? Rahme atlm olan bir meniden hasl olan nutfe deilmisin? Sonra donmu kan paras haline gelip baz tavrlardan getikten sonra insan suretini almadn m? Seni bu hale getiren ldkten sonra diriltemez mi? ayet hatrndan byle bir eyler geiyorsa ne byk cehalet ve kfr iindesin. Allah Tealann seni neden yarattn dnmez misin? Seni nutfeden meydana getirip sana yolu gstermedi mi? Sonra ldrp mezara koydurmad m? Bunlar bildiin halde Sonradan seni diledii vakit diriltir ayetini mi inkar ediyorsun? ayet bunlar yalanlamyor ve kabul ediyorsan niin saknmyorsun? Kafir bir doktor en sevdiin bir yemein senin iin zararl olduunu sana haber verirse, onu yememee nasl gayret edersin? Mucizelerle kuvvetlendirilen peygamberlerle Allah Tealann buyurduklar senin nazarnda kafir doktorun kadar da m deeri yoktur! Halbuki doktor tecrbe ve tahmin ile haber veriyor ki, akl da ilmi de eksiktir. Bunlar brakalm da bir ocuu ele alalm. ocuk elbisende akrep var dedii vakit bu sz duyar duymaz hi delil aramadan nasl hemen elbiseni atarsn. Alimlerin, velilerin ve peygamberlerin szleri senin nazarnda o ocuun sznden daha m dktr? Yoksa cehennemin yakcl, buka ve kelepeleri, zakkum ve demir omaklar, irin ve zehirleri, ylan ve akrepleri ki ksa bir sre asn duyacan dnya akrebinden sana daha m kolay geliyor? Senin bu davrann akl ii deildir. Eer hayvanlar senin durumunu anlasalar sana glerlerdi. ayet bu sylediklerimi anladn ve hepsine inandnsa o halde niin amelini ertelersin? Halbuki lm sana ok yakn ve beklemediin anda seni yakalar. lmn hemen gelmeyeceini nereden bilirsin. 52

Hesap edelim ki sana yz yl mhlet verilmitir. Bir defa ibadetin sana yeteceini mi sanyorsun? Dan eteinde bir defa yedirdiin atn ile koca da aabileceini mi sanyorsun? ayet byle dnyorsan ne byk ahmaksn. lim tahsili iin evinden ayrlp yllarca boda gezdikten sonra memleketine dnecei son ylda okumakla hoca olunabilir mi? Allah Tealann keremine dayanarak hoca olunacan m sanrsn? Sonra mrnn sonunda yapacan ibadetin sana yeteceini kabul edelim. mrnn sonunda bulunmadn nereden biliyorsun? O halde niin ibadetle megul olmuyorsun? ayet farz muhal olarak daha yaayacann sana bildirildiini kabul edersek yine niin ibadetini sonraya braktn senden sorabiliriz. Bunun sebebi ancak ibadetteki arla nefsinin msaade etmemesi ve bu zahmete katlanmyarak ehvetlerine uymasdr. Ne sanyorsun acaba ehvetlerine muhalefet etmenin kolay olaca bir gn m gelecek? Byle bir gn bekliyorsan aldanrsn. nk Allah Teala byle bir gn yaratmamtr. Ve yaratmaz. Daima cennet zorluklarla evrili ve engellerle kuatlmtr. Bunlar hibir vakit kimse iin hafiflemez. Bir dnsen ka yldan beridir yarn yarn diye kendini aldattn durdun. Bugn gitti, yarn geldi yine eski hesabda kaldn. Halbuki bugnn dnden ve yarnn bugnden bir fark yoktur. Dn aciz olduun eyden bugn, bugn aciz olduun eyden ise yarn acizsin. Belki daha ok aciz olacaksn. nk ehvetler, kkl bir aa gibidirler. ehvetleri skp atmak iin alt ve kuvvetten dt diye onu sonraya brakmas gen ve kuvvetli anda aac kknden skp atmak iin alp buna muvaffak olamadndan onu ertesi seneye tehir eden gibidir. Halbuki bir sene sonra kendisi ihtiyarlayp kuvvetten decek aacn kkleri ise daha da kuvvetleecektir. Gen iken g yetiremiyecei hususlara ihtiyarladnda hi g yetiremiyecei ortadadr. Ya ve gen aacn kolaylkla 53

eilip bklebilecei, kart ve kuru aacn eilmeyi kabul etmiyecei herkesin bildii bir gerektir. Bu kadar ak ve seik bir ekilde anlatlan bu hususlar hala dikkate almayp yine ilerde yaparm iddiasna kalkrsan daha nasl hikmetten dem vurursun? Bundan byk ahmaklk olur mu? Belki de beni ibadetten alkoyan, ehvetlerimin zevkine olan dknlm, zahmet ve meakkate dayanamaymdr. Diyeceksin ki bu da akca bir ahmaklk ve en irkin bir mazerettir. ayet bu iddianda doru isen saf ve temiz olup ard aras gelmeden ebedi nimetlerin zevkini ara. O da bu dnyada deil cennette olur. ayet ehvetlerinin arzusuna bakyor ve onlarn temini iin alyorsan bu da o ehvetlere muhalefetle temin edilir. yle lokma var ki bir ok lokmalara engel olur. Bir hastaya bir doktor gn souk su imeyeceksin. ayet iersen hastaln mzminleir ve mr boyunca daha souk iemezsin. ayet tavsiyeme uyarak imeyecek olursan iyileir ve mrn boyunca souk suyu iersin dedii vakit ne olursa olsun ben imdi ierim diyen hasta hakkndaki grn nedir? Bu adama deli demez misin? te mrnn tm ebedi olan ahirete nisbetle gn de deildir. Acaba gnlk olan u fani dnyada ehevi arzularn acsna sabretmek mi daha byk yoksa mddeti usuz bucaksz, elem ve kederi sonsuz olan cehennem ateine dayanmak m daha zordur? Dnyadaki gnlk mcadeleye sabredemeyen acaba en ar ebedi olan Allah Tealann azabna nasl dayanacaktr? Btn bu durumlar karsnda hala nefsinle mcadele etmeyip ona msamaha gstermen ya gizli kfrnden ya da ahmaklndan ileri gelir. Ahmakln Allah Tealann senin ibadetine ihtiyac olmadn dnerek hibir ktlkten ekinmeden Allah Tealann keremi ve affna gvenmendir. Halbuki teyandan bir lokma ekmek veya bir kuruta ona gvenin yok. Btn imkanlarn ile onlar elde etmeye alr ve bu 54

hususta her areye ba vurursun. te bu tutum ve davranlarn ile Hz. Muhammedden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ahmaklk damgasn yersin. Bir hadisde Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Akll adam nefsini hesaba ekip lmden sonras iin alan, ahmak adam da nefsinin hevasna tabi olup Allah Tealadan uman kimsedir. Yazklar olsun sana ey mslman! eytana ve dnyaya aldanmak senin iin doru olmaz. Sen herkesden nce kendine bak, vakitlerini kaybetme, nefesler sayldr. Bir nefesin gidince bir paran gitmi demektir. Hastalk gelmeden shhatini, megale gelmeden bo vaktini, yoksulluk gelmeden zenginliini, ihtiyarlk gelmeden genliini ve lm gelmeden saln ganimet bil de ahiretteki ebedi hayatn dnerek onun iin al. nsaf et. nmzde k gelecek diye onun gnlerini hesab ederek yiyecek, giyecek, yakacak gibi btn k ihtiyalarn karlamaya gayret etmiyormusun? Burada niin Allah Tealann fazlu keremine balanmyorsun? Yakacak ve giyeceksiz de Allah Teala beni tmez, Allah Teala buna kadirdir demeden her areye ba vuruyorsun. Acaba cehennem souunun kn bu souundan daha az yoksa mddetinin daha ksa olduunu mu sanyorsun? Yoksa aralarnda bir benzerlik bulunduunu mu dnyorsun? Yoksa hi almadan bundan kurtulu imkanlarnn varlna m inanmyorsun? Asla hi biri yle deildir. Kn souunu elbise, mesken ve atein giderecei gibi cehennemin scaklk ve soukluu da ancak Allah Tealay birlemek ve ibadet etmekle nlenebilir. Yazklar olsun sana ey mslman! Cehaletini at, ahiretini dnyan ile mukayese et. Hepinizin yaratlmas ve diriltilmesi bir nefis gibidir. Bizi yoktan nasl var etti ise yok ettikten sonrada tekrar var eder. 55

Ey mslman sana yazklar olsun! Gryorum ki tamamen dnya ile dostluk kurdun ve tamamen ona balandn. Ondan ayrlmak zoruna gidiyor. Durmadan ona yaklamak istiyorsun. Gittikce sevgisi gnlnde kuvvetleiyor. Adeta Allah Tealann sevab ve azabndan, kyametin hal ve glklerinden gafil, dostlarndan seni ayracak olan lme inanmaz gibi bir tavr taknyorsun. Hkmdarn sarayna bir kapdan girip dier bir kapdan kmakla emrolunan bir kimse ieride grd gzel bir yze taklp adeta orada kalacakm gibi kmakta olduunu unutarak onunla megul olmasn ve sonradan zorunlu olarak onu terketmek suretiyle karlmasn bir aklllk sayar msn? Dnyann da bunun gibi hkmdarlarn hkmdar olan Allah Tealann mal olduunu, ldkten sonra kimsenin mlkiyetinde bir eyin kalmadn bilmiyor musun? Bunun iin Hz.Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Cebrail bana dedi. Kimi seversen sev ondan ayrlacaksn. stediin ekilde amel et, ne amel ilersen onun karln bulacaksn. Ne kadar yaarsan yaa sonunda leceksin. Vay sana ey mslman! Dnya zevklerine iltifat edip onlarla dostluk edeni sonunda lm yakalayp onlardan ayrd vakit hasretinin daha ok olacan bilmiyormusun? Gemilere bir gz gezdirip yksek inaatlar yaptktan sonra onlar nasl terkederek gittiklerini, Allah Tealann servetlerini onlarn dmanlarna nasl verdiini grmyor musun? Onlarn yiyemeyeceklerini topladklarn, oturmayacaklar meskenleri yaptklarn, ulaamayacaklar eyleri umduklarn bilmiyor musun? Her biri gklere doru ykselmi inaatlar yapt halde varaca, yer altndaki bir ukur deil mi? Bundan daha byk ahmaklk olur mu? Yaknda g edecei dnyasn imar ederken kesin olarak varaca ahiretini tahrip edip ykmas akl karmdr? Bu gibi ahmaklarn ahmaklna 56

msaade etmekten utanmaz msn? Kabul edelim ki sen bu ilere akl erdiremiyor ancak bakalarna uyabiliyorsun. O halde sana den vazife dnyaya dalan bu gibilerle alimler, veliler ve peygamberlerin akllarn mukayese ederek daha akll olanlara uymak deilmidir? Ey mslman! iddetli cehaletin ve ak bir azgnln var. Sana aarm. Ak ve meydanda olan bu durumlar nasl grmemezlikten gelirsin. Belki mevki sevgisi seni sarho etti de bunlar anlayamaz hale getirdi. Dnmez misin, mevki demek, baz kimselerin gnllerini kendine ekmek demektir. Sen baz kimseleri brak da btn dnya halknn senin karnda eildiklerini kabul et. Yani byle olsa bile elli yl sonra ne sen ve ne de sana eilenlerden kimse kalmayacaktr. Hatta gemi hkmdarlarda olduu gibi zaman gelecek tamamen unutulacak, adn, sann bile anlmyacaktr. Nitekim ayetde: imdi onlardan hibirini duyuyor veya hibir ses iitiyor musun? buyurulmutur. Yazklar olsun sana ey mslman! Acele et lm yaklat, helaka yneldin, korkutulan zaman geliyor. Sen ldkten sonra klmadn namazlar kim klacak ve tutmadn orular kim tutup Rabbini senden raz edecek? Vay sana ey mslman! Gnlerin azald, sermayeni bugnlerde temin edeceksin. Geri kalan gnlerinde boa geirdiin gnler iin alasan kendin iin yine bir eksikliktir. Ya geride kalan gnlerini de eskisi gibi kaybeder ve adetin zerinde israf edersen halin nasl olur? Ey mslman! Sana yazklar olsun. Dardan insanlara kar sslenirken ierden Allah Teala ile mcadeleye kalkrsn. Acaba insanlardan utanrken Allah Tealadan utanmyor musun? Yazk sana. Rezaletlerle yorulup dururken insanlara faziletleri nasl emredersin? nsanlar Allah Tealaya davet ederken sen Allah Tealadan kaarsn. nsanlara Allah Tealay hatrlatrken sen Allah Tealay unutursun. Gnahkarn cifeden daha pis koktuunu ve 57

pisliin bakasn temizlemeyeceini bilmiyor musun? Byle iken sen pis pis koktuun halde bakasn temizlemee nasl cesaret edersin? Vay sana vay ey mslman! Kendini eytana eek yaptn, biner ve istedii tarafa gtrr. Seni daima emrinde tar. Bununla beraber amelini de beenirsin. O amel ki ona kartrdn afetler, yaptn ameli karlarsa yine karl karsn. Allah Teala ikiyz bin yllk amelinden sonra bir emrine itaat etmediine sebeb eytan rahmetinden kovduu ve yine bir zellesi (hatas) sebebiyle Adem (A.S.) cennetten kard halde sen bu kadar ok kusurlarn ve gnahlarn karsnda o kark amellerinle nasl marur olursun? Yazklar olsun sana! Ahiret sana yaklarken sen ondan uzaklamak istersin. Ondan yz evirirsin. Dnyaya ynelirsin, halbuki dnya senden vaz gemektedir. Nice kimseler vardr ki, umduklar yarnlara kavuamam ve niceleri var ki iinde bulunduklar gnlerini tamamlayamamlardr. Sen btn bunlar komularnda grmektesin. lm anndaki hasretlerini gznle grdn halde hala eski tutum ve davranlarndan vazgemezsin. Allah Tealann herkesi kk byk, gizli aikar btn yaptklarndan sorumlu tutaca gnden kork. Hangi bedenle Allah Tealann huzurunda duracan ve hangi dil ile cevap vereceini dn. Hi olmazsa geride kalan sayl gnlerini ebedi hayatn iin harca. Ey mslman! Bu vaazlardan ders al. Bu tleri kabul et. Ne oluyor, seni bu tlere kulak asmam gryorum. ayet kalbinin katl bu tleri dinlemene engel oluyorsa gece namazna devam et. Kafi gelmezse gndzleri de oru tut. ayet bunlarla da baarya ulaamazsan insanlar arasna fazla karp ok konuma. Akrabalarnla ilgilen onlara ve kszlere yardm et. 58

Ey mslman! Artk tler sana fayda vermez, knamalar seni vazgeirmez oldu. Fakat kendisinden istemekte bulunduun Allah Teala kerem sahibidir, cmerddir, acr, rahmeti genitir. Aff herkesi ve her gnahkar iine alr. Bunun iin Ey merhametlilerin en merhametlisi, ve ey Rahman ve Rahim, ey Halim ve ey Azim ve ey keremi yce olan Allahm ben kusurlarnda srar eden bir gnahkar, yola gelmeyen bir cretkar, isyandan utanmayan bir sulu olarak Senin huzuruna geldim. Buras miskinlerin, yoksul ve mahrumlarn zayf ve hakirlerin gark olup helak olanlarn makamdr. Bana tezden yardm ve inayetini yetitir. Bu skntdan beni kurtar. Rahmetinin tesirini zerimde gster. Aff mafiretinin ferahln bana tattr. Senin koruma kuvvetini bana nasib et. Ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allahm diye dua et.

59

Mslmann Yapmas Gereken eyler 1.Uykudan kalkarken Allah Tealay andn m? 2.Bugn sabah namazn camide cemaatle kldn m? 3.Bugn sabah zikirlerini okudun mu? 4.Bugne Allah Tealadan helal rzk vermesini isteyerek ve helal rzk aratrarak baladn m? 5.Allah Tealadan defa seni cennete girdirmesini istedin mi? nk her kim Allah Tealadan kendini cennete sokmasn isterse; Cennet der ki: Yarabbi onu cennete girdir. 6.Allah Tealadan defa seni cehennem azabndan korumasn istedin mi? nk her kim bunu yaparsa, cehennem der ki: Yarabbi onu cehennem ateinden koru. 7.Btn namazlar vaktinde camide cemaatle klmaya devam ediyormusun? 8.Btn mekked snnetleri ve nafile namazlar kldn m? 9.Her namaz ve ezann peinde okunan zikirleri okumaya devam ediyormusun? 10.Bugn namazlarn huu iinde ve namazda ne dediini dnerek kldn m? 11.Kazancnda, yemende, imende, giyim kuamnda Allah Tealann llerine riayet ettin mi? 12.slam nimeti zerinde Allah Tealaya hamd ettin mi? 13.Kulak, gz, kalp nimeti ve dier nimetler zerine Allah Tealaya hamd ettin mi? 14.Dualarn kabul olduu saatleri ve bu saatlerde Allah Tealann arsn ganimet bildin mi? 15.Bugn Allah Tealann kitabndan bir ey okuyup, renip, ezberleyip onunla amel ettin mi? 16.Bugn Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in hadisi eriflerinden bireyi okuyup, renip, ezberleyip onunla amel ettin mi? 60

17.Farzlardan birey rendin mi ve bugn ilim iin derste bulundun mu? 18.Bugn gzn, kulan ve dier uzuvlarn haramdan korudun mu? 19.Bugn Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) salavat getirdin mi? 20.Hasta ziyaret ettin mi? 21.Cenaze ykamaya, namazn klmaya, defnetmeye gittin mi? 22.Bugn bir iyilii emrettin veya bir ktlkten nehyettin mi? 23.Allah Teala iin nasihat ettin mi? 24.Bir mslmana yardm ettin mi? 25.Sznde durup, vaadini yerine getirdin mi? 26.Gizli ve akta btn amellerini srf Allah rzas iin yaptn m? 27.Fakirlik ve zenginlik halinde iktisadl hareket ettin mi? 28.Senden sla-i rahimi kesene, sla-i rahim yaptn m? 29.Kzgn ve sevinli olduun zamanlarda adaleti gzettin mi? 30.Sana zulmedeni affedip, sana ktlk yapana iyilik yaptn m? 31.Bugn susmanda tefekkr, konumanda zikir, baknda ibret oldu mu? 32.Allah Teala iin sevdin, Allah Teala iin buz ettin mi? 33.Bir kiiyi slama sndrmak iin ve sevgisini arttrmak iin hediye verdin mi? 34.yi dostlar bulup kt arkadalarndan uzaklamay dndn m? 35.Seninle Allah yolunda karde olacak biriyle tanmaya gayret ettin mi? 36.ok glmekten kanmak iin teebbste bulundun mu? 37.Bugn Allah korkusundan dolay aladn m? 38.Bugn gnahlarndan istifar ettin mi? 61

39.Allah Tealaya slam dini zerine kalbini sabit klmas iin dua ettin mi? 40.Bugn Allah Tealaya dua edip, btn mminler iin istifar ettin mi? 41.Bugn fakirlere ve muhtalara sadaka verdin mi? 42.Bugn bir mslman kardeinin yzne glmsedin mi? 43.Kendi nefsin iin kzmay brakp, Allah iin kzmaya gayret ettin mi? 44.Kalbini kin ve hased hastalklarndan temizledin mi? 45.Dilini yalandan, gybetten, bakalarn ekitirmekten, laf kavgas yapmaktan ve bo sz konumaktan uzak tuttun mu? 46.Nefsini gzel huylardan olan yumuaklk, sabr, vera, takva, tevekkl ve ihlasa altrdn m? 47.Sana gelen bir musibet karsnda :nna lillahi ve inna ileyhi raciun Biz Allahn kullaryz ve biz Ona dneceiz dedin mi? 48.u dua ile Allah Tealaya yalvardn m? Yarabbi bile bile irk komaktan sana snrm ve bilmeyerek yaptm eylerden dolay senden mafiret isterim. Her kim bu duay okursa, Allah Teala ondan aikar ve gizli irki yok eder. 49.Bugn btn ilerinde srf Allah rzasn gzettin mi? 50.Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetlerine devam ettin mi? 51.lm, kabir, ahiret gn ve zorluklarn dndn m? 52.Bugn oru tuttun mu? (Pazartesi, Perembe veya her aydan gn) 53.Camiye, eve, helaya giri ve k dualarn, yemek ve elbise giyme dualarn okudun mu? 54.Anne babana, hanmna, oluk ocuuna, akrabalarna, komularna, ahsn ve malndan olan haklar dedin mi? Ve Allah Tealaya davet yolundaki hakkn dedin mi? 62

55.Cuma gnnde ve gecesinde yapman gereken vazifeleri (gusl, gzel koku srnmek, en gzel elbiseleri giymek, Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) salavat getirmek) yerine getirdin mi? 56.Bugn salam bir tevbe, istifar ve huu ile bitirdin mi?

63

eytann Hileleri bni Abbas (R.A.) den naklen Muaz b. Cebel rivayet ediyor. Bir gn Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile beraberdik. Ensardan birinin evinde toplanmtk. Tam bir cemaat olmutuk. Sohbete dalmtk. Bu arada dardan bir ses geldi. Ev sahibi. erdekiler. Eve girmem iin bana izin verir misiniz? Benim sizden bir dileim var. Grlecek bir iim var.. Bunun zerine herkes Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimizin yzne bakmaya balad. Orada ve her zaman byk oydu izin ondan kacakt. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz, duruma vakf oldu ve: Bu seslenen kimdir, bilirmisiniz? Buyurdu. Biz hep birden yle dedik: En iyi bilen Allah ve Resuludur. Bunun zerine Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz: O, lain iblistir. eytandr. Allahn laneti onun zerine olsun. Buyurunca hemen Hz. mer: Ya Resulullah, bana izin veriniz onu ldreyim dedi. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz bu izni vermedi; yle buyurdu: Dur ya mer, bilmiyor musun ki; ona belli bir vakte kadar mhlet verilmitir. ldrmeyi brak.. Sonra yle buyurdu: Kapy ona an gelsin. O, buraya gelmek iin emir almtr. Diyeceklerini anlamaya alnz. Size anlatacaklarn iyi dinleyiniz.. Bundan sonrasn ondan dinleyelim; yani Raviden. yle anlatt: Kapy ona atlar, ieri girdi ve bize grnd. Bir de baktk ki, ekli u: Bir ihtiyar. a. Ayn zamanda kse. enesinde alt veya yedi kadar kl sallanyor. At kl gibi. Gzleri yukar doru alm. Kafas, byk bir fil kafas gibi. Dudaklar da, bir manda dudana benziyordu. Sonra, selam verdi, onun bu selamna Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz u mukabelede 64

bulundu: Selam Allahndr ya lain.. Sonra ona yle buyurdu: Bir i iin geldiini duydum; nedir o i?. eytan yle anlatt: Benim buraya geliim, kendi arzumla olmad. Mecburen geldim. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz sordu: Nedir o mecburiyet? eytan anlatt: zzet sahibi Rabbn katndan bana bir melek geldi. Ve dedi ki: Allahu Teala sana emir veriyor: Muhammede gideceksin. Ama dk ve zelil bir halde. Tevazu ile. Ona gideceksin ve ademoullarn nasl kandrdn anlatacaksn. Onlar nasl aldattn syleyeceksin bir bir ona. Sonra o; sana ne sorarsa dorusunu diyeceksin. Sonra. Allahu Teala buyurdu ki: Sylediklerine bir yalan katarsan, doruyu sylemezsen seni kl ederim; rzgar savurur. Dmanlarn nnde seni rsvay ederim. te byle; Ya Muhammed, o emir zerine sana geldim. Arzu ettiini bana sor. ayet bana sorduklarna doru cevap vermezsem; dmanlarm benimle elenecek. u muhakkak ki, dmanlarmn elencesi olmaktan daha zor bir ey yoktur. Bundan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz yle sordu: Madem ki, szlerinde doru olacaksn. O halde bana anlat: Halk arasnda en ok sevmediin kimdir? eytan u cevab verdi: Sensin, ya Muhammed. Allahn yarattklar arasnda senden daha ok sevmediim kimse yoktur. Sonra, senin gibi kim olabilir ki? Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz sordu: Benden sonra, en ok kimlere buuzlusun ve sevmezsin? eytan anlatt: Mttaki bir gence ki varln Allah Teala yoluna vermitir. Bundan sonra, sual cevap aadaki ekilde devam etti. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz sordu; eytan anlatt: Sonra kimi sevmezsin? Kendisini sabrl bildiim, pheli ilerden saknan alimi. Sonra? Temizlik iinde ykad yerleri defa ykamaya devam eden kimseyi. Sonra? Sabrl olan bir fakiri ki; 65

ihtiyacn hi kimseye anlatmaz, halinden ikayet etmez. Peki, bu fakirin sabrl olduunu nereden bilirsin? Ya Muhammed, ihtiyacn kendi gibi birine amaz. Her kim ihtiyacn kendi gibi birine gn st ste anlatrsa, Allah Teala onu sabredenlerden yazmaz. Sabrl kimselerin ii buna benzemez. Hasl, onun sabrn; halinden, tavrndan ve ikayet etmeyiinden anlarm. Sonra kim?.. kreden zengin. Peki, ama o zenginin kreden olduunu nasl anlarsn? Onu grrsem ki, aldn helal yoldan alyor ve mahalline harcyor. Bilirim ki: O kreden bir zengindir. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz bu defa mevzuyu deitirdi ve ona baka bir sual sordu: Peki, mmetim namaza kalknca, senin halin nice olur? Ya Muhammed, beni bir stma tutar. Titrerim. Neden byle olursun; ya lain? nk bir kul, Allah Teala iin secde edince bir derece ykselir. Peki, ya oru tuttuklar zaman nasl olursun? O zaman da balanrm. Ta, onlar iftar edinceye kadar. Peki, ya hac yaptklar zaman nasl olursun? O zaman da, ldrrm. Peki, ya Kuran okuduklar zaman nasl olursun? O zaman da, eririm. Tpk atete eriyen bir kurun gibi eririm. Peki, ya sadaka verdikleri zaman halin nasldr? Ha, ite o zaman halim pek yaman olur. Sanki sadaka veren, bir testere alr eline ve beni ikiye bler. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz sebebini sordu: Neden yle testere ile ikiye biilirsin, ya Eba mrre? Bunun zerine iblis: Onu da anlataym dedikten sonra anlatmaya balad: nk sadakada drt gzellik vardr. yle ki: 1. Allahu Teala, sadaka verenin malna ihsan eyler. 2.O sadaka, veren kimseyi halkna sevdirir. 3.Allahu Teala onun verdii sadakay cehennemle arasnda bir perde yapar. 4.Allahu Teala belay, sknty ve ahlar ondan defeder. 66

Bundan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz ashab hakknda ona baz sorular sordu: Ebubekir iin ne dersin? blis buna u cevab verdi: O bana, cahiliyet devrinde bile itaat etmedi. slama girdikten sonra nasl bana itaat eder? Peki, mer b. Hattab iin ne dersin? blis buna da u cevab verdi: Allaha yemin ederim ki, her grdm yerde ondan katm. Peki Osman b. Affan iin ne dersin? Ondan utanrm hem de ok. Nasl ki, Rahmann melekleri de ondan utanrlar. Peki, Ali b. Ebutalib iin ne dersin? blis onun iin de yle dedi: Ah onun elinden bir kurtulsam. O kendi bana kalsa ben de kendi bama kalsam. O beni braksa ben de onu braksam. Ben onu brakrm ama o beni brakmaz. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz yukardaki sorular sorduktan ve eytann verdii cevaplar da ksmen bittikten sonra yle buyurdu: mmetime saadet ihsan eden; seni de ta belli bir vakte kadar aki klan Allaha hamd olsun. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz o cmlesini duyan lain iblis yle dedi: Heyhat, heyhat. mmetin saadeti nerede? Ben, o belli vakte kadar diri kaldka sen mmetin iin nasl ferah duyarsn? Ben, onlarn kan mecralarna girerim. Etlerine karrm. Ama onlar benim bu halimi gremez ve bilemezler. Beni yaratan ve baas gnne kadar bana mhlet veren Allaha yemin ederim ki: Onlarn tmn azdrrm. Cahillerini ve alimlerini, mmilerini ve okumularn, facirlerini ve abidlerini. Hasl, bunlarn hibiri elimden kurtulamaz. Fakat Allahn halis kullarn evet, bunlar azdramam. Bunun zerine Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz sordu: Sana gre ihlas sahibi olan muhlis kullar kimlerdir? Bu suale iblis u cevab verdi: Bilmez misin? Ya Muhammed, bir kimse ki dirhemini ve dinarn sever o Allah Teala iin bir ihlasa sahip deildir. Bir kimseyi grrsem ki; dirhemini ve dinarn sevmez; vlmekten, 67

medh edilmekten holanmaz bilirim ki, o ihlas sahibidir. Hemen onu brakr kaarm. Bir kul mal ve vlmeyi sevdii srece kalbi de dnya arzularna bal kald mddet o size vasfn yaptm kimseler arasnda bana en ok itaat edendir. Bilmez misin ki; mal sevgisi, byk gnahlarn en bydr. Bilmez misin ki; Ya Muhammed, ba olma sevgisi yine byk gnahlarn en bykleri arasndadr. blis, anlatmaya devam etti: Ya Muhammed, bilmez misin? Benim yetmi bin tane ocuum var. Bunlarn her birini bir baka yere tayin etmiimdir. Sonra o her ocuumla birlikte yine yetmi bin tane eytan vardr. Onlarn bir ksmn ulemaya gnderdim, bir ksmn genlere yolladm, bir ksmn da, meayiha saldm, bir ksmn da, ihtiyar kadnlara musallat ettim. Genlere gelince; aramzda hibir anlamazlk yokdur. Onlarla gayet iyi geiniriz. ocuklara gelince onlarla da, bizimkiler istedikleri gibi birlikte oynarlar. Bizimkilerin bir ksmn da, abidlerin bana dert ettim. Bir ksmn da zahidlerin. Onlar bunlarn yanna girer; halden hale sokarlar. Bir tepeden brne hep dolatrp dururlar. yle bir hal alrlar ki; balarlar, sebeplerden herhangi birine svmeye. te bylece onlardan ihlas alrm. Onlar, bu haller ile yaptklar ibadeti, ihlassz yaparlar gayr. Ama bu hallerinin farknda olamazlar. blis bundan sonra, aldatt bir rahibin hikayesini anlatmaya geti. Ve yle dedi; Bilmez misin, Ya Muhammed, Rahip Barsisa; tam yetmi yl ihlas ile Allaha ibadet etti. Bu ibadetleri sonunda, ona yle bir hal ihsan edilmiti ki: Her dua ettii hasta duas bereketi ile ifa buluyordu. Onun peine takldm; hi brakmadm. Zina etti, katil oldu. Sonunda da kfre girdi. Bu o kimsedir ki; Allahu Teala aziz kitabnda, onu yle anlatr: ... eytann hali gibidir ki; o insana: Kafir ol. Dedi. Vaktaki o kafir oldu; bu defa ona yle dedi: Ben, senden uzam. Ben alemlerin Rabbi olan Allahtan korkarm.. blis, bundan 68

sonra, baz kt huylar zerinde durdu. Ve onlarn her birinden nasl istifade ettiini anlatt. Yalan: Bilmez misin Ya Muhammed, yalan bendendir ve ilk yalan syleyen de benim. Her kim yalan sylerse o benim dostumdur. Her kim yalan yere yemin ederse o da benim sevgilimdir. Bilmez misin Ya Muhammed, ben Ademe ve Havvaya yalan yere Allah Teala adna and itim. Muhakkak, ben size nasihat ediyorum. dedim. Bunu yaparm; nk yalan yere yemin gnlmn elencesidir. Gybet Kouculuk: Gybet ve kouculua gelince onlar da, benim meyvelerim ve enliimdir. Nikah zerine yemin etmek: Her kim talak zerine yemin ederse gnahkar olacandan endie edilir. sterse bir defa olsun. sterse doru bir ey zerine olsun. Her kim talak azna alrsa taa hakikat belli oluncaya kadar kars ona haram olur. Onlar bu halleri ile kyamete kadar meydana getirecekleri ocuklar hep zina ocuu olur. Aza alnan o talak kelimesi yznden, hepsi cehenneme girer. Namaz: Ya Muhammed, namaz tehir edene gelince onu da anlataym. O her ne zaman ki namaza kalkmak ister; tutarm. Ona vesvese veririm. Derim ki: Henz vakit var. Sen de megulsn. Hele imdilik iine bak sonra klarsn. Bylece o vaktinin dnda namazn klar. Ve bu sebepten onun kld namaz yzne atlr. ayet o kimse beni malup ederse ona insan eytanlarndan birini yollarm. Bylece onu vaktinde namaz klmaktan alkoyar. O bunda da beni malup ederse bu sefer onun hesabn namazndan grmeye bakarm. Ona namazn iinde iken: Saa bak, sola bak derim. O da bakar. O ki byle yapt yzn okar alnndan perim. Bundan sonra ona: Sen, ebedi yaramaz bir 69

i yaptn. Derim ve bylece onun huzurunu bozarm. Sen de bilirsin ki Ya Muhammed, her kim namazda saa ve sola oka bakarsa Allah Teala onun namazn kabul etmez. Bunda da ona malup olursam yalnz bana namaz kld zaman yanna giderim ve ona abuk namaz klmasn emrederim. O da, balar namazn abuk abuk klmaya. Tpk horozun gagas ile yerden bir eyler toplad gibi. Bu ii ona yaptrmakta da baar kazanamazsam bu sefer cemaatle namaz klarken onun yanna varrm. Orada onun bana bir gem takarm. Ban imamdan evvel secdeden ve rukudan kaldrrm. mamdan evvel de secde ve ruku yaptrrm. te o byle yapt iin kyamet gn Allah Teala onun ban eek bana evirir. O kimse bunda da beni yenerse bu defa ona namazda parmaklarn tlatmasn emrederim. Bylece o beni tebih edenlerden olur. Ama bu ii ona namaz iinde yaptrmaya muvaffak olursam. Bunda da ona malup olursam. Bu sefer ona tekrar giderim. Namaz iinde iken burnuna flerim. Ben fleyince o esnemeye balar. ayet o bu esneme esnasnda elini azna kapamazsa onun iine kk bir eytan girer, dnya hrsn ve dnyevi balarn oaltr. te bundan sonra o kimse hep bize itaat eder. Szmz dinler, dediklerimizi yapar. eytan bundan sonra konumasna devam etti: Sen mmetin hangi saadetinden ferah duyarsn ki? Ben onlara ne tuzaklar kurarm ne tuzaklar. Miskinlerine, aresizlerine ve zavalllarna giderim. Namaz brakmalarn emrederim. Ve onlara derim ki: Namaz size gre deil. O, Allahn afiyet ihsan ettii ve bolluk verdii kimseler iindir. Sonra da hastalara giderim: Namaz klmay brak derim. nk Allahu Teala: Hastalara zorluk yok... buyurdu. yi olduun zaman oka klarsn. Ve bylece o namazn brakr hatta kfre de gidebilir. ayet o hastalnda namazn terk ederek lp giderse Allahn huzuruna karken Allahu Tealay fkeli bulur. Sonra yle dedi: Ya Muhammed, eer bu szlerime 70

yalan kattmsa beni akrep soksun. Sonra eer yalan varsa. Allah Teala beni kl eylesin. blis bundan sonra konumalarna devam etti ve yle dedi: Ya Muhammed, sen mmetin iin ferah m duyuyorsun? Halbuki ben onlarn altda birini dininden kardm. Bundan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz ona yani iblise aadaki ekilde ksa ksa baz sorular sordu. O da bunlara cevap verdi: Ya lain, senin oturma arkadan kim? Faiz yiyen. Dostun kim? Zina eden. Yatak arkadan kim? Sarho. Misafirin kim? Hrsz. Elin kim? Sihirbazlar. Gznn nuru nedir? Kar boamak. Sevgilin kim? Cuma namazn brakanlar. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz bu defa baka bir mevzuya geti ve yle sordu: Ya lain, senin kalbini ne krar? Allah Teala yolunda cihada koan atlarn kinemesi. Peki senin cismini ne eritir? Tevbe edenlerin tevbesi. Peki cierini ne paralar, ne rtr? Gece ve gndz, Allaha yaplan bol bol istifar. Peki yzn ne buruturur? Gizli sadaka. Peki gzlerini kr eden nedir? Gece namaz. Peki ban ediren nedir? oka klnan cemaatle namaz. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz tekrar bir baka mevzuya geti ve yle sordu: Sana gre insanlarn en saadetlisi kimdir? Namazlarn bilerek kasten brakanlar. Peki sana gre insanlarn en akisi kim? Cimriler. Peki seni iinden ne al koyar? Ulema meclisleri. Peki yemeini nasl yersin? Sol elimle parmaklarmn ucu ile. Peki sam yeli estii zaman ve ortal scaklk bast zaman ocuklarn nerede glgelendirirsin? nsanlarn trnaklar arasnda. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz bundan sonra, bir baka mevzuyu sordu. blis de cevap verdi Rabbinden neler talep ettin? On ey talep ettim. Nedir onlar, ya lain? unlardr: 71

1.Allahdan diledim ki, beni ademoullarnn malna ve evladna ortak ede. Bu, ortaklk talebimi yerine getirdi. Ki bu: Onlara ortak ol. Mallarna ve ocuklarna. Onlara vaad et. Halbuki eytan onlara en ok gurur vaad eder. Ayeti Celilesi ile sabittir. Her besmelesiz kesilen hayvan etinden yerim, faiz ve haram karan yemekten de yerim. eytandan Allaha snlmayan maln da ortaym. Cinsi mnasebet annda; Allaha eytandan snmayan kimse ile birlikte hanm ile birleirim. Ve o birlemeden hasl olan ocuk bize itaat eder. Szmz dinler. Her kim hayvana binerken helal yola gitmeyi deil de aksini isteyerek binerse ben de onunla beraber binerim. Yol arkada ve binek arkada olurum. Bu da Ayeti Kerime ile sabittir. Allahu Teala bana u emri verdi: Onlar zerine svarilerinle, piyadelerinle yaygara kart. 2.Allahu Tealadan diledim ki: Bana bir ev vere. Bu dilediim zerine hamamlar bana ev olarak verdi. 3.Diledim ki; bana bir mescid vere. Pazar yerlerine bana birer mescid yapt. 4.Benim iin bir okuma kitab vermesini istedim. iirleri bana okuma kitab yapt. 5.stedim ki; benim iin bir ezan vere. alg aletlerini verdi. 6.Diledim ki; bana bir yatak arkada vere. Sarholar verdi. 7.Diledim ki; bana yardmclar vere. Bunun iin de kaderiye mensuplarn verdi. 8.stedim ki; bana kardeler vere. Mallarn bo yere israf edenleri verdi. Bir de masiyet yoluna para harcayanlar. Bunlar da u Ayeti Kerime ile sabittir: O kimseler ki; mallarn bo yere harcarlar. Onlar eytann kardeleri olmulardr.. Bir ara Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz yle buyurdu: Eer sylediklerini, Allahn 72

kitabndaki ayetlerle isbat etmeseydin seni tasdik etmezdim.. Bundan sonra iblis devam etti: 9.Ya Muhammed, Allahtan diledim ki, ademoullarn ben greyim; ama onlar beni gremeyeler. Bu dileimi de yerine getirdi. 10.Diledim ki; ademoullarnn kan mecralarn bana yol yapa. Bu da oldu. Bylece ben, onlar arasnda akp giderim, gezerim hem nasl istersem. Btn bu isteklerimi verdi. Hepsi bana verildi. Buyurdu. Ve ben bu hallerimle iftihar ederim. Sonra unu da ekleyelim ki; benimle beraber olanlar seninle beraber olanlardan daha oktur. te bylece kyamete kadar ademoullarnn ekserisi benimle beraber olurlar. Bundan sonra iblis yle anlatt: Benim bir olum vardr. Ad: Atemedir. Bir kul yats namazn klmadan uyursa gider onun kulana bevl eder. Eer byle olmasayd imkan yok insanlar namazlarn eda etmeden uyuyamazlard. Benim bir olum daha vardr ki; onun ad da; Mtekazidir. Bunun vazifesi de; yaplan gizli amelleri yaymaya almaktr. Mesela: Bir kul gizli bir taat ilerse ve bu yaptn da gizlemeye alrsa Mtekazi onu drter. En sonunda o gizli amelin yaylmasna ve aa karmaya muvaffak olur. Bylece: Allahu Teala o amel sahibinin yz sevabnn doksan dokuzunu imha eder biri kalr. Bir kulun yapt gizli bir amel iin tam yz sevap verilir. Sonra benim bir olum daha vardr ki; onun ad da Khayldir. Bunun ii de insanlarn gzlerini srmelemektir. Bilhassa ulema meclisinde ve hatip hutbe okurken. Bu srme onlarn gzne ekildi mi uyuklamaya balarlar. Ulemann szlerini iitemezler. Bylece hi sevap alamazlar. Bundan sonra iblis yle anlatt: Hangi kadn olursa olsun onun kalkt yere eytan oturur. Sonra her kadnn kucanda mutlaka bir eytan durur ve onu bakanlara gzel gsterir. Sonra o kadna baz emirler verir. 73

Mesela: Elini kolunu dar kar; gster der. O da bu emri tutar. Elini, kolunu aar gsterir. Bundan sonra o kadn haya perdesini trnaklar ile yrtar. blis bundan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimize kendi durumunu anlatmaya balad: Ya Muhammed, bir kimseyi delalete srklemek iin elimde bir imkan yoktur. Ben ancak vesvese veririm ve bir eyi gzel gsteririm o kadar. Eer delalete srklemek elimde olsayd; yeryznde: Allahtan baka ilah yoktur ve Muhammed Allahn resuludur. diyen herkesi, oru tutan ve namaz klan hi brakmazdm. Hepsini dalalete drrdm. Nasl ki senin elinde de hidayet nevinden bir ey yoktur. Sen ancak Allahn resulusun ve teblie memursun. ayet hidayet elinde olsayd yeryznde tek kafir brakmazdn. Sen Allahn halk zerinde bir huccetsin ben de kendisi iin ezelde ekavet yazlan kimselere bir sebebim. Said olan kimse ta ana karnnda iken saiddir. aki olan da yine ana karnnda iken akidir. Saadet ehli klan Allah Teala ekavet ehli klan da Allah. Bundan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz u iki Ayeti Kerimeyi okudu: Bunlar taa sonuna kadar byle deiik ekilde devam edecek. Ancak Rabbn esirgedikleri hari.. Allahn emri behemehal yerini bulan bir kaderdir.. Bundan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz iblise yle buyurdu: Ya Ebamrre, acaba senin bir tevbe etmen ve Allaha dnmen mmkn deil mi? Cennete girmene kefil olurum. Sz veririm.. Bunun zerine iblis yle dedi: Ya Resulullah, i verilen hkme gre oldu. Karar yazan kalem de kurudu. Kyamete kadar olacak iler olacaktr. Seni peygamberlerin efendisi klan cennet ehlinin hatibi eyleyen ve seni halk iinden seen ve halk arasnda bir gzde yapan beni de akilerin efendisi klan ve cehennem ehlinin hatibi eyleyen Allahdr. Ve O btn noksan sfatlardan mnezzehtir. Ve iblis cmlelerini yle 74

tamamlad: ite bu sylediklerim sana son ve btn sylediklerimi de doru syledim.

szmdr

eytann Dmanl Her mminin alimleri sevmesi, onlar ile dp kalkmay huy edinmesi, gereken bilgileri onlara sorup renmesi, nasihatlerini tutmas, irkin davranlardan kanmas ve eytan dman bilmesi gerekir. Nitekim Allah Teala yle 75

buyuruyor: eytan size dmandr, siz de onu dman tutun. Yani Allah Tealann emrine uyarak eytana kar kn, yoksa Allah Tealann emirlerine kar gelerek ona uymayn. Btn tutumlarnzda, davranlarnzda ve inanlarnzda samimiyetle ondan saknn. Yaptnz her ite uurlu olun. nk onun iinize riya sokmas irkin davranlar gznzde sslemesi her zaman mmkndr. Ona kar koyarkan Allah Tealadan yardm dileyin. Abdulah bni Mesud (R.A.) der ki: Bir gn Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize bir izgi izdi ve te bu Allahn yoludur dedi. Sonra onun sandan ve solundan birka izgi daha izdi ve yle dedi. Bunlarn her biri de birer yan yoldur, her birinin zerinde bu yan yollara sapmaya aran birer eytan vardr. Arkasndan bize u ayeti okudu: Hi phesiz bu benim dosdoru yolumdur, hep birlikte bunu takip ediniz. Yan yollara sapmaynz ki, Onun dosdoru yolundan sizi ayrmasnlar. Allah bunlar size ktlkten saknasnz diye emretmektedir. Ayeti okuduktan sonra Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize eytann yollarnn okluu hakknda aklama yapt. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dedi: Beni srail zamannda bir rahip vard. eytan bir gen kza kasdederek onun grtlan skar hasta eder. Sonra da ailesine kzlarn rahibin tedavi edebileceine inandrr. Ailesi de kz rahibe gtrr. Rahip nce kz tedavi etmeye yanamaz. Fakat ailesinin srarlarna dayanamayarak kabul eder. Tedavi iin kz rahibin yannda bulunduu srada eytan hemen rahibe koar, onu kzn rzna gemeye tevik eder. Rahip bir mddet direnirse de sonunda eytana yenilir ve hastasnn rzna geer, gen kz gebe kalr. Bunun zerine eytan rahibe yeniden sokularak der ki, kzn ailesi yaknda gelir, durumu renirler ise rezil olursun. En iyisi onu ldr, ailesi sorarlarsa kznz ld dersin. Rahip eytann 76

teklifini kabul eder, gen kz ldrerek gizlice gmer. Bu srada eytan yine bo durmaz. Hemen gen kzn ailesine koar, rahip kznz nce gebe brakt, sonra da ldrp gizlice gmd diye olup biteni anlatp kalplerine vesvese eder. Bunun zerine kzn yaknlar rahibe koarlar, kz nerede diye sorarlar, rahip eytann rettii cevab verir, ld der. (Durumu gelmeden nce eytandan renen kz yaknlar) Rahibi yakalayp gtrrler, kzlarna karlk onu ldrmeye karar verirler. Bu srada eytan hemen rahibe koar, kzn boulmasna ben sebep oldum, onu sana getirmelerini tavsiye eden de benim. imdi de benim dediklerimi yaparsan seni onlarn ellerinden kurtarrm der. Can korkusuna den rahip, ne yapmam istiyorsun? diye sorar. eytan, bana iki kere secde edeceksin der. aresiz rahip eytann teklifini kabul ederek ona stste iki secde yapar, her eyi istedii gibi sonulandran eytan ikinci secdeden ban kaldran rahibe son szlerini syler, seninle artk hi bir ilgim yok der ve kaybolur. Allah Teala bu kssa hakknda yle buyuruyor: Yahudileri savaa kkrtan mnafklarn szleri, tpk eytann tutumu gibidir. Hani eytan insana nce kfret dermi de insan kfredince ben senden uzam. nk ben alemlerin Rabbinden korkarm demiti. Rivayete gre iblis bir gn imami afiiye sorar, ey imam! Beni diledii gibi yaratan ve diledii yolda kullanan sonra da dilerse cennete koyacak ve dilerse cehenneme gnderecek olan Allah Teala hakknda ne dnyorsun, tutumunda adil midir, yoksa zalim mi? afii onun bu szn dnr sonra yle cevap verir behey herif! Eer seni senin arzuna uyarak yaratt ise sana zulmetmitir, yok eer kendi muradna binaen seni var etti ise O yaptndan mesul deildir. eytan ald cevabn karsnda yle perian oldu ki nerede ise yerin dibine geecekdi. Fakat ok gemeden kendisini toparlayarak afiiye dedi ki: Ey 77

imam! Ben bu soru ile yetmi bin abidin zihnini bulandrarak onlar kulluk divanndan kardm. Bilesin ki kalb bir kale gibidir. eytan da oraya girip onu ele geirmek, onu fethetmek isteyen bir dman. Kaleyi dmana kar savunmak iin onun kaplarnda, giri yerlerinde ve gediklerinde nbeti bulundurmak gerekir. Bu nbetilik ve muhafzlk grevini kaleyi iyice tanmayanlar baaramaz. Kalbi eytann vesveselerine kar korumak gereklidir. Bu grev her mkellefin omuzlarna yklenmi bir farz ayndr. eytann szma yollarn bilmeksizin kalbi ona kar savunmakta baarya ulalamaz. Demek ki, onun szma yollarn bilmek farz oluyor. eytann kaleye benzettiimiz kalbe girmek iin kullanaca yollar ve szma yerleri kulun bir takm sfatlardr. Bunlar oktur. Bazlar unlardr: 1. fke ve azgn istek: fke akl rktp karan bir canavardr. Akl zayflaynca eytann ordusu hcuma geer. nsan fkelendikce ocuun topla oynad gibi eytan onunla oynar. Anlatldna gre Allah Tealann velilerinden biri iblise ademolunu nasl yendiini bana syle der. eytan da fke ve azgn arzular kabard zaman onu ele alrm diye cevab verir. 2. Kskanlk ve ihtiras: nsan bir eye kar ihtiras balaynca ihtiras, gzn kr ve kulan sar eder. Byle olunca da eytana arad frsat verilmi olur. Aslnda kt ve irkin de olsa, arzusuna vardran her vasta, hrslnn gzne gzel gelir. Rivayete gre Hz. Nuh (A.S.) Allah Tealann emrine uyarak her canl trnden birer ift alarak gemiye bindii zaman tanmad bir ihtiyarn geminin bir kesine sindiini grr, ona gemiye niye girdin? diye sorar. htiyar adamlarnn kalblerine szmak iin girdim, ylece kalbleri benim elimde kalrken senin 78

yannda sadece vcudlar kalacak diye cevap verir. Bu cevap zerine ihtiyarn kimliini tehiste gecikmeyen Hz. Nuh (A.S.) defol buradan, ey Allahn dman, sen melun eytandan bakas deilsin diye onu kovmak ister. Bu srada iblis, Hz. Nuh (A.S.)a ben insanlar be ey vastas ile helake srklerim, imdi n sana anlatacam. Fakat geri kalan ikisini sylemem der. O anda Allah Teala Hz. Nuh (A.S.)a sana ikisini sylesin, geriye kalan tanesi mhim deil diye vahiy gnderir. Bunun zerine Hz. Nuh (A.S.) eytana ikisini syle yeter der. eytan Hz. Nuh (A.S.)a u karl verir, o ikisi yle vastalardr ki beni hi yalanc karmamlardr, hi bir zaman beni hedefimden geri brakmamlardr, insanlar bunlar sayesinde mahvederim. Bunlar ihtiras ve kskanlktr. Kskanlk yznden ben kendim lanetlenerek kovuldum. htirasa gelince bir aacn meyvas dnda cennetteki her ey Adem (A.S.)e mbah klnmt, ihtirasn alevlendirerek onu yasak aacn meyvasndan yemeye ikna ettim. 3. Oburluktur: sterse yenen yemek srf helal olsun. nk oburluk nefsin ar isteklerini glendirir, ar arzular da eytann silahlarndandr. Rivayete gre bir gn iblis Hz.Yahyaya (A.S.) grnr, elinde eitli maddelerden yaplm bir yular tomar vardr. Hz. Yahya (A.S.): bu yularlar nedir diye sorar. eytan bunlar insanlar yakalamaya yarayan eit eit arzulardr diye cevap verir. Hz. Yahya (A.S.) eytana: ilerinde bana ait olan var m? diye sorar. eytan der ki galiba bir keresinde karnn tkabasa doyurmutun da seni bylelikle namazdan ve zikirden alakoymutuk. Hz.Yahya (A.S.): baka bir ey var m? diye sorar. eytan hayr der. Bunun zerine Hz. Yahya (A.S.): bir daha karnm tkabasa doldurmamak, bundan sonra boynumun borcu olsun der. 79

eytan da Hz. Yahyaya andolsun ki bundan sonra bende hi bir mslmana nasihat etmeyeceim diye karlk verir. 4. Bu huylardan biri de elbise, ev mobilya da ss dknldr: eytan insann kalbinde sse dknlk olduunu grnce, bu yoldan tohum atar ve tohumlarn yumurtlamasn salar. eytan byle eylere kar zaaf olan kimseyi durmadan yeni evler yapmaya, yaplarn duvar ve tavanlarn trl trl geleneklere gre sslemeye ve odalarn geniletmeye arr, eit eit kyafetler ve binek hayvanlar ile bezenmeye davet eder ve insan mr boyunca bu eit arzularn esiri halinde tutar. Zaten bu yolda eytan insan bir kere kandrdktan sonra ikinci bir sefer onu ele almas gerekmez, nk bu zaaflarn biri dierini eker, kulun mr doluncaya kadar bu yolda yrr. Nihayet gnn birinde eytann yolunda ve doyumsuz arzularn emrinde iken lverir. Byle kimselerin akibetinin kt olmasndan korkulur. Allah Teala hepimizi korusun. 5. Bu huylardan biri insanlara umut balamaktr: Sefvan bni Selim (R.A.) der ki: bir gn Abdullah bni Hanzeleye iblis grnr ve der ki: ya bni Hanzele! Sana bir ey retmek istiyorum. bni Hanzele ihtiyacm yok diye karlk verir. eytan ona bir dinle de bak, eer yararl ise kabul eder, deilse reddedersin Ey bni Hanzele. Allahdan baka hi kimseden kesin mid balayarak bir ey isteme. Kznca ne hale dstn gr, nk fkelendiin zaman seni kolayca ele geiririm. 6. Bu huylardan biri acelecilik ve sebatszlktr: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Acelecilik eytandan ar davranmak ise Allahdandr. nk insan aceleye kaplnca, eytan ona hi ummad 80

taraftan ktln benimsetir. Rivayete gre Hz. sa (A.S.) doduu zaman yandalar derhal iblise koup derler ki: yeryznde btn putlarn ba eildi. eytan onlara olan oldu siz yerinizde kaln diyerek hemen uua geer. Yeryznn altn stne getirir, putlarn boyun emesine sebep olan olay renemez. Sonunda Hz. sann (A.S.) doduunu tesbit eder, evresini btn meleklerin kuattn grr. Bunun zerine hemen yandalarnn yanna dner ve onlara yle der: dn gece dnyaya bir peygamber geldi. Bu ocuk hari hi bir gebelik ve doum hadisesi olmamtr ki ben yannda bulunmayaym. Bu geceden sonra artk putlara taplmaz bundan midinizi kesin. Bundan sonra ademoullarna acelecilik ve densizlik yolu ile sokulmaya bakn. 7. Bu huylardan biri para ve mal dknldr: Yiyecek iecek ile dier zaruri ihtiyalarn tesinde kalan btn varlk, hayvanat eytann kaynadr. Sabit Bnanani (R.A.) der ki: Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) peygamberlik grevi verildii zaman iblis eytanlarna unu syledi: bir ey oldu, ama nedir bilmiyorum, gidin iyice grenin. blisin adamlar her taraf aratrdlar, fakat ne olduunu renemeyerek geri dndler, bir ey renemedik dediler. Bunun zerine iblis ben size imdi haber getiririm diyerek kayboldu. Bir mddet sonra kageldi ve adamlarna Allah Teala Hz. Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) peygamber olarak grevlendirmitir dedi. Bundan sonra iblis adamlarn Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sahabelerine gndermeye balad, fakat hepsi her seferinde eli bo ve hayal krkl iinde dnyorlard. Dnte szleri unlar oluyordu, hayatmzda bir gn byle adamlarla karlamadk. Tam yanlarna sokuluyoruz, namaza kalkyorlar, bylece btn gayretlerimiz boa 81

kyor. Bu szleri dinleyen iblis adamlarna yle dedi: onlar bir mddet kendi hallerine brakn. Allahn izni ile yaknda btn dnyay fethedeceklerdir, o zaman biz de onlardan istediklerimizi szdrrz. Rivayete gre Hz. sa (A.S.) bir gn bir ta parasn yastk edinerek yere yaslanr, bu srada yanna gelen eytan ona: ya sa! Galiba dnyadan holanyorsun der. Bunun zerine Hz. sa (A.S.) ta bann altndan kaldrp atar ve eytana dnya ile birlikte bu da senin olsun der. 8. Bu huylardan biri de cimrilik ve yoksul dme korkusudur: nsan fakirlere yardm etmekten, sadaka vermekten alakoyan, biriktirme ve varlk yma hrsn kkrtarak neticede ac azaba srkleyen bu huydur. Pintiliin afetlerinden biri mal biriktirmek iin ar pazar dolamaktr. Zaten byle yerler eytanlarn cirit attklar yerlerdir. 9. Bu huylardan biri taassub: Kendi grlerine kr krne balanmak, kar taraftakilere kin beslemek, onlara kmseyen baklarla bakmaktr. Bu tutum cemiyetin hem iyilerini ve hem de ktlerini birlikte helake srkler. Hasan Basri der ki: duyduumuza gre iblis yle demi: Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mmetini ayartarak baz gnahlara soktum, fakat Allahdan af dileyip kusurlarn balatarak belimi krdlar. Fakat ben onlara yle gnahlar iletiyorum ki, onlar iin Allahdan af dilemezler. Bunlar bo arzu ve heveslere kaplarak burunlarnn dorusuna gitmeye dayanr. eytan doru sylyor. Byleleri, saplantlar yznden gnahlara srklendiklerini bilmezler ki tevbe etsinler. Bunlardan biri Mslmanlara sui zanda bulunmaktr. Bundan hatta ktleri itham etmekten bile kanmak gerekir. Herkesin kusurunu 82

okuyarak onun bunun hakknda kt dnceleri ileri sren kimse grdn m bilesin ki, onun ii pistir ve kendi i pislii dna szmaktadr. u halde insan eytann ieri girmesini nlemek iin kalbinin bu kaplarn kapatmal. Bunlara karlk Allah zikretmesine yardmc olmaldr. Anlatldna gre ad Zekeriyya olan bir zahid iddetli bir hastala yakalanr lmek zeredir. Son zamanlarnda bir arkada bana gelir ve ona La ilahe illallah Muhammeden Rasulullah demeyi telkin eder. Fakat zahid bu telkini yzn ekiterek reddeder. Arkada ikinci sefer telkin eder, zahid yine yzn evirir, arkadann nc telkinini ise hayr sylemiyorum diye szl olarak reddeder. Arkasndan baylr. Ba arkadann dizleri zerine der, bir mddet byle kalr. Arkasndan biraz alr ve gzlerini anca bana bir ey dediniz mi? diye sorar, ona evet sana kere Kelimei ehadet getirmeni telkin ettik. ki keresinde yzn dndn, ncsnde de, sylemiyorum diye cevap verdin derler. Zahid onlara durumu yle aklar: Bana iblis geldi, elinde bir bardak su vard. Samda durdu, barda sallayarak su ister misin? dedi, tabii dedim. Bunun zerine sa Allahn oludur dedi, o yzden yzm br tarafa evirdim. Sonra ayak ularmdan yana bana sokuldu, ayn sz syledi, ona yine yzm dndm. nc defa bana ayn cmleyi tekrar ettirmek isteyince hayr sylemiyorum diye cevap verdim. te o zaman su dolu barda hrsndan yere ald ve ortalktan kayboldu. te ben eytan reddettim, yoksa sizin telkininizi deil. imdi sylyorum: Ehedu en la ilahe illallah ve ehedu enne Muhammeden abduhu ve rasuluh. Rivayete gre mer Bin Abdlaziz der ki: Salihlerden biri eytann insanolunun kalbinin neresinde olduunu kendisine gstermesini Allahdan ister. Bunun zerine ryada ii dndan grnen yar effaf bir insan vcudu 83

grr. Adamn ba omuz ile kula arasndaki bolukta ve sol omuzu zerinde kurbaa ekline girmi olarak eytan grr. Uzun ince bir hortumu vardr. Onu adamn omuzundan kalbine uzatmtr, bu yoldan oraya vesvese aktmaktadr. Fakat adam Allahn adn and zaman kurbaa klna girmi olan eytan grnmez oluyor. Allahm lanetlik eytan ve kskanlarn dilini zerimize musallat eyleme. Peygamberlerinin sonuncusu olan Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hrmetine sana zikir ve krde bulunmamza yardm buyur.

Sevab ok Olan badetler le namaznn son snneti: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim lenin farzndan nce drt sonra drt rekat (son snneti iki rekat yerine drt rekat klarsa) snneti klmaya devam ederse Allah Teala onu cehenneme haram klar (cehenneme sokmaz). Evvabin namaz: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim akam namazndan sonra irkin bir sz sylemeden alt rekat namaz klarsa bunlarn sevab on iki senelik nafile ibadetin sevabna eit olur. 84

Yats namaznn son snneti: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Yatsdan sonra (yatsnn farzndan sonra) klnan drt rekat namaz (yatsnn son snneti iki rekat yerine drt rekat klnrsa) kadir gecesi klnan drt rekat namazn sevabna eittir. Abdestli olarak yatmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Bir kimse abdestli olarak yatarsa geceyi bir rahmet melei ile geirir. O kii uyanr uyanmaz melek: Allahm! Falan kulunu bala nk o geceyi abdestli geirdi diye dua eder. Gece namaz: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Gece namazna devam ediniz, nk sizden evvelki salih kullarn adetidir, Rabbinize yakn olmaya vesile olur. Gnahlara keffaret olup gnahlardan korur. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Ramazandan sonra orularn en faziletlisi Allahn Muharrem aynda tutulan orutur. Farzlardan sonra en faziletli namaz da gece namazdr. rak namaz: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Sabah namazn cemaatle klp da gne douncaya kadar Allah zikrederek oturduktan bir zaman sonra iki rekat namaz klan kimseye Hacc ve Umre sevab gibi sevap vardr; tam bir Hacc, tam bir Umre sevab vardr. Kuluk namaz: 85

Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Cennette Duha denen bir kap vardr. Kyamet koptuu gn bir melek: Nerede kuluk namazna devam edenler? Bu kap sizin kapnz. Allahn rahmetiyle bu kapdan girin diye ilan eder. Tesbih namaz: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) amcasna yle dedi: Ey amcacm! Sana kymetli bir ba yapacam, hediye vereceim. On trl gnah sildiren bir ibadet reteceim. Sen bunu yaptnda Allah Teala ilk ve son gnahlarn, eskisini, yenisini, yanlarak ve kasden yaplann, byn kn, gizli ve aikar yaplanlarn balar. Tesbih namazn klabilirsen hergn kl. Hergn klamazsan haftada bir defa kl, bunu da yapamazsan her ayda bir defa kl, bunu da yapamazsan senede bir kere kl, buna da gcn yetmezse (hi olmazsa) mrnde bir defa olsun kl. Tevbe namaz: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Bir kul gnaha girer sonra kalkar abdest alr sonra namaz klar sonra Allahtan balanmasn dilerse Allah Teala onu mutlaka balar. Abdesten sonra iki rekat namaz klmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim abdesti gzelce alr sonra hatasz iki rekat namaz klarsa gemi gnahlar balanr. Tahiyyetl mescid namaz: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Sizden bir kimse mescide girdii vakitte 86

oturmadan evvel (tahiyyetl mescid olarak) iki rekat namaz klsn. Cemaatle namaz klmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Cemaatle klnan namaz tek bana klnan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir. Sarkla namaz klmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Sark ile klnan iki rekat namaz sarksz klnan yetmi rekat namazdan daha faziletlidir. Oru: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim Allah Teala yolunda bir gn oru tutarsa (nafile oru) phesiz ki Allah Teala bu bir gn sebebiyle yzn cehennemden yetmi yllk mesafeye uzaklatrr. evval aynda alt gn oru tutmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim Ramazan orucunu tutup sonra evval aynda da alt gn oru tutarsa btn sene oru tutmu gibi olur. Arefe gn oru tutmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim arafe gn oru tutarsa nndeki sene ile daha sonra gelecek senenin gnahlar balanr. Muharrem aynda oru tutmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim Muharrem aynda bir gn oru tutarsa her bir gn iin otuz gn sevab yazlr. 87

Aure gn oru tutmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Aure gn oru tutann bir senelik gnah balanr. Her aydan gn oru tutmak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Her ayda gn oru tutmak btn seneyi orula geirmek gibidir. Ramazan ve Kurban bayram gecelerini ihya etmek: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim Ramazan ve Kurban bayram gecelerini sadece Allahtan sevap almay umarak ibadet ve taatle geirirse kalplerin lecei gn onun kalbi lmez.

Kurban kesmek: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim gnl honutluu ile mkafatn Allahtan umarak kurban keserse bu kendisini cehennem ateinden korur. Bor vermek: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: sra (mira) gecesi cennetin kaps zerinde: Sadakann sevab on mislidir bor vermenin sevab ise on sekiz mislidir yazl olduunu grdm. Ayetel Krsiyi okumann fazileti: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Bakara suresi ierisinde bir ayet vardr ki o 88

Kuran ayetlerinin reisidir. O bir evde okunduunda ieride eytan varsa mutlaka kar. Bu Ayetel Krsidir. Mlk (Tebareke) suresini okumak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Mlk suresini her gece kim okursa Allah Teala bu sebeble ondan kabir azabn kaldrr. za zlzilet suresini okumak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: za zlzilet Kurann yarsna denktir. Kul huvellahu ehad te birine denktir ve Kul ya eyyhel kafirun da drtte birine denktir. hlas suresini okumak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Her farz namazn arkasndan on kere ihlas suresini okuyanlar cennetin diledii kapsndan girer. Duhan suresini okumak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim geceleyin Duhan suresini okursa kendisi iin sabaha kadar yetmibin melek istifar eder. Yasin suresini okumak: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Kim geceleyin Yasin suresini okursa balanm olarak sabahlar. La ilahe illallah demenin fazileti: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Gndz veya gecenin bir annda La ilahe illallah diyen herhangi bir kimsenin amel defterindeki ktlkler giderilir, nihayet yerine benzeri iyilikler yazlr. 89

Zikirlerin faziletleri: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: La ilahe illallah diyen cennete girer veya cenneti hak eder. Yz defa Sbhanellahi ve bihamdihi diyene Allah Teala yz yirmi drt bin sevap yazar. Kim Sbhanellahil azim ve bihamdihi derse onun iin cennette bir hurma dikilir. Kim gnde yz defa Sbhanellahi ve bihamdihi derse gnahlar denizin kp kadar da olsa balanr. Kim Subhanellahi velhamdlillahi ve la ilahe illallahu vallahu ekber derse bu zikirlerin her birinden dolay kendisi iin cennette bir aa dikilir. Kim yz defa La ilahe illallah yz defa Sbhanellah ve yz defa Allahu ekber derse bu kendisi iin hurriyetine kavuturduu on kle ve kurban olarak kestii alt deveden daha hayrldr. Yeryznde her kim La ilahe illallahu vallahu ekber ve la havle ve la kuvvete illa billah derse bu gnahlarn deniz kp kadar da olsa yok eder. Kim La havle ve la kuvvete illa billah derse bu en kolay keder olan doksan dokuz derde deva olur. Herhangi bir kul yz defa La ilahe illallah derse Allah Teala kyamet gnnde onu yz ayn ondrd gibi olarak diriltir. Ve o gn onun amelinden daha faziletli hi bir kimsenin ameli Allaha ykseltilmez. Ancak onun sylediinin benzerini veya daha fazlasn syleyen hari. Bir kimse sabah namaznn sonunda dizleri zere oturarak hibir kimse ile konumadan La ilahe illallah vahdehu la erike leh lehl mlk ve lehl hamd yuhyi ve yumit ve hve ala klli eyin kadir diye on kez tekrarlarsa Hakk Teala o kiiye on iyilik yazd gibi on kt amelini de silmi olur, ayrca da o kiiyi on basamak ykseltmi olur, o kii o gnnde her trl mekruhattan ve eytann errinden korunur ve o gn irkten gayr yapaca herhangi bir gnahla muaheze olunmaz. Sabah namazn klnca konumadan yedi kez Ey 90

Allahm! Beni ateinden koru diye dua et. Zira o gn iinde lrsen Hakk Teala sana ateten korunma beraatini yazar. Akam namazn klp konumadan yedi kez Ey Allahm! Beni ateten koru diye dua et. O gece ldn takdirde Allah Teala sana ateten korunma beraati yazar. Her kim akam namazndan sonra on kere La ilahe illallah vahdehu la erike leh lehl mlk ve lehl hamd yuhyi ve yumit ve hve ala kulli eyin kadir derse Allah Teala melaikeden silahl koruyucular gndererek o kiiyi eytann errinden sabah oluncaya kadar korurlar. Ayrca Allah Teala o kiiye on iyi amel yazd gibi helak edici on kt amelini de silmi olur. Hz. Peygambere salat ve selam getirmek: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Her kim bana bir defa salavat getirirse Allah Teala ona on sevap yazar, on gnahn yok eder ve bu sebeple derecesini on kat ykseltir ve ona on kle azad etmenin sevabna denk sevap verilir.

91

Snnetler Bir kimse Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) uymak, sz ve fiil gibi snnetlerini ilemek, onun dediklerini yapmak ve yasakladklarndan kamak ve her halinde Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ne yapyorsa o ekilde hareket ediyorsa ite bu kii gerekten Hz. Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) seviyordur. Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetlerine uymayan kiinin ben Hz. Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) seviyorum demesi hakiki manadaki sevgi deildir. Eer gerekten sevseydi zerinde Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetinden alamet olurdu. Allah Teala buyurdu: Ey Muhammed! De ki: Allah seviyorsanz bana uyun, Allah da sizleri sevsin ve gnahlarnz balasn Allah balyandr, merhamet edendir. Bu ayeti kerimeden anlaldna gre Allah Tealann bizi sevmesi iin yine Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetlerine uymamz gerekmektedir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Bir kimse mmetim bozulduu zamanlarda snnetime sarlrsa yz ehit sevab alr. Allah Teala hepimizi snneti seniyeye sarlanlardan eylesin. Sahabelerde Snnete ttiba: mer (R.A.) Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in yaptklarn sebebini aratrmakszn aynen yapard. O Haceri Esved hakknda; ok iyi biliyorum ki sen bir tasn, senin ne zararn olur, ne faydan. Eer Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) seni pp selamladn grmeseydim bunu yapmazdm. 92

Osman (R.A.) Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hayatta iken Ona hizmet ve ballkta nasl hassas idiyse, vefatndan sonra da snnetine ittibada da o lde titiz ve gayretli olmutur. Gnlk ilerinde de Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendisine rnek almtr. Bir defasnda Mescidi Nebevinin ikinci kapsnda oturup, kesilmi hayvann bir krek kemiini getirip yemi, sonra kalkp namaz klm ve yle buyurmutur; Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oturduu yerde oturdum, Onun yediinden yedim ve Onun yapt gibi yaptm. Ali (R.A.) da bir konuda snnet varsa bu hususta onunla amel edip kyas terk yoluna gitmitir. Mesela; Eer din rey ile olsayd ben mestin stndense altn meshetmenin daha uygun olacan dnrdm. Fakat Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mestin stne meshettiini bizzat grdm. Diyerek snnet karsnda kendi grn terk etmitir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Cuma gn minbere ktnda cemaate; oturun buyurur. Bu hitab henz yolda iken iiten Abdullah Bin Mesud (R.A.) bulunduu yere oturuverir. Bunu renen Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ona; Allah Teala senin itaatini artrsn diye dua etmitir. Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendisine; Kleleriniz sizin kardelerinizdir. Allah onlar ellerinizin altna vermitir. Kimin elinin altnda byle bir kardei varsa ona yediinden yedirsin, giydiinden giydirsin, gcnn yetmedii ii ona yklemesin eklindeki tavsiyelerine Ebu Zerr (R.A.) harfiyen uymak iin sahip olduu iki para kuman hizmetcisiyle paylam, ona ayr bir kuma satn almamtr. Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) verdii beyat esaslarndan biri de insanlardan bir ey istememek idi. Bu 93

ekilde beyat alan sahabiler binekleri zerinde krbalar bile dse kimseden istemiyor, inip kendileri alyorlard. Seleme Bin Ekva (R.A.) srf Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) orada namaz kld diye srekli belli bir yerde namaz klmtr. Itban Bin Malik (R.A.) bir zr sebebiyle cemaate gelemez olunca Rasulullahdan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendisi iin evinde bir namaz yeri tayin etmesini istemi, orada namaz klmasn taleb ederek Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kld yerde klmay arzu etmitir. bni mer (R.A.) Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kabe ierisinde nerede namaz kldn Bilal (R.A.)den renmi ve orada namaz klmtr. bni mer (R.A.) Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ZuTuva denilen yerde geceleyip, sabah olunca namazn kldn, guslettiini ve Seniyyetl Ulyadan Mekkeye girdiini haber vermi, kendisi de byle yapmtr. bni mer (R.A.) Mekke ile Medine arasnda Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) glgelendii aaca gidip onu sulamtr. bni mer (R.A.) Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle yaptn grd iin yakasnn dmeleri zk vaziyette namaz klard. Cabir Bin Abdullah ikinci bir giysisi olduu halde snnete uymak iin tek bir giysi ile namaz klard. Enes Bin Malik (R.A.) srf Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) seviyor diye kabak yemeine itah duymaya balamtr. Meymune (R.A.) Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yemedii yemei yememi ve ben ancak Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yediini yerim buyurmutur. 94

bni mer (R.A.) Mekke yolunda devesinin bandan tutup evirmi ve Belki devemin ayaklar Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) devesinin ayak izlerine basar demitir. Snnetin zdd heva ve bidattir. Sahabenin snnete ittibada gsterdikleri titizlik ile ilgili rivayetler ok daha fazladr. Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) her fiilini taklid hakknda bazlar edebsiz lakrdlar etmektedir. Halbuki Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tavr ve davranlarna benzeme gayreti, Ona kar muhabbeti artrr, Ona benzemenin bereketine nail olmaya vesile olur. eitli insanlarn baz mehurlara duyduklar muhabbetten dolay aynen onlarn davranlarn taklid etmeleri grlmekte iken, alemlere rahmet olarak gnderilen Allahn Habibi Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mslmanlarn her hususta rnek almalar gerekmez mi? Snnetler: -Bali olan kzn evlendirilmesinde acele etmek. -Evlenmek istedii kadn, kz nikahdan nce grmek, evlendiklerini duyurmak, evlenen kii veya vekilinin Allaha hamd sena, Resulne salatu selam etmesi, Kuran Kerim okumas snnettir. Sonra mehiri belirtip nikah kylr. Bereket iin gelinin bana eker veya badem serpilmesi ve hazr olanlarn bunlar toplayp almalar ve damadn ayaklarn ykayp suyunu bereket iin odann kelerine serpmesi snnettir. -Evlenirken dindar kadn semek. -Evlenirken yakn akraba (hala kz, amca kz, teyze kz gibi) deil de akraba olmayan kiilerle evlenmek. -Evlenmek, dnn ilk gnnde yemek vermek snnettir. -Evlenildii gn gerdee girince iki rekat namaz klmak. 95

-Karsyla cima etmeden nce oynamak, konuup akalamak, ellemek. -Mddeti geldii zaman borcun denmesinde acele etmek. -Borluya alaca iin msade (zaman uzatmak) gstermek. -Borlanmalarda bor miktarn yazyla yazmak. -Gnahlar iin tevbe etmede acele etmek. -Az glmek, glnce kahkaha ile deil tebessm ederek glmek. -ou zaman susmak, tefekkr etmek, ihtiya olunca konumak. -Tane tane orta bir ses tonuyla konumak. ok mhim eyleri defa tekrar etmek. -Doru szle aka yapmak. -Bo (malayani) iler ile uramamak. -Esnerken az el ile kapatmak. -Muhayyer klnd (serbest kald) iki i arasnda gnah olmadkca, bu iki iten en kolay olann semek. -Hastay ziyaret etmek, iyi olacaksn dzeleceksin demek. -Hastaya ifa bulmas iin dua etmek. -Baygn olan hastalar, uurlarn kaybetmi olduklar halde ziyarete gitmek. -Ehli ve yaknlarna hastann halinden sorulmas. -Hasta ziyaret ederken az oturmak. -Hasta ve yallar ziyaret etmek. -Hastalk halinde nceden yapm olduu gnahlarna tevbe etmesi. -Hasta yoklamakta snnet olan gn ar veya iki gnde bir gitmektir. -Hastadan dua istemek. -Feryad ve ikayet etmeden hastann hafif hafif inlemesi. -Misafir geldii zaman yemek yedirmekte acele etmek. -Misafirlie giderken tatl gtrmek. -Misafirlikte kalma sresini gn yapmak. 96

-Misafirlere hoaf suyu ikram etmek. -Misafire sofraya gelmesi iin defaya kadar srar etmek. -Misafiri kapya kadar uurlamak. -Misafirlie gittiinde kapy kez almak. -Misafirin elinden tutup, gler yzle yzne bakarak evine sokmak, ev sahibi misafirle beraber sofraya oturmu ise nce kendisinin elini uzatp yemee balamas ve sonunda da herkesten sonra yemekten el ekmesi, yemek yedikten sonra misafirin evsahibine evinizde orulular iftar etsin, yemeinizi iyi insanlar yesin, melekler sizi rahmetle ziyaret etsin diye dua etmesi snnettir. -Misafir ile ev sahibi evden karken nce misafirin sonra ev sahibinin evden kmas snnettir. -Sabah namaznn snnetinin birinci rekatnda Kafirun ve ikinci rekatnda hlas surelerini okumak ve bu iki rekat sabahn ilk vaktinde evde klmak. -Sabah namaznn snnetini kldktan sonra sa tarafna yatmak. -Sabah ve akam Har sresinin 21-24.nc ayetlerini okumak. -Doan ocuklar iin akika kurban kesmek. -ocuklar sevmek ve efkat gstererek omuzda tamak. -efkat ve merhamet duygular ile ocuklar yanaklarndan ve sair yerlerinden pmek. -ocuu kucaklamak. -ocuun ban okamak. -ocuun yanan okamak. -ocuklara gzel isim vermek. -ocuklarla latife etmek. -Gne battktan sonra her tarafa dalan eytanlara kar karanlk bitinceye kadar ocuklarn eve toplanmas. -ocuun sa kulana Ali mran suresinin 36.nc ayetini okumak. 97

-ocuun doumunun yedinci gn salarnn kesilmesi ve bu gnde ona isim verilmesi ve kesilen salarn arlnca altn ve gm sadaka vermek. -Kapya gelen ocua bir ey vermek. -Yemekten sonra parmaklar yalamak. nce orta parma sonra ehadet parman sonra da ba parma yalamak. -Sahur yemei yemek. -Ziyarete gidilen bir arkadan evinde yemek yemek. -Yemek esnasnda haram olmayan bir eyi konumak. -Elden yere den lokmay (pis olmazsa) yemek. -Arkadalaryla yemek yerken yemei uzatmak. (Onlar doyana kadar.) -Gzel lokmalar arkadalarna vermek. -Yemek sahibine dua etmek. -Meyvenin ekirdeini sol elle karmak. -Yemek yerken bakalarnn yediine bakmamak. -Zeytinya yemek. -Eti aza yaklatrp dileriyle kopararak yemek. -Yemei birarada yemek. -Sofraya oturmadan ve kalknca ellerimizi ykamak, soframzda yeillik ve sirke bulundurmak, tabamz syrmak, sofradaki krnty sa elimizin iaret parma ile toplamak, sofraya acknca oturup doymadan kalkmak, yemekte mideyi e blp, bir ksmn yemek, bir ksmn su ve te birini de nefes almas iin brakmak, tabaa az yemek koydurtup artk brakmamak, yemee tuz ile balayp tuz ile bitirmek, sofraya byklerden nce oturmamak, a gzllk yapmamak, bir ey yerken parmakla yemek, sirke yemek snnettir. -Yemekten sonra krdan kullanmak. -St itikten sonra az alkalamak, yemekten sonra ellerin aralarn ve az ykamak snnetttir. -Yemek yedirmek, yemekten nce meyva yemek snnettir. 98

-Hamdele (Elhamdlillah demek) duadan nce ve yemekten sonra snnettir. -zm ekmek ile yemek, salatal tuzla yemek, cevizi hurma ile yemek, arpa ekmei yemek snnettir. -Yemei yerde yemek. -zm tek tek yemek, taze hurmay kuru hurma ile yemek, kuru zm ya zm ile, taze cevizi ve bademi kurular ile yemek snnettir. -Yemee balarken besmeleyi yksek sesle sylemek. -Kiinin yemei nnden yemesi. -Yemei iki n yapmak. -Yemee doru biraz eilmek. -nne konan yemei bitirmek. -Yemek yerken diz zerine veya sa aya dikip sol ayak zerine oturmak, lokmalar kk yapmak, kimsenin lokmasna bakmamak, yemein bitiminde Allaha hamd etmek yemein snnetlerindendir. -Suyu emerek imek. -Zemzem suyunu ayakta imek. -Zemzem suyunu bol bol imek. -Abdest aldktan sonra ibrikten geri kalan suyu ayakta imek. -Abdest alrken fazla su harcamamak. -Evdeki bo su kaplarn doldurmak. -Su isteyen kii sudan bakasna verecekse sa tarafndan balamas. -Bir toplulukta su datrken bardak sa elde ve sa taraftan dolatrmak. -Suyu yudumda imek. -Suyu oturarak imek. -Hediye vermek. -Hediyeyi kabul etmek. -Hediye getirene bir ey hediye etmek. 99

-Yolculuktan gelenin oluk ocuuna, akrabasna yiyecek ve benzeri bir ey hediye getirmesi. -Sa yan zerine kbleye kar yatmak. -Yatarken kapy kilitlemek ve sndrmek. -Yatarken abdest alp abdestli yatmak. -Yatarken ve uyanld zaman misvak kullanmak. -Yatarken hibir mslman hakknda kin gtmemek. -Yatp uyurken Mminun suresinin 97 ve 98.nci ayetlerini okumak snnettir. -Hayzl kadnla ayn yatakta yatmak, beraber yemek ve imek. -Yatan yumuak olmamas. -Kaplarn stn rtmek. -Sakal brakmak. -Sakaln uzunluunun bir kabza miktar olmas. -Sakal taramak. -Burundaki pislii atarken soldan balamak. -Bir adam oturmak istedii zaman ayakkablarn karp yan tarafna brakmas. -Hereyi giyerken sadan karrken soldan karmak. -Tuvalete veya banyoya sol ayakla girip sa ayakla kmak. -Evlerimize, camilerimize sa ayamzla girip sol ayamzla kmak. -Alverite pazarlk yapmak. -Namazda saflar dzgn ve smsk yapmak. -Cemaatle namaz klmak. -Cemaatle namaz klarken saflardaki bo yerleri doldurmak. Saflarn sa tarafnda durmak. -Gusul abdestinden sonra iki rekat namaz klmak. -Abdest aldktan sonra iki rekat namaz klmak. -Akam namazn klmakta acele etmek. -Yolculuk esnasnda konaklanan yerde iki rekat namaz klmak. 100

-Erkeklerin namaz klarken ayaklarna orap giymeleri snnettir. -Orulu bir kiinin baka bir oruluyu kendi ile beraber iftar ettirmesi. -ftarda acele etmek. -Orucu hurma veya su ile amak. -Sahuru imsaka yakn vakte kadar tehir etmek. -Ramazanda fazla cmertlik gstermek. -Ramazanda Kuran Kerimi hatim etmek. -Ramazann son on gnnde itikaf etmek. -le uykusu uyumak, glsuyu kullanmak, koku srmek. -Kiinin vasiyetini yazarak yannda bulundurmas. -Dua ederken elleri kaldrmak, dua bitince de avularn yze srmek. -Dua isteyen birine dua etmek. -Rzgar estii zaman dua etmek. -Tuvalete girerken ve karken dua okumak. -Tuvalette oturarak iemek. -Ezan okunduktan sonra ezan duasn okumak. -Abdeste ve yemee balarken ve her mhim iin banda besmele ekmek. -fkelenen insann ayakta ise oturmas, oturuyorsa uzanmas bununla da sakin olmuyorsa souk su ile abdest almas snnettir. -Abdestten sonra havlu gibi eylerle kurulanmak. -Aksrann aksrma sonunda Elhamdlillah demesi ve yannda iiteninde Yerhamuke Allah demesi. -stiare etmek (bir ii yapp yapmamak hususunda gvenilir kimseye bavurup ona danmak). -badet esnasnda en gzel ve temiz elbiseyi giymek. -Bir toplulua katlacak kiilerin ykanmas, gzel elbiseler giymesi ve koku srnmesi. -Din kardeleri ile grmek iin hazrlanmak onlar iin sslenmek, en temiz ve gzel elbisesini giymek. 101

-alvar giymek, yamal ve sert kaln elbiseler giymek, yn ve kldan yaplan elbiseleri giymek, yeil giymek, elbiseyi kirlenince ykamak snnettir. -Elbiseyi kardktan sonra katlayp koymak. -alvar oturarak giymek. -Mescidde en gzel ve en temiz elbiseleri giymek. -Cuma gn beyaz elbise giymek. -Cuma gn Kehf suresini okumak. -Cuma gn ok salavat getirmek. -Cuma gn trnak kesmek. -Her Cuma sadaka vermek. -Cuma gn boy abdestti almak. -Cuma ve bayram gnlerinde, zel ziyaretcilerini kabulleri srasnda en temiz ve en gzel elbiseleri giymek. -Bayram gn iyali (ailesi) zere rzk ve elbise vesaire ile geniletmek. -Bayram gecelerini ibadetle geirmek. -Bayram namazna gitmeyi uzun yoldan, dn ksa yoldan yapmak. -Vadedilen eyi yerine getirmek. -Yolda yrrken konumamak. -Yolda giderken ayamza taklabilecek veya ona benzer eyleri kenara ekmek. -Yolcuyu uurlamak. -Yolculuk esnasnda su kab bulundurmak. -Seferde yolculuk yapt arkadalarna hizmet etmek. -Her yksek yerde ok tekbir okumak, yani Allahu Ekber kebiren demek yolculuun snnetlerindendir. -Yolculuk iin yanna yiyecek almak. -Sefere karken din kardeleri ile vedalamak. -Seferde kii olduu zaman birisini reis semek. -Seferden dneni kucaklamak. -Byklerin kkleri dolamas (ziyaret etmesi) ve tevazu gstermeleri. 102

-Banyo ve tuvalete tkrmemek. -Misvak kullanmak. -Kullandktan sonra misva ykamak. -Ayakkablarmz giyerken ters evirip giymek. -lnn techizinde acele etmek. -lnn karn zerine bir ey koymak. (imesin diye) -lm sekeratnda olan kimseye su vermek. -lm sekeratnda olan kimsenin yannda Yasin okumak. -l ehline taziyede bulunmak. Definden nce veya sonra. -Ruhunu teslim ettii zaman lnn hemen yzn rtmek, gzlerini kapamak ve enesini balamak, cenazeyi en yaknnn ykamas, cenaze sahibinin La havle ve la kuvvete illa billahil aliyyil azimi ok sylemesi, cenaze namaz klmaya gitmek, cenazenin arkasndan gitmek, cenazeyi gtrmede acele etmek, mevta defin edilmeden nce dnmemek, definden nce cenazenin kabir zerine konulduu zaman oturmak, cenazeyi kbleye kar evirmek ve kabre koyann Bismillahi ve ala milleti resulullahi demesi, cenaze sahibinin birinci gece gemeden elinden geldiince bir ey tasadduk etmesi, defnedildikten sonra lye dua ve istifar etmek snnettir. -ly vmek ve onu hayr dua ile hep iyilikle anmak. -lm ok hatrlamak. -lmekte olana ehadet kelimesini telkin etmek. -Yaknlarn, arkadalarn, Salih kiilerin lmlerinin duyurulmas. -Din kardeinin veya bakasnn lm haberini iitince nna lillahi ve inna ileyhi raciun demek. -Cenaze evine gn yemek gtrmek. -Mezarlar ziyaret etmek. -Mezar banda ziyaretcinin nnn lye arkasnn kbleye doru olmas. -Kefen rengi beyaz olmak. 103

-Cenaze geerken iyi kimse iin ona dua etmek ve onu hayrla anmak. -Kabrin zerine kk talar dizmek, baucuna yksek ta dikilmesi, ayak ucuna bir ta dikmek, kabri yerden bir kar kadar yksek yapmak. -Mezar balarn okumamak. -Kabristanda bulunan llere selem vermek. -Hergn yz defa estafirullah demek. -Konuurken gz bebeinin iine bakarak konumak. -lk verilen szn tutulmas. -Selam vermek. -Bir meclise girerken ve ayrlrken selam vermek. -Baka birinden selam getiren kiiye Aleyke ve aleyhisselam demek. -Bir yere girmek iin izin isteyen kimseye sen kimsin denildii zaman bilinen ismini sylemek. -Kbleye kar oturmak. -Bada kurarak oturmak. -Ezan okunurken hibir ey yapmadan oturmak. -Ezan sesin daha uzaklara gitmesi iin yksek yerde okumak. -Byklar ksaltmak. -Ba tarayp temizlemek. -Trnak kesmek. -Trnak alt kirlerini temizlemek. -Koltuk altlarn yolmak. -Kasklar tra etmek. -Bataki sa tamamen tra etmek. -Snnet olmak. -Hereye besmele ile balamak. -Her gece gze srme ekmek. -Allah Teala rzasn gzeterek mmin kardeini ziyaret etmek. -Davete icabet etmek. 104

-Toplum iinde yanmzdaki ile fsldamamak. -Birisi seslendiinde seslenene doru tm vcudu ile dnmek. -Tane tane konumak. Anlalmad zaman sefer tekrarlamak. -Konuan szn bitirmeden, dinledii zerinde konumamak ve sormamak snnettir. -nsanlarla iyi geinmek. -nsanlara nasihat ve efkat ile davranmak. -nsanlarn elinde olandan midini kesmek. -Dinine, emanetine gvendii, salah ve takvasn bildii kimseler hari bakalar ile dostluk etmemesi. -Ziyaretine gelene ikram etmek. Altna minder koymak, hizmetine kalkmak. -Yannda bulunmayan din kardeine hayr ve selametle dua etmek, uzakta ise mektup yazp, ayrldktan sonraki durumunu, oluk ocuunun halini sormak. -Komuya ikram etmek. -Ktlk edene iyilik etmek. -nsanlar yzne kar vmemek. -Musahafa etmek (tokalamak). -nsanlara dzgn, tertipli ve temiz grnmek snnettir. -Esnemeyi mmkn olduu kadar gizlemek. Az el ile kapatarak gidermeye gayret etmek. -Ayakta bevletmemek. -Emri maruf ve nehi mnkerde (iyilii emredip ktlkten men etmede) nce kendinden balamak. -Mmine isabet eden her bela ve musibet iin nna lillahi ve inna ileyhi raciun demek. -Byk bela, musibet ve dertleri gzel sabrla karlamak. -Bir sknt ile karlald zaman: La havle vela kuvvete illa billah demek. -Bir eye ap hayret edildii vakit sbhanallah demek. -Uzun zaman shhat ve afiyette olmaktan dolay zlmek. 105

-nsann nce Allaha itaat ve ibadette kendi nefsi ile mcahede etmesi. -Verilen yast, gzel kokuyu ve st reddetmemek. -Yzme renmek. -Yzmek. -Arabaya binildiinde kere Elhamdulillah, kere Allahu Ekber, bir kere La ilahe illalah demek. -Bir i yaparken Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu ii nasl yaptn dnerek yapmak. -nne bakarak yrmek. -Gzel koku srnmek. -Kk su dkt zaman kam kere (skp szmek). -Fareyi ldrmek. -Silah kullanmay renmek. -Bir eyi uursuz grmemek. -Mslman kardeine ayakkab veya mest balamak. -Mest giymek. -Takke ve sarkla ba kapatp namaz bu ekilde klmak. -Gm yzk ve akik tandan yzk takmak. -zerinde kudsi kelimeler ve ayetler yazl eya ile tuvalet veya pis yerlere girmemek. -Kadnlarn kna yakmas. -Aynaya veya saf suya stn ban, eklini dzeltmek iin bakmak. -Kuran Kerim okurken kalbden baka dnceleri atp ayetin manasn dnmek, bakas Kuran Kerim okurken Kuran can kulayla dinleyip ayetlerin anlamlarn dnmek, Kuran Kerimi bakarak okumak, manalarna vakf olmaya almak, Kuran Kerimi okumaya balarken misvak kullanmak, Kuran Kerimi okumaya balarken euzu ekmek, Kuran Kerimi okurken yava yava, tane tane okumak, Kuran Kerimi okurken her ayette durmak, rahmet ayetlerinde Allahdan istemek, azab ayetlerinde Allaha snmak, celali ve 106

kibriyas bykl zikredildiinde tesbih etmek, mmin evinde Kuran Kerimden mmkn olduu kadar okuyarak evinin nasibini vermesi, bakasnn Kuran okumasn dinlemek snnettir. Kuran Kerim dinlemenin snnetlerinden biri de azalarnn skutu, gzlerini yummak ve Kuran Kerimden dinlediini yapmaya azm etmek ve yerine getirmek. -Vedduha suresinden sonra tekbir getirmek. Bu sureden sonra Kurann sonuna kadar tekbir getirilir. -Kurbann kiinin kendisi kesmesi. -Hayvan boazlarken eziyet etmemek ve lzumsuz ac vermemek iin ba bileylemek. -Kurban edilecek hayvan itip kakmamak. -Kurban kesilirken kiinin kurbannn banda beklemesi. -Herhangi bir eyi sa elle verip sa elle almak. -Hadisi erif ve Kuran Kerim ve mubah olan dier eyleri dinlemede snnet olan, kii anlayn, akln, zihnini toplayp konuan, okuyan ve hadis bildireni dikkatle dinlemek ve susmaktr. -Asa (baston) tamak. -Yatsdan sonra dnya ilerinden konumamak da snnettir. -Grd iyi ryalar, bir alime ve nasihat ediciye anlatmak. -Alimlerin ve adil hkmdarlarn elini pmek. -Emanet olarak alnan eylerin krldklar veya yitirildikleri takdirde bedellerinin denmesi. -Mesti giymeden nce ters evirip silkelemek. -pheli olan eylerden kanmak snnettir. -i olarak soan ve sarmsak yememek snnettir. -Mescidi sprmek, temizlemek, gzel koku srmek, demek, stmak iin ate yakmak, girerken sa ayakla karken sol ayakla kmak snnettir. -Aksrma esnasnda snnet olan eli veya elbiseyi az zerine koymak ve sesi alaltmaktr. 107

-Araf suresinin 28.nci ayetinde Vallahu emerena bihay okurken sesini alaltarak okumak snnettir. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kamis dedikleri gmlei severdi. ok dnrler ve her rast geldiine evvela selam verirlerdi. Yzkleri gmten idi. Her vakit iin abdest alrd. Nerede namaz vakti girerse orackta namaz klmay severdi. Ramazann sonraki gnlerinde ibadet iin ok gayret sarfederdi. Yrmeye balarken sa ayakla balard. Bir eyi alp verirken sa elle yapard. Mubarek ayaklarnn ucuna basarak deil adet olduu zere tmne basarak yrrd. Yerin zerine otururlard. Elbisesini ykar, kovasn kaldrr, koyununa yem verirdi. Elbiselerini bizzat kendisi katlar ve kaldrrd. Misk ve benzeri kokular yannda bulundurur onu bana ve sakalna srerdi. Misafirlerine bizzat kendisi hizmet ederdi. Mescide giderken admlarn ksa atard. Hergn belli bir miktar Kuran okurdu. St veya erbet itii zaman bir yudum aldktan sonra yannda bulunanlara da birer yudum iirirdi. Taranaca vakitte san, kan, sakaln evvela sa taraftan balar sonra sol taraftan tararlard. Her ilerinde evvela sa yaparlar sonra da sol tarafn yaparlard. Hacamat olurlard. (Kan aldrrlard.) Ekseriyetle bu kan aldrmasn balarndan yaptrrlard. Bayram namazlarna giderken yryerek giderler, dnerken de baka yoldan dnerlerdi. Elbisesindeki yrtklar dikerlerdi. Ayakkablarn tamir ederlerdi. Davete icabet ederdi. Sar balarna sararlard. Kurbanlk koyunlar kendi elleriyle keserdi. Kendisi avlanmazd fakat avlanan ku etini yerdi. Yemei yere kor orada yerdi. (Altna kasnak gibi bir ey koymazd.) Eee binerdi. ocuklara selam verir, onlarn balarn okard. Perembe gnleri sefere kmay severdi. Suyu nefeste ierler evvelinde Bismillah derler 108

sonunda Elhamdlillah derdi. Ehli beytinden birisinin yalan sylediine muttali olursa artk onun yzne bakmazd ta ki o tevbekar olup da bir daha yapmayacam deyinceye kadar. Sarklarn mbarek balarna kendileri dolarlar, ularn da arkalarna omuzlarnn arasna sarktrd. Gzlerine srme ekerdi. Bu srmeyi gece vakti yatarken ekerdi. ektikleri vakit de defa ekerdi. Yemek yerken nne isabet eden yerden yerlerdi. Namaz kldktan sonra kere istifar ederdi. Abdest aldktan sonra bir avu su alrlar o aldklar suyu avret yerlerine, n taraflarna serpitirirdi. Abdest alrken yzn oynatrd. Abdest aldktan sonra iki rekat mutlaka namaz klard. Kendilerini zen bir ey olduu vakit hemen kalkar namaza dururdu. Dua ederken elin iini yzne doru evirirdi. Dua bitince ellerini yzne srerdi. Yatarken misvak yan banda olurdu. Gece uyand zaman ellerini yzne srerdi. Gece uyand zaman azn misvaklard. Gece namaz iin abdest aldktan sonra koku srerdi. Gece namaz klarken evvela iki rekat hafif namaz klar dier kldklar namazlar (iki rekat hafif kldktan sonraki kldklar gece namazlarn) uzun tutard. Yolculuk esnasnda da gece namazn terk etmezdi. Seferden dndkleri vakit mescide gider iki rekat namaz klar sonra evine giderdi. Gece gndz daima Kuran okurdu. Elese zalike bi kadirin ala en yhyiyel mevta? Sure-i Kyametin sonundaki bu ayeti okurken Allah lleri diriltmeye kadir deil mi? deyince o zaman kendisi ona bela diye cevap verirdi. Vettini suresinde Eleysallahu biahkemil hakimin? Ahkemil hakimin deil mi Allah? ayetini okuyunca bela derdi. Ashabndan bir zat Resulu Ekremle karlat, ayaa kalkt ise Resulu Ekrem de onunla beraber ayakta dururdu. O gelen ayrlmadkca Resulu Ekrem ondan ayrlmazd. Kim olursa olsun kk, byk onun elini brakmaz ta ki o brakncaya kadar. Ashabndan birisiyle 109

karlat m elini tutar musahafa eder ve sonra da onun iin dua ederdi. Adamn ismini unuttuu zaman, o adama Ey Allahn kulunun olu diye hitab ederdi. Yrrken saa sola bakmazd. Cuma gnleri muhakkak gusl abdesti alrd. Susmas ok glmesi az idi. Gayet az mizah, latife yapard. zerine giydii gmlek ayak topuk kemiinin stnde idi. Tara, makas, aynas, inesi daima yanlarnda gezerdi. Aatan bir barda vard btn ieceklerin hepsini bu bardakla ierdi. Sz getirenlerin szn katiyyen dinlemezlerdi. Birinin dieri iin syledii szlere de hi dikkat verip kulak asmazd. Dayanarak yemek yemezdi. Konutuklar vakit muhakkak tebessmle, gler yzle konuurdu. Yatarken, kalkarken misvak kullanrd. Sure-i Secde ve Tabarekeyi okumadan uyumazd. nsann bazan kzgn vakitleri olur, megul vakitleri olur. O zaman karsndakinin yzne bakmazlarm ki benim yzmden onun iine bir soukluk gelir diyerek, onun yzne bakmazlarm. Mslmanlarn zaiflerine gider ziyaret ederdi. Yedi eyin gmlmesini emretmitir: Sa, trnak, kan, kadnlarn hayz eyleri, diler, phtlam kan, lohusalarn ocuk dourduklar vakitte atlan zarlar, paralar. Hurma ile iftar ederdi o yoksa su ile iftar ederdi. En ok yedikleri ey arpa ekmei idi. drarn melerek yapard. Ayda bir kere umumi temizleme yapard. Koltuk altlar, edep yerlerindeki tylerin giderilmesini ayda bir kere yapard. Pazartesi Perembe gn oru tutard. Aure gn oru tutard. Yalnz muharremin 10.ncu gn deil 9.cu gn de ilave etmek, yahut 10.ncu ile 11.nci gn beraber tutmay efdal bulmulard. Her ayda bazan ilk n bazan son n bazan 13,14,15.nci (kameri ayn) tutmak suretiyle her aydan gn oru tutard. Hac aynn nceki dokuz gnn de oru tutarm. ftar hurma ile yaptktan sonra yemein sonunda yine hurma yerlerdi. Elmaya bakmak holarna giderdi. Yeilliklere, ormanlara, 110

aalara, meyvalara, akarsulara bakmak holarna giderdi. Dua ederken defa sylerdi. Mesela Ya Rab beni af et, Ya Rab beni af et, Ya Rab beni affet. Kollar ve kollarn krek denilen ksmlar holarna gider, et alnd vakitte oralardan alp yerdi. Souk tatllar sever, erbetlerin souunu severdi. Gzel kokuyu sever ve kokulanrd. Dmanla ancak gne leyi getikten sonra ikindiye doru karlamay severdi. Kendileri evlerimizdeki kaplarn kapal olmasn tavsiye ediyorlar. Yemek kaplarnn kapanmas houna giderdi. zm salkmlarnn evlerinde bulunmalarndan memnun olurdu. Bakr kaplardan, ibrik gibi eylerden abdest almak houna giderdi. Koyunlar kendisi saard. Cuma gn, Ramazan bayram gn, Kurban bayramndan nceki arefe gn guslederdi. Taharetlenirken kere ykamay adet haline getirmiti. irkin isimleri deitirirdi. Kendi ilerini kendi yapard. Cuma gn Cuma namazna gelmezden evvel, trnaklarn keser, byklarn ksaltrd. Zikrullah okca yapard. ri iri bara bara sylenen szleri sevmezdi. Sesi ksa ksa, kimseyi taciz etmemek suretiyle alak sesle konuulmasn severdi. Alamalar da orta halli idi. Bararak alamazd. Alarken mubarek gzlerinden ya akard. Scak yemei ho grmez, soutun bunu derdi. Scak yemek yemezdi. Bazen ekmei zeytin yayla yemitir. Hurmay yedikten sonra onun hararetini karpuz yemekle savard. Kayma da severdi. Bazen ekmekle sirke yerlerdi. Bal erbetini souk su ile ierdi. Daima cemaat nde yrr kendisi arkada, yahut sada veya solda yrrd. Baz insanlar lzumu olmayan sorular sorduunda bunu sevmezdi. Mescidde baz insanlar iddetli aksrr ondan holanmazd. Ayakkabnn ne byk ne de kk olmasn isterdi, ayakkabnn ayaa gre olmasn isterdi. Hayvanda, koyunlarda d, sidiklik, zeker, hayalar, bez, kan, bbrekler gibi eylerin yenilmesini ho grmezdi. Balarna giydikleri 111

ey (takke) beyaz amda yaplm bir ba giyecei idi. Doan ocuun kulana ihlas suresini okurdu. Miski bedenine ve bana srer onun gzel koku olduunu buyururdu. Yata hafif ve ince idi. Kokulardan amber de srmtr. Namaz srasnda giydii elbisenin dmesi zkt. Sabah namazndan sonra gne kncaya kadar uyumay yasaklamtr. Bir hastay ziyaret ettii zaman baucunda otururdu. Kendi eyalarn bizzat kendileri tarlard. Mezzin Hayyealessalah dedii vakit La havle vela kuvvete illa billah derdi. Tufanda bir meyva getirildii zaman Allahm! u ehrimize de bize de bereket ver. leimizde ve lmzde bereket stne bereket ver der sonra o meyvay yannda bulunan ocuklarn en kne verirdi. Daima en yumuak ve tatl yolla ikaz ederler ve iradda bulunurdu. nsanlara kar olduu gibi hayvanlara kar da merhametliydi. Bann sa ksmn gstererek berbere salarn kesmesini sylerdi. Dnya zevklerinden uzak olarak her eyin az ve basiti ile yetinirdi. Sabah namazn klnca orada gne iyice doup, aydnlanncaya kadar bada kurup otururdu. Haprd zaman elini veya elbisesinin ucunu azna gtrerek sesini ksar veyahut azn yumard. Sefer esnasnda gece konaklad vakit sa tarafna yaslanr, eer sabaha az bir zaman kala konaklarsa dirseini dikip ba avucunda olduu halde yaslanrd. Geceleyin yataklarna girdikleri zaman sa elini yanann altna koyar sonra yle buyururdu: Allahm! Mbarek ismin bereketiyle yaarm ve yine ismin bereketiyle leceim. Uykudan uyandklar zaman da lme benzer uyku ile bizi ldrdkten sonra yine hayata kavuturan Allaha hamd senalar olsun, hair onadr. derdi. Vitir namaznn birinci rekatnda Sebbihisme Rabbikel Ala, ikinci rekatnda Kafirun, nc rekatnda hlas suresini okurdu. Yatmadan nce oturarak iki rekat namaz klar ve sonra yatard. Birinci 112

rekatta za Zlzile ikinci rekatta Elhakm veya Kafirun suresini okurdu. Gnde yetmi kere Allaha tevbe ve istifar ederdi. Yemek yerken bazan dizleri zerine kerek, bazan da sa ayan bkerek (sa ayan diker) sol aya zerine otururdu. Hibir yemei beenmezlik etmezdi. Ramazan bayramnda bayram namazna gitmeden nce birka hurma yerdi. (Bu hurmalarn says tek olurdu.) Kurban bayramnda namazdan dnnceye kadar bir ey yememi ancak kestii kurban etinden yemiti. Yemek yerken bireye dayanarak yemek yemez ve sofradan doymadan kalkard. En ok okuduu dua: Allahmme Rabbena atina fiddnya haseneten ve fil ahireti haseneten ve kna azabennar idi. zr dileyenlerin mazeretini kabul ederdi. Kadnlarla et dorard. akalar fakat akasnda da doruyu sylerdi. Kendisine mracaat eden herkesin iine koard. Hibir vakit yataca yeri ayplamamtr. Sokaklarda fazla dolamazd. Besmele ile oturur ve besmele ile kalkard. Herkese ayr ayr hal ve hatrn sorard. Fazla ve lzumsuz konumazd. Her gece yatana girdii vakit avularn toplar onlara frr ve hlas, Felak ile Nas okur sonra elleri ile bandan ve yznden balayarak yetiebildii aa ksmna doru vcudunu meshederdi. Bunu defa yapard. St ier ve azn alkalard. St, erbet ve buna benzer bireyler itiinde bir yudum alr sonra da yannda olanlara birer yudum vererek iirirdi. Ya hurmay salatalkla yerdi. Karpuzla birlikte hurma yerdi. Kavunu ya hurma ile yerdi. Hurma ile tereyan severdi. Bal severdi. Abdest bozmak istedii zaman oturmadan nce elbisesini kaldrmazd. Vitir namazn bitirip selam verdii vakit defa ve ncsnde sesini ykselterek Sbhanel melikil kuddus derdi. Cuma gn sabah namaznda Secde suresini okurdu. Kendisine sevin verici bir haber veyahud bir mjde gelince Allaha kretmek zere secdeye kapanrd. 113

arya, pazara kar oluk ocuunun ihtiyalarn satn alrd. Kendisine verilen hediyeyi orada bulunanlarla paylar ve hediye mterektir buyururdu. Evine girdii zaman ie diini misvaklamakla balard. Vaaz ve nasihatten sahabelerine bkknlk gelmesin diye hallerine bakp ona gre gn ve saati kollard. Kuran Kerimi hatim ederken Nas suresini okuyunca Fatihadan balar ve Bakara suresinin bandan Ve ulaike hmlmflihun ayetine kadar okuduktan sonra hatim yapar kalkard. Ekmei sa eline karpuzu da sol eline alr bir ekmekten bir karpuzdan yerdi. Bakalaryla yemek yedii zaman sofradan en son kalkard. Mminin artn yemesini severdi. Kabak tatls ve mercimek orbasn ok severdi. ncir yerdi. Eline biraz arpa ekmei alp zerine hurma koyup ekmek ile beraber hurmay yerdi. Tatl ve gzel kokulu hediyeler geldiinde geri evirmezdi. Tatlnn tadna bakar ve gzel kokulu iek veya gl koklard. Hurmann ekirdeini sol elinin ehadet parma ile orta parma arasna alp atard. ecekler iinde en ok sevdii souk erbet idi. Sol eline zm salkmn alr sa eliyle zm yerdi. Patlcan yer ve faydalarn anlatrd. Turp yerken snnet olan kiinin ilk srmasnda Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)i hatrlamasdr. Yumurta yerdi ve severdi. Souk ve tatl suyu severdi. Mesti siyahd. Salarn gn ar tarard. Salarn taramak iin aarken Elem nerahleke suresini okurdu. Abdestsiz durmazd. Helvay severdi. Sebze yemeklerini severdi. Kabak yemeini severdi. Hi kimse ile ekimezdi. Bakmak istedii zaman bakaca tarafa tamamyle dnerek bakard. Meclisinde bulunanlar bir eye glerse o da onlara uyarak glerdi. Hi barp armaz, kt sz sylemezdi. Hi kimseyi ayplamazd. Etrafna gelii gzel bakmazd. Dnya iin, dnya ileri iin kzmazd. Bir eye iaret edecei vakit parma ile deil btn eli ile iaret ederdi. 114

Ev sprrd. Salatal taze hurma ve tuz ile yerdi. Meyvelerden en ok sevdii ya hurma, zm, kavun ve karpuz idi. Eti srarak yerdi. Semizotu severdi. Parmaklarn temizlemeden elini mendil ile silmezdi. tii kaba nefes vermez, barda azndan uzaklatrdktan sonra nefesini alrd. Cbbe giyerdi. Can fazla skld zaman sk sk sakaln avulard. Hoa gitmeyen bir eyi yze vurmazd. ok cmert idi. Hele Ramazan aynda esen rzgar gibi eline geen her eyi datrd. Kabile ve akrabasna ok ikramda bulunurdu. Kendisinden istenilen hereyi verirdi. Cenazelere katlrd. Elbisesini yamard. Kim olursa olsun kendisini arana buyurun diye cevap verirdi. Admlarn ar ve ekinerek atar, yrrken sallanmaz ve admlarn fazla amazd. Alk ve susuzlukla nefisle mcadele edilmesini sylerdi. Tok karnna uyunmamasn ve faydasz ileri terketmemizi sylerdi. Sol eliyle smkrrlerdi. Topran stne oturur altna kilim gibi eyler sermezdi. nekten olan ya severdi. Post zerinde namaz klmay severdi. En ok sevdii renk yeil idi. En ok nefret ettii huy yaland. En ok lezzet ald et koyunun n kollar idi. Sade ekmek yemezdi. ecekler arasnda en ok sevdii ey: st, bal erbeti idi. Balk eti yerdi. En ok sevdii kalabalkla yemek yemekti. Hurmalardan Acve hurmasn severdi. Yatt vakit Kafirun suresini okurdu. Yeni elbise diktirdii zaman onu Cuma gn giyerdi. Oturaca zaman elleri ile elbisesini toplard. Helaya girecei zaman pabularn giyer, ban rterdi. Duada (bir eyi) istedii zaman, avularnnn iini kendine doru evirirdi; bir eyden snd vakitte avu dlarn kendine doru evirirdi. Bir yudum su ile dahi olsa iftar etmeden akam namazn klmazd. Yrrken ardna bakmazd. Kendisinden kt sz duyaca kimseye yaklamazd. nsana ait olan kan, di, sa, trnak gmlmesini emrederdi. Ani lmden (Allaha) snrd, 115

lmeden nce hastalanmasn isterdi. Bir kimseye ait kapya gelipde ieri girmek iin izin istedii zaman kapya kar durmazd. Kapnn sa veya sol tarafnda dururdu. Eer kendisine izin verilirse ieri girer izin verilmezse geri dnerdi. Bal severdi. Yeillie ve akan suya bakmaktan holanrd. Tesbihi parmaklarn sayarak yapard. Yemein buhar gitmeden yenmesini ho karlamazd. Mezzin ezan okuduunu duydumu mezzin sustuu vakit onun sylediini sylerdi. Aynay, srmeyi, tara, misvak, krdan, glya iesini brakt olmazd yannda tard. Yznde daimi bir sevin eseri vard. nsanlar birletirirdi. Onlar nefret ettirmezdi. Birbirine sndrr ayrmazd. Her bir kimsenin ihtiyacn grrd. Etrafna ok yumuak davranrd. Yanna gelene ikramda bulunurdu. O gelenin yasta yaslanmasn ve rahat bir ekilde oturmasn tevik ederdi. Hi kimsenin szn kesmezdi. Kendisine hediye getirene hediye verirdi. Bulduunu giyerdi. Gmlei ayaklarnn topuklar stnde idi. Sakalndan uzunluuna ve genilemesine alrd. Terlemesi oktu. Meclisde hususi bir yeri yoktu, bo bulduu yere hemen otururdu. Az konuurdu. Szleri arasnda duraklar ara verir ve dinleyenler konutuunu ezberleyebilirdi. Ekseriyetle skut ederdi. Ramazan aynn son on gn geldiinde elerine yaklamazd. Buyurdu ki: Vermrselati suresini okuyan Fe bieyyi hadisin badeh yminuna gelip eriince Amenna billahi Biz Allaha iman ettik desin. Duaya balarken Subhane Rabbiyel aliyyil alel vehhab derdi.

116

eitli Konularda Hadisler Hadis okumann faydalar vardr. Bu faydalar unlardr: Hadis ile megul olanlar, ahirete gerken iman ile gerler. Duas kabul olur. Her ii rast gider. Kalbinde rahatlk olur, hzn def eder. Resullullaha (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yakn olur. Hadisleri okumakla Resullullaha (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kar sevgisi artar. Mmkn mertebe Resullullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetlerini yerine getirmeye alr ve bundan dolay ok sevab kazanr. Ruhun sklmasn giderir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: -Dnyann son gnlerinde mmetim e blnecektir. Bunlardan bir ksm Allaha tam bir hulus (ihlas) ile ibadette bulunacaklar, dier bir ksm ise riya ve yapmack ibadette bulunacaklar, nc ksm ise insanlar (istismarla) soyup yemek iin ibadette bulunacaklardr. Hakk Teala kendisine hulus (ihlas) ile balanp ibadet edenlere: Haydi cennetliklerle cennete gidin dier iki ksma veya zmreye de: Siz de cehennemliklerle cehenneme yryn buyurur. -Allahdan saknmanz, emirlerini dinleyip Ona itaat etmenizi tlerim ve vasiyet ederim. Banza tayin edilen kumandan, azalar kesik Habei bir kle dahi olsa (emirlerine) kulak verip itaat etmenizi (slama uyduu srece) tavsiye ederim. inizden yaayacak olanlar pek yaknda bir ok ayrlklar grecekler. (yle bir devirde) snnetime ve hidayete erdirilmi (doru yolda yryen) olgun halifelerin yoluna az dilerinizle (btn gcnzle) sarlnz. Dinde yeni ortaya kan veya kacak bidatlardan 117

saknnz. Her bidat bir sapklktr. Her sapkln sonu da atetir. -Kim gzel bir r aarsa, hayatnda ve mematnda (ldkten sonra) o gzel hayr ii braklncaya kadar kendisine sevab yazlr. -lmin fazileti, ibadetin getirecei faziletten daha hayrldr. Dininizde en hayrl i de gnahtan saknmaktr. -Benim szlerimi olduu gibi iitip bir bakasna anlatan kiinin Hakk Teala yzn aartsn. - kimse vardr ki, onlar mnafktan bakas hafife almaz: 1.Mslman ihtiyar. 2.lim sahibi. 3.Adil imam (idareci). -Mslman veya mmin bir kul abdest alr yzn ykarsa, gzleriyle bakarak kazand gnahlarn hepsi su ile veya suyun son damlasyla yznden dklr gider. Ellerini ykad vakit ellerinin iledii kabahatler, ellerinden su veya suyun son damlasyla birlikte kar. Ayaklarn ykadnda ayaklaryla kazanm olduu her gnah, abdest suyuyla veya son damlasyla kar ki, o adam (kk) gnahlarndan temizlenmi olur. -mmetime zorluk vermek endiesi olmasayd ben onlara namazda abdestle birlikte misvak (kullanmalarn) emrederdim. -Kii abdestini gzelce alr, kalbi ve yz ile ynelerek iki rekat namaz klarsa, kendisine cennet vacip olur. -Mescidler yapnz. inin kirini, pn dar karnz. Kim ki Allah Teala iin bir mescid yaparsa, Allah Teala da ona cennette bir ev yapar. -Kiinin cemaatle namaz klmas, evinde ve i yerinde klaca namazdan 25 derece daha stndr. Zira o kimse abdestini gzelce alr, mescide yalnz namaz klmak 118

niyetiyle karsa ataca her admla derecesi bir kat ykselir ve bir gnah da dklr. -Kadnlarn en hayrl mescidleri evlerinin en i kesidir. -Hakk Tealann bir kulunun davranlarndan en ok sevdii ve beendii ey kulunun yzn doruca topraa koyup secde ettiini grmesidir. -Namazn ilk vaktinin sonuna nisbeten stnlk ve fazileti ahiretin dnyaya gre stnlk ve fazileti gibidir. -Yats namazn cemaatle klan kii gecenin yarsn namazla geirmi saylr; hem yats hem de sabah namazn cemaatle klarsa bir gecenin tamamn ibadetle geirmi saylr. -Kiinin evinde namaz klmas (nafile namaz) nurdur; evlerinizi bu nurla nurlandrnz. -Dnya evi olmayanlar iin bir evdir, mal olmayanlar iin de bir maldr, akl olmayanlar dnyay toplar. -Kiiler birinci safta nelerin bulunduunu bilselerdi orada bulunmak iin kura ekerlerdi. -mam Fatiha suresinin son cmlesini tamamlaynca sizler de amin deyiniz. Zira her kimin sz meleklerin szne muvafk derse mescidde bulunanlar mafiret olunur. -Mslman bir kul farzlardan baka Allah Teala iin gnde 12 rekat nafile kld takdirde Allah Teala o kuluna cennette bir ev yapar. -Kii yatana gelir gece namazna kalkmak iin niyet eder, gece kalkamayp sabaha kadar uyur kalrsa, Allah Teala o kuluna niyetini ettiini yazar, uykusu da Rabbinden kendisine verilmi sadaka olur. -Cuma iinde yle bir saat vardr ki, imanl bir kul bu gnde namaz klar, Allahtan haceti iin bir dilekte bulunursa, Allah Teala kulunun istediini muhakkak verir. -Cuma gn ykanan kiinin hata ve sular affedilmi ve silinmi olur. -Kanaat tkenmeyen bir hazinedir. 119

-Suyun atei sndrd gibi verilen sadaka da kiinin hatalarn dzeltip sndrm olur. -Dnyann Allah Teala nazarnda bir sivrisinein kanad kadar kymeti yoktur. -Bir mslman dier bir mslman kardeine bir defa bor vermi olsa verdii bor iki sadaka hkm yerine geer. -Zavall, fakir bir mslmann karnn doyurmak Allahn rahmetini kazanmak demektir. -Orulu iftar yaparken Allahdan bir istekte bulunsa, o istek veya dua geri evrilmez. -Dilin Allah anmaktan daima slak ve nemli kalsn. -Kim ki, amel defterinin sayfalarndan memnuniyet ve sevin duymak isterse tevbe ve istifarnn fazlaca yazlmasna alsn. -Skntl gnlerinde duasn Allahn kabul etmesiyle sevinecek kimse rahat ve huzur iinde iken Allaha dualarn oaltsn. -Dinimizin en hayrl yn gnahtan saknmaktr. -Alveriten pimanlk duyan kimsenin isteine uyarak alverii bozan kimsenin Allah Teala kyamet gnnde hatalarn balar. -Allah Teala yle buyurur: Kulumun bana yapt ibadetlerin en sevimlisi benim iin yapt ttr. -Bir tacir u drt ahlak sfat ile bezenmi olursa yapt ticarette kazanc gzel olur. 1.Alaca bir mal ktlememesi. 2.Maln satarken vmemesi. 3.Satta hile yapmamas veya malnn kusurlu yerini gizlememesi. 4.Maln satarken ve alrken yemin etmemesi. -Borcunu demeye niyet eden bir kul yoktur ki, Allahtan yardm grmesin. -ciye teri kurumadan cretini veriniz. 120

- kimse vardr ki, gzleri atei grmez veya ateten etkilenmez. Bunlardan biri de, Allahn yasaklad eylere bakmayan gzlerdir. -Bir kimsenin nefsine, eine, ocuuna, kendine, kan yaknl olanlara yapaca harcamalar o kimse iin bir sadaka olur. -Bir babann ocuuna verecei en gzel hediye terbiyedir. Bundan daha kymetli bir ey olamaz. -Allah Teala giyimine nem vermeyeni sever. (Ssl elbiseden kanmak lazm). -Bir mslman plak dier bir mslman giydirirse Allah Teala o kimseye cennetin yeil elbiselerini giydirir. -Ba ve sakalndaki aklar yolma. slam olarak kiinin bana ve sakalna ak dt zaman bu aklk kyamet gnnde onun ve nuru olur. -Balamayan balanmaz. -Bir kimse bir mslman kardeinin aybn saklayp rterse Allah Teala da kyamet gn o kimsenin aybn rtp gizlemi olur. Mslman kardeinin aybn yayan bir kimseyi de Allah Teala rezil rsvay etmek iin aybn ev halknn iinde yaym olur. -Ana ve babasnn gnln ho tutandan Allah Teala holanr, ana ve babasna kar gelen, onlara kt davrananlara Allah Teala gazab eder. -Cennette yle odalar vardr ki, dtan ileri grnr, iten de dlar grnr. Allah Teala bunlar birbirini kalben sevenlere, birbirini Allah Teala iin ziyaret edenlere, birbirine yardm edenlere hazrlamtr. -Eli ak, cmert bir kimse cennete gireceine Allah Teala beni kefil kld gibi, her cimri ve eli sk kiinin de atee gireceine Allah Teala yine beni kefil klmtr. -Haya imandandr. -Mminlerin en olgunlar gzel ve iyi ahlakl olanlar, ev halkna kar yumuak ve iyi davrananlardr. 121

-Kardeine gleryzle bakman senin iin verilmi bir sadakadr. yilii buyurup, ktl yasaklam olursan bu senin iin bir sadaka olur. -ki mslman karlap tokalarsa birbirlerinden ayrlmadan nce Allah Teala onlarn btn su ve gnahlarn affetmi olur. -Mslman kardeine tevazu gsteren bir kimseyi Allah Teala ykseltir. Ona tepeden bakan da Allah Teala alaltr. -Mminden gayrsn dost edinme, yemeini de Allahdan ekinenlerden gayr kimse yemesin. -Fitne, fesat, kargaalk ve insanlarn bo yere birbirlerini ldrdkleri bir zamanda yaplan ibadet bana doru g etmeye benzer. -mmetimin kadnlarna hamama gitmeleri gnah saylmtr yani yasaklanmtr. -Cehennemde yle bir vadi vardr ki, cehennem bu vadinin dehetinden gnde drt yz defa Allaha snr. Bu vadi Muhammed mmetinden riya yapanlara hazrlanmtr. Bunlar u kimselerdir ki: Gsteri maksadyla Allahn kitabn tayanlar, Allahdan gayr iin gsteri olsun diye Allah Teala iin sadaka veriyormu gibi davrananlar, Allahn evine (Hacca) gsteri ve riya ile gidenler ve gsteri olsun diye Allah Teala uruna savaa giden kimselerdir. -Rvet verenle alann her ikisi de atetedirler. -Satran ve dama dedikleri oyunlar oynayanlar ellerini sanki bir domuz kanna bulatrm olurlar. -Ben bilhassa haram yemenizden, zina etmenizden ve heva ve heveslerin sizi tehlikelere drmesinden korkarm. -Kmze efkat, bymze hrmet etmeyen bizden deildir. -Kyamet gnnde kul u drt eyden soruluncaya kadar yerinden ayrlamaz: 1.mrn nerede tketmitir? 122

2.Genliini nerede geirmitir? 3.Maln nereden kazand, nereye harcad? 4.lmi ile ne amel yapt? -Kabir azabnn ou sidiktendir. Sidikten saknn. -Canl resim, kpek ve cnp bulunan eve melekler (rahmet melekleri) girmezler. -Bir kimse tuvalette iken kbleye nn ve arkasn dnmezse ona bir sevab yazlr ve bir gnah silinir. -Kulun kyamet gnnde ilk sorguya ekilecei ibadet namazdr. Namazna baklr, klmsa kurtulur deilse perian olur. -Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) karga yem toplar gibi acele secde yapmay, secdede yrtc hayvanlarn yapt gibi kollar yere sermeyi ve devenin ahrda belli yer edindii gibi mescidde belli bir yer tutmay yasaklad. -Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) faiz yiyene, yedirene, ahidine, katibine, vcuduna dme yapan ve yaptrana, sadaka vermeye engel olana lanet etti. -Kadnn kocasnn izni olmakszn bir ey vermesi caiz deildir. -nsanlara teekkr etmeyen Allaha kretmez. -Kuran Kerimi okuyunuz. nk o kyamet gnnde okuyucularna efaatci olarak gelecektir. -nsanlar size mecnun deyinceye kadar Allah ok zikrediniz. -Bir adam yabanc bir kadnla babaa kalnca onlarn ncs eytan olur. -Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) arap hususunda u on kiiye lanet etti: Onu yapana, yaptrana, iene, tayana, kendisine gtrlene, satana, ondan kazanlan paray yiyene, satn alana ve kendisi iin satn alnana. -Kolaylatrnz, zorlatrmaynz. Sevdiriniz nefret ettirmeyiniz. 123

-Diline sahip olana, bo vakitlerini evinde geirene, hatasna alayana ne mutlu. -Mmin kardeine ldrc silahla iaret edene, silahn indirene dek melekler lanet eder. Bu kendi z kardeine de olsa ayndr. -Kim bir ocua gel al deyip de sonra, al dedii eyi vermezse ite bu bir yalan olur. -Kim oban ve av kpeklerinden baka kpek beslerse hayr amelinden her gn iki krat eksilir. -Akamdan sonra kk ocuklarnz dar salmaynz. Zira o saatlerde ortada eytan dolar. -Her eyde yava olmak, acele etmemek iyidir. Ancak ahiret ilerini geciktirmeden acele yapmak gerekir. -Mmine isabet eden, her hastalk, yorgunluk, znt ve keder mutlaka gnahlarna kefaret olur. -slam garib olarak balad, tekrar balad gibi garib hale dnecektir. Gariblere ne mutlu! -Allah Teala hazretleri her eyde iyilii emretmitir. yleyse ldrdnz zaman ldrmeyi iyi yapn. Kesecek olursanz kesmeyi iyi yapn. Ban azn bileyin. Hayvana (zahmet vermeyin) rahat ettirin. -Haksz yere bir ku veya daha kk bir hayvan ldren insana Allah Teala mutlaka onun hesabn soracaktr. -Dnya mmine hapishane (cennetteki yerine gre) kafire cennettir (cehennemdeki yerine gre). -Dilenci at zerinde de gelse ona sadaka verin. -Amellerin en faziletlisi Allah iin sevmek, Allah iin buzetmektir. -Bir gen, ihtiyar bir kimseye ya sebebiyle ikramda bulunursa, Allah Teala yallnda ona ikram edecek kimseleri mutlaka takdim eder. -Hi kimse izin almakszn bakasnn evinin iine bakmasn, kim izinsiz bakarsa aynen girmi gibidir. 124

-Allaha en makbul insan, karlamada selama nce davranandr. -Allah Teala hazretleri hastal da ilac da indirmitir. Ve her hastala bir ila vermitir. yleyse tedavi olun. Ancak haram olan eyle tedavi olmayn. -Hastalar yeyip imeye zorlamayn. Zira Allah Teala hazretleri onlara yedirir, iirir. -Biriniz ayakta iken fkelenirse hemen otursun. fkesi geerse ne ala gemezse yatsn. -nsanlar gldrmek iin konuup (binbir) yalan (ve maskaralklar) uyduranlara yazklar olsun, yazklar olsun, yazklar olsun. -Mmin bir (ylann) deliinden iki defa sokulmaz. -Sana emanet brakann emanetini geri ver. Sana ihanet edene ihanet etme. -Her mmet iin bir fitne vardr. Benim mmetimin fitnesi de maldr. -ki nimet vardr. nsanlarn ou onlar hususunda aldanmtr. Shhat ve bo vakit. -Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yze vurmay ve yz dalamay yasaklamtr. -Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hayvanlar dtrmeyi yasaklad. -Yoksullar sevin. Onlar severseniz Allahda sizi sever. -mmetim haknda en ok korktuum: Gbek bytmek, devaml uyumak, tembellik, inan zayfldr. -Gk grlts duyarsanz Allah zikredin. nk (yldrm) zikir edene isabet etmez. -alg ve ark dinlemeyiniz. -Sarmsak yiyin ve onunla tedavi olun. Onun 70 hastala kar ifas vardr. Eer bana melek gelmeseydi ben de onu yerdim. -(Birbirinize) ta atmayn. 125

-Kiinin kardeinin artn imesi tevazudandr. Kim kardeinin artn ierse, yetmi derecesi ykselir, yetmi gnah drlr, kendi iin ayrca yetmi de sevab yazlr. -Az gl, zira ok glmek kalbi ldrr. -Kabir ya cennet bahelerinde bir bahe veya cehennem ukurlarndan bir ukurdur. -Din kardelerinizi oaltnz. Zira kyamet gn her bir kardein efaat etme hakk vardr. -Kadn be vakit namazn klar, ylda bir ay orucunu tutar, rzn muhafaza eder ve kocasna itaat ederse cennetin kaplarnn dilediinden girsin. -Acemlerin kestii gibi ekmei bakla kesmeyin. -Ey insanlar bol ve geni elbiseler dikinin. -Faiz alverii yapan kiinin sonu iflastr. -Kim bir ey anlatmak isteyip de unutursa bana salat-u selam getirsin. -Kim alimleri ziyaret ederse beni ziyaret etmi olur. Kim alimlerle oturursa benimle oturmu olur. -Bilmeden fetva veren kiiye gk ve yer melekleri lanet eder. -Kim haram bir lokma yerse 40 gece namaz kabul olunmaz. 40 sabah duas kabul olunmaz. -Kim abdestli yatp da o gece lrse ehit olarak lr. -Balarna kadn geiren kavim katiyen iflah etmez. -Allah Teala klnza ve mallarnza bakmaz; kalblerinize ve amellerinize bakar. -Melekler, heykeller veya resimler bulunan eve girmezler. -nsan lnce ey hari ameli kesilir: 1.Sadaka-i cariye (Cami, medrese yaptrmak gibi.) 2.Faydalanlacak ilim. 3.Kendisine dua edecek hayrl evlat. -Size ziyaretci geldii zaman ikram edin. -ocuk yedi yana bastnda ona namaz emret, onuna girdiinde de namaz iin (klmazsa hafifce) dvn. 126

-Kanlarnz, salarnz (kllarnz), trnaklarnz topraa gmn ki bycler onlarla (sihir yapmak iin) oynamasn. -Kalbinin yumuamasn, hacetinin grlmesini ister misin? Yetime acyp ban svazlarsan, yemeinden yedirirsen hem kalbin yumuar hem de hacetin varsa grlr. -Yedi helak edici eyden kannz: Allaha irk komak, sihir yapmak, Allahn yasak ettii insan haksz yere ldrmek, faiz yemek, yetim maln yemek, harpten kamak, gafil ve namuslu mmin kadna iftira etmek. -Byklar krpn sakallar brakn. Yahudilere benzemeyin. -Yorulduunuz zaman biraz koun. Yorgunluk ve gevekliiniz gider ve Allahn inayetiyle size taze kuvvet gelir.

127

Ahirzaman Hadisleri -Bir zaman gelecek benim mmetim dinini muhafazada ok glk ekecektir. Din bir ate olacak; braksa dininden olacak elinde tutsa eli yanacak. Ancak bir elinden dier eline aktarmak suretiyle ate nasl elde tutuluyorsa dininide benim mmetim ite o glkler iinde muhafazaya alacaktr. -Kyamet kopmadan nce dnyann tam zevk sefasn aalk kimseler srecektir. -Ahirzamanda iki eyin ok azald grlecektir. Bunlardan biri helal para. kincisi de Allah Teala iin dostluk. -Ahirzamanda insann toplum iinde dinini korumas zorlap, gnaha girmeden geim temin etmesi gleecektir. Anne, babas, oluk ocuklaryla ailesi komusu onu, gcnden fazla refah iinde hayat temin etmeye zorlayacaklardr. Helal kazanla buna gc yetmeyen aile reisi de bu tazyiklere dayanamayp harama da bulaacaktr. -Muhammedin can (kudret) elinde olan Allaha yemin ederim ki, elbette mmetimden bir takmlar ar sevin, taknlk, azgnlk, oyun ve elence ile geceleyip sonra haramlar, algc kadnlar helal grmeleri, iki imeleri, faiz yemeleri ve ipek giymeleri yznden sabaha maymunlar ve domuzlar eklinde kacaklardr. -mmetimden bir takmlar muhakkak ki arap iip ona adndan baka isim takacaklar, ba ularnda alglar alnp, arkc kadnlar ark trk syleyecekler, Allah Teala onlar yere batracak ve onlardan maymunlar ve domuzlar yapacaktr. -Bir zaman gelir; insanlarn dertleri tasalar mideleri, erefleri mallar mlkleri, kadnlar kbleleri, paralar dinleri 128

olur. te onlar Cenab- Allahn nezdinde nasibi olmayan en kt yaratklardr. -nsanlara bir zaman gelir ki; camilerde toplanp namaz klarlar. Fakat aralarnda mmin bulunmaz. -mmetim on be eyi yapt zaman belalara maruz kalr. Dinleyenlerden: Ey Allahn Rasul! On be ey nedir? Denildi. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Ganimet (bugn hazine) belirli kiilerin tekelinde olduu, emanetin ganimet sayld, zekatn ar bir yk kabul edildii, kiinin hanmna itaat edip annesine isyan ettii, arkadana iyilikte bulunup babasna cefa ettii, mescidlerde seslerin ykseldii, halkn en alann halka lider seildii, kiiye errinden korkulduu iin sayg gsterildii, ikilerin iilip ipeklerin giyildii, alg aletlerinin, oyun havalarnn ve arklarn oald, bu mmetin sonrakilerinin ncekileri lanetledii vakit ite o anda kzl bir rzgar, yerle bir olma veya simalarda deimeler beklesinler buyurdu. -nsanlara bir zaman gelecektir ki; Kuran Kerimin yalnz resmi, slamn yalnz ismi kalacaktr. Onlar slamdan en uzak insanlar olduklar halde, slami isimlerle isimlenecekler, mescidleri grnte mamur olduu halde, hidayet ynnden harap olacaktr. te o devrin alimleri gk kubbenin altndaki alimlerin en ktleridir. Fitne (kargaa) onlardan km, yine kendilerine dnecektir. -mmetimin son zamanlarnda mescidlerini ssleyip kalplerini harap brakan, elbisesini saknp koruduu kadar, dinini saknp korumayan, dnya ilerinin yolunda gitmesi urunda dinini vasta yapmaya aldr etmeyen bir takm insanlar tryecektir. -Bu mmet, raky nabizle (eitli isimler altnda), faizi normal alveri, rveti hediye ad altnda helal sayd, zekatla da ticaret yaptm, ite o zaman helaklardr. 129

-mmetim depremlerle karlaacak. O depremlerde onbin, yirmibin, otuzbin kii lecektir. Allah Teala bu depremleri iyiler iin ibret, mminler iin rahmet, kafirler iin de azap klacaktr. -yi ameller ilemekte acele edin. Zira, ileride gece karanl gibi fitneler olacak. Kii sabahleyin mmin olduu halde, akama dinden kacak, yahut akamleyin mmin olduu halde sabaha kafir olacak, dinini dnya mal karl satacaktr. -Zaman ksalp sene ay, ay hafta, hafta gn, gn saat, saat de ate tututuracak kadar az bir zaman olmadkca kyamet kopmaz. -mmetim iin saptrc imamlardan korkarm. mmetimin arasna kl bir kere girdi mi, artk kyamet gnne kadar kaldrlmaz. mmetimdem bir ksm kabileler mriklere iltihak etmedike, mmetimden, bir ksm kabileler putlara tapmadkca kyamet kopmaz. mmetimde otuz tane yalanc kacak hepsi de kendisinin peygamber olduunu iddia edecek. Halbuki ben peygamberlerin mhrym (sonuncusuyum) ve benden sonra peygamber de yoktur. mmetimden bir grup hak zerinde olmaktan geri durmaz. Onlara muhalefet edenler zarar veremezler. Allahn (kyamet) emri, onlar bu halde iken gelir. -nsanlara; kiinin imannn, gmlek soyulur gibi farknda olmadan soyulaca bir zaman gelecektir. -Cebrail (A.S.) bana gelip; Ey Muhammed! Rabbin sana selam ediyor ve buyuruyor ki; phesiz kullarmdan bir ounun iman sadece zenginlikle dzelir. ayet fakirlik vermi olsaydk, kfre giderlerdi. Kullarmdan bir ounun iman da fakirlikle dzelir. ayet onlara zenginlik vermi olsaydk, kfre giderlerdi. Kullarmdan bir ounun iman da hastalkla dzelir. ayet onlara salk vermi olsaydk, kfre giderlerdi. Kullarmdan bir ounun iman da salkla 130

dzelir. ayet onlara hastalk vermi olsaydk, kfre girerlerdi dedi. -nsanlara, kiinin elde ettii maln helaldan m haramdan m olduuna aldr etmedii bir zaman gelecektir. Hal byle olunca da dualar kabul olunmaz olur. -mmetim iin en ok korktuum ey: man zayfl, tembellik, ok uyku ve ok yemek (mide bykl) dr. -Bir zaman gelir ki; insanlarn hepsi faiz yer, onu yemeyenlere de tozundan isabet eder. -Bir erkein elli kadna bakacak kadar erkeklerin kaybolup kadnlarn kalmas, ikilerin iilip zinann yaygn hale gelmesi, cehaletin ortaya kp ilmin ortadan kaybolmas kyamet alametlerindendir. -Frat nehri, altndan bir da ortaya karmadka kyamet kopmaz. Bunu elde etmek iin insanlar birbirleriyle savarlar. Onda dokuzu ldrlr. -Mslmanlar yahudilerle savap onlar ldrmedike kyamet kopmaz. Hatta yahudiler talarn, aalarn arkasna gizlenir. Talar, aalar da: Ey Mslman! Ey Allahn kulu! Bu arkamda gizlenen yahudidir. Onu ldr der. Yalnz Garad sylemez. Zira o yahudilerin aalarndandr. -Kii len birinin kabrine urayp keke onun yerinde ben olaydm demedike kyamet kopmaz. -nsanlar yollarda hayvanlar gibi cinsi mnasebette bulunur hale gelmedike kyamet kopmaz. -Ahir zamanda kiinin cehenneme girmesi ya zevcesinin ya annesinin ya babasnn ya da evladnn yznden olur. -Dikkat! Bana Kuran verildi, onunla birlikte bir misli de (snnet) verildi. Agah olun! Midesi tok olduu halde rahat koltuunda oturan bir kimsenin: u Kurana sk sarln, onda helal bulduunuzu helal sayn, haram olarak bulduunuzu da haram sayn (hadislere itibar etmeyin). demesi yakndr. 131

Tarikat eriat da tarikat da yol demektir. Dnyada huzura ahirette ise cennete ulatran yol. Tarikatn gayesi; Allahn rzasn kazanmak, nefisleri her trl ktlklerden temizlemek, gzel ahlak sahibi olmaktan ibarettir. Ksaca Allahn Kuranda bahsettii, Resullullahda gzler nne serdii en gzel ahlak ile ahlaklanmaktr. Bilindii gibi Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snneti ve hayat sistemi ondan zuhur eden temel unsurdan meydana gelir. 1.Aleyhisssat Vesselam Efendimizin mbarek szleri ve hadisleri; kavli snnet. 2.Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ibadet ve adet olarak btn hayat ve hareketleri; fiili snnet. 3.Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) baz olaylar karsndaki tutum ve tavrlar ve skut buyurmalar; takriri snnet. te Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hadisleri eriat ilminin kayna ve konusu olduu gibi, onun rnek hareketleri ve yksek hali de tarikatn esas ve dayana olmutur. Yani tarikat eriat yaamaktr. eriat ilim, tarikat ise tatbikattr. Hz.Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hali iki ksmdr. Birisi zahiri durum ve davranlar ibadet, ticaret, siyaset ve adalet hususundaki rnek hayat ve hareketleri gibi. Bunlar fkh temellerini oluturur. kincisi ise Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ruhi ve manevi dnyas. Kalbi ve ahlaki yndr ki bu da tasavvufun konusu olmutur. Tarikatlar manevi bir ilim ve irfan yuvas olmutur. Tarikatlar birer edeb ve ahlak ocadr. Bu tarikat yolunun esas ise; 132

1.Salam itikat, istikamet ve cihad ehli bir mridi kamili arayp bulmak, 2.Ona samimiyetle tabii ve teslim olmak, 3.Btn gayretiyle hizmet ve ibadete koyulmak, 4.Hikmeti ve hakikat ortaya kncaya kadar, aklna yatmayan baz hususlara sabredip, itiraz ve isyana kalkmamak, 5.Ktlklere iyilikle mukabelede bulunmaktr. Murit mridin terbiyesinde, ana kucandaki ocuk gibi bulunmaldr. Kurana ve snnete tam bal, din gayreti tayan, ilmiyle amel eden kamil bir mrid bulduktan sonra ona samimiyetle balanmadka ve onun slama uygun olan tavsiyelerine kulak asmadka ondan faydalanamaz. Tarikata girecek insanlara unu belirtmek gereklidir ki, zamanmzda sahte eyhler oktur. Bir eyhe balanmadan nce aratrlmaldr. eyh eriata uyuyor mu, uymuyor mu? nk l eriattr. Kadnlarla tokalaan, gz milletin parasnda olan, kadn erkek birarada milleti toplayan bir insan eyh olamaz. Bu kii sahtekardr. Allah Teala cmlemizi bu gibi sahtekar eyhlerin errinden muhafaza eylesin.

133

Allah Adamlarnn zellikleri Allah adam grld zaman Allah akla getiren adamdr. O kendisiyle oturup kalkana Allah anmay ve iyi amel yapmay kazandrr. Fitnelerden uzaktr. Musibet ve olaylar karsnda duas makbuldur. Amel ve itaatte herkesin nndedir. hlas yamur yadracak ve Allahn yardmn gerekletirecek kadar mkemmeldir. Dnyay terk etmitir. Deersiz olan dnyaya aldan gzyle bakmaktan korunmutur. Allahn yaratt eylere tefekkrle ve ibret alacak ekilde bakmay renmitir. Allah sevgisiyle dolmu ve Allaha ibadet etmenin zevkiyle doymutur. Bu Allah dostuyla doru bulunur, gerek bilinir. Sahip olduu eylerin ihtiya fazlasn bakalarna verir. Adaletle hkm eder. Yz tebessm eder fakat kalbi korkuyla rperir. Bu Allah adamlarnn zellikleri unlardr: Ak: Allah Tealay tam bir muhabbetle sevmek, Ondan baka her eyden yz evirmek ak adn alr. mam Rabbani; Nefsin kt arzularna yani ehvete ak ve muhabbet adn takmamaldr. Ak, muhabbet kalpde olur ve kymetlidir. Gerek ak, Allah Tealay ve Onun sevdiklerini sevmektir. buyurmutur. brahim Hakk Erzurumi de; Ak, nefsi terbiye eder, ahlak gzelletirir. Ak, insann kalbinde bir ate olup, kalpte Allah Teala sevgisinden baka bir ey brakmaz. Hak ann sz, ii ve dncesi, doru ve saftr. Uyank kalpli ve hatadan uzaktr. demitir. Takva: Velilerin hepsi takva sahibidirler. Takva saknmak, Allah Tealadan korkarak, haramlardan, yasaklardan, gnahlardan saknmaktr. Harama dmemek iin, haram veya helal olduu belli olmayan pheli eylerden saknmaya vera denir. Bu bakmdan, haramlardan 134

daha ok saknma derecesi olan vera takvann manas altna girer. Kuran kerimde buyruldu ki: Allah, o takva sahiblerini sever. Raslullah Efendimiz; (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ya Rabbi! Bana ilim, hilm, takva ve afiyet ihsan eyle. duasn ok sylerdi. Ebu Said Muhammed Hadimi Berikasnda bu hadisi erifi aklarken, duada geen ilimden maksat faydal ilim, yani iman, ibadet, amel ve ahlak bilgileridir. Hilm ise, yumuaklk demektir. Afiyetten murad, dinin ve itikadn, bozuk inanlardan, ilerden, nefsin isteklerinden, kalbin vesvese ve phelerinden, bedenin hastalklarndan kurtulmasdr demektedir. mam Rabbani hazretleri; Dnyada felaketlerden, ahirette cehennemden, atete yanmaktan kurtulmak iin iki ey lzmdr: Emirlere sarlmak, yasaklardan saknmak. Bu ikisinden en by, daha lzumlusu, yasaklardan saknmak yani vera ve takvadr. demitir. Bundan sonra da u aklamay yapmtr: Vera ve takvay tam yapabilmek iin, mubahlar lazm olduu kadar kullanmal, zaruret mikdarn amamaldr. Bu kadarn kullanrken de, kulluk vazifelerini yapabilmek iin kullanmaya niyet etmelidir. Bir insan, mubah, yani dinin izin verdii eylerden, her istediini yapar, mubahlar ar derecede ilerse, pheli eyleri yapmaya balar. pheliler ise, haram olanlara yakndr. nsan, bir gn harama debilir. Vera : Helal ve haram olduu bilinmeyen pheli eylerden saknarak helale, harama dikkat etmeye vera denir. Knuzul Hakayk da geen hadisi eriflerde; Hibir ey vera gibi olamaz. ve Dininizin direi veradr. buyrulmutur. Ebu Hreyre hazretleri, kyamet gn, Allah Tealann huzurunda kymetli olanlarn vera ve zhd sahipleri olduklarn beyan etmitir. mam Rabbani, bir kimse, u on eyi kendine farz bilmedike, tam vera sahibi 135

olamaz deyip bunlar yle saymtr: Gybet etmemeli, mmine sui zan etmemeli, kimseyi kt bilmemeli, kimse ile alay etmemeli, yabanc kadnlara, kzlara bakmamal, doru sylemeli, kendini beenmemek iin, Allah Tealann, kendisine yapt ihsanlar, nimetlerini dnmeli, maln helal yere harcayp, haramlara vermemeli, nefsi, keyfi iin mevki makam istemeyip, bunlar insanlara hizmet yeri bilmeli, be vakit namaz, vaktinde klmay birinci vazife bilmeli, Ehli snnet alimlerinin bildirdii iman ve ileri iyi renip, kendini bunlara uydurmal. Hasani Basri hazretleri, zerre kadar vera sahibi olmak, bin nafile oru ve namazdan daha hayrldr demitir. Zhd: pheli olmak korkusu ile mbah eylerin oundan saknmak, dnyadan ve dnyalk olan eylerden uzak durmak manasna gelen zhd hakknda, Haris elMuhasibi unlar sylemektedir: Zhd, insann kalbini dnya skntlarndan uzak tutar. Allah Tealann yceliini ve bykln tanmay, tvbe etmeyi temin eder. El Camius Sagirde zikredilen bir hadisi erifte ise yle buyrulmutur: Zhd, kalbe ve bedene rahatlk verir, dnyaya rabet ise, dnce ve hzn verir.. Muhammed Hadimi; Zahid alimin iki rekat namaz, zahid olmayann mr boyunca kld namazdan hayrldr. demi, Lokman Hakim de; Ey olum! Yakin ve sabr sanat edin. Allahn haram kld eylerden uzak olursan, dnyada zahid ve mcahid olursun. buyurmutur. hlas: Halis, temiz etmek, niyeti temizlemek, dnya faydalarn dnmeden btn ilerini, ibadetlerini yalnz Allah Teala iin yapmak demek olan ihlas hakknda Mektubattaki bir hadisi erifte yle buyrulmutur: badetlerinizi ihlas ile yapnz! Allah, ihlas ile yaplan 136

ileri kabul eder. Hilyetl Evliya da kaydedildiine gre, Rasulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Muaz bin Cebeli, Yemen'e vali gnderirken yle buyurmulardr: badetlerini ihlas ile yap. hlas ile yaplan az amel, kyamet gn sana yetiir.. Seyyid Emir Klal; hlassz amel, sahte para gibidir, kabul edilmez. demi; Sehli Tsteri ye; nsann nefsine en ok ar gelen ey nedir? diye sorduklarnda, hlastr cevabn vermi; Zira ihlasta nefsin nasibi yani pay yoktur. diye bir aklamada da bulunmutur. mam Rabbani ise, ihlas ile, uzun yllarn amelinin, iinin, ksa zamanda ele geeceini aklamtr. Marifet: Gnlle bilmek, Allah Tealay hakkyla tanyp bilmek marifet diye isimlendirilir. Muhammed Masum Faruki, insann izzetinin, iman ve marifet ile olduunu, mal ve mevki ile olmadn belirtmitir. Ahmed bin Hadraveyh; Marifetin hakikati, Allah Tealay kalb ile sevmek, dil ile anmak ve Allah Tealadan baka her eyden midini kesmektir. demitir. Ebl Kasm Nasrabadi, marifet ve Allah Tealaya yakn olma halinin, farzlar eda etmekle ve snneti seniyyeye tabi olmakla ele geeceini ifade etmitir. Ebl Hasan bin Sai ise; Marifet, her durumda kulun, Allah Tealann verdii nimetlere kretmede aciz kaldn, gen ve kuvvetli zamanlarnda zayf olduunu bilmesi ile ele geer. demitir. Allah Tealay kalp ve ruhla tanyp bilmeye marifetullah da derler. Muhammed Masum, bu dnyada en kymetli eyin marifetullaha kavumak olduunu belirtmi, mam Rabbani kalbinde hardal tanesi kadar dnya muhabbeti bulunan kimsenin marifetullaha kavuamayacan ifade etmitir. Hadimi hazretleri; Marifetullah bilgileri, kefle ve ilham ile hasl olur. badetlerin yaplmas ve btn eriat (slamiyet) bilgileri ise, staddan renmekle elde edilir. 137

eriat bilgileri, ilham ile hasl olsayd, Allah Tealann peygamberler ve kitaplar gndermesine lzum olmazd. demitir. lim: Bir eyi hakkyla bilmek, anlamak, renmek, cehlin zdd manalarna geldii gibi, okumak, grmek, dinlemek veya Allah Tealann ihsan ile elde edilen malumat ve bilgi anlamnda da kullanlan ilim ok eitli ksmlara ayrlmaktadr. Amele dair ilimlerden biri olan ilmi ahlak, fazilet ilmi olup, buna kavuma ve bu fazileti giderecek eylerden saknma yollarn bildirir. Kalp ve ruh bakmndan insan olgunlatran ilim ve ameller, tasavvuf, ahlak manasna da gelir. nsann grnmeyen ve alemi emirden olan kalp, sr, ruh gibi latifelerini konu alan ilme, ksaca gnl yani kalp ve ruhla ilgili ilme ilmi batn denilir. Deyleminin rivayet ettii bir hadisi erifte; lmi batn, Allah Tealann srlarndan bir srdr. Onun hkmlerinden bir hkmdr. Diledii kulunun kalbine verir. buyrulmutur. Genel olarak ilim, ilmi husuli ve ilmi huduri diye ikiye ayrlabilir. lmi husuli, Ehli snnet (Rasulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve arkadalarnn yolunda olan) alimlerinin sohbetlerinde ve derslerinde bulunularak, allarak elde edilen ilimdir. lmi huduri ise, almadan Allah Tealann ihsan etmesiyle kazanlan ilim, vehbi ilim demektir ki bu ilme ilmi ldnni de denilir. Hace Ubeydullah Ahrar ise : lim iki eittir. Biri veraset, biri de ledn ilmidir. Veraset ilmi alarak elde edilir, buna kesbi denir. lmi ledn ise, Allah Tealann ihsandr. almadan elde edilir. lahi bir mevhibedir. Kullarndan dilediine verir, buna vehbi de denir. buyurmutur. EdDrrl-Muhtardaki hadisi erifte de yle buyrulmutur: Bir saat ilim renmek veya retmek, sabaha kadar ibadet etmekten daha sevaptr. Berikada geen bir hadisi erifte, Rasulullah Efendimiz; (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 138

lmi ile amel edene, Allah, bilmediklerini bildirir. buyurmutur. Abdlhak Dehlevi Merecl Bahreyn isimli kymetli kitabnda, Ahmed Zerrukdan alarak diyor ki: mam Malik; Fkh renmeyip, tasavvuf ile uraan, dinden kar, zndk olur. Fkh renip tasavvuftan haberi olmayan (bidat sahibi) yani sapk olur. Her ikisini edinen, hakikate varr. buyurdu. Fkh doru renen ve tasavvufun zevkini alan, kamil insan olur. Tasavvuf byklerinin hepsi kemale gelmeden nce bir fkh aliminin mezhebinde idi. Tasavvufunun mezhebi yoktur demek, mezheblerin hepsini bilir, hepsini gzetir, evla olan, ihtiyatl olan yapar demektir. Cneydi Badadi, Sfyan Sevrinin mezhebinde idi. Abdlkadir Geylani, Hanbeli idi. Ebu Bekri ibli, Maliki idi. Ceriri, Hanefi idi. Harisi Muhasibi, afii idi (Kaddesallahu esrarehm). Ebl Esved ed Deli; Hibir ey ilimden stn deildir. nk sultanlar, insanlara hkmederler. Alimler ise, sultanlara hkmederler. demi, Lokman Hakim de oluna unu sylemitir: Ey olum! Dnyann sevin ve neelerini tecrbe ettim. limden lezzetli bir ey bulamadm. Ayrca; Derviler, fakir ve yoksullar ilim sayesinde sultanlar sofrasnda otururlar. buyurmutur. Bir de Abdlhak Dehlevi, nsann gsn genileten eylerden biri ilimdir. demitir. Lednni lim: lmi ledn veya lednni ilim, Allah Teala ile ilgili bilgi ve srlara ait ilim gayb ve marifet ilmidir. Allah Teala buyurdu ki: Orada, kendi indimizden bir rahmet (vahiy ve nbvvet veya uzun mr) verdiimiz ve ona lednni ilmi rettiimiz kullarmzdan birini (Hzr) buldular.. Hem Salebinin hem de mam Rabbaninin ifade ettikleri gibi, Hzr aleyhisselam, gzel ahlak sahibi, cmert ve insanlara kar ok efkatliydi. Allah Tealann izni ile keramet ehli olup, kimya ilmini bilirdi. Hak 139

Tealann bildirmesiyle lednni ilim verilmiti. Muhammed Parisa; lmi lednni verilmesinde Hzr aleyhisselamn ruhaniyeti vasta olmaktadr. buyurmutur. Senaullah Dehlevi bu ilim hakknda yle demektedir: Lednni ilim, almak ve gayretle ele gemez. hsan edilen kimselere mahsustur. Umuma amil deildir. Peygamberlere verilen ilimler ve vahyedilen eyler ise, umuma amildir ve herkesi ilgilendirir. Yani peygamberler, bunlar, gnderildikleri kavimlere tebli etmekle, bildirmekle vazifelidirler. Bu bakmdan peygamberlerin ilmi, lednni ilminden stndr. Seyyid Abdlhakim Arvasi ise, unlar ifade etmektedir: Emir Sultan hazretleri, lednni ilme sahipti. Bu ilim yetmi iki derecedir. lk derecesinde olan, bir aaca baknca yapraklarnn saysn, bir denize bakmakla damlalarnn adedini, bir le baknca kumlarnn saysn bilir. Yakin: ek ve pheden uzak olan doru, salam, sarslmayan phe ve tereddt bulunmayan itikada, imana yakin ad verilir. Bir hadisi erifte; Agah olunuz ki, insana dnyada yakin ve afiyetten (ruhen salam ve gnahlardan uzak olmaktan) daha hayrl bir ey verilmemitir. yle ise Allah Tealadan o ikisini isteyin. buyrulmutur. mam Rabbani; Yakin ihsan edilen birinin kerametlere, harikalara ihtiyac olmaz. Btn bu kerametler, zat ilahinin zikrinden ve kalbin bu zikir ile zinetlenmesinden aa kalr. demitir. Hazreti Ali ise; man aa gibi olup, kk yakin, dal takva, nuru haya, meyvesi cmertliktir. buyurmutur. Maiyet: Szlkte beraberlik, beraber olma demek olan maiyyet, tasavvufta Allah Teala ile beraber olma Ona kavuma yolu manasnda kullanlr. Muhammed Bakibillah; Maiyyet yolu, cezbe (Allahn ekmesi) yollarndan biridir. Maiyyet yolundan Allah Tealaya kavumak nasib 140

olursa, vasta, arac olmakszn kavuulur. Kii sevdii ile beraberdir. hadisi erifi, bu szmz kuvvetlendirmektedir. demitir. mam Rabbani ise; Yksek hocamn, lutfederek, acyarak mbarek gnln, bu fakire evirmesi ile, tasavvufcularn tevhid (bir bilmek), kurb (yaknlk), maiyyet, ihata (her taraf kaplamak), sereyan (her zerrede bulunmak) gibi szlerle anlatmak istedikleri marifetlerden, ince bilgilerden ele gemeyen hemen hemen hi kalmad. demitir. Seyru Sluk: Tasavvuf yolculuu, tasavvuf yolunda ilerlemeye seyr ve sluk denilir. mam Rabbani; Seyr ve slukdan maksad, nefsi kt huylardan ve irkin sfatlardan temizlemektir. demi, bu irkin sfatlarn banda nefse dkn olmak ve onun arzularna, isteklerine tutulmak geldiini ifade etmitir. Kurb : Yaknlk, yakn olmak demektir ki, Abdlgani Nablsi; Allah Tealaya farzlarla hasl olan kurb, nafilelerle hasl olandan elbette kat kat daha oktur. Fakat kurbu, takva sahiplerinin (haramlardan nefret eden, haram ilemekten kananlarn) ihlas ile yaptklar farzlar hasl eder. demitir. mam Rabbani, kurb ve visal (kavuma) lezzetinin cennet nimetlerinin lezzetinden ziyade olduu gibi, bud ve hrman (uzaklk ve mahrumluk) azabnn da cehennem azabndan beter olduunu ifade etmi, Muhammed Masum Serhendi ise, farzlarn kurb hasl etmesi iin, nafile ibadetleri de yapmann art olduunu belirtmitir. Cemiyyet: Szlkte toplum, topluluk, toparlanma, toplanma demek olan cemiyyet, hep bir olan mahede (eserlerini grmek) ile megul olup, kendinden dahi habersiz olma hali yani ksaca ruhunu ve kalbini toplayp, 141

Allah Tealadan bakas ile olmama halidir. mam Rabbani, cemaatle klnan be vakit namaz ve devaml Allah Tealay zikretmenin cemiyyete sebeb olacan beyan etmektedir. Huzur: Allah Tealadan baka hibir eyin kalpte bulunmamas, beraberlik, birlikte olma, hazr bulunmaya huzur da denir. Muhammed Masum Faruki, huzur, gafletten kurtulmaktan ibarettir demi, ayrca huzurlu ve uyank olan kalbin namazda, uykuda ve vilayette ayn olduunu, huzur ve uyankln kalbin melekesi olup onun gerekli sfatlar olduunu, hi bir zaman ayrlk kabul etmediini ifade etmitir. Tevecch: Tevecch, tasavvuf yolunda ilerleme, ykselme sebeplerinden nemli olanlarndandr. Bu, bir velinin, Allah Tealann izni ile nazar etmek (bakmak) yahut baka yollarla talebesinin veya sevdiinin yahut baka birinin kalbindeki, masiva (Allah Tealadan baka her ey) ve dnya sevgisini, gnah lekelerini temizleyip, yerine feyz, marifet, ilim ve hikmetle yani manevi ilimler, iyilikler, bereketler ve faydalarla doldurmas, yksek derecelere kavuturmas demektir. Muhammed Masum; Pirin (tasavvuf bynn) tevecchn, zulmet ve keder dalarn, her ne suretle ortaya karsa ksnlar, sadk talebeden kaldrp, uzaklatrr. demitir. Ubeydullah Ahrarn olu Hace Muhammed Yahya; Tasarruf sahipleri ksmdr. Bir ksm, Allah Tealann izni ile, her istedikleri zamanda, diledikleri kimsenin kalbine tasarruf ederek, onu tasavvufta en yksek derece olan fena makamna eritirir. Bazs, Allah Tealann emri olmadan tasarruf etmez. Emir olunan kimseye tevecch ederler. Bir ksm ise, kendilerine bir sfat (hal) geldii zaman kalplere tasarruf ederler. demitir. mam Rabbani; Tasavvuf 142

yolunda ok yksekleri aramal, ele geenlere balanp kalmamaldr. Veralarn verasn yani telerin tesini aramaldr. Byle bir istek, byle ok almak ancak vazife alnan byn tevecch ile elde edilebilir. Onun tevecch de mridin (talebenin) ona olan sevgisi, ball kadar olur. demitir. Himmet: Lgatte kasd, irade, kuvvetli istek, arzu gibi manalara gelen himmet, stlahta Allah Tealann veli kullarndan bir zatn kalbinde yalnz bir iin yaplmasn bulundurup, baka bir eyi kalbine getirmemesi ve Allah Tealadan dileyerek, bu ekilde manevi yardmda bulunmas demektir. Ubeydullah Ahrar; Allah Tealann isimleri ile mnasebeti olan bir zat, kalbinde yalnz bir iin yaplmasn bulundurur ve bu eye himmet eder, kalbine bundan baka hibir ey getirmez; yalnz o iin yaplmasn isterse, Allah Teala da o ii yaratr. Allah Tealann adeti byledir demitir. Mahbubiyyet: Mahbubiyyet, sevilen olmak, mahbub olmaklk, sevilmeklik demektir. mam Rabbani; Rasulullah Efendimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tabi olmann en yksek derecesi mahbubiyyet ve maukiyyet (ak olmak) kemalatna (stnlklerine) sahib olmaktr. Bu, Allah Tealann ok sevdiklerine mahsustur ve lutf ile ele gemez, muhabbet lazmdr. demektedir. Abdlhak Dehlevi ise, ahirette azablardan kurtulmak ve sonsuz saadete kavumak, ancak gemi ve gelecek btn varlklarn en stnne Hazreti Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) uymakla olur. Bunun iin Ona uymakla mahbubiyyet makamna eriirler. Onun yolunda bulunmakla, Allah Tealann zatnn tecellisine kavuurlar demitir. 143

Temessul: Allah Teala meleklere, cinne eitli ekiller alabilme kuvveti verdii gibi, ok sevdii kullarnn ruhlarna da, bu kuvveti vermektedir. Baka bedene ihtiya yoktur, ruhlar da, grlecek ekiller alabilmektedir. ittiklerimiz ve okuduklarmza gre, evliyadan birou, bir anda eitli yerlerde grlm, birbirine uymayan iler yapmlardr. Mesela Hindistanda oturan ve ehrinden hi kmam olan bir veliyi, haclar Kabede grp konutuklarn, bakalar da, mesela ayn gnde stanbulda, bir ksm kimseler de, bu veli ile yine o gn, Badadda grtklerini sylemilerdir. Bazan o velinin bunlardan haberi olmaz. Seni grdk diyenlere, yanlyorsunuz, o zaman, evimdeydim, o memleketlere gitmemitim, o ehirleri bilmiyorum ve sizleri de tanmyorum der. Yine bunlar gibi, g halde bulunan kimseler, korku ve tehlikelerden kurtulmak iin l veya diri olan baz evliyadan yardm istemilerdir. O byklerin kendi ekillerinde olarak hemen orada bulunduklarn ve imdadlarna yetitiklerini grmlerdir. Bu velinin yapt yardmlardan bazan haberleri olmakta bazan da olmamaktadr. Bu hal bilhassa savalarda grlmtr. Tarihde olduu gibi gnmzde de birok insann, gayrmslimin slama, Allah Teala yoluna girmesine vesile olan slama byk hizmetler yapmaa devam eden velilerin kymetlerini bilip hibirine dil uzatmamaldr.

Hikmetli Szler

144

Bu eit szler (hikmetli olan szler) insan dnyadan soutur. nsann iindeki mal, makam hrsn, kin, hased gibi kt ahlaklar giderir. nsan Allah Tealann izniyle ahirete daha fazla almaya ve tefekkr etmeye sebep olur. Bu szler gaflet iindeki insanlarn uyanmalarna neden olur. Hatimi Esam (R.A.): Kim ki drt eyi drt eysiz iddia ederse davas yalandr. 1.Allah Teala sevgisini iddia edip de yasaklarndan saknmayann iddias yalandr. 2.Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sevgisini iddia edip de fakir ve yoksullar sevmiyenin iddias yalandr. 3.Cennet sevgisini iddia edip de sadaka vermeyenin iddias yalandr. 4.Ateten korktuunu iddia edip de gnahtan saknmayann iddias yalandr. Bilal olu Sad (R.A.): Kul gnah iledii zaman Allah Teala ondan drt nimeti kesmez; 1.Rzkn kesmez. 2.Shhatini bozmaz. 3.Gnahn yzne vurmaz. 4.Acele azap etmez. Baz hikmet sahiplerinden: Ademolunu drt yamac karlar: 1.lm melei (Azrail) ruhunu 2.Mirasclar maln 3.Kurtlar cismini (cesedini) 4.Hakl davaclar da kyamet gnnde, amelini yama ederler. 145

Hasan Basri (K.S.): Bakalarnn szlerini sana tayan kimse, bil ki senin szlerini de bakalarna tar. Beyazid Bistami (K.S.): u iki cmleyi her zaman hatrnda tut ve hi unutma: 1.Hak Teala bana vakf olup yaptm hereyi grmektedir. 2.Onun benim amelime hi ihtiyac yoktur. Gnahtan bir, taatten bin kere tevbe etmek lazm. badete bakarak kendini beenmek ve marmak gnahtan bin beterdir. Abdlkadir Geylani (K.S.): lm dn. lm dnmek ve ona gre hazrlk yapmak kalbe cila verir ve dnyaya esir olmaktan kiiyi korur. Dnyada sana iki ey kafidir. Bir evliyaya hizmet etmek, bir fakir ile muhabbet etmek. Din sahibi ol, dindar kiilerle bulun. nsan onlardr. Akll onlara denir. nsanlarn en stn ve en zeki olan; Allah Tealaya itaat edendir. En cahil ve akl kt olan ise, Allah Tealaya isyan bayran ekendir. Bir dnsene; Allah Teala kim sen kimsin? Kime isyan ediyorsun? brahim Edhem (K.S.): Bugn sana en ar gelen amel hangisi ise, yarn terazide en ar basacak amel de odur. Sfyan Servi (K.S.):

146

Birinin sana Ne iyi adamsn demesi, Ne kt adamsn demesinden daha ok houna gidiyorsa, bil ki hala fena bir insansn. Alamak on ksmdr, bunlarn dokuzu riya, biri Allah Teala iindir. Senden eer samimi ekilde bir damla ya gelirse bu da ok eydir. Cneyd Badadi (K.S.): Btn mr boyunca bir an huzurlu olabilene ne mutlu. Elden kaan zaman bir daha elde etmek katiyyen mmkn olmadndan, zamandan daha aziz bir ey yoktur. Biri Hafi (K.S.): Eer halkn seni bilmelerini arzu ediyorsan, bil ki dnya sevgisinin ba ite bu arzudur. Hz. Ebu Bekir Sddk (R.A.): Cimri olan kii kendini yedi eyden kurtaramaz. 1.Zalim hkmdar onu zelil eder (malna musallat olur.) 2.Coturan bir ehvetle maln israf eder. 3.e yaramayacak bir yerde bina yapp serveti heder olur. 4.Batmak, yanmak, alnmak ve bunlara benzer afetlerden biriyle mal heba olur. 5.Devaml bir hastala tutulur, kurtulmak iin maln sarf eder. 6.Servetini bir yere gmer sonra bulamaz. 7.Vefatndan sonra mal gayrmeru yollarda sarf edilir. lme dahi gtrse, doruluk seninle olsun. Szn ykc deil yapc olsun. yle zaman oldu ki aladm gnlere aladm. Hz. mer (R.A.): 147

lmi mevzularla megul olmak, Allah Teala yolunda cihad gibidir. Bir gnah vaki olursa, ardndan hemen bir sevap (hayr amel) et. Zira gnahn affna bundan byk sebeb yoktur. Hakikat anlalncaya kadar din kardeinin yaptklarn iyiye yor. Seni alakadar etmeyen ilerle megul olma. nandnz gibi yaamazsanz yaadnz gibi inanmaya balarsnz. Hz. Osman (R.A.): Sahibini ahiret hazrlna sevk etmeyen uzun mr beyhudedir (bounadr.) Hz. Ali (R.A.): Cahil bilmediini sormaktan utanmasn. Sen babana saygl isen evladnda seni sayar. Her iittiini syleme. ittiin her iki eyden biri doru dieri yanl olabilir. Lzumsuz eylerin peinden koan lzumlu eyleri karr. Ebud Derda (R.A.): Hayr amel ne kadar kk olsa da ile. lm ok anan kimsenin hasedi az olur. Abdullah bni mer (R.A.): Zikri lahi lisannda daim olsun. Sfyan Sevri (K.S.): yle uygunsuz iler oluyor ki insan onlar grmeden lmek istiyor. mam Buhari (Rh.A.): 148

Kiinin helak kendisini beenmesidir. Ebu Davud (Rh.A.): Bo szleri terketmek slamn gzelliindendir. mam Ebu Hanife (Rh.A.): Fenaln by vaktini faydasz geirmektir. mam afii (Rh.A.): Dostu dman olmayan insan yoktur. Sen Allah Tealaya itaat edenlerle dost ol. Malik Bin Dinar (K.S.): ey gnl ldrr: 1.ok yemek. 2.ok uyumak. 3.ok konumak. Srr Sakati (K.S.): Ahlakn iyisi incitmemek ve incinmemektir. Hak sohbetini brakp halk sohbeti ile megul olma. Yahya Bin Muaz (K.S.): Ahmak kii cehennem ameli ile cennet umar. O kiiye taacp ederim ki hastalk korkusuyla yemekten perhiz eder de cehennem korkusu ile gnahtan perhiz etmez. Cneyd Badadi (K.S.): Akll olan yalnzl sevendir.

bni Ata (K.S.): 149

Kimin gnlnde ahiret endiesi olmazsa, eytan onu lnceye kadar dnya endiesiyle megul eder. Zunnunu Msri (K.S.): Allah Teala bir kulundan yz evirdiinde ona evliyalar aleyhinde sz syletir. Hz. Ali (R.A.): Bir gnah ok bin taat azdr. Hallac Mansur (K.S.): Nefsini bir ile megul eyle. Deilse o seni baka bir ile megul eder. Gnenli Mehmed Efendi (K.S.): Bir insan insanlara acyp da onlarn dertlerine ortak olabiliyor ve onlarla beraber adm atabiliyorsa o vakit insandr, o vakit insan olur. Be ey vardr ki ktlk ve bedbahtlk iaretidir: 1.Kat kalpli olmak. 2.Gz yandan mahrum olmak. 3.Utanma hissini yitirmek. 4.Ar dnya hrsna dalmak. 5.lm unutup hep dnyaya almak. Hz. Caferi Sadk (R.A.): ey vardr ki mslmanlar ok aziz ve erefli eder. 1.Kendisine zulm edeni affetmek. 2.Kendisine bir ey vermeyene iyilikte bulunmak. 3.Kendisini aramayanlar arayp hallerini sormak.

Rabiai Adeviyye (K.S.): 150

yiliklerinizi de gizleyin. Tpk ktlklerinizi gizlediiniz gibi. yiliklerini ilan etmek, rzgarn karsnda un savurmak gibidir. Alp gtrr eliniz bota kalr. brahim Bin Edhem (K.S.): Kalplerinizi on gnahla ldryorsunuz. 1.Allah Tealay tandnz sylyorsunuz ama emirlerini tanmyorsunuz. 2.Kuran okuyorsunuz ama manasyla amel etmiyorsunuz. 3.Resulullah sevdiinizi iddia ediyorsunuz, snnetini ise tatbik etmiyorsunuz. 4.eytann dman olduunu sylyorsunuz ama onunla dostluk kuruyorsunuz. 5.Cenneti sevdiinizi iddia ediyorsunuz ama ona hazrlk yapmyorsunuz. 6.Cehennemden korktuunuzu iddia ediyorsunuz ama kurtulu iin gnahtan uzak kalmaya gayret etmiyorsunuz. 7.lm haktr diyorsunuz hak olan lme hazrlk yapmyorsunuz. 8.Kardelerinizin aybyla urayor kendi aybnz gremiyorsunuz. 9.Allah Tealann verdii nimetleri yiyor ama krn unutuyorsunuz. 10.llerinizi gmyorsunuz ama bir gn kendinizin de gmleceini hatrlayamyorsunuz. Yahya Bin Muaz (R.A.): nsanolu yoksulluktan korktuu gibi cehennemden korksayd cennete girerdi. Ey insanlar!... Gryorum ki evleriniz Rum kayserlerine, Lks hayranlnz Kisrann tutumuna, 151

Servet peinde komanz Karunun anlayna, Saltanatnz Ebucehilin nefsine, Gururunuz Ebrehenin gururuna, Yaaynz sefihlerin yaayna benziyor, Allah Teala iin syleyin Muhammedi olanlar nerede? Muhammed Bin Suka (K.S.): Bir kimsenin dnyalndan bir ey eksildii zaman ok zlr. Lakin o kimsenin dininden bir ey eksildii zaman o kadar zlmez. Hatta umurunda bile olmaz. te o kimse kendisini Allahu Tealann azabna mstehak eder. brahim Nehai (K.S.): Sizden evvelkiler eyle helak olmulardr. 1.Bo ve yersiz konumakla. 2.Fazla yemekle. 3.Fazla uyumakla. Abdulhakim Arvasi (K.S.): Tek vakit namazm karmaktansa bin kere lmeyi tercih ederim. mam Rabbani (K.S.): Kafirlere kymet vermek mslmanl aalamak olur. Nefse gnahlardan kamak ibadet yapmaktan daha g gelir. Onun iin gnahtan kamak daha sevaptr. lmek felaket deildir. ldkten sonra bana gelecekleri bilmemek felakettir.

akiki Belhi (K.S.):

152

Allahu Tealann azabndan korkmann alameti haramlar terk etmektir. Allahu Tealann rahmetinden mitli olmann alameti de ok ibadet etmektir. leride tvbe ederim diye gnaha devam edenler, daha yaarz midiyle tvbeyi geciktirenler, hatta Allahu Tealann azabn dnmeyip rahmetini mit ederek tvbe etmeyenler ok byk gaflet ve felaket iindedirler. brahim Hakk (K.S.): nsanlardan utanmayan Allah Tealadan haya etmemi olur. Namahreme bakmayann kalbi rahat olur. mam Gazali (K.S.): ll admlarla yr, ayaklarn yerde srkleyerek yrme. Saa sola baka baka yrme. Etraf rahatsz ederek, ban unun bunun kapsna doru dndrme. Ebu Hureyre (R.A.): Sakn iyilii elden koyma. Her kime iyilik edersen, Allah Teala iin et ki, Allah Teala katnda makbul olsun. Abdulkadir Geylani (K.S.): Sen dnyada ebedi kalmak iin yaratlmadn. Allah Tealann yoluna uymayan bir yaay iindesin. inde bulunduun bu hali hemen deitir. Mevlana (K.S.): Kendine gel, bari bundan sonra ekin; nk Allah Tealann lutfuyla tvbe kaps aktr.

153

Gnahlar 1.arap ve sarholuk veren iki imek. 2.Gnah ileyen kimselerle oturmak. ki masasnda oturmak, kumar oynanan masada oturmak gibi. 3.Hrszlk yapmak. 4.Haksz yere adam ldrmek. 5.Namuslu bir insana zina yapt diye iftira atmak. 6.ahit olduu bir ite ahitlikten kanmak. 7.Yalanc ahitlik yapmak. 8.Yalan yere yemin etmek. 9.Bakasnn maln zorla almak. 10.Savatan kamak. 11.Faiz yemek. 12.Yetim mal yemek. 13.Rvet yemek. 14.Ana babaya asi olmak. 15.Akrabayla ilgiyi kesmek. 16.Kasden Ramazan orucunu yemek. 17.l ve tarty eksik yapmak. 18.Gc yettii halde Hacca gitmemek. 19.Haksz yere bir mslman dvmek. 20.Ashab Kiramdan birine kt sz sylemek ve kfretmek. 21.Mslmanlarn kusur ve kabahatlerini zalim bir kimseye haber vermek. 22.Deyyusluk, pezevenklik yapmak. 23.Sihri renmek ve retmek. 24.Kuran Kerimi rendikten sonra yzne okuyamayacak kadar unutmak. 25.Hayvanlar atete yakmak. 26.eri bir zr olmakszn kadnn kendisini kocasna teslim etmekten kanmas. 154

27.Domuz eti yemek. 28.Kt ve ho olmayan szleri insanlar arasnda tamak. 29.Kumar oynamak. 30.Zulmetmek. 31.Yol kesmek, ekiyalk yapmak. 32.Zihar, yani karsn anasna benzetmek. 33.Kk gnahlara devamda srar edilirse bunlar byk gnahlara dner. 34.Gnahlara tevik etmek. 35.ark sylemek. 36.Avret yerlerini amak ve bakasnn avret yerine bakmak. 37.Cimrilik yapmak ve borlarn dememek. 38.Hazreti Aliyi Hazreti Ebu Bekir, Hazreti mer, Hazreti Osman zerine stn tutmak. 39.ntihar etmek. 40.Sidikten saknmamak. 41.Verdii sadakay baa kalkmak. 42.Kibir sebebiyle elbiseyi uzun yapmak. 43.ocuu kt yollara sevk etmek. 44.Bir mslman silah ve benzeri aletlerle korkutmak. 45.Mcadele etmek. 46.htiyacndan fazla olan suyu insanlardan esirgeyip vermemek. 47.zinleri olmakszn bakalarnn konumalarn dinlemek. 48.nsanlarn ayplarn aratrmak. 49.Tavla, dama ve satran oynamak. 50.Yedi ta oyunu oynamak. 51.Haraml sabit olan her oyunu oynamak ve alg almak. 52.Menisini eliyle kartmay adet edinmek. 53.Hayzl ve lousa olan karsyla cinsi mnasebette bulunmak. 155

54.Satn alrken veya yerken yemei ayplamak. 55.Sebepsiz yere gnah olmayan davetlere gitmemek. 56.Gzel yzl genlere ehvetle bakmak. 57.Bakasnn evine kap, anahtar ve benzeri bir yerin deliinden bakmak. 58.Bakalarnn evine izinsiz girmek. 59.Gybet etmek. 60.sraf yapmak. 61.Hiyanetlik etmek. 62.Zalim idarecilere ve vekillerine sadakat gstermek. 63.Kendisine verilen nimet ve rzka kretmemek. 64.nsanlar yaratllarndaki kusur sebebiyle ayplamak. 65.Emanetlere riayet etmemek. 66.Verdii szde durmamak. 67.Bakalarn hafife almak, horlamak, kmsemek ve alay etmek. 68.Koca ile karsnn arasn amak iin fitne ve fesat karmak. 69.Zalimin yzne glmek. 70.Yalan olduunu bilerek, mslman kardeinin aleyhindeki konumay dinleyip skut etmek. 71.Bakasnn hanmna hediye gndermek ve onu gizli latifelerle taltif etmek. 72.Yanlarnda nc bir ahs olmadan, kimsenin olmad yerde yabanc bir kadnla birarada bulunmak. 73.Erkek kadna, kadn da erkee benzemeye almak. 74.cinin cretini vermemek veya geciktirmek. 75.ki kiinin arasn amaya almak. 76.Din kardei olan bir kimseye riyakar demek. 77.St ocuunu vaktinden nce memeden kesmek. 78.Layk olmad halde iyi grnmek veya byk adam dedirtmek iin kendinde olmayan bir hali izhar etmek. 79.Komusuna kar fesadlk yapmak. 80.Baklmas caiz olmayan kimselere bakmak. 156

81.Hayvanlara bile olsa lanet etmek. 82.Dini bir sebebe dayanmakszn bir mslmanla gnden fazla ks durmak. 83.Nefsi arzular ve dnya nimetlerini kaybetmekten dolay alamak. 84.steyerek lzumsuz yere glmek. 85.Yrrken ve hareket ederken kibirli davranmak. 86.Erkeklerin ipekli elbise giymesi ve altn takmas. 87.Kerahat vakitlerinde namaz klmak. 88.Bedenine ve elbisesine pislik bulatrmak. 89.Kbleye nn veya arkasn dnerek defi hacet veya iemek. 90.Bir kadnn yalnz bana sefere kmas. 91.Almayaca maln kymetini arttrmak iin fiyatna zam yapmak. 92.Karaborsaclk yapmak. 93.Bakasnn talip olduu ve velisinin de vermeye sz verdii kz veya kadn istemek. 94.Sataca hayvann stn samadan, memelerini stl gsterip pahalya satmak. 95.Cuma ezan okunduktan sonra, Cuma namaz saatinde alveri veya herhangi bir i yapmak. 96.Aypl malnn aybn saklayarak satmak. 97.Zaruretsiz kpek beslemek. 98.Evinde arap saklamak. 99.Kuran ve hadis okumak, zikrullah yapmak iin cret art komak. 100.zr olmakszn ayakta iemek ve sidik kabn odasnda saklamak. 101.Hayvan deliklerine iemek. 102.Yollara, su kenarlarna, evlerin etrafna, glgelik yerlere ve aa altlarna iemek. 103.Cnp iken camiye girmek. 104.Hayvan keserken eziyet vermek. 157

105.Kendiliinden lp suyun yzne kan bal yemek. 106.Kokmu et ve yemekleri yemek. 107.Eti yenen hayvanlarn hayalar, bezeleri, dleri, fercleri, zekerleri, dbr ve akan kanlarn yemek. 108.Malnn ounun haram olduunu bildii kimsenin yemeini yemek. 109.zinsiz bakasnn arazisine girmek. 110.Altn ve gmten yaplm kaplar kullanmak. 111.Kendi kendine trk ve ark sylemek. 112.Saygya layk olmayan idarecileri karlamak iin kmak veya ayaa kalkmak. 113.Oburluu sebebiyle doyduktan sonra da yemek. 114.Ackmad halde, zaruretsiz yemek ve imek. 115.Kendini beenmek. 116.alg dinlemek. 117.Bir mslmann gybetinin yapld ve ayblarnn zikredildii yerde susmak. 118.lm ve hastalk gibi musibetler annda bararak alamak. 119.Latife ve akalamada ileri gitmek ve haddi amak. 120.Peruk takmak. 121.Dme yaptrmak. 122.Kadnlarn ilerini gsterecek derecede ince elbise giymesi. 123.Sakaln zaruretsiz siyaha boyatmak. 124.Kabir zerinde oturmak. 125.Ramazanda bozduu ve tutmad orucun kazasn tehir etmek. 126.Saz, ud gibi aletleri yapanlara aa satmak. 127.Umuma ait bir yeri kiraya vermek. 128.Gerek byk ve gerek kk canl hayvan resmi yapmak. 129.Kadnlarn sslenerek ve kokulanarak sokaa kmas. 158

130.Kocasnn izni olmakszn kadnn zrsz olarak evinden kmas. 131.Hayvanlar birbiriyle dtrmek. 132.Kendine verilen selam almamak. 133.Ddk almak ve onu dinlemek. 134.Bykler ve zenginlerle karlatnda secde eder derecesinde eilmek. 135.Gizli olan mektuplara bakmak. 136.nsan veya hayvann yzne eliyle vurmak. 137.Dalkavukluk. 138.Medh olunmay sevmek. 139.Allah Tealann kullaryla elenmek. 140.Yznn tylerini yolmak. 141.Kalar inceltmek. 142.Namaz klann nnden gemek. 143.Trbelere mum yakmak. 144.Camilerde insanlarn omuzlarn ineyerek ileriye gemek. 145.Kurban kesmek zerine vacip olduu halde kesmemek. 146.Erkein altn yzk takmas. 147.Haram yerlerden kazanlan paralar yemek. 148.Karaborsaclk yapmak. 149.Kt lakaplar takmak. 150.Mslmanlarla alay edip elenmek. 151.Hrszlk yapmak. 152.Kuran Kerimi cnb olarak, hayz ve lousa olduu zaman okumak. 153.alg aletleri satmak. 154.Kzn evlendirirken balk paras almak. 155.Toto, saysal loto, at yar oynamak. 156.Piyango bileti almak veya satmak. 157.ki satmak, tamak, imek. 158.Heykel yapmak. 159.Faiz ileminde kefil olmak. 159

160.Faiz alana yardmc olmak, faiz almas iin tevik etmek. 161.Zina yapmak. 162.ki satlan market, bakkal gibi yerlerden alveri yapmak. 163.Kbleye kar ayak uzatmak. 164.Kredi kart kullanmak. 165.Yabanc kadna bakmak, pmek, tokalamak. 166.Namaz klann kendi isteiyle glmesi. 167.Ramazan bayramnn birinci gn, kurban bayramnn drt gnnde de oru tutmak. 168.Satlan maln aybn gizlemek. 169.Evin iinde kpek beslemek. 170.Bir lokma yemei dahi almak. 171.Boy abdesti alnan yere iemek. 172.Mescide hayzl veya nifasl iken girmek. 173.Zekat maln ktsnden vermek. 174.Kokmu bal yemek. 175.Kadnn pantolon giymesi. 176.Hayvana ikence etmek. 177.Tilavet secdesini tehir etmek ve onu terk etmek. 178.Zaruretsiz iki kiiyi bir kabre defnetmek. 179.Kabirdeki lnn kemikleri daha rmeden yanna dier bir ly gmmek. 180.Kafire selam vermek. 181.Akl kesen kimsenin yannda uykuda olsa bile karsyla cinsi temasta bulunmak. 182.El ile selam vermek. 183.Mslmana kt zanda bulunmak. 184.Bir mslmana hased etmek. 185.Musibet esnasnda yanaklara tokat vurmak. 186.Bir pislii yola atmak. 187.Zar oyunlar oynamak. 188.Konumalar yapmack yapmak. 160

189.Fuhu konumak. 190.Svmek. 191.akada ar gitmek. 192.Srr aa karmak. 193.Miras haksz olarak paylamak. 194.Dinin hrmetinin inenmesi dnda bir ey iin gazablanmak. 195.Hacc geciktirmek. 196.Zekat geciktirmek. 197.Durmak veya sat yapmak veya satn almak suretiyle yolu megul etmek. 198.Kuyumcularn erkekler iin altn yzk yapmalar ve satmalar. 199.ftirada bulunmak. 200.Nazar boncuu takmak. 201.Sihir yapmak. 202.By yapmak ve yaptrmak. 203.Adam ldrmek. 204.ntihar etmek. 205.mansz lmekten korkmamak. 206.Allah Tealann rahmetinden mit kesmek. 207.Sz tamak. 208.Zulmetmek. 209.Besmelesiz kesilen hayvann etini yemek. 210.Kan imek. 211.nsan kann parayla satmak. 212.nsann organlarn parayla satmak. 213.Kendini beenmek. 214.lim ve ibadetlerinin okluu ile kendini stn grmek. 215.Din kardeini ekememek. 216.Din alimlerinden uzak durmak. 217.Kafir de olsa komusuna eziyet etmek. 218.Allah Tealann sevdiklerini sevmemek, Allah Tealann sevmediklerini sevmek. 161

219.Karsnn, kznn ve nasihat vermek hakkna sahip olduu kadnlarn ak giyinerek ve kokulu sokaa kmasna ve ktlerle grmesine raz olmak. 220.Uyuturucu madde kullanmak. 221.Kapkalk yapmak. 222.Namaz vaktinden sonraya brakmak. 223.Kalb krmak. 224.Mslmanlara hainlik etmek. 225.Eshab Kiramdan herhangi birisini sevmemek. 226.Namuslu kadna kt kadn demek. 227.Ettii iyilii baa kakmak. 228.Bir namaz vaktini karacak kadar cnb durmak. 229.Dnyaya dknlk. 230.Allah Tealann azabndan korkmamak. 231.Fal baktrmak. 232.Dinini renmemek. 233.Palavra. 234.Dalga gemek. 235.Maskaralk yapmak. 236.Dilencilik yapmak. 237.Ktlk yapmay emr etmek. 238.nsanlarn ayplarn aratrmak. 239.Kuran okunurken konumak. 240.Zalime dua etmek. 241.Haksz yere kzmak. 242.Azgnlk. 243.Kibrinden veya kk grdnden dolay haktan yz evirmek. 244.Tamahkarlk etmek. 245.Zenginlere bakp zenginliklerinden dolay onlara sayg duymak. 246.Fakirleri fakirliklerinden dolay hor grmek. 247.Hrs gstermek. 248.Dnyalk iin rekabet edip dnyalkla vnmek. 162

249.Sslenmesi haram olan eyle sslenip insanlarn karsna kmak. 250.Yaclk etmek. 251.Yapmad eyden dolay vlmeyi sevmek. 252.Nimeti unutmak. 253.Hile ve tuzak kurmak. 254.Gerei kabul etmeyip inat etmek. 255.Kiinin iledii bir gnaha tevbe etmesi lazmken iledii gnahdan dolay sevinmesi. 256.Dnyalk iin ilim (dini ilimleri) renmek. 257.lmini saklamak. 258.lmi ile amel etmemek. 259.Kt bir r amak. 260.Gnahkarlarla dost olup iyi kimselerden nefret etmek. 261.Allah Tealann veli kullarna eziyet ve dmanlk etmek. 262.Zamana svmek. 263.Kullanlmam olan bir mal kullanp mteriye hi kullanlmamtr diyerek satmak. 264.Menfaat karlnda dn vermek. 265.Uursuzluk var diyerek yolculua kmamak. 266.Erkein gm yzk hari gm knye, gm zincir takmas. 267.Musibet annda sa yolmak. 268.Yzszlk ederek ve kar taraf ar ekilde rahatsz ederek bir ey istemek. 269.nsann gc yettii ve bir mazereti de olmad halde darda kalan akrabasna yardm etmemesi. 270.Muhta olana ve darda kalana yannda fazla su olduu halde su vermemek. 271.Hayvan bo yere ldrmek. 272.Canly atee atmak. 273.Smk gibi tiksindirici eyler yemek. 274.Akla ve vcuda zararl eyleri yemek ve imek. 163

275.Geri vermemek niyetiyle bor almak. 276.Bir lira dahi olsa mal harama harcamak. 277.Kibir iin ihtiyadan fazla bina yapmak. 278.Arazilerin hududlarn deitirmek. 279.Kr yoldan saptrp artmak. 280.lm deindeki bir hastann zerindeki borlar vasiyet etmemesi. 281.Emanet alnan eyi amacnn dnda kullanmak. 282.nsanlar topluma ait olan sahipsiz eyleri kullanmaktan men etmek. 283.Caddenin bir ksmn kiraya verip cretini almak. 284.Buluntu bir eyi daha ilan artlarn tamamlamadan kullanmak. 285.Vasiyet ederken hakszlk yapmak. 286.Rehin, dn ve kiralk gibi emanetlere hiyanet etmek. 287.Zinaya bulamaktan emin olmayan bir kiinin aile geindirmeye gc yettii halde evlenmemesi. 288.Gybeti iittii halde isteyerek ve kabullenerek sessiz kalmak. 289.Kt lakab takmak. 290.ki yzllk yapmak. 291.Kadn kocasna kar kkrtmak. 292.Kocay karsna kar kkrtmak. 293.Erkein karsna dbrnden yaklamas (birlemesi). 294.Bir kadnla mehrini istedii takdirde vermemek niyetiyle evlenmek. 295.Bir eyin zerine canl bir varln resmini izmek. 296.Bir kimsenin izni ve rzas olmakszn yemeine sokulmak. 297.Lkse kaarak yemede ve imede ok almak. 298.Kendi ailesini baka erkeklerden kskanmamak. 299.nsann ana babasna lanet edilmesine veya svlmesine sebeb olmas. 164

300.Kocas len kadnn drt ay on gn evinden kmamas gerekirken zaruretsiz evinden kmas. 301.Ana babaya yahut sadece birisine asi olmak. 302.Byk babaya veya bykanneye asi olmak. 303.Einin ve ocuklarnn yiyecek ve giyim gibi ihtiyalarn karlamamak. 304.Haksz yere ldrmeye veya ldrme sebebine yardm etmek. 305.Haksz yere ldrlenin yannda durup nlemeye gc yettii halde nlememek. 306.htiyac olmad halde devlet veya belediyelerin fakirler iin verdii yardmlar almak. 307.Zalim veya fask bir kiiyi bir makama atamak. 308.Yneticinin halkna zulmetmesi. 309.Yardmna gc yettii halde mazlumu yalnz brakmak. 310.Zulumlerine rza gstererek zalimlerin yanna gidip gelmek. 311.Zalimlere zulumlerinde yardmc olmak. 312.Zalimlere ispiyonculuk yapmak. 313.Bir mslmana Allah Tealann dman demek. 314.Bir mslman halkn iinde rezil etmek. 315.Zina edecek birisi iin kadn tutmak. 316.ki iinden elde edilen kazanc yemek. 317.Dar bir delik veya aralk gibi bir yerden bakasnn ailesine bakmak. 318.Gc yettii halde canndan ve malndan emin olduu halde ktlkten men etmeyi terk etmek. 319.nsanlarn kendisine sayg gstermek iin ayaa kalkmalarn istemek. 320.Devlet malndan almak. 321.Doruda olsa ok yemin etmek. 322.Adan yerine getirmemek. 165

323.Karsndakini yenmek ve krmak maksadyla srf inad iin mcadele etmek. 324.Mal taksim edenin adil olmayan bir ekilde taksim etmesi. 325.Mala kymet bienin adil olmayan bir ekilde kymet bimesi. 326.Yalanc ahitlik etmeyi kabul etmek. 327.Mzik aleti almak veya dinlemek. 328.Kim olduu bilinmeyen bir kadnla fuhu yaptn anlatmak. 329.Doruda olsa bir mslman ktleyen bir iir sylemek. 330.Bir insann kendisine ait olmadn bildii bir eyin kendisinin olduunu iddia etmesi. 331.Sa siyah renkle boyamak. Erkek de kadn da san siyah renkle boyayamaz. 332.Sakal siyah renkle boyamak. 333.Kasko, yangn, salk, lm sigortas yaptrmak. 334.Tahvil alp satmak. 335. Kendiliinden lm olan hayvan yemek. 336.Kan imek. 337.Allah Tealadan bakas adna kesilen hayvann etini yemek. 338.Kadnn dar elbise giymesi. 339.Tbbi ve estetik bakmlardan normal olan dileri moda olan ekle uydurmak iin sktrp yeniden yaptrmak. 340.Burun, ene, gsler gibi organlarn eklini deitirmek iin estetik ameliyat olmak. 341.Ka aldrmak. 342.Dans yapmak. 343.Bale yapmak. 344.Mankenlik yapmak. 345.ciye hakkn tam olarak vermemek. 166

346.Bir mal satarken kaparo alp sattnda alc mal almaktan vazgecip geri getirdiinde alcya kaparosn vermemek. 347.Yatak odasnda geenleri bakasna anlatmak. 348.Bilerek ocuunu drmek. 349.Krtaj olmak. 350.Kar koca haklarna riayet etmemek. 351.Geimsizlik. 352.ocuun haklarna riayetsizlik. 353.Ana baba haklarna riayetsizlik. 354.Irklk yapmak. 355.Uursuzluk saymak. 356.Cincilik yapmak. 357.Ruh armak. 358.Televizyon ve sinemalarda ak sak olan programlar, reklamlar izlemek. 359.Boks yapmak. 360.Kusur aratrmak. 361.Erkein diz kapa dahil gbek arasna bakmak haram olduundan bu yerleri ak olan erkeklerin yaptklar sporlar seyretmek. Futbol, basketbol, gre, veleybol gibi sporlarda maalesef erkeklerin baklmas haram olan yerleri ak olduundan bu ekilde spor yapan erkeklere de bakmak haramdr. 362.Haksz kazan. 363. Yldzlarn ve burlarn olaylara ve insan hayatna etkisi olduuna inanmak. 364.badetlerde gsteri yapmak. 365.Allah Tealadan bakas zerine yemin etmek. 366. Mnafklar ya da gnahkarlarla samimi olmak veya ho vakit geirmelerini salamak amacyla onlarla oturmak. 367.Namazda tadili erkan terketmek. 368.Namazda gereksiz ve ok hareket etmek. 167

369.Cemaatle namaz klann namazda bilerek imamdan nce davranmas. 370.Soan, sarmsak ya da kt kokulu bir ey yiyen kimsenin camiye gelmesi. 371.Kadnn dini bir gereke olmadan kocasndan boanmak istemesi. 372.Arazi gasbetmek. 373.Makamn ve mevkisini kullanarak para karl araclk yapmak. 374.ocuklarna bata adil davranmamak. 375.nsanlarn evlerine izinsiz gzatmak. 376.ki kiinin ncden ayr aralarnda gizlice konumalar. 377.Hangi ekilde olursa olsun erkeklerin altn tak kullanmalar. 378.Kadnlarn ksa elbise giymeleri. 379.Kadnlar ve erkeklerin insan sandan veya bakasndan takma sa yapmalar. 380.Konuma ve davranta erkeklerin kadnlara ve kadnlarn erkeklere benzemesi. 381.Elbise, duvar, kat vb. zerine canl resim yapmak. 382.stemedikleri halde bir topluluun konumalarna kulak vermek. 383.Dini bir zr olmakszn mslmana gnden fazla ksmek.

168

Kfr Szler Bizler ahir zamanda yaamaktayz. Ahir zamann korkunluu bu zaman iinde ilenen gnahlarn ok ve insanlarn dinini umursamadan ok rahat bir ekilde kfr kelimelerini sylemelerinden dolaydr. Bunun iin insan kafir yapan szleri bilmek ve bunlar sylemekten kanmak lazmdr. Bu kfr szler; 1.Allah Tealaya cahillik veya acizlik isnad eden kimseler kafir olurlar. 2.Allah Tealann isimlerinden birisi ile alay eden kafir olur. 3.Allah Teala yle emretmi olsayd yapmazdm diyen kafir olur. 4.Bir kimse len bir kii iin Allah Tealaya lazmm dese kafir olur. 5.Allah Tealann emirlerinden biri ile alay eden kimse kafir olur. 6.Bir kimse, karsna Sen bana Allah Tealadan daha sevgilisin derse kafir olur. 7.Bir kimse aka tarzyla ben ilahm dese kafir olur. 8.Buras Allah Tealann unuttuu yer dese kafir olur. 9.Bir kimse dier bir kimseye; yalan syleme deyince, o; yalansz i mi var dese kafir olur. 10.Bu zamanda faizsiz i yaplmaz diyen kafir olur. 11.eriata kfreden, kahrolsun eriat deyen kafir olur. 12.Bir kimseye Bir kadna kar, gcn yetmedi denilince o; Allah Tealann bile ona gc yetmedi benim gcm nasl yetsin dese kafir olur. 13.irkin bir ey grdnde Allah Tealann baka ii yokmuydu bunu yaratt dese kafir olur. 169

14.Allah Teala herhangi bir uzuvu, organ boa yaratm dese kafir olur. 15.Bir fakir, fakirliinin iddetinden dolay Filan kul u kadar nimete sahip; ben de kulum; u kadar zahmet iindeyim. Byle adalet olur mu? derse kafir olur. 16.Filan adam peygamber olsayd, ona inanmazdm diyen kimse kafir olur. 17.Cebrail hata ederek Peygamberlii Hz. Aliye deilde Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)e verdi diyen kafir olur. 18.Allah Tealann hkm veya Peygamberin eriat bana hayranlk vermiyor dese kafir olur. 19.Bir kimse dierine Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) efendimiz, yemek yedikten sonra parman yalard der, dieri ise Bu edebsizliktir derse kafir olur. 20.Bir kii Kurandan bir ayeti ayplasa kafir olur. 21.Bir kimse, Kuran Kerimi def alarak, kaval alarak okuduu zaman kafir olur. 22.Bir kimseye namaz kl denildii zaman; Bu emri yerine getirmeye gcm yetmiyor veya nsanlar, benim iin namazm klyor veya Falan kii benim namazm kld veya Namaz kldm kldm, faydasn grmedim derse kafir olur. 23.Bir kimse Allah Tealadan bakasna secde etse kafir olur. 24.Bir adam haram maldan bir fakire bir ey verir de ondan sevap umarsa kafir olur. Fakir bunu bilir de ona dua eder veren de amin derse her ikisi kafir olur. 25.Bir kimse dnyada ekmek lazm ahirette ne olursa olsun derse kafir olur. 26.Bir kimse Allah Teala filan niye yaratt dese kafir olur. 27.Tavlann zarn eline alnca besmele ekse kafir olur. 28.Allah Tealann hkm burada gemez diyen kii kafir olur. 170

29.Azrail (A.S.) filann cann yanllkla ald dese kafir olur. 30.ki ierken, zina ederken ve haram olan ilere balarken kasten Bismillah diyen kafir olur. 31.Namaz klmak zaman boa geirmektir diyen kafir olur. 32.Bu zamanda slam kanunlar uygulanmaz diyen kafir olur. 33.Ezanla alay eden kafir olur. 34.Rvetten, piyangodan, kumardan ve dier haram yollardan alnan paralar helal kabul ederek hayrl olsun diyen kafir olur. 35.naallah falan ii yaparsnz diyen kimseye ben inaallahszda yaparm diyen kafir olur. 36.Hastay Allah Teala unuttu diyen kafir olur. 37.Falan eceliyle lmez diyen kafir olur. 38.Sen dnyada bana be kilo buday ver ben sana ahirette on kilo buday veririm diyen kimse kafir olur. 39.Bir kimseye niin Kuran okumuyorsun deyince Kurandan usandm dese kafir olur. 40.man, Kuran, din, mezheb, Kabe ve bunlar gibi mbarek ve kymetli olan eylere sven kii kafir olur. 41.Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetlerinden birine hrmetsizlik eden veya snnetlerle alay eden kii kafir olur. 42.nsanda da keide de sakal var diyerek sakalla alay eden kii kafir olur. 43.Sen namaz bover benim kalbime bak diyen kafir olur. 44.Birine seni grmek Azraili grmek gibidir diyen kafir olur. 45.Bir gnah ileyip de tevbe et diye ikaz edildii zaman ben ne yaptm ki tevbe edeyim diyen kafir olur. 46.Bir mslmana imansz diyen kafir olur. 47.Helale haram diyen veya harama helal diyen kafir olur. 48.Az iersen gnah olmaz diyen kafir olur. 171

49.Erkein altn yzk takmas gnah deildir diyen kafir olur. 50.Hacca gidip kabenin etrafnda dnmeye ne lzum var diyen kimse kafir olur. 51.lm bir kafire veya slam dinine ktl dokunmu birine Allah Teala rahmet eylesin demek insan kafir eder. 52.Uzun mddet kfre hizmet etmi ve mslmanla zarar dokunmu birisini sevmek, onu desteklemek ve hakknda Allah Teala raz olsun diye dua etmek. nsan kafir yapar. 53.Dier milletlerin ayinlerine gitmek ve onlarn dini merasimlerinden bir eyi gzel grmek. Bu ne gzel bir adet, bu ne gzel bir itir diyen kafir olur. 54.Kurana, eriat kitaplarndan birine (fkh, hadis, tasavvuf olsun), dinin esaslarna, Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetlerinden birine hrmetsizlik etmek, slam dinine ait bir eyle alay etmek kfrdr. 55.Haram olan bir eyin helal olmasn, farz olan bir eyin farz olmamasn istemek, bilerek abdestsiz, murdar elbise ile yahut kbleden baka yne namaz klmak insan kafir eder. 56.Bir hadis ile sabit olan bir hkm kabul etmeyen kimse, eer o hadisin varlnda phe ederek o hkm kabul etmiyorsa gnahkar olur. Kafir olmaz ama Hz. Muhammedden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sabit olduunu (yani bu hadisi Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sylemitir) itirafla beraber kabul etmeyecek olursa kafir olur. Yani bu hadis Hz. Muhammedden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) deildir sonradan uydurulmutur derse kafir olmaz. Ama imamlara kar kt iin gnahkar olur. Ama bu hadisi Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sylemi ama ben bunu kabul etmiyorum derse kafir olur. 172

Mslman olan bir kimsenin dilinden kfr olan bir sz ksa, (kalbiyle inanmasa da) tevbe edip piman olmas, Amenty sonuna kadar manasn dnerek okumas, imann ve nikahn yenilemesi lazmdr. Kfr sz syleyenin tevbe ve imann yenilemesini geciktirmemesi lazmdr. nk insann ne zaman lecei belli deildir. Tevbe etmeden ve imann yenilemeden nikah yenilenmez. Bu durumda yaplan ibadet geersiz olur. Kestii yenmez. Kfr sz syleyen kimsenin o zamana kadar kazanm olduu sevablar mahv olur. Gemi zamanda ilemi olduu gnahlar iin ayrca tevbe etmesi lazmdr. Kazaya brakm olduu namaz ve oru borlar tamamen zerinde durur. Klm olduu namazlar tekrar klmak ve tutmu olduu orular tekrar tutmak gerekmez. Hacca gitmi ise hacc iptal olur. Zengin olduu takdirde tekrar hacca gitmesi gerekir. nsan kafir yapan szler oktur. Burada halk arasnda ok yaygn olan kfr szleri yazlmtr. Allah Teala hepimizi bu tr szleri sylemekten muhafaza etsin.

Batl nanlar 173

1.Evlere nazar demesin diye nal akmak, ide dal asmak. 2.nsan vefat eder etmez ayakkablarn kapnn nne koymak. 3.Nazar boncuu takmak. Bu boncuu takmann hibir faydas yoktur. Nazar boncuu takmak gnahtr. Bunun nazar gidereceine inanmak ise Allah Tealaya ortak komaktr. 4.Hdrllezde ev sahibi olmak iin amurdan ev yapmak. 5.Trbelere mum dikmek, bez balamak. 6.Gelin eve girerken testi krmak. 7.Fal baktrmak. 8.lnn haftas, krknc, elliikinci gecesi gibi eylerinde islamda yeri yoktur. nsan l iin her zaman dua etmeli, Kuran okuyup lnn ruhuna balamaldr. 9.Atein zerinden atlanrsa evi olurmu. 10.Dilek tutulup havuzlara para atmak. 11.Kadnlarn llere at yakmalar. Bu gnahtr. 12.Ksmetin almas iin yeni kesilmi st dallaryla yoldan geenlerin kafalarna vurmak. 13.Ay ve gne tutulduu zaman teneke almak. 14.Avu kanrsa kendisine para gelecekmi. 15.Kurun dktrmek. 16.Ba birbirine verirken baa tkrmek. 17.lnn arkasndan krknc veya elliikinci gecelerinde helva datmak. 18.ocuklara mavi boncuk takmak. 19.Baykuun tmesinden kt manalar karmak. 20.Misafir giderken arkasndan su dkmek. 21.Kzn ksmeti alsn diye falcya gitmek, kilit balayp suya atmak, trbeleri dolamak. 22.Trbelerde tavuk kesmek. 23.Akamlar evi sprmemek. 24.Baz gnleri uursuz saymak. Sal gnleri sallanr gibi. 174

25.Hdrllez bayram diye slamda bir bayram yoktur. 26.ki bayram arasnda nikah yapmamak. 27.Hayzl kadnn bakasnn kundaktaki ocuunun yanna sokulmamas. 28.Bir eyi kaybolduunda falcya, frkcye gitmek. 29.ocuun gbei dtnde eve gmlmesi gerekirmi ki byynce eve bal olsun. 30.Falanca yerdeki delikten geenin gnahlar af olur diyerek oraya gidip delikten gemek. 31.Ta baka bir ey zerinde gezdirip eer ta bu eye yaprsa dilediim ey olacak diye inanmak. 32.Kpein havlamasndan mana karmak. 33.Merdiven altndan gememek. 34.Ylba kutlamak. 35.Kandil gecelerinde evde mum yakmak. 36.ocuk bacaklar arasndan bakt zaman eve misafir gelecek demek. 37.Yoldan tavan geti diye geri dnmek. 38.Kuun tmesinden, gemesinden, inmesinden iyilik ve ktlk beklemek. 39.Ayn onnc gn uursuzmu. 40.Horozun sesini yada bir kuun sesini duyup ku iyi tmedi bir ey olacak diye sylemesininde slamda yeri yoktur. Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu tr szleri sevmezdi. 41.Evin iinde terlik ters olarak bulunursa o evden l kar. 42.Bayku bacaya konarsa o evden l kar. 43.Evde bardak, tabak gibi bireyin krlmasyla bunun bir eye sebep olacan sanmak. 44.Birinin bana bir i geldii zaman bu iin kendine gelmemesi iin kulan ekip masaya veya baka bir eyin zerine vurmak. 45.Drt yaprakl yonca uur getirirmi. 175

46.lye, tabutuna veya kabrine kar sayg duruunda bulunmak. 47.Kabre elenk koymak. 48.Kurbann kann alnnn ortasna srmek. 49.Para gelmesi isteniyorsa elindeki paralar kn yapp gl aacna asmak. 50.Kedi ve kpein yolda yryen bir kiinin nnden gemesi uursuzlukmu. 51.On rakam uursuzmu. 52.Sal gn ie balamak veya yola kmak uursuzlukmu. 53.Gece aynaya bakmak veya trnak kesmek uursuzlukmu. 54.ans getirsin diye veya uurlu olsun diye yzk, kolye, bilezik takmak. 55.Yatann stne kimseyi oturtturmamak. 56.Yatandan ters kalkarsan ilerin ters gidermi. 57.Ku sa tarafndan uarsa bir ii yapmak. 58.Ku sol tarafndan uarsa bir ii yapmamak. 59.Anneler gnn kutlamak. 60.Babalar gnn kutlamak. 61.Leylei uarken gren seyahat edermi. 62.Bir bardak yere dp krlmadysa bunu uursuzluk sayp barda atp krmak. 63.Perembe amar ykanrsa zengin olunur. 64.Sal gn yeni elbise giyilirse yanar. 65.aramba gn st imek, ev satn almak iyi deildir. 66.Cuma akam ve Cuma gn ev temizlemek gnahtr. 67.Cumartesi amar ykamak uursuzluk getirir. 68.Arafe gn diki dikmek gnahtr ve diki diken kadnn lm ocuu varsa onun derilerini diker. 69.Gece ev sprmek fakirlik getirir. 70.Cuma akam ev sprlrse meleklerin kanad krlr ve eve ktlk gelir. 176

71.Cenaze kan odada 40 gn k yaklrsa, lnn ruhu geldii zaman karanlkta kalmaz evini ve odasn daha abuk bulurmu. 72.Akam ve yats ezanlar okunurken kpek ulursa o civarda biri lr. 73.Tavan, tilki ve kara kedi yolu keserse uursuzluk gelir. 74.Kurbaalar sesini ykseltirse yamur yaar. 75.Pazar gn almak uursuzluktur. 76.Hayzl (aybal) kadn sebze bahesinden geerse sebzeleri kurutur. 77.Hayzl kadn akam ezanndan sonra kpten turu karrsa turu bozulur. 78.Gelin eve ilk geldiinde kaynanasnn iki baca arasndan ieri girerse saygl olur. 79.Bir kz akam ezan okunurken merdiven altndan geerse ksr kalr. 80.Cuma gn ezan okuyan mezzine kzn ba rts veya mendili sallatlrsa nasibi kar. 81.ocuu len kadn Cuma gn i yapmaz. 82.Gelin olann duva evde kalm kzn banda zlrse baht alr. 83.Evde kilitlenen kilit bayram sabah veya Cuma gn namazdan nce imam tarafndan camide alrsa kzn baht alr. 84.Misafirin ardndan ev sprmek iyi deildir. 85.Zifaf gecesi gelin ve damat sabunla ykanrsa sabun ac olduundan aralarna ac ve ayrlk girer. 86.Ev sprrken sprge birine dokunursa uyuz olur. Sprgeye tkrlrse hastalk bulamaz. 87.Gece trnak kesilirse mr ksalr. 88.Ba arayan kadn camiye gider yazmas ile camiyi sprrse ve yazmay tekrar bana rterse ba ars geer. 89.Cenaze ykanrken teneirin altna dklen su bir ieye konup habersiz sarhoa iirilirse ikiyi brakr. 177

90.Yeni doan ocuun ilk dks yatt odann eiine veya beiinin altna konursa nazar demez. 91.Evden kan erkek iine giderken nn kadn keserse ii ters gider. 92.Ksa boylu kadn uursuzluktur. 93.ocuu yaamayan kadn yeniden doum yaptnda krk evden toplad paralarla gmlek dikip ocuuna giydirirse ocuu yaar ve mr uzun olur. 94.Doum yapan kadn yedi gn ocuun yanndan dar kmaz. karsa cinler gelir ocuu gtrr. Baka bir ocukla deitirir. 95.Evli birinin yzn bekar bir kz takarsa ksmeti kesilir. 96.Bekar bir kz evli birinin gelinliini giyerse ksmeti kesilir. 97.Hamileyken yumurta yiyen kadnn ocuu haylaz olur. 98.ocuun krk kmadan trna kesilirse ya arsz ya da hrsz olurmu. 99.ocuk snnet olurken annesi oklava sallarsa snnet acsz ve kolay olurmu. 100.Bebek ayaklar altndan plrse talihsiz olurmu. 101.Snnetsiz len ocuun parmaklarndan birinin krlmas gerekirmi. 102.ocuun gbei cami duvarna veya avlusuna gmlrse dindar, ahra gmlrse malc olurmu. Ayrca suya atlrsa huyu temiz, evin iinde bir yere gmlrse gz darda olmazm. 103.Cezvede su iilirse zengin olunurmu. 104.ocuklara nazar demesin diye kurt, ay, kartal, leylek gibi hayvanlarn di, trnak ve kemiklerinden yaplan nazarlklar takmak. 105.Gece vakti bir evden bir eve kazan, tava ve tencere verilirse lm getirir. 178

106.l ykandktan sonra ters evrilmezse bir bakas daha lr. 107.Bir evden l karsa o evdeki su kaplar boaltlr. Eer boaltlmazsa Azrail sulara elledii iin biri gene lebilir. 108.Ayakkab karlrken ters evrilirse o haneden cenaze kar. 109.Bir gen askere giderken evden kmadan nce bir dilim ekmein yarsn yer yarsn da brakrsa artk ekmek onu araca iin kazaya belaya uramadan eve dnermi. 110.Biri yolculua karken arkasndan aynaya su serpilirse kazaya uramazm. 111.Biri gurbete giderken arkasndan su dklrse hem kazaya uramaz hem de gurbetten abuk dnermi. 112.Evliliin ilk gn (gerdek gecesi) erkek veya kadn hangisi nce uyursa o daha evvel lrm. 113.Nikah kylrken gelin veya damat hangisi dierinin ayana basarsa onun sz geermi. 114.Otururken bacak sallanrsa alacakl kapya gelirmi. 115.Soan kabuuna baslrsa fakirlik gelirmi. Bunlarn hibirinin slamda yeri yoktur.

179

irkin Olan Huylar 1.Kskanlk. 2.Kin 3.Kibir. 4.Kendini beenmek. 5.Cimrilik. 6.Riya. Bir iyilii veya bir ameli Allah Tealann rzasn kazanmak iin deil insanlarn beenmesi iin yapmak. 7.nsanlar tarafndan takdir edilmekten ve bakanlktan holanmak. 8.vnmek. 9.Meru bir sebep olmakszn kzmak. 10.Gybet. Bir kimsenin arkasndan houna gitmeyecei eyleri sylemek. 11.Laf tamak. 12.Yalan sylemek. 13.ok konumak. 14.Bozuk inan. 15.Gnah ilemek. 16.Tevbeyi terk etmek. 17.Farzlar ve snnetleri bilmemek. 18.badet konusunda tembel ve gevek olmak. 19.Hilekarlk. 20.Hrs. 21.Tamahkarlk. 22.Nefsin hevasna uyup onun haram olan arzularna tabi olmak. 23.Mzik dinlemek. 24.Mnkerata (dinen kt saylan eylere) bakmak. 25.Lanet etmek. 180

26.ftira etmek. 27.Svmek. 28.Alay etmek. 29.Kk grmek. 30.Dzenbazlk yapmak. 31.nat olsun diye veya srf stn gelmek iin tartmak. 32.Sabrszlk. 33.Byklenmek. 34.Gurur. 35.Zulm etmek. 36.sraf etmek. 37.Ar derecede aka yapmak. 38.Gnahlar sevmek. 39.yi ileri yapmay ileri tarihe ertelemek. 40.Ar derecede sslenmek. 41.cablarn yerine getirmeden iyi eyler arzu etmek. 42.Hayaszlk. 43.Korkaklk. 44.Karsn kskanmamak. 45.Sahtekarlk. 46.hanet etmek. nsanlarn bu kt huylar kendinden gidermesi gerekir.

181

yi Olan Huylar 1.Sahih (doru) bir inanca sahip olmak. 2.Tevbe etmek. 3.Gnahlardan yz evirmek. 4.Gnah ilerse derhal piman olup tevbe etmek. 5.Haya. 6.Taat. (badet etmek). 7.Sabr. 8.Vera. (Gnahlardan kamaya zen gstermek, pheli olan eylerden bile uzak durmak). 9.Dnya malna nem vermemek. Dnya malnn sevgisini kalbe koymamak. 10.Kanaat (Elinde bulunanla yetinme, dnya nimetlerinden ksmetine dene raz olmak). 11.Rza. (Allah Tealadan gelene raz olmak). 12.kr. 13.Doru szllk. 14.Vefakarlk. 15.Emaneti geri vermek. 16.Hyaneti terk etmek. 17.Komu haklarna sayg gstermek. 18.Yemek ikram etmek. 19.Selam yaymak. 20.Amellerini gzelletirmek. 21.Ahireti sevmek. 22.Dnyay sevmemek. 23.Hesap gnnden korkmak. 24.Merhamet. 25.Kimseye eziyet etmemek. 26.Allah Tealann seni grdn srekli aklda tutmak. 27.Ehli gafletten yani Allah Tealay daima hatrda tutmayanlardan yz evirmek. 28.Allah Tealann azabndan korkmak. 182

29.Allah Tealann rahmetinden mitli olmak. 30.Cmertlik. 31.Affedicilik. 32.Sevgi dolu olmak. 33.Hanmn kskanmak. 34.Hayr tavsiye etmek ve kendisine yaplan tavsiyeyi dinlemek. 35.Cahiller ile tartmaya girmeden onlar idare etmek. 36.Bakalarn kendine tercih etmek. 37.Nasihat. 38.ffet. (Namuslu, erefli ve ahlakl olma). 39.Allah Tealaya gvenmek. 40.Cesur olmak. 41.Mertlik. 42.Allah Tealay sevmek. 43.Allah Tealaya kavumay zlemek. 44.Allah Tealadan ayr kalmaktan korkmak. 45.Edeb. 46.Derin tefekkr etmek, dnmek. 47.Acele etmemek. 48.Nefis muhasebesi. (Kendi kusurlarn grmek). 49.nsaf. 50.Bakalar hakknda gzel eyler dnmek. 51.Nefsin kt arzularna kar koymak. 52.Tartmay terk etmek. 53.lm hatrlamak. 54.Kuran iyice renmek. 55.Kalbe gelen kt dnceleri temizlemek. 56.Allah Tealadan baka her eyi kalben terk etmek. 57.Daima Allah Tealaya iltica ve yakar. 58.Her durumda ihlasl davranmak. nsanlarn bu gzel huylar kazanmas lazmdr. 183

badetin nndeki Engeller Allah Teala yolunda ilerlemenin nne kacak engeller ve bunlara kar nasl tavr taknlmas gerektii aada aklanmtr. a. htiyacndan fazla dnya malndan uzak durmak. ayet ihtiyacndan ziyade mal elde etmesi, ameline engel deilse ve niyeti hayra sarf etmek ise mstehab olur. b. Gaflet ehli insanlarn yani dnyaya dalm ve dinden uzak kiilerin arasna ihtiyatan fazla karmamak. c. eytann hilelerini iyice renmek, vesveselerine asla kulak asmamak ve onun errinden Allah Tealaya snmak. nk o hrsz gibidir. Gizlice eve giren bir hrsz kendisini ev sahibinin sezdiini fark edince hemen kaar. eytan hrsznn hileleri yedi eittir. Bu hileleri yapmak isteyen eytan insana unlar syleyerek vesvese verir: 1.Amel yapma (namaz klma, oru tutma, vs. gibi), 2.Sonra yaparsn, 3.Acele yap, 4.yi yap seni gryorlar (Bununla riyaya srkler), 5.ok uyanksn hi aldanmyorsun (Bununla kendini beenmeye srkler), 6.ok gizli yap sonra Allah Teala onu herkese aikar eder (Bununla da, gizli riyaya srkler), 7.Cennetlik yaratlmsan amel etmesen de cennete gidersin yok eer cehennemlik yaratlmsan amel etsen de cehenneme gidersin. Bazen de lanetlenmi eytan hayr ynnden gelir ve der ki: unu yle yap, bunu acele et, bunu ok yap, nk bunlar hayrdr. Burada eytann maksad daha hayrl ve daha mhim olandan alkoymak veya usandrp onu terk 184

ettirmektir. Bu hileleri sezmek ancak gerek bilgi sahipleri iin mmkn olabilir. d. Nefsi ok yemekten, ok konumaktan, ok yatmaktan ve btn zarar ve fuzuli eylerden nehyedip sakndrmakla terbiye etmek.

185

Ana Baba Haklar 1.Onlara hizmette kusur etmemelidir. Allah Teala ikisine de acyarak tevazu kanatlarn indir buyuruyor. 2.Onlara hrmet etmelidir. Onlar isimleriyle armamal, konuurken yumuak konumal, tevazu etmeli, sesini onlarn sesinden yksek kararak konumamal, kaba ve dokunakl sz sylememeli, onlarn szlerini kesmemeli, szlerinin arasna girmemeli, szn red etmemeli, onlarla konuurken yap yapma gibi ifadeler kullanmamal, onlara barmamal, hatta f bile dememelidir. Ayeti Kerimede; sakn onlara f bile deme buyrulmaktadr. 3.Dinde gnah olmayan btn emirlerini yapmaldr. Gnah olan emirlerini znt vermeyecek ekilde red etmelidir. 4.Nafile ibadetler onlara yaplacak hizmete mani ise yaplmamaldr. 5.Onlar grnce ayaa kalkmal, yanlarna gitmeli, onlar oturuncaya kadar ayakta durmaldr. nlerinde uygunsuz ekilde oturmamaldr. 6.Onlar yolda yrrken arkalarndan gitmelidir. 7.Bir ileri olduunda veya ardklarnda hemen kalkmal, efendim veya buyurunuz diyerek arzularn hemen yerine getirmelidir. 8.Onlara sert bakmamal, yzn ekitmemeli, gler yz gstermeli, bylelikle gnllerini kazanmal, rzalarn almaya almaldr. Yapt iyilik ve hizmetleri baa kakmamak gerekir. Kii anne ve babasna nasl olursa, evlad da kendisine yle olur. Sabit Benani hazretleri anlatr: Bir zaman yle bir olaya ahit oldum. Gen bir delikanl yalca bir zat bir aacn altnda dvyordu. Gen ihtiyar dvdke ihtiyar glyordu. Koarak yanna vardm. htiyar gencin elinden aldm. Gen kamaya balad. Sonra ihtiyara dedim ki: Baba bu adam kimdir, seni niin 186

dvyor? Seni dvdke alayacak yerde sen devaml glyorsun, bunun sebebi nedir? ihtiyar: Bu gen benim olumdur. Benden para istedi. Kt yerlere sarf eder diye vermedim. Bunun iin beni dvyordu. Gldme gelince, ben babamn salnda bir eyden dolay kendisine gcenmi olduumdan tam bu aacn altnda u yerde babam dvm idim. imdi de olumun ayn yerde beni dvdne glyorum. Atalarmz ne gzel sylemiler: etme bulma dnyas. Bunlarn hepsi bir hikmete gre sylenmi. Bunlar byklerin nasihatlardr, tatbik edilirse ok faydas grlr.

187

Allah Yolunda Kardelik Bilmelisin ki Allah Teala iin birbirini sevmek ve Onun dini uruna karde olmak, Allah Tealaya en gzel yaknlama vesilelerinden biridir. Bu sebeple Allah Tealann dinini hakim klmak iin mslmanlarn kalpleri birbirini sevmeli ve tek vcut olmaldrlar. Allah Tealaya ve Resulne itaat hususunda birlemeli ve kardelerini artrmaldrlar. nk Allah Teala yle buyurmaktadr: Topluca Allahn ipine smsk sarln ve paralanmayn. Allahn zerinizdeki nimetini dnn, hani siz dman idiniz de O, kalplerinizi birletirdi ve Onun bu nimeti ile kardeler oldunuz.. Seni kendi yardmyla ve mminlerle glendiren Odur. Ve kalplerinizin arasn birletirdi. Eer yeryznde olan her eyi sarfetseydin bile onlarn kalplerini birletiremezdin. Fakat Allah, onlarn arasn birletirmitir. phesiz O gldr, hakimdir. Konuyla ilgili hadisi erifler ise pek oktur. Bunlardan bazlar yle: Allahn size emrettii gibi Onun karde kullar olun. Baka bir hadisde Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurur: Allaha en sevimli gelenleriniz, bakalaryla uyumlu ve kendisiyle iyi geinilebilen kimselerdir. inizde Allahn en fazla nefret ettii kimseler ise kardeler arasnda blclk yapan ve laf gtrp getirenlerinizdir.. Kardelerinizin saysn artrnz. nk her mminin kyamet gn bir efaat hakk vardr. Bir hadisi kudside Allah Teala yle buyurmaktadr: Ey insanolu! Niyetinin karln greceksin, ilediin gnahlarn sorumluluu sana aittir ve sevdiinle beraber olacaksn. Mmin, bakasyla uyumlu olan ve kendisiyle iyi geinilebilen kimsedir. Bakasyla geimsiz ve kendisiyle iyi geinilemeyen kimsede hayr yoktur. Kim birini Allah 188

Teala iin sever de ona: Ben seni Allah Teala iin seviyorum derse ve daha sonra birlikte cennete girerlerse, sevgisini ifade eden kimsenin oradaki derecesi dierinden daha yksektedir ve Allah Teala iin sevdii kimsenin dostluuna herkesten daha fazla layktr. Cennettekiler birbirlerine: (Dnyadaki) falanca arkadana ne oldu? diye sorarlar. (Arkada da o esnada cehennemdedir). Bunun zerine Allah Teala yle buyurur: unun arkadan cehennemden karp cennete koyun. Cehennemde kalanlar ise: Bizim ne bir efaatimiz ne de samimi bir dostumuz var derler. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Allah Tealann yle kullar vardr ki Allah Teala onlar iin kyamet gn zerlerinde oturacaklar tahtlar kurar. Bunlar elbiseleri nurdan yaplm nur yzl insanlardr. Peygamber ve ehit olmadklar halde peygamberler ve ehitlerin gpta ettikleri kimselerdir buyurdu. Sahabe-i kiram: Kimdir bunlar ya Resulullah? diye sordular. Efendimiz de (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle cevap verdi: Allah Teala iin birbirlerini sevenler, Allah Teala iin birbirlerini ziyaret edenler ve yine Allah Teala iin bir araya gelip sohbet edenlerdir.. Cennette iinden d, dndan da ii grnen (effaf) odalar vardr. Allah Teala bu odalar kendi iin birbirlerini seven, ziyaret eden ve fedakarlkta bulunanlara hazrlamtr. Allah Teala iin birbirlerini sevenler krmz yakuttan bir stun zerindedirler. Stunun banda yetmibin oda vardr. Buradan cennetlikleri seyrederler. Gzellikleri (parlaklklar), gnein dnya ehlini aydnlatmas gibi cennetlikleri aydnlatr. Cennetlikler yle derler: Haydi u Allah Teala iin birbirlerini sevenleri grmeye gidelim. Bylece onlarn parlaklklarndan faydalanrlar. zerlerinde yeil saf ipekten elbiseler vardr. Alnlarnda Allah Teala iin birbirlerini sevenler diye yazar. Allah Teala iin birbirlerini sevenler, arn etrafndaki yakuttan krsler 189

zerindedirler.. Allah Teala iin birbirlerini seven iki adamn en stn kardeini en fazla sevenidir. Allah Teala iin birbirlerini sevenlere kyamet gn oturmalar iin krsler verilir. Allah Teala dier kullarn hesabn bitirinceye kadar bu krslerde otururlar. Benim sevgim, benim iin birbirini sevenleri, birbirleriyle ilikilerini devam ettirenleri ve benim urumda fedakarlkta bulunanlar kuatmtr. Benim iin birbirlerini sevenler nurdan tahtlar zerindedirler. Peygamberler, sddklar ve ehitler onlara gptayla bakarlar. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): mann hangi bann daha salam olduunu bilir misiniz? diye sordu. Namazdr eklinde cevap verildi. Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Namaz bir kalkandr bu olamaz dedi. Orutur denildi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oru iin de ayn eyi syledi. Daha sonra cihaddan sz ettiler ama Resulu Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu cevap iin de benzer eyi syledi. Sonunda cevab kendisi vererek yle buyurdu: mann en salam ba Allah iin sevmek ve Allah iin nefret etmek. zelde her bir kardein ve genelde tm mslmanlarn kendi aralarndaki sevgi, yardmlama ve dayanma gibi adab ve haklara riayet etmeleri farzdr. Bu konudaki hadislerden bazlar yle: Biriniz, kendi iin sevip istediini kardei iin de sevip istemedike gerek manada iman etmi saylmaz. Mslman, dier kardeleriyle tek bir vcut gibi olmaldr. Nitekim Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurur: Mslmanlar tek bir vcud gibidirler: O vcudun bir organ rahatszlansa dier tm organlar da ayn acy ve sknty paylarlar. Bu sebeple bir adamn dostunun lmesi halinde organlarndan birisini kaybetti derler. Hatta bazlar yle demilerdir: Zamann btn belalarnn, kardelerimden ayrln yannda ok hafif kaldn grdm.. Birbirinizi 190

hased etmeyin, kusurlarnz aratrmayn, birbirinize kin gtmeyin ve srt evirmeyin. Birinizin yapt alverii dieriniz bozmasn. Allahn karde kullar olun. nk mslman mslmann kardeidir; ona zulmetmez, onu yzst brakmaz ve kk drmez. Takva ite buradadr. Bir mslmann, mslman kardeini kmsemesi ona ktlk olarak yeter. Mslmann can, mal ve namusu dier mslmana haramdr. Hadiste yer alan ifadeleri aklarsak; Birbirinize srt evirmeyin: Yardmlama, dayanma ve (eri bir mazeret olmakszn) gnden fazla ksmeme gibi eri haklarn ihlal etmeyin demektir. Kardeler olun: Gleryzllk, tokalama ve hasta ziyareti gibi insan sevimli bir karde hale getiren ileri yapp sevimsiz hale sokan tavr ve davranlardan kann. Onu yzst brakmaz: Hak uruna ona yardmdan geri durmaz. Zira slam haklarndan biri de yardmlamadr. nk Allah Teala yle buyurur: yilik ve takva adna yardmlan. Efendimiz de (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Zalim de olsa mazlum da olsa kardeine yardm et buyurmaktadr. Zalime yardm onun kolundan tutup yapt zulmden alkoymaktr. Kim bir mslmann dnya skntlarndan birisini giderirse Allah Teala da onun kyamet gn skntlarndan birisini giderir. Kim de zor durumdaki birinin iini kolaylatrrsa Allah Teala da onun hem dnyada hem de ahiretteki ilerini kolaylatrr. Kim de bir mslmann aybn rterse Allah Teala da onun dnya ve ahirette ayplarn rter. Kul kardeine yardm ettii mddete Allah Teala da ona yardm eder. Kim ilim elde edecei bir yol tutturursa Allah Teala ona cennete giden yolu kolaylatrr. Allahn evlerinden birisinde oturarak Allahn kitabn okuyan ve ilmi mzakeresini yapan her topluluun zerine sekinet iner (kalpleri huzur iinde olur), rahmete brnrler ve melekler evrelerini kuatrlar. Ayrca Allah Teala onlar kendi katnda (deerli) 191

olanlarn listesine kaydeder. Kim kt amellerinden dolay uhrevi mutluluu karrsa, soy erefi ve itibar ona fayda vermeyecek, onu Allaha yaklatrmayacaktr.

Kulun Grevleri Allah Tealaya kar iyi bir kul olmann art, Allahu Tealann emirlerini tutmak, yasaklarndan saknmak, 192

imtahanlara sabr etmek, takata gre nafile ibadetler yapmak ve kiinin kuvvet ve mertebesine gre usul erevesinde herkesi Allah Tealaya davet ederek Allahu Tealaya kulluk etmektir. Kulluk grevini hakkyla yapabilmek iin nem srasna gre aada gelecek olan 24 temel esas bilmek ve tatbik etmek gerekir. 1. lim: Ehli snnet itikadn renmek. lenmesi ve terki farz ve mstehap olan eyleri renmek. Bunlarn en nemlileri slamn, imann, abdestin, guslun, teyemmmn, namazn artlarn, erkanlarn, mfsidlerini ve mstehaplarn renmektir. Zekat farz olunca zekatn, Ramazan orucu farz olunca Ramazann ve orucun, Hac farz olunca haccn artlarn, erkanlarn, mfsidlerini ve mstehaplarn renmek. Herhangi bir muameleyi, akdi veya grevi yapmak istediinde onlarn mahiyetlerini, artlarn, erkanlarn, mfsidlerini ve mstehaplarn renmek. 2. Tvbe: Btn gnahlardan piman olmak, yapmakta olduu gnahlar hemen terk etmek, bir daha yapmamaya azim ve kesin niyet etmek, zerinde kul hakk varsa deyerek hak sahibini raz etmek, namaz, zekat, oru borlar varsa kaza etmek. Her ay en az bir aylk namaz, gnlk orucu kaza etmek.

3. Zhd: Allah Tealadan insan alkoyan her eyi terk etmek, endie dahi etmemek. 4. Uzlet: 193

Zaruret yoksa erir ve ehli gaflet olan kimselerden uzak kalmak. 5. Mcadele: Nefsi takva zoruyla heva ve hevesinden men etmek. Yani nefsin hakk verilir ancak hazzndan men edilir. Nefsin hakk zaruret ve ihtiya miktardr. Az yemek, az uyumak, az konumak ve kalabalklara az katlmak yoluyla nefsin hakk verilmi olur. Nefsin hazz ise heves, lezzet, ehevani ve fuzuli eylerdir. 6. Muhalefet: eytann vesveselerine aldrmamak, errinden Allah Tealaya snmak ve ona muhalefet edip tersini yapmak. 7. Tevekkl: Tm ilerde yalnz Allah Tealaya gvenmek ve ona itimat etmek. Ancak meru sebeplere bavurulur fakat sebeplere deil sebeplerin Rabbine gvenilir. 8. Tavfiz: Herhangi bir eyin hayr veya er olduu kesinlikle bilinmedii takdirde onu srarla istememek; Allah Tealaya havale etmek; Ya Rabbi! hayrlysa olsun, deilse olmasn deyip kalbini eitli endielerden kurtararak rahat etmek.

9. Rza: mtihan, bela ve musibetlerde kadere teslim olmak, belki bu bize daha hayrldr, biz hikmetini bilmiyoruz deyip nefsini teselli edip kalbini rahat ettirmek. 194

10. Sabr: Tm eziyet ve meakkatlere tahamml etmek ve ikayeti olmamak. 11. Havf: Allah Tealann gazabndan, azabndan ve mekrinden korkmak, gnah ilememek. 12. Reca: Allah Tealann rahmetini, cennetini ve keremini mid etmek ve ona gre amel etmek. Tenbih: Havfn ok ziyade olmas mitsizlie, recann ok ziyade olmas emin olmaya gtrd gibi, havfn ok az emin olmaya, recann ok az da mitsizlie gtrr. Her drd de byk gnahlardandr ve amelin terkine sebeptirler. 13. Emel: Her dakika aniden lm ihtimalini dnmek ve uzun arzularn ksaltmak. 14. hlas: Tm hayr ve amellerin yalnz Allah Teala iin olmas, gsteri yada maddi menfaat iin olmamasdr. htiyalar kuldan deil Allah Tealadan istenmelidir. Allah Teala isterse onu kullarndan birinin eli zerinde gnderir. mid ve gnl sadece Allah Tealaya bal olmaldr. 15. Minnet: Tm baarlarn kendi nefsine deil Allah Tealann ltfuna isnat etmek, Allah Tealann nimet ve tevfikine kr ederek taksiratlarndan istifar etmek. 195

16. Tefakkud: En az her yirmi drt saatte bir kere amelini ve kendisinden sadr olan btn fiil ve szlerini gzden geirmek. Hayr ise kr etmek, er ise istifar etmek. 17. Tahliye: Kalbine tm ktlklerin ba olan, baka insanlardan korkmak, rzk endiesi, dnya muhabbeti ve nefsini beenmek gibi kt huylarn yerine, kuldan korkmamak, rzk iin endie etmemek, dnyay sevmemek ve nefsini beenmemek gibi faziletleri yerletirmek. Evet dnyaya girilir amma dnya insann iine girmemelidir. Dnya kalpte deil elde olmaldr. 18. faf: Sual (szl olarak istemek), iraf (szyle deil haliyle istemek), israf ve nifak gibi mrvveti (izzeti nefsi) zedeleyen eyleri yapmamak. 19. hsan: Tm mahlukata efkatli olmak, onlar kendisine yaptklar ktlkleri iyiliklerin en iyisi ile karlamak, vermeyene vermek, zulmedeni affetmek, ilgiyi kesen dost ve akrabadan ilgiyi kesmemek, ktl ktlkle karlamamak. (Pislii temiz su temiz eder, pis su temiz edemez).

20. Tesebbt: Delile dayanmayan her sze kulak vermemek, gerekirse aratrmak. 21. Muhabbet: 196

Hibir mslman kardeinin kt duruma dmesini istemeyip daima hayrn istemek, nefsi iin istedii bir eyi tm mslman kardeleri iin de istemek. Nefsi iin istemedii bir eyi onlar iin de istememek. 22. Kanaat: Dnya mal bakmndan daima kendisinden aadakilere bakmak ve onlara acmak, kendi haline raz olup kretmek. 23. Teessi: Ahiret bakmndan daima kendisinden yukardakilere bakmak ve onlara iktida etmek (uymak). Kanaat ve teessi yokluu insan gnahlara gtrr. Evvelki hasede, ikincisi de ucube (kendini beenmeye) gtrr. Halbuki her ikisi de byk gnahtr. 24. Tevazu: Akibeti (hatimeyi yada son nefesi) dnerek nefsini hibir mahluktan stn grmemek, herkese kar alak gnll olmak ve herkesten hakk kabul etmek. nsan farzlar, vacipleri, mekkede snnetleri, kuvvete gre nafileleri ve efdal olan amelleri yapmal, haramlardan, mekruhlardan, bidatlardan ve pheli eylerden saknmal, nafile ibadetlerden bazlarn seip srekli yapmay adet edinmeli. Mesela: Evvabin, teheccd ve kuluk namazlarndan en az ikier rekat; orutan her ay gn; Kurandan en az her gn bir hizbi; tevhidden, salavattan ve istifardan en az gnde yzer tesbih ekmeyi adet edinmek gibi. Bu tr ibadetler Allah Tealaya yakn olmaya vesiledir. Nefsini, ehlini, evladn, yaknlarn kuvvet ve mertebesine gre herkesi ilim, ihlas, ahlak artyla usul erevesinde Allah Tealaya davet etmeli. Davet edilenden 197

bir saygszlk sadr olduu takdirde ona tahamml etmeli ve iyilikle karlamal ve Allah Tealaya kretmelidir. Zikrettiimiz bu hususlarn tamam byk sahabilerle ehli tasavvufun yoludur. Allah Teala hepimizi o byk zatlarn yolundan ayrmasn. Bize gerek nder ancak onlardrlar, olur olmaz iddialarla ortaya kan herkes deil.

dn Para Vermek Bor verme, Allah Tealaya yaknlama anlamn ieren, alan asndan dnyevi, veren asndan uhrevi faydalar olan bir ilemdir. Gzel dn denmesinin sebebi, hayr 198

duygusuyla ve Allah Teala rzas iin yaplan her trl mali fedakarl kapsamasndandr. Ayet Ve Hadislerde dn Para Vermek: Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kim bir mslmann dnya skntlarndan birini giderirse Allah Teala da onun ahiret skntlarndan birini giderir. Kul kardeinin yardmnda olduu srece Allah Teala da onun yardmndadr. buyurmaktadr. Ayrca Sadaka on misliyle, karz (dn vermek) onsekiz misliyle mkafatlandrlr.. ki defa bor vermek bir defa sadaka vermek gibidir. hadisleri dn vererek insanlara yardmc olmann dindeki yerinin ne kadar nemli olduunu gstermektedir. Kuran ve snnette, imkan sahiplerinin ihtiyal kimselere bor vermesi; borluya mhlet tanmas, gereksiz yere onu sktrmamas tavsiye edilirken, borluya da borcunu zamannda en gzel bir ekilde demesi, imkan olduu halde demeyi geciktirmenin zulm, deme niyeti olmadan bor almann hrszlk olduu belirtilmitir. Karz hasenle (bor para vermek) ilgili bir ayet de udur: Andolsun ki Allah, israiloullarndan sz almt. (Kefil olarak) ilerinden oniki de bakan semitik. Allah Teala onlara yle demiti: Ben sizinle beraberim. Eer namaz dosdoru klar, zekat verir, peygamberime inanr, onlar desteklerseniz ve Allaha gzel bir ekilde bor verirseniz (ihtiyac olanlara Allah Teala rzas iin faizsiz bor verirseniz) andolsun ki sizin gnahlarnz rterim ve sizi altlarndan rmaklar akan cennetlere sokarm. Bundan sonra sizden kim inkar yolunu tutarsa doru yoldan sapm olur. (Maide 12) Hadid suresi 18. Teabn suresi 17. ve 199

Mzzemmil suresi 20. ayetlerinde, Allah Teala iin bor verenlerin balanaca, sevaplarnn da kat kat verilecei mjdelenir. Sadaka vermek gzel bir ibadettir. Ancak ihtiyalnn onurunu incitmemek iin, dn vermek daha da gzeldir. Kim Allaha gzel bir dn verecek olursa, Allah da onun karln kat kat verir ve ayrca onun ok deerli bir mkafat da vardr. (Hadid 11) Allah Tealaya dn vermekten maksat, srf yardm gayesiyle ve Allah Teala rzas iin maddi sknt iinde bulunanlara faizsiz bor vermek ve bu borcun tahsilinde kolaylk gstermektir. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyuruyor: Mira gecesi bana cennet kapsndan yle bir yaz getirildi. Sadaka iin on kat, karz hasen (bor para vermek) iin ise onsekiz kat ecir vardr Cebraile karzn (bor para vermenin) niin sadakadan daha stn olduunu sorduumda, u cevab verdi: phesiz dilenci (ou zaman) yannda varken ister. dn isteyen ise, ancak ihtiya sebebi ile ister. mkan olup da demeyen zalimdir: Toplum hayatnn sal, dzeni insanlardaki hak ve adalet anlayna baldr. Zira, mlkn, huzurun ve emniyetin temeli adalettir. Bu nedenle doruluk, drstlk ve hakka saygl olmak, insan iin olmazsa olmaz esaslardr. Ne var ki bu meziyetler ancak, imanl kalplerde mekan bulur. Bu hususun nemine dikkat eken Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Bizi aldatan bizden deildir buyurur. nk, yalan ve hile ile i 200

yapmak, sznde durmamak, hayr sahiplerini aldatmak, insanlarn iyilik yapma duygusunu ldrmek, nankrlktr ve bunu yapan kiiyi aalarn aasna drr, eref ve haysiyetini ayaklar altna alr. Toplumu ayakta tutan iyilik yapma duygusunu hile, yalan ve dolanla baltalamak byk bir zulmdr. Halbuki aslnda insan, kendisine iyilik yapan, ikram ve ihsanda bulunan sever. Ama aksine bir ksm insanlar, bizzat iyilik grdkleri hayr sahibi kimselere dman kesilir, hayatna dahi kastetmek ister. Borcun vadesinde denmemesi hakszlktr. slam alimleri, verilen maln, kymetini kaybetmeden denmesi gerektiinde ittifak etmilerdir. Borun vadesinde denmesinin farz olduunda ve imkan olan kimsenin borcunu geciktirmesinin zulm olduunda ittifak ediyorlar. Netice olarak borcunu demeyen kiinin sofra ve midesindeki gda ve zerindeki eya haramdr, haramla elde edilmitir. Bu yzden onun kld namaz, ektii zikir, gittii hac, verdii sadaka ve yapt dua hibir fayda vermez. Ayrca: Verdii szde durmama ve vadinden dnme, bir mnafk sfatdr. Allah Tealay gazaplandran bir keyfiyettir, ilahi gazabn coup kkremesine sebep olan bir zulmdr. Allah Teala ise, zalimlerden intikamn burada da, ahirette de alcdr. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mmine zarar veren veya hile yapan melundur buyurur. Halbuki, nsanlarn en hayrls, insanlara fayda verendir. Sadaka Kuran Kerimde ve Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hadisi eriflerinde mallarn Allah Teala yolunda harcayanlar vlr, kyamet gnnde kendilerine kat kat arttrlarak mkafat verilecei mjdelenir. Mslmanlar, ne alveriin, ne dostluun ve ne de 201

kayrmann olmad gn gelmezden nce kendilerine verilen zenginliklerden Allah Teala iin harcamaya arlr; lm gelince piman olup keke sadaka verseydim diye rpnmadan nce sadaka vermeye davet edilirler. Kurann birok ayetinde insanlardan bir ksmnn mal ve evlat ynnden dierlerinden stn olduu ancak maddi eylerin bir vn kayna olmamas gerektii bu gibi geici stnlklerin imtihan iin verildii, mal ve evlat ynnden zengin olmann Allah Tealann zikrinden uzaklamaya sebep olmamas gerektii bildirilir: Bilin ki mallarnz ve ocuklarnz birer fitne (imtihan) dr. Allaha gelince, byk mkafat Onun yanndadr. Allah Teala her ne kadar baz insanlar kendi katndan vererek zengin klmsa da bu servetin istenildii gibi kullanlmasna, ihtiya iinde insanlar varken kasalarda saklanmasna ve sadece varlkl snfn arasnda dolaan bir mlk olmasna izin vermemi, byle yapanlarn iddetle cezalandrlacan haber vermitir: Altn ve gm yp da onlar Allah yolunda harcamayanlar varya ite onlara ac bir azab mjdele. O gn cehennem ateinde bunlarn zeri stlr; bunlarla, onlarn alnlar, yanlar ve srtlar dalanr; ite nefisleriniz iin ydklarnz, ydklarnz tadn denir. Allah Teala yolunda sadaka vermede gereken bir takm hususlar vardr ki, ancak bunlara uyulduu takdirde verilen sadakann bir anlam olur. Mslman, beenmedii eyleri deil, sevdii eyleri verebilmelidir. ...kendiniz gz yummadan alamayacanz kt eyleri sadaka olarak vermeye kalkmayn. Sadaka vermekle malnn azalacandan korkmak, eytann kkrtmasna kulak vermek demektir. Zekatlar, sadakalar mal azaltmad gibi, hem bu dnyada hem de ahirette daha da artmasna neden olur: eytan sizi fakirlikle korkutur (sadaka vermekten geri kalmanz ister) ve size irkin eyleri yapmay emreder.... Halbuki Allah, insan ummad yerlerden 202

rzklandrr. Siz Allah iin ne verirseniz, Allah onun yerine bakasn verir. Ey Muhammed, mallarnn bir ksmn kendilerini temizleyip artacak sadaka olarak al. nsan maln harcamaya ncelikle en yaknlarndan balamaldr. Bakmakla ykml olduu aile fertlerinin ihtiyacn karlamadan bakalarna vermek sadakay amacndan saptrr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) En stn sadaka ihtiyac giderendir. Veren el alan elden stndr, sadakaya aileden bala. Varislerini zengin brakman bakalarna el aar durumda brakmandan daha hayrldr. Ailene harcadn zaman, onu hanmn azna gtrdnde senin iin sadakadr. buyururken; Yce Allah, Sana (Allah yolunda) ne harcayacaklarn soruyorlar. De ki: Verdiiniz hayr, ana, baba, yaknlar, kszler, yoksullar ve yolda kalmlar iindir ayetiyle sadakann ncelikle yaknlardan balanarak verilmesini emrediyor. Maln tamamn harcayp sonra el aar duruma dmekten de saknmak gerekir. Kuran yle buyurur: Elini boynuna balam (gibi cimrilik) yapma, tamamen de ama; sonra knanr, hasret iinde kalrsn. Ve harcadklar zaman ne israf ederler, ne de cimrilik ederler; harcamalar bu ikisinin arasndadr, dengelidir. Yumurta byklnde bir altn getirip, baka hibir mal olmadn, ama bunu sadaka olarak vermek istediini syleyen bir adama Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Sizden biriniz sahip olduu servetini getirir ve u sadakadr diye verir sonra da oturur, insanlarn zekatlarn alacam diye onlara avu aar. Sadakann en hayrls kendisi bakasna muhta olmayacak kadar arkada mal var iken verilenidir. Verilen sadaka sadece ve sadece Allah rzas iin olmal, gsteri, riya ve baz kar hesaplarndan arnm olmaldr. Cimrilik edip, verdikleri zaman da gsteri iin verenler hakknda Allah Teala yle buyuruyor: Bunlar, mallarn insanlara 203

gsteri iin verirler, ne Allaha ne de ahiret gnne inanmazlar. Kimin arkada eytan olursa, arkada bakmndan hali ok ktdr. Verdii sadakay baa kakanlarda, en az gsteri iin harcayanlar kadar kt bir i yapm olurlar. Kuranda bu iki tip insan birlikte ele alnyor: Ey iman edenler, insanlara gsteri iin maln verip Allaha ve ahiret gnne inanmayan adam gibi baa kakmak ve eziyet etmekle sadakalarnz boa karmayn. Onun durumu, zerinde biraz toprak bulunan u kayaya benzer ki, iddetli bir yamur indi de (zerindeki topra silip sprerek) onu sert bir ta halinde brakt. (Byleleri) kazandklarndan bir ey elde edemezler. Allah, kafir toplumu doru yola ulatrmaz. O halde gerek mslmann, verdii sadakadan dnyevi bir beklentisi olmaz. Ama o bilir ki sadakalar gnahlarnn affedilmesi iin bir kefarettir. Yine bilir ki verdii sadaka imann arttrr, Allah Tealann rzasn kazandrr ve ahirette de kat kat fazlasyla kendisine denir. Sadaka verirken, ihtiya sahibini kk drecek, onu utandracak tavrlardan kanmak gerekir. En gzel sadaka gizli verilen sadakadr. Her ne kadar Allah, aktan da verilebileceini bildiriyorsa da, ...eer onlar gizleyerek fakirlere verirseniz, bu sizin iin daha iyidir ve sizin gnahlarnzn bir ksmn kapatr. Sadakalar ncelikle ihtiya iinde olduu halde hayalarndan dolay istemeyip darlk iinde olanlara verilir. Dilenmeyi, insan zelil duruma soktuu iin ho karlamayan slam, buna ramen isteyene vermeyi, kapya geleni bo evirmemeyi emrediyor. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyuruyor: Eer kapna gelen fakire verecek bir ey bulamaz, ancak yanm bir kei trna bile bulursan eline ver, bo evirme. steyen dilencinin hakk vardr, isterse at stnde gelsin. Mslman o kimsedir ki, ihtiya iinde olan dier mslmanlar kendisinden daha ok dnr, kendisi 204

ihtiya iinde bile olsa onlar tercih eder: Yoksula, yetime ve esire sevdikleri yemei yedirirler; Biz size srf Allah rzas iin yediriyoruz sizden bir karlk ve teekkr beklemiyoruz. nk biz suratsz, ok kat bir gnden dolay Rabbimizden korkarz derler. Allah Teala da onlar, o gnn errinden korumu, onlara parlaklk ve sevin vermitir. O mminler kendileri ihtiya iinde olsalar dahi, yoksul kardelerini z canlarna tercih ederler. slam mslmanlara kendileri ldkten sonra dahi amel defterlerinin kapanmamasn istiyorlarsa, insanlarn srekli olarak yararlanaca sadakai cariye (devam eden sadaka) brakmalarn tlyor. nsann lmnden sonra da faydalanlan yol, eme, cami, faydal ilim, salih evlat, glgesinden veya meyvesinden yararlanlan aa gibi eyler durduu srece sahibine sevap kazandrr. Bu konuda Peygamberimizin birok hadisi erifleri vardr: Hibir mslman yoktur ki, aa diksin, yahut ekin eksin ve mahsulnden insan, kurt ku yesin de kendisi iin sevap yazlmasn (mutlaka yazlr). Elbette o mslman da diktiiyle ektiiyle sevaba girer.

Ameli Salih yi, gzel, faydal, sevaba ve Allah Tealann rzasna sebep olacak, iyi bir niyet ve ihlas ile yapm olduu davranlar. man kuvvetlendiren, salamlatran, onu epeevre sararak koruyan salih amellerdir. Ameli salih Kuran Kerimde doksan ksr yerde dorudan doruya 205

veya dolayl olarak emredilmitir. Salih amelden szeden ayetler genellikle nce imana deinerek balarlar. Bunlarn hep man edip salih amel ileyenler... eklinde olduklar grlmektedir. Bu da iman ile amelin, bir btnn ayrlmaz paralar olduunu ortaya koyar. man olmadan gzel davranlarn hibir nemi olmad gibi, salih amel olmadan da kuru bir imann tad yoktur. Bir mslmann imann salih amellerle kuvvetlendirmesi, dnya ve ahiret hayatna bal olarak btn davranlarn gzelletirmesi gerekir. slamn mminlerden istedii iman ve salih amel budur. Nitekim Allah Teala Kuran Kerimde kurtulua erebilecek kimseleri yle tantyor: Asra yemin olsun ki hi phesiz insan hsrandadr. Ancak iman edip salih amel ileyenler birbirlerine hakk ve sabr tavsiye edenler mstesna.. Muhakkak ki iman edip salih amel ileyenler, yaratklarn en hayrlsdrlar. . Bu ayetlerden anlald gibi imann yannda mutlaka salih amel gerekir. Bu da slamn btn emir ve yasaklarnn yeryznde uygulanmas, insanlarn hayatna hakim klnmas iin gereken ameli ve szl teblidir. Allah Tealann emirlerini uygulayp, bunlar kendi nefislerinde yaayarak toplumda yerlemesi iin almak ameli salihtir. En hayrl yaratk olmann art budur. Kuran Kerimde salih amelden sz eden btn ayetlerde hemen hemen nce imandan sz edilmektedir. Kadn, erkek iman etmi olarak kim salih amel ilerse ona gzel bir hayat yaatacaz. Ecirlerini yaptklarndan daha gzeli ile deyeceiz.. te o gn hkmranlk Allahndr, O aralarnda hkmeder. nanp salih amel ileyenler, en gzel cennetlerdedir.. man edip salih amel ileyenlerin ktlklerini rteriz. Onlar yaptklarndan daha gzeli ile mkafatlandrrz.. man edip salih amel ileyenleri iyilerin arasna koyarz.. Amel, Allah rzas iin olacak ve insan bu amelinin karln yalnz Allah Tealadan isteyip yalnz ondan bekleyecektir. 206

nsanlarn honutluunu ve beenisini kazanmak iin yaplan ameller asla ameli salih deildir. Zira buradaki niyet bozukluu insan ihlasszla ve riyaya gtrr. Riya ile yaplan amellere ise Cenab Hak iltifat etmez ve karln da vermez. Ameli salih, Allahn rzas gzetilerek yaplm bir amel olursa kiinin duasnn kabul olunmasna sebep ve vesile olabilir. nsan sknt anlarnda daha nceden yapm olduu salih bir amelden dolay Allah Tealann izniyle skntdan kurtulabilir. Bu hususta u hadis mehurdur. Pek uzun olan bu hadiste ksaca u olay anlatlr: kii yamurdan korunmak iin bir maaraya girerler ve maarann azna bir ta yuvarlanp maarann kaps kapanr. Duadan baka areleri yoktur. Onlardan birisi anne babasna hrmette en ufak bir kusurda bulunmadn, dieri altrd iinin hakkna son derece riayet ettiini ve kendi zerinde kalm olan iinin hakkn yine onun namna altrp byk bir mebla olarak yllar sonra ona verdiini, br ise her trl imkan ve uygun bir ortam mevcut olduu halde zina etmediini, btn bunlar da sadece Allah rzas iin yaptklarn syleyerek o skntnn giderilmesini dilerler. Sonunda Allahn izniyle ta yuvarlanr gider ve onlar da kurtulur. Burada bizler iin ibretler mevcuttur: Kii skntya debilir. O anlarda Allah Tealaya dua ederken zikretmesi gereken ameli salihi bulunmal, o gne kadar kii, amel defterine bu trden ameller kaydettirmelidir. hlasla yaplan amel, inciye benzer. Ne kadar kk olursa olsun o yine de ok kymetlidir. Bu arada hayrl evlad da ameli salih cmlesinden saylmtr. Hayrl evlad yetitirmek zamanmzda mslmanlar iin hayli nem arzeden bir meseledir. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): nsan lnce ameli kesilir (amel defteri kapanr). Ancak ey mstesna (onlar yazlmaya devam eder): Sadakay cariye (insanlarn uzun zaman istifade ettii eme, yol, kpr, 207

hastahane, cami gibi), kendisinden istifade olunan ilim (kitap gibi), kendisine duac olan salih evlad buyurmutur. Evlatlarn, ameli salih olacak ekilde yetitirilip ardmzdan bizlere hayr dua eder braklmas nemli grevlerimizdendir. Ameli salih, imann tabii bir semeresidir. Eer bir kalpte iman yerlemi ise, bu imann gerektirdii hareketler, yava yava ve kendiliinden ortaya kmaya balar. nanp salih ameller ileyenlere gelince, onlarn yaptklarna karlk, varacaklar cennet konaklar vardr.. nanp salih amel ileyenler, cennet bahelerindedirler. Rablerinin katnda onlara diledikleri verilir. te byk ltuf budur.. Kim salih amel ilerse lehine, kim kt amel ilerse aleyhinedir.. Allaha iman edip salih amel ileyenlerin gnahlar affedilir.. Allah, yeryzne salih kullarm varis ve hakim olacaktr, diye hkmetmitir.

yilii Emretme Ktlkten Alkoyma Maruf, eriatn emrettii; mnker, eriatn yasaklad ey demektir. Baka bir deyimle Kuran ve snnete uygun den eye maruf; Allah Tealann raz olmad, inkar edilmi, haram ve gnah olan eye de mnker denilir. Kuran Kerimde, Sizden hayra aran, marufu 208

emreden, mnkerden vazgeirmeye alan bir mmet bulunsun. te onlar kurtulua erenlerdir buyurulmaktadr. Bu ayetle marufun emredilmesi ve mnkerden menedilmesi ii btn slam mmetine farz klnmtr. slam alimleri bu grevi mmet iinden bir grubun yapmasyla dierlerinden sorumluluun kalkacan, ancak hi kimsenin yapmamas halinde btn mslmanlarn sorumlu ve gnahkar olacan sylemitir. Baka bir ayeti kerimede Allah Teala yle buyurmaktadr: Siz insanlar iin karlm en hayrl bir mmetsiniz. Marufu emreder, ktlkten vazgeirmeye alrsnz; nk Allaha inanyorsunuz... Mminler dnyadaki en hayrl toplumdur ve iyilii emreden, ktlkten alkoyan en gzel ahlakla yetimi bir toplumdur. Bu toplumun korunmas iin bu ayetlerle iyilie, dorulua, gzellie, armak emredilmitir. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Sizden kim bir ktlk grrse onu eliyle deitirsin; buna gc yetmezse diliyle onun ktln sylesin; buna da gc yetmezse kalbiyle ona buzetsin. Bu ise imann en zayf derecesidir. Marufu emretmek, mnkerden alkoymak sorumluluunun ar bir yk olduunu Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) u buyruu ortaya koymaktadr: Bana hayat baheden Allaha andolsun ki, siz ya iyilii emreder ktlkten alkoyarsnz ya da Allah Teala kendi katndan sizin zerinize bir azap gnderir. O zaman dua edersiniz fakat duanz kabul edilmez. u ayet de ibretle dnmeyi gerektirmektedir: ...onlar, birbirlerine hibir mnkeri yasaklamadlar. Yemin ederiz ki yapmakta olduklar ey ok kt idi.... Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) eitli buyruklarnda mslmanlarn her birinin birer oban olduu, elleri altndakilerden sorumlu bulunduu, mminler arasnda beraberliin olmas, daima zayfn hakknn glden alnmasndan yana tavr 209

taknlmas, cihadn en faziletlisinin zalim bir devlet bakanna kar hak bir sz sylemek olduu belirtilmektedir. Bir toplumda marufu emreden, ktlkten menedenler olmazsa giderek mnker olan iler birer kural haline, bir yaama biimi haline gelirler. eytanlar hak ile batl kartrr, doruyu bozarlar; insanlara Allah Tealay unuttururlar. Byle bir toplumda mslmann tavrn yine alemlere rahmet olarak gnderilen Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) u buyruunda bulmak mmkndr: Sizde iki sarholuk ortaya kmadka Allah Teala tarafndan gelen hak din zere devam edersiniz: Cehalet sarholuu ve dnyaya ar dknlk. Siz iyilii emreder, ktle engel olur ve Allah Teala yolunda cihad ederken iinizde dnya sevgisi oluuverince iyilii emretmez, ktle engel olmaz ve Allah Teala yolunda cihad brakrsnz. O gn Kitap ve snnetin emirlerini yaymaya alanlar Ensar ve Muhacirlerden slama ilk giren kimseler gibidirler. yileriniz zalimlerinize yardaklk eder; fkh ktlerinizin, saltanat da kklerinizin eline geer. te o zaman fitnenin hcumuna urar ve birbirinize dersiniz. (Bu durumda ise) ak gnahlar herkese zarar verir, ktler iyilere musallat olur, iyilerin de kalbi mhrlenir, lanetlenirler. Fitne gnlerinde ise sabrl olmak atei kor halinde elde tutmak gibidir. Marufun emredilmedii, mnkerden alkonulmayan toplumlarn nasl helak edildii, nasl Allah Tealann azabnn onlar kuatt Kuran Kerimde hemen her surede zikredilmektedir. slam bilginleri, bir eyden korkarak ktle engel olmamann adeta o ktl kabul etmek ve ona katlmak anlamna geldiini; asl korkunun Allah Tealadan korkmak olduunu; iyilii emretmek ve ktl engellemek grevinin eceli yaklatrmadn ve rzk kesmediini; ancak gz gre gre takat d belaya direnmenin de caiz olmadn sylemilerdir. Maruf tek 210

kelimeyle slamn kendisidir. Mnker de asl itibariyle veya ahlak adan sadece kt eyler deil, tam anlamyla slamn yasaklad her eydir. Yeryznn deiik yerlerinde, deiik rejimlerde ve artlarda yaayan mslmanlar iin deimeyen l budur. Bunun tek yntemi de Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetidir. Size peygamber neyi verdiyse onu benimseyiniz... Gerek maruf mnker grevi, en bata insann kendisinden balayarak yaplr. Baz insanlar her devirde, Resule itaati sylerler, kendileri itaat etmezler; sadakay emrederler, kendileri vermezler. te u ayeti kerimede onlar uyarlmaktadr: Kitab okuyup durduunuz halde kendinizi unutur da bakalarna m iyilii emredersiniz? Dnmez misiniz?. yilii emredip kendileri yapmayanlar iin hesap gnnde dudaklarnn ateten makaslarla kesilecei haberi verilmitir. Rabbin yoluna hikmetle, gzel tle armak, insanlarla en gzel ekilde tartmak, azgnlara bile yumuak sz sylemek gerekir. Enes b. Malikten rivayet edilen bir hadiste yle bir hkm bulunmaktadr: Biz Allahn Resulune Ey Allahn Rasulu, biz iyiyi tamamen ilemedike emredemez miyiz? Ktlkten tamamen saknmadka menedemez miyiz? diye sorduk. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Siz iyiliin tamamn ilemezseniz dahi iyilii emrediniz. Siz ktln tamamndan saknmasanz dahi ktlkten sakndrnz. Hz. Lokmann oluna d her zaman ve mekanda uyarcnn halini beyan eder: Yavrum, namaz gerei zere kl; iyilii emret ve fenalktan alkoy. Bu hususta sana isabet edecek eziyete katlan. nk bunlar kesin olarak farz klnan ilerdir.

211

Davete cabet Davete icabet, mslmanlarn birbirleri zerindeki haklarndan birisidir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Mslmann mslman zerinde alt hakk vardr buyurdu. Ashabn bunlarn neler olduunu sormalar zerine yle devam etti: Karlatn zaman ona selam ver; seni davet ettii zaman davetine git, senden t istedii zaman ona t ver, aksrd zaman 212

elhamdlillah derse yerhamkellah (Allah Teala sana rahmet etsin) de, hasta olduu zaman onu ziyaret et, ld zaman cenazesinde bulun. Davet dua anlamna da gelir. Bu durumda davete icabet, duann kabul edilmesidir. Davete icabet o davetin meru olmas halinde gerekir. Haramlarn ilendii bir toplantya gitmek caiz deildir. Byle bir davete, uygun bir uslup ile, katlmann islam akidesi asndan sakncal olduunu ifade edip gitmemek gerekir. Meru olan davete icabet baz alimlere gre vacip, ounlua gre ise snnettir. kili, algl, kadn erkek kark yaplan dn ve toplantlara katlmak haramdr. Davet edilen yerin byle olduu nceden biliniyorsa hi gidilmez, davet reddedilir. Bylece o toplanty dzenleyenler de islamn yasaklad bir ii yaptklarn anlam olurlar. Davet edilen kimse toplantnn islama uygun olmadn oraya vardnda anlarsa yine toplantya (veya dne) katlmaz, geri dner. Eer gc yeterse, yaplan ilerin haram olduunu anlatp onlara o ii braktrr. Fask kimsenin davetine gidilmez. Bylece onun kt ilerinin tasvip edilmedii gsterilmi olur. Malnn ou haram olan bir kimsenin davetine de gidilmez. Malnn helal olduunu sylerse o zaman gidilir. Bir kimse dn yemeine davet edilip gittiinde orada oyun veya ark, trk bulursa: Gc yeterse o, haramlar meneder, gc yetmezse oturmaz oradan ayrlr. Bir kimse davet edildii yerdeki meru olmayan bir durumu nceden renir, davete katldnda da o kt hallerin braklacan bilirse, davete icabet eder; yoksa etmez. kili, algl bir dn yemeine davet edilen salih bir kimse oraya gidince ktlklere engel olacan ve oradakilerin kendisine uyacaklarn bilirse, gitmesi bir zaruret olur. nk oradaki ktle engel olacaktr. Ktl engellemee gc yetmese bile yaptklar ktl hatrlatmak iin gitmesi uygun olur. Zira bu bir 213

nehyi anil mnker yani ktlkten sakndrma grevidir. Dn yemei vermek snnettir. Bu yemee arlan kimsenin haramlar ilenmiyorsa davete icabet etmesi gerekir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Biriniz bir dn yemeine davet edilirse, byle bir davete icabet etsin.. Her kim davete icabet eylemez ise, gerekten o, Allaha ve Rasuluna isyan etmi olur. Orulu olsa bile, icabet eder ve duada bulunur. Eer orulu deilse yer ve dua eder. Eer (zrsz) yemez ise gnahkar olur ve cefa etmi bulunur. Bir kimsenin, alaca bulunan bir ahsn davetine gitmesinde saknca yoktur. Fakat takva bakmndan; eer adamn borluluunun hatr iin davet ettiini biliyorsa, katlmamak daha iyidir.

stifar Allah Tealadan gnah ve hatalarnn balanmasn isteme, mafiret dileme. Gerek Kuran Kerimde ve gerekse hadisi eriflerde istifar tevik edilmitir. Kuran Kerimde; Rabbinizden balanma dileyin. dorusu O, ok balayandr. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendileri istifara devam etmi, mmetini de tevik etmitir. Ebu Hureyre (R.A.)den rivayet edildiine gre Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Vallahi ben Allaha gnde yetmi defadan ok istifar ediyorum buyurmutur. Baka baz hadislerde Hz. 214

Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gnde yz defa istifar ettii belirtilir. Bu nedenle Ebu Hureyre: Peygamberden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) daha ok istifar edeni grmedim demitir. Bir gnah ilendii zaman, bunda srar etmemek, hemen tvbe istifar etmek vaciptir. Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ifadesiyle, stifar eden kimse gnde yetmi defa da gnah ilemi olsa bunda srar etmi saylmaz. stifarn Allah Teala nezdindeki deeri bir hadiste yle ifade edilir: Kim yatana girince defa; Estafirullah Elazim Ellezi La lahe lla Hvel Hayyul Kayyum (Kendisinden baka hi bir ilah olmayan, diri ve her an yaratklarn gzetip duran yce Allahtan balanmam dilerim) derse, Allah Teala gnahlarn deniz suyunun damlalar kadar ok olsa da balar buyurulmutur. Sadece dili ile istifarda bulunmak yeterli deildir. Niyeti ve amelleri de dilini dorulamaldr. Tvbenin en makbul olan, gnahtan kesin dn yaplarak, Allah Tealadan balanma istenmesidir. Buna nasuh tvbe denir. Ayeti Kerimede yle buyurulur: Ey iman edenler! Allaha samimiyetle (nasuh tvbe) edin. Belki Rabbiniz ktlklerinizi siler. Peygamberi ve beraberindeki mminleri utandrmayaca gnde, sizi altndan rmaklar akan cennetlere koyar. O gn onlarn nuru nlerinde ve sa taraflarnda yrrken: Rabbimiz nurumuzu tamamla, bizi bala, phesiz Sen, hereye kadirsin derler. Bir mmin kendisi iin tvbe edecei gibi, lm olan veya hayatta bulunan ana, baba, hsmlar ve dieri mminler iin de istifar edebilir. Bu dua sebebiyle Allah Tealann onlar balamas umulur. Kuran Kerimde bu konuda eitli dua rnekleri bulunur: Ey Rabbimiz... bizi affet, bizi bala, bize merhamet et. Musa yle yalvard: Rabbim, beni ve kardeimi affet. Bizi merhametine garket. Babam da balayp hidayete erdir. nk o, sapklardandr. Ey Rabbimiz! Herkesin hesaba 215

ekilecei gnde, beni, annemi, babam ve btn mminleri affet. Seyyidl stifar Duas: Bu dua konusunda yle bir hadis nakledilir. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki; stifar dualarnn en deerli ve en stn yle demendir: Allahm! Sen benim Rabbimsin! Senden baka hibir ilah yoktur. Beni sen yarattn. Ben senin kulunum; gcm yettii kadaryla senin akdin ve vadin zere bulunuyorum. Yaptm fenalklarn errinden sana snrm. zerimde olan nimetlerini itiraf ederim, gnahm da itiraf ederim. Beni bala; nk senden baka hibir kimse gnahlar mafiret edemez. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) daha sonra unlar ekledi: Kim bunlar inanarak sabahleyin syler de akam olmadan lrse, o kii cennet ehlindendir. Yine kim bunlar inanarak geceleyin syler de sabaha ulaamadan vefat ederse cennet ehlindendir.

Takva Korkma, saknma, Allah Teala korkusuyla gnahtan kanmakta, Allah Tealann emir ve yasaklarna uymakta titizlik gsterme. Allah Tealann himayesine girmek, emrini tutup azabndan korunma anlamndadr. Bu ekilde titiz davranan insana, muttaki denir. Kuranda takva mertebede ifade buyurulmutur: 1. Ebedi olarak cehennem azabnda kalmamak iin, iman edip irkten korunmak. 216

2. Byk gnahlardan kanmak, kk gnahlar tekrar tekrar ilemekten uzak durmak ve farzlar eda etmek. 3. Btn benlii ile Allah Tealaya dnmek ve insan Allah Tealadan alkoyan her eyden uzak durmak. Hakiki takva budur ve Kuranda, inanan insanlardan bu takvaya sahip olmalar istenmektedir: Ey iman edenler! Allahtan, Ona yarar ekilden korkun ve ancak mslmanlar olarak can verin. Bu ayetin aklamas mahiyetinde olan dier bir ayet yledir: O halde gcnzn yettii kadar Allahtan korkun. Dinleyin, itaat edin, kendi iyiliinize olarak harcayn. Kim nefsinin cimriliinden kurtulursa, ite onlar kurtulua erenlerdir. nsann iman edip irkten korunmas mahiyetinde olan ilk mertebe kiinin kendi nefsi ve vicdan arasnda olan bir takvadr. kincisi insann kendisi ile dier insanlar arasndaki hususlarla ilgili olan takvadr ve ncs de insann kendisi ile Allah Teala arasndaki takvas ve imandr. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadisiyle, burada sz konusu olan takvann ikinci eidini yle aklar: Helal belli haram da bellidir. Fakat bu ikisinin arasnda pheli eyler vardr. Bu nedenle phelerden korunan, dinini ve rzn temiz tutmu olur. phelere den, harama da der. Nasl koruluun kenarnda koyun otlatan obann koyunlarnn heran korulua girme ihtimali varsa, pheli eylerden korunmayann harama dme ihtimali de ylece vardr. Haberiniz olsun ki, her hkmdarn koruluu vardr. Allahn korusu da haramlardr. Allah Teala Kuran Kerimin ba tarafnda, Bakara suresinin ilk ayetlerinde, takva sahibi olan muttaki insanlar vm ve onlarn eitli vasflarn belirtmitir. Buna gre takva sahibi olan insanlar, hi tereddt etmeden hidayet ve kurtulu yolu 217

olarak Kuran seerler; gaybe inanr, be vakit namazlarn klar ve helal yoldan elde ettikleri mallarn helal yolda, Allah Tealann yolunda harcarlar. Btn mukaddes kitaplara iman eder, zelikle ahiret inanc ve hazrl iinde olurlar. Bu ekilde hareket eden takva sahipleri ayn zamanda Allah Teala tarafndan vlm, hak yolda bulunan ve felaha kavuacak olan insanlar olarak haber verilmilerdir. Kuranda takvay ver mahiyette daha ok ayet vardr. Bunlardan bazlar yledir: Kim takva sahibi olur (Allah Tealadan korkar)sa, Allah Teala ona bir k yolu ihsan eder ve ona beklemedii yerden rzk verir. Kim Allaha gvenirse O kendisine yeter. phesiz Allah Teala emrini yerine getirendir. Allah Teala her ey iin bir l koymutur. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dualarnda Allah Tealadan eitli nimetleri talep ederken, takvay da istemitir ve bu ekilde dua etmesiyle, takvann nemini ifade etmitir. nsanlar, Hz. Adem ve Havvadan oalmalar veya her biri bir anne ve babadan domalar itibariyle yaratlta eittirler. Bu adan soy ve soplaryla vnmeleri yersizdir. nk gerek ve yegane stnlk takva stnldr. Kuran bu takva stnln yle ifade eder: Ey insanlar! Dorusu biz sizi bir erkekle bir diiden yarattk ve birbirinizle tanmanz iin sizi milletlere ve kabilelere ayrdk. Muhakkak ki Allah yannda en deerli ve en stn olannz, takva bakmndan en stn olannz (Allahtan en ok korkannz)dr. phesiz Allah bilendir, her eyden haberi olandr. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de veda hutbesinde ayn durumu yle izah etmitir: Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanz birdir. Hepiniz ademdensiniz ve Adem de topraktandr. Allahn yannda en stn olannz takvas en fazla olannzdr. Araplarla arap olmayanlarn birbirine kar stnl ancak takva iledir. Baka bir hadisde de Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Arabn arab 218

olmayana hi bir stnl yoktur. stnlk ancak takva iledir demitir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in takva hakknda syledii dier baz hadisler de yledir: Allaha kar takva sahibi olmanz tavsiye ederim. nsann cennete girmesine en ok sebep olan ey, onun Allaha kar duyduu takvasdr. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Birbirinize hased etmeyin. Kendiniz almak istemediiniz halde dierini zarara sokmak iin bir mal medh edip fiyatn artrma yarna kalkmayn. Birbirinize buz etmeyin. Birbirinize yz evirip arka dnmeyin. Sizden baznz dier baznzn al verii zerine al verie girimesin. Ey Allahn kullar birbirinizle kardeler olunuz. Mslman mslmann kardeidir. Mslman mslmana zulmetmez. Yardma muhta olduu zaman da onu yalnz ve yardmcsz brakmaz. Onu hor ve hakir grmez. Takva ite budur. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Takva ite budur szn defa tekrarlam ve her seferinde de eli ile gsne iaret etmitir. Zhd Zhd, rabet etmemek, meyletmemek, yz evirmek ve terk etmek manalarna gelir. Bir eyi terk etmek ve yz evirmek, o eyi kmsemekten, deer vermemekten veya azlndan dolaydr. Dolaysyla zhd, geici emelleri azaltmak ve haris olmaktan kurtulmak, dnyay kk ve fani grp nimetlerini kalpten karmak ve dnya rahatn, ahiret iin terk etmektir. Zhd hayatn kendilerine dstur edinenlere de zahid denilmitir. Bir kimsenin zahid olabilmesi iin, belli bir seviyede dnyevi imkanlara sahip olmakla birlikte onlara rabet etmemesi gerekir. Nitekim Malik bin Dinar, kendini kasdederek yle demitir; nsanlar, Malik bin Dinarn zahid olduunu sylerler, 219

ancak asl zahid, mer bin Abdlazizdir. Zira o boyun eip ayana geldii halde dnyaya asla rabet etmemitir. Dier taraftan, nefiste arzu ve istek duyulmayan herhangi bir eyden kanmak zhd saylamaz. Mesela kymet verilmeyen eyleri deil de altn ve gm gibi rabet edilen eyleri terk edene zahid denilir. Zhd mminlerin manevi seviyelerine gre mertebedir. Birincisi haram terk etmektir ki bu avamn zhddr. kincisi helal klnm eylerden fazla olan terk etmektir ki bu da havassn zhddr. ncs ise Allah Tealay tefekkrden alkoyan her trl megaleyi terk etmektir ki bu da ariflerin zhddr. Bunlarn en zor olan ncsdr. Zira bunda dnyadan olduu gibi, cennet ve onun her trl nimetlerinden de kalben uzaklamak gerekmektedir. Mevlana hazretleri yle der: Dnya mal zayf kularn, ahiret mlk de stn kularn tuzadr. Hatta pek byk bir mlk olan ahiret tuza yle byk bir tuzaktr ki onunla en byk kular avlanr. Ey dnya mlkne sahip olanlar, siz mlkn sahibi olduunuz halde, aslnda o mlkn kulu, klesisiniz. Gerekten mala sahip olan ve helak olmaktan kurtulan kimse, mala mlke esir olmayan kiidir. Ey u dnyaya gnl veren ve onun esiri olan kii! Sen tersine olarak, esir olduun halde, kendine; Dnyann beyi, emiri! dedirtiyorsun. Aslnda sen, bu dnyann kulusun, ruhun da dnya mahpusu!. Sen ne vakte kadar kendini dnyann sahibi, efendisi sanacaksn?. Dnya mal sonunu dnmeyen, ileriyi gremeyen zayf akll insanlarn, ahiret de dini vazifesini yapan erefli insanlarn tuzadr. u halde dnya da ahiret de insanlar iin kendilerine dikkatle yaklalmas gereken iki unsurdur. Dnyaya gnl verenler, dnya tuzana dmekte; cennete ve cennet zevklerine ulamak iin ibadet edenler de ahiret tuzana dmektedirler. Aslnda ne dnya ne de cennet sevgisi deil sadece Hak sevgisi insan kurtaracaktr. Rabiatl 220

Adeviyyenin u duas bu hakikati ne gzel dile getirmektedir: Allahm! Sana, cennet arzusuyla ibadet ediyorsam, beni oraya koyma! ayet cehennem korkusundan dolay ibadet ediyorsam, beni oradan karma! Ancak ben Sana, Sen olduun iin ibadet ediyorum. Sevilmeye layk sadece Sen olduun iin Seni seviyorum!. Gerek zahidlerin rnek almas gereken yegane ahsiyetin Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) olduu aikardr. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dnyaya zerrece nem vermemitir.

Tefekkr Tefekkr insana mahsus bir zelliktir. nsan tefekkr sayesinde dier varlklardan ayrlr ve stn olur. Tefekkr ancak kalpte tasavvuru mmkn olan eyler hakknda yaplabilir. Onun iin Allah Tealann yaratt varlklar hakknda tefekkr mmkndr. Fakat Allah Tealann zat hakkndaki tefekkr mmkn deildir. nk Allah Teala hi bir ekilde suret olarak vasflandrlamaz ve ekil olarak hayal edilemez. Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) en ok etki eden ayetlerden biri, tefekkrle ilgilidir. ki kii Hz. Aie (R.A.) ziyaret etmiler. Onlardan biri, Hz. Muhammedde (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 221

grdnz etkileyici bir eyi bize anlatr msnz? deyince, Hz. Aie (R.A.) yle demitir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir gece kalkt, abdest alp namaz kld. Namazda ok alad. Gzlerinden akan yalar sakallarn ve secde esnasnda yerleri slatt. Sabah ezan iin gelen Hz. Bilal (R.A.): Ya Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)! Gemi ve gelecek btn gnahlarnz affedildii halde, sizi alatan nedir? deyince, o: Bu gece Allah bir ayet indirdi. Beni bu ayet alatmaktadr dedi ve ayeti okudu: Gklerin ve yerin yaratlnda, gecenin ve gndzn gidip geliinde elbette aklselim sahipleri iin ibret verici deliller vardr. Ondan sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Bu ayeti okuyup da zerinde tefekkrde bulunmayan, dnmeyen kiilere yazklar olsun dedi. Bu ayette tefekkre davet edilen akl sahiplerinin durumunu aklayan bir sonraki ayette yledir: Onlar ayakta, oturarak ve yanlar zerine yatarken Allah anarlar, gklerin ve yerin yaratl zerinde tefekkr ederler (dnrler). Rabbimiz (derler), bunu bo yere yaratmadn, sen ycesin, bizi ate azabndan koru!... bn Abbas (R.A.)n naklettiine gre, baz insanlar Allah Tealann zat hakknda dnmek istediler. Bunun zerine Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu hususta u aklamada bulundu: Allahn yarattklar hakknda dnn. Allahn zatn dnmeyin. Allahn ahs hakknda dnmeye g yetiremezsiniz. Lokman (A.S.) yalnz bana tenha bir yerde oturup tefekkrde bulunurdu. Kendisine: Niye yalnz oturuyorsun? nsanlarla oturup sohbette bulunsan, daha iyi olmaz m? diye sormular. Lokman (A.S.) u cevab vermitir: Uzun sre yalnz kalmak, tefekkre daha msaittir. Uzun sre tefekkrde bulunmak da insan cennetin yoluna sevkeder. mer b. Abdlaziz tefekkr hakknda yle demitir: Yce Allahn nimetlerini 222

dnmek, en faziletli ibadetlerdendir. Tefekkrn neticesinde insan geni bir ilme sahip olur. nsann ilmi artnca da kalbinin hali deiir. Onun neticesinde de insann hali ve hareketleri deiir. Grlyor ki insann bilgisinin artmas ve davranlarnn dzelmesi, tefekkrle balar. Onun iin Allah Teala Kuranda eitli hususlar dile getirdikten sonra ... phesiz bunda tefekkr eden (dnen) insanlar iin ibretler vardr demektedir. Kuranda birok ayette, akl erdiren, dnen, bilen insanlar iin ibretler vardr denmekte ve tefekkr anlamn ifade eden pek ok kelime kullanlmaktadr. Olumlu tefekkr olduu gibi, olumsuz tefekkr de vardr. Doru olmayan tefekkrn neticesi de doru olmaz. Ancak salim kalbe sahip olan insanlarn tefekkr salkl olabilir. slam dininin istedii tefekkr, hi phesiz salkl olandr. nsanlar bu olumlu tefekkre davet eden baz ayetler yledir: Odur ki arz uzatt, orada sabit dalar ve rmaklar var etti. Orada btn meyvelerden iki ift yaratt. Geceyi gndzn zerine rtyor. phesiz bunda tefekkr eden (dnen) bir toplum iin ayetler vardr. Odur ki, sizin iin gkten bir su indirdi. ecekleriniz ondandr ve hayvanlar otlattnz aalar, bitkiler ondan sulanp filizlenmektedir. Onunla size ekin, zeytin, hurma, zmler ve her eit meyvelerden bitirmektedir. phesiz bunda, tefekkr eden (dnen) bir toplum iin (yaratcnn varlna, kudretine ve hikmetine) iaret vardr. Biz bu Kuran bir daa indirseydik, Allahn korkusundan onu, ba emi, para para olmu grrdn. Bu misalleri, tefekkr etsinler diye insanlara veriyoruz. slamn bu kadar nem verdii olumlu tefekkr, insan taklitilikten kurtarmaktadr. Mesela, dnya hayat geicidir; ahiret hayat ise ebedidir. Ebedi olan eyi geici olan eyden stn tutmak daha iyidir eklindeki bir nasihat dinleyip ahiret iin alan insan, bakasn taklit ederek kendisini iyi yola 223

sevketmi olur. Fakat tefekkrn yani derin bir dncenin neticesinde bu kanaata varan ve ona gre bilinli hareket eden kii, her zaman iin daha karl kar. Bilerek kt eyden korunmu ve iyiyi tercih etmi olur. Ayn zamanda bakalarn taklit etmekten kurtulur; kendisi bakalarna yol gsterir.

Sla-i Rahim Akraba ve yaknlar ziyaret etme, hallerini ve hatrlarn sorma, gnllerini alma. slamda insanlar aras ilikilere nem verildii gibi zellikle yaknlardan balayarak anne ve babann ve srayla dier akrabalarn ziyaret edilip gzetilmesi prensibi son derece nemlidir. Halit b. Zeyd (Ebu Eyyb El Ensari) hazretlerinden rivayet edildiine gre bir adam Hz. Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gelerek: Ya Rasulullah; beni cennete sokacak bir ibadet syler misiniz? dedi. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) u cevab verdi: Allaha ibadet eder ve Ona 224

hi bir eyi ortak komazsn, namaz klar, zekat verir ve sla-i rahim edersin. Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu kadar nemle zerinde durduu ve yapld zaman mslmanlarn cennete girmelerine sebep olacan haber verdii sla-i rahim; her trl hayr ilerinde akraba ve yaknlarn grlp gzetilmesidir. Gerek ayetlerde, gerek hadislerde, bunun, namaz, zekat gibi farz ibadetlerden hemen sonra zikredilmesi, slamdaki nemini gstermektedir. Alimler sla-i rahimde bulunmann vacib olduu grndedirler. Bunun, terkedilmesi, yani akraba ve yaknlarla olan ilgisinin kesilmesi, byk gnah saylmtr. Cenab Hakk yle buyuruyor: Allahtan korkun ve akrabalk balarn kesmekten saknn. Onlar ki Allahn gzetilmesini emrettii haklar gzetirler (akrabalk balarn devam ettirirler ve iyilikte bulunurlar); Rablerine sayg beslerler ve kt hesaptan korkarlar.... Fakat Allahn tevhid akidesini kabullendikten sonra onu bozanlar ve Allah'n balanmasn emrettii balar koparanlar (akrabalk balarn kesenler) ve yeryzn fesada verenler var ya; ite bunlar, lanet onlara ve yurdun kts cehennem de onlara. Ayet ve hadislerde geen rahim (akraba) sznn hangi derecede akrabalar iine ald hususunda farkl grler vardr. Bazlarna gre kendileriyle evlenilmesi haram olanlar; bazlarna gre varisler akraba saylr. Baz alimler de mahrem olsun, olmasn kiinin btn yaknlar akraba (rahim) dir demilerdir. Bu son gr toplumsal yardmlama bakmndan daha kapsamldr. Allah Teala ve Peygamberi (Sallahu Aleyhi ve Selem) akrabann grlp gzetilmesini emrettiklerine gre, bunun nasl yaplacan iyi bilmek gerekir. Sla-i rahmin birka derecesi vardr. En aa derecesi akrabalarmza kar tatl szl, gler yzl olmak; karlatmzda selamlamay, hal hatr sormay ihmal etmemek; daima kendileri hakknda iyi eyler dnmek ve 225

hayr dilemektir. kinci derece de ziyaretlerine gitmek ve eitli konularda yardmlarna komaktr. Bunlar daha ok bedeni hizmetlerdir. zellikle yallar zaman zaman yoklayarak, yaplacak ileri varsa onlar takib etmek kendilerini sevindirecektir. Sla-i rahmin nc ve en nemli derecesi akrabalara mali yardm ve destek salamaktr. Bu yardmlar herkesten beklenemez. Hasta ve yatalak bir kiiden akrabasn ziyaret etmesini istemek anlamszdr. Fakir birisinden de bakalarna mali yardmda bulunmasn beklemek de yanltr. Yalnz zengin, hali vakti yerinde bir mslmann, sadece ziyaret ve hal, hatr sormakla bu grevi yerine getirebilecei de sylenemez. Byle zengin birisi iin sla-i rahim, yoksul akrabalarna elinden geldiince mali destekte bulunmaktr. Bu destek dn para vermekle olabilecei gibi; karlksz mali yardmlar eklinde de olabilir. u halde, yaknlar grp gzetmek deyince, yukarda belirtilen derecedeki yardmdan hangisine g yetiriyorsa, onun yaplmas anlalmaldr. Yapabilecei grevi yapmamak mslman bu konuda sorumlu klar. Yukardaki ayeti kerimede, Allah Tealann bu grevi yerine getirmeyenlere ynelttii lanet unutulmamaldr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de yle buyurmutur: Her Cuma gecesi insanolunun amelleri Allaha arz olunur: Yalnz sla-i rahimde bulunmayanlarn amelleri kabul olunmaz. Yine Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Allaha ve ahiret gnne iman eden kimse akrabasn grp gzetsin. Akrabalk, Arta asldr. Der ki: Beni gzeteni Allah gzetsin; beni terk edeni Allah terk etsin. Akrabalk balarn kesip koparan kimse cennete giremez. Her kim rzknn bol olmasn ve ecelinin gecikmesini istiyorsa akrabasn grp gzetsin. Ey insanlar! birbirinize selam verin, akrabanz gzetin, yemei yedirin. Geceleyin insanlar uyurken namaz kln ki 226

selametle cennete giresiniz. Yoksula yaplan sadaka bir sadakadr. Bu sadaka akrabaya yaplmsa iki sadaka demektir. Biri sadaka, dieri sla-i rahimdir ki bu da sadaka saylr. Akrabalarmz zellikle hala, teyze, amca, day gibi yaknlarmz aileden saylr. Onlar kendi yaknlarmz bilerek davranlarmz ayarlamakta byk faydalar vardr. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Teyze anne yerindedir buyuruyor. Amca da baba yerindedir. Bu kadar yakn olan kiilere kar yerine getirilmesi gereken baz ahlaki grevlerin bulunmas tabiidir. Bu grevler arasnda olan ziyaretlere zel bir yer ayrlmaldr. Aada anlatlacak genel ziyaret kurallarna uyarak yaknlar, bata bayramlar olmak zere, zaman zaman ziyaret etmek, mmknse hediyeler gtrmek gzel bir davrantr. Yaplan ziyareti iade etmek de gerekir. Mslman ziyarete gelene gitmemek aradaki balarn daha abuk kopmasna sebep olmaktr. Ziyaretler akrabalar arasndaki sevgi balarn glendirir. Dargnlklar sona erdirir. Sevin ve zntlerin karlkl paylalmasna, skntlara birlikte areler aranmasna vesile olur. zellikle yallar toplumda yalnz kalmadklar, evrelerinde kendilerini seven, arayp soran insanlarn bulunduu inanc ile son yllarn huzur ve mutluluk iinde geirirler. Sla-i rahim konusunda dikkat edilecek hususlardan biri de udur: yilik, karlk bekleyerek yaplmamal, sadece grp gzeten yaknlara kar sla-i rahimde bulunulmamal; aksine, unutan, akrabalk balarn koparanlara kar da bu grev yerine getirilmelidir. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyuruyor: yilie benzeri ile karlk veren kii, tam anlamyla akrabasn grp gzetmi olmaz. Hakiki sla-i rahim, kiinin kendisi ile ilgiyi kesenleri grp gzetmesidir. yilik her durumda dnlmeli ve yaplmaldr. Yoksul ve gsz iken iyilik ve yardmdan sz edip, zengin ve gl duruma ykselince baka trl 227

davranmak, fesad ve ahlakszlktan baka bir ey deildir. Cenab Hakk yle buyuruyor: Demek idareyi ve hakimiyeti ele alrsanz hemen yer yznde fesad karacak, akrabalk balarn bile paralayp keseceksiniz yle mi? Onlar yle kimselerdir ki Allah kendilerini rahmetinden kovmu da duygularn alm ve gzlerini kr eylemitir..

Ayp rtmek Bakalarnn kusur, eksiklik, utanlacak ey, su, crm, eref ve haysiyete aykr davran, nezaket ve terbiye d, fena, kt, utan verici ey cinsinden yapt ilerin duyulmasn, grlmesini nlemek, yaylmasna mani olmak. Toplumu ve insanlar ktlklerden korumak iin ilenen ayplar rtmek ahlaki faziletlerin banda gelir. Bylece islamn vd, mslmanlarda bulunmasn istedii faziletlerden birisi de bakalarnn ayp ve kusurlarn rtmek ve gizlemektir. Buna karlk; bir mslman kk drmek, ahsiyetini lekelemek ve onu rezil etmek iin ayplarn aratrmak ve bakalarna anlatp 228

aklamak ise byk bir ahlakszlk olup, islam tarafndan yasaklanmtr. Allah Teala yle buyurur: Mslmanlarn ayplarn (ve gizli eylerini) aratrmayn.... Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) da bir hadiste: Birbirinizin zel ve mahrem hayatn aratrmayn diye buyurmaktadr. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) baka bir hadislerinde yle buyurmaktadr: Her kim bir mslman kardeinin ayp ve kusurlarn, kimsenin grmedii ve grmesini istemedii eylerini rterse, Allah Teala da kyamet gnnde onun ayplarn rter. Her kim mslman kardeinin meydana kmasn istemedii bireyini ortaya karr ve dile verirse; Allah Teala da onun ayplarn, kimsenin bilmesini istemedii hallerini meydana karr. Bu suretle kendi evi iinde de olsa onu rezil eder. Mslman kardeinin ayplarn rten, bir ly diriltmi gibidir. Mslmann ayp aratrmas deil, bilakis grd ayp ve kusurlar rtmesi gerekir. Dier bir hadisi erifte: Kim bir mslmann aybn rterse Allah Teala da kyamet gnnde onun aybn rter.. Kim bir ayp grr de rterse sanki kabrine diri gmlm bir yavruya can vermi gibi olur. buyurulmutur. nsan bakalarnn ayp ve kusurunu deil, kendi ayp ve kusurunu grmeye almaldr. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Kendi ayb, insanlarn aybn grmekten alkoyan kimseye mjdeler olsun buyurmutur. Ayplarn aratrlp ortaya dklmesi; insanlar birbirine drmekten, aralarnda kin ve dmanlk tohumlar ekmekten, fenalklarn yaylmasndan baka bir eye yaramaz. nsanlarn gizli kalm kusurlarn aklamak, herkese duyurmak onlarn utanma duygularnn yok olmasna, sosyal kontroln azalmasna ve bylece ahlakszln sratle yaylmasna da sebep olur. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Mslmanlarn ayplarn, gizli hallerini aratrmaa kalkrsan, onlar ifsad eder (ahlaklarn bozar) veya ifsada yaklatrm olursun 229

buyurmutur. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve ashab, kimsenin ayplarn aratrmam ve aratranlar da iddetle knamtr. Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Din kardeini bir suundan dolay ayplayan kimse, o suu (gnah) kendisi de ilemedike lmez. uyarsn da hi bir zaman unutmamak gerekir. Bir gn Hz. merin yanna bir adam geldi ve ona yle dedi: Benim bir kzm var, cahiliye devrinde onu diri diri topraa gmm, sonra da lmeden karmtk. slamiyet geldikten sonra ben de kzm da mslman olduk. Fakat kzm Allah Tealann yasaklad bir eyi yapt ve had vurulmas icab etti. Bunun zerine, bizim bulunmadmz bir yerde bakla kendisini kesmek istemi. Biz durumu haber alr almaz kotuk, fakat boyun damarlarndan birini kesmiti. Hemen tedavi ettik, iyileti. Yaptna piman oldu. Tvbe ederek bir daha byle bir ey yapmamaya karar verdi. Bir kabileden dnr geldi. Ben de olanlar olduu gibi anlattm. Hz. mer, adamn bu szlerine kzarak: Allah Tealann gizlediini aa m vuruyorsun? Vallahi eer kzn bandan geenleri baka birine daha anlatrsan herkesten nce cezan ben veririm. Git, kz dier mslman, temiz kzlar gibi evlendir dedi. Mslmanlarn bakalarnn gnah ve kusurlarn, iledikleri ayplar rtmeye almalar nasl nemli bir ahlaki grevleri ise; ayn ekilde kendi gnah ve kusurlarn da ifa etmemeleri gerekir. Aadaki hadisi erif bize bu konuda da titiz davranmamz gerektiini gstermektedir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyuruyor: Fenalklarn aa vuranlardan baka btn mmetim, halkn dilinden ve elinden salimdir.. Bir adam bir gece fenal yapp da Cenab Hak onu rtm iken: Ey filanca ben dn gece yle yle yaptm demesi, suunu ilan ve tehirdir. Halbuki o, geceyi Allahn setrine mazhar olarak geirmiti. Allahn rtt bu suu sabahleyin tehir etmi, aklam bulunuyor. Rabiatl 230

Adeviyye: Kul Allah Tealann sevgisini tatt zaman, Allah Teala onu kendi kusurlarna muttali klar, bylece bakalarnn kusurunu grmez olur der.

Affetmek Affetmek, Allah Tealann sevdii davranlardan biridir. Allah Teala kendisine ortak koma (irk) suu dnda kalan dier su ve gnahlar hesap gnnde affedebilir. Bu da Allah Tealann kullarna merhametini ve bykln gstermektedir. Gnahlarndan tevbe eden kullar affetmesi ise daha byk bir ihtimaldir. Ey iman edenler, iten gelerek yaplan bir tevbe ile Allaha tevbe ediniz. Umulur ki, Rabbiniz gnah ve ktlklerinizi rter.... Allah Teala bu ayet ile tevbeden sonra affetme ihtimalini gstermitir. Tevbe ile birlikte gnahkar bir kulun yapmas gereken husus Rabbinden af dilemesidir. Allah Tealann gnahkar kullarn affettii gibi, mminler de birbirlerini affetmelidir. Dier insanlara 231

kar kin ve nefret duygusu beslemek mmin kiinin benimseyecei bir davran deildir. Zira Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mekkede kendisine eziyet edenleri, Bedir, Uhud ve Hendek gazvelerinde kendisine kar savap islam yok etmek isteyenleri bile sonradan islama girince affetmitir. Allah Teala: Gzel sz sylemek ve affetmek, peinden eziyet gelen bir sadakadan daha hayrldr. Allah Teala Ganidir, (Hibir eye muhta deildir) Halimdir (Yarattklarna kars yumuak davranandr) diye buyurup, affetmenin faziletinden bahsetmektedir. Ayrca yle buyurur: (Ey rasulm) sen af yolunu tut, iyilii emret ve cahillere aldr etme. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de bu konuda yle buyurmulardr: Elinizden geldii kadar mslmanlarn cezalarn kaldrmaya alnz. Onun iin bir k yolu varsa serbest braknz. Devlet bakannn affta hata etmesi cezalandrmada hata etmesinden daha iyidir.. slamn geldii dnemde cahiliye devri insanlar herhangi bir su ileyen kimseyi kesinlikle cezalandrma eiliminde idiler. Af ancak st dzeydeki kabile reisleri ve akrabalar iin uygulanrd. Bunun dnda kalanlar mutlaka cezaya uratlmakta idiler. Kuran Kerimin ahsi maduriyetlerde suluyu affetmeyi tavsiye ettii grlmektedir. Ancak gnah ve su ileyenlerin sular sabit olduunda ve bunun affedilmesi halinde toplumda kt rnek olacaksa slam devletinin yneticileri bunu affedemezler. Ancak ksas ve tazirlerde cezalarn aff genel bir prensip olarak uygulana gelmitir. Fakat hadlerin tatbikinde affetmek pek caiz grlmemitir. Ksas ve tazirlerde af durumu daha ok madur ile sulu arasnda olan bir olay kabul edilmitir. Madur isterse affeder. Bu durumda hakszla urayan taraf suluyu affettiinde onu mkafatlandrmak Allah Tealaya aittir. Bu aff yapan mmin madur olmasna ramen byle bir aff yapmasnn takvaya daha yakn olduunu Allah Teala u ayette bildirmektedir: Onu 232

balamanz takvaya daha yakndr.. Bylece affetmek slam kardeliinin bir gerei olduu gibi mslmanlar arasnda da minnet duygusunun gelimesine ve mminlerin birbirlerine kran duygularyla yaklamalarna zemin hazrlayacaktr. Nitekim insan cezalandrmaya yetkili ve hak sahibi olmasna ramen af yolunu tercih eden kii daima toplum tarafndan takdirle karlanmtr. Suluyu affetmek asla adaletsizlik deildir. Zira Allah Teala kfr ve irkin dnda kalan her hata ve gnah diledii takdirde affedebileceini ifade buyurmaktadr: Allah kendisine ortak koulmasn mafiret etmez. Ancak ondan bakasn diledii kimseler iin mafiret eder. Buna karlk Allah Tealaya kar isyan ve islami emirlerin inenmesinde uygulanacak hadlerin kad tarafndan kesin olarak karara balanmasyla devletin affetme yetkisi ortadan kalkar. Ancak delillerin ve su unsurlarnn tesbitinde eksiklik sz konusu olursa devletin cezay drmesi mmkndr. Madurun olmad ve bir madur tarafndan almam davalarda ve hadlerin uygulanmasnda af kesinlikle mmkn deildir. Hrszlk ve zina iftiras gibi durumlarda madur dorudan doruya kendisi af yetkisini kullanarak suluyu affedebilir. Dava almadan nce byle bir af sz konusu olursa ceza der. Byle durumlarda gerekleen af suun ilenmi olmas halinde sadece dnyevi cezas affedilmi olur. Ahirette ise hesab Allah Tealaya aittir. Hrszlk gibi sularda mahkeme bir hkm vermi ise madur affetse bile infazn durdurulmas sz konusu deildir. Byle durumlarda ceza uygulanr. slamda kul hakknn daha ok olduu ksaslarda cezann dmesinin prensip olarak kabul edilmesi davada kul hakknn ar bast zaman mmkndr. ...ldren, lnn velisi tarafndan affedilirse, rfe uymak ve diyeti gzellikle ona demek gerekir. Bu, Rabbinizden size bir kolaylk ve rahmettir.... Cana can, gze gz, buruna burun, kulaa kulak, die di ile ksas yaplr. Yaralarda da ksas vardr. Fakat kim hakkndan vazgeerse, bu onun gnahlarnn 233

affna bir sebeptir. Kim Allahn indirdii hkmlerle hkmetmezse ite onlar zalimlerin ta kendileridir. Ayetleri madurun affetme imkan ve yetkisinin olduunu gstermektedir. Bu gibi durumlarda af kul hakk olduu iin suluyu madur veya velisinin affetmesine ve ksasn uygulanmamasna ramen devlet suluyu tazir etme hakkna sahiptir. Ancak madurun lmesi halinde onun veli ve yakn akrabalar bu ksasta yetkilerini kullanma hakkna sahiptirler. Madurun velisi veya varisleri suluyu affedebilirler. Ancak byle bir affn yaplabilmesi iin akl ve blu art koulmutur. Yani affedecek kimsenin akil ve bali olmas gerekir. Bazen diyet veya mal karlnda sulu affedilebilir. Bu da aslnda af olmaktan ok sulh kapsamna girer. Kamu hakknn sz konusu olduu ve kamuya kar ilenmi bulunan sularda devlet affetme yetkisine sahiptir. Kul hakknn inendii durumlarda ise affetme yetkisi ncelikle madurundur. Her iki durumda yani hem kamu hakknn hem kul hakknn birlikte ihlal edildii bir suun ilenmesi halinde ise, bir tarafn affetmesiyle dier tarafn hakk dmez. Peygamberimiz tebliinde son derece baarl idi. nk O, gzel ahlak sahibiydi. Anlatt eyleri yayordu ve insanlara en gzel rnek oluyordu. ntikamc deildi. Balayc ve affedici idi. Bu zellik Allah Tealann kullarna bir rahmetidir. Allah Teala bu rahmetinden kullarna da vermitir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ise rahmet peygamberi idi. Affn ve balamann en gzel uygulaycs olmas gerekirdi. Onun yumuak huyluluu, tatl sz, merhametli bir kalbe sahip oluu, hata yapanlar affetmesi, ceza vermekten kanmas, kendisine byk ktlk yapanlar balamas, insanlar etkiliyordu. Onun insan eitimindeki en gzel metodlarndan biri, af ve balamadr. Hz. Enes (R.A.) anlatyor: Allahn Rasulunu, kendisine her ne zaman ksas olan bir dava getirildiinde, mutlaka her seferinde affetmeyi emrediyor grdm.. Kuran mminlerin 234

zelliklerini sayarken onlarn affedici ve fkelendikleri zaman kzgnlklarn yenen kimseler olarak tantyor. Af ahlak, phesiz ki takvaya daha yakndr. Bu tutum, olgun mslmanlarn belirgin zelliidir. Olgun mminlerin bir zellii de ihsan sahibi (yani srekli iyilik etmek ve gzel davranlar yapan) olmalardr. Af ahlak da bunun bir parasdr. Mminler bu gzel davranlar srdrrlerse, yani ihsan eder, sabr gsterir ve affedici olurlarsa; dmanlklar dostlua; kargaalar, kavgalar bara dnebilir. Mminler yle dua ederler: .Rabbimiz, unuttuklarmzdan ya da yanldklarmzdan dolay bizi sorumlu tutma. Rabbimiz, bizden ncekilere yklediin gibi bize de ar yk ykleme. Rabbimiz, kendisine g yetiremeyeceimiz eyi bize tatma. Bizi affet, bizi bala. Sen bizim Mevlmzsn. Kafirler topluluuna kar da bize yardm et. Allah Tealann Affediciliini stismar Edip, Gnahlar nemsememe: Allah Tealann rahmeti elbette ki ok genitir. Ancak, Onun engin rahmeti yannda, azab da ok etindir. Allah Tealann rahmetinden mit kesilmemelidir. nk Onun rahmetinden ancak kafirler mit keserler. Fakat, Allah Tealann rahmetine gvenip de gnahlara dalmak mminlere yakmaz. Mmin iin uygun olan, umutla korku aras yaamak, takvaya sarlp gnahlardan cehenneme dyor gibi saknmaktr. Ey insanlar! Rabbinize kar gelmekten saknn. Ne babann evlad, ne evladn babas iin bir ey deyemeyecei gnden ekinin. Bilin ki, Allahn verdii sz gerektir. Sakn dnya hayat sizi aldatmasn ve eytan, Allahn affna gvendirerek sizi kandrmasn. eytann en nemli hilelerinden biri, insana kendini tmyle temize kartp, sularn itiraf ettirmemesidir. Bylece insan, nefsini avukat gibi mdafaa eder. eytan dinleyen nefis, kusurunu grmek istemez; grse de yzlerce tevil ile klf bulur. Aybn gremedii iin insan, suunu itiraf etmez, istifar etmez ve eytana maskara olur. Ancak nefsini itham 235

eden kusurunu grr. Kusurunu itiraf etmemek, byk bir noksanlktr. Kusurunu grse, o kusur, kusurluktan kar; insan hatalarn itiraf edince, tevbe eder ve affa mstahak olur.

Kanaatin Fazileti Bilesin ki, fakirin kanaatkar, bakalarnn elindekinde gz olmayan, kimseyi kskanmayan ve zengin olmay ihtiras haline getirmemi olmas lazmdr. Bu ancak zaruret miktar yiyecek, giyecek ve barnak artlar ile yetinmesi, bunlarn en az ve en ucuzuna raz olmas sayesinde mmkndr. nk eer fakir, ok eye sahip olma arzusuna kaplrsa kanaatinin erefini yitirir, kanlmaz olarak tamah ve ihtiras kirine, bular, ihtiras ve tamahkarlk ise onu insanla yakmaz, kt huylar edinmeye ve kt davranlarda bulunmaya srkler. Zaten insanolu ihtirasa, tamahkarla ve kanaatsizlie yaratltan yatkndr. Nitekim Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Ademolunun iki nehir yata dolusu altn olsa ncsn ister, onun karnn ancak toprak doldurur. Allah tevbe edenlerin tevbesini kabul eder.. Dier bir hadisde Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Ademolu yalandka iki ey onda genleir. Uzun emel (ok yaamak) ile mal 236

sevgisi.. Buradaki hadislerden de anlalaca zere ihtiras ve tamahkarlk insann yaratlnn bir yn ve helake gtren bir i gds olduu iin, Allah Teala ve Onun Peygamberi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sk sk kanaatkarl vmlerdir. Nitekim Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: slam dinini kabul eden ve asgari geim artlar iinde yaad halde bu duruma kanaat eden kimselere mjdeler olsun! Yine Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Zenginlik mal okluu ile olmaz. Gerek zenginlik, gnl zenginliidir. Yine Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bana yle buyurdu: Allahdan kork ki, insanlarn en ibadet edeni olasn. Kanaatkar ol ki herkesin en sevdii ve enok kreden insan olasn. Kendi hesabna istediini bakalar iin de dile ki, gerek mmin olasn.. Hz. mer der ki; tamahkarlk fakirlik, tok gzllk ise zenginliktir. Bakasnn elindekine gz dikmeyen kimse, hi kimseye muhta olmaz. Ehli hikmetten bir zata zenginlik nedir, diye sorarlar, o da az ey istemek ve geimini salayacak kadar dnyala raz olmaktr. diye cevap verir. Muhammed ibni Vasi kuru ekmei suda slatarak yerdi ve buna kanaat eden hi kimseye muhta olmaz derdi. Ehli hikmetten bir zata maln, mlkn nedir? diye sorarlar. Adam da: da kar tok gzllk, hususi hayatmda iktisat ve bakalarnn elindekine gz dikmemektir der. Ehli hikmetten bir zat der ki, en bitmez dertli insanlarn kskanlar, en mesut yaayanlarn kanaatkarlar, en ok skntya katlananlarn tamahkarlar, en sarsntsz yaayanlarn dnyay en az umursayanlar ve en ok pimanlk duyanlarn bildii ile amel etmei ihmal eden alimler olduunu grdm..

237

Merhametli Olmak Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Cennete sadece merhametliler girecektir. Orada bulunan sahabeler: Ya Rasulullah! Biz hepimiz merhametliyiz derler. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onlara syle cevap verir: Srf nefsini esirgeyen kimse merhametli deildir; merhametli kimse hem kendini ve hem de bakalarn esirgeyendir. nsann kendine kar merhametli olmas; kendini Allah Tealann azabndan esirgemesi, yasaklarn ilemekten saknmasdr. Bu da gnah ilemekten vazgeerek, ilenmi olan gnahlardan tevbe ederek, ibadet ederek ve ibadet ederken srf Allah Tealann rzasn gzeterek olur. Bakasna kar merhametli olmak da slamn tesbit ettii kul haklarna ve canllara hrmete riayet etmek ve bakalarna zarar vermemektir. Nitekim Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Mslman eli ile ve dili ile bakalarna zarar vermeyen, hayvanlara merhamet ederek 238

onlar gleri dnda kalan i ve yklere komayandr. Dier bir hadisde Peygamberimiz, (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor: Adamn biri, bir gn yolda giderken susuzluktan yanacak gibi olur, bir kuyu bulur, basamaklarndan inerek suyun yanna ular, kana kana ierek yukar kar. Bu orada gzne susuzluktan dili sarkm bir kpek iliir, iinden (bu zavall kpek, az nce benim olduum gibi iddetli bir susuzluk ekiyor) der. Yeniden kuyuya iner, ayakkabsna su doldurur ve kpee bu suyu verir, hayvann susuzluunu giderir. Adamn hareketi Allah Tealann houna gider onun gnahlarn afv eder. Dinleyen sahabeler, Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hayvanlardan dolay da ecir kazanabilir miyiz? diye sordular. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Her cieri kurumam (canl) varlk sayesinde ecir kazanlr. diye buyurdular. Bize den, sahabelerin yolundan ayrlmamaktr. Allah Teala onlar birbirlerine kar merhametli diye vmtr. Onlar hem mslmanlara, hem de btn canllara kar, hatta mslman olmayan aznlklara kar merhametli idiler. Bir gn Hz. mer kap kap dolanarak dilenen yal bir gayri mslim ile karlanca der ki. Sana kar hakszlk ettik, genliinde senden cizye aldk, imdi ise seni perian braktk. Arkasndan da, adamn lnceye kadarki geiminin beytlmaldan karlanmasn emreder. Hz. Ali. buyurur ki: Bir sabah erken saatlerde Hz. meri deve zerinde bir vadide yol alrken grdm. Ona Ey mminlerin emiri, nereye gidiyorsun? diye sordum. Zekat gelirlerinden bir deve kaybolmu da onu aryorum diye cevap verdi. Kendisine Senden sonra gelecek olan halifelerin canna okudun diye takldm. Bana syle cevap verdi. Ey Hasann babas, beni knama. Hz. Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) peygamber olarak gnderene yemin ederim ki. Frat nehri kenarnda bir kuzu kaybolsa 239

kyamet gn hesab merden sorulur. nk ne mslmanlar perian eden devlet bakanna ve ne de mminlerin yreklerine korku salan fask (gnahkar) idareciye itaat yoktur. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Bakalarna kar merhametli davranmayanlar, esirgenmez. Bakalarnn kusurlarn balamayanlarn gnahlar afv edilmez.. Dier bir hadisde Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyuruyor: Ya Enes, u drt ey mslmanlarn senin zerindeki haklarndandr: 1)yilerini destekleyeceksin. 2)Gnahkarlar iin Allahdan afv dileyeceksin. 3)Hastalarn ziyaret edeceksin. 4)Tevbekarlarna sevgi gstereceksin.. Sahabelerden Ebu Derda ocuklarn arkasndan gider ve yakaladklar sereleri onlardan satn alarak Haydi gidin diyerek salverirdi. Byk bir ktlk ylnda srailoullarndan bir abid, yolda yrrken bir kum ynna rastlar, o anda iinden Keke, u kum yn un olsayd da srailoullarnn karnn doyursaydm diye geirir. Bunun zerine Allah Teala srailoullarnn o gnk peygamberine bildirir ki: Falana syle O kum yn un olsayd da halkn karnn doyursaydn, bundan elde edecein sevab Allah Teala senin amel defterine yazmtr..

240

Gnahtan Saknmak Bilesin ki, gnah ilemekten insan meneden en byk engel Allah korkusu, Onun adalet ve intikamndan ekinmek, Onun cezasndan gazab ve azabndan saknmaktr. Nitekim Allah Teala buyuruyor ki: Allahn emrine aykr davrananlar bir fitneye yakalanmaktan veya ac bir azaba arplmaktan korunuversinler.. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir gn lm deinde yatan bir delikanly ziyaret ederek ona: Kendini nasl hissediyorsun diye sorar. Delikanl Peygamberimize: Ya Rasulallah! Hem Allah Tealaya umut balyorum, hem de gnahlarmdan tr korkuyorum diye cevap verir. Bunun zerine Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: Byle bir anda bu iki duygu kulun kalbinde biraraya gelince Allah Teala mutlaka onu umduuna kavuturur ve korktuundan korur.. Veheb ibni Verde der ki, Hz. sa (A.S.) syle diyordu: Cennet sevgisi ile cehennem korkusu belalara katlanmay salar, kulu dnyann nazlarndan, azgn isteklerinden ve ktlklerinden uzak tutar.. Hasan 241

Basri Vallahi, sizden nce yleleri gelip geti ki, onlar gnah gzlerinde byk grdkleri iin akl talar saysnca fakirlere altn datsalar yine de kurtulamayacaklarndan korkarlard demitir. Bekr ibni Abdullah Muzini der ki: Glerek gnah ileyen kimse, alayarak cehenneme girer. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Kul, Allahn katndaki azabn tamamn bilse, cehennem korkusu hi bir an kalbinden kmaz.. Bir gn Hz. Aye: O kimseler ki, Allaha dnecekler diye kalbleri rpererek kendilerine verilenden verirler. te onlar iyiliklere koanlar ve bu alanda birbirleri ile yaranlardr. Mealindeki ayet hakknda Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Ayetin kasdettii kimseler zina eden, alan, arap ien ve bunlar ile birlikte Allahdan korkan kimseler midir diye sorar. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Selem) ona u cevabi verir: Hayr Ebu Bekirin kz, hayr Siddikn kz! Ayet namaz klan, oru tutan, sadaka veren ve bunlara ramen, iledii iyilikler, kabul edildi mi, yoksa edilmedi mi diye Allahdan korkan kimseleri kasdetmektedir.. Hz. mer suikaste urayp srtndan hanerlendii zaman lmek zere iken oluna der ki: Vay bama gelenlere! abuk yanam yere dedir. Anas olmyan! Eer O (Allah Teala) bana rahmet etmezse yazk bana vay halime!. bni Abbas ona der ki: Ya Emirlmminin! bu ne korku! Oysa ki Allah Teala sana nice fetihler nasip etmi, nice ehirler ele geirmeye seni vasta klm, sana nice nice baarlar gstermitir.. Hz mer ona: Kimseye zulmetmeden ve kimsenin zulmne uramadan kurtulmak isterdim der. Hz. Alinin torunu Zeynelabidini her abdestten sonra titreme nbeti tutard, kendisine sebebini soranlara derdi ki: Yazk size, kimin huzuruna dikilip yakarmak zere olduunuzu biliyor musunuz?. Ahmed ibni Hambel der ki: Allah korkusu beni yemekten, imekten alkoyuyor. Bunlar 242

itahm ekmiyor.. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Selem): Baka hi bir glgenin kalmayaca kyamet gn Allahn arnn glgesi altna alaca yedi kimseden biri olarak Tenhada Allah hatrlayp (yani Onun azabn anp iledii emre aykr gnahlarn korkusu ile) gz pnarlar yaaran kimseyi zikretmitir.. Dier bir hadisde Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor ki: Kyamet gn u hari, btn gzler alayacaktr: 1) Allahn haramlarna bakmaktan saknan gz. 2) Allah yolunda nbet tutarak uykusuz sabahlayan gz. 3) Allah korkusu ile sinek ba iriliinde yalar aktan gz.. Amr Bin As der ki: Allah korkusu ile bir damla ya aktmak, benim iin bir dinar sadaka vermekten daha sevimlidir.. Avn ibni Abdullah der ki: rendiime gre Allah iin alayan kimsenin gz ya vcudunun neresine dese, Allah Teala oray cehennem ateine haram klar.. bni Mbarek der ki: Vbeyb ibni Verde sordum: Allahn emrine zd hareket edenler ibadetten tad alabilirler mi?. Bana: Hayr. Allahn emrine zd hareket etmeyi kafasna koyanlar da ibadetten tad bulamaz diye cevap verdi.

243

efaat efaat; arac olmak, yardm etmek ve nclk etmek anlamlarna gelir: Kim gzel bir efaatla (hayr ve iyiliklere arac, vasta olmakla) efaat ederse, bundan kendisine bir sevab (hisse) vardr. Kim de kt bir efaatle (ktle delil olmak ve yardm etmekle veya ktlk rn amakla) efaatde bulunursa, ondan kendisine bir gnah pay vardr. Allah her eye kadirdir. efaat hasene, iman edip Allah Tealann ve kullarnn haklarna riayetle 244

beraber, mminlerin iyilii iin uramak, onlar ktlklerden ve zararlardan korumaya almaktr. efaat seyyie, mminlerin ve insanlarn zarara uramalar ve ktlklere dmeleri iin almak ve ktlk rlar amaktr. Hangi hususta olursa olsun, bir insan, menfaat salayp zarara uramasn engelleme yolunda srf Allah rzas iin efaatta bulunana dnyada ve ahirette bundan nasib ve ecir vardr. Ktle ve zararlara sebeb olann da bu efaat seyyienin vebal ve gnahndan nasibi vardr. Ahiretteki efaate gelince, dnyada ilenen baz gnahlarn ahirette cezalandrlmasndan vazgeilmesi iin talebte bulunmak, arac olmak ve bunun iin dua etmektir. u halde efaat, bir mminin gnahlarnn balanmas iin Allah Tealaya dua edip yalvarmaktr. Nitekim Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Her Peygamberin bir duas vardr. Ben ise inaallah duam kyamet gnnde mmetime efaat etmek iin saklamak istiyorum buyurmutur. Allah Tealann, kullarndan faziletli birisinin dier bir mmin iin hayr isteine icabet ederek bundan bir zarar gidermesi, yahut onun gnahlarn affetmesi, insanlara sonsuz nimet ve ltuflarnn bir ksmdr. Mminin mmin kardeinin gnahlarnn aff iin duas Allah Teala katnda ona efaat trndendir. Allah Teala katnda hayrl bir kulun bu duas ister dnyada iken sa olan mmin iin olsun, ister lm mmin iin olsun yahud ahirette meydana gelsin ayndr. Dnyada iken Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in mminlere duas onlara bir eit efaatidir. O daha bu dnyada hayatta iken mminlere dua ederek efaatta bulunmutur. Nitekim Hz. Aie (R.A.)nn naklettiine gre, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ok defa geceleri yatandan kalkar, mmin llere Allah Tealadan mafiret istemek iin Baki mezarlna giderdi. Allah Tealann kendi yannda mukarreb ve derecesi yksek bir kulunun dieri 245

hakknda efaatn birine kendi katnda itibar olduunu gstererek ikram iin, tekine zayf ve muhta olduundan rahmet olarak kabul etmesine aklen hibir engel yoktur. Allah Tealann ahirette, peygamberlerine ve raz olduu bir takm zatlara efaat etmeleri iin msaade etmesi, kendisinin bilecei adalet ve ltuf kanununa dahil olan hikmetindendir. Uhdesinde kul haklar bulunanlar hari, gnahkar mminleri Allah Tealann, ltuf ve fazlyla affetmesi caiz olunca, peygamberler, mukareb ve iyi kimselerden birinin efaatna mazhariyetleri halinde bunlarn Allah Tealann mafiretine nail olmalar da mmkndr. Ahirette efaatn olaca Kitab ve snnetle sabittir: Peygamber, veli, ehid ve bildikleri ile amel eden imanl alimler ve kamil mminler gibi Allah Tealann msaade ettii, rzasna mazhar olmu, nezdinde bir deer ve yaknla erimi kimselere efaat etme izni verilebilecektir. Peygamberler ve dier efaatlarn efaatlar, Allah Tealann raz olaca ve haklarnda efaat edilmee izin verdii kimseler hakknda olacaktr. Kafirler iin efaat kaplar kapaldr. Peygamberler bile kafirlere efaat edemeyeceklerdir. Kafirler layk olduklar cezalarn ekeceklerdir. Hz. brahimin ahirette babas ile karlatnda onun iin hibir efaatta bulunamamas, Allah Tealadan Kafirlere ben cenneti haram kldm cevabn almas da buna delalet eder. Ahirette peygamberlerin hepsine mminlere efaat etme hakk tannmtr. Her peygamber kendi mmetine efaat edecektir. nsanlar mahkeme olunmak iin maherde toplandklarnda, peygamberler, Allahm selamet ver, Allahm selamet ver diye dua edeceklerdir. Peygamberlerin ve Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) efaat phesiz ki Allah, kendisine e tannmasnn (irk koulmasnn) gnahn yarglamaz. Ondan baka dileyecei kimsenin gnahn mafiret eder 246

ayetinin hkmnce, Allah Tealann izniyle mminlere amil olabilecektir. Nitekim Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hadislerinde byk gnah ileyenler de dahil, mminlerin efaatna nail olacaklarn sylemitir. Peygamberler iinde ilk defa efaat edecek ve efaat kabul olunacak peygamber, Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dir. Ahirette Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in bu ilk efaat, maher halknn muhakemeye balanlmas hakkndaki umumi ve byk efaattr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in bir ok hadis kitaplarnda zikredilen bu byk efaatnn (efaatl uzma) ana hatlar yledir: Allah, insanlarn hepsini dz ve geni bir sahada hkm ve hesab iin toplayacaktr. Orada insanlarn meakkat ve gam dayanlmayacak bir dereceye varacaktr. Bu srada insanlarn bir ksm, dier bir ksmna, Size erien u faciay grmyor musunuz? Rabbinize size efaat edecek birisine gidiniz derler. Srasyla Adem (A.S.), Nuh (A.S.), brahim (A.S.), Musa (A.S.) ve sa (A.S.) peygamberlere gelirler. Bu peygamberlerden her biri onlar dierine gnderir. Nihayet Hz. sa, onlar Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gnderir. O vakit Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Arn altnda secdeye kapanr. Allah Teala ona secdesinde yaplacak hamdlerin en gzelini ilham eder. O Allah Tealaya hamdettii srada Ban kaldr, iste verilir, efaat eyle efaatn kabul olunur cevabn alr. Mahkemeye balanr. Bundan sonra Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) efaatyla imanllardan bir miktar cehennemden karlr. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), bir ka defa daha secdeye kapanarak Allah Tealaya hamd ve dua eder. En nihayet onun efaatyla, Allah Tealann izin ve takdiri dahilinde mminlerden byk bir ounluk cehennemden karlacaktr. te Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) haiz olduu bu 247

efaat makam Makam Mahmuddur. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) efaatyla hesaba ve sorguya ekilmeden cennete girecekler de olacaktr. Cennette derecelerin artrlmas iin ilk efaat edecek peygamber Hz. Muhammeddir (Sallallahu Aleyhi ve Sellem). Bundan dolay Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadisinde, Cennette insanlarn ilk nce efaatte bulunan benim buyurmutur.

Deccal Deccal ksa boylu, yrrken iki ayann aras fazlaca ak, sa oktur. Bir gz krdr. Kr olan gz ne fazla kk ne de ukurumsudur. Onun iki gz arasnda kafir yazldr. Bunu okuma yazma bilen ve bilmeyen her mmin okur. Cennet ve cehennemi vardr. Fakat gerekte cehennemi cennet, cenneti de cehennemdir. Deccaln akan iki nehri vardr. Biri grnrde beyaz sudur. kincisi de parlayan ate halinde grnmektedir. Sizden bir kimse ona yetiirse, ate olarak grd nehire gelsin, gzlerini kapasn ve ban eip ondan isin, zira (ate gibi grnen 248

nehir) souk sudan ibarettir. Deccal Douda Horasan denilen yerden kacaktr. Kendisine yzleri kalkan gibi olan kimseler uyacaktr. Horasandan liyaya gelip dikilinceye kadar hibir eyin kar koyamayaca siyah sancaklar kacaktr. Deccala sefan yahudilerinden taylesanl yetmi bin kii uyacaktr. Deccaln girip basmayaca bir ehir yoktur; yalnz Mekke ile Medineye girmeyecektir. nk bunlara giden bir yol yoktur ki, banda koruyan saf halinde melekler olmasn. Melekler girmesine mani olunca, Medinenin dndaki orak arazide konaklayacak ve Medine dafa sarslacak ve iindeki kafir ve mnafklar kp Deccala koacaklardr. Deccal yeryznde krk gn kalacaktr. Krk gn; fakat onun bir gn, bir sene, bir gn bir ay, bir gn de Cuma gibi teki gnleri de, bizim bugnk gnlerimiz gibidir. Deccal bir kavme gelecek. Onlar davet edecek (kendisinin tanr olduunu ve onlarnda kendisine iman etmelerini isteyecek). Onlar da kendisine iman edip davetine koacaklar. Ge emir edecek; gk yamur yadracak. Yere emir verecek; yer bol bol bereketlerini karacak, insanlarn hayvanlar, meralarndan, cisimleri en gzel bir ekilde, yelemleri stle dolu olduu halde dneceklerdir. Sonra baka bir kavme gelecek; onlar davet edecek. Onlar ise, onun davetini kabul etmeyecekler. Deccalda onlara yz evirip gidecek. Ve onlar hemen byk bir ktla maruz kalp, ellerinde ne varsa, bir eyleri kalmayacak. Deccal bir harabeye urayacak ve Definelerini kar diyecek defineler ar beyleri gibi arkasndan gelecekler. nsanlar Deccaldan dalara kaacaklardr. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu: nsanlar Deccal zikrettii, imamlar minberlerden bunu duyurmaya devam ettii mddete Deccal kmaz. Kim Deccala yetiirse, kehf suresinin ilk (on) ayetlerini okusun. Kim Deccal iitirse ondan uzaklasn. Zira Allaha yemin ederim ki, 249

Deccal bir adama gelir ve adam onda grd aldatc baz harikalar yznden onu mmin sayar ve ona uyar. sa (A.S.) Deccal ldrecektir.

250

Mehdi (A.S.) Ad Muhammed. Babasnn ismi Abdullahdr. Ahlakta Peygamberimiz Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) benzer. Rengi, buday rengi esmer. Eti hafif (iman deil). Boyu, orta boylu ne uzun ne de ksa. Uzun yay kal. Yz parlak ve kalarnn aras ak. Gzleri geni ve kudretten srmeli. Dileri imek gibi parlyor ve dilerinin aras sk deil. Sa yananda siyah bir ben var. Sakal gr ve sk. Omuzunda Peygamberimiz Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mhr var. ki bacann aras ak ve uzak. Dilinde hafif tutukluk var. Dili tutulduu zaman sa elini sol dizine vuruyor dili alyor. Yeryz zulm dolduktan sonra Mehdi (A.S.) gelir ve yeryzne adalet getirir. Tevrat ve ncilin asln karacak ve yahudileri de ona davet edecek. Birok yahudi cemaat da iman edecektir. Bidatlar ortadan kaldrp snnetleri diriltecektir. Mehdi (A.S.) kmadan meydana gelecek olaylar: Ramazan erif aynn ilk gecesinde ay tutulacak ve on beinci gecesinde de gne tutulacak. Kuyruklu yldz kacak, bir karanlk dnyay kaplayacak. Ramazanda byk grltler olacak. Zilkade aynda byk bir dnya sava kacak. Dnyann baz yerlerinde byk batmalar olacak. Byk fitneler olacak. Peygamber Efendimizin gmlei, klc, sanca Mehdi (A.S.)n elinde olacak. Kupkuru bir aac kuru topraa dikse aa hemen yeerip yaprak verecek. Ondan bir nian istendiinde (kendisinin Mehdi (A.S.) olduuna dair) havadaki bir kua iaret edecek ku eline decek. Mehdi (A.S.)n banda bir bulut dolaacak. O buluttan bir melek yle seslenecek: Ey insanlar Allah Teala zorba zalim hkmdarlarn errini 251

sizden artk kaldrd ve size mmedi Muhammedin en hayrlsn imam seti, halife yollad. abuk ona kavuun o Mekkededir o Mehdidir. Mehdi (A.S.) Kabenin altndaki byk bir hazineyi karp Allah Teala yolunda datacak. Antakya maarasndan sekinet tabutunu karacak. Horasandan siyah sancakllar gelecek Mehdi (A.S.)a biat edecekler. Frat nehri alacak altndan byk dalar gibi altnlar kacak. Mehdi (A.S.)dan nce otuza yakn yalanc peygamber kacak. Mehdi (A.S.)dan nce mslmanlar ok korkuya decek. Veba, kolera gibi salgnlar olacak. Araplar arasnda ok savalar kacak. Abbas oullar tkenecek ve Sfyani ortaya kacak. Sfyani zalim bir hkmdardr. Mehdi (A.S.) ile sava yapacak. Sfyani amdan kacaktr. Sfyani Trklerle sava edecek Trklere galip gelecek ondan sonra yeryz fesada boulacak. Allah Teala Mehdi (A.S.)a Horasan ehlinden vezir karacak ona (Mehdi (A.S.)a) yardmclar olacak. Mehdi (A.S.) Medinede doacak. Medineden Mescidi Aksaya hicret edecek. Mehdi (A.S.) Medineden Mescidi Aksaya hicret ettiinde Medine ssz, sessiz kalacak. Medine vahi hayvanlara kalacak insan bulunmayacak. Aure gecesinde Mekkede Hacerl Esved ile Makam brahim arasnda Mehdi (A.S.) meydana kacak ve insanlar Mehdi (A.S.)a biat edecek. Sfyani denen kafir Mekkeye ordular gndererek Peygamberimizin slalesinden olan Haimoullarnn ldrlmesi iin ferman karacak. Haimoullar Mekkenin dalarna kaacaklar. Bu arada Mehdi (A.S.) meydana kacak ve Haimoullar Mekkede ona rastlayacaklar sen Mehdi deilmisin? diyecekler. O ben Medineli biriyim diyecek ve Medineye gidecek. Tekrar Mekkeye gelecek. Bu olay kere tekrar edecek ve Mehdi (A.S.) Mekkede akca ilann (Mehdi (A.S.) olduunu) yapacak ve insanlar Rkn Yemeni ile Makam brahim arasnda Mehdi (A.S.)a biat 252

edecekler. Bu srada Sfyaninin ordusu hcuma geecek ve Mehdi (A.S.)n yardmna amdan 313 kii gelecek. Mehdi (A.S.) askerleriyle Medineye gidecek ve Medineden de Kufe (Irak) tarafna gidecek. Sonra Sfyaninin ordusuna kar Mehdi (A.S.)n ordusu yenik decek. Bunun zerine Allah Teala Merik ehlinden Mehdi (A.S.)a bir vezir karacak. Bu vezir bir orduyla Sfyaninin ordusunun zerine saldracak ve Sfyaniyi bozguna uratacak. Mehdi (A.S.) orduyla ama ynelecek. Cebrail (A.S.) ordunun nnde, Mikail (A.S.) ordunun sol tarafnda gidiyor. Ashab Kehf dirilmi yardma gelmi. ama gidecekler. Mehdi (A.S.) Sfyaniyi yakalayacak ve Sfyaniyi Mescidi Aksann kapsnn eiine getirecek ve orada Sfyaniyi kesecek. Bundan sonra Mehdi (A.S.)n nne dnya duramayacak. Btn dnyann krallar, padiahlar Mehdi (A.S.)a itaat edecekler bu krk sene srecek. stanbul feth edilecek. Rum ehirleri de feth edilecek. Bir gn amda Emevi camisinde bir sabah namaznda Mehdi (A.S.) imamla geerken kamet getirilecek. Kamet bitecek ve Mehdi (A.S.) tam namaz kldrmaya ne geerken sa (A.S.) tam o saatte gkten beyaz minareye inecek. Bunun zerine Mehdi (A.S.) sa (A.S.) imamla geirmek iin mihrabdan geri geri gelecek. sa (A.S.) Mehdi (A.S.)a bu sabah namazn sen kldr bende sana cemaat olaym nk bu kamet senin iin getirildi diyecek. Mehdi (A.S.) sabah namazn kldracak. Fakat bundan sonraki tm namazlara sa (A.S.) imam olacak. Mehdi (A.S.) sa (A.S.) ile birlikte Filistinin Lt kapsnda Deccal ile sava yapacak. Sonra Mehdi (A.S.) Mescidi Aksada vefat edecek ve cenaze namazn sa (A.S.) kldracak ve Mescidi Aksaya defin olunacak.

253

sa (A.S.) sa (A.S.) iki elbise iinde, ellerini iki melein kanadlar zerine koymu olarak amn dousunda beyaz minare denilen yere inecekdir. sa (A.S.) orta boyludur. Ban edii vakit su damlayacak, kaldrd vakit de inci taneleri gibi su damlalar dklecektir. Nefesinin kokusunu duyan her kafir derhal lecektir. Nefesi ise gznn grd yere kadar yaylmaktadr. slam zerine insanlarla sava edecek, ha kracak, domuzu ldrecek, cizyeyi kaldracaktr. sa (A.S.) Deccal arayacak ve onu lud denilen (amdaki bir da veya Beyt-i Mukaddesin kylerinden bir kyde) kendisini yakalayacak ve ldrecektir. Sonra sa (A.S.)a Allah Tealann Deccaldan kendilerini koruduu bir kavim gelecek sa (A.S.) onlarn yzlerini mesh edecek ve cennetteki derecelerini anlatacaktr. sa (A.S.) bu durumda iken; Allah Teala kendisine Ben kimsenin kendileri ile savamayp ldrmeyecei bir takm kullarm ortaya kardm sana tabi durumda olan kullarm Tur dana kar ve bunlardan koru diye emr edecek. Ve Allah Teala Yecuc ile Mecucu her tepeden sratle iner olduklar halde gnderecek. lk nde gelenler Taberiyye glne urayacak ve btn suyunu iecekler. Arkalarndakiler gelince Burada bir defa su vard diyecekler. sa (A.S.) ile Ona tabi olan mminler muhasarada kalm olacaklar. Allah Tealann Peygamberi sa (A.S.) ve arkadalar Allah Tealaya dua edecek, Allah Teala da onlarn boyunlarna negaf denilen bir kurt gnderecek ve bir tek kii gibi hepsi leceklerdir. Sonra sa (A.S.) arkadalar ile Turdan inecekler ve yeryznde onlarn kokmu pisliklerinin doldurmad bir kar yer bulamayacaklar. sa (A.S.) ve arkadalar Allah Tealaya dua edecekler Allah Teala da Horasan develerinin boyunlar gibi bir takm kular 254

gnderecek bunlarn kokmu cesedlerini tayp Allah Tealann diledii tarafa atacaklardr. Sonra Allah Teala bir yamur gnderecek ki bu yamurdan ne adrlar ne de binalar kendini koruyamayacaktr. Yamur yerleri ayna gibi yapncaya kadar ykayacaktr. Sonra yere: Bitir meyvelerini, kar bereketlerini denilecek ve o gn cemaat narlardan yiyecek ve kabuklar ile glgeleneceklerdir. Hayvanlara yle bereket verilecek ki, devenin st bir cemaata yetecek, inein st bir kabileye, koyunun st de insanlarn bir mahallesine yetecektir. Yeryznde skun, emniyet meydana gelecektir. Aslanlar develerle, panterler ineklerle ve kurtlar kuzularla serbeste otlayp geinecekler, ocuklar da ylanlarla oynayacaklardr. Mal kimsenin kabul etmeyecei kadar bollaacandan bir tek secde dnya ve dnyadaki btn eylerden daha hayrl olacaktr. sa (A.S.) evlenecek Muhammed ve Musa isimli iki ocuu doacaktr. sa (A.S.) ldnde mslmanlar cenazesini Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanna gmeceklerdir.

255

lm lm insan iin bir alemden dier bir aleme gitmektir. lm yok olmak deildir. Her canl varlk iin lm kanlmaz bir gerektir. Canllar doar, byr ve lrler. Kuran Kerimde lmle ilgili pek ok ayet vardr. Bazlar unlardr: Her can lm tadcdr. Onlar iin bir ecel tayin ettik ki onda hi phe yoktur. Biz senden nce de hibir beere dnyada ebedilik vermedik. imdi sen lrsen, onlar baki mi kalacaklardr?. Yer yznde bulunan her canl fanidir. lm ancak Allah Tealann belirledii zaman vuku bulur. lm konusundaki kader yazgs ayette yle ifade buyurulur: Allahn emir ve kazas olmadka hi bir kimseye lmek yoktur. O, vadesiyle yazlm bir yazdr. Hi bir kimsenin lmden kap kurtulma imkan yoktur: Binlerce kiinin lm korkusuyla beldelerini terkettiklerini grmedin mi? Allah onlara ln dedi, sonra da kendilerini diriltti. yle de: Siz evlerinizde olsaydnz bile zerlerine ldrlmesi yazlm olanlar, yine phesiz ldrlecekleri yerlere kp giderlerdi. Nerede olursanz olun, tahkim edilmi yksek kalelerde bile bulunsanz lm sizi bulur. Bir gn bakarsn ki lm baygnl gerek olarak gelmi ite bu senin kap durduun ey denilmitir. Cenab Hak gerekte insan varlna sonsuza kadar uzanan bir mr takdir etmitir. Ruhlar dnya hayatndan belirsiz bir sre nce topluca yaratm ve onlara Ben sizin Rabbiniz deil miyim? sorusunu yneltmitir. Kuranda ruhun balangc ile ilgili olan bu olay yle belirlenir: Hani Rabbin Ademoullarndan onlarn srtlarndan zrriyetlerini karp kendilerini nefislerine ahit tutmu; Ben sizin Rabbiniz deil miyim? demiti. Onlar da; Evet, (Rabbimizsin), ahit olduk demilerdi. te bu ahitlendirme, kyamet gn; 256

Bizim bundan haberimiz yoktu dememeniz iindir. Peygamber, Rabbinize iman etmeniz iin hepinizi davet edip, dururken, size ne oluyor ki, Allaha iman etmiyorsunuz? Halbuki O, sizden kesin teminat almtr. Bu sz alma, elest birabbikm sorgulamas srasnda veya insanlara akl vererek delilleri deerlendirme gc kazandrmak suretiyle olmutur. Ruh, dnya hayatna bir imtihan devresi geirmek zere doum yoluyla gelen insan oluna anne karnnda drt aylk cenin dneminden sonra flenir ve bylece dnya hayat balam olur. Ruhun bedenden ayrlmas ile de kabir hayat balar. Kyamet koptuktan sonra da ahiret hayatna yeni bir yaam iin geecek olan insanolu dnyadaki inan ve amel durumuna gre cennet veya cehennemdeki ebedi hayatta yerini alacaktr. nan sahibi olup da amel eksiklii bulunanlar ise Cenab Hakkn bilecei srelerde cezalarn ektikten sonra cennet tarafna geebileceklerdir. Hayatn bu gerei karsnda lme hazrlkl olmak her insann amac olmaldr. lm anmak ve hazrlkl bulunmak her mmin iin mstehap saylmtr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Lezzetleri yok eden lm ok ann. Eer dnyada lm ok anarsanz, onu nemsemezsiniz; az anan ise onu ok nemser. Baka bir hadiste, kabir iinde olanlarn hatrlanmas istenir: lm ve ldkten sonra kemiklerin ve cesedin rmesini hatrlayn. Ahiret hayatn isteyen dnya hayatnn ssn terk eder. lm hastasna ecel konusunda houna gidecek, sevindirecek szler sylenmelidir. nk Allah Tealann hkmn hi bir ey geri eviremez. Sadece gnl ho olmu olur. Hasta tevbe etmeye ve vasiyetlerini yapmaya tevik edilir. nk Allah elisi; Vasiyet edecei bir ey 257

olup da yannda vasiyeti bulunmakszn iki gece geirmek mslmann ii deildir buyurmutur. lm halindeki kiiyi sa yanna yatrlp kbleye dndrlmelidir. nk Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Beytullah iin l ve dirilerinizin kblesidir buyurmu. Hz. Fatma (R.A.), Rafinin annesine; Beni kbleye evir demitir. Eer yer darl yznden hastay kbleye evirmek mmkn olmazsa srt st yatrlr ve yz ile ayaklar kbleye doru evrilir. Bu da yaplamazsa olduu hal zere braklr. lm srasnda kiinin azna bir kak veya pamukla su verilir. Hasta can ekiirken ona yardmc olmak yaknlar iin bir grev ve sevap bir ameldir. Bu yzden onun yannda kelimei ehadet getirmek ve sylemesine yardmc olmak snnettir. nk Allah elisi yle buyurmutur: llerinize La ilahe illallah telkin ediniz. nk lm halinde onu syleyen bir mmini bu kelime cehennemden kurtarr. Son sz La ilahe illallah olan kimse cennete girer. Hastann yannda ehadet getirilir ki o da hatrlayp ehadet getirsin. Yoksa srarla sen de yap denilmez. Zira o anda zor bir durumdadr. Ona yeni bir zorluk karmamaldr. Bir defa da sylese yeterli olur. Bu telkini hastann sevdii birisi yapmaldr. Kii vefat edince az kapatlr, bir bez ile enesi bandan balanr. Gzleri yumulur. Eller yanlarna getirilir. Sonra lnn stne bir rt ekilir. ldkten sonra ykanncaya kadar yannda Kuran okumak mekruhtur. ld iyice anlalnca hemen ykanr.

258

nsan ne zaman ve nerede leceini bilmez. Kuran Kerimde yle buyurulur: Kyametin kopma zamanna ait bilgi phesiz Allah nezdindedir. Yamuru o indirir, rahimlerde olan o bilir, hi bir kimse yarn ne kazanacan bilmez hi bir kimse hangi yerde leceini bilmez. phesiz Allah her eyi bilir, her eyden haberdardr. Mminin amac bu dnyadan imanl olarak ayrlmak olmaldr. Kuranda Yakub peygamberin oullarna u tavsiyesi bildirilir: Ey oullarm! Allah sizin iin slam (dinini) beenip seti. O halde siz de ancak mslmanlar olarak can verin. Baka bir ayette btn mminlere yle buyurulur: Ey iman edenler! Allahtan nasl korkmak lazmsa ylece korkun. Sakn siz, mslman olmaktan baka bir sfatla lmeyin. Ey Rabbimiz! Artk bizim gnahlarmz yarla, kusurlarmz rt, canmz da iyilerle beraber al. Ey Rabbimiz! stmze sabr yadr, bizi mslmanlar olarak ldr.

259

Kabir nsan ruh ve bedenden meydana gelen bir canldr. Ruhun yaratl bedenden ncedir. Buna gre insan hayatnn devreleri drde ayrlabilir. Birincisi, yaratld zamandan bedene ruh fleninceye kadar ruh devresi. Kuran Kerimde ruhlarn topluca yaratlmasndan sonra Cenab Hakkn ilk uyar ve teblii yle ifade edilir: Hani Rabbin, ademoullarndan, onlarn sulblerinden zrriyetlerini karp kendilerini nefislerine ahit tutmu; ben sizin Rabbiniz deil miyim? demiti. Onlar da; evet rabbimizsin, ahit olduk, demilerdi. te bu ahitlendirme, kyamet gn; bizim bundan haberimiz yoktu dememeniz iindi. kinci safha, dnya hayatdr. Doumla balar, lmle sona erer. Dnya hayatnn amac, Allah Tealann emirlerinin tutulup tutulmadn denemek iindir. nc safha, kabir hayat olup, lmle balar, kyamet gnne kadar devam eder. Drdnc safha ise, kyametin kopmasyla sonsuza kadar srecek olan ahiret hayatdr. Kabir hayat bir bakma ahiretin giri kaps ve balangc saylr. len kimse ister kabre defnedilsin, yrtc hayvanlarca paralansn, ister atete yanp klleri savrulsun ya da denizde kaybolsun onun iin kabir hayat balam olur. Mnker ve Nekir melekleri kabir sorgulamasn yapar. Rabbini, peygamberini ve dinini sorar. Ehli snnet inancna gre kafirlere ve baz gnahkar mminlere kabir azab vardr. Kabir iman ve salih amel sahipleri iin cennet bahelerinden bir bahe, kafirler iin de cehennem 260

ukurlarndan bir ukurdur. Gzel amel sahibi insanlar kabirde gzel bir hayat yaarken, kafirler byk bir sknt ve zdrap iinde bulunacaklardr. Cennetliklerin ruhlar dnya haberlerini izleme imkan bulabilirler. Vefat edip yeni gelenlere dnyadan haber sorarlar. Kendilerini ziyarete gelenlerin selamn duyarlar. Kabir azab: Her insan ister lerek topraa gmlsn, ister boularak denizin dibinde kalsn veya yrtc bir hayvan karnnda bulunsun veya yanarak kl havaya karsn mutlaka kabir hayat geirecektir. nsan ldkten sonra kabre konulunca, Mnker ve Nekir adnda iki melek, kendisine gelerek; Rabbin kimdir? Peygamberin kimdir? Dinin nedir? diye sorarlar. man ve gzel amel sahipleri bu gibi sorulara doru cevap verirler. Bu gibi llere cennet kaplar alr ve cennet kendilerine gsterilir. Kafir, mnafk olanlar ise bu sorulara doru cevap veremezler. Onlara da cehennem kaplar alr, oradaki azap kendilerine gsterilir. Mminler nimet ierisinde, skntsz ve huzurlu yaarken, kafir, mnafklar ve gnah ok olan mslmanlar ise kabirde azap greceklerdir. Kabirde azap ve nimetin varln gsteren birtakm ayet ve hadisler vardr. Bir ayeti kerimede; Firavun ve adamlar sabah akam atee atlrlar. Kyametin kopaca gn de denilir ki; Firavun hanedann atein en iddetlisine sokun buyurulur. Buna gre kyamet kopmadan nce de yani kabirde de azap vardr. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah iman edenlere bu dnya hayatnda ve ahirette, o sabit szlerinde daima sebat ihsan eder ayetinin kabir nimeti hakknda indiini aklamtr. Kabir azab ile ilgili hadis kitaplarnda pek ok hadisi erif zikredilmektedir. Bunlardan bir ka yledir: Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir mezarlktan geerken, iki mezardaki lnn baz kk eylerden dolay azap ekmekte 261

olduklarn grd. Bu iki mezardaki llerden biri hayatnda kouculuk yapyor, dieri ise idrardan saknmyordu. Bunun zerine Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ya bir dal alm, ortadan ikiye blm ve her bir paray iki kabre de birer birer dikmitir. Bunu gren ashap, niye byle yaptn sorduklarnda: Bu iki dal kurumad srece o ikisinin ekmekte olduu azabn hafifletilmesi umulur buyurmulardr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dier bir hadislerinde yle buyururlar: Kabir ya cennet bahelerinden bir bahedir veya cehennem ukurlarndan bir ukurdur. Baka bir hadiste de yle buyurur: l mezara konulunca, birine Mnker, dierine Nekir ad verilen siyah mavi iki melek gelir; lye derler ki: u Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) denilen zat hakknda ne dersin? O da yle cevap verir. O, Allahn kulu ve Resuludur. Ben ahitlik ederim ki Allahtan baka ilah yoktur, Muhammed de Onun kulu ve elisidir. Bunun zerine melekler; Biz senin byle diyeceini zaten bilmekte idik derler. Sonra onun mezarn yetmi arn geniletirler. Daha sonra bu lnn mezar klandrlr ve aydnlatlr. Daha sonra melekler lye: Yat ve uyu derler. O da; Aileme gidin de durumu haber verin der. Melekler ona; Zifafa giren ve sadece en ok sevdii kii tarafndan uyandrlan ahs gibi maher gnne kadar sen uyumana devam et derler. Eer l mnafk olursa melekler yle der: u Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) denilen zat hakknda ne dersin? Mnafk da yle cevap verir: Halkn Muhammed hakknda bir eyler sylediklerini iitmi ben de onlar gibi konumutum. Baka bir ey bilmiyorum. Melekler ona; Byle diyeceini zaten biliyorduk derler. Daha sonra yere Bu adam alabildiine sktr diye seslenilir. Yer de sktrmaya balar. yle ki o kimse kemiklerini birbirine gemi gibi hisseder. Maher gnne 262

kadar bu sknt devam eder. Kuranda ehitlerin kabir hayatyla ilgili olarak yle buyurulur: Allah yolunda ldrenleri, sakn ller sanmayn. Bilakis onlar diridirler. Rableri katndan rzklandrlmaktadrlar. Allah yolunda ldrlenlere ller demeyin. Bilakis onlar dirildirler. Fakat siz farknda deilsiniz.. Kabristan: slam dini hayatnda olduu gibi lmnde de insana gereken deeri vermi ve saygy gstermi, ld andan itibaren ona yaplacak muameleyi de belirlemitir. Topraa defnedilen insann en uzun sre bulunaca yer kabristandr. Bu sebeple slam dini kabristann dzenli ve tertipli yaplmasn, temiz tutulmasn ve yeillendirilmesini, hayatta bulunan insanlarn llere kar bir vefa borcu olarak grr. Buna ramen dinimiz ncelikle lnn cesedine deil hatrasna deer verir. Bu konuda Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) llerinizi hayrla yad ediniz buyurur. Mslmanlara ait kabristan son derece sade, tabii ve mtevazi olmal; mezar yapmnda da basit ve ucuz malzeme kullanlmaldr. Camide Allah Tealann huzurunda kariyer ve sosyal durumlar ne olursa olsun ayn saf paylaan mslmanlarn mezarlarnn da grn itibariyle birbirine yakn olmas slamn ruhuna daha uygundur. Kabristana cenaze ile birlikte veya daha sonra ly yadetmek iin elenk getirerek kabrin zerine konulmas bidat olup gayri mslimlere benzemek amacyla yapld takdirde ilgilileri manevi sorumlulukla kar karya getirecei aktr. Kabir Ziyareti: Genel olarak kabirleri ziyaret etmek erkekler iin mstehab olup kadnlar iin caizdir. Salih kimselerin, anne, baba ve yakn akrabann kabirlerini ziyaret etmek mendup saylmtr. Kadnlarn kabirleri ziyaret etmesi, barp arma, san ban yolma ve 263

kabirlere ar sayg gibi bir fitne korkusu olmad zaman mmkn ve caizdir. nk Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ocuunun kabri banda alamakta olan bir kadna sabr tavsiye etmi, onu ziyaretten alkoymamtr. Dier yandan Hz. Aienin de kardei Abdurrahman b. Ebi Bekrin kabrini ziyaret ettii nakledilir. Kabir Ziyaretinin Faydalar: a) nsana lm ve ahireti hatrlatr ve ahireti iin ibret almay salar. b) nsan zhd ve takvaya yneltir. Ar dnya hrsn ve haram ilemeyi engeller. Kiiyi iyilik yapmaya yneltir. c) Salih kiilerin kabirlerini, zellikle Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kabrini ziyaret, ruhlara ferahlk salar ve yce duygularn olumasna yardm eder. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve Allah Tealann veli kullarnn kabirlerini ziyaret iin yolculua kmak menduptur. Bir hadisi erifte; Kim, beni ldkten sonra ziyaret ederse, sanki hayatmda iken ziyaret etmi gibi olur buyurulmutur. d) Ziyaret; insann gemii, dini kltr ve tarihi ile balarnn glenmesine yardmc olur. Ziyaretin lye Faydas: a) zellikle anne, baba dier akraba ve dostlarn kabirleri, ruhlar iin Allah Tealaya dua ve istifar etmek amacyla ziyaret edilir. ller adna yaplan hayr ve hasenatn sevab onlara ular. ller ziyaret edilirken, onlarn ruhlar 264

iin Allah Tealaya dua edilir, Kuran okunur, yaplan iyiliklerin sevab balanr. Kabre aa dikmek sevabtr. Dikilen aa ve bitkinin lnn ruhundan azabn hafifletilmesine sebep olacana dair hadisler vardr. Hristiyanlarn yapt gibi kabre elenk gtrmek mekruhtur. b) lnn dirileri iitmesi. Kabir ziyareti srasnda konuulanlar kabirdeki kiinin duyduu ve verilen selam ald hadislerle sabittir. Abdullah b. mer (R.A.)den nakledildiine gre Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Bedir gazvesinden sonra yerde yatan Kurey byklerinin cesetlerine kar: Rabbinizin vadettii azabn doru olduunu anladnz m? diye seslenmiti. Hz. mer'in (R.A.): Ey Allahn Resulu! Bu duygusuz cesetlere mi hitap ediyorsunuz? demesi zerine, Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Siz bunlardan daha fazla iitici deilsiniz. Fakat bunlar cevap veremezler buyurmutur. Ziyaretin Adab: Ziyareti mezarla varnca yzn mezarlara dndrerek Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dedii gibi yle selam verir: Ey mminler ve mslmanlar diyarnn ahalisi sizlere selam olsun. naallah biz de sizlere katlacaz. Allahtan bize ve size afiyet dilerim. Kii tand bir kimseye kabrinin bandan geerken selam verirse l selamn alr ve onu tanr. Tanmad bir kimsenin kabrinin yanndan geerken selam verirse l selamn alr. Kabir ziyareti srasnda mezarda namaz klnmaz. Kabirler asla mescid edinilmez. Kabre kar da namaz klmak mekruhtur. Kabirlere mum dikmek ve yakmak caiz deildir. Kabrin zerine oturmak ve mezarlar 265

inemek gnahtr. Kabirde ziyaretle badamayan edep d ve bo sz sylemekten, kibirlenip alm satarak yrmekten saknmak ve mtevazi bir durumda bulunmak gerekir. Kabirlere kk ve byk abdest bozmaktan saknmak gerekir. Kabristann ya ot ve aalarn kesmek mekruhtur. Kabir yannda kurban kesmek Allah Teala iin kesilse bile mekruhtur. Hele lnn rzasn kazanmak ve yardmn elde etmek iin kesilmesi kesinlikle haramdr. Bunun irk olduunu syleyenler de vardr. nk kurban kesmek ibadettir; ibadet ise yalnz Allah Tealaya mahsustur. Kabirler Kabe tavaf edilir gibi dolalp tavaf edilmez. Mezar talarna bez, mendil ve paavra balamak kiiye yarar salamaz. Baz kabir ve trbelerin hastalklara ifal geldiine inanmak ve bunlarn ta, toprak ve aalarn kutsal saymak slamn tevhid inanc ile badamaz. slam alimlerine gre Allah Tealadan bir ey isterken salih zatlar arac ve vesile klmak ve bunun iin onlarn kabirlerini ziyaret etmek caizdir. Mesela Hz Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hrmetine, ya Rabbi onunla sana dua ediyorum, u isteimi yerine getir demek dualarn kabulne vesile olur. Kabir ziyaretini Cuma, perembe ve cumartesi gnleri yapmak daha faziletlidir. Kabirlerden Kalk: Kuran Kerim kyametin kopmasndan sonra sura ikinci defa frlme ile btn canl yaratklarn hesap iin tekrar diriltileceklerini ifade eder. O kadar ki ldkten sonra dirilmenin anlatlmad ok az sure bulunabilir. Pek ok surede bu konuyu aklayan rnekler getirilerek akllara gelebilecek tereddtleri ortadan kaldrr. Kabirlerden kalk dediimiz tekrar dirilme inanc kiilerin ve toplumun slahnda ok nemli olduu iin Kuran Kerim bu konuya 266

nemle eilir. Gerekten de ldkten sonra tekrar dirilmenin gerekleeceini bilen insan, hayr ve iyilik yapmaya, iledii ktlkleri en aza indirmeye alr. Fakat yeniden dirilie inanmayan kimse topluma ve kendisine her zaman zarar verebilir. ldkten sonra tekrar dirili hem beden hem de ruh ile olacaktr Bu konuya aklk getiren bir ayette: Ayetlerimizi inkar ile kafir olanlar (var ya) onlar muhakkak ki atee atacaz. Derileri pitike azab tadp durmalar iin, onlar baka derilerle yenileyip deitireceiz. phesiz ki Allah Teala mutlak galiptir, yegane hkm ve hikmet sahibidir buyurulur. Kuran Kerim ldkten sonra tekrar dirilmeyi inkar eden kimselere kar, yeniden diriliin aklen mmkn olduunu ve muhakkak meydana geleceini aklamak iin bir ka yol izlemitir. Yeniden dirilmeyi, ilk yaratmaya kyaslamtr. Bu konuda bize yle buyurur: O, kendi yaratln unutarak bize bir misal getirdi. Bu rm kemiklere kim can verecekmi? dedi. De ki: Onlar ilk defa yaratan diriltecek. O, her yaratmay hakkyla bilendir. Zor bir eyi yaratmaya gc yetenin, kolay bir eyi yaratmas elbette mmkndr. Gklerin ve yerin yaratlmas, insann yaratlmasndan daha zordur. Bunu yapabilen, insan da ldkten sonra diriltebilir.. Kuran Kerimde yle buyurulur: Btn varlklar yoktan var eden ve sonra da tekrar diriltecek olan Odur. Bu Ona pek kolaydr. Gklerde ve yerde en yce sfatlar Onundur. Biz ilk yaratmadan aciz mi kaldk? Hayr, onlar yeniden yaratlmaktan phe ediyorlar. Kupkuru ve l bir durumda olan yeri, bitkilerle canlandran, insan da diriltebilir. Ayetlerde yle buyurulur: ...Sen yeryzn kupkuru ve l grrsn. Fakat biz onun stne suyu indirdiimiz zaman, o harekete gelir, kabarr; her gzel iftten nice bitki bitirir. Bunun sebebi udur: nk Allah Teala hakkn ta kendisidir. O phesiz her eye hakkyla 267

kadirdir. O saat elbette gelecektir. Onda hibir phe yoktur. Dorusu Allah Teala kabirlerde olan kimseleri de diriltip kaldracaktr. Kuran Kerimde ikinci defa sura frlme ile meydana gelecek gelimeler yle aklanr: Sura ilk defa frldnde kyamet kopacaktr. Yani bu ilk frlmeyle, dnya hayat sona erecek, Allah Tealann istisna ettii varlklarn dnda btn canllar lecektir. Bu konuda ayeti kerimede yle buyurulur: Sura frlnce, Allahn dilediinden baka, gklerde ne var, yerde ne varsa hepsi arplp cansz yere der. srafil (A.S.)n sura ikinci defa frmesiyle insanlar kabirlerinden kalkp Rablerine doru akn akn koacaklardr. Kuran Kerimde llerin diriltilmesi ile ilgili olarak Cenab Hakla ile brahim (A.S.) arasnda geen konuma ibretlidir. Rivayete gre Hz. brahim (A.S.)n Ey Rabbim lleri nasl diriltiyorsun? Bana gster sorusunu sormasnn sebebi u idi: Bir gn Hz. brahim (A.S.) deniz kenarnda bir insan ls grr. Dalga lnn zerini at zaman, hemen denizdeki yaratklar lye saldrr, kopardklar parann bir ksm denize der ve dier ksmn yerler. Dalga ekilince kara ve hava hayvanlar saldrr. Kara hayvanlar kopardklarnn bir ksmn yer, bir ksmn da havada bolua brakrlard. Bunu gren Hz. brahim (A.S.) merak eder. Bu paralarn nasl ayr ayr yerlerden toplanp bir araya getirileceini grmek ister. te bu konuyla ilgili olarak Kuran Kerimde u ayeti buluyoruz: Bir vakit de brahim: Rabbim, lleri nasl diriltirsin? Bana gster, demiti. Allah Teala ona; inanmadn m? buyurmutu. O da; hayr, inandm. Fakat kalbim yatsn diye (arzuluyorum) demiti. (Allah) dedi ki: Drt ku tut. Onlar kendine altr, sonra paralayp her parasn bu dan zerine brak. Sonra da onlar ar. Koarak sana geleceklerdir. Bil ki Allah her eye stn ve yegane hikmet sahibidir. Hz. brahim (A.S.) Allah Tealann dedii ekilde yaptktan sonra bu drt l 268

kuu ardnda kular kendisine geldiler. Cenab Hak kabirden kalk ve maher meydannda toplanp hesap verme iinin gerekleeceini yle ifade buyurur: Ey Rabbimiz; phesiz sen geleceinde phe olmayan bu gnde insanlar toplayacaksn. phesiz ki Allah vadinden dnmez. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) lmnden sonra insann her eyinin ryp yok olacan ancak acbzzeneb denilen kuyruk sokumu kemiinin bundan mstesna olduunu bildirmi, kyamet koptuktan sonra ikinci yaratln bu rmeyen kemikten derlenip toparlanacan belirtmitir.

269

Maher kinci sura flendikten sonra insanlarn hepsinin diriltilerek kabirlerinden kalkp mahkeme edilmeleri iin toplandklar yerdir. yleki: Birinci nefhada (sura ilk defa flendiinde) Allah Tealann kalmasn diledii melekler mstesna, canllarn hepsi lecek, yerin ve gklerin nizam bozulacaktr. Sonra gklerin ve geniletilen yerin nizam baka bir ekilde salandktan sonra ikinci nefha esnasnda (sura ikinci defa frlnce) her insan ve cinnin ruhlar diriltilen bedenleri ile birleir. Yani ruhlar diriltilen bedenlerine iade edilir. Allah Teala buyuruyor ki: Birinci defa sura flenince, Allahn diledikleri mstesna olmak zere gklerde olanlarla yerde bulunan kimselerin hepsi dp lecektir. Sonra ona bir daha frlecek. O anda grrsn ki ller diriltilip ayakta baknp duruyorlar. Herkes diriltildikten sonra, maher denilen yere sevkedilir ve burada toplanr: ...Artk sura frlmtr. Bu suretle hepsini maherde toplamzdr. O gn (hair gn) yer baka bir yere, gkler de (baka gklere) dndrlecektir. nsanlar (kabirlerinden kalkp) bir ve kahhar olan Allahn huzurunda toplanacaklardr. Diriltilen mahlukatn toplandklar maher fevkalade geni, dz, binasz ve yapsz yepyeni bir yer olacaktr. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Kyamet gn insanlar, halis undan yaplm dmdz ekmek gibi esmere yakn beyaz bir yer zerinde toplanacaklardr buyurmutur. Ebu Hureyrenin Peygamberimizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) rivayet ettii bir hadisten rendiimize gre; insanlar, mahere yryerek, binek zerinde ve ate azab ierisinde olmak zere gurub halinde sevk edileceklerdir. Baka bir rivayete gre nc gurub, yz 270

st srnerek mahere ekilip gtrleceklerdir. nsanlar ve cinler maherde toplandktan sonra mahkeme olunmak iin eitli korku ve skntlar iinde uzun mddet bekletileceklerdir. Bu mddet ellibin yldr. Maher yerine Peygamberimiz Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) eline Lival hamd sanca verilecektir. Bata Hz. Adem olmak zere btn peygamberler, Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sanca altnda toplanacaklardr. Maherde insanlarn mahkeme ve muhasebesinin bir an nce yaplmas iin, efaatta bulunacak zat, byk Peygamberimiz Hz. Muhammeddir (Sallallahu Aleyhi ve Sellem). yle ki maherde gne insanlarn tepelerine yaklaacaktr. nsanlar dayanamayacaklar ve tahamml edemeyecekleri son derece sknt ve zorluklara maruz kalacaklar, iddetli korku ve dehetler iinde ok fazla bekleyeceklerdir. Kendilerinin bu g durumdan kurtulmalar iin efaat edecek birini arayacaklardr. Baz kimseler, bir ksm insanlara Adem (A.S.)a gidin diyeceklerdir. Hz. Adem, yasak aatan yemesini hatrlayacak, onlar Nuh (A.S.)a gnderecek; Hz. Nuh da onlar Hz. brahim (A.S.)e gnderecek, Hz. brahim Hz. Musa'ya yollayacak, Hz. Musa (A.S.) da Hz. saya (A.S.) gnderecektir. Hz. sa da son peygamber Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gnderecektir. Hz. Muhammedde (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) secdeye kapanacak, kendisine ilham edilen en gzel hamd ve senalarla Allah Tealaya hamd ve senalarda bulunacaktr. Sonra Allah Teala ona Ey Muhammed ban kaldr, iste, istediin verilecek, efaat et, efaatn kabul olunacaktr buyuracaktr. O da yce Allah Tealaya dua edecek, Allah Teala da onun duasna icabet edecektir. Bundan sonra kullar arasnda mahkeme ve muhasebe balayacaktr. Byk bir adalet mahkemesi kurularak herkese dnyada yapt her i sorulacak, amel defterleri verilecek ve mizan 271

konulacaktr. Herkes kfr ve dalaletteki veya iman ve hidayetteki rehberleriyle birlikte arlacaktr. Bu konuda Kuran Kerimde yle buyuruluyor: O gn insan snflarndan her birini rehberleriyle (izinden gittii kimselerle birlikte) aracaz. Artk kimin kitab (defteri), sandan verilirse, onlar kitablarn, en kk hakszla uratlmayarak okuyacaklardr. Herkese amel defterini oku denilecek. Her insan da amel defterinde neler yazl olduunu anlayacaktr. Allah Teala kula bu gn ahid olarak nefsin ve ahidler olarak Kiramen Katibin melekleri kafidir der ve sonra az mhrlenir ve azalar da dnyada neler yaptklarn anlatr. O gn onlarn azlarn mhrleriz. leyip kazandklarn bize elleri syler, ayaklar da ehadet eder. Maherde Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gayet byk bir havuz ihsan buyrulacak (Kevser Havuzu) ki bunun bykl (boyu) Medine ile Sana aras kadar veya amn bir kasabas olan Eyle ile Sana aras kadar bir mesafedir. Suyu stten daha ak, kokusu miskten daha gzel ve baldan daha tatldr. Kupalar da gkteki yldzlar kadardr. Ondan bir defa ien bir daha susamaz. Bylece mminler cennete girmeden nce bu havuzun suyundan ierek maherin dehetinden ileri gelen hararetlerini gidereceklerdir. Hadiste yle buyuruluyor: Maherde Her Peygamberin bir havuzu olacak. Onlar iinde havuzlarna su imeye gelenlerin en ou ben olacan umuyorum. Yine Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadisinde, Havuzun bana gelenlerin bir ksmnn dndrld anda onlar benim mmetim diyeceim. Onlarn senden sonra ne iler yaptn (dinlerinden dndklerini) bilemezsin denilecek. Ben de bundan sonra dinlerini deitirenler helak olsun diyeceim. Maherde insanlarn mahkeme ileri bitirildikten sonra maherle cennet arasnda cehennemin 272

zerine srat kprs kurulacaktr. nsanlar blk blk cehenneme bir ksm da cennete sevk olunacaktr.

273

Amel Defteri nsann dnya hayatnda yapt iyi ve kt btn ilerin szlerin kayt edildii defter. Bu defter sesli bir film misali insann her trl hal ve hareketini, konumalarn zapt eden bir defterdir. Bu kayt ve zabtlarla insan ahirette hesaba ekilecek, bu defter insann leh veya aleyhinde bir ahid olacaktr. Kuran Kerimde kitab olarak zikredilmektedir. Dnya hayatnda devaml olarak insanla beraber bulunan ve onun yaptklarn kaydeden melekler vardr. Kuran Kerim bu melekler hakknda yle buyurur: ...Halbuki zerinizde gzetleyici melekler var, erefli yazc (melekler). Her ne yaparsanz bilirler.. O, (nsan) her ne sz sylerse muhakkak yannda hazr bir gzc vardr.. Amel defterine insann yaptklarn yazan meleklere Hafaza (Hafza) melekleri veya Kiramen Katibin (erefli Yazclar) denmitir. Her insana, kendi amel defteri, ahiret gnnde verilecek ve insan kendi yaptklarn orada bizzat grp okuyacaktr. Defterleri sa tarafndan verilen kimseler cennetlik bahtiyarlar, sol tarafndan veya arkasndan verilen kimseler ise cehennemlik bedbahtlar olacaklardr. Bahtiyarlarn hesab ya ok basit geecek veya onlar hi hesaba ekilmeyecek; bedbahtlar ise ok etin bir hesapla karlaacaklardr. Kuran Kerim bu hususta da yle buyurur: ...te o vakit kitab (amel defteri) sa eline verilmi olan kimse der ki: Gelin kitabm okuyun. nk ben hesabma ulaacam (hesaba ekileceimi) zannetmitim!. Artk o honut bir hayatta yksek bir cennettedir.. Kitab sol eline verilmi olan ise, der ki: Eyvah, keke kitabm bana verilmeseydi... Hesabmn da ne olduunu bilmeseydim!... Tutun onu hemen balayn onu, sonra cehenneme atn onu.... nsan, kendi amel defterinde hayatnn btn teferruatn grnce hayret edecek ve Kuran Kerimin tabiriyle yle diyecek: Eyvah bize, bu 274

deftere ne olmu, kk byk brakmayp hepsini toplam.... Amel defteri insann dnya hayatndaki kendi yaptklar ameller dorultusunda doldurulduuna, insan da iradeye sahip olduuna gre amel defterinin iyi veya kt eyleri ihtiva etmesinde insann kendisi etkilidir. man ederek salih amel ileyenlerin amelleri zayi olmaz. Biz onu yazmaktayz.. Bu hususta bakasn sulamasna lzum yoktur. Arzu edilir ki o defter yz aartc sahifelerle dolu olsun. Yzmzn ak olacak salih ameller, o defteri ssleyecek olanlardr. Bu da ancak Allah Tealann dinini yeryznde hakim klmak, bu dini yaamak ve Allah Resulunun (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gsterdii yoldan gitmekle elde edilir. Ahirette insanlara yapm olduu ameller, yazlm bir defter halinde verilir. Bu defterler Kiramen Katibin melekleri tarafndan yazlm defterlerdir. Benzetme yerindeyse, dnyada her yaptmz amel bu melekler tarafndan kamerayla videoya ekilmektedir. Defter veya kitap denilen bu filmler ahirette cennetlik olanlara sadan, cehennemlik olanlara ise soldan ve arkalarndan verilecektir. Cennetlik olanlar byk sevin yaayacaklar ve herkese kitabn gstermek isteyeceklerdir. Cehennemlik olanlar ise elindeki kitaplarda hereyin yazldn grp hayret edecekler ve piman olacaklardr. Bu defterlerde; insann dnyada yapt herey byyle, kyle eksiksiz olarak yazlm olacaktr. Unutmayalm ki, amel defterleri bu dnyadaki defterlere benzemez.

275

Cehennem Ahirette kafir ve gnahkar kimselerin azap ekecekleri ceza yeridir. Kuran Kerimde inanan ve gzel amel ileyen kimselere cennet vadedildii gibi kafir ve gnahkar kimselere de cehennem vadedilmitir. Kafir, mnafk ve mrikler cehennemde ebedi kalrlar, orada lmezler ve azablar hafifletilmez. Tvbe etmeden gnahkar olarak len ve Allah Tealann kendilerini affetmedii mminler ise cehennemde ebedi kalmazlar. Kendilerine gnahlar kadar azap edilir. Sonra oradan kurtulup cennete girerler ve orada ebedi kalrlar. Allah Teala cehennemi yaratmtr ve u anda mevcuttur yok olmayacaktr. Nitekim u ayet bu durumu gayet ak ifade eder: Artk o ateten saknn ki, onun tututurucusu birtakm insanlarla talardr. O ate ise kafirler iin hazrlanmtr.. Kafirler iin hazrlanan ateten korkun.. Ate insan cismine ok byk ac ve zdrap verdii iin ahirette kafir, mnafk ve gnahkar mslmanlarn cezas atele verilecektir. Kuran Kerimde cehennemin yedi kapsnn olduu belirtilmektedir. Cehennemin yedi kaps olup, her kapdan onlarn girecekleri ayrlm bir ksm vardr.. Cezalandrma azgnln eit ve derecelerine gre olaca iin cehennemin yedi kaps veya tabakas vardr. Bu kap veya tabakalar unlardr: 1. Cehennem. 2. Laza. 3. Hutame. 4. Sair. 276

5. Sakar. 6. Cahim. 7. Haviye. Cehennemde grlecek azabn miktar, iddet ve ekillerini ancak Allah ve Rasulunun bizlere bildirmesiyle ve bildirdikleri kadaryla bilebiliriz. Kuran Kerimde belirtildiine gre; a. Cehennem kafirleri epeevre kuatr: Cehennem inkar edenleri phesiz epeevre kuatacaktr.. b. Cehennem atei snmez: Biz sapk kimseleri kyamet gn yz koyun, krler, dilsizler ve sarlar olarak harederiz. Varacaklar yer cehennemdir. Onun atei ne zaman snmeye yz tutsa hemen alevini artrrz.. c. Cehennem dolmak bilmez: O gn cehenneme: doldun mu? deriz. O Daha var m? der.. d. Kaynarken kard ses: Rablerini inkar eden kimseler iin cehennem azab vardr. Ne kt bir dntr. Oraya atldklar zaman onun kaynarken kard uultuyu iitirler. Nerede ise fkesinden atlayacak gibi olur. ine her bir topluluun atlmasnda bekileri onlara: size bir uyarc gelmemi miydi? diye sorarlar. Onlar evet, dorusu bize bir uyarc geldi; fakat biz yalanladk ve Allah hi bir ey indirmemitir, siz byk bir sapklk ierisindesiniz, demitik derler.. e. Ate onlarn yzlerini yalar, dileri srtp kalr.. 277

f. Boyunlarnda halkalar ve zincirler olarak kaynar suya srlr sonra atete yaklrlar.. g. nkar edenlere ateten elbiseler kesilmitir. Balarna kaynar su dklr de bununla karnlarndakiler ve derileri eritilir. Demir topuzlar da onlar iindir. Orada uradklar gamdan ne zaman kmak isteseler, her defasnda oraya geri evrilirler. Ve kendilerine yakc azab tadn denir. h. Derileri yandka azab tatmalar iin yeniden baka derilerle deitirilir. i. lm isterler fakat azablar devamldr lmezler. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ifadesine gre: Cehennem atei (miktarca ve sayca) dnya ateleri zerine altm dokuz derece fazla klnmtr. Bunlardan her birinin harareti btn dnya ateinin harareti gibidir.. Kuran Kerim, cehennem ehlinin ekecei azap ve yiyecekleri hakknda da bir takm aklamalarda bulunur: (Nasl) arlanmak iin bu (nimet) mi hayrl yoksa zakkum aac m? Biz onu zalimler iin bir fitne (snama vesilesi veya azap) kldk. O cehennemin dibinde kan bir aatr. Tomurcuklar eytanlarn balar gibidir. Onlar ondan yiyecekler ve karnlarn onunla dolduracaklar. Sonra onlarn bunun zerine kaynar su kartrlm bir ikileri vardr. (Yedikleri zakkum boazlarn yakar) Yanan boazlarn dindirmek iin iecek bir ey ararlar. Ama kaynar su katlm kusuntu ve irinden baka iecek bulamazlar.. O ayetlerimizi inkar edenleri yaknda bir atee sokacaz, (yle ki) derileri pitike azab tatsnlar diye onlara baka deriler vereceiz. phesiz Allah daima stn ve hikmet sahibidir.. 278

Kuran Kerimde cennet ehli ile cehennem ehli arasnda konumalar yaplaca da belirtilerek bu konumalardan nakiller yaplmaktadr: O gn mnafk erkekler ve mnafk kadnlar (sratle cennete girmekte olan) mminlere derler ki: (Ne olur) bize bakn da sizin nurunuzdan alalm. Onlara: Arkanza dnn de nur arayn! denilir. (Kendileriyle alay eden bu ses onlara diyor ki: Arkada kalan dnyaya dnn nur orada aranr. Nurun kayna dnyada yaplan ilerdir. Byle denilir ve mminlerle mnafklarn) aralarna kapl bir sur ekilir ki onun iinde rahmet vardr. D ynnde de azap. (Mnafklar) onlara seslenirler: Biz de sizinle beraber deil miydik Mminler derler ki: Evet ama siz kendi canlarnza ktlk ettiniz. (nananlarn balarna felaket gelmesini) gzlediniz. phe ettiniz, kuruntular sizi aldatt. Allahn emri (olan lm) gelinceye kadar (byle hareket ettiniz). O ok aldatc (eytan) sizi Allah hakknda aldatt.. Baka bir yerde de yle anlatlr: Cennet halk ate halkna seslendi: Rabbimizin bize vadettiini biz gerek bulduk. Siz de Rabbinizin size vadettiini gerek buldunuz mu? (Onlar da): Evet dediler ve aralarnda bir nleyici: Allahn laneti zalimlerin zerine olsun! diye nledi.. Kii gizli ve ak yapt her eyin karln bulacan ve cehennemdeki cezann dehetini hatrladnda elbette hareketlerine eki dzen verme ihtiyacn duyacaktr.

Cennet Peygamberlerin davetine uyarak iman edip dnya ve ahirete ait ileri, kulluk vazifelerini elden geldii kadar 279

gzel bir ekilde yapan temiz ve mttaki kiiler iin hazrlanm bir huzur ve saadet yurdudur. Ksaca ahiretteki nimetler yurdunun addr. Kuran Kerim ve hadisi eriflerde cennet eitli ekillerde tasvir edilmitir. Bilhassa Kuran Kerimde aalar altndan rmaklar akan cennetler eklinde anlatlmaktadr: Cennet takva sahiplerine uzak olmayarak yaklatrlmtr. te size vadolunan grdnz u cennettir ki, O, Allahn taatna dnen onun (hudud ve ahkamna) riayet eden ok esirgeyici Allaha btn samimiyetiyle gyaben sayg gsteren, hakkn taatna ynelmi bir kalble gelen kimselere aittir.. Tvbe edenler, iyi amel ve harekette bulunanlar yle deil. nk bunlar hi bir eyle hakszla uratlmayarak cennete, ok esirgeyici Allahn kullarna gyaben vaad buyurduu Adn Cennetlerine gireceklerdir. Onun vadi phesiz yerini bulacaktr. Orada selamdan baka bo bir sz iitmeyeceklerdir. Orada sabah, akam rzklar da ayaklarna gelecektir. O, yle cennettir ki biz ona kullarmzdan gerekten mttaki olanlar varis klacaz.. Cennet bu dnyada yaplan iyiliklerin ahirette Allah Teala tarafndan verilen karldr. Kuran Kerimde Allah Teala yle buyurmaktadr: Adn Cennetleri vardr ki altlarndan rmaklar akar. Onlar orada ebedi kalcdrlar. te gnahlardan temizlenenlerin mkafat.. Kuran Kerimde cennetin niteliklerinden bazlarna u ekilde deinilir: 1.Altlarndan rmaklar akan, birbiri zerine bina edilmi yksek kkler, gzel meskenler. 2.Trl aa ve meyvalara, akar kaynaklara, grn ve kokusu gzel, isteyenlerin yanna kadar sarktndan koparlmas kolay, trl bol meyvelere sahip. 280

3.Gnln ekecei her trl yemek ve etler, trl kokulu iecekler, temiz araplar ve eit eit tkenmez nimetleri ieren bir mekan. Onlara cennette bir meyve, ilerinin ekecei bir et verdik (vereceiz). Canlarn isteyecei ve gzlerin holanaca ne varsa, hepsi oradadr. Siz de orada devaml olarak kalacaksnz. te bu sizin altnz ameller sebebiyle miras klndnz cennettir. Sizin iin orada ok meyveler vardr, onlardan yiyeceksiniz.. Cennet arabnda (dnya arab gibi) mide zdrab yoktur. 4.Cennette hayat sonsuzdur, kin yoktur, bo laf ve gnaha sokacak sz iitilmez. Biz o cennetliklerin kalblerindeki kinleri karr atarz. Hepsi kardeler olarak tahtlar zerinde kar karya otururlar. Orada kendilerine hi bir zahmet dokunmaz ve onlar oradan karlacak da deillerdir. Onlar cennette ne bir bo laf iitirler ne de bir hezeyan. Ancak bir sz iitirler: Selam. (birbirleriyle selamlar dururlar).. 5.Cennet nimetleri insan hayalinin eriemeyecei gzelliktedir. Cenneti aslnda dnya lleriyle tarif etmek mmkn deildir. Cennetin tasviri konusunda sylenecek son sz u kudsi hadisin ifade ettii durumdur: Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Cenab Hak buyuruyor ki: Salih kullarm iin ben cennette hi bir gzn grmedii hi bir kulan iitmedii ve hi bir insan gnlnn hatrlamad bir takm nimetler hazrladm.. Baka bir hadislerinde de Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) cennetin gm ve altn kerpiten yapldn, harcnn misk, talarnn inci ve yakut olduunu, oraya girenlerin bolluk ve refah iinde, zntsz ve kedersiz 281

yaayacan ebedi kalacaklarn, lmeyeceklerini, elbiselerinin eskimeyeceini ve genliklerinin yok olmayacan ifade eder. Ehli Snnet inancna gre mminler cennette Allah Tealay grecekler, bu onlar iin en byk nimet olacaktr. Buna Ruyetullah denir. Bu hususta Kuran Kerimde: O gn Rablerine bakan ter taze (k saan) yzler vardr. buyrulur. Rasulullah da (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadislerinde yle buyurur: Siz gerekten tpk u ay grdnz gibi, Rabbinizi gzle (aka) greceksiniz. Onu grmekte hakszla uramyacak, izdihama dmeyeceksiniz.. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yi i ve gzel amel ileyenlere daha gzel karlk ve bir de ziyade (Allah grmek) vardr. ayetini okuduktan sonra yle buyurdu: Cennetlikler cennete girdii zaman Allah Teala yle buyuracak: Size daha da vermemi istediiniz bir ey var m? Cennetlikler de yle derler: Yzlerimizi ak karmadn m, bizi cennete koymadn m, bizi cehennemden kurtarmadn m? (o yeter). Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) szlerine devam buyurarak: Cenab Hak perdeyi kaldrr, cennetliklere artk Rablerine bakmaktan daha sevimli gelecek hi bir ey verilmi olmaz.. Mminlerin Allah Tealay cennette grmeleri herhangi bir yn, yer ve ekilden uzak olarak vuku bulacaktr. Bunun keyfiyeti bizce mehuldr Allah Teala bilir deriz. Kuran Kerim ve hadislerde bildirildii iin kesinlikle byle inanrz. Ehli Snnet inancna gre cennet halen vardr, yaratlmtr, hazrlanmtr. Nitekim u ayet bunu aka ifade eder: Rabbinizin mafiretine ve eni gklerle yer kadar olan cennete koun. O cennet takva sahipleri iin hazrlanmtr.. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmulardr: Demincek cennet ile 282

cehennem u duvarn yznde bana arz olundu.. Baka bir hadislerinde yle buyururlar: Cennet bana yaklat, (yaklat), o kadar ki, eer cret edeydim salkmlarndan bir tanesini (alp) size getirebilecektim.. Bu hadislerden de anlalaca gibi cennet yaratlm olup halen mevcuttur. Cennetlikler: Kuran Kerim ve hadislerde ifade buyrulduuna gre, peygamberlerin davetine uyup iman eden ve ameli salih ileyen kimseler cennete gireceklerdir. Bu kimseler cennetliktir. Esasen Allah Tealaya ve insanlara kar grevlerini yerine getirmekle insan daha dnyada iken manevi bir huzura kavuur, maddi refah salanr ama tam manasyla huzur ve kardelik cennette gerekleir: Takva sahipleri elbette cennetlerde ve pnarlardadrlar. Girin oraya selametle, emin olarak. Biz O cennetliklerin kalblerindeki kinleri karr atarz. Hepsi kardeler olarak tahtlar zerinde kar karya otururlar. Orada kendilerine hi bir zahmet dokunmaz ve onlar oradan karlacak da deiller.. Kuran Kerim namazn eksiksiz klanlarn, malndan bir ksmn yoksullara ayranlarn, ceza gnne inananlarn, Allah Tealann gazabndan korkanlarn, rzlarna sahip olanlarn, szlerine ve emanete sadk kalanlarn, doru ahitlikte bulunanlarn cennete gireceklerini bildirmektedir. Ayrca Cenab Hakkn rzasn dileyerek sabredenlere, kredenlere, yrekten tvbe edenlere, Allah Teala yolunda cann feda eden ehitler ve Allah Tealaya ynelmi olan mslmanlara iinde ebedi kalnacak cennete girecekleri yce Rabbimiz tarafndan mjdelenmitir. Cennetliklerin hallerini dile getiren Kuran ayetlerinden bazlarnda yle buyrulur: man edip salih amel ileyen kimseleri Rableri imanlar sebebiyle aalar altndan rmaklar akan, nimeti bol cennetlere hidayet buyurur. Bunlarn cennette dualar: 283

Allahm, seni tesbih ve tenzih ederiz. szdr ve aralarndaki dilekleri de hep selamdr. Dualarnn sonu ise; Btn hamdler alemlerin Rabbine mahsustur. Gereidir. Kim de Ona bir mmin olarak salih ameller ilemi olduu halde varrsa ite onlara en yksek dereceler var.. Adn Cennetleri vardr ki, (aalar) altndan nehirler akar, orada ebedi kalacaklar. te byle cennetler de ebedi kal, kfr ve isyandan temizlenenlerin mkafatdr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) cennet ehlinin ounun fakirler olduunu ifade buyurmulardr. Hadis yorumcular bunu yle aklarlar. Bir ok ktlkleri insana mal iletir. ou insan mal yznden azar. Onun iin maldan mahrum fakirler ounluu oluturduundan bunlarn cennet ehlinin ounluunu tekil etmesi de olaandr. Cennete ilk giren bir cemaatin yzleri ayn ondrdnc gecesindeki gibi berraktr. Onlardan sonra girenler de en keskin k yayan yldzlar gibidir. Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mmetinden yetmi bin kii hesap ve ikap grmeksizin ilk olarak cennete girecektir. Hadislerden rendiimize gre cennete en son girecek kimseye bu dnyann on misli kadar cennet verilecektir. eitli rivayetlerle sabittir ki, son sz Kelimei tevhid olan kimsenin mkafat cennettir. Bu durumu hadisciler yle yorumlarlar: La ilahe illallah cennetin anahtardr, ancak bu anahtarn dileri vardr, onlarda ilahi emirlere bal olmak itaat ve ibadet etmektir. Bir de La ilahe illallah demekle birinin mslmanlna hkmedilmez Muhammedn Rasulullah (Muhammed Allahn peygamberidir) szn de eklemesi gerekir. Hatta slam dininden baka btn dinlerden uzak olmas icab eder. Bu inanta olan kimse, ehli kebair (byk gnah ileyen) de olsa gnah kadar cehennemde ceza grdkten sonra cennete girecektir. Nitekim Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Hi bir kimse yoktur ki, kalben tasdik 284

ederek Allahdan baka ilah olmadna ve Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Allahn kulu ve resul olduuna ehadet etsin de, Allah Teala ona cehennemi haram etmi olmasn (herhalde haram eder). Ehli Snnet vel cemaat inancna gre La ilahe illallah Muhammedun Rasulullah diyen ve bunun gereince iman edip salih amel ileyen her kimse Allah Tealann izniyle mutlaka cennete girecektir. Cennetlikler hastalk, sakatlk, ihtiyarlk, huysuzluk gibi hallerden uzak olarak yaayacaklardr. Cennet Tabakalar: Cennetin yedi tabakas vardr.. Bunlar Firdevs, Adn Cenneti, Naim Cenneti, Darul Huld, Meva Cenneti, Darus Selam ve lliyyundur. Bu tabakalardan her birinde mminlerin yaptklar iyi iler karlnda girecekleri veya ykselecekleri derece veya mertebeler vardr. Firdevs Cenneti mertebece en yksek olan cennet tabakasdr.

limlerin Kurucular Mslmanlardr Bugn mslmanlar batllarn ilmine hayran kalyorlar. Fakat u gerek ki bugn batllarn ilmi denilen fizii, kimyay, matematii, astronomiyi, tbb, tarihi, corafyay hatta bugnk ilimlerin hepsini mslmanlar bulmutur. Bunlar srasyla ele alalm. Astronomi: 285

Mehur slam alimlerinden el-Battani isimli byk bir astronomi alimi senenin 365 gn 5 saat 46 dakika 22 saniye olduunu ilk defa ortaya karmtr. Akdenizin hakiki genilii ilk defa slam alimleri tarafndan Abbasiler devrinde Halife Memun zamannda llmtr. Sins, kosins, pi: Sins, kosins mslmanlar bulmulardr. Abbasiler devrinde Halife Memun zamannda lmlerde sins ve kosins kullanlmtr. Mslmanlar sins, kosins bulduktan baka bunlarn tablolarn da yapmlardr. Horasanl Gyaseddin Cemid, Risaletl Muhittiye adl kitabnda bir derecenin sinsn ilk defa hesaplamtr. Gyaseddin Cemid kitabnda p (pi) says iin u rakamlar veriyor: 3,141592635589743 Bu pi saysn da hassasiyetle hesaplayanlar yine mslmanlardr. Cebir, Logaritma: Mslmanlar bugn okuduumuz cebir ilmini kurmulardr. Mslmanlar bugn grdmz btn matematiin esaslarn kurmulardr. Avrupallarn kulland rakamlarn sahibi bile mslmanlardr. Bugnk aari (onluk) sistem dediimiz sistemi de ilk icat eden mslmanlardr. Mslmanlar cebir ilmini de bulmulardr. Bir eitliin iki tarafna ayn miktar ilave edilirse, kartlrsa, arplrsa veya blnrse bu eitlik katiyen bozulmaz diyen El-Cabir adl mslman ilim adamdr. Avrupallar da buna El-Cabir demee dilleri dnmedii iin, bunun okunmasn beceremedikleri iin El-Cabir adn El-Gebra diye okurlar. Bugn ngilterede, Almanyada baslan btn cebir kitaplarnn zerinde El-Gebra demek suretiyle El-Cabirin adna izafeten bu ilmi takdim ediyorlar. El-Cabir birinci dereceden, ikinci dereceden, 286

nc dereceden denklemlerin zmn kitabnda vermi ayrca karekk almay gstermi ve hem de btn bunlarn yannda ayrca kpkk almay da gstermitir. Bugn logaritma dediimiz cetvelleri ve logaritma mefhumunu (manasn) ilk defa bulan El-Harezmi adl bir slam alimidir. Fizik, Kimya: bn Heysem adl mslman bilgin fiziin kurucusu, fiziin babasdr. bn Heysem ayrca bugnk atom ve molekl nazariyesini getiren insandr. Kimya ilminin kurucusu da yine mslmanlardr. Cabir b.Hayyan kimyann kurucusudur. O ilk defa atomun paralanabileneceini syleyen insandr. kinci hicri asrda yaam byk bir alimdir. lk defa laboratuvar kuran ilim adamdr. lk defa mahade ve deney metodunu ilme getiren insandr. Hatta kendi laboratuvarnda ilk suni hcreyi yapm insandr ki, avrupal bugn dahi onun seviyesine ulaamamtr. Tarih, Corafya: Mslmanlar tarihi bulmu, corafyay kurmulardr. bni Haldun ilk tarih kitabn yazmtr. lk corafya haritasn izen mslmanlardr. Hatta Amerikann kefi ilk defa mslmanlar tarafndan yaplmtr. Mslmanlarn haritalarnda Amerikann yeri gsterilmekte idi. Akemseddin: Pasteur dan 400 sene nce mikrobu bulmutur. Ali Kuu: Byk astronomi bilgini. lk defa ayn ekillerini anlatan kitab yazmtr. Ebu Maer: Med-Cezir (Gel-Git) olayn ilk o bulmutur. Cezeri: 8 asr nce otomatik sistemin kurucusu. 287

Demiri: Avrupallardan 400 sene nce zooloji ansiklopedisini yazmtr. bn Cessar: Czzamn sebebini ve tedavisini 900 sene nce aklamtr. bn Hatip: Vebann bulac bir hastalk olduunu ilmi yoldan aklamtr. bn Karaka: 900 sene nce harika bir torna tezgah yapmtr. Kambur Vesim: Verem mikrobunu R.Kochtan 150 sene nce kefetmitir. bnnnefis: Avrupallardan asr nce kk kan dolamn kefetmitir. Piri Reis: 400 sene nce bugnkne en yakn dnya haritasn izmitir.

288

Mukaddes Yerler slamn kutsal mekanlar olarak kabul ettii Mekke, Medine ve Kuds ehirleri. zerlerinde meydana gelen hadiseler, namaz ve hac gibi ibadetlere mekan olular baz yerleri dierlerinden stn klmtr. Buralarn manevi adan stnlkleri ayet ve hadislerle de belirtilmitir. Bu ayet ve hadisler nda bakldnda mukaddes yerlerin balca ehirden ibaret olduu grlr. Bunlar; Mekke, Medine ve Kuds ehirleridir. Bu mekanlar mukaddes klan baz sebepler vardr. Mekke, ilk insan ve ilk peygamber Hz. Adem (A.S.)den son Peygamber Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kadar bir ok peygamberin hatralarn tar. inde Allah Tealaya ibadet edilmek zere insanlar iin yaplm ilk mabed oradadr: Dorusu insanlar iin kurulan ilk mabed elbette Bekke (Mekke)deki o ok mbarek ve btn alemlere hidayet olan beyttir. Orada ak nianeler ve brahimin makam vardr. Oraya giren emniyette olur. Gerek Hacerul Esved, gerekse Makam brahim tarihi birer hatradr. Bu ynleriyle tarihi adan bir fonksiyonlar vardr. Bazlarnn dndkleri gibi cahiliye andan kalm taa tapma olaynn bir uzants deildirler. Hacerul esvedi perken Hz. merin (R.A.) syledikleri bunun gzel bir ispatdr: Ey ta! Biliyorum ki sen tatan baka bir ey deilsin. Ne zarar verirsin ne de fayda. Allahn Rasulu (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) seni perken grmesiydim seni asla pmezdim. Mekkede bulunan Kabe ve onu evreleyen Mescidi Haram insanlarn ziyaret iin yolculuk yapabilecekleri mescidden en ereflisidir. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu konudaki hadisleri yledir: (Namaz ve ibadet iin) hi bir 289

mescide yolculuk yaplmas doru deildir. (Fazla sevap umarak) yalnz u mescide sefer edilir: Mescidi Haram, benim u mescidim (Mescidi Nebevi) ve Mescidi Aksa. Hac ibadetinin mekan olan Mekke bu mekann detaylar olan Safa, Merve, Arafat, Mina, Mzdelife gibi yerler Kuranda ya isimleri verilerek veya ima edilerek anlmlardr. Buralar hac ve umre ibadeti vesilesiyle ziyaret eden bir kimse ilk atas Hz. Ademden (A.S.) balayan bir takm hatralar tekrar yaar. Babalar Hz. Adem (A.S.) ve anneleri Hz. Havvann bulutuu yer olan Arafatta her renk ve her snftan insan biraraya gelerek karde olduklarn, ayn anne ve babann ocuklar olduklarn hatrlarlar. Peygamberlerin en byklerinden olan Hz. brahimin (A.S.) Kuran Kerimin ifadesiyle kupkuru bir vadi olan Mekkeye gelip hanm Hacer ve henz bebek olan olu smaili brakmas onlardaki sonsuz tevekkl, annenin ocuu iin duyduu endieyle saa sola komas, Zemzem suyunun ortaya k, kurban olmaya giderken smailin babasna itaati ve Allah Tealann ko gndermesi ve nihayet hayatnn byk bir blm burada geen Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zaferle sonulanan mcadelesi ve ona tm insanla gerek kiiliini kazandran dsturlar tekrar yaatr. Mukaddes yerlerin ikincisi Medinedir. nceleri ismi Yesrib iken Hicretten sonra kendisine Medinetn Nebi (Peygamber ehri), Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oradan dnyay aydnlatt iin de Medinei Mnevvere (Nurlu ehir) denilmitir. Kendisine ziyaret iin gidilebilecek mescidlerin ikincisi Mescidi Nebevi buradadr. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) burada yaplan ibadetin faziletine yle iaret etmilerdir: u benim mescidimde klnan bir namaz Mescidi Haram mstesna olmak zere br mescidlerde klnan bin 290

namazdan hayrldr. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) cennet bahelerinden biri olarak vasflandrd evi ve minberi aras Ravza cennet kaplarndan biri olarak vasflandrd minberi ve kabri erifleri bu mescid dahilindedir. Bir hadislerinde ifade buyurduklar gibi, onu lmnden sonra ziyaret eden kimse hayatta iken ziyaret etmi gibidir. Mekkede olduu gibi Medinenin belirli noktalarnn aras Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tarafndan harem ilan edilmitir. Peygamberlik hayatnn byk blm burada geen Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mekke fethedildikten sonra bile buradan ayrlmamtr. Bu bakmdan Kubadan Uhuda kadar Medinenin her kar topra Onun (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hatralaryla doludur. Mukaddes yerlerin ncs Kuds, bir ok peygamberin yaad ve kabirlerinin bulunduu bir yerdir. slamn ilk kblesi olmutur. Fazla sevap mit edilerek yolculuk yaplabilecek mescidlerin ncs Mescidi Aksa buradadr. sra gecesi Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ilk dura olmutur. Mirala ilgili ayette faziletine u ekilde iaret buyurulmutur: Kulunu geceleyin Mescidi Haramdan evresini bereketli kldmz Mescidi Aksaya gtren O (Allah) her trl eksiklikten uzaktr. Ona ayetlerimizden bir ksmn gsterelim diye (byle yaptk). Gerekten O iiten, grendir. Rivayet edildiine gre Sleyman (A.S.) Mescidi Aksann binasn bitirdikten sonra Allah Tealadan dilekte bulunmutur: 1. Kendisinden sonra kimseye nasip olmayacak bir mlk ve saltanat; 2. lahi hkme uygun bir kaza kudreti; 291

3. Yalnz namaz klmak iin Mescidi Aksay kasdedip gelenlerin bu davranlarnn aflarna vesile olmas. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Cenab Hak Sleymana bunlardan ilk ikisini vermitir. ncs niyaznn da mazhar kabul olmasn dilerim buyurmulardr. Saydmz bu mukaddes yerler dnda Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) seferleri srasnda urad, savat, namaz kld yerlerle, sahabeden bir ksmnn medfun bulunduu mahaller, baz peygamberlerin yaad, hatta kabirlerinin bulunduu iddia edilen yerler mslmanlar tarafndan ziyaret edilmektedir.

Mbarek Gnler Ve Geceler slam dininde ibadetler kameri aylara gre emredilmitir. Kameri takvime gre gnn nce gecesi sonra gndz gelir. Mesela cuma gecesi dendii zaman perembeyi 292

cumaya balayan gece kastedilir. Allah Teala bu geceleri dier gecelerden daha faziletli (stn) yaratm ve bu gecelerde yaplan ibadetlere daha ok mkafat vermitir. Ayn zamanda nemli baz ileri de bu gecelerde yaratr. Bunun iin bu gecelere mbarek geceler denir. Mbarek geceler yedi tane olup unlardr: 1.Cuma Gecesi: Her hafta perembeyi cumaya balayan gecedir. 2.Ramazan Bayram Gecesi: Bu Ramazann son gnn Ramazan bayramna balayan gecedir. 3.Kurban Bayram Gecesi: Zilhicce aynn 10. gecesidir. Yukardaki geceye ait her hangi bir ibadet yoktur. Ancak bu gecelerde yaplan ibadet, dua ve iyilikler Allah Teala tarafndan fazlas ile mkafatlandrlr. Bu gecelerde yaplan dua hakknda Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurur: Be gece vardr ki o gecelerde yaplan dualar geri evrilmez: Recebin ilk cuma gecesi (Regaib gecesi), abann onbeinci gecesi (Beraat gecesi), Cuma gecesi, Ramazan bayram gecesi, Kurban bayram gecesi. 4.Kadir Gecesi: Ramazan aynn 27. gecesidir. Fakat baka gecelerde olduu da rivayet edilmitir. Bu konuda Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir ka hadis rivayet edilmitir. Bunlarn birinde yle buyurur. Kadir gecesini Ramazann son on gnnn tek sayl (21, 23, 25, 27, 29) gecelerinde araynz. Ancak slam alimlerince kuvvetli ihtimal 27. gecesidir. an Yce ve kadri byk olduu iin bu geceye Kadir gecesi denmitir. Bu konuda 293

Kadir Suresinde Allah Teala yle buyurur: phesiz Biz Kuran Kadir gecesi indirdik. Sen o Kadir gecesinin ne olduunu bildin mi? Kadir gecesi bin aydan daha hayrldr. O gece melekler ve ruh (Cebrail) Rablerinin izni ile btn emirlerle inerler. O gece afak atncaya kadar emniyetli ve selametli bir gecedir. Bu sureye gre Kadir gecesinin bir ka stn zellikleri vardr: a. Kuran Kerim Ramazan aynda bu geceden itibaren inmeye balam ve inmesi yirmi yl srmtr. b. Kadir takdir anlamndadr. Yani bu gece Allah Tealann ezelde takdir ettii kaderi uygulamak iin meleklere emir verdii gecedir. Bunun iin melekler bu gecede yeryzne iner. c. Kadir gecesi iinde o kadar byk iyilik ve hayr vardr ki bu hayr insanlk tarihinde bin ylda yaplmamtr. te Kadir gecesi bunun iin bin yldan daha hayrldr. Kadir gecesinin ihyasna gelince: Bu geceyi varsa kaza namazlarn klarak, ibadet ve dua ile ihya etmeye almal. nk Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kadir gecesini iman ederek ve mkafatn umarak ibadetle geirenin gemi gnahlar affolur buyurur. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu gece de u duay okumay tavsiye buyurmutur. Yarabbi phesiz sen affedicisin ve aff seversin, beni de affet. 5.Regaib Gecesi: Recep aynn ilk cuma gecesidir. Regaib regibe kelimesinin oulu olup, szlkte; itibar edilen ey ve bol ihsan demektir. Bu gece de Rasulu Ekremin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah Teala tarafndan manevi iyiliklere ve ihsanlara nail olduu iin buna krane 294

olarak oniki rekat nafile namaz kld rivayet olunmaktadr. Ancak bu namaz hakkndaki rivayet kuvvetli deildir. Nafile olduu iin klnsa sevab bol klnmazsa gnah yoktur. Ancak bu gecelerde klnan btn nafileler tek bana klnr cemaatle klnmaz. nemli olan bu geceyi ibadetle, dua ve niyazla ihya etmektir. 6.Beraat Kandili (Gecesi): aban aynn onbeinci gecesidir. Beraat szlkte; bir zorluktan kurtarmak ve beri olmak demektir. Allah Teala bu gece af kaplarn aar; bu gecede mminler affa urarlar ve gnahlarndan tevbe ettikleri taktirde temizlenirler. Bu gecede bir yl iinde olacak btn iler hkme balanp ifas iin Cenab Hak tarafndan meleklere verilir. Bu geceye has bir ibadet yoktur. Gecesini ibadet ve dua ile, gndzn orulu geirmek gzeldir. Kuran Kerimde Beraat gecesiyle ilgili grlen ayetler unlardr: (Helal, haram ve dier hkmleri) aka bildiren bu Kitaba yemin ederim ki phesiz biz onu mbarek bir gecede indirdik. Gerekten biz sonuta karlalacak tehlikeleri haber vericileriz. O (yle bir gecedir ki) her hikmetli i, nezdimizden sadr olan bir emir ile o zaman ayrlr. Beraat gecesine ait be haslet unlardr: a) Her nemli i bu gecede ayrdedilir. b) O gecedeki ibadetin fazileti byktr. c) lahi rahmet yaylr. d) Mafiret gecesidir. e) O gece Rasulullaha (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) efaat hakknn tamam verilmitir. nk Hz. Muhammed 295

(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) abann onnc gecesi mmeti hakknda efaat istemi bu efaatin te biri verilmi ondrdnc gecesi yine istemi te biri daha verilmi onbeinci gece yine talep etmi bu gece efaatin tamam ihsan edilmitir. Bu efaatten mahrum olanlar devenin rkp kat gibi Allah Tealadan kaanlardr. Beraat gecesi hakknda Allah elisi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: aban aynn onbeinci gecesi olduu zaman gecesinde ibadete kalkn. Ve o gecenin gndzn (15. gn) oru tutunuz. nk o gece gne batnca Allah Teala (Keyfiyeti bizce mehul bir halde) dnyaya en yakn ge inerek (o andan) fecir oluncaya kadar: Benden mafiret dileyen yok mu onu mafiret edeyim. Benden rzk isteyen yok mu onu rzklandraym. (Bir bela ile) mbtela olan yok mu ona kurtulu vereyim. yle olan yok mu? Byle olan yok mu? buyurur. Dier bir hadiste de yle buyuruyor: phesiz Allah Teala aban aynn onbeinci gecesi dnyaya en yakn olan semaya (keyfiyyeti bizce mehul bir ekilde) iner ve Kelb kabilesinin koyunlarnn kllar saysndan daha ok gnahlar (veya gnah sahiplerini) balar. 7.Mirac Gecesi: Recep aynn 27.nci gecesine rastlayan geceye Mirac gecesi denir. Mirac mucizesi hicretten bir buuk yl nce 621 yl balarnda vuku bulmutur. Bu gecede Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mekkeden Kudse oradan semalara ykseltilerek melekut alemini seyretmi ve Cenab Hak ile aracsz grmtr. Kuran Kerimde mirac olayna u ekilde ksaca yer verilir: Kulu (Muhammedi) gecenin az bir blmnde kendisine bir ksm ayetlerimizi gstermek iin Mescidi Haramdan evresini mbarek kldmz Mescidi Aksaya gtren Allah btn noksanlklardan mnezzehtir. iten ve 296

gren Odur. Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gecenin az bir blmnde Mescidi Haramdan Mescidi Aksaya kadar olan yolculuuna sra, Mescidi Aksadan gklere ykselip madde alemini amasna da Mirac denir. sra; gece yolculuu yapmak demektir. Mirac gecesinin nemi o gecede Cenab Haktan getirilen emir, yasak ve haberlerin neminden gelmektedir. Mirac gecesi getirilen esaslar birka maddede toplayabiliriz: a) slam saran tehlike emberinin etkisini kaybettii haber veriliyor. b) Daha nceki dinlerin yrrlkten kaldrld ilan ediliyor. c) nsanla Rabbi arasnda en nemli ibadet olan be vakit namaz bu gecede farz klnmtr. d) Bakara Suresinin son iki ayeti slam mmetine hediye olarak gelmitir. Amenerrasul diye balayan bu ayetlerde nemli akide konular yannda son ayette zl dua rnekleri verilmektedir. e) Allah Tealaya ortak balanaca mjdesi veriliyor. komayan mminlerin

te bu kadar nemli hkmlerin bir arada bildirildii Mirac gecesi nemini bunlardan almaktadr. Gndzn de orulu bulunulmaldr. Byle bir gecede yaplacak duann Cenab Hak tarafndan geri evrilmeyecei umulur.

297

 Aylar slamn mbarek sayd hicri kameri aylardan Recep, aban ve Ramazan aylardr. Bu aylar ve dier dokuz ayn sreleri ayn hareketlerine gre belirlenmektedir. Kameri aylarn sresi emsi aylarn sresine nazaran deiiklik arzeder. Kameri sene emsi seneden on bir gn daha ksadr. Ayrca kameri aylarn dier bir zellii emsi aylarda olduu gibi senenin ayn mevsimine deil deiik 298

mevsimlerine tesadf etmesidir. Mesela kameri bir ay olan Ramazan ay senenin mevsimlerini dolar. Hicri ve kameri aylar arasnda kk nem tayan ve aylar diye adlandrlan Receb, aban ve Ramazan aylar mbarek aylar olarak kabul edilirler. Bu aylarn mslmanlarca nemli lde deer kazanmasnn sebepleri arasnda Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu aylar hakknda verdii haberler gsterilebilir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadisi erifinde; Recep Allahn ay, aban benim aym ve Ramazan mmetimin aydr buyurmutur. Ayrca Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Receb ay girince Allahm! Receb ve aban bize mbarek kl! Bizi Ramazana ulatr diye dua ederdi. aylarn deerini ifade eden dier bir nemli zellik ise be mbarek kandil gecesinden drdnn bu aylar iinde olmasdr. Regaib gecesi, Recep aynn ilk cuma gecesine, Mirac gecesi, Recep aynn yirmi yedinci gecesine, Beraat gecesi, aban aynn on beinci gecesine, Kadir gecesi ise Ramazan aynn yirmi yedinci gecesine rastlar. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) aban aynda ok oru tutard. Hz. Aie (R.A.) Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu aydaki orucu hakknda yle der: aban ayndaki kadar ok orulu olduu bir ay grmedim. Ramazan aynn fazileti ise ok daha ycedir. Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmaktadr: Ramazan geldiinde cennet kaplar alr cehennem kaplar kapanr, eytanlar da balanr. Receb ve aban aylar rahmet ay olan Ramazan karlayan aylar olup Ramazan aynn mjdecisidir. 299

Dinimizde ayr bir deeri olan aylarn kiide insani zelliklerin olgunlamasnda ve iradenin kontrol altna alnmasnda rol byktr. Zira Receb ve aban aylarnn feyzinden ve bu aylarda bulunan Regaib, Mirac ve Beraat gecelerinin rahmetinden istifade yolunu tutan bu kii Ramazan aynda ise her trl ktlkten kendini uzak tutar ve insani vasflarnn artmasna gayret eder. Nihayet Kadir gecesinde yapaca ibadet ve tevbe ile manevi hazza ular. Bu nedenle zellikle bu aylarda bol bol istifar etmek, namaz klmak, oru tutmak, Kuran Kerimi okumak ve dua etmek en uygun davranlardr.

Dua Etmenin Edebleri Fkh alimlerinin, hadis alimlerinin, nceki alimlerle sonraki alimlerin ounluunun grne gre dua etmek mstahabdr. Allah Teala yle buyurmutur: Rabbiniz buyurdu ki bana dua edip isteyin kabul edip size vereyim.. Yine Allah Teala Yalvararak ve gizlice Rabbinize dua edin buyurmutur. Bu konuda ayetler oktur ve mehurdur. Sahih olan hadislere gelince bunlar ziyadesiyle bilinen eylerdir anlatlmalarna da ihtiya yoktur. Duann edebleri ondur. 300

Birincisi: Arefe gnn, ramazan ayn ve cuma gnn, gecenin son te birini ve seher vakitlerini, erefli zamanlar olduklar iin gzetleyip semektir. kincisi: Baz halleri frsat bilip o hallerde dua etmektir. Secde halinde, ordularn karlamas zamannda, yamur yaarken, namaz ikametinde ve ondan sonra dua etmek gibi. ncs: Kbleye ynelmek, iki eli kaldrmak ve dua sonunda elleri yze srmek. Drdncs: Gizli ve aikar arasnda sesi alak tutmak. Beincisi: Taknlk haline dnen zorlama davranlar yapmamaktr. En iyisi Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve ashabndan nakledilen dualar yapmaktr. Herkes gzel dua yapamayaca iin taknla dmesinden korkulur. Alimlerden biri yle demitir: Zillet ve ihtiya dili ile dua et, fesahat ve gsteri dili ile deil. Altncs: Yalvarmak, i huzuru duymak ve korkmaktr. Allah Teala yle buyurmutur: Btn peygamberler hayrlara koarlar, umarak ve korkarak bize dua ederlerdi. Bize kar da teslimiyet iinde itaatkardrlar. Yine Allah Teala yle buyurmutur: Yalvararak ve gizlice Rabbinize dua edin. Yedincisi: Kesinlikle istemek ve duann kabul edildiine inanmak, isteinin kabuln dorulamak. Allah Teala mahlukatn en kts olan blisin: Rabbim insanlar dirilecekleri gne (kyamete) kadar bana mhlet ver. Allah Teala buyurdu: Sen mhlet verilenlerdensin. duasn kabul etmitir. Allah Teala eytann duasn kabul eder de bir mslmann duasn kabul etmez mi? Sekizinci: Duada srar etmek ve defa tekrarlamaktr. Duann kabuln acele istememektir. Dokuzuncu: Allah Tealann ismini anarak duaya balamaktr. Allah Tealaya hamd ve senada bulunduktan sonra Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) salavat 301

getirmek ve yine byle balangta olduu gibi aynen duay tamamlamak. Onuncusu: Bu en nemlisidir ve duann kabul edilmesinde esas ve asl olandr. O da tevbe etmek, zulm terk etmek ve Allah Tealaya ynelmektir.

Kadnn Fazileti slam dininde kadna ok deer verilmitir. Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadislerinde yle buyurmutur. Cennet annelerin ayaklar altndadr. Dier bir hadiste Bana sizin dnyanzdan ey sevdirildi. Kadn, gzel koku ve gzmn nuru namaz buyurmutur. Peygamber Efendimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir sahabi gelerek nsanlar ierisinde iyilik ve hrmet yapmama en layk olan kimdir? diye sorduunda Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) annendir demi. Sahabi bunu kez 302

sormu her seferinde Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ayn cevab verip, daha sonra da babandr diye buyurmu. Baka bir hadiste Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Erkein en hayrls, kadna en iyi davranandr diye buyurmutur. Ayrca Kuran Kerimde Nisa suresinde de Kadnlarnzla iyi geinin diye buyrulmutur. Gerek ayet ve gerekse hadisi eriflerde kadnlara ok nem verilmitir. Kadnlarn slam dininin gelimesinde de ok yararlar olmutur. lk namaz klan Hz. Haticedir (R.A.). Peygamber Efendimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) destek olmutur. lk ehid kadn da Smeyyedir (R.A.). Peygamber Efendimizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hadis rivayet eden kadnlarn says hi de az deildir. Ayrca kadn evliyalar da vardr. Bu kadnlarn hepsi slam dininin gelimesi iin gayret etmilerdir. slam tarihinde kadn alimler de pek oktur. Osmanlnn son zamanlarndan evvelki yzyllarda kadn hafzlarn says yaklak olarak erkek hafzlarn saysnn tebiri kadard. slam dini kadn deerli bir varlk olarak grmtr. Kadnn geinmesini kocas zerine yklemitir. Koca einin giyinme ihtiyalarn, tedavi giderlerini karlar. Hatta kefeni bile kocas tarafndan karlanr. slam dini boanan karsna dahi belli bir zamana kadar nafaka vermesini emir ediyor. slam kadn genellikle ev ileri ile ykml tutmu ve evin dndaki ileri erkein yapmasn istemitir. nk ocuk dourmak ve eitmesi, ocuunu slamn emirlerine gre yetitirmesi kolay deildir. nk erkek alt iin anne kadar ocuklarnn eitimiyle ilgilenememektedir. slam kadnlarla ilgili doum, bekaret, emzirme gibi konularda erkein ahitliini deil kadnn ahitliini geerli saymtr. slam kadnn rtnmesini farz klmtr. Kuran Kerimde yle buyurulmutur. Ey peygamber! Elerine, 303

kzlarna ve inananlarn kadnlarna de ki, (bir ihtiyatan dolay dar ktklar zaman) rtlerini stlerine salsnlar (vcutlarn rtsnler) onlarn tannmas ve incitilmemesi iin en elverili olan budur. Allah ok balayan, ok esirgeyendir. Ayetteki onlarn tannp incitilmemelerinden maksat; onlar rtleri sebebiyle namuslu olarak tannrlar. Bu sebeple hi kimse onlara kt niyetle dokunamaz demektir. Bir kadn tesettre uymaz ise gnahkar olur. Ama bu asrda kapanlr m derse kafir olur. Tesettr demek kadnn batan aaya kadar vcudunu araf, pards giyerek rtmesidir. Yoksa stne giydii elbise vcud hatlarn belli ediyorsa veya stne gmlek, dizlerine kadar rten bir giysi giyip altna pantolon giymekle rtnme emri yerine getirilmi olmaz. Bu ekilde giyinen kadn gnahkar olur. Allah Tealann emri olduu iin bir kadn rtnrse sevap kazanr. eytan ve insan eytanlar ise kadnn rtnmesine bile tahamml edemezler. rtnmesinden dolay ad mslman ama islamla alakas olmayanlar kadnn rtnmesiyle alay ederler. Hatta bu kiiler Allah Tealann emrine uyarak rtnen kadnn anne, baba akrabalar veya arkadalar olabilirler. Mslman olan kadn bu kiilerin syledii szlere kulak asmamal slam dinine daha da sk bir ekilde yapmaldr. u unutulmamaldr ki Hz. Muhammedle (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de alay etmilerdir. Mslman olan kadn Allah Tealann emirlerine skca yaprsa Allah Teala onu koruyacaktr. Kadn rtnmeyi bir bez parasn alp bana geirmek olarak grmemeli, bunu Allah Tealann emri olduu iin yaplmas gerektiini bilmelidir. slam tesettre ok nem vermitir. Hatta Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mslman bir kadnn rts iin yahudilerle savamtr. Bu savan sebebi u ekilde olmutur. Kaynuka yahudileri Medinenin bir mahallesinde 304

kuyumculuk yapyorlard. Bir mslman kadn bireyler almak iin yahudi bir kuyumcunun dkkanna girdi ve oturdu. Yahudi ve arkadalar kadnn ban ap yzn grmek istediler. Kadn buna msaade etmeyince birisi gelip kadnn eteini habersiz srtna ilitirdi. Kadn ayaa kalktnda avret yerleri grnd. Yahudilerde glmeye baladlar. Kadn bararak yardm istedi. O srada orada bulunan mslmanlardan birisi yahudi kuyumcuyu ldrd. Yahudilerde o mslman ehid ettiler. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu meseleyi renince Kaynuka yahudilerine sava at. Yahudilerin kalelerini kuatt. Kuatmann sonucunda yahudiler teslim olup Medineden kovuldular. Yahudilerin bu ba rts dmanl hala da devam etmektedir. Yahudiler ve onlar gibi dnenler mslman kadnlar eitli vesilelerle tesettrden karp mslman olmayan kadnlar gibi giyinmeye tevik ettiler. Gzellik yarmalar bunun bir misalidir. 1923 ylnda Belikada yaplan gzellik yarmasnda Keriman Halis ilk defa Trkiyeyi temsil etmitir. Yarma sonucunda juriler toplanmtr. Juri bakan unlar sylemitir: Sayn jri yeleri, bugn Avrupann, hristiyanln zaferini kutluyoruz. 1400 senedir dnya zerinde hakimiyetini srdren slamiyet artk bitmitir. Onu Avrupa hristiyanlar bitirmitir. Elbette Amerikann ve Rusyann hakkn inkar edemeyiz. Neticede bu hristiyanln zaferidir. Bir zamanlar soka bile kafes arkasndan seyredebilen mslman kadnlarn temsilcisi Trk gzeli Keriman mayo ile aramzdadr. Bu kz zaferimizin tac kabul edeceiz, onu kralie seeceiz. Ondan daha gzeli varm, yokmu bu nemli deil. Bu sene gzellik kraliesi semiyoruz. Bu sene hristiyanln zaferini kutluyoruz. Avrupann zaferini kutluyoruz. Bir zamanlar Fransada oynanan dansa mdahale eden Kanuni Sultan Sleymann torunu ite mayo ve styen ile 305

nmzdedir. Kendini bizlere beendirmek istemektedir. Biz de bize uyan bu kz beendik. Mslmanlarn gelecei byle olmas temennisiyle Trk gzelini dnya gzeli olarak seiyoruz. Fakat kadehlerimizi Avrupann zaferi iin kaldracaz. Bu gibi yarmalarla mslman kadnlar zendirip rtlerini atrdlar. Kadnlar zgrlk, adalk, hrriyet ad altnda aarak onlara namus, haysiyet, eref kavramlarn unutturdular ve kadnlar sadece bir ehvet arac yaptlar. Radyolarla, televizyonlarla ve gazetelerle kadnlar fuhua altrdlar. Gnde bir erkek deitirmeyi, ak elbiseler giymeyi, iki imeyi, zina etmeyi tevik ettiler. Kadn tesettre brnp kapanr ise bu kadn yobaz, gerici olarak gsterdiler. Baz kimseler slamda tesettr yokmu, tesettr cahiliye devrinde varm diyorlar. Tesettr Kuranla, snnetle sabittir. nkar eden kafir olur. Bu bakmdan kadn ve kzlarn tesettrne ok nem vermeliyiz. Darda giyilen d kyafetin dinimizin emirlerine gre rtmesi gerekli olan yerleri rtm olmas, vcud hatlarn belli etmeyecek bolluk ve genilikte, altn da gstermeyecek kalnlkta olmas gerekir. Gze arpan, gze batan, vcudun hatlarn belli eden, bedene yapan, renkleri crtlak ve arpc kyafetlerle sokaklarda gezip tozan kadn ve kzlar balarn rtm olsalar bile tesettre girmi saylmazlar. Malesef bugn sokaklarmzda ba kapal, alt ak hanmlar dolap duruyorlar. Bakyorsunuz ba kapal, altnda bacaklarn olduu gibi gsteren derin bir yrtma. Ba kapal alt ak. Sa grlmyor ama vcudunun btn hatlar meydanda. Zamanmzda tesettrszlk moda haline gelmitir. Darack elbiseler, dikkat ekici rengarenk kumalar ve rtler, parfm srnlerek sokaa klmaktadr. Yine sokaklarda szde tesettrl bir takm kadnlar, kzlar gryoruz. Balarna deve hrgcne benzeyen bir rt sarmlar. rtlak pembe, mavi renklerde 306

pantolanlar elbiseler giyiyorlar. Kimisi yanndaki genle elele tutumu, kimisi bellerine sarlm utanmadan herkesin ortasnda geziyorlar. Mslman hanmlarn bilmesi gerekir ki: Sadece ban rtmekle tesettr olmaz. Tesettrl hanm kollar ak gezemez. Tesettrl hanm bana baksnlar havasna brnemez. Bu ekilde hareket eden kadn ve kzlar uyaralm. Kendilerini slam dininin emrettii ekilde kadnn rtnmesinin gerektiini bu kadn ve kzlara anlatalm. Mslman kadn Allah Tealann emirlerine nem vermelidir. Kadnn almakla deil ancak kapanmakla (slamn emrettii ekilde) erefinin, kymetinin arttn bilmesi gerekir.

307

Kadn Nelere Dikkat Etmeli 1.Kocasn gler yzle karlamas. 2.Sofray hazrlamas. 3.amar ykamas. 4.zinsiz bir yere gitmemesi. 5.sraftan saknmas. 6.ocuklarnn terbiyesiyle ilgilenmesi. 7.Erkek kyafetini giymemesi. 8.Kadnn mahremi olmayan evde soyunmamas. 9.Kocasn gazaplandracak (kzdracak) hareketlerden saknmas. 10.Yabanc kiilerle halvet etmemesi. 11.eri tesettre riayet etmesi. (yrtmal ve vcudu gsterecek ince giysiler ile vcut hatlarn belli edecek dar elbiseler caiz deildir.) 12.Mahremlerinden baka kimse ile tokalamamas. 13.Mahremsiz sefer etmemesi. 14.yilii emredip, ktl def etmesi. 15.Anne ve babas mslman olmasa bile onlara iyilik yapmas. 16.Komularna iyi olmak, iyilikle davranmak ve eziyetlerine kar tahamml etmesi. 17.lm ve boanma iddetini bitirmeden yeni bir kocaya varmamas. 18.Zaruret olmadka yzn yabanc erkeklere gstermemesi. Mezheb imamlar ve sonrakiler bu konu ile ilgili Ayet ve hadisleri inceledikten sonra iki gre ayrlmlardr: Birinci gre gre; hr mslman kadn hi bir yerini zaruretsiz yabanc erkeklere gsteremez. kinci gre gre; ehvetten emin olmak artyla, yz ve ellerini gsterebilir. Bilezik, kpe ve bunlarn yerlerini gsteremezler. 308

19.Srtn, karnn ve karnndan dizlere kadar olan vcudunu mahremlerine gstermemesi. Sz konusu mahrem kiiler ise unlardr. Babalar, oullar, kardeler, kardelerin oullar, kz kardelerin oullar, amcalar, daylar (Bu yedi snf, neseble olduu gibi, st cihetiyle de mahremdir.) Damatlar, kocalarnn babalar, kocalarnn baka hanmlardan olan oullar 20.Gbekten dizlerine kadar hanmlara gstermemesi. 21.Yabanc erkeklerin hi bir yerine bakmamas. 22. ffetli bir kadn herkesin grebilecei bir yksek yere kmaz, komularn gzetlemez, gitmeyi gerektiren mhim durumlar olmadka ikide bir komuya giderek onlar rahatsz etmez. 23. Kocasndan izinli olarak sokaa knca herkesin dikkatini zerine ekecek kyafetler giyinmez. Ana caddelerden ve ardan deil mmkn olduu kadar kenar yollardan gitmeye gayret eder. Yabanc kimselerin sesini iitmesinden veya kendisini tanmalarndan kanr.

309

Kar ve Kocann Birbirlerine Kar Davranlar Erkek karsna kar gzel huylu olup ona iyi davranmal, onunla iyi geinmelidir. Gnah olan bir hareket yapmadkca onun kusurlarn grmemezlikten gelmelidir. Erkek karsyla akalamal onu sevdiini kendisine sylemelidir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) eleriyle akalard. Yalnz bu akalar slam dahilinde olmaldr. Kadndan slama uygun olmayan bir hareket grldnde onu uyarmal yerine gre de fkelenmelidir. Erkek karsn kskanmaldr. Domuzun dndaki btn canllar eini kskandna gre erkein karsn kskanmas lazmdr. Erkek karsnn yanna yabanc erkeklerin girmesine, birlikte oturmalarna, karsnn ar ve pazara tek bana gitmesine msaade etmemelidir. zellikle Pazar yerlerine kadn gnderilmemeli bu iler erkek tarafndan yaplmaldr. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ar ilerini kendisi yapard. Kadn ancak dini bilgileri renmek iin kocasnn izni olsa da olmasa da darya kabilir. Eer bu dini bilgileri kocas biliyor ve karsna retiyorsa kadn bu durumda ilim renmek iin darya kamaz. Bir kadn kocasndan izin almadan evinden karsa dnnceye kadar btn melekler ona lanet ederler. Bu ise byk gnahtr. Kadn dar karken alp salmamal tesettre (Allah Tealann istedii ekilde rtnmeye) ok dikkat etmelidir. Sslenip, koku srnmemeli, sokakta yryne bile dikkat etmelidir. Kadn namazn klmazsa, orucunu tutmazsa veya rtnmezse kocas karsn bunlar yapmaya zorlamaldr. Ancak bu zorlama yaplrken nce gzel bir ekilde nasihat edilmelidir. Buna ramen kadn yapmazsa yatanda srtn kadna dnmeli daha sonra yatandan ayrlmal gn dargn durmaldr. Btn bunlara ramen kadn slami emirleri yapmyorsa kocas yz hari kanatmamak 310

suretiyle kadn dvebilir. Bu da fayda vermezse kadn boayabilir. u durumlarda kadn dvlebilir: Evden izinsiz dar karsa, evinde kocasna kar sslenmezse, kocas yatana ardnda gelmezse, namaz klmazsa. Erkek eiyle sohbet ederken sohbeti yumuaklk ile olmal, konumas latif ve nezaketin dahilinde olmaldr. Karsna irkin bir ekilde hitap etmemelidir. Erkek eve girince selam verip (Selamun aleykm diyerek) ailesinin hal ve hatrn sormaldr. Eer eini zgn bulursa sevgi ve efkatle hatrn sormal, tatl szlerle teselli etmelidir. Erkek ocuklarn terbiyesinde eine yardmc olmaldr. nk ocuk barma ve alamas ile gece gndz annesine rahat vermez. nsafszca hrpalar cann karr ve fazla zer. Bu sebepten babann anneye yardm arttr. ocuk eitiminde eine yardmc olan erkee Allah Teala yardm eder. Erkek einin giyim ihtiyacn eksiksiz salamaldr. Erkek karsn dnya ileri iin dvmemeli ve svmemelidir. Eine yumuaklk ile muammele etmeli ve iyilikle de idare etmelidir. Erkek karsnn fkesi karsnda susmal ta ki kadn pimanlk duyup kocasndan zr dileyinceye kadar. nk kadn ruhen zayftr susma ona yeter. Erkek eine kar yle davranmaldr ki kadn kocam beni herkesten fazla beeniyor ve seviyor desin. Erkek eiyle danarak evin ilerini yapmal ve ihtiyalarn salamaldr. Kadna ar iler braklmamaldr. Erkek karsnn srlarn ve kusurlarn herkesten gizlemelidir. Karsnn karsnda veya arkasnda daima ona hayr dua yapmal, beddua yapmamaldr. Dinin temel kaidelerini eksiksiz karsna retmelidir. Abdest nasl alnr, namaz nasl klnr gibi. Kadn ise be vakit namazn klmal, yabanc erkeklerden saknmal, kocasnn istemedii kiileri evine sokmamaldr. Kadn dinin btn emirlerini yerine getirmelidir. Mslman bir kadn dinin emirlerini yerine 311

getirmekte ne kadar gayretli olursa kocasnn gznde kymeti o kadar fazla olur. Kadn kocasna kar nankrlk etmemelidir. Diliyle kocasna eziyet etmemeli, kocasnn maddi durumu zayf olursa kocasnn alamayaca eyleri istememelidir. Kocasnn izni olmakszn kadn evinden bir ey vermemelidir. Kocasnn izni olmakszn kadn bir eyi verirse sevab kocasnn gnah kendisinin olur. Kadn kocasndan izinsiz nafile oru tutmamaldr. Kocasnn malnda israf etmemelidir. Erkein gnah olmayan isteklerini yerine getirmelidir. Btn ilerinde kocasnn honutluunu ve rzasn arar. Kocasnn kazancyla kanaat eder. Kocasnn hakkn her zaman kendi hakk ve akrabalarnn hakkna tercih eder. Gzellii sebebiyle kocasna stnlk taslamamaldr. Peygamberimiz Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) u hadisini rehber edinmelidir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: Bir kadn be vakit namazn klar, Ramazan orucunu tutar, namusunu korur ve kocasna da itaat ederse cennetin hangi kapsndan dilerse ieri girsin..

312

Sakal Allah Teala insanlarn bedenlerinde sa, sakal ve dier kllar yaratm, peygamberleri de bunlardan bir ksmnn giderilmesini veya ksaltlmasn, bir ksmnn da kesilmeyerek uzatlmasn tebli etmi ve bu konuda insanlar uyarmlardr. Allah Teala Peygamber size neyi getirip verdi ise onu kabul edin, aln ve sizi yasaklad eyden de saknn ve Allahn Rasulunde sizin iin gzel rnekler vardr. Meallerindeki ayetlerinde buyurduu gibi, mminlere surette, ahlakta, adette ve hayatn btn dallarnda Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetine uymalarn emretmitir. Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetine uymak, slamiyeti daha doru anlamann, daha doru yaamann yegane yoludur. Allah Tealann: Peygambere itaat eden, Allaha itaat etmi olur ayet mealinde buyurduklarndan hareket ederek Rasulullaha (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) itaatin her eyden nce farz hkmn tadn gz nne alrsak, onun snnetine sarlmann nem ve ciddiyeti kendiliinden ortaya kar. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mmetini, klk kyafet ve d grnleri bakmndan mriklere benzemekten alkoymu; Kim bir kavme benzerse onlardandr hadisiyle de mslmanlar uyarmtr. zellikle sakal brakmalar hususunda mminlere tavsiyelerde bulunmu, eitli hadisleriyle de sakaln mslman iin tad nemi belirtmitir. Hz. Aieden (R.A.) rivayet edilen bir hadislerinde On ey ftrattandr: Byklar kesmek, sakal salvermek, misvak ile az, dileri temizlemek, su ile burnu temizlemek, trnaklar kesmek, kirlerin barnabilecei yerleri ykamak, koltuk altndaki kllar gidermek, kasklar tra etmek, necaset yolunu su ile pak eylemektir buyurmulardr. Dier 313

hadislerinde ise Mriklere muhalefet edin; byklar ksaltn, sakallar oaltn; Byklar kesin, sakallar brakn. Bylece Mecusilere benzemeyin buyurmular ve mminleri sakal brakmaya tevik etmilerdir. Sakal hadiste de buyurulduu gibi yaratl icab erkeklerde bulunmas gereken ve daha nceki peygamberlerin snneti olan bir klktr. Mteaddid hadislerde sakallarn tabii halleri zere terk edilmesi ve uzatlmas emredilmektedir. Ksaltlmas konusunda herhangi bir cevaz grlmemektedir. Asrlardr her devirdeki slam alimleri ile btn mminler bu tabii hali benimsemiler ve kendilerinde uygulamlardr. Bu hadislerden anlaldna gre btn peygamberlerle birlikte Rasulu Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de sakaln brakm ve sakal brakmay emretmitir. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve ashabnn sakallarn tra ettiklerine dair hi bir kayt yoktur. Ancak Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sakalnn ucundan ve yanlarndan alrd . mam Baci Abdullah bn mer ve Ebu Hureyreden nakledilen tatbikata dayanlarak bir tutamdan fazlasnn kesilebileceini sylemitir. Drl Muhtarda sakaln bir tutam boyunda olmasnn snnet olduu ifade edilmektedir. Ayn ekilde ekseriyetin grne gre bir tutamdan fazlasn kesmek de snnettir. Sakal brakmak snnet sakal kesmek ise haramdr. Delilli ise unlardr: 1. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mrik veya mecusilere benzememeyi emretmitir. Sakal tra etmek onlara benzemektir. Bu da haramdr. 2. Sakal tra, Nisa sresinin 119. ayetinde sz edilen Allah Tealann yaratt eyi deitirmek demektir. eytana uyularak yaplan bu hareket de yasaktr. 314

3. Sakal erkekleri kadnlardan ayran bir zelliktir. Sakaln tra eden erkekler kadnlara benzemektedirler. Erkeklerin kadnlara benzemesi de dinen yasaklanmtr.

315

ocuklara Dini Bilgiler Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyuruyor: nsanolu lnce ameli kesilir. Ancak kiinin devam eder. Sadakai cariye (cami, medrese yaptrmak gibi), ilminden faydalanlan ve kendisine dua edecek bir evlat yetitiren kimselerin defteri kapanmaz. Byle bir evlada sahip olmak ise ok byk bir nimettir. Byle bir ocuu yetitirmek ise ana babann asl vazifesidir. Ana baba ocua dini bilgileri retmezlerse ahirette bundan dolay sorumlu olacaklardr. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurmulardr ki: Ey insanlar! Hayr ilemeye ve gnahtan kanmaya kar nefsinizi ve evladnz cehennem ateinden koruyunuz. Evladnz da din ve dnyaya ait faydal ilimleri reterek terbiye ediniz. nk onlar sizin yannzda bir emanettir. ocuk dnyaya gelince yedinci gn ona slama uygun bir isim koymaldr. St emme zaman bitince terbiyesi ile megul olmal, kt ahlak ve huy edinmesine engel olmaldr. nk ocuklarn ahlaklar abuk bozulabilir. Bunun iin iyi ahlakl olmasna dikkat etmelidir. ocukta ilk gze arpan duygu hayadr. Hayann okluu fazilete iarettir. ocukta haya hasleti grnce daha ok ihtimam etmelidir. lk terbiye ocuu kt arkadalardan men etmektir. nk ocuklarn ruhu temiz bir ayna gibidir. Bundan sonra slamn artlarn, imann artlarn, dinin emirlerini retmelidir. renmek istemezse msamaha etmemeli retmeye devam etmelidir. Gerekirse azarlamaldr. yileri vmeli ktleri ayplamal ve bylece iyilie tevik etmelidir. Ktlkten, irkin ilerden men etmelidir. yi bir i yaparsa onu vmeli aferin demeli, kt bir i ilerse ayplayp korkutmaldr. ocuun nazarnda yemeyi, imeyi, iyi elbise giymeyi nemsiz gstermelidir. nce yemek yemenin edeplerini retmelidir. Yemek 316

yemekten maksad bedenin shhatini korumaktr lezzet almak deildir demelidir. Her ne kadar alkoll ikilerden saknmak herkese lazm ise de ocuklara akllarna gre anlatp men etmek hususunda ok sylemeli ruha da bedene de ok zararldr demelidir. ki imek insann kzgnln, sinirini, hayaszln arttrr ve bu haller onda alkanlk haline gelir demelidir. irkin szleri, dinimize uymayan sesleri dinlemekten men etmelidir. ocua oturma, kalkma ve konumann edeplerini anlatmaldr. Babasyla ve dnya malyla arkadalarna vnmekten men etmeli, yalan sylememesini sk tenbih etmeli, doru veya yalan yemin etmemesini tembih etmelidir. Byklerin yannda susup oturmasn, sorulursa ksa cevap verilmesini retmeli ve hep iyi konumay adet etmesi gerektiini sylemelidir. Dini ilimleri renmeye ok tevik etmelidir. ocuu cmertlie altrmaldr. Bo zamanlarnda ocuklara oyun oynamak iin izin vermelidir. Ama skntl ve zor oyunlar ve ktle sebep olacak oyunlardan sakndrmaldr. ocuklara nasl namaz klncan, Allah Tealann bizi sevmesi iin ne ekilde hareket etmemiz gerektiini ksaca temel dini bilgileri retmemiz gerekir. Bu bilgiler ocua retilirken soru cevap eklinde olursa baarl olunur. Ayrca ocuu tevik etmek iin eer bunlar renirsen sana istediin oyunca alacam veya ne istersen yapacam gibi ocuu tevik edici eyler sylenmelidir. ocuk bu bilgileri rendii zaman da ocua verilen szler yerine getirilmelidir. ocuklara sorulacak sorulardan bazlar unlardr: 1.Bizi en ok seven kim? Allah. 2.Allah Tealann bizi sevmesi iin neler yapmalyz? Gnahlardan kanmal, sevaplar yapmalyz. 3.Allah Teala kt insanlar sever mi? 317

Hayr. 4.Allah Teala iyi insanlar sever mi? Evet. 5.Peygamberimizin ad nedir? Muhammed Mustafa. 6.Peygamberimizin ismi sylendii zaman ne deriz? Sallalahu Aleyhi Ve Sellem diye salavat getiririz. 7.Peygamberimiz nerede dodu? Mekkede. 8.Peygamberimiz nereye hicret etti? Medineye. 9.Peygamberimiz hangi yl dodu? 571. 10.Ka yanda iken peygamberlik vazifesi verildi? 40. 11.Peygamberimiz hangi ylda vefat etti. 632. 12.Peygamberimizin annesinin ad nedir? Amine. 13.Peygamberimizin babasnn ad nedir? Abdullah. 14.Peygamberimizin dedesinin ad nedir? Abdulmuttalib. 15.Peygamberimizin ilk katld savan ad nedir? Bedir sava. 16.Peygamberimizin en yakn drt arkadann ismi nedir? Hz. Ebu Bekir, Hz. mer, Hz. Osman, Hz. Ali. 17.Peygamberimizin ilk einin ad nedir? Hatice. 18.Peygamberimizin st annesinin ad nedir? Halime. 19.Peygamberimizin ka ocuu vard? Yedi tane. tanesi erkek, drt tanesi kz idi. 20.Peygamberimizin erkek ocuklarnn ismi nedir? 318

Kasm, Abdullah ve brahim. 21.Peygamberimizin kz ocuklarnn ismi nedir? Zeynep, Rukiye, mmglsm ve Fatma. 22.Peygamberimizin ibadet ettii maarann ad nedir? Hira maaras. 23.Drt byk melek kimlerdir? Cebrail, srafil, Azrail, Mikail. 24.Kitabmzn ad nedir? Kuran. 25.Kblemiz neresidir? Kabe. 26.Kabe nerededir? Mekkede. 27.lk peygamber kimdir? Hz. Adem. 28.Son peygamber kimdir? Hz. Muhammed Mustafa. 29.mann artlar ka tanedir? 1.Allaha iman. 2.Meleklere iman. 3.Kitaplara iman. 4.Peygamberlere iman. 5.Ahirete iman. 6.Kaza ve kadere iman. 30.slamn artlar ka tanedir? 1.Kelimei ehadet getirmek. 2.Namaz klmak. 3.Oru tutmak. 4.Zekat vermek. 5.Hacca gitmek. 31.Tevrat hangi peygambere inmitir? Hz. Musaya. 32.Zebur hangi peygambere inmitir? Hz. Davuda. 319

33.ncil hangi peygambere inmitir? Hz. saya. 34.Peygamberin grevi nedir? Allah Tealann emirlerini bize bildirir. 35.Ayet nedir? Kuran Kerimdeki her bir cmleye ayet denir. 36.Sure nedir? Kuran Kerimin en az ayetinden meydana gelen ayetler topluluuna sure denir. 37.Kuran Kerimin en ksa suresinin ad nedir? Kevser suresi. 38.Kuran Kerimin en uzun suresinin ad nedir? Bakara suresi. 39.Kuran Kerimde ka sure vardr? 114. 40.Kuran Kerimde ka ayet vardr? 6666. 41.Ramazan aynda ne yaparz? Oru tutarz. 42.Mmin kimdir? nanan kimsedir. 43.Kafir kimdir? Allah Tealay inkar eden kimsedir. 44.Ensar kimdir? Medineli mslmanlardr. 45.Muhacir kimdir? Mekkeden Medineye g eden mslmanlardr. 46.Ashab kimdir? Peygamberimizin grd kiilere denir. 47.lmden sonraki ebedi hayatn ad nedir? Ahiret. 48.Aere-i Mbeere (cennetle mjdelenenler) kimlerdir? Ebu Bekir, mer, Osman, Ali, Talha, Zbeyr, Abdurahman, Ebu Ubeyde, Sad, Said. 320

49.Namaz klmadan nce ne yaparz? Abdest alrz. 50.Yemee balarken ne yaparz? Besmele ekeriz. Bismillahirrahmanirrahim deriz. 51.Yemei yedikten sonra ne yaparz? Allah Tealaya hamd ederiz. Elhamdlillah deriz. 52.Peygamberimiz yemei hangi eliyle yerdi? Sa eliyle. 53.Peygamberimiz suyu nasl ierdi? Oturarak sa eliyle yudumda ierdi. 54.Camide namaz kldran kiiye ne denir? mam. 55.mamn namaz kldrrken durduu yere ne denir? Mihrab. 56.Ezan okuyan kimseye ne denir? Mezzin. 57.lk ezan okuyan kimdir? Hz. Bilal. 58.Cuma gn hocann camide konuma yapt yksek yere ne denir? Minber. 59.Mslmanlarn mbarek gn hangisidir? Cuma. 60.Allahu Ekber ne demektir? Allah en byktr demektir. 61.Bir mslmana selam verirken ne denir? Selamun aleykm. 62.Kendisine selam verilen ne der? Aleykm selam. 63.Allah Teala bizi niin yaratt? stedii eyleri yapp, istemedii eyleri yapmamamz iin yaratt. 64.Allah Teala istediini yapmayanlar nereye koyacak? Cehenneme. 321

65.Allah Teala istediini yapanlar nereye koyacak? Cennete. 66.Allah Teala bizi grr m? Evet Allah Teala bizi grr ama biz Allah Tealay gremeyiz. Cennette Allah Tealay greceiz. 67.Mslman bir insan ne yapar? Namaz klar, oru tutar, herkese iyilik yapar. 68.mammz kimdir? mam Azam Ebu Hanife. 69.Mezhebimiz nedir? Hanifi. 70.Hangi milletteniz? Milleti brahimdeniz. 71.Mnafk kime denir? nanmad halde inanm gibi kendini gsteren kiiye denir. 72.Medineli mslmanlarn, Peygamberimizle grp mslman olduklar yerin ad nedir? Akabe. 73.Peygamberimizin torunlarnn ismi nedir? Hasan ve Hseyin. 74.Kendisinden baka ilah bulunmayan, ei benzeri olmayan kimdir? Allah. 75.Kuran Kerimin ilk suresinin ad nedir? Fatiha. 76.Kuran Kerimin son suresinin ad nedir? Nas. 77.Peygamberimizin kabri ile minberi arasnda kalan sahaya ne denir? Ravza-i Mutahhara. 78.Kabenin yaknnda bulunan karlkl iki tepenin ad nedir? Safa ve Merve. 322

79.Kabenin evresinde dolama ibadetine ne denir? Tavaf. 80.Kabenin kenarndaki mubarek suya ne denir? Zemzem. 81. Allah Tealann gzel isimlerine ne ad verilir? Esmaul Hsna denir. 82.Peygamberimizin kabri yannda hangi halifelerin mezarlar vardr? Hz. Ebu Bekir ve Hz. mer. 83.La ilahe illalah ne demektir? Allahdan baka ilah yok demektir. 84.nsann iledii gnaha karlk ekecei cezaya ne ad verilir? Azab. 85.Peygamberimiz ile Hz. Ebu Bekirin hicret ederken snd maarann ad nedir? Sevr maaras. 86.Peygamberimiz hangi sahabelerin arkasnda namaz klmtr? Hz. Ebu Bekir ve Abdurrahman ibn Avf. 87.Cihad nedir? Mslmanlarn durumuna, imkanna ve yeteine gre Allah Teala yolunda canyla, malyla, bilgisiyle gstermi olduu gayrettir. 88.Peygamberimizin yapt ilk mescid hangisidir? Kuba Mescidi. 89.Kiramen Katibin meleklerinin grevi nedir? nsanlarn sanda ve solunda bulunan sevaplar ve gnahlar yazmakla grevli meleklerdir. 90.Peygamberimiz hangi sahabeye mnafklarn isimlerini bildirmitir? Hz. Huzeyfeye. 91.Peygamberimiz Medineye hicret ettiinde kimin evinde kalmtr? 323

Hz. Eyyub Elensarinin. 92.En hayrl drt kadn kimlerdir? Hz. Asiye, Hz. Meryem, Hz. Hatice ve Hz. Fatmadr. 93.Ka kandil gecesi vardr ve nelerdir? Be tane. Kadir gecesi, Mevlid kandili, Regaib kandili, Mirac kandili ve Beraat Kandili. 94.Hangi surenin banda besmele yoktur? Tevbe suresinin banda besmele yoktur. 95.Peygamberimizin katld son sava hangisidir? Tebuk sava. 96.Asr saadet ne demektir? Peygamberimizin yaad aa asr saadet yani mutluluk a denir. 97.Mnker ve nekir meleklerinin grevleri nelerdir? ldkten sonra kabirde insana soru sormakla grevli iki melektir. 98.Bir ylda ka dini bayram vardr? ki tane. Ramazan ve Kurban bayram. 99.ocuklardan ilk mslman olan kimdir. Hz. Ali. 100.Hangi Peygamberlerin hanmlar kafir olarak ldler? Hz. Nuh ve Hz. Lutun hanmlar. 101.Cennetten gelen tan ad nedir? Hacerl Esved. 102.Yeryznde yaplan ilk mescid hangisidir? Kabe. 103.Yeryznde yaplan ikinci mescid hangisidir? Mescidi Aksa. 104.Ulul Azm denilen peygamberler kimlerdir? Hz. Nuh, Hz. brahim, Hz. Musa, Hz. sa ve Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem). 105.Kuran Kerimde en fazla geen kelime nedir? Allah kelimesidir. 106.Kuran Kerimde ka tane secde ayeti vardr? 324

14 tane. 107.Mekkede Kuran Kerimi aktan okuyan ilk sahabe kimdir? Abdullah bin Mesud. 108.Uhud savanda ehit olan Peygamberimizin amcasnn ad nedir? Hz. Hamza. 109.Peygamberimizin st kardeinin ismi nedir? eyma. 110.Peygamberimize ilk vahiy geldiinde kime anlatt? Kars Hz. Haticeye. 111.Peygamberimiz ka sene islam gizli olarak anlatt? 3 sene. 112.Peygamberimizin yaraland savan ad nedir? Uhud sava. 113.Peygamberimizi vefatndan sonra kim ykad? Hz. Ali. 114.Hz. brahimi atee attran kimdir? Nemrud. 115.Hayvanlarn dilinden anlayp onlarla konuan peygamber kimdir? Hz. Sleyman. 116.Doduunda konuan hangi peygamberdir? Hz. sa. 117.En ok hadis rivayet eden sahabe kimdir? Hz. Ebu Hureyre. 118.Kuran Kerim ka ylda inmi, tamamlanmtr? 23 ylda. 119.Kuran Kerimde ismi geen sahabe hangisidir? Hz. Zeyd. 120.Kuran Kerimde ismi geen tek kadn kimdir? Hz. Meryem. 121.Kuran Kerimde konutuu bahsedilen alkan hayvan hangisidir? 325

Karnca. 122.Cennetteki meleklerin bakan kimdir? Rdvan. 123.Cehennemdeki meleklerin bakan kimdir? Malik. 124.Ahiret gn sevap ve gnahlarn tartlaca terazinin ad nedir? Mizan. 125.Cehennem zerinde bulunan mslmanlarn geip kafirlerin ise geemeyip cehenneme decekleri kprnn ismi nedir? Srat kprs. 126.Cennetteki en byk nimet nedir? Allah Tealay grmektir. 127.Kyamet gnnde en son dirilip hesaba ilk olarak ekilecek mmet hangisidir? mmeti Muhammed. 128.Kyamet hangi gn kopacaktr? Cuma gn. 129.Hicri yln balang gn hangi gndr? 1 Muharrem. 130.Mubarek aylar hangileridir? Recep, aban ve Ramazan aylardr. 131.Kadir gecesi hangi aydadr? Ramazan aynda. 132.Hangi vakitlerde namaz klnmaz? Gne doarken, gne tam tepede iken ve gne batarken. 133.slamdaki ilk kadn ehit kimdir? Hz. Smeyye. Ayrca ocuk doduu zaman sa kulana ezan okunur. Sol kulana kamet getirilir. ocua gzel bir isim koymak 326

gerekir. Bu kitapta erkek ve kadn isimleri bulunmaktadr. steyen kimse bunlardan faydalanabilir.

327

Yemek Yemenin Edepleri nce elini ykamaldr. lk lokmay alrken besmele ile yemee balamal yemei bitirince Elhamdlillah demelidir. Ev sahibi ise en nce yemee o balamaldr. Elini, elbisesini, sofray, rty kirletmemeli, elle yenilecek eyleri parmakla yemeli, yerken azn amamal, byk lokma almamal, lokmay azna alr almaz inemeden yutmamal, normalden fazla da aznda tutmamaldr. Bir lokmay yutmadan ikinci bir lokmaya el uzatmamal, dklen krntlar toplamaldr. Yemek esnasnda parman yalamamaldr. Ama yemek bitince yalayabilir. Hatta o zaman yalamak snnettir. Yemein rengine bakmamal, yemei koklamamal, yemein hep birinden yiyip dierlerinden yememezlik etmemelidir. Eer sofrada iyi bir yemekten az bulunursa dierlerini brakp hep onu yememeli dier arkadalarn kendine tercih etmelidir. nnden yemelidir. Ancak meyve tabann dier tarafndan da alnabilir. Azna gtrm olduu kemik ve benzeri eyleri ekmein ve sofrann zerine koymamal eer yedii et veya lokmadan kemik karsa yavaca azndan karmaldr. Yemek yerken tiksindirici hareketlerden, szlerden, hikayelerden saknmaldr. Azndan kard bir eyi kaseye, tabaa atmamaldr. Misafir ise ev sahibinden nce yememeli ama bakalar yemee balamsa onlara uyup yemelidir. A da olsa buna riayet etmelidir. Ev sahibi ise misafirler yemekten el ektikten sonra yemekten el ekmelidir. Yava yava yemeli eer kimse yemee devam etmiyorsa yalnz kalp utancndan brakmamaldr. Yemek arasnda su imek icabederse rahat ve yava imelidir. Aznn ve boaznn sesi su ierken duyulmamaldr. Dili ile dilerinin arasndan aldklarn yutmal ama krdanla aldklarn 328

uygun bir yere koymal insanlar tiksindirmemelidir. Ellerini ykarken ve temizlerken parmaklarn ve trnak diplerini iyice ykamal ayn ekilde dudaklarn, azn, dilerini iyice temizlemelidir. Azn ykad suyu dkerken eliyle rtmelidir. Yemek yemeden nce el ykanrken bakalarndan ne gemeye gayret etmemelidir.

329

Hz. Alinin Oluna Nasihatleri Hayatmn son anlarndaym: Ey oul! Hayatmn son demlerindeyim. Gnden gne zayflyorum. Onun iin sana bu tleri bildirmekte acele ediyorum. nk dndm btn eyleri sana sylemek iin frsat bulamadan ecelimin gelmesinden, vcudum gibi hafzamn da zayflamasndan, heva ve heveslerin veya dnya fitnelerinin benim nasihatmdan nce kalbine hakim olmasndan; bunun neticesi olarak da huysuz bir ata benzemenden endie ederek sana nasihatimin bir ksmn yazyorum. yi insanlarn izini takip et: Ey oul! Benim bu vasiyetimden edinecein eylerin en hayrls, Allah Tealadan korkup Ona snmak, Onun sana farz kld eyleri yerine getirmek, ecdadnn ve gemi iyi insanlarn izini takip etmektir. Ecdadn rnek al: Ey oul! imdi sen kendi nefsine nasl gven ve itimatla bakyorsan, senden nce gelip geen ecdadn da ayn ekilde kendilerine gveniyorlard. imdi sen nasl dnyorsan onlar da yle dnyorlard. Fakat neticede iyi ve doru eyleri tuttular, vazifelerini noksansz yapmaya altlar. te onlarn neticede vardklar eyi ve takip ettikleri yolda gitmek istiyorsan, onlarn batan takip ettikleri yolu aynen takip et. Fakat bu phelerini oaltmak ve dmanlarn arttrmak iin deil, doruyu ve hakikati anlayp renmek iin olsun.

330

Allah Tealaya sn: Ey oul! Her hususta nce Allah Tealaya sn, Ondan baar dile. Seni pheye drecek veya bir ktle itecek eyleri terk et. Kalbinin btn ktlklerden durulduunu, fikirlerinin toplandn ve tek arzunun hakikat olduunu grnce sana sylediim hususlar dnmeye bala. ayet bunlara sahip olduuna emin deilsen, kark mevzulara girme. Aksi halde nn gremeyen adam gibi olursun ki, her an iinden kurtulmas zor olan ukurlara, uurumlara dersin. Bylece karanlklar iinde, zulmetler arasnda boulup mahvolmaya mahkum olursun. nn grmeden yrmek ve her an uurumlara yuvarlanmak tehlikesiyle kar karya kalmak ise, slam renmeye alanlara yakmaz. Her ey Onun elinde: Ey oul! Bu tavsiyelerimi dinle ve anla. Her canlnn lmn elinde tutan kim ise yaamasn elinde tutan da Odur. Varlklara can verip yaatan kim ise ldrecek olan da Odur. Zenginleri fakir, fakirleri zengin yapan yine Odur. Her trl belay ve hastal veren de O, ifa ve devasn veren de Odur. Dnya tayla, toprayla, rengiyle, ekliyle, aalaryla ve meyveleriyle Onundur, Onun takdiri zerine hareket etmektedir. Ahiret cennetiyle, cehennemiyle ve bizim bilmediimiz daha birok eyleriyle Onundur. Hereyi Allah Tealadan bil: Ey oul! Bu hususta birinin bilmediini grnce onu, cehaletine say. limde ne kadar ilerlersen, bilmediin birok ey phesiz yine bulunacaktr. Zira dnme ufkunun dnda, grme gcnn ok ilerisinde bulunan nice eyler vardr. Allah baz eyleri sana retmise, onu 331

kendi gcnle meydana getirip kazandn zannetme. nk sen seni yaratan, rzklandran ve seni en gzel bir surette meydana getiren Ulu Yaratcya sn. badetin Onun iin, akn Onun iin, korkun ve sevgin Onun iin olsun. Peygamberi nder olarak al: Ey oul! Peygamberin Allah Teala hakknda bildirdiini hi kimse bildirmedi ve bildiremez. Onu bir nder ve kurtulu ordusunun kumandan olarak kabul et. Allah Tealann rzasn ara: Ey oul! lahi kudret karsnda kendi kkln ve zayfln dnerek hareket et. Onun karsnda acizliini ve gszln dn. Her hususta Ona ihtiyacn vardr. Ona ynel, rzasn dile. Cezasndan kork. Emirlerini yerine getirmeye al. nk O iyilikten bakasn emretmez. Yasaklarndan kan, nk O ktlkten bakasn yasaklamaz. Daha iyi bir yerde konaklamak isteyen kervan gibisin: Ey oul! Dnyann ve iinde bulunan her eyin baka bir yere g edeceini, ahireti ve orada insanlar iin hazrlananlar bildirdim. Bunlar hakknda senin ibret alman iin baz misaller verdim. Bu misallerle senin kurtuluunu mit ettim. Dnyay btn halleriyle bilen kimse, kervann iindeki bulunan bir yolcuya benzer ki, devaml rahat, temizlii, havas daha iyi olan bir yerde konaklama hazrlndadr. Bunun iin yolculuun her trl zorluk ve skntlarn, arkadalardan ve maldan ayrlma ztraplarn gze alm bulunmaktadr. nk o gittii yerde daha iyi bir mesken bulacandan emindir. Oralarda eski elemlerden hibirini grmeyeceini, rahat ve saadet iinde 332

yaayacan eksiz phesiz bilmektedir. Onun iin kendisini buraya ulatran ve eski yerinden daha iyi bir yer baheden Birisinden baka dncesi yoktur. Dnyada kendisine verilen nimetlerle marur olup sonunu dnmeyen kimse ise, ok verimli bir topraktan, verimsiz, kra bir topraa g etme mecburiyetinde kalan bir kervana benzer ki onun iin bu gten daha feci bir ey dnlemez. Herkesi kendin gibi bil: Ey oul! Kendini bakalar iin l kabul et. Dier insanlar tpk kendin gibi tut. Kendi nefsin iin istediin eyi bakalar iin de iste. Kendi nefsin iin sevmediin eyi bakalar iin de sevme. Kendine iyilik yaplmasn istediin gibi bakalarna da iyilik et. Bakalarnda kt grdn eyi kendin iin de kt gr. Bakalarna yaptn ey kadar sana da yaplrsa ona raz ol. Yaptndan fazlasn isteme. Sana sylenmesini istemediin eyi sen de dierlerine syleme. Bakalarnn seni nasl grmesini istiyorsan, sen de bakalarn yle gr. Kendini beenme: Ey oul! Kendini beenmek kesinlikle doru deildir. Kibir kalbin afetidir. Btn gcnle al, maln senden sonra gelecek miraslar iin hazrlayp biriktirme. Allah iin balanacak yerlere dat. Arzu ettiin bir eyi elde edersen onu kendinden bilme. Allah Tealaya kret ve Ondan her zaman kork. Gcnn yetmedii eylere karma: Ey oul! nnde seni ahirete gtrecek uzun bir yol ve skntl gnler var. Dnya malndan sana yetecek miktarn dn ve sadece onu al. Bakasn yklenme. Zira ondan 333

zarardan baka bir ey gelmez. Gcnn yetmedii eylere karma. Fakirleri grrsen onlara yardm et. Onlar hem zerindeki arl kaldrrlar, seni maln felaketinden kurtarrlar, hem de ihtiyacn olduu zaman (kyamet gnnde) onu sana geri verirler. Gcn yettii kadar sadakay arttr. Eer byle yapmazsan ihtiyacn olduu zaman onu ararsn fakat bulamazsn. Dara dtn zaman sana geri vermek zere zenginliinde senden dn isterse isteyenleri reddetme. yi kimselerle d kalk: Ey oul! ffeti muhafaza ederek almak ktlkle zengin olmaktan hayrldr. nsann srrn en iyi yine kendisi muhafaza eder. Baz kimseler bulunur ki kendi zararna alr. ok konuan, dostlarn gcendirir, dnceli olan insan iyi grr. yi kimselerle d kalk ki onlardan olasn. Hayrsz kimselerden uzak dur ki onlardan ayrlm olasn. Haram ne kt yemektir: Ey oul! Haram ne kt yemektir. Gszlere zulm zulmn en irkinidir. Tecrbe ettiin eylerin hayrls sana ibret verendir. Alak tabiatl yardmclarda, kt zan sahibi dostlarda ihtiyar ve irade yoktur. Sakn inat binei sana stn gelmesin. Sertlik gsterene yumuak ol: Ey oul! Nefsini; kardein seninle irtibat kestiinde onunla irtibata, sana yz evirdiinde ltfa, pintiliinde cmertlie, uzaklatnda yaknla, iddetlendiinde yumuakla, su ilediinde zr dilemeye sevket. Sakn bu hareketi yersiz olarak yapma. Yahut ehil olmayanlara yapma. Dostunun dmann dost edinme ki dostuna 334

dmanlk etmi olursun. Kin ve kzgnln hazmet. nk ben sonu bundan daha tatl, daha lezzetli bir lokma grmedim. Sana sertlik gsterene yumuak ol ki o vakit o da yumuasn. Dmanna iyi davran: Ey oul! Dmanna iyilikle muamele et. nk bu iki zaferin biridir. Kardeinle mnasebeti kesmek istesen dahi geri dnlecek bir yer brak. Belki birgn olur mnasebete lzum grlr. Hakknda iyi dnen kimsenin zannn hareketlerinle tasdik et. Aranzdaki samimiyete bakarak kardeinin hakkn zayi etme. nk hakkn zayi ettiin kii hibir zaman senin kardein olamaz. Ailene iyi davran: Ey oul! Hibir zaman ailen sana halkn en kts olmasn. Kardein senden ayrlmaya, seninle beraber olmaktan kuvvetli olmasn. Rzk: Sen ona gitmezsen o sana gelir: Ey oul! Rzk ikidir. Birini sen ararsn biri de seni arar. Eer sen ona gitmezsen o sana gelir. htiya zamannda yumuaklk, istina vaktinde sertlik ne irkin haldir. Dnyadan sana olan vazife ancak gidecein yeri yoluna koymaktr. Elinden gidene zlyorsan eline gemeyen eylere de zl. Olmayanlar olanlarla anla. nk iler birbirine yakndr. Acy grdkten sonra tten ibret alanlardan olma. nk insan tle hayvan dayakla terbiye kabul eder. Nefsin arzularna uyma: Ey oul! Gerek dost sen yokken seni tasdik edendir. Nefsin arzularna uymak bir eit krlktr. Asl garip bir 335

dosta sahip olmayan kiidir. Hakka tecavz eden kii sapa yola girer. Kifayet miktar ile kanaat eden doru yolu bulmu olur. Ktl geciktir nk onu ne vakit istesen yapabilirsin. Akrabalarna hrmet et: Ey oul! Ahmak adamn seninle irtibat kesmesi akllya kavumaya denktir. Kudret deiince zaman da deiir. Bakalarndan naklen de olsa gln eyler sylemekten sakn. Akrabalarna hrmet et nk onlar senin kolunun kuvvetidir. lmeden nce Allah Tealay raz et: Ey oul! nnde klmas ve geilmesi pek g bir basamak vardr. Orada yk hafif olanlar ar olanlardan daha kolay geer. zerinden zorla geenler abuk geenlerden daha zararldr. Bu basamaa ulaan her insan ya cennete veya cehenneme gider. Bu menzile ulamadan nce kendi nefsine dn ve hesaba ekilmeden nce kendini hesaba ek. Oraya ulamada yolunu dzelt. lmnden sonra Allah Tealay raz etmek iin sana hi frsat verilmez. Hereyi Allah Tealadan iste: Ey oul! Yerin ve gklerin iinde bulunan her eyi elinde tutan Zat sana kendisinden istemek ve dua etme nimeti verdi. Duana icabet edeceine de sz verdi. Sana bir ey vermesi iin kendisine dua etmeni emretti. Ondan rahmet dile ki sana rahmet etsin. O seninle Kendisinin arasna bir perde koymad ve seni korumak iin bakasna teslim etmedi. 336

Tevbeyi geciktirme: Ey oul! Bir ktlk ilediin zaman Ona dn ve tevbe et. O kendine dndn iin seni ayplamaz. lediin gnahn cezasn vermekte acele etmez. Yaptn suu bakalarna bildirmez. Tevbe etmeni de zorlamaz. Gnahlar niin ilediin hakknda seninle mnakaa etmez. Allah Tealann rahmetinden midini kesme: Ey oul! Allah Tealann rahmetinden midini kesme. Ancak O gnahtan dnmeyi sevapla mkafatlandrr. Ktln karln bir iyiliin karln da on misli kabul eder. Sana dnme ve tevbe kapsn ak brakt. Ona hitap edersen hitabn duyar, iinden bir ey istersen, ne istediini bilir. O gizliyi, ak olan ey gibi bilir. stediini arz etmeden, iini Ona dkmeden dertlerini ve skntlarn bildirmeden O bilir. lerinde muvaffak olmak iin Ona sn. Allah Teala niyetine gre verir: Ey oul! Allah Teala btn hazinelerinin anahtarn eline verdi. Dilediin zaman kaplarn dua anahtar ile aarsn. Dilediin zaman semann kaplarn aar l topraa hayat veren yamurlar indirirsin. Fakat istediin eyin hemen yerine gelmemesinden endie edip yese dme. Onun vermesi senin niyetine gredir. stediin ey verilmeyebilir. Fakat onun yerine onun daha hayrls verilir. Belki istediin ey yerine zerinden bir bela kaldrlr ki bu senin iin daha hayrldr. Belki istediin yerine getirilirse sana veya inancna bir tehlike tekil edebilir. Bunu da Allah Teala kabul etmez ve istediini yerine getirmez. Ahiret iin yaratldn: 337

Ey oul! Yapacan iler senin ve dinin iin hayrl olsun. Sana gnah ykleyecek ileri yapmaktan sakn. Mal yannda kalmaz sen de maln yannda kalmazsn. Dnya iin deil ahiret iin yaratldn. lm iin yaratldn burada yaamak iin deil. Ne zaman terk edeceini bilmediin bir menzildesin. Ahiret iin kafi derecede azk hazrlayabilecein bir yerdesin. Ahiret yolunu tutmu gitmek zeresin. Nereye kaarsan ka seni takip eden lmden kurtulamazsn. Onun seni bir ktlk zerinde iken yakalamasndan ve tvbe etmemekten kork. ayet byle bir ekilde yakalanrsan kendi kendini helak etmi olursun. O zaman seni hibir kimse kurtaramaz. lm ok hatrla: Ey oul! lm ok hatrla. Bugn ele geirmek iin rpndn ve ahirette kendisinden hesaba ekilecein eyleri imdiden dn. Hesap iin hazrlkl ol. Ani dersen malup olursun. Dnyaya aldanma: Ey oul! nsanlarn dnyada uzun sre yaamalar ve istedikleri gibi gezip tozmalar seni marur etmesin. Allah Teala dnyann halini ve sonunun geleceini aka bildirdi. Dnya havlayan kpek ve vahi hayvanlar gibidir. Birbirlerine saldrrlar. Zengin fakiri yer, byk k ezer, kahreder. Bazlar konaklam kervann hayvanlar gibi bal, bazlar da bandan boanm, babo, sonu mehul bir yolun yolcusu olmutur ki bunlardan birinci grup fakirler ve hibir eye gc yetmeyen zayflar; ikincisi ise, kuvvetli olanlardr. Bil ki bunlar sarp bir vadide bela ve afete uram srler gibidir. Kendilerini gdecek bir kimse olmad gibi bu vadiden kurtulu yolunu gsterecek de yoktur. Dnya gzlerindeki Huda nurunu sndrp onlar 338

karanlk yollara srkledi. Bylece onlar da nereye gideceklerini ardlar. Dnya denizinin iine girerek dalgalarla lm kalm sava verdiler. Dnyay bir kurtarc sandlar. Oynadlar, oynatlar fakat ondan sonrasn dnmediler. Bu gafletten uyanld zaman cehaletin haktan gizledii eyler phesiz meydana kacaktr. Btn insanlar bineklere binmiler pek ksa bir zaman sonra da bu neticeye ulaacaklardr. Fakat buna ramen yolu takip edenler daha abuk varr. Ecelinden kaamazsn: Ey oul! Kimin binei gece ve gndz gibi olursa kendisi dursa da yoluna devam eder. Evinde istirahat iinde bulunmu olsa da uzun mesafeleri pek ksa bir zamanda aar ve hedefe farknda olmadan ular. Dnyada gayene ulaamazsn. Ecelinden kaamazsn. Senden ncekilerin yolunu takip etmek mecburiyetindesin. Bunun iin doru ol. Hak iin al, hak olmayan eyden uzak dur. Helalinden kazan. Byle yapmazsan elindeki de gider. Herkes istediine kavuamazsn: Ey oul! Her isteyen isteine kavuamayabilir. Her ktlk ileyen de mahrum olmayabilir. Bir ktlk seni en stn mertebelere ulatracak olsa bile kendi nefsini ondan alkoy. nsan mal kendisini korumak iin toplar. Fakat mal toplarken kendini onun yolunda harcamaktan sakn. Aksi takdirde kaybettiin ey topladndan ok daha hayrl ve iyidir. erle kazanlan hayr hayr deildir: Ey oul! Allah Teala seni hr yaratmtr. Bakasna ktlk yapma. erle kazanlan hayr hayr deildir. Ktlkle elde edilen iyilik de iyilik deildir. Allah Teala 339

ile aranda bir perdenin olmasn istemiyorsan agzllkten sakn. Tamahkarlk seni helakete gtrr. Sen kendine den pay idrak edebilir ve ona uyabilirsin. Allah Tealadan gelen az da olsa kullardan gelen ok eylerden daha iyidir. Susmay tercih et: Ey oul! Susarak kardn bir eyi telafi etmek konuarak gcendirdiin bir kalbi tamir etmekten daha kolaydr. Tulumdaki suyu muhafaza etmek azn sk balamakla olur. ffetle iindeki fakirlik daha iyidir: Ey oul! Elde bulunan mal muhafaza etmek bakasnn elinde bulunan mal elde etmeye almaktan iyidir. ffet iinde fakirlik ve almak haksz yollardan zengin olmaktan hayrldr. ok konuan ok yanlr: Ey oul! Kii kendi srrn bakalarndan daha iyi muhafaza eder. ok kimse var ki kendi zararna alr. ok konuan ok yanlr, dnen kimsenin gr kesinleir. Her konuan doru konumayabilir. Her isteyen isabet etmemi olabilir. Her giden de geri dnmeyebilir. yilere yakla: Ey oul! yilere yakla ki onlardan olasn. Ktlerden uzakla ki erlerinden kurtulasn. yilik ktle yol aarsa ktlk olur. ok zaman dert deva, deva da dert olur. ok zaman ehliyetsiz kimseler t verir, kendilerinden t beklenen kimseler de aldatr. Tembellik llerin iidir: 340

Ey oul! mide dayanp isiz gsz bekleme. Tembellik llerin iidir. Akl tecrbeleri ezberlemektir. Tecrbelilerin en hayrls sana t verendir. Frsatlar iyi deerlendir: Ey oul! Frsatlar iyi deerlendir. Lokma boaznda durmadan kendine gel. Fesat; takva ve iyilik azn kaybetmek, nefsin isteklerine meyletmek suretiyle er ge kendisine dnlecek yeri bozmaktr. Her eyin bir neticesi vardr. Takdir edilmi olan her eyi phesiz greceksin. Tccar tehlikededir. lerinizde intizaml olun: Ey oul! Size, btn evlatlarma, ehlime ve bu vasiyetimin ulat kimselere Allah Tealadan korkmay, ilerinizde intizaml olmay, birbirinize iyilikle davranmay, insanlarn arasn bulmay vasiyet ediyorum. Ben dedenizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle duydum: ki kiinin arasn dzeltmek, btn (nafile) namazlardan, orulardan daha faziletlidir. Yetimleri gzetin, komular kollayn: Ey oul! Allah Teala iin yetimlerin hakkn gzetin. Onlar bir a, bir tok brakarak hazrladklarnz zayi etmeyin. Allah Teala rzas iin komularnzn hakkna riayet edin. Bunlar size Peygamberinizin vasiyetidir. O komular hakknda yle tavsiyelerde bulundu ki biz onlarn mirasmza da dahil olacaklarn sandk. Cihad terk etme: Ey oul! Allah Teala iin Kurana uyun. Onunla amel etmekte bakas sizden ileri olmasn. Allah rzas iin 341

namaza dikkat edin. nk namaz dininizin direidir. Allah iin Rabbinizin evinin hakkn verin. Sa olduunuz mddete oray bo brakmayn. nk o ev terk edilirse dininizin farzn ihmal ettiinizden dolay ne Allah Teala ne de halk sizden honut olur. Allah iin cihad terk etmeyin. Allah yolunda mallarnzla, canlarnzla, dillerinizle cihad edin. Fitneye kar iki yandaki deve gibi ol: Ey oul! Size den grev karlkl iyi ilikilerde bulunmak, karlkl olarak hediyeler vermektir. Srt evirip gitmek ve birbirinizle dargn durmaktan saknn. yilii emredip ktlkten sakndrmay terk etmeyin. Aksini yaptnz takdirde banza ktleriniz geer ve sonra yaptnz dualar da kabul olmaz. Fitneye kar iki yandaki deve gibi ol. Onun ne binilecek srt ne de salacak st vardr. Allah Tealadan kork: Ey oul! Allah Tealadan hakkyla kork. Emrinden dar kma. Allah Tealann zikriyle kalbini diri tut. Allah Tealann ipine smsk sarl. Eer tutunuyorsan Rabbinle aranzdaki badan daha kuvvetli hangi ba bulunabilir? Kalbini tle yaat: Ey oul! Kalbini tle yaat, hikmetle aydnlat. Dnya mal ve ona olan ak terk etmekle nefsini ldr. Kalb hakla kuvvetli, hikmetle parlak ve nurlu olur. lm sk an: Ey oul! Sk sk lm an. lm anmak kalbi yumuatr. Hereyin yok olacan bil ve kalbine yoklukta karar klacan bildir. Ona dnya facialarn ve 342

musibetlerini tek tek gster. Zamann iddetini ve kkreyiini, gece ve gndzlerin aleyhine evrildiini dn, hatrla ve hatrlat. Gemiten ders kar: Ey oul! Daha nce gemi olan milletlerin kssalarn ve hikayelerini oku. Tarihte insanlarn bana gelen felaket ve musibetleri dn. Ayn eylerin tekrarlanmamas iin iyice dikkat et. Gidecein yere hazrlan: Ey oul! Atalarnn topraklarnda, yaadklar yerlerde gez ve onlarn eserlerini dikkatle incele. Onlar neler yapmlar, nereden nereye niin gmler? Bunlar incelediin zaman onlarn yaknlarndan ve sevdiklerinden ayrlp gurbet ellere gittiklerini greceksin. Tpk onlar gibi sen de yaknda bilmediin ve grmediin yerlere gp gideceksin. u halde gelecekteki yerini imdiden hazrla ve temizle. Dnya iin ahiretini satma. Sze karma: Ey oul! Bilmediin bir ey hakknda sze karma. zerine dmeyen hususu konuma. Sonunda bir felaketin gelmesinden korktuun yolu terket. nk bir ite felaket sezildiinde onu terk etmek korkuyla ilerlemekten daha iyidir. Her ii ehline brak. yiyi ile, ktlkten sakn: Ey oul! yi eylerle emret, iyi eylere ehil ol. Kt eylere meydan verme. Onlar elinle ve dilinle geri brak. Onlar ilemekten var gcnle uzak ol. Nerede olursa olsun 343

zor ilere hakk bulmak iin gir. Btn ilerde nefsini zorla; onu emin bir yere, kuvvetli bir gvene getiresin. Allah yolunda al: Ey oul! Allah yolunda iyi al. Onun yolunda mcahede ve mcadele etmekten ekinme. Btn ilerinde Allah Tealaya sn. O en iyi koruyucu ve en yakn kurtarcdr. Her iinde Allah Tealaya teslim ol. stediini ycelten, istediini alaltan Odur. Glkleri amaya al: Ey oul! Herhangi bir kimsenin ar szleri seni yolundan alkoymasn. Kendini glkler karsnda sabretmeye altr. Hakszlk karsnda hakka sabretmek en iyi ahlaktr. Bir ii yapmadan nce oka dn. Gvenilir kiilerle istiare et: Ey oul! yi karar verebilmek iin gvenilir kimselerle istiare et. En hayrl sz faydal olandr. Faydasz bilgide hayr yoktur. Lzumlu olmayan bilgiden de bir fayda temin edilemez. slamiyette ne varsa hepsini anla ve ren. u esaslara riayet et: Ey oul! Sana syleyeceim sekiz husus var ki bunlar aklndan karma: 1. En byk zenginlik akldr. 2. En byk vahet kibirdir. 3. En byk fakirlik ahmaklktr. 4. En byk meziyet gzel ahlaktr. 5. Ahmaklarla asla dostluk kurma. nk o sana faydal olaym derken zarar verir. 344

6. Yalanclarla dostluk kurma. nk onlar sana uzak olan yakn, yakn olan da uzak gsterirler. 7. Cimri insanlarla yaknlk kurma. nk cimri adam ihtiyacn olan eyi bile senden esirger, vermekten ekinir. 8. slam hayattan uzak olanlarla dost olma. nk seni adi eylere gtrrler.

mam Rabbaniden tler

Dnya bir seraptr: Bu dnya imtihan yeridir. Onun yz yaldzla ve eitli yzlerle sslenmitir. Sureti nakldr. irkin bir kadn gibi ka ekilmi, yanaklar boyanm. lk bakta tatl gelir gze tazelik ve canllk hayali verir; lakin gerekte o zerine koku srlm cifeye benzer. Sineklerin ve 345

kurtlarn iine dolduu bir plk gibidir. Su gibi grnr, o bir seraptr, eker suretinde zehirdir. i harap ve ok ktdr. Bu ss ve hayaszl ile sylenenlerin ve anlatlanlarn hepsinden erlidir. Onun ak sefih ve byldr. Fitneye dm, ldrm ve aldatlmtr. Kim onun grnne aldanrsa ebedi kayp zehiri ile zehirlenmitir. Kim onun tazeliine ve tadna bakarsa sonsuzlua kadar pimanlk duyar. Resulu Ekrem Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Dnya ve ahiret iki kuma gibidir; birini raz etsen, dieri darlr. Dnya nedir? Dnya nedir bilir misin? Kadn, ocuk, mal, makam, reislik, oyun, oyuncak, lzumsuz ilerle uramak. Btn bu saylanlardan hangisi seni alp Allah Tealadan baka eylerle oyalayp perdelerse o dnyaya dahildir. Genlik tvbesi: Cenab Hak sonsuz inayetinden sana nasip verdi. Bilhassa genlik anda sana tevbe nasip etti. imdi bilmiyorum o tevbede sebatl msn? Yoksa eitli muzahrefat ile eytan seni azdrd m? Tevbe zerinde durup devam ettirmek zor grlebilir, zira a genlik adr. Dnya malna gelince, elde etme sebepleri ok ve kolaydr, bu manada arkadalarnn ou da uygunsuzdur. Sana tefekkr lazm: nemle zerinde duracan i mbah eylerin zaruri olan miktar ile yetinmektir. Bu zaruri miktar da ibadetlerde kuvvet bulmak niyetiyle alnmaldr. Yenen yemekten maksat ibadetin yerine getirilmesi iin kuvvet kazanlmas olmaldr. Elbise giymekten maksat avret yerini rtmek, 346

scaktan ve souktan korunmaktr. Bu ly dier zaruri mubah ilerde de devam ettirmelidir. Sana tefekkr lazm. Kalbe dayal ileri yapmak gerek. Aksi halde yarn ziyandan ve pimanlktan baka bir ey elde edilmez. Genlik byk frsattr: badete ynelme vakti genliktir. Akll olan bu vakti karmaz, frsat ganimet bilir. Zira i nemlidir. nsan yallk zamanna kalmayabilir. Kaldn farz edelim derlenip toparlanmak nasip olmaz. Byle bir derlenip toparlanmann mmkn olduunu farz edelim, bir amel ilemeye g yetiremez. Zira o zaman, zaafn ve aczin bastrd zamandr. Halbuki u anda derlenip toparlanma durumu vardr, elde eldilmesi kolaydr. Hele anne babann hayatta olmalar Yce Hakkn nimetlerinden biridir. Senin geimini onlar zerine almtr. te bu mevsim frsat mevsimidir. G ve kuvvetinin yettii mevsimdir. Bugnn iini yarna brakmak iin u andaki durum nasl bir zr olabilir? Ertelemeye ne gerek var? Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu manada yle buyurmutur: i erteleyen helak olur. Evet bugn ahirete ait ilerle bir meguliyet varsa, bu dk dnyann iini yarna brakmak cidden gzel olur, tam bunun aksi ise pek irkin bir ey olur. u zaman genlik zamandr. Nefsin, eytann ve din dmanlarnn istilas zamandr. Bu zamanda yaplan az amele biilen itibar bu vakitlerden baka zamanlarda yaplan amellere biilmez. Allah Tealann emir ve yasaklarna uymal: Varlklarn z olan insann yaratlmasndaki gaye oyun ve oyuncakla elenmek, yemek ve imek deildir. Onun yaratlmasndaki gaye kulluk vazifelerini yerine getirmek, devaml bir ekilde Allah Tealaya iltica ve niyazda 347

bulunmaktr. Dinin anlatt ibadetlere gelince bunlarn edasndan gaye, kullarn faydas ve onlarn yarardr. Bunlardan hibiri Cenab Hakkn yararna deildir, nk onun byle bir eye ihtiyac yoktur. Durum byle olunca onlarn edas memnuniyete sebep olmaldr. Bu emirlerin yerine getirilmesi ve yasaklardan kanmak iin komal, abalamaldr. Cenab Hak sonsuz zenginlii ile kullarna emir ve yasaklar yolundan ikramlar eylemitir. Bu durumda bize den tam manasyla bu nimetlere kretmektir. Memnuniyetin en stn derecesi ile emir ve yasaklardan ne varsa hepsinin yerine getirilmesi iin aba harcamaktr. Doru haberci ile yalancnn fark: Yalan syledii defalarca denenmi olan bir kimse, Bu gece dman hcum edecek diye bir haber verecek olsa bu haber zerine o beldenin ileri gelenleri derhal savunma tedbirleri alr. Bu haberi veren kimsenin yalanc olduunu bildikleri halde o belann giderilmesi iin areler ararlar. nk tehlike ihtimaline kar dikkatli olmak lazmdr. Halbuki doru haber veren Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) btnyle ahireti haber vermitir. Durum byle iken bu haberden kimse mteessir olmamaktadr. Eer mteessir olsalard ondan korunma areleri ararlard. Kald ki Resulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ondan korunma arelerini de gstermitir. O nasl bir imandr ki doru haberciye yalan haberci kadar itibar etmiyor. Mal ve mlk Allah Tealanndr: Nefis kendi znde cimridir. lahi emirleri yerine getirmekten kaar. Bunun iin devaml yumuak konumaldr. Yoksa mal ve mlk btnyle Allah Tealanndr. Kula asl layk olan zekat tam bir 348

memnuniyetle vermektir. Yoksa nefsin arzularna uyarak ibadetin edasnda tembellik edip ardan almak yakmaz. Fetvay ahiret alimlerinden almal: Dini hkmleri, fetvalar ahiret ulemasndan sorup renmek gerektir. Zira onlarn szlerinde tesir vardr. Belki onlara sorulduu iin nefeslerinin bereketi ile amelde baar hasl olur. lmi kendilerine makam vesilesi yapan dnya alimlerinden kanmak gerekir. Dnya adamlaryla bizim ne iimiz var? Onlarla aramzda ne gibi bir mnasebet olur ki, onlarn hayr ve erri zerinde sz edelim. Tavan uykusu ne zamana kadar srecek? Hayatnn en gzel zamanlar heva ve heveste geti. Allah dmanlarnn rzasn kazanma yolunda geip gitti. imdi mrnn sonu kald. Bugn de bunu Hakkn rzas istikametinde harcamazsak o en gzel mrn yerini doldurma iinde bir tedarik grmezsek, isterse pek az olsun, ekeceimiz zahmeti ebedi rahata vesile bilmezsek, az sevap ilemek suretiyle ok gnahlarmza kefaret ettirmezsek, yarn hangi yzle Allah Tealann katna varacaz? Hangi areye bavuracaz? Bu tavan uykusu ne zamana kadar srecek? Bu gaflet pamuu ne zamana kadar kulakta kalacak? Yaknda basiret gznden gaflet kalkacak, hi phe edilmesin kulaktan bu gaflet pamuu da gidecek, lakin o zaman ne faydas olur? O zaman hasret ve pimanlktan baka bir ey olmayacak. lm gelmeden nce amel ilemeye bak. Kabrinde yaslanacan bir ey hazrlamalsn. ncelikle itikadn dzeltmelisin. Sonra dini ynden zaruri bilgileri renmelisin. Fkh kitaplarnn aklad eyleri bilmeli ve amel etmelisin. 349

Zikir gafletin kovulmasdr: Frsat ganimettir. Salk ve bo zaman ise iki ganimettir. Vakitlerini devaml olarak Allah Tealann zikrine harcamak gerekir. Hangi amel olursa olsun dinin emri istikametinde ise o zikre dahildir, isterse al veri olsun. Btn hal ve hareketlerde dinin hkmlerine riayet etmek gerektir. Ta ki onlarn hepsi zikir ola. Zikir gafletin kovulmasndan ibarettir. Btn ilerde emir ve yasaklara riayet edilirse emirleri veren yasaklar bildiren Zata kar gaflet esaretinden kurtulu nasip olur. O Yce Hakkn da devaml zikri hasl olur. Hayat eriat zere olmaldr: Dk dnya sslerine aldanmaktan sakn. Bu fani saltanata kanmamaya dikkat et. Btn hal ve hareketlerinde eriata gre amel et. Hayat temiz eriat zere olmaldr. Ehli Snnet vel cemaat alimlerinin grlerine gre ncelikle itikad dzeltmek gerekir. Bundan sonra himmet dizginlerini amele faydal fkh hkmlerini yerine getirmeye sarfetmelidir. Farzlarn edasnda nemle durulmaldr. Helal ve haram ilerinde dikkatli hareket etmelidir. Farzlarn yannda nafile ibadetlerin durumu yolda braklm ve itibardan dm gibidir. Halbuki bu zamanda insanlarn pek ou nafile ibadetlere nem verip farzlar harap brakmaktadr. Nafile ibadetlere nem verip farzlar da dk ve itibarsz saymaktadrlar. lim, amel, ihlas lazm: Bilmi ol ki, ebedi kurtuluun kolaylamas iin insana u ey mutlaka lazmdr: lim, amel, ihlas. lim iki ksmdr: Birinci ksm, amel olup bunun izahn fkh zerine almtr. kinci ksm, bundan maksat mcerred itikat ve kalbi yakindir. Bunun tafsilat kelam ilmi zerine yazlan 350

kitaplarda vardr. Haliyle Ehli Snnet Ve1 Cemaatin grne gre. yle ki: Bunlar frkai naciye olup bunlara tabi olmadan hi kimse iin kurtulu midi yoktur. Bunlara kl kadar muhalefet olsa i tehlikeye girer, hem de ne tehlike! Kul hakkn dnyada iken de: Tam manasyla kul hakknn denmesi cihetine gidilmelidir. Bu yolda tam bir gayret gsterilmelidir. Ta ki zerinde hi kimsenin hakk kalmaya. nk bu dnyada hak demek kolaydr, yumuaklkla, tatl dille helallik dilemek mmkndr ama ahirette i zordur. Orada are bulmak mmkn deildir. Nefsin sevdasna kaplma: Nefis makam ve ba olmak sevdas zerine yaratlmtr. Btn gayreti akran zerine stn gelmektir. Btn arzusu yaratlmlarn hepsi kendisine muhta, emrine ve nehyine boyun emi olmaktr. Kendisinin hibir eye muhta olmasn istemedii gibi, hi kimsenin hkm altna da girmek istemez. Btn bunlar ondan gelen uluhiyet davasdr. Benzeri olmayan Yce Yaratc ile ortaklk davasna girer. Mutlu olmaktan yana pek uzaktr. Hatta ortakla bile raz olmaz. Yalnz kendisinin hakim olmasn ister, bakasn istemez. Hereyi hkm altnda grmek ister. Bir kudsi hadiste yle buyurulur: Nefsine dman ol nk o Bana dmanla sapland. Makam, reislik, ykselmek, byklenme hususunda nefsin isteklerini vermek suretiyle nefsi terbiyeye kalkmak ona yardm olur ki hakikatte Yce Allaha dmanlktr. Onu takviye etmek dahi bu manayadr. Bu iin irkinlii ciddi bir ekilde idrak edilmelidir. Bir kudsi hadiste Allah Teala yle buyuruyor: Kibriya ridamdr, azamet izarmdr. Bir kimse bunlardan 351

birisi ile benimle nizaya tutumak isterse, onu ateime atarm, haline hi bakmam.. Peygamberlerin gnderilmesinin hikmeti nefsi emmareyi aciz brakp onun yapsn tahrip etmektir. Dini emirler nefsi arzular kaldrmak iin gelmitir. Ne kadar dini emir ilenirse o kadar nefsani arzu zail olur. Dini hkmlerin birini yerine getirmek nefsani arzularn izalesi iin bin senelik riyazetten ve bu uurda mcahededen daha faziletlidir. Bu riyazet ve mcahede eriat gereince olmaynca nefsin arzusunu takviye ve teyit eder. Brahmanlar ve Hindular riyazet ve mcahedede hibir kusur ilemezler fakat eriat dairesinde yapmadklar iin kendilerine hibir faydas olmaz. Mesela bir kimse dinin emrettii zekat niyetiyle bir dinar verse nefisten gelen bir arzu ile nefsin tahribi yolunda bin dinar harcamasndan daha faydaldr. Ramazan Bayramnda eriatn emrine uymak maksadyla oru tutmayp yemek bir kimsenin kendiliinden tuttuu bin senelik orutan hayrldr. Sabah namaznn iki rekat farzn cemaatle klmak sabah namazn cemaatle klmay brakp geceyi sabaha kadar ibadetle geirmekten ok faziletlidir. Hasl nefsin, bakanlk, stnlk, ykseklik taslamak hususundaki bo kuruntularnn pisliklerinden kurtulmadka kurtulu mmkn deildir. Ondandr ki bu hastaln izalesi zaruridir. Ta ki ebedi lmle yz yze gelmeye.

352

mam Shreverdinin Vasiyetnamesi mamlarn sultan mam Shreverdi aziz oluna aadaki tavsiyelerde bulunmutur: 1.Sana Allah Tealadan korkmay, Allah Tealadan saknmay ve Allah Tealann hakkna yapmay tavsiye ederim ki Allah Teala senden raz olsun. 2.Gizli ve ak yerde Allah Tealann hakkn koru. 3.te, dta, ak ve kapal anlatarak, dnerek ve zlerek Kuran okumay terk etme. 353

4.Verecein btn hkmlerde Kurana mracaat et. Zira Kuran Allah Tealann yaratklar zerinde bir delilidir. 5.Bir adm dahi ilim izgisinden darya kma. 6.Fkh bilgisini ren sofilerin cahillerinden ve halk tabakasndan olma. 7.Sokak adamlarndan uzakta dur. nk onlar din hrsz ve mslmanlarn yol kesicileridir. 8.Snnetten ayrlma. 9.Tevhid ehlinin inanc zerinde ol. 10.Dinde karlan yeni eylerden sakn. Zira her bidat sonradan ortaya karlr ve her bidat sapklktr. 11.Genler, kadnlar, fasklar, zenginler ve sokak adamlar ile arkadalk etme. Zira bu senin dinini yok eder. 12.Dnya varlndan aza kanaat et. 13.Tenhada bulunmaktan ayrlma. 14.Hatalarndan dolay ala. 15.Helal rzk ye. Zira helal rzk her hayrn anahtardr. 16.Harama el dokundurma ki kyamette sana cehennem atei dokunur. 17.Helal elbise giyin ki iman ve ibadetin tadn bulasn. 18.Daima Allah Tealadan korku hali zerinde bulun. 19.Allah Tealann huzurundaki yerini unutma. 20.Gece namazn ok kl, gndz orucunu ok tut. 21.mam ve mezzin olduun zamanlar grnte cemaatn arasndan ayrlma. 22.Ba olmak isteme. Zira ba olmay isteyen kii kurtulamaz. 23.Senetlerde ahit olarak imza atma. 24.Kadnlarn, devlet idarecilerinin, devlet bakanlarnn meclisinde bulunma. 25.Arslandan kaar gibi insanlardan ka. (Fask insanlardan) 26.Halvetten ayrlma ki dinin gitmesin. 354

27.Kendini alaltman iin sefere k. Zira Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Sefere kn ki shhat bulasnz, ganimet bulasnz. 28.lim adamlar ile ibadet ehlinin kalblerini koru (Onlar gcendirme.) 29.Seni venin vmesinden sevinme. 30.Seni ktleyenin sznden zlme. 31.vlme de ktlenme de sana gre eit olmaldr. 32.Halk ile olan muamelelerinde ahlakn gzelletir. 33.Alak gnlllkten ayrlma. Zira Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur: Kim alak gnll olursa Allah onu ykseltir. Kim kendini byk grrse Allah onu alaltr. 34.Btn durumlarda edebli olmaktan ayrlma. Takva sahibi ve iyi kiilerle de fask ve kt kiilerle de beraber olunca edebli ol. 35.Byk kk halkn hepsine kar merhametli davran. Onlara yalnz merhamet gz ile bak. 36.ok glme. Zira ok glmek kalbi ldrr ve glmek gafletten meydana gelir. Zira Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyuruyor: Eer siz benim bildiklerimi bilseydiniz az gler, ok alardnz. 37.Allah Tealann azabndan emin olma. 38.Allah Tealann rahmetinden mit kesme. 39.Korku ve mit arasnda yaa. 40.Yavrum! Dnyay terk et. Zira dnyay istemekle dininin gitmesi sz konusudur. 41.Nafile olarak oru tut, namaz kl. 42.Fakirlikte temiz, iffetli, kibar, terbiyeli, fkhi ynden bilgili, alim, cahil ve halk tabakasna mensup sofilerden kesinlikle ayrlan; mal, beden ve mevki ile alimlere ve zahidlere hizmet eden kimse ol. 43.Alim ve meayihin kalblerini koru, vakitlerini, hal ve gidilerini muhafaza et. 355

44.Alimlerin ve meayihin aleyhinde bulunma. Zira onlarn aleyhinde bulunursan ebediyyen kurtulamazsn. 45.nsanlardan bir ey isteme. 46.nsanlardan ayrlma. (Takva sahibi insanlardan) 47.Hibir eyi yarn iin saklama. nk Allah Teala yarnn rzkn gnderir. 48.Gnlden cmert ol. Allah Tealann verdii rzk bolca ver. 49.Cimri olmaktan, bakalarn ekememekten, kin tamaktan, dmanlk duygusu beslemekten sakn. Zira cimrilerle ekemeyenler cehennemdedir. 50.Btn hallerde durumunu halka aklama. 51.Dn ssleme. Zira d sslemek rzk konusunda Allah Tealaya gvensizlikten ileri gelir. Zira Allah Teala btn canllarn rzkna kefil olarak bir ayette yle buyuruyor: Hibir canl varlk yoktur ki rzk Allah Tealaya ait olmasn. 52.Yemeyi, imeyi, uykuyu ve konumay azalt. 53.Yalnz ihtiya olunca yemek ye. 54.Zaruret olmadkca konuma. 55.Uyku bastrmadkca uyuma. 56.Gece ve gndz nafile namaz kl. 57.Kalbin mahzun, bedenin hasta, gzlerin yal, amelin iyi, duan yeni, elbisen eski, dostlarn fukara, (Burada bedenin hasta olmasndan maksat hastal istemek deil, hasta grnmnde tevazulu olup daima Allah Tealaya kar kretmektir) evin mescit, maln Allah Teala yolunda nafaka, ssn zhd, yoldan Allah Teala olsun. 58.Kendisinde drt huy grmedike kimse ile arkada olma. Bu huylar unlardr: fakirlii zenginlik zerine tercih etmek, zilleti izzet zerine tercih etmek, zahiri ve batn ilimleri grmek, lme hazrlkl olmak. 59.Yavrum! Dnya ve dnyann yaldz seni gururlandrmasn, aldatmasn. Zira dnya yeil, parlak, 356

tatldr. Ona gnl balayan, peinden gider. Onu terk edene kendisi gelir. Dnyann kalc olmasna bir yol yoktur. 60.Ahiret hayatna irtihal iin hazrlkl ol. 61.Yavrum! Tenhada bulunmaktan ayrlma. Tek, yalnz Allah Teala korkusundan kalbi krk ol ki, Allah Tealann kerametleri sana bildirilsin. 62.Dnyada bir yabanc gibi, yahut yolcu gibi ol ve kendini kabir ehlinden say. Nasl girdinse dnyadan yle k. Zira yarn kyamet gnnde isminin nasl olacan bilemezsin. Allah Tealadan bu mbarek vasiyetlerle amel etmeye bizleri muvaffak klmasn isteriz. nk Allah Teala her eye gc yetendir.

357

rnek Hayatlar

Hz. Ebu Bekir (R.A.) Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah Tealann izniyle Mekkeden hicret etmek istediinde Hicret yolculuunda cann tehlikeye atp kim benimle yolculuk yapar? deyince herkesten nce Hz. Ebu Bekir (R.A.) ne atlarak Anam, babam, malm, canm ve btn varlm senin yolunda feda olsun, bu erefli hizmete beni kabul buyur dedi. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun bu arzusunu kabul buyurup, gece, ay ve zuhal yldz gibi beraberce yolculuk yaptlar. Hz. Ebu Bekir (R.A.) yolda giderken, Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)i korumak iin saa sola geerek yrrd. Dmanlar izi takip etmesinler diye ayann parmaklar zerine basp yrrd. Bu srada Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdular: Ya Ebu Bekir! Bu zdraplar kendinden korktuun iin mi ekiyorsun? Bunun zerine Hz. Ebu Bekir (R.A.), Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle cevap verdiler: Haa Ya Resulullah! Ebu Bekir kendi cann korumak iin yapmyor bunlar. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mbarek cesedinin bir klna dahi zarar gelmesin diye yapyor, bundan korkuyorum. Benim gibi binlerce Ebu Bekirin ba sana feda olsun. nk dini mbinin, saraynn mimar sensin. Bunun zerine Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Korkma, Allah bizimle beraberdir buyurdular. Dmandan gizlendikleri maaraya geldikleri zaman Ebu Bekir (R.A.) Ya Resulullah, biraz sabret. nce maaraya ben gireyim. ayet maarada yrtc ve zehirli hayvanlar varsa ve onlardan herhangi bir zarar gelirse bana gelsin 358

dedi. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) izni ile maaraya girdi. Maarann ii zehirli ylan ve akreplerle dolu idi. Hz. Ebu Bekiri (R.A.) grdkleri zaman ne kadar ylan ve akrep varsa deliklerine katlar. Ebu Bekir (R.A.) cbbesini karp yrtarak delikleri bir bir kapatt. Deliin birini tkayacak yama bulamaynca o delie de mbarek ayan dayad ve ayann taban ile delii kapatt. Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ieriye girip eref vermeleri iin seslendi. ki cihan serveri de Bismillah deyip maarann iine girdiler. Orada sabaha kadar kaldlar. Sabah olunca Ebu Bekirin (R.A.) mbarek cbbesini srtnda grmeyince, Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendilerine sebebini sordular. Hz. Ebu Bekir (R.A.) Ya Resulullah! Ylan ve akreplerin deliklerini tkadm deyince Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Allahm! Kyamet gn Ebu Bekiri benim derecemde, benimle beraber bulundur diye dua buyurdular. Hz. mer (R.A.) Birgn le scanda zekat olarak devlet hazinesine ait olan develeri balyordu. Bu hali gren mminler kendisine: Ey mminlerin emiri! Niin sen zahmet ediyorsun? Birine emretseniz de bu ileri grse olmaz m? dediler. Hz. mer (R.A.) Bu grdkleriniz, fakirlerin hakkdr. Ben ise bunlarn obanym. Fakirlerin ilerini bizzat kendim grmem gerekir. Zira ahirette bunlar benden sorarlar. Mslmanlar Ey mminlerin emiri! Kendi yaknnda olanlar gryorsun, fakat uzakta olanlar grmek iin ne yaparsn? dediler. Hz. mer (R.A.) yle buyurdu nallah bir sene boyunca etraf dolarm. Fakirleri, gszleri, hastalar ve yoksullar kendim grr, bizzat ilerinin halledilmesini temin ederim. Hz. mer 359

(R.A.) her nereye bir vali, bir emir gnderse ona ne yapacan vasiyetname eklinde yaz ile bildirirdi. Bu yaznn dna kmamasn srarla kendisine tembih ederdi. Bundan baka bir yaz da vali veya emiri gnderdii yerin halkna yazar yle derdi: Valiniz benim buyruklarma gre hareket ederse ona itaat ediniz. Eer buyruklarmn dna karsa o zaman ona itaat etmeyiniz, emirlerini dinlemeyiniz. Abdurrahman Bin Avf (R.A.) diyor ki: Hz. mer (R.A.) geceleri btn ehri dolard. Bir gece benim evime gelip yle buyurdu: Ey Abdurrahman! Bu gece ehre bir kervan geldi. Kervann eyalarnn kaybolmasndan korkuyorum. Gel beraber gidelim, onlar bekleyelim. Hz. merin (R.A.) bu teklifi zerine beraber gittik, sabaha kadar kervann eyalarn bekledik. Hz. merin (R.A.) hayat cazibeli deildi. Yemei kuru arpa ekmeinden, giyimi de kaln kumatan bir elbiseden ibaretti. Hz. merin (R.A.) zamannda sekiz bin camide Cuma namaz klnd. Hibir zaman askerleri malup olmamtr. Kendisi ok tedbirli ve adaletli olduu iin halifelii zamannda, halife olmadan nce olan yemek durumunu zerre kadar deitirmemitir. Yemekte imekte asla eski halinden bir fazlalk grlmemitir. Hibir zaman kendisinde kibir ve bbrlenme grlmedi. Sonradan piman olaca hibir i yapmamtr. Hz. Osman (R.A.) Medinede bir yahudinin rlmedik bir kuyusu vard. Suyunu halka para ile satyordu. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Kim Rume kuyusunu satn alr da kendi kovasn mslmanlarn kovas ile bir tutarsa, cennetteki kovas onun bu kovasndan daha hayrl olur buyurdu. Hz. Osman (R.A.) gidip yahudi ile pazarlk etti. Yahudi kuyunun hepsini satmaktan kand. Hz. Osman 360

(R.A.) kuyunun yarsn satn ald. Yahudi ile bir gn kendisinin kullanmasn, bir gn de yahudinin kullanmasn kararlatrdlar. Hz. Osman (R.A.) kendi srasnda btn insanlarn kuyudan su almalar iin kendi hakkn parasz olarak brakt. Yahudi ise kendi srasnda suyu para ile satard. Mslmanlar Hz. Osmann (R.A.) srasnda kuyudan iki gnlk su alrlard. Yahudinin srasnda kuyuya asla uramazlard. Yahudinin sat azaldndan Hz. Osmana (R.A.) Ey Osman! Kazancma mani oldun deyince, Hz. Osman (R.A.) dier yarsn da yahudiden satn ald. Kuyunun tmn Allah rzas iin halkn istifadesine brakt. Mescid mslmanlara dar geliyordu. Bunun zerine Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Filan ailenin yerini satn alp mescide katan kimse cennette o yerden daha hayrlsna kavuur buyurdu. Hz. Osman (R.A.) o yeri kendi paras ile satn alp mescide katt. Resulu Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Aie (R.A.)n evinde mbarek ayaklar ak olduu halde yatyordu. Hz. Ebu Bekir (R.A.) kapya gelip ieri girmek iin izin istediler. Kendisine izin verilip ieri girdi. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) durumlarn deitirmediler. Ondan sonra Hz. mer (R.A.) geldi. Daha sonra da Hz. Osman (R.A.) gelip ieri girmek iin izin istedi. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hemen oturup elbisesini zerine ald ve Hz. Osmann (R.A.) ieri girmesine izin verdi. Gelen misafirler gittikten sonra Hz. Aie (R.A.) Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dediler ki: Ey Allahn Resulu! Ebu Bekir (R.A.) ve Hz. mer (R.A.) geldiinde yerinizden kprdamadnz. Hz. Osman (R.A.) gelip ieri girince oturup, elbiselerinizi zerinize aldnz? Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle cevap buyurdular: Meleklerin kendisinden haya ettikleri bir adamdan ben haya etmeyeyim mi?. Hz. Osman (R.A.) gndz oru tutard. Geceleri ok namaz 361

klard. plak olanlar giydirirdi, alar doyururdu, ihlas suresini ok okurdu, mslmanlara kar kalbinde asla kin tutmaz, hasedlik etmez, bana gelen her bela ve musibetlere kar son derece sabrl olurdu. Evinde Kuran Kerim okuyorken ehid edilmitir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Allahm! Ben Osmandan razym. Sen de raz ol buyurmutur. Hz. Ali (R.A.) Hz. Ali (R.A.) fazlaca fakir olmasn isterdi. nk o, Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurduunu iitmiti: Fakirlik benim iftihar ettiim eydir. Hz. Ali (R.A.) bu hadisi erifi Peygamberden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) duyduktan sonra dnyaya hi iltifat etmezdi. Eline bin altn gese bile onun hepsini o gn fakirlere datrd. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Hz. Aliye (R.A.) Cmertlerin sultan derdi. Bir gn Hz. Ali (R.A.) Fatma validemize yle buyurdu: Ey kadnlarn hayrls ve ey Resullullahn kz! ok am. Bana yedirecek bir eyin var mdr? Fatma validemiz: Ey Ali hazrda yiyecek bir eyim yoktur ki sana vereyim. Kutunun iinde alt aka vardr. Onu alp pazara gidin. Hem kendinize yiyecek bir ey aln hem de Hasan ile Hseyin meyve istediler onlara meyve aln dedi. Hz. Ali (R.A.) alt akay alp pazara gitti. Pazara giderken yolda bir mslman dier bir mslmann elbisesine yapm ektiini grd. Arkadann elbisesine yapan ona yle diyordu: Artk sabretmeye takatm yoktur. Ya hakkm verirsin yahud da seni mahkemeye veririm. Borlu olan zavall mslman Bana birka gn daha mhlet ver diye o kimseye yalvarr. O da: Artk sabretmeye takatm kalmamtr. Zira benim de zorum vardr. der. Hz. Ali (R.A.) bunlarn bu konumalarn grnce yanlarna varr 362

ve yle der: Aranzdaki bu kavgaya sebep olan ka akadr? Onlar da: Alt akadr diye cevap verirler. Bunu duyan Hz. Ali (R.A.) elinde bulunan akay o mslmana verdi onu bor skntsndan kurtard. Sonra kadnlarn hayrls olan Hz. Fatma ne diyecek bu ie diye dnp durdu. Eve eli bo olarak geldi. Evin kapsna geldii zaman babalar meyve getirdi diye Hasan (R.A.) ile Hseyin (R.A.) koarak babalarn karladlar. Babalarnn elinin bo olduunu grnce alamaya baladlar. Bunun zerine Fatma validemize, O alt ake ile bir mslmann borcunu verip onu hapishaneden kurtardm dedi. Hz. Fatma validemiz de yi yaptn diye cevap verdi. Fakat bir para can skld. Hz. Ali (R.A.) Fatmann cannn skldn ve yavrularnn da aladklarn grnce iine bir sknt geldi. Bu sknty gidermek iin Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanna gitmek zere yola kt. nk bir insan ne kadar kederli olursa olsun, ii ne kadar sklm olursa olsun Peygamberi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) grnce btn keder ve skntlar gider, yerini sevin ve ferahlk alrd. Hz. Ali (R.A.), Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) giderken yolda birine rastlad. Adamn elinde semiz deve vard. Hz. Aliye (R.A.): Ey gen! Bu deveyi satyorum. Sen alr msn? dedi. Hz. Ali (R.A.) zerimde param yoktur dedi. Adam Sana veresiye veririm dedi. Hz. Ali (R.A.) Kaa verirsin? dedi. Adam Yz akaya veririm. Bu fiyat kabul eder misin? dedi. Hz. Ali (R.A.) deveyi adamn dedii fiyata ald. Deveyi teslim alp biraz gittikten sonra bir adama rastlad. Adam: Ya Ali bu deveyi bana yz akaya satar msn? dedi. Hz. Ali (R.A.) adama veririm diyerek yz akay alp deveyi adama teslim etti. Doru pazara varp birok yiyecekler alp evine geldi. Eve girecekleri zaman yavrular sevinip getirmi olduu yiyecekleri ve meyveleri aldlar. Hemen yemeye baladlar. 363

Hz. Fatma: Bu paray nereden buldun? diye Hz. Aliye (R.A.) sordu. Hz. Ali (R.A.) bandan geen hadiseyi Fatma validemize anlatt. Eve getirmi olduu yiyecekleri yiyip itikten sonra Allah Tealaya hamd sena eylediler. Sonra Hz. Ali (R.A.) Ben imdi Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gideyim diye dar kp giderken kardan Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) grnd. Meer Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ashab gzinle otururlarken Gidip Hz. Ali ile Fatmay greyim demi ashab kirama ve yola km. Hz. Ali (R.A.) ile karlatnda tebessm ederek yle buyurdular: Ya Ali! Deveyi kimden satn aldn ve kime sattn?. Hz. Ali (R.A.): Allah ve Resulu bilir dedi. Bunun zerine Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Ali! Deveyi sana satan Cebrail Aleyhisselam satn alan da srafil Aleyhisselam idi. Deve ise cennet develerinden idi. Ya Ali! sen o mslmann keder ve skntsn giderdin. Bunun iin Cenab Hak sana dnyada bire elli sevab verdi. Ahirette vereceinin hesabn Allahdan baka kimse bilmez buyurdu. Hz. Said Bin Amir (R.A.) Hz. mer (R.A.) zamannda Humus valisi olan Said Bin Amir (R.A.) mslman olan ve olmayan herkes tarafndan ok sevilirdi. Hz. mer (R.A.) Hz. Said Bin Amir (R.A.)in herkes tarafndan ok sevilen bir kimse olduunu renince Humuslulardan bir cemaata sordu: Peki valinin hi kusuru yok mudur? Onlar da baz kusurlar olduunu syleyip drt tanesini zikrettiler. Bunun zerine Hz. mer (R.A.) Hz. Said Bin Amir (R.A.)i hemen Medineye ard ve aralarnda u konuma geti: Ya Said! Senin baz kusurlarn varm. Bunlarn asl nedir?. Hz. Said Bin Amir (R.A.) Bunlar neymi ya mer? Hz. 364

mer (R.A.) Vazifene sabah namazndan hemen sonra deil kuluk vakti geliyormusun. Geceleri insanlar ierisine hi kmaz grnmezmisin. Haftada bir gn evine ekilir hi kimseyi kabul etmezmisin. Eshab kiramdan Hubeyb (R.A.)n ehid edildii sylenince baylyor kendinden geiyormusun. Bunun zerine Hz. Said Bin Amir (R.A.) u cevab verdi: Ya Emirel mminin! Anlatlanlar doru. imdi bunlar sana izah edeyim: Vazifeme ancak kuluk vakti gelebiliyorum. nk hanmm hastadr. Evde btn hizmetleri kendim yapyorum. Hamur yourur ondan ekmek yapar piirir, abdest alr yle karm. Ge kalm bundandr. Geceleri insanlarn ierisinde grnmeyiimin sebebi; gndzleri halkn ileriyle, hizmetleriyle megul olurum. Geceleri de Allah Tealaya hizmet ve kulluk iin ayrdm. Bylece gndzleri yaptm ilerin, verdiim kararlarn muhasebesini yapar, yanl kararlarm varsa dzeltirim. Haftada bir gn evime ekilip hi kimse ile grmememin sebebi ise baka giyecek elbisem olmadndan ykadm elbiselerim kuruyuncaya kadar kimseyi kabul edemiyorum. Hubeyb (R.A.)n ehadetini hatrlaynca baylmamn sebebi anlatlacak ey deildir. nk Mekke mrkleri Hubeyb (R.A.) asarlarken yanlarnda idim. Belki mani olabilirdim fakat o zaman henz iman etmemitim. Seyirci kaldm. Onun gsterdii cesareti hatrladka ne kadar kuvvetli bir imana sahip olduunu daha iyi anlyorum. Niin mani olmadm diye zntmden baylyorum dedi. Bunun zerine Hz. mer (R.A.) Ya Said! Allah Tealann korkusu seni ne kadar yceltmi, millete faydal hale getirmidedi ve gzya dkp alad. Hz. Hamza (R.A.)

365

Allahn Arslan Esedullah lakabyla islam tarihine gemi olan byk sahabe Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) amcasdr. Ebu Cehilin yienine yapt hakszlk karsnda kzp Ebu Cehilin kafasna elindeki yayla vurduktan sonra gelip mslman olmutur. Hz. Hazma (R.A.) gibi cesaret ve mertlik timsali bir pehlivann slam kabul edii Hz. Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ok sevindirmitir. Hz. Hamza (R.A.)n slama girmesiyle mslmanlar glendi. Kureyli mrikler ise lgna dnd. Bedir savanda Utbe, Velid, eybe meydana ktlar. arpmak iin er istediler. Hz. Hamza (R.A.) eybe ile arpt. Bir hamlede eybeyi ldrd. Daha sonra Utbeyi ve Tuaymay ldrd. Hz. Hamza (R.A.) Bedir savanda kahramanca savat. Allah Teala ve Resulunun (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) honutluunu kazand. Daha sonra da Beni Kaynuka ve Uhud savanda bulundu. Bilhassa Uhud sava denilince akla hemen Hz. Hamza (R.A.) gelir. Uhud savanda mriklerin ou Hz. Hamza (R.A.) tarafndan ldrlmtr. Hz. Hamza (R.A.) Uhud gn Ben Allahn Aslanym diyerek kl sallad. Bir ara ibab. mm Emmar Var m benle arpacak bir yiit diyerek meydan okuyordu. Hz. Hamza (R.A.) ona: Allah ve Resulune sen misin meydan okuyan dedi. Gz atrmadan bacaklarndan vurdu yere serdi. Sel sular Hz. Hamza (R.A.)n arkasna eritii srada aya kayp dt. te tam bu srada Vahi mzran frlatp brnden vurdu. Hz. Hamza (R.A.)y ehid eden Vahi daha sonra bir kenara ekildi. Hind zerindeki taklarn karp Vahiye verdi. Hz. Hamza (R.A.)nn yanna gelen Hind, Hz. Hamza (R.A.)nn burnunu, kulaklarn kesti, cesedine ikence yapt, hatta cierini bile ineyerek paralad. Hz. Hamza (R.A.) ehid dm, mbarek cesedi paralanmt. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gzyalar iinde bana 366

gelmi ve cenazeye kar: Allah sana rahmet etsin. Seni bildim bileli hep akraba ziyaretine nem verir ve hep iyilikler ilerdin demitir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Hamza (R.A.)y kanl elbiseleriyle Uhuda defnetmitir. Hz. Bilal (R.A.) Uzun boylu, zayf, koyu esmer bir insand. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) insanlar slama davet etmeye balaynca Hz. Bilal (R.A.) hemen mslman olmu, bu sebeble efendisi meyyeden akl almaz ikenceler grmtr. Klesinin mslman olduunu renen meyye Hz. Bilal (R.A.) dininden vazgeirmek iin kzgn kumlarda srm, gs zerine ar talar koyarak eziyet etmi, gnlerce a ve susuz brakmtr. Btn bunlara katlanan ve en byk aclar iinde bile Allah birdir diye haykran Hz. Bilal (R.A.) sonunda Hz. Ebu Bekir (R.A.) tarafndan satn alnarak kurtarlm ve klelikten azad edilmitir. Bundan sonra Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanndan hi ayrlmam ve slam davas iin byk fedakarlklar gstermitir. Namaz iin ezan okumak gerektiinde Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Bilal (R.A.)i kendisine mezzin semitir. Son derece gr sesli olan Hz. Bilal (R.A.) Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vefatna kadar bu erefli grevi yerine getirmitir. Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vefatndan sonra Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kar byk bir sevgi duyan Hz. Bilal (R.A.) Medinede kalmaya dayanamayp mezzinlii brakm ve Medineden ayrlmtr. Hz. mer (R.A.)in ama geliinde Hz. mer (R.A.)in srarlarna dayanamayarak bir kere ezan okumu ve btn mslmanlar alatmtr. Daha sonraki yllardan 367

birinde de Medinede Hz. Hseyin (R.A.)in sraryla bir ezan daha okumu bu seferde hem kendisi hem de dier mslmanlar Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mbarek gnlerini hatrlayarak gz yalarn tutamamlardr. Hz. Hanzala (R.A.) Bedir savanda bulundu. O zaman henz bekard. Bedir savandan bir mddet sonra Cemile ile nikahland. Ertesi gn de Uhudda dmanlarla savaacakt. Hz. Hanzala (R.A.) geceyi Medinede hanmnn yannda geirmek iin Hz. Muhammedden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) izin istedi ve kendisine izin verildi. Hanm Cemile ile o gece beraber kald. Sabahleyin Uhuda yetimek iin telatan gusletmeyi unutup ok acele yola kt. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Uhudda sava iin saflar dzeltirken Hz. Hanzala (R.A.) yetiti ve Eshab Kiram arasna kart. Hz. Hanzala (R.A.) dier sahabiler gibi mriklerin zerine atld. ehitlik mertebesine kavumak iin durmadan savat. Daha sonra mrikler bozuldular dalp kamaya baladlar. Hz. Hanzala (R.A.) Ebu Sfyann nn kesti ve zerine hcum etti. Ebu Sfyan yere dt ve korkudan ne yapacan aran Ebu Sfyan: Ey Kurey, ben Ebu Sfyanm Hanzala beni ldrecek, yetiin diye sesi kt kadar barmaya balad. Mriklerden biroklar Ebu Sfyann sesini iittikleri halde kendi canlarnn derdine dtklerinden hi aldr eden olmad. Fakat eddad Hz. Hanzala (R.A.)ya arkadan yaklap haince srtndan mzraklad. Hz. Hanzala (R.A.) mukabele etmek istedi. Fakat imandan nasibi olmayan bu mrik ikinci bir darbe daha vurup Hz. Hanzala (R.A.)y ehid etti. Hz. Hanzala (R.A.) ehid olunca Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: Ben Hanzalay 368

meleklerin gkle yer arasnda gm bir tepsi iinde yamur suyu ile ykadklarn grdm. Hz. Musab (R.A.) Mekkenin zengin ailelerinden olup yakkl ve gzel giyinen bir genti. Anne ve babas onun zerine titrerdi. Bir defasnda Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Onun haknda yle buyurmutu: Mekkede Musabdan daha gzel giyinen, daha yakkl ve nimetler iinde yzen bir gen grmedim. Hz. Musab (R.A.) Mekkede o gnn artlarna gre zenginlik ve ihtiam iinde yaarken Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) insanlar slama davet ettiini rendi. Fazla vakit kaybetmeden Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) giderek iman edip mslman oldu. O srada Mekkeliler mslmanlara youn bir bask uyguladndan Hz. Musab (R.A.) mslman olduunu ailesinden gizlemek zorunda kalmt. Ama Hz. Musab (R.A.) Hz. Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gizlice ziyaret etmeyi de ihmal etmezdi. Ne var ki birisi Hz. Musab (R.A.)n namaz kldn grp durumu annesi ile akrabalarna bildirmiti. Bunun zerine akrabalar yakalayp hapsettiler. Mekkenin bu nazl ve zengin genci iin artk ile dolu gnler balamt. Habeistana hicret eden ilk kafileye katlncaya kadar hapiste tutulan Hz. Musab (R.A.) hicret imkan knca dinini daha rahat bir ekilde yaayabilmek iin Habeistana hicret etti. Habeistan dnnde Hz. Musab (R.A.)n durumu tamamen deimi ve bu nazl delikanlnn yerini kalbi slam ve imanla dopdolu, iradesi gl, kuvvetli bir gen almt. Annesi ondaki bu kararll grnce zerindeki basksn hafifletmek zorunda kald. Bu srada Birinci Akabe Beyat olmu ve Medinelilerden bir gurup islam kabullenmiti. Kendilerine 369

slam anlatmak ve dierlerine de tebli yapmak iin Hz. Muhammedden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir retici istediler. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu nemli grev iin Hz. Musab (R.A.) grevlendirdi. Hz. Musab (R.A.) onlara hem namaz kldracak hem de Kuran retecek hem de dier insanlara slam anlatacakt. Bylece Medineye ilk hicret eden sahabi Hz. Musab (R.A.) oluyordu. Medinede ilk Cuma namazn da Hz. Musab (R.A.) kldrmtr. Bir yl sonra Mekkeye hac mevsiminde yannda yetmi kii ile gelen Hz. Musab (R.A.) Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) slamn Medinedeki hzl yaylnn mjdesini verirken yle demiti: slamn girmedii ve konuulmad ev kalmad. Bata Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) olmak zere btn mslmanlar bu habere ok sevindiler. Bedir savanda muhacirlerin sanca onun elindeydi. Resullullahn bayraktar olarak n yapmt. Uhud savanda da sancak yine onun elindeydi. Sava esnasnda mslmanlarn gerilediini gren Hz. Musab (R.A.) atn saa sola doru sryor ve ykses sesle u ayeti okuyordu: Muhammed ancak bir peygamberdir. Ondan nce birok peygamberler gelip gemitir (Ali mran). Uhud savanda slam ordusunun sancan tayan Hz. Musab (R.A.)n nce sa kolu kesildi. Hemen sanca sol eline alarak savaa devam etti. Fakat ardndan sol eli de kesilince bu defa vcuduyla sancaa smsk sarld ve yukardaki ayeti okumaya devam etti. Sonunda mriklerin bir mzrak darbesiyle ehid oldu. Hz. Musab (R.A.) ehid olarak yerde yatarken gnn sonlarna doru, Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Musab (R.A.) elinde sancakla grd ve leriye git ey Musab! diye emretti. Fakat o kii geri dnerek Ben Musab deilim deyince Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun Musab klnda 370

savaan Allah Tealann meleklerinden bir melek olduunu anlad. Hz. Musab (R.A.) ehid edildiinde krk yalarnda idi. Bir zamanlar zenginlik ve refah iinde yaayan bu deerli insan kefenleyecek bir rt bile bulunamamt. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanna geldiinde Hz. Musab (R.A.) eski bir hrkann iinde salar dalm vcudu ise kl ve mzrak darbeleriyle paralanm bir durumda yatyordu. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zntl bir ekilde unlar syledi: Seni Mekkede grdmde senden daha gzel giyinen, senden daha yakkl kimse yoktu. imdi ise kefen olarak sarlm hrkadan ban darda kalyor. Hz. Musab (R.A.)n ban rtseler aya akta kalyor, ayaklarn rtseler ba akta kalyordu. Hz. Fatma Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Dnyadaki en iyi drt kadn unlardr: Meryem, Asiye, Hatice ve Fatma. Hz. Fatma ocukluunu slamn en zayf, mslmanlarn en ok ezildii bir ortamda Hz. Hatice gibi bir annenin terbiyesi altnda geirdi. Babasnn ve mslmanlarn ektii aclara en az onlar kadar o da ortak oldu. Babas evden kp slam tebli ederken o ya endie iinde merakla kapda bekler ya da babasn adm adm izler onu kollamaya alrd. Bir gn Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kabeye gitmi oradaki toplulua slam anlatyordu. Oradaki mrikler ise Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) her trl hakareti yaparak saldrmlard. Babasnn dvln bir kenardan korkuyla izleyen Fatma mriklerin dalmasndan sonra kanlar iindeki babasn alp eve gtrm ve yaralarn sarmt. Baka bir zaman da Hz. 371

Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kabede secde halindeyken mrikler devenin barsaklarn ve ikembesini babasna atarak glerlerken Fatma o pislikleri kendi elleriyle temizler ve babasn eve gtrr. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kzn anlatrken Babasnn annesi, Baban sana feda olsun, Alemlerin kadnlarnn ulusu, Fatmay honut eden beni honut etmitir, onu kzdran beni kzdrmtr ve Kzm Fatmay seven beni sevmitir, Fatmay memnun eden beni memnun etmitir; Fatmay zen beni zmtr. Fatma benden bir paradr, kim onu incitirse beni incitmi olur, beni incitense Allah incitmitir buyurdu. Daha sonra Hz. Fatma, Hz. Ali (R.A.) ile evlendi. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kzn evlendirmekle ondan kopmad, yine her sabah onlar namaza kaldrr, bir yolculua veya sefere kaca zaman en son vedalat kii Fatma olur; dndnde ise hanmlarndan nce ona urard. Mslmanlarn ektii skntlar ve savalar bu aileyi de etkiliyor Hz. Fatma da dier mslmanlar gibi yar a yar tok yayordu; Peygamber kz olmasndan dolay hibir ayrcal yoktu. Hz. Fatma avular kabarana kadar un tp kendi iini kendi yapyordu. Gerekte Hz. Fatma isteseydi ok lks bir hayat srebilirdi. Mslmanlar Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) biricik kz raz olsun, iyi bir hayat srsn diye tm varlklarn onun nne srebilirlerdi. Ama o lksn yerine ileyi seti. Hz. Fatma ksa yaantsnda gsterie, giyim kuama, eyaya, leziz yemeklere deer vermedi. Hz. Fatma ve Peygamberin terbiyesinde yetien dier kadnlar gznde giyim iffeti koruyacak, tesettr salayacak bir rtden ibaretti. Hz. Fatma ve Hz. Ali (R.A.) cmert bir aile idi. Orulu olduklar bir gnn akam iftar iin hazrladklar bir miktar yiyecei sofraya koymuken kapya gelen bir yoksula verirler ve suyla iftar edip ertesi gn yine oru 372

tuttular. O akam bir yetim, nc akam bir esir gelir ve her defasnda bir para yiyeceklerini a olduklar halde yoksula, yetime ve esire yedirirler, kendileri de sadece su ile gn oru tutarlar. Bu olay zerine haklarnda ayet nazil oldu. ok sevdii babasnn bu dnyadan ayrlma vakti geldiinde babasnn baucunda olduu halde Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Fatmann kulana bir eyler syler. Bunun zerine alamaya balayan Hz. Fatma Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kulana eilip tekrar bir eyler sylemesiyle alamay keser ve glmser. Daha sonra bu olayn nedenini anlatan Hz. Fatma Peygamberin yakaland hastalktan kurtulamayarak vefat edeceini sylediini ve kendini tutamayarak aladn ancak daha sonra kendisine ehli beytinden ilk kavuacak kiinin kendisi olduunu mjdelediinde glmsediini syler. Babasnn vefatndan sonra Hz. Fatmann bir daha yz glmemitir. lm yaklatnda Hz. Ali (R.A.)ye Ya Ali, benim zerime kimsenin eli demeden sen al gtr Baki mezarlna gm. dedi. Vasiyeti gerei Hz. Ali (R.A.) tarafndan defnedildi.

Hz. Fatma Binti Esed slamn balangcnda mslman olmutur. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) slamiyeti nceleri aktan aa bildirmedi. yl bir gizlilik devresi geti. sene sonra nihayet slamiyeti aktan bildirme zaman gelmiti. Nerden ve kimden balanaca Hz. Muhammede (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vahiyle bildirildi. Resulullah Efendimiz akrabalarn bir araya topladktan sonra onlar slama davet etti. Birou 373

mslman oldu. Hz. Fatma Binti Esed de bunlar arasnda idi. Kendisinden nce veya sonra olmak zere kocas Ebu Talibin dnda btn ocuklar da slam kabul ettiler. Hz. Fatma Binti Esed stn bir ahlaka sahipti. Gzel ahlak vard. Yaay mkemmel Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yannda itibarl bir hanmefendi idi. Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sevgisine kavuma bahtiyarlna erimiti. Hz. Fatma Binti Esed Peygamberimize ok yaknlk gstermi, ondan hibir yardm esirgememitir. Resulullah Efendimiz, Ebu Talibden sonra kendilerine en fazla yaknlk gsterenin Hz. Fatma Binti Esed olduunu buyurmulardr. Hz. Fatma Binti Esed, Peygamberimizin bakmnda ok titizlik gstermiti. Kendi ocuklar dururken nce Peygamberimizi doyururdu. Kendi ocuklarnn temizliinden nce Peygamberimizin ban tarar, mbarek salarn gl yayla yalard. Bu yzden Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun iin O benim annemdi buyurmulard. Zaman akp gitmi Hz. Fatma Binti Esed de vefat etmiti. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gmleini srtndan kararak Hz. Fatma Binti Esede kefen yaptrmt. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Hz. Fatma Binti Esede cennet elbiselerinin giydirilmesi iin byle yaptklarn sylemilerdir. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) cenaze namazn da kldrdktan sonra buyurdular ki: Allah Tealann emriyle yetmi bin melek onun cenaze namazn kldlar. Cenaze namaz klnm artk defnedilecekti. Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bizzat kendileri kabre indiler. Kabir hayatnn rahat ve ho olmas iin kabrin kelerini geniletir gibi iaret buyurdular. Kabirden knca gzleri yaarm, gzlerinden akan yalar kabre damlamt. Bundan sonra Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Hz. Fatma 374

Binti Esed iin yle dua buyurmulardr: Allah seni mafiret etsin, balasn, seni mkafatlandrsn. Ey annem! Allah sana rahmet eylesin. Kendin a iken beni doyurdun. Kendin giymez bana giydirir; yemez bana yedirirdin. Dirilten de ldren de Allah Tealadr. O daima diridir. O lmez. Hz. mmi mare Hz. mmi mare Uhud savana kocas ve iki olu ile birlikte katlarak kahramanlklar gsterdi. Hz. mmi mare der ki: Gndzn balangcnda Uhuda vardm. Halk ne yapyor bir bakaym dedim. Yanmda bir krba ve iinde su vard. Resulullahn yanna kadar gittim. Kendisi o srada Eshab arasnda bulunuyordu. Bu zamanda mslmanlar sava stnln devam ettiriyorlard. Mslmanlar dalmaya balaynca Resulullahn yanna vardm. arpmaya koyuldum. Klla, okla mrikleri Resulullahtan uzaklatrmaya altm. Bu arada da yaralandm. Resulullahn yannda on kii kalmamt. Ben, oullarm ve kocam Resulullahn nnde arpyor mrikleri ondan uzaklatryorduk. Bir ara Resulullah Efendimiz benim yanmda kalkan bulunmadn grd. Yannda kalkan bulunanlardan birisine buyurdu ki: Ey kalkan sahibi kalkann arpana brak. O kimse kalkann Resulullaha verdi. Ben de Resulullah Efendimizden alp onunla korundum. Bize ne yaptlarsa mrik svarileri yaptlar. Atl bir adam gelip bana vurdu. Kalkanmla korundum. Ben de onun atnn ayaklarna kl aldm. At arkast yklnca Peygamber Efendimiz olum Abdullaha yle buyurdu: Ey mmi marenin olu! Annene, annene yardm et. mmi marenin olu Abdullah anlatr: Uhud gn sol kolumdan yaralanmtm. Resulullah Efendimiz: Yaran sar buyurdu. Anam yanma 375

geldi. Yaralar sarmak iin yannda bulunan hazr bezlerle yaram sard. Bu srada Resulullah Efendimiz bana bakyordu. Annem yaram sardktan sonra bana dedi ki: Kalk yavrucuum! Mriklerle sava Resulullah Efendimiz de buyurdular ki: Ey mmi mare! Senin katlandn, dayanabildiin eye herkes katlanabilir, dayanabilir mi? Beni yaralayan mrik o srada oradan geiyordu. Resulullah Efendimiz tekrar buyurdular: te oluna vuran adam! Annem hemen onun nne geip bacana vurup kertti. Bunun zerine Resulullahn mbarek dileri grnecek kadar glmsediini grdm. Sonra buyurdu ki: Allaha hamd olsun ki, seni dmanna muzaffer klp gzn aydn etti. cn almay sana gznle gsterdi. Sava srasnda kafirlerden biri Resulullah Efendimizi ldrmeye yemin etmiti. Resulullah grd. Resulullaha hcum edince, mmi mare atnn nne geti. Atn durdurup o kafire saldrd. O mrikin zerinde zrh olduu iin darbeleri pek tesir etmedi. Zrh olmasayd o kafir de ldrlen dier arkadalarnn yanna gidecekti. Sonunda o kafirin iddetli bir hcumu ile boynundan yaraland. Resulullah Efendimiz onun iin buyurmutur ki: Uhud gn ne tarafma baktysam hep mmi mare, hep mmi mareyi grdm. Hz. mmi mare bu savata oniki, on yerinden yaralanmt. Bunlardan en ar boynunda alan yara idi. Resulullah Efendimiz mmi marenin olu Abdullaha bu yaray sarmasn emrettiler. Ve Peygamber Efendimiz buyurdular ki: Ev halknz Allah mbarek klsn. Senin annenin makam filan ve filanlarn makamndan hayrldr. Allah sizin ev halknza rahmet etsin. Bir sene tedavi grdkten sonra bu yara iyileti. Bir gn mmi mare, Peygamberimize dedi ki: Ya Resulullah! Allah Tealaya dua et de cennette sana komu olalm. Peygamber Efendimiz de Allahm! Bunlar cennette bana komu ve 376

arkada et diye dua etti. Bunun zerine mmi mare dedi ki: Bu bana kafidir. Artk dnyada ne musibet gelirse gelsin hi ehemmiyeti yok. mmi mare Uhuddan baka Hayber, Huneyn ve Yemame savalarna da katld. Mseylemetl Kezzab, yalanc peygamberlik iddiasyla ortaya knca, mmi marenin olu Habib, Ammandan Medineye gelirken esir dt. Mseyleme, kendisinin peygamberliini kabul etmesini istedi. Habib onu tasdik etmeyince tek tek uzuvlar kesilerek ehit edildi. Bunu iiten mmi mare Mseylemenin lmn gstermesi iin Allah Tealaya dua etti. Ya altmn zerinde olmasna ramen, olu Abdullahla beraber yemame savana itirak etti. Savan iddetli bir annda mslmanlarn dalmaya balamalar zere klcn ekerek dmana hcum etti. Mseylemeyi de yaralad. mmi mareni olu Abdullahn da bulunduu bir grup mslman nnden atla kamaya alan Mseylemetl Kezzab, Hz. Vahi (R.A.) tarafndan mzrakla vurularak ldrld. mmi mare bu savata kolunun birini kaybetti ama Mseylemenin ln de grm oldu.

Hz. Zeynep Binti Cah Hz. Zeynep Binti Cah ile Peygamber Efendimiz hicretin beinci senesinde evlendi. Bir dn ziyafeti verildi. Hz. Zeynep annemizin dn ziyafeti tesettr ayetlerinin inmesine de vesile oldu. O gnden itibaren Peygamber Efendimizin aileleri mminlerin anneleri perde arkasna ekildiler. Kyamete kadar gelecek slam hanmefendilerine rnek tekil ettiler. nsanlk haysiyet ve erefini byle muhafaza ettiler. Hz. Zeynep Binti Cah annemiz ibadete dkn takva sahibiydi. okca nafile 377

namaz klar, nafile oru tutard. O vefakar bir hanmefendiydi. Drstlkten ayrlmazd. Birgn mnafklar Hz. Aie annemize iftira atmlard. Resulullah Efendimiz bu konuda Hz. Zeynep annemizin grn almak istedi. Bunun zerine Hz. Zeynep annemiz btn insanla rnek olacak u cevab verdi: Ya Resulullah! Ben iitmediimi iittim demekten, grmediimi grdm demekten kendimi korurum. Onun hakknda vallahi hayrdan baka bir ey bilmiyorum. dedi. Bu cevap hem Peygamber Efendimizi hem de Hz. Aie annemizi sevindirdi. Hz. Zeynep Binti Cah annemizin en nemli zelliklerinden biri de cmertlii idi. O dnya malna nem vermezdi. Kendi el emei ile geinirdi. Diki ve el ii yapard. Deri tabaklar, onlar diker ve deri eyalar retip satard. Elde ettii kazanc Allah yolunda fakir ve yoksullara datrd. mr boyunca cmertlik zere yaad. Fakirlere para vermek onun iin byk bir zevkti. Hz. Aie annemiz onun cmertlii hakknda yle der: Ben dini yaama konusunda Zeynepten daha hayrl, ondan daha ok Allahtan korkan, ondan daha doru szl, akraba hakkn ondan daha ok gzeten, Allahn rzasn kazabilmek iin fakirlere ondan daha ok sadaka veren bir kadn grmedim. Yine onun cmertliini ortaya koyan bir rnek de udur: Hz. mer (R.A.) sahabilere hazinesinden maa balamt. Zeynep annemize de balad maa gnderdi. Zeynep annemiz bu kadar ok paray grnce ard ve: Allah meri affetsin. Dier kardelerimin hisseleri de bunun iinde mi? diye sordu. Paray getirenler: Hayr. Bunlarn hepsi senindir dediler. Bunun zerine o: Sbhanallah diyerek rts ile yzn kapad ve hizmetisine: Elini sok o paradan bir avu al falan oullarna gtr. Bir avu al filana ver diyerek akrabasna ve kimsesizlere datt. rtnn altnda avulayacak bir ey kalmad. Hizmetisi: Ey mminlerin annesi! Allah sizi 378

affetsin. Bunda bizim de paymz var dedi. Bu sz zerine Zeynep annemiz rtnn altnda kalanlarda senin olsun dedi ve gelen parann hepsini datt. Hz. mer (R.A.) annemizin bu davranndan haberdar olunca bin dirhem getirdi. Onun kapsnda durdu ve selam verdi ve: Gnderdiim paray dattn duydum. Bari bunlar elinde tut. dedi. Zeynep annemiz o paray da ihtiya sahiplerine datt. stelik ellerini at ve btn samimiyetiyle yle dua etti: Allahm! Bundan sonra beni merin ihsann almaya eritirme. nk bu dnya mal bir fitnedir. dedi. Kanaat ve cmertlik byk bir hazine idi. Fakiri yoksulu sevindirmek iki cihan saadetini elde etmekti. Vermek, infak etmek datmak onun en byk zevkiydi. Bu yce hasletlerinden dolay o, Resulullah Efendimize ilk kavuan annemiz oldu. Bana en nce kavuacak olannz kolu uzun olannzdr. Hikmetli sznn muhatab olarak anld. Kolu uzun olmak cmertlik olarak sylenmiti.

379

Dini Kssalar Gurura Kar la Halife Hz. mer (R.A.) bir gn su kabn srtna yklenmi Medinenin en kalabalk sokaklarnda dolayordu. Babasnn bu ekilde dolatn gren olu kendisine yetiip sordu: Baba sen ne yapyorsun, koskoca halife srtnda su kab tar m, tatacak kimse bulamadn m? Hz. mer (R.A.) yle dedi: Olum bunu tatacak adam bulamadm iin veya baka bir mecburiyet dolaysyla tayor deilim. Nefsime gurur gelir gibi oldu, kendimi beenir gibi oldum. Srf nefsimi kltmek iin byle yaptm.. Titizliin Bylesi slam dnyasnda Kurandan sonra en gvenilir kaynak Sahihi Buhari adndaki hadis kitabdr. Buhari Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hadislerini toplamaya alyordu. Yeni bir hadis duymak ve onu yazmak iin gnlerce, haftalarca yol katettii sralardayd. Kendisine birisinden bahsedildi. ok zaman yapt gibi uzun bir yol katederek bahsedilen adam buldu. Fakat adam bulduu srada kazndan boalm olan devesini bo torba ile aldatarak yakalamaya altn grd. Bu halde o adama hibirey sormadan geri dnd. Niin bo dndn, birka hadis yazmadn soranlara yle cevap verdi: Ben devesini aldatarak yakalamaya alan adamn rivayet edecei hadise gvenmem.

380

Mal Sevgisi Kalbi Kaplamamal mam Ebu Hanife dini ilimlerin yannda ticaretle de megul olan zengin bir insand. Gndz leye kadar talabelerine ders verir, leden sonra da ticari ileri ile urard. Bir gn ders verdii srada bir adam mescidin kapsndan seslendi: Ya imam gemin batt dedi. mam Azam Elhamdlillah dedi. Bir mddet sonra ayn adam yeniden gelip haber verdi: Ya imam bir yanllk oldu batan gemi senin deilmi. mam Azam bu habere de Elhamdlillah dedi. Haber getiren kii hayrete dt. Ya imam gemin batt diye haber getirdim Elhamdlillah dedin. Batan geminin seninki olmadn syledim yine Elhamdlillah dedin. Bu nasl hamdetme byle? mam Azam izah etti: Sen gemin batt diye haber getirdiinde kalbimi yle bir yokladm. Dnya malnn yok olmasndan, elden kmasndan dolay en kk bir znt yoktu. Bu nedenle Allah Tealaya hamdettim. Batan geminin benimki olmad haberini getirdiinde de ayn eyi yaptm. Dnya malna kavumaktan dolay kalbimde bir sevin yoktu. Dnya malna kar bu ilgisizlii balad iin de Allah Tealaya krettim. Sen Bir Kzn Vermezsin De... Kufede bir adam Hz. Osman (R.A.) iin yahudiymi diye tutturmutu. Herkes bunun aslsz olduunu, imkansz olduunu sylyor ama adam bir trl ikna olmuyordu. Bu konu mam Azama da duyuruldu. Adam bu sama inancndan kimse caydramad, ununla bir de siz grseniz denildi. Hay hay dedi. mam Azam bir akam bu kza dnrle diye adamn evine gitti. Dereden tepeden konutuktan sonra sz esasa getirdi. Biz Allahn emri, Peygamberin kavliyle kzna dnr geldik. 381

Adam dedi: Kime istiyorsunuz kzm, renebilirmiyim? mam Azam dedi: Kzn istediimiz kimse son derece ahlakl, drst, ok zengin ve alabildiine cmert, Kuran ezbere biliyor ve srekli okuyor. (Bunlarn hepsi Hz. Osman (R.A.)n zellikleri) Adam szn kesti: Yeter, bunlardan bir tanesi bile kzm vermek iin yeterli meziyettir. mam Azam dedi: Ama bu damat adaynn bir kusuru var, kendisi yahudi. Adam parlad: Nasl olur, benim kzm bir yahudiye istersiniz? mam Azam iin artk ta gediine koymann zaman gelmiti. mam Azam: Sen kzn yahudiye vermezsin de Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) iki kzn birden bir yahudiye nasl verir? deyince adam Hz. Osman (R.A.)n yahudi olmayp mslman olduunu kabul etti. Senin in Daha Zor Bir hac ibadeti srasnda Harun Reid ve Behll ykseke bir yerde oturup oradan ibadet ve dua eden ve bu arada alayp gzya dken insan selini seyrediyorlard. Behll Dana halifeyi uyarmak iin yeni bir frsat yakalamt. Dedi ki: Ey mslmanlarn halifesi! Btn bu alayp szlayan insanlar kendi nefislerinin gnahlarnn hesabn verip veremeyeceklerini bilmedikleri iin alayorlar. Halbuki sen kendi nefsinin hesab yannda btn bu insanlarn da hesabn vereceksin. Gerek Tedbir Budur eyh Vefa hazretleri Sultan Fatihin devrinin byk alimlerinden ve evliyasndand. Bu byk zatn oyun yalarndaki bir olu kt bir alkanlk edinmiti. Ucuna ivi taklm bir sopa ile o devirde evlere ime suyu tayan 382

insanlarn krbalarn deliyordu. Evcil hayvan derisinden yaplm su tulumu denen krba sivri bir madde ile dokunuldu mu kolayca delinecek bir nesneydi. eyh Vefann olu da bunu yapyordu. Su tayan insanlar Bir din bynn oludur, ok srmez vazgeer diye bir mddet dayandlarsa da baktlar vazgeecei falan yok, eyh Vefaya ikayet ettiler. Vefa hazretleri olanlar duyunca hayretler iinde kald. Nasl olur da bunca dikkat ve zenle yetitirilen, haram lokmadan uzak tutulan bir ocuk byle bir ey yapard? eyh Vefa su tayan insanlara Tamam konu anlald, gereken yaplacak, sizin zararnz denecektir. dedi. nce kendinden ie balad. Acaba ben bu ocua yanllkla da olsa haram yedirdim mi? diye dnd. Bir ey bulamad. Hanmna sordu: Sen bu ocua hamileyken veya st verirken haram bir ey yedin mi, ok iyi dn, bana bildir, yoksa olann sonu kt dedi. Hanm dnd nihayet bir olay hatrlad. Olana hamileyken oturmaa gittii bir komu evinde, masadaki bir tabakta portakal varm. Grnce can ekmi ama istemeye de utanm. Ev sahibi hanm bulunduklar odadan dar ktka yakasndaki ineyi portakallara batrp sularn imi. Bunu Ebul Vefaya anlatt. Ebul Vefa Aman hatun hi vakit geirmeden o komuya git, olan biteni dosdoru anlat ve helallk dile diye tenbihledi. Kendisi de su tayan insanlar ard, kimin ka tane krbas delinmise hepsinin parasn dedi ve haklarn helal ettirdi. Olana olayn bandan sonuna kadar bir ey denmedi. Hakknda byle ikayet var, bir daha yaparsan asarz, keseriz yollu tehdit edilmedi. Ama ocuk bir daha ivili sopa ile krbalar delmedi.

Hz. Muhammedin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Selam 383

Sultan 3. Osmann sadrazamlarndan Hekimolu Ali Paa baarl ve yetenekli bir devlet adam, olduka dindar bir kimse idi. Bu Ali Paa zamannda bir tccar iflas etmi btn mal ve servetini kaybetmi, stelik bir de borca girmiti. Bu skntl durumda iken mracaat ettii btn e dost kaplar, bu durumdaki herkese yapld gibi yzne kapanmt. Adamcaz bu aresiz haldeyken bir gece ryasnda Peygamberimizi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) grd ve Peygamberimizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yardm istedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona Git Allahn makbul kulu Ali Paaya benden selam syle sana 100 altn versin dedi. Adam Ya Rasullulah ben Ali Paaya selamnz iletir, bana 100 altn vermesini emrettiinizi sylerim ama buna inanmaz dedi. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Sana inanmas iin ben sana belge vereceim Ali Paa bana her akam yz salavat erife okurdu, ama geen Perembe akam okumad. Bunu ona sylersen sana inanr. Sabah olunca adam hemen Ali Paaya kotu ryasn anlatt. Ali Paa Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bana niye sylemiyor da sana sylyor? diye inanmak istemedi. Adam Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) verdii belgeyi ne srd: Efendim ben de bana inanmayacanz Hz. Peygambere (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) syledim O da bana bir belge verdi. Siz her gece Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yz salavat erife okuyormusunuz, ama getiimiz Perembe akam okumamsnz. Ali Paa dnm o gece hakikaten okumadn farketmi. Bunun zerine adama yle der: Peki Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sana ne syledi ise aynen tekrarla. Adam tekrarlad: Ali Paaya benim selamm syle sana 100 altn versin. Ali Paa Bir daha syle diye tam yedi 384

defa tekrarlatt. Adam, Ali Paay kendisiyle alay ediyor sand ve paradan da midini kesmiti ki, Ali Paa Sana Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) her selam iin 100 altn vereceim. Yedi defa tekrarlattm 700 altn eder der ve gerekten 700 altn verir. Basit Bir Tercih Sultan Mahmud, slam yaymak iin Hindistana on sekiz sefer dzenlemiti. te bu seferlerinden birinde ok iddetli bir direnme ile karlam, zafer kazanacandan pheye dmt. Tam bu zor durumda iken Allah Tealaya yle yalvard: Ey Rabbim! Bu savatan galip gelir karsam, aldm btn ganimetleri yoksullara datacam. Neticede Sultan Mahmud galip geldi ve ok kymetli ganimetlere sahip oldu. Gazneye dndklerinde elde ettikleri btn ganimetleri yoksullara, muhtalara datmaya balad. Fakat baz vezir ve komutanlar araya girip, Aman sultanm ne yapyorsunuz, bunca deerli ganimetler, altnlar, inciler fakir fukaraya datlr m? Hem onlar bunlarn kymetini ne bilecek? stelik devletin hazinesinin bunlara ihtiyac var diyorlard. Sultan Mahmud bunu Allah Tealaya verdii szn gerei olarak yaptn, kendisi iin bir adak olduunu syledi. Adamlar yine itiraz ettiler: Efendimiz nemsiz olanlar datn, deerli olanlar hazineye ayrn, btn memleketin bunlara ihtiyac var dediler. Sultan Mahmudun kafasn kartlar. O zamanda Gaznede yaayan, doruyu ve hakk kellesi pahasna sylemekten ekinmeyen alim byk bir zat vard. Sultan Mahmud onu artp durumu anlatt ve fikrini sordu. O byk zat yle dedi: Sultanm bunda kararszla decek bir taraf yok. ok basit bir tercih karsndasnz. Eer Allah Tealaya bir daha iiniz dmeyecekse hemen adamlarnzn dediini 385

yapn, ganimetleri hazineye koyun ama Allah Tealaya tekrar iiniz decekse verdiiniz sz tutun, adanz yerine getirin, ganimetleri yoksullara datn. Arpa Ve Saman Eski Ramazanlardan birinde iki molla adet olduu zere Anadolu kylerine Ramazan hocal yapmaya ktlar. Rahat bir ky bulmak iin yollarna devam ederken bir akam vakti yollar zerindeki bir kyde misafir oldular. Ev sahibi kyl irfan sahibi gn grm biriydi. Mollalar akam namaz yaklat iin hazrlanmak istediler. Biri abdest almak iin dar kt. Ev sahibi kyl ierde kalana sordu: Arkadann tahsili, terbiyesi yeterli midir, Kuran iyi okur mu, tefsir ve hadis renmi midir? Odada kalan cevap verdi: Yok canm, ne tahsil ve terbiyesi ne ilmi, eein biridir, bir eyden anlamaz. Biraz arlatandr, ona gveniyor. Bu arada dar kan ieri girdi ve ierdeki dar kt. Kyl ieri girene de arkada iin ayn sorular sordu. O da arkada iin yle dedi: Srn biridir. lim ve edepten hi nasip almamtr. stanbulda bouna kaldrm inemitir. Mollalarn hazrlanmas bitince birlikte akam namaz kldlar. Namazdan sonra ev sahibi akam yemei getirdi ve mollalar sofraya buyur etti. Sofrada az kapal tabak yemek vard. Ev sahibi bunlardan ikisini birer tane mollalarn nne, dierini de kendi nne koydu ve Haydi buyurun deyince herkes nndeki taba at. Mollalardan birinin tabanda arpa dierinin tabanda saman vard. Ev sahibi kylnn tabanda ise nefis bir tas kebab bulunuyordu. Mollalar ardlar, kzarp bozardlar. Ev sahibi onlarn bir ey sylemesine frsat brakmadan durumu aydnlatmaya balad. nce nnde arpa olana dnp yle dedi: Arkadan senin iin eein biridir dedi. Bunun iin sana 386

arpa koydurdum. nk bir kimseyi en iyi arkada tanr. Kiiyi arkadandan sorarlar. Sonra nnde saman olana dnd ve senin iin arkadan srdr dedi. En iyi sr yiyecei saman olduu iin senin tabana da saman koydurdum. Buyurun afiyet olsun dedi. Gz ukuru Halinden yoksul olduu anlalan bir adam, deniz kenarnda oltayla balk tutuyordu. Tesadfen oradan gemekte olan lkenin padiah bu gariban adamla ilgilendi ve ona Oltana ben burada iken ilk taklan ey ne olursa sana onun arlnca altn vereceim dedi. Biraz sonra oltaya takla takla ortas delik bir kemik takld. Hkmdar balkcya Ne yapalm ansn bu kadar, oltana ar bir ey taklmad diyerek alp sarayna gtrd. Saraya varnca adamlarna balkcya elindeki kemiin arlnca altn vermelerini emretti. Kemii terazinin kefesine koydular, br kefesine de altn koymaya baladlar. Be, on, yirmi, elli diyerek altnlar koydular ama kemik yerinden oynamyordu. Grnte drt be altn zor tartar grnd halde, tahminlerin on misli zerinde altn koydular kemik bana msn demedi. Altn doldurmaya devam ettiler, terazinin kefesi doldu tat ama kemik taraf yerinden kmldamyordu. Bunda bir sr olduunu anladlar. Bir alimi arp bu srrn ne olduunu sordular. Alim kemii eline alp yle bir baktktan sonra u aklamada bulundu: Bu kemik agzl bir insann gz ukurudur. Siz bunu tartmak iin btn hazineyi koysanz yine yerinden oynamaz. nk doymaz. Ama bir avu toprak bunu doyurur. Nitekim bir avu toprak alp terazinin kefesine koydu ve kemik yukar kalkverdi. Allah Teala Haramdan Kaan Korur 387

Hkmdar ahruh bilime ve bilgiye deer veren, dindar biriydi. Alimlerle oturup kalkmaktan zevk alrd. ahruhun evresindeki alim kiilerden biri de Nimetullah Efendi idi. Ayn zamanda evliyadan olan Nimetullah Efendinin dilinden drmedii bir sz vard: Allah Teala haramdan kaan korur. Yani kii haramdan kaarsa Allah Teala ona haram yedirmez, nasip etmez demek istiyordu. Bu sz sk sk tekrar eder, bununla biraz da hkmdar ve adamlarn uyarmak amacn gderdi. ahruh da bunun her zaman mmkn olmayacan, insann bazen bilmeden de harama el uzatabileceini ileri srerdi. ahruh bir gn saraynda zellikle Nimetullah Efendiyi arlamak zere bir ziyafet dzenledi. Bata hkmdar ve Nimetullah Efendi olmak zere davetliler sofraya oturdular. Ba yemek kuzu evirmesiydi. Herkes gibi Nimetullah Efendi de itahla yiyor yedike Allah Teala haramdan kaan korur szn tekrarlyordu. Hkmdar ve adamlar da byk altndan glyorlard. Nihayet yemek bitti. ahruh, Nimetullah Efendiye sordu: Allah Teala haramdan kaan her zaman ve her durumda korur mu? Nimetullah Efendi cevap verdi: Evet korur. Haramdan kaana Allah Teala haram nasip etmez. ahruh dedi: Ama hocam seni korumad. Sende bizimle birlikte haram yedin. Nimetullah Efendi dedi: Hayr ben haram yemedim. Haram siz yediniz. ahruh dedi: Bouna iddia etme hocam, sofrada yediimiz kuzuyu benim adamlarm almt, hrszlk malyd o. Nimetullah Efendi dedi: Olabilir, size haramd, ama bana helald. Hkmdar lahavle ekti ve dedi ki: Nasl olur hocam, alnm bir kuzu bize haram sana helal olur? Nimetullah Efendi u sz syledi: Eer inanmyorsanz, kuzunun sahibini bulun ve ona sorun. Gerekten hkmdarn adamlar aldklar kuzunun sahibini buldular. Yal bir kadnd. Kuzuyu aldklarn, piirip 388

yediklerini itiraf ettiler ve parasn demek istediler. Kadn parasn almay kabul etmedi ve kendilerine beddua etti. Kuzunun sahibi kadn yle dedi: Ben o kuzuyu paras iin deil, bu ivarda Nimetullah Efendi diye mubarek bir zat varm, ona ikram etmek iin yetitiriyordum diye aklamada bulundu. Bu yzden kuzu eti Nimetullah Efendiye helal dierlerine haram olmutu. Terzinin Tvbesi Birgn birisi gelip evliyadan bir zata sorar: -Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah gnahkar kulunun tevbesini can gargaraya gelmeden kabul eder. Hadisi erifi hakknda ne buyuruyorsunuz? -Evet yledir. Ama senin meslein nedir? -Terziyim. Elbise dikerim. -Terzilikte en kolay ey nedir? -Makas tutup kuma kesmektir. -Ka senedir bu ii yapyorsun? -Otuz senedir. -Cann gargaraya geldii zaman kuma kesebilirmisin? -Hayr kesemem. -Bir mddet zahmet ekip rendiin ve otuz sene kolaylkla yaptn bir ii o zaman yapamazsan mrnde hi yapmadn tvbeyi o zaman nasl yapabilirsin? Bugn gcn yerinde iken tevbe et. O zaman belki yapamazsn. Terzi bu kouma zerine tevbe etti ve salihlerden (iyi insanlardan) oldu. badetin Efdali nsanlara zulmeden birisi, bir slam byne sormu: badetlerin hangisi efdaldir? slam by yle 389

buyurmu: Senin iin leye kadar uyumak efdaldir. nk uyuduun mddete halk incitmezsin. Tevazu Ahmed Rufai hazretleri bir gn talabelerine: inizde kim bende bir ayp gryorsa bildirsin dedi. Mritlerden birisi: Efendim sizde byk bir ayp var diye cevap verdi. Aybn talebesine soracak kadar kendini am bu mutevazi insan talebesi byle sylyor diye zlmedi ve hi kzmad. Belki sadece aybndan kurtulabilmek midiyle sordu: Syle kardeim o aybm nedir? Talebe gzleri dolu dolu: Bizim gibilerin size talebe olmas dedi. Bu sz gnllere ok tesir etmi sohbette bulunan herkes alamaya balamt. Ahmed Rufai hazretleri de alyordu. Birara sadece ben sizin hizmetcinizim, ben hepinizden aaym diyebildi. Alarn Halini Nasl Anlayabilirim Msrda ktlk olduu yllarda Hz. Yusuf (A.S.) gnde bir yemek yerdi. Hz. Yusufa Btn zahire ambarlar senin elinin altnda olmasna ramen neden gnde bir yemek yiyorsun? diye sordular. Hz. Yusuf kendisine sorulan bu soruya u soruyla karlk verdi: Benim karnm tok olsa etraftan zahire almaya gelen alarn halini nasl anlayabilirim?. Peygamberimizin Miras

390

Gnn birinde Ebu Hureyre sokakta grd insanlara Burada bou bouna ne dolap duruyorsunuz? Mescide koun; orada Peygamberimizin miras bllyor. Siz de aln der. Bunu iiten kiiler hemen mescide giderler. Herhangi bir mal varlnn paylaldn gremeyince de geri gelip, Ebu Hureyreye Biz senin sylediin gibi bir taksim grmedik derler. Ebu Hureyre Peki ne grdnz? diye sorar. Onlarda Mescidde kimi Kuran okuyor, kimi zikir yapyor, kimi ilim reniyor derler. Bnn zerine Ebu Hureyre yle der: te Peygamberimizin miras budur. kisini De Affeyle Sahabilerden biri Hz. Ebu Bekirin yanna gelip ona yle demi: ok gnahkarm benim iin dua edermisin? Hz. Ebu Bekir efendimizde u ekilde bir dua etmi: Ya Rabbi, bir gnahkar bir dierinden dua istiyor, ikisini de affeyle. Ben lmden Korkuyorum lmden korkan birisi Hasan Basriye: Ben lmden korkuyorum dediinde ondan u cevab alm: Aslnda sen maln geride braktn iin korkuyorsun; maln ileriye (Allah rzas iin harcayp ahirete) gndermi olsaydn peinden gitmeyi isterdin. Develerimi Kalbime Balamam Ki Biri mam Azama gekerek: Ya imam ben namazlarm huu ierisinde klamyorum. Namazada iken develerimi otlatyor, onlarla ilgileniyorum. Oysa siz benden daha zenginsiniz. Peki siz ibadet zevkine nasl eriiyor, 391

ibadetlerinizi huu ierisinde nasl yapyorsunuz? diye sormu. mam Azam hazretleri yle cevap vermiler: Ben develerimi kalbime balamam ki; ahra balarm. Gzleriniz Ne Zaman Kr Oldu? mam Azam hazretleri bir gn hamama gitmiti. Hamamda ykanrken bir ara petamaln tam rtmemi, rtnmesine riayet etmeyen birinin hamama geldiini grr grmez gzlerini kapatmt. Bir yandan da ykanan mam Azam bir ara su tasn kaybetti. El yordamyla onu su tasn aradn gren rtnmeye tam riayet etmeyen ahs tas bulup kendisine vererek yle dedi: Ya mam! Sizin gzleriniz ne zaman kr oldu? mam Azam u cevab verdi: Senin bu rtnmeye dikkat etmediin andan itibaren gzlerim kr oldu. ayet sen rtnmeye dikkat eder, kendine eki dzen verirsen gzlerim yine eskisi gibi grebilecek bylece de tasm aramaktan kurtulmu olacam. Bunun zerine o ahs rtlmesi gerekli olan ksmlar tamamen kapatt. Az sonra da mam gzlerini at ve yle dedi: krler olsun gzlerim ald. Hani Nerede O mmet Kapal ardan geerken Abdulhakim Arvasi (K.S.)nin karsna tandklar bir dkkanc kt. Adam hal hatr sorduktan sonra Efendim. Dua edin de Allahu Teala mmeti Muhammedi kurtarsn deyince o da cevaben: Siz bana o mmeti gsterin. Ben de kurtulduunu haber vereyim. Hani nerede o mmeti Muhammed! buyurdu.

Fakir Ve Kr 392

Kibirli ve zengin birisi kapsna gelen bir fakire bir ey vermedii gibi, onu hem paylar hem de kapy yzne kapatr. Zavall fakir ilenir; bir tarafa ekilir ve oturur, alamaya balar. Bir kr, onun alamalarn duyar. Kalkar yanna gelir, niin byle zgn olduunu, aladn sorar. Fakir olan biteni anlatr. Kr teselli vererek zlmemesini, kendi evine gelmesini, evinde kalmasn, ekmeini, orbasn kendisiyle paylamasn ister ve srarda eder. Fakir onun itenlii ve srar karsnda kabul eder, onunla gider. Kr ona kar ok gzel bir konukseverlik gsterir. Fakirin hem karn doyar hem de gnl ho olur. Gnl yle ho olur ki o honutluk iinde: Sen bana evini atn, sen bana gnln atn, Kadir Mevlamda senin gzn asn diye dua eder. Gece olur krde bir gariplenir bir gariplenir ki o gariplik ierisinde gznden birka damla ya damlar gzleri birden alr. Grmee balar. Krn grmesi ile ilgili haber bir anda ehirde yaylr. Yer yerinden oynar. Bu haberi onu kapsndan kovan, kovmakla kalmayan ta yrekli de duyar. in doruluunu anlamak iin gz alan ahsa gelir: ok anslymsn. Gzn nasl ald, kim at? Kr der ki: Hey seni gidi gafil seni, sen nasl bir adammsn ki, yle bir mbarek zat azarladn, zdn, devlet kuunu braktn, bayku ile megul oldun. Gzmn kapsn, senin yzne kapy kapattn o kimse at. Gerek Anlalnca Zlkarneyn Aleyhisselam ordusuyla gece yolda giderken ordusuna: Ayanza taklan eyleri toplayn diye emir verir. Ordu bu emri duyunca; ilerinden bir grup: ok yrdk, ok yorgunuz. Gece vakti bir de ayamza taklan eyleri toplayarak bouna arlk m yapacaz. Hibir ey toplamayalm diyerek hibir ey toplamyorlar. kinci grup 393

ise: Madem komutanmz emretti, birazck toplayalm, emre muhalefet etmeyelim. Zira ordu komutanna itaat etmek gerekir diyerek az bir ey topluyorlar. nc grup ise: Komutanmz bir eyi bouna emretmez. Muhakkak bildii bir ey vardr. Bir hikmeti vardr, diyerek btn abalarn azna kadar doldururlar. Sabah olduunda bir de bakyorlar ki, meer bir altn madeninden gemiler de ayaklarna deen eylerin altn olduunun farkna varamamlar. Bunu anlaynca: Hi almayan birinci grup: Ah niin almadk! Nasl dinlemedik komutanmzn szn. Keke alsaydk! Bir tane bari alsaydk diyerek piman oluyorlar. Az alan ikinci grup ise: Ah ne olayd da biraz daha fazla alsaydk. Ceplerimizi, abalarmz hnca hn doldursaydk diye sitem ediyorlar kendilerine. ok alan nc grup ise: Keke gereksiz, lzumu olmayan eyalarmz atsaydk, daha ok toplasaydk. Her eyimizi doldursaydk, daha fazla alsaydk diyerek fazla almalarna ramen zlyorlar. te bu misalde olduu gibi ahirette btn insanlarda bunun gibi atlarda bulunacak. Kafir olan: Keke iman etseydik, keke inansaydk da hi olmasa cehenneme girdikten sonra iman etmemiz sonucunda cennete girseydik, ebedi cehennemden kurtulsaydk, Mmin, fakat az sevab olan: Keke biraz daha sevap ileseydim de biraz daha ikrama mazhar olsaydm. Mmin, ok sevab olan ise: Ah ne olayd da makamm biraz daha ykseltecek bir vakit daha namaz klsaydm, biraz daha fazla sadaka verseydim, oru tutsaydm, biraz daha fazla sevap ileyecek ameller yapsaydm diyeceklerdir.

Hapishanede Klnan Namaz

394

Horasan valisi Abdullah bin Tahir ok adil biriydi. Jandarmalar birka hrsz yakalam valiye bildirmilerdi. Getirilirken hrszlardan birisi kat. O srada Hiratl bir demirci Niapura gitmiti. Demirciyi gece eve giderken jandarmalar yakaladlar ve dier zanllarla beraber valiye kardlar. Vali dedi ki: Hepsini hapsedin! Bir suu olmayan demirci hapishanede hemen abdest alp namaz kld. Ellerini uzatp: Ya Rabbi! Bir suum olmadn ancak sen biliyorsun. Beni bu zindandan ancak sen kurtarrsn! diye dua etti. Vali uyurken ryasnda drt kuvvetli kimse gelip tahtn ters evirecekleri zaman uykudan uyand. Hemen kalkp abdest ald, iki rekat namaz kld. Tekrar uyudu. Tekrar o drt kimsenin tahtn ykmak zere olduunu grd ve uyand. Kendisinde bir mazlumun ah olduunu anlad. Vali hemen hapishane mdrn artp sordu: Acaba bu gece hapishanede mazlum birisi kalm m? Mdr dedi ki: Bunu bilemem efendim. Yanlz biri namaz klyor, ok dua ediyor gz yalar dkyor. Vali: Hemen adam buraya getiriniz dedi. Demirciyi valinin yanna getirdiler. Vali halini sorup durumu anlad ve dedi ki: Sizden zr diliyorum. Hakkn helal et ve u bin gm hediyemi kabul et. Herhangi bir arzun olunca bana gel. Demirci de cevabnda dedi ki: Ben hakkm helal ettim. Verdiiniz hediyeyi kabul ettim. Fakat iimi, dileimi senden istemeye gelemem. Vali: Neden gelemezsiniz? Demirci: nk benim gibi bir fakir iin senin gibi bir sultann tahtn birka defa tersine evirten sahibimi brakp da dileklerimi bakasna sylemek kullua yakr m? Namazlardan sonra ettiim dualarla beni nice skntlardan kurtard. Pek ok muradma kavuturdu. Nasl olur da bakasna snrm? Rabbim nihayeti olmayan rahmet hazinesinin kapsn, ihsan sofrasn herkese am iken bakasna nasl giderim? Kim istedi de vermedi? Kim geldi 395

de bo dnd? stemesini bilmezsen alamazsn. Huzuruna edeple kmazsan rahmetine kavuamazsn. Her Grdn Hzr Her Geceyi Kadir Bil Bir gn annesi tarladan kaldrd budaylar, biriyle Ubeydullah Ahrara gnderdi. Ubeydullah Ahrar budaylar ambara koymakla megulken budaylar getiren kimse bo uvallarn alp gitti. Nereye gittii ve hangi yoldan gittii belli deildi. Ubeydullah Ahrar o anda neden bu zavall ve garib kimseden dua almadna zld. ine garib bir zdrap kt. Buday olduu gibi brakp koarak o kimsenin peine dt. Yanna vararak tevazu ile kendisine dua etmesini istedi ve; beni gnlnze aln. Halime biraz inayet nazaryla bakn. Belki duanz ve himmetiniz bereketiyle Allah Teala beni balar, merhamet eder de yolum alr dedi. Onun yzne akn ve hayret dolu ifadelerle bakan zat: Zannediyorum ki Trk eyhlerinin syledikleri; Her geleni Hzr bil, her geceyi Kadir bil szne gre hareket ediyorsun. Fakat ben hibir zellii olmayan kendi halinde yaayan bir kimseyim. Elimi yzm bile layk ile ykamay bilmem. Senin istediin eyden ben haberdar deilim. O bende yoktur. dedi. Ubeydullah Ahrar dua etmesi iin yalvarmaya devam etti. O kimse, Ubeydullah Ahrarn yalvarna dayanamayarak ellerini kaldrd ve: Allah Teala senin kalb gzn asn, diye dua etti. Bu dua bereketiyle Ubeydullah Ahrarn kalbinde almalar oldu.

Dini Hikayeler 396

Allah Tealay Bilir Misin? Abdullah bin Mbarek bir gn yolda gidiyordu. nnde birka koyunla bir oban ocuk grd. Ona acd ve; Zavall ocuklukta obanlk yaparsa, bydkte Allah Tealann ibadet ve marifetine nasl eriir? dedi. Sonra kendi kendine Gideyim, ona Allah Tealay tanmakta bir mesele reteyim. deyip, ocuun yanna geldi ve: Evladm, Allah Tealay bilirmisin? buyurdu. ocuk: Kul nasl sahibini bilmez? dedi. Allah Tealay ne ile biliyorsun? Bu koyunlarmla. Bu koyunlarla Allah Tealay nasl bilirsin? Bu birka koyun obansz ie yaramaz. Bunlara su ve ot verecek, kurttan ve dier tehlikelerden koruyucu birisi lazmdr. Bundan anladm ki, kainat, insanlar, cinler, hayvanlar ve canavarlar ve bu kanatl kular bir koruyucuya muhtatr. Bu binlerce eit mahlukat korumaya kadir olan, Allah Tealadan bakas deildir. te bu koyunlarla Allah Tealay bylece bildim. Allah Tealay nasl bilirsin? Hi bir eye benzetmeden bilirim. Byle olduunu nasl bildin? Yine bu koyunlardan. Nasl? Ben obanm. Onlarn koruyucusuyum. Onlar benim korumam ve tasarrufumdadrlar. Onlara dikkatle bakyorum. Ne onlar bana benzerler ne de ben onlara benzerim. Buradan bir oban koyunlarna benzemezse elbette Allah Tealann kullarna benzemiyeceini anladm. Abdullah bin Mubarek: yi syledin. limden bir ey rendin mi? buyurdu. ocuk: Ben bu sahralarda nasl ilim tahsil edebilirim dedi. Peki baka ne renmisin? ilim rendim. Gnl ilmi, dil ilmi ve beden ilmi. Bunlar nelerdir? ben bunlar bilmiyorum. Gnl ilmi udur ki bana kalb verdi ve kendi marifet ve muhabbeti yeri eyledi ki bu kalb ile Onu bileyim. Onun sevdiklerine gnlde yer vereyim, sevmediklerine yer vermiyeyim ve bylelerinden 397

uzak olaym. Dil ilmi udur ki bana dil verdi ve dili zikretmek, Onun ismini sylemek yeri eyledi. Bununla Onu hatrlatanlar dile getirmei, Ondan bahsetmiyen szden onu korumay, byle szden uzak olmay ima etti. Beden ilmi udur ki bana beden vermitir ve onu kendine hizmet yeri eylemitir. Bylece Ona hizmet olan her eyi yaparm, hizmet olmayan eyi ise bedenimden uzaklatrrm. Abdullah bin Mubarek bunun zerine: Ey ocuum! Evvelki ve sonraki ilimler senin bana bu rettiklerindir dedikten sonra: Ey oul! Bana nasihat ver buyurdu. Ey efendi! Alim olduun yznden belli oluyor. Eer ilmi Allah rzas iin rendiysen, insanlardan istemeyi, beklemeyi kes. Yok dnya iin renmisen cennete kavuamazsn dedi. Arkadan Al Beraberce Cennete Girin Hz. Enes (R.A.) anlatyor: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile beraber bulunuyorduk. Bir ara az dileri grlecek ekilde glmsedi. Sebebini sorduumuzda yle buyurdular: mmetimden iki kii Allah Tealann huzuruna gelirler. Birisi Ya Rab, benim bunda hakkm var; hakkm bundan al, bana ver der. Allah Teala da tekine hakkn ver buyurur. Adam Ya Rab, bende sevap namna bir ey kalmad der. Cenab Hakk baksana bu adamn sevab kalmad ne dersin? buyurur. Adamcaz o halde benim gnahlarmdan alsn der. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz bunu anlatrken gzleri yaard ve O gn byk bir gndr. nsan gnahnn alnmasn ister dedi. Bunun zerine Allah Teala hak sahibine ban kaldr ve cennete bak buyurur. Adamcaz Ya Rab! inci ile ilenmi, gmten ve altndan kkler gryorum. Bunlar hangi peygamber, hangi sddk veya hangi ehitler iindir? der. Allah Teala bunlar bana cretini verenler iindir 398

buyurur. Adamcaz bunlarn hakkn kim deyebilir? der. Allah Teala sen istersen bunlara sahip olabilirsin buyurur. Adam nasl olur Ya Rab? deyince, Cenab Hakk hakkn bu adama balamakla buyurur. Adam o halde ben bunu affettim der. Allah Teala da arkadan al beraberce cennete girin buyurur. Sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz Allahtan korkun, Allahtan korkun ve siz de kendi aranz dzeltin. Baknz bizzat Allah Teala mminlerin arasn buluyor buyurmulardr. At Hrsz Bir hrsz geceleri at alp satard. mrn byle heba ederdi. Bir defasnda da bulunduu ehrin en byk alimi ve evliyasnn atn almak iin ahrna girmiti. Tam at zp gtrecei srada ahrn duvar yarlp ieriye bir nur yayld. Bu nur iinde iki nur yzl zat gzkt. Hrsz bu hali grnce kendini hemen at gbrelerinin arasna atp gizlendi. Korku ve tela iinde boazna kadar gbre iine gmld. Bu srada yarlan ahrn dier duvarndan daha parlak bir nur gzkt. Bu nur arasnda da o zamann kutbu, en byk velisi olan ev sahibi kt. ncekiler onu grnce hrmet gstererek selam verdiler. Ev sahibi dierlerine niin geldiklerini sorunca; Falan evliya arkadamz vefat etti. Onun yerine kimi tayin edeceiz? size arzetmek istedik dediler. Atlarn sahibi olan zat; onun yerine at hrszn tayin ettik dedi. Soran iki zat da evliya olup ricallgayb denilen velilerden idiler. At hrszl yapmaya gelen kimsenin gbreler arasna gmlp saklandn biliyorlard. Hemen yanna varp onu gbreler arasndan kardlar. Gnln alp tebrik ederek kucakladlar. Atlarn sahibi ve zamann kutbu evliya zatn da yanna gelip elini ptler. Sonra hep birlikte vefat eden arkadalarnn cenazesini kaldrmaya gittiler. Abdullah 399

lahi sohbetinde bulunanlara bunu anlattktan sonra yle dedi: imdi at hrszl yapmaya giden kimse nasl bir alma yapt da ricallgayb denilen evliya arasna girdi? diye bir sual hatra gelmesin. nk o zavallnn gbreler arasnda mahcubiyetinden ne kadar zorluk ve ne kadar pimanlk ektii bellidir. Kurtulu yolu kalmadn kesinlikle anlaynca at almak zere harama yneliinden dolay btn kalbiyle piman olup o zamana kadar yapt ilere yle bir tvbe etti ki iledii kt ilerden gnl temizleniverdi. Allah Tealaya ynelip riyazet eken kimseler onun o anda yapt tvbeyi nice seneler yapamaz. inli Muhammed Burada anlatlanlar 2003 ylnn Austos aynda yaanmtr. Dou Trkistanda doan bir kardeinizim. Arap lkelerinde dini tahsilini tamamladktan sonra Trkiyeye geldim. slami kitaplar inceye tercme ederek ve internet ortamnda yaynlayarak inlilere Allah ve Resulullah tantma, tebli etme ile megul oldum. Bu sayede inde Mslman olanlar oldu. Bu Mslman olan inlilerden on bir kii stanbula geldi. Onlar benden srekli slami bilgiler renmeye alyor, ben de elimden geldiince retmeye alyordum. Zaten stanbula geldiklerinde sadece iman etmilerdi, bunun dnda baka hibir amelleri yoktu. Konumalarmz esnasnda Kabeden ve Resulullahtan bahsettik. lerinden bir tanesi; Mademki inden buralara geldik, ine dnmeden Mekke ile Medineyi de ziyaret edelim, ine yle dnelim. dedi. Bu neri kabul grd. Mekkeye gittik. Sonra Mescidi Haramn yolunu tuttuk. Beytullaha girdiimizde tek bir ayet dahi bilmiyorlard. Benim hem ince bilmem, hem de Arapa bilmem onlarn iine ok 400

yaryordu. Onlar soruyor, ben cevaplyordum. ince ile Arapann uyumu ok zor oluyordu. Allah ismi erifini dahi dzgn telaffuz etmekte zorlanyorlard. Tavafta mminler Lebbeyk Allahumme Lebbeyk nidalar ile dnerken, inli kardelerim Lebbeyki telaffuz edemiyordu. Ben de onlara Lebbeyk yerine Allah deyin dedim. Onlar da sesleri kt kadar Allah, Allah nidalar ile tavaf etmeye baladlar. lk namazlarn o gn Beytullahta kldlar. Yats namaz vaktiydi. Farz namazda imama uymalarn syledim. Yatsnn farzn kldk. Snnetleri de onlara anlattm, okumak iin tek bildikleri Allah ismi celilesi idi. Onlar da snnet namazlarnda kyamda, rkuda, secdede, Ettehiyyatta sadece Allah diyorlard. ou zaman da armamalar iin ben yanlarnda klyordum, klarken beni takip ediyorlard. Beytullahtaki ilk gecemizden otele dndmzde onlara dedim ki: Siz Allahn rahmeti ile Mslman oldunuz, yani aslnza dndnz. lk adm olarak simlerinizi deitireceiz. dedim. simler inceydi an yin, Cang u yung, Wang Jing lu gibi. Ben onlara Muhammed, Bilal, mer, Usame, Hamza, Osman, Ebu Bekir olmak zere sahabe-i kiramn isimlerini verdim. Bu on bir kardeimden bir tanesi ei ile birlikte gelmiti. O bacmzn ismini de Hatice koyduk. slam dini ile ilgili onlara anlattm her eyi kaytsz artsz kabul ediyor, harfiyen uygulamaya alyorlard. Yani Allah ve Resulullah onlarn sadece namazlarna deil, gndelik yaamnn tm detaylarna karyordu. Yani her hareketlerini Kuran ve Snneti Resulullaha gre ayarlyorlard. Zemzem iin onlara yle demitim; Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zemzem suyunu nasl imemizi bize retmitir. Zemzem suyu ayakta iilir. Onlar da benim anlattklarm istisnasz uyguluyorlard. Bir gn Mekkede dolarken Hilton otelinin nnden geiyorduk, ince ad ang Yu Min yeni 401

ad Muhammed, karsnda Hiltonu grnce, kapsndan ieri girdi. Resepsiyonu, sa solu yle bir gzden geirdi. Sonra bana sordu: Burada iki yok mu? Ben de; Burada ikinin ne ii var, burada iki olmaz dedim. Muhammed sadece iki imenin yasak olduunu biliyordu. ki retmenin, satmann yasak olduunu bilmiyordu. Bana dedi ki: inde benim iki fabrikam var. indeki Hilton otelleri ile anlamam var, otellerin ikileri benim fabrikamdan veriliyor. Burada Hiltonu grnce bizim rettiimiz ikilerden buraya da geliyor mu diye baktm. Muhammedin inde iki fabrikas olduunu yeni renmitim. Bir eyler yapmam lazmd, benim dndm gren Muhammed sordu: Hayrdr, niin durgunlatn. Yanl bir ey mi var. ki retmek, satmak da m yasak yoksa? Kafamda imekler akmaya balad. Ne demem gerekti. Daha yeni Mslman olan birisine, stelik geimini iki retimi ile salayan birisine iki retiminin tpk iilmesi gibi haram olduunu sylemem doru bir davran myd? Geimini iki retimi ile salayan, yeni Mslman olan bir insan bunun haramln kaldrabilir miydi? Ya kaldramadan imanndan dnerse? slamdan vazgeerse. nk iin ucu paraya dokunduunda, yeni Mslman olan birini bir kenara brakalm, senelerce namaz klmaktan aln nasrlanm Mslmanlarmzn iman dahi sallanyordu. Tam o srada akam ezan okundu. Ben Muhammede bu hususta konumann epey zaman alacan syleyerek, sorunun cevabn namazdan sonraya erteledim. Kafamda hala net bir cevap oluamyordu. Tereddtler ile doluydu. yle dndm de oldu: Sahabeye dahi iki merhalede yasakland. Bizim imanmz sahabe iman gibi olamazd. Bu yzden iki retiminin yasan imdilik gizleyim. Daha sonra slama daha pek sndnda, iman pekitiinde anlatrm. Dier yandan yle dndm: Hayr. Bugn sizin dininizi 402

tamama erdirdim. mealindeki ayet ile Allah Teala dinini tamamlamtr. Bize bu din nasl tamamlanm ise, Resulullah nasl brakm ise, yle amel etmek, yle tebli etmek der. Ben bu tereddtler arasnda Mescide girip namaza durdum. Her derdin devas namazdr. diyen sz, mam Rabbaninin hayatn anlatan bir kitapta okumu idim. mam namazn ilk rekatnda: Allahn aa vuraca eyi, insanlardan ekinerek iinde gizliyorsun. Oysa asl korkmaya layk olan Allahtr. mealindeki Ahzab suresi 37. ayeti okudu. ok oldum. kinci rekatnda ise: ayet onlar, srt evirecek olurlarsa, artk biz seni onlarn zerine bir gzetleyici olarak gndermi deiliz. Sana den, yalnzca teblidir. mealindeki ura suresi 48. ayeti okudu. Bu sanki bana Allah Tealann ikaz idi. Evet, Allah Teala sanki bana, benim Allah Tealann emrini sylemek ile ykml olduumu, hidayet etme makamnda olmadm hatrlatyordu. Ben Allah Tealann ayetini gizlemek gibi bir vahametin uykusundan uyanp, namazdan sonra daha snneti klmazdan nce, benden iki saf ileride namaz klan Muhammedin yanna vardm ve ona: Evet dedim, iki imek nasl haram ise, retmek, satmak da haramdr.. Hayret ve deiiklik bu sefer Muhammedde idi. Bana dedi ki: Hemen bir telefon bulmalyz diyerek benim elimden tutuu gibi Mescidin dna kard. Yol kenarndaki pasajlarn iinde telefonlar vard. Hemen bir telefonun yanna gittik, heyecandan telefon numaralarn unutmutu, telefon rehberi de yannda deildi. Bana beklememi syledi, koarak kaldmz otele gitti, ksa sre sonra nefes nefese, elinde telefon defteri ile geri dnd. Telefonu evirdi, kar tarafta kardei vard. Hal hatrdan sonra kardeine aynen unlar syledi: Fabrikay kapatyorum Kar tarafn ne dediini duyamyordum, ama itiraz ettii belli oluyordu. Hayr! Allahn yasak ettii bir eyi biz yapamayz. Allah Teala emretmi, iki imek, 403

retmek, satmak haramdr. Konuacak bir ey yok, ben fabrikann faaliyetine derhal son vermeni sylyorum. Kar taraf itirazlarna devam ediyordu. Muhammed kararlyd fabrika u anda kapanacakt: Btn zararlar kabul ediyorum, alacaklarmz terk ediyorum, onlar haramdr. Sen fabrikann faaliyetine son ver ben gelince skntlar zerim dedi ve telefonu kapatt. Muhammedin namazlar ok farklyd. Alamad namaz yok gibiydi. Her grdm namazda alyordu. Bir de snnet namazlarn ok uzatyordu. Kyamda o kadar kalyordu ki, neredeyse biz namaz bitiriyorduk ki, o henz ilk rekatn kyamn tamamlamam oluyordu. Merak ettim, bir tek sure bilmiyor, kyamda bu kadar uzun dururken ne okuyordu. Dedim ki: Muhammed Bir tek sureyi dahi tam okuyamyorsun. Kyamda bu kadar uzun duruyorsun, ne sylyorsun? Bana dedi ki yle bir haz alyorum ki, imkan olsa dier namaz vaktine kadar kyamda dururum. Allah diyorum baka bir ey diyemiyorum. Bir de Muhammed ufku ok geni olan biri idi. On bir inli kardeim son derece samimi ve ihlasla ibadet yapyordu. Namazlarda ou alyordu. Ama Muhammed bir bakayd, o dierlerinden gerekten farklyd. ok yer dolatm, ok mminle karlatm, teslimiyetin bu derece zirvede olduu bir bakasn grmedim. O kardei ile telefon konumasn hatrlyorum, deil bir iki fabrikas, btn dnya o anda onun olsayd, Allah Tealann emri yerine gelsin diye btn dnyay verirdi, o kadar kararlyd. Mekkede hafta kaldk. haftann sonunda, Medineye doru yola ktk. Medineye yaklatmz anlard, Muhammed ile ayn koltukta oturuyorduk. Oturduumuz yerde elime bir gazete geti. Gazetenin ismi Medine idi. Arka sayfasnda bir bayan resmi, ampuan reklam vard. Ben bu resmi grnce hayret ifadesi olarak Allah, Allah dedim. Benim itirazm duyunca neye itiraz ettiimi sordu. Ben de ona durumu 404

anlattm. Bana dedi ki; Kadnlarn byle reklam yapmalar slama uygun deil mi? Ben de kadnlarn byle reklam, moda gibi ilerle uramalarnn slama aykr olduunu syledim. Benim bu szm zerine. Eimin moda ve stilist merkezi var. Bir de eim ve baldzm bir tekstil konfeksiyonu iletiyorlar. Orada mini etek, ksa tirt, bayan diz st orab retiyorlar. Kadnlara ynelik, moda, model ve modelistlik slama aykr mdr? Ben de moda, model ve mankenliin slamn yasaklad iler olduunu, Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mslman kadnn sslenerek sokaa kmas bir yana, parfm, koku srerek kmasn bile yasakladn ve Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Bir kadn sslenip evinden dar kp evine dnene kader ka erkein ehvetini tahrik etmi ise, o kadar erkek ile zina yapm gibidir. hadisini syledim. Medineye indik, otele yerletikten sonra, Mescidi Nebevinin yolunu tuttuk. Muhammed yanma geldi. Kardeim, gel bir telefon daha edelim, u ii halletmeden Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) huzuruna kmak istemiyorum. Anlamtm, moda merkezi ve tekstil konfeksiyonunu da kapatacakt. Ona dedim ki: Ziyareti yapalm, namaz klalm, ondan sonra telefon edersin.. Hayr." dedi, Ben bir haram inemi halimle Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mescidine giremem. Kesin kararlyd, bir telefon bulduk. Bu sefer telefon rehberi cebindeydi. Arad hanm ile konutu. Kardei ile olduu gibi, hanm ile de tartyordu. Telefon konumasndan anladm, inde sknt vard. Ne oluyordu, btn ileri tasfiye ediyordu. Hanm da kar geldi. Telefon konumasndan sonra bana anlatt. Hanm diyordu ki: On gn nce fabrikay kapattrdn, imdi de el emei gz nurum olan moda merkezini kapatyorsun, sen normal deilsin. Gelinceye kadar bir ey yapmayacam, gelince ne yaparsan yap. Eer 405

dediini yapacak olursak, fabrika ve moda merkezinin bize zarar iki yz bin dolarn ok zerinde olacak. Muhammed kararlyd, moda evi ve konfeksiyon kapanacakt. Hanm kapataca szn vermiti. Muhammed rahatlamt, birlikte Mescidi Nebeviye gittik, ziyaretleri yaptk, namazlarmz kldk. Medinede de ok duygulu anlar yaadk. Dn zamanmz yaklamt, bir hafta dolmak zereydi, cumartesi gn dnecektik. Cuma sabahyd, sabah namaznda Mescidi Nebevideyiz. Farz klyoruz, inli kardelerimle ayn saftayz, Muhammed benim solumda namaza durmutu. Kyam, ruku, ardndan ilk secde, hep birlikte secdeye vardk, secdeden kalktk, oda ne Muhammed secdede kald. lk rekatn ikinci secdesini de yaptk, ikinci rekata kalktk, Muhammed hala secdede bulunuyordu. akndm, acaba ne olmutu? kinci rekat bitti, ruku, secde ve ettahiyat, derken selam ve namaz bitti. Muhammed hala secde de ylece duruyordu. Ben normalde uzun uzun gece namaz klan Muhammedin secdede uyuduunu, yorgunluktan kendinden getiini dndm. Omzuna dokunup kalkmasn sylemek iin elimi uzattm, elimle omzuna dokunmamla birlikte sa tarafa dmesi bir oldu. Muhammed nefes almyordu Acaba dedim, olamazd. Muhammed sal yerinde, herhangi bir hastal olmayan biriydi, olsa olsa yorgunluktan baylmtr. Bana toplandk, ellerine, bana, omuzlarna masaj yaptk, are yok, Muhammedde en kk bir hareket yoktu. O srada Mescidi Nebevinin grevlileri olaya el koydu. Ambulansa koyarak yakndaki hastahaneye gtrdler. Biz de pelerinden gittik. Hastahaneye vardk, doktorlara Muhammedi sorduk, bize Buraya gelmeden nce vefat etmiti. dediler. Tarif edemeyeceimiz derecede zntye kaplmtk. Arkadalar alyordu, hep birlikte alyorduk. imdi ne yapacaktk? aresizlik iinde ne yapacamz konuurken, hastahanenin kapsnda bir 406

hareketlenme oldu. Kapya baktmzda zel bir arabadan inen ve orada bulunanlarn ilgi gsterdikleri bir zatla karlatk. Herkes bu zata hrmet ediyor, yol gsteriyordu. nsanlarn ilgisi ile hastahane kapsna kadar geldi, bizlere bakt. inli kardelerimizi tepeden trnaa szd ve orada bulunan grevlilere dnerek dedi ki: Bu sabah burada len bir inli var m? Grevliler: Var. dediler. Bu sz duyan bu hatrl zattan beklenmedik bir hareket oldu. Tekbir getirdi: Allahu Ekber dedi ve bulunduu yerde secdeye kapand. Yaklak olarak bir dakika secdede kald. Secdeden kalktnda gzleri yalyd. Grevliler, biz orada bulunan herkes merakla bir aklama bekliyorduk. O da herkesin merakl baklarn anlam, elinin ii ile gzlerini sildikten sonra dedi ki: Bu gece Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ryamda grdm, bana dedi ki, Bu sabah benim mescidimde bir inli kardeim vefat edecek onun cenaze namazna katl.. len namaznda Mescidi Nebevide Muhammedin cenaze namaz klnd. Sonrada Cennetl Baki de topraa verildi. Topraa verilirken, nasip oldu, ben de yan banda bulunuyordum. Mezara konulurken, kefeninin ba ksm ald. Rabbim, Muhammedin yzn son defa bana gsterdi. Muhammedin sakal yoktu, yani Muhammed kseydi. unu hep sylyordu: Ne olurdu hi olmazsa birka tane sakal klm olsayd da o candan ok sevdiim Resulullahn snnetini yerine getirseydim.. Allah ahittir ki, kefen aldnda Muhammedin enesinde birka tane uzam sakal klnn olduunu grdm. Bir ey daha grdm ki; Muhammed esmer tenliydi. Fakat imdi yznde esmerlikten eser yoktu, nur gibi parlyordu. Bu hadise bende ok derin izler brakt. unu grdm ki; teslimiyet arttka ayn oranda sebepler ortadan kalkyor. Mevlaya kullukta ne kadar ileri gidilirse, dnyadan ne kadar uzaklarsanz, Allah Teala da kuluna o kadar yaklayor. 407

te Muhammed rnei, daha iki ay ncesinde, dinden, imandan habersiz bir yaants vard. Mslman olduktan sonra ince lisann Arapaya uyumu zor olduundan bizim gibi tam mahrecine uygun Allah diyemezdi, Peygamber diyemezdi, ama kalbi ile, ibadeti ile, ameli ile, itaati ile yle bir Allah diyordu ki, iki ay sonra Resulullah onu yanna alm, ona karlama yaptrmt. Buradan karlacak en nemli ders, Allah Teala iin neleri feda edebiliyorsunuz? Muhammed o noktaya ulat ki, btn dnya ve dnyann iindekilerin tasarrufu onda olsayd, Allah Teala ondan btn elindekileri istese, hi tereddt etmeden verecekti. Baka Dua Bilmez Misin? Bir ahs Haremi erifin kapsnda Ey dorulara yardm eden, haramlardan kananlar koruyan Allahm diyerek hep ayn duay okuyordu. Ona sen baka dua bilmez misin? dediler. O yle aklad, bu duay tekrar etmemim sebebi udur: Ben Beyti erifi tavaf ederken ayama taklan bir eyi eilip aldm. Bir de baktm ki iinde bin altn bulunan bir kese. eytanmla imanm mcadeleye tututular. Bin altn ok para, senin btn ihtiyalarn karlar dedi eytanm. manm ise bu haramdr, bouna saklama, sahibini bul, teslim et dedi. Ben byle mcadele iinde iken birinin sesi duyuldu: Burada iinde bin altnm bulunan kesem kaybolmutur. Kim buldu ise getirsin ona otuz altn mjde vereyim. Bin haramdan otuz helal hayrldr diyerek keseyi sahibine teslim ettim. O da bana otuz altn verdi. Bunu alp bakrclar arsnda gezerken bir Arap klenin bu paraya satldn grnce hemen satn aldm. Bir mddet sonra bu klenin yanna bir ksm Araplar gelip gizlice konumaya baladlar. Kleden ne konutuklarn sordum. Saklamayp aynen anlatt: Ben Marip sultannn oluyum. Babam Habe melikiyle cenk edip sava 408

kaybetti. Beni de esir alp buralarda sattlar. Babam bunlar gndermi. Elli bin altn da vermi ki beni satn alp gtrsnler. Sen bana ok iyilik ettin kendi evladn gibi baktn. Bundan dolay memnun kaldm. Bunlar beni satn alacaklar. Sakn az altna raz olma elli bin altna sat beni. Dedii gibi oldu. Elli bin altna sattm kleyi. Bu kadar byk sermaye ile bir ksm mallar alp Badata gittim. Orada atm dkkanda mallarm satyordum. Bir tandm gelip mehur bir tccar dostum vefat etti, ay gibi gzel kzcaz yalnz kald. Gel bunu sana alalm dedi. Ben de kabul ettim. Kzn ehiz olarak getirdii birtakm tabaklarn zerinde ii altn dolu keseler vard. Hepsinin zerinde de biner altn yazl iken birinde dokuz yz yetmi altn yazl idi. Bunun sebebini sorduumda kzcaz dedi ki: Babam bu keseyi Haremi erifte kaybetmi. Bulan bir helalzade keseyi iade edince otuz altn ona mjde olarak vermi, ondan geriye kalanlardr bu kesedeki altnlar. Bunun zerine ben Allah Tealaya hamd ve krlerde bulundum; bunlar hep doruluun, iyiliin bereketi diyerek hadiseyi kzcaza anlattm. Srur ve saadetimiz daha da perinlenmi oldu.

Besmelenin Fazileti Saliha bir kadnn mnafk ve cahil bir kocas vard. Bu kadn Bismillahirrahmanirrahim diye besmele ekmeden hibir iine balamazd. Kocas onun bu haline kzar, kadncaza yapmad eziyeti brakmazd. O saliha kadn ise kocasnn eza ve cefalarna sabreder ve onun doru yola gelmesi iin Allah Tealaya dua ederdi. Birgn kadnn kocas iyice fkelenmiti. Karsna yapaca eziyet ve ktlk iin bir bahane aryor ve kendi kendine: una bir 409

oyun evireyimde grsn; bakalm onu rezil olmaktan kim kurtaracak? diye sylenip duruyordu. Bakalarna aka syleyemedii inkarcl artk btn irkinliiyle iinde dolup tamt. Hanmn ard. Ona bir kese altn vererek: Bunu iyi sakla diye tenbih etti. Kadnda kocasnn emri zerine hemen gitti besmeleyi ekerek keseyi iyice saklad. Bu arada kocas da onu gizlice takip ediyordu. Sonra karsnn haberi olmadan keseyi karsnn saklad yerden ald. indeki altnlar boaltarak keseyi derin bir kuyuya att. Aradan ok gemeden karsn ard ve: Sana verdiim bir kese altn hemen getir dedi. Kadn kotu keseyi saklad yere Bismillahirrahmanirrahim diyerek elini uzatt. Tam o anda Allah Tealann emriyle kese kadnn saklad yerde iindeki altnlarla beraber aynen duruyordu. Islanan keseden sular damlyordu. Kadn kesenin neden slak olduunu anlayamad ve keseyi kocasna getirdi. Adam ii altnla dolu keseyi grnce ok ard ve karsnn sylediklerinin ne kadar doru olduunu anlad. Sonra karsna: Sana ok zulmettim, ok cann yaktm, beni affet diye yalvarmaya balad. Allah Tealaya tevbe ve istifar etti. badetlerine bal bir insan oldu. O gnden sonra dua ve yakarlarnda hep yle derdi: Ya Rabbi. Bana dnyam ve ahiretim iin hayrl, saliha bir kadn e olarak verdiin iin sana hakkyle kretmekten acizdim beni affet Alahm. O saliha kadn ise: Ya Rabbi. Sana krler olsun ki, duam kabul edip kocam salihlerden eyledin diye dua ediyordu. Bostan Bekcisi Evliyann byklerinden brahim bin Edhem Hazretleri anlatyor: Babam Horasan Belh hkmdarlarndand. Bir gn atma binip ava kmtm. nme kan tilki veya tavan bir hayvan kovalyordum. Arkadan bir ses duydum: 410

Ey brahim! sen bunun iin yaratlmadn, bununla emrolunmadn. Saa sola bakndm fakat kimseyi gremedim. Ayn sesi daha aktan sonra da pek yakndan yine iki kere duydum. Bu sefer durdum ve dedim ki: Bu bana Allah Tealadan bir uyardr. Vallahi bugnden sonra Rabbime isyankarlk yapmam. Atm srp babamn bir obanna geldim. Onun oban elbisesini aldm kendi kymetli elbiselerimi ona braktm. Dalar, ovalar aarak yrdm Irak lkesine ulatm. Oralarda gnlerce ii olarak altm. Fakat helal kaygsndan hibir ey bana huzur vermiyordu. Baz olgun kiiler safi helal kazan iin am ve Tarsus tarafna gitmemi tavsiye etmilerdi. Oralara gittim. Tarsusta iken nice gnler bostanlarda bekilik yaptm. Bir gn bostan sahibinin arkadalar gelmiti. Adam dedi ki: Ey ba bekisi! Git de narlarn en iyisinden biraz getir. Bir miktar nar getirdim. Adam nar kesince eki olduunu grd. O zaman dedi ki: Sen bunca zamandr bahemizde bekisin; meyve ve narlarmzdan da yiyorsun. Tatly ekiden ayramyor musun?. Vallahi ben meyvelerinizden bir ey yemedim, tatlsn da ekisinden ayramam. Adam akn bir edayla bana unu syledi: Hayret bir eysin yahu! Sen brahim Edhem olsan bundan fazla olmazdn.. Ertesi gn bu haber halk arasnda yaylverdi. Merakl insanlar gruplar halinde baheye akn etti. Gelenlerin oaldn grnce ben bir tarafta saklandm. nsanlar baheye dolarken aralarndan syrlp kaverdim. Bire Yediyz mam Hasan ve imam Hseyin ve Abdullah bin Cafer (R.A.) Medinei Mnevvereye giderken, yolda erzaklar kalmad. Sahrada olduklar iin yiyecek alacak yer de olmadndan alk ve susuzluk iinde kaldlar. Allah 411

Tealaya tevekkl ettik deyip yoldan sapdlar. Biraz gittiklerinde ovann orta yerinde bir karalt grdler. Ona doru gittiler. Baktlar ki bir kara adr iinde bir kadncazdan baka kimse yok. Kadncaza selam verdiler. O kadncaz da letafet ile selamlarn alp ve bunlara dikkat ile bakt. Hatrna geldi ki bu sultann dnyada benzerleri az bulunur. Kadna dediler ki: Bir yiyecein var mdr? Kadn Bir keim vardr. Kendiniz sanz, stn iiniz dedi. mamlardan birisi sad bir anak st bir imama verdi. Bir anak da Abdullaha verdi. Bir anak da kendi iti. Ondan sonra kadna dediler ki: Baka yiyecein yok mudur?. Kadn Bu keimi boazlayp yiyin dedi. O kadn bunu byle syleyince Abdullah hazretleri o keiyi kesti. Keiyi piirip yediler. Allah Tealaya hamd edip atlarna bindiler. Sonra kadncaza dediler ki: Medineyi Mnevvereye vardn zaman mutlaka bize urayasn ki biz Seyyidlerdeniz ve Haimilerdeniz. Saadetle dnp gitdiler. Bir zaman sonra o kadncazn kocas geldi. Grd ki ortada kei yok. Kei ne oldu diye sordu. Hanm da meydana gelen hadiseyi anlatt. Kocas da huzursuz olup Ey aklsz hanm! Niin byle yapdn? Bizim ondan gayri bireyimiz yok idi dedi. Kadn Allah Teala rahimdir. Kullarn a koymaz. Bunun gibi gzel yiitler, asilzadeler evimize geldi. Onlar misafir etmeden gndermek insaf deildir. Bir kei nedir ki yle sultanlardan esirgeyim dedi. Amma kadncaz imamlar bilmez idi. Gzel yiitleri grdnde mubarek yzlerinin nuraniliinden ve szlerinin tatllndan firasetle bildi ki asilzade insanlardr. Onun iin kendilerinden bir eyi esirgemedi. Bu dnyada btn mal bir kei olup onu da misafirlerine ikram etmek o kadncazn kemal derecede cmerdliini gsterir. Daha sonra kadncaz kocas ile bireyler alp satmak iin Medineyi Mnevvereye gittiler. ehir iinde gezerken hikmeti ilahi imam Hseyin 412

Hazretlerine Bab Selam nnden geerken rast geldiler. mam hazretleri kadncaz grd ve tand. Acele adam gnderip huzuru eriflerine getirdiler. Kadncaza hitab edip buyurdular ki: Benim kim olduumu bilir misin? Kadn: Bilmem diye cevab verdi. mam Hazretleri buyurdu ki: O yiit bir zaman senin adrna uradlar. Sen onlara st iirdin. Keiyi kestiler. Onlarn biri benim. Emretti bunlara ziyade ikramda bulundular. Hikmeti Rabbani imam hazretlerinin yannda fazla bir ey bulunmadndan beytlmal eminine adam gnderdiler. Bize bin dirhem gm ve yz koyun versin. naallah biz yine veririz dediler. Beytlmal emini verdi. Huzuru eriflerine getirdiler. Tamamn kadncaza verip bizi mazr tut dedi. Yanlarna adam verip imam Hasan (R.A.) hazretlerine gnderdi. mam Hasan da bunlar iyi karlayp yannda bulunduu kadar ikram etti. Ve onlarn yannda fazla bir ey bulunmad iin beytlmal eminine adam gnderip bin dirhem ile ikiyz koyun dn aldlar. Hepsini o kadncaza verip zr dilediler. Sonra yanlarna bir adam verip Abdullah bin Cafer hazretlerine gnderdiler. Abdullah hazretleri: mamlar ile bulutunuz mu? diye sual etti. Evet onlardan geliriz dediler. Abdullah hazretleri buyurdu: Ne olayd nce bizim yanmza gelseydiniz. Zira onlarn ellerinde dnya mal karar etmez. Hazr bireyleri bulunmad iin belki zdrab ekmilerdir. Bunlar dediler ki her biri biner dirhem ve yz ve ikiyzer koyun ihsan ettiler. Abdullah hazretleri ok nimetler verip ikibin dirhem ve drtyz koyun ihsan etti. Hazreti Abdullah bin Cafer varlkl idi. Ondan sonra kadncaz kocas ile drtbin dirhem gm ve yediyz koyunu alp sevinerek evlerine dndler. Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hazretlerinin evladnn cmerdlii, ikramlar bu mertebede olunca layk olan odur ki mmeti olan kii dnyaya rabet etmeyip eline geeni infak edip onlarn izinden gidip ta ki 413

dnyada mslmanlklar gzel, ahiretde de gnahlar afv edilmi olur. Drt Dirhemlik Bir Gmlek Ashab Kiramdan Ebud Derda (R.A.) Hazretleri anlatyor: Gnn birinde bir gmlek almak iin arya kmtm. Yolda Ebu Zerr (R.A.) Hazretleri ile karlatm. Nereye gittiimi sordu. Ben dedim ki: On dirheme bir gmlek satn almak istiyorum. Ebu Zerr ise: Dikkat edin! Ebud Derda msriflerdendir diye seslenmeye balad. Ben gizlemek istediysem de bunu yapamadm ve dedim ki: Ebu Zerr byle yapma! Benimle gel de beni sen giyindir. Birlikte arya gittiler. Ebu Zerr bana paramdan drt dirheme bir gmlek alverdi. Dnp gelirken avret yerlerini bile kapatmaktan uzak plak bir adama rastladm. Onu rtsne dikkat etmesi iin uyardm. O ise rtnecek elbisesi olmadn syledi. Ben de aldm giysiyi ona verdim. arya dnp drt dirheme bir gmlek daha aldm. Evime dnerken bu kez de yolda alayan bir hizmeti kadn grdm. Ona niin aladn sordum. unu syledi: Ya konan kabm krld. Aileme dnmek iin de ge kaldm. O kadnla birlikte arya gittim. Bir dirheme ona bir kap ya alverdim. Bu defa kadncaz dedi ki: Ey efendi! Bana yapacan iyilii yaptn. Aileme kadar da benimle geliver. nk ben eve ge kaldm. Beni dvmelerinden korkuyorum. Benimle gelirsen belki bana dokunmazlar. Onunla beraber efendisine gittim ve ona dedim ki: Hizmetiniz ge kalm da onu dvmenizden endie etmi. Bunun iin benimle birlikte size gelmemi istedi onun iin buradaym. Madem seninle gelmitir dedi adam; artk o Allah iin hr ve serbesttir. Bunu grnce kendi kendime dedim ki: Ebu Zerr benden dorusunu yapt. Toplam on 414

dirheme bana bir gmlek alverdi, bir fakire de bir gmlek giydirdi, bir kleyi de hrriyetine kavuturdu. Endonezya Nasl Mslman oldu? Kendi halinde bir tccard. Bir gn kumalar gemiye ykledi. Endonezyaya gitti, oraya yerleti. ini orada devam ettirdi. Kumalar kaliteliydi. Tam da halkn arad cinstendi. Kendisi de kanaat sahibi bir insand. Kazanc az olsun, temiz olsun dncesindeydi. Bir gn ge geldi i yerine. Eleman iyi bir kar elde etmiti satt mallardan. Merak etti sordu: Hangi kumatan sattn? u kumatan efendim. Metresini kaa verdin? On akeye. Nasl olur? diye hayret etti. Be akelik kuma on akeye nasl satarsn? Bize hakk gemi adamcazn. Grsen tanr msn onu? Eleman gitti mteriyi buldu getirdi. Dkkan sahibi mteriyi karsnda grr grmez helallik istedi ve fazla paray mteriye uzatt. Mteri armt. Byle bir durumla ilk defa karlayordu. Ne demekti hakkn helal et? Olay ksa srede dilden dile dolat. ok gemeden kraln kulana kadar vard. Sonunda kral kuma tccarn saraya ard. Kral sordu: Sizin yaptnz bu davran daha nce biz ne duyduk ne de grdk. Bunun asl nedir? Ben dedi tccar bir mslmanm. slam dini byle emreder. Mterinin bana hakk gemiti. Dolaysyla kazancma haram girmiti. Ben sadece bir yanl dzelttim. Kral slam nedir, mslmanlk nedir? gibi pepee sorular sordu. Birer birer sorularn cevaplad. Kral ilk defa duyuyordu byle bir dinin varln. Fazla zaman geirmeden slam kabul etti. Daha sonra ksa sre iinde de halk mslman oldu. 250 milyonluk nfusa sahip olan bugnk Endonezyann mslmanl kabul etmesindeki sr sadece be akelik kumat. Yaplan tek ey vard sadece: nand gibi yaamak, sahip olduu gzellikleri evresiyle paylamakt. 415

Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mjdesi herkese ak: Doru ve gvenilir tccar, kyamet gnnde peygamberler, sddklar (dorular) ve ehitlerle beraberdir. Yani asl etkili olan sz dili deil hal diliydi. Konumaktan ok yaamakt. Evlenilecek Hanm Hazreti mer zamannda da kadlk yapm olan mehur Kad reyhe birgn bir gen gelerek evlenmek istediini ve fakat evlenecei kadnn tahsilli ve ehirli olmasn istediini bildirerek nasihatta bulunmasn istedi. Kad reyh o gence mslmann evinin cennet olduunu ve Hazreti Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) byle buyurduunu naklederek bandan geen evlilii yle anlatt: Gentim artk evlenme zamanmn da geldiini dnmeye balamtm. Birgn Beni Mahzun kabilesinin adrlarnn nnden geerken bir kz grp ona talip oldum. Kz babas ksa bir tetkikten hemen raz olup ii bitiriverelim dedi. Ksa zamanda dnler yapld, dualar edildi ve evlilik hayatna ilk admmz atm olduk. Fakat ok gemeden beni bir pimanlktr almt. nk ben bu bir kyl kzdr stelik tahsil de grmemi, bununla ben nasl geinebilirim diye dnyor bu kararmdan dolay son derece piman oluyordum. ok gemeden bizim hanm birgn bana u szleri syledi: Efendi! Sen alim ve hret sahibi bir kimse imisin. Ben ise yaylalarda gezen ehir hayatndan anlamayan bir kyl kzym. Aslnda sen kendine gre bir evlilik ben de kendime gre bir hayat kurmal idik. Ama kader bizi birletirdi. Allah Teala benim gibi bir kyl kzn senin gibi bir hretli alime nasip etti. imdi sen bana benim bilmediim taraflar anlat ki ben onlara dikkat edeyim. Mesela; senin evine benim slalemden kimler gelebilir, senin akrabalarndan kimleri 416

misafirlie alaym, kimleri kabul etmeyip, onlara kar souk davranarak eve gelmelerine mani olaym dedi. Ben kadnn bu anlay karsnda dndklerimden dolay piman olup: Hatun sen bana yle eyler sylyorsun ki, eer bunlar hakkyle yaparsan beni bahtiyar edeceksin, dedikten sonra: Dindar olmayan hibir kimseyi eve almayacaksn, dindar olanlardan da senin tarafndan ok ok gelmesin, benim tarafmdan ise; u u ahslar gelmesinler, unlar ise hi gelmesinler diye gerekli talimat verdim. Tam bir sene huzur iinde yaadm. Bir sene sonra fetva dairesinden eve dndmde evde son derece tesettrl bir hanm grp kim olduunu sordum. Hanm annesi olduunu syledi. Kayn validem olduunu renince elimden gelen hrmeti esirgemedim. Bir mddet sonra kayn validem bana: Olum hanmndan memnun musun? diye sordu. Ben: Allah Teala senden raz olsun kznzdan ok memnunum. Bu zamana kadar hibir ikayetim olmad diyerek memnuniyetimi izhar ettiimde, kayn validem bana unlar syledi: Olum kzmdan tabii ki memnun olacaksn. nk biz onu cennette byttk. Evimiz Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bildirdii gibi bir cennetti. Kuran ahlakndan baka birey retmedik ona. Yine de sen hanmn zerindeki otoriteni eksik etme. nk kadnlar iki sebepten hemen marverirler: Birincisi ona olan sevgini yzne sylediinde, ikincisi ise bir hayrl evlat dnyaya getirdiklerinde. Hatice Annemizi Unutulmaz Klan Hizmet Eline ald kuru bir hurma dalna dayanarak Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kapsna kadar gelmi olan yal bir kadn ieri girmek arzusunu izhar etmesi zerine; Ya Resulullah, kim olduunu bilmediimiz 417

bir ihtiyar kadn zatnz grmek istiyor dediler. Resulu Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hazretleri: Msaade edin gelsin buyurdular. htiyarlktan adeta ruku eder halde duran kadn hurma dalndan edindii asasna dayana dayana Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kapsndan ieri girdi. Bir iki adm ilerledikten sonra kendisini tanyan Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hemen ayaa kalktlar. Altlarndaki ii hurma lifi dolu minderlerini gstererek oturmasn istediler. Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu kadna gsterdii hrmet ve alaka orada hazr bulunan Hazreti merin dikkatini ekti. Hatta kim olduunu merak ettii bu ihtiyareye gsterilen bu ikram biraz da fazla gibi bulduu iindir ki ihtiyare kalkp gittikten sonra: Ya Resulullah! bu kadn kimdi ki kendisine ayaa kalkacak kadar hrmet ettiniz, minderinizi verecek kadar alaka gsteriniz? dedi. Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) cevab tek cmleden ibaretti: Bu kadn, bizim Haticenin dostlarndand. Burada aklmza yle bir sual geliyor: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hazretleri senelerce evvel vefat etmi olan Hatice Validemize neden bu kadar alaka duyuyordu ki, Onun dostlarna bile ayaa kalkyor, minderlerini veriyorlard? Hatice Validemizin kendisini bu derece sevdiren hususiyeti ne idi? Bu sualin cevabn da, Hazreti Aie validemizin hazr bulunduu bir mecliste cereyan eden u hatrada bulmak mmkndr. Fahri Kainat Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir aile sohbetinde Hazreti Hatice validemizi uzun uzun yadetmi; baz hatralar yeniden anlatarak, gemi gnlerini dile getirmiti. Hazreti Aie validemiz: Ya Resulullah! senelerce evvel lp gitmi olan bir yal kadn bu kadar hatrlayp yadetmekte ne fayda var? Allahu Zlcelal size Ondan daha gen ve gzelini ihsan etmi; aznda dii bile kalmam bir ihtiyare yerine daha gencini 418

vermitir, dedi. Aie validemizin bu szlerine kar Resulullah Hazretlerinin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Hatice validemizi niin unutmadn bildiren u cevaplarn dikkat ve ibretle okumaktayz: Ya Aie! Seneler getii halde Haticeyi unutmaym, Onun d gzelliinden deildir. Herkes beni red ve inkar ettii zaman Hatice bana inand ve tasdik etti. Etrafmdakiler bana yalancsn dedii zaman; Hatice bana doru sylyorsun asla ekinme dedi. nsanlar benden bir pulu esirgedii zaman Hatice btn servetini nme srerek bunlarn hepsi emrindedir istediin kadar harcayabilirsin dedi. Dnyada yalnz kaldm gnlerde Hatice benden asla geri kalmad; bunlarn hepsi geicidir, zlme, ileride bu glkleri kolaylklar takip edecektir dedi. te ben Haticeyi bu fedakarlklar iin unutmuyorum Hz. Haticeyi seneler getii halde unutturmayan meziyetleri Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) nezdinde kadn arkadana oturduu minderini verdirecek kadar kazanm olduu itibar ve kymeti; hanmlarn dikkatlerini ekmelidir. Mmine hanmlar slam davas urunda fedakarca alan kocalarna engel olmamal. Hatice annemiz gibi btn kuvvet ve imkanlaryla dava urunda alan beylerini takviye ile yardmc olmaldrlar. limsiz Amel Etmenin Sonu Bersisa isminde bir zat inzivaya ekilmi gece gndz vaktini Allah Tealaya ibadetle geerir ve hibir ktlkte bulunmazd. Bu zat eytan kandrmak iin trl hilelere bavurdu. Fakat bir trl kandramad. En sonunda eytan iin kolayn bulmutu. nk eyh Bersisa amil, mtteki, zahid, takva sahibi bir zatt ama alim deildi. Yani ilmi yoktu. Ondan dolay onu kandrmak kolay olacakt. Plann yle tatbik etti. eytan srtnda cbbesi, elinde asas, 419

banda sar, elinde tesbihi olduu halde bembeyaz sakalyla eyh Bersisann ibadet ettii yere varp kapsn ald. eyh Bersisa kapy atktan sonra kim olup nereden geldiini ve niin geldiini sordu. eytan ona u cevab verdi: Ben dnya nimetlerinden uzak mrn Allaha ibadetle geirmek isteyen bir kimseyim. Bir Allah dostu bulup kendime arkada edinmek iin ok yer dolatm fakat sizden baka bir kimseye rastlamadm. Memleketinize yaklatmda sizin isminizi duydum. Sizin de btn gayretiniz Allahn rzasn kazanmak olduuna gre beni de kabul buyur da beraber ibadete devam edelim dedi. eyh Bersisa onun eytan olduunu ve kendisinin ayan kaydrmak iin geldiini nereden bilecekti. Arkadal kabul etti. Beraber ibadete baladlar. Aradan zaman geiyor eyh Bersisa ibadet ediyor, yiyor, iiyor ve dier insanlar gibi yayor. Lakin eytan Allaha yle ibadet eder gzkyor ki yemiyor imiyor, yatp uyumuyor ve btn zamann ibadet ederek geiriyordu. eyh Bersisa yeni dostuna hayran kalmt. Aradan ok zaman gemeden dayanamayarak: Ey Allah Tealann salih kulu sen bu mertebeye nasl yetitin. Ben senelerden beri ibadet ederim yeyip, imekten kurtulamadm. Sense btn zamann ibadete ayrabiliyorsun. Ne olur bunun srrn bana da ret de ben de senin gibi olaym dedi. eytann istedii olmutu. Bunun kolay var. Evvela bir byk gnah ileyecek, sonra da ona samimiyetle tvbe edeceksin. Byk bir gnah ilemi olduundan Allahtan daha fazla korkmaya balayacak ve bylece de benim gibi sen de her trl insani kt hasletlerden kurtulmu olacaksn dedi. eyh mesela ne gibi bir gnah ilemesi lazm geldiini sordu. eytan artk bayram ediyordu. nk avn kandrmt. Zina edebilirsin dedi. eyh: Yapamam dedi. Bu sefer eytan: Adam ldr dedi. Bersisa yine: Onu da yapamam dedi. eytan: ki iersin dedi. Bersisa dnd 420

tand onu biraz hafif grmt: O olur yapabilirim dedi. eytan artk sevincinden havalarda uuyordu. Bersisa doru kasabadaki meyhanelerden birine gidip bir miktar iki istedi. Meyhaneci kadnd. tike iti ve sonunda sarho olup kadnla zina etmeyi dnmeye balad. eytan tabii ki bo durmuyor adamn gzne gzkmeden nefis yoluyla durma byle frsat elegemez hemen bu kadnla mnasebet kur diyordu. Bersisa tamamen sarho olduktan sonra meyhaneci kadnla orada zina etti. Bu onun iin ok kt bir eydi. Duyulursa ne derlerdi. En iyisi o kadn ldrp gmmekti. Ve yle yapt. Kadn ldrp meyhanenin arkasnda bir yere gmd. Fakat hadise duyulmakta ve yaylmakta gecikmedi. Bersisay yakalayp mahkemeye kardlar. Katil olduu iin ksasa ksas lmne hkmolundu. Bersisa idam sehpasna km artk ip boazna geirildikten sonra onu kurtaracak hibir kimse yoktu. eytan karda grld. Bu hal nedir ey dostum dedi. Bersisa: Gryorsun ey Allahn sevgili kulu beni kurtar diye yalvarmaya balad. eytan: Bir artla seni kurtarrm. O da bana secde edeceksin dedi. Bersisa: Gryorsun ip boazma geirilmi nasl secde edebilirim deyince de: aretle secde edebilirsin dedi. Bersisa bayla iaret ederek secde etti ve sandalye ayann altndan ekilince imansz olarak gp gitti. Allah Teala muhafaza buyursun. Kzm Kime Vereyim Merv ehri kadsnn bir kz vard. lkedeki ileri gelen zengin, makam ve mevki sahibi kimseler bu kz isteyince hi birine vermedi. Bu zatn Mbarek adl bana, bahesine bakan bir klesi vard. Aradan iki ay gemi meyveler olgunlam bolluk bereket gelmiti. Efendisi Mbarekten zm isteyince toplayp geldi. Getirdii zm 421

ok gzel olmasna ramen henz olmamt, baka zm istedi. O da eki kt. Efendisi: Bahede o kadar zm var niin byle zm getiriyorsun? demekten kendini alamad. Mbarek; Efendim! Ekisini, tatlsn bilmiyorum diye cevap verdi. Ba sahibi: Subhanallah iki aydr badasn daha hangisinin eki, hangisinin tatl olduunu bilmiyorsun. diye kt. Mbarek onlar yemekle deil korumakla vazifeli olduunu biliyordu. Efendisi: Niin onlardan yemedin? deyince; Siz benden banzdaki meyvelerin muhafazasn istediniz. Yeyiniz demeyince alp yemem uygun olur mu, emrinize kar gelebilir miyim? cevabn verdi. Efendisi byle bir hadiseyle ilk defa karlamt. Mbarekin bu haline hayran kald. Gvenebilecei birini bulmutu. Gerekten onu ve halini ok sevmiti. Klesine dnerek; Sana bir ey soracam diye sze balad. Sonra; Benim bir kzm var. Mal, makam yksek pek ok kimse onu ister. Hangisine vereceimi, ne yapacam bilemiyorum. Bu hususda bir fikrin olur mu? Sen ne dersin? diye sordu. Mbarek bu sze kar yle dedi: Efendim! nsanlar, damad iin; cahiliyye devrinde soya sopa, yahudiler ve hristiyanlar gzellie, Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zamannda dindarla, Allah Tealadan korkup, haramlardan saknmaya bakarlard. Zamanmzda ise mala ve makama baklyor. Artk bunlardan dilediini se. Bunun zerine efendisi: Ben dindarl ve takvay seiyorum ve kzm seninle evlendirmek istiyorum. nk sende haramlardan kama, dinine ballk, iyi hal, emanet ve gvenilirlik grdm ve bunlar sende buldum dedi. O ise kendisinin kle olduunu, parayla satldn, byle olunca evlenmelerinin garib karlanacan, hem kzn buna raz olmayacan bir bir anlatt. Akl da yle diyordu. Ancak kad kararl idi. Kalk eve gidelim dedi. Eve varnca hanmna: Bu salih, dindar, takva sahibi bir 422

kledir. Kzmz onunla evlendirmek istiyorum. Senin fikrin ne? deyince hanm: Sen bilirsin. Fakat bir de kza soralm. cevabn verdi. Anne durumu kza ap babasnn niyetini syleyince kz da bu hususta her eyi anne ve babasna braktn bildirdi. Kadn kzn raz olduunu babasna anlatnca nikahlar kyld. Fakat Mbarek kzn yanna gitmiyordu. Bu hal krk gn srd. Bir vesile ile anne durumdan haberdar olunca dayanamad: Kzmz klene verdin, aradan bunca zaman getii halde dnp yzne bile bakmad bu yapt nedir? Bu nasl i? diye ikayet ve sitemde bulundu. Bunun zerine kad; Ey Mbarek! Kzma naz m ediyorsun? Niin yanna gitmiyorsun? demekten kendini alamad. Buna karlk damad: Ey mslmanlarn kads! Ey efendim! Bu nasl sz? Sizin kerimenize naz etmek ne haddime. Lakin kadsnz. Ola ki kznz pheli bir ey yemitir. pheden uzak olmak iin bu zamana kadar bekledim ve ona helal yemek yedirdim. Belki Allah Teala bize salih bir evlad verir. Bundan baka bir dncem yoktur dedi. Krk gn getikten sonra ehline yaklat. Haram ve helale bu derece dikkat ettii iin Allah Teala ona Abdullah isminde bir ocuk verdi.

423

Asr Saadet Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dnemi. Peygamber Efendimizden (Sallallahu Aleyhi ve 424

Sellem) itibaren islam tarihi, Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dnemi, Hulefai Raidin, Emeviler, Abbasiler, Seluklular, Osmanllar gibi muhtelif dnemlere ayrlmtr. te bu dnemlerin banda yer alan Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dnemine mslman alimler Asr Saadet adn vermilerdir. Mutluluk devri manasn ifade eder. nk Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dneminde bizzat Onun rehberlii ve liderliinde ashab kiram, islamn dini dnyevi btn emirlerini anlam, yaam ve yaatmlard. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) eitiminden gemi olan ashab kiram, slam davasna gnlden bal idiler. Samimiyet ve ihlas ierisinde yalnz bir Allah Tealaya kul olmular, Onun Resulune gnl vermilerdi. Ruhlarn, dncelerini, davran ve yaaylarn Allah ve Resulunun istedii ekilde ekillendirmilerdi; Kitap ve Snnet, onlara yn veriyordu. Bu sebeple de inandklar yce davalarn her eyin stnde tutuyor; dinleri uruna mallarn, hatta canlarn feda etmede zerre kadar tereddt gstermiyorlard. te bu anlay ve yaaya sahip bulunan fertlerden oluan islam toplumunda, tam bir birlik ve beraberlik, ahenk ve uyum, dayanma ve yardmlama, kaynama hakimdi. Mslmanlar, idari, siyasi, iktisadi, ilmi, askeri, adli gibi ok muhtelif ynlerden olgunluun zirvesinde idiler. Belki idari messeseler gelimemiti, ama idarenin en mkemmeli veriliyordu. Henz dnya imparatorluklar dize getirilmemiti mslmanlar dnyann drt bir tarafna hakimiyetlerini gtrememilerdi, ama bunun temelleri salam bir ekilde ve muvaffakiyetle atlmt. Mslmanlarn hayat standard ve refah seviyesi pek yksek deildi ama, zaten onlar lks ve israfa ynelik bir hayatn arayclar deillerdi. Muhtelif ilimlere dair muntazam, sistemli eserler yazlmamt ama, ashab kiram, gerek bilgiye yani vahye sahip km, ilmin nem ve 425

deerini gayet iyi anlamlard. Henz o dnemde devaml silah altnda tutulan ve talim yaptrlan tehizatl ordular yoktu ama; slam cemiyetinin her bir ferdi, gzn budaktan esirgemeyen ve ehidlii mertebelerin en ycesi bilen cesaret timsali mcahid bir kiilie sahipti. Adliye saraylar, mahkeme salonlar, adliyeye dair dier organizasyonlar henz mevcut deildi ama; Hrszlk yapan, kzn Fatma da olsa elini keserdim. diyen bir Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tabileri, adaletin esiz rneklerini sergilemilerdi. Yani cemiyetin her kesinde huzur, gven, emniyet, asayi, nizam, intizam ve istikrar vard. Bu dnem, daha sonraki mslman nesillere rnek tekil eden mutluluk ve saadet dnemiydi. Bundan dolay da elbette ki bu dnem Asr Saadet diye anlacakt.

Baz Sahabelerin Faziletleri Hz. EBU BEKR: Peygamberlerden sonra insanlarn en stn. 426

Hz. MER: Adaletin timsali ikinci byk halife. Hz. OSMAN: Meleklerin bile haya ettii ve Resulullahn damad olan halife. Hz. AL: Allahn arslan ve Resulullahn damad. ABDURRAHMAN BN AVF: Cennetle mjdelenen on sahabeden biri. EBU UBEYDE BN CERRAH: Cennetle mjdelenen ve mmetin emini olan sahabe. SAD BN EB VAKKAS: Resulullahn okusu. TALHA BN UBEYDULLAH: lk Mslman olanlardan. ZBEYR BN AVVAM: Cennetle mjdelenenlerden. ABBAS BN ABDLMUTTALB: Peygamberimizin amcas. ABDULLAH BN ABBAS: Tefsir alimlerinin ah. ABDULLAH BN AMR BN AS: Hadisi erif yazmas ile mehur sahabe. ABDULLAH BN CAH: Uhud ehitlerinden. ABDULLAH BN EBUBEKR: Hz. EbuBekirin olu. ABDULLAH BN HANZALA: Meleklerin ykad sahabenin olu. 427

ABDULLAH BN HUZAFE: Resulullahn elilerinden. ABDULLAH BN MESUD: Kuran- Kerimi aktan okuyan ilk sahabe. ABDULLAH BN MER: sahabelerden. En ok hadis bilen

ABDULLAH BN REVAHA: Resulullahn airi. ABDULLAH BN SELAM: Tevratta Resulullahn alametlerini grp Mslman olan sahabe. ABDULLAH BN SHEYL: Bedirde babasna kar savaan sahabe. ABDULLAH BN ZEYD: Ezann nasl okunacan ryasnda gren sahabe. ABDULLAH BN ZBEYR: Medinede muhacirlerden ilk doan sahabe. AD BN HATM TA: Ailece cmert olan sahabe. AMR BN FHEYRE: Meleklerin defnettii sahabe. AMMAR BN YASER: ehid, ilk Mslmanlardan. AMR BN AS: Mehur Arab dahilerinden. ASIM BN SABT: Arlarn koruduu sahabe. BERA BN AZB: Kblenin deitiini haber veren sahabe. 428

BER BN SAD: Hz. Ebu Bekire ilk biat eden sahabe. BLAL- HABE: Peygamber Efendimizin mezzini. BREYDE BN HASB: Resulullahn sancaktar. CABR BN ABDULLAH: Sahabenin en ok hadis bildirenlerinden. CAFER- TAYYAR: Cennete uarak giden sahabe. DIHYE- KELB: Cebrail Aleyhisselamn, ekline girdii sahabe. EBU DCANE: Peygamber Efendimizin fedaisi. EBU EYYUB-EL ENSAR: Medinede Resulullahn evinde kald sahabe. EBU HUREYRE: En ok hadis rivayet eden sahabe. EBU KATADE: Resulullahn svarilerinden. EBU LBABE: Tevbesi ile mehur sahabe. EBU MUSEL EAR: Kuran Kerimi en iyi okuyan sahabelerden. EBU SAD- HUDR: ok hadis rivayet eden yedi sahabeden. EBU SELEME: Tek bana hicret eden sahabe. EBU TALHA: Resulullahn fedaisi. 429

EBU ZER GIFAR: Zhd sahibi ve ilk Mslman olanlardan. EBDDERDA: Kadlk yapan sahabelerden. ENES BN MALK: Resulullahn hizmetisi. ERKAM BN EBL ERKAM: Evi ilk vakf olan sahabe. ESAD BN ZRARE: Akabede Mslman olan Medineli sahabe. FEYRUZ BN DEYLEM: Yemenli sahabelerden. HABBAB BN ERET: lk Mslman sahabelerden. HALD BN SAD BN AS: lk Mslman olan sahabelerden. HANZALA BN EBU AMR: Meleklerin ykad sahabe. HUBEYB BN ADY: Daraacnda ilk namaz klan sahabe. HUZEYFE BN YEMAN: Resulullahn srda. Hz. HAMZA: ehidlerin efendisi. KAB BN MALK: Peygamber Efendimizin airlerinden. MKDAD BN ESVED: Resulullahn svarilerinden. MUHAMMED BN MESLEME: 430 Resulullahn

fedailerinden. MUSAB BN UMEYR: slamda ilk retmen. MUAZ BN CEBEL: Helal ve haram iyi bilen sahabe. NEVFEL BN HARS: Haimoullarnn en yals. NUMAN BN MUKARRN: Eshab Kiramn mehur kumandanlarndan. OSMAN BN MAZUN: Medinede ilk vefat eden muhacir sahabe. OSMAN BN TALHA: Kabenin hizmetinde olan sahabe. SABT BN KAYS: Resulullahn hatiblerinden. SAD BN MUAZ: Ensarn en hayrllarndan. SAD BN REB: ehid olurken nasihat eden sahabe. SAD BN AMR: Hz. mere benzeyen vali. SALM MEVLA EBU HUZEYFE: Kuran Kerimi en iyi okuyanlardan. SEHL BN HANF: Eshab Kiramn okularndan. SEHL BN SAD Medinede en son vefat eden sahabe. SELEME BN EKVA: Piyadelerin en hayrls. SELEME BN HAM: Kardelerinin ikence ettii 431

sahabe. SELMAN-I FARS: Ehli Beytten saylan ranl sahabe. SEVBAN: Resulullahn hizmetisi SMAME BN SAL: Yemame kabilesi reisi. TUFEYL BN AMR: Ik saan sahabe. UBADE BN SAMT: Akabe biatlarnda kavminin temsilcisi olan sahabe. UKBE BN AMR: Eshab Suffadan. BEYY BN KAB: Kraati ile mehur sahabe. SAME BN ZEYD: sahabelerden. Resulullahn Eshab ok sevdii Kiramn

SEYD BN HUDAYR: sancaktarlarndan.

VELD BN VELD: Kardeleri tarafndan ikence gren sahabe. ABDULLAH BN ATK: Medineli ilk Mslmanlardan. ABDULLAH BN MM MEKTUM: Resulullahn mezzinlerinden. ABBAS BN UBADE: Ensarn muhaciri diye tannan sahabe. 432

CVEYRYYE BNT HARS: Resulullahn hanm. EBU RAF: Resulullahn azatl klelerinden. EBU SFYAN BN HARS: Resulullahn st kardei. FATMA BNT ESED: Hz. Aliin annesi. HACCAC BN ILAT: Mekkeli sahabelerden. HATCE-TL KBRA: Peygamberimizin ilk hanm. HAFSA BNT MER: Peygamberimizin hanmlarndan. HALD BN VELD: Allahn klc lakab ile tannan kumandan sahabe. HALME HATUN: Peygamberimizin stannesi. HAMNE BNT CAH: Peygamber Efendimizin halasnn kz. HANSA HATUN: Mehur kadn air sahabelerden. HASSAN BN SABT: Resulullahn airlerinden. HATB BN EB BELTEA: Resulullahn elilerinden. Hz. AE: Peygamberimizin hanmlarndan. Hz. FATIMA: Peygamberimizin en sevgili kz. Hz. HASAN: Cennet genlerinin efendisi. 433

Hz. HSEYN: Cennet genlerinin seyidi. HZ. SAD BN ZEYD: Cennetle mjdelenenlerden. KRME BN EB CEHL: ehid ve mehur slam kumandanlarndan. MRAN BN HUSAYN: Hasta yatanda bile ilim reten sahabe. KAB BN ZHEYR: Peygamberimizin hrkasn verdii air sahabe. KATADE BN NUMAN: Eshab Kiramn okularndan. MEYMUNE BNT HARS: Resulullahn hanm. MURE-TEBN UBE: Mehur be dahiden biri olan sahabe. RB BN AMR: Eshab Kiramn elilerinden. SAD BN UBADE: Ensarn sancaktarlarndan. SAFYYE BNT ABDLMUTTALB: Peygamberimizin halas. SAFYYE BNT HUYEY: Resulullahn hanm. SEDDAD BN EVS: Ailece mslman olan sahabelerden. SEVDE BNT ZEMA: Peygamberimizin hanmlarndan. SRAKA BN MALK: Eshab Kiramn svarilerinden. 434

MM EYMEN: Peygamberimizin dads. MM HABBE: Peygamberimizin hanmlarndan. MM HAN: Hz. Aliin kzkardei. MM HRAM: Hala sultan olarak tannan kadn sahabe. MM RUMAN: Hz. Ebu Bekirin hanm. MM ERK: Devsli muhacir hanm sahabelerden. MM MARE NESBE HATUN: Eshabn kadn kahramanlarndan. ZEYD BN DESNNE: Daraacndan Resulullaha selam gnderen sahabe. ZEYD BN HARSE: lk iman eden kle. ZEYD BN SABT: En mehur vahiy katibi sahabe. ZEYNEB BNT CAH: Resulullahn hanm. Veda Hutbesi Hz. Peygamberin, (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hicri 10. ylda yapt Veda Haccnda saylar yz on drt bini bulan hacya hitaben irad ettii hutbe. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu son hutbesinde bundan sonra bir daha hac edemeyeceini bildirip vefatnn yaklatn ima ettii, sonraki gelen gnler de onun bu szlerini dorulad iin 435

bu hacca Veda Hacc, bu hac esnasnda irad ettii hutbeye de Veda Hutbesi ad verildi. Veda Hutbesi her ne kadar tek bir hutbe imi gibi kabul edilmekteyse de gerekte bu hutbe, Arafat ta, Mina da ve bir gn sonra yine Minada olmak zere arafe gn ile bayramn birinci ve ikinci gnlerinde para para irad edilmitir. Deiik yer ve zamanda irad buyurulduu iin de hutbe birok kii tarafndan birbirinden farkl ekillerde rivayet edilmi; kiinin ya da grubun duyduunu dierleri iitmediinden hutbenin tamamnn biraya toplanmasnda bu farkl rivayetlerden yararlanlm ve daha sonraki yllarda bu ayr yer ve zamanda buyurulan hutbe tek bir hutbe olarak biraraya getirilmitir. Arafatta yz binin zerindeki hacya hitaben bir hutbe irad eden Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sesinin btn haclar tarafndan iitilmesi iin belli mesafelerde gr sesli sahabilerden bazlarn grevlendirdi. Rasulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) szlerini tekrar eden bu kiiler hutbenin btn haclar tarafndan duyulmasn salyorlard. Devesi Kusvann srtnda olduu halde Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) u hutbeyi irad etti: Ey insanlar! Szm iyi dinleyiniz. Bilmiyorum belki bu seneden sonra sizinle burada ebedi olarak bir daha buluamayacam. Ey nsanlar bu gnleriniz nasl mukaddes bir gn ise, bu aylarnz nasl mukaddes bir ay ise, bu ehriniz nasl mbarek bir ehir ise; canlarnz, mallarnz, rzlarnz da yle mukaddestir, her trl saldrdan emindir. Ashabm! Yarn Rabbinize kavuacaksnz ve bugnk her hal ve hareketinizden sorulacaksnz. Sakn benden sonra eski dalaletlere dnp birbirinizin boynunu vurmayn. Bu vasiyetimi burada 436

bulunanlar bulunmayanlara bildirsin. Olabilir ki bildirilen kimse, burada bulunup da iitenden daha iyi anlayarak muhafaza etmi olur. Ey Ashabm! Kimin yannda bir emanet varsa onu sahibine versin. Faizin her eidi kaldrlmtr, ayamz altndadr. Lakin borcunuzun asln vermek gerekir. Ne zulmediniz ne de zulme uraynz. Allahn emriyle faizcilik artk yasaktr. Cahiliyetten kalma bu irkin adetin her trls ayamn altndadr. lk kaldrdm faiz de Abdulmuttalibin olu (amcam) Abbasn faizidir. Ashabm! Cahiliyet devrinde gdlen kan davalar da tamamen ortadan kaldrlmtr. lk kaldrdm kan davas da Abdulmuttalibin torunu (yeenim) Rebiann kan davasdr. Ey nsanlar! Bugn eytan sizin u topraklarnzda yeniden nfuz ve saltanat gcn ebedi surette kaybetmitir. Fakat bu kaldrdm eyler haricinde kk grdnz ilerde de ona uyarsanz bu da onu memnun edecektir. Dininizi korumak iin bunlardan saknnz. Ey nsanlar! Kadnlarn haklarna riayet etmenizi ve bu hususta Allahdan korkmanz tavsiye ederim. Siz kadnlar Allahn emaneti olarak aldnz ve onlarn namuslarn ve ismetlerini Allah adna sz vererek helal edindiniz. Sizin kadnlar zerindeki hakknz; yatanz hi kimseye inetmemeleri, holanmadnz kimseleri izniniz olmadkca evlerinize almamalardr. Eer onlar raz olmadnz herhangi bir kimseyi evinize alrlarsa onlar hafif bir ekilde dvebilir, azarlayabilirsiniz. Kadnlarn da sizin zerinizdeki haklar; rfe gre her trl giyim ve yiyeceklerini temin etmenizdir. Ey mminler! Size iki 437

emanet brakyorum ki onlara sarlp uydukca yolunuzu armazsnz. O emanetler Allahn kitab Kuran Kerim ve Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) snnetidir. Ey mminler! Szm iyi dinleyiniz ve iyi muhafaza ediniz. Mslman mslmann kardeidir ve btn mslmanlar kardetir. Din kardeinize ait olan herhangi bir hakka tecavz, bakasna helal deildir. Ancak gnl holuuyla verilen baka. Ashabm! Nefsinize de zulmetmeyiniz. Nefsinizin de zerinizde hakk vardr: Ey insanlar! Cenab Hak her hak sahibine hakkn vermitir. Varis iin vasiyete gerek yoktur. ocuk kimin deinde domusa ona aittir. Zinakar iin mahrumiyet cezas vardr. Babasndan bakasna nesep iddia eden soysuz yahut efendisinden bakasna uymaya kalkan nankr, Allahn gazabna, meleklerin lanetine ve btn mslmanlarn dmanlna urasn. Cenab Hak bu insanlarn ne tevbelerini ne de ehadetlerini kabul eder. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) szlerinin burasnda dinleyenlere sordu: Ey insanlar! Yarn beni sizden soracaklar. Ne dersiniz? Ashab Kiram cevap verdi: Allahn risaletini tebli ettin; risalet grevini yerine getirdin, bize vasiyyet ve nasihatte bulundun diye ehadet ederiz. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ehadet parman ge kaldrarak kez ahit ol ya Rab! ahit ol ya Rab! ahit ol ya Rab! buyurarak Arafattaki hutbesini bitirdi. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gne batncaya kadar vakfede durdu. Tam buradan inmeye karar verecei bir anda Maide suresinin nc ayeti nazil oldu. 438

Daha sonra devesine binen Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yava admlarla Arafattan inerek Mzdelifeye geldi. Burada bir ezan iki kamet ile akam ve yats namazlarn birletirerek kld. Ve istirahata ekildi. Sabah olunca cemaatle birlikte sabah namazn kld ve ortalk iyice aardktan sonra Mzdelifeden Cemretl Akabe mevkine geldi. eytan talamadan sonra Minaya geen Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) burada da Veda Hutbesinin dier blmn irad etti. Allaha hamd senadan sonra devamla: Ey insanlar! Sizi Allahn kitabna balayan peygamberinizin szlerini iyi dinleyiniz, ona itaat ediniz. Hac ibadetinizin btn hareketlerini benden grdnz gibi ifa ediniz. yle sanyorum ki, ben bu seneden sonra bir daha haccedemem. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bundan sonra halkla sorulu cevapl srdrd hutbesini: Ey insanlar! Aylarn yerini deitirerek geri brakmak inkarda ar gitmektir. Kafirler byle yapmakla doru yoldan saptlar. Allahn haram kld aylarn saysn uygun yapmak iin, bir yl haram ayn helal, dier yl onu haram sayarlar. Bylece Allahn haram kldn helal kabul ederler. Zaman Allahn gkleri ve yeri yaratt gn gibi ayn duruma dnd. Allahn katnda aylarn says on ikidir. Bunlarn drd mukaddes (haram) aylardr ki arka arkaya gelen Zilkade, Zilhicce ve Muharrem drdncs de Cemaziyelahir ile abann arasndaki Recebtir. Ey mminler! Bu ay hangi aydr? -Allah ve Rasulu daha iyi bilir. Zilhicce ay deil midir? 439

-Evet Zilhiccedir. Bu iinde bulunduumuz belde hangi beldedir? -Allah ve Rasulu daha iyi bilir. Mekke ehri deil midir? -Evet Mekkedir. Bugn hangi gndr? -Allah ve Rasulu daha iyi bilir. Yevmnnahr (kurban kesme gn) deil midir? -Evet yevmnnahrdr. Bu diyalogdan sonra Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sahabelere dnerek u halde iyi bilin ki; bu ehrinizde, bu beldenizde, bu gnnzn mukaddes (haram) olduu gibi birbirinize kanlarnz dkmek, mallarnz haksz yere almak, namuslarnz kirletmek de haramdr, her trl saldrdan masumdur. Muhakkak ki, siz Rabbinize kavuacaksnz, o zaman btn bu ilerden sorulacaksnz. Ey nsanlar! Aklnz banza alnda benden sonra birbirinizin boynunu vuracak ekilde dalalete, vahete derek cahiliye devrine dnmeyin. Ey insanlar! Bu nasihatlerime kulak verip bunlar burada hazr bulunanlarnz burada bulunmayanlara tebli etsin. Olabilir ki kendisine tebli edilen kimse burada bulunup iiten bir ksm kimseden daha iyi anlayp bellemi olur ardndan Rasulullah iki kez: 440

Tebli ettim mi? buyurdu. Sahabiler: -Evet ettin, deyince O; ahit ol ya Rab! dedi ve tekrar hatrlatt: Burada bulunanlar bulunmayanlara tebli etsin. Hutbenin toplum hayatna getirdii prensipler: ncelendii zaman Veda Hutbesinde Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) balca u noktalara deindii grlr: 1.Her ite daima Allaha hamd sena etmek gerekir. 2.Nefis, insan her zaman erre yneltmek ister. Bu sebeple nefislerin errinden de Allaha snmak lazmdr. 3.Can, mal ve rz kutsaldr. Yaama hakk tabii bir haktr. Irz, eref, haysiyet, hrriyet ve mlkiyet saldrdan korunmu haklardr. 4.Cahiliye gelenekleri kaldrlmtr. nsanlar ala geldikleri kt eyleri kr krne yapmaktan vazgemelidirler. 5.Faiz haramdr. 6.Kan davas gtmek haramdr. 7.Emanetler yerlerine verilmelidir. Emanete hyanet edilmemelidir. 441

8.Kk byk nemli, nemsiz her ite eytana uymaktan saknlmaldr. 9.Kadnlarn ve erkeklerin karlkl hak, vazife ve sorumluluklar vardr. Kadnlara nezaketle davranlacaktr. 10.Hem kadn kanacaklardr. hem de erkekler zinadan iddetle

11.Kle ve hizmetilere iyi davranlacaktr. 12.Btn Mslmanlar kardetir. Her trl snf farklar ve ayrcalklar kaldrlmtr. stnlk fazilet iledir. 13.Zulmden saknmak gerekir, halkn mal haksz yere yenemez, birine ait bir ey sahibinin izni olmadkca bakas iin helal olmaz. 14.Mslmanlar birbirleriyle savamaktan saknacaklardr. 15.Allahn Kitabna ve Peygamberin snnetine uyanlar asla sapkla dmezler. 16.slam sadeliinden ayrlmamak, arlklara sapmamak gerekir. 17.Hak Tealaya ibadet olunacak; be vakit namaz klnacak, oru aynda oru tutulacak, Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tavsiyelerine uyulacaktr. Bunlar hakkyla yerine getirenlerin mkafat cennettir.

442

Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in Mslmanlara Son Hitap ve Tavsiyeleri Ensardan Numan b. Beirin bildirdiine gre; Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hastal arlat zaman, halk: Ondan sonra bu ii kim ynetecek? diye konumaya baladlar. Kimisi: Ebu Bekir ynetir! Kimisi de: beyy b. Kab ynetir! dediler. Numan b. Beir, beyy b. Kabn yanna varp, ona: Ey beyy! Halk Ebu Bekiri Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yerine halife yapmak istiyorlar? Hemen gidip bu iin ne olacana bakalm dedi. beyy b. Kab: Benim bu hususta Ensar hakknda birey iitmiliim yoktur. Allah Teala onu vefat ettirinceye kadarda ben bunu kendisine anc deilim dedikten sonra, 443

Numan b. Beirle birlikte gittiler. Sabah namazndan sonra kendisine anak iindeki orbadan yudumlattklar srada Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanna girdiler. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) orbasn imekten boalnca, beyye dnp: Bu sana ne sylemiti? diye sordu. beyy b. Kab: Bizi (Muhacirlere) tavsiye buyur dedi. Hz. Ebu Bekirle Hz. Abbas, Ensar meclislerinden bir meclise uramlard. Ensarn aladklarn grnce, onlara: Niin alyorsunuz? diye sordular. Onlar da: Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) huzurunda bulunduumuz gnleri hatrladk dediler. Hz. Ebu Bekirle Hz. Abbas gelip bunu Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) haber verdiler. Ensarn kadnlar erkekleri mescidde alyorlar denildi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Onlar niin alyorlar? diye sordu. Sen leceksin diye korkuyorlar dediler. O srada Fadl b. Abbas Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanna girmiti. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona: Ey Fadl! u sar bama sar buyurdu. Fadl b. Abbas sar sarnca ona: Tut elimden buyurdu. O da Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) elinden tuttu. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) byk bir riday sarnp brnm ve ban da boz bir sark ile balam olduu halde minbere oturdu; ki bu Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) minbere son oturuu idi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu gnden sonra bir daha minbere kmad. Minbere knca Fadl b. Abbasa: Halka seslen buyurdu. Fadl b. Abbas seslenince mslmanlar mescidde toplandlar. Mescid mslmanlarla doldu. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kelimei ehadet getirdikten sonra: Ey insanlar! Ben size olan nimetinden dolay O Allaha hamd ederim ki Kendisinden baka hibir ilah 444

yoktur diyerek Allaha hamd seneda bulundu. Her zaman yapt gibi Uhud gn ehit den mslmanlar iin de Allahtan mafiret diledi. Sonra: Ey insanlar! Yaknma geliniz buyurdu. Mslmanlar Peygamberimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) doru geldiler. Ey insanlar! Bana haber verildiine gre sizler Peygamberinizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vefat edeceinden korkuyormusunuz. Benden nce gnderilip mmeti iinde temelli kalm bir peygamber var mdr ki ben de iinizde temelli kalaym? yi biliniz ki ben Rabbime kavuacam. Ona siz de kavuacaksnz. lk muhacirlere kar hayrl olmanz, onlarn da aralarnda birbirlerine kar hayrl olmalarn tavsiye ederim. Yce Allah: Asra andolsun ki muhakkak insan kesin bir ziyandadr. Ancak iman edenlerle gzel ve yararl amellerde bulunanlar, bir de birbirlerine hakk tavsiye, sabr tavsiye edenler byle deildir buyurmutur. Muhakkak ki btn iler Yce Allahn izniyle cereyan eder. Ge olacak eyleri acele istemeniz birey salamaz. nk Yce Allah hi kimsenin acele etmesiyle acele etmez. Allah Kendisini yenmeye kalkan yener, mahveder. Aldatmaya kalkan da zararl karr. Demek idareyi ve hakimiyeti ele alrsanz hemen yeryznde fesat karacak, akrabalk mnasebetlerini bile keseceksiniz yle mi? Hibir peygamber arkasnda bir cemaat brakmadka vefat etmemitir. Ben de sizin iinizde Ensar braktm. Allahtan saknmanz ve onlara kar iyi davranmanz tavsiye ederim. Bilirsiniz ki onlar mallarn sizinle bltler. Size darlkta da bollukta da iyilik ve yardm ettiler. Onlarn hakkn tanynz. nk onlar sizden nce Medineyi yurt ve iman evi edinmi ve siz Muhacirlere iyilik etmi olan kimselerdir. Onlar meyve ve mahsullerini sizinle blmediler mi? Onlar size yurtlarnda yer vermediler mi? Kendileri muhta olduklar halde sizi kendilerine tercih etmediler mi? Ey Muhacirler 445

cemaati! Siz oalm olduunuz halde sabaha ktnz. Ensar ise oalmam olarak sabaha ktlar. Ey Muhacirler cemaati! yi biliniz ki Ensar cemaati gitgide azalacaklar hatta yemek iindeki tuz gibi olacaklar. Sizler ise oalacaksnz. Baka insanlar da oalacaklar. Ensara kar iyi davranmanz size tavsiye ederim. nk onlar benim srdalarm, snam ve barnam oldular. Onlar zerlerine aldklar yardm vazifesini tamamyla yerine getirmilerdir. Kendilerine ancak mkafat verilmesi kalmtr. Sizden Muhammed mmetinden herkim bir i bana geer de bir kimseye zarar veya yarar vermeye gc yetecek hale gelirse Ensardan iyilik edenlerin iyiliini kabul, ktlk edenlerin de ktln affetsin. Onlarn iyilerine iyilik ediniz. Ktlklerinden de geiniz. yi biliniz ki ben sizden nce gidecek sizi bekleyeceim. Siz de gelip bana kavuacaksnz. Dikkat ediniz! Sizinle buluma yerimiz Havuz badr. Yarn benimle bulumak isteyen, elini ve dilini gnahtan eksin. Ey insanlar! Gnah nimetlerin deitirilmesine sebeb olur. Halk iyi olduu zaman yneticileri de iyi olur. Halk kt olduu zaman yneticileri de kt olur. Varlm Kudret Elinde bulunan Allaha yemin ederim ki ben u saatte Havuzumun zerinde duruyor, u bulunduum yerden Havuzuma bakyorumdur. an yce olan Allah bir kulunu dnya ile, dnya zineti ile, istedii dnya nimetlerini kendisine vermekle Kendi katndaki nimetler arasnda muhayyer kld. Bunlardan birisini semekte serbest brakt. O kul da ahireti, Allah katnda olan tercih etti, seti buyurdu. Hz. Ebu Bekir (R.A.) Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendisinden bahsettiini anlad. Cemaat iinde Hz. Ebu Bekirden (R.A.) baka hi kimse Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) maksadn anlayamad. Hz. Ebu Bekir (R.A.) alamaya balad. Gzleri yala doldu. Alayarak: Babam, anam sana feda olsun ya Rasulullah! 446

Sana babalarmz, analarmz, canlarmz, mallarmz, evlatlarmz feda ederiz dedi. Mescidde bulunan mslmanlar, Hz. Ebu Bekirin (R.A.) aladn grnce: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dnya hayatyla Rabbine kavuma arasnda Rabbi tarafndan muhayyer klnan ve Yce Rabbine kavumay tercih eden salih bir kiiden bahsederken u eyhin alama haline amaz msnz? dediler. Halbuki o Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) syledii szn manasn onlardan daha iyi biliyordu. Ebu Said El Hudri der ki: Ben kendi kendime: Allahn bir kulunu dnya nimetiyle ahiret nimetleri arasnda muhayyer brakmasnda, onun da ahireti tercih etmesinde ne var ki, u eyhi alatyor? demi, ona: Ey Ebu Bekir! Sen bir kulun dnya ile ahiret arasnda muhayyer klnp onun da ahireti tercih ediine ne diye alyorsun? diye sormutum. Meer muhayyer klnan kul Resulullahm (Sallallahu Aleyhi ve Sellem). Bunu Ebu Bekir (R.A.) bizden daha iyi biliyormu. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ebu Bekire (R.A.) bakp: Ey Ebu Bekir! Alama. Ey insanlar! nsanlardan; cannda, malnda, arkadalnda bana kar Ebu Bekir b. Ebu Kuhafeden daha fedakar ve cmert davranan bir kimse yoktur. Eer Rabbimden baka insanlardan dost tutmu olsaydm muhakkak ki Ebu Bekiri dost tutardm. Fakat slam kardelii daha stndr. Haberiniz olsun ki sahibiniz Yce Allahn dostudur. (Evlerinizden) u mescide alan kaplar kapatnz. Yalnz Ebu Bekirin kaps ak kalsn. Ben Ebu Bekirin kapsnn zerinde bir k, baka kaplarn zerinde ise karanlk gryorum. Nihayet ben de bir insanm. Aranzdan baz kimselerin haklar bana gemi olabilir. Ben kimin malndan ne almsam ite malm o da gelsin alsn. yi biliniz ki benim katmda sizin en nde geleniniz en sevgili olannz, varsa hakkn benden alan veya hakkn bana helal eden kiidir ki Rabbime onun 447

sayesinde helallemi olarak, gnl holuu ve rahatl ile kavuacamdr. Hi kimse Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kin ve dmanlk beslemesinden korkarm diyemez. yi biliniz ki kin ve dmanlk beslemek asla benim huyumdan ve halimden deildir. Ben aranzda durup bu szm tekrarlamaktan kendimi mstani gremiyorum. Buyurduktan sonra szlerini tekrarlad. Bunun zerine bir adam ayaa kalkt: Senden bir isteyici istekte bulununca sen ona dirhem vermemi emretmitin ben de vermitim dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Doru sylyorsun dur! Ey Fadl b. Abbas! Buna dirhem ver buyurdu. Ey Allahm! Ben ancak bir insanm. Mslmanlardan hangi kiiye ar bir sz sylemi veya bir kam vurmu veya lanet etmisem, Sen bunu onun hakknda temizlie, ecre ve rahmete ermesine vesile kl. Allahm! Ben hangi mmine ar bir sz sylemisem, Sen o szm kyamet gnnde o mmin iin Sana yaknla vesile kl. diye dua etti. Sonra da: Ey insanlar! Kimin zerine gemi bir hak varsa o onu hemen desin, dnyada rsvay olurum demesin. yi biliniz ki dnya rsvayl ahiret rsvaylndan hafiftir buyurdu. Bunun zerine bir adam ayaa kalkt ve: Ya Resulullah! Ben Allah yolunda sava ganimetine hyanet etmi zerime dirhem geirmitim dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona: Sen bu hyaneti ne iin yaptn? diye sordu. Adam: Ona ihtiyacm vard dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Fadl b. Abbas! Bu kiiden Beytlmal (hazine) hesabna dirhem teslim al buyurdu. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey insanlar! Nefsinden korkan varsa ayaa kalksn da kendisi iin dua edeyim! buyurdu. Bunun zerine bir adam ayaa kalkt: Ya Raslallah! Ben ok pintiyim, korkam, ok da uykucuyum. Allaha dua et de benden pintilii, korkakl ve uykuculuu girersin! dedi. 448

Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona dua etti. Sonra bir adam ayaa kalkt ve: Ya Rasulullah! Ben ok yalancym. irkin szl, irkin iliyim. Hem de uykucuyum dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Allah'm! Ona doru szllk ve iman olgunluu nasip et. Uyumak istedike, kendisinden uykuyu gider diye dua etti. Daha sonra, bir adam ayaa kalkt ve: Vallahi Ya Rasulullah! Ben de ok yalancym. Hem de mnafkm. Benim ilemediim hibir ktlk yoktur dedi. Hz. mer ona: Be adam! Kendini rezil ve rsvay ettin dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey bn Hattab! Dnya rsvayl ahiret rsvaylndan hafiftir buyurdu ve adam iin de: Ey Allahm! Ona doru szllk ve iman olgunluu nasip et. Kendisinin kt ilerini hayra evir diyerek dua etti. Sonra bir kadn ayaa kalkp: Bende yle yle haller var. Allaha dua et de benden bu halleri gidersin dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona: Sen Aienin evine git buyurdu. Sonra minberden indi. Hz. Aienin evine dnnce kadnn bana asasn koyduktan sonra ona dua etti. Hz. Aie kadn daha yanndan ayrlmadan Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) duasnn tesirini grdn syler.

449

Cebrail Aleyhisselamn Peygamberimizi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Vefat Etmeden nce Ziyareti

450

Cebrail Aleyhisselam Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) eceline gn kald ilk gnde gelip Ey Ahmed! Yce Allah sana ikram olarak beni gnderdi. Sana soraca eyi senden daha iyi bildii halde sana Kendini nasl buluyorsun? diye soruyor dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Cebrail! Kendimi baygn bir halde buluyorum. Ey Cebrail! Kendimi skntl bir halde buluyorum buyurdu. kinci gn, Cebrail Aleyhisselam tekrar inip Ey Ahmed! Yce Allah sana ikram olarak beni gnderdi. Sana soraca eyi senden daha iyi bildii halde sana Kendini nasl buluyorsun? diye soruyor dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Cebrail! Kendimi baygn bir halde buluyorum! Ey Cebrail! Kendimi skntl bir halde buluyorum buyurdu. nc gn (Pazartesi gn) olunca, Cebrail Aleyhisselam indi. Cebrail Aleyhisselamn yannda lm melei (Azrail) de inmiti. Cebrail Aleyhisselam Ey Ahmed! Yce Allah sana ikram olarak beni gnderdi. Sana soraca eyi senden daha iyi bildii halde sana Kendini nasl buluyorsun? diye soruyor dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey Cebrail! Kendimi baygn bir halde buluyorum! Ey Cebrail! Kendimi skntl bir halde buluyorum buyurdu. Bundan sonra lm melei (Azrail) ieri girmek zere izin istedi. Cebrail Aleyhisselam Ey Ahmed! Bu lm melei senin yanna girmek iin izin istiyor. Halbuki o senden nce hibir ademolunun yanna girmek iin izin istememitir. Senden sonra da hibir ademolunun yanna girmek iin izin istemeyecektir. Kendisine izin ver dedi. lm melei ieri girip Peygamberimiz Aleyhisselamn nnde durdu ve 451

Ya Rasulullah! Ya Ahmed! Yce Allah beni sana gnderdi ve senin her emrine itaat etmemi de bana emretti. Sen istersen ruhunu alacam, istersen ruhunu sana brakacam dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ey lm melei! Sen byle yapacak msn? diye sordu. lm melei Ben bu hususta emredecein hereyde sana itaatle emrolundum dedi. Cebrail Aleyhisselam Ey Ahmed! Yce Allah seni zlyor dedi. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah katnda olan daha hayrl ve daha devamldr. Ey lm melei! Haydi emrolunduun eyi yerine getir. Ruhumu, canm al buyurdu. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanndaki su kabna iki elini batrp slak ellerini yzne srd ve: La ilahe illallah. lmn de akllar balardan gideren ztrap ve iddetleri var buyurduktan sonra elini kaldrd, gzlerini evin tavanna dikti ve: Ey Allahm! Refiki Alaya diye diye mbarek ruhunu teslim etti. Eli yanna yanndaki suyun iine dt. Allahmme salli ala nebiyyina ve seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim. Cebrail Aleyhisselam Selam olsun sana ey Allahn Resulu! Bu senin iin yeryzne ayak baslarmn sonuncusudur dedi. Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zerine bir rt rttler, evresine oturup alatlar. Peygamberimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ev halk o srada hibir ahs grmedikleri ve sezmedikleri halde: Selam ve Allahn rahmet ve bereketleri zerinize olsun diyerek kendilerine selam verildiini ve taziyede bulunulduunu iittiler. Ehli Beyt de selama ayn ekilde karlk verdiler. Nereden geldii bilinemeyen ses yle 452

konutu: Her can lm tadacaktr. Kyamet gn size ecirleriniz tamamen verilecektir.. Kim ateten uzaklatrlp cennete sokuldu ise artk o muhakkak muradna ermitir.. yi biliniz ki her musibetin Allah katnda bir tesellisi, her lenin bir halefi, yerine geeni, her vefat edenin de bedeli vardr. Allaha sarlnz ve umacanz Ondan umunuz. Asl musibete urayan sevaptan mahrum kalandr. Selam ve Allahn rahmet ve bereketleri zerinize olsun. Abdullah b. mer Bu szleri Ehli Beytin hepsi, mescidde bulunanlar ve yoldakiler de iittiler demitir. Hz. Ali Bu seslenenin kim olduunu biliyor musunuz? diye sordu. Hayr bilmiyoruz dediler. Hz. Ali Bu Hzrdr. Peygamberinizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dolay sizi taziye ediyor dedi.

453

Peygamber Sevgisi Medinede bir irkette elektrik teknisyeni olarak alan Allah dostu ve peygamber a bir kardeimiz sabah mesaisinde kendisine verilen teknik grevi tamamlayp ayrlmak zere iken Resulullahn Ravzasnda elektrik arpmas sonucu vefat etti ve Cennetul Bakiye defnedildi. Ailesi Trkiyeye dnd. O zaman yedi yanda olan olu Muhammed bugn ortaokul rencisi. Kompozisyon dersi devi olarak bir makale yazm ve birincilik alm. te o peygamber akn en derinden yaayan bir yrekten gelen gzel szler: Bir seni gneim, bir babam, bir de terliklerimi brakmtm geldiim yerde Bir ilkbahar gnnde gller gibi kokan Medinede dnyaya gzlerimi amtm. Doduum hastane senin Ravzann hemen yanbanda olduu iin, duyduum ilk koku senin bahenin gl kokular olmu. Babam gelip te daha kulama ezan okumadan, kulaklarm senin mescidinin ezan sesleriyle ereflenmi. Krk gnlk olduumda ilk ziyaretimi de senin Hanei Saadetine yapmm. lk admlarm senin Ravzandaki mermerlerinde atm ve Rabbimle ilk bulumam, ilk secdemi senin mescidinde yapmm. Hemen hemen yaptm her ilkte sen varsn. Daha konumasn renmeden seni sevmeyi rendim ben. Belki seni ok tanmazdm ama sanki bana ok ok yaknmsn gibi severdim seni. Senin evini her 454

ziyarete geliimizde seni grmesek bile senin varln hisseder, evinden her ayrlmzda hznlenirdik. ocuklar evde sklnca babalar parka, elence yerlerine gtrsn isterler. Biz Medinede yaadmz srece hi babamzdan parka gtrmesini istemedik. Bizim canmz sklmaz myd acaba hi? Sanrm Medinedeki hibir ocuun can sklmazd. nk orada hibir yerde olmayan gl bahesi ve bahenin biricik Efendisi vard. Bizim vaktimizin ou o bahede geerdi. Senin bahenin mermerlerine ayakkab ile basamazdk. Yalnayak dolardk mermerlerin stnde. Kimbilir, korkardk belki de bahenin gllerine basvermekten. Yazn mermerler ayaklarm yakard. Olsun bu da bizim houmuza giderdi. Babama sormutum bir seferinde -Babacm neden Medine bu kadar scak diye. Babam da: -Evladm Medinede iki tane gne varda ondan derdi. -Nasl olur babacm, gne bir tane deil mi? derdim. Babam glerek: -Bak yavrum doru, btn dnyay stan bir gne var ama bir de alemleri stan ve aydnlatan gne var. O gne de Medinede olunca scaklk iki kat oluyor. Babamn bu cevab houma giderdi ve snrdm. Gerekten de ayaklarmz mermerler styordu ama senin gneinde, scaklnda iimizi styordu. Medineden ayrldmzdan beri belki ayaklarmz snyor ama iimiz bir trl snamyor. nk gneimizin en byn orada brakmtk. Ben gneimi kaybetmitim. Onun evine, bahesine gidemiyordum artk. Geri ta buralarda bizi aydnlatyordu ama iimi stmas iin onun Ravzasnda yalnayak komam lazmd. Evet, bahende yrrken ezanlar okunurdu. yle gzel okur ki Medine mezzini ezan, sanki Bilali Habei okuyor sanrsnz. Namaz klmak iin mescide kotururduk, bilir bilmez. Babamn yannda namaz klardk. Byk stnlarn altndan gelen souk 455

havadan salarmz savurturduk. Zemzem bardaklarndan gller yapardk. Namaz klarken yanmza usulca bir kedi sokulurdu. Babam incitmeyin sakn, onlar Ebu Hreyrenin kedileri derdi, biz de inanrdk. Senin mescidine kediler de girebilirdi. Sen ok iyi bir ev sahibiydin nk. aramba gnleri hep Uhuda giderdik. Senin ok sevdiin amcan ziyaret etmeye, o bizim de amcamzd. Kardelerimle Ayneyn tepesine kar oradan Uhudda yatan yetmi ehide selam verirdik. Uhud dana her baktmzda sanki orada seni grr gibi olurduk. Uhudda Senin Ravzann kokusu gibi gl kokard. Oras da ayr bir gl bahesi idi sanki. te benim yedi senem ki en deerli en gzel yllarm senin kynde, Senin gl bahende, Senin savatn yerlerde sanki yanmda Sen varmsn gibi seninle dopdolu geti. Seni grmesem de seninle yaamaya o kadar almtm ki senin yanndan ayrlrken sanki bir yanm, bir canm, bir param orada kalmt. Buralar bana gurbet oluverdi. Elimde olsa hemen yanna koar gelirim ama hep byynce gidersin diyorlar. Ben srf senin yanna gelebilmek iin bymek istiyorum. Senin yanna geldiim zaman bym bile olsam bahendeki mermerlerde yalnayak dolaacam. Ta ki gnein iimi stana kadar. Senin hasretinden iim yor. Belki hasretin herkesi yakar, beni de tyor ite. nk benim ruhum doduumdan beri senin sevginle snmaya alkn. Senin scaklna o kadar muhtacm ki. Ne olur ben sana gelemesem bile Sen beni hi brakma. Inla gecelerimize nur ol. Scaklnla btn zerrelerimizi stver. Hani sana Medinedeyken komuyduk ya, evlerimiz birbirine ok yaknd. Senin varln bize gven verirdi hep. Yine yle ol arasra da olsa evimizi ereflendiriver. Hem benim adm Nebi aynen seninki gibi. Bu ismi bana seni ok seven bir dostun koymu. Dier adm da Muhammed yine senin gibi. Bu ismi de canm babacm koymu. Buraya 456

gelirken senin kynde braktmz babacm. Sana benzeyen bir yanm daha var. Ben de senin gibi babasz byyorum. Ben ok anslym Sen bize asla yetimliimizi hissettirmedin. Medineden ayrldmzdan beri sanki Sen hep yanbamzdaymsn gibi hissediyorum. Geceleri korkmadan gvenle uyuyorum hep. Seni tandm ve seni sevdiim iin Rabbime binlerce kez teekkr ederim. Babam Senin kynde kalmt. Biz babamn cenazesini gmerken abimin terlikleri babamn kabrine dt ve orada kald. Ben o terlikleri ok kskandm. nk abimin terlikleri hep babamla kalacakt. Babam son ziyaret ediimizde ben de kimse grmeden terliimi babamn kabri stne gmverdim. te imdi benim terliim de hep babamla kalacakt. Evet demitim ya bir gneimi, bir babam, bir de terliklerimi brakmtm geride. Babam ve terliklerim hep oradayd, gelemezlerdi. Ama gneim hep yanmzdayd. Yetimlerin Efendisi, yetimlerini hi ksz brakr m? Dnyann bir ucuna gitmi olsaydk bizi brakmayacan biliyordum. Gzmz gnlmz seninle aydnlanr Efendim. Ruhumuz, iimiz scaklnla snr. Birgn sana geliim ge bile olsa bana, gl bahesinin mermerlerinde yaln ayak komak nasip et. Ta ki aknla, sevginle btn bedenim yanp kavrulsun. Terliklerimi braktm o gzel mabed son duram olsun. Biliriz ki dil kalpten geen her eyi ifade edemez. Allah Teala bize de bu kardeimiz gibi Resulullah sevgisi nasip etsin. Amin.

457

Peygamber Efendimizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Dualar Allahm tembellikten, ar yallktan, gnaha dmekten, ar bortan, mnker ve nekirin sorgusundan, kabir azabndan, cehennem azabndan, kt yola srkleyen zenginlikten, yoksulluun aaca felaketlerden, ahir zamanda kacak olan deccalin yolumu artmasndan sana snrm. Gnahlarla aramda dou ile bat arasndaki uzaklk kadar mesafe eyle. Allahm bu dnyada da br dnyada da bildiim bilmediim tm iyilikleri senden dilerim. Bu dnyada da br dnyada da bildiim bilmediim tm ktlklerden sana snrm. Allahm sekin kullarnn ve Peygamberlerinin istedikleri iyilikleri senden ister sndklar ktlklerden de sana snrm. Allahm senden cennetini ve cennetine kavuturan sz ve hareketleri diler cehenneminden ve cehennemine yaklatran sz ve hareketlerden de sana snrm. Allahm aln yazm hayrl klman dilerim. Allahm sana inanan benim de Peygamberin olduumu kabul eden kuluna sana kavumay sevdir. Allahm sana boyun eiyor sana inanyor sana dayanyor sana yneliyorum. Btn mcadelelerim senin yolunadr. Allahm ululuun yz hrmetine doru yolu armaktan sana snrm. Senden baka Allah yoktur. Allahm namazlarm tm ibadetlerim senin yolunadr. Senin iin yayor, senin iin lyorum. Son snam sen ardmda braktklarmn sahibi de sensin. Allahm kalbin vesvesesinden iimin dalmasndan sana snrm. Allahm ktlklerle aramza perde olan 458

korkudan bizi cennetine ulatracak olan itaatinden dnya musibetlerini rahatlkla karlamamz temin edecek olan salam imandan nasibimizi ihsan eyle. Bize saldranlara kar yardmcmz ol, dinimize musibet verme. Tek dileimiz ve nem verdiimiz ey dnya olmasn. Kalbinde merhamet tamayan kimseleri bamza musallat etme. Allahm bana rettiin bilgilerden gerei gibi faydalanmay ve faydal bilgileri renmeyi nasib eyle, bilgimi arttr. Allahm sana sk sk kretmeyi seni ok ok anmay senin tlerine ayak uydurmay ve tavsiyelerini tutmay bana nasib eyle. Allahm kulaklarmn, gzlerimin, dilimin, kalbimin ve ehvetimin aaca ktlklerden sana snrm. Allahm nmden, arkamdan, samdan, solumdan, stmden ve altmdan gelebilecek afetlerden, felaketlerden azametine snrm. Allahm belirli bir yerde devaml oturmakta olan kt komunun errinden sana snrm. Allahm beni iyilikleri ilediklerinde sevinen ktlkleri ilediklerinde piman olup Allahtan aflarn dileyen sekin kullarndan eyle. Allahm bilerek veya bilmiyerek ilediim gnahlar bala, yaygn rahmetini benden esirgeme. Allahm ilediim ve ilemediim tm gnahlarn ac akibetinden sana snrm. Allahm bana bakalarna muhta olmayacak derecede geimimi temin eden mtevazi bir hayat ile mtevazi bir ekilde can vermeyi nasib eyle. Ahirette de mtevazi mminlerle hareyle. Allahm btn ilerimin sonunu hayreyle. Bu dnyann irkin rezaletlerinden br dnyann ac azabndan beni koru. Allahm irkin huylardan kt ve ihlassz amellerden ve zararl heveslerden sana snrm. Allahm bizi dostlarnla dost dmalarnla dman eyle. Sevdiklerini srf seni sevdikleri iin severiz, dmanlarn da srf seni sevmedikleri iin dman biliriz. Allahm beni iman aydnl ile donat. Allahm beni verdiin nimetlere kar kr borcunu yerine getiren bela ve musibetlere 459

ggs geren, kendi gznde kk bakalarnn gznde ise byk grnen sekin kullarndan eyle. Allahm aresiz acizlikten, talam kalbden, gaflete dalmaktan, zillete dmekten, yoksulluktan ve yoksulluk yznden kt yola sapmaktan sana snrm. Allahm kanaatsizlikten, kfr ve inkarclktan, z baka sz baka olmaktan, gsteriten sana snrm. Allahm sarlktan, dilsizlikten, delirmekten ve bulac her trl ar hastalklardan sana snrm. Allahm fayda vermeyen ilimden, korkmayan kalpden, kabul olmayan duadan, doymak bilmeyen nefisten, alktan, hyanetten, korkaklktan sana snrm. Allahm ahir mrmde bakalarnn eline dmekten, hayatn ve lmn getirdii ktlklerden sana snrm.

460

Esmal Hsna Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: Allahn doksan dokuz ismi vardr. Kim bunlar sayar, Allah zikir ederse cennete girer. 1.Allah 2.Er-Rahman: Dnyada mmin, kafir ayrm yapmadan nimetlerini veren. 3.Er-Rahim: Ahiret de yalnz mminlere rahmetini ihsan eden. 4.El-Melik: Mlknde var etmek ve yok etmek suretiyle tasarruf eder. 5.El-Kudds: Btn noksanlklardan beri olan. 6.Es-Selam: Zatnda, sfatlarnda ve btn ilerinde noksanlktan ve afetten salim olan. 7.El-Mmin: Btn peygamberleri tasdik eder. 8.El-Mheymin: Gzeten, murakabesinden bir zerrenin hari kalmad en dikkatli koruyucu. 9.El-Aziz: Mutlak galip. 10.El-Cabbar: Mutlak islah ve kahredicidir. 11.El-Mtekebbir: Byklk ve azamet sahibi olan. 12.El-Halik: Kainat yaratan. 13.El-Bari: Bir kalptan dker gibi, dzgn, tertipli ve gzel yaratan. 14.El-Musavvir: Her eye bir ekil ve suret veren. 15.El-Gaffar: ok balayan. 16.El-Kahhar: Her an kahretmee muktedir olan. 17.El-Vehhab: Bol bol veren. 18.Er-Rezzak: Btn canllarn rzkn veren. 461

19.El-Fettah: Dilediine yardm eden, rahmet hazinelerini kullarna aan. 20.El-Alim: Hereyi bilen. 21.El-Kabid: Eceli gelenlerin ruhlarn alan. 22.El-Basit: Dilediine bol rzk veren. 23.El-Hafid: Kullarndan bazlarnn derecesini indiren. 24.El-Rafi: Kullarndan bazlarn ykselten. 25.El-Muizzu: Dilediini aziz yapan. 26.El-Muzillu: Dilediini zelil yapan. 27.Es-Sami: Hereyi iiten. 28.El-Basir: Hereyi gren. 29.El-Hakem: Hkmn sahibi. 30.El-Adlu: Adalet sahibi. 31.El-Latif: Lutf ve ihsan eden. 32.El-Habir: Kullarnn gizli ve aikare iledikleri btn fiil ve szleri bilir. 33.El-Halim: Kullarn azabn tehir eder. 34.El-Azim: Ulu, byk olan. 35.El-Gafur: ok mafiret eden. 36.E-ekur: Az kr edene dahi ok nimet veren. 37.El-Aliyyu: Yce olan. 38.El-Kebir: Mutlak byk olan. 39.El-Hafiz: Koruyan. 40.El-Mukit: Yaratlan varlklarn rzkn veren. 41.El-Hasib: Yaratlan varlklarn hesabn yapan ve bilen. 42.El-Celil: Celal ve ululuk sahibi. 43.El-Kerim: stemeden ve karlksz ihsanda bulunan. 44.Er-Rakib: Muhafaza edip gzeten. 45.El-Mucib: Dua edene icabet eden. 46.El-Vasi: lmi hereyi kuatan. 47.El-Hakim: Hikmet sahibi. Faydasz i yapmayan. 48.El-Vedud: ok efkatli. Kendisine ok sevgi beslenen. 49.El-Mecid: kram bol. an yce olan. 50.El-Bais: Kabirde olanlar dirilten. 462

51.E-ehid: Hereyi incelii ile grp bilen. 52.El-Hakk: Doruluu asla deimeyen. 53.El-Vekil: Kulunun ve hereyin vekili olan. 54.El-Kaviyyu: Pek gl. 55.El-Metin: ok salam. 56.El-Veliyyu: Seven, yardm eden, mahlukatnn ilerine bakan. 57.El-Hamid: Her trl hamde layk olan. 58.El-Muhsi: lmi ile hereyin mikdarn bilen. 59.El-Mubdi: Yoktan var eden. 60.El-Muid: Yaratlmlar yok ettikten sonra tekrar yaratan. 61.El-Muhyi: Her canlda hayat yaratan. 62.El-Mmit: Her ldrdnde lm yaratan. 63.El-Hayyu: Srekli hayat sahibi olan. 64.El-Kayyum: Balang, nihayet ve yeniden olu gibi hallerden mnezzeh ve ezelden ebede kaim, daim ve var olan. 65.El-Vacid: Dilediini bulan. 66.El-Macid: Yksek eref sahibi. 67.El-Vahid: Misli ve benzeri olmayan. 68.Es-Samed: Her eyin kendine muhta olup, kendisi hi kimseye ve hi bireye muhta olmayan. 69.El-Kadir: Kudreti hereye ulaan. 70.El-Muktedir: ktidar ve kudreti sonsuz olan ve hereye muktedir olan. 71.El-Mukaddim: stediini ileri geiren, ne alan. 72.El-Muahhir: stediini geri koyup, arkaya brakan. 73.El-Evvel: Varlnn evveli yoktur. 74.El-Ahir: Varlnn sonu yoktur. 75.El-Zahir: Varl saysz delillerle aikardr. 76.El-Batn: Zat itibaryla mahlukat tarafndan gizli, grnmeyen, bilinmeyen. 77.El-Vali: Btn mahlukatn ilerini idare eden. 463

78.El-Mteali: Noksanlklardan uzak, ok yce. 79.El-Berru: Mahlukatna ltfu ve keremi bol olan. 80.Et-Tevvab: Tevbe edenlerin tvbelerini kabul eden. 81.El-Mntekim: Sululardan intikam alcdr. 82.El-Afvvu: Tevbe edenlerden gnahlarn afv eden. 83.Er-Rauf: Pek efkatli olan. 84.Malikl-Mlk: Mlkn mutlak sahibi. 85.Zl-Celali-Vel-kram: Yegane eref ve kemal sahibi. 86.El-Muksit: Hereyi adalet zerine dzgn yapan. 87.El-Camiu: stediini istedii anda toplayan. 88.El-Ganiyyu: ok zengin ve her eyden mstani. 89.El-Muni: Kullarndan dilediini, fazl ile zengin eden ve mstani klan. 90.El-Mani: Meydana gelecek olan eylere mani olan. 91.Ed-Darru: Sknt ve zorluk veren eyleri yaratan. 92.En-Nafi: Menfaat veren eyleri yaratan. 93.En-Nur: Nurlandran ve gnllere huzur veren. 94.El-Hadi: Hidayete erdiren. 95.El-Bediu: Hi misli olmayan eyleri icad eden. 96.El-Baki: Varlnn sonu olmayan. 97.El-Varis: Mahlukatn esas sahibi. 98.Er-Reid: Herkesi irad eden, doru yola ulatran. 99.Es-Sabur: ok sabrl.

464

Hz. Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in simlerinden Bazlar Abdullah: Allahn kulu. Abid: Kulluk eden, ibadet eden. Adil: Adaletli. Ahmed: En ok vlm, sevilmi. Ahsen: En gzel. Ali: ok yce. Alim: Bilgin, bilen. Allame: ok bilen. Amil: leyici. Aziz: ok yce, ok erefli olan. Beir: Mjdeleyici. Burhan: Salam delil. Cebbar: Kahredici, galip. Cevad: Cmert. Ecved: En iyi, en cmert. Ekrem: En erefli. Emin: Doru ve gvenilir kimse. Fadlullah: Allah Tealann ihsan, fazlna ulaan. Faruk: Hakk ve batl ayran. Fettah: Yoldaki engelleri kaldran. Galip: Hakim ve stn olan. Gani: Zengin. Habib: Sevgili, ok sevilen. Hadi: Doru yola gtren. Hafz: Muhafaza edici. Halil: Dost. Halim: Yumuak huylu. Halis: Saf, temiz. Hamid: Hamd edici. Hammad: ok hamdeder. Hanif: Hakikate smsk sarlan. 465

Kamer: Ay. Kayyim: Grp, gzeten. Kerim: ok cmert, ok erefli. Macid: Yce ve erefli. Mahmud: vlen. Mansur: Zafere kavuturulmu. Masum: Susuz, gnahsz. Medeni: ehirli, bilgili ve grgl. Mehdi: Hidayet eden, doru yola erdiren. Mekki: Mekkeli. Merhum: Rahmetle bezenmi. Mesud: Mutlu. Metin: ok salam ve gl. Muallim: retici. Mukteda: Peinden gidilen. Mbarek: Uurlu, hayrl, bereketli. Mcteba: Seilmi. Mkerrem: erefli, yce. Mktefi: ktida eden, yetinen. Mnir: Nurlandran, aydnlatan. Mrsel: Elilikle grevlendirilmi. Mrteza: Beenilmi, seilmi. Muslih: Islah edici, dzene koyucu. Mustafa: ok arnm, seilmi. Mstakim: Doru yolda olan. Muti: Hakka itaat eden. Muti: Veren, ihsan eden. Muzaffer: Zafer kazanan, stn olan. Mavir: Kendisine danlan. Naki: ok temiz. Nakib: Halkn iyisi, kavmin en sekini. Nasih: t veren. Natk: Konuan, nutuk veren. Nebi: Peygamber. 466

Neciyullah: Allahn srda. Necm(i): Yldz. Nesib: Asil, temiz soydan gelen. Nezir: Korkutucu. Nimet: yilik, dirlik ve mutluluk. Nur: Ik, aydnlk. Rafi: Ykselten. Ragb: Rabet eden, isteyen. Rahim: Mminleri ok seven. Razi: Kabul eden, honut olan. Resul: Eli. Reid: Akll, olgun, iyi yola gtrc. Said: Mutlu. Sabir: Sabreden, glklere dayanan. Sadullah: Allahn mbarek kulu. Sadk: Doru olan, gerekci. Saffet: Arnm, sekin kii. Sahib: Malik, arkada, sohbet edici. Salih: yi ve gzel huylu. Selam: Noksan ve ayptan emin olan. Seyfullah: Allahn klc. Seyyid: Efendi. afi: efaat edici. akir: kredici. Taha: Kuran Kerimdeki ismi. Tahir: ok temiz. Taki: Haramlardan kanan. Tayyip: Helal, temiz, gzel, ho. Vafi: Sznde duran, sznn eri. Vaiz: Nasihat eden. Vasl: Kulu Rabbine ulatran. Yasin: Kuran Kerimdeki ismi, insan kamil. Zahid: Masivadan yz eviren. Zakir: Allah ok anan. 467

Erkek simleri Abdullah, Abdurrahman, Abdulalim, Abdulazim, Abdulaziz, Abdulbaki, Abdulcebbar, Abdulcelil, Abdulhak, Abdulhamid, Abdulkadir, Abdulkerim, Abdulvehhab, Abdurrahim, Abdlmecid, Abdussamed, Muhammed, Ahmed, Adem, dris, Nuh, Salih, brahim, Lut, smail, shak, Yakup, Yusuf, uayb, Eyyub, Musa, Harun, Davud, Sleyman, lyas, Elyesa, Yunus, Zlkifl, Zekeriya, Yahya, sa, zeyr, Lokman, Zlkarneyn, Akb, Beir, Emin, Hadi, Kayym, Kerim, Mahi, Muhtar, Mustafa, Muttaki, Mnir, Nezir, Rauf, Sadk, Taha, Ahsen, Akif, Hafz, Halil, Halim, Hamid, Hanif, Hikmet, mran, Kazm, Mahmud, Muhsin, Mslim, Mcahid, Raid, Recai, Refik, Reid, Rdvan, Sacid, Seyyid, Sddk, Taib, akir, Zeyd, Abbas, Aziz, Ali, Ammar, Asm, Bilal, Cabir, Cafer, Ebubekr, Enes, Ebuzer, Habib, Halid, Hamza, Haris, Hasan, Haim, Zeki, Hiam, Huzeyfe, Hseyin, krime, Mesud, Muaviye, Numan, Osman, mer, Sabit, Sad, Said, Salim, Sinan, Talha, Tark, same, Valid, Ziyad, Zbeyr, Adil, Adnan, Arif, Avni, Bahtiyar, Beyazid, Behll, Besim, Bnyamin, Cevdet, Edhem, Faruk, Fatih, Hamdi, hsan, smet, zzet, Kamil, Kemal, Kenan, Mahir, Mehdi, Nabi, Selami, Tayyip, Zahid.

468

Kadn simleri Meryem, Mmine, Mslime, Naime, Sabire, Sadka, Saime, Sddka, Taibe, Zekiyye, Afra, Amine, Atika, Betl, Cemile, Drdane, Erva, Esma, Fatma, Habibe, Hatice, Hafsa, Halide, Halime, Mariye, Nesibe, Rukiyye, Safiyye, Sevde, eyma, Smeyye, mmglsm, Zehra, Zeynep, Adile, Aliye, Azize, Bedriye, Behice, Behiye, Belks, Beyza, Cheyme, Emine, Enise, Fahriye, Feride, Fikriye, Firdevs, Hacer, Hafize, Halise, Hamide, Hanife, Hasibe, Hava, Hayriye, Hilal, Zakire, Kadriye, Kamile, Kerime, Kevser, Latife, Ltfiye, Macide, Makbule, Meliha, Mesude, Muazzez, Mnevver, Mnire, Merref, Mzeyyen, Naciye, Nazife, Nebahat, Nefise, Nesibe, Nezihe, Nuriye, Rabia, Sabahat, Sacide, Merve, Saliha, Selime, Rumeysa, akire, erife, kriye, Tahire, Tayyibe, Tuba, Ufeyra, Ulviye, Zahide, Zakire, Zbeyde, Zleyha, Abide, Afife, Alime, Bra, Feride, Fevziyye, Hamdiye, Kbra, Sadka, ule, Zekiye, Zhdiye, Zleyha.

469

Faydalanlan Kaynaklar hya Sahihi Buhari El Uhudul Kubra Terbiye Muhtar Ehadis 500 Hadisi erif Riyazus Salihin slam Tarihi erefi mmeti Muhammediyye iratl slam Nesaih ul bad Ktbi Sitte Sahihi Mslim Ta Ahlak Hadisleri Siracul Mttekin Mevahibu Lednniye slamda Helallar ve Haramlar Ehli Snnet tikad Hadislerle slam Ruhul Furkan Kadn lmihali Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) emaili Mminlere Vaazlar slam ve lim Berika Allah Katnda Din Kalplerin Kefi

470