1

KAOS KELAM HJYEN DDET ve EL AMASI ONTOLOJ

Bilimi tamamen, felsefesi hemen hemen, sanat ve edebiyat ise en azndan ksmen Bat kaynakl ve her halkarda Batya endeksli corafyamzn yksek tahsil grm mnevver insan, Batlnn kenar mahallelisiyle bile karlatnda, biri aklnda dieri yreinde iki tansiyon birden hisseder. Yreindeki tansiyonu anlamak zor deildir: Bu Batlya ne yapp edip kendisinin de onun kadar uygar, hatta daha uygar olduunu ispat edecektir. Bunun iin Batl ziyareti, ehrin en mutena restorannda balayan ancak evdeki el amas brekte biten geni bir kltr yelpazesiyle ve muhteem bir misafirperverlikle arlanacaktr. Bu arlama srasnda Batl ziyaretinin houna gitmeyecei dnlen tm otantik davranlardan itina ile kanlacak, fakat temaa deeri olduuna inanlan tm alaturkalklar hoyrata sergilenecektir. Ancak mnevverin aklndaki tansiyonu anlamak hi de kolay deildir: lmi ve fikri mevzulara en az Batl muhataplar kadar kafas basan saygdeer mnevver, Batl misafiriyle hangi izgide farkllatna kafa yormaktan kendisini alamamaktadr. Caddede kardan karya geerken trsan, arkasndan biri biraz hzl yrdnde hafife kenara ekilen, hava gneliyken emsiye tamaya, bulutluyken apka giymeye devam eden bu insanlarn nasl olup da fezaya insan gnderebildiklerini zememektedir. zemedike, kendisiyle misafiri arasna - varln sezinleyip bilincine kartmaktan rkt - o kahredici varolu izgisini ekememektedir. Bu meseleyi sadece Batl misafir arlama boyunca deil de haberlerde namusunu temizlemek iin tecavze urayan kzn veya boand karsn ldrenlere, krmz takmayp getii halde arpt arabann srcsn dvenlere, ve kendisinden en kk bir nansla ayran her kiiyi her frsatta szl, yazl, fiili olarak taciz edip aalayanlara rastladnda da dert edinmeye devam edenler iin artk bir rehber var elimizde: Murat Ban Yeni nsan Yaynevinden kan Kaos Kelam Hijyen iddeti. Kendimizi alglaymz, (a) Batly nasl algladmz ve (b) Batlnn bizi nasl alglad zerinden kurmaya baladmzdan beri yreimizde ve zihnimizde yer tutan ikili tansiyonu anlayabilmek iin ounlukla geni anlamda sosyolojiyi imdada arageldik. Ancak baat mesele ortadan hi kalkmad: Kiilerle kurumlar arasndaki apraz etkileimleri ne denli dakik ve berrak zmlerse zmlesin hibir sosyoloji yaklam bu apraz etkileimlerin tek tek bireylerin varoluunda neye karlk geldiini syleyemedi. Murat Ba ise felsefesini sokaa kararak bize kiilerin yaamlarnn tm ynleriyle iinde konuland yuvay gsterdi: Ontoethos.

Kaos Kelam Hijyen iddet, bireyin tekil varoluunun, iinde yaad toplumsal alanlarn yanyana, i-ie yaplanm varolu kipleriyle btncl olarak ve tek hamlede ilikilendirilmedike anlalmasnn hep eksik kalacan rnekliyor. Murat Ban ortaya koyduu onto-ethos kavram ise ite bu btncl ve tek hamlede ilikilendirme iini titizlik ve incelikle hallediyor. Okuduka anladm ki bilinli veya bilinsiz tm eyleme hallerimi anlatyor bu kavram. nk iinde bulunduum yaam alannda ilevsel bir uyum gstermem ancak bunu mmkn klan dilsel, kavramsal, kltrel bir var-olma, anlam-retme, deer-atfetme ebekesiyle mmkn. Ve bu ebekeye dhil her kii, hepimiz, gndelik ve olaan kavramaya gelmeyen, eliksi dayankllkta, nesnelliini arlkl olarak zneler-araslktan alan, ve esnemeye olduka direnli yapda normlarla sarlm durumdayz. Mnevver kii, mevzunun bu ksmna kendi kendine aym olarak e ne var ki bunda diyebilir. Lakin i bununla bitmiyor. nk, diyor Murat Ba, bu yap bireyin zihinsel eylemlerinden dorudan etkilenmeme ve znel tercihler yoluyla kolayca deitirilememe anlamlarnda nesneldir ve grngsel bir oluum olarak varlk alanna aittir. (s. 3) u halde saygdeer mnevverimizin Batl misafiriyle hemhal olurken iine yuvarlanmaktan kendini alkoymad tansiyonlar sebebiyle sezinledii ama bilincine kartamad varolu snrlarn bir de bu ereveden aratralm: ada Batl insan, ilkel bir geleneksellikte yaayanlarn aksine, karanlktan uzaklamay, gelimilii, st bir bilinci, ve toplumsal zellikleri sayesinde etik-politik dorulara yaklamay m temsil etmektedir? (s. 3) Murat Ba, sokaa kartt felsefesinde, zerine evrilmi gzlerin ta iine bakarak unu sylemektedir: Kargaaya dzen getirmek iin giriilmi bu temizlik hareketi, bir iddet hareketidir. Kast ettii temizlik, sosyal ve siyasal arndrmayla sonulanmaktadr. Yaratt dzen, kargaann, arnmayanlar ve dzene sokulamayanlar aleyhine yeniden retilmesinden baka bir ey deildir. te yandan bu cmleden kalkp ada Batl dnya ile dzen araynn bulunmad, kargaann hkim siyaset olduu, dorudan sosyal iddet ve siyasi arndrmann makbul addedildii dnyalar birbiriyle gelimilik asndan karlatrmak abestir. Burada maksat ma kimin alacan tahmin etmeye almak olamaz. Maksat, her birimizi sanki dnya kurulal beri oradaymasna bir gereklik hissiyle saran onto-ethos alanlarnn bilincine varmak ve bu bilinle ne yapacamz dnmeye balamaktr. Kaos Kelam Hijyen iddetin Meraklsna Felsefe Tarihi Notlar blmnde Murat Ba, Bat felsefesinde gereklik kavraynn bir tarihini sunuyor bize. Bu blmde, gerekliin kurulumunun her birimizin yaamn nasl da derinden belirleyiverdiini grebiliyoruz. Pekl kitabn bana da alnm olabilecek bu blm okuduktan sonra kitabn ilk blmn yeniden okumak, bir alana ikincisi bedava misali, okura bambaka ufuklar vaat ediyor. Murat Ba stad Kierkegaardn ifadesiyle kitabn le ekerlemesinden hemen nce okunabilecek bir kvamda kaleme alm. Lakin bu kitaptan pasajlar okuyarak ekerlemesini ballandracak okurlar, uyandklarnda, kendi dncelerinde daha cesur ve daha drst olmak zorunda kalabilirler. Gnmz ticari gelenekleri, saygdeer okura bu uyary iletmeyi zorunlu klyor. Ekrem Dzen

Murat Ba, Kaos Kelam Hijyen iddet, Yeni nsan Yaynevi, ISBN: 978-605-5895-27-3 http://www.yeniinsanyayinevi.com/haberdetay.asp?ID=174

Arka Kapak
Kaos Kelam Hijyen iddet, Orta Doulu anasnn eteine yaprken ayan srye srye Batllaan, ideal benliini ideal duygulanmyla bir trl rttremeyen, milongada kodu mu oturtan erkeklere ve mutfakta m yatak odasnda m hanmefendi olunuyordu bir trl hatrlayamayan kadnlara ve erkeklikle kadnlk arasnda olup da dil bu duruma uygun szdaarcn gelitirmeye varyla youyla direndii iin deneyimini tanmlayamayan bireylere amme hizmeti olarak datlmal. Gzlerini Bat Avrupa ve Kuzey Amerika'ya dikenlere ise, nelere bulap nelere bulamamalar gerektiini bilmeleri, o snrdan geerken ellerini antiseptik sabunla ykamalarnn ne kadar sakncal ve geri dnlmez bir durum olacan anlamalar iin vize ve uak biletiyle birlikte takdim edilmeli. Kaos Kelam Hijyen iddet bir felsefe kitab, ama bildiimiz Trke felsefe kitaplarna benzemiyor, nk yazar benliini ve deneyimini kuramndan soyutlamyor, Trkiyeli bir akademisyen olduunu unutmuasna ellerini kirletiyor. Murat Ba felsefe renciliinin nemli bir ksmn kapsayan Kanada deneyiminin onu gtrd ontoloji kuramn anlatyor. Kitabn bal kendinden aklamal; kuram, kaosa tahamml edemeyen Kuzey Amerikal'nn kelam yoluyla ne kadar hijyenik bir varolu yarattn, kaostan btnyle arndrlmaya allan bu varoluun ne denli iddet ierdiini sadece anlatmakla kalmyor, okuyucuya bu kuram adm adm bulduruyor. Ba, haliyle, okuyucuyu dirseklerine kadar metoda batryor; onu hi farkettirmeden bir felsefe rencisi yapyor; tanklk nasl kurama dntrlr onu gsteriyor. Kaos Kelam Hijyen iddet bir sosyo-ontolojik an kitab ve bu haliyle tadndan yenmiyor, stne illa ki orta ekerli kahve syletiyor. Yudit Namer