BTPAZARI Bubi tuza, lmlerin en kahpesi, gzel, scack bir ey buldum sevinciyle sarlyorsun bombaya.

Amerika gkten insani yardm atacakm, Vietnam'da da attlar, ocuklar bombalara yiyecek diye sarlrken ldler! Afganl, Irakl ocuklarn pazar yerinde bomba dolu tezghlar seyreden fotoraflar yaymlanyor gazetelerde. Deil hayatlarmz, ryalarmz dahi infilak ettiren bu bombalarla oynayarak byyen ocuklar! Polatl topu okulunun at sahas yirmi kilometreye yaylyor! "Topu topu top atar / Boztepe'den bok atar" tekerlemesiyle askere gnderdiimiz genler bu topu okulunda akama kadar top atar! Topu okulunun hemen bitiiinde bir ky ad, Doyay. Buday, karpuz, kavun yetitiren yoksul bir bozkr ky. Topu okulu subaylar patlamayan bombalar hemen gidip yeniden patlatarak imha eder. Ancak geni araziye dalm mermi, top paralarn bulmak zahmetlidir ve ka kuaktr kyn elencesidir. Kyl genler gece srnerek araziye girip top mermilerinin paralarn toplar. Hurdacya satarlar. Paras ok ey etmez. Ama, aralarnda, ben u mermiyi buldum, ben patlamam buldum, diye ertesi gn kahvede birbirlerine gsterir hava atarlar! Dededen toruna btn kuaa yaylm bir top, mermi bulma heyecan. Enfes hikyeleri vardr. nanlmaz top paralarn bulduklar eski k gecelerini bin bir fiyakal szle ssleyerek anlatrlar. Bulunan mermi ve top paralarnn kyde konulmu kod adlar dahi vardr, baz mermilere "sleyman" derler, bazlarna "kapk". Ama en ok delikanllarn birbiriyle yar! Kim ok bulursa, kim daha sk bir bomba bulursa, kyde itibar artyor! Kyl "bulmay" ok seviyor! Yerin altnda patates gibi bir tr mantar, dardan anlalmyor, top mermilerinin yan banda bu mantarlar da kartp, kzartp yiyorlar. Kyn geliri yok. Btn kyn karpuzu kavununu milyara bir tccar alyor, hane bana yz milyon dmyor. Bir gn kyller, "Eskiehir'e gidip, kendimiz karpuz sergisi ap, kendi malmz biz satalm" demiler. Pazar daya atp kovmular bunlar pazar yerinden. Ylda birka gn, mahslden ceplerine para girer. O gn hemen Ankara pavyonlarna iner elenirler. Grdkleri ilk konsomatris kadna k olur, evlenmek isterler. Tecrbeli ve gngrm konsomatris kadnlar o gece bunlarn cebinden elliyz milyonlarn alr; ama evlilik tekliflerine acyp bunlar geri postalarlar. Top ve mermi seslerinden hi rahatsz olduklar grlmedi. Aksine, kylerinin bomba tarlasnn tam ortasnda olmasn, Allah'n bir nimeti, balarndan yaan bir rahmet gibi bereketli grp, ocuklarnn on yllardan beri bomba tarlasnda srnerek geceleri bomba toplamasndan ayr bir kahramanlk duydular. Sadece, drtbe ylda bir gazetelerde kk bir haber yaymlanr: "Tarlasnda bomba bulan kyl paralanarak ld!" Yani televizyona, sava uzman, terr uzman diye, Doyay Ky'nden kylleri kartn. Size Trk ordusunun kulland tm mermi ve toplarn eitleri, tahrip gleri, arazideki imhalar zerine konusun! Bu kyn delikanllar harlklarn hl arapnel paralar, hurda mermileri Bitpazar'nda satarak kartr! Bitpazar, Numune Hastanesi'nin tam karsnda, Hergele Meydan denilen mevkide, Ankara'nn ykk, dkk, geilemeyen dar sokaklar, kullanlmayan khne evleri iinde. Olur olmaz eylere para vermeyeyim diye stme sadece taksi paras aldm, daha girite Hac Taan'n eski kasetlerini bulunca, eve yryerek dnmek zorunda kaldm. ok souk ve ok ypranm st ste ylm binlerce pantolon, ceket, ayakkab, artk elbise fras deil, zmparayla temizleniyorlar. Hepsi ihtiyar ve kark sakall satclar! nanmayacaksnz, gecelii be yz bin liraya dahi otel var burda. Satclarn incecik kaburga kemiklerinden farksz kk tahta tezgahlar! Kurum ve toz toprakla kararm tm camlar! Eski evlerin tahtalar parampara! Bitmeyen bir grlt! En tenha sokaklar dahi incik cincik dolu, odun kmrcsnn iinde CD satlar! Bitpazarlarnn yalnzlk duygusuyla derin ilikisi var. 1

Yalnz ihtiyarlarn pevlerini dnn, yalnzlk duygusu derinletike arama duygusu hzlanr. Bin bir gece masalndan felsefeye, psikiyatrinin tm kavramlarna, her kalpten bir krk var burda, umut, bekleyi, sabr, biriktirme, ans, tesadf! Gel Ankaral, gel! ekli emali hi deimeyen Bitpazar, tm tarihe ve tm uygarla hi deimeyii ve hi gelimeyiiyle meydan okur. Yal bir kocakarnn hl alml bakl entarisini orda bulursunuz. Modayla, dampingle, promosyonla, byk hastalklar yaayan modern piyasaya kar Bitpazar yorgun ve inat tavryla hl dnyada ilk kurulan pazarlarn tadn neesini getirir bize! Bitpazarlar, kayp zamanlarn kayp eyalarn sunar bize. llerin eyalarna bu denli rabet, rktc ve artc. Al veri zerafetinin kovulduu byk pazarlarn, maazalarn aksine, al veriin bir sanat zerafetiyle yaatld yerlerdir! Buras gerek ekonomi deil, ekonominin tiyatrosu! Tiyatro hayatn sadizmini, bitpazar acmasz ekonominin sadizmini yok eder. Ekonominin yeraltdr bitpazar. Acmasz piyasann hl yaayan vicdandr. Onurumuz krlmadan al veri yapacamz tek yerdir. Bitpazar'nda kt yoktur. Ne satc kt, ne eya kt. lahi bir sevimlilii vardr, piyasalarn tapnadr Bitpazar. Hayatlarmzn paryalar dndrr bu eski zaman deirmenini! Eskiciler toplumun kk bir klan, kronik isiz ve ayak takmna en yakn insanlar. be kurua eyvallah demeyen, mala tamahkar davranmayan, hzla alp hzla elden kartan bu adamlar, akama kalan maldan nefret eder, sokuverirler bir delie... Hibir ie yaramayan ama tutkuyla kaplan bu nesneler nedir? Hibir deeri olmayan ama akla oalttklar bu eyalar nedir? Eya mistizmi! Bulmann, almann, satmann tarifsiz sevinci. Tanr, tarifsiz bir sevintir! Bitpazar, kibir pazardr. Herhangi birinin getirdii mala iyi gzle bakmazlar. Kmser, nemsemez grnr, inanlmaz aalayc kk paralar teklif ederler. Satcnn yzne dahi bakmaz, ancak mal bir ekilde ele geirince, o mal dnyann en deerli eyas oluverir. Kimseye gstermek, satmak istemez, vurdumduymaz, burnu havada tuzu kuru pozlar iinde, mala dokunduka elleri titrer, rperir. Gn vakit vakit yaarlar! Malla aralarnda bitmeyen ar, koyu bir keder vardr! Maln artk derin bir uykuyla arlam gzlerini, kirli trnaklaryla imcik imcik deip, maln esrarn, markasn zmek isterler! Kumarhaneye en yakn meslek eskicilik, dindar, tarikat kumarbazlarn yurdu. Soyut ktlarn anslar deil, eyalar ilevi ve anlamn o kadar yitirmi, o kadar benzemezlemitir ki, bir saat dilisi sinek ikiliye, bir eski ayakkab penesi maa lsne, bir eski telefon kab o gn yenecek, hayat oyununu kazanacak, mutlu edecek kupa drtlye dnmtr. Ne ararsan mutlaka bulacan bir insan bohas Bitpazar. Bulmak, bulmak, srekli bir bulmak sevinci yaarz orda. Bitpazar iimizde ifrelenmi umutlarn geree alan kaplar. Vefa duygusu saltanatyla yaar. Yzmze bkmakszn yalnz eyalar bakar. nsanlar, yurdunu, arkadan, sevdiklerini terk eder. Otuz yl yabanc memlekette kalp, bir soran olmadan yurduna dner. Eya terk etmez. Yeni, srpriz dostlar getirir. Tesadfsel, bin bir geceli hikyeler anlatan, esrarlarn esrar, ilahi bir yaratk gibi. O eskimi eyalarn kulanza srekli tatl szler mrldanan sevimli dudaklar vardr. Gcrdamas ebediyen sona ermi ite bu krk oyuncan iinde, hkrarak alayan mahzun bir ocuun kalbi hl scack! Basit bir yer tezgh, her ey derme atma. Her ey kimsesiz. Yapayalnz, ktrm, felli. Hibir yere tutunamayacak gsz nesneler. Yer tezghnda yan yana gelmi bu ilikisiz nesneler kalbimizi actan dilencilerden beter. Acdmz iin mi alrz, Allah bizi bu durumlara drmesin diye mi? Czzamllar kouunu, sava sonras bombayla yzleri paralanm korkun yzller kouunu gezer gibi. Bu denli ilikisiz, anlamsz nesnelerin bir tezgh stnde yan yana duruu, inanlmaz bir zihin ovu. Leydi Diana'y anlatan bir kitap, stnde birka musluk contas, yannda krk pencere kolu, yannda ilk yardm antas. Bu kadar ilikisiz nesneleri kartrdka insann zihni mi doyar? Dnyadan el ayak ekmi, ama hl ganimet tad veren ne var bu eskimi eyalarn ruhunda? Bitpazar'nda bizi mutlu eden ey nedir? Sanat tarihinin performanslar, kavramsal dzenlemeleri, henz bu denli malup eyalar kahramanca yan yana getiremedi. Bitpazarlarn devriye gezen insanlar ezik bzk, 2

artk bir bcek larvasna benzeyen vidalar, somunlar herhalde hayalinde bindii zrafann nallarna benzetiyordur. Burada, nerdeyse yemilerin kabuklar, kurumu sanlarn krkleri dahi sergilenir. Kocakarlam, kadavra tahtas bu lm eyalara neden bir anda bin merakl gz, bin merakl el birden uzanr. Tezghta bin tane heyecanl el yumak gibi birbirine karr. Dnyann arklar! Deirmen tann iine uzatlan eller, pop starlarn bedenlerine uzatlan hayran ellerine ne kadar benziyor! lk insandan beri bedenimizde tadmz "avlanma" duygusu ve heyecann Bitpazar'nda salveririz. Yamadan, beleten, kelepirden paymz alabilmek iin istilac bir ruhla pazar yerini basan insan seli. nsanolu'nun dokularnda tad o srtlans duyguyu en ok Bitpazarlar'nda yayoruz. Bir mala ilk dokunup, bir mal ilk gren o, mala ikinci olarak elini uzatana neden hl "saldrgan", "kudurgan" davranr? imizde hl yz binlerce srtlan bu ie yaramaz kemik, plastik paras nesnelerle beslenir. Al veriin modern dnyann tartlmaz kutsal tanrs olmasnn sebebi al veriin ruhunda gizlenmi penis klf! Bulma, buluturma, takma, taktrma penisten daha sert bir orgazm hali. Tezgahtarn bir kadnn kulana eilip: "Patron duysun istemem, size bunu 10 milyona yaparm" diye fsldanan szlerinde, gizlilik, aldatma, ele geirme, batan karma hepsi ayn anda yaanr, hi kimse bir kadn daha gzel szlerle okayamaz. Kadnlarn Bitpazar tutkusu, gm kakmal bir sandk bulurum ryas deil. Bitpazar'ndaki eyalar artk keyfimizce dzenleyeceimiz, emrimize alp, istediimiz ekilde emirkomutamzda yneteceimiz akl hastas haline gelmitir. Fabrikadan km, orijinal bir paraya asla sz geiremeyiz, o ne derse, o. Kullanlm, iradesini, gcn kaybetmi eski paralar kleletirmek ucuz ve kolaydr. Formunu kaybetmiler, artk bizim akl yrtme alanmzn klesidir. Raconu tkenmi, faas ok ar ihtiyar kabadaylarn orospu sevgilileri gibi. Nesneler eskir, kullanlmaz, formlarn kaybeder, ama hibir zaman "sama" deillerdir. Vcuttan atlan trnak paralar, koyu kahve koltukalt tyleri, burun deliinde kuruyarak yapm pembemsi smk gibi eyalarn da atlan, kesilen, lzumsuzlaan paralar vardr, onlar bir gn Bitpazar'nda bir tezgahta bulursunuz. nk Bitpazar en olmadk, en tuhaf hayal kuranlarn yeridir, olur olmaz nesneler ilgin rollerle sahnede yerlerini alr. Herhalde onlarn gzlerinde ie yaramaz krk bir makas, bir terlik, tc bir ku, irin bir empanze kadar elencelidir. Bitpazar tehlikesi giderilmi eyalar cenneti, evde srekli ayamza arpyor, srekli sarkyor, srekli gcrdyor, elektrik arpyor diye kovulup, cezalandrlm eyalar! Ayn eyalar bombo ekilde bir apartman boluunda, bir mezarlkta grsek, o eyann hortlaks, tekin olmayan srtyla rpeririz. Hem orda duru pozundan, hem iinde zehir var m, fare var m, elektrik var m? Bir bubi tuza olmasn, diye. Bu kadar irkin ve hibir ie yaramadklar halde Bitpazar'nda hibir eyann yznde srekli bir mutsuzluk ifadesi yoktur. Ortak kaderleri eskimilikleri, emekli eyalar! Bitpazar, ilahi adaletin en yaman sorusuna cevap verir. imizin snmad, kanmzn tutmad, canayakn bulmadmz eyalar gndeririz srgne. Bizimle uyumlu, huzur iinde yaayamayan nesneler orada kendilerine scack, kucak dolusu sevgiyle alm dostlarn hemen bulabilir. Tencere yuvarlanr, kapan bulur; bu kadar irkin kadn Allahm kim beenip alacak sorusunun cevab Bitpazar'nda gizli. Gemiin kk kasabalarnda kadnlarn bir iki tercihi ancak vard, o da aile dayatmasyla. imdi, ehrin binlerce tesadf, ehrin kalabal. Kalabalk, seenekleri oaltr. En kt nesnelere dahi hcum edecek bir vahi kalabalk ehrin ehvetini artrr. Bitpazar, kalabalklarn eyalarla seenek ve ans adna girdikleri bir meydan savadr. kinci el... Eyann reankarnasyonu. Bir katil, bir fahie, bir generalin giysisi. imdi bambaka bir hayata hazrlanyor. Hl hayat kokulu. Eskicinin 3

mfik kokusu. Eyann yorgunluunu alan soluk kl odalarda zaman tesi bir bekleyi. imdi gen, taptaze mteriler, kr kr, buru buru tyleri dklm giysilerin kalbini krmadan kartryor. Eyalar sonbaharnda ellenerek, dokunarak, seviiyor hl bembeyaz elli kadnlarla. Bir kadn eli, bir dokunula, by gibi, yepyeni bir mr kuracak ona. Lo ve tozlu kfl kaldrmndan onu ayaa kaldrp, dizlerine doru silkeleyip, hayran baklaryla gn na kartacak. Bizim grmediimiz gm, altn, sedefi, kakmay, bulacak elbisenin dokularnda. Eve gidip, kskan bir barbarlkla "bu benim, onu ben buldum" diye nara atacak. Onu kollarna ald zaman, gzleri kusursuz bir sanat gibi sessizleip, boylu boyunca elbiseyi szp, yumuack sevgilisinin koynuna atlacak. valyesinin boynuna gizlice ve sevinle frlayp uzun plerle bambaka bir hayata uzanacak. Gel Ankaral gel, bu sarho edici zevki sen de yaa! nsanln anlar alyor hl eskici dkknlarnn alt ranzalarnda! Eski eyalar, imdi eskici dkknnda her biri gnahsz hayvanlar gibi. Her biri uzun eneli, kei boynuzlu, katr trnakl, mercimek kadar kk ifrit gzl ucube hayvanlar gibi. Yalandka, ac ektike, bekledike derisi kavlanp biim deitiren kkrdaks hayvanlar gibi. Biimsiz hayvanlar sirki. Eti, kemii, ya gitmi eyalar! Duygular sklm, hayalleri kopmu eyalarn vatan. Paavralam renk renk giysilerin bitkisel, otsu hayata getikleri yer. Bir eya ancak duygular zldnde p olur. Kullanlmayan bir flt, eski bir pancur, imdi burada geceleri gzya dker mi? Hangi tiyatro sahnesinde aksesuvard? Yorgunluktan yaralanm, porsumu bedenleri nice geceler burada batan karc bir ift gz arad? imdi, u tezgahta, kinci Dnya Sava'nda kazanlm bu Rus madalyasyla Cem Karaca'nn Tamirci ra pla birbirlerine ne syler? ncecik, isiden bir yamur dkversek stlerine, hep yokua trmanmaktan yorulmu giysiler mutlu olur mu imdi? rmeyen tek ey aktr! Eski eyaya tutkumuz metafizik bir duygu. Bir roman kahramanyla zdeleip benimsememiz gibi, tekinin, bakasnn hayatn giyeriz. Hayatn hi bilmediimiz birisinin eskimi giysisinde eytani bir elektrik, romansal bir derinlik var, eskicide her eyann srr, zlmeyen bir nc boyutu var! Hayatla lmne atmaya girmi ve yenilmi. Hep savruk, mark, dikkatsizce tketilmesine ramen atlmaya kylamam bu eyalarn yenilgiyi asla kabullenmeyileri, irin ve pek umutlu bir ihtiyarla hazrlar bizleri. nk her eya, insan teri, insan yorgunluu, insan emei, insan umudu, insan zeksn alnnda insanlktan bir nian gibi tar. Bitpazarlarn kapatsanz, ekonomi hibir ey kaybetmez, kazanmaz! Bitpazarlar ekonominin, hayatn tabandr, dipsiz kuyu. Bu kuyu iinde son nefes annda bile, aramay, bulmay, dokunmay, ucuza alp pahal satmay, define bulmay, bir gnde zengin olmay, a kalmadan azar azar yaamay, anslar, ryalar bkmakszn ararz. Hayatlarmz iin Tanr'nn dnd hereyi azna kadar doldurmu bir insanlk ambar Bitpazar. Bitpazar iflas etmez! nk orada mallar soyut! Dnceler, araylar gerek! Btn mallarnz elden karabilirsiniz. Ama, umutlar, araylar, srprizleri, anslar, karlamalar, asla! Her maln mterisi biter, insanln en byk paralar, umut, rastlant, ans, bulmak, klktan kla girip bollukla karmza kar! imdi dnyorum da, bu koca mrmde en mutlu olduum anlar nelerdi? Bir ku gibi uyuduum ocukluk gnlerimde. Ryamda bol bol demir para bulduum geceler. Mucizevi bir imek gibi iime tarifsiz bir sevin dolar. im iime smaz. Allahm grdm inallah rya deildir. Uyanmak istemem. Uzaktan vapurun dd alar. arafmn altndan sanki gm kanatl gvercinler uar. "Neyin var olum" diye annem bama dikilir, yorganm kaldrr. Yatan iinde dorulup, hayal krklyla tm dnyaya kserim. Ryada demir para bulmak, rya tabirinde ok yamur yaacak demek. Baka da rya tabiri bilmem. Trabzon'da da yamur eksilmez. Sabaha doru burnumu cama dayarm, darda akr akr yamur. n cin top oynuyor. Rzgrn yamurdan arabalar servilerin tepesinden inip mezartalarnn stne stne iniyor. Gn alaca kanatlarnn derinliinden iime derin bakl bir rperti dolar. 4

Sonra bunu ok dndm. Gece ryamda avularma, kucama smayacak kadar paralar bulduumda "ah bu bir rya, ok yamur yaacak" dncesi o rya annda aklmdan geer. Sonra bunu da ok dndm. Olsun. Mutlu olduum o an, iimdeki o mucizevi neeye sevinirim. Paralarn gerek olmadn, bunun bir rya olduunu bilsem de, bu vesileyle olsun, iime azna kadar dolmu bu sevinlerin sevinci gzellii bir daha yaamak isterim, bulmak sevincini. Ryada da olsa mutlu olmak az ey mi? Eski insanlar iin rya hayatn ifrelenmi haliydi. Ryasnda mutlu olan bir yoksul, gerekten mutlu olurdu. Eski dnyann lleriyle konuursak, tm bu dnya bir rya deil mi zaten?! Mutluluun gecesi gndz var m? Ryalarmzda mutlu olmay isteyen yukardaki biri ya da ok iimizdeki biri, neden rastgele kazandmz eylerle buluturur bizi. Ya para buluruz ya da hi olmayacak bir ey! Bunu da ok dndm, ryalarmzda Tanr neden, rastgele, hemen kazandmz mutluluklar kartr karmza! Krom madeni olmal, zerinde sim sim altn gibi ldayan benekler dolu, parldyor. Limanda bir gemi dolusu, da gibi ylm, bir kucak dolusu alabilirdim, bir tane aldm. Baucuma koymuum. Sabah uyandmda annem, maden parasn gsterip, "olum, btn gece sevincimden uyuyamadm, nerden buldun bunu?" ok deerli bir ey bulduumu sanarak ii iine smam, heyecandan uyuyamam, usulca yan bamda uyanmam beklemi. Limanda ok var ondan anne, dedim. Hibir ie yaramaz. Bugn, annemin o gece yaad hayal krkln dndke, strap dolu bir hzn saplanr gsme. Gazeteler yazd, getiimiz hafta Karyaka Mezarl'nda, su satan iki ocuk, bulduklar bombay kurcalarken paralanp ldler. Paralanmadan birka saniye nce, nasl mutluydular biliyorum. Gece ryalarna giren, gndz gerek olmutu, "bulmulard ite!". Minicik cesetlerini paralayan o bombann bubi tuzan Tanr ryalarnda m kurmutu? Ryalarmz m hazrlamt o bombay? Muhtemelen Gneydou'da askerlikten dnen genler yanlarnda getirdikleri bombalar bir zaman sonra korkup mezarlk gibi yerleri eeleyip saklyor, sonra... akr akr yamur yerine, gkten bombalar yayor. Biri rya tabirlerini deitirsin... Ryalarmz tanrsal sevinci, tarifsiz sevinci bize, bitmeyen bir bulma hali, bitmeyen bir arama hali, bitmeyen bir mutlaka karlarm umuduyla ifreleyip veriyor! Bitpazar bir rya pazardr! Bitmeyen bulmalar, bitmeyen karlamalar, bitmeyen tesadfler... Srekli bir sevin! Srekli bir umut! Bitpazar, umudunu kaybetmi dnyamzn "rya"dan ayaklardr! Farknda msnz bilmem, hayatmzn her taraf, her yan byk bir Bitpazar'na dnyor. Her bir ilikiyi bin defa kurcalyor, bin defa telefon ayor, hi olmayacak eyleri bin defa deiyor, en nemsiz eyleri dahi gn boyu eeliyor, en deersiz eyleri bir daha, bin defa zorluyoruz. Bir yazar byle konumamal, biliyorum. Mezarlktaki ocuklarn lm, ne gzel lm. Buldum dediin o an, Tanrsal bir sevin yaarken, parampara oluyorsun! Kt deildir bulmak, aramak, ama yetmi milyon artk her ilikiye, her yze, her delie, her dakika bir ey bulur muyum umuduyla bakyor! Hayat, hepimiz iin demiyorum, hi deilse ocuklar iin biraz bulunacak yakn bir yerde dursa!