You are on page 1of 1

Zamann izinde

SENBKETOGAN

Nasreddin Hoca zorbay zorda brakr

NASREDDN HOCA, GCNDEN


DOLAYI A LT EDLEM EYEN KLERLE URAIR; HALK DA BYLECE ONLARLA BA ETM OLUR. ORTA A SY A DAK HKAYELERNDE HOCA KADIYLA

DALGA GEERKEN. TRKYEDEK


HKAYELERDE KADI OLMASI DNDRCDR.

nibb9-i3&w

Mze
Fotoraf: Gkhan Tarkan Karaman

A k e h ir d e N a s re d d in H o c a T r b e s i ti g s te re n e s p rili ta b e la

asreddin Hoca deyince her kesin aklna bir hikaye gelir. ocukken okuduum ilk hikayede, Nasreddin Hoca krdan aa daln bir adama tutturup dur yardm getireyim diye ortadan kaybolmu tu. Benim bildiim edisyonlarda Nasred din Hoca genellikle bu trl akalar yerine ders alnacak durumlar iinde grlr; biz ise onu ounlukla komusu veya kars ile ilgili problemlerle ba etmeye akrken izleriz. Btn hikayelerin onunla akran arasnda cereyan ettiini sonradan fark etmitim. Benim bildiim Nasreddin Hoca ne paalarla, subalarla, ne de vezir ve padiahlarla kar karya gelir. Eitler aras bu iliki ve mcadelelere ters den bir tek Timur dur. lgin olan Nasreddin Hoca fkralarndaki Tim urun tarih kitaplarndakine benzememesi, zekas ile alt eden Nasreddin Hocann bulunmasdr. Bu hikayelerde Timur zalim deil, kud retli, zekaya deer veren hkmdardr. Nasreddin Hoca hikayelerinin bir trl halk hafzasn yansttn dnnce, halkn Tim ura tarih kitaplarndan daha
106 NTV TARH AUSTOS 2011

ok prim verdii grlr. Ayrca ayn halk hafzasnn aslnda birbiriyle uramaktan holanan, eit diyebileceimiz konumdaki kiiler arasndaki olaylardan olumu bir dnyadan sz ettiini grmek de ilgintir. Hikayelerde Nasreddin Hocay bazen karsnn kocas, bazen kendisiyle uraan kiinin komusu, bazen de problemler zen kad klnda grrz. Tarih kitapla rnda kady devletin adam diye reniriz. Halbuki bu hikayelerde halkn Nasreddin Hocay kendilerinden biri olarak kabul ettiine ahit olmaktayz. Oysa Orta Asyada Hoca Nasreddinin baaryla alt etmeye alt kadlar gr lr. Bunlardafl birinde, dkkannda kuma satan Hoca Nasreddin gece ge vakit evine dnerken, ehrin meydannda kady sarho halde szm grr. Hocann aklna kadya bir oyun oynamak gelir. Yerde ya tan kady soyar, onu yar plak brakp gi der. Sabaha kar kendine gelen kad, evine dner dnmez bostanclarn grevlendirir. Bostanclar ehri ev ev arayacak kimin bu oyunu oynadn ortaya karacaktr. Hoca Nasreddinin evine geldiklerinde

elbiseleri bulurlar. Ama Hoca Nasreddin ben bunlar sarho bir adamdan aldm; herhalde kad hazretleri kendilerinin byle bir kii ile ilikilendirilmelerini istemez ler diyerek maksadna nail olur. Burada dikkati eken zellikle kadnn emrindeki bostanclardr. Osmanl dnemi kadsnn bu trl bir yaptrm gc olmad iin, Trkiyedeki Nasreddin Hoca hikaye lerinde Nasreddin Hoca kad klna brnebilmektedir. Orta Asyann yerleik nfusla meskun blgelerinde kadlarn yaptrm gc, onlarn zulm ile ilikilendirilmelerine sebebiyet vermitir. Nasreddin Hoca inde de bilinir. ince Apandi derler. Bu sz inlilere, Nasreddin Efendi/Ependi diyen Uygurlardan gemitir. Efendi sznn Rumcadan geldiini dnnce, batdan douya doru esmi rzgarlar grmek mmkn dr. Uygurlarda ve inde Nasreddin Hoca toprak aalarn alt etmeye alr. Ksacas Nasreddin Hoca toplum iin problem olan ve gcnden dolay alt edilemeyen kiilerle urar; halk da bylece Nasreddin Hocann ahsnda o kiilerle ba etmi olur. Trkiyedeki hikayelerde Nasreddin Hocay siyasi bir eye kar grmememiz dndrc dr. Onu Tim urdan sonraki dnemlerde, kimlerin alt edilmesi gerektii konusunda bize ipular veren bir konumda deil de, komusu ve karsyla uraan kiilik olarak gryoruz. Kendimizi toprak aalaryla veya sarho kadlarla uraan bir N as reddin Hoca ile zdeletirmemiz ve onu anlamamz daha zor olurdu. te yandan, herkesin birbiriyle urat gnmzde, acaba Nasreddin Hoca hikayeleri yaama ya devam etseydi, Hoca kiminle urard diye dnmekten alamyor insan kendini.

You might also like