Ata Babalar'dan Məsəl...

ATALARIMIZIN SZLRI
Bir yer yan: Vhid Grsli www.sce.carleton.ca/~vahid
Tarix: 2005-ci yilin Fevral ayi Ottava hri, Kanada
(Bu kitabda, Ata-Babalar szlri balayan hrfl mrttb olmudular)

A.................................................................................................................................................................3 B .................................................................................................................................................................8 C...............................................................................................................................................................18 ...............................................................................................................................................................20 D...............................................................................................................................................................22 E ...............................................................................................................................................................33 F ...............................................................................................................................................................37 G...............................................................................................................................................................38 H...............................................................................................................................................................42 ................................................................................................................................................................48 K ...............................................................................................................................................................53 L ...............................................................................................................................................................58 M ..............................................................................................................................................................59 N...............................................................................................................................................................63 ...............................................................................................................................................................67 P ...............................................................................................................................................................70 R ...............................................................................................................................................................75 S ...............................................................................................................................................................76 T ...............................................................................................................................................................84 U...............................................................................................................................................................87 ...............................................................................................................................................................89 V ...............................................................................................................................................................90 Y ...............................................................................................................................................................92 Z ...............................................................................................................................................................99 ...............................................................................................................................................................82 O ..............................................................................................................................................................66
Mndrcat Cdvl
Q ..............................................................................................................................................................72
Kopy huququ mhfuzdur-2005, Vhid Grsl
Bioqrafiya
Vhid Grsli 1978-ci yild Gny Azrbaycanin Miyana hrind anadan douldu. Vhidin orta mktb yillri Miyana hrind v ali mktb dovrsi Tbriz hrind gedi.Vhid bilgisayar mhmdislik drcsin 2000-ci alandan sonar, o bir yil Tehranin n prestijli softver kampanilrind Softver etd, Kanadaya kodi v yuksk mhndislik thsilatin Kanadanin mhur v prestijli Vaterlu (Waterloo) niversitsind dvam etdi. Vhid 2003-ci yild yuksk mhmdislik drcsin Vaterlu niversitsindn ksb edndn sonra Kanadanin ba hri Ottavada vaqe olan niversit Karlton (Carleton)da PhD thsilin softver keyfiyyt fildind dvam etdi. Vhid oz thsil dovranindan mxtlif yksk tltiflr nayil olmudur. Bu yksk tltiflrdn brs, ran
yild Tehranin rif niversitesindn ksb etdi. Mhmdislik drcsini memar v databeys thlili unvanlarila ald. Vhid 2001-ci yild rani trk
islam cmhuriyytinin 1996-yilindki olk sviyysind brqrar olan niversit giri riqabtdeydir ki etmidir.
Vhid 61-ci mqami l gtirdi. Demlidir ki o riqabtd, mcmuda 490,000 min nfr oyrnci irkt
Vhid-l bu email adresd laq saxliya bilrsnz: vahid@sce.carleton.ca Vhidin rsmi veb shifsi: www.sce.carleton.ca/~vahid
Biography (in English)

Vahid Garousi was born in 1978 in Miyaneh, Azerbaijan, Iran. He received his BSc degree in Software Engineering from the Department of Computer Engineering at Sharif University of Technology, Tehran, Iran in 2000. After graduation, he worked for one year in software companies in Tehran as Software
Architect and Database Analyst. He then left Iran for Canada in 2001 to continue his graduate studies. He got his MASc degree in Electrical and Computer Engineering from the Department of Electrical and Computer Engineering at the University of Waterloo, Waterloo, Canada in 2003. He is currently a PhD candidate in the area of Software Quality Engineering at the Department of Systems and Computer Engineering in Carleton University, Ottawa, Canada. He is expecting to finish his PhD by 2006. Among his 490,000 students from all over the country in year 1996. Vahid can be reached at vahid@sce.carleton.ca His home page is at www.sce.carleton.ca/~vahid awards is the rank 61st in Iranian Nation-wide University Entrance Competition (Konkoor) among about
Tqdim edirm: Canlarindan gen ana v atama, Yusif v Sryya
A
Abrl abrndan qorxar, abrsz ndn qorxar? Abrszdan abrn saxla. Avazn yax glir oxuduun Quran olsa? A divara hans rngi yaxsan, tutar. A kpk, qara kpk, ikisi d kpkdir. A gn qara gn yaddan xardar. Alamaq fayda vermz. Alamayan uaqa sd vermzlr. Alnla gr, qlbinl eit. Armaz ba qbird olar. Ad adam bzmz, adam ad bzyr. Ad var, z yox. Ad qulana bitiib. Ad dillr zbridir. Ad it dftrind d yoxdur. Adn tut, qulan bur. Adam adamdr, olmasa da pulu, heyvan A gn (adam) aardar, qara gn qaraldar.
Aac bar vernd ban aa dikr. Aac ya ikn yilr. Aac kkndn su ir.
Aac klgsiz olmaz, insan sevgisiz. Aac z kk st bitr. Aac tutan ba yarandan oxdur. Aac qurd iindn yeyr. Azna sz atblar. Azna su alb. Aac meyvsindn tanyarlar.
heyvandr, atlas olsa da ulu.
Adam bandan byk danmaz. Adam var ki, adamlarn naxdr, Adam var ki, heyvan ondan yaxdr, Adam var ki, dindirmsn yaxdr. yaamaq n yeyir.
Adam var ki, dindirrsn can deyr, Adam var ki, yemk n yaayr, adam var Adam var ki, rhmt aparar, Adam var ki, lnt aparar. Adam qabana xartmal deyil.
Azn qoyub allah yoluna. Azn xeyirliy a! Aznn qaytan yoxdur. Az deyni qulaq eitmir. Al aldan stndr. Al bazarda satlmaz.
Al ban byklynd deyil. Al insana srmaydir. Al gcdn stndr. Ala paxllq olmaz. All bizi tapmaz, dli bacadan dr. All bir df aldanar. dnd. Al yada deyil, badadr.
Adam yanla-yanla adam olar. Adam yxld yerdn qalxar. Adam gedr, ad qalar. Adam grk arxasz olmasn.
Adam qocalanda ikinci df uaq olur.
Adam grk z z hkimi olsun. Adam odur, Dur geti Buyur, yldn tez baa dsn. ker. Adam z tayn-tuunu tapmasa gn ahvayla Adam paltar il tannmaz.
All bildiyini sylmz, dli syldiyini bilmz.
All dostunu hr zaman xatrlar, alsz is ii All dmndn qorxma, dli dostdan qorx. All kii qn qeydin yayda qalar.
Adam soruub yrnmkl alim olar.
All olub drd kinc, dli ol drdini ksinlr. All uaq blkd zn gstrr. Allya iar, dliy ktk. aznda. All fikirlinc dli ay kedi.
Adam szn adama deyr.
Adam hr dmndn bir al yrnr. Adam hr iq gln yer pambq txmaz. Adama adamlq lazmdr. Adama sz bir df deyrlr. qaradr.
Adam adam elyn paradr, parasz adamn z Adam dindir, sonra qiymtini ver.
Allnn az qlbind olur, axman qlbi
2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl
Adam ii il tanyarlar.
Adam szndn tutarlar, heyvan buynuzundan. Adamn ad pisliy xnca can xsa yaxdr. Adamn ayandan kn ox olar. Adamn axr gn xo olsun.
Alim olmaq asandr, adam olmaq tin. Allah azndan eitsin! Allah al paylayanda harada idin?
Allah adamn mrndn ksib bxtin calasn. Allah bacadan tkmz, grk zn alasan. Allah biln yaxdr, mslht onundur. Allah bir yandan balasa, bir yandan aar.
Adamn bana n gls dilindndir. Adamn dili il ryi bir olsun grk. Adamn dinmzindn qorx. Adamn dostu dar gnd blli olar.
Allah bir ks qzb elmk ists vvlc onun aln bandan alar. Allah var, rhmi d var. Allah vernd yox yerdn verr. Allah verib, allah da aparb. Allah vermynd bnd neylsin?
Adamn vvli olunca, axr olsa yaxdr. Adamn mal gznn qabanda grk. yaxdr. Adamn z yavan ryi zgnin plovundan Adamn lm mollann bayram. Adamn zn baxarlar, halndan xbr tutarlar. Adamn ryindkini bilmk olmaz. Adamn hsnn baxma, alna bax. allahn qorxusundan yalan.
Allah qarda qarda yaradb, kislrini ayr. Allah dvy qanad versydi, uurmad dam-
da qalmazd.
Adamlarn qorxusundan dorunu demk olmur, Adaml adamdan ist, xo tri qzlgldn!
Allah drdi kn verr.
Allah insana bir az, iki qulaq veribdir, bu da bir sylmk, iki eitmk ndr. Allah kim pay vermyi yax bilir. Allah kora nec baxsa, kor da allaha el baxar. Allah sa li sol l mhtac elmsin. Allah tnbli sevmz.
var.
Adt qanun deyil, amma qanun qdr hkm
Az-az ye, hmi ye.
Az dan, yax dan. Az dan, ox qulaq as. Az ye, z ryini ye. Az olsun, yax olsun.
Allah he kimi arxasz qoymasn. Allaha da zn plov yeyn tantdr. Allahn iini bilmk olmaz. Allaha inanmayan bndy d inanmaz. Allahn yaras da var, arsi da. Alma z aacndan uzaa dmz. Alnna n yazlb, onu grck. meydannda apar. Altmnda at minmk yrnn qiyamt
Aza qane ol, oxu allahdan ist. Azn qdrini bilmyn oxun da qdrini bilmz. Ail xobxtliyin aardr. bilmz. Ailsinin qdrini bilmyn el-obasnn da qdrini Ay aydn, onun da znd lk var. Ayan yoranna gr uzat. Ayda-ild bir namaz, onu da eytan qoymaz. Ayaq islanmaynca balq tutulmaz. Ayaq st lmk diz st yaamaqdan yaxdr. Ayaqqab dar olanda dnya baa zindan olar. Ay medn ksb, menin xbri yox. altna alar.
Altmnda zurna almaq yrnn axirtd alar. Aman deyni ldrmzlr. Ana evin diryidir. Ana olanda kii anas ol. Ana sbri bykdr. Ana tkni bala yar. Ana ryi da iyi. Ana haqq tanr haqq. Anadan olmayan qarda saylmaz. Analar bizi bu gn n doub. Anadan mdiyim sd burnumdan gldi.
Aynn boazna su xanda balasn ayann Al ver deyiblr, al verm demyiblr. Alan olmasa, satan da olmaz. Alanda yaxdr, vernd pis? yadnda saxla. Alacan yadnda saxladn kimi vercyini d
Anam el ox bilir ki, kndni xrda tkr, atam el ox bilir ki, ikisini birdn trr. Anann rkyn olu hambal olar.
Anann kediyi krpdn qz da ker. Anann can vladdadr. Anas gzn aaclar balas budaq-budaq gzr. Anasna bax, qzn al, qrana bax, bezini al. Anasndan ayrlan quzunu qurd yeyr. Anlayana bir sz bir kitabdr. Anlayana birc milk d sazdr, anlamayana zurna-qaval da azdr. Arsz qocalmaz. Anlayan bir qldan da anlar.
Aslan lnd d aslandr.
Aslann n erkyi, n diisi?
Anas namaz stnd imi.
Aslann qorxusu qarqadan olar. Aslanlar yurdunda tlklr gzir. Asta atn tpiyi brk dyr. Astar zndn baha. Ata mal tez tknr.
Ata malna gz tikn malsz qalar. Ata malndan mal olmaz, zn qazanmaq grk. Ata olunun pisliyini istmz. Ata olmaq asandr, atalq yrnmk tin. Ata olmayan ata, ana olmayan ana qdrini bilmz.
Aralarndan tk kemir. Arvad almam vlad arzusu elm.
Arvad il at igidin bxtin. Arvad qohumu irin olar.
Atadan qalan mal yanan ama bnzr, riyib qurtarar. Atalar n kiblr, oullar onu biiblr. glmkr? Atan soan, anan sarmsaq, hardan oldun Atana nec baxarsan, vladn da sn el baxar. Atana hrmt el, olun sn hrmt edr. Atdan dn yen atlanar. Atas ln yetim qalmaz, anas ln yetim olar. Ata-anann qoca vaxtnda oul lindn tutar. Ata-ana trbiy etmyni hyat trbiy edr. Axrda gln yax glr. Axmaq axma tapar. bilr? Axmaq zn dmndir, zgy nec dost ola Axtaran tapar.
Arvad var, ev yar, arvad var, ev yxar. Arvad iki olanda ev sprlmmi qalar. Arvad yxan evi flk d yxa bilmz. dyr, bir xanda.
Arvad yxan evdn allahn xbri yoxdur. Arvad mal alaq qapdr, bir girnd alnna
Arvad papaq deyil ki, badan-baa qoyula. Arvad, sn iridn, mn bayrdan, yaxca ev tikrik. Arvad eytana pap tikr.
Arvad ri saxlar, pendiri dri. Arvadn axr hiylsi alamaqdr. Arvadn biri la, ikisi - bla Arvadn ismti rin izzti. Arvadsz ev, susuz dyirman. Arzu arzudan doar. Arvad bd olann saqqal tez aarar.
Axamn iini sabaha qoyma. Ah yerd qalmaz. Ac ay oynamaz. Aaram sand, tkrm pamb. Ac aman bilmz. Ac qalmaq borclu olmaqdan yaxdr. Ac qurd balasn yeyr. Ac deyr: - Doymaram!
Arvad zl kiidn, kii zl arvaddan lhzr.
Arzu bir, mid iki.
Arzu quyudur, doldurmaq olmaz. Arzu geni, mr qsa. Arzunun sonu yoxdur. Artq tik di qrar.
Artq tamah da yarar, da qaydar ba yarar. Arxasn yer vermir.
Tox deyr: - Acmaram!
Ac toyuq yuxusunda dar grr.
B
Baba paltar geyrsn, baba olarsan. Babann lindn nv tutar. Babadan hmmt nvdn xidmt. Baba olmad, vba oldu. Baa mnd, bar mnd, heyva mnd, nar mnd, knlm ttar dkan, n istsn var mnd! Baalar sar, heyvas nar, ham dins d, sn dinm bar. Bdnan gln, bdnan gedr. Babann zn aardan nvsi olar. Babl baba il, su qullab il. Babl babn tapmasa, ii ah-vayla ker. Baqqal, qssab hr ikisi bir hesab. Baqqal dadan ksr, sian baqqaldan. Baqqal llrin borcun dirilr yklr. qoyun al, yalanarsan. Ba alma balanarsan, da alma dalanarsan, Bazar ata-ana tanmaz.
Bazar baqqalsz, me aqqalsz olmaz. Bazar quruldu, hesab duruldu. Bazar iind it qula ksmzlr. Bazar yansn, amma, mn bir manat qazanc olsun. Bazar olsun bazarn!
Ba bel, bostan bel, tnklri l-l! Ba ksmk ekdn qalb. Ba salan barn yeyr. Ba satb, da alb.
Ba babansz olmaz, dv sarbansz.
Bazar ryi ox olsun, bazarda olsun. Bazar eytan yuvasdr. Bazara gedr ya yaar, dyirmana gedr Bazarda bez ucuz olanda adam zn ldrmz. Bazar kasad olan mrdan grk olsun. Bazarn vvl! Bazarn bazar, qadam sn, mrdimazar. Bazara gldi qul alan kl bana dul alan,yerin cnntd olsun, qz lindn gl alan. Bazarn gzn xarb. Bayqu gnd sr yeyr.
Baa ba demyiblr, bax deyiblr. Bad ki, bir rabdr hr ks ondan imlidir,
qrn olar.
lmk ki, bir krpdr, hr kim ordan kemlidir.
Baa baban lazmdr, qoyuna oban. Baa bax, barn gr. Baa bax zm olsun, yemy zn olsun. Baa baxarsan ba olar, baxmazsan da olar.
Baa anandan xd, anan bynmdi. Baan ya ldr, ya dals st qoy.
Bayqu xarabal glstana deyimz. Bayquun da dar olmasn qfsi. Bayram byi olub. Bayquun ruzisi ayanda gedr.
Baban bir gl n, min xara xidmtkar olar. Baa yol ged bilmz, evini dalnda gzdirr. Baban tlsr, armud vaxtnda yetir. Babann bar vaxt, qula ar eidr. Bada llnin qura q olar.
Bayram smy il kpk kklmz. Bayramlisiz toy olmaz. Bayr kai-ini, irisi toyuq hini. Bak yetim-yesir msknidir. Bak rqin qapsdr. Bakda qazan Tiflisd xrcl. Bakda il Gncd dil. kll il. Bakl ct danar, kili qa-gzl, drbndli Bal vern iyi ar tanyar. Bal tutan barmaq yalar.
Babann knl olsa, n glib bada paya?
Bada rik var idi, salam-leyk var idi, badan rik qurtard, salam-leyk qurtard. Bada gl baxarlar. Bam var, bam var, - tuman ba! qurtard kl zn.
Banda gl var ikn gl zn, banda gl Baa ban qyd, baban salxm da qymad. Bal qapya xta dymz.
Bal dedim, blaya ddm. Bal tutann ars amdan glr.
Bala dad, bal dad, bala adam aldad, irini irin olur, acs da bal dad. Bal da snin, blas da. Bal dibindn, ya zndn. Bal olana doab satmazlar. Baln ye, arsn soruma. Balsz anda ar durmaz. Bal qz daha irin. Bal li uzun olan yemz, qismt olan yeyr. Baln yoxdur, bal kimi dilin olsun.
Bala quun az byk olar.
Barl aacn bana dolanarlar. Barmaq hesab verir. Barma iin iinddir.
Barman hansn kssn, ars birdir. Barmamn beini d bal elyib azna soxsam, deyr: - Zhrdir. Barmamn onunu da am elyib gzn soxsam, deyr: - Grmrm! Bart qurtarb. Bart il odun dostluu olmaz. Baslan zmzlr.
Balnn var bal tas, odununun baltas. Balaa girdi baa, bir qu tutdu, o da qurbaa.
Batrmayan ocaq ba qoymayb. Batman qara dadan, yaxlq iki badan. Bax mn, baxm sn. Bax mn bir gzl, baxm sn iki gzl. Baxma deyn, bax dediyin. Baxmaq kiray istmz. Baxmaqla qarn doymaz. Baxmaqla yrnmk olsa, itdn qssab olar. Bahalqda aldm,ucuzluqda sataram. qalar. Bahalqda ryin sirgyn ucuzluqda yalqz Bacaran bal yeyr.
Bala bar tidir.
Bala baldan irindir.
Balal qaraya pay dmz. Bahasna pul vermim, gzlrim d xsa yeycym. Balaca aaca xb, byk budaq silklyir. Baldzma Quran qnim olayd, qaynanam bada Baldz el baldzdr, bacs sa olsun. Balq balasn da ovlar. ilan alayd, qaynatama Mkk qismt olayd. Balacann drdi d balacadr. Balasz da alar, balal da.
Bacarana can qurban! Bacarmadn bir ii bacararam! dem. Bacarq aln niansidir. Bacarsan hamnn ykn sn da. xmasna bax.
Baldz uvalduz hrdn glr sancar, gedr. Balq bal udmasa dryan balq tutar. Balq bandan iylnr, cam ayandan. Balq istyn zn suya vurar. Balq kimi qula r-rdadr. Balq sudan xd ld. Balq istynin quyruu buzda grk. Balq suda ikn bazarlq olmaz. Balq tora dndn sonra al bana glr.
Bacasnn yriliyin baxma, tstsnn dz Bac bac deyil, qz qardadr. Bac ki, evdn xd, ixtiyar sndn xd. diisini verr. Bac oludur, haqq almaz, daydr, qu unun Bac olunu days tandar bac qzn xalas. Ba ar, papaq yngl grk. Ba aryanda allah yada dr. Ba-baa vermyinc, da yerindn qopmaz. Ba bdnin tacdr, gzlr onun qa-da. Ba bostanda bitmz. Ba vermk olar, sirr vermk olmaz. Ba ymkl ba armaz. Ba yolda azdr, a yolda ox. Ba namrd linddir, n ksir, n balayr. Ba ol, istrsn lap soan ba ol. Ba olmayan gvd ledir. Ba olsun, brk taplar.
Balq tutan suyu bulanq istr. Bal n vaxt tutsan tzdir.
Balq tutan islanmaqdan qorxmaz. Bal ya ldr, ya sudan xart.
Balta aac ksmzdi, sap aac olmasayd. Balta grmyn ba me olar. Balta z sapn ksmz. Banlayan toyuq mollaya dr. Bar vern aaca da atarlar. Barsz aaca da atmazlar.
Baln byy tabaq altndadr.
Bar vaxt babana salam vern ox olar.
Ba snar bel iind, qol snar krk iind. Ba hara gedrs, ayaq da ora gedr. Ba rkdn su ir. Baa d, bam yar. Baa dn milk ssi dmyn zurnaqaval. Baa dn can qurban. Babilnsiz i olmaz.
Baman gey bilrsn, yeriimi yeriy bilmzsn. Baman ctldilr.
Bamandan xeyir grn, patavasndan kr. Bamaqnn bama yrtq olar. Bamaqnn bama olmaz. Baqasna kynk oldun, mn bar xitk ol. Baqasna pislik edn zn etmi olar. Baqasnn li il a yeynin qarn doymaz. Gilana.
Baan qaan yeri papaq dkan. Bada oturan ba olmaz. Bada tk olsun, daramaa n var? Badan papaq apardr. Ba a, ryi qara! Bal ban saxlasn, mn bamdan bezaram. Ba ba edn ayaq, aya ayaq edn dayaq. Ba bana, bama da ayana. Ba bdnin arlq elyir. Ba bykdr, beyni yox. glmz. Ba dadan-daa dymyinc al bana Ba lhd dana dyms olmaz. Bana qu qonmayb ki?
Bez istyirsn Zncana get, lm istyirsn Bel azn var, oxlu saqqz eyn.
Bel d qalmaz, bel d getmz, bir gn olar bxt oyanar. Bel yatan kz Yk gtrmz. Be barmam kimi bilirm.
Bel maln var, apar Cfrabad bazarna. Be ilin kz, qrx ilin qazsn aldadr. Be gn yaraq, bir gn grk. Bd vlad xtaya rcah olar. Bed alacam yox, d vercyim.
Ban kel, gzn kor, bs snin haran yaxdr? Bam qamaa vaxtm yoxdur. Bam ks, xatirim dym.
Bd at zn gzlr, yax at igidi. Bdbxtin at ox getmz. Bdbxt ova xd, dalar duman ald.
Bam yarr, tyim qoz tkr. Bam sndr, mznnmi sndrma. Ban bdnin arlq elyir? mhnt. Ban bykly dvltdir, ayan bykly Ban tk ayana salama glib. Bana gln bamaq olar. Bana gln bilr. Bana tnbki oyunu ab! Banda khn hava qalb. Bandan byk danma!
Bdnini tmiz saxla, qfil cl glr. Bdrng z d bir rngdir.
Bdn baa deyir: - Saxla mni, saxlaym sni.
Bdsili baa krsn, srr ayaa dr. Bdsildn sil olmaz, doyunca qzl qala. Bzn az tamah ox ziyan verr. Bdsildn sil olmaz, qaan qzdan xanm!
Bana dyirman da qoysalar xbri olmaz.
Bzn dli d all sz deyir.
Bzn dz yerd d insan bdryir. Bzn tanrya da a olur insan. xanmdan. Bznirm aadan qorxuram, bznmirm Bznmisn bu kndsn, bznmsn n
Bzn dirilr llr hsd aparr.
Ban qatlayb it qabana qoyma. Ban daz eylm, hr daz bir taled olmaz. Ban divara vurur. Ban itirn tk n alamaz. Balanm i yar olmaq demkdir. Bal ban saxlasn. Bamaq palqsz olmaz.
gndsn?
By vern atn diin baxmazlar. By il bostan knin ta belind bitr. By il by dalad, nkrin ba yarld. bo. By il dalamaq dirkl glmy bnzr. By il dost olann tvlsi dolu olar, samanl By dediyin ndir, bynmdiyin ndir?
Ban yarb tyin qoz tkr.
Bamaq ctlnnd mlum olar.
10
Bydn glmi nkrm, dilrini tkrm! By inanma, suya dayanma.
By bel balayann heybsi iynind grk. Byin li cibindn xnca, kasbn can xar. Byin klgsindn it klgsi yaxdr. Byin emsindn su im. By evindn kt gldi, dalnca da it gldi. Bla bann stn alb. Bla bla gtirr.
Bxtin gtirnd bdbxtliyini yadan xartma. Bxtini buzda sna oulda, qzda sna! Bxi atn diin baxmazlar. Bxi var xalvarla, hesab var dinarla. Bhaniy bhan skik olmaz.
Bhsl Hcc gedn yollarda srgrdan olar. Br eytansz olmaz. Biz bu saqqal dyirmanda aartmq. Biz qane olduq qaza, qaz zn qoydu naza. Biz d adm vladyq. barman bala batd. ymaa. Biz evlndik gl drdik, sn evlndin Biz gldik glin grmy, glin getdi tzk Biz gln drdik, siz glabn krsiz.
Bkmz satana da lnt, bhmz alana da!
Bla bla stndn glr.
Bla glnd glirm demz. Bla hmi yax adam tapar. Bladan qaan blaya dr. Bladan qamaq olmaz. Blaya sbir grk. Bla cana glcks, mala glsin.
Biz ondan yourt umuruq, o bizdn ayran istyir. Biz mid olduq daza, daz zn qoydu naza. Biz rk vermdik rk istyk, biz rk verdik ki, rkli olaq. Biz gln kelin sa dabanndan olar. Bizim ek vvldn quyruqsuz idi. Biyara get, bekar qalma. Bikar sz il arvad alma.
Blasn mn kdim, sfasn ellr. Bldsiz yola xan yolun azar. Bldiy yol gstrmzlr. Bldiliy gedn yorulmaz.
Blin d yandrd mni, hrin d yandrd mni.
Susadm su istdim, suyun da yandrd mni. Blin kr, nazn kim kr? Blk d qaytardlar. Blk getdin glmdin? Blkni kiblr bitmyib. Bnd bndy neylr, tanr gzdn salmasa? Brd Qaraban darvazasdr. Brkt ondur, onu da dzlk Brkt hrktddir. tyi. Blky he n vermirlr.
Bikar oturmaqdan, bikara ilmk yaxdr. Bikardan ham bezar olar. Bikarlq krlk gtirr. Bildiyindn dan, bilmdiyin sni gdaza verr. Bildiyini lindn verm. Bildiyini soruma.
Bildiyinl ksn. Bildir gedn bildirin, han snin bir qn? Bildir lb boz ek, bu il glin alayaq. Bildirinin byliyi dar sovrulanacandr. Bildir yedim bir ncir indi d qarnm incir. Biln il bilmyn bir deyil. Biln bilmyn tay deyil. Bilrk yanan alamaz. Biliyini atasna vermz. Bilik aln aynasdr.
Brkt harda var? Bykl yerd. Brktin bir yan xrmandr, bir yan nnnin Brkd-boda li yoxdur. Brkdn-bodan xm adamdr. Bslsn atlas olar tut yarpandan. Bxt dnnd burunun suyu gz damar. Bxti yar olann yar sarar yarasn. Bxtim bxtindn ksb. Bxtin yatd, sn d yat. Bxti yox idi, bdbxtliyi kmk eldi. Bxtim olsayd anadan qz doulardm. Bsl qaran ovsun gzn. Brkdn bir xar, bodan iki.
Biln sylmz, sylyn bilmz. Biln bir tik, bilmyn iki tik?
Bilik da lgc altda bilinr. Bilik insann bzyidir.
Bilirm n yuvann quusan! Bilmdiyin i ban soxma.
11
Bilmyir harada biib, deyir: - Mn d bir m. Bilmk olmaz ksilmmi qarpzdr. Bilmsn bir bilndn sor. Bilmirm ba artmaz. satardm. Bilsydim atmn lmn, qula dolusu darya
Bir bulud il q olmaz.
Bir bamdr min bir xyalm. Bir-bir dnl, hmi dnl. Bir birdn tr yoran yandrmazlar. Bir-birin rk borc verrlr. Bir-birinin bhsin, qlnc yolur trsin. Bir bhtan min ziyana brabrdir. Bir bu gn iki sabahdan yaxdr. Bir buda kmsn, min buda bimzsn. Bir var Korolu, bir d var kor kiinin olu. Bir verm, bir d istr, yatmaa yer d istr. Bir vuran min vur deyndn yaxdr. Bir qazanda iki kll qaynamaz. Bir qapda iki dilni olmaz. Bir dedilr, on eyl.
Bilmmk eyib deyil, sorumamaq eyibdir.
Bir abam var ataram, harda olsa yataram. Bir abbas verdik dindirdik, bir manat verib susdura bilmdik. Bir aaca xanda ham budaqlar silklm.
Bilsydim, drdim olmazd.
Bir aacdan bel d olur, krk d. Bir all ba min ba saxlar. yalan danar. x.
Bir azdan xan min aza yaylar.
Bir qar il bir qoca d-d edr hr gec. Bir qarn ac, bir qarn tox. tapm? Bir qat nazik, min qat youn, qatyarm haradan Bir qaq il doqquz abdal yemi, birini az bo qalmam. Bir qaq il doqquz abdal keinr. Bir qlbi ki, tik bilmycksn, niy sndrrsan? Bir qpik verin cann aln. Bir qpik xsisin bir diidir. Bir qz bir olanndr. Bir qza qurban olsun doqquz qoca, min qar. Bir qoz n da atmazlar. Bir qoyundan sr olmaz. Bir qoyundan iki dri xmaz. Bir qorxan bir ordunu pozar. Bir qoca yeddi oula vzdir. Bir qulan dar eyl, bir qulan darvaza.
Bir adam ki, shr yalan dand, axamacan Bir adam tanmaq istsn, ya ortaq ol, ya yola Bir adamn pay iki adamn ac qoyar.
Bir adamn payn zgsi yey bilmz. Bacarrsan aslan ol, tlk olmaq asandr. dostuna bax. Bir adamla dost olmaq istyirsns, onun Bir arxdan min at su ir. Bir al, iki ver, hardadr bu bolluq? Bir alman bir d qaytarma var. Bir at, be gtr. Bir anaya bir qz, bir klly iki gz. Bir ata doqquz oul bslr, doqquz oul bir atan bsly bilmz. Bir atb iki vurur. Bir atm bart var imi. Bir aya burda, bir aya gorda.
Bir qulandan girr, o biri qulandan xar. Bir daarcq dni var, bo dyirman axtarr. Bir dana bir naxrn adn batrar. Bir dana iki dana olsa bslrm. Bir dadan peman, bir dadmayan. Bir daarcq unum var, yeddi qara gnm var.
Bir arxa ki, su glib, gman var yen glsin. Bir arn quyunun dibin db. Bir ac qudurar, bir yalavac. Bir axurdan at da yeyr, ek d. Bir acyanda zn saxla, bir giciynd. Bir barmaq qatqdan tr tuluu yrtma. Bir ba bir driy smaz. Bir ba idi, drd ayaq, glin trd bayaq. Bir ba haraya olsa sar. Bir baa bir qoz yetr. Bir baa iki qapaz cfadr.
Bir da altda, bir da std. Bir da at, ya bir qaya sal. Bir dala divar olmaz.
Bir dala iki sr vurmaq olmaz. Bir deyrsn, be deyrm. Bir de, be eit.
Bir dala doqquz qoz dmz.
12
Bir d glin ollam, oturub durmam bilrm. raz olardm.
Bir d uaqla qaytsaydm qrx il imklmy Bir d cavan olsaydm sahibi-tcrb olardm. Bir dli bir quyuya da atd, yz all xarda bilmdi. Bir dlidn yeddi mhlly zrr dyr. Bir dmirdn nal da olar, niz d. Bir dridir, bir smk.
Bir yandan balayan, bir yandan acar. Bir yara vur, karl vur. Bir yastqda iki ba, il banda ba. Bir ye, bir allah yolunda ver. deyndn. Bir yeyirm deyndn qorx, bir yemirm Bir gecnin orusu on illik molladan ox bilr. Bir geclik shbtin doqquz ay mabdi var. Bir gln bir d glr. Bir gmi dolanar, bir qz dolanmaz. Bir gmi bznr, bir glin bznmz. Bir gmid iki pigah olmaz. Bir gmini iki ris batrar. Bir kndd iki dara olmaz. Bir kiinin payn iki kii yes, ikisi d ac qalar. Bir gz iki gzn grdyn gr bilmz. Bir gz bir dnya sar. Bir gz ala drir, biri sbt tkr.
Bir df gldin yolda, iki df gldin qarda. Bir df grmk iki df eitmkdn yaxdr. Bir dirhm min eybi rtr. Bir dost min ild qazanlar.
Bir dostum var, bir postum. Bir evd iki qz biri biz, biri uvalduz. Bir evd adlq, bir evd - ivn. Bir l kr, iki l bir. Bir ldn ss xmaz. Bir eitmisn, bir d eit.
Bir l il iki qarpz tutmaq olmaz. Bir li bada, bir li dada.
Bir gz yatr, bir gz baxr.
Bir gzn aladr, bir gzn gldrr. Bir grdn namrdi, bir d grsn namrdsn. Bir grr, iki istyir. Bir gl il bahar olmaz.
Bir li il verir, bir li il alr. Bir li imannda, bir li tumannda. Bir li yada, bir li balda. Bir limd canm, bir limd cananm. Bir lin nyi var? ki lin ssi var! Bir lind od, bir lind su. Bir ll dyn dynlnmz. Bir t ki girdi qazana, oldu yemli. Bir ziyan, min bhtana sbb olar. Bir ziyan min yddn artqdr.
Bir gn duz yediyin yer, qrx gn salam ver. Bir gn yaranan bir gn lck. Bir gnlk bylik d bylikdir. Bir loma bir da arar. olar. Bir gnlk yola xsan, bir hftlik tdark gr. Bir manatlq eyin yarm manatlq da qoduu Bir med ki, sir alan tlk ola, azad edni aqqal, orada ir, plng dolana bilmz. Bir misqal t yz eybi rtr. bir eli qurtarr. Bir mey od ds, quru da yanar, ya da. Bir mx bir nal, bir nal bir at, bir at bir ri, bir r Bir mtri n dkan almaz. Bir naxrn adn bir dana batrar. Bir nfr ilr, on biri dilr. as. Bir zndn byy, bir zndn kiiy qulaq Bir lkd iki hkmdar olmaz. Bir papaql bir evi bslr. Bir para rk olub, itib.
Bir idi oldu iki, ovhala qurbann olum, ovhala. Bir ilana, bir d xana bel balama. Bir inad, bir murad. Bir it hrmkl karvan qaytmaz. Bir iti iki dala vurur. Bir i balamaynca qurtarmaz.
Bir i var, iki ml.
Bir nd yz nisyy dyr.
Bir id zn on mnft varsa, xalqa bir zrr, o ii balama. Bir ii balayandan vvl axrn fikir eyl. Bir iin vvlin bax, bir d axrna. Bir i bitmyinc, o biri i balama. Bir yanda alayr, bir yanda gznn yan silir. Bir yanda alama, bir yanda al.
Bir i tut ki, aqibti xeyir olsun.
Bir pula doqquz hamam tikilmz.
13
Bir saman p dvnin belini zr.
Bir sbt yumurtaya, bir qpik bsdir. Bir srncam, qrx nsihtdn yaxdr. Bir syl, iki dinl. Bir subay olan, bir mitil yoran! Bir sry bir qurd yetr.
Birnin qann aldn cann aldn. Birsinin be batman ya var. verrsnmi? Biri acndan alvarn satrd, dedilr: - Nisy Biri drd grr.
Bir su ki, sni aparr, deynn Arazdr. Bir tay dyn dalnda gzdirir. Bir tk ar bir yn ibindn yaxdr. Bir taxtda iki padah divan etmz. Bir tik rk dadan xr. Bir tik rk on il yadda qalar. Bir tikni bilmyn, min tikni d bilmz.
Biri kr, biri bir. Biri r gedr, biri gora. Biri itr, yz biri bitr. Biri yazar, biri pozar. Biri ilr, on biri dilr. Biri yanr, biri batr, biri yatr. Biri yxld, biri dikldi. gndrim.
Biri yeyr, on biri baxar, qiyamt onda qopar. Biri mnim, biri bndnin, birini d nazl yara
Bir tiknin qrx il haqq var. eitdirr. yoxdur. gedir.
Bir toyuq bir yumurta qoyunca, yeddi mhlly Bir toyuq ki, yumurta stnd oturdu, ona baq Bir torba dni var, be dyirmana ytmy Bir tvld at da olar, ek d. Bir utanma, bir inanma. Bir rkd iki mhbbt olmaz.
Bir min demi, bir-bir vermi yen bazar pozulmam. Biri od olanda o biri su olar. Biri lmyinc, biri dirilmz. Biri alr, biri zy tutur. Birini yandrr, birin qandrr.
Birindn sorudular: - Qatr niy snin xartmr? Birindn sorudular: -Haralsan? Dedi: Birin dedilr: - Atan acndan ld! Dedi: - Var Evlnmmim!
Bir uan al grdy ilrdn mlum olmaz. Bir fikir n qdr qarlq grs, o qdr trqqi edr. Bir hsir, bir yesir.
Dedi: - Atasn yadna salmaq istmir!
Bir eynm saqqzn var, eyn yapdr alnna. Bir ikdir, iynynin burnu dr. Bir lpa yz cbbli soya bilmz. Bir rk bir ry borcludur. Bir ran ina qrx adam ylr. Bir rk zn ye, birin d allah yolunda ver. Bir etvr dilini qoyub, bir batman ba il danr.
idi, yemdi?
Birini bilirsn, birin bilmirsn. Birini ev qoyan yox idi, sorudu: - uxam hardan asm? Birini ye, birini yem, birini de, birini dem. Birini yeyir, birini d ba altnda qoyur. Birini minir, birini yedy kir. Birinin li, o birinin dili ilyir. yxlar. Birini gr fikir eyl, birini gr kr eyl.
Bir uval qzl borcun olsun, bir uval buda Bir ustumdur, bir postum, ham da mnim dostum. Bir hsirdir, bir d Mmmdnsir. Bir eyin qiymti, o ey ldn gedndn sonra bilinr. Bir m ki, haqdan yana he bad il snmz. Bir eyi verib pis olunca, vermyib pis ol. Bir dzn, min yetr. Bir llaq atd, dvnin gzn xartd. borcun olmasn.
Birinci addmda lovalanan ikinci addmda
Birisi atlas geyinmi damaql, birisi tapmayr tuman yamaql. Birisi mn baldr, mini d birisin. Birlik olmayan yerd dirilik olmaz. Birlik harada, dirilik orada. Birlikdn qvvt doar.
Bitdi hr yaramz, qald saqqal daramz. Bihud hrkt bel sndrar. Biimsiz bir libas biimli geymk hnrdir.
14
Biini haqqn yerdn gtrr. Bimmi tikmk olmaz. Bimi an daras.
Borc il alnan kynk adam tmiz saxlamaz. Borc il axr in, iki df keflnr. Borc yaddan xmaz. Borc yax gn glmz. Borc ki oldu yz kir iind z. Borc kmy bnzr, qaldqca byyr. Borc mini ad, hr axam paxlava ye. Borc dmkl, yol yerimkl tknr. Borc xbdr xirtdycn.
B saqqaldan qabaq xb.
B buraxmsan, saqqala salam vermirsn? Bnn altndan keiblr. Bn yalayblar.
Baq yaras saalar, sz yaras saalmaz. Baq vursan qan xmaz. Baq smy dayanb. Baq z dstsin ksmz. Biirdik qoyduq dm, yeyn nu olsun. Bimi ana soyuq su qatma. Boaz yediyini istmz, gz grdyn istr. Boaz byk olann dostu olmaz. Boazacan borc iinddir. Boaznda qalar, asta ye! Boaznda bamaq tay qalb? Bouan kpyin yaras ksik olmaz. Boz at da ld, Murtuzal by d. Boz zm var, doru szm.
Borca el giri ki, tez qaytara bilsn. Borcdan qorxan qapsn gen amaz. Borclu borclunun saln istr. Borclu lmz, bnizi saralar.
Borcludan bir gvc al, vur yer snsn. Borcludan bir lax yumurta da olsa al, vur divara. Borclunun duas borc verndir. Borcunu vern varlanar. Borclunu ox darxdrma, danar. Borcsuz adam yoxsul bydn yaxdr. Borcu almaq asandr, qaytarmaq tin. olmazsan. Borcu hmi km ver, qaytarmasa peman Borcunu vermyn, bir d borc ala bilmz. Bostan knin yiysi mrd olar. Bostan peyini kimi im. Bostana girn qoduun qula, quyruu olmaz. Bostana girn porsuq yaban qbul elr. Bostanya klik satmazlar. Bostannn kar vaxtdr. Bostannn sovqat yri xiyar olar. Bo bouna danr. Bo qab cingildr. Bo qazan qaynamaz. Borcsuz adam byzaddir.
Boz tula gedr, boynuyoun glr.
Boyaq kp deyil ki, salb xardasan. Boyaqxana kpn azdrma. Boynu uzun beyni bo.
Boynu uzun, beyni bo, tut qulandan ct qo. Boyun olsun, boyunduruq qaplar. Boyuna baxma, bacarna bax. Boynun qldan nazikdir. Boyu byk olann qiymti byk olmaz.
Boyunduruqdan qaan kz ksrlr.
Boynunu bitlr yeyir, ryini itlr. Boyunu bytdkc, aln byt. yeyn, bl-bl baxar. Byk n eyls, kiik onu gtrr. Bol-bol Borc alan bicdir, borc vern gic. Borc almaq asandr, qaytarmaq tin. Borc altnda qalan deyil. Borc alan, salam da var. Borc alan alaya-alaya glr, gl-gl gedr. Borc almaq balanan yerd dostluq pozular.
Bo anbar, bo daarcq, ha l doldur!
Bo damardan qan xmaz. Bo durana eytan glr. Bo ev qz vermzlr. Bo durunca dmnin da da. Bo ek dyirmana getmz. Bo szl qarn doymaz. Bo szdn fayda yoxdur. Bo sfry n bismillah? Bo torbaya at glmz. Bo torba il at tutulmaz.
Borc vernin dili uzun olar. Borc qaldqca uzanar. Borc sartdir. Borc vermkl tknr, yol getmkl.
Borc durar, xrc durmaz.
Bo tfngdn iki adam qorxar.
15
Bo ana dolu anaa vurmaq istyir. Bodan bir xar, brkdn iki.
Bo uval, bo anbar, ha doldur, doldur! Byl qm, byl kdr, byl glr, byl gedr. Byk aacn klgsind min qoyun yatar. Byk ban byk d ars olar. Byk ban kiik i qatma. Byk-byk danma, bana glr. Bykl byk, kiikl kiik. bilmz. Byk byklyn bilms, kiik kiikliyin Byk qapnn byk d halqas olar. Byk dan duman da byk olar. Byk danan kiik gtrr. Byk evin qiblsidir. Byk da gtrmk vurmamaq lamtidir.
Bu brk qoy babann bana. Bu qabdan o qaba tkr. Bu qz yax qzdr, r gedndn sonra bax, bu glin yax glindir, birini doandan sonra bax. Bu qlnc, bu meydan. Bu drdi gora aparmaq olmaz. Bu dr mnim, o dr snin. Bu dnya arszla qmsizindir.
Byk aacn klgsi byk olar.
Bu dnya bir dyirmandr, udar bir gn bizi. Bu dnya vfasz dnyadr. Bu dnya fanidir, fani! Bu dnya genidir, sn d yer var, mn d. Bu dnyada keyf kim, o dnyada iim yox. Bu dnyaya etibar yoxdur.
Bu dnyadan xbri yox, o dnyadan danr. Bu dnyada maldan, mlkdn bir all ba yaxdr, anlamayan bir lldn bir qara da yaxdr. Bu dnyann adam deyil. Bu l o l kmkdir. Bu li verni o li bilmz.
Byk drd byyn yoldan azmasdr. Byk insan iindn tannar. Byk gzn nuru olmaz. Byk olan yerd kiik danmaz. Byk olann qursa gen grk. Byk olarsan bilrsn.
Bu zaman bax yrn zamandr. Bu ilki sr bildirki sry cik-cik yrdir. Bu yeril hara atarsan? Bu khn szdr, tzsini d glsin. daldadr.
Byk szn baxmayan, byr-byr qalar. Byk sntkarlar yaranar az-az hr yerd, hr zaman inci taplmaz. Byk tnqid byk dbiyyat yaradr. Byk tik boaz yrtar.
Bu mey meyxanasdr, zurna-qaval hl Bu meydan bdoy meydandr, burda yablar quyruq bular. Bu mnim zm, o snin zn. Bu phriz n, bu lahc turusu n? drr? Bu nec bostandr, dymiini qoyar, kaln Bu sn drs olsun. Bu ssi bir daxmaya yerldirmk olmaz.
Byk hr n alsa kiik grk oynasn. Byy byk deyiblr, kiiy kiik. Bykdn d byk var. Byy hrmt el, sn d byycksn.
Byklrl byk ol, kiiklr gstr yol. Byksz evd xeyir-brkt olmaz. Byy axmaq, kiiyi toxmaq. Byyn byk drdi var, kiiyin kiik.
Bu tpiy at dzr.
Byyn szn baxmayan gz-gz qalar. Byyn zn a olan torpaq gtrmz. Byyn tanmayan he kim tanmaz. Brkn qoy qabana fikir el. Brknn brk olmaz. Bhtana dn odsuz yanar. Bu arna bez vermzlr.
Bu uaqlq deyil dcllikdir. Bu fr o frlr bnzmz! Bu hl hrbsidir, zrbsi daldadr. Bu cibindn xarb o cibin qoyur.
Bu can snindir, zizim, mn n minnti.
Buda gstrir, arpa satr.
Bu al mnd, o dua snd. Bu boynum, bu da qlnc.
Buda olmayan yerd, darn gz tprlr.
Buda ryin yoxdur, buda dilind n glib?
Budadan lim zld, gmanm sn glir, ay arpa ryi!
16
Budam var dem anbara tkmyinc, vladm var dem evlnmyinc. Budann ucbatndan ac otlar da su ir.
Bulamac dliy qald.
Bulaa susuz aparar, susuz gtirr.
Budasn stl yeyn xrmanda ac qalar. Budaqdan qopan alma aacn dibin dr. Buz st xan danaya dnb. Buzu gn ridr, insan xcalt.
Bulaman bulama, buladqca yalama. Bulanlq suda balq tutulmaz. z. Bulud altndan xan gn, yamaq altndan xan Buludu klk oynadr, al km olan fdrq. Bulutdan nm kir. Bundan sonra lini z cibin sal. Bundan Fatya tuman olmaz. Bunu edcym dem. Bunu elmim de. Burada ala qara balalamaz. Burada vurur, qlnc, flkd oynar ucu. Burada dv yk il itr. Burada dilnir, orada zkat verir. anamndr. olar.
Buynuz sonra xar, amma qula ker.
Buynuzlu bir quzu kllsil canavara meydan qurar. Buynuzsuz qoun qisas, buynuzlu qoda qalmaz. Buyruq allahdandr.
Buyruq snin, qulluq mnim! Buyruq sizinkidir, adil hkmdar! Buyur-buyurla i kemz. Buyuran bilmz, hazrlayan bilr.
Burada oturma atamndr, orada oturma Burada oturma his olar, orada oturma pis Burada oturma, orada otur, chnnmd, gorda otur! Burada lma diz yer qoyub. Burnu irk quzu buynuzu burma qo olar. Burnun girmyn yer ban soxma. Burnunu hr deiy soxar. Burnunu sxsalar can xar. Burun-qulaq baa sadaadr. Burun irkli olanda ksib atmazlar. Buxarnn yriliyin baxma, tstsnn dz xmasna bax. ev glini. getmz. Bu aacan qonu qz idim, indi oldum ev qz, Blbl virandn tmz, bayqu virandn Blbl gl sevr, insan Vtnini.
Buyurduu qullua bax, verdiyi haqqa.
Bu gn ala dada, sabah qara dada. Bu gn beldir, sabah el. Bu gn var, sabah yox.
Bu gn qzn dymyn sabah dizini dyr. Bu gn dnyadr, sabah axirt. Bu gn dnbdir, meylin dn ndir? Bu gn ye, sabaha qismt n olsa.
Bu gn glib kedi, sn sabaha bax. Bu gn nd, sabah nisy. Bu gndn sabah gr. Bu gn mndirs, sabah sndir.
Bu gn sn deyrsn, sabah sn deyrlr.
Bu gnk qazma sabahk neftdir. Bugnk qz, sabah anadr. Bugnk yumurta sabahk toyuqdan yaxdr. Bugnk sz dnnki szn krpsdr. Bugnk toyuq sabahk qazdan yaxdr. Bugnk uaq sabahk qoaq. Bugnk ye, sabaha ya qismt. Bugnn sabah da var. Bulaq grk yerindn bulaq ola. Bulaq z gzn kor istmz. Bulaq z trpnmz, el-oban ayana gtirr.
Blbl qzl qfs salmlar, Vay Vtn! demi. Blbln kdiyi dil blasdr. Blbl qzl qfsdn kol dibi xo olar. ye. Btn ksm, paraya dym, dora, doyunca
17
C
Cabirin keisindn kedi. Cavan ilr, qoca dilr. Cavanlq lamtidir. Cavan ba bir anax qandr. Cavanlq bir df olar, qocalq da bir df. Cavanlq gzllikdir, onu boyamaq artqdr. Cavanlq soltanlqdr, bacarsan saxla. Cavanlqda qocala gc saxla, pullu gnd pulsuz gn pul saxla, savaanda barmaa z saxla. Cavanlqda zhmt kn, qocaldqda mhnt kmz. Cavanlqda pul qazan, qocalqda qur qazan. Cavanlqda hlimlik, qocalqda slimlik. Cavanln qdrini bilmk grk. Cvahir cnda iind olar. Cvahir bazarnda muncuq satlmaz. Cvahirin qiymti var, szn qiymti yoxdur. Cvahirin qiymtini srraf bilr, n bilr hr divan. Cahilliyi uzadan ya tula quyruu xnalar, ya camadar olar. Camadar mtridn ox. Camal gedr, kamal qalar. Cam hnyi gz xardar. Can bazarda satlmaz. Can baladan irindir. Can bir qlbdir yaayr. gedrdir. olmaz. Canan sevn canndan ker. Canavarlar az aza yatarlar. Canandan ayrlan candan ayrlar. Candan qonu pay olmaz. Candan kabab olmaz. Candr, badmcan deyil. Canbaz ipd gzr, balq suda.
Can yanan ek atdan yeyin gedr. Can yanan ya bir olar, ya iki. Can ndir, csdi n olsun? Can sapdan aslb. Can olann, qays da olar. Can cann yolunda deyn ox olur, qoyan az. Canm qurban yax qonaq, gl ocaa bir d qonaq. Canmdan tikan xartd. Canm da alsan, gl-gl al. Cann sa olsun! Cann boazndadrsa, skr xsn. Cann cibind gzdirir. Cahil axrda tula quyruu xnalar. Cahil dirilrin lsdr. Cahil il bal yem, aqil il da da.
Cahil il xma yola, gtirr bana min bir bla. Cahil zn dmndir, baqasna nec dost ola bilr? Cahild sz ylnmz.
Can alan baxndan blli olar.
Cahildn qorx, dlidn qorxma. Cahil sz qandrmaq, dvy xndk atdrmaq kimidir. Cahili cahillr mdh eylr. Cahilin sz eyin anqrts. Ceviz qab qarn doydurmaz. lehmy. Ceyran qovan iy batar, donuz qovan Ceyrann qamasn grdm, tindn l zdm. Czasz crm sahibi ox olar. Cnnt d bu dnyadadr, chnnm d. Cahil qoulan cahil olar.
Can verirsn boz sry ver, qaranqu gldi Can verirsn qardaa ver, min il kes yad Can de, can eit. Can deyn ox olar, can vern olmaz. Can demkl can skilmz. Can gedinc mal getsin.
Can mnim canm, xsn snin cann. Can sal dnya varl. Can candan ayrdr. Can snin, chnnm tanrnn. Canavar tk qalanda bana aqqallar yar.
Cnntin yayla, chnnmin qla. Crgdn qalan kel olar. Crgdn xan qotur olar).
18
Cfasn mn kdim, sfasn yad grd. Chalt sfalt dourar. Chd el dost qazan, dmn ocaq banda. Chnnmd d adamn days grk. Chnnmdn qbzsiz glib. (Chnnmdn li ksvl glib). Chnnm qdr yolu var. glmz. Chnnm gedn glr, mtrinin gedni Chnnm gedn zn yolda axtarar. Chnnm girs, z qzarmaz. Chr yirsn don geyrsn. Cibind sian oynayr. Cida il qulaa pambq yeritmk olmaz.
Cfa kmyn sfa grmz.
Cin-eytan iidir.
Cin papaq tikir, eytana bamaq. Cins madyan balasn dnd saxlar. Cins cins kr. Cismin qidas yemk, ruhun qidas oxumaq.
Cicinin axr yoran.
Cala tanr vermz, vers d qarn doymaz. Cndrndan cin qorxur. sirgmz. Comrd vergisini xeyirlidn-xeyirsizdn Comrd demkl maldan etdilr, igid demkl
candan etdilr.
Coratn qovunu, Zirnin qarpz.
Cng kz olunca yiysi donuza dnr. Cm nbdn uzundur.
Cidan ourlayan yerini bilr.
Cm gn bazar, onu da ya pozar. Cm gedn kz gzndn tannar. Ct babadr z n.
Cidan uvalda gizltmk olmaz.
Ciyr qane olmayan piik, aslarsan qnardn. Ciki mnim biki mnim, al dursa snin bxtin. Cikini d bilir, bikini d.
Ct getmyn kz tlik adna satarlar. Ct ya istr, yolu quraqlq. Cc agnl olsayd, toyuq mckli olard. Cc sbt altnda qalmaz. Ccni payzda sayarlar.
Cin atna minrm, atan yandraram. Cin bismillahdan qorxar.
19

aqqal var ki, ba ksr, qurdun ad bdnamdr. aqqal yuvasnda toyuq qaqqldayr. aqqaln hayfn (acn) baqqallar xr. yalndr. anax (tas) baa girnd, bil ki, hamam vaxtdr. anax z banda snd. ananda bal olsun, ars glr Badaddan. apqn olsan da insaf ldn verm. almayan ac qalar. aqqaldan ox arq aparan olmaz, en ayaqlar aqqaln yuxusuna toyuq glr. aqqaln hayfn (acn) baqqallar xr. grnm. arlan yer rinm, arlmayan yerd arlmam qonaq sprlmmi yerd oturar. arlmam qona kpklr qarlar. adra altnda hr arvad gzldir. adraszlqdan evd oturub. ay bir olar, em min. arvadara yol gstrmzlr. arsiz drd olmaz.
arsiz drd loman da acizdir.
arq tapan dolan da tapar.
arna baxma, ryin bax. arnda itirn, patavasnda tapar. arab-corab eylyib glir. axr paxr aandr. gzn dlsin. aar. axr in maln itirr, bng kn aln. axr i ir byr yrtmaa, im qaralar axr keinin boazna tksn varb dalar axr lala versn, lal dil aar. istr.
ay aa axtdm, ay yuxar axtardm. ay quu ayandan tutular. ay quu ay da il vurular. ay yannda quyu qazmazlar. ay ki, oldu dilm, sn d otur ilm. ay grmmi rmanr. ayda balq yan gzr. aya at, sonra rman.
axr tksn siann boazna piikdn pasport axmaq mndn, qov sndn. axman ax, papam tapm. a biri iki grr. ahar atdm e gldi, yen flk uddu mni.
ayn biri qaydadr, ikisi cana faydadr, be, ay ndir, say ndir? ayn da ln quu.
nsdi, drd bsdir, el ki, kedi be vur on
evir tat, vur tat. eyn, ver azma. em mman yaradar. kiln zhmt hdr getmz. kic ol std ol, zindan olub altda qalma! km namrd minntin, get shrada dolan gz. km, km bu drdi, kn bilr bu drdi. kmyn n bilir sevda drdini?!
bitdi, atasnn vziyytini unutmad. ayxana dolu - sah bo. dvran, dxi dmz l. ala-ala havaya db.
ayr yeddi il leylk yuvasnda qald, yer dd
al bel, qurbann olum, al bel, gedr bu
alaan gyd dolanar, ccnin ryi bulanar. alan olsun, oynayan taplar. al olan yerd, oynamaq da olar. al toyun yaradr. alsz toy olmaz. alan qazanar. alan li baq ksmz.
n yorulmasayd, adam hey yeyrdi. nn ox yol verm. nsi sallaq qardr. n yumruqdan qorxar.
nginin qazand nlik-kirana gedr. ri qz munculu olar. ri kissindkini sanar. rinin yz and, z eyin qnim olar. rinin ana-atas, ayaqlar altndadr.
alan ac, tnbli tox grn yoxdur. alqan atn boynu muncuqlu olar. alqan dv znqrovlu olar.
20
rnb yemiidir. tini lncndir.
rinin nmsi yox, nrsi ox.
obann yasd yast qayalardr. obansz qoyunu qurd yeyr. obansz sr yolu azar. obansz sr olmaz. olaq ayaa da dyr.
ibin mundar deyil rk bulandrr. iy t t gtirr, iy rk drd. iy noxud azda islanmaz. iy sd mn etibar yoxdur. irkaba da atma, stn srayar. irkin yuyunmaqla gzl olmaz. iyi burnunda gzdirr. inara n qdr su versn, meyv vermz. iy t drd gtirr.
olaq at seyid nzirdir. olaq koru grnd z halna kr eylr. oman o biri ban evirir. or deyn can desm, ya rbb, nyim skilr? ox aaclar kkndn doranb. ox arpa at attadar. ox and inin andna inanmazlar. ox aqlar yar yolda qalblar. ox biln, tez qocalar. ox biln ox kr. (yaradr). ox bilib, az danmaq, igidin lngridir ox bilmk istyn, ox da alsn grk! edr.
irkin dvltli qzn atas adna alarlar. irkin zn gizldr, gzl akara gzr. raq z dibin iq salmaz.
ox biln qu dimdiyindn tly dr.
rana ya tkblr.
rtq vursan, qan xar.
xan qan damarda qalmaz. ik ox olan yerd, ar da olar, bal da.
oban daya il, glin duva il. oban corabn z toxuyar.
ox varlanmaq v ox danmaq, insan mhv ox ver, az yalvar. xsisdir. ox verdim, dedilr dlidir, az verdim, dedilr
oban ox olanda qoyunu qurd yeyr.
oban zndn olann qoyunu dii doar.
obana verm qz, ya qoyun gddrr, ya quzu.
21
D
Dabba xolad drini yerdn-yer vurar. Dava ac, faydas irin olar. Dava daarcq stdir. Daarcn uval yanna srr. daarcn uvala tay tutur). Dadan gln, daa gedr. yox, Dava gnnd igid grk daldalanmasn. Dava n bir qaz, isbat n on ahid. Davada aac aradakna dyr. Davada aradaknn gz xar. Davada qlnc borc vermzlr. Davada nrx ksn olmaz. Davada halva paylamazlar. Davakarn ah olsa, rizni allaha yaz. Daval yerd ot bitmz. Davan qlnc aralar. Dadan glir, da arabas, he kim onu mindiyi Culfa toxur nazik bezi, he kim onu geydiyi yox. Dadan hey gtrb desn ki, oxdur, bir d grrsn ki, da z yoxdur. Dalar damdr mnim, qm ovlamdr mnim.
mnim, dindirmyin alaram yaman amdr
Dalar marala qald! Dan n drdi da boydadr. Dalasan vilayt; azans ek, mnccimi aqqal. verr. Dana baxar qar verr, bana baxar bar Dad yaman lindn, yaman glin lindn. (Dad flk lindn, yaman glin lindn). Dadanmsan, qudurmusan?! d dad flk! Dad flk, dad flk, mn in rbtdn zn Dadanmsan dolmaya, blk bir gn olmaya? Dadanan dayanmaz, ydqca da doymaz. (Dadanan dura bilmz dursa da dz bilmz). Dadananla quduran saxlamaq olmaz. Dadanan qudurandan pis olar. Dad aznda qalb. (Dad damanda qalb). Dadsz orbaya duz da kar elmz. Dad daarcnda qalb. Dadl dil glr z. Dadmlqdr, doyumluq deyil. Dadl sz dinlnr, dadsz sz sndr. Dadl sz can arzusu, dadsz sz ba ars. Dadmaqla mal tknmz. Daz keldn xolanar. Dadsz - duzsuz qonuya qalsn. Dad dadycan, duz da dadycan. Dadmamsan qaz tini, n bilsn lzztini? Dan st ban sa olsun. Da da st qoyub.
Davan qlnc ksr, sevdan pul. Davan iki df salmaq nahaqdr. Davasn bilmyn ahid olma. Davan gyd axtarrd, yerd lin db. Dava qaz is, rizni allaha yaz. (Davan xan olsa allah dadna atsn). Da ba duman olar. Da ar kdi, n dodu? Sian .
Da ba dumandan qurtarmaz insan ba yamandan. Da banda xrman qurma, sovurarsan, yel aparar, sel yannda dyirman qurma, ydrsn, sel aparar. Da bizim, ceyran bizim ovu burda n axtarr? Da da olsan daa daldalan. Da daa arxadr.
Da daa qovumaz, insan insana qovuar. Da dediyin ucalqdr, ucalq. Da yeri duman yeri. Da yerims abdal yeriyr.
Da yxlmasa dr dolmaz.
Da sfasz olmaz, gzl vfasz. Da sular dadan glr. Da st maral gzr.
Da n qdr uca olsa, el stndn yol salar.
Daa yasa l abadan, l d yasa l abadan. Daarcq uvaldan byk oldu?!
Da stnd tsbaa, gomudan byk grnr.
22
Dazn istdiyi qara sa olar.
Dairnin n ba var, n aya. Daya at olunca yiysi mat olar. at! Daya n qdr brk qasa, araban kn atdr, Daya da olann, ba gylrd olar. Dayan, doldurum! Dayanan su tez iylnr.
Dar kdn kemrm, adram yelltmrm. Adm qz qoymuam, dul kiiy getmrm (bayat). Daray, sni geyr hr ay! Darvaza qapsn balamaq olar, xalqn azn balamaq olmaz. Darvazadan kemyn iyn gzndn ker. Dar ryi xrmana qdr.
Dara mimdir, daha n qmimdir!
Day grmyib, el bilir aqqulu da bir daydr. Day tikn krpn su aparmaz. Days olan daysna gvnr. Dalaan kpk xoral olar. Dal aya il qulan qayr. Dalda qalma, yoldandan yeyin get. Daldan atlan da topua dyr. Daldan gln dadl olar. Dal baldr. Daln daa dayayb.
Day il da dolan, mi il ba dolanma.
Darya girn donuz yaban zn qbul elr. Darycan ri olann tanrycan hkm olar. Darmz yeyib, zmz xortdayr. Da altndan su yeridir. Da at qollarn alsn. Da atan blli ba atan blli. Da atana rk at. Da atb ban tutub.
Da bir yerd qalanda gyrr. Da bir yerd qoz bir yerd. Da qayaya rast glib. Da quyuya dn kimi db.
Dalnda namaz qlram. Dalnca aftafa aparr. Dam dirksiz olmaz, tvl krksiz.
Da qzlar barna, geclr yalqz yatar. Da - daa syknr divar olar. Da da sndrar. Da da, drnaq da, siz savaa, biz tamaa. Da dyn bllidir, yol gedn. Da - divarn qula var. Da ddy yerd qalar. Da yumalar, dmn yumalmaz. daa toxunsa, vay ksnin halna! Da olma, ba ol. Da olsayd sxardm, torpaqd dayandm. Da da st qalmam. Da st kin olmaz. Dadan qopar, yoxdan qopmaz. Dadan pul xardar. Dadan tk kr. Dadan rk xardar. Dalar da dil glir. Da tyindn tk. Da daa, ba baa vurarlar. Da sxsa, suyunu xardar. Da ksn toxunsa, vay ksnin halna, ksn
Dam olmadn, eik ol bar?! Dam udu, kalafas qald. Dama - dama gl olar, axa-axa sel. Damazln yeyn tamarz qalar. Damar - damar, da dlr. Damara baxarlar, qan alarlar. Damda verr azan, yerd sayar qazan. (qrlar). Damdan - dama gzn kpyin beli snar
Damdan ddm, tyim snd. Damdan dnin haln damdan dn bilr. Damdan ds, piik kimi aya st dr. Dan ulduzuna dnmsn. Dana gblk gtrd. Dammz udu, dam krmkdn qurtardq.
Da rkli dmnin ryini yarar yumaqlq.
Dana oynar, mxn brkidr.
Dadan yumaq n versn yeyr.
Danal inkdn sam olmaz. Danann evi yxlsn.
Danan adam bilir, hrni it. Danmaq gm olsa, danmamaq qzldr. Danmaq danan qurda verr. Danram da pis olur, danmram da. Dar yer min dost yerlr, bir dmn
yerlmz.
Dan xrdas bymz, adamn xrdas byyr.
23
Danma su il ba salnmaz. Dedi: Dd, bir balta tapdm! Dedi: - Neyldin? Dedi: - tirdim!
Danma su il dyirman ilmz.
Desn yumurta adr, deyr qaradr. Desn l lr, qal qalar. Deyirm, sevgimiz, bxtimiz gc baxann,
gz kor, bxti qara, qlb evi viran olsun. Dv asta gedr, ox gedr. brk yumar, Dv adn satar, ek odun.
Dedi: - Ddn bir drd artrdn! Dediyin deyir, demdiyini gedr-glmz vaxta Dediyi dedik, ald ddk, yediyi hdik!
Dv ban soxar pamba, gzlrini d brkDeyr : - Mni he ks grmdi.
Dediyindn dnrsn, el dnr sndn, dediyini tutarsan, el tutar sndn! Dedilr: - Qar yaacaq. Dedi: - Dayanmam titrmy. Dedi: - Qonu olmamam. Tlk balad qamaa.
saxlayr.
Dv bir fikir eyls, sarban ikisini eylr. Dv bostana girnd, el bilr onu he kim grmr. yeyr. Dv bykdr ot yeyr, ahin kiikdir t Dv byks, yk d bykdr.
Dedilr: - Qardan nec adamdr? Dedilr: - Dvlri yrlar.
Dv buynuz axtarrd, qulaqdan da oldu. Dv kimi byksn, qula qdr aln yoxdur. Dv qulandan aslmaz. Dv durdu dam yxd. Dv kinli olar. Dv grdn?
Dedilr: - zrail uaq paylayr. dymsin. Dedi: - znk znn olsun mnimkin
Dv kimi dz bir yeri yoxdur.
Dedilr: - Yn krk!
oban oman iynin qoydu. Dedilr: - Molla mi, almaqla necsn? Dedi: - Alc qu kimi! Dedilr: - Vermkl necsn?
Dv ky uymasa, kk dvy uyar. He izini d grmdim! Dv minnin eyi yannda olar. Dv nalbnd baxan kimi baxr. Dv n qanr nrdivan ndir?! Dvni ovlamazlar. Dv n qdr arq olsa, drisi bir ey ykdr. Dv n qdr uzaq gets, qatarn gzlr. Dv oynayanda qar yaar. Dv z kvdiyini udar. Dv lr, yk qalar, xoruz lr, tk qalar. tkdr.
Dedi: - Bana sz qht olub! Dedim bir az ala, demdim ki, ran bana bala! y!) (Dedilr bir az ala, demdilr camaat bana Dedim, demmi olum. Deyn alsz olsa eidn grk all ola. Deyn qafildir, dedirdn qafil deyil. Deyiln sz geri qaytmaz. Deyilck sz fikirl, sonra de. Dedim eidsn, demdim yrnsn.
Dedilr: - Srxodur, ban vursun divara!
Dv ls drisi ykdr, toyuq ls bir ng Dv pala batd, milk onu xartd. Dv tanmasa, ovsar tanyar. Dv Xanobanda olar. Dvdn byk fil var. Dvquu yk glnd, qanadlarn gstrr. Dvdn db, ht-htndn l kmir. Dvdn yxlan pambq st dr. Ekdn yxlan da st.
Deyilmi szdn deyilmmi yaxdr. Deyingn din bilmz, dinms dz bilmz. Deyirm dilim yanr, demirm ryim. Demk asandr, yerin yetirmk tin. Demsn eitmzsn. Dem babam yoxsuldur, can sal dvltdir. Demk olmur ki, gzn st qan var! Deslr ki, gyd toy var, arvadlar nrdivan
Dvy dedilr:
axtarar.
- N iin sahibisn?
Dedi: - pk toxuyuram.
24
Dvy dedilr:
Dedilr: - l-ayana yaraar.
Dvtsiz gln qonaq, quru yerd oturar.
Dd grmyn el bilr aqqulu da bir dddir. Ddm evind balq ba, rim evind d balq ba? Ddm evind d qarabxt, r evind d? Ddn ehsan verib li apxlar qapna dadandrma. kim? Ddsindn n gl drdim ki, balasndan glab Ddsini grmyn ahlq iddias eylr. Dyrli muncuq yerd qalmaz. Dyirman bildiyini eylr, aq-aq ba ardar. Dyirman iki dadan, mhbbt iki badan. Dyirman xoruzu kimi qpqrmzdr. Dyirmana dni evd ard apar. Dyirmana gedirm, n dnim var, n uvalm. Dyirmana gets dnya xbri gtirr. Dyirmana glndn sonra ulaq grn ox olar.
- Enii sevirsn, yoxuu? Dvdn sorudular:
Dedi: - Dz yolu gymi kdilr? - Eni yaxdr, yoxu? Dedi: - Lnt hr ikisin! Dvdn sorudular: - Haradan glirsn? Dedilr:
Ddm mn kor deyib, hr yetn vur deyib.
Dedi: - ini-maindn! - Mlumdur snin par-pandn! Dvy dedilr: - Boynun yridir. Dedi: - Haram dzdr ki, boynum dz olsun?! uzadar. Dvy qanqal lazm olsa, boynunu yz yerdn Dvy minmmidn qabaq yralanmaq yrnir. Dvycn boyun olunca, dymc aln olsun. Dvni aparan ekdir. Dvni dadan uurdan bir ng otdur. Dvni eyin quyruuna balayr. Dvni itirib kyi axtarr. Dvni ya duza, ya suya. Dvni yk il udur.
Dyirmana girdi kpk, dyirman vurdu ktk, bilmirm kpk yedi kpd kpk ya da ki, ktk
yedi kpd kpk?
Dyirmanda buda qurutmazlar.
Dyirmanda dni olmayana un vermzlr. Dyirmanda dnin yox, ahad st ban niy yarrsan? Dyirmanda doulan sian ky gurultusundan qorxmaz. Dyirmandan glnin lin baxarlar.
Dvni yel aparsa, keini gyd gr. Dvni yk il, sarban ipi il. Dvni palaz altnda gizltmk olmaz. Dvni satan kk ala bilmz. Dvni m il suvarr. Kyi satan, ek ala bilmz. Dvnin azan Acaqabula gedr.
Dyirmann boaz bo qalsa, da da srtr. Dyirmann boazna l salsan diri xar. Dyirmann yara torba, uvaldr. Dyirmann pri iki gnn ri.
Dvnin aya altnda qarqa zilmz. Dvnin qanad olsa, uulmam dam qalmaz Dvnin quyruu yer dynd. Dvnin quyruu yer dymz. Dvnin d oynamana az qalb.
Dyirmann ssindn qaan un ytmz. Dyirmandan acq eylyn uvaln bo aparar. Dyirmannn ahidi kmbi olar. Dym mn, dymyim sn! Dym tazya qaar qazya. Dym drdir. Dynk dlinin, sprg glinin. Dli alamaz, all glmz. Dli aydan qorxar. Dli balayan all aa bilmz. Dli bana dvlt quu qonub. Dli qazand, all yedi.
Dvnin biri bir dng, vay dng drdi.
Dvnin dizini bala, sonra allaha tapr. Dvnin kini - ilann kini. Dvsi lm rbm! Dvt icabt grk.
Dvnin yemdiyi ot, ya ban ardar, ya qn.
Dvi il dost olann, darvazas gen grk. Dvtsiz qona kpk qarlar.
Dli qaznn yazdn, all qaz pozmaz.
25
bilmdi.
Dli quyuya bir da atd, min all xarda
Dliy gnd bayramdr. Dliy soru olmaz. Dliy z verm.
Dliy yz yrt, z bildiyini eylr.
Dli qz daysndan yanar. Dli qz evd qalmaz. Dli deyingn olar. Dli qrmz sevr, gic sar. Dli demi, all inanm.
Dliy halva-kl neylsin?
Dlilr dnyan kdilr, all indi ct qour! Dlini apardlar toya. Dedi: - Bura bizim evdn yaxdr! Dlini zncirl yox, tdbirl tutarlar. Dlinin banda qoz aac bitmz. Dlinin bir alls olmaz? Dlinin buynuzu olmaz ki? Dlinin dilin phriz yoxdur. drman yoxdur. Dlinin dnmsin, toyuun elnmsin Dlinin yadna da salma. Dlinin eyi d dli olar. Dlinin n toyu olsun, n bayram. Dlinin sz, srxoun gz. Dlinin xrman olmaz. Dlinin ryi dilinddir, allnn dili ryinddir. Dlic qzdan dlic glin olar. Dllyi mtrisindn ox. Dllk dllyin ban qrxanda pul almaz. Dllkliyi bizim bamzda yrnir. Dm dm gtirr, qm qm. Dm-dm halvas deyil ki.
lisi dli, Vlisi dli qrlmn hams dli? Dli dlidn xolanar, molla halvadan. Dli dliy xo glr. Dli dliy qoular, dynk gydn yaar. Dli dost, qlbi qara, mn bel dostu neylrm? Dli dostun olunca, all dmnin olsun. Dli dvran srr, all vaxt gzlr. Dli elsiz, el dlisiz olmaz.
Dli il dvltli, ikisi d bildiyini eylr. Dli il srxoun meydan birdir. Dli inyin dli d buzovu olar. Dli ol, bxtin olsun. Dli z zrrini gdr. Dli il tapmaqdansa, all il itirmk yaxdr.
Dli z deyr, z d glr. Dli zn bir dli yolda tapd, el bildi ki, ox alldr. Dli srxodan qorxar.
Dli sylyn doru olar. Dli utanmaz, yiysi utanar. Dli omaa rast glib. Dlidn doru xbr. Dlidn al ummaq olmaz. Dlidir, ban vursun divara! Dliy bir hava bsdir. Dliy qanun yoxdur. Dliy qoulma, sni d dli edr.
Dmir ayaq, dmir arq, dmir di. Dmir qapnn taxta qapya ii dr. Dmir dmiri ksr. Dmir ki var, dydkc uzanar. Dmiri dyn dmiri olar. Dmiri isti-isti dyrlr. Dmiri krdn dmir xardar.
Dliy al, qaraya sabun kar eylmz.
Dmir nmdn, insan qmdn ryr.
Dliy da atma, bana da yadrar. Dliy dedilr: - Dnyada dli oxdur, all? Dedi: - Dli! Dedilr: - N n?
Dmirsiniz, missiniz, hamnz bir cinssiniz. Dmiri yanndan ken qlcm yeyr. Dmiri n bilir qzl ndir? Dmirid baq taplmaz. lala ker.
Dedi: - Dli bir nfrdir, ona dli deyn minlrl! Dliy dedilr: - N n dli olmusan? Dedi: - Alllarn drdini kmkdn! Dliy dynk vermzlr. Dliy yaz yoxdur.
Dmirinin mr tax-taxla, leylyin mr la-
Dni ellrdn, suyu gllrdn. Dni mndn yeyir, baqa yerd yumurtlayr. Dniz dalasz, qzlar sevdasz olmaz. Dniz suyu kimi, n iilir, n kiilir. Dnizd balq sevdasz olmaz.
Dliy dli kimi cavab vermzlr. Dliy yer ver, lin bel!
26
Dnizd batan saman pndn yapar. Dniz gets dnizi qurudar. Dr-divarn da qula var. Drvi, bel i? Drvi dilri olar. Drvi yabs hr evin yolunu tanyar. Drvi mscid girmz, bazarda meydan qurar. Drvi odur ki, dnyan trk ed, fqir odur ki, dnya onu trk ed. Drvi olan ahlq iddias eylmz. Drvi z evini iynind gzdirr. sndrrsan? Drvi bir ey vermmisn, kkln bs niy Drvii tkyd, srxou meyxanada axtar. Dnizi m il boaltmaq olmaz.
Drdini drd biln syl.
Drdini gizldn davasn tapmaz. Drdini unut, szn unutma Drdli drdlinin drdini axtarar. Drdlini dindirm, z dillnr. Drdsiz ba bostan qranda kpk. Drdsiz knld mhbbt yuva amaz. var. Dr mnim, dz mnim snin burada n iin Dr mnim, dz snin. Drni, tpni sel bilir, yaxn, yaman el bilir. Drzi z yrtn yamamaz. Drziy k dedilr: iynsini yaxasna sancd. Drzinin mayas iyn-sapdr. Drin su bulanmaz. Drilmmi gldn dst balamaq olmaz.
Drviin olduundan.
Drviin fikri n is, zikri d odur. Drd aladar, eq syldr. Drd adam aladar. Drd bir deyil, iki deyil. Drd bir idi, iki oldu. Drd bir olsa, yeriyr. Drd bir olsa ary n var? Drd bir lgcdr, udsan yaralar, atsan yaxalar. Drd var glr ker, drd var dlr ker! Drd drd stndn glr. Drd drd bnzmz. Drd drdi aar. Drd getmz, deyir.
Drin getm, msl byyr. Drya murdarlq gtrmz. Dryada balq sevdas. Dryadan bir damc.
Drya grnn yerd qtr n grnr?
Dryadak balq, gydki qu satlmaz. Dryadan n ksik olacaq? Drd n ksik olacaq? Dryadan uzaq, bladan uzaq. Dryaz ilr, qol ynr. Dryaya da atmaqla suyu bulanmaz. Dryaya bir da at, ya bir qaya sal. glr. Drgahn qaps aq olanda kpyin yuxusu Drmansz drdin drman bimarlqdr. Dstmazsz namaz olmaz. Dstini qran da bir, suyu gtirn d bir. Dhnni drin qaz, suyu gur glsin. Div qurbaaya aq olub. Divan il divanlq elmk olmaz.
Drd gzr, drman arar. Drd glnd lailac, piiy deyrlr: - Xanm bac! Drd glnd xalvar il glr, xanda misqal il! Drd olmaz drmansz, dv grdm sarbansz, hamya drman oldu, balam ld drmansz. Drd olsun, sz olmasn. Drd kn grkdir. Drdi olan danar.
Drdi vern, drman da verr. Drdi olan drman axtarar. Drdimi daa desm da riyr, am yanar, l kr, pilt yanar, ya riyr. Drdimiz hardan yan olsun bizim drdsizlr.
Divan haqqa da baxar, nahaqqa da. iyn gz.
Divanxana qaps, girnd darvaza olar, xanda Divar binadan qaim olar. Divarn dals da qrbtdir. Dil aryan di dyr. Dil adam byan eylr. Divar nm yxar, insan qm.
Drdlilr yax bilir almd drdin qiymtin.
Divarn iki zn yxmazlar. Dil arsndan qol ars yaxdr.
Drdin yoxdur syln, borcun yoxdur evln.
Drdini qoy drdim st, onu da mn kim.
27
Dil adamn dmnidir. Dil baa bladr. Dil ba saxlar. Dil tdndir. Dil ba gdaza verr. Dil var bal gtirr, dil var bla. Dil ki, var, tdndir, hara dndrsn dnr.
Dilinin blasn kir.
Dilinin prsnki yoxdur. Din elmin dmnidir. Dindn xsan da, eldn xma. Dini dinara satan molla, dindn d olar, dinardan da. Dini dinara satmaq olmaz.
Dil il dost olann azn ara, knln al. Diz il olan, zor il olmaz. Dil yanlar, dorusunu deyr.
Dini yeyib, iman dalna atb. Dini olmayann iman da olmaz. Dinm ver! Dinindn dnr, imanndan dnmz.
Dil yaras qlnc yarasndan yamandr. Dil ryin aardr.
Dil smkszdr, amma smy sndrar. Dild bir ey deyib, rkl baqa ey tutma. Dild yox, id zn gstr. Dildn ac, dildn irin ey yoxdur. Dildn gln ldn gls, kasb-kusub varlanar. Dildir, n qoruu var, n qaytan. Dilni torbasndan rk yemzlr. yatmaa yer d istr.
Dinm, sni udaram! Dinmynin bir dinni olar. Dinsizin azn imansz yumar. Dinsizin maln imansz yeyr. Dinsizin hdsindn imansz glr. Dinc adamsan, qanl qapsnda n qayrrsan?
Dinc ayaa he n dymz. Diri dirinin drdini kr. Diridn dirilik qalar.
Dilniy bir verrsn, bir d istr, sabahacan
Dincliyimi ahmrdan ksib. Diri it l aslandan yaxdr. Diriy dirilik lazmdr. Dirilik birlikddir.
Dilniy torbas arlq elmz. Dilotu yeyib! Dilniy xiyar verdilr, yridir dey almad.
Diriy hay vermz, ly pay. Dirini ldrmk olar, ln diriltmk olmaz. Diz arsn can kr. Di vern dilik d verr. Di qurdalamaqla qarn doymaz. Di yox ikn dodaq var idi. Diin ard k qurtar.
Dili bal, ii bla.
Dili varsa, dilyi d var. Dili ilan yuvasndan xardar. Dili topuq alr. Dili uzundur, al gdk. Dilimin blsndan sana.
Dili xo olann havadar ox olar. Dilim, dilim ol, dilim, bir az irin ol, dilim, bir az hlim ol, dilim, sn ki, incitdin yar dilim-dilim ol, dilim. Dilimd tk bitib. skuta dalmaq.
Dii dm boz kz, qoulub cnglr. Diinin qdrini bilmyn nsiz qalar.
Dilrini aartma, it smk axtarr. Disiz az dasz dyirman.
Dilin blasdr uzunu olmaq, ariflr iidir, Dilin olmasayd, qaralar dimdiklyrdi. Dilind d olann hr eyi ac olar. Dilin doru sz glmz. Dilini qsa eyl. Dilini bilmyn anasn tanmaz. Dilin qoy dilyin.
Dmbl lk dmbl sac, lim xmir, qarnm ac! D-d qarda qardadan ayrar. Drna mayasndan ksmzlr. Drnan varsa, ban qa.
Dova doqqazacan, qatql a darvazaycan. Dovan dada suyu ocaqda. Dovan kiik, qula byk. Dovan dadan ksm, dan xbri yox. Dovan n qdr qaarsa, o qdr d yatar. Dovan z yatanda ovlanar. Dovan feyz alanda knd qranda gzr.
Dilini saxlayan, ban saxlar. Dilini tut, divan ud. Dilini uzun elyn, ban blaya salar.
28
Dovana deyir, qa, tazya deyir, tut. Dovan araba il tutur. Dovan tutunca tazya atam deyrlr. Doqquz ay anann qarnnda nec qalmsan? Doqquz at skkiz aaca balayr. Doqquz drdn on qab su gtirr. verr.
Dolu tfng bir nfri qorxudar, bou iki nfri. Dolunu yeyib boa tpik atma.
Dovann gman ayaqlarna glr.
Don dedi: - Mn gedirdim, mni yamaq saxlad. Don tapmaq asandr, dost tapmaq tin. Donuzdan bir tk d qnimtdir. Donuzdan tolu doulmaz. Dor dibindn qaandr. Donuzun ba ar olsa da, lei kr. Dost alar, dmk glr. Donluuma dar, cirm kpk qatmayn.
Doqquz dkli bala, axrda quru yerd can
Doqquz gn ciri on gn sadaa lazmdr. Doqquzu vern, onu da verr. Doqquzunda n is, doxsannda da odur. Doaram olan doaram, domaram zm
Dost aras pak grk.
boaram.
Dost aras szsz olmaz. Dost bir, dmn on bir.
Dost baa baxar, dmn ayaa. Dost qazan, dmni nnm d doar. Dost dar gnd tannar. Dost dosta arxa olar. Dost dosta tn grk, tn olmasa gen grk. olmasa.
Doru deynin ba kel olar.
Doru bdrr, amma yxlmaz.
Doru deyn olsayd, yalan usanard avara qalanlar dxi bir sz d qanard. ham yridir. Doru el bilr ham dorudur, yri el bilr Doru yalan qovar.
Dost dostdan knar olmaz, aralqda mrdimazar Dost dostu dar gnd snayar. Dost dostun eybini zn deyr. Dost ziyankar olmaz. Dost-dmn qara gnd mlum olar. Dost il ye, i, al-veri elm.
Doru yolda yxlan tez qalxar. Doru yolla gedn yorulmaz. Doru ol, asan yol il get. Doru sz ac olar.
Doru sz ac olar, nticsi irin. Doru sz dilin glmz.
Doru sz dostluu pozar. Doru sz etiraz gtrmz. Doru syl, at min ap. Doru sz zarafata salb deyrlr.
Dost yolunda boran olar, qar olar. olar.
Dost yolunda zaba dnin el iind z a Dost glr dmn gedr. Dost glii bayram olar. Dost mni ansn bir rk qoz il. Dost mni yad eylsin bir gley nar il. Dost min olar, candan dost olan bir. Dost ol, vfal ol. Dost sevinr, dmnin gz xar. Dost sirrini dosta deyr. Dost zdn blli olar, dmn gzdn. Dosta alq, dmn qar... Dosta borc pul verm, hr ikisi ldn gedr. Dosta dost, dmn dmn kimi bax. Dostam sninl, pulun qurtaranacan! Dostdan bel sirrini saxla. Dostdan zrr glmz. Dost min is azdr, dmn bir is oxdur.
Doru tutulmaynca, oru tutulmaz. Doruya zaval yoxdur, kslr min divana. Doruluq dost qalasdr. Doruluq insan he vaxt utandrmaz.
Doruluqla dost qapsn dolan gz, z evindir. Dodan qalnlna baxma, szn zrifliyin bax. Dozanqurdun da balas z n zizdir.
Dolay gl, dolay, hsir basma, dolan gl! aparar, ya mni. Dolan qoyunum, dolan, borc vern glr, ya sni
Dolanmaa yad lk, lmy vtn yax. Dolaan qurd ac qalmaz. Dolu quyuya it dmz.
29
Dostdan zn qoru, dmnl hesablamaa n var? Dostla da tez amaq olar. Dostluq dzlkddir. Dostluq gstrmkl dmn zilmz. mnd, gah ikisi mnd, irisi snd. Dostluq hyat vsiqsidir. Dostluq hmi qalib glr.
Dvltli yanna qayanda, kasb el bilr ona pul verir. Dvltli kasb olsa qrx il iyi getmz. Dvltliy bli, yoxsula dli deyrlr. sndrar.
Dvltlidn xeyir olmaz, gordan mazarat. Dvltliy saxs lazm olsa, kasb kasasn Dvltlinin dili uzun olar, li qsa. Dvrann srn srsn, hr ksin macal var. Dyn qalr qraqda, dyln tutulur. Dyn, syn rim yox, yel aparan unum var. Dym zg qapsn, dyrlr snin qapn. Dymni xanm yeyr, kpyi yetim. Dymr, tozunu rpr. Dyln il deyn bir deyil. Dylnin cibindn gedr Dylmmi dydn a olmaz. Drd divardr, bir hsir. Drd divar arasnda qalmam. Drd gz bir vlad ndr. Dvltlinin iti yatmaz.
Dostluq almadr: gah ikisi snd, birisi
Dostluqla tutub, dmnlikl yxar. Dostlua dalar da, dnizlr d mane ola bilmz. Dostluu ay dostluudur. balasan dyn qalar. Dostu dar gnd sna. Dostuq, cibimiz ayr. Dostun atd da ba yarmaz.
Dostluun telini kobudluqla qrma, bir d Dostsuz insan qanadsz qu.
Dostun vers qum, sn onu ovcunda yum. Dostun dost olsun, hesabn drst. Dostun qdrini dost bilr. Dostun sirrini dost bilr. Dostuna borclu olma. Dostun zn evind gr. Dostunu aladb, dmnini gldrm. Dostunu mn de, deyim sn kimsn. Dostunun dostu snin d dostundur. Dostun yoxsa, axtar, tapdn qoru.
Dua oxumaqla donuz dardan xmaz. Duan biz elmiik, ya gr hara yar? Duz yerin buz yalama. Duz kimi hr aa girr. Duz-rk ksmiik. Duz-rk itmz. Duz ryin qdrini bilmk grk. Duzun duz olsun. Duzdan lziz, sudan ziz, bir ey yoxdur. Duzu yeyib duz qabn sndrma. Duymusan malndr. Duzunu gimrik eylyn ryini d ftir eylr.
Duz-rk qdri bilmyn itdn d alaqdr.
Dvlt allnn nkridir, axman aas. Dvlt adama aya il glmz. Dvlt baa bladr. Dvlt baa qonar, quzun le. Dvlt quu bana qonub.
Dvlt qulluu gyrin bnzr, qonar, uar. Dvlt dniz suyu kimidir, idikc susadr.
Dul arvad a klaaydr, toxunma, lk dr. Dul arvad evd oturmaz. Dul arvad yetim saxlar, naxrya minnt qoyar. Dul arvad yuxuda ikinci rini grr. Dul arvad qz adna almazlar. Dul arvad z yetimdir, amma yetimlr anadr. Dul arvadn boxas qoltuunda olar. Dul arvadn divar alaq olar. Dul arvadn dillri, qaraca yazn gnlri Duman alaqdan qalxar, ucan gzlr. Dumansz n olmaz. Dumanl gz hr ey bulanlq grnr.
Dvlt mal n odda yanar, n suda batar. Dvlt sirrini dvlt bilr. Dvlt bel balama. Dvltd dv, vladda nv. Dvlt etibar yoxdur.
Dvlti abra pr edrlr. Dvltin d dr-dmzi olar. Dvltin n yaxs aldr. Dvltin glhaglidir.
30
Dumbulla gln zurna il gedr. Duran yatann payn yeyr. Duran yerd i dmm!
Dumbul grr oynar, mehrab grr alar.
Dnya bir yorun ovdur, hr gln bir dm ovlar. Dnya bir pncrdir, hr gln baxar gedr. Dnya bitr, ngl bitmz. (Dnya bitr,yalan bitmz). Dnya snin, dnya mnim, dnya he kimin. Dnya boynu younundur. Dnya varna gvnm! Dnya qazan, biz m. Dnya dediyin bir badr, hr gln bir aac kib gedr. Dnya, dnya, pu dnya! Dnya durduqca durasan!
Duran kz yatan kzn bana batrar. Durnann basn vurarlar. Durub getdik qlaa, mid qald yaylaa.
Ddmyi hindi glir.
Dz aac ocaa qoymazlar. Dz adamsan tkyd n iin var? Dz danan utandrmaq olmaz. Dz yrini ksr. Dz yaa yz yaa. Dz dananla dost ol, sni triflynl yox.
Ddy qoydular, aldlar.
Dnya, dnya nur dnya, gl qaran ks dnya! Dnya yaz ikn q tdarkn bax! Dnya yansa, bir tk d yanmaz. Dnya kasba zindandr, varlya meydan. Dnya gedib, ucu qalb, adamlarn bici qalb. Dnya gr-gtr dnyasdr. Dnya malna etibar yoxdur. yoxdur. Dnya mal dnyada qalacaq. Dnya iinin madar yoxdur, he kimsy etibar Dnya mnim deynin, dnn gldik yasndan. Dnya bir nrdivandr, biri xar, biri dr. Dnya tknr, dmn tknmz. Dnya xali deyil. Dnya alanlarn linddir.
Dz yol gedn yorulmaz. Dz yolun yolusu azmaz. Dz glmisn dz get, qz glmisn qz get.
Dz oldu ox, yri oldu yay. Dz sz ac olar. Dz sz bir sz.
Dz tannmaynca yri tannmaz. Dznd min, enid yedyin k, dikd qabaq sal, yerims, mn zamin. Dzlk uzanar, qrlmaz. Dnn bir, bu gn iki.
Dkannn saqqal zn ngldir. Dnn dost, bu gn ana. Dnn yediyini bu gn yadndan xarb. bynmir. yrdir. Dnn yumurtadan xb, bu gn qaban
Dnyada adamdan adamlq qalr. Dnya asandan tin, tindn asan ey yoxdur. Dnyada bir pislik qalar, bir d yaxlq. Dnyada n zor i anlamaza sz anlatmaqdr. Dnyada iki xs he vaxt dost olmaz: biri qanan, biri qanmaz. Dnyada n yax ey yaxlqdr. Dnyada pulsuz axirtd imansz. Dnyada hr an, mrd arxalan. olmaz. Dnyada oul toyundan irin he n ola bilmz.
Dnn yumurtadan xb, bu gn biz cip-cip Dnn lni dnn d basdrdlar. Dnnki iin sa ol, bugnk iindn dan. Dnnki mznny yoldam da hazrdr. Dnnki nkriliyin baxma, bugnk aalna bax. bilr. Dnni dem, bugn de!
Dnyada hr ks z haqqna raz olsa, dava Dnyada hr ey satlb-alnar, namusdan baqa. Dnyada ey grdm; oldum, evlndim, ldm. Dnyadan xbri yoxdur. Dnyaya bel balama. Dnyaya dayanma, varna inanma. Dnyaya etibar yoxdur.
Dnya bala dns d, ala qara z yemyin
Dnya bana dar glir. Dnya bel d qalmaz. Dnya be gndr, bei d qara. Dnya bir yal quyruqdur, yey biln nu olsun.
31
Dnyaya ek glib, ek d getdi. Dnyan verim ab. Dnyan dolansan da qarasan, qara!
Dmn dmn qzl oxumaz.
Dmn dmn Quran oxumaz). Dmn dmnin halna qalmaz. Dmn gcsz d olsa, ehtiyat ldn verm.
Dnyan ikilli tutma. Dnyann axrdr?! olmayanndr.
Dnyann n bxtiyar insan kimsy mhtac Dnyann n byk nemti cansaldr. Dnyannk vz-bdldir. Dnyannk borcdur. Dnyann iini hr thr tutsan ker gedr.
Dmn tk altndan xar.
Dmn yaxandan tutanda it tyindn tutar.
Dmn sni da il sn dmni a il. Dmn bel balama.
Dmn ox olanda qamaq da mrdlikdndir. Dmn varanda ryind nifrt, lind tfng; dosta varanda ryind mhbbt lind rk. Dmn quyu qazynca, dosta ev tikrsn! Dmn frst verm, ayq ol. Dmn sahib xan, dmn saylar. Dmni bas, hr yol il bassan, bas!
Dnyaca gzlliyin olunca, zrrc bxtin olsun. D desm dmzsn: qoyun iri, quzu xrda, kei kssm emzsn. Dmn adama qadan alm demz.
Dmn qarqa da olsa, sn onu fil say. Dmn dmndir, n yaxs n yaman?! Dmn qaarkn qaralar crtlnr.
Dmni el vur ki, bir d zn glmsin. Dmni yumaqlqla dost edn alldr. Dmnin blisindn dostun illsi yaxdr.
32
E
Ev alma , qonu al. Ev biz qald desn, halva biibdir yesn. Ev bizim, sirr bizim. Ev byksz olmasn. Ev buzovundan kz olmaz. Ev dalsa tiri qalar, kalafa usa yeri. Ev sprrm, yer salaram, kimin qzndan dala qalaram? Ev tz, divar tz, lyim, sni hardan asm? Ev tikn balta ld qalar. Ev xoruzudur. (Ev phlvandr). Ev szsz olmaz, me aqqalsz. Ev bada , ba dada. Ev ayran ac olar. Evin yxlsn Mkll Mmmd, aynn byyn burada qoyub gedib med axtarr. Evin minar dibind olsa da, qulan ss Evin olsun avardan, od dsn gilavardan! Evind dlik, belind yara, yar sirrini ellrd ara. Evind yatr, yuxuda Hzrti Suleyman grr. Evind tapmaz bir rk dar, barda qurub oturar hamdan yuxar. Evlnn evdar olar. eitmz.
Evlnn gz-qulaqda olar. Evlnnl ev tiknin kmkisi ox olar. Evlnmk su imk deyil. Evlr ayr, qaylar ayr.
Ev amdan iqlanar, ba bilikdn. Evd bimyib, qonudan glmyib. Evd div olur, ld divan, Evd qonaq olanda uaa acqlanmazlar. (Evd xoruz olur, bayrda toyuq). Evd glinim olsun, bayrda yeznm. balayr. Evd z ban balaya bilmir, toyda glin ba Evdki hesab bayra xmaz. Evdn qabaq qonu axtar. Evdir, aas da olar, yuxars da. Ev girirm qar dyr, bayra xram tanr. Evi abad al, ba brbad. Evi abad edn arvaddr. Evi yoxdur, qap axtarr. Evimiz gldi qonaq vay ddm vay, ddm vay, olayd yumurta, biirydim qayqanaq, vay tava drdi, ya da yoxdur ! Evin bzyi ocaqdr. Evi odlanan mn li ksvl sn.
Evlr dam isti sacdr, davam gtirn oturar. Evlr gedn qzn ba qoval olar. kor grk. Evlr gedn qzn: qulaqlar kar, dili lal, gzlri Evlr gedn qzn dili altnda qnd grk. Evli evd yatar, qrib harda axamlar?! Evli evind grk. Evsiz qz vermzlr.
Ey mmam, gr qay n kir?
Ey zr, allah deyilsn, amma eyiblr prd knsn. Ey yar, gl barm yar, gr iind nlr var.
Ey z-zn bynmi, qoy sni el bynsin. qovun, qarpz, mn erdin yelpnk.
Ey flk, batman eyldin rk, hamya verdin Ey ct yatan bxtvr, demirsn bir tk d var?!
Eyib elm eybcrin eybin, eyib edirsn zeybin eybi yox. Eyibi eylr eybcr, soan yeyr drdcr. Eyib tapr zgy, bir baxmayr gzgy. Eybini biln, zgy eyib eylmz. Eyibli sz danma. Eyibli eybini bils, bana kilim rtr. Eyibsiz dost axtaran, dostsuz qalar. Eyibsiz yar axtaran, yarsz qalar. Eyibsiz gzl olmaz, ay znd d lk var. Eymiy (qatqya) doab gstrmzlr.
(Evin brkti ocandadr). Evin byy buyruqda, kiiyi qulluqda. Evin zibilini ky atmazlar. Evin iti ol, kiiyi olma. Evin yara glindir. Evin yara uaqdr, sfrnin yara qonaq.
33
El az il qu tutulmaz. El az yel az. El az kramtdir.
El yandran am sndrmk olmaz. El az faldr El az uval az.
El az torba deyil ki, bzsn! El oz uval az. El azna baxan, qarsn tez boar. El aznda bir szn yz rngi var. El azn balamaq olmaz. El adam igid dey candan edr, comrd dey maldan edr. El ayran yann soyutmaz. El atan daa gc atmaz El az il orba iilmz. El az faldr.
El el st snar.
El yax, biz yaman, el buda, biz saman. El yaxln unutma. sanar. El yumruunu grmyn, z yumruunu batman El ken krpdn sn d ke. El kd, oba qald.
El kissindn dvlr sn qurban. El kd, sn d k. El gz aydn grr. (El gz srrafdr). (El gz trzidir).
El arasnda it quyruu ksmzlr. (El atan da qalxzmaq olmaz). El atan r atar, el tutan r tutar. El atan haqq da atar. El brkallah qarn crar. zrbi grn sndrar.
El gzyl dnya grnmz. El gzndn dn boy atmaz. El gc gcl olar. El mal il dost qazanlmaz.
El bir olsa da oynadar yerindn, sz bir olsa, El qaba yel qaba.
El malna km baxan, malsz-davarsz qalar. (El malna km baxann gzlrindn qan damar). El malna gz tikm, zn qazan, zn ye. El maln qoru z maln kimi. El mahns yall ssi. El namusu el dr. El nmsini eldn yrnrlr.
El malna gz tikn, gzsz qalar.
El qazan il a qaynamaz. El qalxd, sn d qalx. El qaps hkim qaps.
El qaps, hm gec, hm gc alar. El qzna inanmaq olmaz. El dalara dayanb, raql indi oyanb.
El olu yumurtaya qulp qoyar. El od bana ylar. El z dlisini yax tanyar.
El dli olanda mollaya gedr, molla dli olanda hara gedr? El dlisiz olmaz.
El dlisin l atmaz. El el il, dyirman yel il. El eybini sn deyn, snin d eybini el deyr. El el il keinmi, qarda qarda il keinmmi. El elin aynas batman, tarazs. El igidlri il tannar. El il allahu-kbr. El elin itgisini bayat oxuya-oxuya axtarar.
El saolunu qazandn, el saolundan zn gzl. El salan krpdn ham ker. El sevni alm sevr. El ssi haqq ssi.
El sz ata nsihtidir. El sz atalar szdr. El hara, sn d ora. El hr qaln bostan qrana glmz. El hmmtl, qu qanadla. El am daim yanar. El alan zurnann ssi uzaqdan glr. Eld olan byd olmaz.
El il bir ala, el il bir gl. El il qara gn bayramdr. El ipil quyuya dn, quyuda qalar. (zg ipil quyuya dn, quyuda qalar). El iind ol, el iind l. (El iind l iind). El iind miolu; miolu iind qarda.
Eld xbr ox olar.
Eldn drs alan Loman olar.
(Eldn-el, dildn-dil, kim gl, kim glmy).
34
El arxalanan igid baa atar. El edn, sn d edr. El iyn sancmaq istyn vvlc zn sancar. El kor deyn z badamgzldr?! El gedn libo qaytmaz. Eli olmayann dili d olmaz.
El ye ki, hmi yeysn.
El ye ki, dilrin zrr elmsin. El yemyin bel d qusma olar.
El yerd ev salmam ki, yxlanda vay deym. El yerd otur ki, altna su xmasn. El kel deyil ki, qartma yer tkl. El sz de ki, kal tklsn, dymii qalsn. El sz deyir ki, bimi toyuun glmyi glir. El hryn itdn, bel znqldayan tula olar. El obann bel d srs olar. El tik gtr ki, uda bilsn. Ellr kr, dalar qalar. Ellr n gzl msl demilr: Dnyan mrur il yemilr! Ellr gln canm, el mn gln oldu. Elm aln radr. Ellr biz, biz ellr. El mnin bel d qazan olar.
Elin atd da uzaq gedr. Elin gc tufan gc. Elin gz da ridr.
Elim qalsn, gnm qalmasn.
Elin gc, yelin gc, selin gc gcl olar. Elin sz da yeridr. Elin sz vvl-axr dz olar. Elin trzisi yoxdur.
Elin szn baxan ac qalmaz. Elin tutduu quun quyruu qsa olar. El atadan bel oul?! El bil balq azdr. El allam, ekdn palan alan kimi!
(Ellr gln canm, indi olmuam el glnc). Elm adama zintdir. Elm bir xzindir, n qdr srf edrsn, o qdr artar. Elm zhmt il l glr.
El ban bel d meyvsi olar. El bil buz baltasdr.
El bil qurbaa gln da atdlar. El bil ddsini mn ldrmm. El bil dnizd zn gmidir. El bil yumurta st oturub. El bil malakan xncr balayb. El bil odun st su tkblr. El bil kilsy bir da atdm. El bil tkn oda tutdular. El bil l qbirdn xortdayb.
El bil dalnca atl salblar.
Elm insana byk mirasdr. Elm var ki, - rnddir, adam hamarlayr. Elm mrtbsi uca olar. Elm oxumaq iyn il gor qazmaq demkdir. Elm para il yox, almaq il l glr. Elm sahibin byk zintdir. Elm yrn beikdn qbrcn. Elmin ml etmyn alim, lind raq gzdirn
El bil stmdn da gtrld. El bil dadan talaa qopub. El bilir yuxa arasnda halvadr. El bilirsn qara gzn aiq olub? gtrmyn d. El bir dadr ki, gtrn d pemandr, El vurram be gedrsn. El qazana, bel uundur grk. El qazann bel d a olar. El qrmzdr ki, toxum xoruzuna oxayr. El el ki, bir d bazara or satan glsin. El el ki, n i yansn, n kabab. El zlxn (uundurun) bel qazan olar.
kora bnzr.
Elmli adam crtli olar.
Elmli qazya ahid lazm deyil. Elmsiz adam ruhsuz csd. Eli ox olar, qismt bir. Eliy zaval yoxdur. Eliy yox cavab vermzlr. Elmsiz adam meyvsiz aac kimidir.
Eniin yoxuu, yoxuun da enii var. Erkk aslan irdir, dii aslan ir deyil?! Erkk atn yhri yrtq olar. Erkk balqdan da yanr.
El don geymk grk ki, yama evd tapla.
Erkk qu tr, dii qu yuva tikr. Erkk quun yuvas olmaz. Erkk eyin altnda bala axtarr.
El i tut ki, iindn qnbrqulu xmasn.
35
Erkk itin qarn tox grk.
Erkk ek, yan qoduqlu?!
Ek olasan, ulun bu qdr nazik?! taplmaz.
Ek pala batan, yiysindn qeyrtlisi Ek pala bir df batar. olar. Ek pala batandan sonra yol gstrn ox
Erty qalan, arxaya qalar.
Erty qalan bladan qorxma. Ehtiyat n byk qoaqlqdr. Ehtiyat igidin yaradr. Ehtiyat rtdndir. Ehtiyatl qoyunu qurd yemz. Ehtiyat ldn verm.
Ertykn kn, erkn d bir.
Ek taplanda yk vuran ox olar. olmamd.
Ek stn dn olmudu, he bunun kimisi Ek st qm balayana glrlr.
Ehtiyatl oulun anas alamaz.
Eq aladar, drd gyndr. Eq bir dryadr, zmk bilmyn bu dryada boular. Eqi topuuna vurub.
da?!
Ekqulaq qabanba, he grmsn yeriy
Ekdn sorudular:
Ekdn n qanacaq umursan?!
Eqin trs-avand olmaz. Eidn grn xbr verir. Eik qar, iri dar. Eit inanma!
Mnzil n vaxt atrq?
Dedi: - stmdkindn soru! Eklr evd oturub, qoduqlar sahy xb. Ey buynuz versn, vurar lkni dadar.
Eitdiyini unut, grdyn dem. Eitmk hara, grmk hara. Eitmim, grmmim. Ek aldm qatr xd. Ey min, ata atnca. Ey min, baxtn alsn. Ey min, piyada qalma. Ey minib, eyi axtarr. Eitmk istmdiyini zgsin eitdirm.
Ey qzl yklsn, qiymti artmaz. Ey dedilr: Yxld anad.
Ey qzldan noxta taxsan yen ad ekdir!
Mriftini gstr! Dedilr: - Yen! Eyimin qurd days. Eyin anqrmayan olmaz. Eyin anqrmas zn xo glr. Eyin anqrmas artq dnd, yiysin llaq atar. Eyin qarq tylddir. Anqrd.
Eitmk grmy bnzmz.
Ek anqranda itin ba aryar. Ek at yerini vermz, ciyr t yerini. Ek bozdur, dyirmana getmz. Ek byk, palan kiik. Ek qab, palan qalb. Ek dada lr, sora ev glr.
Eyin quyruu kimi, n uzanr, n qsalr.
Eyin qulan ksmkl khln olmaz. Eyin qulan uzadan uzadb. lrdi. Eyin duas mstcab olsayd arvadar yolda Eyin yandan rinin dandan ba xartmaq olmaz. Eyin yk ar olanda yiysi aparar. Eyin palan ey yk olmaz.
Ek ey uzunqullaq deyr. Ek ya oduna gedr, ya suya. Ek yk altnda anqrmaz.
Ek n bilir zfran ndir? Ek ndir, dk ndir.
Ek Mkky getmkl hac olmaz.
Eyin yk yngl olanda oynama glr.
Ek n bilir xurmann dadn? Ek olsa da zmznkdr. ayaqlarn nallasn.
Eyin zn yyanda klk qopar. Eyin hesab baqa, ekininki baqa. Eyin can yananda atdan brk qaar.
Ek olan qulaqlarn sallasn, nalbnd glib
36
F
Fayda zrr hesab banda mlum olar. Fayda zrrin qardadr. Fal yox, yumurta da yox. Faydasz qohumdan faydal yad yaxdr. Faln faldr, frmann allah. Flyin iin bax, ayya qaval aldrr. Flk birin qurar, birini dadar. Flk gcl mn gcsz. Fnd n bilir fel il fndd n var?! Fr xd qab tanyar. Frsiz ouldan bir qara da fzldir. Farsn qzli, trkn msli. Fqir lin baxrsa, sn cibin bax. Fqir axmaq deyrlr, kasba gic. Fqir hmdn glmz. Fqirin tsllisi lmdr. Fqirin cibi bo, qlbi doludur. Flk bel balamaq olmaz. tlkn tox. Flyin beyl-beyl ilri ox, aslan ac gzdirr, Flyin qaydasdr, da da stndn kr. Frsiz vlad altnc barmaq kimidir, ksrsn ardar, saxlarsan eybcr gstrr. Fikri nys, zikri d odur. dizind.
Filin gc xortumundadr, dvnin gc Frtdayb burnundan db. Fzulu atdlar chnnm, dedi: - Odunu yadr! Frst ld ikn yaxlq eyl. Frst hr zaman l dmz.
Flyin zoruna he n kar etmz. Flyin rxi dnr.
Frsti fot eylyn aqil deyil, divandir.
37
G
Gah qul olar satlar, gah xar taxta kosa. Gedn gedr, oturan yol gzlr. Gedni saxlamaq olmaz. yan. Gedn yolda, gln qarda. Gedr aclq, glr bolluq, biz qalar kmb Gedr balar qoras, qalar zlr qaras. Gedr bu gzllik, sn d qalmaz. Getdi gr bilmzsn, yxd hr bilmzsn, Gah qovurt, gah qovura, keirtdik mr bel. Gecnin xeyrindn gndzn ri yaxdr. balayan bir yandan aar. Gec piik samura oxar. Gdadan by olmaz. Hr zlmt gecnin bir gndz var, bir yandan Gdadan borc alma, ya toyda istr, ya bayramda. Gzn ayaa da dyr. Gzn qzn qazanc nlik-kirana gedr. Gzyn qzdan glin olmaz. Gzr divan-divan paras olmayan drvi. Gzrd qoyun ti, onun da boyun ti. Gl bir addm, glim iki addm. Gl bu eytan atndan en! Gl da tyindn tk! Gl demsi yaxdr, get demsi pis. Gl mni gr, drdimdn l. Gldi qan qayrsn, vurdu gzn xartd. Gldi qatq, glmdi ayran Gldi cl vermdi macal.
Get zn dost qazan, dmn ocaq banda. anam. Get anam, gl anam, ortalqda sn
onu ki, sn deyirsn, onu daha grmzsn.
Getdi qara qzn eqin.
Getdi babamn xeyratna.
Getdi gedr-glmz yoluna.
Getdim adna, tprdm dadna. Getdim savab edm, gnaha batdm.
Getdim drdli yanna o mndn narn alad. Getm gzmdn, gedrm zmdn. Getmidi kabab iyin, grd ki, ek
Gldi-gedri saxlamaq olmaz. Gldi-gldisi ah gldisin dnb. Gldi xzri, ver nzri, gldi gilavar onda n var? Gldik cahan haqq tapaq, molla qoymad. Gln qismtini yeyr. Gln, gedn rhmt oxuyar. Gln glm demzlr. deyrlr.
Getmsin o yaman ki, yerin yax glmyck.
dalayrlar.
Gec dansan, klamn gl olar. Gec gldi, tez yrndi.
Gec ksr, karl ksr, mzlumun ah sni! Gec gln qonaq, olduundan yeyr. Gec gedr, gndz glr. Gec gl, vec gl. Gec gldi, gec getdi, nec gldi, nec getdi! Gec-gndzm bir olub. Gecsi-gndz yoxdur. Gecni gndz qatmam. Gec sol yatan shr sa oyanar. umar. Gec rab, gndz qumar, bu mll snt Gec qara, cc qara.
Gln qap aqdr, gedn yox! Gln xo gldin, gedn yax yol Glnin qismti zndn qabaq glr. Glcyi varsa, gedcyi d var. deyr. Glin anasna hm alar, hm d gedirm Glin atda, qismti yadda. Glin var glr gtirr, glin var gedr itirr. Glin evin yaradr, claldr, bzyidir. Glin glin deyil, gldiyi yer glindir. oturar.
Glin mnim sprgmdir, harda qoysam Glin ocaa kr. Glindn qz olmaz. Glinin dili yox, qaynanann iman.
Gecnin rizsini hzrt Sleyman oxumayb. (Gecnin rizsini he ks oxumayb) gora gedr. Gec drnaq ksn, gndz nal danan lbt
38
Glinin yelkni yilib.
Glinciyim, qzlm, daray tuman, dizliyim.
Gz qulaqdan irlidir.
Gz dynd gzl dyr. Gz istdiyi gzl baxar. Gz yumulub alnca frst ldn gedr. Gz grd, knl sevdi, daha mnim n gnahm. Gz grdyn danmaz. Gz grdyndn qorxar. Gz grdyn inanar. Gz grmz, z utanmaz. Gz gz alanda ayrlq tin olar.
Glmk qonaqdan, yola salmaq ev yiysindn. (Glmk sndn, yola salmaq ev yiysindn) Glmk bizdn, yola salmaq sizdn. Glmkdn vvl gedcyini dn. Glirin bax, xrc eyl. Gmid oturub gmii il savar. (Gmiy minib gmii il dalar). Gmini qurtaran pigahdr. Gmisi suya oturub. Gminin iini gmii bilr.
Gz grms knl bulanmaz. Gzd olmayan, knld d olmaz. Gzdn db. Gzl aa ox gzl idi, vurdu ik xartd.
Gmisini batran arn axtarmaz. Gnkli don gen olar. Gnc yalarndan namusunu qoru. Gnclik gzllik demkdir. Gnclik mrn bahardr.
Gzl arvad ltaq olar. Gzl eyibsiz olmaz. Gzl kamall grk.
Gnclikdn qocala mr saxla. Gncliyin ykn gnclikd krlr. Grk grkl i kemz. Grk saatla yox, vicdanla ilysn. Gryi kiblr, quluncan gyrib. Gryi kiblr, bitmyib. Grkli mal grksiz gnd al.
Gzl gz n, all knl n. Gzl grnr, irkin brnr. Gzld etibar olmaz.
Gzl gzl deyil, knl sevn gzldir.
Grk soyuq gnlrd d, dost salsn dostu yada.
Gzldn gz ars, irkindn drdi-bla. Gzl baxman knl sfas var. Gzl gz dyr, qlb sz. Gzl baxmaq gz qaydasdr. Gzllr ox i grrlr, soyarlar adam, drvi edrlr. Gzllik vardan olar, olmasa hardan olar?! Gzllik ondur, doqquzu dondur. Gzllik ba tacdr, hr adama qismt olmaz. Gzllik hr ksin mlind yaayr. Gzdn sgi asr. Gzdn iraq, knldn uzaq. Gzlri vlfcri oxuyur.
Grkmzi saxla, bir gn grk olar. (Grkmzi saxla, grkli gn qala.) grksiz ey grkli gnd. Gtirnd: - El gtirr, yel gtirr, sel gtirr.
Aparanda: - El aparar, yel aparar, sel aparar. glr.
Gizli dmn ilan kimidir, srn-srn sssiz Gilavar, get, xzri, gl.
Gilas ban olsa, bilrsn srn nec qudur. Girdiyin yer qaranlqsa, sn d gzn yum. Girrm yaylandan xaram qlandan. Gic toyuq yumurta aparar. Gicin buynuzu olmaz. Goru var ki, kfni d olsun?! olar.
Gzlri buz st xm danann gzlrin oxayr. Gzlri yollarda qalb. Gzlri fal da kimi alr. Gzlrindn qan damr. Gzlrindn cin xr).
Gdk adam gnd df padahlq iddiasnda Gdk adam vurdu uzunun bana, uzun dedi: cb yadma saldn! Gz bizim sz bizim. Gz bir pncrdir, knl baxar. Gz qnimini tanyr.
Gzsz yaamaq olar, vtnsiz yox. Gz il grn tanrdan yax bilr. Gz il grr, dili il istyir. Gz yolda, qula ssd.
Gz tox olann knl d tox olar.
39
Gzm sndn su imir.
Gzm stnd yerin var. Gzmz yollarda, qulaqlarmz ssd.
Gvc daa toxunsa vay gvcin halna, Gvc yumbalanar qapan tapar.
Da gvc toxunsa vay gvcin halna! Gvc ver-ver xan qazan bahas.
Gzmn acan olsun, zmn olsun. Gzn aydn olsun, piiyimiz olan doub! Gzn bir ayan altna baxsn. Gzn qara su glr. Gzn torpaq atr. Gznn qabana baxmayann ayana ba
Gvcl qazann n anal?!
Gvci ya sndr, ya dadan yuvarlat. Gzg yri olsa ksi yri gstrr. Gzgy baxan zgsini grmz.
Gzgy baxan z camaln grr.
dyr.
Gn altnda yatmayan klgnin qdrini bilmz. Gl, blbldn artq, insan lindn kr. Gl qnd qalmaz, sz qlbd. Gl zizdirs, gln ondan zizdir. Gl istyn tikann da istsin grk. Gl glly il mz. Gl getdi, xar qald, gldn yadigar qald.
Gznn nuru yoxdur.
Gyd axtarrdm, yerd lim db. Gydn znbil il dmz. Gydn yamasa, yerd bitmz. Gy tprm, zn tklr. Gyk arvadl il, yora atlya yolda olma. Glmy su glinc qurbaann gzlri Gn qaln adamdr. Gyc muncuq kimddir, mnim gzm ondadr. brlr.
Gydn gln yer qbuldur.
Gl o qdr bitib, reyhan arada itib. Gl solanda blbl alar.
Gl olmayan yerd, byrtkn zn gl sanar.
Gl tikansz, dr ilansz, sfa cfasz olmaz. Gldn ar sz demk olmur. Gldn gl iyi glr. Glr z, dadl dil ilan yuvadan xardar. saman uvalna.
Gn suya verm, verdin heyfsilnm.
Grd hnk, grmdi gerk. olub.
Grdyn gll kmbdir, bazara xb qoal Grdyndn gz kiraysi istyir. Grdyn aldanma. Grdynl n iin var, sn bildiyindn dan. Grdyn qoyub, eitdiyin inanma. Grdn yarn yar deyil, trkin qlmaq ar deyil. Grdn rin r deyil, trkin qlmaq ar deyil. Grdn yemk, daha n demk? Grn gz yasaq olmaz.
Gll mndn sovusun, ya yoldama dysin, ya Gllyn gl be gnlkdr. Glmk alamaqla kizdir. Gl get gllkdn gtir. Gl yad etdikc, blbln fryad artar. Gln qdrini blbl bilr, n bilr hr divan?! Gln bax, qnsini dr. Glm qonuna, glr bana. Glm glnc olana, xmiri linc olana, zn glnc olarsan, xmiri linc olarsan. Glmk alaman qardadr. Gn douundan bllidir. Gn il bat, gn il x. Gn ker, qza kemz. Gn ker, kin kemz. glir. Gn keir, mr gedir, dli bznir ki, bayram Gn kimi aydndr.
Grn gzn haqq var, grn grb gtrr. Grmdiyin ykn altna girm. Grmy gz var, eitmy qula.
Gn var keib gedr, gn var yadda qalar.
Grmmi grs, aldan xar. Grlm idn gl iyi glr. Grnn da uzaq deyil. Grnn knd n bldi?!
Grmmiin olu oldu, vurdu gzn xartd.
Gnn dabbaxanada tanyrlar. Gtrn peiman, gtrmyn d. Gu da yerd qalmaz. Gvnm varla, drsn darla.
Gn girn ev hkim girmz.
Gvc qazana dedi: - zn qaradr!
Gn girmyn ev hkim girr.
Gn grmyn gn grd, durdu raq yandrd.
40
Gn z in he ksdn sirgmz. Gn hans trfdn xb? Gn xar, alm grr! Gn xd kosan aldatmaq olmaz.
Gn o gn deyil, dnya o dnyadr.
Gn il gn yoxdur.
Gn gn satmazlar. Gn gndn gn sirgr. Gn gnnn lmn istr. Gnly, yan qoduqluya, ruzigar haramdr. Gnm yoxdur, gnm var. Gc birlikddir. Gnm gy skiy balayb. Gc doanaa dr.
Gnahkar oldu ll, saqqal verdi l. Gnd bir dona (rng) girir, ana da deyir qzm var. Gnd bir sz eitmsm qulaqlarm tutular. Gnd qazan, gnd ye. Gndoan slamtdir, gnbatan mlamt. Gndz gedir dar-dar edir, axam glir yer dar edir. Gndz gzr oban, axam sancar daban. Gndz molla, gec oru?! Gndz raq yandran, axam qaranlqda qalar. Gndz am yandran gec amsz yatar. Gnbaxan gn baxar!
Gnbz grr, el bilr iind imamzad var.
Gc glnd dad bacadan xar. Gcl yannda gcsz gnahkar. Gcl gnahkar olmaz. Gcl gcszdn qisas almaz. Gcly n dz, n rk?! Gc var, tpri yox.
Gc gcmdn ox, al almdan az. Gc atana donuz gddrr. Gcn atmayan i girim. Gcn bax, lni bala. Gcn atmayan da qaldrma, zrb drsn.
Gnortadan sonra dkan aan n qazanar?
41
H
Havay sirk baldan irin olar. Haqq ver, haqq al. Haqq vern haqq gtrr. Haqq da ar olar. Ham il xo grmk davti yox eylr. qoymaz. Ham istr cnnt getsin, amma gnahlar Ham ox yaamaq istr, amma qocalq istmz. Hamn bzr, z lt gzr. olmad. Hamn ley vurdu, mnim kimi tk dalan Hamya aftafa-lyn, biz sarmsaqdyn. Hamya it hrr, biz Mazandaran aqaql. Hamya klk, biz d klk? glr sallaqburun kelba. Hamya glr gz qara, qlm qa, biz d Hamya ovuc-ovuc, biz bir iyn ucu. Hamya hrmt el, hrmtin olar. Hams bir bezin qradr. Hams bir yuvann quudur. Haqq qvvt, qvvt haqqdr. Haqq deyn mhrum olmaz. Haqq i gndn aydndr. Haqq yandran am sndrmk olmaz.
Haqq kmk eyls qurd oban olar. Haqq getsin, nahaq glmsin! Haqq sz axar sular saxlar.
Haqq sz ac olar.
Haqqa lk dmz.
Haqla batilin aras drd barmaqdr. Haql haqqdan kemz. Haqq-hesaba dalar da ba yr. Haqq-hesab dz el, hr yerd yerin olsun. Hazr an dik qadr. Hayf qiyamt qalmaz. Hazr oldu bimilr, gldi gzdn dmlr. Hayf olsun, mrd igidlr qocalr. Haynan gln, vaynan gedr. Halal artar, haram batar. Halal ye, halal dan. Hay-hay gedib, vay-vay qalb. Halal inclr, amma zlmz. Halalzad bardrar, haramzad qardrar. Halva-halva demkl az irin olmaz. Halvaxor molladr! Halvan yeyib, eyi minib. Halva qz daha irin!
Hammz birimiz n, birimiz hammz n.
Hans da qaldrsan, altndan bir qrb xar. Hans drdimi deyim, alaym? Hans yuvann quusan? Han o sulu qlyan? Hans l il vermisn, o l il d alarsan. Han papam, han omam? Harada qam, orada cam. Harada dvnin quyruu, orda eyin qula. Harada grdn drvi, orada olar nikbt i. Harada grdn molla, qaqaban salla. Harada grdn ham kor, sn d ol kor. Harada al, orada qal. Hardasan, ay cavanlq? Haradan iq glir, barman ora txar. Haraya mx axram, papan asr. Haram gldi halal apard. Haram harama gedr. Haram maln brkti olmaz. Hac yatmaz, yatarsa qalxmaz. Hac Mkky, drvi tkyy. Hac hacn Mkkd grr. Hacadan, hucadan, biri d xd bacadan.
Hamam-hamam iind, xlbir saman iind, dv dllklik eylr, khn hamam iind. Hamam suyu il zn dost tutur. Hamamdan glirsn get rin evin, paltar yumaqdan glirsn get ddn evin. arvad. Hamamdan xann ri olasan, sfrdn glnin Ham bilir ki, dada kklik gzldir. Ham bilir ki, irvan uxurdadr. Ham dedi Dad oldu, mn deynd bidad.
Haclar Mkky getdi, qaplar aq qoyun, Haclar Mkkdn gldi, qaplar balayn. Heyvan qatlaar, yiysi qatlamaz.
Ham dinnd can oldu, mn dinnd qan oldu.
42
Heyvan saxlasan piik saxla, z tutar, z yeyr. Heyvana uluna gr, insana geyimin gr qiymt vermk dz deyil. Heyvanda arqlq, insanda yek qarnlq eyibdir.
Heyvan el heyvandr.
He toy grmmisn, bacasndan da baxmamsan? Hei he vurarsan, yen d he xar. Hvsdir bsdir. Hqiqt bir eydir, onu hr ks drl anlar.
Hddini bilmyn hddini qandrarlar. Hrdn szn mrzi glr. Hya imandandr. Hyas olmayann insaf da olmaz. Hyasza salam ver, ke.
Heyvan acgzly onu kkldr, insann Heyvann diin baxarlar, insann iin. acgzly onun ban yeyr.
Heyvan budundan dalarlar, insan ryindn.
Heyvas yox, nar yox, qoy desinlr ahbudan ba var. Heydr-Sfdrdi bizim pirimiz, qrxnza tayd
Hyaszda insaf olmaz, insafszda hya. Hyaszdan hyan qoru. Hyat ln qdr sev. Hkim mhrmdir. Hkim qaps el qaps. Hkim hkim deyil, bana gln hkimdir. Hkim ceyran ti buyurubdur. Hkimdn sorma, kndn sor. Hkimi hkim eylyn xstdir. Hl arxanla qap amamsan? Hl dylmmi dnlri var. Hl yaras saalmayb. Hl boynu qoltuq grmyib. Hl quyruu qap arasnda qalmayb. Hl grmli gnm qabaqdadr. Hl saqqal l vermmim. Hl halvaxor olmayb. Hl sfrsi namhrm z grmyib. Hl harasn grrsn? Hkim getsn dava verr, falya getsn dua. Hkimsiz, hakimsiz hrd qalma.
bizim birimiz.
Hesab bilmynl durub-oturma.
Heyrtd al, yolda salam, qmd tslli.
Hesab bilmirsn, yoxsa yann ubuq grmyib? Hesabda doru ol, hesabdar olma, hesab Hesab tmiz olann z a olar. Hesabsz gln zrrl gedr. Hesablya dalar da yilr. Hesab doru olann aln aq olar. Hesabn byk-kiiyi olmaz. olmasn.
Hesab var dinar-dinar, bxi var xalvar-xalvar. bilmynl durub oturma.
He bndnin yaral balas gz qabanda He bilmir, harada biib, deyir: - Bir m d mn ver! taxt. He igidin yatmasn baxt, yan st evrilmsin He ks ana qarnndan gtirmyib. He ks arxasz olmasn. He ks qurdnan qiyamt qalmaz. He ks yalqz qalmasn. He ks z ayranna tur demz. He ks z eybini bilmz. He ks bel balama. He ks he ksin kitabn oxumur. He ksin qara papa yanmasn. He ksin ryi he ksin qarnnda qalmaz. He ksin am shrcn yanmayb. He kimin ad vayqanl olmasn. He kim adama mft qu tutmaz. He ney he n ala bilmzsn. He ksin xoruzu sabaha kimi banlamayb.
Hllm-qllm adamdr.
Hm ziyart, hm ticart.
Hmyalqda ln hiddir. Hmid xst, Hsn xst, Nadirqulu can st. Hmi bada-baatda! Hmi biz grrk, bir yolda sn gr. Hmi blbl tmz. Hmi sn glsn!
Hmi aban, bir kr d Ramazan. Hmniini bab el, grn desin h bel. Hmsaynin arvad gyk. Hmxana dmxana.
Hmcinsini tanmayan ayaa dr. Hmridn kndxuda hans vilaytd var? Hnk-hnk, axr dynk.
43
Hnyin axr savadr.
Hr adam z eybini bilmz. Hr adamn kdiyi bitmz.
Hr qu z dstsiyl uar. Hr qu z tay il uar.
Hr qu z yuvasnn aasdr. Hr qua z yuvas, hr ks z vtni.
Hr adamn z yeri var, hr yerin d z adam. Hr aac ktyndn ryr.
Hr aac meyvsi il tannar. Hr aacn klgsi olmaz. Hr aacda bar olmaz.
Hr quruldayan sulu qlyan deyil. Hr qn bir yaz var. Hr da olsa kilr, bala drdi kilmz. Hr dan z tyi var. Hr damc qvvtdir bir daqn sel. Hr dan dibind bir Korolu var. Hr dlinin bir alls olmaldr. Hr danana cavab versn boazn yrtlar.
Hr quun ti yeyilmz.
Hr aaca syknmk olmaz.
Hr alar gzly aiq demzlr. Hr azda bir dua var. Hr azdan bir sz xar. Hr al bir deyil. Hr al bir olsa, keiy oban taplmaz. Hr alman bir qaytarma var. Hr ann bir hkm var, bir mlal var. Hr arvad z evinin hm xanm, hm qulluqusudur. Hr az bir deyil.
Hr dllyin lin saqqal vermk olmaz. Hr drdin bir drman var, tapan grk. Hr divarn qula var. Hr evin bir adti var. (Hr elin bir adti var).
Hr drd bir at ldrb baytar olub.
Hr arvad saqqz eynr, amma Ayi kimi Hr atalar sznn bir yeri var. Hr atasnn gz xarlana Korolu demzlr. Hr atlan dan dalnca getmzlr. Hr axan su imli olmaz. Hr acnn bir irini var. Hr axan suya Araz demzlr. Hr aiqin bir dvran var. eyny bilmz.
Hr eybi z vurmazlar. Hr eniin bir yoxuu, hr yoxuun bir enii var. Hr yetni eyldilr kndxuda, girami valan getdi bada. Hr zaman bir aiqin dvrandr. Musas. Hr zamann bir fironu var, hr fironun da bir
Hr zamann bir hkm var. Hr zrr bir al artrar. (Hr ziyan bir xeyirdir) Hr zrrd bir xeyir var.
Hr ban bir drdi var.
Hr baann z baban var. Hr binann bir ustas var.
Hr bir adam ii il tannar. Hr b burma meydana gir bilmz. gedr qrn olar. Hr vaxt bazara gedr ya yaar, dyirmana Hr vaxt d e glmz. Hr vaxt frst l dmz. Hr qazanda qaynayar. Hr qaba bir qapaq qoyarlar. Hr qazlan yerdn su xmaz. Hr qan qismti bir olmaz. Hr qbahti znd bil. Hr qbahti z vurmazlar. Hr qoz girddir, hr gird qoz deyil. Hr qatr Murad olmaz.
Hr igid z adyla tannar. Hr iri gzn i olmaz. Hr i vdy baxar, vd he ey baxmaz. Hr i ustasnn lind asandr. Hr ii insafla gr. Hr ii atst grmzlr.
Hr iimiz dzlib qalb saqqal daramz. (Bitib hr yara, qalb saqqal dara) Hr iin ba salq. Hr iin vvli tindir. Hr iin sonuna baxarlar. Hr iq bir klg salar. Hr yazan air olmaz.
Hr yazan air olsa, dibrlr aqqal olar, ox alan xrdavat axrda baqqal olar. Hr yazlana inanmazlar.
Hr qu ahin olmaz.
44
Hr yerd olsa, qanln, lbtt, qan tutar. Hr yerin bir dbi var. Hr yerin dovann o yerin tazs tutar.
Hr ksin ryi xmirin grdir. Hr kii gcn gr yk tutar.
Hr kimin ki, ba var, keyf kmy a var. Hr kiinin nbzin gr rbt verrlr.
Hr yetn gzl gzl demzlr.
Hr ks ata bilr, amma vura bilmz.
Hr ks atd oxun hara dycyini bilsin grk. Hr ks bildiyini, dyirman dydyn. Hr ks yz il yaamasa, gnah onun znddir. Hr ks ki, bilmir, v bilir ki, bilmir, olaq ek st zn mnzil yetirr. Hr ks nec olsa, baqasn da, z kimi bilr. Hr ks z aln bynr. Hr ks z adn kr. Hr ks z drdil, dyirman su il. Hr ks z drdindn danar. Hr ks z evinin hm nkri v hm d
Hr knln bir yaz, bir q var.
Hr grdyn dost sanb, sirrini ama. Hr klk da yerindn trpd bilmz.
Hr gediin bir glii var. Hr glirin bir xar var.
Hr gecnin bir gndz var. Hr gzld bir eyib olar.
Hr ks odu z kmbsin kr.
Hr gldn bir qurbaa, Gy gldn min Hr grdyn aldanma. Hr grdyn atana oxatma. Hr gn bir olmaz. Hr gn gnahkar, bir gn tvbkar. Hr gldn glab olmaz. Hr gln bir qoxusu, bir tri var. Hr n gedr mrdn gedr. Hr gn n tapsan, odur. Hr meyv z aacnda. Hr gn mrdn bir krpic dr. qurbaa.
aasdr.
Hr ks z eybini bilir.
Hr ks z kdiyini bir. Hr ks z mlinin meyvsini drr. Hr ks z yurdunu bynr. Hr ks z kissindn yeyr.
Hr ks z kmbsini gzlr. Hr ks z glir-xarna baxar. Hr ks z lsn oxayr. Hr ks z ryindn su ir. Hr ks zndn dm vurar. Hr ks n eyls zn eylr.
Hr meyv z vaxtnda yetir. Hr meyvnin kal dys, insann kal dymz. Hr meyvnin z dad var. Hr nqsan znd gr. Hr n desn zn gedr. Hr n yedin dadndr, hr n verdin adndr, hr n qalsa yadndr oluna qalsa yad qz il yeyck, qzna qalsa yad olu il.
Hr ks hr eyi z ls il lr. Hr ks rart ks, peimanlq bir. Hr ks z vtni zizdir. Hr ks z adti xo glr.
Hr ny l vururam, qulpu qalr limd. Hr otun z kk var. Hr oxuyan Molla Pnah olmaz. Hr lm qhrmanlq demzlr. Hr parldayan qzl olmaz. Hr prd dalnda yz sirr var. Hr rast gln dost dem. Hr saatn bir hkm var. Hr saqqall baba olmaz.
Hr ks z yk ar glr. Hr ksin balas z gznd gykdir. Hr ksin bir ii var. Hr ksin bir drdi var, he ks demz, alar. Hr ksin dlisi evd, drdi qarnnda. Hr ksin drdi zn bir at ykdr. Hr ksin iradsi z linddir. Hr ksin kecyi zn gr olar. Hr ksin z al.
Hr saqqala salam vermzlr. Hr saqqallya dd dem. Hr saqqal a olana asaqqal demzlr.
Hr ksin mal zn gr qiymtlidir. Hr ksin z bxti. Hr ksin ua zn irindir. Hr ksin hrmti z linddir.
Hr sar hr yaraya sarlmaz. Hr sbrin axr var. Hr shvi z vurmazlar.
45
Hr shng suda snmaz.
Hr szn bir prsngi var. Hr szn z yeri, z mqam var. Hr su keid vermz. Hr suda mrcan olmaz.
Hr bir cr ban itirib.
Hrkt sndn, brkt mndn. Hrkt harada, brkt orada. Hrmxana quudur. Hrnin bandan bir avaz glir. Hrnin bir adti var. Hrin d yandrd mni, blin d yandrd mni, susadm su istdim, suyun da yandrd mni. Hrif olma! Hrif hrifi uzaqdan tanyar. Hsn d qlyan kr, Hseyn d qlyan kr, tnbki bol olanda sian da qlyan kr. Hsn kel, kel Hsn n frqi?. Hsir altndan su yeridir. Hsiri ourlayb mscid salr.
Hr tullanan qoz bits, meymun qozsatan olar. Hr uzun aaca inar demzlr. Hr fslin bir meyvsi var. Hr z gln dost demzlr. Hr ucaboylu aac srvi-xuraman olmaz.
Hr xoruz z yerind elnr.
Hr xoruz z hytind banlar. Hr xo grnn kimsy aldanma, heyifsn, hr xo grnn kimsd vicdan ola bilmz. qabanca. Hr heyvann balas dalnca gedr, eyin balas Hr hrn da atsan, Da da st qalmaz. Hr arlan yer getmzlr. Hr iyin bir tri var. Hr rniy cavab versn, boazn yrtlar. Hr cfann bir sfas var. Hr ey z vaxtnda.
Hft skkiz, mn doqquz.
Hftd bir bazar, onu da drvi pozar. Hcri pmyn hac demzlr. Hcdn gln mn, xbr gtirn sn? Hmin azdrsa, xrmann byk tut. Hiyl il tikiln ev, bhan il yxlar.
Hcc gedn gldi, saca gedn glmdi? Hiyl il i grn, mhnt il can verr.
Hr ey bitr, kosann saqqal bitmz. Hr ey ustasnn linddir. Hr ey barmaqaras baxmazlar. Hr ey dodaq bzm. Hr eyi bilmk olmaz. Hr eyi demk olmaz. Hr eyin az yaxdr. Hr eyin z ad var. Hr ey gz dyr, mflis gz dymz.
Hiylbazn am yaryacan yanar. tikmz.
Hiylgr doqquz ocaq yxmaynca bir ocaq Hikmt sahibin hr yarpaq bir kitabdr.
Hikmtdn sual olmaz.
Hr eyi vaxtnda ksn, drr bitr.
Hind dilnisin dnbdr. Hirs glnd acn ud.
Hindistan fili acaqanaddan qorxar. Hirs glir, gz qaralr, hirs gedir, z qaralr. Hirsin dvlt zrri var. (Hirsin cana ziyan var). Hrnan-zr anlamr.
Hr eyin vvli tin olar. Hr eyin z vaxt var. Hr eyin z yeri var. Hr eyin sonu vardr. Hr eyin tzsi, dostun khnsi. Hr eyin xiridar grkdir. Hr eyin oxu zrrdir.
Hoqqabazlar kimi, hr ey bli dem. Hyr sry qurd batmaz. Hnr hlinin qdrini bilmk grk. Hnr sahiblri darda qalmaz. Hr bilmz, itlri baa salar. Hnrin bilmdiyini acizi dym.
Hrdn ipk, hrdn kpk. Hrz szn mrzi glr. Hrz-hrz danma, azn yamana yrnr.
Hrn it qapmaz.
Hr bir barmaq batrar, hnasna dllk Muradn. Hr bir sap vers, lpaa kynk olar.
Hrnd anas kimi hrr. Hr-hr axrda it olub. Hrr-hrr, burnu ir.
Hr bir tk vers, kosa da saqqall olar.
Hrktmyinc sanamaq olmaz.
46
Hrmyin bilmyn it, knd qonaq gtirr.
47

blis il mollann sirri birdir. ddias trlan, z yapalaq. y bilir. ki ba bir qazanda qaynamaz. ki ba drd ayaq. ki bal heyvandan yox, iki dilli insandan qorx. ki bit, bir bir, kndxudan saldlar gir. ki vermsn, bir ala bilmzsn. ki qibly namaz olmaz. ki qapda gzn kpk ac qalar. ki qlnc bir qna smaz. ki qulaq iki eitmk ndr, bir az bir demk n. ki dv llnd otluq xarab olar. ki dilni bir qapda dilnmz. ki dii var qabaqda, rk qoymaz tabaqda. ki dostun arasna girmzlr. ki dn, bir dan. ki li yaxasndadr. ki eit, bir dan. ki evi bir elmiik, dyn batman yarm. y bilmyn tula drisini kola vermz. yirmisind yel kn altmnda szldar. ylnmi t milk qonar. halna. yirmi mdaxili, iyirmi bir mxarici olann vay ylnmi suyu imzlr. yn batrana uvalduz var.
yn almi bzr, z lt gzr. yd varsa, chrd d var, onu yirn qarda da yn verrsn, sap da istr. yn-iyn, ucu dym, hoppan-huppan, yarlyrtl su i, qurtul! yn il gr (quyu) qazr. batrarlar.
ki dovan dalnca yyrn he birini tuta bilmz.
yn gtir, sap gtir, ahqulu, yamaq gtir. yn olub yaxama sanclma. yn salsan yer dmz. yn torbada qalmaz.
yn gzndn baxaram, cml cahan yxaram. yn olub sanclmsan tyim.
ki eyin arpasn bl bilmir. ki ekdn bir at yaxdr. ki l bir ba ndr. ki ek bir axurdan arpa yemz.
yn udmu kpy dnb. yn ucu qdr bir deik bir kp boaldar. yn stnd oturan kimi oturub. yn hara, sap da ora. ynni axtaran dvni itirr. ynni zn batrar, uvalduzu yoldana. ynnin iini uvalduz grmz. ki adam bir adama qoundur.
ki l bir ba saxlamayacaq?! ki itin arasna bir smk atmazlar. ki yana baxan a qalar. ki ksk bir daa vz olmaz.
ki kii dananda, ncs sn olma. ki gz var idi, birini d borc eldi. ki glnin biri baslar. ki nsihtdn bir srncam yaxdr. ki su bir rk yerini tutmaz. ki fndq bir qozu qrar. ki hkimi olan xst saalmaz. ki canbaz bir ipd oynamaz. kinci arvad yamaqdr.
ki adam dananda ncs danmaz. ki az bir olsa, bir az he olar. ki ayaq bir bamaa yerlmz. ki ayan var, ikisini d kiray el. (zibilli) qalar.
ki nfr des ki, srxosan, ban qoy yer.
ki arvadl ev brktsiz olar, sprlmmi ki arvadlnn aznn dad olmaz. ki arvadlnn donu yrtq olar. ki at bir aaca balanmaz. d lobya satb alacaqd. ki atl aam vay, birini xan balayacaqd, birini
kisi bir dymz, biri he. kizl adamdan dost olmaz. gid arxasnda igid gizlnr. gid basdn ksmz. kisini d bir ilan sancb.
48
gid qovasz olmaz.
gid dyd mlum olar. gid igid xor baxmaz. gid ilqarndan dnmz, dv ovsarndan. gid ya tr altda, ya yer altda. gid yarasz lmz. gid yarasna igid qatlaar. gid lqbil tannar.
lan vuran ala atdan qorxar. lan vuran yatar, ac yatmaz. lan qabn dyir, xasiyytini dyimz.
lan deyr: - Mn adam sancmaram, sancanda el sancaram ki, ek buynuzunda srnin sd drman olsun. lan ilan vurmaz. lan vvl ovsun qzdran sancar. lan yatar, dmn yatmaz. lan yeddi qarda olar.
gid yz yaar, frst bir dr. gid meydanda mlum olar. gid odur, atdan db atlana, igid odur, hr zaba qatlana. gid odur ki, apardn gtirsin. gid oul dmn yilmz. gid oul cavan eylr atan.
lan yolu yri gedr, yuvasna dz gedr. lan yeyib cdaha olub. lan yerisin, balas da dalnca. lan kimi qvrlr. lan z qonusunu sancmaz. lan torpa mrur il yeyr. lan ulduz grms lmz.
gid lr, ad qalar, mxnntin nyi qalar? gid lr n qalar, kz lr kp qalar. gid ssin gc vermz. gid ryi haa olar. gid canl, kabab qanl. gidi yax saxlar, yax arvad, yax at. gidim igid olsun, kol dibi evim olsun. gidin ba qalda grk! gidin li id grk. Ehtiyat! olmaz. gidin igiddn nyi artqdr? gidin axma qlncn daysnda snar. gid hnrin gr ad verrlr.
lan zdn xal-xal olur, insan iridn. lan xd bacan yax tanyar. lana aunu krtnkl verr. lana balas qnim olar. lan yuvasnda ldr. lan yaral buraxmazlar. lan grn lnt, grb ldrmyn lnt, ldrb basdrmayana lnt! lan zg li il tutur. lan sn tut, mn gzn xardm. lann ana da lnt, qarasna da. ryini, he ks grmyib. lann ban zg li il z. lann ayan, qarqann gzn, mollann lann ba aryanda, yolun ortasnda yatar. lann quyruunu basmasan sancmaz. lann quyruunu yox, ban zrlr. yuvasnn aznda. lqar imandadr. lann zhlsi yarpzdan gedr, o da bitr
gidin (mrdin) mnzili bir olar, namrdin mnzili gidin xncri qnnda qalmaz. gidliyin d yeri var. mam zizdir, qara pul imamdan da zizdir. mam aftal aac deyil ki, hr yerd bit.
mam tk-tk taplar, tin ba mrdr. mamzad piy gtirni tanyar. l baharndan bilinr.
l var bir gn dyr, gn var bir il. l tr, ay dolanar, nb dr novruza. ld baa glmyn, dild baa glr. l xrmansz olmaz.
lqarndan dnn namrddir. lk atlan da uzaq gedr. lkin var mlkn var. lin axr rnbsi kimiy dr, kimiy yox. llr qocaltmaz insan, qss qocaldar. lmnin ucunu tutanda i yoluna dr. nsan dadan brk, gldn zrifdir.
lan azndan qurtard, qurbaa azna dd. lan balasn da alar. lan boan vaxtdr. lan adamn topuunu gzlr, adam ilann ban. lann boazna girn xmaz.
nsan qocaldqca aynaya baxma az istr. nsan dostunu, dmnini tanmaldr.
49
nsan dy meydannda tannar. nsan insana lazm olar. nsan grk insana grk olsun, nsan grk hr an grk olsun. nsan mxluqatn rfidir. ntelligent Hsn! nsan sy v qeyrti il tannar, bzyi il tannmaz. nsan xain olmasa, heyvan daman neylr? nsan olmayan insan qdrini bilmz.
slandq, quruduq, sel biz neylr? slanmn yadan n ar (pak)? slanm ccy dnb. sraf haramdr.
Qarl dadan asaq yel biz neylr?
stdi qan dzld, vurdu, gzn xartd. stdiyim yar idi, yetirdi prvrdigar. stdiyini sylyn, istmdiyini eidr. stynin bir z qara, vermynin iki z. styirsn bal-rk, al lin bel-krk. qocalara hrmt el. stk gzd olar. styirsn qocalqda hrmtin olsun cavanlqda
nsan iy sd mib.
nsan yaadan arzu il middir. nsan hrtlndirn mlidir. nsann bir z, bir sz. baa.
stmirm deyndn qorx. stmirm heyvasn, narn, qoy desinlr: ahbudan ba var! strm dosta varam, lim bo, zm qara. sti sevn tstsn dzr. sti-soyuq bilmir.
nsann dlisi daa gc eylr, kzn dlisi nsann dili sandq, dodaqlar qfl olmaldr. nsann ti yeyilmz, drisi geyilmz, ancaq irin dili grk! nsann zillti d, izzti d z linddir. nsanlar danmaqdan qalanda, dalar danmaa balar. ntiqam almaa tlsm. ndi itr, yengd bitr.
sti rk tndirdn, minnti yox pendirdn. t adna alr, z yeyir. t aparan olsun! t aya hrr, bana bla gtirr. t araba klgsind yatar, el bilr z klgsidir. t ardna dn, le stn xar. t balas it olur. verck. t bilir xurcunda n var, oban da bilir it n t bir olar, yoxsa bir sr?! t qorxduu yer hrr.
nsann gzn bir ovuc torpaq doyurar.
lxnn qazanc havay minmkdir. ndiycn yeddi kfn rdb. ndi ki, nisydir, astarn gl-xndan el. nyi itn soraq eylr. nyi olana nisy dol verrlr.
t bir para ry d qane olar. t quduranda yiysini d qapar. t qulan ksndn qorx. t qursa ya gtrmz. t d getdi, ip d getdi. t dvy hrr, dv eitmz. t dm vuran ayran kim ick?! t dftrind ad yoxdur. t zab kir.
nyin buynuzuna baxarlar, qzn zn. nyin zn bax, sdn sa. nk kimi sd vermyn, kz kimi kotan srr. nk su ir sd olar, ilan su ir zhr. nsaf qanunlarn anasdr. nsaf dilin yarsdr.
nsaf olmayann iman da olmaz. pk nec xar olub, ey uval olub! pin uzunu yaxdr, dilin qsas. pini eiblr.
t dmiri dkanndan n aparar? t d z qapsnda aadr. t lindn smk gmirmk olmur. t l kdi, molla l kmdi. t ppy hris olar, uaq mhbbt. t ilxs - kpk srs. t yanna by kimi, by yanna it kimi.
rz (ismt) insann qanbahasdr. rz puldan qiymtlidir. sa z yerind, Musa z yerind. verib min kk. sa tk kiiy, verib bir ek, ek tk kiiy
50
t it il boudu, yoluya girv dd. t it il dalaanda, qurd krpn aar. t it buyurar, it d z quyruuna. t itin quyruunu basmaz. t d z yediyini qusar. t yiysini tanmr. t kimi quyruq bulayr. t kimi yeddi can var. t kimi n yeyr, n yedirdr. t klksindn qorxar. t getdi, qurd gldi. t ndir ki, yunu n olsun? t oludur, qurd basr.
Dedilr: - N n quyruunu bulayrsan? Dedi: - Canavardan qorxuram. t d bir rk borcludur.
t mid baladq, hrmyib evimizi yxd! t hrmt edrlr yiysi xatirin. t hrmk qalar. ti qaan at mhmizlmyin mnas yoxdur. ti qqrtmasan hrmz. ti qurddan send gl! ti it bodurarlar. ti quyruundan balasan durmaz. ti dalma almam qurd qorxusundan. ti itmi obana dnb. ti yiysin tantdrma. ti grm, qurdu grm, onu grmyim. ti msciddn qovan kimi qovdular ti sahibin tantdrrsan? tib, axtaran yoxdur. timin qurd days. tin azna smk verdilr. ti ldrn srtdrrlr.
t kkndym, kll-paa trm.
t n grsn, n d hrsn. t oyun il, qurd qoyun il. t olsun, yiysinin qapsnda olsun. t otaran nvsidir. t zdr, qurdu mn gstrir. t z ndir ki, sd n ola? t piik il yola getmz. t smy lb udar. xirtdyin glnd. t piik kimi yola gedirlr. t, smy sevin-sevin udar, tamaadr t smsmmkdn l kmz. t ular, payn gsr. t ular, stn (sry) qurd gtirr. birini yer. t olsun, komasnda hrsn.
tin alsz qayqanaqdan pay umar. tin adn kdin, aac lin al. tin alas aqqaln daysdr. tin axma tula olar. (itin axma tula olar, atn axma yora). tin ayan basarsan, sni qapar.
tin ac quyruundan bilinr, atn ac qulaqlarndan. tin boynuna ciyr asma. tin qabandan qalan alsan yemz. tin qohumu it olar. tin qudursun, aqqal! tin dilini bilir.
t hardan tapa iki ppyi, birini ba altna qoya, t hrd, ri gldi, el bildim, eli gldi. t hrr, karvan ger. t hrms d, quyruu mbr grk. tdn qurtardq, qurda rast gldik. tdn olar it kpk olu. tdn kk olar, qoyundan quzu. tdn utanmasan, sahibindn utan. tdn ox arq yan olmaz, yen ayaqlar yalndr. t atmaa da yoxdur.
tin quyruunu qlib salsan dzlmz. (itin dilini bilir, chnnmin yolunu). tin dirisi ndir ki, ls n ola? tin duas qbul olsa, gydn t yaar. tin blhi qaysavadan pay umar. tin tini yeyrm, qssabn minntini kmrm. tin knln qalsa, gnd bir le yeyr. tin pesi hrmkdir. tini haya yrtm, qonunu paya. ftira dadan ardr.
t bax, qarpzdan pay istyir! t dedilr: - Gnd ne df dylrsn? Dedi: - Mrdimazara rast glmkldir! t dedilr: - N n hrrsn? Dedi: - Canavar qorxutmaq n.
tlr biz, qurdlar biz, sasaanlar rtlar biz.
dim zm suyunu, tkdm zm suyunu.
51
dedilr, emni qurut demdilr. im mni yandrr, bayram zgni. m axr, aar paxr. adam byan eylr. adamn cvhridir. baqa, sz baqa. badan ab. bacarann, a yeynindir. m namrd lindn su abi-hyat olsa da.
i dnd arar mni, iim dnd qovar mni. i ndazd gr. i i bnd el, grn desin ha bel!
i haltl grrlr, hctl grmzlr. in dd arvada, ln gnn sal yada. in dd qazya, zn dndn tazya. in dd sarq baa, ban dyr dadan daa, yapginn yri xa, get o baa, gl bu baa. in cann i alar. in yax baxarsan, i d sn yax baxar. q z grnmr. a kor baxm! im uluqdur.
bandan anca, dvlt cibindn daar. biln mkld qalmaz. idn keib! danqdan ker.
lindn yemy hsrt canm. rb sacna dnd. iind i var. ii aar. il zarafat olmaz. igidlr bana glr.
a glirlr! l dil.
var, istisi yox. l nkr kimi, ye aa kimi.
lyn at tvld balasan cngi olar. lyn aar parldar. lyn dmir pas tutmaz. lyn dilr, ilmyn kinr. lyn olsun, i taplar. lyn inci taxar, ilmyn yandan baxar. lynl ilmyni bir ayaa yazmazlar. lk kel qz r gedr, pinti gora. lmyn dilmz. lmk adam safa xardar.
yiysi id grk! klfin ucunu tutmaqdadr. grnindir. yuxu grnd deyil, yuxu yozandadr.
olan yerd nqsan da olar. trs glnd tr halva di xardar. bal zhmt bal. bax, alsz allnn bana al qoyur. bax, ala qara ux trlan bynmir. bax, sular ba yuxar axr.
lmk drdindn yemy hsrt canm. taha di altndadr. lrin mayas o tnbtndr.
getmyn olum olunca, ct gedn kzm olsun. xor baxma, boynuva torba taxar. i allaha qalb.
sizlik arszlq gtirr. i id grk!
sizlik yoxsulluun anasdr.
52
K
Kabab qanl, igid canl. Kabab kz ldrr, igidi sz. Kamal ata krki deyil ki, irs il vlada ke. Kamil adam az danar. Kamil baban kr ban sfasn. Kamil insan klamndan blli olar. Kamil ovu bouna gll atmaz. Kar dedi: - Ss glir! Kasbn drd dmni var it, bit, yasavul, molla. Kasbn drmyi yavan olsa, dili yaldr. Kasblq eyib deyil, ourluq eyibdir. Kasbn haln kasbdan sor. Kasbn gz tox olar. Kasbn gn itin gn. Kasbn pulu chnnmd olar. Kasbn sac axrda qzar, Kasbn sz, yorunun gz.
Kankann vsiyyti qzl kzdr. Kor dedi: - Odur, glirlr! olaq dedi: - Durun qaaq! Lt dedi: - Qamayn, mni soyarlar! Kar eitdiyini, kor tutduunu buraxmaz. Kar iki df glr. Kar eitmz, yaradrar, kor grmz, quradrar. Kar knlndkini anlar. Kar zn srf elyni eidr. Kar n iki df azan verilmz. Karn qulana taxta txadlar, dedi: - Bu taqqlt haradan glir? Kasa snd, ya cingilddi.
Kasbn toyunda gec qsa olar. Ka mal zrri olsun, insan zrri olmasn. Keyf qla baxmaz. Keyf snin, knd kovxann.
Kedi gl, udu blbl, istr ala, istr gl.
Kel baxar gzgy adn qoyar zgy. Kel baa taxta daraq?! Kel bandan qorxar, kor gzlrindn. Kel ban yudu da, darad da. kel. Kel var zd kel, kel var noxudu Kel qz bacsnn sa il ynr.
Kasan mnim bamda sndrr. Kasb bacn varl qarda istmz. Kasb, itinin adn gm qoyar. Kasb geynd soruarlar: Haradandr? Varl geynd deyrlr: Mbarkdir! Kasb lnd molla xst olar. Kasb lsn yas saxlamaz. Kasb cavan mrd olar. Kasb pul tapd, qoymaa yer tapmad. Kasb raq yandrar, dvltlinin pulunu sayar. Kasb xrcini bils, mxmr geyr. Kasba bazarn tulas da hrr. Kasba qul ol, varlya oul olma (Kasba oul olunca, dvltliy qul ol). Kasbdan allah da bezardr. Kasb dv stnd bv vurar.
Kel qz emnin gzndn su ir. Kel qz bzninc toy ldn getdi. Kel qz sal dy alama. - Kel qzn nyi var? - Ban qamaa drna. - (Kel qzn nyi var? - Dmirdn dara). Kel suya getmz. Kel yarad, z ban darad. Kel halva yeyr, puluna minnt. Kel ar bils, z bana eylr. Kel baxma, bxtin bax. Kel kosa qnim olsun. Keli gn Zlfli ararlar. Kelin ad Zlfli!
Kel Hsn, Hsn kel, n frqi?
Keli gn xmam gr.
Keli papann yanndan tanmaq olar. Kelin bxti yax olar. Kelin qazand bann ziftin (qartmana) gedr.
Kasbn az aa dynd ba daa dyr. Kasbn bir olu oldu, o da boynu yri. Kasbn dvlti saqqalda olar.
53
Kelin drdi-ba, bir qazan ayran a. Kelin drna olsa, z ban qayar. Kelin papa dncndir. Kelin tkdn ac glr. Kelin hindi ba, ey mindi ba, o tayda dava dd, bu tayda snd ba. Ken zaman qaytmaz. bilrlr.
Kkliyin dimdiyi qan, dili qan, dimdiyi qan, aa dins sz olmaz, nkrin dindiyi - qan. Kl qoub ct srmyn rk qdrini bilmz. Kl kllr neyldi ki, krtnkllr neylsin? Klk il gln, klk il gedr. Kll-paa, qoyma qaa.
Kklik qaqqldamasa qaraqu onu tapmaz.
Ken (kn) yurdun qdrini, dn yurdda Ken kedi, vay glck drdidir! Ken keib, gln gnn xeyir olsun. Ken keib, sn glckdn dan. Ken gn mrdndir.
Kll-paa suyu n Hvsana gedir. Knardan baxan yax grr. Knd ar it hrmz. Knardan baxana hr ey asan grnr.
Knd kalafasndan bilinr. Knd girovun naxrdan tutarlar. Knd kovxasz olmaz.
Hr a gn, qara gn mrdn gedir. Ken gn gn atmaz, calasan gn gn. Ken gzt deyiblr. Ker bu dvran sn, d qalmaz. Kei, qurdun nyini yeyiblr?! Kei kasbn inyidir. Kei keim olsun, oturduum yer samanlq.
Knd kpksiz olmaz.
Knd ndir, qnd ndir?!
Kei deyr: - Adm bdlkrimdir!
Knd molla glib, kim lr, lsn.
Knd tz dllk glib, kkili yandan qoyur. Knkann vsiyyti qzl kzdr. Kpk altnda unlar var. Kr yandan ql kir. Kndi kpksiz grd, li aacsz girdi.
Kei ld, qoturu qurtard.
Krbalayi Kazm, sn demk n lazm? Kr yeyn d xar yaza, tr yeyn d. Ks barman x bazara, lac tapan ox olar. Kasad bazarn gliri olmaz. Ksk oturub da n alayr. Ksnin zn tikn aardar. Ksik ba bitmz, bits d yiysin xeyir vermz.
Kei lnd quyruunu dik tutar. Kei suyu bara-bara ker. Kei suyu bulandrd.
Kei can haynda, qssab piy axtarr. Kei rab is, dvy meydan oxuyar. Keib glib Araz, bynmyir Glnaz. Keid saqqal var, amma eyx deyil.
Keiy bir sr qoyundan, bir kei yaxdr. Keiy qurd dyms gedib Hcc xar. Keinin qoturu sremdn su ir. Keini dv adna satr. omana srtr. Keinin ba gicind, buynuzunu obann Keinin eytanla qohumluu var. Keilr yer k bilsydilr, kzlr isiz qalard.
Ksiln ban zlf n alamazlar. Ksilsin o iki l ki, bir ba saxlamaz. Kfni var idi, goru da olsun?! Kfgir qazann dibini deib. Kilid dost ndr.
Kfn havay olanda adam zn ldrmz.
Kim ek olar, biz ona palan olarq. Kim gcldr haqq onundur. Kim canndan bezardr?! Kim yaxlq eldin, zn ondan qoru.
Kem namrd krpsndn, qoy aparsn sel sni, yatma tlk klgsind, qoy yesin aslan sni. Kemiin arabas il uzaq ged bilmzsn. Kemiin qazanc bu gnn rahatldr. Kemii unutma, glcyin mllimidir. Kbinim halal, canm azad. olmaz. Kklik ban soxar kola, quyruundan xbri
Kimi kr, kimi bir, kimi qazanar, kimi yeyr. Kimi glr, kimi alayr, hrnin bir drdi var. Kimin lindn n glir?! Kimin arabasnda gedirsn, onun mahnsn oxu. Kimin qat-qat, kimin ac yat. Kimini qaldrr, kimini endirir. Kiminin banda tac, kimi ac-yalavac.
54
Kiminin vvli, kiminin axr.
Kiminin sac olar, kiminin lyi. Kims kimsnin qismtini yemz. Kims namrd mhtac olmasn. Kimsnin ah kimsy qalmaz.
Kovxa atlanar, z kndini apar. Kovxann bacs olusan?-
Kovxa il hesaba oturan borclu olar. Gl min boynuma!
Kimsnin tiksi kimsnin qarnnda qalmaz. Kiri kir aar, sirri sir. saxlayr. Kimsnin nsibin kims yemz.
Kovxas glm olann bana klm olar. Kolxoz ambar el sfrsidir. Kor at gec d otlar.
Kor at minn ahlq iddias edr. Kor bulaqdan su glmz. Kor burada, ya Badadda.
Kirayniin olduu bs deyil, toyuq-cc d
Kirpik gzn pridir. lini.
Kitab vernin bir lini ksrlr, qaytarann iki Kitab satb, gncf alb. Kitabn khnsi, libasn tzsi. Kiik aar byk qfl aar. Kiik da da ba yarar. Kiikdn xta, bykdn ta. Kiiyi byyn zn qalxzmazlar.
Kor qurdun ruzisini yetirn z yetirr. Kor lif by demyib. Kor sasn bir itirr.
Kor il rk yeynd insaf arada gr. Kor it klgsindn qorxar. Kor kimdir? Nabld!
Kor-kor, gr-gr! Kor kora deyr: rt bu yandak gzn. Kor kora kor dems, bar atlar. Kor koru tapar, su uxuru. Kor gzdn ski asr.
Kiiklr hrmt el, byklrdn hrmt qazan. Kiiyin kiik drdi var, byyn byk. Kiiyin kiik yeri var, byyn - byk. Ki deyirsn getmir, ho deyirsn dayanmr. Kii bilmdiyini aya altna ysa, ba r dyr. Kii qz olma, kii arvad ol! Kii kiidn qorxmaz, amma utanar. Kii z sznn aas olar. Kii z tay il gzr.
Kor gzn sahibin n faydas!
Kor gzndn qorxar, kel bandan. Kor leylyin yuvasn allah tikr. Kor n istr? ki gz, biri yri, biri dz. Kor olsun o iki gz ki, dostunu, dmnini tanmr. Kor tutduun buraxmaz. Kor tutduundan ksr. Kora gec-gndz birdir. Korolu deyib:
Kii sevdiyinin nazn kr. Kii seldir, arvad gl. Kii, sz z deyr. Kii tprdyn yalamaz.
Kii fhldir, arvad bnna. Kiid qeyrt olsa, torpa qzla dndrr. Kiid sbir olmaldr. Kiinin aln aq grk.
Korlar hrind ayna satmazlar. Baslan ksmyin! Korolunu tutmaa bir kel Hmz grk. Koru dar yerd qsnamazlar. Koru kor yannda hyan n qoyarlar. Korun aac zndn qabaq gedr. Korun n borcu ki, am bahalanb?! Korun istdiyi bir gz, iki gz olsa n sz?! Kosa knd girmmi graylsn balad. gldi. Kosa getdi saqqal gtirmy, b da qoydu Korolu cn deyib.
Kiinin bana gln, azndan xandr. Kiinin dilin qarq glmz. Kiinin mal gz qabanda. Kiinin sz il ii bir olar. Kiinin zn baxma, szn bax. Kiinin hrmti z linddir.
Kiini cavan saxlar, yax arvad, yax at. Kiinin cibi iki olsa, arvad almaq fikrin dr. Kiisi olmayan evin ruzisi olmaz.
55
Kosaya rixnd ednin, top qara saqqal grk. Kosan gn batandan sonra aldatmaq olar. Kotan n bilir qay n kir? Kynk dondan irlidir. Kvk kolunun klgsi olmaz. Klgd bitn aacn meyvsi olmaz. Kynk olann klgsi olmaz. Klgsindn qorxur! Klgsini qlnclayr.
Krpdn kend yan-yana deyiblr. Ktk aradakna ox dyr. Khn adt banda qalb. Khn drdi tzlm. Ktk yeynin kissindn gedr. Khn qurd yolunu azmaz. Khn dmn dost olmaz.
Khn knd tz dara glib. Khn knd tz nrx qoyma. Khn palan, ii zr-zivr. Khn getdi, sn tzdn dan. Khn paltar yamandan bllidir. Khn pambq bez olmaz, dul arvaddan qz olmaz. Khn sprgni dama atarlar. Khn tqvim pula getmz. Khn hamam, khn tas. Khn un uvaldr, vurduqca toz qopar. Khln at yeriynd toz qopar.
Kmyi igid szl, zif ll et. Kmrnn qaralmaqdan n ar? Kmrnn evin girn z qara xar. Kndln pr syknmk olmaz. Knl balq istyn quyruunu suya vurar. Knl bdy at istyn vaxtnda alar. Knl arzunun mnbyidir. yxlmas asan. Knl yemi istyn dolanar ta bana.
Knl bir byk saraydr, tikilmsi tin, Knl bir uaa bnzr, n verrsn istr. Knl qocalmaz. Knl quu uar, bir budaqdan o birin qonar. Knl gzdn su ir. istr, mey bhan. Knl n mey istr, n meyxan, knl dost Knl sevn aann n a, n qaras?! Knl sevn gyk olar. Knl umduu yerdn ksr.
K qaydanda axsaq kei qabaa dr. Kdn azan qarya bu da azdr.
K kr, it hrr, ikisi d mnzil birg yetr. Kn yurdun qdrini, dn yurdda bilrlr. Kn dnmsi axsaq it xo glr. Kuzi snq qabda su ir. Kn yara danann soncuqlamasdr. Kl bana gzl fr, be d sni bynmir. Klahn sat xirac eyl, tfeyli olma namrd, cahanda kll sa olsun, klah skik deyil
Knlxoluu maldan fzldir. almam qaydar.
Knlsz (pulsuz) bazara gedn, grdyn Knlsz kpyin sry xeyri olmaz. Knlsz namaz allah qbul elmz. Knlsz tula il ova xmazlar. Kpy slb dyn kimi dydi. Knlsz hrn kpk, sry qurd gtirr.
mrd.
Klk sr, gl bklr, knl yanar, can qarasndan.
sklr, gec gndz ya tklr, gzlrimin Klk kimi hrdn bir yana sm. Klkd yatann cin at olar. Klkli gnd pambq atr. Klkli gnd xrman sovurmazlar. Kl tez yanar, tez d kl olar. Kl kllkdn gtr, kl tpycn olsun.
Kpyin qarn tox olsa, gec ulduza hrmz. Kpyin iy dni tuladan brk qaar. Kpk qocalanda, qurda glnc olar. Kpk sahibini tanyar. Kpk el kpkdir, xaltas qzldan da olsa. Kpk taya dibind yatar, el bilr z hnridir.
Kpy mid olduq, zmz d hrmdik.
Kl ocaqdan gtrrlr. Kln altnda gz olar. Kndsi kt db. Kp yannda kplr.
Kpksiz sry qurd dadanar. Krp qald ayn o taynda.
Kp sndran da bir , suyu gtirn d bir. Kpdn n xar? Kpn gnah ndir ki, iin axr tklr?!
Krp sdsz bymz, pambq susuz.
56
Ancaq iindki!
Krd krd dyirmanda axtarar. Krd dedilr: Krd krd tanmasa, mkri mkrni tanyar. Allah irindir, ya doab? Krdn dilin krd bilr.
Krn adamla, krn ata yaxn dm. Krn toyuq hindn bayra xmaz. Krkn bir db. Krk vvl il zn gey, ikinci il ver dmnin. Ksn pay dmz.
Dedi: - ki dostun arasna girmyin. Kry dmyn dmir yumalmaz. Krkn imam kimi glr, sonra yezid dnr. Krn adam xtakar olar.
Ksnin payn yeyrlr. Ksl qarda, gl yk ataq, ksmz ksllkd . Kk hr-hr kpk olar. Klri lr.
57
L
Lazml yer srf elmir, lazmsz yer su kimi axdr. Lal-dinmz qovluq. Llnin yaz evi. Lnt he! Lnt kor eytana. Libasm yamaq gtrr, qarnm yox. Loma qarn doyurmaz, hrmt artrar. Loma da arar. Loma deyil bomadr. Lotu lotunu aldatmaz. Lalam, karam dinmrm. Laln dilini anas bilr. Lat-lt mam Rza! Lan balasn vermz, blk zorla alalar. Lan qalada balalar. Leyli bazardr, Mcnun can satr.
Loman az gtr, ox eyn. Lotu lotunu tapmasa, qara geyr, yasl olar. Lotu lotunun szn inanar. Lotuya bir ill kar elmz. Lotudan adam zrr grmz.
Leylk gnn tak-takla keirdr. Le grnd quzuna dnr. Lblbidir el dbidir. Lvnd lvndi tapar. Lzgi ndir, gzg ndir? Db demkdns, lblbi de.
Lotunun da allah var.
Lyaqt aldadr, sil-nbsl deyil. Ll var, yurdu yox. Ll ikinci anadr. Ll dan, ay dana qatma qarda, krm eyl.
Lotunun dilini lotu bilr. slamtdir.
Lotunun pulu qurtaranda soan-rk d Lo kimi burnunu salladb. Llyin aftafa yerini tutar, girova qoyanda tutar, girova qoyanda alan olmaz.
Ll kb yurdu alayr.
58
M
Maarada qurd az idi, biri d gmi il gldi. Maya doar, nr domaz. Mayaba oldular. Maya sndn, can mndn. Mayan uduzub uruna gvnir. Mayasz ftir olar. Mal adamn dmnidir. Mal acd can acs. Mal baa bladr. Maln yemynin maln yeyrlr, lsn d dyrlr. Mamaa ox olanda uaq trs glr. Manat manat qazanr. Mart xd drd xd, keilr yaza xd. Martn gzn barmam, yaza xd olam. Martn zn lnt, aprelin on beincn. Maa var ikn lini yandrma. Meyvli aaca qu qonar. Meyv kimi saralb, gl kimi solub. Meyvsi yox, bar yox, xaraba qalsn bel ba. Meyvsini yedin, babanna rhmt oxu. Meydan bizim, sz sizin. Meydana girn kii nr grk. Maln yax saxla, qonunu oru tutma.
Mal bacndan qorxmaz. Mal qatlaar, yiysi qatlamaz. Mal dediyin can yansdr. Mal gedr bir yer, gman gedr min yer. Mal insana, insan mala mantdir. Mal itdi iman itdi. Mal yiysin oxamasa haramdr. Mal ynca al y. Mal mal qazanar. yeyirm. Mal mnimdir, bel yeyirm, ritmirm, kr Mal mnimdir, mslht mnim. Mal sahibindn qiymt gtrr. Mal sahibi lmyib ki.
Meydana girn kpk ktkdn qorxmaz. Meyl verm evliy, ev gedr unudar. Meymun olub db ortaya. Meymunun balas vvlc yeriyr, sonra imklr. Meymunun boazna su xanda, xar oturar balasnn banda. Meymunun xarratlqda n ii var? Meyxanada yazlan mktub chnnmd oxunar. Meyxanadan ahid istdilr, srxou gstrdi. Me aysz olmaz. Med aacn dzn serlr. Mey girn aydan qorxmaz. Mqsdsiz i tutma. Mdin il Msm dbdr bhs-bhs. var, n kei, kbin ksr zlri. Mkk evin iidir. Mkruh yeyn haram sz yaraar. Mls ti halaldr. Mn almram, yan cibim qoy.
Mal can qazanmaz, can mal qazanar. Mal maldan, can candan ayrmaq olmaz. Mal qrov ldrr qn ad bdnamdr. Mal mal yannda tanyarlar. Mal satandan al. Mal yox oru apara iman yox eytan apara. Mal malla lrlr, can canla. Malm zay olunca, qoy canm zay olsun.
Mdrsnin qzlar, opur-opur zlri, n molla
Malm getdi, pulum getdi, qonam raz getmdi. Malmz budur, yars sudur, alsan da budur, almasan da budur. Maln yiysi grk, olu yox, atas grk. Maln yiysi uan atas. Maln getmsin yiysi sbb olar. Maln ortaql olmasn.
Mn aam bu daa, bu torpaa, bu daa, dmni el vur ki, kllsindn bud aa. Mn balam istrm, balam da z balasn. Mn ba vurum, sn ayaq, gl onu ortalayaq. istr ct. Mn bu evin kzym, istr kotana qosunlar, Mn qaram molladan, molla xr qardan.
Maln mal olunca bazarn bazar olsun. Malna dd talan, sn d bir yandan tala. Maln bylr apard, camalna n oldu?! Maln diin var ikn ye.
59
Mn qaram bladan, bla xr qabaqdan. Mn qurdam alaram, mn obanam vermrm.
Mn bax n haldayam, yara bax n sallanr. Mn yaramaz i taprr, adm qoyur yartmaz. Mn n veribsn ala bilmirsn?! Mndn sn yar olmaz!
Mn bax, mnim kimi olma.
Mn dedim eidsn, demdim yrnsn. Mn dedim: Znbil, sn bil. nyi var? Mn deyirm xdimm, o soruur, oul-uaqdan Mn demdim, sn eitmdin. Mn demk eytana yaraar. Mn demirm, sn deyirsn. Mn dli, anam dli, bir d dli atam var.
Mn usta deyrlr, arvadma ustazn. Mni anam damda doub. Mni qbird grsn! Mni aparan suya Araz deyrm. Mni yeyirs qoy aslan yesin, piik yemsin. Mni yemyn qurda kpk demrm. Mni satan satb, alan da alb. Mni sayann quluyam, saymayann aas. Mnim ayam bilni snin ban bilmz. Mnim gzm var snin dolu ilxnda, snin nyin var mnim bo axurumda?! Mnim n ba da bir, da da bir.
Mn dlilikl verdim, sn all ol, qaytar. Mn el kel deyirm qartma yer tkl.
Mn kimdn? dem, Mndn kim! de.
Mn gedirdim, mni yamaq saxlad. Mn gldim glin grmy, glin getdi tzk ymaa. Mn glmim qnddana qnd qoymaa
Mnim yaram arayr, snin haran arayr?!
glmmim ryim qan qoymaa. torba.
Mnim n xan da bir, glxan da bir. Mnim xoruzum zglrin dam. Mniml qoz-qoz oynama. Mrd arxadan vurmaz. Mnimki bel kedi rxi dnm flkdn. Mnlik olan yerd snlik am yanmaz. Mrd baa baxar, namrd ayaa. Mrd li kasad olmaz. Mrd igid arxa dur.
Mn gtirrm yn-yn, arvad paylar torbaMn mnm, almlri dindirmrm! Mn z adm zgdn soruuram. byk qiyamt. qiyamt olsun. Mn lrm kiik qiyamt, arvadm ls Mn lmyim, mn lndn sonra, istrs Mn l, sn diri.
Mrd dostluq qanar, brkd dayanar. Mrd igid tk qalmaqdan qorxmaz. Mrd igidlr sfr aar ad alar. Mrdlr il gz ki, vfadar olur, Nakslr yolda olan xar olur, Namrd olur yax gnd yar olur,
Mn lm deynd, axar sular dayanar. Mn lm, sn lsnl i getmz. Mn lrm ikdn, rt zm milkdn, yad glr yalan alar, anam alar gerkdn. bm bulama! Mn sni bynmdiyim bulama, sn mnim Mn sz srrafyam. Mn sz dedim daza, daz zn qoydu naza. Mndn byy tabaq altndadr. Mndn olub mn oxamr. Mndn sn yd, dnini zn yd. olsun. Mn ahla ilov yemirm ki, bm yaa batar.
Yaman gnd baxmaz, tn yan il. Mrd il gzn mrd olar, namrd il gzn biyaban-grd! Mrd il lft edn, axrda bir gn mrd olar, namrdl lft edn, axr biyaban-grd olar. Mrd kii ryini dadan xardar. Mrd grdyn demz. Mrd mrdi ksr Murtuza-li hr ikisini. Mrddn bir xar, namrddn iki.
Mndn uzaq olsun, istr chnnm dirk Mnzil ksr bdy at. Mnzili uzaq, eyi olaq. Mnzilin yaxn, kirysi ox, bunda n sirr var?!
Mrd zndn bilr, namrd yoldandan. Mrd gln qadan, namrdin srin yaz.
Mrd irin ol, namrd ac.
Mrd gll dymz he kryindn.
60
Mrdkan mrd mkan demkdir.
Mrdi qova-qova namrd elmzlr. Mrdin gz tox olar, namrdin gz yox. Mrdin paxl deyilsn ki? Mrdin sfrsi aq olar.
Milk z bir ey deyil, ancaq knl bulandrr. Milk iry ylar. Milkdn fil qayrr.
Min atlnn hdsindn glndir. Min acn yeyrlr, bir irinin xtrin. olsun. Min batman varn olunca, bir batman aln Min biln olsan, bir bilndn soru. Min bir drdin min bir drman var. Min qaraya bir sapand da?! Min qapda duz dadan, bir qapda bnd olmaz. Min qoyunlunun bir qoyunluya ii dr. Min drd var, min bir drman. Min dost azdr, bir dmn ox.
Mrdin tylsi namrdin otandan yaxdr. Mrdimazar axtarmaqla deyil, rast glmkddir.
Mrdimazardan zn qoru. Mriftsiz millt yaamaz. Mrmr st gl-bitmz.
Mrift manqura dymz, simu-zr dvrandr. Mrmr yax dadan, yaxlq iki badan. Msl gldr sz ik.
Msld mnaqi olmaz. Mslhtl atlan da uzaq gedr. Mslhtlrin xeyirlisi ortas. Mslhtli a dadl olar. Mslhtl tikiln don gen olar. Mslht xyant olmaz.
Min drdn su gtirr.
Min evli Ksmn bir ay oruc, yeddi evli knd Min eit, bir syl. Min il qanqal otlasan, azn dv azna oxamaz. Min il kes qohum sn yad olmaz. Min ilin azarlsdr. Min ilin lsndn bir ilin dirisi yaxdr. Min gn yaraq bir gn grk. Min nsiht, bir srncam. Min ulduz var, birc ay. Min xala ylsa, bir anann yerini vermz. Minar banda qoz dayanmaz. Minar grmyn el bilr yerdn gblk xb. Mindin atn sarsna, qatla yann arsna. Min dzn min bir dzr. Minm qoduq, verm crim. Minnt il behit getmkdns, minntsiz chnnm getmk yaxdr. Minnt deyil, drvilikdir. yaxdr. Minnt qdr ar yk olmaz. Minntli plovdan, minntsiz pendir-rk Mis ya snd, ya cingilddi. Mis gldi, saxs qa! Mis mis il toqqudu, arada gvc paraland. Mika piyandr, apksi yandr. Mra dedilr: ra pil! Mx iki haal olsa, yer kemz. Mx da yilnd onu dzldirlr. d bir ay oruc?!
Mslhtsiz grln idn xeyir olmaz. Mscid qapsdr, n sndrmaq olur, n yandrmaq. Mscid amn yeyn piik kor olar. mhrrmlikd.
Mscidin hrmti: bir orucluqda, bir Mtahn atma bazara xiridar olmayan yerd. Mtlbi dar st qoyur. Mtlbi uzatmazlar. Mhbbt v doruluq mlub edilmz.
Mhbbti qorusan, onunla ucalarsan, Mhbbt dostluqdan balanr. Mhbbt iki badan olar.
mhbbtli qocalsan, qoca deyil cavansan.
Mhbbt gzd olmaz, knld olar. Mhbbt rikli olmaz. onun suyu mi qz. Mhbbt rkdn silinmz.
Mhlmizd bir quyu var mi qz, irin olur Mclisd yerini tan, demsinlr: - dur burdan! Mcnun kimi drs oxuyan Vlleyli d qalar. Muliyyt n saqqz eyn! Milk qarasndan minar tikir. Milk kimi qrlr. Milk mindim Kr kedim, yaba il dova idim, Millt nec tarac olur-olsun n iim var?
he bel yalan grmmidim.
61
Mx mismar edn var. Molla acgz olar.
Mx xarb qaan dy bilmir, mxdakn dyr. Molla, azar olmasn?! Molla alacan unutmaz. Molla a grd, yasin yaddan xd. Molla by qouldu, xalqn evi yxld. Molla qarnqulu olar. Molla buzovdur, qrlsa hamdan brk qaar. Molla duru sudan qaymaq yar. Molla il durub oturan, axrda mrdir olar. Molla kiidir saqqal uzun, al qsa.
Dedi: - llrdn halva yeyirm, dirilrdn thmt.
Mollan mcsidd, srxou meyxanada taparsan. Mollann bar onda atlar ki, iki yer ehsana aralar. Mollann qarn bedir, daima biri bodur. Mollann ovcu hmi gicir. Motala dadanan kpk bir d glr. Murdar sgiy od dmz. Mus-mus deyinc birdflik Mustafa de. Musiqi knl hmdmidir. Musiqi ruha qidadr. Mustafa xandan kaz var. Muqulatun saqqz eyn. Mqssirin dili qsadr. Mllim ikiqat atadr.
Mollann n pisi, n yaxs; molla el molladr. Mollann cibi drin olar.
Molla evindn a, kor gzndn ya xmaz.
Molla Nsrddin o qdr l oldu ki, bir qazan Molla sadaa vermz. Molla tuluq zurnasna bnzr, qarn dolduqca ssi xmaz. Molla Turab banlad, kim bildi, kim anlad?! Molla ryi, ilan aya grnmz. Molladan adam olmaz, palddan badam. halvan yey bilmdi?!
Musa-musa, tuman qsa, anas uzun, atas qsa!
Mllim n byk babandr. Mckan oxunan atar, yay qan kr. Mlayim adam salamat olar. tox. Mlk alan qrx gn ac olar, mlk satan qrx gn Mlk aldn abad al, ba aldn brbad. Mslmann sonrak al. Mftxor sahibi sliqli olar. Mtrinin al gznd olar. Mtrinin biri gedr, biri glr. Mtrinin gz satcnn lind olar.
Molladan sorudular: - Vermkl necsn? adamda olmaz.
Dedi: - Mnimki almaqdr, iki xasiyyt bir Mollaya dedilr: Olun damdan yxld, al bandan xd. Dedi: - Al olsayd dama xmazd. Mollaya dedilr: Dedi: - llri! - llri istyirsn, dirilri? Dedilr: - N n?
62
N
Nabld gn d buluddur. Naqqa baln tasa yerlmz. Naqqalar olmasayd, dnya lalzara dnrdi. Nad al-verdn tir iyi glr. Nad ldn verm. Namid eytandr. Naxvann duzu, qz, qarpz. Naxr itib, ala danan qovur. Naxr yeri il gedib ala danan axtarr. Naxra gedirm oban olmaz, axura gedirm saman. Naxrda maln yox, nvbd ban yarlr. Naxr qz arpa ryi arzular. (Naxr qz naxr ryi istr) da stlik. (Nad qoyub nisynin dalnca dm) Nal dili yyrk olar. Nadan lindn su im ab-hyat olsa da. Nadan ktk dzldr, qozbeli qbir. Nadann dmni zdr. Naks borclu olma. hcc getmy. Nadiri taxtda grb, Sleyman qundaqda.
Naxr qzn verdi (krtd), torba daarc Naxr qznn qeyrti naxr glnd tutar. Naxr qzndan xanm olmaz. Nacins aac dynl olar. Nahaq qan batmaz. Naxrnn faydas havay ey minmkdir. Nacins qarpzn tumu ox olar. Nahaq qan yerd qalmaz. Na bilmz xara ndir, bez ndir?! Na ovu da adlayar, ov vura bilmz. Na oru zn samanla vurar. Neylyirm qzl taxt, bir qzl baxtm olayd. Neylyirm gzlliyi, gzl baxtm olayd. Nec glmisn, el d get. N aac tovla, n d it hrsn. N alandr, n satan. Nahaq i ayaq tutmaz.
Namaz qla-qla yxdn evimi, indi balamsan Namaza meyli olann qula azanda olar.
Namazdan vvl boazdr. Nam vsaln yarsdr.
Namaz kib, oruclua gedir.
Nam yazmaq asandr, yetirmk tin. apara o sellr mni.
Namrd krpsndn rahat keinc, razyam Namrd glib mrd olmaz yz tkl yz yalvar.
Namrd yaxa verm, mrd arxa ol. Namrd mhtac olma. Namrd yaxa verm, mrd arxa ol. Namrd mhtac olma. Namrd tu olann ciyri qana dnr. Namrdin ad olmaz.
Neylyirm qzl teti, iind qan qusacaam.
Namrdi bir grdn, bir d grsn namrdsn. Namrdin gz dar olar. Namrdin plovundan mrdin qaq a. Namrdin ryi dizinin st olar. Nam-nian qalmayb. Namus insann qan bahasdr. Namusu it atdlar, it yemdi. yeri. Namus gedr, dnmz geri, yoxdur onun blil Nancib salam verrsn, deyr: - Qorxdu mndn! Napak hamam tmizlmz. Nar aac istk aac. Nar stndn turp yemzlr.
N az yandran adr, n ba sndran da. N alaca var, n vercyi. N altda undur, n st kpk. N at var, n meydan. N bam var, n d aqqalla davam. N baxrsan taxtna, sn baxgiln baxtna. N ba var, n aya. N bel vslin olayd, n el hicrann.
N balan istyirm, n d balasn.
N biinini biirm, n d ayrann iirm. N vaxt tlk olsan, arm eynrsn. N ver, n al. N ver, n d dalnca get.
N varlya borclu ol, n yoxsuldan alacaql.
63
N vermidi ki, ala bilmdi?! N qanr, n d qandrr.
N qaldrsa zn, o grnr gzn. N qdr uzaq olsa, yol yaxdr, N qdr yaman olsa, el yaxdr. N qoyuna gedir, n d qapda hrr. N dorarsan ana, o xar qana. N krsn, onu da birsn. N arabada, n dnbd. N qdr qoca olsa min cavana dyr.
N ly hay verir, n diriy pay. N salam, n kalam. N sn dedin, n mn eitdim.
N ln kimi lr, n qalan kimi qalr.
N sn gl, n ilin axr rnbsi. N ss var, n smir.
N srvt bel bala, n fly gvn gz.
N soyua tabm var, n pulum var krk alm. N tiyanda barama var, n chrd ipk. N i yansn, n kabab. N turirin, n doab. N tkrsn ana, o xar qana. N tfng axmaqdr, n dnby toxmaq. N ucu var, n buca. N h, n yox. N krs kz kr, araba yolu il gedr. N coraba yamaqdr, n tumana ba.
N dost kimi dostdur, n dmn kimi dmn.
N dvni grmm, n d lpirini. N dlini ilt, n d dli n il. N dil bilsin, n dodaq. N iyi var, n ssi. N izi var, n tozu. N drin suya gir, n Xdr Nbini ar.
N il lrsn, onunla da llrsn. N ins var, n cins. N istrsn bacndan, bacn lr acndan. (Bac istrm bacmdan, bacm lr acndan). N istisi var, n soyuu. N it yiysidir, n gn yiysi. N itirib, n axtarrsan? N iim var bayrda, aqqal mni rda. N iim var naqabil sz deym? N iim var, n macalm. N yazlb, o da olacaq. N yeyilir, n atlr.
N eytan gr, n bismillah de. N illmsn, n apalam. Nbzi mnim limddir.
N aqn ol basl, n daqn ol asl.
Nv mamildir.
Nv vladdan irindir.
Nzir seyid dr, fitr yoxsula. Nlr gldi, nlr kedi flkdn?! Nn yarm dn il d keinr. Nnsin namhrmdir. Nr ykn nr kr. Nrdivana ilk pilldn xarlar. Nrin dizi bal grk. Nfs haqdandr.
N yada sirrini ver, n namrd bel bala. N yarab ara, gedib gir qorua?! N yer qbul elyir, n gy. N yourdum, n yapdm, hazrca kk tapdm. N yoxsuldan alacam olsun, n varlya vercyim.
Nfs nfsdir, bdnfsin ad bdnamdr. Nfsi isti yerdn xr. Nfsi gedir glir yalandr. Ncabt adamn zatnda olar. Ncabt ata-ana il llmz. Ncib atlar ncib kiilr mindi getdi.
N gecm gecdir, n gndzm gndz. N gln z gstr, n gedni qovan ol. N grmli gnlrim varm! N gnah var, n savab. ildir. N grmm, n eitmim. N sal ildir, n mal ildir, glm, ululuq kamal N o yanlqdr, n bu yanlq.
Nhng dryada olar.
Nxunki sahibi-sliq olar. Niyytin hara mnzilin ora. Nisy girmz kisy.
Niy el yerd yatram ki, altma su xsn? Nisy vermrm, dalnca da getmrm. Nisy axr in iki df keflnr.
N z ilyir, n ilyni qoyur ilsin. N z yeyir, n zgy verir, iyltdirir, it verir. N znddir, n sznd.
Novruzdan sonra qrx gn ktk yanar.
Naksl comrdin xrci birdir.
64
Noxudlarn hesabna baxanda grnr he bayram olmayacaq. Nvb biz glnd ran ya qurtarar.
Novruzgl il bnv bir-birini grmzlr.
Nkr ndir, bekar ndir? Nur gzd olar.
Nkrsn, niy bekarsan, a qapn, rt qapn. Nuh deyr, peymbr demz. (Nuh yyamndan qalb).
Nvb yetim atanda ya hrifin pulu qurtarar, ya ran ya. Nvb yetim atanda qan dstsi snar.
Nuh - Nbidn qalb.
65
O
O adam ki, shr yalan dand, axamacan yalan danar. O qdr dvltli deyilm ki, ucuz ey alm. ki... (oru el bard, doru knc sxld) Oru el bilr ham orudur. Oru it zn bildirr. (Oru it xoflu olar). Oru el bard, dorunun bar yarld. O qdr ktklr stnd budaqlar doranb O qdr pulu var ki, toyuq dnls qurtarmaz. O olmasn, bu olsun. (Ov yetnindir) Ov atann deyil, yetnindir. Ovu n qdr hiyl bils, ov o qdr yol bilr. Ovcuma qoy, ovcuna qoyum. Ovcumun iini iynmmim ki?! Olan adam sndrar badam, Qz adam sndrar adam. Olan gldin, qz gldin? Olan dayya kr, qz xalaya. Olan sfr ama, atadan yrnr. Oru klgsindn qorxar. Oru orunu tez tanyar. Orunu oru il tutarlar. Oru hmi doruluqdan danar.
Orunun yadna da salma. Od yanmasa tst xmaz. Od il oynamaq olmaz. (Od olan yerdn tst xar) Od il pambn n dostluu? Od insan hm qzdrr, hm d yandrar. Od olsa zn yandrar. Od parasdr!
Qz anadan yrnr paltar bimyi.
Olar yazaram, olmaz pozaram. Olacaa ar yoxdur. Olmasn azar! Olmad el, oldu bel. On iki imama yalvarnca, bir allaha yalvar. On l, bir bi. Ona dzn, on be d dzr. Ona sz dedin, el bil daa-divara dedin. Onda el idi, indi beldir. Ortada yeyib qraqda gzir.
Olandr oxdur, hr evd yoxdur. Olan kamal il, qz camal il.
Olana balacalqda qz vern ox olar.
Olann olan oyunu var, qzn qz oyunu. Olum oul olsun, ona taplmayan qz olsun. Oluna qz axtarnca, qzna olan axtar. krknin. Olunu sevn glinin sevr, qzn sevn Oul arxadr, qz yaraqdr. Oul beldn, r eldn. Oul bd vlad olsa, ldrr drd atan! Oul meyvdir, ata baban.
Oruc tutma, namaz qlma, iin bel rast glsin? Oruc tutmayann oluna Ramazan ad qoyarlar. Ot kk st bitr. Oturduum yerd i ddm!
Oul gnahsz olmaz, ata mrhmtsiz. Oul oul olsa, neylr ata maln. Oul ls ciyrim yanar, qarda ls belim bklr. Oul lm gz tkr, qarda lm bel bkr.
Ox yaradan xar, davt rkdn xmaz. Oxu atrsan, yayn gizldirsn?! Oxu daa dydi. vlad bir tur almaya bnzr, yeynin dii qamaar, yemynin knl istr.
Oru qalana yanar, mal sahibi gedn. Oru doruluqdan danar.
66

vlad insann mbdidir. vlad knl meyvsidir. vlad srmaydir. vlad ki, var, badamdr, nv mzbadamdr. vlad pncrdn dn iqdr. vlad taplar, ata-ana taplmaz. vlad can yansdr. vladda atadan nian olmaldr. vladda nv, dvltd dv. z aam, z qulum. z aln zg alna verm. z adn zglr qoyma. z arn il lr. z anasn sevn, zg anasn symz. z atnn noxtasndan yap. z bxtindn ks. z qabandan ye! z gznd tiri grmr, zg gznd ql seir. z oduna da mni yandrma. z rahatln ist. z rnd Muradal da bydir. z rahatln ist, zgnin narahatln istm. z ssi zn xo glir. z sz il tutulur.
z szn eit zg szn dananda. z ryini zg sfrsind yem. z ulunu sudan xarda bilmir. zg azna baxan ac qalar. zg atna minn tez dr. z szn zgnin azndan danma.
zg bandan gl drmzlr. zg qapsn bal istynin z qaps bal qalar. zg evind qonaqdan borc istmzlr. zg li il ilan tutur. zg lind kmb byk grnr.
z qdrini bilmynin qdrini zgsi d bilmz. z quru ryim zgnin plovundan yaxdr. z da-trzisi il kir. z duzunuzla yeyin!
zg yerin halvasn hvla il alarlar. zg kissindn pul balamazlar. zg gz yax grr. zg malna gz tikn, malsz-davarsz qalar. zg uandan oul olmaz. zgy bel balama.
z evimin nkriym, zg evinin aas. glin ba balayr. z evimdir! z evind z ban balaya bilmir, zg evind
z eybini bilmmi, zgy rixnd elm. z li il z ayana balta alr. z lim, z bam. z ipini z eir. z itimizdir. z eyimizdir.
zgy it hrr, biz Mazandaran aqqal. zgnin qaras zgy qr grnr. zgy kmk et, sn d kmk edrlr.
zgnin qrs var, bizim d qaramz. alayar.
zgnin yaman gnn gln z gnn
z iini zn gr. z ya z bana. zg malna dym, znkn brk saxla. zgnin mal-mlk, bizim d Qnbrimiz.
zgnin yaxsndan z pisimiz yaxdr. zgnin kaansindn bizim viranmiz yaxdr. (zgnin sarayndan, z daxmam yaxdr) zgnin szn zgy demy n var?
z kvnind otla.
zgnin szn zgnin evind danma. zgninki get-ged ipk olur, bizimki kpk. z balaca, sz byk. z biirib, z yeyir.
z kvnind otlayan mal ac qalmaz.

z klgsindn uza grmr. z gzn bayquun balas tovuz quundan da gzldir.
(z burnundan uza grmr).
z qazanmayan mal qdri bilmz. z qoca is, knl cavandr. z danar, z d qulaq asar.
67
z deyir, z d glr.
z etdi zn kl tkd gzn. z ek, tk mxmr. z kir, z d biir. z daltli olann, qazya ehtiyac olmaz. z yazr, z oxuyur. z yemz, zgy d vermz. z yxlan alamaz. z ksir, z tikir. z z aasdr. z yhr qanda, gz ocaq banda. z yxlan z d qalxar. z getdi, sz qald. z zn qbir qazyr. z zn eylyn-ar yoxdur. z lr, z biir. z zn eylyni el ylsa eyly bilmz. z n rit ks bilmir, zgy umac ovur. z n yatr, zglr yuxu grr. z n yeyir, zgsin minnt qoyur.
zn atan da birdir, zn dartan da. zn atan dizin dyr. zn baqasna nrdivan elm. piiyindn gzl.
zn baqasndan gzlm, z ocann zn byk gstrmk kiikliyin n kiiyidir. zn qlm vern axmaqdr. zn gz soxur. zn gn verir.
zn tanmayan allahn da tanmaz. zn tlkly qoyub. bil. zn xst (yorulmu) bilsn, yoldan lm znn yavan ryi zgnin plovundan yaxdr. yrnmy ar olmaz. yd anlayana verrlr. kz altnda buzov axtarr. kz deyr: - Mn aama nkrm.
kz dvcn olanda, dv dacan olar. kz hildmkdn boyunduruq hildyir. kz kimi yeyir, dana kimi yatr. kz grk ct ola!
zm qoturam, keim ki, qotur deyil? zm qrbtdym, gzm vtnd. zm z aamam.
zm zm eldim, kl gzm eldim. z-zn bynn aam vay!
kz olacaq dana bugndn bilinr. kz zn yonca knd ba aryar. kz ld, ortaq ayrld. kz ldrb adn stmdn gtr bilmirm. kz lr, gn qalar, igid lr, n qalar. kz lmyinc iny qiymt olmaz. kz yorulana ox sz deyrlr. kz olana borc gn verrlr. kz lndn danma. kz ldrb, qumuzunda ba sndrd. kz ln yol gstrn ox olar. kzn byy pyd qalbdr. kzn qaqasna dyrlr.
zm yer eylrm, gr sn n eylrm. zmz evd, szmz llrd.
zmz bir ey deyilik, admz tbild dylr. zn bill qal olmaz. zn biln yaxdr. zn biirdin, zn d dad.
kz buynuzundan, adam szndn tutarlar.
zn fil olsan da, qarqan yaddan xartma. olmayanda hara gedrsn? znd olmayanda qonuya gedrsn, qonuda
zndn qolu gcly rast glmmisn! zndn dvltli il ayaq km. zndn gcl il vuruma. zn baxma, szn bax. zn qymadn, zgy qyma.
zndn byy qabarma, blk atandr.
zndn yuxar baxanda, zndn aa da bax.
kzn qocalan dana-buzova qoular. kzn ct getmynini tlik adna satarlar. geyin ad bdnam olur. ld var, dnd yoxdur.
zn dmn z dostunu itirndir. zn umac ova bilmir, zgsin rit ksir. qoymaz.
ldrn ox, gnahkar ox atan. ldrrm deyndn qorxma, llm deyndn qorx. ldrslr qan axmaz. ln kim, ldrn kim?
zn hrmt qoymayan, zgy d hrmt zn alim istyn cahildn uzaq olar.
68
ln onlardan olsun, bel-krk bizdn. ln ld, vay qalann halna. ln ld diriy dirilik grk. (ln ld, borcun uddu, vay qalann halna). ln cann qurtarr, vay qalann halna. lnin borcunu baqqal dirilr yklr. lnin cibindn gedr. lr Korolu, getmz vtndn. lcksn gri ah olasan. ln n qm yem, be bkmdn az yem.
ln grmyck, qalan grck.
lm var lm kimi, lm var zlm kimi. lm qa il gz arasndadr. lm-dirim bizim ndr. lm haqdr.
lm haqdan, kfn Mmmd Cfr bydn. lmdn baqa hr ey ar var. lm ar yoxdur. lm gedn gldi, pula gedn glmdi.
ln zbana qoysan, llaq atar kfni crar. lnn vsiyyti z il gedr. lnn dalnca danmazlar. lnn dalnca salat kir.
ln vaxtnda ala, el glr tnlk olar.
lk abad ikn dyirman xaraba idi. lk yansa, can yanmaz. da. lk ki var, onun qabanda ah da acizdir, gda lk sahibsiz olmaz. lm, itm, qapmzdan getm. lmk var, dnmk yoxdur. lmz, itmz Xdic, grr nv-ntic.
lrs yer bynsin, qalrsa el bynsin. ls bir gn, ivni min gn. ls olan kiridi, yasa gln kirimdi. ls ln bir gn alar, dlisi olan hr gn. mrn brkti yax ml ildir.
lmmi bim.
lmk istyirsn k Mazandarana. lmk lmkdir, xrldamaq n demkdir?! lm aslana dovanlar da hcum eylr. lm ata yk atmazlar. lm dvnin drisi bir ey ykdr. lm ek axtarr ki, naln ksin. lm aslandan diri kpk yaxdr. l aslann saqqaln yolarlar. l bit deyil ki! l bit deyilm ki, drnaq altnda qalm. l qbristandan qaytmaz. l yerd qalmaz. l da kilr, diri da kilmz.
mrn qbal alb.
mr bir iyndir, sap ox qsa. qalmam!
mr boyu lampa qayrdm, hl d qaranlqda mr vfaszdr, bizi trk edir. mr deyir qocalmam, rk deyir: - Yaa hl! mr edn yaa dolar. prsn z lini p. mrlr rtldr, hm qocaya hm cavana. rdk tin, qaz tin, yeyn bilr lzztin. rk grk. rdyi balamaa, ipk grk, yar il oynamaa rdyi su il qorxutmazlar. mr qarsa da, knl qarmaz.
(l kfnsiz qalmaz). l kimi yatr.
l kimdir ki, gorun syn kim ola?! l gr nec ldr, zrail d halna alayr. l chnnm, tki mollaya pul olsun. lb alayan yoxdur. ldn pay umur. lb lmdn qaydb. ldn eytan da l kib.
rdk glib qaz olmaz, glin glib qz olmaz. rdk ld qaz qald, sim qrld saz qald. rdkdn qaz yerii tlb elmk olmaz. rkn n qdr uzun olsa, yen d doanaqdan
keck.
rkn st dar srib.
rp qoyunun n ti olar, n yunu.
ly d yiy lazmdr, diriy d. llr el bilir ki, dirilr halva yeyir. lmdn d bdtrdir. lm var ki, hyat qdr dyrli, hyat var ki,
rtl bazar, dostluu pozar. rnd otla. (rndn xma).
tb ken mrdr, qocalan insan!
69
P
drdini?! Padah uzaqda, allah yuxarda, kim deysn Paran ucuz is, zn bahal ol. Pasl dmirdn qlnc olmaz. Paxl artsa, qurd artar. Paxl adam ac canavardan pisdir. Paxl olma, qssn olmasn. Padah xzinsi d alt ahlq qfla mhtacdr. Padahn aya dyn yerd yeddi il ot bitmz. Padahn da dalnca danarlar. Padahn da riyyt ii dr. Pay bln pay qalmaz. Padahn shbtinin vvli dirilik, axr lm. Paxla tanr vermz, vers d qarn doymaz. Paxln axr olmaz. Paxln goru chnnmdir. Paxln gz doymaz. Peymbr vvl z canna dua edib. Peyinin ad mngl. Pendir yeyn su axtarar. Peiman eytandr. Peyinin bax bostan at. Pendir-rk slamtdir. Pekin axr drvi atar. Pzvngin axr drvi olar.
Pay blnin yzd biri cnnt gedr. Pay verdi, dalnca gldi. Pay dolu glr, dolu gedr. Pay pay dyr, xardar. Paydan pay ummazlar. Payn qaba pay olar. Payn cnntd. Pay paylayan payndan olar.
Paydan uman pay vermz.
Payn yalqz yeyn payn dii il tutar. Payn paymn st qoy, ya altndan ye, ya stndn. Payz cam qaaan olar.
Plng t yemyi, keiy ot yemyi yrtmzlr. Pncnbnin glii, rnbdn bllidir. Pncnbnin nqtlrini dzrdm... Phrizini gzlmyn azarn uzadar. Pngin axr torbake olar. Piyada atlya glr. Piyada zvvardr. Piyada gedndn at alma yrnm.
Payzn suyu kasbn boazna tngdir. Palaza brn, el il srn. Palan palan, mn d palan?! Pala batan araban kz xardar. Papaq el iimizi bilk. Papaq isti soyuq n deyil, namus ndr. Papaq altnda igidlr yaar. tikr. Papaqnn knl olsa, bir dridn doqquz papaq Papaqnn papa olmaz. Papamz gn yand.
Piyadann atl il n yoldal?! Piik arxasn yer vurmaz.
Pir mnimdir, kramtini bilirm. Piik atas xeyrin sian tutmaz.
Piik balas zn anasnn dnd gizldr. Piik balasn istdiyindn yeyr. xardar. Piik brk dnd, drna il plng gz Piik bslmyn sian bslr. Piik yeyni, aslan qusdura bilmz. Piik yer yrnr, it adama. Piik kimi yeddi can var. Piik miyo-miyonu anasndan yrnr. Piik lb, sianlarn bayramdr. Piik evdn xanda, sianlar ba qaldrar.
Papa tlk drisindn, xbri yox gerisindn.
Papan yer girsin!
Papan qoy qabana, fikirl. Papann zaaras gedib.
Papan mscid atsalar, gedib gtrmz. Para qurtard, dkan baland.
Para istm mndn, buz kimi soyuyuaram sndn. Paran vardr cml alm qulundur, paran yoxdur dar klr yolundur.
Piik miyoldamasn, toyuq taqqldamasn. Piik sian martdayan kimi martdayr.
70
Piiy dedilr: Dedi:
Atan yaxdr, anan? N bu, n o, miyo-miyo. Piiyin az bir salanda, dnr zn crmaqlar. Piiyi balayb rk yeynlrdndir. Piiyi bir vursan dinmz, iki vursan dinmz, axrda z-gzn crmaqlar. Piiyi ox sxdrma, plng dnr.
Piiyin drdi iti ldrr.
Piiyin yatan yeri isti krs dibinddir. Piiyin yyrmyi samanla qdrdir.
Piiyin gz sian deiyind olar. samanla sald.
Piiyin knl samanlqda idi, taz da qovdu, Piiyini aaca drmadraram.
Piiyiniz nrdivanmz aparb. Pirini tanmayann aqibti pis olar. Pirimiz da atmayn. Pininin mayas iyn il sapdr.
Piiyin az t atmaz, deyr: - y verir! Piiyin qanad olsayd srlrdn lamt qalmazd.
71
Q
Qab-qaq qonaqldr. Qab sirky grdir. Qaba sz qaba hrktdn pisdir. Qannn arasna girdi. Qanmaza n demk?! mndn! Qanmazn baman ctlynd deyr: - Qorxdu Qanmazla yolda olma, sni d qanmaz eylr. Qanun zora tabedir. Qapya glni qovmazlar. Qaba suyu tutduu qdr tkrlr Qabaqda gedirm, deyirlr: - Bicdir; dalda qalram, deyirlr: - Gicdir. Qabiliyytin mktbi yoxdur.
Qazan qaras gedr, z qaras yox.
Qapn dymsn amazlar. Qapn gen qoy, dv z glr. (Qapn gen qoy, dvsini allahdan ist!) Qara bulud ya yadrar.
Qazan qapaqsz olmaz, igid papaqsz. Qazan dedi: - Qzmam!
Qazan dibi yalayann adaxls gyk olar. m dedi: - ndi bulanb xmam! Qazan oddan qzar, insan szdn. Qazanan kim, yeyn kim?! Qazan olsun, dolu olsun, yeyn taplar. Qazan zndn, qazanan zndn. Qazanna gr qaynat an. Qazanmaq tin, xrclmk asan. Qazanc qudurub mayan yeyib.
Qara qz bzninc, toy ldn gedr. Qara qzn bxti olsayd, anadan a doulard. Qara ek, a palan?!
Qara qzn drdi var.
Qara eyin boynuna yyn vurmaqla, ya dalna yhr qoymaqla qatr olmaz. Qara gzlrin aiq olub. Qara gn qaralb qalmaz.
Qazanmaa n var, i onu xrclmkddir. Qazancm ata-anamn, yrndiyim zmn.
Qara gnn a gn d var. Qara gnn mr az olar. Qara xbr tez yaylar. Qara sni basnca, sn qaran bas. Qaraya sabn, dliy yd neylsin?! Qaran yumaqla aarmaz. Qara, mnd qoz var. Qaradan gzl qu istdilr balasn gstrdi. Qarann qonaqlq yeri peyinlikdir. Qarda qarda yaranb, ciblri ayr. qucaqlad. istmz.
Qazancn itir, maln itir, duz ryi itirm. Qazya salam verdim, rvt deyil dey almad. Qaya daa arxalanar. Qaya umasa, dr-tp dolmaz.
Qaynana bir ik, hr sz gerk. Qaynana, mgr glin olmamsan?! glinin ban zr. Qaynana pambq olsa bel, yerindn qalxsa, Qaynanal glinin dilinin altnda fnd grk. Qaynayan qazan qapaq saxlamaz. Qaynanan sni istyir. atlma. Qalxdn yer bir d oturma, hr shbt Qam bizim yerd bitir, zurnan zg alr. Qan-qan deyir, Qan yol vermz.
Qarda qarda baqlad, sonra dnb Qarda qardan pis gnn ists d, lmn Qarda da dost olsa yaxdr. Qarda olaq, tn blk. Qardaq, cibimiz ayr. Qardaa baxarlar, bacsn alarlar. Qardan kiiyi olunca, donuzun byy ol. Qardalar savad, blhlr inand. Qarn qardadan irlidir. Qar dmn dost olmaz, yedirtsn ya, bal! Qarn doyuran gz tanyar.
Qana qan deyiblr. Qanan dmn qanmaz dostdan yaxdr. Qanana iar, qanmayana ktk. Qan qaradr. Qanacaql adam hm qanar, hm qandrar.
72
Qarn tox olanda ox ey yada dr. Qarn toxdur, gz ac. Qarn toxun qays olmaz. Qaan yxlmaa baxmaz.
Qiymtdn dmk istmirsns, he ksin qiymtdn dmsin alma. Qiymtli yk yngl olar. Qisas qiyamt qalmaz. Qismt gydn znbil il enmz. Qismt olan qaa xar. Qismtdn artq yemk olmaz.
Qaan da allah arar, qovan da.
Qaan qovmazlar, yxlan vurmazlar. Qamaq da hnrdir, qovmaq da. Qa il gz arasnda iini grr. Qaqaba yer sprr. Qaqabandan zhrimar tklr. Qa dzltdiyi yerd vurdu gzn xartd.
Qz alan alana kimi, qz vern ln kimi. Qz alan gz il baxmasn, qula il eitsin. grk Qz alann ya bir uval qzl, ya bir uval yalan Qz anadan olanda gzn aar, deyr: Bu bizim ev deyil! Qz anadan yd alar. Qz anas eli gzlr. (qz qaps eli gzlr). Qz badamdr, balas badam ii. Qz qaldqca qzla dnr. gedr. Qz qaps ah qaps, mini glr, biri raz
Qaq-qaq yr, m il paylayr. Qaqla verir, m il bama vurur. Qaqla ydn m il datd. Qanmayan yerdn qan xardr. Qayram qanm xr, qamram, canm xr. Qanmayan yeri qama, qan xar. Qbiristandan l qaytmaz. Qdmi yngldr. Qdir-qiymt biln deyil. Qlb birlikddir.
Qbaht ox vaxt ldrnd yox, lnd olur.
Qlb bir dir, sndrsan yamamaq olmaz. Qlb sevinc gtirr. Qlm qlncdan itidir. Qm insan ridr. m yanna! Qm da yerindn qopardar. Qm, hara gedirsn? Dm, hara gedirsn? Dm dayna! Qmi qoyma! Qnat tknmz bir dvltdir. Qpiy gll atr. (Qpiy mayallaq artr). Qnat xzindir. Qrib qua yuvan allah yetirr. Qrib drdin tk alar. Qrib dostu olmayandr.
Qz qzl alma, qz gzdn salma. Qz qzldr, qdrini bilsin grk. Qz qundaqda, cehizi sandqda. aparar!
Qz dediyin aacdak almadr, kim salar, o da Qz deyr: Qrxm xmaynca mni atmasalar, daha atmazlar. Qz evi naz evi.
Qz evin qonadr, vaxt glr, gedr. Qz evind toydur, olan evinin xbri yox. Qz evindn oul buca yaxdr. Qz kri qudur. Qz evlrd tannar, ipk dzgahda. Qz gedridir, olan rk badr. Qz gzl grk, olan igid. Qz gldr, olan blbl. Qz nvsi irin olar. Qz zg mantidir.
Qrib bir salam min tmndn yaxdr. Qribi baxndan tanyarlar. Qribin boynu uzun olar, dili qsa. Qriblik cnnt olsa, yen vtn yaxdr. Qiyamt o gn qopar, biri yeyr, biri baxar.
Qz zg ran yandrar. Qz sevnd tez sevr, vay o gn dul sev! Qz ua evin yaradr. Qz ryi ik lyi. Qza dedilr: - Gzlsn! edi: - Hl dayann, l-zm yuyum. Qzd nazd, min tmn azd.
Qriblik al artrar.
73
Qzdr, qzldr, olan n oxdur, Qz anas yrdr. Qz vermirsn, zn oul qazanmsan. Qz otaqlya yox, papaqlya ver. zurnaya. Qz z xouna qoysan ya mtrb gedr, ya Qz saldn beiy, cehizini k eiy. Qzl arvadn, qlnc rindir. Qzl gl olmayayd, saralb solmayayd, bir
Qonu pisdir k qurtar, diin aryr k qurtar. Qorxaq klgsindn rkr. Qorxan gz p dr.
Qorxaq gnd yz yol lr, igid mrnd bir yol. Qorxu olmayan yerd nizam-intizam olmaz Qorxursan piikdn, niy xrsan deikdn? gl qohum olar. atmaz. Qohum glmy-glmy yad olar, yad glQohum qohumun tini yes, smyn l Qohumun pisin d, yaxsna da qurban olum. Qohumun kimdir? Yaxn qonum.
ayrlq, bir lm, he biri olmayayd. Qzl palqda da parldar.
Qzl taxtm olunca, qzl bxtim olsun. Qlnc yaras saalar, dil yaras saalmaz. Qlnc ksmyni rk ksr. Qlnc gc il mslman olub.
Qlncnn dal da ksir, qaba da. Qr-saqqz olub yapb yaxama. Qzn ismti atann dvlti. Qzm sn deyirm, glinim, sn eit. Qzn oldu, qrmz donunu xart. Qoduq byyr ek olar. Qozbeli qbir dzldr. Qoyunu qurda taprb. Qonaq brkt gtirr. Qonaq bir gn olar. Qznmadq istisindn, kor olduq tstsndn.
Qocaya gedn quyruq yeyr, cavana gedn yumruq. Qocaya hrmt el, sn d qocalacaqsan. Qocalar uaq tbitli olar. glmzdir. Qocalq gldi getmzdir, cavanlq getdi Qocalq sorumaz glr.
Qocalmasan qoca qdri bilmzsn. Qudurasan, ay qurbaa, glib bizi vurmaa! Quyruundan iliib. Qulaq ardna salb.
Qoz, qabndan xd, qabn bynmdi.
Qulaq gnd tz sz eitms kar olar. Qulaq gnahkaryam. Qula cingildyir. Qula doldurublar. yasda.
Qonaq qona istmz, ev yiysi he birini. Qonaq, dur altn sprm. Qonaq sevnin sfrsi bo qalmaz. Qonaq sfrnin yaradr, uaq evin. Qonaa rk yeyirsn? demzlr. Qona ev qoyan yoxdur, soruur: Paltarm haradan asm? Qonaa get demzlr, palaz altndan krlr.
Qulluqudan borc elm, ya toyda istr, ya Qurd ryi yeyib! Qurda qoyun taprmaq olmaz. Qurddur, qoyun drisin girib. Qurdu evd saxlamaqla, ev heyvan olmaz. Qurunun oduna ya da yanar. Qua qzl qfs zindandr.. Qvvt birlikddir.
Qona olmayan evlr yxlsa yaxdr. Qonan ruzisi zndn qabaq glr. sizd. Qonaqlq yax eydir, bir gn bizd, bir gn Qonaqsan xo glmisn, niy libo glmisn? Qonaqsz ev susuz dyirman. Qonaqsz ev uursuz olar. Qonu a (pay) dadl olar.
Qvv hr eyi sndrar, al qvvni.
Qrbt yerdn vtn olmaz.
Qrbt grmyn adam vtn qdri bilmz. Qrbt cnnt olsa, yen vtn yaxdr. Qrbtd ken mr mr saylmaz. Qrbtdn vtn qaydanda sevinmk olmasayd, qrbt sfri haram olard.
Qonu qonu olsa, kor qz r gedr.
74
R
Rast glmyn i peiman olma. Rahat durmayan, narahat olar. Rahat oturana n vali glr, n hakim. Ruzi (yemk) olsun, ocaqda olsun. Ruzi hllacbazarda gzir. Ruzimiz db kor Mliyin lin. Ruzi ki, dedin, qazya mlum. Rvt chnnmin aardr. Rahatlq istyn adam: - kar, kor, lal grk. Rmmaldr, peymbrlik iddias elyir. Rnd grmyib. Rvt haramdr. Rncbrin midi kindir. Rvt qapdan girrs, iman bacadan xar.
Rixnd etm qonuna glr bir gn bana. Rixndlik aln zifliyindn doar.
Rvtxorun aqibti yoxdur.
75
S
Sabaha kim l, kim qala. Sabahn da sabah var. Sabahn nahar bdnin mismardr. Salamln qdrini xstlr bilr. Salq n byk varlqdr. Salq byk nemtdir, qdrini bilmk grk. Salq n byk nemtdir, dem babam, yoxsulam. Salq olsun, grrik! Salq soltanlqdr. Salnda kor Fatma, lnd badam gzl. Sadaa blan rf eylr. Sadaa qada qaytarar. Sasaan kkliy baxar z yeriini itirr. Sabahn ri axamn xeyrindn yaxdr. Sabah-sabaha salma. Sabahn irin yuxusu yolunun yoldan eylr. Sabun qara palaz aartmaz.
Sabun il z yuyan, bir gn gyk olar. Savab tklb, yan yoxdur. Savab adam dilli eylr. Savab gr, hr zaman yaxlq eyl. Saqqal aarb, bel bklb, bada al yox. Saqqal baa qurban olsun. Saqqal adama qazl vermz.
Sadaa saraydan xmaz. Sad yaasan yz yaaya bilrsn. Sadlik d abadln bir nvdr. Saz adlq gtirr. Saz olan yerd sz saza verrlr.
Saqqal yox ikn b var idi.
Saqqala xal dd ry xal dd. deyrdilr. Saqqalda feyz olsayd, keiy Kramddin aa
Sazna blbl qonar. Sazl ev szl ev. Say, yerin qoz qoy.
Saqqal aarb, al aarmayb.
Saqqal hr dllyin lin vermzlr. Saqqalm yoxdur, szm kemir. Saqqalm hl l vermmim. Saqqalma soan dorayr. Saqqalm dyirmanda aartmam.
Sayann quluyam, saymayann aas. Saylan gn tez ker. Saymadn deikdn tlk xar. Saymaz it adam qapar. Sakit ban ars olmaz. Sakit olan salamat olar. Salavat gc baldr. Salavata ilyir.
Saqqaln xmam, kosaya rixnd elm. Saqqaln uaq-muaq lin verm. Saqqz eynmkl qarn doymaz. Saqqz eyndikc ryr. Saqqzn ourlayblar. Sa ba yasta glmz.
Salam var ba ksdirr, sy var nam alar. Salam verdim, borclu xdm. Salam-lek, sasaan, isti rk, gy soan!
Sa bana saqqz yapdrma.
Sa l verni sol l grk bilmsin.
Salatnn ssi mollaya toy-bayramdr. Salyan arabas kimi crldayr. Saman altndan su yeridir. Sallaqxana kmyi arsz olar. Saman yeyn ek torbasn z dayar. samana dnr.
Sa lin bamza!
Sa li il haraylayr, sol l il qovur mni.
Sa lin sol l ehtiyac var.
Sa lin rnci sol l haramdr.
Saman qala-qala qzla dnr, qzl qala-qala Saman snin deyil, samanlq ki, snindir. Samann tsts gz xardar. Sandq tulasdr. Sanl pul durumsuz olar. Sancmayan sancmazlar.
Sa gzn sol gz etibar yoxdur. Saa da vurur, sola da!
Sa yeri qarn altndadr, onu da rkn ksib.
Sa ol, var ol, gl ol, blbl ol, qfsd olma!
Salam ruh salam bdnd olar.
Soldan vurur, sadan biir.
76
Sap zln yerdn qrlar. Sapdan aslb. Sapn ucunu tapandan sonra i yax gedr. Sar alaann daysdr. lmk yaxdr. Sarala-sarala yaamaqdansa, mrd-mrdan Sarbanla qonaq olann darvazas gen grk. Sar it aqqaln daysdr. Sar yadan tk kir.
Sevni seviln incidr.
Sevnin gznd prd olar.
Sevrm mni sevni, kel ola, daz ola,
sevmrm mni sevmyni, ah ola, ahbaz ola. Sevindim quum var, quum var, arala xd sr balas. Sevinc sevinc gtirr.
Sevgi od deyil, amma oddan yamandr. Sevgi adam yandrar. Sevgi adam sel verr. Sevgilim ataydm, rahat-rahat yataydm. Seyid cddin arxalanar. Sel yz gnd ovan, drd bir gnd ovar. Se-se dd semliy. Sbbkarn evi abad. lazmdr.
Sar yala yalayr, sarmsaqla dalayr. Sarsaq yaamaq mr yamaqdr. Satnalma qulunam! Sarsaqlar olmasayd, yaltaqlar acndan lrdi. Saf armud sapdan dmz. Saxla gn, glr gn. Saxla saman, glr zaman. Saxsya ver-ver, xar misin bahas. Sahibindn qabaq bostana girm. Sahibinin yannda piik d it basar.
Skkiz gn mr, doqquz gn almaq Sksn, doxsan, bir gn varsan, bir gn yox! Skkiz mxa doqquz at balamazlar. Slbni meyvli aaca vurarlar. Sksnind yaayr, indi belin qurayr.
Sahibsiz qoyunu qurd yeyr. Sahibsiz ev xarabdr. Sahibsiz mal yetimdir.
Sn it saxlayann, bir tik artq ryi grk. Sn aac lin al, orunu it qapacaq. Sn aac gtr, sulu zn bildirr. Sn adn k, mn nian verim. Sn atl, mn piyada. Sn aa, mn aa, inklri kim saa?!
Sa sfadan uzanar drnaq cfadan. Sa rkdn su ir. drdi vard?! Sa borc almaq mmkn olsayd, kelin n Sac soyuq olann kndsi kt gedr. Sbir aac hr bada gyrmz. Sbir acdr, meyvsi irin. Sbir edn salamat olar. Sbir edn muradna yetir. Sbir eyl iin, xeyir glr bana. Sbir eylyn frc tapar. Sbir eylyn ox yaar. Sbir eylrm, sbir da, atlad ryimin ba. Sbr il halva bir ey qora sndn, bslsn Sbir kasam dolubdur. Sbir cnnt aardr. atlas olar tut yarpandan.
Sn bir yeyib imisn, mn dnyan gzmim.
Sn bir kiisn, mn bir kii!
Sn vuranda su xar, mn vuranda qan?! Sn vurmadn, mn yxlmadm, bs buna n oldu?! Sn qoaq olan ol, qaranlq geclr oxdur. Sn deyn qarpzdr, fal-fal yeyrlr. Sn deyn oldu, mn deyn?! Sn deyn olsun, qal yatsn. Sn d bir saqqal trpt. Sn ddli, mn yetim. Sn doru ol, yri blasn tapar. Sn elsn, mn bel. Sn deyn olsun, ancaq bazar pozulmasn!
Sn daln daa ver, o qdr da yan olar ki.
Sbir tkamln babasdr. Sbirin axr xeyir olar.
Sdaqt qhrmann zintidir. Skkiz yumurta verib, doqquz yumurta istyir. Sev sni sevni. Sevdan sevda il yuyarlar. Sevni sevn ver.
Sn duza gednd, mn duzdan glirdim. Sn iini ye, mn qabn gmirrm. Sn ii buraxmasan, i sni buraxmaz. Sn yediyini bilmirsn, mn doradm bilirm.
77
Sn yerindn trpninc, da-daa dil glr. Sn kim, mn kim?! Sn get aq-aq oynamaa. banda.
Sni alar da, satar da, xbr tutmazsan! Hayf!
Sni n tapan deyr: - Yaa! n itirn deyr: Sni istyirm, zm sndn artq istyirm. Sni istrm, ox istrm, bir gzm yox istrm! Sni mnim qbrim qoymayacaqlar! Sni kz vursun! Snin atn mnim arpamn gcn yora gedir. Snin vaxtn keib, allah vladna al versin. Snin ipin il l balamaq olmaz. Snin yumurtann sars olmaz. Snin zn dvnin dizi. Sninki nddir, sn apardn. Sninki snd, mnimki mnd. Snsiz bir gnmz olmasn. Spilmyn buda gyrmz.
Sn get zn dost qazan, dmn ocaq Sn zn gn axtar. Sn grn aaclar dibindn ksiblr. Sn gll atan ol, bartn mn verrm! Sn gndz gedn yollar mn gec ikn kemim. Sn meyxanaya gedirsn, mn mscid, bs birbirimizi harada grk?! Sn mndn can ist, mn deyim gzm st! Sn mnim bir zm aart, mn snin iki zn aardm.
Sn mollaya gednd, mn molladan glirdim. Sn n bilirsn ay harada yumurtlar?! Sn n hayda, mn n hayda?! dmnimiz! Sn orda, yaz, mn burda, kor olsun Sn l, mn Acaqabulda snin n dv
Srv aac n qdr uca olsa, sli yoxdur, budanda bar olmaz. Srt olma, mrd ol. Srnic gtir, sd axtar. Srxo biri iki grr. Srxoa mktub yazma ya oxuyar, ya oxumaz. Srxodan dli d qorxar. Srxou it d tutmaz. tkyd tapmaq olar. Srxou meyxanada, mollan mscidd, drvii Srxoun dniz topuundandr. Srxo srxou meyxanada grr.
ksim.
Sn raz, mn raz, n qlt elyir qaz?! Sn saydn say, gr flk n sayr. Sn sapda durmaz baltasan. Sn sevdan et, quyruq heybddir. Sn sz at, yiysi z gtrr. Sn trpninc qr irvan aar. Sn aldn!
Sn ldn borcdan qurtardn.
Sn haqq ol, haqq da sninl olar. Sndn ehtiyac olan, baqasna mhtac elm. Sndn kor it xeyir grmyib! Sndn mn yar olmaz. Sndn hrkt, mndn brkt.
Srxoun mktubu meyxanada oxunar. Srxoun n vecin, almi su aparsn. Sr qazan doldurmaz, qaz vur, qazan dolsun. nyini verim?!
Sr qazan deyil budunu verim, bir dvnin Sr ndir ki, bozba n ola?!
Sn bir klm sz, mn bir illik yol. Sn bir toy tutaram ki, lindn it ppyini alar!..
Sr olsun, limd olsun, gyd uan qaz neylrm?! Srdn qorxan dar kmz. Srni blbl adna satr.
Sn gvndiyim dalar, sn d qar yaarm?! Sn mndn yd, dnini zn yd. Sn, mn n rit?! Snt ayr, vrdi ayr. Sn hr kim da atsa, sn ona rk at. Snt, qolda qzl bilrzikdir. Sntin pisi olmaz.
Sry cib-cib yrtmzlr. Srnin nmsi yox, cib-cibi yox! yaxdr.
Srnin cib-cibindn, toyuu qaqqldamas Ss ver, sirr verm. Ss-ky il i amaz. Sfalt alqan adamn qapsndan baxar.
Snt insann xzinsidir.
Sntkarn ourluun tutmaq olmaz.
78
Sfr mhk dadr.
Sfr gedn su gtrr. Shvi dyirman eylr, buda aparar, un gtirr. Shr yemyini zn ye, gnorta yemyini Shr gedr naxra, axam glr axura. qzmaz. yoldana, axam yemyini dmnin ver. Shr gnn qzmayan axam gnn he Shrin iini shr gr. Shrada gl bitmz, cahil sz yetmz. Sxavt dvltdn deyil, tbitdndir.
Siandan olan torba ksr.
Sian ldrmk piiy oyundur. yol gstrmsi mni yandrr.
Siann anbara girmsin yanmram, baqasna Szaan qama, iban edrsn.
Syq il yxlan ev, a biir, viran olsun. Snan qol saalar, snan qlb saalmaz. Snq qabda su qalmaz. Snanmam atn dal-qabana kemzlr. Snsn o ba ki, dost yolunda grk olmaz. Sradan xan qotur olar. Sxb suyunu xardarlar. Sxla-sxla behit getmkdns, oynayaoynaya chnnm get. Sovqatn ad birdir.
Sidqnn qaradadan mtlb almaq olmaz. Sidr-kafuru mft grs uzanb lr. Siyast nn-bac bilmz. Sizin aranzda ala qara balalamaz. sndraq?!
Sizin qazannz var, biz vuraq z gvcimizi Sizin evd yeyk, bizim evd oynayaq. Sirk tnd olanda z kpn partladar. Sirknin z qabna zrri var. Silah sahibin d dmndir. Silahla oynamaq olmaz. Sildim sprdm, silkindim xdm. Sirr aandan el qaar.
Soan ac olsa da sfrd z yeri var.
Soan eyib aandr.
Soan yemmisn, iin niy gynyir?!
Soan gyrdi, dedi: - Mn d bir glm! Soan olsun, nad olsun! Soyuq dmir dylmz. Solaxay brk vurur. Sona qalan dala qalar, dala qalan dana qovar. Sonrak pemanlq fayda vermz. Soraq-soraq il sfahana gedrlr. Soru-sual gyd deyil, yerddir. Sorudular: Dedi: - Kel ban yudun? - Yudum da, daradm da! Soruan dalar aar, sorumayan dzd aar. Sofi soan yemz, tapsa qabn da qoymaz. Sevda arasnda nrx qoymazlar. Sevdan pul ksr. Sevdann vvli! Sevdan pul ksr davan qlnc! Sz azdan xar.
Soyub-soyub quyruunda ba sndrd.
Simas bo, ququnu bo.
Sirr verm dostuna, o da deyr dostuna. Sirr saxlamaq mrdlikdir. Sirri sirr aar, kiri kir. Sifari il hcc qbul olmaz. Sian deiyini satn alr.
Sian qarasndan minar tikir. Sian kimi bir gz deikddir. Sian kimi hr deikdn ba gstrir.
Sian grnd plng dnn piik, plng grnd siana dnr. Sian olmam qovura yeyir. Sian olmam daarcq dlir. Sian sidiyinin d dryaya xeyri var.
Siana dedilr: verk sn! Sian dedi:
Siana araq versn, piikdn pasport istr.
Sz var adam mst eylr, sz var msti ayldar. Sz altnda qalan deyil. Sz bir olsa, zrbi grn sndrar. Sz byyn, su kiiyin. Sz var el iind, sz var ev iind. Sz var xstni saaldar, sz var adam yaralar. Sz var qulaqardna salarlar (vurarlar).
- Bu deikdn x, gir o deiy, be min altun
- Bunda n var? Siandan olan ksyn olar. Mnzili yaxn, pulu ox?!
79
Sz var glr ker, sz var dlr ker. Sz var xalq iind, sz var xlq iind. Sz var kr-irin bal kimi, sz var ki, zhrdn d betrdir. Sz vaxtna kr.
Szn qdmi yeyin olar. Szn qsas dyrli olar. Szn qsas hryn uzunu. Szn dz dadan ker.
Szn damar olar, kdikc uzanar. Szn dzn de, at min ap. Szn dzn uaqdan xbr al. Szn il iin bir olsun. Szn yalan olmaz, yanl olar.
Sz qlncdan kskindir. Sz verm, verdin yerin yetir. Sz vermk asandr, yerin yetirmk tin. Sz qudur, buraxarsan, uar gedr. Sz dan, sz olsun. Sz dan sz eit.
Szn yaxs baldan irin olar. Szn z yeri var.
Sz danqdan ker. Sz dediyin dmirdir, dydkc uzanar. Sz deyn azdr, sz eynyn ox. Sz gldi deyrlr. Sz ya dridir, haraya ksn oraya gedr. Sz gldi, mqamnda de glsin. Sz gzdirn adamdan qorx. Sz gzdirm.
Szn zahiri zrif, batini ltif olmaldr. Szn cavab sz olar. Szn balla ksim! Szn bilmyni bayra atarlar. Szn toylarda ksim! Sylyn baxma, sylynin bax.
Sylmk mndn, dinlmk sndn. Sym nkr atam, symyim by atan. Syddn sndl iyi glmz. Sy qlp puldur, yiysin qaydar.
Sz gm olsa, skut qzldr. Sz mnd, pul ingilisd. Sz phlvan olma. Sz odur ki, haqqa varam. Sz sanda girmz. Sz sahibi ls d sz qalar. dusta. Sz sahibinin dustadr, sahibi szn Sz syldiyin adam tan, sonra ona sz syl. Sz sz kr, arn bezi. Sz torbaya girmz. Sz n lini cibin salmr. Sz ox olan yerd yalan da ox olar. Sz n usta, i n xst. Szdr, danr. Szl plov bis, da qdr ya mndn. Sz tez yaylar. Sz sz gtirr.
Snd bizim ramz, yand sizin ranz. Shbt dar torbasdr, deildi dalacaq. Shbt n n, aqqal n hna. Shbt il qaryan, qmdn qssdn azad olar.
Su aydnlqdr.
Su axar, arxa glr.
Su aydnlqdr cala z bana. Su axar, dli durub baxar. Su axar, uxuru tapar. Su axd yer tklr.
Su axd yerdn bir d axar. Su aa axdr, su yuxar axtarr. Su badan bulanar. Su bandan ab.
Su bir yerd qalanda iylnr.
Szlr bir-birin calanb gedr. Sz at, yiysi gtrr. Sz mqamnda de. Sz aznda biir, sonra de.
Su qab suda snar.
Su qabn su tanyar. Su dayanar, dmn dayanmaz. Su dirilikdir. Su da quma dndrr; arvad kiini muma. Su il, od il zarafat olmaz. Su il odun iman yoxdur. Su yaranb axmaa, gz yaranb baxmaa. arn.
Sz at yer, gedr yerini tapar. Sz mndn qabaq gedr.
Sz xiridar olana deyrlr. Szn acs zhrdn d betrdir. Szn bilmyn az baa toxmaq vurdurar.
Su ki, badan ad, istr bir qar olsun, istr min
80
Su kimi ziz ol.
Su ki, girdi qaba oldu imli.
Susam it khriz baxar.
Susuz aac meyv vermz. Subay adamn yaxasn bit yeyr ryini it. Subaylq soltanlqdr. Sr get demmilr, gr get demilr. Sd vern inyi ksmzlr. Sd igid halaldr. Sdl gln, smkl xar. Sd glnd zr. Sdd az yanan, qat fly-fly ir.
Su kiiyindir, yol byyn.
Su glr, axar gedr, bndlri yxar gedr, dnya bir pncrdir, hr gln baxar gedr. Su glr lylndirr, baan gllndirr. Su grk quyunun dibindn xsn, quyuya su tkmkl quyu sulu olmaz. Su grnd balqdr, qaya grnd kei. Su grmyinc tk km. Su gtrmkl dryadan su skik olmaz. Su murdar pak eylr. Su smtin axar. Su olan yerd abadlq olar. Su snin dalnca glms, sn suyun dalnca get.
Susuz aparb, susuz gtirr.
Sdl a dadl olar, bir gn sizd, bir gn bizd. Sdl qoyun srdn ayrlmaz. Sdln srdn ayrmazlar. Skut edn salamat olar. Skut ixtiyardadr. Skutla grln i, qqrqla baa glmz. Smyn it smyn qatma. Smklri srm olub. Sprg gldi, qonaa cavab eyldi. Srmni gz krlr. Sr qotursuz olmaz. tmn. Sdl ink ol, vur dolu srnici dat. Sdn dadn qsr mn dana bilr.
Su suya qaranda gcl olar. Su suyu tapar, su da uxuru. Su harada dirilik orada.
Su hr eyi pak eylr, z qarasndan qeyri. Suda batan ilana da sarlar.
Su kn d mn oldum, br gzdirn d?! Suda batmaz, odda yanmaz. Suda boulan saman pndn yapar.
Sleymana qalmayan dnya he ks qalmaz.
Sudan ayrlan bal oddan qorxusu olmaz. Sudan qaymaq yr. Sudan xeyir olsa, qurbaa cdahaya dnr. Sudan xm balq kimi apalayr. Sudan xm toyua oxayr. Suya ds quru xar. Suyu ver suzuyana.
Srmni allah aparb paxlann gzn kib. Sr qoyun bizd, satdq ya sizd. Sr sn qurbandr, amma piin biri bir Sr obansz olmaz. Srdn ayrlan qoyunu qurd yeyr. Sry qurd dnd, vay bir qoyunlunun halna! Sry qurd glnd, kpyi yuxu tutar. Srv hrkt, sonra say. Sry ki, ddn, qapmasan da, grk hrsn. Sfrd lini saxla, mclisd dilini. Sfrdn qalan it atarlar. yarlar. Sfrni yuxar badan dzrlr aa badan
Susuz yerd rdk olmaz, qaz olmaz. Suyu pfly-pfly iir. Suyun quyuda olsun. Suyun vvli bulant glr. Suyun lal axan, adamn yer baxan. Suyun st gmi var, hr bir iin cmi var. Suyun rltsndan, arvadn zrltsndan qorxmaq grk. Sular bir arxa getmir.
Sularnz axar-baxarl olsun. Sulu-sulu yudum, amurlu-amurlu srdim.
Sfrnin ba-aya olmaz.
81

abaltdan ya xmaz. aban vermiik. adlna itlik elyir. air szsz olmaz. ah bilr, ahivn bilr. ah qaps axtal olar. ah vzir al il oturub durar. ah da bilir irman uxurdadr. ah, ah dediyim, z canm ndr. ah ik xardb. eytann dostluu dar gnlr qdrdir. z bilr, zg ilmz. kri suya db. l armlar kimi gzn n dyrsn? lni el bala ki, gcn atsn. r demsn, xeyir glmz. r zahir hkm eylr. r ksn barmaq armaz. air grdyn yazar. ayi hr yan gzr. albann bir ucu snin iyninddir. am bandan yanar. am dibin iq salmaz.
bpr gec gzr, gndz gzmz, el bilr
am yanar, l kr... am yanmasa, bana prvan dolanmaz. am kimi riyib. riyirsn? amdan sorudular: -plik yanr, sn niy am dedi: - Dad rfiq lindn! Rfiqim yanr, mn d riyirm! amn harada snb?
r sevn - yalan, r gtirn gerk. r hmi xeyrin dalnca gzr. rab, kabab hay, hay! Hesab, kitab vay, vay!
amaxda danr, Bakda eidilir. ahla plov yemirm ki, bm yaa batar. ahsnm olan doub! ahin il dv ovlamazlar.
rabn kdri nsindn artqdr. ri-eytandan, mkri-znandan, quru rit avamlar ndr. bhtandan, bylr qzbindn zn qoru.
ahn da qaraya ii dr. ahn da dvlri ayaqyaln gzir. n sprlr? ey qurd salanda duz sprlr, duz qurd salanda eytan zabda grk. eytan il dar kmiik. eytan karxanas bo qalmaz. eytana pap tikr. eytan olmasa, qurd qoyunla gzr.
rik yax olsayd allah zn yaradard. rikli qazan gec qaynar. rikli ti it yemz. rti umda ks, xrmanda yabalamayasan. fa vern audan da ver bilr. fa piyalnin dibind olar.
fa haqdandr, hkim sbbdir. hr brcl qalal grk. ikayt acizlik lamtidir. il il yxlan ev, plov biir qoy dalsn.
eytan tutmaa noxtasz gedir. eytann ayan sndrr.
eytanla ortaq olan buda kr saman bir.
eytann ac yax adamdan glr. eytann qulana quruun! ap el bilir updayam, up el bilir apdayam, N apdayam, n upda, hl arap-urupda. apalaqnan z qzardar. aftal glmmi, taba gldi.
ill yemmi yanaq qzarmaz. ill il z qzardar.
ir qocalanda zn glmyi glr. ir grk pnc vura ir il. iri iran tutarlar. ir z diini he ks borc vermz. irin ana zhr qatma. irin dil adama dost qazandrar. irin dil ilan yuvasndan xardar.
aftal-tabaq olub girm ortala. ah Abbasa yarad, Kel Abbasa yaramad? ah Abbasn tnblidir.
82
irin sz baldan irindir.
catini Krblaya saxlaybsan?
83
T
Ta yemsn bilmzsn. tutmaz. Tava dlik ya tutmaz, taxta rk mx Tava dlik, tas dlik, bo da qoyduq stlik. Tavus bznr qaqqldar, yilib ayaqlarna baxanda sustalar, oturar. baxanda qsslnr). Tavus hr yana baxar frhlnr, ayaqlarna Tanr vern dvlti, bnd ala bilmz. Tazn xaltas il tanyarlar. Tanrsz yerd otur, hkimsiz yerd durma. Tanrsn tanmayandan n umursan? Tanmadn adam evin buraxma. Tapanda ye, tapmayanda ac qal. Tar alan simi gzlr. Tarlada izi olmayann, sfrd z olmaz. Tarlasnda dars yox damnda qar. Tarixi-nadiri zbr bilir. Taplan tapann olsa, qoyun obann olar.
Taz heyz alanda, dovanlar pyd balalar. Taznn aas varsa, dovann da tanrs var. Taznn yiysi varsa, dovann da yaradan var). Tazsz ova gedn ev dovansz qaydar. Tay-tuuna bab el, grn desin ha bel! Tayn bil, tuunu tan. Tale insanla oynayr. Tayl tayn tapmasa gn ah-vayla ker. Taznn topal olduu dovann qulana yetiib.
Tas ki, girdi baa, bil ki hamam vaxtdr. kovxa! Tatos kovxa, Matos kovxa on be ev otuz
Taxt yaratmaq olar, bxt yaratmaq olmaz. stnd yataram, zm bilrm.
Taxt mnimdir, zm bilrm, altnda yataram, Taxtna n baxrsan, baxna bax. Taxtan rnd hamarlar, bndni bnd. Taxadak qarnmda, boxadak ynimd. eydal, Taxa mn qald eydal, boxa mn qald Bir saat yar grmsm, yandrram da eydal. Tez bitr, tez yetr. Tez qaan, tez yorular.
Taleyi yar olann yar sarar yarasn. Tamarzdan al, dadanana ver. Tamah yzdr doxsan doqquzu mollada, biri camaatda, ona da molla deyr: - rikm! Tamahkar olma! Tamahkar z nfsinin quludur. Tamahkarlq baa bladr. Tamahkar yalan aldadr.
Tez duran, tez evlnn peiman olmaz. Tez l gln tez d ayaa dr. Tez parldayan tez d snr. Tez-tez getm, dodaq bzrlr. Tez tndln, tez d yumalar. Tbil dysn eitmz.
Tamahkarn gz kor olar. Tamahkarn gzn torpaq doldurar. Tanr byk alt gen.
Tqdir il yazlan tdbir il pozulmaz. Bir m ki, haqdan yana, he bad il snmz. Tqsir oldu lld, saqqal verdi l. Tqsir ldrnd yox, lnd olar. Tqsir taled deyil, insann znddir. Tqdir-qza qvvti bazu il dnmz,
Tanr bilir gnahkar kimdir.
Tanr bir yandan balasa, bir yandan aar. Tanr verib Zeyniy, dilri yox eyny. Tanr vuran aacn ssi xmaz. Tanr qoruyan qurd yemz. Tanr dadna atsn!
Tanr vern dvltin zaval olmaz.
Tqsiri balamaq qdrtin bzyidir.
Tanr eyi tanyb, buynuz vermyib. Tanrdan glms, bnddn n glr. Tanrya tabaq aparb. Tanrnn sabah qurtarmaz.
Tz ay xanda, khn ay dorayb ulduz qayrarlar. Tz bardaq, tz su. Tz bydn khn by bir xlt.
Tqsirim olsa, boynum tkdn nazikdir.
Tanrnn tndirini bnd poza bilmz.
84
Tz ev knd, khn evin ocandan kl gtrrlr. Tz gldi bazardan, khn dd nzrdn.
Tnbl deyr: - Ver yeyim, rt yatm, gzl canm xmasn! Tnbl dilninin qardadr. Tnbl hmi xstym deyr. Dedi: - Klk sr, rtr.
Tnbl dada qar grd, yoranna brnd.
Tz kuz suyu srin saxlar. atarlar.
Tz sprg glnd, khn sprgni dama Tz sprg tmiz sprr.
Tnbl dedilr: - Qapn rt. Tnbl dedilr: - At sula. Dedilr: - Gl xrk yemy.
Tz xan daylaqlar uluna gr oynaqlar.
Tzc xb tndirdn, minnti yox pendirdn. Tk atdm, ct vurdum. Tk aacdan ba olmaz.
Tzk yan llr, ipk grd dolad.
Dedi: - Dodaqlarm yaradr.
Dedi: - Han mnim yek qam?
Tnbl i buyur, o sn al yrtsin. Tnbl hftnin hr gn cmdir. Tnbllikdn mslman olub. Tpik atma, qsr qalarsan. Tpri var, hnri yox. Tpsini gn yandrd. Tpsini gn yandrd, ayan arq datd. Tr yeyn d yaza xar, tr yemyn d. Trzi gz kimi iki try yilm. Trk halva xrkdn sonra. Trlan yerind l-rkz ylib. Trlan oylanda sar ola bilmz. Trlan sar yerin vermz. Tnbllik azar artrar, ilmk can saf eylr. Tnbldn cmiyyt xeyir olmaz. Tpik dynd oynar, tpik altnda lr.
Tk qoyundan sr olmaz. Tk dadan divar olmaz. Tk duran tknsil qalar. Tk ldn ss xmaz.
Tk l il dyn dynlnmz.
Tk gzn danan qurd yeyr. Tk gldi sbr eyl, ct gldi xeyirdir. Tk otur, tkn qa. Tk sbir yaxdr, ct sbir xodur. Tk xoruzdur, lli yerd hini var. Tk sry byk olmazd, qoyunlar qoyun
olsayd.
Tkd qo hnri olmaz.
Tkdn pendir tutmaq olmaz. Tky dedilr: - Buynuzlarn niy haadr? Dedi: - Arasnda i var! Tkrin ba aya yoxdur. Tklmsn dymzsn.
Trlmmi pul qazanmaz olmaz. Tcrb yksliin qanaddr. Teti damdan db. Tikan (iyn) stym.
Tki alan olsun, oynayan taplar.
Tklik allaha yaraar.
Tikan kn, gl drmz. Tikan olub ayaa batnca, gl ol yaxaya sancl. Tik dostu olma. Tik il dost olan, illr il ksl qalar. Tik tiky borcdur. Tiksi tarya atmr. Tikili don gen olar.
Tlsn bayaq bdrr. Tlsn yolda qalar.
Tlsn bir yerin iki verr. Tlsn gecy dr. Tlsn mnzil alnmaz. Tlsnin kndsi kt gedr. Tlsik i eytan qarar. Tkrar biliyin anasdr. Tmiz hava girmyn ev hkim girr.
Tikni qaytarmazlar.
Tikmk gc aparr, yxmaq asandr. Tsbaaya balas, hr ks z balas. Ticart al-verddir. Ticart dostluq krpsdr.
Tmizlik salamln rhnidir. qaar.
Tnbl badam istr, sndrmann zhmtindn Tnbl yataan olar.
Ticartin sas insaf, sonras da insafdr. Tiflisin st bostan, abad olsun Grcstan. Tvb toxluqdan, qovqa aclqdan.
Tnbl arvad suyu dadar, deyr: - Aydnlqdr!
85
Tovus quunu tkn gr ksrlr. Toz ayr duman ayr. Tozdan-torpaqdan drman taplm. Toy-bayram bizim kd d olar. Toy bzyi glindir. (Toy bzyi xonadr) Toy borcu il ev almaq olmaz. vaydr. Toy da olsa toyuun vaydr, vay da olsa toyuun Toy gnn qoyub vay gnn oynayr. Toy tulasdr, arada gzir. Toya getm, yasa get. Toya getmsn eyb etmz, yasa getmk vacibdir. Toya toy deyiblr, yasa yas. Toydan sonra naara? Toyda oynamaz, vayda alamaz. Toydan sonra xnan tazya yaxarlar. nyim lazmsan?
Torpaq deyr: - ldr mni, dirildim sni! verim!
Torpaq deyr: - Sn mn tr ver mn sn zr Torpaq kimi brktli ol ki, hamnn sevimlisi olasan. Torpaq ovuclayan qzl ovuclar. Torpaqnan oynayan ac qalmaz. Torpa bir yerdn gtrlb. Torpa san yaayasan! Torpan qaras z aardar. Torpaa bax deyiblr!
Torpan sirrini li torpaqda olandan sor. Tox el bilr ki, he acmaz, Tox evin ac piiyidir. Ac el bilr ki, he doymaz. Tox ikn yeyn, dii il zn qbir qazyar. Tox it ac bydn yaxdr. Tox gedr, ac qaydar. Tox n bilir, ac n kir? Toxum at, toxum gtr. Topuuna su xmr. Topuundan vursan yxlmaz. Tvbsi tvlycndir. Tvbsini sndran mlundur. (Tvbsin sndran kii deyil) Tula itdn murdardr. Traktora qulluq el, at yadndan xartma. Tulann quyruunu ksmkl kpk olmaz. Turp kdim, lqm xd.
Toyumda oynamasan, yasmda alamasan, daha Toyun yara oynamaqdr. Toyunda oynaym! Toyunda xlbir il su daym! Toysuz ev taplar, vaysz ev taplmaz. Toyuq anasndan sd grmyib. dosa ssi xmaz. Tvly buraxmrlar ki, ququn orayar. Toyuq bir yumurtlasa xbri yz ev atar, cam
Tox toyuu il, ac soyuu il.
Toyuq bir ir, bir gy baxar. Toyuq yumurtasna gr qaqqldar. yoxdur. Toyuq qaz yerii yeris, z yeriini d itirr.
Tuman crq kndxuda, istyir bizi qorxuda. Tur aladr grnin az sulanar, yeynin dii
Toyuq ki, yumurta st oturdu, ona baq Toyuq banlamasnn dr-dmzi var. Toyuun crimsi bir yumurtadr.
Toyuun ba ksilnd d gz enkd olar.
qamaar.
Tut aac kn ipk drr. Tutdu qatq, tutmad ayran! Tutu, iylyi birdn dyib. Tutivar zbrlyndir. Tutu quu danar, amma insan olmaz. Tutmad bostan, olmad qarpz. Tutmusan ucundan, gedirsn ucuzluuna. Tutdu gv, tutmad klm ba!
Topal ekl karvana qoulma.
Topal il gzn axsamaq yrnr. Torbada piik var.
Tora dn sbr eylms zn flkt salar. Torpaq qzl qudur ldn buraxdn uar gedr. Torpaq deyr: - Dy mni, doyurum sni!
86
U
Uzaq yerin arpasndan, yaxn yerin saman yaxdr. sz. Uzaq yerin bir para kaz, yaxn yerin bir klm Uzaq yerin halvasn hola il yeyrlr. Uzaqdan baxana dava asan grnr. Uzan, gzn drman tkm! Uzun danann mr az olar. z d inanar. Uzaqlamaq yaxnlamaq n vasitdir. Uzun adamn al dabannda olar. Uzun yolun bu banda yalan danan, o banda Uca ol, ucalara qar. Ucuz alan aldanar. Ucuz alan, baha alr, baha alan aldanr. Ucuz aldn quyruunu dynl. Ucuz tin orbas olmaz. Ucuz satan tez satar. Ucuzdur var illti, bahadr var hikmti. grm.
Ucuzluqda alann, bahalqda satann zn
Ucuzluqda alcnn zn grm, bahalqda yadma dmr. Uaq alaya-alaya byyr. Uaq arasna girmzlr.
Uzun ksv l yandrmaz. Uzunsaqqal axmaq olar. Uzunqulaq ey deyrlr.
Uaq adam qanl qapsna aparar. Uaq atasndan gclsn bilmz. Uaq a oynamaq n yar. Uaq byklrindn yrnr. Uaq vardr-yoxdur bilmz.
Uzundraz, binamaz xeyr, r yaramaz. Uyuar qatq yeyrik, uyumaz sd irik. Ulaa gc atmr, acn palanna tkr. Ulaya-ulaya it z bana qal gtirr. Ulduz hesab il gmii yol aparr. Ulduz oxsa, ay birdir. Ulduzu barmayan glinin salam da savadr.
Uaq byk olunca, byy yumaq olar. Uaq evd byyr, balq gld. yxlsan glr. Uaqla yola xma, eyi yxlsa alar, ekdn
Ulaman bilmyn kpk, sry qurd gtirr.
Ulu szn baxmayan, ulaya-ulaya qalar. Uma-uma dndm muma. Uman yerdn ksrlr. Umac burdan ye, ordan ac. Unumu ldim, lyimi asdm. Usta li dymyn i haramdr.
Uaq yemyini bilmz. Uaq grdyn istr.
Uaq yxld yer baxar. Uaq ndir, baq ndir?!
Uaq sz ah szndn hkmldr. Uaq szn dzn deyr. Uaa qundaq anda mhk da deyrlr. Ua sprg il dymzlr, boyu xmaz. Uaqlar atalarnn cavabdehi deyil. Uaqlar hyatn iklridir. Uaql evd qiybt olmaz. Uaqlq mrn bahardr.
Usta grn agird, hr mqamda yoralar. Usta grmyn agird ondan-bundan qarmalar. Usta meymun qamsz oynar. Usta olundan agird olmaz.
Ustadna gc baxann, gzlrindn qan damar. Ustakarn qaps qrq olar. Ustadna km baxan, ruzusunu az grr.
Uaql evd hvng-dstni gydn asarlar. Uaqlqda divara nrdivansz xardm. Uaqlqda yalan danana byynd he ks inanmaz. Uaa buyur, dalnca yyr.
Utan utanmazdan, qorx qorxmazdan. Utanrsan, zn rbnd sal. Uan qua da borcu var. Utancaqn eyini qurd yeyr. Uuq ev xarabasndan mlum olar.
Ustakarn ourluun tutmaq olar.
Ua yemk bytmz, sevinc bydr. Uan vurmamana baxma, dan byyndn yapar.
87
Uan gici gedr yol st oturar.
88

z verdik dliy, palql xd xalya. z vern, astar da verr. z veriln yerdn rinm, z verilmyn yerd zm zm baxar qaralar. zm bax, halm sor. zm ld gr, pn yerd. grnm. zn qaral yaman deyil, qlbin qaral yamandr. zn xalqa evirnin arxas mhkm olar. z st glni arxas st evirmzlr. mid ildir cahanda hr i. midsiz yaamazlar. mid hyatn srmaysidir. rk qulaq deyil ki, barmaqla qurdalayasan. rk dnizdn drindir. rk yanar, gz yaarar. z verm, astar da istr. z dnd, gz dnd. z ki var tdndir. z zdn utanar. z gtrb gedni zncir il saxlamaq olmaz. z ryin gzgsdr. zdn iraq! z gstrsn qohumluq iddias eylr.
zd glr, dalda hrr. z glr, ayaqdan kir. zrliksn varsan, yetmi drd davasan, o yerd ki, varsan, qada-balan qovarsan. zr gnahndan artq.
rk yanmasa gzdn ya xmaz. rk ki var dir, sndrarsan kim yamar?! rk z dostunu tanyar. ryim qana dnb.
z a, qlbi qara, mn bel dostu neylrm?! z necdir, ryi d eldir. z eyx, astar kafr. zk tannar qa il, qz qarda il. zk-zk oynayan geclr yatmaz. zm ayan altnda! zm qaradrsa, alnm aqdr.
ryimin drdini tzlm. ryimin daqnn az dyr. rkdn ry yol var. st bzk, alt tzk.
stm unlu grb, adm dyirman arma. tmnlik eyin on be qranlq qoduu olar. ek bir axurdan arpa yemz.
89
V
Vay bu badan, vay o badan. arvadnn sonraki rin. Vay o kiinin halna ki, yemy, imy, saxlaya Vay o gndn ki, adamn z iti zn qapa. paralar. Varlnn lini baq ksnd yoxsul kynyini Varlnn iti harn olar. Varlnn knl oluncaya qdr kasbn can xar. Varlnn mal, kasbn vlad. yol. Varlnn torpandan ay ker, kasbnkndan Varlnn xoruzu da yumurtlayar. Varlnn ryi kasbn nsini yorar. Varn vernin kissi bo qalar. Vaxt atl, biz piyada. Vaxt vaxt gzlyr. Vaxt qnimtdir. olmaz. Vaxt qzldr, bir dqiqsini d bo qoymaq Vaxt ikn oxu, aq, el glr, tnlk olar. Vaxt insana hr eyi yrdr. Vaxtdan gileylnm, vaxtn gedr. Vaxt bo olann sz ox olar. Vaxtn qiymti yoxdur. Vaxt itirsn hdr, grrsn byk zrr. Vaxtn qiymti puldan bahadr. ssindn stndr. qalar. Varsa gr hnrin, hara getsn var yerin. dsn. Vay o gndn ki, varl adam yoxsulun lin Vay o gndn ki, rki km tik, kmi
rk yapa.
Vay o srsnn halna ki, canavardan obann tyin edlr. Vay ondadr ki, varl evin yoxsul gir. Vay lnin halna. Var adama oyun yrdr. Var axar, yox baxar. Var var stndn glr.
Var evi krm evi, yox evi vrm evi. Var gnn dostu ox olar. Vardan yoxdan xb. aqdr yolun. Vara var deyrlr, yoxa yox. Vardr pulun ham qulun, yoxdur pulun Var olan taxar, var olmayan baxar. Varn itirn az ey itirr, namusunu itirn ox ey. Varl arabasn dadan arar, yoxsul dz yerd yolunu aar. Varl varndan pay vers, varsz da varl olar. Varl yoxsullaanda lli il dstgahn pozmaz. Varl kissini dyr, kasb dizini. Varl olub qm-qss il yaamaqdansa, kasb olub ad-xrrm yaamaq yaxdr. Varla gvnmzlr. Varla n darlq?! Varl umduunu yeyr, kasb olduunu. Varn vern utanmaz.
Vaxtnda atlan tfngin ssi vaxtsz atlan topun
Vaxtnda grlmmi i hmi grlmmi Vaxtn itirn bxtini itirr. Vaxtsz alan gl tez solar. Vaxtsz banlayan xoruzun ban ksrlr. Vaxtsz qonaq z kissindn yeyr. Ver abbasn, ye halvasn. Verdiyi abbasya bax, etdiyi tlb. Verdiyi anda bax, grdy i. Verdiyin l il al!
Varlla tlsn yoxsullua tez dr. Varln sonu il yoxluun sonu birdir.
Verdiyin iki ah, zrbaf xmayacaq ki! Verdiyin snindir, vermdiyin zgnin. yana-yana Verdim bir dana, aldm bir sona, ay qz anas, qal Verdin doydur, vurdun yx. Vern l ac qalmaz. Vern l alan lin stnd olar.
Varlya toxun ke, yoxsuldan qorun, ke. Varlnn arvad lnd yoran dyi tzlnr, kasbn arvad lnd yoran-dksiz qalar. Varlnn var gedr, muzdurun can. Varlnn eyi d yeyin gedr.
90
Vern li d var, vuran li d. Vern li hr ks pr. Vernd imam olur, alanda mr. Vernd yaxsan, vermynd pis. qoyulan it yeyr.
Vsm bol olanda qaa da krlr, gz d. Vtn viran d olsa, cnntdir. Vtn elin evidir.
Vernd el verr, alanda bel alar. Verrsn adndr, yeyrsn dadndr dala Verrsn tdn-mtdn, ilrm brkdn-
Vtn mlk domadr, zg diyar gey. Vtn mhbbt iman sridir. Vtni yadna dn qrib alamasn, neylsin? Vtnin bir q qrbtin yz baharndan yaxdr. Vtn gldim, imana gldim.
ordan-burdan. eylrm ba.
brkdn, verrsn ordan-mordan, ilrm
Vtnin sevmyn insan olmaz, olsa, ol xsd vicdan olmaz. Vfal dost yad olmaz, grms yz il sni.
Verrsn pendir, eylrm kndir, verrsn a, Verib yaman olunca, vermyib yaman ol. Veriln a yeyrlr. Verim vara baxmaz.
Vicdanla ilyn gzklgli olmaz. Vcudu dnb kimyaya. Vcudu bir qpiy dymz. Vur babam, dvran snindir. Vur deynl vuran rikdir. Vuran lin var olsun! Vuran igid daysna baxmaz. Vur dedim, ldr demdim ki? Vura bilmyn, dan byyndn yapar. Vuran elin diryidir.
Vicdan bazarda satlmaz.
Verim li ham ldn ucadr. Verirlr al , dyrlr qa. Verm nisy, girmz kisy. Vermdi Mbud, neylsin Mahmud?! Vd xilaf olma.
Vermz doqquzu, yeyr toppuzu, verr otuzu. Vdsi bitmi nkrin cli yetn aas grk. Vzif daimi deyil. Vziri qara olann az zibillikd olar.
Vuran kz allah buynuz vermz. Vuraram lr, ki deyrm, getmz. Vurur daa, xr baa. Vuruun kor vuruuna oxamr.
Vl gedn kzn olsun, i getmyn olun olmasn. Vsiyyt yngllkdr.
Vznd yngl, qiymtd ar.
91
Y
Ya baayarpa, ya quzuqula. Ya bil, ya bir bilndn soru. Ya bu dvni gdmli, ya bu dnyadan getmli. Ya vlvldn, ya zlzldn. Ya dalna min, ya dalna mindir. Ya batyi, ya datyi. Ya ye, yaxada gz. Ya ya stndn tkr, yarman yavan qoyur. Ya od ridir, qar gn. Yan orunu xardr, szn krini. Ya il yer gyrr, alq il r ynr. Ya isladar, gn qurudar. Ya altndan gtrr, boran altna qoyur. Ya vurmuun damcdan n qorxusu? Ya yaanda toyua su vermzlr. Ya yaar, yer doymaz. Yadan qaan doluya dr. Yadan qalan yamur apard. Yada dmnin qoyunu, dostun at satlsn. Yadan xdq, yamura ddk. domas. Yan yamas, evin dammas, glinin Yala yovan da yeyilr. Yala yarma qovuar, arada soan bzr. Yamad ya, bitmdi qam. Yamasa da guruldar. Ya yaa-yaa kpn doldur. Ya dv lr, ya dvi, ya da stndki hac.
Ya dli, ya divan, Bhlul dannd, Bhlul divan. Ya limi ks, ya tyimi. Ya dvlt baa, ya quzun le.
Ya zor, ya zr, ya hrdn sfr. Ya kel Hsn, ya Hsn kel. Ya mn deyn, ya sn deyn. Ya llm, ya qallam. Ya lm, ya dirim. Ya taxt, ya bxt. Ya Museyi Kazm, sn demk n lazm?!
Ya tlf ollam, ya xlf. Ya torba yrtlar, ya daarcq. Ya unu lr, ya dyirman. Ya z, ya dz. Ya h, ya yox. Ya cin, ya eytan.
Yad qzna uymazlar, yad qz zavall olar. Yad qzna gvnm, xtakar olar. Yad glib qohum olunca, qohum yad olur. Yaddan yolda olunca, yolda ldn gedr. Yad qohum, lncn yad olar. (Yad qohum, lncn yaddr).
Ya l llni, ya ll lni. ya ll lni basar, ya l llni) Yaba il dova idim. yiysin drd olar. Yablarda qotur yab mrd olar, yorulanda Yabya rhm etmyn piyada qalar. Yava itin yava da ky olar. Yavan tin orbas olmaz.
Yaz bitirir, yay yetirir, payz gtirir, q itirir. Yaz var, q var, n tknmz i var. Yaz kini, q dilni. Yaz ya tez ker.
(Yavan tin orbas da yavan olar). Yava gedn yorulmaz. Yava gedn ox gedr. Ya da yes dirilmz, bal da yes dirilmz. (ya iind zr). Ya iind byrk kimi zr. Ya ac olanda, plov da ac olar.
Yaz yandan blli, qz qardandan. Yaz kasbn yoran-dyidir. Yaz getdi, q gldi, vay titrmk drdi.
Yaz glr, q gedr Aaqulu, dyirmana bo Yaz glr, q gedr, rdk glr, qaz gedr, ham birlib gls, Balaxanm yalqz glr. Yaz gtirr, q aparar. qabana al.
glr Aaqulu, dul arvada xo glr Aaqulu.
Ya tapsa, bana yaxar.
(Ya tapmsan? k bana!) Ya ya il qovuar, yarmalar yavan qalar. Ya yax yadr, hayf ki, it drisinddir.
Yaz gnnd yola xsan, q gnn gznn Yaz gnnd trlmyn q gnnd titryr.
92
Yaz gn pendir rk yarpznan.
Yaza xartdq danan, bynmz oldu anan. Yazan da sn, pozan da sn, he bilmirm nsn sn? Yazan zndn, pozan zndn.
Yalan z qaraldar.
Yalan ccrr, amma bitmz. Yalanla plov bis, dniz qdr ya mndn. Yalann mr az olar. Yalann axr yoxdur. Yalann da ndazsi var. Yalan kimdir: - Hr eitdiyini danan. Yalan znn dmnidir. Yalan ox and ir.
Yazana baxma, yazdna bax.
Yazda arpa yeyn at, qda tini tkmz. Yazda ayransz olma, qda yoransz. Yazda ba binin qda a bir. Yazda ilmynin q srt glr. Yazda yatan, qda yr. Yazda alan, qda oynar. Yazdan qa hazr ol. Yazda oynayar, glr, qda acndan lr.
Yazda buza yeriklyn, qda gbly yeriklr.
Yalannn adna ad inanma. Yalannn evincn qovarlar. Yalanlq z qzardar. Yalannn biridir.
Yalannn evi yand, he ks inanmad. Yalannn ipi qsa olar. Yalannn ipiyl quyuya dn quyuda qalar. Yalannn i yaryacan yanar. Yalannn yadda olmaz. Yalannn mnzili olmaz.
Yazq o adamdr ki, yaxlq etmir. Yazdan qamaq olmaz. Yazlan pozulmaz. Yazlmayan kitab vrqlmzlr. Yazn hrkti, payzn brkti. Yay altnda ox gizldr. Yay iini qda gr, q iini yayda. Yay var, q var, hl ox i var.
Yalannn szn inanma. Yalvarmaqla donuz dardan xmaz. Yalqz qazya gedn raz glr. Yalqz qu yuva salmaz. Yalqz evin shbti.
Yay qar kimi n yarybsan hamya? Yay kasbn hm atasdr, hm d anas. Yay gnnn ya, q gnnn yavanldr. Yayda klgd yatan qda qar st yatar. Yayda klg xo, qda uval bo. Yayda ilyn, qda dilr. Yayda yanan qda dilnilik eylr. Yayda ayran tapmayan qda yoran tapmaz. Yayda ba binin qda a bir. Yayda sfr xanda krk grr. Yayda hr divarn diri bir evdir. Yay ox km qrlar. Yaylan da sa olsun, qal da olar, qarsz da,
Yalqz yeyn sfrsini z yar. Yalqz evin piiyidir. Yaldan tuta bilmyn quyruqdan he tuta bilmz. Yaman ba yiysin donuz gddrr. Yaman arvadl ev da dsn.
Yaman arvadn evi chnnmdir. Yaman arvad, deyingn olar. Yaman arvad ox danar, danmasa savaar. Yaman adamn bana da salsan, iynin dr. Yaman adama he n olmaz. Yaman yerd axamladq! Yaman yeynin olsun, yaman deynin olmasn. Yaman gn sbr edn, yax gn tez atar. Yaman gnn mr az olar. Yaman klahduzdan yax palanduz yaxdr. Yaman dirlikdn lm yaxdr. Yaman qonu adam rusvay eylr.
Yayda klgd oturan, qda ocaq axtarar.
igidin can sa olsun, varl da olar, varsz da. Yayn tr-tknts qn azuqsidir. (Yalan ayaq tutar, amma yerimz). Yalan ayaq tutar, doru bir yanda qalar. Yayn z sz var, qn z sz.
Yaman olmasa, yaxln qiymti bilinmz. Yaman olan arvad, ev-eiyini qoyar gedr. Yaman yada salma. Yaman oul yaman glin.
Yalan danan yanndakn qanmaz yerin qoyar. Yalan il dnyan, gzmk olar, amma qaytmaq olmaz. Yalan olmasa doru yerimz.
Yamanla yaxlq mrd kiinin iidir.
93
Yamanla yamanlq elm. Yamanlq kim lazm? Yaman yaman gnd.
Yatan iti oyatma (dindirm). Yatan kz yem yoxdur. Yatann ayqdan xbri olmaz.
Yanan yerdn tst xar. Yanan da (qaynana) ana, yaman da (qaynana) ana. Yanan anadr, yeyn qaynana. sn.
Yatar-yatar, ba ir, duranda bitin axtarar, ti Yatsan yuxuna da girmz. verr piiy, qonunun itin axtarar. Yatb yuxuda halva grb.
Yan mn, yanm sn, qurban edim, canm Yanan z drdin yanar. Yanndan xdq, alova ddk. Yanna krkl getmzlr. Yandrdn am sndrm. Yansn ra, glsin i.
Yatm yatm oyada bilmz. Yatma kudu, bostana dovan girib! Yax ad dvltdir. Yatmaa qaya klgsi, gr ki mar olmasa... Yax adamn yaxl dyr dar gnd, Yaxn qoyub uzaqdan danma. yal kr d zr. Yaman adamn yamanl, dyr hr gnd!
Yanm xrmann budasdr. Yanmayanda yanmaz, ha yell, ha tkl
Yax adam yavan ry dzr, yaman adam Yax ata bir qam, yaman ata - min qam. Yax at khn ulun altnda da bilinr. Yax at yemini artrar, yaman at qamsn. Yax atlar, yax kiilr minib getdilr. Yax arvadl ev cnntdir.
Yanl hesab Badaddan qaydar. Yannda yatd, pala batd. Yann nyi var ki, yolua n versin?
Yandrdn yovan, ovladn dovan. Yar qadasn yar alar. Yar drdini yar kr. Yar getdi, yeri qald. Yar bizdn gec getdi, bilmdim nec getdi.
Yax arvad rini by eylr, yaman arvad zay. Yax qzdan yax glin olar. Yax dost yaman gnd mlum olar. Yax dost qardadan zldir. Yax demilr: hr eyin xiridar grkdir! Yax qssab tin yaxsn axra saxlar. Yax atadan pis oul?! Yax it l dmz. Yax igid dal gzlr, yax at qaba. Yax igidin adn eit, zn grm. Yax ii sliqsindn bilinr. Yax i allah zamindir. Yax kini xrcini yerdn xardar. Yax i heykl kimidir, hr yerdn grnr.
Yar yar grr, ryi odlanar. yadr.
Yana chnnm atdlar, dedi: - Odunun Yar mniml yar olsun, kol dibi diyar olsun.
Yara saalar, yeri qalar.
Yara var balarlar, yara var dalarlar.
Yaraqsz igid, buynuzsuz qo kimidir. Yaral qua da atmazlar. Yar gr, zn dan, ev yxar ara sz. Yarmadq yartmazdan.
Yarmadq odundan, kor olduq tstsdn. Yaras avand olann tbibi qabana xar. Yarmq bilmkdn, he bilmmk yaxdr. Yarn qdrini yar bilr, n bilr hr divan. Yarn yara sovqat, bir dst bulaq otu. Yarpaq altda gzndir. Yat qara kzm, yat, borc vern glr, ya sni aparar, ya mni. Yataan aslandan gzyn piik yaxdr.
Yax el yaxdr, al yaman yax el. Yax dostlar qlncla da ayrmaq olmaz. Yax getmyinc qdri bilinmz. Yax ki, var yavan ry dzr, yaman yal
xrk d zr.
Yax yolda yaman gnd tannar. Yax, yolda gec taplar. Yax yaxln deyilir, yaman nyin deyilir? Yax yara var idi, Hmzlid qald. Yax-yaman, kedi karvan. Yax-yaman, qoy cibin, brk saxla.
Yatan aslan olsa da, frst oyandr. Yatan dan altna su kemz. Yatan ilann quyruunu basma.
94
Yax yalan, lap yalan, fili uddu bir ilan. Yax yolda uzun yolu qsaldr. Yax msl gz girr. Yax mal z-zn i verr. Yax mal yerd qalmaz. Yax gnn d ars, yaman gnn di ars? Yax gnn yolda, yaman gn ddm, gl! Yax gn cnntdir, yaman gn chnnm. Yax gn dzmyn yaman gn he dzmz. Yax gnd yal ryi bynmyn, yaman gnd quru ry salam verr.
Yaxlq iki trfli olar.
Yaxlq el ki, bana glsin. Yaxlq el, at dryaya, balq bilms, xaliq bilr. Yaxlq el, minnt qoyma.
Yaxlq edn yaxlq grr. Yaxlq elyib bir ey umursansa etmsn yaxdr. Yaxl bilmyn yaxlq etm. Yaxln cri (vzi) glr. Yaxlar yer tanyar.
Yax gnd yad yax, yaman gnd vay qarda! Yax saxla adn, bdnamlq el gzr. Yax vlad ata-anann frhidir. eytandandr deyrlr. Yax olarsa - allahdan, pis olarsa Yax olanda xanmdan, pis olanda knizdn.
Yaxla yaxlq hr kiinin iidir. Yamanla yaxlq mrd kiinin iidir. Yaxla yaxlq kor ey samanlq. Yaxla yaxlq el, pisliy pislik elm. olmazd. Yaxla yamanlq olmasayd, qara kz baq Yaxlq yerd qalmaz. Yaxlq yolunu gstrn adam yaxlq edn adama brabrdir. verm aybdr. Yaxn yada verm hayfdr, yaman yada Yanndak lf, uzaqdak arpadan yaxdr. Yaxna rinir, uzaa yyrr. Yaxn yer yk dayr. Ya aac tez yilr.
Yax ovunun toruna ov z aya il glr. Yax oul neylr ata maln? demzlr. Yax olan knd yerind yax adama Yax mslht hr eydn yaxdr. Yax eylrin yolu tapdaq olar. Yax ey gl ki, bana glsin. Yax xrk qalnca, pis qarn yrtlsn. Yax hrmt dvltdn yaxdr. Yax el yaxdr.
(Yaxn dyirmana yk dayr). Ya kssn, ba kssn, quru yaar. Ya yetmi ii bitmi. Yaayarq, grrik! Yax n, ba n!
Yax timsal yz ynsz szdn yaxdr. Yax tacir maln hamsn birdn bazara xartmaz. Yax syl, yax eit.
Yaxya qoulan uvalna un doldurar. Yaxlq qribdir tannmaz. girr. Yaxlq qap aar, mhbbt bu qapdan iri Yaxlq v doruluq, hr ikisi birdir. Yaxlq bilmyn adam adam saylmaz. Yaxlq ayaq ab gzndir. olard yaman lindn. Yax ki, dnyada yax varm, yoxsa dnya trk Yaxya yax de, yaxl artsn, yamana yax de, yamanl qaytsn. Yaxya yax deyrlr, yamana yaman. Yaxlq itmz.
Yaa-yaa gr tamaa. Ya yaadqca, al baa glr. Ya da quru oduna yanar. Ya odun satmaybsan ki, niy qorxursan?! Yandan qabaq danma. Yan evirrlr, qurusunu yarlar. Yana baxma, bana bax. Yalba gllrd zr. Ya ox, al yox. Yana-yana xd ocaq bana.
Yeddi ayda bir qar, bir ayda yeddi qar?! Yeddi arxn suyunu bir arxa calayr. Yeddi qonu bir qazana mhtacdr. Yeddi qurda bir arq neylsin? Yeddi gyd bir ulduzu yoxdur.
Yaxlq yaxlq gtirr, yamanlq ny grkdir? Yaxlq istyn qabaqca behin verr.
95
Yeddi mhlldn qovulmu it kimidir. Yeddi mhlly rk verir. Yeddi molla, bir mmam!
Yemlik imi, duz imi, sn d batr, sn d ye. Yemsiz torbaya at glmz. Yer ayrlsayd, yer girrdim!
Yeddi frsiz ouldan bir frli qz yaxdr. Yeddisin Glstan oxuyan, yetmiind baa dr. Yeddisind n idi is, yetmiind d odur. Yezidin am getmsi doru oldu. Yeyn bilmz, dorayan bilr. Yeyn qurtard, yalayan qurtarmad. Yeynd eyn, dananda fikirl. Yeyrsn qaz tini, grrsn lzztini.
Yer altndan yasa gednlrdndir. Yer byin, yurd xann, il ha xsn cann. Yer var danarlar, yer var sz udarlar. Yer qat, gy qat, hardan oldu, avand? Yer qulaql olar. (Yerin qula var).
Yediyin zn n qalsn, grdyndn dan.
Yer yarlsa, yer girrm. Yer yiysiz olanda, donuz tpy xar. Yer oturan kii il rflnr. Yerd yatan yumurta, gyd uan qu olar.
Yeyrsn qvvtin artar, verrsn hrmtin. Yeyrsn ordan-mordan, ilrsn ordanburdan, Yeyrsn qismtindir yemzsn zn bilrsn.
Yerdn gblk xmayb ki?!
Yerdn gy kp dzslr, bir-birin bnd etslr, altdan birini kslr, gl onda gupbultuya bax. Yer vurdun, bama vurdun! Yer dmkl gvhr qiymtdn dmz. Yeriyn at yemini z artrar. Yerin altn da bilir, stn d. Yerin yeddi qatndan keir. Yeriin haram qatma. Yerlr o yerlr, grnmz oldu ellr. Yerli, yersiz sizdn yeyirik. Yersiz gldi, yerli qa. Yetim alaan olar.
yeyrsn tdnmtdn, ilrsn brkdnbrkdn. Yeyib-iib, dnyadan km kb. Yeyib-iib, zizlri yadna db. Yeyin gedn yol ksmz. Yeyin at zn qam vurdurmaz.
Yerim dardr, oynaya bilmirm.
Yeyilnim yeyilir, qonam ksl gedir! Yeyirsn? xsty deyrlr. Yek ban faydas yoxdur, iind beyin grk. Yel aparan yelinki, yerd qalan mnimki. halma. Yel bel ss, balta bel kss, vay mnim Yel vurur, alr, yenglr oynayr. Yel qayadan n aparar? Yel sib, qoz tklb. Yel snd yellnr, yol grnd yollanar. Yel il gln, sel il gedr. Yel frd, su kprd. Yel tprn zn tprr. Yemkl doymadn, yalamaqla doyacaqsan? Yemyin qulu, ilmyin xstsi olma. Yemyin ustas, ilmyin xstsi. Yemynin maln yeyrlr, lsn d syrlr.
Yetn yetir, yetmyn da atr. Yetim qzsan, qvrl yat. Yetim yer baxar, rk yaxar. (Yetim mal oddur, yandrar). Yetim mal oddan yaman yandrar. Yetim dedilr: - Kimi sevirsn? edi: - Mn rk verni! Yetim yd vern ox olar, rk vern az. Yetimi doydur, n olacan dnm.
Yetimin az aa atanda, ba daa dyr. Yetimin hamamda anas ox olar. Yetmi qabdan su iib. Yhr ata yk olmaz. Yetmi iki drdn su gtirr. Yhr atn belind hmi qalmaz. Yiysi olan eyi qurd yeyr.
Yemyin dad duzdadr, dnyann dad gzd. Yemyini yalnz yeyn, ykn z qaldrar. Yemlidir saxla, yemli deyil tulla. Yems lli il bsdir.
Yemmisn qaz tini, n bilrsn lzztini?! Yemi vaxt xrnn qulaqlar kar olar.
Yhr gah atn belind gzr, gah at yiysinin. Yiysin baxarlar, atn nallarlar.
96
Yiysin baxb, mxn alb.
Yiysini sevn itin rk verr. Yma dn n xrman almaz. Yrtq byk, yamaq kiik. Ylaq biz araya, mlhm qoyaq yaraya. Yrtc aslan zlmkar ahdan yaxdr. Yrtc qu dimdiyindn bllidir. Yrtc quun tin yemzlr. Yrtc quun mr az olar.
Yoldan xmaq eyib deyil, yola glmmk eyibdir. Yoldan xsan, eldn xma. Yolsuzu yola tapr.
Yollar-yamaclar srlrin drnadr. Yolu yaxn yk yngl. Yolu qardala ksrlr, meni miarla. Yolun bo olmasn. Yolunu su il balar. Yolu yolda grk.
Yxl dnya bas mni, gzm grmsin sni.
Yoluxda n var, qra n versin. Yoludan yoluya pay dmz. Yoluya yol grk, qurbaaya gl. atar. Yolulua (dilniliy) gedn torbasnn iynin Yolunu yoldan elmzlr. Yoran-dk sz, yoran-dkd qalar. Yora at da hrdn bdrr.
Yxlan aaca balta alan ox olar. Yxlan yxld yerdn qalxar. Yxlan yxlana yolda olar. Yxlan vurmazlar.
Yxlana xncr qaldrmaq namrdlikdir. Yxlann qanlsdr. Yxlann dostu olmaz. Yxlmasa diklmz. Yovan olub arxanda dovan yatnca, pald ol klgnd sr yatsn. Yol st oturmazlar. Yovan bslmkl mnzar olmaz.
Yoranna bax (gr) ayan uzat. Yorun ey hoa xo glr. Yorunluu o dnyada alacaqsan.
Yorulmu ata qam vurarsan, llaq atar. Yorulmu ek mnzili yaxn istr. Yorulmu kz ohonu allahdan istr. Yox yerdn zrail d can ala bilmz. Yox yerdn istmzlr. Yox olsun yoxsulluq, varla n darlq?!
Yol bilmirsn, yola gl.
Yol byyndr, su kiiyin. Yol harams ol, yolda harams olma. Yol hmi bostan knarndan dmz. Yolda yolda il tn grk, tn olmasa gen grk. Yolda evdn gtr, quu yuvadan. Yolda yolda tan. Yolda yoldadan soruarlar.
Yoxa qlm ilmz. Yoxa ar yoxdur.
Yoxdan allah da bezardr. Yoxdan bir ey xmaz. Yoxdur, canm rahatdr.
Yoldan szn inan, znknd dayan. Yoldan qara olsa, yediyin n olar? Yoldan yax olsa, uzun yol yaxn olar. Yoldan mn de, snin kim olduunu deyim. Yol il gedn yorulmaz. Yol yerimkl alnar. Yola krp sal.
Yoxsul arpa tapar, saxlamaa yer tapmaz. Yoxsul, oduna da yoxsul, suya da yoxsul? Yoxsul z vilaytind qribdir. Yoxsulluq varllqdan yaxdr. Yoxsulluq il qocalq db bir yer. Yoxsulun dili gdk olar. gm qoyar.
Yola bld olan bdrmz. Yola xan yolda qalmaz. Yolda yolda, evd qarda. Yoldan qal, yoldadan qalma.
Yoxsullua dmyn varlln qdrini bilmz. Yoxsulun evind dmir taplmaz, itinin adn Yoxsulun (yoxun) z qaradr. Yuvan erkk qu tikr. Yuyucu deyr: - Mrdirm, yuyuram, istr l cnnt getsin, istr chnnm.
Yoldan irli yolda, evdn irli qarda. Yoldan ken yumaq sartdrr. Yoldan xr, yolunu azmr.
Yumru qaya, yumru da, kel ba.
97
Yumurta gtirmir, qayanaq istyir. Yumurta toyuun crimsidir. Yumurtadan yun qrxr. Yumurtana gr qaqqlda. Yumurtan halqadan keirdir. Yumurtas trs db. Yumurtlamad, faln da yedi? Yumaq dk salan, axrda quru yerd yatar. Yun darayaram klf olar, qz doaram xlf olar. Yumurtada tk bitmz.
Yuxuda gzl grmk yaxdr, oyanmaq olmasayd. Yuxuya etibar yoxdur. Yuxusu ar adamdr. Yuxusunda da grs xeyr calamaz.
Yz biliyin olsa da, bir bilnl dan. Yz bir qoulmaz, bir yz qoular. Yz qay bir borcu dmz. Yz vur deyndn bir vuran yaxdr.
Yz eitmkdn bir grmk yaxdr. Yz iyn ysan, bir uvalduz olmaz. azna oxasn. Yz il grk qanqal otlayasan ki, azn dv
Yunu var, unu yox. Yurddan xsan da, eldn xma. Yurdumun, milltimin a gnn grmynin, baqa bir sz demirm - gzlrin qan glsin. Yuxar baxb qm eylyinc, aa baxb dm Yusif bazardr, hr ksin mtah varsa, gtirsin.
Yz il sel gls ovmaz, bir gn drd gls ovar. Yz ilin ibadtindn bir gnn sxavti. Yz namrd bir mrd qurban olsun! Yz namrd bir mrdi vz etmz. Yz olsun, dz olsun. Yz l, bir bi. Yz namrdin ryin dorasan, kasa dolmaz. Yz mamaa ylsa, gn doana dr.
eyl.
Yuxar ev baxb, aa evi yxma. saqqal.
Yuxar bada yer yoxdur, aa bada oturmur.
Yuxar tprrm b, aa tprrm
Yz soraqdan birin hay vermir. Yz xlbirlnib bir ldn xacaq. Yyrn bdrr. Yyrn yxlmana baxmaz.
Yuxarda allah, aada sn. Yuxu, yuxu gtirr. Yuxu lmn qardadr.
Yuxuda balq grn, yastnn altn yoxlar.
98
Z
Zalma rhm etmk, mzluma zlm etmkdir. Zalmn zlm yadnda qalmaz. Zalmn mr az olar. getmir. Zrr qdr iman, dnya qdr gnah. Zrurt insana hr eyi yrdr. Zhr zhri ldrr. Zrrc eqi olann dryaca tab grk. Zxirsin (rzan) fikr eylyn peiman olmaz. Zhr glnd ac qaar. Zhmt yemk istmir, amma z yedirdir. Zhmt olan yerd qeybt olmaz. Zhmt kn bal yeyr. Zhmt-torpaqda, nemt-sfrd. Zhmt kmyn rahatln qdrini bilmz. Zaman axb gedir, amma hr iini qurtarb Zaman bir nhrdir axar, durmaz. Zaman zamana uymaz. Zaman il hesablamaq grk. Zaman ker, sz qalar. Zaman sbirlidir. Zaman pul deyil, onu qaytarmaq olmaz. Zahid buraxb mscidi meyxany glmz. Bayqu yaranandan bri viran ndr. Zat qrqdr. Zatna da, sdn d bldm.
Zhmti mat kr, lzzti damad aparar. Zhmtl yeyiln ac soan, minntl yeyiln baldan irindir. Zhmtsiz i olmaz.
Zahid mni aldatma, chnnmd od olmaz, onlar ki, yanrlar, odu burdan aparrlar. Zahidin bir barman kssn, dnr haqqdan
Ziyan audan acdr. Zimistan kmyn blbl baharn qdrini bilmz. ol. Zindan olub altda qalmaqdansa, kic ol, std Zindana sbr eylyn, axr taxta xar. gtr.
qaar!.
,Zahirdn batin yol var. Zahiri gzllik mvqqtidir. Zahiri gzl, batini-irkin. Zman adam deyil. Zlzlni grn yanna raz olar. Zman adam yrdir.
Ziry getdin rk gtr, Zirdn xdn ayaq Zirk qu dimdiyindn tly dr. Zirklik comrdlik gtirr. verrm, zm billm. Zirm sn su verrm, bu gn verrm, sabah
Zman dyidikc adamlar da dyiir. Zman il hesablamaq grkdir. Zmany uymaq grk. Znburun dvsidir.
Zirni Kirmana aparr. Zor qapdan girnd, dad bacadan xar. Zor il kpk sry getmz. Zor il gzllik olmaz. Zor oyunu pozur. Zor glnd qanun qaar. Zora dalar dayanmaz. Zopa dorusunu dedirdr.
Zngbar talan deyil ki?!Zr qdrini zrgr bilr. Zrd bzrkdn (ktan toxumundan) ya
Zr il olan, zor il olmaz. xardar.
Zrr zhrdn ac olar. Zrr oddan yamandr. Zrrdn qorxan dkan amaq. Zrrdn qorxan xeyr grmz. Zrrin bir ba var. Zrrin yarsndan qaytmaq da xeyirdir. Zri d var, zoru da. Zrgr dkannn tozu da qzl olar. Zrl gzllik almaq olmaz.
Zora xanlarn da borcu var. Zorlu-zorlu, axmaqd, qozdu, vvldn eqi vard indi vurdu soyudu. Zorn tbib olmaz. Zehnim kor olub.
Zorla gedn kpk qoyuna fayda vermz.
Zurna grr-zurnaya yapr, df grr-df.
99
Zurnada piro olmaz, bxtin n xsa al. Zurnann ssi uzaqdan xo glr. Zurna dfli olar. Zurna zorunu pfn verr. Zurna olu zurna olar. Zurnann gz nyin grk?Zlm r dayanb!Zlm yerd qalmaz.
Zurnan versn na lin, gen trfdn pflyr.
Zlm il abad olan, bir gn glr brbad olar. Zlm il brbad olan, dl il abad olar. gtrmyn d. Zlmt dadr: gtrn d pemandr, Zlmn axr olmaz.
Znqrovlu dv itmk. Znqrovu piiyin boynuna kim asacaq?
100

Ata Babalar&#39;dan Məsəl...

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ata Babalar&#39;dan Məsəl...

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ATALARIMIZIN SZLRI

Bir yer yan: Vhid Grsli www.sce.carleton.ca/~vahid

Tarix: 2005-ci yilin Fevral ayi Ottava hri, Kanada

(Bu kitabda, Ata-Babalar szlri balayan hrfl mrttb olmudular)

Kopy huququ mhfuzdur-2005, Vhid Grsl

Biography (in English)

Kopy huququ mhfuzdur-2005, Vhid Grsl

Tqdim edirm: Canlarindan gen ana v atama, Yusif v Sryya

Kopy huququ mhfuzdur-2005, Vhid Grsl

heyvandr, atlas olsa da ulu.

Adam qocalanda ikinci df uaq olur.

All bildiyini sylmz, dli syldiyini bilmz.

Adam soruub yrnmkl alim olar.

Adam szn adama deyr.

Allnn az qlbind olur, axman qlbi

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Allah drdi kn verr.

Adt qanun deyil, amma qanun qdr hkm

Az-az ye, hmi ye.

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Aslan lnd d aslandr.

Aslann n erkyi, n diisi?

Anas namaz stnd imi.

Aralarndan tk kemir. Arvad almam vlad arzusu elm.

Arvad il at igidin bxtin. Arvad qohumu irin olar.

Arvad zl kiidn, kii zl arvaddan lhzr.

Arzu bir, mid iki.

Artq tamah da yarar, da qaydar ba yarar. Arxasn yer vermir.

Tox deyr: - Acmaram!

Ac toyuq yuxusunda dar grr.

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Ba babansz olmaz, dv sarbansz.

lmk ki, bir krpdr, hr kim ordan kemlidir.

Baa anandan xd, anan bynmdi. Baan ya ldr, ya dals st qoy.

Babann knl olsa, n glib bada paya?

Bal dedim, blaya ddm. Bal tutann ars amdan glr.

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Bala quun az byk olar.

Bala bar tidir.

Bala baldan irindir.

Balq tutan suyu bulanq istr. Bal n vaxt tutsan tzdir.

Balq tutan islanmaqdan qorxmaz. Bal ya ldr, ya sudan xart.

Baln byy tabaq altndadr.

Bar vaxt babana salam vern ox olar.

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Baman gey bilrsn, yeriimi yeriy bilmzsn. Baman ctldilr.

Bdnini tmiz saxla, qfil cl glr. Bdrng z d bir rngdir.

Bdn baa deyir: - Saxla mni, saxlaym sni.

Bana dyirman da qoysalar xbri olmaz.

Bzn dli d all sz deyir.

Bzn dirilr llr hsd aparr.

Ban yarb tyin qoz tkr.

Bamaq ctlnnd mlum olar.

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Bydn glmi nkrm, dilrini tkrm! By inanma, suya dayanma.

Bkmz satana da lnt, bhmz alana da!

Bla bla stndn glr.

Blin d yandrd mni, hrin d yandrd mni.

Bilik da lgc altda bilinr. Bilik insann bzyidir.

Bilirm n yuvann quusan! Bilmdiyin i ban soxma.

2005 - Kopy hqq mhfzdur, Vhid Grsl

Bir bulud il q olmaz.

Bilmmk eyib deyil, sorumamaq eyibdir.

Bilsydim, drdim olmazd.

Ata Babalar'dan Məsəl...

Ata Babalar'dan Məsəl...