BOLUM III

3. AZOT VE ANORGANK AZOT BLEKLER 3.1. NEM VE KULLANILDII YERLER Azot, doada ve insanlarn yaamnda ok nemli yeri olan kimyasal elementlerden biridir. Azot, proteinlerin bir bileenidir ve temel biyokimyasal proseslere katlmaktadr. Yalnz, bitkilerde proteinlerin sentezinde yer alan elementel azot deil, onun kimyasal bileikleridir. Azot, dier elementlere ilgisi az olduundan zellikle atmosferde birikir. Bu nedenle bol ve tkenmez bir madde olarak dnlebilir. Bu yzyln bana kadar azotun endstriyel bir nemi yoktu. Fakat, Frank ve Caro'nun kalsiyum siyanamidi kefetmeleri azota nemli bir uygulama alan amtr. Ayrca Haber'in de 1913 te sentetik amonyan retimini baarmas bu elemente bugnk pek byk snai nemini kazandrmtr. Azotun atmosferde bulunmas ve buradan bitkisel ve hayvansal hayat iin ekilerek eitli bileimlere girdikten sonra, tekrar atmosfere geri dnmesi "Azot Devri" adn alr. Azot, bu devri srasnda toprakta ksmen anorganik fosil azot ve ksmen organik fosil azot eklinde birikir. Bylece endstrinin gereksinimi olan azot, atmosferden, fosil organik ve fosil anorganik azot yataklarndan temin edilir. Yalnz modern azot endstrisi bir azot retim endstrisi deil, bu ametalin bir tespit edilme endstrisidir. Anorganik fosil azot yataklarna rnek olarak ili'de geni kntler halinde bulunan ili Nitratlar, ili Kiiherilesi yani NaNO?, Hindistan'da bulunan Hint Kherles KNO3 ve Norve'te bulunan Norve Kherilesi Ca(N3)2 verilebilir. Eskiden ok kullanlan fosil azot yerini git gide sentez azotuna brakmtr. Fosil azot rezervlerinin artan azot gereksinimini karlayamayaca aktr. Ayn zamanda ili nitratlarnn her zaman dier lkelere tanmas olanakszdr. Bu nedenle gbre ve savunma gereksinimleri iin havann azotunu kullanmak gerekir. Ticari nemi olan tespit edilmi azotun ikinci derecede nemli bir kayna da kok gazdr. Kok gaznda amonyak halinde bulunan azot amonyum slfat olarak geri kazanlr.