You are on page 1of 2

zmleyici Analitik (Felsefe Akmlar)

zmleyici Analitik Felsefe

Yeni-olguculuun daha sonraki bir aamasnda lingistik zmlemecilik ile karlalr. Lingistik zmlemecilik akmnn banda da Wittgenstein grrz. Ama bu kez karmzda Tractatus yazar Wittgenstein deil, Felsefi Aratrmalar (Philosophische Untersuchungen) yazar Wittgenstein vardr. Lingistik zmlemecilik Viyana evresinin temel tutumunu srdrrse de, snrsz bir anlam anlayndan hareket eder. Burada, artk felsefe aratrmalarnda tek ltn doabilimsel bir anlam lt olmadn grrz: yle ki, felsefe aratrmalarnn alan, doabilimsel olsun ya da olmasn, mevcut ya da olanakl tm dilsel deyileri iine alan sonsuz bir alandr. Bylece, daha nce dlanan metafiziksel deyiler de yeniden felsefe aratrmalarnn iine alnr, ama bu kez yok-anlamllklarn saptamak iin deil. nk anlam lt deimitir. Daha dorusu, anlam konusunda tek lte bavurulmaktan vazgeilmitir. Bir nermenin anlam artk doabilimsel bilgi ieriine gre saptanmaz. nk artk eitli anlam balamlarnn, eitli anlam beklerinin olduu kabul edilir. nemli olan, herhangi bir deyinin hangi anlam balam ierisinde kullanlddr. Anlam balamlar sonsuz olabilecei gibi, anlam ltleride sonsuzdur. Ama anlam balamlarnn sonsuz olmas, yine de, insan dncesini doabilimsel izgiden koparmay gerektirmez. nk rnein J. Wisdoma gre, bir felsefe yant, temelde dilsel bir referanstr. Bu referanslarla yantlanan sorular, temelde, dilsel kullanm hi de bir (nesnel) duruma iaret etmedii halde bu durumun betimini geerli klan bir nermenin kullanm tarzna dayanlarak soru haline gelirler. Yani, her ne kadar eitli anlam balamlar varsa da, bunlar ve zellikle felsefe kuramlaryla ilgili anlam balamlar, .hi de nesnel bir duruma iaret etmezler. Bu nedenle, tm bu anlam balamlarna deiik anlam ltleriyle eilmek gerekirse de, tm bu anlam balamlarn nesnel bir duruma iaret edip etmedikleri de gznnde tutulmaldr. Wittgenstein bunu yle belirtir: Felsefenin tek bir yntemi yoktur. Tersine, eitli tedavi yollarnn olmas gibi, eitli yntemler vardr. Bylece lingistik zmlemecilik, dile, doabilimsel doruluk ltne dayal tek bir anlam lt asndan deil de, dilin kullanmnda ortaya kan ok-anlamllk bakmndan eilmekle,

1/2

zmleyici Analitik (Felsefe Akmlar)

dili bilgi-kuramclnn dar bak asndan kurtarm olur: Bylece dil, ncelikle bir toplumsal i grme arac haline getirilir. Dil, toplumsal bir etkinliktir. Felsefe de, temeli toplum- sal olan bir aratrmadr. Buna gre, bir nermenin anlam, verdii bilgiye gre deil, iinde yer ald belli bir dil kesitine gre oluan bir anlam lt asndan deerlendirilmelidir. Bu bakmdan, tek bir dilden deil, artk dillerden sz etmek gerekir. nk, dil bir yaam biimidir ve yaam biimi says kadar dil vardr. Her yaam biimi kendine ait bir dil oyununu gerektirir. Bir dil, toplumlarn gereksinimlerinden kan bir bildirime olana dr. Bilgi vermek, dilin yklendii ilevlerden yalnzca bir tanesidir. Oysa dilin yklendii ilevler sonsuzdur. Bu yzden anlam bilgici bir kstlamaya tabi tutulamaz. Dil, nesnelerin adnn toplam deil, szcklerle yaplan ilerin toplamdr. Bir deyinin anlam, i grd ortamdaki, etkin olduu dil oyunu iindeki anlamdr ve bu niteliiyle de toplumsaldr. Anlam, belli bir dil oyunu iinde i gren bir edir. Dil oyununu oluturan da yaam biimi olduuna gre, anlam yaam biimine baldr. Anlam, yaam biimlerine gre oluur, tek bir anlam lt bu yzden olamaz. Bu yzden metafizikse nermeler de belli bir dil oyunu iinde anlaml olan nermelerdirler. Ama metafiziksel nermeler bir nesnel duruma iaret etmedikleri iin dsel bir dil oyununa aittirler. Bu nedenle lingistik zmlemecilik, belli bir trde felsefe yapmay, yani metafizii engellemeyi de ierir. Lingistik zmlemecilik, dsel bir dil oyunundan kaynaklanan ve geleneksel felsefeyi, felsefe tarihini doldurmu olan felsefe sorunlarn ortadan kaldrmak ister. Bu, Wittgensteinn u szlerinde en ak anlatm bulur: Ulamaya altmz aklk, tam bir aklktr. Ama bu sadece u demektir: Felsefe sorunlar tmyle ortadan kaldrlmaldr. Beni etkin klan zel keif, isteime gre felsefe yapmay ortadan kaldrmaktr. Bu keif felsefeyi yattrr. yle ki. bylece felsefe sorular tarafndan kamlanmaz, kendisi bizzat bir soruya konu yaplr.

2/2

You might also like