Fotograf Tekniği

M.
Oktay ELDEM
FOTORAF TEKN EL K TABI
Fransz Bilim adam Nicphore Nipce tarafndan 1826da ekilmi, tarihte bilinen ilk fotoraf. Eser ad View from the window Pencereden grlen manzarada, evinin avlusu ve dier binalar grlmektedir, pozlama sresi 8 saat srmtr.
NSZ Gnmz teknolojisindeki gelimeler, saysal (digital) fotoraf makinelerinin giderek ucuzlamasn, ekilen fotoraflarn elektronik ortamlarda saklanabilmesi ve izlenebilmesi sayesinde bask ihtiyacnn azalmasn salamtr. Bu sayede saysal fotoraf makinelerinin kullanm gn getike yaygnlamaktadr. lkemizde fotoraflk, gelimi lkelere kyasla ok ge balam dolaysyla fotoraf makinesi teknolojisi ile ilgili ok az Trke kaynak birikmitir. Trkiyede genellikle an fotorafl iin kullanlan fotoraf makinesinin, teknolojisini ve dayand optik-fizik kurallarn anlamak, makinenin zelliklerine ve ayarlarna hakim olmak amacyla hazrladm bu kitabn, lkemizdeki bir eksiklii dolduracan umut ediyorum. Bu serinin ikinci kitabnda ele almay hedeflediim, fotorafn insan zerinde oluturduu etkiler yani Fotoraflk Sanat konusu bu kitabn kapsam dnda braklmtr. Bu kitab kzlarm rem ve Sinem ELDEMe ithaf ediyorum
NDEK LER
1.
FOTOGRAF MAK NELER N N TAR HES ..........................................1 1.1 FOTOGRAF MAK NELER N N EVR M .................................................................6
2.
ELEKTROMAGNET K DALGALAR VE FOTORAF..........................16 2.1 DALGA BOYU, HIZ VE FREKANS .....................................................................16 2.2 RADYO DALGALARI .......................................................................................17 2.2.1 Radyo Dalgalar le Ne Grrz ...........................................................17 2.3 M KRODALGALAR .........................................................................................18 2.3.1 Mikrodalga ile ne grrz.....................................................................18 2.4 GRNR IIK DALGALARI ...........................................................................19 2.4.1 Grnr k ile ne Grrz? ...............................................................19 2.5 KIZILTES DALGALARI .................................................................................20 2.5.1 Kzltesi ile ne Grrz? .....................................................................20 2.6 ULTRAV YOLE DALGALARI ............................................................................22 2.6.1 Ultraviyole ile ne Grrz? ..................................................................23 2.7 X-IINLARI ....................................................................................................23 2.7.1 X-nlar ile ne grrz.......................................................................24 2.8 GAMA-IINLARI .............................................................................................25 2.8.1 Gama Inlar ile ne grrz .................................................................25
3.
GZMZ NASIL GRR......................................................................27 3.1 KORNEA (CORNEA) .......................................................................................27 3.2 R S, GZN IIK AYARLAYICISI ....................................................................28 3.3 GZ MERCE , GZN OBJEKT F AYARI ........................................................29 3.4 RET NA .........................................................................................................29 3.5 K GZ, TEK GRNT (B NOKLER GRME) ...............................................30 3.6 GZMZN OPT K ZELL KLER ..................................................................30
4.
FOTORAF MAK NES N N ALIMA LKES ..................................32 4.1 FOTORAF MAK NES N OLUTURAN B R MLER ..............................................33 4.2 D G TAL FOTORAF MAK NELER NE GENEL B R BAKI ...................................35
5.
MERCEKLER N ZELL KLER ............................................................56 5.1 ODAK UZAKLII ............................................................................................58 5.2 GR AISI .................................................................................................60 5.3 GRNT BOYUTU........................................................................................62 5.3.1 Obje uzaklnn grnt boyuna etkisi..................................................63 5.3.2 Odak Uzaklnn grnt boyuna etkisi................................................63 5.3.3 Sensr boyutlarnn grnt boyuna etkisi.............................................63 5.4 ALAN DER NL ...........................................................................................64 5.4.1 Dzensizlik Halkas ..............................................................................65 5.4.2 stn Netleme Mesafesi........................................................................66 5.5 GRNT KESK NL ...................................................................................68
i
6.
OBJEKT FLER.......................................................................................... 70 6.1 GEN AILI OBJEKT FLER ............................................................................ 72 6.1.1 Ultra Geni Al Objektifler................................................................. 73 6.1.2 Dorusallatrc Objektifler................................................................. 74 6.2 MAKRO OBJEKT FLER ................................................................................... 75 6.3 NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKT F ............................................................ 76 6.4 TELEFOTO OBJEKT FLER............................................................................... 77 6.4.1 Deiken Odak Uzaklkl Objektifler..................................................... 78 6.4.2 Telefoto Range Zoom Objektifler .......................................................... 79
7.
MERCEK BOZULMALARI..................................................................... 80 7.1 KRESEL BOZULMA ...................................................................................... 80 7.2 GEZEGEN MS BOZULMA ............................................................................... 80 7.3 AST GMAT BOZULMASI .................................................................................. 81 7.4 KROMAT K BOZULMA ................................................................................... 82 7.5 ODAK DZLEM ER L .............................................................................. 82 7.6 D STORS YON ............................................................................................... 83
8.
8.1 MERCEKLER N OPT K ZELL VE IIK DDET ............................................ 87 8.2 D YAFRAM AIKLII VE IIK DDET ............................................................ 88 8.3 F-ODAK UZAKLII VE IIK DDET ................................................................ 89 8.4 CCD KARAKTER ST .................................................................................. 90 8.5 KLAS K POZLAMA AYARI .............................................................................. 92 8.6 IIK LM................................................................................................ 93 8.7 F-STOP AYAR T ABLOSU ................................................................................ 94 8.8 PERDE HIZI AYAR TABLOSU .......................................................................... 95 8.9 SENSR HIZI AYAR TABLOSU ........................................................................ 95 8.9.1 Ortalama Deer Yntemi.................................................................... 102 8.9.2 Blgesel lm Yntemi..................................................................... 102 8.9.3 Matris lm Yntemi........................................................................ 102 8.9.4 Merkez- arlkl lm Yntemi ........................................................ 103 8.10 MODERN FOTORAF MAK NELER NDE POZLAMA MODU SE M ................ 103 8.10.1 Aklk ncelikli Mod....................................................................... 104 8.10.2 Perde Hz ncelikli Mod ................................................................. 104 8.10.3 Manual lm Modu........................................................................ 104 8.10.4 Pozlama Destek Ayar ...................................................................... 105 8.10.5 Pozlama Kilitlemesi.......................................................................... 105 8.10.6 Auto Bracketing ............................................................................... 105 NETL K AYARI ...................................................................................... 106 9.1 NETLEME YNTEMLER ............................................................................... 110 9.1.1 Elle Netleme Yntemi ......................................................................... 110
POZLAMA (EXPOSURE) ......................................................................... 84
9.
ii
9.1.2 Aktif Oto-netleme Yntemi ..................................................................110 9.1.3 Pasif Oto-netleme Yntemi..................................................................111 9.2 NETLEME TEKN KLER .................................................................................113 9.2.1 Net kilidi.............................................................................................113 9.2.2 ok noktal, multi point focusing, ........................................................113 9.2.3 Hassas Blgeli Oto-netleme Teknii....................................................113 9.2.4 ok Noktal Oto-netleme Teknii ........................................................113 9.2.5 Srekli Netleme Teknii ......................................................................114 9.2.6 n tahminli Oto-netleme Teknii ........................................................114 9.2.7 Oto-netlemenin srekli izlenmesi Teknii ............................................114 9.2.8 Az k ortamnda oto-netleme Teknii.................................................114 9.2.9 Gece ereveleme Teknii ..................................................................114 9.2.10 Gece ekimi Teknii .........................................................................114 9.2.11 Laser Hologram Teknii ...................................................................115 9.3 NETLEME HATALARINI NLEME YNTEMLER .............................................115 9.3.1 Dioptri Ayar ......................................................................................115 9.3.2 Cam arkasndaki obje iin oto-netleme...............................................115 9.3.3 Hassas Netleme ..................................................................................115 9.3.4 Karma Oto-netleme Yntemi ..............................................................115 10. ZNRLK VE GRNT KAL TES ..........................................116 10.1 SENSR ZNRLL.........................................................................116 10.1.1 Sensrlerin 35 mm film edeeri........................................................119 10.2 FOTORAF MAK NES KAL TES LM ...................................................125 11. FOTORAFILIK SZL ...............................................................132
iii
EK LLER
EK L 1 NSAN GZ ................................................................................................ 27 EK L 2FOTORAF MAK NES N N TEMEL ALIMA LKES ........................................ 32 EK L 3 SLR FOTORAF MAK NES N N GENEL YAPISI ................................................ 34 EK L 4 SLR D G TAL FOTORAF MAK NES N N KONTROL VE GSTERGELER ............ 35 EK L 4 SLR D G TAL FOTORAF MAK NES N N KONTROL VE GSTERGELER ............ 41 EK L 5 NCE KENARLI VE KALIN KENARLI MERCEK................................................... 56 EK L 6 MERCEK T ANIMLARI .................................................................................. 56 EK L 7 ODAK UZAKLII VE GRNT BOYUTU....................................................... 58 EK L 8 GR AISI GEOMETR K YORUMU ............................................................ 61 EK L 9 GRNT BOYUTLARI................................................................................ 62 EK L 10 ALAN DER NL N GSTEREN B R OBJEKT F. .............................................. 64 EK L 11 DZENS ZL K HALKASI .............................................................................. 65 EK L 10 ALAN DER NL N GSTEREN B R OBJEKT F. .............................................. 65 EK L 12 ALAN DER NL N N GEOMETR K YORUMU. ................................................ 67 EK L 13 KESK NL K ................................................................................................ 69 EK L 14 P YASADA MEVCUT OBJEKT F RNEKLER ................................................. 70 EK L 15 GEN AI OBJEKT F VE ETK S ................................................................... 72 EK L 16 MEVCUT OBJEKT F RNEKLER ................................................................. 73 EK L 17 ULTRA GEN AI, BALIK GZ, OBJEKT F VE ETK S ................................... 74 EK L 18 DORUSALLATIRICI OBJEKT F VE ETK S .................................................. 74 EK L 19 MAKRO OBJEKT F VE ETK S ..................................................................... 75 EK L 20 NORMAL OBJEKT F KARILATIRMASI........................................................ 76 EK L 21 TELEFOTO OBJEKT F VE ETK S .................................................................. 77 EK L 22 DE KEN ODAK UZAKLIKLI OBJEKT F RNEKLER .................................... 78 EK L 23 DE KEN ODAK UZAKLIKLI OBJEKT F N YAPISI .......................................... 78 EK L 24 KRESEL BOZUILMANI GEOMETR K YORUMU.............................................. 80 EK L 25 GEZEGEN MS BOZULMANIN GEOMETR K YORUMU...................................... 81 EK L 26 AST GMAT BOZULMANIN GEOMETR K YORUMU .......................................... 81 EK L 27 KROMAT K BOZULMA VE SONUCU .............................................................. 82 EK L 28 ODAK DZLEM ERL GEOMETR K YORUMU ........................................... 83 EK L 29 BAREL D STORS YON VE SONUCU ............................................................... 83 EK L 30 B R OBJEKT F ZER NDEK D YAFRAM AYARLARI ....................................... 84 EK L 31 D YAFRAM, BYK VE KK MERCEK AIKLIKLARI, ................................ 85 EK L 32 POZLANMAYI ANLAMAK ........................................................................... 86 EK L 33 AIRI POZLAMA: F: 28 MM, F-STOP:4, PERDE HIZI: 1/30.............................. 86 EK L 34 NORMAL POZLAMA: F: 18 MM, F-STOP:3.5, PERDE HIZI: 1/3 ....................... 87 EK L 35 B R MERCEE GELEN VE GEEN IINLAR. .................................................. 87 EK L 36 B R MERCEKE GELEN VE D YAFRAMDAN GEEB LEN IINLAR.................... 88 EK L 37 ODAK UZAKLII VE IIK YOUNLUU....................................................... 89 EK L 38 CCD KARAKTER ST .............................................................................. 90 EK L 39 CCD KAREKTER ST N N YARATTII ETK . ............................................... 91 EK L 40 IIK TANIMLARI VE B R MLER .................................................................... 93
iv
EK L 41 D J TAL FOTORAF MAK NES DA POZLAMA TEKN BLOK EMASI ..........100 EK L 42 D J TAL FOTORAF MAK NES DA POZLAMA TEKN BLOK EMASI,KODAK ...................................................................................................................100 EK L 43 NETLEMEN N GEOMETR K YORUMU..........................................................106 EK L 44 DE K OBJELERE NETLEME RNEKLER .................................................109 EK L 45 NETLEME DII GRNTNN CCD ER T ZER NDEK GRNTS .............111 EK L 46 NETLENM GRNTNN CCD ER T ZER NDEK GRNTS ................112 EK L 47 CANON 50 MM F/1.4 OBJEKT F N MTF GRAF . ........................................125 EK L 48 USAF LENS TEST CHART .........................................................................126 EK L 49 TEST Z MLER N NGR ALANINA YERLE M ........................................127
TABLOLAR
TABLO 1 B R D G TAL ................................................................................................ 6 TABLO 2 NSAN GZNN OPT K ZELL KLER ........................................................ 30 TABLO 3 D G TAL FOTORAF MAK NELER N N TEMEL .............................................. 35 TABLO 3 D G TAL FOTORAF MAK NELER N N TEMEL .............................................. 46 TABLO 4 B R D G TAL .............................................................................................. 56 TABLO 5 MERCEK FORMLLER ............................................................................... 59 TABLO 6 35 MM L K F LM VE DE K ODAK UZAKLIKLARI N GR AILARI.......... 60 TABLO 7 MSADE ED LEB L R DZENS ZL K HALKASI DEERLER .............................. 66 TABLO 8 MERCEK BOZULMALARI ............................................................................. 79 TABLO 9 MERCEK BOZULMALARI ............................................................................. 80 TABLO 11 YAKIN VE UZAK NOKTA FORML .......................................................... 94 TABLO 12 YAKIN VE UZAK NOKTA FORML .......................................................... 94 TABLO 13 YAKIN VE UZAK NOKTA FORML .......................................................... 94 TABLO 14 YAKIN VE UZAK NOKTA FORML .......................................................... 95 TABLO 15 YAKIN VE UZAK NOKTA FORML .......................................................... 95 TABLO 16 ORTAMIN IIK DURUMUNA BALI OLARAK POZLAMA AYARLARI. .............. 97
vi
Fotograf makinelerinin Tarihesi
1. FOTOGRAF MAK NELER N N TAR HES Fotoraflk ve fotoraf makinelerinin geliimi, Romallar dneminde balam ve zaman iinde evrimleerek bugnk durumuna ulamtr. Camera kelimesi latince kkenli olup camera obscura kelimelerinden gelmektedir. Camera oda veya frn anlamna gelir, obscura ise karanlk demektir yani karanlk-oda demektir. Bu karanlk oda btn istenmeyen nlar tutar, bir butona baslnca bir aklktan ieri kontroll bir miktar n ieri girmesine ve bir kayt ortam, film veya CCD, zerine odaklanmasn salar. Bu tarihede, insanolunun fotoraf makinelerini uzun bir zaman diliminde kk admlarla nasl gelitirdiini, bu servende fotoraf makinesinin sonunda gazete, dergi ve sanat dnyasn nasl yarattna tank olacaksnz. Romallar dneminde (ancient times): Fotoraf Makinesi karanlk odalar kullanlrd (camera obscuras). Grnt karanlk bir odann duvarnda duvarda alan kk bir delik ile oluturulurdu. 16. yzyl: Camera odalarndaki delie teleskop lensi koyarak parlaklk ve netlik saland. 17. yzyl: Camera obscuralar artistler tarafndan ok sk kullanlr olmaya balad ve sedan sandelyeleri ekline dntrlerek tanabilir bir duruma getirildi. 1727: Professor J. Schulze tebeir, nitric asid ve gm dz yass bir iede kartrd. ienin gne nda pozlandrlan yznde baz karanlklar olutuunu grd. Bu ilk tesadfi yaratlm a duyarl bileik olmutur. 1800: Thomas Wedgwood, gm nitrat ile ilenmi deri zerine opak bir malzeme ile kaplayarak gnein grntsn kaydetti. Elde edilen grnt hemen bozuluyordu 1816: Nicphore Nipce, camera obscura ile a duyarl kad (photosensitive paper) birletirdi 1826: Nipce ilk kalc grnty yaratt. 1834: Henry Fox Talbot, kalc negatif grnty yaratt. Silver cloride emdirilmi bir kat kullanarak ve daha sonra tuz solusyonunda bu grnty sabitledi. Talbot daha sonra pozitif grnty contact printing ile baka bir kada kaydetti. 1837: Louis Daguerre gm kapl bakr plaka zerine silver iodide kaplad zerine grnty kaydedip stlm civada develop etti. Daguerreotype process. 1851: Frederick Scott Archer, Londrada bir heykeltra, cam plaka zerine collodition (nitrat emdirilmi pamuun ether ve alchol iinde zlmesi) ve bir kimyasal karm pskrterek fotoraftaki znrl artrd. Wet plate collodion fotography, Daguerreo type processten hem daha ucuzdu hem de
1
negatif/pozitif ilemler defalarca yaplyordu. Bu proses yaynland fakat patent alnmad. 1853: Nada (Felix Toumachon) Pariste portre studyosunu at. 1855: Stereoscopic an balangc 1855-57: Cam zerine direkt pozitif grnt teknii olan ambrotypes ve metal tintypes veya ferrotypes Amerikada populerlik kazand. 1861: sko fiziki James Clerk-Maxwell, renkli fotoraflk systemini tantt. 3 ayr siyah beyaz filmi kartrd. Herbir filme krmz yeil ve mavi filtrelerden geirerek kayt ald. Daha sonra bu filmleri bir fenerli slide iinde ayn filtreler kullanlarak dndrlyor ve perde zerine drlyordu. Bu ynteme renk ayrm yntemi denir. 1861-65: Mathew Brady, Amerikan i savan 7000 negatif fotoraf ile rapor etmitir. 1870: US Kongresi bat dna photograflar yollam. En ilgin resimler William Jackson ve Tim O'Sullivan tarafndan ekilmitir. 1871: Richard Leach Maddox, bir ingiliz doktor, bir cam plaka zerine jelatin ve silver bromide emulsionu kullanarak kuru plaka prosesini baarmtr. 1877: Edweard Muybridge, ngiliz, San Francisco zenginlerinin "drtnala giden bir atn 4 aya ayn anda yerden kesilirmi bahsini ardk fotoraflar ekerek sonuca balamtr. 1878: Kuru plakalar ticari olarak sata sunulmutur. 1880: George Eastman, 24 yanda iken , Eastman Dry Plate Company irketini Rochester, New York ta kurmutur. lk yar-ton fotoraflar gnlk gazetelerde grlmeye balamtr, New York Graphic. 1888: lk Kodak camera, 20-foot kat makaral, 100 adet 2.5-inch apnda dairesel resimler iin kullanlmaya balanmtr. 1889: Kat yerine film kullanan ilk Kodak fotoraf makinesi yapld. 1890: Jacob Riis, How the Other Half Lives, dergisini yaynland, evsizlerin grntleri vard. 1900: Kodak Brownie kutulu makaral filmli fotoraf makinesini tantt, rollfilm camera. 1906: Panchromatic siyah beyaz filmler sayesinde yksek kalitede renkleri ayran renkli fotograf yapld. 1907: lk ticari renkli film Autochrome plaka, Lumiere kardeler tarafndan Fransada retildi. 1914: Oscar Barnack, Alman Mikoskop eticisi Leitzde alan bir ii, 24x36 mm ereveli film kullanan modern fotoraf makinesini gelitirdi. 1917: Nippon Kogaku K.K., Tokyoda kuruldu, daha sonra Nikon adn ald . 1924: lk yksek kaliteli 35 mm Fotoraf Makinesi. Leitz, Barnack'sn camerasn gelitirerek "Leica" adnda piyasaya srd.
2
1928: Albert Renger-Patzsch publishes The World is Beautiful, close-ups emphasizing the form of natural and man-made objects; Rollei introduces the Rolleiflex twin-lens reflex producing a 6x6 cm image on rollfilm. 1931: MIT de Harold ("Doc") Edgerton strobe photografl gelitirdi 1932: inception of Technicolor for movies, where three black and white negatives were made in the same camera under different filters; Ansel Adams, Imogen Cunningham, Willard Van Dyke, Edward Weston, et al, form Group f/64 dedicated to "straight photographic thought and production".; Henri Cartier-Bresson buys a Leica and begins a 60-year career photographing people; On March 14, George Eastman, aged 77, writes suicide note--"My work is done. Why wait?"--and shoots himself.
1928: Albert gzel , doal ve vurgulayan reten de
Renger- Patzsch Dnya insan yapm
yaynlamaktadr form cm grnt
nesnelerin rollfilm refleks Strobe 6x6
yakn -up; Rollei ift lens
Rolleiflex
tantt .1931: MIT photografl
Harold
(" Doc") Edgerton
gelitirdi
1932 : Balangcndan siyah ve beyaz
filmler iin negatifler farkl filtreler Adams,
Technicolor , altnda Imogen
ayn kamera
yaplmtr ; Ansel
Cunningham , Willard fotoraf
Van Dyke , Edward dnce ve retim"
Weston , ve ark , "dz adanm formu Grup
f/64 , Henri Cartier-Bresson
Leica satn alr ve insanlarn fotorafn 60 yllk kariyeri balar; 14 Mart'ta, 77 ya George
Eastman , intihar notu Neden
yazar" Benim alma vurur .
yaplr
bekleyin " - ve kendini
1934: Fuji Photo Film kuruldu. 1938de, Fuji filmin yansra camera ve lens retti. 1936: Kodakchormeun gelitirilmesi. lk renkli ok katmanl film. Exaktann gelitirilmesi, 35 mm Single Lens Reflex (SLR) kamerann ncs kinci dnya sava: ok katmanl renkli negatif filmin geliimi Margaret Bourke-White, Robert Capa, Carl Mydans, and W. Eugene Smith war for LIFE magazine dergisini yaynladlar 1948: svirede Hasselblad ilk orta formatl SLR makineyi sata sundu; Japanyoda Pentax otomatik diyafram tantt. 1949: Dou Alman Zeiss, Contax Si gelitirdi, pentaprizm Vizrde ters evrilmemi grnt veren ilk SLR makine. 1959: Nikon F tantld. 1963: first color instant film developed by Polaroid; Instamatic released by Kodak; first purpose-built underwater introduced, the Nikonos
1963: Polaroid
tarafndan gelitirilen yaymlanan
ilk
renk
instant ilk
film , Kodak tarafndan sualt tantld
Instamatic Nikonos
amal ina edilen,
1972: 110-formatnda, 13x17 mm ereve boyutlarnda Fotoraf Makinesi Kodak tarafndan tantld 1973: C-41 color negative process introduced, replacing C-22 1980: Elsa Dorfman begins making portraits with the 20x24" Polaroid
1973: C -41 renkli negatif 1980: Elsa yapmaya Dorfman
sreci
C -22 yerine tantld
20x24
" Polaroid portreler
balar .
1982: Sony Mavica "still video" Fotoraf Makinesiy tantt

4
1983: Kodak 8x11 mm ereveli disk cameray tantt, (Minox spy camerasnda olduu gibi) 1985: Minolta dnyann ilk autofocus SLR systemini sata sundu. 1992: Kodak Photo CD yi tantt
Fotograf makinelerinin Evrimi
1.1 Fotograf Makinelerinin Evrimi

Aadaki tabloda 1839dan gnmze kadar geen zamanda retilmi eitli fotoraf makineleri gsterilmitir. Tablo 1 Bir Digital
Tarih
Tanm
Grnm
1839
Daguerro tipi Fotoraf makinesi
~ 1840
Daguerro tipi kayar kutulu fotoraf makinesi
Tarih
Tanm
Fotograf makinelerinin Evrimi Grnm
1841
metal fotoraf makinesi
~1850
Krkl fotoraf makinesi
1861
Single reflex fotoraf makinesi
flash pudras
1865
Fotograf makinelerinin Evrimi Tarih Tanm
Grnm
~1873
Renkli fotoraf makinesi
~1880
Elde tanabilir fotoraf makinesi
1881
kiz mercekli reflex fotoraf makinesi
1882
Minyatr fotoraf makinesi
Tarih
Tanm
1885
Casus fotoraf makinesi
~1885
Strut fotoraf makinesi
~1885
Katlanabilir fotoraf makinesi
1887
Kitap tipi fotoraf makinesi
Grnm
1888
Makara film fotoraf makinesi
~1890
Panorama fotoraf makinesi
~1890
Opera fotoraf makinesi
1897
Katlanr makaral fotoraf makinesi
1897
Birleik makaral ve plakal fotoraf makinesi
10
Tarih
Tanm
1900
Snapshot fotoraf makinesi
~1900
Damga ('stamp') fotoraf makinesi
~1900
Basn fotoraf makinesi
1903
vest pocket fotoraf makinesi
1913
35 mm fotoraf makinesi
11
Grnm
1929
kiz mercek reflex fotoraf makinesi
1933
35 mm reflex fotoraf makinesi
1934
spring motor fotoraf makinesi
1936
Minyatr fotoraf makinesi 8x11 mm
12
Tarih
Tanm
1948
Derhal olan resim (instant picture) fotoraf makinesi
1956
Filmi deitirilebilir fotoraf makinesi
1959
zoom lens
1960
Elektrik motorlu fotoraf makinesi
13
Grnm
1963
Otomatik ISO okumal 2 film kasetli fotoraf makinesi
1964
Elektronik flal fotoraf makinesi
Kometa (Comet) Otomatik ilk fotoraf makinesi (1958de Brksel EXPO fuarnda sergilenmi, fakat seri retime geirilememi), ZENIT-5 lk Rus SLR, film makaras motorlu fotoraf makinesi 1963 FT-2 (1958) -- first panorama fotoraf makinesi to be produced in larger series, ZENIT-6 first russian SLR with zoom-lens (1964), ZENIT-16 -- first SLR with hard plastic body(1972
1967
Otomatik pozlama ayarl single lens reflex
FT- 2 (1958 ) -
ilk
panorama Fotoraf Makinesi byk seri retilebilir ZENIT-6 zum ( 1964) ile ilk lens rusa
SLR fotoraf makinesi ,

14
Tarih
Tanm
ZENIT-16 - sert plastik gvde

1977 1981
(1972
ilk SLR
Otomatik netlemeli (auto focus) compact fotoraf makinesi Digital fotoraf makinesi
15
Elektromagnetik Dalgalar ve Fotoraf
2.
ELEKTROMAGNET K DALGALAR VE FOTORAF

Radyo 104 102 Mikrodalga Kzltesi Grnr Ultraviyole 1 10-2 10-5 10-6
Dalga boyu (cm)
X-n Gama In 10-8 10 -8 10-12
binalar
insan
Fotoraf ekmek, n kontroll bir ekilde bir kayt ortam zerine odaklanmas demektir. Ik bir elektromagnetik dalgadr. Gzmz spektrumun ok kk bir blgesinde, grnr blgesindeki elektromagnetik dalgalarn kaydn yapar. Fakat bilim adamlar elektromagnetik dalgalarn baka dalgaboylarnda da kayt yaparlar. Bu blmde elektromagnetik spektrumun nasl tanmland ve eitli dalga boylarnda nasl kayt yapld ve neler grnd anlatlacaktr. Salan/yaylan bir enerji olarak k konusu, bilim adamlar ve fizikiler tarafndan allm, deneyler yaplm ve teorisi ortaya konmutur. Yaklak yzyl ncesine kadar hi kimse k iin tatmin edici bir teori gelitiremedi. Fiziki Max Planck, n yksek hzda parack katar olduu teorisini yaynlad. Herhangi bir k kaynann d dnyaya sylenemeyecek miktarda parack yolladn iddia etti. Bu teori kuantum teorisi olarak bilinir. In kuantmna photon denir. Kuantum teorisi X nlarn, radyasyonu ve fotoelektrik olaylar aklamakta kullanlr.
Bal ars Toplu ine ba Tek hcreli molekl
atom
Atom ekirdei
2.1 Dalga Boyu, Hz ve Frekans

Dalga boyu bir dalgann iki tepesi arasndaki mesafe olarak tanmlanr. Elektromagnetik spektrumdaki dalga boylar, uzun radyo dalgalar iin bir bina kadar iken gama nlarnn dalga boyu ise atomun ekirdeinden daha kktr Elektromagnetik dalgalar sadece dalga boylar ile tanmlanmazlar, ayn zamanda frekanslarndan ve enerjilerindende bahsetmek lazm. Bu byklk birbirine matematiksel olarak baldr. X-nlarnn enerjisinden mikrodalgann dalga boyundan ve radyo dalgalarnn frekansndan bahsederiz. Elektromagnetik spektrum en uzun dalga boyundan en ksa dalga boyuna kadar tm bileenleri ierir. Bunlar radyo dalgalar, mikrodalga, kzltesi (infrared), optik, ultraviyole, x-n ve gama-n olarak isimlendirilir. Sonraki blmlerde tm spektrum hakknda ksa bir tur yapacaz.
16
2.2 Radyo Dalgalar

Radyo dalgalarnn boyu bir futbol sahasndan daha byk ve bir toptanda daha kk olabilir. Radyo dalgalar radyomuza muzik tad gibi TV ve cep telefonumuzada sinyaller tarlar. TV zerindeki anten ile TV istasyonundan yaylan dalgalar elektromagnetik formda alr daha sonra bu sinyaller TVde zmlenerek ekranda gsterilir.
2.2.1 Radyo Dalgalar le Ne Grrz

Uzaydaki bir ok cisim rnei gezegenler yldzlar gaz ve toz bulutlar galaksiler bir ok dalga boyunda radyasyon yaparlar. Bunlarn bazlar ok uzun dalga boyundadr, bir ka kilometre boyunda. Radyo dalgalarnn boyu optik nlarn boyundan ok daha byk olduu iin radyo teleskoplar optik teleskoplardan ok farkl alrlar. Radyo teleskoplar metalden yaplm tabak formundadr ve zerine den radyo dalgalarn yanstarak odak noktasnda toplarlar. Radyo teleskoplar ile iyi bir grnt elde edebilmek iin fiziksel olarak optik teleskoplardan byk olmak zorundadrlar. rnein 64 metre tabak antene sahip bir parkes radyo teleskobu yinede yeterince net bir grnt oluturamaz. Daha net ve hassas bir grnt elde etmek iin bilim adamlar bir ok kk radyo teleskobu bir araya getirirler. Alc tabak antenleri bir dizi halinde birbirine balarlar. Btn bu antenleri kaplad alan boyutlarnda bir radyo ateleskobu elde etmi olurlar. Very Large Array (VLA) dnyann ilk radyo astronomi gzlemcisidir. VLA Y eklinde dizilmi olup 27 anten ierir. Utan uca 36 km dir yaklak Ankarann yars kadar bir alan kaplar. VLA bir interferometerdir; bunun anlam her bir anten iftinden ald sintyalleri arparak bir interference patterni oluturur, ve bunlarn dnyann dnmesi nedeni ile nasl nasl deitiini analiz edip gkyzndeki radyo kaynaklarn tespit eder. Yukardaki grnt bizim samanyolu galaksindeki karbonmonoksit gazn gstermektedir. Radyo astronominin en byk avantaj gne, bulut ve yamurdan etkilenmemesidir.
17
2.3 Mikrodalgalar
Mikrodalgann santimetre ile llen dalga boyu vardr. Mikrodalgalar sis, duman, hafif yamur, kar ve bulutun iinden rahatlkla geerler. Bu yzden bir bilgiyi bir yerden baka bir yere iletmek iin kullanlrlar. Ksa mikrodalgalar uzaktan alglamada kullanlr. Hava tahminlerinde doppler radar olarak kullanlr. Telefon haberlemesi, gsm ve bilgisayar verileri de mikrodalgalarla iletilir.
2.3.1 Mikrodalga ile ne grrz

Radarlar bir cismin konumunu tespit etmek iin ksa mikrodalga katarlar yollayp cisimden geri yansyan alglarlar. Bu yntem aktif yntem olarak adlandrlr. Pasif yntemde ise hi bir dalga gnderilmez sade cisimden kaynaklana mikrodalga alglanr. Yani alc basit bir gzlemci gibidir. 1960larda tesadfen byk bir keif yapld. Bell labratuarnda alan iki bilim adam dk grlt seviyeli zel bir anten kullanarak arka fon grltsn algladlar. Bu grlt ile ilgili acayip olan ey her ynden ve iddette geliyor olmasyd.Eer bu grlt bizim dnyamzdan kaynaklanyor olsayd radyo istasyonlar, havaalan kulesi vb.gibi bir ynden geliyor olmas gerekirdi, ayn her ynden deil. Bir sre sonra bilim adamlar bunun kozmik mikrodalga radyasyonu olduunu anladlar. Bu radyasyon tm uzay dolduruyordu ve evrenin balangcna bir kant olduuna inanld, big bang teorisi. Evinizde bir mikrodalga teleskop olsayd mikrodalga frnndan kaynaklana kaak sinyalleri grebilirdiniz ve bir ok insan yaps cihazlardan kaynaklanan sinyalleri grecektiniz. Fakat ayn zamanda btn ynlerden gelen bir sinyalide alglayacaktnz. te bu kozmik mikrodalga masdr.
18
2.4 Grnr Ik Dalgalar

Elektromagnetik dalgalardan grebildiimiz sadece grnr k dalgalardr. Bu dalgalar gk kuandaki renkler olarak alglarz. Her bir renk farkl dalga boyuna sahiptir. Krmz en uzun, mavi en ksa dalga boyuna sahiptir. Btn dalgalar birlikte olduunda beyaz k olarak alglanrlar.
2.4.1 Grnr k ile ne Grrz?

Gzdeki koniler grnr n ok hassas alclardr. Gne grnr n doal kaynadr ve gzmz objelerden yansyan gne n grr. Bir objenin grdmz rengi bu objeden yansyan n rengidir. Dier renklerin tm absorbe olur, emilir. Bir ok dalga boyuna kar kr olduumuz iin Dnyay ve evreni tanmak iin farkl dalgaboylarn alglayacak cihazlar yapmak nemlidir. Bir ok cihaz grnr bizim grdmzden daha net alglayabilir. Dnyay gzlemek iin uydularn kullanlmasnn ve uzay gzlemek iin teleskop kullanmann nedeni budur. Uydu ile alnan renkli grntlerde 2 farkl teknik kullanlr. True-color ve false-color. True-color grnt almak iin uydu sensor ile cisimlerden yansyan grnr n red green blue renklerini kaydeder daha sonra bu bilgiler bilgisayarda birletirilerek grnt oluturulur. Sonu bizim grdmz grnt gibidir. False-color tekniinde ise cisimlerden yansyan n parlaklk bilgisi kaydedilir. Daha sonra parlaklk bilgisi saysal deerlere dntrlr ve renk-kodlamas iin kullanlr. Cismi bu saylarla rastgele boyanr fakat genellikle gzmze daha gerek grlecek ekilde veya cismin baz zelliklerini vurgulamak iin kullanlr. Yukardaki ekilde patlayan bir yldz ieren Yenge Bulutsunun true ve false color grntlerini gryorsunuz.
19
Astronomistler contrast ve parlaklk bilgilerini ayarlayarak ilgilendikleri blgeyi sa taraftaki ekilde daha vurgulu bir duruma getirebilmilerdir.
2.5 Kzltesi dalgalar

Kzltesi n elektromagnetik spektrumun grnr k ile mikrodalga blgesi arasndadr. Uzak, orta ve yakn olmak zere 3 blgeye ayrlmr (grnr kta krmz ve mor blge gibi). Yakn blge grnr a yakndr, uzak kzltesi ise mikrodalgaya yakndr. Uzak kzltesi dalgalar termaldir. Dier bir deyile biz hergn bu nm tipini s dalgalar olarak alglyoruz. rnein Gne nda, bir atete, radytr veya scak bir kaldrm. Derimizdeki scaklk alglayc sinirler vucut iindeki scaklk ile dardaki scaklk farkn alglar Yakn kzltesi her zaman scak deildir. Gerekte onlar alglayamayz. rnein TV uzak kumanda cihaznn gibi.
2.5.1 Kzltesi ile ne Grrz?

Herhangi scaklktaki bir cisim Kzltesi dalga boyunda nm yapar. Bize gre ok souk olan cisimler bile ,buz gibi, bu nm yapar. Cisim grnr dalga boyunda nm yapacak kadar scak deilse Kzltesi dalga boyunda nm yapar. rnein scak bir odun kmr grnr k yayamaz fakat kzltesinde nm yapar ve biz onu scak olarak alglarz. nsan vucudu gl bir Kzltesi yayar 10 mikron dalga boyunda. Resimde elinde yanm bir kibrit tutan gzlkl bir adamn fotografdr. Hangi parann en scak olduunu dnyorsunuz. Gzlklerin scakln adamn eliyle karlatrrmsnz. Yandaki gibi bir resim yapmak iin zel bir Fotoraf Makinesi ve film kullanlr. Bu sayede scaklk farkllklar alglanr ve true color veya false color yntemi kullanlarak renklendirme yaplr bylece gzmzn yorumlayabilecei bir grnt ortaya kar. Turuncu blgeler scak, beyazmavi aras blgeler ise souk alanlar gsterir.
20
nsanlar kzltesi nn gremezler fakat engerekli ylan, ngrakl ylanlar kzltesi olarak grrler. Pits adnda sensorleri vardr ve kzltesi grnt oluturmalar salar bu sayede scak kanl hayvanlar karanlkta bile grrler. Dnyamz ve gne uzak cisimler galaksiler Kzltesi bandnda nm yaparlar. Yrngedeki Uydular ile hem dnyamz hemde evren kzltesi detektrler ile grntlenmektedir. GOES 6 uydusu ile 1986 ylnda alnm bir resimi gryorsunuz. Bilim adamlar scaklk bilgisini kullanarak nerelerin kara, deniz ve bulut olduunu bulurlar. Scaklk farklarn kullanarak 256 farkl renk tonu kullanrak daha gerek bir grnt olutururlar. Kzltesi dalgaboyunda bulutlar daha detayl grlrler. Bulut yaplarn incelemek iin byk imkan tanr. Siyah renkli bulutlar daha lk, daha parlak grnenler ise daha souktur. Galapagosun gneybats gney amerikann bats, ok katl bulutlarn olduu bir blge vardr. Daha scak bulutlarn daha alt dzeylerde olduu grlyor. Okyanus, yakn olan bulutlar daha lk yapmaktadr. Birok cisim kzltesi radyasyon yapt gibi zerine den kzltesi yanstrlar. Ksmi olarak yakn kzltesi nm. Yakn kzltesi scaklkla ilgili deildir. Kzltesi film objeleri grr nk Gne veya dier kaynaklar cisimleri aydnlatr ve bu cisimlerde bu dalga boyunu ya absorbe eder yada yanstr. Yansyan ve absorbe olan kzltesi nesnenin rengini belirliyor diyebilirsiniz. Yani krmz mavi yeil ve kzltesi kombinasyonu cismin rengini belirler. Aalar ve otlarn clorofil grnr n yansra near kzltesini nasl yansttn gryorsunuz. kzltesi dalgalarn gremesekte onlar daima ordadrlar. Grnr k yeil, kzltesi ise soluk krmz renkte gsterilmitir. Bu grnt kzltesi dalgalar alglayan bir film ile ekilmi ve daha sonra false-color teknii ile renklendirilmitir. Kzltesi k krmznn tonlar ile renklendirilmitir. Bunun anlam resimdeki krmz renkler yansyan kzltesi n etkisi ile oluturulmutur. Bunun etkisi ile aalar ve otlarn krmza grlmesine neden olmutur. Resimdeki grnr
21
k ile oluturulan renk yeildir binann neden yeil grndn yorumlaynz. Landsat 5 uydusu tarafndan near kzltesi dalga boyunda alnm bir grnt.(soldaki). Aydnlk blgeler kzltesinin ok yansd alanlardr, karankk alanlar ise kk bir yansmann olduu alanlardr. Sa altta grlen kareli blge hakknda ne dnrsnz. Sadaki resimde kzltesi bilgisi grnr n mavi ve yeil bilgisi ile birletirilmi ve krmz olarak ilenmitir. Near infrared salkl bitkilerden yansyorsa sol altta bulunan krmz kareler hakknda ne dnrsnz. Uydularla ayn zamanda uzayn grntsde alnmtr. Aadaki resim galaksimizin merkez blgesini gstermektedir. IRAS uydusu tarafndan ekilmitir. Grnty kesen dumanl, yatay S ekli zellii gne sisteminin dzlemindeki tozlar tarafndan yaylan belli bir scaklk vardr.
2.6 Ultraviyole Dalgalar

Bu dalga boyu insan gz tarafndan grnemez, fakat baz bcekler yaban ars bu dalga boyunu grr. Bilim adamlar uv bandn e ayrrlar: yakn uv, uzak uv ve uta olan uv. Gneimiz btn dalga boylarnda nm yapsada vcudumuzdaki gne yannn sebebi UV nlardr.
22
2.6.1 Ultraviyole ile ne Grrz?

Uzaydaki scak ve aktif nesneler byk miktarda UV n yayarlar. Resimde grnr k (altta) ve UV ile alnm (stteki) 3 farkl galaksinin fotoraflarn gryorsunuz. Fotoraflar NASAnn Ultraviolet Imaging Telescope (UIT) uydusu tarafndan alnmtr Resimdeki gibi bir galaksi yeni yldz oluumlarnn balad bir gaz bulutunu gsterir. Sadaki resimde extrime UV nda gnein grntsdr. 171 Angstrom. Gneten gelen bu nlar atmosfere girer ou ilerledike durudurulur, ozone tabakasnda, baz gnler atmosfere daha fazla UV nlar girer. Bilim adamlar bu nlardan insanlarn korunmas iin bir index hazrlamlardr.
2.7 X-Inlar
X-snlarn grebilseydik acaba dnya nasl grlrd. O zaman grdmz hastenelerdeki X-n filmlerine benzerdi. X-n filmi X-nlarn grr sadece, sizin derinizin iinden geip gelenleri, X-nlar kemikten veya metalin iinden geemez dolaysyla bu blgeler karanlk grlecektir. Hastenede bir film ektirdiiniz zaman x-nlarna duyarl bir film sizin vucudunuzun bir tarafna konulur ve br yandan x-n atelenir ve bu nlar sizin iinizden geerek flmin zerine der. Tabi kemiklerden ve baz kat blgelerden ya hi geemez (bu blgeler beyaz grlr) veya daha az geer. Bu durumda banyo edilen film zerinde siyah beyaz ve aradaki gri tonlarda bir resim oluur. X-nlarnn vucudunuzdan getiini hissetmesseniz. Kemikleriniz ve dileriniz derinizden daha fazla X-n absorbe eder, kemiklerinizin ve dilerinizin bir silueti film zerinde oluur deri ise effaf grlr. Metaller ise kemiklerden daha fazla X-n absorbe eder resimdeki dolgu maddesini ayrd edebilirsiniz. Gne nlar belli bir ada zerimize dtnde yerde bir glge oluturur.
23
Benzer olarak X-nlarda zerimize der derimizin iinden geip kemiklerimizin glgeleri film zerine der. Uydularda X-n detektrleri kullanlr. Astronomide X-nlar yayan eyler (kara delikler gibi) hastanelerdeki X-n makineleri gibidir. Detektr ise X-n filmler gibidir.
2.7.1 X-nlar ile ne grrz

Uzaydaki bir ok cisim x nlar yayar, rnein kara delikler,ntrn yldzlar, binary yldz sistemleri, spernova kalntlar, yldzlar, gneimiz ve baz gezegenler. Dnyamz bir ok dalga boyunda (X-nlar band dahil) k yayar, ldar. Gerekte dnyamz ldamaz sadece atmosferin st tabakalarnda retilen aurora ldar. Auroraya gneten gelen ykl paracklar neden olur. Krmz parlak blge X-in yayndr. Gneten gelen yksek enerjili paracklar dnyann magnetosferindeki elektronlara arpar ve auroa oluur. Bu elektronlar dnyann magnetik alan boyunca hareket ederler ve ionesfere girerek burdaki elektronlarla arprlar. Bunun sonucunda X-n yayn oluur. Fakat bu nlar atmosferin daha alt katmanlarnda absorbe olurlar dolaysyla bir tehlike oluturmazlar. (Bu resim Aralk 30, 1996 uyduyla alnmtr.) Gneimizde X nlar yayar. Bu resimde gneimizin X-nlar ile nasl grndn gstermektedir. Bu fotograf 27 nisan 2000 de Yokoh uydusu tarafndan alnmtr Sadaki grnt zeldir. Bir spernova kalntsn gstermektedir. Kk magellanic bulutsu adl bir galaxinin yaknnda patlayan bir yldzn kalntsdr. Zt renkler bu kalntnn neye benzedeini gstermek iin kullanlmtr. Xnlar: mavi, grnr k: yeil radyo dalgalarda: krmz olarak gsterilmitir. Uzayn derinliklerindeki bir ok cisim X-nlar yayar. Birok yldz ikili yldz sistemi oluturur. Bunun anlam iki yldz birbirinin yrngesinde dolanmaktadr. Bu yldzlardan biri kara delik veya ntrn yldz olduu zaman dier yldzdan byk miktarlarda madde ekmeye balar. Bu madde spiral izerek kara delie veya ntrn yldzna doru akar bu srada scaklk ok ykselir. Scaklk milyon derecenin stne kt zaman bu maddeler X nlar yaymaya balarlar.
24
2.8 Gama-Inlar
Gama nlar elektromagnetik spektrum iinde en ksa dalga boyuna ve en fazla enerjiye sahip olan dalgadr. Gama n radyoaktif atomlar tarafndan veya nkleer patlamalarda ortaya kar. Gama nlar canl hcreleri ldrebilir. Bu yzden kanserli hcreleri ldrmekte kullanlr. Gama nlar uzayn engin uzaklklarn katederek bize kadar ular, bu nlar sadece dnyamzn atmosferinde absorbe olurlar. Deiik dalga boylarndaki dalgalar atmosferde deiik derinliklere kadar ilerleyebilir. Dolaysyla bu nlar ykseklerdeki gzetleme balonlar veya uydular tarafndan alglanabilir. Gama nlar uzayn en scak blgelerinde retilirler. Spernova patlamalar, atomun tahrip olmas gibi olaylarda ortaya kar. Ntrn yldzlar, pulsarlar ve kara deliklerde gama n kaynadr.
2.8.1 Gama Inlar ile ne grrz

Optik klarda veya X nlarnda olduunun aksine gama nlar yakalanamaz veya bir ayna ile yanstlamazlar. Gama n btn bunlarn iinden geer. Gama n teleskobu Compton salmas diye adlandrlan bir sre ile alr. Gama n bir elektronla arpr ve enerjisini kaybeder. Gama nlarn grebilseydik gece gkyz bize ok farkl grlrd Gama nlar ile ayn grnts bir lambaya benzer ayn zellikleri grlmez ay sanki gneten daha parlakm gibi grlr. Gama nlar ile bir gr yldz alevlerinin , supernova, karadelikler, ntron yldzlar ve aktif galaksilerin iine bakmak anlamna gelir. Evreni bu yksek enerji asndan kefetmek sayesinde bilimadamlar yeni fizik teorilerini test etmeyi ve dnyada yaplmas imkansz deneyleri yapmay baarabileceklerdir. Gama nlarn grebilseydik bu iki ntron yldz veya pulsarn gkyzndeki en parlak yldz olduunu grrdk. Bilgisayarla yaplan dnmler sonucunda Yenge Bulutsu pulsar ile Geminga pulsar grlmektedir.
25
Yandaki ekilde Yenge bulutsu (Crab nebulas) Yenge Bulutsu grnr klada gsterilmitir. Supernova Gamma In patlamas ile 1054 ylnda gkyznde ldamtr. 1967 ylnda astronomlar bu yldzn ekirdek kalntlarn bulmulardrt. ok hzl dnen magnetik bir pulsar yldzdr. her 0.33 saniyede radyo dalgalarnda fla etmektedir. Bugn gama n patlamalarnn Grnr k gnde en az bir kere meydana geldii ve patlamann saniye ile dakikalar boyunca srd tespit edilmitir. Sanki kozmik bir fla lambas gibidir. Beklenmeyen ynlerden gelir ldar ve sner. Gama n patlamalarnn 10 saniyede yayd enerji gnein 10 milyar ylda yayd enerjiden daha byktr. Anlalmtrki gzlenen btn gama n patlamalar bizim galaksinin dndan gelmektedir. Bilim adamlar gama n patlamalarnn bizim galaxide ancak birka milyon ylda bir meydana geldiini sanmaktadrlar. Evrendeki Gama n patlamalar halen srlarn korumaktadr.Bu sr zlrse evrenin balangc genileme hz ve boyutlarnn zlecei umut edilmektedir.
26
Gzmz Nasl Grr
3. GZMZ NASIL GRR Gzmz oluturan birimler ekilde gsterilmitir. Ik kornea ve n odadan krlarak geer, iristen geerek mercee ular. Mercekte krlmaya urar, viterus boluunda ilerleyerek retina zerinde grnty oluturur. Retinaya bal optik sinirler grnty beyne iletirler.
ekil 1 nsan Gz
3.1 Kornea (Cornea)

Fotoraf makinesi iin objektif ne kadar nemliyse gz iin de kornea ayn nemi tar. Kornea, gzn n tarafnn en d ksmnda bulunan son derece saydam bir tabakadr. In yaklak yzde doksan sekizini geirir ki bu, camn effaflna yakndr. Kornea denen saydam blm k nlarn krarak, bu nlarn mercekten geip, gzn arkasndaki retinaya ulamalarn salar. Odaklama iin gerekli olan n krlmnn te ikisi bu sayede salanr. Krlmann geri kalan te birlik blmn ise, gzn i ksmnda bulunan mercek gerekletirir.
27
Gzmz Nasl Grr
3.2 ris, Gzn Ik Ayarlaycs

Korneann (saydam tabakann) arkasnda yer alan iris, retinay gereksiz nlardan korur. evresinde bulunan iki kas sayesinde gzbebeinin boyutunu k iddetine gre ayarlar Kaslardan biri tpk bir kese ba gibi gzbebeini daraltr. Gz bebeinin etrafnda papatya yapraklar gibi da uzanan dier kaslar ise n iddeti azaldnda gz bebeini bytrler. Bu sayede gzn iine giren k miktar sabit tutulur. Uzun sre aydnlk bir ortamda bulunduktan sonra karanlk bir ortama geildiinde gzde meydana gelen kamamann iki nedeni vardr. Birincisi, karanlkta retina duyarllnn artmasdr; ikincisi ise, iristeki kaslarn harekete gemeleri iin ksa bir srenin gerekmesidir. Karanlk bir yerden birden aydnlk ortama geildiinde, gz bebei ksa bir sre geniliini korur. Gz kta kaldktan ancak 0.04-0.05 saniye sonra gz bebei iristeki kaslarn yardmyla daralmaya balar ve bu daralma 0.1 saniyede maksimuma ular. Gze giren k miktar, gzbebei aklnn derecesine gre yaklak 30 kat deiebilir. Ornein bir fla patlamas ile 0.1 saniyede yaplacak deiim sonucunda gzbebei hemen ayarlanp krar. Karanlk bir yere ilk girdiiniz anda etrafnzdaki eyalar ok zor seebilirsiniz. Bunun sebebi, retinanzn duyarllnn o an iin ok dk olmasdr. Fakat 1 dakika gibi ksa bir sre iinde duyarllk 10 kat artar. Retina daha nce uyarlmas iin gereken k iddetinin onda biriyle uyarlabilir. 20 dakika sonra duyarlk 6.000 kat artar ve 40 dakika sonra vaklak 25.000 kat ykselir. Gz, a duyarlln 500.000 ile 1.000.000 kat gibi byk saylar arasnda deitirebilir. Duyarllk aydnlanma derecesine gre otomatik olarak ayarlanr. Retinann grnty kaydetmesi iin objedeki hem karanlk hem de aydnlk noktalarn belirlenmesi gerekir. Bu nedenle duyarlln reseptrlerin daima daha karanlk deil daha aydnlk olanlara cevap verecei ekilde bir ayarlama yaplmaldr. Retinann duruma gre kendisini ayarlamasna rnek olarak, sinemadan parlak gn na kld zamanlar verebiliriz. Bu srada cisimlerdeki koyu noktalar bile son derece aydnlk grlr. Kontrast ok az olduu iin btn grnt beyazlar. Kukusuz bu yetersiz bir grmedir ve retina, cismin koyu noktalar alclar ar uyarmayacak kadar uyum gsterince rahatszlk kaybolur. Tersine, kii karanlk bir ortama girdiinde, balangta genellikle retina duyarll ok hafif olduundan cisimlerdeki aydnlk noktalar bile retinay uyaramaz. Fakat karanla uyumdan sonra aydnlk noktalar kaydedilmeye balar. leri derecede aydnlk ve karanla uyuma rnek olarak, gnein k iddeti aynkinden 30.000 kat daha fazla olduu halde gzn hem parlak gne hem de ay nda grev yapmas gsterilebilir.
28
Gzmz Nasl Grr
3.3 Gz Mercei, Gzn Objektif Ayar

Gz mercei, iris ile gzbebeinin hemen arkasnda yer alr. Grevi gze gelen k nlarn krarak a tabakaya odaklamaktr. effaf, kat, elastik ve sarms renkte olup protein liflerinden olumutur. Iki kenar da dbkey olan bu saydam yapnn ekli byte merceklerine benzer. Lensin (gz mercei) ekli, etrafnda bulunan kaslar yardmyla deiebilir. Bu sayede gze farkl alardan gelen k srekli a tabakaya odaklanr. Ornein, yakna bakldnda gz merceinin evresindeki kaslar kaslr, mercein ortas bombeleir. Uzaa bakldnda kaslar gever, mercek uzayarak incelir ve uzaktaki nesnelerin grntleri netletirilir. Gz merceinin grevi Fotoraf Makinesi merceinin grevi ile ayndr. Fotoraf Makinesi objektiflerinde, n uzakla gre istenilen blgeye odaklanmas iin elle veya otomatik olarak mercek ayar yaplr. Gelimi bir Fotoraf Makinesiya yakndan bakldnda mesafe ayar yaplrken objektifin kendi ekseni etrafnda dnd grlr. Bu ayarn yaplmas iin geen zamanda grntde bir bulanklk olur.
3.4 Retina
Retina kornea ve mercekten krlarak geen nlarn dt tabaka, dier bir deyimle grntnn olutuu blgedir. Buraya den grnt elektrik sinyallerine evrilerek beyne gnderilir. Fotoraf Makinesi iin film ne demekse gz iin de retina ayn anlam tar. Tpk fotoraf filminin objektifin arkasnda bulunmas gibi, retina gzn arkasnda bulunur ve odaklanan nesnenin grnts burada oluur. Retinadaki hcreler stste yerleerek son derece ince, 11 ayr tabaka olutururlar. Grntnn dt nokta 9. kattadr. Bu noktann ap yaklak 1 milimetredir. Retinann arka tarafnda, alglayan ubuk ve koni hcreleri bulunur. Bu iki tip hcrenin grevi, zerlerine den elektrik sinyallerine evirmektir. Mikroskop altndaki biimleri nedeniyle bu isimlerle adlandrlrlar. ubuk hcrelerin says 120 milyon, konilerin says 6 milyondur. Yani gzde bir koni hcresine karlk 20 ubuk hcresi vardr. Sadece d grnleri ve saylar deil, bu hcrelerin alglama ekilleri de farkldr. ubuk hcreleri hafif a bile yant verebilirler. Koni hcrelerinin alabilmeleri iin ise daha gl k gerekir. ubuk hcreler yalnzca a kar duyarldr. Yani nesnelerden gelen a gre ancak siyah-beyaz bir grnt olutururlar. ubuk hcreleri az kta bile grev yapabilecek kadar duyarldrlar. Ancak nesnelerin ayrntlarn zmleyip, renklerini saptamazlar. Gece yldzlara bakarken ya da karanlk bir sinemada koltuk bulmaya alrken gzmzn retinasndaki ubuk hcrelerin saladklar grnt sayesinde hareket ederiz. Retinadaki ubuklar yalnzca a kar hassas olduklar iin oluan grntde sadece ekiller
29
Gzmz Nasl Grr
belirgindir, renkler ise belirgin olmaz. Bu yzden karanlkta btn nesneler siyah ve grinin tonlar eklinde alglanr.
3.5 ki Gz, Tek Grnt (Binokler Grme)

Aslnda her gz tek bana grebilir ve her birinde ayr ayr grnt oluur (eki12.7). Gzler arasndaki aralk 5 cm.'den biraz daha fazla olduu iin iki retinada oluan grntler birbirlerinden farkldr. Her gzden gelen grnt iki boyutludur. ki gzden gelen bilgiler beyinde boyutlu tek bir grnt haline getirilir. Bu sayede derinlik ve cisimler arasndaki mesafe alglanr. Iki gzn grd grntler birbirinden farkldr, ancak birbirlerini tamamlarlar. Bu iki grnt arasndaki kk farkllklar alglayp yorumlamamz grntnn boyutlu olmasn salar.
3.6 Gzmzn Optik zellikleri

nsan gz fotoraf makinesinden ok farkl almaktadr. Aadaki rnekte bu farkllk aklanmtr. rnek: Burdaki rnek bizim aslnda gzmzle deil beynimizle grdmz ispatlar: leri doru bir cisme baknz ve banz bir yandan dier yana doru yavaa eviriniz. Baktnz cisim tpk Fotoraf Makinesida olduu gibi gr anz iinde kayacaktr. imdi yznz tekrar cisme doru dnnz ve bu sefer banz deil sadece gzlerinizi sadan sola eviriniz. Bu durumda retinanzdaki grntnn deimesine ramen baktnz cisimi kararl bir ekilde grmeye devam edeceksinizdir. Bu farklla ramen, fotoraf makineleri ile bir karlatrma yapabilmek iin gzmzn optik zellikleri aadaki tabloda verilmitir.
Tablo 2 nsan Gznn Optik zellikleri 17 mm (2/3"). Odak Uzakl 8 mm ile 800 mm Zoom 180 derece yatay genilik, Gr as 120 derece dikey ykseklik f-2.0 ile f-10. Diafram 25 / 1 orannda veya 5 f-stops adm. 120 Milyon siyah/beyaz pixel ubuk sensrler 10 million/1 orannda. Duyarlk Gece karanlnda 27 km uzaklktaki mum n grebiliriz. 6 Milyon RGB pixel Koni sensrler
30
Gzmz Nasl Grr
Renk
Fovea
znrlk Tarama hz
200 farkl hue deeri . Retinann arkasnda, merkezde 0.5 mm boyutlarnda tm koni hcrelerinden oluan bir blge. Retinada yksek znrlkl tek blge. ou grmz foveann dnyay taramas sayesinde olur. Foveada bulunan 35,000 koni hcresinin her biri beynimize sinirler ile baldr ve grnty bir kerede gnderir. Foveann gr as 1.7 derecedir. Gzmz, futbol sahas uzaklktaki bir kurun kalem ucunu ayrd edebilir. Gr as edeeri .004 derecedir. 20 mS saniye tarama hz 50 mS saniye beyine sinyal gnderme sresi Toplam 70 mS peryoda sahiptir.
31
Fotoraf Makinesini Oluturan Birimler
4. FOTORAF MAK NES N N ALIMA LKES En basit Fotoraf Makinesi, zerine toplu ine ile delik alm, ii siyah renkte bir kutudur (pinhole camera). phesiz objeden yansyan ok az miktardaki k bu delikten geip Fotoraf Makinesiya girecektir. Delik bykse ieri daha fazla k girecektir fakat bu da netlii azaltacaktr. Netlik azalmas, sislenme, bir ka grntnn st ste binmesinden kaynaklanr.
Pinhole kamera tarafndan oluturalan grnt
Farkl pinholeler tarafndan oluturulan ayrk grntler
Ayrk Grntlerin aktrlmas
Bir mercek tarafndan olututulan grnt
ekil 2Fotoraf Makinesinin Temel alma lkesi
32
Kk veya byk delik tarafndan oluturulan grntnn boyutu ayndr fakat bir tanesi sisli iken dieri keskindir. Fotografik mercek, cilalanm ve dikkatlice ekil verilmi bir cam parasdr. Bu cam krarak Fotoraf Makinesinn arka duvarnda planlanan grnty oluturur. Bir mercek, toplu ine deliinden daha fazla k geirir. Grntnn hem parlakln hemde keskinliini artrr Mercein temel prensibi ok basittir. nce, bir tek delik ile oluturulan bir grnty dnnz, sonra bir baka delii brnn stnde dnnz. Bu da ikinci bir grnt oluturacaktr. Bu iki grnt stste akrsa grnt bir ncekinden iki kat daha parlak olacaktr. imdi nc bir delii ilkinin yannda dnnz, drdncy de br yannda ve beinciyi de aasnda dnnz. Btn drt deliin oluturduu grntler ilkinden biraz kak olarak oluacaktr. Bu drt grnt aktrlabilirse sonu grnt 5 kat daha parlak oluacakt. Krlma kanunlarn kullanarak bu 4 grnty merkezdeki bir tane ile aktrmak mmkndr. Her bir delik arkasna bir prizma yerletirirsek 4 grntnn nn krlarak tek bir grnt oluturmasn salam olursunuz. Dier bir deyile daha fazla delik ve prizma kullanlrsa daha parlak ve youn bir grnt oluur. Aslnda bir mercek bir dizi prizmadan oluur.
4.1 Fotoraf Makinesini Oluturan Birimler

Fotoraf makinesi genel olarak aada belirtilen paralardan oluur.
1. Objektif 2. Lens tutucu 3. Diafram 4. Odak dzlemi perdesi 5. Kayt ortam Photographic film veya CCD 6. Omuz Asks halkas 7. Denklar, Shutter release 8. Film hz ayar (ISO) 9. Pozlama gstergesi 10. Vizr (Viewfinder ) 11. Hotshoe, Fla soket 12. Pentaprizma 13. Ayna 14. Focus ring
33
12
13 14
ekil 3 SLR fotoraf makinesinin genel yaps
Vizrden (10) bakan bir gz ayna (13) ve toplayan pentaprizma (12) sayesinde objektifin iinden bakm gibi olur. SLR zellii olmayan fotoraf makinelerinde ise objektifin iinden baklamaz vizrn n tarafa alan deliinden objeye baklabilir. Objektifin grd ereve ile ile vizrn grd ereve arasnda farkllk vardr, buna paralax hatas denir. zellikle yakn ekimlerde bu etki gittike artar. Denklare (7) basldnda ayna (13) yukar doru hareket eder. Perde (4) alr Bu sayede n yolu deiir, k vizre deil film (5) zerine der. Aynann yukarda kalma sresi set edilen perde hzna baldr. Mercekten (1) geen n miktar ise set edilen diafram (3) deerine gre deiir. Netleme yapmak iin netleme halkas (14) ile ayar yaplr. Lensler bir btn olarak ileri/geri hareket ederek filmin mercein odanda olmasn salar
34
4.2 Digital Fotoraf Makinelerine Genel Bir Bak
u anda piyasada. SLR, SLR like, compact, ultra compact olmak zere 4 tip digital Fotoraf Makinesi bulunmaktadr. Her birinin kullanm alan farkldr. Fotoraf makinesi alrken ncelikle kullanm amacanz daha sonra btenizi belirlemeniz gerekir. Kullanm amalar An fotorafl, Belge, kayt, web kullanm, Amatr ve Profesyonel fotoraflk. Aadaki tabloda kullanm amacanza gre seilebilecek Fotoraf Makinesilar tipleri grlmektedir.
Tablo 3 Digital Fotoraf Makinelerinin Temel Kullanm Amac Kategori Ultra Compact An fotorafl Compact Ultra Compact Belge, kayt, web kullanm Compact SLR like SLR like Amatr fotoraflk SLR SLR Profesyonel fotoraflk + Aksesuar
Kullanm amacnz belirlemenin yan sra hzl hareket eden objelerin ekimi, az kl ortamlarda ekim ve ok uzak objelerin ekimini yapmay srarla dnyorsanz en pahal SLR Fotoraf Makinesilarn bile yetersiz kalacan aklnzdan karmamanz gerekir. SLR SLR LIKE COMPACT ULTRA COMPACT
ekil 4 SLR Digital Fotoraf makinesinin kontrol ve gstergeleri

35
Fotaraf makinesinin kalitesini belirleyen en nemli paras objektifidir, ikinci nemli paras ise kullanlan optik sensrn zellikleridir (CCD boyutlar, pixel kapasitesi). Aadaki ekide ve tabloda Digital SLR ve Compact Fotoraf Makinesilarn temel zellikleri karlatrlarak zetlenmitir. Tabloda belirtilen zellikler ilerleyen blmlerde daha detayl olarak incelenecektir. ncelemede rnek olarak benim kullandm Canon 350D DSLR Fotoraf Makinesis seilmitir.
36
37
38
39
40
ekil 5 SLR Digital Fotoraf makinesinin kontrol ve gstergeleri

Mod kadran A/kapa anahtar Dahili fla/AF yardmc EF Objektif iin montaj klavuzu EF-S Objektif iin montaj klavuzu Fla senkronizasyon konta hotshoe denklar Krmz gz azaltma/ Zamanlayc lambas Omuz asks halkas
Ayar kadran
Uzak kumanda sensr
Fla Kontrol Balant soketleri kapa Objektif deitirme mandal Ayna Kontaklar Alan derinlii n izleme Objektif kilitleme pimi Objektif yuvas Video k
Kabza
Uzak Kumanda girii
USB portu
41
Dioptri ayar Vizr lastii Vizr penceresi LCD panel MENU btonu
INFO butonu/Kenar dzeltme butonu
Resim ilerletme butonu Diyafram/Pozlama telafi butonu AE kilit/FE kilit/ Index/kltme butonu
AF nokta seme/ Byltme butonu
JUMP butonu PLAYBACK butonu EREASE butonu

DC G kablo girii
CF kart yuvas
LCD monitor Yazc/LCD panel aydnlatma
Batarya yuvas kapa ama mandal
Tripod soketi Batarya yuvas kapa Hafzaya ulam lambas

Ok tular ISO hz ayar White balance ayar AF mod seme Ik lm modu seme
Ayar butonu (setting)
CF kart yuvas CF kart kartma mandal
42
Beyaz ayar Otomatik Gn Glge Bulutlu
43
Tungsten lamba WB Beyaz florasan WB Fla WB Kullanc istei WB

Tek ekim
AI Servo AI netleme
Kullanc Fonksiyonlar
ekim modlar Tekli ekim Ardk ekim

Zamanlayc /uzak kumanda
AEB Otomatik pozlama sralamas Fla Pozlama kompanzasyonu Siyah beyaz ekim oto netleme modlar tek ekim netleme AI netleme AI servo netleme Batarya kontrol
Pozlama seviyesi gsterge bar
Pozlama Seviye deeri AEB deeri CF kard yazma durumu
44
Fotoraf Makinesini Olu turan Birimler
45
Tablo 4 Digital Fotoraf Makinelerinin Temel zellikler
zellik
Mod kadran
A/Kapa Anahtar
46
Digital standart Digital Gelimi Kompakt kompakt makinalar Digital SLR makinalar AUTO PORTRE: Arka plan bulanklatrlarak konu olarak ekilen ahs n plana kartlr. MANZARA: Geni manzara veya gece grntleri ekmek iin uygundur YAKIN EK M: iek, bceklerin yakn ekiminde kullanlr. Maksimum zoom mesafesi kadar konuya en yakn mesafede durunuz. FLA KAPALI GECE PORTRE EK M SPOR AV: Aparture Value: -Diafram ncelikli ekim Modu TV: Time Value: -Perde ncelikli ekim modu -P: Program Modu -M: Manuel A-DEP: Area Depth: -Alan derinlii Fotoraf makinesini ap kapatmaya yarar. Uzun sre kullanlmasa kendiliinden kapanma zellii vardr.Baz makinelerde bu sre ayarlanabilir
zellik Ayar Kadaran Denklar Krmz gz azaltma/Zaman layc lambas Uzak Kumanda Sensr Kabza Ayna Kontaklar Objektif yuvas Objektif kilitleme pimi Objektif deitirme mandal
Digital standart Kompakt makinalar --
Digital Gelimi kompakt makinalar
Digital SLR
Seilen ekim moduna bal olarak diyafram akln veya perde hzn deitirmek iin kullanlr. AF modunda yarm baslarak nce netleme ve pozlama ayar yaplr. Sonra tam baslarak ekim yaplr. Baz kompakt makineler netleme ve pozlama yapmadan da ekim yaparlar. ki amala kullanlr. ekim esnasnda Fotoraf Makinesinin titreimini nlemek veya kendinizinde ekilen resim iinde bulunmak istediinizde . Zamanlaycy setikten sonra denklare yarm basarak ayar yapn sonra tam basn. Zamanlama balayacaktr. Belli bir sre sonra ekim yaplr.
Objektifi deitirmek iin mandala basp objektifi dndrerek kartrsnz
47
zellik
Digital standart Kompakt makinalar
Digital SLR
EF-S Objektif iin montaj klavuzu EF obkektif iin Montaj klavuzu Alan derinlii n izlme Balant Soketleri Kapa Fla kontrol Omuz asks halkas Hotshoe
-Harici fla balant aya ve senkronizasyon balantlar. Harici Flan Fotoraf Makinesi ile uyumlu olmas gerekir.
--
--
USB konnektr, kablolu Uzak kumanda soketi, video k gibi giri k sinyalleri vardr.
Dahili fla. otomatik ekim modlarnda Az kl ortamda otomatik olarak alr. Netleme yapmak iin de kullanlr. AF asist ayn zamanda krmz gz nlemek iin 2 kere akar
48
zellik Dahili fla/AF yardmc I Dioptri ayar:
Digital SLR
--
--
Vizr Penceresi Vizr lastii
LCD Panel MENU INFO JUMP PLAYBACK EREASE LCD monitr
Kompakt Fotoraf Makinesilerde vizr grnts ayr bir mercekten iletilir. Objektifin grd grnt ile vizrden grdnz grnt ayn deildir. Paralax hatas denir. Lcd ekrannda grlr. Fakat d ortamlarda ekrann grlmesi zorlar. Ayarlarda ayn ekranda gsterilir. Zorluk yaratr ---
Vizrdeki grnty net grmek iin gznze gre ayarlarsnz. Gzlk kullanmaya gerek kalmaz. -3 ile +1 dtp arasnda ayar imkan vardr. SLR fotoraf makinelerinde Objektif iinden ekeceiniz manzaray grrsnz. Ayrca ayarlarda : Pozlama, netleme, ekim says vb gibi grlr. Uzak kumanda ekimlerinde veya zamanlayc ile ekimlerde gznz vizr kapatmayacandan vizrn ask kemerindki kapak ile kapatlmas gerekir.
SLR makinelerde olabilir. Pozlama ayarlar, modlarn gsterildii ekran
grnt ekrannda, SLR makinelerde objeyi fotoraf ektikten sonra kompakt makinelerde ise ekerken
49
zellik
Digital standart Digital Gelimi Kompakt kompakt makinalar Digital SLR makinalar grrsnz. SLR makinelerde ekerken ki grnt vizrden izlenir. Grnt ekrannda tm ektiiniz fotoraflar izleyebilir, silebilir, baz grnt ilemleri yapabilirsiniz( ddrme, crop vbgibi) albm yapma zoom yapma gibi eylerde grlr
Tripod Soketi Hafzaya Ulam lambas Ok tular Ayar butonu Batarya Yuvas kapa ve ama mandal DC G Kablo Girii CF kart Yuvas AF nokta seme/byltm e butonu AE kilit/ FE kilit/ Index/ Kltme butonu
50
Genellikle lithium ion charge edilebilir pil kullanlr. Normal kalem pil kullanan modellerde mevcuttur. Charge ilemi pili karmadan yaplabildii gibi pili makineden kartp harici charge biriminde doldurulabilir. Normal koullarda bir dolu pille makinenin ka ekim yapt nemlidir, en az 300 ekim yapabilmelidir, en iyisi 500 ekim olmasdr.
zellik Diyafram pozlama telafi butonu Resim ilerletme butonu Objektif
Digital SLR
Focus ring Zoom ring:. Ayar ekran Grnt ekran: Hafza birimi: Men ve hzl ayar butonlar
Kompakt Fotoraf Makinesilerde SLR makinelerde deitirilebilir objektif deitirilemez Genellikle 3 zoomlu olurlar. 3 ten byk zoomlar objektif kalitesini ktletirir. Objektifin zerinde yazl f-stop deerinin kk olmas . rnein f 2.8 5.8 diye yazyorsa geni ada 2.8 zoomda 5.8 olduunu belirtir. Bu rakam kldke az kta daha iyi ekimler yaplabilir. Tahmini obje mesafesi Manual focus modunda (AF/M) elle netleme yapmanz salar. AF -girilerek odaklama modunda iken elle ayar yapmaya kalkmaynz, hasar oluabilir. yaplabilir. Kompakt makinelerde elle netleme imkan yoktur. Objektif zerindeki zoom halkas dndrlerek veya ileri geri ekilerek zoom yaplr. -zoom butonu olabilir.. ---
Compatc flash, memory stick, SD card kullanlabilir. ISO, Film hz olarak bilinir. Digital Fotoraf Makinesilarda CCDden sonraki devrelerin kazancn deitirir. Az kl ortamlarda ISO
51
zellik
Digital standart Digital Gelimi Kompakt kompakt makinalar Digital SLR makinalar artrlabilir, ISO arttka grlt artar. WB, White balance. Beyaz dengesi znrlk: resim kayt kalitesi. Seilen moda gre dosya boyutu deiir. Siyah/beyaz ekimi Filtre ayar: Siyah beyaz ekimlerde sar/krmz/turuncu/yeil filtreler kullanlabilir. Braketing. Ardk pozlama deerlerinde veya ardk beyaz dengesi ayarlarnda ekim yaplmasn salar. Herhangi bir manzaradan alnan pozlama deeri bu tua baslarak kilitlenir ve baka bir manzara ekilirken bu deerler kullanlabilir. AF konumunda Fotoraf Makinesi otomatik focuslama yapar. M -modunda ise siz elle focus ring kullanarak netleme yapabilirsiniz.
AE kilidi AF/M seim anahtar: EV butonu

--
52
Quality Red-eye On/Off Beep AF mode Metering mode ISO speed m> Shooting 2 menu (Red) AEB Flash exp comp White balance WB SHIFT/BKT Custom WB Color space Parameters x> Playback menu (Blue) Protect Rotate Print order Auto play Review time
73/83/74/84/76/86/ RAW+7L / RAW Off / On On / Off ONE SHOT / AI FOCUS / AI SERVO q: Evaluative / w: Partial / e: Center-weighted average metering 100 / 200 / 400 / 800 / 1600 1/3-stop increments, 2 stops 1/3-stop increments, 2 stops Q/ W/ E/ R/ Y/ U/ I/ O WB correction: B/A/M/G bias, 9 levels each WB-BKT: B/A and M/G bias 1 level, 3 levels Manual setting of white balance sRGB / Adobe RGB Parameter 1, 2 / Set 1, 2, 3 / B/W Erase-protect image Rotate vertical image Specifies images to be printed (DPOF). Auto playback of images Off / 2 sec. / 4 sec. / 8 sec. / Hold
52 98 50 70 77 55 90 100 56 59 60 57 62 63 64 115 113 137 112 104
53
1min. / 2 min. / 4 min. / 8 min. / 15 min. / 30 min. Auto power off / Off 41 Auto rotate On / Off 105 LCD brightness 5 levels 106 Date/Time Setting the date/time 37 File numbering Continuous / Auto reset 67 Format Initializes and erases card 118 Shoot w/o card On / Off 41 b> Set-up 2 menu (Yellow) 15 languages (English, German, French, Dutch, Danish, Finnish, Italian, Norwegian, Swedish, Spanish, Simplified Chinese, Russian, Traditional Language Chinese, Korean, and Japanese.) 36 Video system NTSC / PAL 114 Communication Print/PTP / PC connection 121 Custom Functions (C.Fn) Customize the camera 146 Clear all camera settings (Resets the camera to the default settings.) Clear settings 35 Clear all Custom Functions (Resets all Custom Function settings to the default.) 147 Sensor cleaning Select to clean the sensor. 39 Firmware Ver. Select to update the firmware. -
54
55
Merceklerin zellikleri
5. MERCEKLER N ZELL KLER Fotograf makinesini oluturan en nemli para mercektir. Mercein grevi, Fotoraf Makinesiya giren kontrol etmektir.
ekil 6 nce kenarl ve kaln kenarl mercek
Mercek, bir noktaya ynlendiren/toplayan veya bir birbirinden uzaklatran bir alettir. Genellikle cam veya plastikten yaplr. Yukardaki ekilde ince kenarl mercek ile n bir noktada toplanmasn, kaln kenarl mercek ile n bir noktadan uzaklatn ve ayn zamanda gelen n mercek yzeyinden de yansd grlmektedir. Optik fizikte, mercekleri tanmlayan bir ok parametre ve formller vardr. Objektiflerin zelliklerini anlatmadan nce temel mercek tanmlarn ve kurallar ksaca hatrlayalm.
Odak Dzlemi
1 2 3 4 6
do
O di
Optik eksen
f So
f Si
ekil 7 Mercek Tanmlar Tablo 5 Bir Digital Odak Uzakl, fotograflkta, mercek sonsuza netlenmiken, optik merkez ile odak dzlemi (sensr dzlemi) arasndaki mesafe olarak tanmlanr. Mercekten aktarlan n keskin/net bir grnt oluturduu yzey olarak tanmlanr. Bu dzleme sensr
f Odak Dzlemi
56
Merceklerin zellikleri
So
Si do di
konulur. Optik Merkez: Farkl kaynaklardan gelen nlarn, mercein iinde kesitii kabul edilen bir nokta olarak tanmlanr. Bu nokta genellikle mercein iinde olmasna ramen baka bir yerde de olabilir. objenin optik merkeze olan uzakl. Eer bir objeden mercee gelen btn nlar biribirine paralel ise obje sonsuzda kabul edilir. rnein normal bir objektifiin 600 metre uzaktaki bir obje sonsuzdaym gibi kabul edilebilir. Fakat tele zoom bir mercek iin kabul edilemez. Fotoraf Makinesida Sonsuz ( sembol ile gsterilir ve netleme skalas zerinde gsterilir. Grntnn optik merkeze olan uzakl objenin boyu grntnn boyu.
Bir mercein a kar davran ekli ise ksaca aada anlatld gibidir: Optik eksene paralel gelen n (1), oda kesecek ekilde krlr. Oda keserek gelen n(2) ise optik eksene paralel olacak ekilde krlr. Optik merkeze gelen n(3) ise krlmadan geer. Bu n, optik eksen zerindeki bir cismin grntsn bulmak iin yeterlidir. Herhangi bir noktaya gelen n ise(4) optik merkezden geecek ekilde kaydrlr (5) ve sa tarafta odak dzlemi ile kesime noktas bulunur. Krlan n bu noktadan geer (6). Bylece, cisim optik eksen zerinde olmasa da, bu kural kullanlarak grntnn yeri bulunur.
57
Odak Uzakl
5.1 Odak Uzakl

Objektifin odak uzakl, nlarn krlma derecesini belirler. Bu krlma, objektif iindeki merceklerin yapld camn zelliine, yzeyin eriliine ve elemanlar arasndaki mesafeye baldr. lk iki faktr mercek reticileri tarafndan belirlenir, nc faktr ise kullanc tarafndan deitirilebilir. Odak uzaklklar merceklerin zerine yazlr, 50 mm yazl ise, objektif sonsuza netlendii zaman, optik merkez ile sensr arasndaki mesafenin 50 mm olduu tanmlanmaktadr. Odak Uzakl, objenin, sensr zerine den grntsnn boyutlarn belirler. Odak uzakl arttka, ayn uzaklktaki bir obje, gittike daha byk grlr. ekil 8Error! Reference source not found.de bytmenin geometrik yorumu gsterilmitir.
ekil 8 Odak uzakl ve grnt boyutu Odak uzakl arttka aacn grnts sensrde daha byk bir yer kaplar. Odak uzakln artrmaya devam edelim. Bu durumda, gittike aacn daha kk bir blgesi sensr dolduracaktr, rnein: aacn dallar sonra yapraklar. Bytmeye devam edersek, en sonunda sadece bir yapra sensre decektir. Burdaki olay bytme deilde, aacn belli bir blgesine daha yakndan bakma olarak yorumlarz. Aslnda odak uzaklndaki deiikliin
58
Odak Uzakl
yapt etki budur. Aacn yanna gitmeden, aaca daha yakndan bakmay salar. Ne kadar yakndan bakmak istersek, aacn o kadar kk bir blgesini grrz. Aslnda gr as ile bytme oran ayn anlama gelmektedir. Gr as daraldka bytme artar. Ayn objeyi ayn mesafeden daha uzun odak uzaklkl mercekle fotoraflarsanz ksa odak uzaklkl objektiflere gre daha byk bir grnt elde edersiniz. Etki olarak uzun odakl objektifler objeyi daha bytr veya daha yakna getirirler. Aadaki tabloda bir mercein formlleri verilmitir Tablo 6 Mercek Formlleri
M:Byltme :magnification f: odak uzakl So: objenin optik merkeze olan uzakl. Si: Grntnn optik merkeze olan uzakl do: objenin boyu di: grntnn boyu
M=Si/So=di/do M=f/(So-f)=(Si-f)/f
Bu iki formln ok ilgin uygulamalar vardr. Grnt incelenerek, objenin uzakl veya boyutlar hesaplanabilir. Grntnn tm sensr doldurmas istendiinde, odak uzaklnn ne seilmesi gerektii veya objeden ne kadar uzaa gidilmesi gerektii hesaplanabilir. rnek : Odak uzakl 300 mm olan bir mercek ile 900 metre uzakta bulunan, 3metre uzunluundaki bir objenin fotoraf ekiliyor. Sensr zerindeki grntsnn boyu ne olur? zm : Si/So=di/do formulun kullanacaz.. Mercek sonsuza netlenmise Si=F olur, deilse, 2 denkleminden Si hesaplanabilir. Bu soruda mercek sonsuza netlenmitir, dolaysyla forml F/So=di/do ekline dnr. Yerine koyarsak: 0.3m/30m=di/900m: di=9/900=1/100=1cm bulunur.
59
Odak Uzakl
5.2 Gr As
Gr as, belli bir uzaklktaki objeye veya manzaraya objektiften bakarken , ne kadarlk ksmn grdmz belirler. Dik gen bantsndan Q, gr as (angle of view) aadaki gibi hesaplanr:
Q=2 x tan-1(b/2f)
b: Filmin boyutu f: Odak uzakl
Burda b, sensrn boyutu olarak; en, boy veya kegen deerlerinden biri kullanalabilir, her biri iin farkl gr as vardr. Gr as odak uzakl arttka azalmakta, sensrn boyutlar bydke artmaktadr. Tablo 7da farkl odak uzaklkl objektifler iin gr as deerleri verilmitir.
Tablo 7 35 mm lik film ve deiik odak uzaklklar iin gr alar
Odak uzakl Gr as Gr as Filmin uzun Kenar Filmin ksa Kenar (mm) (derece) (derece) 15 20 24 28 35 50 90 105 135 200 300 100 84 74 65 54 40 23 19 15 10 6.9 77 62 53 46 38 27 15 13 10 6.9 4.6
60
Grnt Keskinlii
Toplam aydnlanma as alan as Gr as
Toplam aydnlanma emberi
Maksimum sensr boyutu
mercek
sensr
f: odak uzakl
ekil 9 Gr As Geometrik yorumu
Maksimum kapsama alan, alan as olarak tanmlanr ve odak dzleminde kullanl aydnlanma dairesi oluturacak, mercekten ieri giren en geni adaki ktr. Tm dairenin d snrlarnda oluan aydnlanma ise ortadan kaybolmadan nce resmin parlaklnda elale etkisi yapar. Kullanlabilecek en byk sensr boyutu kullanl aydnlanma dairesi iinde kalmak zorundadr. Dar taan blgelerde iyi bir grnt olumaz. Alan as temel optik kouldur ve normal odak uzaklkl mercekler iin hep ayn deerde olur. Gr as ise, merceksensr uzakl sabitken, sensrn boyutlarna bal oluan mercein kapsama alan olarak tanmlanr. nemli olan; fotorafnn pozisyonunu fazla deitirmeden, istenen byklkte ve kapsamda fotoraf ekebilmesidir. Bylecea SLR makinelerin ve objektiflerin neden bu kadar tutulduunu anlam oluyoruz. Bir Fotoraf Makinesi iin, mercein normal odak uzakl, sensrn kegen uzunluuna eittir. Mercek daha bykse odak uzakl artrlm olur, daha kkse Fotoraf Makinesi ve sensr boyutlar kltlm olur.
61
Odak Uzakl
5.3 Grnt Boyutu
j h i Q1 Q2 Q3 g c a b
ekil 10 Grnt Boyutlar
62
F1
F2
Grnt Keskinlii
a, b ve c objeleri ayn boyutta, d,e objeleri ise dierlerinden kktr. F1 ve F2 noktas odak dzlemidir. Odak dzlemlerindeki g,h,j sensrleri ayn boyutta olup j sensr dierlerinden kktr. Q1 gr as, f1 odak uzaklna ve g sensrnn boyutlarna bal olarak belirlenir. Q2 gr as ise f1 odak uzaklna ve i sensrnn boyutlarna bal olarak belirlenir. Q3 gr as ise f2 odak uzaklna ve h, j sensrnn boyutlarna bal olarak belirlenir. Q1>Q2>Q3
5.3.1 Obje uzaklnn grnt boyuna etkisi

c objesi g sensr zerine tam olarak der. Objeyi b noktasna kaydrrsak, bu sefer g sensr zerinde daha kk bir blgede c grnts oluur, i boyutunda. Yani c objesinin sensr zerindeki grntsnn boyu klr. Ayn ekilde c objesi a konumuna uzaklatrlrsa g sensr zerindeki boy dahada ksalr. Sonu olarak objemercek uzakl arttka grntnn sensr zerindeki boyu (optik eksene dik olan ykseklii) klr, yaknlatka ise byr.
5.3.2 Odak Uzaklnn grnt boyuna etkisi

a objesinin F2 odak dzleminde bulunan h sensr zerindeki grnts, sensr tam olarak doldurur. ayet mercein odak uzakl azaltlrsa, (F1 odak uzakl) ve g sensr bu yeni odak dzlemine konursa (focusing), a objesinin g sensr zerindeki grntsnn boyu bir nceki odak uzaklndan daha kk olacaktr. Sonu olarak, mercein odak uzakl azalrsa, grnt boyu klrken gr as artar, odak uzakl artarsa grnt boyu byrken gr as azalr.
5.3.3 Sensr boyutlarnn grnt boyuna etkisi

F1 odak dzleminde bulunan g sensr iin gr as Q1 iken sensr boyutunun i kadar kltlmesi durumunda gr as klr, Q2. Q2<Q1. Gr asnn azalmas zoom etkisi yapar ve odak uzaklnn artrlmas etkisini gsterir. Digital sensrlerin, CCD, 35 mm sensr objektifleri ile kullanlmas durumunda, gr as daralr ve objektiflerin edeer odak uzaklklar artar. Bu iliki aada tanmlanmtr. Sensr boyutlarnn klmesinin bir avantaj gibi grlmesine ramen grnt kalitesini nasl etkiledii blm 1 de anlatlmaktadr. Gerekte byltme olmumudur. Aslnda bir nceki duruma gre obje ile grnt boyutlar arasndaki oran ayndr. Gr as daralm cismin daha kk bir blgesi daha kk bir sensr zerine drlmtr. Bytme olmas , ayn sensr
63
Odak Uzakl
zerine objenin daha kk bir blgenin sdrlmas ile gerekleir, Yukarda anlatlanlarda, dikkat edilecek olursa en iyi gr asnn ve gr asnn alabilecei en byk ve en kk deerlerin ne olaca konusu akta kalmtr. Yani, bir referans gr asna ihtiya vardr. te o referans, insan gznn gr a deeridir ve 45 ile 55 derece arasnda kabul edilir. Verilen bir sensr format iin, normal odak uzakl olarak tanmlanan deer, gr asn 53 derece yapan odak uzakl deeridir. Yaygn olarak kullanlan 35 mm sensrler iin normal odak uzakl 50 mm dir. Yani biz byle bir objektiften bir objeye baktmzda plak gzle grdmz boyutlarda grrz. Gr as 55 dereceden byk olan merceklere geni al mercek, 45 dereceden kk olan merceklere ise uzun odakl veya telefoto mercek denir.
5.4 Alan Derinlii
ekil 11 Alan derinliini gsteren bir objektif.
ekilde f/22 ve sonsuza odaklanm bir objektif grlyor, alan derinlii 20feet (stn netleme mesafesi) ile sonsuz arasnda grlyor Netleme noktasn 20 feet alrsanz alan derinlii 10 feet ile sonsuz arasnda olur. Modern SLR Fotoraf Makinesilarda ekim butonuna baslmadka diyafram maksimum aklk deerinde kalr. Bu tr objektifler, netleme yaplana kadar iewfinderda parlak bir grnt grmenizi salar. Sonuta siz vizrden baktnzda sadece maksimum aklk deerindeki alan derinliini
64
Grnt Keskinlii
grrsnz, ayarladnz diyafram aklk deerinden deil. Bir ok SLR Fotoraf Makinelerinde alan derinliini nceden gsteren buton ilave edilmitir. Butona bastnzda gerek aklk deeri devreye girer ve siz grnty, daha karanlk grnsede gerek alan derinliini grrsnz. Alan derinlii kavramn vermeden nce stn netleme mesafesi (hyperfocal distance) ve dzensizlik halkas ap (circle of confusion) tanmlarn vermemiz gerekir.
5.4.1 Dzensizlik Halkas

Bir fotoraf temel olarak noktalardan oluur. Ik objeye
Odak dzlemi
Bulanklk halkas
ekil 12 Dzensizlik halkas
Bulanklk halkas
ekil 13 Alan derinliini gsteren bir objektif.
Mercekin salad Mercekin mmkn olan minimum bulanklk halkas hareket blgesi
arptktan sonra objenin bir ok noktasndan yansr. Fotoraf Makinesinn objektifi, objeden yansyan bu nlar sensr zerinde karlk gelen noktalara ynlendirir. Sensr zerindeki her bir nokta aslnda objektif tarafndan daireye dntrlr. Bu daire 1/100 inch ten kk ise insan gzne keskin bir nokta olarak grlr. Bu deerden bykse gze keskin grlmez , bir daire olarak grlr, bu durumda grnt bulank veya netleme ddr (out of focus) denir. Sensr zerindeki her netleme d halkasna dzensizlik halkas, circle of confusion, denir ve objektiften geen nlarn kesimesi ile oluan koninin ap ile gsterilir. Belli bir uzaklktaki objeye netleme yapldnda objeden daha yaknda ve daha uzakta olan cisimler sensr zerinde daha byk circle of confusion oluturacaktr. Dzensizlik halkasn etkileyen dier bir faktr ise objektifin akldr, f/stop deeri Objektif akln azaltnca (f/stop deerini bytnce) objektiften geen ve odakta kesien nlarn oluturduu koninin asn kltm oluruz bylece daha kk bir dzensizlik halkas oluur; alan derinlii artm olarak yorumlanr. Pratikte, deiik uzaklktaki objeleri yeterince net olarak kaydetmek iin objektif akl kk olmaldr eklinde
65
Odak Uzakl
ifade edilir. Dzensizlik halkas boyutlar, kullanlan sensrn boyutlarna da baldr. Tecrbeler gstermitirki dzensizlik halkas odak uzaklnn 1/1000 den byk olmamaldr. Bu sensr bykl iin normal olandr. Msade edilen dzensizlik halkas ap aadaki tabloda tanmlanmtr.
Tablo 8 Msade edilebilir dzensizlik halkas deerleri 4 x 5 8 x 10 Film 16 mm 35 mm 21/4 x 23/4 101 x 127 203 x 254 Format mm mm Dzensizlik 0.0010 0.0020 0.0040 0.0060 0.0120 Halkas 25.4 50.8 101 mikron 152 mikron 305 ap mikron mikron mikron
Bir ok objektifin minimum dzensizlik halkas deeri kktr. Bylece odak dzlemi ileri ve geri kaydrlsa bile yeterince keskin grnt elde edilir. Buna ramen, bu kaydrma artrlrsa dzensizlik halkas byr ve grnt daha az keskin bir hal alr. te bu ayarlama objektifin kaydrma uzakl, netleme veya net derinlii olarak tanmlanr.
5.4.2 stn Netleme Mesafesi

stn netleme mesafesi (hyperfocal distance); verilen f/stop deeri iin, objektif sonsuza odaklandnda, halen keskin bir grntnn olutuu kabul edilen nokta ile optik merkez arasndaki uzaklk olarak tanmlanr ve aadaki formulle hesaplanr.
NM=F2/((f-stop).C)
F:odak uzakl C: dzensizlik halkas ap
rnek: Odak uzakl 155 mm olan ve f/stop deeri 2.8 olan bir objektif iin dzensizlik halkas ap 0.05 mm ise stn netleme mesafesi ne kadardr ? zm NM=1552/2.8x0.05=169m ayet objektifi stn netleme mesafesine odaklarsanz alan derinlii bu uzakln yaklak yarsndan sonsuza uzanr.
66
Grnt Keskinlii
Fotoraf ekilen bir sahnenenin keskin olarak kabul edilebilir, objektife olan en yakn mesafe ile en uzak mesafe arasndaki fark olarak tanmlanr. Fotoraf ekilen sahnede bir ok obje birden fazla dzlemde bulunduu ve derinlii olduu iin bu kavram nemlidir. Alan derinlii objektifin odak uzaklna, f/stop deerine objektifin netlendii uzakla ve dzensizlik halkas deerine baldr.
Kabul edilebilir Buraya odaklanm Resimde 0.25 mm apl Nokta oluturuan blge
Kabul edilebilir Resimde 0.25 mm apl Nokta oluturuan blge
Alan Derinlii Keskin blge
ekil 14 Alan derinliinin geometrik yorumu.
67
Odak Uzakl
Alan derinlii ksa odakl objektiflerde uzun odakl objektiflerden daha byktr. Objektif akl azaldka artar. Bir objektif yakn mesafedeki bir objeye netlendii zaman alan derinlii ksa olur. Uzaklk artarsa alan derinlii de artar. Dolaysyla yakndaki objeyi odaklarken daha dikkatli olmak gerekir. Tam doru netleme geni objektif aklklarnda da nemlidir. Negatiften bytme yaplrken netleme olaan st nemlidir. nk negatifdeki kk bir bulanklk byk oranda byr. Bir objektif sonsuza netllendii zaman bu objektifin stn netleme mesafesi alan derinliinin yakn limiti olarak tanmlanr sonsuz ise uzak blgesi olur. Objektif stn netleme mesafesinde bulunan bir obje zerine odaklanrsa alan derinlii bu uzakln yarsndan sonsuza uzanr. Fotorafnzda maximum alan derinlii istediiniz zaman; objektifinizi, f/stop deeri iin belirlenen stn netleme mesafesine netlemeniz gerekir, bu mesafeden daha uzakta duran objenin zerine deil, bunu yaptnz zaman alan derinlii stn netleme mesafesinin yarsndan sonsuza kadar uzanm olur. Verilen bir f/stop deeri iin alan derinliini hesaplamak iin baz pratik yollar vardr:
YN=OM.D/(OM+D) UN=OM. D/(OM+D) YN: Keskin olarak kabul edilen yakn nokta UN: Keskin olarak kabul edilen uzak nokta OM: stn odaklama mesafesi D: odaklama uzakl
rnek: 155 mm odak uzaklkl, f/stop=2.8 bir objektife 3m uzaktaki bir objeye odaklanmsa alan derinlii ne olur. zm Bir nceki rnekte byle bir objektifin stn netleme mesafesi 169m olarak hesaplanmt YN=169x3/169+3=2.95m UN=169x3/169-3=3.05m
5.5 Grnt Keskinlii

Objektif reticileri fiziksel imkanszlklar yznden mercein merkezi blgesi ile d blgelerini ayn hassasiyette ileyemezler Bir mercein d kenarlar ile keskin grnt oluturulamaz dolaysyla mercein uygun kullanm diyafram kullanarak mmkn olur. Diyafram mercein d blgelerinden gelip sensre decek nlar bloklad iin daha keskin bir grnt elde edilebilir. Fakat diyafram ok kltmeninde snrlar vardr. Aklk deeri ok kltld zaman salma (differaction) olay meydana gelir. Diyafram baklarna arpan k salr ve grntde netlik kaybna neden olur.
68
Grnt Keskinlii
Dolaysyla birok kaliteli objektiflerde f/stop deerinin en ak deerden 2 basamak aadan balatmak uygun olacaktr. Tavsiye edilen aklk deeri optimum veya kritik aklk deeri olarak tanmlanr. Optimum aklk deerinden daha aada bir deerde salma nedeni ile grntde keskinlik kayb olur fakat buna ramen alan derinlii artar. Dolaysyla alan derinliinin artmas resmin keskinlii ile bir eliki oluturmaz. rnein bir pinhole Fotoraf Makinesida sonsuz bir alan derinlii vardr fakat keskinlik ok ktdr. ekilde iris apnn klmesi ile bir noktann nasl dald grlmektedir
obje mercek
grnt
ekil 15 Keskinlik
69
Objektifler
6.
OBJEKT FLER
ekil 16 Piyasada mevcut Objektif rnekleri
70
Objektifler
SLR Fotoraf Makinesilarn en byk zellii objektifin deitirilebilir olmasdr. SLR Fotoraf Makinesilarda perde (shutter) direkt olarak sensrin hemen nnde olur dolaysyla herhangi bir anda sensrde bir yanma olumadan objektif rahatlkla sklp taklabilir. Bir ok Fotoraf Makinesi ve objektif reticisinin yapt objektifler bir biri yerine uymayabilir. Bazlar vidal olur bazlar ise bayonetli olur. Farkl markalar bir biri yerine kullanmak iin zel adaptrler kullanmak gerekebilir. 35 mm sensrler iin objektifler genellikle iki gruba ayrlrlar. lk grupta temel olarak 3 set vardr. Bunlar geni al, normal ve uzun odak uzaklkl . 2. grupta ise zel objektifler vardr, bunlar ultra-wide angle , extreme telephoto ,shift objektif , zoom objektif ve macro objektifler ierir. Genellikle 35 mm geni a ve 200 mm uzun odakl objektif seerler veya 28 mm geni a 135 mm uzun odak uzaklkl seilir. Objektifi deitirmek iin iki neden vardr: Birincisi; gr asn veya Fotoraf Makinesinn pozisyonunu deitiremediiniz durumlarda rnein bir gemide yolculuk ettiinizi ve kumsaln fotografn ekmek istiyor olun. Daha geni al bir grnt almak isterseniz daha geriye gitmeniz gerekir fakat gemide olduunuz iin bunu yapamassnz. Bunun zm geni al bir objektif ile objektifi deitirmektir. Kumsalda gnelenen gzel bir bayann fotorafn ekmek isterseniz, kyya oldula yaklamanz gerekir, gemide olduunuz iin bunu da yapamassnz zm; uzun odakl mercek kullanmaktr. Bu sayede uzaktaki objeleri daha yakna getirmi olursunuz (gnelenen bayan) kinci neden ise farkl odak uzaklkl mercek kullandnzda ektiiniz objenin boyutlar byr, resimde daha fazla yer kaplar. Uzun odakl mercek kullanmak alan derinliini azaltr, linear bir perspektifin grnmn daha az dramatik yapar ve farkl dzlemlerdeki objelerin birbirine olan grnen uzakln daha az gsterir. Geni al mercek kullanmak ise yukarda anlatlanlara tam ters bir etki yaratr alan derinliini artrr linear perspektif grnmn abartr. Kullanlmakta olan eitler unlardr: Geni Al Objektifler (wide angle), Ultra geni Al Objektifler (ultra-wide angle), Dorusallatrc (rectilinear lens), makro, normal odak uzaklkl (normal focal length), Uzak ekim (telephoto), Deiken odak uzaklkl veya zoom (variable focal-length, or zoom lenses).
71
Objektifler
6.1 Geni Al Objektifler
ekil 17 Geni a objektif ve etkisi
Odak uzakl 40 mm den kk olan objektifler geni al objektif olarak kabul edilirler. (35 mm lik fotograf makinelerinden bahsediyoruz) . Geni al (ksa odak uzakl) objektifler byk grnt almak iin tasarlanmlardr ve vazgeilmezdirler. Snrlanm bir alanda ekim yaparken veya yakn ve geni bir alan fotograflamak istiyorsanz kullanlr. Geni al objektiflerin kendilerine has bir kaliteleri vardr. Dikkat ekici bir perspektive olutururlar. Perspektifte yaknlatrma ve bozulma yaratrlar. Bylece Mercee yakn olan cisimler geni ve byk grnrken geri plandaki nesneler dramatik bir ekilde kk grlrler Birok fotoraf 35 mmlik Fotoraf Makinesilar ile 28 mmlik geni al objektif kullanrlar. Bu seim fotografta gzle grlr bir distorsiyon (duvarlarn erilp bklmesi gibi) yaratmayacak odak uzakldr. Geni al objektifler geni bir gr salamasnn yan sra btn diyafram aklklarnda byk bir alan derinlii salarlar. Ksa odak uzaklkl mercekler yaygn olarak bilindiklerinin aksine perspektifi deitirmezler, Yakndan bak, geni al merceklerde perspektif etkisi yaratr ve bozulma gibi alglanr. Gerekte yakndaki nesneler doal olarak gzmze ayn elilde grnrler. Geni al objektifler Fotoraf Makinesiya yakn olan nesneleri en fazla bytr nsanlar geni al bir objektif ile fotograflarken tm sensri doldururmak iin insana yaklamalsnz. Bu yakn ekim grnty bozar. Fakat geni al objektifler ile zel etkiler oluturmak zere planl bir bozulma yaratmak iin kullanlrlar. rnein bir zellii abartmak iin veya izleyiciye bir konuyu vurgulamak iinde kullanlabilir. Objektif siperlii veya bal herhangi bir objektifin nemli bir aksesuardr. Geni al objektifler iin zellikle nemlidir. Gl bir k kolaylkla objektifin elemanlar arasnda
72
Objektifler
oklu yansma yaparak flare oluturabilir ve ektiiniz resim bozulabilir. Kimi zaman bu bozulmay flare ve hayaleti vizrde grebilirsiniz ama ou zaman gremessiniz nk bu bozulmalar insan gz ile alglanamz ancak sensr banyo edildikten sonra farkedilir. Dier bir ilgili aksesuar objektifin n tarafna taklan filtreler ve dier aksesuarladr. Bir filtreden fazla filtre takarsanz vignetting bozulmas yaanr ve nesnenin kenarlar kesik kar zellikle geni diyafram aklnda olur bu bozulma. Bu yzden geni al objektif kullanrken zellikle bu objektifler iin tasarlanm olan objektif siperlii ve filtreleri kullanlmaldr. Birden fazla filtre kullandnzda veya biraz kaln bir filtre kullandnzda vignetting hatas oluabilir. Buda zellikle byk diyafram aklklarnda grntnn kenarlarnda kesilmelere neden olur. Geni al objektif kullanldnda sorunu zecek objektif apkas ve filtresi kullanmak gerekir.
ekil 18 Mevcut Objektif rnekleri
6.1.1 Ultra Geni Al Objektifler

Birok ultra geni al objektifler ve ksa odak uzaklkl objektifler balk gz objektif olarak bilinirler. Bu objektiflerin odak uzakl 17 mm den azdr (35 mm Fotoraf Makinesi iin). Ultra geni al objektifler grntde bozulma yaratrlar dz izgiler eri eri izgiler dz grlr. Balk gz objektiflerde uzaklk arttka cisimler ok
73
Objektifler
ekil 19 Ultra geni a, balk gz, Objektif ve etkisi
hzl bir ekilde klrler ve objektife yakn olan cisimler ise daha uzakta grlrler. Alan derinlii bu objektiflerde ok byktr birka santimden sonsuza kadar bir alan derinlii oluur dolaysyla netlemeye gerek yoktur.
6.1.2 Dorusallatrc Objektifler

Geni al olmalarna ramen bu tip objektifler dorusallatrc dzeltme yaparlar. Sonuta dz nesneler zerindeki dorular grntde de dz grnrler, grnr bir distorsiyon olumaz. Dorusallatrc objektiflerin dik perspektif olutururmalar sayesinde objenin Fotoraf Makinesiya yakn olan ksmnn genilii vurgulanm olarak grlr.
ekil 20 Dorusallatrc Objektif ve etkisi

74
Objektifler
6.2 Makro Objektifler

Makro objektifler bytmeli fotoraflkta kullanlr. Bir grntleme ileminde nemli bir yere sahiptir. Deiik odak uzaklnda olabilir ve ile 1:1 boyutlarnda bytme yapar. rnein 100 mmlik makro objektif ile 50 mmlik makroda olduu gibi 1:1 orannda grnt elde edilir. 100 mmlik objektif ile objeye ok yaklamak zorunda deilsiniz. Bu zellikle canllar fotoraflarken (medikal fotoraflkta) nemli bir yere sahiptir
ekil 21 Makro Objektif ve etkisi
75
Objektifler
6.3 Normal Odak Uzaklkl Objektif

35 mm SLR Fotoraf Makinesilar iin standard yada normal odak uzakl 40 mm ile 58 mm arasndadr (en yaygn 50 mm dir). Bu odak uzakln gr alan yaklak olarak gzn grd gibidir ve tatmin edici bir keskinlik vardr. Bu yzden normal olarak adlandrlr. Normal bir objektif ile grnt as ve grntnn boyutlar normal grlr, yani tek gzle objeye baktnzda ayn ekilde grrsnz.
ekil 22 Normal Objektif karlatrmas Bir ksm fotoraf daha geni al objektiflerin (35 mm 35 mmlik sensrler iin) daha iyi olduunu sylerler. Bir ksm ise 85 mm lik objectiflerin resmi obje ile doldurmann daha kolay olmas nedeni ile tercih ederler. Normal objektifler insanlar ok yakndan ekmeyecekseniz rahatlkla kullanlr. Eer ereveyi Grnt ile doldurursanz grntde distorsiyon oluur. Bunu nlemek iin kiinin omuzlarn ereveye dolduracak ekilde kiiden biraz daha uzaklamak gerekir.
76
Objektifler
6.4 Telefoto Objektifler

35 mm Fotoraf Makinesilar iin 58 mm odak uzaklndan byk objektiflerdir.
ekil 23 Telefoto Objektif ve etkisi
En son modern uzun odakl objektifler compact yaplarndan dolay telefoto objektif olarak bilinirler. Bir zamanlar, uzun odak uzaklkl objektifler uzun bir tbn sonuna yerletirilmi bir mercek olarak anlalrd. 500 mm objektif sensrden 500 mm uzakta olurdu. Fakat daha sonra objektif iine baka optik elemanlar koyunca n kattetii yol deitirilebildi ve bylece mercek barreli fiziksel olarak odak uzaklndan daha ksa oldu. Bu dzenleme ile yaplan objektiflere telefoto objektif denir.
77
Objektifler
6.4.1 Deiken Odak Uzaklkl Objektifler

Deiken odak uzakl veya zoom objektif yle tasarlanmlardrki objektif iindeki elemanlar mekaniksel olarak kaydrnca odak uzakl deitirilir. Merceklerin hareketi uyum ve hassasiyet iinde olur. Grnt boyunda yumuak bir deiiklik olacak ekilde tm ayarlama boyunca kabul edilebilir keskin bir netleme olur.
ekil 24 Deiken odak uzaklkl Objektif rnekleri
ekil 25 Deiken odak uzaklkl objektifin yaps
Zoom objektiflerin basitletirilmi bir izimi aadaki ekilde gsterilmitir. ekilde merceklerin nasl hareket ettii ve doru Sensr-mercek uzakl sabit
78
kalrken odak uzakln nasl deitirdii grlmektedir. ekilde sadece en uzun ve en ksa odak uzaklklar gsterilmesine ramen dier odak uzaklklarda ayn ekilde elde edilir. Zoom objektifin en byk avantaj bir objektif ile birok odak uzaklnn ayarlanmasdr. Fakat istenen netlik ayarlanana kadar zoom in ve out yapmak gerekir. Dez avantajlar ise zerinde extra bir para olmas dolaysyla arl artrmas ve resim kalitesinde baz kayplardr. 35 mm Fotoraf Makinesilar iin geniten telefotoya 4 temel tipi vardr.
Objektifler
Tablo 9 Mercek bozulmalar 28 mm ile 80 mm aras deiir. Sabit olarakta 28 Geni menzilli zoom mm, 35 mm, 50 mm, ve 80 mm.olarak objektifler mevcuttur. Fazla ayar menzili yoktur. 35 mm lik Fotoraf Makinesinn orta menzilli zoom objektifi 35 mm Orta menzilli zoom ile 70mm arasnda deiir. Kk ve hafiftirler, objektifler normal odak uzaklkl objektif olarak tasarlanrlar. Geni menzilli zoom 35 mm ile 100 mm veya 105 mm ye kadar deiirler. objektifler 35 mm, 50 mm, 85 mm, ve 105 mm eitleri Sabit olarak vardr.
6.4.2 Telefoto Range Zoom Objektifler

Bu tip objektifler, 50 mm ile 135 mm, 75 mm ile 150 mm, 90 mm ile 230 mm, 135 mm ile 600 mm menzilinde olabilirler. En yaygn kullanlan 80 mm ile 200 mm arasnda deienidir. Deiik odak uzaklkl objektif ve deiik aklk deeri kullanarak grntnn boyutlarn ve alan derinliini kontrol edebilirsiniz bylece iyi bir perspektif elde edersiniz.
79
Mercek Bozulmalar
7. MERCEK BOZULMALARI Paraxial nlardan olan farkllklardan kaynaklanan sapmalara aberration denir
Tablo 10 Mercek bozulmalar
Bozulma (Aberation) 1 2 3 4 5 6 Kresel (Spherical) Gezegenimsi (Coma) Astigmatizm(Oblique astigmatism) Alan erilmesi(Curvature of field) Distorsiyon Kromatik (Chromatic aberation)
zellii(character) Optik eksen zerinde ve dnda , blur Optik eksen dnda , blur Optik eksen dnda , blur Optik eksen dnda Optik eksen dnda Optik eksen zerinde ve dnda , blur
7.1 Kresel bozulma

Odak uzakl, nlarn merceke girdii blgenin ykseklii ile deiir. Marginal nlarn odak noktas ile paraxial nlarn odak noktas farkl olur. Bu etki net derinliinin azalmasna neden olur. Diyafram kslarak bu etki azaltlr.
En az farkn olutuu dzlem Paraxial odak Paraxial nlar
marginal nlar
Marginal odak
ekil 26 Kresel bozulman geometrik yorumu
7.2 Gezegenimsi bozulma

Gezegenimsi bozulma, aslnda kresel bozulma nedeni ile meydana gelen bir bozulmadr. ekilde grld gibi odak noktalarnn deimesi nedeni ile
80
eksen dnda bulunan bir objeden gelen nlar gezegene benzeyen bir ekil olutururlar.
Mercek Bozulmalar
Marginal nlar Paraxial nlar
Paraxial Marginal odak odak
Bir noktann grnts
Gezegene benzeyen ekil
ekil 27 Gezegenimsi bozulmann geometrik yorumu
7.3 Astigmat bozulmas

Farkl dzlemlerde (yatay ve dikey) mercein eiminin ayn olmamasnn neden olduu bozulmadr. Mercein yatay dzlemdeki odak noktas ile dikey dzlemdeki odak noktas akmaz
ekil 28 Astigmat bozulmann geometrik yorumu
81
Mercek Bozulmalar
7.4 Kromatik Bozulma

Mercein odak uzakl, n dalga boyu (rengi) ile deiir krmz ve mavi nlar farkl odak noktasnda kesiir. Bu bozulmay nlemek iin zel mercekler imal edilir APO mercekler zel kaplama tekniide kullanlr. Sadaki fotorafta binann kenarlarnda oluan bozulma grlmektedir. Genelde a kar ekim yapldnda ortaya kar.
Krmz k oda Mavi k oda
ekil 29 Kromatik bozulma ve sonucu
7.5 Odak Dzlemi Erilii

Odak dzleminin erilii. Optik eksene paralel gelmeyen nlar odak dzlemi deil bir odak erisi zerinde kesiirler. Kresel bir mercek olsa odak dzlemide kresel olurdu. Odak dzleminin bu erilii objenin eklinde ve keskinliinde bozulmalara neden olur.
82
Mercek Bozulmalar
ekil 30 Odak dzlemi erlii geometrik yorumu
7.6 Distorsiyon
Grntnn kendi merkezine doru kresellemesidir Geni al merceklerde ve zoom merceklerin geni a ucunun sonunda ortaya kar .
Orginal
pincushion
Barrel
ereve kenarlarnda dz kenarl objeler olduunda daha bariz grlr. Her nekadar bir bozulma olsada gerekte bir fotorafn toplam kalitesinde ancak %10 luk bir etkiye sahiptir. Aadaki ekilde dolabn dikey kenarlarnda Varil etkisi (Barrel distorsiyon) bozulmas grlmektedir
ekil 31 Barel distorsiyon ve sonucu

83
Pozlama
8. POZLAMA (EXPOSURE) ster dijital ister sensrli fotoraf makinesi ile alyor olalm iyi bir fotoraf ekmek iin, kayt ortam, sensor, (fotoraf fimi veya CCD) zerine uygun miktarda k drmemiz gerekir. Sensor az k alrsa fotoraf koyu ve karanlk olur, ok k alrsa sisli ve ykanm gibi grlr. Bir ksm ok aydnlk ya da ok karanlk olan bir nesne(obje)/manzary(scene), gzmzn grd gibi sensre aktarmak aslnda mmkn deildir. Gerekte, doru k ayar diye bir ey yoktur, sadece ilgilendiimiz blgeyi geree yakn olacak ekilde ayarlamaya alrz . lgilenmediimiz blgede ar veya yetersiz kl blgeler olabilir. Fotoraf makinesinde pozlama ayar diyafram ap (lens aparture) ve perdenin alp kapanma hz (shutter speed) deitirilerek yaplr. Diyafram ile mercein akl ayarlanr, Mercein akl ile basite n getii deliin bykl kastedilmektedir. Bylece ieri giren k miktar ayarlanr. Perdenin ak kalma sresi ise n sensr zerine uygulanma sresini belirler.
ekil 32 Bir objektif zerindeki Diyafram ayarlar
19. yzylda Mercekler iin f/stop olarak isimlendirilen bir leklendirme sistemi nerilmitir. Bu sistemde aklk numaralar o ekilde tanmlanmtrki sensr zerinde oluan k younluu merceklerin odak uzaklndan bamsz, her zaman ayn deeri gsterecek ekildedir. Bu oran mercek sonsuza netlenmi ise doru olur. nk mercek sonsuza netlenmemi ise sensr odak dzleminden farkl bir yerde olur. f/stop says mercein odak uzaklnn diyafram aklnn apna blnmesi ile elde edilen bir saydr. Bir Mercein f: f-stop: f-number: f/durak deerini veren forml aadaki gibidir.
f/stop: =F/D
84
F = Odak uzakl D= akln ap
Pozlama
rnek: Odak uzakl 20 mm ve etkin akl 5 mm olan bir Mercein f-stop deeri nedir ?. zm: f-stop=F/D= 20/5=4 =f/4 olarak buluruz. rnek 35 mmlik sensr kullanan ve perde hzlar ayn deere ayarlanm olan, odak uzakl 50 mm ve 500 mm olan iki ayr mercein f-stop deerleri f/4 ayarlanm ise a) Her iki mercekte diyaframn aklk ap nedir?. b) Fotoraf ekildiinde her iki sensr zerinde oluaak k younluu ne olur? zm: a) 50 mm lik Mercekte D=F / f-stop=50 mm/4=12.5 mm apnda bir aklk vardr. 500 mm lik mercekte ise 500/4=125 mm apnda bir aklk vardr. b) Her iki mercekte sensr zerinde oluan k younluu ayn olur. Diyaframn aklk aplar arasnda 10 kat fark olmasna ramen bu byledir. Diyafram, mercek akl aadaki ekilde grlen baklarn (blades) birbirine gemesi ile yaplmaktadr. Byk mercek akl kk f-stop deerine karlk gelir, kk mercek akl byk f-stop deerine karlk gelir.
Diafram, ris Byk mercek akl f/stop=2.6 Kk mercek akl f/stop=5.1
ekil 33 Diyafram, byk ve kk mercek aklklar,
f-stop ayarnn fotograf zerinde 3 etkisi vardr: 1. Sensr zerine den kontrol eder ; temel fonksiyon 2. Alan derinliini belirler ; 3. Fotorafya mercein en iyi ekim yapt aklk deerine ayarlamasn salar.
85
Pozlama
Bu konuma optimum yada kritik aklk ta denir. Bu konular sonraki blmlerde anlatlacaktr. Sensr zerine den k miktar bir bardan iindeki su miktar gibi dnlebilir. Musluktan akan suyun debisi diyafram aklna karlk gelirken, bardan dolmas iin gerekli sre de perde hzna karlk gelir.
ekil 34 Pozlanmay Anlamak
Her bir resim ifti ayn ortam nda deiik f-stop ve/veya perde hz ayarlarnda ekilmitir. Ik ayarnn ekilen fotoraflara etkisi grlmektedir.
ekil 35 Ar pozlama: F: 28 mm, f-stop:4, Perde Hz: 1/30 Normal Pozlama: F: 28 mm, f-stop:4, Perde Hz: 1/200
86
Pozlama
ekil 36 Normal pozlama: F: 18 mm, f-stop:3.5, Perde Hz: 1/3 Yetersiz pozlama: F: 18 mm, f-stop:5.6, Perde Hz: 1/13
Fotograf ekerken k ayar yapmak demek: diyafram ve perde hz ikilisinin belirledii pozlanma deeri ile nesnenin parlakl ve sensr hz ikilisinin gerektirdii pozlanma deerini birbirine eitlemek demektir. nceleri, bu ayarlar k durumuna gre hazrlanm ayar tablolar ile yapld. Sonralar k lm cihazlar ile objenin aydnlanma iddeti llerek yaplmaya baland, daha sonralar bu k lerlerin fotoraf makinelerine entegre edilmesiyle objenin aydnlanmas uzaktan llerek yar otomatik ve tam otomatik olarak yaplmaya balanmtr. Sonraki blmlerde konuyu daha iyi kavrayabilmek iin k ayarnn elle nasl yaplmas gerektii anlatlacak daha sonra dijital Fotoraf Makinesilarda, otomatik olarak yaplan bu lmlerin salad kolaylklardan ve ayrcalklarndan bahsedilecektir.
8.1 Merceklerin optik zellii ve Ik iddeti

Yansyan Ik
Salan/dalan nlar Geen Ik
Gelen Ik
I
Mercek R: Mercein yarap : Camn Ik geirgenlik katsays
Ig
Ig=IR2
ekil 37 Bir Mercee gelen ve geen nlar.
87
Pozlama
Mercek cam, zerine den n bir ksmn yanstr (reflection), bir ksmn emer (absorption) , bir ksmn salmaya (Scattering) uratr, geri kalan ksm geer (transmission). Mercek ne kadar kaliteli ise (geometrik ve saydamlk olarak) gelen ile geen k arasndaki oran 1e yaklar (). Normal olarak nn 1 olmas imkanszdr. retici firmalarn bir mercek iin verdikleri minimum f-stop deeri mercein deeri ile ilgilidir. Diyafram yokken llen bu deer bir mercein ilk f-stop deeridir. Daha sonra mercek zerine diyafram konarak objektif haline getirilir ve kalibre edilerek ilk deerden daha byk f-stop deerleri elde edilir. 1:2, 1:2.8 gibi yazlr. lk f-stop deeri 1e yakn olan mercekler en kaliteli objektiflerdir ve fiyatlar astronomik deerlerde olur.
8.2 Diyafram akl ve Ik iddeti
Diafram akl Gelen Ik Geen Ik
I
Mercek D: diyafram aklk yarap : Camn Ik geirgenlik katsays
Ig=ID2
ekil 38 Bir Merceke gelen ve diyaframdan geebilen nlar.
Mercek yzeyine gelen nlar ancak diyafram aklndan geebilirler. Aklk bydke daha fazla k geecektir. Gerekte mercein orta blgesinden kenarlarna doru ilerledike mercekten geen nlar odaktan deilde baka noktalardan gemeye balarlar. Dolaysyla diyaframn varl, bahsedilen bozulmalar ortadan kaldrr ve daha net bir grnt elde edilir.
88
8.3 F-odak Uzakl ve Ik iddeti

Film veya CCD Mercek Gelen Ik
Pozlama
Film veya CCD
I
F1 oda iin k konisi taban F2 oda iin Ik konisi taban F1 F2
ekil 39 Odak uzakl ve Ik younluu.
Ik iddeti, sensor zerindeki k younluudur. Ayn zamanda sensrin birim yzey alanndaki foton saysn belirtir. Mercek aklndan ieri giren nlar, bir koni iinde ilerlerler, ilerledike koninin taban alan byr ve taban alanna yerletirilmi sensr zerindeki k younluu da azalr. Dolaysyla n ald yol arttka uzakln karesi ile ters orantl olarak k younluu azalr.
I=.I..D2/.F2 = .I.D2/F2 = .I.(f-stop)2

F2 odak noktasna sahip bir objektifte, sensrin birim yzey alandaki foton younluu F1 odak noktasnda bulunan sensrn birim yzeyinde oluan foton younluundan daha azdr. rnek: Sabit k ortamnda ve belli bir uzaklkta bulunan bir nesnenin fotoraf, baka hibir ayar deitirilmeden sadece objektifin odak uzakl 50 ve 100 mmye (F1 ve F2) ayarlanarak ekiliyor, her iki odak uzaklnda sensr zerinde oluan grntnn birbirine gre k iddeti oran nedir? zm: Benzer gen teoreminden; F1/F2=R1/R2 dir. F1=2F2 olduuna gre R1=2R2 olur. R1=2cm kabul edersek R2=4cm olur. Bu durumda k konisinin taban alan, her iki odak uzakl iin: A1=5cm2 kabul edecek olursak , A2=20cm2 olur. Objeden gelen k miktar ve f-stop seimi ile Mercekten geen foton miktarn 1000 foton kabul edecek olursak: F1 konumunda bulunan sensr
89
Pozlama
zerindeki foton younluu 1000/5=200 foton, F2 deki sensr zerinde ise 1000/20=50 foton decektir. Yani 200/50= 4 kat azalma olacaktr. Sonu: Odak uzaklnn 2 kat artmas k iddetinin 4 kat zayflamasna neden olur. (Ters kare kanunu) Objektiften belli bir uzaklkta olan bir objenin, parlakl ile sensr zerindeki grntnn parlaklk ilikisi aadaki formulle verilmektedir.
<1: bir orant katsays M: Si/So= (Si-F)/F= F/(So-F); Mercekin bytme oran: F: Odak uzakl So: Objenin Mercek merkezinden olan uzakl, Si: Grntnn Mercek merkezinden olan uzakl
I=.I /((f/stop)2.(M+1)2)
8.4 CCD Karakteristii
ekilde CCD zerindeki bir pixelin k-voltaj tepkisi grlmektedir CCD Voltaj
Vs Vde
II
III
IV V
Vds Vdc I0 Ic Ids Ide Is
Ik iddeti
ekil 40 CCD karakteristii I. Blge, Karanlk blge. Ik iddeti I0 ile Ic deerleri aras, CCDnin kesim (cut off) blgesi olarak tanmlanr . Bu blgede CCD uyarlamaz, hibir voltaj k olumaz. Bunun anlam fotoraf zerinde karanlk blgelerin olumasdr. ISO deeri bytlerek sensorlerin karanlk blgesi Ic, azaltlabilir.
90
II Blge: Az kl blge. Ik iddeti Ic ile Ids deerleri aras CCDnin non linear blgesi olarak tanmlanr, Bu blgede CCD glkle uyarlr. Bunun anlam fotoraf zerindeki ton bilgilerinin azalmasdr. III.Blge: Dorusal veya dinamik blge. Normal alma blgesi. Pozlama ayar yaplarak ortalama k iddeti bu blgenin orta noktasna ayarlanmaya allr. Bunun anlam az ve ok kl blgelerden uzak kalp fotorafn her noktasnn dinamik blge iinde kalmasn salamaktr. IV.Blge: ok kl Blge. Gelen k o kadar fazladrki CCDnin artk tepkisi azalr. II. Blgedeki gibi davranr. V.Blge: ok parlak blge Saturasyon blgesi. CCD artk uyarlamaz. Bu blge fotorafta beyaz olarak grlr yada eski deyimiyle fotorafn yand sylenir. II. ve IV. blgelerde tonlarn says azalmaktadr. nk k-voltaj dnm oran III. Blgeye nazaran daha yava deiim gstermektedir. Objektiften geip gelen ve CCD zerine den n seilmi alma modlarndan birine gre ortalama deeri alnr ve III. Blgenin tam ortasna oturtulmaya allr. Bu ilem perde hz ve diyafram deeri ayarlanarak yaplr. Fakat nesne veya manzarada ok aydnlk veya ok karanlk blgeler fazla ise ton bilgilerini kaybedeceimiz aktr. Aadaki ekilde A erisi bir nesne zerindeki k dalmn gstermektedir. B
CCD Voltaj Vs Vde Vds Vc A/D k 255 128 I II III IV V IV III II I Ik iddeti A erisi
Pozlama
Ik iddeti B erisi
ekil 41 CCD karekteristiinin yaratt etki. erisi ise bu dalmn CCD de voltaja dnm ve A/D converterda saysala dnm halini gstermektedir. B erisi gerekte digitize bir eridir yani srekli deildir basamakl bir yaps vardr. Srekli olmayan bu yap aslnda sonsuz tonlama deerlerine sahip A erisini snrl tonlama deerlerine
91
Pozlama
dntrmektedir. A/D convertirin hassasiyeti V/2 olduu iin bu aralkta olan btn deerleri ayn sayya dntrr (Quantization Error) Fotoraf Makinesi, otomatik pozlama yapmak iin bir ortalama deer hesaplar, B erisi altndaki alan. Ortalama deer hesaplama, Fotoraf Makinesinn seilen alma moduna bal olarak deiir, baknz paragraf 3. Hesaplanan ortalama deer 128den bykse ortamda ar k olduu anlalacak ve pozlama azaltlarak CCD zerine den k miktar azaltlacaktr. Bunun anlam Vxx dorularnn yukar doru kaymasdr. Yukar kayma saturasyon IV ve V blgesinin azalmasn, yani ar parlak blgelerin azalmasn salarken karanlk blgelerin I, II ve V artmasna neden olur. Hesaplanan ortalama deer 128den kkse bu durumda ortamda az k olduu eklinde yorumlanacak ve pozlama artrlarak CCD zerine den k miktar artrlacaktr. Bunun anlam Vxx dorularnn aa kaymasdr. Aa kayma karanlk blgelerin I ve II azalmasn salarken ar parlak blgelerin artna neden olur. Sonu olarak nesne/manzaradaki k dalmnn CCD ye gre, homojen bir dalm olmas istenir. Karanlk veya ar parlak blgelerin olmamas istenir. Ik dalmnda I,II,IV ve V blgelerinin fazla olmas fotorafn gereine benzemeyecei anlamna gelir.
8.5 Klasik Pozlama Ayar

Fotograf ekerken k ayar yapmak demek: diyafram ve perde hz ikilisinin belirledii pozlanma deeri ile nesnenin parlakl ve sensr hz ikilisinin gerektirdii pozlanma deerini birbirine eitlemek demektir. Diyafram ve perde hz ikilisinin belirledii pozlanma deeri formul aadaki tabloda verilmitir.
EV=AV+TV AV=log2(N2) TV= log2 (1/t)
N: f-numaras t: perdenin ak kalma sresi (saniye) EV:Pozlama deeri AV: aklk deeri; TV: Zaman deeri
Sensr hz ve objenin parlaklk deerinin gerektirdii pozlanma deeri formul aadaki tabloda verilmitir.
EV=SV+BV SV=log2(0.32xS) BV= log2 B

92
S filmin ISO deeri B objenin luminance deeri (footlambert ) SV film hz BV objenin parlaklk (brigthness)
Pozlama
8.6 Ik lm
Aada k lm kavramlar hakknda bir zet bilgi verilmitir.
ekil 42 Ik tanmlar ve birimleri

Intensity: Ik iddeti:Candela(cd) Temel birim, k idetidir,. Flux:Ak:Lumen Uzaya transfer edilen k miktar Illumination: Aydnlatma:Foot-candle:lux Bir yzeyi aydnlatan k younluu. Luminance: Ildama: foot-lambert:cd/m2 Bir yzeyden yansyan/yaylan k younluu olarak tanmlanr.
Sensrin pozlanmas iin gerekli olan toplam EV yi hesaplamak iin objeden yansyan veya obje stne den aydnlama miktarnn llmesi gerekir. Bu lm el tipi k lerlerle yaplabildii gibi modern Fotoraf Makinesilarda artk k ler entegre edilmesi ile Fotoraf Makinesinn kendisi ile yaplmaktadr. Piyasada ok farkl fiyatlarda El tipi k ler cihazlar mevcuttur. Bunlardan birini setiinizde artk objeden yansyan veya obje zerine den k miktarn okuyabilirsiniz. Birok k ler ortalama deer okur fakat kk bir alandan okuma yapan modellerde mevcuttur. Fla n lebilen zel lerlerde mevcuttur.
93
Pozlama
Objeden yansyan k miktar bilinirse 1 denkleminde belirtildii gibi BV deeri hesaplanabilir. Hesaplamalarda k lm birimi olarak foot-lambert kullanlmaktadr. Ik ler cihazlar farkl birimler kullanabilirler. Aadaki tablo Weston Ranger 9 k lerin luminance deerlerinin tam bir skalasn gstermektedir. Tabloda k lerin lt deerler nce foot-lamberte dntrlr sonra BV deerleri hesaplanmtr. B(fL) = pi (cd/ft2); cd foot-lambert dnm BV = log2(B); Parlaklk deeri Bu cihazdan llebilecek maximum ve minimum deerler 12.67 -7.33 footlambert deerleri arasnda 21 admdan olumakta ve BV deerleri 1 artmaktadr.
Tablo 11 Yakn ve Uzak nokta forml
cd/ft fL BV
.002 .006 -7.3

4 12 3.7
.004 .012 -6.3

8 25 4.7
.008 .025 -5.3

16 50 5.7
.016 .05 -4.3

23 100 6.7
.032 .1 -3.3
64 200 7.7
.064 .2 -2.3
125 400 8.7
.125 .4 -1.3
250 800 9.7
.25 .8 0.3
.5 1.6 0.7
500 1600 10.7
1 3 1.7
1000 3200 11.7
cd/ft2 2 6 fL 2.7 BV
8.7 F-stop Ayar Tablosu

Aadaki tabloda genel f-stop saylarn, karelerini (yaklak) ve AV deerlerini gryorsunuz.
f-stop 1 1.4 2 2.8 4 5.6 8 11 16 22 32 45 64 (f-stop) 2 1 2 4 8 16 32 64 128 256 512 1024 2048 4096 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 AV
Her bir ardk f-stop numars k miktarn yarya indirir. Dier bir deyile ardk f-stop numaralar arasnda kk iki (1.41) oran vardr. te Mercekler zerinde iaretlenmi olan f-stop numaralarnn kayna budur
94
9 f-stop 1.2 1.8 3.5 4.5 6.3 AV 0.5 1.67 3.67 4.33 5.33 6.33
Pozlama
f-stop numaralarnda kullanlan dier ara deerlerin anlam nedir. Genellikle geni aklk deeri olan Merceklerde yazlr bu deerler (hzl mercekler). Yandaki tabloda bu deerlerin AV karlklar grlmektedir. Ara deerler bir sonraki adma olan fark 1/3 EV dir. Ara deerlerin 1/3 EV ile artmas spriz olmamal nk sensrlerin hzlar ISO deerleri 1/3 EV lik admlarla artmaktadr.
8.8 Perde Hz Ayar Tablosu

Perde hz sensrin ne kadar sre ile a maruz braklacan belirler. Zaman deeri (TV) olarak tanmlanr, Fotoraf Makinesinn EV ayarnn bir parasdr. 1960-1970 yllarndan beri Perde hz ayar komutatr zerine iaretlenen deerler unlardr Tablo 14 Yakn ve Uzak nokta forml
8 4 2 1 1/2 1/4 Perde hz (Saniye) -2 -1 0 1 2 TV= log2(1/t) -3 1/16 1/8 1/30 1/60 1/125 1/250 1/500 Perde hz (Saniye) 3 5 6 7 8 9 TV= log2(1/t) 4
30,8,4,2,1, 1/2, 1/4, 1/8, 1/16, 1/32, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000, 1/2000 ve 1/4000 1/8000 ve 1/12000. Her bir hz deeri arasnda yaklak olarak 2 kat fark vardr. Bunun anlam her bir ayar deeri sensre ulaan k deerini yarya indirir. Grld gibi perde hzn bir kademe artrmak EV deerinde 1 birimlik deiim yani k miktarnn 2 veya orannda deimesi anlamna gelmektedir
8.9 Sensr Hz Ayar Tablosu

ISO ISO 64: ISO 100 ISO 125 ISO 160: ISO 200 ISO 400
SV = log2(0.32 * ISO) 4.33 5 ~5.33 ~5.67 6 7
95
Pozlama
Sensr hz, ISO deeri sensrin a olan duyarln belirtir. Yani grntnn sensr zerine ne kadar hzl kaydedileceinin bir lsdr. Gnmzde kullanlan ana sistem ISO numaralandrma sistemidir. Baka sistemlerde vardr (ASA ve DIN gibi) Aadaki tabloda genel ISO deerlerini ve SV deerlerini gryorsunuz. Sensr reticileri sensrlerini 1/3EV nin kat olacak ekilde retmektedirler. Sensr hzn iki katna kartnca SV deeri 1 artmaktadr. Ayrca numaralandrmann 1/3EV ye uygun olarak arttda grlmektedir. Tm seri yledir 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 16, 20, 25, 32, 40, 50, 64, 80, 100, 125, 160, 200, 250, 320, 400, 800,1600,3200. Digital makinelerde genellikle 50,100,200,400,800 gibi ISO deerleri mevcuttur. rnek Sensr Hz: ISO (ASA) 100 ve Ik lerden okunan deer (ortalama deer) 250 cd/ft2 ve Kullanlan Mercein aklk ayar menzili f/1.8 ile f/16 , Perde hz menzili ise 1 saniye ile 1/1000 saniye arasnda ise Mercek aklk ve perde hz deeri ne olur ? zm Fotoraf Makinesi ayarlar iin gerekli olan pozlanma deeri EV = SV + BV deerini hesaplayalm: SV = log2(0.32 * 100) :SV = log(32) / log(2) = 5 BV = log2(pi * 250) :BV = log(800) / log(2) = 9.67 EV = SV + BV = 5 + 9.67 = 14.67 Uygun bir pozlanma ayar iin perde hz ve aklk ikilisinin belirleyecei EV deeri (AV + TV) 14.67 deerine ok yakn olmaldr. AVmin = log2(1.82):AVmin = log(3.24) / log(2) = 1.67 AVmax = log2(162) :AVmax = log(256) / log(2) = 8 Mmkn olan AV (f-stop) ayarlar 1.67, 3, 4, 5, 6, 7 and 8 TVmin = log2(1 / 1) :TVmin = log(1) / log(2) = 0 TVmax = log2(1 / 1/1000):TVmax = log(1000) / log(2) = 10 Mmkn olan TV (perde hz ayarlar) 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 and 10 Mmkn olan zmler AV: 5 ile 8, ve TV: 7 ile 10 aralnda olur. AV-TV:5-10, 6-9, 7-8, 8-7 seeneklerinden biri olabilir. Aadaki tablo en ok kullanlan sensr hzlar iin ortamn k durumuna gre perde hz ve aklk ayarlarn gstermektedir.
96
Pozlama
Tablo 16 Ortamn k durumuna bal olarak pozlama ayarlar.
ISO 100 - 160

f/16
kum/kar Parlak Gne Hafif sisli Gne Bulutlu aydnlk Ar bulutlu Ak glge Koyu glge
1/250 1/125 1/60 1/30 1/15 1/15 1/8
f/11
1/500 1/250 1/125 1/60 1/30 1/30 1/15
f/8
1/1000 1/500 1/250 1/125 1/60 1/60 1/30
f/5.6
1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/125 1/125 1/60
f/4
1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/250 1/125
f/2.8
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/500 1/250
f/2
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/1000 1/500
f/1.4
1/8000 1/4000 1/2000 1/2000 1/1000
ISO 400 - 720

f/16
1/1000 1/500 1/250 1/125 1/60 1/60 1/30
f/11
1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/125 1/125 1/60
f/8
1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/250 1/125
f/5.6
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/500 1/250
f/4
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/1000 1/500
f/2.8
1/8000 1/4000 1/2000 1/2000 1/1000
f/2
f/1.4
1/8000 1/4000 1/4000 1/2000
1/8000 1/8000 1/4000
97
Pozlama
ISO 50 80
f/16
1/125 1/60 1/30 1/15 1/8 1/8 1/4
f/11
1/250 1/125 1/60 1/30 1/15 1/15 1/8
f/8
1/500 1/250 1/125 1/60 1/30 1/30 1/15
f/5.6
1/1000 1/500 1/250 1/125 1/60 1/60 1/30
f/4
1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/125 1/125 1/60
f/2.8
1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/250 1/125
f/2
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/500 1/250
f/1.4
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/1000 1/500
ISO 200 320

f/16
1/500 1/250 1/125 1/60 1/30 1/30 1/15
f/11
1/1000 1/500 1/250 1/125 1/60 1/60 1/30
f/8
1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/125 1/125 1/60
f/5.6
1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/250 1/250 1/125
f/4
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/500 1/500 1/250
f/2.8
1/8000 1/4000 1/2000 1/1000 1/1000 1/500
f/2
1/8000 1/4000 1/2000 1/2000 1/1000
f/1.4
1/8000 1/4000 1/4000 1/2000
98
Pozlama
Digital Fotoraf Makinesilarda Otomatik Pozlama Farkl Fotoraf Makinesilar farkl k lm yntemleri kullanrlar, fakat modern Fotoraf Makinesilarda temel olarak 4 lm yntemi kullanlr.
Ykseltilmi ve ilenmi CCD Voltaj A/D
Ik Ik DIAFRAM PERDE
Ik CCD
CCD Voltaj
YKSELTE
Perde Hz Kontrol
DONANIM
Diafram Kontrol GSTERGE Scen, settings, menu LEMCI
ISO kontrol
Saysal Scene Bilgisi
YAZILIM
YNTEMLER Ortalama deer Blgesel lm Matris lm Elle lm Manzara Modu ANA FONKS YON Parlaklk deerinin llmesi. Kullanc ayarlarnn okunmas. Ik lm ynteminin seilmesi. Diafram, ISO, Perde Hz ayarlarnn yaplmas. KULLANICI AYARLARI Pozlama Modu Seimi Pozlama lm Yntemi ISO ayarlar Flash Seimi
99
Pozlama
ekil 43 Dijital Fotoraf Makinesida Pozlama Teknii Blok emas
ekil 44 Dijital Fotoraf Makinesida Pozlama Teknii Blok emas,Kodak
Baz oto-netleme Fotoraf Makinesilarda k lm sistemi ile netleme sistemi birlikte alr. Bylece erevenin hangi blgesi net ise o blgeden okuma yaparak daha doru bir pozlama ayar yaplabilir. Tm sistemi ilemci kontrol etmektedir. Mercek-diyafram-perdeden geip gelen k CCD tarafndan elektriksel sinyallere dntrlr. Daha sonra
100
Pozlama
bu sinyaller ykselte birimi tarafndan ykseltilir ve A/D converter tarafndan digital bilgiye dntrlr (Fotoraf Makinesinn Donanm ksm, Hardware). Digital bilgiye dntrlen resim bilgisi (5 megapixellik bir CCD iin 5 milyon resim hcresi ilenir) ilemci tarafndan kullancnn semi olduu lm yntemlerine uygun olarak ilenir (Yazlm ksm, software) ve pozlanma deeri llr ,EV. llen EV deeri bir nceki blmde anlatlan EV=AV+TV=BV+SV eitlii salanana kadar diyafram, perde hz ve ISO ayarlar yaplr. Not Bir ok digital Fotoraf Makinesi elektronik perde kullanmaktadr . Fakat en son kan Fotoraf Makinesilarda yine mekanik perde kullanlmaya balanmtr. Elektronik perde sisteminde belirlenen sre boyunca CCD pozlanmaya tabi tutulur sonra elde edilen grntnn her bir pixeli kaydedilir.
101
Pozlama
8.9.1 Ortalama Deer Yntemi

Basit kompakt Fotoraf Makinesilarda kullanlan en temel sistemdir. Btn grnt zerinden k deerlerini okur ve bunlarn ortalama deerlerini alr. Bu yntemin dezavantaj kolaylkla yanllk yapabilmesidir. En yaygn hatas arka fonu aydnlk, bir manzara resmi ekerken oluur, gkyznn manzaradan biraz daha aydnlk olduu durumlar. Bu durumda resmin bir ksm az pozlanacaktr.
8.9.2 Blgesel lm Yntemi

Bu yntemde erevenin sadece kk bir blgesinden okuma yaplr. El tipi k lm cihazlar gibi Fotoraf Makinesiy farkl blgelere ynelterek birka okuma yaptrlr ve bu deerlerin ortalamas alnabilir. Genellikle uygun lmn hangi blgeden yaplacan ve seilen blgenin nasl bir sonu vereceini belirlemek iin tecrbe gereklidir
8.9.3 Matris lm Yntemi

Bu yntem oklu-blge (multi-zone) ve karar-verici lm (evaluative metering) yntemi olarakta bilinir. Son kan bir ok Fotoraf Makinesida bulunur. Bu yntemde ereve, farkl bir ok blgelere ayrlr ve her birinin parlaklk deeri hesaplanarak, birbirleri ile karlatrlr. Ne tipte bir fotoraf ekilmek istendiine
102
Pozlama
bal olarak aydnlk bir gkyz veya karanlk alanlar gibi blge elemanlar iin.pozlanma deeri kompanse edilir, Bu sistemi, yazlmla gelitirildii iin Fotoraf Makinesidan Fotoraf Makinesiya farkllklar gsterir.
8.9.4 Merkez- arlkl lm Yntemi

Bu yntem Ortalama deer yntemine benzer, yalnz erevenin orta blgesinden okunan deerlere daha fazla arlk verilir. Bu yaklam asl ekilmek istenen objenin genellikle erevenin ortasna konumlandrlmas varsaymna dayanr
8.10 Modern Fotoraf Makinelerinde Seimi
Pozlama Modu
Bir ok modern Fotoraf Makinesida program modu bulunur. Bu modta Fotoraf Makinesi k lerden okuduu deere gre hem diyafram akln hem de perde hzn otomatik olarak ayarlar. Fakat istenirse aklk deeri veya perde hz toplam pozlama deeri etkilenmeyecek ekilde kullanc tarafndan deitirilebilir. Bir ok durumda seilen perde hz objektifin zoom deerine veya kullanlan objektifin tipine gre ayarlanr (50 mm Mercek iin minimum 1/50 seilir). Baz resim program modlar bir objeyi takip etmek zere tasarlanr. rnein sports program modu yksek perde hz ayarlayarak dondurulmu bir hareket ekmeyi salar. Bir ok k ler bir resimdeki siyah beyaz ve gri tonlarn eit daldn varsayar. Fakat ok beyaz veya ok siyah nesneler iin durum ne olur. Fotoraf Makinesinn k leri her taraf uniform gri yapmaya alr. Bu sorunu zmek iin zel bir gri kart kullanmak gerekir. Bu kart fotoraf ekilmek istenen objeyle ayn yere konur ve yansmal k ler ile pozlama deeri okunup bu deer kitlenir. Fotoraf Makinesinn k leri baskn olarak beyaz grr ve pozlama deerini ortalama bir tonlama oluturacak ekilde ayarlar. Gri Kart kalibrasyonu sonrasnda alnan bir ekimde %18 gri tonlu bir kart, rnein nilufer ieinin stne konup Fotoraf Makinesiya pozlanma ayar yaptrlr ve sonuta daha doal bir pozlanma elde edilir. Yeni Fotoraf Makinesilarda kullancya kolaylk olmas asndan deiik kullanm modlar mevcuttur. Bu modlar aada zetlenmitir: A: Aparture Priority P: Aparture and Shutter Program modu
103
Pozlama
S: Shutter Priority M: Manual Scene: Manzara ekim modlar Exposure Compansation Exposure Lock Auto Bracketing
8.10.1 Aklk ncelikli Mod

Geni aklk deeri arka plan (back ground) netleme dnda brakr. Byle bir etki verilmek istendii durumlarda aklk ncelikli exposure modu kullanlr. Bu bir yar otomatik ayar modudur. Kullanc aklk deerini ayarlar makinede istenen pozlanma deerini salamak zere perde hzn ayarlanr.
8.10.2 Perde Hz ncelikli Mod

Uan bir kuun fotografn ekebilmek iin yksek perde hzna ihtiya duyarsnz ki kuun hareketi dondurulmu olarak grlebilsin. Bu ekim modunda netlik derinlii ve aklk deeri daha az nemlidir. durumlarda aklk ncelikli exposure modu kullanlr. Dier bir yar otomatik ayar modudur. Perde hzn ayarlar makinede istenen pozlanma deerini salamak zere aklk deerini ayarlar Ayrca elin titreme etkisini gidermek iin bu modta ekim yapmakta fayda vardr. zetle Aklk ncelikli mod, alan derinliini maksimize veya minimize etmek istediiniz durumlarda kullanrsnz. Perde hz ncelikli modu ise bir hareketi dondurmak veya bulanklatrmak iin kullanrsnz.
8.10.3 Manual lm Modu

Bu mod ince pozlanma ayar yapmak iin uygundur. mercek aklk ve perde hz deerinizi siz ayarlarsnz.. Fotoraf Makinesinn iindeki k ler ise size yaptnz ayarn Fotoraf Makinesinn kendi lp hesaplad pozlama deerinden ne kadar farkl olduunu gsterir. Her ne kadar ok gelimi k lm algoritmalar yazlm olsada sklkla Fotoraf Makinesinn yapt ayarlar yaln kar. Baz manzaralar matematiksel algoritmalar geersiz klar. Problem genellikle resimdeki parlaklk menzili, yani en karanlk ve en aydnlk blgeler arasndaki fark ok fazla olduunda ortaya kar. Sensrin veya CCD nin dinamik menzili bu durumda yetersiz kalr. Nasl ayar yaparsanz yapn resimdeki bu alanlar siyah veya beyaz olarak grlrler. Bu durumda bakarak resimdeki hangi blgenin sizin iin nemli olduunu belirleyip ayarlar belirleyebilirsiniz. Pozlama ayarn kompanse etmek iin en klasik yol SLR makinelerin manual modunu kullanmaktr. vizr ekran ve makine iindeki
104
Pozlama
k ler kullanlarak diyafram ve perde hz ayarlarn elle yapmak mmkndr.
8.10.4 Pozlama Destek Ayar

Bir ok Fotoraf Makinesida perde hz ve diyafram aklk ayarlar ile pozlanma ayarlandktan sonra genellikle +/-3EVye kadar 0.3 EVlik admlarla toplam pozlama ayarn kompanse etme imkan vardr. Tecrbeleriniz size hangi durumlarda byle bir kompansasyona ihtiyacnz olacan syleyecektir. Aada baz durumlar zetlenmitir.
8.10.5 Pozlama Kilitlemesi

Yaygn kullanlan exposure kompansation teknii otomatik exposure kilitleme tekniidir. AEL Bu zellik sayesinde Fotoraf Makinesinz el tipi k ler cihaz gibi kullanbilirsiniz. SLR makinelerde olduu gibi kompakt Fotoraf Makinesilarda vardr. vizrn merkezini k lm almak istefiiniz noktaya yada blgeye ynlendiriniz, locka basnz, daha sonra ilgilendiiniz objenin fotorafn ekiniz. Genellikle lock butonu fotoraf ekene kadar basl tutmanz gerekir. Bu yntemi genellikle pencerenin nnde duran bir nesneyi ekerken kullanma ihtiyac duyarsnz. Bu durumda pozlama lm pencerenin evresinden yaplr ve kilitlenir daha sonra pencere nndeki nesne ekilir. Baz Fotoraf Makinesilarda focus lock ile exposure lock butonlar ayndr, bu durumda ektiiniz objenin out of focus olmamasna dikkat etmelisiniz.
8.10.6 Auto Bracketing

Bir manzarann farkl pozlama ayarlarnda bir dizi fotorafnn ekilmesidir. Auto bracketingde 0.3 ile 2.0EV arasnda 2,3 veya 5 poz ekim yaplr. Bu yntem eer manzarann zorlu (ok parlak ve karanlk) bir dinamik aral var ise ve en iyi fotorafn hangi pozlama ayarnda kacandan emin olamyorsanz kullanlr. Normal pozlama deerinin altnda ve stnde olacak ekilde ayarlanrsa bir tek fotoraf ile elde edemediiniz geni bir dinamik k aralnda fotoraflar elde etmi olursunuz. Bracketting seildiinde genellikle ka fotoraf ekileceinin de belirlenmesi gerekir.
105
Netlik Ayar
9. NETL K AYARI Bir fotografn baars grntnn net olup olmadna baldr. Grntnn ana ksm bulanksa kompozisyon ve dier yaratc zellikler nemsiz kalr. Bir ok Fotoraf Makinesida netleme otomatik olarak yaplmaktadr.
Yakn objenin Odaklanm grnts
Lens
Uzak objenin Odaklanm grnts
Yakdaki obje
Uzaktaki obje ekil 45 Netlemenin geometrik yorumu
ster manual ister otomatik olsun, netleme tekniklerini ve bunlarn snrlarn renmek, her koulda net bir grnt alabilmemizi salar. Objektiften belli bir uzaklkta bulunan bir objenin net (keskin) bir grntsn sensr zerine drme ilemine netlik ayar , netleme veya focusing denir. Her ne kadar yaygn olarak sensrin, objektifin odak dzleminde olduu kabul edilsede bu ancak obje sonsuzda ise yani objeden objektife gelen nlar optik eksene paralel ise doru olur. Obje objektife yaklatka grnts de odaktan uzaklar, objektifin odann arkasna doru, obje objektiften uzaklarsa grnts objektifin odak dzlemine doru yaklar. Fotoraf makinesinde netlik ayar yaparken, aslnda, objektifi optik eksen zerinde hareket ettiririz, objektifin odak uzakln deitirmediimize dikkat edin, objektifin odak uzaklnn deitirilmesi zoom yapmak anlamna gelir. Sonsuzdaki bir objeyi netlemek iin objektif ile sensr arasndaki uzaklk tam odak uzakl kadar olur. Yani objektif sensrden en uzak konumdadr, dier bir deyile objektif iindeki mercekler dar doru hareket etmitir. Daha yakndaki bir objeyi netlemek iin ise mercekler sensre yaklar, dier bir deyile mercek ieri doru hareket eder. Netlik ayar yapldnda objenin nnde ve arkasndaki
106
Netlik Ayar
belli bir alan, net olarak kabul edilir (bkz alan derinlii konusu) dolaysyla netlik ayar sanld kadar kritik deildir. Bu blgenin dndaki alanlar net grlmezler. Bu zellik fotoraflkta konuyu vurgulamak iin zellikle kullanlr. Grntnn net grlmesi veya sisli, blur veya flue, out of net olmas subjektif bir deerlendirmeymi gibi alglanr. Kiiden kiiye ve fotografa hangi mesafeden baktmza bal olarak netlik kararmz deiir. Alan derinlii blmnde bu konu matematiksel olarak tanmlanacaktr. Fotorafln gzelliklerinden biri objektifi bir manzara iindeki baz blgelere netleme yapabilme zelliidir. Bylece izleyicinin dikkati bir noktada toplanm olur dier ksmlar bulanklar.
ekil 46deki resimde netleme etkisi grlmektedir. Birinci ekimde ndeki kurt balkl heykele netleme yaplmtr. 2. fotorafta ise kzlderili reisi heykeline netleme yaplm, 3. fotorafta ise arkadaki atl heykele netleme yaplmtr.
107
Netlik Ayar
108
Netlik Ayar
ekil 46 Deiik objelere netleme rnekleri
109
Netlik Ayar
9.1 Netleme Yntemleri

Gnmz makinelerinde netlik ayar artk otomatik olarak yaplmaktadr, AF, oto-netleme (auto focusing),. Aktif ve pasif olmak zere 2 tip oto-netleme yntemi vardr. Her oto-netleme ynteminin hata yapt durumlar vardr. Aktif oto-netleme ynteminde fotoraf makinesi objeye doru bir sinyal yollar ve yansyan sinyali analiz ederek mesafeseni hesaplar , mercein konumunu ayarlar. Pasif oto-netleme ynteminde ise makineden bir sinyal yollanmaz, objeden gelen nlar fotoraf makinesi iindeki kk bir bilgisayar ile (mikroprocessor, mikroilemci) analiz edilerek mercein en iyi netleme konumu bulunur, objenin uzakl hesaplanmaz. Oto-netlemenin sizin iin her zaman doru netleme yapacan varsaymak yanltr. Gerekte makinenin size ayar imkan tanmas daha iyidir, yar otomatik netleme (semi autofocus). nk makine mercei sizin iin ayarlasa bile siz makinenin neyi netlediini grmeniz gerekir. Elle netleme (manual focusing) nasl geileceini ve elle ayar nasl yapacanz bilmeniz gerekir
9.1.1 Elle Netleme Yntemi

ek at makinalarda sabit odak uzakl ve sabit bir mercek vardr netleme yapmanz bu tr makinelerde mmkn deildir belli bir mesafedeki objeler net grlr . Baz digital ve sensr Fotoraf Makinesilar elle netleme imkan vardr. Baz Fotoraf Makinesilarda objenin uzakln tahmin edip ayarlama imkan vardr. Fakat modern makinelerde (SLR ve TLR) Fotoraf Makinesinn doru netleme yaptn, grntnn keskin veya flu olduunu, netleme ekranndan izleyebilirsiniz. Elle netleme moduna geildiinde pasif AF Fotoraf Makinesilar genellikle AF asist imkan tanrlar vizrde netlemenin doru olarak gerekleip gereklemediini gsterir
9.1.2 Aktif Oto-netleme Yntemi

1986 ylnda kodak firmas sonar (sound navigation ranging) yntemi kullanarak oto netleme sistemi gelitirmitir. Bu yntemde objeye ultra yksek frekansta bir ses dalgas yollanr , objeye arpp geri gelen eko sinyali dinlenir. Gidi dn sresi llrek aradaki mesafe bulunur (mesafe=ses hz*gididn sresi/2) ve merceklerin konumu ayarlanr. Bu yntemin dezavantaj bir pencere arkasndan fotoraf ekerken ortaya kar. Eko sinyali camdan yansyp geri gelecei iin makine pencereye netleme yapacaktr. Gnmz Fotoraf Makinesilarnda ses dalgas yerine kzltesi dalgas, gzle grlmeyen k kullanlmaktadr. kzltesi alc ve vericisi Fotoraf Makinesinn n tarafnda vizore yakn yerde bulunur. 6 metreye kadar menzili vardr. kzltesi sisteminde mesafeyi lmek iin deiik yntemler kullanlr. genleme, Triangulation
110
Netlik Ayar
Objeden geri gelen k miktarnn lm ve Zaman lm. kzltesi ynteminin dezavantajlar unlardr: Dier kzltesi n kaynaklar makinedeki sensr yanltabilir, bir mum alevi veya yana bir mine veya bir soba kzltesi n yayar, Siyah renkli cisimler kzltesi nlar absorbe ederler yeterince yanstmazlar, nfrared nlar netlamak istediiniz objenin nndeki cisimlerdende yansr bu yanlgya neden olabilir. Aktif oto-netleme sistemlerinin bir avantaj karanlkta alyor olmalardr. Bu sayede karanlkta flal ekimler yapmak mmkn olmaktadr. kzltesi sistemini daha etkin kullanabilmek iin, Fotoraf Makinesi ile obje arasnda baka bir cisim olmadndan emin olunuz, hayvan kafesindeki kafes ubuklar gibi. Eer netlemek istediiniz obje tam merkezde deilse yollanan n baka cisimlere arpabilir, bu da yalngya neden olacaktr. Objeyi merkezlemeye aln, ok aydnlk objeler veya ok aydnlk ortamlar geri dnen sinyali alglamakta glk yaratr. Mmkn olduu kadar bu tr ortamlardan kann.
9.1.3 Pasif Oto-netleme Yntemi

Pasif oto-netleme yaygn olarak SLR makinelerde kullanlmaktadr. Objenin uzakln grnt analiz edilerek hesaplanr Fotoraf Makinesi sahneye bakar ve mercei ieri ve dar hareket ettirerek en iyi netleme konumunu bulur. Sensor olarak CCD (charge coupled device) kullanlr, 100 ile 200 pixel arasnda erit eklindedir. Bu sensorden gelen bilgiler ile contrast hesaplanr. Fotoraf Makinesinn bakt yerden gelen nlar bu eride arpar ve mikroilemci herbir pixelin deerini okur. Aadaki ekilde Fotoraf Makinesinn ne grd izah edilmitir.
ekil 47 netleme d grntnn ccd erit zerindeki grnts

111
Netlik Ayar
ekil 48 Netlenmi grntnn ccd erit zerindeki grnts
Fotoraf Makinesi iindeki mikro ilemci pixel eridine bakar komu pixeller arasndaki k iddeti farkllklarn okur. Eer obje netlenmise komu pixeller arasndaki k iddeti farkllklar ok az olur. Bu durumda mikro ilemci merceki hareket ettirir ve tekrar pixeller arasndaki k iddeti farkllklarna bakar bu hareket sonucunda farklln bir nceki duruma gre artp azaldn tespit eder. Daha sonra mikroilemci komu pixeller arasnda maksimum k iddeti fark oluturacak konumu aratrmaya balar. te bu nokta en iyi net olan nokta olarak belirlenir. ekildeki iki krmz kutu arasndaki farka baknz stteki kutuda komu pixelller arasndaki k iddeti farkll ok az iken alttaki kutudaki farkllk ok daha byktr. te mikroilemcinin neyi bulmak iin merceki geri ve ileri hareket ettirdiini anlam oluyoruz. Pasif oto-netleme k ve kontrasta ihtiya duyar. Grntnn zerinde kontrast yaratacak detaylar olmas gerekir. Eer geni bir duvar veya uniform renkte byk bir objeyi ekmeye kalkarsanz Fotoraf Makinesi komu pixeller arasndaki fark bulamaz ve netleme yapamaz. Pasif oto-netleme sisteminde objenin uzaklk limiti yoktur. Pencere arkasndan rahatlkla netleme yapabilir. nk Fotoraf Makinesi siz ne gryorsunz onu ilemektedir. Pasif oto-netleme sistemi genellikle dikey detaylar iler. Fotoraf Makinesiy yatay pozisyonda tuttuunuz zaman ufuktaki bir gemiyi netlemede zorluk olur fakat bayrak direi veya dier dikey detaylar rahatlkla alglar. Fotoraf Makinesiy yatay pozisyonda tutarsanz yzn dikey kenarlarna netleme yapar Fotoraf Makinesiy dikey pozisyonda tutarsanz bu sefer sahnedeki yatay izgilerle netleme gerekleir. Baz pahall Fotoraf Makinesilarda bu sorunu zmek iin hem dikey hemde yatay sensorler vardr. Fakat yinede uniform renkli bir yzeye netleme yapmaktan kann.
112
Netlik Ayar
9.2 Netleme Teknikleri

Oto-netleme Fotoraf Makinesilarda en temel varsaym netlenecek objenin erevenin ortasnda olduunu varsaymaktr.
9.2.1 Net kilidi

Butona yarm bastnzda bir sre sonra netleme kitlenir netlemenin kitlendii ya bir bir led ile veya gstergede yeil bir daire ile gsterilir. Netleme ilemi yaplrken gsterge yanp sner. Buttona bu ekilde yarm basld srece netleme kilitli kalr. te bu bu yntemi kullanarak ekmek istediiniz objenin yanndaki bir cisme netleme yaparak kilitleyiniz ve daha sonra ilgilendiiniz objeye ynelerek ekme butonuna tam olarak basnz.
9.2.2 ok noktal, multi point focusing,

netleme ynteminde bile objenin en yakn paras netlemek istediiniz yer olarak kabul edilir. Bir ok durumda bu varsaym yanltr zellikle obje ereve merkezinden uzakta olursa. Pasif oto-netleme Fotoraf Makinesilarda en az 2 AF modu vardr. One-shot AF modunda butona yarm basarak netleme balar ve Fotoraf Makinesi grntnn nemli bir ksm keskin olunca netleme kitlenir. Bu sabit veya off-center merkez dnda olan objeler iin en iyi yntemdir. Hareketli bir objeyi ekerken obje merkez dnda ise multipoint oto-netleme yapan Fotoraf Makinesilarda hangi paray netlemesi gerektiini seebilirsiniz. Predictive oto-netleme ynteminde ise vizrde objeyi netlenmi olarak grmek zorunda deilsiniz. Grnt sadece fotograf ekilirken net olur. Yntemin etkinlii sonucun kendisini kontrol ederek ancak anlalabilir. Srekli, Continious, AF modunda ise butona tam olarak baslana kadar netleme devam eder. Bu yntem hareketli objelerde kullanlr. n tahminli netleme daha iyidir. Hzla hareket eden objelerin net bir fotorafn ekmek oto-netleme sisteminin yeteneine baldr. Btn makineler yeterince hzl deildirler.
9.2.3 Hassas Blgeli Oto-netleme Teknii

Bu yntemde netlenecek objeye ok hasas ayar yapma imkan vardr. Merkezde, normalden daha kk bir noktaya netleme yaplr. zellikle obje zerinde ilgilendiimiz zel bir para varsa kullanrz, rnein bir insann sadece gzlerine netleme yapmak isteyebilirsiniz.
9.2.4 ok Noktal Oto-netleme Teknii

Oto-netleme Fotoraf Makinesilarda temel arlk grntnn erevenin ortasnda olduu varsaymna dayanr. Bir ok oto-netleme yapan Fotoraf Makinesilar geni bir ereve alan iinde bir ok blgede netleme yapabilirler. ereve iindeki bir ok noktadan hatta birka dzine noktadan rnek alr.
113
Netlik Ayar
System normal olarak bu alan iindeki en yaknda olann netlemek istediini kabul eder. Baz Fotoraf Makinesilarda ise bu noktalardan herhangi birini seme imkan tanr. Bazlar bu blgelerden hangisinin netlemede olduunu monitor ederler. deal olarak multi point oto-netleme sistemi size vizrde, herhangi bir anda hangi blgenin netlemede olduunu sylemesidir
9.2.5 Srekli Netleme Teknii

Bu yntem trackink netleme yntemi olarakta bilinir. Butona yarm bastnz srece netleme ilemi devam eder, kilitlenmez. zellikle hareketli objeleri takip ederken kullanabilirsiniz.
9.2.6 n tahminli Oto-netleme Teknii

Predictive n tahminli netleme ynteminde objenin mesafesini siz nceden tahmin edip mesafeyi Fotoraf Makinesiya girersiniz. zellikle bir cam arkasndaki yada kafes arkasndaki bir objenin fotograf ekilirken kullanlabilir. Spor karlamalarnda yada hareketli bir objenin fotograf ekilirken tripod kullanarak obje belirlediiniz noktaya geldiinde fotografn ekersiniz . Bu yntemle ok net fotoraflar elde edilir.
9.2.7 Oto-netlemenin srekli izlenmesi Teknii

Bu yntemde makine siz butona basmadan srekli olarak netleme yapar ve nereyi netlediini ekranda grrsnz.Butona yarm bastnzda ynelttiiniz objeyi netler.
9.2.8 Az k ortamnda oto-netleme Teknii

Pasif oto-netleme yntemi az kl ortamda zellikle obje uzakta ise yanlr. Bu durumda flal ekim yapmay tercih ediniz ve merceki sonsuza ayarlaynz Baz Fotoraf Makinesilarda bu durumlar iin makine zerine lamba monte edilmitir cisim aydnltlarak kontrast farkll anllmaya allr, AF illumunatr. Fakat etkin uzakl sadece bir ka meteredir.
9.2.9 Gece ereveleme Teknii

Night framing: Bu yntemde kzltesi n kayna kullanlarak netleme yaplr (aktif oto-netleme) daha sonra flash aklarak normal renkli ekim yaplr.
9.2.10 Gece ekimi Teknii

Night Shoting: Bu yntemde obje, kzltesi n kayna ile aydnlatlr ve siyah beyaz ekim yaplr. Bu ekimde resim grainlidir fakat karanlkta ekim yapmanz salad iin nemlidir.
114
Netlik Ayar
9.2.11 Laser Hologram Teknii 9.3 Netleme Hatalarn nleme Yntemleri 9.3.1 Dioptri Ayar
Bir objenin tam olarak netlendiine karar vermek iin vizrn gznze gre ayarlanmas gerekir. Bir ok Fotoraf Makinesida dioptric ayarlama imkan vardr. Bu sayede gzlk kullanmaya gerek kalmaz. Genellikle dnen bir knob vardr vizrdeki LCD veya LED le yazlm (grnty deil) yazlar net grene kadar ayarlarsnz.
9.3.2 Cam arkasndaki obje iin oto-netleme

Aktif kzltesi veya pasif AF systemlerinde cam arkasndaki bir objeyi netlemede problem oluur. kontrast sistemi cam yzeyindeki detaylara netlenebilir. kzltesi ise camdan yansyan n ile yanlabilir. En emin yntem manual netleme yapmaktr.
9.3.3 Hassas Netleme

Elle yada oto-netleme kullanrken hassas netleme yapmann yolu objenin zerine zoom yaparak netlemeyi kitlemektir. Telefoto objektifi en sonuna kadar aarak hassas netleme yaplr ve netleme kitlenir daha sonra zoom out yaplarak istenen kompozisyona getirilir.
9.3.4 Karma Oto-netleme Yntemi

Fotoraf Makinesilarda daha uzun zoom mercekler kullanlmaktadr. Fakat kzltesi kullanan aktif oto-netleme sistemleri yetersiz kalr. Bu durumda yakn mesafeler iin aktif oto-netleme uzak mesafeler iin ise pasif otonetleme yntemi kullanan Fotoraf Makinesilar gelitirilmitir
115
znrlk ve kalite
10.
ZNRLK VE GRNT KAL TES
10.1 Sensr znrll

Grntnn znrlk deeri ne demektir. Grnty oluturan noktalarn boyutlar kastedilmektedir. Her noktann bir tek rengi ve boyutu vardr. Ne kadar fazla nokta ile grnt oluturulabilirse grnt geree o kadar yakn olur Maksimum nokta says fotoraf ekilen cisim yzeyindeki atom says kadar olabilir. Grntnn yzey alan cismin yzey alanndan daha kk olduu iin grnt znrl hi bir zaman gerek cisim kadar olamaz. Fotoraf ekmek bir reduction ilrmidir. Grnt yzey alan ile cismin yzey alan eit ise yani byltme 1 ise maximum znrlk elde edilir. Byltme de olabilir. nemli olan sensrn yzey alan ile pixel boyutunun cismin yzey alan ile atom boyutuna orannn eitlenmesi gerekir. 1011 1 m2 lik bir objeyi 100 milyar pixel ile gstermek gerekir ve film boyutlarda 1 m2 olmal Fakat film boyutlar 10cmx10cm olursa 100cm2 olur buda 0.001 m2 bin kat pixel olmal aslnda 100 bin milyar pixel eder olmas gerekmektedir
Formatlar:: jpeg, tiff Boyut Dpi Crop Boyut dnm Gzmzn znrl Sensor boyutlar Pixel boyutlar Pixel younluu nsan gz ile kyaslama Klasik fotoraf makinesi ile kyaslama
116
znrlk ve kalite
Mevcut Fotoraf Makinesilardaki CCDnin veya CMOS sensrn pixel says 3.3, 5, 6.1, 8, 12.2, 13.8, 16.6 Megapixel deerlerindedir. 100 Megapixellik CCD sensrlerde vardr. Sensrlerin lp/mm deerini hesaplamak iin sensrn boyutlarn bilmek gerekir. Sensr boyutlar aadaki tabloda verilmitir. rnein canon 350d iin Sensrn lp/mm deeri 2500/2x14.8=85 lp/mm dir. Belli bir pixelin daha kk bir boyuta sdrlmasda lp/mm deerini bytr. Grld gibi sensr asndan bir sorun yoktur. Normal Filmler ise 50 lp/mm
117
znrlk ve kalite
Lp/mm=(k*pixel)1/2/(2*Sensr boyutu)
Lp / mm 323 284 269 245 202 181 147 101 72 55 38 35 mm 36 24 2739 1826 13.1 1932 Satr x sutun 2582 1936 2577 1940 2582 1936 2580 1938 2582 1936 2597 1925 2582 1936 2582 1936 2582 1936 2741 1824 Nokta Boyutu (mikron) 1,5 1,8 1,9 2 2,5 2,8 3.4 5 7 9.2
Diagonal
Genilik mm
Ykseklik mm
dpi 16.400 14.429 13.663 12.433 10.247 9.193 7.453 5124 3643 2774
1/3.6 1/3.2 1/3 1/2.7 1/1.8 2/3 1 4/3 APS-C
4 4.536 4.8 5.27 6.4 7.176 8.8 12.8 18 25.1
3 3.416 3.6 3.96 4.8 5.319 6.6 9.6 13.5 16.7
645 mm canon350d
56 22.2
41.5 14.8
118
znrlk ve kalite
deerindedir. Slaytlar iin ise 80 lp/mm olabilmektedir zel uygulamalar iin 400 lp/mm kadar kabilmektedir.(B&W).
10.1.1 Sensrlerin 35 mm film edeeri F=(36mm/2)*cotangant(Q/2)

Netlenmi durumda, mercek forml Netlenmi durumda, grnt boyu, objenin boyu, ve objektifin odak uzakl biliniyorsa objenin optik merkeze olan uzakln veren forml Netlenmi durumda, objenin optik merkeze olan uzakl ve objektifin odak uzakl biliniyorsa grntnn optik merkeze olan uzakln veren forml Netlenmi durumda objenin boyu , optik merkeze olan uzakl ve objektifin odak uzakl biliniyorsa grntnn boyunu veren forml Netlenmi durumda objenin boyu , optik merkeze olan uzakl ve objektifin odak uzakl biliniyorsa grntnn boyunu veren forml
1/So+1/Si=1/f So=f+f.do/di Si=f.So/(So-f) do=di.(So-f)/f di= f.do/(So- f)
1 2 3 4 5
rnek Canon 350d sensr iin 35 mm film iin 50 mmlik objektif ile kullanlrsa yeni odak uzakl ve gr as ne olur? zm Gr as kullanlarak: 2*arctan(22.2/2*50) = 25 derece bulunur, Odak uzakl yine ayn formlden: F=36/2*cot(12.5)=81.19 mm olarak bulunur. Dnm katsays 81.19/50=1.62 dir.
119
znrlk ve kalite
BASKI BOYUTU ve GR MESAFES En iyi znrlk, bask boyutu ve gr mesafesi dikkate alnarak belirlenir. Kk basklar daha yakn mesafelerden grntlenebilir. Bu nedenle, kk basklar iin yksek znrlklere ihtiya vardr. Byk basklar daha uzaktan grntlenebilir. Bu nedenle, byk basklar iin yksek znrlk, gerekli deildir. Yani, bask boyutu arttka, daha az znrlk gereklidir. GRNTLEME KOULLARI Grntleme koullar gerekli znrl etkiler. Grand Canyon basks duvar leinde parlak k altnda grntleniyorsa, daha yksek bir znrle ihtiya vardr. Ayn duvar lekli bask lo bir restoranda kullanlmas durumunda, daha dk bir znrlk yeterli olacaktr. Bu gzlerde renk alglayan koni hcrelerinin, ayn zamanda grme keskinliinden de sorumlu olmasnn sonucudur. Ik azaldnda, koni hcreleri detay alglamasn azaltrlar. KAIT YZEY bir fotoraf bask yaparsanz, ayn znrlkte, farkl kat yzeyler zerinde, znrln deiir grnecektir. , Mat ve suluboya katlar daha gsterecektir parlak ve yar parlak katlar, daha fazla znrlk sterecektir. FOTORAFIN KONUSU Hangi znrlkte kullanmak iin karar verirken, fotorafn konusunuda dnmek gerekir. Sisli bir deniz manzaras, yakn mesafeden ekilmi bir stakoza oranla ok daha az znrlk gerektirir. GRLT Kk kamera sensrleri ok fazla grltye sahiptirler.kadar znrlk, belirli bir boyutta bask iin gerekli nasl karar verirken, bu bir etken olabilir. PARLAKLIK Bu faktr nemsiz olabilir. Insan gz, renk daha parlaklk ok daha duyarl. Bu nedenle, znrlk, ayn fotorafta bir renk srm karsnda bir B & W fotoraf iin daha yksek olmas olabilir. Parlaklk seviyeleri belirgin olduu bir renk fotoraf, parlaklk daha az bir faktr olduu bir renkli fotoraf daha fazla znrlk gerekebilir
120
znrlk ve kalite Kamera Fotoraf znrl 640x480 pixel 800x600 pixel 1024x768 pixel 1280x960 pixel 1600x1200 pixel 1800x1200 pixel 2048x1536 pixel 2400x1600 pixel 3008x2000 pixel 3872x2592 pixel 6048x4032 pixel Ekran Fotorafi Boyutu 72 DPI Pixel Per Inch 22.58 cm x 16.93 cm 28.22 cm x 21.17 cm 36.12 cm x 27.09 cm 45.16 cm x 33.87 cm 56.44 cm x 42.33 cm 63.50 cm x 42.33 cm 72.25 cm x 54.19 cm 84.67 cm x 56.44 cm 106,00 cm x 70.00 cm 136,58 cm x 91.43 cm 213,33 cm x 142,22 cm Bask Fotoraf Boyutu 300 DPI Pixel Per Inch 5.42 cm x 4.06 cm 6.77 cm x 5.08 cm 8.67 cm x 6.5 cm 10.84 cm x 8.13 cm
13.55 cm x 10.16 cm 15.24 cm x 10.16 cm 17.34 cm x 13.00 cm 20.32 cm x 13.55 cm 25,47 cm x 16.93 cm 32,78 cm x 21.95 cm 51,21 cm x 34,14 cm
Fotoraf katlar ticari olarak birtakm farkl verilmektedir. Bunlar, cm olarak
boyutlarda
piyasaya
121
znrlk ve kalite
Standard photographic print sizes are used in photographic printing. Cut sheets of paper meant for printing photographs are commonly sold in these sizes. They are often denoted with a code of the format nR, where the number n represents the length of the shorter edge in inches. In the normal series, the long edge is the length of the short edge plus 2 inches (10" or less) or 3 inches (11" and above). The alternative Super series, denoted SnR, has an aspect ratio of 3:2 (or as close as possible) and thus provides a better fit for standard 135 film (35mm) at sizes of 8 inches or above. In Japan, the same print sizes (and several additional ones) are known by different names. The Japanese L is equivalent to 3R, while 2L twice the size matches 5R. KG represents the size of a traditional 4"6" (4R) Japanese postcard (hagaki).[1] The nP or cut ( , kiri?) series are defined in reference to a full page size ( , zenshi?) of 457560 mm, with smaller numbers (fewer cuts) indicating larger sizes.[2] Unlike ISO 216 paper sizes, the aspect ratios of photographic prints vary, so exact scaling of prints is not always possible. However, there are some logical correspondences between the sizes, noted below when applicable. Many of the standard sizes are the same as sheet film formats, and are appropriate for making contact sheets from these films. fotoraf basksnda Standart fotoraf bask boyutlar kullanlr. Bunlar genellikle nR biimi ile gsterilir, n in olarak ksa kenar uzunluunu temsil eder . Normal seride, uzun kenar ksa kenar uzunluu art 2 in (10 "veya daha az) veya 3 in (11" ve zeri) eklenerek hesaplanr. Super seri ise, SNR olarak gsterilir ve en boy oran 3:2 (ya da mmkn olduunca yakn) ve bylece 8 in ya da zeri boyutlarda standart 135 film (35mm) iin daha iyi bir uyum salar.
122
znrlk ve kalite
Japonya'da, ayn bask boyutlar (ve birka ek olanlar) farkl isimlerle bilinmektedir. Iki kat byklnde - malar 5R Japon L ise 2L 3R edeer. KG, geleneksel bir 4 "x 6" (4R) Japon Kartpostal (Hagaki) boyutunu temsil eder. [1] nP veya kesme ( , kiri?) Serileri, bir tam sayfa boyutuna referans ( , zenshi?) Tanmlanr. 457 560 mm daha byk boyutlarda gsteren kk saylar (daha az keser). [2] ISO 216 kat boyutlar farkl bask, fotoraf bask boy oranlar deiir, bu kadar tam lekleme her zaman mmkn deildir. Ancak, boyutlar arasnda baz mantksal yazmalar vardr, aada belirtilmektedir. Standart boyutlarda ou levha film biimleri olarak ayndr ve bu filmlerin kii sayfalar yapmak iin uygun.
Bask 3R 4R 4D 5R 6R 8R S8R 10R S10R 11R S11R 12R boyut (in.) 3" 4 3" 5" 4" 6" 4" 6" 5" 7" 6" 8" 8" 10" 8" 12" 10" 12" 10" 15" 11" 14" 11" 17" 12" 15" boyut (mm) 82.5 120 mm 89 127 mm 102 152 mm 114 x 152 mm 127 178 mm 152 203 mm 203 254 mm 203 305 mm 254 305 mm 254 381 mm 279 356 mm 279 432 mm 305 381 mm 300ppi (pixels/in.) 1051 1500 px 1205 1795 px 1350 x 1800 px 1500 2102 px 1795 2398 px 2398 3000 px 2398 3602 px 3000 3602 px 3000 4500 px 3295 4205 px 3295 5102 px 3602 4500 px Not "9 13 cm". "10 15 cm". "13 18 cm". "20 25 cm". "20 30 cm". 913 1015 1318 1521 1824, 2025 2030 2430 3040 3050 3060 3090 4050
123
"28 36 cm".
znrlk ve kalite
S12R
12" 18"
305 465 mm
3602 5492 px
5060 5070 75100 7550
124
znrlk ve kalite
10.2 Fotoraf Makinesi Kalitesi lm

Fotoraf makinesinin ektii fotoraflarn kalitesini lmek iin eitli test yntemleri gelitirilmitir. En ok kullanlan, Fotoraf Makinesinn MTF karekteristiini karmaktr. MTF temelde, bize objenin konrast farkllklarnn sensr zerine hangi dorulukla aktarlabildiini syler. Bunun iin Fotoraf Makinesinn, tanmlanm standart bir test grntsne ( ekil 50 USAF lens test chart,) tepkisi llr. Gerekte MTF, Fotoraf Makinesi ile ilgili hereyi syleyemez. rnein: Vignetting, linear distorsiyon, flare hatas gibi hatalar bu yntemle llemez. Fakat Fotoraf Makinesilar karlatrmak iin iyi bir yntemdir. Aadaki ekilde bir objektifin MTF grafii grlmektedir. MTFi yorumlayabilmek ncelikle grafiin nasl okunduuna bakalm.
ekil 49 Canon 50 mm f/1.4 objektifin MTF grafii.
Yatay eksen grntnn merkezinden olan uzakl (mm) gsterir. Dikey eksen ise kontrast deerini (%) gsterir. Mavi eriler f/8 de yaplm lmleri siyah izgiler en geni iris deerindeki lmleri gsterir. Kaln eriler, 10 lp/mm (en dk resulation deeri) test izgileri iin, ince eriler ise 30 lp/mm (en yksek) iindir. Dz eriler yatay doru iftleri iin, kesikli olanlar ise dikey doru iftleri ile yaplan lmleri belirler. Teorik olarak istenen bir Fotoraf Makinesinn tm izgilerinin contrast=1 dorusunu takip etmesidir. Pratikte ise yorum yledir: 10 lp/mm erisinin ykselmesi (kaln eri) Fotoraf Makinesinn yeniden contrast elde etme yeteneini ykseltir (conrast reproduction). 30 lp/mm erisinin ykselmesi (ince eri) Fotoraf
125
znrlk ve kalite
Makinesinn zmleme gcn ykseltir (resolwing power). Siyah ve mavi erilerin birbirine yaklamas geni ada kullanlan Fotoraf Makinesinn performansnn iyi olduunu gsterir. Genellikle kaln erilerin contrast deeri 0.8 dorusunun stnde olmas mkemmel grnt kalitesi, 0.6 dorusunun stnde olmas tatminkar grnt kalitesi 0.6 dorusunun altnda olmas ise kt grnt kalitesi olarak yorumlanr.
-4 nolu grup -3 nolu grup
ekil 50 USAF lens test chart
lk adm uygun bir test mahallinin bulunmasdr. Titreim olmayan bir zemin arttr. Yer tahta veya hal kapl olabilir. Dardaki trafik nedeni ile titreen apartman daireleri bu i iin uygun deildir. Test mahalli Fotoraf Makinesi ile obje arasnda yeterince mesafe salayacak kadar geni olmaldr. Odak uzakl 135 mmden kk objektifler iin 55 kat yani 100 mm iin 5500 mm=5,5m , 135 mmden byk objektifler iin 27 kat, yani 200 mm iin 5400 mm=5.4m . USAF lens test iziminden 5 kopya bastrn. izim, 6 doru ifti gruplarndan oluur. Her bir doru ifti 3 yatay 3 dikey dorulardan oluur. Gruplar dikey olarak sergilenmi ve stlerine byk rakamlar yazlmtr. Bu izimi 600dpi lk printer ile yazdrn. Dosyay adobe acrobat ile A4 kada
126
znrlk ve kalite
yazdrn ve print dialog box shirink to fit seili olmayacaktr. Print out da en dta grlen kare 35.5 mm olmaldr . Grup 1deki 4. doru ifti 1:55 bytmede 156 lp/mm deerine karlk gelir. Grup 1 deki 1. doru ifti ise yine 1:55 bytmede 100 lp/mm deerine karlk gelir. Hedef test izimlerini duvara monte ediniz. Duvarn sensrn gr alan iinde olduunu dnn. Her keye bir tane ve orta noktaya bir tane hedef test izimlerinden yerletirin Mount the resolution targets. Merkezdeki izim sa taraf ste gelecek ekilde orient ediniz. 135 mm ve daha kk odak uzaklkl objektifler iin hedef test izimlerinin merkezlerinin biribirinden uzaklklar ekilde verildii gibi olacaktr. 135 mmden byk objektifler iin bu deerler 56c 28cm ve 81cm 41cm olarak ayarlaynz
ekil 51 Test izimleriningr alanna yerleimi Fotoraf Makinesiy kararl bir tripod zerine monte ediniz. Odak uzakl 135 mm ve daha kk objektifler iin hedefin merkezinden odak uzaklnn 55 kat kadar uzaa yerletiriniz. Daha byk odak uzakl iin 27 katn alnz. Tripodu ayarlayarak Fotoraf Makinesinn sensr dzlemini duvara paralel yapnz ve objektif her 4 keye eit eit uzaklka olsun. Tripod bacaklarnn mmkn olan en ksa konumda olmasn salaynz. Fotoraf Makinesinn pozlama esnasnda titreimlerden etkilenmesi mutlaka nlenmelidir. Gerekirse tripod a arlk asnz. Hedef ekim blgesinin (USAF lens test izimlerinin) uniform olarak aydnlanmasn salayn.
127
znrlk ve kalite
Doru pozlanma ayar yapn. Ayarn doru olmas ok nemlidir, ar yada yetersiz pozlama yanl sonu verir. ekim alann orta tonda bir objenin doldurduunu dnerek ayarlayn. Bu ayar iin Gri kard ve spot metering modunu kullann. Test esnasnda k koullar deimemelidir. Hedef zerine ok dikkatli bir ekilde netleme yapnz. Ardk ekimler yaparak en doru ayar bulunuz. Test esnasnda Netlik ayar deimemelidir. Fotoraf ekmek iin kablolu uzak komuta veya Fotoraf Makinesinin self timern kullann. Test esnasnda ekimlerin kaytlarn dikkatli bir ekilde tutmalsnz. Exiff zelliklerden hangi ayarlarda ekim yapdn tespit edebilirsiniz Test izimini ereveledikten ve netlik ayarn yaptktan sonra en geni aklk deerinden balayarak herbir f-stop ayarnda ekim yapnz. rnein f/1.7 objektif iin f/1.7, f/2, f/2.8, f/4,., f/22 vb. Perde hzn ayarlayarak her bir ekimde doru pozlama yapnz. For zooms: Repeat the tests at the shortest, middle, and longest focal lengths. To allow for comparisons with prime lenses, round the middle focal length to a "standard" one. The Excel resolution chart contains three rows for each zoom, and the middle focal lengths are indicated there. Note that the M40-80/2.8-4 and 400600/8-12 lenses have very limited zoom ranges, so they will only be tested at the extremes. For testing variable aperture zooms at their middle focal length, assume that the effective widest aperture is half-way between the apertures at the ends. For example, for an f/4-f/5.6 zoom, assume f/4.5 to be the middle (this is not an arithmetic average, but a geometric one). To conform to the test procedure, perform a test at this "half-stop" aperture, and then at the full stops thereafter. Take into account the fact that at because of the variability of the aperture, the aperture ring is a half stop behind the real aperture. So, set the aperture ring between f/2.8 and f/4 to achieve f/4; between f/4 and f/5.6 to achieve f/4; between f/5.6 and f/8 to achieve f/8, etc. If you have a camera body that can be set to aperture priority with the lens aperture ring set on "A", then you do not need to worry about this complication. Just use that mode. Looking through a microscope or a loupe of at least 20x magnification, find the smallest (largest numbered) line pairs in the center target that are clearly resolved. Repeat the same for the corner targets and choose the smallest line pair that is clearly resolved in all four targets. Note that the resolving power of the observing lens must not be allowed to limit your ability to easily read small
128
znrlk ve kalite
line pairs on film. Critical focusing here is just as important as with the focusing of the test lens. Convert the corner and center line pair numbers from each test frame into lpm numbers:
Yaknlatrr iin : En ksa, orta testleri tekrarlayn ve ile uzun odak
uzunluklarnda . Prime lensler izin vermek iin , bir "standart"
karlatrmalar iin bir orta her odak uzakl zum iin
yuvarlak .Excel znrlkl satr ierir ve orta gsterilir .M40-80/2.8-4 ve snrl ar zoom aralklarnda test olacak . deiken geni
grafik
odak uzunluklarnda 400-600/8-12 lensler , ok sadece
olduunu , bu yzden
Orta odak uzakl test etmek iin , etkin diyafram varsayalm. varsayalm geometrik arasndaki
diyafram diyafram
yaknlatrr ucunda
yolun yarsnda f/4-f/5.6
olduunu zum f/4.5 orta
rnein , bir ( bu bir
aritmetik ortalama
deildir , ancak
bir ). Test prosedrne tam bir durak yapmak
uygun olmas iin , sonra bu "yar diyafram

129
bundan sonra stop" diyafram
bir test
ve . nk
znrlk ve kalite
deikenlii , diyafram arkasnda aln . Yani, iin arasnda bir buuk diyafram
halkas dura f/2.8 ve 4 /8
gerek olduu f/ f/4 4 ve
diyafram gereini f/4 5,6 f/ 8, dikkate elde etmek arasnda vb
halka ; f / ve f
ulamak iin ; f/5.6 ulamak iin ayarlanabilir komplikasyon Sadece "A" bir
arasnda halka
objektif akl kamera gvdesi
aklk ncelii
varsa , o zaman bu gerek byte merkezi izgi ifti tekrarlayn ve aka en yok . ile
hakknda endielenmenize kullann. mikroskop ya da zmlenir sayl) de
bu modda
En az 20x bytme bakldnda
net bir ekilde
hedef , en kk
(en byk
bulabilirsiniz. Ke hedefler iin kk izgi ifti kk drt bir
hedefleri lens izgi ifti
zlene kolayca
sein . Not film zerinde yeteneini odaklama nemlidir .
gzlemleyerek snrlamak iin Kritik test
zme gc okumak iin
izin verilmemelidir . Burada lens odaklama kadar
Lpm numaralar merkez hatt ifti
her bir
test
ereve
ke ve
numaralar
dntrme :
Lpm values for magnification ratio of 1:27 Group Pair 1 Pair 2 Pair 3 Pair 4 Pair 5 Pair 6
130
znrlk ve kalite
7 8 9 10 -2 14 15 17 19 -1 28 31 35 39 0 55 62 69 78 +1 Lpm values for magnification ratio of 1:55 Group Pair 1 Pair 2 Pair 3 Pair 4 14 15 17 19 -2 28 31 35 39 -1 55 62 69 78 0 110 123 139 156 +1
11 22 44 87 Pair 5 22 44 87 174
12 24 49 98 Pair 6 24 49 98 196
Note: The numbers in step 15 are obtained by first calculating the lpm number at the target plane, and then dividing by the magnification ratio (i.e., multiplying by 27 for 1:27 magnification). The target plane lpm values are given by the following table:
Not: 15. admda hesaplarken , hedef (yani, 01:27
numaralar ua
ilk
lpm
saysn bytme oran
ve sonra
bytme
iin 27
ile arplarak ) ua lpm deerleri
blnmesi
ile elde edilir . Hedef verilmitir
aadaki tabloda
Lpm values (at the target plane) Group Pair 1 Pair 2 Pair 3 0.250 0.281 0.315 -2 0.500 0.561 0.629 -1 1.00 1.12 1.26 0 2.00 2.24 2.52 +1
Pair 4 0.354 0.707 1.41 2.83
Pair 5 0.397 0.794 1.59 3.17
Pair 6 0.445 0.891 1.78 3.56
131
Szlk
11.
Deyim
FOTORAFILIK SZL
Tanm
Aberration
Angle of view, Angular field
Aperture Ratio Area
Aspherical
Auto-iris lens
Back focus, back focal distance

132
Sonu grnt zerinde bozucu etkiler yaratan tm faktrlere denir. Deiik aberasyonlar dzeltmek iin optik tasarmda farkl yaklamlar kullanmak gerekir, rnein: kresel (spherical) ve kromatik aberasyon, astigmatizm, comatic flare ve distorsiyon gibi. Gr As, asal alan. Grnt alann kapsayan asal menzil. Kk odak uzakl geni a verir. Byk odak uzakl dar bir gr as verir (telefoto). (bk. field of view) Etkin mercek aklnn odak uzaklna orandr (1/ F#) Alan Kresel yzeyi olmayan optik eleman. retim teknikleri nedeniyle mercekler doal olarak kresel olmaktadr. Kresel olmayan yzey yaratmann bir ka yolu vardr. rnein bileyerek tralayarak, bask kalb ile, enjeksiyon kalb ile veya hibrid yntem ile . Btn bu teknikler yksek teknoloji gerektirir. Oto irisli mercek risi elektriksel olarak kontrol edilen mercek. Devre irisi ayarlayarak k koullar deisede sabit bir k seviyesi elde eder . Src devrenin yerletirildii yere bal olarak (mercek tarafna veya Fotoraf Makinesi tarafna yerletirilmi olabilir) iki tip oto-iris vardr inde src devresi olan ve sadece DC metresi(galvonometre) si olanlar. Bir oto-iris mercei sipari etmeden nce irisi harekete geirmek iin Fotoraf Makinesinzn knn video sinyalimi yoksa dc akmm verdiini belirleyiniz Geri odaklama Grnt dzlemi ile objektifin en arkadaki mercei arasndaki mesafe. Geri focusu doru olarak
Szlk
Deyim
Tanm
Barrel Blurred Camera
ayarlamak iyi bir grnt oluturmak iin nemlidir. Baz mercekler geri focus ayar mekanizmas ile retilirler. Bazlarnda ise yoktur. Mercek tarafnda bu imkan olmasa bile bir ok Fotoraf Makinesi geri fokus ayar ierir. Mercein asesi muhafazas, oturtulduu yer. Mercekler ve iris diyaframn ierir.
<Fotoraf makinesi>, Fotoraf ekerken grnty duyarlkl yzey zerinde tespit etmeye yarayan cihaz. Otomatik parlaklk seviyesi ayar zellii Ayar admlarnn says (Parlakln oklu seviyesi) Fotoraf Makinesi modeline bal olarak deiir. CCD irisli Fotoraf Makinesi kullanmann avantajlar olmasna ramen manual/veya otoirisli Fotoraf Makinesi baz ayar koullarnda daha etkilidir. Dzensizlik halkas Mercek yzeylerine yansmalar azaltmak iin ince bir kaplama yaplr. Bylece ieri geen k artrlm olur. Ayrca bu kaplama renk-dzeltilmi merceklerde mercein optimal renk dengesinin iyilemesine katkda bulunur. nce kaplama teknikleri sayesinde 7 katmana kadar kaplama yaplablmektedir. Mercein renklerine ayrmas Lens with galvanometer iris, risi eyleme geirecek src devresi olmayan Otoirisli lens. Iris kontrol voltaj Fotoraf Makinesi iindeki devre tarafndan salanr. iris,aparture <Diyafram> In salmas <Distorsiyon>. mercein neden olduu grnt bozulmas. Iklama sresi saniyenin 1/25i veya daha ksa olan hzl bir hareketi ekme yntemi. Bu yntemle ekilen fotoraf. optik sistemden bakarken grlen asal blge
133
CCD iris
Circle of confusion
Coating
Cromatic DC-type lens
Diaphragm Diffraction Distortion Enstantane Feld of view
Szlk
Deyim
Tanm
Fxed focus Field Field of view
olarak maksimum alan. Sabit odak. Konunun mesafesine gre salaMayan mercek
odaklama ilemi
Flange back Flange back focal distance.
<Gr alan> Yaka arkas odak uzakl Mercein oturduu yuvann mekanik kntsndan (mercein oturduu yuvann, kaidenin arka kenarnn yzeyi) odak dzlemine olan uzaklk. Ckaideli merceklerin yaka arkas uzakl 17.526 mm iken CS-kaideli merceklerin yaka arkas mesafesi 12.5 mm dir. Bu nedenle C-kaideli mercekler CSkaideli Fotoraf Makinesilarda kullanmak iin 5 mm kalnlnda adaptr halka kullanmak gerekir. CS-kaideli mercekler ise C-kaideli Fotoraf Makinesilarda kullanlamazlar. Bir mercein edeer odak uzaklnn mercein apna oran. (kk F/# geni bir aklk salar ve daha byk bir k girii oluur.)
<Odak uzakl>
Flue F-number (f/#)
Focal length Focus plane focusing focusing scale Fog Fotometrik Gain control Hyperfocal distance Image Lens
134
Bir mercein oluan grntnn konumunu, bytmeyi ve gr asn belirleyen temel parametresi. Odak dzlemi <Netleme>, odaklama, fokuslama Odaklama lei, skalas
Sis
Ik lm ile ilgili Oto iris merceklerde risin tepki hznn kontrol edilmesi. Osilasyon olutuu zaman (irisin yksek kta hzla alp kapanmas, chattering) kazanc seviyesi azaltlarak osilasyon durdurulur.
stn netleme mesafesi, UNM
Sensr zerinde oluan imge, grnt <Mercek>, iinden geen paralel nlar dzenli bir biimde birbirine yaklatran veya uzaklatran camdan veya k krc herhangi bir maddeden
Szlk
Deyim
Tanm
Lp/mm Line pair per milimeter. Lp/h Line pair per heigth. Manual iris lens
yaplm genellikle kresel yzeylerle snrlanm saydam cisim. Objektif yerine de kullanlmaktadr. Sensr zerinde 1 mm ykseklikteki siyah beyaz izgi ifti says. Objektifin kalitesini belirlemede kullanlr.
Minimum object distance (m.o.d.) MTF Modulation Transfer Function
Elle ayarlanan iris mercei A lens with a manual adjustment to set the iris opening (F-stop) to a given position. Generally used for relatively constant lighting applications. En yakn odaklama mesafesi. Objektifin vertexinden (lensn tarafn tepe noktasndan) konuya olan mesafe. Geni al lensler telefoto lenslerden daha kk MODa sahiptir. Objektifin kalitesini tanmlar.
Neutral density flter(nd)
Normal focus lenght Object Object distance
Grlen n spektrumunu kesmeden geiren filtre. Diyaframn minimum akla ayarlama fonksiyonunu yerine getirmek iin baz merceklerin iinde bu filtre vardr. Lensin nne takmak iin deiik aplarda opsiyonel filtreler vardr.(ND 2X,4X, etc.) nsann tek gznn gr asna edeer ay veren mercek odak uzakl. Fotoraf ekilecek olan nesne, cisim,manzara,<obje> Konu mesafesi. Konudan objektif iindeki ndeki lensin yzne olan mesafe
<Objektif>
Objective Off axis Optical axis Paraxial ray
Fotoraf makinesi, mikroskop, drbn gibi optik aletlerle cisimlerden gelen nlar alp ekran zerine yanstan mercek veya mercek sistemi. Eksen d. Optik ekseni kesen nlar
Optik eksen
Optik eksene paralel gelen nlar

135
Szlk
Deyim
Tanm
Perde,shutter speed, Photograph Photography Pinhole Pinhole camera Pinhole lens Poz
enstantane
Fotoraf.
Grnty a duyarlkl (cam,kat) bir yzey zerinde zel bir makine ile tespit etme ilemi. Bu yntemle tespit edilerek oaltlan resim Fotoraflk Toplu ine delii Fotoraf Makinesis Gizlilik gereken uygulamalarda kullanlan Fotoraf Makinesidr. Lensin n taraf olduka kktr. Duvara monte edilerek kk bir delikten tm oda gzlenir. Fotorafta objektifin ak kald sre Zoom lenses which incorporate variable-resistors (potentio meter) to index zoom, focus and/or aperture positions to the lens controller. After initial set-up, this allows the operator to view different preset areas quickly without having to readjust the zoom, focus and/or aperture each time. zerinde deiken bir diren bulunan lens, bu sayede lens kontrollera zoom/focus konumunu bildirir. lk set-up tan sonra kullanc farkl pre-set alanlar yeniden ayar yapmadan hzl bir ekilde grmesini salar keskinlik Lensin monte edildii yuvann bir paras. Bu sayede lens monte ediltikten sonra ince bir ayar yapma imkan salar. Lens dndrlerek 350 ya kadar kaydrlabilir.
Pre-position lens (preset lens)
Pre-position lenses (pzf)
Sharpness Slip clutch SLR Single lens reflex
Spot flter
risin yardmcs. risin fiziksel olarak kslabileceinden daha fazla bir aklk deerine ulamasn salar. Genellikle f/88 den f/1600 e kadar deerler alabilir. Bu sayede parlak manzara resimlerini kolaylkla gsteren ok duyarl Fotoraf Makinesi olarak kullanlrlar. Spot filtresiz irisler, yksek kta resimde bir bozulma oluturmadan (krlmalar nedeni ile) yeterince
136
Szlk
Deyim
Tanm
kslamazlar. Tele zoom Lensin hzn tanmlayan f-saysdr. Bu deer zerine den n 100%n geiren bir lense gre hesaplanr. Gerekte deiik lenslerin farkl transmittance deeri vardr. Dolaysyls ayn f saylarnda olan lensler farkl hzlara sahip olabilirler. T says bu iki deeri gznnde bulundurarak hesaplanr. ris diameter ve transmittance. Ayn t deerine sahip iki lens ayn grnt parlakln verir. Bir zoom lensin geni a blgesinde telefoto konumuna kadar tm zoom range boyunca focusta kalma Optik takm. erdii birka hareketli eleman ile etkin odak uzakln deitirir(efl). Varifocal lensler zoom lenslerden farkl olarak her bir deiiklikte yenide focusing isterler. Bir auto-iris mercek. indeki bir devre ile video sinyali dc voltage dntrr. Bu voltaj ile irismetreyi kontrol eder. Grntnn kelerinde meydana gelen k aydnlanmas. Optik sistemin kendinde var olan bir ey gibi grlr. Glge durumunda ise mekanik faktrlerden kaynaklanabilir (yuvalama gibi) port delii etkisi lik mercek 1lik Fotoraf Makinesida kullanld zaman grnt alcnn boyutlarna kar mercein daha kk bir grnt halkas oluur. Manzara bulucu. <Vizr> Odaklamada bir kayma oluturmakszn farkl odak uzaklklar veren objektif. Bir zoom lensde balang odak uzaklnn (geni a taraf) son odak uzaklna (tele end) oran. 10x zoomluk bir lens grnty tele-end tarafnda 10 kez bytr.
T-number
Tracking
Varifocal lens
Vdeo type lens
Vignetting
Viewfinder Zoom lens
Zoom ratio
137

Fotograf Tekniği

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fotograf Tekniği

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

M.

FOTORAF TEKN EL K TABI

POZLAMA (EXPOSURE) ......................................................................... 84

Fotograf makinelerinin Tarihesi

Fotograf makinelerinin Tarihesi

Fotograf makinelerinin Tarihesi

1928: Albert gzel , doal ve vurgulayan reten de

Renger- Patzsch Dnya insan yapm

yaynlamaktadr form cm grnt

nesnelerin rollfilm refleks Strobe 6x6

yakn -up; Rollei ift lens

tantt .1931: MIT photografl

(" Doc") Edgerton

1932 : Balangcndan siyah ve beyaz

filmler iin negatifler farkl filtreler Adams,

Technicolor , altnda Imogen

Cunningham , Willard fotoraf

Van Dyke , Edward dnce ve retim"

Weston , ve ark , "dz adanm formu Grup

f/64 , Henri Cartier-Bresson

Fotograf makinelerinin Tarihesi

Eastman , intihar notu Neden

yazar" Benim alma vurur .

bekleyin " - ve kendini

tarafndan gelitirilen yaymlanan

film , Kodak tarafndan sualt tantld

amal ina edilen,

1973: C -41 renkli negatif 1980: Elsa yapmaya Dorfman

C -22 yerine tantld

" Polaroid portreler

1982: Sony Mavica "still video" Fotoraf Makinesiy tantt

Fotograf makinelerinin Tarihesi

Fotograf makinelerinin Evrimi

1.1 Fotograf Makinelerinin Evrimi

Daguerro tipi Fotoraf makinesi

Daguerro tipi kayar kutulu fotoraf makinesi

Fotograf makinelerinin Evrimi Grnm

metal fotoraf makinesi

Krkl fotoraf makinesi

Single reflex fotoraf makinesi

Fotograf makinelerinin Evrimi Tarih Tanm

Renkli fotoraf makinesi

Elde tanabilir fotoraf makinesi

kiz mercekli reflex fotoraf makinesi

Minyatr fotoraf makinesi

Fotograf makinelerinin Evrimi Grnm

Casus fotoraf makinesi

Strut fotoraf makinesi

Katlanabilir fotoraf makinesi

Kitap tipi fotoraf makinesi

Fotograf makinelerinin Evrimi Tarih Tanm

Makara film fotoraf makinesi

Panorama fotoraf makinesi

Opera fotoraf makinesi

Katlanr makaral fotoraf makinesi

Birleik makaral ve plakal fotoraf makinesi

Fotograf makinelerinin Evrimi Grnm

Snapshot fotoraf makinesi

Damga ('stamp') fotoraf makinesi

Basn fotoraf makinesi

vest pocket fotoraf makinesi

Fotograf makinelerinin Evrimi Tarih Tanm

kiz mercek reflex fotoraf makinesi