SPNOZA

SYASETNCELEMES

Buincelemede,mutlakynetimdzenininvar olduubirtoplum,yadaeniyileriniktidardabu lunduubirtoplum,tiranlasrklenmemekiin, vebarlayurttazgrlnnbozulmadankalma siinnaslrgtlenmelidirsorunuelealnmtr.

BRNCBLM I.Filozoflar,iimizdearpanduygulan,in sanlarnyanllarndantrdtktlklersa yarlar,buyzdende,duygularhafifealmak,aa grmek,knamak,yadadahaahlaklgzkmekge rektiinde,yadsmakalkanlndadrlar.Byleyap tlarm,sankiTanrgibidavranmolurlarvebil geliindoruunakarlar;budurumda,dnyann hibiryerindevarolmayanapayrbirinsanavg lerdzmektedirlervegerektenvarolaninsanda szleriylebozarlar.Gerekte,insanlarolduklargibi grmezlerdeolmasnistediklerigibigrrler:bu yzdenou,ahlakyerineyergiyazar,veounun,

siyasetalanndauygulamayakonulabilecekhibir gryoktur,siyasetonlariinbirhayaldenbaka bireydeildir,vesiyasettopyalkesiyle,altn ala,yanihibirkurumungerekliolmadbird nemleilgilibireydir.Demekki,uygulanabilirolan tmbilimlerarasnda/kuramnuygulamadanenok uzaklatbilimsiyasettir,vedevletiynetmekko nusunda,kuramclardan,yanifilozoflardandahau yarszkiilerkolaykolaydnlemez. II.Bunakarlksiyasetiler,insanlareniyi biimdeynetmekledeil,dahaokonlaroyunage tirmekleuraankiilerolarakbilinirler,vegenel likle,bilgekiilerolarakdeildeustakiilerolarak grlrler.Gerekte,deneyinonlararettiineba klrsa,insandurdukaktlklerdeduracaktr;de mekkisiyasetiler,insandakiktlngereini yapmaklaykmldrler,vebunu,etkinliiuzun birdeneylesaptanm,veaklnynettiiinsanlarn deilde,korkununynettiiinsanlarnkullanmaa lkanlndaolduugerelerlegerekletirirler;bu konuda,dine,zelliklededinbilimcileretersden birbiimdedavranrlar:gerekte,dinbilimcilereg reyceynetici,kamuilerini,bireyindeuymak zorundaolduuahlakikurallarauygunolarakyap malyd.Bununlabirliktesiyasetiler,yazdklarsi yasiyazlarda,filozoflarnyazlarndakilerdendaha dorugrlerortayakoyarlar:gerektesiyaseti ler,dahabykdeneyleresahipolduklariin,uy gulanamazolanhibireysylemezler.

III.Deneydnyasnn,aklntasarlayabildii veinsanlarnbariindeyaadklartmsitebiim lerininvarlngsterdiine,veaynzamanda,o unluuynetmek,yaniounluubellisnrlarda tutmakiingerekliolangereleriortayakoyduu naitenlikleinanyorum.yleki,dncedengide rek,imdiyekadardenenmemi,genede,deneyeya dauygulamayasokulabilecekbirynetimsaptana bileceineinanmyorum.Gerekteinsanlaryleya ratlmlardrki,ortakbiryasaolmadanyaaya mazlar.Oysa,ortakkurallarvekamuileri,kurum larkurmuvebunlarincelemiolan,ilerikavray l,ustavekurnazdnceadamlarnninceleme konusudur. Birtoplumdauygulanabilenveherhangi birrneineraslanmambirynetimbiimi,kamu ileriyleilgilenenvekendigvencelerinikollayan insanlarngznearpmambirynetimbiimid nmekolacakideildir. IV.Siyasetleilgilenirkenortayayeniyada bilinmedikbireykoymakistemedim,amayalnz ca,kesinveyadsnamaznedenlerdengiderek,uygu lamaylaeniyiuyuaneyisaptamakistedim.Ba kabirdeyile,uygulamaylaeniyiuyuaneyiin sandoasnnincelenmesindenkarmakistedim,ve buincelemeye,matematikaratrmalarndasrdr lendncezgrlnkatmakiin,insandavra nlarnaalamamaya,budavranlarazlmeme ye,onlaryadsmamaya,amaonlarzerinegerek birbilgiedinmeyebykzengsterdim:ayrca,

ak,kin,fke,arzu,stnlk,acmagibiinsaniduy gularveruhunbrdevinimlerini,ktlklerola rakdeil,insandoasnnzellikleriolarak,insana balananvarolubiimleriolarakelealdm;scak vesouun,frtna,imekvetmgkyzolay larnnhavanndoasnabalanmalargibi. Bizbuhavabozukluklarnnekadaristemesek de,bunlar,belirlinedenleredayananzorunluey lerdir;bizbunedenlerdengiderekdoaytanmaya alrz,eylerinsaladbilginaslbizehazveri yorsa,ruhdabueylerindorubilgisineulatn dahazduymaktadr. V.KesinolanvebenimdeEthica'dabelirt tiimbireyvar:insanlar,zorunluolarakduygula raboyuneerler,yleyaratlmlardrki,mutsuz laraacrlar,mutlularazenirler;acmadanok almayayatkndrlar;ayrcaherkes,bakalarnnken diyaradlnauygunolarakyaamasn,kendisinin benimsediieyibenimsemesini,vekendisininyad sdeyiyadsmasnister.Herkesinbirinciadam olmakistemesi,insanlararasndaatmalarnk masveinsanlarnbirbiriniezmeyealmasvebi riniyenenadamnyeniinedeildeyendiiadam danyararlanmayanemveriiburadangelir.Ve kukusuzherkes,dininrettiklerineuyarak,kom usunukendisigibisevmek,yanibakasnnhakk nkendisininmigibikorumakzorundaolduunai nanmtr;ama,buinancnduygularzerindeok azetkisibulunduunugsterdik.nsanlmnei inegeldiizaman,yanihastalktutkularyendii

veinsankalakaldzaman,yadakiilertapmak lardakarlarnsavunamazolduklarzaman,bu inandoruyastngelir;amabuinan,enokge rekliolduuyerlerde,mahkemelerdeyadasarayda etkisizkalr.Ayrca,aklnduygularkaplayabilece iniveynetebileceinigsterdik,amaaklnret tiiyolunokgolduunudagrdk;bunagre, ounluuyadakamuileriyleuraaninsanlar, aklnkurallarnagredavranmayayneltmeninola slnainananlar,airlerinaltnandlemekte dirler,yanihayalekaplmaktadrlar. VI.Esenliibirkakiinindrstlneba lkalanveilerininiyiynetilmesiynetenlerina daletlidavranmasngerektirenbirdevletkalcde ildir.Devletinvarlnsrdrebilmesiiineyleri yledzenlemekgerekirki,devletiynetenler,akla uygundavransalardabirduygununetkisindekal salarda,adaletsizbirbiimdeyadakamukarma aykrbirbiimdedavranamamallar.Veinsanlarn ileriiyiynetmekiinnegibibirietkiyesahip olduklarkonusu,devletingvenliiasndanpek nemlideildir,yeterkisonundaonlariyiynetsinler: ruhunzgrl,yaniyreklilik,zelbirerdemdir vedevletiinzorunluerdemgvenliktir. VII.Barbarolsunkltrlolsun,sonunda tminsanlar,heryerdetrelerkoymuvetoplum durumukazanmolduklarnagre,halkiktidarlar nnnedenlerinivedoaltemelleriniaklnrettik lerindendeil,insanlarnortakdoasndan,yanige

rekliliklerindenkarmakgerekir;bunusonrakib lmdeelealacam. KNCBLM I.Dinbilimsiyasetincelemesiadlyapt mzda,doalhukukuvemedenihukukuelealdk, Ethica'mzdada,gnahn,deerin,adaletin,adaletsiz liinvesonundainsanzgrlnnneolduunu akladk.Buincelemeyiokuyanlar,buradaenok gerekliolanilkeleriikidebirbryaptlardaarama snlardiye,buaklamalaryinelemeyiveburada bunlaruygunbirbiimdegstermeyidndm. II.Doalolanherey,varolsunolmasn,u yarlbirbiimdekavranabilir.Bununlabirlikte,do aleylerinvarolmalarnvevarolularnsrdr melerinisalayanilke,onlarntanmlarndanka rlamaz,nkonlarnlkselz,onlarvarolmaya baladktansonradavardr,onlarvarolmayabala madanncedevarolduugibi.Onlarvaredenilke, onlarnznizlemediinegre,onlarnvarolula ronlarnzndengelemez;bunlarvarlklarnsr drebilmeyolunda,varolmayabalamakiingere kengcgereksinirler.Buradankansonuudur: doadakieylerivaredenveetkiliklang,Tanr' nnncesizsonraszgcndenbakabireydeil dir.Gerekteherhangibirbakagyaratlmol saydvarlnkoruyamazd,vedolaysyladoaleyleri ieremezdi,amabugdevarlnsrdrebilmek iin,kendiyaratliingerekengcgereksinecekti.

III.Demekki,doadakivarlklarvaredenve etkinklangtamtamnaTanr'nngcdr,bu nagre,doalhukukunneolduunuanlamolu yoruz. MademkiTanrtmeylerzerindehaksahibi dirveTanrhukukudeneney,snrszzgrl iindednlmTanr'nngcndenbakabirey deildir,yleysedoadahervarlk,varolmakveet kinolmakgcnesahipolduuldehukukunudo adanalr:gerekte,doadakiherhangibirvarl varedenveetkiliklang,zgrlsnrszolan Tanr'nngcndenbakabireydeildir. IV.Demekki,doalhukukszndendoa nnhereyigerekletirenyasalarnyadakural larn,yanidoanngcnanlyorum.Bunagre tmdoannvedolaysylaherbireyindoalhuku ku,gcnnyettiiyerekadaruzanr;demekki,in san,kendidoasnnyasalarnauyarakyapther eyienycedoalyasayauyarakyapmaktadr,ve insannekadarglysedoazerindedeokadar hukukasahiptir. V.Demekkiinsandoas,insanlarnyalnz caaklnbuyruklarnagreyaamalarngerektire cekbiimdedzenlenmiolsaydveinsanlartm glerinibuyneyneltselerdi,doalhukuk,insan trnezgbireyolarakkabuledildiisrece,yal nzcaaklngctarafndanbelirlenecekti.Amain sanlarakldanokkrarzuynetir,vedolaysy

la,insanlarndoalgc,yanidoalhukuklarakl ladeil,onlareylemdebulunmayazorlayanvevar lklarnsrdrmelerinisalayandeiikisteklerle belirlenmekgerekir.Amabanakalrsa,akldankay naklanmayanbuarzular,insanieylemlerolmadk largibiinsanitutkulardadeildir.Amaburada, doanndoalhukuklaaynanlamagelenevrensel gcszkonusuolduunagre,aklnbizdeortaya kardarzularlabakabirkkenibulunanarzu lararasndauaniinhibirayrmgzetemeyiz: gerektebunlarnherikisidedoannsonulardr vedoanngcnortayakarrlar;insanbunada yanarakvarlnsrdrmeyealr.Bilgeolsun vurdumduymazolsun,insanherzamandoannbir parasdr,veonuetkiliklanherey,doannu yadabuinsanndoasolaraktanmlanabilecekg cndearanmaldr.Aklyladadavransaarzusuyla dadavransa,gerekteinsandoannyasalarnave kurallarna,yanidoalhukukauymayanhibirey yapmaz. VI.Bununlabirlikte,insanlarnounagre vurdumduymazkiiler,doanndzenineuymaktan okdoanndzeninibozmaktadrlar,veinsanlarn ounagre,insanlardoadaimparatorlukiinde imparatorlukturlar.Onlarakalrsa,doalnedenle rinyarattbireyolmaktanuzakolaninsanruhu, dorudandoruyaTanrtarafndanyaratlmtr, kendikendinibelirlemektevedorudandoruyaak lnkullanmaktasnrszgcesahipolduuiin,dn yanngerikalanblmndenbamszbireydir.

Amadeneybizeunuyeterincegsteriyor:salkl birbedenesahipolmakdasalklbirruhasahip olmakdabizimgcmzndndabireydir.Bu nundndahereykendivarlnkendikendine korumakzorundaolduunagre,aklnbuyruklar nagreyaamakdakrarzularnynetimindeya amakdabizimistemimizebalbiriolsayd,her kesaklavebilgecekonulmukurallaragreyaa yacakt,oysabuolacakeydeildirveherkiipei nedtarzununekiciliineboyunemektedir. Buglyaratanlar,elbetteinsandoasndakibu gszlnnedeniniilkinsannkkeldne balktlktevegnahtabulandinbilimcilerde illerdir.Gerekteilkinsanhemdrstkalmayhem dedmeyigerekletirebilecekgteolsayd,ken dikendinesahipolsaydvehenzktlebulama mbirdoayasahipolsayd,bilgilivesaknkol duuhalde,naslolurdadebilirdi?Onueytan aldattdiyebilirler.yiamaeytankimaldatt? unusoruyorum:bilgisiylebryaratklarnstne kanvarl,Tanr'dandahabykolmakisteye cekkadarldrtabilenkimdir?Salklbirruhasa hipolanbuvarlk,kendinesahipolduusrece,var lnkorumayaalmazmyd?Ayracaunusoru yorum:kendikendinesahipolanveisteminesahip olanilkinsannasloldudabatanktveyanld? Gerekteakldantamtamnayararlanabilecekg teolsaydyanlmazd,nkkendikendinesahipol duulde,zorunluolarakvarlnvesalklru hunukorumayaalrd.imdionunbugcesahip olduunuvarsayalm.yleyseoruhunuzorunluo

larakkorumuturveyanlmamtr.Amahikayesi nebaklrsabyleolmad.Demekkiilkinsanak lndoruyoldakullanmagcnesahipdeildi,o dabizimgibitutkularnntutsayd. VII.nsan,brbireylergibi,varlnko rumayaalr,bunukimseyadsyamaz.Bazayr lklargrlebiliyorsa,bunlarinsannzgrbiriste mesahipolmasndangelmektedir.Amainsannel dezgrbirvarlkdiyeelealrsak,oldeonun varlnkorumasvekendinesahipolmasgerek tiiyargsnvermekzorundakalrz;zgrlo lumsallklakartrmayanherkesbanabunoktada hakverecektir.zgrlkgerektebirerdemdir,ya nibiryetkinliktir.nsandagszlkleilgiliolan eyzgrlkleilgiliolamaz.Budurumdainsanhi birbiimdezgrdiyenitelendirilemez,nko varolmaybilememektediryadaaklnkullanmay bilememektedir,insanancakvarolmagcne,insan doasnnyasalarnagreeylemdebulunmagcne sahipolduuldezgrdr.Demekkibirinsan neldezgrdiyebelirlersek,oldeonunak lniyikullanabildiiniveiyiyiktyeyeleyebil diimsyleyebiliriz,veTanrda,tamzgrbirvar lkolarak,zorunlubiimdebilirveeylemdebulu nur,yanidoasnnbirzorunluluuolarakvardr, bilmektedirveeylemdebulunmaktadr.Gerekte Tanr'nn,varoluunugerektirenzorunluluklaeylem debulunduukukusuzdur,oaynzamandakendi doasnnzorunluluunedeniyle,yanisnrszbir zgrlkleeylemdebulunur.

VIII.Sonuolarak,herzamanaklnkullan makveinsanzgrlnndoruundabulunmak gcherinsandayoktur;bununlabirlikteherkes, herzamankendinesahipolduusrecevarln korumayaalr,veherkiininhukukugcyle lldnegre,insan,bilgeolsunvurdumduymaz olsun,yapmayaaltveyaptbtneylerido annenycehukukunadayanarakyapmaktadr. Btninsanlarniindedoduklarveiindeyaa dklardoahukukununvekuralnn,hikimsenin yapmakistemediiveyapamadeylerdnda,ge nelliklehibireyiyasaketmemesiburadangelir: buhukukvekurallar,nesavalara,nekinlere,ne fkeye,nealdatmacalara,nedearzununbelirledii eyetersder.Bundaalacakbireyyoktur,n kdoa,yalnzcagerekyararllaveinsanlarn korunmasnayneleninsanaklnnyasalarnahibir zamanboyunemez.Doaayrca,sonsuzdzeni, tmdoayilgilendirensayszyasaierir;insanbu doannkkbirparasdr.Vebireyleryalnzca budzeninzorunluluundantrbelirlibirbiim devarolmayaveeylemdebulunmayazorlanmlar dr.Demekkidoadabizegln,samayadak tgzkenherey,bizeyleriancakbirldebil diimiziinbylegzkr,vebizgenellikletm doayveeylerarasndakibalarbilmeyiz,yleki, hereyaklmzauygunbirbiimdeynetilsiniste riz,amaevrenyasalarnndzeninideildeyalnz doamznyasalarngznndebulundurduumuz zaman,aklmzktolmayanbireyiktdiyebi

lebilir. IX.imdiyekadarsylediklerimizitoparlar sak,herkiibirbakasnngcneboyunediis receonabamldr,vehertrliddetekarko yabildiilde,kendisineverilenzarariyideer lendirebildiigibigidermeyidebildiivegenelola rak,kendiyaradlnauygunbirbiimdeyaad ldekendinebaldr. X.Bukiibirbakasnegemenliialtnaa lr,onunelinikolunubalar,tmsilahlarn,tm savunmavekamayollarnelindenalr,yadaonu korkutmaybilir,yadaonuiyiliklerlekendineba lar,yleki,kendinebaladbukii,kendinden okonuhonutetmeyevekendiarzusundanoke fendisininarzusunagreyaamayadikkateder.Bir insanegemenlikaltnaalmannbirinciveikinciyo luyalnzcabedenleveruhlailgilidir,oysanc yollayadadrdncyollahembedenhemruhele geirilir,amabunlarancakkorkuveumutsrdk esrebilirler;buduygularyokolmayayztutarsa, efendisiolunankiigenekendikendininefendisi durumunagelir. XI.Ruhbirbakastarafndankandrlmaya neldeyatknsa,yarglamayetisideoldebir bakasnnisteminebamldurumagelebilir.Ru hundorudandoruyaakldanyararlandlde kendikendininolmasburadangelir.Ayrcainsa nngcnbedengcndenokruhgcylelmek

gerektiinden,aklagredavrananveonunyneti mindeyaayaninsanlarenyksekdzeydekendi kendilerininolaninsanlardr.Bylecebirinsanaak lnynetimindeyaadldezgrderimben nkbulleriindede,yalnzkendidoasnca tamolarakbilinebileceknedenleregreeylemdebu lunmakzorundadr,budurumdabu,nedenlerdeonu eylemezorlamaktadrlar.Gerektezgrlk,daha ncegsterdiimizgibi,eyleminzorunluluunuor tadankaldrmaz,tersinebuzorunluluugetirir. XII.Birkiiyleuyadabueyiyapmakya datersineyapmamakkonusundaszlestlenilen ykmllk,verilenszetersdecekbiimdedav ranmaolanabulunduuzaman,szverenkiinin istemideimedikegeerliliinikorur.Gerekte, stlendiiykmllbrakmakgcnesahipolan kiihukukundanvazgemideildir,amayalnzca szvermitir.Demekki,doalhukukgereikendi kendininyargcdurumundaolankii,stlendiiy kmllnkendisineyararlsonulardanokza rarlsonulargetireceini(doruyadayanlola rak)dnyorsavestlendiiykmllbrak maktakarbulunduunainanmsa,doalhukuka dayanarakbuykmllbrakacaktr. XIII.kikiiaralarndaanlarveglerini birletirirlerse,birliktedahaglolacaklardrve bununsonucundadoazerindetekbalarnayken sahipolduklarhukuktandahabykbirhukuka sahipolacaklardr,veglerinibirletireninsanlar

nekadaroalrsa,hukuklardaoldeartacaktr. XIV.nsanlar,fkeye,arzuya,yadabazkin duygularnakaplpbirbirleriyleanlamazlad erlervebirbirlerinekartdurumagelirler,veg lerinekadaroalrsaoldekorkunlarlarve brhayvanlardandahaustavedahakurnazolur lar.nsanlarnasldoalargereibuduygularnet kisindekalyorlarsa,yinedoalargereibirbirleri nedmanolmaktadrlar:diyelimherhangibiribe nimenbykdmanmdr,benimiinokkorkun biridiro,kendimiondansaknmamgerekir. XV.Doaldurumda,herkiibirbakakii ninbasksnauramayacakbiimdekendinikoruya bildiisrecekendininefendisidir,veinsanndoal hukukuherkiiningcylebelirlendiisrece,tek banaherkestensaknmayaalmakbounadr,do alhukukukorumanngvencelihibiryolubulun madndan,buhukukgerektevarolmayacaktr,ya daolsaolsatamanlamylakuramsalbirvarlasa hipolacaktr.Elbette,kiiyikorkutannedenlerne kadaroksa,kiiningcvedolaysylahukukuda okadarazdr.Ayrcakarlklyardmlamaolma daninsanlarneyaamlarnsrdrebilirnederu hunugelitirebilir.Buradausonucavaryoruz:yal nzcainsantrnilgilendirendoalhukuk,nisan larnortakhukuklarnnbulunmas,birlikteotura caklarvebirlikteileyecekleritopraklarnnbulun mas,glerinisrdrmek,kendilerinikorumak,her trliddetekarkmakveortakbiristemeuygun

olarakyaamakistemeleridndadnlemez. Gerekte,birbtndebirlemiinsanlarnsaysne kadarokolursa,bunlarnortakhukuklardaoka darbykolacaktr.nsandoaldurumdakendiken disininefendisiolamayacaiin,skolastiklerinsa ntoplumsalhayvandiyeadlandrdlar,bunabende katlyorum. XVI.nsanlarortakhukuklarasahipoldukla rndavesankitekbirdnceyleynetiliyormugi biolduklarnda,herinsanngbakmndan,kendi sindendahaglolanbirlemibrinsanlarkar sndadahaazhukukasahipolduukesindir,yani gerekteherinsan,doazerindeancakortakyasa nnkendisineverdiikadarhukukasahiptir.te yandan,herinsanortakyasannkendisindenistedi ihereyiyerinegetirmekzorundadryadabr insanlarnonubunazorlamayahaklarvardr. XVII.ounlukgcnnbelirlediibuhu kukukamugcdiyeadlandrmakallagelmibir eydirveounlukgc,genelistemgerei,kamuy lailgilieylerdensorumluolangcekesinliklesa hiptir,yanibug,yasalarsaptamakla,yorumla maklavekaldrmakla,ehirlerisavunmakla,savaa yadabarakararvermekle,vb'yleykmldr. Bugrevtmhalknmeydanagetirdiibirmecli sinelindeyse,kamugcdemokrasidiyeadlandr lr.Meclis,seilmibirkakiidenmeydanageliyor sa,aristokrasiszkonusudur,vekamuylailgiliile rinvedolaysylagcntekkiidetoplanmasdu

rumundamutlakynetimkendinigsterir. XVIII.Bublmdeimdiyekadarsyledik lerimizakaunugsteriyor:doaldurumdag nahdiyebireyyoktur,yadabirignahiliyorsa, bunubirbakasnakardeilkendinekar ilemektedir:gerektedoalhukukagre,hikimseis temediihaldebirbakasnhonutetmekzorunda deildir,veokiiyegrehibirey,yaradlge reiiyiyadaktdiyebelirlediieylerdnda, iyiyadaktdeildir.Vedoalhukuk,kiining cnaaneylerbiryana,hibireyiyasaklamaz. Oysahukukagregnah,hikimseninyapamayaca bireylemdir.nsanlardoalbiryasatarafndan ynetilmeyezorlanmolsayd,herkii,zorunlubi imde,yolgstericiolarakaklseecekti,nkdo ayasalarTanr'nnsaptadyasalardr,onunvar lnnzgrlyleaynzgrlkteyasalardr,do laysylabuyasalartanrsaldoannzorunluluun dandoarlar,buyzdendelmszdrlervebozula mazlar.Amainsanlarakldanokisteinpeined erler,bununlabirliktedoanndzeninibozmazlar, amazorunluolarakonaboyuneerler;demekki, vurdumduymazkiiveaklktkiidoalhukukta rafndanyaamlarnbilgecedzenlemeyezorlana mazlar,naslhastakiisalklbirbedenesahipol mayazorlanamazsa. XIX.Demekkignahancakbirdevletiin dednlebilir,yaniancakueyiniyibrnn ktolduunuortaklamayabalbuyurmahakk

nadayanarakbelirlediimizzaman,hikimseninor takbuyrultuyadaonaylamadndabireyyapma yahakkolmadzamandnlebilir.Gerekte gnah,yasayagreyaplamayacakbireyi,yada yasatarafndanyasakedilmibireyiyapmakde mektir.Bunakarlkyasayauyma,yasayagreiyi olaneyiyapmakkonusundasreklibiristemdir, veortakbirbuyrultuyauygunolarakyaplmaldr. XX.Bununlabirlikte,gnahsalklakln buyruklarnakartolarakyaplanbirey,uyarll daistekleriniaklnbuyruklarnauyarakdzenle mektesreklibiristemolarakgrmekalkanln dayz.nsanzgrl,insanlaratannanbabo zuklukveaklnynetimindeklelikdemekolsayd bunukabuledebilirdim.Amainsanzgrl,in sanlaraklnynetimindeyaadklarvearzularn birdzenekoyabildiklerildebykolduunag re,bykbiryanladmeden,uyarllakllca biryaamolarakadlandramayz,vegnahgerekte ruhungszldr,kendikendinekarbabo luudeildir,veonazgrlktenokklelikdemek yerindeolur. XXI.Bununlabirlikte,aklahlakldavran may,dinginlikveibariindeyaamayretir, buancakkamugcnnvarolduuyerdeszkonu suolabilir,bunundnda,ounluktekbirkafaya sahipmiesineynetilir,devlettedeolmasgereken budur,aklnkurallarnauygunolarakkonmuyasa larolmasayd,aklnbuyruunakartolangnah

diyeadlandranbylesineuyarszbirdilkullanl mazd,nkeniyidzenlenmidevletyasalarak lauygunkonulmakgerekir.Dahancesylediim gibi,doaldurumdakiinsangnahiliyorsakendine kariliyordur,drdncblmde,kamugcn elindebulunduranvedoalhukuktanyararlananki inin,doalhukukauyarakhangianlamdayasalar casorumlututulabileceivegnahileyebilecei grlecektir. XXII.Dinszkonusuolduunda,insannTan r'yveyetkinbirruhunekadarokseverseoka darzgrveokadarkendiyleuyumluolacakesin dir.Bununlabirlikte,grmezdengeldiimizdoann dzeninideildeyalnzcaaklndinleilgilibuyruk larngznndebulundurduumuzsrece,veayn zamandaaklndinleilgilibubuyruklarn,Tanr' nnbizdedesesiniduyurduuanmolarakya dayasalarbiimindeortayakmpeygamberlero larakdndmzsrece,insanibirdillekonu makgerekirse,uinsann,kendisinibtnselbir ruhlasevenTanr'ydinlediini,vetersine,kendini krarzuyakaptranbirbakainsanndagnahi lediinisyleyebiliriz. Amaaynzamandaunudaanmsamalyz:na slkilmlekiningcneboyuneiyorsabizde Tanr'nngcneyleboyaneiyoruz;mleki,ay ntopraktankimiyleonurlandkimiyleutand kaplaryapar,aynbiimdeinsanda,ruhumuzaya salargibiyadapeygamberlerinyasalargibibasl molanTanr'nnbubuyrultularylatersleenbir

biimdedavranabilir,amatmevrenekazlmolan vetmdoanndzeniniilgilendirenlmszbuy rultuylatersleenbirbiimdedavranamaz. XXIII.Demekki,gnahveuyarllk(kesin anlamnda)naslancakbirdevletiindednle bilirse,adaletveadaletsizlikde,aynbiimde,an cakbirdevletiindednlebilir.Gerektedoa daubireyinhakkdeildebrbireyinhakkdr diyebileceimizhibireyyoktur,hereyherkesin dir,yaniherbireygcolduuldehakkasahip tir.Tersine,hangieyinubireyevehangieyin brbireyeaitolduunaortakyasannkararverdi ibirdevlette,herkiiyehakknvermekkonusun dasreklibiristemiolankiiadaletli,birbakas naaitolankendisinemaletmeyealsansaada letsizdiyeadlandrlr. XXIV.vgyeveknamayagelince,bunla rEthica'daakladk,buduygular,erdemfikrinin yadatersine,insangszlnnyolatsevin yadazntduygulardr. NCBLM IBirdevletinyaps,naslbiryapolursaol sun,toplumsalbiryapdr,devletinbtnselvarl nasite,iktidarelindetutanikisininynetimine balortaksorunlaradakamuileridenir.Sitenin medenihukukadayanaraksaladtmyararlar kullandkabuledileninsanlaradayurttadiyoruz.

Buyurttalarsiteninkoyduukurallara,yanisite ninyasalarnauymayazorunlukiilerolmaiklauy rukdiyeadlandrlrlar.Ayrcatoplumsalyne timin,yanidemokrasinin,aristokrasininvemutlak ynetiminvarolduunusylemitik.Buynetimleri tektekincelemeyebalamadannce,genelolarak toplumsalynetimiilgilendireneylerielealacam veburadancelikleelealnmasgerekeneysite ninycehukukudur,yaniyceyneticininhukuku dur. II.BundanncekiblmnXV'inciparagra fnagre,kamugcnelindebulundurankiinin, yaniyceyneticininhukuku,doalhukuktanbaka bireydeildir;doalhukuk,tektekyurttalarng cyledeil,tekbirdnceyesahipmiesineyneti lenkitleningcylebelirlenir.Bununanlamudur: devletintmyapsveruhu,gcltalanbirhu kukasahiptir,dahancegrdmzgibidoaldu rumdakibireyiindeszkonusuydubu:demekki heryurttayadauyruk,siteningclolarakelinde bulundurduuhukuktandahaazhukukasahiptir, vedolaysylaheryurtta,medenihukukagre,si teninbuyrultusugereiisteyebileceieylerdnda, nebireyisteyebilirnedebireyesahipolabilir. III.Sitebirbireye,eilimineuygunbiimde yaamahakknvedolaysylaeilimineuygunbi imdeyaamagcnveriyorsa,kendihukukunub rakmatktavebuhukukuverdiikiiyeaktarmakta dr.Sitebuiktidarikikiiyeyadabirokkiiyeve

riyorsa,bylecedevletiiktidarnverildiiveherbi rikendieiliminegreyaayankiilerarasndab ltrmolur.Sitebuiktidartektektmyurtta lararerirse,kendikendiniortadankaldrmolur; siteartkvarolmazvedoaldurumadnlr.Btn bunlarimdiyekadarsyledilklerimizdenanlalyor, vebunagresiteninkuralnnheryurttaakendi eilimlerinegreyaamahakkvermesidnlemez: demekkiherbireyikendikendininyargcyapan budoalhukuk,toplumsaldurumdazorunluolarak ortadankalkar.Siteninkuraldeyiminibilerekkul landm,nikherbireyindoalhukuku(hereyi yerliyerincetartarsak)toplumsaldurumdadavar lnsrdrmektengerikalmaz.Gerekteinsan,do aldurumdaolsuntoplumsaldurumdaolsun,kendi doasnnyasalarnagreeylemdebulunur.vekendi karngzetir,nkherikidurumdada,onuu yadabueylemiyapmayayadayapmamayazorla yaneyumutyadakorkudur,veikidurumarasn dakitemelayrlk,toplumsaldurumdatmbireyle rinaynkorkularduymalarvegvenliintmbi reyleriinaynnedenleredayanmasdr,bunungi bi,yaamkuralortaktr,budanekadargerekirse gereksin,herbireydebulunankendikendiniyarg lamayetisiniortadankaldrmaz.Gerektesitenin tmbuyrultularnauymakeilimindeolankii,ister kendigcndenkukulansnisterdinginliktenho lansn,eilimineuyarakkendigvenliinivekar larngzetmektedir. IV.Ayrcaherbirey,siteninbuyrultularn,ya

niyasalarnyorumlamaktazgrdrdiyedne meyiz.Bireybuserbestliesahipolsayd,kendiken dininyargcolacakt,birhakgrnmaltndaba lanabiliryadavlebilirklamayacahibirey lemibulunmayacaktvedolaysylayaamneili minegredzenleyecekti,busamabireydir. V.Demekkiheryurtta,kendikendinedeil, buyrultularnauymaklaykmlolduusiteyeba* mldr,veneyinadaletlineyinadaletsizolduuna, neyinahlaklneyinahlakdolduunakararvermeye hikimseninhakkyoktur,tersine,devletyapstek birdnceyesahipmiesineynetilmekgerektiin denvebununsonucundasiteninistemiherkesinis temineuymakzorundaolduundan,adaletliveiyi, olansiteninbuyurduudur,herbireyinuymasge rekendebudur.Demekki,uyruksiteninbuyrultu larnadaletsizdiyekabuletsedeonlarauymakzo rundadr. VIAma,birbakasnnyargsnabtnylebo yunemekaklnbuyruunatersdmezmidiyekar felabilir.Bunagretoplumsaldurumaklakart molacaktr?Aklayatkmolmayanbusonutantr, budurumancakakldanyoksunkiilertarafndan yaratlabilir,aklnynetimindeyaayanlartarafndan hibirbiimdeyaratlamaz.Amaakldoayatersd anhibireyretmediinegre,salklbirakl ancakinsanlartutkularaboyunediisreceherbi reyinyalnzcakendisinebalolmasnisteyebilir, yaniherbireyinyalnzcakendikendisinebalanabi

leceiniyadsr.Aklgenelbirbiimdebarnpeine dmeyinerir,amasiteninortalkyasalaretkinlik lerinisrdremiyorlarsabunaulamakolanayok tur.Bunagre,insanneldeaklnynetimindeyse, oldezgrolur,oldetitizliklesiteninyasa larnauyarveuyruuolduuyceyneticininbuyrul tularnaboyuneer.Ayrca,toplumsaldurumelbette ortakbirkorkuyasonvermekveortakyoksunluklar altettnekiinkurulmutur,vedolaysylaakimyne timindeyaayanherinsannulamayaalt,ama boyereulamayaalteyiamalar.Buyzden, aklnynettiibirinsan,bazen,siteninbuyruuna uyarak,aklayatkmolmadnbildiibireyiyap makzorundadr,buktlk,onuntoplumsaldurum dansaladyararlakolaycadengelenir:ikiktden birini,dahaazktolannsemekdeaklniidir. Demekkiusonucavarabiliriz:hikimsesiteninya sasgereiyapmakzorundaolduueyiyapmaklaak imbuyruklarnatersdecekbirbiimdedavranm olmaz.Siteningcnnvedolaysylahukukununne: reyekacfaruzandnakladmzdadncemiz dahaiyianlalacaktr. VII.ncelikleunuelealmakgerekir:doaldu rumdafalancakiinindahabykbirgcvarsave okiikendikendinedahaokbalysa,okiiaklny netimindeyayordemektir,atklauygunolarakku rulmuolanveakltarafndanynetilensitedeerr glolanveenbykldekendinebamlolan sitedir.Gerektesiteninhukukutekbirdnceye sahipmiesineynetilenkitleningcylebelirlen

mitir,vesite,salklakimulalmasndatmin>. sanlariinyarargrdamacaenykseklde ynelmezse,ruhlarnbylebirbirliesahipolmashi, birbiimdednlemez. VIIIkinciolarakelealnmasgerekenudur: uyruklarkendikendilerinedeil,siteyebamldr lar;siteningcndenyadasiteninkendilerine ynelttiitehditlerdenkorktuklarlde,yadatop lumsaldurumdanhonutolduklarlde.Buyz den,insannszekaplarakyadatehdideurayarak gerekletirmekdurumundabulunmadeylemlersi teninkurallardndakalaneylemlerdir.rnein hikimsekendiyarglamayetkisindenvazgeemez; birinsanhangiszlerleyadahangitehditlerleb tnnparadanbykolmadna,yadaTanr'mn varolmadna,yadasonluolduunugrdbir bedeninsonsuzbirvarllkolduunainandrlabilir? Birinsangenelanlamda,duyduunayadadn dnekartolanbireyenaslinandrlabil'r?Ay nbiimde,birinsanhangiszlerleyadahangiteh ditlerlekinduyduukiiyisevmeyeyadasevdii kiiyekinduymayazorlanabilir?nsannbtnk tlklerdendahadaktdiyebelirlediieylerara sndaunlarsayagiliriz:birinsannkendinekar tanklketmesi,kendiniikenceyekoymas,babasn veannesinildrmesi,lmdenkamamas,vebu vebunabenzereylerdeszledetehditledekimse yebireyyaptrlamaz.Bununlabirlikte,sitenin byleeyleribuyurmayahakkyadagcolduu sylenseydi,bizimgzmzde,birinsannvurdum

duymazolmayayadaaklnyitirmeyehakkoldu unusylemeklebunusylemekarasndabirayrm bulunmazd.nsannbylebiryasayauymaslgn lkdeildenedir?Burada,siteninhukukundayer alamayacakolanveinsandoasnngenelliklekor kuduyduueylerdenbilerekszettim.Vurdum duymazkiiyadaaklnyitirmikiiszleyadateh ditlebuyrultularauymayazorlanamaz,veyurtta larnouyasalarauyduklarnagre,vurdumduymaz kiiyadaaklnyitirmikiiuyadabudineboyun edidiye,devletinyasasnhertrlktlktenda haktolarakniteledidiyebuyasalarkaldrlamaz. Bunagre,korkusuzveumutsuzkiilerancakken dikendilerinebamldrlarvedevletindmandr lar;bunlarazorabavurarafckarkmayahakk mzvardr. IX.ncvesonolarakunuelealmakge rekir:genelhonutsuzluayolaanbirnlemsite ninhukukuylaokazilgilidir.Elbette,insanlardo ayauyarak,ortakbirkorkudantryadabaz ortakktlklerdenalmakisteiyle,doayakar birleeceklerdirve,siteninhukulkukitleninortakg cylebelirlendiinden,siteningvehukukununaza lacakesindir,nkbunlarbirbirliinolumane denlerinisalamaktadrlar.Sitedeelbettekorkulas tehlikelervardr;doaldurumdakibirinsankendi kendinenekadarazbalysa,korkmasiinokadar oiknedenbulunur,aynbiimde,siteninkukuduy, duueylernekadaroksa,kendikendinebaml ldaokadarazdr.Yceyneticininuyruklarze

rindekihukukunuilgilendireneylerbunlardr.Yce yneticininyabanclarzerindekihukukunadeinme dennce,dinleilgiliallmbirsorunuzmekzo rundaolduumuzusanyorum. X.Gerektebizeylekarkabilirler:top lumsaldurumvedahancegsterdiimizgibi,top lumsaldurumungerektiiuyrulklarmuyarll,bi ziTanr'yatapmakzorundabrakandiniortadankal drmazm?Amabunoktayinceleyecekolursakkay gvericihibireybulamayz.Gerekteruhakl kullandlde,yceyneticiyedeil,kendiken dinebamldr,vebylecedorubilgiveTanrsev gisi,kiiningcnebamldeildir,yaknlarnnya pacaiyiliedebamldeildir.Ayrca,yceiyi likdeneyinin,barnkorunmasnveuyumannsa lanmasnamaladnkabulediyorsak,budeneyin herbireye,siteyasalarnn,yaniuyumannvekamu dzenininizinverdiildeyardmedenbirgrevi tamanlamylayerinegetirenbirdeneyolduundan kukuduyamayz.Kurumlaminancagelince,bu mancn,Tanr'nndorubilgisinevebununzorun lusonucuolansevgiyehibiryarardokunmad, tersineonlarazararverebileceikesindir;demekki buinanc,barnvekamudzenininbozulmasna nedenolacakbiimdekoymamakgerekir.Gerekte ben,doalhukukgerei,yanitanrsalbirbuyrultu gereidininsavunucusudeilim,nkben,birza manlarisa'nnmezlerininsahipolduugibi,i renruhlarkovmavemucizeleryaratmagcne sahipdeilim,bug,dininyasakolduuzamanlar

dadiniyaymakiingerekiyordu,okadargerekliy diki,oolmadan,abayalnzcabobirabaolmakla kalmayacak,ayrcaktlklerdeortayakacakt. Heryzylda,butrktarlklarnbirokrnei" grlm'r.Demekkiherbirey,n,eredeolursaol sun,Tanr'yagerekbirdinlesayggsterebilirve dininesenliinigzetebilir,budaheryurttang revidir.Diniyaymakaygusunagelince,bunu,Tan r'yayadayceyneticiyebrakmakgerekir;kamu ileriyleuramakyalnzcayceyneticininhakk dr. imdikonuyadnyorum. XI.Yceyneticininyurttalarzerindekive uyruklarngrevlerizerindekihukukunuakladk tansonra,yceyneticininyabanclarzerindekihu feukunu.incelemekkalyor;bu,ncekibelirlemeler denkolaycaanlalr.Mademkiyceyneticininhu kukugerektedoalhukukunkendisindenbakabir ey,deildir,ikidevletbirbirlerikarsnda,doal durumdakiikiinsangibidirler,aradakitekayrlk, sitenin,kendisinibirbakasiteninbasksnakarko ruyabilmesidir,oysadoaldurumdakiinsanbunu baaramaz,doaldurumdakiinsan,gndelikyaan tsndauykudan,zamanzamanbedenselyadaruh salbirhastalktan,yadasonundayallktanbitkin leecek,ayrcabirokktlklekarkaryakala caktr,sitebuktlklerigiderebilir. XII.Demekkisite,kendinigzettiivebas kdankandsrecekendikendisininefendisidir,

vebakabirsiteningcndenkorktuuyadabu sitetarafndanis+ediiniyapmaktanengellendiis rece,vesominda,kendinikorumakvegelitirmek iinbusiteninyardmnagereksinmeduyduus recebirbakasnabamldr;gerekteikisite.kar lklolarakbirbirlerineyardmediyorlarsa,ikikat dahagldrlervedolaysylaikikatdahaokhu kukasahiptirler. XIII.Budurum,ikisitenindoallklabirbirle rinedmanolduklarnkabuletmekledahaiyian lal'r:gerekteinsanlar,doaldurumdabirbirleri nedmandrlar.Demekki,sitednda,doalhukuku koruyanlarbirbirlerinedmandrlar.Bunapre.b'r sitebakabirsiteyekarsavamakveonuegemen liialtnaalmakiinenaryollarabavurmakis tiyorsa,bunakalkmayahakkvardr,niksava yapmakiin,savayapmakistemesiyetmektedir.Oy sa,brsiteninibirliiveistemiolmadanbaraka rarvermekolanakszdr.Buradankansonusudur: savahakknahersitesahiptir,bunakarlk,bar hakknbelirlemekiin,biranlamaylabirbirineba lanmyadakonfederasyonhalinegelmienaziki sitegerekir. XIV.Buanlama,kendisaptannbelirleyen nedenvarolduka,yanibirktlkkorkusuyada birkarumuduvaroldukasrer;buneden,ikisi tedenbirizerindekietkinliiniyitirdiinde,ken disineaitolanhukukukorur,veikisiteyibirbirine balayanbakendiliindenkopmuolur.Demekki

hersite,istediizamananlamaybozmakkonusun damutlakhakkasahiptir,vesite,korkmayadaumut lanmanedeniortadankalkncaykmllnb raktndanhileylevekallelikledavranddiyesu lanamaz:anlamayapanyanlardanherbirinindu rumuburadaayndr:(kendinikorkudanilkkurta ran,bamszdurumagelecekvedolaysylakendi sineenuygungelengrbenimseyecektir.Ayr cahikimse,sregidenkoullargznndebulun durarakgelecekiinsorumlulukyklenmez,vebu koullardeiirsedurumdakendiliindendeiir. Buyzden,biranlamaylabirarayagelmisitelerden herbiri,karlarngzetmekhakknelindetutar, dolaysylahersiteelindengeldiincekendinikor kudankurtarmayavebamszlnyenidenkazan maya,veaynzamandabrsitenindahaglbir durumagelmesiniengellemeyealr.Demekkibir sitealdatlmolmaktanyaknyorsa,suukonfede rasyonakatlmsiteninyasasndadeil,kendiah maklndaaramaldr:budurumdao,esenliini bakabamszbirsiteye,devletinesenliinieny ceyasasayanbirsiteyekaptrmolur. XV.Birbirleriylebaryapmakiinanlaaniki site,barkoullarkonusundakabilecekuyumaz lklar,yanibirbirlerinekarstlendiklerizelko ullarsaptamakhakknasahiptirler.Gerekte,ba riinortayakonankurallaryalnzcabirteksitey leilgilideildir,anlaan'btnsiteleriinortaktr. Siteleruyuamyorlarsasavadurumunadnerler.

XVI.Baryapmakiinanlaansitelernekadar oksa,busitelerdenherbiribrleriiinoldeaz kukuvericidir,yanidahaazbamszdrveanla" maylabirarayagelmisitelerinortakisteminedaha okboyunemekzorundadr. XVII.Dininvesalklaklnngrdinan buradahibirbiimdeszkonusudeil,nkneakl .ekutsalkitap,hertrlykmlleuymamzge rektiinibuyurur.rneinbirine,banagizlicetes limettiiparasnsaklamakiinszvermisem,ba nateslimettiiemanetinbirhrszlksonucundael deedildiinibiliyorsamyadabildiimisanyorsam, ykmllmebalkalmalczorundadeilim.Bu emanetiaslsahibinevermekleendoruiiyapm olurum.Aynbiimde,yceyneticiherhangibire yiyapmakiinbirineszvermise,vedahasonra koullaryadaaklbunun,bruyruklarnesenlii asndanzararlolduunugsteriyorsa,yceyneti cistlendiiykmllbrakmakzorundadr.Kut salkitap,inancancakgenelolarakizlemekgerek tiinibildirdiinegreveayrdnlmesigere kenzeldurumlarherbireyinkendiyargsnab raktnagre,yukardasylediimizbuyrultularla tersleenhibireybuyurmaz. XVIII.Yaznnaknherankesmekzorunda kalmamakvebanabuyzdenyneltilebilecekben zereletirilerlekarlamamakiinunubelirtiyo rum:btnsylediklerimiinsandoasnnzorunlu luunadayanaraknesrdm(budoanasld

nlrsednlsn).Gerektetminsanlarnkendi lerinikorumakiinortayakoyduklarevrenselabadan yolakyorum;insanlarbilgedeolsalarvur dumduymazdaolsalarbuabayaynbiimdegs terirler.Azncesylediimizgibi,gstermeevren selolduunagre,insanlarnaslelealnrlarsaaln snlar,birduygununetkisiyledeynetilseleraklla daynetilselersonudeimeyecektir. DRDNCBLM I.Bundanncekiblmde,yceyneticinin hukukunun,kendigcndenbakasnrtanmayan buhukukun,ncelikle,kamugcnndncesidiye bileceimizbirdnceyedayandngsterdik;her eyb"udnceyegredzenlenmelidir,iyiyi,kty, adaletliyi,adaletsizibelirleyen,yaniherkesintektek yadabraradaneyiyappneyiyapmamasgerekti inibelirleyenyalnzcaodur.Bylece,yasalard zenlemek,yasalarlailgilibirsorunortayaktnda onlartmzeldurumlardayorumlamakveherhan gibireyinyasayauygunolupolmadnakarar vermekhakknnyalnzcayceyneticiyeaitolduu anlalyor.Savailanetmek,barkoullarnsap tamakyadanermek,yadanerilmiolankoullar kabuletmekyceyneticininhakkdr. II.Btnbueyler,buamalaravardracak aralarlabirlikte,devletileriniilgilendireneyler, yanikamuileriolduklariin,kamuiiyceyneti cilikgcnelindebulundurankiininsaptady

nebamldryalnzca.Bunagre,ayrayrherbi reyinedimlerizerineyargvermeye,obireyden hesapsormaya,sulularcezalandrmaya,yurttalar arasndakianlamazlklardzeltmeye,yadabug revikendiadnayerinegetirmeleriiin,yasalarko nusundauzmanolankiilerisaptamayayalnzcay ceyneticininhakkvardr.Barayadasavaazg yollarnvegerelerinkullanlmasvedzenlenme siyleilgilisorunlardadadurumbudur,ehirlerinku rulmasvekorunmas,birliklerinynetilmesi,askeri grevlerindatlmas,komutanlklarndatlmas, bargrmeleriyapmakiintemsilcileringnderil mesiyadayabanctemsilcilerinkabuledilmesive tmkamuharcamalarnkarlamakiinzorunlu demeleriyapmakyceyneticininhakkdr. III.Kamuilerinidzenlemekyadabuko nuylailgilimemurlarsemekyalnzcayceynetici yeaitolduunagre,buradankansonuudur:bir uyruk,yceyetkeninhaberiolmadan,bilebilebir kamuiiyleuratzaman,siteninyarariindav randnainansada,iktidaraeluzatmolur. IV.Genede,yceyneticininyasalartarafn danbalanpbalanmadvedolaysylayceyne ticiningnahileyipileyemeyeceisorulur.Bunun labirlikte,yasavegnahszckleriyalnzcasitenin yrrlktekiyasalarndeil,tmdoannortakya salarndailgilendirdiinden,vehereydennceak lnkoyduukurallargznndebulundurmakge redctiinden,siteninhibiryasatarafndanbalanma

dnvegnahileyemeyeceinisyleyemeyiz.Ger ektesiteninneyasasnedekuralbulunsayd,hatta site,onusiteyapanyasalaradasahipolmasayd,onda yalnzcadoayakatlanbireyindeil,amabirha yalindevarlnbelirlemekgerekecekti.Demekki site,kendiyklkendiortayakoyduuedimlerin sonucuolabilecekbirbiimdedavrandzamanya dadavranlmasmaizinverdiizamangnahile mektedir:budurumdasite,filozoflarnda,hekimle rindesyledii,doagnahileyebilirbelirlemesiy leanlatlangnahiliyor'diyeceiz;buda,sitenin aklnynetiminetersdecekbiimde davrandngsterir. Gerektesite,zellikleaklnynetimineuy duuzamankendikendisininefendisidir.Demekki siteaklatersdecekbiimdedavrandzamanve aklatersdecekbiimdedavrandldekendisi nekardrstolmamaktadrvegnahilediisy lenebilir.Budurum,herbireyinkendiyetkisiiinde kibiriisonulandrabileceivebukonudaistedii gibikararverebileceigznndebulundurulursada haiyianlalr,eldeetmeyealtmzbugyal nzcaetkeningcyledeiletkileneninsunduuko laylklarladallmelidir.rneinbirmasayane istersemyaptrabilirinidediimzaman,onaotdaye direbilirimdemekistediimanlalmaz.'Aynbiim de,insanlarnkendikendilerinedeildesiteyebam lolduklarnsylediysek,buradaninsanlarninsani doalarnyitireceklerivebakabirdoayabrne bileceklerianlamkmaz.Bunagreburadan,site nin,insanlarumakiinkanatlolmayazorlamak

yadadahaolanaksz,glmeyeyadatiksintiyeneden olaneylerisaygylakarlamayazorlamaikhakkbu lunduunukarmyoruz;busylediklerimizdenyal nzcauanlamkar:bazkoullarsalandnda,site uyruklardakorkuvesayguyandrr,bukoullarsa lanamazdurumagelincenekorkunedesaygkalr; yleki,siteninkendisideartkvarolmaz.Demekki site,ikendikendisininefendisiolarakkalmakiin, korkuvesaygkoullarnelindetutmaldr,bunlar olmadzaman,oartksiteolmaktankmtr.De mekkikamugcnelindebulundurankiiyada kiilerinhemorospularlabirliktekafayekipso yunmas,glnlkleretmesi,kendininyadakendi lerininkoymuolduuyasalarakakaalama shemdeyceliinikorumasolanakszdr:budu rum,hemvarolmakhemdevarolmamakkadarola nakszdronlariin.Uyruklarlmnkucanaat mak,uyruklaryoksullatrmak,bakireleresaldr makvebunabenzereyleryapmak,korkuyutiksin tiyevedolaysylatoplumsaldurumusavadurumu nadntrmektir. V.Demekki,siteninnezamanyasalarauyar durumdaolduu,nezamangnahileyebilirdurum daolduugrlyor:yasalardanyrrlktekitop lumsalyasalar,yrrlktekibuyasalaradayanla rakngrleneyianlyorsak,vegnahtandayrr lktekiyasalarnyasakladeyianlyorsak,yanibu szckleriszckanlamndaelealyorsak,siteninya salarlabalandnyadagnahileyebileceinihi birbiimdesylemeyiz.Siteninkendikargerei

uymakzorundaolduukurallarve,korkuvesaygya ratannedenler,yrrlktekiyasalarladeil,doal hukuklailgiliderler,nkbueylermedenihukuka bavurularakdeil,savahukukunabavurularakger ekletirilir.Site,kendigciinde,insanndoal durumda,kendikendisininefendisiolarakkalmakya dakendinedmanlke'raemek,kendinezararver memekiingzettiisnrdanbakasnrtanmaz. Busnryasalarauyutaortayakmaz,tersine, insandoasmdakizgrlkteortayakar.Y rrlktekitoplumsalyasalaragelince,bunlaryalnz casiteninbuyrultusunabaldr,vesitedevarln srdrmekiinkendindenbakakimseyehogrn mekzorundadeildir;siteninkendisiiiniyiyada ktdiyebelirlediieylerdndaiyiyadaktyok tur,vedolaysylao,yalnzcakendikendinikorumak, yasalarkoymakveyorumlamakhakknadeil,ama aynzamandabuyasalarkaldrmak,vekendimutlak gcgerei,kimolursaolsun,birsanbalamak hakknadasahiptir. VI.Ortakkarszkonusuolduunda,oun luun,kendihukukunubirmecliseyadabirkiiye devretmesinisalayanszlemelerinyadayasalarn inenmesigerektiiaktr.Ama,yrrlktekiya salarinemenin,ortakkarngereiolupolmad nsaptamaya,yanikararvermeyehibiryurtta nhakkyoktur.Bukonudaancakkamugcne lindetutankiikararverebilir;bylecemedenihuku kagre,yasalarancakkamugcnelindetutanki iyorumlayabilir.Ayrcahibiryurttanyasalara

koruyuculuketmekhakkyoktur;bunagreyasalar, iktidarelindebulundurankiiyizorlamazlar.Bu nunlabirlikte,buyasalaryleyasalardrki,siteyi zayfdrmeden,yaniyurttalarnbykbirbl mtarafndanduyulankorkuyutiksintiye'dnt recekbiimdedavranmadan,dolaysiylesiteyiorta dankaldracakveyasaydaaskyaalacakbiimde davranmadancisnenemezler;demekkibudurum, medenihukukgereideil,savahukuikugereiya saklanmtr.Vebylece,gcelindebulunduranki i,doaldurumdakiinsann,kendikendinindman durumunagelmekten,yanikendikendiniortadankal drmaktansaknmakiindayandnedendenbaka birnedendnda,szlemekoullarnauymakzorun dadeildir,bunubundanncekiparagraftasyledik. BENCBLM I.kincibJmnXI.paragrafnda,birinsann dahaokakimenbykizleyicisiolduuzamanken dikendininefendisiolduunuvedolaysiyle,akla gretemelendirilenveynetilensitenindeengl vekendikendininenokefendisiolansiteolduunu gsterdik.Demekki,kendikendinieldengeldiince koruyabilmekiineniyiyaamkural,akimbuyruk larnauyaraktemellendirilmiyaamkuralolduu nagre,usonucavaryoruz:birinsannyadabir siteninyapacaeniyii,eneksiksizbiimdekendi kendininefendisiolmaktr.Gerekte,yapmayahak kmzolduunusylediimeylerin,yaplabilecekle rineniyisiolduunusavunmuyorum:birtarlaybir

hakkadayanarakilemekbakaeydir,butarlayel dengeldiinceiyiilemekbakaeydir;birhakkada yanarakkendinisavunmak,kendivarlnkorumak, yargdabulunmakbakaeydir,eldengeldiince kendinisavunmak,kendivarlnkorumak,yargda bulunmakbakaeydir.Sonunda,kendihukukuna dayanarakynetmekvekamuislerininykmll nstlenmekbakaeydir,eldengeldiinceynet mekvekamuilerinieldengeldiinceiyiynetmek bakaeydir.Herhangibirsiteninhukukunubylece genelolarakelealdktansonra,imdideherhangibil devletiineniyiynetimielealmakgerekiyor. II.Birdevletindurumunukolaycakavrayabil mekiinbirtoplumsalynetiminhangiamacagre kurulmuolduunugznnealmakgerekir;buama bartanveyaamgvenliindenbakabireydeil dir.Bunagreeniyiynetim,insanlarn,yaamla rnuyuumiindesrdrdkleriveyasalarnid detebavurulmadangzetildiiynetimdir.Ayaklan malarn,savalarnveyasalaraalamannyada inemeninsuu,yurttalarnktlnede,kurul mubulunanynetiminktlnedeyklenemez. Gerekte,insanlaryurttaolarakdomazlar,ama yurttahalinegelirler.Ayrca,atmadurumundaki doalduygularbtnlkelerdeayndr;demekki birsitedeokbykbirktlkkendinigsteriyor saveoradabrsitelerdekindendahaokgnahi leniyorsa,bununnedeni,siteninuyumayyeterince salayamamas,kurumlarnnyeterincesakmkolma masvedolaysylamedenihukukutamanlamyla

oturtamamasdr.Gerekte,ayaklanmanedenlerini ortadankaldramamvesavakmasndanheran korkuduyanveyasalarnskskinendiibirtop lumsalyap,herkesinhayatpahasnakendieilimi negredavranddoaldurumdanpekayrdeil dir. III.Uyruklarnktlklerinin,arbabo zukluklarnnveboyunemezliklerininsuunaslsi teyeyklenmekgerekiyorsa,onlarnerdemleri,yasa larasrekliboyuneileridesiteninerdemineve mutlakbirmedenihukukunkurulmasnabalanma ldr;budurum,ikinciblmnXV.paragrafndan anlalyor.Demekiki,ordusundahibirzamanayak lanmagrlmemiolanAnibal'inerdeminiycelt mekyerindebirdavrantr. IV.Birsitede,uyruklar,iddetinetkisindeol duklariinayaklanamyorlarsa,ositedebarnvar olduunudeil,savanvarolmadnsylemekge rekir.Gerektebar,yalnzcasavanolmamasde ildir,o,kkeniruhgcndebulunanbirerdemdir, nkuyarllk,siteninortakyasasnagreyaplma sgerekeneyiyapmakkonusundasreklibiristem dir.Birsitedebar,srgibiynetilenveklelie altrlaninsanlarnhantallndangeliyorsa,osite yesitedenokyalnzlkehridemekgerekir. V.Eniyidevlet,insanlarnuyumiindeya addevlettirderken,insanlarn,insanazgbir yaam,hibirbiimdekandolamylavebrtm

hayvanlardaortakolanilevlerinyerinegetirilme siylebelirlenmeyen,amanceliklealklla,ruhuner demiylevedoruyaamlabelirlenenbiryaamsr drmelerinianlyorum. VI.Ayrcaunudabelirtmekgerekiyor:uyu muegemenklmaamacylakurulduunusylediim devlet,yenilgiyeurambirtoplulukzerindefetih hukukunadayanarakkurulmubirdevletolarakde il,zgrbirtopluluktarafndankurulmubirdev letolarakanlalmaldr.Umut,zgrbirtopluluk zerindekorkudandahaetkilidir;bunakarlk,kuv vetzoruylaboyunemibirtoplulukzerindekien gletkenumutdeilkorkudur.Birincisinebirya aminanc,ikincisineyalnzcalmeynelidiyebi liriz:birincisikendibanayaamayaalr,bry seyeneninyasasnzorlakabulederdiyorum.Bun lardanbirininklebrnnzgrolduunusyler kenanlatmakistediimizbudur.Savajhukukuyla eldeedilmigcnamacegemenlikkurmaktr,vebu egemenliikullanan,uyruklardanokkleleresahip tir.Genelmedenihukukkavramngznndetut tuumuzda,zgrbirtopluluktarafndanmeydana getirilmibirdevlerle,kkenifetihedayananbirdev letarasndakklhibirayrmbulunmasada,buiki devletarasnda,izlenilenamaasndandahan cegsterdiimizgibivebunlardanherbirininsr drlebilmesiiinyararlanlmasgerekengerelera smdanbykbirayrlkvardr. VII.Egemenlikkurmaisteininynlendirdii

mutlakglbirPrens,gcneldeetmekvekoru makiinhangiaralardanyararlanmaldr,yksek kavraylbirinsanolanMachiavellibunubykl deortayakoydu;amaonunngrdamaak seikbirbiimdeanlalmyordu. Burada,bilgebirkiiolduusanlanhizmeti neriliyorsa,yaplmakisleneneykitleninbir tiranyokettiizamannedenlibirsakmkszlketti inigstermektir;oysakitle,birPrensitiranad nontrennedenleriyokedemez,tersine,birPrensi korkutaneylernekadaroksa,onubirtiranduru munagetirenzelnedenlerdeoldeoktur;o unluk,Prensirnekbirkiidurumunagetirdiinde veyceyneticiyekargiriilenbirsuikast,ycebir eylemolarakvdndebudurumortayakar.Bel kideMachiavelli,topluluun,kendiesenliinitekbir insanabalamaktannedenlisaknmasgerektiini gstermekistemitir;herkesihonutetmekyetenei nikendindegrmekbobireydeilse,bukii,s rekliolarakbirtakmtuzaklardankorkmakzorunda dr,vedolaysyla,zelliklekendiesenliinigzetmek vetersine,topluluugzetmektenoktopluluatu zakkurmakdurumundadr.Veben,buokyetenekli yazaryarglamaktanok,onunzgrlnylmazbir yandaolarakdnlmesindenyanaymveMachi avellizgrlkorumakkonusundaoknemlig rlerortayakoymutur. ALTINCIBLM I.Dahancesylediimizgibi,insanlara

kldanokduyguynetir,dolaysylainsanlarbir birleriylegerektenuyumakistiyorlarsavebirtr ortakruhasahipolmakistiyorlarsabununnedeni aklnkavraydeil,dahaokumutgibi,korkugi biyadaacsduyulanbiryoksunluuncnalma isteigibiortakbirduygudur.Gerektetminsan laryalnzlktankorkarlar,nkhibirinsanyal nzlkiindekendinikorumakveyaamiinzorun lueylerisalamakgcnesahipdeildir,dolaysy lainsanlarntoplumsaldurumakardoalbira lklarvardrvebudurumunbtnyleortadan kalkmashibirzamangereklemeyecekbireydir. II.Demekkidzensizliklervesitedepatlak verenayaklanmalarhibirzamansiteninyokolma sylasonulanmaz(brtoplumlardadaolduugi bi),amabirbiimdenbirbakabiimegei,ena zndanortayakanuyumazlklar,ynetimdeiik* ligiolmadangiderilemez.Bunagredevletikoruma aralarndanonuherhangibirnemlideiiklikol makszneskidurumundatutmakiingerekena raaranlyorum. III.nsandoasinsanlarnenbykarzusu kendilerineenyararlolaneyeynelmektirdeme miz/olanakverecekbiimdedzenlenmiolsayd, kiilerarasuyumuveballsalamaksanatna gerekduyulmazd.Amainsandoasnnynelimle rininapayrolduunubildiimizegre,devletyle dzenlenmelidirkiynetenlerdeynetilenlerdeor takesenliiilgilendireneylerikendiistekleriyleya

daisteristemezgerekletirsinler,yani,herkesken diistemiyle,zorlayadazorunluluklaakimbuyruk larnagreyaamakzorundakalsn.Devletileri, ortakesenliiilgilendireneylerhibirzamantek birkiinininancylabozulmayacakbiimdedzen lendiindebudurumsalanacaktr.Gerekteenu yankkiibilearadabiruyuklarveenglveen salamruhyapsnasahipkiibileruhsalaml nnengerekliolduuyerdeacduyar.Vehikim seninkendikendineeldeedemeyeceibireyiba kasndanistemek,yanibakasnnesenliinikendi esenliindendahaokgzetmek,neagzlneks kannedehrsl,vb.olmak,zelliklededuygusal lnkkrtmalarnaherankaplmaklgnlktr. IV.Bununlabirliktedeneylerimizingsterdi igibi,barnveuyumannyarariintmgcn tekbirkiidetoplanmasuygundur.Gerektehibir devletnemliherhangibirdeiiklikolmakszn Trkler'indevletikadaruzunsreayaktakalmad vebunakarlkhibirsitehalksitelerivedemok ratiksitelerkadarazkalcolmadveenokayak lanmabusitelerdegrld.Amabar,klelik,bar barlkveyalnzlkanlamnageliyorsa,insanlariin zgrlktendahaktbireydnlemez.Anaba balarlaocuklararasndakavgayakukusuzdahaok rastlanrvekukusuzefendilerleklelerarasndaki tartmalardahaacmaszolur,bununlabirlikteba bayetkesininbiregemenliednmesiveocukla rnkledurumunagelmesiailenindeynetiminde yararnadeildir.Demekkitmgcntekbirki

ininelindebulunmasngerektireneyzgrlkde ilkleliktir:dahance,desylediimizgibibar demeksavanyokluudemekdeildir,amaruhla rnbirliidemektir,uyumaiindeolmakdemek tir. V.Tekbirkiininsitezerindeenstnhu kukasahipolabileceineinananlarokbykbir yanlgyadmektedirler,ikinciblmdegsterdi imizgibihukukancakglebelirlenir;oysatekbir insanngcbylebirykmllkaldrmakiin iyiceyetersizdir.Kitlebirkralsetiizamanyetki sahibikiileraryorsa,danacakkiileryadadost lararyorsabundandr;kitlebukiilereortakesen liivekendiesenliiniteslimeden;ylekiitaman lamylamutlakynetimdevletiolduunainand mzdevletgerektesoylulukdevletidir;budurum akbirbiimdedeilrtlbirbiimdekendini gsterir,ktldeburadangelir.Ayrcaocuk, hastayadayalbirkralancakszdekraldrveger ekteiktidardabulunanlardevletinennemliile, riniynetenkiilerdiryadakralaenyaknkiiler dir;kendinibedenselhazlarmakaptranbirkralel bettehereyiuyadabumetresin,uyadabugz deninisteinegreynetir.OrsineseskidenAsya' dakadnlarnsaltanatsrdnduymutumder, amabenimyeniduyduumbiridiinsaltanatdr (QuiteOurce,X.kitap,1.blm). VI.Siteyitehditedentehlikelerinnedeniher zamandardakidmanlardanokyurttalardr,

nkiyiyurttalarokazdr.Bunagreynetme hakknnbtnyleverildiikiidardakidman lardanokyurttalardankorkacaktrvedolaysyla kendinikorumayaalacaktrveyurttalargzet mekyerine"onlara,zellikledeerdemleriyleaydnla tcyadazeginlikleriyleglolankiileretuzak larkuracaktr. VII.Ayrcakrallaroullarnsevmediklerii inonlardankukuduyarlarveoullarsavataol duukadarbarsanatndadaustaolduklarlde veerdemlerindentryurttalartarafndandaha oksevildiklerildebukukudahadaartar.De mekkikrallaroullarnonlardankorkmalarnane denkalmayacakbiimdeyetitirmeyealacaklar dr.Vekrallngrevlileribukonudasrarlbirbi imdekralnisteinekarkarlarveeskisininye rinegeecekprensinekipevirmesidahakolaykl trszbirinsanolmasiinellerindengeleniyapar lar. VIII.Burayakadarsylediklerimizdenuso nukyor:siteiktidarkendisinesonunakadarb rakldzamankralkendinedahaazsahiptirve yurttandurumudadahaamasdr.Demekkige rektiigibibirmutlakynetimdzenisalamakiin budzenetemelolabilecekkesinilkelerinortaya konmaszorunludur:bunlarmutlakyneticiyeg venlikvehalkabarsalayacakilkelerdir,yleki mutlakyneticiolabildiincekendikendininsahibi olabilsinvehalknesenliiniolabildiincegzetsin.

Builkelernelerolmaldr,ilkncebunlarbelirtece im,dahasonrabuilkelerisraylaaklayacam. IX.ehirsurlarnniindedeotursalarta rmlauratklariinsurlarndndadaotursalar, yurttalardevletiindeaynhukuktanyararlanan birkentiyadakentlerikurmakveglendirmek gerekir;herzamanukoulugzetmelidir:herehir ortaksavunmayayetecekbellisaydayurttaasa hipolmaldr.Bukouluyerinegetirmeyenbirken't yceynetiGninegemenliindedeiik'koullaral tndatutulanbirkentolarakelealnmaldr. X.Ordu,hibirinidtabrakmaksznyalnz cayurttalardanmeydanagelmelidirvehibirya bancbuordudayeralmamaldr.Demekkiherkes zorunluolaraksilahsahibiolmalveherkesancak silahkullanmakkonusundaeitildiktenveyln bellidnemlerindeeitimgrdktensonrayurttal akabuledilmelidir.Dahasonraherklannsilahl gcbirliklerevealaylarablnnce,hikim seaskerliksanatnrenmemibirbirliinyneti mine'getirilemeyecektir.Birliklerinvealaylarmba kanlaryaamboyubakandiyeanlacaklar,ama savazamansilahlbirklanntmgcnynete cekolansubaybuynetimiyalnzcabirylboyunca srdrecektirvebuynetiminedahasonraelinde tutabilecek;nedeyenidenbugreveatanabilecek tir.Buyneticilerkralndanmanlararasndanse ilmelidir(bukonuyuXV.paragraftavedahason rakiparagraflardaelealacaz)yadadanmanlk

greviyapmkiilerarasndanseilmelidir. XITmkentlerininsanlarveiftiler,yani tmyurttalar,birbirlerindenadlarylavebazbe lirtilerleayrlanklanlarhalindeblnmelidir;bu topluluklardadoacakolanlaryurttalararasnaka tlacaklardrvesilahtayacakveykmllklerini kavrayacakyaagelirgelmezadlartopluluunlis tesineyazlmolacaktr,herhangibirarsutan trlekelenmiolanlar,dilsizler,bunaklarvek lelikgreviverilmihizmetkrlarelbettebunund ndadr. XII.Tarlalarvetmtoprakvegerekirseev lerkamumlkiyetindeolacaktr,yanisitedeiktidar relindebulundurannmlkiyetindeolacaktrve kentteoturanlaradakrsalalandaoturanlaradayl lnakiralanacaktrvebarzamanherkesher trlvergidenbaktutulacaktr.Kiraolarakde nenparalarnbirblmdevletingereksinmelerine ayrlacaktr;birblmparadakralnkiiselhar camalarnaayrlacaktr.Gerektebarzamannda savaahazrlkolmakzerekentlertahkimedile cekvesavagemileriylebrsarvagerelerikulla nmahazrtutulacaktr. XIII.Herhangibirklandanortayakanher hangibirkralbirkereseildimiydikralnevre sindengelenlerdndahikimsesoylusaylmaya caktrvebuyzdenbukiileronlarhemkendiklan larndanhembrklanlardanayracakkrallkia

retleritayacaklardr. XIV.Krallakandaolan,yanikraladrt gbektedenhsmolanerkeklerinevlenmesiyasak lanacaktr;bukiilerinsahipolabilecekleriocuklar yasadsaylacakvehertrlereftenyoksunola caklardr;bunlaraanababalarndanmiraskalmaya caktr;anababalarnnmallarkralageecektir. XV.Kralayardmedecekbirokdanman bulunmaldr;bunlargrevderecesibakmndanhe menkraldansonragelmeliveyalnzcayurttalara rasndanseilmelidirler:herklandanyadadrt kii(klansayaaltyzgemiyorsabubekiide olabilir)hepbirliktekurulyesiolacaklardr;buki ileryaamboyudeil,,drtyadabeylbuad tayacaklardr,ylekiheryltopluluuntebiri, drttebiriyadabetebiriyenilenecektirveher klandanseilenkiilerarasndaenazbirininhukuk konusundabilgiliolmasnazengstermekgereke cektir. XVI.Buseimylnbellibirdneminde kraltarafndanyaplmaldr,kraldayenidamman larnseimiiinbelirlenmiolacaktr;herklanelli yamagelmibulunanvekurulauygunolarakaday lkdzeyineulamolanyelerininadlarnkrala bildirecektir.Kralistediikiileribunlararasndan seecektir.Seilmesrasbirhukukuyageldiiza mankralayalnzcahukukbilimindederinlemiki ilerinadlarbildirilecektir.Belirlenensreiinde

grevleriniyerinegetireceko]andanmanlarneda hauzunbirsregrevdekalabileceklernedeara danbeyadadahaokyllkbirsregemedena daylistesindeyeralabileceklerdir.Herklandanher ylbiryeninseilmesinigerektirennedenudur: kurulunkimizamandeneygeirmemiacemilerden kimizamandadeneylergeirmikiilerdenoluma sdorudeildir,btnkurulyeleriaynandave killiklerinitamamlarlarveyerleriniyenidanman larabrakrlarsabudurumkendinigstermektege cikmeyecektir.Oysatersineherylherklandanbir yeseilirsekurulunancakbetebiri,drttebiriya daenoktebirideneysizkiilerdenoluacaktr. Ayncakralbakailerdentryadaherhangibir nedendentralakonulduuiinyenidanmanlar seemiyorsa,kralbakadanmanlarseinceyeka daryadayaplmbulunanseimionaylayncayaka daribamdakiyelergeicibirseimyapacaklar dr. XVII.Kralkamuyarariinnegibikararlar almakgerektiinibilsindiye,bukuruluntemelg revidevletintemelyasasnkorumak.vesorunlarla ilgilidncesinibildirmekolacaktrvekralhibir konudakurulundncesinirenmedenkararve remeyecektir.ouzamangrldgibikurulun dncesiortakdeilsevesorunikidefaortaya konulduuhalde!halbirokgrbulunuyorsa,so rundahaokgeciktirilmemeliveuzlamayangr lerkralaXXV.paragraftagstereceimizbiimdeile tilmelidir.

XVIII.Kurulungreviaynzamandakrall nyasalarnvebuyrultularnyaymlamak,kraln yardmclarSfatylayasalarnuygulanmasnvedev letleilgilihertrlynetimigzetmekolacaktr. XIX.Yurttalarkurulunaracldndahi birbiimdekralnkarsnakamayacaklardr;tm dilekelerveisteklerkurultarafndankralabildiril medenncekurulaaktarlacaktr.Yabancsitelerin elileriiindekrallakonumakolanaancakkurul araclyladoabilecektir.Dardankralagnderil mimektuplarkendisinekurultarafndan,verilecek tir,genelliklekralasiteninruhuolarakbaklmaldr, amakurulinsandaduyuorganlarnntuttuuyeri tutacaktr.Kurulbirbakmasiteninbedeniolacak tr;ruhbubedenaraclyladevletindurumunugz nndebulunduracaktrvekendisiiineniyiolana kararverdiktensonraeylemdebulunacaktr. XX.Kralnoullarnyetitirmekgrevide kurulaaitolacaktr,kralkkbirocukyadabir delikanlbrakarakldzamandabukurulkoru yuculukiinistlenecektir.Buaradakurulunkral szkalmamasiinkralnyasalardliktidarsorum luluunuyklenebilecekyaagelinceyekadardevle tinenyalsoylusukralnyerinitutacaktr. XXI.Kurulaadayolacakkiiler,dzeni,temel ilkeleri,sitenindurumunuvekoullarnbilenyurt talarolmaldr;hukukuolmakisteyenbirkiiuyru

uolduusitenindzenivekoullaryannda,kendi sitesiyleticaretyapanbrsitelerindzeniniveko ullarndabilmelidir.Amayalnzcayasalarakar suilemedenelliyamagelmiolanlaradayliste sindeyeralabilecektir. XXII.Tmyelerhazrbulunmadkakurul devletileriyleilgilihibirkararalamaz.Hastalk tantryadaherhangibirnedendentrbirkurul yesikuruldabulunamyorsa,danmanlkgrevlerin debulunmuyadaseimlistelerindeyeralmbulu nanaynklandanbiryeyikendiyerinegndermek zorundaolacaktr.Bunuyapmazsavekurulonun yokluundantrbirsorununtartlmasnertele mekzorundakalrsa,buyebykbirparacezas naarptrlacaktr.Amabukuralyalnzcatftdev letiilgilendirenbirsorunszkonusuolduuzaman uygulanmaldr;rneinsavayadabarszkonu suolduuzamanyadaticaretszkonusuolduuza man,biryasannkaldrlmasyadakoyulmassz konusuolduuzaman,vb.bukuraluygulanmaldr. Tersineuyadabukentinbirsorunu,herhangibir dileinincelenmesiszkonusuysakurulounluu nunhazrbulunmasyeterliolacaktr. XXIII.Yurttaklanlararasndatamanla mndaeitlikolabilmesiiinveayrlacaksandalye, verileceknergeler,yaplacakkonumalarkonusun dabellibirdzeningzetilmesiiinherklansrayla nceliesahipolacakvebiroturumdabirincisrada olanklanbroturumdasonuncusrayalacaktr.

Birklanntemsilindeilkseilenilksrayalacaktr. XXIV.Devletmemurlarkuruladevletyne timiyleilgilibilgilerverebilsinlerdiye,kurulgenel durumzerinebilgialabilsindiyevekararabalan masgerekensorunlarolupolmadngrsndiye yldaenazdrtdefatoplanacaktr.Gerektebuka daroksaydayurttansrekliolarakkamuileriy leuramasolanakszdr;amakamuilerisrn cemedebraklamayacandankurulunelliyesiya dadahaokyekurulunikioturumuarasndakalan zamandakurulunyerinitutmaklagrevlendirilecek tir;busreklikkkurulkralnyaknndabiryer dehergntoplanacaktrvegenehergnhazinei leriyle,kentlerle,tahkimatlarla,kralnoullarnn eitimiylevegenelolarak,dahancesznettii mizbykkurulunbtngrevleriyleuraacaktr, yalnzkararabalanmamilerkonusundakararve remeyecektir. XXV.Kurulkendisinehibiraryaplma dantoplanncaoturumdailksradabulunanklann yelerindenbeyadaalthukukuyadadahaok hukukukralnyanmagidecekveonadurumuanlat makvekurulanerilmesiniistediieylerleilgili bilgilerialmakzerekrala,varsadilekeleriyada mektuplariletecektir.Bubilgilerialncayelerku ruldatoplanmakzeredneceklervebakanolan yeoturumuaacaktr.Bellibirarlktadye lerdenbiritarafndanbelirlenenbirsorunhemen elealnmayacakamaalnmasgerekenkararnel

verdiildebeklenecektir.Kuruluntoplanmad sreboyuncaklanlardanherbirinitemsiledenda nmanlarsorunuaralarndaelealabileceklerveken dilerineoknemligzkyorsa,kurulyesibr yurttalarlayadakurulaadayyurttalarlagre bileceklerdir.Kuruluntoplanmasgerekenzamanda gelememilerseklanlaroylamadayeralmayacaktr (nkherklannyalnzcabiroyuvardr).Tersi durumdaklannhukukusukurulaendorubilinen grsunacaktrvebrklanlardaaynbiimde davranacaklardr.Btnbugrlervebugrle riolutturannedenleranlaldktansonrakuruluno unluugryerindebulursayenibirkonuyage ilecektir;oturumyenidenbellibirtarihebrakla caktr;oturumunbitimindeherklansonfikrinibe lirtmekzorundaolacaktr:Bunagredilekleryalnz cabtnyelerinbulunduukuruldakabuledile cektirveenazyzolumluoyalamayangrkesin likledecektir.brgrlerkurulyesitmhu kukulartarafndankralhertopluluungerekele rinirendiktensonraistediigrsesindiye kendisinebildirilecektir.Hukukulardahasonratek rarkuruladneceklerdir;kuruldaherkeskralnsap tadbirzamandaonunkendisinesunulangrler denhangisininuygulanmasnistediiniveneyapl masnistediinirenmekzerebekleyecektir. XXVI.Adaletisalamakiinyalnzcahukuk ulardanmeydanagelenbirkuruloluturulacaktr; bukurulungrevianlamazlklargidermekvesu lularcezalandrmaktr;bununlabirliktehukuku

larnverdiitmkararlarbykkurulunyerinitu tansreklikkkurultarafndanonaylanmaldr; bykkurulungrevidebukararlarnhukukku rallarnauygunolarakveyanszolarakverilipve rilmediiniincelemektir:Taraflardanbiri,davay kaybetmiolantaraf,yarglardanbirisininkarta raftanrvetaldnyadadavacnn,iyiliiniiste diiniyadaonakinduyduunuyada,sonuolarak yasalbiimleringzetilmediinikantlarsasorunun btnyleyenidenelealnmasgerekecektir.Belki buhkmler,bircinayetolayszkonusuolduun dakantlardanokikenceylebirsulubulmakal kanlndaolanlarakabuledilmezgrnecektir.Bu nunlabirliktebensitenineniyibiimdeynetilme siyleuyuanyarglamasistemidndayarglama sistemitanmyorum. XXVII.Buyarglaroksaydaveteksay dafolmaldr,enazaltmbiryadaellibirtaneve heryurttaklanndantekbirkiiseilmelidir,"bu kiiyaamboyubugrevdekalmayacak,heryl yargkurulununyeleribakaklanlardangelenve krkyandaolanyelereyenlerinibrakacaklardr. XXVIII.Bukuruldatmyarglarhazrbu lunmadanhibirkararverilmemelidir.Yarglardan birihastalknedeniyleyadabakabirnedenleuzun srerdiryerindeyoksabiryedekyesemekgereke cektir.Oylamayagidildiizamanherkesoyunuak olarakdeilkapalolarakkullanacaktr.

XXIX.Bukurulunyelerinevebykkuru lunsreklikkkurulununyelerinedenecek deneklerhkmllerinmallarzerindenalnacak tr.Bunundndahertrlkiiseldavada,davay kaybedenkiiuyumazlnneminegredeien bellibirparademekzorundaolacakvsbuparadan herikikuruldayararlanacaktr. XXX.Herkenttebukurullarabakakurullar eklenecektir;bukurullarnyeleriyaamboyuye olarakkalmayacaklar,amaherylblmblmdei eceklerdirveyelerbukentteoturanklanlarnin sanlarolacaktr.Amabukonuyudahadaderinle tirmekgerekmiyor. XX!XI.Barzamanndamilishibirdenek almayacaktr,savazamanmdaysaheraskeriinan cakgndelikyaamsalayacakbiimdehesaplan^ mbircretalacaktr.Komutanlaravebirliklerin subaylarnagelincebunlardmandaneldeedilecek ganimetdndaherhangibircretbeklemeyecek lerdir. XXXII.Biryabancbiryurttankzylaev lenirseocuklaryurttaolarakkabuledilecekve anneninbalolduuklannktne'kaydedile cektir.Devletinsnrlariindeyabancanababalar dandomuolanveburadayetitirilecekolanlarn birklannbakanlarndanyurttalkhaklarnsatn almasnaizinverilecekvebunlarbylecebuklann yektnekaydedileceklerdir.Klanbakanlar

agzllklerindentryurttalkhaklarnbir yabancyasaptananfiyatnstndebirfiyatlasatsa larvebyleceyurttasaysnarttrmolsalarbile bukonudadevletiinherhangibirzararszkonu sudeildir.Tersineyurttasaysnarttrmannve nfusuoaltmannyollararanmaldr.Yurttak tklerindeyeralmayankiileregelincebunlarnhi olmazsasavazamanndaigrmeleriyadaisizlik lerinikarlayacakbirvergidemeleriyerindeolur. XXXIII.Barzamannda,barkonusunda yadabarkorumakkonusundagrmeleryapmak iinyabancsiteleregnderilenelileryalnzcasoy lular.arasndanseilecektirvebukiilerharcamalar nkralnzelhazinesindendeilsiteninhazinesin densalayacaklardr. XXXIV.Sarayagidenvekralevresindenolan kiilerkralbukiilerekendikasasndanaylkver mektedirhertrlalmadanvehertrlkamu grevindendtatutulmaldr.Korumagrevlilerini kartrmamakiinbilerekkralnkendizelkasa xudsmdemeyaptkiilersznkullandm.n kkentinyurttalarndanbakakorumagrevlisi bulunmamakgerekir;yurttalarcretsizolaraks raylakralnkapsnbeklemelidirler. XXXV.Ancakbaramacylasavayapmak gerekirvesavabittiiandasilahlarbraklmaldr. Kentlerelegeirildiindevedmanyenilgiyeu ratldndaylebarkoullannesrmelidirki

almankentlerkorumaszkalsnyadadmanaan lamayoluylabunlargerisatnalmaolanaveril melidir(bylecegleriherzamankorkuuyandra cakbirdurumageliyorsa)bunlarbtnyleyoket mekveoturanlarbakayerlereaktarmakgerekir. XXXVI.Kralnyabancbirkadnlaevlenme sine'izinverilmeyecektir,ancakkendiailesindenya dabiryurttanailesindenseilenbirkzlaevlene bilecektir;biryurttankzylaevlenmesikouluyla kzlakanbabulunankiilerhibirkamuiiyleu raamyacaklardr. XXXVII.ktidarblnmezolmaldr.Buna grekralbirokocuasahipse,doalhukukgerei, yerinegeecekolanenbykocuktur.Krallnbu ocuklararasndablnmesinedekrallntmo cuklaryadabirkaocukarasndablnmemesine deyanamamakgerekirveheledevletinbirblm nnbirkzaeyizolarakverilmesinehiizin verilmemelidir, nkkzlarhibirnedenleiktidarkalts olmamaldrlar. XXXVIII.Kralerkekocukbrakmadanlr se,biryabancylaevlenmiolmasvebukadndan boanmakistememesidurumudndakralnenya knakrabasiktidarakaltolacaktr. XXIX.Heryurtta3.blmnV.paragraf gereikralntmemirlerine,yanibykkurulta

rafndanyaymlanmtmbuyrultularauymaklay kmldr,bunlarsmabulsadavsheryurttaya saladanbunlarakarkmahakknasahipola caktr..Mutlakynetimdzenindebirdevletin:te melilkeleri,kalcolmakiindayanmasgerekente mellerbunlardr,budevletibundansonrakiblm detantlayacaz. XL.Dinkonusunagelince,tapnaklarkent harcamalarylayaptrlmamakgerekir,birkentte inanzerinetemelanmiyasalardabulunmak gerekir,yeterkibuyasalarkkrtcolmasnlarve sitenintemelleriniykmasnlar.Kendilerinedinsel birtabuyukamusalolarakkullanmazgrlta nnm:>lankiilerkendileriiinisterlersetapmak laryapabilirler.Kralagelince,sarayndaistediidi niuygulayabileceikendineaitbirtapnabulu nacaktr. YEDNCBLM Soylulukdevletindeoksaydapatrisyenolmas gerektiizerine;soylulukdevletininstnlzeri ne;soylulukdevletinin,mutlakdevlete,mutlakyne timdzenindekidevlettendahayaknolduu,buyzden dezgrlnkorunmasnadahauygundtze rine. I.Burayakadarmutlakynetimdzenindeki devletiinceledik.imdidebirsoylulukdevletiayakta kalmakiinnaslrgtlenmelidir,bunugrelim.Byle

birdevletesoylulukdevletidiyoruz,nkiktidartek kiinindeil,halktanseilmivedahasonraPatrisyen adnvereceimizbirkakiininelindedir.Seilmisz cnbilebilesyledim,soylulukdevletiyledemok ratikdevletarasndakibalcaaynmburadadrdaonun iin;birsoylulukdevletindeynetimekatlmahakk ancakseimleeldeedilir,oysabirdemokrasidebu,do umlabirliktekazanlanyadakuraylaeldeedilenbir haktr(yerigelincebundanszedeceiz).Bylecetm halknpatrisyensayldbirdevlettebile,kalthakk dagenelbiryasagereibakalarnaaktarlanbirhak daszkonusudeilse,odevletsoylulukdevletiolarak kalr,nkancakseimlepatrisyenlerekatlnmakta dr.Oysayalnzcaikipatrisyenbulunsayd,bunlardan biribrndenglolmayaalacakveherikisinin debykgcbulunduundandevletikiparayaya daiktidarellerindetutanlar,drtyadabekiiy seler,drtyadabeparayablnecekti.Bl enlerinsaysnekadarokolursabuparalardao kadargszolacaklardr.Bunagrebirsoylulukdev letininkalcolabilmesiiinolabildiinceazsaydapat risyenbulunacaktr,patrisyenlerinsayszorunluola rakdevletinbyklgznndetutularaksaptana caktr. II.Pekbykolmayanbirdevlettebrlerinden stndurumdabulunanyzkiidnn;tmg onlarnegemenliinebraklmolsun,dolaysylaile rindenbirilnce,yerinegeecekmeslekdalarnpat risyenlerarasndansemekhaklanolsun.Bunlarvar gleriyleocuklarnnyadayaknlarnnkaltolma

snaalacaklardr;demekkiiktidarmutlubirras lantsonucupatrisyenlerinocuklaryadayaknlar olanlarnelindebulunacaktrherzaman.Oysaraslant sonucusaygnlkkazanmbuyzadamdanyeteneiyle, aydnlkbakylasivrilenkiikarenok.Demek kiiktidaryzkiinindeil,herkesikolaycakendilerine ekebilecekdurumdaolan,dnceynyksek kiininelindebulunacaktrvebunlarinsandadoal olarakbulunanbirtutkuylamutlakynetimyolunutu tacaklardr.Bylece,hesabmzdoruysa,byklen azyzyetenekliinsangerektirenbirdevletteenazbe binpatrisyenbulunmaldr.Gerekteyksekkavra ylyzinsanbulmakhidezorbireydeildir,yk sekgrevleregzdikenvebunlareldeedenellikii arasndadevletidahaiyilerebrakmayacakbiriherza mankar,bylecetekilereniyilerinerdeminiykn meyealsalarda. III.Tmpatrisyenlerin,devletinbakentiolan veSite'yeyadaCumhuriyet'eadnverenaynkent tengelmelerialkanlkolmutur,eskidenRoma'nm durumubuydu,bugndeVenedik'in,Cenova'nndu rumubudur.BunakarlkHollandaCumhuriyetiadn tmeyaletlerdenalr,budabudevletinuyruklariin dahabykbirzgrlkanlamtar.Amabirsoy lulukdevletinindayanmasgerekentemelilkeleribe lirlemedennce,tekkiiyebraklmbiriktidarlaol dukakalabalkbirMeclis'everilmiiktidararasndaki ayrmbelirlemekgerekir.okbykbirayrmdrbu. Hereydennce,birkiiningctmdevletieldetut maktaiyiceyetersizkalr(bunubirncekiblmn

I.paragrafndabelirttik).AyneyibirMeclisiinsy lerseksamaolur,yeterkibukalabalkabirMeclis olsun:birMeclis'teokkiivardemekbuMeclis'in devletieldetutacakyetenekteolduunusylemektir. Demekkibirkralkesinlikledanmanlarolsuniste yecektir,oysabirMeclisbylebireyegerekduymaz. Ayrcakrallarlmldr,Meclisler'seuzunzamapvar lklarmsrdrrler;bunagreiktidarbirkerebir Meclis'eaktarldmydbirdahakitleyednmeyecek demektir,oysabirncekiblmnXXV.paragrafnda grdk,mutlakynetimdzenindedurumbyledeil dir.stelikkralngcoukezszdekalr;yaya ifflnkklnden,yahastalndan,yaihtiyarln danyadabakabirnedendentr.OysabirMeclis'in gcduraandr.Bundanbakabirinsannistemide ikenvekararszdr,buyzdenmutlakynetimdze nindeheryasakralnortayakonmubiristemidir(bir ncekiblmnI.paragrafndagrdmzgibi)ama kralnheristemiyasagcndeolmamaldr,oysaye terincekalabalkbirMeclis'inistemizerineayneyi syleyemeyiz.Meclisdanmanagerekduymadnag re(bunuazncegsterdik)ortayakoyduuheristem elbetteyasagcndeolacaktr.Demekki,oldukaka labalkbirMeclis'everileniktidarmutlaktryadamut lakaokyakndr.Mutlakbirgvarsabuancaktm halkngcolabilir. IV.Bununlabirliktesoyluluuneldetuttuu biriktidar(dahancegsterdiimizgibi)halkkitle sinehibirzamandnmediinegrevebununtart lacakbiryanolmadnagre,Meclis'inheristemi

mutlakolarakyasagcndeolduunagrebuiktidar mutlakdiyealnmaldr,dolaysylabuiktidarnte melleriancakMeclis'inistemindedir,buyruundadr, halkkitlesininilerigrllndedeildir,nkhalk kitlesikurullaragirmemekteveseimekatlmasisten memektedir.Demekkiuygulamadaiktidarnmutlak olmamasnayolaannedenhalkkitlesininiktidarelin debulunduranlarakorkutucugzkmesidir;halkgene debirldezgrdr;buzgrlnyasalanlatr... yokturamasessizbirbiimdedeolsaistenmive eldeedilmitir. V.Bunagresoylulukdevleti,kendisinimut lakbirdevleteenokyaklatracakkurumlarasahip olduuzamaneniyidurumdaolacaktr,yanihalkkit lesiolabildiinceazkorkutucuolduuzamanvedev letinkuruluugereikendisineverilenzgrlkd ndazgrlbulunmadzamaneniyidurumda olacaktr;buzgrlkhalkkitlesindenoktmdev letinhakkdr,onuyalnzcastndurumdaolanlar savunurvekorur.Birncekiparagraftandaanlal dgibivekendiliindengrldgibi,byleceuy gulamavekuramtamanlamylauyuur;nkiktidar patrisyenlerinelindenktldeplebkendineda haokhaktannmasnisteyecektir;GneyAlmanya'da, gndelikdildeGdenadverilenzanaatbirliklerinin durumubudur. VI.Meclis'emutlakbirgverilmiolsun,bu plebinkledurumunadmektenkorkmasiinbir nedenolamaz.nkoldukakalabalkbirMeclis'in

isteminiakldanokistekbelirleyecektir,duygularin sanlarnbirblmnuyanabirblmnbuyana ekerveinsanlarancakistekleriiyiyeyadahiol mazsagrnteiyiyeyneldiizamanortakynetici dnceyesahipolabilirler. VII.Demekkibirsoylulukdevletinintemelil kelerinibelirlerkenhereydenncebuilkelerinyal nzcabuyceMeclis'inisteminevegcnedayanma sngzetmekgerekir;buylekoullardagerekle melidirkiMecliseldengeldiincekendikendisinin efendisiolsunvehalktankorkmasiinbirnedenbu kmmr.sn.Builkeleribelirleyebilmekiinancakmut Ir.kynetimdzenindekibirdevleteuygulanabilenve soylulukynetimineyabancolanbarilkelerinigz dengeirelim.Mutlakynetimezgbuilkelerinyeri neaynsalamlktavesoylulukynetimineuygunil kelerkoyarsakvedahanceortayakoyduumuzbe lirlemeleringeerliliinisrdrrsektmayaklanma nedenlerielbettekalkacaktrvesoylulukdevletimut lakynetimdzenindekidevletkadargvenliolacak tr,hattadahagvenliolacaktr,baravezgrle dokunmadanmutlakynetimdzenindekimutlakdev leteyaklatldedurumudahaiyiolacaktr.Ger ektedevletbiimiaklngsterdiiyollanekadaruyu ursamutlakyneticininhukukuokadarbykolur, dolaysylabarnvezglnkorunmasnolde kabuleder.Bunagre,soylulukdevletineuymayan ilkeleriatmakiin,altncblmnIX.paragrafnd ortayaKoyduumuzilkeleriyenidenelealalmveona uyanilkeleribelirleyelim.

VIII.Hereydenncebiryadabirkakent kurulmalvebunlarglendirilmelidir,bunoktada herkesbirleir.Amadevletinbakentivedahasonra snrlardayeralankentlerncelikleglendirilmeli dr.Btndevletinbandabulunanvehukukuenb ykolankentbrkentlerdendahaglolmaldr. Oteyandankentlilerinkianiarablnmesindehibir yararyoktur. IX.Silahlgcoluturanlaragelince,soyluluk devletindeeitlikherkesiindeil,yalnzcapatrisyen leriingeerliolduunagrevezellikledepatris yenleringcplebingcndenbykolduunagre, budevletinyasalaryadatemelhukuklarelbettemi lisinyalnzcauyruklardanmeydanagelmesinizorunlu klamaz.Amahikimseaskerliksanatkonusunda iyicebilgisahibiolmadanpatrisyenlerekatlmamal dr.Bazlarnndndgibi,uyruklarnordunun dndakalmasnistemekbirlgnlktr.Ayrcaordu deneiuyruklaradendiizamanlkedekalr,oysa yz:banclaradenirsebulkeiinbirkaypolur,bu dadevletinbalcagcnzayflatacaktr,nkpro arisetfocisolmakzeredlnceesiz birerdemledlrelbette.Buradananlyoruz,n derler'in,tribunuslar'm,centuriolar'ntmyalnzca patrisyenlerdenseilmelidir.Tmykselmeumudun danvetmereflerdenuzakkalmaskerlerdennasl yreklilikbekleyebiliriz?Oysazorunluolduuhalde yabancbiraskerisavaasokmaypatrisyenlereyasak edenbiryasaortayakoymak,patrisyenlerinkendilerini

korumalarveayaklanmalarbastrmalarasndan dabakaherhangibirdurumasndandaakllcabir tutumolmadgibi,bublmnIII.,IV.veV.pa ragraflarndasznettiimizeye,patrisyenleriny cehakknatersder.Ordununyadatmsilahlgcn bakomutannagelince,bubakomutanbugreveyal nzcasavazamanndaatanmal,yalnzcapatrisyenler arasndanseilmeli,kumandanlkgrevlerininbanda ancakbirylkalmal,bugrevdenedahauzunzaman tutulmalnedebugrevlereyenidenanlmaldr. Buhukukkuralbirmutlakynetimdenokbirsoy lulukdevletindegsterirkendini.Gerekten,yukarda dasylediimizgibi,tekkiininiktidarnbakasna aktarmakzgrbirMeclis'iniktidarmte>ckiiyeak tarmaktanokdahakolaydr,amagenedepatrisyen lerskskgenerallerininkurbanolurlar,cumhuriyet ynetimininenktyandabudur.Birmutlakynetici devrilinceiktidarbirzorbadanbrnegemiolur, bakabireydeil,oysabirsoylulukynetimindedev letyklmadanveenyetenekliinsanlaryokedilmeden bylebireygerekletirilemez.Romabutrdevrim lerinenzcrneklerinivermitir.teyandan,mut lakynetimiincelerken,silahlgdeneksizhizmet etmelidirdemitik,bunusylememizeyolaanneden ortadankalkmbulunuyor.Uyruklarkurullaragire mediklerinegreveoykullanmayaarlmadklarna gre,ya/banckiilermigibidnlmelidirler,onlara orduyaalnmyabanclardandahaktdavranmak dagerekmez.Onlarnkendilerinigstermelerinden, kurullaryardmylabrlerindendahaokykselme lerindendekorkmamakgerekir.Ayrca,askerleryap

tklarngzlerindeokbytmesinlerdiyepatrisyen lerin,askerihizmetleriindenekvermeleriyerinde olur. X.Patrisyenlerindndaherkesyabancsayl diintarlalarn,evlerinvetmlkeninkorkusuzca kamumaldurumunagetirilmesiveoturanlarayllk kirakarlverilmesiolanakszdr.Uyruklarnmal larnistediklerigibitamalarnaizinverilirse,ken dilerineiktidardayerolmadiinverimsizyllarda kentlerikolaycabrakpgiderler.Demekkitarlalar vetopraklanuyruklarakiralamakdeilsatmakgere kir,ukoullaki,uyruklaryllkrnzerindenher ylbirvergidemelidirler,Hollanda'dakuralbudur. XI.BubelirlemelerdensomayceMeclis'in salambirbiimdedayanmasgerekenilkeleregei yorum.BublmnII.paragrafndagrdk,pekb ykolmayanbirdevletteMeclisyeleribebinkadar olmaldr.Demekkiiktidarndahaazkiininelined memesini,tersinedevletbydkeiktidarellerinde, bulunduranlarndaorantlolarakartmasnsalamak iinhangiyolabavurmakgerekirvepatrisyenlerars smdaeitliinaslkorumaldr;ilerkurullardanasl zamanyitirmedenelealnabilir;kamuyararnaslg zetilebilirvesonolarakpatrisyenlerinveMeclis'ing chalkkitlesiningcndendahabykdurumanasl getirilebilirvehalkngenedebudurumdanacduy mamasnaslsalanr,bunlararatrmakgerekivor. XII.nceliklegznndetutmamzgereken

eyenbykglnkskanlktandoduudur.Da hancedebelirttiimizgibiinsanlardoalargerei birbirlerinedmandrlarveonlarbirarayagetiren vebirletirenyasalarakarndoalarnkorurlar.Sa nyorum,buyzdendemokratikdevletlersoylulukdev letlerine,soylulukdevletleridemutlakynetimlered nr.Ben,soylulukdevletlerindenounundemokra tikdevletlerolarakkurulduklarnainanyorum:yer leeceklkearayanbirhalkbylebirtoprakbulup ileyincetmhukukunukoruyacaktr,nkhikimse iktidarbirbakasnaaktarmakistemez.Birinsann bakaszerindeneldehukukuvarsabrnnde buinsanzerindeokadarhukukuvardrdemekada letliliksaylrdakurulmubirtoplumakatlmakis teyenyabanclarn,emeklerinivekanlarnortayako yaraklkeyeyerlemibulunaninsanlarladevletiin deaynhaklarasahipolmashogrlmez.Yabanc larbundanyaknmazlarbile,onlariktidardabulunmak iindeilkendiileriyleuramakiingetmiler dirveilerinigvenlikiindegrmezgrltann snbakabireyistemezler.Bununlabirlikteyaban clarnsaysgidecekartar,bunlarkendilerinikabul edenulusuntrelerineyavayavaalrlar,bykg revlereykselmehaklarnnolmaydndabrin sanlardan,ayrbiryanlarkalmaymcayakadar.Ancak yabanclarnsaysartarkenbiroknedendentr yurttalarnsaysazalr.Gerekteaileleryokolupgit mektedir.Toplumundmaatlmcanilervardrve bunlarnouyoksullukektikleriiinkamuilerini umursamazlar,oysabuaradaenglkiilersalta natsrmektenbakabireydnmemektedir.Bylece

iktidaryavayavabirkakiininelinegeervebir darbeylesonundatekkiiyebraklr.Bunedenlere butrdevletleriykabilecekgteolanbakaneden lerdeeklenebilir,amabunlarbilineneyler,bukonu zerindedahaokdurmayacamveburadaszn ettiimizdevlettrnnhangiyasalarlaayaktatutul masgerektiinigstereceim. XIII.Bylebirdevletinilkyasas,patrisyenle rinsaysylahalkkitlesiarasndailikikuranbiryasa olmaldr.Builikiyleolmaldrkikitlebydke patrisvenlerinsaysdaorantlolarakartsn.Vebu blnenII.paragrafndabelirttiimizgibibuoran aayukarbir'eelliolmaldr,yanibusaynnaltna dmemelidir,nkpatrisyenlerinsayskitlertnsa ysndanokdahabykolabilir.Ancakpatrisyenlerin saysokazolursatehlikebagsterir...Buyasann dokunulmazbiryasadurumunanaslgetirileceiniaz sonrcyerindegstereceim. XIV.Patrisyenlerbelirliyerlerdeoturanbelirli ailelerdenseilir.Amabudurumukesinbiryasayla dzenlemekdahaiyiolur.Ayrcaailelerskskortadan silinirler,aileninsusuzolanbrbireyleridta tutulamayacaiinpatrisyenlikonurununkaltsalol masdurumubudevletbiimiyletersleir.Amabu devletbiimibublmnXII.paragrafndatantlad mzdemokratikdevleteyaklargibidir;'bylebirdevlet teazsaydainsanyurttalaregemenlikleriatmdatutar. teyandanpatrisyenlerinoullarnvekandalarnse melerine,vedolaysylabazailelerinynetimhakknel

lerindetutmalarnaengelolmakolanakszdr,hatta samadr,bunubublmnXXXIX.paragrafnda gstereceim.Amabudurumkesinbiryasaylager ekletirilmemelivebrleridtatutulmamaldr(ye terkibukiilerdevletinsnrlariindedomuolsun lar,ulusaldilikonusunlar,biryabancylaevlenmiol masnlar,namussuzbilinmesinler,kleyadaarap yadabiratccargibiaasaylanbirmeslektenol masnlar;bununlabirliktedevletbiiminikorurve patrisyenierlehalkkitlesiarasndavarolmasgereken ilikisrer. XV.okgeninsanlarnseilemeyecekleriay rcabiryasaylasaptanmsaokazsaydaaileninik tidaragelmesihibirzamanolmayacakbireydir;do laysylayasaenazotuzyandaolmayanbirkiinin adaylistesindeyeralamayacankesinletirmelidir. XVI.Ayrcatmpatrisyenlerbelirlitarihlerde kentinbelirlibiryerindetoplanmalvekusurluolan lar,hastalkdurumlaryadaivedikamuileridn da,oldukaarbirparacezasnaarptrlmaldr.Bu dzenlemeolmazsabirokkiikendikiiselileriyle uramaktandevletilerinisavsaklayacakdr. XVII.BuMeclisingreviyasalaryapmakya dayasalaryrrlktenkaldrmak,patrisyenlerara sndanyenimeslekdalarsemekvetmdevletme murlarmatamaktr.Ycegcelindebulunduranki ibizMeclis'inbylebirgcesahipolduunukabul etmitikyasayapmakveyasalaryrrlktenkaldr

makhukukunubirbakasnaversinde,genedebu iktidarverdiikiiyararnahukukundangemesin, buolacakeydeildir,nkyasayapmakveyasalar kaldrmakolanaklolursabirgndevletbiiminide btnyledeitirmekolanaklolmazm?Ycegc eldenbrakmakszn,gndelikilerivarolanyasalara uyarakynetmekgrevinibakalarnavermekseola nakldr.Ayrcadevletmemurlarpatrisyenlertara fndandeildebakakimselertarafndanseilselerdi, buMeclis'inyelerinepatrisyendenokgzbebeide mekyarard. XVIII.Bazhalklarpatrisyenlertopluluunun banayaVenedik'teolduugibiyaamboyuyada Cenova'daolduugibibellibirsreiinbirdevlet bakanyadabirndergetirmeyialkanlkedinmi lerdir,amaalmannlemlerokadarbyktrkibu durumundevletiintehlikeliolduuakaanlal maktadr.Buyolunmutlakynetimegittiindendeku kuyok.Tarihtenanlayabildiimizkadarylabual kanlnbiricikkkeniudur:patrisyenlikkurumunun ortayakndanncebudevletlersankibirkralta rafndanynetiliyorlarmgibibirdevletbakanya dabirsitenderitarafndanynetiliyorlard,yanibir devletbakannnseilmesiulustarafndanisteniyor du,amabumutlakolduukabuledilensoylulukdev letiiingereklideildir. XIX.Ycegpatrisyenlermeclisiyelerinin herbirinedeildemeclisinbtnnebalolduuna gre(byleolmazsapatrisyenlerbabozukbirkalaba

lkdurumunader),yasalartmpatrisyenleriortak birdnceninynettiibirliklibirbtnoluturmaya zorlamaldr.Amayasalardayeterligcesahipdeildir vebuyasalarnkoruyuculardurumundabulunan kiilerdeonlarinerlersekolaycabozulurlarvebu kiilerinisteklerinidizginlemenintekyolukendilerine meslektalartarafndanverilencezadr,budataman lamy';.samalktr;demekkidevletdzenininveya salarnn,paLrisyenlerintmtarafndankorunmasn salayacakzglbiryolaramakyerindeolur,aynza manda,patrisyenierarasndaeitliiolabildiinceko rumayaalmaldr. XX.Birbakanyadabirnderkuruldaoyver diizamanbykbireitsizlikortayakar,nk kendisineiiniiyiyrtebilmesiiinbykbirgta nnmtr.Bunagredurumuiyideerlendirirsek,hi bireybellisaydapatrisyendenolumuikincibir kurulkadarortakesenlieyararldeildir;bukurul yceMecis'ebamlbulunacakvegreviyalnzcaku rullarlavedevletmemurlarylailgilitemelyasalarn bozulmadankalmasngzetmekolacaktr.Buikinci kurulunyeleriyasayaaykrbirdavrantabulunan tmdevletmemurlarnmahkemeyearmakve karmakvevarolanyasalaragremahkumetmekg cnesahipolmaldrlar.Bukurulunyelerinebundan byletemsilcidiyeceiz. XXI.Butemsilcileryaamboyugrevyapmak iinseilmelidirler.nkbellibirsreiinseilirler se,dahasonrabakadevletgrevleriylegrevlendiri

lebilecekbiimdeseilirlerse,(XIX.paragraftabelirtti imizsamaladerizyeniden.Amauzunsrelibir yetkionlarkibirlerindenyanlarnayaklalmazinsan laretmesindiye,temsilcilikgrevlerineancakaltm yamaulamvesenatrlkyapm(bukonuylailgili olarakbundansonrakiparagrafabaknz)insanlarse ilmelidir. XXII.Butemsilcilerinsaysnkolaycabelirle yebiliriz;bununiindeunoktaygznndetutma lyz:temsilcilerinpatrisyenlereorantmpatrisyen lerinhalkkitlesineorankadarolmaldr,naslkipat risyenlersaylandahaazolduundayneticilikedemi yorlarsa.Bylecetemsilcilerinsayspatrisyenlerinsa yskadarolacaktr,patrisyenlerinhalkkitlesikar sndakisayskadar,yanibir'eelliolacaktr. XXIII.Temsilcilerkurulunungrevinigven likiindeyerinegetirebilmesiiinbukurulabuyruk larnyerinegetirecekbirblmsilahlgayrlmal dr. XXIV.Tmtemsilcilerevetmdevletmemur larnasabitbircretdeil,hesaplanmbircretde mekgerekir;bucretylehesaplanmaldrkikimse bykzarargrmedenkamuyararnakthizmetede mesin.Soylulukdevletindememurlarnmaaaldklar kesindir,nkhalknbykblmpleb'denolu maktadr,plebingvenliinidepatrisyenlergzetirler, oysaplebinkendiiiyleuramaktanbakayaptbir eyyoktur.Bunakarlkherkiibakasnnkarn

ancakkendikarmakatksolacanainandzaman savunmaktaolduundan,ileriyledzenlemekgere kirkidevletgrevinistlenenlerortakesenliizenle gzettiklerindekendikarlarnaeniyibiimdehiz metetmiolsunlar. XXV.Temsilcilereverilecekdenekdahance degrdmzgibi,temsilcileringreviyasalarnbo zulmadankalmasngzetmektiruyoldanhesaplan maldr:Devletinsnrlariindeoturanherailebabas herylokazbirpara,rneinbirgmeyrekde melidir,byleceoturanlarnsaysvebunlardanneka darnnpatrisyenlerioluturduurenilecektir.Ayr caheryenipatrisyenseildiktensonratemsilcileretu tarbykolanbirpara,rneinyirmiyadayirmi begmlirademelidir.Meclistoplantlarnakatl mayanpatrisyenlerincezaolarakdedikleriparalarla birsuilemimemurlarnvarlklarndanbirblm temsilcilereverilecektir;bumemurlartemsilcilerin nnekmakzorundaolacaklarvetmvarlklarna elkonulmasnakadargidecekbirparacezasnaarp knlacaklardr.Bununlabirliktebudurumdantmtem silcilerdeil,yalnzcahergngrevleribandabulu nanvegrevitemsilcilerkurulunutoplantyaarmak olankiileryararlanacaklardr.teyandantemsilciler kurulundanherzamanaynsaydayebulunmasiin yceMecliskararlatrlantarihtetoplandzaman,her trlsorundannceeksikkalanyelikleritamamlaya. aktr.Meclis'iseimearmaktemsilcilertarafndan unutulursa,bugecikmeyleilgiliolarakyceMeclis'i uyarmak,temsilcilerinbakanndansusmalarnnne

deninisormakveyceMeclis'ingrnalmakse natobakannader(Senato'danazsonraszedece iz).Senatobakamdabireysylemiyorsa,konuYk sekMahkemebakantarafndanyenidenelealnr, odaaynbiimdedavranyorsasorun,temsilcilerinba kanna,Senato'bakanna,YksekMahkemebakanna niyesustuklarnsoranbirpatrisyentarafndandaele alnabilir.Sonolarak,okgenkiilerinpatrisynelere katlmasnyasakedenyasayauyulmasiinotuzya magelmiveyasaladanynetimindndabrakl mamtmkiilerinadlarntemsilcilerinnndelis telereyazdrtmalarvebellibirtutarkarlndayeni sayginlklarylailgilisimgeyialmalargerekir;yalnz cakendilerineverilenbirniantamalarnaizinve rilecektir;budaonlarntannmalarnvebakalarn dandahaoksayggrmelerinisalayacaktr. Seimleryaplrken,listedeadbulunmayanbirini semeyitmpatrisyenlereyasakedenbiryasakan lacaktrvebununcezasokarolacaktr.Ayrcadev letintemelyasalarbozulmadankalsndiye,yceMec lisyelerindenbiritemelyasalardadeiikliknerirse, rneinordukomutannnyetkisresininbirylnze rinekarlmasn,patrisyensaysnnazaltlmasnve bunabenzereylerinerirse,vatanaihanetlesu lanacaktr;bukiiyilmemahkumetmekvetm mallarnaelkoymakyetmez,ayrcaonunilediicina yetinanasnsrdrecekbirantdikilmelidir.Kamu hukukuylailgilibrilkelerinkalclnkorumakiin ylebirkuralkoymakyeter:ncelikletemsilcilerku rulunun,sonradayceMeclis'in.drtteuygunbul madannebiryasayrrlktenkaldrlabilirnedeyeni

biryasakarlabilir. XXVI.YceMeclis'itoplantyaarmakve Meclis'ehangiilerinsunulacanakararvermekhakk temsilcilerinelindedir;Meclis'teilkgrevdeonlarave rilmitir,ancakoylamalarakatlamazlar.Bununlabir likteMeclis'ehergelilerinde,yceMeclis'inselameti vehalknzgrliinyurduntemelyasalarnboz madankoruyacaklarnaveortakesenliigzetecekleri neyeminetmelidirler.Bundansonratemsilcilerinyaz manlnyapanbirmemurgndemegetirilenileri Meclis'esunacaktr. XXVII.Alnacakkararlardavememurlarnse imindetmpatrisyenlereithakkasahipolsunlarve ilerzamanyitirilmedenelealnsndiyeVenedik'teuy gulananyntemibykldebenimsemekyerinde olacaktr.Devletmemurlarmsemekiinncekurul yeleriarasndanadlistesini,yanikamugrevlerine adayolanlarnadlarnokuyacakbirkakiikurayla seilirveherpatrisyenheradayi'ngrnbildirir, yanibiroypusulasylanerilenadaykabulyadared ettiinibelirtir,ylekidahasonrakiminneoyverdii anlalmasn.Bylecetmyurttalararasndaeitlik korunmuveilerksasredeeleabnmolmakla kalmaz,aynzamandaherkestambirzgrlkiinde bulunur,budaengerekliolaneydir,nkgrn bildirmesionakinduyulmasmayolamayacaktr. XXVIII.Temsilcilerkurulundadabrkurul lardadaaynkurallarizlemek,yanioypusulalaryla

oykullanmakgerekir.Amatemsilcilerkurulunutop lantyaarmakvegndemidzenlemekhakkbaka nnelindebulunmaldr;bakanonyadadahaok temsilciylepiebinyakndeylerivememurlarlailgili gizlisu!amalarrenecek,gerekiyorsadavaclarg venlibiryerdetutacakvepatrisyenlermeclisiniola ansttoplantyaarmakszkonusuolduuzaman iinivediolupolmadnakararverecektir.Bubakan veonunlabirliktealankkkurulyceMeclista rafndanseilmelivetemsilcilerleaynsaydaolmal dr.Amabunlaryaamboyugrevyapmakiindeil, altayiinseilmeliveancakyadadrtylsonra yenidenseilebilmelidirler.Dahancebelirttiimizgi bi,elkonulanmallarveparacezalarndansalanan geliryadabugelirinbelirlibirblmbukiilere verilecektir.Temsilcilerleilgilikurallaryerigelince belirteceiz. XXIX.GeneyceMeclis'ebamlolanikinci birkurulaSenatoadmvereceiz;bukurulungrevi kamuileriniyrtmektir,rneindevletinyasalarm yaymlamak,yasannbuyurduubiimdekentlering lendirilmesinidzenlemek,orduyaynergevermek,uy ruklardanvergiistemekvebuvergininkullanmbii minibelirlemek,yabancelileriyantlamakvenere lereeligndermeninyerindeolacanakararvermek gibi.AmaelilerisemekhakkyceMeclis'inelinde dir.PatrisyenlerSenato'nunkayrclnkazanmaya almasnlardiyekimsenin,yceMeclisdiinda,ba kastarafndanbirkamugrevinegetirilemeyeceiuyul masgerekentemelbirkuralolacaktr.Ayrcaeylerin

dzenineherhangibirdeiiklikgetirentmiler,r neinsavalavebarlailgilibuyrultularyceMeclis'e gnderilmelidir.Senato'nunsavavebarlailgilika rarlarnnkesinlikkazanmasiinyceMeclisinona yndangemesigerekir.Vebuyzdenyenivergilerkoy makhakkSenato'nundeilyceMeclis'inelindeol maldiyednyorum. XXX.Senatrlerinsaysnsaptamakiinseu nerileraklageliyor:ncetmpatrisyenlersenatrler arasnakatlmakkonusundaaynumudutayabmeli dir;ikincisi,temsilciliklerisonaerensenatrlerokksa birsresonrayenidenseilebilmelidir,bundanama iktidarherzamandeneyliveyetenekliinsanlarnelde tutmasdr.Sonolarak,senatrleriindebilgeliive erdemiyksekbirokinsanbulunmaldr.Bukoulla ryerinegetirmek,yasadiliylekonuacakolursak,an cakuyollaolanakldr:kimseelliyamagelmeden senatrlerarasnakatlmamalvedrtyzpatrisyen yanitoplamsaynnhemenhemenonikidebiribiryl iinseilmeliveikiylaradansonrayemdenseilebil melidir;bunagrepatrisyenlerinonikidebiriherza mansenatrlkgrevleriniyerinegetireceklerdir,ama oldukaksazamanaralklaryla.Busayytemsilci adverilenpatrisyenlerinsaysnaekleyinceelliyama gelmipatrisyensaysnnokaltnadlmediig rlecektir.Bylecetmpatrisyenlersenatryadatem silcidzeyineulamakkonusundaokumutluolacak lardr,bununlabirliktebusenatrvetemsilcilerdeol dukaksaaralklarlasenatrsandalyesineoturacak lardr,ikonusundazekicedavrananvebilgiliolanki

ilerSenato'dahibirzamaneksikolmayacaktr.Bu yasabiroksenatrnkskanlnuyandrmadanbo zulamaz,buvzdenbuyasannyrrlktekalmas iinnlema'raakgerekmez;yalnzsenatrlkyana gelmiherpatrisyenkendinitemsilcilielaykgrrse ideiir.TemsilcilerSenatoadaylarnnlistesinead larnyazarlarveonuyceMeclisnndeokurlar,bu nagreseilebilecekdurumdaolanadaylarkendilerine gsterilenvebrsenatrlerinSenato'dabulunduu yerinyanndabulunanyerialrlar. XXXI.Senatrlerincretiyleolmaldrkion larasavatanokbaryararsalasn,bununiinbr lkelereihraedilenmallarnyzdebiriyadaellide birionlarabraklacaktr.Elbettebukoullardaba rellerindengeldiildekorumayaalacaklarve hibirzamansavakarmakistemeyeceklerdir.Tica retleuraansenatrlerdebupaydanyararlanmaldr, nkyararlanmalaryasakedilirsebuticaretiinb ykykmolur,sanyorumkimsebunuyadsyamaz. Ayrcaylebirkuraldakoymakgerekir:senatrya daeskisenatrdurumundakikiilerordudagrevala mazlar,birdekimsegrevyapanbirsenatrnyada kiyldanazbirsredirsenatrlkyetkisitayanbir patrisyeninoluyadatorunuolduuhaldebirordu nunkomutanlnaatanamaz(budaancaksavaza manszkonusuolabilir).Elbettesenatrolmayanpat risyenlerdebuyasalarvargleriylesavunacaklardr vebylecesenatrlerbardnemlerindesavadnem lerinegreherzamandahayksekbircretalacaklar vesavayapmafikriniancakdevletiinmutlakbir

zorunlulukortayaktzamanbenimseyeceklerdir. Temsilcilervesenatrlerbykcretleralrlarsasoy lulukdevletiuyruklariinherhangibirmutlakynetim kadarmasraflolmazmbiimindebireletiriynel tilebilir.Amakralsaraynnbarkorumayahizmet etmeyenbalbamabirharcamanedeniolmasveba rnancakokbykharcamalarlaeldeedilebilmesi biryana,mutlakynetimdzenindebtnbuparalar tekkiininyadabiraznlnelinegeer,oysabir soylulukdevletindebuparalarbykbirtopluluun hizmetinesunulmutur.Ayrcakralvehizmetindekiler devletharcamalarnuyruklargibistlenmezler,oysa soylulukdevletindedurumbununtersidir,nkher zamanenzenginkiilerdenseilenpatrisyenlerkamu harcamalarnabykldekatkdabulunmaktadr. Sonolarakbirmutlakynetimdekiparasalharcamalar kralabalananharcamalardanok,gizlitutulanhar camalardangelmektedir.Barvezgrlkorumak iinyurttalarayklenendevletharcamalarysa,byk tutardadaolsalaryurttalarngcnamazvebun larabarurunakatlanlmaktadr.HangiulusHollan dallarkadarokvearvergidemitir?Bununla birlikteHollandaulusubatmamtr,tersineherkesi kskandracakkadarzenginbirulustur.Demekkimut lakynetimdevletininharcamalarbariinkullanl maydyurttalarezilmeyeceklerdi;amadahancede sylediimgibibutrbirdevletteuyruklarezengizli harcamanedenlerivardr.Birkralndeerizellikle savatabelliolurvesaltanatsrmektenbakabirey dnmeyenleruyruklarnnyoksulkalmasnabyk zengsterirlerdiyendncelibirHollandalnn(Van

Hove)belirlemeleriiinherhangibireysylemeyece im,nkonunsylediklerininbenimtasarmlailgisi yok;benyalnzcaherhangibirynetiminalabileceien iyibiimikantlamakistiyorum. XXXII.YceMeclistarafndanatanmbirka temsilciSenato'dabulunmalamaoylamalarakatlma maldr;bunlarngrevidevletintemelyasalarma uyulmasmgzetmekolacaktrveSenato'nunkararla rylailgiliolarakzaman,zamanyceMeclis'iaydn latmakdaonlaradecektir.nkdahancedesy lediimizgibiyceMeclis'itoplantyaarmakve Meclis'inkendigrnbildirmesigerekenkonularda onauymaktemsilcileringrevidir.Amaoylamayagi dilmedennceSenatobakansorunundurumunu,Se nato'nunsorunlailgiligrnveSenatogrnn nedenleriniaklar;bundansonrasaptanandzenegre oylamayaplacaktr. XXXIII.TmSenatohergndeiltmbr kurullargibibelirlitarihlerdetoplanmaldr.Bununla birlicekamuileritoplantlararasndakisreiinde deelealnmakgerektiindenbuamalaseilenbirka senatrSenato'nunyerinitutacaktr.Bukurulung revigerektiindeSenato'yutaplantyaarmak,aln mkararlaruygulamak,Senato'yaveyceMeclis'e yazlmmektuplarokumakvesonolarakdaSena to'yasunulacakilerigrmektir.Amabtnbunlar veSenato'nunizlediiyoludahaanlalrklmakiin anlattklarmdahadaaacam.

XXXIV.Dahancesylediimgibibiryliin seilmibulunansenatrlerdrtyadaaltbleay rlacaktr;bunlardanbirincisiilkikiyadaayn celikhakknasahipolacaktr,bundansonrasran cyegelecekvebubylesrecektir;ilkaylardabirinci durumdabulunanblkondansonrakiaysonuncuola caktr.Nekadarblkvarsaokadarbakanveayrca gereklidurumlardabakannyerinitutacakikinciba kanseilecektir,yaniherblkikisenatrsemelidir, bunlardanbirihemblnhemdeblkSenato'da nceliesahipolduusreboyuncaSenato'nunba kamolacak,bryseikincibakansfatylabaksr. btnleyecektir.Sonrailkblktenbirkasenatr, SenatotoplanmadzamanSenato'nunyerinitutsun lardiyebakanlarveikincibakanlarylabirlikteku raylayadaoyokluuylaatanacaklardrvebudurum blknceliksahibiolduusrecesrecektir,bundan sonrasragenekuraylayadaoyokluuylaatanan ikinciblktenaynsaydasenatregelecekvebuby lecesrecektir.Kuraylayadaoyokluutylaatanm olanvedahasonrakonsladnvereceimizkiilerin ikiayiingeerliolanseimleriniyceMeclis'in yapmasnahigerekyoktur.nkbublmnXXIX. paragrafndagsterdiimiznedenburadauygulana maz,heleXVII.paragraftagsterdiimiznedenhi uygulanamaz.BuseiminSenatotarafndanyaplmas vetemsilcilerinbutoplantlarakatlmasyeterlidir. IXXXVSeilen'bukiilerinsaysntamolarak belirleyemem.Kesinolanbunlarnkolaycasatnalna mamalariinoldukakalabalkolmalargerektiidir;

tekbalarnakararalamamalarnaramenSenato'yu etkileyebilirleryadadahaktshinemibulunmayan sorunlarlaoyalayarakveenciddisorunlargeitirerek, okazsaydaolmalardurumundakamuilerininkal dramayacabirgecikmedenszbileetmeyerekSe nato'yuyanltabilirler.Tamtersine,bukurullar,byk kurullarhergnkamuileriyleuraamazlardiyeku rulduklarnagre,zorunluolarakbiryolaramakve saylarnnazlmtemsilciliklerininksalyagider mekgerekir.Demekkiotuzkadarkurulyesiiki ayiinatanrsabylesineksabirsredekendilerini satamayacakkadarkalabalkolacaklardr.Buyzden ardllarnancakgrevdeolmalarekildikleriandaatan malarnistiyorum. XXXVI.Dahancedesylediimizgibibukon slleringreviazsaydadaolsalar,yarargrdkleri zamanSenato'yutoplantyaarmakveSenato'yai lerisunmak,sonraSenato'yutatiletmekveonunkamu ileriyleilgilikararlarnuygulamaktr.leruzuns regecikmesindiyebudanmannnegibibiryntemle gereklemesigerektiiniksacasyleyeceim.Konsl lerSenato'yasunulacakkonuzerindegrrlerve hep sideaynbiimdednyorsaSenatotoplanncave sorunortayakonuncagrlerihakkndabilgiverirler vebakabirgrortayakmasnbeklemedensap tanansrayizleyerekoylarnkullanrlar.Amakonsl leringrlerindeayrlkvarsaSenato'danceoun luungrortayakonulacaktrvebugrSena to'nunvekonsllerinounluununonaynalmazsa

veherkesingrnoypusulaarylaizlediibiroy lamadaekimserlerinyadakartlarnsaysdahaok olursabudunundaenokkonslnkatldgr ounluuoluturmadiinzenleortayakonulmal drvedikkatleincelenmelidir,brgrlerdeyle. HerhangibirgrSenato'nunonaynalamazsabu grertesignyadadahaileribirtarihteyeniden grlecektirvesenatrlerbuzamanSenato'nun onaylayabileceibakabirkyolubulupbulamaya caklarndnmeklegeireceklerdir.Hibirkyolu bulamazlarsayadabulduklaryolSenatoounluu nunonaynalamazsa,ozamanhergrtektekSe nato'yasunulacaktrvehibirgrekatlmaolmazsa oypusulalarylayenidenbiroylamayaplacaktr.Bu oylamada,bundanncekioylamadaolduugibi,yal nzcaolumluoylarnsaymyaplmaklakalmayacak, aynzamandaekimservekartoylardasaylacaktr; ekimservekartoylardandahaokolumluoyvarsa, oylarasunulmubulunangrkabuledilmisayla cak,tersinekaroylarekimserveolumluoylardan oksabugrbraklacaktr.Amabtngrlerara sndaekimseroylarkarveolumluoylardanoksa temsilcilerkuruludaSenato'yaeklenecekveoylamaya katlacaktr,buduruncayalnzcaolumluvekartoy langsterenpusulalarsaylacak,ekimserpusulalar gznndetutulmayacakt!.Senato'nunyceMeclis nnekardilerkonusundadaaynyolizlenecek tir.Senato'yailgilisyleyeceklerimburadabitiyor. XXXVII.Mahkemeyeyadaadaletdivannage lince,mutlakyonetimiinuygundurdiyeortayakoydu

umuzilkelerleburadayetinemeyiz.nkrklarya daklanlargznndetutmakburadaszkonusuolan soylulukdevletininilkelerinetersder;birdeuvar: yarglaryalnzcapatrisyenlerarasndanseilirse,ger ektebunlarkendilerindensonragelecekpatrisyenlerin korkusundanpatrisyenlerekaradaletsizbirkararver meyeekineceklervebelkideonlarhakettikleribir cezayaarptrmaygzealamayacaklardr,amabuna karlkpleblerinstnestnegitmeyekalkacaklar' vezenginpleblersreklibiimdebunlarnyrtcl nnkurbanolacaktr.BiliyorumbuyzdenGenova PatrisyenlerMeclisiokbeenilir,yarglarkendii lerindendeilyabanclardansetikleriiin.Amaher eyikendiyapsiindeelealncayasalaryorumlamak iinpatrisyenlerideildeyabanclargrevlendirmek l"nnsamagrnyor.Yargyasayorumcus"udeil dirdenedir?SanyorumCenovallarbukonudasoy lulukdevletininyapsndanokkendiuluslarnnzel liinigznndetuttular.Sorunukendiyaps,iinde elealanbizlersebuynetimbiimiyleeniyiuyuan zmbulmakzorundayz. XXXVIII.Yarglarnsaysnagelince,burada zelbirdurumyok:birmutlakyonetimdevletindeol duugibihereydennceyarglaroksaydaolma llar,budurumdabiruyruunonlarsatnalmaola slkalmaz.Gerektebunlarngrevibirininbaka snazararvermesiyleilgilenmektir;demekkiuyruk lar,patrisyenleryadapleblerarasndakianlamaz lklardzeltmekveherkesinuymasgerekenyasalar inendiindesulularcezalandrmakzorundadrlar

sulularpatrisyerlertopluluundan,temsilcilerkuru lundanyadaSenato'danolsalarda.Devletioluturan kentlerarasndakianlamazlklardzeltmekseyce Meclis'eder. XXXIX.Yarglaratannanvekilliksresiher devletteayndrveherylbunlardanbirblmnn ekilmesigerekir,"sonolarakbuyarglarnayrklan lardanolmalargerekmesedeakrabaolanikikiinin aynzamandabiraradabulunmamaszorunludur.Ama bukuralbrkurullardagzetilmelidir,yceMec lis'dedeil;yceMeclis'deyasaheryeyeyaknlarn danbirininesrmesiniyadanesrmseoylamada yeralmasnveayrcaseilecekbirmemurszkonusu olduundakurayaakrabadurumundakiikikiininka tlmasnyasaketseyeterlidir.Bukadarkalabalkolan veyeleridenekalmayanbirMeclis'debuyeterlidir bence.Buradadevletinkukulanmasgerekenbirdu rumyoktur,ylekibublmnXIV.paragrafnda syledik,tmpatrisyenlerinyaknlarnyceMeciis'in dndabrakanbiryasakarmaksamaolurda.Ger ektebusamalkakaortadadr,nkbuyasapat risyenlerkendiistekleriylehaklarndanvazgemeden karlamaz,dolaysyle.buyasannsavunucularpat risyenlerdeilpleblerolabilir,budabublmnV.ve VI.paragraflannadorudankarttr.Patrisyenlertop luluuylahalkkitlesiarasndasreklibirilikikuran devletyasasnnbalcaamacpatrisyenlerinhukuku nuvegcnkorumaktr;halkynetebilmekiinbu patrisyenlerinokazolmamasgerekir.

XXXX.YarglaryceMeclis'depatrisyenler arasndanyaniyasakoyuculararasndanseilmelidir vehukuklailgilikararlardacezahukukuylailgilika rarlardaancakyasalbiimlergzetilirseveyarglar yanszolurlarsabalaycolur.Bukonudayetkiliol mak,biryargdabulunmakvebirkararalmaktem silcilereder. XXKXI.YarglarncretiVI.blmn XXIX.paragrafndagrdmzgibiolmaldr,yani medenihukukdavalarndayarglaryitirenyandanan lamazlkiaorantlbirparaalacaklardr.Cinayetle ilgiliolarakverilmikararlaragelince,bunlarntekay ryanudur:elkonulanmallarnvekksulariin bildirilenparacezalarnntutaryalnzcayarglara verilecektir;ancakukoullakiitirafettirmekiini kenceyebavurmalarnahibirzamangzyu mulmayacaktr;byleceyarglarpleblerekar adaletsizolmasnlarvekorkanedeniylepatris yenlereokyumuakdavranmasmlardiyeye terlinlemleralnmolur.Ayrcabukorkunun kkeniadaletrenginebrnmagzllktedir,yar glaroksaydadrlarvegrleriniakadeiloy pusulalarylabildirirler,buyzdenbirhkmlho nutdeilseyarglardanbirinisorumlututmasola nakszdr.Yarglarnsamabirkararvermeleriney?, dahileyapmalarnaengelolanbireydetemsilcilere duyulansaygdr,ayrcabukadarkalabalkbir.mah kemedemeslektalartarafndanadaletsizdiyenite lendirilebilecekbirikiyargherzamanbulunur.PJeb leregelince,temsilcilerebavurmakhaklarbulunursa

yeterincegvenceyekavumuolacaklardr;temsilci lersorunlarkavrayabilecek,onlardeerlendirebilecek vebirkararverebilecekyetenektedirler.Elbettetem silcilerbirokpatrisyenetiksindiricigriikmektenkur tulamayacaklar,bunakarlkplebleringzndeiyi olacaklardr;temsilcilerellerindengeldiincepleblerin yaknlnkazanmayaalacaklardr.Buamalatem silcilerolanakbuldukayasalaratersdenkararlar yetersizsaymaktan,herhangibiryargcsorguyaek mektenveonuadaletsizdavranmsacezalandrmak tangeridurmayacaklardr.Hibireyhalkkitlesini bunaandahaoketkileyemez.Butrrneklerinaz grlmesiktbireydeildir,tersineyararldr:Bir sitedesrekliolaraksulularyarglamakgerekiyorsa budurumsiteninyapsalbireksikliinacsekti inikantlarvekamuoyundaenokyankuyandran eyazgrlenolaylardr. XXXXII.Kentlereyadaeyaletleregnderilen yneticilersenatrlersnfndanseilmelidir,nk istihkamlarla,paraileriyle,milislevbilgilenmekse natrleringrevidir.Amaoldukauzakblgeleregn derilensenatrlerSenatotoplantlarnakatlamazlar. Buyzdenulusaltopraklarzerindekurulankentle rinyneticiliinegetirilenlerancaksenatrlerarasn danseilebilir.okdahauzakyerleregnderilecekolan larSenato'yagiriiinsaptananyaaulaminsan lardanseilmelidir.Amakomukentleroyhakkndan btnyleyoksunolsalardbudzenlemetmdevle tindinginliinigvencealtnaalamazd,yeterkibu kentlerzayflklarndantrakahorgrleme

sinler,budadnlecekeydeildir.Demekkikom ukentlerinsitehukukundanyararlanmasveherkent tenyirmiotuzyadakrkyurttan(yurttasays kentinnemiyleorantlolmaldr)patrisyenlereka tlmaszorunludur;bunlararasndanheryldrt yadabepatrisyensenatrseilecekvebiriyaam boyugrevyapmakzeretemsilcilieatanacaktr.Bir temsilciylebirliktekendilerinisemibulunankente gnderilecekkiilerSenato'yagirenbukiilerdir. XXXXIII.Yarglarherkentteoyreninpat risyenleriarasndanatanmaldr.Amaonlarnuzun uzunsznetmekteyararyok,nkbukonusoylu lukdevletinintemelilkeleriyleilgilideil. XXXXIV.Kurullarnyazmanlarvebrg revlileroykullananbulunmadiinplebdenseilecek tir.Amabukiilerelealnanilerkonusundaderin birbilgiyesahipolduklarndan,onlarndncelerine gereindenoknemverildiiolur;ylekibunlarb tndevletlerdebyketkiyesahiptirler;buarlk Hollanda'nnzararnaolmutur.Bylebirdurumen iyilerarasndakskanlkyaratmaktagecikmeyecektir vebirSenato'dasenatrlerindeildeynetimleilgili memurlarndnceleriegemenoluyorsabuSenato1 nunetkisizyelerdenolutuunakukuyokturvei leribuyoladklmbirdevletindurumubanagre biravukraldanmannnynettiibirrnutlakyne timRdurumundandahaiyideildir.Amagerektebir devletokiyiyadaokeksiklikurumlarasahipol duuldebuktlkledahaazyadadahaokkar

karyagelecektir.Yeterincesalamtemelleredayan mayanbirdevletinzgrltehlikeylekarkarya kalmaksznkorunamaz.Butehlikeyedmemekiin patrisyenlerplebdennpeindekoanhizmetkarlar seerler;bunlardurumtersinednnceldrlr,bun larzgrlkdmanlarnnfkesiniyattrmayakur banolmulardr.Yadatersinetoplumuntemelleriok salamdr,patrisyenlerdeonukorumakerefinielde etmeyealrlarvebunuylegerekletirirlerkika muilerininelealnmasndabelirleyicitekeykendi dnceleriolur.Buikinoktayikitemelilkemizior tayakoyarakgznnealdk:buyzdendeplebimec lislerinvekurullarndndatuttukveon?hibiroy hakktanmadk,ylekiycegtmpatrisyenlerin alindeolsun,amayrtmegctemsilcilerdeveSe nato'dabulunsunistedik,Senato'yutoplantyaar makveSenato'danseilmikonsllerenerilerdebu lunmakhakkSenato'dabulunsunistedik.Ayrcabir Senatoyazmannnvebrkonsllerinyalnzcadrt yadabeyliinatanmasvebunlarailerininbirb lmnyrtecekbiryardmcverilmesikuralduru munagetirilirseyadaSenato'datekdeilbirokyaz manbulunursa,bunlardanherbiribirbakablm densorumluolursamemurlarngchibirzaman korkutucuolamayacaktr. XXXXV.Parailerindensorumlumemurlar plebdenseilecekvebunlarhemSenato'yahemde temsilcilerehesapvereceklerdir. XXXXVI.Dinselkonularagelince,bunlarok

genibirbiimdeDinbilimsiyasetincelemesi'ndeele aldk.Bununlabirliktekonumuzuilgilendirmeyenbir kanoktayadokunmadangemitik:tmpatrisyen lerszkonusuincelemedeortayakoyduumuzayn yalnveevrenseldinibenimsemelidir.Gerektence patrisyenlerintarikatlarablnmemesinigzetmekge rekir;budurumpatrisyenlerarasndabazenbiryana bazendebirbaka,yanayarargetirenblnmelerin domasmayolaard;bundanbaka,patrisyenlerkr inanlarabalanarakuyruklardndnsyleme zgrlndenyoksunbrakmayaahmarnaldiar. Ayrcaherkesdndnsylemektezgrolsada bakabirdineinananlarabyktoplantlaryapmay yasaketmekgerekir;bukiilerinistediklerikadarta pnakkurmalarnaizinverilecektir,amabunlarsap tanansnrlaraamayankkboyutlutapnaklarol malvebirbirlerindenuzaktabulunmaldr.Yurdun benimsediidineayrlmbulunantapnakiannsaok bykvegsteriliolmas,hattadahadaiyisibuta pnaklardakidinselayinlereancakpatrisyenlerinvs senatrlerinkatlmasnaizinverilmesioknemlidir vebyleceancakpatrisyenlervaftizedilebilecek,an cakonlarnevliliklerionaylanacakveancakonlarkut sanabilecektir,genelolarakyurtdinininkoruyucular veyorumculan,hattabiranlamdatapmaklarnrahip leripatrisyenlerolacaktr.Bununlabirliktevazlarve kiliseparasnnynetimiiinSenatopleblerarasndan birkavekilseecektirvebunlarSenato'yahesapver mekzorundaolacaklardr. XXXXVII.Soylulukdevletininilkeleribunlar

dr;builkelereikincilamanemliolanbirkabelir lemeekleyeceim.Patrisyenlergiydiklerizelbirgiy siylebrlerindenayrtedilmeli,kendilerineyemin ettirilerekyalnzcaonlarntayacabirunvanveril meli,tmplebleronlarasayggstermelidirvebir patrisyenengelolamayacabirykmsonucundava rmyounuyitirirsevebunuakakantlayabilirsedev letinyardmylasaygnlnyenidenkazanacaktr.Ter sinevarlnbirtakmsavurganlklarlaaruretmise, gsteriiinharcamalardabulunarakkumarda,kt kadnlarlavb.tketmiseyadadeyebileceininte sindeborlanmsaunvanelindenalnacakveher trlerefvegreviindeersizsaylacaktr.Kendi ileriniynetmeyibilmeyenbirinsandevletilerini ynetmekteiyiceyeteneksizdir. XXXXVIII.Yasannyeminetmeyezorladki ilerdenyurdunesenliivezgrlkzerineyaiay ceMecliszerineyeminetmeleriistenmiseyemin lerindendnmekonlariinTanrnndeyalansy lemektendahakorkutucuolmaldr.Tanrnndeye minedenkiitekyargcolduukendiiyiliinidn molur,zgrlkveyurdunesenliiiinyemineden kiiyseyargcolmadortakiyiliidnmolurve kiiyeminindendnersekendiniyurdunundmanilan etmiolur. XXXXIX.Devlethesabnakurulmuniversi telerzihnigelitirrektenokkoullandrmakiinal mlardr.Oysazgrbircumhuriyettebilimlerive sanatlargelitirmenineniyiyoluherkesekendipara

sylavendenyoksunkalmakpahasnarenimyap makzgrlntanmaktr. 0