T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

SANAT VE TASARIM

SU TESSAT PROJELER

ANKARA 2008

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR .......................................................................................................iii GR ........................................................................................................................... 5 ET1............................................................................................................................ 7 1. SU TESSATI .......................................................................................................... 7 1.1. Su Tesisat ile lgili Temel Kavramlar .............................................................. 7 1.1.1. Shhi Tesisat ............................................................................................... 7 1.2. Su Tesisat eitleri........................................................................................... 7 1.2.1. Temiz Su Tesisat ....................................................................................... 7 1.2.2. Pis Su Tesisat .......................................................................................... 10 1.3. Su Tesisat Malzemeleri .................................................................................. 15 1.3.1. Lavabo ...................................................................................................... 16 1.3.2. Eviye......................................................................................................... 21 1.3.3. Alaturka Hela Ta ................................................................................... 24 1.3.4. Alafranga Hela Ta (Klozet) ................................................................... 26 1.3.5. Kvetler.................................................................................................... 28 1.3.6. Du Tekneleri ........................................................................................... 32 1.3.7. Bideler ...................................................................................................... 35 1.3.8. Pisuvarlar.................................................................................................. 36 1.3.9. Termosifonlar ........................................................................................... 39 1.3.10. ofbenler ................................................................................................ 41 1.3.11. Temiz Su Tesisat Birletirme Paralar................................................. 42 1.4. Su Tesisat Sembolleri...................................................................................... 45 1.4.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar ...................................... 45 1.4.2. Shhi Tesisat U Malzemelerinin Sembollerle Gsterilmesi ................... 48 1.4.3. Scak Su Hazrlama Cihazlarnn Sembollerle Gsterilmesi.................... 50 1.4.4. Ama Kapama ve Kontrol Elemanlarnn Sembollerle Gsterilmesi ...... 51 1.4.5. Tesisat Borularnn Sembollerle Gsterilmesi ......................................... 52 1.4.6. U Malzemelerinin Plan Grnne Yerletirilmesi ............................. 54 1.4.7. U Malzemelerinin ema Grnlerini izmek .................................... 60 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 63 DEERLENDRME LE .............................................................................. 67 RENME FAALYET2 ...................................................................................... 68 2. SU TESSAT PROJELER .................................................................................... 68 2.1. Temiz Su Tesisat Projesi izimi ..................................................................... 68 2.1.1.Temiz Su Tesisat Ana Borusunun Denmesi .......................................... 68 2.1.2.Temiz Su Tesisat Dhil Borularnn Denmesi..................................... 69 2.1.3. Boru Tesisatlarnn Plan Grnne izilmesi ...................................... 70 2.2. Pis Su Tesisat Projesi izimi ......................................................................... 75 2.2.1. Atk Su Borularnn Plan Grnlerini izmek ..................................... 75 2.2.2. Atk Su Borularnn ema Grnlerini izmek.................................... 76 2.1.3. Yamur Suyu Tesisat Tasarm............................................................... 78 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 82 i

LME VE DEERLENDRME......................................................................... 86 MODL DEERLENDRME .................................................................................. 89 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 93 NERLEN KAYNAKLAR...................................................................................... 95 KAYNAKA ............................................................................................................. 96

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 214T00030 Sanat ve Tasarm Mekn Dekorasyon Su Tesisat Projeleri Su tesisat sembollerini tanma ve leine uygun izebilme, su tesisat projelerini mimari proje zerine leine uygun izebilme becerisinin kazandrld renme metaryalidir. 40 / 32 Su tesisat projelerini izmek Genel Ama Uygun ortam salandnda mimari proje zerine su tesisat projesini leine uygun olarak izebileceksiniz. Amalar 1. Su tesisat sembollerini leine uygun izebileceksiniz. 2. 2. Su tesisat projelerini mimari proje zerine leine uygun izebileceksiniz. Eskiz ve aydnger kd, mimari proje, izim ara gereleri, uygun ortam Her faaliyet sonrasnda o faliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Su Tesisat Projeleri modl, size mimari proje zerine su tesisat projesinin izimi konusunda rehber olacaktr. Bu modl ile yetinmeyip daha ok mimari proje zerine su tesisat projesi izimleri yapmalsnz. Her trl yap, ina edilmeden nceden projeleri izilir. Bu projeler, yapy ina eden teknik eleman ve ustalara yardmc olur. Yap ierisinde yer alan slak hacimlerin ( mutfak, banyo ve tuvalet ) tesisatlar da bir projeye gre yaplmtr. Shhi tesisat projeleri; hangi u malzemesinin nereye konulaca, hangi armatrlerin kullanlaca, borularn nerelerden geirilecei, aplarnn ne olaca gibi shhi tesisatla ilgili daha pek ok konuyu kapsar. Mimari proje zerine su tesisat projesinin izimi hakknda edindiiniz tm bilgi ve beceriler, sizlere tasarmlarnz daha iyi ifade etme olana sunacaktr. Teknik resim, teknik elemanlarn uluslararas konuma dilidir. Su tesisat projesinin izimi ile ilgili edindiiniz tm bilgi ve beceriler, alma hayatnzda iinizi daha iyi yapmanza ve verimli almanza yardmc olacaktr.

RENME FAALYET1 ET1

AMA RENME FAAL
Uygun ortam salandnda su tesisat sembollerini leine uygun izebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Su tesisat malzemeleriyle ilgili aratrma yapnz. Su tesisat sembolleriniyle ilgili aratrma yapnz.

Aratrma ilemleri iin mimarlk ve mhendislik brolar, belediye imar ileri, Bayndrlk l Mdrlkleri ve tesisat malzemesi sat maazalarndan yararlanabilirsiniz.

1. SU TESSATI
1.1. Su Tesisat ile lgili Temel Kavramlar
1.1.1. Shhi Tesisat
Temiz suyun (scak ve souk) kirlenmesini nleyerek kullanm yerlerine kadar iletilmesini, kirli ve pis sularn salkl bir ekilde toplanarak bina dna tanmasn salayan boru tesisatlarna shhi tesisat denir.

1.2. Su Tesisat eitleri

Shhi tesisatlar, kullanm amalarna gre gruplara ayrlmtr.

1.2.1. Temiz Su Tesisat

Binalarda suyu, kullanma yerlerine kadar ileten boru ana bina temiz su tesisat denir. Bu tesisat, iki blme ayrlr: Besleme borusu (d temiz su tesisat) temiz su tesisat

ekil 1.1: Temiz su tesisatnn ksmlar

1.2.1.1. D Temiz Su Tesisat

Binalarda boru hattnn denmesinde ehir su borusu ile binada saya arasnda kalan ksma besleme borusu denir.

1.2.1.2. Temiz Su Tesisat

Temiz suyu katlara datan kolonlar ile kolonlardaki suyu kullanma yerlerine gtren balant borularndan oluur.

1.2.1.3. Temiz Su Tesisatnda Borularn Denmesi

Dairelerde temiz su borular, zorunlu hller dnda genellikle sva alt denir. Bu sistem sayesinde terlemeyi nlemi oluruz. Katlara kan kolon borular ise sva st denir. Tesisata balamadan nce yaplacak i planlanr. Borularn geecei yerler tebeirle iaretlenir. Krmaya balamadan nce zarar verilebilecek tesisat olup olmad kontrol edilir. Temiz su tesisatnn su aktma yerlerinin iyi dzenlenmesi durumunda souk su ve scak su tesisatnn iyi planlanmas hem iilii hem de malzeme tasarrufunu salar. Temiz su tesisat borular mutlaka duvardan denmelidir. Zeminde denecek borularn arzas durumunda deitirilmesi ya da arzann giderilmesi olduka zordur. Scak su tesisat iin souk su tesisat dendikten sonra scak suyun gidecek olduu yerler iaretlenir. Tesisata stc kndan balayarak (Istc kna vana konulacaktr.)

srasyla denir. Scak su borusu, souk su borusunun st tarafndan geecek ekilde denmelidir. Scak su azlar, daima solda olacak ekilde braklmaldr.

ekil 1.2: Scak su ve souk su borusu montaj

1.2.1.4. Souk Su - Scak Su Tesisat 1.2.1.4.1. elik Borularla Tesisatn Denmesi

Galvanizli demir boru, mengeneye yeterli uzunlukta balanr. Boru, uygun yntemlerden biriyle l alnarak iaretlenir. aret yerinden kesilerek di ama iin boru az temizlii yaplr. Boru apna uygun pafta lokmas pafta gvdesine taklr. Pafta, crcr ynne ayarlanarak borunun di alacak ucuna taklr. Paftaya boru eksenine dik bask uygulanarak pafta saat ynne doru evrilir. ki veya turdan sonra dilere ya damlatlarak paftann snmamas ve rahat di almas salanr. Di boyu, pafta lokmasn iki di kadar gemelidir. Galvanizli demir boru ek parasyla birletirme ve yn deitirmeler yapar. Bu borulara hibir zaman eme, bkme ve kaynak gibi scak ilem uygulanmaz. Yoksa boru kaplamas olan galvaniz zelliini kaybederek borunun korozyona uramasna neden olur. Borunun alan dii stne szdrmazlk eleman sarlr. Szdrmazlk eleman olarak keten ve teflon bant kullanlr. En ok kullanl olan kendirdir. Teflon bant ise silikon esasl bir maddedir. zellikle musluk, vana, uzatma paras gibi krom nikel kapl malzemelerde kullanlmas tercih edilir.

1.2.1.4.2. Bakr Borularla Tesisatn Denmesi

Bakr borular Trkiyede daha ok kk tesislerde kullanlr. elik borulara gre daha pahaldr. Fakat daha hafif, montajlar kolay ve korozyona dayankldr. Bakr borular sert ve yumuak olabilir. 22 mm apa kadar bakr borularn yumuak cinsleri dz ubuk olarak bulunur. Daha byk aptakiler sadece dz boru olarak bulunur. Bakr borularn et kalnlklar azdr. Bu nedenle bakr borular dili balantya uygun deildir. Bakr borular lehimli, haval, ykskl ve kordonlu olarak birletirilir. Temiz su tesisatndaki birletirmelerde drt yntem kullanlr.

1.2.1.4.3. Plastik Borularla Tesisatn Denmesi

Temiz su tesisatnda kullanlan polipropilen tr plastik borular termosetting plastikzellii tar. Bu nedenle sl ilem yaplarak birletirilir. Borunun 260C270C kadarstlmas, kolay ekil alarak ayn cins plastikle yapma zelliini kazanr. Temiz su tesisat kaba iilii yaplrken su kullanm azlarnn yerden yksekliinin bilinmesi gerekir. Aada bu tablo verilmektedir.

1.2.1.5. Gerekli Olan Armatrler Temiz Su Tesisatnn Yerden Ykseklii (cm)

Aada verilen bu ller, bitmi zeminden alnan llerdir. Gerekli Olan Armatrler Temiz Su Tesisatnn Yerden Ykseklii (cm) Taharet musluu 15 Bas 105110 Lavabo 110 Banyo kveti 75 Ayakl lavabo 5055 Klozet 40 Pisuvar 80 ofben ya da termosifon 110 amar makinesi 60 Eviye 110 Bulak makinesi 60 Istc 110120 .Tablo 1.1: Scak su ve souk su borusu montaj

1.2.2. Pis Su Tesisat

at, avlu, dam, balkon gibi yzeylere den yamur suyu dhil eitli sarf yerlerinden gelen atk sular, pislikleri ehir kanalizasyonuna veya rtme tesislerine ileten boru ana bina pis su tesisat denir. Pis su tesisat, uyguland yer bakmndan iki ksma ayrlr: D pis su tesisat pis su tesisat

1.2.2.1. D Pis Su Tesisat

Binalarn 1,0 1,5 m dndan balayp ehir kanalizasyonunda ya da zel temizleme rtme tesisinde son bulan boru blmne d pis su tesisat denir. Tesisatta PVC, imento knk veya kil knk borular kullanlr.

10

1.2.2.2. Pis Su Tesisat

Su kullanma yerlerinden gelen kirli sular binalarn 1,0 1,5 m dna kadar tayan tesisata i pis su tesisat denir. Bina ii atk su tesisat; boru blmlerinin grevleri dikkate alnarak ana boru, kolon, kat borusu, balant borusu, havalk borusu olmak zere be blmde incelenir ( ekil 1.3 ).

ekil 1.3: Bina ii atk su tesisat temel blmleri

1.2.2.1. Atk Su Tesisat 1.2.2.1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ana Borusu

Binann atk su kolonlarndan gelen pis ve kirli sular toplayarak binann 1,0 - 1,5 metre dna, bina d atk su tesisatna ileten boru blmdr. Atk su kolonlarndan gelen pis ve kirli sular bina temel snrlar ierisinde toplayp tek bir boru ile bina d atk su tesisatna iletir (ekil 1.3). Baz binalarn bina ii atk su tesisatlarnda atk su ana borusu yaplmaz.

11

1.2.2.1.2. Atk Su Kolonu

Yaplarn katlarndaki su kullanma yerlerinden gelen sular atk su ana borusuna ya da bina dndaki rgara ileten dey denmi boru blmdr (ekil 1.3).

1.2.2.1.3. Atk Su Kat Borusu

Katlardaki su kullanma yerlerinden gelen atk sular en yakndaki atk su kolonuna ileten boru blmdr (ekil 1.3).

1.2.2.1.4. Atk Su Balant Borusu

Su kullanma yerleri ile kat borusu arasndaki atk su boru blmdr (ekil 1.3).

1.2.2.1.5. Atk Su Havalk Borusu

Atk su borular ierisindeki hava basncnn art ya da eksi ynde deimesi, sistemdeki suyun akn engelledii gibi kokularn binaya yaylmasn nleyen sifonlardaki suyun kaybna da neden olur. Bu durumda sifon kendisinden beklenen grevi yapamaz. Bina ii atk su tesisatndaki ak hava basncn sabit tutmak iin yaplan boru hattna havalk borusu denir. Atk su kolon borusunun en son pis ve kirli su toplama noktasnn bina atsnn zerine kadar kartlan boru blmdr (ekil 1.4).

1.2.2.1.6. Havalk Kolon Borusu

Bu sistem de atk su kolonu yannda bulunan ikinci bir havalk kolonu ile havalandrlr. Havalandrma kolonu her katta atk su kolonuna balanr. Atk su balant borular ise sadece atk su kolonuna baldr. Atk su kolonu at zerine kadar karlr ( ekil 1.4 ).

ekil 1.4: Havalk borusu

12

1.2.2.2. Atk Su Tesisatnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

Atk su tesisatnn denmesinde dikkat edilecek hususlar unlardr: Kat borularnn mmkn olduu kadar ksa olmasna, Borularn suyun akn kolaylatracak ekilde eklenmesine, Deyden yataya geen boru tesisat noktalarnda yay dirsek veya iki ak dirsek Kullanlmasna, Alt kata denen ana borularn bina dna en ksa yoldan karlmasna, Her kolonun eriilebilecek en alt noktasna bir temizleme kapa konulmasna, Yatay borulara eimin % 2 verilmesine, Zemin zerinde denen boru alt ve yanlarnn ince kumla beslenmesine, sert cisimlerden korunmasna, Her kolonun mutlaka ap deimeden at zerine kadar karlmasna, zerine havalk borusu ve apkas taklmasna, Atk su boru azlarnn deme ve duvara balanacak tesisat u malzemesinin cins ve zelliine gre uygun llerde braklmasna, Atk su azlarnn iine pislik, har vb. maddelerin gitmesini nlemek iin iyi bir ekilde geici olarak kapatlmasna, Atk su tesisatnda kullanlan PVC borularn birbirine eklenmesinde mutlaka uygun boru contalar kullanlmasna ve iyi bir szdrmazlk salanmasna dikkat edilmelidir.

13

ekil 1.5: Bina atk su tesisat blmleri

Atk su tesisatnn blmleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Bina d balant hatt Ana kanal Toplama hatt Tekil balant borusu Mterek balant borusu Birletirme borusu Kolon Havalandrma hatt Yamur suyu kolonu Temizleme borusu

14

1.2.2.3. Bina Atk Su Tesisatnn Boru ap Tayini

Bir binada ortaya kan atk sularn ana kanala veya foseptie aktlabilmesi iin gerekli boru ( PVC ) tesisat belirli yntemlere uygun olarak yaplmaldr. Atk su tesisat tketim birimi yntemine gre hesaplanr. Tablo 1.1de tesisat u malzemelerinde oluan atk su miktarlar, akma deerleri ( atk su tketim birimi ) ve balant boru aplar belirtilmitir.

Tesisat U Malzemeleri
Hela ta Ykanma teknesi Oturmal ykanma teknesi Ayak ykama teknesi Du teknesi Kova doldurma (kk) Kova doldurma (orta) rdek ykama ve dezenfeksiyon aygt Srg ykama teknesi Pisuvar (1/2 basl) Bulak ykama teknesi (tek gzl) Bulak ykama teknesi (ift gzl) Byk bulak ykama teknesi Lavabo (kk) Lavabo (byk) Bide Deme szgeci (70) Deme szgeci (WC gibi tali yerde)

Atk Su Miktar (l / s)
2,5 1,75 1,5 1,0 1,0 1,0 1,5 2,5 2,5 1,0 1,0 1,5 2,0 0,25 0,5 0,5 2,5 0,5

Atk Su Tketi m
10 7 6 4 4 4 6 10 10 4 4 6 8 1 2 2 10 2

Balant Borusu ap mm
100 70 70 70 70 70 70 70 70 100 70 70 70 70 70 70 70 70

Tablo 1.2: U malzemelerinde oluan atk su miktarlar, akma deerleri ve balant boru aplar

1.3. Su Tesisat Malzemeleri

U malzemesi montajlarnda uyulmas gereken belli bal kurallar unlardr: Montaj lleri, bitmi demeye gre iaretlenmelidir. naat ortamnda allyorsa, deme henz bitirilmemise montaj lleri duvar zerindeki 1m izgisi referans alnarak iaretlenmelidir. U malzemelerinin bitmi deme veya duvara temas eden yerleri al, imento gibi donduunda hacmi artan malzemelerle sabitlenmemelidir. U malzemelerine retimi srasnda su akn salamak iin gerekli eim verilmitir. Bu nedenle terazisine zen gstermeli ve ayrca kendimiz eim vermeye almamalyz. U malzemeleri yzeyleri przsz, srl ve estetik yaplmtr. Yzeylerinin

15

bu ekilde olmas, onlarn shhi adan temiz olmasn salar. Sert cisimlerle vurmamal, zerine metal aletler (eki, boru anahtar) konmamaldr. U malzemeleri zerinde bulunan alabilir delik yerleri (batarya montaj delii) sivri ulu bir ekile ve malzemenin srl yzeyinden (n yzeyi) dikkatlice delinmelidir. Montajn yapacamz u malzemesine uygun montaj elemanlar kullanlmaldr. Montajda kullanlan tm metal vidal balantlarn u malzemesine temas eden yerlerine plastik bur (koruyucu klf) konulmaldr. Aksi hlde skma ilemi srasnda seramik u malzemesi krlabilir. Montaj llerine tam olarak uyulmas iin gereken hassasiyet gsterilmelidir. ki veya daha fazla u malzemesi yan yana denecekse aralarnda olmas gereken minimum montaj lleri unutulmamaldr. Bitmi demeye monte edilecek klozet, bide, tam ayakl lavabo gibi u malzemelerinin montaj yaplrken bitmi demenin eimi, u malzemelerinin terazisini ve llerini etkilemeyecek ekilde olmaldr.

1.3.1. Lavabo
El ve yz ykamada kullanlan lavabolar, seramik sektr gelitike deiik tasarmlarla karmza kmaktadr. Lavabolarn kullanl olmas iin montaj yerinin ve llerinin standartlara uygun olmas arttr. Lavabonun bitmi demeden yksekliinin 800 mm olmas esas alnr. 6-14 ya grubunun bulunduu okullarda bu l 700-750 mm, daha kk ocuklarn bulunduu okullarda 580-620 mm deerleri arasnda olmaldr. Duvardan kl batarya veya musluklarn lleri de lavabo yksekliine gre belirlenir. Ortalama olarak bataryann su ak az ile lavabo st seviyesi arasndaki mesafe 140180 mm olmaldr. Lavabonun n tarafnda, kullanan kii iin gerekli alan olmaldr. Kullanm alan verilen bu alann ls lavabonun byklne ve tek veya grup hlinde olmasna gre deiir ( ekil 1.6).

ekil 1.6: Lavabonun byklne gre kullanm alanlar

16

Duvar kenarlarna lavabo konulmas gereken durumlarda lavabo ekseni ile duvar arasnda en az 450 mm olmaldr. Aksi hlde lavabo kullanl olmaz ( ekil 1.7 ).

ekil 1.7: Lavabo ekseni ile duvar arasndaki mesafe min. 450 mm olmaldr.

Dizi hlinde lavabo montaj yaplacaksa lavabo eksenleri aras 600 mmden az olmamaldr ( ekil 1.8).

ekil 1.8: Dizi hlinde lavabo montaj yaplrken eksenler aras 600 mm olmaldr.

Lavabo montaj aadaki ilem srasna gre yaplr: Lavabo montaj yaplrken bitmi deme zerinden lavabonun yerden ykseklii 800 mm olarak iaretlenir. Lavabo, bu lye gre terazisinde montaj konumuna getirilir. Bu konumda tutulurken montaj delik yerleri iaretlenir. Lavabo uygun bir yere alndktan sonra iaretlenen yerler matkapla dikkatlice delinir ve dbeller aklr. Montaj cvatalar dbellere sklr. Daha sonra lavabo cvatalara montaj deliklerinden geirilir. Cvatalarn geldii ksmlara plastik burlar taklr. Ardndan pullar taklr ve somun sklarak montaj tamamlanr. Lavabo pis su gideri 500550 mm yksekliinde olmaldr. Pis su balant borusu 50lik olmaldr. Duvardan bataryal olmas durumunda bataryann yerden ykseklik ls 1100 mm olmaldr.

17

Lavabodan bataryal ise scak souk su ara musluklar bitmi demeden 550 mm olmaldr. Etajer 1300 mm, ayna ekseni ise 1550 mm olmaldr ( ekil 1.10).

Tam ayakl lavabo montajnda ise; Lavabo ve ayak terazisinde yerletirilecei yere montaj konumuna getirilerek lavabo tespit delikleri iaretlenir. Lavabo ve ayak, kenara alnarak iaretlenen yerler delinir. Dbeller aklr. Montaj cvatalar dbellere sklr. Ayaksz lavaboda olduu gibi lavabo, taklan cvatalardan geecek ekilde yerine oturtulur. Plastik burlar ve pullar taklarak somunlar sklr. Daha sonra ayak, lavabo altndaki kanala gelecek ekilde taklr. Ayan tayc olmad unutulmamaldr. Lavabo aya kesinlikle cvata, silikon gibi malzemelerle yere veya lavaboya sabitlenmemelidir. Montaj tamamlandktan sonra lavabonun fayansa temas ettii hat boyunca silikon ekilmelidir.

Yarm ayakl lavabo montajnda da aynen montaj sras uygulanr. Lavabonun montajtamamladktan sonra yarm ayak lavabo altndaki yere oturtularak delik yerleri markalanr. Delinip dbelleri takldktan sonra cvatalar sklr. Ayak, cvatalardan geirilir. Plastik burlar ve pullar taklarak sktrlr ( ekil 1.11).

18

ekil 1.9: Duvardan bataryal ayaksz lavabo montaj

19

ekil 1.10: Lavabodan bataryal ayaksz lavabo montaj

20

ekil 1.11: Yarm ayakl lavabo montaj

1.3.2. Eviye
Eviye; mutfak ve benzeri slak meknlarda sebze, meyve ve bulak ykamakta kullanlan seramik salk gerecidir. Tek gzl, ift gzl ve damlalkl eitleri

21

vardr.Eviyelerin yerleimi mutfaklarn fiziki artlarna ve kullanlrlnn rahat olmasna gre dzenlenmelidir. Eviye montaj yaplrken tm montaj llerine titizlikle uyulmaldr. Eviyeler genellikle tezgh zerine taklr. Eviyelerin konulduu tezghlar, bitmi demeden 850 mm yksekliinde ve 600 mm geniliinde olmaldr. Duvardan bataryal ise batarya ykseklii bitmi demeden 1100 mm, kirli su gideri 50 lik plastik borudan ve ykseklii 600 mm olacak ekilde uygulanmaldr. Scak- souk su azlar 150 mm olmaldr. Eviyeler genellikle 70 lik kolonlara balanr. Duvardan deil de eviyeden bataryal ise ara musluklar bitmi demeden yaklak 550 mm ye konulmal, scak souk su azlar aras mesafe de 200300 mm olmaldr. Kirli su gideri ise eviye ekseninde ve yaklak 435 mm olmaldr. Eviyenin montaj yle yaplr: Tezghtaki yeri iyice temizlenir. Geici olarak yerine oturtularak tezgha temas yerleri kontrol edilir. Sonra yerinden alnr ve eviyenin oturaca yatak, silikon ile doldurulur. Eviye terazisinde yerine oturtulur. retim aamasnda gerekli eim verildiinden ayrca eim verilmemelidir. Taan silikonlar dikkatlice silindikten sonra montaj tamamlanr. Mermer eviyeler monte edilirken silikon yerine zel mermer yaptrcs kullanlr.

Szdrmazln salanmas iin eviyenin tezgha temas eden hatlar boyunca silikon uygulanmaldr. Al, imento gibi genleen malzemelerle aralar kesinlikle doldurulmamaldr. naat aamasnda montaj yaplyorsa har, boya gibi faktrlerden korunmaldr. Eviye montaj lleri aada verilmitir ( ekil 1.12 ).

22

ekil 1.12: Eviye montaj resmi

23

1.3.3. Alaturka Hela Ta

Alaturka hela ta,dk demeye gmme olarak montaj edilir. Sifonu akta ve gizli olarak iki ekilde yaplabilir. Sifon akta olduunda bir alt katta sifon grneceinden estetik adan dezavantaj oluturur. Koku ve gazlarn bina iine szmamas iin hela ta ile pis su balants standart lastik contal sifonlarla (ES) yaplr. ES ile hela ta balant yerine szdrmazlk adaptr taklr. Sifonun gizli olduu durumlarda sifonun demeye oturma yeri tespit edilmelidir. Hela talar 100lk borularla ap deitirilmeden at katna kadar karlmal, at seviyesinden minimum 500 mm yukarda braklmaldr. Hela talarnda ykama, rezervuarl (ykama deposu) veya basl olarak yaplabilir. Rezervuarl ise rezervuar alt seviyesi, bitmi demeden yaklak 2100 mm, basl ise bitmi demeden 1050 mm olmaldr. Taharet musluu, bitmi demeden 150200 mm ve kullanm pozisyonuna gre hela tann solunda kalacak ekilde olmaldr. Rezervuar ve bas ykama borular 1 apnda olmal ve keskin dnler ya da ap daralmalar olmamaldr ( ekil 1.13, ekil 1.14 ). Ykama borularnn hela tana giri yerlerinde mutlaka szdrmazlk adaptr kullanlmal ve boru, bu adaptre adaptr boyu kadar geirilmelidir. Hela ta montaj u ilem sras ile yaplr: Hela ta sifonu (ES), bitmi duvardan yaklak 350 mm olacak ekilde ve terazisinde yerine oturtulur. nce kum ile desteklenir ve az kapatlarak kenarlar har ile beslenir. Hela ta, sifon ucundaki adaptre geirilir ve alt ince kumla sktrlr. Rezervuar ykama borusu eer uzunsa fazlas kesilir. Szdrmazlk adaptr su giriine taklr. Arap sabunu uygulanarak ykama borusu taklr. Hela tann terazisi kontrol edildikten sonra 4 kesinden imento harc ile sabitlenir. (imento, gereinden fazla kullanlmamaldr. Aksi hlde genleeceinden hela tan atlatabilir ya da terazisini bozabilir.) Szdrmazlk kontrolleri yapldktan sonra gider az ve yzeyi d etkenlerden korunmak zere kapatlarak montaj tamamlanr. Not: Dk demeye oturtulan hela ta, du teknesi gibi salk gereleri monte edilirken dolgu malzemesi olarak imento harc, al, cruf, inaat art gibi malzemeler kesinlikle kullanlmamaldr.

24

ekil 1.13: Alaturka hela ta montaj resmi( rezervuarl)

ekil 1.14: Alaturka hela ta montaj resmi( basl)

25

1.3.4. Alafranga Hela Ta (Klozet)

Klozetlerin deiik eitleri vardr. Klozetler, pis su balantlarna gre alttan kl ve arkadan kl olabilir. Ykama ekline gre depolu, rezervuarl ve basl tipleri vardr. Ayrca yere montajl ve asma tip klozet seenekleri bulunmaktadr. Klozetlerin baland pis su borular, kolon ve havalandrma borular alaturka hela talarnda olduu gibi 100lk yaplmaldr. Klozetler, kolonlara yakn yerlere ve kullanm kolay yerlere konulmaldr. Alttan kl kendinden rezervuarl klozet montaj aadaki ekilde yaplr ( ekil 1.15 ): Bitmi demedeki 100lk pis su borusu k azna eksantrik szdrmazlk adaptr taklr. Taharet borusu klozete taklr. takm taklan rezervuar klozete montaj yerlerinden sabitlenir. Eksantrik adaptre arap sabunu uygulanarak klozet geici olarak montaj yerine oturtulur. Terazisi kontrol edildikten sonra bitmi deme zerinde montaj delikleri ve klozet epeevre markalanr. Klozet, yerinden alnr ve iaretlenen delik yerleri delinip dbelleri aklr. Klozet tekrar adaptre oturacak ekilde montaj yerine oturtulur. Terazisi kontrol edilir. Klozete plastik burlar taklarak montaj vidalar sklr. Rezervuar ve taharet borusu su girilerine temiz su hortumlar taklr. Klozetin demeye temas ettii yerlere silikon uygulanarak ilem tamamlanr. Duvardan asma klozet montaj aadaki ekilde yaplr ( ekil 1.16 ): Duvara sfr olarak braklm pis su borusuna arap sabunu uygulanm adaptr geirilir. Klozet adaptre oturacak ekilde montaj yerine terazisinde geici olarak konularak montaj delikleri markalanr. Klozet alnarak montaj yerleri delinir. Dbeller aklr. Montaj cvatalar taklr. Klozet, adaptre geecek ekilde terazisinde cvatalara taklr. Plastik burlar ve pullar taklarak somunlar sklr. Taharet ara musluu klozete balanr. Klozetin duvara gelen ksmlarna silikon uygulanr.

26

ekil 1.15: Alttan kl rezervuarl klozet montaj resmi

27

ekil 1.16: Duvardan asma klozet montaj resmi

1.3.5. Kvetler
Kvetler, biriktirilen su iinde vcudun ykanmas amacyla kullanlr. Dkme demirden, sacdan ve plastik malzemeden (akrilik) retilir. Metal olanlarn i yzeyleri ile kaplanr. Kvetlerde pis su giderine doru eim verilmitir. Pis su gideri tarafnda kvetin seviyesine yakn yere tama delii konulmutur. Kvet tama delii, plastik boru balants sifona balanr ( ekil 1.19 ). Du tekneleri en az bir veya iki yerinden duvara temas eder. tarafnn temas ettii montaj uygulamalar da vardr. Kvet nnde, kullanan hareket alan iin yeterli kullanm alan braklmaldr ( ekil 1.17 ).

28

ekil 1.17: Kvet kullanm alan

Kvetler, zel metal ayaklar ya da altna yaplacak iki kgir yastk zerine yerletirilir. Kvet bataryas kvetin dar kenarna konacaksa kvet gideri ile batarya ekseni ayn olmal, eer uzun kenara konacaksa batarya ekseni ayak tarafndan 550650 mm mesafede olmaldr ( ekil 1.18 ).

ekil 1.18: Kvet batarya lleri

ekil 1.19: Tama borusu balants

29

Kvet montajnda aadaki ilemler yaplr:

Kvet montaj ayaklar, uygun aralkta ve terazisinde har ile dk demeye sabitlenir. Kvet sifonu ve tama borusu balanr. Sifon kuyruu sklr. 50lik pis su borusuna szdrmazlk contas taklarak sifon kuyruu pis su borusuna geirilir. Kvet, yerine oturtulur. Sifon kuyruu sifonun gvdesine taklr. Kvet kenarlarna silikon uygulanr.

ekil 1.20: Kvet montaj resmi

30

Gnmzde metal veya seramik kvetler yerine akrilik (zel plastik bileim) kvetler tercih edilebilmektedir. Akrilik kvetler bitmi deme zerine monte edilir. Aada akrilik kvet montaj ilem sras verilmitir: Kvetin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj llerine uygun olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr. Kvet, montaj yerine geici olarak taklarak profil ayak montaj delikleri demeye markalanr. Kvet, montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir ve dbeller aklr. Tekrar montaj pozisyonuna getirilen kvet, terazisi kontrol edildikten sonra profil ayaklarndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir. Kvet tama ve sifon balantlar yaplr. Sifon 50lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte taklr. Pis su balantlar test edilir. Kvetin duvar ile temas yzeylerine silikon uygulanr. Yan kapaklar taklarak montaj tamamlanr.

ekil 1.21: Akrilik kvet montaj resmi

31

ekil 1.22: Oturmal kvet montaj resmi

1.3.6. Du Tekneleri
Du tekneleri akan su ile tam ykanma amac ile kullanlan salk gereleridir. Emayeli dkm veya sac, seramik ya da plastik (akrilik) malzeme seenekleri vardr. Du tekneleri kir tutmayacak bir yzeye sahiptir. Ayan kaymamas iin taban ksmna deiik formlar verilir. Ayrca su akn kolaylatrmak iin su gideri ynnde eimli retilir ( ekil 1.23 ). Du tekneleri deiik llerde yaplr. En ok kullanlanlar 80X80, 90X90, 100X100 ebatlarndadr.

32

Tm dk demeli montaj uygulamalarnda olduu gibi du teknesi u ekilde monte edilir: Tekne geici olarak montaj yerine yerletirilir ve sifon yeri belirlenir. aretlenen yerde sifonun balanaca yuva hazrlanr. Sifon ,szge ve contas karlarak pis su giderine balanr. Sifon, altna tula konularak har ile tutturulur. Sonra etraf kumla sktrlr. Sifonun az kapatlarak har ile etraf doldurulur. Du teknesinin oturaca yzey, sifon seviyesine kadar har ile doldurulur. Sifon azna szdrmazlk contas taklr. Du teknesi, yerine yerletirilerek teraziye alnr. zeri kapatlarak d etkenlerden korunur.

ekil 1.23: Du teknesi montaj resmi

33

Akrilik du teknelerinin montajnda da aadaki yol izlenir:

Du teknesinin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj llerine uygun olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr. Du teknesi, montaj yerine geici olarak taklarak profil ayak montaj delikleri demeye markalanr. Du teknesi montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir ve dbeller aklr. Tekrar montaj pozisyonuna getirilen du teknesi, terazisi kontrol edildikten sonra profil ayaklarndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir. Du teknesi sifon balantlar yaplr. Sifon 50lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte taklr. Pis su balantlar test edilir. Du teknesinin duvar ile temas yzeylerine silikon uygulanr. Yan kapaklar taklarak montaj tamamlanr ( ekil 1.24 ).

ekil 1.24: Akrilik du teknesi montaj resmi

34

1.3.7. Bideler
Bideler, vcudun alt tarafn ykamak ve taharet almak amacyla kullanlan salk gereleridir. Banyo odalarnda tek bana bulunmaz; genellikle klozetle birlikte bulunur. Duvara asma ve ayakl tipleri vardr. Bidelerin zerine scak ve souk su kullanm iin bataryalar taklr. Demeye monte edilen bideler, duvara bitiik olabildii gibi duvardan yaklak 50 mm akta da denebilir. Duvara bitiik olmas durumunda montaj teknii nedeniyle slak meknda sprgelik olmamaldr ( ekil 1.25 ). Duvar dzlemine bitiik bidenin montajnda aadaki ilem basamaklar uygulanr: Scak ve souk su azlarna ara musluk balantlar yaplr. Bitmi duvarda hazrlanan 50lik pis su k azna szdrmazlk adaptr arap sabunu uygulanarak yerletirilir. Bide zerine bide bataryas montaj yaplr. Sifon takm bideye monte edilir. Pis su aznn bitmi demeden 125 mm olmasna zen gsterilmelidir. Sifon k, duvardaki pis su az ile ayn eksende olacak ekilde tespit kelepesi ile bideye sabitlenir. Bide ekseni pis su ekseni ile ayn seviyeye getirilecek ekilde bide geici olarak yerine yerletirilir. Eksen yerleri, montaj delikleri ve bide evresi bitmi demede iaretlenir. Markalanan yerler delinir ve dbeller aklr. Bide, markalanan eksen ve evre izgilerine gre terazisinde ve ekseninde pis su k azna doru itilir. tme sonucunda sifonun pis su aznda bulunan adaptre yeteri kadar gemesi salanmaldr. Daha sonra plastik burlar taklarak montaj vidalar ile bide sabitlenir. Souk ve scak su borular duvardaki ara musluklara balanr. Bidenin duvara ve demeye temas eden tm yzeylerine silikon uygulanr.

35

ekil 1.25: Bide montaj resmi

1.3.8. Pisuvarlar
Pisuvarla, umuma ak erkek tuvaletlerinde kullanlr. Daha ok okullar, hastaneler, i merkezleri, otogar gibi yerlerin tuvaletlerinde bulunur. Genellikle alttan pis su gideri, stten ise ykama suyu girii vardr. Ykama suyu, sk kullanlan yerlerde belirli bir debiye ayarlanarak srekli aktlabildii gibi, manuel ve fotoselli ykama sistemleri de kullanlmaktadr. Pisuvarlar; tamamlanm duvara trnakl ya da montaj vidal olarak monte edilir. Pisuvarlarn pis su azlar, duvar kotuna sfr olacak ekilde yaplmaldr. Pis su az bitmi demeden yaklak 400450 mm ykseklie konulmaldr. Pisuvar ise bitmi demeden yaklak 650 mm olacak ekilde monte edilmelidir. 614 ya grubunun kullanaca pisuvarlar, bitmi demeden yaklak 450550 mm yksekte olmaldr. Pisuvar pis su gideri 50 lik yaplr ( ekil 1.26 ). Pisuvar montaj yle yaplr: Pisuvara sifon taklr. Sifon pis su giriine geecek ekilde pisuvar geici olarak montaj konumuna getirilir. Terazisi kontrol edilerek montaj delik yerleri markalanr. Montaj delikleri delinir. Dbeller aklr.

36

Sifon szdrmazlk adaptrne arap sabunu uygulanr.

37

Pisuvar, montaj pozisyonuna getirilir. Pis su balant borusu 50lik gider azndaki adaptre geirilir. Plastik burlar taklarak montaj cvatalar sktrlr. Pisuvara musluk balants yaplr. Pisuvarn bitmi duvara temas eden ksmlarna silikon tatbik edilir. Pis su ve temiz su balantlar test edilerek montaj tamamlanr.

ekil 1.26: Pisuvar montaj resmi

38

1.3.9. Termosifonlar
Termosifonlar, scak suyu retme biimine gre iki deiik ekilde olur. Bunlardan birincisi sv veya gaz yakt ile scak su elde edilen bakr termosifonlar, ikincisi ise elektrik kullanarak scak su elde edilen elektrikli termosifonlardr. Gnmzde byk ehirlerde daha ok elektrikli termosifon kullanlmaktadr.

1.3.9.1. Kat Yaktl Termosifonlar

Bakr termosifonlar 60 l su kapasitesinden daha az olmamaldr. Bu termosifonlar borulu ve gmlekli olarak yaplr. Borulu tip termosifonlarda yanma sonucu oluan scak duman ve gazlar, silindir kazan iindeki bir borudan geerek etrafn evreleyen suyu str. Gmlekli tip termosifonlarn dzenei ise yledir: Silindirik termosifon gvdesinin dn saran bir gmlek vardr. Silindirik termosifon gvdesi ile gmlek arasnda duman kanal vardr. Bu tip termosifonlarda su, daha abuk stlrken banyo scakl daha yksektir. Depolu termosifonla scak su hazrlamada, termosifona souk su girii bitmi demeden yaklak 2500 mm yukarda bulunan bir depodan salanr.

ekil 1.27: Depolu kat yaktl termosifon montaj resmi

39

Depolu kat yaktl termosifon montaj yaplrken u ilem sras uygulanr; ( ekil 1.27 ) Termosifon yerine oturtulur ve teraziye alnr. Termosifon deposunun amandra balants yaplr. Termosifon ile depo balantlarnn kolay yaplabilmesi iin termosifonun st ksmna souk su girii en az 2500 mm yukarda olacak ekilde konsollar duvara har ile sabitlenir. Depoya souk su giri balants yaplr. Depodan termosifona souk su girii galvaniz boru ile balanr. Depodan scak su k balants yaplarak u malzemelerine scak su borusu hatt ekilir. Ayrca scak su k, depoya stten girecek ekilde havalk borusu uzatlr.

1.3.9.2. Elektrikli Termosifonlar

Elektrikli termosifonlar kendinden depoludur. Deponun etraf, scak suyu uzun sre muhafaza etmesi iin sya dayankl yaltm malzemesi ile izole edilmitir. Bu termosifonlardan scak su alabilmek iin nceden devreye sokulmas gerekir. zerindeki termostat sayesinde istenilen sabit scaklkta su elde edilebilir. Kk tip muslua veya dua taklabilen elektrikli su stclar da mevcuttur. Bu su stclar kk boyutlu olma avantajnn yannda verim ve kapasite asndan zayftr. Elektrikli termosifon montaj aada verilmitir ( ekil 1.28 ).

ekil 1.28: Elektrikli termosifon montaj resmi

40

1.3.10. ofbenler
ofbenler ani su stcs olarak da bilinir. Doal gaz ve svlatrlm LPG ile alr. ofbeni oluturan ana elemanlar; kanatl borulu su stcs (eanjr), atmosferik brlrl yanma odas, gaz kontrol ve gvenlik elemanlar, gvde, su ve gaz borulardr. ofbenlerin montaj, banyo veya ok dar hacimli meknlara yaplmamaldr. Baca ekii yeterli olmaldr. ofben montaj yle yaplr: ofbenin yerletirilecei yer belirlendikten sonra, ofben alt seviyesi bitmi demeden 1300 mm olacak ekilde kanca yerleri duvara iaretlenir. Kancalar aras mesafe yaklak 250 mm lsndedir. Daha sonra iaretlenen yerler delinerek dbeller aklr. Montaj kancalar sklarak ofben aslr ve terazisi kontrol edilir. ofben souk su giriine vana taklr. ofben scak ve souk su boru balantlar spiral hortumlu olarak yaplr (Rakorlu olarak da yaplabilir.). Gaz balants yaplr. Baca balants yaplarak borunun ofbene temas eden kenar yanmaz bantla sarlr. Baca borusunun duvara temas eden yzeyi al ile svanrsa szdrmazlk daha iyi olur. Gaz balants, baca balants ve scak-souk su balantlar kaak testinden geirilerek montaj tamamlanr.

ekil 1.29: Gazl ofben montaj resmi

41

ekil 1.30: Gazl ofbenin tesisata balan

1.3.11. Temiz Su Tesisat Birletirme Paralar Dirsek: Tesisatta yn deiimlerinde kullanlan bir balant parasdr. 90 ve 45 lik eitleri vardr. Metal dirseklerin her iki aznn i ksmna vida dii almtr. T paras: yollu balantlarda ve bir boru hattndan kol almakta (T) dirsek kullanlr. Metal olanlarn boru azlarnda i ksmlara vida almtr. Nipel: Birbirine yakn iki balant parasn birletiren paralardr. Ancak her iki ucuna da erkek vida dii almtr. Rakor: paradan oluan ve borularn eksenleri etrafnda dndrlmesine gerek duyulmadan balant yaplmasn salayan bir balant par asdr. Manon: Temiz su tesisatnda kullanlan ve i ksmlarna di alm boru balant parasdr.

42

Kr tapa: Borularn ularnn veya depolarn kullanlmayacak olan azlarnn kapatlmasnda kullanlr. Redksiyon: Byk apl bir borudan, kk apl boruya geite kullanlr ve ucunda erkek, dier ucunda dii vida bulunur. Deveboynu: Pis su tesisatlarnda kaydrlmasnda kullanlr. boru dorultusunun yana

Uzatma paralar ve rozetler: Musluk balantlarnda mesafeyi uzatmak iin kullanlr. Pirin malzemeden yaplm olup 1-5cm arasnda uzatmalar yaplabilmektedir. Bir ucuna dii, dier ucuna erkek vida almtr. Musluk rozetleri ise yaplan iin estetiine ynelik kullanlan bir aksesuardr. Musluk yerine takld zaman nce rozet taklr sonra musluk ve bataryalar, erkek vida dilerinin zerine keten sarlarak taklr.

43

Boru Ekleme Paralar

ekil 1.31: Temiz su tesisat boru ekleme paralar

44

ekil 1.32: Temiz su tesisat boru ekleme paralar

1.4. Su Tesisat Sembolleri

1.4.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar
Tesisat projelerinde izilmesi gereken u malzemeleri, armatrler vb. elemanlarn sembollerini pratik olarak izmemizi salayan lekli imal edilmi cetvellerdir. Shhi tesisat projeleri 1/50 veya 1/100 gibi leklere izilir. Projeler izilirken gerekli yazlar, llendirmeler, u malzemelerinin ve armatrlerin ekilleri, proje leine uygun imal edilmi ve standart hle getirilmi ablonlarla yaplr. Yaz ablonlar ile deiik ebatlarda yaz yazlabilir. Tesisat ablonlar ise projelerde olduka kolaylk salayan cetvellerdir. rnein, 1/50 leindeki bir projede banyoya kvet izimi yaplacaksa 1/50 leindeki tesisat ablonu ile bu kvet rahatlkla izilebilir. Tesisat elemanlarnn hem yatay planda hem de kolon emasnda gsterilen sembol ve iaretleri farkldr. ablonlarla rnek alma aada verilmitir ( Resim 1..1.7 ).

45

Resim 1.1: Tesisat ablonlar ile alma

Resim 1.2: Tesisat ablonlar ile alma

Resim 1.3: Tesisat ablonlar ile alma

Resim 1.4: Tesisat ablonlar ile alma

Resim 1.5: Tesisat ablonlar ile alma

46

Resim 1.6: Tesisat ablonlar ile alma

Resim 1.7: rnek mimari tefri ve tesisat ablonlar

47

Tesisat ablonu kullanrken unlara dikkat edilmelidir: ablon gnyesinde kullanlmaldr. ablonla izim yaparken kalem dik ayla kullanlmaldr. izilecek sembol, ablondan doru seilmelidir. Baz sembollerin iziminin ablondaki iki veya daha fazla eklin kullanlmasyla meydana geldii unutulmamaldr.

ablon ile tesisat elemannn sembol izildikten sonra ablon dikkatli kaldrlmaldr. Aksi hlde mrekkep hemen kurumayacandan dalabilir.

1.4.2. Shhi Tesisat U Malzemelerinin Sembollerle Gsterilmesi

Shhi tesisat projelerinde kullanlan u malzemeleri yatay planda ve kolon emasnda gsterilme ekilleri aada verilmitir ( Tablo 1.3 ).

48

Tablo 1.3: Shhi tesisat projelerinde kullanlan u malzemeleri sembolleri

49

1.4.3. Scak Su Hazrlama Cihazlarnn Sembollerle Gsterilmesi

Kullanma scak suyu hazrlamakta kullanlan termosifon, ofben, kombi, boyler gibi cihazlarn sembolleri aadaki gibidir ( Tablo 1.4 ).

Tablo 1.4: Scak su hazrlama cihazlarnn sembolleri

50

1.4.4. Ama Kapama ve Kontrol Elemanlarnn Sembollerle Gsterilmesi

Shhi tesisat projelerinde ok eitli ama kapama ve kontrol armatr kullanlmaktadr. Bu armatrlerin sembolleri aadaki gibidir ( Tablo 1.5 ).

Tablo 1. 5 : Shhi tesisatta kullanlan ama kapama ve kontrol elemanlarnn sembolleri

51

1.4.5. Tesisat Borularnn Sembollerle Gsterilmesi

Shhi tesisat projelerinde kullanlan scak su, souk su, pis su gibi borularn sembollerle gsterimi aada verilmitir ( Tablo 1.6 , Tablo 1.7 , Tablo 1.8 ).

Tablo 1. 6: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri

52

Tablo 1.7: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri

53

Tablo 1.8: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri

1.4.6. U Malzemelerinin Plan Grnne Yerletirilmesi

Bir yapnn slak meknlar saylan mutfak, Wc, banyo gibi hacimleri ve konumlar proje aamasnda belirlenir. Islak meknlara yerletirilmesi gereken u malzemelerinin, temiz su, pis su borularnn yerleri ve konumlar da projede belirtilmitir. Montaj uygulamas yaplrken bu tesisat elemanlar projede belirtilen yerlere yerletirilmelidir.

1.4.6.1. Mutfaa U Malzemelerinin Yerletirilmesi

Mutfak, zellikle ev hanmlarnn sklkla kullandklar bir mahaldir. Yemek hazrlama, piirme, sofra hazrlama, bulak, temizlik gibi iler iin mutfakta zaman geirilir. Tm bu ilerin rahat yaplmas iin kullanl bir mutfaa gereksinim duyulur. Gerek mutfan bykl ve gerekse yerleimi, kullanl olmasna etki eder. Mutfaklar tek sral, L ve U biiminde olabilir. Tek sral mutfaklar, genellikle kk ve orta byklkteki aileler iin uygundur. Bu tip mutfaklarda duvar uzunluu 2400 mmden az olmamaldr. Tezgh genilii 600 mm ve tezgh nndeki kullanm alan da en az 900 mm olmaldr. L ve U biimli mutfaklar kalabalk aileler iindir. Bu tip mutfaklarda tezgh kullanm alan daha fazladr. Tek sral, L ve U biimli mutfaklarn minimum lleri aada verilmitir (ekil 1.33 ).

54

Mutfaklarda eviye, ocak, bulak makinesi, buzdolab, kombi ve aspiratr gibi cihazlar bulunabilmektedir. Bu cihazlar yerletirilirken baz hususlar gz nne alnmaldr. rnein, frn ve buzdolab yan yana gelmemelidir. Ocak (frn), davlumbaza yakn olmaldr. Davlumbaz yok ise baca balants yaplmak suretiyle aspiratr yerletirilmelidir. Eviye ise zorunluluk yoksa pencereden gelecek nden ya da sol yandan alacak ekilde yerletirilmelidir. Eviyeler kirli su kolonuna da yakn olmaldr.

ekil 1.33: Tek sral, L ve U biimli mutfaklarn minimum yerletirme lleri

ekil 1.34: Tek sral mutfak yerletirme

Mutfaa eviye ve bulak makinesi iin tesisat ekilir. Mutfakta ayrca ocak (frn) ve buzdolab iin yer bulunmaldr. Yandaki mutfakta ( ekil 1.34 ) eviyenin kirli su kolonuna yakn olduu grlmektedir. Ayca eviyeye gn sol yandan gelmektedir.

55

Mutfak tezgh zerinde eviyenin dnda buzdolab ve ocak iin yer ayrlmtr. Ocak ve buzdolab yan yana getirilmemitir. Ocan konulduu yerde baca bulunmaktadr. Tezgh zerinde hazrlama masas iin yeteri kadar alan braklmtr.

1.4.6.2. Tuvaletlere U Malzemelerinin Yerletirilmesi

Konutlarda, i yerlerinde, okullarda, hastanelerde ksaca her yapda tuvalet mevcuttur. Tuvaletler, bulunduu yapya gre tasarlanr. Tuvaletlerin iyi bir ekilde havalandrlmas gerekir. Evsel kullanmlarda havalandrma penceresi yeterli olurken, dizi hlindeki hela talarnn bulunduu konut d tuvaletlerde aspiratr ile havalandrma yaplmal, aydnlatma da yeterli olmaldr. Konutlarda bulunan tuvaletlerde genellikle bir hela ta ve bir lavabo bulunur. Buradaki lavabo, banyodaki lavaboya gre kk boyutludur. Hela ta, kolona yakn yerletirilmelidir. Kullanma pozisyonuna gre sol tarafnda taharet musluu bulunmaldr. Tuvalete konulan lavabonun, hela tann kullanm alann igal edecek ekilde yerletirilmesi doru olmaz.

ekil 1.35: Tuvaletlerin yerletirilmesi

Tuvaletlere genellikle bir hela ta, bir de lavabo konur. Baz tuvaletlerde alaturka hela ta, bazlarnda da klozet olabilir. Tuvalete konulan lavabolar, banyodaki lavabolara oranla kk olur. Hela talar genellikle yerletirilecei kenarn ortasna gelecek ekilde monte edilir. Bu WCde hela ta ekseni, yan duvardan en az 600 mm aklktadr (ekil 1.35). Bu, kullanm alan iin nemli bir husustur. Hela ta, pis su kolonuna yakndr. Lavabonun ise eksenden duvar mesafesi en az 450 mmdir ( ekil 1.36 ). Ayrca kapnn almasn engellemeyecek yere konulmutur.

56

ekil 1.36: Tuvaletlere u malzemelerinin yerletirilmesi

1.4.6.3. Banyoya U Malzemelerinin Yerletirilmesi

Banyolara konacak tm u malzemelerinin tr ve adedi, kullanacak kii saysna gre belirlenir. Banyolara bir lavabo, bir du teknesi veya kvet ve yer szgeci konulmas arttr. Banyoya konulacak u malzemesinin says ve tr, kullanc isteine ve kii saysna gre deiebilir ( ekil 1.3740 ). Daha geni banyo odalarnda bide, amar makinesi, jakuzi (salk havuzu) gibi cihazlar da konabilir. Banyo odalar yerletirilirken u hususlara dikkat edilmelidir: Klozet (alafranga hela ta) mutlaka pis su kolonuna yakn yere konulmaldr. Banyoda eer bide varsa klozet ile yan yana olmasnda yarar vardr. Klozetlerin banyo kapsnn yaknnda olmasndan kanlmaldr. Kvetler veya du tekneleri, ykanan kiinin kapy grebilecei yere yerletirilmelidir. Yatay denen pis su borular, mmkn olduu kadar ksa tutulmaldr. U malzemeleri, kiilerin rahat kullanabilecei ve ulaabilecei ekilde yerletirilmelidir. Banyo kapsnn tam almasn engelleyecek yerletirmelerden kanlmaldr. Souk ve scak su borular souk iklimlerde d duvardan geirilmemelidir. Banyoya konulacak u malzemeleri banyo byklne gre tercih edilmelidir. Yer szgeci, kvet (veya du teknesi) ile klozet arasna yerletirilmelidir. Planlamada klozet ve kvet (veya du teknesi) aras uzaksa klozetin taharet musluu yaknna ya da ykanma yerindeki (kvet, du teknesi) batarya tarafna konulmas uygun olur.

57

ekil 1.37: Kk banyolar iin yerletirme uygulamalar

ekil 1.38: Byk banyolar iin yerletirme uygulamalar

ekil 1.39: Tam konforlu banyolar iin yerletirme uygulamas

58

ekil 1.40taki banyo odas; kvet, lavabo, klozet ve yer szgecinden olumaktadr. Banyonun yerleimine baktmzda hibir u malzemesi, kapnn almasn engelleyecek ekilde monte edilmemitir. Kvet, kullanan kiinin kapy rahat grebilecei yere yerletirilmitir. Ayrca kvetin konduu yer, banyo odasnda l hacme (kullanlmaya msait olmayan alan) sebebiyet vermemitir. Klozet iin uygun yer olarak kvet yan seilmitir. Pis su kolonuna fazla uzak olmamasna dikkat edilmitir. Pis su kolonu, i duvar tarafnda olmamaldr. Varsa tesisat bacasndan gemelidir. Yer szgeci, suyun zemine akma olaslnn yksek olduu kvet ve klozet arasna yaplmtr. Szgelerin banyonun orta yerine konmas estetik adan uygun deildir. Lavabo, sk kullanlan bir u malzemesi olduundan en kolay ulalr yere konmutur.

ekil 1.40: Banyo yerletirme uygulamas

59

1.4.7. U Malzemelerinin ema Grnlerini izmek

U malzemelerinin ema grnleri tesisat ablonlar ile izilir (U malzemelerinin ema gsterimi ile ilgili semboller 1.4.2 konu bal altnda Tablo 1.3 te gsterilmitir). U malzemeleri 0.5 kalemle izilir. Kolon emasna u malzemeleri yerletirilirken yerden ykseklikleri dikkate alnr. ekil 1.41de verilen banyonun u malzemelerini plan grnne yerletirelim:

ekil 1.41: Banyoya u malzemelerin yerletirilmesi

60

Bu plan grnnde (ekil 1.41) kvet, klozet, lavabo ve szge bulunmaktadr. Tek pis su kolonuna balantlar yaplan bu u malzemelerinin ema grnn karrken u malzemelerinin pis su kolonuna gre konumlarna bakmalyz. Burada tm u malzemelerinin pis su kolonunun sanda olduu grlmektedir. Ayrca klozet, szge ve kvet tek atal ile kat borusuna balanmlardr. Pis su kolonuna en yaknda kvet bulunmaktadr. Kveti szge, klozet ve lavabo izlemektedir. Bu bilgiler nda ema grn u ekilde olur (ekil 1.42).

ekil 1.42: ekil 1.41deki banyonun emas

61

Aada u malzemesinin ema grnne yerletirilmesi ile ilgili rnek verilmitir ( ekil 1.43 ).

ekil 1.43: ema grnne u malzemelerinin yerletirilmesi

62

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar U malzemeleri izilecek banyoya ait kat plann belirleyiniz. Kullanacanz tesisat ablonlarn hazrlaynz.
ablon zerinde kullanacanz sembolleri belirleyiniz.

neriler
Banyo odalar yerletirilirken edilecek hususlar inceleyiniz. Kullanacanz tesisat temizleyerek kullanma getiriniz. dikkat

ablonlarn hazr hale

ablonlarn nasl kullanldn inceleyiniz ve ablon kullanma altrmalar yapnz. izim yaplacak meknn s, k, havalandrma ortamn ve izim ara gerelerini hazrlaynz. izimi yaplacak banyo odasnn ynne uygun olarak izim paftasn sabitleyiniz.

izim ortamn hazrlaynz. izimi yaplacak banyo odasnn ynn tespit ediniz.

Kullanlacak ara ve gereler:

U malzemeleri izilecek banyoya ait kat plan ( ekil 1.44 ) Tesisat ablonlar izim ara gereleri

63

ekil 1.44: U malzemeleri izilecek banyoya ait kat plann hazrlaynz.

64

ekil 1.45: U malzemelerini ablon yardm ile yerlerine iziniz.

65

LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki ifadeler doru ise parantez iine D , yanl iseY, yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. ( ) Binalarda boru hattnn denmesinde, ehir su borusu ile binada saya arasnda kalan ksma besleme borusu denir. ( ) Pis su tesisat, besleme borusu ve i tesisat olarak iki blme ayrlr. ( ) Eviye armatrlerinin yerden ykseklii 70 cm dir. ( ) Atk su tesisat denirken yatay borulara eim % 2 verilmelidir. ( ) U malzemesi montajlarnda montaj lleri, bitmi demeye gre iaretlenmelidir. ( ) Pisuvar pis su gideri 50 lik yaplr. ( ) Shhi tesisat projeleri 1/50 veya 1/100 gibi leklere izilir. ( ) Klozet (alafranga hela ta) mutlaka pis su kolonuna uzak yere konmaldr. ( ) Mutfak tezgh genilii 600 mm ve tezgh nndeki kullanm alan da en az 900 mm olmaldr. ( ) Temiz su tesisatnda yollu balantlarda ve bir boru hattndan kol

10.

almakta nipel kullanlr. DEERLENDRME

Cevaplarnz, cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

66

UYGULAMALI TEST
Siz de herhangi bir mimari proje seerek nerilen ilem basamaklarna gre uygulamanz yapnz. Aadaki ilemleri tamamladnzda tesisat ablonu kullanarak izim kurallar dorultusunda slak hacimlerin u malzemelerini mimari proje zerine yerletirebileceksiniz. Mimari projeyi ve slak hacimleri belirleyiniz. Banyo, WC ve mutfak u malzeme yerletirme kurallarn inceleyiniz. Tesisat ablonu kullanrken dikkat edilecek hususlar inceleyiniz. izim ortamn hazrlaynz. Mimari projeyi izim masasna sabitleyerek ablon vastas ile u malzemelerini yerletiriniz. Ayn ilemi arkadalarnzla birlikte tartarak uygulaynz.

UYGULAMA FAALYET: Su Tesisat RENCNN Sembollerinin izimi Ad ve Soyad :

AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

DEERLENDIRME LTLERI
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? izilecek banyo u malzemelerini ablon zerinde setiniz mi? Banyo u malzemelerinin yerletirme kurallarn incelediniz mi? izim ortamn hazrladnz m?

Evet

Hayr

U malzemeleri izilecek banyoya ait mimari projenin ynn ve banyonun konumunu incelediniz mi?
Banyo u malzemelerinin sembollerini kurallara uygun izdiniz mi? Son kontrolleri yaptnz m? Aadaki ltlere gre almanz deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Cevaplarnzn tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.

67

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Uygun ortam salandnda su tesisat projelerini, mimari proje zerine leine uygun olarak izebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Mimari projeler Su tesisat projeleri

Aratrma ilemleri iin mimarlk ve i mimarlk brolarndan, makine mhendislii brolarndan faydalanabilirsiniz.

2. SU TESSAT PROJELER
2.1. Temiz Su Tesisat Projesi izimi
2.1.1.Temiz Su Tesisat Ana Borusunun Denmesi
Temiz su ana borular, yaplarn umumi giri ve ortak kullanm alanlarndan geirilerek tesis edilmelidir. Binaya ait daire, kapc dairesi, dkkn ve bunun gibi bamsz blmlerden geirilmemelidir. Ana su borular, kesinlikle galvenize edilmi elik borular ve ekleme paralar ile tesis edilmelidir. Ana su borularnn korozyona kar izolasyonu yaplmaldr. Temiz su tesisat borular, klktan kat boyunca karlmaldr.

2.1.1.1. Su Saatleri Yerleri ve Tasarm

Ortak hidrofor tesisat olmayan binalarda her daire iin giri borusu apnda (kolektr) bir adet su saati tesis olunmaldr. Her su saatine, ebeke ve daire tarafndan olmak zere iki adet kapama vanas konulmaldr. Hidroforlu yaplarda ebeke hattndan yap giriine 2 adet vana, 1 adet ek valfli ve tek aboneli su sayal balant tasarm yaplmaldr. Su saatleri detay proje olarak hazrlanp shhi tesisat raporuna eklenmelidir.

68

Su sayalaryla ilgili olarak aadaki maddeler nemlidir: Yap dnda, genellikle n ve yan bahe duvar kenarlarna, sadece zemin zerine konulmaldr. Yap ierisinde ise yap giriine, merdiven altna veya varsa saya odasna konulmaldr. Su sayalar, kolay ulalabilir ve deitirilebilir ekilde yerletirilmelidir. Seilen saya mahallerinde alak ve yksek gerilim tesisine ait kablolar geirilmemelidir. Saya yerlerinin aydnlatlmas, sayalardan szan sularn yer szgeci ile toplanarak pis su tesisatna verilmesi gerekmektedir. Binalarda btn bamsz blmlere ait su sayalar ayn mahalde toplanmaldr. Ortak hidrofor tesisat olan binalarda, ihtiyaca cevap verecek bir adet ortak saya da konulabilir. Su sayalar aada belirtilen ekilde dzenlenmelidir: Yan yana tek sra hlinde tesis edilecek su saya tesisatlarnn 16cm ve zeminden ykseklikleri 50cm olmaldr. tesisat borularnn st ste tek sral tesisi hlinde tesisat ular, en fazla 5 adet olmak art ile 25cm aralkla st ste tesis edilmelidir. tesisat borularnn, st ste karlkl 2 sra hlinde dzenlenmesi durumunda karlkl 2 sra arasndaki mesafe, azdan aza 160cm olmal ve en ok st ste tesis edilmelidir. tesisat borular duvar uzunluu ise karlkl 4 sra hlinde de yaplabilir.

2.1.2.Temiz Su Tesisat Dhil Borularnn Denmesi

Souk ve scak su ebekelerinde kullanlacak borular, kaln etli vidal ve ii d galvanizli olmaldr. Balantlar fittings balant eleman olacaktr. Galveniz boru balantlar, teflon bant veya boyal keten ile yaplmaldr. Galveniz borular stlarak eilmemeli veya kaynak ile tutturulmamaldr. zel artnamede ayrca bir kayt bulunmazsa duvar ierisinde veya ankastre olarak denmelidir. Borular hibir suretle kalorifer, havalandrma, mutfak, banyo ve dier mahallere ait bacalar ierisinden geirilmemelidir. Her mustakil daireye giriten souk ve varsa scak su borular zerinde kapama musluu bulunmaldr. Kapama musluklar, muhakkak surette kolaylkla taklp sklecek ekilde konmaldr. Musluk taklacak boru ankastre olduu takdirde, bir hcre yaplacak ve zerine bir kapak yaplacaktr. Tavan altndan aktan geen borular, tavana salam bir ekilde asklama ve genlemeye elverili konumda aslmaldr.

69

Duvar nlerinden geen borular, duvar konsolu veya kelepelerle tespit edilmelidir. Duvar ierisinden denecek scak su borular ve bina dnda ankastre denen borular izole edilmelidir. Sfr derecenin altnda k artlar olan blgelerde tm borular izole edilmelidir. Bina iinde veya dnda toprak altnda denecek su borular korozyona kar izole edilecektir.

2.1.3. Boru Tesisatlarnn Plan Grnne izilmesi

Shhi tesisat projelerinde souk su, scak su ve atk su borular izilirken birtakm hususlarn dikkate alnmas gerekir. Borularn geirilecei yerlerin, yapnn kullanlmasna olumsuz etki yapmamasna zen gsterilmelidir. Tesisatn ileyii bakmndan da boru tesisatlar nem tar. yle ki; borularda gereinden fazla yn deitirme olursa basn kayplar oluur. Boru hatt uzadka maliyet artar ve boru iindeki akkan bakmndan da problemler doabilir.

2.1.3.1. Souk Su Borularnn izilmesi

Bir shhi tesisat projesinde u malzemelerinin kullanlaca yerlere ve dier su aktma yerlerine souk su azlar brakmak gerekir. Kolon borusundan hat alnarak su aktma yerlerine su iletilir ( ekil 2.1 ). Shhi tesisat projelerinde souk su borular srekli izgi eklinde izilir. izgi, 0.3 kalnlndaki rapido kalemle izilir. Akta denen borular duvar zerinden izilirken sva altndan geen borular duvar iine izilir. Souk su borular izilirken unlar gz nnde bulundurmalyz: Akta denen borular, mmknse tesisat bacas veya boru bacasndan geirilmelidir. Donma tehlikesi olan borular mutlaka izole edilmelidir. Akta denen borular, estetik bakmdan grn bozmayacak yerlerden geirilmelidir. Ankastre (sva alt) denen borular, kolon ve kirilere zarar vermeyecek ekilde denmelidir. Ankastre denen borular slak meknlardan (banyo, Wc, mutfak) geirilmeli; salon, oda gibi hacimlerin duvarlarndan geirilmemelidir. Borularn deme iinden geirilmesinden kanlmaldr. Deme iinden geirilen borular abuk rr ve delinebilir. Boru, yerden zorunlu olarak geirilecekse korozyondan mutlaka korunmaldr. Borular tavandan geirilmemelidir. st ste yatay denen borularda, yzeyde younlaan suyun alttaki borulara korozif etki etmemesi iin en alttan souk su borusunun gemesi salanmaldr. Souk su borular, souk iklimlerde d duvar iinden geirilmemelidir. Temiz su kolonlar genellikle WClerin kap arkasndan geirilir.

70

ekil 2.1: Daire iinde souk su borularnn temiz su kolonundan alnarak datlmas

2.1.3.2. Scak Su Tesisat Tasarm

Dairelerde scak su, merkezi boyler, termosifon, gazl ve elektrikli ofben LPGli veya doal gazl kombi ve gne enerji sistemi ile elde edilebilir. Temel olarak iki ayr scak su sistemi mevcuttur: Bamsz scak su sistemi Merkez scak su sistemi

eitli kullanm yerlerindeki gerekli scak su scakl ticari ve endstriyel mutfak ve amarhane ihtiyalar hari, 3560C arasnda deiir. Standart olarak kullanma scak su scakl 60C kabul edilir ve hesaplarda bu deer esas alnr. niversal bir hesap yntemi belirlemek amac ile verilen eitli standart tketim deerleri arasnda da eitli kaynaklar arasnda farkllar grlmektedir. izelgede eitli kullanm yerleri iin farkl kaynaklarda rastlanlan en dk ve en yksek 60C scaklkta saatlik ani scak su ihtiya deerleri (I/s) olarak verilmitir ( Tablo 2.1 ).

71

zel lavabo Genel lavabo Banyo Bulak makinesi Eviye amar teknesi amar makinesi Du

Bamsz ev 7,5-9 --90-250 40-68 35-45 70-90 70-90 136-250

Apartman 7,5-9 15-18 76-250 40-68 35-45 70-90 70-90 114-250

Hastan e 7,5-9 20-27 76-250 160680 70-90 75-126 75-126 250340 0,25

Otel 7,5-9 30-36 76-250 160-760 70-136 75-126 75-126 250-340

yeri 7,5-9 23-27 ----38-90 ----114-136

Okul 7,5-9 50-68 ---75-450 35-90 ----250-1000

Endstriye l Tesis 7,5-9 40-54 --75-450 70-90 ----750-1000

Kullanma 0,30 0,30 0,25 0,30 0,40 0,40 zaman e faktr Depolama 0,70 1,25 0,60 0,80 2,00 1,00 1,00 faktr Tablo 2.1: Farkl kaynaklarda rastlanlan en dk ve en yksek 60C scaklkta saatlik ani scak su ihtiya deerleri

Boylerli binalarda, scak su boru ebeksine paralel olarak sirklasyon borular denmelidir. Scak su tesisat borularna gre konacak sirklasyon boru 3

Scak Su Tesisat Boru ap

Sirklasyon Boru ap

2" 1.1/2" 1.1/4" 1" "

1.1/2" 1.1/4" 1" " "

Tablo 2.2: Scak su tesisat borularna gre konacak sirklasyon boru aplar

2.1.3.3. Scak Su Borularnn izilmesi

Scak su; ofben, termosifon, gne kolektr veya boyler ile elde edilir. Temiz su borusundan bir hat alnarak su stcsna verilir. Burada scak su elde edilerek lavabo, kvet veya du teknesi, bide, kurna gibi u malzemelerine iletilir ( ekil 2.2 ).

72

Scak su borular shhi tesisat projelerinde, noktal kesik izgi ile gsterilir. izgi, 0.3 kalnlndaki rapido kalemle izilir. Akta denen scak su borular, duvar zerinden izilirken sva altndan geen scak su borular duvar iine izilir. Scak su borular izilirken unlar gz nnde bulundurmalyz:

Scak su borular, mmkn mertebe d duvardan geirilmemelidir. Aktan veya d duvardan geirilen scak su borular s kaybna kar yaltlmaldr. Scak su borular, yatay konumda dendiinde dier borulara gre stte olacak ekilde yaplrsa borular terleme yaptnda etkilenmemi olur. Batarya kullanlan su aktma yerlerinde scak su azlar, kullanm pozisyonuna gre solda olacak ekilde izilmelidir. Basn kaybn nlemek iin gereksiz dnlerden kanlmaldr.

ekil 2.2: Daire iinde scak suyun ofbenden alnarak datlmas

2.1.3.4. Souk Su Borularnn ema Grnlerini izmek

Souk su borular, ema grn izilirken izime bodrum kattan balanr. ehir ebeke suyu giriinden balanarak ana saya ve datc (kolektr) izimi yaplr. Kolon borular her kata daire says kadar izilir. Bu da plan grnnden yararlanlarak yaplr.

73

Buradan da en utaki su aktma yerine kadar balant borular izilir. rnein, plan grnnde temiz su kolonu tuvaletten geiyorsa ema grn karrken temiz su kolonunu tuvaletin bulunduu yerden izmeliyiz. Aadaki rnekte ehir ebekesinden st kata kadar temiz su borularnn ema grnleri verilmitir ( ekil 2.3 ).

ekil 2.3: ema grnne souk su borularnn izilmesi

2.1.3.5. Scak Su Borularnn ema Grnlerini izmek

Bamsz sistemlerde (ofben, kombi vs.) scak su cihaznn scak su kndan hat alnarak gerekli tm u malzemelerine scak su datm izilir. Merkez scak sulu sistemlerde de bodrum katta boyler ve balantlar izilir. Boyler scak su kndan hat alnarak scak su kolonu izilir. Balant borular izilerek u malzemelerine scak su iletilmi olur. Tm bu izimler plan grne gre yaplr. Scak su borular 0.3 kalemle ve kesik noktal izgi ile izilir ( ekil 2.4 ).

74

ekil 2.4: ema grnne scak su borularnn izilmesi

2.2. Pis Su Tesisat Projesi izimi

2.2.1. Atk Su Borularnn Plan Grnlerini izmek
Su aktma yerlerinde kullanlan su, insan saln tehdit etmeyecek ekilde en ksa yoldan yap dna karlmaldr. Pis ve kirli sular bina dna ve oradan da kanalizasyona ileten borulara atk su borular denir. Tuvaletten aktlan sulara pis su, banyo ve mutfaktan aktlan sulara da kirli su ad verilir. Atk su borular projelerde muflu balant eklinde gsterilir. 0.5 kalnlndaki rapido kalemle izilir. Bina ii atk su borular, dk deme iinden ve duvar ilerinden (ekil 2.5) geirilir. Bodrum katta tm kolonlar birleerek yatay borular ile bina dna karlr. Kolon altlarna temizleme borusu konulmas iyi olur. Bodrum kattaki yatay borularn uzun olmas durumunda bu borulara da temizleme borusu konulmasnda yarar vardr. Atk su borular izilirken unlar gz nnde bulundurmalyz:

Atk su borular, kesinlikle oturma alanlarndan geirilmemelidir. Yatay borular, daire iinde mutlak suretle ankastre yaplmaldr. Kolonlar i duvar tarafndan geirilmemeli, d duvar tarafndan veya tesisat bacalarndan geirilmelidir. Kolon hatlar zellikle alaturka hela ta, klozet, eviye gibi salk gerelerine yakn olmaldr. Atk su borular, mmkn olan en ksa yoldan ve en az dnle kanalizasyona aktarlmaldr. Kolon altlarna temizleme borusu konulmaldr. Kolonlar, en alt kattan en st kata kadar yn deitirmeden kmaldr. En st seviyedeki atk su balants yapldktan sonra kolon borusu ap deitirilmeden at katna kadar kartlmaldr. Mutfak, banyo ve tuvalete koyduunuz her bir atk su kolonu iin numaralandrma yapnz. Bu numaralama ilemini soldan balayarak belirli bir sraya gre yapnz.

75

ekil 2.5: Yatay planda atk su borularnn izilmesi

2.2.2. Atk Su Borularnn ema Grnlerini izmek

Atk su borularnn ema zerinde gsterilirken kolon says gz nne alnr. Plan grnnde pis su kolonlar numaralandrlr. Kolon emas karldnda soldan saa doru kolonlar sra ile yerletirilir. Kolonlar en st balant yerinden at katna kadar devam ettirilir. Bu boruya havalandrma borusu denir ve kolon ap ile ayn apta olur. Kolonlarn en st seviyesine kolon numaras yazlarak daire iine alnr ( ekil 2.6 ).

76

ekil 2.6: ema grnne atk su borularnn izilmesi

77

2.1.3. Yamur Suyu Tesisat Tasarm

Yapnn her balkonu iin ayr yamur suyu kolonu ve yer szgeci yaplmaldr. Balkon borular, at sularn toplayan dey borularla ortak olabilir. Balkon yamur suyu borularna eviye, lavabo, tuvalet gibi cihazlarn pis su borular balanmayacaktr. Zemin zerine serbest olarak aktlacak yamur borularnn altlarna dirsek konulmaldr. Yamur sular zemin altndaki pis su ebekesine dorudan balanmamaldr. Yamur sular zemin zerine aktlabilecei gibi her borunun altna bir yamur rgar yaplarak yamur kanalizasyonuna balanabilir. Yamur suyu rgar pis su ebekesine S sifonu ile balanmaldr. Yamur suyu rgar projede YR1, YR2, YR3,. ya da Y1,Y2, Y3,olarak gsterilir ( ekil 2.7 ). artlar elverili ise yamur suyunun bahe sulamasnda kullanlmak zere bir depoda biriktirilmesi su tasarrufu asndan olduka nemlidir.

ekil 2.7: Yamur suyu tesisatnn plan grnnn izilmesi

78

ekil 2.8: Yamur suyu tesisatnn plan grnnn izilmesi ( balkon )

ekil 2.9: Yamur suyu tesisatnn ema grnnn izilmesi

79

ekil 2.10: Yamur suyu tesisatnn ema grnnn izilmesi (st katlar)

80

ekil 2.11: Yamur suyu tesisatnn ema grnnn izilmesi (zemin)

81

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET MA FAALYET

lem Basamaklar neriler
izim ortamn hazrlaynz. Su tesisat plan izilecek mimari belirleyiniz. grn projeyi izim iin mekn seiniz (i mekn dekorasyon proje izim atlyesi). izim iin uygun scaklk ve hijyenli ortam hazrlaynz. Ses ve grlt yaltmn salaynz. Uygun aydnlatmay salaynz. Teknik resim ara gerelerini hazrlaynz. Projenizdeki herhangi slak hacimleri belirleyiniz. Islak hacimde kullanlacak u malzeme, armatr, cihaz, boru cinsi ve ap ile ilgili veriler toplaynz. Islak hacimde kullanacanz u malzeme, armatr, cihaz vb. sembollerini ablon zerinde inceleyiniz. Su tesisat izilecek mimari proje zerindeki slak hacmi ayrntlarn ve llerini inceleyiniz. Su tesisat izilecek mimari proje zerindeki slak hacmi ayrntlarn ve llerini izeceiniz resim kdnn ve sembollerin llerini dikkate alnz. Su tesisat projesi uygulaynz. izim kurallarn

Islak hacim ile ilgili verileri toplaynz.

Islak hacimde kullanacanz u malzeme, armatr, cihaz vb. sembollerini proje ile karlatrarak inceleyiniz.

izimde kullanlacak lekleri belirleyip uygulaynz. Islak hacmin su tesisat plan grnn iziniz.

Son kontrolleri yapnz.

Su tesisat projesi izim kurallarna, projenin lleri ve leine, slak hacmin yn ve yerleim planna uygun izilip izilmediine dikkat ediniz.

82

Kullanlacak ara ve gereler:

izim ara gereleri Mimari proje Tesisat ablonu

Yukardaki ilem basamaklar dorultusunda aada verilen u malzemeleri yerletirilmi slak hacimlerin su tesisat plan grnn iziniz.

ekil 2.12: ema grnne souk su borularnn izilmesi

83

ekil 2.13: Daire iinde souk su borularnn temiz su kolonundan alnarak datlmas

ekil 2.14: Daire iinde scak suyun ofbenden alnarak datlmas

84

85

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri tamamlaynz.

B. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Shhi tesisat projelerinde souk su borular . ..eklinde izilir. Scak su borular shhi tesisat projelerinde ..ile gsterilir. Scak su borular kalnlktaki kalemle izilir. Basn kaybn nlemek iin .kanlmaldr. Scak su borular mmkn mertebe geirilmemelidir. Batarya kullanlan su aktma yerlerinde scak su azlar, kullanm pozisyonuna gre .. olacak ekilde izilmelidir. Pis ve kirli sular bina dna ve oradan da kanalizasyona ileten borulara .... borular denir. Atk su borular projelerde. kalnlndaki rapido kalemle izilir.

9.
10.

Atk su borular kesinlikle .alanlarndan geirilmemelidir.

Kolonlar en st balant yerinden at katna kadar devam ettirilir. Bu boruya ..denir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz, cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

86

UYGULAMA TEST
Siz de herhangi bir mimari proje seerek nerilen ilem basamaklarna gre bina ii su tesisat plan ve ema grn izimi uygulamanz yapnz. Aadaki ilemleri tamamladnzda su tesisat projesi ile ilgili temel kavramlar ve kurallar bilip eitlerini ve uygulamalarn doru olarak yapabileceksiniz. Aratrmalarnz iin ; Mimarlk brolar Mhendislik (makine) brolar, i mimarlk brolarndan faydalanabilirsiniz. izim ortamn ayarlaynz. Mimari projenizi seiniz. U malzeme, armatr, cihaz, boru ve ek paralar ile ile ilgili verileri toplaynz. Tesisat ablonu ve kullanacanz sembolleri seiniz. Su tesisat projesi izim leini belirleyiniz. Uygun izim ara gereleri kulanarak su tesisat projesi iziniz.

Ayn ilemi arkadalarnzla birlikte tartarak uygulaynz.

87

DEERLENDRME LE UYGULAMA FAALYET: Su Tesisat RENCNN Projelerinin Mimari Proje zerine izimi Ad ve Soyad :
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

DEERLENDIRME KRITERLERI
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. izim ortamnz ayarladnz m? izim ara gerelerini hazrladnz m? Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? Mimari projenizi setiniz mi? U malzeme, armatr, cihaz, boru ve ek paralar ile ilgili verileri topladnz m? Tesisat projesi izim leini belirlediniz mi? Tesisat ablonu ve kullanacanz sembolleri setiniz mi? Uygun izim ara gereleri kulanarak su tesisat projesini izdiniz mi? l, lek, izim kurallarn ve mimari proje ayrntlarn kontrol ettiniz mi?

Evet

Hayr

Aadaki ltlere gre almanz deerlendiriniz.

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evetler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayrlarnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Cevaplarnzn tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.

88

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorularn cevaplarn tamamlamal olarak deerlendiriniz.

D-OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. Ayakl lavabo su kullanm aznn yerden ykseklii ka cm olmaldr? A) 50-55 cm B) 75-80 cm C) 110 cm D) 120 cm Bulak makinesi su kullanm aznn yerden ykseklii ka cm olmaldr? A) 30 cm B) 90 cm C) 60 cm D) 120 cm

2.

3.

Hela ta atk su balant boru ap ka mm olmaldr?

A) B) C) D) 50 70 100 150 mm mm mm mm

4.

Du teknesi atk su balant boru ap ka mm olmaldr? A) 50 mm B) 70 mm C) 100 mm D) 150 mm Yaplarn katlarndaki su kullanma yerlerinden gelen sular atk su ana borusuna ya da

5.

bina dndaki rgara ileten dey denmi boru blmne ne ad verilir?

A) B) C) D) 6. Atk su kolonu Atk su kat borusu Atk su balant borusu Atk su havalk borusu

Birbirine yakn iki balant parasn birletiren ancak her iki ucuna da erkek vida dii alm olan temiz su boru balant ek parasna ne ad verilir? A) Rekor B) Nipel
C) D) Dirsek Te

89

7.

paradan oluan ve borularn eksenleri etrafnda dndrlmesine gerek duyulmadan balant yaplmasn salayan boru balant ek parasna ne ad verilir. A) Rakor B) Nipel
C) D) Manon

Redksiyon

8.

Aada yatay plan grn verilen u malzeme sembolnn ad nedir?

A) B) C) D) 9.

Du teknesi Pisuvar Yer szgei Ayakl lavabo

Aada yatay plan grn verilen u malzeme sembolnn ad nedir?

A) B) C) D) 10.

Du teknesi Pisuvar Ayakl lavabo Alafranga hela ta

Aada verilen sembol hangi armatre aittir?

A) B) C) D)

Kresel vana Srgl vana Su sayac ekvalf

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular, faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

90

PERFORMANS TEST (YETERLK LME)

Aada verilen mimari kat plannn su tesisat projesini iziniz. Bina 2 Katl Olup Bodrumsuzdur. Kat Ykseklii 300 Cmdir. Su Basman 70 Cmdir.

ekil 2.16: Mimari kat plan zerine su tesisat projesini izimi.

91

UYGULAMAFAALYET:Su Tesisat Projesi izimi

RENCNN Ad ve Soyad:

AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirmre Kriterleri
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. izim ortamnz hazrladnz m? izim ara gerelerinizi hazrladnz m? Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? Mimari projenizi incelediniz mi? U malzeme, armatr, cihaz, boru ve ek paralar ile ile ilgili verileri topladnz m? Tesisat projesi izim leini belirlediniz mi? Tesisat ablonu ve kullanacanz sembolleri setiniz mi? Uygun izim ara gereleri kulanarak su tesisat projesini izdiniz mi? l, lek, izim kurallarn ve mimari proje ayrntlarn kontrol ettiniz mi?

Evet

Hayr

Modl ile kazandnz yeterlii aadak ltere gre deerlendiriniz. Mmmm

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. cevaplarnzn tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.

92

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET- 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Cevaplar D Y Y D D D D Y D Y

RENME FAALYET -2 CEVAP ANAHTARI

Sorular 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Cevaplar

srekli izgi noktal kesik izgi 0.3

gereksiz dnlerden

d duvardan solda
atk su

0.5 oturma
havalandrma borusu

93

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

Sorular 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Cevaplar A C C B A B A C D B

94

NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

OYMAEL Do.Dr.Sabit, Yap Bilgisi III Temel Ders Kitab, Devlet Kitaplar Mlli itim Basmevi, stanbul, 2003. Mimarlk Brolar Mhendislik Brolar TMMOB.Makine Mhendisler Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik saslar, Yayn Nu.: 122, stanbul, 1987 ve 2002/260-2. SIDAL Cavit, Ethem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yayn Evi, stanbul.

95

KAYNAKA KAYNAKA
OYMAEL Do.Dr. Sabit, Yap Bilgisi III Temel Ders Kitab, Devlet Kitaplar Mlli itim Basmevi, stanbul, 2003. SIDAL Dr. Cavit, Etem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi- lem, Yapraklar Snf II, GTEF , Ankara, 1987. Makine Y. Mhendisi almalar. KKALI Rknettin, Shhi Tesisat, Issan

MakineY. Mhendisi Rknettin KKALI, Mimarn Tesisat El Kitab, Issan almalar Nu.: 238, stanbul, 1999. TMMOB Makine Mhendisler Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Yayn Nu.: 122, stanbul, 1987 ve 2002/260-2. Milli eitim bakanl modlleri. Megep tesisat teknolojisi ve iklimlendirme alan

Vitra Seramik Salk Gereleri rn Katalogu, 2003. SIDAL Cavit, Ethem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yayn Evi, stanbul. ARTEMA, Yedek Para ve Montaj Katalou. Pilsa Plastik Sanayi, rn Katalou. SEREL, Montaj El Kitab, stanbul, 1999. ISISAN, Shhi Tesisat, Issan almalar Yayn Nu.: 272, stanbul, 2001. KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf, Mill Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul, 2004. SAYALI Halit, Yaymlanmam Ders Notlar, KTL And. Mes. ve Meslek Lisesi naat Teknolojisi Alan , Edirne. ENGN Mehmet Ali, Yaynlammam Ders Notlar, Cumhuriyet NS And. Mes. Lis. ve Meslek Lisesi ve 100. Yl KT Olg. Enst. Sanat ve Tasarm Alan Mekn Dekorasyon Dal, zmir. http:// www. pilsa.com tr http:// www.erku.com.tr http:// www:kutahyavit.com.tr http:// www. vitra.com.tr http:// www.elmor.com.tr http:// www.megep.meb.gov.tr/ http:// www. berkeplastik.com.tr http:// www. hakan.com.tr

96