TEKNK RESM OKUMA VE ANLAMA

NDEKLER
1) TEKNK RESMN TANIMI ve NEM 2) TEKNK RESMN ENDSTRDEK YER ve NEM 3) ZG a) izginin nemi b) izgi Kalnlklar ve eitleri 4) GRN ETLER (grnlerin seilmesi) 5) GRNLERN SELMES 6) TEK GRNLE FADE EDLEN PARALAR 7) K GRNLE FADE EDLEN PARALAR 8) GRNLE FADE EDLEN PARALAR 9) DRT GRNL PARALAR 10) ZEL VE YARDIMCI GRNLER a) Yarm ve grn b) Ksmi grn c) Koparlm gibi gsterilen grnler d) tekrarlanan elemanlarn sadeletirilmi grnleri

31.07.2012

TEKNK RESM OKUMA VE ANLAMA

NDEKLER (DEVAM)
11) GRNLERN OKUNMASI 12) KEST GRNLER Kesitin Tanm ve Gerei 13) TARAMA ZGLER a) Tarama izgilerinin Kalnl b) Tarama izgilerinin As ve Aral

31.07.2012

1) TEKNK RESMN TANIMI

Tanm; Teknik resim, teknik elemanlar tarafndan herhangi bir makinenin veya bu makineye ait paralarn retimi iin kullanlan izgi lisandr. Bir makine parasn, inaat veya bir tesisi sz ve yaz ile ifade etmek mmkn deildir. Zira sz ve yaz ile ifade etmek istediimiz mekanizmann ekli, boyutlar ve dier zellikleri hakknda hibir fikir veremeyiz. Tam bilgi ancak teknik resimle mmkndr. nk teknik resim bir makinenin/malzemenin; - Biimini, - Boyutlarn, - hangi malzemeden yaplacan, - toleranslarn ve - yzey kalitesini belirtir ve karlkl anlamay salar.

31.07.2012

2) TEKNK RESMN ENDSTRDEK YER ve NEM

Btn teknik elemanlarn retecekleri paralar hakknda birbirleriyle anlaabilmeleri iin teknik resim kullanmalar arttr.

Tasarlanp imal edilmek zere teknik resmi hazrlanan bir mekanizmann gereklemesi eitli atlye ve ksmlarnn almalar ile mmkndr. Teknik resim ayn zamanda retim birimleri arasndaki birlik ve beraberlii de salar.

31.07.2012

3) ZG a) izginin nemi

Teknik resimde, izilen parann eitli ksmlarn ve bu ksmlarnn zelliklerini ayr, ayr belirtmek iin eitli kalnlk ve zellikte izgiler kullanlr. Resme baktmzda izgilerin kalnlk ve ekline gre neyi ifade ettiini anlamamz gerekir. Bunun iin izgilerin standart ekil ve kalnlkta izilmesi gerekmektedir.

31.07.2012

a) izgi Kalnlklar ve eitleri

izgi kalnlklar resmin byklne, biim ve eidine gre 0.25, 0.35, 0.5, 0.7, 1, 1.4 ve 2 mm seilmelidir. Resim izilmeden nce srekli kaln izgi tespit edilmeli, dier izgi kalnlklar da bu izgiye gre belirlenmelidir. ZG TPLER
(TS 10845 e gre)

ZMDE KULLANILMA YERLER

(TS 88 e gre)

A B C D E F
31.07.2012

1-Grnen kenarlar, 2-grnen evreler 3- vida ular, 4- vidann yararlanlabilir uz. snrlar
1-zahiri ara kesit izgileri, 2-l izgileri,3-tarama izgileri, 4-grnen vida di dipleri, 5-bkme izgileri, 6-aklama emberleri

1-eksen izgileri, 2-simetri izgileri, 3-dililerin blm dairesi, 4-delik eksen daireleri 1-zel ilemli yzeylerin snrlarnn gsterilmesi (rnein sl ilem) Snrlama eksen izgisiyle yaplmadnda grn veya kesitleri snrlayan izgiler 1- grnmeyen kenarlar 3-ilenmi yzey snrlarnn gst. 2-grnmeyen evreler
6

4) GRN ETLER
Bir cismin dikdrtgen prizmadan meydana geldii dnlrse alt yz olduu iin cisme alt taraftan baklarak alt grn elde edilebilir.

31.07.2012

5) GRNLERN SELMES
Bir cismin tantmna en uygun grn, esas grn olarak seilmelidir; bu grn genellikle n grntr. - Ana resimlerde ve montaj resimlerinde bir btnn esas grn, kullanld veya yerletirildii konuma gre olmaldr. - malat resimlerinde esas grn, parann imal edildii konumda olmaldr. - Dier grn ve kesitlerde yeterli tantm veya eksiksiz llendirme iin u kurallara uyulmaldr. - Grnler, paray hibir yanl anlamaya meydan vermeyecek ekilde gstermek iin yeterince ve az sayda olmaldr. - Dier grnler, grnmez kenarlar mmkn olduu kadar az olacak ekilde seilmeli ve dzenlenmelidir.

31.07.2012

6) TEK GRNLE FADE EDLEN PARALARIN ZLMES VE SEMBOLLERLE GSTERLMES

Basit bir cismin biimini belirtmek iin en az iki grne ihtiya duyulmasna ramen baz cisimleri tek grnle ifade etmek mmkndr. Bu cisimler silindirik veya kare kesitli cisimlerdir. ekilde grld gibi silindirik cismin ifadesi iin ap lsnn yanna sembol konulur. Kare kesitli parann ifadesi iinde lsnn yanna sembol konulur.

31.07.2012

Tek Grnle fade Edilen Silindirik kesit

31.07.2012

10

Tek Grnle fade Edilen Kare Kesit

31.07.2012

11

7) K GRNLE FADE EDLEN PARALARIN ZLMES VE SEMBOLLERLE GSTERLMES

Genellikle bir cismin boyutlarn belirtmek iin iki grn yeterli olmaktadr. Ancak baz ortak grn zellikleri sebebiyle bu durum her zaman mmkn olmaz. ki grnle ifade edilen paralarda n-st grn veya n-solyan grnler tercih edilmelidir. Para iki grnle ifade edildiinde eksik ve yanl anlamaya imkan verilmemelidir. ekilde iki grn (n-solyan ) izilmi para grlmektedir. Ancak bu parann n-st grnleri izilseydi bu grnler baka bir paray ifade edebilirdi. Bu sebeple iki grn izilen paralarda grn seimine dikkat edilmelidir.

31.07.2012

12

31.07.2012

13

8) GRNLE FADE EDLEN PARALAR

Kark makine paralar iin grn yeterlidir. Bu grnler n, st ve solyan grnlerdir. Seilen grnlerde parann btn zelliklerini aka gstermek arttr. ekilde perspektifi ve grn verilmi parann grnlerden birinin olmamas halinde u deiiklikler olacaktr. 1- n grn izilmemise, dier grnler bir anlam ifade etmeyecektir. 2- st grn izilmemise, paray meydana getiren girinti ve kntlar farkl olabilir. Bu nedenle st grn izilmelidir. 3- solyan grn izilmemise, paray meydana getiren pahl ksmlar anlalmaz

31.07.2012

14

31.07.2012

15

9) DRT GRNL PARALAR

ekilde n, st ve iki yan grn gerektiren parann drt grnl resmi grlmektedir. Yan taraftaki kanal ve delikler yan grnlerde birbirlerini kapattklar iin her bir kulan biim ve llerini belirtmek amac ile iki yan grn izilmitir.

31.07.2012

16

31.07.2012

17

10) ZEL VE YARDIMCI GRNLER

a) Yarm ve grn
b) Ksmi grn

c) Koparlm gibi gsterilen grnler

d) Tekrarlanan elemanlarn sadeletirilmi grnleri e) Parann ilk biiminin gsterilmesi

31.07.2012

18

a)Yarm ve grn
Simetrik olan byk paralarn simetri ekseninin bir tarafnda kalan yarlar veya izilir. Simetri ekseninin her iki ucuna da iki ksa paralel izgi izilmek suretiyle belirtilir.

31.07.2012

19

b) Ksmi grn
Grnlerin birbirine karmamas iin tercih edilen grnlerdir. Cismin ifade edilecek ksm izilir dier ksmlar atlr

31.07.2012

20

b) Koparlm gibi gsterilen grnler

U profili ve boylar uzun olan paralar yer ve zamandan kazanmak iin baz ksmlar koparlp atlm gibi izilebilir. Koparlan ksmlar serbest el veya zigzakl izgilerle izilmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus koparlacak ksmdaki ekil ve boyutlarn, koparldktan sonra kalan yerlerde ayn olmasdr.

31.07.2012

21

C) Tekrarlanan elemanlarn sadeletirilmi grnleri

Bir resmin zerinde tekrarlanan elemanlarn gsterilmesi aada gsterildii gibi sadeletirilebilir.

31.07.2012

22

d) Parann ilk biiminin gsterilmesi

Bir parada ilem gren ksm var ise ilem grmeden nceki ilk durumu uygun grnnde belirtilmelidir. lem gren ksmn evresi ince iki noktal kesik izgi ile izilmelidir. ekilde parann kvrlmazdan nceki durumu st grnnde belirtilmitir.

31.07.2012

23

11) GRNLERN OKUNMASI

Bir cismin teknik resminin izilmesi ne kadar nemli ise bakalar tarafndan izilmi resimleri anlamak ve paralarn eklini kafamzda canlandrmak ayn derecede nemlidir. Cisimlerin ok eitli oluu, izilen izimleri okumada da belirli bir kural olmamaktadr. Ancak aada belirtilen sray izlemek resimlerin okunmasnda kolaylk salayacaktr. 1) izilen grnlerin konumlar ve hangi grn olduklar tayin edilmelidir. 2) Cismin tm biimi hakknda fikir edinilir buna gre her grn iin uygun bak ynlerinden bakld farz edilerek cismin biimi ve bykl hakknda fikir sahibi olunur. 3) Cismi meydana getiren geometrik ekiller (dikdrtgen prizma, silindir, koni vb.) gz nnde tutularak cisimlerin en nemli ksmlar anlamaya allmaldr.
31.07.2012 24

4) Grnler zerindeki kesik izgilerin neyi ifade ettii aratrlr. 5) Cismin eitli ksmlar ve elemanlar arsndaki bantlar aratrlmaldr. 6) Btn bunlardan sonra parann ekli eksiksiz olarak canlandrlmaldr.

31.07.2012

25

12) KEST GRNLER Kesitin Tanm ve Gerei

Bir cismin yeteri kadar grnnn izilmesi ile d biimi belirtilebilir. Ancak paralar her zaman dolu olarak bulunmazlar. ok defa paralarn i ksmlarnn da bo olduu ve bu ekilde kullanld grlr. izilen grnler parann i ksmlarn belirtmede yetersiz kalmaktadr. Ayrca cismin i ksmn belirtmek iin izilecek bir ok kesik izginin bir araya gelmesiyle resim karmak hale gelebilir. Paralarn sadece biimlerinin belirtilmesi imalat iin yeterli deildir. Parann btn boyutlaryla ilgili bilgilerin verilmesi zorunludur. Btn bu olumsuzluklar gidermek iin cisim, i ksmdaki belirtilmek istenen yer grlecek ekilde kesilir. (para gerek olarak kesilmeyecek ancak kesildii ve iinin grld farz edilecektir) kesilen yerden geen kesit dzleminin nnde kalan para karlp atlnca geride kalan paraya kardan baklarak grn izilir, bu grne kesit grn denir

31.07.2012

26

Cisimler hayali bir dzlem ile kesilmi olarak kabul edilir ve bu dzlem, grnler zerinde izgi grnts ile belirlenir. Bu izgiye de Kesit Dzlemi izgisi denir. Aada Kesit Dzlemi izgisi ekli grlmektedir.

31.07.2012

27

Kesit Grn eitleri:

Kesit grnler , kesit dzleminin cismi kesme durumuna ve kesitin ekline gre alt grupta incelenebilir.

1-Tam Kesit Grn 2-Yarm Kesit Grn, 3-Ksmi (blgesel) Kesit Grn, 4-Kademeli Kesit Grn, 5- Profil Kesit Grn,
6-Dndrlm Kesit Grn,

31.07.2012

28

31.07.2012

29

1- TAM KEST GRNLER: Bir cismin, eitli kesit dzlemleriyle tamam kesilerek dik bir bak dorultusuna gre izilen kesitlerine Tam Kesit Grn denir. Cisim yatay bir dzlem ile kesilmise, elde edilen kesit grne Yatay Kesit Grn denir. Eer cisim dey bir dzlem ile kesilmise , elde edilen kesit grne Dey Kesit Grn , cisim enine kesilmise En kesit Grn denir.
31.07.2012 30

31.07.2012

31

2- YARIM KEST GRNLER:

Birbirine dikey iki kesit dzlemi ile cismin drtte birinin kesilip atld kabul edilerek izilen kesit grne Yarm Kesit denir. Yarm kesit simetrik paralarda kullanlr ve kesit grnn yars parann i ksmn, dier yars da d ksmn gsterir .Yarm kesitte her iki tarafta kalan grnmeyen kenar izgileri izilmez. llendirme asndan gerekli olursa, kesilmeyen blmlerde kesik izgi kullanlabilir. Kesit dzlemi izgisinin bak dorultusuna dik olan tarafnn ucuna ok konulurken , dier ucuna ok konulmaz. Bak dorultusundaki kesit dzlemi, kesilmi grnte eksen izgisi olarak izilir.
31.07.2012 32

3- KISM (blgesel) KEST GRNLER:

Tam veya yarm kesitlerin alnamad ya da gerek duyulmad durumlarda, parann grnmesi istenen blmnden bir ksmnn koparlp atld kabul edilerek izilen grnlere Ksmi Kesit denir. Resimlerde koparlarak atld kabul edilen ksmn etraf serbest elle ve yardmc izgi ile snrlandrlarak i ksmlar taranr.

31.07.2012

33

31.07.2012

34

4- KADEMEL KEST GRNLER: Bir paradaki ayn eksen zerinde bulunmayan blmlerin bir grn zerinde toplanarak izilebilmesi iin kesit dzleminin para zerinde kvrlmak suretiyle (kademe yaparak) getii kabul edilerek izilen grnlerdir.Kesit dzlemi izgisinin ular ve kvrlma noktalar kaln dolu izgi ile belirlenir ve ularna harfler konulur. Ayrca izilen kesitin yanna da hangi kesite ait olduunu belirleyen yaz ("AA - Kesiti" gibi) yazlr. Kademe yaplan (kvrlan) ke noktalar grnte gsterilmez ve btn yzeyde tarama devam eder.

31.07.2012

35

31.07.2012

36

5- PROFL KEST GRNLER:

Manivela kolu, kasnak kolu, putrel, kebent gibi ince ve uzun paralarn kesitleri, ince uzun grnlerinde yerinde dndrlm ekilde profil kesit olarak yardmc izgilerle izilir ve ileri taranr.Grn zerinde uygun bir yer yoksa grn dnda bir yere izilerek yanna hangi kesite ait olduu yazlmaldr. Grn dna izilen profil kesitler, ana izgilerle izilir

31.07.2012

37

31.07.2012

38

6- DNDRLM KEST GRNLER:

Makine paralarnn simetri dzlemi zerinde bulunmayan girinti ve kntlar, gerek l ve biimlerini grebilmek iin dzlemlerin kesime yerlerine kadar dndrlr. Cismin dndrlm durumunda bak dorultusuna gre kesit dzlemi geirilerek elde edilen kesit grnlere ise Dndrlm Kesit Grn denir. Resimlerde kesit dzlemi izgisinin nerelerden geirildii kolay anlalabiliyorsa, kesit dzlemi izgisi ve dndrmeyi gsteren izgiler izilmeyebilir.

31.07.2012

39

31.07.2012

40

TARAMA ZGLER
Kesitlerde, kesilen yzey zerine belirli eimlerde ve artlarda izilen srekli ince izgilere Tarama izgisi denir. Bu izgilerin kullanlmasnn iki amac vardr: a) Kesit dzlemi ile kesilen yzeyleri belirlemek ve kesilmeyen yzeylerden ayrt etmek, b) Cismin yapld malzemenin cinsini belirlemek.
31.07.2012 41

Tarama izgileri, resim iziminde kullanlan izgi grubunun en ince izgisiyle srekli izgi eklinde izilir. Eimleri ise genellikle simetri ekseni ile 45 ' lik a yapacak ekildedir.Ancak parann durumuna gre ve baz zel durumlarda eimi 30 veya 60 olabilir. Tarama izgilerinin iziminde u noktalara dikkat edilmelidir: 1-Tarama izgileri, yardmc izgi olarak yatayla 45 'lik a yapacak ekilde izilmelidir.(ekil-a) 2-Al izimlerde tarama izgilerinin ana izgilere paralel veya dikey gelmemesi gerekir. Bu nedenle duruma gre 30 - 45 60 'lik alardan birisi ile izilir.(ekil -b) 3- Tarama izgilerinin aralklar 1 - 2 veya 3 mm olmaldr. ok kk paralarda 0,75 mm, ok byk paralarda 5 mm veya daha byk olabilir. Bu aralklar gz karar ile izilerek eitlik salanmaya allr. (ekil -c) 4- Birbiri ile temas halinde olan iki para kesildii zaman, tarama izgileri ters ynde izilmelidir. Baka bir para daha varsa farkl ada taranabilir.(ekil -d)

31.07.2012

42

31.07.2012

43

5- Temas halindeki iki parann tarama izgileri, ana izgi zerinde birbiri ile birlememelidir. (ekil -d) 6- Kesit dzleminin dedii btn yzeyler ayn ynde taranr. (ekil -e) 7- ok byk paralarda kesit yzeyinin tamam yerine, ana izgilerin evreleri taranr. (ekil -f) 8- Sac levha, putrel, kebent, conta gibi paralarn yzeyleri ok dar olduu iin yzeyleri koyu renk olarak belirtilerek birbirinden ayrt edilir. Ancak paralarn aralarnda aklk braklr. (ekil -g)
31.07.2012 44

31.07.2012

45

LEK VE LLENDRME:
A- LEKLER :lek;Teknik resmi izilen paralarn resim zerindeki izim lsnn, o parann gerek lsne oranna denir . Ksaca; lek=izim ls / Gerek l eklinde yazlr. LEK ETLER : a) Gerek byklk lei : Paralarn zerinden alnan llere gre izilen lek eididir. lek = 1:1 eklinde ifade edilir. b) Kltme lei : Byk paralarn kltlerek izildii lek eididir. lek = 1:2,5 - 1:5 - 1:10 - 1:20 - 1:50 - 1:100 1:200 - 1:500 - 1:1000 - 1:10000 veya 1/2 - 1/5 - 1/10 - 1/20 1/50 - 1/100 - 1/200 - 1/500 - 1/1000 eklinde ifade edilir. c) Byltme lei : Kk paralarn byltlerek izildii lek eididir. lek = 2:1 - 5:1 - 10:1 - 20:1 - 50:1 eklinde ifade edilir.

31.07.2012

46

31.07.2012

47

LEKLERLE LGL GENEL KURALLAR :

a) izilen resmin lei,antet ierisinde kendisine ayrlan blme kolayca grlp okunabilecek byklkte ve lek kelimesi ile birlikte yazlmaldr.

b) Ayrntl olarak izilen resimlerde esas lekten baka lekler kullanlmas durumunda dier lekler, antetteki esas lein altna daha kk olarak yazlr. Ayrca ait olduu grnler de belirtilir.

31.07.2012

48

c) Byltme lekleri ile izilen resimlerde gerekli grlmesi halinde resmin yan tarafna parann gerek llerdeki resmi izilmeli ve llendirilmeyip altna 1:1 lei yazlmaldr. d) Para resimleri ister byltme leine gre isterse kltme leine gre izilsin,her iki durumda da izilen resimlerin zerine yazlan ller,o parann gerek bykln gsteren llerdir. e) Kullanlan lek ne olursa olsun alarn iziminde gerek ller kullanlr . f) Baz zel paralarn iziminde, TS 88 'e gre belirlenen standart lek deerlerinin dnda lekler de kullanlabilir. g)Bazen paralarn belirli noktalarnn daha iyi aklanmas iin detay grnleri izilir.Bu durumda detay grnn yanna lei yazlr. h) Seilen lek her zaman, paraya ait bilgilerin kolay ve ak olmasn salayacak byklkte olmaldr.
31.07.2012 49