KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

Gkhan TADEMR

Sayfa : 01

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

GENEL RMECLK BLGS

Tekstil yzeyleri oluumunda eitli yntemler kullanlmaktadr. Bunlarn snflandrlmas aadaki gibidir Tekstil Yzeyler

1.) ZG RMECILII : plikler boyuna (dikey dorultuda) ilmek olutururlar ve sandaki/solundaki ilmek ubuklar ile i ie geerler. zg rmeciliine, verilecek en ok bilinen rnekler; tl perdeler, mayo kumalar, sentetik bayan amarlar, file rgler, baz demeliklerdir. Ayrca kimi sporcu kyafetleri ve teknik kumalar da (sera rtleri, balk alar gibi) zg rmecilii ile retilirler zg rmecilii ile elde edilen kumalar ipliin ekilmesi yoluyla sklememektedirler. Yaplar atk rmecilii ile karlatrlnca daha stabil olmakla birlikte dokuma yzeyler kadar stabil deillerdir. Yumuaklk ynnden dokuma kumalardan daha iyilerdir ancak atk rmeleri kadar yumuak yapya sahip deillerdir. Aadaki resimde zgl rme yzey yapsn ve ipliin rgdeki durumunu grmek mmkndr. Desenlendirme yaplm zgl rg yzeylerde iplik deiik hareketler ve ilmekler oluturabilmektedir. 2.) ATKI RMECILII : Atk rmeciliinde iplikler enine (yatay dorultuda) ilmek olutururlar ve bu ilmek sralar altndaki/stndeki ilmek sralar ile i ie geerler.Bu ipliklerin ular bulunup ekildiinde kumalar enine sklrler. Atk rmecilii ile retilen kumalara verilecek en ok bilinen rnek halk arasnda penye denilen ve genelde yazlk pamuklu - spor olan kumalardr.Yine bir dier temel rnek de klk ynl - kaln kumalar olan triko kumalardr.Ayrca erkek oraplar, pamuklu erkek ve bayan i amarlar da atk rmecilii ile elde edilen yzeylerle yaplrlar. Atk rmecilii yzeyleri dokuma yzeylere gre olduka fazla, zgl rme yzeylere gre ise belirgin miktarda, fazla esnek ve yumuaktrlar.Bylelikle vcuda uyum salarlar ve insan hareketlerini kstlamazlar.
Sayfa : 02

rg Yzeyler pliklerin birbiri iinden geen ilmekler oluturmas ile elde edilir.

Dokuma Yzeyler Dokusuz Yzeyler pliklerin Liflerin birbirlerinin birbiri iine arasndan sokuturulmas ile gemesi ile elde edilir. elde edilir.

rmecilik, ok eskilere dayanan, ilmekler sayesinde yzey oluturma yntemidir. El rmeciliinin tarihi miladn 2. yzyllarna kadar inmektedir. El rmecilii i gibi basit aletler vastas ile yaplabilmektedir. Makine rmecilii 16. yzylda (1589,ngiltere) balam ise de endstriyel anlamdaki makine rmecilii 20. yzylda patlama gstermitir. pliklerin ilmek oluturmalar ve ilmeklerin birbiri ierisinden gemeleri ile elde edilen rg yzeyler eitli snflandrmalara tabi tutulabilirler. En temel snflandrma yntemi, ipliklerin ilmek oluturma dorultularna gre yaplan snflandrmadr. Bu tanmlamaya gre rmecilik iki ana gruba ayrlr: 1. zg rmecilii 2. Atk rmecilii

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

Gnmzde tm dnya insanlarnn rahat ve spor giyime ynelmeleri neticesinde atk rmeciliine olan talep patlamtr.Gen yal, kadn-erkek ve tm sosyal snflardaki insanlar zellikle gndelik hayatlarnda, mmknse tm anlarnda atk rmeciliine ait kumalara ynelmilerdir. Sadece kullanm zellikleri ile deil ayn zamanda maliyetlerinin ucuz oluu ynyle de atk rmeleri tercih edilmektedir. Tm bu nedenler dikkate alndnda atk rmeciliine talebin artn daha iyi grebilir ve makineleme ile retime geilmesini anlayabiliriz.Atk rmeciliinin baz detaylarn dier rme eitlerine gre daha fazla anlatacak olmamzn sebebi de yaygn ekilde retilir ve kullanlr olmalar ile ilgilidir. Atk rmecilii Makinalar

ATKI RMECLNDE LMEK VE YZEY OLUUMU

Dz rg Makinalar ( Triko Makinalar)

Yuvarlak rg Makinalar ( Penye Kuma Makinalar)

Dz rg makineleri kazak imalatnda kullanlan kumalar retirler ve retim hzlar yuvarlak rg makinelerine oranla daha dktr.Bu makinelerde penye sektrnde kullanlan yaka,manet,... gibi yzeyler de oluturulur. Grnm ve baz temel farkllklarna ramen kuma oluturma mantklar yuvarlak rg makinelerine benzer. Yuvarlak rg makineleri ile kuma retimi daha seri, kolay ve ucuz grlmektedir. Ayrca kumalarnn kullanm alanlar da genitir: Erkek/bayan st-d i giyimleri, ocuk-bebek kyafetleri, ocuk-byk oraplar, eofmanlklar,pijama ve gecelikler... gibi. Yuvarlak rme makinelerini tek yatakl (tek plakal) ve iki yatakl (ift plakal) olmak zere ikiye ayrabiliriz.Tek yatakl makinelerde; sprem,havlu,iki iplik, iplik, lakost... gibi temel rgler ve birok trev rgler rlr. ki yatakl yuvarlak rg makinelerinde ise ribana,interlok gibi temel rgler ve bir ok trev rgler rlrler. Aadaki resimde bir yuvarlak rg makinesinin genel hatlar grlmektedir.

ekilde yuvarlak ve dz rg makinelerinde dilli ine ile ilmek oluum safhalar adm adm grlmektedir. ne , kancas vastasyla ald iplii ilmek haline dntrmekte ve her yeni iplikle bir ilmek daha oluturmaya devam etmektedir.Yan yana dizili ineler oluturduklar ilmek ubuklar sayesinde rg yzeyi meydana getiriler.nelerin ilmek oluturmasnda en az onlar kadar rol stlenen bir dier rme elementi de inelere hareket ekillerini veren eliklerdir.Kam,kilit diye de isimlendirilen elikler , yatay hareketini makinenin dn sayesinde alan inelere , dey dorultuda hareket ynlerini verirler.Temel elikler ve ilmek ekilleri aada gsterilmitir :

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

Sayfa : 03

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

TEMEL ATKI RG YZEYLER

SPREM : Kullanlan en yaygn temel rg yzeyidir. Tek plakal rg makinelerinde retilir, sade bir yaps vardr. n yzey grnts arka yzey grntsnden farkldr. Tamamen ilmeklerden oluur. Esnek ve stabil olmayan bir yzeydir. Kenar kvrlmalarna, may dnmesine aktr. Genelde Ne 30/1,20/1,30/2 iplikler ile rlr. Byk ounlukla hafif gramajl yazlk giyim eyalarnda kullanlr. 30/2 ve daha kaln iplikler ile rlenleri mevsimlik, klk giyim eyalarnda kullanlr.

RIBANA : ift plakal makinelerde retilen iki temel rg yzeyinden biridir. st giyim eyalarnn yaka, etek, kol ular ve eofman alt paalar iin aranan esneklii verir. Getiimiz birka yla kadar i amar imalatnda kullanlan ribana kumalar gnmzde st giyim eyalarnda beden kuma olarak da ska kullanlmaktadrlar. Aksesuar olarak kullanlacaklar zaman genellikle elastik iplikli (likral) rlrler.Bu sayede esneklikleri daha da artar.Ribana kumalarda dnme ve kenar kvrlmas olmamakla birlikte elastik iplikle rldklerinde kenar kvrlmas olur. Tamamen ilmeklerden oluan yaplar vardr. Sprem kumatan kalndrlar.n yzey grntleri ile arka yzey grntleri ayndr.

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

Sayfa : 04

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

NTERLOK : ift plakal makinelerde retilen iki temel rg yzeyinden biridir. ki ribana rgnn ayn anda i ie rlm halidir. lmek ve atlamalardan oluur. Temel rg yzeylerinin en stabil olandr. Nispeten hacimli ve yumuak bir yapya sahip olmalar sebebiyle bebek giyimi bata olmak zere yumuak dokunuun istenildii tm giyim eyalarnda tercih edilir. Esneklii ribanadan azdr. Yzeyi ise daha dzgndr. Kenar kvrlmas ve may dnmesi grlmez. n ve arka yzey grnts ayndr.

HAM RG YZEYLERDE DESENLENDRME

rg yzeyler ham halde iken yani terbiye ilemlerinden nce temel yolla desenlendirilirler. Kullanlan iplikler, ilmek eitleri ve ine dizililerine gre birbirinden farkl kumalar elde etmek mmkndr. Kimi zaman bu yntemlerden ikisi veya bir arada kullanlabilir. rg yzeyi oluturan iplikler farkl numaralarda , karmlarda , renklerde,... seilebilir. Bu sayede izgili , renkle desenli , farkl yzey kabarklklarnda veya farkl boyarmadde alm zelliklerine sahip ipliklerle rlm kumalar elde edilir. rg makinesindeki ineleri tekrar eden dzenlerle (raporlarla) makine kovanndan karma yoluyla ine desenli kumalar rlr. 2*2 ribana bu kumalara verilecek en iyi rnektir. 2*2 ifadesi makinede srayla 2 dolu ine 2 bo ine dzenini anlatr. Ribana makinesinde 2*2 ine dzeni ile elde edilen ribana rgye kakorse ismi verilir. Yine ok kullanlan rg yzeylerden selanik kumalarda ise n yatakta 1*1 ine deseni varken arka yatakta ineler tam doludur. Ayrca bu kumata n yzey genellikle daha kaln ipliklerle rlrken (30/2 gibi) dier iplik(ler) daha ince seilirler.(30/1,20/1 gibi) lmek eitlerinin belirli bir dzende bir arada kullanlmalar ile ok deiik rg yzeyler elde edilir. Bu yolla, u ana kadar bahsettiimiz sprem, ribana ve interlok rglere ek olarak; lakost, ottoman , iki iplik , pike interlok... gibi sk kullanlan ve bilinen kumalarla saysz trev rgler elde edilir.

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

Sayfa : 05

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

RG KUMA SPARLERNDE BELRTLMES GEREKEN NOKTALAR

Her sipari iin gerekli olan detaylar bilip bu detaylara uygun kuma siparii verilmesi gerekmektedir. Aada belirtilen zelliklerin hepsi neticede ulalacak kuman tam istenilen gibi olmasn salamak amac ile kontrol edilip sipari annda forma gerektii kadar ile aktarlmaldr. plik zellikleri : Ne - 30/1,20/1,60/2,... Kalite - Penye , Karde Eirme - Ring , Open-End Karm - Pamuk-Polyester , %100 Modal .. ....... ne Deseni (varsa) Elastik plik (varsa) rg Cinsi May zi (varsa) Makine ap ve ncelii : 2*2 , n 2*1 Kapak tam dolu : % 5 Elastik iplikli ,...... : Sprem,lakost,ribana,..... : Mayl : 30-28E , 26-22E,...

YAKA-MANET SPARLERNDE BELRTLMES GEREKEN NOKTALAR

Ebatlar (En*Boy , cm) : 40*10 Mamul ,....

plik zellikler : Ne - 30/5 , 20/3 , ..... Kalite - Penye , Karde Eirme - Ring , Open-End Karm - Pamuk-Polyester , %100 Pamuk , ..... ...... ne Deseni (varsa) Elastik plik (varsa) Makine nceli Sklk : 2*2 ,.... : Her srada siyah gipeli,.... : 12E,.... : 15 May/cm ,....

izgi Raporu (varsa) : 2cm siyah - 3cm sar , 40 sra mavi+44 sra mor ,..... Desen (varsa) : Desen No:44 , Balksrt Desen , ...... Tabii ki her siparite miktar , teslim zaman , fiyat-vade bilgileri de bildirilmelidir.

Arlk : Gramaj - Ham 210 gr/m2 , Mamul 300 gr/m2 ,.. May says - 15 May/cm ,... plik Uzunluu - 17cm/50 ilmek,... izgi Raporu (varsa) : 2cm siyah - 3cm sar , 40 sra mavi+44 sra mor ,..... Desen (varsa) : Desen No:356 , Petek desen,..... Mamul siparilerde kuman uygun bulunmu ( okeylenmi ) renk ad veya numaras , en-boy ekmelerinin alt ve st limitleri , ak en olup olmad ve kumaa uygulanacak silikon apre , enzim ykama , ardon , zmpara ,... gibi ilemler bildirilmelidir. Baskl mamullerde ise desen bilgileri , zemin ilemi , varyant detaylar ,.... bildirilmelidir.

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

Sayfa : 06

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

YUVARLAK RG KUMA HATALARI

Yuvarlak rg makinelerinde rlen yzeylerde bata makine , iplik , iilik kaynakl olmak zere deiik faktrlerden birok hatalar meydana gelebilmektedir. Kuma retiminin ncesinde , retimde ve sonrasnda yaplacak kontrollerle hatalar minimize etmek mmknse de tamamen ortadan kaldrmak sz konusu deildir. Ham yuvarlak rg kumalarda oluacak balca hatalar yledir KIRIK NE : rg inesinin kanca , dil , gvde gibi ksmlarndan birinde meydana gelecek krlma neticesinde ine ilmek oluturamaz. Kumata tm may ubuklar oluurken krk ineye ait ksmda iplikler atlama yapar ve kumata dikey iz oluur. KELEBEK (KAZAYAI) : rg inesinin dili yamulur veya skrsa , kancas deforme olursa meydana gelen bir hatadr. lmek oluumu salkl deildir. Kuma yzeyine baklnca bu ilmekler dier ilmeklerden farkl olarak gzkrler. BOYUNA ZLER : Genellikle platinlerin eskimi veya platin yatann ar kirlenmi olmasndan kaynaklanr (platin izi). Ancak makinedeki eskimi ineler , farkl makinelere ait ineplatinlerin makineye taklm olmas ,....gibi sebeplerden de boyuna izler oluur. Ayn makineye ait ineler yaplan rg desenine uygun ayak srasyla dizilmeyince de desen bozulmas ve boyuna izler grlr. DELK : pliin ine tarafndan alnamamas ve bu srada ine zerindeki eski ilmein dmesi sonucu oluur. rg makinesindeki eski , uygunsuz , ayarsz paralar yznden oluurlar. Ayar mesafeleri , eskimi ineler , mukavemetsiz iplikler,...delik hatasna neden olan faktrlerin nde gelenleridir. PATLAK : Delik , boyunun bykl santimetreleri anca patlak ismi almaktadr. Kumataki fireye giden miktar artar.

PLIK ABRAJI : Abrajl ipliklerin rlmesi ile oluur. Harmanlanmas veya ekilmesinde problem olan ipliklerdir. Elyaf ipliin ,iinde homojen deildir. ou zaman farkl iplik hatas da abraj olarak adlandrlmaktadr. malatsve/veya lotu farkl ipliklerin rgde ayn anda kullanlmas sonucunda da abraj oluur. Boya alma miktarlar farkl olan malzemeler ne kadar koyu renge boyanyorlarsa renk deiimleri o kadar farkl ve abraj da o kadar belirgin olacaktr. YABANCI MALZEME : plie, kumaa karm olan istenmeyen malzemelerdir. plikteki jt , sentetik paracklar , ortamdan rgye giren yal pamuk paralar, renkli elyaf uuntular, .... en bilinenleridir. Daha ok ak renk kuma boyamalar sonucu belirginleirler. Sentetik ve renksiz yabanc malzemeler koyu renklerde boyamalarda ortaya kar. L ELYAF : Pamuk iplikiinde srekli karlalan bir problemin neticesidir. plikteki olgunlamam veya lm liflerin , boya alamamalar sebebiyle boyanm kuma yzeyinde ham halde grnr olmalardr. Koyu renk boyamalarda daha belirginleirler. LIKRA KAII : Likra yerlemi adyla bilinen elastik ipliin kopmas veya rgye uygun ekilde girmemesi ile oluur. Kumata enine ize sebep olur. FARKLI PLIK : Kuma rlrken iine farkl numarada , katta , karmda , renkte , markada ,.. iplik girmesi ile enine ynde oluan hatalardr. Farkl numara iplikler hacimsel olarak farkl dururken yanl renk ve karmdaki , lot , marka iplikler renk/grnm farkllklar ile gze arparlar. DESEN HATASI : Desenlendirilmi veya renklendirilmi yzeylerde oluan renk , malzeme , ekil , boyut hatalardr. plik , makine ayar , iilik ,... sebepleri ile oluabilir.
Sayfa : 07

EGE HRACATI BRLKLER

1 9 9 2 TMMOB

TEKSTL MHENDSLER ODASI

KUMA BLGS KUMA OLUUMU VE ZELLKLER RG KUMA BLGS

EGE HRACATI BRLKLER TEKSTL MHENDSLER ODASI

GERGINLIK HATASI : Makinenin rg sklk ayarlarnn farkll, mekiklerinin ayarszl , iplik besleme sisteminin dzgn almamas ,.... sebepleri ile oluur. Kumata enine izler oluturur. YA LEKESI : ine ve platin yataklarndan yada patlak, boluklu paralardan kumaa bulaan rg yalarnn sebep olduu hatadr. zellikle damlalar halinde makineden akan kullanlm yalar kalc lekelere sebep olmaktadr. KUMA KIRII : Kuman topa gergin ve dzgn sarlamamas yznden burumas ile oluur. Bozuk sarmla bekletilen kumalarda bekleme sresi ve depolama ekline bal olarak bu krklar dzelmez hale gelebilir. Unutmamak lazmdr ki; dzgn sarml olsa bile krlmaya msait rg kumalarn (elastik iplikliler gibi) iki kenarlarndaki katlanma krk hatasna yol aabilir. FARKLI MAKINE : stenilenden farkl zelliklerde makinelerde rlen kumalar da hatal kumalardr. SIKLIK HATASI : stenilenden farkl sklkta (gramaj,may says,iplik uzunluu) rlen kumalar da hatal kumalardr.

1 9 9 2 TMMOB

Sayfa : 08