2010.08.26 Kuyumculuk Islemleri Muhasebetr

1
2
En Değerli Varlıklarım,
Canım Evlatlarım
Halis ve Aysun ’a
Rahmetli Babam Ali (Halis) BAġ’ın

Aziz Hatırasına…
3
Kuyumculuk Sektörü
Muhasebe ĠĢlemleri
KUYUMCULUK SEKTÖRÜ:
* GENEL BĠLGĠLERĠ
* ENFLASYON DÜZELTMESĠ
* ÖRNEKLERLE MUHASEBE ĠġLEMLERĠ
- ÖRNEKLERLE KUYUMCU SEKTÖRÜ MUHASEBE

ĠġLEMLERĠ,
- ENFLASYON DÜZELTMESĠ MUHASEBE ĠġLEMLERĠ,
KARġILAġTIRMALI BĠLANÇO VE AÇIKLAMALI
YEVMĠYE MADDELERĠ
- ALTIN, AYAR, MĠLYEM, HAS, ONS, PIRLANTA,
ELMAS, GÜMÜġ
- TARĠHTE VE GÜNÜMÜZDE ALTIN VE KUYUMCULUK
- FATURA, ĠRSALĠYE, KONSĠNYE, GĠDER PUSULASI
- ALTIN ÜRETĠMĠ; FĠRE, KATKI MADDESĠ (ALLOY),
ĠġÇĠLĠK, HURDA, MAMUL ALTIN
- ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ VE KUYUMCU SÖZLÜĞÜ
RAġĠT BAġ
SMMM
ANTALYA – 2010
4
Altın fiyatlarındaki artıĢ veya azalıĢ birçok farklı
nedenden etkilenmekte olup, her zaman enflasyon oranıyla
aynı paralelde olmayabilir.
Altın gibi yabancı paralar da aynı özelliktedir. Döviz
kurlarındaki artıĢ yada azalıĢ da enflasyon oranıyla aynı
paralelde olmayabilir. Bu nedenle yabancı para cinsinden
olan varlıklar ve yükümlülüklerin enflasyon karĢısında
değerini koruduğu veya aynı oranda değer kaybettiği
söylenemez.
Dolayısıyla; altın ticari mal yerine değiĢim ve ödeme
aracı olarak dikkate alınırsa ve yabancı para birimlerinde
(döviz‟de) uygulanan yöntem gibi sadece stoklarda görülen
has altın bedeli dönem sonlarında borsa fiyatları ile
güncellenirse ve farklar sermaye hesabında değer
artıĢ/azalıĢ fonu olarak muhasebeleĢtirilirse kuyumculuk
sektöründeki en büyük vergisel sorunun ortadan kalkacağı
kanaatindeyim.
RaĢit BAġ
5
ĠÇĠNDEKĠLER
ĠÇĠNDEKĠLER ............................................................................... 6
ÖNSÖZ ......................................................................................... 10
1.BÖLÜM ..................................................................................... 12
ALTIN KUYUMCULUK KIYMETLĠ TAġ GÜMÜġ .............. 12
GENEL BĠLGĠLERĠ ................................................................... 12
1.1 ALTIN ............................................................................... 14
Altınınız kaç ayar? ........................................................... 14
Altın külçeleri... ................................................................. 15
Altını saflaĢtırmak... ........................................................ 15
Cilalama (parlatma) : ....................................................... 15
Siyanürleme: ...................................................................... 16
KarıĢım yöntemi:............................................................... 16
Arıtma yöntemi .................................................................. 16
Her parıldayan Ģey altın değildir... ................................. 16
1.2 KUYUMCULUK............................................................... 18
Tanımlar .............................................................................. 18
Kuyumculuğun doğuĢu ........................................................ 19
1.3 TAġLAR............................................................................. 22
1) Kıymetli taĢlar .............................................................. 22
2) Yarı kıymetli taĢlar ...................................................... 22
3) Sentetik TaĢlar ............................................................. 22
KIYMETLĠ TAġLAR ............................................................... 24
ELMAS.................................................................................. 24
PIRLANTA ................................................................................ 27
1.4 GÜMÜġ............................................................................. 29
GümüĢün Kültürümüzdeki Yeri .................................... 29
GümüĢün tedavi edici özelliği ...................................... 29
2.BÖLÜM ..................................................................................... 31
GENEL AÇIKLAMALAR ........................................................... 31
KDV ĠSTĠSNASI.......................................................................... 31
FATURA ÖRNEKLERĠ .............................................................. 31
MUHASEBE ĠġLEMLERĠ ÖRNEKLERĠ .............................. 31
2.1 KIYMETLĠ MADEN ALIM SATIMI YETKĠSĠ VE
BELGE DÜZENĠ VE FATURA ÖRNEĞĠ .......................... 32
Kıymetli Madenler Piyasası Üyeleri .................................... 32
6
.................................................................................................... 40
2.2 CUMHURĠYET ALTINLARI.......................................... 43
Cumhuriyet Altını Özellikleri Türleri Ziynet-Meskük
................................................................................................ 43
2.3 AYAR, MĠLYEM .............................................................. 55
Ayar ....................................................................................... 55
Altın ayarların milyemini hesaplamak için .............. 55
En çok kullanılan altın ayar ve milyemleri; ..................... 55
HAS altın fiyatı ve Milyem hesaplama örnekleri; ... 56
2.4 ONS HESAPLAMA ......................................................... 58
ONS Değerleri ve ONS Hesaplama Formülü ........... 59
2.5 ALTIN FĠRE ORANLARI ............................................... 60
ATSO Altın Fire - Zayiat Oranları ............................... 60
Külçe altın, külçe gümüĢ, kıymetli taĢlar KDV‟den
istisnadır; ................................................................................ 61
2.7 KIYMETLĠ TAġ TESLĠMĠNE ĠLĠġKĠN KDV
ĠSTĠSNASI VE ÖRNEKLER................................................. 62
Kıymetli TaĢların KDV Ġstisnası tebliği özeti ........... 64
2.8 KÜLÇE GÜMÜġ VE GÜMÜġTEN MAMUL EġYA
TESLĠMLERĠ KDV ĠSTĠSNASI ........................................... 65
Külçe gümüĢ teslimleri KDV‟den istisnadır ............. 65
2.9 MAMUL ALTIN SATIġLARI KDV ĠSTĠSNASI VE
FATURA ÖRNEKLERĠ .......................................................... 66
2.10 PIRLANTALI (Kıymetli TaĢ) MAMUL KDV
ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ ............................. 69
2.11 ĠġÇĠLĠK (ÜRETĠM) FATURASI AÇIKLAMA VE
FATURA ÖRNEKLERĠ .......................................................... 73
ĠĢçilik faturası .................................................................... 73
Uygulamada görülen en önemli aksaklıklar ............ 73
2.12 GĠDER PUSULASI ĠLE HURDA ALTIN ALIMLARI
.................................................................................................... 80
2.13 ALTININ EMANETÇĠ TARAFINDAN TAġINMASI
HALĠNDE ĠRSALĠYE DÜZENLENMESĠ .......................... 85
3.BÖLÜM ..................................................................................... 87
STOK DEĞERLEME YÖNTEMĠ ............................................ 87
3.1) 24.04.2003 Tarihi Öncesi Uygulamalar ............... 88
3.2) 24.04.2003 – 31.12.2003 Tarih Arası
Dönemdeki Uygulamalar ve Örnekler ........................... 89
7
3.3) 01.01.2004 Tarihinden Sonrası Uygulamalar .. 92
4. BÖLÜM ................................................................................... 93
KUYUMCU SEKTÖRÜ ............................................................. 93
ENFLASYON DÜZELTMESĠ................................................... 93
4.1 Enflasyon Düzeltmesinin Amacı ve Mahiyeti....... 94
Altın, gümüĢ alım-satımı ve imali ............................... 95
Stokların Düzeltilmesi .................................................. 100
TaĢıma Katsayısı ............................................................. 103
TEFE – ÜFE (2003-2008 Yılları Aylık Fiyatları
Endeksi .............................................................................. 104
4.2 KUYUMCU ENFLASYON DÜZELTMESĠ KANUN,
TEBLĠĞ VE SĠRKÜLER ..................................................... 106
348 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği . 109
Vergi Usul Kanunu Sirküleri / 19 ............................ 111
4.3 KUYUMCU ENFLASYON DÜZELTMESĠ
MUKTEZALAR...................................................................... 114
Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü .......................... 114
Vergi Dairesi BaĢkanlığı ............................................... 116
Ġstanbul Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü ........ 118
4.4 ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ ........ 121
BĠLANÇO ÖRNEKLERĠ ...................................................... 121
VE ............................................................................................ 121
YEVMĠYE MADDELERĠ ..................................................... 121
2008 1. (31.03.2008) Dönem Bilanço ve Yevmiye
Maddeleri........................................................................... 122
Maddeleri........................................................................... 126
Maddeleri........................................................................... 130
Maddeleri........................................................................... 134
4.5 ENFLASYON VERGĠSĠ MĠ?....................................... 138
4.6 KUYUM MALLARI STOK HAREKETLERĠ ÖRNEK
TABLO ................................................................................... 140
4.7 ĠSTANBUL ALTIN BORSASI (ĠAB) .......................... 142
1995-2008 YILLARI ........................................................... 142
AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA ........................................ 142
ALTIN KAPANIġ KURLARI .............................................. 142
8
TL/Kg ve YTL/Kg Fiyatları .............................................. 143
USD/Ons Fiyatları ............................................................. 145
5. BÖLÜM ................................................................................. 147
5.2 Altın Fiyatını Neler Etkiler ................................... 148
5.3 (G.T.I.P.) GÜMRÜK TARĠFE ĠSTATĠSTĠK
POZĠSYONU ...................................................................... 149
ĠMMĠB ĠĢtigal Konuları ................................................. 149
5.5 ÇALINAN MALLARIN KDV‟SĠ ................................... 150
Çalınan malların KDV‟si indirilemez........................ 150
Çalınan Mala Ait KDV Mukteza .................................... 151
6. BÖLÜM ................................................................................. 153
ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ VE ................................................. 153
KUYUMCU SÖZLÜĞÜ ........................................................... 153
6.1 ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ ........................................... 155
6.2 KUYUMCU SÖZLÜĞÜ .............................................. 157
ALTIN VE ENFLASYON ......................................................... 179
9
ÖNSÖZ
RAġĠT BAġ
SMMM
Saygıdeğer MeslektaĢlarım,
Yazılı ve görsel basınında kuyumcuların beyan ettiği

düĢük kazanca ve ödediği vergilere dikkati çekerek
“Kuyumcular açlık sınırının altında gelire sahip” “Bakkaldan
daha az vergi veren kuyumcu istemiyoruz” "Kuyumcuya kız
vermeyin, verirseniz kızınız periĢan olur" gibi haberler her
vergi döneminde yer almakta ve toplumda büyük yankı
oluĢturmaktadır.
Söz konusu gazete haberlerini okuyan insanların
kafalarında, kuyumcuların “çok iyi kazandıkları halde,
ödemeleri gereken vergiyi ödemedikleri” gibi bir yargı
oluĢturmaktadır.
Gerçekten de, Ģu ya da bu sebeple vergiye tabi kazancını
tam olarak beyan etmeyen ve ödemesi gereken vergiyi tam
olarak ödemeyen kuyumcu sektör mensupları her zaman var
olagelmiĢtir. Vergi inceleme sonuçları da bunu yeterince ortaya
koymaktadır.
Bu haberlere konu olan kuyumcu sektörünün vergisel
sorunlarına, vergileme sisteminin genel nitelikli bir sorunu
olması sebebiyle, ancak geniĢ bir perspektiften bakılması
halinde, kalıcı çözümler bulunabilir.
Vergiye tabi kazanç ve iratların gerçek miktarları ile
ortaya çıkarılmasını sağlayacak düzenlemeler
yapılmadıkça, hiçbir mesleğin kazancı ile ilgili genel
değerlendirmeler yapmanın çok sağlıklı sonuçlar
doğuracağını sanmıyorum.
Böylesi değerlendirmeler; içinde duygusal öğeler
barındıran kiĢisel değerlendirmelerden öteye geçemez. Bu tür
değerlendirmelerin de sorunun çözümüne çok büyük
katkısı olduğu söylenemez.
Çünkü, sorun birkaç meslek grubu mensuplarının
kazançlarının gereği gibi vergilendirilip vergilendirilmemesi
değildir.
10
Kuyumcu sektörünün faaliyetine konu olan maddenin
altın gibi kıymetli bir maden olması, tek baĢına her
kuyumcunun çok fazla para kazandığını göstermez. Üstelik,
unutulmamalıdır ki, açıklanan tutarlar, ortalama tutarlardır ve
o meslek mensuplarının tek tek hiçbirini bağlamaz.
Öte yandan, bu tutarlarla kıyaslanamayacak kadar çok
daha fazla kazanç beyan eden ve vergi ödeyen bir
kuyumcunun, bu tutarlara bakılarak suçlanması da doğru bir
yaklaĢım değildir.
Özelikle; ülkemiz iĢ dünyasının “enflasyon muhasebesi”
nden beklentisi, “kazançlarının enflasyondan arındırılması” idi.
Enflasyon muhasebesi sadece kuyumcu sektörünün uyguladığı
bir muhasebesel iĢlem olarak kalmıĢtır. Ancak; uygulanan
enflasyon muhasebesinin de iĢ dünyasının beklentilerini
karĢılamaktan oldukça uzak olduğu görülmüĢtür.
Kuyumcu sektörünün mali iĢlerinin de, sektörün

muhasebe iĢlerini yürüten meslek erbabının da sektörün
sorunlarının çözümüne katkı sağlayabilmesi için,
sorunun ne olduğunu ve nasıl çözümlenmesi gerektiğini
iyi bilmesi gerektiğine inanıyorum.
Saygıdeğer dostlar, kuyumculuk sektörünün mali

sorunlarına Okyanusa bir damla katkı kadar bile olsa katkı
sağlayabileceğim düĢüncesi ile hazırladığım bu kitap sektörün
tüm sorunlarını ortadan kaldıran sihirli bir değnek değildir.
Ancak bu kitapta bazı küçük uyarılar, bazı hatırlatmalar,
dikkat edilmesi veya yapılması gereken bazı hususlar ile
kuyumculuk sektörü muhasebe iĢlemlerine, enflasyon
düzeltmesi iĢlemlerine ait çeĢitli örnekler ve bazı bilgiler, kanun
ve muktezalar yer almaktadır. Kitapta yer alan her konuya çok
geniĢ Ģekilde yer vermek mümkün olmadığı için bazı konulara
özet Ģeklinde, güncel bazı hususlara daha fazla yer verilmiĢtir.
Kuyumcu sektörünün vergisel sorunlarına gerçekçi
çözüm getirilmesini ve özellikle kayıt altına alınmasına yönelik
çalıĢmaların bilinçli faydalı olarak yapılmasını ve vergisini tam
ödeyen sektör mensubuna yönelik suçlayıcı tepkilerin son
bulmasını dilerim.
Bu kitabın okyanusa bir damla katkı sağlayacak kadar
bile olsa sizlere faydalı olması ümidiyle…
11
1.BÖLÜM
ALTIN
KUYUMCULUK
KIYMETLĠ TAġ
GÜMÜġ
GENEL
BĠLGĠLERĠ
12
13
1.1 ALTIN
Altın; Dünyanın en bilinen ve sevilen metallerinden

biridir. En önemli özelliği hava ve diğer elementlerden okside
olmamasıdır.
Altın parlak sarı, yoğun ve çok sünek, havadan,
sudan etkilenmeyen ve ticari değeri çok yüksek metaldir.
Kimyasal elemen olarak simgesi Au‟dur ve Latince
“aurum”un kısaltmasıdır.
Doğada oldukça az ama neredeyse katıksız halde
bulunan, havadan ve sudan etkilenmeyen, bu yüzden
kararıp paslanmayan ve de çok kolay iĢlenebilen altın, belki
de bu özellikleri ile insanlığın ortak tutkusu olmayı
baĢarmıĢtır. Diğer maddelerle ve oksijenle reaksiyona
girmemesi parlaklığını devamlı korumasını sağlar. Altına
Ģekil vermek diğer metallere göre çok daha kolaydır. Kolayca
haddelenmesi, bakır, gümüĢ ve diğer bazı metallerle değiĢik
renk ve özelliklerde alaĢımlar oluĢturması onu süs eĢyası
yapımında eĢsiz kılar.
Altın uluslararası alanda kabul gören ve uzun
dönemde enflasyon karĢısında değerini koruyabilen en
önemli emtiadır.
Altın, menkul kıymetlerden daha kolay nakde
çevrilebilen bir finansal araçtır. Ekonomik ve siyasi krizlerde
genellikle menkul kıymetlerden uzaklaĢılırken, altına karĢı
bir yöneliĢ olmaktadır. 1
Altınınız kaç ayar?
Altının saflığı "kırat"la (ayar) ifade ediliyor. Bu sözcük,

Arapça "kirat"tan geliyor. Arabistan'da değerli madenlerin
keçiboynuzu ağacının taneleriyle tartılması, bu sözcüğün
Arapça'dan gelmesinin nedeni. Saf altın 24 kırat...
Bir yüzüğün 18 kırat olması, 18'lik bölümünün saf altından,

geri kalan kısmının ise baĢka metallerden oluĢtuğu
anlamına geliyor. 19. yüzyılda, altının değerini ifade etmek
1
http://www. focusdergisi. com.tr
14
için "binler" sistemi getirildi. Buna göre 18 kırat altının ayar
damgası 750 olarak tanımlanıyordu. Yani 750'lik bölümü
saf altın 250'lık bölümü diğer metaller...
Altının ayar damgasıyla ilgili kanunlar 1478'e kadar

değiĢmedi. Ancak her ülke, ayar damgasıyla ilgili olarak
kendi kanunlarını uygulasa da, altının evrensel değeri
kıratla belirleniyor.
Altın külçeleri...
- Kimyasal simgesi olan Au , Latince'deki "aurum"dan

(parlamak) geliyor.
- Kuyumcu tartısıyla 31,1 gr'lık altın, uzatıldığında 54
km'lik bir tel oluĢturabiliyor. Yine ezildiğinde ve
uzatıldığında, 4 metrekarelik bir alanı kaplıyor.
- Bugün dünya altın üretimi 125 bin ton... Bu
miktarla, kenar uzunluğu 1,8 km'yi bulan bir altın
küp yapılabilir.
- Güney Afrika altın üretiminde baĢı çekiyor.
- Bugüne kadar en büyük altın külçesi Avustralya'nın
Victoria eyaletinde çıkarıldı. "Welcome Stranger" adı
konulan bu külçenin ağırlığı 78 kg. idi ve yüzde 91
saf altından oluĢuyordu.
- Getiri açısından altın çok da kârlı değil. 10 yıl önce
yapılan 1.500 dolarlık yatırımın getirisi sadece 860
dolar civarında...
Altını saflaĢtırmak...
Mısırlılar, bundan tam 3.000 yıl önce altını saflaĢtırmayı

ve iĢlemeyi biliyorlardı. Aradan geçen onca zamana ve
geliĢen tekniklere karĢın, bu alandaki temel iĢlemlerde
çok büyük değiĢiklikler olmadı. ĠĢte altını saflaĢtırmanın
bu geçmiĢten gelen 4 ana yöntemi...
Cilalama (parlatma) : Madenden çıkarılan materyal, özel

bir kap içinde, tazyikli su ile yıkanıyor. Diğer
minerallerden ve topraktan oluĢan kirlilik suyla birlikte
akıp gidiyor. Geriye saf altın kalıyor.
15
Siyanürleme: Madenden çıkarılan mineral, siyanür
alkalin ile karıĢtırılıyor. Ortaya karmaĢık bir madde
çıkıyor. Daha sonra birtakım özel tekniklerle bu
karıĢımdan altın çekilip alınıyor.
KarıĢım yöntemi: Madenden çıkarılan mineral ince ince

parçalanıyor ve daha sonra cıva ile karıĢtırılıyor. Daha
sonra bu karıĢım, ikinci bir iĢlem olarak damıtılıyor ve
altın elde ediliyor.
Arıtma yöntemi: Madenden çıkarılan mineral, ya

sülfürik asit ya nitrik asit ya da klor ile arıtılıyor ve
ayrıĢmanın sonunda altın elde ediliyor.
Her parıldayan Ģey altın değildir...
Bir mineral piritine bakıldığında, Ģu eski atasözünü

hatırlamakta yarar var: "Her parıldayan Ģey altın
değildir..." Çünkü, soluk, kirli sarı rengi ve parlayan
görünümüyle kimi zaman altına çok benziyor. Bu nedenle
mineral piritine takma bir ad bile takılmıĢ: "aptal altını"...
Pirit, altın gibi kuvars damarlarında ve kayalarda
bulunuyor. Çıplak gözle bakıldığında aynı altını andırıyor.
Ancak, altın daha yoğun ve yumuĢak. Buna karĢılık, pirit
kristalleri çok çabuk kırılıyor.
16
17
1.2 KUYUMCULUK
Tanımlar; Türk Dil Kurumu’na göre;
Kuyum;2 Değerli metal ve taĢlardan yapılan süs eĢyası,
Kuyumcu3; Değerli metal ve taĢlardan bilezik, küpe vb. süs

eĢyası yapan veya satan kimse, mücevherci, cevahirci,
Kuyumculuk4; Kuyumcunun iĢi ve zanaatı, mücevhercilik

olarak tanımlanmıĢtır.
Kuyumculuğu değerli madenlerin titiz ve hassas bir

çalıĢma ile iĢlenmesi, kıymetli taĢların Ģekillendirilmesi,
kıymetli taĢların montürle veya diğer yöntemlerle üretilen
altına monte edilmesi, mamul mal haline gelinceye kadar
birçok üretim teknikleri kullanılması iĢlemlerinin bir
bütünü olan zanaatın adı olarak tanımlayabiliriz.
Kuyumculukta kullanılan altının çeĢitli alaĢımları

vardır. Ġçine karıĢtırılan metallerle rengi ve sertlik derecesi
ayarlanır Altının kabul ettiği madenler GümüĢ, Bakır, Nikel,
Çinko, Poladyum, ve Ġridyum‟dur.
Bunun dıĢındaki karıĢımlar altının yapısını bozar ve
altın özelliklerini kaybetmesine sebep olur (parlaklık,
sağlamlık) gibi.
Kuyumculuk neolitik çağda doğmuĢtur. Arkeologların

Ur‟da, Truva‟da , Mykenai‟de buldukları mücevher ve
heykelcikler o çağa aittir. Altın o çağlardan günümüze kadar
önemini yitirmeden gelmiĢ bir kıymetli madendir ve değer
ölçüsü birimlerinden biridir.
Mücevhercilikte ve altın para basımında kullanılan
altın alaĢımlarının ayarları ülkeden ülkeye değiĢmektedir.
2
http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=211828
3
4
18
Kuyumculuğun dalları üç baĢlık altında toplanabilir;
Bunlar;
1- Kuyumcu toptancıları,
2- Kuyumcu imalatçıları
3- Kuyumcu mağazalarıdır.
Kuyumcu toptancıları, sermayeleri olan has altını

atölyelere verip imalat yaptırırlar ve daha sonra bu malları
kuyumcu mağazalarına satarlar.
Kuyumcu imalatçıları genel olarak fason altın imalatı
yaparlar. Fason imalatın temel prensibi hammaddenin fason
iĢ yaptıranlarca temin edilmesidir.
Kuyumcu mağazaları ise, toptancılarından aldıkları
mamul haline gelmiĢ altını tüketiciye satarlar. Bunun
yanında kendi sermayesi olan altını veya tüketiciden
aldıkları hurda altını imalatçıya göndererek mamul haline
geldikten sonra satıĢını gerçekleĢtirirler. 5
Kuyumculuğun doğuĢu 6
Değerli madenler ve taĢlar, insanlık tarihi boyunca

kimi zaman güzellik, kimi zaman zenginliğin ve asaletin
simgesi olarak iĢlendi, kullanıldı. Takının tarihi,
günümüzden 30.000 yıl önceye, Üst Paleolitik Çağ'a kadar
uzanıyor. Ancak uzmanlar, gerçek anlamıyla
kuyumculuğun, Mezopotamya'da, Mısır'da ve Anadolu'da,
M.Ö. 4. binyılın sonlarına doğru baĢladığını belirtiyorlar.
5
Bülent CANTÜRK Vergi Denetmeni - K. Tekin COġKUN Vergi Denetmen
Yrd. - Gaziantep Vergi Dairesi BaĢkanlığı
KUYUMCULUK SEKTÖRÜNDE FAALĠYET GÖSTEREN MÜKELLEFLERĠN
VERGĠLENDĠRĠLMESĠNDE GENEL ESASLAR
http://www.gvdb.gov.tr/etkinlikler.php?id=4
6
Kuyumculuğun DoğuĢu Yayınevi: GoldaĢ Kültür Yayınları Yazar: Altan
Türe, M. Yılmaz SavaĢçın
http://www.goldas.com/Kurumsal/social_responsibility/publications.asp
x
19
Antik takıların karmaĢık kompozisyonları, ayrıntılı ve
özenli iĢçilikleri incelendiğinde, akla hemen bunların hangi
aletlerle, hangi üstün teknik bilgiyle yapıldığı sorusu geliyor.
Ġnsanın yaratıcı gücünün bir uzantısı olan bu teknik
geliĢimler, aynı zamanda insanın çevresindeki malzeme ile
savaĢımının da bir göstergesi.
Kültürün en eski çağlarından itibaren teknik ve insan

iç içe... Plastik deformasyonu çok yüksek olan altının bu
özelliği, Ġlk Tunç Çağı'nda biliniyordu. Eski çağların ustaları,
saf altını döverek zar gibi inceltebiliyorlardı. Varak ve varak
kaplama denilen bu teknik Mısırlılar, Çinliler, Yunanlılar
tarafından kullanılmıĢtı. Ġslam sanatında altın ve gümüĢ
varaklar, ahĢap ve metal eĢyanın yanı sıra minyatürlerin
renklendirilmesinde, baskı motiflerinde ve elyazmalarında
geniĢ ölçüde kullanılmıĢtı.
Kuyumculuğun tarihi, doğal olarak sayısız tekniklerle

dolu. Günümüz kuyumculuğunda seri ve standart üretim
için kullanılan santrifüj (merkezkaç) veya vakum gibi döküm
tekniklerinin temeli olan kaybolan mum tekniği, delikli
süslemeler yapmak için kullanılan ajur, kazıma tekniği,
taneleme anlamına gelen granülasyon ya da Türk
kuyumculuğundaki karĢılığıyla güherse, tombaklama ve
mine tekniği bunların belli baĢlıları...
BaĢta altın olmak üzere, tüm değerli maden ve taĢlar,

insanların "uygarlaĢtığı" ve toplumsallaĢmanın ilk
temellerini attı günden beri, her zaman özel bir öneme sahip
oldu. Onların uğruna savaĢlar çıktı, medeniyetler yok oldu.
Hatta onlara tapanlar bile çıktı tarihte...
Tabii kıymetli-yarı kıymetli taĢ ve madenlerin

kullanım alanları da tarihsel süreç içinde farlılıklar gösterdi.
En basit tanımıyla "hayatı kolaylaĢtırmak"la baĢlayan süreç,
zaman içinde adak, hediye ve takı gibi formlar aldı.
20
21
1.3 TAġLAR
TaĢlar Kendi aralarında üçe ayrılırlar;
1) Kıymetli taĢlar; Elmas, Pırlanta, Yakut, Zümrüt, Safir
2) Yarı kıymetli taĢlar; Akik, Firüze, Turkuvaz, Topaz,

Peridot, Akuvamarin, Onyx, Opal, Amatist (Fedispat) (GüneĢ
ıĢınlarını yansıtan taĢlar) Ay taĢı, Kuarts, Trimolin, Granat,
Seylan, Lapis, Zebercek, Hematayt, Aleksandrit, Mercan,
Ġnci, Opal, Taygırays, Amer, Kehribar.
3) Sentetik TaĢlar; Her türlü sert ve yarı yumuĢak madde

lerden Kimyevi yollarla Üretilip silisyumla renklendirilen
kıymetsiz taĢlardır.
Ayrıca renksiz kristal‟dan de ( CZR ) sentetik taĢlar

günümüzde üretilmektedir.
KIYMETLĠ VE YARI KIYMETLĠ TAġLAR
( Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’ne Göre)7

Amazonit Agat Turmalin
Yakut Krizolit Lapis
Sedef Obsidiyen Kalsedon
Malahit Ametist Opal
Zümrüt KantaĢı Lüle TaĢı
Kaplangözü Safir Krizopraz
Apatit Kehribar Oltu TaĢı
7
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
http://www.mta.gov.tr/mineraller/kiymetlim.html
22
ZÜMRÜT
SAFİR
YAKUT
23
KIYMETLĠ TAġLAR
ELMAS
KuĢkusuz kuyumculukta kullanılan en nadir, en

kıymetli, en asil taĢtır. Doğada saf olarak bulunur.
Hammaddesi karbondur. Dünyanın merkezindeki mağma
tabakasında binlerce derecedeki sıcaklıklarda eriyip gaz
haline dönüĢen karbon patlayan yanardağlardan lavlarla
birlikte yeryüzüne çıkar ve yanardağ eteklerindeki su
birikintileri ile karĢılaĢtığında ve ani soğumalarda
sertleĢerek kristalize olurlar. Bu yüzden elmasın ilk
bulundukları yerler sönmüĢ yanardağ eteklerindeki gölet ve
akarsu yataklarıdır.
Elmasın hammaddesi ve oluĢum Ģekli bilinmesine
rağmen dünya yüzeyinde bu kadar büyük bir ısı derecesine
ve atmosfer basıncına ulaĢılamadığı için yapılması bugün
için mümkün değildir.
Elmasın iki önemli özelliği vardır;
1- GüneĢ ıĢınlarını % 100 ve yedi renk olarak
yansıtabilmesi ve
2- Dünyanın en sert maddesi olması.
Bu yüzden elmasın iĢlenebilmesi çok zordur. Elmas
ancak elmas tozlarının sıkıĢtırılıp iĢlendiği aletlerle kesilip
parlatılabilinir.
Elmas genelde 4 sektörde kullanılır.

Çıkarılan Elmasın;
1- % 45 i sanayide,
2- %32 si Mücevherat‟ta
3- % 10 u Bilimsel deneylerde %5 Tıpta
4- % 8 i diğer sektörlerde.
Mücevherat iĢinde kullanılan.% 32 lik bölüm
iĢlendiğinde % 9 oranında fire vermektedir bu fireler (tozlar)
yeniden iĢlenerek kesim iĢlerinde kullanılmaktadır.
Elmas; yukarı doğru 8 ve 16 faseta olarak

kesildiğinde Elmas, aĢağı doğru kesildiğinde Pırlanta adını
alır.
24
25
26
PIRLANTA
Pırlanta; tabiattaki varoluĢu hakkında bilgimiz olmazsa
değer vermek ve tasımı olduğumuz madenin kıymetini tam
olarak anlamamız mümkün değildir. Pırlanta dünyanın
yaradılıĢında karbon ve atomlarının yüksek ısı ve yüksek
basınç ortamında kristalleĢmesi sonucu oluĢmuĢtur.
Dünyanın Ģu andaki evresini düĢündüğümüzde elmas

madeninin tekrar oluĢması gibi bir durum mümkün
değildir. Bizler ancak yaklaĢık 250 ton ve kayanın iĢlenmesi
sonucunda 1 karat elmas madeni elde etmekteyiz.
Bu madenin yaklaĢık % 40 kesim ve iĢçilik kaybına

uğradığını düĢündüğümüzde 400 ton taĢ ve kayanın
iĢlenmesi sonucu ancak 1 karat elmas madeni elde
edilmektedir. Bu kadar zahmetli olmasına karĢılık altın ile
birleĢtiğinde bizlerin vazgeçilmez aksesuarları haline
gelmektedir.
"parlaklik pirlantanin en onemli degerlendirme

kriterlerinden biridir."
Kusursuz ellerden çıkan elmasın değeri baĢka bir değer

daha kazanır Ünlü ressamların slinden çıkan kusursuz renk
ve manzaralara saat ile becerinin birleĢtiği baĢka bir dünya
ortaya çıkmıĢtır.
27
28
1.4 GÜMÜġ
GümüĢ, beyazımsı gri renkte, parlak, kolay
iĢlenebilen, tel haline gelebilen ve oksitlenmeyen değerli bir
metaldir.
GümüĢ altından sonra en kolay dövülebilen ve
haddeden geçirilebilen bir metaldir. Saf haldeyken oldukça
yumuĢaktır.
GümüĢ bakır alaĢımları para, madalya yapımında ve
kuyumculukta çok kullanılır.
GümüĢ ayarları binde oranında ifade edilir. 900 ayar
damgalı bir alaĢımda % 90 gümüĢ, % 10 bakır vardır.
GümüĢ son yıllarda takı ve süs eĢyası olarak yaygın
bir Ģekilde kullanılmaktadır.
GümüĢün Kültürümüzdeki Yeri 8
GümüĢ, tarih boyunca Türkler tarafından bilinen bir

madendir. GümüĢün değerli bir maden olması, fiziksel ve
kimyasal birçok özelliklerinin Türkler tarafından bilinmiĢ
olması, kullanım alanlarının çokluğu gibi birçok nedenlerle
kültürümüzde de önemli bir yer tutmasına neden olmuĢtur.
GümüĢ, madenlerin en parlağıdır.
YumuĢak olması nedeniyle kolay iĢlenebilmiĢ ve gerek
takı olarak, gerek ev eĢyası olarak kullanılmıĢtır.
GümüĢ halk arasında "Ay TaĢı" olarak da
anılmaktadır.
GümüĢ mikrop barındırmaz. Onun bu özelliği çok
eskiden beri bilindiği için zehirlenme korkusu olanlar suları
gümüĢ kaplardan içmiĢlerdir.
GümüĢ kapta bekletilen su mikrop ve zehirden arınır
ve güvenle içilebilir. Su filtrelerinde gümüĢ folyolar
kullanılır.
GümüĢün tedavi edici özelliği
Tıpta birçok alanda kullanılmakta, ameliyat

aletlerinin birçoğu gümüĢten yapılmaktadır.
8
http://www.tekbirsilver.com/tekbirsilver.cmt?sayfa=34&hid=72
29
30
2.BÖLÜM
KUYUMCU
SEKTÖRÜ
MUHASEBE
ĠġLEMLERĠ
GENEL AÇIKLAMALAR
KDV ĠSTĠSNASI
FATURA ÖRNEKLERĠ
MUHASEBE ĠġLEMLERĠ
ÖRNEKLERĠ
31
2.1 KIYMETLĠ MADEN ALIM SATIMI YETKĠSĠ
VE BELGE DÜZENĠ VE FATURA ÖRNEĞĠ
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara
ĠliĢkin 2006-32/32 No.lu Tebliği ile yetkili müesseselere;
Kıymetli Madenler Borsasına üye olmak kaydıyla, ilgili
yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde iĢlenmemiĢ
kıymetli madenler ile barlar veya külçeler halindeki
iĢlenmiĢ kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve söz
konusu Borsada sürdürülmekte olan kıymetli madenlere
iliĢkin iĢlemleri yapma ve Darphane ve Damga Matbaası
Genel Müdürlüğü tarafından üretilen basılı altınlar (milli
ziynet, meskük vb.) ile bir kilogramdan küçük külçe
Ģeklindeki standart altınların alım satımını yapma yetkisi
verilmiĢtir.
Kıymetli Madenler Piyasası Üyeleri
- Bankalar (20)
- Yetkili Müesseseler (23)
- Kıymetli Maden Aracı Kurumları (15)
- Kıymetli Maden Üretimi veya Ticareti ile ĠĢtigal Eden
Anonim ġirketler (5)
Dolayısıyla; Külçe altın satıĢı yapabilmek için Kıymetli

Madenler Piyasasına Üye olmak gerekmektedir. Ġstanbul
Altın Borsası kayıtlarına göre Ocak 2009 ayı itibariyle
yukarıda belirtildiği üzere 23 tane Anonim Ģirket külçe altın
satımı yapmaya yetkilidir.
Kuyumculuk faaliyeti ile iĢtigal eden iĢletmeler

külçe altın alım satımı yaparlarsa Vergi Usul
Kanununa göre alım ve satımları belgeleyip faaliyetleri
ve kazançları beyan edilen bu ticari iĢlemler vergisel
açıdan bir sorun oluĢturmayabilir ancak ilgili kanun
ile külçe altın ticaretini sadece yetkili müesseseler
yapabilmektedir.
32
22 Eylül 2006 Tarihli 26297 sayılı Resmi Gazete ile
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı karara
iliĢkin tebliğ yürürlüğe girmiĢ olup bu Tebliğin amacı, Türk
Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda
tanımlanan yetkili müesseselerin kuruluĢ, Ģube açma,
faaliyet, yükümlülük ve denetimlerine dair usul ve esasları
düzenlemektir. Yetkili Müesseseler ise Bakanlıkça tespit
edilen usul ve esaslar çerçevesinde dövize iliĢkin iĢlemler
yapmasına izin verilen ve kıymetli maden, taĢ ve eĢyalara
iliĢkin iĢlemler de yapabilen anonim Ģirketlerdir.
Yetkili müesseseler Türk Parası Kıymetini Koruma ve

ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde aĢağıda
belirtilen faaliyetlerde bulunabilirler. Faaliyet Konularından
ç maddesi ise;
ç) Kıymetli Madenler Borsasına üye olmak

kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri
çerçevesinde iĢlenmemiĢ kıymetli madenler ile barlar
veya külçeler halindeki iĢlenmiĢ kıymetli madenlerin
ithalini, ihracını ve söz konusu Borsada sürdürülmekte
olan kıymetli madenlere iliĢkin iĢlemleri yapmak.
33
34
1. ÖRNEK; KÜLÇE ALTIN SATIġ FATURASI
KÜLÇE ALTIN SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA
GOLDBĠLANÇO DÖVĠZ VE
KIYMETLĠ MADEN TĠCARETĠ FATURA
ANONĠM ġĠRKETĠ
ADRESĠ: …………………………………
…………………………………………….. SERĠ A
ANTALYA SIRA NO .0001
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:
……………… .07
Düzenleme
C KUYUMCULUK 21.01.2009
Tarihi
SAYIN: SAN.TĠC.LTD.ġTĠ.
ADRESĠ: ………………………. Ġrsaliye
21.01.2009
…………………………………… Tarihi
………….. / ANTALYA Ġrsaliye
.0004
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ……………… Numarası
AYAR MĠKTARI BĠRĠM

S.NO AÇIKLAMA TUTARI
Milyem ADET GRAM FĠYATI
1 Külçe Altın 0,995 5 5.000,00 45,60 226.860,00
(5 ADET 1.000 gr‟lık Külçe)
(5.000 X 0,995= 4.975 gr HAS)
Toplam 226.860,00
KDV %... ---
Gnl.Topl. 226.860,00
Yalnız: ĠKĠYÜZYĠRMĠALTIBĠN SEKĠZYÜZALTMIġ TÜRKLĠRASI'DIR.
35
AÇIKLAMALAR;
- Piyasada alım satımı yapılan Külçe Altın genellikle
1.000,00 gramdır ve 995 milyemdir.
- Ġstanbul Altın Borsası KapanıĢ Kurları has altın fiyatı
olarak alınmıĢtır. Ancak piyasada günlük ve anlık
değiĢen fiyatlar sürekli takip edilmekte ve iĢlem
anındaki fiyatlar uygulanmaktadır.
- Miktar ve birim fiyat HAS ALTIN verileri ile
hesaplanmaktadır. Yukarıdaki örnekte 5.000 gram
külçe altının HAS miktarı 4.975 gramdır.
- Külçe Altınlarda KDV istisnası olduğu için örneklerde
KDV hesaplanmamıĢtır.
- Külçe altın yetkili müsseseden alındığı için futara
bedeli 8.000 TL‟yi aĢtığı halde kasadan nakit
ödenecektir.
Muhasebe Kaydı;
21.01.2009
150.01 Külçe Altın Hs. 226.860,00
100.01 TL Kasa Hs. 226.860,00
GOLDBİLANÇO DÖVİZ VE KIYMETLİ MADENLER TİC. A.Ş.'DEN 21.01.2009 TARİH

VE 001 NOLU FATURA İLE ALINAN 5.000 GRAM 995 MİLYEM KÜLÇE ALTIN ALIMI
36
Kıymetli Maden Alım/Satım Belgeleri
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara

ĠliĢkin 2006-32/32 No.lu Tebliğ ile kendilerine kıymetli
maden alım/satım yapma yetkisi verilen yetkili
müesseselere; 1/3/2008 tarihinden geçerli olmak üzere,
05.01.2008 tarih ve 26747 nolu Resmi Gazetede yayımlanan
379 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği gereğinde 01.03.2008
tarihinden geçerli olmak üzere kıymetli maden alımında
"Kıymetli Maden Alım Belgesi", satımında da "Kıymetli
Maden Satım Belgesi" düzenleme zorunluluğu getirilmiĢ ve
bu belgelerin Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi
gereken belgeler kapsamına alınması uygun görülmüĢtür.
Birer örneği aĢağıda bulunan Kıymetli Maden Alım/Satım

Belgelerinde; düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası,
belgeyi düzenleyen yetkili müessesenin iĢ adresi, bağlı
olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, kıymetli
madeni alan/satan kiĢinin veya kuruluĢun adı-
soyadı/unvanı ve vergi kimlik numarası, kıymetli madenin
cinsi, fiyatı, miktarı, tutarı ve bu tutara isabet eden katma
değer vergisinin bulunması zorunludur.
Kıymetli Maden Alım/Satım Belgeleri en az bir asıl bir örnek

olarak düzenlenecek ve aslı, kıymetli maden alan ya da
satan kiĢiye verilecektir. Bu belgelerin ikiden fazla örnek
olarak düzenlenmesi halinde her birinin kaçıncı örnek
olduğu belirtilecektir.
Yukarıda belirtilen Ģartlara uygun olarak belge

düzenlenmediğinin veya gerçeğe aykırı olarak
düzenlendiğinin tespiti halinde, mükellefler adına Vergi Usul
Kanununun 353 üncü maddesi uyarınca özel usulsüzlük
cezası kesilecektir.
37
Kıymetli Maden Alım Belgesi
İl Kodu
Seri No :
Sıra No :
Tarih :
Yetkili Müessesenin
Unvanı :
Adresi :
Vergi Dairesi :
Vergi Kimlik No. :
Kıymetli Madeni Satan KiĢinin/KuruluĢun
Adı-Soyadı,
Unvanı :
Adresi :
Vergi Dairesi :
Vergi Kimlik No. :
Alınan Kıymetli Madenin
Cinsi :
Fiyatı (YTL) :
Miktarı :
Tutarı (YTL) :
KDV :
Belgeyi Basan Matbaa İşletmecisinin : Adı-Soyadı Unvanı, Adresi,
Vergi Dairesi, Vergi Kimlik No, Basım Yılı, Anlaşma Tarihi
38
2. ÖRNEK; KIYMETLĠ MADEN (KÜLÇE ALTIN) SATIM
BELGESĠ
Kıymetli Maden Satım Belgesi
İl Kodu
Seri No :
Sıra No :
Tarih : 21.01.2009
Yetkili Müessesenin
: GOLDBİLANÇO DÖVİZ VE KIYMETLİ

Unvanı MADEN TİCARETİ A.Ş.
Adresi : ……………………
Vergi Dairesi : …………………..
Vergi Kimlik No. : ……………
Kıymetli Madeni Alan KiĢinin/KuruluĢun
Adı-Soyadı, : C KUYUMCULUK SAN.TİC.
Unvanı LTD.ŞTİ.
Adresi : …..
Vergi Dairesi :
Vergi Kimlik No. :
Satılan Kıymetli Madenin
Cinsi : Külçe Altın
Fiyatı (YTL) : 45,60 TL/HAS
Miktarı : 5.000,00 gr (4.975,00 gr HAS)
Tutarı (YTL) : 226,860 TL
KDV : ---
Belgeyi Basan Matbaa İşletmecisinin : Adı-Soyadı Unvanı, Adresi, Vergi
Dairesi, Vergi Kimlik No, Basım Yılı, Anlaşma Tarihi
39
Külçe Altın Alım/Satım Bedeli Tevsik Zorunluluğu
Vergi Usul Kanununun 332 sıra no.lu VUK. Genel

Tebliği ile 8.000 YTL.‟yi aĢan alıĢ ve satıĢların tevsik
mecburiyeti getirilmiĢtir.
Bu tevsik banka, özel finans kurumları Posta Telgraf

TeĢkilatı Genel Müdürlüğü aracılığı ile yapılması
gerekmektedir.
Ancak alıĢlar yetkili döviz büfelerinden yapıldığı

takdirde 323 sıra no.lu VUK. Genel Tebliği gereğince tevsik
mecburiyeti bulunmamaktadır.
Dolayısıyla Kıymetli Madenler Piyasasına Üye olan

yetkili müsseselerden alınan külçe altın bedelleri nakit
olarak ödenebilmektedir.
ĠĢlenmiĢ mamul altın alım satımında ise VUK

hükümleri çerçevesinde tevsik mecburiyeti bulunmaktadır.
40
ALTIN SATIġINDA KDV BEYANNAMESĠ
3065 sayılı KDV Kanunu Madde 23: Özel Matrah ġekilleri e

bendine göre; Altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet
eĢyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah, külçe
altın bedeli düĢüldükten sonra kalan miktardır,
KATMA DEĞER VERGĠSĠ BEYANNAMESĠ

TABLO 6 – DĠĞER BĠLGĠLER
42. SATIR
Özel Matrah ġekline Tabi ĠĢlemlerde Matraha Dahil

Olmayan Bedel Altın, gümüĢ ve kıymetli taĢtan yapılmıĢ
eĢya teslimlerinde matraha dahil olmayan tutar 42.
satırda, bedelin matraha dahil edilmiĢ olan kısmı ise Tablo
1 de (10 uncu satırda) gösterilecektir.
TABLO-6 DĠĞER BĠLGĠLER
Özel Matrah ġekline Tabi ĠĢlemlerde

42 226.860,00
Matraha Dahil Olmayan Bedel (9)
Teslim ve Hizmetlerin KarĢılığını TeĢkil Eden

43
Bedel (28+42+56+68)
Teslim ve Hizmetlerin KarĢılığını TeĢkil Eden

44
Bedel (Kümülatif) (10)
Kredi Kartı Ġle Tahsil Edilen Teslim ve Hizmet

45
Bedelleri (11)
41
42
2.2 CUMHURĠYET ALTINLARI
Cumhuriyet Altını Özellikleri Türleri Ziynet-Meskük
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü

Cumhuriyet Altınlarının tek yasal üreticisidir. DeğiĢik boyut
ve ağırlıklarda olup 22 ayar altındır.
Cumhuriyet Altını; Devlet güvencesi altında

sadece Darphane ve Damga Matbaası Genel
Müdürlüğü tarafından basılabilen ve değiĢik boyut ve
ağırlıkları olan 22 ayar altın paradır.
Meskûk ve ziynet olmak üzere iki türü

bulunmaktadır. Meskûk altına halk arasında Ata Altını
da denilmektedir.
Gerek Meskûk altının ve gerekse ziynet altınının

ağırlığa göre beĢ türü bulunmaktadır. 9
Cumhuriyet Altını (Ziynet) Türleri ;
- 500‟lük 35.080 gr,

- 250‟lik 17.540 gr,
- tam 7.016 gr,
- yarım 3.580 gr ve
- çeyrek 1.754 gr.
9
Altın Madencileri Derneği
http://www.altinmadencileri.org.tr/index.php?secim=8&cid=111
43
Cumhuriyet Altını Özellikleri 10
10
TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel
Müdürlüğü
http://www.darphane.gov.tr/dizayn-cumaltin.htm
44
Cumhuriyet Altını AlıĢ/SatıĢ Faturası Açıklamaları ve
Muhasebe Kaydı;
AÇIKLAMALAR;
- Cumhuriyet altınları Darphane ve Damga Matbaası

Genel Müdürlüğü tarafından basılmaktadır.
- Cumhuriyet altınları 22 ayar (916 milyem) olarak
üretilmektedir.
- Çeyrek (25‟lik), yarım (50‟lik), tam (100‟lük), 250‟lik,
500‟lük olarak üretilmektedir.
- Genellikle tasarruf amaçlı ve hediyelik altın olarak
alım satımı yapılan cumhuriyet altınları sıklıkla el
değiĢtirmekte ve ikinci el denilen kullanılmıĢ
cumhuriyet altınları da kuyumcularda alınıp
satılmaktadır.
- Cumhuriyet altınlarının alım satımının sıklıkla tercih
edilmesinin en önemli sebebi, iĢçilik fiyatının çok
yüksek oranda olmaması ve diğer altın takıların
(yüzük, küpe, kolye gibi) alım satımı sırasında
meydana gelen iĢçilik fiyatları düĢülmesi nedeniyle
ortaya çıkan alım satım zararlarının cumhuriyet
altınlarında meydana gelmemesidir.
- Cumhuriyet altınları Darphaneden alınabileceği gibi
zati eĢyalarını satan nihai tüketicilerden de
alınabilmektedir.
45
3. ÖRNEK; HURDA ALTIN ALIM GĠDER PUSULASI
ZATĠ EġYASINI (CUMHURĠYET ALTINI) SATAN KĠMSE ĠÇĠN

DÜZENLENEN GĠDER PUSULASI
GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK
LTD.ġTĠ. GĠDER PUSULASI
ADRESĠ: …………………………………
…………………………………………….. SERĠ A
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ……………… .07
Düzenleme
21.01.2009
Tarihi
ĠġĠN MAHĠYETĠ CĠNSĠ ADEDĠ FĠYAT TUTAR
ÇEYREK ALTIN 5 69,50 347,50

YARIM ALTIN 2 139,50 279,00
CUMHURĠYET ALTINI (ATA LĠRA) 1 290,00 290,00
TOPLAM 916,50
GELĠR VERGĠSĠ
TEVKĠF EDĠLEN
ORANI %
TUTARI
FON PAYI
KESĠNTĠLER
TOPLAMI
ÖDENECEK
916,50
NET TUTAR
YALNIZ: DOKUZYÜZONALTI LĠRA ELLĠ KURUġ………………..'dan yukarıda

belirtilen MAL/Ġġ bedelini aldım.
Adı Soyadı: …………………………………… ĠMZA

Adresi: ………………………………………..
Plaka No:…………………………………….
46
AÇIKLAMALAR;
- Nihai Tüketiciler ellerindeki ziynet ve meskuk

altınlarını kuyumculara satarken, nihai tüketiciler
vergi mükellefi olmadıkları için iĢletmenin gider
pusulası ile zati eĢyalarını satabilmektedirler.
- Düzenlenen Gider Pusulasında KDV ve Stopaj
hesaplanmamaktadır.
Muhasebe Kaydı;
21.01.2009
153.01 (25'lik) 5 ADET ÇEYREK ALTIN 347,50

(50'lik) 2 ADET
153.02 YARIM ALTIN 279,00
ATA LİRA 1 ADET CUMHURİYET
153.03 ALTIN 290,00
100.01 TL Kasa Hs. 916,50
21.01.2009 TARİH VE 001 NOLU GİDER PUSULASI İLE ………………..... 'DAN

ALINAN ZATİ EŞYA ALTIN ALIMI MUHASEBE KAYDI
47
4. ÖRNEK; DARPHANEYE CUMHURĠYET ALTIN BASKISI
ĠÇĠN GÖNDERĠLEN KÜLÇE ALTIN SEVK ĠRSALĠYESĠ
48
AÇIKLAMALAR;
- ĠĢletme iĢlenmek üzere Külçe Altın satın almıĢtır.
- Külçe altınlar genellikle 1.000 gram ağırlığında ve 995
milyem‟dir.
- Yetkili müesseseler haricindeki kuyumcular külçe
altınları sermayelerinin topluca muhafazası yanında
genellikle ve ekseriyetle mamul altın takı imali için
değerlendirirler.
- Kuyumculukta iĢlem gören ödeme ve mübadele aracı
genellikle HAS değer üzerinden yapılmaktadır.
- ĠĢletmeler üretim yerlerine (üretim atölyelerine,
üretim fabrikalarına) faklı ayarda (14 ayar, 18 ayar,
22 ayar gibi) mamul altın takı (yüzük, küpe, kolye,
bilezik gibi) üretimi için ellerindeki Külçe altınları ve
Hurda Altınları göndermektedirler.
- ĠĢletmeler ayrıca Cumhuriyet altınları (25‟lik, 100‟lük,
250‟lik, Lira gibi meskuk ve ziynet altınlar) üretimi
için ellerindeki Külçe Altınları Darphane ve Damga
Matbaasına göndermektedirler.
- Üretime gönderilen külçe altınlar iĢletmenin malı
oldukları için 150-Ġlkmadde Hesabından 151- Yarı
mamul hesabına alınması uygun olup maliyet
fiyatlarıyla hesaplanmalıdır. Maliyet fiyatı
bilinemediği için iab kapanıĢ kuru olan 32,36 TL
hesaplamalarda dikkate alınmıĢtır.
49
Muhasebe Kaydı;
28.08.2008
151.01 KÜLÇE ALTIN 3 ADET 96.594,60
28.08.2008 TARİH VE 17104 NOLU SEVK İRSALİYESİ İLE DARPHANEYE ZİYNET VE

MESKUK ALTIN ÜRETİMİ İÇİN GÖNDERİLEN (3 ADET 1.000 GRAM = 3.000 GR X 995
MİLYEM = 2.985 HAS) KÜLÇE ALTIN SEVK İRSALİYESİ MUHASEBE KAYDI
50
5. ÖRNEK; DARPHANEDE ÜRETĠLĠP TESLĠM ALINAN
ZĠYNET VE MESKUK ALTINLAR TESLĠM MAKBUZU
51
AÇIKLAMALAR;
- ĠĢletmeler Darphane ve Damga Matbaasına
gönderdikleri 3.000 gram 995 milyem külçe altınlar
karĢılığında Darphaneden üretilen 22 ayar
Cumhuriyet altınları (meskuk ve ziynet altınlar)
teslim almıĢlardır.
- 153 adet üretilen 22 ayar (916 miyem)100‟lük ziynet
altını ortalama 7,016 gram olarak üretilmiĢ olup
toplam 1.073,90 gram (984,34 HAS)
- 149 adet üretilen 22 ayar (916 miyem)100‟lük
meskuk altını ortalama 7,216 gram olarak üretilmiĢ
olup toplam 1.074,60 gram (984,98 HAS)
- 62 adet üretilen 22 ayar (916 miyem)250‟lük ziynet
altını ortalama 17,540 gram olarak üretilmiĢ olup
toplam 1.089,80 gram (998,91 HAS)
- Gönderilen 2.985 gram HAS altından gelen ziynet ve
meskuk altınlar HAS toplamı 2.968,23 gram olup
16,77 gram HAS altın Darphane tarafından iĢçilik
bedeli olarak alınmıĢtır.
Muhasebe Kaydı;
29.08.2008
152.01 100’LÜK ZİYNET ALTIN 31.853,15

152.02 100’LÜK ZİYNET ALTIN 31.873,89
152.03 250’LİK ZİYNET ALTIN 32.324,76
11
152.99 İŞÇİLİK BEDELİ 542,80
29.08.2008 TARİH VE … CİLT … SIRA NOLU DARPHANE EMANET TESLİM MAKBUZU

İLE ÜRETİLİP TESLİM ALINAN ZİYNET VE MESKUK ALTIN MUHASEBE KAYDI
11
Darphane tarafından yapılan hizmet karşılığı alınan işçilik bedeli yukarıdaki
örnekte sadece üretim giderinin ayrıca gösterilmesi için 152.99 nolu hesapta
gösterilmiş olup, sıklıkla uygulanan şekli üretimden gelen her mala ayrı ayrı
oranlanarak yüklenmektedir ve kayıtlarda malın maliyetine eklenmesi en uygun
yöntemdir.
52
6. ÖRNEK; ZĠYNET ALTIN SATIġ FATURASI
ZĠYNET ALTIN SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA
LTD.ġTĠ. FATURA
ADRESĠ: …………………………………
…………………………………………….. SERĠ A
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ……… .07
Düzenleme
22.01.2009
SAYIN: …………………………………… Tarihi
ADRESĠ: ………………………. Ġrsaliye
…………………………………… Tarihi
………….. / ANTALYA Ġrsaliye

VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ……………… Numarası
MĠKTARI BĠRĠM
S.NO AÇIKLAMA AYAR TUTARI
ADET GRAM FĠYATI
1 250'LĠK ZĠYNET ALTIN 22 5 750,00 3.750,00
2 100'LÜK ZĠYNET ALTIN 22 2 315,00 630,00
KDV'DEN MUAF HAS ALTIN BEDELİ 4.249,30 Toplam 4.380,00
KDV MATRAHI (İŞÇİLİK BEDELİ) 110,76 KDV %...
KDV %18 19,94 Gnl.Topl. 4.380,00
Yalnız: DÖRTBĠNÜÇYÜZSEKSEN TÜRKLĠRASI'DIR.
53
AÇIKLAMALAR;
- Kuyumcu piyasasında Cumhuriyet altınları (Ziynet

veya Meskuk altın) satıĢlarında adet fiyatları iĢlem
görmektedir.
- Ziynet altınları genellikle hediyelik ve tasarruf amaçlı
satın alınmakta olup 22 ayardır.
- Ziynet altınları Darphanede bastırılmakta ve ortalama
ağırlıkları olmakla birlikte, imalat yapıldığında teslim
makbuzunda üretilen ziynet altın miktarları
gösterilmekte ve böylece üretilen altın ağırlıkları
bilinmektedir.
- SatıĢlar adet birim fiyatlar olmasına rağmen KDV‟den
muaf has altın bedeli ile KDV Matrahı ve dolayısıyla
KDV ayrı ayrı hesaplanabilmektedir.
- Hesaplamalarda HAS altın fiyatı esas alınarak ve
birim baĢına düĢen ağırlık miktarı dikkate alınarak
KDV‟den muaf bedel ile KDV‟li tutar
hesaplanmaktadır.
- HAS altın birim fiyatı 45,60 TL olarak alınmıĢtır
100‟LÜK ZĠYNET ALTIN ORTALAMA AĞIRLIĞI 7,016 GRAM
250‟LĠK ZĠYNET ALTIN ORTALAMA AĞIRLIĞI 17,540 GRAM
Muhasebe Kaydı;
22.01.2009
100.01 KASA HESABI 4.380,00
600.01 ZİYNET ALTIN HAS HS. 4.249,30

600.02 ZİYNET ALTIN İŞÇİLİK SATIŞI HS. 110,76
391.18 HESAPLANAN KDV HS. 19,94
5 ADET 250'LİK VE 2 ADET 100'LÜK ZİYNET ALTIN SATIŞI MUHASEBE KAYDI
54
2.3 AYAR, MĠLYEM
Ayar; bir gram alaĢımda bulunan altın miktarıyla

belirlenir. 24 ayar altın; arı ya da saf altındır ve 1000
milyem‟dir (miligramdır).
Altın ayarların milyemini hesaplamak için;

Milyem = altın ayarı / 24
(Örnek: 10 ayar / 24 = 416 milyem, 8 ayar / 24 = 333

milyem gibi)
Türkiye‟de iç piyasaya sürülen mücevherler 22, 18 ve

14 ayarlık altın alaĢımlarından yapılır. 22 ayarda gram
baĢına 916 milyem (mg), 18 ayarda 750 milyem, 14 ayarda
583 (585 kabul edilir) milyem altın bulunur. Özellikle dıĢ
satım amacıyla kullanılan 21 ayarda ise, 875 milyem altın
bulunur.
18 ayarlık altın alaĢımları gümüĢ ve bakır
miktarlarına göre ayrımlı renkler alır.
Buna göre;
% 25 gümüĢ yeĢil altını,
% 12.5 gümüĢ ve % 12.5 bakır sarı altını,
% 0.6 gümüĢ ve % 19 bakır pembe altını,
% 25 bakır kırmızı altını oluĢturur.
Türkiye‟de altın 22, 18 ve 14 ayarlarda tanınırken,

Latin Amerika‟da genelde 10, Ġngiltere‟de 9, Almanya‟da ise
8 ayar olarak kullanılır. Ġspanya ve Portekiz‟de 19, Arap
ülkelerinde ise 21 ayar altın mücevher talep edilir.
En çok kullanılan altın ayar ve milyemleri;
10 ayar (10/24=416,66) piyasada 416 milyem olarak,

22 ayar (22/24=916,66) piyasada 916 milyem olarak
hesaplanır
55
HAS altın fiyatı ve Milyem hesaplama örnekleri;
Has altın gram fiyatı 30,00 YTL/gr olduğunu varsayalım

Buna göre;
Has altın gr. fiyatından 10-14-18-22 ayar altın gr. fiyat

hesaplama örneği;
10 ayar altın gram fiyatı: 30,00 X 0,416 = 12,48 YTL/gr

10-14-18-22 ayar altın gr. fiyatından Has altın gr. fiyat

hesaplama örneği;
10 ayar altın fiyatı 12,48 YTL/gr ise Has atın fiyatı:

(12,48/0,416) = 30,00 YTL/gr

(17,55/0,585) = 30,00 YTL/gr

(22,50/0,750) = 30,00 YTL/gr

(27,48/0,916) = 30,00 YTL/gr
56
57
2.4 ONS HESAPLAMA
Altın gibi soy metaller için ons ölçü birimi

kullanılır.Dünya standartlarında 1 ons 31.10 gramdır.
Altın için saflık ise alaĢım içindeki altın metalinin

alaĢım ağırlığına oranıdır. Bu oran binde olarak ifade edilir,
birimi milyemdir.
Ticari olarak kullanılan külçe altın en az 995 milyem

(kütlece %99,5 altın) ya da daha yukarı saflıktadır. Saflık
oranını göstermede kullanılan bir diğer sistem olan ayar
sisteminde ise 24 ayar altın 1.000 milyem saflıkta kabul
edilir.
58
ONS Değerleri ve ONS Hesaplama Formülü
ALTIN SABİTLERİ
12
1 TROY ONS 31,10348079 GR
1 KİLOGRAM 32,1507425 ONS
1 GRAM 0,032151 ONS
ÖRNEK;
27.10.2008 Tarihindeki İAB Verileri'ne göre ONS/YTL Hesaplaması
VERİLER;
İAB 1 ONS Kapanış Fiyatı : 716,12 $
1 ONS 31,10 gr
TCMB ABD Dolar Efektif Alış Kuru : 1,6900 ytl
FORMÜL / HESAPLAMA 1 ;
1 ONS'un YTL
/
1 ONS'un =
1 GR ALTIN YTL
1 ONS X $ KURU =
değeri GRAMI FİYATI
716,12 x 1,6900 = 1.210,24 / 31,10 = 38,91

1 KG ALTIN = 38.910,20
FORMÜL / HESAPLAMA 2 ;
1 KG 1 KG ALTININ 1 KG ALTIN YTL

1 ONS X = X $ KURU =
ONS $ Değeri FİYATI
716,12 x 32,15 = 23.023,79 x 1,6900 = 38.910,20

1 GR ALTIN = 38,91
12
http://www.birimcevir.com/agirlik-ve-kutle-
birimleri/agirlik-ve-kutle-birimleri.aspx
59
2.5 ALTIN FĠRE ORANLARI
Altın eritilmesi sırasında % 0,2 (binde iki) ile % 0,3

(binde üç) oranında eritilmek suretiyle fire ve zayiat verebilir.
Bunun dıĢında alınan emtiaların üzerinde görülen
damgalardan kaynak vs. nedeniyle % 0,50 (binde elli)
civarında milyem (ayar) düĢüklüğü olabilir. Bundan dolayı
da % 8-10 civarında eksilme meydana gelir.
Ayrıca, altının iĢlenirken verdiği fire, iĢleme Ģekillerine göre

değiĢir.
1- 22 ayar bilezikler, bunlar el kalemi veya makine kalemi
ile iĢlenir. Eğe ile tesviyeleri az olduğundan % 0,5 fire verir.
2- Alyanslar, bunlar eğe ile tesviye edilir. Sonra zımpara ve
sonra da cila yapıldığından, fire miktarı 100 gramda 3-4
gram arasındadır.
3- Diğer ince iĢlerde, yani sadekar iĢlerinde bu miktar daha
fazlalaĢır. Çünkü bunlar eğeden çıkma iĢlerdir. Sonra
cilalanır. Firesi % 10‟a kadar çıkar.
ATSO13 Altın Fire - Zayiat Oranları
ALTIN (ĠġLENMESĠ) (23.11.1993/26) :
22 AYAR MAKĠNE VEYA EL KALEMĠ ĠLE ĠġLEMECĠLĠKTE

1000 GR‟DA 2-3 GR ARASINDA,
22 AYAR ELĠġĠ VEYA TELKARĠ ĠġĠ BĠLEZĠKLERDE 1000
GR‟DA 5-6 GR ARASINDA,
18 AYAR ALYANSTA 1000 GR‟DA 10-15 GR ARASI,
14 AYAR YÜZÜK, KÜLÇE, ZĠNCĠR ĠġÇĠLĠKLERĠNDE 1000
GR‟DA 20-30 GR ARASI FĠRE VERĠR.
13
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası
http://www.atso.org.tr/content.php?menulevel=2&contenti
dx=51
60
2.6 KDV ĠSTĠSNASI VE TEBLĠĞ
Külçe altın, külçe gümüĢ, kıymetli taĢlar KDV’den

istisnadır;14
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Madde 17-

4. Diğer Ġstisnalar: g) bendine göre;
Külçe altın, külçe gümüĢ, kıymetli taĢlar (elmas,

pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci,
kübik virconia)… KDV’den istisna edilmiĢtir.
Buna göre;
- Külçe Altın satıĢları KDV‟den istisnadır.

- Külçe GümüĢ satıĢları KDV‟den istisnadır.
Kıymetli TaĢlar KDV‟den istisnadır.
Ancak Kıymetli taĢlardan yapılmıĢ eĢyanın

tesliminde, eĢyanın ihtiva ettiği kıymetli taĢın maliyet
bedeli KDV’den istisnadır.
Düzenlenecek faturada ise;

EĢyanın KDV hariç satıĢ bedeli, has altın ve gümüĢ
değeri ile kıymetli taĢın cins, adet, kırat ve maliyet
bedeli
ayrıca yer alması gerekmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Madde 17- 4.

14
Diğer Ġstisnalar: g) bendi

http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1028
61
2.7 KIYMETLĠ TAġ TESLĠMĠNE ĠLĠġKĠN KDV
ĠSTĠSNASI VE ÖRNEKLER
1- Kıymetli taĢların oldukları gibi teslim ve

ithalinde KDV uygulanmayacaktır. 15
2- Kıymetli taĢlardan yapılmıĢ eĢyanın tesliminde,

eĢyanın ihtiva ettiği kıymetli taĢın maliyet bedeli
KDV’den istisnadır.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus;
Yukarıda belirtilen 1. maddede kıymetli taĢların

oldukları gibi tesliminde taĢın bedeline ve satıĢ fiyatına
bakılmaksızın KDV uygulanmayacaktır. Diğer bir deyiĢle;
bu iĢlem yalnızca çıplak taĢ alım satımı için geçerlidir.
2. maddede ise kıymetli taĢlardan yapılan eĢyanın
(yüzük, küpe, kolye gibi) teslimde yalnızca kıymetli taĢın
maliyet bedeline KDV uygulanmayacaktır. Bu iĢlemde
taĢın maliyet bedeline dikkat edilmezse KDV ve gelir vergisi
kaçırmak gibi bir sonuç ortaya çıkabilir.
ġöyle ki;
Kıymetli taĢlardan yapılan eĢya tesliminde kıymetli
taĢın maliyet bedelinin önemine ait bir örnekle durumu
açıklamaya çalıĢalım.
93 seri nolu KDV Genel Tebliği 2. Madde Kıymetli TaĢ

15
Teslimlerine ĠliĢkin Ġstisna

62
ÖRNEK;
Kıymetli taĢlardan birisi olan pırlantalı yüzük

üretiminde kullanılan pırlanta maliyet bedeli 500 YTL olsun,
bu yüzük için 300 YTL de altın kullanılsın. Bu malın satıĢ
fiyatı 1.500 YTL olsun.
Buna göre KDV‟den istisna edilen tutar (500+300)
800 YTL‟dir. Kalan 700 YTL ise KDV dahil tutardır. KDV
matrahı 593 YTL, KDV tutarı ise 107 YTL olacaktır.
Burada pırlantanın maliyet bedelinin 500 YTL
olduğunu unutmayalım.
Aynı örnekte pırlanta maliyetini dikkate almadan
malın satıĢ fiyatını aynı rakamdan yani 1.500 YTL‟den
satalım. Altın fiyatı günün ĠAB verilerine göre 350 YTL
olsun, pırlanta tutarının maliyet bedelini dikkate almadan
KDV‟den istisna tutarın pırlantanın tamamına uygulandığı
düĢünülerek 750 YTL olduğu gibi fatura düzenlenirse, kalan
KDV dahil tutar 400 YTL olacaktır. Buna göre KDV matrahı
339 YTL, KDV tutarı ise 61 YTL olacaktır.
ĠĢte yukarıdaki iki örnekte de satıĢ fiyatı aynı olan
(1.500 YTL) pırlantalı mal için pırlanta taĢ maliyet bedeli
dikkate alınmadan farklı iki rakam yazıldığında KDV farkı
(107-61) 46 YTL olmaktadır.
Bu durumda 46 YTL KDV kaçırıldığı sonucu
çıkarılabilir. Ayrıca bu sonuç gelir ve kurumlar vergisi
yönünden de farklı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.
63
Kıymetli TaĢların KDV Ġstisnası tebliği özeti
93 seri nolu KDV Genel Tebliği‟ne göre; 5228 sayılı

Kanunla Katma Değer Vergisi Kanunu‟nun 17/4-g
maddesinde değiĢiklik yapılarak, kıymetli taĢlardan elmas,
pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik
virconia teslimleri istisna kapsamına alınmıĢtır.
Bu hükme göre yukarıda belirtilen taĢların oldukları
gibi teslim ve ithalinde katma değer vergisi
uygulanmayacaktır.
Bu taĢları ihtiva eden veya bu taĢlardan yapılmıĢ
eĢyanın teslim ve ithalinin ise Katma Değer Vergisi
Kanunu‟nun 23/f maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye
dayanılarak özel matrah Ģekli uygulanmak suretiyle
vergilendirilmesi uygun görülmüĢtür.
Ġstisna kapsamına alınan kıymetli taĢları ihtiva eden
veya bu taĢlardan yapılmıĢ eĢya teslimlerinde katma değer
vergisi matrahı, teslim bedelinden varsa eĢyanın ihtiva ettiği
has altın veya gümüĢ değeri ile kıymetli taĢın maliyet
bedeli düĢüldükten sonra kalan tutar olarak tespit
edilecektir.
EĢyanın ihtiva ettiği has altın veya gümüĢ değeri 9 ve
69 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerinde
açıklandığı Ģekilde hesaplanacaktır. Kıymetli taĢın
maliyet bedeli ise kayıtlar esas alınarak satıcı tarafından
tespit edilecektir.
Düzenlenecek faturada; eĢyanın KDV hariç satıĢ
bedeli, has altın ve gümüĢ değeri ile kıymetli taĢın cins,
adet, kırat ve maliyet bedeli ayrıca yer alacaktır.
Ġthalatta alıĢ faturasında eĢyanın ihtiva ettiği kıymetli
taĢların cinsi, adedi, kıratı ve bedeli gösterilecektir.
Katma değer vergisi matrahı, mamul eĢyanın toplam
değerinden kıymetli taĢın alıĢ faturasında gösterilen değeri
ile eĢyanın ihtiva ettiği has altın veya gümüĢün gümrük
mevzuatına göre tespit edilen değeri toplamının düĢülmesi
suretiyle hesaplanacaktır.
64
2.8 KÜLÇE GÜMÜġ VE GÜMÜġTEN MAMUL
EġYA TESLĠMLERĠ KDV ĠSTĠSNASI
Külçe gümüĢ teslimleri KDV’den istisnadır. 16
GümüĢten mamul eĢyaların teslimlerinde KDV

matrahı teslim bedelinden külçe gümüĢ bedeli
düĢüldükten sonra kalan miktardır.
Konu ile ilgili KDV tebliği özeti şöyledir;
69 seri nolu KDV Genel Tebliği‟ne göre; 3065 sayılı

Kanunun 17/4-g bendine "külçe gümüĢ" ibaresi eklenerek
külçe gümüĢ teslimleri 01/08/1998 tarihinden itibaren
istisna kapsamına alınmıĢtır.
Öte yandan, 3065 sayılı Kanunun 23/f maddesinin
Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, gümüĢten mamül
veya gümüĢ ihtiva eden eĢyalar ile sikke gümüĢ
teslimlerinde özel matrah Ģekli uygulanması uygun
görülmüĢtür.
Buna göre, gümüĢten mamül veya gümüĢ ihtiva
eden eĢyalar ile sikke gümüĢ teslimlerinde ve
ithalatında katma değer vergisi matrahı, teslim
bedelinden külçe gümüĢ bedeli düĢüldükten sonra kalan
miktar olarak belirlenmiĢtir.
EĢyanın bünyesinde yer alan külçe gümüĢ tutarı,
kullanılan gümüĢün ayarı gözününde tutularak tespit
edilecek, bu miktarın iĢlemin yapıldığı gündeki külçe gümüĢ
değeri ile çarpılması sonunda, satıĢ bedelinden indirilecek
tutar belirlenecektir. ĠĢlemin yapıldığı gündeki külçe gümüĢ
bedeli olarak, gümüĢ borsası faaliyete geçinceye kadar
Etibank tarafından belirlenen fiyat, borsanın faaliyete
geçmesinden sonra ise borsada oluĢan fiyat esas alınacaktır.
16
69 Seri No‟lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği 2. Madde
Külçe GümüĢ ve GümüĢten Mamul EĢya Teslimleri
65
2.9 MAMUL ALTIN SATIġLARI KDV
ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ
KDV kanununun 17/4-g bendi gereğince külçe altın

teslimleri KDV‟den istisna edilmiĢtir. 17
Sözkonusu mamullerin tesliminde matrah ise külçe
altın bedeli düĢüldükten sonra kalan miktardır. Kalan
miktar ise ĠġÇĠLĠK tutarıdır.
Dolayısıyla altın bedeline KDV uygulamamak için
altın bedeli ve iĢçilik bedeli ayrı ayrı gösterilmektedir.
Burada en çok yapılan hata ise HAS altın
bedelindedir. ġöyleki; Bazı mükellefler tarafından fatura
üzerinde veya perakende satıĢ fiĢi üzerinde gösterilen iĢlem
tarihindeki has altın bedeli ile Kuyumcular Odalarınca esas
alınan Ġstanbul Altın Borsası has altın fiyatlarında
paralellik göstermemektedir. Genellikle belge üzerinde
belirtilen has altın bedeli aynı gün ĠAB tarafından belirlenen
has altın fiyatının oldukça üzerinde belirlenmektedir.
Maliye Bakanlığı‟nca ĠAB‟de oluĢan fiyatların esas
alınması zorunluluğu getirilmemiĢ olması nedeniyle vergi
mevzuatı açısından boĢluk oluĢmuĢ durumdadır. ĠAB‟de
oluĢan fiyatların esas alınması zorunluluğu olmadığı için
KDV açısından ve dolayısıyla Gelir ve Kurumlar Vergisi
kaybı oluĢmaktadır.
Bu durum kuyumcu mükellefleri ve kayıtları tutan
muhasebeciler tarafından kasıtlı olarak yapılmasa bile,
herhangi bir denetim ve incelemede mükellefe vergi ziyaı
olarak karĢımıza çıkabilir.
Ayrıca; Fatura düzenlenirken has altın fiyatının

ĠAB’de oluĢan fiyatlarla aynı paralellikte olmasına dikkat
edilmesi önemlidir.
17
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 17.Madde 4. Diğer Ġstisnalar g bendi
66
7. ÖRNEK; MAMUL ALTIN SATIġ FATURASI
14 AYAR MAMUL ALTIN SATIġI ĠÇĠN

DÜZENLENEN FATURA
GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. FATURA

…………
……… SERĠ A
Düzenleme 22.01.2009
SAYIN: C KUYUMCULUK SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. Tarihi
……………
Ġrsaliye 22.01.2009
…………… Tarihi
Ġrsaliye 5
………….. / ANTALYA Numarası
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ………………
BR.
S.NO AÇIKLAMA AYAR MĠKTARI TUTARI
FĠYATI
1 14 Ayar Muhtelif Altın Takı 0,585 742,26 26,68 19.800,53
2 ĠĢçilik Bedeli (KDV Matrahı) 742,26 10,00 7.422,60
Toplam 27.223,13
KDV %18 1.336,07
Gnl.Topl. 28.559,20
Yalnız: YĠRMĠSEKĠZBĠNBEġYÜZELLĠDOKUZ TÜRKLĠRASI YĠRMĠ KURUġ
67
AÇIKLAMALAR;
- Kuyumcu sektöründe en çok hareket gören altın takı
çeĢidi 14 ayar (585 milyem) olup, yüzük küpe kolye
bilezik üçlü set gibi takılardır.
- 14 ayar altın takılarda kullanılan taĢlar genellikle
kıymetli olmayan yarı kıymetli olan (KDV‟den muaf
olmayan) taĢlardır ve böyle mamullerde taĢ olmasına
rağmen satıĢlarda ayrıca taĢ bedeli hesaplanmaz ve
altın ile birlikte hesaplanır.
- Satılan altın takıda bulunan KDV‟den muaf olan
bedeli hesaplayabilmek için o gün uygulanan HAS
altın fiyatı dikkate alınarak 14 ayar HAS altın bedeli
hesaplanır.
- Mamul altın takı satıĢındaki KDV Matrahı faturalarda
genellikle ĠĢçilik Bedeli olarak adlandırılmaktadır.
KDV matrahında altın takının iĢçilik bedelinin
yanında diğer unsurlarda bulunmaktadır.
- HAS altın fiyatının ve dolayısıyla 14 ayar fiyatının
tespitinde genellikle Kuyumcular Odalarının
açıkladığı altın fiyatları dikkate alınmakla birlikte
Ġstanbul Altın Borsası kapanıĢ fiyatları da dikkate
alınmaktadır.
- HAS altın birim fiyatı 45,60 TL olarak alınmıĢtır.
Muhasebe Kaydı;
22.01.2009
ALICILAR (C KUYUMCULUK A.ġ.)
120.01 HS 28.559,20
14 AYAR MUHT. ALTIN TAKI

600.11 HAS HS. 19.800,53
14 AYAR ALTIN ĠġÇĠLĠK SATIġI
600.12 HS. 7.422,60
391.18 HESAPLANAN KDV HS. 1.336,07
742,26 GRAM 14 AYAR ALTIN TAKI SATIġI MUHASEBE KAYDI
68
2.10 PIRLANTALI (Kıymetli TaĢ) MAMUL KDV
ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ
KDV kanununun 17/4-g maddesine göre; Pırlantalı

Mamul satıĢlarında KDV‟den muaf tutulduğu “kıymetli
taĢlardan elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir,
zebercet, inci, kübik virconia teslimleri istisna kapsamına
alınmıĢtır. 18
Ġstisna kapsamına alınan kıymetli taĢları ihtiva eden
veya bu taĢlardan yapılmıĢ eĢya teslimlerinde katma değer
vergisi matrahı; teslim bedelinden varsa eĢyanın ihtiva ettiği
has altın veya gümüĢ değeri ile kıymetli taĢın maliyet bedeli
düĢüldükten sonra kalan tutar olarak tespit edilecektir.
Düzenlenecek faturada eĢyanın KDV hariç satıĢ

bedeli, has altın ve gümüĢ değeri ile kıymetli taĢın cins,
adet, kırat ve maliyet bedeli ayrıca yer alması
gerekmektedir.
Kıymetli taĢlardan yapılmıĢ eĢyanın tesliminde,

eĢyanın ihtiva ettiği kıymetli taĢın maliyet bedeli
KDV’den istisnadır
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 17.Madde 4.

18
Diğer Ġstisnalar g bendi

69
8. ÖRNEK; PIRLANTALI ALTIN TAKI SATIġ FATURASI
18 AYAR PIRLANTALI ALTIN TAKI SATIġI ĠÇĠN

DÜZENLENEN FATURA
GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. FATURA

…………
……… SERĠ A
ANTALYA SIRA NO 3
Düzenleme 22.01.2009
SAYIN: C KUYUMCULUK SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. Tarihi
…………… Ġrsaliye 22.01.2009
…………… Tarihi
Ġrsaliye 6
………….. / ANTALYA Numarası
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ………………
AYAR
MĠKTARI BR.
S.NO AÇIKLAMA Milye TUTARI
Adet FĠYATI
m
18 AYAR PIRLANTALI
1 0,750 50 750,00 37.500,00
MAMUL ALTIN TAKI
ALTIN HAS BEDELĠ 412,25 GRAM 14.098,95

PIRLANTA TAġ BEDELĠ 35,62 CT 8.905,00
KDV'DEN MUAF TOPLAM 23.003,95
KDV MATRAHI 12.284,79
KDV %18 2.211,26
GENEL TOPLAM 37.500,00
Yalnız: OTUZYEDĠBĠNBEġYÜZ TÜRKLĠRASI … KURUġ
70
AÇIKLAMALAR;
- Kuyumcu sektöründe pırlantalı altın takılar genellikle

18 ayar (750 milyem) olup, yüzük küpe kolye bilezik
üçlü set gibi takılardır.
- Pırlantalı altın takılar Kıymetli TaĢlarla süslenmiĢ
takılar olup, sadece pırlanta taĢ kullanılan değil diğer
kıymetli taĢların da (Elmas, Pırlanta, Yakut, Zümrüt,
Safir) kullandığı ürünlerdir.
- Satılan altın takıda bulunan KDV‟den muaf olan altın
bedelini hesaplayabilmek için o gün uygulanan HAS
altın fiyatı dikkate alınarak 14 ayar HAS altın bedeli
hesaplanır.
- Satılan pırlantalı altın takıda bulunan KDV‟den muaf
olan pırlanta taĢ bedeli hesaplayabilmek için o malın
kıymetli taĢ bedelinin bilinmesi ve sadece kıymetli
taĢın maliyet bedelinin hesaplanması gerekir.
- Pırlantalı mamul altın takı satıĢındaki KDV Matrahı
faturalarda genellikle ĠĢçilik Bedeli olarak
adlandırılmaktadır. KDV matrahında altın takının
iĢçilik bedelinin yanında diğer unsurlarda
bulunmaktadır.
- HAS altın birim fiyatı 45,60 TL olarak alınmıĢtır.
- Pırlanta TaĢ Karat maliyet bedeli 250 TL olarak
alınmıĢtır.
71
Muhasebe Kaydı;
22.01.2009
ALICILAR (... KUYUMCULUK A.ġ.)
120.01 HS 37.500,00
18 AYAR PIRLANTALI ALTIN TAKI

600.21 14.098,95
HAS BEDELĠ HS.
18 AYAR PIRLANTALI TAKI TAġ
600.22 8.905,00
BEDELĠ HS.
18 AYAR PIRLANTALI TAKI ĠġÇĠLĠK
600.23 12.284,79
BEDELĠ HS.
391.18 HESAPLANAN KDV HESABI 2.211,26
50 ADET 18 AYAR PIRLANTALI MAMUL ALTIN TAKI SATIġI MUHASEBE

KAYDI
72
2.11 ĠġÇĠLĠK (ÜRETĠM) FATURASI AÇIKLAMA
VE FATURA ÖRNEKLERĠ
ĠĢçilik faturası
* ĠĢçilik faturası düzenleyenin yani iĢçilik yapan iĢletmenin

imalatçı olması yada Ģirket ana sözleĢmesinin imalat
yapılmasına izin vermesi gerekir.
* Ġmalat yapılabilmesi için gerekli makinaların, alet edavatın

iĢletmede var olması ve faturalarla belgelenip kayıtlara
geçmesi gerekir.
* Ġmalat yapabilmek için üretilen malın bünyesinde

kullanılan malzemelerin (Katkı Maddeleri ve Diğer
Malzemeler ) iĢletmede var olması ve faturalarla belgelenip
kayıtlara geçmesi gerekir.
Uygulamada görülen en önemli aksaklıklar
a) ĠĢletme imalatçı olmadığı ve/veya Ģirket ana

sözleĢmesi imalat yapmaya izin vermediği halde iĢçilik
faturası düzenlenmektedir. Oysa ki; faaliyet konusu yalnızca
alım satım olan bir iĢletmenin iĢçilik faturası kesebilmesi
mümkün değildir.
b) Ġmalatçıların gerçekte imalat yaptıkları ve iĢçilik

faturası düzenledikleri halde imalata kullanılması zorunlu
olan katkı maddesi ve diğer malzemelere ait fatura
giriĢlerinin olmadığı ve muhasebe kayıtlarında imalat
hesaplarının kullanılmadığı görülebilmektedir.
73
9. ÖRNEK; KÜLÇE ALTININ 14 AYAR ALTIN OLARAK
ÜRETĠLMESĠ ĠÇĠN GÖNDERĠLEN SEVK ĠRSALĠYESĠ
KÜLÇE VEYA HURDA ALTININ

14 AYAR MAMUL ALTINA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ ĠÇĠN
DÜZENLENEN SEVK ĠRSALĠYESĠ
SEVK
GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. ĠRSALĠYESĠ
………………………..
…………………….… SERĠ A
ANTALYA SIRA NO 1
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ………. .07
Tarih 22.01.2009
ALTINBĠLANÇO KUYUMCULUK
Düzenleme
SAYIN: SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. 22.01.2009
Tarihi
…………………….…
…………………….… Fiili Sevk
22.01.2009
……../ĠSTANBUL Tarihi
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ……………..…. Sevk Saati 15.00
BR.
FĠYATI
1 995 MĠLYEM KÜLÇE ALTIN 0,995 1.000,00
2 18 AYAR HURDA ALTIN 0,750 1.425,72
3 22 AYAR HURDA ALTIN 0,916 722,15
NOT : ĠġBU SEVK ĠRSALĠYESĠ ĠLE GÖNDERĠLEN MALLAR 585 MĠLYEM

MAMUL ALTIN TAKI OLARAK ÜRETĠLMEK ĠÇĠN GÖNDERĠLMĠġTĠR.
TESLĠM ALAN TESLĠM EDEN

(B. Kuyumculuk Yetkilisi) (A.Kuyumculuk Yetkilisi)
74
AÇIKLAMALAR;
- ĠĢletme stoklarında mevcut olan külçe altın ve hurda
altın stoklarını 14 ayar mamul altın takı üretimi için
kuyumcu atölyelerine yada kuyumcu fabrikalarına
teslim etmektedir
- Kuyumcu atölyeleri sipariĢlere göre 14 ayar altın takı
üretimi için teslim aldıkları altınları eritip sipariĢe
göre istenilen 14 ayar altın üretmektedirler.
- Üretim sırasında eritilen altınlar içindeki HAS
miktarları dikkate alınarak katkı maddeleri katılarak
ayar düĢürülür ve istenilen 14 ayar (585 milyem)
altın üretilir.
- Kuyumcu iĢletmesi stoklarındaki külçe ve hurda
altınları imalattan gelinceye kadar üretime verilen
altın stokları olarak hesaplarında gösterir, kayıtlarda
malın nerede olduğunu görmek için stoklar arası
hareketleri gösteren muhasebe kayıtları aĢağıdadır.
- Muhasebe kayıtlarında malların maliyet bedeli
dikkate alınmıĢtır.
Muhasebe Kaydı;
22.01.2009
151.01 Üretime Gönderilen Külçe Altın Hs. 45.372,00

151.01 Üretime Gönd. 18 Ayar Hurda Altın Hs. 48.759,62
151.01 Üretime Gönd. 22 Ayar Hurda Altın Hs. 30.163,92
150.01 Külçe Altın Hs. 45.372,00

150.18 18 Ayar Hurda Altın 48.759,62
150.22 22 Ayar Hurda Altın 30.163,92
ÜRETĠM ATÖLYESĠNE ĠġLENMEK ÜZERE GÖNDERĠLEN 1.000 GR. 995

MĠLYEM KÜLÇE VE 1.425,72 GR. 18 AYAR HURDA VE 722,15 GR 22 AYAR
HURDA ALTINLAR MUHASEBE KAYDI
75
10. ÖRNEK; ÜRETĠLEN MAMUL ALTIN SEVK ĠRSAĠYESĠ
KÜLÇE VEYA HURDA ALTININ

14 AYARDA MAMUL ALTINA DÖNÜġTÜRÜLEREK ĠADESĠ ĠÇĠN
DÜZENLENEN SEVK ĠRSALĠYESĠ
ALTINBĠLANÇO KUYUMCULUK SEVK

ĠMALATI SAN.TĠC. LTD.ġTĠ. ĠRSALĠYESĠ
………………………..
…………………….… SERĠ A
ĠSTANBUL SIRA NO 15
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ………. .34
Tarih 26.01.2009
SAYIN: GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. Düzenleme
26.01.2009
…………………….… Tarihi
…………………….… Fiili Sevk
26.01.2009
ANTALYA Tarihi
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: ……………..…. Sevk Saati
BR.
FĠYATI
14 AYAR MAMUL
1 0,585 3.958,60
ALTIN TAKI
250 Adet Yüzük 1.755,78 Gr.

100 Adet Kolye 1.521,53 Gr.
50 Adet Bileklik 681,29 Gr.
NOT : 22.01.2009 TARĠH VE 001 NOLU SEVK ĠRSALĠYESĠ ĠLE GELEN KÜLÇE VE
HURDA ALTINLAR ĠġLENEREK 585 MĠLYEM MAMUL ALTIN TAKI OLARAK
ÜRETĠLEREK SEVK EDĠLMĠġTĠR.
TESLĠM ALAN TESLĠM EDEN

(GOLDBĠLANÇO Kuyumculuk Yetkilisi) (ALTINBĠLANÇO Kuyumculuk Yetkilisi)
ĠMZA ĠMZA
76
AÇIKLAMALAR;
- Üretime Gönderilen Külçe ve Hurda altınların HAS

miktarları bulunarak 14 ayar (585 milyem) karĢılığı
kadar üretim yapılmalıdır.
- Üretimde meydana gelen fireler genellikle üretim
atölyeleri tarafından karĢılanmakta ve teslim edilen
mallar içinde dikkate alınmamaktadır.
- Üretim atölyesine teslim edilen 1.000,00 gram 995
milyem külçe altın ile 1.425,72 gram 18 ayar hurda
altın ve 722,15 gram 22 ayar hurda altın iĢlenerek 14
ayar mamul altın takı olarak üretilmiĢ olup, üretim
sonucunda 250 Adet Yüzük 1.755,78 Gr, 100 Adet
Kolye 1.521,53 Gr. 50 Adet Bileklik 681,29 Gr.
Teslim edilmiştir.
Muhasebe Kaydı;
26.01.2009
152.14 14 AYAR MAMUL ALTIN TAKI 124.295,54
151.01 Üretime Gönderilen Külçe Altın Hs. 45.372,00

Üretime Gönd. 18 Ayar Hurda Altın
151.18 Hs. 48.759,62
Üretime Gönd. 22 Ayar Hurda Altın
151.22 Hs. 30.163,92
ÜRETĠM ATÖLYESĠNDEN ĠġLENEREK GELEN (250 adet Yüzük, 100 Adet

Kolye, 50 Adet Bileklik) 14 AYAR ALTIN TAKI MUHASEBE KAYDI
77
11. ÖRNEK; ÜRETĠLEN MAMUL ALTIN ĠġÇĠLĠK FATURASI
KÜLÇE VEYA HURDA ALTININ 14 AYARDA MAMUL

ALTINA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ ĠÇĠN YAPILAN
ĠġÇĠLĠK BEDELĠ FATURASI
ALTINBĠLANÇO KUYUMCULUK
ĠMALATI SAN.TĠC. LTD.ġTĠ. FATURA
………………………..
…………………….… SERĠ A
ĠSTANBUL SIRA NO 125
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: …… .34
GOLDBĠLANÇO Düzenleme 26.01.2009

SAYIN: KUYUMCULUK A.ġ. Tarihi
…………………….… Ġrsaliye 26.01.2009
…………………….… Tarihi
ANTALYA
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: Ġrsaliye 15
……………..…. Numarası
AYAR MĠKTARI
S.NO AÇIKLAMA BR. FĠYATI TUTARI
Milyem Adet
3.958,6
1 ĠĢçilik Bedeli 0,585 2,50 9.896,50
0
NOT : 22.01.2009 TARĠH VE 001 NOLU SEVK ĠRSALĠYESĠ ĠLE GELEN KÜLÇE VE
HURDA ALTINLARIN 14 AYAR MAMUL ALTIN TAKI OLARAK ÜRETĠLMĠġTĠR.
KDV MATRAHI 9.896,50

KDV %18 1.781,37
11.677,8
GENEL TOPLAM 7
Yalnız ONBĠRBĠNALTIYÜZYETMĠġYEDĠ TÜRKLĠRASI

: SEKSENYEDĠ KURUġ
78
AÇIKLAMALAR;
- Üretim atölyesine teslim edilen 1.000,00 gram 995

milyem külçe altın ile 1.425,72 gram 18 ayar hurda
altın ve 722,15 gram 22 ayar hurda altın iĢlenerek
toplam 3.958,60 gram 14 ayar mamul altın takı
olarak üretilmiĢtir.
- Üretim bedeli olarak üretilen malın miktarı kadar
gramı 2,50 TL‟den iĢçilik bedeli alınmıĢtır.
- ĠĢçilik bedelinin tamamı KDV‟ye tabidir.
- ĠĢçilik bedeli malın maliyetine eklenmesi en uygun
yöntem olmakla birlikte, malın sadece altın
maliyetinin de ayrıca görülmesi istenildiğinde iĢçilik
stoklarında gösterilebilir.
- ĠĢçilik bedeli ayrıca üretim giderlerinde gösterilebilir,
ancak tercih edilen yöntem değildir, çünkü satıĢ
esnasında da iĢçilik bedeli fatura edilmektedir.
- Ağıdaki örnekte iĢçilik stokları ayrıca ele alınacaktır,
iĢçilik satıĢları örneklerinde iĢçilik maliyeti ve iĢçilik
karı ayrı ayrı gösterilmesi için iĢçiliklerin stoklarda
ayrıca yer alması en uygun metoddur.
Muhasebe Kaydı;
26.01.2009
152.99 İŞÇİLİK BEDELİ HS. 9.896,50

191.18 İNDİRİLECEK KDV HS. 1.781,37
320.01 SATICILAR HS. 11.677,87
26.01.2009 TARİH VE 125 NOLU ÜRETİM ATÖLYESİNİN 3.958,60 GRAM 14 AYAR ALTIN
TAKI ÜRETİMİ İŞÇİLİK BEDELİ FATURASI MUHASEBE KAYDI
79
2.12 GĠDER PUSULASI ĠLE HURDA ALTIN
ALIMLARI
Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların,

kuyumcuların zati eĢyalarını satan kimselerden
(vergiden muaf kiĢilerden) satın aldıkları altın,
mücevher gibi kıymetli eĢya için de tanzim edilir. 19
Gider pusulası mal alıĢ faturası hükmündedir. Altın

KDV‟den muaf olduğu için yalnızca mal bedeli yazılarak yani
KDV uygulanmadan düzenleyecekleri belgedir.
Gider pusulası kanunda belirtilen hususlar dahilinde
diğer mal ve hizmet alımları için de düzenlenebilmektedir.
Konu ile ilgili kanun maddesi Ģöyledir;
Vergi Usul Kanunu Madde 234 -Birinci ve ikinci sınıf

tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter
tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve
çiftçilerin:
3. Vergiden muaf esnafa;
Yaptırdıkları iĢler veya onlardan satın aldıkları

emtia için tanzim edip iĢi yapana veya emtiayı satana
imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf
tarafından verilmiĢ fatura hükmündedir. Bu belge,
birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eĢyalarını satan
kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi
kıymetli eĢya için de tanzim edilir.
Gider pusulası, iĢin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i

ile miktar ve bedelini ve iĢ ücretini ve iĢi yaptıran ile yapanın
veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını
(Tüzel kiĢilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva
19
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 234.Madde 3. Vergiden
Muaf Esnafa baĢlıklı bend
80
eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası iĢi yapana
veya malı satana tevdi olunur.
Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde
teselsül ettirilir.
Gider pusulası; 1.ve 2. sınıf tüccarlar, basit usul

mükellefleri, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler ve
serbest meslek erbabının vergiden muaf esnaftan aldıkları
emtia için düzenledikleri belgedir.
Bu belge vergiden muaf esnaf tarafından verilmiĢ

fatura hükmündedir. Bu belge 1. ve 2. sınıf tüccarların, zati
eĢyalarını satan kiĢilerden aldıkları altın, mücevher gibi
kıymetli eĢya için de tanzim edilir. Bu nedenle kuyumcular
nihai tüketiciden satın aldıkları hurda altınlar için gider
pusulası düzenlemek zorundadırlar.
Kuyumcu satın aldığı bileziklerden dolayı yapacağı

ödemeyi belgelemek üzere gider pusulası düzenleyecektir.
Ancak yapılan iĢlem, satan açısından Gelir Vergisi
Kanununun 82 nci maddesi kapsamında bir arızi kazanç
yaratmadığından, bu ödeme üzerinden tevkifat
yapılmayacaktır. 20
20
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 172 Seri Nolu Gelir Vergisi
Tebliği (IV- GÖTÜRÜ USULE TABİ OLAN TİCARET VE SERBEST MESLEK
ERBABINA ESNAF MUAFLIĞINDAN YARARLANANLARA VE DİĞER
KİŞİLERE MAL VE HİZMET ALIMLARI İÇİN GİDER PUSULASI
KARŞILIĞINDA YAPILAN ÖDEMELERDE VERGİ TEVKİFATI:… A _ Mal
Alışlarında Tevkifat: Örnek 2)
81
12. ÖRNEK; GĠDER PUSULASI ĠLE ALINAN HURDA ALTIN
ZATĠ EġYASINI SATAN KĠMSELERDEN ALINAN

HURDA ALTINLAR ĠÇĠN DÜZENLENEN
GĠDER PUSULASI
LTD.ġTĠ. GĠDER PUSULASI
ADRESĠ: …………………………………
…………………………………………….. SERĠ A
VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: …… .07
Düzenleme
26.01.2009
Tarihi
ĠġĠN
CĠNSĠ ADEDĠ FĠYAT TUTAR
MAHĠYETĠ
57,82
22 AYAR HURDA ALTIN 42,71 2.469,67
GRAM
15,34
18 AYAR HURDA ALTIN 34,97 536,48
GRAM
35,21
14 AYAR HURDA ALTIN 27,28 960,48
GRAM
TOPLAM 3.966,63
GELĠR VERGĠSĠ ORANI
%
TEVKĠF
EDĠLEN
TUTARI
FON PAYI
KESĠNTĠLER TOPLAMI
ÖDENECEK NET
3.966,63
TUTAR
YALNIZ: ÜÇBĠNDOKUZYÜZALTMIġALTI TÜRKLĠRASI ALTMIġÜÇ

KURUġ ……… ………..'dan yukarıda belirtilen MAL/Ġġ bedelini aldım.
Adı Soyadı: …………………………………… ĠMZA

Adresi: ………………………………………..
Plaka No:…………………………………….
82
AÇIKLAMALAR;
- Nihai Tüketiciler ellerindeki ziynet ve meskuk

altınlarını kuyumculara satarken, nihai tüketiciler
vergi mükellefi olmadıkları için iĢletmenin gider
pusulası ile zati eĢyalarını satabilmektedirler.
- Düzenlenen Gider Pusulasında KDV ve Stopaj
hesaplanmamaktadır.
- Nihai tüketiciden 22 Ayar 3 Adet Bilezik toplam 57,82
gram hurda altın, 12 ayar 1 Adet Kolye Takımı
toplam 15,34 gram hurda altın ve 14 ayar 5 Adet
Yüzük toplam 35,21 gram hurda altın satın
alınmıĢtır.
- HAS altın gram fiyatı 46,63 TL olarak dikkate
alınmıĢtır. Alınan hurda altınlar için toplam 3.966,63
TL nakit olarak ödenmiĢtir.
Muhasebe Kaydı;
26.01.2009
151.01 22 AYAR HURDA ALTIN HS. 2.469,67

151.02 18 AYAR HURDA ALTIN HS. 536,48
151.03 14 AYAR HURDA ALTIN HS. 960,48
100.01 TL KASA HS. 3.966,63
26.01.2009 TARĠH VE 045 NOLU GĠDER PUSULASI ĠLE

……………... 'DAN ALINAN ZATĠ EġYA HURDA ALTIN ALIMI
MUHASEBE KAYDI
/
83
84
2.13 ALTININ EMANETÇĠ TARAFINDAN TAġINMASI
HALĠNDE ĠRSALĠYE DÜZENLENMESĠ
DanıĢtay Dördüncü Daire

Tarih : 08.03.1988
Esas No : 1987/167
Karar No: 1988/714
Kuyumculuk faaliyetinde, altının emanetçi tarafından

taĢınması halinde, irsaliyenin, satıcı tarafından
düzenlenmesi gerekir.
Kuyumculukla iĢtigal eden davacının iĢyerinde düzenlenen

11.2.1986 tarihli tutanağa istinaden bir kısım altın alımları
için fatura almadığı irsaliye fiĢi düzenlemediği tesbit
olunarak 1986 takvim yılı için kesilen özel usulsüzlük
cezasına karĢı açılan davayı, 213 sayılı Vergi Usul
Kanunu'nun 353. maddesinin 1. fıkrasında, 232, 234, 235
ve 236. maddeler gereğince verilmesi ve alınması icabeden
fatura, gider pusulası ve müstahsil makbuzu île serbest
meslek makbuzunu vermeyen ve almayanlardan herbirine,
her fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ve serbest
meslek makbuzu için 5.000 liradan aĢağı olmamak üzere bu
vesikalara yazılması gereken meblağın % 3'ü nisbetinde özel
usulsüzlük cezası, 2. fıkrada da, 233. maddede yazılı
perakende satıĢ vesikaları ile sevk irsaliyesi, taĢıma
irsaliyesi, yolcu listesi ve müĢteri listesi kullanmak
mecburiyetinde olanların bu belgeleri kullanmadıklarının,
irsaliye ve yolcu listesini ayrıca taĢıtta
bulundurmadıklarının tesbiti halinde kullanmadıkları,
bulundurmadıkları, aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer
verdikleri veya gerçek bedelin altında düzenledikleri her bir
belge için 5.000 lira özel usulsüzlük cezası kesileceğinin
hükme bağlandığı, aynı kanunun faturanın Ģekli baĢlıklı
230. maddesinin 5. fıkrasında ise, satılan malların teslim
tarihi ve irsaliye numarası, malın alıcıya teslim edilmek
üzere satıcı tarafından taĢındığı veya taĢıttırıldığı hallerde
satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taĢınması veya
taĢıttırılması halinde alıcının, taĢınan veya taĢıttırılan
mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taĢıtta
bulundurulmasının Ģart olduğu, madde hükümlerinin
85
birlikte incelenmesinden söz konusu belgelerin verilmemesi,
alınmaması ve bulundurulmamasının özel usulsüzlük
cezasını gerektirdiği, bu tesbitlerin ise hiçbir duraksamaya
meydan vermeyecek kadar açık olmasının gerektiği, olayda,
altının emanetçi tarafından taĢınması durumunda
irsaliyenin satıcı tarafından düzenlenmesinin zorunlu
olduğu, alıcının malı teslim alıp taĢıması veya taĢıttırması
durumunda irsaliye düzenleyeceği, ihtilafa konu emtianın
satıcı tarafından emanetçiye teslim edildiğinin 8.2.1986 gün
ve 9 nolu sevk irsaliyesi ile tesbitli olduğu, sevk irsaliyesi
düzenlememe kusurunun davacıya yüklenemeyeceği, diğer
taraftan sevk irsaliyesi ile tesbitli olan emtiaya ait
faturalarında 10 günlük yasal sürede düzenlendiği
gerekçesiyle kabul ederek özel usulsüzlük cezasını kaldıran
Vergi Mahkemesi kararının, inceleme elemanınca mükellefin
iĢyerinde yapılan kaydı ve fiilî envanter neticesine göre
kesilen özel usulsüzlük cezasının yerinde olduğu ileri
sürülerek bozulması isteminin reddine ve kararın
onanmasına oybirliğiyle karar verildi.21
21
DanıĢtay Dördüncü Daire Tarih : 08.03.1988 Esas No :
1987/167 Karar No: 1988/714
http://www.malihaber.com/modules.php?name=Encyclope
dia&op=content&tid=44026
86
3.BÖLÜM
STOK
DEĞERLEME
YÖNTEMĠ
87
3.1) 24.04.2003 Tarihi Öncesi Uygulamalar
4842 Sayılı Kanunun22 24 Nisan 2003 Tarihli Resmi

Gazetede 25088 sayı ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik
Yapılması Hakkında Kanun baĢlığı ile yayınlanan ve
yayınlandığı gün yürürlüğe giren Altın SatıĢında
uygulanması gereken kanuna göre 24.04.2003
tarihinde YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIġTIR.
22
4842 Sayılı Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması
Hakkında Kanun 5. Madde gereğince “193 sayılı Kanunun
38 inci maddesinin sonuna aĢağıdaki fıkra eklenmiĢtir.
Sürekli olarak iĢlenmiĢ altın alım-satımı ve imali ile iĢtigal
eden mükellefler, altın satıĢ tarihindeki Ġstanbul Altın
Borsasında oluĢan has altın değeri ile satılan mamulün has
altın maliyet bedeli arasında oluĢan farkı, maliyet bedeline
ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun pasifinde özel bir
fon hesabında izlenir. Bu fon, sermayeye ilave dıĢında
herhangi bir suretle baĢka bir hesaba nakledildiği veya
iĢletmeden çekildiği takdirde, o yılın kazancına dahil
edilerek vergiye tâbi tutulur. Bu mükelleflerin kullandıkları
yabancı kaynaklara ait gider ve maliyet unsurlarının sadece
ilgili dönemde ayrılan fonu aĢan kısmı gider kabul edilir.”
88
3.2) 24.04.2003 – 31.12.2003 Tarih Arası
Dönemdeki Uygulamalar ve Örnekler
NOT: Bu döneme ait aĢağıda verilen açıklamalı örnekler

kuyumculuk sektörü muhasebe iĢleri için dönüm
noktası olup yıllarca süren kuyum sektörü
vergilendirilmesi sorununa köklü çözüm olan
uygulamalardır ancak 01.01.2004 tarihinden itibaren
enflasyon düzeltmesi uygulanmaya baĢladığı için
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIġTIR.
4842 Sayılı Kanunun 24 Nisan 2003 Tarihli Resmi

Gazetede 25088 sayı ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik
Yapılması Hakkında Kanun baĢlığı ile yayınlanan ve
yayınlandığı gün yürürlüğe giren Altın SatıĢında
uygulanması gereken kanun metni Ģöyledir;
193 sayılı Kanunun 38. maddesinin sonuna aĢağıdaki

fıkra eklenmiĢtir.
“Sürekli olarak iĢlenmiĢ altın alım-satımı ve imali ile
iĢtigal eden mükellefler, altın satıĢ tarihindeki Ġstanbul
Altın Borsasında oluĢan has altın değeri ile satılan
mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluĢan farkı,
maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark,
bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında izlenir. Bu fon,
sermayeye ilave dıĢında herhangi bir suretle baĢka bir
hesaba nakledildiği veya iĢletmeden çekildiği takdirde, o
yılın kazancına dahil edilerek vergiye tabi tutulur. Bu
mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve
maliyet unsurlarının sadece ilgili dönemde ayrılan fonu aĢan
kısmı gider kabul edilir.”
Yukarıda belirtilen kanun maddesini biraz yorumlarsak;
Kuyumculuk sektöründe faaliyet gösteren esnafın

alım satım yaptığı malzeme altın yani sermayesini ticaret
yapmak için kullandığı mal altındır.
89
BaĢlangıçta 100.000.-YTL sermayesi karĢılığında
gramı 10,00.-YTL‟den 10.000 gram altın alsın. (10.000
grx10,00YTL=100.000.-YTL) 2 ay sonra altının gram fiyatı
15,00.-YTL olsun ve 10.000 gram altının tamamını satsın.
(10.000 grx15,00YTL=150.000.-YTL) bu durumda 50.000.-
YTL kar (150.000-100.000=50.000) elde ettiği gözükmekte
ve %20 kurumlar vergisi olarak 10.000. -YTL
(50.000x%20=10.000) vergi ödemektedir.
Elinde kalan para ile (150.000-10.000=140.000)

gramı 15,00.-YTL‟den tamamına altın almak istediğinde
(140.000/15,00= 9.333 gram altın alabilmektedir. Yani
sermayesi 777 gr. erimektedir.
ĠĢte özetle açıklamaya çalıĢtığımız bu husus

kuyumculuk sektörünün elde ettiği karın
vergilendirilmesi değil, sermayesinin vergilendirilmesi
gibi bir durum ortaya çıkarmaktadır. ĠĢte 4811 ve 4842
sayılı kanunlarla bu durum ortadan kalkmakta ve iĢletme
sermayesi korunmaktadır.
Ancak kanun koyucuları çok tebrik etmemiz gereken

bir durum vardır ki; sermayeyi korumayı ve vergi dıĢı
bırakmayı sağlayan bu kanunla ortaya çıkan FON sermaye
haricinde kullanılırsa vergilendirecektir demekle
kuyumculuk sektörünün sorunlarını çözmeye yönelik
yayınlanan bu kanunları farklı Ģekilde delmek isteyenlere
imkan vermemektedir.
Kısaca altın değer artıĢı sizin sermayeniz ise o zaman

yalnızca sermayede kalsın, bunun dıĢında kullanılırsa
vergilendirilir denilmektedir.
24.04.2003 tarihinden itibaren ĠAB (Ġstanbul Altın

Borsası) has altın değeri her satıĢ günü dikkate alınarak
muhasebeleĢtirilecektir. ĠAB‟nın yayınladığı has gram
fiyatıdır. Hesaplanan altın 14 ayar, 18 ayar gibi farklı
ayarlarda olabilir. Bu durumda ĠAB has altın gam fiyatı baz
alınarak iĢlemin yapıldığı ayar gram fiyatı hesaplanmalıdır.
90
ÖRNEK:
GOLDBĠLANÇO LTD.ġTĠ.‟nin 23.04.2003 tarihinde

mevcut stokları Ģöyle olsun;
3.576,25 gr 18 ayar (750 milyem) altın takı bedeli

44.703,13.-(12,50.-YTL/Gram)
25.04.2003 tarihli ĠAB has gram fiyatı: 17.09.-YTL (18 ayar
ĠAB gram fiyatı:12,81) ve satıĢ verileri Ģöyledir;
ġirketin iĢçilik gram satıĢ fiyatı: 1,00.-YTL/Gr.

1.250,45 gr 18 ayar altın takı satıĢ bedeli 16.022,95.-YTL
ĠĢçilik bedeli 1.250,45.-YTL
%18 KDV (iĢçilik için) 225,08.-YTL
_____________25.04.2003_____________
100 KASA HESABI 17.498,48.-
600.01 ALTIN SATIġLARI
16.022,95.-
600.02 ĠġÇĠLĠK SATIġLARI
1.250,45.-
391 HESAPLANAN KDV
225,08.-
_____________ ______________
621 SAT. TĠC. MAL.MALĠYETĠ 16.022,95.-
153 TĠCARĠ MALLAR
15.630,63.-
527 SATILAN ALTIN DEĞER
ARTIġ/AZALIġ FON 23HS.
392,33.-
_____________ ______________
23
193 sayılı Kanunun 38. maddesinin sonuna aĢağıdaki fıkra
eklenmiĢtir.
“Sürekli olarak iĢlenmiĢ altın alım-satımı ve imali ile iĢtigal eden
mükellefler, altın satıĢ tarihindeki Ġstanbul Altın Borsasında oluĢan has
altın değeri ile satılan mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluĢan
farkı, maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun
pasifinde özel bir fon hesabında izlenir.
91
3.3) 01.01.2004 Tarihinden Sonrası Uygulamalar
30/12/2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı Kanun

24ile„enflasyon düzeltmesi‟ yürürlüğe girmiĢ olup, bu konu
5. Bölümde geniĢ bir Ģekilde ele alınmıĢtır.
24
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 348 SIRA NO'LU VERGĠ
USUL KANUNU GENEL TEBLĠĞĠ 1. Münhasıran Sürekli
Olarak ĠĢlenmiĢ Altın, GümüĢ Alım-Satımı Ve Ġmali Ġle
ĠĢtigal Eden Mükellefler Ġçin Enflasyon Düzeltmesi Yapma
Zorunluluğu maddesine göre
92
4. BÖLÜM
KUYUMCU
SEKTÖRÜ
ENFLASYON
DÜZELTMESĠ
93
4.1 Enflasyon Düzeltmesinin Amacı ve Mahiyeti
Enflasyon düzeltmesi; parasal olmayan kıymetlerin

enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının
düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun
ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden
hesaplanmasını ifade eder.
Amacı: Mali tabloların enflasyonun etkisinden

arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan
kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesidir.
Enflasyon Düzeltmesine Tabi Olup Olmama

Genel Düzenleme :
A- Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve

kurumlar vergisi mükellefleri,
B- Fiyat endeksindeki artıĢın;
1- Ġçinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde

%100'den
Ve
2- Ġçinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla
olması, (enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki Ģartın
birlikte gerçekleĢmemesi halinde sona erer) halinde malî
tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar.
Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin
sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon
düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde
yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap
dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki
otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son
oniki ay dikkate alınır.
Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin
herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden
geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi
sonunda da düzeltme yapılır.
94
Altın, gümüĢ alım-satımı ve imali
Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A)

fıkrasına 5228 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile yeni bir
bent eklenmiĢ ve münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ altın,
gümüĢ alım-satımı ve imali ile iĢtigal eden mükelleflere,
enflasyon düzeltme Ģartlarının oluĢup oluĢmadığına
bakılmaksızın, (her geçici vergi dönemi sonu itibariyle)
enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu getirilmiĢtir.
Esas faaliyetleri olan kuyumculuk iĢi yanında bu

faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli taĢ
alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan mükelleflerce
de enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.
Ancak, kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu nitelikte

olmayan market iĢletmesi, gıda ticareti, beyaz eĢya alım-
satımı, kafe iĢletmesi gibi baĢka faaliyetlerinin bulunması
durumunda "münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ altın,
gümüĢ alım-satımı ve imali" faaliyetinden söz
edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır.
(VUK Sirküler 19)
Düzeltilecek Mali Tablolar
VUK Mükerrer 298/A.8.b maddesinde; "b) Mükellef

veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları
veya ciroları itibarıyla hangi tür malî tabloların; enflasyon
düzeltmesine tâbi tutulup tutulmayacağını ve geçici vergi
dönemlerinde düzeltilip düzeltilmeyeceğini belirlemeye,"
Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıĢtır.
Maliye Bakanlığı bu açıdan yetkisini kullanmıĢ olup

338 Sıra No'lu Vergi Usul Genel Tebliği ile "Enflasyon
düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin, düzeltme
şartlarının oluşması halinde 1/1/2004 tarihinden sonra
düzenleyecekleri mali tablolarından sadece bilançolarını
düzeltme işlemine tabi tutmaları zorunludur." DenilmiĢtir
95
Düzeltme Yapılacak Dönemler
1- 2004 Yılı I. Geçici Vergi Beyannamesi :

(Herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır)
5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesiyle dileyen
mükelleflerin 31/12/2003 tarihli bilançolarını enflasyon
düzeltmesine tabi tutmaksızın, 2004 yılının ilk geçici vergi
döneminde beyan edecekleri geçici vergi matrahlarını, 5024
sayılı Kanunla yapılan değiĢiklikleri dikkate almadan önceki
hükümlere göre hesaplayabilecekleri esası getirilmiĢti.
Ancak, 3/4/2004 tarihinde Devlet Ġstatistik

Enstitüsü tarafından Mart 2004 ayına iliĢkin açıklanan
TEFE 7.862,2 olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu değer 1/4/2003
tarihine göre % 10'un üzerinde bir artıĢı göstermediğinden
2004 yılının ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi
Ģartlarının gerçekleĢmediği anlamına gelmektedir. Bu
nedenle 2004 yılının ilk geçici vergi döneminin sonu
itibarıyla Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 nci
maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır
2- 2004 Yılı II, III ve IV. Geçici V. Beyanları : (Limitleri

aĢmayanlar için seçimliktir)
Bir baĢka deyiĢle anılan tarih itibariyle aktif toplamı
7,5 trilyon Türk Lirasını ve hesap dönemine ait ciroları
toplamı 15 trilyon Türk Lirasını aĢan (yani her iki limiti de
geçen) mükelleflerin 2004 yılına iliĢkin geçici vergi
dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunludur.
Yeni iĢe baĢlayan mükellefler için ciro belli olmadığı için
sadece açılıĢ bilançolarında aktif toplamının 7,5 trilyon Türk
Lirasını aĢması halinde, ihtiyarilikten yararlanılamayacaktır.
Ancak, 2004 yılının 1 inci geçici vergi döneminde

5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi hükmünden
faydalanmayarak 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzelten
mükellefler, 2004 yılının ikinci ve takip eden geçici vergi
dönemleri itibariyle de enflasyon düzeltmesi yapmaya devam
edeceklerdir. (VUK Sirküler No:8)
96
3- 2004 Yılı Yıllık Gelir veya Kurumlar Vergisi
Beyannamesi : (2003 ve 2004 Bilançoları Zorunludur)
Seçime bağlı koĢullar sona ermektedir. 2004 Yılına
ait yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi verlirken
hem 31.12.2003 hem de 31.12.2004 tarihli bilançolar
enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır
4- 2005 – 2006 – 2007 - 2008 Yılı I., II., III. ve IV. Geçici
Vergi Beyannamesi :
(Kuyumcular hariç herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır)
Türkiye Ġstatistik Kurumunca Türkiye geneli için
hesaplanan Üretici Fiyatları Genel Endeksi (ÜFE) %100‟ün
ve % 10‟un üzerinde bir artıĢı göstermediğinden enflasyon
düzeltmesi yapılması için gereken her iki Ģartın da
gerçekleĢmediği anlamına gelmektedir. Bu nedenle, bu
dönemlerde enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır
Mevcut yasalara göre; münhasıran sürekli olarak
iĢlenmiĢ altın, gümüĢ alım-satımı ve imali ile iĢtigal eden
mükelleflere, enflasyon düzeltme Ģartlarının oluĢup
oluĢmadığına bakılmaksızın, (her geçici vergi dönemi sonu
itibariyle) enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu
getirilmiĢtir. Dolayısıyla mevcut kanunlarda değiĢiklik
olmadığı sürece Kuyumcular her geçici vergi döneminde
enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır.
Enflasyon Düzeltmesi Yapmamanın Cezası

Vergi Usul Kanununun enflasyon düzeltmesine iliĢkin
hükümleri esas itibariyle değerleme hükümleridir. Bu
nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan
mükelleflerin düzeltme iĢlemini yapmamaları, değerleme
iĢleminin usulüne göre yapılmaması hükmünde olup cezai
müeyyide de aynı yönde uygulanacaktır.
Ayrıca, 5/5/2004 tarih ve 25453 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan ve enflasyon düzeltmesine iliĢkin
olarak 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununda yapılan
değiĢikliklere paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında
yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 sıra nolu Muhasebe
Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile belirlenen muhasebe
usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun ilgili hükümleri (Md.353/6) uyarınca
gerekli cezai iĢlemlerin uygulanacağı da tabiidir.
97
Parasal Kıymetler
Satın alma gücü ile ulusal para birimindeki değiĢmeler

arasındaki iliĢki göz önünde bulundurulduğunda, mali
tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılırlar:
1. Ulusal para değerindeki değiĢmeler karĢısında
nominal değerleri aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat
hareketlerine göre ters yönde değiĢen kıymetler,
2. Ulusal para değerindeki değiĢmelere rağmen satın
alma güçleri değiĢmeyen kıymetler.
Bunlardan birincisine parasal, ikincisine ise parasal
olmayan kıymetler denilir.
Parasal kıymetlerin (parasal varlıklar ve parasal
kaynakların) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına gerek
yoktur.
Zira mali tabloda görünen parasal kıymete ait değer,
mali tablo tarihi itibarıyla o kıymetin satın alma gücünü de
göstermektedir.
Parasal Olmayan Kıymetler
Mali tablonun enflasyonun etkilerinden arındırılması

için, parasal olmayan kıymetlerin (parasal olmayan varlıklar
ve parasal olmayan kaynakların) enflasyon düzeltmesine
tabi tutulması gerekir.
Mali tabloda görünen parasal olmayan kıymetlere ait
değerler, mali tablo tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın
alma gücünü gösteren değerler değildir, düzeltilmeleri icap
eder.
Düzeltme Katsayıları ve Fiyat Endeksi
VUK Mükerrer Madde 298/A.2.d hükmünde

düzeltme katsayısı; "malî tabloların ait olduğu aya ilişkin
fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait
fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayı" olarak
belirlenmiĢtir.
Kolaylık olması açısından, düzeltme katsayısının
hesaplanmasında, ay sonu fiyat endeksleri kullanılacaktır.
98
Formülü:
Katsayı aĢağıdaki formülle bulunur:
Düzeltme Ayına Ait Fiyat Endeksi

Düzeltme Katsayısı = ------------------------------
ĠĢlem Ayına Ait Fiyat Endeksi
VUK Mükerrer Madde 298/A.2.e hükmünde

Ortalama düzeltme katsayısı; "malî tabloların ait olduğu
aya ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki dönemin
sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu
bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı" olarak
belirlenmiĢtir.
VUK Mükerrer Madde 298/A.2.f hükmünde fiyat

endeksi (ÜFE); "Türkiye İstatistik Kurumunca Türkiye geneli
için hesaplanan Üretici Fiyatları Genel Endeksi") olarak
belirlenmiĢtir. (01.01.2006 tarihinden önceki dönemler için
değiĢmeden önceki Ģekli: fiyat endeksi (TEFE); "Devlet
İstatistik Enstitüsünce Türkiye geneli için hesaplanan ve ilân
edilen Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksi")
Düzeltme Katsayısının 1'den Küçük Çıkması:
Aylar itibariyle TEFE'de (yeni haliyle ÜFE'de) oluĢan

farklılıklar nedeniyle düzeltme katsayısının birden küçük
çıkması hali, ilgili kıymetlerin düzeltme sonrası değerinde
düĢüklüğe sebep olmakla birlikte bu durum, yukarıdaki
formüle göre bulunan değerin düzeltme katsayısı olarak
dikkate alınmasına engel teĢkil etmemektedir. (VUK Sirküler
No:9)
TaĢıma Katsayısı
Düzeltme iĢlemine tabi tutulacak mali tabloda yer

alan iktisadi kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas
tarihleri, düzeltme yapılmıĢ bir tarihten öncesine gidebilir.
Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden
düzeltmeye esas tarihe kadar inerek, uygun düzeltme
99
katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son
mali tabloda, bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir
katsayı ile çarpılması düzeltme iĢlemi için yeterlidir.
Mali tablolardaki parasal ve parasal olmayan

tutarların, taĢıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin
sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına "taĢıma"
denilir ve hesaplama iĢlemi "taĢıma katsayısı" kullanılarak
yapılır.
TaĢıma katsayısı, mali tablonun ait olduğu aya iliĢkin

fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (en son
düzeltme yapılan geçici vergi döneminin sonu, yıl içinde iĢe
baĢlayanlarda iĢe baĢlanılan aya iliĢkin) fiyat endeksine
bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.
Parasal kıymetler için taĢıma katsayısı bir olarak

uygulanır. TaĢıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan
kıymetlerle ilgili olarak yapılacak düzeltme iĢlemi, aĢağıdaki
formüle göre hesaplanan taĢıma katsayıları ile yapılacaktır.

TaĢıma Katsayısı = ----------------------------------
Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi
Stokların Düzeltilmesi
Stokların Düzeltilmesinde Esas Alınması Gereken Ölçüt
Vergi Usul Kanununun değerleme ölçütlerine göre

stoklar, maliyet bedeli ile değerlenmekte olup 31/12/2003
tarihi itibariyle maliyet bedelleri üzerinden defterlere kayıt
tarihlerine göre (stokların alımında avans olarak yapılan
ödemelerde ödeme tarihine göre) bulunan düzeltmeye esas
tutar ile düzeltme katsayısının çarpılması suretiyle
enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır.
100
ĠĢletmeler, çeĢit ve miktar itibariyle önemli tutarlara
ulaĢan stoklarına iliĢkin olarak, düzeltme iĢleminde gerçek
yöntemi uygulayabilecekleri gibi 328 sıra numaralı Vergi
Usul Kanunu Genel Tebliğinde gösterilen toplulaĢtırılmıĢ
yöntemlerden herhangi birini de tercih edebileceklerdir.
Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan
mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt
ayrıma giderek düzeltme iĢlemini gerçekleĢtireceklerdir.
ToplulaĢtırılmıĢ yöntemleri seçenler ise mümkün olduğunca
inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle diledikleri
toplulaĢtırılmıĢ yöntemi kullanmakta serbesttirler.
ToplulaĢtırılmıĢ Yöntemlerin Tercih Edilmesi
Stokların çeĢitliliği, iĢlem hareketlerinin yoğunluğu

dikkate alındığında daha pratik sayılabilecek toplulaĢtırılmıĢ
yöntemlere ihtiyaç duyulmuĢtur. Bu yöntem sadece stoklara
uygulanır.
31/12/2003 tarihli bilançolarda gözüken stoklara ait
tutarların düzeltilmesine iliĢkin olarak 28/2/2004 tarih ve
25387 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 328 sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile iki tür toplulaĢtırılmıĢ
yöntem öngörülmüĢtü:
Basit ortalama yöntemi ile stok devir hızı yöntemi.
1/1/2004 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri

sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançoların
düzeltilmesine iliĢkin olarak 13/8/2004 tarih ve 25552
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 338 sıra No.lu Vergi Usul
Kanunu Genel Tebliği ile de stok devir hızı yöntemi yerine
hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi getirilmiĢtir.
Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan
mükellefler, 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzeltirken
toplulaĢtırılmıĢ yöntemleri kullanmıĢ olsun ya da
olmasınlar, 1/1/2004 tarihinden sonraki geçici vergi
dönemleri sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançolarında
yer alan stoklarını, toplulaĢtırmıĢ yöntemlere göre
düzeltmek istedikleri takdirde, 338 sıra No.lu Vergi Usul
Kanunu Genel Tebliğinde yer alan toplulaĢtırılmıĢ
yöntemlerden arzu ettiklerini seçebilecekler, ancak seçtikleri
101
yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü
hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.
ToplulaĢtırılmıĢ yöntemler kanunda "basit ortalama
yöntemi" ve "hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi" olarak iki
Ģekilde tanımlanmıĢ, Maliye Bakanlığı yetkisi dahilinde
"stok devir hızı" yöntemini de eklemiĢtir.
a) Basit ortalama yöntemi;
Gelir tablosu kalemleri ile stokların düzeltmede esas

alınacak tarihlere bağlı kalınmaksızın dönem ortalama
düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon
düzeltmesine tabi tutulması olarak belirlenmiĢtir.
Stokların düzeltilmesinde kullanılacak düzeltme
katsayısı, Aralık ayına iliĢkin fiyat endeksinin, bu endeks ile
bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki (Eylül) fiyat
endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan
endekse bölünmesiyle elde edilen dönem ortalama düzeltme
katsayısıdır.(17 No.lu Sirküler 3)
b) Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi;
Dönem sonu stok ve dönem içinde satılan mal

maliyetinin enflasyon düzeltmesine esas alınacak
tutarlarının hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı
ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tabi
tutulması olarak belirlenmiĢtir. (Bir önceki döneme ait
düzeltilmiĢ satılan mal maliyeti enflasyon düzeltmesi yapılan
dönemin sonuna taĢıma katsayısı uygulanarak taĢınır. Bu
hesaplamalarda amortismanve reel finansman giderleri,
endekslenmeden dikkate alınır.)
c) Stok devir hızı yöntemi;
Sadece 31.12.2003 tarihli bilanço düzeltmesinde

kullanılabilecek bir yöntemdir. Stok devir hızı yönteminde
mükellefler; öncelikle stok devir hızını, sonrasında ortalama
stokta kalma süresini hesaplayacaklar ve nihayetinde de
31/12/2003 tarihli bilançoda görünen stokların hangi
aydan kaldığını bulacaklardır. Stokların hangi aydan kaldığı
bulunduktan sonra yapılması gereken, düzeltmeye esas
102
tarih itibarıyla düzeltme katsayısını bulmak ve bu katsayıyla
31/12/2003 tarihli bilançoda görünen stoklara ait tutarı
çarpmaktır.
TaĢıma Katsayısı
Düzeltme iĢlemine tabi tutulacak mali tabloda yer

alan iktisadi kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas
tarihleri, düzeltme yapılmıĢ bir tarihten öncesine gidebilir.
Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden
düzeltmeye esas tarihe kadar inerek, uygun düzeltme
katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son
mali tabloda, bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir
katsayı ile çarpılması düzeltme iĢlemi için yeterlidir.
Mali tablolardaki parasal ve parasal olmayan
tutarların, taĢıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin
sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına "taĢıma"
denilir ve hesaplama iĢlemi "taĢıma katsayısı" kullanılarak
yapılır
TaĢıma katsayısı, mali tablonun ait olduğu aya iliĢkin
fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (en son
düzeltme yapılan geçici vergi döneminin sonu, yıl içinde iĢe
baĢlayanlarda iĢe baĢlanılan aya iliĢkin) fiyat endeksine
bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.
Parasal kıymetler için taĢıma katsayısı bir olarak
uygulanır.
TaĢıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan
kıymetlerle ilgili olarak yapılacak düzeltme iĢlemi, aĢağıdaki
formüle göre hesaplanan taĢıma katsayıları ile yapılacaktır.

TaĢıma Katsayısı= ---------------------------------
Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi
103
TEFE – ÜFE (2003-2008 Yılları Aylık Fiyatları
Endeksi
(TEFE) Toptan EĢya Fiyatları Endeksi
2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ocak 6.840,70 7.576,50 8.328,42 8.957,94 9.797,71 10.429,14
ġubat 7.055,70 7.700,60 8.326,55 8.980,93 9.890,38 10.696,37
Mart 7.281,80 7.862,20 8.503,60 9.003,20 9.986,64 11.035,44
Nisan 7.410,00 8.070,50 8.675,43 9.177,76 10.066,38 11.531,83
Mayıs 7.364,00 8.067,80 8.647,64 9.432,06 10.105,89 11.776,07
Haziran 7.222,20 7.982,70 8.677,15 9.811,35 10.095,11 11.814,14
Temmuz 7.183,50 7.861,60 8.655,06 9.896,12 10.101,58 11.961,40
Ağustos 7.169,40 7.923,50 8.804,91 9.822,13 10.187,78 11.681,96
Eylül 7.173,30 8.069,70 8.950,24 9.799,14 10.291,22 11.577,08
Ekim 7.213,40 8.330,10 9.009,11 9.843,68 10.277,57 0
Kasım 7.336,20 8.392,70 8.805,20 9.814,95 10.369,52 0
Aralık 7.382,10 8.403,80 8.785,74 9.802,74 10.385,32 0
104
(ÜFE) Üretici Fiyatları Endeksi
2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ocak 96,99 107,17 118,64 124,7 136,39 145,18
ġubat 99,12 107,4 118,77 125,02 137,68 148,9
Mart 100,84 108,03 120,27 125,33 139,02 153,62
Nisan 100,02 110,49 121,72 127,76 140,13 160,53
Mayıs 99,04 115,5 121,96 131,3 140,68 163,93
Haziran 98,8 116,43 121,38 136,58 140,53 164,46
Temmuz 99,16 115,56 120,48 137,76 140,62 166,51
Ağustos 99,7 116,69 121,73 136,73 141,82 162,62
Eylül 99,61 117,53 122,68 136,41 143,26 161,56
Ekim 100,66 120,43 123,35 137,03 143,07 0
Kasım 102,8 120,43 122,35 136,63 144,35 0
Aralık 103,28 119,13 122,3 136,46 144,57 0
NOT: Enflasyon Düzeltmesi Yararlanılan Kaynak; Vergi

Denetmeni GÜROL DEMĠR TMG Proğramı 25
25
Gürol DEMİR Vergi Denetmeni TMG Proğramı
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı/Strateji Grup Müdürlüğü
bünyesinde bulunan Strateji Müdürlüğü ile İstatistik ve Araştırma
Müdürü http://www.guroldemir.com/genel/yonetici/hakkinda.asp
105
KANUN, TEBLĠĞ VE SĠRKÜLER
T.C.
MALĠYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
Gelir Vergisi Sirküleri/13
Konusu : ĠĢlenmiĢ altın satıĢında has altın

maliyet bedelinin güncellenmesi
Tarihi : 30/01/2004
Sayısı : GVK-13/2004-5/Has Altın Maliyet
Bedeli Güncellemesi-1
Ġlgili olduğu : Gelir Vergisi Kanunu Madde 38,

maddeler Geçici Madde 63, 5024 sayılı Kanun
Madde 9
Ġlgili olduğu kazanç : Ticari Kazanç
türleri
1 - GiriĢ
4842 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi

Kanununun 38 inci maddesinin sonuna eklenen hüküm ile
iĢlenmiĢ altın alım-satım ve imali ile iĢtigal eden
mükelleflere satmıĢ oldukları mamulün has altın maliyet
bedelini sürekli olarak güncelleme imkanı getirilmiĢti.
30/12/2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı Kanun ile
„enflasyon düzeltmesi‟ yürürlüğe girdiğinden, söz konusu
hüküm 01/01/2004 tarihinden geçerli olmak üzere
yürürlükten kaldırılmıĢtır.
Bu düzenlemelere iliĢkin Bakanlığımıza yansıyan

sorularla ilgili açıklamalar,
Sirkülerin konusunu oluĢturmaktadır.
106
2- Yasal Düzenlemeler
Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin

sonunda; “Sürekli olarak iĢlenmiĢ altın alım-satımı ve imali
ile iĢtigal eden mükellefler, altın satıĢ tarihindeki Ġstanbul
Altın Borsasında oluĢan has altın değeri ile satılan
mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluĢan farkı,
maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun
pasifinde özel bir fon hesabında izlenir.
Bu fon, sermayeye ilave dıĢında herhangi bir suretle
baĢka bir hesaba nakledildiği veya iĢletmeden çekildiği
takdirde, o yılın kazancına dahil edilerek vergiye tâbi
tutulur. Bu mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara
ait gider ve maliyet unsurlarının sadece ilgili dönemde
ayrılan fonu aĢan kısmı gider kabul edilir.” hükmü yer
almaktadır.
5024 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (b) bendinde
ise, Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin beĢinci
fıkrasının yürürlükten kaldırıldığı hükme bağlanmıĢtır.
3- Maliyet Bedeli Güncellemesinin Uygulanabileceği

Dönem
Maliyet bedeli güncellemesi, hükmün yürürlüğe

girdiği 24/04/2003 tarihi ile yürürlükten kaldırıldığı
01/01/2004 tarihi arasında kalan dönemde yapılan satıĢlar
için uygulanabilecektir.
4- Maliyet Bedeli Güncellemesinden Yararlanabilecek

Mükellefler
Maliyet bedeli güncellemesinden; iĢlenmiĢ altın imal

eden, iĢlenmiĢ altın alım-satımı ile iĢtigal eden ya da her iki
faaliyeti birlikte gerçekleĢtiren, ticari kazancı bilanço
usulüne göre tespit edilen gelir vergisi mükellefleri ile
kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir.
ĠĢletme hesabı esasında, has altın maliyet bedelinin
güncellenmesinden doğacak farkları özel bir fon hesabında
izleme imkanı bulunmadığından, ticari kazancı iĢletme
107
hesabına göre tespit edilen mükellefler maliyet bedeli
güncellemesi yapamayacaktır.
5- Maliyet Bedelinin Güncellenmesi
ĠĢlenmiĢ altın alım-satımı ve imali ile iĢtigal eden

mükellefler, 24/04/2003 tarihinden itibaren satmıĢ
oldukları mamul malın imalinde kullanılan has altının
maliyetini, satıĢ günündeki has altın değerini esas alarak
güncelleyebileceklerdir.
Söz konusu hüküm uyarınca, vergilendirilecek ticari
kazancın tespitinde, has altının güncellenmiĢ maliyet bedeli
esas alınacaktır. Dolayısıyla, satılan mamulün has altın
maliyet bedelinin, satıĢ tarihinde Ġstanbul Altın Borsasında
oluĢan has altın değeri ile karĢılaĢtırılması sonucu
bulunacak pozitif farklar, bilançonun pasifindeki özel bir fon
hesabına karĢılık yazılmak suretiyle maliyet bedeline ilave
edilecektir.
Altın satıĢ tarihinde Ġstanbul Altın Borsasında oluĢan
değerin satılan mamulün has altın maliyet bedelinden
düĢük olmasından dolayı negatif fark doğması halinde ise
özel fon hesabı ters yönde çalıĢtırılacak olup, özel fon
hesabının borçlandırılması karĢılığında maliyet hesabının
alacaklandırılması suretiyle negatif fark maliyet bedelinden
düĢülecektir.
Bu iĢlem özel fon hesabında biriken bir tutar olması
halinde yapılabilecektir. Fon hesabında birikmiĢ herhangi
bir tutar yoksa, negatif farkın bulunduğu satıĢlar için
güncelleme yapılmadan, satıĢ iĢlemine konu malın maliyeti
ile satıĢ bedeli arasındaki fark ticari kazançla
iliĢkilendirilecektir.
Duyurulur.
Osman ARIOĞLU
Bakan a
Gelirler Genel Müdürü
108
348 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
Resmi Gazete No: 25813

Resmi Gazete Tarihi: 12/05/2005
Bakanlığımıza yansıyan bazı olaylar nedeniyle uygulama

birliğini sağlamak amacıyla aĢağıdaki açıklamaların
yapılması uygun görülmüĢtür.
1. Münhasıran Sürekli Olarak ĠĢlenmiĢ Altın, GümüĢ

Alım-Satımı Ve Ġmali Ġle ĠĢtigal Eden Mükellefler Ġçin
Enflasyon Düzeltmesi Yapma Zorunluluğu
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 5024 sayılı

Kanunla(1) değiĢik Mükerrer 298 inci maddesinin (A)
fıkrasının (1) numaralı bendinde, kazançlarını bilanço
esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi
mükelleflerinin fiyat endeksindeki artıĢın, içinde bulunulan
dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde
bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde
mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacakları
hükmü yer almıĢtır.
Mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrasına 5228 sayılı

Kanunla(2) eklenen (9) numaralı bent ile de
“Münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ; altın, gümüĢ alım-

satımı ve imali ile iĢtigal eden mükellefler bu fıkranın (1)
numaralı bendinde yer alan Ģartlara bakılmaksızın
enflasyon düzeltmesi yaparlar.”
hükmü getirilmiĢtir.
Ayrıca, 09/08/2004 tarih ve 10 sıra numaralı Vergi Usul

Kanunu Sirkülerinde, söz konusu mükelleflerden
dileyenlerin, 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 5024
sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde yapılan değiĢikliğe
istinaden (31/12/2003 tarihli bilançoları da dahil olmak
109
üzere) 2004 yılına iliĢkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon
düzeltmesi yapmayabilecekleri açıklanmıĢtır.
Bu hükümler ve yapılan açıklamalara göre, münhasıran

sürekli olarak iĢlenmiĢ altın, gümüĢ alım-satımı ve imali
ile iĢtigal eden ve kazançlarını bilanço esasına göre
tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin,
enflasyon düzeltme Ģartlarının (fiyat endeksindeki
artıĢın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap
döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap
döneminde %10'dan fazla olması) oluĢup oluĢmadığına
bakılmaksızın, 2005 ve müteakip yıllarda her geçici
vergi dönemi ve hesap dönemi sonu itibarıyla enflasyon
düzeltmesi yapmaları zorunludur.
…….
Tebliğ olunur.
110
Vergi Usul Kanunu Sirküleri / 19
T.C.
MALĠYE BAKANLIĞI
Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı
Konusu : Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması

Tarihi : 15 / 07 / 2005
Sayısı : VUK-19/2005-6/Enflasyon
Düzeltmesi Uygulaması-13
Ġlgili olduğu : Vergi Usul Kanunu Mükerrer Madde
maddeler 298
1.GiriĢ
2005 yılı ikinci geçici vergi döneminin sonu itibarıyla

enflasyon düzeltmesi yapmak için gerekli Ģartların oluĢup
oluĢmadığı bu sirkülerin konusunu oluĢturmaktadır.
2.Hesap Dönemi Takvim Yılı Olan Mükelleflerin 2005

Yılının Ġkinci Geçici Vergi Dönemi ile Takip Eden 2005
ve Sonraki Yıllara Ait Geçici Vergi ve Hesap Dönemleri
Sonu Ġtibarıyla Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298 inci
Maddesine Göre Enflasyon Düzeltmesi
Vergi Usul Kanununa 5024 sayılı Kanunla eklenen

mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrasının (1) numaralı
bendiyle enflasyon düzeltmesi yapılmasının gerekli Ģartları
belirlenmiĢtir. Bu bentte, geçici vergi uygulamasında
kazançları bilanço esasına göre tespit edilen gelir veya
kurumlar vergisi mükelleflerinin fiyat endeksindeki artıĢın,
üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuz altı ay için
% 100‟den ve son on iki ay için % 10‟dan fazla olması
halinde bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi
tutacakları, her iki Ģartın birlikte gerçekleĢmemesi halinde
111
enflasyon düzeltmesi uygulamasının sona ereceği hükmüne
yer verilmiĢtir.
19/4/2005 tarihinde yayınlanan 18 numaralı Vergi Usul

Kanunu Sirkülerinde, 2005 yılının ilk geçici vergi
döneminde Ģartların oluĢmaması nedeniyle enflasyon
düzeltmesi yapılmayacağı duyurulmuĢtu.
4/7/2005 tarihinde Devlet Ġstatistik Enstitüsü tarafından

Haziran 2005 ayına iliĢkin TEFE 8677,15 olarak
açıklanmıĢtır. Bu değer, 1/7/2002 tarihine göre % 100‟ün
ve 1/7/2004 tarihine göre de % 10‟ un üzerinde bir artıĢı
göstermediğinden enflasyon düzeltmesi yapılması için
gereken her iki Ģartın da gerçekleĢmediği anlamına
gelmektedir. Bu nedenle, 2005 yılının ikinci geçici vergi
döneminin sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesi
yapılmayacaktır.
2005 yılının üçüncü ve dördüncü geçici vergi dönemleri ile

sonraki yıllara ait geçici vergi dönemleri ve 2005 yılı ile diğer
yıllara iliĢkin hesap dönemleri sonu itibarıyla Kanunda
belirtilen esaslar çerçevesinde Ģartların yeniden oluĢması
halinde enflasyon düzeltmesi yapılacağı tabii olup, Ģartların
oluĢmaması halinde ise enflasyon düzeltmesi
yapılmayacaktır.
3. Münhasıran Sürekli Olarak ĠĢlenmiĢ Altın, GümüĢ

Alım-Satımı Ve Ġmali Ġle ĠĢtigal Eden Mükelleflerin
Enflasyon Düzeltmesi
338 (1) ve 348 (2) sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğlerinde belirtilen esaslar dahilinde, Vergi Usul
Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9)
numaralı bendine istinaden, münhasıran sürekli olarak
112
mükellefler her halukarda enflasyon düzeltmesi yapmaya
devam edeceklerdir.
Ancak, söz konusu mükelleflerin düzeltilmiĢ
bilançolarını geçici vergi beyannamelerine ekleme
zorunluluğu bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, esas faaliyetleri olan kuyumculuk iĢi
yanında bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin,
kıymetli taĢ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan
mükelleflerce de enflasyon düzeltmesi yapılması
gerekmektedir. Ancak, kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu
nitelikte olmayan market iĢletmesi, gıda ticareti, beyaz eĢya
alım-satımı, kafe iĢletmesi gibi baĢka faaliyetlerinin
bulunması durumunda “münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ
altın, gümüĢ alım-satımı ve imali” faaliyetinden söz
edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır.
4. Özel Hesap Dönemine Sahip Olanlar
1/2/2005 tarihinde yayınlanan 14 sıra nolu Vergi Usul

Kanunu Sirkülerinde de belirtildiği üzere, özel hesap dönemi
tayin edilen mükellefler kullandıkları özel hesap dönemine
ait geçici vergi dönemleri itibarıyla söz konusu Ģartların
gerçekleĢip gerçekleĢmediğine bakarak enflasyon düzeltmesi
yapacaklardır.
Duyurulur.
(1) 13.8.2004 tarih ve 25552 sayılı Resmi Gazete‟de

yayımlanmıĢtır.
(2) 12.5.2005 tarih ve 25813 sayılı Resmi Gazete‟de
yayımlanmıĢtır.
Osman ARIOĞLU
Gelir Ġdaresi BaĢkanı
113
MUKTEZALAR
Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü
T.C.
ĠSTANBUL VALĠLĠĞĠ
Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü
SAYI : B.07.4.DEF.0.34.20/VUK-1-mükerrer-
298/11724 08/09/2005*22
KONU:Enflasyon Düzeltmesi.
…………………………………..
Ġlgi:Tarihsiz dilekçeniz.
Ġlgi dilekçenizden …………..Vergi Dairesi

Müdürlüğünün …………………….vergi kimlik numaralı
mükellefi altın takı satıĢının yanı sıra Ģube iĢ yerinde saat
ve hediyelik eĢya ve gümüĢten mamul takı ve hediyelik eĢya
satıĢı yaptığınız, satıĢlarınızın %70‟ni saat, hediyelik eĢya ve
gümüĢten mamul eĢya satıĢının oluĢturduğu, bu nedenle
enflasyon düzeltmesi uygulaması ile ilgili olarak tereddüt
oluĢtuğundan, konu hakkındaki görüĢümüzü sorduğunuz
anlaĢılmaktadır.
Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun (A)
fıkrasına 5228 sayılı Kanunun 9‟ncu maddesi ile eklenen (9)
numaralı bent hükmü ile münhasıran sürekli olarak
mükelleflerin, Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci
maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan
enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için gerekli olan
Ģartların (fiyat endeksindeki artıĢın, içinde bulunulan
bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması)
gerçekleĢip gerçekleĢmediğine bakılmaksızın, her geçici vergi
dönemi sonu itibariyle enflasyon düzeltmesi yapmaları
imkânı sağlanmıĢtır.
114
Ancak, 09/08/2004 tarih ve 10 sıra numaralı Vergi
Usul Kanunu Sirkülerinde, söz konusu mükelleflerden
dileyenlerin, 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 5024
sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde yapılan değiĢikliğe
istinaden (31/12/2003 tarihli bilançoları da dahil olmak
üzere) 2004 yılına iliĢkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon
düzeltmesi yapmayabilecekleri açıklanmıĢtır.
Bu hükümlere göre, münhasıran sürekli olarak
iĢlenmiĢ altın, gümüĢ alım-satımı ve imali ile iĢtigal eden ve
kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya
kurumlar vergisi mükelleflerinin, enflasyon düzeltme
Ģartlarının (fiyat endeksindeki artıĢın, içinde bulunulan
bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması) oluĢup
oluĢmadığına bakılmaksızın, 2005 ve müteakip yıllarda her
geçici vergi dönemi ve hesap dönemi sonu itibarıyla
enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunlu bulunmaktadır.
VERGĠ USUL KANUNU SĠRKÜLERĠ 19‟un 3‟ncü
bölümünde; “Esas faaliyetleri olan kuyumculuk iĢi yanında
bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli
taĢ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan
bulunması durumunda “münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ
altın, gümüĢ alım-satımı ve imali” faaliyetinden söz
edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır.”
açıklamasına yer verilmiĢtir.
Bu durumda, merkez ve Ģube iĢyerlerinizde
kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra saat ve hediyelik eĢya
satıĢı iĢi ile de iĢtigal ediyor olmanız nedeniyle enflasyon
düzeltmesi yapma zorunluluğunuz bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
115
Vergi Dairesi BaĢkanlığı
T.C.
GELĠR ĠDARESĠ BAġKANLIĞI
ĠSTANBUL VERGĠ DAĠRESĠ BAġKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
Usul Müdürlüğü
Sayı : B.07.1.GĠB.4.34.19.02/VUK-1/mük298/11724
25.06.2007*4979
Konu : Altın satıĢı yanında saat satıĢı da yapılması

halinde enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmayacağı hk.
…………………….
Ġlgi: a) Tarihsiz dilekçeniz.

b) 08/09/2005 tarih ve 22 sayılı özelge.
Ġlgi (a)‟da kayıtlı dilekçenize ilgi (b)‟de kayıtlı

özelgemiz ile cevap verilmiĢ olup benzer bir konuda Maliye
Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığından alınan 06/06/2007
tarih ve B.07.0.GĠB.0.03.29/2968-298-574/51508 sayılı
yazıda;
“…
Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanununun mükerrer

298‟inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde,
kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve
kurumlar vergisi mükelleflerinin fiyat endeksindeki artıĢın,
içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde
%100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan
fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine
tâbi tutacakları, enflasyon düzeltmesi uygulamasının, her
iki Ģartın birlikte gerçekleĢmemesi halinde sona ereceği, bir
hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi
birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi
dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda
da düzeltme yapılacağı ifade edilmiĢtir.
116
Anılan Kanunun mükerrer 298‟inci maddesinin (A)
fıkrasına 5228 sayılı Kanunla eklenen (9) numaralı bent ile
“Münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ; altın, gümüĢ alım-
satımı ve imali ile iĢtigal eden mükellefler bu fıkranın (1)
numaralı bendinde yer alan Ģartlara bakılmaksızın
enflasyon düzeltmesi yaparlar.” hükmü getirilmiĢtir.
Diğer taraftan 19 numaralı Vergi Usul Kanunu

Sirkülerinde, esas faaliyetleri olan kuyumculuk iĢi yanında
bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli
taĢ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan
bulunması durumunda "münhasıran sürekli olarak iĢlenmiĢ
altın, gümüĢ alım-satımı ve imali" faaliyetinden söz
edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı
hususu açıklanmıĢtır.
Buna göre, adı geçen mükellefin esas faaliyetinin
kuyumculuk olması ve bu faaliyetinin cüzü niteliğinde saat
alım-satımı iĢini yapması nedeniyle enflasyon düzeltmesi
yapması gerekmektedir.” denilmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim
BaĢkan a.
Grup Müdür V
117
Ġstanbul Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü
T.C
MALĠYE BAKANLIĞI
Ġstanbul Defterdarlığı
Usul Gelir Müdürlüğü
SAYI : B.07.4.DEF.0.34.20/ VUK-274-

10124 08/04/2004-4392
KONU:Kayıtlarda Ġlk Madde Ve Mlz olarak
olarak yer alan külçe altının değerlemesi
………………………………………
ĠLGĠ:…………. tarihli dilekçeniz.
Ġlgi dilekçenizden;………….. Vergi Dairesinin

……………… vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuz,
kuyumcu fason iĢçiliği iĢi ile iĢtigal ettiğiniz sermayenizin
yetersiz kalması nedeniyle Ģirket ortakları tarafından
iĢletmeye sağlanan nakit kredilerle külçe altın “Ġlk Madde
Malzeme” alımı yaparak envantere kaydettiğiniz ve
envantere kaydedilen külçe altınların yıl sonu itibariyle
değerlemeye tabi tutulup tutulmayacağı hususunda
tereddüt oluĢtuğundan görüĢümüzü sorduğunuz
anlaĢılmaktadır.
Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun

258‟inci maddesinde değerleme, “vergi matrahlarının
hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve
tespitidir.” Ģeklinde tanımlandıktan sonra, 261‟inci
maddede, değerleme ölçülerinin neler olduğu sekiz bent
halinde sayılmıĢtır.
Anılan Kanunun 274‟üncü maddesinde; satın alınan

veya imal edilen emtianın maliyet bedeli ile değerleneceği
hükme bağlanmıĢtır. Aynı Kanunun 262‟inci maddesinde
ise; “Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi
veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan
118
ödemelerle bunlara müteferri bilimum giderlerin toplamını
ifade eder.” hükmüne yer verilmiĢtir.
Diğer taraftan; 5024 sayılı Kanunun 5‟inci maddesi

ile 213 Sayılı Vergi Usul Kanununa eklenen geçici 25‟inci
madde ile 31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan parasal
olmayan kıymetlerin maddede belirtilen hükümlere göre, bu
maddede hüküm bulunmayan hallerde ise Vergi Usul
Kanununun bu Kanunla değiĢik mükerrer 298 inci
maddesinde yer alan hükümlere göre düzeltileceği hüküm
altına alınmıĢtır. Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci
maddesi de 5024 sayılı Kanunun 2‟inci maddesi ile
değiĢtirilmiĢtir.Yapılan düzenleme ile 01.01.2004 tarihinden
geçerli olmak üzere; malî tablolarda yer alan parasal
olmayan kıymetlerin maddede belirtilen Ģartlar dahilinde
enflasyon düzeltmesine tâbi tutulacağı belirtildikten
sonra,enflasyon düzeltmesi; “mali tablonun ait olduğu
tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade
eder.” Ģeklinde tanımlanmıĢtır.Enflasyon düzeltmesi, mali
tablolarda yer alan kıymetlerin Türk Lirası değerlerinin
tablonun ait olduğu tarihteki değerine irca edilmesinden
ibaret bir iĢlemdir.Düzeltme, parasal olmayan kıymetlerin
enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının
düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle
gerçekleĢtirilecektir.
Aynı Kanunun A fıkrasının 2/a bendi; parasal

olmayan kıymetlerin; parasal kıymetler dıĢındaki kıymetleri,
2/b bendinde ise; parasal kıymetlerin; Türk Lirasının

değerindeki değiĢmeler karĢısında nominal değerleri aynı
kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters
yönde değiĢen kıymetleri (Yabancı paralar da parasal kıymet
olarak dikkate alınır.) ifade edeceği,
3‟üncü fıkrasında; Ġlk madde ve malzemenin düzeltme

iĢleminde, defterlere kayıt tarihinin (Bunlara mahsuben
verilen veya alınan parasal olmayan avanslar, ödeme veya
tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.) esas
alınacağı,
119
4‟üncü fıkrasında ise; düzeltme iĢleminde bu
Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen
tutarların esas alınacağı, ancak stokların, satılan malın ve
maddî duran varlıkların maliyet bedeline ve malî duran
varlıkların alıĢ bedeline intikal ettirilen reel olmayan
finansman maliyetleri düĢüldükten sonra bulunan
tutarların düzeltmeye tâbi tutulacağı belirtildikten sonra,
toplulaĢtırılmıĢ yöntemlerle düzeltmeye tâbi tutulan
kıymetlerin alıĢ veya maliyet bedeline intikal ettirilen reel
olmayan finansman maliyetlerinin düĢülmesinin ise ihtiyarî
olduğu hüküm altına alınmıĢtır.
Bu hükümler uyarınca, iĢletme ortakları tarafından

iĢletmeye sağlanan nakit kredilerle satın alınan külçe altının
ilk madde ve malzeme olarak sene sonunda Vergi Usul
Kanununun 274‟üncü maddesi gereğince değerlemeye tabii
tutulması mümkün bulunmaktadır. Ayrıca, firmanızca
31.12.2003 tarihli bilançonuzun Vergi Usul Kanununun
geçici 25‟inci maddesine göre düzeltilmesi sırasında, ilk
madde ve malzeme olarak kayıtlarınızda yer alan külçe
altının da parasal olmayan kıymetler gibi enflasyon
düzeltmesine tabi tutulması mümkün bulunmaktadır.
120
4.4 ENFLASYON
DÜZELTMESĠ
UYGULANMIġ
BĠLANÇO ÖRNEKLERĠ
VE
YEVMĠYE MADDELERĠ
121
Maddeleri
GOLDBĠLANÇO
ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ
AKTĠF (VARLIKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası
I- DÖNEN VARLIKLAR 2.111.594,53 2.164.511,77
A) Hazır Değerler 66.364,56 66.364,56

1- Kasa 66.363,58 66.363,58
2- Bankalar 0,98 0,98
B) Ticari Alacaklar 270.408,00 270.408,00
1- Alıcılar 270.408,00 270.408,00
C) Stoklar 1.743.566,63 1.796.483,87
1- Ticari Mallar 1.743.566,63 1.796.483,87
D) Diğer Dönen Varlıklar 31.255,34 31.255,34
1- Peşin Öd.Vergi ve Fonlar 31.255,34 31.255,34
II- DURAN VARLIKLAR 428,94 396,02

A) Maddi Duran Varlıklar 428,94 396,02
1- Tesis, Makine ve Cihazlar 1.396,09 1.483,49
2- Demirbaşlar 64.237,82 68.259,09
3- Birikmiş Amortismanlar (-) -65.204,97 -69.346,56
AKTĠF TOPLAMI… 2.112.023,47 2.164.907,79
122
KUYUMCULUK A.ġ.
AYRINTILI BĠLANÇO (31.03.2008)
PASĠF (KAYNAKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası
I- KISA VAD.YAB.KAYNAKLAR 611.811,71 611.811,71
A) Ticari Borçlar 546,70 546,70

1- Diğer Ticari Borçlar 546,70 546,70
B) Diğer Borçlar 567.000,00 567.000,00
1- Ortaklara Borçlar 567.000,00 567.000,00
C) Ödenecek Vergi ve Diğ.Yük. 5.244,71 5.244,71
1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 3.208,01 3.208,01
2- Ödenecek Sos.Güv.Kesintileri 2.036,70 2.036,70
D) Borç ve Gider KarĢılıkları 39.020,30 39.020,30
1- Dön.Karı Vergi Diğ.Yasal Yk.K. 39.020,30 39.020,30
II- ÖZKAYNAKLAR 1.500.211,76 1.553.096,08

A) ÖdenmiĢ Sermaye 2.233.335,50 2.373.142,30
1- Sermaye 200.000,00 200.000,00
2- Sermaye Düz.Olumlu Farkl. 2.033.335,50 2.173.142,30
B) Kar Yedekleri 109.918,27 116.799,15
1- Yasal Yedekler 109.918,27 116.799,15
C) GeçmiĢ Yıllar Karları 248.395,51 263.945,07
1- Geçmiş Yıllar Karları 248.395,51 263.945,07
D) GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) -1.193.503,31 -1.268.216,62
1- Geçmiş Yıllar Zararları (-) -1.193.503,31 -1.268.216,62
E) Dönem Net Karı (Zararı) 102.065,79 67.426,18
1- Dönem Net Karı 102.065,79 67.426,18
PASĠF TOPLAMI… 2.112.023,47 2.164.907,79
123
GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ.
31.03.2008 Tarihli Bilanço Üzerinde Enflasyon Düzeltmesi
Yapılması Gereken Yevmiye Maddeleri
1.
153 Ticari Mallar 52.917,24
698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 52.917,24
2.
253 Tesis, Makina ve Cihazlar 87,40
698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 87,40
3.
255 DemirbaĢlar 4.021,27
4.
xxx Amortisman Gider Hesabı 59,76
257 BirikmiĢ Amortismanlar (-) 59,76
5.
257 BirikmiĢ Amortismanlar (-) 4.081,83
6.
Sermaye Düzeltmesi Olumlu
502 12.520,00
Farkları
7.
502 127.286,80
Farkları
8.
540 Yasal Yedekler 6.880,88
9.
570 GeçmiĢ Yıllar Karları 15.549,56
124
10.
580 GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) 74.713,31
11.
690 Dönem Kârı veya Zararı 59,76
12.
Enflasyon Düzeltmesi Zararları (-
658 34.579,85
)
13.
690 Dönem Kârı veya Zararı 34.579,85
658 34.579,85
Zararları (-)
14.
590 Dönem Net Karı 34.639,61
125
Maddeleri
GOLDBĠLANÇO
A) Hazır Değerler 51.966,66 51.966,66

1- Kasa 51.965,94 51.965,94
2- Bankalar 0,72 0,72
1- Alıcılar 347.524,00 347.524,00
C) Stoklar 1.980.121,55 2.047.604,10
1- Ticari Mallar 1.980.121,55 2.047.604,10

2- Demirbaşlar 68.259,09 73.075,44
AKTĠF TOPLAMI… 2.393.542,09 2.460.988,58
126
KUYUMCULUK A.ġ.

B) Diğer Borçlar 225.945,07 225.945,07
1- Ortaklara Borçlar 225.945,07 225.945,07
2- Personele Borçlar 0,00 0,00
II- ÖZKAYNAKLAR 2.159.398,47 2.226.844,96

1- Sermaye 1.000.000,00 1.000.000,00
B) Kar Yedekleri 124.564,11 132.995,55
1- Yasal Yedekler 124.564,11 132.995,55
C) GeçmiĢ Yıllar Karları 0,00 0,00
1- Geçmiş Yıllar Karları 0,00 0,00
1- Dönem Net Karı 129.908,68 110.960,17
PASĠF TOPLAMI… 2.393.542,09 2.460.988,58
127
1.
2.
3.
4.
257 BirikmiĢ Amortismanlar (-) 64,00
5.
6.
502 14.112,00
Farkları
7.
502 153.336,92
Farkları
8.
9.
128
10.
690 Dönem Kârı veya Zararı 64,00
11.
Enflasyon Düzeltmesi Zararları (-
658 18.884,51
)
12.
658 18.884,51
Zararları (-)
13.
129
Maddeleri
GOLDBĠLANÇO

A) Hazır Değerler 292.580,88 292.580,88
1- Kasa 113.870,36 113.870,36
2- Bankalar 178.710,52 178.710,52
1- Alıcılar 270.644,50 270.644,50
C) Stoklar 1.690.295,47 1.673.172,78
1- Ticari Mallar 1.690.295,47 1.673.172,78

2- Demirbaşlar 73.075,44 71.608,81
AKTĠF TOPLAMI… 2.276.181,57 2.259.022,25
130
KUYUMCULUK A.ġ.

B) Diğer Borçlar 0,00 0,00
1- Ortaklara Borçlar 0,00 0,00
II- ÖZKAYNAKLAR 2.268.425,76 2.251.266,44

1- Sermaye 1.000.000,00 1.000.000,00
B) Kar Yedekleri 132.995,55 130.326,33
1- Yasal Yedekler 132.995,55 130.326,33
1- Dönem Net Karı 152.540,97 177.847,46
PASĠF TOPLAMI… 2.276.181,57 2.259.022,25
131
1.
2.
3.
4.
5.
Sermaye Düzeltmesi Olumsuz
503 20.070,00
Farkları (-)
6.
502 46.975,67
Farkları
7.
8.
9.
648 Enflasyon Düzeltmesi Karları 25.306,49
132
10.
11.
12.
Sermaye Düzeltmesi Olumsuz -
503
Farkları (-) 20.070,00
Sermaye Düzeltmesi Olumlu -
502
Farkları 20.070,00
133
Maddeleri
GOLDBĠLANÇO

A) Hazır Değerler 9.485,38 9.485,38
1- Kasa 9.484,69 9.484,69
2- Bankalar 0,69 0,69
1- Alıcılar 312.970,50 312.970,50
C) Stoklar 1.956.939,22 1.926.919,78
1- Ticari Mallar 1.956.939,22 1.926.919,78
1- Devreden KDV 1.350,38 1.350,38
2- Peşin Öd. Vergi ve Fonlar 35.732,94 35.732,94
2- Demirbaşlar 71.608,81 69.444,77
AKTĠF TOPLAMI… 2.316.801,75 2.286.658,51
134
KUYUMCULUK A.ġ.

A) Ticari Borçlar 16.777,45 16.777,45
1- Diğer Ticari Borçlar 16.777,45 16.777,45
B) Diğer Borçlar 0,00 0,00
1- Ortaklara Borçlar 0,00 0,00
II- ÖZKAYNAKLAR 2.296.155,47 2.266.012,23

1- Sermaye 1.000.000,00 1.000.000,00
B) Kar Yedekleri 130.326,33 126.387,87
1- Yasal Yedekler 130.326,33 126.387,87
1- Dönem Net Karı 222.736,49 255.251,97
PASĠF TOPLAMI… 2.316.801,75 2.286.658,51
135
1.
2.
3.
4.
5.
Sermaye Düzeltmesi Olumsuz
503 30.220,00
Farkları (-)
6.
502 68.706,55
Farkları
7.
8.
9.
10.
136
11.
12.
Sermaye Düzeltmesi Olumsuz -
503
Farkları (-) 30.220,00
Sermaye Düzeltmesi Olumlu -
502
Farkları 30.220,00
137
4.5 ENFLASYON VERGĠSĠ MĠ?26
Enflasyon Vergisi Mi?
Geçici Vergi Dönemlerinde:
• Parasal Olmayan Aktiflerdeki Değer ArtıĢları Vergiye
Tabi Gelir Olarak Kaydedilecek
• Parasal Olmayan Pasiflerdeki Değer ArtıĢları Vergiden
DüĢülecek Bir Gider Olarak Kaydedilecek
• Parasal Olmayan Aktifler Parasal Olmayan
Pasiflerden Fazla Ġse = Enflasyon Vergisi
Bu Durum Biliniyor Muydu?
“Enflasyon Muhasebesi Geldiği Zaman, ĠĢletmeler Enflasyon
Oranında Mutlaka Az Vergi Ödeyecek Diye Bir Kaide veya
Kural Yok. Bunu, ĠĢletmelerin Az veya Çok Vergi
Ödeyeceğini Belirleyecek En Önemli Unsur, ĠĢletmelerin
Aktif Mali Yapılarıdır. Mali Yapılarına Göre Az Vergi De
Ödeyebilirler, Çok Vergi De Ödeyebilirler.”
Beklenti Neydi?
Ülkemiz iĢ dünyası “enflasyon muhasebesi”nden beklentisi,
“kazançlarının enflasyondan arındırılması”dır.
Sonuç
- Yabancı kaynakla finanse edilmiĢ iĢletmelerin
kazançlarının vergilendirilmesinde vergi yükü artabilecektir
- Gayri faal durumdaki iĢletmeler, kazanç vergisi yükü
altına girebilecektir
- Parasal olmayan aktif/varlık yatırımlarının hızında
azalmalar olabilecektir
- Parasal varlık yatırımlarına doğru bir eğilim ortaya
çıkabilecektir
- Mali sektör enflasyon oranının altında kalan faiz oranında
kredi müĢterisi bulmakta güçlük çekebilecektir
Prof.Dr.Recep Pekdemir
26
Prof.Dr. Recep PEKDEMİR İ.Ü.İşletme Fakültesi Enflasyon Düzeltmesi
Muhasebesi
http://www.mugla.smmmo.org.tr/receppekdemir2.pps
138
139
4.6 KUYUM MALLARI STOK HAREKETLERĠ ÖRNEK
TABLO 27
DÖNEM BAġI MAL MEVCUDU DÖNEM ĠÇĠ ALIġLAR

MALIN ADI
MĠKTAR BR.FĠYAT TUTAR MĠKTAR TUTAR
Çeyrek 200 48,07 9.614,77 100 4.592,78

Yarım 10 94,47 944,66 50 4.547,92
Lira 50 191,14 9.556,83 15 2.763,59
2,5'luk 25 466,31 11.657,74 5 2.278,07
BEġLĠK 2 910,80 1.821,60 1 900
14 Ayar 19.494,68 16,28 317.373,39 2.750,45 48.270,40
18 Ayar 763,23 20,87 15.928,61 1.364,81 30.708,23
22 Ayar 28.266,18 25,49 720.504,93 7.650,48 210.235,19
995 (Has) 2.000,00 27,83 55.660,00 1.000,00 30.000,00
ĠġÇĠLĠK 48.524,09 1,75 84.917,16 11.765,74 29.414,35
TOPLAM 1.227.979,68 363.710,52
27
http://www.goldbilanco.com
140
AYLIK STOK HAREKETLERĠ
DÖNEM ĠÇĠ SATIġLAR SAT.MAL.MALĠYETĠ DÖNEM SONU STOK
MĠKTAR TUTAR MĠKTAR TUTAR MĠKTAR BR.FĠYAT TUTAR
65 6.800,00 65 3.078,30 235 47,36 11.129,25

15 2.400,00 15 1.373,14 45 91,54 4.119,43
10 5.600,00 10 1.895,45 55,00 189,54 10.424,97
5 7.000,00 5 2.322,63 25 464,53 11.613,17
1 1.000,00 1 907,2 2 907,2 1.814,40
3.465,78 62.245,00 3.465,78 56.967,12 18.779,35 16,44 308.676,67
612,53 14.200,00 612,53 13.423,84 1.515,51 21,92 33.213,00
2.467,12 265.624,00 2.467,12 63.932,66 33.449,54 25,91 866.807,46
3.000,00 28,55 85.660,00
6.545,43 27.395,00 6.545,43 12.412,52 53.744,40 1,9 101.918,98
392.264,00 156.312,86 1.435.377,34
141
4.7 ĠSTANBUL ALTIN BORSASI (ĠAB)
1995-2008 YILLARI
AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA
ALTIN KAPANIġ KURLARI 28
28
http://www.iab.gov.tr
142
TL/Kg ve YTL/Kg Fiyatları
ĠAB AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA

YTL/kg. Fiyatları
Yıllık
Yıllar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs
AOF
2008 28.874,39 32.841,55 35.207,35 38.975,69 37.723,91 35.659,75
2007 28.085,36 28.403,91 29.375,00 29.422,57 29.582,00 28.555,93
2006 28.875,48 22.520,00 23.289,31 23.771,46 26.879,15 31.368,35

2005 18.533,33 18.539,42 17.942,36 18.181,69 18.478,86 18.726,92
TL/kg. Fiyatları
Yıllık
AOF
2004 18,145,529 17,812,678 17,302,413 17,046,739 17,680,392 18,566,618
2003 17,003,160 18,767,005 18,662,404 18,425,791 17,192,265 17,082,805

2002 15,658,476 12,429,692 12,925,622 12,880,789 12,730,534 13,780,167
2001 8,620,689 5,719,621 5,799,180 8,291,207 9,949,156 9,693,586
2000 5,608,767 5,025,494 5,504,249 5,362,400 5,378,455 5,469,666

1999 3,788,075 3,005,117 3,174,447 3,367,205 3,471,637 3,549,438
1998 2,574,876 1,969,708 2,149,469 2,244,351 2,446,709 2,434,332
1997 1,614,225 1,287,708 1,339,033 1,425,464 1,466,937 1,525,689

1996 1,056,043 779,221 842,815 872,122 922,84 972,158
1995 615,877 - - - - -
143
HAS ALTIN FĠYATLARI (YTL-TL / gr)
Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
35.292,09 36.527,28 33.479,14 31.938,97

27.788,05 27.609,00 27.760,89 28.789,48 29.382,91 30.461,74 30.532,88
30.550,50 31.713,64 30.123,23 28.221,25 27.568,69 28.842,30 28.823,55
18.366,00 18.236,77 18.504,30 19.133,04 0.00 20.234,22 22.372,34
18,680,099 18,532,649 18,663,715 19,451,339 20,003,583 20,383,860 19,934,197

16,367,216 16,026,543 16,078,319 16,707,250 17,049,307 18,505,662 18,788,659
15,870,333 16,715,569 16,192,876 16,780,525 16,790,874 16,458,053 17,433,358
10,361,177 11,223,999 12,443,772 13,552,016 14,761,920 13,522,246 12,926,358
5,646,429 5,692,260 5,701,743 5,842,708 5,876,650 5,832,173 5,868,383
3,497,458 3,533,432 3,614,459 3,844,430 4,677,064 4,697,674 4,827,239
2,462,251 2,541,296 2,517,914 2,590,598 2,674,106 2,814,217 2,896,843
1,589,751 1,606,624 1,714,604 1,774,388 1,874,860 1,854,924 1,861,294
992,058 1,027,522 1,067,795 1,103,055 1,157,743 1,205,272 1,252,048
- 560,83 581,264 590,964 620,566 651,439 716,542
144
USD/Ons Fiyatları
ĠAB AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA
USD/ons. Fiyatları
Yıllık
AOF
2008 783.93 885.55 916.38 973.28 907.50 887.78
2007 692,52 627.33 662.84 654.15 677.33 666.20
2006 611.09 538.74 553.22 554.48 617.48 676.95
2005 441.30 425.42 424.07 434.72 428.60 423.98

2004 408.57 415.33 405.22 404.80 405.92 382.59
2003 357.46 356.29 355.33 341.87 328.47 355.25
2002 308.07 281.58 297.60 293.86 302.16 314.87
2001 274.72 267.31 263.59 260.14 258.67 272.01
2000 278.85 286.12 303.82 286.51 280.12 277.19
1999 277.71 288.20 287.94 287.91 282.95 278.90
1998 293.76 289.03 298.69 296.42 309.01 300.10

1997 333.48 354.59 351.68 352.75 346.68 345.37
1996 388.34 401.99 402.61 397.76 394.04 392.05
1995 387.26 - - - - -
145
HAS ALTIN ORTALAMA FĠYATLARI (USD/ONS)
886.71 934.46 853.53 807.95

655.54 671.71 665.48 711.29 752.83 805.78 802.41
594.48 628.00 629.43 597.28 587.47 627.90 628.39
430.99 424.86 437.80 455.94 466.80 474.65 508.75
393.15 398.24 399.49 405.20 418.73 444.16 443.33
355.62 349.93 359.62 380.83 378.19 386.47 406.41
322.61 311.92 308.90 320.45 315.94 319.38 332.02
269.35 268.70 271.86 284.51 283.84 277.26 275.27
285.52 282.33 275.53 273.86 268.70 266.10 271.24
261.86 256.70 257.17 261.96 307.98 294.32 283.45
292.29 293.87 285.73 292.56 298.62 295.61 291.72
340.97 325.70 325.02 324.20 324.42 308.10 290.61
385.07 385.01 388.85 384.73 381.30 377.53 369.52
- 386.66 386.33 383.85 384.74 386.62 388.43
146
5. BÖLÜM
FAYDALI
BĠLGĠLER
147
5.2 Altın Fiyatını Neler Etkiler29
ABD'de yapılan bir çalıĢma ile ABD piyasasında altın fiyatını

etkileyen etmenler aĢağıda ifade edilmektedir.
Dünya'da
ALTINDA
para Enflasyonist Kağıt Paraya Olan Güvenin
FİYAT
arzındaki Baskılar Artışı
ARTIŞI
artış
Ticaretteki Altının %'lik olarak diğer ALTINDA

Petrol
Dolar ülkelerde yatırım aracı olarak FİYAT
İhracatçıları
Fazlalığı stoklanması ARTIŞI
ABD'de yabancı para

miktarındaki artışın, off-shore ALTINDA
Üretim
Çin yatırımlarını artırması altına FİYAT
Fazlası
olan talep vasıtasıyla tekrar ARTIŞI
dolara dönmesi
90 öncesi Üretimin azalışı, takibinde

Altın arama ALTINDA
düşük olan oluşan altın talebini
çalışmalarının FİYAT
altın karşılayamayarak arz-talep
yavaşlatılması ARTIŞI
fiyatları dengesinin bozulması
Vadeli İşlem Altına olan talebin azalmasına ALTINDA

Düşük Faiz
Miktarının işaret eden bu durum sonucu, FİYAT
Oranları
Azalması Altın arzının azalması ARTIŞI
Doların yatırım açısından

Düşük Gelir FED'in Faiz ALTINDA
cazibesini kaybederek,
Gruplarının oranlarını FİYAT
yatırımcıların altına yönelmesi
Kazancı düşürmesi ARTIŞI
sonucu oluşan talep
29
ĠSTANBUL DEĞERLĠ MADEN VE MÜCEVHERAT
ĠHRACATÇILARI BĠRLĠĞĠ
http://www.taj.org.tr/haberler_duyurular2.asp?islem=duzenle&habe
r_id=125
148
5.3 (G.T.I.P.) GÜMRÜK TARĠFE ĠSTATĠSTĠK POZĠSYONU
ĠMMĠB ĠĢtigal Konuları30:
(Ġstanbul Değerli Maden ve Mücevherat Ġhracatçıları Birliği)
G.T.I.P. NO: MADDE ADI:
Tabii Ġnci veya Kültür Ġncileri, Kıymetli veya Yarı

Kıymetli TaĢlar, Kıymetli Metaller, Kıymetli
71
Metallerle Kaplama Metaller ve Bunlardan Mamul
EĢya; Taklit Mücevherci EĢyası; Metal Paralar
Kol saatleri, cep saatleri ve diğer saatler (zaman

91.01 ölçen sayaçlar dahil) (zarfları kıymetli metaller veya
kıymetli metallerle kaplama metallerden olanlar)
Saat KayıĢları ve bunların aksam ve parçaları

91.13.10 (Kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle
kaplama metallerden olanlar)
Saat KayıĢları ve bunların aksam ve parçaları

91.13.20.00.0011
(Altınla kaplanmıĢ olanlar)
Saat KayıĢları ve bunların aksam ve parçaları (Ġnci,

91.13.90.80.2000 kıymetli taĢ; sentetik veya terkip yoluyla elde edilen
taĢlardan mamul olanlar)
Mürekkepli dolma kalemler,stilolar-gövde/kapakları

96.08.39.10.0000
kıymetli metallerden/kaplı
Bilyalı, keçe uçlu, mürekepli vd kalem.takımlar-
96.08.50.00.9011
gövde kıymetli metalden/ kaplı
96.08.91.00.0011 Altından olan yazı kalemi uçları
30
ĠMMĠB Ġstanbul Değerli Maden ve Mücevherat Ġhracatçıları Birliği
http://www.immib.org.tr/mucevher/istigal.asp
149
5.5 ÇALINAN MALLARIN KDV’SĠ
Çalınan malların KDV’si indirilemez.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi yasası Madde 30-c‟ye

göre; “Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın
sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu
zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma
değer vergisi mükellefin vergiye tabi iĢlemleri üzerinden
hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez 31”
denilmektedir.
Kuyumcu sektörünün en büyük sorunlarından birisi

olan hırsızlık nedeniyle çalınan mallara ait, zayi olan
mallara ait KDV‟de indirim konusu yapılamıyor.
Dolayısıyla; Çalınan malların alıĢ faturalarında

yazılı KDV’si indirilememektedir.
31
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 30.Madde
Ġndirilemeyecek Katma Değer Vergisi c bendi
150
Çalınan Mala Ait KDV Mukteza 32
T.C. GELĠR ĠDARESĠ BAġKANLIĞI
Antalya Vergi Dairesi BaĢkanlığı
(Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü)
Sayı : B.07.1.GĠB.4.07.16.02/KDV-ÖZG:2007-10/
Konu : Çalınan Mala Ait KDV ve Gelir Vergisi
Ġlgi : 15.01.2007 (havale) tarihli dilekçeniz.
Ġlgide kayıtlı dilekçeniz ile, ……. Vergi Dairesi
Müdürlüğünün ……… vergi kimlik numaralı eczacılık
faaliyetinden dolayı mükellefi olduğunuz, iĢyerinizde
bulunan malların hırsızlık neticesinde çalındığını
belirterek katma değer vergisi ve gelir vergisi yönünden
yapılacak iĢlemler konusunda özelge talep edilmektedir.
Bilindiği üzere 3065 sayılı Katma Değer Vergisi
Kanununun 30/c maddesi ile zayi olan malların alıĢ
belgelerinde gösterilen katma değer vergisinin indirim
konusu yapılamayacağı hükme bağlanmıĢtır.
Bu hükme göre, çalınan mallar için yüklenilen
katma değer vergisinin indirim konusu yapılması mümkün
bulunmamaktadır.
Ayrıca, çalınarak zayi olan malların alımı sırasında
yüklenilen vergilerin indirilmiĢ olması halinde indirilen
vergilerin, malların çalındığı dönemde verilecek katma değer
vergisi beyannamesinde hesaplanan katma değer vergisine
ilave edilmek suretiyle düzeltilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun
40 ıncı maddesinde, safi ticari kazancın tespitinde
hasılattan indirilecek giderler 10 bent halinde sayılmıĢ olup,
bunlar arasında ticari iĢletmede mevcut varlıklar herhangi
bir suretle meydana gelen eksilmelerin gider yazılacağı
hususuna yer verilmemiĢtir.
Bu açıklamalar çerçevesinde, iĢyerinde çalınan emtia
bedelinin safi kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi
mümkün bulunmamaktadır.
32
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı Muktezalar KDV Sayı :
B.07.1.GİB.4.07.16.02/KDV-ÖZG:2007-10/ http://www.ant-
vdb.gov.tr/muktezalar/kdv/KDV2007/KDV-07-10.htm
151
152
6. BÖLÜM
ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ
VE
KUYUMCU SÖZLÜĞÜ
153
154
6.1 ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ 33
Alloy: AlaĢım. Ġki veya daha çok metalin biraraya getirlmesi

anlamına gelir. Örneğin; altın, gümüĢ, bakır, çinko ve nikel
gibi elementlerle karıĢtırılarak maliyeti ve renk, sertlik,
mukavemet gibi karakteristik özellikleri değiĢtirilebilir.
Assay: AlaĢımdaki altın, platin ve diğer metal oranlarının

belirlenmesidir.
Fine gold: Diğer metalleri içermeyen 24 ayar ve 999 saflıkta

altın.
Fineness: Saflık. 1000 parçada altın oranı. Örneğin; 750

saflığa sahip bir altın külçenin %75‟i altın, geri kalanı farklı
metallerden oluĢmaktadır.
Karat (carat): Altın saflığının bir ölçüsüdür. 11 ayar 1/24

olmakla beraber saf altın 24 ayardır. Ayarı, değerli taĢların
ağırlığını ölçmede kullanılan karat ile karıĢtırmamak
gerekir. Bu iki sözcük bir ağacın meyvesi olan Ġtalyanca
„carato‟, Yunanca „karation‟ diye anılan aynı kökenden
türeme sözçüklerdir. Eski zamanlarda bu ağacın meyvesi
değerli taĢ ve altın için ölçü birimi olarak kullanılmaktaydı.
Karat gold: Altın ayarı. ABD‟de minimum 10 ayar kabul

edilirken Kanada ve Ġngiltere‟de en az 9 ayar olmalıdır.
Plumb gold (KP): Genel anlamda, üstündeki ayar

damgasıyla aynı saflığa sahip olan altındır. Bu yüzden 14KP
gibi bir damga, gerçekten 14 ayar manasına gelir. 1978‟li
33
GOLDAġ KUYUMCULUK SANAYĠ ĠTHALAT VE ĠHRACAT
A.ġ - Eğitim – Altın – Altın Terminolojisi
http://www.goldas.com/OnlineStore/egitim/TR/altin_03.as
px
155
yıllarda Amerika‟da 13 ayar altınlar üzerine de 14 K damgası
vurulmaktaydı. Halen 12-14 ayar arası aynı damga
vurulmaktadır. KP markalaması için bu anlamda izin almak
gerekir.
Pure gold: Saf altın.
Solid gold: BoĢluk olmayan, her tarafı dolu altındır. ABD‟de

24 ayar altın anlamında kullanılmaktadır.
Grain: 1 penny ağırlığın 1/24‟ü olar ağırlık birimidir. Bu

birim, altın için kullanılan en eski ağırlık ölçüsüdür. 1
buğday tanesinin ortalama ağırlığı baz alınarak türetilmiĢtir.
Hallmark: Altın, platin, gümüĢ üzerine yapılan resmi

damgadır. Terimin kökeni 1300‟lü yıllarda Ġngiltere‟de altın
markaları iĢiyle uğraĢan Goldsmith‟s Hall‟dan gelmektedir.
Bu tip markalama iĢlemleri Fransa, Belçika, Ġtalya,
Hollanda, Danimarka‟da mevcuttur. Bu iĢlem ürünün
istenilen standartlara uyduğunun bir kanıtıdır.
Pennyweight: 1 pennyweight 1/20 troy onsa eĢittir.

Ortaçağ‟da gümüĢ Ġngiliz parasının ağırlığından esinlenerek
oluĢturulmuĢtur. Genelde Amerika‟daki altın ticaretinde
kullanılan birimdir.
Quality Mark: Metal üzerine özelliklerini anlatmak amacıyla

yapılmıĢ harf, numara ve sembollerin tümüdür. Örneğin;
18K, 900 Pt. vb.
Tael: Çin altın ağırlık ölçüsü birimidir. 1 tael=1,2034 troy

ons (.999 saflık için)
Troy Ounce: Altın için standart birim ağırlıktır. Adını

Ortaçağ boyunca Fransa Troyes‟da kullanılan bir ağırlık
biriminden almaktadır.
Troy weight: ABD ve Ġngiltere‟de altın ve gümüĢ için

kullanılan bir ağırlık birimidir. 1 pound 12 ons‟a, 1 ons da
20 pennyweight‟e eĢittir.
156
6.2 KUYUMCU SÖZLÜĞÜ 34
Agat TaĢı Koyu renkli sert bir taĢ

Altın gümüĢ eĢyaların sulandırılmıĢ
sülfirik asit (Zaç Yağı) içerisinde
Ağartma
temizlenip oksitlerinden
arındırılması.
Altın veya gümüĢ levhaların üzerine
yapılan motiflerde kıl testere ile
Ajur
lüzumsuz yerlerin boĢaltılarak
kafeslerin açılması iĢlemidir.
ErimiĢ alaĢımın kalıba iyi akabilme
ve kalıbın tam Ģeklini alabilme
özelliğini gösteren karmaĢık özellik.
AkıĢkanlık Genellikle, aĢırı ısıyla ve oksitlenme
olmadığında artar. Çok çeĢitli
deneysel döküm test parçaları
tarafından değerlendirilir.
Mıhlamacılıkta altı açık çeĢitli
Alafranga
yuvalara taĢ takma tekniği
Ürün üstünde ürünü yapan veya
Alametifarika satan kiĢi veya kurumun kimliğini
belirten iĢaret patent
Ġki ya da daha fazla sayıda metalin,
bileĢen metallerin ayrı ayrı
AlaĢım, AlaĢım olduğundan daha iyi ya da daha
Yapmak dengeli özelliklere sahip olacak
Ģekilde genellikle bir arada eritilerek
oluĢturulmuĢ bileĢimi.
34
İstanbul Kuyumcular Odası Kuyumcu Sözlüğü
http://www.iko.org.tr/icerikg2.asp?id=570
157
Mıhlama iĢlmelerinde, taĢın foyalı
Alaturka kabara içine sıvama tekniği ile
yerleĢtirilmesi
ErimiĢ altın alaĢım elde edilmesi ve

modelin tam ayrıntılı olarak
kopyalanması için, hızlı-çöken silis
Alçı cürufu ve bağlayıcının (etil silisat ya
da asit fosfat), form elde etmek için
plastik ya da mum model tarafına
dökülüp yakıldığı refrakter kalıp.
Elmasın pırlanta kesiminde tabla
Alefi
üzerinde oluĢan fasetlere verilen isim
Aralarında mandal, kopça, küpe eli,

kanca, döner kanca gibi araçların da
Alet ve
bulunduğu altın takı montajına
Malzemeler
uygun olarak piyasada bulunan
bileĢen ya da el yapımı parçalar
Bakır, birinç ve %20-25 oranında

Alman GümüĢü
çinko alaĢımı.
Amalgam Metallerin civa ile yaptığı alaĢım
Altın-gümüĢ objelerin üzerine
Amnyant konularak kaynak iĢlemlerinin
yapıldığı yanmaz kağıt
Azot ve hidrojen bileĢimi, keskin
Amonyak kokulu bir gazKir ve yağ sökücü
olarak kullanılır.
Altın, gümüĢ ve platin grubu metaller
dıĢındaki hemen tüm metaller
(örneğin; bakır, nikel, çinko). Ancak,
Ana Metal
alaĢım bir araya getirme ya da
kaplama yapılan değerli metallerle de
iliĢkilidir.
Elektro kaplama/elektroformlama
Anot iĢleminde metal temin eden pozitif
elektrot.
158
Bir takım alanlarının kaplanması için
Anti-Eritken
kullanılan ve kaynağın ıslanmasını ve
Madde
akmasını önleyen bir bileĢik.
Külçe altın veya metal levhalarının
Astar silindirde inceltilerek iĢlenmeye hazır
hale gelmiĢ hali
Döküm sırasında akıĢkanlık
kazanması için bir metalin ya da
sıvılaĢmıĢ bir alaĢımın erime
AĢırı Isı noktasının üzerindeki ekstra sıcaklık
marjıdır ve erimiĢ metalin vaktinden
önce donmaksızın kalıbı
doldurmasını mümkün kılar.
Au Altının kimyasal simgesi
Altının saflık ölçüsü; 24 ayar (karat) =
%100 (saf) örneğin; 18 ayar (karat) =
Ayar (Karat) 18/24 %75 altın metal içeriği. Ayrıca,
değerli taĢların ağırlık birimidir; 1
karat = 100 nokta = 0.2 gram.
Altın, gümüĢ ve platin parçalarının

saflığının belirtilmesi için, Ġngiltere
Ayar Damgalama Yasasına tabi UK
altın ayarlama (analiz) dairesi
Ayar Damgalama
tarafından damgalanması, ancak
diğer ülkelerde genellikle gayri-resmi
ayar damgalamaya
baĢvurulmaktadır.
Değerli metal karıĢımlarının saflığının
belirlenmesi için değerli metal
Ayar Kontrolü alaĢımının, külçe, ingot, döküm
ürünlerinin ve özellikle altın takıların
analizi.
159
Küçük iĢlemden doğan çizik, sıyrık,
eğe izleri ve ateĢ lekelerinin
giderilmesi için kullanılan doğal,
yumuĢak kayağantaĢı. 2 mm ile 25
Ayar TaĢı Suyu mm2 arasında değiĢen küçük
çubuklar halinde tedarik edilebilir.
Suya batırılarak el eğesi gibi,
genellikle pomzadan sonra ve
cilalamadan önce kullanılır.
Konu edilen metalin kendi cinsinden
Ayar saflık derecesinin matematiksel
ifadesi
Değerli taĢların dikdörtgen pirizma
Baget
halinde kesilmiĢ Ģekli
Elektronik bir kontrol aygıtıyla
sıralanan nokta kaynakların üst üste
Bağlantı bindirilmesiyle kesintisiz sızdırmaz
Kaynağı (Yada kaynak oluĢturan art arda
Sızdırmaz gerçekleĢtirilen nokta kaynak
Kaynak) uygulaması; tek nokta kaynakta
olduğu gibi, elektrotlar çubuk değil,
disk olabilir.
Alev çapını kontrol eden gaz/oksijen
BaĢlık/Uç karıĢımı çıkıĢının türünü (baĢlık-
(ġalümoyla karıĢık ya da enjeksiyon-karıĢık) ve
Kaynatma) büyüklüğünü açıklar. Gaz hızı, alev
uzunluğunu kontrol eder.
BaĢlık BaĢa konulan süseĢyası tepelik.
Döküm katılaĢtıkça meydana gelen
büzülmenin telafi edilmesi için,
döküm yolu, döküm ağızlarından
erimiĢ durgun metalin döküm
kalıplarına beslenmesi için gereken
Besleme
iĢlem. Ağırlıktan kaynaklanabilir,
aksi takdirde basınçlı olabilir.
Beslemenin yetersiz olması,
poroziteye ve çekilme boĢluğu
kusurlarına yol açar.
160
Sarrafiye ürünü. Osmanlı ve
cumhuriyet dönemine ait, beĢ altın
BeĢibiryerde
lira gramına eĢit altın paranın halk
arasındaki ismi
Tayfın görülebilir ıĢık aralığında
bulunan, dalgaboyu karıĢık
radyasyon (sözgelimi 400-750 nm).
Beyaz
Bu radyasyon bazı dalga boyu tepe
Radyasyon:
değerlerini (renk Ģeritleri) içerebilir,
ayrıca kızılötesi ve morötesi
radyasyonla da iliĢkilidir.
Elmasın pırlanta kesiminde tabla
Bezel: üzerinde oluĢturulan en büyük
yüzeyli sekiz fasetin adı.
Bezeme Süsleme, dekore etme
Çelik kalemlerin ağzının
Bileği TaĢı: keskinleĢtirildiği dikdörtgen prizma
Ģeklinde sert taĢ
Eriyebilir çubuklar, yük cilalama
tekerlerine, cilalama derilerine
BileĢim uygulanır; mum ya da sabun bağlı
Çubukları ince öğütülmüĢ oksitlerden yapılır.
Renkler, olası oksit ve kesme gücünü
göstermektedir.
Pırlantaya yakın sertlikte ve 1900 °C
üzerinde kararlı, son derece yüksek
basınç ve sıcaklıklarda üretilen kızıl
Bor Nitrit kara küp taneleri. Özellikle, elmas ile
reaksiyon sorun olduğunda
kaplanmıĢ yapıĢkan madde olarak
kullanılır.
Teneker diye bilinen boraks, kimyada
sodyum tetraborat diye geçer.
Kuyumcula r kaynak yaparken alevin
alevin hararetini arttırmak ve
Boraks:
kaynaklanacak kısmın yağ ve
oksitlerden arınması için temizleyizi
özelliklerinden yararlanırlar. Kaynak
iĢleminin vazgeçilmez malzemesidir.
161
mıhlama iĢleminde kullanılan yarım
BoĢaltma:
yuvarlak uçlu çelik kalem.
Bakır ve çinko alaĢımıdır. Bakır,
Bronz: pirinç, çinko alaĢımına da aynı ad
verilir.
Takılarda matlaĢtırma amaçlı
Brose:
aĢındırıcı sert keçe.
BroĢ: Süs iğnesi olarak kullanılan takı
Buharla
Lehimleme
kadmiyumun simgesi kuyumculukta
Cd: kaynak oluĢturmada kullanılan katkı
maddesi
Arapça'da cevherin çoğul hali. Elmas
Cevahir: yakut gibi değerli taĢlardan üretilmiĢ
mücevher
Genellikle zımparadan sonra, perdah

tozu cilalayıcı bileĢenleriyle dolu fırça
Cilalama: ya da döner tekerler kullanılarak
metale parlaklığın kazandırıldığı son
bitirme aĢaması.
Yüksek ayarla üretilmiĢ takılara antik

görüntü ve mat has rengi kazandıran
kaplama tekniği güherçile ilave
Cimar: edilerek sodyum klorürlü su ile
karıĢtırılır. Kaplama yapılacak bu
obje bu eriğiye batırılarak iĢlem
tamamlanmıĢ olur.
Cu: Bakır'ın kimyasal simgesi
Armut kesimli beyaz renkte ve 530,20
Cullinam:
kıratlık dünyanın en büyük elması
Eritilen maddenin boraks, karbonat
ve niĢadırla temizlenmesinden sonra
Cüruf:
kalan ramatlık artığı. Kal sistemiyle
geri dönüĢüm sonrası oluĢan posa
162
Santirfüj veya kum döküm esnasında
Çapak: taĢan ve dökülen parçaların ek
yerlerindeki fazlalıklara denir.
Mıhlayıcılıkta kullanılan düz ağızlı
Çapla:
çelik kalem
Zımbanın levhayı bir kalıptan iterek
geçirdiği, ancak, levhanın çevresinin
radyal çekmenin engelleneceği Ģekilde
Çekme:
sınırlandırıldığı bir levha presleme
iĢlemi. OluĢan Ģekil, zımbanın
çevresine çekilir.
Testerenin açtığı gerçek yarık ya da
kanal; ayrıca, malzemenin kesme
Çentik:
geniĢliği ve hacmi de maden talaĢı
haline getirilir.
Çerağ-IĢık-mum sanata meraklı
Çırak: aydınlatılması gereken yetenek ve
kaabiliyeti keĢfedilmiĢ çocuk.
Küçük maĢa görünümünde tezgah ve
Çift: kaynak iĢlemlerinde kullanılan
kuyumcu aleti.
Isıl iĢlemve kaynak iĢlemlerinde,
ÇörüĢme: maddenin fiziki görünümünün
bozularak pürüzlü hale gelmesi
Duvarın kendi kalınlığını
doldurmasına izin verilen boru-çekme
Daldırma türü (mandrel çekmenin aksine).
Genellikle, gerçek duvar kalınlığı
artar.
Pimlerle birbirine bağlanan diĢi erkek
Derece:
çerçeve
163
Derin presleme iĢlemi; zımba, levhayı
kalıptan iter ve levhanın kenarının
yarıçaptan kontrollü basınç altında
Derin Çekme çekilmesine neden olur; böylece
nispeten derin Ģekiller oluĢturur.
Boru oluĢturma iĢleminin
baĢlatılması için kullanılabilir.
Kafkas kalemi de denilen bu stil,
Derin Kalem: zemini oyularak motifleri kabartılan
bir mücevher bezeme tekniği
Elmas tozundan değil, kireçlenmiĢ
Diamantin alüminyumdan yapılmıĢ cilalama
tozu.
Dökümden, iĢlemeden ya da
genellikle kaynaklamadan sonra,
seyreltik asit ya da dekapaj
Dildırma
banyosuna daldırılma yoluyla,
(dekapaj)
yüzeydeki oksitlerin ve eritken
maddelerin metalden çözülerek
atılması iĢlemi.
Osmanlı döneminin yüzük modası.
Otası tektaĢ kenarları elmaslarla
Divanhane:
çevrili büyük boy yuvarlaktaĢlı
yüzüklere verilen isim
Takının cila öncesi bilye ve iğnelerle
Dolap:
parlatılması iĢlemi.
Kubbeli bir çukur oluĢturmak için

blok halinde eĢ küresel oyuk içerisine
Domlama küre uçlu keskiyle levha ya da
(Kertme) dairenin çekiçlenmesi. Kırpma
sonrası, iki eĢ kubbe içi boĢ bir küre
oluĢturacak Ģekilde lehimlenebilir.
164
Metal levhanın, istenen Ģeklin üzerine
güç uygulanarak döner levhaya göre
düz bir aletin itilmesiyle devir
yüzeyleri haline getirilmesi. OluĢan
Doönme
duvarı inceltebilir ya da
kalınlaĢtırabilir. Altın alaĢımların
çoğunun iyi yanıt vereceği bir
dövülebilirlik ve süneklik gerektirir.
Küçük parçalar ya da taneler

oluĢturmak için, erimiĢ maddenin
yavaĢ yavaĢ suya dökülerek küçük
çakıl taĢı büyüklüğünde parçalara
bölünerek eritme ve alaĢım yapıını
Döküm Tanesi
kolaylaĢtıracak Ģekilde hazırlanan
metal ya da alaĢımlar. KesilmiĢ hurda
levhaları, yeniden-eritmenin daha
kolaylaĢtırılması için tane haline
getirilebilir.
Bir alaĢımın eriyebilme, kalıba

dökülebilme, yeterli akıĢkanlığı
Döküme sağlayabilme, kalıp boĢluğunun tam
elveriĢlilik Ģeklini alabilme ve çatlamadan
kalıptan çıkarılabilme özelliği. Tek,
basit bir testle ölçülebilmesi zordur.
ErimiĢ madenin, döner kolun ortaya

yakın kısmından çevredeki kalıbın
içerisine enjekte edilmesi için
merkezkaç gücünden yararlanılan
Döner Döküm döküm yöntemi. Kollar, helezoni yay
biçiminde ya da elektrikli olabilir,
genellikle, erimiĢ madde sıcaklığıyla
tetiklenen döküme hazır sinyal
ayarının alınmasıyla çalıĢır.
165
ÇeĢitli geniĢlik ve derinlikte D-Bölme
olukların kesildiği çelik bloklar. Boru
bölme yapımına baĢlandığında
Dövme/Dövme
Ģeritlerin sivri oluk Ģeklinde
Blok
çekiçlenmesi ya da bölme ya da
çubuk bölmelerin ayarlanması için
kullanılır.
AĢırı iĢlem sertleĢmesi ve çatlama
olmaksızın, yoğun olarak
çekiçlenebilme ya da haddelenebilme
Dövülebilirlik
(yuvarlanabilme) özelliği.
Dövülebilirlik, genellikle sıcaklıkla
birlikte artar.
Döküm külçe ile yararlı ya da
standart büyüklüklerde saklanan
bitmiĢ parçalar arasında yer alan
DövülmüĢ ürünlerdir, genellikle, levha, yaprak,
YarıbitmiĢ Ürün sarılı Ģerit, daire, çubuk, bar, bölme
halindedirler, çoğunlukla
tavlanmıĢlardır ancak yarı-sert
olabilirler.
Mıhlama iĢlemlerinde kullanılan
Dürtme:
yuvarlak uçlu çelik kalem
Özel olarak formle edilen elektro-
kaplama çözeltileri kullanılarak
elektrikle iletilen biçimle alt damarlar
(katod) üzerindeki metal tortu
Elektroformlama (çökelme). Parça duvarı, alt damarın
çıkarılmasına izin verecek
kalınlıktadır. Bu parça, daha sonra,
altın takı bileĢeni olarak
kullanılabilir.
Suda elektrik akımını ileten çözeltiler
Elektrolit:
oluĢturan madde
Elektrik enerjisinin kimyasal enerjiye
dönüĢmesi esnasında meydana gelen
Elektroliz:
iĢlem maddelerinin elektrik
yardımıyla ayrıĢtırılması
166
Mıhlama iĢleminde kullanılan, üçgen
Engele:
ağızlı çelik kalem
Pırlantanın yüzeylerine verilen isim.
Faseta/Faset: Pırlanta kesimleri sonucu
oluĢturulan yüzeyler
Altın- gümüĢ metal üzerine yine ince

yassı metal tellerden belli süs ve
bezeklerin yapılmasıdır. Bu teller düz,
Filigran (Telkari)
zikzag burmalı, spiral ve örgülü
olabilir. Telkari diye bilinen bu
teknikle vav, kake diye isimler alırlar
ĠĢlenme anında meydana gelen metal

Fire:
kayıpları
Genellikle yuvarlak ve küre
biçiminde, metale taĢ yubvası açma
Füsur:
ve pürüz temizleme iĢleminde
kullanılan freze uçları
Gemoloji: Değerli taĢ bilimi
değerli taĢ bilimiyle uğraĢan uzman
Gemolojist:
kiĢi
Mıhlama çapağı. Mıhlama iĢlemi
Gısbit:
sırasında oluĢan maden talaĢı
Grafit: Ametal, toz karbon
Altın ve gümüĢten yapılmıĢ çok
Granülasyon küçük küreciklerin dekaratif tarzda
Teknik: . dizilmelerinden meydana gelen
iĢlemlerdir
Ramat iĢlerinde kullanılan teknik.
Fransızca oyma anlamına gelir.
Gravür:
Kalem iĢleri sırasında verilen fireyi
fade eder.
Değerli taĢlarda "eski kesim" olarak
Grippe:
bilinen taĢ kesim Ģekli
167
Altın-gümüĢ zemin üstüne vurma
iĢlemiyle halkalar oluĢturularak
Gursun:
yapılan kumlama tekniğinde, tığ
kalınlığında ucu pyuk çelik zımba
Güherçile: Barut
Altın ve gümüĢten yapılan minyatür
Güverse:
kürecik
Büyüktem küçüğe delikleri numara
Hadde: numara küçülen teli çekerek
inceltmede kullanılan çelik alet
Çelik kalemlerle metal üzerine yazı
Hakkak:
yazan kalemkar
Ayakbileğine takılan zilli süs eĢyası.
Halhal:
Ayak bileziği
Üfleme borusu. ġalümonun L
Hamlaç: Ģeklinde alev çıkaran ayarlı boru
kısmı
ĠĢyeri dıĢındadki kiĢilere, getirdikleri
Hanut: müĢterilerin alıĢ veriĢlerinden verilen
yüzde. Komisyon
Altın ve gümüĢ içi boĢ top ve bu
Hap:
toplardan oluĢan süzme tekdüze takı.
Metal Parçalarla yarım yuvarlak, top
HeĢtek ve taĢ yuvası yapımında kullanılan
çeĢitli boylarda oyuk demir alet.
Harizma burun deliğinin yanına
Hızma:
takılan süs eĢyası
Üertim sırasında iĢlemdıĢı kalmıĢ toz,
parça ve madenler ve kullanım
Hurda:
değerini yitirmiĢ, eritilerek iĢleme
sokulacak takılar
In: Indiyum'un kimyasal simgesi.
Ir: Ġridyum'un kimyasal simgesi
168
Madenin parlatılması iĢlemi. Üretimin
son aĢaması. Cila. / Madenlerin
Isıl
geniĢleme özelliklerini yitirmeleri
iĢlem:/tavlama
halinde ısıtılarak yumuĢatılması
iĢlemi
Ramat ve bozuk alaĢımlı maddenin
Ġfraz: tekrar kullanılabilir hale getirilmesi
iĢlemi. Maden arıtma tekniği
Grafit potalarda madenin eritilme
iĢlemi. Eritme. Metallerin pota
Ġzabe:
içerisinde ateĢte ısıtılarak sıvı hale
getirilmesi iĢlemi
Altı kapalı, yarım yuvarlak foyalı
Kabara:
elmas taĢ yuvası.
KabaĢon: Alt tarafı oyuk değerli ve traĢsız taĢ
Desenlere kabartma görünüm
Kafkas Kalemi: kazandırmak amacıyla zemini çelik
kalemlerle oyma tekniği.
Çelik kjalem yardımıyla çökertme
Kakma:
tekniği
Toprak ve kilden hazırlanan çukurda
Kal: kömür ateĢ yardımıyla metal
külçelerin eritme iĢlemi
Altın ve gümüĢ metal üzerine, çeĢitli
Kalemkar:
çelik kalemlerle yazı ve desen çizen
Çırak ve usta arasında üretim
Kalfa:
elemanı. Usta adayı
Metal astar ve levhaların üzerinde
oluĢan kabuk. Metal kabuğu. Metal
Katmer:
üzerinde eritme veya alaĢım hatası
sonucunda oluĢan hava boĢluğu
Katot: Elektroliz iĢleminde (-) kutup)
ĠĢlem yapılacak metalin kendi cins ve
Kaynak:
ayarında yumuĢatılmıĢ hali
169
Ġnci, mercan,kehribar gibi ürünleri
Kitlekleme:
ipek düğümlü iplere dizme iĢlemi.
Zincir, kolye,inci, mercan gibi kol ve
boyunda kullanılan
Klips:
takılarınsabitlenmesini sağlayan özel
anahtar.
Mücevherlerin üst kısmı olan
Kontür: montürü alttan destekleyen iĢlenmiĢ
kafesli parçanın ismi
Kostik: Sodyum hipo sülfat
Yakıt olarak genellikle benzinin
kullanıldığı, ayakla basılan bir
Körük:
körüğün sağladığı hava ile çalıĢan
klasik Ģalümo
Selenyum asidi. Altın ve diğer bütün
kimyasal bileĢiklerini etkileyen 1 litre
Kral Suyu:
nitrik asit ve 3 litre hidroklorik asit
bileĢimi.
Kal sistemiyle elde edilen altın ve
Kubbe:
gümüĢe verilen isim.
Klasik ve modern yöntemlerle takıya
mat görünüm veya kalem
Kumlama: iĢlemlerinde görünüme belirginlik
vermek amacıyla zemine verilen ince
kum vurma iĢlemi
Külçe: 24 ayar som altın
Havuzlarda istiridyenin içine boncuk
konulup bekletilerek üzeri sedefle
Kültüve:
kaplanınca elde edilen suni incilerin
ismi
Küpe: Kulağa takılan süs eĢyası.
170
Kafkas Kalemkar ustalarının çelik
üzerine altın kakma tekniği. Demir
üzerine açılan kanalların ağızları dar,
dipleri geniĢ tutularak hazırlanır. Bu
Lahit: kanallara saf altın çekiçle çakılır.
Altınlar iyice yerleĢtiktan ve çapaklar
alındıktan sonra demir harlı alevde
ısıtılır. lav zamanı yağa sokularak su
verilir.
Kırmızı renkte süstaĢı, alininyum
Lal:
oksit
Küçük bir gaz deposunun ucundaki
Lamba: alevin ince bir çubukla iĢleme
sokulduğu klasik Ģalümo
DüĢük ısıda eriyebilen, düĢük
Lehim: dirençli, kalay ve kurĢun karıĢımı bir
çeĢit kaynatıcı
Osmanlı döneminde, günümüz
Lonca: odalarının iĢlerini üstlenmiĢ, manevi
değerlere bağlı esnaf birlikleri
Mercek. BaĢta taĢların
değerlendirmesi olmak üzere metaller
Lup: üzerinde damgalama ve ince
ayrıntların incelenmesine yardımcı
alet
Kolayca yontulup iĢlenen, beyaz
renkli magnezyum silikat. Beyaz
Lüle TaĢı:
krem renginde kolay yontulabilen bir
kalker. EskiĢehir taĢı. Deniz köpüğü
Demir bakır alaĢımları veya ahĢaptan
Malafa
üretilmiĢ, üzeri düz
Altın gümüĢ gibi metallerin civa ile
Malgama:
yaptığı alaĢım. Civa yaldızı. Tombak
Mekik Ģeklinde traĢlanmıĢ taĢlara
Markiz:
verilen ad.
171
GeniĢ astar yüzeyleri kalemle
Martela:
düzeltme iĢlemi
Metal yüzeylerin parlatılmasında
Maskala:
kullanılan çelik çubuk
Metal yüzeylein parlatılmasında
Mengeç:
kullanılan çelik çubuk.
Nesnelereistenilen ölçüde paralel
Mihengir: çizgiler çizmeye ve uzunluk süresini
kontrole yarayan ölçme aracı
Altın ayar tespitinde kullanılan denek
Mihenk:
taĢı. Kalsedon taĢı.
Kalınlık ölçü birimi 1mm=100
Mikron::
mikrondur.
24 ayar altının 1000 milyem olduğu
Milyem: düĢünülerek altın alaĢımlarının bu
değerlere göre tespiti
DövülmüĢ renkli cam kırıklarının
Mine: metal üzerinde hazırlanmıĢ yuvalara
fırınlanarak doldurma tekniği.
Kuyumculukta özellikle inci gibi

ürünlerde kullanılan 4,8 gr'lık
Miskal:
ağırlıkölçüsü birimi. Birbuçuk dirhem
değerinde eski ağırlık ölçüsü birimi.
TaĢların monte edildiği mücevherin
Montür:
üst kısmı, sade iĢleminin bitmiĢ hali.
Mücevher: Değerli taĢlarla bezenmiĢ süs eĢyası
NakkaĢ: NakĢeden nakıĢ yapan bezeyen usta
Dağ kristali, mühür yapımında
Necef:
kullanılır.
Ni: Nikel'in kimyasal simgesi
Niello: Savat
NiĢadır: Amonyak tuzu- Amonyum Klorür
Nitrik Asit: Kezzap
172
Havadaki nem ile metallerin üzerinde
Oksit: oluĢan pas. Hava neminin metal
yüzeyinde oluĢturduğu katman
Ons: 31,1 gramlık ağırlık ölçüsü
Metal çubuk ve borularla diĢ açan
Pafta: alet. Kuyumcuları küçük boy vida
yaptıkları alet
Mikrometre. Metallerde kalınlık ölçü
Palmer:
aleti
Genellikle sarkıntılı gerdanlıklar için
Pandantif:
kullanılan ad.
Bakır çalığı. Bakırın hava nemi,
Patina: oksijeni ile reaksiyonu sonucu
oluĢan, yeĢil renkteki bakır karbonat.
Pb: KurĢun'un kimyasal simgesi.
Pd: Paladyum'un kimyasal simgesi.
Ġki veya daha fazla levhayı birbirine
bağlamak için çivinin ezilerek baĢ
durumuna getirilen ucu.
Kuyumculukta takının oynak
Perçin: bölümlerinde kaynağın sakıncalı veya
gereksiz görülmesi halinde, metalin
kendi cinsinden bir telle sabitlenerek,
telin her iki ucunun ĢiĢirilmesi
iĢlemi.
Metal üzerindeki pürüzlerin eğelerle
Perdah:
rendelerle düzeltilmesi
34 kırat ağırlığında, armut biçiminde,
Peregrina:
dünyanın bilinen en büyük incisi.
Pertavsız Büyüteç
Mühür mumu bir birim golamalk, iki
birim reçine ve bir birim üstübeç
Pevla: karıĢımı olan, mıhlama ve
kalemkarlıkta kullanılanan
yapıĢtırıcı.
173
Elmasın traĢlanarak prizmatik özelliği
Pırlanta:
kazandırılmıĢ hali
Bakır ve % 45 çinko ile yapılan
Pirinç:
alaĢım.
Pndantif: Sarkıtma gerdanlığa verilen isim
Isıl iĢlemler yapılırken mücevherin
Pomza: çabuk ve kolay parlamasını sağlayan
yağlı pomad
Pota: içinde metal eritilen grifit özel kap.
Anakalıp. Dökümhanede kavuçuğa
alınarak seri üretime
Prototip:
geçilecekürünün sadekar tarafından
üretilmiĢ orijinal hali.
Pt Platinin kimyasal simgesi
Kuyumcu atölyelerinin çöplerinin
toplanarak eritilmesi iĢlemi. Üretim
sırasında engellenemeyen maden
Ramat:
kayıplarının atölyenin çöp ve
atıklarından geri dönüĢümünü
sağlama amaç ve tekniği
Özellikle taĢ yuvası ve metal
üzerindeki pürüzlerin giderilmesi
Raspa:
iĢlemlerinde kullanılan, sivri uçlu,
keskin kenarlı oluklu üçgen alet.
Yaslama tekniği ile altın mıhlama
Rastlama:
iĢlemi
140,50 kıratlık dünyanın bilinen en
Regent:
temiz elması
Rodaj: Rodyum kaplama
Rond: Yuvarlak
Foyasız olarak traĢlanmıĢ elmaĢ.
Roza:
Felemenk de denir.
Rubi: Yakut
Yeni ve ticarti serbest eski altın para
Sarrafiye: alım satımlarıyla uğraĢan
kuyumculuk bölümü
174
Neiello. GümüĢ üzerine özel bir
Savat: teknikle, kurĢun kullanılarak yapılan
nakıĢ. Kara nakıĢ.
Sedimantasyon: Çökeltme
Mıhlamacılıkta, taĢın tüm çevresinin

Sıvama: metalle kapatılarak gerçekleĢtirildiği
mıhlama tekniği
Sn : Kalay
Süblime: Siyanür
Isıtıcı Hamlaç. ġaloma: Kaynaklama
ġalümo: ve ısıl iĢlemlerde kullanılan, değiĢik
tekniklerle alev üretici alet.
Kuyumculukta tek baĢına veya çeĢitli

ürünlerde eklenti olarak, geniĢ bir
ġarnel:
kullanım alanına sahip, madenin
kendi cinsinden oluĢturulmuĢ boru.
Kuyumcu tezgahında testere ve
tesviye iĢlemlerinin gerçekleĢtirildiği
Takoz:
ahĢap çıntı. Mecaz anlamda "külçe"
halindeki maden.
Dalga bezeme. Kıvrık bezeme
Talaz:
Ģeklindeki motiflere verilen ad.
Altın- gümüĢ metallerin ısınma

kıvamı. ĠĢlenecek metalde bulunması
Tav: gereken ısı ve nemin yeterli olması,
iĢlemler dırasında sertleĢmiĢ madene
tekrariĢlenebilir özellik kazandırma.
Çok ince tellerle oluĢturulan desenler

ve ve bu desenlerden takı oluĢturmak
Telkari /Filigre
için kullanılan özel üretim tekniği.
Ġnce tellerle bezem tekniği
Teneker: Sodyum Tetra Borat. Boraks
Tezyin: Bezene. Süsleme. Dekro verme
175
Süsleme dekore etme iĢi. Bezekler,
Tezyinat:
süsler.
Fırçalarla parlatılmayan takıların
parlatılması amacıyla, bir ucu
sabitlenmiĢ pamuk ipliği için
Tire:
kullanılan terim. Ġp üzerine sürülen
parlatıcılarla yapılan iĢleme tirelemek
denir.
Bakır üzerine altın, civa
Tombak: malgamasıyla yapılan kaplama iĢlemi
civa yaldızı
ġalümo alevinin metalin alt ve
yanlarına etkisini arttıran, amyant ve
Tor:
ürün arasında kullanılan örgülü
demir tel.
Tunç: Kalay, bakır karıĢımı.
Usta: zanaatta yüksek becerisi olan
Santrifüj döküm yapılacak alçı
Vakum: derecelerinin içinde hava kalmaması
için havanın emilmesi iĢlemi
Altın gümüĢ gibi madenleri, döverek
Varak:
oluĢturulan ince metal yaprak.
Ġnce kaplama . Elektroliz tekniği ile

metalleri değerli metallerle kaplama
Yaldız: iĢlemi. Takıda, cila fırçalarının
ulaĢamadığı bölümlere, yüksek ayar
parlak görünüm kazandırılma iĢlemi.
Sülfirik asit. Madenler üzerindeki

Zaç yapı: oksit, yağ ve kirden arındırılması
iĢleminde kullanılan temizleyici alet.
Zebercet: Sarı yeĢilimsi krizolit
Zer Altın
Zerger Kuyumcu
Zergeran: Savat yapan usta
ZerniĢani: Kakma ustası
176
Reçine, horasan, asfalt ve yağ
karıĢımından oluĢan, kuyumcuların
Zift:
üzerinde altın gümüĢ levhaları
yapıĢtırarak iĢledikleri pomad
Altn gümüĢ ve değerli taĢlarla yapılan
Ziynet:
süs eĢyası
Zn: Çinko'nun kimyasal simgesi.
YeĢil renkli berilyum silikat değerli
Zümrüt:
kristal cevher
177
178
ALTIN VE ENFLASYON
Altın fiyatlarındaki artıĢ veya azalıĢ birçok farklı
nedenden etkilenmekte olup, her zaman enflasyon oranıyla
aynı paralelde olmayabilir.
Altın gibi yabancı paralar da aynı özelliktedir. Döviz
kurlarındaki artıĢ yada azalıĢ da enflasyon oranıyla aynı
paralelde olmayabilir. Bu nedenle yabancı para cinsinden
olan varlıklar ve yükümlülüklerin enflasyon karĢısında
değerini koruduğu veya aynı oranda değer kaybettiği
söylenemez.
Dolayısıyla; altın ticari mal yerine değiĢim ve ödeme
aracı olarak dikkate alınırsa ve yabancı para birimlerinde
(döviz‟de) uygulanan yöntem gibi sadece stoklarda görülen
has altın bedeli dönem sonlarında borsa fiyatları ile
güncellenirse ve farklar sermaye hesabında değer
artıĢ/azalıĢ fonu olarak muhasebeleĢtirilirse kuyumculuk
sektöründeki en büyük vergisel sorunun ortadan kalkacağı
kanaatindeyim.
RaĢit BAġ
179
180

2010.08.26 Kuyumculuk Islemleri Muhasebetr

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2010.08.26 Kuyumculuk Islemleri Muhasebetr

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Rahmetli Babam Ali (Halis) BAġ’ın

- ÖRNEKLERLE KUYUMCU SEKTÖRÜ MUHASEBE

Yazılı ve görsel basınında kuyumcuların beyan ettiği

Kuyumcu sektörünün mali iĢlerinin de, sektörün

Saygıdeğer dostlar, kuyumculuk sektörünün mali

Altın; Dünyanın en bilinen ve sevilen metallerinden

Altınınız kaç ayar?

Altının saflığı "kırat"la (ayar) ifade ediliyor. Bu sözcük,

Bir yüzüğün 18 kırat olması, 18'lik bölümünün saf altından,

Altının ayar damgasıyla ilgili kanunlar 1478'e kadar

- Kimyasal simgesi olan Au , Latince'deki "aurum"dan

Mısırlılar, bundan tam 3.000 yıl önce altını saflaĢtırmayı

Cilalama (parlatma) : Madenden çıkarılan materyal, özel

KarıĢım yöntemi: Madenden çıkarılan mineral ince ince

Arıtma yöntemi: Madenden çıkarılan mineral, ya

Her parıldayan Ģey altın değildir...

Bir mineral piritine bakıldığında, Ģu eski atasözünü

Tanımlar; Türk Dil Kurumu’na göre;

Kuyum;2 Değerli metal ve taĢlardan yapılan süs eĢyası,

Kuyumcu3; Değerli metal ve taĢlardan bilezik, küpe vb. süs

Kuyumculuk4; Kuyumcunun iĢi ve zanaatı, mücevhercilik

Kuyumculuğu değerli madenlerin titiz ve hassas bir

Kuyumculukta kullanılan altının çeĢitli alaĢımları

Kuyumculuk neolitik çağda doğmuĢtur. Arkeologların

Kuyumcu toptancıları, sermayeleri olan has altını

Değerli madenler ve taĢlar, insanlık tarihi boyunca

Kültürün en eski çağlarından itibaren teknik ve insan

Kuyumculuğun tarihi, doğal olarak sayısız tekniklerle

BaĢta altın olmak üzere, tüm değerli maden ve taĢlar,

Tabii kıymetli-yarı kıymetli taĢ ve madenlerin

1) Kıymetli taĢlar; Elmas, Pırlanta, Yakut, Zümrüt, Safir

2) Yarı kıymetli taĢlar; Akik, Firüze, Turkuvaz, Topaz,

3) Sentetik TaĢlar; Her türlü sert ve yarı yumuĢak madde

Ayrıca renksiz kristal‟dan de ( CZR ) sentetik taĢlar

KIYMETLĠ VE YARI KIYMETLĠ TAġLAR

( Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’ne Göre)7

KuĢkusuz kuyumculukta kullanılan en nadir, en

Elmas genelde 4 sektörde kullanılır.

Elmas; yukarı doğru 8 ve 16 faseta olarak

Dünyanın Ģu andaki evresini düĢündüğümüzde elmas

Bu madenin yaklaĢık % 40 kesim ve iĢçilik kaybına

"parlaklik pirlantanin en onemli degerlendirme

Kusursuz ellerden çıkan elmasın değeri baĢka bir değer

GümüĢün Kültürümüzdeki Yeri 8

GümüĢ, tarih boyunca Türkler tarafından bilinen bir

GümüĢün tedavi edici özelliği

Tıpta birçok alanda kullanılmakta, ameliyat

Kıymetli Madenler Piyasası Üyeleri

Dolayısıyla; Külçe altın satıĢı yapabilmek için Kıymetli

Kuyumculuk faaliyeti ile iĢtigal eden iĢletmeler

Yetkili müesseseler Türk Parası Kıymetini Koruma ve

ç) Kıymetli Madenler Borsasına üye olmak

KÜLÇE ALTIN SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA

AYAR MĠKTARI BĠRĠM

1 Külçe Altın 0,995 5 5.000,00 45,60 226.860,00

(5 ADET 1.000 gr‟lık Külçe)

(5.000 X 0,995= 4.975 gr HAS)

KDV %... ---

Yalnız: ĠKĠYÜZYĠRMĠALTIBĠN SEKĠZYÜZALTMIġ TÜRKLĠRASI'DIR.

150.01 Külçe Altın Hs. 226.860,00

100.01 TL Kasa Hs. 226.860,00

GOLDBİLANÇO DÖVİZ VE KIYMETLİ MADENLER TİC. A.Ş.'DEN 21.01.2009 TARİH