Professional Documents
Culture Documents
r
l
a
y
a
n
K
u
r
u
l
u
u
n
Ad
TOPUOLU MAD. SA N. VE TC. LTD. T.
Adresi 8.Cad. (Bikek) 123/5 Emek/ANKARA
Telefonu 0312 213 31 38
Faks Nosu 0312 213 31 48
Yeterlilik Belgesi
Nosu ve Tarihi
87
20/04/2010
Raporu Sunum Tarihi (Gn/Ay/Yl) /11/2011
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
3/398
NDEKLER LSTES
NDEKLER LSTES ....................................................................................................... 3
TABLOLAR ......................................................................................................................... 9
EKLLER ......................................................................................................................... 12
EK LSTES ...................................................................................................................... 13
KISALTMALAR ................................................................................................................. 14
BLM I: PROJENN TANIMI VE AMACI ....................................................................... 17
(Proje konusu faaliyetin tanm, mr, hizmet amalar, pazar veya hizmet alanlar ve
bu alan ierisinde ekonomik ve sosyal ynden lke, blge ve/veya il leinde
nem ve gereklilikleri) ..................................................................................................... 17
BLM II: PROJE N SELEN YERN KONUMU ...................................................... 24
II.1 Projenin Yeri (krma-eleme tesisi ile beton santrali dahil) (lgili Valilik veya Belediye
tarafndan doruluu onanm olan proje yerinin, lejant ve plan notlarnn da yer ald
onanl evre Dzeni Plan ve mar Planlar zerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi
kullanm haritas zerinde gsterimi,) .......................................................................... 24
II.2. Proje Kapsamndaki (beton santrali ve konkasr tesisi dahil) nitelerin Konumu,
Teknik Altyap niteleri, dari ve Sosyal niteler, Varsa Dier niteler, Bunlar in
Belirlenen Kapal ve Ak Alan Byklkleri, Bu nitelerin Proje Alan indeki
Konumlarnn Vaziyet Plan veya Kroki zerinde Gsterimi, Dier Tekniklerle Temsili
veya Maket Gsterimler,) ............................................................................................. 28
BLM III: PROJENN EKONOMK VE SOSYAL BOYUTLARI ..................................... 41
III.1. Projenin Gereklemesi ile lgili Yatrm Program ve Finans Kaynaklar, ........... 41
III.2. Projenin Gereklemesi ile lgili Akm emas veya Zamanlama Tablosu ....... 44
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi ............................................................................ 47
III.4. Proje Kapsamnda Olmayan Ancak Projenin Gereklemesine Bal Olarak, Proje
Sahibi veya Dier Yatrmclar Tarafndan Gerekletirilmesi Tasarlanan Dier
Ekonomik, Sosyal ve Altyap Projeleri, ........................................................................ 49
III.5. Proje Kapsamnda Olmayan Ancak Projenin Gerekleebilmesi iin Zaruri Olan
ve Proje Sahibi veya Dier Yatrmclar Tarafndan Gerekletirilmesi Planlanan Dier
Ekonomik, Sosyal ve Altyap Projeleri, ........................................................................ 49
III.6. Kamulatrma ve/veya Yeniden Yerleimin Nasl Yaplaca .............................. 51
III.7. Dier Hususlar ..................................................................................................... 52
BLM IV: PROJE KAPSAMINDA YER ALAN REGLATR, HES, BETON SANTRAL
VE KONKASR TESS PROJESNDEN ETKLENECEK ALANIN BELRLENMES VE
BU ALAN NDEK MEVCUT EVRESEL ZELLKLERN AIKLANMASI (*) ........... 54
IV.1. Projeden Etkilenecek Alann Belirlenmesi, (etki alannn nasl ve neye gre
belirlendii aklanacak ve etki alan harita zerinde gsterilecek) ............................. 54
IV.2. Etki Alan erisindeki Fiziksel ve Biyolojik evrenin zellikleri ve Doal
Kaynaklarn Kullanm, ................................................................................................. 55
IV.2.1. Meteorolojik ve klimsel zellikler ............................................................... 55
IV.2.2. Jeolojik zellikler (jeolojik yapnn fiziko-kimyasal zellikleri, tektonik
hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluumlar, , sel, kaya dmesi
balklar altnda incelenmesi, 1/100000, 1/25000 ve/veya 1/5000lik jeolojik harita
ve lejand), ............................................................................................................. 60
IV.2.3. Hidrojeolojik zellikleri (yer alt su seviyeleri, halen mevcut her trl keson,
derin artezyen vb. kuyular, proje alanna mesafeleri, emniyetli ekim deeri, suyun
fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik zellikleri, yer alt suyunun mevcut ve planlanan
kullanm), .............................................................................................................. 66
IV.2.4. Yer alt ve Termal Su Kaynaklarnn Hidrojeolojik zellikleri (su seviyeleri,
miktarlar, emniyetli ekim deerleri, kaynaklarn debileri, mevcut ve planlanan
kullanm,) .............................................................................................................. 68
IV.2.5. Hidrolojik zellikler (yzeysel su kaynaklarnn deniz, gl, akarsu ve dier
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
4/398
sulak alanlar- fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik zellikleri, akarsularn
debileri, mevsimlik deiimleri, taknlar, su toplama havzas, sedimantasyon,
drenaj, tm su kaynaklarnn ky kullanmlar, ekolojik zellikleri), ........................ 70
IV.2.6. Yzeysel Su Kaynaklarnn Mevcut ve Planlanan Kullanm (ime, kullanma,
sulama suyu, gl, glet, su rnleri ihtihsali, ulam, turizm, elektrik retimi, spor ve
benzeri amal su ve/veya ky kullanmlar, dier kullanmlar) ve bunlarn proje
sahasna gre konumlar, mesafeleri, .................................................................... 73
IV.2.7. Kurulacak Reglatrn Su Toplama Havzas ile lgili, Balldereye likin en
az 10 Yllk Aylk Maksimum, Aylk Minimum ve Aylk Ortalama Debilerinin m
3
/sn
olarak verilmesi, ..................................................................................................... 80
IV.2.8. Projenin Yer Ald Havzann Su Kullanm Durumu, Ya-Ak likisi,
Ekolojik Potansiyeli, Projenin Kurulaca Su Kaynann/Kaynaklarnn Uzun Yllara
Ait Aylk Ortalama Deerleri (m
3
/sn), Akm Gzlem stasyonlar ve Reglatr
Yerlerini Temsil Eden Uzun Yllara Ait Akm Deerlerinin, lgili Kurum (bu verilerin
temin edildii kurum) Onay Alnarak Sunulmas ................................................... 81
IV.2.9. Toprak zellikleri ve Kullanm Durumu (topran fiziksel-kimyasal ve
biyolojik zellikleri, arazi kullanm kabiliyeti snflamas, erozyon, topran mevcut
kullanm), .............................................................................................................. 87
IV.2.10. Tarm Alanlar (tarmsal geliim proje alanlar, zel mahsul plantasyon
alanlar) Sulu ve Kuru Tarm Arazilerinin Bykl, rn Desenleri ve Bunlarn
Yllk retim Miktarlar, ........................................................................................... 91
IV.2.11. Orman Alanlar (aa trleri ve miktarlar, kaplad alan byklkleri ve
kapall bunlarn mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanm amalar, orman
inceleme deerlendirme formu), ............................................................................ 95
IV.2.12. Koruma Alanlar (Milli Parklar, Tabiat Parklar, Sulak Alanlar, Tabiat
Antlar, Tabiat Koruma Alanlar, Yaban Hayat Koruma Alanlar, Biyogenetik
Rezerv Alanlar, Biyosfer Rezervleri, Doal Sit ve Antlar, Tarihi, Kltrel Sitler,
zel evre Koruma Blgeleri, zel evre Koruma Alanlar, Turizm Alan ve
Merkezleri, Mera Kanunu kapsamndaki alanlar), .................................................. 99
IV.2.13. Sulaklardaki (gl, akarsu) Canl Trleri (bu trlerin tabii karakterleri,
ulusal ve uluslar aras mevzuatla koruma altna alnan trler; bunlarn reme,
beslenme, snma ve yaama ortamlar; bu ortamlar iin belirlenen koruma
kararlar,), ............................................................................................................. 107
IV.2.14. Flora ve Fauna (trler, endemik zellikle lokal endemik bitki trleri, alanda
doal olarak yaayan hayvan trleri, ulusal ve uluslar aras mevzuatla koruna
altna alnan trler, nadir ve nesli tehlikeye dm trler ve bunlarn alandaki
bulunu yerleri, av hayvanlarnn adlar, poplasyonlar ve bunlar iin alnan
Merkez Av Komisyonu Kararlar) Proje Alanndaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita
zerinde Gsterilmesi. Projeden ve almalardan Etkilenecek Canllar in
Alnmas Gereken Koruma nlemleri (inaat ve iletme aamasnda). Arazide
Yaplacak Flora almalarnn Vejetasyon Dneminde Gerekletirilmesi ve Bu
Dnemin Belirtilmesi, ........................................................................................... 118
IV.2.15. Peyzaj Deeri Yksek Yerler ve Rekreasyon Alanlar ............................ 152
IV.2.16. Madenler ve Fosil Yakt Kaynaklar (rezerv miktarlar, mevcut ve planlanan
iletilme durumlar, yllk retimleri ve bunun lke veya yerel kullanmlar iin nemi
ve ekonomik deerleri), ........................................................................................ 155
IV.2.17. Hayvanclk (trleri, beslenme alanlar, yllk retim miktarlar, bu rnlerin
lke ekonomisindeki yeri ve deeri), .................................................................... 162
IV.2.18. Devletin Yetkili Organlarnn Hkm ve Tasarrufu Altnda Bulunan Araziler
(Askeri Yasak Blgeler, kamu kurum ve kurulularna belirli amalarla tahsis
edilmi alanlar, vb.), ............................................................................................. 163
IV.2.19. Proje Yeri ve Etki Alannn Hava, Su, Toprak ve Grlt Asndan Mevcut
Kirlilik Yknn Belirlenmesi ................................................................................ 163
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
5/398
IV.2.20. Dier zellikler. ...................................................................................... 166
IV.3. Sosyo Ekonomik evrenin zellikleri ............................................................. 166
IV.3.1. Ekonomik zellikler (yrenin ekonomik yapsn oluturan balca sektrler,
yresel igcnn bu sektrlere dalm, sektrlerdeki mal ve hizmet retiminin
yre ve lke ekonomisi iindeki yeri ve nemi, dier bilgiler), ............................. 166
IV.3.2. Nfus (yredeki kentsel ve krsal nfus, nfus hareketleri; gler, nfus art
oranlar, ortalama hane halk nfusu, dier bilgiler), ............................................ 169
IV.3.3. Gelir (yredeki gelirin ikollarna dalm, ikollar itibariyle kii bana
den maksimum, minimum ve ortalama gelir), .................................................. 171
IV.3.4. sizlik (yredeki isizlik nfus ve faal nfusa oran) ................................ 172
IV.3.5. Yredeki Sosyal Altyap Hizmetleri (eitim, salk kltr hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanlma durumu), .................................................................... 173
IV.3.6. Kentsel ve Krsal Arazi Kullanmlar (yerleme alanlarnn dalm, mevcut
ve planlanan kullanm alanlar, bu kapsamda sanayi blgeleri, konutlar, turizm
alanlar vb.), ......................................................................................................... 177
IV.3.7. Dier zellikler ......................................................................................... 178
BLM V: PROJENN BLM IVDE TANIMLAMAM ALAN ZERNDEK ETKLER
VE ALINACAK NLEMLER: .......................................................................................... 180
(Bu Blmde; projenin fiziksel ve biyolojik evre zerine etkileri, bu etkileri
nlemek, en aza indirmek ve iyiletirmek iin alnacak yasal, idari ve teknik nlemler
V.I ve V.2 balklar iin ayr ayr ve ayrntl bir ekilde aklanr). ........................... 180
V.1. Arazinin Hazrlanmas, naat ve Tesis Aamasndaki Projeler, Fiziksel ve
Biyolojik evre zerine Etkileri ve Alnacak nlemler (Reglatr, HES, iletim hatt
(tnel ve kanal), Beton Santrali, konkasr tesisi dahil), (inaat aamasndaki etkiler her
bir reglatr, HES ve bunlara ait iletim tesisleri ve dier yaplar iin ayr ayr
irdelenecektir) ............................................................................................................ 180
V.1.1. Arazinin Hazrlanmas in Yaplacak ler Kapsamnda Nerelerde ve Ne
Kadar Alanda Hafriyat Yaplaca, Hafriyat Miktar, Hafriyat Art Toprak, Ta,
Kum vb. Maddelerin Nerelere Tanacaklar, Nerelerde Depolanacaklar veya
Hangi Amalar in Kullanlacaklar, Hafriyat Dkm Sahalarnn Konumu, Hafriyat
Srasnda Kullanlacak Malzemeler, ..................................................................... 180
V.1.2. Takn nleme ve Drenaj lemleri ........................................................... 184
V.1.3. Arazinin Hazrlanmas Srasnda ve Ayrca nitelerin nasnda Kullanlacak
Maddelerden Parlayc, Patlayc, Tehlikeli, Toksik ve Kimyasal Olanlarn
Tanmlar, Depolanmalar ve Kullanmlar, Bu ler in Kullanlacak Aletler ve
Makineler, ............................................................................................................ 185
V.1.4. Proje Alan indeki Su Ortamlarnda Herhangi bir Amala Gerekletirilecek
Kaz, Dip Taramas vb. lemler Nedeni ile karlacak Ta, Kum, akl ve benzeri
Maddelerin Miktarlar, Nerelere Tanacaklar veya Hangi Amalar iin
Kullanlacaklar, .................................................................................................... 190
V.1.5. Reglatr ve HES Yapm Dolaysyla Kullanlacak Olan Malzemenin
Nereden ve Nasl Temin Edilecei ....................................................................... 190
V.1.6. Konkasr Tesisinin Kapasitesi, Teknolojisi, retim Miktarlarnn alma
Sreleri (gn-ay-yl), Ulam Altyaps Plan, Altyapnn nas ile lgili lemler,
Kullanlacak Makine Ekipmanlar, ........................................................................ 191
V.1.7. Beton Santrali Tesisinin Kapasitesi, Teknolojisi, retim Miktarlarnn alma
Sreleri (gn-ay-yl), Ulam Altyaps Plan, Altyapnn nas ile lgili lemler,
Kullanlacak Makine Ekipmanlar, ........................................................................ 194
V.1.8. naat Esnasnda Krma, tme, Tama ve Depolama gibi Toz Yayc
lemler, Kmlatif Deerler, ................................................................................ 198
V.1.9. Zemin Emniyeti ve Su Kaa Olmamas iin Yaplacak lemler, ............ 224
V.1.10. Arazinin Hazrlanmas ve naat Alan iin Gerekli Arazinin Temini
Amacyla Kesilecek Aalarn Tr ve Saylar, Kesilecek Aalarn Blgedeki
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
6/398
Orman Ekosistemi zerine Etkileri, Ortadan Kaldrlacak Tabii Bitki Trleri ve Ne
Kadar Alanda Bu lerin Yaplaca, Flora ve Fauna zerine Olabilecek Etkiler, 225
V.1.11. naat lemleri Sresince Su Ortamnda, Dere Yatanda ve Proje
Alannda Mevcut Canl Trlerine (karasal ve sucul flora-fauna) Olabilecek Etkiler ve
Hassas Trlerin Ne ekilde Korunaca, Alnacak nlemler, .............................. 228
V.1.12. Arazinin Hazrlanmas, naat Alan in Gerekli Arazinin Temini Amacyla
Elden karlacak Tarm Alanlarnn Bykl, Bunlarn Arazi Kullanm
Kabiliyetleri ve Tarm rn Trleri, ...................................................................... 230
V.1.13. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Kadar
Yaplacak lerde Kullanlacak Yaktlarn Trleri, zellikleri, Oluacak
Emisyonlar, .......................................................................................................... 232
V.1.14. Proje Kapsamnda Kullanlacak Suyun Temin Edilecei Kaynaklardan
Alnacak Su Miktarlar, Su Temini Sistemi ve Bu Sularn Kullanm Amalarna gre
Miktarlar, Oluacak Atk Sularn Cins ve miktarlar, Dearj Edilecei Ortamlar, . 235
V.1.15. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Dek
Meydana Gelecek Kat Atk Miktarlar, Ne ekilde Bertaraf Edilecei, ................ 244
V.1.16. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Dek
Yaplacak ler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Grltnn Kaynaklar ve
Seviyesi, Kmlatif Deerler, ............................................................................... 247
V.1.17. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Dek Yerine
Getirilecek lerde alacak Personelin ve Bu Personele Bal Nfusun Konut ve
Dier Teknik/Sosyal Altyap htiyalarnn Nerelerde ve Nasl Temin Edilecei, . 262
V.1.18. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Dek
Srdrlecek lerden, nsan Sal ve evre iin Riskli ve Tehlikeli Olanlar, ... 262
V.1.19. naat Faaliyetlerinin Karasal ve Sucul Flora/Fauna zerine Olas Etkiler
ve Alnacak Tedbirler, Btncl Etki Deerlendirmesi, ........................................ 264
V.1.20. Proje Alannda, Peyzaj eleri Yaratmak veya Dier Amalarla Yaplacak
Saha Dzenlemelerinin (aalandrma ve/veya yeil alan dzenlemeleri vb.) Ne
Kadar Alanda, Nasl Yaplaca, Bunun iin Seilecek Bitki ve Aa Trleri, ...... 273
V.1.21. Proje Alan Beton Santrali ve Konkasr Tesisi Dahil Olmak zere Yeralt ve
Yerstnde Bulunan Kltr ve Tabiat Varlklarna (geleneksel kentsel dokuya,
arkeolojik kalntlara, korunmas gerekli doal deerlere) Olabilecek Etkilerin
Belirlenmesi, ........................................................................................................ 273
V.1.22. Dier zellikler ........................................................................................ 273
V.2. Projenin letme Aamasndaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik evre zerine
Etkileri ve Alnacak nlemler, .................................................................................... 274
V.2.1 Proje Kapsamndaki Tm nitelerin zellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi
nitelerde Gerekletirilecei, Kapasiteleri, nitelerde retilecek Mal ve/veya
Hizmetler, Nihai ve Yan rnlerin retim Miktarlar, ........................................... 274
V.2.2. Ulusal ve Uluslararas Mevzuatla Korunmas Gereken Alanlar zerine
Etkiler, .................................................................................................................. 278
V.2.3. Kaynan Kullanlmas ve Reglatr Yaplarnda Su Tutulmas Sonucu Su
Kalitesine ve Su Ortamndaki Canllara Olabilecek Etkiler, Proje iin Tespit Edilen
Balk Trlerine Ait Gei Yaplar, ........................................................................ 278
V.2.4. Dere Yatana Braklacak Su Hesab (havza akmlar, ya-ak ilikisi,
ekolojik potansiyel, son 10 yllk ortalama debiler, varsa ulusal ve uluslar aras
mevzuatla korunan balk trleri ve muhtemel ihtiyalar, su haklar (ime-kullanma,
sulama, alabalk yetitiricilii) v.b dikkate alnmal, mansap can suyu k yerinin
gsterildii aklayc izim) ................................................................................. 281
V.2.5. Suyun Temin Edilecei Kaynan Kullanlmas, Su Tutulmas Sonucu
Mansapta Olabilecek Deiimler, Bu Deiimlerin Su Kalitesine ve Su Ortamndaki
Canllara Etkileri, Doal Yaam zerine Etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi,
sucul yaam, sediment gelii vb.) ........................................................................ 305
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
7/398
V.2.6. Projenin Membaa ve Mansabnda Varsa Dier Projelerin (baraj, reglatr,
HES vb.) Belirtilmesi, Ekosistem zerindeki Etkilerinin Deerlendirilmesi, ......... 309
V.2.7. Kaynaa Ait Varsa Dier Kullanm ekilleri ve Etkileri, (proje alanna yakn
yerleim yerlerine ait su haklar ve tarmsal faaliyetlere ilikin deerlendirme) ... 311
V.2.8. Yeralt ve Yzeysel Su Kaynaklarna Olabilecek Etkiler, ........................... 311
V.2.9. Orman Alanlarna Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Kar Alnacak Tedbirlerin
Tanmlanmas, ..................................................................................................... 312
V.2.10. Tarm Alanlarna Olabilecek Etkiler ve Bu Etkilere Kar Alnacak
Tedbirlerin Tanmlanmas, ................................................................................... 313
V.2.11. Karasal ve Sucul Flora / Fauna zerine Olas Etkiler ve Alnacak
Tedbirler, .............................................................................................................. 314
V.2.12. Projenin letilmesi Srasnda alacak Personelin ve Bu Personele Bal
Nfusun Konut ve Dier Sosyal/Teknik Altyap htiyalarnn Nerelerde, Nasl
Temin Edilecei, .................................................................................................. 317
V.2.13. dari ve Sosyal nitelerde me ve Kullanma Amal Sularn Kullanm
Sonrasnda Oluacak Atk Sularn Artlmas iin Uygulanacak Artma Tesisi
Karakteristii, Prosesinin Detaylandrlmas ve Artlan Atk Sularn Hangi Alc
Ortamlara, Ne Miktarlarda, Nasl Verilecei, ........................................................ 317
V.2.14. Konut, Sosyal ve dari Tesislerden Oluacak Kat Atk Miktar ve zellikleri,
Bu Atklarn Nerelere ve Nasl Tanacaklar veya Hangi Amalar iin ve Ne
ekilde Deerlendirilecei, .................................................................................. 319
V.2.15. Proje nitelerinin letilmesi Srasnda Oluacak Grltnn Kaynaklar ve
Kontrol iin Alnacak nlemler, .......................................................................... 321
V.2.16. Dier zellikler. ....................................................................................... 321
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik evre zerine Etkileri............................................... 322
V.3.1. Proje le Gereklemesi Beklenen Gelir Artlar; Yaratlacak stihdam
mkanlar, Nfus Hareketleri, Gler, Eitim, Salk, Kltr, Dier Sosyal ve Teknik
Altyap Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanlma Durumlarnda Deiiklikler vb.
, ............................................................................................................................ 322
V.3.2. evresel Fayda-Maliyet Analizi. ................................................................ 322
V.3.3. Projenin Gereklemesine Bal Olarak Sosyal Etkilerin
Deerlendirilmesi. ................................................................................................ 323
BLM VI: LETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABLECEK VE SREN
ETKLER VE BU ETKLERE KARI ALINACAK NLEMLER ..................................... 325
VI.1. Arazi Islah, ........................................................................................................ 325
VI.2. Proje Alan ve Konkasr Tesisinde Yaplacak Arazi Islah ve Reklamasyon
almalar, ................................................................................................................ 325
VI.3. Mevcut Su Kaynaklarna Etkiler, ....................................................................... 326
BLM VII: PROJENN ALTERNATFLER .................................................................. 328
(Bu blmde yer seimi, teknoloji, alnacak nlemler, alternatiflerin karlatrlmas
ve tercih sralamas belirtilecektir.) .............................................................................. 328
BLM VIII: ZLEME PROGRAMI ................................................................................. 330
VIII.1. Faaliyetin naat iin nerilen zleme Program, Faaliyetin letmesi ve letme
Sonras iin nerilen zleme Program ve Acil Mdahale Plan, ................................ 330
VIII.2. ED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda Yeterlik Tebliinde Yeterlik
Belgesi alan kurum/kurulularn ykmllkleri Balnn kinci Paragrafnda Yer Alan
Hususlarn Gerekletirilmesi ile lgili Program. ......................................................... 335
BLM IX: HALKIN KATILIMI ....................................................................................... 337
(Projenin etkilenmesi muhtemel yre halknn nasl ve hangi yntemlerle
bilgilendirildii, proje ile ilgili halkn grlerinin ve konu ile ilgili aklamalarn ED
Raporuna yanstlmas) ................................................................................................. 337
BLM X: YUKARIDAK BALIKLAR ALTINDA VERLEN BLGLEN TEKNK
OLMAYAN BR ZET .................................................................................................... 339
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
8/398
(Projenin inaat ve iletme aamalarnda yaplmas planlanan tm almalarn ve
evresel etkiler iin alnmas ngrlen tm nlemlerin, mmkn olduunca basit,
teknik terim iermeyecek ekilde ve halkn anlayabilecei sadelikte anlatlmas) .. 339
BLM XI: SONULAR ................................................................................................. 345
(Yaplan tm aklamalarn zeti, projenin nemli evresel etkilerinin sraland ve
projenin gereklemesi halinde olumsuz evresel etkilerin nlenmesinde ne lde
baar salanabileceinin genel bir deerlendirme, proje kapsamnda alternatifler
aras seimler ve bu seimlerin nedenleri) ................................................................. 345
NOTLAR VE KAYNAKLAR ............................................................................................ 365
EKLER ............................................................................................................................. 370
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
9/398
TABLOLAR
Tablo 1. Proje Sahasna En Yakn Yerleim Yerleri Ve Bunlarn Proje nitelerine Gre
Konumlar
Tablo 2. Proje nitelerine Ait Koordinatlar ve nitelerin Kapladklar Alanlar
Tablo 3. Talkaya Reglatr ve HES Maliyet Hesaplamalar
Tablo 4. Talkaya Reglatr Tesis Yaplar
Tablo 5. Yatrm Program
Tablo 6. Firm Enerji, Sekonder Enerji ve Pik G Faydalar
Tablo 7. Firm Enerji, Sekonder Enerji ve Pik G Faydalar
Tablo 8. Tablolarda Kullanlan Formller
Tablo 9. Ekonomik Analiz Sonular (6 & 3,3 cent/kW)
Tablo 10. Ekonomik Analiz Sonular (6 & 6 cent/kW)
Tablo 11. Talkaya Reglatr ve HES Toplam Maliyet ve Giderleri
Tablo 12. Talkaya Reglatr ve HES Toplam Fayda ve Giderleri (6&3,3 cent/kW)
Tablo 13. Talkaya Reglatr ve HES Toplam Fayda ve Giderleri (6 & 6 cent/kW)
Tablo 14. Talkaya Reglatr ve HES Karllk Oran (6 & 3,3 cent/kW)
Tablo 15. Talkaya Reglatr ve HES Karllk Oran (6 & 6 cent/kW)
Tablo 16. Artvin li Aylara Gre Scaklk Deiimleri
Tablo 17. Artvin li Ya Durumu
Tablo 18. Artvin li Ortalama Ak, Bulutlu, Kapal Gnler Says
Tablo 19. Artvin li Nem Durum
Tablo 20. Artvin line Ait Rzgar Durumu
Tablo 21. Artvin li Aylk Ortalama Rzgar Hzlar (m_sec)
Tablo 22. Artvin li Aylk Esme Saylar Toplam Tablosu
Tablo 23. alayan Formasyonuna ait Q Kaya Snflamas (Barton vd, 1974)
Tablo 24. Artvin li Scak su ve Madensuyu Kaynaklar.
Tablo 25. Artvin li Jeotermal Su Kaynaklar ve Kullanm Amalar
Tablo 26. Artvin li Scak su ve Madensuyu Kaynaklar.
Tablo 27. Artvin lindeki Akarsularn Feyezan Debileri
Tablo 28. Artvin lindeki Gller
Tablo 29. Thornthwaite Yntemine Gre Artvin linin Su Bilanosu
Tablo 30. Artvin li Snrlar erisindeki me Suyu Tesisleri
Tablo 31. letmedeki Takn Koruma, Erozyon Ve Rusubat Kontrol Tesisleri
Tablo 32. na Halindeki Takn Koruma, Erozyon Ve Rusubat Kontrol Tesisleri
Tablo 33. Proje Havzasnda Bulunan Dier Tesisler ve Konumlar
Tablo 34. Talkaya Reglatr Yeri Aylk Ortalama Akmlar (1978-2009)
Tablo 35. DM- Ortacalar Meteoroloji stasyonu Aylk Ya Deerleri (mm)
Tablo 36. DS- Sargl Meteoroloji stasyonu Aylk Toplam Ya Deerleri (mm)
Tablo 37. Akm Gzlem stasyonlarna Ait Karakteristik Bilgiler ve Gzlem Periyotlar
Tablo 38. Artvin li Genel Toprak Yaps Dalm
Tablo 39. Artvin li 2009 Yl Tarm Alan Dalm
Tablo 40. Artvin li 2009 Yl Tarm Alan Dalm
Tablo 41. Artvin linde Bulunan Milli Parklar
Tablo 42. Artvin linde Bulunan Tabiat Parklar
Tablo 43. Artvin linde Bulunan Tabiat Koruma Alanlar
Tablo 44. alma Blgesinin Tatlsu Alg Trleri
Tablo 45. alma Blgesinin Zooplanktonik Organizmalar
Tablo 46. alma Alanndaki Bentik Omurgasz Trleri
Tablo 47. alma Blgesinin Balk Trleri
Tablo 48. Talkaya Reglatr ve HES Proje Sahas Floristik Listesi
Tablo 49. Artvin-Arhavi, Talkaya-HES Proje Alan kiyaaml Trleri ve Koruma Statleri
Tablo 50. Artvin -Arhavi, Talkaya-HES Proje Alan Srngen Trleri ve Koruma Statleri
Tablo 51. Artvin-Arhavi, Talkaya-HES Proje Alan Ku Trleri ve Koruma Statleri
Tablo 52. Artvin, Arhavi Talkaya- HES Proje Alan ve Yakn evresinde Belirlenen Memeli
Hayvan Trleri ve Koruma Statleri
Tablo 53. Proje Alan Snrlar erisinde ve Yakn evrede Kaydedilmi Olan Trler Arasndan
Av Hayvan Statsne Sahip Olan Ku ve Memeli Hayvan Trleri.
Tablo 54. Artvin li Linyit Yataklar
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
10/398
Tablo 55. Artvin li 2009 Yl Verilerine Gre Bykba Hayvan Varl
Tablo 56. Artvin li 2009 Yl Verilerine Gre Kkba Hayvan Varl
Tablo 57. Artvin linde letme Byklklerine Gre Hayvan Dalm
Tablo 58. Artvin linin 2009 Yl Sonu tibariyle Hayvansal retim Miktarlar
Tablo 59. Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi 2009 Verileri
Tablo 60. Yllara Gre Arhavi Nfus Verileri
Tablo 61. Genel Nfus Saymlarna gre Tahmini Nfus Deiimi
Tablo 62. 2008-2009 Yl G Miktar
Tablo 63. Hane Halk Byklne Gre Hane Halk Says (2000)
Tablo 64. Artvin 2001 Yl Gayri Safi Yurt i Hasla
Tablo 65. 2009 Yl sizlik Oran Tablosu
Tablo 66. stihdama ilikin KUR Temel Gstergeleri
Tablo 67. Artvin KUR Mdrlne kaytl sizlerin Mesleki Dalm
Tablo 68. Okuma Yazma Durumu Ve Cinsiyete Gre Nfus ( 6 +ya ) - 2009
Tablo 69. Eitim Seviyesine Gre Okul Says
Tablo 70. Dier Eitim Kurumlar
Tablo 71. niteler ve Yaklak Hafriyat Miktarlar
Tablo 72. Hafriyat leri ve naat Aamasnda Kullanlacak Ekipmanlar
Tablo 73. Krma-Eleme Tesisinin Zamana Bal retim Deerleri
Tablo 74. Krma-Eleme Tesisine Ait Koordinatlar
Tablo 75. Makine ve Ekipman Listesi
Tablo 76. Har nitesi Tesisi in Zamana Bal retim Deerleri
Tablo 77. Har nitesi Tesisine Ait Koordinatlar
Tablo 78. Har nitesi Tesisinde Kullanlacak Makine ve Ekipman Listesi
Tablo 79. Proje Alanndaki Kaz Miktarlar ve Tanacaklar Yerler
Tablo 80. Reglatr Sahasndan Kaynakl Oluacak Emisyon Miktar
Tablo 81. letim Tnelinden Kaynakl Oluacak Emisyon Miktar
Tablo 82. Ykleme Havuzunda Yaplacak Hafriyattan Kaynakl Oluacak Emisyon Miktar
Tablo 83. Yaylma Snflarna Gre M Deerleri
Tablo 84. Rzgar Verilerini Snflanmas
Tablo 85. Havada Asl Partikllerin Dalm (g/m
3
) (Ykleme Havuzu Alan)
Tablo 86. ken Tozlarn Dalm (mg/m
2
.saat) (Ykleme Havuzu Alan)
Tablo 87. Proje Kapsamnda UVS ve KVS Deerlerine Ulalan Mesafeler (Ykleme Havuzu
Alan in)
Tablo 88. En Yakn Yerleime Gre Deerleri (Ykleme Havuzu Alan in)
Tablo 89. Cebri Boru ve Santral Binas Alannda Yaplacak Hafriyattan Kaynakl Oluacak
Emisyon Miktar
Tablo 90. Havada Asl Partikllerin Dalm (g/m
3
) (Cebri Boru ve Santral Binas in)
Tablo 91. ken Tozlarn Dalm (mg/m
2
.saat) (Cebri Boru ve Santral Binas in)
Tablo 92. Proje Kapsamnda UVS ve KVS Deerlerine Ulalan Mesafeler (Cebri Boru ve
Santral Binas in)
Tablo 93. En Yakn Yerleime Gre Deerleri (Cebri Boru ve Santral Binas in)
Tablo 94. Reglatr Alan Ulam Yolu almasndan Kaynakl Oluacak Emisyon Miktar
Tablo 95. Havada Asl Partikllerin Dalm (g/m
3
) (Reglatr Alan Ulam Yolu in)
Tablo 96. ken Tozlarn Dalm (mg/m
2
.saat) (Reglatr Alan Ulam Yolu in)
Tablo 97. Proje Kapsamnda UVS ve KVS Deerlerine Ulalan Mesafeler (Reglatr Alan
Ulam Yolu in)
Tablo 98. En Yakn Yerleime Gre Deerleri (Reglatr Alan Ulam Yolu in)
Tablo 99. Ykleme Havuzu Ulam Yolu almasndan Kaynakl Oluacak Emisyon Miktar
Tablo 100. Havada Asl Partikllerin Dalm (g/m
3
) (Ykleme Havuzu Ulam Yolu in)
Tablo 101. ken Tozlarn Dalm (mg/m
2
.saat) (Ykleme Havuzu Ulam Yolu in)
Tablo 102. Proje Kapsamnda UVS ve KVS Deerlerine Ulalan Mesafeler (Ykleme Havuzu
Ulam Yolu in)
Tablo 103. En Yakn Yerleime Gre Deerleri (Ykleme Havuzu Ulam Yolu in)
Tablo 104. antiye Sahasndan Kaynakl Oluacak Emiyon Miktar
Tablo 105. Havada Asl Partikllerin Dalm (g/m
3
) (antiye Sahas in)
Tablo 106. ken Tozlarn Dalm (mg/m
2
.saat) (antiye Sahas in)
Tablo 107. Proje Kapsamnda UVS ve KVS Deerlerine Ulalan Mesafeler (antiye Sahas
in)
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
11/398
Tablo 108. En Yakn Yerleime Gre Deerleri (antiye Sahas in)
Tablo 109. naat Aamasnda Kullanlacak Makineleri
Tablo 110. Motorinin zellikleri
Tablo 111. Dizel Aralardan Yaylan Kirlenmenin Faktrleri
Tablo 112. Makinelerinden Kaynaklanmas Beklenen Kirletici Deerler
Tablo 113. Evsel Nitelikli Atksu Dearj Kriterleri
Tablo 114. Tipik Evsel Atk Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonlar
Tablo 115. Evsel Nitelikli Atk Su erisindeki Kirletici Ykleri
Tablo 116. Proje Kapsamnda Kullanlacak Su Miktarlar, Oluacak Atk Su Miktarlar ve
Berteraf Yntemleri
Tablo 117. Ses Gc Dzeyleri
Tablo 118. Ara ve Ekipmanlarn Ses Gc Dzeyleri
Tablo 119. Ses Gc Dzeylerinin Oktav Bantlarna Dalm
Tablo 120. Ses Basn Dzeyleri
Tablo 121. Atmosferik Yutu
Tablo 122. Nihai Ses Basn Dzeyleri
Tablo 123. Dzeltme Faktrleri
Tablo 124. Ses Dzeyleri
Tablo 125. Lgndz Deerleri
Tablo 126. antiye Alan in evresel Grlt Snr Deerleri
Tablo 127. Mesafeye Gre Titreim Hz Deerleri (W = 2,24 kg)
Tablo 128. Bina Temeli Titreim Hz (Vo) Deerlerine Bal Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar
Grebilecek Bina Trleri (Forssbland,1981)
Tablo 129. Patlatma Yaplan Kaya Tr ve Bina Temeli Altndaki Kaya Trne Bal Olarak
Deiim Gsteren k Katsays Asgari ve Azami Deerleri (Armac Printing
Company).
Tablo 130. Montana (Tennant, 1976) Yntemine Gre Balk, Vahi Yaam ve Rekreasyon
Amal Akarsu Aknt Oranlar
Tablo 131. Talkaya Reglatr Yerine Ait En Kesit Parametreleri ve Boyutsuz Islak evre ve
Boyutsuz Debi Deerleri
Tablo 132. Talkaya Reglatr in Hesaplanan Can Suyu Miktar (m
3
/sn)
Tablo 133. Hesaplanan Aylk Bazda Can Suyu Miktarna Gre Derede Meydana Gelebilecek
Su Seviyesi
Tablo 134. Hesaplanan Aylk Bazda Can Suyu Miktarna Gre Derede Meydana Gelebilecek
Su Hz
Tablo 135. Debi Sreklilik ndisine Gre Hesaplanan Parametrelere Ait Deerler
Tablo 136. Son 10 Yllk Gnlk Bazda llen Akm Verilerinden Elde Edilen ve 7Q10
Ynteminde Kullanlacak Olan Veri Seti
Tablo 137. Son 20 Yllk Gnlk Bazda llen Akm Verilerinden Elde Edilen ve 7Q20
Ynteminde Kullanlacak Olan Veri Seti
Tablo 138. Farkl Yntemlere Gre Belirlenen Can Suyu Miktar ve Reglatr Tarafndan Aylk
Bazda Kullanlacak Su Miktarlar (m
3
/sn)
Tablo 139. Farkl Yntemlere Gre Hesaplanan Can Suyu Miktarna Gre Derede Oluan Su
Seviyesi
Tablo 140. Farkl Yntemlere Gre Hesaplanan Can Suyu Miktarna Gre Derede Oluan Su
Hz
Tablo 141. Blgedeki Balk Trlerinin Yaayabilecei Minimum Akm ve Derinlikler (Cows and
Welcomme, 1998)
Tablo 142. Ekosistem Raporunda Talkaya Reglatrnden Sonra Braklmas nerilen
Minimum Su Miktarlar
Tablo 143. Talkaya. Reglatr Can suyu Miktarlar (Can suyu + Sulama Haklar) (m
3
/sn)
Tablo 144. Proje Havzasnda Bulunan Dier Tesisler ve Konumlar
Tablo 145. Evsel Nitelikli Atksu Dearj Kriterleri (letme Aamas)
Tablo 146. Tipik Evsel Atk Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonlar (letme Aamas)
Tablo 147. Evsel Nitelikli Atk Su erisindeki Kirletici Ykleri (letme Aamas)
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
12/398
EKLLER
ekil 1. Trkiyenin Birincil Enerji Talebi ve Yerli retimi
ekil 2. Trkiyede Yerli Enerji retiminin Talebi ve/veya Tketimi Karlama Oran
ekil 3. Talkaya Reglatr ve HES Tesis Alanlarna Ait Uydu Grntleri
ekil 3.a. Proje Akm emas
ekil 4. Artvin li Rzgarn Ortalama Hzna Gre izilmi Rzgar Gl
ekil 5. Artvin li Esme Saylarna Gre izilmi Rzgar Gl
ekil 6. Artvin li Deprem ve Sismik Durumu
ekil 7.Thornthwaite Yntemine Gre Artvin linin Su Bilanosu Grafii
ekil 8. Projenin Havzadaki Dier Tesisler likisini Gsterir ematik Plan
ekil 9. Hidrometeoroloji Bulduru Haritas
ekil 10. Artvin li Topraklarnn Alansal Dalm (%)
ekil 11. Artvin line ait Arazi Kabiliyet Snflarnn Dalm (%)
ekil 13. Artvin li Korunan Alanlar Gsterir Kroki
ekil 14. Artvin line Ait Maden Krokisi
ekil 15. letim Tneli Patlatma Dizayn
ekil 16. Krma-Eleme Tesislerine Ait Akm emas (Genel)
ekil 17. Krma-Eleme Tesislerine Ait Akm emas (Genel)
ekil 18. Krma-Eleme Tesisi rnek ekli
ekil 19. Har nitesi Tesisi Akm emas
ekil 20. Har nitesi Tesisi Akm emas
ekil 21. Havada Asl Partikllerin Dalm Grafii (Ykleme Havuzu Alan)
ekil 22. ken Partikllerin Dalm Grafii (Ykleme Havuzu Alan)
ekil 23. Havada Asl Partikllerin Dalm Grafii (Cebri Boru ve Santral Binas in)
ekil 24. ken Partikllerin Dalm Grafii (Cebri Boru ve Santral Binas in)
ekil 25. Havada Asl Partikllerin Dalm Grafii (Reglatr Alan Ulam Yolu in)
ekil 26. ken Partikllerin Dalm Grafii (Reglatr Alan Ulam Yolu in)
ekil 27. Havada Asl Partikllerin Dalm Grafii (Ykleme Havuzu Ulam Yolu in)
ekil 28. ken Partikllerin Dalm Grafii (Ykleme Havuzu Ulam Yolu in)
ekil 29. Havada Asl Partikllerin Dalm Grafii (antiye Sahas in)
ekil 30. ken Partikllerin Dalm Grafii (antiye Sahas in)
ekil 31. Paket Atk su Artma Tesisi Genel Plan
ekil 32. Grlt Yaylm Grafii
ekil 33. Debi Sreklilik Erisi
ekil 34. Islak evre-Debi likisi
ekil 35. Baz Akm Ayrma Yntemleri
ekil 36. Arazide Yerinde Yaplan lmler Sonucunda Elde Edilen En Kesit
ekil 37. Islak evre-Debi Arasndaki liki
ekil 38. Deredeki Su Seviyesi le Debi Arasndaki liki
ekil 39. Deredeki Su Hz le Debi Arasndaki liki
ekil 40. Karata Reglatr Yerinde llen Aylk Ortalama Debi Deerinin Zaman Gre
Deiimi
ekil 41.Talkaya Reglatr Yeri Debi Sreklilik Erisi
ekil 42. Akm-Tekerrr Aral Arasndaki liki
ekil 43. Akm-Tekerrr Aral Arasndaki liki
ekil 44. Projenin Havzadaki Dier Tesisler likisini Gsterir ematik Plan
ekil 45. Kazas in Acil Mdahale Plan
ekil 46. Yangn in Acil Mdahale Plan
ekil 47. Deprem in Acil Mdahale Plan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
13/398
EK LSTES
EK-1 1/25.000 lekli Proje Alann Gsterir Toporafik Harita
EK-2 1/5.000 lekli Proje Alann Gsterir Toporafik Harita
EK-3 1/25.000 lekli Proje Alann Gsterir Jeolojik Harita
EK-4 1/25.000 lekli Ulam Yollarn Gsteriri Toporafik Harita
EK-5 1/25.000 lekli Proje Etki Alann Gsterir Toporafik Harita
EK-6 1/100.000 lekli Proje Alann Gsterir Arazi Varl Haritas
EK-7 1/25.000 lekli Proje Alann Gsterir Mesere Haritas
EK-8 Talkaya Reglatr ve HES Projesi Yer Bulduru Haritas
EK-9 Talkaya Reglatr ve HES Projesi Google Earth Fotoraflar
EK-10 Talkaya Reglatr ve HES Projesine ait Fotoraflar
EK-11 Talkaya Reglatr ve HES Projesine Ait Plan ve Kesitleri
EK-12 Talkaya Reglatr ve HES Projesi Ekolojik Deerlendirme Raporu
EK-13 Talkaya Reglatr ve HES Projesi Su Kullanm Haklar Raporu
EK-14 Talkaya Reglatr ve HES Projesi SKKY Tablo-1e Gre Su Analiz Raporu
EK-15 Talkaya Reglatr ve HES Su Kullanm Hakk Anlamas ve Lisans
EK-16 Meteoroloji Genel Mdrlnden Alnm Artvin line Ait Meteorolojik Veriler
EK-17 DS Genel Mdrlnden Alnm Onayl Reglatr Yeri Akm Deerleri
EK-18 Talkaya Reglatr ve HES ED nceleme Deerlendirme Formu
EK-19 Protokol anlamas
EK-20 Kaz Fazlas Malzeme Dkm Alanlar in Alnm Kurum Grleri
EK-21 Ball Deresinden Su Kullanm le lgili DS 26. Blge Mdrlnn Gr
EK-22 leksiz keltim Havuzu Plan
EK-23 Halkn Katlm Toplants Gazete lanlar
EK-24 Nihai ED Raporu zleme Raporlar Formu
EK-25 Balk Geidi izimi
EK-26 1/100.000 lekli evre Dzeni Plan, Lejant ve Plan Hkmleri
EK-27 Topuolu Madencilik San. Ve Tic. Ltd. ti. Adna Bro Tescil Belgesi ve Yeterlilik
Belgesi
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
14/398
KISALTMALAR
ABD Amerika Birleik Devletleri
ADNKS Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi
Ag Gm
AG Akm Gzlem stasyonu
AKM Askda Kat Madde
AMP Acil Mdahale Plan
Au Altn
A.. Anonim irketi
bk. Baknz
BOI Biyolojik Oksijen htiyac
C Santigrat
CITES Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Trlerinin Uluslararas
Ticaretine likin Szleme
cm Santimetre
Cu Bakr
ED evresel Etki Deerlendirmesi
dBA A-Arlkl desibel
DPT Devlet Planlama Tekilat
DS Devlet Su leri Genel Mdrl
EE Elektrik leri Ett daresi
EPDK Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu
EA Elektrik retim A..
ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
Fe Demir
g Gram
GSYH Trkiye Gayri Safi Yurt i Haslas
ha Hektar
HC Hidrokarbon
HES Hidroelektrik Santral
hm
3
Hektometrekp
hPa HektoPaskal
Hz Hertz
IUCN Nesli Tkenme Tehlikesi Altnda Olan Trlerin Krmz Listesi
BBS statistiki Blge Birimleri Snflamas
KAKY Kat Atklarn Kontrolu Ynetmelii
kg Kilogram
KOI Kimyasal Oksijen htiyac
km Kilometre
kV Kilovolt
kVA Kilo volt amper
L Litre
m Metre
mm Milimetre
Mn Manganez
MTA Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl
MW Mega Watt
m/s Metre/saniye
m
2
Metrekare
m
3
/sa Metrekp/saat
No. Numara
NOx Azot oksitler
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
15/398
KA nemli Ku Alan
Pb Kurun
PM Partikl Madde
sa Saat
s Saniye
SKHKKY Sanayi Kaynakl Hava Kirlilii Kontrol Ynetmelii
SKKY Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii
T.C. Trkiye Cumhuriyeti
TEA Trkiye Elektrik letim A..
TL Trk Liras
TPAO Trkiye Petrolleri Anonim Ortakl
TK Trkiye statistik Kurumu
USEPA Amerika Birleik Devletleri evre Koruma Ajans
vb. Ve benzerleri
Zn inko
Derece
% Yzde
Binde
o
C Derece Santigrat
S/cm mikrosiemens/santimetre
mikro
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
16/398
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T.
TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,618 MWm/22,052 MWe),
KIRMA-ELEME VE HAR NTES
TESSLER
Artvin li, Arhavi lesi Snrlar erisi,
Kapistre Deresinin Bir Kolu Olan Ball
Deresi zerinde
BLM-I
PROJENN TANIMI VE AMACI
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
17/398
BLM I: PROJENN TANIMI VE AMACI
(Proje konusu faaliyetin tanm, mr, hizmet amalar, pazar veya hizmet alanlar ve
bu alan ierisinde ekonomik ve sosyal ynden lke, blge ve/veya il leinde
nem ve gereklilikleri)
Hazrlanan proje; 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayl Resmi Gazetede Yaynlanarak
Yrrle Giren evresel Etki Deerlendirmesi Ynetmeliinin Ek-II Seme-Eleme
Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi - Madde 28 Kurulu gc 0,5 MW ve zeri olan
nehir tipi santraller kapsamnda olup ayn ynetmeliin Madde 7 (b) bendi b) Seme
Eleme Kriterlerine tabi olup "evresel Etki Deerlendirmesi Gereklidir" karar verilen
projelere evresel Etki Deerlendirmesi Raporu hazrlanmas zorunludur hkm gerei
sz konusu proje; evre ve ehircilik Bakanl evresel Etki Deerlendirmesi zin ve
Denetim Genel Mdrlnn 05.04.2010 tarih ve 3090/20505 sayl yazsnda belirlenen
ED Raporu zel Format dorultusunda hazrlanmtr.
I.a. Proje Konusu
Eyner Enerji retim ve Tic. Ltd. ti. tarafndan Dou Karadeniz Blgesi, Artvin li,
Arhavi lesi snrlar ierisinde, Talkaya Reglatr iin Kapistre Deresinin bir kolu olan
Ball Derenin sularndan yararlanarak hidroelektrik enerji retimi amacyla Talkaya
Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinin yaplmas ve iletilmesi
planlanmaktadr.
Proje kapsamndaki santralin kurulu gc 22.618 MW olarak planlanmtr. Proje
kapsamnda yllk retilecek firm (gvenilir) enerji 23.502 GWh, sekonder (ikincil) enerji ise
69.166 GWh, olacaktr. Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe)
mevcut durumdaki akmlarla toplam 92.668 GWh enerji retilmesi planlanmaktadr.
I.b. Faaliyetin Tanm
Talkaya reglatr Kapistre Derenin Ball Dere kolu zerinde kardan all
kontrolsz beton arlkl olarak planlanmtr. Talkaya reglatr ile birlikte Ball
Dereden evrilen doal akmlar, yine Ball Derenin zerinde bulunan Talkaya HESte
enerji retimi amacyla trbinlenecektir.
Reglatr yeri, iki kola ayrlan Kapistre Derenin Ball dere kolu zerindedir.
Regltr yeri toporafik, jeolojik ve mhendislik koullar ynnden en uygun yerdir.
Talkaya reglatr kret kotu 990.08 m, talveg kotu 983.00 m, temel kotu 981.50 m,
talvegden ykseklii 7.08 m temelden ykseklik 8.58 mdir.
Talkaya Reglatr normal su seviyesi 988.00 m. olarak tespit edilmitir.
Talkaya reglatr talvegden itibaren 7.08 m yksekliinde nap kotu 988.00 m. olacak
ekilde kapaksz olarak tasarlanmtr. Yaplan optimizasyon almalar sonucu reglatr
yerindeki yllk ortalama akm deeri olan 2.640 m
3
/s
1
10
lpi/10
) = 10 log (2x(10
105/10
)) =108 dB
Faaliyet alannda 10 adet kamyon bulunacandan, kamyonlardan kaynaklanacak
toplam ses gc (Lw
T
) aadaki formlle hesaplanmtr,
Lw
T
= 10 log (
i
n
=
1
10
lpi/10
) = 10 log (10x(10
104/10
)) =114 dB
Faaliyet alannda 2 adet Ekskavatr bulunacandan, ekskavatrlerden
kaynaklanacak toplam ses gc (Lw
T
) aadaki formlle hesaplanmtr,
Lw
T
= 10 log (
i
n
=
1
10
lpi/10
) = 10 log (2x(10
107/10
)) =110 dB
Faaliyet alannda 2 adet beton mikseri bulunacandan, beton mikserlerinden
kaynaklanacak toplam ses gc (Lw
T
) aadaki formlle hesaplanmtr,
Lw
T
= 10 log (
i
n
=
1
10
lpi/10
) = 10 log (2x(10
104/10
)) =107 dB
Faaliyet alannda 2 adet beton pompas bulunacandan, beton pompasndan
kaynaklanacak toplam ses gc (Lw
T
) aadaki formlle hesaplanmtr,
Lw
T
= 10 log (
i
n
=
1
10
lpi/10
) = 10 log (2x(10
104/10
)) =107 dB
Faaliyet alannda 2 adet kompresr bulunacandan, kompresrden
kaynaklanacak toplam ses gc (Lw
T
) aadaki formlle hesaplanmtr,
Lw
T
= 10 log (
i
n
=
1
10
lpi/10
) = 10 log (2x(10
98/10
)) =101 dB
Yukardaki tabloda yer alan grlt kaynaklarna ait toplam ses gc dzeyinin
500-4000 Hz arasndaki 4 oktav bandna dalm aadaki tabloda verilmitir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
251/398
Bu amala desibellerle toplama ilemi tersine gerekletirilerek her bir oktav
bandndaki ses gc dzeyi hesap edilmitir.
w
w
L (i)
10
w
1
L
10
w
L 10 log( 10 )
10
L (i) = 10 log ( )
4
n
i
x
=
=
Tablo 119. Ses Gc Dzeylerinin Oktav Bantlarna Dalm
Grlt Kaynaklar
Ses Gc Dzeyi (dB)
Toplam 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz
Lastik Tekerlekli Ykleyici 108 102 102 102 102
Kamyon 114 108 108 108 108
Ekskavatr 110 104 104 104 104
Lastikli kepe 104 98 98 98 98
Beton pompas 107 101 101 101 101
Dozer 101 95 95 95 95
Beton mikseri 107 101 101 101 101
Mobil vin 104 98 98 98 98
Arazz 104 98 98 98 98
Kompresr 101 95 95 95 95
Not: Toplam ses gc dzeyinin 4 oktav bandna eit olarak dald kabul edilmitir.
2. Ses Basn Dzeyleri
Her bir grlt kaynann 4 oktav bandndaki ses basn dzeyi aadaki formle
gre hesaplanm olup sonular yine aadaki tabloda verilmitir.
p w 2
Q
L L 10log( )
4r
= +
L
p
: x Mesafedeki Grlt Seviyesi
Q : Ses Dzeyi Sabiti (2 alnmtr.)
r : x Mesafedeki Yarap
Tablo 120. Ses Basn Dzeyleri
Grlt Kaynaklar Mesafe
Ses Basn Dzeyi (dB)
500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz
Ykleyici Kepe
50 60,04 60,04 60,04 60,04
100 54,02 54,02 54,02 54,02
250 46,06 46,06 46,06 46,06
500 40,04 40,04 40,04 40,04
1000 34,02 34,02 34,02 34,02
2000 28,00 28,00 28,00 28,00
3000 24,48 24,48 24,48 24,48
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
252/398
Kamyon
50 66,04 66,04 66,04 66,04
100 60,02 60,02 60,02 60,02
250 52,06 52,06 52,06 52,06
500 46,04 46,04 46,04 46,04
1000 40,02 40,02 40,02 40,02
2000 34,00 34,00 34,00 34,00
3000 30,48 30,48 30,48 30,48
Ekskavatr
50 62,04 62,04 62,04 62,04
100 56,02 56,02 56,02 56,02
250 48,06 48,06 48,06 48,06
500 42,04 42,04 42,04 42,04
1000 36,02 36,02 36,02 36,02
2000 30,00 30,00 30,00 30,00
3000 26,48 26,48 26,48 26,48
Lastikli kepe
50 56,04 56,04 56,04 56,04
100 50,02 50,02 50,02 50,02
250 42,06 42,06 42,06 42,06
500 36,04 36,04 36,04 36,04
1000 30,02 30,02 30,02 30,02
2000 24,00 24,00 24,00 24,00
3000 20,48 20,48 20,48 20,48
Beton pompas
50 59,04 59,04 59,04 59,04
100 53,02 53,02 53,02 53,02
250 45,06 45,06 45,06 45,06
500 39,04 39,04 39,04 39,04
1000 33,02 33,02 33,02 33,02
2000 27,00 27,00 27,00 27,00
3000 23,48 23,48 23,48 23,48
Dozer
50 53,04 53,04 53,04 53,04
100 47,02 47,02 47,02 47,02
250 39,06 39,06 39,06 39,06
500 33,04 33,04 33,04 33,04
1000 27,02 27,02 27,02 27,02
2000 21,00 21,00 21,00 21,00
3000 17,48 17,48 17,48 17,48
Beton mikseri
50 59,04 59,04 59,04 59,04
100 53,02 53,02 53,02 53,02
250 45,06 45,06 45,06 45,06
500 39,04 39,04 39,04 39,04
1000 33,02 33,02 33,02 33,02
2000 27,00 27,00 27,00 27,00
3000 23,48 23,48 23,48 23,48
Mobil vin
50 56,04 56,04 56,04 56,04
100 50,02 50,02 50,02 50,02
250 39,06 42,06 42,06 42,06
500 36,04 36,04 36,04 36,04
1000 30,02 30,02 30,02 30,02
2000 24,00 24,00 24,00 24,00
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
253/398
3000 20,48 20,48 20,48 20,48
Arazz
50 56,04 56,04 56,04 56,04
100 50,02 50,02 50,02 50,02
250 42,06 42,06 42,06 42,06
500 36,04 36,04 36,04 36,04
1000 30,02 30,02 30,02 30,02
2000 24,00 24,00 24,00 24,00
3000 20,48 20,48 20,48 20,48
Kompresr
50 53,04 53,04 53,04 53,04
100 47,02 47,02 47,02 47,02
250 39,06 39,06 39,06 39,06
500 33,04 33,04 33,04 33,04
1000 27,02 27,02 27,02 27,02
2000 21,00 21,00 21,00 21,00
3000 17,48 17,48 17,48 17,48
3. Atmosferik Yutu
Her frekansa gre atmosferik yutu deerleri aadaki formle gre hesaplanm
olup bal nem (Q) % 72 alnmtr.
2
-8
atm
f x r
A 7.4 10
Q
x
| |
=
|
\ .
Tablo 121. Atmosferik Yutu
Frekans Mesafe Atmosferik Yutu
500 50 0,01
500 100 0,03
500 250 0,06
500 500 0,13
500 1000 0,26
500 2000 0,51
500 3000 0,77
1000 50 0,05
1000 100 0,10
1000 250 0,26
1000 500 0,51
1000 1000 1,03
1000 2000 2,06
1000 3000 3,08
2000 50 0,21
2000 100 0,41
2000 250 1,03
2000 500 2,06
2000 1000 4,11
2000 2000 8,22
2000 3000 12,33
4000 50 0,82
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
254/398
4000 100 1,64
4000 250 4,11
4000 500 8,22
4000 1000 16,44
4000 2000 32,89
4000 3000 49,33
4. Nihai Ses Basn Dzeyleri
Atmosferik yutu deerlerinin dlmesinden sonra her bir grlt kaynann 4
oktav bandndaki nihai ses basn dzeyi aadaki formle gre hesaplanm olup
sonular yine aadaki tabloda verilmitir.
L
p
= L
p
- A
atm
Tablo 122. Nihai Ses Basn Dzeyleri
Grlt Kaynaklar Mesafe
Nihai Ses Basn Dzeyi (dB)
500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz
Lastik Tekerlekli
Ykleyici
50 60,03 59,99 59,83 59,22
100 53,99 53,92 53,61 52,37
250 46,00 45,80 45,03 41,95
500 39,91 39,52 37,98 31,82
1000 33,76 32,99 29,91 17,57
2000 27,48 25,94 19,78 -4,89
3000 23,70 21,39 12,14 -24,86
Kamyon
50 66,03 65,99 65,83 65,22
100 59,99 59,92 59,61 58,37
250 52,00 51,80 51,03 47,95
500 45,91 45,52 43,98 37,82
1000 39,76 38,99 35,91 23,57
2000 33,48 31,94 25,78 1,11
3000 29,70 27,39 18,14 -18,86
Ekskavatr
50 62,03 61,99 61,83 61,22
100 55,99 55,92 55,61 54,37
250 48,00 47,80 47,03 43,95
500 41,91 41,52 39,98 33,82
1000 35,76 34,99 31,91 19,57
2000 29,48 27,94 21,78 -2,89
3000 25,70 23,39 14,14 -22,86
Lastikli kepe
50 56,03 55,99 55,83 55,22
100 49,99 49,92 49,61 48,37
250 42,00 41,80 41,03 37,95
500 35,91 35,52 33,98 27,82
1000 29,76 28,99 25,91 13,57
2000 23,48 21,94 15,78 -8,89
3000 19,70 17,39 8,14 -28,86
Beton pompas
50 59,03 58,99 58,83 58,22
100 52,99 52,92 52,61 51,37
250 45,00 44,80 44,03 40,95
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
255/398
500 38,91 38,52 36,98 30,82
1000 32,76 31,99 28,91 16,57
2000 26,48 24,94 18,78 -5,89
3000 22,70 20,39 11,14 -25,86
Dozer
50 53,03 52,99 52,83 52,22
100 46,99 46,92 46,61 45,37
250 39,00 38,80 38,03 34,95
500 32,91 32,52 30,98 24,82
1000 26,76 25,99 22,91 10,57
2000 20,48 18,94 12,78 -11,89
3000 16,70 14,39 5,14 -31,86
Beton mikseri
50 59,03 58,99 58,83 58,22
100 52,99 52,92 52,61 51,37
250 45,00 44,80 44,03 40,95
500 38,91 38,52 36,98 30,82
1000 32,76 31,99 28,91 16,57
2000 26,48 24,94 18,78 -5,89
3000 22,70 20,39 11,14 -25,86
Mobil vin
50 55,99 55,83 55,22 56,04
100 49,92 49,61 48,37 50,02
250 38,80 41,03 37,95 42,06
500 35,52 33,98 27,82 36,04
1000 28,99 25,91 13,57 30,02
2000 21,94 15,78 -8,89 24,00
3000 17,39 8,14 -28,86 20,48
Arazz
50 55,83 55,22 56,04 56,04
100 49,61 48,37 50,02 50,02
250 41,03 37,95 42,06 42,06
500 33,98 27,82 36,04 36,04
1000 25,91 13,57 30,02 30,02
2000 15,78 -8,89 24,00 24,00
3000 8,14 -28,86 20,48 20,48
Kompresr
50 52,22 53,04 53,04 53,04
100 45,37 47,02 47,02 47,02
250 34,95 39,06 39,06 39,06
500 24,82 33,04 33,04 33,04
1000 10,57 27,02 27,02 27,02
2000 -11,89 21,00 21,00 21,00
3000 -31,86 17,48 17,48 17,48
5. Ses Dzeyleri
A arlk ses dzeylerinin hesaplanmas iin aadaki tabloda yer alan dzeltme
faktrleri kullanlmtr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
256/398
Tablo 123. Dzeltme Faktrleri
Merkez Frekans (Hz) Dzeltme Faktr
500 -3,2
1000 0,0
2000 +1,2
4000 +1,0
Yukardaki tabloda yer alan dzeltme faktrleri ile yaplan hesap sonucunda her bir
grlt kaynann 4 oktav band iin bulunan ses dzeyleri ise aadaki tabloda
verilmitir.
Tablo 124. Ses Dzeyleri
Grlt Kaynaklar Mesafe
Ses Dzeyi (dBA)
Toplam Ses Dzeyi
(dBA)
500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz
Lastik Tekerlekli
Ykleyici
50 56,82 59,97 60,96 59,92 65,69
100 50,78 53,88 54,66 52,78 59,28
250 42,77 45,71 45,86 41,47 50,37
500 36,66 39,34 38,45 29,87 43,26
1000 30,47 32,62 29,63 12,68 35,89
2000 24,10 25,21 18,03 -15,68 28,14
3000 20,23 20,29 8,92 -41,54 23,43
Kamyon
50 62,82 65,97 66,96 65,92 71,69
100 56,78 59,88 60,66 58,78 65,28
250 48,77 51,71 51,86 47,47 56,37
500 42,66 45,34 44,45 35,87 49,26
1000 36,47 38,62 35,63 18,68 41,89
2000 30,10 31,21 24,03 -9,68 34,14
3000 26,23 26,29 14,92 -35,54 29,43
Ekskavatr
50 58,82 61,97 62,96 61,92 67,69
100 52,78 55,88 56,66 54,78 61,28
250 44,77 47,71 47,86 43,47 52,37
500 38,66 41,34 40,45 31,87 45,26
1000 32,47 34,62 31,63 14,68 37,89
2000 26,10 27,21 20,03 -13,68 30,14
3000 22,23 22,29 10,92 -39,54 25,43
Lastikli kepe
50 52,82 55,97 56,96 55,92 61,69
100 46,78 49,88 50,66 48,78 55,28
250 38,77 41,71 41,86 37,47 46,37
500 32,66 35,34 34,45 25,87 39,26
1000 26,47 28,62 25,63 8,68 31,89
2000 20,10 21,21 14,03 -19,68 24,14
3000 16,23 16,29 4,92 -45,54 19,43
Beton pompas
50 55,82 58,97 59,96 58,92 64,69
100 49,78 52,88 53,66 51,78 58,28
250 41,77 44,71 44,86 40,47 49,37
500 35,66 38,34 37,45 28,87 42,26
1000 29,47 31,62 28,63 11,68 34,89
2000 23,10 24,21 17,03 -16,68 27,14
3000 19,23 19,29 7,92 -42,54 22,43
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
257/398
Dozer
50 49,82 52,97 53,96 52,92 58,69
100 43,78 46,88 47,66 45,78 52,28
250 35,77 38,71 38,86 34,47 43,37
500 29,66 32,34 31,45 22,87 36,26
1000 23,47 25,62 22,63 5,68 28,89
2000 17,10 18,21 11,03 -22,68 21,14
3000 13,23 13,29 1,92 -48,54 16,43
Beton mikseri
2900 55,82 58,97 59,96 58,92 64,69
3378,6 49,78 52,88 53,66 51,78 58,28
3857,1 41,77 44,71 44,86 40,47 49,37
4335,7 35,66 38,34 37,45 28,87 42,26
4814,3 29,47 31,62 28,63 11,68 34,89
5292,9 23,10 24,21 17,03 -16,68 27,14
5771,4 19,23 19,29 7,92 -42,54 22,43
Mobil vin
2900 52,77 55,76 56,12 57,04 61,71
3378,6 46,68 49,46 48,98 51,02 55,32
3857,1 35,51 40,66 37,67 43,06 46,16
4335,7 32,14 33,25 26,07 37,04 39,64
4814,3 25,42 24,43 8,88 31,02 32,78
5292,9 18,01 12,83 -19,48 25,00 26,00
5771,4 13,09 3,72 -45,34 21,48 22,13
Arazz
2900 52,56 54,92 57,24 57,04 61,84
3378,6 46,26 47,78 51,22 51,02 55,58
3857,1 37,46 36,47 43,26 43,06 47,11
4335,7 30,05 24,87 37,24 37,04 40,67
4814,3 21,23 7,68 31,22 31,02 34,36
5292,9 9,63 -20,68 25,20 25,00 28,17
5771,4 0,52 -46,54 21,68 21,48 24,60
Kompresr
2900 48,72 53,04 54,24 54,04 59,00
3378,6 41,58 47,02 48,22 48,02 52,89
3857,1 30,27 39,06 40,26 40,06 44,75
4335,7 18,67 33,04 34,24 34,04 38,62
4814,3 1,48 27,02 28,22 28,02 32,56
5292,9 -26,88 21,00 22,20 22,00 26,53
5771,4 -52,74 17,48 18,68 18,48 23,01
6. L
gndz
Deerleri
En kt senaryo kabul ile her bir grlt kaynann ayn anda almas
durumunda oluacak edeer grlt dzeyleri ise hesaplanm olup aadaki tabloda
verilmitir.
w
L (i)
10
eq
1
gndz eq
L 10 log( 10 )
L = L
n
i
x
=
=
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
258/398
Tablo 125. Lgndz Deerleri
Mesafe Edeer Grlt Dzeyi (dBA)
50 75,11
100 68,70
250 59,81
500 52,79
1000 45,85
2000 40,07
3000 38,06
ekil 32. Grlt Yaylm Grafii
Yukarda bulunan deerler; 07.03.2008 tarih ve 26809 sayl Resmi Gazetede
yaymlanarak yrrle giren evresel Grltnn Deerlendirilmesi ve Ynetimi
Ynetmeliinin 23. maddesinde belirlenen ve evresel grlt snr deerlerini gsteren
Tablo-5 ile karlatrlmtr.
Tablo 126. antiye Alan in evresel Grlt Snr Deerleri
Faaliyet tr (yapm, ykm ve onarm) L
gndz
(dBA)
Bina 70
Yol 75
Dier kaynaklar 70
Proje yerine en yakn yerleim yeri; santral alanna yaklak 243 m mesafedeki
Kamilet Mezrasdr.
En kt artlarda 100 m den itibaren grlt deeri 68,70 dBA civarnda olup, bu
noktadan sonra GDYYde belirtilen snr deerin altnda kalmaktadr. Ayrca yukarda
yaplan hesaplar i makinelerinin ayn anda alaca kabul ile yaplmtr. Ancak sz
konusu i makineleri ve nakliye aralar gn iinde farkl zamanlarda ve farkl yerlerde
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
Mesafe
(m )
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
259/398
kullanlacaktr. Dolaysyla proje kapsamnda yer alan yerleim yerlerine olumsuz bir etki
sz konusu olmayacaktr.
Vibrasyon
letim tneli Atnal kesitli olarak projelendirilecektir. Tnel eimi 0,001 olarak
belirlenmitir. letim tneli inaatnda patlatma yaplacak olup patlatma ile ilgili detayl
bilgiler aada verilmitir.
Ateleme ileminde patlayc olarak ANFO kullanlacaktr. Yemleyici olarak dinamit
ateleyici olarak elektrikli kapsl tahrikli nonel kapsl kullanlacaktr.
Tnelin ap 3 m ve et kalnlklar 0,35 metredir.
Tnelin toplamdaki ap ise 3 m + 0,30 m + 0,30 m =3,6 m alnmtr.
Her delik iin;
1 nonel kapsl deliin 2,05 m lik ksmna ANFO ( arj younluu 0,85 kg/m) =
1,743 kg ANFO toplamda 12 adet delik, ile 144 m
3
pasa gevetmesi yaplacaktr. Delik
bana 12 m
3
malzeme alnacaktr.
Bir delikte kullanlacak patlayc miktar = anfo+dinamit
Bir delikte kullanlacak patlayc miktar = 1,74 + 0,5
Bir delikte kullanlacak patlayc miktar = 2,24 kg
Devine Bants
Patlatmayla oluturulan titreimin evre yaplarna etkisi Devine bants (Devine
et al,1966) ile tespit edilmektedir.
V = k(D/W)
-1,6
V : Kaya inde Yaylan Titreim Hz (in/sn)
k : Kaya Trne Bal Katsay (26260)
D : Patlatma Noktas le evre Yerleim Birimleri Arasndaki Etkili
Mesafe (feet)
W : Bir Gecikme Aralndaki Patlayc Miktar (libre) =1 kg
1 feet : 0,3048 m
1 libre : 0,4536 kg
1 in : 25,4 mm
Kayacn titreimi iletme kapasitesi k katsays olarak alnmaktadr. Patlatma
kayna ile hassas nokta arasndaki birimlerin deikenlii, fay, atlak, krk gibi
sreksizliklerin younluu k katsaysn etkilemektedir. Homojen birimlerde katsay 260
saysna yaklarken, tektonik etkilerin younluu ve geilen her farkl birim katsayy 26
saysna yaklatrmaktadr. K katsays ortalama hesaplamalarda 200 olarak alnmtr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
260/398
Tablo 127. Mesafeye Gre Titreim Hz Deerleri (W = 2,24 kg)
D W k Sonu 1/5V 1/2V
50 2,24 200 5,21 1,04 2,60
100 2,24 200 1,72 0,34 0,86
150 2,24 200 0,90 0,18 0,45
200 2,24 200 0,57 0,11 0,28
250 2,24 200 0,40 0,08 0,20
300 2,24 200 0,30 0,06 0,15
350 2,24 200 0,23 0,05 0,12
400 2,24 200 0,19 0,04 0,09
450 2,24 200 0,15 0,03 0,08
500 2,24 200 0,13 0,03 0,07
550 2,24 200 0,11 0,02 0,06
600 2,24 200 0,10 0,02 0,05
650 2,24 200 0,09 0,02 0,04
700 2,24 200 0,08 0,02 0,04
750 2,24 200 0,07 0,01 0,03
800 2,24 200 0,06 0,01 0,03
850 2,24 200 0,06 0,01 0,03
900 2,24 200 0,05 0,01 0,03
950 2,24 200 0,05 0,01 0,02
1000 2,24 200 0,04 0,01 0,02
1050 2,24 200 0,04 0,01 0,02
1100 2,24 200 0,04 0,01 0,02
1150 2,24 200 0,03 0,01 0,02
1200 2,24 200 0,03 0,01 0,02
1250 2,24 200 0,03 0,01 0,02
1300 2,24 200 0,03 0,01 0,01
1350 2,24 200 0,03 0,01 0,01
1400 2,24 200 0,03 0,01 0,01
1450 2,24 200 0,02 0,00 0,01
1500 2,24 200 0,02 0,00 0,01
1550 2,24 200 0,02 0,00 0,01
Yukardaki tabloda:
V : mm/sn Mesafeye Gre Deien Titreim Hz
V
o
: Bina Temelindeki Titreim Hz
Kaya ii titreim hznn 1/2 1/5 i V
o
deeri olarak kabul edilmektedir
(Forssbland, 1981).
Tablo 128. Bina Temeli Titreim Hz (Vo) Deerlerine Bal Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar
Grebilecek Bina Trleri (Forssbland,1981)
Bina Tr V
0
(mm/sn)
a Yklmaya yz Tutmu ok eski tarihi binalar 2
b Sval briket, kerpi, yma tula evler 5
c Betonarme Binalar 10
d Fabrika gibi ok salam yapda endstriyel binalar 10 40
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
261/398
Proje kapsamnda yer alan yerleim yerlerinde en hassas yapnn yukardaki
tabloda yer alan b tipi binalar olduu kabul edilirse V
o
hznn 5 mm/sn nin zerine
kmamas gerekmektedir.
Tablo incelendiinde 2,24 kglk arjn etkisi ile oluan titreim hz patlatma
noktasndan itibaren yaklak 100 m den itibaren 5 mm/sn nin altna inmektedir. Bu
durumda anlk arj ile yaplan patlatmalar sonucu oluan vibrasyonun proje kapsamndaki
yerleim yerlerine olumsuz etkisinin olmayaca tahmin edilmektedir.
Patlatma sonucu oluan titreimlerin genlii aadaki bantdan
hesaplanmaktadr (Armac Printing Company).
A : (KW)/D
A : Patlatma Sonucu Oluan Titreimlerin Azami Genlii (mm)
W : Bir Gecikme Aralnda Atelenen Patlayc Miktar (kg)
D : Patlatma Kayna le evre Yerleim Birimleri Arasndaki Etkili Mesafe (m)
K : Kaya Trne Bal Katsay
Tablo 129. Patlatma Yaplan Kaya Tr ve Bina Temeli Altndaki Kaya Trne Bal Olarak Deiim
Gsteren k Katsays Asgari ve Azami Deerleri (Armac Printing Company).
Patlatma Yaplan Birim Temel Alt Kaya Tr K Katsays
Maksimum Minimum
Kaya Kaya 0,57 1,15
Kaya Kil (Toprak ) 1,15 2,3
Kil (Toprak ) Kaya 1,15 2,3
Kil (Toprak ) Kil (Toprak ) 2,3 3,4
Genlik deerinin 0,05 mm nin altnda olmas durumunda binalarda hasar olmad
bilindiinden (Armac Printing Company) maksimum patlayc miktar ile yaplacak
atmlarda etki mesafesi;
D = (KW)/A
D = (1,15 * 2,24)/0,05 = 34,42 m bulunur.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesi kapsamnda
inas planlanan iletim tneline en yakn yerleim yeri olan Kamilet Mezras, iletim tneline
1.250 m uzaklktadr. Kamilet Mezras yaplar tablodan b tipi binalar olduu kabul
edilirse Vo hznn 5 mm/sn nin zerine kmamas gerekmektedir.
Yukardaki tabloya gre 2,24 kglk arjn etkisi ile oluan titreim hz patlatma
noktasndan itibaren yaklak 100 m sonra 5 mm/sn nin altna inmektedir. Bu durumda
anlk arj ile yaplan patlatmalar sonucu oluan vibrasyonun en yakn yerleim yeri olan
Kamilet Mezrasnn olumsuz etkisinin olmayaca tahmin edilmektedir. Patlatma
yaplmadan nce tm gvenlik nlemleri ve izinler alnacaktr.
Sahada patlatma srasnda gecikmeli kapsl kullanlmas da bir seferde atlan
patlayc madde miktarn, delik apnn dk tutulmas ise delik bana kullanlacak
patlayc madde miktarn azaltacandan patlatma sonucu oluacak titreim de
azalacaktr. Sonu olarak; faaliyet esnasnda yaplacak patlatma ileminden dolay
oluacak vibrasyonun, yakn yerleim birimleri zerinde olumsuz bir etki yaratmas sz
konusu deildir. Proje kapsamnda alma saatlerine uyulacak ve Patlatma annda
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
262/398
oluacak darbe grlts dzeyi GDYY Madde 23 d bendinde belirtildii zere LCmax 100
dBCyi amayacaktr.
letim Tnelinde kullanlacak patlayc madde proje alan ierisinde
depolanmayacak ve ihtiya duyulduka getirilecektir. Patlatma ilerinden eitimli ve
tecrbeli ateiler altrlacaktr. Deneyimli patlatma ve emniyet mhendisleri ilere
nezaret edecektir. Yanc ve patlayc maddelerin (dinamit, benzin, mazot vb.) gvenli bir
ekilde depolanmas ve tanmas, projenin inaatn gerekletirecek olan mteahhidin
sorumluluu altnda olacaktr.
letim Tnelinde yaplacak olan tm patlatmalar evre halkn rahatsz etmemesi
iin gndz vardiyasnda gerekletirilmesine zen gsterilecektir. Patlatma ilerinde
mhendislerin sorumluluunda eitimli ve tecrbeli ateiler grev yapacak ve bylece
gvenlik azami lde salanacaktr. Patlatma srasnda evre emniyetinin salanmas
amacyla patlatma yaplacak tarih ve saatler en yakn yerleim birimlerine yeterli bir sre
nceden bildirilecek ve patlatma yaplacak alana yetkisiz kiilerin girmesi engellenecektir.
Yukarda belirtilen patlayc maddelerin tanmas, depolanmas ve kullanmlar
esnasnda; alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl
maddelerle alan Yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hakkndaki Tzkde,
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, i Sal ve Gvenlii Tznde ve Tekel
D Braklan Patlayc Maddelerle, Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, thali,
Tanmas, Saklanmas, Sat, Kullanlmas, Yok edilmesi, Denetlenmesi Usul ve
Esaslarna likin, Tzkte ve Tehlikeli Maddelerin Karayolu le Tanmas Hakknda
Ynetmelikte ngrlen hkmlere uyulacaktr.
V.1.17. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Dek Yerine
Getirilecek lerde alacak Personelin ve Bu Personele Bal Nfusun Konut ve
Dier Teknik/Sosyal Altyap htiyalarnn Nerelerde ve Nasl Temin Edilecei,
Arazinin hazrlanmasndan balayarak nitelerin almasna dek gerekletirilecek
olan inaat faaliyetlerinde toplam 100 kiinin altrlmas planlanmaktadr. Gerekli olan
personel, ncelikle yakn yreden seilecektir. Yakn yerleimlerden gelecek personel iin
servis hizmetleri verilecektir. Dier personel iin antiye Sahas ierisinde prefabrik
hizmet binas kurulacaktr. Hizmet binasnda alacak personel iin misafirhane, kantin,
mutfak, banyo, tuvalet, ilk yardm dolab vb. yaplar yer alacaktr. Personele bal nfus
iin herhangi bir lojman vs. yaplmas dnlmemektedir.
Personelin ilk yardm ihtiyalar iin hizmet binasnda bir revir oluturulacak.
Personelin salk durumlarnn denetlenmesi ve acil tedavi gibi salk hizmetleri ilk etapta
bu revirde giderilecektir.
V.1.18. Arazinin Hazrlanmasndan Balayarak nitelerin Almasna Dek
Srdrlecek lerden, nsan Sal ve evre iin Riskli ve Tehlikeli Olanlar,
Projenin inaat aamasndan balayarak nitelerin faaliyete almasna dek
meydana gelebilecek insan sal ve evre iin riskli ve tehlikeli iler, hemen her inaat
almasnda meydana gelmesi muhtemel yaralanma, antiye ii trafik kazalar, malzeme
sramas, insan dmesi, i makineleri kazalar vb. olaylardr. Bu balamda alma
alanna uyarc levhalar konulacak ve alanlara i gvenlik eitimi verilecektir. naat
almalarnda i kazalarna kar 4857 sayl Kanunu ve bu kanun uyarnca kartlan
ynetmelik, tzk, genelge, tamim vb. hkmlerine uyulacaktr. Bunun dnda yrrlkteki
ynetmelik ve mevzuatlara uygun bir iyeri gvenlii ve kaza nleme plan hazrlanarak
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
263/398
uygulamaya konulacaktr. Personel ve iiler yaplacak iin gerektirdii i gvenlii
malzemeleri ile donatlacak ve bunlarn salk ve i gvenlii kurallarna uygun artlar
altnda almalar salanacaktr. i ve personelin sal asndan da gerektiinde toz
maskeleri ve kulaklklar kullanlacaktr.
ilerin sal asndan en byk potansiyel tehlike ise i gcnde grlebilecek
bulac hastalklardr. Sz konusu durumu asgariye indirmek iin iiler kurulacak olan
revirde periyodik muayeneden geirilecektir. naat iilerinin yre halk ile temas asgari
seviyede tutulacak, bylece halka hastalk bulatrma riski de azalacaktr. nemli hastalk
ve yaralanmalarda en yakn yerleim yerinde bulunan hastane imkanlarndan
faydalanlacaktr.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesi kapsamnda
patlatma ilemleri gerekli izinler alnarak ilgili mevzuat uyarnca yaplacaktr. Patlayc
maddeler proje sahasnda depolanmayacak, ihtiya duyulduu zamanlarda sahaya
getirilmesi salanacaktr.
Patlatma ilerinde eitimli ve tecrbeli ateiler altrlacaktr. Deneyimli patlatma
ve emniyet mhendisleri ilere nezaret edecektir. Yanc ve patlayc maddelerin (dinamit,
benzin ve mazot vb.) gvenli bir ekilde depolanmas ve tanmas, projenin inaatn
gerekletirecek olan mteahhidin sorumluluu altnda olacaktr.
Proje kapsamnda ihtiya duyulan gevetme patlatmalar kularn reme dnemi
(Mart-Haziran) dnda yaplacaktr.
Proje kapsamnda tnelde gevetme patlatmalar yaplacak olup gereken nlemler
alnacaktr. Gevetme patlatmalar srasnda oluacak titreim iin, 04.06.2010 tarih ve
27601 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren evresel Grlt
Deerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmelii 25. Madde hkmlerine riayet edilerek gerekli
nlemler alnacaktr.
Patlayc maddelerin kullanm ile ilgili olarak 29 Eyll 1987 tarih ve 12028 sayl
Tekel D Braklan Patlayc Maddelerle, Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, ithali,
tanmas, saklanmas, depolanmas, sat, kullanlmas, yok edilmesi, denetlenmesi,
Usul ve Esaslar tzk hkmlerine uyulacaktr. Ayrca 24.12.1973 tarih ve 14752 sayl
Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmi olan Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve
Zararl Maddelerle alan yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hakknda Tzk
hkmlerine uyulacaktr. Patlatma yaplaca zaman anons ve duyuru yntemleriyle, yre
sakinlerinin bilgilendirilmesi salanacaktr.
Proje almalarnda kullanlacak i makinelerinin yakt ikmalleri ve ya deiimleri
sahada yaplmayacak olup, yakn evredeki ruhsatl akaryakt istasyonlarnda
yaptrlacaktr. Ruhsatl akaryakt istasyonlarna gidilememesi halinde Atk Yalarn
Kontrol Ynetmelii Madde-18 hkmlerine uyularak geici depolama yaplacak olup,
atk ya kategori analizi yaplarak kan analiz dorultusunda lisansl geri kazanm/bertaraf
tesislerine gnderilecektir. Proje kapsamnda aa kmas muhtemel atk yalar;
30.07.2008 tarih ve 26952 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Atk
Yalarn Kontrol Ynetmelii (30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede
yaymlanarak yrrle giren Atk Yalarn Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik
Yaplmasna Dair Ynetmelik) hkmlerine uyularak bertaraf edilmesi salanacaktr.
Proje alannda alacak iiler iin kurulacak olan revirden kacak tbbi atklar
22.07.2005 tarih 25883 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tbb
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
264/398
Atklarn Kontrol Ynetmelii (30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede
yaymlanarak yrrle giren Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik
Yaplmasna Dair Ynetmelik) hkmlerine uygun olarak dier tm atklardan ayr olarak
toplanacak, Ynetmelie uygun bertaraf salanacaktr.
V.1.19. naat Faaliyetlerinin Karasal ve Sucul Flora/Fauna zerine Olas Etkiler ve
Alnacak Tedbirler, Btncl Etki Deerlendirmesi,
a) Projenin naat Aamasnda Sucul Ekosisteme Olan Etkileri ve Alnmas
Gereken nlemler
evre sorunlarna yol ama bakmndan, hidroelektrik santralleri en az zararl
etkileri yaratan enerji retim tesisleridir. Bu tr tesisler hava, su kirlilii, kat atk ve
radyoaktif sznt tehlikesi yaratmazlar. Bundan dolay bu tr tesislerin kendileri deil
suyun topland havzalara olan etkileri incelenmektedir.
Baraj yapm sonucunda, ekosistemde meydana gelebilecek etkiler genel olarak
aadaki maddeler altnda verilebilir.
Birinci basamakta, suyun fiziksel, kimyasal yapsnn ve jeomorfolojik olarak
meydana gelen deiim ve suyun doal akntsnda meydana gelen deiim,
kinci basamakta, nehir kenarlarndaki bitkiler, su ierisindeki bitkiler ve suyun
alt ksmlarndaki doal sulak alanlarda, primer prodksiyondaki deiimler,
Bu balklar altnda olabilecek etkiler ve sonular ve alnabilecek nlemler ise
aada verilmitir.
Reglatr inaatlar srasnda oluacak fiziksel ve mekanik etkiler (patlatma, nehir
sistemine partikl karm gibi) sucul canllar etkileyebilecektir. Ancak inaat
aamasndan sonra sistem kendini ksa srede toparlayabilecek bir dinamik etkileim
potansiyeline sahiptir. Bununla birlikte inaat almalarnn balklar asndan nemli olan
yumurtlama dnemlerinde minimum dzeyde yrtlmesi nem tamaktadr. Alanda
yakalanan balk trlerinin biyolojilerine bakldnda Nisan ve Temmuz aylar arasnda
yumurta braktklar bilinmektedir. Bu sre ierisinde sucul sisteme verilecek maddeler
balklarn yumurtlama faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek olmasndan tr bu aylar
arasnda zen gsterilecektir. zellikle alabalk trleri iin reme dnemi de Kasm-Ocak
aylar arasndadr. Blgenin en nemli balk tr olarak kabul edilen alabalklarn bu
dnemdeki remeleri iin braklacak su miktar nemlidir ve inaat faaliyetlerinin bu
dnemlerde minimum dzeyde tutulmas salanacaktr.
Reglatr gvdesinin inaat srasnda, kazma almalar sonucu baz materyaller
su ktlesine kararak bulankl arttrabilir ve sucul canllara olumsuz etkisi olabilir. Ayn
zamanda ak aaya gelen bu materyaller su kalitesinde baz deiimlere neden
olabilmektedir. Bunun iin, reglatr gvdesinin inaat srasnda, faaliyetin srdrlecei
ksmda suyun yata deitirilmeyecek ve oluan hafriyatn, su ile temas edilmeyecek
ekilde kazma almalar yaplacaktr. Bylece oluacak silt ve malzemenin de ak aa
gitmesi ksmen engellenmi olacaktr. Bunun yan sra sediman tutucu olarak kullanlan
baz jeo tekstil materyalleri kullanlarak oluabilecek sedimann ak aalara gitmesi
engellenecektir.
Faaliyetin gerekletirilecei alan ve antiye Ball deresinin kenarnda olacandan,
antiyenin atklarnn dereye braklmayacaktr. alan iilerin oluturduu kanalizasyon
ve dier atklarn dereye dearj edilmeden paket artma sisteminde ileme tabi tutulduktan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
265/398
sonra Ball deresine verilecektir. Artlmadan dereye verilecek sular, derenin organik
madde miktarn arttrarak trofikasyon srecini hzlandrabilir.
Reglatr ve baraj alanlarnda kalacak karasal ortam ile nehir yata, kk bir gl
ve glet ekosistemine dnecektir. Ancak inaat aamasnda ykc bir takm etkiler
olabilirse de bu durum kalc olmayp ksa srede sistem kendini toparlayacaktr. Su
kalitesinde olumsuz deiiklikler yaratmamas iin su tutma alan altnda kalacak al ve
aa gibi organik maddelerin rmesinin engellenmesi iin syrlma yaplacaktr. alma
alannn evresi aa rts ile kapldr. Bu alanlarda syrma ileminin yaplmas,
reglatrn uzun mrl olmas asndan nemlidir. Aksi takdirde ksa srede ayrmaya
balayacak olan bu bitki topluluklar ar besin maddesi birikimine neden
olabilmektedirler. Bu durum doal gllerde grlen trofikasyon srecini hzlandrr. Besin
maddesinin art fitoplanktonik organizmalarn zaman zaman patlama dzeyinde
artlarna neden olabilir ve bu durum sistemin ekolojik dengesini tamamen bozmas
anlamna gelmektedir. Bu tr gelimeler baraj yaplarnn mr ve rekreasyon amal
kullanm iin olumsuz sonular dourur.
b) Projenin naat Aamas ve naat Aamasndan nce Karasal Flora
Ekosisteme Olan Etkileri ve Alnmas Gereken nlemler
Flora Asndan naat Aamasndan nce Alnacak nlemler
Proje sahasnda inaat aamasndan nce alnmas gereken nlemler iki aamada
olmaldr. Birinci aama proje sahasndan tespit edilen endemik bitki trlerinin hepsi IUCN
kriterlerine gre LC kategorisinde olduundan inaat ncesinde ya da inaat sonrasnda
bu trlerin korunmasna ynelik nlem alnmasna gerek yoktur. kinci aamada ise proje
sahasnda topran verimli tabakas olan yaklak ilk 10 cmlik ksm syrlacak ve inaat
tamamlandktan sonra peyzaj almalarnda kullanlmas iin uygun alanlarda
depolanacaktr. Depolanacak toprak dz bir zeminde, en fazla 3 m uzunluunda 1 metre
yksekliini gemeyecek ekilde depolanacaktr. naat faaliyetleri tamamlandktan sonra
bu toprak alann yeniden eski haline getirilmesinde kullanlacaktr. Depolanan topran
iinde bulunan tohumlar toprak yeniden serildiinde imlenecek ve alann eski haline
gelmesi daha ksa zamanda olacaktr.
Flora Asndan naat Aamasnda Alnacak nlemler
naat aamasnda kan toz, zellikle bitkilerin yapraklarnn zerinde bir tabaka
oluturmakta, bitkilerin stomalarnn kapanmasna, gaz al-veriinin engellenmesine
neden olmaktadr. Belli bir zaman sonra bitkinin yapraklarnn prsmesine, kurumasna
ve dllenemeden solmasna neden olmaktadr. Ayrca ieklerin dllenmesin de, zellikle
tozlar stamenleri (erkek reme organlar) zerini kapatarak tozlamann olmasn
engellemektedir. Bu olumsuz durumlarn engellenmesi iin zellikle inaat aamasnda
scakla bal olarak toz kn engellemek iin arazzlerle sulama yaplmas
gerekmektedir. Dllenemiyen ieklerin bir sonraki yl ieklenme dnemlerinde
populasyonlarnda azalma olmakta, bu durum eer yaplyor ise arcl byk bir oranda
engellemektedir. Bir yllk ya da iki yllk bitkilerde toz bitkilerin dllenmesinde olumsuz bir
rol oynamaktadr. Fakat ok yllk aa ya da al trlerinde bu durum biraz daha tolere
edilebilmektedir. ok yllk bitkilerin adaptasyonu bir ya da iki yllk bitkilere gre daha
kolay olmaktadr. Bu nedenlerden tr Talkaya Reglatr ve HES (22,658
MWm/22,052 MWe) projesi sahasnda inaat aamasnda zellikle kacak toza kar
nlem alnacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
266/398
c) Projenin naat Aamas ve naat Aamasndan nce Karasal Fauna
Ekosisteme Olan Etkileri ve Alnmas Gereken nlemler
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe)projesinin hayata
geirilmesi aamasnda projenin ekillenecei doal alanlarda ve bu alanlar deiik
ekillerde kullanan lokal fauna bileenleri zerinde baz etkilerin meydana gelmesi
kanlmazdr. Bu etkilerin ortadan kaldrlabilmesi veya en aza indirilebilmesine ynelik
olarak alnmas gereken nlemler inaat aamas ncesi ve naat aamas ile iletme
aamas olmak zere 2 alt balk altnda deerlendirilmitir.
naat Aamas ncesinde ve naat Aamasnda
Artvin li, Arhavi lesi snrlar ierisinde gerekletirilmesi planlanm olan
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) Projesi kapsamnda
Kapistre Derenin bir kolu olan Ball Dere zerinde, 983.00 kodunda tesis edilecek
Talkaya Reglatr; ak aa kesimde, akarsu kysnda tesis edilecek bir hidroelektrik
santrali, reglatrde toplanan suyu hidroelektrik santraline iletmek amacyla yararlanlacak
3.824 metre uzunluunda, 3 m apnda bir iletim tneli; tnel ile tanan suyun
hidroelektrik santraline drlmeden nce tutulaca bir ykleme havuzu ve buradaki
suyun HESe drlmesinde kullanlacak, 750 metre uzunlukta, 1,15 cm apnda bir
cebri boru ile olduka snrl byklkteki bir santral alan bulunmaktadr.
Proje bileenleri arasnda en nemli dnm reglatr, ykleme havuzu ve
santral binalarnn yer alaca kesimlerde gerekleecektir. Kapistre deresi zerinde,
derenin kysnda tesis edilecek kalc su toplama yaps, tnel, ykleme havuzu ve santral
binas daimi olarak bu kesimlerde kalacak beton yaplardr. Bu kesimde ekillendirilmi
olan antiye alan ise geici mahiyettedir.
Reglatr, Kapistre deresinin yan kolu olan Ball Deresi zerinde beton zellikte,
byke bir havuz eklinde olacaktr. naat zemini olarak akarsu yata zerinde snrl
byklkteki bir aklk seilmitir. Reglatrn tesis edilecei kesimin akarsu kysnda
kendiliinden meydana gelmi, nispeten dz ve bitkisiz bir alandan seilmesiyle bu
kesimlerde doal bitki rtsne, zellikle de orman formasyonuna ve bu kesimlerden
yararlanan fauna elemanlarna verilebilecek zararlarn da nne geilmesi hedeflenmitir.
Faaliyetle ilgili olarak gerekletirilen saha almalarnda zeminde yaamakta olan baz
kemirgen trleri belirlenmitir. Bu trler habitat olarak genellikle orman alanlarn tercih
etmektedirler. Bu nedenle orman alanlar dnda, iki farkl noktada tesis edilmesi
planlanan kalc beton yaplarn inaat srecinde bu trlere bal bireyler herhangi bir
zarar grmesi beklenmemektedir.
Teorik olarak akarsular zerinde tesis edilecek reglatrlerin tesis edili ve iletilme
ekilleri yredeki doal yaamn korunmas ve sreklilii asndan byk nem
tamaktadr. Talkaya projesi kapsamnda yer alan reglatr Ball Dereden su alacak
olsa da gerek konumu, gerekse de iletili ekli akarsu yatanda srekli olarak su
bulunacak ekilde olacaktr. Sadece inaat sresinde deil santralden enerji retimine
geilmesinden sonraki srete de reglatr ve HES arasndaki mesafede Ball Dere
yatandaki doal su akn tamamen engellemeyecek ekilde iletilecektir. Yani klasik
baraj tiplerinde olduu gibi akarsuyun n tamamen kesilerek bir baraj gl meydana
getirilmeyecektir. Bu durum, planlanm olan proje nedeniyle akarsu ortamnn durgun su
ortamna dntrlmeyecei anlamna gelmektedir. Yani byk ve kalc evresel
dnme neden olan bir uygulama sz konusu olmayacaktr. Aksine en az miktar, yln
en scak dneminde akarsu yatanda bulunan su miktarndan daha az olmayacak
dzeyde ve bu kesimde yaayan yabanl formlarn rutin yaamsal faaliyetlerini olumsuz
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
267/398
etkilemeyecek miktardaki su Ball Dere yatana braklacaktr. Beslenme amacyla su
kysna gelen omurgal hayvan trleri yannda reme amacyla zorunlu olarak akarsu
kysna gelen ikiyaamllar yumurtalarn brakacak ve bakalam sreci tamamlanncaya
kadar, hatta erginler karaya ktklarnda bile akarsularn yatanda yeterli miktarda su
bulunacaktr.
Bilindii gibi akarsu ortamlarnn en nemli faunal formu balk trleridir. Bu
trlerden sonra akarsu ortamn yaam alan olarak seen gruplar ise srasyla
ikiyaamllar, baz srngenler, baz ku trleri ve az sayda da memeli hayvan trdr. Bu
nedenle akarsu yatana braklacak suyun miktar ve sreklilii bu gruplar asndan da
nem tamaktadr. rnein kiyaamllarn yaam dnglerinde, zellikle de reme
dneminde mutlaka suya gereksinimleri bulunmaktadr. Bu nedenle en azndan ilkbahar
dneminde akarsu yatanda mutlaka su bulundurulmaldr. Dier gruplar asndan ise
suyun bulunmas yl boyunca su gereksinimlerini bu sulardan karlayan dier fauna
bileenleri asndan nemlidir. Balk trleri iin hesaplanacak ve akarsu yatana
braklacak su miktarnn dier fauna bileenlerinin su gereksinimlerini karlamak
asndan yeterli olacaktr. Can suyu olarak adlandrlan sz konusu suyun akarsu
yatana braklmas durumunda bu habitat tipindeki doal yaamn kesintiye
uramayaca dnlmektedir.
Proje kapsamnda, iletim tneli, derivasyon kanal, reglatr alan ulam yolu,
ykleme havuzu ulam yolu, cebri boru, reglatr ve dier nitelerin kapsamnda
yaplacak syrma ve kaz almalar, krma-eleme, har nitesi ve tnel ii delme
patlatma ve ekipman almalar sonucunda; dolayl ve dolaysz yollardan bulankla yol
aarak derelerdeki sucul faunann yaamn ve su kalitesinin olumsuz etkileyecek ve
faaliyet alanndaki akarsu ve yan kollarnda srekli bulankla yol aabilen gereksiz
mdahalelerden kaynaklanabilecek durumlarn, sucul canllarn yaam ortamlarn ve su
kalitesini olumsuz etkilemeyecek ekilde bertaraf edilecek ve gerekli nemler alnacak
olup, dere yataklarn daraltacak malzeme dklmeyecektir. Suyun santralden dereye
braklmas ileminde yn ve ak hz da deitirilmeden reme ve istihsal yerlerine
zarar verilmemesi salanarak, konu ile ilgili tm kanun, ynetmelik ve mevzuatlara
uyulacaktr.
Bilindii gibi klasik baraj projelerinde byklkleri olduka farkl olsa da reglatr
havuzlarna gre ok daha geni alanlarda su toplanmaktadr. Baraj gvdesi arkasnda
meydana gelen rezervuarn byklne bal olarak biriken su ktlesi blgenin iklimi
zerinde de baz dnmlere neden olabilmektedir. rnein yaz boyunca snan sularn
k dneminde aldklar sy evreye yava yava vermeleri nedeniyle iklimde lokal bir
iyileme sz konusu olabilmektedir. Benzer ekilde k dnemlerinde pus ve sis oluumu
da meydana gelebilmektedir. Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052
MWe) projesi kapsamnda tesis edilecek reglatr nedeniyle meydana gelecek havuz ve
birikecek su miktar olduka snrl olacandan dolay bu tip etkiler meydana
gelmeyecektir.
Ball Dere zerinde ina edilecek reglatrde toplanacak sular tesis edilecek iletim
kanallaryla akarsuyun ak istikametinde, daha dk bir ykseltide ina edilecek olan
hidroelektrik santraline iletilecektir. Suyun iletilmesinde kullanlmas planlanan tneller,
ak ynne gre sa sahilden dalk kesime girecek ve santral alanna yakn bir kesimde
aa kacaktr. Tesis edilmesi planlana tnel doal bitki rtsne zarar vermeyecek
inaat tekniiyle gerekletirilecektir. zellikle tnellerin giri ve k noktalarnda
gerekletirilecek aa kesimleri esnasnda olduka zenli olunacak, mmkn olduunca
az aa ve bitki kesilecektir. Bylelikle bu kesimlerdeki sz konusu bitkisel formasyonda
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
268/398
yaayan veya bu kesimlere gelmesi olas fauna elemanlarnn etkilenme riskini de en aza
indirebilecektir.
Blgedeki bitki rtsnn younluu ve yllk ya ortalamasnn ykseklii gibi
avantajlar inaat dnemi sonrasnda gerekletirilmesi nerilen peyzaj almalarn
destekleyici zelliktedir.
Yine, iyiletirme almalar kapsamnda al ve aalarn kesilmek zoruna
kalnd kesimlerde gerekletirilecek bitkilendirme almalarnda ncelikle yrenin doal
formlarndan istifade edilmesi fauna bileenlerinin yeniden bu kesimlere yerlemesinde
yarar getirecektir.
naat aamasnda tnel gzergahnn kazlmasyla ortaya kacak malzemenin
deerlendirilme ekli ok byk nem tamaktadr. Bu malzeme kesinlikle akarsu
yatana boaltlmayacak veya geliigzel doal ortamlara tasfiye edilmeyecektir. Eer
herhangi bir ekilde, geici olarak bile depolanmas gerekiyorsa bu alanlar dikkatli bir
ekilde seilecek ve dkm srecinde srekli kontrol altnda bulundurulmas hareketli
fauna formlarnn zarar grebilme riskini ortadan kaldracaktr.
Bu konuda en iyi zm karlan malzemenin e zamanl olarak gerekletirilecek
baka bir faaliyet kapsamnda kullanlmas imknnn aratrlacaktr.
Proje bileenlerinden olan reglatr, HES tesisleri, ykleme havuzu, iletme binas
ve cebri borunun geecei kesimlerde ve civarnda ibreli ve geni yaprakl aa formlar ile
al formlar baskn karakterdedir. Projenin gerekletirilmesi aamasnda, sz konusu
binalarn ve tesislerin kurulaca kesimlerde, zellikle de bitkisel formasyonun mevcut
olduu alanlarda az sayda da olsa kesim, tralama ve ileme faaliyeti
gerekletirilecektir. ncelikle belli saydaki aa kesilecek, daha kk boylu, al ve
benzeri bitkiler ise tralanarak buradan uzaklatrlacaklardr. Proje sahasnn tamamna
ynelik olarak ekosistem raporunu hazrlayan alma grubu tarafndan gerekletirilmi
olan gzlem ve incelemeler esnasnda kular ve srngenler bata olmak zere baz
karasal omurgal hayvan trlerinin bu bitki formasyonunu ve bu formasyonun bulunduu
kesimlerdeki habitatlar ok youn olmasa da deiik ihtiyalarn karlamak amacyla
kullanabildikleri belirlenmitir. Bu kesimlerdeki aa ve al formlarnn kesilmesi srecinde
bu kesimleri kullanan fauna bileenleriyle ilgili olarak baz nlemlerin alnmas
gerekecektir. Aksi durumda, yani herhangi bir nlem alnmad durumda bu habitatlar
kullanan yabanl formlarn zarar grme, yaralanma veya lme riski gndeme gelecektir.
Risk altnda bulunan yabanl formlar arasnda ulusal ve uluslar aras koruma statlerine
sahip trler bulunmaktadr. Nadir veya korunan trlere ait bireylerin zarar grmesine ek
olarak bu formlara zarar verilmesi ulusal lekli koruma nlemleri dnda uluslar aras
szlemelere de ters dmektedir. Bu durum lke baznda deiik yaptrmlar gndeme
getirebilecektir.
Her iki ynyle de istenmeyen bu durumun nne geilebilmesi amacyla,
kesim/tralama ncesinde yabanl fauna bileenlerinin alanda bulunmadna, bu
kesimlerden uzaklam olduklarna emin olunacaktr. Kesim ncesi gerekletirilecek
grsel kontrollerde rastlanan hayvanlarn kendiliklerinden kaarak uzaklamalar
beklenmektedir. Aksi takdirde, yani herhangi bir nedenden dolay bu kesimlerden
uzaklamam bireylerin sz konusu olduu durumlarda bu bireylerin zarar grmemeleri
iin bu kesimlerden uzaklatracak yntemler kullanlacaktr. Genellikle karmaya ynelik
olarak seslerden yararlanlacaktr. Allmadk ve yksek tondaki seslerden meydana
gelecek rahatszlk sonucu bitkilerin iine, arasna veya altna saklanan formlar ortaya
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
269/398
karak yakn alanlarda, kendilerini daha gvenli hissedecekleri habitatlara uzaklamak
zorunda kalacaklardr.
Eer karma uygulamasndan sonu alnamazsa uygun yakalama kepeleri
kullanlarak yakalanan yabanl formlar eldivenlerle dikkatlice tutularak alan dnda, zarar
grmeyecekleri uygun habitatlara tanarak uzaklatrlacaktr. Bu uzaklatrma uygun
yakalama yntemleri ve donanmlar kullanlarak deneyimli bir kii ya da ekip tarafndan
gerekletirilecektir. Bu amala faaliyet alanna yakn evredeki ilgili kii ve kurululardan
uzman destei talep edilecektir.
Yabancl formlarn bu kesimlerden uzaklatna emin olunduktan sonraki aama
kesimi gerekletirilen tek ve ok yllk bitkisel materyalin bu kesimlerden
uzaklatrlmasdr. Tama aamasnn hemen ncesinde bu malzeme yeniden gzden
geirilmelidir. plak elle dokunmakszn, dorudan gzle yaplacak kontrollerde kesilmi
materyalin zerinde, altnda veya ierisinde bulunmas olas ylan, kertenkele veya
kemirgenler gibi omurgal hayvanlar, yukarda deinildii ekilde uygun yakalama
donanm ve yntemleriyle zarar verilmeden yakalanacak ve basit bez torbalara konularak
faaliyetten etkilenmeyecek komu alanlara tanarak bu kesimlerde dikkatli bir ekilde
doal ortamlarna braklacaklardr.
Bitkisel formasyon ierisinde barnmas olas trler yannda zeminde, toprak altnda
da yaamakta olan yabanl trler sz konusudur. Bu trler arasnda koruma altnda
olmayan trler bulunduu gibi koruma altnda olan birok tr de sz konusudur. almalar
ncesinde alma yaplacak kesimler dikkatlice gzden geirilecektir. Bu kontroller
esnasnda, zeminde yaayan ve toprak altna barnan yabanl formlara ait yuva giri
delikleri ve zemin zerindeki tmseklerin yerleri belirlenecektir. Bu kesimlerde yaplacak
almalarda zellikle dikkatli olunacaktr. nk toprak ierisinde, yzeye yakn
kesimlerde baz kemirgenler, kurbaa, kertenkele, ylan ve dier memeli formlarn
bulunmas olasl vardr. Bu kesimlerde bu yabanl formlarn mevcut olduu durumlarda
i makinelerinin faaliyeti esnasnda aa kabilecek, hatta bu esnada eitli derecelerde
zarara urama riski sz konusudur. stenmeyen bu durumun nne geebilmek, yani
hayvanlarn i makinelerinden olumsuz etkilenmesinin nne geebilmek iin ya
kendiliklerinden kamalarna msaade edilecek ya da yine uygun donanm ve yntem ile
yakalana bireyler alan dnda uygun ortamlara tanacaklardr.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) kapsamnda, Ball
Dere zerindeki reglatr araclyla toplanan ve iletim kanal araclyla ykleme
havuzuna aktarlan sular buradan cebri boru araclyla santral bnyesindeki trbinlere
drlecektir. Ykleme havuzundaki suyun aada yer alan HES ile arasndaki
ykseklik fark nedeniyle byk bir hzla santraldeki trbinlere drlerek elektrik enerjisi
retilecektir. Akarsu ak ynne gre aa kesimde ina edilmesi planlanan HESin
kaplayaca fiziksel alan olduka snrl olup hemen hemen bir apartmann kaplayaca
alan kadardr. HESin yer alaca kesim Ball Dere zerinde, akarsu ak ynne gre sa
sahilde, ok fazla eimi olmayan bir toporafya zerindedir. Ball Dere bu kesimde
nispeten geni ve kylar talarla kapl bir yatakta akmaktadr. Santral yeri olarak seilen
kesimde ok yllk bitkilerin bulunmamas bitki rtsne verilebilecek zarar riskini de
ortadan kaldrmaktadr.
Toz Emisyonlar, Etkiler ve nlemler
Doal ortamlarda gerekletirilen faaliyetler esnasnda en fazla zarar gren
kesimler yollarn geniletilmesi ya da yeni yollarn almas nedeniyle dnme urayan
doal yaam alanlardr. Bu kesimlerde gerekletirilecek almalar nedeniyle doal
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
270/398
bitkisel doku zarar grmekte, bu kesimlerden istifade eden yabanl formlar ise genellikle
yaam alanlarn kaybetmektedirler. Bu nedenle yol almas veya geniletme almalar
srecinde yabanl formlarn zarar grmemesi iin dikkatli olunmasnda, almalar
ncesinde, esnasnda veya sonrasnda ortaya kabilecek canl trlerinin zarar grmeden
bu kesimlerden uzaklatrlmasnda; almalar esnasnda ortaya kmas olas fazla
malzemenin geliigzel doal ortamlara tasfiye edilmeyip nceden planlanm
almalarda kullanlmas ya da geici veya daimi depolama alanlarna boaltlmasnda
byk yararlar vardr.
Proje kapsamnda sz konusu yollarn almas veya geniletilmesi; inaat
almalarnda kullanlacak malzemelerin temin edilmesi, krlmas, i makineleriyle tayc
aralara yklenmesi, tanmas ve kullanlaca kesimlere boaltlmas aamasnda toz
emisyonlar sz konusu olabilecektir. zellikle bu malzemenin elde edilmesi ve ilenmesi
aamasnda sulama ve ktrme gibi yntemlerle bu emisyonlarn nne
geilebilmektedir. Bylece bitki rts bata olmak zere yakn evrede yabanl formlar
tarafndan deiik gereksinimlerin karlanmas amacyla kullanlan habitatlarn ve bu
kesimlerde bulunmas olas yabanl formlarn aa kan tozdan olumsuz etkilenmelerinin
nne geilebilecektir.
Grlt, Etkiler ve nlemler
naat faaliyetine balanmasyla birlikte birok kaynaktan, farkl dzeylerde
grltler ortaya kacaktr. Bilindii gibi birok hayvan tr insanlara gre daha dk
desibeldeki sesten olumsuz etkilenmektedir. Etkilenme sonucunda ya o kesimlerdeki
habitatlarn terk ederler ya da, bata reme olmak zere beslenme, dinlenme, barnma
gibi deiik faaliyetlerine ara verirler veya tamamen vazgeebilirler. stenmeyen bu
durumun nne geebilmek amacyla inaat sezonunun kuluka/reme dnemine
rastlayan dilimlerinde grltnn tamamen nlenmesi sz konusu olamayacana gre en
azndan ynetmelikle belirlenmi olan minimum dzeye indirilmesini salayacak nlemler
alnarak bu durumun nne geilebilir.
Faaliyet alan snrlar ierisinde farkl gereksinimlerini karlayabilmek amacyla
doal olarak bulunan yerel fauna bileenlerinin bazlar inaat aamasnda i
makinelerinden, iletme aamasnda ise deiik kaynaklardan ortaya kan grltden
rahatszlk duyabileceklerdir. Bu rahatszlk nedeniyle baz trler alandan geici veya
srekli olarak uzaklaabileceklerdir.
naat faaliyetinin balad zaman diliminde yrede kuluka faaliyetine balam
trler ile daha sonra balayacak trler sz konusu olabilecektir. Aralardan kaynaklanan
grlt seviyesinin yksek olmas durumunda reme faaliyeti ierisinde olan trler
arasndan kulukay, hatta yavru bakmn bile yarda brakma riskleri sz konusu
olabilecektir. Alnacak nlemler ile bu grlt dzeyinin, faaliyet alann yurt olarak
kullanan yabanl fauna bileenlerini bu kesimlerden g etmeye zorlayan bir dzeyde
olmamasna zen gsterilecektir. Bu yaplamad durumlarda, faaliyet takviminde
gerekletirilecek dzenleme ile tr listelerinde yer alan trler arasndan faaliyet alannda
kulukaya yatan trlerin kuluka dneminde yksek dzeyde grlt karan aralarn
almalarna ara verilebilir. Bu amala faaliyet dneminde konunun uzmanlarndan
yardm alnabilecektir. Bu konuda zerinde durulmas gereken nokta kuluka dnemi
baladktan sonra, yani trler reme faaliyetine baladktan sonra ortaya kabilecek
yksek desibeldeki grltye izin verilmemesidir. reme dnemi banda ortaya
kabilecek rahatszlk sonucunda baz bireyler yakn evrede ayn zellikteki habitatlara
g ederek oralarda reme faaliyetlerine devam edebilirler. Bu trler iin herhangi bir
kayp sz konusu olmayabilecektir. Fakat yumurta brakm, hatta yavru karm trler bu
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
271/398
tip bir rahatszlkla karlatklar zaman yumurta ya da yavrular terk edebileceklerdir. Bu
da istenmeyen bir durum olarak karmza kacaktr. Bu nedenle inaat faaliyetlerinin tr
ve reme takvimi arasnda bir korelasyon salanabildii takdirde inaat faaliyeti srasnda
ortaya kabilecek sesten hayvanlarn olumsuz etkilenmesini nne geilebilecektir. Bu
korelasyonun salanabilmesine ynelik olarak en yakn ilgili kurum ya da kurulutan bu
alanda deneyim sahibi bir uzman desteine de gereksinim duyulabilecektir.
Proje kapsamnda deiik yaplar tesis edilecektir. Tesis edilecek yapnn ve
inaatn trne bal olarak farkl kesimlerde gerekletirilecek inaat almalarnda ve
malzeme tanacak gzerghlarda youn bir trafik sz konusu olacaktr. rnein tnel
inaat aamasnda aralksz alma koullar sz konusu olacaktr. Faaliyetle balantl
olarak yararlanlacak ulam yollarnn yaknndaki kesimlerde srekli olarak yaayan veya
geici sreler iin buralarda bulunan hayvanlar, ara kaynakl deiik risklerle kar
karya kalacaklardr. Mekanik zararlar dnda bunlardan en nemlileri kontaminasyon ve
eksoz rnlerinin meydana getirebilecei ldrc olmayan zehirlenme riskidir. Bilindii
gibi lastik kaplama maddeleri, motorun hareketli paralar, gvdenin dier paralar, fren
izleri ve yalama yalarnn yanma rnleri kontaminasyona yol aan bileenlerdir. Bu risk
sadece yaban hayvanlar iin deil hali hazrda kullanlmakta olan yollarn civarnda
yaayan, yre sakinleri dhil evredeki tm canllar iin de geerlidir.
Gn getike evreye daha az emisyon brakan aralarn retilmesi ve kullanlmas
zorunluluu ile ar vastalar gibi grlt ve evre kirliliine yol aan aralarn belli zaman
dilimleri ierisinde kullanmna izin verilmesi gibi gelien teknolojinin kullanm ve
ynetimlerce alnan tedbirler ile dzenlemeler karayolu kkenli kirliliin en aza indirilmesi
amacna yneliktir ve ne derece titizlikle uygulanrsa amaca o derece yaklalm olacaktr.
Proje Alan ve Ku G Yollaryla likisi
Trkiye konumu itibariyle kuzey-gney enlemleri arasnda uzanan nemli ku g
gzerghlarndan bazlarnn zerinde bulunmaktadr. Ayrca lke ierisinde kular
asndan byk nem tayan sulak alanlar arasnda da deiik zelliklerde g
hareketleri sergilenmektedir. Bu g hareketlerinin ekillenmesi srecinde en nemli
etkenlerden birisi de topografik yapdr. zellikle g yollar zerindeki yksek da
oluumlar ve vadiler g yollarn belirleyen ana oluumlardr. Gmen formlar g
esnasnda karlarna kan yksek da formasyonlar sz konusu olduunda en yakn
vadilere ynelmektedirler. lkemizin dier kesimlerinde olduu gibi Karadeniz blgesi
zerinde de deiken younluklu g hareketleri yaanmaktadr. Proje alanna yakn olan
ve Dou Karadeniz blgesi zerinden geen g gzergah proje alanna yakn deildir.
Bu nedenle bu kesimden gei yapan gmen formlar bu kesimleri kullanmamaktadr. Bu
adan herhangi bir risk sz konusu deildir. Dier taraftan, zellikle k dneminde kuzey
enlemlerinden gney enlemlerine doru dzensiz bir g hareketi ekillenmektedir. Bu
hareketin ba aktrleri su kulardr. Bata rdekler ve kazlar lkemiz snrlar ierisindeki
sulak alanlara gelerek k dnemini geirirler. te bu srete Karadeniz Blgesinde
denize dik uzanan akarsu vadilerinin byk bir ksm kullanlmaktadr. Sonbahar
mevsiminde de Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinin
hayata geirilecei kesimler zerinden g hareketleri gereklemektedir. Bu g
hareketleri genellikle yrtc ku trlerinin younlat srler tarafndan
gerekletirilmektedir. Fakat hibir zaman Dou Karadeniz Blgesinde en youn g
hareketlerinin sergilendii oruh Vadisi zerinden gerekleen g hareketlerinin
younluuna ulaamamaktadr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
272/398
Korunan Fauna Bileenleriyle lgili Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler
c) Bern Szlemesi Ek Listelerinde Yer Alan Trlerle lgili Olarak;
Hazrlanm olan fauna envanter tablolarndan da (Tablo 50.-51.-52.)
grlebilecei gibi proje alan ierisinde Bern Szlemesi ek listelerinde (Ek-II ve Ek-III)
giren trler bulunmaktadr. Bern Szlemesinin II. Blmnde tm taraf lkelerin EK-II ve
EK-IIIe giren gmen trler asndan nem tayan alanlara zel nem vermek zorunda
olduklar vurgulanmaktadr. Proje alan bu adan da deerlendirilmi ve alann gmen
trler asndan beslenme, dinlenme gibi amalarla kullanlmad belirlenmitir.
Szlemenin 6. Maddesine gre, zellikle EK-IIde bulunan yabanl fauna trleri
iin yakalama, tutsak etme ve ldrme fiilleri, bu trlere ait dinlenme ve reme alanlarnn
bozulmas veya tahrip edilmesi, yabanl fauna trlerinin zellikle reme, beslenme,
klama periyotlarnda rahatsz edilmesi,bu trlere ait yumurtalara zarar verilmeyecek, bu
yumurtalarn bo bile olsa toplanmayacaktr.
Proje alannda gerekletirilecek her trl faaliyet esnasnda, zellikle Bern
Szlemesi ekleri EK-II ve EK-IIIe giren yabanl hayvan trleriyle ilgili olarak yukarda
verilen nlemlere titizlikle uyulacaktr.
Szlemenin EK-IIIe giren yabani fauna trleriyle ilgili olarak dzenlemeleri Madde
7de belirtilmitir. Buna gre tm taraf lkeler EK-IIIe giren yabani fauna trleri iin uygun
ve gerekli yasal ve idari nlemleri almak zorundadr. Bu nlemler EK-IIIte yer alan trlerle
ilgili her trl iletme faaliyetinin yabanl hayvan trlerinin populasyonlarn tehlikeye
drmeyecek ekilde dzenlenmesini art komaktadr.
Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl Merkez Av Komisyonu kararlar
dorultusunda hazrlanan koruma listelerinde bulunan trler iin bu komisyon kararlarnda
belirtilen koruma tedbirlerine uyulmas gereklidir. Bu trler arasndan EK LSTE-I de yer
alan yaban hayvanlar, 4915 sayl Kara Avcl Kanunun 4. maddesinin birinci fkras
gereince Bakanlk tarafndan koruma altna alnmtr. Bu listede yer alan yaban
hayvanlarnn avlanmas, l ya da canl bulundurulmas ve nakledilmesi yasak olup
titizlikle uyulacaktr.
d) Avrupa Krmz Listesinde Yer Alan Trlerle lgili Olarak;
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) proje sahasnda
yaad veya geici sreler iin bu kesimleri ziyaret ettii belirlenen fauna bileenlerinin
byk bir ksm Avrupa Krmz Listesi (ERL) kriterlerine gre LC (=Least Concern) yani
En Dk Derecede Tehdit Altnda kategorisinde yer almaktadr. Bu kategoriye giren
trlerle ilgili olarak ok zel koruma nlemlerine gereksinim bulunmamaktadr. Bern
Szlemesi ve Merkez Av Komisyonu koruma listelerinde yer alan trlerle ilgili olarak
yaplmas gerekenler bu kategoride yer alan trler asndan yeterli olabilecek
nlemlerdir.
Faaliyet sahas snrlar ierisinde ve yakn evrede doal olarak bulunan yabanl
fauna bileenleri arasnda yer alan trler arasndan Avrupa Krmz Listesinde Vu, yani
Hassas, Zarar Grebilir kategorisine giren trler iin yine bu listelerde orta vadeli bir
gelecekte nesli tkenme tehlikesiyle kar karya olan trler tanmlamas yaplmaktadr.
zellikle bu trler ve habitatlaryla ilgili olarak faaliyetten kaynaklanabilecek kabilecek
risklerin ortadan kaldrlmasnda ncelikler sz konusudur.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
273/398
Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl, Merkez Av Komisyonu kararlar
dorultusunda hazrlanan 2010-2011 Av Dnemine ait koruma listelerinde bulunan trler
iin bu komisyon kararlarnda belirtilen koruma tedbirlerine uyulacaktr.
V.1.20. Proje Alannda, Peyzaj eleri Yaratmak veya Dier Amalarla Yaplacak
Saha Dzenlemelerinin (aalandrma ve/veya yeil alan dzenlemeleri vb.) Ne
Kadar Alanda, Nasl Yaplaca, Bunun iin Seilecek Bitki ve Aa Trleri,
Doal ve fiziksel anlamda gerekleecek en byk deiim; regltrde, cebri
boruda, santral binasnda ve alacak yolda yaanacaktr. Bu noktalarda doal bitki rts
tahrip olurken, kaz ve dolgu almalar sonucunda topografya deiecek, ekosistemdeki
denge, mdahaleler sonucunda geici olarak aksaklklara urayacaktr. Bu aksakl
ortadan kaldrabilmek adna yaplacak peyzaj almalaryla; ncelikle tahrip edilen
blgenin rehabilitasyonu gerekletirilerek, alann doal peyzaj deerini tekrar kazanmas
iin almalar yaplacaktr.
Arazi hazrlk almalar balamadan nce tesis nitelerinin yaplaca alanlarn
fotoraflar ekilerek alann grsel durumu ortaya konacaktr. naat almalar
tamamlandktan ve iletme faaliyete getikten sonra bu alanlar aslna benzer, toporafya
uygun bitkilendirilerek ayn ekilde dzenlenecektir.
Projenin uygulanmasyla hem inaat hem de iletme srasnda blgede byk
deiiklikler olacak ve proje ncesine oranla olumlu gelimeler gzlenebilecektir. Blgede
yaamn srdren ailelerin gelirleri artacak ve buna bal olarak da hayat standartlar
ykselecektir. Bu insanlara inaat sebebiyle eklenen ve dzenli aylk gelire sahip olan ii
ve personel iin gerekli ulam, haberleme ile salk ve eitim tesisleri yredeki hizmet
seviyesini arttracaktr.
Projenin inaat ile birlikte reglatr alan ve santral alannda gerek erozyonun
nlenmesi gerekse peyzaj eleri yaratmak amacyla gerek duyulan yerlerde
aalandrma almas yaplacaktr. Buna ynelik olarak, blge vejetasyonuna uygun
ekilde, ayrntlar Orman ve Su leri Bakanl ile koordinasyon halinde tespit edilecek
ekilde aalandrma yaplabilecektir.
V.1.21. Proje Alan Beton Santrali ve Konkasr Tesisi Dahil Olmak zere Yeralt ve
Yerstnde Bulunan Kltr ve Tabiat Varlklarna (geleneksel kentsel dokuya,
arkeolojik kalntlara, korunmas gerekli doal deerlere) Olabilecek Etkilerin
Belirlenmesi,
Proje alan ve evresinde tescilli bir kltr varl bulunmamaktadr. Ancak
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinin arazi hazrlk ve
inaat aamasnda herhangi bir tanmaz kltr ve tabiat varlna rastlanlmas
durumunda, 2863 sayl Kanunun 4. Maddesi gerei almalar durdurulacak ve en yakn
Mlki dare Amirliine ve Mze Mdrlne haber verilecektir.
V.1.22. Dier zellikler
Bu blmde anlatlacak baka bir zellik bulunmamaktadr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
274/398
V.2. Projenin letme Aamasndaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik evre zerine
Etkileri ve Alnacak nlemler,
V.2.1 Proje Kapsamndaki Tm nitelerin zellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi
nitelerde Gerekletirilecei, Kapasiteleri, nitelerde retilecek Mal ve/veya
Hizmetler, Nihai ve Yan rnlerin retim Miktarlar,
Talkaya Reglatr karakteristikleri;
Yeri : Ball Dere
Amac : Enerji
Tipi : Kardan All Kontrolsz Beton Arlkl
Kret Kotu : 990.08 m
Kret Genilii : 4.0 m
Kret Uzunluu (Gvde) : 30.00 m
Talveg Kotu : 983.00 m
Talvegden Ykseklii : 7.08 m
Temel Kotu : 981.50 m
Temelden Ykseklii : 8.58 m
Yllk Ortalama Akm : 2.640 m3/s
Takn Su Kotu : 989.58 m
Normal Su Kotu : 988.00 m
Arlkl letme Kotu : 988.00 m
Talkaya dolusava karakteristikleri
Dolusavak kapasitesi (Q
100
) : 133.22 m
3
/s
Dolusavak eik st kotu : 988.00 m.
Su yk(Q
100
GEERKEN) : 1.58 m
Dolusavak uzunluu : 25.00 m
Dolusavak net genilii : 21.00 m.
Talkaya keltim havuzu karakteristikleri
N. Su Seviyesi : 988.00 m
Taban giri kotu : 986.19 m
Boyu : 18.74 m
Su derinlii : 2.46 m
Blme Adedi : 2 Adet
Blme Genilii : 3.50 m
Dizayn Debisi : 5.08 m
3
/sn
Talkaya Derivasyon Kanal
Kanal tipi : Dikdrtgen kesitli
Kanal uzunluu : 87.82 m
Kanal su Ykseklii : 1.70 m
Kanal taban genilii : 2.00 m
Kanal beton kalnl : 20 cm
Kanal ev eimleri : 1.0 Dey: 1.0 Yatay
Derivasyon kapasitesi (Q
5
) : 98.77 m
3
/sn
Hava pay : 0.54 m
Kanal eimi : 0.05
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
275/398
Talkaya Memba Batardosu
Tipi : Hardfill
Talveg Kotu : 986.00 m
Talvegden Ykseklii : 3.50 m
Temel Kotu : 984.50 m
Temelden Ykseklii : 5.00 m
Kret Kotu : 989.50 m
Kret Genilii : 4.00 m
Kret Boyu : 27.90 m
Mansap Yz Eimi : 1 Dey: 0.80 Yatay
Memba Yz Eimi : 1 Dey: 0.80 Yatay
Talkaya Enerji Tesisleri
Proje ds : 493.324 m
Proje Debisi : 5.08 m
3
/s
nite Says : 2 (Dey Pelton)
Trbin k Gc : 2x 11.309 MW = 22.618 MW
Yllk Enerji retimi
Firm Enerji : 23,502 GWh
Sekonder Enerji : 69,166 GWh
Toplam Enerji : 92,668 GWh
letim Tneli
letim tneli, atnal tipi olacaktr. Tnel uzunluu 3284,00 m, eimi 0.001 olan
tnelin kapasitesi 5.08 m
3
/sn olacaktr. Tnelin taban genilii 3,00 m, su ykseklii 1,01
m, hava pay 1,99 m olacaktr.
letim Kanal karakteristikleri;
Tnel tipi : Atnal
Tnel uzunluu : 3284.00 m
Tnel su ykseklii : 1.01 m
Tnel taban genilii : 3.00 m
Tnel beton kalnl : 30 cm
Tnel ev eimleri : 1 Dey: 0.0 Yatay
Tnel kapasitesi : 5.08 m3/sn
Hava pay : 1.99 m
Tnel eimi : 0.001
Ykleme Havuzu
Ykleme havuzu, iletim kanal sonunda olacaktr. Ykleme havuzunun boyu 37,00
m, genilii 6,32 m olacaktr. Normal su seviyesi 984.16 m, minimum su seviyesi 983,77
m, maksimum su seviyesi ise 984.98 m dir.
Ykleme Havuzu Karakteristikleri;
Kapasitesi : 5.08 m
3
/s
Yan Savak Boyu : 5.00 m
Havuz Boyu : 37.00 m
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
276/398
Havuz Derinlii : 5.06 m
Havuz Genilii : 6.32 m
Maksimum Su Seviyesi : 984.98 m
Minimum Su Seviyesi : 983,77 m
Normal Su Seviyesi : 984.16 m
Cebri Boru ve Vana Odas
Cebri boru, ykleme havuzundan sonra olacaktr. Cebri borunun i ap 1.15 m,
uzunluu 103 m, et kalnl 14,1 mm olacaktr. Proje debisi 5,08 m
3
/sdir.
Cebri Boru Karakteristikleri;
Cebri Boru Ortalama ap : 1150 mm (1 Adet Branmandan nce)
750 mm (2 Adet Branmandan sonra
Cebri Boru Uzunluu : 750.00 m ( Branmandan nce)
60.00 m (Branmandan sonra 3 adet)
Ortalama Cebri Boru Et Kalnl : 14.1 mm
Santral Binas
Kuyruk suyu seviyesi 480.75 m olarak dnlmtr. Brt d 508.00 m, net
d 493.324 mdir.
Kurulu gc 22.618 MW, Talkaya HES, Dey eksenli, Pelton trbin tipinde, 2
niteden oluacaktr. Ylda ortalama olarak retilecek gvenilir enerji 23.502 GWh,
sekonder enerji 69.166 GWh, toplam enerji ise 92.668 GWh olacaktr.
Santral Binas Karakteristikleri;
Santral Binas Eni : 9.00 m
Santral Binas Boyu : 18.00 m
Trbin Eksen Kotu : 483.75 m
Kuyruk Suyu Seviyesi : 480.75 m
evre Kotu : 486.88 m
Elektro-mekanik Tehizat
Hidrolik trbinler:
Miktar : ki (2) adet
Tipi : Dey eksenli, Pelton trbin
Nominal gc : 11309 kW
Dizayn debisi : 2,540 m
3
/s
Dizayn net ds : 493.324 m
Trbin devri : 1000 d/dak
Jeneratr
Jeneratr Karakteristikleri;
Miktar : ki (2) adet
Tipi : Dey eksenli senkron jeneratr
alma ekli : Devaml
Nominal gc : 13000 kVA
U gerilimi : 6,3 kV
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
277/398
G faktr : 0.85 (geri)
Frekans : 50 Hz
Dn hz : 1000 d/dak
Tahrik ekli : Pelton tipi trbin mile direkt akuple
kaz ekli : Frasz ikazl (dner diyotlu)
Ksa devre oran : 0,75 den byk
zolasyon snf : F
Ana Transformatrler
Miktar : ki (2) adet
Tipi : Harici tip fazl ya izoleli
Normal gc : 13500 kVA
Anma gerilimi : 6,3/34.5 %2x2.5 kV
Frekans : 50 Hz
Balant gurubu : YNd5
Soutma ekli : ONAN
Ntr balants : 66,6 ohm diren zerinden toprakl
htiya Transformatr:
Miktar : Bir (1) adet
Normal gc : 250 kVA
Anma gerilimi : 34.5/0.4 2x2.5% kV
Frekans : 50 Hz
Balant gurubu : Dzn5
Soutma ekli : ONAN
Ntr balants : Dorudan toprakl
Acil htiya Dizel-Generatr Grubu:
Miktar : Bir adet
Tipi : Drt zamanl dey silindirli
Normal gc : Deniz seviyesinde 63 kVA
Anma gerilimi : 400/231 V
Frekans : 50 Hz
G faktr : 0.8 geri
Devir says : 1500 d/d
Soutma ekli : Radyatr, kapal devre su soutmal
kaz ekli : Dner diyotlu ikaz
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesi kapsamnda
kalc olacak tesisler; Talkaya Reglatr, letim Tneli, Ykleme Havuzu, Cebri Boru ve
Santral Binasdr. Proje kapsamnda yaplmas planlanan nitelerin yerleri Ek-1de verilen
1/25.000 lekli toporafik harita zerinde gsterilmitir. Ayrca, nitelerin koordinat
bilgileri ve kapladklar alanlar Tablo 2.de verilmektedir.
Ayrca Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinin
arazi hazrlk ve inaat aamasnda geici olmak zere krma-eleme tesisi, har nitesi
tesisinde ve inaat aamasnda alacak 100 personel iin gerekli olacak sosyal tesisler
bunacaktr. Sz konusu bu tesisler antiye Sahas ierisinde konumlandrlacak olup;
antiye Sahasn gsterir 1/5.000 lekli Toporafik Harita Ek-2de verilmitir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
278/398
Proje yerine ait fotoraflar Ek-10da ve proje alannn zerinde gsterildii Google
Earth Fotoraflar Ek-9da verilmitir.
V.2.2. Ulusal ve Uluslararas Mevzuatla Korunmas Gereken Alanlar zerine Etkiler,
Proje sahas ve etki alannda ulusal ve uluslararas mevzuatla korunmas gereken
alanlar bulunmamaktadr. Proje sahas evresinde bulunan koruma alanlar Blm
IV.2.12de anlatlmtr.
V.2.3. Kaynan Kullanlmas ve Reglatr Yaplarnda Su Tutulmas Sonucu Su
Kalitesine ve Su Ortamndaki Canllara Olabilecek Etkiler, Proje iin Tespit Edilen
Balk Trlerine Ait Gei Yaplar,
Reglatr yapm ile ksmen durgunlaan su algler iin yeni habitat olumas
anlamna gelmektedir. Akarsu ortamnda, bal olarak yaayan trler, gl ve glet
oluumu ile serbest yaayan planktonik formlar halinde grlmeye balayacaklardr.
Durgun su ortamlarnda yine sedimen, ta ve bitkiler zerinde bal yaayan algler
mevcudiyetlerini srdreceklerdir. Ancak bu kesimde, nceden olduka az bulunan
fitoplanktonik formlar olduka artacaktr. Durgunlaan su askdaki partikllerden
kurtulaca iin n derinlere kadar inmesi de salanabilecektir. Talara, bitkilere ve
sedimene bal yaayan trler yaamlarn, gl kenarlarnda ve n derinlere girebildii
yere kadar devam ettireceklerdir. Artan fitoplanktonik (serbest hareket edebilen algler)
organizmalar glalan ierisinde zooplanktonik organizmalara besin kayna olacaklardr.
Zooplanktonik organizmalarn yaam ortamlarnn durgun sular olduu dikkate
alnacak olunursa, yapm dnlen reglatr sahalarnda oluacak durgun su ktlesi bu
canllarn nemli oranda art ile sonulanacaktr. Suyun mekanik etkisinin ortadan
kalkmas ve bu canllarn besinlerini oluturan fitoplanktonik organizmalarn artlar
zooplankton asndan olumlu sonu douracak ve gerek younluk gerekse de tr
eitliliinde bir art olacaktr.
Akntl suya adaptasyon gsteren bentik canllar, durgun su olan reglatr ve
baraj gllerinin kaplad alanlardan uzaklaacaklardr. Ayrca srklenme davran
gsteren trlerin dalmnda deiiklik ortaya kabilecektir. Reglatr oluumundan
sonra, su toplama alanndaki bentik tr kompozisyonu nitelik ve nicelik asndan
deitirecektir. Bu alanlardaki akntnn azalmas ve hatta yok olmas ile birlikte dip yaps
da deiecektir. akll ve byk kayalkl zemin yaps yerine, geni olarak amur ve
balkl alanlar oluacaktr.
Alanda yaad belirlenmi olan balk trlerinin nemli bir ksm, lkemizde yaygn
ve genellikle gl ekosistemine adapte olabilen trleri iermektedir. Durgun su sistemine
adapte olamayacak trlerin ise rezervuar ncesi ve sonrasndaki akntl alanlarda
yaamlarn srdrebileceklerdir.
Alandaki reglatrlerin, durgun su oluumu sonrasnda, balklarn besinlerini
oluturan fitoplanktonik ve zooplanktonik trlerin nitel ve nicel artlarnn beklenmesi
nedeniyle, bu durumun balk populasyonlarn da olumlu olarak etkileyecei
dnlmektedir. Ayrca oluacak rezervuar alan ile; su kular asndan da beslenme,
barnma ve konaklama imkan salayacandan dolay farkl trlerin barnmalarna imkan
salanabilecektir.
Reglatrden tnele alnan su, santralden ktktan sonra kalitesinde bir miktar
deiim gsterecektir. nk yksekten gelerek ok hzl bir ekilde trbine arptktan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
279/398
sonra santralden dk scaklklarda kacaktr. Souk su, biraz bekleyebilecei
kuyruksuyu kanalna alnp, daha sonra dere yatana verilecektir. Bylece souk
ortamlara adapte olamayacak sucul trler iin su kalitesi uygun hale gelebilir. Bununla
birlikte, iletmede kullanlan su santralden ktktan ksa bir sre sonra uygun su kalitesi
deerlerine kavuacaktr.
Reglatrlerin yapmndan sonra, ak aada takn alanlarndaki doal besin
dngsnde deiimler olacaktr. Reglatrler, derelerdeki su aknn doal miktarn ve
sresini ciddi olarak deitirmektedirler. Doal sistemlerinde yaayan trlerin
mevcudiyetleri akntnn miktar ile yakndan ilikilidir. Dere sistemi boyunca hareketli olan
sedimen, derenin dip ve ky yapsn ekillendirmektedir. Bu materyallerin zellikleri sucul
canllar iin hayati neme sahiptir. Talkaya reglatrnn yapmndan sonra bu materyal
rezervuar alannda toplanacak ve alt sistemlere ulaamayacaktr. Bu durum, ak
aadaki sistem iin gerekli organik materyalin eksilmesine ve dolays ile alt ksmdaki
sucul ekosistemde belli habitat kayplarna yol aabilecektir.
Reglatrlerin gvdelerinde sediment ve besin maddelerinin tutulmas aa
ksmlardaki dere yata ve takn alanlar iin bir sorundur. Bu durum bata balk olmak
zere birok trn habitatnn da kayb anlamna gelmektedir. Su tutma yaplar yoluyla
azaltlan sediment tanmas, nehrin alt ksmlarnda kylarn bozulmasna ve balklarn
doal habitatlarnn ve durgun su vejetasyonun azalmasna, sucul kularn ve dier
sedimana bal trlerin (bentik omurgaszlar) olumsuz etkilenmesine neden olabilir.
Dnyadaki tm su tutma yaplarnda bu durum kanlmaz bir olgudur. Bu materyal
birikimi, yapnn mrn ksaltmakta ve iletme niteliini bozabilmektedir. Proje alan iin
de bu beklenen bir durumdur ve reglatr sonras meydana gelebilecek bu olumsuzluk
iin tatmin edici bir nlemin alnmas sz konusu deildir. Ancak reglatrde yaplacak
olan akl geitleri ksmen bu sorunu zebilecek niteliktedir. Bu geitler hem reglatrn
mrn uzatmakta hem de alt havzadaki dere yatann doal yapsn korumasna
ksmen katk salamaktadr.
Reglatr sonras dere ekosisteminin ak hzndaki deiimlerin biyolojik yaama
ve eitliliine olan etkileri ok nemli bir unsurudur. Aknt miktarnn zaman, sresi ve
skl bitki ve hayvan kommniteleri iin kritik neme sahiptir. Doal sistem ierisinde
kk nitelikteki akntlar balk ve omurgasz gleri iin biyolojik bir sinyal niteliindedir.
Aknt miktarnn artmas durumda ise andrma ya da sedimann tanmas yoluyla
habitatlar dzenlenir ve muhafaza edilir.
Projenin iletme aamasnda suyun santralden dereye braklmas ilemi ile akl
geidi veya su alma yapsndan braklan rusubat, sediment, srnt gibi birikinti
malzemelerin akarsu yataklarndaki sucul fauna ve balklarn reme ve ihtihsal yerlerine
zarar vermemesi, suyun yn ve ak hzn deitirmemesine dikkat edilerek gerekli zen
gsterilecektir. Konu ile ilgili Kanun, Ynetmelik ve Mevzuat hkmlerine titizlikle riayet
edilecektir.
Talkaya Reglatr Balk Geidi Projesinin Deerlendirilmesi
alma alan ierisinde Salmo labrax ve Cyprinidae familyasndaki baz trler
bulunmaktadr. zellikle Salmo labrax souk ve hzl akntl sular tercih etmektedir ve
reme dnemlerinde nehrin yukar ve aasna g etmektedir. Balk geitleri, bu tr
baraj ve reglatrlerde, projelendirme yaplrken mutlaka dnlmesi gereken
oluumlardr. Fiziksel bir engel olarak baraj yaplar nehrin st ksmlar ve alt ksmlar
arasnda hareket eden trlerin geiini engellemektedir. Reglatr gvdeleri bu tr gleri
farkl derecelerde engelleyebilmektedir. Balklarn glerini engelleyen bir yap olarak
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
280/398
grlen reglatrler yaplarndaki bu olumsuzluklar, balk geitleri ile ksmen
zmlenebilmektedir. Balk geitleri, yapm gerekletirilen barajn konumuna ve
zelliklerine gre dzenlenmektedir.
alma alannda yakalanan ve g eden alabalk trlerinden Salmo labrax
trnn, mevcut koullar altndaki yaam artlarnn devamln salamalar asndan
balk geitleri yaplacaktr. Balk geidi dar bir alana skm olan balklarn aa ve
yukar glerinde kullanacaklar bir yap olacaktr.
1380 Sayl Su rnleri kanunun gereince su tutma yaplar zerinde balk
geitlerinin yaplmas zorunludur. Bu nedenle g eden balklarn ya da dier sucul
organizmalarn nehrin alt ve st kesimleri arasndaki geilerinin salanmas zorunluluktur.
Sz konusu proje iin hazrlanan Balk Geidi izimi Ek-25de verilmi olup
Talkaya reglatrnde yaplacak balk geidi plan yaplrken, blge balklarnn biyolojik
ve ekolojik zelliklerinin dikkate alnarak dzenlenme yaplmtr. Balklarn geide
ynlendirilmesi, basamaklar arasndaki mesafe ve genel eimleri asndan ynlendirici ve
uygun zelliklere sahiptir. Ayrca balk merdivenlerinin derinlii ve basamaklarn alt ve st
kesimlerindeki gei deliklerinin byklkleri ve konumlarna da dikkat edilmitir.
Baraj yapsna bal olarak deiik tiplerde balk geitleri (havuzlu geitler, dikey
yarkl geitler ters akl geitler, balk asansrleri) bulunmaktadr. Talkaya reglatr
zellikleri dikkate alndnda en uygun balk geidi yapsnn havuzlu geitler olduu
grlmektedir. Bu barajda yaplacak balk geidinin planlar incelendiinde, blge
balklarnn biyolojik ve ekolojik zelliklerinin dikkate alnd grlmektedir. Ball deresinin
nemli trleri asndan yaplan deerlendirmede ortalama uzunluun 10-15 cm olduu
grlmektedir. Havuzlar arasndaki gei blmelerinin ykseklik ve enleri 20 cmden
byk olup balklarn bu blmelerden geebilmesi iin uygun niteliktedir. Ayrca balk
merdivenlerinin derinlii ve basamaklar arasndaki ykseklik standartlara uygundur. Balk
geit yapsna ilikin proje, basamaklar arasndaki mesafe ve genel eimleri asndan da
uygun zelliktedir.
Talkaya reglatr balk geidi projesi (Bkz. Ek-25), FAOnun ve DSnin
ngrd koullar tamakta olup blge balklarnn biyolojik ve ekolojik zellikleri
asndan yeterli teknik zelliklere sahiptir.
Balk geidinin uygun almamas veya geebilecei belirtilen balk trlerinin
geiinin salanamamas durumlarnda, g eden veya yl ierisinde belli zamanlarda yer
deitiren trlerin yaamlarn devam ettirebilmeleri bakmndan bir poplasyon azalmas
ortamnn olumasna imkan salayabilmektedir. Bu nedenden tr Ball deresi zerinde
yaad ifade edilen balk trlerinin kolayca geiini ve alr durumda, blmelerinin
zerinden srekli ak salanacaktr.
Dolays ile, balk geidinden hangi trlerin geebilecei belirlenerek, bu trlerin,
geip geemedikleri kontrol edilerek izlenecek ve Eyner Enerji retim ve Tic. Ltd. ti.
yetkili grevlilerince izleme sonular ilgili kurumlara bildirilecek ve gzlemler sonucunda
aksi tespitlerde bulunulmas durumunda ise gerekli dzenlemelerin yaplmas iin yine ilgili
kurumlara bildirilecektir.
Balk geidine uygun su braklp braklmad, geidin uygun alp almad
ve belirtilen trlerden hangilerinin geitten geip gemedii hususlarnn kontroln ve
izlemesini salamak amacyla, can suyu miktarlarnn modern balantl on-line debi
sistemleri kurularak, srekli llmesi ve izlenmesi ilemlerine benzer sistem kurulumu
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
281/398
gibi yntemlerden yararlanlacak ve su alt kameral grntleme veya benzer farkl bir
tespit edici kullanlacaktr.
Ayrca yaplacak balk geidinin faaliyet gemesi ile birlikte, giri-k ve yakn
evresinin avlak sahas olarak kullanlmamas iin gerekli tedbirler alnacaktr. Alnacak
tedbirlerin uygulanmas ve takibi iin de ayrca nem verilecektir.
V.2.4. Dere Yatana Braklacak Su Hesab (havza akmlar, ya-ak ilikisi,
ekolojik potansiyel, son 10 yllk ortalama debiler, varsa ulusal ve uluslar aras
mevzuatla korunan balk trleri ve muhtemel ihtiyalar, su haklar (ime-kullanma,
sulama, alabalk yetitiricilii) v.b dikkate alnmal, mansap can suyu k yerinin
gsterildii aklayc izim)
Can Suyu (evresel ak, Qe) havza minimum su ihtiyac ile kullanm ihtiyalarnn
(muhtelif aylarda veya srekli) zerine sadece canl hayat iin eklenmi olan miktardr.
lkemizde can suyu kavram ve hesaplanmasna ynelik almalar, 4628 sayl
Elektrik Piyasas Kanunu sonrasnda ilk kez bu boyutta gndeme gelmitir. Bu kanuna
istinaden 2003 ylnda karlan Elektrik Piyasasnda retim Faaliyetinde Bulunmak zere
Su Kullanm Hakk Anlamas mzalanmasna likin Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik ile tzel kiiler tarafndan hidroelektrik enerji retim tesisleri kurulmas ve
iletilmesine ilikin DS ve tzel kiiler arasnda dzenlenen Su Kullanm Hakk Anlamas
evrenin korunmas iin eitli hkmleri de iermektedir.
Hidroelektrik Santrallerden nehir yataklarnn mansabna doal hayatn devam iin
braklmas gereken su miktarna ilikin dzenleme 18.08.2009 tarih ve 27323 sayl Resmi
Gazetede yaymlanarak yrrle giren Elektrik Piyasasnda retim Faaliyetinde
Bulunmak zere Su Kullanm Hakk Anlamas mzalanmasna likin Usul ve Esaslar
Hakknda Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik Madde 7 ile en gncel
halini almtr. Bu maddede doal hayatn devam iin mansaba braklacak su miktar
projeye esas alnan son on yllk ortalama akmn en az %10u olacaktr. ED srecinde
ekolojik ihtiyalar gz nne alndnda bu miktarn yeterli olmayacann belirlenmesi
durumunda miktar artrlabilecektir. Belirlenen bu miktara mansaptaki dier teesss etmi
su haklar ayrca ilave edilecek ve kesin proje almalar belirlenen toplam bu miktar
dikkate alnarak yaplacaktr. Nehirde son on yllk ortalama akmn %10 undan daha az
akm olmas halinde suyun tamam doal hayatn devam iin mansaba braklacaktr
denmektedir. Ayrca, menbaa ve mansabnda deien ve gelien artlar erevesinde,
havzada ihtiyalarn ncelii, havzann geliim durumu ve menba-mansap ilikisi gz
nnde bulundurularak, bu hidroelektrik santral projesi ile ilgili ilk Su Kullanm Hakk
Anlamasnn imzaland tarihten itibaren yirmi yllk periyotlar sonunda, havzadaki
hidrolojik veriler, mevcut ve mutasavver projelerdeki deiiklikler ile ihtiyalarn
gncelletirilmesi gerei zerinde durulmaktadr.
Bu madde ile zerinde hidroelektrik santral planlanan her nehir havzasnda
projeye esas alnan son on yllk ortalama akmn en az %10u olarak belirtilen miktarda
suyun can suyu ya da bir baka deyile evresel ak olarak mansaba braklmas bir
esasa balanm olmaktadr.
Ynetmelikte nerilen bu yntem, Yllk Ortalama Akmn (YOA) belli yzdeleri ve
bu miktardaki suyun ABDnin Montana eyaletinde bulunan nehir havzalarndaki sucul
habitat zerindeki etkilerinin zayftan-glye kadar nitel snflamasna dayanan Montana
ya da dier adyla Tennat ynteminin lkemize uyarlanm bir versiyonudur.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
282/398
4628 Sayl Kanun sonrasnda hidroelektrik santral projelerinin hayata
geirilmesinde atlan hzl admlar proje baznda havza ihtiyalarna gre evresel akn
belirlenmesi iin atlamamtr. lkemizde halen bir ok akarsu havzas iin ekolojik
potansiyelin ihtiyalarn belirlemeyi hedefleyen eitli sektrler baznda alnmas gereken
nlemler konusunda yaplm kapsaml bir Master Plan almas olarak kabul edilecek
bir alma yoktur. Bu nedenle, HES projeleri hayata geirilirken mansap kadim su haklar
haricinde canl hayatn devamlln salamak amacyla braklacak su miktarnn
hesaplanmas iin global yntemler kullanlmaktadr (Tuna ve di., 2009).
HES projeleri hayata geirilirken mansap kadim su haklar haricinde canl hayatn
devamlln salamak amacyla braklacak su miktarnn hesaplanmas iin kullanlan
global yntemler aada maddeler halinde verilmitir.
1) Montana Yntemi
Montana Yntemi ABDnde akarsular zerinde su yaplarnn youn biimde ina
edildii 1970li yllarda, sz konusu uygulamalarn ekosistem zerindeki olumsuz
etkilerinin gzlenmesi zerine Tennant (1976) tarafndan gelitirilmitir. Yntem, Montana
Eyaletindeki akarsularda gerekletirilen hidrolik gzlemler (r. akm hz, yatak derinlii)
ile debi arasnda kurulan ilikiler temelinde oluturulan genelletirilmi debi oranlar
izelgesinin kullanmna dayanmaktadr. Sz konusu izelge (Tablo 130.) esas olarak
Islak evre yntemi ile elde edilen sonularn genelletirilmesi yoluyla oluturulmutur.
Tablo 130. Montana (Tennant, 1976) Yntemine Gre Balk, Vahi Yaam ve Rekreasyon Amal Akarsu
Aknt Oranlar
Genel Akm Koullar Szel Tanm
nerilen Akm Rejimi Yllk
Ortalama Akmn Yzdesi
nerilen Akm Rejimi Yllk
Ortalama Akmn Yzdesi
Ekim-Mart Dnemi Nisan-Eyll Dnemi
Tama Yada MaksimumSu Dzeyi 200 % 200 %
Optimum Su Dzeyi %60-%100 %60-%100
Olduka yi 40 % 60 %
Mkemmel 30 % 50 %
yi 20 % 40 %
Orta Yada Azalmakta 10 % 30 %
Zayf yada Minimum 10 % 10 %
Ar Azalma <%10 <%10
Montana yntemine gre yllk ortalama akmn (YOA) Tablo 130.da gsterilen
yzde karlklar sucul habitat koullarn ilgili satrlarda belirtilen szel ifadeler
dorultusunda tanmlamaktadr. rnein, YOA deeri 100 m
3
/s olan bir akarsuda, debinin
Ekim-Mart dneminde 30 m
3
/s, Nisan-Eyll dneminde ise 50 m
3
/s ve zerinde deerlere
sahip olmas durumunda sucul habitat asndan koullar mkemmel olarak
tanmlanmaktadr. Montana Ynteminde yl iindeki ak yal ve kurak aylar ile sucul
habitatn su gereksinim dzeyi dikkate alnarak Ekim-Mart ve Nisan-Eyll dnemleri iin
ayr ayr deerlendirilmektedir. Dnyann dier yrelerinde kurak ve yal aylarda
gzlenen kaymalar ve sucul habitattaki farkl trlerin farkl i ak koulu (r. akm hz,
su derinlii) gereksinimlerini dikkate almamas yntemin balca zayflklardr. Mann
(2003) tarafndan ABDnin dier eyaletlerini de kapsayan bir deerlendirmede yntemin
rettii debilerin ilgili habitatlar iin gereksinilen Qe miktarlarn doru biimde
tanmlamad saptanmtr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
283/398
2) Yedi Gnlk Dk Akm Yntemi
7Q10ve 7Q20 indisi en yaygn kullanlan indistir. 7Q10 indisi,gnlk ak datasn
kullanarak 10 yllk periyottaki 7 gnlk dk ak olarak ifade edilir. 7Q20 ise gnlk ak
datasn kullanarak 20 yllk periyottaki 7 gnlk dk ak olarak ifade edilir eitli
lkelerde eitli amalar iin kullanlmtr. Bunlar kabaca u balklar altnda toplanabilir.
i. Atk sularla ilgili almalar,
ii. Kuraklk artlarnda habitatlarn korunmas,
iii. Sucul yaam iin kriter oluturma.
Ancak bu metodun asl (orijinal) kullanm alan kirlilik kontrol iin su kalitesi
standartlarnn belirlenmesine katkda bulunmaktr. Amerikan Balklk ve Yaban Hayat
Servisi 1981 ylnda,gemite bu metodun sucul yaamn korunmas iin gerekli minimum
akn saptanmasnda kullanmnn hatal olduunu ifade etmitir. Caisseve El-Jabi(1995)
yapt almada bu metodun sucul yaam iin gerekli olan su miktarndan daha az bir
miktar iaret ettii konusunda uyarda bulunmutur.Massachusetts eyaletinde
ekosistemlerin korunmas iin gerekli olan su miktarile ilgili almalar sonucunda da
(2004) bu metodun bazen uygun sonular verse de gerekte daha fazla suya ihtiya
olduu belirtilmitir.
3) Debi Sreklilik ndisi veya Erisi
Debi Sreklilik ndisi yntemi uzun sreli gnlk akm verilerinden hareketle
zamann seilen belirli bir yzdesinde yataktan geen debi deerlerinin kmlatif frekans
dalmnn belirlenmesine dayal bir istatistiksel yaklamdr (ekil 33.).Akarsu debisi
genellikle geni limitler arasnda deimektedir. Kanal santrallerinde enerji retimi su akm
rejimi ile ok deikenlik gstermektedir. Seilecek olan evrim aksnda Akm Gzlem
istasyonu varsa bu eriyi hazrlamak kolaylkla mmkn olacaktr. Bu yntemde debi
sreklilik erisi oluturularak bir yl iinde zamann seilen bir yzdesinde (r. %0 70i,
%99u) gerekleen minimum debi deeri (r. Q70, Q99) belirlenmektedir (Smakhtin,
2001). Uygulamada ounlukla Q90 ve Q95 deerleri kullanlmakla birlikte Q75, Q97 vb
deerlerin kullanld da izlenmektedir. Yedi Gnlk Dk Akm ynteminde belirtilen
zayflklar bu yntem iin de geerlidir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
284/398
ekil 33. Debi Sreklilik Erisi
4) Islak evre Metodu
Dnya genelinde en yaygn biimde uygulanan hidrolik ED analizi yntemi slak
evre yntemi olarak bilinen hesap tekniidir. Bu yntemde akarsu btnlnn ncelikle
slak evre bykl ile dorudan ilikili olduu akarsu evleri ve yatandaki kritik
biotann korunmas esas alnr. Islak evre ynteminin Avustralya, Avrupa ve ABDnin baz
blgelerindeki akarsulara uyguland bilinmektedir .
Islak evre Metodunda; nehir yatann genileyerek su hznn ve su derinliinin
azald kritik kesitlerde slak evre (akarsu yatann suyla temas halindeki evresi) ile
debi arasndaki ilikiden yararlanlr. Bu amala boyutsuz debi ve boyutsuz slak evre
byklkleri sz konusu kesite ait eel enkesit parametrelerinden yararlanlarak
hesaplanr ve bu iki parametre ekil 34.de gsterildii gibi grafie aktarlr. Grafiin
krlma noktasna karlk gelen boyutsuz debi deerinden yararlanlarak hesaplanan debi,
minimum evresel/ekosistem su ihtiyac olarak tanmlanr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
285/398
ekil 34. Islak evre-Debi likisi
Islak evrenin byk olmas ekosistemde bulunan sucul canllarn yaam
alanlarnn da byk olduu anlamna gelir. Krlma noktasndan nce debide meydana
gelen kk deiimler slak evrede dolays ile sucul canllarn yasam alanlarnda byk
deiimlere neden olmaktadr. Krlma noktasndan sonra ise debide meydana gelen
byk deiimler slak evrede ok az deiime (ihmal edilebilir) neden olmaktadr.
Bu yaklamda kritik kesitte ekosistem iin yeterli yaam alan salanabiliyor ise
(krlma noktasndan sonra slak evrede byk bir deiim olmuyor) nehrin dier
blmlerinde de ekosistem iin uygun koullarn salanabildii varsaylr. Bu nedenle
ekosistemin sreklilii iin, en az krlma noktasna karlk gelen debi sistemde
bulunmaldr. Krlma noktas boyutsuz slak evre-debi erisinin eiminin bire eit olduu
nokta olarak tanmlanmaktadr. Islak evre ile debi arasnda matematiksel bir iliki
kurulduktan sonra krlma noktas ok kolay bir biimde belirlenmektedir (Marotz ve
Muhlfeld, 2000; King ve dig., 1999; HR Wallingford ve DFID, 2003). Islak evre
Metodunun ok kapsaml bir alan almasn gerektirmemesi, kullanmnn kolay olmas
ve hzl bir hesaplama yapmaya olanak salamas gibi avantajlar vardr. Metot
kapsamnda hidrolik modelleme teknikleri de kullanlabilmektedir. Bununla birlikte metot ile
sadece minimum evresel su ihtiyac hesaplanabilmektedir. Bu nedenle nehirden su
ekilmesi durumunda ekosistemin nasl etkilenecei ve bu etkinin iddetinin ve
byklnn ne olaca hesaplanamamaktadr (Marotz ve Muhlfeld, 2000; King ve dig.,
1999; HR Wallingford ve DFID, 2003).
5) ABF Metodu
ABF Metodunda (Aquatic Base Flow Metodu) nce aylk ortalama debi degerleri bulunur.
Daha sonra aylk ortalama debisi minimum olan ay belirlenir. Bu aya ait aylk ortalama
debi ABF Metoduna gre minimum evresel/ekosistem su ihtiyac olarak tanmlanr. Bu
yntemde balklarn yumurtlama ve kuluka devri sresince ilave suya ihtiya
duymayacaklar varsaylr (HR Wallingford ve DFID, 2003; King ve dig., 1999).
6) Baz Akm Yntemi
Reglatr yerinde llen uzun yllar aylk ortalama debi miktarlarndan
yararlanlarak akarsuya ait birim hidrograf grafii oluturulmu ve bu grafikten
yararlanlarakta baz akm deeri bulunmutur (ekil 35.).
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
286/398
ekil 35. Baz Akm Ayrma Yntemleri
7) Artan ak Yntemi
Bu metot akn balklar zerindeki etkisinin ne byklkte olduunu ve bu etkileri
kontrol edebilmek amacyla gelitirilmitir. Metodun uygulanmasnda ilk olarak belli bir tr
veya birka anahtar tr seilir. Sonra her bir trn gelime basamaklarnda gerek duyduu
yaam ortam ihtiyalar belirlenir. Bunun sonucunda da deiik akmlar ile deiik
habitatlar arasndaki iliki bulunur. Bylece dk akm koullarnda eitli yaam
evrelerinde bir trn yaam alannn (habitat) varln srdrebilmesi iin gerekli minimum
akmn ne olaca konusunda tavsiyelerde bulunur.
8) Sucul Taban Ak Yntemi
Bu yntemde uzun dnemdeki Austos ay ortalama debisi bu aydaki ak
koullarnn sucul habitat asndan minimum koullara karlk geldii dncesiyle- Qe
miktar olarak seilmektedir. Uzun sreli Austos ay akm verisinin mevcut olmad
kesitler iin New Englandda (ABD) gerekletirilen gzlemler temelinde drenaj alannn
kabaca her 2.5 km
2
lik blm iin kabaca 14 l/s dzeyinde Qe miktar nerilmektedir.
Balklarn reme ve g dnemlerinde ise sonbahar aylar iin nerilen Qe miktar ~30
l/s_2.5 km
2
, k-ilkbahar aylar iin nerilen Qe miktar ~60 l/s_2.5 km
2
dzeyindedir. te
yandan, Yedi Gnlk Ak ve Debi Sreklilik Erisi yntemlerinde olduu gibi, bu
yntemde de sucul habitat gereksinimleri asndan nemli akm hz ve su derinlii gibi
deikenler bu yntemde de dikkate alnmamaktadr. Yntemin gelitirildii New England
(ABD) dndaki corafi alanlardaki geerlilii tartmaya ak bir konudur.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/ 22,052 MWe) projesi hayata
geirilirken mansap kadim su haklar haricinde canl hayatn devamlln salamak
(1a) constant discharge method
(1b) constant slope method and
(1c) concave method (Linsley et al. 1958)
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
287/398
amacyla braklacak su miktarnn hesaplanmas iin yukarda belirtilen 8 global
yntemden 6 tanesi kullanlm olup hesaplamalar aada balklar halinde verilmitir.
1) Islak evre Yntemi
Islak evre Yntemi ile minimum evresel/ ekosistem su ihtiyacnn belirlenmesi
amac ile Talkaya reglatrn yer ald Ball Deresi zerinde alnan nehire ait kesit
parametreleri kullanlmtr.
Arazide yerinde yaplan almalar sonucunda reglatr ile HES arasnda yer alan
en uygun lokasyonya dereye ait kesit profili karlmtr (ekil 36.).
ekil 36. Arazide Yerinde Yaplan lmler Sonucunda Elde Edilen En Kesit
Sz konusu alan planlanan su alma noktasnn membasnda yer almaktadr. Bu
yere ait hesaplanan eel enkesit parametreleri Tablo 131.de gsterilmektedir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
288/398
Tablo 131. Talkaya Reglatr Yerine Ait En Kesit Parametreleri ve Boyutsuz Islak evre ve Boyutsuz
Debi Deerleri
Eel seviye
(m)
Q
(m
3
/sn)
Islak evre
(I) (m)
Alan (m2) I/Imaks Q/Qmaks
0.070 0.010 0.830 0.030 0.114 0.001
0.090 0.020 1.070 0.050 0.147 0.003
0.110 0.030 1.300 0.070 0.179 0.004
0.130 0.050 1.540 0.100 0.212 0.007
0.150 0.080 1.780 0.130 0.245 0.011
0.170 0.120 1.930 0.170 0.266 0.017
0.190 0.170 2.090 0.210 0.288 0.023
0.210 0.230 2.210 0.250 0.304 0.032
0.230 0.300 2.310 0.290 0.318 0.041
0.250 0.380 2.410 0.340 0.332 0.052
0.270 0.470 2.510 0.390 0.346 0.065
0.290 0.570 2.610 0.440 0.360 0.079
0.310 0.680 2.710 0.490 0.373 0.094
0.330 0.800 2.810 0.540 0.387 0.110
0.350 0.930 2.900 0.600 0.399 0.128
0.370 1.070 3.000 0.650 0.413 0.148
0.390 1.220 3.100 0.710 0.427 0.169
0.410 1.380 3.200 0.770 0.441 0.191
0.430 1.550 3.300 0.840 0.455 0.214
0.450 1.730 3.400 0.900 0.468 0.239
0.470 1.920 3.500 0.970 0.482 0.265
0.490 2.130 3.590 1.030 0.494 0.294
0.510 2.340 3.690 1.100 0.508 0.323
0.530 2.570 3.790 1.170 0.522 0.355
0.550 2.810 3.890 1.250 0.536 0.388
0.570 3.030 4.040 1.320 0.556 0.419
0.590 3.270 4.180 1.400 0.576 0.452
0.610 3.530 4.330 1.480 0.596 0.488
0.630 3.790 4.480 1.570 0.617 0.523
0.650 4.080 4.620 1.650 0.636 0.564
0.670 4.370 4.770 1.740 0.657 0.604
0.690 4.690 4.920 1.830 0.678 0.648
0.710 4.990 5.110 1.930 0.704 0.689
0.730 5.280 5.350 2.030 0.737 0.729
0.750 5.590 5.580 2.130 0.769 0.772
0.770 5.850 5.920 2.240 0.815 0.808
0.790 6.150 6.250 2.360 0.861 0.849
0.810 6.480 6.590 2.480 0.908 0.895
0.830 6.840 6.930 2.610 0.955 0.945
0.850 7.240 7.260 2.750 1.000 1.000
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
289/398
Tablo 131.de verilen boyutsuz debi ile boyutsuz slak evre arasndaki iliki ekil
37.de gsterilmitir. Boyutsuz debi ile boyutsuz slak evre arasndaki matematiksel iliki:
IC
IC
mox
= u.7726(
mox
)
u.2824
olarak elde edilmitir. Yukardaki denkleminin boyutsuz debi deerine gre birinci trevinin
1e eitlenmesi ile krlma noktasna karlk gelen boyutsuz debi deeri (Q/Qmax)
yaklak 0.118 olarak bulunmutur.Yaplan bu hesaplama sonucunda Talkaya
Reglatrnde Q
e
(ekolojik su miktar ) deeri Tablo 132.de hesaplanmtr.
y=0.7726x
0.2824
R=0.9618
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
0.000 0.400 0.800 1.200
I
/
I
m
a
k
s
Q/Qmaks
ekil 37. Islak evre-Debi Arasndaki liki
Tablo 132. Talkaya Reglatr in Hesaplanan Can Suyu Miktar (m
3
/sn)
Ekim Kasm Aralk Ocak ubat Mart Nisan Mays Haziran Temmuz Austos Eyll
Ortalama 2.697 2.290 1.478 1.177 1.342 2.070 3.915 5.339 4.320 2.680 1.787 2.453
Qe 0.318 0.270 0.174 0.139 0.158 0.244 0.462 0.630 0.510 0.316 0.211 0.289
Qe (%) 11.8
Islak evre yntemine gre deredeki su seviyesi ile debi arasndaki iliki aadaki
ekil 38.de ve matematiksel iliki ise aadaki eitlik ile ifade edilmitir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
290/398
ekil 38. Deredeki Su Seviyesi le Debi Arasndaki liki
u
b
a
t
M
a
r
t
N
i
s
a
n
M
a
y
s
H
a
z
i
r
a
n
T
e
m
m
u
z
A
u
s
t
o
s
E
y
l
l
E
k
i
m
K
a
s
m
A
r
a
l
k
Su Kullanm Hakk
(m
3
/sn)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Can
Suyu (m
3
/sn)
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
Toplam Braklacak
Su (m
3
/sn)
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
0
,
3
1
5
Toplam Braklacak
Su (%)
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
Ayrca projenin su kullanm konusunda Devlet Su leri (DS) ile Eyner Enerji
retim ve Tic. Ltd. ti. arasnda Su Kullanm Hakk ve letme Esaslarna likin Anlama
imzalanm olup Ek-15de verilmitir. Yaplan bu anlama gerei 18.08.2009 tarih ve
27323 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Elektrik Piyasasnda retim
Faaliyetinde Bulunmak zere Su Kullanm Hakk Anlamas mzalanmasna likin Usul ve
Esaslar Hakknda Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelikte yer alan 7.
Madde hkmlerine uyulacaktr.
Proje kapsamnda DS Blge Mdrl tarafndan onaylanm fizibilite raporuna
ve Su Kullanm Haklar Raporuna Uygun Hareket edilecektir.
Proje kapsamnda iletme aamasna geilmeden nce AG (Akm Gzlem
stasyonu) Kurulacak olup; kurulma aamasnda DS (Devlet Su leri) Blge
Mdrlne mracaat edilerek uygun yer iin gr alnacaktr. Ayrca AG stasyonunun
GPRS Modemli cihaz ile donatlmas alanacaktr.
Buna ek olarak, reglatr yerine gelen debinin proje debisinden byk olmas
durumunda, fazla su yine Ball deresine yatana braklacaktr.
V.2.5. Suyun Temin Edilecei Kaynan Kullanlmas, Su Tutulmas Sonucu
Mansapta Olabilecek Deiimler, Bu Deiimlerin Su Kalitesine ve Su Ortamndaki
Canllara Etkileri, Doal Yaam zerine Etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi,
sucul yaam, sediment gelii vb.)
Projenin bu blmndeki bilgiler iin Ek-12de verilen Ekolojik Deerlendirme
Raporundan faydalanlmtr.
a) Projenin letme Aamasnda Sucul Ekosisteme Olan Etkileri ve Alnacak
Tedbirler
evre sorunlarna yol ama bakmndan, hidroelektrik santralleri en az zararl
etkileri yaratan enerji retim tesisleridir. Bu tr tesisler hava, su kirlilii, kat atk ve
radyoaktif sznt tehlikesi yaratmazlar. Bundan dolay bu tr tesislerin kendileri deil
suyun topland havzalara olan etkileri incelenmektedir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
306/398
Baraj yapm sonucunda, ekosistemde meydana gelebilecek etkiler genel olarak
aadaki maddeler altnda verilebilir.
nc basamakta, baraj gvdesinin olumas ile fauna ve florada deiimler
oluabilecektir.
Bu balklar altnda olabilecek etkiler ve sonular ve alnabilecek nlemler ise
aada verilmitir.
Reglatr yapm ile ksmen durgunlaan su algler iin yeni habitat olumas
anlamna gelmektedir. Akarsu ortamnda, bal olarak yaayan trler, gl ve glet
oluumu ile serbest yaayan planktonik formlar halinde grlmeye balayacaklardr.
Durgun su ortamlarnda yine sedimen, ta ve bitkiler zerinde bal yaayan algler
mevcudiyetlerini srdreceklerdir. Ancak bu kesimde, nceden olduka az bulunan
fitoplanktonik formlar olduka artacaktr. Durgunlaan su askdaki partikllerden
kurtulaca iin n derinlere kadar inmesi de salanabilecektir. Talara, bitkilere ve
sedimene bal yaayan trler yaamlarn, gl kenarlarnda ve n derinlere girebildii
yere kadar devam ettireceklerdir. Artan fitoplanktonik (serbest hareket edebilen algler)
organizmalar glalan ierisinde zooplanktonik organizmalara besin kayna olacaklardr.
Zooplanktonik organizmalarn yaam ortamlarnn durgun sular olduu dikkate
alnacak olunursa, yapm dnlen reglatr sahalarnda oluacak durgun su ktlesi bu
canllarn nemli oranda art ile sonulanacaktr. Suyun mekanik etkisinin ortadan
kalkmas ve bu canllarn besinlerini oluturan fitoplanktonik organizmalarn artlar
zooplankton asndan olumlu sonu douracak ve gerek younluk gerekse de tr
eitliliinde bir art olacaktr.
Akntl suya adaptasyon gsteren bentik canllar, durgun su olan reglatr ve
baraj gllerinin kaplad alanlardan uzaklaacaklardr. Ayrca srklenme davran
gsteren trlerin dalmnda deiiklik ortaya kabilecektir. Reglatr oluumundan
sonra, su toplama alanndaki bentik tr kompozisyonu nitelik ve nicelik asndan
deitirecektir. Bu alanlardaki akntnn azalmas ve hatta yok olmas ile birlikte dip yaps
da deiecektir. akll ve byk kayalkl zemin yaps yerine, geni olarak amur ve
balkl alanlar oluacaktr.
Alanda yaad belirlenmi olan balk trlerinin nemli bir ksm, lkemizde yaygn
ve genellikle gl ekosistemine adapte olabilen trleri iermektedir. Durgun su sistemine
adapte olamayacak trlerin ise rezervuar ncesi ve sonrasndaki akntl alanlarda
yaamlarn srdrebileeklerdir.
Alandaki reglatrlerin, durgun su oluumu sonrasnda, balklarn besinlerini
oluturan fitoplanktonik ve zooplanktonik trlerin nitel ve nicel artlarnn beklenmesi
nedeniyle, bu durumun balk populasyonlarn da olumlu olarak etkileyecei
dnlmektedir. Ayrca oluacak rezervuar alan ile; su kular asndan da beslenme,
barnma ve konaklama imkan salayacandan dolay farkl trlerin barnmalarna imkan
salanabilecektir.
Reglatrden tnele alnan su, santralden ktktan sonra kalitesinde bir miktar
deiim gsterecektir. nk yksekten gelerek ok hzl bir ekilde trbine arptktan
sonra santralden dk scaklklarda kacaktr. Souk su, biraz bekleyebilecei
kuyruksuyu kanalna alnp, daha sonra dere yatana verilecektir. Bylece souk
ortamlara adapte olamayacak sucul trler iin su kalitesi uygun hale gelebilir. Bununla
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
307/398
birlikte, iletmede kullanlan su santralden ktktan ksa bir sre sonra uygun su kalitesi
deerlerine kavuacaktr.
Reglatrlerin yapmndan sonra, ak aada takn alanlarndaki doal besin
dngsnde deiimler olacaktr. Reglatrler, derelerdeki su aknn doal miktarn ve
sresini ciddi olarak deitirmektedirler. Doal sistemlerinde yaayan trlerin
mevcudiyetleri akntnn miktar ile yakndan ilikilidir. Dere sistemi boyunca hareketli olan
sedimen, derenin dip ve ky yapsn ekillendirmektedir. Bu materyallerin zellikleri sucul
canllar iin hayati neme sahiptir. Talkaya reglatrnn yapmndan sonra bu materyal
rezervuar alannda toplanacak ve alt sistemlere ulaamayacaktr. Bu durum, ak
aadaki sistem iin gerekli organik materyalin eksilmesine ve dolays ile alt ksmdaki
sucul ekosistemde belli habitat kayplarna yol aabilecektir.
Reglatrlerin gvdelerinde sediment ve besin maddelerinin tutulmas aa
ksmlardaki dere yata ve takn alanlar iin bir sorundur. Bu durum bata balk olmak
zere birok trn habitatnn da kayb anlamna gelmektedir. Su tutma yaplar yoluyla
azaltlan sediment tanmas, nehrin alt ksmlarnda kylarn bozulmasna ve balklarn
doal habitatlarnn ve durgun su vejetasyonun azalmasna, sucul kularn ve dier
sedimana bal trlerin (bentik omurgaszlar) olumsuz etkilenmesine neden olabilir.
Dnyadaki tm su tutma yaplarnda bu durum kanlmaz bir olgudur. Bu materyal
birikimi, yapnn mrn ksaltmakta ve iletme niteliini bozabilmektedir. Proje alan iin
de bu beklenen bir durumdur ve reglatr sonras meydana gelebilecek bu olumsuzluk
iin tatmin edici bir nlemin alnmas sz konusu deildir. Ancak reglatrde yaplacak
olan akl geitleri ksmen bu sorunu zebilecek niteliktedir. Bu geitler hem reglatrn
mrn uzatmakta hem de alt havzadaki dere yatann doal yapsn korumasna
ksmen katk salamaktadr.
Reglatr sonras dere ekosisteminin ak hzndaki deiimlerin biyolojik yaama
ve eitliliine olan etkileri ok nemli bir unsurudur. Aknt miktarnn zaman, sresi ve
skl bitki ve hayvan kommniteleri iin kritik neme sahiptir. Doal sistem ierisinde
kk nitelikteki akntlar balk ve omurgasz gleri iin biyolojik bir sinyal niteliindedir.
Aknt miktarnn artmas durumda ise andrma ya da sedimann tanmas yoluyla
habitatlar dzenlenir ve muhafaza edilir.
b) Projenin letme Aamasnda Karasal Fauna Ekosistemine Olan Etkileri
ve Alnacak Tedbirler
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesiyle ilgili olarak
tesislerin inaat ve ilgili donanmn montaj almalarnn tamamlanmas sonrasnda
santralden enerji retilmeye balanacaktr. Bu srete akarsu yatandan evrilerek ksa
sreler iin reglatr gvdesi arkasnda biriktirilmi olan sudan istifade edilecektir. Tesis
edilen reglatr gvdesi araclyla akarsu yatandan evrilecek sular tesis edilecek
iletim yaps araclyla nce ykleme havuzuna iletilecek oradan da santral binas
bnyesindeki trbinlere drlerek elektrik retimi gerekletirilecektir. retim
sonrasnda akarsu yatandan belli bir mesafe boyunca ayrlm olan sular yeniden
akarsu yatana dearj edilecektir. Bu srete zerinde durulmas gereken en nemli
nokta, bu rapor ile nerilen ve yetkili merciler tarafndan onaylanarak son ekli verilen,
miktar belirlenen evresel Ak Miktar (Can Suyu) olarak tanmlanan su miktarnn
akarsu yatanda bulunmasnn salanmasdr.
Bilindii gibi HES projelerinde elektrik retimi sreci, ilgili otorite tarafndan
dzenlenmektedir. Sunuma ve talebe gre baz zaman dilimlerinde elektrik retimine ara
verilmesi gerekebilecektir. Bu srete akarsu yatanda bulunmas gereken su miktaryla
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
308/398
ilgili herhangi bir risk sz konusu olmayacaktr. Tersi kabul edildiinde, Talkaya
Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinde aralksz olarak elektrik
enerjisi retilecei kabul edildiinde reglatrden sonra, santralden akarsu yatana
braklaca kesime kadar olan mesafede akarsu yatanda bulunmas gereken su
miktarnn nemi byktr. Akarsu yatandaki sucul yaam bileenleri yannda karasal
ortamlarn sakinleri olmalarna karlk deiik amalarla akarsu yatandaki sudan
istifade eden formlarn blgede bulunmalar asndan braklacak suyun yaamsal nemi
vardr. Burada temel prensip, enerji retimi yaplmad dnemlerde bile akarsuyun
bulunduu blgede hakim olan ortalama scaklklar ve ekstrem koullar gz nne
alnarak en scak dnemde akarsu yatanda bulunan su miktarnn altnda kalmayacak
miktarda suyun akarsu yatanda bulunmasna zen gsterilmesidir. Bu srete bu
amala braklan su miktarn dzenli olarak izlemeye ynelik bir donanmn tesis edilecei
de bilinmektedir. Burada iletmeciye den sorumluluk izleme artlarna gerek olmadan
sz konusu suyun akarsu yatana braklmasn kendisinin de istemesi, lokal doal
yaamn devamll asndan sz konusu suyun akarsu yatanda olmas gerekliliini
anlam olmasdr.
letme aamasnda zerinde durulmas gereken dier nemli nokta ise almalar
nedeniyle deiik derecelerde dnme uram kesimler ile eitli amalarla geici
olarak kullanlm ortamlarn rehabilite edilmesidir. almalara balamadan nce
hazrlanm olan raporlarda vurgulanan ve zmlerine ynelik olarak taahht edilen
rehabilitasyon ve iyiletirme almalar mutlaka, eksiksiz olarak yerine getirilecektir.
Blgede, gerek proje sahasnda, gerekse de dier kesimlerde almalar nedeniyle ortaya
km, eitli nedenlerden veya aksaklklar nedeniyle unutulmu veya kaldrlmas
sonraya braklm tm olas atklarn veya artk malzemenin dikkatli bir ekilde
uzaklatrlmas, yasa ve ynetmeliklere gre tasfiyesi veya depolamasnn
gerekletirilmesi ve bu kesimlerin alma ncesindeki durumuna getirilmesi de ok
nemlidir. Karadeniz Blgesine has iklim ve bitki rts bu konuda gereken destei
salayacaktr. Yani kaldrlmas gereken malzemeler doal ortamlardan uzaklatrldktan
sonra dnme uram kesimlerde ksa sre ierisinde nce tek yllk bitkiler, daha
sonra da ok yllk bitkiler birbirini izleyecek, herhangi bir olumsuz sre yaanmad
takdirde bu kesimler zaman ierisinde, yava da olsa eski konumuna geri dnecektir.
Bu srete katk salamak amacyla peyzaj almalar, bitkilendirme ve
aalandrma almalar yaplacaktr. Bu amala yaplacak almalarda geliigzel
uygulamalar yerine yrenin bitkisel formasyonunun ana bileenlerinin kullanld veya bu
formasyon ile uyumlu trlerin tercih edilmesi baar ansn artracak, iyiletirme srecini
de ksaltacaktr. Bu srete konunun uzmanlarndan veya proje sahasna yakn
kesimlerde bulunan ilgili kurululardan destek alnabilecektir.
Bu srete dikkat edilmesi gereken en nemli noktalardan birisi de inaat
srecinde akarsu yatana yaplan bilinli veya bilinsiz mdahalelerin ortadan
kaldrlmas konusundadr. Her ne kadar inaat srecinde bu konuda ok zenli olunmas,
akarsu yatana herhangi bir dearj veya tasfiye yaplmamas nerilmi olsa da
istenmeyen nedenlerle bu tip etkiler gerekleebilmektedir. naat almalar sonrasnda,
reglatr inas haricinde akarsu yatann doal yapsn deitirecek ekilde gelimi
tm mdahalelerin ortadan kaldrlacaktr. Bu nedenle yataa dm ta ve kayalarn,
eer hafriyat yaplm ise bu malzemenin zenli bir ekilde bu kesimlerden
uzaklatrlmas salanacaktr. Bu alma srecinde ksa sreli de olsa doal akn
kesilmesine; akarsu yatanda uzun sreli bulankla neden olabilecek alma
ekillerinden kanlmasna dikkat edilecektir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
309/398
Bu aamada dikkat edilmesi gereken nemli noktalardan birisi de tesis edilen
reglatr gvdesi arkasnda ekillenen su birikintisinin kesinlikle bir retim veya ss
havuzu eklinde kullanlmasna izin verilmeyecektir. Benzer ekilde buralara
alanabilecek farkl balk trleri akarsu sisteminde ok nemli sorunlar da beraberinde
getirebileceinden bu konuda da ok hassas olunacaktr.
c) Faaliyetlerin Meteorolojik ve Hidrojeolojik Duruma Etkisi
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe)projesi kapsamnda
depolama yaplmayacandan tesis faaliyetlerinin yerel meteorolojik koullar zerinde
herhangi bir olumsuz etki yaratmas beklenmemektedir. Benzer biimde, reglatrn
mansab kesiminde mevcut hidrojeolojik koullarn deimesi de beklenen bir durum
deildir. Bu kesimde yeralt suyunca dereye olduka zayf bir beslenimin salanmas olas
grlmektedir.
d) Hidrolojik ve Hidrojeolojik Durum ile Biyolojik ve Ekolojik Yap likisi
alma alannda dere akmlar byk oranda yzeysel ve yzeyalt aktan
beslenim ile salanmaktadr. Dereye evreleyen jeolojik birimlerin hidrojeolojik
zelliklerinden dolay dereyi beslenimine katklar olduka snrldr. nceleme alan
ierinde ar kurak baz yllarda Ball Deresine ait yataktaki akm aylk bazda 0.480 m
3
/s
ye kadar dmtr. Bu deer 32 yllk ortalama akmn (2.629 m
3
/s) yaklak %
18.26sna karlk gelmektedir. Uzun dnemde biyolojik ve ekolojik yapnn sreklilik
gstermesi sz konusu ksa sreli kurakln tolere edilebildiine iaret etmektedir. Dier
bir deyile, biyolojik ve ekolojik yapnn hidrolojik ve hidrojeolojik yap ile uyum iinde
gelitii anlalmaktadr.
e) Yzey-Yeraltsuyu likisi ve Projenin Olas Etkileri
alma alannda akarsuyu evreleyen volkanik kkenli birimlerin yeraltsuyu
depolama ve iletme zellikler olduka snrldr. Bu nedenle, yzey ve yeraltsular
arasnda dikkate deer bir etkileim sz konusu deildir. Projenin uygulanmas ile gerek
Talkaya Reglatr ve gerekse mansabndaki kesimde akarsu ile civar jeolojik birimlerin
su seviyeleri arasndaki yk gradyannda nemli deiim olmas sz konusu deildir. Bu
srecin projenin uygulamaya gemesi ile deimesi beklenmemektedir.
V.2.6. Projenin Membaa ve Mansabnda Varsa Dier Projelerin (baraj, reglatr, HES
vb.) Belirtilmesi, Ekosistem zerindeki Etkilerinin Deerlendirilmesi,
nas ve iletilmesi dnlen Talkaya Reglatr ve HES (22,658
MWm/22,052 MWe) projesinin bulunduu havzadaki dier tesislere mesafelerini gsterir
tablo ve ekil aada verilmitir.
Tablo 144. Proje Havzasnda Bulunan Dier Tesisler ve Konumlar
Talkaya HES Talkaya Reglatr
amlca HES 7346 m 12160 m
amlca Baraj 4892 m 7963 m
Mete Reglatr 541 m 5233 m
Akman Reglatr 5102 m 5972 m
Paalar HES 5237 m 4893 m
Paalar Reglatr 8210 m 4958 m
Baky HES 14624 m 16500 m
Baky Reglatr 14220 m 150230 m
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
310/398
ekil 44. Projenin Havzadaki Dier Tesisler likisini Gsterir ematik Plan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
311/398
V.2.7. Kaynaa Ait Varsa Dier Kullanm ekilleri ve Etkileri, (proje alanna yakn
yerleim yerlerine ait su haklar ve tarmsal faaliyetlere ilikin deerlendirme)
Talkaya Reglatr ve HES (22,658MWm / 22,052MWe) projesi kapsamnda
ina edilecek tm niteler orman arazisi vasfndadr.
Proje kapsamnda reglatr ile evrilen Ball Deresi sular iletim tneli vastasyla
ykleme havuzuna oradanda cebri boru ile santral binasnda bulunacak trbinlere
arptrlarak enerjisi alndktan sonra tekrar Ball Deresi yatana geri verilecektir.
Sz konusu proje kapsamnda reglatr yaps ile santral binas arasnda kalan
blm iin BAAK-SU MHENDSLK NAAT TAAHHT TARIM SANAY ve TC. LTD.
T. tarafndan mevcut su haklarnn tespitine ynelik bir alma gerekletirilmitir (Bkz.
Ek-13).
Yaplan almalar neticesinde; Talkaya Reglatr ile santral binas arasnda su
ile alan su deirmeni, balk iftlii ve tarm arazilerinin bulunmad tesbit edilmitir.
Ayrca projenin arazi hazrlk ve inaat aamas esnasnda ve iletme aamasnda
bu blgede kurulabilecek tarm alanlar ile sulamaya alabilecek yeni alanlar olmas
durumunda tarm alanlar iin gerekli olan sulama miktar reglatrden braklacak ve yre
halk madur edilmeyecektir.
Ayrca proje alan yaknlarnda herhangi balk retim tesisi bulunmamaktadr.
V.2.8. Yeralt ve Yzeysel Su Kaynaklarna Olabilecek Etkiler,
Bu raporda nerilen Talkaya Reglatr talvegden 7,08 m ykseklikte olup, gl
alan ve hacmi olduka kk olacak ve bir su reglasyonu yapmayacaktr, Reglatr
yerinde enerji iin gerekli su iletim tneline alnarak kalan su yataa braklacaktr. Suyun
yetersiz olduu zamanlarda da tespit edilen mansap su hakk braklacandan, projenin
sucul denge zerinde nemli bir etkisi sz konusu olmayacaktr. Gl alan kk
olduundan ve santrale iletilen suyun ak yn, miktar ve debisi nemli bir deiiklie
uramayacandan suyun rejiminde deiim olumayacaktr.
Reglatrn yapm srasnda ve kaz ilemlerinde suya hafriyat malzemesi
karabileceinden mansapta su kalitesinde d olabilecektir. Sadece inaat srasnda
meydana gelebilecek olan bu olumsuzluu gidermek iin nehir yata dzenlenerek suyun
bir mddet dinlendirilmesi ve kat maddelerin keltilmesi iin gerekli tedbirlerin alnmas
gerekecektir.
Toz oluumunu nlemek iin su kullanm sonucunda nemli lde atk su
olumayacaktr. Bunun dnda atksu oluturacak tek su kullanm projenin inaat
srasnda alacak personelin ime ve kullanma suyudur.
Ayrca sz konusu proje kapsamnda proje alan ve evresinde bulunan akarsu,
mevsimsel ak gsteren kuru dere yataklarnn zarar grmemesi iin gerekli zen
gsterilecek ve dere yataklarna ulamas sz konusu olabilecek yerlere pasa malzemesi,
hafriyat malzemesi, kat ve sv atklar atlmayacaktr. Dere yataklar deitirilmeyecek ve
evre kirliliinin engellenmesi iin gerekli tm nlemler alnacaktr.
Sz konusu proje kapsamnda yzey ve yeralt sularna olumsuz etkide
bulunabilecek tm kirletici unsurlara kar gerekli tm nlemler Eyner Enerji retim ve
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
312/398
Tic. Ltd. ti. tarafndan alnacak ve alacak personele kar yeralt ile yzey sularna
kar gerekli titizliliin gsterilmesi iin bilgilendirme yaplacaktr.
Ayrca Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesi
kapsamnda 167 sayl Yeraltsular Hakknda Kanun hkmlerine uyulacaktr.
V.2.9. Orman Alanlarna Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Kar Alnacak Tedbirlerin
Tanmlanmas,
Ek-18de verilen Orman Genel Mdrl, Artvin Orman Blge Mdrlnden
alnm ED inceleme deerlendirme formunda da belirtildii zere proje alan orman
arazisi vasfndadr. Proje alanndaki kayplar en aza indirmek amacyla, alternatif sahalar
yaratma ilkesi gz nnde bulundurulmutur. Bu ilke uyarnca, inaat aamasna paralel
olarak yrtlecek ve gerekirse iletme aamasnda da devam ettirilecek bir aalandrma
faaliyeti planlanacaktr.
Proje kapsamnda ina edilmesi planlanan iletim tneli yapm esnasnda
yeraltnda gevetme patlatmalar yaplacaktr. Patlatma ileminde patlayc madde olarak
Anfo ve dinamit, ateleyici olarak gecikmeli kapsl kullanlacaktr. Patlatma ilemi iin
sadece gerekli miktarda patlayc madde gerekli izinler alnarak meri mevzuat
erevesinde ve jandarma nezaretinde alnarak kullanlacaktr. Patlayc maddelerin
kullanm ile ilgili olarak 29 Eyll 1987 tarih ve 12028 sayl Tekel D Braklan Patlayc
Maddelerle, Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, thali, tanmas, Saklanmas,
Depolanmas, sat, kullanlmas, yok edilmesi, denetlenmesi, Usul ve Esaslar tzk
hkmlerine uyulacaktr.
Proje kapsamnda ihtiya duyulan gevetme patlatmalar kularn reme dnemi
dnda yaplacaktr.
Faaliyet sahasnda, kabilecek herhangi bir yangna kar yeterli sayda yangn
sndrme ekipman (kazma, krek, balta, su kovas vs.) bulundurulacak Tesiste, 4857
sayl Kanunu ve bu kanun uyarnca kartlan ynetmelik, tzk, genelge, tamim vb.
hkmlerine uyulacaktr. Yangn kmas durumunda olabilecek etkiler ve yaplacak
grevler iin tesis personeli eitilecektir. Yangn olasl durumunda dier yakn
kurululara haber verilecektir. Yangnn fark edilmesi ve alarm verilmesi halinde yangn ile
mcadele kaynaklarndan yararlanarak sorunun derhal ortadan kaldrlmasna allacak
ve aadaki hususlar yerine getirilecektir.
Yangn fark edildiinde, ncelikle evredekilere, binada alan personele,
lojmandakilere ve daha sonra da ilgililere haber verilecektir.
En yakn gvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir.
Acil mdahale ekibi ile ilgili tarafndan evre gvenlii salanacaktr.
Sndrme ekipleri derhal yangna mdahale edecektir.
Likit gaz ve elektriksel nedenli yangnlarda, yangn yaknndaki yanc
madde kaynaklar derhal izole edilecektir.
Yangnda can kurtarmak yaplacak ilk i olacaktr. Bu gibi durumlarda,
kiilerin kendisinin ve bakasnn hayatn lzumsuz hareketlerle tehlikeye
atmas nlenecektir.
Yangn, en yakndaki uygun sndrc cihazlar yardm ile sndrlmeye
alacaktr.
Dumann yakc ve boucu etkisine kar az ve burunlar slak bez ile
kapatlacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
313/398
Yangn sndrlrken lzumsuz tahribatlara, krma ve ykmalara neden
olunmayacaktr.
Yeterli sayda eleman ve kpkl yangn sndrcleri her ana kullanlacak
ekilde hazr olacaktr. tfaiye arac statik elektrii ileten toprakl bir yapda
olacaktr.
Yangn sndrmede grevli acil mdahale ekipleri, yerel itfaiye ile irtibatl
olacaktr.
Her yangn yerine ambulans gidecektir.
Santral sahasnda, olas bir yangn tehlikesine kar aada belirtilen yangnla
mcadele sistemleri hazr bulundurulacak ve kullanlacaktr.
Gaz Tpleri (Pskrtme yaplarak kullanlacak sndrme gazlar)
Duman/alev Dedektr (duman/alev knda, kontrol paneline otomatik
olarak iletim yapacak ekilde)
Tesis ierisinde alanlar iin herhangi bir tehlike ve risk yaratmamas iin gerekli
yerlere tehlike ve ikaz panolar konulacak ve bylece olas tm tehlike ve riskler asgari
dzeye indirilecektir.
V.2.10. Tarm Alanlarna Olabilecek Etkiler ve Bu Etkilere Kar Alnacak Tedbirlerin
Tanmlanmas,
Proje alannn tamam orman arazisidir. Blgenin engebeli ve derin vadilere sahip
topografik yaps nedeniyle tarma elverili alan bulunmamakta olup, uzmanlarca
hazrlanan Su Kullanm Hakk Raporunda da Ball Deresi sularndan tarm amal
yararlanlmad belirtilmitir. Dolaysyla projenin tarm alanlarna inaat ve iletme
aamasnda herhangi bir etkisi olmayacaktr.
Ayrca proje kapsamnda kamulatrma yaplmayacaktr. Projenin uygulama
aamasnda kamulatrma yaplmasna gerek duyulmas halinde, kamulatrma
almalar kapsamnda zel mlkiyet sahipleri ile ncelikli olarak karlkl anlama yoluna
gidilecektir. Anlamazlk durumlarnda ise kamulatrma almalar 05.05.2001 tarih ve
24393 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 4650 sayl Kamulatrma
Kanunu uyarnca yrtlecektir. Bu kapsamda kamulatrma plan hazrlanacak ve
kamulatrma ilemleri esnasnda her trl zarar-ziyan yatrmc firma olan Eyner Enerji
retim ve Tic. Ltd. ti. tarafndan karlanacaktr.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) proje alan orman
arazisi vasfndadr. Sz konusu proje kapsamnda tarm arazisi olmas durumunda ise
tarm arazilerinin ama d kullanm iin arazinin en az 1/10.000 lekli kadastral haritas
veya krokisi, zerinde arazinin yeri iaretli ve koordinat deerlerini gsteren 1/25.000
lekli haritas, mlkiyet durumunu gsterir belgeyle birlikte sz konusu arazinin mcavir
alan snrlar ierisinde kalmas durumunda Belediye, mucavir alan dnda kalmas
durumunda l zel daresine veya dier plan yapma yetkisine sahip kurululara bavuru
yaplarak ve bu kurulular tarafndan da l Gda, Tarm ve Hayvanclk Mdrlne intikal
ettirilerek bavuru yaplacaktr. Ve 5403 sayl Toprak Koruma ve Arazi Kullanm
Kanununun 13. Maddesi gerei, Toprak Koruma projelerine uymak kaydyla Artvin Valilii
veya Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlndan Tarm D Amala Kullanm zni
alnacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
314/398
Ayrca l Gda, Tarm ve Hayvanclk Mdrlnce hazrlanacak toprak ett
raporuna istinaden Mlga Tarm ve Kyileri Bakanl Tarmsal retim ve Gelitirme
Genel Mdrlnn 22.12.2010 tarih ve B.12.0.TU.011.03-010-07/6163/23303-93574
sayl talimatlarnn EK-1nde yaynlanan Kamu Yarar Karar verme yetkisine sahip
kurulularca tanzim edilmi Kamu Yarar Karar talep edilmesi durumunda tedarik edilerek
l Gda, Tarm ve Hayvanclk Mdrlne iletilmesi salanacaktr.
V.2.11. Karasal ve Sucul Flora/Fauna zerine Olas Etkiler ve Alnacak Tedbirler,
Talkaya Reglatr ve HES (22,658MWm / 22,052MWe)te; Ball Dere
zerinde ina edilecek reglatrde toplanacak sular tesis edilecek iletim kanallaryla
akarsuyun ak istikametinde, daha dk bir ykseltide ina edilecek olan hidroelektrik
santraline iletilecektir. Suyun iletilmesinde kullanlmas planlanan tneller, ak ynne
gre sa sahilden dalk kesime girecek ve santral alanna yakn bir kesimde aa
kacaktr.
Bilindii gibi akarsu ortamlarnn en nemli faunal formu balk trleridir. Bu trlerden
sonra akarsu ortamn yaam alan olarak seen gruplar ise srasyla ikiyaamllar, baz
srngenler, baz ku trleri ve az sayda da memeli hayvan trdr. Bu nedenle akarsu
yatana braklacak suyun miktar ve sreklilii bu gruplar asndan da nem
tamaktadr. rnein kiyaamllarn yaam dnglerinde, zellikle de reme dneminde
mutlaka suya gereksinimleri bulunmaktadr. Bu nedenle en azndan ilkbahar dneminde
akarsu yatanda mutlaka su bulundurulmaldr. Dier gruplar asndan ise suyun
bulunmas yl boyunca su gereksinimlerini bu sulardan karlayan dier fauna bileenleri
asndan nemlidir. Balk trleri iin hesaplanacak ve akarsu yatana braklacak su
miktarnn dier fauna bileenlerinin su gereksinimlerini karlamak asndan yeterli
olacaktr. Can suyu olarak adlandrlan sz konusu suyun akarsu yatana braklmas
durumunda bu habitat tipindeki doal yaamn kesintiye uramayaca dnlmektedir.
Klasik baraj projelerinde byklkleri olduka farkl olsa da reglatr havuzlarna
gre ok daha geni alanlarda su toplanmaktadr. Baraj gvdesi arkasnda meydana gelen
rezervuarn byklne bal olarak biriken su ktlesi blgenin iklimi zerinde de baz
dnmlere neden olabilmektedir. rnein yaz boyunca snan sularn k dneminde
aldklar sy evreye yava yava vermeleri nedeniyle iklimde lokal bir iyileme sz
konusu olabilmektedir. Benzer ekilde k dnemlerinde pus ve sis oluumu da meydana
gelebilmektedir. Talkaya-HES projesi kapsamnda tesis edilecek reglatr nedeniyle
meydana gelecek havuz ve birikecek su miktar olduka snrl olacandan dolay bu tip
etkiler meydana gelmeyecektir.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658MWm / 22,052MWe) projesi kapsamnda
uzmanlarca Proje Alan snrlar ierisinde ve yakn evresinde yaamakta olan bitki ve
karasal ve sucul yaamn belirlenmesi iin hazrlanan Ekolojik Deerlendirme Raporu
Ek-12de verilmitir.
Raporda uzmanlarca yaplan deerlendirmede;
Reglatr ve baraj alanlarnda kalacak karasal ortam ile nehir yata, kk bir gl
ve glet ekosistemine dnecektir. Bunun dnda bu tr faaliyetler, kirlilik yaratacak
faaliyetler ierisinde bulunmamaktadr. Ancak inaat aamasnda ykc bir takm etkiler
olabilirse de bu durum kalc olmayp ksa srede sistem kendini toparlayacaktr. Su
kalitesinde olumsuz deiiklikler yaratmamas iin su tutma alan altnda kalacak al ve
aa gibi organik maddelerin rmesinin engellenmesi iin syrlma yaplmaldr. alma
alan ierisinde yer alan istasyonlardaki sucul sistemlerinin evresi aa rts ile kapldr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
315/398
Bu alanlarda syrma ileminin yaplmas, reglatrn uzun mrl olmas asndan
nemlidir.
Reglatr yapm ile ksmen durgunlaan su algler iin yeni habitat olumas
anlamna gelmektedir. Akarsu ortamnda, bal olarak yaayan trler, gl ve glet oluumu
ile serbest yaayan planktonik formlar halinde grlmeye balayacaklardr. Durgun su
ortamlarnda yine sedimen, ta ve bitkiler zerinde bal yaayan algler mevcudiyetlerini
srdreceklerdir. Ancak bu kesimde, nceden olduka az bulunan fitoplanktonik formlar
olduka artacaktr. Durgunlaan su askdaki partikllerden kurtulaca iin n derinlere
kadar inmesi de salanabilecektir. Talara, bitkilere ve sedimene bal yaayan trler
yaamlarn, gl kenarlarnda ve n derinlere girebildii yere kadar devam
ettireceklerdir. Artan fitoplanktonik (serbest hareket edebilen algler) organizmalar glalan
ierisinde zooplanktonik organizmalara besin kayna olacaklardr.
Zooplanktonik organizmalarn yaam ortamlarnn durgun sular olduu dikkate
alnacak olunursa, yapm dnlen reglatr sahalarnda oluacak durgun su ktlesi bu
canllarn nemli oranda art ile sonulanacaktr. Suyun mekanik etkisinin ortadan
kalkmas ve bu canllarn besinlerini oluturan fitoplanktonik organizmalarn artlar
zooplankton asndan olumlu sonu douracak ve gerek younluk gerekse de tr
eitliliinde bir art olacaktr.
Akntl suya adaptasyon gsteren bentik canllar, durgun su olan reglatr ve baraj
gllerinin kaplad alanlardan uzaklaacaklardr. Ayrca srklenme davran gsteren
trlerin dalmnda deiiklik ortaya kabilecektir. Reglatr oluumundan sonra, su
toplama alanndaki bentik tr kompozisyonu nitelik ve nicelik asndan deitirecektir. Bu
alanlardaki akntnn azalmas ve hatta yok olmas ile birlikte dip yaps da deiecektir.
akll ve byk kayalkl zemin yaps yerine, geni olarak amur ve balkl alanlar
oluacaktr.
Alanda yaad belirlenmi olan balk trlerinin nemli bir ksm, lkemizde yaygn
ve genellikle gl ekosistemine adapte olabilen trleri iermektedir. Durgun su sistemine
adapte olamayacak trlerin ise rezervuar ncesi ve sonrasndaki akntl alanlarda
yaamlarn srdrebileceklerdir.
Alandaki reglatrlerin, durgun su oluumu sonrasnda, balklarn besinlerini
oluturan fitoplanktonik ve zooplanktonik trlerin nitel ve nicel artlarnn beklenmesi
nedeniyle, bu durumun balk populasyonlarn da olumlu olarak etkileyecei
dnlmektedir. Ayrca oluacak rezervuar alan ile; su kular asndan da beslenme,
barnma ve konaklama imkan salayacandan dolay farkl trlerin barnmalarna imkan
salanabilecektir.
Sularn altnda kalacak olan bitki topluluklarnn su toplanmaya balanmadan nce
temizlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ksa srede ayrmaya balayacak olan bu bitki
topluluklar ar besin maddesi birikimine neden olabilmektedirler. Bu durum doal
gllerde grlen trofikasyon srecini hzlandrr. Besin maddesinin art fitoplanktonik
organizmalarn zaman zaman patlama dzeyinde artlarna neden olabilir ve bu durum
sistemin ekolojik dengesini tamamen bozmas anlamna gelmektedir. Bu tr gelimeler
baraj yaplarnn mr ve rekreasyon amal kullanm iin olumsuz sonular dourur.
Hidrojeoloji raporunda verilen hesaplamalar, reglatr ile santral arasnda kalan
Kavak deresi yatann en geni olduu ve akntnn nispeten yavalad kesitten alnan
verilere gre hesaplanmtr. Buna gre, nerilen can suyu miktarnn braklmas
durumunda, belli bir ykselti oluturarak ay akmaya devam edecek ve zellikle balk
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
316/398
trlerinin blgedeki mevcudiyetlerini srdrebilecei bir akm salanacaktr. Balklar ile ilgi
olarak yaplan ekolojik deerlendirmelerde, bu canllarn belli bir stok oluturmas ve
ryebilmesi iin gerekli koullar dikkate alndnda, nerilen yllk ortalamann % 12lik su
miktarnn sucul yaamn srdrmesi iin yeterli olduu dnlmektedir. Yaplan
hesaplamalarda, braklmas nerilen 0,315 m
3
/sn can suyu 20 cme yakn bir derinlik
oluturarak akacan gstermektedir. Bu derinlik, balklarn stok oluturarak reme ve
beslenmeleri iin kabul edilir snrlar ierisinde kalmaktadr.
nceleme alannda yaplan almalara sonucunda blge genelinde mostra veren
jeolojik birimlerin hidrojeolojik zellikleri ortaya konulmutur. Talkaya regltrnn ve
HESin yaplaca alan ierisinde kireta birimi hidrojeolojik ynden en nemli akifer
sistemleridir. nceleme alan genelinde HES projesi iin gerekli olan su miktarn
karlamak amac ile kullanlacak olan derede taban malzemesini genellikle geirimsiz
birimlerden oluan atak formasyonu oluturmaktadr. Bununla beraber inceleme alannn
hidrojeolojik yaps ve buna bal olarak da yeraltsuyuna olan talebi gz nnde
bulundurulduunda yaplan projenin hidrojeolojik sistemi etkilemeyecei sonucuna
varlmtr denilmekte olup, konu ile ilgili gerekli nlemler alnarak aadaki nlemler
alnacaktr.
Su tutma alan altnda kalacak alanlarda al ve aa gibi organik maddelerin
rmesinin engellenmesi iin syrma yaplacak,
Raporda nerilen yllk ortalamann % 12lik, 0,315 m
3
/sn can suyu 20 cme yakn
bir derinlik oluturarak ekilde su miktar sucul yaamn srdrmesi iin dere
yatana braklacaktr.
Teorik olarak akarsular zerinde tesis edilecek reglatrlerin tesis edili ve iletilme
ekilleri yredeki doal yaamn korunmas ve sreklilii asndan byk nem
tamaktadr. Talkaya Projesi kapsamnda yer alan reglatr Ball Dereden su alacak
olsa da gerek konumu, gerekse de iletili ekli akarsu yatanda srekli olarak su
bulunacak ekilde olacaktr. Sadece inaat sresinde deil santralden enerji retimine
geilmesinden sonraki srete de reglatr ve HES arasndaki mesafede Ball Dere
yatandaki doal su akn tamamen engellemeyecek ekilde iletilecektir. Yani klasik
baraj tiplerinde olduu gibi akarsuyun n tamamen kesilerek bir baraj gl meydana
getirilmeyecektir. Bu durum, planlanm olan proje nedeniyle akarsu ortamnn durgun su
ortamna dntrlmeyecei anlamna gelmektedir. Yani byk ve kalc evresel
dnme neden olan bir uygulama sz konusu olmayacaktr. Aksine en az miktar, yln
en scak dneminde akarsu yatanda bulunan su miktarndan daha az olmayacak
dzeyde ve bu kesimde yaayan yabanl formlarn rutin yaamsal faaliyetlerini olumsuz
etkilemeyecek miktardaki su Ball Dere yatana braklacaktr. Beslenme amacyla su
kysna gelen omurgal hayvan trleri yannda reme amacyla zorunlu olarak akarsu
kysna gelen ikiyaamllar yumurtalarn brakacak ve bakalam sreci tamamlanncaya
kadar, hatta erginler karaya ktklarnda bile akarsularn yatanda yeterli miktarda su
bulunacaktr.
Ayrca reglatr ve santral yaps arasndaki debi deerinin dmesinden tr
Ball deresinde yaayan balklarn ve sucul canllarn olumsuz etkilemesini engellemek
amacyla uzmanlar tarafndan proje alannda yaplan almalar neticesinde hazrlanm
olan Ekolojik Deerlendirme Raporunda belirtilen ylk ortalama akmn %12sine tekabl
eden 0,315 m
3
can suyu Ball deresine srekli olarak braklacak, kurak geen aylarda ve
suyun miktarna gre bir azalmaya gidilmeyecektir. Ve bu konuda gerekli hassasiyet
gsterilecektir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
317/398
Ayrca Reglatr yaps ile santral binas arasnda kalan alanlarda sadece can
suyu brakld iin derenin slak zeminleri d gstermektedir. Dolays ile Reglatr
yapsnda bulunan kapaklar ylda 2 veya 3 defa alarak, dere yatana yeterli su ak
salanacak ve bu sayede su ak ile birlikte dere yatann tamamen slanmas
salanarak, bakteri oluumu iin uygun artlar yerine gelecektir. Bu sayede de bu
alanlardaki bakteri oluumu omurgasz canllarn oalabilmelerini salayacaktr.
V.2.12. Projenin letilmesi Srasnda alacak Personelin ve Bu Personele Bal
Nfusun Konut ve Dier Sosyal/Teknik Altyap htiyalarnn Nerelerde, Nasl Temin
Edilecei,
Tesisin iletme sresince bakm, gvenlik, kontrol ve dier alanlarda vardiyal
olmak zere toplam 18 kiinin almas planlanmaktadr. Bu personel mmkn olduu
kadar blgede yaayan halk arasndan temin edilecektir. Tm iletme personeli iin
kalacak yerler, en yakn yerleim yerinde kurulacaktr. Bu amala ierisinde mdriyet
makam, mdr muavin odas, teknisyen, personel ve ofr odalar ile toplant salonu, ay
oca, ambar, gvenlik bankosu, telefon santrali gibi ksmlarn bulunaca bir idare binas
tesis edilecektir.
Vardiyal olarak alacak olan teknik personel ve gvenlik personeli mmkn
olduunca yakn evrede bulunan yerleim blgelerinden temin edilecek ve vardiya
deiimlerinde evlerinden servislerle alnmalar ve braklmalar salanacaktr.
Personelin salk durumlarnn denetlenmesi ve acil tedavi gibi salk hizmetleri
iin civar kylerde bulunan salk oca ve/veya hastaneler kullanlacaktr. K aylarnda
personelin bulunduu enerji nitesi, idari ve sosyal tesisler, beki kulbeleri gibi binalarn
stlma ilemlerinde klima ve yeterli olmad durumlarda elektrikli stclar kullanlacaktr.
Ayrca iletme aamasnda personelin yemek ihtiyac, santral binas alannda ina
edilmesi planlanan yemekhaneden salanacaktr.
V.2.13. dari ve Sosyal nitelerde me ve Kullanma Amal Sularn Kullanm
Sonrasnda Oluacak Atk Sularn Artlmas iin Uygulanacak Artma Tesisi
Karakteristii, Prosesinin Detaylandrlmas ve Artlan Atk Sularn Hangi Alc
Ortamlara, Ne Miktarlarda, Nasl Verilecei,
Talkaya Reglatr ve HES (22,658MWm / 22,052MWe)projesi kapsamnda
iletme aamasnda 18 personelin altrlmas planlanmaktadr. Personelin tkettii ime
ve kullanma suyuna bal olarak evsel nitelikli atksu oluumu sz konusudur. Kii bana
gerekli olan su miktar 200 lt/gn alnrsa;
letme Aamas;
alacak i Says :18 kii
Kii ba kullanlacak su miktar :200 lt/kii-gn = 0,2 m
3
/kii-gn
Toplam Su htiyac :0,2 m
3
/kii-gn x 18 kii
:3,6m
3
/gn
Sz konusu projede sadece iletme aamasnda alacak olan personelin kullanm
sonucunda evsel nitelikli atksu oluacaktr. letme aamasnda personelin kulland
suyun tamamnn atk su olarak dnecei kabul edilmesi halinde aa kacak evsel
nitelikli atk su miktar toplam 3,6 m
3
/gn olacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
318/398
Projenin inaat aamasnda kullanlan biyolojik paket atksu artma tesisi iletme
aamasnda da kullanlacaktr. Biyolojik artma tesisi piyasada satlan TSE onayl ve
uygun kapasiteye sahip olarak seilecektir. Artma tesisi proje onay 2005/5 sayl Proje
Onay Genelgesi Kapsamnda yaplacak olup, gerekli izinler alnacaktr. Sz konusu
atksular 31.12.2004 tarih ve 25687 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren
(30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Su
Kirlilii Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik) Su Kirlilii
Kontrol Ynetmelii Tablo 21.1 ve 1380 Sayl Su rnleri Kanunu Ynetmelii Ek-5 ve
Ek-6ya uygun olarak artlacaktr. Artlan atksularn, Ball Deresine dearj edilmesi
planlamaktadr. Konu ile lgili DS Blge Mdrlnden gr ve Artvin l evre ve
ehircilik Mdrlnden dearj izni alnacaktr.
Tablo 145. Evsel Nitelikli Atksu Dearj Kriterleri (letme Aamas)
PARAMETRE BRM
KOMPOZT NUMUNE
2 SAATLK
KOMPOZT NUMUNE
24 SAATLK
Biyokimyasal Oksijen htiyac
(BO5)
(mg/L) 50 45
Kimyasal Oksijen htiyac (KO) (mg/L) 180 120
Askda Kat Madde (AKM) (mg/L) 70 45
pH - 6-9 6-9
Tablo 146. Tipik Evsel Atk Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonlar (letme Aamas)
PARAMETRE KONSANTRASYON
pH 6-9
AKM 200 mg/L
BO5 200 mg/L
KO 500 mg/L
Toplam Azot 40 mg/L
Toplam Fosfor 10 mg/L
Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980
Yukardaki tabloya gre projenin iletme aamasnda 18 kiilik personelden
kaynakl oluacak evsel nitelikli atk su ierisindeki kirletici ykleri;
Tablo 147. Evsel Nitelikli Atk Su erisindeki Kirletici Ykleri (letme Aamas)
AKM 0,72 kg/gn (3,6m
3
/gn x 200 mg/lt /1000)
BO5 0,72 kg/gn (3,6m
3
/gn x 200 mg/lt /1000)
KO 1,8 kg/g (3,6 m
3
/gn x 500 mg/lt /1000)
Toplam Azot 0,144 kg/gn (3,6 m
3
/gn x 40 mg/lt /1000)
Toplam Fosfor 0,036 kg/gn (3,6 m
3
/gn x 10 mg/lt /1000)
Talkaya Reglatr ve HES (22,658MWm / 22,052MWe)projesi kapsamnda
31.12.2004 tarih ve 25687 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Su Kirlilii
Kontrol Ynetmelii (30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak
yrrle giren Su Kirlilii Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Ynetmelik) ve 1380 sayl Su rnleri Kanunu Ynetmelii hkmlerine riayet edilecektir.
keltme tankndan alnan amur, amur rtme tankna alnarak bekletilmek
suretiyle ve organik faaliyet sonucu amur rtme ilemi gerekletirilmektedir. Buradan
amur rtme tankna alnan amur szlmek suretiyle koyulatrlr. Sznt sular geri
devir hatt ile havalandrma tankna geri beslenir. amur Kurutma Tanknda kalan youn
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
319/398
amur ise periyodik olarak buradan alnarak naylon torbalara konularak evsel nitelikli kat
atklar ile birlikte ilem grr. Tesisten kaynaklanacak amur miktar (Q
) 0,72 kg/gndr.
keltme havuzu knda klorlama ileminin gerekletii dezenfeksiyon tank
mevcuttur. Burada artlm suya otomatik klor dozaj yaplr. Bylelikle artlm su
ierisinde bulunan patolojik mikroorganizmalar zararsz hale getirilir. Dozaj pompas
sistem knda bulunan sv seviye elektrotundan alaca kontrol ile birlikte devreye girip,
kacaktr. Bylelikle dozaj pompas yalnzca tesisten su k olduu zamanlarda
alarak, iletme maliyetini azaltr.
Proje kapsamnda aa kacak atklarn bertarafnda 05.07.2008 tarih ve 26927
sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Atk Ynetimi Genel Esaslarna
likin Ynetmelik hkmlerine uyulacaktr.
V.2.14. Konut, Sosyal ve dari Tesislerden Oluacak Kat Atk Miktar ve zellikleri,
Bu Atklarn Nerelere ve Nasl Tanacaklar veya Hangi Amalar iin ve Ne ekilde
Deerlendirilecei,
Projenin iletme aamasnda 18 personel altrlacaktr. Personelden
kaynaklanan evsel nitelikli kat atk oluumu sz konusudur. Gnlk kii bana retilen
evsel nitelikli kat atk miktar 1.34kg (www.cevreorman.gov.tr) kabul edilmektedir.
alacak personelden meydana gelecek evsel nitelikli kat atk miktar hesaplamas
aada verilmektedir.
letme aamasnda;
alacak Kii Says : 18 kii
Kullanlacak Kat Atk Miktar : 1.34kg/gn
Oluacak Kat Atk Miktar : 1.34kg/gn x 18 kii
: 24,12 kg/gn
letme aamasnda aa kan evsel nitelikli atksularn artld biyolojik paket
artma tesisinden atk amur oluumu sz konusudur. Oluacak atk amur hesab
atksuyun ierdii askda kat madde miktarna bal olmaktadr. Buna gre atk amur
miktar;
Tesiste artlacak su miktar : 3,6 m
3
/gn
AKM Ortalama Konsantrasyonu : 200 mg/m
3
amur miktar(Q) : 3,6 m
3
/gn x 200 g/m
3
/ 1000
: 0,72 kg/gn
Proje kapsamnda; iletme aamasnda oluacak evsel nitelikli kat atk miktar
24,12 kg/gn-kii, biyolojik paket artma tesisinden aa kacak amur miktar 0,72
kg/gndr. Projenin iletme amasnda aa kan kat atk miktar toplam 24,84 kg/gn
olarak hesaplanm olup, bu atklarla ilgili 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayl Resmi
Gazetede yaymlanarak yrrle girmi olan Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii
hkmlerine uyulacaktr. Kat Atklarn Kontrol Ynetmeliinin 8.Maddesine uygun olarak
bu atklar, evreye zarar vermeden bertarafn ve deerlendirilmesini kolaylatrmak, evre
kirliliini nlemek ve ekonomiye katkda bulunmak amacyla ayr ayr toplanarak
biriktirilecek ve gerekli tedbirler alnacaktr. Kat Atklarn Kontrol Ynetmeliinin kat
atklarn toplanmas ve tanmas ile ilgili drdnc blm 18. Maddesinde belirtilen
esaslara uyularak kat atklar evrenin olumsuz ynde etkilenmesine sebep olacak yerlere
dklmeyecek, az kapal standart p kaplarnda muhafaza edilerek toplanacaktr. Proje
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
320/398
kapsamnda aa kacak kat atklar gerekli izinler alndkta sonra Arhavi Belediyesi p
Depolama Alanna sevk edilecektir.
Tekrar kullanm ve geri dnm mmkn olan kat atklar (kat, cam, plastik,
metal kutular vb.) organik kkenli atklardan ayr olarak biriktirilecek ve 24.06.2007 tarih ve
26562 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Ambalaj Atklarn Kontrol Ynetmeliinin
(30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Ambalaj
Atklarnn Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik) ilgili
hkmleri dorultusunda geri dnm tesislerine verilecektir. Ayrca, personel
yemekhanesinden oluan bitkisel atk yalar, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayl Resmi
Gazetede yaymlanarak yrrle giren Bitkisel Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii
(30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Bitkisel
Atk Yalarn Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik)
hkmlerince, szdrmaz, i ve d yzeyleri korozyona dayankl kaplarda biriktirilecek ve
lisansl tayclarla lisansl geri kazanm veya bertaraf tesislerine gnderilecektir.
letme dneminde ise makine ve ekipmanlarn bakmlar sonucu bir miktar atk
ya olumas beklenmektedir. Ancak bu yalar, bakm ve onarmdan sorumlu firma
tarafndan, bakm sonrasnda sahadan uzaklatrlacak ve bertaraf edilecektir.
Projenin iletme faaliyetleri esnasnda oluabilecek atk akmlatrler, kullanlan
binek aralarnn bitmi akleridir. Aralarn ak deiimleri, bu almalara ynelik
altyaps yeterli olan yerlerde yaplacak ve ara bakm-onarm yerleri tarafndan
alnacaktr. Atk pil kaynaklar ise alanda kullanlan mobil telsizler ve seyyar radyolardr.
Atk piller dier evsel atklardan ayr olarak toplanacak, pil rnlerinin datmn ve satn
yapan iletmelerce veya belediyelerce oluturulmu toplama noktalarna teslim edilecektir.
Proje kapsamnda oluacak atk pil ve akmlatrler 31.08.2004 tarih ve 25569 sayl
Resmi Gazetede yaymlanan Atk Pil ve Akmlatrlerin Kontrol Ynetmelii
(30.03.2010 tarih ve 27537 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Atk Pil
ve Akmlatrlerin Kontrol Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Ynetmelik)uyarnca toplanarak deerlendirilecektir.
letme dneminde olumas beklenen stb, florasan gibi tehlikeli atklar ise
beton saha zerine yerletirilmi salam, szdrmaz, emniyetli ve uluslararas kabul
grm standartlara uygun konteynrlar ierisinde geici olarak muhafaza edilecek ve
lisansl aralar vastasyla lisansl tehlikeli atk geri kazanm veya bertaraf tesisine
gnderilecektir. Bu atklar, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayl Resmi Gazetede
yaymlanarak yrrle giren Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii (30.03.2010 sayl ve
27537 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tehlikeli Atklarn Kontrol
Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik) uyarnca bertaraf edilecektir.
Proje kapsamnda aa kacak atklarn bertarafnda 05.07.2008 tarih ve 26927
sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Atk Ynetimi Genel Esaslarna
likin Ynetmelik hkmlerine uyulacaktr.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658MWm/22,052MWe) projesinin iletme
aamasnda oluabilecek tm atk yalar ve trafolarda kullanlan izolasyon yalarnn
dklmemesi, szmamas, tamamas, yamurdan etkilenerek akarsulara ulamamas iin
gerekli zen gsterilecek olup ilgili Kanun, Ynetmelik ve Mevzuat hkmlerine titizlikle
uyulacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
321/398
V.2.15. Proje nitelerinin letilmesi Srasnda Oluacak Grltnn Kaynaklar ve
Kontrol iin Alnacak nlemler,
Tesisin iletme srecinde en nemli grlt kayna, santral binasnda bulunan
trbin milinin eksen etrafnda dnmesinden kaynaklanan mekanik grltdr. Ayrca, cebri
boru ve trbinde su ak srasnda eperlere su vurmas sebebiyle grlt oluacaktr.
Santraldeki dier grlt kaynaklar ise, bina iklimlendirilmesinden kaynaklanan grltler
ve jeneratrlerin devreye girmesi sonucu oluacak kesikli grltlerdir. Bu projedeki teknik
zelliklere sahip trbinlerin yaklak ses gc dzeyleri 100er dB civarnda olacaktr.
Projede bu ekipmanlar santral binasnda kapal bir alan ierisinde yaltml bir odada
bulunacaktr.
Sz konusu grlt iletimini en aza indirgemek amacyla aadaki maddeler
uygulanacaktr.
Yan duvarlarda ve tavanda ve tabanda yaltm malzemesi kullanlacak
Yaltm malzemesi olarak ta yn kullanlacak
Kap altlarndan ve anahtar deliklerinden grltnn gemesini nlemek amacyla
zel ses geirmeyen kaplar kullanlacaktr.
Yukardaki maddelerin uygulanmas ile maksimum dzeyde yaltm salanmas
hedeflenmektedir. yi yaplan yaltm sonucu ses basnc yaklak olarak 40 dBA kadar
drlebilmektedir.
letme aamasnda alacak tm personele koruyucu ekipman temin edilecek ve
bunlarn kullanlmas salanacak, Sal ve i Gvenlii Tz ile evresel
Grltnn Deerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmelii hkmleri dorultusunda gereken
dier nlemler de alnacaktr.
Proje kapsamndaki ilgili btn faaliyetler boyunca, grltnn asgari seviyede
kalmas iin gerekli btn nlemler alnacaktr. Projenin inaat ve iletme faaliyetleri
boyunca 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunu ile 4857 sayl Kanununa ve ilgili btn
ynetmeliklere uyum gsterilecektir.
letme aamasnda gerekli grld durumlarda, i sal ve gvenlii ile ilgili
mevzuata uyulacak olup, alanlarn zel balk, kulaklk veya kulak kullanmlar
salanacaktr.
Bahse konu faaliyet iin 07.03.2008 tarih ve 26809 sayl Resmi Gazetede
yaynlanarak yrrle girmi olan ve 04.06.2010 tarih ve 27601 sayl Resmi Gazetede
deiiklii yaymlanm olan evresel Grltnn Deerlendirilmesi ve Ynetimi
Ynetmelii Madde-8 c bendi dorultusunda; iyeri ama ve alma ruhsat safhasnda
ve/veya yaplacak denetimlerde yetkili idarenin talebi dorultusunda evresel Grlt
Seviyesi Deerlendirme Raporu hazrlanacaktr.
V.2.16. Dier zellikler.
Bu blm bal altnda deinilecek baka bir konu bulunmamaktadr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
322/398
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik evre zerine Etkileri
V.3.1. Proje le Gereklemesi Beklenen Gelir Artlar; Yaratlacak stihdam
mkanlar, Nfus Hareketleri, Gler, Eitim, Salk, Kltr, Dier Sosyal ve Teknik
Altyap Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanlma Durumlarnda Deiiklikler vb.,
lkemizin petrol kaynaklar ynnden yetersiz olmas, buna karlk yzeysel su
kaynaklar ynnden zengin olmas, enerji politikasnn hidroelektrik santrallere (HES)
doru kaymasn zorunlu hale getirmitir. Hidroelektrik santraller iletim maliyetlerinin
dk olmas ve evreye ok nemli zarar verici etkileri bulunmamas nedeniyle tm
dnyada tercih edilen balca enerji kaynaklarndandr.
Proje Trkiyenin enerji an karlamak iin gerekletirilecek olan projelerden
bir tanesidir. Hidroelektrik santraller de enerji retimi konusunda en temiz sistemlerdir.
letme aamasnda evreye hibir zarar vermemektedir. naat aamasnda verilen
zararlar da geici olup, gerekli nlemler alnacak, projenin tamamlanmas ile de sona
erecektir. Proje, yrenin ekonomik ve sosyal yapsna da canllk getirecektir. Sonu olarak
proje faydal bir proje olup fiziksel, biyolojik ve sosyal evreye olumsuz ynde bir etkisi
olmayacaktr.
Proje alannn mevcut kullanm durumu gz nne alndnda nerilen proje ile
enerji retimi faydas salanacak, projenin hayata geirilmesi ile yre halkna i imkan
yaratlacak, yre ve lke ekonomisine katk salanacaktr.
Planlanan faaliyet ile inaat aamasnda yaklak 100 kii, iletme aamasnda
yaklak 18 kiiye istihdam salanacak olup, proje kapsamnda gerekli olan personelin
ounluu civar kylerdeki halktan salanacaktr. Bunun sonucu olarak da yre halkna i
imkan yaratlacak, civar yrelerdeki ticari yaam hareketlenecek ve alverilerden dolay
gelir art sz konusu olacaktr.
V.3.2. evresel Fayda-Maliyet Analizi.
Projenin evresel faydalar u ekilde sralanabilir:
alanlarn yre halkndan seilmesine zen gsterilecektir. Gerek yreden temin
edilen personele istihdam yaratlmas, gerekse ehir dndan gelen personelin
ihtiyalarnn yreden karlanmas dolaysyla yerel ekonomiye de katk
salanacaktr.
naat srasnda inaat malzemeleri alm, ara ve i makinesi kiralanmas ile
bunlarn servis hizmetleri yreden salanacaktr.
Yatrmlarda alnan evresel tedbirler ve uygulamalar daha sonra yaplacak
yatrmlar iin rnek tekil edecektir.
Evsel kat atklarn alnmas konusunda, Arhavi Belediyesi p Depolama Alan
kullanlarak, oluan evsel kat atklarn koku, haere, hastalk oluumu vb. evresel
sorunlarn olumamas salanacaktr.
naat aamasnda k aylarnda merkezlere balant yollarnn ak olmas iin
karla mcadele almalar yaplacaktr. Bylece yre halknn da merkezlerle
irtibat kesilmemi olacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
323/398
naat aamasnda kullanlacak ulam yollarnn bakmlar yaplacak ve rehabilite
edilecektir. Bylece yre halk da bu durumdan yararlanm olacaktr.
Nkleer, termik santraller, doalgaz evrim santralleri gibi elektrik retim
eitlerine gre ok daha temiz olmas,
lkenin yenilenebilir kaynaklarn kullanyor olacaktr.
Suyun kontroll bir ekilde iletilmesi, bylece sel ve taknlarn engellenmesi
salanacaktr.
Proje alan ve evresinde yer alan yollarn iyiletirilecektir.
Projenin balca evresel maliyetleri ise u ekilde sralanabilir:
Projenin arazi hazrlk ve inaat dneminde oluacak grlt ve toz emisyonuna
kar alnacak tedbirlerin maliyeti,
Ekosistem zerinde olabilecek etkilere kar alnacak tedbirlerin maliyeti,
Projenin evreye olabilecek etkilerine kar raporda belirtilen nlemlerin maliyeti.
Gl altnda kalan arazi ve iskan sahiplerine kamulatrma bedelinin denmesinden
kaynakl maliyet;
naat aamasnda k aylarnda merkezlere balant yollarnn ak olmas iin
karla mcadele almalar yaplmasndan kaynakl maliyet,
V.3.3. Projenin Gereklemesine Bal Olarak Sosyal Etkilerin Deerlendirilmesi.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinin arazi
hazrlk ve inaat aamas ile iletme aamasnda alacak personelin mmkn
mertebede yakn yerleim yerlerinden salanmas planlanmaktadr. Bu sayede ise
projenin inaat ve iletme aamalarnda yre halkna i imkan salayacaktr. Dier
yandan sz konusu proje ile enerji retilerek lke ekonomisine katkda bulunulacaktr.
naat srasnda ayn anda alacak personel saysnn yaklak 100 kii olaca
ngrlmektedir. nerilen projenin iletme aamasnda ise yaklak 18 kii grev
alacaktr.
Personel ihtiyac ncelikli olarak proje alan yakn evresinde bulunan yerleim
yerlerinden salanacaktr. Bu nedenle projenin yresel istihdama olumlu etkileri olacaktr.
Ayrca altrlacak personel elektriki, topograf, makine operatr, makine
yacs olarak altrlacak ve sonuta meslek sahibi olacaklardr. altrlacak personel
sayesinde yredeki isizlik orannn nne geilerek g bir nebze engellenecektir.
Ayrca yre halk ile yaplan grmelerde; daha nceden inaat yaplm olan
HES Projelerinde altklarndan dolay HES Projelerinin inaatna yabanc olmadklar
anlalm olup; yre halk ve proje sahibi iin bu durum avantaj olarak grnmektedir.
Sonu olarak yre halknn projeden kaynakl ekonomik kayba uramas sz
konusu deildir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
324/398
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T.
TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,618 MWm/22,052 MWe),
KIRMA-ELEME VE HAR NTES
TESSLER
Artvin li, Arhavi lesi Snrlar erisi,
Kapistre Deresinin Bir Kolu Olan Ball
Deresi zerinde
BLM-VI
LETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABLECEK VE SREN ETKLER VE BU
ETKLERE KARI ALINACAK NLEMLER
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
325/398
BLM VI: LETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABLECEK VE SREN
ETKLER VE BU ETKLERE KARI ALINACAK NLEMLER
VI.1. Arazi Islah,
Hidroelektrik santrallerin ekonomik mr beton yaplarn mrne baldr. Beton
yaplarn bakm veya yenilenmesi ile (reglatr ve su alma yaplarnn rehabilitasyonu,
kondvilerin yenilenmesi, ktrme havuzlarnn bakm ve gerektiinde onarm vb.)
tesisin iletmesi hidrolojik koullara bal olarak ok uzun yllar devam etmektedir.
Elektromekanik tehizatn (trbinlerin deitirilmesi, trbin kanatlarnn kavitasyon bakm,
kanat ayarlar ve szdrmazlk sistemi revizyonu, jeneratr sarglarnn yenilenmesi, kontrol
sistemlerinin revizyonu vb.) yenilenmesi ile hidroelektrik santralleri uzun yllar verimli bir
ekilde enerji retebilmektedir.
49 yllk iletme periyodu sonunda ortaya kabilecek artlar gerei iletmenin
faaliyete kapatlmas gndeme gelirse, membadan gelen su akl geidi ve dier ilgili
yaplar yardmyla mansaba aktarlarak, nehir doal aka uygun hale getirilecektir. Arazi
slah gerektiinde alan tesviyesi, ekillendirilmesi ve teraslama ilemleri yaplacaktr.
Yrenin bitki rts youn ya nedeniyle kendini hzla yenileme kapasitesine sahiptir.
Projenin ekonomik mrn tamamlamasndan sonra kullanlmamas durumunda;
HES de bulunan mrn tamamlam E/M hidromekanik donanmn bu tr hurda
malzeme alclarna hurda olarak satlmak suretiyle deerlendirilmesi ngrlmektedir.
Bundan sonraki srete ise; HES binasnn blgede orman yangn gzlem yeri, flora
fauna aratrmalarnda (vejetasyon dnemi almalar vb.) ve/veya kamu kurum kurulu
almalarnda (orman iletmeleri vb) istasyon, konaklama vb amalar dorultusunda
kullanlabilecei ngrlmektedir.
Santral yaplar blgelerinde kullanlacak alanlarda yol d kullanlan blmlerde
aslna ve topografyaya uygun arazi slah almalar yaplarak bu alanlarn floristik
yapsn kazanma sreci hzlandrlm olacaktr.
Ayrca, arazi slah almalar srasnda yalar ile oluabilecek yzey aknn
Proje Sahasnda birikmesini engellemek iin gerekli yerlere drenaj kanallar ve hendekleri
alarak yzey drenaj kontrol edilecektir.
Enerji gibi amalara hizmet eden bu tip tesisler ok uzun sreli yatrmlar olarak
planlanmakta ve ina edilmektedir. Proje iin ekonomik mr ngrlmekle birlikte, bu tr
projeler bu sreden daha uzun bir dnemde iletilebilmektedir.
VI.2. Proje Alan ve Konkasr Tesisinde Yaplacak Arazi Islah ve Reklamasyon
almalar,
Sz konusu proje kapsamnda bir adet har nitesi tesisi ve bir adet krma-eleme
tesisi kurulmas planlanmaktadr.
Projenin arazi hazrlk ve inaat aamasnda kullanlacak krma-eleme tesisi ve
har nitesi tesisi, inaat aamas sresince iletmede kalacak Talkaya Reglatr
ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesinin inaat aamas tamamlandktan sonra
almalar durdurulacak ve makine ve ekipmanlar sklecektir. Ykm ve skm ilemleri
srasnda ses, trafik ve estetik asndan olumsuz etkiler oluacaksa da, bu etkiler geici
ve aralkl olacaktr. Saha zerindeki yaplarn ve altyapnn sklmesi ve kaldrlmasndan
sonra, ykmla ilgili btn kalntlar temizlenecek ve saha eski haline dndrlecektir.
naat almalarnn tamamlanmasnn ardndan sahann topografik yapsna uygun
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
326/398
tefsiye almalar yaplarak araziye belirli bir eim verilecektir. Burada amalanan,
blgede erozyon, gibi doal afetlerin olmas halinde muhtemel etkiyi minimuma
indirerek gerek mhendislik yaplarn gerekse evreyi korumaktr.
Proje kapsamnda almas planlanan iletim tnelinden karlacak malzeme
Krma-Eleme ilemine tabi tutulduktan sonra beton malzemesi olarak kullanlmas
planlanmaktadr.
Ocan iletilmesiyle tahrip edilip ve doal dengesi bozulacak araziyi, iletme
sonrasnda eitli rekreasyon ve rekltivasyon yntemleriyle ilk haline getirmek olas
deildir. Yaplacak onarm almalar, bozulmu araziyi eskiye en yakn konuma
getirmeye allarak evresiyle her adan uyumlu olmasn salamaya ynelik olacaktr.
letmenin balangcnda yzeyden alnarak faaliyetin yaplmad alanda
depolanan st toprak katman (organik madde ve mineralce zengin toprak), iletme
faaliyete kapandktan sonra, yeniden aalandrma yaplabilecek ekilde iletme
faaliyetleriyle bozulan mevcut topografyann durayllnn salanmasndan sonra kaz
ukurlarnn zerine serilecek ve restorasyon salanacaktr.
VI.3. Mevcut Su Kaynaklarna Etkiler,
Teknik anlamda iletmenin faaliyete kapatlmas, tesisten verimli ekilde enerji
retilememesine baldr. letme periyodu sonunda ortaya kabilecek artlar gerei
iletmenin faaliyete kapatlmas gndeme geldiinde membadan gelen su akl geidi ve
dier ilgili yaplar yardmyla mansaba aktarlarak, nehir doal aka uygun hale gelecek,
gvde mansabndaki su seviyesi nehir yatann eski konumuna ykselecektir. Bu
durumda Ball Deresinin doal ak bozulmayacaktr. Ball Deresinin suyunun kalite ve
miktar ynnden memba-mansap fark olmayacaktr.
Sz konusu proje kapsamnda yzey ve yeralt sularna olumsuz etkide
bulunabilecek tm kirletici unsurlara kar gerekli tm nlemler Eyner Enerji retim ve
Tic. Ltd. ti. tarafndan alnacak ve alacak personele kar yeralt ile yzey sularna
kar gerekli titizliliin gsterilmesi iin bilgilendirme yaplacaktr.
Ayrca Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesi
kapsamnda 167 sayl Yeraltsular Hakknda Kanun hkmlerine uyulacaktr.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
327/398
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T.
TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,618 MWm/22,052 MWe),
KIRMA-ELEME VE HAR NTES
TESSLER
Artvin li, Arhavi lesi Snrlar erisi,
Kapistre Deresinin Bir Kolu Olan Ball
Deresi zerinde
BLM-VII
PROJENN ALTERNATFLER
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
328/398
BLM VII: PROJENN ALTERNATFLER
(Bu blmde yer seimi, teknoloji, alnacak nlemler, alternatiflerin karlatrlmas
ve tercih sralamas belirtilecektir.)
Bu blm kapsamnda yaplan optimizasyon almalarnda yaplarn nihai boylar
tam olarak belli olmadndan mukayesede kabul edilen ller ( tneller ve cebri
borularn boyu gibi) nihai durumdan kk oranda farkl olabilir. Ancak bu durum
optimizasyon sonucunu etkileyecek nitelikte deildir.
Hidroelektrik santraller; yenilenebilir olmalar, yerli doal kaynak kullanmalar,
iletme ve bakm giderlerinin dk olmas, fiziki mrlerinin uzun oluu, daha az dzeyde
olumsuz evresel etki yaratmalar, krsal kesimde ekonomik ve sosyal yapy
canlandrmalar gibi nedenlerle dier enerji retim sistemlerine nazaran stnlk arz
etmektedir. Hidroelektrik santrallerin yer seiminde evresel ynden titiz davranlmas ve
projenin fizibilite ve tasarm aamalarnda olas olumsuz etkilerin boyutlandrlmasnn
dikkate alnarak yaplmas, bu tesislerin evre zerindeki basklarn azaltmaktadr.
Enterkonekte sistem iinde, hidroelektrik santraller, enerji talebinin
karlanmasnda ok nemli bir yere sahiptirler. Nitekim talep deiikliklerine annda uyum
salayabilmeleri, ksa srede devreden kp girme zellikleri ve nihayet sistemin frekans
kontrol ve sabitleme zellikleri sebebiyle, ok tercih edilen ve gerekli tesisler
olmaktadrlar.
nerilen hidroelektrik santrali, proje sahasnn mevcut hidrolojik, jeolojik,
topografik, yerleim alan, ulam zellikleri incelendiinde baraj kurarak su depolamaya
elverili olmad anlalmtr. Bu nedenle bu alternatif uygulanmam ve nerilen bu
proje bir Nehir Tipi Santral projesi olarak tasarlanmtr. Nehir tipi hidroelektrik santraller
su depolayan ve su tketen tesisler deildir. Proje kapsamnda elektrik retimi iin
kullanlacak su, bir kayp olmadan ayn miktarda ve kalitede yataa geri dndrlecektir.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) Projesi tesislerini
oluturan, reglatr yerleri ve su kotlarnn nerilen proje formlasyonu dikkate
alndnda alan alternatifi bulunmamaktadr. Sz konusu proje kapsamnda fizibilite ve
optimizasyon almalar yaplmtr. Bu almalar sonucunda arazi koullar dikkate
alnarak, proje kotlar nehir suyundan optimum dzeyde faydalanarak maksimum enerji
elde edilebilecek ekilde belirlenmitir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
329/398
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T.
TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,618 MWm/22,052 MWe),
KIRMA-ELEME VE HAR NTES
TESSLER
Artvin li, Arhavi lesi Snrlar erisi,
Kapistre Deresinin Bir Kolu Olan Ball
Deresi zerinde
BLM-VIII
ZLEME PROGRAMI
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
330/398
BLM VIII: ZLEME PROGRAMI
VIII.1. Faaliyetin naat iin nerilen zleme Program, Faaliyetin letmesi ve
letme Sonras iin nerilen zleme Program ve Acil Mdahale Plan,
17.07.2008 tarih ve 26939 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren
evresel Etki Deerlendirme Ynetmelii Madde 18de; Proje sahibi veya yetkili
temsilcisi, evresel Etki Deerlendirmesi Olumlu veya evresel Etki Deerlendirmesi
Gerekli Deildir kararn aldktan sonra ilgili mevzuat uyarnca ald dier izin ve ruhsatlar
ile yatrmn balang, inaat, iletme ve iletme sonras dnemlerine ilikin izleme
raporlarn valilie iletmekle ykmldr. denilmektedir. Planlanan projenin izleme
raporlar ve izlemesi ED Raporunu hazrlayan Topuolu Mad. San. Ve Tic. Ltd. ti.
tarafndan yaplarak evre ve ehircilik Bakanl tarafndan belirlenecek periyotlar
halinde evre ve ehircilik Bakanlna sunulacaktr.
naat Aamas in nerilen zleme Program
Proje kapsamnda inaat aamasnda genel olarak aada sralanan hususlara
dikkat edilecektir.
naatn szleme planna ve artnamelere uygun olarak yrtlmesi,
naat kalitesi yeterliliinin denetlenmesi ve inaatla ilgili her trl kaytlarn dzgn
tutulmas,
Uygulama aamasnda, hazrlanan kesin proje dokmanlarna ve izimlere uygun
olarak inaatn yrtlmesi,
ve ii gvenlii mevzuat gereklerinin yerine getirilmesi.
Bunlarn haricinde inaatn evre zerindeki etkilerini azaltmak amacyla inaat
sresince yrrlkteki mevzuat gerei izleme yaplacaktr. naat aamasndaki izleme
alan inaatn yapld alanlar, mteahhit sitesi, reglatr-santral yeri arasndaki akarsu
ortam, inaat alan rehabilitasyon alanlardr.
zleme program aadaki hususlar ierecektir.
naat sresince oluan evsel kat atklarn bertaraf edilmesi
naat sresince oluan evsel sv atklarn bertaraf edilmesi
naat faaliyetlerinden etkilenebilecek Ball Deresi suyunun, Proje Sahasnn
mansabndan su numuneleri alnarak bulanklk bata olmak zere gerekli su
kalitesi parametreleri periyodik olarak incelenmesi
naat alanndan kaynaklanacak toz emisyonlar ve grltnn periyodik kontrol
naat aralarnn servis ve bakmlarndan kaynaklanan atklarn kontrol
Hafriyat atklarnn kontrol
Tbbi atklarn kontrol
naat aamasnda bozulan peyzajn dzeltilmesi
letme Aamas in nerilen zleme Program
Su Kullanm Hakk ve letme Esaslarna likin Anlamaya gre yatrmc firma,
dere yatann su alma yeri mansabnda doal hayatn idamesini salamas ve bu
kesimde su haklarn karlayacak miktardaki suyu dere yatana brakacaktr.
letme aamasnda etkilenebilecek Ball Deresi suyunun, Proje Sahasnn
mansabndan su numuneleri alnarak bulanklk bata olmak zere gerekli su
kalitesi parametreleri periyodik olarak incelenmesi
letme sresince oluan evsel kat atklarn bertaraf edilmesi
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
331/398
letme sresince oluan evsel sv atklarn bertaraf edilmesi
letme aamasnda grltnn periyodik kontrol
Acil Mdahale
Proje kapsamnda kullanlacak olan teknoloji ve malzemelerden meydana
gelebilecek kaza riski, i sal ve gvenlii mevzuatna harfiyen uyulmas durumunda
ok dktr. sal ve gvenlii ile ilgili politika ve prosedrler, projenin her
aamasnda geerli olacak ve yrtlecek olan tm faaliyetler 09.12.2003 tarih ve 25311
sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Sal ve Gvenlii Ynetmelii
hkmlerine uyulacaktr. Ek olarak, kullanlacak olan patlayc maddeler, seyyar depoda
depolanacak ve patlayc maddelerin tanmas, depolanmas ve kullanm esnasnda
29.09.1987 tarih ve 19589 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tekel
D Braklan Patlayc Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, thali,
Tanmas, Saklanmas, Depolanmas, Sat, Kullanlmas, Yok Edilmesi, Denetlenmesi
Usul ve Esaslarna likin Tzkdeki hkmlere uyulacaktr.
Proje kapsamnda acil mdahale planlar (AMP) hazrlanacak ve bu planlara
harfiyen uyum gsterilecektir. AMPlerin en nemli amac, acil bir durumda yaplmas
gerekenleri tanmlamaktr. Doal felaketler, kazalar ve sabotaj, bu proje kapsamnda acil
durum olarak nitelendirilmektedir. Tehlike durumundan nce, nfusun uyarlabilmesi iin
alnan nlemler, AMPnin en nemli parasn oluturmaktadr. Bunun yan sra, AMPler
hazrlanrken aada belirtilen hususlar dikkate alnacaktr:
Acil bir durumda (yangn, patlama v.b.), annda mdahale edebilmek iin gerekli
olan ara ve gereler belirlenerek ayr bir yerde tutulacaktr. Bu tr ara ve
gerelerin arasnda kazma ve krekler, yz maskeleri, koruyucu gzlkler,
eldivenler, eitli pompalar, patlamaya mahal vermeyen elektrik motorlar, telsizler
ve benzeri ekipmanlar bulunacaktr.
nden ykleyici ve dozer gibi ar i makinelerinin herhangi bir acil duruma ne
ekilde mdahale edecekleri nceden planlanacak ve i makinelerinin park yerleri,
bu husus dikkate alnmak suretiyle seilecektir.
AMPler, acil mdahale ekiplerinin listesini, gvenlik ara ve gerelerinin yerlerini,
ka yollarn ve prosedrlerini de kapsayacaktr. Ayrca acil durumlarda irtibat iin
telefon numaralar da plan iinde bulunacaktr.
AMPler, srekli olarak kontrol edilecek ve ilgili tm ekipmann periyodik muayene
ve bakmlar dzenli olarak yaplacaktr. Kilit personel bu konuda eitilecektir.
Acil bir durumda en yakn gvenlik birimine (polis veya jandarma) ve en yakn
itfaiye birimlerine haber verilecektir.
Proje kapsamnda olabilecek her trl kaza, sabotaj ve doal afet gibi maddi ve
manevi zarar verici unsurlarda aadaki acil mdahale plan takip edilecektir. Bu sayede
faaliyetin bu olumsuzluklara karda sistemli olarak ilerlii salanacaktr. Acil mdahale
plan ise aadaki gibidir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
332/398
ekil 45. Kazas in Acil Mdahale Plan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
333/398
ekil 46. Yangn in Acil Mdahale Plan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
334/398
ekil 47. Deprem in Acil Mdahale Plan
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
TOPUOLU MADEN. SAN.
VE TC.. LTD. T.
335/398
VIII.2. ED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda Yeterlik Tebliinde Yeterlik
Belgesi alan kurum/kurulularn ykmllkleri Balnn kinci Paragrafnda Yer
Alan Hususlarn Gerekletirilmesi ile lgili Program.
18.12.2009 tarih ve 25383 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Yeterlik Tebliinin
9. Maddesinin ikinci paragrafnda ED Olumlu Karar verilen projelerle ilgili proje sahibi,
bu Tebli kapsamnda yetkilendirilmi kurum/kurululardan herhangi birine, yatrmn
balang ve inaat dnemlerinde belirtilen taahhtlerin yerine getirilip getirilmediini,
yatrmn iletmeye geiine kadar proje sahasna giderek, yerinde izleme kontroln
yaptrmakla ykmldr. denilmektedir.
Programn kapsam; projeye bal yaplacak olan tm almalarda evre ve
sala zararl sonular dourabilecek faaliyetlerin, ED Raporunda taahht edilen
hususlarn ve bu konuda uyulmas gereken yasal ykmllklerin izlenmesi, denetlenmesi
ve denetlemelerin raporlanmasdr. naat srecinin izlenmesi; inaat srecindeki olumsuz
etkilerin raporda belirtilen nlemlerle ilgili ynetmelik snr deerlerini ap amad
ve/veya bertaraf edilip edilmediinin kontrol eklinde gerekleecektir.
Proje kapsamnda; rapor ierisinde belirtilen nlemlerin ve taahhtlerin yerine
getirilmesi ile ilgili olarak Blm VIII.1.de belirtilen ana balklar erevesinde
oluturulacak evre zleme Program kapsamnda izlenecektir.
Bu balamda, Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe)
Projesi ED Raporu iin ED Olumlu Belgesi verilmesi durumunda Nihai ED
Raporundaki izleme program evre ve ehircilik Bakanlnn belirledii aylk sreler
erevesinde uygulanacak ve zleme Raporlar Formu dzenlenerek evre ve ehircilik
Bakanlna sunulacaktr.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) ED nceleme
Deerlendirme Formu Ek-24de verilmitir.
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T.
TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,618 MWm/22,052 MWe),
KIRMA-ELEME VE HAR NTES
TESSLER
Artvin li, Arhavi lesi Snrlar erisi,
Kapistre Deresinin Bir Kolu Olan Ball
Deresi zerinde
BLM-IX
HALKIN KATILIMI
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
BLM IX: HALKIN KATILIMI
(Projenin etkilenmesi muhtemel yre halknn nasl ve hangi yntemlerle
bilgilendirildii, proje ile ilgili halkn grlerinin ve konu ile ilgili aklamalarn ED
Raporuna yanstlmas)
17.06.2008 tarih ve 26939 sayl Resmi Gazete yaymlanarak yrrle giren
evresel Etki Deerlendirme Ynetmeliinin 9. Maddesi gereince, yatrm hakknda
bilgilendirmek, projeye ilikin gr ve nerilerini almak zorunlu klnmtr. Bu konuda
Bakanln tarih belirlemesinden sonra, Artvin l evre ve ehircilik Mdrl ile irtibata
geilerek toplantnn yeri ve saati konusunda almalar yaplmtr.
Toplantnn konusunu, yerini ve saatini belirleyen bir ilan hazrlanarak toplantdan
en az 10 gn nce ulusal dzeyde yaymlanan bir gazetede ile yerel bir gazetede ilan
edilmitir (Bkz. Ek-23).
Proje ile ilgili olarak halk bilgilendirmek amac ile ED ynetmeliinin 9. maddesi
gerei proje hakknda yre halkn bilgilendirmek, gr ve nerilerini almak amac ile
18.03.2010 tarihinde, saat 13:30de Artvin li. Arhavi lesi Musazade Mahallesi,
Cumhuriyet Meydan, Cordan Apatman 2. katta bulunan Arhavi Ticaret ve Sanayi Odas
Toplant Salonunda, Artvin l evre ve ehircilik Mdrlnden evre Yn. ve ED zin
ve Denetim ube Mdr Yaar IIKn bakanlnda Halkn Katlm Toplants
yaplmtr.
Halkn Katlm Toplantsnda planlanan faaliyet ile ilgili olarak; proje kapsamnda
yaplacak almalar, projeden kaynaklanacak evresel etkiler ve bu etkilere kar
alnacak nlemler hakknda vatandalara bilgi verilmitir.
Toplantya, Artvin l evre ve ehircilik Mdrlnden evre Ynetimi ED zin
ve Denetim ube Mdr Yaar IIK, evre Mhendisi Yunis YRC, Bilg. lt. lker Kaan
ALTUN ve yerleim yerlerinden gelen ky muhtarlar ve halk katlmtr.
Toplantda proje hakknda genel bilgi verildikten sonra yre halknn sorularna
cevap verilerek, halk bilgilendirmeye gidilmitir.
Nihai ED Raporunun l evre ve ehircilik Mdrlnde Halkn Grne
Almas ile Birlikte Yre Halknn tiraznn Deerlendirilmesi
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesine ait Nihai
ED Raporu evre ve ehircilik l Mdrlnde on i gn Halkn grne almas ile
birlikte Arl Ky, ler Ky, Dikyama Ky, Grgencik Ky, Srtoba Ky ve Gneli
Ky muhtarlar ve ky halk proje alannn Kamilet vadisinde yer ald bu vadinin doal
yapsnn ok bakir olmas, dere yatann dar olmas ve projede bahsedilen yollarn dere
yatanda yaplacandan ve bu projenin Mencuna elalesine yakn olacandan elalenin
etkilenecei, turizm ynnden olumsuz etkileneceinden tr projeye olumsuz
baktklarn evre ve ehircilik Bakanlna Dileke ile bildirmilerdir.
Yre halk ve ky muhtarlarnn olumsuz bakt konular ile ilgili olarak
deerlendirme ise aada verilmitir.
Eyner Enerji retim ve Tic. Ltd. ti. tarafndan Dou Karadeniz Blgesi, Artvin
li, Arhavi lesi snrlar ierisinde, Talkaya Reglatr iin Kapistre Deresinin bir kolu
olan Ball Derenin sularndan yararlanarak hidroelektrik enerji retimi amacyla Talkaya
337/398
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER
deresi zerinde yer almamaktadr. Ayrca Menuna Deresi projesi kapsamnda kurulmas
planlanan santral alanndan 730 m mesafeden sonra ball deresine dklmektedir.
Doal ve fiziksel anlamda gerekleecek en byk deiim; regltrde, cebri
boruda, santral binasnda ve alacak yolda yaanacaktr. Bu noktalarda doal bitki rts
tahrip olurken, kaz ve dolgu almalar sonucunda topografya deiecek, ekosistemdeki
denge, mdahaleler sonucunda geici olarak aksaklklara urayacaktr. Bu aksakl
ortadan kaldrabilmek adna yaplacak peyzaj almalaryla; ncelikle tahrip edilen
blgenin rehabilitasyonu gerekletirilerek, alann doal peyzaj deerini tekrar kazanmas
iin almalar yaplacaktr.
Arazi hazrlk almalar balamadan nce tesis nitelerinin yaplaca alanlarn
fotoraflar ekilerek alann grsel durumu ortaya konacaktr. naat almalar
tamamlandktan ve iletme faaliyete getikten sonra bu alanlar aslna benzer, toporafya
uygun bitkilendirilerek ayn ekilde dzenlenecektir.
Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe) projesi kapsamnda
yrenin kendine has flora ve peyzaj zelliklerinin korunmas iin, proje kapsamnda
kurulacak Reglatr, ykleme havuzu, cebri boru ve santral binas yaplarn yre ile
uyum salayacak malzeme ve teknik ile yaplma durumu aratrlarak ve bu kapsamnda
yaplan rnek almalar dikkate alnarak tesis d tasarmlar iin gerekli dzenlemeler
yaplacaktr. Yaplacak dzenlemeler ayrca yol alanlar ve antiye sahalar iinde
uygulanacak olup yreye has flora ve peyzaj zelliklere uyum salanmas iin zen
gsterilecektir.
Dolays ile proje kapsamnda Menuna elalesine hibir mdahalede
bulunulmayacak olup Talkaya Reglatr ve HES (22,658 MWm/22,052 MWe)
YKLEME HAVUZU
CEBR BORU
SANTRAL ALANI
900 m
830 m
MENUNA DERES
BALLI DERES
337/398
EYNER ENERJ RETM VE TC. LTD. T. TALIKAYA REGLATR VE HES
(22,658 MWm/22,052 MWe), KIRMA-ELEME
NHA ED RAPORU VE HAR NTES TESSLER