nsanolu muazzam bir ekilde mutlu olabilir ve muazzam bir ekilde mutsuz olabilir. Ve seiminde zgrdr.

Bu zgrlk risklidir; bu zgrlk ok tehlikelidir nk sen sorumlu hale gelirsin.

indekiler
nsz Mutluluk Nedir O Sana Baldr Yzeyden Merkeze Bo Eller Peine Dmek Temel Ztlk Karakter Deil Bilin Gkkuan Kovalamak Istrabn Kkleri Acdan Cokunlua Anlamak Anahtardr Sirk Coku Duymak Asiliktir Gerek mi, Sembolik mi? O l m a k ve Bir e y Haline G e l m e k Istrabn K k e n l e r i n i A n l a m a k : S o r u l a r a V e r i l e n Yantlar nsanolu nasl mutlu ve saadet iinde olabilir? Niin affetmek, u n u t m a k bu kadar zor? N i i n pireyi d e v e y a p a r z ? Bu strab kimse durduramaz m? N i i n h e r k e s o l m a d b i r e y m i gibi d a v r a n y o r ? B a z e n k e n d i m i c e h e n n e m d e gibi h i s s e d i y o r u m . . . Esas mesele insanlarn kendini s e v m e m e s i deil mi? N i i n b a n a s t r a p v e r e n e y l e r i b r a k m a k o k ac v e r i y o r ? K i i bir i l i k i y e g i r m e d e n n c e y a l n z l k d n e m i n d e n m i g e m e l i d i r ? Hayatm ok anlamsz ve bo geliyor... Can sknts t a m olarak nedir? nsanlar uyuturucu kullanmaya iten e y nedir? nsanln yzletii bunca problem varken nasl olur da kendi m u t l u l u u m u z l a bu kadar uraabiliriz? Niin srekli g e l e c e k hakknda hayallere dalyorum? C o k u ile Y a a

Sayfada Ara

NSZ
nce kk bir fkra anlataym: "Doktorum size grnmem konusunda srar etti," dedi adam psikiyatra. "Ne iin olduunu Allah bilir; mutlu bir evliliim, gvenli bir iim, pek ok dostum var, hibir endiem yok..." Not defterine uzanrken "Hmmm," dedi psikiyatr, "ve ne kadar zamandr bylesiniz?" Mutluluk inanlacak gibi deildir. Grnen o ki insan mutlu olamaz. ayet depresyonundan, zntnden, mutsuzluundan bahsedersen herkes ona inanr; bu doal gzkr. ayet mutluluundan bahsedecek olursan hi kimse sana inanmaz; bu hi doal gelmez.

1 -> 70

nsan zihninde krk yl aratrma yaptktan - binlerce insanla alp, binlerce rahatszlk geiren zihni gzlemledikten - sonra Sigmund Freud mutluluun bir kurmaca olduu sonucuna vard: nsan mutlu olamaz. En iyi ihtimalle baz eyleri biraz daha rahat hale getirebiliriz, hepsi bu. En iyi ihtimalle mutsuzluu biraz azaltabiliriz, hepsi bu kadar. Ama mutluluk? nsan olamaz. Bu ok karamsar geliyor... ama insanla bakarsan bu tam olarak byleymi gibi gelir; grnen o ki bu bir gerektir. Yalnzca insanolu mutsuz. ok derinde bir eyler yanl gitmi. Bunu sana kendi otoriteme dayanarak sylyorum: nsanolu mutlu olabilir, kulardan daha mutlu, aalardan daha mutlu, yldzlardan daha mutlu olabilir nk insanolu hibir aacn, hibir kuun, hibir yldzn sahip olmad bir eye sahip. Onun bilinci var. Fakat, bilincin olduunda iki alternatif vardr: Ya mutlu olabilirsin ya da mutsuz olabilirsin. O zaman bu senin seimindir. Aalar basite mutludur nk mutsuz olamazlar. Onlarn mutluluu kendi seimleri deildir; onlar mutlu olmak zorundadr. Onlar nasl mutsuz olunacan bilmezler, onlar iin bir alternatif yoktur. Aalarda cvldayan kular mutlu olmay setikleri iin mutlu deildir; onlar basite mutludur nk baka bir var olma yntemi bilmiyorlar. Onlarn mutluluu bilinsiz; sadece doal. nsanolu muazzam bir ekilde mutlu olabilir ve muazzam bir ekilde mutsuz olabilir. Ve seiminde zgrdr. Bu zgrlk risklidir; bu zgrlk ok tehlikelidir nk sen sorumlu hale gelirsin. Ve bu zgrln bana bir ey gelmitir, bir ey yanl gitmitir. nsan bir ekilde ba aa duruyor. nsanlar meditasyon aray iinde. Meditasyona ihtiya vardr nk sen mutlu olmay semedin. Mutluluu seersen meditasyona ihtiya yoktur. Meditasyon ila gibidir: ayet hastaysan o zaman ilaca ihtiya vardr. Bir kez mutluluu semeye baladysan, bir kez mutlu olma karar verdiysen, o zaman hibir meditasyona gerek yoktur. Meditasyon kendiliinden gereklemeye balar. Pek ok din vardr nk ok sayda insan mutsuzdur. Mutlu bir insann hibir dine ihtiyac yoktur; mutlu bir insann hibir tapnaa, kiliseye ihtiyac yoktur nk mutlu bir insan iin tm evren bir tapnaktr, tm varolu bir kilisedir. Mutlu insan dinsel aktivitelerin peinden gitmez nk onun tm hayat dinseldir. Mutlulukla ne yaparsan yap o bir duadr; iin bir ibadete dnr, nefesinin onun iin youn bir zarafeti ve ihtiam vardr. Hayatna uyduunda, byk bir ahenk ierisinde ona uyum saladnda ne yaparsan yap keyif alrsn ve o zaman mutluluk gerekleir. O zaman aniden meditasyonun seni takip ettiini greceksin. Eer yaptn ii seversen, o zaman, meditasyon halindesindir. O zaman hibir ey seni rahatsz etmez. Bir eyler seni rahatsz ettiinde, bu basite senin bu eylerle aslnda ilgili olmadn gsterir. retmen ocuklara srekli olarak, "Beni dinleyin! Dikkatinizi younlatrn!" deyip durur. Onlar dikkatli ama onlar baka bir eye dikkat ediyorlar. Bir ku okul binasnn dnda tm kalbiyle ark sylyor ve ocuk kua dikkatini veriyor. Kimse dikkat etmediini syleyemez, kimse meditasyon halinde olmadn syleyemez, kimse derin bir konsantrasyon iinde olduunu syleyemez; o yledir! Aslnda o, retmeni ve retmenin karatahtada yapmakta olduu aritmetii tamamen unutmutur. ocuk tm bunlardan tamamyla habersizdir. O, ku ve onun arks tarafndan tamamen ele geirilmitir. Fakat retmen, "Dikkatini younlatr! Ne yapyorsun? Akln baka yerlere gitmesin!" der. Aslnda retmen ocuun ilgisini datyor! ocuk dikkatli; o doal olarak gerekleiyor. Kuu dinlerken o mutlu. retmen dikkatini datyor; retmen, "Dikkatini toplayamyorsun" diyor. retmen yalan sylyor! ocuk dikkatliydi. Ku onun iin daha cazipti, bu durumda o ne yapabilir ki? retmen o kadar ekici deildi, aritmetiin hibir cazibesi yoktu. Bizler yeryzne matematiki olalm diye gnderilmedik. Kularla ilgilenmeyecek birka ocuk vardr; kularn syledii arknn sesi giderek daha ok ve daha ok ykselebilir ve onlar karatahtaya dikkat etmeye devam edeceklerdir. Bu durumda aritmetik onlar iindir. O zaman onlarn bir meditasyonu vardr. Matematie sra geldiinde gerekleen doal bir meditasyon hali vardr. Aklmz doal olmayan eylerle megul: para, prestij, g. Kular dinlemek sana para vermeyecek. Kular dinlemek sana g, prestij vermeyecek. Bir kelebee bakmak sana ekonomik olarak, politik olarak, sosyal olarak yardm etmeyecek. Bu eyler krl deil fakat bunlar seni mutlu eder. Gerek bir insan kendisini mutlu eden eylerle hareket etme cesaretini gsterir. Eer fakir kalrsa, fakir kalr; bu konuda bir ikyeti yoktur, bir garezi yoktur. "Ben kendi yolumu setim; ben kular

2 -> 70

ve kelebekleri ve iekleri setim. Zengin olamam, bunda bir sorun yok! Ben zaten zenginim nk mutluyum" der. Fakat insanolu tepetaklak olmutur. unu okuyordum: htiyar Ted nehrin kysnda oltasna tek bir balk vurmadan saatlerdir oturmaktayd. ielerce bira ve scak gnein karm uykuya dalmasna neden olmutu ve gl bir balk oltaya taklp misinaya kuvvetle vurduunda tamamyla hazrlkszd. Tamamen dengesiz bir ekilde yakalanmt ve toparlanamadan kendisini nehirde buluverdi. Kk bir ocuk tm olan biteni byk bir ilgiyle izlemekteydi. Adam sudan kmaya urarken babasna dnp sordu, "Baba bu adam m bal tutuyor yoksa balk m adam yakalyor?" nsan tamamen tepetaklak olmutur. Balk seni tutuyor ve ekiyor; sen bal tutmuyorsun. Nerede paray grrsen, artk kendin deilsin. Nerede gc, prestiji grrsen, artk kendin deilsin. Nerede saygnl grrsen, artk kendin deilsin. Aniden her eyi unutuyorsun. Hayatnn znde tad deerleri; mutluluunu, cokunu, sevincini unutuyorsun. Her zaman dardan bir eyi seiyorsun ve iinden bir eyle onun pazarln yapyorsun. Dtakini elde edip itekini kaybediyorsun. Fakat, ne yapacaksn? Tm dnyay ayaklarnn altna alm ve kendini kaybetmisen, dnyann tm zenginliklerini fethetmi ve kendi isel hazineni kaybetmisen, zenginliklerinle ne yapacaksn? Perianlk budur. Sadece tek bir eyi renebilirsen; ki bu tek ey kendi isel gdlerinin, kendi isel yazgnn farknda olmak, tetikte olmaktr. Onu hi gznn nnden karma, yoksa mutsuz olacaksn. Ve mutsuz olduunda insanlar, "Meditasyon yap ve mutlu olacaksn," diyecekler. Onlar yle der, "Dua et mutlu olacaksn; tapnaa git, dindar ol, bir Hristiyan ya da Hindu ol ve mutlu olacaksn." Tm bunlar samalk. Mutlu ol ve meditasyon onu takip edecek. Mutlu ol ve dindarlk onu takip edecek. Mutlu olmak temel kouldur. Fakat insanlar sadece mutsuz olduklarnda dindar olurlar; o zaman onlarn dini sahtedir. Neden mutsuz olduunu anlamaya al. Pek ok insan bana gelip mutsuz olduklarn sylerler ve benden onlara baz meditasyonlar vermemi isterler. ncelikle, temel olan ey, neden mutsuz olduunu anlamaktr diyorum sana. ayet mutsuzluunun bu temel nedenlerini ortadan kaldrmazsan, meditasyon yapabilirsin ama bunun pek bir yarar olmayacaktr nk temel neden orada duracak. Bir kimse ok gzel bir dans olabilirdi ve imdi o ylm dosyalarn ardnda bir ofiste oturuyor. Dans iin bir olaslk yok. Bir kimse yldzlarn altnda dans etmenin tadn kartabilirdi ama o banka hesabn oaltmaktan baka bir ey yapmyor. Ve bu insanlar mutlu olmadklarn sylyorlar: "Bana yapacam bir meditasyon ver." Verebilirim ama bu meditasyon ne kazandracak? Ne yapmas bekleniyor ki? Onlar ayn kii olarak kalacak; para biriktiren, piyasada rekabet eden... Meditasyon biraz daha rahatlamak iin onlara yardmc olabilir, hatta bu sayede tm bu samalklar daha da iyi yapabilirler. Bir mantray tekrar edebilirsin, belirli bir meditasyonu yapabilirsin; orada-burada sana biraz yardm dokunabilir ama o sadece her ne isen o olarak kalmana yardm edebilir. Bu bir dnm deildir. O yzden benim yaklamm hakikaten cesur olanlar, gz pek olanlar, yaam kalplarn deitirmeye hazr olanlar, her eyi riske etmeye hazr olanlar iindir. nk aslnda riske edecein hibir ey yok; sadece mutsuzluun, sefaletin. Fakat insanlar bunlara bile yaprlar. yle bir yk duydum: ok uzaklardaki bir eitim kampnda acemi erlerden oluma bir mfreze yakc gne altnda yaplan bir gnlk yryten sonra adrlarna geri dnmt. "Ne hayat ama!" dedi askerin biri. "Herhangi bir yerden kilometrelerce uzakta, kendisini Hun mparatoru Atilla zanneden bir avu, kadn yok, iki yok, izin yok ve tm bunlarn zerine bir de botlarm iki numara kk geliyor." "Dostum buna katlanmak istemiyorsan, niin baka bir ift giymiyorsun ki?" dedi komusu. "Mmkn deil. Onlar kartmak sahip olduum tek zevk."

3 -> 70

Riske edecek baka neyin var? Sadece strabn. Sahip olduun tek zevk onun hakknda konumak. Istrab hakknda konuan insanlara bir bak, ne kadar mutlu oluyorlar! Onun iin para harcyorlar; psikanaliste kendi perianlklarndan bahsetmeye gidiyorlar, bunun iin para dyorlar! Birisi dikkatlice dinliyor ve onlar ok mutlular. nsanlar mutsuzluklarndan tekrar tekrar bahsediyor. Hatta abartyorlar, sslyorlar, olduundan daha byk gsteriyorlar. Onu gerekte olduundan daha byk hale sokuyorlar. Niin? Riske ettiin sadece sefaletin, baka bir ey deil ama insanlar bilinene, tandk olana yapr. Bildikleri tek ey mutsuzluk; hayatlar bu. Kaybedecek bir ey yok ama onu kaybetmekten ok korkuyorlar. Bana gre ilk olarak mutluluk gelir, coku gelir. lk olarak kutlayc bir tavr gelir. lk nce hayat onaylayan bir felsefe gelir. Tadn kart! ayet iinden tat almyorsan deitir. Bekleme! nk beklediin tm zamanlarda Godot'yu bekliyorsun ve Godot hibir zaman gelmeyecek. Kii basite bekler ve hayatn boa harcar. Kim iin, ne iin bekliyorsun? ayet hayatndaki belirli bir kalptan mutsuz olduun gereini grebilirsen; bu durumda tm eski gelenekler senin yanl olduunu sylerler. Ben ise kalbn yanl olduunu sylemek isterim. Vurgudaki farkll anlamaya al. Sen deil, sadece senin kalbn; rendiin yaama tarz yanl. rendiin ve kendinin olarak kabul ettiin gdler senin deil; onlar senin yazgn hayata geirmiyor. Onlar senin tohumuna kar; onlar senin zne kar alyor. Unutma: Kimse senin iin karar veremez. Onlarn tm emirleri, onlarn tm dzenleri, onlarn tm ahlak seni sakatlamaya hizmet ediyor. Kendi kendine karar vermek zorundasn, hayatn kendi ellerine almak zorundasn. Aksi taktirde hayat senin kapn almaya devam eder ve sen asla orada olmazsn; her zaman baka bir yerdesindir. ayet bir dans olacak idiysen, hayat bu kapdan gelir nk hayat imdiye kadar bir dans olmu olman gerekir diye dnr. Bu kapy alar ama sen orada deilsin; sen bir bankacsn. Hayatn senin bir bankac olacan bilmesi nasl beklenir? Hayat sana doann senin olman istedii yoldan gelir; o sadece bu adresi bilir ama sen asla orada bulunmadn, sen baka bir yerdesin, baka birisinin maskesi altnda, baka birisinin kyafetlerine brnm olarak, baka birisinin ad altnda gizleniyorsun. Varolu seni aramaya devam edip duruyor. O senin adn biliyor ama sen bu ismi unutmu durumdasn. O senin adresini biliyor ama sen bu adreste hi yaamadn. Dnyann akln elmesine izin verdin. "Dn gece ryamda bir ocuktum," diyordu Joe, Al'a, "ve Disneyland'daki her ey iin geerli olan serbest gei kartm vard. Olum yle gzel vakit geirdim ki! Hangisine bineceimi semek zorunda deildim; ben de hepsine bindim." "Bu ilgi ekici," dedi arkada. "Ben de ok canl bir rya grdm dn gece. Ryamda gzel bir sarn kapm ald ve arzusuyla beni batan kard. Sonra tam balamak zereydik ki, baka bir ziyareti, muhteem bir vcuda sahip ok ekici bir kumral ieri girdi ve o da beni istedi!" "Vay be," diye araya girdi Joe. "Olum, orada olmak isterdim! Niin beni armadn?" "ardm," diye yantlad Al. "Ve annen senin Disneyland'da olduunu syledi." Yazgn seni sadece bir ekilde bulabilir. Varoluun olman istedii ey senin manevi olarak iek amandr. Kendi zn, kendi doalln bulamadn srece mutlu olamazsn. Ve mutlu olamazsan meditasyon haline giremezsin. Meditasyonun mutluluk getirdii fikri insanlarn aklna neden gelmitir? Aslnda, nerede mutlu bir insan bulsalar, her zaman meditasyon halinde bir zihin bulmulardr; bu iki ey birbiriyle zdelemitir. Ne zaman gzel, meditasyon haliyle evrelenmi bir kii bulsalar, her zaman iin bu kiinin muazzam bir biimde mutlu olduunu; ldadn, byk bir mutlulukla titreimler yaydn bulgulamlardr. Onlar zdeleti. nsanlar meditasyon halinde olduunda mutluluun geldiini dnd. Oysa bunun tam tersi geerlidir: Meditasyon sen mutlu olduunda gelir. Ama mutlu olmak zordur ve meditasyonu renmekse kolaydr. Mutlu olmak hayatndaki keskin bir deiiklik; ani bir deiiklik demektir nk kaybedecek zaman yoktur. Ani bir deiim, bir kopu, gemile bir devamszlk. Ani bir yldrm arpmas ve gemiin iin lrsn ve her eye taptaze olarak, ABC'den balarsn. Anne-baban tarafndan, toplumun tarafndan, devletin tarafndan hibir kalba uyman dayatlmam olsayd yapacak olduun gibi; akln elecek hi kimse olmam olsayd yapacak olduun gibi, o zaman byk ihtimalle yapm olacak olduun gibi hayatna yeniden balarsn. Ama akln elindi.

4 -> 70

Sana dayatlan tm bu kalplar brakmak zorundasn ve kendi isel alevini bulmak zorundasn.

Sayfada Ara

MUTLULUK NEDR?
Mutluluun baaryla hi alakas yoktur, mutuuluun hrsaa hi alakas yoktur, mutluluun parayla, gle, prestijle hi alakas yoktur.

Sayfada Ara

O S A N A BALIDIR Mutluluk nedir? O, sana; senin bilinlilik durumuna ya da bilinsizliine, uykuda m yoksa uyank m olduuna baldr. Murphy'nin mehur bir zdeyii vardr. Der ki, iki tip insan vardr: Biri srekli insanl iki tipe ayrr ve dieri de insanl hi ayrmaz. Ben ilk tipe aidim: nsanlk iki tipe ayrlabilir, uyuyanlar ve uyanm olanlar. Ve elbette ikisinin arasndaki kk bir grup. Mutluluk, bilincinin neresinde olduuna baldr. ayet uyuyorsan, o zaman zevk mutluluktur. Zevk duyu demektir, beden araclyla elde edilemeyecek olan bedenle elde etmeye almaktr; bedeni onun yapamayaca bir eyi elde etmesi iin zorlamaktr. nsanlar her ekilde bedenleriyle mutlulua ulamaya alyor. Beden sana sadece anlk zevkler verebilir ve her zevk ayn miktarda, ayn derecede ac ile dengelenir. Her zevk kendi zdd tarafndan takip edilir nk beden ztlklarn dnyasnda var olur. Tpk gnn gece tarafndan takip edilmesi ve hayatn lm tarafndan takip edilmesi ve de lmn hayat tarafndan takip edilmesi gibi; bu bir ksrdng. Zevkin ac tarafndan takip edilecek, acn zevk tarafndan takip edilecek. Fakat sen asla huzur bulmayacaksn. Bir zevk hali ierisindeyken onu kaybedecein iin korkacaksn ve bu korku seni zehirleyecek. Ve acnn iinde kaybolmuken elbette strap ekiyor olacaksn ve onun dna kmak iin mmkn olan tm gayretinle abalayacaksn; srf yeniden onun iine dmek iin. Buda buna yaam ve lm ark der. Bu arkla birlikte, ona yaparak dner dururuz... ve tekerlek dnmeye devam eder. Bazen zevk yukar gelir ve bazen de ac yukar gelir ama biz bu iki kayann arasnda eziliriz. Fakat uyuyan kii baka bir ey bilmez. O sadece bedenin birka tane duyusunu bilir - yiyecek, seks - budur onun dnyas. Bu ikisi arasnda gidip gelir o. Bedenindeki iki u bunlardr; yemek ve seks. ayet seksi bastrrsa yemeye baml hale gelir; eer yemeyi bastrrsa sekse baml hale gelir. Enerji srekli olarak bir sarka gibi hareket eder. Ve senin zevk olarak adlandrdn her ey en iyi ihtimalle gergin bir hali rahatlatmaktr. Cinsel enerji toplanr, birikir; sen gerginleir ve arlarsn ve bunu serbest brakmak istersin. Uyuyan bir adam iin seks, iyi bir haprk gibi bir rahatlamadan baka bir ey deildir. Ona belli bir rahatlamadan baka bir ey vermez; belli bir gerginlik vard, artk yok. Fakat tekrar birikecek. Yemek sadece damana biraz tat verir; uruna yaamak iin pek de fazla bir ey deil. Fakat pek ok insan yalnzca yemek iin yayor; yaamak iin yiyen insan pek yok. Kolomb'un hikyesi mehurdur. ok uzun bir yolculuktu. ay boyunca sudan baka bir ey grmediler. Derken, bir gn Kolomb ufka bakt ve aalar grd. Ve ayet Kolomb'un aalar grd iin mutlu olduunu dnyorsan, bir de kpeini grmeliydin! Zevkin dnyas budur. Kpek mazur grlebilir ama senin durumun affedilemez. lk kez ktklarnda, iyi vakit geirmenin yollarn arayan gen adam, gen bayana bowling oynamak isteyip istemediini sordu. Kz bowlinge gitmenin hi umurunda olmadn syledi. Bunun zerine

5 -> 70

adam sinemaya gitmeyi nerdi ama kz istemediini syledi. Baka bir ey dnrken, kzn reddedecei bir sigara tuttu ona. Sonra da yeni alan diskoya gidip dans etmek ve imek isteyip istemediini sordu. Bunlar hi umursamadn syleyerek reddetti kz tekrardan. Umutsuzca, evine gidip gece boyunca sevimeyi nerdi kza. artc bir biimde, onunla ayn fikirde olduunu mutlulukla syledi kz adama. Tutkulu bir biimde adam pt ve, "Gryorsun ki iyi vakit geirmek iin u dier eylerin hibirine ihtiyacn yok" dedi. Bizim "mutluluk" dediimiz ey kiiye gre deiir. Uyuyan kii iin mutluluk zevk alnabilecek duyulardr. Uyuyan kii bir zevkten dierine yaayp durur. O, sadece bir duyudan dierine koturup duruyor. O, kk heyecanlar iin yayor; onun yaam ok yzeysel. Hibir derinlii yok, hibir nitelii yok. O, niceliin dnyasnda yayor. Sonra, arada olan insanlar vardr; ne uyank, ne de uykuda olanlar; muallakta kalm olanlar, birazck uykuda, birazck uyank olanlar. Bazen bu deneyimi sabahn erken saatlerinde yaarsn; hl uykulusun ama uyuduun da sylenemez nk evdeki grltleri duyabiliyorsun: Ein kahvalt hazrlyor, aydanln sesini duyuyorsun veya ocuklar okula gitmeye hazrlanyor. Bunlar duyabiliyorsun ama hl uyank deilsin. Sanki seninle, etrafnda olup biten bu eyler arasnda ok byk bir mesafe varmasna, bulank, belli belirsiz bir biimde bu grltler sana ulayor. O adeta hl bir ryann parasym gibi hissedilir. O, ryann bir paras deil ama sen ikisinin arasndaki bir haldesin. Ayn ey meditasyon yapmaya baladnda da olur. Meditasyon yapmayan kii uyur, rya grr; meditasyon yapan ise uykudan uyankla doru hareket eder, bir dnm halindedir. O zaman mutluluk tamamyla bambaka bir anlam tar: O daha ok nitelie, daha az nicelie ilikin bir ey olur; o daha ok psikolojik ve daha az fizyolojik bir eydir. Meditasyon yapan mzikten daha ok keyif alr, iirden daha ok keyif alr, bir ey yaratmaktan keyif alr. Bu insanlar doadan, onun gzelliinden keyif alr. Sessizliin tadn karr, daha nceden hi zevk almam olduklar eyden zevk alr ve bu ok daha fazla kalcdr. Mzik dursa bile iinde bir eyler srmeye devam eder. Ve o, bir eylerden kurtulmak deildir. Zevk ile mutluluun bu nitelii arasndaki fark, onun bir kurtulu olmamasdr; o bir zenginletirmedir. Daha dolu hale gelirsin, tamaya balarsn. yi mzik dinlerken varlnda bir eyler harekete geer, iinden bir ahenk ykselir; mziksel hale geersin. Ya da dans etmek; anszn bedenini unutursun, bedenin arlksz hale gelir. Yerekiminin zerindeki hkm kaybolur. Anszn bambaka bir hale girersin: Ego kat deildir, dans dansn iinde erir ve ona karr. Bu, senin seksten ya da yiyecekten aldn zevkten ok daha derinde, ok daha yksektedir. Bunun bir derinlii vardr. Ancak, bu da nihai olan deildir. Nihai olan yalnzca sen tamamen uyank olduunda, bir Buda olduunda, tm uyku ve tm rya grmeler yitip gittiinde; tm varln kla dolduunda, iinde hi karanlk kalmadnda gerekleir. Tm karanlk ortadan kalkm durumda ve bu karanlkla beraber ego da gitmi halde. Tm gerginlikler, tm strap, tm kayg yok olmu. imdinin iinde yayorsun; artk gemi, gelecek yok. Tamamen imdi, buradasn. Bu an her eydir. imdi tek zamandr ve buras da tek mekndr. Ve o zaman tm gkyz iine der. Saadet budur. Budur gerek mutluluk. Saadeti ara; o senin doutan sahip olduun haktr. Zevklerin balta girmemi ormanlarnda kaybolma; birazck yksel. Mutlulua ve sonra da saadete ula. Zevk hayvanidir, mutluluk insanidir, saadet ilahidir. Zevk seni balar, o bir kleliktir, seni zincire vurur. Mutluluk sana biraz daha ok ip verir, birazck daha zgrlk ama sadece birazck. Saadet nihai zgrlktr. Yukar doru hareket etmeye balarsn; o seni kanatlandrr. Artk kaba saba yeryznn paras deilsin; gkyznn bir parassn. Hafiflersin, coku olursun. Zevk bakalarna baldr. Mutluluk o kadar bakalarna bal deildir ama hl senden ayrdr. Saadet bir eye bal deildir; ne de ayrdr: O senin varlnn ta kendisidir, o senin doann ta kendisidir.

Sayfada Ara

YZEYDEN MERKEZE Gautam Buda demitir ki:

6 -> 70

Zevk vardr ve saadet vardr. kincisine sahip olmak iin ilkinden vazge. Bunun zerine mmkn olduunca derin bir ekilde dn nk ok temel hakikatlerden birini ierir. u drt szc anlamak, zerinde dnmek zorunda kalnacaktr: ilki zevk; ikincisi mutluluk; ncs coku; ve drdncs de saadet. Zevk fizikseldir, fizyolojiktir. Zevk hayattaki en yzeysel eydir; uyarlmadr. Cinsel olabilir, baka duyularla ilgili olabilir, yiyeceklerle ilgili bir taknt olabilir ama o bedende kklenmitir. Beden senin eperindir, senin evrendir; o senin merkezin deildir. Ve evrede yaamak, etrafnda olup biten her trden eyin insafna kalarak yaamak demektir. Zevk peindeki insan kazalarn insafna kalmtr. O, okyanustaki dalgalar gibidir; onlar rzgrn insafna kalmtr. Gl rzgr geldiinde dalgalar vardr; rzgr kaybolduunda dalgalar kaybolur. Onlarn bamsz bir varl yoktur, onlar bamldr ve kendi dnda bir eye baml olan herhangi bir ey klelik getirir. Zevk dierine baldr. Eer bir kadna k olursan ve eer senin zevkin buysa, o zaman bu kadn senin efendin haline gelir. Eer bir adama k olursan - ayet senin zevkin buysa ve onsuz kendini mutsuz, kederli hissediyorsan - o halde sen kendi kendine bir klelik yaratmsndr. Bir hapishane yarattn, artk zgrlk ierisinde deilsin. ayet sen para ve g peinden koan biriysen, o zaman paraya ve gce balsn demektir. Eer daha ok ve daha ok paraya sahip olmak onun iin bir zevk ise, srekli para biriktiren birisi giderek daha ok perian olacaktr nk ne kadar ouna sahip olursa, daha ok isteyecektir ve ne kadar ouna sahip olursa onu kaybetmekten de o denli korkacaktr. Bu iki taraf da keskin bir kltr: daha ounu istemek ilk keskin taraftr. Daha ok talep edersen, daha ok arzularsan, kendini daha ok bir eyden yoksun hissedersin; kendine daha s, daha bo gzkrsn. Ve klcn dier taraf ise, ne kadar sahip olursan, onun senden alnacandan o kadar korkmandr. O alnabilir. Banka batabilir, lkedeki politik durum deiebilir, lke komnist olabilir...parann bal olduu bin bir tane ey vardr. Paran seni efendi yapmaz, o seni bir kle yapar. Zevk yzeye aittir; o nedenle de dsal koullara bal kalmaya mahkmdur. Ve o sadece bir uyarmdr. ayet yiyecek zevk ise gerekten keyif alnan ey nedir? Yalnzca bir anlna aldn tat; yiyecek dilindeki tat alma noktalarndan geip gidiyorken, zevk olarak yorumladn bir duyumsama hissediyorsun. O senin yaptn yorumdur. Bugn zevk gibi grnebilir ve yarn zevk gibi grnmeyebilir: Eer her gn ayn yiyecei yemeye devam edersen tat alma noktalarn ona tepki vermez hale gelir. Ksa sre sonra ondan bkm olacaksn. nsanlar byle bkarlar; bir gn bir kadnn ya da erkein peinden kouyorsun ve sonraki gnse ayn kiiden kurtulmak iin bahaneler bulmaya alyorsun. Ayn kii; hibir ey deimedi! Bu arada olan ey nedir? Dierinden skldn nk tm zevk yeni olan kefetmekteydi. imdi artk dieri yeni deil; onun arazisini tandn. Dierinin bedenine, onun bedeninin kvrmlarna, bedeninin hissine aina oldun. Artk zihin yeni bir eyin zlemini duyuyor. Zihin her zaman iin yeni olan arzular. Zihin ite byle seni her zaman gelecekte bir yere zincirler. O, her zaman seni umutlandrr ama hibir zaman mal teslim etmez; edemez. O sadece yeni umutlar, yeni arzular yaratabilir. Tpk aalarda yapraklarn yeermesi gibi, zihinde de arzular ve umutlar yeerir. Yeni bir ev istedin ve artk ona sahipsin; iyi de zevk bunun neresinde? Hedefine ulatnda, sadece bir anlna oradayd. Bir kez hedefine ulamsan zihnin artk onunla ilgilenmez; o oktan yeni arzu alar rmeye balad bile. O, baka, daha byk evleri dnmeye balad bile. Ve, bu her ey iin byledir. Zevk seni evhaml, huzursuz, her zaman telal halde tutar. ok sayda arzu var ve her arzu, ilgi ekmek iin grlt yapyor, bastrlamyor. Bir delirmi - delirmitir nk onlar doyurulamaz - arzular kalabalnn kurban olarak kalrsn ve onlar seni fakl ynlerde ekitirmeye devam eder. Bir eliki haline gelirsin. Bir arzu seni sola gtrr, dieri saa gtrr ve sen ayn anda her iki arzuyu da beslemeye devam edersin. Ve sonra da bir atlak hissedersin, sonra blnme hissedersin, yrtldn hissedersin. Sonra da paralara ayrldn hissedersin. Baka kimse sorumlu deildir; zevki arzulamann aptalldr bu durumu yaratan. Ve bu ok karmak bir olgudur. Zevk peinde koan sadece sen deilsin; senin gibi milyonlarca insan ayn zevklerin peinden kouyor. Bu yzden ok byk bir mcadele, rekabet, iddet, sava vardr. Hepsi birbirine dman oldu nk onlar ayn hedefin peindeler ve hepsi birden ona sahip

7 -> 70

olamaz. Bu nedenle mcadele eksiksiz olmal, her eyi - ve, hibir ey iin - riske etmelisin nk onu elde ettiinde hibir ey eline gemez. Bu mcadelede tm hayatn boa gitti. Bir kutlama olabilecek olan bir yaam upuzun, ylan hikyesine dnm, gereksiz bir mcadeleye dnr. Zevk peinde komakla fazlasyla sarmalandnda sevemezsin nk zevk peinde koan kii dierini bir ara olarak kullanr. Ve bir kimseyi bir ara olarak kullanmak mmkn olan en ahlakd eylemlerden birisidir nk her varln ta kendisi amatr, o kiiyi bir ara olarak kullanamazsn. Ancak, zevk peinde koarken dierini bir ara olarak kullanman gerekir. Hilekr olmak zorundasn nk o trden bir mcadeledir. Hilekr olmazsan kandrlacaksn ve dierleri seni kandrmadan evvel, sen onlar kandrmak zorundasn. Makyavelli zevk arayanlara en iyi savunmann saldr olduunu tlemiti. Hibir zaman dierinin sana saldrmasn bekleme; i iten gemi olabilir. Dieri sana saldrmadan nce, sen ona saldr! En iyi savunma yntemi budur. Ve insanlar Makyavelli'yi tansn ya da tanmasn, onu izliyor. Bu ok garip: nsanlar sa hakknda, Buda hakknda, Muhammed hakknda, Krishna hakknda pek ok ey biliyor ve hi kimse onlar takip etmiyor. nsanlar Makyavelli hakknda pek de bir ey bilmiyorlar ama onu takip ediyorlar; sanki Makyavelli onlarn kalbine ok yaknm gibi. Onu okumana gerek yok zaten onu takip ediyorsun. Senin tm toplumun Makyavelci ilkeler zerine kurulu; tm bu politik oyunlar buna ilikin bir eydir. Birisi senden bir ey kapmadan evvel, sen onlardan bir ey kap; her zaman kendini kolla. Doal olarak eer her zaman kendini kolluyorsan gergin, endieli, kaygl olacaksn. Herkes sana kar ve sen de herkese karsn. O halde zevk hayatn amac deildir ve olamaz. kinci anlalmas gereken szck mutluluktur. Zevk fizyolojiktir, mutluluksa psikolojiktir. Mutluluk birazck daha iyidir, birazck daha incelmi, birazck daha ykselmitir...ama zevkten o kadar da farkl deildir. Zevk mutluluun alt dzeydeki bir trdr ve mutluluk zevkin daha st dzeydeki bir trdr diyebilirsin; madalyonun iki yzdr. Zevk biraz daha ilkeldir, hayvanidir; mutluluk biraz daha kltrldr, biraz daha insanidir; ancak ikisi de zihnin dnyasnda oynanan ayn oyundur. Fizyolojik uyarmlarla fazlaca ilgili deilsindir, ok daha fazla psikolojik uyarmlarla ilgilisindir. Ama temelde onlar farkl deildir. ncs cokudur; coku manevidir. O, zevkten ya da mutluluktan farkldr, tamamyla farkldr. Onun daryla, dieriyle hibir ilgisi yoktur; o isel bir olgudur. Coku koullara bal deildir; o sana aittir. O, eyler tarafndan yaratlm uyarmlar deildir; o, bir huzur, sessizlik halidir; bir meditasyon halidir. O manevidir. Fakat, Buda coku hakknda da konumamtr nk cokunun da tesine giden bir ey daha vardr hl. O buna saadet der. Saadet btndr. O ne fizyolojiktir, ne psikolojiktir, ne de manevidir. O hibir blnme bilmez, o blnemezdir. Bir anlamda o btndr ve dier bir anlamda da akndr. Buda bu deyiinde sadece iki szck kullanyor. lki zevktir, o mutluluu da ierir. kincisi saadettir, o cokuyu da ierir. Saadet, varlnn en derinindeki zne ulam olduun anlamna gelir. O egonun dahi var olmad, yalnzca sessizliin hkm srd, varlnn en derin yerine aittir; sen ortadan kalktn. Cokuda sen birazck da olsa varsn ama saadette yoksun. Ego ortadan kalkmtr; o, bir olmama halidir. Buda ona "Nirvana" diyor. Nirvana olmann durmu olduu anlamna gelir; sen yalnzca gkyz gibi sonsuz bir boluksun. Ve sen bu sonsuzluk olduun anda, yldzlarla dolu hale gelirsin ve tamamyla yepyeni bir hayat balar. Yeniden dodun. Zevk anlktr, o, zamana aittir, o, sadece "bir sreliinedir"; saadet geici deildir, zamanszdr. Zevk balar ve biter; saadet sonsuza kadar ikamet eder. Zevk gelir ve gider; saadet hibir zaman gelmez ve hibir zaman gitmez; o, zaten senin varlnn en derindeki zndedir. Zevk dierinden koparlp alnmaldr; ya bir dilenci ya da bir hrsz haline gelmek zorundasn. Saadetse seni bir efendi yapar. Saadet senin icat ettiin bir ey deil de, kefettiin bir eydir. Saadet senin en iteki doandr. O, ta en bandan beridir oradayd, yalnzca sen ona bakmadn. O yokmu gibi davrandn. eri doru bakmyorsun. nsann perianl budur: her zaman da doru bakar, arar ve bulmaya alr. Ve onu darda bulamazsn nk orada deil.

8 -> 70

Bir gece Rabiya - o bir Sufi mistiiydi - kk kulbesinin nnde sokakta bir ey aryordu. Gn batyordu; yava yava karanlk bastryordu. Birka kii topland. Ona sordular: "Ne yapyorsun? Ne kaybettin? Aradn ey ne?" "nemi kaybettim" dedi. nsanlar da, "imdi gne batyor ve ineyi bulmak ok zor olacak ama sana yardm edeceiz. Tam olarak nereye dt? nk yol ok byk ve ine de ok kk. ayet tam yerini bilecek olursak onu bulmak daha kolay olacak" dedi. Rabiya da, "Bana bu soruyu sormamanz daha hayrl olur nk aslnda o yola dmedi, o evimin iinde dt" dedi. nsanlar kahkahalarla glmeye baladlar ve dediler ki: "Biz her zaman senin birazck kak olduunu dnmzdr! Madem ine ierde yere dt neden onu yolda aryorsun?" "ok basit, mantkl bir nedenden: Evin iinde hi k yok ve darda hl birazck k var" dedi Rabiya. nsanlar gld ve dalmaya balad. Rabiya onlar geri ard ve dedi ki: "Dinleyin! Bu tam olarak sizin yaptnz eydir; bu sadece sizin yolunuzdan gitmekti. Saadeti d dnyada aramaya ilk ve en ncelikli soruyu sormadan devam edip duruyorsunuz: Onu nerede kaybettiniz? Ve size diyorum ki onu ierde kaybettiniz. Onu, duyularnzn dar doru ak olmas basit ve mantkl nedeninden tr darda aryorsunuz; orada birazck k var. Gzleriniz da doru bakar, kulaklarnz dar doru duyar, elleriniz dar doru ular; darda aramanzn sebebi budur. Yoksa, size sylyorum, onu orada kaybetmediniz ve bunlar kendi otoriteme dayanarak sylyorum. Ben de ok, pek ok hayat boyunca onu darda arayp durdum ve ieri baktm gn ardm. Arayp bulmaya almaya gerek yoktu; o her zaman ierideydi." Saadet senin en derindeki zndr. Zevki bakalarndan dilenmek zorundasn; doal olarak da baml olursun. Saadet seni bir efendi yapar. Saadet bana gelen bir ey deildir; o zaten olandr. Buda der ki: Zevk vardr ve saadet vardr, ikincisine sahip olmak iin ilkinden vazge Dar bakmay kes. eri bak, ieri dn. Kendi iselliini, kendi znelliini aramaya ve aratrmaya bala. Saadet baka bir yerde bulacan bir nesne deildir; o senin bilincindir. Dou'da biz her zaman deimez hakikati Sat-Chit-Anand olarak tanmladk. Sat hakikat demektir, chit bilin demektir, anand saadet demektir. Onlar ayn gerekliin yzdr. Gerek leme budur; Baba Tanr, Oul sa ve Kutsal Ruh deil: bu hakiki leme deildir. Hakiki leme; hakikat, bilin, saadettir. Ve bunlar ayr olgu deildir, ekilde ifade edilmi tek enerjidir, yzl tek enerjidir. Bu yzden Dou'da biz Tanr trimurtidir; Tanr'nn yz vardr deriz. Bunlar gerek yzlerdir; Brahma, Vishnu ve Mahesh deil: Bunlar ocuklar iindir, manevi olarak, metafiziksel olarak olgunlamam kiiler iindir. Brahma, Vishnu ve Mahesh; Baba Tanr, Oul sa ve Kutsal Ruh: Bu isimler balang seviyesindekiler iindir. Hakikat, bilin, saadet; bunlar deimez hakikatlerdir. nce hakikat gelir. Girerken ebedi gerekliinin farkna varrsn; sat, hakikat. Gerekliinin, hakikatinin daha derinine indike, bilincin, muazzam bir bilinliliin farkna varrsn. Her ey ktr, karanlk hibir ey yoktur. Her ey farkndalktr, farkndalk olmayan hibir ey yoktur. Sen sadece bir farkndalk alevisin, farkndalk olmayann glgesi dahi hibir yerde yoktur. Ve daha da derine girdiinde, o zaman en derindeki zn saadettir; anand. Buda der ki: u ana kadar anlaml, nemli olduunu dndn her eyden vazge Bu nihai olan iin her eyi feda et nk seni tatmin edecek, seni doyuracak, varlna bahar getirecek yegne ey budur... ve bin bir tane iek olarak aacaksn. Zevk seni srklenip duran bir odun paras olarak tutacak. Zevk seni daha ok ve daha ok sahtekr yapacak; sana bilgelik vermeyecek. O seni giderek daha ok ve daha ok bir kle yapacak; o sana kendi varlnn kralln vermeyecek. O seni daha ok ve daha ok hesap yapacak, o seni giderek daha ok ve daha ok smrgen yapacak. O seni giderek daha ok ve daha ok politik, diplomatik yapacak. nsanlar ara olarak kullanmaya balayacaksn; insanlarn yapt ey budur. Koca, karsna "Seni seviyorum," der ama gerekte o, basite onu kullanr. Kars, kocasn sevdiini syler ama basite onu kullanr. Belki koca onu bir seks objesi olarak kullanyordur ve kars da adam parasal gvenlik olarak kullanyordur. Zevk herkesi hilekr, aldatc yapar. Ve hile yapmak masum olma saadetini skalamaktr, bir ocuk olma saadetini skalamaktr.

9 -> 70

Lockheed'de yeni bir uak iin bir paraya ihtiya vard ve en dk teklifi edinebilmek iin tm dnyaya bir duyuru yapld. Polonya'dan bin dolarlk bir teklif geldi. ngiltere para iin alt bin dolar nerdi. srail'in sorulan teklife verdii fiyat ise dokuz bin dolard. Yeni ua ina etmekten sorumlu mhendis Richardson bu lkeleri ziyaret ederek teklifler arasndaki dengesizliin ardnda yatan nedeni bulmaya karar verdi. Polonya'daki retici aklad: "Bin dolar ihtiya duyulan materyal iin, bin dolar iilik iin ve bin dolar da genel giderler ve ok az kr iin." Richardson ngiltere'de paray inceledi ve aa-yukar Polonya mal olan kadar iyi olduunu bulgulad. "Niin alt bin istiyorsunuz?" diye sorgulad mhendis. "ki bin materyal iin," diye aklad ngiliz, "iki bin iilik iin ve iki bin de masraflar ve kk bir kr iin." Lockheed temsilcisi srail'de ara sokaklarda dolandktan sonra kk bir dkkna girdi ve dokuz bin dolarlk teklifi veren yalca adamla karlat. "Niin bu kadar ok istiyorsun?" diye sordu. "Hmm" dedi yal Musevi, " bin senin iin, bin benim iin ve bin de Polonya'daki u ahmak iin!" Para, g, prestij; bunlar hep seni hilekr yapar. Zevk peine d ve masumiyetini kaybedeceksin, masumiyetini kaybetmek her eyi kaybetmektir. sa der ki: "Kk bir ocuk gibi olun, ancak o zaman Tanr'nn Krallna girebilirsiniz." Ve o hakldr. Fakat, zevk peinde olan, bir ocuk kadar masum olamaz. O ok kurnaz, ok hilekr, ok politik olmak zorundadr; ancak o zaman bu her yerde var olan gaddar rekabetin iinde baarl olabilir. Herkes herkesin boaznda, dostlar arasnda yaamyorsun. Dnya, biz bu rekabetilikten vazgemedike dostane bir yer olamaz. Fakat daha en bandan tm ocuklar rekabetilik zehriyle yozlatrmaya balarz. niversiteden kt zaman tamamyla zehirlenmi olacaktr. Onu bakalaryla savamas gerektii, en gl olann hayatta kalaca fikriyle hipnotize ettik. O zaman hayat hibir zaman bir kutlama olamaz. ayet bir insann mutluluu pahasna mutlu olabiliyorsan...ve bu ekilde mutlu olabilirsin, baka bir yolu yoktur. Bir kadn bulursan ve bir ekilde ona sahip olmay baarabilirsen, onu bakalarnn elinden kapmsndr. Biz eyleri mmkn olduunca gzelletirmeye alrz ama bu sadece yzeydir. imdi oyunda kaybedenler kzacaklar, kprecekler. Onlar intikam almak iin frsatn kollayacaklar ve eninde sonunda o an gelecek. Bu dnyada sahip olduun her ey, baka birisinin dedii bir bedeldir, baka birisinin zevkine mal olur. Baka bir yolu yoktur. ayet gerekten dnyada kimseyle hasm olmak istemiyorsan, sahip olma fikrinden tmden vazgemelisin. Ann iinde seninle olmakta olan her eyi kullan ama sahiplenme. Onun sana ait olduunu iddia etme. Hibir ey senin deil, her ey varolua aittir.

Sayfada Ara

B O ELLER Ellerimiz bo geliriz ve ellerimiz bo gideceiz, o halde bu esnada ok fazla talepte bulunmann ne yarar var? Ama bildiimiz ey, dnyann bize syledii ey budur: sahip ol, hkmet, bakalarndan daha ou senin olsun. O para olabilir yahut fazilet olabilir: Hangi trden parayla anlamay yaptnn bir nemi yok; dnyevi olabilir, uhrevi de olabilir. Ama ok kurnaz ol, yoksa smrleceksin. Smr ve smrlme; annenin style sana verilen ok ince mesaj budur. Ve her okul, kolej, niversitenin kkleri rekabet fikrine dayanr. Gerek bir eitim sana rekabet etmeyi retmeyecek; yardmlamay retecek. Savaman ve birinci gelmeni retmeyecek. Sana kendini kimseyle kyaslamadan yaratc olmay, sevgi dolu olmay, saadet iinde olmay retecek. Sana yalnzca birinci olduunda mutlu olabileceini retmeyecek; bu tam bir samalk. Sadece birinci olmakla mutlu olamazsn ve birinci olmaya abalarken ylesine byk bir perianln ierisinden geersin ki birinci olduun zaman perianla almsndr. Bir lkenin bakan ya da babakan olduun zaman gelene kadar, o kadar ok strap ekersin ki artk strap ekmek senin neredeyse ikinci benliin olur. Var olmann baka bir yolunu bilmezsin; perian olarak kalrsn. Gerginlik kklemitir; kayg senin yaam tarzn olmu durumda. Baka bir
10 -> 70

yol bilmiyorsun; bu senin yaam stilinin ta kendisi. O yzden birinci bile gelmi olsan temkinli, kaygl, korku dolu oluyorsun. O senin manevi niteliini pek deitiremiyor. Gerek bir eitim sana birinci olman retmeyecek. Sana ne yaparsan yap, sonular iin deil de eylemin kendisinden holanman syleyecek. Tpk bir ressam veya dans veya mzisyen gibi... ki ekilde resim yapabilirsin. Baka ressamlarla rekabet etmek iin resim yapabilirsin; dnyadaki en byk ressam olmak istiyorsun, bir Picasso ya da bir Van Gogh olmak istiyorsun. O zaman senin resimlerin ikinci snf olacak nk zihnin resmi yapmann kendisiyle ilgilenmiyor, o birinci olmakla ilgileniyor, dnyadaki en byk ressam olmakla ilgileniyor. Resim sanatnn derinine inmiyorsun. Ondan holanmyorsun, onu sadece bir atlama ta olarak kullanyorsun. Sen egonu tatmin etmeye alyorsun ve sorun udur ki, gerek bir ressam olmak iin egonu tamamen brakmak zorundasn. Gerekten bir ressam olmak iin egoyu bir kenara brakmak zorunludur. Ancak o zaman varolu senin araclnla akabilir. Ancak o zaman ellerin ve parmaklarn ve fran ara olarak kullanlabilir. Ancak o zaman ihtiaml gzellie sahip bir ey doabilir. Gerek gzellik asla senin tarafndan deil; sadece senin araclnla yaratlabilir. Varolu akar; sen yalnzca bir geit olursun. Onun olmasna izin verirsin, hepsi bu; onu engellemezsin, hepsi bu. Fakat, sen ok fazla sonula ilgiliysen, nihai sonula ilgiliysen - yani nl olmak zorundaysan, yani dnyadaki en iyi ressam olmak zorundaysan, gelmi gemi tm ressamlar alt etmek zorundaysan - o zaman senin ilgilendiin ey resim deildir, resim yapmak ikincildir. Ve elbette, resim yapmayla ikincil dzeyde bir ilgin varsa orijinal bir ey resmedemezsin; sradan olacaktr. Ego dnyaya sra d hibir ey getiremez; sra d olan sadece egosuzluktan gelir. Ve bu mzisyen ve air ve dans iin de geerlidir. Herkes iin geerlidir. Bhagavad Gita'da Krishna sonucu aklna bile getirme der. Bu muhteem gzellie ve hakikate ve de ok byk neme sahip bir mesajdr. Sonucu aklna bile getirme. Sadece her ne yapyorsan btnlnle yap. Onun iinde kaybol, yapmann iinde yapan yitir. "Olmaya" alma; brak yaratc enerjilerin engellenmeden aksn. Bu yzden Arjuna'ya, "Savatan kama.. .nk gryorum ki ka sadece egonun bir oyunu. Konuma tarzn gsteriyor ki hesap yapyorsun; savatan kaarak byk bir aziz haline geleceini dnyorsun. Btne teslim olmaktansa, kendini fazlasyla nemsiyorsun; sanki sen olmadan sava olmayacakm gibi" dedi. Krishna Arjuna'ya, "Sadece kendini brakma halinde ol. Varolua, 'Beni nasl istiyorsan kullan. Ben msaidim, hibir koul olmadan msaidim' de. O zaman senin araclnla ne olursa olsun onunla ilgili muhteem bir zgnlk olacaktr. Bir younluu olacaktr, derinlii olacaktr. zerinde sonsuzluun izleri olacaktr." sa der ki: "Unutma, bu dnyada birinci olanlar Tanr'nn Krallnda en sonuncu olacaklar ve sonuncular da birinci olacak." O, sana en temel kanunu vermitir; o, sana tkenmeyecek olan, ebedi kanunu vermitir: lk olmaya almaya bir son ver. Ama ok mmkn olan bir eyi unutma nk zihin o kadar dzenbazdr ki her hakikati arptabilir. Sonuncu olmaya alabilirsin ama o zaman da en nemli noktay karrsn. O zaman da baka bir yarma balar: "Sonuncu olmam gerek" ve baka birisi, "Ben sonuncuyum" dediinde, bu sefer de mcadele, atma yeniden balar. Bir Sufi yks duydum: htiaml bir imparator olan Nadir ah dua ediyordu. Sabahn erken bir saatiydi; gne henz domamt, hl karanlkt. Nadir ah yeni bir lkeyi fethetmeye balamak zereydi ve elbette zafer kazanmas iin Tanr'ya yakaryordu. Tanr'ya, "Ben nemsiz biriyim, ben sadece bir hizmetkrm; senin kullarnn klesiyim. Beni kutsa. Senin adna gidiyorum, bu senin zaferin. Ama unutma ki ben nemsiz biriyim. Ben sadece senin kullarnn klesiyim" dedi. Onun yannda, duasnda ona yardm eden, onunla Tanr arasnda araclk eden bir de rahip vard. Ve anszn karanlkta baka bir ses daha duydular. ehrin dilencilerinden biri de dua ediyordu ve Tanr'ya, "Ben nemsiz biriyim. Ben sadece senin kullarnn klesiyim" diyordu. Kral dedi ki: "u dilenciye bir bak! O bir dilenci ve Tanr'ya ben nemsiz birisiyim diyor! Bu samala bir son ver! Sen kimsin ki ben nemsiz biriyim diyorsun? nemsiz olan benim ve baka kimse bunu iddia edemez. Tanr'nn kullarnn klesi olan benim; sen kim oluyorsun da onun kullarnn klesiyim diyebiliyorsun?" imdi gryor musun? Yarma hl var, ayn rekabet, ayn aptallk. Hibir ey deimedi. Ayn hesaplk: "Sonuncu olmam gerek. Baka kimsenin sonuncu olmasna izin yok." ayet ok anlay

11 -> 70

sahibi deilsen, ayet ok zeki deilsen, zihin byle oyunlar senin zerinde oynamaya devam eder. Asla bir baka insann mutsuzluu pahasna mutlu olmaya alma. Bu irkindir, insani deildir. Bu hakiki anlamda iddettir. Eer bakalarn gnahkrlar olarak lanetleyerek bir aziz haline geleceini dnyorsan, senin azizliin yeni bir ego tatmininden baka bir ey deildir. Eer bakalarnn kutsal olmadn kantlayarak kutsal olmaya alyorsan... Senin kutsal insanlarnn yapmaya alt budur. Onlar kendi azizlikleriyle ve kutsallklaryla vnp dururlar. Szde azizlerine git ve gzlerinin iine bak. Senin iin yle ok sulamalar var ki! Onlar senin cehenneme mahkm olduunu sylyorlar; onlarn tm vaazlar itham etmektir. Ve elbette sen de onlarn bu sulamalarn sessizce dinliyorsun nk biliyorsun ki hayatnda pek ok hata, yanllk yaptn. Ve onlar neredeyse her eyi sularlar; bylece iyi olabileceini hissetmek imknsz olur. Yiyecekleri seviyorsun, sen bir gnahkrsn. Sabah erken kalkmyorsun, sen bir gnahkrsn; akam erkenden yatmyorsun, sen bir gnahkrsn. Onlar her eyi yle bir ayarlamlar ki, bir gnahkr olmamak ok zordur. Evet, onlar gnahkr deildir. Onlar akam erkenden yatar ve sabah da erkenden kalkarlar...aslnda, onlarn yapacak baka hibir eyleri yok ki! Onlar hi hata yapmazlar nk onlar asla bir ey yapmazlar. Onlar sadece orada neredeyse l gibi otururlar. Ama ayet bir ey yaparsan, elbette, nasl kutsal olabilirsin? Bu yzden yzlerce yldr kutsal insanlar dnyadan elini eteini ekiyor ve dnyadan kayor nk dnyada olup da kutsal olmak imknsz gzkyor. Benim yaklamm udur; sen dnyada olmadn mddete, kutsallnn hibir kymeti yoktur. Dnyada kal ve kutsal ol! Kutsall tamamen farkl bir biimde tanmlamalyz. Bakalarnn zevki pahasna yaama; kutsallk budur. Bakalarnn mutluluunu yok etme, bakalarnn mutlu olmasna yardm et; kutsallk budur. inde herkesin birazck coku hissedecei bir iklim yarat.

Sayfada Ara

PENE D M E K
ayet mutluluun peindeysen bir ey kesindir: Onu yakalayamayacaksn. Mutluluk her zaman bir yan rndr. O, dorudan peine dmenin sonucu deildir.

Sayfada Ara

T E M E L ZITLIK Tm sorularn en nemli olan udur: Hakiki mutluluk nedir? Ve onu elde edebilmek iin bir olaslk var mdr? Hakiki mutluluk gerekten mmkn mdr, yoksa sadece anlk bir ey midir? Hayat sadece bir hayal midir, yoksa elle tutulur bir yan da var mdr? Hayat doumla balayp lmle mi biter, yoksa doumun ve lmn tesine geen bir ey var mdr? nk ebedi olmad mddete hakiki mutluluk mmkn deildir. Mutluluk anlk olann iinde hep telal kalacaktr: Bir an oradadr ve dier an ise gitmitir ve sen karanlklar ve mutsuzluklar iinde kalmsndr. Sradan hayatta, uyanmam olann hayatnda byle olur. Saadet anlar vardr ve mutsuzluk anlar vardr; hepsi karmtr, karman-ormandr. Sana gelen bu mutluluk anlarn koruyamazsn. Kendi kendine gelir ve kendi kendine de gider; sen basite onun kurbansn. Ve bu ikisi arasnda mutluluk ve mutsuzluk - ikiye ayrlmsn. Hibir zaman huzur iinde kalamazsn." Bu her eit ikiliin iinde blnmlk... Mutluluk ve mutsuzluk ikilii en temel ve en belirgin olandr ama bin bir tane daha ztlk vardr: sevgi ve nefret ikilii, yaam ve lm ikilii, gece ve gndz, yaz ve k, genlik ve yallk ve bunun gibi niceleri. Fakat temeldeki ikilik, tm dier ikilikleri temsil eden ikilik, mutluluk ve mutsuzluk olandr. Ve sen ortadan ayrlmsn, iki zt kutba doru ekilmisin. Huzur iinde olamazsn: Hastalk iinde olacaksn. Budalara gre insan bir hastalktr. Bu hastalk mutlak mdr; yoksa onun tesine geilebilir mi?

12 -> 70

Bu durumda temel ve en kkteki soru udur: Hakiki mutluluk nedir? Bizim bildiimiz mutluluk kesinlikle hakiki deildir; o hayal mahsuldr ve her zaman iin kendi zddna dnr. Bir an iin mutluluk olarak gzken ey, sonraki an mutsuzlua dnr. Mutsuzlua dnen mutluluk bu ikisinin birbirinden ayr olmadn gsterir; belki ayn madalyonun iki yzdr. Ve bir yze sahipsen dieri de onun arkasnda gizlenmi olarak, kendini ortaya karmak iin frsat kollayarak her zaman oradadr; ve sen bunu biliyorsun. Mutlu olduunda, derinlerde bir yerlerde onun devam etmeyecei, er ya da ge bunun bitecei, gecenin bastrmakta olduu, bu n sadece bir yanlsama olduu; sana bir yarar dokunamayaca, seni teki kyya gtremeyecei korkusu kol gezmektedir. Senin mutluluun gerek mutluluk deildir; olsa olsa rtl mutsuzluktur. Senin sevgin sevgi deildir; olsa olsa nefretinin maskesidir. Senin efkatin, inceltilmi, rafine edilmi, kltrel bir ekle brnm, medenilemi fkenden baka bir ey deildir; senin efkatin olsa olsa fkeden baka bir ey deildir. Senin duyarlln gerek duyarllk deildir; olsa olsa zihinsel bir egzersizden baka bir ey deildir; uygulanan belirli bir tavr ve yaklamdr. Unutma: Tm insanlk erdemin uygulanabilir olduu, iyiliin uygulanabilir olduu, kiinin nasl mutlu olunacan renebilecei, insann mutlu olmay baarabilecei, mutluluu getirecek olan bir karakter yaratmann insann gc dahilinde olduu fikriyle bytlmektedir. Ve tm bunlar yanltr, kkten yanltr. Mutlulukla ilgili olarak anlalmas gereken ilk ey onun uygulanamaz olduudur. Ona yalnzca izin verilebilir nk o senin yarattn bir ey deildir. Senin yarattn her ey senden daha kk, senden daha minicik olarak kalacaktr. Yarattn ey senden byk olamaz. Resim ressamn kendisinden daha byk olamaz ve iir airden byk olamaz. Senin arkn senden kk kalmaya mahkmdur. ayet mutluluu uygularsan sen tm aptallklarnla, tm ego oyunlarnla, tm cehaletinle, zihninin tm kaosuyla hep arkada duruyor olacaksn. Bu kaotik zihinle bir kozmos yaratamazsn, zarafet yaratamazsn. Zarafet her zaman te taraftan iner; o ok byk bir itimatla, eksiksiz bir teslimiyet ierisinde bir armaan olarak kabul edilmelidir. Hakiki mutluluk bir brakmlk hali iindeyken gerekleir. Fakat, bize elde etmemiz, hrsl olmamz sylendi. Zihnimiz kazanmaya alan birisininki gibi ekillendirildi. Eitimimiz, kltrmz, dinimiz; hepsi insann hrsl olmas gerektii temel fikrine dayanr: Sadece hrsl insan doyuma ulaabilecektir. O hibir zaman gereklemedi, hibir zaman da gereklemeyecek ama cehalet o kadar derindir ki bu samala inanmaya devam ederiz. u ana kadar hibir hrsl insan mutlu olmamtr; aslnda, hrsl kii dnyadaki en mutsuz olandr. Fakat biz ocuklar hrsl olmak iin eitmeye devam ederiz: "Birinci ol, en tepede ol ve mutlu olacaksn!" Ve, hi ayn zamanda hem tepede olup hem de mutlu olan birisini grdn m? Byk skender dnya fatihi olduunda mutlu muydu? O, yeryznde yaam en mutsuz insanlardan birisiydi. Diyojen'in saadetini grnce kskand. Bir dilenciyi kskanmak...? Diyojen bir dilenciydi; hibir eyi, bir dilenci tas bile yoktu. Buda'nn en azndan beraberinde bir dilenci tas ve bir de adet kaftan vard. Diyojen plakt ve bir dilenci tas yoktu. Bir gn nehre dilenci tasyla gidiyordu. Ve sonra yoldayken, tam nehrin kenarndayken, bir kpek soluk solua koarak yanndan geti, nehre atlad ve bir gzel banyo yaptktan sonra doya doya su iti. Diyojen'in aklna u fikir geldi: "Kpek benden daha zgr; bir dilenci tas tamak zorunda deil. Ve ayet o baarabiliyorsa, niin ben bir dilenci tas olmadan baaramyorum? Bu benim sahip olduum tek ey ve bir gzm hep onun zerinde olmak zorunda nk alnabilir. Hatta geceleyin bile bir iki kez onun hl orada m yoksa gitmi mi olduunu hissetmem gerekiyor." Dilenci tasn nehre att, kpein nnde saygyla eildi ve ona bu muhteem mesaj varolutan kendisine getirdii iin teekkr etti. Bu hibir eyi olmayan adam skender'in zihninde kskanlk yaratt. Ne kadar sefil olmu olmal! "ayet Tanr bana tekrardan bir doum verirse ona 'Bu sefer ltfen beni skender yapma; Diyojen yap' diye yakaracam," diye Diyojen'e itirafta bulundu. Diyojen kahkahalarla gld ve kpei ard - nk artk arkada olmulard, birlikte yaamaya balamlard - kpei ard ve dedi ki: "Bak, dinle ne samalklar geveliyor! Bir sonraki hayatnda Diyojen olmak istiyor! Niin bir sonraki hayat? Niye erteleyesin? Bir dahaki hayat kim bilebilir? Bir sonraki gn bile kesin deil, bir sonraki an bile kesin deil; nerde kald bir sonraki hayat! Eer gerekten bir Diyojen olmak istiyorsan, tam u anda onlardan biri olabilirsin, imdi, burada. Elbiselerini nehre frlat ve dnyay fethetmeyi toptan unut! Bu silme aptallk ve sen de bunu

13 -> 70

biliyorsun" "Ve, perian bir halde olduunu itiraf ettin, Diyojen'in ok daha iyi, daha ok saadet iinde olduunu itiraf ettin. O halde neden tam u an bir Diyojen olmuyorsun? Nehrin kenarnda gnelendiim yere yat! Bu ky her ikimiz iin de yeterince byk." skender bu daveti kabul edemedi elbette. "Davetin iin teekkr ederim. imdi bunu yapamam ama bir dahaki hayata... " dedi. Diyojen sordu: "Nereye gidiyorsun? Dnyay fethetmi olduunda ne yapacaksn?" skender, "O zaman dinleneceim" dedi. Diyojen de, "Bu tamamen sama sapan grnyor nk ben tam u an dinleniyorum!" dedi. ayet skender mutlu deilse, ayet Adolf Hitler mutlu deilse, ayet Rockefellerler ve Carnegiler mutlu deilse; dnyann tm parasna sahip olanlar mutlu deilse, dnyadaki tm gce sahip insanlar, onlar mutlu deilse... Dnyada baarl olmu insanlara sadece bir bak ve baarl olma fikrinden vazgeeceksin. Hibir ey baar kadar baarsz olamaz. Her ne kadar sana hibir eyin baar kadar baarl olamayaca sylenmi olsa da, sana diyorum ki hibir ey baar kadar baarsz olamaz. Mutluluun baaryla hibir alakas yoktur. Mutluluun hrsla hibir ilgisi yoktur, mutluluun parayla, gle, prestijle hi ilgisi yoktur. O tamamyla farkl bir boyuttur. Mutluluun senin bilincinle bir ilgisi vardr, karakterinle deil. Sana hatrlataym; karakter sen deilsin, o senin oluturduun bir ey. Bir aziz olabilirsin ve ayet azizliin uygulanmakta olan bir azizlikse yine de mutlu olmayacaksn. Ve insanlar byle aziz olurlar. Katolikler, Hindular, Jainalar; nasl aziz olurlar? Onlar ne zaman kalklacan, ne yeneceini, ne yenmeyeceini, ne zaman yatlacan santim santim, detayl bir ekilde uygularlar...

Sayfada Ara

K A R A K T E R DEL BLN Ben karaktere hi inanmam. Ben bilince gvenirim. Bir kimse daha bilinli hale gelirse doal olarak karakteri de dnm geirir. Ancak, bu dnm tamamyla farkldr: O zihin tarafndan ynetilmez; o doaldr, o kendiliindendir. Ve ne zaman karakterin doal ve kendiliinden olursa, kendine has bir gzellii vardr; aksi taktirde deiip durabilirsin...fkeni brakabilirsin ama nereye brakacaksn ki onu? Onu kendi bilinaltna atmak zorunda kalacaksn. Hayatnn bir ksmn deitirebilirsin ama ieriye attn her neyse kendisini baka bir keden ifade etmeye balayacaktr. Byle olmas kanlmazdr. Bir aknty bir kaya parasyla kapatabilirsin; baka bir yerden akmaya balayacaktr: Onu yok edemezsin. fke vardr nk sen bilinsizsin, agzllk vardr nk sen bilinsizsin, sahip olma var, kskanlk var nk sen bilinsizsin. O nedenle ben senin fkeni deitirmekle ilgilenmiyorum; bu bir aacn yapraklarn budayp aacn bir gn ortadan kalkacan umut etmek gibidir. Byle olmayacak; tam tersine, aac ne kadar budarsan yapraklar da o kadar sk olacak. Bu yzden szde azizler dnyadaki en kutsal olmayan kiilerdir; sahte, yapmack. Evet, eer dardan bakarsan ok kutsal grnrler; gereinden fazla kutsal, yapay tatlandrcl, ar tatl, hasta edecek kadar tatl, mide bulandrc. Onlara sadece sayglarn gsterip kaabilirsin. Azizlerinle yirmi drt saat dahi yaayamazsn; ldresiye cann skarlar. Onlara ne kadar yaklarsan, o kadar akln karacak, zihnin bulanacak, allak bullak olacaksn nk bir taraftan fkelerini uzaklamas iin zorladklarn ama onun hayatlarna baka bir yerden yeniden girdiini grmeye balayacaksn. Sradan insanlar arada bir fkelenirler ve onlarn fkeleri ok yzergezerdir, ok anlktr. Sonrasnda yine glerler, yine cana yaknlar; yaralarn ok uzun zaman tamazlar. Ancak senin szde azizlerin; onlarn fkesi neredeyse kalc bir itir. Onlar sadece fkelidirler ve zellikle bir ey hakknda da deil. fkelerini o kadar bastrmlardr ki artk sadece fkelidirler, nefret dolu bir haldedirler. Gzleri bunu gsterecektir, burunlar bunu gsterecektir, yzleri, yaam tarzlarnn ta kendisi bunu gsterecektir. Lu Ting bir Yunan lokantasnda yemek yedi nk dkknn sahibi Papadopoulos ok iyi kzarm
14 -> 70

pirin yapyordu. Her akam ieri girip kizaymis pilin' sipari ediyordu. Bu her zaman Papadopoulos'un glmekten yerlere yklmasna neden oluyordu. Bazen iki ya da arkada etrafta srf onun 'kizaymispilin'demesini duymak iin bulunuyordu. En sonunda inli'nin onuru o kadar incindi ki, doru bir ekilde 'kzarm pirin' diyebilmek iin zel diksiyon dersleri ald. Bir dahaki sefer lokantaya gitti ve gayet dzgn bir ekilde, "Kzarm pirin ltfen" dedi. Duyduklarna inanamayan Papadopoulos, "Sen ne dedin?" diye sordu. Lu Ting bararak, "Ne dediimi duydun seni skindyik YunanyiT dedi. Pek bir ey fark etmez; 'kizaymispilinti, imdiyse anszn alr. Bu, dnmn yolu deildir. 'skindyik Yunanyil'Bir kapy kapatrsn, dieri

Karakterini deitirmek kolaydr; esas i bilincini deitirmekte; bilinli hale gelmekte, daha bilinli, daha youn ve tutkulu bir ekilde bilinli olmakta yatar. Bilinli olduunda fkeli olmak imknszdr; agzl olmak imknszdr, kskan olmak imknszdr, hrsl olmak imknszdr. Ve tm fke, agzllk, hrs, kskanlk, paragzlk, ehvet kaybolur, onlarda mevcut olan enerji serbest kalr. Bu enerji senin saadetin olur. Artk o dardan gelmiyor; artk o senin varlnn iinde, varlnn zndeki en derinlerdeki yerlerde gerekleiyor. Ve bu enerji senin iin msait olduunda, sen almaya ak bir alan haline gelirsin, bir ekim alan haline gelirsin. Bir ekim alan haline geldiinde, bilinaltn tarafndan gereksiz yere heba edilen enerjiler toplanp, iinde bir havuz oluturduunda ahreti kendine ekersin. Bir enerji gl haline geldiinde, yldzlar cezp edersin, ahreti cezp edersin, cennetin kendisini cezp edersin. Ve bilincinin ahretle buluma noktas saadettir, hakiki mutluluktur. O mutsuzluu hi bilmez, o saf mutluluktur. O lm hi bilmez, o saf yaamdr. O karanl hi bilmez, o saf ktr ve onu bilmek amatr. Gautama Buda bunu aramaya gitti ve bir gn, alt yl sonra ona erdi. Sen de ona erebilirsin ama sana hatrlataym: Ona erebilirsin derken sende onu elde etme arzusu yaratmyorum. Basite, dnyevi hibir ey tarafndan akln elinmeden usuz bucaksz bir enerji havuzu haline gelebilirsen onun gerekleecei hakikatini ortaya koyuyorum. O bir yapma eyleminden ok, olan bir eydir. Ve onu saadet olarak adlandrmak, mutluluk demekten daha iyidir nk mutluluk szc, onun sanki senin mutluluk olarak bildiin ey olduunu sana dndrr. Senin mutluluk olarak bildiin ey greceli bir durumdan baka bir ey deildir. Benson, Krantz'n elbise maazasna kendisine bir takm elbise almaya gitti. Tam istedii tarzda bir ey buldu ve ceketi askdan kartp zerinde denedi. Krantz yanna geldi. "Evet efendim. zerinizde harika duruyor." "ok gzel grnyor olabilir," dedi Benson, "ama bedenime hi oturmad. Omuzlar skyor." "Pantolonu giyin, " dedi Krantz. "Onlar o kadar dar ki omuzlar aklnza bile gelmeyecek!" Senin mutluluk olarak adlandrdn ey sadece greceli bir ey. Budalarn mutluluk dedii eyse mutlak bir ey. Senin mutluluun greceli bir olgudur. Budalarn mutluluk dedii eyse mutlak bir ey, baka hi kimseyle ilgisi olmayan bir ey. O, baka kimseyle kyaslanamaz bir ey; o basite senindir, o manevidir.

Sayfada Ara

GKKUAINI KOVALAMAK Amerikan Anayasas ok salaka bir fikir ierir. Der ki mutluluun peinden komak insann doutan sahip olduu bir haktr. Bu anayasay yazan kimselerin ne yazdklar hakknda hibir fikri yoktu. ayet mutluluun peinden gitmek insanln doutan hakkysa, o zaman mutsuzlua ne demeli? Mutsuz olmak kimin doutan hakk? Bu insanlar, mutluluk talep edersen mutsuzluu da

15 -> 70

talep ettiinin farknda bile deillerdi. Bunu bilsen de bilmesen de bir fark yoktur. Ona salaka diyorum nk hi kimse mutluluun peinden gidemez. Ve ayet mutluluun peinden gidecek olursan uras kesindir ki onu elde edemeyeceksin. Mutluluk her zaman bir yan rndr. O dorudan bir arayn sonucu deildir. Peinden gitmeyi bir tarafa brak, aklnn ucunda bile yokken o gerekleir. O anszn olur, birden bire ortaya kar. Sen tamamen baka bir ey yapyordun. Belki odun doruyordun; odun kesmek kesinlikle mutluluun peinden gitmek deildir ama sabahn erken saatinde hl hava serinken, odunlarn zerine baltann sesi dyor... sesler karp sonra da geride bir sessizlik brakarak odun paralar her tarafa yaylyor... Terlemeye balarsn ve serin esinti seni ncekinden de ok serinletir. Anszn mutluluk, tanamayacak bir coku vardr. Fakat sen sadece odun kesiyordun ve odun kesmekten anayasada doutan gelen bir hak olarak bahsedilmiyor nk o zaman ka tane eyi koyabilirsin? Unutamyorum, bir gn... Baz eyler vardr; hibir mantki aklamas yoktur ve hibir grnr iliki yoktur ama bir ekilde hafzanda asl halde kalr. Onlarn ne amala orada olduunu anlayamazsn nk ok daha nemli, ok ok daha anlaml milyonlarca ey olmutur ve hepsi kaybolup gitmitir. Fakat, birka anlamsz ey geride bir iz brakmtr; niin olduuna ilikin bir neden bulamazsn ama onlar kalmtr. Byle bir ey hatrlyorum. Okuldan eve geliyordum; okulum evimden neredeyse bir buuk kilometre tedeydi. Yar yolda bir yerde kocaman bir bo aac vard. Bu bo aacnn nnden en azndan gnde drt kez geiyordum; okula giderken, sonra gn ortasnda len yemei iin eve geli, ondan sonra tekrar okula gidi ve sonra da eve dn. O yzden binlerce kere bu aacn nnden gemitim ama bir gn bir ey oldu. Scak bir gnd ve aaca yaklatmda terliyordum. Aacn altndan getim ve o kadar serindi ki hi farknda olmadan, neden olduunu dahi bilmeden bir sre durdum. Aacn gvdesinin yaknna gittim basite, orada oturdum ve gvdeyi hissettim. Ne olduunu aklayamam ama o kadar engin bir mutluluk hissettim ki, sanki aala benim aramda bir eyler akyordu. Bunun nedeni serinlik olamazd nk pek ok sefer terlemekteyken aacn serinliinden gemitim. Daha nce durmutum da ama hibir zaman gidip aaca dokunmam ve sanki bir arkadamla bulumu gibi oturmamtm. Bu an prldayan bir yldz gibi kald. Hayatmda pek ok ey oldu ama bu ann hibir ekilde eksildiini grmedim: o hl orada. Ne zaman dnp baksam o hl orada. O gn ne olduunun farknda deildim, bugn de olduumu syleyemem ama bir ey oldu. Ve o gnden sonra aala aramda daha nce hissetmemi olduum, hatta hibir insanla da hissetmediim belli bir ilikim oldu. Aala tm dnyadaki herkesten daha yakn hale geldim. Benim iin bir rutin haline geldi: Ne zaman aacn nnden gesem, birka saniyeliine veya birka dakikalna sadece aac hissetmek iin otururdum. Hl grebiliyorum; aramzda bir eyler gelimeye devam etti. niversiteye girmek iin baka bir ehre gitmek zere okulu braktm gn, gzya dkmeden babamla, annemle, amcalarmla ve tm ailemle vedalatm. Ben hibir zaman yle kolaylkla alayp zrlayan tiplerden olmadm. Fakat ayn gn, bo aacyla vedalarken aladm. O kanayan bir yara olarak kalmtr. Ve ben alarken, her ne kadar aacn gzlerini ve gzyalarn gremesem de aacn gzlerinde de gzyalar olduundan mutlak surette emindim. Fakat hissedebiliyordum; aaca dokunduumda hzn hissedebiliyordum ve bir kutsama, bir hoa kal hissedebiliyordum. Ve o kesinlikle benim son bulumamd nk bir yl sonra dndmde aptalca bir nedenden aa kesilip kaldrlmt. Aptalca neden kk bir ant dikmeleriydi ve bu da ehrin ortasndaki en gzel noktayd. Tm seimleri kazanp belediye encmeni bakan olabilecek kadar zengin bir geri zekl iindi. En azndan otuz be yldr bakand; ehirdeki en uzun sre bakan olmu kii oydu. Herkes onun bakanlndan mutluydu nk o bir geri zeklyd; istediin her eyi yapabilirdin ve o hibir rahatszlk yaratmazd. Sokan ortasna evini ina edebilirdin ve o seni rahatsz etmezdi; sadece ona oy vermek zorundaydn. O yzden tm ehir ondan ok memnundu nk herkesin byle bir zgrl vard. Belediye encmeni, yeler, ktipler; hepsi ondan memnundu. Herkes onun sonsuza kadar bakan kalmasn istedi; ancak neyse ki, geri zekllar bile lmek zorunda. Fakat bu lm pek hayrl deildi nk ona bir ant yapmak iin bir yer aradlar ve bo aacn yok ettiler. imdi o yaayan aa yerine orada mermer bir ta duruyor. Mutluluun peinden gitmek imknsz bir eydir. Eer kendi tecrbelerine bakp da mutlu olduun anlar bulursan ki bunlar ok ender olmaya mahkmdur - belki de yetmi yllk bir hayatta mutluluk an olarak iddia edebilecein yedi ann vardr. Fakat, tek bir mutluluk an bile olsa, istisnasz olarak kesin olan bir ey vardr: O sen onu aramazken gerekleti.

16 -> 70

Mutluluu aramaya al ve kesinlikle onu karacaksn. Pek ok konuda sa Mesih'le ayn fikirde deilim; hatta pek ok masum gzken noktada bile ve sanki ben nazik birisi deilmiim gibi gzkr bu. sa der ki: "Ara ve bulacaksn. Talep et ve sana verilecektir. Kapy al ve kaplar sana alacaktr." Ayn fikirde olamam. Amerikan Anayasas'n yazan ahmaklar kesinlikle sa Mesih'ten etkilendi elbette; hepsi Hristiyan idi. "Mutluluun peinden gitmek" dediklerinde bilinli olarak veya bilinsizce akllarnda sa'nn, "Ara ve bulacaksn" szlerini tayorlard. Ama ben sana diyorum ki: Ara ve undan emin ol onu hibir zaman bulamayacaksn. Arama ve o oradadr. Aramay sadece brak ve onu buldun: nk aramak zihnin bir abasdr ve aramamak ise rahatlama hali anlamna gelir. Ve mutluluk sadece sen rahat olduunda gerekleir. Arayan bir kimse rahat deildir. Nasl rahat olsun ki? Rahatlamay kaldramaz. Dnyaya bakacak olursan aracaksn: ok fakir lkelerdeki insanlarn zengin olanlardan daha ok honut olduklarn bulgulayacaksn. Evet, insanlarn alktan ld Etiyopya'da bile lmekte olan ama mutsuz olmayan ve ac ekmeyen insanlar bulacaksn. En ok saydaki mutsuz insan Amerika'da bulacaksn. Bu acayip. Amerika'da mutluluun peinden komak doutan sahip olunan bir hak. Dnyadaki baka hibir anayasada bundan sz edilmez. u Amerikan Anayasas tam bir delilik. "Mutluluun peinden gitmek?" Hi kimse u ana kadar onda baarl olamamtr ve onu denemi olanlar hayatlarnda ok mutsuz ve perian olmulardr. Mutluluk bana gelir. Belki de o yzden ona mutluluk (happiness) demilerdir: nk o bana gelir (happens). Onu ynetemezsin, onu retemezsin, onu ayarlayamazsn. Mutluluk senin abalarnn tesindeki bir eydir, senin tendedir. Fakat, ayet tamamen kendini verirsen - kendin de dahil tm dnya unutulduysa - sadece bahende ukur kazarken o oradadr. Mutluluk her zaman seninledir. Onun hava durumuyla hibir ilgisi yoktur, onun odun kesmekle hibir ilgisi yoktur, onun bahede ukur kazmakla hibir ilgisi yoktur. Mutluluun hibir eyle alakas yoktur. O sadece senin varlnn varolutan bir ey beklemeden, rahat, huzurlu olmas halidir. Ve o mevcuttur; o gelmez ve gitmez. O her zaman tpk nefesin, kalp atn, bedeninde dolaan kan gibi oradadr. Mutluluk her zaman oradadr ama skalayacaksn; mutsuzluk mutluluu ilikisi, bir ortakl vardr. "Peine Amerikal insanlara "peine dmeleri onu kovalarsan mutsuzluu bulacaksn. Kovalayarak onu skalamaktr. Mutsuzluun onun peinden gitmekle belli bir dersen" mutsuzluk bulacaksn. Ve Amerikan Anayasas fikrini vermitir.

Ve onlar umutsuzca peine dyorlar - parann, gcn, dinin - ve dnyann her tarafna koturup nasl mutluluu bulabileceklerini kendilerine retecek birisini aryorlar. Yaplacak ey sadece eve dnmek ve bu ii tamamen unutmaktr. Mutlulukla hi alakas olmayan bir ey yap. Resim yap. Resim yapmay renmen gerekmiyor; bir tuvale boya frlatamaz msn? Herhangi bir ocuk bunu yapabilir. Sadece bir tuvale boyalar frlat ve arabilirsin: Sen bir ressam deilsin ama gzel bir ey olur. Boyalar kendi kendine belli bir biimde karmtr ve adn koyamadn bir ey yaratmtr. Modern resimlerin adlar yoktur ve pek ok resmin erevesi bile yoktur nk varoluun bir erevesi yoktur. Sen kendi pencerenden bakyorsun; g erevelenmi gren sensin ama ereve pencerede vardr, gkte deil: gn erevesi yoktur. O yzden tuvale dahi resim yapmayan baz ressamlar vardr; duvarlara, yerlere, tavanlara resim yaparlar. Garip yerler ama ben onlarn iinden geenleri anlayabiliyorum. Onlar bir resim yapmakla ilgilenmiyorlar; onlar daha ok boyama eylemiyle ilgileniyorlar. O satlk deil. Tavann nasl sata karabilirsin ve onu kim alr ki? Fakat, ylesine kendilerini kaptrmlardr ki, bilinmedik bir keden varlklarnn iine bir ey kayverir. Hibir neden olmadan kendilerini coku dolu hissetmeye balarlar. Bu nedenle peinden koturma fikrini knyorum. Bu peinden gitme szcn Anayasaya her kim koyduysa, onun adn dahi bilmeden, onun hakknda hibir ey bilmeden onun tamamyla perian olmu bir adam olduunu syleyebilirim. O hibir zaman mutluluu tanmam. Onun peinden kouyormu; o yzden de, kendisi iin talep ettii bu doutan gelen hakk tm Amerikallara vermeye alm. Ve bunu, bu kadar basit bir eyi yz yldr hi kimse eletirmemi. Bir air, bir ressam, bir arkc, bir dans, evet arada bir mutlulua eriir. Ancak her zaman iin deimez bir ey vardr: Ne zaman mutluluk gelse onlar yoktur. Peinden koan yoktur, peinden

17 -> 70

koma yoktur. Nijinsky tm dnya tarihindeki en nemli danslardan birisi... Bana kalrsa o insanln yetitirmi olduu en iyi dansdr. Dans ettiinde o bir mucizeydi. Baz zamanlar ylesine byk sraylar yapard ki yerekimine kafa tutard; bu imknszd, bilimsel olarak mmkn deildi. Bu kadar kocaman, byk sraylar yerekimi kanununa gre kesinlikle imknszd. Olimpiyat oyunlarnda yaran uzun atlamaclar dahi onun atladyla kyaslandnda Nijinsky'nin yannda bir hiti. Ve hatta aa inmesi daha da mucizeviydi: Yavaa, bir ty gibi aa indi. Bu yerekimine daha da ok kar geldi nk yerekimi kanunlar insan bedenini anszn ekiverirdi. Gm diye yere derdin, hatta bir iki krn dahi olurdu! Ancak o tpk l bir yapran aatan dmesi gibi; yavaa, tembelce, hi acele etmeden inerdi nk varlacak bir yer yok. Ya da daha da iyisi bir ty gibi nk yaprak biraz daha hzl iner. Bir kuun ty hafiftir, ok hafiftir; o aaya dans ederek iner. Tpk Nijinsky'nin indii gibi. Sahneye aya dediinde herhangi bir ses bile yoktu. Ona defalarca soruldu: "Bunu nasl yapyorsun?" "Ben onu yapmyorum. Onu yapmay denedim ama ne zaman denediysem olmamtr. Ne kadar denediysem, benim ynetebileceim bir ey olmad o kadar netleti. Yava yava ben onu yapmaya almadmda, hatta aklma bile getirmediimde gerekletiini fark ettim. Ben orada bile olmadmda, anszn o oradadr, oluyordur. Ve ben nasl olduunu anlamak iin geri dndmde o artk orada mevcut deildir, oktan gitmitir ve ben artk zemindeyim" dedi. imdi, bu adam mutluluun peinden gidilemeyeceini biliyor. ayet Nijinsky Amerikan Anayasas'nn yazld panelde olmu olsayd, peinden gitmenin kesinlikle yanl kelime olduunu syleyip kar kard. Basit bir ekilde, mutluluun herkesin doutan hakk olduunu sylerdi, onun peinden komann deil. Bu bir avcnn oyun peinde komas gibi deildir. O zaman tm hayatn boyunca glgeleri yakalamaya alp ve de hibir yere varamadan koup durursun. Tm yaamn tamamen ziyan olarak geip gider. Ancak Amerikan zihni bu fikre sahiptir, o yzden her alanda - politika, i hayat, din - koturup duruyorlar. Amerikallar her zaman hareket halindedir ve hzla hareket ederler nk gidiyorken neden hzl gitmeyesin ki? Ve nereye gittiiniyse hi sorma nk kimse bilmiyor. Kesin olan bir ey varsa tam hzla, srdrebilecekleri en byk hzla, baarabileceklerinin tmyle gidiyorlar. Daha baka neye ihtiya var? Gidiyorsun, tam hzla gidiyorsun. Doutan sahip olduun hakk hayata geiriyorsun. O yzden insanlar bir kadndan dierine, ondan dierine, ondan dierine; bir adamdan dierine, ondan dierine, ondan dierine; bir iten dierine, ondan dierine; bir iyerinden dierine, ondan dierine gei yapyor: Hep mutluluun peinden komak iin. Ve ok garip bir ekilde, her zaman sanki mutluluk oradaym ve birisi onun tadn kartyormu gibi gzkr, o nedenle de onun peinden koarsn. Onu bulacan dndn yere ulatnda, orada deildir. Komunun tavuu sana kaz gibi grnr ama doru olduunu anlamak iin kmesin iine atlama. Tadn kart! ayet komundaki kaz gibi grnrse tadn kart. Niin komunun kmesine dalp da onun seninkinden de kk bir tavuk olduunu grp her eyi mahvedesin? Fakat insanlar belki bu onlara eksikliini hissetmekte olduklar eyi verebilir dncesiyle her eyin ardndan koturup duruyor. Hibir ey yardm edemeyecek. Bir sarayda yaayabilirsin ama eski bir kulbede olduundaki kadar, hatta belki daha da ok mutsuz olacaksn. Eski kulbede en azndan eski, kokumu bir kulbenin iinde olduundan mutlu olmadn tesellisi vard. Bir bahane vard; sefaletini, ektiin aclar, mutsuzluunu aklayabiliyordun. Ve ayrca, daha iyi bir evi bir gn elde edebilecein umudu vard; bir saray deilse bile, en azndan kendine ait iyi, gzel, kk bir ev. nsanlar canl tutan ey umuttur ve onlarn yeniden ve yeniden abalayp durmalarn salayan mazeretleri ve aklamalar da budur. abalamak, abalamak ve abalamak Amerika'nn felsefesi haline gelmitir. Fakat, abalamakla elde edilemeyecek; abalamaktan tamamen vazgetiinde gerekleen baz eyler vardr. Basite oturursun ve, "Bu kadar yeter, artk abalamayacam" dersin. Gautama Buda'nn aydnlanmas byle gerekleti. O ilk Amerikal olmu olmal nk mutluluun peindeydi. Aray iin kralln brakt. O pek ok eyde bir ncdr; o ilk kendini brakm kiidir. Senin hippiler pek de bir eyi brakmamtr. Bir eyi brakmak iin nce ona sahip olman gerekir. O, ona sahipti ve hibir insann olmad kadar sahipti. Buda kralln her tarafndan gelen gzel kadnlarla evriliydi. O yzden tatmin olmam hibir arzu kalmamt: En iyi yiyeceklere, yzlerce

18 -> 70

hizmetkra, ok byk bahelere sahipti. Buda dedi ki: "Hepsinden vazgeiyorum. Burada mutluluu bulamadm. Onu arayacam, onun peinden gideceim, mutluluu bulmak iin her eyi yapacam." Ve alt yl boyunca Buda bir kimsenin yapabilecei her eyi yapt. Her trden retmenlere, ustalara, bilginlere, bilgelere, ermilere gitti. Ve Hindistan bu insanlarla dolup tat iin onlar aramana gerek yoktur; sen sadece herhangi bir yere git ve onlarla karlaacaksn. Onlar her yerdedir; sen onlar aramazsan, onlar seni arayacaktr. Ve zellikle de Buda'nn zamanlarnda bu gerekten en st dzeydeydi. Fakat alt yllk ok byk bir abadan - ile ekme, oru ve yoga hareketleri - sonra hibir ey olmad. Ve bir gn... Niranjana kk, pek derin olmayan bir nehirdir. Buda oru tutuyor ve ile ekiyor ve kendisine her ekilde eziyet ediyordu. O kadar gsz dmt ki nehri aamamt ve Niranjana'da banyo yapmaya gitti. Nehir kkt ama o, o kadar gszd ki nehrin kysndaki bir aa kkne tutunarak ancak kendisini orada tutabiliyordu; aksi taktirde nehir onu srkleyebilirdi. Aacn kkne aslyorken aklna u fikir geldi: "u ermiler varolu bir okyanus gibidir diyor. ayet varolu bir okyanus gibiyse, o halde yaptm hibir ey doru olamaz nk u Niranjana denilen zavall nehri dahi aamazken, varolu okyanusunu nasl aabileceim? Yapmakta olduum eylerin tmnde zamanm, hayatm, enerjimi, bedenimi harcadm srf." Bir ekilde nehirden kmay baard ve tm abaya bir son verdi ve bir aacn altnda oturdu. O gece - bir dolunay gecesiydi - alt ylda ilk kez iyi bir uyku ekti nk ertesi gn yaplacak hibir ey, gidilecek hibir yer yoktu. Egzersiz yok, uygulama yok...hatta gn domadan nce kalkmay gerektirecek bir neden dahi yoktu. Sonraki gn can istedii kadar uyuyabilirdi. lk kez tm kouturmalardan, takip etmekten tamamen zgrlemi hissetti. abalardan, araylardan,

Elbette son derece rahatlam bir ekilde uyudu ve sabahleyin gzlerini at esnada son yldz kayboluyordu. Son yldz yok olurken Buda'nn da yok olduu sylenir. Tm gecenin dinlenmilii, huzuru, geleceksizlii, hedefsizlii; yaplacak bir ey yok...ilk kez o bir Amerikal deildi. Kalkmak iin dahi acele etmeden yerde uzanrken, tm bu alt yln bir kbus gibi gzktn anlayverdi. Ama o gemiti. u yldz yok oldu ve Siddartha yok oldu. Bu, saadet ya da hakikatin; aknln, tm aramakta olduun ancak aradn iin de skaladn tm eylerin deneyimiydi. Budistler dahi bu yknn nemini anlayamamtr. Bu Gautama Buda'nn hayatndaki en nemli ykdr. Onunla hibir ey kyaslanamaz. Fakat aracaksn...ben bir Budist deilim ve Buda ile bin bir tane ey hakknda hemfikir deilim ama ben yirmi be yz yldr bu ykye dikkat eken ve onu her eyin odana koyan ilk insanm nk Buda'nn aydnlanmasnn gerekletii yer burasdr. Fakat Budist rahipleri ve keileri bu yky anlatamazlar bile nk ayet anlatrlarsa ne amalar kalr? Ne yapyorlar? Ne dualar, ne egzersizleri; neyi retiyorlar? Doaldr ki, ayet Buda'nn her trden dini samalklar braktnn yksn anlatrsan insanlar, "O halde sen niye bize dini samalklar yapmay retiyorsun? Bir gn brakvermek iin mi? Ve sonunda brakmamz gerekiyorsa, balamann ne lemi var ki?" diyeceklerdir. Rahipleri ikna etmek zor olacak; onlarn tm ii ve onlarn tm meslekleri yok olacak. Saadet de tpk bu ekilde yaar. Hakikat de bu ekilde yaar. Sadece hibir ey yapmadan, oturup bekliyor olman gerekir; Godot'yu beklemek deil, sadece beklemek; belirli herhangi bir eyi beklemek deil, sadece beklemek, bir bekleme halinde olmak ve o gerekleir. Ve o gerekletii ("happens) iin de ona mutluluk ("happiness) demek dorudur.

Sayfada Ara

ISTIRABIN

KKLER

nsan strap iinde. Ve insan yzlerce yldr strap iinde kald. Istrap ierisinde olmayan bir insan nadiren bulabilirsin. O kadar enderdir ki neredeyse inanlmaz gzkr. Bu nedenle insanlar Buda gibi insanlarn var olmu olduuna dahi inanamaz. nsanlar buna inanamaz; onlar buna kendi
19 -> 70

straplar nedeniyle inanamaz. Istrap yle youndur ve onlar onunla o kadar derin biimde i ie gemitir ki, ondan bir kurtuluun mmkn olabileceini anlayamazlar. nsanlar Budalarn hayal mahsul olduunu, Gautam Buda gibi kiilerin insanlarn hayalleri olduunu dnr. Sigmund Freud'un dedii de budur; Buda gibi insanlar "arzularmz simgeler." Bu ekilde olmak isteriz, strabmzn dnda olmak isteriz; o sessizlie, o huzura, o kutsanmla sahip olmak isteriz: Fakat o gereklememitir. Ve Freud hi umut yok der; o, nesnelerin doas gerei gerekleemez. nsan mutlu olamaz. Freud gayet byk bir hevesle ve derinlemesine dinlenilmi olmal; o yle kolaylkla reddedilemez. Onunki gelmi gemi en nfuz edebilir zihinlerden birisidir ve o mutluluk mmkn deildir dediinde, mutlu olmay ummak imknsz ummaktr dediinde, onu gerekten kasteder. Varlan bu sonu bir felsefecinin deildir. nsan strab hakkndaki kendi gzlemleri onu bu sonuca sevk etmitir. Freud bir karamsar deildir ancak binlerce insan gzlemledikten, onlarn psikolojisinin derinine indikten sonra, insann strap ekmek iin isel bir mekanizmaya sahip olacak ekilde yaplm olduunu fark etti. En iyi ihtimalle rahat iinde olabilir ama asla kendinden geecek kadar mutlu olma halinde deil. En iyi ihtimalle - bilimsel teknolojilerle, toplumsal deiikliklerle, daha iyi bir ekonomiyle ve dier eylerle - hayat biraz daha elverili hale getirebiliriz ama insan ayn ekilde strap iinde kalacak. Freud nasl Buda gibi bir insann yaam olduuna inansn? Byle bir sknet tpk bir hayal gibi grnr; insanlk Buda hakknda hayal kurmakta. Bu dnce oluur nk Buda o kadar nadir, o kadar istisnaidir. O kural deildir. Niin insanolu bu kadar ok strap iinde kalmtr? Ve mucizevi olan udur ki, herkes mutlu olmay ister. Istrap ekmek isteyen tek bir kii bile bulamazsn ama yine de herkes strap iindedir. Herkes mutlu, huzurlu, saadet iinde olmak ister. Herkes coku iinde olmak ister, herkes kutlamak ister ama o imknsz gzkr. imdi, ok derin bir nedeni olmal, o kadar derindir ki Freudcu analiz eriemez, mantk eriemez. ok temel bir ey anlalmaldr. nsan mutlu olmak ister; bu yzden berbat haldedir. Ne kadar mutlu olmak istersen, o kadar perian olacaksn. imdi bu ok sama grnr ancak temeldeki sebep budur. Ve insan zihninin nasl altn anladnda bunu fark edebileceksin. nsan mutlu olmak ister; o yzden de strab yaratr. ayet strabndan kurtulmak istersen, mutlu olma arzunun dna kmak zorunda kalacaksn; o zaman hi kimse seni perian edemez. Freud'un kard nokta buydu. Mutlu olma arzusunun kendisinin, strabn sebebi olabileceini anlayamad. Bu nasl olur? Hepsinden evvel niin mutluluu arzularsn? Ve mutlu olma arzusu sana ne yapar? Mutluluu arzuladn anda, imdiden uzaklatn. Varolusal olandan uzaklatn, oktan bir yer olan, henz gelmemi olan gelecein iine hareket etmi oldun. Bir hayalin imdi, hayaller hibir zaman tatminkr olamazlar. Senin mutluluk iin duyduun arzu hayal gerek ddr. Gerek olmayanla hi kimse gerek olana ulaamamtr. binmisin. var olmayan iine girdin. bir hayaldir, Yanl trene

Mutlu olma arzusu basite tam u an mutlu olmadn gsterir. Mutlu olma arzusu basite senin perian bir varlk olduunu gsterir. Ve perian bir varlk bir gn, bir zaman, bir ekilde mutlu olacan gelecee yanstr. Yanstman strabndan gelir; o strabn tohumlarnn ta kendisini tar. O senden kar; o senden farkl olamaz. O senin ocuun; onun yz seninki gibi olmak zorunda; senin kann onun damarlarnda dolayor olacak. O senin devamndr. Bugn mutsuzsun. Yarnn mutlu olacan yanstyorsun ama yarn senin yanstmandr; bugn her neysen onun yanstmasdr. Mutsuzsun; yarn bu mutsuzluktan kacak ve sen daha da mutsuz olacaksn. Elbette daha ok mutsuzluk yznden gelecekte yine mutluluu arzulayacaksn. O zaman bir ksrdngye yakalanmsndr: mutsuz olduka mutluluu daha ok arzularsn; mutluluu arzuladka daha ok mutsuz olursun. imdi, artk o kendi kuyruunu kovalayan bir kpek gibidir. Zen'de bunun iin belli bir deyim vardr. Bu at arabasn kamlamak gibidir derler. Eer atlarn hareket etmiyorsa ve sen at arabasn kamlamaya devam edersen, bunun bir faydas olmaz. Sen perian haldesin, o halde hayal edebilecein her ey, yanstabilecein her ey daha ok sefalet getirecek. O yzden yaplacak ilk ey hayal etmemek, yanstmamak. lk ey imdi ve burada olmak. Olan ey her ne ise sadece imdi ve burada ol ve senin iin muhteem bir hakikat seni bekliyor. Bu hakikat imdi ve burada hi kimsenin mutsuz olamayacadr.

20 -> 70

Hi imdi ve burada mutsuz oldun mu? Tam u anda; bir mutsuz olma olasl tam u an var m? Dn hakknda dnebilir ve mutsuz olabilirsin. Yarn hakknda dnebilir ve mutsuz olabilirsin. Ancak, tam olarak u anda -bu gm gm nabz atan, gerek anda - tam u anda mutsuz olabilir misin? Hibir gemi, hibir gelecek olmadan? Mutsuzluu gemiten, hafzandan getirebilirsin. Dn sana birisi hakaret etti ve sen hl acsn tayabilirsin, yarasn hl tayabilirsin, hl onunla ilgili olarak mutsuz olabilirsin. Neden; neden senin bana geldi? Neden adam sana hakaret etti? Onun iin o kadar iyi eyler yapyordun ve sen her zaman yardmc, her zaman dost oldun; o ise kalkt sana hakaret etti! Artk var olmayan bir eyle oynuyorsun. Dn geti. Ya da yarn iin mutsuz olabilirsin. Yarn paran kalmayacak; o zaman nerede kalacaksn? Ne yiyeceksin? Yarn paran bitecek; o zaman mutsuzluk gelir. O ya dnden gelir ya da yarndan ama asla imdi ve burada deildir. Tam u an, imdinin iinde mutsuzluk imknszdr. Bu kadarn rendiysen bir Buda olabilirsin. O zaman hi kimse senin yoluna engel olmuyor. O zaman tm Freudlar unutabilirsin; zaman mutluluk sadece mmkn deildir, o zaten gereklemitir. O tam da gzlerinin nnde ve sen onu skalyorsun nk srekli yan taraflara bakyorsun. Mutluluk senin bulunduun yerdedir; sen neredeysen mutluluk oradadr. O seni evreler, doal bir olgudur. O tpk hava gibidir, tpk gkyz gibidir. Mutluluk aranmamaldr, o evrenin yapld eyin ta kendisidir. Coku evrenin yapld eyin ta kendisidir. Fakat tam nne bakmalsn, o an olana bakmalsn. Yanlara bakarsan karacaksn. Kendin yznden karyorsun. Karyorsun nk yanl bir yaklamn var. Ancak, gemie lmeye devam et ve asla gelecei dnme ve sonra da strap ekmeye al; baarsz olacaksn! Mutsuz olmayacaksn; baarszln mutlak surette kanlmazdr, ngrlebilir. Baaramazsn; strap ekmede ne kadar baarl olursan ol, ne kadar iyi eitimli olursan ol, tam u an mutsuzluk yaratamazsn. Mutluluu arzulamak senin baka bir yere bakmana neden olur ve o zaman da karr durursun. Mutluluk yaratlacak bir ey deildir; mutluluk sadece grlebilecek bir eydir. O zaten mevcut. Tam u anda mutlu olabilirsin, engin bir biimde mutlu olabilirsin. Buda'ya olan ey budur. O bir kraln oluydu, her eye sahipti ama mutlu deildi. Giderek daha da mutsuz oldu; ne kadar sahip olursan o kadar ok mutsuz olursun. Zengin bir insann strab budur. Bugn Amerika'da olan budur: Ne kadar zenginleirlerse, o kadar mutsuzlayorlar; daha ok zenginletike o kadar ne yapacaklarn aryorlar. Fakir insanlar her zaman ne yaplaca konusunda emindir: Para kazanmak zorundalar, bir ev ina etmek zorundalar, bir araba almak zorundalar; ocuklarn niversiteye gndermek zorundalar. Onlar bekleyen bir program vardr hep. Meguldrler. Bir gelecekleri vardr, bir umutlar vardr: "Bugn deilse yarn... " Perian halde yaarlar ama umutlar vardr. Zengin insan strap iindedir ve ayrca umutlar da tkenmitir. Istrap iki katdr. Zengin bir adamdan daha fakirini bulamazsn; o iki kat daha fakirdir. O gelecee yanstlm olarak kalr ve o bilir ki gelecek hibir ey salamayacak nk neye ihtiya duyacaksa zaten ona sahiptir. Ba belaya girer, zihni giderek daha ok kaygl, vesveseli hale gelir. Ac eker. Buda'nn bana gelen budur. O zengindi. Mmkn olan her eye sahipti. ok mutsuz oldu. Bir gn sarayndan kat, tm zenginlikleri, gzel karsn, yeni domu ocuunu terk etti; kat. Bir dilenci oldu. Mutluluu aramaya balad. O guru senin bu guru benim dolat; herkese mutlu olmak iin ne yaplmas gerektiini sordu ve elbette ona tavsiyede bulunmaya hazr bin bir tane insan vard ve o hepsinin tavsiyesine uydu. Ve onlarn tavsiyelerine uyduka daha da ok akl kart. Buda ona sylenen her eyi yapt. Birisi "Hatha yoga yap" dedi; bir hatha yogisi oldu. Yoga hareketleri yapt; ve de en sonuna kadar yapt. Hibir ey kalmad. Hatha yoga ile belki daha iyi bir bedene sahip olabilirsin ama mutlu olamazsn. Sadece daha iyi bir beden, daha salkl bir beden hibir fark yaratmaz. Sahip olacan daha ok enerjiyle, mutsuz olmak iin tketebilecein daha ok enerjiye sahip olacaksn ama mutsuz olacaksn. Onunla ne yapacaksn? Daha ok paran olduunda onunla ne yapacaksn? Yapabilecein eyi yapacaksn ve ayet birazck para seni mutsuz ediyorsa, daha ok para seni daha ok mutsuz yapacak. Bu ok basit bir toplama ilemi.

21 -> 70

Buda tm yogay brakt. Baka hocalara gitti, hi beden hareketi retmeyen ama mantralar, ilahiler, meditasyonlar reten raja yogilerine gitti. Bunu da yapt ama ondan da bir ey kmad. O gerekten araytayd. Gerekten araytaysan hibir eyin faydas olmaz, o zaman bir kar yol yoktur. Vasat insanlar yolda bir yerlerde durur; onlar gerek arayan deildir. Gerek bir arayan arayn ta sonuna kadar gidendir ve tm arayn samalk olduunu fark eder. Arayn kendisi de bir eit arzudur; Buda bunu bir gn grd. Sarayn terk etmiti, dnyevi servetini terk etmiti; alt yllk manevi araytan sonra, bir gn tm aray brakt. Maddi aray nceden braklmt, imdi teki dnyay da brakmt. O arzudan tamamyla kurtulmutu...ve tam o anda gerekleti. Tam o anda kutsanma vard. Tm arzu sona erdi, tm umut terk edildi, anszn Gautam Siddartha Buda oldu. O her zaman oradayd ama o baka bir yere bakyordu. O oradayd; ierdedir, dardadr, o evrenin nasl yaplddr. O saadettir, o hakikattir, o ilahidir.

Sayfada Ara

ACIDAN COKUNLUA
Coku kendi varlnn iine girmektir. Balangta zordur, Balangta acyla yzlemek zorunda etindir. bu yol ok etrefillidir.

kalacaksn;

Ancak, onun iine ne kadar girersen, dl de o kadar byktr.

Sayfada Ara

ANLAMAK ANAHTARDIR Bir eyi anlamak zorundasn: Aydnlanmak acdan kamak deil, acy anlamaktr, strabn anlamaktr, mutsuzluunu anlamaktr; stn rtmek, bir eyin yerini tutmak deildir ama, "Niin mutsuzum, niin ok fazla kayg var, niin ok fazla strap var, iimde bunlar yaratan nedenler nedir?" diye sorduun derin bir kavraytr. Ve bu nedenleri net bir ekilde grebilmek onlardan zgrlemek demektir. Istrabna ilikin bir kavray acdan zgrlemeyi getirir. Ve geride kalan ey aydnlanmadr. Aydnlanma sana gelen bir ey deildir. O, acnn ve mutsuzluun ve strabn ve kaygnn mkemmelen anlald ve buharlat zamandr nk artk sende var olmalarna gerek yoktur; bu hal aydnlanmadr. O ilk kez sana gerek doyumu, gerek saadeti, hakiki cokunluu getirecektir. Ve ancak o zaman karlatrabilirsin. nceden "doyum" olarak adlandrdn ey doyum deildi. nceden "mutluluk" olarak adlandrdn ey mutluluk deildi. Fakat tam u an onu karlatrabilecein hibir ey yok. Bir kez aydnlanma sana gerek olan tattrdnda, tm zevklerinin, tm mutluluklarnn, en basitinden, hayallerin yapld eyden yapldn; onlarn gerek olmadn greceksin. Ve imdi gelmi olan ey sonsuza kadar gelmitir. Gerein tanm budur: Sana gelen ve asla seni bir daha terk etmeyen honutluktur gerek honutluk. Sana gelen ve tekrardan giden bir honutluk ise honutluk deildir, o sadece iki mutsuzluk arasndaki boluktur. Tpk bizim iki sava arasndaki bolua "bar zaman" dememiz gibi; o bar dolu bir zaman deildir, o sadece yeni bir sava iin hazrlktr. ayet sava pozitif bir savasa, iki sava arasndaki zaman bir negatif savatr, bir souk savatr. Alttan altta devam eder, scak bir savaa hazrlanyorsun. Gelen ya da giden bir ey bir ryadr. Brak bu bir tanm olsun. Gelen ve asla gitmeyen bir ey ise

22 -> 70

gerekliktir. Istrabn anlamaya al. Onu yaa, onun en derinine in, nedeni bul, niin orada? Brak anlay senin meditasyonun olsun. Ve honutluklarn da, mutluluklarn da anlamaya al ve onlarn yzeyselliklerini greceksin. Bir kez mutluluunun yzeysel ve strabnnsa ok derin olduunu anladnda - ve bu senin elindedir - tm bilinliliinin tarzn deitirebilirsin. Honutluun senin tm varln haline dnebilir; honutsuzluk iin kck bir boluk dahi kalmaz. Sevgin hayatnn kendisi haline gelir. Ve kalr. Zaman geer ama edinmi olduun ey derinlemeye devam eder. Daha ok ve daha ok iek ve daha ok ve daha ok ark doar ondan. Bizim "aydnlanma" dediimiz ey budur. Szck Douludur ama deneyimin Dou ya da Batyla hi alakas yoktur.

Sayfada Ara

SRK Normalde bizim coku olduunu sandmz ey coku deildir; en iyi ihtimalle o elencedir. O sadece kiinin kendinden kanmasdr. O bir kendini zehirleme yntemidir, o kendini iinde kaybedip, bu sayede strabn, endieni, kederini unutabilecein bir yntemdir. Dolaysyla her trden elencenin coku olduu dnlr; yle deildir! Dardan gelen hibir ey coku deildir ve olamaz. Bir eye bal olan herhangi bir ey coku deildir ve olamaz. Coku senin tam znden ykselir. O kesinkes bamszdr; tm dsal koullardan bamszdr. Ve o bir kendinden ka deildir; o sahiden kendinle yzlemedir. Coku sadece sen eve vardnda ykselir. O yzden coku olarak bilinen ey ne ise onun tam tersidir, taban tabana zdddr: coku deildir. Aslnda cokusuz olduun iin elence peine dersin. En byk Rus romanclarndan Maksim Gorki Amerika'y ziyaret etmiti. Ona Amerikallarn kendilerini elendirmek, iinde kaybetmek iin gelitirdikleri her trden eyi gsterdiler. Onun gezisini ynlendiren adam ok mutlu olacan umut ediyordu. Ancak, Maksim Gorki'ye etraf gsterdike, o daha da mutsuz ve zntl gzkt. Rehberi sordu, "Sorun nedir? Anlayamyor musunuz?" Maksim Gorki dedi ki: "Anlayabiliyorum; bu yzden zntlym. Bu lke cokusuz olmal; yoksa bu kadar elenceye gerek kalmazd." Sadece cokusuz bir insann elenceye ihtiyac vardr. Dnya cokusuz hale geldike, bizim daha ok televizyona, filmlere, izgi romanlara ve bin bir tane eye ihtiyacmz vardr. Daha ok ve daha ok alkole ihtiyacmz olur, srf iinde olduumuz straptan kanalm diye, srf iinde olduumuz kederle yzlemeyelim diye, srf bir ekilde hepsini unutalm diye yeni trden uyuturuculara giderek daha ok ihtiya duyarz. Fakat sadece bunlar unutarak hibir eyi elde edemeyiz. O yzden coku kendi iine girmektir. Balangta zordur, etindir. Balangta mutsuzlukla yzlemek zorunda kalacaksn; yol yoku yukardr. Ama ne kadar onun derinine inersen, karl da, dl de o kadar byktr. Bir kez mutsuzluunla yzlemeyi rendiinde, coku dolu hissetmeye balarsn nk onunla yzleme srecinde mutsuzluk ortadan kalkmaya balar ve sen de giderek daha ok btnlemeye balarsn. Bir gn mutsuzluk vardr ve sen onunla yzleiyorsun; anszn bir krlma: Sen artk mutsuzluu kendinden ayr gryorsun ve sen ondan ayrsn. Her zaman ayrydn; o sadece bir yanlsamayd, iine dtn bir zdelikti. Artk biliyorsun ki sen bu deilsin ve bir coku tamas, bir coku patlamas vardr.

23 -> 70

Sayfada Ara

C O K U DUYMAK ASLKTR Her ocuk doduunda cokuyla doludur. Cokunluk doaldr. O yalnzca byk ermilerin bana gelen bir ey deildir. O hepimizin dnyaya beraberimizde getirdiimiz bir eydir; herkes onunla gelir. O hayatn en derindeki zdr. O canl olmann bir parasdr. Hayat cokudur. Her ocuk onu dnyaya getirir ama sonra toplum ocuun zerine atlar, coku olasln yok etmeye balar, ocuu perian hale sokar, ocuu koullandrmaya balar. Toplum nevrozludur ve coku dolu insanlarn burada olmasna izin vermez. Onlar onun iin tehlikelidir. Mekanizmay anlamaya al; o zaman her ey daha basitleecek. Cokulu bir insan kontrol edemezsin, bu imknszdr. Ancak perian haldeki bir insan kontrol edebilirsin. Cokulu bir insan zgr olacaktr. Coku zgrlktr. Cokulu olduunda sen bir kleye indirgenemezsin. O kadar kolayca mahvedilemezsin; bir hapishanede yaamaya ikna edilemezsin. Yldzlarn altnda dans etmek istersin ve rzgrla birlikte yrmek istersin ve Ay ile ve Gne ile konumak istersin. Engin, sonsuz, kocaman, muazzam olana ihtiya duyacaksn. Karanlk bir hcrede yaamak iin batan karlamazsn. Esir alnamazsn. Kendi hayatn yaayacaksn ve kendi istediini yapacaksn. Bu toplum iin ok zordur. ayet ok fazla cokulu insan olursa, toplum paralara blndn hissedecektir, yaps artk ayakta kalamaz. Coku dolu insanlar asi olacaktr. Unutma, coku dolu bir insana "devrimci" demiyorum; ona "asi" diyorum. Devrimci biri toplumu deitirmek ister ama onun yerine baka bir toplum koymak ister. Asi birisiyse bir birey olarak yaamak isteyen ve de dnyada hibir kat toplumsal yapnn olmamasn isteyen kiidir. Asi birisi bu toplumun yerine baka bir toplumu yerletirmek istemeyen kiidir nk tm toplumlar ayn olduklarn kantlamtr. Kapitalist ve komnist ve faist ve sosyalist, bunlarn hepsi kuzendir, kardetir, pek de bir fark yoktur. Toplum toplumdur. Tm kiliselerin birbirinin ayns olduu kantlanmtr; Hindu, Hristiyan, Mslman. Bir kez bir yap gl hale geldi mi, kimsenin coku dolu olmasn istemez nk cokunluk yapya kardr. Bunu dinle ve zerinde derin derin dn: Cokunluk yapya kardr. Cokunluk asidir. O devrimci deildir. Bir devrimci kendi arzusuna uygun olan, kendisine ait olan topyay; baka bir yapy ister ama bir yap hep ayndr. O iktidarda olmak ister. O, zulm gren deil, zalim olmak ister; o, smrlmek deil, smren olmak ister; o, ynetilmek deil, yneten olmak ister. Bir asi ne ynetmek, ne de ynetilmek istemeyen kiidir. Bir asi dnyada hibir dzen olmamasn isteyen kiidir. Bir asi anaristtir. Bir asi, insan yapm yaplara deil doaya gven duyan, ayet doa kendi bana braklrsa her eyin gzel olacana gvenen kiidir. O yledir! Bylesi usuz bucaksz bir evren hibir hkmet olmadan srp gidiyor. Hayvanlar, kular, aalar, her ey hibir hkmet olmadan srp gidiyor. Niin insan hkmete gerek duyuyor? Bir ey yanl gitmi olmal. Niin insan hkmdarlar olmadan yaayamayacak kadar nevrozlu? imdi, bu bir ksrdngdr. nsan hkmdarlar olmadan yaayabilir ama hibir zaman bu frsat ona tannmad; hkmedenler hibir zaman frsat vermeyecektir. Bir kez hkmedenler olmadan yaayabileceini bildiin zaman, onlarn orada olmasn kim ister ki? Onlar kim destekleyecek? Tam u an kendi dmanlarn destekliyorsun. ki dmann bakanlk yarnda birbirlerinin karsna dikiliyor ve sen seiyorsun. Her ikisi de ayn. Bu tpk, sana hangi hapishaneye gidebilecein zgrlnn tannmas gibidir. Ve sen neeyle oy verirsin: Ben A ya da B hapishanesine gitmek istiyorum, ben Cumhuriyeti hapishaneye inanyorum, ben Demokrat hapishaneye inanyorum. Fakat her ikisi de hapishanedir. Ve bir kez hapishaneyi desteklediinde, hapishanenin de kendi kar vardr. O zaman sana zgrl tatman iin izin vermeyecektir. Bu nedenle ta ocukluumuzdan beridir zgrl tatmamza izin verilmedi nk bir kez zgrln ne olduunu bilirsek, o zaman ba emeyeceiz, uzlamayacaz; o zaman karanlk bir hcrede yaamaya raz olmayacaz. Birisinin bizi kleletirmesine izin vereceimize lmeyi yeleyeceiz. Hakkmz savunacaz. Elbette bir asi baka insanlarn zerinde iktidar sahibi olmakla ilgilenmeyecektir. Baka insanlar zerinde iktidar kurmakla ok fazla ilgilendiin zaman, bu ruhsal bozukluk iaretidir. Bu sadece derinde bir yerde gsz olduun ve ayet iktidara gelmezsen dierlerinin senin zerinde bask kuracandan korktuunu gsterir. Makyavelli der ki en iyi savunma yntemi saldrdr. Kendini korumann en iyi yolu ilk nce
24 -> 70

saldrmaktr. Bu, szde - Bat'daki, Dou'daki - politikaclarn hepsi derinlerde aalk kompleksinden muzdarip olan, eer politik olarak gl hale gelmeyecek olurlarsa birisinin onlar smreceinden korkan ok zayf insanlardr; o halde smrleceine neden smrmeyesin? Smren de smrlen de ayn teknede yol alyor ve ikisi de krek ekip tekneyi yzer halde tutuyor. Bir kez ocuk zgrln tadna vard m, bir daha hibir toplumun, hibir kilisenin, hibir kulbn, siyasi partinin paras olmayacaktr. O bir birey olarak kalacaktr, zgr kalacaktr ve kendi etrafnda zgrlk titreimleri yayacaktr. Onun varlnn ta kendisi zgrle alan bir kap olacaktr. ocua zgrl tatmas iin izin verilmiyor. ayet ocuk annesine, "Anne, dar gidebilir miyim? Gne ok gzel ve hava da ok temiz ve ben de apartmann etrafnda komak istiyorum," diye sorarsa, - saplantl, takntl bir ekilde - anne hemen "Hayr!" der. ocuk ok bir ey istemedi. O sadece darya sabah gneine, taze havaya kmak istedi, o sadece gnnn ve havann ve aalarn arkadalnn tadn karmay istedi - hibir ey istememiti ki! - ama ok derinden gelen, engellenemez bir drtyle anne hayr der. Bir annenin evet dediini duymak ok zordur, bir babann evet dediini duymak ok zordur. Evet deseler bile gnlszce sylerler. Evet deseler bile ocuun onlar zorladn, yanl bir ey yaptn hissettirip sululuk duymasn salarlar. Ne zaman ocuk mutlu hissetse, ne yaparsa yapsn birisinin gelip onu durdurmas kanlmazdr; "Yapma unu!" Yava yava ocuk unu anlar: "Hakknda mutlu hissettiim her ey yanl." Ve elbette bakalarnn ona yapmasn syledii eylerden asla mutlu olmaz nk bu, onda kendiliinden oluan bir drt deildir. O yzden o da mutsuz olmann doru, mutlu olmannsa yanl olduu sonucuna varr. Bu ok derin bir zdeleme haline gelir. ayet saati ap iine bakmak isterse tm aile zerine ullanr: "Dur! Saati kracaksn. Bu iyi bir ey deil." O sadece saate bakyordu; o bilimsel bir merakt. O neyin tik-tak diye ses kardn grmek istedi. Bunda yanl hibir ey yoktu. Ve saat onun merak kadar, aratrmac zihni kadar deerli deildir. Saat deersizdir - yok edilse bile hibir ey kaybedilmi olmaz - fakat bir kez aratrmac zihin yok edildiinde ok ey kaybedilmitir; o zaman o asla hakikati aramayacaktr. Yahut ok gzel bir gece ve gkyz yldzlarla dolu ve ocuk darda oturmak istiyor ama yatma vakti gelmi durumda. Hi de uykusu yok; uyank durumda, ok ok uyank halde. ocuun akl karr. Sabahleyin uykusunu alamam hissettiinde herkes peindedir: "Uyan!" Zevk alrken, yatakta olmak ok gzelken, yan dnp biraz daha uyumak istediinde herkes ona karyd: "Uyan! Uyanma vakti." imdi gzleri fal ta gibi uyank ve yldzlarn tadn karmak istiyor. ok iirsel, u an ok romantik. i titrer. Bu haldeyken nasl uyumaya alabilir ki? ok heyecanlanm durumda. Dans etmek ve ark sylemek istiyor ve onlar kalkm onu uyumaya zorluyor: "Saat dokuz oldu. Artk yatma vakti." imdi uyank olmaktan mutlu ama o yatmaya zorlanyor. Oynuyorken akam yemei iin masaya gelmeye zorlanr. A deil. Acktnda annesi der ki: "imdi zaman deil." Bu ekilde tm cokun olma olasln; tm mutlu, neeli, keyifli olma olasln yok edip duruyoruz. ocuun kendiliinden mutlu olduu eyler yanl gibi gelir ve hi de ilgisi olmadn hissettii eyler ise doruymu gibi gzkr. Okulda, snfn dnda bir ku anszn tmeye balar ve elbette ki ocuk tm dikkatini tahtada irkin tebeiriyle dikilen matematik retmenine deil de kua verir. Fakat retmen daha gldr, politik olarak kutan daha gldr. Kesinlikle kuun hi gc yoktur ama gzellii vardr. Ku kafasna ekile vurmadan ocuun dikkatini cezp eder. "Beni dinle! Dikkatini bana ver!" Hayr: Basite, doal olarak, kendiliinden ocuun bilinci pencereden dar doru akar. Kua gider. Kalbi oradadr ama o karatahtaya bakmak zorundadr. Baklacak hibir ey yok, ama bakyormu gibi yapmak zorunda. Mutluluk yanltr. Nerede mutluluk varsa ocuk bir eylerin yanl olacandan korkmaya balar. ayet ocuk kendi bedeniyle oynamaya balarsa, bu yanltr. ayet ocuk kendi cinsel organlaryla oynamaya balarsa, bu yanltr. Ve bunlar bir ocuun hayatndaki en keyif verici anlardan birisidir. Bedeninden keyif alyor; bu heyecan verici. Ancak tm heyecanlar kesilmek zorunda, tm coku kesilmek zorunda. Bu rahatszlktr, toplum ruhsal olarak hastalkldr. Ayn ey ebeveynlere kendi anne-babalar tarafndan yapld; ayn eyi kendi ocuklarna yapyorlar. Bu yolla bir kuak dierini mahveder durur. Bu yolla ruhsal hastalklarmz bir kuaktan dierine aktarr dururuz. Tm dnya bir tmarhaneye dnmtr. Hi kimse cokulu olmann ne demek olduunu bilmiyor gibi. O kaybolmu durumda. Barikat zerine barikatlar yaratlm. nsanlarn, meditasyon yapmaya balayp, kabaran bir enerji hissetmeye baladklarnda, mutlu

25 -> 70

olduklarn hissetmeye baladklarnda birden bire bana gelip, "ok garip bir ey oluyor. Mutlu hissediyorum ve ayn zamanda da hibir nedeni yokken sululuk duyuyorum" dediklerini gzlemledim. Sululuk? Ayrca akllar da karr. Niin kii sululuk duysun ki? Yanl hibir ey yapmadklarn biliyorlar. Bu sululuk nereden gelir? Bu ok derinlerde kk salm olan cokunun yanl olduu koullanmasndan geliyor. zgn olmak iyidir ama mutlu olmaya izin verilmez. Bir seferinde polis mdrnn arkadam olduu bir ehirde yayordum. niversite gnlerinden kalma bir arkadamd. Bana gelirdi ve derdi ki: "Perian haldeyim. Yardm et bundan kurtulaym." Ben de ona, "Ondan kurtulmaktan bahsediyorsun ama gerekten ondan kurtulmak istediini gremiyorum. Her eyden nce neden bu polis karakolunda almay setin? Mutsuz olmalsn ve bakalarnn da mutsuz olmasn istiyorsun" dedim. . Bir gn arkadamdan ehrin deiik yerlerine gidip dans etmelerini ve mutlu olmalarn istedim. Dedim ki, "Siz sadece gidin ve bunu bir deney olarak yapn." Elbette bir saat dolmadan polis tarafndan yakalanmlard. Polis mdrn aradm, dedim ki: "Niin arkadalarm tutukladn?" "Bu insanlar delirmi olmal," dedi. Sordum: "Yanl bir ey yapmlar m? Kimseye zarar vermiler mi?" "Hayr yle bir ey yok. Gerekten, yanl hibir ey yapmamlar." "O halde ne diye onlar yakaladn?" "Fakat onlar sokakta dans ediyorlard. Ve kahkaha atyorlard!" "yi de, ayet onlar kimseye zarar verecek bir ey yapmamlarsa, niye onlara karasn ki? Neden onlar durdurasn? Kimseye saldrmamlar, kimsenin alanna girmemiler. Sadece dans ediyorlard. Masum insanlar glyor." O da dedi ki: "Haklsn ama bu tehlikeli." "Neden tehlikeli? Mutlu olmak tehlikeli mi? Cokulu olmak tehlikeli mi?" Demek istediimi anlad ve hemen onlar serbest brakt. Bana koarak geldi ve, "Hakl olabilirsin. Kendime mutlu olmak iin izin veremiyorum ve baka kimsenin de mutlu olmasna izin veremiyorum" dedi. Bunlar senin politikaclarn, bunlar senin polis mdrlerin, bunlar senin yarglarn, jrilerin, liderlerin, szde azizlerin, din adamlarn, papalarn; otoritelerin bunlar. Hepsinin senin sefaletinde byk kar var. Onlar senin perianlna yaslanyorlar. Sen mutsuzsan onlar mutludur. Sadece mutsuz bir insan tapnaa gidip dua eder. Mutlu bir insan bir tapnaa gidecek? Ne iin? Duyduum kadaryla Adolf Hitler bir Britanyal diplomatla konuuyormu. Bir gkdelenin on nc katnda duruyorlard ve onu etkilemek iin bir Alman askerine aa atlamasn emretti. Ve asker bir an bile duraksamadan atlayverdi ve elbette ld. Britanyal diplomat gzlerine inanamad; inanlmaz bir eydi. Tamamen ok olmutu. Ne byk ziyan? Hibir nedeni yokken. Ve onu daha ok etkilemek iin baka bir askere daha "Atla!" diye emretti ve dieri de atlad. Ve hatta onu daha da ok etkilemek iin nc bir askere daha emretti. Bu arada diplomat kendine gelmiti. Koup askeri durdurdu ve dedi ki, "Ne yapyorsun? Hayatn bir hi uruna heba ediyorsun?" O da, "Bu lkede ve bu manyan altnda kim yaamak ister ki efendim? Bu Adolf Hitler'le kim yaamak ister? lmek daha iyi! zgrlk bu" dedi. nsanlar mutsuz olduunda lm zgrlk gibi gzkr. Ve insanlar bedbaht olduklarnda o kadar byk bir fkeyle, kzgnlkla dolu olurlar k i ; ldrlme riski olsa bile ldrmek isterler. Politikac sen sersefil olduun iin mevcut. Bylece Vietnam devam edebilir, Banglade, Arap lkeleri devam edebilir. Sava devam eder. Orada ya da burada devam eder. Bu ilerin durumu anlalmaldr; neden mevcuttur ve onun dna nasl kabilirsin. Onun dna kmadn mddete, tm mekanizmasn, koullanmasn - iinde yaadn hipnozu - anlamadn srece, eline alp bakmadn ve ondan vazgemediin mddete hibir zaman cokulu olamayacaksn ve hibir zaman sylemek istediin arky sylemeye muktedir olamayacaksn. O zaman kendi arkn sylemeden leceksin. O zaman kendi dansn etmeden leceksin. O zaman hi

26 -> 70

yaamam olarak leceksin.

Sayfada Ara

G E R E K M S E M B O L K M? Senin yaamn sadece bir umuttan ibaret; o bir gereklik deil. Bir gereklik olabilir. Senin toplum dediin, medeniyet dediin, kltr dediin, eitim dediin u hastaln ok ince bir yaps vardr. Yap udur: O, sana sembolik fikirler verir bu sayede gerek yava yava bulutlanr, bulutlu hale gelir, gerei gremezsin ve gerek olmayana balanrsn. rnein, toplum sana hrsl olmay retir; hrsl olmana yardm eder. Hrs umut ierisinde yaamak demektir, yarnda yaamak demektir. Hrs bugnn yarn iin kurban edilmesi demektir. Bugn, mevcut olan her eydir; imdi senin var olduun, her zaman var olacan yegne zamandr. Yaamak istersen ya imdi olacaktr ya da asla olmayacaktr. Fakat toplum seni hrsl yapar. ocuklukta okula gittiinde ve hrs sana retildiinde zehirlendin: zengin ol, gl ol, bir ey ol. Hi kimse sana asla zaten mutlu olma gcne sahip olduunu sylemez. Herkes sana sadece belirli koullar yerine getirdiinde - yeterli paraya, byk bir eve, byk bir arabaya, una ve buna sahip olduunda - mutlu olma gcne sahip olduunu syler, ancak o zaman mutlu olabilirsin. Mutluluun bu eylerle hibir alakas yoktur. Mutluluk edinilen bir ey deildir, o senin doandr. Hayvanlar hi paras olmadan mutludur. Onlar Rockefeller'ler deildir. Ve hibir Rockefeller de bir geyik ya da bir kpek kadar mutlu deildir. Hayvanlarn politik bir gc yoktur - babakan ve bakan deildirler - ama mutludurlar. Aalar mutludur; yoksa iek amay keserlerdi. Hl iek ayorlar; hl bahar geliyor. Hl dans ediyorlar, hl ark sylyorlar, onlar hl kendi varlklarn ilahi olann ayaklarnn altna seriyorlar. Onlarn duas sreklidir, onlarn ibadeti hi durmaz. Ve onlar herhangi bir kiliseye gitmezler; buna gerek yok. Tanr onlara gelir. Rzgrda, yamurda, gnete Tanr onlara gelir. Sadece insan mutlu deil nk insan gerekle deil, hrsla yaar. Hrs bir hiledir. O zihnini baka bir yne ekmek iin bir hiledir. Sembolik hayat gerek olann yerine gemitir. Bunu hayatta gzlemle. Anne ocuu onun istedii kadar sevemez nk anne kendi kafasnda taklp kalm durumdadr. Hayat, tatmin olmu bir hayat deildir. Hayat tam bir felaket olmutur. iek amaya muktedir olamamtr. Hrs ierisinde yaamtr. Erkeini kontrol etmeye, ona sahip olmaya alt. Kskan oldu. Sevgi dolu bir kadn olamad. Eer sevgi dolu bir kadn olamamsa, nasl ocuuna kar anszn sevgi dolu olabilir? R. D. Laing'in bir kitabn okuyordum. Bana Hayatn Gerekleri (The Facts of Life) kitabn yollamt. Kitapta bir psikanalizcinin pek ok anneye, "ocuunuz doacakken, gerekten onu buyur eden bir ruh halinde miydiniz, ocuu kabul etmeye hazr mydnz?" sorusunu sorduu bir deneye atfta bulunuyor yazar. Bir anket dzenlemi. lk soru: "ocuk kazara m oldu yoksa ocuu arzuladnz m?" Yzde doksan kadn, "Kaza ile oldu; arzulamamtk onu" demi. Sonraki soru: "Hamilelik olduunda pheleriniz var myd? ocuu istediniz mi, yoksa krtaj m olmak istediniz?" ou haftalarca ocua sahip olmak m yoksa krtaj m yaptrmak konusunda emin olamadklarn sylemi. Sonra da karar vermeden ocuk doar. Belki baka kayglar vard; belki dini kayglar: gnah yazlabilir, cehennemlik olabilir. Katolik olabilirler ve krtajn bir cinayet olduu fikri onlar durdurmu olabilir. Ya da belki toplumsal kayglar olabilir. Ya da kocas ocuu istemitir ya da onlar ocuu kendi egolarnn bir devam olarak istemilerdir. Ancak ocuk ldrlmemitir. ok ender olarak bir anne, "Evet, ocuumu buyur ettim. Onu bekliyordum ve mutluydum" demitir. imdi istenmeyen bir ocuk domu oldu; ta en bandan beridir anne ona sahip olmak ya da olmamak konusunda phe ierisindeydi. Bunun yansmalar olmak zorundadr. ocuk bu gerginlikleri hissetmi olmal. Anne ocuu aldrmay dndnde, ocuun kalbi krlm olmal. ocuk annenin bedeninin bir parasdr; her titreim ocua ular. Ya da anne dndnde ve emin olamadnda, ne yapmas ne yapmamas konusunda muallakta kaldnda, ocuk da bir titreme, sarslma hisseder; o lm ile yaam arasnda asl duruyor. Sonra bir ekilde ocuk douyor ve anne de onun bir kaza sonucu olduunu dnyor; doum kontroln denediler - onu-bunu denediler ve baarsz oldu ve ocuk ortaya kt - o yzden birisinin buna hogr gstermesi gerekiyor.

27 -> 70

Bu hogr sevgi deildir. ocuk ta en bandan beri sevgiye zlem duyuyor. Ve anne de sululuk hissediyor nk doal olduunda verebilecei kadar ok sevgi vermiyor. O yzden onun yerine baka bir ey koyar. ocuu ok fazla yemeye zorlar. ocuun ruhunu ok fazla sevgiyle dolduramaz; o da ocuun bedenini tka-basa doldurur. Bu, yerine baka bir ey koymadr. Gidip grebilirsin. Anneler o kadar takntldr ki. ocuk "A deilim," der ve anneler zorlamaya devam eder. Onlarn ocukla hibir ilgisi yoktur, ocuu dinlemezler. Onlar baka bir eyle yer deitiriyorlar: Sevgi vermezler o yzden yemek veriyorlar. Sonra ocuk byr; sevemezler, o yzden para verirler. Para sevginin yerine geer. Ve ocuk da parann sevgiden daha nemli olduunu renir. Eer sevgin yoksa korkulacak bir ey yoktur ama paran olmak zorundadr. Hayatta agzl olacaktr. Bir manyak gibi parann peinden koacaktr. Sevgiyi umursamayacaktr. "Her eyin bir sras vardr. nce bankada byk bir hesabm olmal. u kadar param olmal; ancak o zaman sevgiye gcm yeter" diyecektir. imdi, sevginin paraya ihtiyac yoktur; olduun halinle sevebilirsin. Ve ayet sevginin paraya ihtiyac olduunu dnr ve parann peine dersen, bir gn paran olabilir ve sen anszn kendini bo hissedersin nk tm bu yllar para biriktirmekle harcadn. Ve onlar sadece harcanm deildir; tm bu yllar sevginin olmad yllard, o nedenle sevgiyi yaayamadn. imdi para vardr ama sen nasl seveceini bilmiyorsun. Hissetmenin lisann, sevginin lisann, cokunluun lisann unutmu haldesin. Evet gzel bir kadn satn alabilirsin ama sevgi bu deildir. Dnyadaki en gzel kadn satn alabilirsin ama sevgi bu deildir. Ve o seni sevdii iin gelmiyor; o sana banka hesabn yznden geliyor. Para bir semboldr. G, siyasi iktidar bir semboldr. Saygnlk bir semboldr. Bunlar gereklikler deildir; bunlar insanlarn yanstmalardr. Bunlar amalar deildir; onlarn maddesellii yoktur. Onlar mevcut deildir, onlar sadece mutsuz bir zihnin yanstt ryalardr. Cokun bir halde olmak istersen sembolik olann dna kmalsn. Sembolik olandan zgrlemek demek toplumdan zgrlemektir. Sembolik olandan zgrlemek bir birey haline gelmektir. Sembolik olandan zgrlemek iin gerek olann iine girme cesareti gsterdin. Ve sadece gerek gerektir; sembolik olan gerek deildir.

Sayfada Ara

O L M A K VE BR EY HALNE G E L M E K Cokunluk nedir? Edinilen bir ey mi? Hayr. Kazanman gereken bir ey mi? Hayr. Dnmen gereken bir ey mi? Hayr. Cokunluk, olmaktr ve bir ey haline gelmekse perianlktr. Bir ey olmak istersen perian olursun. Bir ey olmak perianln temel nedenidir. Eer coku dolu olmak istiyorsan; o halde o sadece imdidir, imdi buradadr, tam u andr. Tam olarak u an - kimse yoluna kmyor -mutlu olabilirsin. Mutluluk son derece belirgin ve kolaydr. O senin doandr. Onu halihazrda tayorsun. Sadece ona iek amas, tomurcuklanmas iin bir ans tan. Ve cokunluk kafaya ait bir ey deildir, unutma. Cokunluk kalbe aittir. Cokunluk dnmeye ait deildir; o hissetmeye aittir. Ve sen hissetmekten yoksun brakldn, duygularndan ayr dtn. Hissetmenin ne demek olduunu bilmiyorsun. "Hissediyorum," dediinde bile, hissettiini dnyorsun. "Mutlu olduumu hissediyorum," dediin zaman, izle, incele ve hissettiini dndn bulgulayacaksn. Hissetmek dahi dnmenin ierisinden gemek zorundadr. O, dncenin sansrnden gemek zorundadr. Yalnzca dnme onu onayladnda izin verilir. ayet dnme onu onaylamazsa bilinaltna, varlnn bodrum katna atlr ve unutulur. Daha ok kalbe ve daha az kafaya ait ol. Kafa senin sadece bir ksmn; benim kullandm anlamyla kalbinse senin tm varlndr. Kalp senin btn olmandr. O yzden ne zaman herhangi bir eyin iinde btn olursan hislerin i gryor demektir. Ne zaman bir eyin iinde blk prk olursan, kafandan i gryorsun demektir. Bir ressam resim yaparken izle. Ve, bu gerek bir ressam ile bir teknisyen arasndaki farktr: ayet resim yapan sadece nasl resim yaplacan bilen, bilgi birikimine sahip olan, boyalar, fralar ve tuvaller hakknda her eyi bilen ve eitimden gemi bir teknisyense, kafasndan i gryor demektir. O, bir teknisyen olacaktr. Resim yapacaktr ama btn olarak onun iinde olmayacaktr. Sonra da teknisyen olmayan gerek bir ressam izle. Onun iinde kaybolacak, sarho olacaktr. O

28 -> 70

sadece elleriyle resim yapmayacaktr ve kafasyla resim yapmayacaktr. Tm varlyla resim yapacaktr, tm yrei iin iinde olacaktr; ayaklar, kan, kemikleri, ilikleri, her eyi iinde olacaktr. Bunu grebilirsin, onun btnyle iinde olduunu, kaybolduunu izleyebilirsin, hissedebilirsin. Baka hibir ey yoktur. Sarhotur. O anda artk o yoktur. O bir yapan deildir. Yapan kafadr. Bu tamamen iinde kaybolma annda o bir yapan deildir; o sanki btnn onun araclyla resim yapt bir geitten ibarettir. Bir dansyla - gerek bir tanesiyle, yalnzca bir uygulamac olmayanyla - karlatnda greceksin ki o dans etmiyor, hayr. Ahretten bir ey onun iinde dans ediyor. O btnyle iindedir. Ne zaman bir eyin iine btnyle girersen, coku dolu olursun. Bir eyin iine yarm yamalak girersen, strap ierisinde kalacaksn nk bir para btnden ayr olarak hareket ediyor olacak. Bir blnme, bir ayrlk, bir gerginlik, kayg olacak. ayet kafadan seversen, sevgin sana cokulu bir deneyim vermeyecek. ayet kafandan meditasyon yaparsan... Bir nehre yzmek iin giderdim ve ok severdim. Ne zaman yzmeden geri dnsem komularmzdan birisi hep beni izlerdi ve son derece coku dolu olduumu grrd. Bir gn sordu: "Ne oluyor? Hep seni nehre giderken gryorum ve saatlerce orada kalyorsun ve nehirde yzyorsun. Ben de seninle geliyorum nk sen ok mutlu grnyorsun." "Ltfen gelme. Olayn zn anlamayacaksn ve nehir ok zlecek. Hayr, gelme nk motivasyonunun ta kendisi engel olacak. Yzebilirsin ama bu mutluluk duygusunun ne zaman bana geleceini izliyor olacaksn. Hibir zaman olmayacak nk sen olmadnda o gerekleir" dedim. ayet sen yoksan yzmek meditasyon haline gelebilir, komak bir meditasyon haline gelebilir; herhangi bir ey meditasyon hline gelebilir. Cokunluk kalbe aittir, btne aittir. Kalp ile ifade edilen ey senin tm organik btnlndr. Ve bugn dans et, yarn deil. Brak dans imdi ve burada olsun ve brak btnlnden gelsin. Sen kendini brak; bir ayyaa dn. Evet, coku lgndr. Ve sadece lgn insanlar bu bedeli deyebilir. Sradan akll insan ok kurnazdr, ok hesapdr, ok hilekrdr. O cokunun bedelini deyemez nk onu kontrol edemez. Nasl ki coku dolu bir kiiyi toplumun kontrol edemeyeceini sylediysem, bunu sana da syleyeyim: Neeni kontrol edemezsin, cokunu kontrol edemezsin. Kontrol eder halde kalmak istersen, hibir zaman asla cokulu olmayacaksn; o zaman sadece mutsuz olabilirsin. Yalnzca mutsuzluk kontrol edilebilir; toplum tarafndan ya da hatta senin tarafndan! Pek ok insan bana gelir ve straplarndan kurtulmak istediklerini sylerler ama kontrolszlk haline gemeye hazr deillerdir. Cokuyu da kontrol etmek isterler. Onlar her zaman kontrolde olmak isterler. Onlar her zaman efendi, patron olmak isterler. Bu mmkn deildir. Patron gitmek zorundadr. Coku sadece varlndaki tm kontrol kaldrldnda ayaa kalkabilir. Coku kontrol nedir bilmez, o vahidir. Cokunluk vahidir, kontrol edemezsin. Tm kontrol kaybetmelisin. Onun iine, tam olarak onun uurumunun iine dmelisin ki o dipsiz bir uurumdur. Dmeye ve dmeye ve dmeye devam eder durursun ve asla varamazsn nk cokunun sonu yoktur. O hi bitmeyen bir sretir, sonsuzdur. Ve o ok byktr, nasl kontrol edebileceksin? Dncenin kendisi bile sama. lgnca dans ederken, lgnca ark sylerken, hibir kontrol olmadan, mevcudiyetin olmadan coku doluyken - coku o kadar ok dolu iken, tayorken, seni alp gtryorken ve tm kontrol brakldnda - bir mucizeye tank olacaksn. lm ve yaam birlikte dans ediyorlar nk tm kartlklar ortadan kalkar. ayet sen blnmsen ztlklar ortaya kar. ayet sen blnmemisen, kartlklar ortadan kalkar. Sen blnm durumda olduunda tm dnya blnr. Evren'in stne yanstlan senin kendi atlandr. Sen blnmemi tmleik, tek, organik, orgazmik bir haldeysen o zaman tm ztlklar kaybolur. O zaman yaam ve lm iki ey deildir; kart deil, el ele dans eden birbirlerinin tamamlaycsdrlar. O zaman iyi ve kt iki ayr ey deildir; onlar el ele birbiriyle dans ediyorlar. O zaman madde ve bilin iki ayr ey deildir. inde olup biten ey budur: Ruh bedenle dans ediyor; beden ruhla dans ediyor. Onlar iki deil. Onlar tek; onlar kesinlikle tek, tek olann ifade biimleri. Beden grnr ruhtan baka bir ey deildir ve ruh ise grnmeyen bedendir.

29 -> 70

Ve Tanr yukardaki cennetlerde bir yerlerde deildir. O imdi burada; aalarda, talarda, senin iinde, benim iimde, her eyin iinde. Tanr varoluun ruhudur, grnmez olan, en iteki zdr. sel olan, dsal olanla dans ediyor. Yce olan, aalk olanla dans ediyor. Kutsal, kutsal olmayanla dans ediyor ve gnahkr, azizle dans ediyor. Bir kez tek haline geldin mi, anszn tm ztlklar ortadan kalkar. Bu nedenle gerekten bilge olan bir kimse ayn zamanda bir aptaldr, yle olmak zorundadr nk aptallk ve bilgelik beraber dans ediyorlar. Ve gerekten ermi bir kimse, gerek bir aziz ayn zamanda bir alaktr; yle olmak zorunda, bu kanlmazdr. Tanr ve eytan iki ayr ey deildir. Hi eytan (devli) szc zerinde dnm mydn? lahi (divine) ile ayn kkten gelir; ikisi ayn kke aittir. Her ikisi de bir Sanskrit kkten, diva'dan gelir; ondan deva gelir, ondan divine gelir, ondan da devil gelir. Derinde bir vardr. Farkl boyutlarda, ynlerde devinen dallar pek oktur; yapraklar milyonlarcadr. Fakat, derine indike bire bir aaca ularsn. Bir dansn iindeyken her ey seninle dans eder. Evet, doru olan eski bir deyi vardr: aladnda yalnz alarsn, gldndeyse tm dnya seninle birlikte gler. Mutsuzsan ayr dmsndr. Mutsuzluk seni ayrr; ayrlk seni mutsuz yapar. Onlar birliktedir, onlar tek bir pakettir. Ne zaman mutsuz isen anszn ayr kalrsn. Bu nedenle ego mutlu olmay gze alamaz nk mutlu olursan ego var olamaz; artk ayr deilsin. Egoist coku dolu olmay gze alamaz. Nasl cokulu olmaya kalksn ki? nk coku ierisindeyken ego orada olmayacak. Bu kadar ok fazla. O en iyisi mutsuz kalsn. Srf ego var olabilsin diye etrafnda bin bir eit mutsuzluk yaratacaktr. Hi gzledin mi? Hakikaten mutlu olduunda ego kaybolur. Gerekten mutlu olduunda anszn derin bir, btnle birlikte bir olma duygusuna sahip olursun. Mutsuz olduunda tek bana kalmak istersin; mutlu olduundaysa paylamak istersin. Buda mutsuz olduunda ormana gitmek istedi, dnyadan kat. Alt yl sonra ne oldu? Cokuyla dolduktan sonra geri geldi, piyasaya geri dnd. Eritii ey neyse paylalmak zorundayd. Istrapta bir tohum gibisindir. Cokudaysa bir iek; ve elbette gzel kokular rzgra braklmaldr. Bunu hayatnda da kk bir lekte gzlemleyebilirsin. Mutsuzken kaplarn kapatrsn, dostlarn grmek istemezsin. Hibir yere gitmek istemezsin, hibir eye katlmak istemezsin. "Beni yalnz brakn. Ltfen beni yalnz brakn" dersin. Bir kimse ok, ok mutsuz olduunda intihar eder. Bunun anlam nedir? ntihar nedir? ntihar dnyadan bir daha geri dnemeyecek kadar uzaklama abasdr. Yalnzln iine geri dnlemez, kati bir ekilde girmek demektir. ntihar budur. Hi bir adamn mutluyken, coku doluyken, dans ederken intihar ettiini duymuluun var m? Hayr, dans iinden ykseldiinde dar doru infilak edersin, kaplarn ardna kadar aarsn, arkadalarn arrsn, komularn arrsn ve, "Gelin bir ziyafet vereceim; haydi biraz dans edelim ve elenelim. Paylaacak ok eyim var ve size sunmak istiyorum" dersin. Ve kapna gelen kim olursa selamlarsn, buyur edersin. Mutluluk anlarnda herkesi buyur edersin. Sen mutsuzken ise her zaman buyur ettiklerin dahi artk ho karlanmaz. Eer dans edersen varoluun btn bir dans halini alr. O zaten bir dans. Hindular ona Ras-Leela derler; Tanr dans ediyor ve Tanr'nn yan sra yldzlar ve Ay ve Gne ve Dnya dans ediyor, Tanr'nn etrafnda. Budur her zaman srp giden dans; ancak onu sadece dans etmenin yollarn, cokunun lisann rendiinde bilebileceksin. kinci Dnya Sava srasnda tfeini sava alanndayken yere atp en kk kt parasn koarak yerden alp merakl bir ekilde inceleyen, sonra da kt yere doru szlerek giderken zgn bir ekilde ban sallayan bir asker vard. Hastaneye yatrldnda suskundu; taknts belirsiz ve zlemez olarak kald. Her seferinde kanlmaz bir hayal krklnn takip ettii gzle grlr bir umutla kt paralarn toplayp psikiyatri koularnda bir bana doland durdu. Askerlie uygun olmad ilan edildi, bir gn ordudan terhis edildiini duydu, terhisini ald srada sesi geri geldi, "te bu!" diye bard. "te bu!" Cokunluk nihai zgrlktr. Ve o zaman kii cokuyla barr, "te bu! te bu! Evreka! Buldum onu!"

30 -> 70

Ve ironi odur ki onu bulmak iin bir yere gitmene gerek yok. O zaten var. O senin znn, varlnn ta kendisi. ayet bulmaya karar verirsen, tam u anda bulabilirsin. Onun tek bir an bile ertelenmeye ihtiyac yoktur. Youn bir susamlk kapy aabilir. ok byk bir ivedilik seni tam u an zgrletirebilir.

Sayfada Ara

ISTIRABIN KKENLERN A N L A M A K SORULARA VERLEN YANITLAR

Niin strabmz, nsanolu cehaletimizi nasl mutlu ve ve mutsuzluumuzu saadet iinde brakamyoruz? olabilir?

Mutluluun vermeyecei pek ok eyi strap sana verebilir. Aslnda mutluluk senden pek ok eyi alr gtrr. Mutluluk senden hep sahip olduun eylerin tmn, hep olduun eylerin tmn alr; mutluluk seni yok eder. Istrap senin egonu besler ve mutluluksa basite egosuz olma halidir. Sorun budur, sorunun can alc noktas budur. Bu nedenle insanlara mutlu olmak ok zor gelir. Bu nedenle milyonlarca insan strap ierisinde yaamak zorundadr...strap ierisinde yaamay tercih eder. O sana ok, ok kristalize olmu bir ego verir. Istrap ierisinde varsn. Mutluyken yoksun. Istrap iinde kristalleme vardr; mutluluk iinde ise ldar hale gelirsin. ayet bu anlalrsa her ey netleir. Istrap seni zel klar. Mutluluk evrensel bir olgudur, hibir zel taraf yoktur. Aalar mutludur ve hayvanlar mutludur ve kular mutludur. Varoluun tm, insan hari mutludur. Mutsuz olarak insan ok zel, sra d olur. Istrap seni insanlarn ilgisini ekebilir hale getirir. Ne zaman perian bir halde olursan sana ilgi gsterilir, sempati duyulur, sevilirsin. Herkes sana zen gstermeye balar. Perian olmu birisine kim ac ektirmek ister? Kim kskanr sefil birisini? Perian haldeki birisine kim dman olabilir? Bu ok ucuz bir ey olurdu. Perian birisine zen gsterilir, sevilir, ilgi gsterilir. Mutsuzluun ok byk bir getirisi vardr. Eer kadn mutsuz deilse kocas basite onu unutmaya balar. ayet kadn mutsuzsa koca onu gz ard etmenin bedelini deyemez. ayet baba mutsuzsa tm aile, kars, ocuklar evresindedir, onun iin endielidir; bu ok rahatlk verir. Kii yalnz olmadn, bir ailesi, dostlar olduunu dnr. Hasta, depresyonda, strap iinde olduunda, teselli etmek iin, rahatlatmak iin arkadalarn seni ziyaret etmeye gelir. Mutlu olduunda ayn arkadalarn seni kskanmaya balar. Gerekten mutlu olduunda, tm dnyay karnda bulacaksn. Hi kimse mutlu bir insandan holanmaz nk mutlu bir insan dierlerinin egosunu incitir. Dierleri yle dnmeye balar: "Yani sen imdi mutlu oldun ama hepimiz biz hl karanlkta, strap ierisinde ve cehennemde srnyoruz." Dnya mutsuz insanlardan oluur ve hi kimse tm dnyay karsna alabilecek kadar cesaret sahibi deil; bu ok tehlikeli, ok riskli. Istraba tutunmak daha iyi, o seni kalabaln bir paras yapar. Mutlusun ve sen bir bireysin, mutsuzsun kalabaln bir parassn; Hindu, Mslman, Hristiyan, Hintli, Arap, Japon. Mutluluk mu? Mutluluun ne olduunu biliyor musun? O Hintli, Hristiyan, Mslman mdr? Mutluluk basite mutluluktur. Kii baka bir dnyaya gtrlr. Kii artk insan zihninin yaratm olduu dnyann, irkin tarihin bir paras deildir. Kii artk zamann bir paras bile deildir. Gerekten mutlu, saadet ierisinde olduunda, zaman ortadan kalkar, mekn ortadan kalkar. Albert Einstein, gemite bilim adamlar zaman ve mekn diye iki gereklik olduunu dnmtr der. Fakat o, bu iki gereklik iki tane deildir; onlar ayn olan tek bir gerein iki yzdr demitir. Bu nedenle o da tek bir szck olan zaman-mekn szn icat etmitir. Zaman uzayn drdnc boyutundan baka bir ey deildir. Einstein bir mistik deildi, aksi taktirde nc bir gereklii de tantrd; akn olan, ne zaman ne de mekn olan. Bu da oradadr, ben ona "tank" diyorum. Ve bir kez bu orada mevcutken tm lye sahipsindir. Tanr'nn yz, tirmurti kavramnn tmne sahipsin. O zaman tm drt boyuta da sahip olursun. Gereklik drt boyutludur; uzayn boyutu
31 -> 70

ve drdnc boyutu da zaman. Ancak beinci olarak adlandrlamayacak bir ey daha vardr nk gerekten de o beinci deildir; o btndr, akn olandr. O toplumsal deildir, o geleneksel deildir, onun insan zihniyle hibir alakas yoktur. Sorduun soru nemlidir: "Bu straba tutunma da nedir?" Bunun nedenleri vardr. Mutsuzluuna bir bak, izle ve nedenlerin neler olduunu grebileceksin. Ve sonra da coku iinde olmann keyfine izin verdiin o ender anlara bir bak ve sonra da aradaki farklar gr. Birka eyi fark edeceksin: Mutsuz olduunda boyun eersin. Toplum buna baylr, insanlar sana sayg duyar, ok byk bir saygnln olur. Hatta bir aziz haline bile gelebilirsin; bu yzden de senin azizlerin toptan mutsuzdur. Mutsuzluk yzlerinde, gzlerinde kocaman harflerle yazldr. Mutsuz olduklar iin de tm cokunun karsndadrlar. Cokunun tmn zevk dknl olarak lanetlerler; her trl coku olasln gnah olarak lanetlerler. Kendileri mutsuzdur ve tm dnyay da mutsuz grmek isterler. Aslna bakarsan onlar sadece mutsuz bir dnyada aziz olarak alglanlrlar! Mutlu bir dnyada onlarn hastaneye kaldrlmalar, psikolojik tedavi grmeleri gerekir. Onlar hastadr. Pek ok aziz grdm ve gemiteki azizlerin hayatlarna bakyorum. Onlarn yzde doksan dokuzu anormal; nevrozlu hatta psikopat. Ama onlar ok sayg grdler ve unutma, onlar strap ektikleri iin sayg grdler. Ne kadar strap ierisinden getilerse, o kadar da sayg grdler. Her gn kendi bedenlerine kamyla vuran azizler ve bu muhteem ileciyi, kendini cezalandran kiiyi grmek iin toplanan insanlar olmutur. En by bedeninin her taraf yara iinde kalanyd ve bu insanlar aziz olarak algland! Gzler araclyla gzelliin farkna varld ve bu sayede de arzu kabard iin gzlerini dalayan azizler olmutur. Ve onlar gzlerini yok ettii iin sayg grmlerdir. Onlara varoluun gzelliklerini grmeleri iin gz verildi ama onlar kr olmaya karar verdi. Cinsel organn kesip atan azizler vardr ve onlar kendi kendilerini yok etmekte olduklar, kendilerine kar vahet uyguladklar iin ok fazla, muhteem bir sayg grdler. Bu insanlar psikolojik olarak hastayd. Istrabnn iine bir bak ve ok temel eyler bulacaksn. O sana saygnlk verir. nsanlar sana kar daha dosta, daha sempatik davranr. ayet mutsuzsan daha ok arkadan olacaktr. Bu ok garip bir dnyadr, bir eyler kkten yanltr onda. Bu byle olmamaldr, mutlu insann daha ok arkada olmaldr. Fakat mutlu ol ve insanlar seni kskansnlar: artk arkadaa davranmazlar. Aldatlm hissederler; sende onlarda olmayan bir ey vardr. Niin mutlusun? O nedenle biz de, yzlerce asrdr mutluluu bastrp, mutsuzluu ifade ettiimiz ok ince bir mekanizmay rendik: kinci benliin olmutur o. Bu mekanizmay brakmak zorundasn. Nasl mutlu olunacan ren, mutlu insanlara sayg duymay ren ve mutlu insanlara daha ok ilgi gster. nsanla byk bir hizmet olur bu. Mutsuz insanlara ok fazla sempati duyma. Bir insan strap ekiyorsa yardm et ama sempati duyma. Ona perianln deerli bir ey olduu fikrini alama. Ona yardm ettiini ama bunun saygdan kaynaklanmadn, tek sebebinin, perianl olduunu net bir ekilde bilmesini sala. Ve sen srf perianlk irkin bir ey olduu iin bu adam mutsuzluunun iinden kartmaya alyorsun. Brak bu kii perianln irkin olduunu, mutsuzluun erdemli bir ey olmadn, insanla byk bir hizmette bulunmadn hissetsin. Mutlu ol, mutlulua sayg duy ve insanlara mutluluun hayatn amac olduunu anlamalar iin yardm et. Ne zaman saadet ierisinde bir insan grrsen ona sayg duy, bu kutsaldr. Ve ne zaman bir topluluun coku dolu olduunu, enlikli olduunu hissedersen, onu kutsal bir yer olarak algla. Tamamyla yeni bir dil renmek zorundayz, ancak o zaman bu kokumu insanlk deiebilir. Saln, btnln, mutluluun dilini renmek zorundayz. Bu ok zor olacak nk yatrmlarmz ok byk. Bu bir kimsenin sorabilecei en kkten sorulardan birisidir. Ayn zamanda gariptir de; nk mutsuzluu, strab, acy brakmak kolay olmal. Bu zor olmamal: ayet mutsuz olmak istemiyorsan o zaman bunun ardnda ok derin bir karmaa bulunmak zorundadr. Karmaa uradadr; ta ocukluundan beridir mutlu olmana, coku dolu olmana, neeli olmana izin verilmedi. Ciddi olmak iin zorladlar ve ciddiyetse zntl olmay ima eder. Hibir zaman yapmak istemediin eyleri yapmaya zorlandn. aresiz, zayf ve bakalarna bamlydn; doal olarak ne syledilerse yapmak zorunda kaldn. Bu eyleri istemeden, mutsuzca, derin bir diren ierisinde yaptn. Kendine kar o kadar ok ey yapmaya zorlandn ki, yava yava bir ey senin iin ok netleti: Sana kar

32 -> 70

olan her ey dorudur ve sana kar olmayan herhangi bir ey de yanl olmaya mahkmdur. Ve srekli bu ekilde yetitirilmek seni doal bir biimde hznle doldurdu. Tpk salkl olmann doal olmas gibi, neeli olmak da doaldr. Salkl olduunda doktora gidip, "Niin salklym?" diye sormazsn. Salnla ilgili bir soruya gerek yoktur. Fakat hasta olduunda, hemen sorarsn: "Neden hastaym? Sebep nedir, hastalmn nedeni nedir?" Niin mutsuz olduunu sormak tamamen iyi bir eydir. Niin saadet ierisindeyim diye sormak doru olmaz. Hibir neden olmadan coku dolu olmann manyaklk olduunun retildii delirmi bir toplumda bytldn. Basite, ortada bir neden yokken glmsyorsan insanlar kafanda baz tahtalarn gevemi olduunu dnr: Niye glyorsun? Niin ok mutlu grnyorsun? Ve eer, "Bilmiyorum, sadece mutlu hissediyorum" dersen, cevabn sadece onlardaki sende bir eylerin yanl gittii fikrini glendirecektir. Fakat eer mutsuz isen hi kimse sana neden mutsuz olduunu sormayacaktr. Mutsuz olmak doaldr; herkes yledir. Sana zg bir ey deildir. Kendine has bir ey yapmyorsun. Bilinsizce bu fikir, yani mutsuzluun doal, cokunluun ise yapay olduu iinde yer ediyor. Coku dolu olmak kantlanmaldr. Sefalet kanta ihtiya duymaz. Her ne kadar bu sana kar bir ey de olsa, yavaa bu iinde derinlere - kanna, kemiklerine, iliklerine - kadar gmlr. O halde sen izofren olmaya zorlanm durumdasn; doana kar olan bir ey sana dayatlmtr. Olmadn bir ey olmak iin kendinden uzaklatrldn. Herkesin olmamas gereken yerde, olmamas gereken ey olmasdr insanln btn sefaletini yaratan. Ve o olmaya gereksinim duyduu yerde - doutan orada olmaya hakk olan yerde olmad iin de mutsuzdur. Ve sen bu kendinden giderek daha ve daha ok uzaklama halinde olduun iin, eve geri dn yolunu unutmu durumdasn. O yzden de her neredeysen bunun senin evin olduunu dnyorsun; mutsuzluk senin evin haline gelmi, keder senin doan haline gelmi. Ac ekmek salkl olarak kabul edilmi, hastalk olarak deil. Ve birisi, "Bu sefil hayat brak, gereksizce tadn bu aclar brak" dediinde ok nemli bir soru meydana kar: "Sahip olduumuzun hepsi bu! Eer ondan vazgeersek hi kimse olacaz, kimliimizi kaybedeceiz. En azndan imdi u an birisiyim; ac eken birisiyim, perian birisiyim, zgn birisiyim. Eer tm bunlar brakrsam o zaman kimliim nedir sorusu ortaya kacak. Ben kimim? Eve dn yolunu bilmiyorum ve sen toplum tarafndan yaratlm olan sahte evi, ikiyzll benden alm durumdasn." Kimse sokakta plak durmak istemez. Sefil olmak daha iyidir; sefalet bile olsa, en azndan giyebilecein bir ey vardr...ama bunun bir zarar yoktur nk herkes ayn tarz elbiseyi giyiyor. Bedelini deyebilenler iin mutsuzluk pahal bir eydir. Bedeli deyemeyenler iinse iki kat daha pahalya mal olur; onlar yoksul trden bir sefaletin iinde yaamak zorundadr, pek fazla bbrlenecek bir ey yoktur. O halde zengin olan sefil insanlar vardr ve yoksul olan sefil insanlar vardr. Ve sefalet iindeki yoksul insanlar ok alp bir ekilde zengin sefillerin statsne erimeye alyorlar. Mevcut olan tm eitler bunlardr. nc eit tamamen unutulmutur. ncs senin gerekliindir ve iinde hi sefalet yoktur. Bana niin insann mutsuzluunu brakamadn soruyorsun; bunun basit nedeni onun sahip olduu yegne ey olmasdr. Onu daha da m yoksul yapmak istiyorsun? O zaten yoksul. Perian halde zengin insanlar vardr; onunsa kk, minnack bir sefaleti vardr. Onunla gurur duyamaz. Ve sen ona bundan bile vazgemesini sylyorsun. O zaman o, bir hi kimse olacaktr; o zaman bo olacaktr, hilik olacaktr. Ve tm kltrler, tm toplumlar, tm dinler insanla kar bir su ilemitir: Onlar hilikle ilgili, bolukla ilgili bir korku yaratmtr. Hakikatse hiliin zenginlie alan kap olmasdr. Hilik coku dolu olmaya alan kapdr ve kap yokluk olmak zorundadr. Duvar vardr; duvara giremezsin, basite kafan arparsn, kaburgalarn krabilirsin. Niin duvara giremezsin? nk duvarn boluu yoktur, o katdr, kar kar ("object). Bu nedenle biz nesnelere "obje" deriz: Onlar kar kar, onlarn ierisinden gemene izin vermezler, seni engellerler. Bir kap kar kmayan olmaldr, boluk olmak zorundadr. Bir kap demek seni engelleyecek bir ey

33 -> 70

olmamas demektir. eri girebilirsin. Ve bizler boluun kt bir ey olduuna, yokluun kt bir ey olduuna koullandrlm olduumuz iin, mutsuzluu brakp, kederi brakp, tm ekilen aclar brakp sadece bir boluk olmamz koullanmamz tarafndan engelleniyor. Boluk olduun an bir kap; ilahi olana alan bir kap, kendine alan bir kap, seni evine gtren bir kap, sana zg olan doan ile seni balayan bir kap haline gelirsin. Ve insann iinde var olan doas coku dolu olmaktr. Cokulu olmak elde edilebilecek bir ey deildir. O zaten mevcuttur; onunla beraber doduk. Onu kaybetmedik, basite ona srtmz dnerek uzaklatk. O hemen arkamzda; kk bir dn ve muhteem bir devrim. Ve benimle birlikte bu teorik bir soru deildir. Ben yokluu sadece bir kap olarak kabul ettim; ben ona meditasyon diyorum, o yokluk iin baka bir isim olmaktan te bir ey deildir. Ve yokluk gerekletii an, bir anda kendinle yz yze duruyorsundur ve tm strap kaybolur. Yapacan ilk ey basite kendine, nasl bu kadar da geri zekl olmu olduuna glmektir. Bu mutsuzluk hibir zaman mevcut deildi; bir elinle onu yaratyorken, dier elinle de yok etmeye alyordun. Ve doaldr ki blnm haldeydin, izofren bir haldeydin. Bu ok basit ve kolay. Varolutaki en basit ey kiinin kendisi olmasdr. Bunun iin bir abaya gerek yoktur; sen zaten osun. Sadece bir hatrlama...sadece toplumun seni maruz brakt aptalca fikirlerin dna kmak. Ve bu bir ylann eski derisinin dna kayverip asla ardna bile bakmamas kadar basit bir eydir. Bunu anlarsan, tam u an bu olabilir. nk tam u an grebilirsin ki mutsuzluk yok, keder yok. Sessizsin, yokluun kapsnda duruyorsun; ieri doru bir admck daha ve binlerce hayat boyudur seni beklemekte olan hazineyi bulmusundur.

Sayfada Ara

Niin

affetmek,

oktan

geip gitmi aclara

yapp kalmay

brakmak bu

kadar zor?

Ego mutsuzlukla geinir; ne kadar ok mutsuzluk varsa onun iin o kadar beslenme vardr. Coku dolu anlarda ego tamamen yok olur ve tam tersi: ayet ego yok olursa coku zerine yamaya balar. Eer egoyu istersen affedemezsin, unutamazsn; zellikle de aclar, yaralar, hakaretleri, aalanmalar, kbuslar. Unutamayacandan deil. Onlar abartmaya devam edip duracaksn, onlar vurgulayacaksn. Hayatnda gzel olan eyleri unutmaya meyledeceksin, yaamndaki neeli anlar unutacaksn; onlar ego sz konusu olduu srece bir amaca hizmet etmezler. Nee ego iin zehir gibidir ve mutsuzluksa vitamin gibidir. Egonun tm mekanizmasn anlamak zorunda kalacaksn. ayet affetmeye alrsan bu gerek affedi deildir. aba ile sadece basklayabilirsin. Sadece zihninin iinde srp giden aptalca oyunu anladnda affedebilirsin. Yeniden ve yeniden onun tm samal grlmek zorundadr; aksi taktirde bir taraftan bastracaksn ve o dier taraftan gelmeye balayacak. Bir ekliyle onu bastracaksn; o ise kendisini baka bir biimde gsterecek: Bazen o kadar zor fark edilir bir biimde olur ki onun ok iyi yenilenmi, yeniden dekore edilmi ve dayanp denmi ayn eski yap olduunu fark etmek nerdeyse imknszdr, neredeyse yeniymi gibi grnr.

34 -> 70

Ego negatifte yaar nk temelde ego negatif bir olgudur; o hayr deme zerinde var olur. Hayr egonun ruhudur. Ve nasl olur da cokuya hayr diyebilirsin? Mutsuzlua hayr diyebilirsin, straba hayr diyebilirsin. Nasl olur da ieklere ve yldzlara ve gnbatmna ve gzel, ilahi olan her eye hayr diyebilirsin? Ve varoluun tamam onunla dolu - gllerle dolu - ancak sen hep dikenleri topluyorsun; bu dikenlere ok byk bir yatrmn var. Bir taraftan devaml olarak, "Hayr, bu perianl istemiyorum" diyorsun ve dier taraftan ise ona yapyorsun. Ve asrlardr sana affet denildi. Ancak ego affetmek araclyla da yaayabilir, "Affettim. Dmanlarm bile affettim. Ben sradan bir insan deilim" fikriyle kendisini beslemeye balayabilir. Ve unu asla unutma, hayatn temel ilkelerinden birisi udur; sradan bir insan var olmadn dnen kiidir, ortalama insan var olmadn dnen kiidir. Sradanln kabul ettiin an sra d hale gelirsin. Cehaletini kabul ettiin an, ilk k huzmesi varlnn iine girmitir, ilk iek amtr. sa, dmanlarn bala, dmanlarn sev der. Ve o hakldr nk eer dmanlarn balayabilirsen onlardan zgrleirsin; aksi taktirde onlarn hayaleti seni takip etmeye devam eder. Bugn birisi sormutu: "Osho niin uyumlu bir ak ilikisi skc olur ve lr?" Uyumlu olduu basit gerei nedeniyle! Ego iin tm ekiciliini kaybeder; sanki yokmu gibi gzkr. ayet mutlak bir uyum halindeyse onu tamamen unutacaksn. Biraz atmaya ihtiya vardr, biraz mcadeleye ihtiya vardr, biraz nefrete ihtiya vardr. Sevgi - senin szde sevgin - pek derine gitmez; o sadece cildinin derinliindedir ve hatta o kadar bile derin deildir. Ancak nefretin ok derine gider; senin egon kadar derine iner. sa, "Bala," derken hakldr ama o asrlardr yanl anlalmtr. Buda da ayn eyi sylemitir; tm uyanm kiiler kanlmaz olarak ayn eyi syler. Doal olarak lisanlar farkl olabilir - farkl alar, farkl zamanlar, farkl insanlar - ancak vazgeilmez olan z farkl olamaz. Balayamazsan bu, dmannla, aclarnla, incinmiliklerinle yaayacaksn demektir. O nedenle bir taraftan unutmak ve balamak istersin nk unutmann en iyi yolu affetmektir eer affetmezsen unutamazsn - ama dier taraftan da daha derin bir ba vardr. Bu ba anlamadn srece, ne sa, ne de Buda yardm edemeyecek. Onlarn gzel szleri senin tarafndan hatrlanacak ama onlar senin yaam tarznn bir paras olamayacak, kannda, kemiinde, iliinde dolamayacak. Onlar senin manevi ikliminin bir paras olmayacak; onlar bir yabanc, dardan dayatlan bir ey olarak kalacak; onlar gzel, entelektel olarak cezp edici ama varolusal olarak sen yine eski ekilde yaamaya devam edeceksin. Anmsanmas gereken ilk ey egonun varolutaki en negatif ey olduudur. O karanlk gibidir. Karanln pozitif bir varoluu yoktur; o sadece n yokluudur. In pozitif bir varoluu vardr; bu nedenle karanlkla dorudan bir ey yapamazsn. Eer odan karanlk ierisindeyse, karanl odann iinden dar karamazsn, onu dar atamazsn, onu hibir biimde dorudan yok edemezsin. Onunla savamaya alrsan, yenilgiye urayacaksn. Karanlk onunla savaarak yenilgiye uratlamaz. htiaml bir grei olabilirsin ama karanl yenemeyeceini bilmek seni artacaktr. Karanln var olmamas basit nedeni yznden bu imknszdr. Karanlkla ilgili bir ey yapmak istersen k araclyla gitmen gerekir. Karanlk istemezsen ieriye k getir. Karanlk istersen, o zaman da klar kapat. Ama kla bir ey yap; karanlkla dorudan hibir ey yaplamaz. Negatif var olmaz; ego da yle. Bu nedenle affetmeni nermiyorum. Sana sevmelisin ve nefret etmemelisin demiyorum. Sana btn gnahlarn brakmalsn ve erdemli olmalsn demiyorum. nsan tr bunlarn hepsini denedi ve tamamen baarsz oldu. Benim iim tamamen deiik. Ben diyorum ki: Varlna k getir. Tm bu karanlk paralaryla urama. Ve karanln tam ortasnda ego vardr. Ego karanln merkezidir. Sen k getir - yntem meditasyondur - daha ok farknda ol, daha ok tetikte ol. Aksi taktirde bastrmaya devam edeceksin ve bastrlan ey ne olursa olsun tekrar ve tekrar ve tekrar bastrlmak zorundadr. Ve faydas olmayan, hibir faydas olmayan bir egzersizdir. O baka bir yerden gelmeye balayacaktr. Sende daha zayf baka bir nokta bulacaktr. "Niin affetmek, oktan geip gitmi aclara yapp kalmay soruyorsun. brakmak bu kadar zor?" diye

Onlarn sahip olduun yegne ey olmas basit gerei yznden. Ve eski yaralarnla oynamaya srekli devam ediyorsun ki bu sayede onlar hafzanda taze tutabilesin. Onlarn iyilemesine asla izin vermiyorsun.

35 -> 70

Bir adam trenin kompartmannda oturuyordu. Onun tam karsnda da yannda bir piknik sepeti duran bir rahip oturuyordu. Adamn yapacak baka ii olmad iin o da rahibi izlemeye koyuldu. Bir sre sonra rahip piknik sepetini ap dizlerinin zerine zenle koyduu bir bezi kartt. Sonra cam bir kse ald ve bezin zerine yerletirdi. Sonra bir bak ve bir elma kartt, elmay soydu, kesti, elmann dilimlerini kseye koydu. Sonra kseyi eline ald, arkasna yasland ve elmay pencereden dar boca etti. Sonra bir muz ald, soydu, dorad, kseye koydu ve pencereden darya boca etti. Ayn eyi bir armuda ve birka tane kiraza ve bir ananasa ve bir tas kremaya da yapt; hepsini zenle hazrladktan sonra pencereden aaya boca etti. Sonra kseyi temizledi, bezdeki krntlar silkeledi ve hepsini piknik sepetine geri koydu. Rahibi aknlk iinde izlemekte olan adam en sonunda sordu: "Affedersiniz Peder ama ne yapyorsunuz burada?" Rahip son derece sakin bir ekilde yantlad: "Meyve salatas yapyorum." "Ama hepsini pencereden aaya atyorsunuz" dedi adam. "Evet," dedi rahip. "Meyve salatasndan nefret ederim." nsanlar nefret ettikleri eyleri tamaya devam ediyorlar. Nefretlerinin iinde yayorlar. Yaralarna srekli parmak basyorlar ki bu sayede iyilemesin; iyilemesine izin vermiyorlar, onlarn tm hayat gemilerine bal. imdide yaamaya balamadka, gemii unutmay ve balamay baaramayacaksn. Gemite olan her eyi unutup balaman nermiyorum; benim yaklamm bu deil. Ben diyorum ki: imdide yaa. Varolua pozitif yaklam budur; imdide yaa. Daha ok meditasyon halinde ol, daha farknda ol, daha tetikte ol nk sen tetikteyken ve farkndayken imdidesindir, demek de onu sylemenin baka bir yoludur. Farkndalk gemite ve gelecekte olamaz. Farkndalk sadece imdiyi bilir. Farkndalk gemi nedir bilmez; onun sadece tek bir zaman vardr o da imdiki zamandr. Farknda ol ve sen imdinin daha ok tadn kartmaya baladka, imdinin iinde olmann saadetini hissetmeye baladka, herkesin yapmaya devam edip durduu u aptalca eyi brakacaksn. Gemie gidip durmay brakacaksn. Unutmak ve balamak zorunda kalmayacaksn, o basite, kendiliinden ortadan kayboluverecek. aracaksn: nereye gitmitir? Ve bir kez gemi artk mevcut deilse gelecek de yok olur nk gelecek sadece gemiin bir yansmasdr. Gemiten ve gelecekten zgr olmak zgrl ilk defa tatmak demektir. Ve bu deneyimde kii btn, salkl hale gelirse tm yaralar iyileir. Anszn artk hibir yara yoktur; ok derin bir iyi olma hali iinden ykselir. Bu iyi olma hali dnmn balangcdr.

Sayfada Ara

Niin

pireyi

deve

yaparz?

nk ego pirelerle iyi hissetmez, rahat edemez; o develeri ister. Sefillik bile olsa bir kstebek yuvas olmamaldr, bir Everest olmaldr. Mutsuzluk bile olsa ego sradan bir mutsuzluk istemez; o olaanst bir mutsuzluk ister! yle ya da byle kii birinci gelmek ister. O yzden de kii pireyi deve yapmaya devam eder durur. nsanlar hibir ey yokken problem yaratp durur. Binlerce insanla problemleri hakknda konumuumdur ve henz gerek bir sorunla karlamadm! Tm sorunlar uyduruk; onlar sen yaratyorsun nk sorunlar olmadan kendini bo hissediyorsun. Sorunlar olmadan yaplacak hibir ey yok, kavga edilecek bir ey yok, gidecek bir yer yok. nsanlar bir gurudan dierine, bir ustadan dierine, bir psikanalizciden dierine, bir yzleme grubundan dierine gidip duruyor nk eer gitmezlerse boluk hissedecekler ve hayatn anlamszln hissedecekler birden. Sorun yaratrsn ve bu sayede de hayatn ok byk bir i, bir geliim olduunu hissedersin ok etin mcadele etmek zorundasndr. Ego sadece mcadele ettiinde, savatnda var olabilir, unutma. Ve sorun ne kadar bykse, meydan okuma ne kadar bykse, egon da o kadar ykselir, yksee havalanr. Sorunlar yaratrsn. Sorunlar var olmaz. imdi eer izin verirsen, pireler dahi yoktur. Bu da senin
36 -> 70

hilendir. Diyorsun ki, "Tamam, develer olmayabilir ama pireler vardr." Hayr pireler dahi yok; bunlar senin yaratmlarn. nce hibir ey yokken pireleri yaratyorsun, sonra da pirelerden develeri yaratyorsun. Ve rahipler ve psikanalizciler ve gurular mutludur nk onlarn tm ticareti senin sayende var olur. ayet hibir eyden pireler yaratmazsan ve pirelerden de develer yaratmazsan, gurularn sana yardm etmelerinin ne yarar olur? nce yardm edilecek bir durumda olman gerekir. Ltfen yaptn eye bir bak, ne samalklar yapyorsun. nce bir sorun yaratyorsun, sonra da zm arayna giriyorsun. Sadece niin sorunu yarattn izle. Sorunu yaratyorken, zm ta en bandadr; yaratma onu! Fakat bu seni cezp etmez nk o zaman birden kendi stne dmdz frlatlrsn. Yaplacak hibir ey yok? Aydnlanma yok, satori yok, samadhi yok? Ve sen derinden huzursuzsun, bosun, kendini her ne ile olursa olsun doldurmaya alyorsun. Hibir sorunun yok; sadece bu kadar anlalmak zorundadr. Tam u anda tm sorunlar brakabilirsin nk onlar senin yaratmlarn. O halde sorunlarna bir kez daha bir bak. Derinlemesine baktka, daha kk grneceklerdir. Onlara bakmay srdr ve yava yava kaybolmaya balayacaklar. Bakmaya devam et ve boluk olduunu; gzel bir boluun seni sarmaladn bulacaksn. Yaplacak hibir ey yok, hibir ey olmaya gerek yok nk zaten osun. Aydnlanma edinilecek bir ey deildir, sadece yaanlr. Ben aydnlanmaya eritim dediimde basite onu yaamaya karar verdim demektir. Bu kadar yeter! Ve o zamandan beridir onu yaamaktaym. Artk sorun yaratmakla ilgilenmemen bir karardr; hepsi bu. Artk u sorun yaratma ve zm arama samalyla bir iinin kalmamas bir karardr. Tm bu samalk kendi kendinle oynadn bir oyundur. Kendi kendine saklanyorsun ve kendi kendini yakalamaya alyorsun; her iki taraf da sensin. Ve bunu biliyorsun! Bu yzden ben bunu derken glyor, kahkaha atyorsun. Komik bir eyden bahsetmiyorum; bunu anlyorsun. Sen kendi kendine glyorsun. Sadece glmene bir bak, sadece kendi glmsemene bir bak; bunu anlyorsun. Byle olmak zorunda nk bu senin kendi oyunun. Sen saklanyorsun ve kendini yakalamak ve bulabilmek iin bekliyorsun. Kendini tam imdi bulabilirsin nk saklanan sensin. Bu nedenle Zen insanlar insanlarn kafalarna vurup duruyor. Ne zaman biri gelip "Bir Buda olmak istiyorum," diye sorsa usta ok kzar. Bu kii samalyor, o bir Budadr. ayet Buda bana gelip nasl bir Buda olunacan sorarsa ne yapmam beklenebilir? Kafasna vuracam! "Sen kimi aptal yerine koyduunu sanyorsun? Sen bir Budasn." Kendin iin gereksiz yere bela karma. Eer bir sorunu nasl daha byk ve daha byk ve daha byk hale getirdiini, onu nasl fr fr dndrdn ve tekerlei nasl daha hzl ve daha hzl ve daha hzl hareket ettirdiini izleyebilirsen, bir kavray zerine gne gibi doacaktr. O zaman anszn sefaletinin zerinde bulursun kendini ve tm dnyann sempatisine ihtiya duyarsn. Sen ok byk bir sorun yaratcsn...sadece bunu anla ve birden problemlerin yok olacak. Sen mkemmel bir ekle sahipsin; sen mkemmel dodun, tm mesaj budur. Sen mkemmel dodun; mkemmellik senin en derindeki doandr. Sadece onu yaamak durumundasn. Karar ver ve onu yaa. ayet bu oyundan bkmadysan devam edebilirsin ama neden olduunu sorma. Biliyorsun. Neden basit. Ego bolukta var olamaz, o bir eyle savamaya ihtiya duyar. Hayalindeki bir hayalet bile ie yarayacaktr ama savaacak birisine ihtiya duyarsn. Ego sadece atmada var olur; egonun bir varl yoktur, o bir gerginliktir. Ne zaman bir atma varsa gerginlik ykselir ve ego var olur; atma yoksa gerginlik kalkar ve ego yok olur. Ego bir nesne deildir, bir gerginliktir. Ve elbette hi kimse kk gerginlikler istemez, herkes byk gerginlikler ister. ayet senin kendi problemlerin yetmezse, insanlk hakknda ve dnya hakknda ve gelecek hakknda sosyalizm, komnizm ve tm bu plkler hakknda dnmeye balarsn. Sanki btn dnya senin tavsiyelerine mahkmmu gibi onun zerinde dnmeye balarsn. O zaman, "srail'de ne olacak? Afrika'da ne olacak?" diye dnmeye balarsn. Ve tavsiyelerde bulunmaya devam edersin ve sorun yaratrsn. nsanlar ok heyecanlanr ve uyuyamazlar nk bir takm savalar sryor. ok heyecanlanrlar. Kendi hayatlar o kadar sradan ki baka baz kaynaklardan sra dlklar edinmek zorunda kalacaklar. Ulus zor bir dnemde ve onlar ulus ile zdeleir. Kltr zor bir dnem geiriyor, toplum zor bir dnem geiriyor; imdi daha byk sorunlar var ve sen onlarla zdeleirsin. Sen bir Hindusun ve Hindu kltr zor durumda; Sen bir Hristiyansn ve kilise zor durumda. Tm dnya

37 -> 70

tehlikede. Artk sen sorunun araclyla byk hale gelirsin. Egonun baz problemlere ihtiyac vardr. Bunu anlarsan, bu kavrayn kendisinin iinde tekrardan develer pireye dnr ve sonra da pireler yok olur. Anszn bir boluk, her tarafta saf bir boluk vardr. Aydnlanma denen ey tamamen buna ilikin bir eydir; hibir sorun olmadnn derinden anlalmasdr. O zaman, zlmesi gereken sorun yokken ne yapacaksn? Birden yaamaya balayacaksn. Yiyeceksin, uyuyacaksn, seveceksin, sohbet edeceksin, ark syleyeceksin, dans edeceksin; yaplacak baka ne var ki? Bir tanr haline geldin, yaamaya baladn. ayet bir Tanr varsa kesin olan bir ey var: Hibir sorunu olmayacaktr. Bu kadar kesindir. O zaman tm vaktinde ne yapacak? Sorun yok, danlacak psikiyatr yok, gidip teslim olunacak bir guru yok...Tanr ne yapyor? Ne yapacak? ldryor, deliriyor olmal! Hayr, o yayor; onun hayat tamamyla yaamla dolu. Yiyor, uyuyor, dans ediyor, k oluyor ama hibir sorun olmadan. Tam u an yaamaya bala ve daha ok yaadka daha az sorun olduunu greceksin. nk artk senin boluun iek ayor ve yayor, buna gerek yok. Yaamadnda ayn enerji aclar. Bir iek haline gelecek olan enerji tkanr. Ve tomurcuklanmasna izin verilmediinde kalpteki bir diken halini alr. O ayn enerjidir. Kk bir ocuu, bir keye zorla oturup tamamyla hareketsiz, kprdamaz hale gelmesini syle. Ne olduunu gzlemle...sadece birka dakika nce mkemmelen rahatt, akyordu; imdi yz kpkrmz olacaktr nk kendisini zorlamak, tutmak zorunda kalacaktr. Tm bedeni kaskat hale gelecektir ve yerinde duramayacaktr ve kendisinin dna zplamak isteyecektir. Enerjiyi kprdamadan oturmaya zorladn; artk onun bir amac yok, anlam yok, hareket edecek alan yok, tomurcuklanacak ve iek aacak bir yer yok; tkanm, donmu, katlamtr. ocuk cehennem azab ekiyor, geici bir lm bu. imdi eer ocua yeniden bahede kouturmasna ve oynamasna izin vermezsen sorun yaratmaya balayacaktr. Fantezi kuracak; zihninde sorunlar yaratacak ve bu sorunlarla boumaya balayacak. Byk bir kpek grecek ve korkacak ya da bir hayalet grecek ve onunla savamak zorunda kalp ondan kaacak. imdi o problemler yaratyor; bir nceki an her yne doru, etrafta akan ayn enerji tkanmtr ve tatszlamtr. ayet insanlar biraz daha ok dans edebilir, biraz daha ok lgnlaabilirse enerji daha iyi akacaktr ve onlarn sorunlar yava, yava kaybolacaktr. Bu nedenle dans zerinde fazlasyla srar ediyorum. Orgazm olana kadar dans et; brak tm enerji bir dansa dnsn ve birden greceksin ki bir kafan yok; kafanda tkal kalm enerji her yerde hareket ediyor, gzel desenler, hareketler, resimler yaratyor. Ve dans ettiinde bedeninin artk kat bir ey olmad, esneyen, akan bir ey olduu bir an gelir. Dans ettiinde artk snrlarnn o kadar belirgin olmad bir an gelir; erir ve kozmosla karrsn, snrlar karyor. Bir dansy izle; onun bir enerji olgusu haline geldiini, artk sabit bir form olmadn, bir erevede olmadn greceksin. erevesinin, eklinin dna akyor ve daha canl hale, daha canl ve daha canl hale geliyor. Fakat sadece sen kendin dans edersen gerekten ne olduunu bileceksin. erdeki kafa kaybolur; yeniden bir ocuksun. O zaman sorun yaratmazsn. Yaa, dans et, uyu her eyi mmkn olduunca tam olarak yap. Ve tekrar ve tekrar hatrla: "Ne zaman kendini herhangi bir sorun yaratrken yakalarsan kendini hemen onun iinden syr. Bir kez sorunun iine girdiinde bir zme ihtiya olacak. Ve bir zm bulsan dahi, bu zmn iinden bin bir tane baka sorun kacaktr yeniden. Bir kez ilk adm kardnda yeniden tuzaa dtn. Ne zaman kendini bir sorunun iine doru girerken grrsen, kendini yakala; ko, zpla, dans et ama sorunun iine girme. Hemen bir eyler yap ki sorunu yaratan enerji svlasn, buzlar zlm hale gelebilsin; eriyip kozmosa geri dnsn. lkel insanlarn pek ok sorunu yoktur. Hindistan'da hi rya dahi grmediini syleyen ilkel gruplarla karlatm. Freud bunun mmkn olabileceine inanamazd. Onlar rya grmez ancak, ayet arada bir birisi rya grecek olursa - ki bu ok ender bir olaydr - tm ky oru tutar, Tanrya dua eder. Bir ey yanl gitmitir, yanl bir ey olmutur...bir kii rya grmtr. Bu onlarn kabilelerinde asla olmaz nk onlar o kadar tam bir ekilde yaarlar ki uykuda tamamlanmak zere kafada hibir ey kalmaz. Tamamlamadan braktn ne varsa ryalarnda tamamlanmak zorundadr; yaamadn her ne varsa bitmemi bir i olarak kalr ve kendisini zihinde tamamlar; rya denilen ey budur. Tm gn dnmeye devam edersin. Dnmek sadece yaamak iin kullandndan daha fazla enerjin

38 -> 70

olduunu gsterir; senin szde hayatnn ihtiya duyduundan daha fazla enerjin var. Gerek hayat skalyorsun. Daha ok enerji kullan, o zaman taze enerjiler akyor olacak. Sen sadece bir cimri olma. Onlar bugn kullan; brak bugn tam olsun; yarn kendi bann aresine bakar, yarn hakknda endieye kaplma. Kayg, problem, endie, bunlarn hepsi sadece bir tek eyi; doru bir biimde yaamadn, hayatnn henz bir kutlama, bir dans, bir enlik olmadn gsteriyor. O yzden de tm bu sorunlar... Yaarsan ego yok olur. Hayat ego nedir bilmez, o sadece yaamay, yaamay, yaamay bilir. Hayat benlik, merkez nedir bilmez; hayat ayrm nedir bilmez. Nefes alrsn; hayat iine girer. Nefes verirsin; sen hayatn iine girersin. Ayrm yoktur. Yersin ve aa meyve araclyla iine girer. Sonra bir gn lrsn, topraa gmlrsn ve aalar seni emer ve sen bir meyveye dnrsn. ocuklarn da seni tekrardan yiyecek. Sen atalarn yemektesin; aalar onlar meyvelere dntrmtr. Sen bir vejetaryen olduunu mu sanyorsun? Grnme aldanma. Hepimiz yamyamz. Hayat tektir, o hareket etmeye devam eder. O senin iine gelir; senin iine geldiini sylemek doru deildir nk sanki hayat senin iine gibi anlalr. Sen var olmuyorsun; yalnzca hayatn gelmesi ve olmuyorsun; sadece sonsuz sayda biimiyle, enerjisiyle, milyonlarca kez anlayabilirsen, brak bu anlay senin yegne kanunun olsun. iinden geer. Aslnda, senin gelir ve senin dna karm gitmesi var olur. Sen var ... hayat var oluyor. Bunu bir

Sayfada Ara

Niin

her zaman

bu

kadar berbat hissediyorum? Beni bundan

tamamen

kurtaramaz

msn?

Cevap sorunun iinde. Kendi varlnn sorumluluunu almak istemiyorsun, baka birisi bunu yapmal. Ve strabn tek nedeni de budur. Baka birisinin senin strabn dindirmesini salayacak hibir yol yoktur. Baka birisinin seni coku dolu yapabilmesinin bir yolu yoktur. Fakat coku dolu mu yoksa strap ierisinde mi olduun hakknda baka kimsenin hibir ey yapamayacan, kendinin sorumlu olduunu fark edebilirsen Istrabn senin yaptn bir eydir; cokun da senin yapacan bir ey olacaktr. Ancak, bunu kabul etmek zordur: strap benim yaptm bir ey mi? Herkes kendi strabndan bakalarnn sorumlu olduunu hisseder. Koca, mutsuzluklarnn nedeninin kars olduunu dnr; kadn, mutsuzluklarnn nedeninin kocas olduunu dnr; ocuklar, mutsuzluklarnn nedeninin ebeveynleri olduunu dnr; ebeveynler, mutsuzluklarnn nedeninin ocuklar olduunu dnr. Bu son derece karmak bir hal almtr. Ve baka birisi senin strabnn sorumlusu olduunda, sorumluluu baka birisine vererek zgrln kaybettiinin farkna varmazsn. Sorumluluk ve zgrlk ayn madalyonun iki yzdr. Ve sen strabndan bakalarnn sorumlu olduunu dndn iindir ki arlatanlar, szde kurtarclar, Tanr'nn szcleri, "Beni takip etmek dnda yapmanz gereken hibir ey yok. Bana inann ve sizi kurtaracam. Ben sizin obannzm ve siz de benim koyunlarmsnz" diyen peygamberler var. sa Mesih gibi insanlara kar, ayaa kalkp tek bir kiinin dahi, "Senin oban bizim de koyun olduumuzu, senin kurtarc olduunu ve bizim de senin merhametine baml olduumuzu, tm dinin sana inanmak olduunu sylemek tamamyla bir hakarettir" dememesi gariptir. Fakat biz strabmzn sorumluluunu bakalarnn omzuna attmz iin saadetin de bakalarndan gelecei mantksal sonucunu kabul etmi durumdayz. Doaldr ki ayet strap bakalarndan geliyorsa, o zaman saadet de bakalarndan gelmek zorundadr. Fakat o zaman sen ne yapyorsun? Sen ne strabndan, ne de saadetinden sorumluysan; bu durumda senin ilevin nedir? Amacn nedir? Birka kiinin seni perian etmeleri ve sonrasnda bakalarnn da sana yardm edip seni kurtarmas ve mutlu klmas iin sadece bir hedef tahtas olmak m? Sen yalnzca bir kukla msn ve tm iplerin bakalarnn elinde mi? Sen kendi insanlna sayg duymuyorsun; sen kendine sayg duymuyorsun. Senin kendi varln iin, kendi zgrln iin hi sevgin yok.
39 -> 70

Hayatna saygl olursan, tm kurtarclar reddedeceksin. Tm kurtarclara, "Kaybolun! Sadece kendinizi kurtarn, bu yeter. Bu benim hayatm ve onu ben yaamalym. Yanl bir ey yaparsam mutsuzluumun acsna katlanacam; hibir ikyette bulunmadan yanl davranlarmn sonularn kabul edeceim" dersin. Muhtemelen kii bu ekilde renir; derek kii ayaa kalkar; yanl yola saparak yeniden geri dner. Bir hata yaparsn... fakat her hata seni daha zeki yapar; ayn hatay bir daha yapmayacaksn. Ayn hatay tekrar edersen bu senin renmiyor olduun anlamna gelir. Zekn kullanmyorsun, bir robot gibi davranyorsun. Benim tm abam her insan evladnn kendisine ait olan - ve nne gelene datm olduu - z saygsn geri vermektir. Ve tm aptallk burada balar nk strabndan sorumlu olduunu kabul etmeye hazr deilsin. Sadece bir dn: Sorumlusu olmadn tek bir strap dahi bulamazsn. Kskanlk olabilir, kzgnlk olabilir, agzllk olabilir ama iindeki bir ey bu strab yaratyor olmal. Ve sen hi herhangi birisinin baka birisine saadet getirdiini grdn m? Bu da sana, senin sessizliine, senin sevgine, senin huzuruna, senin gvenine baldr. Ve mucize gerekleir; kimse onu yapmaz. Tibet'te Marpa hakknda gzel bir yk vardr. Gerek olaylara dayanmyor olabilir ama son derece nemlidir. Ben olaylar pek umursamyorum. Benim zerinde durduum ey ise tamamyla farkl bir ey olan tad hakikat ve nemdir. Marpa bir usta olduunu duymutu. Ustay arad ve ona gitti, ustann nnde eildi, tamamen ona gvendi. Ve ustaya sordu: "imdi yapmam gereken ey nedir?" Usta dedi ki: "Bir kez benim nmde eilip kendini teslim ettin mi, yapman gereken hibir ey yoktur. Sadece bana inan. Benim adm senin iin yegne gizli mantradr. Ne zaman zora dersen sadece benim adm anmsa ve her ey dzelecektir." Marpa onun ayana dokundu. Ve hemen denedi onu, o ylesine basit bir adamd ki, nehrin zerinde yrd. Usta ile yllardr birlikte olan dier mritler buna inanamad; suyun zerinde yryordu! Ustaya bunu ilettiler, "u adam, siz onu anlamamsnz. O sradan bir adam deil, suyun zerinde yryor!" Usta, "Ne?" dedi. Hepsi nehre doru yrd ve Marpa suyun zerinde yryor, ark sylyor, dans ediyordu! Kyya geldiinde usta sordu: "Bunun srr nedir?" "Srr nedir mi? O sizin bana verdiiniz srla ayn sr; sizin adnz. Sizi hatrladm. Dedim ki, 'Usta, su stnde yrmeme izin ver' ve oldu" dedi. Usta kendi isminin bunu yapabileceine inanamad. Kendisi bile su stnde yryemiyordu. Ama kim bilir... hi denememiti. Denemeden nce birka eyi daha kontrol etmekte yine de fayda olduunu dnd, o yzden de Marpa'ya, "u uurumdan da atlayabilir misin?" diye sordu. Marpa, "Ne derseniz yaparm" dedi. Tepeye trmand ve uurumdan atlad. Ve, hepsi vadide durup Marpa'nn kalan paralar olacak m diye bekliyordu! Marpa'nn paralarn dahi bulsalar bu bir mucize iin yeterli olacakt; tepe o kadar yksekti. Ama Marpa aaya glmseyerek, lotus pozisyonunda oturur vaziyette indi. O vadideki bir aacn altna indi ve oturdu. Hepsi etrafn evreledi. Hepsi ona bakt, bir syrk dahi yoktu. Usta dedi ki: "Bu nemli bir ey. smimi kullandn m?" "Senin adnd" dedi. Usta, "Bu kadar yeterli, imdi ben deneyeceim" dedi ve ilk admda batt. Marpa usta battnda inanamad. Mritleri bir ekilde atlayp onu kardlar; nerdeyse lm gibiydi. Cierlerinden su karld... bir ekilde hayatta kald. Marpa, "Neler oluyor?" diye sordu.

40 -> 70

Usta dedi ki, "Beni balamalsn. Ben bir usta deilim, ben sadece bir taklitiyim." Ancak, Marpa da, "ayet sen bir taklitiysen, o zaman ismin nasl ie yarad?" diye sordu. Takliti, "Benim adm ie yaramad, o senin gvenindi. Kime gvendiinin nemi yok; gvenin, sevginin, bunlarn btnlnn nemi var. Ben kendime gvenmiyorum. Ben herkesi kandryorum, nasl gvenebilirim? Benim iin gven imknszdr. Sen masum bir adamsn, bana gvendin. Senin gvenin yznden mucizeler gerekleti" dedi. yknn gerek olup olmamas nemli deil. Bir ey kesin; kaynaklanyor. strabn hatalarndan kaynaklanyor ve saadetin de gveninden, sevginden

Esaretin senin yaratmndr ve zgrlnse senin manifestondur. Bana soruyorsun, "Niin strap iindeyim?" Istrap ekiyorsun nk onun sorumluluunu kabul etmemi durumdasn. Istrabnn ne olduunu sadece gr, nedenini bul; ve sebebi kendi iinde bulacaksn. Sebebi ortadan kaldr ve strap yok olacak. Fakat insanlar sebebi ortadan kaldrmak istemiyor, onlar strab ortadan kaldrmak istiyor. Bu mmkn deil, bu kesinlikle bilimsel deil. Ve sonra benden seni kurtarmam, sana yardm etmemi istiyorsun. Bir dilenci olmana hi gerek yok. Dilenci olmanza gerek yok. Siz koyun deilsiniz, siz imparatorlarsnz. Mutsuzluunun sorumluluunu kabul et ve saadet, zgrlk, coku, aydnlanma, lmszlk iin tm sebeplerinin iinde sakl olduunu bulacaksn. Hibir kurtarcya ihtiya yok. Ve hibir zaman kurtarclar olmad; tm kurtarclar sahte. Onlara tapnlmtr nk sen hep seni kurtaracak birisini aradn. Onlar hep ortaya kt nk onlara hep talep vard ve nerede bir talep varsa orada arz da vardr. Bir kez bakalarna yaslanmaya baladnda ruhunu kaybediyorsundur. Herhangi baka birisinin sahip olduu kadar evrensel bir bilince sahip olduunu, herhangi bir Gautam Buda'nnki kadar ihtiaml bir bilince sahip olduunu unutuyorsun; sadece onun farknda deilsin, onu aramam durumdasn. Ve aramadn nk onu bakalarnda; seni kurtaracak birisinde, sana yardm edecek birisinde aryorsun. Tm kralln sana ait olduunu fark etmeden dilenmeye devam edip duruyorsun. z sayg ve zgrlk ve sorumluluk en temel prensiplerden birisi olarak anlalmaldr.

Sayfada Ara

Niin

herkes

olmad

bir eymi gibi

davranyor?

Bunun

ardndaki psikoloji nedir?

Bunun nedeni herkesin ta ocukluundan beridir ayplanmasdr. Kendi kendine, kendiliinden yapt her ne olursa olsun o kabul edilmezdir. ocuun yetimek zorunda olduu kalabaln, insanlarn kendi fikirleri ve idealleri vardr. ocuk bu fikir ve ideallere uymak zorundadr. ocuk aresizdir. Bunu hi dndn m? nsan yavrusu tm hayvanlar alemindeki en aresiz ocuktur. Tm hayvanlar ebeveynlerinin ve topluluun destei olmadan hayatta kalabilir ama insan yavrusu bunu yapamaz, hemen lecektir. O dnyadaki en aresiz yaratktr: ok hassas ve lm tehlikesine ok aktr. Doaldr ki g sahibi insanlar ocuu istedikleri kalba dkebilirler. O yzden herkes u an olduu hale, yani kendisine kar hale gelmitir. Herkesin olmad bir eymi gibi davranmasnn ardndaki psikoloji budur. Herkes izofren bir haldedir. Onlarn asla kendileri olmalarna izin verilmedi, doalarnn mutlu olmalarna msaade etmedii bir baka kii olmaya zorlandlar. O nedenle kii byyp ayaklar zerinde durmaya baladnda, gerekte varlnn paras olsayd

41 -> 70

houna gidecek olan pek ok eyi taklit etmeye balar. Fakat bu delirmi dnyada herkes arptlm durumdadr. Herkes bir bakas haline getirilmitir; onlar bu deil ve onlar bunu biliyor. Herkes bir doktor olmaya, bir mhendis olmaya, bir politikac olmaya, bir sulu olmaya, bir dilenci olmaya zorlandn biliyor. Etrafta her trden zorlama vardr. Hindistan, Bombay'da tek ii ocuklar alp sakatlamak, kr etmek, topal brakmak ve onlar dilenmeye ve topladklar tm paray geri getirmeye zorlamak olan insanlar vardr. Evet, onlara yiyecek, barnacak bir yer verilecektir. Onlar insan deildir, onlar birer mal gibi kullanlacaktr. Bu en ar olandr ama ayn ey, az ya da ok herkesin bana gelmi durumdadr. Hi kimse kendisiyle bark deildir. Bu dnyada yalnzca tek bir mutluluk vardr ve o da kendin olmaktr. Ve hi kimse kendisi olmad iin de, herkes kendisini bir ekilde; maskelerle, ikiyzllklerle, gsterilerle saklyor. Kim olduklarndan utanyorlar. Dnyay, herkesin kendi ieklerinin getirilmesine izin verildii gzel bir bahe deil, bir pazaryeri haline soktuk. Kadife ieklerini gl getirmeleri iin zorluyoruz; imdi kadife iekleri nereden gl retip getirsinler? Bu gller plastik gller olacaktr ve kalbinin en derinlerinde kadife iei utan duyup, "Kalabala ba kaldracak kadar cesur olamadm. Bana plastik glleri dayattlar ve ben iimde zsuyu akmakta olan kendi gerek ieklerime sahibim ama kendi gerek ieklerimi gsteremiyorum" diye haykryor olacak. Sana her ey retildi ama sana kendin olman retilmedi. Bu mmkn olan en irkin toplum eklidir nk herkesi perian eder. stemediin bir ey olmak, birlikte olmak istemediin birisiyle olmak, yapmak istemediin bir ey yapmak, bunlardr senin strabnn temelleri. Ve bir taraftan toplum seni perian etmeyi baarmtr ve dier taraftan da ayn toplum senin mutsuzluunu gstermemeni bekler; en azndan toplum iinde, akta deil. O senin zel meselen. Bunu onlar yaratt; o gerekten toplumsal bir mesele zel mesele deil. Perianln iin tm sebepleri yaratm olan ayn kalabalk sana, "Istrabn sana aittir ama dar ktnda glmseyerek k. Mutsuz suratn bakalarna gsterme" der. Onlar buna grg kurallar, adap, kltr der. O sadece ikiyzllktr. Er ya da ge karar vermek zorundasn. "Bedeli ne olursa olsun ben sadece kendim olmak istiyorum. Ayplanmak, kabullenmemek, saygnl yitirmek; hepsi tamam ama artk bir bakasym gibi yapamayacam" demek zorundasn. Ve bu karar ve bu kararn ilan - zgrln ilan, kalabaln arlndan zgrlemenin ilan - doal varln, senin bireyliini dnyaya getirir. O zaman hibir maskeye ihtiya duymazsn. O zaman sadece, neysen o olarak kendin olabilirsin. Nasl kendim olabilirim?

Bu dnyadaki en kolay ey olmal ama deildir. Kendisi olmak iin kiinin bir ey yapmasna ihtiya yoktur; o zaten odur. Baka trl nasl olabilirdin? Nasl baka birisi olabilirdin? Fakat sorunu anlayabiliyorum. Sorun kar nk toplum herkesi yozlatrr. O zihni, varl yozlatrr. O sana eyleri dayatr ve sen de kendinle temasn kaybedersin. O senden, olman gereken kiiden daha baka bir ey kartmaya alr. Seni merkezinin dna karr. Seni kendinden uzaklara srkler. O sana bir sa gibi ya da bir Buda gibi olmay ya da yle ya da byle olmay retir; asla sana kendin olman sylemez. Asla sana olma zgrln tanmaz; zihnine yabanc, dsal imajlar zorla yerletirir. O zaman sorunlar kar. Rol yapabilirsin ama rol yaptnda asla tatmin olmazsn. Her zaman kendin olmak istersin - bu doaldr - ve toplum da ona izin vermez. O senden baka birisi olman ister. Senin taklit olman ister. Senin gerek olman istemez nk gerek insanlar tehlikeli insanlardr; gerek insanlar asidir. Gerek insanlar yle kolaylkla kontrol edilemez, sisteme uydurulamaz. Gerek insanlar kendi gerekliklerini kendi tarzlarnda yaar; onlar kendi ilerine bakar, baka eylerle uramazlar. Onlar din adna, devlet, ulus, rk adna feda edemezsin. Onlar herhangi bir eye feda olmak iin batan karmak imknszdr. Gerek insanlar her zaman iin kendi mutluluu iin vardr. Onlarn mutluluu en son noktadadr: Onu baka hibir ey iin feda etmezler. Problem budur. O yzden toplum her ocuun akln eler: ocua baka birisi olmay retir. Ve ocuk da yava yava ikiyzll, bbrlenmeyi renir. Ve bir gn - ironi buradadr - toplum seninle u ekilde

42 -> 70

konumaya balar, sana der ki: Sana ne olmu byle? Niin mutlu deilsin? Niin perian haldesin? Niin zgnsn? Sonra da din adam gelir. nce seni yozlatrrlar, mutluluktan yolundan uzaklatrrlar - nk mmkn olan tek mutluluk vardr ve o da kendin olmaktr - ve sonra da gelip sana derler ki: Niin mutsuzsun? Niin sefil bir haldesin? Ve sonra da sana mutlu olmann yollarn retirler. nce seni hasta ederler ve sonra da ila satarlar. Bu muhteem bir tezgh. Bir gn... Yal, ufak-tefek bir Musevi bir bayan uakta iriyar bir Norvelinin yanna oturur. Gzlerini dikip, adama uzun, uzun bakar. En sonunda ona dnp, 'Affedersiniz siz Musevi misiniz?" diye sorar. Adam, "Hayr" diye yantlar. Birka dakika getikten sonra adama bakp yeniden, "Bana syleyebilirsiniz; siz Musevi'siniz deil mi?" diye sorar. Adam zerinde almaya devam ederek tekrar der ki: "Sizin bir Musevi olduunuzu syleyebilirim." Kadnn kendisini rahatsz etmesine bir son vermek iin beyefendi yantlar: "Tamam, Musevi'yim." Kadn adama bakp kafasn ileri geri sallayarak, "Hi benzemiyorsunuz" der. te byledir. "Nasl kendim olacam" diye soruyorsun. Sadece u yknmeyi brak, sadece u baka birisi olma gdsn brak, sadece sa, Buda gibi olma arzusunu, komun gibi grnmeyi brak. Rekabeti ve karlatrmay brak ve kendin olacaksn. Karlatrmak zehirdir. Her zaman iin bakalarnn nasl yaptna odakl olarak kafan iliyor. Onun byk bir arabas ve byk bir evi var ve sen strap ekiyorsun. Onun ok gzel bir kadn var ve sen ac ekiyorsun. O iktidar ve politika merdivenlerini trmanyor ve sen mutsuzsun. Karlatr ve taklit edeceksin. ayet kendini zengin insanlarla karlatrrsan, onlarla ayn ynde komaya balayacaksn. ayet kendini okumu kiilerle kyaslarsan, bilgi depolamaya balarsn. ayet kendini u szde azizlerle kyaslarsan, erdem biriktirmeye balarsn ve bir takliti olacaksn. Ve bir takliti olmak tm kendin olma frsatn karmak demektir. Kyaslamay brak. Sen esizsin. Hi kimse senin gibi deil, senin gibi bir kimse hibir zaman olmad ve hibir kimse de asla senin gibi olmayacak. Sen basite esizsin ve ben sen esizsin dediimde sen bakalarndan daha iyisin demiyorum, unutma. Sadece onlarn da esiz olduunu sylyorum. Esiz olmak her varln sradan bir niteliidir. Esiz olmak bir kyaslama deildir, esiz olmak nefes almak kadar doal bir eydir. Herkes nefes alyor ve herkes esiz. Canlyken esizsindir. Sadece cesetlerin hepsi birbirine benzer; canl kimseler esizdir. Onlar asla benzemezler; olamazlar. Hayat asla kendini tekrar eden bir dng izlemez. Varolu asla tekrar etmez: O her gn yeni bir ark syler, her gn yeni bir resim yapar. Kendi esizliine sayg duy ve kyaslamay brak. Kyaslamadr sulu olan. Bir kez kyaslarsan kt yola dmsndr. Kimseyle kyaslama; dier kii sen deilsin, sen de dier kii deilsin. Brak bakalar olsun ve sen de kendi varlnn iinde rahatla. Her kim olursan ol tadn karmaya bala. Sana sunulan anlardan zevk al. Kyaslama gelecei araya koyar, kyaslama hrs araya koyar ve Savamaya, mcadele etmeye balarsn, dman hale gelirsin. kyaslama iddet getirir.

Hayat bir eya gibi deildir. Mutluluk eya gibi bir ey deildir: Eer birileri ona sahipse sen olamazsn - "ayet birileri mutlulua sahipse ben ona nasl sahip olacam?" - Mutluluk bir eya falan deildir. stediin kadar alabilirsin. Bu sadece sana baldr. Onun iin kimse rekabet etmiyor, senin bir rakibin yok. Tpk bahenin gzellii gibidir; ona bakp beenebilirsin, baka birisi de bakp beenebilir. Baka birisi baheyi beenip gzel bulduunu syledii iin sen engellenmezsin; dieri seni smrmyor. Bahe, baka birisi onu beendii, gzelliinden baka birisi heyecan duyduu iin azalmad. Aslnda bahe daha gzel nk birisi onu beendi, bu kii baheye bir boyut katt. Mutlu olan insanlar - srf mutlu olarak mutluluk titreimleri yaratrlar - esasen varolua bir nitelik katarlar. Eer daha ok ve daha ok insan mutlu olursa bu dnyay daha ok ve daha ok beenebilirsin. Rekabet terimleri ile dnme. Onlar mutlu iken nasl mutlu olabilirsin gibi deildir. O yzden de onlarn zerine atlayp mutluluk kopartmak ve rekabet etmek zorunda deilsin. Unutma, insanlar mutsuzsa senin mutlu olman ok zor olacaktr. Mutluluk herkese sunulmutur; kalbini aan herkese mutluluk her zaman sunulmutur.

43 -> 70

Bu birisinin bir eyi elde etmesi gibi deildir. Bu politik bir i deildir: bir kii bir lkenin bakan olmutur imdi hi kimse bakan olamaz. Fakat birisi aydnlandnda, bu hi kimsenin aydnlanmasn engellemez, hatta yardm eder. Buda aydnland iin senin aydnlanman kolaylamtr. sa aydnland iin o senin iin de kolaylamtr. Birisi yoldan yrmtr; ayak izleri oradadr, bu kii sana ince ipular brakmtr. Daha kolay daha derin bir gvenle, daha az ekince ile ilerleyebilirsin. Btn dnya aydnlanabilir; her bir varlk aydnlanabilir. Fakat herkes bir bakan olamaz. Bir lkede yzlerce milyon insan vardr; yalnzca tek bir kii bakan olabilir: elbette ki o rekabetli bir eydir. Fakat yzlerce milyon insan aydnlanabilir bu sorun deildir. Akn olan her ey rekabetsizdir ve senin varln akndr. O yzden sadece onu aratr. Toplum senin kafan bulandrd; sana rekabeti bir hayat retti. Toplum hrstr; meditasyon hali, farkndalk hrsszdr. Ve sen hrssz olduunda, sadece o zaman kendin olabilirsin bu ok basittir.

Sayfada Ara

Bazen kendimi Sartre'n dedii gibi "dier insanlar cehennemdir" deil de "cehennem benim" gibi hissediyorum. Cehennemdeyim. Cehennem! Saadeti bulmadan nce cehennemi kabul etmek zorunda mym? Bunun nasl olduunu anlamyorum. Hayr, cehennemde deilsin, cehennem sensin. Egonun kendisi cehennemdir. Bir kez ego olmadnda cehennem yoktur. Ego senin etrafnda seni mutsuz eden seni perian eden yaplar yaratr. Ego bir yara gibi alr: O zaman her ey actmaya balar. Ben cehennemdir. Benlik cehennemdir, benliksizlik ise cennettir. Olmamak cennette olmaktr. Olmak ise her zaman cehennemde olmaktr. "Saadeti bulmadan nce cehennemi kabul etmek zorunda mym?" Cehennemi anlamak zorundasn nk eer cehennemi anlamazsan ondan asla kurtulamayacaksn ve anlamak iinse kabul etmek bir zorunluluktur. Onu srekli reddedersen hibir ey anlayamazsn. Bizim yapmakta olduumuz da budur. Kendi varlmzn paralarn sahiplenmemeye devam ediyoruz. "Bu ben deilim, diye srar ediyoruz. Jean Paul Sartre dieri cehennemdir der; kendinde bir eyi reddettiinde onu bakasna yanstrsn. Yanstma mekanizmasna bir bak. Kendinde neyi reddedersen bakalarna yanstrsn. Onu bir yere koymak zorundasn. Onun orada olduunu biliyorsun. nceki akam bir kadn bana kocasnn onu ldreceinden ok korktuunu syledi. Daha geen gn bir kadn bana kocasnn kendisini ldreceinden korkmaya balam olduunu syledi. imdi, onun ok basit ve gzel bir kocas var, ok basit bir adam. ok ender olarak bu kadar basit insanlar bulabilirsin. Onun kadn ldrecei fikri neredeyse samalktr. Kadn bunu sylerken kocas alamaya balad. Fikir tamamyla o kadar samayd ki gzyalar dklmeye balad. Bir erkei alarken grmek ok enderdir nk erkekler alamamak zere eitilmilerdir. O bunu hissetti; ne yaplabilir ki? Ve kadn adamn onu her an bouvereceini dnyor. Karanlkta adamn ellerini boaznda hissediyor. imdi, ne oluyor? Sonra yava yava baka eyler hakknda konutu. ocuu yoktu ve kar konulmaz bir biimde bir ocuk istiyordu. Bana baka insanlarn ocuklarna baktnda onlar ldrme istei duyduunu syledi. Artk her ey netti. Artk hibir ey karmak deil. Bakalarnn ocuklarn ldrmek istediini nk kendisinin ocuu olmadn ve baka kimsenin de anne olmasn istemediini syledi. imdi bu katil onun iindedir ve o bunu kabul etmek istemiyor. O birisinin zerine yanstlmaldr. O, ldrc bir igdye sahip olduunu kabul edemiyor; o yanstlmak zorundadr. Bir katil olduunu ya da ocuklar ldrme dncelerine sahip olduunu kabul etmek ok zordur. imdi, kocas en yakndaki insandr, yanstlmas en uygun olandr, nerdeyse bir ekran gibi. imdi bu zavall adam alyor ve kadn da onun kendisini ldreceini sanyor. ok derin bilinaltnda kadn adam ldrme fikrine dahi sahip olabilir nk iinde belli bir manta sahip olmal; bu adam yznden hamile kalamyor. Baka erkeklerle birlikte olsayd, bir anne olmu olacakt. Yzeyde bunu kabul etmeyecektir ama ok derinde bu adamn kocas olmas yznden bir anne olmay baaramamtr. Bilinaltnda bir yerde bir dncenin - ayet bu adam lrse baka bir adam bulabilecektir, ya da buna benzer bir ey - glgesi kol geziyordur. Ve sonra da bakalarnn ocuklarn ldrme fikri... O bunu yanstyor. Ve sen fikirlerini bakalarnn zerine yanstrken onlardan korkarsn. Artk bu adam ona bir katil gibi grnr.

44 -> 70

Hepimiz bunu yaparz. ayet varlnn baz ksmlarn koyacaksn? Onu bakasnn zerine koyacaksn.

reddedersen, yadsrsan, onu nereye

nsan kendisindeki hibir eyi reddetmeyip, her eyi kabul etmedike, atmalar devam edecektir, iddet srecektir, savalar devam etmitir. Organik btnlnn iine onu tekrar zmse nk reddedilen ksm senin bana pek ok bela karacaktr. Neyi reddedersen et onu baka bir yere koymak zorunda kalacaksn. Onu baka birisinin zerine yanstacaksn. Reddedilen ksm bir yansmaya dnecek ve yanstan gzler ise yanlsama ierisinde yaar. O zaman onlar gereki olmaz. Jean-Paul Sartre der ki, "Baka insanlar cehennemdir." Bu anlalmas gereken bir eydir. Her zaman bu ekilde dnrsn. O sadece ok sk rastlanlan ortak bir yanl anlamay, ortak bir yanlsamay ifade ediyor. Eer mutsuzsan baka birisinin seni mutsuz ettiini dnrsn. Eer kzgnsan baka birisinin seni kzdrdn dnrsn ama her zaman baka birisi. Eer fkeliysen sen fkelisin. Eer mutsuzsan sen mutsuzsun. Hi kimse seni bu ekle getirmiyor. Sen kzmaya karar vermedike hi kimse seni kzdramaz. O zaman herkes bir yardm olabilir, o zaman herkes zerine yanstabilecein bir ekran olarak kullanlabilir. Sen kendin mutsuz olmaya karar vermediin srece, hi kimse seni mutsuz edemez. O zaman tm dnya senin mutsuz olmana yardm eder. Benlik cehennemdir, dieri deil. "Ben dnyadan ayrym," dncesinin ta kendisi cehennemdir. Ayr dmek cehennemdir. Egoyu brak ve gr; anszn tm strap kaybolur, tm atma kaybolur. "Saadeti bulmadan nce cehennemi kabul etmek zorunda mym?" diye soruyorsun. Kesinlikle, mutlaka. Kabul etmek ve anlamak zorunda kalacaksn. Aslnda cehennem, bu kabul ve anlayla btnlemenin iine yeniden zmsenecek. atman zlecek, gerginliin zlecek. Daha fazla tek bir para haline geleceksin, daha fazla bir arada olacaksn. Ve sen bir arada olduunda bir ego fikri dahi yoktur. Ego bir hastalktr. ki yana ekitirildiinde, blnm bir ekilde yaadnda, ayn anda birbirinin karsndaki boyutlarda ve ynlerde hareket etme varken, bir atma iinde yaadnda ego ortaya kar. Hi ban armadan kafan hissettiin oldu mu? Ba arn varken ban hissedersin. Eer tm ba ars yok olursa kafa kaybolur; salkl olduunda onu hissetmezsin. Mkemmel salk bedensizliktir; bedeni hissetmezsin bile. Bedeni unutabilirsin; onu hatrlaman iin seni ekitiren bir ey yok. Bir ocuk mkemmelen salkldr; onun bir bedeni yoktur. Yal adamn kocaman bir bedeni vardr; kii yalandka daha ok hastalk, rahatszlk, atma yerleir. O zaman beden ilemesi gerektii gibi, ahenkli bir ekilde, akortlu bir ekilde alamaz. O zaman kii bedenini daha ok hisseder. Bu basit olguyu, yani ba arsnn ban farkna varman saladn anlayabiliyorsan, o halde ruhundaki de hastalk benzeri bir ey olmal ki senin benliini hissetmeni salyor. Aksi taktirde mkemmelen salkl bir ruhun hibir benlii olmayacaktr. Gautam Buda'nn dedii de budur; benlik yoktur. Sadece benliksizlik var olur ve cennetlik hal de budur. O kadar salkl ve ahenk ierisindesindir ki, benliini hatrlamaya gerek yoktur. Fakat normalde biz egomuzu yetitirmeye devam ederiz. Bir taraftan mutsuz olmamak iin aba sarf ederken, dier taraftan da egoyu yetitiririz. Tm yaklamlarmz elikilidir. Duydum ki: Sosyetik bir kendini beenmi lm, cennetin kaplarna varm. Aziz Peter selamlayarak, "Ho geldiniz buyurun hemen ieri girin" demi. Yzn ekiterek, "Girmeyeceim," dedi. "ayet herhangi birisinin rezervasyonu olmadan ieri girmesine izin veriyorsanz, bu benim kafamdaki cennet deildir." ayet ans eseri dahi olsa cennetin kaplarna ulaabilirse, ieri girmeyecektir. Bu onun kafasndaki cennet deildir; rezervasyon olmadan herkes buyur mu ediliyor? O zaman ne anlam var? Sadece ok az insan, ok nadir insanlara izin verilmeli. O zaman ego cennete girebilir. Aslnda ego cennete giremez, o sadece cehenneme girebilir. Egonun bizzat kendi cehennemini gittii her yere tadn sylemek daha doru olur.

45 -> 70

Bir gn: Nasreddin Hoca krsalda bir bok ukuruna dt ve dna kmay baaramad. O da orada durup, "Yangn var, yangn var!" diye barmaya balad ve birka saat sonra da sonunda itfaiyeciler ulat. "Burada yangn yok!" dedi heyecanla ef. "Niin 'Yangn' diye barp duruyorsun?" "Ne diye barmam isterdin?" diye sordu Hoca. "Bok diye mi?" Ego yle bir eydir ki cehennemde bile olsa onu kabul etmeyecektir. Ego devaml kendi kendisini dekore eder. "Saadeti bulmadan nce cehennemi kabul etmek zorunda mym?" diye soruyorsun. Baka yolu yok. Sadece kabul etmek zorunda kalmayacak, anlaman ve iine girmen gerekecek. Onun ac ve oklarndan azap ekmek zorunda kalacaksn, bu sayede onun ne olduunun mkemmelen farkna varrsn. Sadece onun ne olduunu rendiinde, onu nasl yarattn bilebileceksin. Ve yalnzca onu nasl yarattn bildiin zaman, o zaman artk onu yaratmay isteyip istemediin sana kalr. O zaman o senin seimindir. "Nasl olduunu anlamyorum," diyorsun. Evet, cehennemi anlamak zordur. Bizim tm abamz onu reddetmek iindir. Bu yzden belki iinden alyorsun ama darda glmsemeye devam ediyorsun. zgnsn belki ama mutluymu gibi yapmaya devam edersin. Mutsuz olduunu kabul etmek zordur. Fakat, eer onu reddetmeye devam edersen, yava yava o senin farkndaln ile balantsn yitirecektir. Bir ey bilinalt haline geldi dediimizde olan ey budur. Bu onun bilin ile balantsnn kesildii anlamna gelir. Onu o kadar uzun sre reddettin ki, hayatndaki glgelerin iinde gzden yitip gitti, bodrum kata yerleti. Onunla asla karlamazsn ama o oradan almaya ve seni etkilemeye ve senin varln zehirlemeye devam eder. Mutsuzsan glmseyebilirsin ama bu glmseme yzne yaptrlmtr. O sadece dudaklarn bir egzersizidir. Onun senin varlnla hibir balants yoktur. Glmseyebilirsin, bir kadn glmsemenle kendine k edebilirsin. Ama unutma; o da ayn eyi yapyor. O da glmsyor ve mutsuz. O da rol yapyor. O halde iki sahte glmseme bizim "ak" dediimiz bir durum yaratyor. Ama ne kadar glmsemeye devam edebilirsin? Rahatlaman gerekecek. Birka saat sonra rahatlaman gerekecek. ayet gren bir gzn varsa grebilirsin; bir kimseyle saat yaarsan onun gerekliini grebilirsin. nk saatliine bile rol yapmak ok zordur. ayet senin iinden gelen bir glme yoksa nasl saat srekli glnr? Defalarca unutacaksn ve senin mutsuz suratn gzkecek. Birka anlna kandrabilirsin. Birbirimizi byle kandrrz. Ve ok mutlu insanlar olduumuz konusunda szler veririz ama deilizdir. Ayn ey dieri tarafndan da yaplr. O zaman tm ak ilikileri ve tm arkadalklar strap olur. Istrabn saklayarak ondan kurtulamayacaksn; daha ok strap yaratacaksn. lk ey onunla yzlemektir. Gereinle yzlemeden asla bir yere gitme ve asla bakas gibiymi gibi yapma. Mutluluun gereklemesi hibir zaman byle olmaz. Sadece kendin ol. ayet periansan perian ol. Kt hibir ey olmayacak. Pek ok beladan kurtulacaksn. Elbette kimse sana k olmayacak; tamam, pek ok beladan kurtulacaksn. Yalnz kalacaksn ama yalnz kalmakta yanl bir ey yok. Yzle onunla, derinine in onun, dar kart, bilinaltndan kklerini sk ve onu bilince getir. Bu zor bir i ama getirisi ok byk. Bir kez onu grdn m ; onu basite frlatp atabilirsin. O sadece grlmediinde var olur, sadece bilinaltnda, karanlkta var olur. Bir kez onu a getirdin mi kaybolup gider. Zihninin tmn a getir ve greceksin; tm strap verici eyler lmeye balar ve tm gzel ve cokulu eyler yeermeye balar. Bilincin nda kalan eyler iyidir ve len eyler ise ktdr. Benim gnah ve erdem tanmm budur. Gnah farkndalkla geliemeyen eydir; onun gelimek iin farknda olmamaya ihtiyac vardr. Farknda olmamak onun iin bir zorunluluktur. Erdem ise mutlak farkndalkla geliebilen eydir; bir zorluk yoktur.

Sayfada Ara

Hayatmda
46 -> 70

ne zaman

bir ilikinin

sona

ermesi nedeniyle perian

hissetme

devresi

yaamsam, her seferinde kendime sadece gldm, zgr hissettiim ve yaptm eyin kendimi sevmek olduunu grdm bir noktaya ularm. Bu ounluk insann ekmesinin kkenindeki ey midir yoksa sadece benim kendi oyunum mudur?

tek ac

Bu sadece senin kendi oyunun deildir. Bu ounluk insann ac ekmesinin kkenindeki eydir; ancak, senin ona verdiin anlamda deil. Kendini sevmeyi braktn iin perian bir hale dm deilsin. Bunun nedeni senin hi var olmayan bir benlik yaratm olmandr. O yzden bazen bu gerek olmayan benlik bakalarn severek strap eker nk sevgi gerek olmayana dayandrldnda mmkn olmaz. Ve bu sadece tek tarafl deildir: iki gerek olmayan birbirini sevmeye alyor...er ya da ge bu dzenleme baarsz olacaktr. Bu dzenleme baarsz olduunda kendi zerine ylrsn; gidilebilecek baka bir yer yok. O yzden dersin ki: "Kendimi sevmeyi unutmuum." Bir adan bu kk bir rahatlamadr, iki tane gerek olmayan ey yerine imdi bir tane var. Fakat, kendini severek neyi baarm olacaksn? Ve ne kadar sre kendini sevmeye muvaffak olacaksn. O gerek deil; o kendisine uzun sre bakmana msaade etmeyecektir nk bu tehlikelidir. ayet ona uzun sre bakarsan, bu szde benlik kaybolacaktr. Istraptan gerek zgrleme olacaktr bu. Sevgi ne kendine, ne de bakalarna ynelmemi olarak kalacaktr. Sevgi birisine ynelmeyecektir nk ynelebilecei hi kimse yoktur ve sevgi ynelmeden var olduunda muhteem bir saadet vardr. Fakat bu sahte benlik sana bunun iin fazla zaman tanmayacaktr. En ksa srede yeniden birisine k olacaksn nk sahte benlik baka gereklii olmayan eylerden destee ihtiya duyar. Bu yzden insanlar akn iine derler ve akn dna derler ve akn iine derler ve akn dna derler: Ve bunu dzinelerce kez yapm olmalarna ramen hl iin zn grememeleri ok garip bir durumdur. Birine k olduklarnda strap ekerler; tek banayken ve k deilken - anlk olarak birazck da olsa rahatlam olsalar da - strap ekerler. Hindistan'da, bir kimse ldnde insanlar cesedi tayc bir sedyeye koyarlar l yakma yerine omuzlarnda tarlar. Ancak, yol boyunca pozisyonunu deitirip cesedin tand sedyenin arln sol omuzdan sa omuza koyacaklardr. Ve birka dakika sonra da tekrardan deitirip sol omuza koyarak srekli deitirirler. Sol omuzdan sa omuza deitirdiinde bir rahatlamaym gibi hissedilir. Hibir ey deitirilmiyor; arlk hl orada ve senin zerinde dinleniyor ama sol omuz bir eit rahatlama hisseder. Bu anlktr nk az sonra sa omuz tekrardan deimek zorunda kalacaktr. Ve, budur ite senin hayatn. Belki bu kadn ya da bu adam hep aramakta olduun cenneti sana getirecek diye dierini deitirip durursun. Fakat herkes - baarszlk olmadan - cehennemi getirir! Hi kimse bunun iin yarglanamaz nk onlar da tam olarak senin yaptn eyi yapyor: lerinde hibir eyin yetiemeyecei, gerek olmayan bir benlik tayorlar. O iek aamaz. O botur; dekore edilmitir ama iinde ise botur ve ii koftur. O yzden birisine uzaktan baktnda cazip grnr. Yakna geldike cazibe azalr. Tantnda ise o bir buluma deil arpmadr. Ve anszn dier kiinin bo olduunu grrsn ve kandrldn, ihanet edildiini hissedersin nk dier kii vaat etmi olduu hibir eye sahip deildir. Seninle ilgili olarak da dier kii iin ayn ey geerlidir. Tm vaatler yerine gelmemi olur ve birbirinizin zerinde bir yk olursunuz, birbirinize bir strap olursunuz, birbirinize bir znt olursunuz, birbiriniz iin ykc olursunuz. Ayrlrsn. Bir sreliine bir rahatlama olur fakat isel sahte gerekliin seni bu halde tutamaz; ksa srede baka bir kadnn, baka bir adamn peine deceksin ve ayn tuzaa gene deceksin. Sadece yzler farkl; isel gereklik ayn: bo. ayet gerekten straptan ve acdan kurtulmak istiyorsan o zaman unu anlamak zorundasn: bir benliin yok. O zaman o sadece kk bir rahatlama olmayacak ama muhteem bir rahatlama olacak. Ve ayet bir benliin yoksa, dierine olan ihtiya kaybolur. O gerek olmayan benliin devaml olarak bakas tarafndan beslenmesi ihtiyacyd. Dierine ihtiyacn yok. Ve dikkatlice dinle: Dierine ihtiyacn olmadnda sevebilirsin ve bu sevgi strap getirmeyecektir. htiyalarn, taleplerin, arzularn tesine geerek sevgi ok yumuak bir paylam, ok byk bir anlay haline gelir. Kendini anladnda insanln tmn anlam olacaksn. O zaman hi kimse seni perian edemez. Onlarn gerek olmayan bir benlikten azap ektiini ve mutsuzluklarn yaknlarndaki herhangi birisinin zerine attklarn bilirsin. Sevgin dierinin kendi benliinden kurtulmasna yardm edebilecek hale sokar seni.

47 -> 70

Ben sadece tek bir armaan biliyorum: Sevgi sana sadece bir tek eyi; olmadn fark etmeni, "benliinin" hayal mahsul olduunu sunabilir. ki insan arasndaki bu fark edi birdenbire onlar bir yapar nk iki hilik iki olamaz. ki hilik erimeye ve karmaya balar. Onlarn bir olmas kanlmazdr. rnein burada oturuyorsan ve herkes bir egoysa o halde pek ok insan vardr; onlar saylabilir. Fakat tamamen sessizliin olduu anlar vardr; o zaman burada ka kii olduunu sayamazsn. Sadece tek bir bilin, tek bir benliksizlik vardr. Ve sadece bu haldeyken iki insan ebedi coku ierisinde yaayabilir. Sadece bu haldeyken herhangi bir grup engin gzellikte yaayabilir; insanln tm muhteem bir kutsama ierisinde yaayabilir. Ama "benlii" grmeye al ve bulamayacaksn. Ve onu bulamamak ok byk bir neme sahiptir. Bodhidharma'nn in mparatoru Wu ile bulumasn pek ok sefer anlatmmdr; ok garip, ok bereketli bir bulumadr. mparatot Wu belki de o zaman dnyadaki en ihtiaml imparatordu; tm in'i, Moolistan', Kore'yi, Hindistan dndaki tm Asya'y ynetiyordu. Gautam Buda'nn retilerinin hakikatine ikna oldu ama Buda'nn mesajn getirmi olan insanlar alimlerdi. Hibirisi mistik deildi. Ve sonra Bodhidharma'nn geldii haberi geldi ve tm topraklar byk bir beklenti sard. mparator Wu Buda'nn retilerinden etkilenmiti ve bu onun tm imparatorluunun da etkilendii anlamna geliyordu. imdi gerek bir mistik, bir Buda geliyordu. Bu ne muhteem bir keyifti! mparator Wu hibir zaman Hindistan ve in snrnda birisini karlamaya gitmemiti. ok byk bir saygyla Bodhidharma'ya ho geldin dedi ve, "Gelen her keie ve alime sorular sormaktaym ama hi kimsenin bir yarar olmad; her eyi denedim. Nasl bu benlikten kurtulabilirim? nk Buda benliksiz bir hale gelmediiniz mddete strabnz son bulmaz diyor" diye sordu. Samimiydi. Bodhidharma gzlerinin iine bakt ve ona dedi ki: "Ben dan yaknndaki nehrin yannda duran tapnakta kalyor olacam. Yarn sabah tam olarak saat drtte gel ve bu benlii sonsuza kadar bitireceim. Ama unutma yannda hibir silah getirme, yannda hibir muhafz getirme; tek bana gelmek zorundasn." Wu biraz endieliydi; adam ok garipti: "Benim benliimi bu kadar abuk nasl yok edebilir? Alimler ona bunun hayatlar ve hayatlar boyu srecek meditasyon sonucu olabileceini sylemilerdi; ancak o zaman benlik kaybolur. Adam garip! Ve benimle karanlkta bulumak istiyor, sabahn drdnde, tek bana, bir kl, muhafz, bir arkada dahi olmadan. Bu adam tuhaf grnyor; her eyi yapabilir. Ve benlii sonsuza kadar bitirmekle ne demek istiyor? Beni ldrebilir ama benlii nasl ldrecek?" mparator Wu tm gece uyuyamad. Defalarca fikrini deitirdi; gitmek mi yoksa gitmemek mi? Ama Bodhidharma'nn gzlerinde bir ey vard, sesinde bir ey vard ve, "Kesin olarak drtte gel sadece ve benliini sonsuza kadar bitireceim! Bunun iin endielenmene gerek yok!" derken belirli bir otorite auras vard. Syledii ey sama geldi ama onu syleyi tarz ve grnts o kadar inandrcyd ki: Ne dediini biliyordu.En sonunda Wu gitmeye karar verdi. Risk almaya karar verdi: "En kt ihtimalle beni ldrebilir, daha kt ne olabilir ki? Ve ben her eyi denedim. Bu benliksizlii elde edemiyorum ve u benliksizlie ulamadan da strabn bir sonu yok." Tapnan kapsn ald ve Bodhidharma, "Geleceini biliyordum; Ayrca tm gece boyunca fikrini deitirip durduunu da biliyordum. Ama bunun bir nemi yok; geldin. imdi lotus pozisyonunda otur ve gzlerini kapa ve ben de senin nnde oturacam. Benliini ierde bulduun anda hemen onu yakala ki ben de onu ldrebileyim. Onu sadece skca tut ve bana onu yakaladn syle ve ben de onu ldreceim ve bu i bitecek. Bu sadece dakikalar srecek bir i" dedi. Wu biraz korkmutu. Bodhidharma lgn bir adamm gibi grnd; lgn bir adam gibi bir portre izerdi ama yle deildi. Resimler semboliktir. nsanlarda brakm olduu izlenim bu olmal. Bu onun gerek yz deildi ama insanlarn anmsad resim bu olmalyd. Wu'nun nnde kocaman sopasyla oturuyordu ve ona, "Onu yakaladn zaman bir an dahi bekleme - ierdeki her atla, her ke-buca aratr - gzlerini a ve onu yakaladn bana syle ve ben de onu ldreyim" dedi. O zaman sessizlik vard. Bir saat geti, iki saat geti. Sonunda gne douyordu ve Wu fakl bir adamd. Bu iki saat iinde kendi iine bakt, her keye her arala. Bakmak zorundayd; u adam orada oturuyordu; kafasna sopasyla vurabilirdi. Her eyi bekleyebilirdin, her eyi, Bodhidharma grg, nezaket kurallarna uyacak bir adam deildi; Wu'nun mahiyetindekilerden birisi deildi. O yzden Wu azimli bir ekilde, youn olarak bakmak zorundayd. Ve baktka rahatlamaya balad... nk hibir yerde yoktu! Ve onu aradka tm dnceler yok oldu. Aray o kadar youndu ki tm enerjisi o iin iindeydi; dnecek ve arzulanacak ve vr-zvr eyler iin hibir ey yoktu.

48 -> 70

Gne domaktayken Bodhidharma Wu'nun yzn grd; ayn adam deildi: O kadar sessiz, o kadar derin. Yok olmutu. Bodhidharma onu sarst ve dedi ki: "Gzlerini a; orada deil. Onu ldrmem gerekmiyor. Ben iddet uygulayacak bir adam deilim, ben bir ey ldrmem! Ama bu benlik yok. Hi onu aramadn iin var olmay srdrr. O sadece senin onu aramamanda, farknda olmamanda var olur. imdi kayboldu." ki saat gemiti ve Wu son derece memnundu. O hi byle tatlln, byle tazeliin, byle yeniliin, byle gzelliin tadna bakmamt. Ve o yoktu. Bodhidharma sznde durmutu. mparator Wu onun nnde eildi, ayana dokundu ve, "Ltfen senin deli olduunu dndm, nezakete sahip olmadn dndm, senin tuhaf olduunu dndm, tehlikeli olabileceini dndm iin beni affet. Senden daha merhametli bir insan grmedim...tamamen doyuma ulatm. Artk iimde hibir soru yok" dedi. mparatot Wu ldnde mezarna altn harflerle Bodhidharma'nn szlerinin kaznmasn istemitir, bu sayede asrlar boyunca gelecek olan insanlar bilecektir ki... "lgn grnen ama mucizeler yaratabilmeye muktedir olan bir adam vard. Hibir ey yapmadan benim bir benliksiz olmama yardm etti. Ve o zamandan beri her ey deiti. Her ey ayn ama ben ayn deilim ve hayat saf bir sessizlik arksna dnt."

Sayfada Ara

Niin

bana

strap

veren eyleri brakmak ok ac

veriyor?

Sana strap veren eyler sana baz zevkler de veriyor olmal; aksi taktirde bu soru ortaya kmazd. ayet saf strap olsayd onlar brakabilirdin. Fakat hayatta hibir ey saf deildir; her ey kart ile karm haldedir. Her ey kartn rahminde tar. Istrap dediin eyi analiz et, iine nfuz et ve sana sahip olmak istediin bir eyi verdiini greceksin. Belki henz gerek deil, sadece bir umut belki de sadece gelecekte olacak bir vaattir ama yarn her zaman iin arzuladn ve zlemini ektiin eyin gerekleecei umuduyla straba tutunursun, acya tutunursun. Zevk umudu iin straba katlanrsn. ayet saf strap olsa ona tutunmak imknsz olurdu. Istrabnla ilgili olarak sadece daha ok tetikte ol, gzlemle. Mesela kskan hissediyorsun. Bu strap verir. Ama evreye bir bak; bunda olumlu bir ey olmal. Ayrca bu sana biraz bakalarndan ayr olduun duygusu, biraz stn olma duygusu, biraz ego da verir. Kskanln en azndan sevgiymi gibi rol yapar. Kskan hissetmezsen belki de artk sevmediini ve kskanla tutunduunu nk sevgine - en azndan sevgi fikrine - tutunmak istiyor olduunu dneceksin. Eer kadnn ya da erkein bir bakasyla birlikte olur ve pek de kskan hissetmezsen, hemen artk sevmediin endiesine kaplrsn. Oysa sana asrlardr sevgililerin kskan olduu sylendi. Kskanlk sevginin tmleik bir paras haline gelmi durumda: Kskanlk olmadan sevgin lr; sadece kskanlk ile senin szde sevgin yaayabilir. Sevgini istiyorsan kskanln ve onun tarafndan yaratlm strab da kabul etmek zorunda kalacaksn. Ve zihnin mantkl nedenler bulma konusunda ok kurnaz ve hilekrdr. "Kskan hissetmek doaldr" diyecektir. Ve o doal grnr nk dier herkes ayn eyi yapyor. Zihnin, "Sevgilin seni terk ettiinde kalbinin krlmas doaldr nk o kadar ok sevdin ki! Nasl sevgilin seni terk ettiinde acdan, yaradan kanabilirsin?" der. Aslnda yarandan ok ince ve bilinsiz bir ekilde keyif de alyorsun. Yaran sana muhteem bir sevgili olduun, ok fazla, ok derinden sevdiin fikrini veriyor. Sevgin ok engin, sevgilin seni terk ettii iin darmadan oldun. Dalmam dahi olsan dalm gibi yaparsn kendi yalanna inanacaksn. ok byk bir strap ierisinde olduuna inanacaksn, alayp, szlanacaksn ve gzyalarn hakiki falan olmayacaktr ama srf kendini ok byk bir k olduuna ikna etmek iin alayp zrlayacaksn. Her trden strab sadece gzle: Ya iinde kaybetmeye hazr olmadn bir zevk vardr yahut nnde bir havu gibi sallanan baz umutlar vardr. Ve o ok yakn grnr, hemen ke bandadr ve sen ok yol kat ettin ve hedef o kadar yakndadr ki: Niye brakasn? Onun iinde bir mantk; kimi ikiyzllkler bulacaksn. Sadece birka gn nce bir kadn erkeinin onu terk ettiini ve strap ekmediini bana yazd: Kendisinde yanl olan eyin ne olduunu bilmek istiyor. "Niin strap ekmiyorum? ok mu sertim,

49 -> 70

ta kalpliyim? Hi azap ekmiyorum." Darmadan olmay bekliyordu. "Tam aksine," diye yazm, "tiraf etmeliyim mutlu hissediyorum ve bu beni zyor. Bu ne biim bir ak? Mutlu, hafiflemi hissediyorum; varlmdan ok byk bir yk kalkm gibi." Bana, "Bu normal mi? Yoksa en basitinden bende yanl bir eyler mi var?" diye soruyor. Onda yanl hibir ey yok, o tamamen doru. Aslnda sevgililer - uzun bir birliktelikten ve birlikte olduunuzda kanlmaz olan straplardan sonra - birbirlerini terk ettiklerinde bu bir rahatlamadr. Fakat bunun bir ferahlama olduunu itiraf etmek egonun yapamayaca bir eydir. En azndan birka gn ask suratla, gzlerinden yalar szlerek dolaacaksn; dzmece ama dnyaya hkim olan dnce budur. Eer birisi lr ve sen zlmezsen sende bir eylerin yanl gittiini hissedersin. Bir kimse ldnde nasl zlmekten kanrsn? Bize bunun doal olduu sylendii iin o normaldir ve herkes doal ve normal olmak ister. O normal deil, sadece ortalama. O normal deil, o sadece uzun zamandr gelitirilmi bir alkanlk; yoksa onun iin alanp zrlanacak hibir ey yoktur. lm hibir eyi yok etmez. Beden topraktr ve topraa geri dner ve bilincin iki seenei vardr: Eer hl arzular varsa, o zaman baka bir rahme gider ya da eer tm arzular yok olmusa varoluun, ebediyetin rahmine gider. Hibir ey zarar grmez. Beden yeniden topran bir paras olur, dinlenmeye geer ve ruh da evrensel bilincin iine ynelir ya da baka bir bedenin iine girer. Fakat sen alayp szlarsn ve zntn pek ok gn tarsn. Bu sadece bir formalitedir; ya da eer o bir formalite deilse lm olan insan hibir zaman sevmemi olma ihtimalin ok byk bir olaslktr ve imdi de pimanlk duyuyorsun. Bu kiiyi hibir zaman tamamyla sevmedin ve artk bunun iin vakit yok. Artk o kii ortadan kayboldu ve onlar asla mevcut olmayacak. Belki kocanla tartmtn ve o da ayn gece uykusunda ld; imdi o ld iin aladn sylyorsun ama gerekte ondan af dileyemediin iin alyorsun. Bir hoa kal bile diyemedin. Tartma bir bulut gibi zerinde sonsuza kadar asl kalacak. ayet an be an tam olarak yaarsan, o zaman asla hibir pimanlk, sululuk olmaz. ayet tam olarak sevdiysen, hibir soru yoktur. Bir gn sevgili ayrlrsa, bu imdi yollarmzn ayrld anlamna gelir. Elveda diyebiliriz, birbirimize kran duyabiliriz. ok ey paylatk, ok fazla sevdik, birbirimizin hayatlarn ok zenginletirdik; bunda alayp szlanacak ve strap ekilecek ne var ki? Ancak insanlar kendi mantksallatrmalaryla o kadar ok i ie gemilerdir ki onun tesini gremezler. Ve onlar her eyi mantksallatrrlar. Son derece bariz olarak basit olan eyler dahi karmaklar. "Niin bana strap veren eyleri brakmak ok ac veriyor?" diye bana soruyorsun. Onlarn sana strap verdiine henz ikna olmadn. Ben sana diyorum onlar sana strap veriyor diyorum ama sen henz ikna olmadn. Ve bu benim sana bunu sylememle ilgili bir ey deildir; temel olan ey senin unu anlamak zorunda olmandr: "Bunlar bana strap veren eyler" ve strabnda karlarn olduunu grmek zorunda olacaksn. ayet bu karlar istiyorsan strapla yaamay renmek zorunda kalacaksn; ayet strab brakmak istersen, karlarndan da vazgemek zorunda kalacaksn. Bunu hi gzlemledin mi? Eer strabn hakknda insanlarla konuursan sana sempati duyarlar. Herkes ac eken insana sempati duyar. imdi, ayet insanlardan sempati edinmek houna gidiyorsa strabn brakamazsn; budur senin karn. Mutsuz koca eve gelir, kars sevgi doludur, sempati doludur. Ne kadar mutsuzsa ocuklar da o kadar onu dneceklerdir; ne kadar mutsuzsa arkadalar o kadar cana yakn davranacaktr. Herkes ona dikkat eder. Mutlu olmaya balad anda hepsi duyduklar sempatiyi keserler, elbette ki mutlu bir kiinin sempati duyulmaya ihtiyac yoktur. Ne kadar mutlu olursa, hi kimsenin onu umursamadn daha ok fark eder. Sanki herkes anszn kat, souk hale gelmitir. imdi nasl strabndan vazgeebilirsin ki? Bu dikkat ekme arzusunu brakmak zorunda kalacaksn, bu insanlarn sana sempati duymasn arzulamaktan vazgemek zorunda kalacaksn. Aslnda insanlarn sempatisini arzulamak ok irkin bir eydir: Seni bir dilenci yapar. Ve unutma ki sempati sevgi deildir; onlar sana acyorlar, bir eit grevi yerine getiriyorlar: Bu sevgi deildir. Senden holanmayabilirler ama yine de sana sempati duyacaklardr. Bu grgdr, kltrdr, medeniyettir, formalitedir ve sen sahte eyler zerinden yayorsundur. Istrabn gerektir ve karlnda elde ettiin ey ise sahtedir. Elbette ayet mutlu olursan, ayet mutsuzluunu brakrsan, bu yaam tarznda kkten bir deiim olacaktr; bir eyler deimeye balayabilir. Bir gn bana Hindistan'n en zengin adamlarndan birisinin kars geldi ve dedi ki: "Ben meditasyon

50 -> 70

yapmak istiyorum ama kocam buna kar." "Niin kocan meditasyona kar?" diye sordum. "Diyor ki, 'Olduun halinle seni seviyorum. Meditasyondan sonra ne olur bilmiyorum. Eer meditasyon yaparsan deimen kanlmazdr; o zaman seni sevip sevemeyeceimi bilemiyorum nk sen baka bir insan olacaksn" dedi. Kadna, "Kocann hakl olduu bir ey var; kesinlikle her ey deiecek. Daha zgr olacaksn, daha bamsz olacaksn. Daha neeli olacaksn ve kocan da yeni bir kadnla yaamay renmek zorunda kalacak. Senden bu halinle holanmayabilir, aalk kompleksi hissedebilir. u an senden stn gryor kendisini" dedim. "Kocan hakl; meditasyon yoluna girmeden nce bunun zerinde dnmelisin nk ileride tehlikeler mevcut" dedim. Beni dinlemedi; meditasyon yapmaya balad. imdi boand. Birka yl sonra bana geldi ve "Sen haklydn. Ben ne kadar sessizletiysem kocam da o kadar bana fkelendi. Hi bu kadar saldrgan deildi; garip bir ey olmaya balad" dedi. "Ben ne kadar dingin ve sessiz hale geldiysem, o da o kadar saldrganlayordu." Onun tm erkeksi oven zihni ibandayd. Kadnn bana gelmekte olan huzur ve sessizlii yok ederek stn olarak kalabilmeyi istedi. Ve bu istedii ekilde gerekleemedii iin de kadn boad. Bu ok garip bir dnya! Eer huzurlu hale gelirsen insanlarla ilikin deiecektir nk artk farkl bir kiisin. ayet senin ilikin strabnla balandysa, iliki ortadan kalkabilir. Bir arkadam vard. Benim profesr olduum niversitede profesrd, ok byk bir hayrseverdi. Hindistan'da dullarla ne yaplaca hl bir problemdir. Onlarla kimse evlenmek istemez ve dullar da evlenmek konusunda ok da istekli deillerdir; bu bir gnah gibi gelir onlara. Ve bu profesr bir dulla evlenmeye kendisini adamt. Kadna k olup olmadn umursamyordu - bu ikinci derecede nemliydi, konuyla alakas yoktu - onun ilgisini eken tek ey bir dul olmasyd. Ve bir kadn yava yava ikna etti ve kadn artk hazrd. Adama dedim ki: "Bu ie atlmadan nce en az gn dn; kendini izole et. Kadna k msn yoksa bu sadece byk bir hayr ii mi?" Bir dul ile evlenmek Hindistan'da ok devrimsel, ok radikal bir ey olarak dnlr. "Sadece bir devrimci olduunu kantlamaya m alyorsun? Eer bir devrimci olduunu kantlamaya alyorsan o zaman ban beladan kurtulamayacak; onunla evlendiin an artk o bir dul olmayacak ve senin ilgin de kaybolacak." Beni dinlemedi. Evlendi... ve alt ay sonra bana dedi ki: "Sen haklydn." Alad. "Ben onun dulluuna ktm, kendisi olduu iin ona deil ve artk kesinlikle o bir dul deil" dedi. O zaman ben de ona, "Bir ey yap o zaman: ntihar et, onu yeniden bir dul yap, baka birisine daha devrimci olma ans tan!" dedim. Baka ne yapabilirsin ki? Adamn zihni ok aptald, ok bilinsizdi. ok derin dalm, uykuda, horluyor. Sana strap veren eyleri brakmazsn nk karlarn grmemi durumdasn, onlara derinlemesine bakmadn. Istrabndan retmekte olduun birtakm zevkler olduunu henz anlamam durumdasn. Her ikisini de brakmak zorundasn ve o zaman bir sorun yoktur. Aslnda strap ve zevk sadece birlikte braklabilir. Ve sonrasnda ortaya kan ey ise cokudur. Coku zevk deildir. Coku mutluluk dahi deildir. Mutluluk her zaman iin mutsuzlukla baldr ve zevk de her zaman acyla baldr. Her ikisini de brakmak... Sen strab brakmak istiyorsun ki bu sayede mutlu olasn; bu kesinlikle yanl bir yaklam. Her ikisini de brakmak zorundasn. kisinin birlikte olduunu anladnda kii onlar brakr; bir ksmn seemezsin. Hayatta her eyin organik bir btnl vardr. Zevk ve ac iki ayr ey deildir. Gerekten bilimsel bir dil yaratacak olursak bu szckleri; zevk ve acy brakmamz gerekecek. Tek bir szck yapacaz: aczevk, mutlulukmutsuzluk, gece-gndz, yaamlm. Bunlarn her biri tek szcktr nk onlar ayrlamazlar. Ve sen bir ksmn semek istiyorsun: Sen sadece dikenleri deil glleri istiyorsun, sen sadece geceyi deil gndz istiyorsun, sen sadece nefreti deil sevgiyi istiyorsun. Bu gereklemeyecek; ilerin yrmesi bu ekilde olmaz. Her ikisini de brakmak zorunda kalacaksn ve sonrasnda tamamyla farkl bir dnya ortaya kar: saadetin dnyas. Saadet ne ac ne de zevk tarafndan rahatsz edilmeyen mutlak huzurdur.

51 -> 70

Seymour ve Rose krknc yldnmlerini kutlamak iin balaylarn geirdikleri ikinci kattaki otel odalarna girmilerdi. "imdi," dedi Seymour, "tpk ilk gecedeki gibi elbiselerimizi kartp odann kesine gidelim, klar sndrp sonra da birbirimize doru koalm ve kucaklaalm." Soyundular, odann ters kelerine gittiler, klar sndrdler ve birbirlerine doru kotular. Ancak yn duygular krk yl tarafndan kreltilmitir, o yzden de Seymour Rose'u skalad ve dorudan pencereye doru gitti. imlerin zerine sersemlemi vaziyette indi. Seymour, resepsiyoncunun dikkatini ekebilmek iin lobinin camlarna tklad. "st kattan aa dtm," dedi. "plam ve odama geri dnmem gerekiyor." "Sorun yok," dedi resepsiyoncu. "Kimse sizi grmeyecek." "ldrdn m sen? Tm lobiyi batan aa yrmem gerekiyor ve ben rlplam!" "Kimse sizi gremez," diye tekrarlad resepsiyoncu. "Herkes st kattaki yal bir bayan kap tokmandan kartmaya alyor!" nsanlar ok aptalca davranr. Sadece gen olanlar deil; sen yalandka, daha da aptallarsn. Grnen o ki daha ok yaadka hayattan daha fazla aptallk biriktirirsin. Bir kimsenin kendi hayatna ve hayattaki kalplarna bakmaya, gzlemlemeye balamas ok ender olarak gerekleir. Istrabnn ne olduunu, hangi arzularn ona sebebiyet verdiini ve bu arzulara niin yapp kaldn gr. Ve bu arzulara tutunman ilk kez olmuyor; bu senin tm hayatnn kalb olmutur ve sen hibir yere ulaamam durumdasn. Daireler iinde devam edip duruyorsun; asla herhangi gerek bir gelimeye ulamadn. ocuka, salaka kalrsn. Seni bir Buda yapabilecek bir zekyla doarsn ama o gereksiz eylerin iinde kaybolmutur. ktidarsz, yal iki tane boas olan bir ifti yeni, gen, kuvvetli bir boa satn alr. Damzlk, otlaktaki inekleri birbiri ardna becermeye balar hemen. Bunu bir saat boyunca izledikten sonra antik adan kalma boalardan birisi yerleri eeleyip homurdanmaya balar. "Sorun nedir?" diye sorar dieri. "Genlik hayallerine mi kapldn?" "Hayr," der ilk boa, "ama bu gen adamn benim de ineklerden birisi olduumu dnmesini istemiyorum." htiyarlklarnda bile insanlar egolarn tayp dururlar. Rol yapmak zorundalar, pozlar taknmak zorundalar ve onlarn hayatlar ok uzun bir azap hikyesinden baka bir ey deil. Ama yine de onu savunurlar. Onu deitirmeye hazr olmaktansa ok savunmacdrlar. Tm savunmalar, tm zrh brak. Gnlk hayatn an be an nasl yaadn izle. Ve her ne yayorsan detaylarna in. Bir psikanalizciye gitmene gerek yok, hayatnn her kalbn analiz edebilirsin; bu o kadar kolay bir ilemdir! Sadece izle ve neler olduunu, neler olmakta olduunu anlayabileceksin. Seiyorsun ve sorun da budur; bir ksm dierine kar seiyorsun ve her ikisi de birliktedir. Hi seme. Sadece izle ve semeden farknda ol ve kendini cennette bulacaksn.

Sayfada Ara

Kii

bir ilikiye

girmeden

nce

yalnzlk

dneminden

mi gemelidir?

Evet, yalnzlnla o kadar ok kalmalsn ki o tek banala dnebilsin. Ancak o zaman derin, seni zenginletiren bir ilikiye girmeye muktedir olacaksn. Ancak o zaman sevginin iine ynelebileceksin. Yalnzlnla o kadar ok kalmalsn ki o tek banala dnebilsin derken ne demek istiyorum? Yalnzlk negatif ruh hallerinden birisidir. Szlklerin sylediinin zddna tek bana olmak ise pozitiftir. Szlklerde yalnzlk ve tek banalk ayn anlama gelir; hayatta ise deildir. Yalnzlk devaml olarak dierini zlediin bir ruh halidir. Tek banalk ise srekli olarak kendinle birlikte olmann zevkini kardn bir ruh halidir. Yalnzlk strapldr. Tek banalk ise saadettir. Yalnzlk her zaman endielidir, bir eyleri karr, bir ey iin yanp tutuur, bir eyi arzular. Tek bana olmak ise dar gitmeden, son derece doymu, mutlu, kutlayan bir halde olmaktr, derin bir
52 -> 70

tatmindir. Yalnzlkta sen merkezin dndasn. Tek banalkta sen merkezde ve kklenmisindir. Tek banalk gzeldir. Onun bir sekinlii, zarafeti, engin bir tatminin atmosferi vardr. Yalnzlk dilencilik gibidir; her yannda dilencilikten baka bir ey yoktur. Hibir zarafeti yoktur, aslnda o irkindir. Yalnzlk bamllktr, tek banalk ise saf bamszlktr. Kii kendisinin tm dnyasym, kendisinin tm varoluuymu gibi hisseder. imdi, ayet birisiyle yalnzlk ektiin iin bir ilikiye giriyorsan, o halde dierini smreceksin demektir. Dieri seni tatmin edecek bir ara haline gelecektir. Dierini kullanacaksn ve herkes kullanlmaktan rencide olur nk hi kimse burada baka birisi iin bir ara olmak iin bulunmuyor. Her insan evlad kendi iinde bir amatr. Hi kimse bir eya gibi kullanlmak iin burada deildir, herkes bir kral gibi tapnlmak iin buradadr. Hi kimse baka birisinin beklentilerini yerine getirmek iin burada deildir, herkes kendisi, srf kendisi olmak iin buradadr. O yzden ne zaman bir ilikiye yalnzlk nedeniyle girersen, iliki halihazrda sallantdadr. Balamadan nce bile sallantdadr o. O l domu bir ocuktur. Senin iin daha ok strap yaratacaktr. Unutma yalnzlna gre davranacak olursan seninle ayn yolun yolcusu bir kimseyle bir ilikinin iine deceksin nk gerekten kendi yalnzlnn iinde yaayan kimseye ekici gelmeyeceksin. Onlarn ok altnda kalm olacaksn. Onlar en iyi ihtimalle sana sempati duyabilirler ama sevemezler seni. Tek banalnn zirvesindeki bir kimse sadece kendisi de tek bana olan birisini ekici bulur. O yzden ne zaman yalnzln dorultusunda hareket edersen ayn trden insanlar bulacaksn; bir yerdeki kendi yansman bulacaksn. ki dilenci buluacak, iki perian kii buluacak. Ve hatrla; iki mutsuz insan bulutuunda bu basit bir toplama ilemi deildir, bir arpm ilemidir. Kendi yalnzlklarnda yapacaklarndan ok daha fazla strap yaratacaklardr. nce tek bana ol. nce kendinden holanmaya bala, nce kendini sev. nce ylesine hakiki bir ekilde mutlu ol ki kimse gelmese bile nemi olmasn. Sen dolusun, tayorsun. ayet kimse kapn almazsa bu mkemmelen iyidir; hibir ey karmyorsun. Kimsenin gelip kapn almasn beklemiyorsun. Sen evdesin; birisi gelirse iyidir, gzeldir. Kimse gelmezse bu da iyidir, gzeldir. O zaman ilikiye gir. Artk bir efendi gibi giriyorsun, bir dilenci gibi deil. Artk bir imparator gibi girersin, bir dilenci gibi deil. Ve kendi tek banalnda yaam bir kii her zaman iin kendisi gibi tek banaln gzel bir ekilde yaam bir kimseyi ekici bulacaktr nk benzerler benzerlerini eker. ki efendi - kendi varlklarnn, tek banalklarnn efendileri - bulutuunda mutluluk sadece birbirine eklenmez, birbiriyle arplr. Bu muazzam bir kutlama olayna dnr. Ve onlar smrmez, onlar paylar. Onlar birbirini kullanmaz. Aksine onlar bir hale gelir ve onlar evreleyen varoluun tadn karr. Yalnz insanlar her zaman birbirleriyle yzleir, kar karya gelir. Tek banal bilmi iki kii, her ikisinden de daha yksekteki bir ey ile yzleiyor. Her zaman u rnei veririm: kisi de yalnz olan sradan iki sevgili her zaman birbirlerinin yzne bakar; iki gerek sevgili bir dolunay gecesinde birbirlerinin yzne bakmayacaktr. Belki el ele tutuacaklardr ama gn ykseklerindeki dolunaya bakyor olacaklardr. Birbirlerinin yzlerine bakmyor olacaklar, birlikte baka bir eye bakacaklardr. Bazen birlikte Mozart ya da Beethoven ya da Wagner'in senfonisini dinleyecekler. Bazen bir aacn altnda oturup kendilerini sarmalayan aacn o muazzam varlndan keyif alacaklar. Bazen bir elalenin yannda oturup orada srekli yaratlan vahi mzii dinleyecekler. Bazen okyanusun kysnda gzlerinin grebildii en uzak noktaya ikisi de bakacak. Ne zaman iki yalnz insan bulusa birbirlerine bakar nk onlar srekli olarak birbirlerini smrecek yollar ve aralar - dieri nasl kullanlr, nasl dieri araclyla mutlu olunur - ararlar. Fakat kendileriyle derinden tatmin olmu insanlar birbirlerini kullanmaya almyorlar. Daha ok yol arkada haline gelirler; kutsal bir yolculua karlar. Hedef yksektir, hedef uzaktadr. Onlarn ortak ilgi alan onlar birletirir. Sradan olanda ortak ilgi sekstir. Seks iki kiiyi anlk olarak ve geliigzel ve ok yzeysel olarak birletirebilir. Gerek sevgililerin daha ihtiaml ortak ilgileri vardr. Bu seks olmayacak demek deildir, olabilir ama daha byk bir ahengin paras olarak. Mozart ya da Beethoven'in senfonisini dinlerken o kadar yakn, o kadar yakn, o kadar yakn hale gelebilirler ki seviebilirler ama bu daha byk bir Beethoven senfonisinin iinde olur. Senfoni gerek olan eydir ve ak ise onun bir paras olarak gerekleir. Ve sevgi peine dlmeden, dnlmeden, kendi kendine, basit bir ekilde, daha byk bir ahengin paras olarak gerekletiinde, tamamen farkl trden bir nitelii olur. O ilahidir, o artk insani deildir. Mutluluk (happiness) szc bir skandinav szc olan haptan gelmektedir. Baa gelme (happennng) szc de ayn kkten gelir. Mutluluk baa gelen eydir. Onu retemezsin, ona emredemezsin, onu zorlayamazsn. En iyi ihtimalle ona kendini ak tutabilirsin. Ne zaman bana gelirse gelir. ki gerek sevgili her zaman mutluluk iin aktrlar ama asla onun hakknda dnmezler; asla onu

53 -> 70

bulmaya almazlar. O zaman asla hayal krklna uramazlar nk o ne zaman baa gelecekse gelir. Onlar durumu yaratyor; aslnda eer kendinle mesutsan zaten durumun kendisisin ve dieri de mutluysa, o da halihazrda durumun kendisidir. Bu iki durum yaknlatnda daha byk bir durum yaratlr. Bu daha byk durumda ok ey baa gelir, hibir ey yaplmaz. nsan mutlu olmak iin bir ey yapmak zorunda deil. nsan sadece akmal ve kendini brakmaldr. Bu durumda soru udur: "Kii bir ilikiye girmeden nce yalnzlk dneminden mi gemelidir?" Evet; kesinlikle evet. Bu byle olmak zorunda, aksi taktirde hayallerin yklacak ve sevgi adna sevgiyle alakas olmayan baka bir ey yapyor olacaksn.

Gerekten olan eyin hepsi bu mu? Hayatm ok anlamsz ve bo geliyor. Srekli daha fazla bir ey olmal diye dnyorum. Daha fazla bir eylerin olmasn istiyorum. Sonsuz bir ekilde dahas var ama senin istemen ona ulamak iin bir engel. Arzu etmek seni evreleyen bir duvar gibidir; arzulamamak bir kap haline gelir. Bu hayatn en paradoksal ama ok temel bir kanunudur: Arzula ve karacaksn, arzulama, o senindir. sa, ara ve onu bulacaksn der. Buda ise der ki: Arama; aksi taktirde onu karacaksn. sa der ki: ste ve o sana verilecektir. sa, kapy al ve kaplar alacaktr der. Buda, bekle... bak... kaplar kapal falan deil der. Kapy alyorsan eer, kapy almann kendisi baka bir yeri - duvar yokladn gsterir nk kaplar her zaman aktr. sa, Buda kadar aydnlanmtr nk ok aydnlanmak ya da az aydnlanmak gibi bir ey sz konusu deildir. O halde bu fark niin var? Fark sa'nn konutuu insanlardan kaynaklanr. sa bir yola girmemi, hayatn gizemlerine kendisini amam insanlara konuur. Buda tamamyla farkl trden bir gruba; bir yola girmi, ehil olmu, paradoksal olan anlayabilecek olanlara konuur. Paradoksal gizemli demektir. Diyorsun ki "Hayatm ok anlamsz ve bo geliyor... " O, ok anlamsz ve bo geliyor nk hep daha fazlas iin yanp tutuuyorsun. Yanp tutumay brak ve sonrasnda ok kkten bir dnm yaayacaksn. Daha fazlasn istemeyi durdurduun anda birden boluk kaybolur. Boluk daha fazlasn istemenin bir yan rndr, o daha fazlasn arzulamann bir glgesidir. Brak arzulama kaybolsun ve geri dnp bak; artk glge yoktur. Zihnimiz, daha fazlasn; srekli olarak daha fazlasn istemektir. Ne kadarna sahip olduun hibir eyi deitirmez, zihin daha fazlasn istemeyi srdrecektir. Ve o daha fazlasn istemeye devam edecei iin de sen srekli olarak bo olduunu, ok eyi kardn hissediyorsun. Anlayabiliyor musun? Boluk hissi daha fazla istemek tarafndan yaratlr. Boluk mevcut deildir, o bo bir inantr ama sen arzunun ana takldnda ok gerek grnr. Arzunun senin boluunun nedeni olduunu anla. Arzulaman izle ve izlemenin iindeyken o kaybolur ve onunla birlikte boluk da kaybolur. Sonra ok derin bir tatmin gelir. O kadar dolu hissedersin ki tamaya balarsn. O kadar ok vardr ki paylamaya balarsn, vermeye; srf vermenin zevki iin vermeye balarsn, baka bir ey iin deil. Yamur suyuyla azna kadar ykl bir bulut gibi: Bir yere yamak zorundadrr. Hibir eyin yetimeyecei talarn zerine yaacaktr; koulsuzca yaacaktr. Buras yalacak doru yer midir deil midir diye sormayacaktr. O yamur suyuyla o kadar yklenmitir ki kendini ykten kurtarmak iin yamak zorundadr. Arzulama yok olduunda ylesine saadetle dolar, ylesine tatminle dolar, ylesine dolulukla dolarsn ki paylamaya balarsn. Bu kendiliinden olur. Ve o zaman hayatta anlam vardr, o zaman hayatta nem vardr. O zaman iir, gzellik zarafet mevcuttur. O zaman mzik, ahenk vardr; hayat bir dansa dnr. Bu boluk ve anlamszlk senin yaptn bir eydir, o yzden onu tersine evirebilirsin. "Gerekten olan eyin hepsi bu mu?" diye soruyorsun. Sorunu yaratan budur. Ve ben daha fazlas yoktur demiyorum; hayal bile edemeyeceinden ou var. Onu grdm, onu duydum, onu yaadm; sonsuz miktarda dahas var! Ancak, ayet arzulama srerse onunla hibir zaman temasa geemeyeceksin. Arzulamak bir duvardr, arzulamamak ise bir kprdr. Saadet bir arzulamama halidir, strap bir

54 -> 70

arzulama halidir. "Gerekten olan eyin hepsi bu mu?" Istrap ierisinde kalmak istersen daha Bu senin seimin, unutma, bu senin grebilirsen, gelecek iin, daha fazlas diyorsun. Ne kadar istersen, o kadar karrsn. Seim senin. ok, daha ve daha ok iste ve daha ve daha ok karacaksn. sorumluluun. Kimse seni zorlamyor. ayet gerekten olan iin yanp tutuma. Sadece olan gr.

Zihin srekli olarak istiyor, arzuluyor, talep ediyor ve yoksunluk duygusu yaratyor nk o beklentiler zerinde yaar. Tm dnya anlamsz hissetmekten strap ekiyor ve bunun nedeni de imdiye kadar hi olmad kadar ok arzu duyuyor. lk defa insan imdiye dek arzuladndan daha ounu arzuluyor. Bilim ona daha ok arzu etmesi iin ok fazla umut vermi, desteklemitir. Yirminci yzyln balarnda dnyann her tarafnda ok byk bir iyimserlik vard ve herkes, "Altn a geldi, hemen ke banda duruyor. Ona eritik. Hayat sremizin iinde cennetin yeryzne indiini grebileceiz" diye dnyordu. Doal olarak herkes daha fazlasn ve daha fazlasn ve daha fazlasn arzulamaya balad. Cennet dnyaya inmedi. Onun yerine dnya bir cehenneme dnd. Bilim senin arzularn serbest brakt, senin arzularn destekledi. Bu arzularn tatmin edilebilecei konusundaki umutlarn destekledi. Ve sonu tm dnyann derin bir strap iinde yayor olmasdr. Bu hibir zaman byle olmamt. Bu ok garip nk ilk defa insanlar hi olmad kadar ok eye sahip. lk defa insanlar daha ok gvenlie, emniyete, daha ok bilimsel teknolojiye, hi olmad kadar ok konfora sahiptir. Ama daha ok anlamszlk da mevcuttur. nsan hibir zaman bu kadar umutsuz, daha fazlasn elde etmek iin bu kadar aba ierisinde olmamt. Bilim sana arzulamay verir; meditasyon ise sana arzulamaya ilikin olarak bir kavray verir. Bu kavray senin arzuyu brakmana yardm eder. Ve anszn u ana kadar sakl kalm olan bir ey ortaya kar, grnr olur. Varlnn iinden bir ey yukar doru fkrr ve arzulam olduun her ey tatmin olur...ve dahas. Hayal etmi olduundan, herhangi birisinin bugne kadar hayal etmi olduundan fazlas mevcut. Hayal edilemeyecek saadet zerine iner. Ama sen zemini hazrla. Doru topra hazrla. Arzulamamak doru topran addr. Sadece alc bir ruh halinde ol. Saldrgansn; daha fazlasn istiyorsun, bu inceden bir saldrganlktr. Ak, alc, msait ol...o zaman mmkn olan tm mucizelere hak kazanrsn.

Sayfada Ara

Tuzaa dm hissediyorum. Yaptm her eyin anlamsz bir delilik olduunu dndmde can skntsnn yaratt hsran sadece artyor. Can sknts tam olarak nedir? Can sknts insan hayatndaki en nemli eylerden birisidir. Sadece insann becerisi vardr; baka hibir hayvann can sknts duyma becerisi yoktur. Can aydnlanmaya daha ok ve daha ok yaknlamaya baladnda var aydnlanmann dier kutbudur. Hayvanlar aydnlanamaz o yzden de canlar da can sknts duyma sknts sadece zihin olur. Can sknts sklamaz.

Can sknts hayatn boluunun, onun srekli dnen bir tekerlek olduunun farkna varyor olduunu gsteriyor. Bu eylerin hepsini daha nce yapmsn; hibir ey olmuyor. Tm bu yolculuklarda bulundun; bundan hibir ey kmyor. Can sknts hayatn ve hayatn tm olaslklarnn bo, anlamsz olduu mthi bir anlayn ortaya kmaya baladnn ipularndan birisidir. imdi can skntsna iki ekilde yant verebilirsin. lk yol insanlarn normalde yaptdr: ondan ka, ondan uzak dur, onunla gz gze gelme, onunla yzleme. Onu arkanda brak ve uzakla; seni megul edecek, taknt haline gelebilecek; bir daha asla can skntsnn ortaya kn gremeyecein, seni hayatn gereklerinden ok uzaklara gtrecek eylere doru ko. Bu nedenle insanlar alkol ve uyuturucular icat etti. Onlar can skntsndan kamann yollardr. Fakat gerekten kaamazsn; sadece bir sreliine kanabilirsin. Tekrar ve tekrar can sknts geliyor olacak ve daha ok ve daha ok grltl olacak. Sekse, ok fazla yemeye, mzie snabilirsin; bin bir eit eyin iine kaabilirsin. Fakat tekrar ve tekrar can sknts ortaya kacaktr. O kanlabilecek bir ey deildir; o insann geliiminin bir parasdr. Yzlemek zorunluluu vardr.

55 -> 70

Dier yant ise onunla yzlemektir, onun meditasyonunu yapmaktr, onunla olmaktr. Buda'nn bodhi aac altnda yapyor olduu ey buydu; Zen insanlarnn asrlar boyudur yapmakta olduu ey budur. Meditasyon tam olarak nedir? Can skntsyla yzlemek meditasyondur. Bir meditasyoncu srekli ne yapyor? Sessizce oturup kendi merkezine bakyor ya da kendi nefesini izliyor; bu eylerle kendisini elendirdiini mi dnyorsun? O sonuna kadar sklyor! Bu nedenle Zen ustas elinde sopasyla dolayor etrafta; bu can sklm insanlarn uykuya dalmas kanlmazdr. Baka bir ka yoktur, o halde tek bir ka kalr: en azndan uykuya dalabilirler. Kaamazlar. Kendi kendilerine Zen eitiminin ve disiplininin bir paras oldular; kaamazlar. Ama bir ka yolu her zaman vardr. Uykuya dalabilirsin, o zaman her eyi unutabilirsin. Bu nedenle insan meditasyonda uyku hisseder. Meditasyondaki tm gayret bunun iindir: Cann sklsn ve ondan kama ve uyank kal nk eer uyursan kam olursun. Uyank kal! Onu izle, tank ol ona. ayet oradaysa oradadr. Onun iine, en iindeki zne doru baklmak zorunda. ayet kamadan can skntsnn iine srekli bakmaya devam edersen patlama gelir. Bir gn can skntsna derinlemesine bakarken anszn kendi yokluunun iine nfuz edersin. Can sknts sadece senin manevi yokluunun iinde olduu ambalajdr, kaptr. Eer can skntsndan kaarsan, kendi yokluundan kayor olacaksn. ayet can skntsndan kamazsan, ayet onunla birlikte yaamaya balarsan, ayet onu kabul etmeye, buyur etmeye balarsan... Meditasyon buna ilikin bir eydir: Sknty buyur etmek, onun iine kiinin kendi istei ile gitmesidir; onun gelmesini beklemek deil, onu aramaktr. Bir yoga duruunda saatlerce oturmak, sadece nefesini izlemek,., kii fena halde sklr. Ve meditasyonun tm eitimi can skntsna yardmc olacak ekildedir. Bir Zen manastrnda her gn sabahn ayn saatinde kalkmak zorundasn; her gn yllar yllar boyunca. Yaz ya da k olmas fark etmez. Erken kalkmak, saat te banyo yapmak zorundasn. Ayn ay imek zorundasn ve oturmak zorundasn... Ayn mimikler tekrar tekrar birbirini takip eder. Ve btn gn ayrca sabit bir rutindir: Kahvaltn belli bir saatte alacaksn, sonra yeniden meditasyon yapacaksn, sonra belli bir saatte yemek yiyeceksin; ve ayn yemek! Her ey can skntsna yardmc olur. Ve ayn giysiler, ayn manastr ve ayn usta her gn sopas ile etrafta dolayor. Her gn akamleyin usta ile bir seansa girmek zorundasn. Ve verilen sorular zerinde meditasyon yapmak iin yle skcdr ki; "tek elin kard el rpma sesi nedir?" sadece bir dn; seni ldrtacak! Tek elin kard el rpma sesi nedir? Biliyorsun ki bunun bir anlam yoktur; herkes bunun bir cevab olmadn biliyor. Ve usta srarla, "tekrar etmeye devam et, bunun zerine meditasyon yap" demeye devam ediyor. Her ey ok iyi iler. Can sknts; ok byk, ok engin bir ekilde yaratlmak zorundadr. Can skntsna tamamyla izin verilmek zorundadr, her ynden desteklenip yardm edilmek zorundadr. Ayn akam, ayn i, ayn mantray tekrar. Yine ayn saatte uyumak zorundasn... ve bu byle devam eder, bu tekerlek. Birka gn ierisinde fena halde sklrsn ve kaamazsn. Bir ka yolu yoktur. Sinemaya gidemezsin, televizyon seyredemezsin; ondan kamana yardm edecek hibir eye sahip olamazsn. Onun iine yeniden ve yeniden frlatlrsn. Onunla yzlemek iin byk bir cesarete ihtiya vardr. Bu nerede ise lm gibidir; aslnda lmden daha zordur. nk lm sen bilinsizken gelir. Ve sen her trden can skntsn harekete geiriyorsun. Ne olur? Meditasyonun srr budur: ayet izlemeye, izlemeye, izlemeye devam edersen can sknts byr ve byr, daha ve daha ok younlar ve sonra da zirve. Hibir ey sonsuza kadar srmez; tekerlein dnd bir nokta vardr ayet en uca, en tepeye gidersen o zaman deiim, dnm; - aydnlanma, satori ya da onu nasl adlandrmak istersen - gerekleir. Sonra bir gn anszn can sknts ok fazla hale gelir. Boulursun, nerede ise seni ldrr. Bir can sknts okyanusu ile evrelendin. O seni ezer ve bir ka yolu yoktur. Onun younluu ve btnlnn ta kendisi ve tekerlek dner. Anszn can sknts kaybolur ve satori, samadhi vardr. Yokluunun iine girmi durumdasn. Artk hi can sknts olmayacak. Hayatn yokluunu grm oldun. Yok oldun; kim sklabilir ki? Neyle? Artk yoksun. Yok edildin. "Can sknts tam olarak nedir?" diye soruyorsun. Bu ok byk bir manevi olgu. Bu nedenle mandalar sklmyor; onlar mkemmelen mutlu ve coku dolu gzkyor. Sadece insan sklr. Ve ayrca insanda da yalnzca ok yetenekli ve zeki olanlar sklr. Aptal insanlar sklmaz. Onlar ilerini yaparken, para kazanrken, daha byk bir banka hesab olutururken, ocuklarn yetitirirken, oalrken, yerken, sinema salonunda otururken,

56 -> 70

restorana giderken, una-buna katlrken mkemmel bir ekilde mutludur. Onlar keyif alyorlar! Onlar sklmyor. Onlar en dk trdr; onlar gerekten mandalarn dnyasna aittir. Onlar henz insan deildir. Bir kii can sknts hissetmeye baladnda insan haline gelir. Bunu grebilirsin: En zeki ocuk en ok can sklan ocuk olacaktr. nk hibir ey uzun sre onun ilgisini ekemez. Er ya da ge geree taklacak ve soracaktr, "imdi ne var? Sradaki ne? Bu bitti. Bu oyunca grdm, onun iine baktm, onu atm, onu analiz ettim, imdi bitti; sradaki ne?" Bir gen olana kadar oktan can skld bile. Buda, son derece sklmt. Genliinin zirvesinde, sadece yirmi dokuz yanda iken kralln terk etti. Fena halde sklmt; kadnlardan, araptan, refahtan, krallktan, her eyden. Hepsini grmt, defalarca ve defalarca grmt. Sklmt. Dnyadan vazgemiti, dnya yanl olduundan deil, unutma. Geleneksel olarak, onun dnya kt olduu iin dnyadan vazgetii sylenir; bu silme samalktr. Dnyadan vazgeti nk ondan ok sklmt. O kt deildir iyi de deildir. Eer zeki isen o skcdr. ayet aptalsan devam edebilirsin. O zaman o bir atlkarncadr; o zaman bir duyudan tekine gidebilirsin. Anlamsz eylerle ilgileniyorsun ve tekrar edip duruyorsun ve tekrar gremeyecek kadar bilinsizsin; bunu dn yaptn gremiyorsun ve bugn de ve ayn eyi yarn da yapmay hayal ediyorsun. Gerekten hi de zeki deilsin. Zek nasl can skntsndan kanr? Bu imknszdr. Zek her eyi olduu haliyle grmektir. Buda dnyadan sknt nedeni ile vazgeti; son derece skld dnyadan uzaklat. Ve ormanda bu alt yl boyunca ne yapyordu? Giderek daha ok can sklyordu. Ormanda oturarak ne yapabilirsin? Nefesini izle, merkezine bak, gnlerce, yllarca. Can skntsn en st noktasna kadar yaratt ve bir gece o kayboldu. O kendiliinden kayboldu. Eer dorua ularsan... sras gelir. O gelir! Ve bu mevsimin dnmesiyle varlna k girer; sen kaybolursun sadece k kalr. Ve kla keyif gelir. Coku ile dolarsn; sen yoksun ama hi sebep yokken coku ile dolusun. Basit bir ekilde coku varlnda kabarr. Sradan kii bir sebep yznden cokuludur; yeni bir kadna ya da yeni bir adama k olmutur ve cokuludur. Onun cokusu anlktr. Yarn bu kadndan bkacaktr ve yeni bir tanesini aramaya balayacaktr. Sradan insan yeni bir arabas olduu iin cokuludur; yarn baka bir araba aramak zorunda kalacaktr. Bu byle devam eder durur... ve nihayetinde kiinin cannn skld gereini asla gremez. Ne yaparsan yap sonunda cann sklr, her eylem sonunda sknt getirir. Zeki kii bunu anlar. Ne kadar erken bunu anlarsan o kadar ok zekn ortaya kar. O zaman geride ne kalr? O zaman sadece sknt kalr ve kii onun zerine meditasyon yapmak zorundadr. Ondan kamann bir yolu yoktur. O halde onun iine gir nereye gittiini gr. Ve eer onun iinde gitmeye devam edebilirsen o aydnlanmaya gider. Sadece insan sklabilir ve sadece insan aydnlanabilir.

Sayfada Ara

Uyuturucu

problemi

ile

ilgili

bir ey syleyebilir misin? iten ey nedir?

nsanlar

uyuturucu

kullanmaya

Bu yeni bir ey deildir, bu insanolu kadar eskidir. nsann ka aramad bir zaman hi olmamtr. Dnyadaki en eski kitap Rigveda'dr ve o uyuturucu kullanm ile doludur. Uyuturucunun ad soma'dr. Antik alardan beri tm dinler, insanlarn uyuturucu kullanmamas iin abalamtr. Tm devletler uyuturuculara kar olmutur buna ramen uyuturucular devletlerden ya da dinlerden daha gl olduklarn kantlamtr nk hi kimse uyuturucu kullanann psikolojisine bakmamtr. nsan perian haldedir. O kayg, keder ve hayal krkl iinde yaar. Grnen o ki uyuturucu dnda bir kurtulu yoktur. Uyuturucu kullanmn nleyecek tek yol insanlarn cokulu, mutlu ve saadet dolu olmasn salamaktr. Ben de, bir anlna strabn unutmana yardmc olduu basit gerei nedeni ile uyuturuculara
57 -> 70

karym. Onlar seni strap ve ac ile savamak iin hazrlamaz; aksine seni gszletirirler. Fakat dinlerin ve devletlerin uyuturucuya kar olma nedenleri ile benim uyuturuculara kar olma nedenlerim taban tabana zttr. Onlar insanlarn strap iinde ve hayal krklna uram bir ekilde kalmalarn ister nk ac ekenler asla bakaldrmaz; onlar kendi varlklarnda azap ekerler, darmadandrlar. Onlar daha iyi bir toplumu, daha iyi bir kltr, daha iyi bir insanolunu dnemezler. Bu strap yznden herkes kolaylkla din adamnn kurban haline gelebilir nk din adamlar teselli edecektir. Ona diyeceklerdir ki: "Kutsanm olanlar yoksullardr, kutsanm olanlar boyun eenlerdir, kutsanm olanlar ac ekenlerdir nk Tanr'nn krall onlara kalacaktr." Ac eken insanlk politikaclarn da eline dmtr nk ac eken insanlk biraz umuda ihtiya duyar; gelecekte bir yerdeki snfsz toplumun umudu, yoksulluun, aln, strabn olmayaca bir toplum umudu. Ksacas eer insanlar ufuktaki bir topyaya sahipse aclarna katlanmak iin sabrl olmay baarabilirler. Ve topya szcnn anlamn not etmelisin. Onun anlam "hi gereklemeyecek olan"dr. O tpk ufuk gibidir; yerle gn birletii yere koup yetiebileceini dndrecek kadar yakndr. Fakat tm hayatn boyunca koabilirsin ve asla o yerle buluamazsn nk yle bir yer yoktur. O bir sanrdr. Politikac vaatlerle yaar, din adam vaatlerle yaar. Son on bin ylda kimse mallar teslim etmemitir. Onlarn uyuturucuya kar olma nedeni uyuturucunun tm tezghlarn yok etmesidir. ayet insanlar afyon, haha, LSD almaya balarsa komnizmi umursamayacaklardr. Ve yarn ne olacan umursamayacaklardr; lmden sonraki hayat umursamayacaklardr, Tanry, cenneti umursamayacaklardr. Onlar ann iinde tatmin olacaklardr. Benim nedenlerim burada farkldr. Ben de uyuturuculara karym, dinlerin ve politikaclarn kklerini kopard iin deil senin maneviyata doru giden isel geliimini yok ettii iin. Onlar sana vaat edilen topraklara ulamana engel olur. Gerek olana ulama kapasiten varken sanrlara taklr kalrsn. Sana bir oyuncak verirler. Fakat uyuturucular ortadan kalkmayaca iin tm devletlerin, tm bilimsel laboratuarlarn uyuturucular yan etkilerinden arndrp onlar daha salkl yapmalarn isterdim ki bu artk mmkndr. Aldous Huxley'in Rigveda ansna "soma" adn verdii - hibir yan etkisi olmayacak, bamllk yaratmayacak, bir coku, bir mutluluk, bir dans, bir ark olacak - uyuturucuya benzer bir tanesini yaratabiliriz. ayet herkesin bir Gautam Buda haline gelmesini mmkn klamyorsak, Gautam Buda'nn yaam olmas gereken akn ruh halinin anlk grntlerine sahip olmalarn en azndan engellemeye hakkmz yoktur. Belki bu kk deneyimler kiiyi daha ok kefetmeye sevk eder. Er ya da ge uyuturucudan bkacaktr nk ayn grnty tekrar tekrar yineleyecektir. Bir grnt ne kadar gzel olsa da tekrar etmek onu skc yapar. O yzden ilk olarak uyuturucular kt etkilerden arndr. kinci olarak brak bunun tadn karmak isteyen insanlar tadn karsn. Ondan sklacaklar ve o zaman onlarn tek yolu nihai saadeti bulmak iin bir meditasyon yntemi aramak olacaktr. Bu soru temelde gen insanlarla ilgilidir. Kuaklar arasndaki mesafe dnyadaki en son olgudur; bu hibir zaman varolmamt. Gemite alt yedi yandaki ocuklar babalar ile birlikte geleneksel mesleklerinde ellerini ve zihinlerini kullanmaya balard. On drt yana geldikleri zaman oktan esnaf, ii olmular, evlenmi, sorumluluk sahibi olmulard. Yirmi ya da yirmi drt yana geldiklerinde kendi ocuklar vard, bu nedenle de hibir zaman kuaklar arasnda bir mesafe yoktu. Her kuak dier kuan zerine binerdi. nsanlk tarihinde ilk defa kuaklar arasnda mesafe belirdi; bu son derece nemli bir eydir. imdi ilk kez olarak yirmi be ya da yirmi alt yanda niversiteden dnene dek bir sorumluluun yok; ocuk yok, kayg yok ve hayalini kurabilecein kocaman bir dnya var onu nasl daha iyi yapmal, onu nasl daha zengin yapmal, nasl dahilerden oluan bir rk yaratmal. On drt ile yirmi drt arasndaki yllar kiinin bir hayalperest olduu zamanlardr nk cinsellik olgunlayor ve cinsellik ryalar olgunlayor. Kiinin cinsellii okullar ve kolejler tarafndan bastrlr o yzden de gen kiinin tm enerjisi hayallere gider. O bir komnist olur, o bir sosyalist olur, o bir Fabian olur, her trden ey olur. Ve bu zaman dnyann ileyii yznden onun hayal krklna urad zamandr. Brokrasi, hkmet, politikaclar, toplum, din... grnen odur ki hayallerini gerekletiremeyecektir. niversiteden eve bir sr fikirle dner ve her bir fikir toplum tarafndan paralanr. Ksa sre sonra yeni insanlk ve yeni dnem hakkndakileri unutur. O i bile bulamaz, kendini bile doyuramaz. Nasl zengin ve yoksulun olmayaca snfsz bir toplumu dnebilsin? Onun uyuturucuya yneldii zaman bu andr. Ona geici rahatlama verir ama ksa sre sonra

58 -> 70

dozaj ykseltmek zorunda kalacan fark eder. Ve olduu haliyle uyuturucular beden iin, beyin iin mahvedicidir; ksa sre sonra tamamyla aresizdir. Uyuturucu olmadan yaayamaz. Uyuturucuda ise onun hayat iin bir yer yoktur. Fakat ben bundan gen insanlar sorumludur demiyorum ve onlar cezalandrmak ve hapse atmak safi aptallktr. Onlar sulu deildir onlar kurbandr. Benim dnceme gre eitim iki ksma ayrlmaldr: birincisi entelektel ve dieri de pratik. Ta en bandan itibaren bir ocuk okula sadece ilem renmek iin deil bir ey yaratmay; kimi becerileri, kimi el sanatlarn renmek iin de girer. Zamann yars entelektel kazanmlar iin verilmeli ve zamann dier yars da hayatn gerek ihtiyalarna verilmelidir; bu onlar dengede tutar. Ve niversiteden kma vakti geldiinde o bir topyac olmayacaktr ve bakalar tarafndan ie alnmay beklemek zorunda kalmayacaktr. O kendi kendine bir eyler yaratabiliyor olacaktr. Ve herhangi trden bir hayal krkl hisseden renciler iin en bandan her ey deitirilmelidir. Hayal krklklar varsa belki de doru alanda doru eitimi almyorlardr. Belki onlar bir marangoz olmak istiyor ve sen onlar bir doktor yapyorsun; onlar bir bahvan olmak istiyor ve sen onlar bir mhendis yapyorsun. Byk bir psikolojik anlaya ihtiya olacak, bu sayede her ocuk bir ey renecei yne sevk edilecektir. Ve her okulda, her kolejde, her niversitede en az bir saat meditasyon herkes iin zorunlu olacaktr, bylelikle ne zaman hayal krkl ya da sknt hissederse iine girebilecei ve hemen tm sknt ve hayal krklklarndan kurtulabilecei bir alan olacaktr. Uyuturucuya ynelmeye ihtiyac yoktur. Cevap meditasyondur. Fakat tm bunlar yapmaktansa iktidardaki insanlar aptalca eyler yapmaya devam ediyor; yasaklama, cezalandrma. On bin yldr yasakladmz ve baarl olamadmz biliyorlar. Eer alkol yasaklarsan daha ok insan alkolik olur ve tehlikeli trde alkoller ortaya kar. Binlerce insan zehirlenerek lr ve sorumlusu kimdir? imdi gen insanlar, ayet birisi uyuturucu alyorsa veya bir uyuturucuya baml ise cezalandrmaya deil tedaviye ihtiyac olduunu dahi anlamadan yllarca hapse atyorlar. O, tedavi edilecei, meditasyonun retilecei ve yava yava uyuturuculardan daha iyi bir eye doru yneltilebilecei bir yere gnderilmelidir. Bunun yerine onlar hapse; yllarca hapse atyorlar! nsan hayatna hi deer vermiyorlar. ayet yirmi yandaki bir gen adama on yl hapis verirsen onun en deerli zamann boa harcam olursun - ve hibir faydas olmadan - nk cezaevinde btn uyuturucular dier her yerden daha kolay bulunur. erdekilerin hepsi amatrlerin retmenleri haline gelen ok becerikli uyuturucu kullanclardr. On yl sonra kii mkemmel bir eitim alm olarak kar. Hapishanelerin sadece tek bir ey retir: yakalanmadn srece yaptn hibir ey yanl deildir; sadece yakalanma. Ve sana nasl yakalanmayacan retecek ustalar vardr orada. O yzden bu eyin hepsi tamamen samadr. Ben de uyuturuculara karym ama tamamyla farkl bir biimde. Sanyorum ne demek istediimi anlayabilirsin.

Sayfada Ara

nsanln yzletii bunca problem varken nasl olur da kendi mutluluumuzla uraabiliriz? Alk, yoksulluk, berbat yaam koullar, kendi yeteneklerini ve gelitirebilmek iin bu kadar az olanaklar...

bu kadar becerilerini

Aslnda kendi problemlerini brakmadan evvel dnyann problemlerini anlamak iin doru bak asna sahip olmazsn. Kendi evin yle berbat durumda ki, kendi varlnn ii yle berbat durumda ki; nasl engin sorunlar anlayabilmek iin doru bak asna sahip olabilirsin? Sen henz kendini dahi anlamam haldesin; oradan bala nk baka her balang yanl balang olacaktr. Zihinleri son derece bulank halde olan insanlar bakalarna yardm etmeye balar ve zmler nermeye balar; bu insanlar dnyada zdklerinden daha ok problem yaratmtr. Bunlar gerek zarar verenlerdir: politikaclar, ekonomistler, szde yardmseverler, misyonerler. Bunlar gerek zararllardr; onlar henz kendi isel bilinlerini zmemitir ve herkesin zerine atlamaya ve herkesin sorunlarn zmeye hazrdr. Aslnda bu yolla onlar kendi gereklerinden kanyor; onunla yzlemek istemiyorlar. Baka bir yerde, baka birisiyle megul olarak kalmak istiyorlar. Bu onlara yaplacak bir ey verir, bu iyi bir arptmadr. Unutma, dnyann problemi sensin. Problem sensin ve sen zlmedike yaptn her ey olaylar

59 -> 70

daha da karmaklatracaktr. nce kendi evini dzene sok, orada bir kozmos yarat; o bir kaostur. Antik bir Hint masal vardr, ok eski ama ok byk bir neme sahip bir ykdr. ok byk ama aptal bir kral sert zeminin ayan acttn syleyip tm kralln sr derisiyle kaplanmasn emretmi. Ancak sarayn soytars bu fikre kahkahalarla gld; o bilge bir adamd. Dedi ki: "Kraln fikri en basitinden komik." Kral ok kzmt ve soytarya dedi ki: "Bana daha iyi bir seenek gster yoksa ldrleceksin." Soytar, "Efendim kk bir sr derisi parasn kesip ayanz kaplayn" dedi. Ve ayakkablar bu ekilde dodu. Btn dnyay sr derisiyle kaplamaya gerek yok; sadece ayan kaplamak tm dnyay kaplar. Bilgeliin balangc budur. Evet, katlyorum sorunlar vardr. ok byk sorunlar vardr. Hayat yle bir cehennem ki. Perianlk var, fakirlik var, iddet var, her trden lgnlk etrafta kol geziyor, bunlar doru ama yine de ben sorunun bireyin ruhundan ortaya ktnda srarcym. Sorunlar vardr nk bireyler kaos ierisinde. Toplamdaki kaos bir bilekeden baka bir ey deildir: Hepimiz kendi kaosumuzu onun iine akttk. Dnya bir ilikiden baka bir ey deildir; birbirimizle iliki halindeyiz. Ben nevrozluyum, sen nevrozlusun: o zaman iliki ok ok nevrozlu hale gelir; sadece iki katna kmaz arplm olur. Ve herkes nevrozludur o yzden de dnya da nevrozludur. Adolf Hitler gkten zembille inmez; onu biz yaratrz. Sava gkten zembille inmez; onu biz yaratrz. Ortaya kan ey bizim cerahatimizdir; birikimi yapan bizim kaosumuzdur. Balang seninle birlikte olmal: Dnyann sorunu sensin. O nedenle kendi manevi gerekliinden kanma; ilk ey odur. u an olduun halinle bir sorunun kkenini gremezsin; sen sadece belirtileri grebilirsin. lk olarak kendi iinde kkn nerede olduunu bul ve bu kk deitirmeye al. Yoksulluk kk deildir; agzllktr kk, yoksulluk sonutur. Yoksullukla sava dur ve hibir ey olmayacak. Agzllktr kk; agzllk kklerinden sklmelidir. Sava sorun deildir; sorun bireysel saldrganlktr: sava sadece bireysel saldrganln toplamdr. Sen protesto yryleri yapp dur ve sava durdurulmayacak. Elenceden holanan birka kii var; onlar herhangi bir protesto yrynde bulabilirsin. ocukluumda bundan ok keyif alrdm. Her yryte vardm ve ehrimin ileri gelenleri dahi endielenmeye balad. "Sen her yerdesin; komnist olsun, anti-komnist olsun, sosyalist olsun fark etmez...sen oradasn" dediler. Ben de dedim ki: "Ben bu elenceden zevk alyorum. Ben politik felsefeyle ilgilenmiyorum; srf barmak ok elenceli; bu egzersizden holanyorum." Keyif alabilirsin; bu fazla bir fark yaratmaz, sava devam eder. Ve ayet bu protestoculara bakacak olursan onlarn ok saldrgan insanlar olduunu grrsn; onlarn yznde huzur grmeyeceksin. Savamaya hazrlar. Bar yryleri her an ayaklanmaya dnebilir. Bunlar saldrgan insanlar; bar adna kendi saldrganlklarn sergiliyorlar. Savamaya hazrlar: ktidarda olsalard, atom bombalar olsayd bar yaratmak iin bombay atarlard. Tm politikaclarn syledii ey budur; onlar savatklarn ve bu sayede de barn her yan kaplayacan sylerler. Problem savata deildir ve protesto yrylerinin bir yarar olmayacak. Problem bireylerdeki isel saldrganlktadr. nsanlar kendileriyle bark deil o nedenle sava var olmak zorunda yoksa bu insanlar ldracaktr. nsanl kendi nevrozunun yknden kurtaracak byk bir savaa her on ylda bir ihtiya vardr. Birinci Dnya Sava srasnda psikologlarn farkna vard bir eyi bilmek seni artacaktr. Sava devam ettii mddete deliren insanlarn oran neredeyse sfra yaklamt. ntihar yoktu, cinayet ilenmemiti ve insanlarn delirmesi dahi durmutu. Bu garip bir eydi; bunun savala ne alakas vard? Belki cinayetler yoktu nk katiller savaa gitmiti ama intihar eden insanlara ne olmutu? Belki onlar da orduya katlmt peki ama ldran insanlara ne olmutu? Onlar delirmeyi durdurmu muydu? kinci Dnya Sava'nda da ok daha byk bir oranda ayn ey oldu ve o zaman balant, iliki anlald. nsanlk devaml olarak belirli bir miktarda nevroz, delilik biriktiriyor. Her on ylda bir onu atmas gerekiyor. O yzden sava olduunda - sava insanln bir btn olarak delirdii anlamna gelir - zel olarak delirmeye gerek yoktur. Ne anlam var? Herkes delidir; o zaman zel olarak deli olmaya almann bir manas yoktur. Bir ulus dierini ldrrken ve ok fazla intihar ve cinayet varken, tm bu eyleri kendi kendine yapmann ne anlam var ki? Oturup televizyon seyredip keyfine bakabilirsin, gazetede okuyup heyecan yaayabilirsin. Problem savata deildir, problem bireysel nevrozdur.

60 -> 70

Kk deitir; kkten bir deiime ihtiya vardr, sradan reformlar ie yaramayacaktr. Ancak o zaman anlamayabilirsin; ben devaml olarak meditasyondan bahsederim ama sen aradaki ilikiyi, meditasyonun savala nasl ilikilendiini gremezsin. Ben ilikiyi gryorum, sen gremiyorsun. Benim anlaym udur: ayet insanln yzde biri meditasyon halinde olursa savalar kaybolur. Ve baka bir yolu yoktur. Bu kadar meditasyon enerjisi salnmaldr. nsanln yzde biri - bu demektir ki yz tanesinden bir tanesi - meditasyon halinde olursa her ey tamamyla farkl bir ekilde olacaktr. Agzllk daha az olacaktr; doal olarak fakirlik daha az olacaktr. Fakirlik az ey olduu iin var olmaz; fakirlik vardr nk insanlar stoklar, nk insanlar agzldr. Eer biz tam imdi yaarsak yeterince vardr; yeryz bize yetecek kadarna sahiptir. Ama biz nceden planlarz, biz stoklarz; o zaman sorun kar. Kular stoklarken bir dn... o zaman baz kular zengin olacaktr bazlar ise fakir; o zaman Amerikal kular en zengin olacaktr ve tm dnya ise ac ekecektir. Fakat onlar stok yapmaz o yzden yoksulluk yoktur. Hi fakir bir ku grdn m? Ormandaki hayvanlar: kimse fakir deil kimse zengin deil. Aslnda, iman kular ve zayf ve ince kular grmezsin. Btn kargalar neredeyse birbirinin ayndr; hangisinin hangisi olduunu ayrt edemezsin bile. Niin? Onlar keyfini karr, onlar stok yapmaz. Hatta imanlamak demek bedenin iinde biriktiriyorsun demektir; bu cimri bir zihindir. Cimriler kabz hale gelir; onlar dky dahi atamazlar. Onlar tutar; onlar dky dahi kontrol eder, p dahi biriktirmeye devam ederler. Biriktirmek onlarn bir alkanldr. Anda yaamak, imdide yaamak, sevgiyle yaamak, dostlukla yaamak, zen gstermek... o zaman dnya tamam ile farkl olacaktr. Birey deimek zorunda nk dnya bireysel ruhun yanstlmas olgusundan baka bir ey deildir. O zaman o dnyann sorunlar ile ilgilenecektir ama onun ilgisi farkl bir boyutta olacaktr. Bunu anlaman dahi mmkn olmayabilir. nsanlar bana gelip der ki: "Ne yapyorsun? Yoksulluk var ve irkinlik var ve sen ise meditasyon retmeye devam ediyorsun. Brak bunu. Fakirlikle ilgili bir ey yap." Fakat yoksullukla ilgili dorudan hibir ey yaplamaz. Meditasyon enerjisi aa karlmal; o zaman fakirlik kalmayacak. Komnizm yoksulluu yok etmeyecek; o hibir yerde bunu yapamad. O, yeni trden yoksulluklar yaratt; ve daha byk ve daha tehlikeli. Komnist ok daha fakirdir nk o ruhunu da yitirmitir. imdi o gerek bir birey bile deildir; onun dua etme ve meditasyon yapma zgrl dahi yoktur. Bunun bir yardm olmaz, bu insanlar mahvetmektir. Bunlar hayrseverlerdir; onlardan uzak dur. Ve bir kii meditasyon yaptnda iek amaya balar. Eer o bir ressam ise, ok byk bir ressam haline gelecektir. Eer o bir air ise, o zaman onun ruhundan muhteem bir iir ykselecektir. ayet o bir arkc ise, ilk kez yreindeki arzu ile bir ark syleyecektir. Sessiz, varlnn iinde kklenmi, merkezlenmi olduunda, yeteneklerin otomatik olarak ilemeye balar. Varoluun senden her zaman istedii ekilde ilemeye balarsn. lemek zere doduun ekilde ilemeye balarsn, kaderinin senden istedii ekilde ilemeye balarsn. Doal hale gelirsin. Kendi iini yapmaya balarsn ve artk bunun karl olur mu olmaz m diye, seni daha saygn hale getirir mi getirmez mi diye umursamazsn. O seni mutlu eder ve bu yeterlidir. O seni son derece cokulu yapar ve bu ok ok daha iyidir. Ancak ileri tersinden yapmay seven insanlar vardr. Onlar nce dnyay deitirmek isterler ve sonra kendilerine gelecekler. Ama sana bir ey syleyeyim, eer ok ileri gidersen asla kendine geri gelemeyeceksin. unu duymutum... yal bir adam Delhi yaknlarnda oturuyordu ve gen bir adam araba ile geiyordu. Bir mola verdi ve yal adama gelip sordu: "Delhi ne kadar uzakta?" Yal adam, "Eer gitmekte olduun yoldan gidersen ve gittiin ynde gidersen ok ok uzakta. Tm dnyay dolaman gerekecek nk Delhi'yi kilometre arkada braktn" dedi. Eer dnersen o zaman ok uzakta deil; sadece birka dakikalk bir ey. ayet dnyay deitirme yolculuuna karsan ve ondan sonra kendini deitireceini dnyorsan bunu asla baaramayacaksn, asla eve dnemeyeceksin. Olduun yerden bala. Bu irkin dnyann bir parassn ve kendini deitirerek dnyay deitiriyorsun. Sen nesin? Bu irkin dnyann bir parassn. Niin komunu deitirmeye alasn? O bundan holanmayabilir, o bunu istemeyebilir, bununla ilgilenmeyebilir. ayet dnyann byk bir

61 -> 70

deiime ihtiyac olduunu fark edersen kendine en yakn dnya sen olursun. Oradan bala.

Sayfada Ara

Niin

srekli

gelecek

hakknda

hayallere

dalyorum?

Herkes bunu yapyor. nsan zihni olduu hali ile bir hayal retme mekanizmasdr. Zihnin tesine gemediin srece hayal kurmaya devam edeceksin. Zihin imdide var olamaz; o ya gemite ya da gelecekte var olabilir. Zihin iin imdide var olma olasl yoktur. imdide olmak zihinsiz olmak demektir. Dene bunu. Eer varlnda, bilincinde hibir dncenin olmad sessiz bir an olursa - bilin ekran tamamyla ak olduunda - o zaman anszn imdidesindir. Bu o andr, gerek andr; gerein andr, hakikatin andr. Ancak o zaman ne gemi vardr ne de gelecek. Normalde zaman gemi, imdi ve gelecek diye e ayrlr. Bu ayrm temelde yanltr, bilimsel deildir nk imdi zamann bir paras deildir. Sadece gemi ve gelecek zamann parasdr. imdi zamann tesindedir. imdi sonsuzluktur. Gemi ve gelecek zamann parasdr. Gemi artk olmayandr ve gelecekse henz olmam olandr. Her ikisi de yoklardr. imdi var olandr. Varolusal olan var olmayann bir paras olamaz. Onlar asla bulumaz, onlarn yollar asla kesimez. Ve zaman zihindir; zihnin biriktirilmi olan gemitir. Zihnin nedir? ncele onu, bak ona. O nedir? Sadece st ste ylm, biriktirilmi gemi deneyimler. Zihin sadece bir rt terimdir, bir emsiye terimdir; o basite tm gemiini tutar, baka bir ey deildir. ayet yava yava gemiini antadan karrsan anta kaybolacaktr. ayet gemi zihin iin tek gereklikse o zaman zihin ne yapabilir? Olaslklardan biri onun gemii yeniden ve yeniden inemesi ve tekrardan inemeye devam etmesidir. Senin hafza, anmsama, nostalji dediin ey budur. Yeniden ve yeniden geriye gidersin; yeniden ve yeniden gemi anlara, gzel anlara, mutlu anlara. Onlar ok azdr ve arasnda ok mesafe vardr fakat sen onlara tutunursun. irkin anlardan, strap dolu anlardan kanrsn. Fakat bunu her zaman yapamazsn nk bu yararszdr; bu eylem anlamsz gzkr. O yzden zihin "anlaml" bir eylem yaratr; gelecek hakknda hayal kurmak budur. Zihin der ki, "Evet gemi iyiydi ama gemi bitti; artk onunla bir ey yaplamaz. Gelecek ile ilgili bir ey yaplabilir nk henz o gelmedi." O nedenle gemi yaantlarndan yeniden tekrar etmek isteyeceklerini seersin, ok strap verici, ac ve gelecekte tekrar etmek istemediklerini ise brakrsn. Senin gelecek hayalin modifiye edilmi - daha iyi ayarlanm, daha dekoratif, daha kabul edilebilir, daha az ac veren, daha keyifli - gemiten baka bir ey deildir. Zihninin srekli yapt budur ve gerei bu ekilde skalar durursun. Meditasyon sadece zihinde olmadn baz anlar demektir, zihnin dna kayverecein birka an. Gerein iine, olann iine kayarsn. Bu varolusal anlar o kadar mest edicidir ki bir kez onu tattnda hayal kurmay brakacaksn. Meditasyonu tatmaya balamadn srece hayal kurmak devam edecek. Meditasyonla beslenmediin srece alk ekmeye ve gelecekte biraz yiyecek iin yanp tutumaya devam edeceksin ve biliyorsun ki gelecek onu getirmeyecek nk sadece bir gn nce bugn de gelecek idi. Dn, bugn gelecek idi ve onun hakknda hayal kuruyordun. imdi o buradadr. Ne oluyor? Mutlu musun? Ayrca bir zamanlar dn de gelecek idi. Tm gemi bir zamanlar gelecek idi ve o kayp gitti. Ve gelecek de kayp gidecek hayallerin iinde kendini kandryorsun. Biraz daha farknda ol ve bilincini varoluun gerekliine daha ok ve daha ok getirmeye al. Bu iei gr, u iek hakknda dnme. Sylediim bu szc dinle, syleyeceim u szc deil. Tam imdi bak. Bir an dahi erteleyecek olursan karrsn ve o zaman o bir alkanlk, ok derin yer etmi bir alkanlk olur. Yarn da karacaksn ve yarndan sonra da nk sen ayn kalacaksn. Sadece bu da deil; senin hayal kurman daha da glenmi olacak. nceki gece bir Japon hikyesi okuyordum. Benzer ykler dnyadaki tm halk hikyelerinde vardr. Dinle onu:
62 -> 70

Bir zamanaar kayalardan ta yontan bir adam vard. Onun ii ok ard ve ok fazla alrd ama geliri ok dkt ve memnun deildi. Kim memnun ki? mparatorlar dahi memnun deilken, nerede kald ta kesicisi? Onun ii ok zordu ve denen para ise neredeyse bir hiti. geirdi ve onun ii ok zordu ve o yakard, "Oh, keke zengin olsaydm, o zaman ipekle rtl bir tahtta uyurdum." Ve bir melek, "Sen sylediin eysin" diyerek geddi. Ve bu gerekten byle olur; sadece fkralarda ve yklerde deil; gerek hayatta da olur. Kendin hakknda ne dnyorsan gereklemeye balar. Dnyan dncelerinle yaratrsn, dnyan arzularnla yaratrsn. Neyde srar edersen olmaya balar. Gereklik seninle ibirlii yapmaya devam eder. O, doru an, senin onunla yardmlaacan gnn gelmesini bekler. O zaman gelene kadar da o seninle ibirlii yapar. Ve melek dedi ki, "Sen ne sylediysen osun." Ve o zengindi ve bir tahtta, ve rt de ipekti. lkenin kral atllaryla onun arabasnn nnden gitti ve arabasnn arkasnda da atllar vard ve altndan bir gne emsiyesi kraln bann zerinde tutuluyordu. Zengin adam bunu grdnde kendi bann zerinde altndan bir gne emsiyesi tutulmad iin kzd ve memnun olmad. geirdi ve yakard, "Bir kral olmay diliyorum. "Ve melek tekrar geddi ve "Sen sylediin eysin" dedi. Sonra o krald ve atllar onun arabasnn nnde yrd ve arabasnn arkasnda da atllar vard ve altn gne emsiyesi bann zerinde aslyd . Ve gne scak nlarn yayd ve yeryzn kavurdu bylelikle imenler kurudu ve kral gne yzn yakt iin ikayet etti ve onun gcn azattt ve o memnun deildi, iin i ekti ve yakard, "Gne^ olmak istiyorum" ve melek geddi ve dedi ki "Sen sylediin eysin" ve o gneti ve nlarn aaya ve yukarya, saa ve sola, her yere ynlendirdi ve yeryzndeki imenleri ve yeryzndeki krallarn yzn kuruttu. Sonra bir bulut gelip dnya ile onun arasna kendini yerletirdi ve gnein nlar ona arpp geri dnd ve o gcne direnildii iin fkelendi. Bulut gcn azaltt iin ikayet etti ve memnun deildi. ok gl olan bir bulut olmay diledi ve melek geldi dedi ki "Sen sylediin eysin". Ve o bir bulut oldu ve kendisini gnele yeryznn arasna yerletirdi ve nlar tuttu ve bylelikle de imenler yeillendi. Bulut byk damlalar halinde dnyaya yad nehirlerin kabarp evleri gtrd sellere neden oldu ve tarlalar ok fazla su ile mahvetti. Bir ey yeermeyen bir kayann zerine dt ve byk akmlar halinde ykad ama kaya boyun emedi ve o kaya gcne boyun emedii iin mutsuz oldu ve onun akmaaarnn gc bounayd ve memnun olmad. Ve yakard, "Bu kaya benimkini aan bir gce sahip. Bir kaya olmay istiyorum." Ve melek geldi ve o bir kayayd, o bir kaya olmutu ve gne parladnda ya da yamur yadnda hareket etmedi. Ve sonra elinde bir kazmayaa ve bir keskiyle ve ar bir balyozaa bir adam geddi ve kayadan ta paraaar kesti ve kaya dedi ki, "Nasl olur da bu adam benim gcm aar ve benim eteklerimdeki talar yontar?" ve memnun deildi. Yakard, "Ben ondan daha zayfm. Ben bu adam olmay diliyorum" dedi. Ve melek geldi ve dedi ki, "Sen sylediin eysin" O yine bir ta krcsyd. Ve kayadan ar bir iilikle ta yonttu ve ok az bir para iin ok ar bir ekilde alt; ve memnundu. Sonula ayn fikirde deilim. Benim ykyle hemfikir olmadm tek ey budur; aksi taktirde gzel bir ykdr. Sonuna katlmyorum nk insanlar tanyorum; bu kadar kolaylkla memnun olmazlar. Dng tamamlanmtr, yk bir ekilde doal bir sona ulayor ama hayattaki gerek ykler doal bir sona ulamyor. Teker yine dnmeye balyor. Bu nedenle Hindistan'da hayata biz "ark" diyoruz. O srekli dnmeye, kendisini tekrar etmeye devam eder durur. Grebildiim kadaryla, ta krc bir Buda haline gelmedii mddete yk tekrar edilmek zorundadr. Yine memnun olmaz. Gzel bir taht ve ipek kumalar iin yanp tutuur ve ayn ey tekrardan balar. Ancak ayet bu ta krc gerekten tatmin olsayd yaam ve lm arknn dna atlam olurdu. Bir Buda olmu olurdu. Her zihne olan ey budur; bir ey iin arzu duyuyorsun, o gerekleecek ama o gerekleene kadar greceksin ki memnun olmadn greceksin. imdi de baka bir ey sana strap veriyor. Bu anlalmas gereken bir ey; eer arzun doyurulmamsa hayal krkl yaarsn; eer

63 -> 70

doyurulmusa, o zaman da hayal krklna urarsn. Arzunun sefaleti budur. Tatmin olmuken tatmin olmu deilsin. Birden yeni eyler ortaya kar. Sen bir kralken ve nnde ve arkanda atllar varken ve altndan gne emsiyesi bann zerinde dururken hi gnesin yzn yakabilecek kadar scak olduu aklna gelmemiti. Bunu hi dnmemitin. O zaman bir gne olmay hayal ettin ve bir gne oldun ve bulutu hi dnmemitin. imdi bulut oradadr ve senin iktidarszln kantlyor ve bu byle srer gider, tpk okyanusun dalgalar gibi, hi bitmez; ta ki anlayana ve arkn dna atlayana kadar. Zihin sana srekli olarak der ki: "unu yap u al. una sahip ol buna sahip ol... yoksa buna sahip olmadan nasl mutlu olabilirsin? Bir saraya sahip olmalsn o zaman mutlu olabilirsin." Eer mutluluun bir koula bal ise mutsuz kalacaksn. Sadece bu halinle, sadece bir ta krc olarak mutlu olamyorsan... bu i ok zor biliyorum, ok az para var, hayat bir mcadele, biliyorum ama olduun halinle mutlu olamyorsan her eye ramen hibir zaman mutlu olamayacaksn. Bir kimse mutlu, hibir neden yokken mutlu olmad srece, bir kimse hibir neden yokken mutlu olacak kadar lgn olmad srece, hibir zaman mutlu olmayacaktr. Her zaman mutluluunu yok edecek bir ey bulacaksn. Her zaman eksik bir ey, olmayan bir ey bulacaksn. Ve bu "eksik" yeniden senin hayalin olacak. Ve sen her eyin, her eyin sana sunulduu bir duruma ulaamazsn. Byle bir ey olsa bile, o zaman dahi mutlu olmazdn. Sadece zihnin mekanizmasna bir bak: Her ey istediin ekilde sana sunulsayd birden sklacaktn. imdi ne yapmal? yle bir ey duymutum - ve zannediyorum ki bu gvenilir bir ey - insanlar cennete ulatnda canlar sklyor. Bu ok gvenilir kaynaklardan geliyor, buna gvenebilirsin; onlar dilek aacnn altnda oturuyor ve canlar sklyor. nk bir ey syledikleri anda bir melek ortaya kar ve hemen arzularn yerine getirir. Onlarn arzular ile tatmin olmalar arasnda bir boluk yoktur. Gzel bir kadn, bir Kleopatra isterler ve oradadr. imdi byle bir Kleopatra ile ne yapmal? Hibir anlam yok ve onlar sklr. Hintli Purana'larda cennetten sklp dnyay arzulamaya balayan deva'larla ilgili pek ok yk vardr. Orada her ey vardr. Onlar dnyada iken cennet iin yanp tutuuyorlard. Onlar byk birer mmin olabilirler, onlar dnyadan, ilikilerden ve her eyden cennete ulamak iin vazgemi olabilirler. imdi onlar cennete ulamtr ve onlar dnya iin yanp tutuuyor. Bir fkra duydum: Yeni bir jet uann pilotu Catskills zerinde uarken ikinci pilota gzel bir vadiyi iaret etti. "u yeri gryor musun" diye sordu. "Ben baldr plak bir ocukken oradaki bir teknede balk tutmak iin otururdum. Her uak getiinde yukarya bakp onun pilotu olduumu hayal ettim. imdi aaya bakp balk tuttuumu hayal ediyorum. Bu hep byle srer gider. nl deilken nl olmak istersin. nsanlar seni tanmad iin zlrsn. Caddelerden geersin ve kimse sana bakmaz, kimse seni tanmaz. Yokmusun gibi hissedersin. nl olmak iin ok alrsn. Bir gn nl olursun. imdi sokaklarda dolaamazsn. Artk kalabalk sana gzn dikip bakar. Hibir zgrln yoktur, imdi evinde kapal kalman gerekmektedir. Dar kamazsn, hapsedildin. imdi, sokaklarda... sanki tek banaym gibi dolatn ve ok zgr olduun gnleri dnmeye balarsn. imdi bu gnler iin yanp tutuuyorsun. nl insanlara sor. Voltaire anlarnda nl olmad zamanlarda - herkesin bir gn nl olmad gibi - arzuladn ve arzuladn ve ok altn ve Fransa'nn en nl insanlarndan birisi olduunu yazmtr. n o kadar oalmt ki nerdeyse odasndan dar kmak dahi tehlikeli hale gelmiti nk bu batl inanlarn yaygn olduu gnlerde insanlar, byk bir insann elbisesinden bir para alrsan bunun bir koruma olacana, onun son derece gl bir koruma deerine sahip olacana inanyordu. O seni hayaletlerden, kt kazalardan ve bu gibi eylerden korurdu. O nedenle toplum iine girmek zorunda kalmsa polis korumasnda giderdi, aksi taktirde insanlar elbiselerini paralard. Srf bu da deil; derisi koparlr ve eve her yeri kan revan iinde dnerdi. Bu nden o kadar ok bkt k i ; evinden dahi kamyordu: nsanlar zerine atlayacak kurtlar gibi oradaydlar ve o da Tanr'ya dua etmeye balad, "Bitti! Bunu grdm. Bunu istemiyorum. Neredeyse bir l haline geldim." Ve sonra da o oldu. Melek geldi, gelmi olmal ve dedi ki, "Tamam." Yava yava n kayboldu. nsanlarn fikirleri ok kolay deiir: onlarn btnl yoktur. Tpk moda gibi, her ey deiir. Bir gn nnn zirvesindesin, sonraki gn ise insanlar seni tamamyla unutur. Bir gn bakansn; sonraki gnse sen vatanda Richard Nixon'sun. Kimse umursamaz.

64 -> 70

nsanlarn zihni, fikri deimi, iklim deimitir ve insanlar Voltaire'i tamamyla unutmutur, istasyona gider ve onu karlamaya gelen en azndan birisinin, en azndan tek bir kiinin onu beklediini umut ederdi. Kimse onu karlamaya gelmezdi, sadece kpekleri. ldnde ona son bir elveda diyen sadece drt kii vard; erkek vard ve drdncs de bir kpekti. Istrap iinde n iin yanp tutuurken lm olmal. Ne yaparsn? Bu iler byle. Zihin asla senin mutlu olmana izin vermez. Koul ne olursa olsun zihin mutlu olmayacak bir ey bulur. Bunu u ekilde syleyeyim: Zihin bir mutsuzluk yaratma mekanizmasdr. Onun tek ilevi mutsuzluk yaratmaktr. Zihni brakrsan birden; hibir neden yokken mutlu olursun. O zaman mutluluk nefes aln gibi doaldr. Nefes almak iin farknda olmana bile gerek yoktur. Sen sadece nefes almaya devam edersin. Bilinli, bilinsiz, uyank, uykuda srekli nefes almaya devam edersin. Mutluluk tam olarak byledir. Mutluluk senin en derindeki doandr. Onun dsal bir koula ihtiyac yoktur; o basite oradadr o sensin. Saadet senin doal halindir; o bir kazanm deildir. ayet basite zihin mekanizmasnn dna karsan, coku dolu hissetmeye balarsn. Bu nedenle lgn insanlarn szde akll insanlardan daha mutlu olduunu grrsn. lgn insanlara ne olur? Onlar da zihnin dna kar; elbette yanl bir ekilde ama zihnin dna karlar. Delirmi bir insan zihnin aasna dm kiidir. O zihnin dndadr. Bu nedenle pek ok lgn insann neredeyse onlar kskanacak kadar mutlu olduunu grebilirsin. Hatta hayal bile edebilirsin, "Bu kutsanmlk ne zaman benim de bama gelecek?" lgn kii aalanr ama o mutludur. Delirmi bir adama ne olmutur? O artk gemii dnmyor ve gelecei dnmyor. O zamann dna kmtr. O sonsuzluu yaamaya balamtr. Ayn ekilde bu mistiin bana da gelir nk o da zihnin zerine kar. Ben sana delir demiyorum ama bir deli ile bir mistik arasnda benzerlikler olduunu sylyorum. Bu nedenle btn byk mistikler biraz deli gibi gzkr ve tm byk deliler birazck mistik gibi gzkr. Bir delinin gzlerine bak ve onun gzleri ok mistik... bir lt, dier dnyaya ait bir lt olduunu greceksin sanki hayatn merkezine ulaan bir isel kap var gibidir. O rahattr. Belki hibir eyi yoktur ama o basite mutludur. Arzular yoktur hrslar yoktur. Bir yere gitmiyordur. O basite oradadr... Tadn karyor, zevk alyor. Evet, delinin ve mistiin bir benzerlii var. Bu benzerlik her ikisi de zihnin dnda olduu iindir. Deli onun altnda kalmtr, mistik ise onun tesine gemitir. Mistik de lgndr ama bir yntemi vardr; onun lgnlnn iinde bir metot vardr. Deli sadece aa dmtr. Ben delirin demiyorum. Ben mistik olun diyorum. Mistik bir deli kadar mutlu ve bir akll kadar da aklldr. Mistik szde rasyonel insanlar kadar - hatta daha fazla rasyoneldir - rasyoneldir ve yine de ayn lgn insanlar gibi ok mutludur. Mistik en gzel senteze sahiptir. O ahenk iindedir. O rasyonel bir insann sahip olduu her eye sahiptir. O her ikisine sahiptir. O tamdr. O btndr. "Niin srekli gelecekle ilgili hayaller kuruyorum?" diye soruyorsun. Gelecek ile ilgili hayal kuruyorsun nk imdinin tadna bakmamsn. imdinin tadna bakmaya bala. Basite zevk aldn baz anlar bul. Aalara bakarken sadece bir bak ol. Kular dinlerken yalnzca bir kulak ol. Onlarn en derindeki merkeze ulamasna izin ver. arklarnn tm varlna yaylmasna izin ver. Sahilde oturuyorken sadece dalgalarn vahi kkremelerini dinle onlarla bir ol... nk dalgalarn bu vahi kkremesinin gemii, gelecei yoktur. ayet kendini ona uydurabilirsen sen de vahi bir kkremeye dneceksin. Bir aac kucakla ve onunla geve. Onun yemyeil biiminin iine dolduunu hisset. Kumun zerinde uzan, dnyay unut, kumla birle, onun serinlii ile; bu serinliin seni doyurduunu hisset. Nehre git, yz ve brak nehir seninle yzsn. Suyla oyna ve oynama ol. Houna gittiini hissettiin ve tamamyla houna giden ne olursa olsun yap. Az da olsa bu anlarda gemi ve gelecek kaybolacak ve sen imdi ve burada olacaksn. Mjde ncil'in iinde deil. Mjde nehirlerde ve okyanusun vahi kkremesinde ve yldzlarn sessizliindedir. yi haberler her yere yazldr. Tm evren bir mesajdr. z onu. Onun lisann ren. Onun dili imdi ve buradadr. Senin lisann gemi ve gelecektir. O halde eer zihnin lisann konumaya devam edersen hibir zaman varolu ile ahenk, uyum iinde olmayacaksn. Ve eer bu ahengin tadna baklmad ise hayal kurmaktan nasl vazgeeceksin? nk senin hayatn budur. Bu tpk fakir bir adamn sradan talar antasnda tayp onlarn muhteem elmaslar, yakutlar,

65 -> 70

zmrtler olduunu dnmesi gibidir ve eer ona, "Onlar brak, seni gidi aptal. Onlar sadece sradan talar," dersen sana inanamaz. Senin onu kandrdn dnecektir. Onlara yapacaktr nk bu sahip olduu tek eydir. Bu adamn antasndan vazgemesi gerektiini sana sylemeyeceim. Ona gerek yakutlar, zmrtleri, elmaslar gstereceim. Onlara sadece bir gz atacak ve antay frlatp atacaktr. Ondan vazgemek deil nk vazgeilecek hibir ey yok; o sadece sradan talarla dolu. Sradan talardan vazgemezsin. O basite bir yanlsama iinde yaadn fark edecek. Artk gerek elmaslar var. Birden kendi talar silinir ve kaybolur. Ve antasn sen ona sylemeden boaltverir. nk artk antasna koyacak baka bir eyi var. Talar brakacaktr nk bolua ihtiyac vardr. O nedenle sana gelecee, gemie gitmeyi brak demiyorum, sana u an ile daha ok temas kur demek istiyorum.

Sayfada Ara

C O K U LE YAA
Nefret edenlerin iinde dahi cokuyla, sevgiyle yaa. Ac ekenlerin iinde bile cokuyla, salkla yaa. Sorunlu olanlarn iinde dahi cokuyla, huzurla yaa. Sahiplenmeden cokuyla yaa, ldayan kiiler gibi. Kaybedenler ac ektii iin kazananlar nefret eker. Kazanmaktan ve kaybetmekten zgrle ve cokuyu bul.

Gautama Buda'nn bu sutralar zerine meditasyon yap. O yaam en coku dolu insanlardan birisidir. Bu sutralar sana bu aydnlam adamn kalbinin ii ile ilgili engin bir kavray verecek. Nefret edenlerin iinde dahi cokuyla, sevgiyle yaa. Bu msralarda coku anahtar szcktr. Coku mutluluk deildir. nk mutluluk her zaman mutsuzlukla karmtr. O hibir zaman saf bir ekilde bulunmaz, her zaman kirletilmitir. O her zaman arkasnda uzun bir strap glgesi tar. Tpk geceyi gndzn takip etmesi gibi, mutluluk da mutsuzluk tarafndan takip edilir. O halde coku nedir? Coku bir aknlk halidir. Kii ne mutludur ne de mutsuzdur ama son derece huzurlu sessiz mutlak bir dengededir. O kadar sessiz ve o kadar canldr ki kiinin sessizlii bir arkdr. Bu ark kiinin sessizliinden baka bir ey deildir. Coku sonsuza kadardr; mutluluk anlktr. Mutluluk dardan gelir, o nedenle de dars tarafndan geri alnabilir; bakalarna baml olmak zorundasn. Ve tm bamllklar irkindir, tm bamllklar kleliktir. Coku ierden ykselir, onun dar ile hibir ilikisi yoktur. Onun nedeni dierleri deildir; onun nedeni bile yoktur. O enerjinin kendiliinden akmasdr. ayet enerjin durgunsa coku yoktur. Eer enerjin bir ak,bir nehir, bir hareket haline gelirse ok byk bir coku vardr; baka hibir neden yoktur, yalnzca daha akkan, daha akc, daha canl olduun iin. Kalbinde bir ark doar, muhteem bir coku ykselir. O ortaya ktnda srpriz olur nk onun iin bir neden bulamazsn. O hayattaki en gizemli deneyimdir: nedensiz bir ey, neden-sonu yasasnn tesindeki bir ey. Onun sebebe ihtiyac yoktur nk o senin doann bir parasdr, onunla birlikte dodun. O doutan gelen bir eydir, o btnlnn iindeki akmakta olan sensin. Ne zaman akarsan okyanusa doru akarsn. Coku budur: Nihai sevgiliyle bulumak iin okyanusa doru hareket eden nehrin dansdr. Hayatn durgun bir havuz olduunda sen sadece lyorsun.

66 -> 70

Hibir yere gitmiyorsun; okyanus yok, umut yok. Ama sen akarken okyanus her an yaklayor ve nehir yaklatka orada daha ok dans, daha ok sonsuz mutluluk olur. Bilincin bir nehirdir. Buda ona bir sreklilik demitir. O bir devamllktr, sonsuz bir devamllk, sonsuz bir ak. Buda asla senin varln duraan bir ey olarak dnmemitir. Onun vizyonunda varlk doru szck deildir ona gre varlk olma halinden baka bir ey deildir. O varl reddeder, o olma halini kabul eder. nk varlk senin iindeki durgun bir ey, kaya gibi bir ey fikrini yaratr. Olma hali sana tamamen farkl bir fikir verir... bir nehir gibi, aan bir nilfer gibi, gn gibi. Devaml gerekleen bir ey. Orada bir ta gibi oturmuyorsun, geliiyorsun. Buda btn metafizii deitirir: Varln yerine olma halini koyar, nesnelerin yerine sreleri koyar, isimlerin yerine fiilleri koyar. Cokuyla yaa... Kendi doann en derininde, her kimsen mutlak bir kabullenile yaa. Kendini bakalarnn fikirleri dorultusunda maniple etme. Sadece kendin ol, sadece kendi hakiki doan yaa ve cokunun ortaya kmas kanlmazdr; o senin iinden fkrr. Bir aaca baklrsa, sulanrsa, zen gsterilirse bir gn doal olarak iek aar. Bahar geldiinde muhteem bir ieklenme vardr. Bu insan iin de byledir. Kendine iyi bak. Varln iin doru bir toprak, doru bir iklim bul ve kendi iinde derine ve daha derine in. Dnyay kefetme; kendi doan kefet. nk dnyay kefederek pek ok eye sahip olabilirsin ama bir efendi olmayacaksn. Ancak, kendini kefederek ok fazla eye sahip olmayabilirsin ama bir efendi olacaksn. Kendinin efendisi olmak tm dnyann efendisi olmaktan daha iyidir. Cokuyla, sevgiyle yaa... Ve coku ile yaayan kii doal olarak sevgi ile yaar. Sevgi coku ieinin mis kokusudur. erde coku vardr; onu saklayamaz. ok fazlas var, o dayanlmaz. Eer onun iin cimri olmaya alrsan ac hissedeceksin. Coku o kadar ok olabilir ki eer onu paylamazsan bir strap haline gelebilir, bir ac haline gelebilir. Coku paylalmak zorundadr; onu paylaarak hafiflersin, onu paylaarak iinde alan yeni kaynaklar, yeni akntlar, yeni su kaynaklar bulursun. Cokuyu byle paylamak sevgidir. O yzden bir ey unutulmamaldr: Cokuyu cokuya ulaana kadar sevemezsin. Ve milyonlarca insan bunu yapmaya devam ediyor. Sevmek istiyorlar ve coku hakknda hibir ey bilmiyorlar. O zaman onlarn sevgisinin ii bombo, anlamsz ve boluktur. O zaman onlarn sevgisi keder, strap, mutsuzluk getirir; bir cehennem yaratr. Cokun yoksa sevemezsin. Verecek hi bir eyin yok sen kendin bir dilencisin. nce senin bir kral olman gerekiyor ve coku seni bir kral yapacak. Coku yaydnda, sakl kalm srlarn artk sr deil rzgrda, yamurda, gnete aan iek olduunda; hapsedilmi ihtiamn zgr kaldnda, gizemin ak bir olgu haline geldiinde, o senin etrafnda titretiinde, nabzn hissettiinde - senin nefesinde, kalp atnda olduunda - o zaman sevebilirsin. O zaman bir pislie dokunursun ve pislik ilahi bir eye dnr. O zaman neye dokunursan altn olur. Elindeki sradan akllar elmaslara, zmrtlere dnr. Sradan akllar... sana dokunan insanlar artk sradan olmayacaklar. Cokuya ulam bir kimse pek ok insan iin byk bir dnm haline gelir. Ate yanmtr, imdi o bakalarna yardm edebilir. Yanmam ateler cokuyla tutumu bir kiiye yaklatnda onlar da yanabilir. Yaklatka alev zerine srar ve asla ayn olmazsn. Sevgi sadece senin atein yandnda mmkndr. Yoksa sen karanlk bir ktasn ve bakalarna k veriyormu gibi mi yapyorsun ? Sevgi ktr, nefret karanlktr. inde karanlksn ve bakalarna k vermeye mi alyorsun? Onlara sadece daha fazla karanlk vermeyi baaracaksn ve onlar zaten karanlkta; onlarn karanln katlayacaksn, onlar daha da mutsuz yapacaksn. Bunu yapmaya alma nk o imknszdr, bu doann yasalarnn tersidir. Bu gerekleemez. Umut edebilirsin ancak umudun bounadr. nce coku ile dol. Nefret edenlerin iinde dahi cokuyla, sevgiyle yaa. Ve bundan sonra bakalarnn ne yapt nemli deildir. O zaman senden nefret edenleri sevebilirsin. O zaman dmanlarnn arasnda dahi sevgi ve coku ile yaayabilirsin. Bu sadece seni sevenleri sevmekle ilgili deildir. Bu ok sradan, i gibi, pazarlk gibidir. Gerek sevgi senden nefret edenleri sevmektir. u an seni sevenleri sevmek dahi imkanszdr nk cokunun ne olduunu bilmiyorsun. Fakat cokuyu bildiinde mucize, by gerekleir. O zaman senden nefret edenleri sevebilirsin. Aslnda artk birini sevmek ya da birini sevmemek sz konusu deildir nk sen sevgi haline gelirsin; geride baka bir ey kalmaz. Duydum ki Kuran'da "eytandan nefret et" diye bir ifade vardr. Byk sufi mistii Rabiya bu satr

67 -> 70

kendi Kuran'ndan kartt. Rabiya ile kalan dier nl mistik Hasan, Rabiya bunu yaparken onu grd. Dedi ki," Ne yapyorsun? Kuran dzeltilemez bu bir kfrdr. Kuran'dan hibir ifadeyi kartamazsn; o bu haliyle mkemmeldir. Onu iyiletirmek mmkn deildir. Ne yapyorsun?" Rabiya : "Hasan, bunu yapmak zorundaym! Bunun Kuran ile bir ilikisi yok bu tamamyla farkl bir eydir: Tanr'y tandmdan beri nefret edemiyorum. Bunun eytanla bir ilikisi yok, ben sadece nefret edemiyorum. eytan nme ksa bile onu seveceim nk artk sadece sevebiliyorum; nefret etme kapasitem yok, bu kayboldu. Eer bir kimse kla doluysa sana sadece k verebilir; senin bir dost mu dman m olduun fark etmez. eytann zerine frlatmak iin karanl nereden getireyim? O artk hibir yerde yok; ben m. Benim m eytana da Tanr'ya olduu kadar decek. Artk benim iin ne Tanr var ne eytan, bir ayrm dahi yapamyorum. Tm varlm sevgiye dnt; hibir ey kalmad. Ben Kuran' dzeltmiyorum - Ben kimim ki onu dzelteyim? Ama bu ifade benim iin artk geersiz ve bu benim kopyam; kimsenin Kuran'n dzeltmiyorum. Kendi kopyam kendime gre dzeltmeye hakkm var. Ne zaman bu ifadeye rastlarsam beni fena halde arpyor. Ondan bir anlam karamyorum; o yzden de onu karalyorum." Sevgi ve coku dolu birisinin elinde deildir. Kii arkadalarn sever. Kii, dmanlarn sever. Bu bir karar alma meselesi deildir; sevmek artk nefes almak gibidir. Eer bir dman seni grmeye gelirse nefes almay durduracak msn? "Dmanmn nnde nasl nefes alabilirim?" mi diyeceksin? "Dmanm nefes ald ve onun cierlerinden geen hava benimkine girdii iin nasl nefes alabilirim? Nefes alamam" m diyeceksin? Boulacaksn, leceksin. Bu bir intihar olacak. Ve tamamyla aptalcadr. Yoldayken sevginin nefes gibi olduu, ruhunun nefesi gibi olduu bir an gelir. Sevmeye devam edersin. Bu kta sa'nn syledii eyi anlayabilirsin: Dmann kendin gibi sev. Buda'ya soracak olursan syleyecei ey: Byle bir eyi yapmana gerek yok nk tersini yapamazsn. Sevmek zorundasn. Aslnda sevgi sensin, o yzden nerde olursan ol - ieklerde, dikenlerde, karanlk gecede, gndzde, seni bir okyanus gibi evreleyen strapta veya muhteem baarlarda - fark etmez. Sevgi olarak kalrsn; dier tm eyler maddesizleir. Sevgin ebedi bir ey olur, devam eder. Onu kabul edebilirsin yahut kabul edemezsin ama nefret edemezsin; gerek doan olmak zorundasn. Ac ekenlerin iinde bile cokuyla, salkla yaa. Buda salk ile btnlk demek ister. yilemi kimse salkl birisidir. Salk ile Buda bu terimin sradan, tbbi tanmn kastetmez; onun verdii anlam - her ne kadar meditasyon (meditation) ve ilacn (medicine) ayn kkten geldiini duymak seni artacak olsa da - tbbi deil meditasyonla ilgilidir. la seni fiziksel olarak iyiletirir, meditasyon ise seni manevi olarak iyiletirir. Her ikisi de iyileme srecidir, her ikisi de salk getirir. Fakat Buda bedenin salndan bahsetmiyor; o senin ruhunun salndan sz ediyor. Btn ol, tam ol. Paral olma, blnme. Kelimenin tam anlamyla bir birey o l ; tek para, blnemez. nsanlar tek para deil; onlar ok paral, bir ekilde kendilerini bir arada tutuyorlar. Her an paralara ayrlabilirler. Onlar sadece toplamadr, pek ok eyden oluma bir bohadr. Herhangi yeni bir durum, yeni bir tehlike, yeni bir gvensizlik ve dalabilirler. Karn lr veya iflas edersin veya isiz kalrsn; kck bir ey ve son noktaya gelmisindir. Fark sadece derecededir. Kimi 98 derecede, kimi 99, kimi ise 99.9 derecede kaynar. Ama fark sadece derecededir ve herhangi kk bir ey dengeyi bozabilir. Her an delirebilirsin nk ierde zaten kalabalksn. Pek ok arzu, pek ok hayal, pek ok insan iinde yayor. ayet dikkatle izlersen ierde tek bir kii deil her an deimekte olan pek ok yz bulacaksn. O tpk pek ok insann gidip geldii, ok fazla grlt olan ve hibir anlam yaratmayan pazar yeri gibidir. Srekli biriktirirsin. ocukluun Budala en yakn olan zamandr. Yalandka delirirsin. Yalandka Budalktan giderek uzaklarsn. Bu gerekten ok garip bir durumdur; bu byle olmamaldr kii Budala doru bymelidir. Ama insanlar tam ters istikmette byr. Buda der ki: Ac ekenlerin iinde bile cokuyla, salkla yaa. Unutma bu ok nemli bir sutradr. Bu byledir nk Hristiyanlar hayata tamamyla yanl bir yaklam yaratyor. Diyorlar ki: Dnyada bu kadar ok strap varken nasl cokulu olabilirsin? Bazen bana gelip derler ki, "nsanlar alktan lyor ve insanlar fakir. Nasl insanlara dans etmesini ve

68 -> 70

coku dolu olmasn retebilirsin? Hastalktan krlan pek ok insan var ve sen insanlara meditasyon mu retiyorsun? Bu bencillik!" Ama Buda'nn syledii de tam olarak budur. Sorunlu olanaarn iinde dahi cokuyla, huzurla yaa. Btn dnyay deitiremezsin. ok ksa bir hayat sren var, abucak bitecek. "Btn dnya deitiinde ve herkes mutlu olduunda eleneceim," diye bir koul koyamazsn. Bu hibir zaman olmayacak ve bu senin yapabilecein bir ey de deil. ayet mutlu olmann tek yolu herkesin mutlu olmas olursa, o zaman hibir ekilde mutlu olmayacaksn. Buda basit bir gerei ifade ediyor. O insanlara yardm etme demiyor aksine kendin hasta iken onlara yardm edemezsin diyor. Kendin fakir olarak fakirlere yardm edemezsin, her ne kadar fakirler senin ne kadar byk bir aziz olduunu grp sana dua edecek olsa da. Onlar Mahatma Gandhi'ye srf fakir bir adam gibi yaamaya alt iin duac oldular. Fakat srf fakir bir adam gibi yaayarak fakirlere bir yardmn dokunmuyor. Eer bir doktor hastasna yardm etmek iin kendisi de hasta derse ona bir aziz mi diyeceksin ya da onu bir aziz olarak m adlandracaksn? Ona sadece aptal diyeceksin nk bu anda onun tm salna ihtiya vardr bylelikle insanlara yardm dokunabilir. Bu garip bir mantktr ama asrlardr hkm srmtr: ayet fakirlere yardm etmek istersen fakir ol, fakir bir hayat sr, tpk bir fakir gibi yaa. Elbette fakir insanlar sana byk sayg duyacak ve seni onurlandracak ama bunun fakirlere bir yarar olmayacak bu sadece senin egonu doyuracak ve doyurulmu bir ego senin iin strap yaratacak coku deil. Ac ekenlerin iinde bile cokuyla, salkla yaa. Sorunlu olanlarn iinde dahi cokuyla, huzurla yaa. Yardm etmenin, hizmet etmenin tek yolu budur. nce bencil ol, nce kendini dntr. Huzur iinde cokulu, salkl bir hayatn iinde olmak ruhsal gda iin alk eken insanlara muhteem bir beslenme kayna olabilir. nsanlar gerekte maddi eyler iin alk ekmezler. Maddi zenginlik ok basittir: birazck daha teknoloji, birazck daha bilim ve insanlar zengin olabilir. Esas sorun manevi olarak nasl zengin olunacadr. Ve dsal olarak zengin olduunda aracaksn; ilk kez olarak keskin bir ekilde, iddetli bir ekilde manevi yoksulluunun farkna varrsn. lk defa dsal olarak zengin olduunda, hayattaki tm anlam kaybolur nk bu ztlkta senin isel yoksulluun grnebilir. Darda her yannda k vardr ve ierde ise karanlk bir adasn. Zengin adam yoksulluunu fakir kiiden daha ok hisseder nk fakir kiinin kartl yoktur. Dars karanlktr, ierisi karanlktr; o hayat karanlk bir ey olarak bilir. Fakat darda k varken yeni bir olgu iin arzulu hale gelirsin: isel k iin yanp tutuursun. Bu zenginliin darda mmkn olduunu grdnde, niin ieride de olmasn? Sahiplenmeden cokuyla yaa, ldayan kiiler gibi. Dnyadan, gneten, aydan, yldzlardan, ieklerden, gkyznden, yeryznden keyif al. Sahiplenmeden coku ve huzur iinde yaa. Sahiplenme. Kullan ama sahip olma nk sahip olan kullanamaz. Sahip olan gerekten kendi sahiplendii eyler tarafndan ele geirilir. Bu yzden bu kadar ok zengin insan byle strap eker; fakir bir hayat srer. Dnyadaki tm paraya sahip olurlar ama fakir bir ekilde yaarlar. Dnyadaki en zengin adam sadece yirmi- otuz yl kadar nce Haydarabad Nizamyd; dnyann en zengin insan. Aslnda onun zenginlii o kadar bykt ki hi kimse ne kadarna sahip olduunu tahmin bile edemedi. Onun hazineleri elmaslarla doluydu; her ey elmaslardan yaplmayd. Onun katlar zerine koyduu arlk bile dnyann en byk elmasyd; Kohinoor onun kat arlnn sadece te biri idi. ldnde kat arl ayakkabsnn iinde bulundu. Elmaslar saymyorlard nk o kadar ok vard ki. Onlar tartyorlard, saymyorlard - ka tane elmas deil ka kilo elmas - kim sayabilirdi ki? Her yl elmaslar bodrumdan karlrd. Hindistan'daki en byk saraya sahipti ama tm atlar yeterince byk deildi nk her yl onlara biraz gne verebilmek iin atnn her yanna elmaslar koyarlard. Fakat adam yle byk bir strap iinde yaad ki inanamazsn; dilenciler bile ok daha iyi yaar. Bakalarnn iip att sigaralar toplard; sigara izmaritlerini. Kendisi iin sigara satn almazd, bu sigaralar toplayp ierdi. Ne cimrilik! Elli yl boyunca tek bir apka kulland: o kadar kirli ve kt kokuyordu ki! Ayn apka ile ld. Asla elbiselerini deitirmezdi. Ve denir ki elbiselerini eski, rm, kullanlm eylerin satld bit pazarndan alrm. Ayakkablar dnyadaki en kirli

69 -> 70

ayakkablar olmalyd ama o onlar arada bir tamire gnderirdi, yeni ayakkablar satn almazd. imdi, dnyadaki en zengin adam byle bir perianlk ve cimrilik iinde yayor. Bu adama ne olmutur? Sahiplenme! Onun manyakl hastal sahiplenmeydi. Her eye sahip olmak istedi. Dnyann her tarafndan elmaslar satn alrd; nerede elmas olsa onun temsilcisi satn alrd. Sadece daha fazla ve daha fazla! Fakat elmaslar yiyemezsin ve o en fakirinden eyler yiyordu. O kadar korkuyordu ki hi uyuyamyordu; birisinin ondan bir ey alacana ilikin bir korku. Bu yzden kat arl - sahip olduu en pahal elmas, Kohinoor'dan kat daha ar olan - ayakkabsnn iinde bulundu. lrken kimse alamasn diye ayakkabsnn iine gizlemi; aksi taktirde kat arl ok grnr olacak, insanlarn ok fazla gznn nnde olacaktr. lrken bile kendi hayatndan daha ok elmaslar dnyordu. Asla kimseye bir ey veremedi. Sahiplenen insanlarn bana bu gelir: onlar nesneleri kullanmaz, nesneler tarafndan kullanlr. Onlar kendi nesnelerinin efendileri deil hizmetileridir. Onlar srekli toplarlar ve sahip olduklar hibir eyin tadn karamadan lrler. Sahiplenmeden cokuyla yaa, ldayan kiiler gibi. Bir eye sahip olmayan ama her eyi kullanabilen Budalar gibi yaa. Dnya sahiplenilmek iin deil kullanlmak iindir. Bo ellerle geliyoruz ve bo ellerle gidiyoruz o nedenle hibir eyi sahiplenmenin anlam yoktur. Sahiplenmek irkindir. Ama her eyi kullan! Yaarken dnyay kullan; dnya her eyin tadn karmak iin olanak sunar ve o zaman arkana bakmadan, eylere tutunmadan git. Zeki kii hayat kullanr ve gzel bir ekilde, estetik bir ekilde kullanr. O zaman dnyann onun iin pek ok hazinesi vardr. O asla tutunmaz nk tutunduun anda uykuya dalmsndr. Kaybedenler ac ektii iin kazananaar nefret eker. Kazanmaktan ve kaybetmekten zgrle ve cokuyu bul.

Cokuyu nasl bulmal? Brak hrsn kaybolsun; hrs engeldir. Hrs ego tatmini demektir: "unu olmak istiyorum, bunu olmak istiyorum: daha ok para, daha ok g, daha ok saygnlk." Ama unutma, Kaybedenler ac ektii iin kazananlar nefret eker. Kazanmaktan ve kaybetmekten zgrle ve cokuyu bul. Eer cokuyu bulmak istiyorsan kazanmay ve kaybetmeyi unut. Hayat oyun oynamaktr, bir oyundur. Onu gzel bir ekilde oyna, kaybetmeyi ve kazanmay tamamen unut. Gerek sportmenin ruhu kazanan veya kaybedenin ruhu deildir, bu onun gerek ura deildir. O oynamaktan holanr. Gerek oyuncu budur. Eer kazanmak iin oynuyorsan, gerginlikle, kayg ile oynayacaksn. Oyunun kendisi ile cokusu ile gizemi ile ilgilenmezsin; daha ok sonucu ile ilgilisin. Dnyada yaamann doru yolu bu deildir. Ne olacan hakknda bir fikrin olmadan dnyada yaa. Bir kazanan m yoksa kaybeden mi olmann hibir nemi yok. lm her eyi senden alr. Kazanman ya da kaybetmen maddesel deildir. nemli olan tek ey ve bu hep byle olmutur oyunu nasl oynadndr. Houna gitti mi? Oyunun kendisi? O zaman her an bir coku andr.

70 -> 70