NDEKLER nsz 5 7

MEDTASYON
James Hewitt

Mistik Bir Bilin Haline Ulamak in Meditasyon Daha Salkl Olmak Ve Psiko-Fizyolojik Geveme in Meditasyon Nasl Meditasyon Yapmal Farknda Olarak Solunum Yapmak Soluun izlenmesi ya da Bilerek Solunum Grsel Meditasyon

22 26 45 60 73 104 112 131 146 165

eviren: Rezan Ser

Dinleme ile Meditasyon Ben Kimim (veya Neyim)? Soan Oyunu Sevgi Yol Bulur Szc Syle Birleik Yntemler

NSZ

Bu kitabn konusu olan MEDTASYON; herhangi bir eyi dnmek deil, belirli bir dnce olmadan var ln hissetmek, onun farknda olmaktr. Bir milyonu akn Avrupal ve Amerikal, en popler meditasyon tr olan Transandantal Meditasyon'u (kendini amak, tabi atn tesine gemek) renmitir ve bu say srekli art maktadr. Dier birok Batl da Hint Yogas, Budizm'in gney ekol olan Therevada, Tibet Budizm'i, Japon Zen Budizm'i, in Taoizm'i, islm Tasavvufu (Sufilik) e killerinden birini semi bulunuyor. Hristiyanl semi olanlardan, gerek solo gerekse toplu haldeki dua ve ayinlerine dounun meditasyonunu ekleyenler vardr. Batllarn ilgisi, kendi dinlerini deitirme istekle rinden deil, bu inanlardaki mistisizm ve meditasyon ekline duyduklar merak ve deneme arzusundan kay naklanmaktadr. Bu kitap, yukarda ad geen din inanlarda kul lanlan meditasyon yntemlerinin bir inceleme ve zetlemesidir. Yeni uygulamalar, eski yntemler zerine ku rulmutur. Her blmde nce, ele alnan tekniin iskeleti verilmi olup, kullanlan deiik yntemler bunun ze rine ilenmitir. Batllarn ounluu, meditasyona sadece mistie erimek iin balamazlar. Meditasyonun, stresi azalta rak fiziksel ve zihinsel sala katkda bulunduu inan c yaygnlamtr. Tp bilim adamlar, aratrmalar sonucunda meditasyonun fiziksel ve ruhsal bir rahatlama getirdiini, bunun ise tehlike karsnda duyulan "sava veya ka" tepkisinin tam aksi olduunu kantladlar. Bu

derin dinlenme ve rahatlama hissi birok bakmdan uy kudan daha stndr. Gnde bir ya da iki kez yirmi da kikalk meditasyon, fiziksel sal, zihinsel akl, yaratcl ve skneti nemli derecede artracaktr. Aslnda mistie ulamakla, fiziksel-ruhsal rahatl a ulamak arasnda ilk bakta pek fark yoktur. Sistem li olarak meditasyon yolu ile stresten kurtulma ve derin rahatlama, insann ruhen de gelimesine yol aar. Byle bir insann sevgi ve efkat duygular kuvvetlenir ve var olmann nemini, olaanstln daha iyi anlar. Kendi kendinize meditasyon yapmay gsteren drtden on'a kadarki blmlerin her birinde bir yntem ana hatlaryla ele alnmtr. Okuyuculara, deiik yntem leri deneyerek, bunlardan kendilerine en uygun olan yntemi veya bu yntemlerden yapacaklar bir kombi nasyonu semeleri nerilir. Aslnda bunlar; zihinde bir szc tekrarlamak, hayali veya gerek bir objeye bak mak, bir sesi dinlemek, sevgi duygularn uyarmak, ken dini beenmiliin kltcln grmek gibi basit zi hinsel uygulamalardr. Her okuyucu bu yntemlere ken di zek ve karakterine uygun olarak baz katklarda bulu nabilir. Din ve metafizik grler her zaman kukuyla karlanmlardr. Meditasyon ise genelde tartmay ge rektirmeyecek kadar somut bilimsel temellere dayan maktadr. James HEWTT

Blm 1
MSTK BR BLN HALNE ULAMAK N MEDTASYON

NEDEN MEDTASYON YAPMALI ? Birka yl ncesine kadar bu soruya verilen tek ya nt, " Bu tekniin binlerce yldan beri ruhan ve mistik nedenlerle kullanld" olurdu. Meditasyon, din ina nlarn ruha ilemesini salayarak bu dinlerin kutsal amalarna hizmet eder. Bu dinlerin doktrinleri ve dog malar deiik olmakla ve amalan deiik szcklerle anlatlmakla birlikte, bu amalar, mistik alglama ve bilin olarak zetlenebilir. Bylece, "Neden meditasyon yapmal?" sorusunun yant, "Mistik bir bilin haline ulamak iin," olmaldr. Douda bu yant hl deimemitir ve son yllarda dounun Hindu dinlerine, Budizm'e (Zen dahil) Taoizm ve slm Tasavvufu olan Sufilie ilginin ok byd Bat'da da bu yant geerlidir. Bu dinler, ruhsal eitim lerinde meditasyondan yararlanrlar. Dou dinlerinin meditasyon tekniine paralel olarak, Hristiyanlkta da "Dua ederek deiik bir bilin haline ulama" yntemi giderek yaygnlamaktadr. Fakat bu gn Bat'da meditasyonun, meditasyon ya panlarn (meditatr) ounluunu ilgilendiren ikinci bir zellii vardr. Doulularn meditasyon ekli, insana uy kunun verdiinden daha stn bir fiziksel, zihinsel, ruh sal dinlenme ve rahatlama verir. Meditatrlerde, tp bil ginleri tarafndan kaydedilen psikolojik deiimleri aklamadan nce, meditasyonu mistik ynden inceleyece iz.

Meditasyon
MEDTASYON VE DNLER Douda meditasyon, alglamay gelitirip ynlendi ren saygn ve geleneksel bir yntem olup, Hindistan, in, Tibet, Birmanya, Tayland ve dier baz lkelerin kltr lerini ok etkilemitir. Bu lkelerde meditasyonun amac hi kukusuz, mistik bir bilin haline ulamaktr. Bu gn Bat'da fiziksel, zihinsel ve psikolojik ynlerden daha iyiye ulamak iin uygulanmakta olan meditasyon trle rinin kkeninin dou dinlerine dayand da ak bir gerektir. Bilinen belli bal dinler meditasyon yapmay tlyor: HNDUZM nsanlar arasnda ululua erienler her kimler ise, buna meditasyonun dllerinden biri olarak sahip ol dular. Meditasyonun nnde saygyla eilin. Her kim meditasyonun kutsal nnde eilirse, meditasyon srp giderken, o kimsenin zgrl de snrsz devam edecektir. Chandogya Upaniad JANZM Her eyden vazgeebilen ve hayat hakknda meditasyona dalan kimse, ruhu meditasyonla temizlenmi kimsedir. Denizdeki gemiye benzetilebilir. Sahile ulaan bir gemi gibi o da zorluklar amtr. Sutra-Kritanga Sutra SIKHZM Dnya bir okyanustur, geilmesi zor. nsanolu onu nasl aacaktr? Suda slanmayan bir nilfer gibi, deredeki bir su kuu gibi. Tam anlamyla meditasyon yaparak dnya etkilerinden korunun.

Blm 1

Guru Nanak TAOZM Bo olmak iin her eyi yapyorum; Kuvvetle sessizlie sarlyorum. Saysz varlk birlikte ayaklanyor. Ve ben onlarn dnn gzlyorum. oalan varlklarn hepsi asllarna dnyorlar. Kiinin aslna dn sknet demektir. Tao -Te King BUDZM Sekiz Soylu Yol: Doru Anlama Doru Dnme Doru Konuma Doru Davran Doru Geim Dzeni Doru Manevi aba Doru Konsantrasyon Doru Meditasyon

Meditasyon
MUSEVLK Allah, kalpten olan ister. Talmud

Blm 1 M.. 200-300'lerde yazlm olan Patanjali'nin Yoga Sutra'lar, klsik bir yoga kitabdr. Bu gn bile Yoga'nn temelini oluturan sekiz kural bu kitapta anlatlmtr. Birinci ve ikinci kurallar, srasyla ahlki yasaklar ve inanlardr. nc kural durutur,-rahat bir pozisyonda ve srt dik olarak oturmak meditasyon iin ok nemli dir. eitli bada kurup oturma biimleri arasnda "Lo tus Duruu" en fazla bilinendir. Meditasyon iin oturu ekilleri nc blmde anlatlacaktr. Drdnc kural solunum kontroldr. Meditasyon iin solunum yumu ak, dzgn, muntazam aralkl olmaldr. abuk ve sert solunumla heyecan; yava, yumuak solunumla huzur arasnda yakn iliki vardr. Yoga'nn beinci kural ise, duygulardan arnp, dikkati duyusal uyarlar bom bardmanndan uzaklatrarak meditasyon objesine y neltmektir. Bu obje zerinde dikkatin toplanmas, yani konsantrasyon, altnc kuraldr. Dikkatin kolaylkla ve dzenli olarak tek konuya toplanmas olan yedinci kural, meditasyon demektir. Hindu Mistisizmi'ne gre sekizin ci mertebeye ulaan kimse benliinin tesinde olan z benliini bulmutur. Bu kavuma Hindu Mistisizmi'nin kutsal amacdr. z benliin Brahman ile zdelemesi, ilki M..800500 arasnda yazlm olan Upaniadlar'n verdii mesa jn zdr. Svetasvatara Upaniad der ki: "Her eyde bir z benlik vardr. Benlii tanmak iin meditasyon gerek lidir. Brahman budur." Upaniadlar'n felsefesi olan Vedanta, en eski Hin du Kutsal Metinleri olan "Vedalar"n sonu olarak adlan drlmtr. Pek ok Batl M..300'de yazlm olan Bhagavat Gita veya Tanr'nin arksna olduu gibi Up aniadlar'n da gzellii, anlam ve slubuna hayran kalmtr. Lord Krina burada Arjuna'ya deiik yoga dallarnda yol gsterir. Herkesin yapsna uygun olan bir yoga olduu sylenir. Brahmanizm, dnya mistisizmlerinden biridir. Her 11

HRSTYANLIK Ne ite orada, ne ite burada diyecekler; nk, Allah'n saltanat senin iinde. ncil, St. Lukas 17/21

SLAMYET Rabbini gnlden ve korkarak iinden hafif bir sesle sabah akam an; gafillerden olma. Kur'an El - Araf 205

HNDUZM Hinduizm, Hindistan'n ulusal dini olup, bir kuru cusu ve ncil gibi ilham kayna olacak bir Kutsal Kitab yoktur. Bu din be bin yldan beri giderek byyp yayl mtr. Sir Charles Eliot tarafndan: "Bir yap deil, bir orman" eklinde tanmlanmtr. Geirdii aamalarn sonucu olarak, oktanrclk, tektanrclk, bircilik, kamutanrclk gibi deiik inanlara kar hogrldr. Kutsal Hindu yazlar kolayca birbirleriyle hatta kendi kendileriyle elikiye derler. En mkemmel misti sizm, asrlarn Upaniadlar'nda bulunur. Hinduizm iinde, mistik birlie ulamak amacyla sistemletirilen meditasyon Yoga'dr. 10

Meditasyon
byk din, mistik anlay ve alglayn kendine zg biimde anlatr ve aklar. Burada Yoga Meditasyonu'nun tkisi gayet aktr. BUDZM Budizm Hindistan'da 2500 yl nce, Hinduizm'in, bazlarnn gznde skolastik felsefe iinde dejenere olup, din ayinlerde isteksizce deinilen bir duruma geldii sralarda dodu. Gotama Sidartha, insanolunun mutsuz luuna son verecek bir yol aramak iin bir prens olarak sahip olduu zenginlik ve imtiyazlarn terk etti. Mnzevilik ve ilecilik deneyimlerinin baarszlkla sonu lanmasndan sonra arad yant, "orta yol"da uygula d meditasyonla buldu. Aydnla kavumasndan son ra Gotama Sidartha, Buda (Aydnlanm) olarak tanm land. Budizm ncelikle aydn-bilimsel bir din olup, tan rsal srlarla deil, insann "kendisini tanmas" ile il gilenmektedir. Dou'nun meditasyonunda, meditasyon yapan Buda'nn huzurlu yznden daha etkileyici bir sembol yoktur. ' Buda, "yaamak, varoluun u zelliini deneyimlemektir" diye dnr: Var olan her eyin deiim iinde olduunu, hibir eyin duraan ve sabit olmadn (anikka); var olan hibir eyin var olan teki eylerden ayrk, srekli bir benlie sahip olmadn (anatman); ve var olan hibir eyin strabn eitli biimlerinden ken dini kurtaramadn (dukha). Buda, "Bir eyi retiyo rum, o da strap ve straptan kurtulmak" demitir. Duk ha genelde ac ekmek anlamna gelirse de, anlam geniletildiinde insann kendi benliiyle evren arasnda uyum salayamamasndan doan huzursuzluu anlat maktadr. Budizm'in balca iki ekol vardr: Tibet, in ve Ja ponya'da bulunan kuzey ekol ve Sri Lanka, Birmanya, Tayland ve dier Gneydou Asya lkelerinde uygula nan Theravada ekol. Kuzey ekol kitaplar Sanskrit di-

Blm 1 linde, gney ekol kitaplar ise Pali dilinde yazld. Tibet Budist meditasyonu, Budistlik'ten nceye ait baz zel likler gsterir ve egzotik dramatik bir yapya sahiptir. lkelerinin inliler'in eline gemesi zerine Tibetli Monklar (keiler)'n Batya kamalarndan sonra, Av rupa ve Amerika'da pek ok Tibet Budist meditasyonu reten merkezler ald. in ve Japon Budizm'i Zen eko ldr. Theravada ekol ise aydnlanmaya tedricen yak lamay ve derin dnmeler aracl ile geree ula may benimser. Doru dnme yedinci, doru meditas yon sekizinci kuraldr. Budist grne gre, Buda bilinci ve Buda yarat l, gizli olarak herkeste bulunmakta olup, meditasyon, kiinin bu yannn ortaya kmasna yardm eder. Bu dist mistiinin amac, kendi varln inkr etmek ol mayp, gerei yanstmayan sahte kimliklerden kurtul mann mutluluu olan Nirvana'ya ulamaktr. TAOZM inliler asla tek bir dine balanmadlar, fakat Konfyanizm, Taoizm, Budizm gibi deiik dinler, geni kitleler tarafndan izlendi. in'in doaya olan saygs, Taoizm'de en estetik ve en felsefi anlama ulamtr. Dnyann akna ve doa yasalarna Tao ile uyum salamak en ulu amatr. Tao'yu baka dilde ifade et mek, kartn bulmak zordur. "Yn" veya "Doa" dene bilir. Dnyadaki dzenin prensibidir, iinde Ying ve Yang, karanlk ve aydnlk, dii ve erkek, dnyadaki btn ikilemler tek bir dzen ve uyum iinde karp yorulur. Tao'nun ba sembol 'su'dur. Taoist, suyun ak gibi sade ve abasz yaamaldr. Zen'de de uzun za man etkisi altnda kaldklar Taoistler'inkine benzeyen fikirler vardr. Taoizm en gzel ve en derin anlatmn, ad "Yal stad" anlamna gelen Lao Tzu'nun Tao Te King'inde bulmutur. Kendisi hakknda kesin bilgiler yoksa da

12

13

Meditasyon
M..570'de doduu sylenmektedir. Felsefi Taoizm'de ikinci nemli alma M.. drdnc yzylda yaad sanlan uang Tzu'nun kitabdr. Bu kitapta aratrma lar ve hikyeler bir araya toplanmtr. Kendisi yle der: "Bana iyilik yapanlara iyilik yaparm, bana iyilik yap mayanlara ve herkese iyilik yaparm." Mutluluk ve z grlk, mutluluk ve mutsuzluk ikileminden ve balan tlardan kurtulmakla elde edilir. Taoizm, "kaybedi yntemidir." Lao Tzu: "Bilgiyi aramak gnden gne ka zandrr, Tao'yu aramak gnden gne kaybettirir" der. Lao Tzu ve uang Tzu'nun ortaya koyduuTaoizm "Felsefi Taoizm" dir ve lmsz hayat kavram, yabanc unsurlarn etkisiyle dejenere olmu yaygn Taoizm' de kinden ok farkldr. Dou'nun mistik felsefesinin en gzel ieklerini ve Zen'in dou kaynan felsefi Tao izm'de buluruz. Hakl olarak Felsefi Taoizm'in toplumda yaygn Taoizm dininde deil de Zen'de sregeldii sy lenir. ZEN Budizm, pratik inli dncesi ve Taoizm ile olan ilikilerine dayanarak, salam ve ak olarak ekil lendi. Daha sonra, milad sekizinci yzylda an, Japon ya'da ise Zen olarak kimliini kazand. Buna ulama yolu, zet olarak: "Yazlanlarn dnda kalarak, sz cklere ve harflere dayanmadan dorudan aydnlan mak, kendi z benliine ulap Budaamaktr." an ve Zen, Sanskrite szckler olup meditasyon anlamna ge lirler. Zen'in balca iki ekol Soto ve Rinzai'dir. Soto Zen' de ama, oturarak meditasyondur. Burada pratik al malar Shikantaza, (oturu,* oturma) olarak adlandrlr. Rinzai, Zazen'i kullanr; bu "Zen oturuu"dur. Ayrca Koan', yani bilinen " ki elin sesi alktr; bir elin sesi nasldr?" gibi artc sorular rencilere, derin an lamn bulmalar iin ynelterek, lineer dnce izgisi-

Blm 1 ni dalgalandrr. Ayn amala Zen statlar, rencileri nin sorularna beklenmedik, artc yantlar verirler. Bu soru-yant toplantlarna Mondo denir.Koan ve Mondo'da asl ama, bunlar vastasyla rencinin jgrsnn derinletirilerek Zen gereine uyandrlmasdr. Zen deyimi ile Satori veya Keno, aniden aydnla kavumaktr. Meditasyon, bilinci, beklenmedik bir anda aydnla ulamak iin hazrlar. Zen literatrnde, bam buya arpan damlalarn kard sesin, bir iein g rntsnn, stadn att bir tokadn, stad pirin yer ken seyretmenin aydnla kavumay balattn anla tan ykler vardr. SUFLK Sufiler, slmiyet iinde yzyllarca mistik bir grup olarak var oldular. Sufiliin btn dinlerin z olduunu savundular. 1910'da Sufilii Amerika ve Avrupa'da retmeye balayan Hazret nayat Han, Sufiliin halen var olan gruplara ve inanlara yeni bir topluluk eklemediini dnyordu. "Herkes Sufilii renebilir ve baka bir inanla ban koparmadan gnlk hayatnda Sufi yaa mn uygulayabilir . Sufiliin altnda yatan anlam kav rayan kimse, bunun dier inan ve retilerle ban, on larla sevgi ve k yolunda beraber olduklarn da kav rar." (The Way of llumination, Sufi Movement, Geneva) Genelde ranl olan Sufi ozanlar dnyann en gzel mistik iirlerini yazdlar. Onlarn zellikleri, Tanr sevgisiyle dopdolu olmalardr.MevlanaCelleddin Rum (1207-1273) belki de bu ozanlarn en bydr; ama mer Hayyam, Edward Fitzgerald'n bir iiri nedeniyle Bat dnyasnda daha iyi tannmaktadr. Bu iir ok gzel ol masna ramen, gerek Sufilii yanstt dnlemez. Sufiliin amac btn kltr ve inanlarn stne yksel mi bir "Evrensel nsan, nsan- Kmil" dir. nsann z benlii aslnda evrenle birleerek oluur. Sufi, adm adm ykselir, sonunda dnyasal benliinden kurtulup z 15

14

Meditasyon
benliine kavuur. Evrensel bilin kavram dier mistik inan ve geleneklerde de grlr. Vedanta, Taoizm ve Bu dizm'in deiik ekolleriyle benzerlii aktr. Gerek Sufi, beer hibir sfat olmayan bir Tanr'ya ynelir. Sufilik, dua edi ekli ve sevgi balarnn derinlii ynn den Musevi ve Hristiyan mistisizmine benzer.. MUSEVLK Yahudi mistisizmi de Sufilik ve Hristiyanlk'ta ol duu gibi Tanr'ya ynelmeyi amalar. En eski Yahudi mistik uygulamalarndan biri olan Kabalizm, milad bi rinci yzyla kadar dayanr; fakat en nemli ve kalc et kiyi Hasidizm yapmtr. nsanolunun yanlglarndan arnp olgunlamas ynndeki Hasidik etkilerle, Zen ve Sufizm'in bu yndeki etkileri arasnda benzerlik vardr. Byle bir insan bal bana bir rnek, bir reticidir. Bir Hasid iin, rencisi: "O'na, ondan yasalar renmeye gitmedim, potinlerini balayn izlemeye gittim" der. Yahudi mistisizmi'nde Tanr isimleri okuyarak meditasyon yapmak gelenekseldir. Tanr anlamndaki mantralar, Hindu Yogiler'in "Om", Sufiler'in "Allah" sz cklerini kullanmalarna benzer bir ekilde kullanlr. Duru ve solunum aynen Yoga'da olduu gibidir. Gershom G. Scholem, "Yahudi Mistisizmi" adl kitabnda, Ha ham Abulafia ekol iin: "Bilinen Yoga sistemini izleyen Hindistan mistiklerinde klasik grnmn bulan yz lerce yllk ruhan tekniklerin Musevilemi eklidir," der. HRSTIYANL1K Hristiyanlar'n bir eit transa girerek dua etmeleri, Dounun kimi meditasyon yntemlerine paralel bir olaydr. Bu hl ileri bir safhaya vard zaman artk sz ck ve ekillerin tesinde, doaln stnde bir anlaya ulalr. Hristiyan mistiinin derinlemeyi amalayan yntemleri ile derin solunum ve mantralalarm tekrar16

Blm 1 lanmas yoluyla uygulanan Yoga arasnda baz benzerlikler vardr. Hristiyanlann Tanr'ya bu yolla ynelmeleri sevgi do ludur, bu da Sufilik ve Bakti Yoga yntemine benzer. Gelecek blmlerde bu mistik meditasyon uygulamala rnn zellikleri ve inanlar hakknda daha geni bilgi verile cektir. Bugn Bat dnyasnda Dou dinleri konusunda ya zlm pek ok kitap vardr ve bu kitabn hazrlanmasnda bunlardan yararlanlmtr. MSTK BLN

Yukarda sz geen dinlerde meditasyonun amac, kendi zne ve Evrensel Bilin'e varmann derin gereine ulamaktr. Yani binlerce yldr meditasyon, bugn olduu gibi mistik bilinci aa karmak amacyla uyguland. "Aa karmak" deyiminin kullanlmasnn nedeni, ulu mistik geleneklerin, her kiide her zaman ar bir z benliin gizli olarak bulunduu fikrinde birlemeleridir. Bunu sadece bilgisizlik ve gerei grememek nedeniyle tanyamyoruz. Kim veya ne olduumuz gereini grmekle kurtulur, Hindular'n Moksha, Taoistlerin, Tao ile uyum iinde yaamak, Budistlerin Nirvana, Sufiler'in nsan- Kmil ve Hristiyan larin Btnleyici Hayat dedikleri hakiki zgrle kavu uruz. Mistik, herkesi tatmin edebilecek bir aklamas yap lamayan szcklerden biridir. Olaf Stapleton'un anlatm en ak ve kapsaml olandr. "Mistik szc, kiinin nor malde, tam anlamyla sezinleyemedii, z anlamna, srrna ulaamad hakikatlere, rasyonel olmayan, deiik bir alglama ve sezgi yoluyla ulamas halidir" der. Bu sezgi, bir eit bilmek deildir, stn bir aba ve samimiyetin birle mesinden doan kutsal bir baardr. Bilgi yn ile, btn gncel ve hayali olaylarn ardnda yatan realitelerle yakn dan ilikilidir. Dou'da mistik yaam genelde kutsal gerek olarak ka bul edilir. Bat'da ise pek oklar bundan phe ederler. Mis-

17

Meditasyon
tisizm Bat'da yanl anlalmtr. Mistisizmin ana hatlar yakndan incelendii zaman, duyulan antipati kaybolmaya balar. Kelime benzerlii nedeniyle "Mysterious", esrarengiz ve "Misty", bulank, ak olmayan eklinde nitelenen olgular la bir tutulmutur. Eflatun, Shankara, Aziz John, Avila'h Rahibe Teresa, stat Eckhart, Lao Tzu, Celleddin Rumi ve daha pek ok deiik mistik kltrlere bal yazarlarn yazdklar mistik eserlerin antolojik incelemesi, en pheci kimseleri bile mistiklerin, insan bilincinin incelenmesine, in sann ve evrenin en derin srlarn zme abasna ve lite ratre byk katkda bulunduklarn kabul etmeye zorlar. Prof. Walter T. Stace'in Mistiklerin retisi adl eseri byle bir nitelikte olup ayrca kitabn "Mistisizm Nedir?" balkl nsz, yazarn mistisizme gsterdii anlay ve ak gr llk nedeniyle ok deerlidir. Ayrca Dou ve Bat mistikle rinin, mistik algya ulamann esas anlam zerinde ayn fi kirde olduklarn da gstermektedir. Bu denemenin her a da, her kltrce tannd bir gerektir. Byle bir olay yaa makla, bunu anlayabilmek arasnda fark vardr. Bir Hristiyan, mistik bilinci Trinite'nin kurallarnda grebilir, bir Bu dist "Buda bilincini" veya "boluu" buldum der, bir Hindu ise Brahmanlamaktan, kozmik bilinten sz eder v.s. Mis tik bilin halinin deneyimlendikten sonra tanmlanmas, an latlmas ok gtr; insan aydnl karanla, yksei ala a, sca soua kyasla anlatabilir ama mistik deneme ve algnn bir kartyoktur. Mistiklerin, kendi dil ve kltrleri nin sunduu kavramlara ynelmeleri ile, kalitelerin kar latrlmas zerine kurulu olan dilin getirdii anlatm g l yenildi. William James'in "mistiklerin inanc" dedii ey budur. "Dinsel Deneyim eitleri" adl kitabnda "As lnda byme, ulama, kurtulma gibi duygularn kendilerine ait entelektel bir zellii yoktur. ok deiik felsefe ve teo lojilere, eer iinde bulunduklar duygusal ortama uyuyorsa kolayca balanabilirler" diyor. Profesr Stace,"Mistiklerin Eitimi" adl kitabnda mis tik alg olaynn "nitelenemeyen bir birleme" olduunu, bu18

Blm 1 nun da dinsel bir yn bulunmadn belirtiyor. yleyse neden mistik alglama ve deneyimleme ile din arasnda he men her zaman bir iliki kuruluyor? Prof. Stace bunu in sann, kendini amas ve sonsuza kavumas duygularna balar. Ayrca zamann ve meknn tesine ulald duygu su vardr. Mistik bilin ile din arasndaki nc balant, mutluluk, skun ve zevk duygularnn doruuna ulam ol maktr. Prof. Stace, ''Gryoruz ki, mistisizm yle gerektii iin deil, fakat kendiliinden, doal olarak iinde olutuu toplumun kltr ve dini ile balant kurar, herhangi bir dine zel bir eilim gstermediini anlamak zor deildir" diyor. MSTK BLNCN BALICA KARAKTERSTKLER

Mistik deneyim zerinde alan birok yazar, onun ka rakteristik ynlerini tmyle ortaya koymaya yneldiler. Prof. Ben Ami Scharfstein "Mistik Deneyim" adl eserinde on bir karakteristik verdi: Aynilik, farkllk, esizlik, dahil ol ma, aile yabancl, tkeni, saldr, bilin, ayna aksi, mi zah, hakikat." Zen ve sufiliin baz retici hikyeleri, zel likle mizahi bir karaktere sahip olan Nasreddin Hoca'ya ait olanlar dnda, mistik denemelerde, mizah pek grlmyor. Prof. Scharfstein, sayd karakteristiklerin birbirine ge itiini kabul eder. Modern yazarlarn ou, zaman ktl ndan, William James'in drt karakteristiine deinmekle yetinirler. William James'in drt karakteristii unlardr: 1- Tanmlanamazlk: Mistik, yaad meditatif deneyi mini bakalarna, zihinlerinde canlandrabilecekleri bir e kilde anlatamaz. Yukarda da sylendii gibi dil, szckle rin kart anlamlarna gre deerlendirilmeleri kuralna da yanr (scak-souk), bu yzden mistik bilince kart bir kav ram bulunamaz. Bu hal dorudan doruya denenmeli, yaanmaldr. Bu zellikleri ile mistik haller zihinsel hallere deil duygusal hallere benzerler. Hi kimse bir dierine, onun yaamad bir duyguyu tam anlamyla anlatamaz. 19

Meditasyon
2- Entelektellik: Mistik gelenekler "Anlay", "Aydn latma" veya "Aydnlanma"dan sz ederler. Prof. James, ki iyi aklk ve gllyle etkileyen, bylece mistie, tam anlamyla geree ulat duygusunu veren kudretli birlik ve beraberlik duygusuna deinmiyor. Bu duygu yle kudretli dir ki, insan kolayca dinsel duygu ve inanlara yneltebilen huu ve hayranlkla doldurur. 3- Geicilik: Mistik deneyim, genelde ok ksa srelidir. 4- Pasiflik: Mistik hale ulamak iin dikkati toplamak, baz beden hareketleri yapmak ya da nerilen dier yollan denemek gibi istemli hareketler yaplrsa da mistik bilin hali balaynca insan, stn bir kudret tarafndan kavranp tutulduu duygusuna kaplr. Mistik deneyimin nemle belirtilmesi gereken dier bir zellii: nsanda, bencillikten uzaklap daha mutlu ve sevgi dolu bir yaama ynelme eklinde bir deiim yaratmasdr. SONSUZA SUSAYI Sonsuza, kozmik bilince, z benlie ulamak iin duyu lan zlem, binlerce yldr eitli kltrlerde deiik dnce leri dourdu. Bu dncelerin sahipleri efsanelerde, ykler de bazen aziz, bazen reformcu, bazen dinlerin kurucu ve ncs, bazen de ozan, mzisyen, sanatkr olarak yerlerini aldlar. Fakat pek ou mehul kald. Bunlar her devirde ol duu gibi bugn de varlar. Evelyn Underhill'in lmsz eseri Mistisizm'de yle anlatlrlar: "nsan trnn en gelimi olanlarnn ortak bir zellii vardr. Seyrek de olsa ve oun lukla kar d etkenler ortamnda, merakl ve belirli tipte olan bir kiilik, dierlerinin deneyim olarak kabul ettiiyle yetinmeyen, dmanlarnn deyimiyle, 'hakikati bulmak iin' dnyay inkr etmeye meyilli bir tip olarak yaratlm lardr." Biz bu kiilere douda, batda, eski, orta ve yeni a larda rastlyoruz. Tek tutkular, belli bir ruhani dokunul maz aramak, kutsal hakikate olan zlemlerini giderecek bir aamaya ulamann yolunu bulmaktr. Onlar iin hayat

Blm 1 tam anlamyla bu araya dayanr. Bunun iin dierlerine muazzam grnen fedakrlklara kolayca katlanrlar. Nere de ve ne zaman ortaya ksalar, amalarnn, doktrin ve yntemlerinin ayn temellere dayanmas bunlarn objektif liinin bir kantdr. Bylece onlarn deneyimleri zelde ken dine has, genelde anlalabilen bir kantlar kayna olutu rur ki, bunlarn, insan ruhunun kudret ve enerjisini ve de duyularmzn tesinde uzanan bilinmeyen dnya ile olan ilikisini incelerken hesaba katlmas gerekir. Kutsal gere in arsn lmszln iareti olarak duyan kimseler meditasyona istekli olacaklar ve meditasyon yapmaktaki amalarn bileceklerdir. Meditasyon yapmann tartlamayacak baka nedenleri de vardr, bunlar gelecek blmlerde inceleyeceiz.

20

21

'Blm 2 Bunlar ounlukla, ok basit ve akla dayanan teknikle rin denenmesinin abartlm savunmalar gibi grnebilirse de, tp bilginlerinin aratrmalarndan elde edilen sonularla da desteklenirler. Binlerce yldan beri bu psiko-fzyolojik de imeler meditasyon uygulayanlarca biliniyordu. Son yllar da meditasyon yapanlardaki bu deimeleri kark elektro nik aletlerle incelediler. Sistemli meditasyonun beden ve be yindeki etkileri saptand, ruhsal balantlardan ayrlarak kendi balarna deerlendirildi. Mistie ulama yolundaki pek ok insan iin bunlar ikinci srada yer almakla beraber ilgiyle karlanr. Binlerce gerilimli Batl iin, rahat oturup dikkatini solunum ya da bir szcn yinelenmesine y neltmek gibi kolay bir tekniin baz etkenler yardmyla oluturulan uykudan, her bakmdan ok daha stn bir ra hatlama ve tazelik getirecei iyi bir haberdir. Meditasyon sadece dinsel bir anlay erevesi iinde kalmayan, herkes tarafndan uygulanabilen bir geliim yntemi olduu iin il gi ekmektedir. RAHATLAMA - GEVEME Harvard Tp Fakltesinden Dr. Herbert Benson, medi tasyonun insann genel saln daha iyiye gtrerek, kii nin gerilimi yenmesine yardm ettiini aklayan kimseler arasnda nemli bir yere sahiptir. Sessiz bir ortam, dikkatin zerinde toplanaca bir obje, pasif davran (ok nemli), rahat bir pozisyon olarak sayabileceimiz drt eleman var olduu zaman, insan organizmasnn meditasyonun gelenek sel veya yenilenmi ekillerine yant, tehlikeli durumlardaki ok iyi bilinen "dv veya ka" tepkisi kadar belirgin ve otomatiktir der. Bu yantn fizyolojik zellikleri yle sralanabilir: - Meditasyon yapanlarn kalp at, ortalama, dakika da at azalr. - Solunum says azalr. - Bedenin oksijen tketimi yzde yirmi kadar azalabilir

Blm 2 DAHA SALIKLI OLMAK VE PSKO-FZYOLOJK GEVEME N MEDTASYON

MEDTASYONUN YARARLARI Bu kitapta anlatlan meditasyon trlerinden birini, bir ka aydan beri dzenli olarak uygulam olan herkes, bunun beden ve beyin zerindeki rahatlatc etkisini deneyimlemitir. Sinir sistemi gerginlikten kurtulup, daha dengeli ol mu, zor durumlarn stesinden gelme yetenei gelimi, beden ve beyinde enerji artm, bilin berraklamtr. Yukardakilerden baka psiko-fzyolojik deiiklikler de grlmektedir. Dzenli olarak meditasyon uygulayan ki inin, gereken uyku sresi ksalr, kolayca uyur, eit sreli uykudan, bakalarndan daha dinlenmi olarak uyanr. zellikle meditasyonun ardndan kaslarda bir geveme, in sanda bir hafiflik ve canllk hali oluur. Birmanya ve Tay land'n meditasyon merkezlerinde, solunum konsantrasyonu ve aktifken konsantre olmay sra ile uygulayan (oturarak yaplan meditasyon ile hareket halindeyken yaplan medi tasyonun hemen hemen gn boyu uygulanmasdr) Monklar ve rencileri, gnde drt saatlik bir uykuyu yeterli bulurlar. Konsantrasyonun artmas ve kolaylamas, meditasyon "zorlamasz konsantrasyon", "zorlamasz farknda olma" olarak dnlrse, hi de artc deildir. nsann kendisi ile ve dnya ile olan ilikilerinde rahat olmas, dier kiilerle olan ilikilerini de kolaylatrr,. Bask ve gerginliin kalk masn izleyen benliin gelimesi ile sevgi ve efkat duygu lar yeerir. Yaam daha akc ve zorlamasz, ayn zamanda daha sevinli ve mutlu olur. Benlii saran stn deneyimler yaanr. 22

23

Meditasyon
ki bu da metabolizmann yavaladn gsterir. Buna ben zer metabolizma dleri derin uykuda ve hibernasyon (baz hayvanlarn k uykusu) da olursa da meditasyon sra sndaki fizyolojik deimeler uyku ve hibernasyondakinden farkldr. - Kandaki laktik asit miktar der. Laktik asit, iske let kaslarnn metabolizmas rndr. Kandaki laktik asi din ykselmesi sonucu sinirlilik ve krizler grlebilir. - Tansiyon normal dzeyini korur. Dr. Benson, meditasyona balarken yksek olan tansiyonun, meditasyonla dtn gsterdi. - Meditasyon esnasnda beyin, uyku ya da ipnoz halin dekinden deiik bir ekilde alfa ve teta dalgalar yaynlar. Beyin, aktif olduu zamanlarda beta dalgalar yaymaktadr. Alfa dalgalan, uyku ile uyanklk arasnda, genellikle tam bir duyumsal ve zihinsel dinlenme halinde ortaya kar. Yukarda saylm olan btn bulgular metabolizma nn yavalad yani, bedenin dinlenme durumunda olduu anlamna gelir. Rahatlama-geveme durumunda oluan fiz yolojik deiiklikler, kendi kendine gevemeyi renerek ya da ipnoz gibi baz tekniklerle elde edilebilir. Fakat derin bir gevemeye ulaabilmek iin, zellikle balangta, bu yn temler bir retmen ve geni bir alma gerektirir. te yan dan, meditasyon kendi bana ve kolayca renilir, kendi kendine yaplr. ounlukla iyi sonular daha balangta elde edilir. Hangi meditasyon ekilleri rahatlama-geveme sonucu nu getirir? Dr. Benson'n aratrmalar, "bu kitapta gsteri len" geleneksel yntemlerin, drt eleman kapsadklar s rece rahatlama ve gevemeyi saladn gsteriyor. Rahatla ma-geveme olayna bal olarak deien ruh hali, misti sizmle ilgili literatrde anlatlmtr. MEDTASYON VE ZHNSEL SALIK Meditasyonun fizyolojik ve psikolojik etkileriyle ilgili

Blm 2
geni aratrmalar yapld. Aratrmalarn ou, zihinde bir Sanskrite szcn tekrarlanmasna dayanan Transan dantal Meditasyon (T.M.) zerinde younlat. T.M. uygula yanlarn hibir ekilde toplumdan uzaklamamalar ve T.M.'nin basit bir yntem olmas nedeniyle aratrmalar bunun zerinde younlamtr. Maharishi Mahesh Yogi, kendi meditasyon yntemlerine ok gvenir ve bilimsel aratrmalara konu olmaktan kanmaz. Bu aratrmalar gsteriyor ki, meditasyon, insanlarn saplantlardan kurtulmasna, birok ynden daha yeterli hale gelmesine, gerilimlerle baedebilmesine ve daha doal, daha baarl bir yaama ynelmesine yardm eder. Ksa sreli bir meditasyondan nce ve sonra yaplan testler, ken dini deerlendirme ynnde meditasyon yapanlarda ilerle meler olduunu gsterdi. Kendini deerlendirme, bata A.H.Maslow olmak zere baz psikologlar tarafndan insan organizmasnn basit ihtiyalar yerine getirilirken, daha stn yeteneklerini gstermeye olan eilimini anlatmak iin kullanlmtr. Prof. Maslovv "Kendilerini deerlendiren ki iler, psikolojik bakmdan toplumun en salkl kiileridir" diyor. " Olma Hali'nin Psikolojisine Doru" adl eserinde, btnlk.kusursuzluk, tamlk, sadelik, esizlik, kolaylk, doruluk, drstlk, hakikat gibi deerleri, mistiklerin amalad "Kmil nsan"da olmas beklenen deerler ola rak sayyor. Kmil nsan, "dorua ulaan deneyimler", "tam uyanklk", "varln almas", "egoya stn gelme" gibi mis tik bilincin dier zelliklerini de tar. Meditasyonun insana her ynden salk getirdii ak tr ve mistik deneyim deiik derecelerde olup, sanld ka dar seyrek de deildir.

24

25

Blm 3 Blm 3 NASIL MEDTASYON YAPMALI? DENGEL DURU, DENGEL SOLUNUM DENGEL FARKINDA OLU Meditasyondan yararlanmak iin alt temel koul var FZKSEL VE ZHNSEL KONFOR Burada da kiisel tolerans dereceleri deiiktir. Fizik sel ar ya da zihinsel huzursuzluk, meditasyonu kesintiye uratabilir veya engelleyebilir. Normal bir ortamda rahatn z saladktan sonra, kendinizi hazrlayp meditasyona otu rabilirsiniz. Banyo yapmak veya elinizi yznz ykamak, burnu nuzu temizlemek, dilerinizi fralayp aznz su ile alka lamak, gzlerinize souk su arpmak, gevemenize yardmc olur. drar torbanz ve barsaklarnz da boaltn. Bol bir kyafet giyin, kravat, kemer gibi sk giyecekleri kartn ya da gevetin. Ayakkablarnz kartn. Yalnz, memeye dikkat edin. Eer burnunuz tkal deilse, aznz kapatp burnu nuzdan soluyun. Baz geleneklere gre, meditasyon sresin ce dilin ucu damaa demeli, dierlerine gre st dilerin ar kasna demeli ve dil azda dz yatmaldr. Dilin ucunun alt dilerin arkasna dayanmas bana en doal ekil gibi grnyorsa da siz dilinizi size en uygun gelen ekilde tu tun. Eer szn etmeseydim bunu asla dnmeyebilir diniz. Aznza salya akmas, derin bir gevemenin iaretidir; istiyorsanz yutabilirsiniz. Ayn ey kanma duygusu iin de geerlidir, kayn ve meditasyona dnn. Gzler ak m olmaldr, kapal m? Eer evrenizdeki bir objeye bakarak meditasyon yapyorsanz, gzleriniz ak olacaktr. Daha sonra objeyi hayal etmek iin gzlerinizi ka payabilirsiniz. Genelde, meditasyon sresince gzleri kapa yarak gr uyarmn kaldrp, dikkati ie yneltmek daha iyidir. Yoga'nn babas Patanjali'nin dedii pratyahara "iine ekilme" duygusu iin, gzleri kapamak basit fakat nemli bir admdr. Oturarak meditasyon, "zazen" sresince Zen Budistlerin gzlerini yar kapal olarak bir objeye diktikleri dorudur. Bunun, Zen'deki, d evrenin yeni bir k altnda aydn-

dr:

1- Meditasyon yapabileceiniz, ses, hareket, k, in sanlar gibi dikkatinizi databilecek eylerden yeteri kadar uzak bir yer. 2- Fiziksel ve zihinsel rahatlk. Ufak rahatszlklar meditasyonun kalitesini bozacak gte olmayabilir. 3- Dengeli, dik ve rahat bir oturma ekli. 4- Sessiz, yava, yumuak ve dzenli bir solunum. 5- Dikkatin stne toplanaca bir meditasyon objesi ve uyarcs. Bunun yirmi dakika kadar var olmas yeterli dir. 6- Dengeli farknda olu. NEREDE MEDTASYON YAPMALI? Dzenli olarak meditasyon yapmak iin, evinizin, dier insanlardan, grltden, rzgrdan, yanp snen klardan uzak, rahat ve sessiz bir kesi en uygun yerdir. Dikkat databilen bu etkenlere kar baz insanlar, dierlerinden daha toleransldr. Baz kiiler, bir dereceye kadar olan grlt ve kargaa iinde, trenlerde, otobslerde, park sra larnda, ehir meydanlarnda meditasyon yapabilme yete neine erimilerdir. Ama ounlukla evlerin sessiz ve rahat bir odas tercih edilir. Odada telefon varsa fii ekilmelidir.

26

27

Meditasyon
latlarak grld, da dnk mistisizmin baz unsurlar zerinde etkili olduu sylenebilir. Saatlerce meditasyon ya pan Zen rahiplerinin gzlerini yar ak tutmalar, uykuya dalmalarn nler. Katsuki Sekida'nn, evde Zen yntemiyle nasl meditasyon yaplacan rettii "Zen Eitimi" adl eserinde, gelenein aksine gzlerin kapal olmasn tle mesi dikkate deer. MEDTASYON N EN UYGUN ZAMANLAR Meditasyondan en iyi sonular gnde bir ya da iki kez uyguland zaman alnr. Pek oklar iin gnde iki defa uy gulama bir defadan daha yararldr. Yemekten en az iki sa at sonra yaplmaldr. Yemein hemen ardndan yaplan meditasyon rahat olmaz. En iyi sonucu almak iin kahval tdan ve akam yemeinden nce uygulanmaldr, iki medi tasyon seans arasnda en az alt saat ara olmaldr. Medi tasyon gnde bir defa yaplyorsa, leden sonra ya da ak am stn, bunlar uygun deilse, sabah kahvaltdan nce yi seebilirsiniz. MEDTASYON SRES NE OLMALIDIR? Eer normal ve hareketli bir hayatnz varsa, dnya dan el etek ekmediyseniz, her defasnda yirmi dakika s ren bir meditasyon yeterlidir. Bu sre on ile otuz dakika arasnda deiebilir. Yeni balayanlar, sre iin arada bir saate bakarlarsa da sonradan insan, srenin dolduunu kendiliinden anlar. Sre bittii zaman birden bire ayaklanmayn. Gz lerinizi ap birka dakika sessizce oturduktan sonra kalkn. Meditasyonla kavutuunuz rahatlama ve gevemeyi daha sonraki hareketlerinizde de srdrn. Zamanla, sadece me ditasyon esnasnda ulatnz rahatlama halinin gnlk yaantnz zerindeki kalc etkisi daha da artacaktr. DENGEL DURU

Blm 3

Meditatrn, dou yntemi olan bacaklar aprazlayarak yani bada kurarak oturma ekillerinden birini uy gulamas art deilse de, bunlar en basit ekliyle bile olsa renilmeye deer. Meditasyon yaparken, dou usul ba da kurup oturmak ok eskilerden beri uygulanmaktadr. Durular, bedenin duruu ve bilin hali arasndaki iliki ynnden ok nemlidir. Meditasyon uygulamalarn formle eden doulu ncler, bedenin bu duruunun zihinsel duru mu olumlu etkilediini gstermilerdir. Meditasyon srasn da klsik duruu bu kadar etkili yapan baz pratik nedenler de vardr. Meditasyon esnasnda uykuya dalmamak, ne ar kaya, yanlara yuvarlanmamak gerekir. Klsik Lotus duru u, bedenin dengeli ve hareketsiz olmasn, psiko-fizyolojik enerjilerin bir uyum iinde birlemesini, bylece bedenin meditasyon haline ideal bir ekilde katlmasn salar. Meditatr rahat bir durumda ise, gven, simetri ve denge duy gulan doar. Sinir sistemi formundadr. Meditasyonda ok nemli olan srt diklii kolayca korunur, karn, omurilik ve beyinde kan dolam kolaylar, karndan derin ve rahata solumak mmkn olur. Bedenin arlk merkezi gbein bi raz altnda oluur. Bu blgeye "tanden" denir ve hayati nok ta olarak kabul edilir. Eer nemli husus salanabilirse, meditasyon san dalyede oturarak da tam etkili olarak uygulanabilir. Srt zorlanmadan dik tutulmal, beden rahat ve hareketsiz ol maldr. Bada kurarak oturmaya alana kadar yumuak, gi rintili kntl olmayan, sk ve rahat bir minder zerinde oturmak almanza yardm edecektir. MISIRLI DURUU Bu duru, arkas dik bir sandalyede oturmak ek lindedir. Kalalarnz saa sola, ne arkaya hareket ettire-

28

29

Meditasyon
rek arln topland denge noktanz bulup sandalyeye skca bastrarak oturun. Yeni balayanlar, parmaklarn kalalarnn altna koyarak, oturma ile ilgili kemiklerin maksimum bask yapt bu noktay bulabilirler. Sonra par maklar ekilerek, sol elin arkas sa elin ayasnda (solaklar da bunun tersi) olarak kavuturulup, baparmaklar birle tirilerek kucaa; ya da sol elin ayas sol, sa elin ayas sa st bacaa yerletirilir. Ellerin anlatld ekilde kavutu rulmasna Budist pozisyonu denir. Sol eli sa el stne koy maktaki ama, daha aktif olan sa eli rtmenin verdii em niyet duygusudur. Srtnz kasmadan dik tutarak oturun. Banz omuz larnzla ayn izgide olmaldr ve eneniz boynunuzun n yz ile dik a oluturmaldr. Bu neriler btn oturma du rumlar iin geerlidir. Bu pozisyonda solunum, doal olarak karndan yaplr. nsan isel bir farkndala gtren sezi ve denge hali ortaya kar.

Blm 3 Eski Msr soylularnn heykellerinde, yukarda anla tlan, btn meditasyon yapanlarn (srt st yatmak zo runda olan zrller dnda) uygulad bu huzur ve say gnlk getiren duruta oturduklar grlr. Bu pozisyonda uygulanan meditasyondan tam yarar salanabilir, ancak yine de yeterli esneklie sahip kiilerin Lotus Duruunu uy gulamalar yararl olur. Eer bada kurmann en kolay yolu olan Kolay Duru eklinde rahat edemiyorsanz, yukarda anlatlan Msr Duruu'nu uygulayn ve gnn dier zamanlarnda ksa sreler iin bada kurup oturarak kendinizi altrn. Tele vizyon izlerken, okurken, mzik dinlerken olduu gibi uygun frsatlarda, birka dakika geleneksel meditasyon pozisyo nunda oturabilirsiniz. Aada verilen baz egzersizler, ek lemler ile el ve ayaklar klsik durua hazrlar. KOLAY DURU Ayak bileklerini aprazlayp, dizleri zorlamadan yere yaklatrarak bada kurup oturmak, oturma ekillerinin en kolaydr. Srtn ve ban tutulu ekli Msr Duruunda olduu gibidir. Eller kavuturulmu ve ba parmaklar bir letirilmi olarak kucaa konabilir ya da geleneksel kolay duruda olduu gibi sa bilein arka yz sa diz zerine ve sol bilein arka yz sol diz zerine yerletirilir. Giderek, dizler deecek kadar yere yaklanca, kusur suz durua, 'Lotus Duruuna erimeye hazr olduunuzu se zersiniz. Bu arada, bu iki pozisyon iin hazrlayc pratikler yapmalsnz. Karndan ve dzenli olarak soluyun, ayak bileklerinizi aprazlamay, bazen sa solun, bazen de sol san zerine gelecek ekilde deitirin. Dizlerinizi yere iyice yaklatrabildiiniz zaman, ayak bileklerinizi apraz durumdan karp bir aya, dokunacak ekilde dierinin nnde tutarak dizlerinizi yere dedirebildiinizi grrsnz. Bu Birmanya Duruu'dur. 31

ekil 1: Msrl Duruu

30

Meditasyon

'Blm 3

ekil 2: Kolay Duru JAPON YA DA YILDIRIM DURUU Bazlar bunu kolay duruun alternatifi olarak grrler. Yerde, dizler bitiik ve srtnz dik olarak, topuklarnz ze rine oturun. Bu geleneksel Japon Duruu, Hindistan Yogas'ndaki pek ok duru iin balama pozudur. Sanskrit Yogik ismi Yldrm Duruudur. Sa el ayas sa st bacaa, sol el ayas sol st bacaa yerletirilir ya da eller yukarda anlatld ekilde kucakta kavuturulur. Serbeste, burnunuzdan ve karnnzdan solu yun. Diz ve ayak bilei eklemleriniz balangta zorlanabilir. Kalanzn altna ve ayak bileklerinizin arasna bir minder koyarak rahatlayabilirsiniz. Dizleri korumak iin baz Ja ponlar meditasyon sresince bir minder kullanrlar. Batllar da bunu ekinmeden uygulayabilirler.

ekil 3: Japon Duruu KUSURSUZ DURUA HAZIRLIK Bacaklarnz ak olarak uzatarak yere oturun. Sol bacanz kvrp, dizinizi kavrayarak sol tabannz sa bacanzn i yzne, topuunuz ap aranza gelecek ekil de dayayn. Sol diz yere desin ve sa bacak uzatl kalsn. Ellerinizi, st ste (ba parmaklarnz birbirine deecek e kilde) kucanzda kavuturun ya da sa bileinizin srtn sa, sol bileinizin srtn sol dizinize yerletirin. Serbeste karndan soluyun ve en az bir dakika sreyle hareketsiz oturun. Sonra, sol bacanz ap, sa bacanz toplayn. Bir dakika dinlendikten sonra ayn hareketi, nce sol, sonra sa bacanz kvrarak tekrarlayn. Bu, srtn diklemesi, bacaklarn ve kalann oynaklk kazanmas, si nirlerin yatmas asndan yararl bir egzersizdir.

32

33

Meditasyon
LOTUS DURUU N HAZIRLIK Lotus Duruu, hazrlayc egzersizlere daha fazla yat knlk gerektirir. Yine yere, bacaklarnz ak olarak uzata rak oturun. Sol bacanz bkp dizinizi kavrayarak, yukar dndrdnz ayanz, sa st bacanzn zerine kas a yakn olarak yerletirin. Sol elinizi sol kalann biraz ar ka ve yanna, sa elinizi de sa kalann biraz arka ve ya nna koyarak gvdenizi destekleyin. Srtnz dik tutun, en az yarm dakika hi hareket etmeyin. Sa bacak uzatlm olarak kalrken, sol dizi olabildiince yere yaklatrn. Ra hata karndan soluyun. Bu hareketi, sa aya sol st bacak zerine ekerek tekrarlayn. Bir dakika dinlendikten sonra, yine nce sol, sonra sa bacakla tekrarlayn. KUSURSUZ DURU Bu geleneksel duruun Sanskrit dilindeki ismi Siddhasana'dr. Bacaklarnz uzatlm olarak yere oturun. Sol baca nz bkp, dizinizi kavrayarak topuunuzu ap aranza dayayacak ekilde ekin. Sonra sa bacanz bkp, sa ayanzn topuunu kask kemiine dayayn. Ayanzn d kenar, sol bacanzn baldr ve budu arasndaki kvrma yerlesin. Sk oturun, butlarnz ve dizleriniz yere dokun sun. Ba ve boynunuzu, omurga ile ayn izgide tutun. Ser beste burnunuzdan karnnza soluyun. Yoga'da, elleri belli bir ekilde tutma gelenei vardr. Sol bilein srt sol, sa bilein srt da sa dize dayanr. Ba parmakla iaret parmaklarnn ular daire oluturacak ekilde birbirine dokundurulur. Dier parmak ise yanyana ve ak olarak tutulur. Dier bir ekil, elleri daha nce tarif edildii ekilde ba parmaklar birbirine dokunacak ekilde st ste kavuturup kucaa koymaktr. Bacaklar, bazen sol san, bazen sa solun zerine

Blm. 3
gelecek ekilde aprazlanr. Eer ayak bilekleri aprazlaniyorsa, ayaklar, kar bacan st bacak ve baldr ara snda oluan kvrma yerletirilir. Buna Swastikasana ya da "Baarl Duru" denir.

ekil 4: Kusursuz Duru YARI LOTUS DURUU Yar Lotus iin yalnz bir ayak yukar dnk olarak kar st bacak zerine koyulur. nce dier bacak kvrlp ayak kar st bacan kkne ya da ap arasna dayanr. ki diz de yere deecek ekilde tutulur. Srt dikletirilip bu rundan solunum yaplr. Bacaklarn aprazlanmas, bazen bir, bazen dier ayak st bacak zerine gelecek ekilde deitirilmelidir.

34

35

Meditasyon LOTUS DURUU Yoga'da ad, 'Padmasana'dr. Tam Lotus Duruu'nda, sa ayak taban yukar bakacak ekilde sol st bacak, sol ayak yine taban yukar bakacak ekilde sa st bacak zerine koyulmutur. Her iki diz de yere demelidir. Karn gevetilerek, karndan solunum kolaylatnlr. El bileklerini zi Kusursuz Duru'ta olduu gibi geleneksel Yogi tarznda dizlerinizin zerine yerletirebilirsiniz ya da ellerinizi st ste gelecek ekilde kavuturup kucanza koyabilirsiniz. Srt, meditasyon durumlarnda her zaman olduu gibi dik ve kafa ileri bakacak ekilde dengededir. Kulaklar omuzlarla, burun gbekle ayn hizada olmaldr. iki diz yere deecek ekilde kusursuz uygulanm otur ma ekli, klasik bir simetri, mkemmel bir denge ve gvence durumudur. Dou'da, meditasyon yapan Buda'nm duruu dur. Pek ok Batl bu oturma eklini asla baaramad; baaranlar, meditasyona ne denli yardmc olduunu grd ler.

Blm 3 Bacaklar aprazlamay, bazen sa solun, bazen sol san zerine gelecek ekilde deitirin. Bu, pelvis sal ve bacaklarla kalann hareket yatknlnn gelimesi ynn den ok yararl bir egzersizdir. DZENL SOLUNUM Meditasyon sresince, eer tkal deilseler burnunuz dan soluyun, yle ki her soluk alta karn biraz ykselsin ve her verite dzlesin. Her soluk alta kubbe eklinde olan diafram alalarak, karn dar iter; her soluk verite ise ykselir ve karn dzleir. Binlerce yl nce Doulu mritler, solunum ile zihinsel durum arasnda balant olduunu sezdiler. Solunumun, in san tahrik edildii, heyecanland zaman hzlandn, ak sine sessiz sakin olduu zaman, yava, yumuak ve dzenli olduunu grdler. Bu nedenle, meditasyon ustalar ren cilerine, meditasyona balarken sessiz, yumuak ve yava solumalarn nerirler. Bu ekildeki solunum, kiiyi dengeli bir skunete ynlendirir, daha sonra meditasyon derinle tike solunumun kendiliinden yavalad, dzenli ve sessiz olmaya balad gzle grlr bir olaydr. Yaplan testler, meditasyon sresince oksijen tketiminin yzde yirmi kadar dtn gsterir. Hangi meditasyon yntemini kullanrsanz kullann, ilk oturduunuz zaman dikkatinizi pasif olarak iki dakika iin solunumunuza yneltmeniz ok yararl olur. Zihninizi daha abuk sakinletirecek baka bir yntem yoktur. Ka rndan solumann uyandrd duygu ve kaslarn ykselip alalmas, bu kitapta anlatlaca gibi, dikkati solunuma toplayarak yaplan meditasyonda ok nemli bir noktay oluturur. MEDTASYON OBJES ekil 5: Lotus Duruu 36 Bu grlebilen bir ey; bir iek, mavi gkyz, suda

37

Blm 3

Meditasyon
parldayan gne , bir azizin resmi veya meditasyon iin zel bir desen (yantra) olabilir. itilebilen bir ey; bir alayann sesi, bir kuun ar ks, bir saatin tklamas, sessizliin sesi olabilir. Bir duygu; dinsel hayranlk, sevgi olabilir. Sesli olarak ya da zihinde tekrarlanan bir cmle yada szck (mantra) olabilir. Kendi soluunuzun, kendi bedeninize devaml giri k, karnnzn soluk alp verme ile ykselip inmesi olabilir. Eer baarabilirseniz, dikkatinizi yirmi dakika sre since zerine toplayabileceiniz herhangi bir ey olabilir. As lnda bu olamyor ve dikkat dalyorsa, meditasyon objesi dikkati yeniden toplamak iin daima orada var olmaldr. DZENL FARKINDA OLMAK DKKAT VE FARKINDA OLMAK Meditasyonda dikkat ve farknda olma beraber alr ve fotoraf makinesindeki lens ile obtratrn, filmin a hatasz almasmdaki beraberlii kadar birbirleri iin gerek lidirler. Meditasyon yaparken, lensi meditasyon objesine yneltiriz ve farknda olu onu kavrar, alr. Lens devaml olarak meditasyon objesinden uzaklar, biz sabrla onu tek rar doru yne yneltiriz. Yoga meditasyonunda, konsantre olma, "dharana" ha linden sonra, "dhyana" haline geilir. Dikkat artar ve tam farknda olua dner. Bir ekil, bir ses, tekrarlanan bir sz ya da duygu olan meditasyon objesi beyinde dalgalanr. Dik kat dald zaman, kolayca ve yeniden meditasyon objesi zerine evrilebilir. Farknda olu, bilincin derinliklerine doru inildike niteliini deitirir. Bu durumda kii giderek kendi dndaki varlklarla btnletiini idrak eder. Bilen ve bilinen arasndaki uurum ortadan kalkar. Yalnzca bili vardr. Yani, bir dier ifadeyle; bilen, bilinen ve bilme ilemi tek bir olu haline gelmitir. Hindu Yogiler'in ve Budistler'in 38

"samadhi" dedikleri hal budur. Bilincin bir noktada odaklanmas, lensin odak nokta sna ayarlanmasna benzer ve belli bir objeye ya da insann kendi iine ynelmesine yardm eder. Samadhi haline ula an kii hibir eyden etkilenmez ve hibir eye konsantre olmasna gerek kalmaz. Bilin, objelerden gelen etkilerden, iradenin ve zihinsel aktivitelerin etkisinden tamamen kur tulmutur. DKKAT DAILMALARINA KARI PASF DAVRANI Her eit dikkat dalmalarna kar davrannz pasif olmaldr. Dikkat hafife meditasyon objesine yneltilmitir. Zaman zaman dalmas nlenemez. Kaydn fark ettiiniz zaman, yavaa, kayglanmadan, sinirlenmeden dikkatinizi tekrar objeye yneltin. Defalarca tekrarlansa bile, bu dn daima usulca ve acele etmeden olmaldr. Bat'da srgnde bulunan Tibetli Chgyam Trungpa, meditasyon yapan kimsenin, akln elen dncelere kar tutumu iin yle demektedir: "Dnceler belirdii zaman, onlar konu olarak deil de (konunun etkisine kaplabilir siniz) sadece dnceler olarak izleyiniz. nsan meditasyon yaparken dncelerini engellemeye almamah, fakat d ncelerin geici ve deiici olduunu da unutmamaldr. Dncelere ne kaplmahne de engellemeli, yalnzca izleyip tekrar meditasyon objesi zerine dnmelidir. Ama, fark g zetmeden ya da bir aba gstermeden her eyi kabul etme yeteneini gelitirmektir. Bu, meditasyonun ana tekniidir, gayet basit ve aktr. Kontroll ve huzurlu olmak iin zel bir aba, bir urama gerekmemelidir." Dr. Herbert Benson, meditasyonun geveme-rahatlamaya gtren elerini aratrrken, bunlarn en nemlisinin "pasif davran" olduu grne vard. nsann pratii ilerledike, dikkatin meditasyon objesi ne dnmesi otomatikleir ve kolaylar. Bu, przsz akp giden bir nehirde sandalla kayp gitmeye benzer. Zaman za39

'Meditasyon
man sandalnz yoldan ksa bile, krei suya daldrp gene doru yola koyar, nehrin ortasnda yolunuza devam edebilir siniz. PSK FENOMEN Dikkati datan dnce ve hayallere kar nerilen "pasif davran" meditatrlerden yalnzca bazlarnn, baz zamanlarda eriebildii, daha gsterili, daha artc hal ler esnasnda da geerlidir. Uzayan duyumsal yoksunluk halsinasyonlara neden olabilirse de, otuz dakikalk meditas yon sresinde byle bir olay beklenemez. Btn byk din lerde, uzun sreli bir meditasyonun getirebildii hayaller, gaipten sesler, deiik psiik fenomenler, dikkati datan olaylar olarak grlr. Bunlar heyecanlanmadan, arma dan ele alnmaldr, ama haline gelmemelidir. Zen dilinde hayaller ve garip psiik aktivitelere "mayko" veya "aldatc fenomenler" denir. Birok dinlerde mistikler, derinleme saf halarnda ekilsiz, szsz, hayalsiz olan gerek mistik dene melere ularken, yanltc hayaller ve dncelere kar uya rlrlar. Avilal Azize Teresa, heyecanl bir karaktere sahipti, hayaller gryordu; fakat bunlar mistik yolda iaret nokta lar olarak en iyi ekilde yorumlad. Aziz John "hayalleri aramayn, yanl anlamayn ve aldanarak bunlar gerek mis tie ulamakla kartrmayn" dedi. Gerek mistik deneyim ler, ekilsiz ve hayalsizdir. Tibet mistisizminde ve Tantrik Yoga'da, grnt oluturulmas, bir meditasyon yntemi dir. Fakat bu deiik bir olaydr; hayal edi kontrolldr ve grntler giderek ryalar. Meditasyon, psikolojik basklar hafifletir. Meditatr bazen gz yalarn tutamama halini ve bununla beraber ge len i almas duygusunu da memnunlukla karlamahdr. zellikle aada verilen solunum yntemini uygulayarak meditasyon yapan kimse, bedeninden kp ayrld duygu suna kaplabilir. Yirmi dakika sreli bir meditasyonda by le bir olay beklenmezse de eer olursa insan korkutmamaldr. MEDTASYON VE UYUTURUCU LALAR

Blm 3

Hibir zaman meditasyon yaplrken uyuturucular kul lanlmamaldr. Meditasyon tekniklerinin zihin zerinde kuvvetli etkileri vardr ve bunun uyuturucularla takviye edilmesi tehlikeli olabilir. Meditasyonun LSD'ye salkl bir alternatif olduu deneylerle saptanmtr. Birok alma, meditasyonun, uyuturucu alkanl olanlarn bu alkan lktan kurtulmalarna yardm ettiini gsteriyor. 1969 ylnda Los Angeles-California Universitesi'nde W.T.Windguist, devaml uyuturucu alan 111 renci ze rinde yapt bir almada, bunlarn yzde seksen altsnn Transandantal Meditasyon'a baladktan ksa bir sre son ra bu alkanl tamamen braktn, yzde on drdnn ise daha az almaya baladn gsterdi. Dr. Herbert Benson ve R.K.Wallace, 1862 renci ze rinde, Transandantal Meditasyon renmeden nce ve rendikten sonra uyuturuculara kar davranlar inceledi ler. Bu insanlarda meditasyon uygulamas devam ederken, uyuturucu alkanlnn giderek azaldn saptadlar. Ay n eilim sigara ien ve alkol kullananlarda da grld. MEDTASYONUN ABASIZ OLUU Meditasyon sresince, meditasyonun getirdii farknda olu ve sezgi abasz, akc, dengeli ve amaszdr. Tm bu zellikler kendiliinden ortaya kar. Eer bir amallk var sa bu bilinaltndadr ve oturup meditasyon yapmak iin gsterilen aba, bu amacn sonucudur. Meditasyon sresince bilinli olarak var olmamaldr. Aslnda meditasyon yapar ken, sonular iin duyacanz zlem, sizi sonulardan mah rum eder. Patinajc giriini yapar ve sonra buz zerinde ko layca kayar, kayak karla kapl tepelerden aa gider, kanocu akan nehri seer. Meditasyon yaparken eer "Bundan 41

40

'Meditasyon
sonra ne yaplacak, neler duyuyorum, nasl gidiyor, sonular ne olacak?" gibi eyleri dnrseniz, meditasyonunuz ta mamen olumsuzlar. Meditasyonun en deerli evreleri dncelerden arnp, yalnzca farkna varma ve sezginin var olduu hallerdir. Dikkatinizi tekrar tekrar meditasyon objesine evir meniz, aklnz her zamanki dnceler zincirinden kurtara rak, farknda olmann ve sezginin kolayca akabilecei bir kanal oluturur. Azize Teresa (1515-1582) dua etmenin aamalarn, bahe sulamak iin uygulanabilecek drt yn teme benzetti. Yalnzca ilk iki aama dikkatin yneltilme sini gerektirir. nc ve drdnc aamalar kendiliinden bir daltr. Birinci aama, derin bir kuyudan ellerinizi kul lanarak su ekmeye benzer; ikinci aama, bir krn kul lanlmas ile iin kolaylatrlmas gibidir; nc aama bahenizden bir dere akmas ile; drdnc aama ise bahe nize yamur yamas ile karlatrlabilir. Azize Teresa'nn yntemi, Maharishi Mahesh Yogi'nin 5 Temmuz 1984 tarihinde BBC'de yaynlanan bir konuma programnda yanstld: "Biz meditasyon yaparken kendimi zi zorlamyoruz. Aklmzn daha sakin, daha abasz bir ha le gemesine yardm ediyoruz. nk, en ince dnebilme deneyimini yaarken, zorlama giderek azalr, sonunda ta mamen zorlamasz olur." YAPMAYI - FONKSYONSUZLUK OLARAK MEDTASYON Meditasyon, elikili olarak, ilevsiz olma ilevidir ya da ilevi olan bir ilevsizliktir. Kendini ama, kendini b rakmadr, ama tam kendini brak, meditasyonun tetikte ve dengeli farknda oluu ile deil, uyku ile sonulanr. nemle nerilen, bedenin, omurgann, boynun ve ban dik tutulmas, pek ok bnyede, uykuyu nleyen ve dengeli farknda oluu srdren bir yoldur. Fiziksel denge, psikolo jik dengeye, yani d durum i duruma destek olur. Pasif

Blm 3
davran pasif durutur. Aada, birka yazarn meditasyonu tanmlaylarn okumak yararl olabilir. "Zazen, bir Budist uygulama eklidir. Zazen, hibir ey yapmamak, yani ilevsizliktir. Bu aslnda, kendini bulu tur. Budizm'de baka hibir ey aranmamaldr. Bir Soto Zen ders kitabnda Zazen veya 'oturarak meditasyon' Bu dizm'in tmdr denilmitir. Zen statlar, Zazen'de hedef olmadan nian alrsnz derler." Growth Games (Souvenir Press) yazarlar, meditasyona bazen "kendiliinden, zorlamasz konsantrasyon" olarak baklr derler. Bu, "aba gstermeden konsantre olma" pa radoksu karsnda, meditasyon olay ile sradan szck an lamyla faaliyet arasndaki fark belirtir. Meditasyon ilev sizlik, pasifliktir. Alg ve sezgi ile birleen bir pasifliktir. Sanki, bedeninizden ayrlm, dncelerinizi kapatp, yeri ne tamamen sezgi-alg haline gelmi gibisinizdir. Bedenden tamamen soyutlanm bir farknda olutur bu. " levsiz olu" kronik olarak gergin olan bir adaleyi gevetmek iin gereken abaya benzeyen bir aba gerektirir. Aratrmaclar, meditasyondaki dikkat ve farknda olu un yapsn anlatrken kanlmaz bir ekilde paradoks ke limesine bavururlar. Pasiflik ne uykudur ne de yorgunluk. Zen statlarnn dedii gibi 'amasz gerginlik'dir. Bir su bi rikintisinin yzey gerilimi veya henz alnmayan bir alg nn telinin gerilii gibidir. Yatkn ve hazrdr, su birikintisi nin gkyzn yanst gibi yanstr. Meditasyon halini, Zen statlarn rencilerine anlata bilmek iin kullandklar konuma oyunlarnda olduu gibi, aklamaya almaktan doan, szl tezata bir rnek ver mek yararl olur: - "stat, nasl meditasyon yapmalym?" - "Meditasyon yaparak." ocukluktan beri kullanlmam olsa bile, aslnda ii mizde olan doru duruu hepimiz biliriz. Oturun ve gemie dnerek, ocukluunuzda, sessizce oturup yamurun sesini dinlediiniz, kar tanelerini seyrettiiniz anlar dnn. Bu

42

43

Meditasyon.
kafanzda hibir dncenin olmad, pasif farknda olu ve sezitir. DZENL PRATK Dzenli olarak meditasyon yaptnzda, dnceler den uzaklalan, sadece farknda olma ve sezginin yer ald sreler, hem daha sk, hem daha uzun olmaya balar. Fa kat bu sonulara ulamak iin kendinizi zorlamamalsnz. Eer bask yapyorsanz, meditasyon yapmyorsunuz demek tir. Biz burada, "hrsl insan hata yapar" diyen Goethe ile ve temel felsefesi, hrsl olmamak olan "wu wei" ve Tao ile uyum salamak olan Taoistler'le ayn fikirdeyiz. Mistik gele neklere gre, sadece farknda oluun yer ald dnceler arasndaki boluklarda meditasyon yapan kii, varolu ale miyle, olma hali'yle iliki kurar. Marlin Heidegger, bir yaz snda, meditasyon iin; "varln olduu gibi olmaya brakl masdr" der. Farknda oluun st dzeylerine eriildii zaman, den ge ve bamszlk, ardndan da bu baarnn daha ilerleyii gelir. Her gn, bir ya da iki kez, yirmier dakika almal snz. Sonu, her zaman, tazeleyici, rahatlatc ve sakinle tiricidir. Meditasyon yapan baz kiilerde, zaman zaman dorua erimenin verdii mutluluk, uarcasna mutluluk duygulan uyanr (Vecit hali). FARKINDA OLARAK SOLUNUM YAPMAK (SOLUK ALIIN SAYILMASI) ANA TEKNK 1. Meditasyon yapmak iin, grlt, ses ve dier etken lerden yeterince uzak bir yer sein. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava, yumuak ve dzenli olarak, burun de liklerinden aa, karnnza soluyun. 4. Dikkatinizi ya soluk alp veriinizi izleyerek ya da burnunuzun ucuna, burun deliklerinize, gbeinizin altna karnnza ynelterek solunumunuz zerinde toplayn. Solu numunuz karndan olduu iin, karnnzn alt ksm ok et kili bir odak oluturur. 5. Soluk verilerinizi birden ona kadar sayn ve yeniden birden balayn. Birinci soluk veri bir, ikinci soluk veri iki...onuncu soluk veri on olmak zere ve yeniden birden balayn. Buna meditasyon sresince devam edin. 6. Dikkatinizi datan etkenlere, aklnzdan geen hayal ve dncelere kar, rahat, pasif bir tutum iinde olun. Dikkatinizin, soluk verilerinizi saymaktan uzaklat n sezdiiniz zaman, yeniden solunumunuz zerine kon santre olun; soluk verilerinizi yeniden saymaya balayn. Bunu gerektike tekrarlayn ve rahat, pasif halinizi sr drn. nceki blmde, oturarak meditasyon yapmann temel koullarn anlattk. Bunlarn en nemlileri bildiiniz gibi; doru oturu, doru solunum ve doru farknda olu-sezi, olarak sralanr. Meditasyonun doru olarak yaplabilmesi iin bu koul uygulanmaldr. Blm 4

44

45

Meditasyon
Doru solunum, karndan solunum anlamna gelir (ses siz, yava, yumuak, dzenli bir karndan solunum). "Uyumlu" szc btn bunlar ieren tek szcktr. Dou'nun eitli meditasyon yntemleri arasnda, rahatla mak iin bilerek solunum uygulamak en geerli yntemdir. Bu Hindular, Taoistler ve Hindistan, Tibet ve Japonya'da bulunan pek ok okuldaki Budistler tarafndan uygulan maktadr. Solunumla meditasyon gelenei yalnzca zihinsel skuneti salamakla kalmaz, fiziksel ve zihinsel sal da daha iyiye gtrr. Ruhsal tedavi teknikleriyle de ilikisi vardr. Biz bu yntemi, Sufi uygulamalarnda ve bata dou Ortodoks kilisesi olmak zere, Hristiyanlar'm, derinden dua etme ekillerinin bir paras olarak gryoruz. MEDTASYON N DEAL OBJE Meditasyon yaparken solunumun ok deerli, hatta bazlarna gre ideal bir obje olmasnn tartlmaz nedenle ri vardr. Solunumla meditasyon, meditasyonun birinci ve ikinci blmlerde belirtilen tm yarar ve amalarn gerekletir mesi nedeniyle ok etkili bir yntem olarak vlmektedir. Bu yarar ve amalara; daha enerjik olu, salkl yaam, denge li bir sinir sistemi, derin bir rahatlama, skunet, zihin ak l, duygu ve dnceleri kontrol edebilme, konsantrasyo nun, fiziksel gcn, ruhsal dengenin gelimesi gibi haller gir mektedir. Yzlerce yldan beri, dounun psikolojik dinleri, uyum lu solunumun salk ve rahatlama asndan nemini tan dlar. Solunum mekanizmas ile, nceki blmlerde anlat lan psikolojik durumlar arasndaki ilikiden pratikte yarar landlar. Skntl ve heyecanl olduumuz zaman, hzl, id detli ve sesli soluruz. Aksine, sessiz ve sakin olduumuz za man yava, sessiz, yumuak solunum yaparz. Krizler ve zorlanma anlarnda soluumuzu tutarz. Solunum ile heyecansal yapmz arasndaki bu ilikiyi hem kendimizde, hem

Blm 4
de bakalarnda kolayca grebiliriz. Bu yntem, Dr. Benson'n, meditasyon yapanlar ze rindeki bilimsel aratrmalarnda belirttii gibi derin gev eme, rahatlama aamalarn getirir. Solunuma konsantre olarak yaplan meditasyon, bedeni ve zihni rahatlatr. Solu numa konsantre olarak meditasyon yapmak, psikolojik ve fiziksel rahatlamaya ulamak amacyla meditasyon yapan lar iin herhalde en iyi yoldur. Sessiz ve derinden yaplan bir solunumu dinlemek, sinir sistemini yattrr ve dengeler. Adalelere ve zihne nemli saylacak derinlikte ve kalitede bir rahatlama getirir. Gerilim dmlerinin zld, zi hindeki karklklarn dzeldii duygusu uyanr. Bir sre sonra meditasyon uygulayan kii "solunum yapt deil", "solunum olduu" duygusuna kaplr. Giderek benlik duy gusu kaybolur ve yalnz "solunum" kalr. Bu, egodan kurtul mak iin uygun olan bir psikolojik ortamdr. Yoga statla rna gre meditasyon yapan kiinin kendini brakabilmesi, egoyu aabilmesi iin arttr. Solunumun mkemmel bir meditasyon objesi olmas nn ok pratik bir nedeni vardr. Her yerde bizimledir ve her zaman kullanlabilir. Solunum ile, yayor olmak birbirine ok yakndan ba ldr. Besin ve su olmadan bir mddet, havasz yalnzca bir ka dakika yaayabiliriz. Solunum istem d olarak, yaa mmz boyunca srer; fakat almas hem istemli sempatik, hem istemd parasempatik sinir sistemi tarafndan uyar lr. Solunum yapmak zorunludur ve parasempatik sinir sis temi, solunum organlarnn ve akcierlerin hava alp, hava y kullanp geri vermesini gerekletirir. Buna karn, ark sylerken, su altnda yzerken, zararl gaz ve buharlardan korunmak ve buna benzer gerekli durumlarda solunumu yavalatmak, hzlandrmak ya da tutmak elimizdedir. Solu numu dzenleyebilme yetenei, Yogilerin ok zor hareketleri yapabilmek iin yararlandklar en nemli vastadr.

46

47

Meditasyon
SOLUK VE RUH Dou'da solunuma konsantre olarak yaplan meditasyona duyulan saygnn, soluk ile "ruh" arasndaki balan tdan kaynakland sylenebilir. Baz dou dillerinde "so luk" iin kullanlan szck ile "ruh" iin kullanlan szck ayndr. Sanskrite bir szck olan "Atman", yani insann benlii, ruhu, aslnda "soluk" anlamna gelir. Almanca bir szck olan "Atem" (soluk) de ayn kktendir. Dou'nun birok kltrnde "soluk", maddeyle ruh, bedenle ruh ara snda bir kpr, bir aracdr. Fakat, bir ingiliz airi olan Tennyson, Atman iin "soluktan daha yakn" demitir. W.B. Yeats'e iirlerini nasl yaratt sorulduunda, "bir az dolu su havadan" karln vermitir. Solunum srasnda, havann ieri ve dar ak, Hin distan ve in Yogileri'ne gre, evrendeki negatif ve pozitif enerjilere baldr. inliler bunlar Yang ve Ying olarak ad landrrlar. Hint Yogileri'nin "prana" dedikleri bir kozmik enerji kavram vardr. Bu g, havada konsantre olarak bu lunur ve dzenli solunumla birletirilen meditasyon yoluyla bedende psikolojik ve ruhsal gce evrilebilir. Prana, yara lan iyiletiren gtr; ve ynlendirilen prana iyiletirme gcn tar. in metafiziinin iine ald, solunum ve koz mos arasndaki balant, A.C. Graham tarafndan evrilen ve Taoizm felsefesinde bir klasik olan, M.S. 300 yllarnda yazld sanlan "Lieh-Tzu'nun Kitab" adl eserin birinci blmnde anlatlr. Lieh-Tzu'nun kozmolojisi ve in meta fizii genelde ch'i "soluk" ve "hava"nn evrenin ana maddesi olduunu varsayar. Ch'i srekli olarak katlar ve erir; ev ren ch'i nin younlaarak var olmasyla olutu; daha temiz ve hafif olan ch'i ykselerek cenneti, daha ar ve kirli olan ch'i ise derek yeryzn oluturdu. Hareketli, alan, ge nileyen ch'i ye Yang denildi; hareketsizleen, kapanan ch'i ye ise Ying ad verildi. Hareket ve hareketsizlik, aydnlk ve karanlk, erkek ve dii, kat ve yumuak gibi ikilemler, Tao Te King'in beinci blmnde anlatlmtr. Cisimler, cenne-

Blm 4 tin aktif ve hafif olan Yang soluu tarafndan oluturulur, yeryznn pasif ve youn olan Ying soluu tarafndan ekillendirilir ve zaman gelince eriyip, geldikleri hilie dnerler. nsan bedeni, cisimlemi, ekillenmi youn ch'i dir; iinde "soluk" ve "hayati enerji" olarak dolaan, daha saf ve hareketli ch'i tarafndan harekete geirilir. Lieh Tzu; rzgrlara binip srme gcn elde etmenin mmkn olduunu sylemitir. Kendisine bu gc hakknda sorular yneltildii zaman filozofik bir aklama yaparak, "Ben aklm engellemeden, istedii gibi dnmeye brak rm. Dncelerimin peine taklmam, sadece onlarn gei ini izlerim. Sonunda gerek, sezgisel dnceler gelmeye balar ve giderek her eyle 'bir' olduumu, bu tanmlanmas olanaksz uyumu hissederim." Byle bir uyum iinde olmak insanda, havalanp uuyormu gibi sbjektif bir duygu yara tabilir. Solunuma konsantre olarak yaplan meditasyon, "soluk almak"tan kp "soluk olma" duygusuna eriilen aa mada, meditasyon yapan kiiyi yaamn ak ya da inliler'in deyimiyle, Tao ile uyum salamaya gtrr. Ruhsal bamszlk, mistik almalarn amacdr ve mistik lite ratrde hava hareketleri bunun yinelenen semboldr. KOLAY BR UYGULAMA

Yeni balayanlar solunuma konsantre olarak yaplan meditasyonu ksa zamanda kavrarlar ve ok tatmin edici bulurlar. Bu yntem, sadeliin getirdii yararlar ierir. Ba, boyun ve srtnz dengeli bir halde tutarak, nceki blmlerde anlatlan durulardan birini uygulayarak hare ketsiz oturun. Bylece, pasif olarak solunumunuzun farkn da olacaksnz. Soluk al, ksa bir duraklama, kirli havay akcier ve solunum yollarndan veri, yine ksa bir durakla ma ve yeniden solunuma balay. Soluk al ya da veriin balangc, ortas, sonu srekli olarak hissedilmelidir. Eer dikkatiniz dalrsa, yeniden meditasyon objesi zerinde toplayp orada tutmaya aln. Dikkatin kaymas kanl49

48

Meditasyon
maz bir olaydr ve normal karlanmaldr. Meditasyon de neyimleri arttka, dikkat kendiliinden ve kolayca solunu ma dner. Yeni balayanlara bazen soluklarn birden ona kadar saymalar ve yeniden baa dnmeleri nerilir. Saym, ya soluk alta ya da soluk verite olmaldr. Dikkati zerinde toplamak iin en iyi noktann neresi olduu konusunda farkl grler vardr. Soluk al ve veri yerine bedenin daha belirli bir paras zerine de konsantre olunabilir. Baz meditasyon ekolleri, burun ucu ya da delik lerini seerler. Yine de, karn en popler alglama merkezi dir. Eer nceki blmlerde retildii gibi karndan solu num yaparsanz, gbein etrafndaki ve altndaki hareket lerden belirgin bir ekilde etkilenirsiniz ve gbek ya da he men altndaki bir nokta dikkatin topland yer olur. Okuyucunun yapabilecei en iyi ey, hemen solunuma konsantre olarak meditasyona balamaktr. leride - pasif sezgiyi gelitirmek iin 'soluk'dan baka objeler kullanandier yntemleri deneseniz bile, solunumun hissedilmesi; dinginlii ve pasiflii salamak, zihni yattrmak ve etkili bir meditasyon iin gerekli olan "i durumu" oluturmak iin her zaman yararl bir almadr. Geni anlamda ele alnrsa, solunuma konsantre ola rak meditasyon uygulamasnn iki yolu vardr. Birinci yol, iradi olarak solunumu dzenlemektir. Bu kontrol belirsiz bir kontrol olsa da, yine kontroldr. kinci yol, solunuma iradi bir kontrol getirmeden, meditatif farkndal kullanmaktr. Aslnda, sadece dikkatin birka dakika srdrlmesi, solu numun say ve kalitesini yava yava deitirir; solunum yavalar, yumuar, sessizleir ve daha dzenli olur. Medi tasyon yaparken her iki yntemle de amalanan budur. Pa sif sezgi, meditasyonun en kusursuz yntemidir. Budistler bunu, solunumun bilinlenmesi olarak tanmlar ve bu ynte min, Buda'nn kendisi tarafndan uygulandn sylerler. Bir ikili yaklam daha vardr. Birinci yaklama gre, solunuma konsantre olarak meditasyon, baka bir ynteme balang olarak kullanlr. kincisinde ise kendisi bal

Blm 4 bana bir meditasyon yntemidir. Baka bir meditasyon ekline balamak iin kullanld zaman solunumun farknda olma egzersizi be dakika uygulanmaldr. Bunun, sinir sistemini yattrd, dikkatin toplanmasna yardm ettii, dnceleri sakinletirdii, daha ince ve derin bilin dzeylerine kard grlecektir. YOGA SOLUNUM KONTROLLER Belli bal mistisizm ekolleri, yava solunumun zihin sel skunet getirdiini ve solunumun hissedilmesinin, meditasyonu uygulamada ok nemli bir rol oynadn kabul etmilerdir. Hindistan Yogas, btn mistik sistemler iinde en eski olan ve en geni solunum kontrol sistemlerine sa hip olandr. Upaniadlar'da da solunumun hissedilmesinin nemine deinilmektedir. Geen blmlerde gsterildii gibi, solunum dzenlenmesi klasik Soylu Yol'un sekiz basama na ya da Yoga'nn babas saylan Patanjali'nin dzenledi i Raja Yoga'ya dahil edilmitir. Bu basamaklar ahlki yaam kurallar ve grleri ile balar, solunum kontrol ve ardndan mistik bilince (samadhi) ulaan meditasyon aa mas ile srer. Temelinde Tantrik olan Hatha Yoga egzersizleri, bin lerce Avrupal ve Amerikal tarafndan, zellikle beden hare ketleri nedeniyle uygulanmaktadr. Bunlar beden esneklii, enerjinin korunmas ve adale gevemesi iin ok mkemmel yollardr. Sinir sisteminin ve bedendeki hormonlarn denge lenmesinde etkilidirler. Tm bunlara kout olarak da zihin sel huzur salarlar. NL UYGULAMASI Solunumla meditasyon, inli Taoist ve Budist uygu lamalar ile yakndan balantldr. Bunlarda da karndan solunum nemle nerilir. Felsefi Taoizm'in nemli nc snden biri olan Chuang Tzu, "soluun topuklarmzda

50

51

Meditasyon
olduunu" bu anlamda sylemitir. Topuklar zerinde -daha dorusu yukar dnk tabanlar zerine- oturmak, Chuang Tzu dneminde meditasyonun temel duruu idi; daha sonra Hintli usul bacaklar aprazlayarak oturu tarz bunun ye rini ald. Chuang Tzu'nun yazlarnda hsin chai ya da "kafanz boaltn" anlamndaki szleriyle ilgili olarak, Taoizm ve Zen zerine pek ok kitap yazm bir Kapusin Rahibi olan Thomas Merton'un yapt eviri aadadr: Meditasyonun amac zerine konsantre ol. Kulaklarnla dinleme; Aklnla deil, solunumunla. Kulaklarnla duymay brak, Kafandaki hayallere son ver. Solumak; kendini boaltmak ve Tao'yu beklemektir. Tao yalnzca bolukta bize katlr. Bu boluk, boaltlm zihindir. in Yogas, baz Hint Yoga ekollerinde olduu gibi, so lunum kontrol egzersizlerini, sal daha iyiletirmek ve yaam uzatmak iin uygular. Bu yaklam Taoizm'de ve Chuang Tzu'nun adalar arasnda grlr. nk filozof, fiziksel salk ve uzun mr peinde koarak Tao'nun felse fesini unutanlardan yaknyordu. "Az ak olarak flemek ve soluk alp vermek, kirli havay atp yenisini almak, za mann uyuyan bir ay gibi geirmek, boynu bir ku gibi uzatmak, bkmek..." tm bunlar uzun mrl olma arzusu nu gsteriyor. Solunumlarn hnerle ileyen renciler, be denlerini besleyen ve P'eng Tsu kadar uzun yaam dileyen kimseler hep ayn zlemi tarlar. Bununla ilgili eletirilere bugn de, ncelikle Yoga'nn mistik ve ruhsal ynleriyle ilgi lenen kimselerin, genelde Yoga'nn bir kltr-fizik arac ola rak uygulanmasn knamalarnda rastlanmaktadr. Lu K'uan Yu'nun "in Meditasyonu'nun Srlar" adl kitab, inlilerin, solunumu salk ve mistik dn yolun-

'Blm 4
da ne kadar geni bir anlamda kullandklarn gsterir. Bu kitap, an (Japon, Zen) Saf lke ve T'ien T'ai (Japon, Ten dai) ekollerinde, Taoist ve Budistler tarafndan uygulanan ve retilen meditasyon yntemlerini vermektedir. Solunu mun hissedilmesi, meditasyonun her ekolnde ana teknik olarak ya da dier tekniklere hazrlanmak iin bal bana bir rol oynar. Solunumun hissedilmesi zerine kurulan T'ien T'ai (Tendai) retileri zellikle eksiksiz ve ayrntldr. Okul, adn orijinal yuvas olan Tendai Dalar'ndan almtr. K'uan Yu, yirminci yzylda yaam bir inli yazarn "Alt Engin Dharma Kaps" (Lu Miao Fa Meng) n anlatan re tisinin, Wa Kuan Manastr'nda stat 1. Chih ya da Chih Che'nin dn ekline uygun bir evirisini yapt. 1. Chih, Tendai Okulu'nun drdnc patrii idi. M.S. 598 ylnda ld. Sanskrite bir szck olan dharma'nn (Pali dilinde dhamma), "yasa", "doktrin", "retim", "sorumluluk", "haki kat", "madde", "zihinsel durum"lar da kapsayan pek ok anlam vardr. 1. Chih'in meditasyon yntemi, giderek derin leen bir ekilde solunumun hissedilmesi, bilincine varlma s temeline dayanr ve Budist okullarda retilen solunumla meditasyon uygulamalarn ierir. Soluklarn saylmas, so lunumun izlenmesi gibi. Bunu belirtmekte yarar var; nk, obje ne olursa olsun, her ekli ile konsantrasyon ve sezginin srdrlmesine dayanan etkili bir meditasyon uygulamasn burada izleyebiliriz. Bu uygulama nceki blmlerde anlatl m ve Patanjali tarafndan, nl Yoga Sutralar'da sistemletirilmitir. Zorlamasz konsantrasyon, meditasyon yapan la, meditasyon objesi arasnda uyumlu bir dengenin kurul masn salar; burada obje 'soluk'dur. Bu yne dorultulan dikkat, meditasyonun skunetine eriinceye dek devaml ve dzenli olarak srdrlr. Bu ilem, sje ve obje, doaln tesinde birleene dek devam eder. kilik son bulur ve Zen Budistler'in syledii gibi kii "z varln" bulur. "in Meditasyonunun Srlar"ndan alnan "Alt Engin

52

53

Meditasyon
Dharma Kaps"ni biraz deiiklie uram ekliyle veriyo ruz. Alt Engin Dharma Kaps, solunumu esas alr ve ku sursuz bir meditasyon yntemidir. Bu yntem unlardan oluur: 1. Saymak. 2. zlemek. 3. Durdurmak (chih). 4. Dnmek (kuan). 5. Geri dn. 6. Temizlemek. 1. Saymak nedir? Bu, iki evreli solunumun saylmasdr: a) Sayarak uygulama. Meditasyon yapan kii, solunu munu dzenledikten sonra, soluk alrken ya da verirken ar ar birden ona kadar sayar. Dikkatini bu sayma ilemine vermelidir ki akl baka ynlere kaymasn. Eer on'a ula madan nce aklna baka dnceler gelirse, geri dnp tek rar birden saymaya balamaldr. Sayarak uygulama budur. b) Sayarak geree ulamak: Zamanla meditatr, d zenli olarak ona kadar saymaya alr ve solunum, sonunda saylamayacak kadar hafifleir. Bu, sayarak geree var maktr. 2. Bu aamada saymay brakp solunumun izlenmesi yntemi uygulanr. Bunun da iki evresi vardr. a) Soluu izleyerek yaplan uygulama. Burada zihin, soluun gelgit'i ile birleecektir. b) Soluu izleyerek geree ulamak: Zihin giderek te mizlenir ve hafifler; meditatr soluk sresinin uzun ya da ksa oluunu fark eder. Daha sonra soluun, bedeninin tm gzeneklerinden getiini hisseder. Zihinsel faaliyet artk donmutur. Bu, soluu izleyerek gerei grmektir. 3. Meditatr, giderek, soluu izleme ynteminin yeterli olmadn ve chih (durdurma) ile deitirilmesi gerektiini anlar. Bunun da iki evresi vardr. a) Durdurmann uygulanmas. Soluunu izlemeyi braktktan sonra, meditatr, bilerek gibi grnse de asln da farknda olmadan zihnini burnunun ucuna fiks eder. b) Durdurma ile geree ulamak. Bu egzersiz sra snda meditatr, birdenbire bedeninin ve bireyselliinin ta mamen kaybolduu hissine kaplarak bir sessizlie, hare-

'Blm 4
ketsizlie (dhyana) girer. 4. Bu evrede meditatr, dhyana'nn iyiliini bilmekle beraber hareketsizlik halinde kalmamak, geri dnmek zo rundadr. Bylece, i dnyasna dalar. Bunun da iki evresi vardr. a) dnyaya dnmeyi uygulamak (kuan). Byle sessiz lik halindeyken kii, bolukta esen, adeta yoktan var olan bir esintiye benzeyen, temiz ve hafif soluk alp veriini ok yakndan izlemelidir. Bu i dnyaya dnmeye, z benliini bulmaya almaktr. b) dnyaya kavutuunu ve gerei anlamak. Za manla, azar azar zihni alacak ve soluun tm bedenine gzeneklerden girdiini hissedecektir. 5. Uzunca bir sre i dnyaya dalma almalarn uy guladktan sonra bunu geri dn izlemelidir. Bunun da iki evresi vardr. a) Geri dn ynteminin uygulanmas. Dikkati soluu denetlemeye yneldii zaman sje, zihin, denetleyen ve obje, soluk, denetlenen olarak belirir. Bunlar bir ikilinin en son iki ucudur ve mutlak bir hal deildirler; bylece, gerek ve dnen zihne geri dndrlmelidirler. b) Soluu denetleyen bu denetim, zihinden kaynaklan dna gre, sona ermesi de zihin yoluyla olacaktr. Ykseli ve d sona eri, aslnda gerek olmayp hayali olduun dan, ykselen ve dnen akl-zihin, su dalgalarna benzer; dalgalarn gerek yz su ktlesi durudurulduktan sonra grlebilen su yzeyi deildir. yleyse, bu ykselen ve den akl-zihin de kiinin z benlii deildir. Biz bu var edileme yen z benliin kendisini inceleyenleyiz. 6. Bu gerei grdkten sonra, geri dn fikri devam eder. Bu da arnma ve safiyet zerine kurulan ve iki evreli meditasyonla silinip atlr. a) Temizleyip arndran yntemin uygulanmas. Zihnin saf ve temiz olduu, ayrcalklarla uramay brakt za manki uygulamadr. b) Arnm ve saf olu halinin gereklemesi. Zihnin,

54

55

Meditasyon
sahte dncelerden uzak, durgun sular gibi sessiz olduu zaman gerek akln belirmesi ile izlenir; bu, dalgalarn du rulup suyun dzgn grnmesine benzer. Solunumla meditasyonun inli Budistler tarafndan uygulanan eklinden doan nokta incelemeye ve gelitir meye deer. Birincisi, Budist ekollerinde en ok uygulanan, dikkatin, solunumu sayarak toplanmasdr. Bunun ardn dan gelen ikinci nokta soluun izlenmesidir. nc nokta, meditasyon srasnda dikkatin odaklaaca yerin kesinlemesidir. Bu yer burnun ucu olabilecei gibi, karnda gbein hemen altnda bir oda, deneyimleri sonucu daha iyi bulan lar da vardr. SOLUKLARIN SAYILMASI Dounun meditasyon merkezlerinde yeni balayanlara nce soluun saylmas, birka hafta ya da ay sonra, say may brakp soluu izlemeleri sylenir; bu tm dikkatlerini solumaya vermeleri demektir. Bu iki yntem birbiri ardna uygulanabilir. Katsuki Sekida, "Zen Eitimi" adl el kitabn da "renciler dier egzersiz ekillerini uygulamaya balasalar bile, zaman zaman soluk saymaya yeniden dnmeli dirler," diyor. Baz Hintli ve Tibetli Yogiler buna benzer yntemleri, say saymak yerine kutsal bir hece olan 'OM'u hayal edip karnda yerletirerek uygularlar. KARINDAK MERKEZ NOKTASI Solunumla meditasyon uygulamasnda, dikkatin topla naca en iyi noktay seme sorunuyla karlalr. Lokalize olan dikkatin daha etkili olduu varsaylr. Byle bir nok taya ynelmek, douya ait kitaplarda, bir maymunun kaz a balanmasna benzetilir ve akln "maymunca gevezelikle rini" susturmaya yardm eder. Asrlk bir Dou gelenei, gbein be ile sekiz santim altndaki bir noktay "maymun-

Blm. 4 ca dncelerin" balanaca en etkili direk olarak seer. Baz eski kitaplar, dikkatin iki gzn arasna toplan masn nerir. Biz buna, yukarda verilen Taoist yntemde rastladk. Yazarn grne gre, dikkatin gzler arasnda toplanmas, deneyimi az olanlarda gzlerin yorulmasna ne den olabilir. Solunumla meditasyonda dikkati, hava akm nn en belirgin olduu noktaya, yani burun deliklerinin girii ve bunun daha gerisine toplamak uygundur. Baka bir nok ta da boazn gerisidir. _ Japonlar, aa karndaki anahtar merkezi "tanden" olarak adlandrrlar. Bu kavram Zen'den, judo ve sumo g relerine dek birok alanda kullanlr. BAMBU YNTEMYLE SOLUK VERME Katsuki Sekida, meditasyon sresince aralkl ya da dalgal bir soluk verme yntemi retir ve bunun tandeni glendiren, dnmeyi durduran bir yol olduunu syler. Uzun bir soluk verme, ya bir seri duraklamalarla kesilir ya da kesintisizdir; fakat karndan gelen kk itmelerle defa larca zorlanr. Her iki yol da zihni, tanden'e yneltir ve onu glendirir. Ayn zamanda, iten sylenen bir szck ya da mantra da kullanlr. Bu ynteme onbirinci blmde dne ceiz. Bambu yntemi soluk verme ad, Japon ressamlarn bambu gvdesi resmi izerlerken, aralkl olarak bambu ek lemlerini gstermek zere fralarn kaldrmalarna benze titen gelmitir. KALBN YER Karn blgesinin, meditasyon yaparken dikkat oda olarak nemi zerinde durduumuz bu blm kapamadan nce, ksaca bu uygulamann Hristiyan ruhsal deneyimlerindeki yerini grelim. Daha ok, dou Ortodoks Kilisesi dua ve meditasyonlarnda grlr. Mount Athos rahipleri, gbee

56

57

9rfeditasyon
konsantre olmakla solunum kontroln birletiren omphaloskepsis dedikleri bir gelenee sahiptirler. Karnn ortas "kalbin yeri" olarak adlandrlr ve ruhsal glerin kayna olduu sylenir. Hristiyan, Taoist ve Budist uygulamalar arasndaki kavram ve deneyim benzerlikleri, yeni Teolojist Simeon'a dayandrlan "Kutsal Dua ve Dikkat Yntemi"ndeki reti okunduu zaman aka grlr. Aada sunu lan iki pasaj Jean Gouillard tarafndan, Petite Philocalie de la Priere du Coeur (Paris, 1953)' aktarlmtr. "Sessiz bir hcrede, ayr bir keye otur ve syleye ceklerimi uygula. Kapy kapa ve zihnini geici olan tm ob jelerin zerine ykselt. Sakaln gsne dayayarak gzlerini ve onunla birlikte tm zihnini karnndaki merkeze ynelt. Kolayca soluk alamayacak ekilde burnundan geen havay bastr ve zihninden, ruhsal glerin odaklanmaktan holan d kalbin yerini bulmak iin, barsaklarnn iini aratr. Balangta karanlk ve inat bir donukluk bulabilirsin; fa kat direnirsen, gece gndz denemeyi srdrrsen bir mu cize, sonsuz bir mutluluk bulacaksn." "Sana tlediim ekilde otur, zihnini dzenle ve bu run deliklerine ynelt; soluun kalbe ulamak iin tuttuu yol budur. Zihnini, aldn havayla birlikte, iterek, zorlaya rak kalbinin olduu yere indir. Oraya varn byk bir se vin izleyecektir ve asla piman olmayacaksn. Nasl ki ayrldktan sonra evine dnen bir adam karsna ve ocuk larna kavumann sevincini tadarsa, zihin de bilince ka vumann haz ve sevinciyle dolup taacaktr. Zihin nce ken di dndaki objelerden soyutlanmaya ve ie dne istekli olmayabilir ama bir kez deneyimledikten sonra darlarda dolamaktan holanmayacaktr. nk 'Tanr'mn Hkm darl' iimizdedir." 'Sakaln gse dayanmas'nn nerilmesi ilgintir; nk, bu yolla enenin kilitlenmesi (jalandhara bandha), Hindistan Yogas'nda soluun idare edilebilmesi iin kulla nlan yntemin aynsdr. Hristiyanlk'da Dou'nun etkisinin ne lde olduu,

'Bttn 4
uzun zamandan beri bu konuyla ilgilenen profesrler ara* snda tartlmaktadr. Bu akademik sorun burada ilenmeyecekse de, Dou Ortodoks Kilisesinin baz ynlerden, Dou ile Bat arasnda bir kpr kurduu sylenebilir.

58

'Blm 5
Blm 5 SOLUUN ZLENMES YADA BLEREK SOLUNUM Burada ana teknik, drdnc blmde belirtilmi olan alt maddelik sralamann ve uygulamalarn aynsdr. Uygulamalarda dikkat edilmesi gereken nokta, daha nce de anlatld gibi her eyin zorlamasz olarak, yumu aklkla yaplmasdr. Dndnc blmdeki tekniklerden deiik olarak, dik katin toplanmasyla ilgili noktalara imdi deineceiz. Meditasyon yapan baz kiiler, alnn birka santim nnde bir tr enerji bulutu ve k imajine etme yntemini uygularlar. Kii her soluk alnda bu k ve enerji kayna n derin derin iine eker ve iinde, karnnn derinliklerine doru indiini hayal eder. Ik ve enerji (prana ya da chi) so luk aldktan sonra tamamen emilmi olup, bir sonraki soluk alta yeniden alnn nndeki kaynaktan ieri ekilir. Zen geleneinde arasra kullanlan dier bir yararl yntem, her soluk verite kurun bir topun bedenin ortasn dan aa doru indiini imajine etmektir. Top yavaa de rinlere derken, kullanlm hava da akcierlerden, skt rlarak deil de kendiliinden dar kar. te yandan insan, farknda olu ve sezgi merkezini, yerleecei yeri kendisi bulmak zere zgr brakabilir. Bu yntem serbest stili seen baz ekollerde uygulanr. DKKATN DAILMASINI NLEMEK Meditasyon sresince solunumu ve solunumu hisset mekten umduunuz sonular dnmemelisiniz. Bu da, dncelerden ve bilinli olarak yukarda anlatlan hayal edi yntemlerinden birini uygulamyorsanz, hayallerden uzak olmak demektir. Bu zellikle balangta tmyle baarla maz. Dikkat zaman zaman topland yerden uzaklaarak, darda bir sese ya da bedenin herhangi bir durumuna taklacaktr. Dnceler, ounlukla beklenmedik ve anlal maz bir ekilde zihinden doar ve bununla ilgili dnceler zincirini balatr. Hayaller ya da hayaller zinciri muhayyile nizi doldurabilir. Her seferinde yavaa ve sabrla dikkatini zi yeniden karnnza ya da burun deliklerinize evirmelisi niz. Bunu tekrar tekrar yapmanz gerekebilir. nemli olan, yapmay hazrlamaktr. Theravada Budistleri bunu, "hatr lamay unutmamak tutumu" olarak adlandrrlar. Gneydou Asya'da solunuma konsantre olmann re tildii Theravada Budist meditasyon merkezlerinde retici ler, yeni balayanlara, dikkat dalmasnn stesinden gel meleri iin aadaki yntemi nerirler. Bu yntemde dikkat datan eyler bir an meditasyon objesi olarak kullanlr ve zihinde isimlendirilirler. yle ki; zihinde bir ses "ses", bir kant "kant", bir ar "ar", bir hayal "hayal", bir duygu "duygu" olarak not edilir. Dikkat datc bu etkenler far knda oluun nda erirler. Eer dikkat dal direnirse, dikkat saniyelerce datc etkenler zerinde toplanmaldr. Gney Theravada Budizmi analizlerle ok ilgilenir ve bir noktada bu dikkat dalma olaylarnn, byle zel bir re tim yolunda yararl olduu sylenebilir. Bylece kafanzn iindekilere ulaabilirsiniz. Meditasyonda deneyiminiz art tka dikkatin geriye dn zorlamasz olmaya balaya caktr. Meditasyon sresince kesintilerle ba edebilmenin di er bir yntemi, Birmanya, Tayland ve dier Theravada lkelerinde retilen dokunma bilinci tekniidir. Bu teknik dikkatin devaml dald zamanlarda uygulanr. Bir-iki da kika iin duyusal alglar tm dokunma noktalarn dolar: Kala, minder, yer ya da sandalyede, eller diz zerinde ya da birbiri zerinde, v.s... Dokunma noktalarn, st ste bir61

60

Meditasyon
ka kez dolatktan sonra.temel uygulamaya geri dnlr. TAM DNCE Yukarda anlatlan soluun izlenmesi, solunumun far knda olunmas temeline dayanr. Bu yntemin Buda'nn kendisi tarafndan da uyguland sylenir. Ayrca bu, Pali kuralnn bir blm ola'rt Satipatthana Sutra'da anlatl mtr. Buda'nn Satipatthana Sutra's aadaki szlerle ba lar ve biter: "Rahipler; varln arndrlmas, znt ve kederlerin alt edilmesi, ac ve straplarn hafifletilmesi, doru yolun bulunmas, Nibbana yani dnceliliin drt uygulamasnn gereklemesi iin tek bir yol vardr." Dnceliliin drt uy gulamas unlardr: 1. Bedenin farknda olmak; 2. Duygu larn farknda olmak; 3. inde bulunulan zihinsel durumu fark etmek; 4. Akln kapsam iindekileri bilmek. Bedenin farknda olmak, solunumun dnceyi doldurmasyla ba lar. Satipatthana Sutra'da solunumun dnlmesi konu sundaki blm, bu uygulamann ksaca anlatm ile balar. Bunun iin, ormanda bir aacn altna ya da sessiz bir ke ye giden rahip oturur, srtn dik tutar, zihni berraktr, far knda olarak soluk alr ve soluk verir. Burada Dou'nun, far knda olmaya dayanan tekniinin zn buluyoruz. Pasif farknda olu, sezginin uyanklkla birlemesidir.Farknda olu uygulamas iki kategoriye ayrlr: Genel ve zel. Genel uygulama, dnme ya da farknda olmay dilerin fralan mas, salarn taranmas, giyinmek, tuvalete gitmek, ye mek, imek, yrmek gibi sabah yaplan temizliklerden, btn gnn aktivitelerine kadar yaygnlatrmaktr. Bu, dnceyi kapsayan farknda oluun gnlk yaama uygu lanmasna, gelecek blmlerde dneceiz. Burada Satipatt hana uygulamasnn ikinci kategorisiyle ilgileniyoruz. zel uygulama, meditasyona oturulduu zaman genellikle dikka-

Blm 5
tin ykselip alalan karna toplanmas ile solunumun far knda olmaktr. Kolaylkla, karnn soluk alta ykselii ve soluk verite iniine konsantre olunur. Solunumun farknda olmak ve hissetmek, doal ve zorlamasz olmaldr. MD'NN TAM FARKINDA OLU Satipatthana daha ok dnceli olu olarak tercme edilirse de, farknda olma eklinde anlamak daha doru olur. Dier bir tercme ekli ise hatrlamadr. Bhikkhu Mangalo, 'hatrlamay, btn sezgi ve dikkati imdiye, u ana toplamay hatrlamak olarak aklar. Buda, 'farknda olma'y, imdi var olan objeyi, annda, durgun ve hareketsiz bir zihinsel davran hali iinde olduu gibi grmek olarak dnmtr. Buda'nn, Satipatthana Sutra'da anlatt gibi hatrla ma pratiine balamann en iyi yolu, dikkati bedenin srek li bir fonksiyonu (rn. solunum) zerine toplamaktr. Buyan otomatik bir fonksiyondur, normal yaamda her zaman vardr ve duygusal ynden olduka ntrdr. Bu nedenle ha trlamay renmek, dikkati, iinde bulunulan ann olay zerinde ve iimizde toplamak iin ideal bir almadr. Bhikkhu Mangalo, bada kurarak oturma pozunda rahat edemeyenlere, "Zamanmzda, Dou'nun meditasyon retmenleri arasnda sandalyeye oturarak meditasyon uy gulayanlar oalmtr" diyerek gvence verir. nemli olan, insann uyank, srt dz bir durumda, hareketsiz bir halde olmasdr. Bu Budist retmen, dikkatin, yzn en belirgin nok tasna toplanmasn tleyememektedir. Bu nokta kiiden kiiye gre deiir. Bazlar iin en uygun nokta st dudan hemen st, dierleri iin burnun ucu ve bakalar iin bu run delikleri olabilir, nemli deildir. Neresi olursa olsun, nemli olan, kii iin kukusuzca bir gvenle kabul edilecek bir nokta olmasdr. Birka deneme soluu bunu belirler. Dikkat, solunum kavram zerinde deil, havann dokunu-

62

63

Meditasyon
unun uyard fiziksel duyumlar zerinde toplanmaldr. Ayn zamanda solunumda, istekli dzenleme yaplmamal dr. Balangta bu biraz zor olabilir ve ilk devrelerde dikka ti, kontrolden ayrabilmek kolay deildir. Kii, gereksiz ve doal olmayan kontroln her trnden kanarak, sadece kolay ve normal bir dzenle, fakat akln havann temasn dan doan duyguya vererek solunum yapmaldr. Yine ba langta, havann bu dokunu duygusunu yakalayabilmek g olabilir ama azimle direnmelidir. Deneme ve direnme gelime salayacaktr. Bunun yannda, kii soluunu hisset meyi, soluk almann bandan balayp bitiine dek ve yine soluk vermenin bandan balayp bitiine dek izlemelidir. Soluk alrken "ieri", soluk verirken "dar" szckleri tek rarlanmaldr. Bu, akim deneme zerinde olduunu, baka yerlere ynelmediini kontrol etmek iin yaplr. Yukardaki pasaj, solunumla meditasyon yapmak ko nusundaki nerilerimizin pek ok ynlerini, zellikle zorlama ve kontrolden kanmann gerektiini tekrar vurgulamak tadr. "eri" ve "dar" szcklerinin sessizce yinelenmesi, soluklarn saylmasnda olduu gibi konsantrasyonu ynlen dirir ve daha sonra braklabilir. Bununla beraber, her soluk al veya verite bir szck ya da mantrann zihinden tek rarlanmas, meditasyonun etkili olmasna neden olabilir. Bu konuya onuncu blmde yeniden dneceiz. DNCELLK ZERNE BR DENEME Amiral E.H. Shattock, "Dncelilik zerine Bir De neme" adl eserinde Satipatthana Sutra retisinin yapsn, sade ve ak bir ekilde anlatr. Birka yl nce Birmanya'da iki yzn zerinde meditasyon merkezi olduu sylendi. Tayland'da pek ok meditasyon merkezi vardr. steyen her kes, bu merkezlere ksa meditasyon kurslar iin gelmekte dir. ngiliz Amiral, Rangoon'da bulunan Thathana Yeiktha'da deneyimledii Satipatthana Sutra kursunu rapor etti. Kendisinde mistisizme kar zel bir psikolojik eilim 64

Blm 5
ya da renme yetenei olmamasna karn, Budist meditasyonunun Batllar iin ne kadar deerli bir rahatlamageveme yolu olabileceini grd. Yirmi yl nce, meditasyo nun psikolojik etkileri henz bilimsel adan ve tam an lamyla incelenmeden Amiral Shattock doru bir grle, "meditasyon rahatlama, gevemedir; derinletike ve ekil den uzaklatka bedenin tm sistemi zerindeki olumlu et kisi de artar" demiti. 1950'lerde, bir Avrupalnn Dou'nun bir meditasyon merkezinde uygulama yapmas allmam ve ok yeni bir olayd; altmlarda ise byle bir aba artk normal grn yordu; yetmilere ulaldnda, Avrupa ve Amerika'da pek ok ehirde meditasyon merkezleri ve retmenleri grlme ye baland; ayrca Hindistan, Japonya, Birmanya, Tayland ve dier dou lkelerinde meditasyon uygulamay renen Avrupal ve Amerikallar tarafndan pek ok kitap yazld. E.H. Shattock tarafndan anlatlan uygulama yntemi, temelde bu gn uygulanan yntemdir. O zamanki uygula mann temeli imdi olduu gibi, solunumla meditasyon ve yryle meditasyonu alternatif olarak uygulamakt. Ge rektii ekilde oturutan sonra yrmek bacaklar aar ve dolam uyarr. Solunumda olduu gibi yry de derin bir farkndalk hali iinde yaplr ve her iki aktivite de gnn byk bir ksm boyunca yrtlr. Oturarak ve yryerek uygulanan bu meditasyonlardan her biri ortalama otuz da kika srelidir. Enerjinin korunmas ve sinir sisteminin sa kinlemesi sonucu, meditatr gecede drt saat uyku uyu makla yetinebilir. Pasif bir farknda olu haline gemek be deni ve zihni tazeler. Yry, genelde bahede ya da tercih edilecek uygun bir yerde yaplr. Yryn -aya kaldrmak, ileri atmak, yere basmak- evresi dnlerek izlenir. Meditatr her hareketin adn aklndan geirmelidir. Bu "yukar", "ileri", "aa", ya da "kaldr", "sallay", "yere koyu" ya da aya n bu hareketlerini nitelendirecek baka szler olabilir. Bu evreyi ayrp isimlendirebilmek iin yry yava olma65

Meditasyon
ldr. simlendirilip not edilecek iki hareket daha vardr; "duru" ve "dn". Genellikle on be admda bir dnlr. Eer darda uygun bir yer yoksa, yry odada da uygu lanabilir. Egzersiz ve meditasyonu birletiren yry, Ja ponya'da Zen Budist manastrlarnda uygulanan bir alma eklidir. Satipatthana Sutra'da Buda, "nsann akl, aa yukar yrrken ya da otururken arnr ve engelleyici dn celerden kurtulur," demektedir. Saatlerce srecek olan sk bir meditasyon uygulama snda 'yryn dncesi'ni kullanmak ok deerli bir uy gulamadr. Meditatrn gnde bir ya da iki kez yaplan otu rarak meditasyona balanmas gerekmez. Yryle medi tasyon dllendirici bir uygulama olup, gnlk aktivitelerinde sezgisini artrp farkndalk kazanmak isteyen herkese nerilebilir. Amiral Shattock'a, dikkat dalmalarnn stesinden gelmek iin, dalmann zihinde not edilerek "hayal edi", "hatrlay", "plnlay", "dolanma", ve benzer ekilde ad landrlmas retildi. Bu, zihinde tekrarlananlardan bizi haberdar eder ve onlardan ayrlmamz salar. ok inat bir dikkat dal ve nedeni, ancak gc tkenene dek sez giyi kendine ynlendirecektir. Bu, Bhikkhu Mangalo ve dier Theravada meditasyonu yapanlarn tledii bir tekniktir. Solunumun farknda olmak, Gney ekol Budistleri ta rafndan hem skunete ulatran (samatha-bhavana), hem de geree ulatran meditasyonda uygulanmtr. Kusursuz bir sezgiye dayanarak dncelerin durdurulmas, geree ulamak iin uygun bir ortam oluturur. Dncelerin ak yarlarak oluan aralktan, gerein iten doan sezgisi yk selir. SOLUK HALNE GELME Kii, solunumu fark etmenin doruk noktasna ulama olayn Budist geleneinde bulur. Bylece meditatr giderek "soluk haline geldiini" hisseder. Bir zaman sonra ne sje,

Blm 5
ne de obje (soluk) vardr; sadece solunum olaynn kendisi vardr. Bu da, Budistlerin "ben" ya da "benlik" (z benlik deil, dnyevi benlik) yoktur eklindeki inanlarna uygun dur. Onun iin soluyan "ben" yoktur, solunum vardr; gren "ben" yoktur, gr vardr; iiten "ben" yoktur, iiti vardr ve bu btn duygular iin geerlidir. Soluk haline gelmek, doal olarak yaaya, kendiliinden, seimsiz, inlilerin wu \vei dedikleri bir yaaya gtrr. Bu ayn zamanda faali yet olmayan bir faaliyettir; nk bir benlik merkezinden ynetilmemektedir. Tibetli bir Budist olan ve 1967'de skoya'da kurulan Samye Ling Tibet merkezini yneten Chgyam Trungpa, meditasyon zerine bir konumasnda; solunumun sezgilenmesini, "imdi ve burada" ile ilgilenerek uygulanan meditas yon eklinde, ideal bir pratik olarak grr. "Kiinin iinde bulunduu ann, Budist gelenein iinde gelimi bir pratik olan solunuma konsantre olarak ya da buna benzer bir uy gulama yardmyla farknda olmasdr," der. Bu, her soluk al iin ayr ve zel olan "imdi" kavramnn gelitirilmesi zerine kurulmutur ve bu an deneyimler. Her soluk die rinden ayrdr, tm olarak grlr ve tm ile hissedilir; her hangi bir grntleme eklinde ve konsantrasyona yardmc olarak deil, fakat tm ile ve kusursuz olarak ele aln maldr. ok a bir insann yemek yerken ne yediinin far knda bile olmay gibi. Yiyecee ylesine oburca dalmtr ki, kendini tamamen yapt ie vermitir ve adeta ald tat ve hazla elemitir. Ayn ekilde, solunumda da btn fi kir, bu an zamannda grp yakalamaya, anlamaya al maktr. Daha nce pasif sezgi-farknda olu, konsantrasyon mudur, deil midir sorusunu tartrken Chgyam Trungpa'nm szlerini tekrarladk ve eer konsantrasyondur dedi imiz takdirde, buna zorlamasz niteliinin eklenmesi gerek tiinin nerildiini grdk. Bu zorlamasz konsantrasyon, solunumun dnlmesiyle yaplan uygulamada ok belir gindir. Yukardaki pasajda "solunuma konsantre olmaktan"

66

67

Meditasyon
sz edilirken "zorlamasz konsantrasyon" ya da "pasif sezgi" anlatlmak isteniyordu. "Bu meditasyon, konsantrasyon gelitirme ile ilgilen mez, grdnz gibi genellikle insan gerekten konsantras yon yapamaz. Eer insan konsantre olmak iin byk bir gayret gsterirse, sje, zerinde konsantre olaca bir d nceye ve ayn zamanda bunu daha hzlandracak bir eye ihtiya duyacaktr. Burada iki ilem vardr ve ikinci ilem kusursuz yapmay salayan bir eit bekidir. Bu ksm kal drlmaldr, aksi halde gerekten konsantrasyon yapmak yerine, insann konsantrasyon yaptnn farknda olarak daha ok kendini dnmesi durumuyla karlalr. Bu k sr bir dng haline gelir. Demek ki insan, dikkatli olma gayretini -ki bu egodur- brakmadan konsantrasyonunu gelitiremez. yleyse Samatha uygulamas, solunumun farkn da olmak, solunuma konsantre olmakla ilgili deildir." Chgyam Trungpa yle devam ediyor: "Solunumun kendisine gelince, evvelce de sylediimiz gibi bu bir konsan trasyon konusu deildir. Fakat soluma duygusu ile btn lemeye uramaktr. Balangta biraz aba gstermek ge reklidir; fakat bir sre pratik yapldktan sonra sezgi, kolay ca solunum hareketleri snrnda tutulabilir. nsan, akln zel bir gayretle solunuma vermeden, doal olarak solunu mu izleyebilir, soluu hissetmeye alr. Genellikle soluk veri soluk altan daha uzundur; bu kiinin soluk vermenin zaman ve geniliini sezmesine yardm eder. Olaanst lkten ve kutsal bir ayine katlyormu gibi duygusundan kanlmas nemle nerilir. Kii normal ve iinden geldii gibi olmal, sadece soluu ile btnlemeye almaldr. Hepsi bundan ibarettir ve ie karan ideler, analizler yok tur. Oluan dnceler, konular olmaktan ok dnceler olarak grlmelidir. Kii dncelerini engellemeye almamahdr fakat dncelerin geici ve dikkati datc niteliim grmelidir. Bu dncelere kaplmadan fakat geri de evir meden, sadece grp geerek solunumun sezgilenmesine geri dnmelidir. Btn ama, her eyi kabul etme yeteneinin 68

Blm 5 gelitirilmesi, bylece kiinin herhangi bir ekilde kar k ma veya ayrdetme abasna dmemesidir. Bu, temel medi tasyon tekniidir ve gayet basit ve kesindir. stemli bir a ba, kontrol etme giriimi, sakin olma uras olmamaldr. Solunumun kullanlmasnn nedeni budur. Solunumu hisset mek kolaydr ve kiinin kendini dnmesine veya herhangi bir ey yapmasna gerek yoktur. Solunum her zaman yrr lktedir, yaplacak ey sadece hissedilmesidir. Bu gelimi bir teknik veya acemilerin teknii olarak snflandrlamaz. nsan, Tibetli retmenlerden daha ileri giderek, solu numun hissedilmesinin balangta da zorlamasz olduunu syleyebilir. Hibir devrede 'aba' yoktur. Sezginin kesinti lere uramas, meditasyonun bir paras olarak kabul edil melidir. Zamanla meditasyon derinleir ve daha uzun sre ler boyunca sadece solunum, yani olma hali'nden ayrlma yan kendiliinden bir ykseli ve alal kalr. Meditasyonun, Sufiler arasnda uygulanan teknikleri, dier mistik geleneklerin pek ouna gre daha gizli kalm tr, fakat Sufzm literatrnden anlaldna gre, solunum dzeninin, ritminin ve izlenmesinin nemli bir yeri vardr. Solunum burada da prensip olarak karndan idare edilmek tedir. Read Feld, "Sufi yolculuu" olarak adlandrd rak lk deneyimlerini "Son Engel" adl eserinde anlatr. Mrid Hamid, solunumla meditasyon zerinde aadaki tleri vermektedir: "nce srtn dik tuttuundan kukun olmasn, sonra soluun ykseli ve iniini gzle. Bunu baarabilmek, ok pratik yapmay gerektirir ve pek az kimse bu abay gs termeye hazrdr. Sadece soluu gzlemeyi baardnz za man sizi srekli olarak baka ynlere eken dnceler ta rafndan devaml olarak zorlandnz anlamaya balaya caksnz; ve her ne kadar gerekle yzyze gelmekten holanmasak da, sreklilikten paymzn ne kadar az olduu aka nmze serilecektir. Fakat siz duygularnz, bedeni niz olmadnz gibi, dnceleriniz de deilsiniz, ama hl 69

Blm 5 Meditasyon
bu dncelerden kurtulup solunumunuzu gzlemekte zor luk ekiyorsanz, bunda bir yanllk yok mudur?" "Bu soruyu sorarken, bam kaldrp gzlerinin iine bakmcaya kadar ellerimi skmaya devam etti. 'Dikkatle din le' dedi, 've unu hatrla; deimez bir Ben'e kavuana dek daima doru yoldan saptrlmak tehlikesi iindesin. Solunu munu hissetmeyi rendiin zaman, z benliin olan, derin liklerdeki bu varla ulamak iin bir ansn vardr.' stat Suf, bundan sonra bazen 'Ana Soluu' olarak da adland rlan bir solunum izlenmesi yntemini retti." "Kesinlikle omurgan dik tut ki, hayati svlar kolayca yukar ve aa hareket edebilsin. imdi yediye kadar saya rak soluk al, bir saylk duraklamadan sonra gene yediye kadar sayarak soluk ver. kinci devreye balamak iin soluk almadan nce, bir kere daha bir sayana kadar soluk alma dan durakla. Bu 7-1-7-1-7'nin ok kolay ve ritmik bir sayldr. Eer ok alrsan bu zamanlama ok gemeden otomatikleecektir. imdi bu ritmi benimle beraber uygula." "Geveyipkendimi bu ritme braknca hafiflemeye ba ladm fark ettim. Hamid hl ellerimi tutuyordu ve soluk alp verirken karnnn ykselip alaldn gryordum. Geri bu ritm bana yabancyd ve balangta izlenmesi gt ama yava yava iimde bir eyler uyanmaya balad." "Hamid, 'yi, imdi biraz daha gven, biraz daha gev e, gzlerini kapat ve kendini yalnzca 'soluk olmaya' brak' dedi. 'Btn kavramlar unut, kendini bu, hayat boyunca arpan ve akan ritme terk et. Yedi kanunu olarak bilinen bu ritmi izlemekle, kendini, derinliklerinden yalnzca mkem meli getirmeyi amalayan, uyumlu yaam prensiplerinin bir paras olarak bulacaksn." ZEN'DE SOLUNUMUN GZLENMES Solunumun izlenmesi ya da solunumun farkna varl mas anlamnda dier bir deyim, soluun gzlenmesidir. Gzleyi, szlk anlamyla ele alnmamaldr, nk soluk al ve veriin duygusal olarak alglanmas anlamnda kul lanlmaktadr. Bu da bedenin zel bir blmnde toplanr ya da toplanmaz: Bazen bu alg bamsz olarak dalgalanr ve suyun yeni yataklar aramas gibi kendi noktasn bulma ya braklr. Alan Watts'n "Zen Yolu" kitabndaki bu konuyla ilgili yazs okunmaya deer: "Zen, ister zazen (oturarak meditasyon), ister cha-nuyu (ay treni), ister kendo (kl kullanma) yoluyla uygu lansn, daima solunum ekline byk bir nem verilir. Solu num yalnzca bedenin iki temel ritminden biri olmakla kal maz, ayn zamanda iinde, kontrol ve kendiliinden olan ey lemlerin en belirgin zelliklerini gsterir. Zen ekollerinin ba langcndan ok daha nce, Hindistan Yogas ve in Taoizmi, solunumun gzlenmesini, 'olabildii kadar yava ve ses siz olmas iin brakn, zorlamayn' gryle uygulad. Solu num ve 'iini', 'zn' anlama arasndaki fizyolojik ve psi kolojik balant henz tamamen anlalmamtr. Eer insa na 'mevcudiyet yerine oluum', 'yap yerine ritm' olarak ba karsak, solunumun yapt, devaml olarak yapt bir ey olduunu aka grrz. Demek ki havay akcierlerde ya kalamakla hayat yakalamak el ele yrmektedir." "Normal ekildeki solunum dzensiz ve endielidir. Kii havay akcierlerdeki tam devrini tamamlamaya brak mak yeteneine sahip olmadndan havann bir ksm tam dar verilemeden akcierlerde kalr. zgr olmaktan ok zorunlu olarak solunum yapar. yleyse, teknik soluun ta mamen dar atlmasnn retilmesiyle balar; bu da ha vann sanki kurun bir topmu gibi gsten ve karndan geerek yere ulamas gibi skarak darya verilmesine benzetilebilir. Ardndan, soluk al bir refleks olarak gelir. Hava aktif olarak ie ekilmez; sadece geliine izin verilir ve cierler rahata dolduu zaman yeniden dar kmasna izin verilir. Kurun topun hayal edilmesinin verdii duygu, havann itilerek dar atlmasndan ok bakadr." nsan daha ileri giderek bu solunum ekline psikolojik

70

71

Meditasyon
ynleri ile Zen'in ta kendisidir diyebilir. Yine de, Zen'in her ynnde olduu gibi bu da, aba gsterme nedeniyle engelle nir ve yine bu yzden soluma tekniine yeni balayanlar ounlukla, bilinli bir kontrol uygulamadka, garip bir so luk alamama kaygsna kaplrlar. Fakat, Tao ile uyum iinde olma abas, grme abas, iitme abas gstermeye gerek olmad gibi, solunumun da ayn ekilde ve daima kendini srdrecei hatrlanmaldr. Bu, soluu gzleyi ve kendi haline braktan baka bir egzersiz deildir ve kafa da bir amala, zorunlu bir disipline giri pratii olarak uygu larsanz ok byk bir hata yapm olursunuz. Meditatr zellikle dzenli, yumuak ve zorlamasz soluk verme eklinde, derin, karndan solunumu reniyorsa bunda, kur un bir topun gs ve karndan inerek yere ulamas hayali ok yardmc olur. Bununla beraber, bu tip imajinasyonlar Zen meditasyonunda sk grlmez ve kendiliinden karn dan solunum yerleince braklr. Bundan sonra imajinasyon seyrek olarak, ve solunumun, olmas gerektii gibi olup ol madn kontrol etmek iin uygulanabilir." Bedeni solumaya brakmann getirdii duygu, meditatrn, "yamurun yamas" gibi kiisel olmayan bir an lamda soluklandrldn hissetmesi ya da soluk olmasdr; ayr zamanda beden her hcresinden szlen, derisinin her gzeneinden geen hava kadar hafiflediini hisseder. Byle hafifleme sptilleme olarak hissedilen ve Zen'de bedenden ekilme diye tanmlanan duygular, Douya ait destanlarda, rzgrlara binip koturan, yerden ykselip havalanan aziz lerin, masal kahramanlarnn douuna neden oldu. Eer solunumun farknda olunmasna fazlaca yer verdiysek bu nun nedeni, bu uygulamann btn meditasyon yapanlara uygun oluu ve meditasyonun birok aamalarnda yararl olmasdr. Solunumla meditasyonun btn ekilleri, derin bir zihin ve beden rahatl, hafiflik, salk, skunet getire rek ve evrenin ritmi, yaamn ak ile btnlemeye, uyum salamaya yardm ederek etkili olurlar. Blm 6 GRSEL MEDTASYON TEMEL TEKNK 1. Grlt, ses v.s.'nin dikkatinizi datmayaca bir yerde meditasyon uygulayn. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava ve dzenli olarak, burun delikleriniz den aa, karnnza doru soluyun. 4. Meditasyon sresince kalmak zere, ho ya da ntr bir grsel uyar edinmek iin rahat bir ekilde seeceiniz bir objeye bakn. Birka dakika sonra, gzlerinizi kapatp zihni nizde bu objenin hayalini canlandrn. Sra ile gzleriniz ak olarak objeye bakabilir, sonra gzleriniz kapal olarak onu imajine edebilir ve bylece devam edebilirsiniz. Bir zaman sonra meditasyon tamamen, sevilen bir objenin zihinde can landrm haline gelebilir; bir iek, bir ta, bir dinsel resim ya da sembol, bir mandala veya yantra v.s. gibi. Meditasyon ilerledike zihindeki bu grntler de kusursuzlar. 5. Dnceleri ve zihinden gelip geen hayalleri de kap sayan btn dikkat dalmalar, yumuak ve pasif bir tu tumla karlanmaldr. Dikkatinizin meditasyon objesinden uzaklatn her seziinizde, yumuak ve pasif davran nz koruyarak, yeniden yavaa geriye evirin. Meditasyon zerinde konuurken, dikkatin zerinde toplanmas ve devaml bir uyar salamas iin bir obje ge rektii nemle belirtilmiti. Ve meditasyonla ilgili sezginin pasif ve zorlamasz olmasna deinilmiti evrenizde bulu nan, baklarnz yneltip on dakika ya da daha uzun bir sre zerinde tutabileceiniz bir obje, grsel meditasyon iin kullanlabilir. Ayn ekilde bir obje zihnen hayal edilebilir.

72

73

Meditasyon
yleyse grsel meditasyon, gzler ak olarak ya da kapa tlarak, ya da sra ile ve belirli srelerde alp k a p a t l a r a k uygulanabilir. Gzler kapal olduu z a m a n grnt zihni mizde belirir, b u n a imajinasyon diyoruz. Meditasyon gzler ak olarak bir objeye b a k m a k l a balayabilir, fakat sonuna doru, gzler k a p a t l a r a k ekil imajine edilebilir. Deneyim ler ilerledike, zihinde yaratlan grntler ok ayrntl ve renkli olabilir. Grsel meditasyonda ak ya da kapal gzler nnde t u t u l a n ekil kolayca dalgalanr ve derin meditasyon safhalarna ulaldnda, gren ile grlen artk birleir, btnleir. Pratik ilerledike grnt de giderek kusursuz lasn leri bir evrede, kusursuz bir uurlulua ulald za man berraklktan da te bir incelik kazanr. BR EE BAKI Tibetli Yogiler, pek ok objenin ekillendii, olduka kark sahneleri hayal edebilirler. Ancak yeni balayanlar iin tek bir obje ya da bir objenin bir blm en ak ve ko lay bir meditasyona gtrr. Grsel meditasyonu destekle yen obje h e r h a n g i bir ey olabilir, fakat insanlar gze ho grnen ya da ntr bir duygu uyandran eyleri semeyi ye lerler. iek, dikkati zerinde toplamak iin ok sevilen bir hedeftir. Vazoda ya da saksda, ieride ya da darda olabi lir. Gz hizasnda ve bir metre k a d a r nnde oturup sessiz ce soluyup, skunetle baklarnz iee yneltip orada tut malsnz. STEE BALI N UYGULAMALAR

Blm 6
renktir? Mavi ya da sar veya krmz demekle yetinmeyin, ok yakndan inceleyin ve eitli renklerle renklendirildiini, glgelendirildiini grn. iein karakteri nedir? Her iein ayr bir k a r a k t e r i vardr. iek bymek iin hangi ortam seviyor? Nasl bymtr? Bu gnk haline gelinceye dek, gnler haftalar boyunca h a n g i evrelerden gemitir? Bu iee ileride ne olacaktr? Bu iekle mzik ya da edebiyat ynnden bir balant k u r u y o r m u s u n u z ? Bir gle bak tnzda u armlarda bulunabilirsiniz: "Rose Marie ve Picardi'de aan gller... ve Richard S t r a u s s ' u n Gneyin Glleri'nde gl s u n u u vardr. Rose Marie (aslnda Rose Fleming) C h a r l e s Dickens'in Oliver Tvvist'inde, Rose D a r t l e ' d a David Copperfield'de y e r alr. S h a k e s p e a r e ' i n Altnc Henry'sinde, ki-Gl Sava'na girerlerken, Warv/ick'in beyaz, Suffolk'un krmz bir gl kopardklar bir sahne vardr. Cennette yetien dikensiz gller vardr. (Jenesis iii, 18) Gllerin orijini zerine birbiriyle yaran ykler vardr. Beytlehem'de bir Yahudi hizmeti kz olan Zillah, ilemedii sulardan dolay haksz olarak yaklmaya mah kum edilmiti; fakat alevler, kendisi ile evlenmeyi kabul et medii iin kz s u l a n d r a n Hamvel'i yakt ve Zillah'n etrafndaki yanan odunlar krmz gllere dntler. slam geleneine gre, Hz. Muhammed'in Mira olaynda, alnndan den ter taneleri topraa deince beyaz gllere ve srd at Burak'tan denler ise sar gllere dnr. Gllerle de vam edecek olursak b u n l a r a benzer pek ok eyle kar laabiliriz. iekle ilgili d n c e l e r k a t a l o g u n a devam e t m e k usandrc olabilir; ancak baz Yoga yazarlarnn konsan trasyona balamann bu eklini yararl bulduklar aktr ve rnek olarak profesr E r n e s t Wood gsterilebilir. F a k a t bun lar ounlukla Batl yazarlardr ve yntem Doulu meditas yon ekollerinde pek grlmez. Ben Yoga'da bu uygulamay aklamak iin, iek yerine bir elmay rnek olarak setim. Ancak unu kabul etmeliyim ki, bu teknik balangta bir ka meditasyon iin h e r h a n g i bir obje ile yararl olabilirse

Meditatrn, meditasyon objesiyle ilgili b t n dn celeri tkettii, sonunda hibir ilikisi olmadan objenin sa dece kendisinin kald bir Yogi konsantrasyon ekli (Sanskrite, dharana) vardr. iek rneinde bu, iekle ilgili sorulabilecek tm sorulan sorup, verilebilecek t m yantlar ver mek a n l a m n a gelir. smi nedir? G r n nasldr? Ne

74

75

'Meditasyon
de, sonular skc ve mekanik olmaya balar. Eer gerginlik varsa, meditasyonun yararl olamayacan aklamtk. Balangtaki soru sormalar zorlamal olabilir, yine de tem bellie kaplmadan, yeterince denenmelidir. Bu yntem, Blm 8'de anlatlan, egonuzun kabuklarn soyma ile ben zerliklere sahiptir. Okuyucu bu yntemi kolay ve yararl bu lursa kullanmaldr. Konsantrasyon entelektel yaamda ok yararl bir yetenektir ve bu egzersizle geliebilir. Fakat grsel meditasyona yardmc olmak ynnde baz kimselere dierlerinden daha fazla hizmet edecektir. Bu dierleri de, tekniin istee bal bir balang teknii olmasnn verdii gvenceyle rahatlayabilirler. TEMEL UYGULAMA Pasif sezginin esas aamas, iee ya da dier bir ob jeye, baka dnce ve hayaller -hatta obje ile ilgili olsalar bile- karmadan, uzun sre rahat bir bakla bakmay sr drmekle gelir. Dikkat dalmalar dier meditasyon ekil lerinde olduu gibi kanlmazdr, beklenmelidir, kabul edil melidir. Sessizce oturup, enerjinizi toplayp, dikkatinizi ie e yneltmeniz de bir eit 'dharana'dr ve nceki egzersiz den daha mkemmel bir ekildir. iekle, btn dikkatinizi toplayarak tam anlamyla ilgilenirseniz, birka dakikalk bir meditasyondan sonra, ekil ve renk zerindeki sorulara verilen yantlarn alacak kadar ayrntl olduunu gre ceksiniz. Ve iek, aratrc ve analizcilerin baaramaya caklar bir ekilde tannr. Kusursuz bir sezgiyle yaplan meditasyondan sonra kii, "evvelce bir iee hakikaten hi bakmamm!" der. Ayn ey, bir elma, bir yaprak, bir i men, bir akl ta ya da bir dme iin de geerlidir. Bak lan objenin varl ok etkileyicidir. Zen Budistler'in dedikleri gibi, kendi "oluunda" ya da kendi "gibiliinde" grlr. Gzn dikmek ve zorlamaktan kanmak ok nem lidir; gzleri dikmekten ok bakmaldr. Yz adalelerini zel likle gz evresindeki adaleleri gevetmek de ok nemlidir.

Blm 6 Rahat fakat uyank olan dikkat, seilen obje zerinde tutul maldr. Dikkat dald zaman, yavaa geri getirilip obje ye ynlendirilmelidir. BAKMAK VE MAJNE ETMEK Gzler, yorulduklarn gsteren ilk belirtiden sonra bir ka dakika iin kapatlmaldrlar. ndirilen gz kapanda objenin bir grnts belirebilir. Bir iek ya da seilen bir objeye, gzleriniz ak halde rahat ve zorlamasz olarak bak maya altktan sonra, sralamal ynteme geebilirsiniz; bu yntemde, gzleriniz srayla bir-iki dakika ak, bir-iki daki ka kapaldr. Bu ap kapama zinciri, meditasyona ayrlan sre dolana dek uygulanr. Gz kapaklarnz kapal olduu srece objenin grntsn zihninizde tutmaya almal snz. Grntnn zaman zaman kaybolaca beklenmeli ve kabul edilmelidir. Asl grntnn yerini, dier dnce ve hayaller veya baka dikkat datan eyler ald zaman, ka fanzdaki sinema salonunu karartn ve meditasyonla ilgili imaj yeniden perdeye getirin. almalar ilerledike bu ken diliinden olmaya balar. Bu sralamak yntem, bir objeyi btn meditasyon s resince imajine edebilme yeteneini kazandrr. O zaman, sahici bir objenin varl sizin iin art olmayacaktr. Bu du ruma ancak aylarca gzler nnde sahici bir objenin bulun masyla yaplan almalardan sonra ulalabilir. BR MUM IIINA BAKI Kapkaranlk bir zemin karsnda duran bir mum ale vi, imajine edilmesi en kolay olan bir grntdr. Yeni ba layanlar bile bunu, ksa sre iinde baarabilirler. Birka hafta karanlk bir odada yanan bir mum karsnda otura rak pratik yaplrsa bu daha da kolaylar. Odada herhangi bir hava akm olmamaldr. Titremeyen bir a bakmak, zihinsel bir dzen ve denge getirir. Baklarnz da, bak-

76

77

Meditasyon
tmz alev kadar hareketsiz olmaldr. ounlukla gzleri nizi kapatnca imaj belirir. Ksa bir sre iinde alevi belirgin bir biimde imajine edebilme yeteneine erimelisiniz. Hintli Yogiler bu deneyimi " t r a t a k a " olarak adlandrr ve gr, algy kusursuzlatrdn sylerler. Bu alt kriyas ya da 'arnma devi'nden biridir. Mum yerine herhangi bir parlak obje kullanlabilir. On be mumluk renkli bir am pul m u m u n yerini alabilir. R a m a m u r t i Mishra, "Yoga'nn Esaslar" adl eserinde, dikkati mavi, dk vath bir ampul zerinde toplamaktan sz eder. Fakat, bir elektrik ampul, hem k hem de ate sembol olan alevin tad a n l a m a sahip deildir. Hindular ve Budistler eski gelenekleri izleyerek, grsel meditasyonu toprak, su, ate ve hava gibi elemanlardan h e r biri zerinde uyguladlar. Budizm'in T h e r a v a d a ekolnde bunlar kasina meditasyonlar olarak adlandrlrlar. KASNA MEDTASYONLARI

Blm

Uzun bir tarihi olan k a s i n a meditasyonlar, M.S. dr dnc yzylda Seylan'da Budizm'e dnen bir Brahman olan Buddhagosha tarafndan Vissuddhimagga "Safiyet Yolu" ad l eserde derlenip anlatld. Buddhagosha ilk Budist yorumlaycsdr. Theravada ekolnn doktrin ve deneyimlerinin dayand Pali metinlerinin yorumlaycs olan P a r a v a h e r a Vajiranana M a h a t h e r a ' n n "Budist Meditasyonunun Teori ve Pratii" adl kitabnda da ayn konunun zeti yer alr. Kasina arac ya da grsel meditasyonun objesi, meditatrn oturduu yerden iki metre k a d a r ileride, gz hiza snda d u v a r a aslr ya da alak bir m a s a zerine konur. Disk eklindeki ara aa yukar yirmi sekiz santim apn da olmaldr. Bu saylar yaklak olup, kesin olarak uygu lanmalar gerekmez. Grnrdeki uygun objelerden herhan gi biri meditasyon iin kullanlabilir. Skunetle ve gzler yar kapal olarak kasina aracna baklr. Rahatlkla ve gzler tam ak olarak da baklabilir;

baz rneditatrler gzleri yar kapal tutmay yorucu bulabi lirler. Sonra gzler yavaa kapatlarak obje imajine edilir. Orijinalin t a m bir kopyas kusursuz olarak imajine edilene dek gzler srayla alr ve k a p a n r . Sonunda, deneyimli rneditatr iin imaj "ruhsallar", yani kaba halinden ka rak incelik ve kusursuzlua ular. Bu "ruhsal imaj" ak ya da yar ak gzle grlen kasina aracnn kusurlarna sahip deildir. Kasina, t m ya da b t n anlamna gelen bir Pali sz cdr. Dier baz Pali szcklerinin anlamlar da bilinme lidir. Bunlar getiimiz paragraftaki eylemlere iaret ederler. Nimitta, "iaret, nian" anlamna gelir. Parikamma-nimitta "meditasyon objesi" demektir. Meditasyon derinletike zi hindeki imaj da giderek kusursuzlar, renk ve ekil ynn den en st seviyeye ular. Bu imaj zihinde, sembolize ettii nitelik ya da elemann bir simgesi olarak kalr. Grsel m e d i t a s y o n d a , insan bir bilin deiimine, farkl bir bilin haline yneltmek iin on deiik kasina arac kullanlr. B u n l a r a Budistler J h a n a (Sanskrite'de dhyana) adn verirler. Bunlar, drt eleman: toprak, su, hava, ate drt renk: mavi, sar, krmz, beyaz - k ve mesafedir. Meditatr, b a k m a n n ve imajine etmenin yannda sessizce me ditasyon objesinin adn tekrarlayabilir:'toprak','su' gibi... 1. Toprak - k a s i n a Meditatr, grmeyle ilgili dikkatini bir toprak diske vermelidir. Bu ara ak kahverengi bir toprak paras olup, dz bir tala y u v a r l a t l a r a k s t dzgn bir disk ekline getirilmitir. Bu amala kullanlan toprak t a m a m e n yorularak ot, kk, kum, t a v.s.'den arndrlm olmaldr. Kasi na diski ayrntl olarak grlebilecek bir uzaklkta olmal, fakat yzeyindeki kanlmaz baz przlerin grlebilecei kadar da yakn olmamaldr. imdi ama, k a s i n a diskinin "ruhsal imajn" gelitir mektir. Bunu yapabilmek iin kii, sakin ve hareketsiz otu rup, u z u n bir sre diske b a k a r a k k o n s a n t r e olmaldr...

78

79

Meditasyon
Gzlerini yar ak tutarak diske sakin ve rahat bir ekilde, sanki aynada kendi yzne bakyormu gibi bakmaldr... Bir sre sonra gzlerini, iinde ruhsal imaj geliene kadar, yz defa, bin defa ap kapamaya balayabilir. Artk imaj kendisine, gzleri kapal olduu zaman da, ak olduu za manki kadar ayrntl olarak grnecektir. Bu noktada meditatr ksa bir sre iin, meditasyon yapt yerden ayr larak imajn baka bir yerde de kendisine bal kalp kal madm denemelidir. Bu egzersiz yardmyla sonunda, ta mamen iinde var olan ve zerinde, kasina diskinde bulu nan kusurlardan hibiri bulunmayan bir kopya yaratmay baarr. Bu, toprak ve dier elemanlarn niteliklerinden uzak, dolunay kadar parlak ve kusursuzdur. En nemli nokta, kiinin kendisine srekli olarak arka dalk edecek byle bir meditasyon imajn yaratabilmesidir. zerinde kasina egzersizlerinden birinin ilenecei bu ima jn ne olaca dncesi ikinci plnda kalr. Uzaktaki srl m bir tarla, kabartlm bir bahe snr, oturduunuz odada nnze konan bir saks dolusu toprak... Bunlardan bir tanesi toprak kasina olarak kullanlabilir. Yukarda anlatld ekilde, zihinde bir meditasyon imaj yaratp her zaman iin hazr bulundurmak, geri kalan dokuz kasina arac iin de kullanlabilecek bir yntemdir. 2. Su - kasina Tercihen yamur suyu ya da kaynak, dere, gl veya de nizden alnm su ile bir tas doldurulur. P.V. Mahathera yle der: "Eer su hareketli ise ya da iinde kk kabar cklar varsa bunlar uggaha-nimitta (kopya imaj)'da da beli recektir. Ama patbhaga-nimitta (imaj tesi) hareketsiz ve gkyzne yerletirilmi bir ayna gibi olacaktr. 3. Ate kasina Bir mum , bir ate, bir lamba, bir ocan alevi, gne... P.V. Mahathera yle der: "Bir mrit sradan, yani bu amala hazrlanmam bir ateten nimitta yaparsa, ister

'Blm 6
yanm bir odun paras, ister yanan bir kmr, kl ya da duman olsun, aracn kusuru da belirecektir. Ama bir kere patibhaga-nimitta oluursa, krmz bir battaniye, ge yer letirilmi altn bir yelpaze ya da stun gibi grnr. 4. Hava kasina Rzgr dorudan doruya gremezsiniz, fakat rzgrla sallanan bir eye bakabilirsiniz. Bir aa tepesi, bir bayrak, bir uurtma, bulutlar, suyun yz, bir sazlk, bir ot, bir ty, bir para yn, ipte asl bir mendil, bir perde... Rzgr, ha reketi balatt, dokunma noktasnda gzlemeye aln. P.V.Mahathera yle yazyor: "Bu meditasyonda uggahanimitta, ocaktan yeni indirilen pirin lapasndan ykselen buhar gibi titrek grnr. Fakat patibhaga sallantsz ve kesindir. 5. Mavi kasina Mavi olan her ey. Mavi iek ya da iekler; mavi kuma paras, mavi metal, mavi ta, mavi boya, mavi gk, mavi deniz, mavi gl, mavi tepeler ve dalar... Baz Budist meditatrler zel olarak hazrlanm mavi bir disk kul lanrlar. P.V.Mahathera, "Yeni balayanlar bir buket mavi iek almal ve bunlar bir sepete ya da yuvarlak bir tepsiye, yuvarlak mavi bir obje oluturacak ekilde, polenleri ve sap larnn gzkmemesine zen gstererek yerletirmelidirler," diyor. Kopya imaj, orijinal semboln renk deiiklikleri ve izler gibi kusurlarn tar fakat imaj tesi btn kusurlar dan arnm, mavi mcevherden yaplm bir yelpaze gibi parlak ve temizdir. 6. San kasina Sar olan her ey. Sar bir iek, sar yaprak, sar sa man, sar kuma, sar kt, sar oyuncak... Meditasyonu yukarda mavi kasinada anlatld ekil de uygulayn.

80

81

Meditasyon
7. Krmz kasina Krmz olan her ey. Krmz bir iek, krmz bir top rak, krmz kuma, krmz bir ampul, krmz boya... Meditasyonu yine mavi kasinada olduu gibi uygu layn. 8. Beyaz kasina Beyaz olan her ey. Kar tanesi, pamuk, beyaz ipek, beyaz bir ta, tebeir, kt, dalgalarn kpkleri... 9. Ik kasina Camdan, aa yapraklar arasndan, duvardaki atlak tan gelen k; suyun zerine ya da duvara vuran gne veya ay ; bir lamba, bir mum, bir fenerden duvara den k; gnele aydnlanan bir bulut, parlak bir obje... Mistikler arnm bir bilin ve aydnlanma deneyimini anlatmak iin parlak ve berrak bata gelen sembol ola rak kullandlar. 10. Mesafe kasina Pencere aral, duvardaki delik, kap aral, binalar arasndaki aralklar, anahtar delii, gece gkyz... Orijinal imaj ve kopya imaj snrldr, fakat imaj tesi nin snr yoktur. Bu "bilin (uur) alanna baktr (Sanskrite'de, cidakasha). Mesafe kasina zerinde dnlmeye deerse de, bunu meditasyon uygulama srasnda yapma maldr. Tekerlein gbeini otuz ubuk paylar, Ortadaki deliktir onu yararl klan. Bir testi yaparsn amurdan, indeki boluktur onu yararl klan. Kaplar, pencereler oyarsn odaya, Oyuklardr, onu yararl klan. Varoluun yararlarna sahibiz. Ama bir yandan da, 82

'Blm 6
Varolmay (hilii) kullanrz. Tao Te king (Ch'u Ta-kao'dan eviri.) ANLAMLI SEMBOLLER Kasina aralar birer semboldrler. Toprak, su, ate ve hava olarak tanmlananlar elemental kudrete sahiptirler. Ik ve mesafe olarak tanmlananlar bilin geliimine yar dm ederler. Renk olarak tanmlananlar ise ruhun titre imlerini ykselterek bilinci etkilerler. Dikkatin toplanaca anlaml bir grsel meditasyon sembol semekle, meditasyonun derinliine ve rezonansna katkda bulunulabilir. Dier gerekli artlar var olduu srece herhangi bir grsel uyarnn, grsel meditasyon iin obje grevi yapabilecei dorudur. Fakat anlaml ekiller meditatr iin anlaml- sezgiyi uyarma ve daha uygun bir at mosfer yaratma kudretine sahiptirler. Anlaml soyut biim ler de vardr ve bunlar iten, derinden gelen yanklar uyan drrlar. Deneyimli sanatlar bu anlaml biimleri, yaptk lar resimlerde kullanrlar. Bunlara doada da rastlanr; bir aa, bir iek, bir kaya, bir tepe v.s. nin grntsne ekili riz. Sanatlarn doadaki anlaml biimleri bulmakta zel bir yetenekleri vardr. Bu konuda yetenekli olan mistikler, her nereye gitseler, etraflarnda bunlar bulur ve grrler. Semboller, ok az ya da hi rezonans olmayan iaret lerle kartrlmamaldr, iaretler yalnzca anlatmak iste dikleri objeyi ya da konuyu gsterirler o kadar. Tam bilgiyi ksaltlm bir biimde iletirler, ksaca sylenmesi gerekeni sylerler, iaretlerin kesin anlamlar vardr. Semboller, sem boln szck anlamnn tesinde lsz bir anlam zengin lii gsterirler. Bir sembol, onunla ilikimiz kesildikten son ra uzun sre kendini duyurmaya devam eder. Bir sembol, ilikimiz kesildikten uzun sre sonra dahi zerimizdeki et kisini srdrmeye devam eder. Eer nceki blmlerde an83

Meditasyon
latlan ve meditasyon sezgisi tam balamadan nce, btn dncelerin tketilmesi amacna dayanan hazrlk ynte mini kullanmyorsanz, grsel meditasyon srasnda, ilikile ri ve olas btn anlamlar dnemezsiniz. Semboln anla mn dnmeden de bu anlamn grnmez tesiri meditatrn bilincini etkileyecek gtedir. J.J.Bachoen, semboln gzellii ve kudreti hakknda yle yazyor: "nsan dili, yaam ve lmn birbirini izleyi ini ve varolmann ilahi beklentilerinin uyandrd dnce leri anlatabilmek iin ok yetersizdir. Sadece sembol bir an lay uyandrabilir, konuma ise ancak aklayabilir. Sem bol, insan ruhunun derinliklerine hitap edebilir; konuma ise bir seferde, bir tek dnceyi ifade edebilir ve yumuak bir esinti gibi anlayn yzn okar geer. Semboln amac ie dnktr; konuma ise yzeyseldir. Yalnzca sembol ok deiik elemanlar ayn potada birletirebilir; lisan, zellik lerle tek tek ilgilenir. Szckler sonsuzu snrlandrr; sem boller ise anlay snrlarn tesine, lmszln srrna eriilen dnyaya gtrr." RUHAN DUYGULAR Dindar kiiler, baz obje ve ekilleri nurani bulurlar; bu, insana z varlna ulat duygusunu veren, cazibe ve huunun kaynat bir duygudur. Mistikler, insann anla ynn tesinde olan bu duyguyu, bunu yaamam olanlara anlatabilmek iin sembolik bir anlatm ve ekillerden yarar lanrlar. Aziz Augustine, "tiraflar" adl yazsnda yle der: "Seni sevdiim zaman neyi seviyorum? Bedenin fiziksel gzelliini deil, mevsimin ekiciliini deil, n gzlerimi ze ho gelen parlakln deil, eitli arklarn byleyici melodilerini deil, ieklerin, tatl, baharatlarn keskin ko kularn deil: Tanr'y sevdiim zaman, sevdiim bunlar de ildir. Yine de Tanry severken, bir eit , bir eit sesi, bir eit kokuyu, bir eit yiyecei, bir eit kucaklamay da

Blm 6 seviyorum." Hristiyan ve slm mistikler iin en stn deneyim, vecit haline ulatklar zamanki deiik bilin halidir. Ik; mistik bilin, aydnlanma ve kutsal varlklar iin kullanlan en yaygn semboldr. "Ik hayatnn efendisi olmadka, hibir varlkta al ak gnlllk, iyilik severlik ve merhamet olamaz. In srryla aydnlanmadka, sesler yumuak deildir, iekler ve reinelerin tad yoktur, bitkiler ve meyveler bymez." "Ruhta, zihinde ve bedende, hoa giden, hayran eden, yce ve parlak olan her ey, cennette ve dnyada, doast n kudretinin sonsuz harikalarn yanstmalanndandr. Cehennemin, doast ktan yoksun olmaktan baka bir derdi, korkunluu yoktur. Ve doast k, iyiliklerini bu dnyaya gne yoluyla aktmasayd, btn dnya karanl n felketleriyle dolu olmaz myd?" ( Sevginin Ruhu, 26) Bhagavad Gita XI, 12 Kutsal Ruhu "Bin tane gnein " na benzetir. Ve Mundaka Upaniad, evrensel bilin ya da ruh zerine yle der: "Gzel, altn bir km iinde, paslan maz, paralanmaz, parlak ruhu saklar. Onu ne gne, ay, yldzlar ne de ate veya imek aydnlatamaz. O parlad zaman, her ey parlamaya balar. Dnyadaki her ey onun n yanstr." Ik imgelemeleri, pek ok geleneklerin mistik literat rn aydnlatr. Mistikler, vecit haline ulatklar zaman parlak bir k grdklerini ve bu a kuvvetli bir snn elik ettiini bildi rirler. YANTRALAR VE MANDALALAR Doulu sanatlar, grsel meditasyon iin anlaml bir konsantrasyon salamak amacyla zel ekilli semboller oluturdular ve bunlara 'Yantralar' ve 'mandalalar' dediler. Bunlarn en ok geliip kullanldklar alan Hindistan ve Ti bet'in Tantrik Yogas olmutur. Tantrik yogiler grsel sem85

84

Meditasyon
bollere, "Ben'i yanstan ayna" dzenleri olarak bakarlar ve zihne ne ekilirse, byyp iekleneceine inandklar iin, bunlara "tohum" (Sanskrite, biju) derler. Yantra "enstrman" anlamna gelen bir Sanskrite szcktr. Yantralarn anlamlar kavrandktan sonra, etki lerine duyarl olan meditatrlerin bilinlerini ynlendirecek kudrette diyagramlar olduklarna inanlr. Bunlar izilmi, boyanm, oyulmu, kum veya topraktan yaplm bir ekil olabilir En karakteristik olan desende, yalnz bir daire veya bir daire, kenetlenmi genler ve bir kare bulunur. Daire evreni veya Mutlak' gsterir; kenetlenmi genler mistik birlii anlatr, kare ise topraktr. Meditasyon yapan kiinin bilinci, ounlukla, yantranm, varoluun zn gsteren bir noktann bulunduu (Sanskrite, bindu) merkezine ynelir. Bylece meditatr, Ben'in evrensel bilinle ayn olduu, varo lu alannda yolunu bulur. Evren bir yantra olabilecei gibi, mikro kozmos olarak grlen insan bedeni da yantra olarak dnlebilir. Mandala, bir eit yantradr. Mandala "daire anla mna gelen bir Sanskrite szcktr. Daire ok yksek bir evrensel semboldr. Bir daire, tam, btn, ba ve sonu ol mayan bir ekildir. Pek ok kltrlerde kutsal, evreni, cen neti, kozmik bilinci, kusursuzluu, varoluun btnln gsterir. Mandalalar ounlukla bir daire iinde bulunan diyag ramlar ve resimlerdir. ounlukla ortasnda topra temsil eden bir kare bulunan, konsantrik daire ve ekillerden oluurlar. Meditatre boyutlu olarak gzkrler ve kii bunlar bilinci ierisinde inceler. Mandala dz bir yzeye ya pld zaman meditatr adeta onu delip geerek merkezinde meditasyon yapar, mandala ile birleme yolu arar ve medi tasyon srasnda evreden merkeze doru ilerlerken, ierdeki desen ve sembollerle aymlatn alglar. En nl mandala Budist Hayat ark'dr; varoluun dnen ark. Mandala en zengin, en renkli ve en grkemli aamaya Tibet Tantrik Budizmi'nde ular. Tibet mandala-

Blm 6
lan barok slubu, grkemli desenleri ve parlak renkleriyle kudretli ve zengin bir sembolizm olutururlar. Ayrca bunlar deerli birer sanatfeseridir. Renkler meditatrn psikolojisi ni etkileyecek ve sembole uyacak ekilde seilmitir. Krm z; kuvvetli ball, sar; ruhsal gelime ve olgunluu, altm rengi; ruhsal zenginlii, gk mavisi; sonsuzluu sembolize eder. Budist ve Hindu mandalalarnda lotus iei ok rast lanan bir semboldr. Lotus, aydnlanmann semboldr. Lotusun kkleri amurdadr, fakat iekleri suyun zerinde ap gzelliklerini sergilerler. Hindular'n yaratc tanrs Brahma, evreni yaratrken bin yaprakl bir lotusun ortasn da durmutur denir. Budist efsanesine gre, Buda doduu zaman sekiz tane geni yapra olan bir lotus topraktan fkrmtr. Buda bunun ortasna dikilip, on dorultuda uzaya bakmtr - sekiz yaprak dorultusunda, ayrca yuka r ve aa doru. Dou'da mandalann, meditatr ile sonsuzluk arasnda bir kpr olduuna inanlr. Tibet mandalalar zerine bir kitap olan "Mandalann Teori ve Pratii" kitabnda Prof. Guiseppe Tucci bunlara "psiko-kozmo bilim" der. Bunlar, kuvvetlerin evrende ve iimizde oynad gizli rol aklayarak, insan, anlayn yenilemeye ynlendirirler. Mandala teorileri Hindistan'da domu ve Tibet'e gtrlmtr. Zamanla Hindu ve Budist mandalalar arasnda ekil, desen ve kapsam ynnden farkllklar olumutur. Fakat Prof. Tucci'nin syledii gibi "btn ile spiritel taban ayndr, zamandan sonsuzlua yol bulma zlemi, btnln kazanmas iin varla yar dm etme amalar ayndr." inliler'in geleneksel bir mandalas daha vardr. inliler'in T.L.V. aynalar olarak bilinir, nk ssleri byk harf T.L.V ye benzer bir mandaladr. Merkezinde kutup yldz, dnyann ekseni, yegne btnlk veya Tao vardr. Dnda topra gsteren kare ve cenneti gsteren bir d daire vardr. 87

Meditasyon Bir vazonun veya taban zerindeki ssler, bu kulla nl objeleri yantra veya mandalalara evirebilir. rnein Taoist sanatlar tabaklar zerinde, Ch'i veya kozmik ener jiyi sembolize etmek iin kareli desenler kullanarak bunlar grsel meditasyon iin anlaml bir hale getirdiler. Sanat iin bir yantra veya mandala yaratmak temel de bir meditasyon davrandr. Ayn ekilde hattatlk da Taoizm, Zen ve Sufi anlayna gre hem sanat, hem de meditasyondur. Peter Freuchen, "Eskimolar'n Kitab" adl eserinde, Eskimolar'm kayalara kaznm mandalaya benzer resimler karsnda meditasyon yaplarn anlatr. Bu desenlerin ya plmas da bal bana bir meditasyon olup, gnlerce sre bilir. Eskimo, byk yumuak bir kayann karsna oturur ve sert ufak bir tala, gzlerini zerinden ayrmadan kayay oyar. Japonya'da ingon Budist tarikat mandalalar zerin de meditasyon uygular. J.M.Riviera, "Tantrik Yoga, Hintli ve Tibetliler" adl kitabnda: "ingon ekol, meditasyonda daireleri evreni gsteren semboller olarak kullanr" diyor. Sanskrit alfabesindeki harfler belirli yerlere konarak bu g rntnn yayd psikolojik etkiye konsantre olunur. Bu mandalalarla, Tibet meditasyon resimleri arasndaki ben zerlik ok belirgindir. sveli psikiyatrist Dr. Carl Gustave Jung, mandalalarn baz hastalarnn ryalarna girdiini, baz hastalarn da yaptklar resimlerde bunlar izdiklerini grd. Hasta larn mandalalarla ilgili bir n bilgileri yoktu. Dr. Jung, dai relerin, psiik saln rnek sembolleri olduu grne y neldi. Efltun'un "psie yuvarlaktr" demi olmas ok il gintir. Uygulama: Mmknse, yantra veya mandalay, merkezi gznzle ayn hizaya gelecek ekilde koyarak nne oturun. Size olan uzakln, byklne gre ayarlayabilirsiniz. Baklarnz 88

Blm 6 eklin merkezinden kenarlarna ve tekrar merkezine kolay lkla dolaabilmelidir. Hareketsiz oturun. Yz adaleleriniz, zellikle gzlerin evresindekiler gevemi olmaldr. Eer daha rahat bakmanza yardmc oluyorsa gzlerinizi yar ka patn. Baklarnz orta noktaya dikin, sonra yavaa dese nin kenarna doru hareket ettirin. Baklarnz gezdirir ken, yantra veya mandalada bulunanlar dnmeden izle yin. Sonra baklarnz gene yava yava aksi ynde kenar dan merkeze getirin. Baklarnzn dar, sonra ieri doru olan bu hareketini tekrarlamadan nce birka dakika iin gzlerinizi kapatp dinlendirin. Baklarnzn dar ve ieri doru geli ve gidiini birka kez tekrarladktan sonra dikka

ekil Yukardan aaya: Sufi, Hindu ve Hristiyan meditasyon desenleri 89

Meditasyon
tinizin kolayca eklin merkezinde toplandn greceksiniz. Merkeze bak sresini giderek uzatmalsnz. Yine, daha nce anlatlan trataka ve kasina meditasyon uygulamalarnda anlatlan prensipler izlenmelidir. Yantra veya mandala, kapal gzler ardnda imajine edilerek in celenebilir. Giderek bu kopya imaj orijinali kadar hakikileecek ve nerede olursanz olun, onu canlandrabileceksiniz. Bu ekilde kusursuz bir imaj "imaj tesi" oluacaktr. Bu nun olumas imajine ediin zorlamasz oluuna baldr. Yantralar ve mandalalar ounlukla, desenleri iinde Sanskrit alfabesinden harfler de bulundururlar ve grsel ola rak bunlar zerinde uygulanan meditasyona mantralar da elik eder. Yantralar bakmak, mantralar dinlemek iindir. Bir mantra tekrar tekrar sylenebilir, bir yantra veya mandala'ya ise gzler ak olarak baklabilir ve gzler kapal iken imajine edilebilir. kili uygulamann drt kombinasyo nu vardr: 1- Yantra veya mandalaya gzler ak olarak baklr ken, mantra sesli olarak tekrarlanr. 2- Yantra veya mandalaya gzler ak olarak baklr ken, mantra sessiz olarak tekrarlanr. 3- Yantra veya mandala gzler kapal olarak imajine edilirken, mantra sesli olarak tekrarlanr. 4- Yantra veya mandala gzler kapal olarak imajine edilirken, mantra sessiz olarak tekrarlanr. Drdnc kombinasyon en mkemmel ve gelimi uy gulamadr. KARMAIK MAJNASYONLAR

Blm 6 J.M.Riviera diyor ki: "nsan Tibet' te meditasyon daire leri veya 'kyilkhor' denilen bazen ok geni olan ve topraa renkli tozlarla izilip, tts ubuklar ve hamurdan yaplm ilahlarla sslenmi diyagramlar bulur. Bu diyagramlar s tatlar tarafndan mritlerine, zihni konsantre eden bir ' ten' olarak verilir ve zihin bunun iine gmlerek kimliini bu labilir. nsann ve kozmosun kuvvetlerini sembolize eden ilah lar dar karak kyilkhor'a ve meditatrn bedenine girer ler. Mrit ile mental yaratl arasnda devaml ve canl bir iliki vardr. Bazen kyilkhor tek bir nokta olacak kadar klp meditatrn bedenine girer ve tekrar iki kan aras na absorbe olur. Mrit obje olmay renir ve akln yaratc gcn kavrar. Baz yogiler zihinsel kudretleriyle, sonradan kaybolup giden varlklar yaratma gcne sahiptirler (form panse). Her eyin doasnda var olan imajinatif olu gere ini grrler." Tantrizm uygulayan ekollerin bazlar (Sanskrite, sadhana) erkek ve kadn arasndaki cinsel birlemeyi, trensel ve meditatif bir hal olarak kabul ederler. Tanr ve tanr alarn iftlemesi hayal edilir ve bu birleme btn yoga larn amac olan mistik birliin bir gstergesidir. Bir yogin ve yogini iftletii zaman, bunu haftalarca sren meditasyon ve ayinler izler ve bu birleme aslnda bir meditasyon s recidir. Ayn Jnana Yoga'daki gibi, akl dncelerden ar np skunete ulaana dek egonun kabuklarn soyar, by lece balangta imajlar ne kadar karmak olursa olsun, Tantrik Yogann imajlar, genelde bir hilikle sonlanr, e kilsiz, imajsz, temiz bir bilincin deneyimi. Karmak imajine ediin ilk aamas "kaba meditasyon" (Sanskrite, sthula dhyana) olarak adlandrlr. Klsik bir Sanskrit me tin olan Gheranda Samhita'dan alnan aadaki iki rnek, henz kaba devresinde olan meditasyonlara aittir. Bunlara gre Tantrik Yogi'nin ilerlemi imajine etme gc deerlen dirilebilir. "Gzleri kapanm olarak, brak onu medite etsin, n91

Tantrik meditasyonda imajlar, ounlukla olaanst karmak aamalar gsterirler. Karmak mandalalar, gz ler kapal olarak btn ayrntlaryla imajine edilmekle kal mazlar fakat iinde aktif bir psiko-dramann topland ka labalk sembolizmin anlalmaya balamasna yardmc olurlar.

90

Meditasyon
k kalbinin bulunduu blgede bir kevser denizi var; nk bu denizin ortasnda deerli talardan yaplm bir ada ve toz haline getirilmi prlanta ve yakutlardan olumu kum var; nk evresinde tatl ieklerle ykl kadamba aa lar, aalarn yannda, bir set gibi, iek veren aalar dizisi var; nk bu ieklerden gelen gzel kokular her tarafa yaylyor. Brak yogi bu bahenin ortasnda gzel bir kalpa aac bulunduunu ve Vedalar' gsteren drt dalnn da iekler ve meyvelerle dolu olduunu hayal etsin. Orada b cekler vzldyor ve guguk kular ark sylyor. Brak bu aacn altnda kymetli talardan yaplm bir pltform, pltformun stnde mcevherlerle bezenmi bir taht ve tah tn zerinde de gurusunun rettii ilahn oturduunu hayal etsin. Brak, bu ilaha uyacak ekil, ss ve aralarla meditasyon yapsn. Bu ekilde meditasyon sthula dhyana'dr." Baka bir yntem: "Brak yogi ' bin yaprakl lotusun' (beyin) rtsnde, on iki yaprakl kk bir lotus bulundu unu hayal etsin. Beyaz renkte, ek parlak, ha, sa, ksa, ma, la, va, ra, yum, ha, sa, kha, phrem, isimli on iki bija (to hum) olan bir lotus. Bu kk lotusun rtsnde bir gen oluturan izgi; a, ka, tha vardr, bunun as ha, la, ksa olarak adlandrlr. Bu genin ortasnda pravana Om bulunur. Ve brak, burada nada ve bindu ile gzel bir oturu lacak yer olduunu hayal etsin. Bu oturacak yerde iki kuu ve bir ift tahta sandalet vardr. Brak, orada iki kollu, gzl, beyazlar giymi, sandal aac macunu srnm, be yaz ieklerden bir elenk takm olan guru devay (koru yucu ilah) hayal etsin; gurunun solunda kan krmz renkli Sakti durmaktadr. Bu ekilde guruya, sthula dhyanaya ulalr." Yoginin koruyucusu (tutelary) ilah veya ilahe, Tantrik Yoga'da en tutulan hayaller olup, egzotik zenginlikler orta snda hayal edilir. Kaba meditasyon, daha stn aamalar olan parlak ve kusursuz olarak adlandrlan iki ekle dnr. Sanskrit dilinde jyotir veya tajo dhyana ve suksma dhyana denir. Bi92

Blm 6 rinciye rnek olarak, hareketsiz, gzler kapal oturup, ekil lendirmeden, parlak bir k olarak Brahman' imajine et mek gsterilebilir. Brahman' grnmeyen kozmik bir enerji olduunu dnerek meditasyon ise ikinciye rnektir. Grsel meditasyon, karmaklktan berraklk ve bo lua, kabalktan, parlaklk ve kusursuzlua ynelir. Bunun gzel bir rnei, Tibet'in ller Kitab'nda bulunur: "Senin koruyucu ilahn kim olursa olsun, ounlukla bir ekil ze rinde meditasyon uygula - grnr olmakla beraber, gerek ten var olmayan, sihirbazn ortaya kard ekiller gibi, sonra koruyucu tanr imajn, kol ve bacaklardan balaya rak hibir ey kalmayana kadar eriyip kaybolmaya brak ve kendini ' parlaklk ve kusursuzluk' durumuna getir ve bir sre bu durumda kal. Gene koruyucu ilah zerinde meditas yon uygula ve tekrar parlak k zerinde meditasyona dn; bunu srayla uygula. Sonra, etraftan balayarak kendi zih nini sonuna kadar yava yava eriyip gitmeye brak." Baka kltrlere bal olan kiiler bu teknii, koruyucu tanr yerine setikleri baka bir imajla deitirebilirler. GRSEL MEDTASYONUN DER EKLLER Bir Ik rts: Herhangi bir Batl meditatr, karmak olmayan Batl teknikleri kullanmaldr. Ik rts ynteminde, gz leriniz kapal olarak oturup, parlak berrak bir n tm be deninizi rtp banz sardn imajine edersiniz. Bu belki de, tm imajinasyon egzersizleri iinde en basitidir ve byk bir skunete kavuturur. Billur Gibi Su: Basit bir grsel meditasyon teknii ekli de yledir: Hareketsiz ve gzleriniz kapal olarak oturup, bedeninizin her bir parasnn, batan balayarak ilerleyen berrak su ile dolduunu dnn. Ardndan, su, boazla mide arasndaki boluu yava yava doldurur. Sonra kollar ve bacaklar,

93

Meditasyon
omuzdan p a r m a k ularna ve pelvisten ayak p a r m a k l a r n a k a d a r dolar. Bu serin temiz su yava yava o t u r d u u n u z oday da t a b a n d a n t a v a n a dek doldurmaya balar. Meditasyonun ikinci aamas, imajine edilen bu olay larn geriye doru oluudur. Su, yava yava t a b a n a doru odadan boalr Yine su yava yava bacaklar, beden ve b a t a n ekilir. En son kafadan kaybolur. Bu noktada sahte ego giderek, temiz ve saf varlk kalabilir. akralar: Meditasyonun anlalmas g formlarndan biri de, kuyruk sokumuyla ban tepesi arasnda yldzlar gibi yer lemi akralarn, yani enerji merkezlerinin imajine edilme sidir. nsanda yedi t a n e akra vardr. Herbirinin bir grsel sembol ya da yantra's, bir ses sembol, yani m a n t r a ' s vardr. Sembollerin ekilleri, dnda ikiden on altya k a d a r lotus yapra bulunan dairelerdir. Her akrann kknde bir harf ve harfin taycs egemen bir renk; b u n u n egemeni olan t a n r ve tanra ya da shakti ve y a p r a k l a r d a yazl Sanskrite harfler vardr. Ruhsal glerle akralarn h e r biri arasnda balant vardr. Geleneksel olarak meditasyona, bedenin en aa ks mnda ans ile genital organlar arasndaki akra olan Mul a d h a r a ile y a n t r a s n imajine ederek, m a n t r a s m sessizce yineleyerek balanr ve sezgi omurgaya geerek srasyla akralar harekete geirir. Eer meditatr, en yksek mer kezde -kafann tepesinde bulunan bin yaprakl lotusun mer kezinde (Sahasrara)- b u l u n a n gizli enerjiyi uyarmay baa rrsa, ruhsal zgrle k a v u u r . Meditatrler tarafndan merkez blgesinde s ve k duygular ile birlikte bedende gl bir enerji olutuu sylenmitir. majinasyon ve mant r a l a r m t e k r a r l a n m a s n a solunum kontrol (pranayama), zel durular, adale kitlemeleri elik eder. Meditasyonla akralarda harekete geirilen g, Hindu ve T a n t r i k yogiler t a r a f n d a n , Kundalini Enerjisi ya da Ylan Enerjisi olarak adlandrlr. Taoizm ve Sufilik'te ise 94

Blm 6
bedende enerji merkezleri anlamna gelen baka isimler kul lanlr. rnein Sufilik'te Kalp gz, gs akras (Solar Pekss) 'n sembolize etmektedir. Bu t r almalarda de neyimli bir retmenin rehberlii gereklidir. Kiinin, kendi liinden kundalini fenomeni yaad durumlar da olmutur. Hayaller: Yukarda anlatlan imajine etme ekilleri, hayallerle kartrlmamaldr. Hayaller ve armlar gibi, istem d psikolojik eylemler, meditasyonu saptrc olarak karlanr ve bu nedenle meditatr bunlarla, dier saptrclarla olduu gibi uramaldr. Bu da, isteksizce karlanarak, dikkat ve ilgiden yoksun braklmalar demektir. Bylece ho kar lanmayan bir konuk gibi abucak giderler. Grsel Meditasyon in Uygun Objelerin Bulunmas: Meditatr kendisi iin en anlaml olan ekil ve sembol leri semelidir demeye bile gerek yoktur. D o u n u n y a n t r a ve m a n d a l a l a r , b u n l a r n a n l a m l a r n a yabanc olan herhangi bir Batl iin bir zellik tamaz. Bir Tibetli monk iin, bir insan kafatas ok anlaml bir meditasyon objesidir, fakat pek ok Batl iin bu rpertici bir seimdir. Dindar bir Hristiyan iin ha en iyi y a n t r a d r , fakat dier pek ok desen, s a n a t eseri, obje meditatre gerekli et kiyi yapabilir. Dou sanatnn meditasyona olan katklarn grdk. Bat sanat iin durum nedir? nl ya da nl olmayan pek ok sanatnn almalar arasnda sembollere rastlanr. Bu t r eserlerin, m u t l a k a orijinallerini grmek gerekmez, bir ki taptaki yaynlanm fotoraflarn grmek yeterlidir. Kii resme btnyle bakabilir ya da iinden anlaml bir ayrn ty seebilir. Bir para ya da renkli bir nokta, renk k a s i n a olmaya yeterlidir. Eer Andre Malraux'un "nsanlarn gre mediini s a n a t gsterir: Kutsal, doast hayaller -bunlar yalnzca sanat yoluyla grlebilir" inancn paylayorsanz, s a n a t eserleri sizin iin meditasyon objesi olarak ayrcalk 95

Meditasyon
kazanr. Doa ile Birleme: Doa, grsel meditasyon objeleri salayan en zengin kaynaktr. Doa objeleri dindar ya da deil, herkes iin an lam tar. Her obje, bir semboln titreimine sahiptir. Her aacn ya da yapran, her kayann ya da tan, her tepenin, her otun arkasnda kii, dnya tarihini, varln ve varolu un srlarn hisseder. Doaya dalmak, ruhun en hassas tel lerini titretirir. Meditasyon objesini doadan seip de, Walt Whitman'n dedii gibi, "tabiatn iinde huzurla olmak" duygusunu yaamamak zordur. Doann baz deerlerinin meditasyonundan "doa ile birlemeye" ve mistie ulamaya adm atmak doaldr. Dou ve bat mistisizmi zerinde geni incelemeler yapm olan Alman Profesr Rudolf Otto (1869-1937), doa mistisizmini yle anlatt: "Doann btnl iine dalm olmak duygusu, bylece doal olan eylerin zelliklerinin, garipliklerinin, insann kendi iinde duyulmasdr." Doa mistisizmi bazen "da dnk mistisizm" olarak adlandrlr. W.T. Stace, Mistiklerin retisi adl eserinde yle der: "Da dnk olan mistisizm d dnyaya bakar ve tm duygular da dndrr, arad "Tek"i orada bulur. eri dnk olan yol ise, kendini inceleyerek, "Tek"i kendi iinde, insan varlnn znde arar... Da dnk mistik, fi ziksel duyularla ayn aalar, tepeler, masalar, sandalyeler ve bizleri alglamaya devam eder. Fakat kii, bu objelerin, birlii yanstacak bir ekilde deitiini grr. Tanr her eyin iinde vardr ve her eyden stndr. Bu bak asndan doa ve evrene baklarak, yazlm pek ok iir vardr. nl bir Sufi olan Mevlna Celleddin Rumi yle demitir: Gne nda toz benim, gnein kresi ben. Toza kal diyorum. Ve gne na yuvarlanmaya de vam.

'Blm 6
Sabahn pusu benim. Akamn rzgr ben. Korunun hrts, denizin uuldayan dalgalar benim. Geminin direi, dmeni, dmencisi ve gemi benim. Mercan kayal benim, onun zerinde kurduu. Hayat aac, dallarndaki papaan benim. Sessizlik, dnce, dil ve ses. Fltn sesi ve kiinin ruhu benim. Tataki kvlcm, altn ve metaldeki parlt benim. Kandil ve etrafndaki kanat rpan kelebek, Gl ve onun kokusuyla sarho blbl, Varoluun zinciri, krenin emberi benim, Yaratln, ykseli ve dlerin terazisiyim. Olan da olmayan da benim. Ben - O bilen sensin, Celleddin, O syle - Her eyde ruh benim. Svetasvatara Upaniad'dan alnm olan aadaki ila hi de ayn ruhu tar: Ate sensin, Gne sensin, Hava sensin Ay sensin, Yldzl sema sensin, Hepsinin yaratcs Yce Brahman sensin! Kadin sensin, erkek sensin, Delikanl sensin, gen kz sensin; Bastonuyla sendeleyerek yryen yal sensin; Her yerde senin yzn. Siyah kelebek sensin. Krmz gzl yeil papaan sensin, Gkgrltl bulutlar, mevsimler, denizler sensin. Balangc olmayansn sen, Zamann tesinde, uzayn tesinde. Yaratan sensin, dnyay.

96

97

Meditasyon
Grsel meditasyon iin, doa objeleri, modern kentlerde yaayan kiilerden esirgenmedi. Doay arayan gz; talan, yapraklar, imeni, suyu, rzgr, yamuru, gne n, gkyzn kolayca bulabilir. En g durumda bile bir saks iek krlar, bir bardak su dereleri, glleri, denizleri ve her hangi bir ey gkyzn temsil edebilir. "SEVNTEN AIRMAK' Kentte de, iir ve dz yazlarn birounun belgeledii gibi, mistisizm vardr. Victor Gollancz, "Deerli Timothy" adl eserinde bize sradan bir kapnn, nasl anlatlamayacak bir sevin uyan drdn anlatr: "1942 yl yaznn bir leden sonras, otomobil kulbndeyim ve gzlerim bir kapya takld. Dnyadaki her eyin olduu gibi, bu kap da kk ve byk panelleri ve tokma ile sradan bir eydi; fakat bu kapnn grn, sesi ve varl, beni anlatamayacam bir sevin ve hazla doldurdu. Ayn leden sonra, ayn kulpte kapdan dar k bahesine bakarken, birdenbire yeil, ho bir bitki gr dm ve onu, kendisini tanmann hazzyla selmladm." C.S. Levvis, byle anlara ok nem verir. Varoluun modern psikolojisinde buna "dorua ulama" denir ve ge nelde ar sevin anlar olarak kabul edilir. Byle anlar, eer ans varsa, kiiye mr boyunca bir ya da iki kez ba lanabilir. Bunlar kendiliklerinden olurlar, istee bal ola rak oluturulamazlar. Fakat, byle haller grsel meditasyon yoluyla balatlabilir ya da gelitirilebilir. NCEDEN TASARLANAN VECT HAL J.C.Powys (1872-1963) felsefe yorumu konusundaki kitaplarndan biri olan "Elementalizm"de u mesaj vermek tedir: "Yirminci yzyl yaamnn -zellikle kent yaammn-

Blm 6 bask, gerilim ve d krklklar en iyi ekilde ve frsatlar el verdike, cansz varlklarn -kaya, ta toprak v.s.- meditasyonu ile giderilebilir. Meditasyon ve yaam, aslnda zevk alnacak bir eydir. Bu zevk herkese aktr; beton ve cam dan bir ar kovannda oturan kentli memurdan doa ile da ha yakndan ilikisi olan ifti ve denizciye kadar..." Povvys'in "Mutluluk Sanat" zerine yazlan kitaplar yllarca ilgisizlikle karlandktan sonra imdi, yeniden ya ymlanmtr. Kendisi basit, sade eylerin meditasyonunu her zaman nermitir ve "Yalnzlk Felsefesi" eserinde bu meditasyonu nceden amalanan vecit hali olarak adlandr d. Bu teknik, sekizinci blmde anlatlm olan Soan Oyunu'nun bir eklidir. Fakat Soan Oyunu'nun, varoluun esas olan hilii -yokluu- bulmak iin, kiinin kendi iine derinliklerine- bakmak ynnden ok etkili olmasna karn, Powys yalnzca grsel konsantrasyonun bys ile ilgilenir. Bununla, en sradan bir obje bile, iinden gelen ve anlamlar la dolu bir kla aydnlanabilir. J.C.Powys, 'nsanlarda srekli olarak, kendi durumu nu dnme eilimi vardr; kii kendi kendine dnr, 'ite buradaym, yaamm ne kadar zor geiyor; ya da tersine, her ey ne kadar gzel' gibi. Bu dnceler, aslnda olmas gereken 'insann kendi kendini hatrlamas -farknda ol mas-' deildir. Farknda olma hali, gnlk yaant iinde, olaylarn ve gerilimlerin etkisiyle ve bunlara an balanlmas nedeniyle, hemen hemen yok denecek kadar ksa sre ler iinde meydana gelir." der ve yle devam eder: "Bir kimseyle konuurken ve kendimizi aktif olarak uyardmz srelerde bile kendimizin farknda olmalyz. Bu hal neleri iine alr? u dakikada akp giden dncelere bakn. Basklar ve uralan incelerseniz, ounlukla para skntlan ve gnlk endielerle ilgildirler. Bunlan da kena ra itin. Ardndan duygusallmz bizi uratrmaya balar: 'Beni sevmiyor, beni aldatyor. nsanlar beni anlamyor. Onun hakknda ne kadar yanlmm. Byle bir insan sev mekle ne kadar aptallk etmiim, v.s... gibi."

98

99

Meditasyon
"Btn bunlar zihninizden karn ve tm kiisel reka betlerden, ihtiraslardan, bencilce duygulardan kurtulun. Geriye ne kald? Sevdiiniz insanlar hakknda, birka kederli, zlem do lu, ac, umutsuz, fkeli kayglar. Bunlardan da kurtulun. imdi ne kald? 'Hibir ey... sadece hibir ey. Benimle konutuunuz zaman kafam bombotu.' Fakat kapnn kenarna bakyordunuz. 'yle mi? Evet, yle. u garip n oraya d ek lyle bylendim. Kendi kendime beni, neyin ok eski bir e yi dnmeye ynelttiine ayordum.' Bu iki eyin -bombo kafanz ve kapnn yanndaki k- zn karn, bilinmeyen varolua ularsnz. Bu kendinin, kendin-olmayanla kar lamasdr ki, srra en fazla yaklatmz bir haldir." Bizim grmze gre yukardaki meditasyon uygula masnda bir tek hata vardr. "Basit grsel dikkat," konsan trasyonu uygulanrken "neyin bana bunu dndrdne, ardm" durumu, olmamalyd. Bu dnce, kap zerine meditasyon tamamlandktan sonra gelmeliydi. SEVEN GR Underhill (1875-1941) inanl bir Hristiyand ve Hristiyan mistikleri zerinde nemli incelemeler yapt. Aada verilen "Seven Gr" teknii, onun "Mistisizm Kitab"nda yer almaktadr. Burada plak bir dikkat konsantrasyonu devaml olarak baktmz objenin varln ve oluunu g lendirir. Sbjektif duygusal bir faktr olan 'sevgi'yi tanta rak, meditasyona enerji ve anlam katar. Doulu statlar, sevgi, meditasyon sezgisi yoluyla kendi ahengini gelitirir derler. Kendisi, "Dikkatimizi eken obje houmuza giden her hangi bir ey olabilir; bir resim, bir heykel, bir aa, bir tepe, byyen bir bitki, akan su, kk canllar" diyor. yleyse setiiniz eye bakn. stemli olarak, fakat 100

Blm 6
skunetle dnyadaki saysz dier grnmlerden gelen me sajlar geri evirin; bylece dier btn objeleri bilin ala nndan kararak, tm dikkatinizi bu tek seven gr ilemi zerinde toplayn. Dnmeyin fakat kiiliinizi ona doru aktn, brakn ruhunuz gzlerinizde olsun. ok gemeden, alglamann bu yeni yntemi, d dnyada beklenmedik ni telikleri ortaya karacaktr. lk olarak, kendinizde garip ve derinleen bir skunet, zihinsel aceleciliinizde bir yavala ma sezeceksiniz. Sonra baktnz eyin varlnda bir g lenme, niteliinde bir ykselme olduunun farkna varacak snz. Siz tm bilincinizle ona yklenirken, karlk bir akm sizinki ile buluacaktr. Sanki onun yaam ile sizinki, sje ile obje arasndaki engel eriyip kaybolmutur. Gerek bir birleme sanatyla, onunla karrsnz; onun varlnn gize mini ok derinden ve unutamayacak ekilde bilirsiniz, fakat umut ettiiniz ekilde asla anlatamazsnz. Grdnz gibi, bir dikenli alnn kutsal nitelii var dr; benekli bir tavuun ycelii. Daha byk yoldalarmz; aalar, bulutlar, rmaklar bizi gl srlara eritirir... ha yat, hayata konuur, yzeydeki zekya deil. Yzeydeki zek sadece mesajn doru ve gzel olduunu bilir, daha faz la deil. HER EY BR YANTRADIR nceden amalanan vecit hali ve seven gre benze yen bir ey, gndelik bilinleri de tmyle kusursuz varolu la dolu olan mistisizm statlarnda -kendiliinden ve istemli bir ar olmadan- olur. C.E.Montague, "Bir Yazarn Meslei zerine Notlar" adl eserinde yle yazar: "Eer ekil, maddenin, ulaabilece i en yksek noktaya erimesini salyorsa, madde de, ek lin iinde ekil deitirme yeteneini uygulayabilecei tek eydir. ok kusursuz bir resim ya da kitapta, hi madde kalmam olabilir. Burada olan, ounlukla maddenin atl m olmas deildir, fakat formla kaynamayan bir madde 101

Meditasyon
krnts bile kalmamtr. Rafael'in Hz. Meryem tablosunda hemen hemen hi boya paras yoktur, fakat pek ok boya vardr... Meditasyon, byk statlarnda kantlarn grd mz gibi yle bir noktaya ular ki, Shakespeare'le 'sade szcklerin', Rembrandt'la 'sade boyalarn' deitii gibi s radan eyler deiir. Resim yapmakla benzeti gzel bir rnektir, nk byk sanatlar, dnyaya zg objeleri, gzelletirmeler yapmadan aktarrlar. Van Gogh'un resim yapmas ya da herhangi bir sandalyeyi boyamas 'sadece boya' deildir. Ayn ekilde grsel meditasyon derinlie ula t zaman, her ey artk 'sadece ey' deildir, yantra olur. yleyse meditasyon yapan kiinin bakt her ey onun gznde aslna dnr denebilir. Genelde, bu noktada ar tk mistik birlie ulalr. Ramana Maharshi, "Her szck bir mantradr" der. "Bakabildiiniz her obje bir yantra"dr da diyebilirdi. nk mistikler yle bir aamaya ular ki orada her obje anlam kazanr, her ey sembolleir ve temizdeki geree ynelir. R.L.Nettleship yle yazar: "Gerek mistisizm, her eyin ol duu gibi olmad, olduundan baka bir ey olduu inan cdr." Grdnz her eyin kapsaml semboller olduunu bilirseniz, zel semboller aramanza gerek kalmaz. Hibir obje, grsel meditasyon iin deersiz deildir. Bu davrann izleri belirli sanatlarda bulunur. Kandinsky yle yazar: "Cansz olan eyler de titreir." On be dakika ya da daha uzun sre baklan bir obje nin, neden grsel meditasyona etkili olabilecei konusunda, daha gereki bir neden de vardr. Herhangi bir szck ya da sesin zihinsel etkisi olabildii gibi, normal bir meditasyon sresince devaml olarak bakabildiimiz bir ey de rahatlama-geveme balatr ve "zihinsel arnma" dediimiz hali oluturur. Bu psiko-fizyolojik sonular mistiklerin akla malar ve entelektellerin syledikleri ne olursa olsun, birer gerektir. " Fakat mistikler kendi deneyimlerine dayanarak, "bak102

Blm 6
mann" bir mistik boyutu olduu zerinde dururlar. Direkt olarak grmenin, tanmann, zel bir yolu olduunu syler ler. Mistik deneyim, baz aratrmaclar tarafndan allm kavramlar ve koullar andan szlmeden dorudan bir alglama ekli olarak dnlr. Azize Teresa da yardm clarna yle demiti: "Sizden, yce ve aratrc bir dnce ekli beklemiyorum, sizden bakmanz istiyorum..."

103

Blm 7 Blm 7 DNLEME LE MEDTASYON kaynaklar bakmndan ok zengindir, yeter ki siz, ii tebileceiniz bir uzaklkta rahat ve sakin bir yerde meditas yon uygulayn. Gelgit halindeki denizin kyya vuru sesi, doa ritimlerine kar hassas olan kiinin kulana holana ca bir ses getirir, ayn zamanda gl bir semboldr. Hare ketli su dier uygun sesleri de oluturur; alayan, dere, ne hir, emenin damlamas, elle, yamurun sesi, v.s. Eski Yoga kitaplar ellelere, nehirlere, gllere yakn bir yerde meditasyon yapmay, sala ve zihinsel skunete gtrmesi asndan nerirler. Bugn byle yerlerdeki havann negatif iyon konsantrasyonunun yksek olduunu, bunun da zihni mize berraklk getirdiini biliyoruz. Austos bceklerinin t, anlann vzlts, baz bceklerin cvlts ve dier doa sesleri, kolaylkla meditasyon iin konsantrasyon kayna olutururlar; kularn t kulak iin byk bir zevktir, fa kat insan bir tyl arkcnn, yirmi dakikalk meditasyon sresince ark sylemeyi srdreceine gvenemez. Ayn ekilde rzgrn yksek otlar ve kamlar bir arp gibi kul lanarak kard mzik kulaa byk bir zevk verir. Zeami'nin szlerini okuyalm: Bitki ve aa, Toprak ya da kum, Rzgnn uultusu ve sularn grldeyii, Her biri, iinde evreni kucaklar; Dou rzgrlaryla dalgalanan bahar ormanlar, Nemli imenlerde vzldayan sonbahar bcekleri, Her biri bir iir deil mi? Bazen, grsel ve iitsel meditasyon birlikte uygulanabi lir; gne nn su zerindeki prlts ve hareketli suyun sesi; bir kuun grnm ve sesi gibi. Amerika'da demiryolu geitlerinde kullanlan iaretlerin dedii gibi: Dur! Bak! Din le! Burada dinleyi ile yaplan meditasyonda yine basit temel kural izlenmelidir. Hareketsiz oturun, sessiz ve yava 105

TEMEL TEKNK 1. Grlt, ses v.s.nin dikkatinizi datmayacak uzak lkta olduu bir yerde meditasyon uygulayn. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava ve dzenli olarak, burun delikleriniz den aa karnnza doru soluyun. 4. Meditasyon sresince kalacak olan, ho ya da ntr bir iitme uyars salayacak herhangi bir sesi, sessizce din leyin. 5. Aklnzdan gelip geen dnce ve armlar da iermek zere dikkat dalmalarna kar rahat ve pasif bir davran uygulayn. "Sesi" yitirdiinizi fark ettiiniz zaman, dikkatinizi yavaa geri, yeniden sese evirin. Bunu rahat ve pasif davrannz koruyarak yapn. Meditasyon uygulamaktan beklenen tm sonulan al makta, devaml bir sesin pasif olarak farknda olunmasdinlenmesi, bir objeye bakmak kadar etkilidir. Meditasyon sresince gzleri kapal tutabilme ynnden byk bir ko laylk salarsa da, duyarak meditasyona uygun sesler, gr sel meditasyona uygun objeler kadar bol deildir. Biraz son ra, Doulu meditatrlerin her zaman bulunabilen sesleri dinleyerek bu sorunu nasl zmlediklerini greceiz. UYGUN SESLER Bir saatin tklamas ya da bir trenin yolcular tara fndan iitilen ritmik tekerlek sesi, dinleyerek yaplan medi tasyon iin uygun olan seslere iki rnektir. Doa uygun ses 104

Meditasyon
soluyun, sesle pasif bir halde ilgilenin ve dikkat dalmalar n fazla nemsemeden giderin. TEN GELEN SESLER DNLEY Yzlerce yl nce Hintli yogiler, her zaman zerinde meditasyon yapmaya uygun bir ses bulma sorununu zmlediler. Daha nce, solunum sistemimizin her an iin hazr olan bir meditasyon objesi oluturduunu grdk; Hatha yo giler ise kulaklarn elleriyle kapatarak, bedenleri ve kafa lar iindeki, genelde fark edilmeyen sesleri dinlerler. Birok benzerleri gibi psiko-fizyolojik kontrol uygulayan Hatha ekolnn anahtar kitab olan Hatha Yoga Pradipika, "imizdeki sesleri (nada) dinlemeye almak kusursuz bir bilinlilik iinde mutlu bir kayboluun deneyimi olan samadhi haline gtrr," der. Kitap, bu yntemi yle anlatr: "Kulaklarn parmaklaryla tkad zaman, bir muninin (hikmetli kimse) iittii ses, zihin bunun iinde sarslmaz bir duruma gelene dek zenle iitilmelidir. Bu ses pratiinin uygulanmasyla, dier btn d sesler susturulur. Balan gta, iitilen sesler ok eitli ve ok yksektir; fakat pratik ilerledike daha kusursuzlamaya balarlar. Birinci aama da sesler dalgalanrlar, dmbelek alnyormu gibi grlerler ve mgrdarlar. Orta aamada, deniz kabuundan yaplm borunun ya da ngraklarn kard seslere benzerler. Son aamada ise nlamalar, flt ve arlarn kard sesleri andrrlar. Bu eitli sesler bedende oluuyormu gibi duyu lur." Teknik, sol kula sol elle, sa kula da sa elle rte rek gzleri kapamak, hareketsiz oturmak, sessiz ve yumu ak solumak ve iten gelen sesi pasif olarak hissetmektir. Zihin tm d seslere kapatlr. Kulaklar tkal ve gzler ka pal olarak ieriden gelen sesler dinlenirken dikkat kolay lkla ie dner. Okuyucular sadece kulaklar ve gzleri kapamaldrlar, burun deliklerini deil. Giderek gelitirilen ileri aamada 106

Blm 7
Hatha Yogileri, nadalar dinlerken dakikalarca soluklarn tutabilirler. Deneyimli bir retmen tarafndan zel olarak altrlmadka renciler bunu denememelidirler. Genelde meditasyondan soluu tutarak deil yavalatarak yararla nlr. nceleri deneyimlenen i seslerin, sonraki deneyimlerle karlatrldklarnda kaba ve yksek olduklar grlr. Es ki Sanskrit yazlarnda bunlar, okyanusun grltsne, gk grlemesine, dmbelek ve trampet seslerine benzetilmiler dir. Pratik ilerledike bu sesler daha ok flt ve ar vzlda masna benzemeye balar. Bu benzetiler olduka hayali ol makla beraber, iki kar ses grubu arasndaki fark gster mek iin kullanlmtr. Solunumla meditasyon, grsel medi tasyon, derinden dua etmek, mantra ile meditasyon uygula malarnda geerli olan prensipler burada da geerlidir. Meditasyonun merkezi olarak kullanlan uyarann giderek kusursuzlamas gerekir: Kabadan inceye, solumaktan soluk ol maya, kat objeden "imaj sonrasnn" soyutluuna, dnce den dncenin kaynana, yzeysel zihinden varoluun zne geitir. Beden ve kafa iindeki sesleri ilk kez dinleyi, all mam bir deneyim olabilir fakat bu sesler, kendi kendile rine asla sonu deildirler ve eski Hatha Yoga metinlerinde ki gzel szlerle kandnlmamalyz. Meditasyon sresince, i seslerle dardaki iitme fenomeni arasndaki benzerlikleri aramakla meditasyonu duraksatm oluruz; halbuki ama plak bir dikkatle dinlemektir, dnmek deil. IKMAYAN SES Kusursuz sesler, bilinte hissedilir; onlar artk ilk ba taki kaba sesler deildir. Zamanla grsel objelerin, imajda kusursuzlap soyutlatklar gibi, i sesler de hepsinden da ha derin bir ses olan 'sessizliin sesi' ne ulaana dek kusursuzlarlar. Klasik Hatha Yoga metinlerinde bu 'kmayan ses' ya da 'kalbin sesi'dir. Zen'in koan meditasyonlarn bi107

Meditasyon
tenlere, 'bir elin sesi'yle ilgili koan hatrlatlabilir. Ernest Wood, Yoga kitabnda; " seslerin iitilmesi kendi bana sonu deildir, sadece duygularn da alma isteklerini ve akln da dnmesini nleyen, ie dnk bir dikkat konsantrasyonudur" diyor. Dzenli bir uygulama so nucu bu pratik baarya ulat zaman, btn seslerin so nuncusu iitilmi olur. Kaybolup giden nceki seslerin yerini bu kalpten gelen ses (anahata) alr. Hatha Yoga Pradipika, "Zihin kendini ilk nereye takar sa, oraya yerleir ve sonra iinde absorse olur," der. Tpk arnn, tatl usareyi emerken iein kokusuna aldrmad gibi; bylece nadaya absorbe olan zihin, zevk alnacak ob jeye kar istekli olmaz. Fil gibi, elence bahesinde dola may alkanlk edinmi zihin, anahata nadann keskin vendiresi ile denetim altna alnmay hak etmitir. Nada nn tuzana yakalanm olan zihin btn aktivitelerinden vazgeer ve kanatlar kesilmi bir ku gibi hemen durgun lar. Yoga aleminin isteklileri, akllar balarnda ve dier kayglardan uzak olarak anahata naday iitmenin pratiini yapmaya balamaldrlar. Nada, zihni yakalamak iin ku rulmu bir tuzaktr ve buraya yakalanan zihin, tuzaa ya kalanan bir geyik gibi ldrlebilir. Zihin cvas, nadann slfryle kirelenerek hareketliliini kaybetmitir ve Brah man'n akaas'nda desteksiz olarak dolar. Zihin bir ylan gibidir; naday iitince tm kararszln unutur ve bir yere kamaz. eriden gelen sese konsantre olmann getirdii zihinsel barla meditasyon yapan kii kusursuz bilinci renir. MZK VE MEDTASYON Prof. Wood anahata sesini, bir Hintli arkadann ken dine szn ettii 'Vina'nn zarif mzii'ne benzetir. "Dinle diiniz srece baka hibir ey dnemezsiniz," der ve ek ler: "Herhangi bir mzik damarlarmuzdaki kan hareketlen dirir ya da yattrr veya bize bir yk anlatr ve baz hoa

Blm 7 giden sakin sahneler veya hareketler hatrlatr; fakat bura da mzikten baka hibir ey yoktu, sadece mzik." Anaha ta seslerinin nitelii budur. Spiritel sesler olarak anlalr ve deneyimlenirler. Bat mziinin de -hi olmazsa bir ksmnn- dnce lerden arnm, sadece "olma" halini oluturacak kudreti vardr. J.V.N. Sullivan'n tannm eseri "Beethoven'de be lirttii gibi, bu seslere duyarl olan kimseler zerinde mzi in, stn bilince ulaabilmelerini salayacak etkileri var dr. Beethoven, sanat, bilgiyle -gerekle- balant kurmay renme yolu olarak grmtr. Bu dorudur... Sanat kii stn bir tecrbeler kombinasyonunu ortaya karmaktadr. Bu deneyim bilim alannda yeri olmasa da, gerekteki fak trleri kapsayan bir anlaya sahiptir. Demek ki bir sanat almas retici olabilir. Hakikaten bir "aklama" olabilir. Byk sanatnn "stn bilinci" yalnzca, deneyimlerini d zenleme yeteneiyle deil, ayn zamanda deneyimlere sahip olmasyla tannr. Onun dnyas, gerekle olan ilikisindeki derinlik ve onu dzenlemesindeki kusursuzluk ynnden, herhangi bir kiinin dnyasndan, herhangi bir kiinin dn yasnn bir kpeinkinden olduu kadar farkldr. nsan mzikal seslerin ortaya k eklini (fleyerek, vurarak, srterek) dnrse, mziin, kiinin bilin durumlaryla nasl iliki kurabildiini anlamas ok zorlar. Fakat bir konserde ya da evde mzik dinlemek ok rahatlatc ve in san tazeleyicidir. ounlukla hareketsiz oturup, yavaa nefes alarak dikkatinizi kolayca seslerde toplamanz bunun nedenlerinden biridir. Bu demektir ki, mzik dinlemek bir tr meditasyon yapmaktr. Grlt ya da askeri mzik me ditasyon iin uygun bir seim olmaz., fakat okuyucularn ou dier tr mziin yattrc, sakinletirici kudretini tanrlar. MSTK SESLER Margarita Laski, "Vecit" adl kitabnda belirttii gibi,

108

109

Meditasyon
kiilere sevinle cotuklar anlar hakknda sorularna ald yantlardan, en sk ve en etkili haz kaynann mzik oldu unu rendi. Walter Pater (1839-1894) Rnesans adl eserinde, "Btn sanat her zaman iin mzik koullarna dnk ola rak esinlenir" demitir. Btn sanatlar iinde, ruhsal aa malar ile en yakndan ve derinden iliki kuran mziktir. Nasl bir sanat eseri "ruhun i gzn" aarsa, mzik de "i kula" aabilir. E. Underhill, "Mziin srr, onun verdiklerini kolayca kabullenenler tarafndan nadiren sezilir. Buna karn, tm sanatlar iinde bizde evrenin yaam hareketine bir yank uyandrma halini en fazla uyandran, mziktir. Bize, nasl bilemiyoruz, onun ferahlatc hislerini ve esiz skunetini ge tirir. Beethoven gerein sesini duydu ve onu ok az bir ka ypla bizim kulaklarmza ulatrd." Baz Sufi tarikatlar, mistik bilin halini uyarmak iin mzii kullanrlar. Sufi dervileri (mevleviler), mzikle dans ederek bir eit hareketle meditasyon yaparlar. Tibetli yogi ler, ses titreimlerinin bilin zerinde yapt etkiyi inceleyen zel bir alma yaptlar. inde Zen etkisi belirgin olan, Japon "noh" oyunlar mzii "noh" oyunlarnn ozan ve ya zar olan Zeami (1363-1443) 'ye gre "akln kulan amak" amacn tar. in Taoizmi'nin amac, doann evrensel gidii, Tao ile ahenk iinde olma dzeyine ulamaktr. Taoist filozof Chuang Tzu bu amac aadaki satrlarla izer: - Bir mrit, Lu Chu'ya: "stat, sizin Tao'nuza ulatm. Kn atesiz kalabilirim, yazn buz yapabilirim" dedi. Lu Chu: "Sadece grnmez ateten ve grnmez souk tan yararlanyorsunuz. Benim Tao dediim bu deildir. Size benim Tao'mun ne olduunu gstereceim" dedi. - Bunun zerine iki udu akort etti ve birini hole, tekini de bitiik odaya koydu. Ve birinde kung nota ald zaman, kung nota brnde ses verdi; birinde chio nota ald za man, chio nota dierinde ses verdi. nk onlar ayn per110

Blm 7 dede akort edilmilerdi. - Eer bir telin aralm deitirir ve alarsa, sonu yir mi be telin yapt uyumsuz sestir. Evvelce olduu gibi ses vardr fakat anahtar notann etkisi kaybolmutur. SESSZLN GC Bizi iten harekete getiren mziin notalar ve pasajlar arasnda brakt sessizlikler, notalardan daha etkileyici dir. Mistik statlar; seslerde deil, sessizlikte, Tanrya g tren bir eit mzik vardr, derler.

111

Blm 8
Blm 8 BEN KMM (YA DA NEYM)? SOAN OYUNU Kzgn bahvan bard: "Kim olduunu sanyorsun?" Scho penhauer yantlad: "Ah keke bilseydim." Thomas Caryle (1795-1881) seksen yanda banyodan sonra kurulanrken, kurumu derisini ekerek bard: "Bir zavalldan baka neyim ki?" Bilinmeyenlerin en derini budur. Sartre ve varoluu ele alan dier baz Batl dnrler, bilincin niteliklerini ara trdlar ve bir boluk ve varoluun ortasnda bir eit oyuk buldular. Tepkileri, Caryle gibi iddetli bir kzgnlk deil, fakat endie, umutsuzluk ve bir anlamszlk duygusu oldu. Buna karn Hintli, Budist ve Taoist yogiler, Sufiler ve Hristiyan mistikler, yoklua gtren bu ie ynelik yolculuu ve mutlu btnl, ilerindeki cenneti ve anlaytan oluan skunu deneyimlediler. "Bilinmeyenin en derin olduu yer de, gizli ve olaanst olan her eye kap alr" diyen Lao Tzu ile ayn grtedirler. Bu meditasyon, bu kitaptaki dier meditasyon uygula ma ekillerinden, baz meditasyonlarda yeri olmayan 'hak knda dnme'nin istenmesi ynnden ayrlr. Ama bura da, deriden bir dikeni karmak iin baka bir diken kul lanlr. Zek, yok etmek, kesip karmak ve yer amak iin kullanlarak, sonunda dnce kendini aar ve varoluun gerei renilir. Kesip karmak, soan soyup kabuklarn atmaya benzetilebilir. Bu nedenle teknik, Soan Oyunu ola rak adlandrlr. SOAN OYUNU Soan Oyunu, Robert S. de Ropp'un "staf'da szn ettii 'stn Oyun'un bir eklidir. Amac 'uyandrmak' ya da 'aydnlatmak'tr ve amac kurtarl olan 'Din Oyunu'ndan daha stndr. Yalnz olarak, sessiz ve dinlendirici bir yer de dimdik oturarak oynanr. Bu, sezgiyi, egonun grlt ve karmaklnn tesinde bir akla ve kusursuz bilincin na gtrmeyi aratrr. Meditasyon uygulayan, sk bir ormandan, gkyzn grebilecei bir akla adm atm 113

TEMEL TEKNK 1. Grlt, ses, v.s.'nin dikkatinizi datmayacak uzaklkta olduu bir yerde meditasyon uygulayn. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava ve dzenli soluyun. Burun delikleriniz den aa, karnnza doru soluyun. 4. Dikkatinizi iinize yneltip, kendi derinliklerinizde, "Kim" ya da "Neyim" sorusunun karln arayn. Ego-soanm kabuklarn, varln "ben olmayan" eylerini, duygular, zihni, ego kavramn oluturan kavramlar atarak soyun. So nunda kafanzda tm plaklyla "Kim" ya da "Ne" sorusu nu yakalayn. Sorunun kendisi de beraber, egonun btn kabuklar soyulduktan sonra, ortaya kan katksz varolu a yerlein. 5. Meditasyon un dier btn yntemlerinde olduu gi bi; egodan uzak z kiiliinizi izlerken, dikkatinizin dal mas, uzaklamas halleri, sakin ve rahat bir ekilde kar lanp zmlenmelidir. Meditasyon sresince sakin ve pasif bir davran uygulanmaldr, BLNMEYENLERN EN DERN Alman filozofu Arthur Schopenhauer (1788-1860) Dou mistisizmine ilgi duyuyordu ve yryleri srasnda derin meditasyon durumuna geerdi. Bir seferinde parkta, bir iek beinin ortasnda dikilerek konsantrasyona dald. 112

Blm 8

Meditasyon
gibidir. Egoyu eritmek, yok olmak ya da hilie ba emek deildir; meditasyon ustalar bize bunun, egonun tesinde asl benliimizi bulmak olduunu sylerler. Balama nokta s, "Ben Kimim ya da Neyim?" sorusudur. Btn kltrlerin mistiklerinin ilgi merkezi, kimlik ve insan varlnn en gizli zellii konusudur. Ben kimim (ne yim) sorusu zerine meditasyon, Hinduizm, Budizm ve dier byk Dou dinlerinin ruhsal almalar zerine kuruldu. Hindu ve Budist benzerleri gibi, slam Tasavvufular da bu sorunun yantn aratrdlar ve kiinin z benliini (Ben'i) ortaya karmak iin, Soan Oyunu dediimiz meditasyon tekniini kullandlar. Bu meditasyonun var noktas, biz gerekten neyiz, ayn zamanda, her zaman olmu olduu muz nedir sorusunun yantnn ortaya karlmasdr. Ego nun asl benliimiz olduunu dnmek bilgisizliktir ve bu akldan karlmamaldr. zl ve canl bir Suf metni, bu yntemin kusursuz bir zetini verir: Ben beden, deilim Ben duygular deilim Ben zihin deilim Ben bu deilim Ben o deilim yleyse ben neyim? Benlik nedir? O bedendedir O herkesdedir O her yerdedir O her eydir O z benliktir. Ben O'yum. tlahi Bir'lik. Bu meditasyonda, sessiz bir yere oturup kendinize so rarsnz. "Ben" bulunamaz olduunu kantlar, fakat biz onunla yanl olarak zdeleen her eyi alglarz. Her soru ve yant, ego-benliin kabuklarn soyar. Sonunda sonuncu kabuk da karlnca egonun tesindeki Ben'e ularz. 'Ben' olu ya da katksz 'olu'a. Soann btn katlar soyulduu 114

zaman hibir ey kalmaz. Ego ya da aldatc 'ben'in tm ka buklar soyulunca, kalan hibir eydir ki buna mistikler her ey derler. Mutlak Birlik. Ben beden deilim: Bedenin bir ksm, kollar ya da bacaklar kesilmi ola bilir. Bedendeki hcreler srekli olarak onarma ve yenileme eilimindedirler. Fakat "Ben" kol ya da bacaklarn kayb ya da hcrelerin deiimi olaylarndan hi etkilenmemitir. Hatta beynin bir ksmnn zarar grmesi bile 'Ben'e dokuna maz. Bir fotoraf albmne bakarken beden ve yzn yllar boyunca nasl deitiini grrz; buna karn tm bu dei iklikler ve btn dakikalar, saatler, gnler, haftalar, aylar ve yllarn akp gemesi 'Ben'i deitiremez. Ben duygular deilim: "Ben" arnm bilincin ak semasnda, rzgrla s rklenen bulutlar gibi geip giden duygular deildir. Duygu larmz srekli bir ak halindedir. Ruhsal deiimler, oun lukla uyarmadan ve bilinli anlayn onay alnmadan gelir ve giderler. eyler hakknda duygularmz yamz ilerledik e, ama genelde ok ksa zamanlar iinde ve bazen drama tik olarak saatle deiir. Burada zerine 'Ben'i oturtacak gl bir dayanak yoktur. Ben zihin deilim: Zihin nedir? "Ben" zihin deildir. Descartes, "Dn yorum, o halde varm" demi. Ama burada zihni de inceledi imizde deime sezeriz, imajlar aydnlatan k, gerek Ben olmakla birlikte, "Ben", zihnin perdesine gelen giden imajlar geidi deildir. Zihnin dier kapsadklar gibi, pasif olarak gzlemlediimiz dncelerimizle de zdeleemeyiz. Dncelerin nasl olutuuna ve nasl benzeri dnceler oluturduuna dikkat edin. Dncelerin zihinden gelip ge iini, uan bir kaz seyredeceiniz ilgisizlikle seyredin. Pasif sezgi meditasyonda baarnn anahtardr. Dnceler, 115

Meditasyon
allan ilgi ve tepkiden yoksun braklarak sessizleip azaltld zaman ilerleme kaydediliyor demektir. Dnce ler arasnda, saf sezginin at aralklar vardr. Giderek ka tksz bilin nce saniyeler, daha sonra dakikalarca srer; zihin sessiz, fakat uyank ve hazrdr. Yukardaki meditasyon uygulama ynteminin iki ama c vardr. Birincisi zihni yavalatmak, ikincisi de meditatre, "Ben" denilen Sessiz Tank ya da Grnmeyen Gzlemci'yi sezdirmektir. "Ben" zihnin kapsamndakiler olamaz; nk bunlar alglanm objeler olabilirler ancak. Bylece, aslnda her bi rimiz, dnceler sustuu ve zihin, iindekileri boaltt za man geriye kalanz. "Ben" ego deildir, fakat egonun tm katlar soyulduu zaman geriye kalandr. Soann son kat soyulup atld zaman hibir ey kalmaz. "Ben", ey deil dir. eyler grnr, "Ben" ise derinden hissedilendir. Ben o deilim, Ben bu deilim: Gerek "Ben", egonun katlan arasnda bulunan inan ve davranlarla zdeletirilmemelidir. Ne, yaam sahne sinde oynadmz toplumsal rollerle, ne anlarmzla, ne de bilgi birikimimize dayanan kavramlarla. Ego, bedenle gerek olmayan bir zdelemeden oluur; duygular, amalar, atlmlar, sevgiler, nefretler, umutlar, korkular, zevkler, aclar, anlar, fikirler ve zel roller -btn durumlarmz ile yanl bir zdelemeden oluur. Durum gsteriyor ki bunlarn hibiri Ben olamaz. Hepsinin birle iminin de gerek benlik olmad gibi. "Ben" yani z ben liimiz, egonun tesindedir. yleyse Ben neyim? Ben nedir? Ben egonun bir objesi olamaz; bylece, eylerin anla tld yoldan anlatlamayaca ortadadr. Ben, sje-obje iki lisinin stndedir ve zihin tarafndan bilinemez. Fakat me ditasyon teknikleri yoluyla Ben'i fark etmenin engelleri erir ve " ben Ben'i renir." 116

Blm 8
O hepsidir. Mutlak Birlik: Mistiin inand gibi her kiinin gerekli ve hakiki ya radl evrenseldir. "Kim ve Ne?" aratrmas, negatiflik yo lunun bir parasdr. Tanrya, "bu deil, o deil" demekle, yokumsama yolundan ulamann mistik eklidir. "Ben deil" olgusu sonuca ulat zaman kalan "olma yan ey", Ben ya da Hintli Vedanta'nin Brahman dedii, Ev rensel Ruh ya da bilintir. Soan Oyunu, zihni boaltmann bir ekli olup, baz mistiklerin dedii gibi "yokluun yoklukla birlemesinin" de neyimidir. Dier mistik meditasyon yntemlerinin oundan olan ayrcal, bilinmeyen varoluun ortasna yol amak iin zeknn keskin klcn kullanmasdr. USTA OYUNCULAR Bir sporu ya da bir sanat en iyi ekilde baarmann nemli yollarndan biri statlarn hareketlerini izleyip kopya etmektir. Bu soan oyunu iin de geerlidir. Bu blmde, bir ka stadn 'Kim ya da neyim?" sorusunu nasl kovutur duklarn greceiz. Bu bavurunun ne kadar anlaml ve et kili olduu konusu zerinde okuyucularn tepkileri kesinlikle deiik olacaktr. Herkes bu entelektel yaklamn karmaklyla uyum salayamaz; entelekteller de her zaman, tartmann ya da her nl oyuncunun mant ile uyua mazlar. Onlar iin, bu kitabn bir yerinde anlatlan farknda olu teknikleri vardr. Fakat baz okuyucular Soan Oyunu'nu, statlarn oynad ekliyle ok etkileyici ve anlaml bulacaklardr. KENDN TANIMAK Eer, Soan Oyunu'nun en deneyimli nclerine dan mak istiyorsak, Upaniadlar' yazan orman dervileriyle ie balamalyz. lk Upaniadlar'n M.. 800 yllarnda yazl dklar dnlyor. Bunlar, egonun tesindeki Ben'i bul117

Blm8 Meditasyon mak amacyla yazlmlardr. Ben, evrensel ruh, Brah man'dr ve tek, en byk gerektir. Upaniadlar, egoyu arndrp, kendini ya da katksz bilinci tanmak iin "bu deil, o deil" tekniinin yaayan en eski rneklerini verirler. Upaniadlar'da en derin merkez, Ben'in yuvas "Kalpteki yer" olarak aklanr. Upaniadlar'm en eskilerinden biri olduuna inanlan Chandogya Upaniad'n sekizinci blmnde Ben'in nasl ortaya karla bilecei konusunun klsik bir anlatm vardr. Dervi Prajapati, rencisi olan ndra'ya, beden, duygu, dnce v.s. ile olan sahte zdelemeden kurtularak, btn Yogalar'n amac olan ruhsal bamszlk aamasna girmesini retir. JNANA YOGA Kiinin gerek yaradln bulmas tm Yogalar'n amacdr. Bilgi ve Soan Oyunu olarak adlandrdmz meditasyon yolundan bu amaca ulamak, Hintli iin bir Jnana Yoga "Ben'i tanma yogas" eklidir. Jnana Yoga baka Yo ga yntemlerinin dnda kalmaz; -ibadetle ilgili olan Bhakti Yoga, dierkm davranl Karma Yoga ya da bedende haki miyet salayan Hatha Yoga gibi- fakat Jnana Yoga'nn ayr cal, saf varoluun sezilmesi yolunda tm engelleri temizle meye almas ve bunu yanstmasndan kaynaklanr. Jna na Yogiye, saf bilincin n grmesine engel olan mental izlenimler "samskara" arasndan bir yol amas retilir. Hintliler tarafndan ok sevilen Bhagavad Gita'nn bir blm Jnana Yoga'ya ayrlmtr. Tpk zihnin duygulara ve duygularn fizik bedene stn olduu gibi, zeknn da (buddhi), zihne (manas) stn olduunu aklar. Fakat ze kdan da stn gelen, Ben'in tannmas olan, stn bi lintir. Klsik Yoga sezginin bu aamasn "mutluluk bilinci - sat chit ananda" olarak adlandrr. Eer "Ben" beden deilse, ego olmadna gre, demek ki beden hareketlerinden ve ego tarafndan ynlendirilen is temli hareketlerden de tamamen bamszdr. Gita'nn Jna118 na Yoga blmnde Tanr Krina, Arjuna'ya yle der: "Harekette hareketsizlii gren, hareketsizlikteki hareketi de grr ve o, insanlarn en zekisi, en samimisi ve btn ha reketlerin uygulaycsdr." Belki de en stn Jnana Yoga retmeni olan Hindu fi lozof Shankara'nn, Gita zerine yazd yorumlarn bir bl mn aada sunuyoruz: "imdi, beden ve duygulara ilikin olan davran, dav ran olarak kendi zelliini korurken, herkes tarafndan yanl olarak, hareketsiz ve deimez olan Ben'e dayand rlmtr; hatta bilgili bir insan bile 'ben yaptm' diye d nr. Bu nedenle pasaj unu anlatr: Harekette hareketsizlik gren kimse, Ben'e ait olmad halde, genelde herkes ta rafndan Ben'e dayand varsaylan bu hareket konusunda doru bilgiye sahiptir; tpk gemide giden bir kiiye nehir kysndaki aalarn ters ynde hareket ediyormu gibi grnmelerindeki hareketin aalara ait olmamas gibi; ve ha reketsizlikte hareket gren kimse hareketsizliin de hareket olduunu bilen kimsedir. Bedensel ve zihinsel aktivitenin durmasndan baka bir ey olmayan hareketsizlik, hare kette olduu gibi yanl olarak Ben'e balanm ve 'sessiz ve hibir ey yapmadan, ben mutlu oturuyorum' szleri bencil lik olarak alglanmtr. Hareket ve hareketsizlii, imdi akland ekilde anlayabilen kimse, akll kiidir, samimi ve dindardr, btn hareketlerin uygulaycsdr. Ktlkler den kurtulmutur, baarmtr." Ben'in hareketsiz ve deimez nitelikte oluu ve yine Ben'in duyularla ulalmazl, daha nce Bhagavad Gita'da aada rneklerde sunulduu ekilde aklanmtr. - O domad ve asla lmez; domam, lmsz, dei meyendir O, ve ilkel beden ld zaman o lmez. - Nasl bir insan eski giysilerini karr ve yenilerini giyerse, bedensiz kalm Ben de, tkenmi bedenden kar ve yeni olan dierine girer. - Onu silhlar kesmez; O'nu ate yakmaz; ve O'nu su slatmaz; Onu rzgr kurutmaz. 119

Meditasyon
- O kesilemez, yaklamaz, slatlamaz, kurutulamaz. O sreklidir, tam anlamyla salam, sk ve lmszdr. -Onun anlalamaz, dnlemez, deitirilemez oldu u sylenir. Shankara'ya gre, "Duyularla Ben'e ulalamadna gre, O ak deildir. Bu nedenle, O dnlemez. Duyularla kavranabilen, yalnzca O'nun iin bir dnme objesi olur. Gerekten Ben dnlemez, nk ona duyularla ulala maz. O deitirilemez. Ben, ayranla kartrld zaman e kil deitiren ste benzemez. Paralar olmad iin dei mezdir; nk paralar olmayan ey hibir zaman deiik lie uramaz." Ben'in stn nitelii ve Brahman ile birlemesi, Yo gaya merkez oluturur. RAMANA MAHARSH Yakn zamanlarda Soan Oyununun rnek Hindu yo rumcusu Ramana Maharshi (1879-1950) olmutur. Shankara gibi Ramana Maharshi de bir Jnana yogi idi ve felsefesi Advaita Vedanta'yd -temelde ikilik olmay ve Benle Brah man'n bir oluu. Btn ilgilenenlere, "Ben kimim?" meditasyonunu uygulamalarn nerdi. Bu soru, onun reti tekni inin zyd. Amac, Ben'in saf bilinte bulunduunun kavranmasdr. Ramana Maharshi, rencilerine yle demelerini ner di: "Beden ve onun fonksiyonlar Ben deildir. Ayn ekilde duygular Ben deildir ve dnceler Ben deildir. Bunun ya n sra rencilerine Ben duygusunu, z nedenine, varoluun derinliklerine dek izlemelerini syledi; Ben, nda bede nin, egonun ve her eyin parlad saf gerektir. Dnceler durdurulduu zaman saf bilin kalr. Ve bu gerek tek ey dir. O da Ben'dir. Geriye kalan her ey sadece onun dnda ki grnr eylerdir. Gren, objeler ve gr sadece Ben'dir. (Tanr her eydir). Ramana Maharshi, dncelerin kiinin varoluundan 120

Blm 8
kaynaklandn ve meditasyon sresince kaynaklarna ka dar izlenebileceklerini dnd. rencilerine bir dnce nin nasl olutuunu izleyip sormalarn syledi: "Bu dn ce kime dodu?", "Bana, fakat ben kimim?" Bugn Maharishi Mahesh Yogi'nin mesaj da ayndr: Dnceleri, saf varo lutaki kaynaklarna kadar izle. Fakat onun meditasyon yntemi deiiktir. Ben beden deilim: Dr. Brunton,"Gizli Yol Kitabf'nda, "Biz yalnzca beden den ibaret olamayz; bir kimsenin bedeni tamamen paralize olduu; grme, dokunma, iitme, tat, koku duyular yok olduu zaman bile, bilinci yerinde kalr. Ellerini, bacaklarn kesin, gzlerini ve bedeninin dier organlarn aln, yine de benlik (Ben) her zamanki kadar gldr." Ben, beyin midir? Bellein geni bir blm kapanabi lir. Fakat Ben devam eder. Sonu olarak, bedenin ayr ayr paralar ve deiik duyular Ben deildir; yleyse bunlarn toplam da gerek benlik (Ben) olamaz. Ben duygular deilim: Duygular da Ben deildir. Duygularmza, zerimize giydiimiz elbiselere bakar gibi baktmz zamanlar vardr. Ruhsal haller ve duygular gzmzn nndeki perdeden geen renkler gibi gelirler ve giderler. Fakat Ben deimeden kalr. Duygularn farknda olmak, onlarn Ben'i oluturduk lar anlamna gelmez. Ben akl deilim: Bu meditasyon eklinin nc aamas, "Ben dnen akl mym?" diye sormaktr. Dr. Brunton, "Aklnz alr ken inceleyin, dncelerin sonsuz bir dizi halinde birbirleri ni takip ediine dikkat edin. Sonra dnen bir varln bu lunduunu anlamaya aln ve sorun: "Bu dnen kimdir? Bu uyuyan ve uyanan, dnen ve hisseden, alan ve ko121

Meditasyon nuan Ben kimdir? imizdeki Ben diye adlandrdmz ne dir? inizdeki bu bilinmeyeni sebatla aratrmakta direnirseniz, zamanla boyun eerek srrn size aklayacaktr." Yazl tarih boyunca pek ok lkenin mistikleri; dn celer susturulabilir ve bolukta dnmeyle, kiinin gerek yaradl ortaya kar demilerdir. Dnceleri susturmak bilinsizlik deil, saf bilintir; parlak-effaf bir sezgidir. yleyse Ben neyim? Ben nedir? Dnya srekli bir ak halindedir ve kiinin kendisi de, grne gre, deien dnce ve duygular ktlesidir. Eer kendisini derinden dnmek ve incelemek zahmetine kat lanrsa, kendisine d dnyadan gelen etkiler akmn ve bunlardan doan dnce ve duygular grerek kabul ede cektir. Bu derin ksm, gerek varlk, grnmeyen tank, ses siz gzlemci, Ben'dir. Tennyson bir iirinde yle diyor: Eer bilinmeyeni iitirsen ve dalarsan Kendi tapnana Orada, orta mihrabn nnde dnerek sen, Belki de renirsin bilinmeyenin bir sesi olduunu, Yannda kalrsn, eer akllysan. Ben'i grmek iin kendini zorlamak, ayna ya da yan stan bir yzey olmadan yzn grmeye abalamaya ben zer. Fakat Yoga ve teki mistik sistemler, Ben olmayan ey lerin "bu deil, o deil" eklinde soyulup atlmas olan bir yntemle tannabilir. Dikkat, Ben'i bilinli olarak tanmann anahtardr. Dr. Brunton, "Dikkat maddeye balanan ruh tur; bu nedenle dnceden bir derece daha yksektir" der. Dikkatin doru olarak uygulanmas yoluyla, sakl olan Ben, kendiliinden ortaya kar. Bizim bu Ben'i, metafizik hayal gcmzn bir uydurmas olarak grmemiz gerekmez. Ter sine, dnce, duygu ve davranlarn ardnda ve iinde tit reyen er derin merkez olduu iin, bireysel yaammzn en 122 stn gc olmaldr. YUMUAK SOLUNUM

Blm 8

Dr. Brunton, "Ben kimim?" sorusunu, yukarda zetlen dii gibi yava ve sessiz bir solunumun izlemesini tler. Burun delikleriniz yoluyla soluk alp verirken, ikisi arasnda bir an duraklayn. Gzleriniz kapal ve rahat bir ekilde otu rup, tm dikkatinizi soluun ak zerinde toplayn. ren cinin dikkatini, iinde yaadna inanacak ekilde solunu muna yneltmesi nemlidir. Solunumun ritmi o kadar hafif ve zorlamasz olmaldr ki, burun deliklerinin nne tutulan bir tyn bile kprdamamas gerekir. renci "soluun ken disi" olduunu hissedinceye dek, meditatif konsantrasyonu srdrmelidir. Kendini tamamen deien solunum ilemiyle doldurup, akln onunla yourarak, btn dier dnce lerini ona ynelterek geici bir sre iin daha anlayl K daha duygulu bir insana dnr. Bu aamaya hemen ulala maz, haftalarca dzenli olarak pratik uygulamak gerekir. "Tek bir egzersizin zihin zerindeki kudreti, bunun pratiini yapmam olanlar tarafndan kolayca deerlendiri lemez. nsan mekanizmasna uyumlu bir dzen salar, aclar iinde kvranan kalbi dnya ile bark bir kalbe ev rilir." SEZGYE UYANI nce be, sonra on be-yirmi dakikalk solunum kon santrasyonu ile sinir sistemi ve zihin yattrldktan sonra, nc ve son adm olan "sezgiye uyan" gelir. Bize, var lmzn merkezi olan Ben'den, varln gstermesini dile memizi ve sonra umut ve gvenle beklememizi syler. Yant iin dinleyin: ki- dakika bekleyin. Sorunuzu tekrarlayn ve yine iki- dakika bekleyin. Sezginin uyan daha ilk eg zersizde olabilecei gibi, haftalar ya da aylar sren gnlk egzersizleri gerektirebilir. 123

Meditasyon
ALDATICI EGO ok eski zamanlardan beri kendi derinliklerini ara trmakta olan Doulu dnrler, var olan bir ey bulama maktan tedirgin olmadlar. DuTumu endieden ok, sakin olarak karlardlar; nk onlar egonun hayal rn oldu unu, bir kavramdan teye gerek bir varlnn bulunmad n dndler. Ego-Ben yoktur. Sadece Brahman, Tao, yokluk -ekilsiz, deimeyen, sonsuz- vardr. Ramana Maharshi, "nsan kutsal geree hangi ad ve ekil altnda ta parsa tapsn bu sadece onu adsz ve ekilsiz alglamann bir yoludur. Bu, gerek anlaytr, insan kendini bu gerekle ili kisi asndan tanrsa, skuna kavuur ve onunla olan z deliini anlar" der. Herhangi bir Batl'ya, egosunda bir ben ya da benim duygusu tamamak dncesi kavranlmaz ya da inanl maz gelebilir. Eer bir kimse, hareketlerini ynlendiren bir egoya sahip olduu fikrine bal ise, Budist egosuzluk dok trini onun iin artcdr. C.Humphreys, "Budizm" adl ese rinde bu anahtar Budist doktrinini yle aklar: "Buda, 'Bildiimiz insann be yap tan inceleyiniz; bir beden, duygusal davranlar anlamnda duygu, duygusal uyarya zihinsel reaksiyon, yetenekler zerine kurulmu zihinsel i leyi ve bilin bulacaksnz' diyor. Btn bunlar, ayrcalksz olarak, srekli bir deiim halindedir, en kabalar olan be den bile her yedi ylda bir tamamen deiir. yleyse, 'lmez ruh' nerededir? Eer kiilik, Ben'se, saatten saate yok olu yor; eer karakter ve bireysellik Ben ise, daha yava bir tempoda yine ayn durum geerlidir. yleyse Ben nedir? Eer bununla aydnlanmann prensibi ya da hayatn kendisi be lirtiliyorsa, bu kiinin ya da kiilerin nitelii deildir. nsa nn bir paras, yeteneklerinden biri olarak deerlendirilirse lmsz deildir; lmsz olduu dnlrse, kimsenin zellii deildir; eer belirtinin hayal edilii iinde, byyen ve aydnlanmaya gtren bir ey yoksa, yce sekiz basa makl yol iin ne sylenebilir? Ona kim basar-zerinde kim yrr? Yant; bilintir. WE WU WE

Blm 8

Wei Wu Wei takma adyla yazan T.J.Gray, ego-soann zek klcnn ksa ve keskin darbeleriyle soyar. (Wue Wei, in "hareket yokluu" doktrinidir.) Kendimiz olduunu dndmz ben yalnzca bir kavramdr, anlayn b tnl egoya olan balar koparr. nsanlar, kavramlarn inanlmayacak kadar uzun zincirini koparmakla bunlarn snrlandrd alglamay ortaya kardklar gibi, kendi varolmaylarn bamsz yetkiler gibi alglamakla kurtulabi lirler. Kiilik sadece bir kavramdr. Seim yapmak, karar al mak olarak dnlen egzersizler srekli ve istemli davra n ve kararllk, yani istem olarak adlandrlr. ekilen s kntlarda deneyimlenen bamll ve bunu izleyen eki meleri oluturan, istemli davrana kar duyulan ihtiyatr. Bu samaln yok edilmesi, isteme ballk olan ve ben ola rak deneyimlenen balantnn nedenini yok eder. Bu kavra mn yetersizliinin anlalmasyla balanacak bir ey kal maz ve Ben olarak kalan artk ac ekecek bir ey deildir. Ben'in ne olduu en iyi ekilde, gr, duyu, hissedi, tad, koklay, dn olarak anlatlr; fakat gren, iiten, hisseden, tadan, koklayan ya da dnen bir Ben yoktur. T.J.Gray'm ifadesinden neden baz okuyucularn ho landn ve bazlarnn ise anlamadn gsteren iki rnek veriyoruz: Kim? Onu syleyemem, Onu bilemem, O olamam, nk ben O'yum, Ve O'nun hepsi benim Ben - Biz olan bu evrende, Sje bakt zaman - sje objeyi grr. 125

124

Meditasyon Sje, objeye bakarken grld zaman Sje obje olur ve artk sje deildir. Sje kendine bakt zaman artk hibir ey grmez. nk grecek bir ey olamaz, sje olmadndan. Sje'nin obje olmas, grlemeyen Bu aynadaki yolculuktur - grlebilen bir ey yokluun da. Grlebilen herhangi bir eyden ki sjedir. Fakat bu "ayna" deildir, ne "yokluk" ne de herhangi bir ey. Hatta o, o deildir. Bu, sje ve objenin stne ykselmektir - kusursuz olutur. Bu yokluk, olabilecek her eyin varldr. Bu belki daha iyi sylenebilirdi, fakat eklenecek ok az ey bulunurdu. Aynadaki yokluk, evreni yanstan, her eyi gsterip hibir eyi brakmayan, gzelletiren parlak bir aynadr. BR ELN IRPMASI Zen meditasyonunun amac, "gerek yaradl -Buda yaradln" tanmaktr. Bu koanlarda ya da Zen statlar tarafndan rencilerine verilen meditasyon problemlerinde grlr. Koanlar, zerlerinde dolaan dncelerin bir tuta mak bulamadklar bilmecelerdir. nsann esas yaradl dncenin tesinde bir evrenle zdeleme deneyimidir. lk koan 'Mdr ve "hibir ey" anlamna gelir. Dierleri un lardr: "Kendi gerek yzn, seni ananla baban tohumla madan nceki durumuyla grmeye al." "Olduun yerden, uzakta su zerinde ilerleyen gemiyi durdur." "ki elin sesi alktr, bir elin sesi nasldr?" "Ormanda bir aa devrildi inde, eer onu iitecek kimse yoksa, aa bir ses karm olur mu?" Koan, hakknda dnlen deildir. Karnmzda tutu-

Blm 8 lur ve meditatr aydnlanmay bekler. Evrensel birlii bul mak genelde sevinli bir olaydr ve d dnya anlaynn artmas ile belirlenir. Bu tamamen yeni bir gr noktasdr. Satori (aydnlanma) deneyimi daha fazla meditasyon ve ie bak ile derinleir. Aydnlanma, bazen meditasyon sresin de olur, bazen de herhangi bir eyin grlmesi ya da iitil me siyle uyarlr. renci, koan'a annda yant isteyen Zen stad ile d zenli zel grmeler yapar. Koann nitelii entelektel zmlemeyi nledii iin, gerek yant daha ok bir davran ya da harekettir. Zen stad, rencinin renme odasna yry eklinden onun aydnlanp aydnlanmadn anla yabilir. ALAN WATTS Alan Watts da, Wei Wu Wei gibi okuyucusunu, evren deki her eyden ayrlm olarak, sadece kendi derisi iindeki ego olduu kansndan kurtararak anlay btnlne ulatrmay amalad. O da hisseden ve dnen bir Ben ol madn, ancak dn ve hissedi olduunu syledi. Ego ile Ben arasndaki fark Alan Watts yle anlatr:"Kendi zerimizde basit bir aratrma yapmakla Ben'i, ego ya da bireylikten ayran niteliin ne olduunu anlamaya balarz. Bu anlay, "fikirsizlik" niteliinde olacaktr. n k, Ben'i olmayan anlay ile dneceiz. Sje ve obje, bi len ve bilinen arasnda bir ayrcalk (ztlk deil, bir s tnlk fark) olduu prensibi nde gelir. Bir k kendini deil, eyleri aydnlatr ve gz kendinden ok dier eyleri grr; yleyse grlen, gren deildir." "nsan kendi bedeninin, gereinin deilse bile gcnn farkndadr. Grme ve dokunma ile btn d yzeyini tanr ve i duygusallyla, ba ve dier organlardaki arlarla, ruhsal dzen ve duygularyla, ryalar ve dier psiko-fizyolojik fenomenlerle, ileyen i dnyasn fark eder. rnein bir heyecan, kiinin iinde olan gerek bir duygudur; kiinin ona 127

126

Meditasyon
parmaklaryla dokunmas gerekmez. Eer fizyolojik bilgisi varsa, bedenindeki btn organlar zerinde dikkatini kon santre edebilir ya da iinin farknda olabilir. Bu farknda olu Hatha Yoga pratiinde en st seviyeye ulamtr. Hatha Yoga fiziksel hakimiyetin yannda kusursuz bir Ben'i, i organlardan ayrma bilgisini kazandrr. Ayn ekilde birey sel karakteri oluturan duygu ve dncelerinin (fikirler, duygular, istekler) ekillenmesinin de farknda olur. Duygu larn ve dncelerini fark etmenin, "Ben hissederim, d nrm" olmadn, fakat fark etmenin "Ben duyularn ve akln, objelerle ilikisinin farkndaym," demek olduunu renir." Kendisi ya da herhangi bir kimsenin John Smith ola rak tand John Smith, bilen deildir. Bu kesinlikle bilinen ya da bilinebilir objeler kompleksidir ya da bundan kan baz grlerdir. Fakat bilen sje bilinen objelerden farkl olduu gibi John Smith'in niteliklerini de tamaz. Fiziksel, duygusal ya da zihinsel niteliklerinden hibirini tamaz. Bu basit ve saf olan bilitir. KALP NDEK YER A. Watts otobiyografisinde, toplumsal kurallara daha bal olan okuyucularn artt. Baln Upaniadlar'dan ald "Kalbin indeki Yer" adl eseriyle A. Menen de ayn etkiyi yapt. Bu iki yazar, duygusal zevklerin mistik yaam la uyumad grnde deildirler. A. Menen bu grn Upaniadlar'la desteklendiine inanr. Kendisi "Upaniadlar Vedalar'a kar ktlar, fakat baz rastlantlar sonucu onlara balandlar" der. Baz iddial beyinler ikisini uzlatr ma yoluna gittiler ve biri Vedanta olan, alt Hint felsefesi ekol dodu. Bu oluumda, Upaniadlar'n metni ounlukla arptlm ve bazen batan baa saptrlmtr. Kendisi unu da sylyor. "Upaniadlar'n filozoflar, okuyucusunu Ben'in en derinlerine gtrerek btn deer verdii inan larn sarstktan sonra, kendisine herkes gibi gidip atlar, 128

Blm 8 arabalar, yiyecekler ve kadnlarla elenmesini tler. Bu nun sylendii blmler srta vurulan bir tokat ya da atlan yksek bir kahkaha kadar kabadr. nsanlar byle bir ki tapla Tanr'ya nasl ulaabilirler bilemem, fakat her eyi uy gun bir dzene koyan doal nitelikleri olabilir." A. Menen Upaniadlar' okudu ve egonun koullandrl m katlarn birer birer saptad. nanlar, eilimler, korku lar, umutlar, sevgiler, nefretler, toplumsal davranlar v.s. Upaniadlar'n anlatt gibi, o da bize soan soymaya ben zeyen bir ilemden sz ediyor. Kiiliinizin, dnyann size rettii ya da yapmanz gerektirdii eylerden oluan k smlarn birer birer soyar atarsnz. Kat ve kat ana ve ba banzn tleri, rendikleriniz, iiniz, toplumdaki yeriniz; bunlarn hepsi gider. Bunlar siz deildir. imdi sra en kii sel olanlara gelir; gizli umutlarnz, korkularnz, ryalar nz. Bunlar da dardan gelirler ve giderler. Sonunda sevgi lerinize ve kar cinsle olan ilikilerinize gelirsiniz. Bunlara sk skya tutunursunuz. Bunlar gerekten sizindir! "Fakat giderler..." "Sonra, odamdan yemek iin bile ayrlmadan dn dm uzun bir gnn akam, her eyin gittiini, karla cak bir eyin kalmadn grdm. Gerek kendime baktm." "Eer bir soann btn katlarn soyup atarsanz hi bir ey bulamazsnz. Benim de bulduum aynen budur." "Upaniadlar' kaldrdm, nk amacm gerekletir dim. Benliklerimi tek tek grdm ve olmam gereken hali sezdim. Upaniadlar bunu, kalp iindeki yer olarak adlan drrlar." Benlii tanmak nasl bir duygudur? "Havai mavi bir k olmadn hemen belirtmeliyim. Ama gerekte, 'sanrm ite bu benim'den ok daha derin, bir eit hissedi vardr. Bunu bir eit bedensizletirilmi bir gl olarak anlatrken, aslnda hibir cmlenin anlata mayacan anlatmaya alan bir yazardan baka bir ey olmuyorum." Bu blmde deiik statlarn ego-benlik inancndan 129

(Meditasyon
kurtulmak iin nerdikleri yollan grdk. ounlukla, analiz yoluna ve zeknn, egonun koullandrlm katlarn birer birer soymasna gvenirler. Pek ok Batl'nn derisi altn daki ego duygusu o kadar derinden korunur ki, onu yok et mek, soluun izlenmesi ya da bir mantrann tekrarlanmas gibi meditasyon tekniklerinin yardmlanna ramen, olduka zor bir itir. Blm 9 SEVG YOL BULUR TEMEL TEKNK 1. Grlt, ses v.s'nin dikkatinizi datmayacak kadar uzak olduu bir yerde meditasyon uygulayn. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava ve dzenli soluyun. Burun delikleriniz den aa, karnnza doru soluyun. 4. Meditasyon objesi olarak seven bir dikkati kullann. Bu da Tann'ya ya da saygn bir kiiye duyulan hayranlkla, bir erkein, kadnn ya da ocuun bencillikten uzak sevgi siyle, bilinmeyene ve varoluun harikalanna almakla, do ay ya da egoyu eriten bir gzellii dnmekle v.s. uyandrlabilir. 5. Seven dikkati kesintiye uratan dnce ve hayaller de iinde olmak zere, dikkat dalmalarna kar rahat ve pasif bir davran gsterin. Sevilenle ilgili dnce ve hayal ler bile, dikkat dalmas olarak ele alnmaldr. Ak, ballk ve zlem, gl ve annm olduklar za man, suyun toprakta iine akaca yollar bulmas gibi, kul lanlacak meditasyon yollan bulurlar. Duygular kullanlarak yaplan meditasyon, meditatre solunum kadar kolay gelir. ounlukla uygulanan yntemler, sesli ya da sessiz olarak, Tann'nn bir ismi ya da dua gibi kutsal szckleri yinele mek, meditatr iin anlam ok derin olan bir sembole bak mak ya da imajine etmek ve en nemlisi bu blme ait olan, dua ederek dalmak yntemleridir. Dua ederek dalmak, szck ya da hayallerle balayabilir fakat derinletike bun larn tesine geerek, saf sezginin deneyimlenmesine ular. Bir erkein bir kadna, bir kadnn bir erkee, bir ana

130

131

Meditasyon
babann ocuklarna, bir sanatnn sanatna olan sevgisi en kusursuz halinde, meditasyon dzeyine ular. Bir de din ile karan, alkas olan doa sevgisi vardr. Byk dinlerin retilerinde olduu gibi biz burada dua ve ibadet meditasyonu ile aslnda mistik bir yol ya da Yoga olarak ilgileniyo ruz. Biz bu blmde, nce sevginin kudretinin bilinci etkile mesini, sonra Hindu Bhakti Yoga geleneinde, Hristiyanlar'm derinden dualarnda ve Sufiler tarafndan taparcasna sevginin ele alnmasn greceiz ve konuyu derin doa sevgi siyle ilgili ksa bir konumayla bitireceiz. SEVGNN KUDRET Sevginin ykselten, kazanan, deitiren kudreti, her byk dinin literatrnde vld. O Tanr'y ve gerei arar ken, insann enerji ve k kaynadr. Tao Te King'de, "Sevgiyle savaan sava kazanacak tr; sevgiyle savunan salam kalacaktr; Tanr onu sevgiyle kurtaracak ve koruyacaktr" denir. Sevgi ya da sevgiyle iyilik (Metta), Budistler'in gelitir meye ynlendirildikleri drt Brahma Viharalar, yani stn bilin aamalarndan ilkidir ve ikincisi de efkattir. nc ve drdncler ise sra ile, sevin ve ll davrantr. "Doru davrann temeli olarak kullanlan btn kavram lar, kalbe sevgi yolu ile zgrln kazandrmak olan onaltnc blm kadar deerli deildir." Budist tivuttaka'dan alman bu satrlar yle devam eder: "Bu hepsini iine alr ve dierlerini glgede brakmay baarr. Bylece kusursuz dav rana gtren btn kavramlar, kalbin sevgi yoluyla kur tarlmasnn onaltnc blmnn deerini dremez." Budistler'e, meditasyonla dnyann her kesine sevgi ve ef kat yaymalar tlenir. Bu yayn, bilincin genilemesi ze rinde etkili olur. Hintli bir air ve yazar olan R. Tagore, Sadhana'da sevginin 'bili gc'n yle anlatr: "Entelektel bilgi genel 132

Blm 9 deildir; nk zekmz bir arafrr ve yalnzca bizim bir paramzdr. Bize, blnp analiz edilebilen, nitelikleri k sm ksm snflandrlabilen eyler hakknda bilgi verir. Fa kat Brahman kusursuzdur ve genel olmayan bilgi asla onun bilgisi olamaz. Fakat o sevgi ve sevinle tannabilir. Sevin, btn olduu zaman bilgidir, btn varlmzla bilitir. Ze k bizi bilinecek eylerden ayrr, fakat sevgi, objenin iine szar. Byle bir bilgi arasz ve kukusuzdur. Kendi kendi mizi bilmemizle ayn ey, hatta daha fazlasdr. yleyse, Upaniadlar'n dedii gibi, aklmz Brahman' asla tanyamaz; szckler onu asla anlatamaz. O yalnzca ruhumuzla, ruhumuzda uyandrd sevin ve sevgiyle bili nebilir. Ya da baka bir deyile, ancak onunla birleerek, btn benliimizle birleerek iliki kurabiliriz." Tagore, sevgiyi, Hindu geleneinde Yoga ve mistik yol olarak anlatr; dier byk dinler de sevgiden, Tanr ya da varolua ulatran mistik yol olarak sz ederler. ncil'deki Hristiyan yaklam yledir: "Birbirimizi sevelim; sevgi Tanr'dandr, fakat seven herkes Tanr'nn eseridir ve Tan r'yi bilir. Sevgiyi bilmeyen, Tanr'yi tanmaz; Tanr sevgi dir." Sevgi meditasyonu, zihni, sevgi dnda her eyden te mizlemek demektir, sevgi paklayan bir alev rol oynar. Aziz John (1542-1591) "O ruhu atee verir ve sevgi olmayan her eyi yok eder" demitir. Bir Suf olan Ebu Abdullah da yle anlatr: "Sevgi, her eyinizi sevdiinize vermeniz demektir; bylece sizin olan hibir ey sizde kalmaz." te egonun kat larn soymann bir baka ekli. BHAKT YOGA Bhakti dinsel ballk ve ibadet anlamna gelen bir Hindu deyimidir. Hindu felsefesi ve metafiziinde, evreni kapsayan ruh olan Brahman, sevgi ve hayranlklar stn varln temsilcileri olan figrler zerinde toplanan inanl Bhakta (salik)lar iin ok kuru ve entelektel bir kavramdr. 133

Meditasyon
zellikle, Bhakti Yoga uygulamalar, Vishnu ve Shiva (ve onlarn avatarlan, yani bedenlenmileri)'ya olan kiisel ba llk zerinde toplanr ve bunlar Brahman ile beraber Hindu lsn olutururlar. Shiva, yeniden varolu yararna ola rak yok eder; Brahman yaratr; Vishnu ise korur. Vishnu'ya ballk (Vaishnavizm) ounlukla Vishnu'nun grntleri olan Rama (Ramtha) ve Krishna zerinde toplanr. Krishna'nn servenleri ve aklar Hint destanlarnda yer alr ve o Bhagavad Gita'da Yogalarn retiminde sz sahibidir. Bhakti Yoga, dinsel sevgi ve hayranlk yolu olup Hinduizm'in inan ekoldr. Hindistan'da geni kitleler tara fndan neden tutulduunu anlamak kolaydr. Karma Yoga ve Jnana Yoga, kastlar (toplumsal snflar) ve retim ile snrlandrlmtr; buna karn Bhakti Yolu, hayranlk ve inan olduu srece herkese aktr. Bu bilgili ve bilgisiz, alt tabaka ya da st tabaka herkese ak bir Yogadr. Bir za manlar, Bhakti ekol, rahiplie ait bir kast olan Brahminler tarafndan, cahil kast blm ve geleneksel seremonileri ne deniyle knanmt. Bhakti kprdamas inanl abalar ile, kendine yeterli bir yasa olmaya yneldi. Bamszlk ruhu Bengal'in Baullarm'da ok gldr. Baul "delimen" demek olup, kendilerinin doktrinlere ynelik balardan uzak olduk lar anlamna gelir. Bir arklarnda yle derler: "Akta ay rlk yoktur, sadece kalplerin sonsuza dek birlemesi. Byle ce ben ark ile neelenir, her biri ve hepsiyle dans ederim. Bunun iin kardeim, ben delimen bir Baul oldum." Hinduizm, esnek snrlar -eer snr var denebilirseiinde, ok tanrl, bir tanrl, iki tanrl, be tanrl, tanrsz inanlarn hepsini toplar. Hinduizm'in karakteristik akl ile, Bhakti inan Buda ve sa'y da tapnmaya deer bul duu varlklar arasna katmaya gnlldr. Hinduizm bu konularda ok cmerttir. Doktrinlere ynelik katlklar yok tur. Bu aklk, Bhakti ekolnn nemli ahsiyetlerden biri olan Ramakrishna tarafndan gzel bir ekilde anlatlm tr. O, modern a iin inancn en iyi yol olduuna inanyor du. Kendisi tm dinlerin geree ulaan yollar olduklarn 134

Blm. 9
aklad. "Bu, yaam okyanusuna dalan ayn avatarn imdi Krishna, imdi sa olarak belirmesidir. Rama (Ramtha), Krishna, Buda, sa gibi Avatarlar, dalgalarn her birinin ok yanusa bal oluu gibi kutsal Brahman'a baldrlar." Ken disi unu da syledi: "Btn dinleri denedim -Hinduizm, Hristiyanlk ve Mslmanlk- hepsinin deiik yollardan ay n Tanr'ya inandklarn grdm." Ramakrishna'nn en nl mridi Svvami Vivekananda (1862-1902) eitli Yoga ekollerinin bir sentezini dnd ve Upaniadlar'n bir mesaj zerine kurulmu olan Advaita Vedanta felsefesini Amerika'ya gtrd. Kendi halkn, Hin distan'a salverilen toplumsal ktlkleri yok etmeye ar d. Daha sonra Sri Aurobindo Ghose da (1872-1950) eitli yollardan yaplan Yogalar'n sentezi zerinde kurulan bir btnlemi Yoga dnd. Vivekananda'nnkiler gibi, onun da yazlar etkili oldu. Hindistan'da Aurovulle olarak adlan drlan ve Aurobindo'nun retisi uygulanan bir yer kuruldu. Kendisinin yerini alan, beraber altklar ve Anne olarak bilinen bir Fransz kadn retmen oldu. Yazdklar arasn da, aadaki, tamamen iten gelie dayanan meditasyon uygulamasnn anlatm da vardr. Grlecei gibi Hristiyanlar'n derinden dua edii ile benzerlikleri ortadadr. SIRF ARZULAMA LE MEDTASYON Btn dnceleri durdurmaya almadan, olabildii kadar sessiz olmakla yetinilen bir meditasyon ekli vardr, nk tamamen mekanik olan dnceler vardr ki bunlar durdurmay denemek yllar srebilir ve sonucun ne olaca belli olmaz. Bunun yerine bilincinizi bir araya toplayp ses siz sakin oturun, kendinizi btn d etkenlerden sizi hi ilgilendirmiyormu gibi uzaklatrn ve birden bire istek ate ini tututurun. Size gelen her eyi bu alevlere atn ki alev giderek bysn, bysn; kendinizi onunla zdeletirin ve hibir ey dnmeden bilincinizin en yksek noktasna 135

Meditasyon
varn. Basite, ne olabilir ne olamaz ve en nemlisi ne olma sn beklediinizi dnmeden, bir arzunun birikmesi, birik mesi, birikmesi, sadece bir arzunun birikmesi ve giderek de vaml bir konsantrasyona younlamasnn sevincini yaa yn. Olabilecek en iyi eyin olduuna inanabilirsiniz. Bu de mektir ki, deneyiminizde yapabildiiniz en byk ey bu kadardr. Bu insanlar kiilere gre deiebilir, fakat sonra btn bu sessiz olma abas, grnenlerden uzaklamak, size yant veren bir gc armak, sorularnzn yantlarn beklemek, btn bunlar hayali bir duman gibi yok olur ve eer bu alevde, bu byyen arzu kolonunda bilinli olarak yaamay baardysanz, hemen sonu almasanz bile, bir zaman sonra size baz eyler gelecektir. DALARAK BADET Srf arzu alevi ile meditasyon ve Hristiyanlk'taki szcksz, hayalsiz ibadete dal arasnda bir benzerlik vardr. air Rilke, ibadeti, kalbin ynlendirmesi olarak tanmlar. Bir orta a mistii ise "Ruhun zleminden baka bir ey de il" diye betimler. Dua szc baz okuyucular iin, toplu ya da yalnz olarak Tanr'dan bir dilekte bulunmak ya da baz olaylarn ynn deitirmesini istemek veya yaptklar iin Tanr'ya kretmek anlamna gelmektedir. Dalarak ibadet ekli ise byle deildir. Meditasyon uygulayann dualarna hemen bir karlk beklemedii Dou meditasyonu yaklamna ben zer. Dualarn dile getirilmesinin dinsel trenlerde ve kiisel ibadetlerde yeri vardr fakat, dalarak ibadet "kalpten gelen bir duadr." KALPTEN GELEN DUA Lao Tzu, Tao Te King'de "Meditasyon yaparken kalbin

Blm 9
derinliklerine in" der. Kalp, dinsel ibadet meditasyonunda tekrarlanan bir benzeti ve semboldr. Upaniadlar'a gre Ben "kalbin iindeki yerde" bulunur. Sikhler'in kutsal kitab Granth, "Tanr senin kalbindedir, fakat sen onu yabanda aryorsun" der. On dokuzuncu yzyln sonlarnda yazlan "Hz. sa Ekol" adl kitabnda Abbe Grou, "Niin dudaklarmzla bu kadar ok, kalbimizle bu kadar az dua ediyoruz?" diye so rar. "Niin dualarmz bu kaynaktan almak yerine, yollar n belleimize ve dudaklarmza eviriyoruz?" Abbe Grou unu da yazd: "Dua, ruhlarn Ruhu olan O'na ynelik, ta mamen ruhsal bir davrantr; her eyi gren Ruh, bizim ru humuza en derin derinliklerden daha yakn olandr. Dua larmza genellikle baz bedensel hareketleri, durular, szckleri ve inancmzn d iaretlerini eklersek de, bun larn kendilerince hibir anlam yoktur. Doruyu sylemek gerekirse, duay etmesi gereken kalptir; Tanr'nn kulak ver dii ses dudaklarn deil, kalbin sesidir. Kalp diyen kii, iimizde en ruhsal olan eyi anlatyor demektir. Kutsal Kitap'da dualarn daima kalpten ve samimiyetle yaplmasnn tekrarlanmas dikkate deer. Her zaman iin Tanr'nn eit tii kalptir. Abba Grou'nun en stn olarak ycelttii ibadet ekli, sadece arzulamak ya da kalbin Tanrya uzanmas olan, sessiz ibadet eklidir. "Kalp Tanr'ya ait aklayamad eylerle doludur ve bunlar bilgi ile badaamayacak kadar ruhsaldr; bunlar sadece Tann anlar. Hareketsiz ve imajsz grnmesine karn dua, bu yaamda olabilecei kadar ak tif, kusursuz ve sonsuz bir hayranlktr, aktr. Ruhun derin liklerinden, Tanr ile birletiini hayal etmeden, sadece ba sit bir konsantrasyonla oluan anlayn yaratld ve sade bir ynelme tarznda yaplan ibadet, Tanr iin deerlidir. Sessizlik duas, yani, sadece dalla sessiz dua olarak ad landrlan budur."

136

137

Meditasyon
BADETN AAMALARI Tarttmz ibadet ekli Hinduizm, Budizm, Taoizm ve dier Dou sistemleri meditasyonlar ile ak bir uyum gsterir. Hristiyan literatrnde ibadetler ve meditasyonlar, "ruhsal almalar" olarak adlandrlr; Dou'da ise Yoga de nir. Fakat Hristiyan ibadetlerinde aamalar, Dou meditasyonuna gre daha az belirtilmitir. Hristiyan mistikler, kii sel olarak mistik bilincin ykseliini anlattlar fakat Hristiyanlar, Yogi meditasyonu tekniklerini kurallatran Patanjali'nin sistemletirme yeteneini gsteremediler. Dou din leri, bilin aamalarnn nanslarn, gze arpacak derecede ayrntl olarak inceleyen gizli psikolojilerdir. Evvelce de be lirtildii gibi Hindu ve Budist eserlerde kullanlan Sanskrit ve Pali dillerinin, tm modern dillerde olanlarn toplamn dan daha fazla bilin aamalarn anlatan terimler kapsa d sylenir. Hristiyan yazarlar ibadet aamalarn ya da derecelerini anlatrken, her zaman ayn terimleri kullanmaz lar, kullandklar zaman da terime kiisel bir anlam verir ler. Fakat aamalarn, Dou'nun mistik felsefesine uyan ana zellikleri vardr. Hangi terimler kullanlrsa kullanlsn Hristiyanln sessiz ibadeti Doulu karlklar gibi, meditasyon yapan gerek sessizlie ve bilin btnlne ynelt meyi amalar. Btn dinlerin teolojistlerinin, mistik bilinci kendi doktrinlerine gre yorumlamalarna karn, kiisel de neyimlerin karakteristikleri zerinde yaplan yzeysel bjr aratrma bile gsterir ki, bu pek ok deiik dine bal in san tarafndan paylalan ayn eydir. badetin derecelerinin anlatl yollar ok deiiktir ve ok artcdr. Bunlar; hatrlay, sessizlik ve tam dalgn lk olarak aamaya indirerek anlamay kolaylatra biliriz. Hatrlama: Budist hatrlar oluu ve duygularn yava latlmasnn ilk basamaklar (pratyahara) ve Raja Yogann konsantrasyonu (dharana) birbirlerinin karldrlar. Bu, hareketsiz oturup etraftaki objelerden meditatre ulaan 138

Blm 9

duyusal etkileri nemsememek, dikkati ieri evirerek bilin enerjilerini toplayp birletirmektir. Dalarak ibadetin ilk aamalarnda, szckler ve iba detler kullanlabilir. Eer szckler kullanlyorsa, bunlar ounlukla kutsal bir szcn ya da ksa bir duann tekrarlanmasyla zihinsel skunet ve hatrlayn balatlmasna yardmc olacaktr. Szcklerle dua, zamanla sessiz duaya dnr. Ayn ekilde, yardmc bir grntye, sembolik bir anlam olan bir objeye baklabilir veya imajine edilebilir; fa kat yine derinletike bunlar ekilsizleir, yalnz adlandrl madan ya da dnlmeden "yaln anlam" ya da sevmek kalr. Sessiz ibadet, Yogik ve Budist dhayana ya da meditasyonun karldr. Normalde srdrlen hatrlaytan doar ve sessizlii iinde meditasyon kolaylar. Zihin, kutsal ola na kar hassas va ak olur. Ego-benliin kavray geer. Nee ve skunet duygular oluur. E.Underhill, Mistisizm'de, hatrlamadan sessizlie ge ii anlatr: "Hatrlay derinletike benlik belli bir donuk fakat hareketli sonsuzluun bilincine doru kayar. Kap, duygusal dnyaya skca kapanr, anlatlamayan gerek bir dnyaya dalndnn farkna varlr. Bu hal iinde sessizce dinlenir; tamamen sessiz, tamamen skunet iinde... Bura da, insann kendinden bir eyler yapmaya ynelik marur gayreti tamamen kaybolur. Sevginin drdnc aamasn yneten alak gnlllk, eliik gzellii ve gcyle tann maya balar. Bilin, bulmak uruna kaybeder, yaayabil mek iin lr." Dr. Happhold, mistisizm zerindeki yeni almalarn da, sessizlik aamas iin yle der: "Ben', canl sezginin de rin bir skunet ve canl bir durgunlukla belirtilen yeni dze yinde olmaktan ok memnundur. Hl bir benlik bilinci var dr, fakat ben, bana, benim kavramlarnn anlamlan dei mitir." Azize Teresa, dalarak ibadetin ve mistik deneyimin aamalarnn ayrntl bir anlatmn yapt. "Keml Yolu"

139

Meditasyon
adl kitabnda onun sessizlik ibadetini anlat tamamen kendi deneyimlerine dayanr. Aada verilenler syledikleri nin bir ksmdr. "Btn i ve d glerin durdurulmas gibidir. lm sz insan, en ufak bir hareket etme isteinde bulunmadan dinlenir, yolculuun sonuna yaklanca iki kat g kazanan yolcu gibi... Ruh kendini emeye yakn bulmaktan o kadar mutludur ki, imeden doyar. steyecek baka eyi yoktur. Duyular skun iindedir ve hareket istemezler... Buna kar n yakn olduklar O'nu dnemeyecek kadar da kaybol mamlardr. lerinden ikisi zgrdr, yalnz istem tutuklu dur... Anlay tek bir ey bilmek ister ve bellek bir tek eyi hatrlamak. kisi de tek bir eyin elzem olduunu grrler ve her ey onu tedirgin eder. yle sanrm ki ruh sessiz ibadet le tamamen mutlu olduuna gre, istem ounlukla, kendini tek doyurabilecek olan 'O' ile birlemelidir." Sessizlik aamasnda, dala gemek kolaylar. Kut sal olanla birlemenin en yksek aamasna ynlendirilebi len, przsz bir dikkat ak gibidir bu. Azize Teresa bu aamay bahe sulamaya benzetir. nce su kuyudan elle e kilmelidir; sonra krk ve kovann yardm vardr; sonra bir nehir baheyi suluyor gibidir. nk her eyi yapan Tanr'dr; ve son birlemede bahenin sulanmas Tanr'nn ya muruna braklr. Bylece dalgnla giri giderek daha az ura gerektirir ve son aamasnda kendiliinden olur. J.V.Ruysbroeck (1293-1381) birlemeye ulalan aa may "zorunlu plakln iinde eriyip lmek" olarak anlatt. Budistler yokluk (sunyata) ya da boluktan sz ederler ve mistik bilinci deneyimlemi olan Hristiyan mistikler buna benzer deyimler kullanrlar. Birleme halinin nitelikleri da ha nce tartld iin tekrarlanmayacaktr." DUA VE DAHA MUTLU YAAM Btn mistik meditasyonlarn amac olan dua yolu ile Tanr'ya yaklamak baz mistikler tarafndan deiik ekil140

Blm 9

de anlalr. Kiisel olmayan kutsal varlk, varolu, kozmik bilin ve buna benzer ekilde konumay seer, Tanr de mekten kanrlar. Bu ekilde dua edi, yalnz dindar ibadetilere balanmamaldr. kinci blmde anlatlan ve meditasyon uygu lamas sonucu kazanlan psiko-fizyolojik yararlara, ibadetle dal pratii ile de ve mistik bilincin ileri aamalarna ula m olmak koulu olmadan varlabilir. F.C. Happold, ibadetin en byk amac kutsal olanla birlemektir der, fakat daha kolay ulalan bir dzeyde dua, kiinin daha mutlu, daha dolu, daha salkl bir yaama ynelmek iin, isteyerek stlendii bir uradr. Bu genel olarak meditasyon iin geerlidir. Dr. Happold, duay " bilinli ve bilinsiz arasndaki bl meyi amak iin iin bir yol" olarak grr. Pek ok durumlar da meditasyondan yararlanld gibi, bu da bir psiko-terapi yoludur. Bununla beraber, meditasyon ve ibadetin psikolojik durumlarda medikal tedavinin yerini alaca dnlme melidir. Baz ibadete dal pratii uygulayanlar, fiziksel, mental ve ruhsal blmlerini ayrt etmenin ok g olduu bir enerji birikmesi deneyimleyebilirler. Kendi derinliklerinden kaynaklanan fakat kozmosun yapsna ilikin olan, lsz bir enerji kaynayla iliki kurduklarn hissederler. Kuku suz bu bir yandan bedenin ve zihnin geriliminden kurtulmu olmas ve dier yandan kozmik baz enerjilerle iliki kur masna dayanr. Fakat dinsel inanl bir kimse kutsal ru hun szp yaylmasndan sz eder. Lama Anagarika Govinda bir yazsnda yle diyor: "badet sadece bir sakinletirici deil, g ve enerji kayna dr. Duann getirdii iten huzur ve skunet, kiisel bilinci mizden gelen gler ve iinde balangsz bir gemiin de neyimlerinin sakland ve yardm ile evreni kucaklayan daha yce bir yaama katldmz bilincimizin ok derinlik lerindeki sonsuz olanaklarn arasnda kurulan dengeye da yanr ve bizi btn yaayan varlklara ulatrr... badet, bi141

'Meditasyon
linimizi iimize evirir ve derinliklerimizdeki gleri hare kete geirir. Budistler iin dua, Hristiyan duaya dalma pratiinde anlattmz gibi, zihni ap alc durumuna getirmek olay dr. Dua, bir kalbi ve kafay ama olaydr ve kalbimizi at mz zaman sadece n girmesini salam olmayz, fakat kendi yaptmz ve bizi dierlerinden ayran hcremizin du varnda ilk delii am oluruz. Bylece, n ieri szlerek zaman ve meknn son suzluu iinde, bizi dier btn varlklara balayan gerek evren zelliini tantmas lsnde, btn yaayanlar ve ac ekenler iin sevgi ve efkatimizin toplanarak gl bir aknt gibi alayp tm dnyay kucaklamas da gerek leir. air S.T.Coleridge (1772-1834) duann zelliini ksa bir cmlede, ok zekice zetledi: "Dua btnlk ruhunda yaamak iin bir gayrettir." SUF VECT HAL Sufiler ilk kez sekizinci-dokuzuncu yzyllarda ran'da belirdiler. Arapa'da "Suf' denen kaba ynden yaplm hr kalar giyerlerdi. Sufi,adnn bu hrkadan tredii sylenirse de, bunun birok baka aklamas da vardr, islam tasav vufu olan Sufilik, dier btn mistik ekollerin zelliklerine sahiptir. Sufi, kendini Tanr'ya teslim eden, Tanr sevgisiyle dopdolu, ondan baka hibir varlk tanmayan ve btn varlklarda onun bilgisinin olduuna inanan kimsedir. Sufi ler ruhsal olgunlua, 'keml'e ulamak iin zikir almalar yaparlar. R.A.Nicholson, "slam Mistikleri" adl kitabnda yle der: "Tanr seni sende ldrmelidir ve seni Kendisi'nde yaatmaldr. Sufilik budur." Konu yabanc deildir, insann hayatn Tanr ile birletirmesi, bu kitapta anlatlan dier geleneklerdekilere paraleldir. Hindular'n "Sen 'Olan'sn" (tat twam asi), Tao ile birlemek, kiinin Buda-yaradhn 142

Blm 9 tanmas ve Aziz Paul'un "Yaarm; ama ben deil, iimdeki Tanr yaar" demesi ayn anlam tar. Sufiler Soan Oyunu olarak adlandrlan ve sekizinci blmn konusunu oluturan, egonun katlarn soyma tek niinin ksa bir zetini verirler. Son kat da soyulup atldnda ve ego yok olduunda kalan hilik, egonun tesindeki Ben'dir; reddetmelerin dn da anlatlmas mmkn olmayan bir bilin aamasdr. r nein O, bu deildir, u deildir. Bir Sufi retmen yle der: "Git, kalbinin oturma odasn spr, onu Sevgiliye yuva ola rak hazrla, sen dar ktn zaman O ieri girecektir. Ken di iinde, benliinden zgr olduun zaman, O sana Kendi gzelliini gsterecektir. Sen ve gerek benliin btn kir lerden arnnca, eyler arasnda farkllk kalmaz, bilinen ve bilen bir'leir." Gerek benliini ve zn tanmana engel olan eyler kaldrlmaldr. Sevginin kudreti bu iten grevi korur. Kamil nsan aamasna ulamak, bilin halleri ve bunlara paralel olan davranlar yoluyla gerekleir. Farknda oluun son aamasna deiik kltrlerde kozmik bilin denir. Sufi, ilhi Ben'i bulur ve bir yerde, btn kltrel ve inanca bal ayrntlar aarak, tm insanlkla birletiini hisseder. Zen gibi, Sufiliin de kendine has zellikleri vardr. Su filer, dinsel doktrinleri -rnein cennet, cehennem- semboller olarak grrler. Evlenirler, ruhsal almalarn gnlk ha yatta ve evde uygulayarak yaarlar; te yanda ura ve ti caretlerini srdrrler. Tanr'ya "teslim olmak" amac, dn ya zevklerini yasaklamaz; fakat insan nefsaniyetten arn maldr ki, dnya gerekten olduu gibi grnsn. William Blake'in u satrlar akla geliyer: "Eer alglama kaplar temizlendiyse, insana her ey sonsuz gibi grnr." Dier mis tikler gibi Sufi de dorudan bilgi ile kendinin ne olduunu bulmay amalar. Sevgi ve derin bilgi, sistemin temel ta lardr. Yol, Tanr ile, sevgi ve inanla birlemektir. Kutsal bir birleme iinde "kendini brakmaya" ya da "eriyip gitme ye" fena denir. 143

Meditasyon
SUF RLER Sufliin farkl havas, iirlerine de yansmtr. Sufi airlerin ou ranl'dr. Duygularn dili ya da hayaliyle, zel likle kar cinsler arasndaki ak ve arapla, deiik bir bi lin haline ulamann almalarn yaparlar. (Tantra Yoga ile olan benzerlik grlmektedir.) Sufi airler Tann'y (sevgili ya da arkada olarak adlandrlan) ilahi gzellii ve kusur suz ak verler. Dnya gzellikleri ve duygusal zevkler vlrken, airler bunlarn kaynaklarn da gzden karmazlar. Cami (1414-1492) yle demi: Sevgilinin, O'nun gl bahesini grmeye gittim. Gzelliin mealesi beni grd ve dedi: "Aa benim; bu ieklerse, benim srgnlerim. Bu srgnlerin aac senden gizlemesine izin verme." Sufi airlerin en by olarak tannan Mevlna Celleddin Rumi, gerek benliin, Ben'in, ortam ve toplumun artlandrd ego ile zdeletirilemeyeceini ve insann ger ek znn tekml halinde olan evrenin rn olduunu dnd. Mistisizme yaklamlar, bilincin daha yksek aamalara ulamasna dayanan kimseler Sufilii kendile rine uygun bulacaklardr. Rumi iin sevgi, insan bilincinin tekmlnn ardn daki enerjidir. O, insanlarda deerli bir gelime ve yarat cl oluturan dinamik bir gtr. Bilinen artc ego yok olduu zaman doar. Sevgi, gne ve ay kadar belirgindir dnyada. Bu kadar aklk ve belirginlik ile kant aramak niye? Rumi, mevlevi dervilerin nl kurallarn balatt. Derviler bir daire iinde dnerler ve vecit haline ulaana dek dn hzlarn artrrlar. Burada da, bu kitaptaki dier 144 145

Blm 9
yntemlerde olduu gibi, dikkatin zel kalitesi bunu bir meditasyon egzersizi haline dntrr. SUF YNTEMLER Sufi meditasyon yntemleri ok kapal olmakla birlikte, bir eit kutsal sevgiye dayanan mistisizm yntemlerini ierdii sylenebilir. Sesli ya da sessiz dua, Tann'nn adnn yinelenmesi (zikir), mistik diyagramlara bak, mzik ve dans v.s. Solunum dzenlenmesi ve konsantrasyonunu da kapsamak zere, bu kitapta anlatlan yntemlerin ou Sufilerce de uygulanr.

Blm 10

Blm 10
SZC SYLE

likte tp bilim adamlarnn son zamanlardaki almalar, sz ve seslerin tekrarlanmasnn, anlamlarna bal kal makszn srf titreimsel etkileri ile, derin bir psiko-fizyolojik rahatlama getirdiini gsterdi. Szcn ruhsal ya da gizli gc ile yntemin kendisi ayn eylerdir. Biz bunlarn ikisi zerinde de duracaz. SZCKLERN GC

TEMEL TEKNK 1. Grlt, ses v.s.'nin dikkatinizi datmayaca bir yerde meditasyon uygulayn. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava ve dzenli soluyun. Burun delikleriniz den aa karnnza doru soluyun. 4. Bir szc ya da sesi yksek sesle ya da zihniniz den tekrarlayn. Sessiz iten tekrarlay daha ince bir pra tiktir. Szcn kutsal ya da fikirsel balantlar olabilir, ntr olabilir ya da anlamdan yoksun olabilir. 5. Dikkati kesintiye uratan dnce ve hayalleri de kapsamak zere, dikkat dalmalarna kar, rahat ve pasif bir davran gsterin. Dikkatinizin szck ya da sesten uzaklatm her fark ediinizde, szc yinelemeye bala yn. Bunu gerekli olduka, sakin ve pasif davrannz ko ruyarak tekrarlayabilirsiniz. Bu blmde ilgilendiimiz yntem, bir szck ya da cmle ya da sesin tekrarlanmasyla, meditasyonun huzuru nun gzelliini zihne getirip, sezgiyi ortaya karmaktr. By le bir szck, cmle ya da sese Sanskrite'de "mantra" de nir. Mantra ile yaplan uygulamalar; Hinduizm, Budizm ve Suflik'de ok grlr. Hristiyanln da baz blmlerinde bulunur. Maharishi Mahesh Yogi'nin Transandantal Meditasyon'u, dinsel bir inana dayanmayan bu meditasyonun daha modern bir eklidir. Yogiler, mantra titreimlerinin zihni etkilediine ve her sesin zel bir etkisi olduuna ina nrlar. Dinsel meditasyon ekollere yneliktir. Bununla bir146

William James (1842-1910) "Dinsel Deneyim eitleri" adl eserinde, szcklerin gcnn mistik karakterde dene yimler balattn yazd: "Mistik deneyimin en basit esas, bazen insan etkisi altna alan bir atasz ya da deyimin anlamnn derin bir duygusal rezonans oluturmas gibi grnebilir. 'Bu sylene ni hayatm boyunca duydum, fakat imdiye dek tam anla mn kavrayamadm" diye iimizi ekeriz. Luther; 'Bir rahip arkada bir gn, gnahlarn balanmasna inanyorum' szlerini tekrarlad zaman bu anlat ben tamamen yeni bir k altnda grdm ve o anda yeni domuum gibi bir duyguya kapldm. Sanki cennetin kaplarn ardna dek ak bulmutum' dedi." "Bu daha derinden anlay duygusu, uygun oranlama larla snrlandrlmamtr. Tek bir szck ya da szckler dizisi, karada ve denizde n etkisi, kokular ve mzikal sesler hepsi, eer zihin doru olarak ayarlanmsa bu olum lu sonular getirebilir. oumuz, genliimizde baz iirlerdeki baz pasajlarn zerimizde yapt gl etkiyi anm sarz. Bunlar kalplerimize alan ve gerein srlarnn, l gnlklarn ve hayat aclarnn yol bulduu anlalmaz kap lard. Belki de bizim iin artk szcklerin yzeyleri daha przszdr. Fakat, hayatn bizimki ile sregelen belirsiz grntlerini yakalarken gsteren, aran, yine de daima izlemeyi engelleyen iir ve mzik, canl ve bir dereceye kadar anlamldr. Bu mistik eilimi ya koruduumuz ya da kaybet tiimize gre, sanatn bu vnsz ruhsal mesajna kar 147

Meditasyon
olan tavrmz da, ya olumlu ya da olumsuzdur." Simon Weil, mistik hale girmek iin, George Herbert'in Ak adl iirini kendi kendine tekrarlama alkanlmdayd: Sevgi bana ho geldin dedi; ama benim ruhum geriledi, Sulu toz ve gnahla. Fakat keskin gzl sevgi, grnce benim gevediimi Daha ilk giriimde ieri, Bana yaklat ve tatl bir tavrla Bir eksiim var m diye sordu. Ben dedim, layk deilim buraya. Sevgi dedi, olacaksn ama. Benim gibi insafsz ve nankr biri mi? Ah azizim, ben bakamam sana. Sevgi elimi tuttu ve glmseyerek dedi, Gzlerini kim yapt ki benden baka? Sevgi gerek Tanr'yd... Ancak gzlerimi yere eerek, Brak dedim, utancm gitsin hak ettii yere. Sen bilmiyorsun dedi sevgi, kabahat kimde? yleyse diye ekledi, ben sana reteceim. imdi otur ve tadna bak etimin. Bylece oturdum ve sevgiyle beslendim. Baz szckler ve iirlerin deiik bilin aamalarn uyarma gleri, rastlant ve rastlantl bululara dayanr; buna karn mantra sistemlidir. Mantralar meditasyona yardmc olan ses ve ekiller olup, yantralarn grsel meditasyondaki ilevini grrler.
MANTRAYOGA

Blm 10

Mantralarn kullanlmas Hinduizm'in zellikle dinsel ekollerinde en ok uygulanan meditasyon ekillerinden biri148

dir. Mantra genelde, titreimsel bir etkisi ya da gizli anlam olan Sanskrite bir szck ya da cmledir. Bilinci etkilemek iin yksek sesle ya da zihinden yinelenir; ikinci ekil, mantrann daha incelikle kullanlmasdr. Sri Aurobindo, mantray geleneksel gr ynnden yle anlatr: "Dorudan ve yksek, derin ve sorumluluu olan ritmik bir szck olup, sezgisel ve ilham verici bir etki gsterir; eylerin gereini canlandrr; bu gerekle, yani onlarn ruhsal-ekilleriyle, avatarlar canl gerekten domulardr." Hindistan'da kutsal mistik bir szck ya da formln, guru (retmen)'dan, chela (renci)'ya, rencinin zel ve kiisel olarak yararlanmas iin verilmesi eklinde bir gele nek vardr. renci iin mantras ok deerli ve gizli bir ha zinedir. Kendisine, onu bakalarna aklarsa gcnn aza laca retilmitir. Bu gizlilik davranna kar gelmek iin, Bhakti Yoga'nn nde gelenlerinden olan Ramanuja (onbirinci yzyl) bir tapnan zerine karak mantrasm haykrp, onu herkesle paylat. Mantray zel ve gizli tutma ge lenei T.M. tekniinde de srdrld; fakat bu yntem, al lm olan mantrann tekrarlanmas ynteminden nemli farkllklar gsterir. Yoga'nn bir ekol olan Mantra Yoga, mantrann tek rarlanmas olan Japa pratii zerinedir. Pratiin kkleri Hindistan tarihine uzanr ve ona dnyann en eski yazlar olan Vedalar'da deinilir. On drt eit Japa vardr, fakat biz burada sadece ikisini greceiz: Sesle tekrarlamak, zi hinden tekrarlamak. Gl bir dinsel etkenin ya da unsurun bulunduu grup pratiklerinde, ounlukla mantra yksek sesle ve n latarak yinelenir. Tantrik manastrlardaki sesler, yeri titre tecek derecede yksek titreimlere ulaabilir. Tantrik yogi ler, seslendirilen mantralarn titreimlerinin sala yarad n ve bedenin i organlarna masaj yaparak kiiyi meditas yona ynelttiine inanrlar. zellikle temel Hindu mantras olan 'Om'u seslendirirken byle olduunu sylerler. 149

Meditasyon
Om (Aum) pravana (temel mantra)dr; mutlak olan anlatr; yaratln kaynadr. Evrenin dzenidir, balang taki szcktr. Om evrensel ruh ve bilin olan Brahman'dr ve Hindu mistisizmine gre, zerinde uygulanan meditasyonda tam derinlemeye yardm eder. Mundaka Upaniad yle der: "Om ok, kiisel benlik yay, ruh hedeftir; kii onun la hedefi delen ok gibi teklemelidir." Om, meditasyon srasnda baklan grsel bir sembol ya da yantra olarak da kullanlr. Au sesi grtlan gerisinde balar ve giderek ne getirilir; burada dudaklar kapatlarak kuvvetle titreen bir M sesi, ses retmenlerinin "maske" de dikleri yzn n ksmnda tamamlanr. Andre Von Lysebeth adl Belikal bir Yoga retmeni, Om'u rezonansl seslendirmeyi nerir; nk gs ve karn daki hormon salg bezlerine ve dier organlara titreimle masaj yaptna, sinir sistemini desteklediine, derin solu numu uyardna inanr. Grlerini, yirmi be yl ses titre imlerinin insan organizmasnda yaratt etkileri aratran Dr. Leser Lasario'nun bulgular ile destekler. Kendisi, soluk verme sresince oluan titreimlerin, derin doku tabakalar na ve sinir hcrelerine ulatn, dolam ve solunumu d zelttiini, tkrk, epifiz, tiroid ve dier salg bezlerini uyar dn buldu. Dier etkisi ise tm bedeni gevetip rahatlatmasdr. ark sylemek ve byleyici bir ritmde ezbere iir oku mak bir eit Yoga olarak grlebilir. Mzik tedavisinin et kinlii, ses titreimlerinin tedavi edici gcn gsterir. Hindistan'da mantralar ounlukla Om ile balar -nl Om Mani Padme Hum (Om, lotsdeki mcevher)'de olduu gibi. NEMBUTSU Japon Budizmi'nin "Saf lke" tarikatnn yeleri, kendi temel ruhsal pratiklerini "Namu-Amida-Butsu" (Kendimi Amida Buda'ya balyorum.) szcklerinin tekrarlanma150

Blm 10

syla yaparlar. Bu, nembutsu olarak tannr. Nem (bala mak, teslim etmek) ve butsu (Buda) anlamna gelir. Amida, sonsuz aydnln Budas'dr. Saf lke tarikat Hindistan'n inan yolu olan Bhakti Yoga'nm Japon karldr. arklaan mantralar, Shingon-shu denen baka bir Japon Budist tarikatnda esas pratik eklidir. Shingon mantra anlamna gelir SUFLKTE ZKR Dnyann neresinde olursa olsun, dinlerde gl bir hareketlenme olduu zaman, ounlukla kutsal bir szcn tekrarland grlr. Bu, slam Sufileri iin de dorudur. Dokuzuncu blmde gsterildii gibi, izledikleri yol Tanr'ya hayranlk ve onunla birlemektir. Sufilerin "hatrlama" ve "anlama" anlamlarna gelen zi kirlerinde, Tanr'nm isimleri temel mantralar olarak kulla nlr. Zihin konsantre edilir, mantra kalpten kopan bir inanla yinelenir. Kur'an'daki ilk satr, ounlukla mantra olarak kullanlr -L ilahe illallah (Allah'tan baka ilh yok tur). Dervilerin en ok kullandklar szck ise Ya Hu'dur. badet srasnda Mekke'nin yn olan Kble'ye dnlr, fa kat baz derviler zikri bir daire etrafnda dans ederek (Mev levi tarikatnn sema ayinlerinde olduu gibi) yaparlar. nanla yaplan bir egzersiz olan zikir, mslmanlarn ruh sal eitimlerinde nemli bir yer alr. Zikir, Hz. Muhammed tarafndan da uygulanmtr. Bu pratiin iki ana eidi var dr: Zikr-i Cehri, yksek sesle, zikr-i kalbi ise ya alak sesle ya da sessiz olarak uygulanr. Bunlar Mantra Yoga'da gr dmz iki ana pratiin benzeridir. Sesli ezbere okuyu, Patanjali tarafndan anlatlan, hem ok eski, hem de ok eskinin yenilenmi ekli olan T.M.'de olduu gibi giderek kusursuzlaarak silikleir, bilin ci dncenin tesine gtrr. Bu, bilgin, filozof, teolojist ola rak unvan kazanm olan mam Gazali (1058-1111) tarafn dan zikir retiminde aka belirtilmitir. Pasaj D.B.Mac151

Meditasyon
Donald tarafndan zetlenmitir ve S.M.Zwemer'in "Tanr'yi Arayan Mslman" eserinde yer alr: "Brak, zikir inanan kalbini yle bir dzeye indirsin ki, orada bir eyin var olmas ya da olmamas onun iin fark et mesin. Sonra brak dinsel grevlerini kstlayarak, Kur'an okumadan ve anlamn yorumlamadan ya da dinsel gelenek lerle ilgili kitaplarla ilgilenmeden, kede yalnz bana otursun. Ve brak, Ulu Tanr'nm aklna gelmesine hibir e yin engel olmadn grsn. Yalnzlk iinde otururken, b rak durmadan 'Allah Allah' diyerek dncelerini O'na yneltsin. Brak, dilinin hareketleri tamamen durana ve kal bini dncelerinde bulana dek bu durumda kalsn. Brak, szcn ekli ve harfleri kalbinden tamamen karlana ve orada sadece, sanki kalbine yapmasna fikir kalana dek dirensin. imdiye kadar olanlarn hepsi kendi istek ve seimine dayanyor; fakat Tanr'nm ban getirmek kendi seim ve isteine bal deildir. Eer yukardaki yolu izler sen, gerein nn kalbini aydnlatacana inanabilirsin." Bununla, Hristiyanln hatrlama ve konsantrasyonu nun kolaylkla meditasyona yneldii derin dualann yksek formlar arasnda yakn bir benzerlik vardr. Baz tarikatlarda sesli ve sessiz, her iki temel zikir ekli de uygulanr. Baz Sufi mritler, mridlerine kalbin iki kaps olduunu retirler; adaleden bir kap ve bir de ruhsal bir kap. Zikr-i cehri, adaleli kapy aar, Zikr-i kalbi ise ruhsal kapy aar. Solunum kontrol bazen kutsal szcklerin sylenme siyle ayarlanr. Uygulanan bir yntem de "L ilahe illallah" szcklerini, bir soluk al sresinde kez sylemektir. Bununla birlikte, zikirde en nemli olan, szcklerin, "kalbin dili" ile tekrarlanmalardr. Sufi retisinde ve iir lerinde sembol olarak kalp tekrar tekrar ortaya kar. Bir on dokuzuncu yzyl Sufisi yle diyor: "Kalpler her an Ulu Tanr'nm dncesiyle doludur; ona kar hayranlk sevgi ve sayg iindedir ve eer bu al may uygulayan kii, kalabaln iinde de bu bilin halini 152

Blm 10
srdrebilirse zikir kusursuzdur. Eer bunu yapamyorsa, uramay srdrmesi gerektii aktr. Kalp, insan yaps nn en anlalmaz parasdr ve dnyasal tasalarn ardn dan gitmeye meyillidir. Kalp, bir am kozala gibi ekillen mitir; zihninizden, zikir yaparken kalp meditasyona zor lanmaldr. Brak 'La yukar doru, 'ilahe' saa doru yn lensin ve btn cmle olan 'L ilahe illallah' am kozala nn zerinde ekillensin ve oradan bedenin her yanma yayl sn ve scakln duyursun. Bu yoldan, dnya ve btn eki cilikleri zihninizden silinir ve siz en Ulunun stnln hissedebilirsiniz. Hibir eyin dikkatinizi zikirden ayrmas na izin vermemelisiniz ve sonunda zikrin aracl ile Tevhid yani Tanr ile birlie ularsnz." "am kozala eklindeki kalp sol gstedir ve onunla temsil edilen yer, insann btn gereini iine alr. Gerek ten 'btn gerei' anlatr; insann kendi iindeki btn va roluunu kapsar ve onun bir zetidir; insanlar byk ya da kk, onun bir uzantsdr. Btn bir aacn zn iinde saklayan tohum aaca oranla ne ise, kalp de insana oranla odur. Ksacas, Tanr'nm btn kitaplarnn, O'nun btn srlarnn z kalptir." Sufiler retici ykler zerinde meditasyon uygularlar. Bir yk, mantra tekrarlanrken iinde bulunulan ruh hali nin, onun doru syleniinden ok daha nemli olduunu hoa gider bir ekilde belirtir. "Biraz fazla bilgilik taslayan bir dervi, bir gn nehir kenarnda yryordu. Nehrin ortasndaki adadan bir kimse nin, Sufi mantralarndan biri olan 'Ya Hu'yu yanl syleye rek 'U Ya Hu' diye tekrarladn duydu. Dinleyen dervi , bu yanl dzeltmeyi kendine bir grev kabul ederek, bir kayk kiralayp adaya krek ekti. Orada dervi cbbesi giymi, sazdan bir kulbede oturan bir adamn 'Ya Hu' ektiini grd. Birinci dervi, syleyiteki hatay belirtti ve teekkr ald. Yeniden geldii kyya dnmek zere krek ekmeye balad zaman, saz kulbedeki dervi zikrine yeniden ba lad, fakat yine evvelki gibi yanl sylyordu. Bir-iki dakika 153

Meditasyon
sonra ses yavalad ve durdu. Kayktaki dervi, teki der viin, derin suyun zerinde koarak kendisine doru geldii ni grnce ard. Kaya ulanca, su zerinde yryen dervi brne: 'Kardeim, aptallm bala, zikir ekme nin doru eklini bana tekrar syler misin?' dedi." SA PEYGAMBER DUASI Hristiyanln baz blmlerinde ksa dualarn ya da Hz. sa'nn adnn yinelenmesinin deeri yzyllardr bilini yordu. Hindu Mantra Yogas ve Suf zikrine paralel olarak Hristiyanlar'n dalarak dua uygulamalar vardr. John Climacus (M.S. 7. yzyl) mantra olarak, sa pey gamberin (Jesus) adnn tekrarlanmasn nerdi ve yle yazd: "Eer dualarda ok szck kullanlrsa, zihinde eitli dikkat datc hayaller dalgalanr ve konsantrasyon bozu lur." Ve Rus eseri "Hac'nn Yolu"nda da yle denir: "Dua nn temiz ve iyiliklerle dolu olmasn istiyorsan, birka sz ckten dzenlenmi ksa bir dua se ve onu defalarca tek rarla." Ortodoks rahipler ve halktan kiiler, yzyllarca bu bir ka gl szc, sa peygamberin duasnda buldular. "Hz. sa beni bala." sa peygamber duasnn tekrarlanmas, allan dua ile yalvarlardan ok Dou dinlerindeki mantra kullanna yakndr. Bu, ilk bin yln Hristiyan papazlarnn yazdklar nn derlenip, Mount Athos manastrnda sakland Philokalia'nm ilk be blmnde aka gsterilmitir. Mantra Yoga'ya benzerlii, Philokalia'dan seilen aadaki yaz zetlerinde grlebilir: "Sessiz ve yalnz otur, gzlerini kapa, yavaa soluk ver ve kendini kalbine bakarken hayal et. So luk verirken 'Hz. sa, beni bala' de; bunu dudaklarn yavaa hareket ettirerek ya da zihninden syle. Btn ba ka dnceleri bir kenara brakmaya al. Sakin ol, sabrl ol ve bunu sk sk tekrarla." Yogiler ve Sufiler gibi Hristiyan papazlar da, duann

Blm 10
tekrarlanmas ile, solunumun ritmi arasnda balant kur mann deerini biliyorlard. sa peygamber dua uygulamas zerine yazlan Dou Ortodokslar'nn yazlarnda, bu kitap ta bu eit meditasyon uygulamalar iin nerilen btn ko ullarn yerine getirildiini gryoruz. Yazd kitapla, sa peygamber duasnn ruhsal eitim iin kullanlmasn anlatan Bishop Brianchaninov yle der: "Bu yntemin kullanlmas, ok gemeden gsterir ki, zihnin ekillere olduu gibi szcklere de girmeye zaman bulmas iin, szcklerin zellikle ve ncelikle ok yava sylenmeleri gereklidir. Dncelerinizi zerinde topladnz dua szc n hibir zaman yitirmemeye aln. Eer, daha ok ba langta olma nedeniyle dikkatiniz dalrsa burtu geri yn lendirin. Szckler kalbe yerletii zaman, bu dua kalbin duas olarak da tannr." Alexander d'Agapeyeff, sa peygamber duasn "Dua eden kiiyi deitirmek iin bilimsel giriim" olarak tantr. "Bu dua ile mrit kendini deitirir, yeniden yapar ve farkl bir kimse olur." Eer sa peygamber duasnn szleri uygun deilse, ye rine baka bir ksa dua geebilir. Su yznde yryen dervi in yksn hatrlayn. Mantrann, Hristiyanlar'n dalarak dua etme ynte minde kullanl konusunu tamamlamadan nce, on dr dnc yzylda bilinmeyen bir mistik tarafndan yazlan, "Bilinmeyenin Bulutlar"ndan birka satr okumalyz. yle der: "Ruhu ile, sevgi balaryla ve isteklerine uyarak Tanr'ya balanmay dileyen kimse, derinleme aamalarn ba latmak iin zel yollar, usuller, kiisel teknikler ve ruhsal kolaylklar gelitirebilir. te bu yollardan biri: Ksa bir sz ck se. Szck ne kadar ksa olursa o kadar iyidir ve ruhsal anlamna o kadar yakndr: 'Tanri' ya da 'sevgi' gibi bir szck. Bu szcklerden istediini ya da bakasn se ve onu, ne olursa olsun orada kalacak ekilde, skca kalbine yerletir. O, savata ya da barta senin mzran ya da kal kann olacaktr. Bu szck yardmyla tm dnceleri, unut 155

154

Meditasyon
ma bulutuyla rteceksin." Yukarda da sylendii gibi, mantra olarak seilen sz cn kutsal ya da holandnz bir szck olmas gerek mez, fakat ntr bir tonu olmaldr. Mantrann, meditatr iin hibir anlam olmayabilir. Bat'da en iyi ekilde anla lan, geni bir uygulayc kitlesi bulunan Maharishi Mahesh Yogi'nin T.M. ynteminde anlaml olmayan bir Sanskrit ses tekrarlanr. MAHARSH MAHESH YOG - MANTRA ADAMI Maharishi, T.M. ynteminin yeni bir yntem olduunu savunmaz ve ortaya kn, dnyann en eski yazlar olan Vedalar'a kadar izler. M.. 500 yllarnda yazlan Bhagavad Gita zerine yapt yorumlama ile, T.M.'yi bu alma lara balar. Kendisine bu basit ve kolayca renilen ynte mi, onu dnyaya tantmas iin gurusu Jyotir Math ma nastr Shankachayara's, Swami Brahmananda Saraswati (1869-1953) retti. Mahesh Prasad Varma olarak 1918de merkez Hindis tan'da Jubblepore'da dodu; bir orman koruyucusunun o luydu. Geleneksel Hindu kltrne bal olarak yetitirildi. 1942'de Allahabad niversitesi'nden fizik diplomas ald. T.M.'yi Bat'da yayabilmesinde, bilimsel tantnn nemli rol oldu. Maharishi tp bilim adamlarnn aratrmalarn ho karlar ve T.M.'nin (Transandantal Meditasyon - Derin dalla meditasyon) literatr, Maharishi'yi izleyenlerin yaz dklar kitaplardaki galvanik deri reaksiyonlarn gsteren grafikleri, kan laktat dzeyleri, beyin dalgalarnn ekilleri ile, dier meditasyonla ilgili kitaplardan ok farkldr. Maharishi, Swami Brahmananda Saraswati ile niver site rencisi olduu sralarda tant ve fizik diplomas aldktan sonra bu Hindu keiin mridi olarak yl geirdi. Daima zerinde Swami'nin bir resmini tard; hatta halk nnde konumalar yaparken bile. Svvami Saraswati, 1953'de lmnden ksa bir mddet nce, bu en beendii 156

Blm 10 rencisine, kendisine aktard bir bilin gelitirme ynte mini kusursuzlatrp, herkese ve her yerde uygulamasn nerdi. Maharishi Mahesh Yogi bir kenara ekilip Uttar Kashi'de iki yl yalnz yaadktan sonra bu yntemi retmeye hazr olduunu hissetti. Maharishi, Hindistan'da birka yl T.M. retti; sonra yntemin daha abuk yaylmasnn, teknoloji ynnden iler lemi toplumlara retilmesi ve modern haberleme yollar nn kullanm ile baarlabilecei kararna vard. 1961'de Amerika'da "Ruhsal Yenilenme Hareketi"ni kurdu ve bir yl sonra Londra'da ayn eyi gerekletirdi. T.M.'nin Batllar' eken yan, bilimsel tantm, basit lii ve meditatrn yaam biimini deitirmeden, sadece sabah ve akam yirmier dakika meditasyon uygulamas dr. Bir din olarak deil fakat bir teknik olarak tantlr, Maharishi'nin Hindu inanlar arka plnda kalr. Bu uygulama Hindu'yu daha iyi Hindu, Budist'i daha iyi Budist, Hristiyan' daha iyi Hristiyan yapar ve inanc olmayanlar ise ya am kalitelerini ykseltirler der. Yntem ok basittir, bir Sanskrite szck ya da mant rann zihinsel tekrarndan ibarettir. Batl gazeteciler Maharishi'ye mantra adam adn taktlar. Amerika'da ve Avru pa'da, bir milyonun zerinde insan, yetitirilmi retmenler yardmyla bu yntemi rendiler. TRANSANDANTAL MEDTASYON NEDR? T.M.'nin amac, dier mistik sistemlerinki ile ayndr; olma haline ve saf bilince ulamak. Maharishi'nin yntemi, Sanskrite bir szck ya da dncenin iten tekrarlanmas, bylece bilinli dncenin kaba bir aamadan, daha ince bir aamaya gemesi ve giderek dncenin kaynana ula masdr. Burada zengin bir enerji ve zek kaynann e mesi alr. Meditasyon konsantrasyonu, T.M. uygulamasnda da kullanlan bir aratr. Maharishi, Amerikan Televizyonunda

157

Meditasyon
yle syledi: "T.M.'de dikkat dardan ieriye, dncenin kaynana ynelir; sonra bilinli zihin, uyank haldeki bilin sezgisi ve bilinsel bir mutluluk olan stn ve saf bilince dner... Bu sadece bir dntr, fakat yle bir dntr ki, sezgi ie dnk olarak derinliklere ular ve saf bilinci elde eder." Mantra, dikkati dncenin kaynana gtren bir sz cktr, sesli olarak deil iten tekrarlanr. retmen, meditatre meditasyon srasnda aba harcamamasn syler. Pratikte, ok gemeden bu sorun ortadan kalkar. nsan bir kez meditasyonun doal akn tanrsa, bisiklet zerinde denge kurabilme yetenei gibi kendiliinden bu yeniden beli rir. Maharishi mantrann mekanik olarak tekrarlanmas na inand ve her tekrarlaya kutsal bir anlamn damga sn vurmad iin, Hindistan kltr ve geleneklerine aykr der. "yleyse brak, mantra iini yapsn" der. Mantra ba zen zihnimizde olacaktr, bazen de zihnimizden kayp gide cektir. Mantrann yok olduu zamanlarda bazen yerini d nce ve imajlar alabilir. Meditasyon srasnda ulatnz derinlikleri ancak bilincin yzeysel tabakalarna dndkten sonra anlayabilirsiniz. Rahatlamann kalitesi ve derin hu zur, meditatre, saf 'olma hali' ile iliki kurduunu gsterir. Bu, okyanusun yzeysel grltlerinden, sessiz ve sakin de rinliklerine dalmaya benzetilebilir. T.M. uygulamasnda en az alt saatlik aktivite ile ayr lan yirmier dakikalk iki devre olmak zere, gnde krk da kika meditasyon yaplr. Yemekten sonra en az iki saat ge melidir. Akam ve sabah saatleri meditasyon iin en uygun zamanlardr. nsann yaam biimini deitirmesine gerek yoktur; bu, Maharishi'nin retisine dier Hintli gurularn kar kmalarna neden oldu. Maharishi'ye gre, dzenli olarak uygulanan meditasyonun etkisi altnda yaam biimi kendiliinden deiir. Gnde iki kez uygulanan meditasyon srasndaki dinlenme ile, gnn dier saatlerindeki normal faaliyetlerin birbirini izlemesi, gnlk faaliyetlerin 'olma ha158

Blm 10 liyle' desteklenmesine neden olur. Genellikle birka yl medi tasyon yaptktan sonra, saf 'olma hali'ni deneyimlemek g nn byk bir blmne yaylr. Yoga, Sufilik, Zen ve dier sistemlerin amac da, bu saf bilin halinin insanda kalc olarak yerlemesidir. Bir nsan Bir Mantra? T.M.'nin tartlabilir bir nitelii, her yeni balayan kii iin titreimleri kendisine uyan zel bir mantrann bulundu u iddiasdr. retmenlere, retmen-renci kurslarnn bir blm olarak, her bir meditatre uyan mantrann nasl seilecei retilir. Ba vuran kii ile bir konuma yaplr ve kendisi bir sorular listesinin karlklarn doldurur, mantra bunlara dayanlarak seilir. Kabul edilme treninin ardn dan kiisel mantra aklanr. T.M.'nin giri trenleri, bilimsel ve Batllam tant mna olduka ters der; iekler (yaam ieini belirtir), meyve (yaam tohumunu belirtir) ve tertemiz beyaz bir men dil (ruhsal temizlii belirtir). Tren, hafife aydnlatlm ve tts kokulan salan bir odada yaplr. Maharishi ve Guru Dev isimli stad Swami Sarasvvati'nin resimleri vardr. retmen, Sanskrite szckleri okuyarak ve elinde pirin, tuz ve sandal aac paras tutarak, on dakika sren bir tren yapar (puja). Hristiyan uygulayclar bazen, bu trenle ilgili endie duyarlar; fakat giri treni yalnzca bu yntemin statlarna teekkr etme yoludur, dinsel bir tren deildir. retmeni, meditatre zel mantrasn hi kimseye, hatta eine bile sylememesini tembih eder. Meditatrlerin says Sanskrite mantralann saysndan daha fazla olduu iin, seyrek olarak, baz mantralar, eler arasnda paylat rlr. Baz meditatrler kendilerine verilen szc sylemek te glk ekerler. Adam Smith, kendisine verilen mantra Shiam' tand Om, Hum ya da Bam gibi mantralardan ok daha zor bulduunu syler. Fakat kendisine bu mant rann titreimlerinin uygun olduu gvencesi verilmiti. Sesin ntr olmas nemli bir noktadr. Sanskrite man-

159

Meditasyon
tralar, derin meditasyon uygulayanlar iin bir anlam ta mamakla birlikte, onlar kullanan Batllar iin ounlukla ngilizce ya da dier Avrupa dillerine bir benzerlik gsterir ler. rnein Shiam 'Siam', 'shame'(ng.) utan, 'sham' (ng.) yapmack v.s gibi. renmeye yeni balam olmann dn da, meditasyon pratiinde kullanlan szckler, dier sz cklerle olan benzerlikleri nedeniyle zorluk karmayacak kadar ntrdrler. Maharishi, her meditatr iin doru olan mantray bul may doru gruptan kan nakli yapmak zorunluluuna ben zetir. Bu ok abartlm bir benzetitir ve Harvard Tp Fa kltesinde mantralarn kullanlmas zerine yaplan ara trmalar, alman sonu zerinde mantralarn doru bir or tamda tekrarlanm olmasnn, titreim glerinden ok daha etkili olduunu gstermitir. Halk bunu uzun yllar nceden bilmektedir. Genlik yllarnda Alfred Lord Tennyson, Mantra Yoga ve derinden meditasyonun temel tekniini, arkada P.Blood'a yazd mektupta yle niteledi: "ocukluumdan beri, yalnz olduum zamanlar sk sk bir vecit halini yaa dm. Bu bana, kendi adm ta kiisel bilincimin derinlikle rinden geliyormu gibi olana kadar tekrarlarken geldi ve kiiliin kendisi snrsz Ben'in iinde eriyip kaybolur gibi oldu. Bu artc olmaktan ok, szcklerin tesinde ok gvenli -lmn inanlmaz grnd- bir haldi. Kiiliin kayboluu, yok olu deil fakat gerek yaam olarak gr nyordu. Anlat tarzmn bu kadar gsz oluundan uta nyorum. Fakat bu halin tamamen szcklerin tesinde ol duunu sylemedim mi?" T.M. tekniinde tutulan yol olan mantrann tekrarlan masn, kendi ismini mantra olarak kullanarak uygulam, ego ve egonun katlarnn yok edilmesi olarak bilinen saf va rolua, olma haline ulam grnyor Lord Tennyson. So nu, byle bir egzersizde pek ok kiinin korktuu "bo zi hin" deildir. Dr. Richard Maurice Bucke, ilk kez 1901'de Filadel160
Blm 10

fiya'da yaynlanan "Kozmik Bilin"de Tennyson'un mektubu nu ald ve yorumlad. "Kendi adm tekrarlay." Tennyson bilmeyerek, ok eskilere dayanan aydnlanma yntemlerini kullanyordu. "O kimse ki hibir ey dnmeden zihninin almasna son verir, srekli meditasyona balanr, tek he celi Om'u tekrarlar, benim zerime meditasyon yapar, en byk amaca ulaan kimsedir." (Bhagavad Gita). Elbetteki kullanlan szck ya da isim herhangi bir farkllk yarat maz, stenen, zihinsel aktivitelerin olabildii kadar durdu rulmas, zellikle her trl isteklerin nlenmesi, hibir ey istenmemesi ya da hibir eyden korkulmamasdr. Zihin kusursuz bir salk ve canllk iinde fakat sakin bir den gede durgun tutulmaldr." Dr. Bucke'nin, "Elbetteki kullanlan szck ya da isim herhangi bir farkllk yaratmaz," gr, yetmi yl sonra bi limsel olarak kantland. kinci blmde Dr. H. Benson'un, meditasyonun getirdii geveme ve rahatlama hali zerin deki aratrmalar, fizyolojik ve psikolojik deiimlerin de yer aldn gsterdi. Kitabnda aka ve kesinlikle unlar belirtir: "Rahatlama-geveme sonucuna ulamak iin tek bir yntem olmadn hatrlamak ok nemlidir. rnein T.M., bu ok etkili meditasyon niteliklerini tayan tekniklerden biridir. Biz, zel bir yntem, zel bir sr, T.M'de dnl d gibi zel bir sesin gerekli olduuna inanmyoruz. Harvard'n laboratuvarnda yaplan testler, bir ses ya da cmle ya da bir dua veya bir mantra kullanlan benzer tekniklerin T.M. ile elde edilen fizyolojik deiiklikleri getirdiini gster di: Oksijen kullanmnn azalmas, solunum saysnn d mesi, karlan karbondioksit miktarnn azalmas gibi. Baka bir deyile, ister ok eski ister yeni bir teknikle olsun, gerekli temel kurallar kullanmakla elde edilen fizyolojik sonular, kullanlan ynteme bal olmakszn hep ayndr. Dr. Una Krll, T.M.'nin bir Hristiyan asndan yorum lamasn yaparken yle der: "En azndan, tandm bir kii kendisine verilen Sanskrite mantray, bir Hristiyan mantra ile deitirdi ve rencisinin bu yaptndan habersiz olan

161

Meditasyon
retmen, ortaya kan sonutan son derece memnun kald. Ben kendim de, pek ok m e d i t a t r n deiik nedenlerle m a n t r a l a r n deitirdiklerini duydum. Bir kimse, verilen Sanskrite szcn kendisine ayrld ve u n u t m a k istedii karsn h a t r l a t t n syledi ve bir a r k a d a n d a n onun mantrasn rendi ve onu kulland. Dier bir olayda, rneditatr birka yldr k u l l a n m a k t a olduu nl m a n t r a Om ye rine b a k a bir szck k u l l a n a m a z olmutu. Bu olaylarda, retmen sr ve kiisel olan m a n t r a m n kullanlmadndan habersizdi. T.M. retmenlerinin gerekten h e r kii iin en etkili mantray seip seemedikleri konusunda grler ne olursa olsun h l bu ileyiin, verilen m i k t a r nemsiz bile olsa, k u r s cretinin denmesinde yardmc olduu grlr! Balang konumalar, giri trenleri, konferanslar, kurslar v.s. pratik ve psikolojik ynden deerlidirler. ok iyi bilinmektedir ki, ayinler ya da bekleyiler, herhangi bir tek nik ya da tedavinin etkili olmasna yardm ederler. Doktor lar ve psikologlar bunlar k u l l a n m a k t a n asla kanmazlar. W.C.Coe ve L.G.Buckner, "nsann Deiimine Yardm" adl eserde yle sylyorlar: "Hastann, tedavinin sonucundan ne beklediinin nemi uzun z a m a n d a n beri bilinmektedir. Bycleri ve psikologlar da iine alan inandrc yollarla te davi ediler arasndaki benzerliklerden, u m u t ve bekleyiin etkisinin, uygulanan tedavinin etkisini glgeleyecek k a d a r nemli olduu grlr. la ve dier tedavi ekillerinin, iyi leme yolunda h a s t a n n inancndan daha etkili olamad ortadadr. Plasebo deniien bu iyiletirici etkiler, tedavi d ndaki baka alanlarda da etkili olur. Her eye karn var drlar, nemli derecelerde etkili olabilirler; bu nedenle yar dmc olarak uygulanmalar gz nnde bulundurulmaldr." Bu yazarlar, r a h a t l a m a ve konsantrasyon retiminde kendi kendine alma iin telkin teknii ve Yoga meditasyon pra tiini tartrlar. Maharishi Mahesh Yogi, T.M.'nin olutur duu psiko-fzyolojik deiikliklerin ve bilin deimelerinin oto-telkin, oto-ipnoza dayanmadna inandn ve bu dei162

Blm 10
melerin inanl olmayan kiilerde de grleceini syler. Balang konumalar, giri trenleri ve soru-yant yokla malar pek ok kiiye byk umutlar verir, hi olmazsa meditasyona almann ilk basamaklarn trmanmalarna yar dm eder. Bazen, zellikle meditasyonlarn pek iyi gitmedii zamanlarda, zaman kaybediliyormu gibi bir duygu belirir. Meditatrlerin daha iyi salk, enerji, toplumsal uyum ve kiilerle olan ilikilerinde d a h a fazla anlay kazandklarn renmek, canllk ve gven verir. Pratik yardm, meditasyon tekniini reten ve ortaya kan sorunlar zerinde kendisine danlabilen retmen den gelir. Meditatrlerin sorunlar yakndan incelenir ve soru-yant cetvelleri, giri treninden sonra retmenlerini grmeye giden meditatrler tarafndan doldurulur. "lasz Skunet" adl eserden alnm baz soru rnekleri veriyoruz: "Son geliinizden bu yana ka kez meditasyon uyguladnz?" "Meditasyon y a p a r k e n srenin abuk getiini hissettiniz mi?" "Herhangi bir anda bedeninizden ve evrenizdekilerden habersiz hale geldiniz mi?" "Meditasyon sresince aa yu kar ka kez mantray kaybettiniz?" "Meditasyondan sonra dinlenmek mi istiyorsunuz, yoksa enerjik mi oluyorsunuz?" "imdi nasl meditasyon uygulayacanz anladnzdan emin misiniz?" T.M'nin bilinmeyen bir oranda brakanlar da olmu tur, fakat yaplan birka aratrma, girenlerin byk oun luunun teknii rendikten sonra her gn meditasyon yap tn gstermektedir. Kiinin meditasyonu nasl uygulad, hangi obje zerinde uyguladndan ok daha nemlidir. Ya Hu'yu yanl syleyen derviin yksne benzeyen bir Hindu yks de yledir: Bir adam nl bir yogiye giderek aydn lanmaya ulamak iin hangi yntemi kullanmas gerektiini sorar. Yogi yantlar: "Gnde bin kez Rama (Ramtha-bir Avat a r ad)'y terennm et." Uzun yllar sonra bu iki insan yenidn karlar. nl yogi kendisinden yntem renen kiinin aydnlanm oldu unu hemen anlar, "Kutsal ad tlediim gibi her gn te163

Meditasyon
rennm ettin mi?" diye sorar. "Evet stat" diye yant veren adam yle devam eder:" Dalarda tek bama dolatm ve on yl boyunca her gn, sylediiniz gibi, gnde bin kez 'Mara, Mara, Mara...' diye terennm ettim." Mara, Rama'daki harflerden meydana gelmi bir aldatc eytann ismidir... Maharishi Mahesh Yogi, meditasyonu Bat'da bu ka dar insana tantmakla ve tp bilim adamlarnn ilgilerini ekmekle ok yararl bir grev baarm oldu. Ayrca, medi tasyonu en elzem ve sade esaslarna indirerek trenleri, eg zersizleri ve gerekli olmayan ksmlarn kesip atarak Man tra Yoga'ya ekil vermesi ok deerlidir. Maharishi, T.M.'de zihinden tekrarlanan bir mantra kullanmakta ok kararldr. Bu nedenle sessiz olarak tek rarlanan mantra, dncelerin tesinde saf bilince ulamak iin ok mkemmel bir aratr. Bununla birlikte saf bilince ulama abasnda, dier yntemler de etkilidir. Bunlar bu kitapta anlatldlar. Tekniklerden verimli olan bir tanesi, ya da iki veya daha fazla teknik, bir dzen iinde birletirilerek uygulanabilir. Blm 11 BRLEK YNTEMLER TEMEL TEKNK 1. Grlt, ses, v.s'nin dikkatinizi datmayaca bir yerde meditasyon uygulayn. 2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun. 3. Sessiz, yava ve dzenli soluyun. Burun delikleriniz den aa karnnza soluyun. 4. Drdnc blmden, onuncu blme kadar anlatlan yntemlerden iki ya da daha ounu birletirin. Seven dik kat ve grsel ya da dinleyile meditasyon kolayca birletiri lebilir. Karndan solunuma konsantrasyon ve bir szcn zihinden tekrarlanmas, derin rahatlama ve kusursuz bir bi lin dzeyine gtren mkemmel bir karmdr. Szck her soluk verite bir kere tekrarlanmaldr. Dikkat, karnda gbein biraz altnda hareket eden noktada toplanmaldr. 5. Dikkati kesintiye uratan dnce ve hayaller de iinde olmak zere, dikkat dalmalarna kar rahat ve pa sif bir davran gsterin. Dikkatinizin daldn fark edin ce, onu yavaa geriye, meditasyon ilemine evirin. Bunu mmkn olduu kadar sakin ve pasif halinizi koruyarak tekrarlamaksnz. Bir szck ya da cmlenin tekrarlanmas ynteminin anlatlmasyla, retmensiz ve kiisel olarak uygulanabilen meditasyon yntemleri zerine syleyeceklerimizi tamam ladk. Bunlar incelerken Hinduizm, Taoizm, Zen, Hristiyanlk ve Sufilik uygulamalarna da deindik. T.M'yi tarttk ve Mantra Yoga'nn yenilenmi eklinin ana hatlarn grdk. Temel mekanizmalarna indirerek, solunumun hissedilmesi, bir objeye bak ya da imajine edi, dikkati bir sese topla-

164

165

Meditasyon
mak, egonun k a t l a r n soyarak Ben'e ulamak, seven dik kat, bir m a n t r a n n tekrarlanmas pratiklerini tandk. Okuyucular hangi yntemin kendilerine en uygun ve aradklar sonuca u l a m a k t a en yararl olduunu aratrp bulmaya arldlar. Birden fazla yntemin birleiminin denenebileceini syledik. Yntemlerin birlemesi bazen kendi liinden oluur. Seven dikkat, doal olarak dier bir teknikle birleir. Grsel meditasyonla birletii zaman sevgi, baklan ya da imajine edilen objeye akar, t e k r a r l a n a n m a n t r a l a r a scaklk ve ahenk katar. ETKLEYC BR BRLEM

Blm 11
solunumla birlikte h a r e k e t eden k a r n m a k o n s a n t r e oldum. Dikkatim, gbein biraz altnda J a p o n l a r n "tanden" dedik leri noktaya topland. Bylece ben meditasyon yntemini birletirmi oluyordum. MU Katsuki Sekida, "Zen almas" adl eserinde, solunu mun hissedilmesi ile Zen rencilerine verilen ilk koan ya da problem olan Mu'nun iten tekrarlanmas tekniinin birleti rilmesi zerinde ayrntl bilgi verir. Anlam, "hibir ey" ya da "olmayan ey"dir. Mu akldan, ya ayr heceler olarak Mu, Mu, Mu- veya srekli bir dalgalanma halindeM-u-u-uu-u eklinde tekrarlanr. Mu, a n l a m dnlmeden, solu n u m sesi olarak alnr. Katsuki Sekida; "Bir sre sonra tandene bakn, denizin derinliklerine iniyormu gibi hisseder, sonunda dibine yerleirsiniz. Soluun ieri ve dar ak d u r m u gibi olur. Bu a a m a d a insan Mu demeyi brakp, t a n d e n e bakmay srdrrse, deneyimin bu uygulamasna shikantaza denebilir. Bu kendini u n u t a r a k oturu deildir, uyanklk halidir." Katsuki Sekida, okuyucularna ve rencilerine, medi tasyon kurallarna "ok sert ve kat" bir yaklamdan kan malarn nerir. " Z a r a n l a kendi stilinizi gelitirdiinizi gre ceksiniz" der. Ben de kitabmda sizlere ayn eyi tlerim. Getii miz sayfalarda anlatlan meditasyon ekillerini aratrn. ok deerli sonularla dllenirsiniz. Kendi stilinizi geliti rin. Kendiniz iin en elverili ve en uygun yntemi bulun, di lerseniz yntemleri birletirin. Kat ve sert olmayn. Yedi bin yl nce, inli Zen stad Mumon yle yazd: Byk yolun yoktur kaps, Binlerce yol alr ona, Bu kapsz yoldan geerse biri O, dnya ve cennet arasnda yrr bamszca. 167

En etkileyici olan, inan balantlar ne olursa olsun btn meditatrlere uygun olacak iki yntemin birletirilmesidir. Bunlar, beden ve bilin deimeleri oluturmak iin meditasyonun temel ihtiyalarn kolayca ve en uygun ekil de karlar. Bu iki teknik, solunumun hissedilmesi ve bir m a n t r a n n t e k r a r l a n m a s d r . T.M'nin t a n t l m a s , benim birka yldan beri baarl bir ekilde solunum konsantras yonu uyguladm z a m a n l a r a denk geldi. Bylece, bir szc n zihinden tekrarlanmasn deneme istei duydum ve bu nu ok etkileyici buldum. Her iki yntemde de benim davra nm, zihnime gelen kanlmaz dnce ve imajlar yargla madan, pasif bir farkndahk hali oldu. D n d m h e r fark ediimde otomatik olarak solunuma ya da m a n t r a n n tekrarlanmasna dndm. Byle bir sonuca ulamak iin a ba h a r c a m a d m . Meditasyonun sonularn d n m e d e n , dncelerimi akna braktm fakat onlar yaammn ka litesini etkileyecek k a d a r ileri gittiler. ok sevdiim bir meditasyon yntemini brakm ol mann verdii yitirme duygusu ve zaman zaman mantray yinelemem gerekirken, dikkatimin karn adalelerimin hare ketine kaymas, b a n a iki yntemi birletirme fikrini verdi. Her soluk verite m a n t r a n n yinelenmesi, soluk alrken tek rarlanmasndan d a h a doal grnd ve t m bunlar olurken,

166