You are on page 1of 7

www.muhendisiz.

net

DKM USULLER : Dkm : kalp iin kullanlan malzeme ve ergimi metalin kalp iersinde sevkedilme ekline gre snflandrlabilir. Buna gre paramz kum kalb dkm ile retilecek .

Paramz Ad : Balant eleman Dklecek metal : Dkme demir ekme pay : % 1 Maann Mal. : Kum Modelin Mal. : am tahtas Btn dkm ilemlerinin esas kademeleri : A)Model yapm B) Maa yapm C) Kalplama D)Ergitme ve dkm E) Temizleme ilemleri

www.muhendisiz.net

A- Model yapm : Model : dklecek eklin tahtadan , metaldan hazrlanm kopyasdr . n Modelimiz am tahtadan yaplacak . Model; dklecek eklin tahtadan, metalden veya uygun bir malzemeden hazrlanm kopyasdr. Ayrca al, plastik ve balmumu da model malzemesi olarak kullanlmaktadr. Model malzemesi olarak kullanlacak tahtann kuru, sert ve kumun nemini ekip deforme olmamas iin az gzenekli olmas gerekir. Kalplamada dzgn bir yzey elde edilebilmesi iin tahtann sert olmas istenir. Tahta malzeme olarak genellikle, grgen ve am kullanlr. Mmkn olduu kadar ok paral model yapmndan kanlmaldr. ekme pay : metalik malzemelerin kendilerini ekmeleri sebebiyle modelin lleri dklecek parann llerinden bir miktar fazla olmas gerekir. ekme paylarnn hesaplanmasnda zel cetveller kllanlr ve btn ller % 1 artlararak alnacak .

www.muhendisiz.net

B- Maa yapm : Maa: kalp boluklarna yerletirilen ve kapladklar ksmlarn dkmden sonra boluk olarak kmasn temin eden ekildir. Bir tane kumdan yaplacak maamz yeterli . Maa imali : Maalarn imli ya maa sand ile yada evirme ablon ile olmaktadr. Maa sand ile maa yapmnda, ierisinde maann d ekline sahip bir boluk bulunan sandklardan faydalanlr. Paralar birbirine pimlerle geirilir ve yay veya dier bir yolla tesbit edilirler. Sandk toz bir yzey zerine konur ve ierisine maa malzemesi konarak herhangi bir vasta ile sktrlr. Mukavemeti artrmak zere maa ierisinde tel paralan konur. Sktrma srasnda ileme ve tekrar sktrma yaplr. Maa Kumu ve Maa mali: Dkmek istediimiz parann i eklini veren maalar kum yaplabilir. Kullanlmaya hazr bir ekilde imal edilmi maa, iki ucundan kalba oturtulur.Maa imalinde %8'den az kil eren kuma, mukavemet salamak zere organik ve inorganik balayclar katlr. Organik balayc olarak eitli yalar, reineler, dekstrin, inorganik balayc olarak da ate kili, bentonit ve silis tozu kullanlmaktadr .Maa hazrlandktan sonra 100 200 dereceye piirilir .

www.muhendisiz.net

Maalarn yerletirilmesi ve dkmden sonra karlmas: Piirme frnndan karlan maann zerindeki gevek kumlar sert fralarla temizlenir. Yzeydeki ufak boluklar doldurularak koruyucu bir malzeme ile svanr. Temizleme srasnda gaz kanallarnn tkanmamasna dikkat edilmelidir.Maalar kalp boluuna, sv metalin eikisi ile yzmeyecek biimde yerletirilmelidir. Bunun iin oturma yerlerinde metalsel paracklarla destekleme yaplr. Maalarn dkmden sonra karlmasnda, kalp kumuna karmamasna dikkat edilmelidir. nk kalp kumuna karan maa kumu, bu kumun tane bykln deitirir. Ayrca yanm maa kumu kil ile iyi bir ekilde balanamaz.

C Kalplama : Modeller ve maalar vastasyla, eitli ortamlarda (kum, metal) kalp ad verilen ve ierisine dkm yaplan boluklarn oluturulmasna "kalplama" denir. Kalplamada model ve maadan baka yolluk, kc ve besleyicilerden de faydalanlr.

www.muhendisiz.net

KUM DKM :

Kum dkm, kum kalplara yaplan ve en ok kullanlan dkm usuldr. Kalplama ileminin ekonomik olmas ve farkl arlktaki paralarn dklebilmesi sebebiyle tercih edilmektedir. Kum kalp metodunun esas, retilecek parann eklinde olan model vastasyla kum sktrlarak oluturulan kalp boluu ierisine ergitilmi metalin yolluklardan doldurulmasndan ibarettir.Kalplamada kullanlacak model, daha nce de belirtildii gibi tek paral, yolluklu tipte olabilir. Tek paral modellerle kalplamada yolluk ve kclar model zerinde bulunmaz, elle veya mala ile kalp zerinde yaplrlar. Yolluklu modeller, tek paral modellere gre kalplama ynnden daha pratiktir. Modellerin imlatnda ekme ve ileme paylar, boyut toleranslar, koniklik dzenlemeleri gznne alnmaldr. Dkme demir paralar iin Kk ve orta boy para iin : 2 - 31 mm ileme paylan alnabilir: Modele verilmesi gereken koniklik pay mmkn olduu kadar sonradan ilenecek yzeylere verilmelidir. Koniklik eimi ile hazrlanan kalplarda % 0,5 ve makina ile hazrlananlarda se % 1 olmaldr.Kum dkmde kullanlan modeller am aa malzemeden yaplacak.

Kum kalbn yapm : Derece ersinde kalp hazrlama : Kalbn sv metalin basn altnda almamas iin kullanlan erevelere "derece" ad verilir. Genel olarak metaldan yaplr . Derece ierisinde kalp hazrlama ilemi el ile yaplabildii gibi, eitli maki-nalardan da faydalanlarak yaplabilir. El ile yaplan kalplama aadaki ilem sras takip edilir :
5

www.muhendisiz.net

1)Alt derece sktrma levhas zerine konur. 2)Model derece ierisine yerletirilir ve zeri grafit veya imento ile tozlanr. 3)Model zerine model kumu serpilir (kum kalnl 50-100 mm olacak e kilde) ve sktrlr. 4)Doldurma kumu ilve edilir ve sktrlr. 5)Derecenin st yzeyi syrma cetveli iie syrlarak, dzlenir, 6)Kalp, teekkl edecek gazlarn kn kolaylatrmak zere 20 - 50 mm aralklarla ilenir. i model civarna yaklamal, fakat modele dememelidir. Aksi halde sv metal bu deliklerden dar akabilir. 7)Derece 180 evrilir ve sktrma levhas zerine oturtulur. 8)Mala ile dzeltilmi olan mala yzeyine serpme kum ve imento serpilir. 9)st derece, alt derece zerine konur ve pim yatandaki boluk alnr. 10) Modelin dier ksm yerletirilir ve zeri tozlanr. 11) Yolluk ve kc modelleri yerletirilir. 12) Srasyla, model ve doldurma kumlan derece ierisine yerletirilir ve sktrlr. 13)Derecenin st yzeyi syrma ile dzlenir. 14)Kum ilenir. 15)Yolluk ve ktc modelleri gevetilerek itinal bir ekilde kalptan karlr. 16)st derece kaldrlr, 180 evrilir ve dz bir kum yzeyi zerine konur, 17)Derecelerdeki modeller itina le karlr. Modellerin karlmasn kolaylatrmak iin kenarlarna biraz su dklr. karma ilemi srasnda bozulan ksmlar elle tamir edilir. 18)Sv metalin alt dereceye girmesi maksadiyle, kesinti ad verilen kanallar kak ile alr. 19)Her iki derecedeki kalp boluklar, ya dkm yaplacaksa tozlanr, kum dkm yaplacaksa kurutulur ve boyanr. 20)Maalar yerletirilir. 21)Kalp kapanr ve zerine dereceler yerletirilir.

www.muhendisiz.net

D- Dkm : Ergitme, dkm iin sv metalin hazrlanmasdr. Ergitme ilemi dkmhane ierisindeki bir frnda yaplabilir ve pota ad verilen kaplarla kalp yolluklarna ile dklr. Ergitme kullanlacak frnn tip ve bykl, ergitilecek malzeme cinsi ve dklecek para bykl, saysna baldr. Demir dkm ile uraan kk dkmhaneler ie, kupol ocaklar kullanrlar. Hazrlanm kalplar dkmhane zemini zerine tek tek veya st ste yerletirilir. Kalplarn st ste yerletirilmeleri, dereceler zerine arlk koyma ihtiyacn ortadan kaldrr. Dkm yaplmadan evvel pota zerindeki cruf ve pislik alnmaldr. Bazen temizlemenin kolay olmas iin zel potalar kullanlr. E- Temizleme lemleri : Dkm ilemi sonunda elde edilen i parasnn ihtivann ettii yolluk, kc, beslenme kafas, apak, maa, soutma kokili ve yzeye yapm kumun giderilmesi ilemine "temizleme" denir. Temizleme ileminin nihai i parasnn maliyeti zerinde olan etkisi, ok byktr. Bu bakmdan elde edilecek parann dizayn, temizleme ilemini mmkn olduu kadar azaltacak biimde olmaldr. Tatbik edilen temizleme ilemi ya temizleme olarak alnacaktr. Ya Temizleme : Bu uslde tazyikli su veya asit kullanlr.Parann iyi temizlenbilmisi iin 50-100 atmosfer basn altndaki su,5 - 8 mm apl bir huzme halindetemizlenecek para zerine pskrtlr. Su ile temizlemede toz giderme tesisatna ihtiya olmaz. Dkm para zerine yapm kum, kurun, asitle eritilir. Asit olarak HgSO4 veya HCI kullanlabilir. HCI kullanlmas halinde sala zararl olan CI2 gaz aa kar. Bu sebepten bu asitle temizleme yaparken dikkatli olmak gerekir.
7

You might also like