TERMODNAMK YASALARI LE DNYAYA BAKI

SSTEMLER
Kapal sistem, ak sistem ve izole sistem olmak zere eit sistem vardr. Termodinamik, bu sistemlerin evre ve evren ile olan ilikisini inceleyen bilim daldr. Sadi Carnot (17961832) termodinamik biliminin kurucusu olarak kabul edilir. Carnot evrimi olarak bilinen termodinamik 2. yasadr.

ENERJ TRLER
E = enerji G = Serbest Gibbs enerji (Gibbs enerji veya serbest enerji) H = Entalpi S = Entropi W = q = Is

ULUSLARARASI BRM SSTEMNDE (SI) ENERJ TRLER BRMLER

E ( enerji) birimi: kJ G (Gibbs enerji) birimi: kJ/mol H (Entalpi) birimi: kJ veya kJ/mol S (Entropi) birimi: kJ/K mol W ( birimi): kJ q (Is birimi): kJ

ENERJ TRLER DEM* NASIL GSTERLR?

Gtepkime = Serbest Gibbs enerji deiimi (Gibbs enerji deiimi veya serbest enerji deiimi) Htepkime = Entalpi deiimi Stepkime = Entropi deiimi *Deiim yalnz Gtepkime, Htepkime ve Stepkime iin sz konusudur.

STANDART ARTLARDA* ENERJ TRLER DEM NASIL GSTERLR?

G tepkime = Standart Gibbs enerji deiimi Htepkime = Standart artlarda entalpi deiimi Stepkime = Standart artlarda entropi deiimi * Standart artlar 1 atm basn ve 25 C scaklktr.

FORMLLER
G = H TS G = H TS E = q + W (Termodinamik I. yasann forml) H = E + PV H = E + PV G = nGrnler nGgirenler H = nHoluma entalpisi (rnler) nH oluma entalpisi (girenler) S = nSrnler nSgirenler

FORMLLERLE LGL BAZI BLGLER

G dengede sfrdr. E ( enerji) deerlerinin hepsi artdr. E ( enerji) llemez.
2

 W>0 ise sisteme i yaplmtr.

E ( ENERJ DEM) NN OLAMAZ?

E2 ve E1 llemez. Bu nedenle de Eden sz edilemez.

GENLEME VE SIKITIRMA LE TERMODNAMK LKS

Genlemede sistem i yapar. Sktrmada ise sisteme i yaplr.

GAZLAR GENLERKEN GENELDE SOUR

Azot, oksijen vb. ou gaz genleirken sour. Helyum ve hidrojen gazlar genleince soumazlar, tam tersine snrlar.

JOULE THOMSON KAT SAYISI

Joule Thomson kat says + (art) olanlar genleirken souyan gazlardr. Joule Thomson kat says (negatif) olanlar ise genleirken snan gazlardr.

ZOTERMAL DEM
zotermal deiim, scaklk farknn olmad deiimlerdir.

ADYABATK DEM
Adyabatik deiimlerde duvar izole edilmitir. Adyabatik ortam s ve ktle kaybnn veya kazancnn olmad hldeki sretir. Adyabatik bir ortam oluturabilmek iin snrlanm alan s ve ktle geiine kar tamamen yaltlmtr.
3

ISI KAPASTES (ISINMA ISISI)

1 mol maddenin scakln, sabit scaklk ve sabit basnta 1 C arttrmak iin gerekli s miktarna denir.

Htepkime VE Holuma entalpisi SMGELERNN BRBRNDEN FARKI

H = nHrnler nHgirenler Hgeneldir, her ikisini de ierir. Htepkime btn tepkimeler iin sz konusu olan bir simgedir.. Holuma entalpisi ise bileiin yalnz elementlerinden olumasna ait reaksiyon denkleminin Hn sembolize eder.

BA ENERJLERNDEN YARARLANARAK ENTALP DEMNN HESAPLANMASI

Ba enerjilerinden yararlanarak herhangi bir tepkimenin entalpi deiiminin hesaplanabilmesi iin tepkimedeki tm maddelerin gaz faznda olmas gerekir. Htepkime = nHgirenlerin ba enerjisi nHrnlerin ba enerjisi

TERMODNAMKTE SIFIRINCI YASA

Termodinamiin en basit yasasdr. Eer iki sistem birbirleriyle etkileim ierisindeyken aralarnda s veya madde al verii olmuyorsa bu sistemler termodinamik dengededirler. 1931 ylnda Ralp H. Fowler tarafndan tanmlanmtr. Sfrnc yasa yle der: ayet hem A ve B sistemleri termodinamik dengede iseler hem de B ve C sistemleri termodinamik denge ierisinde iseler; A ve C sistemleri de termodinamik denge ierisindedirler. Bu yasa, sonradan ortaya konulsa da temel bir kimya ilkesi
4

olarak karmza kmtr. Bu nedenle doal olarak I, II ve III. yasalardan nce gelme zorunluluu domu ve IV. yasa adn almamtr. I, II ve III. yasalardan sonra ifade edildii hlde termodinamik ilminde sfrnc yasa olarak yerini almtr.

TERMOKMYA VE KMYASAL REAKSYON ETLER

Btn kimyasal reaksiyonlarda enerji deiimi sz konusudur. Kimyasal olaylarn tamam dardan s alarak veya evreye s vererek gerekleir. Is alma ya da s vermenin olmad bir kimyasal tepkime yoktur. Bir kimyasal tepkime dar s veriyorsa ekzotermiktir. Bir kimyasal tepkime s alarak gerekleiyorsa endotermiktir. Bir kimyasal reaksiyonda reaksiyonun balamas iin verilen enerji, reaksiyondan sonra aa kan enerjiden daha bykse bu tr reaksiyonlar endotermiktir (s alan). Reaksiyonun balamas iin verilen enerji, reaksiyondan sonra aa kan enerjiden daha kkse bu tr reaksiyonlar ekzotermiktir (s veren). Bir kimyasal tepkimede enerji k oluyorsa, bu aa kan enerji, ktlenin enerji karl deildir; kimyasal balarla ilgilidir.

REAKSYON ISISI (ENTALP DEM)

Sabit basn altnda gerekleen kimyasal reaksiyonlardaki enerji deiimine reaksiyon ss denir. H ile gsterilir. H, kimyasal reaksiyonlardaki enerji deiimini gsteren bir byklktr. Reaksiyon ss olarak H u farkl isimlerle de anlr: Tepkime ss, reaksiyon ss, entalpi deiimi, reaksiyon entalpisi deiimi, tepkime entalpisi deiimi. Ekzotermik tepkimelerde Hn iareti eksidir. Endotermik tepkimelerde Hn iareti artdr.
5

 Aa kan enerji ve gerekli olan enerji artl ve eksili olmaz. H da artsz ve eksisiz olmaz.

ISI LE ENTALP AYNI MIDIR?

Sabit basn altnda gerekleen kimyasal reaksiyonlardaki s deiimi (tepkime ss) ile tepkimedeki entalpi deiimi ayn anlama gelmektedir ve birbirlerine eittirler (qP = H). Tepkime ss q, entalpi ise H simgesi ile gsterilir. Sabit basntaki reaksiyon ss da qP ile belirtilir. Sabit hacim altnda gerekleen kimyasal reaksiyonlardaki s deiimi qV ile simgelenir. qV ile qP eit deildir. Dolaysyla reaksiyon ss H ile de gsterildiinden; reaksiyon ssna, sabit basn altndaki reaksiyon ss denilmelidir. Ancak denilmez. Bunun sebebi yle aklanr: Sabit basn altnda art kimyaclar iin bir gerekliliktir. Bu nedenle malumu ilam kabilinden olmasn diye genelde kimyaclar sabit hacim altnda tabirini sylemezler. Bu durum, noksanlk hata saylmamaldr. q simgesi y da ierir; nk s, zaten enerji al verii olunca sz konusu oluyordu. Baka bir ifadeyle maddenin ssndan sz edebilmek iin scaklklar farkl iki durumun olmas gerekiyordu. Bu nedenle qnun ba tarafna yazlmaz.

REAKSYON ERSNDE VERLEN ISILAR, REAKSYON DIINA TAINARAK REAKSYON ISISI (H) OLARAK GSTERLR
C + O2 CO2 + 94 kcal C + O2 CO2 H = 94 kcal N2 + O2 + 22 kcal 2NO H = + 22 kcal N2 + O2 2NO
6

KMYASAL BA ENERJS
Atomlarda kimyasal ba enerjisi sz konusu deildir. Molekllerin atomlardan meydana geldiini biliyoruz. Molekldeki atomlar bir arada tutan kuvvet kimyasal balardr. Kimyasal ba enerjisinden sz etmek iin molekln olmas lazmdr. Element molekllerinin kimyasal ba enerjisi vardr. Btn kimyasal reaksiyonlar, kimyasal balarn krlmas veya olumas ile meydana gelir. Doal kimyasal reaksiyonlarda, kimyasal ba oluurken enerji aa kar. Doal bir bileiin kimyasal balarn krmak iin de enerji vermek gerekir. Bir kimyasal ban meydana gelmesi srasnda aa kan enerjiye veya kimyasal ban krlmas iin gereken enerjiye ba enerjisi denir. Bir kimyasal ba krlrken ne kadar enerji veriliyorsa, ayn kimyasal ba oluurken de o kadar enerji aa kar. Bu enerjiye kimyasal ba enerjisi denir. Molekl oluturan atomlar arasndaki kimyasal balarn enerjilerinin saysal deerini gsteren tablolarda, kimyasal ba enerjisi kcal/mol veya kJ/mol cinsindendir.

OLUMA ISISI
Ayn H simgesi oluma ss iin de kullanlr. Oluma ss olarak H u farkl isimlerle de anlr: Teekkl ss, oluum ss, oluma entalpisi, teekkl entalpisi, oluum entalpisi. Aslnda oluma entalpisi deil, oluma entalpi deiimi demek gerekir; pratikte denilmiyor. Oluum ss, bileikler iin geerli bir tabirdir. OLUMA ISISI TANIMI: 1 mol bileiin elementlerinden olumasna ait reaksiyon denkleminin H deerine o bileiin oluma ss denir.
7

 ELEMENTLERN OLUMA ISISI 0DIR: Elementlerin oda koullarnda bulunduklar fiziksel hllerinin oluma slar sfr kabul edilmitir. Yap ta molekl olan 10 adet elementin de (F2, Cl2, Br2, I2, At2, H2, O2, N2, S8, P4) oluma ss sfrdr.

HESS PRENSPLER
Birden fazla reaksiyon denklemi taraf tarafa toplandnda yeni bir reaksiyon denklemi elde ediliyorsa, reaksiyon denklemlerinin H deerlerinin cebirsel toplam, net reaksiyon denkleminin Hna eittir. Bir reaksiyon denkleminde maddelerin kat saylar herhangi bir say ile arplarak geniletiliyorsa, H deeri de ayn say ile arplr. Bir reaksiyon denkleminde maddelerin kat saylar herhangi bir sayya blnerek sadeletiriliyorsa, H deeri de ayn sayya blnr. Bir reaksiyon denkleminde reaksiyona giren maddelerle rnler yer deitirirse, H deeri de iaret deitirir.

H LE AYNI ANLAMA GELEN DER TERMLER

Ntrleme ss: Asit baz reaksiyonlarnda 1 mol maddenin ntrlemesine ait reaksiyon denkleminin Hna denir. Olay ekzotermiktir. Yanma ss: Yanma reaksiyonlarnda 1 mol maddenin yanmasna ait reaksiyon denkleminin Hna denir. Olay ekzotermiktir. Erime ss: 1 mol maddenin kat fazdan sv faza gemesine ait reaksiyon denkleminin Hna denir. Olay endotermiktir. Buharlama ss: 1 mol maddenin sv fazdan gaz faza gemesine ait reaksiyon denkleminin Hna denir. Olay endotermiktir.
8

 znme ss: 1 mol maddenin bir svda znmesine ait reaksiyon denkleminin Hna denir. Olay bazen endotermik bazen ekzotermiktir.

H HESAPLAMA YOLLARI
1 OLUMA ISILARINDAN 2 KMYASAL BA ENERJLERNDEN 3 HESS PRENSPLERNDEN 4 MOL HESABIYLA 5 HL DEM GRAFKLERNDEN 6 KALORMETRK HESAPLAMALARDAN 7 AKTFLEME ENERJSNDEN

OLUMA ISISINDAN H HESAPLANMASI

H, rnlerin oluma entalpileri toplamndan girenlerin oluma entalpileri toplamnn karlmasyla bulunur. Reaksiyon denkleminde ayet kat say varsa, oluma entalpisi o kat say ile arplr.

DOAL TEPKMELERDE RNLERN ENERJS DAHA AZDIR. BUNDAN IKARMAMIZ GEREKEN DERS NEDR?
Termodinamiin II. yasasna gre reaksiyon sonunda retilen rnlerin enerjileri azalr. Buradan u dersi karmamz gerekmektedir: rnlerin enerjilerinin az olmas bize alak gnll, kendini ne karmayan, kibirden uzak fertler olmamz gerektiini hatrlatmaktadr.

KMYASAL BA ENERJLERNDEN H
9

HESAPLANMASI
H, girenlerin kimyasal ba enerjileri toplamndan rnlerin kimyasal ba enerjileri toplamnn karlmasyla bulunur. Reaksiyon denkleminde ayet kat say varsa, molekln kimyasal ba enerjisi o kat say ile arplr. Bunun iin nce reaksiyon denklemindeki molekllerin ak formllerini yazmak gerekir. MOLEKLN KMYASAL BA ENERJS: Ak forml yazlan bir molekln ierdii kimyasal balarn enerjilerinin toplanmas ile elde edilen saysal deerdir.

DOAL TEPKMELERDE RNLERN BA ENERJS TOPLAMI GRENLERNKNDEN DAHA BYKTR. BUNDAN IKARMAMIZ GEREKEN DERS NEDR?
Termodinamiin II. yasasna gre reaksiyon sonunda retilen rnlerin kimyasal ba enerjileri artar. Buradan u dersi karmamz gerekmektedir: Ba enerjilerinin artmas eitli kabiliyet ve bilgilerle mcehhez olmamz gerektiini bize ders vermektedir.

AKTFLEME ENERJSNDEN H HESAPLANMASI

AKTFLEME ENERJS: Kimyasal tepkimenin gereklemesi iin gerekli olan en az enerjiye aktifleme enerjisi denir. rnein; tutuma scaklna gelene kadar maddeyi strken verilen enerji, aktifleme enerjisidir. H, ileri reaksiyonun aktifleme enerjisinden geri reaksiyonun aktifleme enerjisinin kartlmasyla bulunur.

10

TERMODNAMK YASALAR
Termodinamik bilimi drt temel doal yasaya dayanr: Birinci yasa, ikinci yasa, nc yasa ve drdnc yasa. I. YASA: ENERJNN KORUNUMU YASASI Termodinamiin birinci yasas, enerjinin korunumunu ifade eder. Enerji, bir ekilden dierine dnebilir. Toplam enerji sabit kalr. Termodinamiin I. yasasna gre enerji, miktar ynyle yok edilemez. Enerji, entalpi, s; ayn anlama gelen kelimelerdir. C + O2 CO2 + s Nefes alp vermemizde C ve O2nin enerjileri toplam; CO2nin enerjisi ile aa kan enerjinin toplamna eittir. II. YASA: ENTROP KANUNU VE EKSERJ (CARNOT KANUNU) Termodinamiin II. yasas, maddenin ezeliyetini imknsz klmaktadr. Materyalistler, varl tamamen maddeye verip maddenin ezeliyetine inanmaktadrlar. Sonsuz ilim, irade ve kudret isteyen varl, cansz, uursuz, ilimsiz, iradesiz ve gsz maddeye vermek ve onu yaratc konumuna karmak byk bir cahilliktir. Termodinamiin II. yasasna gre, s merkezlerindeki s, etrafa scaklk yaymak suretiyle bir gn bitecektir. Ik kaynaklar, enerji kaynaklar, evrelerine k ve enerji yaymak suretiyle bir gn evrende enerji eit duruma gelecektir. Bu da, enerjinin yok olmas anlamna gelmese de, hayatn bitip lmn gelmesidir; art ve eksinin yok olmas demektir. Carnot, bu kanunu, evinde kaynatt su ve sobasnn scaklndan edindii deneyimlerine dayanarak ortaya koymutur. Onun bu deneyimleri daha sonra gelitirilmitir ve gnmzde Carnot kanunu ad altnda retilmektedir.
11

 Bu sahadaki deneyimler gsteriyor ki, eer daha nce bir baka sebeple kyamet kopmazsa, muhakkak bir termodinamik kyameti olacak, evrendeki enerji sona erecek ve sistem kecektir. Termodinamik kyamet ile maddenin ezel olmamas arasnda nasl bir iliki vardr? Bu ilikiden, sonsuzluu iddia edilen zaman ve meknn zarar grmesi sz konusu olabilir mi? Maddeye ezeliyet verenler, ezeliyetin ne demek olduunu bilmemektedirler; nk ezel, sonsuz demektir. Ezel olan birlemi (birleik) olmaz, birleime girmez; basit ve paralanmaz olur. Kesinlikle deimez ve kendisine mdahalede bulunulamaz. Zaman, mekn kaytlarnn ve dolaysyla zamana, mekna bal hareketin dnda olur. Mutlaka ebeddir; nk zamann dndadr. Ezel ve ebed, zamanszlk demek olduundan, bir bakma ayn noktada birleirler. Bu zelliklerin hibiri maddede yoktur. Madde deikendir. Madde, enerjiden ayr dnlemez. Enerji ise termodinamik 2. yasasnda da ortaya konulduu zere, ortak scakla erimek suretiyle bir gn etkisini kaybedecektir. Ayrca, madde hem her trl etkileime aktr hem de zaman ve mekn kayd altndadr. Mekn, kk lekte atomlardan, byk lekte ise gnelerden olumutur. Bu gnelerden biri olan bizim gneimizde, saniyede 564 milyon ton hidrojen helyuma dnmekte ve bunun neticesinde etrafa milyonlarca kalorilik s ve k olarak enerji yaylmaktadr. Btn gne sistemine yaylan bu enerjinin bir ksm da yeryzne gelmektedir. Evren, bu trl gnelerden meydana gelmitir. Bizim gneimiz, bir gn tkenme noktasna ulaacaktr. Merkezka bir hareketle ok korkun infilaklar olacak, ardndan merkezek bir hareketle bzlme ve kaslmalar meydana gelecek ve artk etrafndaki meyveleri barndramayacak, dolaysyla bir kyamet koparacaktr. Btn evren, temel ta olan bu gnelerden birleik olduuna
12

gre, enerjileri srekli tkenmeye doru giden bu gnelerin ezel olmas dnlemez; nk ezel, yani sonsuz olan, birlemi olmaz. Madde ezel olsayd zaman ve mekn kayd altna girmez; dolaysyla anmaz, kendinde en kk bir deiiklik meydana gelmezdi. Oysa gryoruz ki, madde ve maddi dnya srekli deimekte, hlden hle girmekte, zlme ve yeniden olumalara uramakta veya sebep olmaktadr. u hlde maddenin hem balangc vardr hem de sonludur; zaman ve mekn kaytlaryla snrldr. Termodinamiin II. yasasna gre enerji, ekil itibariyle srekli deimektedir (entropi kanunu). Doal reaksiyonlarda rnlerin enerji kapasitesi girenlerinkinden azdr. Doal reaksiyonlar ekzotermik reaksiyondur. rnlerin enerjisi daha az olduundan, Doal olaylar, minimum enerji ynne yrr. denir. Solunumda CO2 rndr. C ve O2 ise girendir. CO2nin enerjisi; C ve O2nin enerjileri toplamndan daha azdr. CO2, entalpisini drmtr. C + O2 CO2 + s Bu konuda geen enerji kalitesinin dmesi tabiri, rnlerin enerjisinin azalmas anlamndadr. Solunumda aa kan enerji israf edilmez. Bunun gibi doal reaksiyonlarda da enerji israf edilmez. Oksijen, nefes iinde kana temas ettiinde kan kirleten karbonu kendine eker. kisi birleir. CO2 oluur. Hem vcut ssn temin eder hem de kan temizler. C ile O2 arasnda birleme kabiliyeti vardr. Bu iki tanecik birbirine yakn olduu vakit, aralarnda kimyasal reaksiyon olur. Birlemeden dolay s aa kar; nk elementlerden doal bileik oluumuna dair kimyasal reaksiyonlarn tamam ekzotermik tepkimedir. Aa kan sy yle aklayabiliriz: C atomu ve O2 moleklnn her birinin ayr ayr hareketleri vardr. Kimyasal deiim annda her iki tanecik, yani C atomu ile O2 molekl birleerek bir tane CO2 molekl olutuundan bir tek hareketle hareket eder. Bir hareket akta kalr; nk birlemeden nce
13

iki hareket idi. imdi iki tanecik bir oldu. Her iki tanecik bir tanecik hkmnde bir hareket ald. Dier hareket baka bir kanun ile sya dnr. Zaten Hareket sy dourur. bilinen bir kanundur. Bylece vcut ss ortaya kt gibi, hem kandaki C alndndan kan temizlenir hem de CO2 nefes vermek suretiyle dar atlrken konuma gibi nemli bir i de yaplm olur. Tabii olan btn kimyasal reaksiyonlarn, ekzotermik olduunu ve aa kan enerjinin deerlendirildiini gryoruz. Biz de doal olan bu vb. olaylar rnek almalyz. Enerjiyi israf etmemeliyiz. Piller ve doal kaplama reaksiyonlar, kimyaclarn doall rnek alarak gelitirdikleri almalara iki rnektir. Entropi kanunu retisi, hem almalarmzda ekzotermik reaksiyonlara ncelik vermeyi hem de ekzotermik tepkime sonucu aa kan enerjiyi deerlendirmeyi gerekli klmaktadr. Bylece doal kanunlara uymu olacaz. Enerji tasarrufu, enerjiyi en faydal hlde muhafaza etmektir. Termodinamiin II. yasasna ramen, her ey yok olma ihtimalini aarak basitten mkemmele sanat harikas olarak varlk dnyasna kmaktadr.

ENTROP
Kullanlamayan termal enerjinin lsne entropi denir. Doal olaylar, entropiyi arttracak ynde cereyan eder. Evrenin entropisi artmaktadr. Meknn genilemesi, entropi kanununa irca edilebilir. Hayat, entropiye kar koyarak varla erme baarsn elde etmitir. Bir sistemin scakl ne kadar bykse, entropisi o kadar byktr. Buharlama, erime, znme, stma gibi olaylar entropide arta; younlama, donma, kme, scaklk dmesi olaylar entropide de neden olur.
14

 Doal olaylarda s aa knca; 1. Sistemin (rnlerin) entalpisi azalmaktadr. 2. Ba enerjileri artmaktadr. 3. Entropi genelde bymektedir.

MEKNIN GENLEMES
Mekn, devaml ve srekli olarak genilemektedir. Genileme, iki trl aklanmaktadr: Birincisi; evrenin genilerken paralara ayrlmas, bunun sonucunda da galaktik ktlelere dnmesidir. Einstein, bu genilemeyi Bilemediimiz yerlerde deiik lemler teekkl ediyor. cmlesiyle ifade etmitir. Ancak, tam olarak aklamamtr. Evrenin genilemesini ilk kefeden George Lemaitre (18941966) adl bilim adamdr. Belika'da domutur. Louvain niversitesi'nde astrofizik ve gk bilimi okumu ve daha sonra Louvain niversitesine gk bilim profesr olarak atanmtr. Lemaitre, Einstein'n Genel Grelilik Kuram'ndan yararlanarak evrenin genilediini sylemitir. Evrenin, bir zamanlar bir atomun iinde skm olduunu iddia etmitir. Bu atomun paralandn ve her yana scak gazlar satn ne srmtr. Buna Byk Patlama (Big Bang) kuram denir. Prof. Dr. Sir James Jeans (Sr Ceyms Jiyns) (18771946), Albert Einstein (Elbrt Aynsstayn) (18791955) ve ngiliz astrofiziki Arthur Stanley Eddington (18821944) gibi nemli ilim adamlar evrenin genilemesini kabul etmilerdir ve savunmulardr. Evrenin durmadan geniletildii ok nceleri zaten sylenmitir. Evrenin genileme hz ok yksektir; bu ykseklie, durmadan genileme cmlesiyle iaret edilmektedir. Evrenin genilemesini aklayan ikinci grte; genilemenin, galaksilerin kayla olduu belirtilmektedir. Sonuta her iki grte de genilemeden sz edilmektedir.

MNMUM ENERJ VE MAKSMUM DZENSZLK

15

 Doal olaylarda minimum enerji yn, snn olduu yndr. Dier yn ise maksimum dzensizlik yndr. Dzenlilik, snn olduu tarafa doru tepkimenin yrmesi ile salanr. Doal olaylar, zaten byledir.

TERMODNAMK 2. YASASINDAN IKARILMASI GEREKEN DERSLER

Kusursuzluk Mkemmellik Sfr israf Azami tasarruf evreye pozitif enerji yaymak

GNLK HAYATTA TERMODNAMK 2. YASASI VE VERMLLK (ENTROP KANUNUYLA DNYAYA YEN BR BAKI VEYA ENTROPYE DAYALI BR DNYA GR)
Gnmzde entropi, kimya ilmiyle snrl bir kavram olmaktan kmtr. Sosyal yaam, politika, psikoloji, teknoloji, aile hayat vb. her alana girmitir. Genel bir kanun olarak ele alnmaktadr. evrenin tahrip edilii ve ekolojik dengenin bozulmasna kar zm entropi kanununda yatmaktadr. Entropi kanunu bize ekonomik enerjili durumu tercih etmeyi, azami tasarruf prensibine uymay, israftan kanmay, dengeli yaamay, doal tepkimeleri rnek alarak her alanda ilerlemeyi tavsiye ediyor.

ENTROP VE MADDENN SONU

Scak cisimler souyarak, souk cisimler de snarak ortak bir
16

scakla gitmektedir. Evrendeki bu deiim devam etmektedir. Evren s bakmndan homojen hle doru gitmektedir. Souk odadaki bir soba, snacak kadar yaklp sndrlse; oda ile kendi scakl arasnda denge kurulana kadar s yayar. Bunun tersini, yani etrafa yaylan enerji miktarnn tekrar sobada toplanmasn beklemek mmkn deildir. u hlde geriye dnmeyen bir olay sz konusudur. Evrende ve gnlk yaammzda buna benzer geriye dnmeyen olay oktur. Belli bir scaklkta termodinamik kyamet kopacaksa maddenin bir balang scakl var demektir. Madde var edildiinde maddeye bir balang scakl tayin edilmitir. Evrende hayat srmektedir. Belirlenen son scakla kadar da dnya devam edecektir. ayet madde ezeli olsayd (maddenin balangc olmasayd) oktan ortak scakla ulalm olacakt. Baka bir ifadeyle kyamet kopmu olacakt. Kopmadna gre madde sonradan var edilmitir. yleyse madde ezeli deildir. Balangc olann sonu da olur. Madem son gelmemitir, kyamet kopmamtr, ileride kopaca muhakkaktr. Bununla beraber kyametin nerede ve nasl yaanaca konusunda netlik yoktur. Bu nedenle iddiada bulunmamak lazmdr. Net detaylardan saknmak gereklidir. Eer belirlenen yandan nce, dtan bir mdahale sonucu hastalk veya tahrip edici bir hadise dnyann bana gelmezse ve doal mrnden nce dnya bozulmazsa bilimsel bir hesap ile kyametin zaman bellidir. Gnein dnyadaki grevinin sona ermesi eitli ekillerde olabilir. Buna yzndeki iki siyah leke de sebep olabilir. Bu iki siyah leke imdilik kktr. Bymeye yz tutmutur. Lekelerin bymesi neticesinde gneten dnyamza gelen s ve k geriye alnacak, gnein kendinde kalacaktr.

17

Modern ilimlere gre snn deimesi olay son noktasna ulam deildir. ayet byle bir ey olmu olsayd bugn biz yeryznde bulunup bu konu zerinde dnemezdik. Bu olay zamanla atba yrmektedir. Bu sebeple evrenin bir balangc vardr. Szn ksas evrenin ezeli olmas imknszdr. Prof. Dr. Sir James Jeans* (Sr Ceyms Jiyns) (18771946)
* ngiliz fiziki ve gk bilimci, en ok termodinamik ve s konular ile ilgilendi. Etrafmzdaki Kinat kitab, termodinamik ve s konularyla zellikle ilgilidir.

Grdmz alev alev yanan gne, prl prl parldayan yldzlar ve eitli hayat sahipleriyle dolup taan dnyamz btnyle evrenin belirli bir noktadan baladn, muayyen bir zamanda var olduunu aka gstermektedir.
Prof. Dr. Frank Allen* (19082001) * Kanadal fiziki, skoyada yaad.

Evren sonradan meydana gelmi bulunmaktadr. Eer maddenin balangc olmasayd (madde ezeli olsayd) termodinamik kyametin oktan kopmu
18

olmas lazmd.
Prof. Dr. Frank Allen

EKSERJ NEDR?
Ekserji, bir sistemin sahip olduu kullanlabilir i potansiyelidir. Bir sistemin herhangi bir termodinamik yasaya aykr olmakszn salayabilecei maksimum ii ifade eder. Enerjinin sadece bir blm ie evrilebilir. Toplam enerjinin kullanlabilen ksm ekserjidir. Ekserji, enerjinin ie evrilebilme potansiyelidir. Bir kaynaktan elde edilebilecek maksimum ii ifade eder. Bir hl deiimi srasnda kaybedilen i potansiyeli, ekserji kayb olarak tanmlanr. Ekserji kayplar ne kadar az ise retilen i o kadar fazladr. Ekserji, ikinci termodinamik yasasna dayanr. Ekserji analizi sonular, sistem performansnn iyiletirilmesinde kullanlr.

SOUTMA SUYU NEDENYLE NKLEER ENERJYE KARI IKMAK DORU MUDUR?

Entropi kanunu retisi; aa kan enerjiyi deerlendirmeyi, en faydal hlde muhafaza etmeyi ve israf etmemeyi gerekli klmaktadr. Bu dorudur. tiraz edenler; su buharnn, suya dntrlmesi esnasnda kaybolan enerjiye itiraz etmektedirler. Bu ise (soutma suyu nedeniyle kaybolan enerji) ihmal edilebilir boyuttadr. Bu nedenle, bu konuyu bahane ederek nkleer enerjiye kar kmak yersizdir. Temennimiz ileride bu israfn da nne geilmesidir.

19

KAR YADII N M HAVA SOUR, YOKSA HAVA SOUK OLDUUNDAN MI KAR YAAR?
Hava souk olduundan kar yaar. H2O(s) H2O(k) + s Bylece hava snm olur. Karn saysz faydalar vardr. Kar, H2O(k) demektir. Donma olay, ekzotermik reaksiyondur.

SICAK KARPUZ KESLNCE NN SOUR?

Scak bir karpuzun iindeki su, kesilmeden nce buharlaamaz. Karpuz kesildiinde ise su buharlar. Su buharlarken, karpuzun iindeki sy alr. Iss alnan karpuzun scakl der; bylece karpuz yaklak 1015 dakika sonra tam yeme kvamnda souklua gelir. H2O(s) + s H2O(g)

ENERJ LE ISI AYNI MIDIR?

Is enerji birimidir. Ancak maddenin sahip olduu enerjiyi gstermez. ki sistem arasnda enerji al verii olunca s sz konusu olur; bu esnada evrenin toplam enerjisi deimez, sabit kalr. Alnp verilen ey enerjidir. Ancak enerji yerine s diyoruz. Enerji yerine s diyoruz diye de Enerji ile s ayndr. diyemeyiz; nk enerji her zaman vardr, s ise enerji alnp verilince ortaya kar. Maddenin ss olmaz. Maddenin ssndan sz edebilmek iin scaklklar farkl iki durumun olmas gerekir. Maddenin toplam enerjisi denir. Maddenin toplam ss denemez.
20

MADDENN TOPLAM ENERJS HESAP EDLEBLR M?

Edilemez.

ET = EM (EP + EK) + E (EP + EK) E = ETELEME (EK) + EDNME (EP + EK) + ETTREM (EK) + EEKM

E = mc2 ile hesaplanan enerjiye EP denilebilir. Ancak farkl bir boyuttur. E hesap edilemez. Bir kiinin maddi zenginlii hesap edilse bile zenginlik denince akla; beyin, duygu, akl, fikir, idrak, kavrama, hafza vb. her trl zenginlik geldiinden i zenginlik hesap edilemez.

ISI ALI VER NN OLUR? SICAKLIK NASIL LLR?

Is al verii sistemler arasndaki scaklk farkndan dolay olur. Scakln lmek istediimiz suyun iine termometreyi daldrrz. Scak suyun kinetik enerjisi fazladr. Bu enerji, nce termometre camna aktarlr. Camdan da termometrenin iine aktarlr. Termometrenin iindeki cva atomlar daha hzl hareket ettiinden ykselir. Bylece scaklk llm olur.

SICAKLII LMEK SURETYLE NE YAPMI OLUYORUZ?

Her bir taneciin Eleri, baka bir ifadeyle tek tek EKleri farkl
21

farkldr. Bu nedenle taneciklerin ortalama EKleri deniyor. Taneciklerin hepsi hareketlidir. EKleri vardr. Hareket sy dourur. Is, scakl ykseltir. Scakl lmekle taneciklerin ortalama EKleri karlatrm, derecelendirmi oluyoruz.

TERMODNAMK III. YASA

Saf maddelerin kusursuz kristalinin 0 Kde entropisi 0dr.

22