DI TCARET LEMLER-I

GR: Gnmzde dnya zerinde hibir lke, tek bana izole edilmi bir durumda

bulunmamaktadr. Ulusal devletler, birbirleri ile siyasi, askeri, sosyal, ekonomik ve kltrel ilikiler iinde olup deiik llerde birbirlerine balanmlardr. Bu ilikiler, bir lkenin kendi iindeki ekonomik ilikilerinden ok farkldr. Dnya zerinde ok sayda bamsz lke, kendilerinde retilmeyen baz mal, hizmet ve retim faktrlerini baka lkelerden ithal, kendilerinde bulunan veya retilen baz mal, hizmet ve retim faktrlerini ise ihra ederler. rnein Trkiye petrol, ngiltere pamuu, Japonya demir ve kmr dardan alr. Bu mallar ad geen lkelerde ya hi retilmemekte veya dier lkelere gre nispi olarak daha pahalya retilmektedir. Bylece, lkeler birbirlerine giderek baml hale gelmektedirler.

D Ticarete Genel Bak: D ticaret, gnmz dnyasnda lkeleraras iktisadi ilikilerin en belirleyici unsurudur. D ticaret ksaca uluslararas iktisadi ilikilerin, para karl tm mal ve hizmet alveriini ifade eder. Bu mal ve hizmet alveriinin iki yn vardr: ihracat ve ithalat. Yukarda yaptmz tanmdan da anlalaca gibi, d ticaret faaliyetlerine sahip lke ekonomisinde yurtiinde retilen mal ve hizmetlerin bir ksm yurtiinde tketilirken, dier bir ksm gmrk snrlarndan dar karlarak yabanc lkelere para veya baka bir mal/hizmet karlnda satlr ki buna ihracat denir. Kar taraftaki yabanc lkelerin ad geen bu mal ve hizmetleri para veya baka bir mal/hizmet karlnda satn alarak kendi gmrk snrndan ieriye sokmasna ise ithalat denir. Buradan anlalaca zere d ticaretin belirleyici unsuru, bir lkede retilen mal ve hizmetlerin toplam arznn sadece lke iine deil lke dna da gerekletirilmesi ve ilgili lkenin-ithalat lkenin- iktisadi birimlerinin (hane halk, firmalar, devlet) toplam talebini oluturan mal ve hizmet harcamalarnn sadece lke iinde retilen mal ve hizmetler iin deil yabanc lke mal ve hizmetlerine de ynelik olmasdr.

TCAR BELGELER:

D ticarette taraflarn saysnn yurt ii ticarete oranla daha ok olmas, kullanlan belgelerin saysnn da yurt ii ticarete oranla belirgin bir biimde fazla olmasna yol amaktadr. Ksaca vesaik denilen bu belgelerin bazlar taraflarn isteine bal olarak kullanlmakla beraber, kymetli evrak (borlunun imzasn tayan belge) hkmnde olan baz belgeler ise d ticaret ilemlerinin yrtlmesinde hayati neme sahiptir. Ancak her d ticaret ileminde, kullanlan her belgenin mutlaka bir kymetli evrak hkmnde olmas da gerekmez. D ticareti, ithalat ve ihracat faaliyetleri sreci olarak tanmlayacak olursak; bu sre karlkl dzenlenen belgeler aracl ile yrtlr. D ticarette taraflarn saysnn yurtii ticarete oranla daha ok olmas, kullanlan belgelerin saysnn da yurtii ticarete oranla belirgin bir biimde daha ok olmasna yol aar. Ksaca vesaik adn verdiimiz bu belgelerin bazlar taraflarn isteine bal olarak kullanlmakla beraber, kymetli evrak hkmnde olan baz belgeler ise d ticaret ilemlerinin yrtlmesinde hayati neme sahiptir. Ancak her d ticaret ileminde, kullanlan her belgenin mutlaka bir kymetli evrak hkmnde olmas da gerekmez. D ticarette kullanlan belgeler 5 grupta toplanr. Bunlar: 12345Ticari Belgeler Resmi Belgeler Tama Belgeleri Sigorta Belgeleri Finansman Belgeleri

I-TCAR BELGELER a) Proforma Fatura: n fatura anlamna gelir. hracatnn, sipari almadan nce, ithalatya gnderdii bir tr teklif faturasdr; zerinde ihracat ve ithalatnn kimlik bilgileri, ihracatnn ithalatya teklif ettii fiyat, maln cinsi ve teslim ekli yazl olup teklif edilen fiyatn hangi tarihe kadar geerli olduu da belirtilir. Bu faturann hukuki ve ticari bir deeri yoktur; hibir mali

ykmllk yaratmaz. Bu yzden, ihracatnn vermi olduu bu fatura karlnda ithalat iin herhangi bir deme ykmll yoktur. b) Ticari Fatura: Proforma fatura zerindeki artlar ithalat tarafndan kabul edilmise, ihra mallarnn retilip ihracat iin hazrlanmasna balanr. Mallar ihracata hazr hale getirildikten sonra ilk dzenlenecek belge, genelde Ticari Faturadr; asl fatura budur ve makbuz zelliine sahip bir kymetli evraktr. Bylelikle Ticari Fatura, proforma faturaya, sipari veya alm-satm szlemesine istinaden ihracat tarafndan dzenlenen, maln cinsini, miktarn, birim fiyatn ve toplam tutarn ieren ve satn yaplm olduunu gsteren, kymetli evrak zelliine sahip bir belgedir. hracat alm-satm szlemesi yaptktan ve eer varsa akreditif aldktan sonra, mallarn fiyat, miktar, tutar, kalite, ambalaj, vb. artlarnda bir deiiklik olmam ise, Proforma Faturadaki bilgiler aynen ticari faturaya da yazlr. Ancak artlarda deiiklik olmusa, deien artlara uygun bir ticari fatura dzenlenir. Ticari fatura dier vesaikler iin esas tekil eder. rnein konimento, ihracat beyannamesi, sigorta poliesi, gmrk beyannamesi, mene ahadetnamesi ve dolam belgesi ticari fatura esas alnarak ve ticari faturadaki bilgiler kelimesi kelimesine uygun bir biimde hazrlanr. Ticari fatura dzenlenirken dikkat edilecek hususlar unlardr: 1Fatura zerinde telefon., faks, teleks, vergi numaras, gibi bilgiler eksiksiz olarak

bulunmaldr. 2Mterinin fatura zerinde belirtilmesini istedii belirli bilgiler olup olmad kontrol

edilmelidir. Baz lkelerin rnein gmrk vergileriyle ilgili baz koullar olabilmekte ve ithalatnn vergi numarasnn veya baka bir bilginin fatura zerinde gsterilmesi istenmektedir. 3Faturada yer alan ihra rnlerinin deerleri ayr ayr gsterilmelidir. Bu ithalat lkenin

gmrnde vergilerin doru hesaplanmasnda ve mterinin faturay kontrolnde ve rnn sat fiyatnn belirlenmesinde kolaylk salar. 4Teslim ekli ne olursa olsun FOB deer ayr olarak gsterilmelidir. Byle yaplmazsa

ithalat demesi gerekenden daha fazla ithal gmrk vergisi demek zorunda kalabilir. 5Her bir orijinal fatura ve nshas ayr ayr imzalanmaldr ve kontrol edilmelidir. Aksi

takdirde fatura, ithalat lkenin gmrnde kabul edilmeyebilir.

6-

Mmkn mertebe, sigorta bedeli de fatura zerinde gsterilmelidir.

Ticari fatura, ithalatya gnderilmeden nce ihracat firma tarafndan ithalat lkenin konsolosluuna onaylatlrsa, bu tip faturaya Tasdikli Fatura ad verilir. Tasdikli faturay ithalat lkenin hkmeti ister. Byle bir uygulamada temel ama, ithalat lkenin vergi tahsilat ile ilgili kayglarn gidermektir. c) Navlun Faturas: CFR ve CIF ( Var limanna kadar navlun ve sigortasnn denmi olarak teslimi) teslim ekillerinde navlunu ihracat der. Yine dzenlenen konimentolarn zerinde navlunun nerede ve kim tarafndan denecei yazldr. Ancak navlun denmitir eklinde bir yaz varsa, burada navlunun kim tarafndan denmi olduu belli deildir. hracat, bu haliyle navlunu dediini ithalatya ispat edemez ve ispat edemedii iin bu harcamay ticari faturasna yazamaz; yazsa bile ithalat, faturann bu ksmn ihracatya demek zorunda deildir. Bu yzden ihracat, uluslararas tama irketinden, bir makbuz alr. Bu makbuzda, doal olarak, ihracat navlunu deyen ahs olarak yer alacaktr. Bu makbuza Navlun Faturas denir. c) eki Listesi, Koli Listesi, Spesifikasyon Listesi: eki Listesi ihracatnn, ihracat beyannamesi, gmrk beyannamesi ve konimentoda beyan ettii mallarn net-brt arlklar ile hacimlerine ilikin dkmn, yani hangi tata ne kadar mal yklendiini, her paketin ( uval, kasa, varil vb. ) ne kadar arlk ierdiini gsteren belgeye denir. Bir baka deyile eki listesi, ihra iin sevk edilen mallarn brt ve net arlnn ihracat veya tarafsz nc bir ahs-kurum tarafndan beyan edildii ayr bir belgedir. Koli Listesi, dkme olmayan ve koliler ile sevk edilen mallarn her koli iindeki miktar ve ller ile koli saysn ambalajlar almadan gsteren belgedir. Bylece koli listesi, gmrk ilemleri srasnda gmrk idaresine ve tayc firmaya saym, ykleme ve tama asndan kolaylk salar. Koli listesi paket, kutu, sandk ve balyalar iindeki mallarn hangi cinsten, hangi l ve renkte olduunu gsterdii iin, ithalat kolileri amadan datmn yapma olanan bulur. Spesifikasyon Listesi, koli listesindeki bilgilere ek olarak, mallarn birim fiyatlarnn ve toplam fiyatlarnn da ierildii, daha geni kapsaml bir belgedir. eki,Koli ve Spesifikasyon listelerinde dikkat edilecek hususlar unlardr:

1-

Listelerde ticari faturann numaras ve tarihi bulunmaldr. Aksi takdirde listelerin, ayr

ayr dzenlenen belgelerin hangi birine karlk geldiklerini belirlemek zor olabilir. 2Her bir tip rn iin paket, koli, vb. miktar listelerde gsterilmelidir. Aksi takdirde Paketler birbilerini takip edecek ekilde hem de arada say atlamadan srayla

yklemenin kontrol zorlaacktr. 3-

numaralandrlmaldr. Aksi takdirde gmrk grevlileri veya ithalatlarla ihtilaf yaanabilir. Bu ilemde hangi tip saylarn kullanlaca ihracat ile ithalat arasnda anlalarak belirlenebilir ama mmkn mertebe basit bir usul takip edilmesi ve hata olasln minimuma indirecek derecede ksa olmas nerilir. 4Paket toplam says da listelerde belirtilmelidir. Eer belirtilmezse, gmrkte yklemenin

kontrolnde gecikmeler meydana gelebilir. Eer yklenen partiler kark paketlenmise, rnein tahta kutular ve mukavva kutular da ieriyorsa, her bir tip paket iin toplam paket says listelerde gsterilmelidir. 5Paketlerin dtan da boyutlar, arlklar ve bunlar ifade eden l birimleri listelerde

yer almazsa gecikmeler meydana gelebilir. 6Paketlemenin nasl yapld, palet sisteminin kullanlp kullanlmad gibi hususlarn

listelerde belirtilmemesi de gecikmelere yol aabilir. Bu bakmdan paketleme tipinin de aka belirtilmesinde yarar vardr. zel tama koullarnn gerekli olduu her trl durum, listelerde belirtilmelidir.

d)

Gemi l Raporu: Bu belge ihracat veya ithalatnn istei zerine, deniz yolu tama

irketleri veya uluslararas gzetim irketlerince dzenlenir. Sv olarak gemiye yklenen akaryakt, kimyevi madde, vb. nin gemi tankna ne miktarda yklendiini, ykleme srasnda ne miktar fire olduunu gsteren ve boaltma limannda ne miktar fire verilebileceinin saptand belgedir. e) Kontrol ( Gzetim) / Uygunluk Belgesi: D ticarette, fiili ihracat balatlacak maln

kalitesinin, alm-satm szlemesinde ismi yazl olan maln kalitesiyle ayn olup olmadnn tespit edilmesi, ok nemlidir. Buna istinaden Kontrol Belgesi ihracat veya ithalatnn istei zerine, fiili ihracattan nce uluslararas gzetim irketlerince dzenlenir. Genellikle tohum gibi baz tarm rnlerinin ithalat iin dzenlenen bu belge d ticaretin ilgili ynetmeliince zorunludur.

Kontrol/Gzetim Belgesinin hem ihracat, hem de ithalat ynnden avantajlar vardr. Bu avantajlar: 1- hracatnn Avantajlar: - Maln alm-satm szlemesinde belirtilen niteliklerde olmamas halinde, szlemeye uygun olmayan mallarn ihracn batan engelleyerek sonradan geri gelmesine, taraflarn masraflara girerek zaman ve para kaybna uramasna engel olur. -Sat bedelinin veya byk bir ksmnn tahsil edilmesine, yapt denetimler nedeni ile olanak salar. - Dzenledikleri raporlar nedeni ile ithalatnn yapabilecei muhtemel bir itiraza kar, ihracatnn ihtilaflarda delil olarak kullanabilecei salam ve geerli bir belge oluur. - Alcnn kalite ve miktar ile ilgili ikayetlerine kar uluslararas bir gvence oluur. - Uluslararas gzetim irketleri dzenledikleri uluslararas kontrol/gzetim belgeleri sayesinde maln pazarlama ansn artrr. Bylelikle ihracat, zellikle d piyasa asndan gzetim irketlerinin d piyasa etkinliinden yararlanarak mallarna yeni pazarlar yaratma imkanna kavuur. 2- thalatnn Avantajlar: - Yaptklar szlemede sipari verilen ve satn almak istenilen maln, belirlenen miktar, kalite, etiketleme, ykleme, tanma, ile ilgili artlara ve bunlarn dnda belirlenebilecek dier artlara uygun bir ekilde tamamlandn garanti eder. - artname koullarnn ihlal edilmi olmas halinde alcya fiyat krdrabilme imkan salar. - Teslim sresinde meydana gelecek bir gecikme, zamannda belirlenebilir. - Bu belge, hem kendisi hem de ihracat iin, yeni fiyat tespitinde de etkili olabilir. Uluslararas Gzetim irketlerinin Grev ve Yetkileri: 1D ticareti mamul, yar mamul veya ham maddenin, istenilen niteliklere sahip olup

olmadn kontrol eder ve tart ilemlerini denetler. Tanan mal ile tama belgelerinin uygunluunu denetler. 23Yapt bu kontrol ve denetimlerin sonular hakknda raporlar dzenler. Kontrol ve denetim ilemlerini gerekletirebilmek iin gerekli olan her trl hracat ile ithalat arasnda daha az ihtilaf kmasna ve olas ihtilaflarn zlmesine

laboratuarlar kurar ve iletir. 4-

katkda bulunur.

5-

thalat ve ihracatta koordinasyonu salayan tarafsz kurululardr. ticarete ynelik

olarak faaliyet gsterenlerin Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan kurulu ilemleri tamamlandktan sonra, d ticaret ile ilgilenmek isteyen gzetim irketlerinin ise bu konu ile ilgili olarak istenilen bilgi ve belgeleri tamamladktan sonra D Ticaret Mstearlna bal D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrlne bavurmalar ve yaplan inceleme sonucunda faaliyete balamalar zorunludur. 6Gzetim irketleri tarafndan dzenlenen rapor ve tart listelerinin konsolosluk ve mahalli

ticaret odalarnca onaylanmasna gerek yoktur. Bu ise ihracat ve ithalatya nemli lde zaman kazandrmaktadr. 7Gzetim irketleri, -ihmal ve yetersizlikleri yznden- verdikleri hizmetler srasnda

yaratabilecekleri maddi zararlardan dolay Bolar ve T.Ticaret kanunlar erevesinde sorumludurlar. 8Kontrol belgesi zerindeki yazl sonucun her iki taraf balayc olabilmesi iin, bu artn

mutlaka alm-satm szlemesi veya dier resmi belgelerde ( akreditif mektubu ) belirtilmi olmas gerekir. f) malatnn Analiz Belgesi: Boya, imento, asit, vb. kimyasal maddeler gibi, analiz gerektiren mallarn nem oran, erime derecesi ve bu mallarn formllerini oluturan elemanlarn ( elementlerin) ad ve oranlarn gsteren belgeye denir. Bu belge dorudan imalat- ihracat tarafndan dzenlenebilecei gibi, ithalatnn istei zerine bamsz ve tarafsz bir laboratuar tarafndan dzenlenebilir. Ancak ithalat bamsz laboratuar istiyorsa, bu isteini alm-satm szlemesinde veya akreditif mektubunda mutlaka belirtmelidir.

II- RESM BELGELER: a) Gmrk Beyannamesi: Gmrk Beyannamesi, gmre gelen mallarn muayenesinin yaplabilmesi iin ihracat ve ithalat firma veya gmrk komisyoncusu tarafndan, gmrk idaresine verilmek zere hazrlanp dzenlenmi standart bir belgedir. Gmrk Beyannamesi maln cinsi, ihracat veya ithalatnn ve varsa komisyoncunun kimlik bilgileri, maln bedeli, dviz cinsi, ykleme ve boaltma yeri, teslim ekli ve deme ekli, vb. hakknda tm detaylar ierir. Gmrklerde Beyannameler, genellikle, her bir nsha 1/6, 2/7, 3/8,ve 4/5 biiminde ikili ileve sahip olacak ekilde drt nsha olarak dzenlenip kullanlr. Bir nshas gmrk

idaresinde kalrken, bir nshas firmaya verilir, dier nshalar ilgili arac bankaya, ihracat birliine ve Devlet statistik Enstitsne gnderilir. Daha detayl inceleyecek olursak; 1 nolu krmz nsha: k/ihracat gmrk idaresi nshasdr. hracat ve transit ticaret ilerinde kullanlr.gmrk idaresinde kalr. 2 nolu yeil nsha: hracat istatistiklerinin yaplmas iin kullanlr. Gmrk Genel Mdrlnn bilgi ilem merkezine ve DE ne gnderilir. 3 nolu sar nsha: hracat nshasdr ve ihracatda kalr. nk arac banka veya dier kurum ve kurulularca izlenen ilemlerde kantlayc nsha olarak bu kurululara bir fotokopisini verebilmek amacyla kullanlr. 4 nolu mavi nsha: Transit rejiminde kullanlr ama var gmrnde kalr. nk var gmr tarafndan, 5 nolu nshann teyidi iin k gmrne gnderilir. 5 nolu mavi nsha: Transit rejiminde kullanlr ve k gmrnde kalr. 6 nolu krmz nsha: Giri gmrk idaresi nshasdr. thalat ilemlerinde kullanlr. thalat tamamlandktan ve beyanname kapatldktan sonra Gmrkler Genel Mdrlnn bilgi ilem merkezine gnderilir. Beyanname zerindeki bilgiler ilgili merkezde bilgisayara yklendikten sonra ilgili nshalar Gmrkler Kontrol Mdrlne gnderilir. Bu nsha antrepo rejiminde de kullanlr ama bu takdirde ilgili merkeze gnderilmez. 7 nolu yeil nsha: thalat istatistiklerinin yaplmas iin kullanlr. Gmrkler Genel Mdrlnn bilgi ilem merkezine ve DEne gnderilir. 8 nolu sar nsha: thalatnn nshasdr ve ithalatda kalr. nk- ihracatta olduu gibiarac banka veya dier kurum ve kurulularca izlenen ilemlerde kantlayc nsha olarak bu kurululara bir fotokopisini verebilmek amacyla kullanlr. Gmrk Beyannamesi 1 cins mal iindir. Birden fazla mal ihra/ithal edilecekse beyannamenin ilk sayfasnn arkasna devam formu eklenir. Gmre gelen mal iin gmrk idaresince ilk aranan belge olmas sebebiyle, gmrk beyannamesi ok dikkatli doldurulmal ve zenle muhafaza edilmelidir. Dier tm vesaik doru ve eskizsiz biimde hazrlanm olsa bile, gmrk beyannamesi olmadan veya doru biimde dzenlenmeden maln gmrkten gemesi mmkn deildir. Gmrk Beyannamesine Eklenecek Belgeler: Gmrk beyannamesi ile birlikte maln faturasnn ibraz zorunludur. Ayrca beyanname ekinde: a) Mallarn serbest dolama giriinde; teslim ekline gre navlun faturas ve poliesi,

b) c)

Transit ve antrepo rejimlerinde; tama belgeleri, Mallarn laboratuar tahliline veya ekspertize tabi tutulmas durumunda; buna ilikin hracat, transit ve antrepo rejimleri dnda kalan rejimlerde; Kymet Bildirim Formu, Mallarn tercihli tarife uygulamasndan yararlanmas halinde; gerekli belgeler, Mallarn ilgili gmrk rejimine tabi tutulabilmesi iin bir izin veya bir belge arand

raporlar, d) e) f)

hallerde, szkonusu izin veya belge aranr. *Beyannameye eklenen belgeler gmrk idarelerinde muhafaza edilir. Ykml tarafndan talep edilmesi halinde bu belgelerin onayl birer rnei kendilerine verilir. *Beyannameler tescil edildikten sonra dzeltilemez. Ancak beyan sahibinin talebi ve gmrk idare amirinin izni ile beyanname zerinde yer alan mallarn cinsi, nevi ve nitelii ile marka ve numaralar haricindeki bilgiler dzeltilebilir. Gerekli deiiklikler yapldktan sonra dkm alnan beyanname ykmls tarafndan imzalanarak ilgili gmrk memuruna verilir. b) Serbest Dolam Belgeleri: Serbest Dolam Belgesi, Avrupa Birlii (AB) ve Trkiye arasnda imzalanan Gmrk Szlemesi uyarnca ABden Trkiye'ye yaplacak olan karlkl d satmlarda tercihli gmrk vergisi uygulanmasn salayan bir belgedir. Serbest Dolam Belgesinin amac, d satm yaplacak mallarn AB snrlar iinde retildiinin ya da bu lkelerde serbest dolam hakk olduunun onaylanmasdr. tip serbest dolam belgesi vardr: ATR Belgesi, EUR1 ve INF2 Belgesi. 1- ATR Belgesi: ATR Belgesi, Trkiyeden AB yesi bir lkeye yaplacak ihracatta ve AB yesi bir lkeden Trkiyeye yaplacak sanayi mal ihracatnda ortaklk ilikisi erevesinde tannan gmrk indirimleri, vb. tavizli rejimden yararlanabilmek iin kullanlan bir belgedir. Bir Trk ihracats tarafndan ATR Belgesi doldurulurken, belge zerinde yazl maln veya bu maln retiminde kullanlacak ithal girdilerin tm vergilerinin ( gmrk vergisi, toplu konut fonu, KKDF, gibi) bu maln nc lkelerden ithali srasnda veya ihra edilecei bir AB lkesine ihrac srasnda denmi olmas gerekir; aksi takdirde ATR alnamaz, byle olunca da ihracat ok zorlar, hatta hi yaplamaz. ATR Belgesinin sresi, belgenin dzenlenme tarihini takip eden ilk ignnden itibaren 4 aydr. Yani belge zerinde ismi yazl maln fiili ihracat 4 ay iinde yaplmaldr.

2- EUR 1 Belgesi: EUR.1 Dolam Sertifikas EFTA lkeleri, Trkiye ile Serbest Ticaret Anlamas imzalam olan dier lkeler ile ticarette ve Trkiyenin Avrupa Birlii ile demir elik rnlerinde imzalad anlama kapsam rnlerin ticaretinde dzenlenen belgedir

EUR.1 Dolam Sertifikas, sertifikas muhteviyat eyann anlama kurallar erevesinde meneli olduunu gsteren, ihracat tarafndan doldurulduktan sonra Ticaret / Sanayi Odalar tarafndan gerekli kontroller yaplarak tespit edilen ve gmrk idaresince vize edilmesini mteakip geerli olan mene ispat belgesi olup aramzda tercihli ticaret anlamas olan lkelerle yaplan ticarette indirimli tarifeden yararlanmay salar. EUR 1 Belgesine k gmrk idaresi tarafndan verilen onay tarihinde itibaren 4 ay iinde ithalat tarafndan var gmrk idaresine ibraz edilmesi halinde ithalat, uygulanan vergi indirimleri ve muafiyetlerinden yararlanabilir. inde ithal girdi bulunan mallar iin EUR 1 Belgesi dzenlenemez. c) INF 2 Belgesi:Trkiye de serbest dolamda bulunan girdilerin nce bir nc lkeye gnderilip burada iilie tabi tutulmas, ilenmi rnlerin AB lkelerine ihra edilmesi ilemlerinde nihai ihra rn bnyesinde yer alan serbest dolam hakkna sahip Trk girdisinin Gmrk vergisinden muaf tutulmasn salayan bir belgedir. Bu belgeler Trkiye'de gmrk idareleri tarafndan dzenlenip vize edilmektedir.AB Gmrk Alannda serbest dolamda bulunan bir rnn, nc bir lkede harite iilie tabi tutulmak zere ihra edildikten sonra , ilem grm rnlerin Trkiye'ye ithal edilmek istenmesinde, bunlarn AB lkeleri tarafndan dzenlenip onaylanan INF-2 belgeleri ile birlikte dolamalar durumunda, ilenmi rnler bnyesindeki AB meneli rnler iin Gmrk Vergisi uygulanmamaktadr; yani, sadece nc lkede yaratlan katma deer iin Gmrk Vergisi tahsili sz konusudur. c) Mene ahadetnamesi: hra edilen maln meneini, yani imal edildii ( retildii ) lkeyi gsteren, bunun yan sra bir lkede imal edilmi olduu halde nc bir lkede geirdii ek iilik ve dier ek ilem sebebiyle katma deeri belli oranda artm olan maln, ek ilem geirdii lke meneli olmas gerektiini de gsteren belgedir. Gmrk ilemleri, lkeler arsnda mevcut ticaret anlamas hkmlerine gre yaplmakta olduundan, rnein maln gnderildii lkede Tercihli Gmrk Rejiminden yararlanmas

10

veya konulan kota snrlamasnn dolup dolmadnn belirlenmesi iin gmre gelen mallarn menelerinin belirlenmesi gerekir. hracatlar veya kanuni yetkili temsilcileri tarafndan dzenlenir; ihracat firmann yesi bulunduu Ticaret veya Sanayi Odas ve baz lkeler iin (genellikle Arap lkeleri) ayrca ithalat lkenin konsolosluklar tarafndan onaylanr. Bir lke topraklarndan karlan madenler, retilen tarm rnleri, o lkede doan ve yetien canl hayvanlar ile bunlardan elde edilen rnler, o lkede tutulan veya avlanan av hayvanlar ile balklar, o lke bandrasn tayan ve oraya kaytl veya tescilli gemilerle karlan balk ve dier rnler ile bu rnlerden bu fabrika gemilerde elde edilen eya, kara sular dndaki denizlerin dibinden ya da toprak altndan, mnhasr iletme hakkna sahip olarak o lke tarafndan karlan maddeler, imal ileminden veya kullanm kalntlarndan elde edilen artklar, yukarda saylan eyadan ya da hangi aamada olursa olsun bunlarn trevlerinden elde edilen tm eya, anlan lke meneli saylr. Eyann baka bir lkede grd deiiklikler ve ilem dolaysyla o lke meneli saylabilmesi iin, bu deiiklik ve ilemler sonunda kymetinin yzde yz orannda artm bulunmas veya tarife pozisyonlarnn deimi olmas veya o lkede, esasl deiiklik saylabilecek nemli bir iilie ve ilemlere tabi tutulmas gereklidir. Dzenlendii lkeler: Aramzdaki zel anlamalara istinaden A.TR, EUR.1 ve FORM A Belgesi dzenlenen lkeler dnda kalan ve aramzda ticaret ve deme anlamas bulunan lkelere sevk edilecek eya iin, bu anlamalar gereince Mene ahadetnamesi zorunlu olarak aranmaktadr. Ayrca, kendileri zel birer mene ispat belgesi olmalarna karn, A.TR ve EUR.1 Sertifikalarnn yannda ithalat firmalar tarafndan Mene ahadetnamesi talep edilebilmektedir. Dzenlenme ekli: Mene ahadetnamelerinde, aada yazl bilgiler bulunur: a) b) c) d) e) Eyay gnderenin ad, soyad ve adresi, Alcsnn ad, soyad ve adresi, Kaplarn marka, numara, cins ve saylar, Eyann cinsi ve nev'i, daral ve saf arlklar ile kymeti ve yollama ekli, ahadetnameyi veren makamn tasdik erhi (Tarih, imza ile mhr veya kaesi),

f) Mene ahadetnamesi, eyann o memlekette geirdii iilik ve ilemlerden tr o memleket meneli saylarak verilmi ise bu hususun etrafl bir ekilde aklanmas.

11

thalat firma tarafndan, Mene ahadetnamesinin orijinalinin yan sra deiik sayda kopyas istenebilir. Ticaret ve Sanayi Odalarnca Yaplacak Tasdik lemleri: hracatlar veya kanuni yetkili temsilcileri tarafndan yukarda belirtilen ekilde doldurulan ve imza edilen ahadetnameler, Trke faturann kaelenip imzalanm bir fotokopisi ve bir dileke ile birlikte Odalara verilir. a) Odalar, ahadetnamelerin kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadn kontrol

edip, belgede kaytl eyann ilgili mevzuat uyarnca Trkiye meneli olduu veya sayld hususunda, ihracata ait dier evrak da inceleyerek kesin bir kanya vardktan sonra gerekli ilemleri tamamlar. b) zerinde dzeltme ve ilaveler yaplm olan ahadetnamelerde, bunlarn altlar Oda Tasdik ilemleri tamamlandktan sonra, ahadetnamenin beyaz renkli nshalarndan biri,

tarafndan tasdik edilir. c)

fatura fotokopisi ve dileke alkonularak; dier nshalar ihracatya verilir. FORM A: zel Mene ahadetnamesi, Dnya Ticaret rgt toplantlarnda kabul edilen prensipler erevesinde, zellikle gelimi sanayi lkelerinin gelimekte olan lkelerden yapacaklar sanayi mallar ithalatnda, bu lkelerin sanayilerine katkda bulunmak amacyla, bir takm ayrcalklar ( dk tarife uygulamalar gibi) salayabilmek iin bu lkelerden istedikleri bir mene ahadetnamesi rneidir. FORM A verilen lkeler: Kanada, ek Cumhuriyeti, Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Rusya d) Konsolosluk Faturas: hra malnn meneini belgelemek iin ithalat lkenin ihracat lkedeki konsolosluu tarafndan onaylanan ve genellikle nsha halinde dzenlenen belgedir. thalat lkenin ithalat mevzuatnda bu belgenin aranma koulu varsa, ihracat bu lkenin kendi lkesindeki konsolosluuna gider, oradan bo bir fatura alp doldurur, bu faturay ayn konsoloslukta tasdik ettirir ve ithalatya gnderir. thalat gmrk k ilemleri srasnda bu faturay kendi gmrk idaresine ibraz eder. Bu fatura ile maln menei ve ihra lkesi belgelendii gibi, maln ihra fiyatnn cari piyasa fiyatna uygunluu da ithal lkenin konsolosluu tarafndan denetlenmi olur. Konsolosluk faturalarnda olmas gereken bilgiler: hracat ve ithalatnn adlar ve adresleri Dzenleme tarihi

12

Sevk edilen mallarn mene lkesi Mallarn miktar, tanm, son olarak varaca lke Mallarn arl, ambalaj/koli saylarn ve sevkiyat iareti ve numaralarn ieren sevk ayrntlar

e) Veteriner Sertifikas ve Bitki Salk Sertifikas: Veteriner Sertifikas, canl hayvan ve hayvansal rnlerin ihra veya ithal edilebilmesi iin bu mallarn salkl olduuna ve bulac hastalk tamadna dair, gmrk giri-k kaplarnda resmi veteriner hekim tarafndan yaplan kontrollerin sonucunu gsteren belgedir. Bitki Salk Sertifikas: thal ve ihra edilecek bitki veya bitkisel rnlerin hastalk veya zararl haarat tamadklarnn giri-k gmrklerine kantlanmas iin ihracat, ilgili tarm mdrlne analiz yaptrarak analiz sonucunu gsterir bir belge alr. Bu belgeye Bitki Salk Sertifikas denir. Bu sertifikalarn sreleri ya sebze ve meyvelerde 10 gndr. f) Helal Belgesi: slam lkelerinin et ithalatnda talep ettikleri, hayvan kesimlerinin slami kurallara uygun olduunu ispatlayan belgedir. Bu belge ihracatnn bulunduu il mftl tarafndan dzenlenip verilmektedir. g) Koer Belgesi: Bir ihra rnnn Musevi dinine uygunluunu belgeleyen vesikaya Koer Belgesi denir. Gda sanayi konusunda dzenlenen bu belge Hahambalk tarafndan verilir. h) Radyasyon Belgesi: hra edilecek tarm rnlerinin hi radyasyon iermediini veya kabul edilebilir orandan daha fazla radyasyon iermediini ispatlayan ve ihracat lkenin bu konuda lm yapmaya yetkili bir resmi kuruluu tarafndan dzenlenip ithalatya ulatrlmak zere ihracatya verilen bir belgedir. Trkiyede bu belgeyi dzenlemeye yetkili kurulu Atom Enerjisi Kurumudur. I) A.T.A Karneleri: Mallarn yurtdnda ( rnein, uluslararas bir ihtisas fuarnda ) tantm veya onarm amacyla gnderilen ve bu mallarn, gmrk vergisine tabi olmadan, gnderildikleri kar lke tarafndan geici kabulne imkan salayan bir uluslararas gmrk belgesidir. A.T.A. Karnelerini temin etmek iin, zerinde maln cinsi, miktar ve deeri, maln ne amala ve hangi lkelere gtrlecei, karne sahibinin veya vekilinin ad bulunan bir dileke ile birlikte ilgili Sanayi ve Ticaret Odasna bavurulmas gerekir. Dileke yannda yetki belgesi, imza sirkleri, taahhtname, karne creti, maln deerinin %150si orannda nakdi teminat

13

veya banka teminat mektubu ve mal listesinin de verilmesi gerekmektedir. Mal listeleri, maln gidecei lke iin 6, dier lkeler iin ikier nsha olarak dzenlenir. Karayolu ile yaplacak tamaclkta transit geilecek her lke iin ayrca ikier nsha mal listesinin de verilmesi gerekmektedir. Geerlilik sreleri 1 yl olan A.T.A. karnelerinin her lkeye girite ve kta ilgili gmrk idaresine ibraz edilip onaylatlmas gerekir. braz ve onay ilemlerinin tamamlanmam olmas halinde, teminatn iadesi mmkn deildir. i) Boykot/Kara Liste Sertifikalar: hracatnn bal olduu Ticaret ve Sanayi Odas ile Tama Acentesi tarafndan dzenlenen bu belgede bulunmas gereken zellikler unlardr: 1- Maln belli bir lke meneli olmad 2- Ticari taraflarn birbirlerine kar boykot-kara liste kapsamnda olmadklar 3- hracatnn, boykot kapsam lke ile bir ticari ilikisi bulunmad, 4- Nakliye srasnda boykot kapsam lkeden gemedikleri ve gemeyeceklerine dair yaz.

III-TAIMA BELGELER: Tama belgeleri, ihra maln ykleten ( ihracat, ihracatnn gmrk komisyoncusu vb yetkili ahs ) ile mal tayacak olan uluslararas tama firmas arasnda yaplan Tama Szlemesine dayanr ve her iki tarafn da hak ve ykmllklerini gsterir. Deniz, kara, hava ve demiryolu ile tamacla gre eitli tama belgeleri kullanlmaktadr. Ama hepsinin ortak zellii unlardr: 1Bir tama belgesi, mallarn ihracatnn lkesindeki belli bir yerden alnp ithalatya

teslimini taahht eden, buna istinaden tatan ile tayan arasnda dzenlenen bir tama szlemesidir. 23Mallarn teslim alndn gsteren bir teslim makbuzudur. Baz artlar altda, tanacak maln parasal deeri kadar bir kymet ifade eden bir kymetli

evraktr. Baz artlar altnda denmesinin sebebi, tama belgelerinin hepsinin birer makbuz niteliinde olmalarna ramen, bazlarnn tama szlemesi ve kymetli evrak nitelii tamayabilecekleridir. Tama belgesi, makbuz ve kymetli evrak zelliklerinin hepsine birden sahip olan yegane konimento, deniz konimentosudur. Tama belgeleri, geerlilik ve bankalarca kabul edilebilirlik asndan u niteliklere sahip olmaldrlar:

14

1-

Tama belgesi, bizzat tamac firma yetkilisi tarafndan imzalanmaldr. Tama

komisyoncusu tarafndan dzenlenen imzalanan tama belgeleri, bankalarca kabul edilmez. 2Tama belgesi zerinde, maln ykleme veya sevk tarihi mutlaka belirtilmelidir. nk

bu husus: a) b) Yklemenin ve dolaysyla fiili ihracatn hangi tarihte yapldn gstermesi asndan, Tama belgesi zerindeki tarihin, belgelerin yasal sreler iinde bankaya ibraz edilip

edilmediini ( belgeler zamannda bankaya ibraz edilmezlerse bayat belge haline gelirler), c) Sigortann hangi tarihte balamas gerektiini gstermesi asndan, ok byk nem

arzetmektedir. Genellikle standart formlara sahip olan tama belgeleri uluslararas tama firmas veya tama komisyoncusu tarafndan ihracatya gerekli detaylar sorularak hazrlanr. hracatya hangi tr nakliyat ile mallarn tatmak istedii, mallarn deeri, arl, hacmi ve vesaik iin gerekli detaylar ve teslim ekli renilerek herhangi bir aksaklkta demeyi kimin yapaca gibi hususlarda bilgi istenir. Tama belgeleri konimento olarak adlandrlr. Balcalar unlardr: 1Deniz Konimentosu: Tatann ( mal ykletenin ) istei zerine uluslararas tama

firmas acentesi ( tayc/ gemi acentesi ) tarafndan dzenlenip tatana verilen, maln yklendiini ve belirlenen ekilde tanp var yerinde alcsna teslim edileceini taahht eden bir belgedir. Deniz konimentosu bir kymetli evraktr. Bu konimento kymetli evrak olmas sebebiyle, dier tama belgelerinden farkl bir belgedir: ciro ve teslim yolu ile mallarn mlkiyetinin devrini salar. Deniz konimentolar genellikle 3 nsha olarak dzenlenmekte, bu nshalar zerine, sadece bir tanesinin ilem grmesiyle dierlerinin hkmsz kalaca erhi konulmaktadr. Konimento ilerinde bir ihtilafa yol almamas iin, aada belirtilen hususlara dikkat edilmelidir: Evraklarn ibraz istendii zaman, tam takm olarak takdim edilebilmeli. Deiiklikler gemi ileticisinin veya acentesinin yetkili bir kiisi tarafndan tasdik edilmi olmal. Konimentonun, belirli ykn ambalajnn yetersiz olmas nedeniyle ykn hasarl olduu hakknda bir erhi tamas halinde, temiz konimento olmamasndan dolay finansal deme iin banka tarafndan kabul edilebilir olmal.

15

Evrak, ON BOARD ( GRMDE ) ibaresi tamaldr. ON BOARD erhini tayan, fakat acentesi tarafndan tarihlenmemi, imzalanmam ve paraflanmam olmamal.

Konimento, emre yazl olarak dzenlenmi ise ak cirolu olmamas. Akreditif artlar CF ve CF szlemelerinden bahsediyorsa konimento FREIGHT

PREPAID ( Navlun Pein denmitir.) ibaresini tamal. Navlun creti faturaya dahil edilmise, konimento FREIGHT PREPAID ibaresini tamaldr. Akreditif, konimentonun dorudan doruya nama yazl olmas gerektiini yazyorsa, konimento emre yazl hazrlanmamal. Konimento akreditifte son ykleme tarihi olarak belirtilen tarihten sonraki bir tarihi tamamal. Konimento ykleme tarihinden itibaren dier vesaikle birlikte 21 gn iinde bankaya gtrlmeli. Konimentodaki maln detay, ikinci kaptan makbuzundakinden farkl olmamal. Akreditifte gerekli olmas nedeniyle, navlun miktar mutlaka gsterilmeli. Ykleme yazl olandan farkl bir limanda yaplm olmamal Ak olarak resmi olmad halde, dier eit konimentolar ibraz edilmemeli, hazrlanmamal. 2- Havayolu Konimentosu: Mallar havayolu ile sevk edildiinde dzenlenen ve sadece makbuz niteliine sahip bir konimentodur; kymetli evrak deildir. Dolaysyla bu belgenin, ciro edilmekle mlkiyeti devir edilemez; emre deil, ithalatnn adna dzenlenir. Mallar uak ile tanp, dzenlenen belgenin zerinde ithalat olarak kimin ismi yazl ise ona teslim edilir. Bu belge 12 nshalk ( 3 orijinal, 9 kopya ) bir set halinde dzenlenir. Orijinal nshalarndan biri havayolu irketine, biri ithalatya, dieri ise ihracatya verilir. Havayolu konimentosu zerinde genel olarak u bilgiler bulunur: Maln uaa ykleme tarihi, uluslararas tama firmasnn ad, kaesi, firma yetkilisinin imzas ile uan sefer says. 3- Demiryolu Hamule Senedi: Mallarn demiryolu ile sevk edildiinde ihracat veya ithalat ile demiryolu idaresi arasnda yaplan bir tama belgesidir; demiryolu konimentosu da denir. zerinde u bilgiler bulunur: hracat ve ithalatnn kimlik bilgileri, kslk ve var

16

istasyonlar, tama creti, tama cretinin denip denmedii, belgenin dzenlenme tarihi, demiryolu idaresinin kaesi ve dier bilgiler. Hamule senedi, en az bir vagonun tamamen doldurulmas artyla, demiryolu idaresi tarafndan banka adna 6 nsha dzenlenip ihracatya verilir. Bankalar demiryolu idaresine bir temlikname vererek mallarn ithalatya teslimini salarlar. Eer vagon tamamen dolmayacaksa, ihracat, mal tama komisyoncusuna teslim eder ve ondan nakliyeci makbuzunu alr. Bundan sonra tama komisyoncusu, dier ihracatlarn mallarn ayn vagona doldurarak vagonun dolmasn salar ve ihracatlar iin demiryolu idaresine kendisi adna hamule senetleri dzenletir. Hamule senedi, havayolu konimentosunda olduu gibi, emre deil nama dzenlenir ve ciro ile devredilemez. Bu senedin 4. nshasnn ad Hamule Senedi Duplikatasdr; bu nsha maln mlkiyetini temsil eder ve mallarn demiryolu idaresine teslim edildiini gsteren bir alnd nitelii tar. Var istasyonunda mallarn ithalat tarafndan ekilebilmesi iin hamule senedinin ibraz edilmesi gerekli deildir; ithalatnn kimliini ispat etmesi yeterlidir. 4- Karayolu Tama Belgesi: Kamyon konimentosu da denilen bu belge, kamyon

veya tr ile yaplan uluslararas tamaclkta, CMR ( Ticari Mallar Gzergah Anlamas ) gereince dzenlenen bir tama belgesidir. Bu anlamaya gre, maln anlamaya ye lkeler arasnda tanmas srasnda, mala gelebilecek hasar, kayp ve gecikmelerde ihracat-tama firmas-ithalat arasnda sorumluluklar belirten bir szleme yaplr. ye lkeler; AB lkeleri, Bulgaristan, Cebelitark, Polonya, ek Cumhuriyeti ve Srbistandr. 5- Tr Karnesi: Karayolu tamaclnda kullanlr. Trn bir tr kimlik karnesidir. Bu belgenin zerinde Trn plaka numaras, dolu ve bo arl, bal olduu tama firmas, vb. bilgiler bulunur. Ara, malla birlikte gmrkten kaca srada tama firmas tarafndan gmre sunulur. Tr karnesi olmakszn mal gmrkten kabilir ama onu tayacak tr kamaz. Bu belge 14 sayfa olup her lkeye giri kta 1er sayfas kesilir, koanlar kalr. Kalan koanlar daha sonra ilgili Ticaret Odasna teslim edilir. 6- Nakliyeci Makbuzu: Demiryolu veya ounlukla karayolu ile tamaclkta

kullanlan Nakliyeci Makbuzu, tama komisyoncular tarafndan belli bir cret karlnda kendi adlarna ve bakalar hesabna mal tayan nakliye firmalar tarafndan dzenlenir. Bu belge kymetli evrak deildir; mlkiyeti temsil etmez, ciro edilemez.

17

7- FIATA Tama Belgeleri: Birer nakliyeci makbuzudurlar. Ancak bu belge Uluslar aras Tama Acenteleri Birlikleri Federasyonu tarafndan, kendisine ye olan tama acenteleri iin standart hale getirilmi ve sadece karayolu tamaclnda kullanlan belgelerdir. FIATA belgesi dzenleyebilmek iin nce FIATAya ye olmak ve sonra bu federasyondan FIATA Lisans almak gerekir. Bu belgeler tama szlemesi niteliine sahip olup tama firmas tarafndan peinen kabul edilmi nemli artlar ve ykmllkler ierir. eit FIATA belgesi vardr. Bunlar: a) FIATA FCR ( Tamacnn Teslim Alnd Belgesi): Mallarn gnderilene sevk

edilmek veya gnderilenin emrine hazr tutulmak zere teslim alndn gsterir. Ciro edilemez ve kymetli evrak deildir. Mallar tama aracna yklendikten sonra orijinalinin ibraz halinde, ihracat tarafndan ykleme iptal edilebilir, koullar ve ithalats deitirilebilir. thalat asndan bir risk tekil eden bu durumdan dolay ithalat belgenin banka adna dzenlenmesini isteyebilir. b) FIATA FCT ( Nakliyeci Tama Belgesi ) : Bu belge takm halinde ithalatnn

emrine dzenlenir ama kymetli evrak deildir. Belgenin orijinallerinin var yerinde tama firmasna ibraz halinde, mallar ithalatya teslim edilir. c) FIATA FBL ( Kombine Konimentosu ) :Deniz konimentosu ile ayn hukuki nitelie sahip bir kombine nakliyat konimentosudur. ekil ve artlar FIATA tarafndan tespit edilmitir. Uluslar aras Ticaret Odas ( ICC )tarafnda onaylanmtr. Bu belge emre dzenlenir ve kymetli evraktr. Mallarn ithalatya teslimi iin, tama firmasna bir orijinal nshann ibraz edilmesi yeterlidir. 8-Paket Postas Makbuzu: thalatya posta ile gnderilecek maln bulunduu kolinin dorudan ithalat veya ithalatnn bankasna sevk edilmek zere posta idaresine verilmesi karlnda alnan posta makbuzuna Paket Postas Makbuzu denir. Bu belge, mallarn posta idaresi tarafndan gnderilmesi halinde dzenlenen bir teslim alnd makbuzudur. TAIMA BELGES DZENLENRKEN DKKAT EDLECEK HUSUSLAR: 1-Taycnn ve ithalatnn ad ve adresi dikkatle kontrol edilmeli ve doruluundan emin olunmaldr. 2- Maln tanaca yol gzergah, tamann transit veya ksmi ykleme ( parsiyel ) olup olmad da belirtilmelidir.

18

3- Mallara ilikin tm detayl bilgi ve tam konteyner ile tanyorsa damga numaras belirtilmelidir. 4- Dzenleme tarihi ve imza mutlaka olmaldr. 5- Nakliyata ilikin dier vesikalarla birlikte, hazrlanan ilgili tama belgesinin de bir rnei saklanmaldr. IV. Sigorta Belgeleri ve Sigorta lemleri: hra mallarnn, ithalatya sevkiyat gerekletirilirken, tama srasnda karlalabilecek risklere kar sigortalanmas gerekir. Bunun iin bir sigorta irketi ile sigorta szlemesi yaplmaldr. Aksi takdirde sigortalanmam bir maln ihracatdan ithalatya tanmas mmkn olamayaca gibi, banka ve gmrk ilemlerinin gerekletirilmesi de mmkn olamayacaktr. Bu sebeple, ihra edilecek maln sigortalanmas hem yasal adan bir zorunluluk arz etmekte hem de ithalat ile ihracat arasnda bir gven ortamnn domas ve mallarn belli risklere kar gvence altna alnmas asndan byk faydalar salamaktadr. Alm-satm szlemesinde belirlenen teslim ekline gre ihracat veya ithalatnn tamamen veya her ikisinin ksmen stlenecei bu sigorta ilemleri srasnda baz belgeler dzenlenmektedir ve bunlarn da bankalara ibraz gerekmektedir. Dzenlenen bu belgelere sigorta belgeleri denir. Sigorta belgeleri, sigortay yapan sigorta irketi veya sigorta komisyoncusu tarafndan dzenlenip sigortay yaptran kiiye verilen belgelerdir. Dzenlenmi bir sigorta belgesi, sigortay yaptran ile sigorta irketi arasnda otomatikman bir sigorta szlemesinin yapldn gsterir. Bu belgelerin en nemlisi, Sigorta Poliesidir. a) Sigorta Poliesi: Sigorta poliesi, d ticarete konu olan mallarn, yklendikleri yerden ithalatya teslim edilecekleri ana kadar urayabilecekleri hasarlara veya avaryalara kar sigorta edildiklerini gsteren bir belgedir. Sigorta polieleri, sigorta irketleri, sigorta simsarlar veya temsilcileri tarafndan dzenlenmelidir. Nama, emre veya hamiline olarak dzenlenebilir ve ciro yoluyla devredilebilir. Maln bana herhangi bir sebepten dolay gelebilecek hasar iin, sigortay yaptran, dorudan sigorta irketine bavurabilir. Bir sigorta poliesi zerinde, aadaki bilgiler bulunmaldr: Sigorta irketinin ve sigortay yaptrann kimlik bilgileri, Sigortann konusu, Sigortann hangi riskleri kapsayaca,

19

Sigorta bedeli, Sigorta prim tutar, deme tarihi ve yeri, Polienin dzenlenme tarihi, Maln tanaca aracn ad nosu veya sefer says ve yol rotas, eer mal deniz yolu ile tatlyorsa geminin ya ( imal tarihi ),

Uluslararas tama firmasnn nvan, Maln cinsi ve zellikleri, Tama firmasyla sevkiyat iin belirlenen sre, Maln tama firmasna nerede ve ne zaman teslim edilecei, Sigorta irketinin ve sigortay yaptrann imzalar.

D ticaret ilemlerinde iki tr sigorta poliesi kullanlmaktadr.bunlar: 1Kati Sigorta Poliesi: Mallar, uluslararas tama aracna yklendikten sonra, sigorta Flotan Sigorta Poliesi: lerdeki bir tarihte gerekleecek mal tamas ile ilgili kati ( irketi tarafndan dzenlenen poliedir ki asl sigorta poliesi budur. 2-

kesin) sigortann yaplacan taahht eden bir belgedir, yani mallar tek parti halinde tama aracna yklenecekse, kati sigorta yaptrlmadan ve mallar yklenmeden nce dzenlenir. V- Finansman Belgeleri: a) Polie: Polie belirlenmi bir srenin sonunda veya vadede, cinsi ve tutar belirlenmi bir meblan belirli bir lehdara denmesi iin keidecinin muhataba verdii yazl ve artsz deme emridir. Dier bir deyile polie, l bir ilikiyi dzenleyen ve kymetli evrak niteliine sahip bir kambiyo senedidir. Sendi dzenleyen ( keideci ), poliede ismi gsterilen kimseye ( lehdara ) deme yaplmas iin, bir dier kiiye ( borluya ) emir verir. Polieler, maln fiili ihracat balatldktan sonra dier vesaik ile birlikte, bankalara ibraz edilir. Eer tahsilat akreditif yntemi ile gerekletirilecekse, polienin hangi taraf zerine keide edileceine dikkat edilmelidir. Keide eden alacakl, polieyi kendi zerine ( kendisine demeli ) veya bir banka zerine ( akreditif aan bankaya demeli ) olarak keide edebilir. b) Rehin Senedi: thalatnn lkesindeki bir banka, ihracatya demeyi, muteber-saygnmterisi olan ithalat yerine kendisi yapacaksa, ithalatnn adna bir gayri-nakdi kredi hesab aar, ihracatya demeyi yapar ve deme miktar kadar ithalatnn bu hesabna ithalaty borlu kaydeder. Ancak banka, teminat olarak, ithal edilecek mallarn veya mallar zerindeki hakkn veya mallarn satndan elde edilecek gelirin kendi kontrolnde olmasn

20

ister. Bunun iin banka, ithalat kendisine kredi borcunu deyene kadar geerli olacak ekilde, ya konimentonun kendi adna dzenlenmi olmasn art koar ya da ithalatdan bir rehin senedi alr. Bu belge, kredi borcunu deyene kadar, ithalatnn, mallarn bankaya rehin braktn, mallar gmrkten ektikten sonra banka adna depoya veya antrepoya koyacan,mallar gerkirse iledikten sonra bankann emrine depoya veya antrepoya teslim edeceini veya belirlenen kredi vadesi dolana kadar ithal mallarn satarak veya baka yollarla kredi borcunu bankaya deyeceini taahht eden bir belgedir. c) Antrepo Senedi: Maln saklanmak zere antrepoya alndn gsteren bir alnd belgesidir. Nama veya emre dzenlenebilir. Bu belge zerinde maln miktar, cinsi, teslim alnd tarih, teslim alnan mallarn hacizli olup olmad, antreponun bulunduu blge, tahsil edilecek cret ve masraflar, vb. hususlar belirtilir. Antrepo makbuzu, bir finansman belgesi olmasnn yan sra henz gemide yeri belirlenmemi ya da gemi temin edilmemi mallar iin dzenlenir. Bu belge ciro edilemez. d) Kontrol ve Numune Alma Yetki Belgesi: Bu belge, banka adna antrepoda veya bankann deposunda rehin olarak saklanan mallara alc ktnda, alclarn mallar kontrol etme veya depodan numunelik mal alma isteklerini karlamak iin bankann, antrepo sorumlusuna verilmek zere dzenledii ve bu amala alc adayna verdii, bir eit yetki belgesidir. Bu belgeyi alan antrepo grevlisi, alc adaynn mal incelemesine ve gerekirse numune almasna msaade almasna msaade eder. e) Teslim Emri: Eer alc aday mal satn almaya karar verirse, bedelini bankaya der. Bunun zerine, henz bankann emrinde bulunan maln tamamnn veya bir ksmnn bu alcya teslim edilmesi iin, bankann, antrepo grevlisine ulatrlmak zere verdii ve maln, ad geen alcya teslim edilmesi eklindeki talimatna Teslim Emri denir. Bu sayede alc, teslim emrini antrepo grevlisine ibraz ederek mal antrepodan ekip al; maln sahibi bu alcdr.

BELGE EKSKLKLERNN YOL ATII SORUNLAR: 123hracat bedelinin ge tahsil edilmesinden dolay ortaya kan gecikme faizi demeleri, kan eitli sorunlar sebebiyle harcanan para ve zaman kayb. hracat ile ithalat arasndaki ilikilerin gven asndan olumsuz ynde etkilenmesi

21

HRACATTA TESLM EKLLER: Belli bir corafyada mevcut bulunan insan, mal ve hizmetlerin, bulunduklar yerlerden baka yerlere tanmas amacyla giriilen faaliyetin kendisi de esas itibariyle bir hizmet katma deeri olup, ekonomi ve ticaret literatrnde "nakliyat" (tamaclk) olarak adlandrlr. Olay uluslararas ticaret bakmndan ele alrsak, satc ve alc arasnda kurulan ban temel ta ilevini stlenen bu giriimin ekonomik yn, kurulan organizasyonun "en ksa zamanda" ve "en dk maliyetle" gerekletirilmesi amacna yneliktir. Sat szlemesi, tm bu organizasyon gerekletirilirken kullanlan temel szleme formudur ve szleme konusu olan mala ilikin eitli hkmlerle birlikte, teslim/tesellm koullar (tama/tatma), taraflar arasnda risk datma (sigorta) gibi konular ierir. Baarl bir d ticaret (zelde ihracat) giriimi iin szkonusu organizasyonu nceden tasarmlamak zorunludur. Maln bir pazardan dierine aktarlmas ise deiik tama sistemleriyle olur. Herhangi bir mal, pazarlama aamasnda; fiziksel zelliine, deerine, ambalaj biimine, boyutlarna ve gereksindirdii zene bal olarak: - denizyolu - karayolu - havayolu - demiryolu - isu yolu ve - boru hatlar tama sistemlerinden birini ya da birkan kullanabilir. Piyasa koullar onu gstermektedir ki, Trk tamaclk firmalarnn verdii fiyatlarla yabanc nakliyat firmalarnn verdii fiyatlar arasnda bir denge durumu mevcuttur ve uluslararas nakliyat olgusunun ulusal demeler bilanomuza ve dolaysyla Trk ekonomisine salad katky ve uyumazlk durumlarnda uluslararas ortak hukuk kurallarnn geerliliini gznnde bulundurduumuzda, seimin Trk tamaclk firmalar lehinde yaplmasnn uygunluu ortaya kar. Konu iersinde yer alan bir dier nemli nokta da, ihracatlarmzn srekli FOB fiyat verme eiliminde olmalardr. hracatlarmzn genellikle fazladan bir ura olarak grdkleri nakliyat faaliyetinin aamalar esnasnda FOB yerine CIF cinsinden

22

fiyatlandrmaya gitmelerinin mal adan ok daha avantajl olduunu anladklar an, durum lehlerine dnebilecektir. Konuyu berraklatrmak iin bir rnek vermek gerekirse; deeri 100.000 $ olan X malnn FOB fiyat istendiinde, bu mal talep eden kii toplam maliyeti bulabilmek iin tama ve sigorta maliyetini de eklemek isteyecektir ve bunun iin de kendi lkesindeki tama ve sigorta firmalarna bavuracaktr. Szkonusu maliyetin 20.000 $ olarak saptandn varsayarsak toplam maliyet 120.000 $ olarak ortaya kacaktr. Oysaki bu tama iini kendimiz stlenecek olsak, tamaclk fiyatlarmz, dier lkelerinkine oranla daha dk olacandan, szkonusu fiyat rnein 110.000 $ olarak saptayabilme olanamz doar. Aksi durumda, ihracat olarak ithalatya verdiimiz FOB fiyat yksek grnmekte ve tama iini kendisi stlenerek CIF fiyat veren baka bir firma ihaleyi/ii alabilmektedir. stelik tm bu faaliyetten bir komisyon geliri bile salamak mmkn olmaktadr. Nakliye aamasndan kurtulmu, maln salam bir biimde kendi lkesinde alabilme olanana kavuacak ithalat iin bu durumun byk cazibesi vardr.

DI TCARETTE ULUSLARARASI KURALLAR: INCOTERMS Merkezi Paris'te bulunan Uluslararas Ticaret Odas (ICC), uluslararas ticaret hareketlerinde anlamazlklar, uyumazlklar ve hukuksal ihtilaflar ortadan kaldrmak ve bylece alc ile satcnn gereksiz yere para ve zaman kaybn nlemek amacyla, alm-satm ilemlerine baz kurallar getirmi ve bu dzenlemeleri ilk kez 1936'da "INCOTERMS" adyla yrrle koymutur.

INCOTERMS ULUSLARARASI TESLM EKLLER

Ksa Tanm Kullanld ngilizce Alm Trke Alm Tamaclk Tr

Grup

Grup tanm

23

Satc kendi

mal Ticari teslim iletmede

alcnn emrine

Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok EXW Ex Work

fabrikasndan itibaren teslim eder

aral tamaclk Denizyolu, Karayolu, FCA Free Carrier Tamacya teslim Havayolu, Demiryolu, ok

Satc

mal

alcnn Gsterdii yere teslim eder. FAS Free Ship Free On Board Alongside Gemi teslim Gemi Bordasnda yannda

aral tamaclk Denizyolu

FOB

Teslim Mal bedeli ve

Denizyolu

CFR Satc yapmak zorundadr, ama ne kayp ne hasar tama CIF szlemesi

Cost And Freight Cost, Insurence

tama Mal bedeli, Sigorta ve Tama

Denizyolu

And Freight

Denizyolu Denizyolu,

CPT

Carriage Paid To

Tama,

.........e

Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok

rizikosu ne de yklemeden sonra doabilecek ek harcamalar stlenir. CIP Carriage Insurance To.. And Paid

kadar denmi

aral tamaclk Denizyolu, Sigorta tama, denmi dahil ....e Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok

aral tamaclk Denizyolu, DAF Delivered Frontier At Karayolu, Snrda Teslim Havayolu, Demiryolu, ok

Maln gnderildii lkeye yapt yolculuun yol kadar

aral tamaclk DES DEQ Delivered Ex Ship Delivered Ex Quay Gemide Teslim Rhtmda Teslim Denizyolu Denizyolu Denizyolu, DDU Delivered Unpaid Duty Vergileri denmemi Teslim Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok

at rizikolar satcnn

btn

harcamalar ve

ykmllne brakr

aral tamaclk DDP Delivered Paid Duty Vergileri Teslim denmi Denizyolu, Karayolu,

24

Havayolu, Demiryolu, ok

aral tamaclk

EXW Ex Work Ticari iletmede Teslim Kullanld Tamaclk Tr : Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok Aral Tamaclk Teslim eklinin zellikleri: Satc mallar iletmesinde daha nce belirlenen tarihte alcnn emrine hazr tutarak alcya bildirir. Alc mallar iletmeden teslim alarak ihrac iin gerekli belgeleri hazrlar gmrk ilemlerini tamamlayarak mallar kendi lkesine ithal eder. Mallarn iletmede teslim edilmesinden itibaren malla ilgili btn masraf ve risk alc tarafndan karlanr. Satcnn Sorumluluklar: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlayarak belirtilen tarihte veya sre iinde yine anlamada belirtilen yerde (Fabrika, depo, bro vb.) mallar alcnn emrine amade tutar. Mallarn emrine hazr tutulduunu alcya bildirir. Alcnn ihracat ile ilgili belgeleri alabilmesi iin yardmc olur. Alcnn talep etmesi halinde, tm masraf ve riski alcya ait olmak zere tama acentas ile anlama yaparak, dzenlettii tama belgesini var yerinde mallar teslim alabilmesi iin alcya gnderir. Alcnn Sorumluluklar: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Tm masraf ve risk kendisine ait olmak zere ihracat ve ithalat ilemleri iin gerekli olan lisans, vb. idari ve ticari belgeleri dzenler. Mallarn ihracat ve ithalat ile ilgili gmrk ilemlerini yaptrmak ve Gmrk vergilerini demekle sorumludur. Mallar satcnn iletmesinde teslim ald andan itibaren malla ilgili tm risk ve masraflar alcnn sorumluluundadr. Mallarn tatlmas amacyla tama acentas ile anlaarak navlun bedelini der. FCA Free Carrier Belirlenen Yerde Tamacya Teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok Aral Tamaclk Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc mallar gmrk ilemlerini tamamlayarak, belirlenen tarihte ve yerde ilk taycnn gzetimine devrettii anda teslim ilemlerini tamamlam olur. Bu andan itibaren malla ilgili tm masraf ve riskler alcya geer. Navlun creti de dier tm giderler gibi alc tarafndan denir. 25

Satcnn Sorumluluklar: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlayarak, alcnn lkesinde istenen gerekli belgeleri dzenler ve Gmrk masraflarn der. Alcnn talep etmesi zerine durumunda tama acentas ile tm masraflar alcya ait olmak zere anlar. Mallar taycya veya tama acentasnn gzetimine belirlenen tarihte ve yerde teslim eder. Teslim anna kadar btn masraf ve riskler satcnn ykmllndedir. Alcnn Sorumluluklar: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat ile ilgili belge veya izinleri alarak gmrk vergisi ve masraflarn demekle ykmldr. Tama acentes ile anlama yaparak navlun cretini der. Belirlenen tarihte ve yerde mallarn teslim alr. Bu andan itibaren btn masraflar ve risk alcya aittir. FAS Free Alongside Ship Gemi yannda Teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc mallar geminin yanna kadar getirmekle sorumludur. Mallar gemi rhtmnda ise, ykleme yerine getirerek., Gemi akta demirli ise mavnalarla geminin yanna kadar gtrlerek teslim edilir. Tesliminden itibaren mallarn kaybolmas veya hasar grmesi gibi rizikolar alcya aittir. Bu andan itibaren malla ilgili btn masraflar ve navlun alc tarafndan karlanr. Bu teslim eklinde ihracat ile ilgili tm belgeler alc tarafndan hazrlanr. Gmrk ilemleri de alc tarafndan yaplr. Alc firma bu lkede ihracat gibi hareket edebilmesi mmkn deilse bu teslim ekli seilmemelidir. Satcnn Sorumluluklar: Satc szleme artlar uyarnca mallar hazrlar. Alcnn istei zerine tm masraf ve riskler alcya ait olmak zere; alcnn lkesinde istenen gerekli belgeleri ve benzeri idari ve ticari belgeleri almasnda yardmc olur. Mallar belirlenen limanda, belirlenen tarihte alcnn daha nce belirledii geminin yanna getirmekle teslim ilemini tamamlar. Bu andan itibaren malla ilgili tm masraf ve riskler alcya geer. Alcnn istei zerine; satc masraflar alcya ait olmak zere ykleme belgesinin dzenlenmesini salar, var limannda mallar teslim alabilmesi iin alcya gnderir. Ve gecikmeksizin gerekli bildirimlerde bulunur. Alcnn sorumluluklar: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. hracat ve ithalat ile ilgili gerekli belgeleri hazrlar, Gmrk masraflarnn tmn der. Tama acentas ile anlama yaparak, geminin ykleme limanna yaklak ne zaman varacan satcya bildirir. Ykleme emrine hazr tutulan mallar teslim alr. Bu andan itibaren btn masraflar ve risk alcya aittir.

26

FOB Free On Board Gemi Bordasnda Teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc mallar belirlenen tarihte ve yerde, alc tarafndan temin edilen gemiye yklemeyi gerekletirir. Mallar geminin kpetesine (gvertesine) getikten sonra meydana gelebilecek her trl hasar, kayp ve masraflar alcnn sorumluluundadr. Satc ihracat iin gerekli tm belgeleri hazrlar ve mallarn gmrk ilemlerini tamamlayarak teslim eder. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Belirlenen limanda, belirlenen tarihte alccnn temin etmi olduu gemiye ykleme yapar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar, gmrk ilemlerini tamamlar. Alcya yklemenin yapldn bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve alcnn lkesindeki kullanaca gerekli dier belgeleri hazrlayarak deme ekline gre alcya gnderir. Mallarn geminin kpetesini (Gvertesini) geene kadar meydana gelebilecek her trl hasar ve kayp satcnn sorumluluundadr. Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini der. Tama acentas ile anlama yaparak navlun bedelini der. Ykleme limannda mallar geminin kpetesini getikten sonra malla ilgili tm masraf ve riskler alcnn sorumluluundadr. CFR Cost And Freight Mal bedeli ve tama Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc tm masraf ve riskleri stlenerek mallar yklenecei limana kadar getirir. Gmrk ilemlerini yaptrr ve Navlun cretini deyerek yklemeyi gerekletirir. Bu andan itibaren navlun dndaki malla ilgili tm masraf ve riskler alcya aittir. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. Gmrk ilemlerini tamamlar. Tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini der. Mallar gemi kpetesini getikten sonra navlun dnda meydana gelen tm masraf ve riskler alcya aittir. Satc yklemenin gerekletiini ve muhtemel var tarihini alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve gerekli dier belgeleri alcya gnderir.

27

Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini der. Mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini de demek suretiyle gecikmeksizin maln boaltr. Tama sresince malla ilgili olarak yaplm olan navlun dndaki btn masraflar demek zorundadr. CIF Cost, Insurence And Freight Mal bedeli, Sigorta ve tama Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc sigorta primi, navlun ve ykleme masraflar ve riskleri stlenerek mallar ykleyecei limana getirir. Satc gemi acentas ile anlar ve temin eder. Sat szlemesindeki mallarn belirtilen tarihte ve yerde yklemesinin yapldn alcya bildirir. Satc sigorta primini demek suretiyle ykledii mal cinsine uygun olan en dar kapsaml deniz nakliyat sigortas yaptrr. Mallar gemiye yklendikten sonra navlun ve sigorta primi dndaki masraflar ve risk alcya geer. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. Gmrk ilemlerini tamamlar. Tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini der. Gnderdii maln sigortasn yaptrr, sigorta primini der. Mallar yaklak hani tarihte var limannda olacan alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve gerekli dier belgeleri alcya gnderir. Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini der. Mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini de demek suretiyle gecikmeksizin maln boaltr. Teslim anndan sonra navlun ve sigorta primi dndaki meydana gelen btn masraflar alc tarafndan karlanr. CPT Carriage Paid To .... Tama,.....'e kadar denmi Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok aral tamaclk Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim ekli zellikle ok aral tamaclk trlerinde kullanlr. Satc var yerine kadar navlun cretini demekle ykmldr. Mallar ilk taycnn gzetimine devrettii andan itibaren malla ilgili btn risk ve navlun dndaki masraflar alcya geer.

28

Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. Gmrk ilemlerini tamamlar. Tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini der. Mallar ilk taycnn gzetimine devrettii andan itibaren malla ilgili tm risk ve masraflardan kurtulur. Teslimi gerekletirildii ve muhtemel var tarihini alcya bildirir. Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini der. Mallarn ilk taycya tesliminden itibaren navlun dndaki malla ilgili tm masraf ve riskler alcya aittir. Transit tama nedeni ile doabilecek gmrk masraflarn da alc tarafndan karlanr. Navlun bedeline dahil deilse boaltma masraflarn deyerek cirolu konimentoyu acentadan teslim alr. CIP Carriage and Insurence Paid To... Sigorta dahil tama,....'e denmi Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok aral tamaclk Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc sigorta primi, navlun ve ykleme masraflar ve riskleri stlenerek mallar ykleyecei limana getirir. Satc gemi acentas ile anlar ve temin eder. Sat szlemesindeki mallarn belirtilen tarihte ve yerde yklemesinin yapldn alcya bildirir. Satc sigorta primini demek suretiyle ykledii mal cinsine uygun olan en dar kapsaml nakliyat sigortas yaptrr.Ancak alc olaand risklere (grev, sava, doal afet vb.) kar sigorta yaptrlmasn istiyorsa primini kendisi demek artyla satcdan sigorta kapsamnn geniletilmesini isteyebilir. Satc tarafndan mal bedelinin %10 fazlas ile yaptrlr. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. Gmrk ilemlerini tamamlar. Tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini der. Gnderdii maln sigortasn yaptrr, sigorta primini der. Mallar ilk taycnn gzetimine devrettii andan itibaren ilgili risk ve masraflardan kurtulur. Bu andan itibaren navlun ve sigorta primi dndaki malla ilgili tm masraf ve riskler alcya aittir. Teslimi gerekletirdiini ve muhtemel var tarihini alcya bildirir.

29

Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini der. Mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini de demek suretiyle gecikmeksizin maln boaltr. Teslim anndan sonra navlun ve sigorta primi dndaki meydana gelen btn masraflar alc tarafndan karlanr. DAF Delivered At Frontier Snrda teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok aral tamaclk. Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim ekli zellikle karayolu ve demiryolu tamaclnda kullanlr. Satc tm riskleri ve masraflar kendisine ait olmak zere mal kararlatrlan lke snrnda, belirtilen yer ve tarihte gmrk ilemlerini tamamlayarak teslim eder. Tesliminden itibaren btn risk ve masraflar alcya aittir. thalat ile ilgili gmrk vergileri alc tarafndan denir. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar, gmrk ilemlerini tamamlar. Tayc arac temin ederek maln belirlenen snr noktasna kadar tanmas iin navlun bedelini der. Mallar snrda belirlenen yer ve tarihte alcnn emrine hazr tuttuu andan itibaren malla ilgili btn masraf ve riskler alcya geer. Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini der. Mallar belirlenen snr noktasnda emrine hazr tutulduu anda zaman geirmeksizin mallar teslim alr. Mallar snrda belirlenen yer ve tarihte alcnn emrine hazr tuttuu andan itibaren malla ilgili btn masraf ve riskler alcya aittir. DES Delivered Ex Ship Gemide teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde satc mallar var limannda, gemide teslim eder. Var limanna kadar btn risk ve masraflar navlun creti de dahil olmak zere satc tarafndan karlanr. Belirlenen var limannda mallar alcnn emrine hazr tutulduu andan itibaren tm risk ve masraflar alcya aittir.

30

Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. Gmrk ilemlerini tamamlar. Tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini der. Mallar var limannda alcnn emrine hazr tuttuu anda maln teslimi gereklemi olur. Teslime kadar tm risk ve masraflar satcya aittir. Satc muhtemel var tarihini alcya bildirmekle ykmldr. Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini de demek suretiyle gecikmeksizin maln boaltr. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlar. Gmrk vergilerini deyerek fiili ithalatn gerekletirir. DEQ Delivered Ex Quay Rhtmda teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim ekli DES teslim ekli ile ayn prensiplere dayanmakla birlikte ondan farkl olarak ; maln teslimi, limanda boaltma tamamlayp ithalat gmrk vergilerini dedikten sonra mal teslim eder. Bu nedenle satcnn, alcnn lkesinde yrrlkte bulunan kambiyo rejimine uygun ithalat belge olmad koullarda bu teslim ekli uygulanmaz. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Kendi lkesinde ve Alc lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. hracat ve thalat Gmrk ilemlerini tamamlar. Tayc arac temin ederek navlun cretini der. Mallarn hangi tarihte var limannda olacan alcya bildirir. Belirlenen tarihte var limannda gmrk ilemlerini de tamamlamak suretiyle mallar alcnn emrine hazr tutarak teslim eder. Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. thalat ile ilgili belgeleri dzenleyebilmesi iin satcya gereken yardm salar. Satc tarafndan emrine hazr tuttuu andan itibaren btn risk ve masraflar alcya aittir. DDU Delivered Duty Unpaid Vergileri denmemi Teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok aral tamaclk Teslim eklinin zellikleri: DDU ok aral tamaclkta kullanlr. Deniz tamaclnda kullanlan DEQ ekline benzemekle birlikte bu teslim eklinde satc mallar belirlenen tarihte alcnn lkesinde belirlenen yerde gmrk vergilerini demeksizin teslim eder. Teslime kadar btn masraf ve risk satcya aittir.

31

Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. hracat ile ilgili tm belgeleri dzenler ve gmrk masraflarn der. Tama acentas ile anlaarak navlun bedelini der. Mallar alcnn lkesinde daha nceden belirlenmi tarih ve yerde alcnn emrine hazr tutarak teslimi gerekletirir. Teslime kadar risk ve masraflar alcnndr.

Alcnn sorumluluu: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln ithali ile ilgili gerekli belgeleri dzenleyerek gmrk vergilerini der. Mallar nceden belirlenen tarihte var yerinde teslim alr. DDP Delivered Duty Paid Vergileri denmi Teslim Kullanld Tamaclk Tr: Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu, ok aral tamaclk. Teslim eklinin zellikleri: Bu teslim eklinde DDU teslim ekli ile ayn prensiplere dayanr; ancak DDP teslim eklinde satc birde gmrk vergilerini demek zorundadr. Alcnn lkesindeki yerel bir satcdan farksz ekilde mallar devreder. Satcnn Sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlar. Kendi lkesinde ve Alc lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. hracat ve thalat Gmrk ilemlerini tamamlar. Tayc arac temin ederek navlun cretini der. Teslime kadar malla ilgili btn masraflar ve riskler satcya aittir. Teslimi alcnn lkesinde belirlenen yerde ve tarihte gmrk vergilerini de demek suretiyle gerekletirir. Alcnn sorumluluu : Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der ve mallar teslim alr. HRACATTA DEME YNTEMLER D Ticarette alt farkl deme yntemi uygulanmaktadr: a) Pein deme b) Akreditif c) Vesaik Mukabili deme d) Mal Mukabili deme e) Kabul Kredili deme f) Kar-Ticaret g) Mterek Hesap ve Konsinye Satlar

32

h) Mahsuben deme

Bu deme yntemlerinin hangisinin kullanlaca; 1. Mal ve sektr baznda yerleik gelenekler, 2. Alc ile satc arasndaki gvenin derecesi, 3. lkenin genel politikas, 4. Nakit deme gc belirlemektedir.

A- PEN DEME (CASH IN ADVANCE/CASH BEFORE DELIVERY / ADVANCE PAYMENT / PREPAYMENT) Tanm: hracat tarafndan ihra edilen mallarn bedellerinin, ithalat tarafndan maln teslim alnmasndan nce, gerek bankalar yolu ile ve gerekse alcnn kendisi veya vekili ya da onun adna hareket eden nc bir kii tarafndan satcya pein olarak denmesidir. Pein demenin zellikleri Pein deme genellikle birbirlerini ok iyi tanyan alc ve satc arasnda yaplmaktadr. Tam anlamyla gvene dayanan bu deme ekli, ihracat asndan en elverili deme yntemi olmasna ramen, uygulamada en az rastlanlandr. Burada btn risk alc zerindedir. nk mallar gnderilmeden parasn demektedir. Mallarn sevki, satc, firmadan yahut lkenin artlarndan kaynaklanan nedenlerle aksayabilir ve gecikebilir. Bu durumda alc firma en azndan parann kendisinde beklemesi ile kazanabilecei faiz gelirinden mahrum olur. Dier taraftan pein deme ekli, ihracat asndan bir n finansman niteliini tamakta, bunun kayna ise alc (ithalat) olmaktadr. Uluslararas piyasalarda genellikle satc tekeli olan mallarda ve bazen de alc bakmndan pein deme iskontolarnn ykseklii nedeniyle bu tr demeler cazip olabilmektedir. Pein bedellerin nc kiilere devri mmkn deildir.

33

 Uluslararas piyasalarda youn rekabet ortam ve kstl pazar olanaklar dolaysyla pek sk kullanlan bir deme ekli olmamakla birlikte nadirende olsa kullanlan bir deme eklidir. Uygulamada daha ok mal bedellerine ilikin avans olarak kullanlabilmektedir. Bu deme ekli, piyasada fazla talep gren mallarn satnda kullanlmaktadr. hracat, mallarna youn talep olduu iin mteri bulamamak gibi bir riski yoktur. Bu durum, kendini en fazla gvence altna alaca deme eklini alcya kabul ettirmesi bakmndan stn bir pazarlk gc salamaktadr. Alc firma prefinansman ihracata konu olan rnn retiminin finansmannda kullanlmak zere ithalatdan bedelin ksmen veya tamamen salanmasdr. Alc firma prefinansmannda pein demede olduu gibi mal gnderilmeden nce para gelmektedir.

Pein demede Kambiyo Ykmll hracat bedeli belirli bir sre iinde yurda getirilmelidir. Getirilmemesi durumunda ihracatnn sorumluluu domaktadr. Banka aracl ile yurda getirilen ihracat bedelinin ispat sorun yaratmazken, ithalat veya onun yetkilisi tarafndan nakit olarak getirilen mal bedelinin ispat nem tamaktadr. Pein deme ynteminde, mal bedeli banka havalesi ile gnderilebilecei gibi ilgili veya temsilcisi tarafndan nakit olarak yanlarnda getirilebilir. hracat bedelleri gerek dviz, gerek Trk Liras olarak efektif eklinde de yurda getirilebilir. Bu ekilde yurda getirilen efektiflerin ihracat bedeli olarak alnn yaplabilmesi iin bankalarca gmrk idarelerince dzenlenen dviz beyan tutana (DBT) aranr. Bankalarca efektiflerin ihracat bedeli olarak alnn yaplabilmesi iin efektiflerin DBT'nin dzenlenme tarihinden itibaren 15 gn iinde bankalara tevdi edilmesi gerekmekte olup bu sre iinde bankalara tevdi edilen efektiflerin ilgilinin talebine istinaden alnn yaplarak dviz alm belgesine balanmas veya adlarna alan DTH'lere alnarak bu hesaptan bilahare dviz al yaplmas mmkndr. DBT ibraz edilmek suretiyle kendisine efektif tevdi edilen bankalarca, DBT ekinde ilgilinin ithalat veya ihracat firma tarafndan yetkilendirildiine dair noter veya konsolosluklarca dzenlenmi belge ile efektif getiren kiinin pasaportunun aranmas ayrca pasaportun hviyeti belirleyen sayfas ile yurda girii gsteren sayfann birer fotokopisinin DBT'ye eklenmesi gerekmektedir. Bir de Merkez Bankasnca pein bedel karl ihracatn 18 ay iinde yaplmas gerekmektedir. Ayrca pein bedelin vadesinin balang tarihi Dviz Alm Belgesinin

34

(DAB) dzenlendii tarihtir. lkemizde Merkez Bankas asndan prefinansmanl demenin de pein dviz hkmnde deerlendirildiini belirtmek gerekmektedir.

B- AKREDTF (LETTER OF CREDIT - L/C) Tanm: hra edilen maln bedelinin denmesi konusunda belirli koullarn yerine getirilmesinden sonra demenin yaplacana ilikin bir eit teminattr. artl bir deme taahhd olarak tanmlanabilir. hracat (amir) bankasndan (amir bankaissuing bank) ihracat (lehdar-beneficiary) lehine bir akreditif amasn ve ihracatnn lkesindeki bir muhabir banka (negotiating bank) araclyla haberder edilmesini ister. hracat gerekli belgeleri doru, eksiksiz, kurallara uygun ve kredinin geerlilik sresi ierisinde bankasna sunarsa, o takdirde deme yaplr. Akreditif leminin zellikleri Uluslararas ticarette en sk kullanlan deme eklidir. Akreditif hem ihracaty, hem de ithalaty koruyan bir ilemdir. Akreditif, ithalatnn verdii talimat dorultusunda, ithalatnn alt bankann belirli bir meblaa kadar ve belirli bir vade iin istenilen koullarn yerine getirilmesi ve ihracat tarafndan ihra edilen mallarn ihracna ilikin belgelerin ibraz karlnda ihracatya deme yaplacan taahht etmesidir. thalat firma, kendi bankasna verdii emirle ithal edecei maln karln ihracat firmann bankasna, mal ihra edildii takdirde demeyi taahht ettiini bir kredi mektubu ile bildirir. Bu kredi mektubu akreditiftir. Bu sistem, dier deme yntemlerine gre daha pahal olmasna ramen, en gvenilir olandr. Hem satcya hem de alcya eitli faydalar vardr. Mal bedelinin banka taahhdnde olmas, transfer riskinin byk lde ortadan kalkmas, satc ve alcnn kredi imkan elde etmesi, gerekli koullarn yerine getirilmesinin (belgelerin incelenmesi) bankaca salanmas bu faydalar arasndadr. Akreditife bankalar ve belgeler zerinden ilem yaparlar. nk akreditif ilemleri mallarla ilgili olmayp yaplacak hizmet ve ilerle ilgilidir. Akreditifler dayandrldklar sat szlemelerinden veya dier szlemelerden ayr ilemlerdir.

35

Akreditif leminin Taraflar Amir: Mallarn ithalats , alcsdr. Amir Banka (Aan Banka/Issuing/Opening Bank): thalatnn bankas olup, akreditifi aan bankadr. hracat akreditif vadesi iinde istenilen koullar yerine getirirse deme yapmakla ykmldr. Muhabir Banka (hbar Bankas/Advising Bank): thalat konusu mallarn bedelini deyen bankadr. Bir baka ifade ile, akreditif aldnn ithalatya ihbar edildii, teyid edildii ve ihracatya demenin yapld bankadr. Sz konusu banka, sadece akreditifin aldna ilikin olarak satcya bildirimde bulunursa ihbar bankas adn alr. hbar bankasnn ihracatya kar deme konusunda herhangi bir ykmll yoktur. Ayrca gerekli belgelerin ibraz halinde demede bulunacana ilikin kendi taahhdn de ekleyerek satcya bildirimde bulunursa teyid bankas-confirming bank olarak adlandrlr. Lehdar:hracat, satcdr. Akreditif leminin Aamalar 1. Aama: Alc ile satc (ithalat ile ihracat) belirli bir maln alm-satm iin bir sat szlemesi yaparlar. Bu szlemede maln cinsi, vasflar, miktar, fiyat, dviz cinsi, mallarn sevki, sat ekli ve deme ekli (burada akreditiftir) yer alr. 2. Aama: thalat ile ihracat anlaarak bu maln ithali iin akreditif atrmay kararlatrrlar. thalat, bankasndan ihracat lehine bir akreditif amasn ister. thalatnn bankaya yapt bavuruya, akreditif teklifi, akreditif emri, akreditif talimat adlar verilmektedir. Akreditif metninde, ihracatya, ancak mallar sevk ettiini tevsik eden belgeleri muhabir bankaya sunmasndan sonra demenin yaplabilecei hkm bulunur. 3. Aama: thalatnn bankas akreditifi ihracatnn lkesindeki muhabir bankaya iletir (thalatnn bankas yrrlkteki mevzuat ve uluslararas kurallar asndan inceleyerek ithalatnn akreditif talimatn muhabir bankaya iletmektedir). thalatnn bankasnn hazrlad akreditif metnine kat mektubu denilmektedir. Muhabir bankadan, ihracatya akreditifin aldn ve deme iin hangi belgelerin gerekli olduunu bildirmesi istenir. 4. Aama: Muhabir banka akreditifin koullarn inceler ve akreditif metninin bir suretini ihracatya bildirir.

36

5. Aama: Akreditif ihbarn alan ihracat, koullar inceler; yerine getiremeyecei bir art varsa bunun deitirilmesini muhabir banka vastasyla ithalatdan ister. hracat akreditif koullar yerine getirebileceine inand takdirde artk mallar ykleme ve gnderme durumuna gelmitir. 6. Aama: hra konusu mallara ilikin olarak, tay tarafndan yklemeye ait vesaik ihracatya verilir. 7. Aama: hracat akreditif koullarna uygun olarak mallar sevk eder ve gerekli belgeleri muhabir bankaya verir. Bu banka akreditif kurallarnca belirtilen teyid eden banka veya demeyi ve polieyi kabul eden muhabir banka olabilir. 8. Aama: Muhabir banka ibraz edilen belgeleri akreditif koullarn dikkate alarak inceler. Belgeler uygun bulunursa akreditif bedeli (mal bedeli) ihracatya denir veya gerekiyorsa ihracatnn tanzim edecei polieyi kabul eder veya ciro eder. Akreditif ciroyu iermekte ise banka ruc etmeden (dn hakk olmadan) demeyi yapar. Eer akreditif teyid edilmemise rcu (dn) szkonusu olur. Uygun bulunmad takdirde ihracatdan gerekli

dzeltmeyi/dzeltmeleri yapmasn ister. 9. Aama: Muhabir banka belgeleri ve varsa ciro edilmi polieyi ithalatnn bankasna iletir ve demeyi tahsil eder. 10. Aama: Vesaiki alan amir banka, akreditif koullarna uygun olup olmadn inceler, thalatnn bankas belgeleri elinde bulundurduu iin, mallarn mlkiyetine de sahiptir. thalatnn komisyon dahil akreditif bedelinin tamamn bankasna demesinden sonra banka mallarn mlkiyetini ithalatya devreder. 11. Aama: Mallar tayc tarafndan gmre ya da gmrk denetimindeki bir antrepoya/sundurmaya gmrk ilemleri yaplmak zere teslim edilir. 12. Aama: thalat konusu ilemlere ilikin vesaiki alan ithalat gmrk idaresine mracaat ederek ilemleri ikmal eder ve mallarn teslim alr.

Akreditif Trleri a- Kabilircu (Caylabilir-Revocable) ve Gayri Kabilircu (Caylamaz-Irrevocable ) Akreditifler I. Caylabilir (Kabilircu) Akreditif: Amir bankann ihracatnn nam ve hesabna at krediyi her an kendi isteiyle iptal edebildii akreditif eididir.

37

Mal bedelinin deneceine dair bir garanti olmasna ramen alc iin kesin olmayan, heran vazgeilebilir bir durum sz konusudur. Ancak iptal mektubunun satcnn eline gemesinden nce satc akreditif koullarna uygun olarak yklemeyi yapar ve vesaiki bankaya ibraz ederse, o taktirde banka akreditif bedelini demek zorundadr. Bankalarn garantisi bulunmadndan, bu durum ihracat iin bir risk tamaktadr. Bu tip akreditif gvenli olmad iin, uygulamada nadiren kullanlmaktadr. II: Caylamaz (Gayri Kabilircu) Akreditif: Amir banka ve akreditif amirinin onay olmadan sresinden nce geriye alnmas, bozulmas ve iptali mmkn olmayan akreditiflerdir. Gerekli artlar yerine getirildii takdirde, akreditif bedelinin amir bankaca denecei taahht edilmitir. Dolaysyla birincisine nazaran daha gvenlidir. Tm taraflarca kabul edilmedike iptal edilemez ve deitirilemez. Bu tr akreditifler daima belirli bir mebla kadar ve belirli bir vade ile alrlar. Gayri kabilircu akreditifte amir bankann demesi gvence altnda olmakla beraber, ihracatnn lkesindeki muhabir bankann demeyi yapmas garanti deildir. Bu nedenle, akreditifler teyitli hale getirilerek daha gvenli bir yol oluturulmutur. Gayri kabilircu ya da kabilircu olduuna dair herhangi bir kayt tamayan akreditifler, gayri kabilircu akreditif olarak kabul edilirler. b- Teyitli (Confirmed) ve Teyitsiz (Unconfirmed) Akreditifler: I. Teyitli Akreditifler: Akreditifi aan amir bankann muhabir bankaya akreditifi teyit etmesi talimatn verdii ve bylece muhabir bankann da alan akreditifi teyit ettii akreditif trdr. Teyitli akreditifte muhabir banka da akreditifi teyit ederek bedellerin denecei hususunda ilave teminat vermektedir. O halde herhangi bir denmeme durumunda, muhabir banka amir bankann ykmlln stlenmi olur. Uygulamada sadece gayri kabilircu akreditifler teyitli olarak alrlar (teyitli gayri kabilircu akreditifler). Bu akreditifler ilgili tarafn (amir banka, teyit bankas ve lehdar) muvafakat olmadan iptal edilemez. II. Teyitsiz Akreditif: Muhabir bankann rol sadece akreditifin aldn bildirmekten ibarettir. Muhabir banka yalnzca ihbar eder, ancak deme konusunda herhangi bir taahht stlenmez.

38

Teyitli akreditiflerde teyit bankas stlenecei riske karlk bir komisyon ald iin, tabiatyla akreditif masraflar ykselmektedir. O nedenle ithalatlar genellikle teyitsiz akreditifleri tercih ederler. c- Rotatif-Dner Akreditif (Revolving Credit): Rotatif akreditif genellikle belirli bir mteriden srekli veya yksek tutarl almlarda kullanlr. Bylece hem ilemlerin tekrarlanmas klfetinden kurtulma, hem de yksek miktarda sipariin fiyat avantajndan yararlanma imkan sz konusudur. Rotatif akreditifler kullanldka ayrca bir talimata ya da bildirime gerek kalmakszn otomatik olarak yenilenerek ayn artlarla yeniden kullanlabilen akreditiftir. Rotatif akreditiflerde dnerlik art genellikle iki ekilde olmaktadr. Miktara gre ve sreye gre. Miktara gre devreden akreditiflerde, akreditif tutar, ka kere dnebilecei ve bylece demeler toplamnn snr belirlenmektedir. Sreye gre devreden akreditiflerde ise, her sevkiyatn yaplaca dnem de belirlenir. Bu tip akreditifler biriken (cumulative) veya birikmeyen (non-cumulative) olmak zere iki ekilde alabilir. Biriken rotatif akreditifte, ilk dnemde ksmen veya tamamen kullanlmam miktar, mteakip dnemdeki tutara eklenerek kullanlabilir. Birikmeyen akreditifte ise kullanlmayan ksmdan onu izleyen dnemde faydalanlamaz. d- Red-Clause (Krmz artl/Pein demeli) ve Green-Clause (Yeil artl) Akreditifler: I. Red Clause Akreditif: Akreditif tutarnn tamamnn ya da bir ksmnn, muhabir bankaya sevk belgeleri ibraz edilmeden ihracatya avans veya pein olarak denmesi eklinde yaplan bir akreditif eklidir. Pein demeli Akreditif ithalatnn ihracatya tand bir n finansman niteliindedir. Bu akreditiflere red clause olarak adlandrlmasnn nedeni, akreditife konulan avans artnn nceleri krmz artla yazlm olmasdr. II. Green Clause (Yeit artl) Akreditifler: Red clausea ok benzemektedir. Burada mallar nce bir nc ahsa (depo firmas) banka adna teslim edilmekte ve ambar teslim makbuzu bankaya verilmek suretiyle karlnda avans alnabilmektedir. Bylece banka ithalatnn riskini bir lde azaltmaktadr. Fakat yine de risk tamamen ortadan kalkmaz ve nihai sorumluluk alc zerinde kalr.

39

Grld gibi, red clause ve green clause akreditifler temelde ihracat finanse etmek ilevi grmektedirler. Bylece ihracat lkedeki kredi faizlerinin ithalat lkedekinden yksek olduu zamanlarda, ihracatlar iin dk maliyetli finansman olana salamaktadr. e- Karlkl (Back-To-Back) Akreditif: Karlkl akreditifler, transit ticarette, arac vastasyla yaplan satlarda kullanlrlar. Transit ticarete arac firma, hem ithalat hem de ihracat durumundadr. Arac firma sat yapaca lkede lehine alm bulunan akreditifi teminat gstererek, kendisinin ithalat yapaca lke (firma) lehine bir akreditif aabilir. te bu ikincisine, karlk gsterilmek suretiyle ald iin, karlkl akreditif ad verilir. Burada, ihracat akreditifi ile karlkl akreditife konu olan belgelerin ok az farkllklarla (ki bu farklar, arac firma komisyonu, belge hazrlamada geen sre fark vs. nedenlerden kaynaklanr) ayn olmas gerekir. Bunu, arac firmann bankas, hem amir hem de muhabir banka olmas sebebiyle salama olanana sahiptir. Sz konusu banka genellikle ayn zamanda teyit bankas da olacandan, byk sorumluluk stlenmektedir. O nedenle, karlkl akreditif, bankalar tarafndan riski yksek olduu iin komisyonu da yksek olmasna ramen, snrl uygulanmaktadr. f- Devredilebilir (Transferable) Akreditif: Devredilebilir akreditif, lehtar tarafndan nc bir ahsa devredilebilen akreditiftir. Aslnda, karlkl akreditifle ayn amaca hizmet eder. Devir ileminin, ilk akreditif talimatndaki esas ve koullar tamas gerekir. Yalnz, ikinci akreditifte akreditif tutarnn ve mallarn birim fiyatnn azaltlmas, akreditif vadesi belgeleri ibraz sresi ve en son sevk tarihinin ksaltlmas ve sigorta yzdesinin ise arttrlmas mmkndr. Bu akreditifler, tadklar devir koullarna gre tamamen veya ksmen devredildikleri gibi, ksmlar halinde birden fazla kiilere devredilebilmesi de mmkndr. Sz konusu akreditifler sadece bir kez devredilebilir, ikinci bir devir sz konusu olamaz. Bir baka ifade ile ilk lehdar bu akreditifi bir veya birden fazla lehdara devredebilir, ancak kendisine devir yaplan lehdar bunu ikinci bir devirle bir baka lehdara devredemezler. Burada, devredilebilir akreditifle kartrlabilen fakat ondan tamamen farkl bir uygulama olan akreditif alacann devri konusuna da deinmek gerekir. Uygulamada, bu eit akreditifler, daha ok ilk lehdarn komisyoncu olmas ve mal kendisi sevk etmeyip mal sevk edecek ikinci bir lehdara devretmesi gibi durumlarda sz konusu olmaktadr. Devredilebilir

40

akreditifte, akreditifle ilgili btn haklar, fakat akreditif alacann devrinde ise sadece alacak devri sz konusudur.

g- Garanti Akreditifi (Teminat Akreditifi /Stand-by Credits) thalat ile ihracat arasnda yaplan szlemeden doan borlarn denmemesi halinde demeyi garanti altna alan, ithalatnn bankasnn ithalatnn stlendii ykmlln yerine getirilmesini ihracatya garanti etmesi suretiyle yaplan akreditiftir. Garanti akreditifleri ekil ynnden dierlerine benzemekle birlikte, mahiyeti itibariyle akreditiften ziyade bir teminat (garanti) niteliindedir. Stand-by akreditifler ile belirli bir taahhhdn yerine getirilmesi garanti altna alnm olur. Taahhdn yerine getirilmemesi halinde, bu durum bankaya tevsik edildiinde, akreditif bedeli tahsil edilir. Stand-by akreditifler, uluslararas kredi ilerinde kredilerin teminat, ak hesap gibi belirli bir garantiden yoksun ihracat satlarnn garantisi ve baz tip teminat mektuplarnn kontrol garantisi olarak kullanlabilmektedirler. Bu akreditifin dier ticari (mal) akreditiflerinden fark, ithalatnn talimatyla ihracat lehine deil, ihracatnn talimatyla ithalat lehine almas ve akreditif vesaikinin ibraz edilmemesi halinde deme yaplmasn garanti etmesidir.

h- Yetki Mektuplar deme yetkisi ve itira yetkisi olmak zere iki ekilde uygulanan yetki mektuplarnn akreditif kapsam ierisinde saylmasnn sebebi, bunlarn da ayn fonksiyonu grmesidir. deme yetkisi (authority to pay)nin en nemli zellii caylabilir bir akreditif olmasdr. Burada, ithalatnn bankasnn (amir banka) ihracatnn lkesindeki muhabirine, ihracatnn mal bedeli karl gerekli belgelerle birlikte keide ettii polieleri demesi hususunda yetki vermesi sz konusudur. deme yetkisi her ne kadar bir transfer riskinin olmadn gsteriyor ve ihracatlar asndan bir finansman arac niteliini tayorsa da, caylabilir nitelii dolaysyla pek yaygn kullanlmamaktadr. tira yetkisi (authority to purchase) ise, polielerin gerekli belgeler iliiinde alnp iskonto edilmesi iin amir bankaca muhabir bankaya verilen bir yetkidir. Bunun deme yetkisinden

41

farklar, polielerin alc zerine ekilmesi ve caylabilir-caylamaz, teyitli-teyitsiz ve kabilircu-gayri kabilircu (with recourse-without recourse) olarak tanzim edilebilmesidir. i- Vadeli Akreditif (denmesi Ertelemeli Akreditif / Deffered Payment) thalat ve ihracat arasndaki sat szlemesine gre akreditif bedelinin ibraznda deil de, bu belgelerin ibrazndan belirli bir sre sonra ihracatya denmesini salayan akreditif trdr. hra konusu maln bedeli buna ilikin vesaikin muhabir bankaya ibraz esnasnda deil, deme vadesinde denir. deme vadesi herhangi bir sreyle snrl olmakszn serbeste tayin ve tespit edilebilir. denmesi ertelemeli akreditif vadeli polie uygulamasna benzemekle birlikte, ondan farkldr. Burada ihracat bankaya kabul edilmek zere bir polie keide etmek yerine, belirli bir sre sonra, grld anda denecek bir polie keide eder. Byle bir uygulama iin, akreditif bankasnn sz gelimi vesaikin ibrazndan 90 gn sonra akreditif tutarn deyecei eklindeki bir soyut bor vaadi gereklidir. denmesi ertelemeli akreditifte vade genellikle tama sresi kadardr. thalat bu yolla masraflar azaltmay amalar. Fakat bu yntem, hem uygulamada eitli problemler dourabilecek mahiyettedir hem de banka kabull vadeli bir polie de ayn ii grebilir. Uygulamada ortaya kabilecek problemler ithalatnn borlu olduunu gsteren bir vesaikin bulunmamasndan kaynaklanr. O nedenle, denmesi ertelemeli akreditiflerin almas hususunda bankalar isteksiz davranmaktadrlar.

Akreditif Mektubunda Yer Alan Bilgilere likin Aklamalar (*) 1.Amir Bankann ad ve adresi (Amir Banka genellikle ithalatnn kendi bankas olup,ithalatnn talimat zerine akreditifi aar.) 2. Akreditifle ilgili ilemleri ieren banka referans numaras 3. Akreditif vadesi 4. Akreditifi atran ithalatnn ad ve adresi 5. hracatnn (lehdar) ad ve adresi 6. Akreditifi ihbar eden bankann ad ve adresi. Bu banka genellikle ihracatnn kendi bankasdr. 7. Akreditifin tutar ve dviz cinsi

42

8. Akreditifte belirtilen deme ekli 9. hracatnn tam sipari tutarnn altnda sevkiyat (ksmi sevkiyat) yapmasna izin verilip verilmedii 10. Mallarn bir aratan dierine aktarma yaplmasna izin verilip verilmedii 11. Mallarn nakliye firmasna teslim edildii yer ve bunun iin verilen en son tarih 12. Mallarn gnderildii yerin ad 13. Banka tarafndan deme yaplmadan nce ihracatnn bankasna sunmas gereken belgelerin tr ve miktarna ilikin liste 14. Akreditif vadesi iinde, nakliyeye ilikin belgelerin verildii tarihten itibaren dier belirli belgelerin sunulmas iin verilen sre Akreditif lemlerinde Grlen Yaygn Sorunlar 3. Eer akreditif vadesi iinde istenilen belgelerle birlikte sunulmaz ise geerli saylmayacaktr. 5. Eer hracatnn (lehdar) ismi doru olarak belirtilmezse akreditife itibar edilmeyebilir. 7. Akreditifte belirtilen tutarn dier belgelerde belirtilen tutarla ayn olmas gerekmektedir. 9. Eer akreditifte ksmi sevkiyata izin verilmiyor ise mallarn tmnn gemiye yklenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde akreditif kabul edilmeyecektir. 10. Akreditifte aktarmaya izin verilmedii halde aktarma yaplm ise, gecikmeler ve ekstra maliyetler ihracatya yklenecektir. 11. Eer akreditifteki ykleme koullarna uyulmaz ise akreditif geerli saylmayabilir. 13. Eer belgeler akreditifte belirtilen gerek format ve sayya uygun deil ise gecikmeler ve ekstra maliyetler olabilmektedir. 14. Eer belgeler belirtilen zaman iinde sunulmazsa akreditif geersiz saylabilmektedir. Akreditifli deme lemi le lgili Kurallar Uluslararas platformda akreditife ilikin dzenleyici kararlar, 1919 ylnda ticari hayatta liberalizasyonu salamak, i dnyas iin ortak bir politika tespit etmek amacyla kurulan ve merkezi Pariste bulunan Milletleraras Ticaret Odas (MTO-ICC)nca alnmaktadr. MTO tamamen zel nitelikli bir kurulu olup, resmi bir nitelii yoktur. Bir baka deyile, MTOnun ald kararlar tavsiye niteliindedir. MTO akreditifler hakknda uygulanmak zere yeknesak kurallar tespit etmitir. Bu kurallar, ilk defa MTOnun 1933 ylnda Viyanada toplanan 7. Kongresinde kabul edilmi ve daha sonra

43

1951, 1962, 1974, ve 1983de gzden geirilmitir. MTOnun 1993de gzden geirerek 500 sayl bror ile uygulamaya koyduu kurallar bugn de geerlidir. 500 sayl brorde yer alan kurallar emredici nitelikte olmayp, taraflar arasnda baka trl anlama olmayan hallerde uygulanr. Dier bir ifadeyle 500 sayl kurallarn uygulanmasnda , szleme serbestisi ilkesi hakimdir. Akreditif ileminde birbirinden farkl szleme vardr. Bunlar; thalat ile ihracat arasnda yaplan bir sat szlemesi, Akreditifin almas iin ithalat ile amir banka arasnda akreditif atrma teklif mektubu kullanlarak dzenlenen bir szleme, thalat ile ihracat arasnda alm-satm kararlatrlan malla ilgili demenin yaplmasna ilikin szleme Akreditif lemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar thalat ile ihracat arasnda szleme yapld zaman, ihracatnn tam olarak ithalat tarafndan ne tr belgeler istendiini bilmesi gerekmektedir. Daha sonra ihracat akreditif koullarn yerine getirebilmek iin akreditif vadesinin yeterli olduundan emin olmaldr. hracat, ithalat ile olan tm ilemlerinde adnn ve adresinin doru bir ekilde yazldndan emin olmaldr. Akreditif ihracatya ihbar edilmediinde ihracat akreditifte ve sunaca belgelerde isminin doru olup olmadn kontrol etmelidir. Alcnn ksmi sevkiyat kabul edip etmedii konusu ihracat tarafndan anlalr olmaldr. Eer ksmi sevkiyat kabul ediliyor ise teslim tarihinde bir problem ksa bile bu durum akreditifin geerliliini etkilemeyecektir. hracatnn szleme tamamlanmadan nce, mallar nasl ykleyeceini bilmesi gerekmektedir. Genellikle yklemelerde aktarma ilemi yaplabilmektedir. Bazen nceden geminin aktarma yapp yapmayacan bilmek mmkn olmayabilmektedir. Bu gibi durumlar iin akreditifin aktarma ilemine izin vermesi faydal grlmektedir. Akreditifte mallarn gnderildii nokta ve gnderme tarihi, ihracat ile ithalatnn akreditif koullar zerinde anlatklar gibi olmaldr. hracat, ithalatnn hangi belgeleri istedii konusunda emin olmaldr. stenilen belgelere gre, mallar yklemeye hazrlarken, ekstra maliyetler ve gecikmeler olabilmektedir.

44

 hracat akreditif kendisine ihbar edildii zaman tm detaylar kontrol etmelidir. Ayn zamanda istenilen belgelerin hazrlanabilmesi iin yeterli zamann olup olmadnn ihracat tarafndan kontrol edilmesi gerekmektedir.

Alc Ynnden Akreditifin Avantajlar Hereyden nce alc akreditif koullarn yerine getirmeyen satcya deme

yaplamayacana ilikin gvence sahiptir. Bankalar alc adna akreditif koullarnn yerine getirilip getirilmediini incelerler. thalatnn en son ykleme tarihi saptayabilmesi ona (zellikle ihracaty iyi tanmyorsa) mallar zamannda elde edebilmesi olanan salar. Mallarn gvence olarak gstererek onlar pazarlayana kadar eitli kaynaklardan bor bulabilir. Eer satc ile anlalrsa mal bedelinin vesaik ibraznda deil de rnein 60 gn sonra denmesi durumunda ithalat, hemen deme yapmak iin baka bir kaynaktan 60 gn iinde bulaca bortan byk olaslkla daha dk maliyette kredi salam olur.

Satc Ynnden Akreditifin Avantajlar Bir bankann deme gvencesine sahiptir (teyitli akreditiflerde ek olarak ikinci bir bankann gvencesine kavuur). Alcnn lkesindeki politik risk banka gvencesinden dolay en alt dzeye inmitir. hracat kredisi alabilir. Yeni pazarlara giderek satlarn arttrabilir. C- VESAK MUKABL DEME / POLE LE SATI / DOCUMENTARY COLLECTIONS / CAD Tanm: Bir maln ihra lkesinden yola karlm olduunu gsteren belgesinin ihracat bedelini deyerek bankadan alnmas yoluyla yaplan deme eklidir. Bir baka ifade ile bankann ihra bedelini tahsil ettikten sonra vesaikleri ithalatya teslim ettii deme trdr. Uluslararas ticarette yaygn olarak

45

kullanlan bir deme aracdr. Vesaik Mukabili deme leminin zellikleri hracat iin risk tayan bir deme eklidir. Vesaik mukabili demede ithal konusu maln lkeye gelmi olmas art deildir. Bu tr demede ihracat sevk ettii mallar karl bu mallarn sevk edildiini gsteren belgeler (vesaik) karlnda bir kredi kullanmaktadr. Gerek ithalatnn lkesindeki bankann ve gerekse ihracatnn lkesindeki bankasnn hibir deme taahhd bulunmamaktadr. Vesaik Mukabili deme ynteminde bankalarn aval veya garanti vermemilerse sat ileminin aksamadan gelimesini garanti edecek herhangi bir ykmllkleri sz konusu deildir. Bankalar sadece ihracatnn kendilerine verdii vesaikin ithalatnn lkesindeki muhabirlerine gnderilmesini ve tahsil emrindeki direktifler uyarnca alcya teslimi sorumluluunu tarlar. Vesaik mukabili demenin birinci tr grldnde demeli polie (sight bill of exchange), sevk belgeleri ithalatya ancak demeyi yapt takdirde teslim edilir. Vesaik mukabili demenin ikinci tr ticari kabul (commercial acceptance) olup, belgeler alcya, adna ekilen poliedeki bedeli deyecei dair kabul alndktan sonra teslim edilir. hracatnn bankas kabul edilmi polieyi saklar ve sresi geldiinde tahsil eder. Kabul edilmi bir polie gvenli midir? Kabul edilmi polie bir borcun hukuki delili saylr. En azndan alc, senetlerini demeyen birisi olarak ilan edilecek ve uluslararas piyasada ciddi bir itibar kayb olacaktr. Fakat, satclar, dememe riskine kar genellikle ibraz bankasnn veya birinci snf bir dier bankann aval veya garanti vermesini istemelidir. Kabul edilmi polienin ihracatya bir finansman imkan salama zellii de vardr. hracat bu polieyi bankasna cari faiz haddinden iskonto ettirebilir. Uluslararas ticarette vesaik mukabili yannda, mal mukabili demeler de

yaplabilmektedir. Bu uygulama da ise, ihracat, herhangi bir deme yaplmadan veya bir polie tanzim etmeden, mallar ithalatya gnderir. Mal bedeli szlemede belirlenen ilerdeki bir tarihte veya mallar satldktan sonre denir. Aka grld gibi, byle bir uygulama ihracat iin olduka risklidir. Vesaik mukabili deme eklinde kullanlan belgelerden biri konimentodur. Konimento ithalatnn bankas adna kesilmektedir. Bir baka ifade ile konimentoda gnderilen

46

(cosignee) blmnde ithalatnn bankasnn isim, unvan ve adresi yazlr.Bildirim yaplacak kii (notify) blmnde ise alc firmann isim, unvan ve adresi yazlr.thalatnn bankas (tahsil bankas) mal bedelini tahsil edince konimentoyu ithalatya cira eder. Bylece ithalat, bankann kendisine konimentoyu ciro etmesi zerine mallarn alcs sfatn kazanmaktadr. Vesaik Mukabili deme leminin Taraflar a- hracat (Drawer, exporter, principal) Ykledii mallara ilikin belgeleri tahsil talimat ile birlikte bankasna verir. Akreditifte amir, ithalat olduu halde tahsil vesaikinde amir ihracatdr. b- Tahsile gnderen banka (Muhabir Banka/Remitting bank) hracatnn setii bir bankadr. hracatnn belgelerini ithalatnn lkesindeki bankaya gndermektedir. Belgeleri kendi talimat mektubu ekinde gnderir. hracatnn verecei talimatlar yerine getirir ve deme yaplana kadar takip eder. c- Tahsil eden veya ibraz eden banka (Amir Banka/Collecting or presenting bank) Tahsil vesaikini deme ya da kabul karlnda ithalatya veren bankadr. Ayr bir banka olabilecei gibi tahsile gnderen bankann ubeside olabilir. Banka, tahsil ettii paralar havale eder. Polie bedelinin denmemesi durumunda muhabirin talimatna uyar, rnein protesto eder. Vesaik bu bankaya ounlukla Remitting bank tarafndan gnderilir. Ancak kimi zaman dorudan doruya ihracatnn gnderdii de grlebilir. Ayrca ihracatnn o lkedeki temsilcisi de vesaiki verebilir. d- thalat (Dravee, importer) Kendisine sunulan belgelerin bedelini der ya da vadeli bir polieyi kabul eder. Vesaik Mukabili deme eklinin Aamalar 1. Aama: hracat ve ithalat sat szlemesi yaparlar, 2. Aama: hracat, mallarn ithalatya teslim edilmek zere sevk eder, 3. Aama: hracat ilgili sevk belgelerini kendi lkesindeki bankaya verir, 4. Aama: hracatdan vesaiki alan banka, vesaik mukabili art ile ithalatnn bankasna gnderir, 5. Aama: thalatnn bankas gelen vesaikin ithalatya ihbarn yapar, 6. Aama: thalat bankasna mal bedellerini(ithalat bedellerini) yatrr,

47

7. Aama: thalatnn bankas ithalat bedellerinin ihracatnn bankasna transferini yapar ve sevk belgelerini ithalatya teslim eder, 8. Aama: hracatnn bankas mal bedellerini ihracatya der, 9. Aama: Mallar tayc tarafndan ithalatnn bulunduu gmrk idaresine getirilir, 10. Aama: Bankadan vesaikleri alan ithalat gmrk idaresine bavurarak, mallarn ithalatn gerekletirir. (thalat artk ilgili belgeleri nakliye firmasna ibraz ederek mallar ekebilir.) Vesaik Mukabili deme lemi le lgili Kurallar Uluslararas Ticaret Odas vesaik mukabili deme yntemi ile ilgili mevcut kurallar Tahsiller in Yeknesak Kurallar (Uniform Rules for Collections/U:R:C) bal altnda 522 sayl brorde toplamtr. Taraflar, bu kurallarn uygulanmamas hususunda aka anlama yapabilirler. Bu durumda, vesaik mukabili deme ile ilgili bir sorun ortaya ktnda 522 sayl brorn uygulanmas mmkn olmayacaktr. Szn ettiimiz 522 sayl bror vesaik szcn iki blme ayrmaktadr. Mali Vesaik (Financal Documents): Polieler, ekler, deme taahhtleri, deme makbuzlar gibi para tahsilinde kullanlan belgelerdir. Ticari Vesaik (Commercial Documents): Faturalar, konimentolar, FCR, vb. nakliye belgeleri, navlun belgeleri ve mali olmayan herhangi bir senet ticari belgedir. Ayn bror (ICC, URC 522) tahsilat szcn, aldklar talimat zerine bankalarn yukarda belirtilen mali ve ticari belgeleri deme veya kabul (acceptance) karlnda ileme koymalar olarak tanmlanmakta ve tahsilat iki blme ayrmaktadr. Temiz Tahsil (Clean Collection): Ticari senetler olmadan yalnzca mali senetlerin tahsili anlamndadr. Travelers eklerin tahsile gnderilmesi gibi, Vesaik Karl Tahsilat: Ticari belgeler ekindeki mali belgenin bedelinin tahsilidir. (Documentary Collections) (Konimento ve ticari fatura ekindeki polie bedelinin tahsil edilmesi gibi.). Ekinde mali belge olmayan ticari belgelerin bedelinin tahsilidir. (Poliesi olmayan ykleme vesaikinin fatura bedelinin tahsil edilmesi gibi.) Tahsil vesaiki Documentary Collections ile ilgili uluslararas uygulamalar biimlendirmek ve ortak bir temel oluturmak iin uluslararas Ticaret Odas, daha ncede vurguladmz gibi bir bror yaynlanmtr. lk olarak Ticari Senetlerin Tahsili iin Yeknesak Kurallar

48

adn tayan 254 sayl bror 1967 ylnda karlm ancak gelimeler dikkate alnarak yeniden gzden geirilmi ve yeni bror 522 say ile yrrle girmitir. Bu bror Tahsiller iin Yeknesak Kurallar (Uniform Rules for Collection/URC) adn tamaktadr. Yasal yaptrmlar yoktur. Bu nedenle byle bir ilemde yeralan tm taraflar ilgili lkelerin yasalar ve kurallar ile baml olduklarn unutmamaldr. Tahsil emrinde deme veya polienin kabul edilmemesi halinde yaplacak ilemler, faiz, komisyon vesair masraflarn kime ait olaca ve tahsil edilen parann ne ekilde denecei aka belirtilir. Aksi halde ilemler uluslararas demelerle ilgili 522 sayl bror gereince yaplr. Tahsil Vesaikinin hracat Riskleri thalat Tarafndan Mallarn Kabul Edilmemesi: Uygulamada en ok grlen risk, mallarn ithalat tarafndan kabul edilmemesidir. Bunun nedeni o maln piyasa fiyatnn saptanan fiyatn altna dmesi olabilir. Satcnn szleme koullarn yerine getirmedeki nemsiz ve amal olmayan bir yanln ne sren alc mallar reddederek yeni ve kendi lehine olan dk fiyattan yararlanma yoluna gidebilir. Byle bir tutum karsnda ihracat hayli g bir durumda kalabilmektedir. Mallar yabanc bir lkede beklemekte ve byk bir olaslkla da depolama giderleri artmaktadr. Yeni bir alc bulunsa bile mallar daha dk bir fiyattan satlabilmektedir. Bu tr bir olanan bulunmamas durumunda mallarn ithal lkesinden getirilmesi gerekmektedir. Polienin Vadesinde denmemesi: hracatlarn karlaabilecei dier bir risk de ithalatnn kabul etmi olduu polieyi vadesi geldiinde dememesidir. hracat, grldnde demeli bir polie karlnda sat yapmaya gre ok daha dezavantajl bir durumdadr. nk ithalat polieyi kabul etmekle belgeleri almaya hak kazanmtr. Bunun sonucu olarak da mallar ekecektir. Bir baka ifadeyle ihracat mallarn

kaybetmi de olabilecektir. Grldnde demeli bir polienin bedelini demeyen ithalatya belgeler verilmeyecek, mallar ekemeyecek, ihracat da mallar zerindeki sahipliini koruyor olacaktr. Kambiyo kstlamalar: hracat iin risklerden bir dieridir. thalat iyi niyetli olduu halde, lkesinin dviz tahsisi uygulamas ihracatnn parasn almasn geciktirebilir, hatta tmyle engelleyebilir. Bu balamda, daha genel bir anlatmla lke riski ihracat iin dnlmesi ve deerlendirilmesi gereken nemli bir konudur.

49

 Alcnn Mali Glk inde Olmas: Alcnn mali glklerle kar karya kalm olmas durumu da satcy g durumda brakacaktr. nk alc belgeleri almak iin gerekli tutar demeyecektir. Alcnn Basiretli Bir Tacir Gibi Davranmamas: Satc bilmeden ticari ahlaktan yoksun bir alc ile balantya girmi olabilir. Bu kii geerli hibir neden bulunmamas durumunda mallar almama tehdidinde bulunarak satcy maln dk fiyattan satmaya zorlayabilir. Satc istemeden byle bir durumu kabullenmek zorunda kalabilir. Tahsil Vesaikinden Doan hracat Risklerini Azaltmann Balca Yollar thalat ve lkesi konusunda srekli olarak salkl ve taze bilgilere sahip olmak. Eer o ithalatya ilk kez mal satlacaksa eitli kaynaklardan (daha nceden ona mal satan dier ihracatlar vb.) bilgi toplamaya allmaldr. Mallarn, var limandaki antrepoyu da kapsayacak biimde sigorta ettirmek, D ticaret ilemine balamadan nce ithalatdan bir miktar nakit salamak veya maln bir blmn (bu olas zararlar karlacak byklkte olmaldr) pein olarak almak yaplmas gereken ilemdir. Tahsil vesaiki ihracat iin ak hesaba (open account) gre daha gvenli bir deme yntemi iken akreditifle karlatrldnda daha az gven verici olduu grlr. hracatlar demeyi gvence altna almadan mallarn hazrlayarak yklemek ve eitli hizmetlerde bulunmak durumunda kaldklarndan, ancak aada belirtilen durumlar dikkate alarak vesaik karl deme sistemini semelidir: *Alc ve satcnn birbirlerini gvenilir olarak tanmalar, *Alcnn demeyi yapmak iin kesin olarak istekli olduu konusunda kuku olmamas, * thalat yaplan lkenin politika, ekonomi ve yasalar asndan istikrarl olmas, * thalat yaplan lkenin uluslararas demeler sisteminin kambiyo kstlamalar veya dier kstlamalar ile tehlikeye dmemesi, *hracatnn ithalatnn lkesindeki kambiyo kurallarn iyi bilmesi. Genel Yaps Dolays ile Tahsil Vesaikinin hracat iin Avantajlar thalat deme yapmadan ya da vadeli bir polieyi kabul etmeden mallar ekemeyeceini bilir.

50

 deme veya kabule dein mallar zerindeki sahipliliini srdrr. Bu yntem yaln ve ucuzdur. Tahsil Vesaikinin thalat in Dezavantajlar thalat mal bedelini demeden veya polieyi kabul etmeden mallar gremez (Tahsil vesaikinin yapsndan kaynaklanan bu duruma ters bir uygulama kimi lkelerde grlebilmektedir.) Polienin kabul edilmesi szkonusu olduunda yasal bir ykmllk altna giren alc ticari saygnln ortaya koymakta, bir anlamda ipotek altna almaktadr. hracatnn saygnl, iyi niyeti ve mallar siparie uygun olarak hazrlayp hazrlamad konusunda tam anlamyla emin olamaz. Bu riski azaltmann en iyi yolu gzetim raporu istemektir. Tahsil Vesaikinin thalat in Avantajlar Mallarn lkesine ulamasndan sonra deme yapabilmesi ithalatya bir anlamda finansman salar. Ucuz ve yaln bir yntem olmas maliyeti drr. deme yapmadan nce vesaiki, kimi zaman da mallar inceleyebilmesi lehte bir durumdur. Vesaik Mukabili lemde Alnan Vergi Resim ve Harlar Talimat Damga Pulu Transfer Komisyonu var ise Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) thalat Harc (Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) cari dviz sat kuru zerinden) Transfer Dviz sat yaplarak sonulanyor ise Kambiyo Gider Vergisi (KGV) Kabul kredili ilem ise kabul tarihinde TCMB Dviz sat kuru zerinden Damga Vergisi (D.V.) Kabul kredili ilem ise fiili ithalattan nce TCMB Dviz al kuru zerinden Kaynak Kullanmn Destekleme Fonu (KKDF)

D- MAL MUKABL DEME (AIK HESAP/OPEN ACCOUNT)

51

Tanm: hra edilen maln bedelinin, bu maln ithalat tarafndan teslim alnmasndan sonra denmesi eklinde yaplan bir deme trdr. thalatnn gelen mal devralmasyla bu maln mlkiyeti deil, ancak zilyetlii kendisine geer. Mallarn mlkiyetinin devri ise ancak bu mallarn devir ve teslimine ilikin belgelerin ithalatya teslim edilmesi ile mmkndr. Mal Mukabili demenin zellikleri Taraflar birbirlerini iyi tanrlar ve karlkl gvenleri vardr. hracat iin en riskli deme eklidir. nk mal bedelinin denmesi ile ilgili hibir gvence yoktur. Bir baka ifade ile ihracat gnderdii maln parasn alamama ya da kesintiyle alma gibi risklerle kar karya kalabilir. thalat iin ideal bir deme yntemidir. Alc ve satcnn uzun zamanlardan beri birbirleriyle i yaptklar ve birbirlerine tam gven duyduklar durumlarda uygulanabilen bir yntemdir. Belirli bir deme tarihi tamamas ynnden esnek bir uygulamadr. Mal Mukabili deme leminin Aamalar 1. Aama: hracat ile ithalat aralarnda belirli bir mal iin sat szlemesi yaparlar. 2. Aama: hracat, ihra konusu mallar ithalatya iletilmek zere taycsna teslim eder. 3. Aama: hracat mallarn sevkini mteakip, bu sevke ilikin sevk evraklarn kendi lkesindeki bankasna (muhabir bankaya) verir. 4. Aama: Sevk belgeleri ithalatya gnderilir. 5. Aama: Tayc tarafndan ihracat konusu malar, ithalatnn bulunduu lkedeki gmrk idaresine veya gmrn denetimindeki sundurma/antrepoya ve benzerine getirilip teslim edilir. 6. Aama: thalat gmrk idaresine mracaatla ve ilemlerini ikmal ederek mallarn gmrkten eker. 7. Aama: thalat tarafndan mallarn bedelinin transferi iin bankaya mracaat edilerek mal bedelleri bankaya (amir bankaya) denir. 8. Aama: Amir banka tarafndan bu mal bedellerinin tahsilini mteakip Trk Paras Transfer belgesi veya Dviz Sat Belgesi dzenlenerek, muhabir bankaya (ihracatnn lkesindeki bankaya) transfer edilir.

52

9. Aama: hracat lkesindeki bankadan (muhabir bankadan) ihra ettii mallarnn bedellerini tahsil eder.

E- KABUL KREDL DEME (ACCEPTANCE CREDT) Tanm: Mal bedelinin belli bir vadede denmesini taahht eden ve bu demeye bir Polienin ara olduu deme eklidir. Bir baka ifade ile kabul kredisi satlan maln bedelinin bir polieye baland vadede satcya dendii bir deme eklidir. Bu kredi vesaik ile birlikte ibraz edilen polienin ithalat veya buna ilaveten ithalatnn bankas tarafndan kabul edilmek suretiyle kullanlr. Kabul kredili demede taraflara bankalar araclk ederler ve bunun iin komisyon alrlar. Satcnn dzenledii polie sadece alc tarafndan kabul edilmi ise trade acceptance vardr. Polienin bir banka tarafndan kabul edilmesi ngrlebilir. Bu durumda banka polieyi kabul eder veya ithalatnn kabulne aval verebilir. Buna bankers acceptance denilmektedir. Bu deme eklinde vadeli alm yapmak isteyen ithalatya kar ihracat, polieye bankann kabul veya aval varmesiyle kendini garanti altna alm olmaktadr.

Kabul Kredili demenin eitleri: a- Kabul Kredili Vesaik Mukabili Bu deme eklinde mallarn alcya gnderilmesinden sonra bankann mal bedelini tahsil etmesi yerine polieyi alcya kabul ettirdikten veya bu kabule kendisinin de avalini verdikten sonra vesaiki alcya teslim edip daha sonra polie vadesinde mal bedelinin ihracatya dendii deme eklidir. b- Kabul Kredili Mal Mukabili Mal mukabili ilemlerde ithalat nce mal eker sonra mevzuatta belirlenen srede mal bedelini der. Bu ilemde ise deme yapmas gereken sre ierisinde polie kabul edilecek polie vadesinde ise deme yaplacaktr. Bylece sre asndan ithalatya ikinci bir finansman kolayl yaratlmaktadr. c- Kabul Kredili Akreditif hracatnn kat mektubuna uygun vesaiki bankaya ibraz ettiinde mal bedelini tahsil etmeyip banka tarafndan kabul edilmi polienin vadesinde deneceini taahht altna alan bir deme eklidir. Burada polie vesaik ekinde ilave olarak, teyitli akreditifte teyit bankas adna,

53

teyitsiz akreditifte ise genellikle amir banka adna tanzim edilir. Kabul edilen bu polie ile ihracat tarafndan kendi bankas ya da baka bir bankaya krdrlabilir.

F- KARI-TCARET (COUNTER-TRADE) Tanm : Genel anlamda bir takas muamelesidir. demek iin yeterli dvizi olmayan, fakat satmak istedii mal olan lkelerin ou kez bavurduu bir yoldur. Bu ticaret ekilleri daha ok finansman zorluklarnn yaand lkelere ynelik ihracatta gndeme gelmektedir. Kar - Ticaretin eitleri a- Takas: Finansal deme veya fon transferlerinin yer almad bir Tek szleme ile gerekletirilen, eit deerde olduu kabul edilen iki mal grubunun dorudan ve eanl olarak deitirildii ilemdir. Takasanl amalar ayn mteri ile uzun vadeli ve dzenli ilemleri deil, genellikle bir defaya mahsus ilemleri (one-off deals) kapsamaktadr. T.C. Merkez Bankasnn I-M Sayl Genelgesinin ihracata ilikin hkmleri takas ilemini zel takas ve bal muamele olarak ikiye ayrmtr. b- zel takas: Mal ve/veya hizmet ihra ve ithalinde karlkl olarak taraflarn ayn gerek veya tzel kiiler olmas halinde, ihraca ve ithale konu olan mallarn bedellerinin herhangi bir para hareketi sz konusu olmakszn ksmen veya tamamen birbirleriyle takas edilebilmesi olarak tanmlamtr.

c-Bal Muamele: D Ticarette, ihracata konu mallarn, hizmetlerin ve teknolojilerin bedellerinin d ticarette taraf olan lkeler ve firmalar arasnda yaplan anlamaya istinaden para yerine geen dier mal, hizmet ve teknoloji ithalatyla karlanmas ve aradaki art ya da eksi farklarn dviz transferleri ile kapatlmasdr. Gmrk Birliine ye lkeler dnda nc lkelerce yaplacak d ticaret faaliyetlerinde gerektiinde kullanlmak zere ithal edilen mal, hizmet ve teknoloji ihracyla karlad, ithal veya ihra fazlalnn dviz olarak tediye veya tahsil edildii bir deme eklidir.

54

d- Kliring (Clearing): Takasn biraz daha gelitirilmi bir eklidir. Kliring anlamas imzalayan lkelerde ithalatlar, ithal ettikleri mallarn bedelini kendi lkelerinde kliring hesaplarn tutmakla grevlendirilen Merkez Bankas veya Kliring Ofisi gibi bir kuruma ulusal paralar cinsinden derler. Bu ekilde oluturulan hesaplar dnem sonunda kar lke ithalatlarnn da kendi ilgili kurumuna yatrm olduklar paralardan oluan hesaplarla denkletirilir. Eer arada bir ak sz konusu ise, bu ak nceden anlalan herhangi bir konvertibil dviz ile kapatlr. e- Kar-alm (Counter-purchase): Satcnn ihracat szlemesindeki deerin belirli bir yzdesindeki mal kar taraftan ya bizzat satnalmas ya da satn bir nc tarafca gerekletirilmesini salamaya dayanan bir ilemdir. Kar ticaretin en yaygn kullanlan eklidir. hracatnn byle bir taahhde girmeden nce, nc tarafla anlamas gerekir. f- Dengeleme (Compensation): Satcnn ihra ettii mal bedelinin tmn veya bir ksmn mal karl almas anlamndadr. Dolaysyla tam dengeleme (full-compensation) ve ksmi dengeleme (partial-compensation) eklinde iki ksma ayrlmaktadr. 1. Geri-alm: Dengelemenin bir baka eklidir. Burada ihra edilen mallarn (ki, bunlar sermaye mallar veya anahtar teslimi projeler niteliindedir) bedeli, bu mallar vastasyla gerekletirilecek retimin satn alnmasyla denmektedir.

2. l-ticaret (Swicts deals): Bir lke tarafndan denecek hesabn baka bir ya da daha fazla lkeye transfer edildii ilemdir. Kar-ticaret olay olduka karmaktr. Az gelimi lkeler eitli mlahazalarla bu yola bavururken tekniini yeterince bilmedikleri iin aleyhte sonularla karlaabilmektedirler. O nedenle, anlama yapmadan nce, dnya piyasalar hakknda ok iyi bir bilgi ile birlikte, anlalacak artlarn ok dikkatli biimde deerlendirilmesi gerekir. Takas veya Bal Muamele Yoluyla Yaplacak hracatn zellikleri Talepler, yabanc firma veya firmalar ile yaplan anlama ve Bal Muamele veya Takas Bavuru Formundan alt nsha dzenlenmek sretiyle mracaat yazs ile ihracat birliklerine yaplr.

55

 Bal muamele veya takas izinlerinin sresi alt aydr. Hesaplarn izlenebilmesi iin ithalat ve ihracat ilemleri ayn banka tarafndan yrtlr. ki lke arasndaki ilemler TAKAS; ikiden fazla lke arasnda yaplan ilemler ise BALI MUAMELE olarak adlandrlmaktadr. G- KONSNYE HRACAT - KONSNYASYON (CONSIGNATIONS) Tanm : Kesin sat daha sonra yaplmak zere d alclara, komisyonculara, ihracatnn yurt dndaki ube temsilciliklerine mal gnderilmesi eklinde yaplan ihracat eklidir. Satlmak zere gnderilen mallar teslim alan ilgili kii veya kurulular mal rayi deerinden satar, komisyon vb. giderleri sat gelirinden der ve kalan tutar yetkili banka araclyla dviz cinsinden ihracatya yollarlar. Konsinye ihracatn zellikleri Tamamen gvene dayal bir yntemdir. Konsinye satta ihracat firmann varl d pazarda aka grlmekle birlikte, satta kesinlik olmamas dolaysyla da risk szkonusudur. Beklemeden doan zararlar ihracat hesabna kaydedilir. Ayrca maln satlncaya kadar her an iin satcya, alacak ve sat masraflar dikkate alnmakszn, geri gnderilmesi ihtimali vardr. hracatnn mal, kontrol olmakszn lke dnda politik nedenlerle kambiyo kstlamalarndan ve hatta iklim sebebiyle doacak riskler altnda kalmaktadr. Bu durumda, satcnn elinde bir kambiyo senedi bulunmad gibi, alcnn kusurlarndan doacak zararn karlayacak bir garantisi de bulunmamaktadr. Konsinye satlarda bedellerin gnderilmesi ve sat trnn ortaya kard problemler ak hesaptakiyle hemen hemen ayndr. Konsinye satlarn riskli oluu, uygulamada mterek hesap denilen ve konsinye satlar ksmen garanti altna alan yeni bir sat eklini dourmutur. Bu ekilde yaplan ihracat yine konsinye olmakla birlikte, konsinyatr tarafndan ihracatya asgari bir sat fiyat garanti edilir ve bu fiyatla sat fiyat arasndaki farkn giderler dldkten sonra kalan ksm ihracat ile alc (konsinyatr) arasnda paylalr. Konsinye ve mterek hesap yoluyla yaplan ihracat genellikle, bir piyasaya ilk defa giren ve tantlmak zere gnderilen mallar ile nitelii itibariyle sat uzun sren, ryebilir ve bozulabilen mallar kapsar.

56

 Konsinye ihracat talepleri ihracat birliklerine yaplr. Konsinye ihra izinlerinin sresi 90 gndr. Konsinye olarak gnderilen mallarn fiili ihra tarihinden itibaren 1 (bir) yl iinde satlmas gerekmektedir.

H- MAHSUBEN DEME Tanm: hracat bedellerinin tamamen veya ksmen mal ve/veya hizmet ithali suretiyle mahsuben denmesi ve aralarndaki art ya da eksi farkn nakit olarak kapatlmas eklinde yaplan bir deme eklidir. Mahsuben demenin zellikleri: hracat bedelleri fiili ihra tarihinden itibaren 180 gn ierisinde muhabir banka hesaplarna alacak olarak kaydedilecek ve mahsup talebi de bu sre ierisinde yaplacaktr. Hizmet ihrac bedellerinin tahsili zorunlu olmadndan bu bedeller iin mahsup talebi de bu sre ierisinde yaplacaktr. Mal ve hizmet ihrac bedellerinin mahsuben demede kullanlacak ksmnn alnn yaplmam yani TLye evrilmemi olmas gerekmektedir. Mahsuben demede kullanlabilecek azami dviz tutar varsa T.C.Merkez Bankasna yaplacak zorunlu dviz devri tutarndan sonra kalan tutardr. Ancak, zorunlu dviz devrinin mkellefi bankalar olduundan sresi iinde bu mkellefiyetin bankalarca kendi pozisyonlarndan karlanmak suretiyle yerine getirilmesi halinde ihra bedeli dvizlerin tamamnn mahsuben demede kullanlmas mmkndr. hracat bedeli dvizlerin fiili ihra tarihinden itibaren 180 gn iinde tahsil edilerek DTH'a alnmas halinde bu dvizler 180 inci gnn sonuna kadar mahsuben demede kullanlabilmektedir. Aramzda ikili hesap ilikisinin devam ettii lkelere gerekletirilen ve bedelleri bu hesaplardan denen mal ve hizmet ihracna ilikin dvizler ile prefinansman kredisi ve pein dvizler mahsuben deme kullanlamaz. Arac ihracat vastasyla yaplan ihracatta, ihracatnn onay ve imalat firma unvannn GB'de kaytl olmas artyla ihracat bedelleri, imalatnn yukarda saylan btn dviz giderlerinin mahsuben denmesinde kullanlabilmektedir. Bu durumda DAB ihracat, DSB'de imalat firma adna dzenlenmektedir.

57

 hracat bedelinin mahsuben demede kullanlabilecek tutarnn ithalat bedelini karlamamas durumunda bakiye ithalat bedeli genel esaslar dahilinde denmektedir Mahsup ileminde ayn kur zerinden DAB ve DSB dzenlenir.

Mahsuben demede kullanlacak (al yaplacak) dvizle mahsuben denecek giderlerle ilgili dviz cinsinin farkl olmas halinde mahsuben denecek azami tutar T.C.Merkez Bankas apraz kuru esas alnmak suretiyle tespit edilmektedir. Bu durumda DAB al yaplan, DSB transfer edilen dviz cinsinden dzenlenir.

58

DI TCARET LEMLER-II
DI TCARETN TARAFLARI D ticaret bnyesinde pek ok ahs, kurum ve kuruluu barndrsa da n planda rol alanlar unlardr: hracat ( Satc ): mal ettii veya imalatdan tedarik ettii mal gmrk snr dna kararak yurt dna satan, bir ihracat birliine ye olup gerek usulde vergilendirmeye tabi, gerek veya tzel ahsa denir. thalatya kendi rettii hammadde, yedek para ve mamul mallarn satn veya imalatdan satn alp arac olarak satn ya da hizmet verilmesi iini gerekletirir. hracat, d ticaret yaparken, D ticaretin yurtii ticaretten farklar konusunda deindiimiz faktrlerin yan sra u faktrleri de gz nnde bulundurmaldr; 123Tahsilatn garantili veya minimum riskle gerekletirilip gerekletirilemeyecei, Maln tesliminin zamannda, doru miktarda ve hasarsz yaplp yaplamayaca retilecek ihra rnnn finansman. Bu durum kendi rettii mal ihra edecek olan

imalat/ihracat iin geerlidir. nk ihracat, ihra rnn retmek iin rn gelitirme, hammadde, ara mal ( yedek para ), emek, enerji gibi maliyetlere katlanmak zorundadr. hracat bunu ya kendi imkanlaryla zecek ya da finans kurumlarndan kredi alacaktr. Bir dier alternatif ise ithalatdan destek almasdr. 4hra rnn arac ihracats olmak: hracat bir arac ise bu durumda imalatya demeyi yapamayacak durumda olabilir. hracat mal ihra edip ithalatdan tahsilat yaptktan sonra demeyi yapmay teklif edebilir ama imalat bunu kabul etmeyip mal teslim etmezse, ihracat ihracat yapamayacak demektir. thalat ( Alc ): hracat ile yapt anlama erevesinde, mal satn alarak bedelini ihracatya veya bir nc kiiye deyecek olan taraftr. Hammadde, yedek para ve mamul mallarn satn alnmasn, bunlarn komisyonculuunu veya sanayi sektr iin hizmet, montaj ya da bakalarna tekrar sat iini gerekletirir. thalatnn D ticaretin yurtii ticaretten farklar konusunda belirttiimiz faktrler dnda gz nnde bulundurmas gerekli unsurlar unlardr: 12Mallarn teslimat garantisi, Mallarn kalitesi 59

3-

thalat bedelinin finansman: thalat ithal edecei mallarn bedelini deyebilmek iin

gerekli hazr parasal sermayeye her zaman sahip olmayabilir. Bu durumda yapaca demenin vadesinin alacaklarnn vadesinden uzun olmasn isteyebilir. Eer bu da mmkn deilse, banka ve banka d finans kurumlarndan kredi alma yoluna gidebilir veya ithal ettii mallar yurtiinde sattka, bedelini ihracatya deyebilir. hracatnn Bankas: hracatnn, mal sevkiyat srasnda gerekli belgelerini ( sevk vesaiklerini ) ithalatnn bankasna ulatran, ithalatnn maln bedelinin denmesi iin ileri srd artlar ihracatya bildiren, maln bedelini tahsil edip ihracat adna at dviz tevdiat hesabnda saklayan ve bu ekilde ihracat hesabn kapatan taraftr. thalatnn Bankas: thalatnn, mal bedelinin denmesi iin ihracatdan istedii belgeleri ve dier artlar ihracatnn bankasna bildirip ilgili belgeleri ithalatya

ulatran, ithalatnn deme talimatn yerine getirip onun adna demeyi yapan, hatta ithalat deme yapamayacaksa ona gayri nakdi kredi hesab ap onun adna kendisi demeyi yapan taraftr. Gmrk daresi: Yolcu beraberinde getirilen-gtrlen ahsi eyalarn veya ihracatithalata konu olan ticari mallarn lke snrlarndan giri ve klarnda denetimlerinin yapld, gerekirse vergi ve fonlarn hesaplanp tahakkuk ettirildii kamu kurululardr. lkemizde gmrklerin idaresinden birinci derecede Gmrk Mstearl sorumludur. Mstearlk bu yetki ve sorumluluunu merkez ve tara tekilatndaki idari birimler aracl ile yerine getirmektedir. Tara tekilatn oluturan birimler, gmrkler bamdrlne bal i gmrkler ve giri k gmrkleridir.

DI TCARETE YARDIMCI OLAN KURUM VE KURULULAR

1- D Ticaret Mstearl: Dnyadaki gelimelere paralel olarak Trkiyenin de uluslararas ticari ilikilerinin eitlenmesi ve gelimesi, bu ilikileri dzenleyen deiik amal ikili ve ok tarafl uluslararas anlamalara taraf olunmas, mevcut iktisadi birlemelerde ( Gmrk Birlii, AB, Karadeniz Ekonomik birlii ) etkin rol alabilmede d ticarette hedeflere varmann neminin artmas ve ayrca i ve d ekonomik gelimelere paralel olarak d ticaret alannda alnacak her trl kararn sratle uygulamaya konulabilmesi amacyla 1994 ylnda kurulmutur. Bu sayede, lkemizin ekonomik kalknmasnda nemli bir rol oynayan d ticaretimiz, nemine uygun bir ekilde rgtlenerek devlet tekilat ierisinde hak ettii yeri almtr.

60

D Ticaret Mstearlnn temel grevleri, ihracat ve ithalatn lke yararna dzenlenmesini salamak amacyla d ticaret politikalarnn belirlenmesine yardmc olmak, belirlenen bu politikalar erevesinde ithalat, ihracat, ihracat tevik, yurt-d mteahhitlik hizmetleri ile ikili ve ok tarafl ticari ve dier iktisadi ilikileri dzenlemek, uygulamak, uygulamalar takip etmek ve gelitirmektir. 2- thalat Birlikleri: Her ithalat tek vergi numarasna sahip olduktan sonra thalat Birliklerine ye olmak zorundadr. Gmrk idarelerince, beyannamelerin tescilinde ilgili birliin onay gerekir. thalat Birliklerinin kurulmasnn amac, ithalatn uluslararas antlamalar erevesinde lke iktisad yararna dzenlenmesi iin ithal mallarnn dnya fiyatlar ve kalitesinde, sreklilik ierisinde ve kaynandan temin edilmek suretiyle, iktisadi ilikilerde rekabet gcnn artrlmasna ynelik olarak almalar yapacak, uygulamay yrtecek ve bu faaliyetleri izleyecek, ithalatlar arasnda ibirliini salayacak ve ayn konuda faaliyet gsteren yerli ve yabanc kurulularla ortak almalarda bulunacak, zel btelere sahip bir kuruma olan ihtiyacn giderilmesidir. thalat Birlikleri, ayn sektrde faaliyet gsteren 50 ithalatnn bavurusu zerine Mstearln teklifi ve bal olduu Devlet Bakanlnn onayn takiben bununla ilgili tebliin Resmi Gazetede yaynlanmas ile tzel kiilik kazanarak kurulmu olur. Bir sektrde birden fazla Birlik kurulamaz. Bakanlar kurulu karar ile 2004 yl mays aynda kurulan, o tarihten bu yana kt stnde olan ama hibir ilevi bulunmayan ithalat birliklerinin ynetmelii 1 ocak 2009 itibaryla Resmi Gazete'de yaymlanan bakanlar kurulu kararyla yrrlkten kaldrld ve ithalat birlikleri lavedildi. hracat Birlikleri: D.T. Mstearlnn bal olduu Devlet Bakanlnn lzum

4-

grd yer ve konularda, ihracat ye says en az 50 olacak ekilde kurulurlar. Kurulma amalar, faaliyet alanlar ayn olan ihracatlarn bir meslek ats altnda organize edilmeleridir. hracat Birlikleri, ihracatlar tekilatlandrmak sureti ile ihracat artrmak, ihracatlarn mesleki faaliyetlerini ve ilikilerini tanzim etmek amac ile Bakanlar Kurulu Karar ile oluturulmu kurululardr. Oluum sreci Cumhuriyet tarihimizin 1930'lu yllarna uzanan ve balangta hayvan ihracatnn disipline edilmesi amacyla kurulan Birlikler, gnmzde T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl hracat Genel Mdrl'ne bal olarak almaktadrlar. Yurt genelinde 13 Genel Sekreterlik bnyesinde 22 sektr temsilen 58 Blge birlii 61

olarak faaliyet gstermekte olan Birliklerin 4 ynetim organ bulunmaktadr; bunlar, Genel Kurul, Ynetim Kurulu, Denetim Kurulu ve Genel Sekreterliktir.

Balca grevleri arasnda ; * hracatn lke menfaatine uygun olarak gelitirilmesine almak, * alma sahalarna giren maddeler itibar ile mevcut retim ve ihracat potansiyelinin d taleplere gre ayarlanabilmesini teminen almalar yapmak, * Uluslar aras kurulular ile mesleki bazda yelerinin menfaatlerini lke karlar erevesinde koruyucu ilikiler kurmak ve gelitirmek, * Yurt d sergi ve fuarlar dzenlemek ve yine bu kapsamda ticaret ve alm heyetleri dzenlemek, * lke Geneli hracat kayt istatistiklerini oluturacak veri tabanlarn kurmak ve iletmek, gibi etkinlikler bulunmaktadr.

Birliklerin kurulmas iin ;

* Tarm ile ilgili sektrlerde son iki takvim ylnda toplam 500.000 USD tutarnda ihracat yapan en az 50 ihracatnn asgari 25 Milyon USD 'lk, * Sanayii ile ilgili sektrlerde son iki takvim ylnda toplam 1.000.000 USD tutarnda ihracat yapan en az 50 ihracatnn asgari 50 Milyon USD 'lk, ihracat gerekletirdiinin gmrk beyannameleri ile tevsik edilmesi kaydyla ihracatlarn D Ticaret Mstearlna yapacaklar bavuruya istinaden Mstearln teklifi ve ilgili Bakanln onay gerekmektedir. Birlikler D Ticaret Mstearl'nn maddelere gre belirledii alma sahalar dahilinde, hracat Rejim karar ( 06.01.1996 / RG 22515 ) ve bu karara istinaden yaymlanan hracat Ynetmeliinden (06.01.1996 / RG 22515 ) oluan dar anlamdaki ihracat mevzuatna dayal olarak alan ve ihracat yapmak isteyen kurum ve/veya kurulularn ye olmalar gereken kurululardr. Zira hracatnn yukarda belirtilen mevzuat dahilindeki tanm " hra edecei mala gre ilgili ihracat Birliklerine ye olan, gerek usulde vergiye tabi ( tek vergi numaras sahibi ) gerek ve tzel kii tacirler, Esnaf ve Sanatkar Odalarna kaytl olup, retim faaliyeti ile itigal eden esnaf ve sanatkarlar ile join - venture ve konsorsiyumlardr" eklindedir.

Bu tanmdan hareketle ihracat yapabilmek iin ilgili ihracat Birliine ye olmak 62

zorunludur. Bu noktada retimi ve/veya ticareti yaplmakta olan maln ihracna karar verildiinde ilk yaplacak ilem hangi ihracat Birlii'nin alma sahasna girildiinin tespit edilmesi ve belirlenecek Birlie ye olunmasdr. yelik iin gerekli belgeler; Ticaret Sicil Gazetesi Sureti veya Esnaf ve Sanatkarlar Odas sicil kayt sureti, Tek vergi numaras sahibi olunduunun bal olunan vergi dairesinden alnan bir yaz ile tevsiki ve bir zel taahhtnameden ibarettir.2 Gnmz itibar ile yelik iin gerekli bedel Birlik bana 50 TL. yelik ve yllk 25 TL. yenileme cretinden olumaktadr. Yine yukarda belirtilen dar anlamdaki mevzuat dahilinde - ki bunlar hracat Rejim Karar, hracat Ynetmelii ve balantl tebliler olarak deerlendirdiimizde hracatta izlenecek prosedr ana hatlar ile; * hra edilecek rn, * hracat ekline, ve * hracatn yaplaca lkeye gre deikenlik gstermektedir. hracat Birliklerinin Balca Grevleri: a) hracatn lkemiz menfaatine uygun biimde gelimesine almak, yelerle mesleki ahlak ve dayanmay korumak, faaliyet sahasna giren ihra mallarnn retim ve ihracat potansiyellerinin d taleplere gre ayarlanabilmesi iin almalar yapmak ve nerilerde bulunmak, faaliyet sahasna giren mallarn ihracatnn artrlmas iin aratrmalar yapmak, kurs ve seminerler dzenlemek, bu konularda yelerine dier her trl hizmeti sunmak. b) yelerinin tm ihracat faaliyetlerini dzenlemek, ihracat izin taleplerini inceleyip sonulandrmak, yelerinin ihracat belgelerini inceleyip onaylanmak, bu konulara yelerini bilgilendirerek yol gsterici nerilerde bulunmak, yelerinin ihracat

faaliyetlerinde karlaacaklar glkleri gidermeye almak. c) Faaliyet sahasna giren mallarn d alm, ambalaj ve ihracat usul ve kurallar ile bu mallarn yurtii ve yurtd piyasa istatistikleri, fiyat seyri, stok durumlar, arz ve talepleri hakknda almalar yaparak bu konularda yelerini srekli bilgilendirmek, gerekirse bu konularda yaynlar yapmak. d) yelerinin mesleki alanda menfaatlerini lke karlar dorultusunda korumak iin, gerekirse uluslararas kurulularla ilikiler kurmak ve gelitirmek, fuar ve sergi amak ve alan fuar ve sergilere katlmak, tantma faaliyetlerinde bulunmak, laboratuarlar kurmak

63

5-

hracat Gelitirme Etd Merkezi ( GEME ): GEME lkemiz ihracatnn

gelitirilmesi ve salkl bir yapya kavuturulmas iin 1960 ylnda kurulmu, zel hukuk hkmlerine tabi ve tzel kiilie sahip bir kamu kuruluudur. D Ticaret Mstearlna bal olarak alan GEME; daha ok, ihracatlar iin bilgilendirme, aratrma ve danmanlk kuruluu olarak faaliyet gstermektedir. Faaliyetleri: hra mallar, Yabanc lke Piyasalar ve Yabanc lke Mevzuatlar ile ilgili Ar-Ge faaliyetleri hracatlara eitim faaliyetleri, Uluslararas fuar, sergi gibi yollarla mallarmzn tantm faaliyetleri Uluslararas kurulularla ilikiler, Yaynlad kitaplar, brorler, sreli yaynlar, raporlar, yz yze grmeler ve yazmalar yoluyla ihracatlar d ticaretle ilgili her trl bilgi sunma faaliyetleri Hazine Mstearl: Mstearln balca grevleri;ktisat politikalarnn tespitine yardmc olmak ve bu politikalar erevesinde hazine ilemleri, kamunun finansman, KTler ve devlet itiraklerinin mali ynetimi, ikili ve ok tarafl d ekonomik ilikiler, yabanc lke ve kurululardan bor ve hibe alnmas ve verilmesi, lkenin finansman politikalar erevesinde sermaye akmlarna ilikin dzenleme ve ilemlerin yaplmas, ayrca yurtd mteahhitlik hizmetleri, sigorta sektr ve kambiyo rejimine ilikin faaliyetler ile yatrm ve yatrm tevik faaliyetlerini dzenlemek, uygulamak, uygulamann izlenmesi ve gelitirilmesine ilikin esaslar tespit etmek. 6a) b) Gmrk Mstearl: Gmrk Mstearlnn balca grevleri unlardr: Gmrk politikasnn hazrlanmasna yardmc olmak, gmrk politikasn uygulamak, Gmrk kanunu ve gmrklerle ilgili dier mevzuat ile uluslararas szlemeler

hkmlerinin uygulanmasn salamak, c) Gmrk tarife oranlarnn tespitine yardmc olmak, gmrk vergileri ile gmrklerce

alnan dier gelirler ve fonlarn tarh, tahakkuk ve tahsilini salamak ve kontrol etmek, d) Gmrk kontrolne tabi kii, eya ve aralarn muayene ve kontroln yapmak, bu

ilemlerin etkin ve sratli yaplmasn salayacak tedbirleri almak, e) f) Gmrklerle ilgili istatistiki bilgileri toplamak ve deerlendirmek, Gmrk denetimine tabi eya ve aralarn muhafazasn salamak, gmrkte giri ve k ilemlerine tabi eyann, sptanm olan norm ve standartlara uygunluunu denetlemek, g) Gmrk blgelerinde gmrk muhafaza grevleri ile kaakln men, takip ve tahkik

grevlerini yerine getirmek, 64

h)

Dier yer ve sahalarda da gerektiinde ilgili kurulularla ibirlii yaparak kaakl

men, takip ve tahkik etmek, i) Uluslararas kurulularn Mstearlk hizmetlerine ilikin almalarn takip etmek, bu konularda gr oluturarak yurtd ve yurtii faaliyetleri yrtmek, j) k) eitli kanunlarla Mstearla verilen grevleri yapmak, Bu grevleri yerine getirecek meslek memurlarn yetitirmek ve bu konudaki

dzenlemeleri yapmak, l) Saylan bu grevlerin uygulanmasn takip etmek, deerlendirmeler yapmak, incelemek ve denetlemektir. 6- Ticaret ve Sanayi Odalar:Bir il veya bir ilede ticaret ve sanayi alannda faaliyet gsteren kii ve kurulularn oluturduu, tzel kiilie sahip kamu kurumu niteliindeki meslek kurululardr; ticaret veya sanayi ile uraanlarn ye olduklar mesleki temsil organlardr. Grevleri: Ticaret ve sanayi odalarnn d ticaretle ilgili grevleri unlardr: D ticarette kullanlan baz belgelerin ( ticari fatura, mene ahadetnamesi, kalite ve yeterlilik belgeleri, vb.) dzenlenmesi veya onaylanmas, Yabanc gemilerden alnacak cretlerin belirlenmesi, Yurtii ve yurtd snai ve ticari kesim arasnda bilgi alverii salanmas, D ticaret ve dier d ilikiler konularnda konferans, seminer, kurs, panel, fuar, sergi gibi organizasyonlar dzenlemek. 7- Bankalar ve zel finans Kurumlar: Bankalar ve zel finans kurumlar, d ticarette, ilevleri itibariyle ok byk neme sahip kurumlardr. D ticaretteki ilevleri ikiye ayrlr: a) Finansal Olmayan lemler: Bankalar ve FKlar, ihracat ilemlerinin yrtlmesinde, ihra bedeli dvizlerin yasann ngrd sreler ierisinde yurda getirilmesinde ve bu sre ierisinde hukuk d uygulamalarn yaplmamasnda vazgeilmez neme sahiptirler. nk d ticarette, araya bir banka girmeden ihracat ve ithalat ilemlerinin yaplmas ok zor ve sakncaldr. Birbirini yeterince tanmayan taraflar arasndaki resmi ilikiyi asl olarak bankalar kurar ve tamamlar. Maln sevkiyatnn baladna dair belgelerin ( vesaiklerin ) ihracat tarafndan ithalatya ulatrlmasnda ve karlnda ithalatnn demeyi balatp paray ihracatya ulatrmasnda ve tm bunlardan sonra ihracat ve ithalat hesaplarnn kapatlmasnda bankalar birinci derecede araclk rol stlenirler. Bankalar bu ilemler srasnda demelere kefil de olabilirler.

65

Bir maln d ticaretinde ihracat ile ithalat arasnda bir ticari iliki kurulmas sebebiyle, ihracatnn bankas ile ithalatnn bankasnn da birbiriyle irtibat kurmalar sonucunda her iki banka arasnda bir muhabirlik ilikisi domaktadr. lgili bankalar, ilgili maln d ticaret ilemlerinin yrtlmesi srasnda karlkl olarak mterilerinin itibarn stlenirler ve bylece ihracat ve ithalat firmalarn karlkl itibarlar yerine adeta bankalarn itibar ortaya kmaktadr. b) Bankalar ayn zamanda, d ticareti dorudan veya dolayl olarak finanse eden kurumlardr. Bankalarn d ticareti finanse ederken kullandklar aralar ok eitlidir. Bunlar arasnda belli bal olarak, ksa vadeli ihracat alacaklarnn finansman, leasing, forfaiting, factoring, ticari senetlerin iskonto edilmesi, ithalat ve ihracatya verilecek ksa sreli banka kredileri, banka kabulleri ( vadeli polieler ), Trk-Eximbankn bu bankalar aracl ile ihracatlara verdii krediler saylabilir. 8-Trkiye hracat Kredi Bankas ( Trk-Eximbank ): Trk-Eximbank 1987 ylnda Devlet Yatrm Bankasnn yeniden dzenlenmesiyle kurulmutur. Balca amalar; hracat gelitirmek maksadyla ihracatn finanse edilmesi ve ihracat sigortasnn salanmasdr. Buna gre banka, ihracatn artrlmas, ihra edilen mal ve hizmetlerin eitlendirilmesi, ihra mallarna yeni pazarlar kazandrlmas, yurtd mteahhitlik hizmetlerinin desteklenmesi gibi hizmetler iin finansal destek ve gvence salar. Banka, ihracat konusuna ynelmi bir ihtisas bankas konumundadr. Eximbankn mterileri, ihracatlar ( imalat olsun olmasn ), d ticaret sermaye irketleri, ihracata ynelik yatrm yapan mteebbisler, yurt dnda i yapan mteahhitler ve yurt dnda yatrm yapanlar, Trkiyeden mal ithal etmek isteyen yabanc ithalatlar finanse etmek isteyen hkmetleri ve finans kurululardr. Eximbank amalarna uygun olarak mterilerini ksa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayri nakdi kredi, sigorta ve garanti programlar ile desteklemektedir. 9- Tama Komisyoncular: hracatya maln en hzl, en gvenli ve en ucuz ekilde tatabilmesi iin yardmc olan arac irketlerdir. Eer ihra edilecek mal byk miktarda ise ve belirli birka lkenin limanna braklacaksa, ihracat dorudan doruya bir uluslararas tama irketi veya onun acentesi ile anlaabilir. Ancak mallar kk partiler halinde ve nceden pek tannmayan deiik yerlere gidecekse, bu durumda risk artt iin ihracat mal tatma iini bir Tatma Komisyoncusuna devredebilir. Bu durumda

66

Tama Komisyoncusu, ihracat ile uluslararas tamac arasnda bir kpr, bir arac vazifesi grr. 10- Gmrk Mavirleri: hra veya ithal mallarnn her trl gmrk ilemlerini takip ederek sonulandrmaya yetkilidir. Gmrk kanununun 225.maddesine gre; ihra veya ithal malnn gmrk idarelerince onaylanm bir ilem veya kullanma tabi tutulmasna ilikin tm faaliyetler, ihracat veya ithalat ile bunlar adna hareket edenler tarafndan dorudan temsil yoluyla veya Gmrk Mavirleri tarafndan dolayl temsil yoluyla takip edilir ve sonulandrlr. Gmrk Mavirlerinin Hizmetleri: a) hracat ile ilgili hizmetler: - hra mallar ile ilgili ihracat birliklerine kayt yaplr, -Ticari fatura, ihracat tarafndan dzenlenip mavire verildikten sonra mavir tarafndan maln gmrk k ilemlerinin- mmkn mertebe- gnlk olarak yaplmasna balanr ( elleleme dahil ). -hra mallar, ihracat teviklerinin kapsamna giriyorsa, tevik verecek kamu kurulular ile temasa geilir. -hra malnn Gmrk Tarife statistik Pozisyonu belirlenir. -ATR Belgesi, Mene ahadetnamesi, gibi evraklar dzenlenip tasdik ettirilir ve dier tm evraklar tamamlandktan sonra gmrk k ilemleri yaplr. - lgili uluslararas tama irketi ile rota planlamas ve ara optimizasyonu yaplarak ykleme ve var zaman planlanr, ykleme talimat verilir ve mallar yola karlr. -Mallar bu ekilde ihra edildikten sonra, nceden dzenlenen ve gmrk idaresine onaylatlan Gmrk Beyannamesi kapatlr ve beyannamenin ihracat nshas ihracatya verilir. ( GB nsha dzenlenir. Mkellef, kanuni mirass veya vekili tarafndan gmrk bamdrlklerinden alnarak dzenlenir.) -Gerektiinde ihrac yaplan mallar tekrar geri getirilir. b) thalat ile ilgili hizmetler: -thal edilecek maln evraklar-vesaikleri- ithalatnn eline getikten sonra mavire teslim edilirse, mavir tarafndan ilgili maln gmrk giri ilemlerinin ( supalan, ve depolama ilemleri dahil ) supalan=eyann tand arata ileme tabi tutulmas -lgili ithal mal ithalata verilen tevikler kapsamnda ise, tevik verecek kamu kuruluu ile temasa geilir. -lgili ithal maln Gmrk Yarife statistik Pozisyonu belirlenir. -lgili ithal maln ithalat n izne tabi ise, ilgili bakanlktan n izinler alnr. 67

-Vesaikler teslim alndktan sonra varsa konimento cirolar ( mallar temsil eden belge deniz tamaclnda kullanlr ) yaplr, -lgili ithal mal hakknda tereddt varsa kat ( ihbar, bildirim ) yaplr. Eer malda eksiklik, hasar veya herhangi bir yanllk varsa dorudan ithalat firmaya bilgi verilir. -thalatta alnan vergi ve resim hesaplanr, tahakkuklar yaplr, demeleri yaplr. -lgili ithal mal irketin istedii yere nakledilir ve yetkililere teslimi salanr, -thal srasnda geici olarak yatrlan veya ertelenen vergiler zlr. 11-Lojistik Firmalar: nceleri askeri bir kavram olarak kullanlan Lojistik, szlk anlamna gre; satnalma, ithalat, ihracat, depolama, elleleme, stok kontrol, nakliye, arakargo takibi, gibi faaliyetlerin tm demektir.Daha geni bir tanm yapacak olursak Lojistik; mterilerin ihtiyalarn karlamak zere, hammaddenin balang noktasndan, rnn tketildii son noktaya kadar olan tedarik zinciri iindeki malzemelerin, servis hizmetlerinin ve bilgi aknn etkili ve verimli bir ekilde, her iki yne ( reticiden tketiciye ve maln beenilmemesi durumunda tketiciden reticiye ) doru tanmasnn ve depolanmasnn planlanmas, uygulanmas ve kontrol edilmesidir. Lojistiin tanmnda yer alan tedarik zinciri ifadesi lojistik firmalarnn olmazsa olmazdr. Tedarik zinciri ana halkadan oluur: paketleme, depolama, tama. Bu ana halkann

kendi iinde barndrd operasyonlara Lojistik Operasyonlar denir. Bunlar: talep tahminleri, satn alma, envanter ynetimi, deme ve tahsilat, mteri hizmetleri, test saym, takm yapma, iletiim, fazla malzeme dn, hurda dn, tamir, gmrkleme, raporlama, JIT sevkiyat (tam zamannda, kk partiler halinde, hatasz ve sk sevkiyat ), sat sonras hizmetler, dn lojistii, stok ynetimi, kapdan mal alma, kalite kontrol, acentelik, liman iletmesi, konteynerleme, paket ama, koruyucu bakm, konsolidasyon, montaj, yeniden paketleme, klavuz, etiketleme, fiyat-barkodlama, sigorta ve danmanlk. Lojistik bu saylan tedarik zinciri operasyonlarndan birbirine deen- biri mutlaka tamaclk olmak artyla- en az 3 tanesinin bir kontrol ve egdm altnda yerine getirilmesini gerektirir. Bunlar yerine getiren iletmelere Lojistik Firmalar denir. Lojistik firmalarnn operasyonlar tama komisyoncularnn, uluslararas tama irketlerinin ve gmrk mavirlerinin tm hizmetlerini kapsyor. Bu yzden, lkemiz dahil pek ok lkede sadece tama hizmetleri veya gmrk hizmetleri sunan irketler ya lojistik firmalar haline gelmekte ya da yerlerini lojistik firmalarna brakmaktadrlar. Bu srecin sebepleri: a) Dnya ekonomisinin uluslararas apta en nemli ve en ok tartlan olgusu olan kreselleme, gnmzde lojistik faaliyetlerinin yaplmasn ve dolaysyla d ticaret 68

hacminin genilemesini ok kolaylatrmtr. Kreselleme sayesinde uluslararas piyasalar effaflamaktadr. Bu sayede retilen mallarn kaliteleri ve ierikleri birbirlerine daha ok benzemektedir. Byle olunca mteriler iin, maln en dk maliyetle, en hzl ve en gvenli biimde ve tm yasal giri-k ( gmrk ) ilemleri de yerine getirilerek tedarik edilip kendisine sunulmas, daha nemli bir seim kriteri haline gelmektedir. te lojistik sektr, bu seim kriterini, tm tedarik zincirini kendi bnyesinde toplamas ve bu zincir iindeki tm ilemleri tek elden ynetip koordine etmesi sebebiyle, optimal biimde salayabilmektedir. Lojistiin ortaya k sebebi de budur. b) Tm tedarik zincirinin tek elden toplanmasnn baarsn salayan unsur, lojistik firmalarnn hem kendileri iin hem de d ticaret firmalar iin baz avantajlar salyor olmasdr. Bu avantajlar: -Operasyonlar srasnda hata yapma olasl en aza iner. Bu sayede sigorta maliyetleri de azalm olur. -Tedarik zinciri iinde operasyonlar ayn firma tarafndan birbiriyle egdml gerekleecei iin optimal kapasite ile alma olana doar. -Kontroll bir egdm sayesinde operasyonlar nceden planlanm demektir. Bu yksek verimlilik ve kar art demektir. -Operasyonlarn kalitesini ve etkinliini arttrma olana vardr. Bu sayede kapasite ve karllk art salanr. -Operasyonlarn eitlilii sektrel bilgi birikimini de salar. Bu durum yeni mterilere daha kolay hitap edilmesini ve sonuta ciro artn beraberinde getirir. -Datm merkezlerinin getirdii ilave i olanaklar sayesinde de ciro art grlr. -Dnemsel deiikliklere daha rahat uyum gsterilir ki bu durum dzenli nakit akn salar. -Gereksizce tekrarlanan ilerde azalma grlr ki bu sayede toplam maliyetlerde de azalma salanr.

12- Uluslararas Ticaret Odas ( ICC ): UTO, dnyann her tarafndaki ticari, snai, ulam gibi sektrlerden tm giriimcilerin menfaatlerini koruyan ve onlar temsil eden tek organdr; bir dnya ticari i tekilatdr. Hkmet d bir statye sahiptir. 1919 ylnda kurulmu olup merkezi Paristedir. Balca levleri: Uluslararas alanda i dnyasnn tm ekonomik faktrlerini temsil etmek, gelimi ve gelimekte olan lkelerdeki yelerinin karlarn, menfaatlerini korumak, rekabeti yatrmlar ve dnya ticaretini tevik etmek, ticari uygulamalar ve ticari 69

terminolojiyi tm ye lkeler iin ortak hale getirmek, uluslararas ekonomik sorunlarn ( zellikle ticari anlamazlklarn ) zm iin lkeler arasnda karlkl tannmay ve ilikiyi gelitirici rol oynamak, gerekirse bu konuda ortak bir hukuki uzlama zemini ( tahkim komisyonu gibi ) kurmak ve bu lkeler arasnda yakn iliki ve bar tevik etmek. ICC uluslararas serbest ticaretin ve serbest yatrmcln ve piyasa ekonomisinin yeryznde gelimesini ve hakim klnmasn tevik eder, nayak olur. nk dayand temel inan, serbest ticaretin lkeleraras barn ve insanolunun ekonomik refahnn mevcudiyeti ve korunmas iin temel bir kriter,bir g olduudur. Bizi ilgilendiren en nemli ilevi, uluslararas ticaretin dnya zerinde salkl bir biimde yrtlebilmesi iin gerekli ortak kurallar ve dzenlemeler koymas ve uluslararas ticari anlamazlklara tm lkeler iin ortak bir zm mekanizmas getirmesidir. DI TCARETN GENEL LEY MEKANZMASI D ticaretin ileyi mekanizmas, ihracatn ve ithalatn birbirini takip eden ilem aamalarndan ibarettir. Bir mal ihra veya ithal ediyor olabilmek iin nce ihracat ve ithalat olma koullar ve bundan sonra gerekletirilmesi gereken aamalar, eksiksiz biimde yerine getirilmelidir. HRACAT YAPMA AAMALARI: 1-hracat olmak:hracat olmak iin nce tacir olmak gerekir. Kii irket orta ise ticaret sicil mdrlne kaytl olmaldr. Gerek kii ise esnaf sanatkarlar odas veya ticaret ve sanayi odasndan sicil kayd almaldrlar. Ksaca vergi mkellefi olunmaldr. Daha sonra ihracat birliklerine ye olunmaldr. 2-Gmrk idaresine kayt olunmas: Hangi gmrk idaresi ile allacaksa, o gmrk idaresine gidilir, dosya atrlp kayt olunur. 3-Mterinin bulunmas: Mteriyi bulmann eitli yntemleri vardr. Uluslararas fuar ve sergilere katlmak, mterinin lkesindeki d ticaretle ilgili ulusal rgtler, organizasyonlar ve kurumlarla irtibata geerek o lkedeki ilgili potansiyel mterilerin listesini almak, bulunulan potansiyel mterilerle yazl ve yz yze iletiim kurmak, en etkin yntemlerdir. Bu aamada btn i, maln iyi pazarlanabilmesidir. nternet aracl ile iletiim, ithalatya ilgili maln nc bir kii tarafndan tavsiye edilip tantlmas, gibi yntemler de mteri bulunmasnda kullanlan yntemlerdir.

70

4-Yazl alm-satm szlemesinin yaplmas: Bu aamada mteriyle nce bir prensip anlamasna varlr ve daha sonra yazl anlamaya geilir. Yazl szleme, ilgili taraflarn bir ticari anlamazlk sebebiyle madur duruma dmemeleri iin ok nemlidir. hracatn bundan sonraki aamalar tamamen yazl szlemeye uygun biimde yrtlr. 5- Bankayla finansal szlemenin yaplmas: Bu aamada ihracat, bankasna giderek ithalatyla yapt yazl alm-satm szlemesini gsterir, yapaca ihracatn bedelini hangi deme ekliyle tahsil edeceini syler, ayrca tahsil ekli teyitli akreditif ise bankann kendisi iin bu teyidi verip veremeyeceini de renir. hracatnn bankas, teyit vermeyi kabul ederse, bu aamada ihracatdan bir teminat isteyebilir. 6-Mallarn retilmesi, belgelerin dzenlenmesi, sigorta ve gmrk k ilemlerinin yaplp mallarn tama aracna yklenmesi ve fiili ihracatn balanmas:Bu aamalar: a) hracat mallar retir, ambalajlar ve ihracata hazr hale getirir. b) hracat bir uluslararas tama firmasnn acentesi ile anlaarak bir tama szlemesi yapar. c) Nakliye sigortas ilemlerinin sorumluluu ihracatya ait ise, ihracat bir sigorta irketine sigorta poliesi dzenletip bu polieyi imzalar, sigorta primini der. d) hracat iin dokmanlar hazrlanr: ticari fatura, ATR, EURO1, eki listesi, rn kayda bal ise, ihracat birliklerinden onayl olmaldr. e) hracat, gmrk idaresinden gmrk beyannamesi alr. Onu doldurarak bal olduu ihracat birliine gider. f) hracat birlii belgeler ile gmrk beyannamesini karlatrarak kontroln yapar. Beyannamenin herhangi bir yerine onay kaesi vurarak onaylar. g) hracat gmrk beyannamesinin zerindeki tarihten itibaren 30 gn iinde belgelerle birlikte gmre gitmeli ve beyannameyi tescil ettirip mal mhrletmelidir, yoksa Gmrk Beyannamesi geerliliini yitirir ve ihracat cezal duruma der. h) Bu aamada tamacya ihracat tarafndan konimento talimat verilir. nk konimentosu olmayan mal ithalatnn gmr teslim almaz, ithal edilemez. I) Maln muayenesi yaplarak araca yklenmesi salanr. Aracn k belgesi dzenlenir, ka saat sonra k gmrnde olaca erhi dlr. k gmrnde aracn karnesine iaret konur.x iareti aracn gmrkten yurtdna kn gsterir. Daha sonra gerekletirilen bu fiili ihracat, fiili k bildirimi ile ihracat birliklerine bildirilir. 7- thalat tarafndan deme ilemlerinin balatlmas: Taraflar kendi aralarnda yazl szlemeyi imzaladktan sonra, yazl szlemede hangi deme ekli belirtilmise, ithalat o deme ekline uygun biimde deme ilemlerinin balatlmas iin bankasna talimat 71

verir. thalatnn bankas deme ilemlerinin balatldn ihracatnn bankasna ihbar etmedike ihracat- gvenlik asndan- mallarn retimine balamamal, sevkiyata hi girimemelidir. 8- hra bedellerinin yurda getirilii: hracat, gmrk beyannamesi ve dier belgeleri bankasna gtrr. Bankas bunlar ithalatnn lkesine gnderir ve karlnda ithalat tarafndan kesin deme yaplr. hracatnn bankasna gelen dvizin en az %70i hemen YTLye evrilir ve karlnda dviz alm belgesi dzenlenerek bir nshas ihracatya verilir. Bundan sonra ihracat hesab ihracatnn bankas tarafndan kapatlr. Artk ihracat sreci tamamlanmtr. THALAT YAPMA AAMALARI: hracat yapma aamalar ile benzerlikler gsteren ithalat yapma aamalar unlardr: 1- thalat olmak: Kii ncelikle tacir yani vergi mkellefi olmaldr. Daha sonra ilgili ithalat birliine ye olunur. 2-Gmrk idaresine kayt olunmas: Hangi gmrk idaresiyle allacaksa, o gmrk idaresine gidilip kayt olunur, dosya hazrlanr. 3- hracatnn bulunmas: Bu aamada nihai mal veya hammadde ihtiyalarn yurt d pazarlardan ithal etmek isteyen imalat-ithalat firmalar tarafndan, ihracat pazardaki ilgili maln ihracatlaryla ilgili aratrmalar yaplr. Bulunan ihracat firmalarla grmeler yaplarak, aralarndan uygun olanlar tespit edilerek, irtibata geilir, grmeler baalatlr. Eer prensipte anlalrsa ( fiyat, numune, maln kalitesi gibi ), yazl almsatm szlemesi iin yz yze grmelere geilir. 4- Yazl alm-satm szlemesinin yaplmas: Bu aamada mteriyle nce bir prensip anlamasna varlr ve daha sonra yazl anlamaya geilir. Yazl szleme, ilgili taraflarn bir ticari anlamazlk sebebiyle madur duruma dmemeleri iin ok nemlidir. thalatn bundan sonraki aamalar tamamen yazl szlemeye uygun biimde yrtlr. 5- Bankayla finansal szlemenin yaplmas: Bu aamada ithalat, bankasna giderek ihracatyla yapt yazl alm-satm szlemesni gsterir, yapaca ithalatn bedelini hangi deme ekliyle yapacan syler, deme vadesi geldiinde kendisi deme yapamazsa bankasnn kendisi yerine deme yapp yapamayacan renir. Eer ithalat bankas ithalat adna deme yapmay kabul etmi ise, - bu bankann kredi vermesi demektir-, bu aamada ithalatdan bir teminat isteyebilir.

72

6- Belgelerin ( vesaikin ) gelmesi: hracat maln fiili ihracatn gerekletirirken, bu aamada ithalatnn belgeleri gndermesini bekler. Belgelerin gelmesi, ihra malnn yola km olduunu gsterir. Buna istinaden ithalat demeyi bankas aracl ile balatr. 7- Sigorta ilemlerinin yaplmas: Nakliye sigortas ilemlerinin sorumluluu ithalatya ait ise, ithalat bir sigorta irketine sigorta poliesi dzenletip, bu polieyi imzalar, sigorta primini der. Sigorta sorumluluunun taraflardan hangisine ait olduu szlemede anlalan teslim ekline gre belirlenir. 8- Mallarn gmre gelmesi, demenin ve gmrk giri ilemlerinin yaplmas: - Mallar doal olarak, belgelerden sonra gelir. Tama firmas, ihracat ile ithalatnn anlat teslim noktasna mal getirir. Ancak ithalat, mallar gelmi olmasna ramen belgelerini herhangi bir sebeple henz bankasndan alamam ise, bu belgeleri alp gmrk idaresine ibraz edene kadar mallar gmrkteki antrepoda bekletilir. Bu sre ierisinde ithalat maln gmrkte grebilir, hatta numune alabilir. - Gelen maln nereden geldii, teslim ekli, maln maliyeti, tama giderleri ithalat tarafndan iyi bilinmeli gerekli hazrlklar yaplmaldr. - thalat , bankas aracl ile maln bedelini der. Bunun karlnda bankas dviz satm belgesi dzenleyip en az bir nshasn ve bunun yannda ihracatnn banka racl ile gnderdii orijinal sevk vesaikini ( fatura, eki listesi, ATR, konimento, zet beyan vb.) ithalatya verir. - Mal henz antrepoda ve gmrkten ieri girmedi, gmrk vergisi ve dier vergiler denmedi. Ancak maln mlkiyeti, bedeli dendii iin artk ithalatdadr. Eer ithalat mal gmrkten ieri ekmek isterse, gmrk beyannamesi dzenleyip, gerekli demeleri yapmak durumundadr. - Gerekli demeler ve kontroller yapldktan sonra mal ithalatya teslim edilir, gmrkten ieri sokulabilir. Artk ithalat bitmitir.

DI TCARET TRLER HRACAT TRLER: 1- Serbest hracat ( zellii Olmayan hracat) 2- Kayda Bal hracat 3- zellikli hracat

73

1- SERBEST HRACAT: hrac yasak olmayan, kayda bal olmayan ve herhangi bir merciin n iznini de gerektirmeyen mallarn ihracna serbest ihracat denir. Serbest ihracatta gmrk beyannamesi nce ihracat birliine onaylatlr, sonra gmrk idaresine gidilerek onayl gmrk beyannamesi gmre ibraz edilip fiili ihracat gerekletirilir. Uygulamada en ok karlalan ihracat tr budur. 2- KAYDA BALI HRACAT: 06.01.1996 tarihli ihracat ynetmeliinin ekinde 18 madde halinde isimleri yazl rnlerin ihrac, kaytlar yapldktan sonra gerekleir. Yani listede yazl mallar ihra edecek ihracatlar nce gmrk beyannamelerini ihracat birliklerinde kayda aldrarak onaylatrlar. Kayt srasnda gmrk beyannamesi zerine maln kayda alndna dair bir not dlr ki buna kayt meruhat denir. Bu aamadan sonra gmrk beyannamesi dier belgelerle birlikte, temdit edilmemek zere en ok 90 gn iinde, gmrk idaresine tevdi edilip, fiili ihracat gerekletirilir. 3- ZELLKL HRACAT: Kendi ierisinde belirli zellikler ieren ve zelliklerine gre eitlere ayrlan ihracat trdr. eitleri: a) Kredili ihracat b) Transit Ticaret c) Konsinye hracat d) Geici hracat e) thal Edilmi Mallarn hrac ( Reexport) f) zel Takas, Bal Muamele, Ofset ve Kiralama yolu ile yaplacak ihracat g) Yurt dnda inaat, tesisat ve montaj ii alan mteahhitlerin yapaca ihracat h) Uluslar aras fuar ve sergilere katlma yoluyla ihracat ) Bedelsiz hracat i) Serbest blge veya yurtd antrepolara yaplan ihracat j) Snr ve ky ticareti HARTE LEME REJM: Serbest dolamdaki eyann ( Trk meneli saylan rn) ilenmek, tamir edilmek veya yenilenmek zere geici olarak ihra edilmesi ve ilem grm rnn tam veya ksmi muafiyetten yararlanarak serbest dolama girmesinin salanmas ile ithal edilen ilem grm rnlerin aynsn veya benzerini reten Trkiyedeki reticilerin temel ekonomik karlarnn olumsuz etkilenmemesi kaydyla ihra eyasnn darda ileme tabi tutulmasdr. THALAT TRLER:

74

1-

Bedelli ( Normal) thalat: Yabanc lkelerin bir mal-hizmeti para veya baka bir Bedelsiz thalat: Maln creti denmeden, bedava yaplan ithalat anlamna geldii

mal-hizmet karlnda satn alarak kendi gmrk snrlarndan ieriye sokmalarna denir. 2-

gibi, asl olarak; maln bedelinin yurt iinden yurt dna denmeden, yurt dnda kazanlan dvizler karlnda satn alnp, yurda getirilmesi ve gmrk blgesinden ieri sokulmasdr. Yurda bedelsiz getirilen mal, gmrk snrndan ieri sokulmadan nce, tpk bedelli ithalatta olduu gibi, tm mali mkellefiyetler yerine getirilir, denmesi gereken tm vergi, resim ve fonlar denir. 3Geici thalat: Serbest dolama girmemi ithal eyasnn ithalat vergilerinden ksmen

veya tamamen muaf olarak ve ticaret politikas nlemlerine tabi olmakszn, Trkiye Gmrk Blgesi iinde kullanlmasn ve doal ypranmalar hari olduu gibi gmrk blgesini terk etmesi biimindeki ithalattr. Leasing yoluyla yaplan ithalatlarda getirilen mallar, transit ticaret kapsamnda getirilen mallar buna rnektir. Geici ithalatn bir dier tr Dahilde leme Rejimi kapsamnda yaplan ithalattr. Dahilde leme Rejimi, d ticaretilerin ngrlen sre zarfnda ilendikten sonra ihra etmeleri artyla, ihra mallarnn retimi iin ihtiya duyduklar mallar, ithalatta alnmas gereken her trl vergiden ve dier ticaret politikas nlemlerine ( kota gibi) tabi olmakszn teminat karlnda ithal etmelerine olanak salayan sistemdir. thal edilen bu girdiler ilenip, nihai rn haline getirildikten sonra bu nihai rn ihra edilirse, verilen teminat devlet tarafndan ihracatya iade edilir. Dahilde leme Rejiminin Amac: ihra edilecek maln retiminde kullanlacak ithal girdilerin ihracat Trk firmalar tarafndan dnya fiyatlarndan, dnya kalitesinde ve KDV, Gmrk Vergisi, varsa anti-damping vergisinden muaf tutularak, hzla ithal edilmesine olanak salanmas neticesinde, girdi maliyetleri drlerek, uluslar aras piyasalarda bu firmalara rekabet gc kazandrlmas amalanmaktadr.

EK2
Kayda Bal hracat Listesi 1- Destekleme ve Fiyat stikrar Fonu primi kesintisine tabi maddelerin ihrac, 2- Destekleme ve Fiyat stikrar Fonu' ndan deme yaplan maddelerin ihrac, 3- lkemizde kredi karl kurulan tesislerin bedelinin malla geri denmesine ilikin zel hesaplar erevesinde ihracat, 4- lkemiz ile Rusya Federasyonu arasndaki doalgaz anlamas erevesindeki ihracat,

75

5- lkemiz ihra rnlerine miktar kstlamas uygulayan lkelere yaplan kstlama kapsamndaki maddelerin ihrac, 6- Birlemi Milletler Kararlar uyarnca ekonomik yaptrm uygulanan lkelere ihracat, 7- 18.12.1994 tarih ve 22145 sayl R.G. de yaymlanan Bitkisel ve Hayvansal rnlerin Ekolojik Metodlarla retilmesine likin Ynetmelik kapsamnda sertifikay haiz mallar, 8- lem grmemi zeytinya ve ilem grm dkme veya varilli zeytinya, (A) 9- Asma, incir, fndk, antepfst fidanlar, Aklama Bu sra, hracat Ynetmelii'nin Eki Kayda Bal hracat Listesinin 9 No.'lu Srasnn Yrrlkten Kaldrlmasna Dair Ynetmelik (24.09.1996 tarih ve 22767 s. R.G.) ile kaldrlmtr. hrac yasak mallar listesine alnmtr. 10- Meyan kk, 11- Ham lleta ve taslak pipo, 12- Yrrlkten kaldrlan "hracat 88/29" sayl Tebli' de tadat edilmi olan maddeler, - 84.21 Yalnz santrifjler - 85.01 Elektrik motorlar ve jeneratrler - 85.02.40 Rotatif Elektrik konvertrleri - 85.03 85.01 ve 85.02 pozisyonundaki makinalarda kullanlmaya elverili aksam ve paralar - 85.04 Elektrik transformatrleri, statik konvertrler (rnein redresrler) - 85.32 Sabit,deiken veya ayarlanabilir (n ayar yaplabilir) elektrik kondansatrleri - 85.40 Elektronik lambalar, tpler ve valfler, 13- Wassenaar Dzenlenmesi kapsamndaki mallarn ihrac, 14- Fze teknolojisi Kontrol Rejimi (FTKR) kapsamndaki mallarn ihrac, (D) 15- .......yrrlkten kaldrlmtr. Deiiklik (15 inci bendin, hracat Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (24.02.2000 tarih ve 23974 s. R.G.) ile yrrlkten kaldrlmadan nceki ekli: 15- Kimyasal silahlarn gelitirilmesinin, retiminin, stoklanmasnn ve kullanlmasnn yasaklanmas ile ilgili Szleme eki Liste 2 ve Liste 3' de yer alan maddeler, (D) 16- ...................yrrlkten kaldrlmtr. Deiiklik 16. maddenin, 8 Ekim 1997 tarihli Ynetmelik (22301S. 2/6/1995 t. R.G.) ile yrrlkten kaldrlmadan nceki ekli: 16- Kimyasal silahlarn gelitirilmesinin, retiminin, stoklanmasnn ve kullanlmasnn yasaklanmas ile ilgili Szleme eki Liste 1' de yer alan maddeler. 76

(A) 17- Ozon Tabakasnn Korunmasna Dair Viyana Szlemesi ile bu Szlemeye ait Protokoller ve Deiiklikler kapsamndaki mallarn sadece szkonusu dzenlemelere taraf lkelere ynelik ihracat,) Deiiklik Bu madde, hracat Ynetmelii'nin "Kayda Bal hracat Listesi"nde Ek ve Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (13.06.1996 tarih ve 22666 s. R.G.) ile eklenmitir. (A) 18- 3504.00.00.00.00 Peptonlar ve bunlarn trevleri, tarifenin baka yerinde belirtilmeyen veya yeralmayan dier proteinli maddeler ve trevleri, deri tozu (kromla ilenmi olsun olmasn). Aklama Bu madde, hracat Ynetmelii'nin Eki Kayda Bal hracat Listesi'ne Ek ve lave Yaplmasna Dair Ynetmelik (30.01.1997 tarih ve 22893 s. R.G.) ile eklenmitir. (D) 19)......yrrlkten kaldrlmtr. Deiiklik Bu madde, hracat Ynetmelii'nin "Kayda Bal hracat Listesi"nde Ek ve Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (13.06.1996 tarih ve 22666 s. R.G.) ile eklenmitir. Deiiklik 19 nolu srann, hracat Ynetmeliinin Eki Kayda Bal hracat Listesinin 19 Nolu Srasnn Yrrlkten Kaldrlmasna Dair Ynetmelik (20.06.2000 tarih ve 24085 s. R.G.) ile yrrlkten kaldrlmadan nceki ekli: 19) Aadaki listede GTP ve CAS tescil numaralar belirtilen 32 kimyasal madde, G.T..P MADDE ADI CAS NO 1 2933.39.95.00.21 3- Hidroksi-1-Metilpiperidin 3554-74-3 2 2921.19.80.00.16 N,N- Diizopropil-(beta)-Aminoetil Klorr 96-79-7 3 2930.90.70.90.32 N,N- Diizopropil-(beta)-Aminoetan Tiol 5842-07-9 4 2826.19.00.10.00 Potasyum Florr 7789-23-3 5 2905.50.99.90.19 2- Kloretanol 107-078-3 6 2921.11.10.00.12 Dimetilamin 124-40-3 7 2931.00.95.90.59 Dietil Etil Fosfonat 78-38-6 8 2931.00.95.90.59 Dietil N,N-Dimetilosforamidat 2404-03-7 9 2921.11.90.00.12 Dimetilamin Hidroklorr 506-59-2 10 2931.00.95.90.59 Etil Fosfinil Diklorr 1498-40-4 11 2931.00.95.90.59 Etil Fosfonil Diklorr 1066-50-8 12 2931.00.95.90.34 Etil Fosfonil Diflorr 753-98-0 13 2811.11.00.00.00 Hidrojen Florr 7664-39-3 14 2918.19.99.00.19 Metil Benzilat 76-89-1 15 2931.00.95.90.59 Metil Fosfinil Diklorr 676-83-5 77

16 2922.19.90.00.21 N,N-Diizopropil-(beta)-Aminoetanol 986-80-0 17 2931.00.95.90.59 Dietil Metilfosfonit 15715-41-0 18 2931.00.95.90.59 Dimetil Etilfosfonat 6163-75-3 19 2931.00.95.90.59 Etil Fosfinil Diflorr 430-78-4 20 2931.00.95.90.59 Metil Fosfinil Diflorr 753-59-3 21 2933.39.95.00.49 3-Quinklidon 3731-38-2 22 2914.19.90.00.19 Pinakolon 75-97-8 23 2837.19.00.30.00 Potasyum Siyanr 151-50-8 24 2826.90.90.10.00 Potasyum Biflorr 7789-29-9 25 2826.90.90.20.00 Amonyum Biflorr 1341-49-7 26 2826.90.90.90.12 Sodyum Biflorr 7681-49-4 27 2837.11.00.00.00 Sodyum Siyanr 143-33-9 28 2813.90.10.00.00 Fosforlu Pentaslfr 1314-80-3 29 2921.19.80.00.29 Di-izopropilamin 108-18-9 30 2830.10.00.00.11 Sodyum Slfr 1313-82-2 31 2922.13.90.00.00 Trietanolamin Hidroklorr 637-39-8 32 2921.19.80.00.29 N,N-Diizopropil-2-Aminoetil Klorr Hidroklorr 4261-68-1 (A) 20) Torba, uval ve kutulu halde ilem grmemi zeytin, Aklama Bu bent, hracat Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (18/2/1998 tarih ve 23262 s. R.G. ile eklenmitir. (A) 21) Orijinal barsak, Aklama Bu bent, hracat Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (18/2/1998 tarih ve 23262 s. R.G. ile eklenmitir. (A) 22) Canl koyun, kl keisi, bykba hayvan, Aklama Bu bent, hracat Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (18/2/1998 tarih ve 23262 s. R.G. ile eklenmitir. (A) 23) Nkleer Tedarikiler Grubu (NTG) kapsamndaki mallarn ihrac, Aklama Bu bent, hracat Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (06.09.1998 tarih ve 23455 s. R.G.) ile eklenmitir.

EK 1
A) hrac n zne Bal Mallar Listesi

78

MADDE ZN VEREN KURUM YASAL DAYANAK 1Harp, silah ve mhimmat 3.1.1940 tarih ve 3763 sayl (Spor ve av tfekleri hari) Milli Savunma Bakanl Trkiye'de Harp Silah ve Mhimmat Yapan Hususi Sanayi Messeselerinin Kontrol Hakknda Kanun

2 Afyon ve haha kellesi Salk Bakanl 12.6.1933 tarih ve 2313 sayl Uyutuucu Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanun

3-Uyuturucu Maddeler ve 1972 Salk Bakanl 24.6.1933 tarih ve 2313 sayl tarihli Protokolle deitirilen Uyuturucu Maddelerin 1961 tarihli Uyuturucu Maddeler Murakabesi Hakknda Kn. Tek Szlemesi, 1971 tarihli Psikotrop ve 1972 tarihli Protokolle Maddelere likin Szleme ve 1988 tarihli deitirilen 1961 tarihli Uyu-turucu ve Psikotrop Maddelerin Yasad Uyuturucu Maddeler Tek Trafiinin nlenmesine likin Birlemi Szlemesi, 1971 Milletler Sz-lemesi kapsamndaki mallar tarihli Psikotrop Maddelere likin Szleme ve 1988 tarihliUyuturucu ve Psikotrop Mad-delerin Yasad Trafiinin nlenmesine likin Birlemi Milletler Szlemesi 4-Tehlikeli Atklarn Snrlartesi evre Bakanl 15.5.1994 tarih ve 21935 Tanmnn ve Bertarafnn Kontrolne sayl RG'de yaymlanan likin Basel Szlemesi Kapsamndaki mallar 7.3.1994 tarih ve 94/5419 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile onaylanm Tehlikeli Atklarn Snrlartesi Tanmnn ve Bertarafnn Kontrolne likin Basel Szlemesi 79

5-Yaban domuzu, kurt, akal, Orman Bakanl 13.4.1990 tarih ve 20491 tilki, sansar, porsuk ile ylanlar, sayl RG'de yaymlanan kaplumbaa ve kertenkelelerin canl ve 8.3.1990 tarih ve 90/234 cansz halde ve bunlarn tannabilir sayl Bakanlar Kurulu Karar paralar ile bunlardan mamul konfeksiyon

6- Gbreler (Kimyevi gbreler hari Tarm ve Kyileri Bak. 13.1.1965 tarih ve 11905 sayl RG'de yaymlanan 19.12.1964 tarih ve 6/4090 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile 27.12.1924 tarih ve 2/1771 say. Bakanlar Kur.Karar 7- Tohumlar(Orman aac Tarm ve Kyi.Bak. 21.8.1963 tarih ve 308 sayl tohumlar hari) Tohumluklarn Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakknda Kanun

8- Su rnlerinden su rnleri Tarm ve Kyi.Bak. Tarm ve Kyi.Bak. avcln dzenleyen esaslar erevesinde 22.3.1971 tarih ve 1380 sayl avlanmas yasak olan cins ve nitelikteki su Su rnleri Kanunu rnleri (slkler dahil)

9- Yar atlar Tarm ve Kyileri Bak. 7.6.1926 tarih ve 904 sayl Islah Hayvanat Kanunu

10- Yem Kanunu kapsamna Tarm ve Kyileri Bak. 29.5.1973 tarih ve 1734 giren yemler sayl Yem Kanunu

11-Zirai mcadele ila ve aletleri Tarm ve Kyileri Bak. 15.5.1957 tarih ve 6968 sayl Zirai Mcadele ve Zirai Karantina Kanunu 12- Veteriner ilalar Tarm ve Kyileri Bak. 1262 sayl speniyar ve Tbbi Mstahzarlar Kanununa Baz Hkmler lavesine 80

Dair 3490 sayl Kanun 13- hracat amacyla doadan Tarm ve Kyileri Bak. 22.12.1995 tarih ve 95/7623 elde edilmesi kontenjanla veya sayl hracat Rejimi Karar baka herhangi bir kaytla snrlandrlan doal iek soanlar

14- Damzlk byk ve kk Tarm ve Kyileri Bak. 22.12.1995 tarih ve 95/7623 ba hayvan sayl hracat Rejimi Karar 15- eker T.eker Fab. Gen.Md. 22.6.1956 tarihli ve 6747 sayl eker Kanunu (A) Kimyasal Silahlar Szlemesi Eki Liste-1'de yer alan kimyasal maddelerin (GTP ve CAS tescil numaralar iliikte belirtilen) sadece aratrmayla ilgili, tbbi, farmastik ve koruyucu amalarla anlan Szleme'ye taraf devletlere ihrac hracat Birlikleri kanalyla D Ticaret Mstearl (hracat Genel Mdrl) Kimyasal Silahlarn Gelitirilmesinin, retiminin, ve Kullanmnn Yasaklanmas ve Bunlarn mhas ile lgili Szleme'nin Onaylanmasnn Uygun Bulunduuna Dair 4.4.1997 tarih ve 4238 sayl Kanun Aklama Bu bend, 97/27 sayl Tebli (23134 s. 8/10/97 t. R.G.) ile eklenmitir. 17- (A) Doa mantar Tarm ve Kyileri Bak. 22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayl hracat Rejimi Karar Aklama Bu madde, hrac Yasak ve n zne Bal Mallara likin Teblide Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli (hracat 2000/2) (09.02.2000 tarih ve 23959 s. R.G.) ile eklenmitir. 18- (A) Avustralya Grubu D Ticaret Mstearl 22/12/1995 tarih ve 95/7623 hracat Denetim Listesinde hracat Genel Mdrl sayl hracat Rejimi Karar yer alan maddelerin ihracat Aklama Bu bend, hracat 96/31 Sayl hrac Yasak ve n zne Bal Mallara likin Tebli'de Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli (hracat 2000/11) (26.06.2000 tarih ve 24091 s. R.G) ile eklenmitir.

81

B) hrac Yasak Mallar Listesi MADDE YASAL DAYANAK 1-Kltr ve tabiat varlklar (Eski eserler) 21.7.1983 tarih ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu 2- Hint keneviri 24.6.1933 tarih ve 2313 sayl Uyuturucu Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanun 3- Ttn tohumu ve fidesi 9.5.1969 tarih ve 1177 sayl Ttn ve Ttn Tekeli Kanunu 4- Tiftik keisi 7.6.1926 tarih ve 904 sayl Islah Hayvanat Kanunu 5- hrac izne bal mallar listesinde yer alan 13.4.1990 tarih ve 20491 sayl RG.'de trler hari btn av ve yaban hayvanlar aymlanan 8.3.1990 tarih ve 90/234 (canl ve cansz olarak ve tannabilir en sayl Bakanlar Kurulu Karar kk paralar ile bunlardan mamul konfek.) 6- Ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, 11.5.1974 tarih ve 14883 sayl RG'de dbudak, karaaa ve hlamur adl aa yaymlanan 24.4.1974 tarih ve 7/8186 trlerinin ktk, tomruk, kereste, kalas sayl Bakanlar Kurulu Karar ve taslak olarak ihrac 7- Ozon Tabakasnn Korunmasna Dair 6.6.1990 tarih ve 3655 ve 3656 sayl Viyana Szlemesi ile bu szlemeye ait Kanunlarla uygun bulunan ve protokoller ve deiiklikler kapsamndaki 8.9.1990 tarih ve 20629 sayl RG'de ihracat yaymlanan 1.8.1990 tarih ve 90/733 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile onaylanan Ozon Tabakasnn Korunmasna Dair Viyana Szlemesi ile Ozon Tabakasn ncelten Maddelere Dair Montreal Protokol, 27.9.1994 tarih ve 4042 sayl Kanunla uygun bulunan ve 28.12.1994 tarih ve 22155 sayl RG'de yaymlanan 8.11.1994 tarih ve 94/6214 sayl Bakanlar Kurulu karar ile onaylanan Ozon Tabakasn ncelten Maddelere Dair Montreal Protokol Deiiklii (Londra Deiiklii)

82

8- hracat yasak olan doal iek soanlar 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat Rejimi Karar 9- Odun ve odun kmr 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat Rejimi Karar 10- Sla (liquidambar orientalis) 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat Rejimi Karar 11- Yalankoz (pterocarya carpinifolia) 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat Rejimi Karar

12- Data hurmas (Phoenix the ophrasti crenter) 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat Deiiklik Bu bendin, 96/31 Sayl hrac Yasak ve n zne Bal Mallara likin Tebli'de Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli (hracat 98/1) (5/2/1998 tarih ve 23249 s. R.G. ile deitirilmeden nceki ekli: 13- Asma, incir, fndk, antep fst, 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat asma(sultani ekirdeksiz) fidanlar Rejimi Karar Aklama Bu bend, 97/27 sayl Tebli (23134 s. 8/10/97 t. R.G.) ile eklenmitir.

(A) Kimyasal Silahlar Szlemesi Kimyasal Silahlarn Gelitirilmesinin, Liste-1'de yer alan kimyasal maddelerin retiminin, ve Kullanmnn (GTP ve CAS tescil numaralar iliikte belitilen) Yasaklanmas ve Bunlarn mhas anlan Szleme'ye taraf olmayan ile lgili Szleme'nin Onaylanmasnn devletlere ihrac Uygun Bulunduuna Dair 4.4.1997 (A) 15- Salep (toz, tablet ve her trl formda) 22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayl hracat Rejimi Karar Aklama Bu bend, hracat 96/31 Sayl hrac Yasak ve n zne Bal Mallara likin Tebli'de Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli (hracat: 98/16) (19.07.1998 tarih ve 23407 s. R.G.) ile eklenmitir.

83