Discover millions of ebooks, audiobooks, and so much more with a free trial

Only $11.99/month after trial. Cancel anytime.

Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı
Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı
Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı
Ebook626 pages7 hours

Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı

Rating: 0 out of 5 stars

()

Read preview

About this ebook

Hz. İsa’nın (as) çarmıha gerilmediğini yalnız Kur’an-ı Kerîm mi söylemektedir? Apokrif İnciller’deki tarihî kayıtlarda veya Eski Ahit’teki kehânetlerde Hristiyanlığın en büyük öğretisine zıt ve gerçeğe daha yakın bilgiler mevcut mudur?
 Bildiğimiz mânâdaki Hristiyanlık tek kutuplu ve alternatifsiz mi başlamıştır? Hz. İsa (as) dinini tahrif edecek kişiyi ve dinini tahrifattan temizleyecek peygamberi haber vermiş midir?
 İnciller’de yer alan tarihsel kayıtlar ne derece doğrudur? Yunanca yazan Müjdecilerin Hz. İsa’nın (as) bir zamanlar yaşadığı yerleşim yerlerine ait atıflarında ve Aramice kelimelere getirdikleri açıklamalarda ne tür hataları mevcuttur?
İnciller Hz. İsa’nın tebliğini doğru yansıtmakta mıdırlar? Tarihten ziyade metinsel kinâye ve sembolik dil mi içerirler? Bize dünyevî Hz. İsa’yı (as) yoksa hikâyesi şifahî rivayetlerle harmanlanmış ve Eski Ahit’ten ilham olan Pavlus ekolünün bir ‘kurtarıcı kahramanını mı anlatırlar?
 Hz. İsa (as) hakkında anlattıkları ne derece doğru  ve objektiftir? Atıf yapılan Eski Ahit ayetleri gerçekten İncil yazarlarının inanmamızı istediği teolojik öğenin bağlamını içermekte midir? Yanlış metinden doğru öğreti çıkarılabilir mi?
 Müjdeciler İncilleri yazarken seleflerinin hatalarını nasıl düzeltmiştir? Ya da düzeltmek istenirken başka ne tür hatalar yapılmıştır? 
Hristiyanlığa bakışınızı değiştirecek bu kitapta bütün bu soruların yanıtlarını bulacaksınız…..
 
Bu kitabı yazmaktaki amacımız Türkiye’nin son 20 yılı aşkındır yükselerek sarmakta olan misyoner faaliyetlerine bir karşı cevap hazırlamaktı. Türkiye’de İncil eleştirmenliği maalesef uzak bir konu sayılmakla beraber misyonerler, İncil’in derin eksiklikleri konusunda uyanmamış ve İslâm dini hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan kişileri kazanarak yayılmaktadır.
Hristiyanlık misyonu tüm dünyada emperyalist Batı’nın işgalleri için azami gayret sarf ederek yol açmaktadır. 2000 yıldır muharref İncilin insanlara tarafından bozulmuş mesajını insanlara iletilmekte ve bu süre zarfında Avrupa, Amerika ve Afrika genel olarak Hristiyanlaştırılmıştır.
Genç yaşta Hristiyan yapılan ve beyaz yerleşimcilerin yerlilere karşı zulümlerine isyan ederken tutuklanan Kenyalı siyasetçi Jomo Kenyatta mahkemede son sözü aldığında şu sözleri şöylemişti:
  “Avrupalılar geldiklerinde onların elinde İncil, bizim elimizde ise topraklarımız vardı. Bize gözlerimizi kapatıp dua etmeyi öğrettiler. Gözlerimizi açtığımızda baktık ki İncil bizim, topraklarımız ise beyazların elindeydi.”
  Türkiye üzerindeki misyon faaliyetlerinin belkemiğini oluşturan ‘Dinlerarası diyalog projesi’nin gerçek amacını anlamak için bu fikrin kurucu ve mimarlarından olan Papa II. Jean Paul 3. binyıldaki Hristiyan dünyası için düşüncelerini üçüncü kişilerden değil, Vatikan’ın resmi internet sayfalarından alıntılamaya çalışalım:
  “Tüm dünyadaki kiliseyle, Asya kilisesi III. Hristiyan binyılının eşiğini Tanrı’nın başlangıçtan bu zamana kadar yaptığı mucizevi işlere hayret ederek geçecektir ve haçın nasıl I. binyılda Avrupa topraklarına, II. binyılda Amerika ve Afrika’ya ekildiğini kuvvetle bilerek III. Hristiyan binyılında da bu geniş ve önemli kıtada büyük bir inanç hasadının toplanması için dua edebiliriz”. 
  Bu misyonerlik faaliyetlerine destek verilmesi çerçevesinde de Türkiye’de ‘Dinler Arası Diyalog ve Hoşgörü’ projesi gündeme gelecekti. Bu çalışmaları yapan topluluk ilk defa 1962'de bu konuyu görüşmek için toplanmıştı. Daha sonraki toplantılarla da misyonerlik faaliyetinin bir parçası olmak üzere ‘Diyaloğa’ önem verilerek devam ettirilmesi kararlaştırıldı. II. Paul'ün 1991 yılında ilan ettiği ‘Redemptoris Missio’ (Kurtarıcı Misyon) isimli genelgesinin ‘Diğer dinlerden kardeşlerle diyalog’ başlığında (55. bölüm) aynen şöyle demekteydi:
  "Dinler Arası Diyalog, Kilise'nin bütün insanları Kilise'ye döndürme amaçlı misyonunun bir parçasıdır...Bu misyon aslında Mesih'i ve İncil'i bilmeyenlere ve diğer dinlere mensup olanlara yöneliktir…Kurtuluş Mesih’in vasıtasıyla gelir; Dinlerarası diyalog Ev
LanguageTürkçe
Release dateSep 24, 2016
ISBN9786059654739
Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı

Related to Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı

Related ebooks

Reviews for Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı

Rating: 0 out of 5 stars
0 ratings

0 ratings0 reviews

What did you think?

Tap to rate

Review must be at least 10 words

    Book preview

    Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı - Mehmet Kuşak

    Önsöz

    Bu kitabı yazmaktaki amacımız Türkiye’nin son 20 yılı aşkındır yükselerek sarmakta olan misyoner faaliyetlerine bir karşı cevap hazırlamaktı. Türkiye’de İncil eleştirmenliği maalesef uzak bir konu sayılmakla beraber misyonerler, İncil’in derin eksiklikleri konusunda uyanmamış ve İslâm dini hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan kişileri kazanarak yayılmaktadır.

    Hristiyanlık misyonu tüm dünyada emperyalist Batı’nın işgalleri için azami gayret sarf ederek yol açmaktadır. 2000 yıldır muharref İncilin insanlara tarafından bozulmuş mesajını insanlara iletilmekte ve bu süre zarfında Avrupa, Amerika ve Afrika genel olarak Hristiyanlaştırılmıştır.

    Genç yaşta Hristiyan yapılan ve beyaz yerleşimcilerin yerlilere karşı zulümlerine isyan ederken tutuklanan Kenyalı siyasetçi Jomo Kenyatta mahkemede son sözü aldığında şu sözleri şöylemişti:

    Avrupalılar geldiklerinde onların elinde İncil, bizim elimizde ise topraklarımız vardı. Bize gözlerimizi kapatıp dua etmeyi öğrettiler. Gözlerimizi açtığımızda baktık ki İncil bizim, topraklarımız ise beyazların elindeydi.

    Türkiye üzerindeki misyon faaliyetlerinin belkemiğini oluşturan ‘Dinlerarası diyalog projesi’nin gerçek amacını anlamak için bu fikrin kurucu ve mimarlarından olan Papa II. Jean Paul 3. binyıldaki Hristiyan dünyası için düşüncelerini üçüncü kişilerden değil, Vatikan’ın resmi internet sayfalarından alıntılamaya çalışalım:

    Tüm dünyadaki kiliseyle, Asya kilisesi III. Hristiyan binyılının eşiğini Tanrı’nın başlangıçtan bu zamana kadar yaptığı mucizevi işlere hayret ederek geçecektir ve haçın nasıl I. binyılda Avrupa topraklarına, II. binyılda Amerika ve Afrika’ya ekildiğini kuvvetle bilerek III. Hristiyan binyılında da bu geniş ve önemli kıtada büyük bir inanç hasadının toplanması için dua edebiliriz. 1

    Bu misyonerlik faaliyetlerine destek verilmesi çerçevesinde de Türkiye’de ‘Dinler Arası Diyalog ve Hoşgörü’ projesi gündeme gelecekti. Bu çalışmaları yapan topluluk ilk defa 1962'de bu konuyu görüşmek için toplanmıştı. Daha sonraki toplantılarla da misyonerlik faaliyetinin bir parçası olmak üzere ‘Diyaloğa’ önem verilerek devam ettirilmesi kararlaştırıldı.

    II. Paul'ün 1991 yılında ilan ettiği ‘Redemptoris Missio’ (Kurtarıcı Misyon) isimli genelgesinin ‘Diğer dinlerden kardeşlerle diyalog’ başlığında (55. bölüm) aynen şöyle demekteydi:

    Dinler Arası Diyalog, Kilise'nin bütün insanları Kilise'ye döndürme amaçlı misyonunun bir parçasıdır...Bu misyon aslında Mesih'i ve İncil'i bilmeyenlere ve diğer dinlere mensup olanlara yöneliktir…Kurtuluş Mesih’in vasıtasıyla gelir; Dinlerarası diyalog Evanjelist misyondan vazgeçmek demek değildir 2

    Daha ilginci ilerleyen diyalog sürecinde Roma Dinlerarası diyalog başkanı kardinal Reuters’in nakliyle Jean-Louis Tauran, Fransız Katolik La Croix gazetesine şu skandal demeci verecekti:

    Müslümanlar Kur’an’ın derinlemesine tartışılabileceğini Allah kelamı olarak dikte ettirilerek yazıldığını söyledikleri için kabul etmiyorlar.. Böyle bir mutlak yorum ile inancın içeriğini tartışmak zordur.. Müslümanlar Kur’an-ı Kerim’i kelimesi kelimesine Allah kelamı olduğuna inanıyorlar hâlbuki birçok Hristiyan tanrıbilimci ve bazı Müslüman aydınlar da kutsal metinlerin ilahi ilhamla yazılan ve meydan okunabilen ve tekrar yorumlanabilen insan yapıtı olarak kabul ediyor. 3

    Tauran’a göre diyalog için önşart Kur’an-ı Kerîm’in (hâşâ!) Allah kelamı olmadığını tartışabilmekti. Aksi takdirde bu, diyalog için tartışma önünde engel olarak kalacaktı!

    Bu verdiğimiz bilgiler ışığında bir değerlendirme yapılacak olursa ülkemizde maruz kalınan diyalog akımının aslında bir Vatikan misyon projesi olduğu, Müslümanlardan taviz olarak da öz inançlarının istendiği görülmektedir.

    Türkiye’de ücretsiz dağıtılan İncil hakkındaki propaganda kitaplarında ve Türkçe internet sitelerinde Hristiyanlar, diyalog, hoşgörü ve anlayış vs. dinlemeden Kur’an-ı Kerîm’e, İslâm’a ve onun hak peygamberi Hz.Muhammed’e (sav) haksız ve yalan yanlış bilgilerle saldırmaktadır. Kur’an-ı Kerîm’in bütünlüğü ve hadislerin saklanmasıyla ilgili iddialara İslam âlimlerince cevap verilmektedir. Ancak misyoner saldırılara tam bir karşılık olması açısından İncil’in metinsel eleştiri alanında yeterince soru yöneltilmemektedir. Biz bu konuda Batı’da yazılmış çeşitli kitaplardan, makalelerden ve internet sitelerinden topladığımız yazıları kendi yorumlarımızla derleyerek bir kitap çalışması yapmayı istedik.

    İyi okumalar dileriz.

    Mehmet KUŞAK,

    Çanakkale, Eylül 2016.

    Yazar Hakkında

    Nisan 1980’de Edirne’de doğdu. Ortaokul ve liseyi Edirne Anadolu Lisesi’nde okudu. Lisans eğitimini İstanbul Teknik Üniversitesi inşaat mühendisliği bölümünde aldı. Ortadoğu’nun değişik ülkelerinde bulundu.

    Araştırmalarının konusu Kutsal Kitap, Apokrif metinler ve Kur’an-ı Kerim’in karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Üniversite yıllarından beri merakla araştırdığı mukayeseli dinler tarihi konusundaki bulguları bir dizi kitaba dökmeye karar verdi. İlk yazdığı kitap ‘Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz.İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı’dır. Diğer kitap çalışmaları devam etmektedir.

    Evli, iki çocuk sahibidir. İngilizce ve Rusça bilmektedir.

    İçindekiler

    Hristiyanlığın Kurucusu Pavlus ve Hz. İsa'nın Tahrif Edilen Mesajı

    Önsöz

    Yazar Hakkında

    İçindekiler

    1. İncili Yazarlarının Kim Olduklarının Tespiti

    İncillerin Anonim Doğası

    İncillerden Anonim Alıntılar

    2. İnciller Göz Tanıklarının Kayıtları mıdır?

    Kısa Bir Arkaplan Bilgisi

    Bu Yazarlar Görgü Tanığı Mıydı?

    Markos İncili’nin İlk Yazılı İncil olduğunun ve Diğer İnciller’in Bundan Kopyalandığının Kanıtları

    Luka ve Matta’nın Markos’un Sırasına Bağımlılığı

    Luka ve Matta’nın Markos’tan Aldığı Kelimeler

    Markos İncilinin İçeriğinin Çoğu Matta ve Luka Tarafından Kopyalanmıştır

    Matta, Markos’un Anlatımını Kısaltmıştır

    Markos’un Yazım Stili

    3. Yazımsal Yorulma Matta’nın Markos’tan Esinlendiğini Nasıl Kanıtlıyor?

    Sinoptik Problemin Çok Kısa Tanımı

    İncillerde Yazımsal Yorulmanın Ortaya Çıkarılması

    Markos’un Önceliği Teorisinin Belkemiği olarak Yazımsal Yorulma

    Matta’nın Markos’un Hikayelerini Geliştirme Çabası

    Luka’dan Yazımsal Yorulma Örnekleri

    1. Ekinci Meseli

    2. Luka ve 5000 kişinin doyurulması

    3. Mesih ve Kaybolan Şahitler

    4. Cüzzamlı hastanın temizlenmesi kıssası

    5. Hz.İsa’nın (as) Annesi ve Kardeşleri Hakkındaki Hikâye

    6. Felçli hastanın iyileştirilmesi kıssası

    7. Hangi Kent?

    8. Emanet Para Meseli

    9. Kefernahum Ne Kötülük Yaptı?

    10. Takip et ve Ayrıl!

    11. Saç Teline Zarar Verilmeden Gerçekleşen Ölüm!

    12. 70’lerle Karıştırılan 12’ler.

    13. Kayıp Kulaklar

    14. Hz.Zekeriya (as)’nın Kıssası

    15. Hangi Küçükler?

    4. Markos’un İncili Göz Tanıklığına mı Dayalı?

    Markos İncili’nin Yazarı Havari Markos Değildi.

    Petrus’un Yoldaşı Sanılan Markos’tan Daha Da Şüpheli İfadeler

    Matta’nın Markos’un Esgeçtiği Yerlere Eklediği Yahudi Öğeler

    Markos’un Yahudiler’in Niteliklerini Hakkındaki Bildikleri

    İsa Mesih’in Markos’taki Sanal Mahkemesi ve Tarihsel Yanlışları

    5. Matta İncili’nin Göz Tanıklığı İddiası

    6. Luka İncilinin Yazarı Luka Değildir

    Pavlus’un Sadık yoldaşı olarak Luka

    Pavlus’la gezen bir yoldaş olarak Luka ve Elçilerin İşleri kitaplarının yazarı

    7. Luka’nın Göz Tanıklığı

    Luka’ya Atfedilen Elçilerin İşleri

    Elçilerin İşlerinde Pavlus ve Petrus: Grek Edebiyatından Alıntılar

    8. Yuhanna İncili’nin Göz Tanıklığı İddiası

    İsa Mesih Yuhanna'nın söyledi dediği herşeyi söyledi mi?

    9. Yeni Ahit ve Midraş

    Midraş Nedir?

    Yeni Ahit’te Midraş’ın Kullanımı

    Açık Mezar Hikâyesi Tarihsel Bir Olay Gibi Mi Algılanmalı?

    Markos ve Luka’da Eski Ahit’ten Kopyalanan Mucizeler

    Yeni Ahit’teki Mucizelere Bir Bakış

    İncilde Verilen Gizli Mesaj: Hz. İsa (as), Hz.Yunus`tan (as) daha büyüktür!

    Hz. İsa (as), Hz. İlyas (as) ve Luka

    Elçilerin İşlerinde Haram Olan Etlerin Helâl Kılınması (10:9-16)

    Yuhanna’daki Suyu Şaraba Döndürme Mucizesi Krallar Kitabından Esinlemedir

    Yeni Ahit’in Değiştirilen Mucizeleri

    Hz.İsa’nın (as) Eski Ahit’ten Esinlenilen Kurgusal Kıssalarına Başka Örnekler

    1. Çölde Hz.İsa’nın (as) Şeytan’la denenmesi

    2. Hirodes ve Mısır’a Kaçış

    3. Başlangıçta Söz vardı

    4. Vaftizci Yahya ve İlyas Kıssası

    5. Hz.İsa’nın Denizin Üzerinde Yürümesi

    6. Şiddetli Rüzgârın ve Fırtınalı Denizin Sakinleştirilmesi, Kayıktakilerin Kurtarılması

    7. Danyel’in Kitabı ve Boş Mezar hikâyesi

    8. Yeryüzünün Bağrında Üç Gün

    9. Hz.İsa’nın (as) Sözde Vaftiz edilmesi (1:9-11)

    10. İlk Havarilerin Seçilmesi (1:16-20)

    11. Kefernaum’da Cin Çıkarma

    12. Havariler Misyona Çıkarken Hz.İsa’nın verdiği talimatlar (6:7-13)

    13. Suriye-Fenikeli Kadın (7:24-30)

    14. Sağır ve Körlerin İyileştirilmesi (7:31-37; 8:22-26)

    15. Mesih’in Kudüs’e giriş (11:7-11)

    16. İncir ağacının lanetlenmesi (11:12-14, 20)

    17. Sanhedrin Mahkemesi (14:53-72)

    18. İstefanos’un Taşlanarak Öldürülmesi

    19. Pavlus’un Hristiyan Olması (9:1-21)

    20. Hz.İsa’ya İhanet Eden Yahuda ve Çıplak Kaçan Adam

    21. Hz.İsa’nın (as) Sözde Çarmıha Gerilmesi

    22. Hz.İsa’nın (as) Tanınması

    23. Gerasa’daki Mecnun

    24. Hediye Getiren Üç Hikmetli Mecusi

    25. Mabedin Temizlenmesi (1:15-18)

    26. Arimatealı Yusuf (15:42-47)

    10. İncillerdeki Bir Çok Kişi ve Yer Adı Kurgudan İbarettir.

    1. Kefernaum

    2. Beytanya ve Beytfaci

    3. Beytsayda

    4. Gerasa ve Dekapolis

    5. Zeytindağı

    6. Celile Gölü

    7. Nasıra

    8. Dalmanuta

    9. Yehuda İskaryot: Hz.İsa’ya (as) İhanet eden Yahudi

    10. Petrus’un Ateşler içinde Yatan Kayınvalidesi

    11. Arimatealı Yusuf

    12. Yair

    13. Salome

    14. Bartimaeus

    15. Petrus

    16. Kefas

    17. Yuhanna

    18. Yakup

    19. Andreas

    20. Levi

    21. Matta

    22. Thaddeus

    23. Theophilos

    11. Gerçek Peygamberler İslam’ı Tebliğ Ederler

    Eski Ahit’te Tevhit İnancı

    Eski Ahit’te Peygamberlerin Ortak Mesajı İslam

    Safa ve Merve’nin İkizleri: Siyon ve Morya

    Eski Ahit’teki Hanif Gelenekte Mabet ve İbadet Kuralları

    Hagg ha-Sukkoth (Çardak Bayramı) ve Hacc ile Benzerlikleri

    Eski ve Yeni Ahit’te Peygamberler Namazı İbadetini Eda Etmiştir

    Tevrat'ta Zekât-Sadaka İbâdeti

    Eski Ahit’te Abdest

    12. Hz. İsa’nın Gerçek Öğretisi

    Tahrif olan Eski Ahit Ayetleri

    Hz. İsa’nın (as) Zamanındaki Yahudi Mezhepleri

    Hz. İsa (as) Yalnız Tevhidi Öğretirdi

    Hz.İsa (as) Bir Peygamberdi.

    Hz.İsa (as) Yalnız İsrailoğullarına Gönderilmişti.

    Hz.İsa (as) Tevrat’ı Doğrulamıştır

    Hz.İsa’nın (as) Asli Günah Hakkında Yaklaşımı

    Hz. İsa (as) Risaletini İspat İçin Mucizeler Getirmişti.

    Hz. İsa (as) Mesellerle Öğretirdi

    Hz. İsa (as) Dönemin İsrailoğullarından İnançsız Güruhu Lânetlemişti

    Hz.İsa (as) Bir Beşerdi ve Beşeri İhtiyaçları Vardı

    Komünyon Ayini Hz.İsa’nın (as) Değil Pavlus’un Öğretisidir

    Son Yemek ve Üzeri Örtülen Mucize: Cennet’ten Bir Sofra

    Göksel Sofra Mucizesinin Arka Planı

    Hristiyanlık’ın İlk Sembolleri Olarak Balık ve Çapa

    13. Hristiyanlığın Gerçek Kurucusu: 13. Havari Pavlus

    Tartışmaların Bir Numarası Pavlus

    Hristiyanlığın Gerçek Kurucusu Pavlus İçin Ne Dediler?

    Pavlus’un Dinînin Analizi

    Pavlus’un Gizemi ve Mithras İnancı

    Mithraizm ve Hristiyanlığın Ortak İnançları

    Erken Kilise Babalarının Putperest İnançları Hakkındaki Görüşleri

    14. Pavlus Hz.İsa (as) Hakkında Ne Biliyordu?

    Ana Problemin Açıklanması

    İncil Hikâyeleri İnciller Yazılmadan Önce Herkesçe Biliniyor muydu?

    Pavlus’un Tarihsel Hz.İsa’ya (as) Diğer Referansları

    Pavlus Hz.İsa’nın (as) Söylemediği Sözleri Referans Gösteriyor

    İlk Hristiyanlar Havarilerce Eğitilmediler!

    Pavlus’un Hz.İsa Hakkında Bildiklerinin Değerlendirilmesi

    15. Hz.İsa (as) Dinine Zarar Verecek Kişiyi Bildirmiştir

    Efendim Efendim diyen herkes cennete giremeyecektir

    Hz. İsa (as) ‘Yırtıcı Kurtlar’dan Haber Veriyor

    Eski Ahit’teki Yırtıcı Kurt Kehaneti

    Hezekyel Peygamberin Yırtıcı Kurtlar Hakkındaki Uyarısı

    16. Hz.İsa’nın (as) Gerçek Halefleri: Adil Yakup ve Sünnet Kilisesi

    Yeni Ahit’e Göre Adil Yakup Kudüs’teki Merkezi Nasrânîyetin Başkanıydı.

    Adil Yakup’un Mektubu ve Pavlus

    Adil Yakup’un Ölümü ve Kudüs Kilisesinin Kaderi

    Havarilerin Halefleri Nasranîler ve Ebyonlar

    17. Hz.İsa’nın Dili: Aramice

    18. Aramice Vahyedilmiş ve Kayıtlı Bir Gerçek İncil Vardı

    19. Hz. İsa (as) Çarmıha Gerilmedi

    Kanon İncil'lere göre Hz.İsa'nın (as) çarmıha gerilişi

    Çarmıha Geriliş Olayında Kadınların Şahitliğinin Analizi

    Kur'an-ı Kerîm 'e göre Çarmıha Gerilme Olayı

    Erken Hristiyan Yazarlarına göre Hz.İsa'nın Çarmıha Gerilmesi olayı

    Birçok Apokrif İncillerde Çarmıha Gerilen Hz.İsa Değildi.

    Büyük Şit'in İkinci Antlaşma Kitabı (M.S. 190-230)

    Yuhanna'nın İşleri (M.S. 150-200)

    Petrus'un Kıbtî Kıyamet Kitabı (M.S. 200-255)

    Yakub'un Birinci Kıyamet Kitabı (M.S. 180-250)

    Hz.İsa’nın (as) Suikasttan Kurtulması Zebur'da Nasıl Müjdelenmişti?

    20. Kur’an-ı Kerîm’de ve Apokrif İncillerde Hz.Meryem ve Hz.İsa’nın Doğumu

    Hz.Meryem için Mabede Adanması

    Kur’an-ı Kerîm’de, Kanon ve Apokrif İncillerde Hz.İsa’nın (as) Doğumu

    Hristiyanlıkta Noel Ağacı Geleneğinin Muhtemel Kökeni

    Thomas’ın Apokrif Çocukluk İncili

    21. İncil’de Beklenen Paraklētos: Hz.Muhammed (sav)

    Paraklētos Bir Vasiyet Tarzında Haber Veriliyor

    Beklenen Peygamber –‘Yapıcıların Reddettikleri Taş’ Kim?

    Paraklētos Kutsal Ruh mu?

    Paraklētos Beşeri Bir Karakter Olarak Anlaşılmıştı

    1. Simon Magus

    2. Sinoplu Marcion

    3. Montanus

    4. Mani

    Paraklētos’un Anlamı

    22. Mesih, İncil ve Nasrânî Kelimelerinin Etimolojileri

    Mesih Kelimesinin Gerçek Etimolojisi

    Allah Tarafından Meshedilen Peygamber Anlamında Mesih

    İlâhî Hükümleri Yetkisiyle ‘Nesheden’ bir Mesih

    Çokça Seyahat Eden Anlamında Mesih

    Seyahat Etmenin Hz.İsa’nın (as) vazifesi ile ne ilişkisi vardır?

    Hastalıkları Mesh (Dokunma) İle İyileştiren Kimse Anlamında Mesih

    Deccal Niye Mesih Diye Adlandırılmıştır?

    İncil Kelimesinin Etimolojisi

    Hz.İsa’nın Gerçek Takipçilerinin Lakabı: Nasârâ (Nasrânîler)

    İncil'de Tahrif Edilmiş Ünvan: İnsanoğlu

    Kısaltmalar

    KAYNAKLAR

    1. İncili Yazarlarının Kim Olduklarının Tespiti

    İncillerin göz tanıklıklarına ait eserler olduğu iddiasının en büyük problemlerinden biri de bu kitapları gerçekten kimin yazdıklarının belli olmamasıdır. Aslında Hristiyan geleneği İncilleri Havarilere veya bunların yakınındakilere atfederler.

    ·           Markos İncili Petrus’un tercümanı Markos’a atfedilir. Aynı Markos’un Elçilerin İşleri’nde (Elç.İşl. 12:12;13:5,13;15:37,39), Pavlus’un mektuplarında (Kol.4:10; II Tim. 4:11; Flm. 24:1) ve Petrus’un birinci mektubundaki (I Pet. 5:13) ‘Yuhanna Markos’ olarak geçmektedir.

    ·           Matta İncili, yine bu İncil’de geçen sonrada 12 Havarilere dâhil olan (Mt. 10:3, Mr. 3:18; Lk. 6:15; Elç. İşl.1:13) vergi toplayıcı Matta’ya (Mt. 9:9, 10:3) atfedilir.

    ·           Luka ve Elçilerin İşleri kitabı hekim (Kol. 4:14) ve Pavlus’un yoldaşlarından olan (Kol. 4:10-14; Flm. 1: 23-24; II Tim. 4:11) Luka’ya atfedilmektedir.

    ·           Dördüncü İncil’in Yuhanna tarafından yazıldığı varsayılmaktadır. Yuhanna, Zebedi’nin oğludur ve kendisi bir balıkçıdır. (Mt. 4:21) Matta, gibi o da Havariler’den biridir. (Mt. 10:2; Mr. 3:17; 6:14; Yh. 21:2; Elç. İşl. 1:13).

    İncillerin Anonim Doğası

    İncillerin içinde yazarlarının kim olduğuna dair açık bir referans mevcut değildir. İnciller başlangıçta anonim (yazarı belli olmayan) yazılar olarak dolaşımda bulunmaktaydı. Buna dair iki kanıt mevcuttur. Birincisi İncillerin içeriklerinden yapılan anonim alıntılar ve eski zamanlara ait adlandırma geleneği.

    İncillerden Anonim Alıntılar

    M.S. 150 yılından öncesine dek yapılan İncil referansları hep isimsizdir. Birkaç örneğe bakalım: 1 Erken örneklerden biri I.Klement’in (M.S. 96) yaptığı referanstır.

    Efendimiz İsa Mesih’in yumuşak huylu olma ve sabır hakkında verdiği derslerden birinde ne dediğini hatırlayalım. ‘Merhametli olun ki merhamet olunasınız, affedin ki affedilesiniz, kendi yaptığınızdan size yapılacak, yargılarsanız yargılanacaksınız, incelik gösterirseniz size de gösterilecek. Payınıza kendi terazinize göre tartılacak’ dedi (I. Klm. 13)

    Tamı tamına aynı olmasa da benzeri söylemleri Matta’da bulmaktayız:

    Bu söylemler şifahî bir rivayetten, bir söylemler kaynakğından (Q İncili) veya Matta İncilinden bile alınmış olabilir. Durum ne olursa olsun referans Hz.İsa’nın nerede ve nasıl söylediğine değil ne söylediğine yapılmıştır. Alıntının yapıldığı kaynak adı verilmemiştir.

    Ignatius bir sonraki ele alacağımız kilise babasıdır. (öl. M.S. 110) İzmirlilere mektubunda Hz.İsa’nın (as) Hz.Yahya (as) tarafından sözde vaftizine referans yapmaktadır:

    İgnatius bu alıntıları Matta diye bir İncilin varlığından haberi olmasa da açıkça Matta’dan yapmıştı:

    Ne var ki Yahya, «Benim senin tarafından vaftiz edilmem gerekirken sen mi bana geliyorsun?» diyerek O'na engel olmak istedi. İsa ona şu karşılığı verdi: «Şimdilik buna razı ol! Çünkü doğru olan her şeyi bu şekilde yerine getirmemiz gerekir. (Mt.3:14-15)

    İgnatius’un mektubunu yazdığı aynı zamanlarda ‘Didake’ adlı çok eski kilise talimatı da yazılmıştı. Didake’nin 8. Bölümde ‘Efendinin İncil'de belirttiği gibi dua edin’ denmektedir. Bu dua versiyonu Luka’dan (Lk.11:2-4) ziyade Matta’daki Efendinin duasına benzemektedir. (Mt.6:9-13) Didake de birden fazla İncilin varlığından haberdar değildir ve referans yaparken bir spesifik bir İncil adı verilmeden (Matta, Markos, Luka veya Yuhanna) İncil’de belirttiği gibi denmektedir.

    M.S. 130-135 yıllarında yazılan Barnabas’ın mektubu da açık isim belirtmeden Matta’dan referans yapmaktadır:

    Yazan yerine getirilirken buşunalım diye uyanık olalım, çünkü yazılmıştır, Çünkü çağrılanlar çok, ama seçilenler azdır. (Barnabas 4:14)

    Bu Matta’dan yapılan bir alıntıdır:

    Çünkü çağrılanlar çok, ama seçilenler azdır. (Mt. 22:14)

    Justin Martyr (M.S. 100-M.S. 165) ve yakın çağdaşı Papias ile İncilin anonim kimliğinde bazı değişikler başlar. Justin Martyr’in kitaplarında Elçilerin İşleri’nden bölümler ve Hz.İsa’nın (as) sözlerinin kaydedildiği ‘Havarilerin Anıları’ referanslar buluruz. Justin (M.S. 140 Marcion’dan sonra) ilk yazılı bir dökümanı adlandırmada ‘İncil’ terimini kullanan kişidir.

    Bu ikisinden önce İncil terimi sadece ‘Hristiyanlar tarafından vaaz edilen müjde’ anlamında kullanılıyordu. 2

    İlk Savunma (First Apology, M.S. 155)

    Elçiler, İncil denilen, kendi taraflarından yazılan hatıratında üzerilerine emrolunanı böylece bize ilettiler: Beni anmak için böyle yapın, bu benim bedenimdir; Aynı şekilde, kâseyi alıp şükretti, dedi ki: Bu benim kanımdır ve onu sadece onlara verdi.

    Bu Luka 22:19’dan alıntıdır.

    Trypho ile Diyalog 100:1 (Dialogue with Trypho) (M.S. 160)

    İncil’de şöyle yazılıdır. O dedi ki: Babam her şeyi bana emanet etti. ve Oğlu, Baba'dan başka kimse tanımaz. Oğuldan ve oğlun Baba'yı tanıtmayı dilediği kişilerden başkası da Baba'yı tanımaz.

    Bu Matta 11:27’den alıntıdır. Justin’den muhtemelen İncil’e yapılan bir referans mevcuttur.

    Trypho ile Diyalog 106:3 (Dialogue with Trypho) (M.S. 160)

    Havarilerden birinin adının Petrus diye değiştirdiği ve bunun böyle olduğu onun ‘anılarında’ yazıldığında bunun yanı sıra Zebedi’nin oğlu olan iki kardeşin isimlerini gökgürültüsünün oğulları anlamına gelen Boanerges’e değiştirdiği de yazılıdır."

    ..Petrus adını verdiği Simun, Beni-Regeş, yani `GökgürültüsüOğulları' adını verdiği Zebedi'nin oğulları Yakup ve Yuhanna..

    Bu pasaj Markos 3:16-17’den alıntıdır ve Justin’in Markos İncilinin ismini bilmese de içeriğini bildiğini gösterir. Soru bahsi geçen anıların Petrus’a mı yoksa Hz.İsa’ya (as) mı ait olduğudur. Durum ne olursa olsun Justin açıkça bir İncil adı vererek referans göstermemektedir. Referansları da birkaç İncilin karışımı şeklindedir. 3

    İlk Savunma (First Apology) 19:7

    Efendimiz İsa Mesih’in şöyle dediğini biliriz: Sizi öldürenlerden ve bundan sonra bir şey yapamayanlardan korkmayın ancak öldürdükten sonra bedeni ve ruhu Cehenneme atmaya kadir olandan korkun.

    Bu ifadeler Matta ve Luka’dan iki pasajın birleşimidir:

    Bedeni öldüren, ama canı öldürmeye gücü yetmeyenlerden korkmayın. Hem canı hem de bedeni cehennemde mahvedecek güçte olan Tanrı'dan korkun.. (Mt. 10:28)

    Siz dostlarıma söylüyorum, bedeni öldüren, ama ondan sonra başka bir şey yapamayanlardan korkmayın. Kimden korkmanız gerektiğini size açıklayayım: kişiyi öldürdükten sonra cehenneme atma yetkisine sahip olan Tanrı'dan korkun. (Lk. 12:4-5)

    Justin ya bunları hafızasından yazmış veya birkaç İncilden meydana bir harmoni metni kullanmıştır. Herhalükarda Justin’in Matta veya Luka’ya göre bir referans göstermediğine dikkat edin. Kendisi bunlardan sadece Hz.İsa’nın (as) sözleri olarak bahsediyor.

    İncillerin varsayılan yazarlarına ilk referans Irenaeus’tan (M.S. 130-200) gelmektedir. Kendisi ‘Sapkınlara Karşı’ (Against Heresies, M.S. 180) kitabında Markos, Matta, Luka ve Yuhanna ifadelerini açıkça kullanır. Against Heresies 3.10.5’te Markos’a, 3.16.2’de Matta’ya, 3.10.1’de Luka’ya, 3.11.1’de Yuhanna’ya açıkça referans gösterir.

    Irenaeus’tan sonra artık bir isme sahip olan İnciller için bu isimler evrensel olarak kullanılmaya başlanmıştır. İskenderiyeli Klement, (M.S. 150-215) Derlemeler (Stromata) adlı eserinin 1:21 bölümünde içinden Hz.Meryem’in sözde şeceresini referans gösterdiği Matta’nın ismini verir.

    Ayrıca bundan sonra kendi isimlendirmeleri altında İnciller için inceleme yazılarını buluruz. Hippolytus (M.S. 170-236) Yuhanna’nın Havari Yuhanna tarafından yazıldığını savunan bir yapıt hazırlar. Origen de (M.S. 185-254) Matta ve Yuhanna üzerine yorumlarını yazar. 4

    Erken Hristiyanların İncil referanslarına ait bulguları şöyle özetleyebiliriz. MS1.y.y.’ın sonundan (M.S. 96) M.S. 2.y.y.’ın ortasına dek İncillerden hep anomin olarak söz edilir. Bu zamanlarda kendilerine özel bir Havari ismi atfedilmeden sadece ‘Havarilerin anıları’ veya sadece ‘İncil’ olarak anıldıklarını öğrenmekteyiz. Justin'in ‘Diyaloğ’unda (106:3) Markos’tan spesifik bir referans yapılması mümkün görünmektedir. Eğer durum böyleyse Petrus’la alakalı bir İncil olarak Markos’a açık referans M.S. 160 yılında yapılmış olmaktadır. Sadece M.S. 180 yılında Irenaeus'un ‘Sapkınlara karşı’ adlı yapıtında dört İncilin adlarına ve oradan alıntı yapılan pasajlara denk geliriz. Bu açık adlandırmalar daha sonra kilise babalarının yazılarında genel kabul görmüştür.

    2. İnciller Göz Tanıklarının Kayıtları mıdır?

    Birçok Hristiyan İnciller’in göz tanıklığına dayalı olduğunu iddia edebilir. Sonunda Markos ve Luka’nın yazarlarının Markos ve Luka değil onlara çok yakın birilerinin kayıtları olduğu noktasına varmaktadırlar. Ancak maalesef bu iddiaların doğrulanabilmesi çok zor görünmektedir. Peki, bu iddialar mantıklı mıdır? 1

    Kısa Bir Arkaplan Bilgisi

    Kanonik yani Hristiyanlarca apokrif İncillerden ayrılıp kabul edilen ve Hz.İsa’nın hayatını anlattığını iddia eden dört İncil vardır. Bunlar Matta, Markos, Luka ve Yuhanna’dır. Bunlardan Matta, Markos ve Luka Sinoptik İnciller olarak bilinir. Zira bunlar birbirine üslupça yakın olduğu gibi birbirinden kelimesi kelimesine alıntı yapmışlardır. Bunların metinsel farklılıkları sıkça araştırılmıştır.

    Tarafsız araştırmacıların metinsel kıyaslarının sonucuna göre, Matta ve Luka’nın Markos’tan sonra yazıldığını ve Markos’un bu İncil’in kaynağından istifade ettiği sonucuna varılmıştır.

    Markos İncili’nin 661 ayetinden, Matta’nın İncili’nde 607 ve Luka İncil’inde 360 adet kullanılmıştır. Bununla beraber bu iki İncil’de olup da Markos’da olmayan 230 ayet vardır. Birçok İncil araştırmacısı, Matta ve Luka’nın Q (Almanca Quelle, yani hem sözlü hem yazılı olması muhtemel Kaynak gelenek anlamında) kaynağından faydalandığını iddia ederler. Q nun yazılı varlığı tartışmalı olsa da evrensel olarak kabul edilen şey bunu Matta’nın ve Luka’nın bilip Markos’un kullandığıdır. Gerçek silsile nasıl olursa olsun, Matta, Markos ve Luka’daki benzerliklerden yola çıkarak bazı İncillerin diğer İnciller için kaynaklık teşkil etmiş olduğu görülmektedir.

    Ayetleri kopya edip kendi versiyonunu oluşturmanın adı göz şahitliği olmamalıdır. Kaldı ki göz şahitliğinin doğruları yüzde yüzde veremeyeceği hakkında Bart Ehrman şöyle demektedir:

    Konu hakkında çok düşünmeyen birçok kişi için göz tanıklığı, bu tür tanıklığa dayanan bir hikâyenin doğruluğu için garanti teşkil eder..Sadece belirli bir olayın iki görgü tanığını düşünün. İkisi hep aynı mıdır? Tam olarak değildir. Bazen eksiltip fazlalaştırdakları şeylerde, küçük detaylarda farklı fikir birliği yapmamaktadırlar. Sıksık da daha önemli noktalarda çelişebilirler..hiçbir zaman hikâyeyi kelimesi kelimesine aynı şekilde anlatmazlar. Eğer görgü tanıkları olayları her zaman tamamen doğru yansıtsalardı jürinin katılımı ile mahkeme kurmaya gerek kalmazdı. Sadece bir kişiye ne olduğunu sorardık 2

    Bu Yazarlar Görgü Tanığı Mıydı?

    Bu durum bazı ilginç soruları beraberinde getirmektedir. Neden Matta gibi bir görgü tanığı başka birinin kitabının % 90’ını kullansın ki?

    Neden Pavlus’un yoldaşı olan Luka, Markos’un yazılı kaynağını kullansın? Eğer Luka Pavlus’u, Pavlus da Petrus’u tanıyorduysa ve Petrus Pavlus’a Hz.İsa hakkında çok hikâyeler anlatmışsa, Luka o zaman Hz.İsa hakkında ikinci ve üçüncü ağızdan anlatımlara dayanmadan yazı yazabilirse; eğer Matta ve Luka’nın üçüncü veya dördüncü el bir tanıklığa dayandığı görülüyorsa, Hristiyanlar Markos’un göz şahitliğini ispat etseler bile tüm sorunlar ortadan kalkmaz.

    Markos’un Markos tarafından yazıldığı nereden bilinmektedir? Bunun kısa cevabı şudur: Bunu Papias söylemiştir! (2 Papias bir psikopos ve erken kilise tarihinin çok azimli bir dökümancısıydı. Yorumlar adlı (Interpretations) kitabını M.S. 120 yılından sonra yazmıştı. Hz.İsa (as) M.S. 30 yılında yeryüzünden ayrıldıysa, Markos kendi İncilini M.S. 70’te, Papias da bundan 50 yıl kadar sonra ‘Yorumları’nı yazmıştı. Aradaki 50 yıllık dönem Papias öyle söylediği için kapanıvermişti!

    Peki, Papias’ın böyle söylediğini nereden bilmekteyiz? Papias’ın orijinal yazıları değil kopyaları bile elimizde yoktur. Bunun yerine M.S. 320’de Eusebius’un "Kilise Tarihi"adlı eserinden Papias’a isnat ettiği kitabı vardır. Eusebius’un bunları söylediğini nereden biliyoruz? Bunu da kitabının 10.asırdan kalan en eski kopyalarından ve bir de Süryanice çevirisinden (M.S. 462) biliyoruz.

    Hadis nakil metodundaki gibi inceleyecek olursak, râvi zinciri şu şekildedir:

    1.         Petrus birebir göz tanığıdır

    2.         Markos onun kâtibi olarak olayların akışına göre İncili’ni yazmıştır.

    3.         Bunu birisi Papias’a söylemiştir

    4.         Papias kitabını yazmıştır.

    5.         Kopya eden yazıcılar tarafından kitabı korunmuştur.

    6.         Eusebius bunun parçalarını referans göstermiştir.

    7.         Eusebius’un kitabının elimizdeki en eski nüshasının kopyasını iletmek için yazıcılar kitabı tercüme etmiştir.

    Markos hakkında böylece elimize geçen en eski kanıt parçası kendisinden 400 yıl sonra yazılmış olmaktadır. Bu ise çok zayıf bir zincirdir. Yazılı iletim zincirinde aradaki kayıp halkaların sayısı belki ileride arttırılabilir. Ama şu an bunu bilemeyiz. Papias Küçük Asya’da Hiyerapolis’in psikoposu idi. Markos İncili Suriye’de yazılmış olabilirdi ancak bu İncil’i Papias’tan ayıran zincirin uzunluğunu bilememekteyiz. Aynı şekilde Papias’ı Eusebius’tan, Eusebius’u en eski kopyalarından ayıran yazıcıların sayısını da bilememekteyiz.

    Eusebius’un Papias hakkında çok olumlu referans vermediğini de göz önüne alacak olursak olaylar daha da kötü bir hâl almaktadır. Eusebius, Papias ile alâkalı olarak şunları söyler:

    Hitabetinden anlaşılacağı gibi zayıf bir kavrayışa sahiptir. (Church History, III, bölüm 39, paragraf 13).

    Papias’ın şunları söylediğini gözönünüze getirin:

    Yehuda intihar etti ve başaramadı, kafasını çarptıktan sonra o kadar genişledi ki bir saman arabasının geçebileceği genişlikteki bir sokaktan artık geçemiyordu. (Ante Nicenean Fathers, I, 153.)

    Bu anlatım Matta’da geçen Yehuda’nın sonu hikâyesinden daha güvenilir midir bilinmez ancak Papias’ın İncil’in nakil zincirinde güvenilir bir halka olmadığını göstermek için uygundur.

    Eusebius’un Kilise Tarihi yapıtı birçok günümüz araştırmacısı tarafından güvenilmez bulunmaktadır.

    Papias için benzeri bir durum Matta hakkında verdiği bilgide de ortaya çıkmaktadır. Papias’ın bildirdiğine göre Matta İncilini İbranice yazmıştır. Bu durum Matta’nın içeriği incelendiğinde mantıklı gözükmemektedir. Zira Matta, yine Yunanca olan Markos’u, Q İncili denen şifahi bilgileri, Yunanca Septuagint’i (LXX, Tevrat’ın Antik Yunanca çevirisi) kullanmıştı. 3

    Frank Zindler şöyle yazar:

    Yeni Ahit’in resmilik kazanan içeriğinde yer alan standartları karşılamış ve yazarları Matta, Markos, Luka ve Yuhanna olan Dört İncil’in mevcut olduğu kavramı Hristiyanlık’ın erken zamanlarına kadar gitmez. Matta’ya göre ‘Kata Markon’ (κατα μαρκον) ifadesi M.S. II.y.y.’ın sonlarına doğru eklenmiştir. Böylece Papias (M.S. 140) tüm İncilleri bilse de sadece Matta ve Markos’u bilmektedir, Justin Martyr ise (M.S. 150) bu yazarlardan hiçbirisini tanımaz. 4 Kanon İncili kimin yazdığını ve tam olarak neden 4 tane olduklarını 4 rüzgârın yönüne ve dünyanın 4 parçadan oluştuğuna bağlayan Lyonslu Irenaeus’dan öğreniyoruz. (Against Heresies 3.11.8)…Birisi bu Irenaeus’un bu ilginç açıklamasını ciddiye alırsa Havariler de 12 kişi, 10 Emir de 10 adet o zaman neden İnciller bu kadar değil diyemez mi?" 4

    Esas konumuzu dağıtmamak için kanon İncillerin en erken ne zamana gittiğine dair Katolik Ansiklopedisinden bir alıntı yaparak son noktayı koyalım:

    Başlangıcı Havariler zamanına kadar uzanan içerik olarak bütün ve kesin olarak tespit edilmiş bir Yeni Ahit kanonunun (resmi versiyonunun) mevcut olduğu fikri tarihsel olarak hiçbir dayanağa sahip değildir. Yeni Ahit kanonu aynı Eski Ahit’in olduğu gibi şüphecilerle tartışmaların tetiklediği…bir gelişimin neticesi olup 16.y.y.’daki Trent konsülünün dogmatik tanımına dek son şeklini almamıştır. 5

    Markos İncili’nin İlk Yazılı İncil olduğunun ve Diğer İnciller’in Bundan Kopyalandığının Kanıtları

    Genel kanının aksine Matta’nın ilk yazılan İncil olmadığını Alman filolog ve İncil metin eleştirmeni Karl Lachman (1793-1851) 1835 yılında göstermişti. 6 Lachman’a göre Markos ilk yazılan sinoptik İncil olup Matta ve Luka geniş çapta ondan alıntı yapmış yani kopyalamışlardır! Aşağıdaki noktalar Lechman’ın bu tezlerinin ana dayanaklarıdır:

    ·           Hem Luka hem de Matta’nın olayları anlatım sıraları Markos’un anlatım sırasına bağımlıdır.

    ·           Luka ve Matta’nın kelime dağarcığı Markos’un kelime dağarcığına bağımlıdır.

    ·           Markos’un içeriği neredeyse tamamen Matta ve Luka tarafından kopyalanmıştır.

    ·           Birçok pasajda görülebileceği gibi Matta Markos’un anlatımlarını redakte ederek kısaltır.

    ·           Matta, Markos’un anlatımlarını güçlendireyim derken çelişkilere sebep olur.

    ·           Markos’un yazım stili ve teolojik olarak diğer iki sinoptik İncil’den daha ilkeldir.

    Luka ve Matta’nın Markos’un Sırasına Bağımlılığı

    Markos’un anlatım sırasına Matta ve Luka tarafından çok defa sadık kalınmıştır. 7 Aşağıdaki tabloda Sinoptik İnciller’in anlatım sırasını ayrıntılı bir şekilde gösteren tablo mevcuttur. Matta veya Markos’tan biri Markos’un anlatım sırasına uymadığı zamanlarda genel olarak diğeri Markos’a destek olur. Bu durumlar * ile işaretlidir. Matta ve Luka’nın bir olup da Markos’un sırasına karşı birleştiği durum yoktur.

    Matta ve Luka, Markos’tan ayrıldıkları anda birbirlerinden de ayrılırlar. Bu da # işareti ile gösterilmektedir. Matta’nın olay sırası Luka’nınki ile aynı gittiği durumda, hikâyelerinin başlangıç ve sonları Markos’taki olayların şekilleriyle biter. Markos’un olay sırası diğer iki Sinoptik İncil’in temelini oluşturur. 8

    Enjoying the preview?
    Page 1 of 1