Getuie

Getuie

Christine Barkhuizen-le Roux

Human & Rousseau

All games have morals; and the game of Snakes and Ladders captures, as no other activity can hope to do, the eternal truth that for every ladder you hope to climb, a snake is waiting just around the corner; and for every snake, a ladder will compensate. But it’s more than that; no mere carrot-and-stick affair; because implicit in the game is the unchanging twoness of things, the duality of up against down, good against evil; the solid rationality of ladders balances the occult sinuosities of the serpent; in the opposition of staircase and cobra we can see, metaphorically, all conceivable oppositions, Alpha against Omega, father against mother.

Salman Rushdie, Midnight’s Children

Vir Kobie

HOOFSTUK

1

My ma het my lewe vernietig. Nee – opgefok. Sy, en haar obsessie met haar tweetong-godsdiens.

Die woord uit Mignon se mond is ’n klip wat oor die water skiet en ’n paar spronge oor die oppervlak maak voor dit sink. Om hulle sprei ’n stilte wat al wyer kring. Langsaan en oorkant draai ’n paar vroegoggend-koffiedrinkers die koppe skuins om te kyk waar die skel klank vandaan kom.

Die vrou met die geelbruin oë, die breë mond, die manier waarop sy haar hande beweeg, is die maatjie wat Maggie onthou van soveel jare gelede, maar dit wat soms so kru ontsnap uit Mignon se mond vang Maggie steeds op ’n verkeerde voet. Selfs haar eie pa, McKairn, wat die Getuies nie kon verdra nie, was nie so hatig op hulle soos die Mignon wat sy ná meer as dertig jaar weer teëgekom het nie.

Die kras woorde klop ook nie met die verlore trek wat soms oor haar gesig skuif nie. Partykeer, in die middel van ’n gesprek, is dit of sy wegdryf na ’n plek wat alles en almal uitsluit; na daar waarheen niemand haar kan volg nie.

Maggie kyk na die kruis op die gedrukte blaadjie. Haar duim vee oor die twee datums. Geboorte. Sterfte. Hoe kon sy weet dat die aand dat Mignon by haar weg is haar laaste sou wees?

Dis glad nie reg nie, julle teken dit verkeerd – die Here het nie aan ’n paal geswaai nie, Hy was aan ’n kruis vasgespyker deur sy hande en sy voete. Tussendeur die opname van die orrelspel hoor sy haar eiegeregtige kinderwoorde van daardie lankgelede middag in Mignon se huis.

Sy het gewys na die boek wat op die tafeltjie by Mignon-hulle se voordeur lê. Die prent op die voorblad het Liewe Jesus gewys waar hy opgehang is, maar nie soos sy dit in die Kinderbybel gesien het nie. Die paal op die boekie het nie ’n dwarsbalk gehad nie.

Die vraag van die afgelope dae bly in haar maal: waarom het sy nie raakgesien dat Mignon op ’n pad was waarvandaan sy nooit weer kon terugkom nie? En wat is die betekenis van die boodskap wat sy in daardie voorlaaste minuut vir Maggie agtergelaat het?

Waar Maggie in die tweede ry van agter in die kapel sit, vou sy die papier met die paar sinne in kwarte, en dan nog kleiner, asof sy dit wat daarop staan só kan uitwis. Mignon se boodskap; die opdrag. Maar hoe graag sy dit ook al wil ignoreer, dis iets wat haar nie gaan los nie: … gaan soek vir Bea.

In die vorige week se koerant het sy ’n doodsberig laat plaas met die besonderhede van die diens en die verassing daarby. Haar eie telefoonnommer ook, sodat familie of vriende van Mignon haar kon bel as hulle wou, maar die enigste mense wat opgedaag het, is Stuart Venter, Mignon se vennoot wat sy ’n keer ontmoet het, en twee vrouens ’n paar sitplekke voor hom. Die een in ’n donkerblou pakkie, die ander in ’n beenwit langbroek en kraagbloese. Sekretaressedrag. Ewe goed vir die kantoor as vir die dood.

Deur die venster val ’n streep son oor die banke. Die glimmende hout is die kleur van Mignon se hare.

Maggie dwing haar oë weg. Mignon het teruggekom op ’n tyd dat sy gedink het sy gaan van haar kop af raak nadat Frans dood is. Die verlange het ná twee jaar eerder meer geword as minder. Toe sy Mignon weer ontmoet, het die lewe in haar begin terugkom; het die bloed in haar are weer begin pomp omdat sy wou leef, nie net omdat sy nog bestaan nie.

Die diensdoende pastoor wat sy kon kry om ’n paar woorde te sê, sprei ’n rygseltjie vroom geluide oor die kateder uit sodat die klanke plat en stomp uitkom en op die mat voor hom beland. Dit dra nie eens ’n entjie in die dik, somber lug nie.

Nie dat sy hom kwalik neem nie. Hy het Mignon nie geken nie, en sý was nie bereid om met hom in gesprek te tree oor die gestorwene nie. Ten minste sou sy haar behoed van onwaardige uitsprake wat ’n kennis van die oorledene wil voorgee. Maar sy kon Mignon ook nie net oorlaat aan ’n begrafnisondernemer wat met ’n skyndroewe uitdrukking iets prewel nie; toelaat dat hulle haar sonder ’n woord wegvat en in die oond wegdruk nie.

Is daar iets wat u wil laat sing? Die pastoor kyk met ’n wiebelende kop na die skamele opkoms. ’n Gunstelinglied dalk?

Nee.

Maggie se tong sukkel om die een lettergreep te vorm. Die vrou met die donkerblou uitrusting kyk om, knik. Iemand wat iets van Mignon begryp het, dink sy dankbaar. Die godsman se amen bly ’n paar tellings in die atmosfeer hang.

Sy skuif uit die bank tot in die gangetjie toe die musiek begin speel. Tol & Tol se Viënna (Two Worlds Meet). ’n Juiglied die een deel, en dan die meesleurende verdriet van die viole. Dis ’n stuk wat meer van Mignon sê as enige van die gesange waaraan Maggie kon dink.

Die pastoor loop saam tot by die deur waaragter die oond is. Ek kan ongelukkig nie bly nie, sê hy verskonend toe hy omdraai en sy hand na haar toe uithou. Oor ’n uur het ek nog ’n diens.

Sy is meer verlig as wat die man sou kon dink. Dis nie die prosedure wat saak maak nie, dis die hart van iemand wat regtig omgee. Beter dat die dooies hul eie dooies begrawe as dat iemand pligshalwe met ’n swart pak daar kom staan.

Die drie ander begrafnisgangers staan reeds voor die verassingslokaal.

Stap gerus binne, alles is reg, ons gaan die lyk nou instoot. Die ondernemer maak die deur oop, beduie met die bleek binnekant van sy hand na die vertrek.

Maggie draai weg. Sy kan nie, wil nie, getuie wees van wat aan die gebeur is nie. Dis Mignon, haar speelmaatjie van destyds. Eers Frans, nou sy.

Sy hoor hoe die man haar agternaroep, maar sy hou aan met loop, af in die gruispaadjie tussen die serke deur. Lyk, het die man gesê. Lyk.

Haar bene begin vinniger loop, dan hardloop, weg van waar hulle die kis in die heloond skuif. Waar Mignon sal opkrul en skroei, waar haar vel sal bars en die vog onder die vel begin uitsyfer. Sis, wanneer dit eindelik saam met die hout deur die vlamme verteer word.

Sy het haar kans verspeel. Waar Mignon nou is, sal sy haar nooit weer kan gaan haal nie. Haar tande klap op mekaar toe sy die kar se deur sluit, maar dis nie van die koue nie.

Die Polo ry met haar in Voortrekkerweg af, verby Sanlam se hoofkantoor in Bellville, verby Stikland en die fabriekswinkels op linkerhand. Kuilsrivier toe.

Sy verbeel haar sy ruik vleis wat brand.

Moenie laf wees nie, praat sy hardop met haarself in die bedompige ruimte van die kar – dis die Spur waar jy nou net verbygery het, dis die fillets en rumpsteaks wat die sakemanne oor die middaguur sit en verslind.

By die Netcare Kuilsrivier Hospitaal, waar die bord Sarepta staan, draai sy regs, rivier se kant toe. Na daar waar sy en Mignon vissies probeer vang het in weglooptyd; ’n speeltyd wat hulle nie gegun is nie. Twee dogtertjies teen die wal met hul selfgemaakte visstokke, ’n klip vir ’n sinker, ’n hoek, ’n bolletjie brood en vis.

Die papiertjie met Mignon se laaste woorde wat sy saamgeneem het na die kapel, het afgeval. Maggie buk skuins na onder om dit van die matjie voor die passasiersitplek op te tel. Die stuurwiel ruk toe sy die randsteentjie raak; die bestuurder van ’n wit Mercedes wat van voor af kom, toet en flikker sy ligte vir haar.

Die polisieman het die nog klammerige papier na haar toe uitgehou toe hy haar klaar ondervra het die middag. Binne by die klavier het Leon, haar beste leerling, die eerste gedeelte van Tsjaikofski se Klavierkonsert no. 1 in B-mol mineur, opus 23 begin speel. ’n Deel van haar brein wat wou ontsnap aan die nuus wat die polisieman gebring het, het gedink: hierdie stuk is te swaar, te gevorderd vir Leon. Hoekom dryf hy homself so?

Ons het dié op die toneel gekry, het die man in die uniform gesê. Dis aan u gerig. Ons het die oorledene se kantoor gekontak, en kon u so opspoor.

Toe die man uiteindelik omdraai, het sy Leon ook huis toe gestuur. Sy het die swaar houtdeur wat Frans uit Kaïro laat aanstuur het, toegemaak. Sy wou nie die polisieman se gesig onthou nie; die uitdrukking rondom sy mond en in sy oë. Grave. Dis wat die Engelse dit noem. Gepas, vir die uiteinde van Mignon.

Onder haar hande kon sy die diep reliëf voel van Horus, die Egiptiese valkkopgod. En onder hom, die ankhs, die simbool van die lewe, langsaan Anubis. Sy was op die oomblik kwaad. Nie Horus of enige god kon haar beskerm teen die wegraping van hulle wat sy die liefste gehad het nie.

Die papier in haar hand was verkreukel van die vogtigheid in Mignon se badkamer. Sy wou nie kyk nie; sy was bang vir Mignon se woorde.

Die letters was in drukskrif. Asof dit die boodskap wou beklemtoon:

Op hierdie dag het ek besluit, Maggie, lankal eintlik, maar vanaand finaal. Ek wil nie verder nie. Vat die blou kassie in my kamer en wat daarin is vir jou. En gaan soek vir Bea van wie ons in die koerant gelees het. Ek is dit aan haar verskuldig. Asseblief.

En Al –

Die laaste woord is doodgetrek asof Mignon haar bedink het.

Die berig oor Bea Mostert was in die Sondagblad ’n paar maande voor Mignon se dood. Hulle het op die dek gesit en deur die stukke van die koerant geblaai. Daar het ’n kreet uit Mignon se keel gekom toe sy die voorblad omblaai, iets soos die veraf kerm van ’n dier wat pyn ly. Vir ’n lang ruk het sy met haar kop en skouers geboë gesit; die koerant het afgegly en op die dek geskuif.

Maggie het die foto gesien; die naam in die kop van die berig. Die foto was een van sowat vyftien jaar gelede toe die vrou tot dertig jaar tronkstraf gevonnis is. Nou was sy sewentig. Sou sy parool kry? was die vraag van die joernalis. Het sy berou?

Die hofsaak en vonnis van Bea Mostert het die wêreld destyds om twee redes aan die brand gehad. Wat sy gedoen het, was ’n vergryp teen die mensdom. En: Bea was ’n Getuie.

Dis presies soos dit is, het Mignon gesê nadat sy weer regop gekom het, haar gesig styf en ontoegeeflik. "Die wêreld wou haar kruisig. Maar later, jy weet nie meer wat jy doen nie.

"Hierdie vrou is my ma se jongste suster. Sy was twee-en-twintig toe ek gebore is, die jongste van die klomp broers en susters. Sy het gesukkel om kinders te hê; voor haar eerste kind gebore is, was ek soos ’n eie kind vir haar.

"Wat sy gedoen het, is die ergste wat ’n mens kan, ja, maar niemand ken haar geskiedenis nie. Die familie het altyd agteraf oor haar gepraat; as klein dogtertjie kon ek nie verstaan waarom almal so gemeen was teenoor haar nie. Vir my het sy meer liefde gegee as my eie ma. Maar sy was ’n klad op die naam van die Getuies, het my oom Donald gesê – sommer so voor haar in ’n geselskap.

Ek het probeer … ek wou na haar … ek het nie kans gesien om alles van destyds … ek het omgedraai voor die deur met die tralies …

Mignon het toegeklap. Abrup. Daar was ’n wit streep rondom haar mond.

Die elektroniese hek lol toe Maggie by die huis wil indraai. Sy weet sy moet laat kyk na die handkontrole, maar die enigste tyd wanneer sy daaraan dink, is wanneer sy buite die hek staan en sukkel om in te kom.

Haar hele lyf was styf toe sy die oggend wakker geword het; sy moes haarself dwing om regop te kom. Sy het die hittereguleerder in die stort twee grade boontoe gestel, maar die water het oor haar geloop sonder dat sy die warmte gevoel het. Die sjampoe se skuim het haar oë gebrand. Soos die looppoppe van haar kindertyd het sy deur die kamer en badkamer beweeg. Stokkerig, afgemeet, al stadiger.

Die battery in haar binnekant was aan die afloop.

Sy het die langste pad gekies toe sy wegry na Woltemade, maar die afstand was steeds te kort. Sy wou nie afskeid neem nie. Nie by die hek inry tussen die grys grafte met hul gevleuelde engele en kammakranse nie. Repos ailleurs. Hier sou Mignon nie rus vind nie. Nie haar liggaam nie. En nie haar siel nie.

Die man by die hek het haar toegelaat om in te ry, verder op, na waar die kapel en die oond wag.

Niks wou Mignon aan die toeval oorlaat nie. Veras, het haar testament gesê. Alles wat sy het, moes na ’n kinderhuis gaan. Van haarself sou nie ’n stukkie skelet oorbly wanneer die opstanding kom nie. Ás.

As is verbrande hout, het hulle as kinders gesê.

Maggie trek die motor in, maak seker dat die ratslot aan is. By die agterdeur lek Jasper, die labrador, aan haar bene. Sy stoot hom weg en loop na die vertrek waar die klavier staan. Dis te helder, te lig van die fel son wat nog deur die rame inskyn. Met ’n vinnige ruk trek sy die middelste pante van die gordyne na mekaar toe. Onder die vensterbank loop ’n bars waar die fondament onder die huis gesak het.

Haar kop soek die koelte en die middagskadu van die studeerkamer. By die blou kassie gaan sy staan. Haar hand streel oor die meubeltjie wat die polisie verseël by haar kom aflewer het. Sy kon haarself nog nie sover bring om regtig in die lêer in die laai te kyk nie; met ’n dooie Mignon wou sy nie praat nie. Die vlugtige kyk na die stapel papiere het haar, toe sy die eerste keer daarmee in die hand staan, so beangs gemaak dat sy buitentoe moes loop om meer asem te kry.

Mignon se woorde was ’n uitroep wat sy moes kon hoor toe daar nog tyd was om iets te doen.

Maar nou, hier waar sy voor die kassie staan, weet sy: hierdie stukkies lewe op papier sal vir altyd deel van haar wees. In haar oë, haar ore, haar vingers teen die swart ink wat een met die papier geword het. Dis ’n oomblik waarin haar brein met ’n koplamp oopgeskyn word – dat sy besef: dit wat jy weet, word jou verantwoordelikheid. En jou gewete.

Haar onthou loop terug na daardie middag jare gelede toe Mignon haar saamgenooi het na haar ouerhuis.

Ek het jou gesê jy bring nie daai heidense meisiekind huis toe nie. Ek gaan vir Ma sê, en die ouderlinge gaan jou velle aftrek! Mignon se ouer suster, Fedélis, het na Maggie gegluur toe sy haar verwonder het aan die vreemde paal waaraan die Here hang.

Ag, wat weet jy? het Mignon teruggekap.

Maggie se kop het snaaks gevoel. Hoekom mag sy nie by Mignon speel nie? Haar onderwyser-pa kon die Getuies nie verdra nie. Maar dit kon Mignon tog nie weet nie, ook nie haar ma of Fedélis nie.

In Mignon se huis is dit anders as enige plek waar sy al was. Dis nie dat hulle armer of ryker is as die McKairns nie, maar oor alles lê ’n donkerte, ’n soort skemerte. So asof jy met kerse oor die weg kom al is daar elektrisiteit. Die gordyne is almal toegetrek, behalwe dié in die kombuis. Mignon se een broer staan en roosterbrood maak en op die kassie staan ’n blikkie baked beans wat Fedélis met ’n hak-en-tak bliksnyer oopgesny het.

Iets ruik skerp en bitter, soos die amandelessens wanneer Maggie se ma die kersfeesvrugtekoek met wit plakke marsepein versier. Die stoele in die sitkamer is regop sonder kussings, eettafel-houtstoele en geel geverfde kombuisstoele in ’n kring gerangskik. ’n Swart blompot met rooi plastiekrose staan op die klein tafeltjie by die venster. Aan een van die blaartjies blink ’n nagemaakte doudruppel van gom.

Mignon sien hoe Maggie kyk. Vir die ouderlinge, sê sy. Sy trek ’n skewebek. En die broers en susters. Dis boekstudie vanaand.

Fedélis loop uit die sitkamer, maar sy laat die deur oopstaan. Maggie sien hoe sy terugkyk na Mignon, ’n ouer-suster-kyk wat dinge beteken waarvan sy niks verstaan nie. Meteens is sy nie meer lus om te bly nie, al was sy so in haar skik toe Mignon haar na skool saam huis toe gevra het. ’n Kans om weg te kom van haar pa wat gedurigdeur luister of sy die note op die klavier reg speel: nie vinnig genoeg nie, stadig genoeg nie, met te min gevoel, nie vloeiend en glad nie.

My ma is stad toe met die bus, het Mignon by die skoolhek gesê, kom saam, dan gaan wys ek jou wat ek gisteraand geskryf het in ons storieboek.

Mignon is ’n jaar jonger as sy self, maar ’n jaar slimmer, dink Maggie altyd wanneer die onderwysers die toetsboeke uitdeel. Die eerste kwartaal toe McKairn, haar pa, die onderhoofpos by die nuwe skool gekry het, het sy en Mignon op twee punte na dieselfde persentasie gekry. Maar Mignon is haar altyd net-net voor.

Sy en Mignon van Mechelen is ewe lank. Hulle doen ewe goed in somme en van opstelskryf hou hulle die meeste. Mignon is goed in atletiek, en Maggie is altyd laaste wanneer daar gehardloop word. Sý moet klavierles neem tot haar vingers lam is, en dan moet sy nog smiddae ekstra hard oefen.

Maar Mignon mag net skelm by die atletiekoefeninge hardloop. Nooit in die wedstryd op die dag van die kompetisie nie, en nie eens as die skool se eie spanne teen mekaar wedywer nie. As haar ma of die mense by die kerk agterkom dat sy iets met sport of kompetisie te doen het, is daar moeilikheid. En Fedélis kan haar mond nie van haar sussie afhou nie.

Pouses staan hulle albei effens eenkant, weg uit die kring van die ander meisies wat touspring en uittelspeletjies speel. Maggie, omdat sy die visehoof se kind is en ’n rooikop daarby – Mignon omdat sy ’n Getuie is.

Die middag toe sy van Mignon af by die huis kom, is haar pa reeds terug van sy vergadering. Haar ma maak vir haar groot oë: Gaan oefen eers jou nuwe stuk voordat ons eet. Sy weet dis nie omdat haar ma so graag wil hê sy moet voor die klavier gaan sit nie, maar omdat sy op dié manier keer dat haar pa te erg met haar raas.

Uit die vertrek waar die klavier staan hoor sy haar pa met haar ma praat; die woord Getuies hoor sy ’n paar keer. McKairn se stem is die yswind wat wintersoggende om die hoeke van die skool waai. Hy praat hard genoeg dat sy van binne af ook kan hoor; van die onderwysers sou hom lankal vertel het sy is maats met die Van Mechelen-kind.

Maggie.

Haar pa druk sy twee hande plat op die tafel weerskante van sy bord nadat haar ma geroep het sy moet kom eet. Vandag is die laaste keer dat jy jou voete by daardie Getuies gesit het. Ek het klaar gepraat. Die rooi vuurkop blink onder die lig; sy stem raak hoër en harder by woorde soos sektes en kultusse en Satan.

Haar kop sak op haar bors. Ja, Pa. Sy weet nie wat sektes en kultusse beteken nie, maar sy durf nie vra nie. En sy kan nie anders nie, sy moet antwoord wat hy wil hoor; haar pa sal haar nooit los nie.

Toe praat haar ma: ’n Mens ken hulle nie, McKairn. Hulle het ’n reg op hulle godsdiens. Soos jy ook, wat in jou hart maar Katoliek gebly het.

Haar ma trek haar asem skerp in, dan praat sy weer: Daardie kerk se mense is die enigstes wat iets oorgehad het vir ou meneer Swart toe hy nie meer kon loop nie; dis hulle wat vir hom kos aangedra het, hulle wat geld bymekaargemaak het vir ’n rolstoel.

Maggie haal nie asem nie. Haar ma praat haar pa nooit teë nie.

Buite in die olienhoutboom wat haar pa se trots is, roep ’n vroeë uil. Hoééé …

Haar pa se hare lyk asof dit regop op sy kop staan, sy oë is die koue ligblou kleur van albasters met fyn krakies bruin naby die kykers. Die plooie langs sy neus is dieper as gewoonlik.

Hy kyk om die beurt na haar en haar ma: Jy weet nie waarvan jy praat nie, Liesbet. Valse profete, dis wat hulle is. En hoe gouer hulle hulle ry kry uit die gemeenskap, hoe beter vir ons almal. Eendag sal hulle in die gerig staan!

Haar ma lig die servet langs haar bord op en vee haar mond liggies af. Teen die wit van die lap wys ’n pienkerige lipstiffiemerk toe sy dit terugsit op die tafel.

Die Getuies, en mense soos hulle, is die kerk se onbetaalde skuld, McKairn. Dis mense wat soek na vastigheid en liefde – en dit op ’n ander plek kry as waar hulle dit behoort te gekry het.

Sy skuif haar stoel agteruit, staan op en begin afdek. Die skottelgoed wat in die wasbak teen mekaar gepak word, kap harder teen mekaar as ander kere.

Sies vir jou, sê Mignon die volgende dag toe sy haar vertel, jy is my maat, maar jy sê sommer vir jou pa jy gaan nie weer met my speel nie!

Dis nie waar nie, antwoord sy. Ek het net gesê ek sal nie weer na julle huis toe gaan nie, en onthou net wat het Fedélis oor my gesê.

Die volgende klompie dae praat sy en Mignon nie met mekaar nie; dis of hulle aan twee kante van ’n rivier staan en die brug daaroor het weggespoel. Sy weet nie of Mignon se suster haar gaan verklik het nie; sy weet nie wat alles in die huis van die Getuies gebeur het nie. Pouses gaan sit Mignon anderkant by die skoolhek en lees ’n Wagtoringboek.

Maar ’n week later roep sy Maggie nadat sy haar koffer in die ry neergesit het.

Kom kyk! Ek het iets gekry! Haar stem is weer vol sonspikkels.

Maggie hardloop na waar Mignon met haar gladde ligbruin hare en Alice band oor die speelgrond buk. Net-net raak haar neus nie aan die grond nie.

Kyk, sê sy toe Maggie by haar kom. Dis die eerste keer dat ek hulle hier by die skool sien. My ouma sê as ’n mens dit kry, is dit ’n baie spesiale present wat jy uit die grond kry.

Maggie sien niks. Vir eers nie.

Sy buk sodat haar knieë op die harde klipperige bultjie druk. Haar oë kyk oormekaar van probeer om te sien.

Kyk, dis ’n froetang, ’n mens kan dit eet. Mignon steek haar hand uit na die stowwerige wegkruiperplantjie.

Die vruggie lyk soos ’n waatlemoentjie so groot soos die punt van ’n dik potloodkryt. Sy pluk dit af met stingel en al en sit dit in Maggie se bakhand. Hier, dit smaak soos groen.

Die vruggie het kepies in die lengte, sien sy toe sy dit van nader bekyk. Sy byt; onder haar tande breek dit oop. Op haar tong proe sy water en gras.

Moenie vir die ander sê nie, fluister Mignon.

Hulle hardloop na die rye toe die skoolklok lui, probeer die stof van hulle skoolrokke afvee. Die juffrou wat die kinders laat instap, raas oor hulle klere so vuil en vol grondstrepe is. Onderlangs lag Mignon na Maggie; sy kruis haar voorvinger en langeraat oormekaar.

Daar is baie dinge omtrent Mignon wat Maggie nie kan verstaan nie. Haar kerk sê die wêreld se einde kom in 1975 en hulle glo nie jou siel kan aanhou leef wanneer jy doodgaan nie. Elke week moet hulle na ander mense se huise gaan en vir hulle Bybellees en bid. Die meeste mense is bang vir die Getuies. Hulle jaag hulle weg wanneer hulle agterkom wie by hulle voordeur staan.

Maar Mignon is die enigste kind met wie Maggie wil praat. Partykeer soggens voor skool kyk sy ver voor haar uit en sê: Ek het laas nag weer ’n storie gesien … En pouses vertel sy vir Maggie die verhale uit haar drome en haar dink.

Die dubbele skoolbanke waarin hulle saamsit in die klasse waar hulle dit so kan bewimpel, word leë plat stukke hout toe Mignon-hulle ná twee jaar trek. Haar oë was rooi toe sy dit die oggend by die skool vir Maggie sê. Ek weet nie hoekom my pa al weer wil weggaan nie. En die meeste van die tyd is hy nie eens by die huis nie. Dalk is dit my ma, dalk is dit omdat Fedélis vir my ma vertel het jy was daardie dag by ons huis.

Die aand aan tafel klink Maggie se pa soos wanneer hy elke tweede Maandagoggend die saalgodsdiens hou. Goddank! Nou sal ek sorg dat die skool weer die opvoedingsinstansie word wat dit moet wees. Sonder om ouers se vrae en klagtes oor die snaakse kinders te moet beantwoord; sonder dat ek hoef toe te kyk hoe daardie klomp ketters eenkant staan wanneer die vlaglied gesing word. Respek vir die land en regering het hulle mos nie.

Die laaste dag, toe die klasonderwyseres Mignon se gratis skoolhandboeke inneem, hou sy haar opstelboek na haar toe uit. Om vir die onderwysers op Mosselbaai te wys dat jy jou standerd ver vooruit is. Toe maak sy die Engelse taalboek oop: Vandag begin ons met die past tense.

Buite die skoolhek wag Mignon vir haar. Die vervoerwa het die oggend al gekom. Oor minder as twee uur sal sy saam met haar ma en haar pa en die broers en sussies wat nog in die huis is agter die meubelwa aan uit die dorp wegry.

Onder die skooljurk steek Mignon se knieknoppe net-net uit; die kleurbaadjie met die wit en oranje strepies is te groot gekoop sodat sy dit kan ingroei, maar die moue hang nog oor haar hande.

Hulle staan teenoor mekaar. Die een wat vinnig kan hardloop en die een wat klavierspeel. Eenkantkinders. Amper ewe.

Maggie weet nie wat om te maak met die losgeskeurde stuk in haar maag nie – wat sê ’n mens vir jou maatjie wat weggaan wanneer jy elf jaar oud is? Hoe maak jy as jy weet sy was die enigste kind in ’n hele groot skool wat saam met jou kon stories opmaak soos dié wat Helena Lochner geskryf het? Mignon se woorde was lego-blokkies waarmee ’n mens vreemde diere en kastele kon bou.

Eendag gaan ek jou weer sien, sê sy. Jy sal dit sien, Maggie. Ek belowe jou.

Toe draai sy om en loop straataf. Een keer kyk sy terug, waai na Maggie wat nog op die paadjie voor die skool staan. Dan hardloop sy met haar stowwerige bene in die rigting van die laan waar die huis met die regop stoele staan. Om haar bene flap die skoolrok, ’n rok baie langer as die vyf-sentimeter-bokant-die-knie wat die ander meisies dra.

Maggie staan en kyk hoe sy ver weg in die straat verdwyn, wegraak om die hoek.

Ek moet Antoinette wat in my klas is gaan help met haar somme, Mamma, ek sal later my kos eet, sê sy toe sy by die huis kom.

Haar ma kyk na haar of sy ’n vraag wil vra, maar sy knik waar sy voor die wasbak staan en die pan was. Sorg net dat jy terug is wanneer jou pa vanmiddag ná die vergadering by die huis kom.

Sy loop vinnig verby Antoinette se huis. Antoinette se ma bak brood wat snaaks smaak en partymaal gee sy pouses vir die ander meisies ook daarvan. Één keer het sy vir haar en Mignon ook gehou: Hier’s ’n aalmoes vir ou Rooikop en Getuie!

Sy het dit onder Maggie se neus gedruk, amper binne-in haar mond.

Is jy bang die regte kerk gaan jou vang? het Antoinette aangehou en met die brood na Mignon se kant toe geswaai.

Mignon het haar kop geskud. Maggie het die brood gegryp en ’n hap gegee. As hulle Mignon net wil uitlos; sy sal nooit saam met die ander kinders pouse hou nie, en sy wil nie van hulle kos eet nie.

Die brood was sleg. Bitter.

Jou gelukkige duiwel, het sy toe hulle wegstap vir Mignon gesê, dis oor jy ’n Getuie is dat jy nie die brood hoef te geëet het nie! Dit het gevoel of al die bloed uit haar lyf na haar voete toe loop toe sy haarself hoor. Ekskuus – ek wou nie sê jy is ’n …

Die Getuies is nie bang vir die duiwel nie, man. Mignon het vorentoe gebuig en haar maag vasgehou soos sy lag. Eendag gaan ons almal saam op die nuwe aarde lewe.

Anderkant Antoinette se huis draai Maggie regs, sy hardloop so vinnig as wat sy kan na die einde van die laan. Op die hoek bly sy staan.

Mans in oorpakke het klaar die stoele en beddens uit die huis gedra. Bokse en bokse vol goed. Tafels en matrasse. Die blou geverfde kassie wat in Mignon en Fedélis en Alexa, die laatlammetjie, se kamer gestaan het. Die kassie waarin Mignon se skoene en skoolklere was. Op die deur was ’n Goofy-sticker geplak, maar van hier waar Maggie op die hoek staan en kyk, lyk dit of dit afgetrek is. Net ’n geskeurde wit papier sit teen die kas.

Mignon se broers kom uit. Ruben en José. Hulle help dra aan ’n groot kombuiskas; haar ma staan langsaan en kyk. Maggie sien Mignon nêrens. Fedélis en Alexa help van die kartondose buitentoe dra. Mignon se oudste susters, Desireé en Gabriella, is nie daar nie; hulle is al uit die skool en werk in ’n meubelwinkel in die Kaap, het Mignon gesê.

Maggie was verbaas toe sy die eerste keer hoor dat Mignon so baie broers en susters het. Ek het nog net een keer gehoor van mense wat so baie kinders het – dis my niggie-hulle, en hulle is net vyf.

Jehova stuur ’n mens se kinders, sê die ouderlinge, het Mignon gesê, dis nie vir mense om te besluit nie.

Maggie het nie verder gevra nie. Sy, en sy was seker Mignon ook, het geweet waar babas vandaan kom, maar dit het hulle nie naastenby so geïnteresseer soos die stories wat hulle uitgedink en in die swart hardebandboek geskryf het nie.

Toe die vragwa vertrek, kom ’n lang man uit en trek ’n geel kar uit die motorhuis. Die kinders klim in. Mignon se ma loop weer by die trappies op. Aan haar lyf lyk dit of sy baie kwaad is. ’n Hele ruk bly sy weg. Toe kom sy terug met Mignon aan die hand. Selfs van waar Maggie staan, kan sy sien hoe haar maatjie stywebene maak en nie wil loop nie. Mignon se ma ruk en pluk haar totdat sy by die kar is. Sy druk haar by die oop deur in, forseer haar langs die ander drie kinders op die agterste sitplek in en klap die deur toe. Sy tel Alexa op, toe klim sy voor langs die man in.

Die motor beweeg agteruit, stadig, tot dit deur die erf se hek is. Dit draai agteruit, ry verder in die straat op tot by die stopstraat.

Maggie hoop Mignon kyk terug, al weet sy nie eens dat sy hier op die ander hoek staan nie. Die geel Ford ry nog verder; verby die stopstraat, nog verder tot waar die viswinkel is, en gaan links om die hoek. Toe is die kar weg. Dis soos die swaar donkerblou gordyn in die skoolsaal wat toegetrek is – wat daaragter gebeur, kan niemand sien nie.

Op pad terug van Kuilsrivier af, ná die kapeldiens, het haar ma gebel – McKairn het ’n terugslag gehad. Maggie moes haarself dwing om die motor na die hospitaal te stuur. Sy kon haar ma nie net aan haarself oorlaat nie, maar hier waar sy in die studeerkamer voor die blou kassie staan, wissel die seer oor Mignon en die woede oor haar pa se ongevoeligheid mekaar af. Siek soos hy is, kon hy hom nie daarvan weerhou om sy oordeel