Bu E-Kitap cretsiz olup,BR EKLDE KTABA ULAAMAYANLARA YARDIMCI OLABLMEK AMACIYLA HAZIRLANMI AMATR BR ALIMADIR.

Bu E-Kitabn birilerine bir ekilde bir yerler iin faydal olmas dileiyle....

BARTOLOME DE LAS CASAS

spanyol Kilise by (Sevilla 1474-Madrid 1566). Yaam yksn yazd Kristof Kolomb'un arkadalarndan birinin olu idi. Santo Domingo'da babasndan kalan topraklar brakarak Kba'da papaz oldu (1510) ve 1522'de Dominiken tarikatna girdi. Yerlileri savunan ve encomienda'nn yolsuzluklarn aklayan yaptlar geni yanklar uyandrd; bunlar [zellikle, BreVisima historia de la destruccion de las Indias (Yerlilerin imhasnn ok ksa tarihi), 1542 adl yaptn] Aragonlu Fernando'ya, sonra da Carlos'a yollad. Bylece, yerlilere yaplan hakszlklarn ve encomienda'nn yava yava kaldrlmasn salayan "Yeni Yasalar"n ncs oldu (1542). Yasalarn uygulanmas, Casa de Contratacion'dan destek gren encomiendero'larn direniiyle karlat ve sonuta zenci ticaretinin gelimesine yol at. Meksika'da Chiapa piskoposu olan (1544) Las Casas, urad baarszlktan tr umutsuzlua dmekle birlikte eylemini srdrmeye karar verdi, piskoposluktan istifa etti. spanya'ya dnd (1547) ve Historia de las Indias (Amerika yerlilerinin tarihi) adl yaptn verdi. (Bu kitap ancak 1875'te yaymland) Rahip Gregoire onun iin bir Apologie yazd. Kuramsal alanda, Las Casas'n fikirleri yle byk bir basar kazand ki, en byk rakibi Juan Gines de Sepulveda'nn kitaplar bu yzden XIX. yy. sonuna kadar yaymlanamad.

ule Yaynlar: 45 Tarihi Gerekler Dizisi: 3 Orijinal smi Brevisima historia de la destruccion de las Indias Editr A. Ali Ural Redaksiyon-Tashih Orhan Petek Sayfa Dzeni Yener Turan Kapak Ramazan Erkut Montaj Hasan Kurt Bask

evik Ofset Cilt stanbul Mcellithanesi ule Yaynlar Piyerloti Cd. Dostlukyurdu Sk. Yeil Apt. 1/3 emberlita/STANBUL Tel: (0212) 516 82 93 - 638 32 91 - 638 57 54 Faks: (0212) 51623 36

Bartolome de Las Casas KIZILDERLLER NASIL YOKEDLD? Trkesi Meryem Ural - 2. Bask ule Yaynlar 1999

NDEKLER Sunu.......................................................................................... Bu Kitabn Hazrlanma Nedeni?................................................ Giri ........................................................................................... 7 15 17

Kzlderililer Nasl Yokedildi? ................................................... 21 spanyol Adas............................................................................. 25

spanyol Adas'nda Bulunan Krallklar ...................................... 28 San Juan ve Jamayka Adalar ....................................................... 35 Kba Adas .................................................................................. 35 Ana Kara ...................................................................................... 39 Nikaragua Eyaleti.......................................................................... 44

Yeni spanya.................................................................................. 47 Guatemala Eyaleti ve Krallndan ............................................. 58 Yeni spanya'dan, Pnuco, Jalisco'dan ......................................... 63 Yucatan Krall'ndan.................................................................... 68 Santa Marta Eyaletinden ............................................................... 76 Carthagene Eyaletinden ................................................................ 80 Perles, Paria Sahili ve Trinidad Adas'ndan ................................. 80 Yuya Pari Nehri'nden..................................................................... 89 Venezuela Krall'ndan................................................................. 89 Ana Karann Florida Tarafndaki Eyaletlerinden ................................................................................ 95

Plato Riosu'ndan ............................................................................ 98 Peru'nun Byk Krallk ve Eyaletlerinden .................................... 99 Yeni.Grenade Krall'ndan............................................................. 106

SUNU

Geliyorlar telerden. Bama garip belalar geldi ama yine de benimdir bu koskoca lke. (Bir kzlderili iirinden)

Amerika ktas, 12 Ekim 1492'ye kadar, zerinde gnein batmad bir lkeydi. Cokun akarsularla kuatlm bu verimli topraklar zerinde, yeryznn byk medeniyetlerini kurmu, doay katletmeden ondan faydalanmasn renmi, silah ve sava tanmayan insanlar yayordu. "Avrupa uygarl, eski dnya, Kolomb'un ahsnda, sonradan Amerika adn alacak yeni dnyaya ilk admn attnda, 'yeni dnya uygarl'nn farkl gelimilik derecesine sahip birimleri, retim aralar ve retim ilikilerindeki gelime dzeyi bakmndan Avrupal kaiflerin 'komnallk' aamasndan karak 'devletli toplum' olma yoluna giren atalarnn bulunduklar noktaya henz yeni adm atyordu. imdiki Meksika'da, Orta Amerika ve Antiler de, And Dalar'nn Kuzey ve Orta ksmlarnda yaayan halklar, Avrupal fatihler tarafndan yokedilmeye balandklar srada, 'altn a'nda bulunan uygarlklara sahiptiler. Meksika'nn yksek yaylalarnda Toltek ve Aztek, Yucatan Yarmadas'nda Maya, Antiller'de Karaib, imdi Kolombiya ad ile anlan topraklarda Chibcha, Peru ve Bolivya Adalarnda nka uygarlklar kurulmutu. Bu uygarlklarn bir blm, youn nfuslu, halk topraa bal ve tarmsal kentlere sahip uygarlklar, siyasal rgtllk dzeyi bakmndan devlet, hatta bir ksm imparatorluk aamasna kadar evrimlemiti. Daha geri ve 'ilkel uygarlklar' ise avc, yiyecek toplayan gebe veya yargebe, baz yerlerde de ilkel bir tarmclk aamasna gelmi dank kabilelerden oluuyordu. Aratrmaclarn tahmini hesaplarna gre, Kolomb'un Hint Adalar sand Antil adalarna ayak bast tarihte btn Amerika ktasnn nfusu 30-50 milyon arasndayd. En ktmser tahminciler, bu sayy 10 milyon rakam ile snrlandryor.

'Eski dnya'nn fatihleri tarafndan yokedilmeden nce kentleri ve tapnaklaryla, mimarisi ve matematik bilimi ile 'yeni dnya', Avrupa uygarlndan habersiz ve onu epeyce geriden izlemesine karn, kendi i evrimiyle gelimeye devam eden Atlantik tesi bir uygarlk merkeziydi."(*) Amerika ktasnn yerli halknn, gerek Kolomb'a gerekse ondan sonra gelen dier Avrupallara kar gsterdii misafirperver ve cmert tavr onlar adeta bylemiti.

"..Kristof Kolomb, seyahatleri boyunca bir seyir gnl tutmutu. Bu gnlk ok ey aklyordu. Bahamalarda karaya ktnda, kendisini ve adamlarn iyi niyetle karlayan Kzlderililerden sz ediyordu. Bunlar, Tainolar diye de adlandrlan Arawak yerlileriydi. spanyollar baka dnyalardan gelmi yaratklar gibi gren Kzlderililer, s kyda, denizde yryerek teknelere yaklam, ilk karlatklar yabanclara eitli hediyeler sunmulard. Kolomb, Arawaklarn bar ve yumuak huylu insanlar olduunu yazyor ve 'silah tamyorlard' diyor. 'Silahn ne olduunu da bilmiyorlar. Onlara bir kl gsterdim, keskin tarafndan tuttular ve ellerini yaraladlar.' Sonraki aylar boyunca Kolomb, gnlnde yerli Amerikallardan saygl bir hayranlkla sz ediyor: 'Bu yerliler, dnyann en iyi, en nazik insanlar,' diye yazyor. 'Ktln ne olduunu bilmiyorlar, almyorlar, ldrmyorlar. (*) Hovard Zinn-Manning Marable-Mike Davis-Veli Ylmaz, Fatihler Yar-glanyor, Tm Zamanlar Yaynclk, stanbul 1992, s. 16-17.

Komularn, kendileri kadar ok seviyorlar. Dnyada onlar kadar tatl dilli insanlar yoktur. Her zaman glyorlar.' spanya'daki patronlarndan birine yazd bir mektupta da Kolomb, yerlileri tantmak iin yle diyor: 'Son derece sade, drst ve ar dzeyde eli ak insanlar. Herhangi birinden, sahip olduu herhangi bir ey istenince, hemen veriyorlar. Bakalarna olan sevgileri, kendi zlerine olandan ok daha fazla.' Ama bu vgleri sralayan Kolomb, gnln bir yerinde de yle diyor: 'Bunlardan ok iyi hizmetkr olur. Sadece elli adamla btn bu yerlilerin hepsine kolayca boyun edirebiliriz ve her istediimizi yaptrabiliriz.' Evet... Kolomb, Kzlderilileri byle deerlendiriyordu. Onun gznde yerliler konuksever ev sahipleri deil, 'her istediimizi yaptrabileceimiz hizmetkrlar' idi."(*) Yerli halk, bu yeni tant misafirlere topraklarn at, yiyeceklerini paylat ve altn ss eyalar hediye etti. Avrupallarsa, Amerika'ya, salgn hastalk, yama ve lm getirdiler. 1492'de Amerika ktas, yeryznn grd en trajik alverilerden birine sahne olmutur. Yerliler altn, yiyecek ve toprak verdiler, karlnda salgn hastalk, yama ve lmle dllendirildiler. Avrupallar, altn olarak istediklerini elde edemediler fakat yine de kendilerine ok kazan getirecek baka bir yol buldular: Kle ticareti! Tka basa gemilere bindirilen zavall Kzlderililerin pek ou yolda souktan ve hastalktan ld. (*) Hovard Zinn, a.g.e., s. 56-57.

Artk yeni bir hayat balamt onlar iin. ABD'li tarihi Samuel Eliot Morison'a ait u satrlar bize vahetin boyutu hakknda bir fikir verecektir: "1492'de bir yeryz cenneti olan spanyol Adas'nn btn insanlarnn yokedilmesi siyaseti ve o siyasetin uygulanmas, tek sorumlusu olan Kolomb tarafndan balatld. ada' bir etnologa gre, 1492'de 300.000 olmas gereken ada nfusunun te biri 1494-1496 arasnda ldrld. 1508'de, sa kalan yerlilerin says 60.000 idi. 1548'de Oviedo (spanyollarn resmi fetih tarihi yazar), adada yaayan Kzlderililerin 500' bulduundan kukuluydu.(*)

Bartolome de Las Casas, yerli halka Hristiyanl alamak iin Amerika'ya gitmi bir papazdr. Kristof Kolomb'un yakn arkadalarndan birisinin oludur. 1522'de Dominiken tarikatna girmitir. mrn Kzlderililerin haklarn korumaya adam ve onlarn lehinde yasalar kartacak kadar da baarl olmutur. Yazd eserlerde, Kzlderililerle spanyollarn nasl karlatklar ve spanyollarn yapt vahet, tyler rpertici bir ekilde anlatlmaktadr. zellikle, u an elinizde bulunan ve orijinal ad "Brevisima historia de la destruccion de las Indias (Yerlilerin imhasnn ok ksa Tarihi)" olan bu eseri, spanyollarn yerli halka yaptklar zulm en ince ayrntlarna kadar gzler nne sermektedir. Yazdklarn yaynlad yllarda resmi tarihilerin saldrlarna maruz kalan Las Casas, yaayan pek ok ahit gstererek anlattklarnn doruluunu ispat etmitir. Bugn ise, hl Amerika'daki okullarn ders kitaplarnda bir halk kahraman olarak tantlan Kolomb ve dier kiflerin gerek yz, pek ok yazar tarafndan ortaya karlmtr. Resmi tarihin srarla korumasna ramen, ciddi aratrmaclar, Kolomb ve dierlerinin tarihteki gerek yerlerini ortaya koymulardr. Bugne kadar, zellikle filmlerle insanlarn kafasna yerletirilmeye allan "Kzlderili" imajn ykan ve Amerika ktasn kefedenlerin gerek yzn ortaya karan bu kitap, tarihi incelerken "madalyonun br yz"n de grmek isteyen okuyucularmza nemli ipular salayacaktr.
(*) Hovard Zinn, a.g.e., s. 59.

ule

KIZILDERLLER NASIL YOKEDLD? 1542

BU KTABIN HAZIRLANMA NEDEN

Amerika ktasnn byleyici kefinden itibaren, balangta oraya belli bir sre iin yerleen spanyollar ve daha sonra da onlar bugne dek takip edenler, olaylar ba dndrc bir hzla balatverdiler. Tank olmayanlar iin bu olaylar ylesine garip ve inanlmazd ki, gemi yzyllarda grlm ve duyulmu btn benzerlerini -ne denli nemli olursa olsun- karartacak, susturacak ve unutturacak nitelikteydi. Aralarnda katliamlar, masum insanlarn kym, bu eylemlerin yapld kylerin, eyaletlerin ve krallklarn boalmas ve benzeri korkun olaylar vard. Trenle greve geldikten sonra, Piskopos Bartolome de Las Casas, efendimiz mparatora bilgi vermek iin saray erknna katld. Kendi gzleriyle grd bu olaylar, bilmeyen birok kiiye anlatt. Hikyesi, onu dinleyenlerde bir eit kendinden geme ve aknlk uyandrd. ylesine ki, olaylardan bazlarn ksaca yazmasn rica ettiler. O da yazd. Birka yl sonra, duygusuz, a gzllk ve hrs iinde dejenere olmu, devam eden eylemleri ile knanacak bir yola srklenmi insanlar grd. Bu insanlar halkn yokettikleri ktada zulm iren bir sanat haline getirmiler, yaptklar ktlklerle, ihanetlerle tatmin olmamlard. Daha korkun (daha korkun olabilirse!) yeni zulmler yapabilmek iin kraln kendilerine yetki ve g vermesini istiyorlard. Bunun zerine, Bartolome de Las Casas bunlar krala yazmaya karar verdi. nce, efendimiz prense bir mektup yazarak bu yetkiyi vermemesini rica etti. Daha sonra da, bu anlattklarn yazl, ksa bir zet eklinde sunmay uygun grd. te biraz sonra okuyacanz bu kitabn hazrlanma nedeni budur. GR Piskopos Bartolome de Las Casas veya Casaus tarafndan, ulu ve gl efendimiz spanya prensi den Felipe'e: ok ulu ve gl efendimiz, Tanr'nn inayetinin dnyada emrettii gibi, krallar insan soyunun ynetimi ve ortak karlar iin, krallklarn ve uluslarn babalar, obanlar olurlar (Homere'n dedii gibi). Dolaysyla devletlerin en soylu ve en cmert fertleridir. Hi kimse -hakl bile olsa- onlarn krallk ruhunun doruluundan phe etmemelidir. Eer devletlerde, hatalar, nyarglar ve ktlkler ortal kasp kavuruyorsa, bunun tek nedeni krallarn durumdan haberdar olmamasdr. Bilselerdi, byk bir dikkatle ve ustalkla onlarn kkn kazrlard. Salomon ataszlerinde kutsal yaztlarn sylemek istedii de buydu: Rex qui sedet in solio juidict, dissipat omne malum intu-itu suo {*) nk zndeki doal meziyet sayesinde, krallndaki en ufak bir ktlk haberi, o ktl defetmesi iin yeterli olur. (*) Tahtta oturan kral evresindeki tm ktlkleri yarglar ve yok eder. Ve eer ktlkten saknrsa bir an bile zarar grmez. ok gl efendim, bu kadar byk krallklarn, daha dorusu bu geni yeni dnyann (*) yaklp yklmasn, orada yaplan ktlkleri (insanlarn bu denli korkun eyler yapabilecei hayal bile edilemezdi) dnyorum. Tanr bu topraklar Castilla krallarna bahetti; ynetmeleri, deitirmeleri ve maddi-manevi mit alamalar iin onlara emanet etti. 50 yldan fazladr bu topraklarda yayorum ve zulmlere ahit oluyorum. Sayn Altes hazretleri bu smrlerden bazlarn bilseydi, zorbalarn "fetih" ad altnda yaptklar keifleri ve iledikleri sular kabul etmemesi ve hibir ekilde onlara izin vermemesi iin majestelerine yalvarrd. Bu eylemlere izin verilirse, eylemler daha da artacaktr. Mademki doal, kutsal ve insan btn kanunlar, (kimseye zarar dokunmayan, yumuak ve uysal yerli

pasifik halkna kar ilenen) bu eylemleri yasaklar, knar ve lanetler, susarsam zorbalarn yokettii vcut ve ruhlardan sorumlu olurum. Bu yzden olaylardan birkan yazmaya karar verdim. Aslnda anlatabileceim saysz rnek var ama, sayn Altes hazretlerinin daha kolay okuyabilmesi iin bir zet yaptm. Sayn Altes'in genel valisi, Tolede bapiskoposu, Carthagene'de psikopos olduu srada benden bu ykleri istedi. Daha sonra onlar sayn Altes hazretlerine sundu. Ancak sayn Altes, karada ve denizde yapt uzun yolculuklar ve ok sayda kraliyet grevi nedeniyle onlar ya okumam veya unutmu olabilir. Haksz yere birok insann kann dkmeyi, 1 milyar kiiyi ldrerek bu geni topraklar doal sahiplerinden temizlemeyi ve esiz hazinelerini almay nemsiz bulanlarn tehlikeli ve mantk d arzular gn getike bymektedir. Kendilerine fetih izni verilmesi iin her yolu denemekte, deiik aldatc grntlere brnmektedirler. (Doal ve kutsal kanunu ihll etmeden, yani cehennem azabna lyk lmcl gnahlar ilemeden bu fetihlere izin vermek imknszdr). Uzun uzun yazlabilecek -yazlmas da gerekenyakp ykma, yerle bir etme yklerinin ksa bir zetini sayn Altese sunmay gerekli buldum. Sayn Altes'in, halkn menfaati ve Kraliyet Devleti'nin refah iin hizmet veren yandalarna ve hizmetilerine gsterdii balama ve tevecch bu zeti okurken de gstermesini rica ediyorum. Sayn Altes, zeti okuduunda yokedilen, paralara ayrlan bu masum insanlara yaplan korkun hakszl grecektir. Sebep, bu iren sular ileyenlerin agzll ve hrs deilse nedir? Sayn Altes, majestelerine yalvaracak, onu, canilerin ykc iren teebbslerini reddetmeye ikna edecektir. Bu korkun istei -hemen hemen hi endie uyandrmadan- susturan majesteleri bundan byle tek sz sahibi olacaktr. ok ulu efendimiz, Tanr'nn Castille Kraliyet Devleti'ni gelitirmesi, korumas ve maddi, manevi mutlulukla doldurmas iin bu gereklidir. Amin. (*) Amerika ktasnn.

KIZILDERLLER NASIL YOKEDLD? Amerika 1492 ylnda kefedildi. Ertesi yl spanyol Hristiyanlar oraya yerletirildi. Sonuta 49 yl iinde birok spanyol oraya gitti. Yerlemek iin girdikleri ilk toprak, evresi 600 mil olan, byk spanyol adasyd. Etrafnda saysz baka byk adalar vard. Hepsi de dnyann herhangi bir topra gibi nfuslanmt. Orada pek ok insann yaadn grmtk. En yakn noktas adadan aa yukar 250 mil uzaklkta olan ktann bilinen 10 bin mil sahili vard ve her gn yeni yerler kefediliyordu. 1541'e kadar kefedilen topraklarn hepsi bir an kovan gibi ylesine kalabalkt ki, Tanr'nn buraya insan soyunun ounluunu yerletirdii dnlebilirdi. Tanr, bu eit eit, kalabalk insanlar son derece sade yaratmt. Ktlkten ve ikiyzllkten uzak, yerli efendilerine (beylerine) ve Hristiyanlara hizmet ediyorlard. Dnyadaki en uysal, en sabrl, en bar ve en sakin insanlard. Grltsz patrtsz, ne sinirli ne de kavgac; krgnlktan, nefretten, intikam arzusundan uzaktlar. nce, narin, krlgan bir yaplar vard; ilerini glkle yapabiliyorlar, herhangi bir hastalkta da kolayca lyorlard. Bizde, zenginlik ve tatl bir hayat iinde yetitirilen prens ve soylu ocuklar bile onlarn kyllerinden daha narin deildir. Maddi varlklara sahip olmak istemediklerinden, ne gururlu, ne hrsl, ne de agzlydler. Gdalar ne ok bol, ne mkemmel, ne de ldeki Saints Pere'inkilerden daha zengindi. Genelde

sadece utanlacak yerlerini kapatp gezerlerdi. Bir buuk kar uzunluunda kareli pamuklu bir kumaa sarnrlard. Yataklar hasrd ve ada spanyolcasnda "hamak" denilen asl filelerin ortasnda uyurlard. Ak, salkl ve canl bir anlaylar vard. Her trl iyi retiyi renecek kadar yetenekli ve uysaldlar. Bu bakmdan kutsal katolik inancmz ve erdemli geleneklerimizi benimseye ok uygundular. Tanr, bnyesinde bylesine az olumsuzluk tayan baka bir halk daha yaratmamtr. Dini eylerden sz edildiini duyar duymaz, byk bir srarla renmeye, kilisenin dinsel trenleri ile kutsal ibadetlerini yerine getirmeye altlar. Aslnda din adamlarnn, onlara dayanabilmek iin, Tanr tarafndan byk bir sabrla donatlm olmalar gerekirdi. Son birka yldr, din adam olmayan birok spanyol'dan bu insanlarn aikr iyiliklerinin yadsnamayacan duyuyorum. Eer Tanr'y tansalard, kukusuz dnyann en mutlu insanlar olurlard. te spanyollar onlar tanr tanmaz, yaratclarnn byle gzel meziyetlerle donatt bu mfik koyunlarn topraklarna, gnlerdir a vahi kurtlar, kaplanlar, aslanlar gibi girdiler. 40 yldan beri ve bugn hl onlar paralara ayryor, ldryor, tedirgin ediyor, ac ve sknt veriyorlar. Tuhaf, yeni, ok eitli, imdiye dek ne okunmu, ne duyulmu, ne de grlm bir zulmle onlar yokediyorlar. Bazlarn daha sonra syleyeceim. Yalnz u bir gerek; spanyol adasna ilk ktmzda 3 milyon yerli vard, bugn ise 200'den fazla kalmad. Aa yukar Valladolid-Roma mesafesi kadar uzun olan Kba adas bugn neredeyse bombo. Mutlulukla dolup taan, byk ve gzel San Juan ve Jamayka adalar yaklp yklm durumda. Kuzeyde spanyol ve Kba adalarna komu olan Lucayes adalarn, Geants adalar ve dier irili ufakl 60'dan fazla ada oluturuyor. En kts bile Sevilla Kral'nn bahesinden daha gzel ve verimli. Buras dnyann en verimli topra. 500.000'den fazla insann yaad bu yerlerde, bugn hi kimse yok. spanyollar btn halk spanyol adasna gtrerek ldrdler. Halk orada kendilerine hibir ey kalmadn grmt. Her babozumundan sonra, 3 yl boyunca bir gemi adalar dolat. nk iyi kalpli bir Hristiyan orada yaayanlara acyarak dinlerini deitirmi, onlar Hristiyanla kazandrmt. Benim grdm kadaryla sadece 11 kii bulunmutu. San Juan adasna komu 30'dan fazla ada, ayn sebepten dolay boaltlarak kaybolup gittiler. Btn bu adalar, tamamen boaltlm, 20.000 milden fazla ssz bir alan kapsyor. Eminiz ki spanyollar, zulm ve ktlkleriyle, akll insanlarla dolu olan bu insanlar topraklarndan kopardlar, yurtlarn yerle bir ettiler. Bylece kta bugnk terkedilmi halini ald. spanya, Aragon ve Portekiz'in toplamndan 10 krallk daha byk, Sevilla Jerusalem mesafesinin iki kat, yani 2000 milden daha byk bir alandan sz ediyoruz. Bu 40 yl boyunca, kadn, erkek, oluk-ocuk, 12 milyondan fazla insan Hristiyanlarn iren eylemleri ve zorbalklar yznden ld. Bu rakam kesin ve dorudur (gerektir). 15 milyondan fazla kurban olduunu dnerek, aslnda belki de iyimser bir tahminde bulunmu oluyorum. Oraya giden ve Hristiyan olduunu syleyen kiiler, bu zavall insanlar yurtlarndan zorla karmak ve yeryznden silip atmak iin balca iki yntem kullandlar. Biri, onlarla haksz, cani, kanl ve zorba savalar yapmakt. Dieri ise, nce zgrl arzulayabilecek, umabilecek, dnebilecek, ya da iinde bulunduu skntlardan kurtulmay isteyebilecek herkesi ldrmek (yerli beyler ve erkekler gibi; nk savalarda genellikle sadece kadnlar ve genler hayatta braklyordu); daha sonra da, hibir insann hatta hayvann bile yapmayaca en ar, korkun,

hayvani ilerde onlar ezmekti. Dier btn yoketme ekilleri -ok eitliydiler- bu iki iren zorba ynteme dayanr, onda zetlenirler. Eer Hristiyanlar onca nitelikli insan ldrdler, yokettilerse, tek amalar altn sahibi olmak, ksa srede ok zenginlemek ve kiilikleriyle orantsz yksek mevkilere gelmekti. Agzllkleri, dinmek bilmez hrslar -btn dnyada daha kts olamazd- topraklarn mutluluu ve zenginlii, yerli halkn bu denli sakin, sabrl ve kolayca boyun een oluuyla birleince, onlar saymadlar, sevmediler ve deer vermediler. (Btn bu sre boyunca grdm ve bildiim gerekleri sylyorum). Onlar, hayvan demiyorum, (keke hayvan muamelesi yapsalard) hayvandan da kt, pislikten aa grdler. te yerlilere ve hayatlarna byle zen gsterdiler(!). Bu yzden de saysz insan dinsiz ve kutsal trensiz ld gitti. Oysa, btn Amerika ktas yerlilerinin, Hristiyanlara hibir zaman en ufak bir ktlk yapmad herkese -hatta despotlar ve katillerce de- bilinen, kantlanm ve kabul edilmi, apak bir gerektir .Yerliler nce onlarn gkten indiini sandlar. Ta ki Hristiyanlar onlara veya komularna, defalarca binbir eit ktlk, hrszlk, iddet ve eziyet uygulayana kadar. SPANYOL ADASI Daha nce sylediimiz gibi, spanyol adas Hristiyanlarn ilk girdii ve bu halklar krp geirmeye balad yerdi. Yani ilk yktklar ve boalttklar yer... Yararlanmak veya ktye kullanmak amacyla karlarn, ocuklarn alarak, emek ve aln teriyle kazandklar besinlerini yiyerek ie koyuldular. Herkesin olanaklar lsnde kendi rzasyla verdii onlara yetmedi. Yerliler zayft nk genelde ihtiya duyduklar ve az bir abayla rettiklerinden fazlasn ellerinde tutmazlard. Ayda onar kiilik zileye yeten miktar, bir hristiyann sadece bir gnlk tketimiydi. Ancak, uradklar iddet ve aalama karsnda Amerika yerlileri, bu adamlarn gkten inmediini anladlar. O zaman, bazlar yiyeceklerini, bazlar karlarn, bazlar da ocuklarn saklad. Dierleri, byle gaddar ve korkun insanlardan uzaklamak iin ormanlara kat. Hristiyanlar halk tokatla, yumrukla, sopayla dvyorlard, hatta ky beylerini ele geiriyorlard. Cretkrlklar ve kstahlklar yle artt ki, Hristiyan bir yzba, btn adann beyi saylan, en byk hkmdarn z karsnn rzna geti. te o zaman, yerliler Hristiyanlar topraklarndan kovmak iin yollar aramaya baladlar. Silahlandlar. ok zayf, az saldrgan, dayanksz ve savunmaszdrlar. (te bu yzden savalar bugnk denek oyunlar ya da ocuk oyunlar gibiydi). Atlarn, kllarn ve mzraklarn alan Hristiyanlar, yerli Amerikallarn daha nce hi grmedii eylemlere baladlar: Katliam ve kan dkme! Kylere giriyor, oluk ocuk, yal, hamile veya lousa (kadn) demeden, allarna snm kuzulara saldrr gibi, karnlarn deiyor, paralara ayryorlard. Kimin tek bak darbesiyle bir insan ortadan ayraca veya tek mzrak atyla ban kesecei, ya da barsaklarn ortaya dkecei zerine bahse giriyorlard. Anne st emen bebekleri zorla alyor, ayaklarndan tutup balarn kayalara arpyorlard. Bazlar ise onlar yksekten rmaklara atyor, bir yandan da glerek akalayorlard. ocuklar suya dtnde: "Kml kml oynuyorsun, seni komik ey seni!" diyerek gn getike daha da irenleiyorlard. ocuklarla annelerini ve nlerine kan herkesi kltan geiriyorlard. sa peygamberimizi ve 12 havariyi kutsamak ve sayglarn iletmek iin uzun daraalar kuruyorlard. Ayaklar yere neredeyse deecek ekilde, 13 kiilik gruplar halinde onlar balyor, atee veriyor ve diri diri yakyorlard. Bazlar ise, btn vcutlarna kuru saman yaptryor ve bu ekilde atee veriyorlard. Dierlerinin ve hayatta brakmak istedikleri herkesin ellerini kesiyorlard. Elleri sarkar durumda, onlara: "Gidin, mektuplar gtrn" diyorlard. Bu, ormana kaanlara haber gtrmek demekti. Beyleri ve soylular ldrme ekilleri

de aynyd. nce direkler zerine tahta ubuklardan bir zgara yapyorlard. Sonra, onlar zgaraya balyor, altlarna da hafif bir ate yakyorlard. Yerliler bu korkun ikenceler altnda, lklar atarak can veriyorlard. Bir keresinde drt veya be nemli beyin zgaralar stnde yandn grdm (sanrm bakalarnn da yand iki ift zgara daha vard). Yksek lklar attklar iin, subayn ii szlam veya uykusu blnm olmal ki boulmalarn emretti. Onlar yakan cellattan da kt polis memuru (ismini biliyorum, hatta Sevilla'da ailesiyle tanmtm), bomak istemedi. nce, grlt yapmasnlar diye kendi elleriyle azlarna odun paracklar tkt. Daha sonra istedii gibi yava yava kzarsnlar diye atei krkledi. Yukarda anlattm her eyi ve saysz daha bir ok olay gzlerimle grdm. Kaabilenlerin hepsi ya ormanlara snyor ya da dalara trmanyorlard. Amalar byle insanlktan uzak kiilerden, bu kadar merhametsiz ve yrtc hayvanlardan, insan soyunun en byk dmanlar ve ykclarndan kaabilmekti. Bunun zerine Hristiyanlar, zellikle kt taz ve kpekler yetitirdiler. Bu hayvanlar bir yerliyi grr grmez, kala gz arasnda parampara ediyorlard. Saldrarak, bir domuzdan daha abuk yiyorlard. Bu kpekler byk zararlar verdiler, korkun kasaplklar yaptlar. ok ender olarak, yerliler birka Hristiyan ldrd iin, Hristiyanlar kendi aralarnda bir karar aldlar. ldrlen her bir Hristiyan iin yz yerli ldrlecekti. SPANYOL ADASI'NDA BULUNAN KRALLIKLAR spanyol adasnda balca be byk krallk ve dier btn derebeylerin boyun edii be gl kral vard. Bu beyler sayca ok fazlaydlar. Uzak eyaletlerde olanlar, daha st hibir yetkili tanmazlard. Birinci kralln ismi Muga'yd. Son hecesi vurgulanarak okunduundan, verimli ova krall anlamna gelirdi. Bu ova, dnyann en dikkat ekici ve hayranlk uyandrc yerlerinden biriydi. Gney Denizi'nden Kuzey'e uzanan 80 mil alan kaplard. Genilii 5 mil, hatta baz yerlerde 8 ile 10 mil arasnda deiirdi. Otuz bini akn nehir ve akarsu bu topraklan sulard. lerinden bazlar Ebre, Douro vey Guadalquivir'den byktler. Batdaki dalardan gelen yirmi-yirmibe bin kadar ise altn bakmndan ok zengindi. Bu mehur zengin altn yata sradalar arasna kurulmu Cibao eyaletinden gelirdi. Bu kralln hkmdar ve efendisi Guarioner adnda birisiydi. Krala bal ylesine byk derebeyler vard ki, bir tanesi Guarioner'e hizmet eden 16.000 savaya sahipti. Aralarndan bazlarn tandm. Guarioner, Castilla krallarna kar son derece itaatkr, erdemli, doal olarak bar ve sadkt. Baz yllar, halkndan ev sahibi olan her kii emrine bir ngrak dolusu altn verirdi. Daha sonralar ngrak doldurulamadndan, bu miktar yarya indirildi. nk adann yerlileri altn madenden karacak kadar usta deildiler. Bu bakan (*' kendisinden altn istenmemesi iin, Castilla kralna, Isabela (Hristiyanlarn ilk yerleim blgesi) ile Saint Dominique ehri arasndaki topraklan, yani 50 milden byk bir alan, ilemeyi nermiti. Sebep olarak, kendisine bal beylerin altn karmay bilmediklerini ne sryordu. Szettii tarm, ki byk bir cokuyla yapacana eminim, krala her yl 30 milyon castillan (**} dan fazla kazandracak, hatta bugn adada Sevilla byklnde elliyi akn ehrin kurulmasn salayacakt. Bylesine iyi bir kral, yalnz namussuzlukla karlat: Kt bir Hristiyan yzba karsna tecavz etti. Kral frsat kollayp intikam almak iin halkn toplamak yerine kamaya karar verdi. Kendisine bal bir derebeyin eyaleti Ciguallos'da tek bana saklanmay, krallndan ve devletinden uzak, srgnde lmeyi planlad. Ka, Hristiyanlardan saklanamad; ortadan kaybolduunu farkettiler. (*) Guarinoer. (**) Altn sikkenin 1/50'i kadar, ortalama 4.6 gr. altn deerinde para ve deerli metallerin arlk ls birimi.

Onu bardran beye sava atlar. Kral bulup yakalayana kadar byk bir soykrm yaptlar. Onu zincire vurup, Castilla'ya gtrmek zere gemiye bindirdiler. Gemi denizde kayboldu. Kralla birlikte birok Hristiyan ve ykl miktarda altn beraberinde yitip gitti. Bylece Tanr bu byk hakszlklarn intikamn alm oldu. kinci krallk Marien'di. Buras, ovann bitiminde, kuzeye doru, imdiki kraliyet limannn bulunduu blgeydi. Portekiz Kralln'dan byk, gerekten de mutlu, yaanmaya deer bir yerdi. Yksek dalarnda -sayca fazla- ok zengin altn ve bakr yataklar vard. Kraln ismi Guacanagari idi. (Son hecede vurgu var). Emrinde ok yce derebeyler vard; birounu grdm ve tandm. Amerika'y kefeden yal amiralin ilk geldii yer bu krallkt. yilik ve yardmseverlik dolu aday kefettiinde, ilk olarak beraberindeki btn Hristiyanlarla birlikte, Guacanagari tarafndan karland. Kral onlar yle hogr ve nezaketle arlad ki kendi lkelerinde anne-babalar tarafndan bile daha iyi karlanamazlard. Amiralin gemisi kaybolduundan kral onlara yardm etti, azk ve ara-gere salad. Bunlar yazlanlardan ve Hristiyan vahet ve katliamlarnn bana gsterdiklerinden biliyorum. Yklm, devletinden ayrlm kral, ormanlarda kayboldu. Kendisine bal dier beyler de, daha fazla anlatmak istemediim zorbalk ve klelik altnda ldler. nc krallk ve derebeylik Maguana idi. Bugn adann en iyi ekerinin yetitirildii ho, son derece salkl ve verimli topraklard buralar. Kraln ismi Caonabo'ydu. Hizmetinin kalitesi, saygnl ve trenleri dier btn krallarnkinden stnd. Hristiyanlar byk bir kurnazlk ve hainlikle lkesinde bar iinde yaayan bu kral yakaladlar. Castilla'ya gtrmek zere bir gemiye bindirdiler. Tanr bunun byk bir hakszlk ve adaletsizlik olduunu yine gstermek istedi. Limandan kalkan 6 gemi ile birlikte, o gece hepsini batran bir frtna yollad. Zincirlere ve demirlere (prangalara) vurulmu Caonabo ile beraber gemilerdeki btn Hristiyanlar da bouldular. Bu hkmdarn kendisi gibi yiit ve cesur veya drt erkek kardei vard. Bunlar, kardeleri kraln haksz tutsakln, Hristiyanlarn dier krallklarda yaptklar ykmlar ve katliamlar grnce -zellikle kardelerinin ldn rendikten sonra- saldrp intikam almak istediler. Bu yzden silaha sarldlar. Hristiyanlar ise bir ksm atl (yerlilere kar en tehlikeli silah buydu) olmak zere hcuma getiler. Ortal yakp ykarak, halk ldrerek kralln yarsn yokettiler. Ad Xaragua olan drdnc krallk btn adann beyni-ilii ve saray erkn idi. Son derece soylu ve cmert, dili ve konumas daha temiz, nezaketi ve eitim seviyesi daha dzgn ve saygnd. nk burada birok bey ve soylu otururdu. Yaayanlar dier btn krallk sakinlerinden daha gzel ve sevimliydiler. Bu devletin kral ve efendisi Behechio idi. Kraln Anacaona isimli bir kz kardei vard. ki karde Castilla krallarna byk hizmetlerde bulundular. Hristiyanlar birok lm tehlikesinden kurtararak, iyilik stne iyilik ettiler. Behechio'nun lmnn ardndan taht Anacaona'ya kald. Bir-gn adann valisi 60 svari ve 300'den fazla piyade ile kageldi. Sadece svariler, aday ve btn ktay yerle bir etmeye yeterdi. Valinin ars zerine, 300' akn bey ekinmeden oraya geldi. En nemlilerini kurnazlkla samandan bir kulbeye soktu ve kulbenin atee verilmesini emretti. Diri diri yandlar. Dierleri mzrakla ldrld, birou kltan geirildi. Kralie" Anacaona'ya gelince, askerler onurlandrmak iin onu astlar. Baz Hristiyanlar merhametlerinden veya agzllklerinden, ldrl-memeleri iin korumak zere ocuklar, atlarna alyor, terkilerine oturtuyorlard. Bir baka spanyol arkadan gelip, mzrayla ocuu deliyordu; bir dieri, ocuk yerdeyse klcyla bacaklarn kesiyordu. Bu insanlk d vahetten kaabilenler, 8 mil uzaklktaki kk bir adaya sndlar. Ancak vali kasaplktan katklar iin hepsini klelie mahkum etti. Beinci krallk Higuey'di. Higuanama isimli yal bir kralie tarafndan ynetiliyordu. Hristiyanlar onu astlar. Diri diri yaktklar, paralara ayrdklar, her trl yeni yeni ikenceler yaptklar insanlar grdm. Canl braktklar herkesi kle yapyorlard. Bu insanlara yaplan

soykrm ve ykmn zellikleri ylesine ok ki sayfalar dolusu anlatmakla bitmez (Aslnda sylenecek ok ey var ama hepsini birden anlatmayacam). Bu savalar hakknda tm ruhum, vicdanmla inandm bir gerei belirterek konuyu kapatacam. Burada szettiim ve anlatlabilecek daha birok hakszlk ve vahetin nedeni kesinlikle yerliler deildi. Bir manastrdaki iyi kalpli, munis din adamlarn dnn. Her eyleri alnsa, ldrlseler, lmden kaabilenleri yaam boyu tutsak veya kle olsa bu din adamlar ne kadar sulu olurlar? te yerliler de o kadar suluydu. Ayrca bildiim ve tahmin ettiim kadaryla, bu adada yaayanlarn birou ldrlene ve yokedilene dek Hristiyanlar aleyhinde, insan inisiyatifine bal, bir tek lmcl gnah ilememilerdir. Sadece Tanr'nn elinde olanlara gelince; Hristiyanlara yani bu korkun dmanlarna kar duyduklar intikam arzular, nefret ve hn pek az yerliyi etkiledi. Deneyimlerime dayanarak, Amerikan yerlilerinin ocuklardan veya 10-12 yalarnda erkek ocuklarndan olsa olsa biraz daha sert ve kaba olduklarn syleyebilirim. Amerika yerlilerin Hristiyanlara kar giritikleri savata hakl olduklarna yzde yz eminim. te yandan Hristiyanlar onlarla tek bir hakl sava yapmad. Tam tersine savalar dnyadaki hibir zorbann olamad kadar eytans ve hakszd. Amerika'da geen btn savalar iin durum aynyd. Savalar bitip, btn erkekler lnce, genelde olduu gibi, geride sadece gen delikanllar, kadnlar ve kk kzlar kald. Hristiyanlar onlar aralarnda paylatlar. Vali ad verilen yksek diktatrn yanndaki itibarna gre bazlar otuz, bazlar krk, bazlar da yz veya iki yz yerli aldlar. Bylece, katolik dinini retmek bahanesiyle, her Hristiyana pek ok yerli verildi. Genelde hepsi vahi, embesil, cimri ve ahlksz olan bu adamlar yerlilerin bakmn stlenmi oldular. Onlara gsterdikleri zen, erkekleri altnlar karmak zere maden ocaklarna yollamak (bu dayanlmaz bir iti), kadnlar topra srmeleri, ilemeleri iin tarlalara, iftliklere yerletirmek (bunlar da ok zor ve yorucu erkek ileriydi) eklindeydi. Onlara ot ve ne olduu belli olmayan besinlerden baka yiyecek vermiyorlard. Lohusa kadnlarn gsndeki st kuruyor, dolaysyla bebekler abucak lyordu. Eleri birbirinden ayrp uzaklara gnderdikleri iin reme durdu. Yorgunluk ve alktan, erkekler maden ocaklarnda, kadnlar da iftliklerde ldler. Bylece adada yaayan bunca insan yokoldu, ayn ekilde dnyann btn insanlar yok olabilirdi. Hristiyanlarn onlara tatt ykleri dnnce! Hristiyanlar, yerlilerin srtlarnda tad hamaklar -bir eit file-'iinde dolarken, yerliler 100 ile 200 mil boyunca 3-4 "arrobe" (*) yk tayorlard. Onlar daima yk hayvan gibi kullandlar. Omuzlarnda ve srtlarnda yorgun hayvanlarnki gibi yaralar vard. Hristiyanlarn krba ve sopa darbeleri, tokat, yumruk ve hakaretleri ve daha binlerce ikenceyi anlatmaya ok zaman ve kt gerekir. Hepsi anlatlamaz, ayrca insanlar bundan rkeceklerdir. Bu adalarn ve topraklarn ykm Serenissime kraliesi dona Isabel'in lm haberiyle, yani 1504'de balad. Bu tarihe kadar adada yalnzca birka eyalet haksz savalarla ksmen yokedilmiti. Bu savalarn hemen hepsi kralieden saklanmt. nk kralie (Tanr onun aziz ailesini korusun) bu insanlara zen gsteriyor, selmet ve refahlar iin endie ediyordu. rneklerini gzlerimizle grp, onlara ellerimizle dokunduumuzdan bu zeni ok iyi biliyoruz. Baka bir eyi daha vurgulamak gerekiyor: Hristiyanlar zerinden getikleri blgelerin hepsinde bu masum halka bahsedilen vaheti uyguladlar: Katliam, zorbalk ve bask! Her seferinde yeni ikenceler buluyor, gitgide insanlktan uzaklayorlard. Fakat Tanr aniden onlar yzst brakyor, sulu dnce ve duygular iine daldryordu.

(*) 1 arrobe = 12-15 kg.

SAN JUAN VE JAMAYKA ADALARI spanyollar San Juan ve Jamayka adalarna (buras meyve baheleri ve ar kovanlaryla doluydu) 1509'da vardlar. Niyetleri ve amalar spanyol adasna gidenlerle aynyd. Sz ettiim byk hakszlklar yapp, gnahlar ilediler. Bunlara bir de daha byk ve dikkat ekici bir vahet eklediler. nsanlar ldrdler, yaktlar, zgara yaptlar, vahi kpeklere attlar. Hayatta kalanlara maden ocaklarnda veya baka ilerde bask ve ikence uygulayp aaladlar. Ta ki bu zavalllar tamamen bitip yokolana dek... San Juan ve Jamayka adalarnda 600 binden fazla, hatta sanrm 1 milyonun zerinde insan vard. Bu gn her birinde 200 kii bile kalmad. Hepsi dinsiz ve trensiz (ayinsiz) ldler. KBA ADASI 1511 ylnda spanyollar, daha nce sylediim gibi, Valladolid Rona mesafesi kadar uzun olan Kba adasna vardlar. Orada kalabalk nfuslu byk eyaletler vard. spanyollar yukarda bahsettiimiz -hatta daha da vahi- yntemlerle baladlar ve bitirdiler. Hatuey isimli ok nemli bir derebey, Hristiyanlarn felaketlerinden, insanlk d eylemlerinden kamak iin halkn byk bir ksmyla beraber spanyol adasndan Kba'ya gemiti. Kba yerlileri Hristiyanlarn gelmekte olduunu haber verince hemen hemen btn halkn toplad ve yle dedi: 'Hristiyanlarn geldiini biliyorsunuz Untel'in ve Haiti'nin (yani spanyol adas)bana gelenler hakknda deneyiminiz var. Burada da ayn eyi yapmaya geliyorlar." Halk yle cevap verdi: "Bunlar nedensiz yapmyorlar. Taptklar ve ok sevdikleri bir Tanr var. Bizim de ona tapmamz salamak istediklerinden bize boyun edirmeye alyorlar, bizleri ldryorlar." Hatuey'in evinde altn mcevherlerle dolu kk bir sepeti vard. yle dedi: "te Hristiyanlarn Tanrs; eer isterseniz onun iin areitos* yapalm. Belki onu honut ederiz de Hristiyanlara bize ktlk yapmamalarn emreder." Hep bir azdan bardlar: "Doru, doru" yorulana dek altnn nnde dans ettiler. Sonra Hatuey yle dedi : "Dinleyin! Hangi anlama gelirse gelsin, bu altn elimizde tutarsak, almak iin bizi ldrecekler. Altn u rmaa atalm." neri iin oylama yapld. Sonuta hepsi altn orada akan byk bir rmaa attlar. Hristiyanlar Kba'ya gelir gelmez Hatuey yine kat. En sonunda tutsak edildi ve diri diri yakld. nk o haksz ve vahi insanlardan kam, onu ldrmek, lene dek de eziyet etmek isteyenlere kar kendini, halkn ve soyunu savunmutu.

(*) Bayramlar ve danslar.

Onu bir diree baladlar. Saint Franois tarikatndan orada bulunan bir din adam ona Tanr'dan ve dinimizden szetti. Yerli bey bunlar daha nce hi duymamt. Tarikat papaz, kendisini grkemli bir dnyann ve ebed istirahatin bekledii gkyzne gideceine inanmak isterse, cellatlarn izin verdii ksa sreden yararlanabileceini syledi. Aksi takdirde sonsuz aclar ve ikenceler ekecei cehenneme gitmek zorunda kalacakt. Biraz dndkten sonra yerli reis Hristiyanlarn gkyzne gidip gitmediklerini sordu. Papaz, iyi olanlarn gittiini syledi. O zaman, daha fazla dnmedi. Bylesine vahi insanlarla beraber olmamak, onlar grmemek iin cennete deil, cehenneme gitmeyi tercih ettiini belirtti. Amerika'ya giden Hristiyanlar sayesinde Tanr'nn ve dinimizin edindii n ve saygnlk bu ite. Vaktiyle yerliler yiyecek ve hediyelerle bizi karlamaya gelmilerdi. Bize byk bir miktar balk, ekmek, yemekler ve daha verebildikleri pek ok eyi verdiler. Birden eytan, Hristiyanlarn kanna girdi. Hi sebepsiz, nmzde oturan 3000'i akn insan kadn, erkek, oluk ocuk demeden gzlerimin nnde kltan geirdiler. Orada, hibir canlnn hayal edemeyecei byk bir vahet grdm. Bir baka seferinde birka gn ncesinden Havana eyaletinin btn beylerine mesajlar gndermitim.

tibarm duymulard. Korkmadan bizi karlamaya gelmelerini syleyip, onlara hibir ktlk yaplmayacana dir gvence vermitim. Gerekten de btn kta, gemi kymlardan rkmt. Bu mesajlar, yzbann izniyle yollamtm. Eyalete vardmzda yirmi bir bey ve reis bizi karlamaya geldi. Yzba, verdiim gvenceyi hie sayp, onlar yakalad. Baka bir gn onlar diri diri yakacakt. Bir yandan da bunun iyi bir ey olduunu, nk bu beylerin er ya da ge ktlk yapacaklarn sylyordu. Onlar, yaklacaklar odun ynndan zor kurtardm. Neyse ki sonunda katlar. Adann yerlileri, spanyol adasndaki gibi klelie ve ikenceye mahkum edildiklerinde, birer birer ldklerini ve aresizce yok olduklarn grdler. Bunun zerine ya ormanlara kamaya ya da mitsizlie kaplp kendilerini asmaya baladlar. Kar kocalar, ocuklaryla beraber kendilerini asyorlard. Tandm zorba bir spanyolun vahetinden tr iki yzden fazla yerli kendini ast. Saysz insan bu ekilde yokoldu. Adada bulunan kraln bir grevlisine yz yerli datlmt. ay sonunda iki yz yetmii maden ocaklarnda lm, elinde otuzdan fazla yerli kalmamt. Yani sadece onda biri. Daha sonra bir o kadar daha, hatta daha da fazla yerli verildi. Onlar da ldrd. Ne kadar verilirse, o kadar ldryordu. Ta ki kendisi lene ve eytan ruhunu gtrene dek... Adada bulunduum drt ay zarfnda yedi bini akn ocuk ld. nk anne babalar maden ocaklarna onlar da gtryorlard. Dehet verici eyler grdm. Daha sonra, spanyollar ormanlara snan yerlileri yakalamaya karar verdiler. Korkun kymlar yaptlar. Bylece btn aday yerle bir edip, insanlarn yok ettiler. Aday greli ok zaman olmad. imdi onu ssz, yalnzla terkedilmi grmek ne kadar kt ve ackl!..

ANAKARA 1514 ylnda aalk bir vali ana karaya geldi. Bu adam, son derece vahi, zorba, acmasz, aklsz, kutsal kudurganln gerek bir aletiydi. Bu topraa spanyollar yerletirmekte de kararlyd. Daha nce birka despot ana karaya gitmiti. Hrszlk yapm, insanlar ldrm, ezmilerdi. Ama bunlar kylarda olmutu. Soyabildikleri kadar soymu ve yamalamlard. Ancak bu adam kendinden nce gelenleri de, btn adalardakileri de geti. Korkun eylemleri, nceki btn irenlikleri geride brakt. Katliamla, sadece sahili deil, byk topraklar, krallklar boaltt. Orada yaayan birok insan cehenneme yollad. Dnyadaki en gzel, en mutlu, en kalabalk karay ykt geti. Bu toprak Darien'in zerindeki millerce blgeden, Nikaragua'nn eyaletleri dahil kralla kadar uzanyordu. Yani 500 milden byk bir alan kaplyordu. Burada birok ulu bey, saysz nemli ehir ve byk altn zenginlikleri vard. imdiye kadar yeryznde hi bylesi grlmemiti. Sonunda spanya altnla doldu fakat, bu altn yerin derinliklerinden yerliler tarafndan byk eziyetlerle karlmtr. Yerlilerse, sylediim gibi, lmlerdir. Bu vali ve bl, yerlileri altn bulmaya, bulduklar altm kendilerine vermeye zorlamak iin yeni vahet ve ikence ekilleri icat etti. Yzbalardan biri, yerlileri soyma ve yoketme emri zerine yapt bir seferde 40.000'den fazla kiiyi ldrd. Onunla beraber olan Saint Franois tarikatndan bir din adam -fray Francisco de San Roman- bu katliam gzleriyle grd. eitli ikencelerden sonra yzba onlar kl darbeleriyle ldrd, diri diri yakt, vahi kpeklere att. Amerika'y ynetenlerde bu zamana dek hep varolan tehlikeli krlk gitgide ciddileti. Bu halklarn din deiimi ve selametine ynelik btn hazrlk ve dzenlemeleri her zaman ertelediler. Bir yandan da szde baka bir ey idda edermi, bir ey gizlermi gibi grnyorlard. Dini kabul etmeleri ve Castilla krallarna itaat etmeleri iin yerlilere emir vermeyi tasarladlar. Verdiler de. Aksi takdirde onlarla ate ve kana bulanm savalar

yapacaklar, onlar ldrecek, tutsak edeceklerdi. Sanki, onlarn her biri iin len Tanr'nn olu, kanununda "Euntes docete omnes gentes" (*) diyerek toprak sahibi, bar imanszlar uyarmalarn sylemiti. Onlardan, reti olmadan dinimizi benimsemelerini; adamlar ve elileri bylesine vahi, merhametsiz ve iren olan, hi grmedikleri ve duymadklar bir krala itaat etmelerini istediler. Aksi halde mallarn, topraklarn, zgrlklerini, karlarn, oluk ocuklarn ve hayatlarn kaybediyorlard. Anlamsz, aptalca, her trl knanmaya ve aalanmaya, hatta cehenneme layk bir tutumdu bu. Bu uursuz, kt valinin elinde uyarlar nasl yapacana dir talimatlar vard. Her ne kadar sama, mantksz ve haksz da olsalar, bu talimatlar uyanlar hakl gsteriyordu. spanyollar altn olduunu rendikleri bir ky soyup yamalamaya karar verdikleri zaman bu uyarlar kullanyorlard. (*) Sizler ki gidiyorsunuz, btn halklar eitin. Yerliler huzur iinde evlerinde, kylerindeyken, uursuz, yamac spanyollar, geceleyin kyn yarm mil uzana geliyorlard. Orada, ihtarnameyi aralarnda iln ediyor, yle okuyorlard: "Bu ktann, filanca kynn reisleri ve yerlileri, size Tanr, papa ve bu topraklarn efendisi Castilla Kral'nn varln bildiriyoruz. Gelin ona itaat edin vs. Aksi halde sizinle savaacamz, sizi ldreceimizi, tutsak edeceimizi bilin vs." Ve gn aarrken, masumlar karlar ve oluk ocuklaryla uyurken, kye saldryor, genellikle samandan olan evleri atee veriyor, oluk ocuklar, kadnlar ve birok erkei daha kendine gelmeden diri diri yakyorlard. stediklerini ldryor, canl braktklarna altn olan dier kyleri gstermeleri, baka nerelerde bulunduunu sylemeleri iin ldrene kadar ikence yapyorlard. Kalanlar kleler gibi demirle damgalanyordu. Yangn snnce, spanyollar evlerdeki altn aramaya koyuluyorlard. te bu ekilde, bu ahlksz adam, emrindeki kt Hristiyanlarla 1514'den 1521-22'ye kadar byle eylemlerle urat. Seferlere 106 hizmeti yolluyor, aldklar altn, inci ve mcevherler, getirdikleri kleler kadarn alyordu. (Kdemli subay olmasndan tr verilenler hari). Kraln subaylar da ayn eyi yapyorlard. Her biri yollayabildii kadar hizmetisini yolluyordu. Bu sre iinde spanyollar krallktan (tahmin edebildiim kadaryla) 1 milyon castillandan fazla aldlar. Hatta sanrm tahminlerim gerek rakamn altnda. spanyollar alnan btn bu altnn yalnzca 3.000 castillann krala yolladlar. Buna karn 800.000'den fazla insan ldrdler. 1533'e kadar birbiri ardna gelen despot valiler de, geri kalan halk ya ldrdler ya da sava sonras baskc klelik altnda lme terkettiler. Bu valinin ynetimi srasnda yapt, ya da yaplmasna izin verdii saysz ktlkten ite bir tanesi: Bir reis (veya bey) kendi arzusuyla ya da korkudan (ki bu daha geree yakn) ona 9.000 castillan vermiti. Bununla yetinmeyen spanyollar, bu beyi yakaladlar ve yere aklm bir kaza baladlar. Daha fazla altn verdirtmek iin ayaklarnn altn atee verdiler. Bey evinden 3.000 castillan daha bulup getirmelerini syledi. Askerler yeniden ikenceye baladlar. Olmadndan, ya da istemediinden, daha fazla altn vermeyince, tabanlarndan ilikleri kana dek onu bu ekilde tuttular. te byle ld. Altn koparmak iin, spanyollar saysz kez beylere ikence ettiler, onlar ldrdler. Bir baka seferinde, bir spanyol bl yamaya gitmiti. Hristiyanlarn korkun eylemlerinden, katliamlarndan kamak iin birok insan toplayp sakland bir ormana geldiler. spanyollar aniden onlarn stlerine atladlar. ldrebildiklerince insan ldrp, 70-80 kadar gen kz ve kadn yakaladlar. Ertesi gn birok yerli bir araya geldi. Karlarn ve kzlarn bulmak amacyla Hristiyanlar kovaladlar. Hristiyanlar kstrldklarn anlaynca gen

kzlarn ve kadnlarn karnlarn detiler. 80 kii iinde bir tane bile sa brakmadlar. Acdan yrei paralanan yerliler lklar atyorlard: "Ah! Kt adamlar! Vahi Hristiyanlar! ralar(*) ldryorsunuz." Kadnlar ldrmek, erkekler iin vahi ve iren bir hayvanlk belirtisi anlamna geliyordu. Panama'ya 10-15 mil uzaklkta, Paris isimli ok altn olan byk bir bey yayordu. Hristiyanlar onu grmeye gittiler. Bey de onlar kardeleri gibi karlad. Hatta yzbaya 50.000 castillan sundu. Yzba ve Hristiyanlar bu miktarda altn gnll veren birinin gerekten bir hazinesi olmal diye dndler (zahmetlerinin gayesi ve tesellisi buydu). Gidermi gibi yaptlar. afakta tekrar dnp, ky istil ettiler. Evleri atee verdiler, birok insan ldrdler, yaktlar ve 50-60 bin castillan daha aldlar. Bey kat. Ne ldrld ne de yakaland. Hemen toplayabildiince adam toplad, iki gn sonra, 130.000-140.000 castillanlarn gtren Hristiyanlar yakalad. Kahramanca saldrp, 50 Hristiyan ldrd ve btn altn geri ald. Dierleri, ar yaral katlar. Bu olayn ardndan ok sayda Hristiyan tekrar bu beye saldrd. Onu ve halknn byk bir ksmn ldrdler. Her zamanki gibi geride kalanlar klelie mahkm ettiler. Onlar da ld. Sonuta bugn ne bir kalnt, ne kyn varln belirten bir iaret kald. Oysa ki bu kalabalk nfuslu topraklar 30 mili kaplyordu. Bu alak adam ve blnn bu krallklarda yaptklar soykrmlar, ykmlar saymakla bitmez. (*) Kadnlar.

NKARAGUA EYALET Bu despot, 1522-1523'de, mutlu Nikaragua eyaletini egemenlii altna almaya gitti ve maalesef oraya girdi. Kim bu kalabalk halkn mutluluunu, saln, sevimliliini ve refahn vebilirdi ki artk? Kalabalk nfuslarndan kaynaklanan harika meyveliklerle dolu onca ky grmek gerekten de muhteemdi. Hepsi 3-4 millik bir alana yaylmt. Toprak dz ve kaygand. yle ki halk ormanlarda saklanamyordu. Toprak yle nefisti ki ancak binbir ac ve glkle terk edebiliyorlard. Bu yzden de byk zulmlere maruz kaldlar. Hristiyanlarn uygulad zorbalk ve klelie, mmkn olduunca dayanyorlard. nk yaratltan yumuak ve barydlar. Bu zorba ve yandalar -onunla beraber olup br krall ykmaya yardm eden btn dier zorbalar- orada yaayan insanlara yle ok ktlk, soykrm, vahet, kleletirme, hakszlk yaptlar ki hibir insan dil bunlar anlatamaz. Bu adam 50 svari yollayp, Roussillen kontluundan daha byk bir eyaleti kltan geirtiyordu. Kadnlar, erkekleri, yallar, ocuklar bir hi uruna katlediyorlard. rnein, arldklarnda yeterince abuk komadklar iin, onca msr (orann buday) ykn onlara hemen tamadklar iin veya bu adamn ya da yandalarndan birinin hizmetine filanca sayda yerli vermedikleri iin bir anda canlarndan olabiliyorlard. Toprak dz olduundan hi kimse atlarndan ve korkun fkesinden kaamyordu. Dier eyaletleri yamalamak zere, spanyollar seferlere yolluyordu. Yamaclarn istedikleri kadar yerliyi bar ve itaatkr kylerden getirmelerine izin veriyordu. Srtlarna koyduklar 3 arrobelik ykleri brakmasnlar diye, zincirliyorlard. Bu seferler tekrarlandka, 4000 yerliden 6 tane bile sa kalmad oluyordu. spanyollar lenleri de ylece yollarda brakyorlard. Ar ykler altnda yaralanp yorulanlar, alktan, sarfettikleri gten ve zayflktan hasta dnce, zincirlerini karmamak iin boyunlarn kesiyorlard. Ba bir yana, gvde bir yana dyordu. Dier yerlilerin neler hissedebileceini dnn! Benzer yolculuklar emredildiinde, kimsenin sa dnmediini bilen yerliler, alayarak ve i ekerek yola kyorlad. yle sylyorlard: Bunlar, Hristiyanlara hizmet etmek iin getiimiz yollard. ok alsak bile, bir sre sonra

karlarmzn, ocuklarmzn yanna dnyorduk. Ama bugn, dn umudu olmadan yola kyoruz. Ailemizi tekrar grmeyeceiz, hayatta kalmayacaz. Bir gn bu adam yerlileri tekrar bltrmek istedi. Bunu kafasna koymutu bir kere. Yerlileri sevmediklerinin elinden alp, sevdiklerine vermek istedii syleniyordu. Bu durum yerlilerin ekim yapmasna engel oldu. Ekmek olmaynca, Hristiyanlar, yerlilerin kendileri ve ocuklarnn geimi iin ayrdklar btn msr aldlar. Bu yzden 20.000-30.000'i akn yerli alktan ld. Alk bir kadn, yemek iin ocuunu ldrmeye itebildi. Sylediim gibi kyler gerek birer bahe olduundan, her Hristiyan payna den veya (dedikleri gibi) kendine ayrlan kye yerleti. Hepsinin oralarda ekili topraklar vard. Bir yandan da yerlilerin fakir sofralarndan yiyip iiyorlard. Bylece yerlilere ait topraklar ve onlar yaatan mal, mlk aldlar. yle ki, erkek, yal, kadn, ocuk btn yerliler kendilerini gece-gndz aralksz almaya zorlayan spanyollarn evindeydi. ocuklar bile ayakta durabildikleri andan itibaren, yapabildikleri veya yapamadklar her eyi yapmaya zorlanyorlard. Onlar ite byle yokettiler. Bugn sa kalan birka ender kiiyi yokettikleri gibi. Ne evleri, ne de zel mlkleri olmasna izin veriyorlard. Bu noktada spanyol adasnda yaplan hakszlklar da getiler. Eyalette birok insan bitkin drp, ezdiler. Vaktinden nce lmlere sebep oldular: Gemiler ina etmek iin, yerlilere limana kadar 30 mil boyunca kalas ve odun tatyorlard. Bal ve balmumu aramak zere ormanlara yolluyorlar, fakat yerliler orada vahi hayvanlar tarafndan paralanyorlard. Hamile ve lohusa kadnlar hayvan gibi yklyorlard, buna hi ara vermiyorlard. Bu eyaleti krp geiren en zararl ey, valinin spanyollara ky reisleri ve beylerinden kle isteme iznini vermesiydi. ,4-5 ayda bir veya ilerinden biri valinin ltfunu ve iznini kazandnda, diri diri yakma veya vahi kpeklere atma tehdidi ile reisten 50 kle istiyordu. Genelde yerlilerin kleleri olmadndan (bir reisin en fazla 2, 3 veya 4 tane klesi vard) beyler kylere gidip, nce byk yetimleri, sonra iki ocuklu ailelerin bir, ocuklularn da iki ocuunu alyorlard.

Bu ekilde reis, diktatrn istedii sayya ulayordu. Halk inliyor, alyordu. nk bunlar, apak grld gibi ocuklarn ok seven insanlard. Olaylar yle.ok tekrarland ki 15231533 yllar arasnda krall mahvettiler. Yerli halk ynlarn kle olarak satmak iin Panama'ya veya Peru'ya gtren 5-6 gemi, 6-7 yl boyunca ticareti salad. Bu yerlilerin hepsi ld. Doal topraklarndan koparldklar zaman, abucak ldkleri kantlanmt (ispat binlerce kez yapld). nk yemek verilmedii gibi, hibir skntdan da kurtulamadlar. Sadece altrlmak zere alnp satldlar. Benim gibi hr, 500.000 yerli yurdundan kle olarak ayrld. Dier 500-600 bini spanyollarn iddetli savalarn ve uyguladklar korkun tutsakln sonucunda ld. Ve bugn, hl ldrlyorlar. Btn bu ykmlar 14 yln rn. Btn Nikaragua eyaletinde bugn 4-5 bin kii kalm olmal. spanyollar istedikleri hizmetler ve her zamanki kiisel basklar ile her gn onlardan birkan ldryorlar. Oysa, daha nce sylediim gibi, buras dnyann en kalabalk yerlerinden biriydi. YEN SPANYA 1517 ylnda, Yeni spanya kefedildi. Kifler yeni ayaklanmalara ve baz lmlere neden oldular. 1518'de, kendilerine Hristiyan diyen adamlar blgeyi yamalamaya, insanlar ldrmeye baladlar. Bir yandan da oray boaltacaklarn sylyorlard. 1518'den bugne, yani 1542'ye dek Hristiyanlarn yerlilere yapt her trl hakszlk, adaletsizlik, iddet ve bask son snra dayand, tat. Hristiyanlar, Tanr ve Kral korkusunu, kim olduklarn unutmulard. Ktadaki onca krallkta yaplan ykmlar, zulmler, soykrmlar, kymlar, boaltmalar, hrszlklar, iddetler ve zorbaca eylemler o kadar ok, o kadar kayg vericiydi ki, anlattklarmz

yaplanlarn yannda hi kalr. Hepsini anlatsak bile -nk ounu anlatmadan geiyoruz1518'den 1542'ye kadar ilenen sularla ne sayca, ne nemce karlatrlabilir. Bugn bile, en ciddi, en iren cinayetler ilenmeye devam ediyor. Bylece yukarda belirttiimiz kural dorulanyor; smrler ve korkun eylemler balangtan gnmze kadar srekli oalarak geldi. Demek ki, yeni spanya'ya vardklarndan beri, 18 Nisan 1518'den 1530'a kadar, yani 12 dolu dolu yl boyunca, spanyollar, Mexico ehri evresinde 450 millik bir blgede soykrm ve zulmlerini devam ettirdiler. Oysa burada, spanya'dan daha byk ve daha mutlu 4-5 krallk kurulabilirdi. Btn bu topraklar, Tolede, Sevilla, Valladolid, Saragossa ve Barcelona'nn toplamndan daha kalabalk bir nfusa sahipti. Bu ehirler doluyken bile, Tanr'nn bu blgeye yerletirdii insanlar kadar halka sahip olmadlar. Etrafn gezmek iin, 1800 milden fazla yol katetmek gerekirdi. 12 yl boyunca, bu 450 millik alanda, spanyollar 4 milyonu akn insan, kadn, oluk ocuk, gen, yal demeden bakla veya mzrakla ldrdler, ya da diri diri yaktlar. Sylediim gibi "fetih" dedikleri, aslnda vahi zorbalarn iddete dayal igalleriydi. Bu igaller srdke, yalnz Tanr'nn deil, btn insani kanunlarn da knad cinayetler devam etti. Tarihin hibir dnemiyle kyaslanmayacak korkun savalar yapld. Bu igallerde yaplan katliamlarda len insanlarn says ciddi rakamlar oluturuyordu. Hibir dil, hibir yaz, hibir insan beceri, bu topraklarda gerekletirilen korkun olaylar anlatmaya yetmez. Bu olaylar bazen ayn anda, beraberce; bazen de deiik yerlerde, ayr ayr oluyordu. Hristiyan konuklar insan soyunun en tehlikeli temsilcileriydi. Gerekten de, koullar ve nitelikleri itibariyle zellikle nemli olan baz olaylar bile glkle anlatlabilir. Bunun iin son derece zen gstermek, zaman ayrmak ve uzun uzun yazmak gerekir. Yine de, binde birini bile sylemediimi savunup yemin ederek, birka yerden szedeceim. Dier soykrmlar arasnda, ite 30.000'i akn nfuslu Cholula kentinde yaptklar: nde bapapaz ve dier papazlar, blgenin tm beyleri, tren alay halinde, byk bir sayg ve onurla Hristiyanlar karlamaya gelmilerdi. Onlar, en nemli beylerin evlerine yerletirmek zere ehre gtrmlerdi. spanyollar, halk fkelerinden korkutmak ve bu topraklarn her kesine korku ekmek iin (kendilerinin ceza dedikleri) bir katliam yapmaya karar verdiler. nk, spanyollarn girdikleri btn topraklarda niyetleri aynyd: Bu yumuak bal koyunlar nlerinde titretmek iin vahi ve unutulmaz bir katliam yapmak! Bu amala, nce ehrin ve ehre bal her yerin beyleriyle, soylularn ve ba beyi ardlar. Gelenler, spanyol yzbayla konumak iin ieri girdike tutsak ediliyor, bu ekilde kimse durumu anlamadndan haber yaylmyordu. spanyollar yklerinin tanmas iin 5-6 bin yerli istemilerdi. Hepsi gelince, onlar evlerin avlularna koydular. spanyollarn yklerini tamaya hazrlanan bu yerlileri grmek, insanda acma ve merhamet duygusu uyandrrd, nk stlerinde sadece utanlacak yerlerim rten bir ey, rlplak gelmilerdi. Omuzlarndaki kk filelerde karn doyurmayan, yavan yiyeceklerini tayorlard. Munis kuzular gibi diz ktler. Orada bulunan dier insanlarla beraber hepsi avluda toplannca, silahl spanyollar, gzclk etmek iin kaplarda durdular. Dierleri, kllarn kaparak bu koyunlarn hepsini klla veya mzrakla katlettiler. Fakat hibiri lmden kaamayacakt. ki gnn sonunda, sa kalan birok yerli kanlar iinde ortaya kt. Cesetlerin altna gizlenmilerdi (yle ok ceset vard ki). ldrlmemeleri iin, alayarak spanyollardan balanmalarn dilediler. Ancak spanyollarn ne balamas, ne de merhameti vard. Ortaya ktka onlar paralara ayryorlard. Yzba, bal btn beylerin -yzden fazlaydlar- karlp, yere akl kazklarda yaklmasn emretti. Ama bir bey (kukusuz bu topran prensi veya kral) oradan ayrlmay baard. 20-30 veya 40 adamla beraber bir eit kale olan bir tapnaa snd. Tapnan ismi Cue idi. Gnn byk bir blmnde kendini savundu. Ancak spanyollar, zellikle bu silahsz insanlara gre, arplmas zor dmanlard. Tapna

atee verdiler. Yanan beyler yle banyorlard. "Kt insanlar! Biz size ne yaptk? Niin bizi ldryorsunuz? Defolun! Meksika'ya gidin. Orada her eyi bilen beyimiz Montezuma intikammz alacaktr." Denir ki 5-6 bin insan avluda kltan geerken, spanyollarn yzbas yle bir ark sylemi : Neron yangna bakar Roma'dan Tarpeia kayasna ocuklar, yallar barr Ve o hibir ey hissetmez spanyollar, Cholula'dan daha byk ve kalabalk bir ehir olan Tepeaca'da baka bir byk katliam yaptlar: ok sayda insan, iren bir ekilde kltan geirdiler. Cholula'dan Meksiya'ya doru yola koyuldular. Byk kral Montezuma, onlara binlerce hediye ile beyleri ve ehir halkn yollad. Yolda enlikler dzenlendi. ehre 2 mil uzaklktaki Meksika yolunun giriine, z kardeiyle, birok bey ve altn, gm, kyafet dolu hediyeleri tayan yerliler yollad. Montezuma, altn bir tahtrevan zerinde, btn saray erkannn eliinde, bizzat spanyollar karlamaya, ehrin giriine geldi. Onlar saraya gtrd ve oraya yerletirilmelerini emretti. Ayn gn, orada bulunanlarn bana sylediklerine gre, spanyollar yce kral Montezuma'y kukulandrmadan kurnazca ele geirdiler. Bana 80 adam verdiler. Sonra onu zincire vurdular. Anlatlmas gereken btn nemli olaylardan szetmeden, sadece bu zorbalarn yapt nemli bir eyi belirtmek istiyorum. spanyollarn komutan, kendisine dman baka bir komutan ele geirmek zere limana inmiti. Kral Montezuma'y baka bir komutann emrinde sanrm- yz adamn gzetimine brakmt. O zaman spanyollar, blgedeki deheti kuvvetlendirmek iin yeni bir arpc eylem yapmaya karar verdiler (sk sk yaptklar ve benim de anlattm gibi). ehirde yaayan halk ve saray erknndan olan beyler tutsak krallarnn houna gitmeye urayorlard. Onuruna dzenlenen dier enlikler arasnda, leden sonra, ehrin btn mahalle ve meydanlarnda gerekleecek, "mitotes" adn verdikleri geleneksel danslar vard (Adalarda bu danslara "areitos" denirdi). Yerliler bu vesileyle bayramlk elbiselerini ve zenginliklerini karrlard. Hepsi gayret gsterirdi. nk bu enlik sevincinin temel ekliydi. En soylular ile kraliyet soyundan gelenler, soyluluk unvanlarna gre, balo ve enliklerini gl kraln dairelerinin gittike daha yaknnda yaparlard. Bu saraylarn en yakn ksmnda ikibini akn ehzade bulunurdu. Bu Montezuma mparatorluu'nun sekin blmyd. spanyollarn komutan bir blkle oraya gitti. Askerlerin enliklere katlmak istedikleri bahanesiyle, ehirdeki enlik yerlerine dier birlikleri yollad. Hepsine, belirli bir saatte saldrya gemelerini emretti. Yerliler cokuyla ve gven iinde dans ederken, komutan: "Saint Jacques! (*) Yakalayn onlar! " diye bard. te o zaman spanyollar, bu plak narin gvdeleri kllaryla demeye, bu mert insanlarn kann dkmeye baladlar. Tek bir kiiyi sa brakmadlar. Dier birlikler de baka yerlerde ayn eyleri yaptlar. (*) Aziz Jacques. Bu, btn krallklar ve halklarn aknla, korkuya ve yasa boan bir olayd. Yreklerini ac ve znt kaplad. Dnyann sonuna dek -kendi sonlarna dek- hep alayacaklar; "areitos'larnda, danslarnda, romanslarnda (spanya'da sylediimiz gibi) bu felketi, yllardr gurur duyduklar soylu veliahtlarnn yok oluunu anlatacaklard. Yerliler, onca masuma yaplan hakszl, olaand vaheti grnce btn kentte silaha sarldlar ve spanyollarn stne

yrdler. Onlar ki en byk beylerinin bylesine hakszca tutsak ediliine hogryle katlanmlard. nk Montezuma hristiyanlara saldrmay, onlarla savamay yasaklamt. Yaraladklar birok hristiyan, kl pay kat. Tutsak Montezuma'nn, gsnde bir hanerle, sarayn balkonuna kp, yerlilere saraya saldrmalarn ve bar yapmalarn emretmesi istendi. Bu kez, itaat etmek istemediler. Hatta mcadelelerini ynetmesi iin baka bir bey, yeni bir ef semekten szediyorlard. Bu arada limana giden komutan, beraberinde birok Hristiyanla muzaffer dnyordu. Yaklamalar zerine, yerliler, onlar kente girene kadar 3-4 gn boyunca sava kestiler. Btn blge halk topland. Komutan ehre girince uzun zaman yle iyi dtler ki, lmekten korkan spanyollar bir gece kenti terketmeye karar verdiler. Bunu renen yerliler, deniz kulanm kprlerinde birok hristiyann ldrdler. Bu, son derece hakl ve kutsal bir savat. Sylediim gibi, sebepleri ok haklyd. Mantkl ve adil her insan da bunu dorulard. Sonra Hristiyanlar yeniden glendiler ve savaa girdiler. Yerlilere garip, artc eziyetler ettiler. Bir sr insan ldrp, birok byk beyi diri diri yaktlar. Meksika ehrinde, komu illerde ve btn blgede zorbaca eylemler yaptlar (Meksika'ya 10, 15, hatta 24 km uzaklkta yaayan insanlar ldrdler). Ardndan, zalim veba ilerleyerek hep kazand. Kalabalk nfuslu Panuca eyaletine bulap, oray da krp geirdi. aknlk verici ykm ve katliamlar yapld. Daha sonra spanyollar, ayn ekilde Cututepeque eyaletini, Ypilcingo'yu ve Colima'y yerle bir ettiler. Bu eyaletlerin her biri Leon ve Castilla krallklarndan bykt. Her eyalette yaplan tahribi, zulm ve cinayetleri anlatmak zor, hatta imknszdr. Zaten anlatlsa bile, buna dayanabilecek insann ta kalpli olmas gerekir. spanyollarn, bu blgelere hangi sfatla girdiklerini, masum yerlileri yokettiklerini, kalabalk nfusuyla gerek Hristiyanlara haz ve sevin verecek bu topraklar hangi sfatla boalttklarn belirtmek gerekir. Yerlilere, spanya kralna boyun eip, itaat etmelerini, aksi halde ldrleceklerini veya kleletirileceklerini sylyorlard. Bylesine mantksz, aptalca emirlere uymayp, bylesine haksz, zalim ve vahi adamlara teslim olmayanlar, majestelerine kar gelen asiler, isyanclar olarak gryorlard. Bu ekilde, efendimiz spanya Kral'na yazyorlard: Amerika ktasn ynetenlerin krl, kendi kanunlarnda dier kanunlardan ok daha ak ifade edilmi, nemli prensiplerden birini anlamalarn engelliyordu. yle ya, bir neden olmadan hi kimseye asi denemezdi.

Tanr, mantk ve insan kanunlarndan biraz olsun haberdar olan Hristiyanlar, aniden iletilen baz haberlerin halkn kalbini krabileceini dndler. Bu topraklarda bar iinde yaayan, kimseye bir borcu olmayan, doal beylere sahip halka: "Hi duymadnz yabanc bir krala itaat etmeye hazrlann. Aksi halde, sizi paralara ayracamz bilin, diyorlard. Halk, gerekten de byle olduunu grd. Daha korkuncu, itaat edenlerin en hayvani klelie, inanlmaz ilere ve klla lmden daha uzun sreli ikencelere maruz kalp, karlar, oluk ocuklar ve btn soylaryla tkenip gittiklerini grdler. Bu veya dnyadaki herhangi bir halde tehditlerden korkarak itaat edip, yabanc kraln otoritesini kabul etse bile -hrsn ve eytani bir agzllnn allak bullak ettii- bu krler grmyorlar m, bu onlara en ufak bir hak tanmaz. Esinlendikleri tek ey endie ve korku olduundan, bu 'sebatsz ve geri adamlar' iin doal insan ve kutsal hukukta deer verilmek iin yaplm her ey yalnzca rzgrdr. Onlara kalan ceza, cehenneme gitme zorunluluu, Castilla krallarna yaptklar hakaret ve ikenceler olur.

Krallklarn yok ediyorlar. Btn Amerika ktasnda hukuku ortadan kaldryorlar. te spanyollarn bu blgelerde krallara yapt ve yapmay srdrd hizmetler bunlardr. (Bilinen ve hak ettii unvanyla) Bu zorba kaptan, kendisinden de zalim ve vahi, merhametten yoksun iki despot kaptan Gney ve Naco Denizi'nde Guatemala'nn byk, zengin, mutlu ve kalabalk krallarna, Kuzey Denizi'nde Honduras veya Guaimura'ya yollad. Bu iki krallk bitiiktir; snrlar da Meksika'dan 200 ya da 300 mil uzaklktadr. Kaptanlardan birini kara yoluyla, dierini deniz yoluyla yollad. Her ikisine de kalabalk bir svari ve piyade grubu elik ediyordu. Gerekte bu iki kaptann yapt ktlkler arasnda (zellikle Guatemala Krallna gideni, nk dieri abucak ld) o kadar ok zarar, ziyan, cinayet, ykm ve vahi hakszlktan sz edebilirim ki bugnn insan ve hatta gelecek yzyllardaki insanlar dehet iinde kalr. Anlatacaklarm byk bir kitab doldurabilir. Gerekten de bu kaptan, yapt irenliklerin miktar, ldrd insan ve le evirdii toprak says ile gemiteki ve imdiki tm benzerlerini geti. Saysz ktlk... Deniz yoluyla giden birok gemiyle sahil kylerini yamalad, byk skandallara yol at ve halk kovdu. Naco ve Guaimura Krall'na giderken, yolu zerindeki Yucatan Krallnda yerliler onu hediyelerle karlamaya gelmilerdi. Bu kralla gelince, btn blgeye, kyleri yamalayan ve yerle bir eden, halk ldren kaptanlar ve birok asker yollad. zellikle, bir kaptan 300 adamyla ayaklanarak Guatemala'ya doru topraklara dald. Bulduu tm kyleri yakt, ykt, yaayanlarnn her eyini ald, onlar ldrd. Bunu kurnazca, 120 milin zerinde bir alanda yapt. Bylece kendisini yakalamak iin ardndan yollananlar ssz ve ayaklanm kyleri bulacaklar, yerliler de yapt ktlklerin ve ykmlarn intikamn almak iin onlar ldreceklerdi. Birka gn sonra kendisini yollayan ve kar kp ayakland ba kaptan ldrld. Ardndan baka cani zorbalar geldi. 1524'den 1535'e dek korkun zulmleri ve katliamlaryla kendilerine arap, giyecek ve yiyecek getiren gemilere kle sattlar. Her zamanki diktatrlk ynetimleriyle bu eyaletleri, Naco ve Honduras Krall'n yerle bir ettiler. Gerek bir zevk cenneti olan bu yerler, dnyann en ok ziyaret edilen, kalabalk topraklarndan daha nfusluydu. Dnte bu eyaletlerden getik. ylesine ssz, ykklard ki sert bir insann bile bu manzara karsnda ii burkulur-du. Bu 12 yl boyunca spanyollar 2 milyonun zerinde insan ldrdler ve 100 mil karenin zerinde yaayan 2000 kii bile brakmadlar. Szettiim klecilik ile, her gn, kalanlar da ldryorlar. Fakat imdi Guatemala krallklarna giden u byk zorba kaptana dnelim. Sylediim gibi gelmi gemi btn zorba hkmdarlar geti, bugnklerin Meksika'ya komu eyaletlerde yaptklarnn aynsn yapt. Setii yoldan Guatemala krall 400 mil ekiyordu (kendisini yollayan kaptana ahsen yazmt). Getii her yeri yakp, ykp, alarak, katliamlara ve yamacla giriti. Bahanesi her zamanki gibiydi. Yerlilere hi tanmadklar, hi ismini duymadklar spanya kral adna bu insanlktan uzak, adaletsiz, cani adamlara boyun emelerini buyuru-yordu. Yerliler, kral dier spanyollardan ok daha adaletsiz ve cani olmal diye dnyorlard. spanyollar ise, onlara dnme zaman bile vermeden, mesaj kadar abuk geliyor, ldryor ve yakyorlard."

GUATEMALA EYALET VEYA KRALLII'NDAN Kralla geliinden itibaren bu kaptan, byk bir katliam yapt. Buna ramen en byk bey onu karlamaya geldi. Bir tahtrevan zerindeydi. Boru ve dmbelek sesleriyle byk bir bayram havasnda, kralln bakenti Altatlan ehrinin dier birok beyi ona elik ediyordu. Yerliler spanyollara sahip olduklar her eyi sundular; zellikle mkemmel yiyecekler verdiler ve yapabildikleri her eyi yaptlar o gece spanyollar ehir dnda kaldlar. nk ehir onlara gl grnyordu. eride tehlikede olduklarn bildiklerinden, endieliydiler. Ertesi gn kaptan, en byk beyi ve dierlerinden birounu ard. Uysal koyunlar gibi geldiler. Kaptan onlar tutsak etti ve kendisine filanca miktar altn vermelerini emretti. Altnlar olmadn nk

topraklarnda altn bulunmadn sylediler. O zaman onlar diri diri yaktrd; su ilemedikleri halde, sorgusuz sualsiz... Btn bu eyaletlerin beyleri, yce beylerinin sadece altn vermedikleri iin yakldn grnce, kylerine katlar; ormanlara sndlar. Halklarna, spanyollar bulmalarn, onlara beyleri gibi hizmet etmelerini ancak nerede saklandklarn sylememelerini emrettiler. Kralln tm sakinleri, spanyollara itaat edip onlara beyleri gibi hizmet etmeyi istediklerini sylediler. Bu yobaz kaptan onlar kabul etmek istemediini ve eer beylerinin nerede olduunu gstermezlerse hepsini ldreceini syledi. Yerliler hibir ey bilmediklerini, ancak karlar ve ocuklaryla beraber spanyollara hizmet etmeye hazr olduklarn, kendilerini evlerinde bulabileceklerini, orada onlar ldrebileceklerini veya istediklerini yapabileceklerini sylediler. Yerliler bu neriyi birok kez tekrarladlar. Ve artc bir olay oldu. spanyollar kylere gittiler. Karlar ve ocuklaryla sknet iinde alan bu zavall insanlar mzrak darbeleriyle ldrdler, onlar paralara ayrdlar. Bu ekilde, spanyollar ok byk ve gl bir kye girdiler. Buradaki yerliler de, kukusuz, dierleri gibi saf ve masumdular. spanyollar, oray iki saatten az bir zamanda yakp yktlar. ocuklar, kadnlar, yallar, kaa-mayan dierleriyle beraber kltan geirdiler. Yerliler onca alak gnlllk, hizmet nerisi, sabr ve acya ramen bylesine insanlktan uzak ve vahi kalpleri ne sarsabildiklerini ne de duygulandrabildiklerini grdler. Hi sebepsiz u veya bu ekilde leceklerini anlaynca, toplanmaya, birlemeye ve bu cani ve iren dmanlarndan intikam alarak savata lmeye karar verdiler. nk ok iyi biliyorlard ki sadece silahsz deil, ayn zamanda plak, yaya ve gsz olarak, bylesine vahi, atl ve silahl bir ble kar galip gelemezlerdi. Sonuta yok olacaklard. O zaman atlar drmek iin yollara ukurlar kazmay akl ettiler. Bu ukurlar atlarn karnna girmesi iin, sivriltilmi ve atele sertletirilmi ve hibir ey grlmemesi iin yeillik ve otlarla kaplanm kazklarla doluydu. Atlar bu deliklere yalnzca bir iki kez dt nk spanyollar kamay baardlar, ama intikam almak iin canl yakaladklar btn yerlileri ya, cinsiyeti ne olursa olsun bu ukurlara atacaklarn iln ettiler. Bylece hamile veya yeni doum yapm kadnlar, ocuklar, yallar ve yakalayabildikleri btn erkekleri oralara attlar. ukurlar kazklarla deilmi yerlilerle doluydu. Onlar, zellikle kadnlar ve ocuklar, grmek ok ackl bir durumdu. Dierlerini mzrakla, bakla ldryor, sonra da paralayp a kpeklere atyorlard. Bir beyle karlatklar zaman, zafer iin, onu yksek.alevler iinde yakyorlard. Bylesine insanlk d kasaplklar 1524'den 153l'e dek aa yukar 7 yl srdrdler. Katlettikleri yerli says tahmin edilemez. Bu deersiz, uursuz kaptan ve dierlerinin (nk yardmc kaptanlar ve askerleri ondan daha az sefil, daha az duygusuz deildi) yapt korkun hareketlerin sonsuzluunda zellikle kayda deer biri var. Olay bugn San Salvador ehrinin bulunduu, Cuzcatn eyaletinde meydana geldi. Buras, Gney denizi sahiliyle donanm, 45 millik bir alana yaylan, mutlu insanlarn yaad bir toprakt. Eyaletin bakenti olan Cuzcatn ehrinde spanyollar atafatla karlandlar. Yirmi-otuz bin yerli, tavuk ve yiyeceklerle ykl olarak onlar bekliyordu. Gelip hediyeleri aldktan sonra, kaptan, her spanyolun bu kalabalk insan topluluu iinden gerektii zaman sresince kullanlmak zere istedii kadar yerli almasn, ihtiyac olacak kadarn da getirtmesini emretti. Her spanyol 100-150 tane veya ok iyi hizmet edilmek iin kendine yeterli grnen sayda yerli ald. Masum kuzular bu blmeye katlanmak zorunda kaldlar. spanyollara tm gleriyle hizmet ediyorlard. Neredeyse onlara tapacaklard. Bu arada kaptan, beylere, kendisine ok altn getirmelerini syledi, nk spanyollarn asl arad buydu. Yerliler sahip olduklar tm altn vereceklerini sylediler ve ok miktarda,

altnm gibi grnen yaldzl bakr balta topladlar. Bunlar kendileri kullanyorlard, nk ellerinde az altn vard. Kaptan baltalar mihenk tandan geirdi, bakr olduunu grnce spanyollara: "Bu lke cehenneme gitsin! Madem ki altn yok, gidelim. Herkes kendisine hizmet eden yerlileri zincire vursun. Onlar kle gibi damgalayacam." dedi. yle yaptlar; zincirliyebildikleri herkesi kraln damgasyla kle gibi damgaladlar. ehrin en byk beyinin olu bile gzmn nnde damgaland. Byle bir zulm karsnda, kaabilenler ve dier blge yerlileri birlemeye ve silahlanmaya baladlar. spanyollar da byk tahribat ve katliamlara giritiler. Guatemala'ya dndler, orada bir ehir kurmulard. imdi bu ehir, ayn anda 3 tufan yollayan kutsal adalet tarafndan hakl olarak yklm bir durumda. Tufanlardan biri su, dieri toprak ve ncs de 10-20 kzden iri talaryd. Btn beyler ve savaabilenler ldrlnce, spanyollar dierlerini her zamanki gibi, o dayanlmaz hizmetilie mecbur ettiler ve kle vergisi istediler. Yerliler oullarn, kzlarn veriyorlard nk kleleri yoktu. spanyollar da, Peru'da satlmak zere onlar gemilere yklyorlard. Szetmediim dier katliamlar ve tahribatlarla, dnyann en verimli, en kalabalk krallklarndan birini -100 mil kareden byk-krp geirdiler. Zorba kaptann kendisi bile, buralarn Meksika'dan daha kalabalk olduunu yazyordu. Doru sylyordu. O ve dierleri 1524'den 1540'a kadar, 15-20 sene iinde, 4-5 milyondan fazla insan ldrdler. Hl kalanlar ldryorlar ve ldrmeye de devam edecekler. Baz kylere veya eyaletlere savaa gittiinde, bu kaptann nceden boyun emi yerlileri, dierleriyle savasnlar diye beraberinde gtrme alkanl vard. Gtrd 10-20 bin adama yemek vermediinden yakaladklar yerlileri yemelerine izin veriyordu. Ordughnda, akl almaz bir insan eti kasapl vard. Onun nnde, ocuklar ldrlyor, kzartlyordu. Sadece ellerini ve ayaklarn -en iyi paralar saylyordu- almak iin adam ldrlyordu. Bu insanlk d davranlar duyan, dier blgelerdeki halk ylesine korkuyordu ki nereye saklanacan bilemiyordu. Zorba kaptan, yerlilere gemi ina ettirerek birounu ldrd. Onlara Kuzey Denizinden, Gney Denizine, 130 mil boyunca, 3-4 kental m arlnda apalar tatyordu. apalar srtlarna, bbreklerine giriyordu. Bu ekilde, zavall plak adamlarn omuzlarnda birok top paras tatt. Byle yklenmi biroklarn dar patikalarda grdm. iftleri ayryor, denizcilere ve askerlere vermek zere erkeklerden kanlarn ve kzlarn alyordu. Amac askerlerini memnun etmek ve donanmas iin onlar (*) 100 kg arlnda bir tart birimi. (ev.)

silah altna almakt. Gemileri yerlilerle dolduruyordu. Hepsi susuzluktan ve alktan lyordu. Aslnda, bu zulmleri dolayl olarak anlatsaydm, dnyay dehete drecek kaln bir kitap yazardm. Her biri birok gemiden oluan iki filo meydana getirdi. Onlarla gn ateiymi gibi btn bu topraklar yakt. Geride ne kadar ok yetim brakt! Ne kadar ok ana-babadan ocuklarn ald! Ne kadar ok adam karsndan mahrum brakt! Ne kadar ok kadn kocasz brakt! Ne kadar ok zinaya, ahlkszla, iddete sebep oldu! Ka kii zgrln kaybetti! Bu insanlar onun yznden ne kadar ok korku, felaket ekti! Ne kadar gzya aktt! Onun yznden, bu yaamda ne ok i eki, inilti ve yalnzlk; br dnyada da ebed cehennem azab! Sadece yerlilerin deil -ki bunlar sayszd- zavall Hristiyanlarn da bu denli byk hakszlklara, gnahlara ve korkun irenliklere katlmn salad. naallah Tanr ona acr da verdii hazin sonla yetinir. YEN SPANYA'DAN, PNUCO VE JALSCO'DAN

Yeni spanya ve Pnuco'da meydana gelen, daha nce anlattm veya hi bahsetmediim byk zulmler ve katliamlardan sonra, 1525'te Pnuco'ya baka bir zorba geldi. Duyarsz ve caniydi. Birok zulm yapt. ok sayda kleyi, yukarda anlatld gibi demirle dalad. Oysa hepsi zgr insanlard. Onlar birok gemiye ykledi ve en iyi sat yapabilecei Kba ve spanya adasna yollad. Bylece tm eyaletin yokediliini tamamlad. Bir ksrak iin 24 yerlinin -akl sahibi kiiler- verildii grlyordu. Daha sonra, bu zorba bakanlk ettii dier byk zorba yneticilerin grevlileri ile birlikte Meksika ehri ve yeni spanya ynetimine atand. Beraberce yle ok cinayet ve gnah ilediler, yle ok zulm, hrszlk, irenlik yaptlar ki inanamazsnz. Bu yollarla, bu toprak parasn yle boalttlar ki eer Tanr onlar durdurmasayd iki yl iinde Yeni spanya'y spanyol adasnn bugnk haline getireceklerdi. Saint Franois tarikatndan din adamlarnn direnii ve adil faziletin dostu olan yeni bir kurum, kraliyet mahkemesi, bu gidii engelledi. Zorbann evresindeki adamlardan bazlar, byk meyveliin etrafna duvar rdrmek iin 8.000 yerli getirttiler. Bunlar cretsiz, yemeksiz alyorlard. Aniden alktan lyorlar, zorba hkmdar ise hi ilgilenmiyordu. Pnuco'yu yokeden bu mehur zorba hkmdar, adil kraliyet mahkemesinin geliini rendiinde, diktatrln uygulayaca bir yer kefetmeyi dnd. Topraklara girecekti. Kendisine ve beraberindeki spanyollara hamallk yapmas iin Meksika eyaletinden zorla 15-20 bin adam kard. Bu yerlilerin hemen hepsi ld. 200 kii bile geri dnmedi. Meksika'ya 40 mil uzakta, Meksika kadar mutlu ve kalabalk Michoacn eyaletine geldi. Bu eyaletin kral ile beyi byk bir kalabalkla onu karlamaya geldiler. Ona gnlerce hizmet ettiler, hediyeler sundular. Zorba hkmdar, altnlar ve gmleriyle nl kral ele geirdi; hazinelerini kendisine vermesi iin ona ikence yapmaya balad.

Ayaklarna kstek vurdu. Kollarm gerdi ve onu, ellerinden kaln bir kalasa balad. Ayaklarnn altna yanan bir odun yn yerletirdi. Elinde gazyana batrlm bir amar tutan gen bir delikanl, deri daha iyi kzarsn diye zaman zaman ayaklarm slatyordu. Bir yandan cani bir adam, oklarla donatlm bir orduyla kraln kalbine nian almt. Dier yandan baka bir adam, kraln zerine atlamaya ve onu gz ap kapayncaya kadar paralara ayrmaya hazr korkun vahi bir kpei tutuyordu. Zorba hkmdarn arad hazinelerin yerini sylemesi iin, ona bu ekilde ikence ettiler. Ta ki durumdan haberdar edilen Saint Franois tarikatndan bir din adam, onu ellerinden kurtarana dek. Bu ikenceler sonunda kral ld. spanyollar ayn ekilde altn ve gm vermeye mecbur etmek iin, bu eyaletlerin birok beyine, bakanna ikence ettiler, onlar ldrdler. O devirde, kiilerden ok, almay dnd keselerini ve varlklarn ziyaret eden bir zorba, baz yerlilerin putlarn sakladklarn kefetti. spanyollar onlara daha iyi bir Tanr'nn varln hibir zaman retmemilerdi. Putlarn verene kadar onlar hapis tuttu; nk putlarn altn ya da gmten olduunu sanyordu. Ardndan onlara acmaszca ikence etti. alma amacndan vazgememek iin beyleri, putlarn kendisinden geri satn almaya zorlad. Onlar da geleneklerine gre, Tanrlar olarak tapnmak iin, bulabildikleri altn ve gmle putlarn geri satn aldlar. te uursuz spanyollarn Amerika ktasnda, yaptklar ve rnekleri, ite Tanr'y nasl ycelttikleri!.. Michoacn eyaletinin yneticisi bu byk zorba, Jalisco eyaletine gitti. Buras insan doluydu. Bir kovan gibi, kalabalk ve mutluydular. nk ktann en verimli, en hayranlk verici eyaletlerinden biriydi buras. Nfusu 7 millik bir alana yaylm kyleri vard. spanyollar oraya girdiklerinde, beyler ve blge sakinleri, her zaman yerlilerin yapt gibi, hediyeler ve sevin gsterileriyle onlar karlamaya geldiler. Bu zorba ynetici her zamanki zulmlere ve cinayetlere balad. Bunlar, spanyollarn yerlilere yaptklar, alkanlk haline gelmi ikencelerdi. Amalar Tanrlar saydklar eyi elde etmekti. O da altnd. Kyleri yakyor, beyleri yakalayp ikence ediyor, yakalayabildii herkesi kle yapyordu. Zincirlere

vurarak bir yn yerliyi gtryordu. Yeni doum yapm kadnlar, kt Hristiyanlarn yklerini tayorlard. Ar iten veya aln yol at gszlkten dolay bebeklerini tamayacak duruma geldiklerinde onlar yollarda brakyorlard. ok sayda bebek byle yollarda ld. Kt bir Hristiyan, gnah ilemek iin gen bir kz yakalayarak karmak amacyla annesine saldrd. Bir haner ya da kl alp annenin elini kesti. Gen kz ise, rza gstermediinden, haner darbeleriyle ldrd. Anlatlmayan onca cinayetin arasnda, zorba ynetici 4500 erkek ve kadn, daha st emen bir yandaki ocuklar, iki, , drt ve be yalarndakileri, kle gibi, hakszca -nk hepsi de dier yerliler gibi zgr insanlard- demirle dalad. Oysa onlar barseverlikle spanyollar karlamaya gelmilerdi. Haksz ve korkun, saysz sava ve katliamn sonunda zorba ynetici, btn bu topra baskc kleliin olaan vebasna drd. Genellikle adadaki tm Hristiyan yneticiler klelii uyguluyor ve halka kabul ettirdiklerini ileri sryorlard. Vekilleri aracl ile cani eylemler ve duyulmam ikenceler yaptrd. Ama altn ve keselerini almakt. Vekillerinden biri, bar olduklar halde asarak, diri diri yakarak, vahi kpeklere atarak, ayaklarn ve ellerini, ban ve dilini keserek birok yerliyi ldrd. Altn ve keselerini vermeleri iin onlar korkutmaktan baka bir ey bildii yoktu. Cani krba ve sopa darbeleri, tokatlar her gn, her saat uygulanan her. trl zulmden baka, bu nl zorba, vekilini gryor, yaptklarn biliyordu. Zorba yneticinin Jalisco krallnda 800 ky yakp yokettii anlatlr. yle ki dierlerinin canice ldrln grp umutsuzlua kaplan yerliler ayaklandlar ve ormanlara sndlar. Hakl olarak onurluca birka spanyolu ldrdler. Ardndan, dier eyaletleri yoketmek -onlarn kefetmek diye adlandrd- iin oradan geen yeni, baka zorba yneticilerin hakszlklar ve hakaretleri karsnda baz kayalklar zerinde glendiler. imdi spanyollar, onlara yeniden yle ok zulm yapyorlard ki, bir yn insan ldrerek bu byk topra hemen hemen tamamen insansz braktlar, krp geirdiler. Tanrnn cehennemlikler arasna terkettii bu zavall krler, yerlilerin sebebinin son derece adil olduunu grmyorlar. Gerekli gleri ve silahlar olsayd, doal, kutsal ve insani kanunlara gre yerlilerin, onlar (spanyollar) paralara ayrmaya ve topraklarndan kovmaya haklar olurdu. Kendi sebeplerinin ise ok adaletsiz ve haksz olduunu, tm kanunlar tarafndan yasakland grmyorlar. Masum yerlilere kar, onlar yokederek kazandklar zaferlerin kendilerine Tanr tarafndan verildiini, nk bu haksz savalarn adil olduunu dnyor, sylyor ve yazyorlard. Yerlilere yaptklar onca hakaret, zorbalk, ar ve aklanamaz gnahlarn ardndan, tekrar savaabilmek iin bunu sylyorlard. Baskc eylemleriyle neeleniyor, gurur duyuyor ve Tanr'ya minnettar oluyorlard. Tpk Zekeriya peygamberin szettii hrsz zorbalarn yapt gibi (Blm 2): Pasce pecora ocissionis quoe qui occidebant non dolebant sed dicebant: benedictus Des quid divites facti sumus! (*) YUCATAN KRALLII'NDAN 1526 ylnda bir baka sefil adam, krala syledii yalanlar, aldatmacalar ve yapt teklifler sayesinde Yucatan Krall valiliine atand. (O zamana kadar dier zorba yneticiler de, hrszlk yapmalarna imkn tanyan grev ve makamlar elde etmek iin byle yapmlard). Yucatan Krall bir yn insanla doluydu nk buras ok verimli bir toprakt. Elde edilen besin ve meyveler bakmndan Meksika'dan da iyi bir yerdi buras. zellikle bal ve balmumu bolluu ile Amerika'nn imdiye dek tannm her yerini geerdi. Bu kralln evresi aa yukar 300 mil idi. Sakinleri, uysallklar ve kibarlklar ile tm yerliler iinde dikkat ekerlerdi. Ktlkler ve gnahlar onlardan uzakt. Bu insanlar Tanr'y tanmaya kadir ve lykt. (*) Bu koyunlar otlat. Onlar ldrenlerin hi merhameti yoktu, yle sylyorlard: Tanr'ya hamdolsun, ite zenginiz.

spanyollar bu krallkta byk ehirler kurabilirler ve orada yeryz cennetindeymi gibi yaayabilirlerdi (eer buna layk olsalard). Ancak agzllkleri, duyarszlklar ve byk gnahlar yznden buna lyk olamadlar. Tpk Tanr'nn onlara Amerika'da gsterdii dier pek ok blgeye lyk olamadklar gibi.. Bu zorba, beraberindeki 300 adamla birlikte, kimseye zarar vermeden evlerinde duran iyi ve masum halka kar savaa giriti. Bir yn insan ldrd ve yoketti. Toprakta altn olmadndan (eer olsayd madenlerden altn kartarak yerlileri ldrrd) yerlileri derhal kle yaparak, sa kimin iin lmse, ite altn onlarn beden ve ruhlarndan kard. Gemilerin yaknnda sirkeye, domuz yana, giyeceklere, atlara, kendisinin ve yardmclarnn ihtiyac olan her eye karlk, kendi yarg ve deerlendirmesine gre onlar dei toku yapyordu. Hepsi birbirinden gzel 50-100 gen kz seime sunuyordu. Her adam 12-15 kg arlnda arap, ya veya sirke, ya da domuz yana karlk birini seiyordu. Seilmi 100-200 delikanl arasnda, yakkl bir delikanlnn da deeri aynyd. Bir prensin oluna benzeyen bir delikanlnn bir miktar peynire, 100 kiinin de bir ata karlk verildii grld. Bu zorba, 1526'dan 1533'e dek, 7 yl boyunca bylesine iren bir ticareti srdrd. Bu topraklar yakp ykt, halksz brakt, yerlileri acmaszca ldrd. Son olarak, Peru'nun zenginlikleri duyuldu ve yanndaki spanyollar oraya gittiler. Cehennem birka gn sresince durdu. Ancak, baka byk ktlkler, hrszlklar, yakalamalar yapmak, Tanr'ya byk gnahlar ilemek zere geri dndler, hl da ilemeye devam ediyorlar. Sylediim gibi, son derece kalabalk olan bu 300 millik alan hemen hemen tamamen boalttlar. Orada yaplan zulmlere kimse inanamaz, kimse bunlar anlatamaz. Sadece aklma gelen iki tanesini anlatacam. Sefil spanyollar, vahi kpekleriyle tehdit ederek kadn, erkek, tm yerlileri aryorlard. Hasta bir yerli kpeklerden kaamayp dierleri gibi paralara ayrlacan anlaynca bir ip ald. Ayaklarndan birine bir yandaki bebeini balad ve kendini bir diree ast. Bunu yeterince abuk yapamadndan, kpekler gelip bebei paralara ayrdlar. lmeden nce, bir kei onu vaftiz etme imkn buldu. spanyollar bu krallktan ayrlrken, ilerinden biri, bir ky veya eyalet beyinin olundan kendisiyle beraber gelmesini istedi. ocuk lkesini terketmek istemediini syledi. spanyol yle cevap verdi: "Benimle gel, yoksa kulaklarn keseceim." ocuk, hayr yantn verdi. spanyol hanerini knndan kard ve ocuun her iki kulan da kesti. ocuk lkesini terketmek istemediini tekrar ettiinden, sadece salarn ekiyormu gibi glerek burnunu kesti. Bu, yoldan km adam, ulu bir din adamnn nnde, yerli kadnlar gebe brakmak iin her eyi yapmasyla utanmadan vnd. Bylece, hamileyken onlar kle olarak en iyi fiyattan satyordu. Bu krallkta ya da Yeni spanya'nn bir eyaletinde kpekleriyle geyik veya tavan avna giden spanyolun biri, bir gn avlanacak hibir ey bulamad. Kpeklerinin a olduunu dnd. Kck bir olan ocuunu annesinden kard. Bir hanerle kollarn ve bacaklarn kesip paralara ayrd ve her kpee kendi payn verdi. Kpekler paralan yiyince, kk gvdeyi yere, btn srye att. spanyollarn bu blgelerdeki duyarszlklarn, Tanr'nn onlar nasl "in reprobus sensus" a gtrdn, Tanr'nn suretiyle yaratlan ve kanyla kurtarlan yerlilere ne kadar deer verdiklerini grn. Daha korkunlarn greceiz. Kendilerine Hristiyan diyenlerin -mantk onlar kavrayamyor- yaptklar duyulmam saysz zulmden szetmeden sadece u olayla szlerimi bitirmek istiyorum. Peru'nun zenginlikleri arzusuyla kr olmu btn iren zorbalar gidince, muhterem peder fray Jacobo, halk yattrmak, dine armak, despot spanyollarn 7 yl boyunca yaptklar korkun babozumlarndan ve cinayetlerden geriye kalan kk salkmlar sa'ya gtrmek iin Saint Franois tarikatndan 4 din adamyla beraber bu kralla gitmeye karar verdi. Din adamlar sanrm 1534'te geldiler. Btn dnyann gerek Tanr's tek bir Tanr'y tantmak amacyla din adamlarnn topraklarna girmelerini kabul edip etmediklerini renmek iin, Meksika

eyaletinden baz yerlileri eli olarak yolladlar. Yerliler birok kez toplandlar, bir araya geldiler. nce, kendilerine peder, papaz diyen bu adamlarn ne olduu, ne istedikleri hakknda bilgi aldlar. Onlara onca hakaret eden, hakszlk yapan Hristiyanlardan ne farklar olduunu aratrdlar. Sonuta, baka spanyollar olmadan, yalnz gelmeleri artyla onlar kabul etmeye karar verdiler. Din adamlar sz verdiler nk Yeni spanya'nn genel valisi onlara bu yetkiyi vermiti. Genel vali, din adamlar hari, spanyollarn artk bu topraklara girmeyeceine ve Hristiyanlarn yerlileri hibir ekilde rahatsz etmeyeceine dair sz vermiti. Din adamlar, her zamanki gibi sa'nn ncirini rettiler ve spanya Kral'nn yerliler hakkndaki kutsal niyetinden sz ettiler. Yerliler, doktrini ve papazlarn rneini yle ok sevdiler, haz duydular, Castilla krallarndan szedilmesinden yle ok zevk aldlar ki... nk yedi yl boyunca spanyollar hibir zaman dini retmemiler, Tanr'dan bahsetmemilerdi. Tek bahsettikleri onlara bask yapan ve onlar yokedenlerdi. Papazlarn gelii ve vaizlerinden 40 gn sonra, blge beyleri btn putlarn, yaklmak zere getirdiler. Sonra gzbebekleri gibi baktklar ocuklarn din adamlarna, eitsin diye teslim ettiler. Onlar iin kiliseler, tapnaklar, evler ina ettiler. Din adamlar, vaiz vermeleri, Tanr'dan ve byk Castilla kral dedikleri kiiden szetmeleri iin dier eyaletlere davet ediliyordu. Papazlar tarafndan ikna edilen yerliler, imdiye dek Amerika'da hi yaplmam bir ey yaptlar. Bu krallklar ve geni topraklar yokeden baz zorba yneticilerin iddialarnn hepsi uydurma ve yalandan baka bir ey deildir. 12 ila 15 bey ve birok topraktaki bamllar, halklaryla toplandlar. Onlarn fikrini ve onayn aldlar. Sonra da kendi rzalaryla Castilla krallarna boyun ediler. spanya kraln, yce ve evrensel beyleri olarak kabul ettiler. mza yerine de birtakm iaretler yaptlar. mzalar da, din adamlarnn ahitlii de elimde. Bu imana sahip olan din adamlar byk bir sevinle doluydular. Gemiteki haksz cinayetler ve savalarda sa kalabilmi, dier krallk sakinlerini de sa'ya gtrebilme umudunu tayorlard. Birden, kralln bir ksmna 18'i svari ve 12'si piyade olmak zere 30 zorba girdi. Baka eyaletlerdeki yerlilerden aldklar putlarla yklydler. Bu otuz spanyolun kaptan girdikleri blgeden bir bey artt. Putlar almasn ve tm blgeye datmasn syledi. Her putu, kle yaplacak kadn veya erkek bir yerliyle dei toku ediyor, beyi.de. eer bu deiimi uygulamazsa sava yapmakla tehdit ediyordu. Korkuyla zorlanan bey putlar tm blgeye datt. Bamllarna tapmalar iin putlar almalarn ve kadn-erkek yerliler vermelerini emretti. O da bu yerlileri kle yapacak olan spanyollara teslim ediyordu. Yerliler, korkudan iki ocuklarndan birini veya ocuklarndan ikisini veriyorlard. Bu ekilde bu gnah ticarete uyuyorlard. Bey ya da yerli bakan sanki Hristiyan olmular gibi spanyollar memnun ediyordu. Bu dinsiz, eytans hrszlardan Juan Garcia adl birisi hasta ve lm deindeydi. Yatann altnda iki put yk vard. Hizmetindeki yerli bir kadna, bu putlara karlk tavuk kabul etmemeye zen gstermesini sylyordu, nk bunlar ok iyi putlard, her biri bir kle deerindeydi. Sonunda sefil adam bu vasiyet ve saplantyla ld. Cehennemlere gmldnden kim phe edebilir ki? imdi incelense ve deerlendirilse; spanyollarn Amerika'ya geliindeki kr nedir, hangi din izleri, hangi Hristiyanlk rnekleri veriyorlar, Tanr'y nasl yceltiyorlar, bu halklara O'nu tantmak ve Ona taptrmak iin nasl bir aba harcyorlar, bu ruhlara kutsal iman ekmekten, onu oaltmak ve yaymaktan nasl kayg duyuyorlar. Jeroboam'n (halkn tapmas iin iki tane altn buza yaptndan srail'i gnaha sokmutu) girdiinden daha kk bir gnah m oldu yaptklar, yoksa Judas'inkine mi benzedi ya da daha fazla skandala m yol at? Burada yarglansa; ite Amerika'ya giden, altna susamlklar ile birok defa sa'y satan ve bugn de satmaya devam eden, onu tekrar tekrar reddeden spanyollarn eylemleri. Yerliler din adamlarnn verdii szn (spanyollarn bu eyaletlere giremeyecei sz) doru olmadn, spanyollarn bizzat kendilerinin dier lke putlarn onlara satmak iin getirdiklerini

grdler. Oysa onlar btn putlarn, yakmalar iin din adamlarna vermilerdi; imdi tek amalar gerek Tanr'ya tapmakt. Bunun zerine tm lke, din adamlarna fkelendi ve ayakland. Yerliler onlara yle dediler: "Hristiyanlarn bu lkeye girmeyeceklerine dair sz vererek bizi kandrmak niye, bize yalan sylemek niye? Mademki Hristiyanlarnz bize bakalarn satmak iin getireceklerdi o halde tanrlarmz yakmak niye? Acaba bizim tanrlarmz dier milletlerinkinden daha iyi deil miydi1?" Din adamlar ellerinden geldiince onlar yattrdlar, nk onlara syleyecek hibir eyleri yoktu. Otuz spanyolu grmeye gittiler ve yaptklar ktl syleyerek buray terketmelerini istediler. spanyollar bunu reddetti. Hatta yerlilere, kendilerini din adamlarnn getirttiine inandlar. Bu usta bir kurnazlkt. Sonuta yerliler, din adamlarn ldrmeye karar verdi. Din adamlar, kendilerini haberdar eden yerliler sayesinde bir gece kaarak canlarn kurtardlar. Gidilerinden sonra, yerliler din adamlarnn masumiyetini ve erdemini, spanyollarn da ktln anlad. Papazlara eliler yolladlar. Bunlar 50 mil sonra onlara ulat. Geri dnmelerini rica ettiler. Sebep olduklar huzursuzluktan dolay zr dilediler. Tanr'nn hizmetkr olan din adamlar, bu insanlar iin kayg duyuyordu. Onlara inanarak lkeye geri dndler. Melekler gibi karlandlar. Yerliler onlara gnlerce hizmet etti. Orada 4-5 ay daha kaldlar. Hristiyanlar bu lkeyi hibir zaman terketmek istemediklerinden genel vali bile, tm gayretlerine, onlar hain iln etmesine ramen, geri dndrmeyi baaramad. nk Yeni spanya'dan uzaktayd. spanyollar her zamanki gibi yerlileri yaralamay, ezmeyi aralksz srdryorlard. Din adamlar bunca kt eylem karsnda yerlilerin er veya ge kzacaklarn ve yine her eyin onlarn zerine kalacan dnyordu. Gerekten de huzurla vaaz veremiyorlard. spanyollarn kt hareketleriyle onlarn da, yerlilerin de srekli huzuru bozuluyordu. Sonunda bu krall terketmeye karar verdiler. Bylece bu toprak, doktirinin ve yardm olmadan terkedildi. Bu insanlar cahillikleri ve sefaletleriyle kalakaldlar. Din adamlar, en nemli anda yerlileri Tanr'nn iyi haberinin ve inancnn desteinden mahrum brakyorlard. Oysa yerliler doymak bilmeden bu bilince varyorlard bile. Bu, yeni ekilmi bitkilerin suyunu kesmek gibi bir eydi. Ve btn bunlar spanyollarn aklanamaz hatas ve ustaca ktlkleri yzndendi...

SANTA MARTA EYALETNDEN Santa Marta, yerlilerinin ok altna sahip olduu bir toprakt. nk toprak zengindi ve yerliler altn karmakta ustaydlar. Bu nedenle 1498'den 1542'ye kadar saysz zorba, spanyol gemileriyle buray yamalamaya, halk ldrp mallarn almaya, altnlarn almaya geldiler. 40 yl akn bir sre aralksz devam eden bu yolculuklar srasnda, genellikle sahil eridinde ve birka mil ieride 1523'e dek byk zarar verdiler, katliamlar, zulmler yaptlar. 1523'te spanyol zorbalar blgeye yerleti. Toprak zengin olduundan, sylediim gibi, deiik kaptanlar arka arkaya geldi. Hepsi de birbirinden zalimdi. Her biri dierinden daha ar zulmler ve cinayetler yapmay i edinmiti. Ama, belirtilen disiplini daha da yukarlarda salamlatrmakt. 1529'da ne Tanr korkusu, ne de insan soyu iin merhamet duyan kararl byk bir zorba, kalabalk bir grupla geldi. Beraberindekilerle birlikte yle ok zarar verdi, katliam ve dinsizlik yapt ki kendinden ncekileri geti. Bu eyalette yaad 6-7 yl boyunca birok hazine ald. Kald yerden kaarken gnah karamadan ld. Onu dier katil ve hrsz zorbalar izledi. Bunlar nceki zorbalarn ellerinden ve cani bandan kaan sakinleri yoketme iini tamamladlar. Birok byk eyaleti mahvedip, krp geirerek, halk daha nce anlatld gibi yakalayp ldrerek topraklarn ilerine yayldlar.

Baka yerlerde, altn bulmak ve kimin altn sahibi olduunu renmek iin beylere ve bamllarna canice ikence ediyorlard. Sylediim gibi, bu zorbalar, cinayetlerinin says ve arl bakmndan ncekileri getiler. O kadar ki 1529'dan bugne, bu blgede dierleri kadar kalabalk olan 400 mili akn topra boalttlar. spanyollarn, Santa Marta krallklarndan Tanr'ya, krala ve bu masum milletlere kar yapt ktlkleri, katliamlar, topraklan halksz braklar, yapt hakszlklar, iddeti, zarar ve byk gnahlar detayl olarak anlatmam gerekseydi gerekten ok uzun bir hikye yazacak olurdum. Ama eer Tanr bana mr verirse, bunu da zaman gelince yaparm. Burada sadece eyalet piskoposunun krala, efendimize yazd szlerden birkan gstermek istiyorum. Mektubun tarihi 20 Mays 1541. Baka eyler arasnda piskopos unlar yazyor: "Kutsal kral, ben derim ki bu topra kurtarmann yolu, majestelerinin onu hayrsz pederlerin iktidarndan alp, kendisine mantkl ve hakettii gibi davranacak bir kiiye vermesidir. stelik bunu mmkn olduunca abuk yapmaldr, yoksa ondan sorumlu zorba yneticilerin ac ektirilerine, tketilerine dayanarak eminim ki pek yaknda yok olacak." Piskopos biraz ileride ise yle sylyor: "Majesteleri ak olarak grecek ki bu devletlerin ktlklerden kurtulmas iin buray ynetenler btn yetkilerinin ellerinden alnmasn hak ediyorlar. Kanmca eer bu yaplmazsa, topraklar aresiz kalr. Majesteleri yine anlayacak ki blgelerimizde Hristiyan deil eytanlar var. Tanr ve kral hizmetkrlar deil kanun ve kral hainleri var. Gerekte, sava yerlileri bara, bar yerlileri dinimizi tanmaya gtrmedeki en byk engelin, Hristiyanlarn bar yerlilere yapt kaba ve cani muamele olduunu dnyorum. Yerliler bundan dolay yle hrn, yle huzursuz oluyorlar ki onlar iin hibir ey Hristiyan isminden daha iren daha nefret verici olamaz. Burada her yerde onlara (Hristiyanlara) eytan anlamna gelen 'yares' diyorlar. Hi phesiz hakllar, nk burada yaplan eylemler ne Hristiyanlarn ne de mantk sahibi insanlarn deil dpedz eytanlarn ii. Bundan u sonu kmaktadr ki, yerliler bu acmasz ktl Hristiyanlar az alanda olduu kadar kafalarnda da grnce, bunun Hristiyanlarn kanunu olduunu, kaynann da Tanrlar ve krallar olduunu dndler. Onlar aksine ikna etmeye almak denizi tketmeyi istemektir, onlara sa ve kanunuyla alay etme, glme frsat vermektir. Sava yerliler, bar yerlilere yaplan muameleyi grnce, bir spanyolun ellerinden birok vuru ile lmek yerine, tek vuruta lmeyi tercih etti. Yenilmez kralmz, bunu tecrbelerimden biliyorum." vs. vs. Daha sonra yle diyor : "Burada majestelerinin dndnden daha fazla hizmetkr var; nk burada bulunanlar iinde hibir asker yoktur ki herkesin iinde, eer altn elde etmek iin majestelerinin bamllarn yamalar, alar, yokeder, ldrr veya yakarsa bu majestelerinin hizmetindedir dememeye cesaret etsin. Altnn bir ksmnn majestelerine gittiini iddia eder. te bu yzden pek Hristiyan kralmz, majestelerinin, Tanrya hizmet edilmedii zaman kendisine de hizmet edilmediini, birka ar ceza ile anlatmas uygun olur." Yukardaki her ey Santa Marta piskoposu tarafndan aka sylenmitir ve bugn bu zavall blgelerde masum halka yaplan aka gstermektedir. Piskopos, sefil spanyollarn katliamlarndan kap ormanlara snabilenlere sava yerli, saysz cinayette sa kalp, daha nce anlatlan baskc, korkun klelie mahkum edilmilere bar yerli diyor. Bar yerlilerin ektiklerini olduka az aklasa da, piskoposun szlerinden onlarn da sonuta ldrldkleri anlalyor. spanyollar dalarda yk tatarak blge yerlilerini bitkin drd. Yerliler zayflktan ve yorgunluktan dp bayldnda, ayaa kalkp dinlenmeden yrmeye devam etsinler diye, spanyollar tekmelerle, sopalarla onlara vurdu, kllarnn topuzuyla dilerini krd. O zaman yerliler genellikle yle sylerdi: "Hadi, ktsnz; daha fazla yapamyorum, beni hemen

ldrn, burada lmek istiyorum." Bunu, derin i ekileriyle, elleri kalplerinin stnde, korku ve ac iinde sylerdiler. Ah! Bu masum yaratklarn, sefil spanyollar yznden ektikleri felaketlerin, belalarn yzde biri anlatlabilseydi! Tanr onlar kurtarabilecek ve kurtarmas gerekenlere anlatsn!

CARTHAGENE EYALETNDEN Carthagene eyaleti, Santa Marta'nn 50 mil batsndadr. Carthagene ve Cenu eyaletleri, Uraba krfezine dek 100 mil sahile ve gneye doru ieride ok topraa sahiptir. Bu eyaletler 1498 ya da 1499'dan bugne kadar Santa Marta eyaletleri gibi muamele grd: Ac ektirildi, yerle bir edildi, halk-sz brakld, yokedildi. spanyollar buraya da yine, zulm, cinayet ve hrszlktan baka bir ey getirmedi. Detayl anlatmak istemiyorum, dier eyaletlerde yaplan ktlkleri anlatmak iin bu ksa zeti abucak bitiriyorum. PERLES, PARA SAHL VE TRNDAD ADASI'NDAN spanyollar, Paria sahilinden Venezuela krfezine dek -krfez hari- aa yukar 200 millik bir alanda, yaayan halka byk ve acmasz kymlara giritiler. Yamaclk yaptlar, kle olarak satmak amacyla canl ele geirmek iin ellerinden gelen her eyi yaptlar. Antlamalar nedeniyle yerlilerin spanyollara duyduu gven ve dostluu istismar ederek onlara sk sk ihanette bulunarak esir ettiler. Yerliler onlar akrabalar ya da ocuklar gibi evlerinde arlyor, verebildikleri her eyi veriyor, mmkn olan en iyi ekilde onlara hizmet ediyordu. Gerek u ki bu sahil sakinlerinin 1510'dan beri spanyollar yznden urad hakszlklar, kfrler, hakaretler ve smrler ne kolayca ne de detayl olarak anlatlabilir. Sadece iki- tanesini anlatmak istiyorum. spanyollarn, cehennem azabna benzeyen zulmlerini de bir para olsun anlatma imknmz olacak bylece. Trinidad adas Sicilya'dan ok daha byk ve irin, mutlu bir yerdir. Paris blgesinde ana karayla birleir. Halk, btn Amerika'nn en iyilerinden, en erdemlilerindendir. 1516'da, bir yamac 60 deneyimli hrszla beraber oraya gitti. Yerlilere, bu adada onlarla beraber oturmaya, yaamaya geldiklerini iln ettiler. Yerliler onlar kendi kanlarndan ocuklarym gibi karladlar. Beyler ve dier kimseler byk bir sevgi ve sevinle onlara hizmet etti. Her gn onlara o kadar ok yiyecek getiriyorlard ki artanlar bir o kadar daha spanyolu beslemeye yeterdi. Gerekten sahip olduu ve spanyollarn ihtiyac olan her eyi bol bol vermek Yeni Dnya'nn tm yerlilerinde ortak bir tutum ve cmertlikti. Hepsinin beraber yaamas iin tahtadan byk bir ev yaptlar. ne srdkleri eyi yapmak iin spanyollar tek bir ev istiyordu. Yerliler kirilerin zerine saman koyup, ierinin grnmemesi iin duvarlar ift katl yapmaya alrken, spanyollar, evin bitimini hzlandrma bahanesiyle ieriye bir sr yerli soktular. Bazlar darya, evin etrafna, silahl ve kanlar yakalamaya hazr; bazlar da ieriye dald. eri-dekiler kllarn ekip, plak yerlileri kmldamalar halinde ldrmekle tehdit etti. Onlar baladlar. Kamak iin zplayan yerliler klla paralara ayrld. Sa salim veya yaral kurtulan birka ve eve girmemi olan kyller yaylarn ve oklarn alarak, kendilerini savunmak zere kyn baka bir evine snd. 100 ya da 200 kiiydiler. spanyollar k yolunu kapatarak evi atee verdi ve hepsini diri diri yakt. Ele geirdiklerine gelince, balayabildikleri 180-200 adam gemilere gtrdler, yelken atlar ve San Juan'a gittiler. Orada yansn kle olarak sattlar. Sonra spanyol Adas'na gidip dier yansn sattlar. Kaptan San Juan adasnda byk ihanetinden ve ktlnden dolay knadm srada bana yle cevap verdi: "Haydi canm sen de! Beni yollayanlar savala yakalayamadm yerlileri barla yakalamam iin emir verdiler." Aslnda, hayat boyunca Trinidad adasndan baka bir yerde anne ve baba bulamadn syledi bana. Yerliler ona kar o kadar iyilerdi... Bunu kendi ifadesiyle dile getiriyor, bylece gnahlarn daha da arlatn-yordu. spanyollar kendilerine

gvenen yerlileri yakalayarak ana kara zerinde bu tip saysz kt eylemde bulundular. Bu ekilde yakalanan yerlilerin adil olarak kle yaplp yaplamayacan anlamak iin bu eylemler dikkatli bir ekilde incelenmelidir. Baka bir seferinde, bizim tarikatmz olan Saint Dominique'in papazlar, doktirinin ve tecellisinden mahrum olan bu halklarn -tpk bugnk Amerika halk gibi- ruhlarn kurtarmak iin din deitirmeyi retmeye karar verdiler. Erdemli, ermi, sekin bir ilahiyaty tarikattan olmayan bir rahiple birlikte yolladlar. Rahibin lkeyi tanmas, lke sakinleriyle tanmas ve manastrlar ina etmek iin uygun yerler aramas ngrlmt. Din adamlar geldiinde, yerliler onlar gkten inmi melekler gibi karladlar. Din adamlarnn o srada konumadan ziyade iaretle anlatabildikleri -nk dili bilmiyorlard- szleri sevgiyle, dikkatle ve sevinle dinlediler. Din adamlarn getiren geminin hareketinden sonra bir dieri geldi. Bu gemideki spanyollar her zaman yaptklar gibi, din adamlarndan gizli, bu lkenin beyini kurnazca kendilerine ektiler. Beyin ad don Alonso idi. Daha dorusu papazlar veya dier spanyollar ona bu ad vermilerdi; nk yerliler bir Hristiyan ismine sahip olmaya baylyorlard. Hatta ne olduunu bilmeden vaftiz edilmek iin isim istiyorlard. spanyollar don Alonso'yu, kars ve dier kiilerle birlikte gemiye bindirmek iin kendilerine ekti. Bahaneleri onlar kutsamakt. Sonuta bey, kars ve 17 kii spanyollarn hibir ktlk yapmayacaklarndan emin bir ekilde gemiye bindi. nk din adamlar lkelerindeydi. Aksi halde spanyollara gvenmezlerdi. Yerliler biner binmez, hainler yelkenleri kaldrd. spanyol adasna gtrp onlar kle olarak sattlar. Beyleri ve onun karsnn gtrldn renen tm blge sakinleri din adamlarnn evine geldi ve onlar ldrmek istedi. spanyollarn bylesine byk ktl karsnda, papazlar zntden kahroldu. Byle bir hakszln yaplmamas iin phesiz hayatlarn verirlerdi. stelik bu, ruhlarn hibir zaman Tanr sz duyup inanmayacaklar ekilde bir engel koymakt. Ellerinden geldiince yerlileri yattrdlar. Beylerinin ve beraberindekilerin kendilerine geri verilmesi iin ilk geen gemiyle spanyol adasna yaz yazacaklarn sylediler. Sonra, yneticilerin cehennem azabn daha da hakl karmak iin Tanr oraya bir gemi yollad. Papazlar da spanyol adasndaki din adamlarna yazdlar. Birok kez srarla istediler ve protesto ettiler. Mavirler hibir zaman hakszl gidermek istemediler nk zorbalar tarafndan hakszca, canice yakalanan yerliler zellikle onlarn arasna datlmt. Blge yerlilerine beyleri don Alonso'nun 4 ay sonunda dierleriyle beraber geleceine sz veren iki din adam ne 4 ay, ne de 8 ay sonra kimsenin gelmediini grnce lmeye ha-. zrlandlar. Amerika'ya gelmeden nce hayatlarn O'na sunmulard; imdi onu vermeye hazrlard. Bylece hak yerini buldu. Yerliler masum olmalarna ramen onlar ldrerek intikam ald. nk bu ihanetin nedeninin din adamlar olduunu dndler. 4 ay sonunda din adamlarnn temin ettii, sz verdii eyin gereklemediini grmlerdi. Din adamlar ile btn blgedeki zorba, hrsz, yamac spanyollar arasnda fark olduunu bilmiyorlard (hl da bilmiyorlar). Ermi papazlar, bu cani hakszlk yznden, hakszca ac ektiler. Fakat bu papazlar, kutsal dinimize gre, phesiz bugn Tanr ile beraber, mutlu bir ekilde gklerde bulunan gerek birer ehittir. Niyetleri kutsal dini retip yaymak, kendilerine sunulacak her trl acya ve lme armha gerilmi sa adna katlanmak ve btn ruhlar kurtarmakt. Baka bir seferinde byk zulmler ve kt Hristiyanlarn zararl eylemleri yznden, yerliler "dominicains" tarikatndan iki kii, "franciscains" tarikatndan da bir kiiyi ldrdler. Olaya ahit oldum nk ayn lmden mucize eseri kurtuldum. Bu konuda insanlar korkutacak ok ey anlatlabilir nk durum gayet ciddi ve korkuntur. Ama bu, uzun bir hikye olduundan zaman gelmeden anlatmak istemiyorum. Tanr, Hristiyan adn tayanlarn Amerika'da iledikleri bylesine korkun, bylesine iren basklarn intikamn aldnda kyamet gn daha kolay anlalacak. Ayn eyaletlerde, Codera burnunda, beyleri Higoroto isimli bir halk yayordu. Bu, hem halk hem de halkn beylerini temsil eden ortak bir isimdi. Bey yle iyi, halk da yle erdemliydi ki gemileriyle oradan geen btn spanyollar konukseverlik, yiyecek, dinlenme, g, serinlik

bulurlard. Higoroto, baka eyaletlerden kaan -oralarda yamaclk ve pek ok kt, baskc eylem yapmlard- birok spanyolu lmden kurtard. Alktan l bir hale gelenleri tedavi ediyor, Hristiyanlarn bulunduu Perles adasna sa salim yolluyordu. Kimse hibir ey farketmeden onlar ldrebilirdi ama yapmad. Sonu olarak, btn Hristiyanlar Higoroto'nun lkesine herkesin han ve evi diyorlard. Uursuz bir zorba, yaayanlarn kendilerini gvenlikte hissettii bu blgeye saldrmaya karar verdi. Bir gemiyle oraya gitti. Dier gemilere gvenle bindikleri iin, pek ok yerliyi gemiye davet etti. Birok kadn, erkek, oluk ocuk gemiye binince yelken at ve San Juan adasna gitti. Orada hepsini kle olarak satt. Adaya o srada geldim. Zorbay grdm ve yapt her eyi rendim. Btn halk yoketti. Bu sahilde hrszlk ve yamaclk yapan btn spanyol zorbalar zldler. Bu korkun hareketi lanetlediler. nk evlerindeymi gibi hissettikleri sna ve han kaybetmilerdi. Tekrar ediyorum, bu topraklarda ilenen ve hl da ilenmeye devam eden sonsuz cinayetlerin, korkun olaylarn hepsini anlatmyorum. Zorbalar, son derece kalabalk bu sahilde soyulan ve yakalanan 2 milyondan fazla insan spanyol ve San Juan adalarna gtrd. Hepsini madenlerde veya baka yerlerde altrarak ldrdler. Yukarda sylendii gibi adalarda yaayan kalabalk halk bu sayya dahil deildi. Bu mutlu sahili bombo, halksz grmek insann iini szlatyor, kalbini kryor. Hibir gemi, anlattm gibi, alnan ve soyulan yerlilerin te birini denize atmadan (yani gemiye bindirilip orada len, ya da yakalanrken len yerliler) gitmezdi. Bu kantlanm bir gerektir, sebebi de udur: spanyollara, kle olarak sattklarnda mmkn olduunca fazla para getiren pek ok yerli gerekir. Ne yiyecek, ne de su tarlar, ya da ok az gtrrler. nk kendilerine armatr diyen zorbalar para harcamak istemezler. Gemide, yama seferinde bulunan spanyollara ancak yetecek kadar vard. yle ki yerliler hibir ey yiyemezler, alktan ve susuzluktan lrler. zm onlar denize atmaktr. Aslnda, bu adamlardan biri bana, bir geminin bu tip kymlarn yapld Lucayes adalarndan, spanyol adasna dek, 60-70 mil, pusulasz ve haritasz, sadece gemilerden atlan ve denizin zerinde kalan l yerli srasn izleyerek gittiini syledi. Sonra, yerliler gemiden, satlacaklar adalara indirildiinde, bu manzaray gren ve biraz merhameti olan kim varsa iinin szlamamas mmkn deildir. ocuk, yal, erkek, kadn, hepsi plak ve atr. Alktan baylrlar. Sonra, koyunlar gibi, annebabalar ocuklarndan, karlar kocalarndan ayrlr. 10 ila 20 kiilik gruplar yaplr. Sefil armatrlerle (bunlar iki ya da gemiyi silahlandrmak iin kendilerine den paray verirler) yerlilere saldrp, onlar evlerinde yakalayan yamac zorbalar arasnda bltrlmek iin kura ekilir. inde bir yal veya hasta bulunan bir grup kurada bir zorbaya ktnda, zorba yle der: "Bu yal cehenneme gitsin! Niin onu bana veriyorsunuz? Gmmem iin mi? Bu hastay niin almalym? yiletirmek iin mi?" Bylece spanyollarn yerlilere nasl deer verdii, yce dinimizin, insan sevgisi buyruuna ne ekilde itaat ettikleri grlr. spanyollarn, yerlilere, inci avnda yaptklar bask, dnyada olabilecek en zalim, en ayp eylerden biridir. Madenlerden altn karmak kendi trnde ok zor ve dayanlmaz olsa bile, hibir iren, umutsuz yaam bununla karlatrlamaz. Sabahtan gn batnma dek, spanyollar yerlileri denize 3-4 veya 5 kula derinlie daldrrlar. Hep suyun altndadrlar. Nefes almadan yzer, iinde incilerin yaad istiridyeleri koparrlar. Nefes almak iin istiridyelerle dolu kk alarla su yzne karlar. Bir kanoda veya sandalda spanyol bir cellat bulunmaktadr. Balklar ok uzun zaman dinlenirse onlara yumrukla vurur ve avlanmaya dnsnler diye salarndan tutup tekrar suya atar. Yerliler balk, inci balklar, ekmek, manyak galetas, msr yer (bunlar lkenin ekmekleridir). Bazlar ok az besleyicidir, dierlerinin de yapm ok gtr. Ama yerliler bundan hi yorulmazlar. Gece yatma konusuna gelince, spanyollar, gitmesin diye onlar yere balarlar. Olduka sk, balk avlamak veya inci aramak iin denize dalarlar ve bir daha hi kmazlar. nk ok yrtc iki deniz hayvan tr, btn bir insan yutabilen kpek

balklar ve marrajolar onlar yiyip ldrrler. nci ticaretine girien spanyollar, dinin Tanr ve insan sevgisi buyruklarna uyuyor mu, yoksa uymuyor mu, yargya varlsn! Madem ki yerliler dinsiz, dini ayinlerden uzak lyorlar, spanyollar da kendi insanlarn maddi, manevi lm tehlikesine atyor. Dier taraftan yerlilere yle korkun bir hayat yaatyorlar ki onlar birka gnde yokediyor, ldryorlar. nk insanlarn suyun altnda nefes almadan uzun sre yaamas imknszdr. Suyun souu aralksz ilerine iler; hepsi genelde kan tkrerek lr. Onca zaman ve srekli nefessiz kalmaktan gsleri glkle solur. Souun sebep olduu ishalden de lrler. Genelde siyah olan salar bakmszlktan yank bir hal alr, srtlarnda gherile (bir eit potasyum nitrat) kar. nsan soyundan ya da baka bir cinsten canavarlara benzerler. spanyollar, bu ticarete baladklar srada, Lucayes adalarnda bulunan tm yerlileri bu dayanlmaz ile, daha dorusu bu iren almayla yoketti. Her yerli 50 ila 100 castillan deerindeydi. Adaletin yasaklamasna ramen aka satlyorlard. te spanyollarn adaleti buydu (!) nk Lucayes adalarnn yerlileri iyi yzcydler. Dier eyaletlerden ve blgelerden gelen pek ok yerli de yine bu avlanmalarda ayn ekilde ld.

YUYA PARI NEHRNDEN Paria eyaletinde, Yuya Pari isimli bir nehir vardr. Bu nehir, topraklarn iinde 200 milden fazla akar. 1529'da uursuz bir zorba, 400 ya da daha fazla adamla birlikte, nehirden millerce yukarya kt. Byk katliamlar yapt. Kendi topraklarnda kimseye ktlk etmeden, gvenle yaayan saysz masum insan diri diri yakt, kltan geirdi. ok geni bir blgenin sakinlerini korkuttu ve kard. Blgeyi harap brakt. Sonunda acnacak bir ekilde ld de seferi bozguna urad. Ardndan, bu ktlkler ve basklarla dier zorbalar onu izledi. Orada Tanr'nn olunun kanyla kurtard insanlar yoketmeye, kt muamele ederek cehenneme yollamaya hl devam ediyorlar. VENEZUELA KRALLII'NDAN 1526'da Almanyal tacirler, efendimiz kraldan kurnazlklar, kandrmalarla spanya kadar byk bir krallk olan Venezuela kralln aldlar. Amerika'da Tanr'nn ve devletinden insanlarn urad zarar ve kayplar hakkndaki gerei daima sakladlar. Tm ynetim ve yarg yetkisi, aralarnda yaplan bir kontrat ya da antlamayla onlara verildi. Bu tacirler 300 ya da daha fazla adamla kralla girdi. Halk buldular. Bunlar, spanyollarn ktlklerden nce Amerika'nn dier blmlerinde yaayanlardan daha baryd. Uysal koyunlar gibiydiler. Bu seferkiler bahsettiim dier btn zorbalardan daha zalimce, yrtc kaplanlardan, kudurmu kartlar ve aslanlardan daha aptalca, fkeyle bu topluluklara saldrdlar. nk agzllkleri, fkeci krlkleri kendilerinden nce gelenlerinkinden daha bykt. Kendilerine gm ve altn bulup almak iin daha usta, daha kurnaz yollar buldular. Her trl Tanr ve kral korkusundan, haysiyet duygusundan yoksundular. lml insanlar olduklarn unutuyor, tm lkede yarg yetkisine sahip olduklarndan kendilerini daha zgr hissediyorlard. eytann ta kendisi bu adamlar, hayranlk verici geni eyaletleri, 40 millik vadileri, lk blgeleri, insan ve altnca zengin byk alanlar ile son derece mutlu 400 mili akn topra harap etti, ortadan kaldrd, ssz brakt. eitli birok byk milleti ldrp tamamen ortadan kaldrdlar. Bylesine garip, mide bulandrc bir saldrdan kamak iin maaralara, yerin derinliklerine saklanabilenler hari, konuacak kimseyi brakmadlar. Bylece dilleri yokettiler. Bana yle geliyor ki, tuhaf, deiik, yeni zulm, gnah ve dinsizlik yntemleriyle 4-5 milyon masum insan ldrerek yokedip cehenneme yolladlar. Bugn bile insanlar cehenneme yollamay brakmadlar. Yaptklar ve yapmaya devam ettikleri saysz byk hakszlk, bask ve zarar

arasndan yalnzca 3-4 tanesini anlatacam. Bunlar yukarda belirttiimiz byk kymlar, ykmlar gerekletirebilmek iin yaptklarn anlama olana verecek. Bu eyaletin byk beyini yakaladlar. kence ederek altn koparmaktan baka bir ey dndkleri yoktu. Bey kap ormana gitti. Btn blge sakinleri korkudan deliye dnerek ormanlara, allklara sakland. spanyollar onlar aramak iin srek avlar dzenledi. Bulduklar zaman, yerlileri zalimce katlettiler. Canl yakaladklarn ak arttrmalarda kle olarak sattlar. spanyollar, gittikleri her eyalette arklarla, danslarla, pek ok altn hediyeyle karlanyordu. Sonra en byk beyi yakalyorlard. Btn blgeye dehet salmak iin yerlileri kltan geirip paralara ayrarak teekkr ediyorlard. Yerlilerin yine bu ekilde yabanclar karladklar bir gn, Alman kaptan -bir zorba- pek ok yerliyi samandan bir eve sokarak paralara ayrtt. Evin kirileri vard. Pek ok insan bu adamlarn, daha dorusu bu acmasz hayvanlarn kanl ellerinden ve kllarndan kamak iin kirilere trmanyordu. O zaman bu iren adam, evin atee verilmesini emretti. Orada bulunanlarn hepsi diri diri yand. Birok ky bu ekilde halksz kald. Zira tm sakinler kurtulmay mit ettikleri dalara kayorlard. Fatihler, Santa Marta eyalet ve krallnn snrnda bulunan baka bir byk eyalete geldi. Yerlileri evlerinde, kylerinde ve iftliklerinde bar iinde alr buldular. Uzun sre onlarla kaldlar, yemeklerini yediler. Yerliler, onlardan yaam ve selamet bekliyormuasna hizmet ediyorlard. Ard arkas kesilmeyen dayanlmaz basklarna, tedirgin edilerine maruz kalyorlard. Bir spanyol oburu, 10 kiilik yerli bir aileye bir ay yetecek kadar yiyecekten fazlasn bir gnde yiyordu. Bu devirde, yerliler fatihlere yaptklar saysz hizmetin dnda, kendi arzularyla ykl miktarda altn verdiler. Sonunda zorbalar oradan ayrlmak istediinde, tatillerinin karln u ekilde demeye karar verdiler: Alman zorba vali (dncemize gre ayn zamanda sapkn mezhepliydi, zira katolik ayinine gitmiyor, dierlerinin gitmesine de izin vermiyordu. Dier iaretler de Lutherci olduunu gsteriyordu) mmkn olduunca, yerlilerin karlar ve ocuklaryla beraber yakalanmasn emretti. Onlar itle evrili byk bir alana koydurttu. Buras zellikle bu i iin yaplm direklerle evrili bir yerdi. kp zgr olmak istiyorlarsa bu ahlksz valinin yannda isteyerek kendilerini geri satn almak zorundaydlar. Bunun iin, kendileri, karlar ve her bir ocuk iin ayn miktarda altn vereceklerdi. Onlar daha da acele ettirmek iin fidyeleri olarak istedii altn getirtene kadar yiyecek hibir ey verilmemesini emretti. Birou evine altn aramaya yollad ve elinden geldiince fidyesini dedi. Serbest braklmlard. lerine, yemeklerini hazrlamaya evlerine dnyorlard. Zorba, fidyesini deyen zavall yerlilere, hrsz ve yamac spanyollar yolluyordu. Onlar itle evrili yere getiriyorlard. Yeni bir fidye deyene dek, alkla, susuzlukla ikence ediyorlard. Pek ok yerli iki kez yakaland ve her seferinde fidyesini demek zorunda kald. deyemeyen veya o kadar altn olmayan -nk sahip olduklar tm altn vermilerdi- yerlileri alktan lene dek kapal yerde brakt. Bu davranla, nfus ve altnca zengin, 40 millik bir vadiye sahip bir eyaleti talan etti, ortadan kaldrd, halksz brakt. Bin evlik bir kasabay yakarak yoketti. Agzllk ve Peru kralln kefetme arzusuyla yreklenen bu iren zorba, topraklarn iine girmeye karar verdi. O ve dierleri, bu uursuz yolculuk iin pek ok yerli gtrd. Yerliler 3-4 arrobelik(*) yklerle yklydler. Zincire vurulmulard. Bir yerli yorulduunda ya da alktan, yorgunluktan veya glkten bayldnda zincirli ba kesiliyordu. Bylece, zincirlerle birbirine bal olan dierlerini zerek vakit kaybetmemi oluyorlard. Ba bir yana gvde bir yana dyordu. Ykp getii ehirler, yakt kyler, (nk evler hep samandandr) ldrd insanlar, yolda giderken yapt katliam ve zulmler inanlmaz ve korkun grnyor ama gerek. Ardndan baka zorbalar Venezuela veya Santa Marta eyaletinden gelerek ayn yolu izledi. Hep Peru'daki altnn kutsal yerini kefetme niyetiyle... 200 milden byk bir blgenin tamamn yle yanm, halksz, ssz -oysa sylediim gibi kalabalk ve mutluydular- buldular ki

kendileri de zalim zorbalar olduklar halde, acnacak bir biimde yoldan km bu adamn brakt izler karsnda arp rktler. Btn bu olaylar, Amerika konsey vekili tarafndan birok tann ifadeleri yardmyla kantlanmtr. Kantlar konseyin kendisinde bulunmaktadr. Bu uursuz zorbalardan hibiri diri diri yanmad. Yaplan ktlkler, ykmlarla karlatrldnda kantlananlar hibir ey kalr. nk imdiye kadar Amerika'daki hibir adalet bakan zorba yneticilerin iledii ve ilemeye de devam ettii sular, ykmlar, cinayetleri inceleme kaygsn duymad. lmcl engin bir krlk iindeydiler. Untel'in yerlilere yapt zulmler yznden kral, gelirinden binlerce castillan kaybetti. (*) 1 arrobe = 12-15 kg. Bunu gstermek iin olduka genel ve karmak pek az kantla yetindiler. O zaman bile gerektii gibi kantlamay, gerektii gibi hareket edip srar etmeyi bilemediler. nk, Tanr'ya ve krala kar sorumluluklarm yapsalard, Alman zorbalarn kraldan 3 milyon altn castillan aldn anlayacaklard. Gerekten de Venezuela eyaletleri zorbalarn en ok krp geirdii, yakp ykt yerlerdi (sylediim gibi 400 milden fazla). Buras en ok altnn olduu toprakt. Dnyann en kalabalk nfuslu yeriydi. Tanr ve kral dman zorbalar, bu eyaletleri yoketmeye baladndan beri 16 yldr spanya krallarna bu krallktan giden 2 milyondan fazla paray alp boa harcadlar. Tanr, mucizeyle milyonlarca ly diriltmedike bu ktlklerin kyamete kadar telafi edilmesi umudu yok. Bunlar krala verilen maddi zararlar. Ama Tanr'ya ve onun kanununa kar gelmelerin, yaplan ayplarn, kfr ve alakln miktar ve nemi dnlse iyi olurdu. Bu Alman zorbalarn agzll, insanlk d davran, hayvanl yznden cehennemde yanan saysz insana verilen cezann nasl telafi edilecei dnlseydi... Bu alaklk ve kan dkclkle ilgili szlerimi bitirirken unu syleyeceim. Zorbalar, bu kralla girdikleri gnden bugne dek, yani 16 ylda, yerliyle dolu birok gemiyi Santa Marta'dan spanyol adasna, Jamayka'ya, San Juan adasna yolladlar. Satlmak zere, bir milyonu akn yerliyi gnderdiler. Bugn bile -1542 ylnda- devam ediyorlar. spanyol adasnn kraliyet mahkemesi de hibir ey grmyormu gibi davranarak bu ticareti destekliyor. Tpk engel olabilecei dier baskc, kokumu eylemler gibi. Ana karann, onun yarg yetkisi altnda bulunan bu kysnda (Venezuela ve Santa Marta'y iine alan 400 milden fazla alan) yaplan her ey gibi. Yerlileri kle yapmalarnn tek nedeni, bu zorbalarn sapkn, kr, saplant halindeki arzularyd. Doyurulmaz bir agzll gidermek iin sabrszlanyorlard. Amerika'nn her tarafnda bulunan dier zorbalar gibi, bu melekleri, bu koyunlar evlerinden kardlar, karlarn, ocuklarn, daha nce anlattm zalim ve iren yollarla yakaladlar. Kle olarak satmak iin kraln demiriyle daladlar. ANA KARANIN FLORDA TARAFINDAK EYALETLERNDEN 1510 ya da 1511'den itibaren deiik dnemlerde zorba geldi. Bu eyaletlere dierleri gibi (aralarndan ikisi Amerika'nn baka blgelerine) ayn eyleri yapmaya gittiler. Amalar, insan kan ve ykm sayesinde, hak etmedikleri mevkilere gelmekti. de korkun ekilde ld. nsan kanyla ina ettikleri evler de ykld. Bu adam tandm. Hatralar, hi yaamamlar gibi yeryznden silinip gitti bile. Yaptklar katliamlar nedeniyle tm blgeyi yaral, isimlerinin tiksintisi ve dehetine gml bir ekilde braktlar. Fakat bu katliamlar ok fazla olmad. nk daha fazlasn yapamadan Tanr onlarn cann ald. Bildiim, etkilerini dier blgelerde de grdm cinayetlerin cezasn bu yere saklam-, ti. 1538'de 4 zorba, niyetinde son derece kararl, byk atafatla geldi. yldr onlardan hibir haber alnamad. Ortalkta grnmyorlar. Eminiz ki gelir gelmez zulmlere giriti, sonra da kayboldular. Eer yayorlarsa, o ve yanndakiler getikleri yerlerde ne kadar yerli buldularsa yl boyunca mutlaka hepsini ldrmlerdir. Gerekten de en tannm, en deneyimli zorbalardan biri bu.

Beraberindekilerle, birok eyalet ve krall yokederek en fazla ktlk yapanlardan biri... nanyoruz ki Tanr dierlerine hazrlad sonu ona da hazrlad. Yukarda anlattklarndan drt yl sonra geri kalan zorbalar Florida'y terketti. Elik ettikleri byk zorba ynetici lmt. Hayattayken yapt ktlkleri, duyulmam zulmleri ve insanlktan uzak adamlarnn kimseye hibir ktl dokunmayan masum yerlilere ektirdiklerini rendik. Tahminlerim yanl deildi. yle ok zulm yapld ki daha nce sylediim kural doruland: Fatihler ne kadar ok keif yapar, halka ktlk edip, topraklarn ykarsa, Tanr'ya ve insanla kar o kadar ok zulm yapar, gnah ilerler. nsan deil, vahi hayvanlarn yapt bunca iren, korkun, kanl eylemi anlatmaktan yorgun dtk. Bu yzden aada anlatacaklarm geciktirmek istemedim. spanyollar, keyfi yerinde, uysal, dzene saygl ve iyi ynetilen kalabalk topluluklar buldular. Bu insanlarn kalbine korkuyu yerletirmek iin byk katliamlar yapyorlard (her zamanki gibi). Hayvan gibi ykleyerek ac ektiriyor, onlar ldryorlard. Bir yerli yorulduunda veya bayldnda nndekileri zincirden koparmak zorunda kalmamak iin ba kesiliyordu. Daha nce anlattmz gibi gvde bir yana, ba bir yana dyordu. spanyollar, yerlilerin kendilerini sevinle karlad bir kye girmiti. Yerliler onlara doyasya yiyecek vermi, 600'den fazla adam, yklerini tasn, atlaryla ilgilensin diye hizmetlerine vermilerdi. Zorbalar arasndan km bir kaptan -byk zorba yneticinin akrabas- bir ky yamalamaya karar verdi. Ky sakinleri kendilerini gvenlikte sanyorlard. lkenin beyi ve kraln mzrakla ldrd ve baka zulmler yapt. Baka byk bir kyde, kk, byk, oluk ocuk, yal, hasta, bey demeden herkesi klla ve mzrakla ldrdler. Kimsenin cann balamadlar. nk spanyollarn rezil ve korkun hareketlerini duyan ky sakinleri onlara biraz fazla ihtiyatl grnmt. Byk zorba, bir kyden, sylendiine gre nereden bakarsanz bakn 200' aan kalabalk bir yerli grubu artt. Ya da kendi istekleriyle geldiler. Burunlarn, dudaklarn, enelerini kestirerek onlar kan revan iinde brakt. Yerliler bu yrekler acs halde, bu strap ve acyla, kan kaybederek, kutsal katolik dinin vaizlerinin -vaftiz edilmi adamlargzel hareketlerini ve mucizelerini haber vermeye gitmek zorunda kaldlar. Yerlilerin ne durumda olduuna, Hristiyanlara kar nasl bir sevgi duyduuna; Hristiyanlarn dayand, tutunduu Tanr, rettii ve saflyla vnd kanun ve din hakknda ne dndklerine varn siz karar verin. Tanr yolundan kmln soyundan gelen bu sefil adamlarn blgede iledii cinayetler ok byk ve garipti. yle ki en sapkn kaptan bir zavall gibi gnah karmadan ld. Tanr, kutsal merhametiyle onu gizlece ve -bylesine iren cinayetlere ramen- haketmedii ekilde kurtarmadka cehennemlere gmldnden hi phemiz yok. PLATO ROSU'NDAN 1522-1523'n bandan itibaren, kaptanlar -drt kez Plato Riosu'na gitti. Orada byk krallklar ve eyaletler, son derece akll, mutlu halklar bulunuyordu. Bu kaptanlarn, genelde zarar ziyan ve katliamlara sebep olduklarn biliyoruz. zellikle, sz konusu olan yer, Amerika'dan ok uzak bir blge olduundan anlatlacak dikkate deer bir ey yok. Bununla birlikte ayn cinayetleri ilediklerinden ve ilemeye devam ettiklerinden hi phemiz yok; yle ya bunlar ayn spanyollar, hatta bazen deiik yerlere giden ayn adamlar. Dierleri gibi zengin ve byk beyler olmak istiyorlar. Oysa Tanr yolundan kmadan, katliamlar, hrszlklar yapmadan, yerlileri yoketmeden (dierleri gibi izledikleri sapkn kural ve yola gre) bunu gerekletirmek imknszdr. Yukardakileri yazdktan sonra, net bir ekilde rendik ki blgenin geni eyaletlerini, krallklarn yerle bir etmiler, halksz brakmlar. Bunun iin de, bu zavall halka kar katliamlara, zulmlere girimiler. Dierleri gibi, hatta onlardan da fazla n salmlar. Gerekten de spanya'dan uzak olduklar iin, daha rahattlar. Daha fazla dzensiz, adaletsiz yaadlar. Bununla birlikte, anlatlanlara gre btn Amerika'da hi dzen ve adalet yolu grnmyor zaten. Sonsuz zulm arasndan, biraz sonra anlatacaklarm Amerika konseyinde anlatld. Zorba

bir vali adamlarndan bazlarna kylere gitmelerini, yerliler kendilerine yiyecek vermezse onlar ldrmelerini emretmiti. Adamlar, bu yetkiyle donanm olarak yola ktlar. Yerliler, dmanlarna hibir ey vermek istemediinden -daha ok, onlar grmenin verdii korkuyla ba yapmayarak mallarn karmay dndler- spanyollar 5000'i akn insan kltan geirdi. Baka bir frsatta, byk olaslkla spanyollarn ard bir grup bar yerli teslim olup hizmet etmeye geldiler. Ya yeterince abuk gelmediklerinden, ya da spanyollarn kaba alkanlndan korktuklarndan dolay kayglydlar. Vali btn yerlilerin, dmanlar olarak kabul ettikleri baka yerlilere verilmesini emretti. Bar yerliler, spanyollarn onlar bizzat kendilerinin ldrmesi ama dmanlarna teslim etmemesi iin yalvararak alyor, baryordu. Bulunduklar evden kmak istemeyince kltan geirildiler. Bir yandan da yle baryorlard: "Biz size bar iinde hizmet etmeye geldik. Siz de bizi ldryorsunuz. Kanmz haksz lmmzn ve zulmnzn kant olarak bu duvarlarda kalsn." Kukusuz bu dikkate deer, zellikle, insanlktan zerre kadar nasibini alamam bu zorbalar tanmak iin nemli bir ibrettir. PERU'NUN BYK KRALLIK VE EYALETLERNDEN 1531'de bir baka byk zorba, bir blkle beraber Peru krallklarna gitti. ncekiler gibi ayn unvan, ayn niyet ve prensiplerle lkeye girdi. Ana karada 1510'dan bu yana yaplan zulmler, tahribat arasnda en iyi ve en uzun sreli uygulananlardan biriydi. Ne dini, ne kanunu vard. Zulmleri, katliamlar ve hrszlklar daha da artrd. Kyleri ykt, sakinlerini kk drd, ldrd. Bu topraklarda ylesine byk ktlklere neden oldu ki, eminiz hi kimse kyamet gnne dek bunlar anlatamayacak, aklayamayacaktr. Ancak o gn, aka grecek ve bileceiz. Canavarln anlatmak istediim olaylar, bu olaylar irkinletirip daha da arlatran kiiler ve durumlar var. Ama gerekten zerinde duramayacam. Uursuz seferi srasnda pek ok insan yokederek ykl miktarda altnlarn ald. Bu eyaletlerin yaknndaki, Puna isimli son derece kalabalk ve gzel bir adada, ada beyi ve halk, bu zorbayla bln gkten inmi melekler gibi karlad. 6 ay sonunda spanyollar tm yiyeceklerini yemilerdi. O zaman yerliler, kuraklk ya da verimsizlik haline kar kendileri, kanlar ve ocuklar iin ayrm olduklar buday rezervlerini gsterdi. Gzyalar iinde, istedikleri kadar sarfedip yiyebileceklerini syleyerek budaylar sundular. Sonunda, teekkr olarak, spanyollar ok sayda yerliyi klla ya da mzrakla ldrd. Byk zulmlere giritiler. Canl yakalayabildikleri yerlileri kle yaptlar. Aday hemen hemen ssz braktlar. spanyollar oradan ana karada bulunan Tum-bala eyaletine gitti. Ellerinden geldiince ldrdler, yokettiler. Halk tyler rpertici irenliklerden kat iin, krala kar ayaklandklarn ve asi olduklarn sylyorlard. Bu zorba kurnazd. Altn,gm ve sahip olduu her eyi istediklerini ve bunlar getirenlere daha da fazla getirmesini sylyordu. Nihayet hibir eyleri kalmaynca ya da artk bir ey getirmeyince, onlar spanya kralnn bamllar olarak arlayacan sylyordu. Onlar kucaklyor, artk hibir eylerinin alnmayacan ve hi ktlk yaplmayacan duyurarak iki borazan ttrtyordu. ald veya yerlilerin, kraln korumas altna alnmadan evvel, onun hakknda duyduu irenliklerin korkusuyla vermi olduu her eyi meru kabul ediyordu. Sanki kraln korumas altna alndktan sonra zulme uramam, yamalanmam, ldrlmemi, yokedilmemiler gibi. Sanki bu zorba onlara byle davranmam gibi. Birka gn sonra Atahualpa isimli krallklarn imparatoru byk kral geldi. Emrindekiler, rlplak ve katliam yaparak elenmek iin silahla donatlm insanlardan oluuyordu. Kllarn nasl doradn, mzraklarn nasl yaraladn, atlarn nasl kotuunu ve spanyollarn (altnlar olsa, almak iin eytanlara bile saldrrlard) kim olduunu bilmiyorlard. spanyollarn bulunduu yere geldi ve yle dedi: "spanyollar nerede? Ortaya ksnlar. ldrdkleri bamllarm, yktklar kylerimi, aldklar zenginliklerimi telafi etmedike yerimden kprdamayacam." spanyollar atld, beraberinde-kilerden birounu ldrd. Onu

da tahtrevann-dayken yakaladlar. Tutsak olunca, bir fidye istediler. 4 milyon castillan vermeye sz verdi ve 15 milyon dedi. spanyollar da onu serbest brakmaya sz verdiler. Ancak sonunda ne szlerine ne de geree uydular. spanyollar Amerika'da yerlilere kar bunlara hibir zaman uymamtr. nsanlarn onun emrinde toplandn syleyerek kar ktlar. Bey, btn karada bir aa yaprann bile onun istei olmadan kmldamadn ve eer insanlar toplanyorsa emir verenin kendisi olduuna inanabileceklerini syledi. Tutsak olduunu, yapacaklar tek eyin onu ldrmek olacan iletti. Btn bunlara ramen spanyollar onu diri diri yaklmaya mahkum etti. Ama daha sonra bazlar kaptandan, onun boulmasn istedi. nce bouldu, sonra da yakld. mparator hakkndaki hkm rendiinde yle demiti: "Niin beni yakyorsunuz? Ben size ne yaptm? Altn verirsem, beni erbet brakacanza sz vermemi miydiniz? Madem ki byle istiyorsunuz beni spanyol kralnza yollayn." spanyollarn byk adaletsizliini bozucu ve ondan nefret ettirici baka birok ey syledi. Sonunda onu yaktlar. Bu savan adaleti ve hakll, beyin yakalan, yarglanmas ve cezasnn infaz, zorbalarn bylesine yce bir kraldan ve saysz baka beyden ve insandan ald byk hazinelere hangi vicdanla sahip olduklar grlsn. Kendilerine Hristiyan diyenlerin bu nfusun soyunu tketmek amacyla yapt, irkinlii ve acmaszlyla dikkat ekici saysz smrcden burada sadece birka tanesini anlatacam. Bunlara Saint Franois tarikatndan bir papaz ahit olmu. Yazlarn ismiyle imzalad. Nshalarn Amerika'ya ve Castilla krallklarna yollad. Kendi eliyle imzalad bir kopyaya sahibim. yle diyor: "Ben, Saint Franois tarikatndan papaz Marcos de Niza. Peru eyaletlerinde ayn tarikattan olan papazlarn baym, ilk Hristiyanlarla bu eyaletlere giren ilk din adamlarndan biriyim. Bu lkede kendi gzlerimle grdm baz eyler zerine, zellikle fetihler ile fethedilen yerlerde yaayanlara yaplan muamele hakknda gerek bir kant getirdiimi ilan ederim. ncelikle gzlerimle grdm duyduum ve deneyimlerimle anladm kadaryla, Peru yerlileri Amerika'daki tm yerliler arasnda en iyi yreklileri, Hristiyanlarn mttefiki ve dostu olanlardr. spanyollara altn, gm, deerli talar, spanyollarn istedii ve sahip olduklar her eyi bol bol verdiklerini, onlara hizmet sunduklarn grdm. Yerliler hibir zaman savaa hazr durumda olmad. Aksine, spanyollar kt muameleleri ve zulmleriyle onlar kkrtmadka barseverdiler. Yerliler ispanyollar kylerde iyi yreklilikle ve erefle arlyordu. Onlara yiyecek veriyor, hizmetlerine istedikleri kadar kadn, erkek kle veriyordu." Ayrca tank olarak aadakileri beyan ediyorum: "spanyollar bu yerlilerin topraklarna girince, byk ef Atahualpa onlara 2 milyon castillandan fazla altn ve sahip olduu tm topra direnmeden verdi. O zaman hi sebepsiz, yerlilerin hibir suu olmad halde, spanyollar tm blgenin beyi Atahualpa'y yakt. Sonra, dier eflerle beraber barseverlikle valinin nne kan genel bakan Cochilmaca'y diri diri yaktlar. Ayn ekilde, birka gn sonra, spanyollar Quito eyaletinden bir baka nemli bey Chamba'y yakt. Oysa bu bey, hibir eyin sulusu deildi, hibir ey yapmamt. Kanarya adalarnn beyi Chapera'y da haksz yere yaktlar. Quito'nun byk beylerinden biri olan Luis'e gelince, ayaklarn yaktlar ve Atahualpa'nn altnnn yerini syletmek iin uzun sre ikence ettiler. Fakat grnd kadaryla Luis, hazine hakknda hibir ey bilmiyordu. spanyollar, Quito'nun tm eyaletlerinin yneticisi Cozopanga'y da yaktlar. Cozopanga valinin bakan Sebastin de Benalzar'n baz ihtarlarndan sonra barseverlikle ortaya kmt. Kendisinden istenen altnn hepsini vermediinden spanyollar onu dier birok efle beraber yakt. Anladm kadaryla, spanyollarn niyeti tm lkede tek bir ey brakmamakt. Ayrca, spanyollarn ok sayda yerliyi toplayp, byk eve kapattn beyan ederim. Evleri tamamen doldurdular sonra da atee verdiler.

Yerliler spanyollara en ufak birey yapmadan, hibir eye sebep olmadan yakldlar. Oraya gelen Ocana isimli bir papaz aday, yanan bir erkek ocuu ateten ekti. Baka bir spanyol gelerek, ocuu elinden alp yeniden alevlerin ortasna att.. ocuk orada dierleriyle birlikte kl oldu. Yerliyi byle atee atan bu spanyol, ayn gn kampa gelirken aniden yolda ld. Onu gmmeme dncesin-deydim. spanyollarn, yerlilerin ellerini, burunlarn ve kulaklarn hi sebepsiz, sadece canlar istedii iin kestiklerini gzlerimle grdm ayn ekilde dorularm. Bunlar o kadar ok yerde ve blgede yaptlar ki anlatmas uzun srer. spanyollarn, paralamas iin kpekleri yerlilerin stne saldn grdm. Bu ekilde birok yerliyi kpeklere attlar; grdm. Ayrca evin, kyn yakldn da grdm. O kadar oktu ki saysn syleyemem. spanyollar st bebeklerini kollarndan tutup, atabildikleri kadar uzaa frlatyordu. Sebepsiz yere pek ok ikence ve zulmler yapyorlard. Bunlar beni dehete dryordu. Saysz rneini grdm. Anlatmas uzun srer. Barseverlikle ve gvenle gelen yerli efleri yaktklarn da grdm. Onlara gvenlik sz veriyor, gelir gelmez de yakyorlard. Benim nmde iki kiiyi yaktlar. Biri Andon'da, dieri Tumbala'dayd. Onlar yakmalarn engelleyemedim. Anlayabildiim kadaryla, herkese de aka grnen u ki, Peru yerlilerinin ayaklanp isyan etmesine bu kt muamelelerden baka neden yok. Bunlar hakl sebepler. nk spanyollar hibir zaman gerei sylemedi, verdikleri szde durmad. Aksine, haksz yere ve her trl manta aykr olarak, zorbalkla onlar ve topraklarn yok ettiler. yle eylemlere maruz braktlar ki, yerliler, bu eziyeti ekmektense lmeyi tercih etti. Yerlilerin anlattna gre, grndnden daha fazla sakl altn var. Yerliler spanyollarn hakszlklar ve zulmleri yznden bu sakl altn ortaya karmak istemedi. Byle muamele grdke de karmayacaklar. Atalar gibi lmeyi tercih edecekler. Tanr'ya kar gnah ilendi. Majestelerine kt hizmet edildi. Tm Castilla'ya bol bol yiyecek salayabilecek bu topran kaybyla majestelerine ihanet edilmi oldu. Bana sorulacak olursa bu kayb telafi etmek olduka g ve pahal. Meksika piskoposu tarafndan da imzalanan -bu, fray Marcos'un anlattklarnn kantdr- din adamnn ak szleri ite byle. Burada, papazn grdn syledii eyi dikkate almak gerekir. nk bu, 50-100 millik bir toprakta, keiften 9-10 yl sonra, balangta, spanyollarn says pek azken olmutur. Altnn sevdasyla, 4-5 bin spanyol Amerika'ya gitti ve birok byk krallk ve eyalete, 500-700 millik bir alana yayld. Daha nce anlatlan cinayetlerle, daha da vahi ve zalim baka eylemlerle bu yerleri tamamen krp geirdiler. Gerekte, o devirlerden bugne dek, sylediimin belki de bin kat insan ldrld. nsan soyunun byk bir ksm, daha az Tanr ve kul korkusu ve daha az merhametle yokedildi. spanyollar bu krallklarda 10 ylda 4 milyonu akn insan ldrd ve ldrmeye devam ediyor. Birka gn nce sivriltilmi kamlarla byk bir kralieyi ikence ederek ldrdler. Bu, krallklarn kral olan Elingue'in eiydi. Hristiyanlar Elingue'i ele geirmek istedi. Baskyla, kkrtarak onu ayaklandrdlar ve sonra da ad asi oldu. Kars olan kralieyi yakaladlar. Her trl adalete ve manta aykr olarak, sadece kocasna ac ektirmek iin onu ldrdler (hamile olduu bile syleniyor). Hristiyanlarn Peru krallklarnda yapt ve her gn yapmaya devam ettii zulmleri, katliamlar detayl anlatmak gerekseydi, phesiz dehet verici olurdu. Dier blgelerde anlattmz her ey glgede kalr ve pek az eymi gibi grnrd. O kadar ok ve korkuntu." YEN GRENADE KRALLII'NDAN 1539'da birok zorba Venezuela'dan, Santa Marta'dan ve Carthagene'den yola karak Peru'ya ulamak iin sabrszlandlar. Dierleri de Peru'dan, bu topraklara dalmak iin iniyorlard. Santa Marta ve Carthagene'in gerisinde, ieride, 300 millik bir alanda, ok mutlu, hayranlk uyandran eyaletler buldular. Buralarn da dier blgelerdeki gibi uysal, iyi, kalabalk bir halk vard. Altn ve zmrt denen deerli talardan da bol bol bulunuyordu. Bu eyaletler Yeni Grenade Krall ismini ald. nk lkeye ilk gelen zorba, spanya'daki Grenade Krall'ndand. Her taraftan gelen birok haksz, zalim adam, insan kan dken nl kasaplard. Daha nce sz ettiim gibi

Amerika'nn birok blgesindeki byk gnahlar ilemeye alkn olup, bu konuda uzmandlar. Bu yzden eytan eylemleri yle oald, onlar daha da irkinletiren durumlar ve zelliklerle yle arlat ki pek ok zulm, bakalarnn ve hatta kendilerinin dier eyaletlerde yapt zulmleri geti. Son ylda ilenen ve hl da ilenmeye devam eden saysz cinayet arasndan sadece birkan ksaca anlatacam: Bizzat kendisi alabilmek ve ldrlebilmek iin, alan ve ldren bir adam kabul etmek istemeyen bir vali, yapt (ve yapmaya devam ettii) ykmlar, yolsuzluklar ve iledii cinayetler hakknda birok kiiyi aleyhinde tanklk ettirdi. Bu ifade, iinde bulunduu Amerika Konseyi'nde okundu. Bu ifadede tanklar unlar beyan etti: Btn krallk, bar iinde spanyollara hizmet ediyordu. Yerliler onlara yiyecek vermek iin aralksz alyor, topraklarn iliyor, evleriyle urayordu. Onlara birok altn, deerli ta -zmrt- ve ellerinde olup verebilecekleri her eyi gtryorlard. spanyollar kyn beylerini ve halkn blmlerdi. (Bu en son amalarna -yani altnaulamak iin bavurduklar yoldu). Hepsini her zamanki bask ve klelie boyun edirmilerdi. te bu srada zorba -btn lkede egemen olan ba kaptan- btn kralln beyi ve kraln yakalad. Altn ve zmrt istemek iin 6-7 ay onu hapsetti. Baka hibir nedeni yoktu. Bogota isimli bu kral korktu. Kendisine bu ekilde ac veren kiinin elinden kaacan mit ederek, istenen altn evi vereceini syledi. Yerlileri altn aramaya yollad. Bunlar, birok defalar byk miktarda altn ve deerli talar getirdi. Ancak altn evi vermediinden spanyollar onu ldrmeleri gerektiini, nk sznde durmadn sylyordu. Zorba, kendi nnde yarglanmas gerektiini syledi. O zaman, spanyollar kraln aleyhine dava at. Zorba, altn evi vermedii takdirde kral ikence edilmeye mahkum etti. Bir taraftan idam ederken dier taraftan da karnna kzgn iya atyorlard. Sonra her ayana, kaza tutturulmu bir demir baladlar. Boynunu da baka bir kaza baladlar. ki adam ellerini tutuyordu. Kraln ayaklarn atee verdiler. Zaman zaman zorba giriyor, altn vermezse byle yava yava ikence ederek ldrleceini sylyordu. Zorba sznde durdu. Krala ldrene dek ikence etti. kence srasnda, Tanr bu zulmlerden nefret ettiini gstermek iin bir iaret yollad. Btn bunlarn yapld ky tamamen yand. Dier spanyollar kaptanlarn taklit ederek -ve yerlileri paralara ayrmaktan baka bir ey bilmediklerinden- ayn eyi yaptlar. Her biri deiik ve vahi bir ekilde kendilerine verilen ky ya da kylerin efine ve beyine ikence etti. Oysa yerliler onlara, ellerindeki btn altn ve zmrtlerini veriyorlard. spanyollar sadece yerlilerin verdiinden daha fazla altn ve deerli ta almak iin onlara ikence ediyordu. Bu ekilde lkenin btn beylerini yakp katlettiler. Bu zorbalardan birinin yerlilere yapt olaanst zulmlerin korkusuyla, Daitama isimli yce bir bey ile halknn byk bir ksm ormanlara gittiler. Bylesine insanlk d eylemlerden kamak istiyorlard. Gerekten de, ka, yerlilerin tek aresi ve snayd. Oysa spanyollar buna ayaklanma ve isyan diyorlard. Ba zorba olan bu kaptan, yerlilerin katn rendiinde ki onlar zorlayan da kendisidir- oraya bir blk yollad. Zalim adam yerlileri aramay gitti. Sadece yerin derinliklerine saklanmak yetmediinden, spanyollar ok sayda insan buldu. 500*den fazla kiiyi erkek, kadn, ocuk demeden ldrdler, paralara ayrdlar. Kimsenin cann balamyorlard. ahitlerin sylediine gre bizzat bey, Daitama, ldrlmeden nce bu zalim adam grmeye gelmiti. Ona 4000-5000 castillan getirmiti. Buna ramen sz ettiim katliam gerekleti. Baka bir seferinde, ok sayda yerli allagelen alakgnlllk ve sadelikleriyle spanyollara hizmet etmeye gelmiti. Kendilerini gvenlikte sanyorlard. Bir gece yerlilerin, hizmet ettii ehre bir kaptan geldi. Hepsinin uyurken, akam yemeini yerken, ya da dinlenirken kltan geirilmesini emretti. Bunu yapt, nk lkenin btn insanlarn dehete salmak iin bu katliam yapmak iren bir zevk veriyordu. Baka bir seferinde kaptan, spanyollara evlerinde hizmet eden ka reis, ef ve sade yerli olduunu and ierek ilan etmelerini ve onlar meydana getirtmelerini emretti. Orada btn

yerlilerin bann kesilmesini emretti. 400-500 kii ld. Tanklarn sylediine gre, spanyollar bu ekilde lkeyi yola getirmeyi dnyordu. Tanklar zorbann biri hakknda anlatyorlar: Kadnlara ve erkeklere byk zulmler yapt. Birounun elini, burnunu kesti, ok insan vahice ldrd. Baka bir seferinde, kaptan ayn zalim adam spanyollarla beraber Bogota eyaletine yollad. Amac, ikence ederek ldrd en byk beyin yerine kimin getiini renmek iin soruturma yapmakt. Bu adam yakalayabildiince yerli yakalayarak uzun bir yol katetti. Yerliler yeni beylerin kim olduunu sylemediklerinden, kadn, erkek demeden, bazlarnn ellerini kesiyor, bazlarn vahi kpeklere atp paralara ayrtyordu. Bu ekilde pek ok kadn ve erkek yerliyi ldrd, yoketti. Bir gn, afakta bakan ya da askeri eflerine ve korumasz kalabalk bir bar yerli topluluuna saldrd. Kendilerine hibir ktlk yaplmayacan temin etmi, bunun iin sz vermiti. Bu teminat yerlileri, saklandklar ormanlar terkedip, kylerinin bulunduu kefedilmi bir topraa yerlemeye itti. Yerliler hibir eyden endie etmeyip kendilerine verilen sze gvenirken bu adam ok sayda insan yakalad. Onlar yere yatryor ve bizzat kendisi bir palayla ellerini kesiyordu. Bu krallkta dierinin yerine geen yeni beyin nerede olduunu sylemedikleri iin onlar cezalandrdn sylyordu. Bu zalim kaptan, baka bir seferinde, istedii altnla dolu sand vermedikleri iin bir bl yerlilerle

savaa yollad. spanyollar pek ok yerliyi ldrd. Saysz kadn ve erkein ellerini, burnunu kesti. Dierlerini vahi kpeklere att. Kpekler para para edip onlar yedi. Baka bir seferinde bu kralln bir eyaletinin yerlileri, 3 veya 4 byk beyin yakldn grnce korkuya kapld. Bylesine insan yreinden mahrum dmanlara kar kendilerini savunmak iin gvendikleri bir kayala sndlar. Tanklara gre bu kayalkta 4-5 bin yerli vard. Daha nce sz edilen kaptan, byle byk bir vebadan ve kasaplktan kaan, szm ona ayaklanan, yerlileri sanki bir hakszlk yapmlar gibi cezalandrmak iin byk ve nl bir zorbay spanyollarla birlikte yollad. Sanki cezalandrma ve intikam alma hakk spanyollara aitti! Oysa -bu masum insanlara merhametsizce ektirdiklerine benzer- en zalim ikencelere asl kendileri layktr. Merhametten, acmadan ite bylesine habersizdiler. spanyollar kayala gelince zorla trmandlar. nk yerliler plak ve silahszd. Yerlileri bara ardlar. Kendilerine hibir ktlk yaplmayacana teminat vererek savamamalarn istediler. O zaman yerliler sava brakt. Zalim adam, spanyollara kayaln btn savunmalarn ele geirmelerini, sonra da yerlilere saldrmalarn emretti. Kaplanlar ve aslanlar uysal koyunlarn stne atlad. yle ok insann karnn deip, kltan geirdiler ki dinlenmek iin durmak zorunda kaldlar. Bylelikle pek ok kiiyi katlettiler. Ksa bir dinlenmeden sonra, kaptan, sa kalanlarn ldrlp ok yksek olan kayalktan aaya atlmasn emretti. yle yapld. Tanklar kayaln tepesinden atlan 700 kiilik yerli gruplarnn ezildiini grdklerini sylyorlar. Ve spanyollar, byk zulmlerini tamamlamak iin otlarn arasna saklanm yerlileri arad. Kaptan, onlarn kllarla ldrlmesini emretti. lnce de kayalklarn stnden attlar. Ancak bu zorba, yaplan zulmlerle yetinmek istemedi. Daha ok n yapmak ve gnahlarnn dehetini artrmak istedi. spanyollarn, ahsi olarak canl yakalad (Bu katliamlarda her spanyol kendi hizmeti iin birka kadn, erkek ve gen yerli seer.) btn kadn ve erkek yerlilerin samandan bir eve sokulmasn emretti. (Elbette kendisi, hizmetine en uygun grnenleri seip ayrdktan sonra.) spanyollar evi atee verdi ve 40-50 yerliyi diri diri yakt. Dierleri, onlar paralayp yiyen vahi kpeklere atld. Baka bir seferinde, ayn zorba Cota isimli bir kye gitti. Birok yerli yakalad. 15-20 bey ve efi kpeklere paralatt. ok sayda kadn ve erkein ellerini kesti. Dier yerlilerin, bunlara yaptklarn grmesi iin, iplere balayarak bir srk boyunca ast. 70 ift el vard. Birok kadn ve ocuun da burnunu kesti. Bu Tanr dman adamn marifetleri ve zulmlerini kimse aklayamaz. nk bunlar saysz, duyulmam, grlmemi eylerdi.

Bunlar bu blgede, Guatemala eyaletinde ve gittii her yerde yapt. Gerekten de senelerdir bu ekilde hareket ederek, halk ve topraklar yakarak, yokederek bu lkelerde yolculuk ediyor. Tanklarn ifadelerine eklediine gre Yeni Grenade Krall'nda ilenmi ve ilenmeye devam eden zulm ve cinayetler yle ok ve ar ki btn toprak yerle bir olup, kayboldu. Kaptanlarn ahsi suu olsun, ya da insan soyunu yok eden btn zorbalarn suu olsun, bu zalim adam ile beraberindekiler bunlarn yaplmasna izin verdi. Eer majesteleri btn bunlara bir are bulunmas iin zamannda emir vermezse, karada tek bir Amerikan yerlisi kalmayacak; buras verimsiz ve ssz olacak. (Yerliler sadece altnlarn almak iin katlediliyor. Ellerindekinin hepsini verdiklerinden artk altnlar da yok.) Bu sefillerin zalim ve i bulandrc diktatrlne dikkat ekmek gerekir. Rejim yle kat, yle korkun ve yle eytansyd ki bu krall kefettiklerinden bu yana, 2-3 ylda ne Tanr ne de kral korkusu olmadan acmaszca yokettiler, halksz braktlar. Orada bulunanlara ve yukardaki tanklarn ifadesine gre, bu krallk dnyada olabilecek en kalabalk yerdi. Eer majesteleri bu cehennemi eylemleri durdurmazsa, tanklar tek bir canl insan kalmayacan sylyor. Ben de byle dnyorum. nk Amerika'nn birok byk blgesinin birka gn iinde yokedilip halksz brakldn kendi gzlerimle grdm. Yeni Grenade Krall'nda baka byk eyaletler de var. simleri Popayn ve Cali. Bu eyaletlerle beraber baka drt eyalet daha 500 mili aar. Onlar da dierleriyle ayn ekilde yaklp ykld, yokedildi. Toprak gayet verimliydi. Buradaki halk, mallar alnarak ldrld. kence grd ve ayn ktlklere maruz kald. imdilerde bu lkelerden gelenler, onca byk ky yanm, yklm grmenin, ok znt verici, ackl bir durum olduunu sylyorlar. Oradan geerken bir-iki bin nfuslu bir kyde 50 kii bile kalmadn gryorlarm. Dier kyler tamamen yanm ve sszm. Birok yerde 100-200 ya da 300 milin tamamen halksz, yanm ve yklm olduunu gryorlarm. Son olarak, byk zalim zorbalar Quito eyaleti tarafndan Peru krallklarndan balayarak Yeni Grenade Krall ve Popayn'a, Carthagene ve Uraba tarafnda Cali'ye doru girdi. Baka uursuz zorbalar da Carthagene'den Quito'ya geldi. Sonra dierleri gney kysndaki San Juan rma tarafndan geldi. Btn bu zorbalar 200 mili akn topra yerle bir etmek, halksz brakmak iin topland. Sonsuz sayda insan cehenneme yolladlar. u anda geride kalan zavall, masum insanlara da aynsn yapyorlar. Bata akladm kural -spanyollarn bu uysal koyunlara kar uygulad bask rejimi, iddet ve hakszlklar, sertlikte, insan dlkta ve ktlkte oalmay aralksz srdrd- bugn bu eyaletlerde yaplanlarla, atelere ve ikencelere layk dier eylerle ve aada anlatlanlarla kantlanm oluyor: Sava cinayetlerinden ve ykmlarndan sonra sylediim gibi ispanyollar, insanlar daha nce tasvir ettiim korkun klelie mahkum ederler. Onlar, birine 200, dierine 300 olmak zere eytanlara teslim ederler. Denir ki bir eytan 100 yerliyi huzuruna arr. Onlar da koyunlar gibi gelirler. Toplandklarnda, aralarndan 30-40'nn ban kestirir ve dierlerine: "Bana iyi hizmet etmezseniz ya da iznim olmadan giderseniz size de ayn eyi yapacam" der. Bunu okuyanlar, Allah akna bu harekete dikkat etsin. Zulm ve hakszlk olarak hayal edilebilecek her eyi amyor mu? Byle Hristiyanlara eytan denmez de, ne denir? Yerlileri Amerika Hristiyanlarna emanet etmektense cehennem zebanilerine vermek daha iyi olmaz m? Baka bir olay anlatacam. Anlattmdan daha zalim ve korkun mu, yrtc hayvanlardan daha fazla vahetle mi dolu bilmiyorum. Amerika'daki spanyollarn yerlileri ldrp, paralamak iin eitilmi, yetitirilmi son derece vahi ve yrtc kpekleri olduunu sylemitik. Btn gerek kpekler, hatta kpek olmayanlar anlatacaklarm rensin. Byle bir ey hi duyulmam olsa bile... spanyollar, bu kpekleri beslemek iin domuz srleri gibi yryen zincirlere vurulmu birok yerliyi yollara karrlar. Onlar ldrr ve insan eti bulunan halka ak kasap dkkanlar iletirler. Birbirlerine: "Bu rezil heriflerden drtte birini dn ver de bir dierini ldrene kadar kpeklerine yiyecek vereyim." derler. Sanki domuz ya da koyunun drtte birini deiiyorlard.

Dierleri sabah kpekleriyle ava giderdi. Yemek iin geri dndklerinde onlara avn nasl getii sorulurdu. O zaman yle cevap verirlerdi: "ok iyi. Kpeklerimle 15-20 rezil herifi ldrdm." Btn bu eytan eylemler ve dierleri, zorbalarn birbirlerine at dava srasnda kantland. Daha irkin, daha yrtc, daha insanlk d ne olabilir ? Daha dikkat ekici zulm haberlerini bekleyerek burada duruyorum (dahas olabilirse). 42 yldr aralksz olarak kendi gzlerimizle grdmze gre eski olaylara tekrar dnene kadar susacam. Tanr'nn ve vicdanmn nnde iln ediyorum; inandm, gerek saydm eylere gre, Amerika topraklar ve halkna gemite ve bugn hl yaplan kayplarn, tahribatn, ykmlarn, halksz brakmalarn, krp geirmelerin, cinayetlerin, byk, zellikle de irkin ve korkun zulmlerin, iddetin, hakszlklarn, hrszlklarn ve ldrmelerin arl ve miktarnn yalnzca on binde birini syledim ve ortaya kardm. Btn Hristiyanlarn bu masum milletlere daha ok merhamet etmeleri, ykmlarna ve cehennem azaplarna daha fazla zlmeleri, spanyollarn agzll, hrs ve zalimliinden daha ok nefret etmeleri iin, daha nce anlattklarmn haricinde aadaki gerei doru olarak grmelerini istiyorum: Amerika'nn kefinden bugne dek, yerliler, Hristiyanlarn hakszlklar, hrszlklar ve ihanetlerine uramadan nce hibir zaman, hibir yerde, tek bir Hristiyanla ktlk etmedi. Aksine yerliler, spanyollara gkten gelen melekler gibi muamele ettiler. Hristiyanlarn eylemlerini, kim olduklarn ve ne yapmaya niyetlendiklerini renene dek yle iyi arladlar ki... unu da eklemek gerekir ki, balangtan bu yana spanyollar, yerlilere sa'nn dinini yaymak iin fazla endielenmediler. Szkonusu kpekler ya da baka hayvanlar olsayd ancak o kadar endielenirlerdi. Aksine, din adamlarna ac ektirerek, zulmederek, onlarn dini retmemesi iin her eyi yaptlar. nk bu agzllkle, bekledikleri altn ve zenginliklerin ele geirilmesine bir engel olarak grnyordu. Bugn btn Amerika sakinlerinin Tanr bilgisi, 100 yl ncesinden daha fazla deil. Yerliler Tanr'nn tahtadan olup olmadn, gkte mi, yerde mi olduunu bilmiyor. Sadece, din adamlarnn dolat kk bir ke olan Yeni spanya hari, yerlilerin hepsi dinsiz ve din ayinsiz ld. Ben, Sait Dominique tarikatndan papaz Bartolome de Las Casas, burada, spanya saraynda, Tanr'nn merhametiyle Amerika'dan cehennemi kovmak iin bulunuyorum. sa'nn kanyla kurtarlan bu sonsuz insan yn hibir zaman yardmsz lmesin. Yaratclarn tansn ve kurtulsunlar. Ben vatanm Castilla'ya duyduum merhametle dine, erdeme ve insanla kar ilenen bunca byk gnah yznden Tanr buray yoketmesin diye buradaym. Bakalarnn znt ve felaketlerine acyan, ilhi ahlka smsk sarlm ve bu sarayda bulunan baz nemli kiilere merhamet ediyorum. Aralksz ilerim yznden bu kararm uygulamaya koyamamtm. almam 8 Aralk 1542'de Valence'de bitirdim. O srada, daha nce anlattm iddet, bask, diktatrlk, katliam, hrszlk, ykm, krp geirme, yoketme, dehet ve felaket Amerika'da Hristiyanlarn bulunduu her yerde gcnn doruundayd. Hristiyanlar baz blgelerde dierlerinden daha vahi ve iren davrand. Meksika ve dolaylarnn sal biraz daha iyi. Orada en azndan herkesin nnde, alenen ldrmeye cesaret edilmiyor, nk buras bir para adalet olan tek yer. Yerlilerin eytan haralarla ldrld dnlrse adalet olduka zayf. spanya Kral ve mparatoru, efendimiz don Carlos'un (V. Carlos) Tanr'nn ve kendisinin isteklerine aykr olarak gemite ve bugn, bu topraklara ve halkna yaplan ktlkleri, ihanetleri anlayarak (nk bugne kadar gerekler hep ustaca ondan sakland) btn bu ktlklerin kkn kazyacan umuyorum. Tanr'nn ona verdii bu yeni dnyay rahatlatmal, nk O, adaleti sever ve hakim klmaya alr. Kudret sahibi Tanr, evrensel kilisesinin ve kraliyet ruhunun selameti adna muzaffer ve mutlu yaamn ve imparatorluunu uzun sre korusun. Amin.

Majestelerinin resmen iln ettii baz kanun ve emirler, Barcelona'da 1542'de ve Madrid'te ertesi yl yaymlandnda yukardakiler yazlmt. O zaman majesteleri uygun grp, Tanr'ya ve insanla kar yaplan, dnyay yok olup tamamen kaybolmaya gtren bunca ktlk ve gnah durdurma emri verdi. Aydn, bilinli st dzey yetkilileriyle yaplan birok toplant, Vallodolid'de gerekleen ok sayda tartma ve grmeden sonra, majesteleri bu kanunlar resmen iln etti. Bu, son olarak tavsiyelerini yazl olarak verip sa kanunlarna yaklaanlarn fikir ve anlamalarnn nda gerekleti. Bunlar, Amerika'da alnan zenginliklerin lekesinden, kokumuluundan uzak, gerek Hristiyanlard. Bu hazineler, Amerika'y ynetenlerin ellerini ve daha ok ruhlarn kirletti. Hi tereddtsz Amerika'y ynetenlerin ellerini ve daha ok ruhlarn kirletti. Hi tereddtsz Amerika'y yok edecek kadar gzleri kr olmutu. Bu kanun, yaymlanmasndan sonra zorbalar destekleyen ve hl sarayda bulunanlar tarafndan birok kopya karlp Amerika'nn eitli yerlerine yolland. Gerekten de bu kanunlar onlar rahatsz ediyordu. nk hrszla ve bask rejimine katlmn kaplarn onlara kapatyordu. Amerika'da baskc eylemleriyle yamalamak, ykmak, yoketmekle grevlendirilmi olanlar hibir zaman emirlere uymam, aksine Lucifer'in yaratabilecei dzensizlii izlemilerdi. Kanunlar uygulamak zorunda olan hakimlerinden gelmesinden nce kopyalar grnce deliye dndler. Grnd kadaryla gnahlarn ve iddet eylemlerini destekleyenler tarafndan haberdar edilmi, bu destein geici olduunu grmlerdi. O kadar ki iyi hakimler kanunlar uygulamaya koyduunda, krallarna sayg ve itaatten vazgemeye karar verdiler. (Her trl Tanr sevgisi ve korkusunu kaybettiklerinden olsa gerek.) ok zalim ve kudurmu bu adamlar, nl hainler olmaya karar verdi. zellikle bugn, 1546'da, Peru krallklarnda yle korkun, dehet verici, uursuz eylemler yapyorlar ki ne Amerika'da ne de dnyada benzeri yoktur. Zorbalarn bu korkun eylemleri sadece yerlilere! Hepsini ya da hemen hemen hepsini ldrdler ve ssz braktklar topraklara kar deil, birbirlerine de yapyorlar. Gerekten de kraliyet adaleti onlar cezalandrmadndan Tanr'nn doru adaleti gkyznden gelerek birilerini dierlerinin cellad yapt. Bu ayaklanma sayesinde yeni dnyann hibir yerinde zorbalar kanunlara uymak istemedi. Kkrtma bahanesiyle ayaklandlar. Devletleri ve gaspettikleri varlklar terketmek, srekli kle tuttuklar yerlileri serbest brakmak istemiyorlar. Klla ldrmeyi braktklar yerlerde imdi, zorla yaptrdklar kiisel hizmetlerle, haksz ve affedilmez dier basklarla yava yava ldryorlar. Bu zamana kadar kral, bunlar engellemekte aciz kald. nk kk, byk, hepsi az ya da ok, aka ya da gizlice hrszlk yapyor ve krala hizmet ediyormu gibi grnerek Tanr'ya kar gnah iliyor, kraldan alyor, ona karar veriyorlar.

--------bu e-kitap tamamen cretsiz olup .birilerine bir ekilde faydal olmas temennisiyle. .