You are on page 1of 201

..

DO:GAbAJIAYATTA

..... ' , .

.... :>::-~.~. KALMA SANATI



EL KITABI

·OUTDOOR DERGiSiNiN

'-'

OKURLARINA ARMAGANIDIR

hazulayanlar: TOLGA GUNGOR I MURAT KARA

BiRiNCi SOLUM

Ha e tte :_ ~.y _. ,a

~almak Icln,

I _ I



• •

Bu bir doga kurahdrr, herkes hayatta kalrnak icin caba

_ gosterir, Bu caha hayaurruz tehlikeye girdigtnde daha da kuvvetlenir, Ancak tamamen fiziksel acidan dusunuliirse, bizler cevre ve dogal dusmanlanmiza karsr (:;ok zayifiz .. Evrim boyunca bu zaaf huyuk bir avanta] haline donusnl ve insan kendisinden gLi<;li.i alan dusrnanlanyla basa pkabilrnek i<;in akhru kullandr. Insanhk, penceleri yerine akhru kullandikca dogal

dusmanlanna karst avantaj kazandi ve giderek beyin gucu ve becertsl artn. Bizler dusunen, azimle yasamaya cahsan ve boylece degi§ip, dtgerleri gocup giderken hayatta kalmayi basaranlann soyundan geliyoruz. Hayatta kalmayt en Jyt basaran cins olarak insan neslinin, gunluk survival tekniklenni

bilmedigi alanlarda uygulayabiLmesi i<;in tek gereken, biraz fazladan bilgi ve pratik beceri,

Doga! ya§Olm, §ehir inssr» icin Oltqiarl ir;Jn oldugundan daha tehiikelidir, ama eger gefekirse 0 dOl kend!ni rahatilkla bu ya§ama uydurabilir. Hayatta ka/mak it;in ugra§lrken en biJyuk du§man korkudur, ama biraz bilgi ve hayel giJciJyle: korkunun de tistesinden gelinir.

2

SURVIVAL 6ZEL EKi

SUNU~

Her ne kadar dereyi gormeden pacalan srvamarnak gerektiginl herkes biliyorsa da, aniden bir dereye girildiginde pacalann islanrnasrru engellemeyi de bilrnek gerek. Ister kamp yaparken aniden basnran yagmurun lslattlgl uyku tulumunuzu kurutuyor olun, ister bir dogal afetten caruruzi kurtarmaya cahsm dogada yasarrun temel brlgileri size sonsuz fayda saglar. Cadir ve bannak kurrnak, ates yakmak, yara ve sakathklara rnudahale etmek gibi konularda bilgili olmak boyle dururnlarda hayaumzi kurtarabilir, Farkli arazi kosullannda yon bulma ve su aruma gibi daha teknik konulan da bllenler, bu bllgileri eglence icin gittikleri kamplarda kullanabilecekleri gibi hayati tehlikeler iceren beklenmedik olaylarda da "sag kalrnayr" basarabllirler.

Beklenmeyeni Beklemek

Bir doga savascismm birtnci kurah her zarnan beklenmeyeni beklemekrir, Dogarun kucaginda bir basma kaldigiruzda ne yaptigiruzr iyi bilmeniz gerekiyor. Bu gibi durumlarda kullarulan teknikler, surekll boyle ortarnlarda bulunan tnsanlar icin gellstirilmistir, Cunku tehlike onlann gunasm kar§lla§t1@ bir kavramdir,

Oysa normal bir hayat yasayan insanlar ic;in bir otomobil kazasr ya cia dogal afet olaganustu bir dururndur. Aneak ailecek yapilan kucuk bir kir gezisinde bile bir cok belaya bulasmak murnkun. Eger ternel hava tahmini, ilkyardim, yon bulma, elbise ve ayakkabi secirn! gtbt konulardan blhabersenlz bu tath ve sakln gezinti basimza bir surii dert acabilir. Dogada basrrnza gelebileeeklerden korunmak icin vahsi hayat konusunda <;ok bilgili olmak cia yetrnez, tehlikeleri gercek bir tehdit haline gelmeden farketmeniz gerekir,

Beklenrneyene karsi hazirlikh olmak, olaylann nasil geJi§tigini anlamaya cahsmak ve kendi tecrubelerirnlzle karsilasugirruz billnmeyenlert birlestirerek clevamh gelisrne kaydetrneyi gerektirir, Gezmek i~in az gelisrrus bir iilkedeki vahsi bolgeleri secmls olsak bile genellikle sadece modern hayatm imkanlanyla donanlrms gunluk yasannrruzdan bir an i<;:in uzakiasrms seyirciler olmakran oteye gitrneyiz. Aneak eger

hayau anlarnak istiyorsak konforlu korunaklanrruzdan

t;:l kmahyiz. Bir tropik adada bir basiruza kaldlgl ruzi d usunun.

Gulmeyin, farzedin ki ucagiruz dustu ve bir tek siz kurtuldunuz, ~i§e suyu hazir yemekler ya da gunes

gozlllgu bile vok. Sehirde hayauruzi yasarur kilan kredi kartlaruuz bile bir ise yararruyor,

BLl yuzden sizl koruyan OrtCIOLI11 dismda ne olup bittigini ogrenmek i<;:in elinizden geleni yapmahsiruz. Eger kendi fiziksel ve zihinsel SLJ1Irlanl1lZI kendinize durustce itiraf edebilir ve boylece bu dunyarun neresine ait otdugunuzu iyice anlarsarnz, ikinei adrrru atabilir ve §artlar ne

oJ ursa olsun gercek dunyada varolmak i~in savasabilirsinlz.

3

Hayat Ku.rtaran Bilgiler

Basiruza nasil dealer acilabilecegini bnceden tahrnin etmek zordur, Ama her rill' felaketle basetmeyi saglayacak tum bilgileri ogrenmek de rnumkun degildir,

Temel survival bilgilerini anlamak, teknikleri tek tek 6grenmekten c;ok daha onernltdir, Cunku bu ozel tekniklerin her seferinde cluruma gore gelistirilrnesi gerekir. Ne kadar iyi egitilm!~

olursaruz olun isin cemelini ogrenmedryseruz daha once rastlarnadiguuz bir durumla karsilasnguuzda c;areslz kahrsm IZ.

Modern teknoloji genellikle, aslinda butun i§leri yapmakta kullanilan fiziksel gucu ikinci plana a tar. Her i~i yapan makinalar oldugu icin bizler normalde zamarnrruzm cogunu alan bir suru zahmetcen kurtulmus oluruz. Ama iste tam da bu yuzderi, hava durumunclan tutun aletlere kadar bir cok onernli unsuru da giderek unuturuz, Hayatirmz boyunca ne kadar c;ok seyle kar§I1a§ml§ olursak olahm onemli clan, bunlardan edlndigimiz bilgilerin ne kadaruu akhrruzda tutabildigimiz ve gerektiginde uygulayabildigimizdir. Akip giden gunluk hayat, bilgi kullarurru konusunda esnek olmamrzi gerektirrnez. Cunku geneJlikle hersey tekduze ve her gun birbirinin ayrudir.

Hayatta Kalmanm .Kuranar:1

Kurallar vahsi dogada cok onemlidir. Artik huyuk ihtimalle yansmdan fazI aSJIl1 unuttugunuz lisedeki fizik, kimya ve biyoloji dersleri bile sizi saatlerce deney yaprnaktan kurtaracaknr. Cocukken, devarnh olarak aletler kesfeder ve ternel kurallari uygulamah olarak 6grenirdik. Ancak bu gelisme, buyuyup de butun aletleri carsidan almaya baslaymca durur, Vahsi dogada bir anlamda r;ocuklugumuza donmerniz, uyarlama ve geligtirmeye tekrar donmemtz gerekir. Ancak calrsirken, hir yetiskin olarak basinc, guc ve gerilim gibi muhendislikle ilglli unsurlan da gozonune alarak, butun biigilerimizi, ulasrnak istedigimiz heclef dogrultusunda kullanabilrnernlz gerekir. Basaramazsak rslanabilir, ar; kalabilir ya cia U§Oyebiliriz.

Adirn adrm yaprlan aoklarnalan c;izim ve fotograflarta desrekleyen ve bircok pratik metod it;eren bu kitap modern yasarndan vahsi hayata nasil geclleblleceginl ve atalanrruzm ya~adlgl bu kosullarda nasil hayatta kahnabileceginl

anlatmaktadir. Bu kitaptaki bilgiler, bir gun aniden kendinizi atalarrrmz gibi, bir kaza, afet, yolda kalma, koru hava sartlan gibi durumlarda bulursaruz hayatta kalmaruza yardrmci olacaktir,

Diger taraftan tatilinizi modern yasarmn den ve sikmtilarrndan uzakta, dogantn kucaginda gecirmeye de karar verebiltrsiruz. Dururn ne 01 ursa olsun bu kitap size sagladig: bilgilerle en buyuk yardUTIClOLZ olacaktir.

4

SURVIVAL aIEL EKi

Fiziksel ve Zihinsel Durum

Birinci holurnde ~chirlcrde yasayanlann fiziksel ve zihinsel durumlan, diger hayvanlarla ve pck konuksever olmayan bolgelerde daha ilkel bir hayat yasayan insanlarla kryaslaruyor.

Dogada sen kurallar gecerlidir ve birdenbtre modern hayann rahat mekanlaruidan uzak duseriz. Boyle dururnlarda flziksel ozellikler onern kazarur, Eger murnkun oldugu kadar zinde ve saghkl; kalrnaya dikkat edersek, sadece bir sorunla karsilasngrrmzda hayarta kalma sansrrruz artmaz, aym zarnanda vucudumuzun simrlanru cia iyi biliriz. Zinde kalmarun basit arna etkili metodlanni anlatan birinci bolumde ayrica beslenmeyle ilgili ac.;ddalllabr da bulabilirsiruz.

Dogru Ekipman

Ikinci bolurnde uyku tulumlari, elbiseler ve aletlcrden kislsel survival rakunlarma kadar dogada thtiyac duyacagiruz her turlu cklprnan anlatihyor

ve hazir satilan rnalzemelerin yam SJr;J gerckuginde bu malzemelerin nasrl yaprlacagi da gristenltyor. Gerekli malzernenin bulunmadrgi yerlerdc insaat metodlan vc rasanrnlar dururna uyarlanrnahdrr. Bir iki dal parcasi ve biraz iplc hemen hernen hersey yapilabilir. BlI sekilde uretilen ekipman mukemrnel olmasa bile, isinizi gordugu surece bunun hicbir onemi yok. Bu bolurndc ve aslinda butun kitapta dogal kaynaklann korunmasrrun uzerinde onernle duruluyor. Dcgaya zarar verrneye hi~ gerek yok. Aksine, dogal cevreye uyurn saglayarak hem hirey hem de tum insanlik olarak hayatta kalrna §anslmlz cok daha fazla.

Kamp Hayatlnln Temeli

Egcr kendinizi bir tehlikenin icinde hayatta kalrnaya ;;ah§lyor bulursaruz, ilk yapmal1lz gereken §ey, bir bannak hazirlamak. BLI bir cadir ya da dogal malzemelerden yapilrms bir srgmak olabilir. U~L·!llCi.'1 bolurnde orrnanlardan daglara farkli bblgelerde gerekebilecek slgltlak sekiller; anlauhyor. Ate§ isc boyle

bir dururnda slglnagll1 hemen arkastndan geliyor. Ares yakarak rsmabilir, yemek pisirebtlir, ic,:me suyunuzu remtzleyebtlir ve moralinizi yuksek turabilirsmiz. U<,:l.Jncu bolurnde farkh ateslerin yak1l1§1 ve surdiirl1lu§uyJe ilgili bilgiler de var.

Sonraki bolurnde ise suyun insan vucudu i~in onerni ve su kaynaklanrun nasrl bulundugu anlanhyor. Dogada su genellikle saf olmadigmdan , hayauruzi tehlikeye atabilecek hasraliklar kapabilirsiniz, Suyun l1a511 temizlencccgini de bu bolurnde okuyacaksiruz. Sudan soma yiyecek

bulmamz gerek. Besinci bolurnde yolculuga cikarken yarnruza alabileceginiz hazrr yiyeceklerin yarusira dogada yiyecek bulma, bu yiyecckleri hazirlarna ve saklarna rnetodlan anlanhyor,

r

5

Dogada Yolculuk

Daha once el degrnernis bolgelcrdc yolculuk yapmaml§ olabilirsiniz. Ancak ternel bilgilere sahip oldugunuz surece boyle verlerde havana kalma §anSlIllZ oldukca yuksektlr. Altrnct bolumde orman, C;hl ya cia daglarda yolculuk ederken dikkat etrneniz gerekenler anlatrlryor, Nehir gecme ve bozuk arazide

sakathklan bnleyecek sekilde yururnc teknikleri, ternel yon bulrna rnetodlari, basit kaya nrmarusr usullerini bu bolurnde bulabiltrsintz, Yuruyusun yarusira ayrtca rnotorl u araclar, sallar, kanolar, diger su ustu araclan ve bu araclan n yapirn, kullarum ve yuklcnme usullcri de var,

Panige Kapllmaym

Hayatta kalmak dogru kararlar verebilmeye bag ltd 11-. Basimza neler gelebilecegini bilirseniz, olasi blr afeti onceden tahmin eclebilir ve gerektiglnde kurtulabilirsiniz, Boylesi durumlarda kenclimizi aniden onleyernedigimiz olaylann icine firlauhp anlrnis buluruz. Ve gunluk hayatirmzda edindlglmiz aliskanhk ve beceriler hicbir i~e yaramaz. Burada oncelikle yaprnarmz gereken basirruza geleni kabullencbilmekrir. Panik vc moral r.;iik(.intlisLL, hayatta kalrnak icin benliklerini

kullanmak durumunda olan insanlann en buyuk dusmarudrr, Dururn, kaynaklar ve seceneklere manukh ve gercekci bir bakis, son derece kritik olan ilk adrrnlann iyi anlrnasrru saglavacakur.

Ek A'da afetlcr ve rehlikeli clurumlann sebepleri, nasil tahmin edilebilecekleri, almabilccck onlemlcr ve boyle dururnlan basanyla atlarabilmekle i1gili bilgiler var, Ayrica, kendinizi denizin ortasuida bir can kurtarrna sandahnda, vahsi hir hayvanla hurun buruna, bir c1epremin ya da firunanin tam ortasmda bulmarnz halinde yapmamz gerekenler de var. Bu bolum yakin afetler ve bu afetlerle mucadele usullerlni icerryor.

Ek S, ternel ilkyardrrn usulleri ve bu usullerin, hayatra kalmak ic;in bir ambulans cagiramayacagiruz dururnlarda uygulanrnalanyla ilgili. Aynca dunya capmda bulasio hastaliklar ve korunma yollan da val'.

Size Kalml§

Hcrscyin oiesinde havana kalmak icin zihniniz acik ve saglarn olmali. Bildiklerinizi mantikh kullanrnamz ve kabiliyetlerinlzi iyi degerlendirmeruze ragmen zor anlarda, zor kararlarla karsi karsrya kalabilirsiniz. Ve normal hayanruzin aksine hayarra kalrnaya cahsirken vereceginiz kararlar, yasam ya cia olum aniarmna gelebilir. Her ne kadar bu kitap alabileceginiz onlernler ve yapabtlcccklerinizi gosteriyorsa da gercek bir survival ortarrunda hepsinl kendi basimza yapabilmelislniz. Eger olaylar bu sayfalarda gosrerildigi gibi

gelisrnezse kendinizi duruma uydurabilmeniz gerckir. Ama, kitaptaki belirli detaylan uygulayarak ve ternel kurallara uyarak, en koru dururnlarda bile sag kalmayi basarabili rsiniz.

6

SURVIVAL bZEL EKi

FiziKSEL DURUM

Insan, bircok hayvandan daha gucsuz bir yarauk; ama yetenek ve becerilerirun belli bir konu uzerinde yogunlasmarms olmasi, ona buyuk bit avanta] saghyor, Zekasi ve azmi sayesinde, kosullara daha kolay uyum saglayabiliyor ve yeni

beceriler gelistirebiliyor. Ama insan, §ehir hayaunda, vucudunu ve becertlertru cok daha az kullarnyor. Bu nedenle, vahsi dogada yasayan atalanrmzm, sehirde yasayan bizlere oranla cok daha gu-;lii olduklanrn soyleyebilinz.

iNSAN VUCUDU

Koku

Koku alma duvusu, tJogada vive-ek bulmak, baska varanklan vc h<tj; g~I';h'ile(ek tehlike.eri farketrnevc yarar, insan bumu, klipeginki

kadar gL'II:;.lLi 'lie h~L"i:sa~ nlmasa da. yine tic fena '

sayrlmaz, ~

Duyma / ~

Vahsi havvanlar, tehhkenin g{"li~ini, cloWidakj sesleri dinlcyerck anlar. Ams gDnlhii~U blr ortamda ya~ayan kent insam, anrk daha ;.lglr i§iliyor. kulaklann.n du}'atbh8;l ve ':jil'lllr;: glLCU, cuafi dlkkailc dinlerne L..-,tegi azal.vor,

/Beyin

Insan. be)l"ti savesinde, (ligerJuyulannll1 zayifhklanmn i.i$lesindt'n gdm~1 basanr, manukh

dU~unchillr. kendm' koruyabilir. turih, gclecck gibi kavrarnlar ~ )lu~tun.l[l evrendeki yeri hakkmda

I, 1 urerehilir.

Gori.i~ J.QslltO derece rtvannda clan insan, 120 derccelik hir krsrru usniste bincn stereoskopik bit gllll,J~~ sahip Boylcce c;c\'t"Cmiz:i uC; boyutl LI g(lTebiliyof, u7.al.:;llklan tahrrun edcbiliyor ve gUn l~@nda renkkrl fark cdcbilivoruz.

Tat alma

Dilunizin uzcrindcki [at alma dokusu savesinde. aCI, L1(111 [U7Ju, ek'il gihi tatlan birblrindcn kolavhkla avrrahilirz; Bevin, loll dokudrn gelen bilgilcri ve yomc'gin . kokusunu von.mlayarak ill!" tat belirle r.

Disler

[nsanlann eli kesmek, bitkileri ogili[nck ve \'ignemek i~in di.~tC'n vanlrr. D~lerimil hem et hem de Ol yiyehilecegimiz :§ekilde ge]j~Jl1i~tir

Solunum h.lza

Bcynin uksijen gerck, .... tnlmine gt)R', solunurn hllJ ctegisir. (ok \~ba harcadl)1;tllllZ va da korktugumux nnlarda, oksiien diizq'inin uLl_'ilik I}~dll~ yuksck utifada sohrnum hi!'] artar.

Kalp

Kalp. okshen i,cren karu vucuda pomp.dayarak digcr organhnn t."ah:jrnaSlnl saglar, Kalp 'i.1ghgu1L korumak i\:ln diizenli olarak cgzersiz ynpmarmz gerekli. ~l1ku kalpicki hel'h~lr'lgl bir rahatsizhk, vut.udurnuzrlakl diger org:1I1l:tn da olurnsuz yonde ctkllcr,

Omurga ins-an vucudunun Y'3.pL';;t, aslmda d6r1 ayak uzerinde yurumcve uvgun oldugu icin. iki avak usrundc yurumenlr, bedclinl bel agnianyla r.;ekt;!rlf' ..

Parmak

Birbinnden bagunsiz hareker edebnen parmaklannuz. cisirnleri kavramanuzi ve karmasrk aletler Y"P'P kullanabilmemlzi, ~evre kosullanna dana kola)' UJ'U01 giistcrcbilmem.izi saglar,

Den

k organlan koruvan ve terlerne voluyla vUCUl ISI51n1 ayarlavan deli. insan evrtm gt't;lf(:lik~t.:. kendisini koruvan killann hliyi."lk b()liill1UnL'L ~'i'ircli, Bu nedenlc.dcrinuxi gunesren. yagmu["(lan VC sogukran koruurnnnuv gerekivor,

EkIemier

Diz ya da bllek gihi eklernler kolay Incinirler. ~ell"· havannda fazla egzersiz )'''JW11a(h,!lJrruz i~in. eklemlennuzto Z3)'llligl r;oguzaman sorun okarur,

insan denen hayvan

lnsan, tilJk.le1 '<;KI"" di!>;" hayvanlara rakip olamaz, kendLo.;.inl korup.cak pence, diJ rJ da gag.l~1 veya i.c,;ine saklanabilcccgi hit' kabugu olrna,h,!lJ i,in dogadaki crobur havvanlara k~)laYL'<' rem olabifir. GorU-'lu y::l da koku alma duvusu veterince gUQu degildir, tehlikeleri fark t:demedigi gibi d(j~manlanJ1dan kacahilecek kadar h,zL kosarnaz. Ozel giysileri (J1r11<-lU,m bellrli ik.limlerdcya.~am.lnl.';iird.uremez, Ama hayaita kalmak i,il1 kullanabilecc!\i ,ok gli<;lu blr sllaha .<3hiplil·· Fizik>el gU>;silzlligii vuzundcn son derece gclisen azrni vc ukh havana kalmasuu ."J.aglar

Ayaklar

vucudumuzun hutun aglrllglnl ta)lY;ln ..

ayaklanrmz, k5tii bir arazlde sakauambillr ya ----da oo~ka sorunlara yol a<;abilir.

7

BAZI ADAPTASYON ~EKiLLERi

K(j~uk vc '-:inh'!i bit' havvan olan hu SC\ imli yarauk, "on derece hlZh hir mctabolzrnaya sahtp Yernek srkmtis. cckmernek i~in kl_~ uykusuna yamn firuhk faresi, uykuva daidlglllda, snlunurm. y.lva§lar vc VUCUdll daha once lierx)la{hgJ yagl kuJ11J1Jf,

<;01 tilkisi

V)ltilkiSl, en ki.h~uk scsln yertnl xaptamak H! gL'CC g(md(lz avlanabilrnek i\~.1'1 he r ~'()f'Le donebilen kulaklanrun kocamanbgi s, .. ye:-.iIKlc. ~i)l ortammda fuzla viicul l!-.ISlIl&Ul kurtulabllir.

Soreks (Sivri burunlu fare) Kll(i.ici"lk viicudu ve IUZl sayesmde sorekslerm rnetabolizmasr cia cok \'(lbuk c;ah~"u·. Arna bu vuzden hi~ rlurm.nlan yernek zorundadir,

<:;EVRENiN ETKisi

Vah§i doga, cenner bahcest degildtr. t;iirilk di~ler ya da siradan bir enfeksiyon gibi biz kentlllere c;:ok onemsiz gorunen kimi rahatsrzhklar, dogada 6JlImiere yol 3ytbillr. Ashnda sehir hayau da kendi problernlerini kendisi yaraur: Fazla gurultuden kaynaklanan b~ agnsl ya cia radyasvondan kavnaklanan kanser \'5,

• Yuksek irtitalardaki dO~iik eksijen oraru, solunumu zortastmr va duzansizlik yaratabilir.

• Sigara dumam ve hava kirl;liQine yol acan dige' nadenler, kanser ve asnrna yol a~abilir,

• Kirli VB mikroplu sular, I, organlann bozulrnasma neden olab.lir.

• Ziraatte kullamlan kimyasal maddeler, yumurtailk, karaciger VB IBstlslerda rahatsizhklera, alerj, kanser ve hiperaktivfteye yol ao;abilir.

• Giine~ten gelen morotesl 1~lnlar, den kanserine ya da kln~lkliga ned en olabilir.

• Havana uliu~antoz ve polenler genellikle saman nezieel glbi alerjilere, astrn, zaturre, fibroz gibi solunum bozukluklanna yol 8!f8billr,

• Yuksek dOzeyde guriiltil, saglrllk ve duyma bozuklugunun yanlslra bll9agnsl ve sires de yaratabilir.

• Enduslriyel C;czuculerle temasta bulunmak ya da buharlanm solumak, ale~ik sonuclar dogurabilecegl glbl, karaciger ve bi:ibrek'iere zarar verebillr.

• i~e ~"qlrken ya da nOkleer kaza sonucu maruz kalrnan radyasyon, spermlerde bozukluga, dolaYlsryla sakat ve 61ii dogumlara sebep olabilir. • Hlzli ~ehir ya~antlslnm bir sonucu olarak ortaya C;lkan stres bircok fiziksel ve zihinsel problem yaralabilecegi gibi kol~ ve iilssre de yol a!f8bilir.

Mcrncli oimasma ve hava

oS< .lumak zorunda kalmasma karxm, ckvanusa ~ok i~111y\.lm S~@::3~rJ.Jl ballna, beslenrnek I<,;in uJbe dalmasi gercktiginde nefesini 20 daktka tutabihr. Am" onama cok J~i uyurn 5ag!atl!g) i911, ba~ka bir ortarnda y:1.).J.yamai' ..

iNSANA YAKIN

Maymun dl~lnLlll, .nsana Ih:yolojik olarak r;ok benzeyen hir eliger hayvan (l0l1111Z. DOl11uz da, lnsan gibi hem e! hem 01 yiyebilir ve organlan fizikscl olarak insanlann organlanna cok beozer. ama vucudu daha yagir ve delis; insan derisine gore daha kahndrr, lnsan ve dornuz eli nrasmdaki benzerlik nedenivlc, gecrnisre Pasifik .rdalanndaki yamyamlann, beyazlara "uzun domuz" dediklertnl hi!iyor rnuydunuz?

Evcil dcmuz

Dornuz fi;r;yul()ji.~i msarunkine

c;ok benzer.

TAVIRLAR

mucatlde ctmesi gerekuginde, bircok beceriyi ycniden kazanmak zorunda kahr Salup oldugumuz ozelhkler ve

ustun I ukler arasmda rnanugirruz ayn bir oncm ta.'W, Arna rnannktan daha deger!i ve onerr.ll alan sey, durum nc olursa olsun dllydugul11uz yasama istegidir.

Zor btr dururnla va da afetle kar§lhL§ugll1lzda, havutta kalmak icin dogru Karan vermell, dogru harekeri yapmahsnnz, lnsarun bu savasta en onernlt liSlunjui:,>ii akhdir. ~ehir hayatmda. fiziksel ve zihinse! yeteneklertrun cok az bit' k'Sl1llnl kullanar: insan, dogada hayaua kalmak rein

8

SURVIVAL OZEL EKi







BESLENME GEREKSINIMLERI

Hayvanlann flziksel ozelliklert, aldiklan gidalara gore farklihk gosterir, Orncgin otcul hayvanlarin, bitkileri ogi.itebilmek i<;in blrkac bolumden olusan bir sindirirn sisterni ve OgLltLICi.i di~leri vardir. Erell hayvanlarin disleri, eti kopartrnak uzere gelismistir; vucutlan cia, sessiz ve hizh hareket etmeierini,

kolaylikla avlanahilrnelerini saglayabilccck bir bicime sahiptir. Ama insan hem et hem at yedigi icin, disleri hem et koparrabilecek hem de otlan ogutebilecek sekildedir, Eger er yemiyorsamz, yani vejetaryen diyeti uyguluyorsarnz gerekli vitamin, mineral ve proteinleri aldigirnzdan emin olrnahsiruz.

HAYATIN YAPITA~LARI

FlIIllik

MineraJler

Mctabolizrnayi konrrol eden, kcnuk yapirmnda ve yaralann

iyil~mC5jnJC' kullamlan mincraller, ~1(_'n;,-ekrt'n blrcok i~e varar, Mineral cksikligi krampa vc kas cnmclenne yol a<,;abilir. E~'C'r e'

yt.'miy( .1'S:.~m.l ye~il.-.ebze, f15Uk vc rnevvelerden olusan hir di~'Ll (lyglliamall; h;l~(::l dcmir olmak uzcn, ya~~lms.al oncm l:l~iY3I1 mlncrallcri alrnahsiruz. Mineral, manrar ve dentl.

}'C eununda da bel rnlkrarda bulunur.

Yaglar

Oncrrtli htr cnc-j k,\IYI1:~g~ OI~Ul y,lglOif, vurin hucrelertn!n yHpll1'U w yenil('llIm:s.i i<;"ln gereklidlr. Avnra msarun duym;~lnl da .saglar. Yemcktcn -onra,

~(lgJan 1'ii .... dircbtlmck i(,,'in bt)) 001 su 1<;"Il1e1i; bu ncdcnk', valruzca hll! ~LI 1\,t'bik:(egiI1i7. zarn.m yag vemehsmiz. Tohumlar, yag kadnr protein a~·I""IrH.:lan da l.cngilltUr:

Karbonhidratlar

V(·ll..'ucla t:ncrji vere» k::ui"JOnllldm,l;u' beslcnmed«

uncnth htl" rol uynar. Ni~~~"Hl ya da scko' olarak alabitcccginlz karbonludrailar, karad~crde dcpolarnr vc parcalamr,

glikoza donuserek cncql s:aglar, Encrjiyc d6nl'l~lll~'c.:n glikoz. yag olarak hirikir.Bal, mukemrncl bir §eker k<lyna,gldlr.

Balik

Mantar

Uf ilili vivo.t-kh'r, b:(}~111Irn ~i.'iICllllnin

,lib" rah.u <;ai,!:tblimcsini saglar. Lim bcsinle: arasmda, rncwe. ~~ll~ ve ekrrck

busia gclir .

Trabzon hurmas.

Avokado

VJtaminler

Bi.irfillle. vucut dokularuun (a11l11i lie cnerii ureumlnm ba~!alllm-;;ISI i\in kullarulan

vitaminler. t:t7e mevvedc l~'~C:1 bulunur Arna, doeal besin

kaynaklanmn '.,"Ogu gihi. mc.vcler de sczorfukrur. Mi..·v~illl ozelllklertn.n elkin oldugu \'erk:ltll', uzun sure!i survival duruml'anr1d:J. rncyvelcnn tcplanmasi ve ki~ l~ln kurutuhnasi gerekir.

Proteinler

Prtjtcin doku vapum VI.: hiiyumcnin dt'\:mH lI;in gc.;rcldidic VUllll i~'in y~arn~~aJ onem

t~lyar'1 ve kCJldiJj!.rjnd~n seruez yapamavan aminoasiderin urctiminde kullarnlan ba71 protemlerin. gl(l~l\:tlrdall almrnasi g't'n.:'kJr. Et \'1.:: bahk, gl.!r't:kli aminoast; vitamin ve nunerallerc .. • sahrptir Krnu scbzelcrdc de pnncln bulunur.

9

GiiNLiiK KALORi GEREKSiNiMi

Grdalardan clclc cdilcn cncrji kalortyle ifade edilir. Ya~an11111lZ1 surdurcbilrnck i~in kaku iyc ihuyacinuz vardir.

Buum glinli yarakta gecirseniz

hill', yinc tie yakla'l' k iki bin kale .ri vakarsuuz. Gereksinim duvdugunuz kalori rniktun, ya~ vc kilo gibi

s;e,~itli etkenlere

baghchr. Survival durum.rnda kaldrguuzda, kalori glri~ . ~lkl~11ll dl'ngccle turmaya ozen glisrer;n.

Tropikhilimd

Troptk b:)lgelcrde yt~~I~'aJllar, (o,oguk lklimlcrde ;"~I~·~ln insanlardan dahaaz kalori hartarlar. Yuksck "dorda .;"k rerledigirniz i~in. vik'utillmu7 mineral \'C tuz kaybcdcr. Bu ~i·ll.dl·n hol su i~·lTcn. dengeh hir J1Yl"11n u\,guhtrun;J.t.l gen:ku

Kala.1

19-35 ya~

3500

Dagcl

St'irddi dondurucu .... u,gukl,1 ugr;~m~,k H,,' her .111 dikkinh nlmak. tbgClltgl kulon {_1CI'1n1:-lrlll"l'r~lklh'l[e halmc gL·IJr r nl~t ir. Vuc m, ISI,:,JIlI korural ulmek j~'m gundc 1)t·~ bin kaJ()rlr1illliy.erincic encrpvc ilui):Jt,; duvar. Eger (l •• gCI bu· uuuftan da kaya k, :-.mm"bO;jrd ~lhi xporlar j"apl~Dri;_1. Jlnl:;j . ..,1 gt.:rekt'n kalort miktart daha da vukselir,

Gunluk kala.1 Ihtiyaci 36,55 Yall

Oduncu

Agll" i~lcr It:;in, yL'lk::.t:k tlranda kalortvc gt.:f'ck .. imm duyulur. cunku vucudu harckct ha.lirH.k' unalulmek vc knxlann clo~ru durib~ \':lll~m,a."HlI .'iaglamak 1~1n, L"1l1.:qi gcn.:'kllllir. Awr hir i:;il\;, <:alt~r~ OI;";_l1H/. bol iJOI.IX'SIt) dLgl:fl ru ksck verncklcr

\.'I:::n1L'II!'t111il

HARCANAN ENERJi

Iklirn, fizik kondisyon ve harcanan efor gib! etkenlere bagh olarak, farkh akttviteler i<;ill farkh miktarda kalori gerekir. A~ag]claki akamlar "ortalarna" bir erkek

ya da kadirun ihtiya<;lamll gii~[eriyor Ama yapugiruz i~c. hava k()~UUann3 ve <;ah~tlgmlz arazlye gore kalori gereksiruminizfo dcgi~ecegini sakin unutrnaym!

Aktivite

Dinlenmek

Kalorl/Saat

Oturmak

Ares yakmak

Yururnek

OdUJl kesrnek

Bisiklete blnmek

Sprint atrnak

Yuzmek

70

90

135

180

240 360

360

400

500

56 Ya~ Uz.e.i

" I

Kalori gereksinimi

Erkek rnetabolizrnasr, kadmmklnc

~ If;'m[,1 daha az verlmli ve etkih \~II)lr: crkck viicudi. (Ill dahamcr hir \ ~Ig rahikasma ve deri Kall"n:;1I1'11;t, dula~"slyl:J tlah~1 kf}[li hit' iz(}I_:J. ... ~l rna sahip olclugll 1~'il1, daha fazla kalori vakar,

Gen..;k.'I' ue, hem d~lh~1 c;ok hML'kt'1 cuiklcn. hcru fit: mctabolizmalan }':I.~lllara g()re daha hvh ulduAu lI.,;ill, )"l~ilI'" orunl, daha ~"k kalorr, c gcn-ksmim duyar.

E.l(ek

Kadln

10

SURVIVAL 6ZEL EKi

\;EVREVE UVUM SAGLAMA

Insan, akhru kullanarak, dunyanm hemen hemen her yerini ya~al1l.hr hale getirmeyi basardi ve zaman ger;tikc;e hem biyolojik hem de fizyolojik olarak, ya~adlgl ortarna, ikJime ve arazi yapisma uyum sagladi. "iJke1" denen toplumlar, cevreyle ir;ir;e yasarlar; anlasrlrnasi zor sosyal ahskanliklan, §a§lfUCJ biyolojik ozellikleri vardir, Buna karsihk, "modern" insan, beton cangilin ic;lnde varhgiru surdurebilmek icin, dogayla ilgili aliskanhk ve bcccrilertnin biiyuk bir bolumtlnu ytdrnus, dogadan,

Eskimo

-i0 yil oncesinc kadar hala hayvan posilan glycn vc avlunuken .::.[glll~!k (~lar:lk iglolar in~a eden 1':''':oklr'nuL.u .. duha cok etc davali karbonhidrarw 'bir diver sunluruyorlardi vc Yl'~crli protein uretehilmck it;il1 fazla mesal yapan karacigcrlcri uorrnnldcn huyuktu. Uu~(jn Kuzcy Kuibu'ndak! ~1t:1'Il:~jm hlrimlcrt modern ob:{ da, E~kimular fizikscl olarak hal:il Kuzey Kutbu'nun cksrrcrn

iklim kosullanna uygun bir ~<1pl~'a . ..,ah;plcL

;>EHiR iNSANI

Hi~ de dogal olmayan, tam amen teknoloiik hir ~'ev,-cdc, ylyecek bulmak i~in mucadele etrneslnc gcrck kalrnadan yasamm. surduren sehtr tnsaru, volculuk ellt:rkl'll ,Ira.,; kullnmr, vucudunu ~ok az ~all~[lflr. Merkezi ISILJll3 vc klimalar nedcnlyle oda sJCakll~ gcnclliklc suhittir, slcakhg1ll k'I§lfl yuksek,

y,IZIJ1 dusuk olrnast saglamr. ~ehirde val' olabilmek i<;in gereken gizli refleks ve uzmanliklar dogadakilerden o;;ok farkhdir. Bu yuzdcn ~chir imam, tcknoiojinin nimerlcri olmadan

yasayamaz, Vahsi dogada hayarta kalabilrnek icin, prank zeka ve btlirnscl vcrilcri kosullara uyarlayabilrnc yClcncgi gercklidir. Oysa ~ehir insaru, boyle §eylere zarnaru 011113dll\I ve genelhkle

boyle bir gereksmirn duvmadrgi

icin, problem lcre prank ~i)zi.imlcr gcrirmcyc all~lk dcgildir. Ama dogada kaldrguuzda, bu prarik c;bzLlInlerebol bol Z,UTIaIllIllZ ve ihuyacrruz olacak.

Slrh;antiisl ve insan

~l'hir in5:.11l1 ozcl ckiprnan ~ tlm~ldal"l dogadil sag kalarnaz,

iklimlerden ve ~ehrin dl~lIldaki dogal yasamdan soyutlanrrusur. Sehir insaru, va.h§i dogada sag kalabilmek icin, atalari tarafmdan gelistirilen ve bugunun ilkel insanlan tarafindan hala kullarulan teknikleri ogrenmck dururnundadir,

lglolar sayeslnde kuru kurup bolgclcnndc vasarnak murakun.

Cam urdan y,lplia n bir finn. steak vc tropikal IJd]gelerde vcmck pi~irmek i<,,:in kullamlalnlir

Waorani sa"a§9s1 Cang.l insanlan. bol mikrarda 3V

h<-l YV;I 11 I bulunan vc lopr<lkhm vcrttul: olan ycrlcrdc, avcrhk V{; zlra.n i Ilirle~lirdj. Orrnanda bitki uru:'hGnu yakarak acuklan vc gcnclllklc hirka~ hasauan sonra tcrkcu.klcri alanlarda ziram yaparak, hem hul bestn due ClU, hem cit: sosyallcstllcr.

Ag-d~SIZ !'Ih:pk.:rd(;, ~'inlur Lliglalardan bnrrmk

~ )'lp,iaiJilir.

,.

11

~.rpa

~crpal;II' tlagl;mb y;_[~;Jrn;1 'l;Uk iyi uyuru slgl~lml:'21;]I"dLr. KI',,;J vc ~(I(;IO barukkm. yiik.':it'k solunum kapa-uclcrtyl«, r.Llk~,-,I11l;.lrak yiiksck Jr(ifdard~l r~l"Fmla}'a uvgundurlar, Ah ... ak yerlenl« ~~i'jay,-In

in . snnluru oranla. gCJ~ kavlxx rnc-rk.n ve soluk ~oIUR:J kalm.idan daha I.,'ok ~ uk (i.l~l}'ahilirl~r Yukscklerdeki dli!iljk nk: ... ijcn ([ll/~ylll(lL' ):J*-1~·abilnlol..'k ic;in, t1<1g insanlaruun kanlaruu .. b fazladan alvuvar olu!j-ur.

• Kutup bolgeleri

Fundallk

Anahtar

Tundralar

Yagrnur orrnam

Kozalakh aga, ormaru

i307.klr

Dokulen vaprakh "ga<;

.

?

,

' .

........

.""' ......

Hatarn

j)~IAbrd~ki Y~lgfl"UJ" urmar-larr. InJ[J i k konumlan ncdcruvlc hem ~{)k '-':It'ak I't:' Y~lgmurlll, hem tit..: yiik'i-l'"h: inifa yij7undt."n. ozcllklc gL:( ch.n ~DIl derece

rij/_g,-lrll ' ..... 'ioguktur Y(1J'r..': hulks. asm .')1clga vc iklim kosullunna uyum :S~lglarllak zurundu k.ilnusur

Am:1 schir insunmrn. gervkli dhl')t_· vv ckipman olnunhm hurada ym~;:1!11aSJ rnumkun dl"glldir

\ \ \

U,

\ Tuareg

Blf verde u/un z.iman kalarnayan bu ,iii havalctlcri, hayvanlann L'Li. kan I vc sin uric rx . .'~!l'mr: kucuk ~Iill' ~rupl;ln) 1<1

f!,\.'1l5L TU'lrt,,;'g'ler, xu kaj-nakl.m ~lr:.l:-md:1 clL'\'~HILIt d~)la.'jar;l~ (/11 ortanuna .. 1\ ak uvdururl.ir. Ancak gLlnllll1ultlc ~~'~;.Hjll.Jafl srmr problcmlcri yuzund~1l bu insanlar, huvvunlunru bc-lcvcbilmck i~1I1 i.,:ok kU<;llk'~lbnLlr;l uklhp kalnuk J()nJT1J~1 kaldrlur.

Tn'rik. } .lgmUi orrnanlannda b.mnaklar verden vukanda ;'~plll1la'llllll

xemsiz \ L bulutsuz I .lan verlenlc. luhkl;jn saklnunmn en Iyl yolu kuruuuukur

Avustralya yerUsl

A\iUSlr~lIi';:I·d'lki zor lkllm ve :u'azi kosullanna k~tf-?lll, Ah-(~riJill ;H..!' vcrtk-n )'crlilt:f, d{)g~lnIIJ koynunda \':l~::tr"::Iyl h;.t~arml~(II·. Basarrlnnn.n .... irn. ~en:l("lzc..:llikkri <:ok iyi bilrncleri. Cf.,;lrh..: ~'L· gdCflL:kknnl.: h~lgll kalmalannda xrkhdrr.

12

SURVIVAL QZEL EKi

ZiNDE KALMAK

Duzenli olarak yiirurnedigirniz, kosrnadrguruz vc kaslanrmzi gerrne - acrna yaparak <;ail§tl rmachgirn IZ surece, kaslarrnuz kuculur, kalp - akciger kapasitcmiz chj~er ve isternedigirniz yerlerde yag birikir.

UZLln surell doga y[jrliyu~lerine cikabilrnek ve

vucudunuza dayarukhlrk kazandrrmak istiyorsarnz, aerobik (oksijen gerektiren) egzersizlere a~rhk vcrrnelisiniz. Bu egzersizler, zinde kalmak, dayaruklihk ve hrz kazanmak icin yapilan hareketlerden olusur

NE KADAR ZiNDESiNiZ?

Basa,mak testi

vuucunuzun ne kadar ~illdt' llidugunu {)j~cbiljf \'C fi xmunuzu g('lL~tireblliLS[Lliz. Bunun L(,,"iJl bir kuru ~.t1 da merdive.ie lnip 9kmamz yetcrli. ~k yorulrnamaruz vc gereksiz efor sarfeemerncnb L(.'in, ba~amagln yuks~kliginil1 ~-'ilkl~lk 20 ~<tn[ll1'1l:!tl'\;' olmasma dikkat odin. Her scfcnndc ;J~'aAlnlZl11 tamarrnrn basam:ol.g:.1

kOYUIl. U, dakika bOYUIlGI d"k,kati" Y~lkla*lk 1"t tckrar yapuktan ~iOnrJ.

.30 !l.arliyc..: kadar dinlcnin \1['

n~lbzlfllzl ol~·un. J5 sJIliy'l...'

lxwunca nabzmra {j.~~'un \'l"

kalp :;jLI~lIlLZI (!grenmek

l\in dt'lfUt.: \":lfpln. ::\1...: xadarzlndc (Jklugllnl.llll

g(lmlCk ir.;in ;i$Jw{iaki

('iZLlg,cyc balcn.

ZiHiNSEL ziNDELiK

Fiziksel zmdelik, zihinsel zindeligi de genrtr. Seher hayatmin saglacllgl avaruailar olrnadan, dogada hayaua kalmayt basannah VI'! gunde'rk ya§amllllzdan tatmin olmausuuz. Ew£rsil. yaprnak, kendinize clan gi.veninizi artnrir.

\'erenekleri n izi ve vucudo n UZlI" suurlaruu cigrenmeni7,i saglar, Ruhsal di.rurnunux, zlbln ~aghglJlIl.l ca etkiler. Zihinse] acrdan zinde ve saghkh olrnak, kim ve ne oldugunuzu anlamaruzi, evrenin gcri kalaniyla uyum i<;inde olmarnzi saglar, Sir survival dururnunda, kcndi gli("unuzc gill'enmelisin~ Eger kendinizc guvenmiyorsaruz, hayatta ka.maruz du mumkiln olrnaz,

1. Ay·aglllll.1 dikkarlice kutu nun uzc nne

kuyun

UYARI'

2. Bacagll1Lz dCi.zle~ene kadar vucud UIlLlZU yukan dogm r;ckin

Hareketlere yavas ba§layln ve ritminizi yavas vavas yukseltin Herhangl bir problem ya da rabatstzhk nlssecerseniz hsrnen bir doklora basvurun.

3. Oengenizi sag!aym ve H~agJya inin. Ayrn harekcti diger bacagnuzla yapm

Zindeli.k oraru

Xt" kadar zinde olursamz, kallnniz de' (l kad:lf gu,lu dcrn<klir./jllde bir kalp, ,ag!lk"z brr kalpten dal1:. gu~l(j 11i, pompadir. Soldaki I,,'lzt'lgerJe gc)rl'bileceginiz glbi,

C;(X"llk, karhn ve ya~llbnn kalbl, ~'c[l~kin gene crkck.c rc oranla daha hid, arar. :',Jbf-lh kalkar kalkrnaz nabiz ::lu~l~mmZI1'i~lpl,r.-;;'mlz, zirnk-lik orunnra tarn olan.k (i-gri."ll(.:l.ilirsil,iz_ (izdgt,.:~ll~n, avm zarnanda, ) .... Jkard~lkj

gihj lju: cg"l.cr!'ii/.irl .udunlan, nabiz ~ll~~IJ_rlnlzln norrnalc d()nllle~i icin gcn .. .kcn cun .. yi ec f}g_rcnebillrsinLl'.. Kalp dtL~:Jnnl~, IlL: kadar kl"i~~ ~lir1.-"l..lc normale dnnerse, zindcllk dcrcrcmz de~) kudar viikxck derneknr.

Ya~ 20 -29 30- 39 40 - 49 50+ Ya§ 20- 29 30 - 39 40-49 50+
HIZ Dinlenme halindeyken dakikadaki ans dakikadaki ans Hiz Egzersiz sonrasi
Erkek Erkek
<;:ok iVi 60 ve aln 64 ve aln 66 ve arn 68 va aln <;:ok iVi 76 ve am 80 ve aln 82 ve aln 84 ve aln
iVi 60 - 69 64 -71 66 -73 68 ·75 iyi 76- 85 80 - 87 82·89 84 ·91
Orta 70 -75 72 - 87 74 - 89 76·91 Orta 86 - 101 88 -103 90 - 105 92·107
K6tu 850zer! 870zeri ss uzerl 91 uzeri Kolij 101 uzeri 103 uzeri 105 uzerl 1070zari
Kadm Kadln
Cok iyi 70 ve alii' 7.2 ve aln 74 ve all! 76 ve aln <;:ok iVi 86 ve altt 88 ve aln 90 ve alu 92 ve alII
iyi 70 - 77 72·79 74·81 76 -83 iyi 86 - 93 88 -95 90·97 92-99
Orta 78 - 94 80·96 82·98 84 -100 Orta 94 -110 96 -112 98·114 100 - 116
Kohl 94 uzeri 96 uzeri 980zeri 100 uzerl K6tU 110 uzeri 112 uzert 114 uzeri 116 uzeri 13

GERMEA<;MA

Egzersize bastarnadan once germe - acma yapmall, boylece vucudun her tarafiru harekete ge<;:irmelisiniz. Germe - a\(ma yaparken, kaslanruza

tazta yuklenmeyin ve aglrllk kullanrnavm. Egzersizden sonra da germe - acma yaparak kaslanruzi gev~etmeyi unutmaym,

..

J. Knllartruzr fazla zorlarnadan genre dosru -alaym.

L Dirseklcnruzi kakhnu ve tll'1.kollinlllZI verc parJld [ullin.

L Dizlcriniz kink \IC ellcr kulakla:a dcA,ccek ~ckil(lI.: :-;m,(j,'i~U yalm.

Sirn genmek

5111 :lgnsl, ~1g_lr la,Jlmakwn va dalm§ka bir zorlanmadan kavnaklanabi.lir. Btl cwcr,;;i7Jer, strtm d01¥LI kivnmuu yemdcn nlusnuur vesut agn.sllli azaiur.

\.KoU31'lnlZb ar-crya dogru yanm dairc t;izin.

KOL VE OMOZLAR

/ KoII'U1nlZl. one tlo}1ru gennn,

K()II~lnn17J rcrs ____ r(ln.lcrdc

~'t:vi_';n.

2. Kollaruuzr kulaklaruuza degecek ~ekildc one:

r.I( )gnJ gcurtn,

3. Bir kolunuzu (lOt" dogru cevfrtn. harekcu digcr kolla tckrar cdin,

cocus VE OMOZLAR

2. Dtrscklcrtn izi lk! defa ruumkun okiu~u kadar gt.:rirc ~t.:kin.

3 .I ~UJlCU ,eki~te kollanruzr ).oan~1 a\,lI1.

KARIN

2. Dil'Stgirliz, {_-:JjmlZ dizc bakae:ak ~ekiklc .nnzunuzu kaldmn

-l, lki kolunuzu da ~lmylJ gcrive dogru ~'e\liLiJl,

I. Dirsekleriniz: kald Inn ve {)fl k( .llannlZl YCI'C parulel IU[UIl.

J. Vucut duz VC' cllcrinizin it,;i verc dtf,rccck scklklc 'l-'ilzUSl'll ~~I~lll_

SIRT AGRISINI HAAFLETMEK ic:;iN

EGZERSiziN YARARI

Dogru egzers'z, vtlcudunuzu daba erkin ktlaca,Q,l i<;in, kendinizi daha I)'i ve hazirlikh hisscdcrstniz. I'.am"n g<:<,;tik<.;<;:,

viicu; zayiflar, gU7.dlqir. durus dcgi~ir, gu<; vc dayamkhhk artar. Bir egzersiz program', ell azmdan haftaila li~' kcz

vapilacak 'j~ dakikahk idrnanlardan "JLI~ll1ahdu', Bu

<;all~llul~u'da nahiz auslan t.bkik:llla ]20'I1;n uzerine ~lkrnalKIJr.

UZUTl ""deli kazancla r Duzcnh egzcr ... i7 vi'I(-l.Idul' ru-n organ'arm-n elkin olarak Vh~In:;.L"'lIll "a;:_hr

BEL

_-

2. 13ir yana cJogru, ikl kere, miirnkun oklugu kadnr dunuu

j, Lcuncu <I()ntl~[e, lIil!lth.igullUZ {:u'Jfi.'lki kc dunuzu ~enye ann

KOLLAR

2. DlL"Sckklil1iz3 {lu7.C'ltin \'C vucudunuzu duz ruraruk vukun ,UII.

1. YUzl.i.')lU yaup raharlaym.

2, Dirseklerinizin UZL:l'jI'H .. lc (.~)gru.lup gcnyc dogru btikUlcin.

j, KolJomnl71 duzclun vc gl'l1ye dogru iyke bU<.;llnll

TEMEL



EKIPMAN

Vapacagl11lz aktivite ve bulundugunuz cevreye

1. bagh olarak dogru ekiprnaru secrneniz, kaza ve buna bagl. olarak ciddi bir survival durumuyla karsilasma olasrlrgiru onemli olcude azalnr,

Outdoor ekipmanlanru satan dukkanlar, her tur ekstrem ortam ve iklimde kullanahileceginiz malzemelerle ukabasa doludur. Birsurii pml pml ekipmana cuvalla para harcayabilirsiniz, ama aslinda ternel survival ihtiyaclanmzr karsilamaya calrsmabsimz. Yeter!i deneyiminiz yoksa, bir kataloga kanmak yerine, daha deneyimli kisilerin benzer dururnlarda kullandigr malzemeleri ogrerun. Ekipmanin bazi parcalan, ornegin break ve pusula cok bnemli oldugu i<;:in, bulabildiginizin en iyisini alm. Ancak §i§me yasuk ya cia yatak gibi rnalzerneler, sadece daha cok rahat etrnenizi amacladigi icin, onlar olmadan cia yapabilirsiniz.

Artik malzemelerinizi sectiginize gore, Ira onlan gereksinimlerinize uyarlamaya gelmis demektir. Kirrlabilecek ya da asmabilecek parcalan kontrol edin. Aynca alet ve elbiseleri (ozellikle eldiven ve sapkalar) 11as11 saglama alacagirnzi belirleyin ki kaybolmasinlar.

Survival eklpmam

Sirt cantaswta «Ikllan yolculuklar, butun dunyada yaygmla§tlgl i"in, giyim ve ekipmanda bir90k mod a dogdu. Ancak lemel malzemeler yarnruzda oldugu surece, quventl bir sekilde istediginiz bolgeye girebilirsiniz.

16

SURVIVAL aZEl EKi

~ . .

DOGRU GIYIM

c;;;;:. ehir hayau, yapay isnrna ve havalandirrna sistemleriyle, ":I bizi doga kosuilanndan soyutladigi icin, aruk giysilcrimizi, Vi..iCLIt LSLSII1L korumak yerine, rahathk ve moda gibi kaygi larla belirler hale geldik. Outdoor i<;in ozel olarak hazrrlanrms elbiseler bile, genellikle

pratik olrnakran t;ok, moclaya uygun olmak kaygisiyla uretilmislerdir. "Moda" elbiselere birsuru para akirrnak yerine, sadece gerckli olan giyim

rnalzemelerini ahp i§i.nizl

kolaylasnrabilirsiniz,

Kat prensibi

Arasrnda hava ruran birkac kat ince giysiyi usrusrc giymek, ~izi rek ve kahn oir elbisedcn daha steak turar. Eger

vucudunuz cok isirnrsa, birkac kat! <;Ikartarak ya cia dugrnc ve fcrmuarlan ac;arak LISlLII1 uzu

Alt kat

Dennin uSlun~. parnuklu bir atlci va da U7tH'l. kollu bir terrnal giy.si giymt"niz }'t'flndt; ~ slur Tcri err.en hnrnaddcdcn urculmesi gereken hu giysi. OSlunLIZC lam ounmalr, arna ~()k dar d~. olmamshchr. Gi)'!-ii"..l mumkiin oldugunca rcmiz turun \'.J,:.' gozcncklcr.n kh-le kapal'wna$InJ en.g(:lI..:m<.'r~ \.dl~In,

lklncl kat

All tin hernen USlUfll' giyebilecl'j:,·inil. tkmcl kat d(,)kfllnli.i 01111;:11]; arna boyun \:e hilckleri, kan damarumndan 1$1 kayhl ~'3.~:Jnmaln~\';;1 i\ill ~JkK3 kapanalulrnclldlr, Polo yaka w fCfll1ll<lrh olabilen. kollafllsleg<: gi}n: swanabik.n hit girsiyi SIGlk havalarda. Irzersnc .... adecc hir ruzgarhk gi~'cr'Ckt dl§ .b';rsi olarak &1 kullanabilusiniz.

i~donu

lizun pacah tcm-al i~\"arna~lrlHn gcncllikk: sadccc kuruplardaki dondurucu onamlards gcrcktr. Egcr kayak yrllJ1Yl)rSanll., rt17~an ke-crck. bacak i.!ffl.:,.1 VI;,; kasiklannro koruyacak blr rr alzernc kullarrnaruz daha aK..lILI(";,1 olur. Ama i~dunu.IY._In\.a.lomInuz l~llI1thglfld3 kuruma ~ilrL'sillJ

uzaur. Vine de e,~cr\'(lk u§Oynrsarll2, su go;irmt:Z iur parualon giYErek bu rmbll:'111i <_;uzcbilJrstni7., Daha yurnusak iklimleule bu kat pamuklu blrdondon olusabilir.

(r~uncu kat

Yun kazak y"J da hafifhircekett i:lI;iJocu kat g6n..:\i giiri"lr. Eger harcker halin(h.::~'SCniz. kuiuplarda bile terlcmcniz rn urnkun, Bu yuzden bu kat kolavca l,·lkat.thik·e~giniz hi!' gl~rslden olll~mah. Eger hala rcrhyorsuruz parkancr ttl "havalandrrahilirvmiz''. Dinlenmck i~in mala ~'crdi~rini1Ll(_', i.'1~limcyt:' ba~brn.'ld:an orta kau lckr ... r giyirL. Btl kat daha yllmll~ak iklimlcrde ust kat olarak kullarulabilir.

havalandrrabilirsiniz. Bu prcnsip, hem srcak hem soguk havalarda gec;erlidir.

Pantalon

Harcketlcrinm klslllama)'~II1 ve \,abu.k kuruyan hlr kUITIa.}tan yapilan blr paruak m giymclisil1iz. <it ~k L'lbll1~IC'<1wn1Z dururnlarda, kcmer bCt/,i..i.liip hclinizi slkahllCl'cgi i~~in, pamakm i:bkl~1

kullanrnak daha aV·-J..i1Lajlldlr. Ccrckirse parualonun iizer-In<: su gl.\imlCZ hn- kal daha

g-iy"t:hilir:'iiniz. ama bu da tcrlcrnentzc yc)! a\~lhitir, C:~Jk .",()guk havalarda, bot \'C panrakmun uzcrinc iC;i doklurulrnus kumastan olusan hir kat daha girerscni7 [t?l.ImC:;;~llljz

Dl~ kat

1~1fldc hulundu,guntrz ikhrne gore dl.~ kat olarak. ruzgar vc su gC~'inne( hir ceket ~I(l da eger kutl..lpl~J(by~anlz sen VI: dondunxu rU7.~pfl~lrd:fn korunmak icin muflcnlu vc kahn hir parka giyc:hilirsiniz. Ar'IL1Ik terlcmcvi cngellernek i<;in, park.nun h~lvaj~lll(hnl,-jbjltr olm:lstl1;~ dikkat edin Yagmurlu hCllgelertic de- ceketinizin

uzerinc bit vagmurluk gC\:in ... hihrsiniz.

Kuma~ seclml

Outdoor dblM:k:ri. )'UI1 ve parnuktan havn :a.\l.~~lil) xu g~imlcycn sentetik kumaslara kadur hirlSOk farkl: ll\aI7.emcden ureulir, Ancak insan vapum rnaddcler, gcnelfkle <10*,1 malzemclcr kadar

dayarnkh olmacl,w gihi, uzerlcrme smen kokular, ~'Ikandlkl"n sonra bile ~JkmW«lbllir.

Pamuk ve yiin glni do,t,_taJ rnabemetcrden yaprlan kumaslar Isc. ytkaruhktan sonra ~iJk._rllSllard:J kunnulursa cckelulir.

Kuma!!

K(JMA~ OZELLIKLERI

~------~~~~~~----~~~~~~~

AvantaJlar

Dez.avantajlar

Yi.in

Bu dogal rnalzerne, IslanciJgl zarnan bile ISl geormez ve suyu tarnamcn emene kadar rahatsizhk vermez, Ate.~e rnaruz kaldlgr zarnan alev almaz, it,:in i<:;in yanar,

Jslandigmda aglrt~an vc zor kuruyan yun, <;lplak derinin uzerine giyildiginde kasmu yapabtlir: )'lkandlgJ zarnan da cekeblur.

Parnuk

Pamuk t;ok zor esklr ve nemi c;ekerek "nefes alaoildigi" h;;in, i, giysi olarak ideal btr rnalzemedtr.

Islandigi zarnan agJfla~aJl pamukJular, yikandikran soma yuksek sicakliklarda kurutulursa cekebilir, Kolay yirulrr, ruzgar gecinr ve kolay yanar.

Post ya da ruy

Nerni vucutran uzak Cutup lSI kaybuu engelledigi Icin, Uc;i.incu kat olarak giyilir Son derece hafif vc dayaru khdtr. Nem crnrnez.

Ruzgar geclren bu kUI11a:j, zor utulenir vc uzun rure kullaruldigmda iizerinde hav biriktirir.

HlIva ge~[ren enretik kuma§lar

Hava ge<;iren semerik kl1J11a~Jar: Terin buharla§1l1381111 sagtayan bu kuma~lar, dl~andakl nemi iC;;crJ ge<,;irmcz. Ruzgara ka.r~1 c1aYlLnlkJl olctugu i<;in, dl§ giysi olarak kullanlln·.

entetik kumaslardan yapilan giysilertn diki~ yerlerindcll su girebilir. C;ok yagmurlu havalarcta gozenekJeli tlkllllllbllir ve hava §ok soguksa tef il;er.ide yogunJa~lr. Aynea terin buharla§~rak dl§Wl km;maSl, lSi kaybma neden nlabilir.

17

EKSTREM HAVA ELBisELERi

Ourdrx Ir clbisctcri ahrken. ,i/.e i'>lltTdigillliz kat sistcmini gill. ,imind" hulundurursaruz, hava k(l)llllan ne olursa olsun rahurlrkla giychiJcc'cginiz u)'gun elbiseleri se\·ehilirsini/,. Survival dururnund... uzcrinizdcki giysiler buluidugunuz k()~lLlbr" uygun olmasa bil«, clinizdcki malzerneyi kat pren,ibil1<.! gi\re giycrck. 'lglllak yaprp ,nq yakarak kcndinizi koruvabiltrsiniz. Eksrrcm tkltrnlerde ve vilh~i arazklc giy,ilcrini7in. sizi varalanrna va da oli.imc neden olabilccck kosullara kar'il korumasi gcrckir l{ijzgar, sogtlk, steak, gLinC''i ve yagmur sizin i~in tchlike yaratacaknr. Hal.1 bulgeler i,in !i7e! uretilen glysller, omegin cangil borlan, kosullarm daha az rehlikell oldugll yerlcr icin biraz tazla kacahilir, am:;! sahip oldugunuz hutun giysileri, gideccginiz VCI'C vc vaparaglnlz akuvucye gore uygun kombinaxyonlurda grvcbtlirsmi».

Kafa korumasi Blr ~lJl maskc .... I\ lc. yi.J/ Vt.' I)ll~ I1LllIU/U uncrck 1 .... 1 kavh.ru l'ngclkychlllr . .,llll/., Isovnunuza doiaY::ICtlglll1/ bir :lIkl d:L .... iZi !'-OgukLHl l« u-ur.

Orta tabaka

K~lvtln povturulnn yapdllll~ bir ccke]. ten crncr vc s.eak ha\.~lyl I,indc: tutar,

k eldiven Dcrmiu donrnus l'i'-.illl!c..:re

~ :jlh:';!ll1~ISlnl crlgdk:::'cr1 i~

ddh r...:1111.:T .... avcstrxlc, h,t -urclcr I~in bile ,)I~I, harckctlcrinlzl gll,lc.iLiren dl] eklivcnlen ~'lk.'-lI1amk

rahat .;;;alL)ll1~1 flrs~IU _____

h ul"hili",;n iz. -----

1 )

Pantalon

! l.u'ckct halirulcvkcn !"I\"ncr. gcndliklc 11{lnl~IJ( muruuzun ht:'llndL'l, ,11.~~n :-';II'k.11 Hem parnalon u7l"rlnc hctu dc.:ll'1<h:·I!)m;1 _gi\ik'ililcn tulurnlar, buuu (lnk.'dikh.:ri glhi. ~111111Jl.<lnml7.1n"C'

gc ))!..",uIll1l7un h.ivalanmasnu dJ ;'.;IAI~lr

Botlar

Aglr kar bothruuin, pl.a .... tlk k.rplarna \'l' rcrrual 1\ botlar hulunnr Kar borlanmn il,;im: iki \ift (~or71P gh'mdi~ini:z,

i<; tabaka

C(lmk'gil1 ilhlil:;l

~lyt'L ~~inil a(~lk rcnk junnuklu hir l]~)li, ~ .... n l'Il"ll..'rck:-,(.'rinleml'I'11;ri saclar. .......................... _

!:;'apka

G~nl~ kenarh bir s.rpkn. IX:l-JlIlm ~'C boyrn.nuzu gJ"lnc.~tl'n korur. ~al}bl1ln kenaruulakr h'WH tk'liklcri ~a)'l'Sultlt· ba~lnlllil cok ismmasuu ilnlcmi-l(!lllf'i.lIl1lIZ.

ikinci tabaka

K<.;~~ giy~i nl:U";:IK h~_nfbir gi)l11lck gi\'{.'I)ilir,Li.inj7~ Yuksck :'-ol(.:;'ikllkw, Grllol....:gin l,fildl', kolbl1ll1l..t kc..,illlikk_, Sl\';llll;t,'IlI.

i~ tabaka

Tcrmal hir fmiln ~'C lL/lIIII~'~I~lfld'ln olusan ilk tabalcnun, 1L.;li emc-n hi!" rnalzeuuxlcn ~'~lplllnl~ I ,lnl:L ... IIl:1

_--- Orta eldlven

Tel [1~lITn;lkll orl.rI eldiven, i(,' cldlvcn V(" Lh~a giyilcn tek parmakh ehlivcnin

arasma giYll1r \ t.: blr urahan dll'rinli'.1 isiurkcn, bir vand.ui da t.:~y:dan k-nTayabUIl1l'1l1ll !ooJ~dar.

U~umemek lcln

[klnel tabaka

KCI"1~JrI.~ln Yli:t'. mnskcsln in ~1~l~-L1 \l~ Kdll,:tk. ~kjldl' poll I y~lk;1 hir gl'~rnlck giym~lj! cklivenen de kollann i<"inc S(}klnaIL<;1Il17..

Dl~ tabaka

Glll'l !'!.Ikll·;~ kapamn muflnnlu Ilj~' p<ll'k.(1 gj~'l:b.LliJ"'ijlliL., Parkurun havu gt\'iril)"'u gl'l.,;inl1C\·l'n 1111 nl~IILCml'tlt'n ,apI1IIU:-;

t ,lm;L'tll.1 dikkat cdm

D,~ tabaka

En i.islt: giy(·n~gil1l7. hJtlf hir ri.izg:irtJk. ~i7.i ruzgardan \ ...... :<.( )~lIktan korur.

Terlememek ic;in S'c.,k havahrda givilecek dbi,~lcr haflf VC "01 olmalxhr. N;lk renk :&dr~ilL", 510lg1 yansuamk .s.i7i seriu tutar: Kat pr"C1l. ... ihl soguktu oldugu kadar ... 11...;':11, h~I\,;llb ,l<.i ,~c("Ldillir.

Pantalon

J>.lJl\W< gibi halif btrrnalzcmcdcn y,ll"ldma:-'1 gcrckcn pantalon bpi \ l' dilki..imIII clmuhdr-

Borur haflf "c davunkh 111111.111(111'.

KURU KAl.JV\AK

lslanmak, cirkli problcrulcr varatahtlir. Y"gmuc ba~kLClJgJ zaman, su ge,irme}fCn malzcmcler giyrneli ve l'agll1l1r gecer gL't;rnel. ,lkarun;UI~11117, Hava ge~irll1even yagmurluklar, rcrtcrncyc ,'01 ~I(;ar ve )'urDyD~<;Uk:r i\in uygun clegildu·. Bu yuzden hava gccircn malzcmeleri terclh edln. Su gectrmcz parualonlan I,,;! sadece )'ogmurlu vc soguk varsa giyin. Tozluklar, den: ge,crken bile, avak I'e bakhrlanmz: kuru tutacakur.

DI~ eldiven

Kal 'Ii:-.ll:llli cklivcnlcr i\in de ,f:l\l'dithr, Inn: cldivculcrin (izt'rinl' kahn. IC].; I xumakh t.:ldivr:.;nll.;r gj~ mclisiniz,

Yagmur elbiseleri

Sou go:;:irme7 clbisclerlc~. vucudun ULu, f~;j-?I<IIl :j.Ja~1 onmehslnlz

A:;ln "oguk[a, dcrintn L~1I1l~lfnIl1J. km :-ii,"rlt,,:nlil'lt: uyar:{k (~rlmdi~ini7. Anrak harcket cclcr ~ J {I:I \alI~Jrkl:n u . rrlr .. ;r;-.(.'ni7, clblsclerin il~lnl hnvalandmnah va lb katlardan lnzrlanm ,lk;.:lrnull:-.ll1ll l<''l'I1(.h • ..: h:lp~olml icr, invsdcnn gc\imlCzlig_i1ll azalur vc hlp ncrmlvc ncdcn ()bhilir

18

SURVIVAL 6ZEL EKi

BOTLAR

Ins~n VLICLldu,. aglrltgl, iki degil cle dort ayak ustune dagilacak sekilde tasarlanrrus oldugu icin, ayaklanmiz surekli basmc altmdadir. BUlla bir de ukhrn ukhrn dolu SIfT cantalannm aglrhgl eklendiginde, bozuk ve islak zerninde ilerlemek i!_;'in ayaklanrnzi cok ivi korurnahsiruz. Botlanruzi, dogada

kullanrnadan once, mutlaka bir sure giyin. Deri botlan, giymeden once islann ve kuruyana kadar ayagmizdan !_;'lkar[D1aYIl1. Arazideyken ayaklanmzi terniz tutun, her gLII1 ytkaym vc talk pudrasiyla pudralayin. Her zarnan terniz ve kuru corap giyin ve tahris alan yerleri yara olrnadan once bantlaym,

HAAFBOTLAR

Yolda vuriirnck ;<;il1 sok cnuci ozcllikli raban.

Kurnasian yap,IIll'* uS! kisun ,sland'g' zarnan <:;abuk kurur

Kum.~ Batlar

l1uV,k (iagn kampia vc tbga vapuklan yl:U-llyi.i~lenh: hafif Yllf'U\'U!i hntlart gi~Cf n.' ~Igjr, destekli plastik borlanru karh b,jjgcicfr saklarlar. j'blll hod~,,' nrazinin \'ok kilt" "Im"dlg' vcrlerde k1S3 rnesafe yl'lrl-l\ti.~k·n i\in kullamlahilirler. Dcri h~ I~llrdan daha az koruma vc ,lc.:s.r(;k ,~aglamaJanna ragmen 1'lo1:111tilkhm zarnan c_bh:l cabuk kurur vc 1:.IY'..tgll1 daha rahar tllll"~I:"lnl ~aAbrliJr.

Kaucuk raban destek ve sok cmrne i)7.elligi [a~lr

SpOT ayakkabrsi

Arureman bodan k;l11lIJ r~PII<ll1 ycrlcrdc ya da ara~ vc botlarla ~y;J.h~11 cdilfrkcn daha ~)ncckj cfordan dolav: agm-;lI1, tah~ olmu~ ayaklann daucruru .. "'Si i~in gi) ilir.

Aucak rahat vc yumusuk ohnalanna ragmen apr borlar kadar ivi bir korurna S:lglama7.IM.

Spar ayakkabrlanrun devamh giyilmest ayaklan yurnl(~ll(IGlgIJlc~n dahakolav "3['3 olurlar. lslak

zernln ve camurda isc spor ayakkabilan r;al1lur{~ saplarup ayaktan okabtllrler.

Gol bolla"

Sen iahanlan vc haflf dcnden ust kisrmvla \ill bouan blr taraftan <:;c)1 kumunun i(cli gumcsuu cngcucrkcn bu' tarafian chi ayaklann ncfcs almasuu saglarlar. lslak ortarularda SU~l ~()J borlanrun .~l)z('neklLn daha da ~i~llaca~lncian kurumalan I}KC zorlassr,

Gozenekli suet ayaklann nefes alrnasrru saglar.

c;ORAP

Yiin ya da parnuklu rnulzerneden yapilan kahn <;[)rapiar. ya~amsal onem [3'111'; a yagHllZl sararak borlan n de riruze sDrtCtnmesinj engeLler, ayaguuz: steak tutar

vc tcr: crucrck kuru kalmasirn saglar

Cok soguk

havalarda iki ~ifl

~'orap giymelisini7..

19

AGIRi~ BOTLARI

I ):I,~n boilan

A,~,,'I,k, davarukluk vc korurna '"",15,"((" ",II bir 11:(~lllm yaparsak ~a~lam tabanh. destekll bllekli, ~1111i 1.;~IXU1h \-"C su ga;irmcz btf dagCl bour ekk' 'I.:dniL.

Bih-k kisnu. ;-I~jJ~lllC:~l-e'k ..,a,5.Llf.

Ka~an zcnunlcr 1\1]) rI~h taban

havalandmnavr ."iagbr. .

.K;_1~'Il1~V di~ll.;r h.lnl;t\llriimey ... varar.

Pi as tik kar botlari

BUZ3 ununrnak it:.;in kulknulan krarnponlar ~ .. ~'t'''::'lIlrJ't'. vururke.: ayagm s~Alam ha...,ma.-.ml ~a~IaY'lc:ak ~t.:kH~1t: ta-arlanan hu

txxlar, en SO,gUK Ikllrnlcrdc I)ill:" kullumlabilmelcri i<;in t_;()k iyi bir ~1I1111l1 . .;;.i~tt'I"int' sahipur, Ancak

kayak hotlan gibl

yurU:O'f!§('l zorlasunr.

1t;!ennrJe ikinci hi!" b(l[ gibi

terrnal bir kat vardir vc bu kat, ornegin cadirlann I,inde ick basina da gi~;icbWr,

Carunl I )OU.I

Cangrldaki ~!:'.:!.~ 1)[""1 ,bll'l1l ... urckl. nern vc zcm indl.'ki .. jvri koklcr "C: kaval.mhr. Cm~JJ botlan, Le.uk rahanlan savesuulc, I,"il~lk zemindckl suvu disanda nuar. kanvas ust kl"H~ I da aya~'1t1 lieft,.._ alrnasnu "aglar. Bir Il~hll' gn,:i-;.indt'rt ~(lllra, vururkcn i..,;cri gin:n SII, old dchk'crdcn (1.J~8n ~·lk1Ir. l)i~lcr ,~erH.~ \''1...' kahn oldukluruu lan I:...l.ak zcmini iyi uuar

Sell kenurlar kavalrk arazidc cok yararhdir.

l

Ihman bolgelerde "yak ve paruolon

TOZLUKLAR

pacasuu kuru rurrnaya varayan tozluklar, kurup holgeicrindc. karin ic;eri girmesiru cngcller, slg nchirleri gcccrken de, suyun bClylik bolumunun botlara girmesini onler. Ayaklano havalanrnasiru engcllernecjgi i~jn, rozluklar,

la;;rik ~izmelerclen daha ividir.

BOT BAKIMI

__ I

1 i3:t,~Clklal"l vc i~ rabaru ~Ikal"ln, camuru ukiun. 6zel.likle asit il,"cnJigi

i,,"in derive Z~11'81" veren ~'imk.Ti ivice rcmizlcmelisiniz.

2 Botlar tamarnen kuruvunrava kudar beklevin. Egcr murnkunsc, direk: ares yu rla gunestcn koruyun, yoksa deri carlaynbilu

3 Kuruyan botlarrruzin uzerinr , parmaklaruuzi kullanarak, xu gl"~irml"zlik kazandiran bir kansi.n surur . Egcr lu-men giymevecekscniz, botlaruuzi ".:rin vc kuru bir verde saklaym

20

SURVIVAL bZEL EKi

• •

KI$ISEL KAMP TAKIMI

A ncak denernc - yarnlma yoluyla, rnukernrnel bir karnp .l"1!:kipmanma sahip olabilirsiniz, Yolculuga crkmadan once cantaruzi hazirlarken. son yolculukta kullanmadignuz malzemeleri takirruruzdan t;lkarnn. Daha

bnceki yolculuklaruuzi c1u~unllJ1 ve "keske alsaydnn" dedigimz malzernelerinizi rakima eklemeyi unutmayin . Bazilan gercekten cok isinize yarar vc giderek en degerli dostlanruz olup cikar;

Harlta

\'anlllw.b her L.J.Jll,11l kuru vc duzgun blLllllllL) bir bulge !l,wit:t't. hulundurun

Su ~i~esi

k.llltlt:'ki su dondegunda, 111('[:11 :j.i.~t.'I~r' k.)l;I~'llkla kmlahilir PI:I."lik 1i'idl'l~l'. ~m_·.;;ill \-;:JIIIJ'~J Kunulrlugllncb eri~'ehillf

r:

Ferreri ~ yakmak i~ln ba~ k!:smll'u uzvirin .



Pusula

Takm1111 en onemli p~lJ\aIJJ'1I1dai1 bin olan pU .. ..,.UhLl1I/.l, gi_i\ cnh hi..r verde eaklarnahsuuz.

Fener

Mll11lkiin Clillu,l:u kadar kucuk \"I,: ,<;1I ~'L\lfl1k')t:n hir ft"nt'r kullnnnt

[nee Iornavlda

Ke<kl

\

'nrbuson

)'rlch7 rornuvida

Torrnvnla

lsvlcre ordu ~aklsl

Y;:mIl11/.:.L ;tkb.~Jilt7.~akmln i~'i \'~' ,";;I~hI111l1C;;11..11 tllnu'il gereklidu'. Cakidaki ek ulerlcr <.;ok favduhchr, umu dikkatli kul[~Uln1;:I7~"I'H"'IZ. kol;l) t::.l klnlhfhr"ini?



Su Hltresi

DnA I I kaynaklardan akan sulan i,m,,,len ~)Ilt.:e, rnlkroplan vc tehbkehm.nlceleri )nk utmck i~'in, filll"L" kullanrnah-uuz.

Ocak

Ua!>it' "lm;1 ~lJk kalircll hrr ocak ~(:'{,'111" Tern iz I UlI11:IY:1 ve dad:Jdcl'tl,L'1l korumuvr; (J:.'.cn gi');"[l'lin,

Dirrbun

\ll'1111kull nltlugu kadnr ki'1'-,:ilk vc ~I,m~brn btr dlirl.lUn ahu.

Durhununuz xu ge~imu:/, ( !ba hile. hir l1a~'I()I1I~ lIil:1ll.1 ~lkb.m:l~1 ihm:.1 cuneY)ll

Sahan

Ki'I~'uk hlr sahan, kamp ycmcklcn pi.~jmH;::k '~irl Itb_~,jkljr, -;~lh~Ul kob~'C~1 l.'>HlLll':.tgll"lthln, L"llLrilllzl vakmam.iv-,

uikkat edln .

Ocak lupu

TlJpl'lH \',ilbk OlrnJ.lI1.<.l!'olna vc vaknm I t'lllil ~ Ilm.a.'Hlla Llikk;.n uhn.

GCfl.'kll"St.· ~·:Lk111 tillIl' cdm.

21

Dudak kremi

Buuin iklimler icm .~erck1i (11;Ul dudak kremi, dudaklanruzm t;.,:,utam:l.;;;1I11 ~ngd!er Dudaklanmzm kurudugunu hi:';l-iettigirtil.. her !IJl, krem kullanabihrslnlz

Tabak ve ~anaklar

Plasuk )'il da lahw (;dmk "C cmoklnr kullanarak. :-,J1e ilel vercn ve erfekslyons yul ~~~Ihik:n ~~glZ vanrklarutdan kunulabihrslnlz. Asla LiJIt:l1 bir tenreredcn yemck yt"I1K!yin

Kahve flncam Plasuk bir kahve flnGlmrll, bern suak hem cit: soguk icccckler i<;in kulhul:.ibilir.-;iniz.

13lCak

1 ..

(

C;alil

GUne~ engelleyid boya (rlll't'~ l·fLgd.l\.'~ il'i b(lYJ. kmln r:II'1::I1o: ~Ullt"1::! 1~lgLila h.3J'.~J. Oi':t..,lIiklt,· p .. iksek inif.lL11111 ."t( 111 dens-e gerekhdlr

llkyardirn taksrru

Yam ve sakathklan uxlavi edebilmek u.m. ilkynrdun rakurun.rnutlakn yanuuza alrnale .... llllZ.

Havlu

l3uyUk bir lurvluyu ktl\·uk. par~;alaJ':'II~')k.:rck ~'t1i'. havtusu y~l da boyun h~lgl obrak kullaru.blhr, tcnnbd l:lnrm:~1 j~'1Jl giy:-;ini/.ill ahma koyahillr'"iIlLI' ..

FCm1UlIl" klr ve hrx'eklen t11~~U'lda (U{~Lf'

Benyo takuru

Ki~isel rerncdik ('~yabr"III;t.1 r~"eI hit ,,·~ul(J.da bnurar .. ia Illtrl1al11'llnll.. Sahah tL"Hli/Jlginill \~lp;lrkcn. t,::IJllarlll.l hir verv asarak L'~yr.J_lanlll7..111 k~~~h(JLrl1~l"'lm L'llg,,,:lIe)"t'hlllr:-'U11Z.

lslanmaz kibrit lslanmamab.n i~'in u~ku't balmumuyh kaplanan bu klhrirlcr, uogada i~inl~ ~'ok Y"M;1f,

<;atal . break Zclurleumclcn onlernck 1\;111, t;:U;J] - hlt.,:;!klJnnI/J her 1.~III1Jn It'mll' 'U[lll:lh~lm/ __ Ege,k.;:~\hcdt,:I' . .,.en!71;lhtJdLln

~e;li.lt.:"rini '':.LpabiliThtf1l7

Survival takum [)~,}~3da buldJllJ~'OCaglnll Ifllt:mli rualzcmelert. -utvival takmum-u muIrka ;,Ilmal~~mll.

Diki~ takirru f;lb.ibc 'lit' r.ulutan onurrnak l\Ul kullamhr

KURU VE SICAK

Her ne kadar onlarsiz vapabllseniz de, \.Jlhr VI,; uyku rulumlan. cvinizin rahathgm: ([ogara tas.r. C,:al),rllllzl ve

uyku duzenli bir" ~ekilut: tuplamayi vc

tulurn arnasma ozen ~iis(emle)~ unutmavrn

C,:aUlr

t iyku tulumu

22



BASIT SURVIVAL TAKIMI

Survival dur.unluna diJ~tllgLimizele, blrkac anahrar malzerne olurnle yasam arasmda belirleyici rol oynayabilir. Bu onernli malzerneleri. kucuk bir teneke kutu it,"inde iistunuzde tasnuahsuuz. Vah§i doganm i(,,-inc girdiginizde, malzernelerinizin kaybolrnamasma ve zarar gormernesine o;ok dikkat edin. Cahlara takihp

du§melelini engellernek io;in rnalzemeleri, boynunuza asabilir ya da elbiselcrinizin i<;inde tasryabilirsiniz. Her rnalzemeyi baska bir kaun i<;;ine koyarsaruz parcalar birbirine carparak kinlmaz. Survival takirruruzr, kisisel gereksinirnlerintze

gore duzenlernelisiniz.

Hayat kurtaran ekipman

Survival rnalzernelerinizia ell onemlilerini, agzl stktca kJpa.11.1'U1, k(.'l~·uk bir metal kutuda SakL1Y1n.

( )

Misfna

Balik iura r ken vc ale: yaparkcn kullanabllirsinlz.

';:eng.m 19ne

Elbiselcrinlzi, i_,;alhr,'e uvku tulumunuzu unanrkcn (eJ1gelli ~gnenin ne \:ok I~e \t~~r:idlglill g("].I"~c~ksiniz

JJJJ

jm;:e tel

BLn~()k i~e '}>aray<:lbUen ieh, ~LkJ";_.I· rckrar kuilunabllirsiniz. Telin. k(]I:.J~'G1 bukiilebilecck kadarinrc, .. mcak hcmen l« ~plllayacak kadar kahn olmas; gerekli

Olta ve kursun Yammza bol bol olra, firdondo ve kursun ahn. Bazlohjlan hem ku<;uk hem de ~--"'U"'" bahklan tuunak

Reflektor

Survival durumunda, msanlardan varthm isremck \"C' cllkbt ,ekmek ;,in, bu arnada )"pllml' blr hellograf kullanahilirxiniz. Hdiogr<lf~Il ortasmdaki denkten bakarak I§lgl is!t''tlirgniz yere vansuabibrslniz. Eger varuruzda hefiograf yoksa, survival rakuuuuztn kapaguu

d.t<1l.ayll1, l%intl.e y~lr·..::ty::1(",J.kLJr,

Pusula

E.n c~nernl.llnaJz('mclcrd{,1l bill, E.gt'f kendinden aydmlaunah btr pU.'ilEI.:JnLZ vs arsa daha iyi.

Mum

Murnu avdmlanmakran cok at~ yakrnak f,;;in kullanm. i~yaglfJdan yapllml,j mumlar sicakra crldiklerl i~in uygun

degi!dic.

Kil>r;t

Su geQm'l~;-: kfbrttler s.t'~in V'J cia r.orrnal kjbrtrk-rt. u~lannl tnce btr balmumu rebakasivla kaplavarak SU gedrmez hale gcdrin. Kibriu ~'akmadan once balmunu.nu kaziym

23

igne, iplik ve dugme

Tencke kurunuzda hoi hoi ibm...: hulundurun, Kahn ipbklerlc rlikJ* diket"lm~nl7. I,in, ignelerin gef\j~ dcbkh IJ[m;l,;;;l gereklililr. lpl'kleri Ignder~Jl crrafina $,ardr::l.k bir navlon torbava kovabl'irsiniz, Cadn-lann kap.lanru d~, hnyOk d'~"jgn1~ler kullanarak sikso .. kall.1!ahlljr"!',llllz.

Vara bandi

Kcsiklerin iltihaplanmasrru \t:: ayaklarnuzdak: [:'l.hri.~I~r; engellernek ion yurumzda c.;~jrLi bovlarda vara han I Ian bulundurun, ,

Bi:iyuteo;

Buvutecf. kuru odunlann uzenne g(:,nejllj'g, odaklavrp alt::j yakmak i~in kullanabiltrsjnix ..

Kalem

Girr.igi,niz yerleri not etmek ve yenebilecek §e)4eri yazmak. hauu harirn ~'izmck i\,in kullarulabdir.

A1ltibiyotik tabletleri Sadece gercekrcn ih(iY~h uuz oklugunda. anubiyotik kullanmahsuuz,

Sterillzasyon tabletleri i\ilt:ml:')·t'{.):.',brini clLi~UntiltgllJ111/.''1U\~1 kavnatrnava vakdrnz vuksa, .U II

. durumtar j~"'In kuLIa.r1u),

Bisturi

Farkb arnadar ic,:in kullarulabllir Orilinal kah,ntl:J ,')aklalll:-I,h~i.n27.,

HAYA1i EKiPMANI BOYNUNUZA ASIN

uzellikle vah~i dugalia gcrckli malzemeleruuz olmadan asia bir yel'e gitrneyin. Kavholmamalan ya cia kmlrnarnalan i,ill gerekli bzeni gostcrmehstntz. Cunku uvgarhktan uzakta ramir edilmelerl ya da yentlermln ahnrnasi rnumkun degildir. Istediginiz zaman ulasabitmenlz ir;in rnalzernelerin hepsinl, tek tek saglarn baglarla boynunuza asrnalrsmrz, Kullanmadigimz zarnan kinlmamalan icin givslleriruzin i~ine sokun.

Tuz

Tuz, vasarnsal bir oneme saluprir.

Terleverek ve klmrla kl~1)('rri.giniz ruzu gt'n ;I1Ill;u"_"~lnlj" h;J -, wlanablllr:-'lrliz

Potasyumpermanganat.

Bu knxtallcr.j,u temb-l .... mck I~in kulhunln: k;J.n.~l1nklJglnd(j su kUTlIlL.I~'3 di"mcr_ AVI'1111m:lnd:1 arler ay:l~ gihi nuauar h:l.,. .... tahklaruun lctl<lvlSinlle lie potasvcmpermauganat kullarulahtlir

Naylon torba

Kahn naylon iorbalar birrok I.~l' yarayabilir, Torbalan kullanarak su [3.§lyabiJir ya (\;I adl durumlardn bukilerden su cklc edebilirsirnx,

Gerekfl malzemeler Oneml, rnalzernelern tizi ula.jabilcceginli. ycrlcrde bulundurun

Pusula

24

SURVIVAL 6ZEL EKi

UYKUTULUMU VE YATAKLAR

HaY"atla kalrnak i~in dinlenrnek de en az yemek vemek kadar onernlidir. lyi bir uyku

turn endise ve stresinizi alacak ve gLIIlC iyi baslamaruz, saglavacakur. Eger acik havada ve <;lplak

toprakta yanyorsaruz steak vc kuru bir ortam daha guvende hisserrnenizi saglar. Cangilm

nernli sicagmda bile bannak ve islak topraktan izole olrnak gcrekir.

(]YK(] TUL(]M(]N(]N 6ZELLiKLERi

Her nc kadar hir ;;ok farkh ~ckil vc riptc olsalarda uyku tulumlanrun en nnem.i

(lzc!ligi bir ~'adL[IIlIZ yoksa bile sizi sicak tutabilmciirklir. Uvku tulumunuzun

islanrnasma asia izin verrnevin Her zaman su gecmncz bir torba it,:inde saklaym.

Yuva,lak U~Lu Tulum Isu modern uvku iulumu iasanmlunnm en L"I ik fa_<;;[hJl~anla110d:lndll' Gl'nl~It'~i1ml::: govu\:' IXl~, gi)gu.. ... vv

C l!lllll.l;ll-dall 1;-.1 kaybnu (-inler.

Ferrmur hOYlIncllMflln (lI*,ln kacrn .. L"'IIlI cllgdlt..")-en hlr ~>rit j ilmahdrr, lJorlL:('~ vuon ben unca Ikdcyen 'iuguk blr hat olu,]ma31 cngellerur.

Yuv:,ttl:1k h:l.~ kL\Ir'1I kafa, boyun ve ()JlluL.bJ""JJ1 ctralinda

Tulumun her lilr;lli .ryru Y()gLII,iukt<1 {1t)kh.lr\.lhn~l!Jo olmabdu

Y'I .... uk

kisnu i~·t: !<:lL!ilrl:lbilir.

Ferrnuarsn Tulum

Flu tulumlann 1x1~'1I11 kisnu lur Iplc bOziHt.:I'ck :-.nguk ha\'~lI;;lI'da kaf:J H.' l)(lYllllIlUJ"I • .JIl korurunasuu ~I~dar Vtl\,lIl 1~U1lZln y.:t11S1111 kafaruzdan kilyht.'Higllll7 ic..-in hu ~uk finemlu .. lir. F~11T1U;_U" olrnadunndan bu tuluml.mlan okrnak f' .... trnan ahr

Kare {!<;Iu Tulum

Bu iulumlar dr .. ~mja jaunakt.m ~l)k arob.rh karnpohk I~in l1~gundur_ c,:ok hafif nldukl.mndan hlllllllXjlgd"ri gjb; ~ok soguk i:liil~",blll" kullamrna LI~:gullllegilllir

KU~lllyO tulumlar hafif olduklan ve .,,,·ak nuruklan i~'in [cl'iil edilebilirler, Ancak bu tulurnlar lb rslaruhklar: )'3 cia ~ok ",kJ k.ulanchklan zarnan dolgulan IUp haline gehp izolasvonlar. hozulabilir. Sentnek dolgu mackleler; daha dolgun VI:: aglr olduklan gilli ku~ rDyu kadar rahar da dl:gilll:rdir. Ancak islansalar bile steak tutar ve t;I,k <;abuk kururlar.

Kulu

Soguk hava ~'11 urt:Lihnl.':l' kU!?lliyti ruhnutarda

lOI )lanm:J}"l en :_l/~J indirmek 1~1Il kU1lU~kl1 kllflt:~

Kiremit

Hu tulumhmn i\i kiremu

gil II fi,'>tli:--ll,llIllt'n flBEBlertit"n ,)I'L~tlr nu btl;lf i/,o]:L',yon lc.;ln h:I\'ayl.l dolarlar

Ustten djki~1i

Du1xti birrxnnuen <:J}11

~ wal bolmelcrde durur. Ancik hu teknikde diki~ler lSI kaonr.

OFSET kanalh

(",ft karl •. orSEr tI, ,l~ulu kanallar lllpartanma~ i vc I,.hkJ~ll:.'rtien 1:'1 kaybuu t"ngtllc::"r.

_j

25

UYKU AKSESUARLARI

l

I

Aster

Pamuklu bir asrur :Jlzi.nk~ uvku rulumu arasunla btr ;-'ll'akhav~ .. katmam yaraur, Aynca kthf'tulunuhm ,1;.111:, ke Ib\" ~ 1lc:H11r.

Uyku tulumunuz yokSJ hir yarak )"]I);lhilir' ve yerin .'-t()gugu ve nerrunden ve hilLekk-rlil'1l bir nehze olsun korunnbilirsiniz. Yaraglll ult kixrruru olusrurmak i<;in boyunuxdan uzun kuruklcri yan )':1113 dizin

40[131"111 ll"erini hoi' ycsilliklc kaplayJP hava bo~lllgtJ yaratarak di)~ek etkisi varann. Rahatca lclne giimlilebileccginiz hir dosek yapm.

BAKIM ONARIM

Uyku rulumunuzu kullauchkrau

sonra kaldmrkcn ivicc xilkcliycrck

dolgunun duzelmr-sin: ve havalanmasnu sagIJI'ln. Eger yiruksahemen igne

iplikle rumtr edip ha-urm huvurnesin:

onlevin Yiruk Ian gc<;ki olarak kapatrnak i~in genj~ bir pjll~kan bam

k ullanabilirsiniz.

Deliklcri vamamak i,in genclliklc ayn I m.rlzerncdcn yaprJan

krhfnim parcalann: kullanahlllrsiniz.

Mal

~Iplak lopl';Igm ncm ve ;'i()~-'1.lh'1.mtlJn korunmak i~in gl'fekllc.lir', Uyku ruluruunun alunu }'(,:rll..'~(irilil·

Uzay Battaniyesl

l1u aul durumlar ic;in kulbllibn halirbir hattaruvedir. Fnlvo vucut ISLSlllLn k:l~'m~ls.ml engdlerl'rd;: vucuda geri vansiur. Aynca ~61 gibi f.17.la !,:,ine.llI ortamlarda gUI1C§ L}lJ~mdan korunmak ir,;in de kulhruhr,



~i§me Yastrk

Cok gcrckll olmasa da uzun yul<;ulcrkhu-da ek rahuthk ~glar

2 Ucunu sivnlttiginiz kl'r<;l'rk kaziklan kutuklcrin iki yaruna t;~kor:lk sikica bir arada durrnalanru saglaym.

3 Kll[llklel'in llzcrini kahn hir ot tabakasiyla kaplayarak <;lkll111 ve budaklarin 1·,lralOll:agl railar'lzirgl cngellevin.

5 Dij~ck vcrcrince dcrh: VI..: rahar olanu kadnr devam edin Avrn ~,-,kildc hir ~'asllk d:1 yapabtlirsiruz.

26

ALET EDEVAT

!ster en son teknoloji irrunu aletlerle kamp yapiyor ister bir afetren soma bulabildiginiz u~ bes seyle canuuzi kurtarrnaya ~ah§lyor olun sigmak yapmak ve oclun kesmek 1(,"il1 hir iki alete ihttyacrruz olacaktrr. Dogarnn ortasinda kinlan ya cia kaybolan

aletlerin yerine yenisini koyarnazsimz. Bu yuzden cok

dikkatli 01mah51111Z. Aletlere, daha onernlisi kendinize zarar vermerneye dikkat edin. Bazt aletleri kendiniz yapabtlirsiniz ancak bunun 1<.;in elinizdeki

aletleri hi<;: bir sekilde tehlikeye atmaym. Her zaman kendi kabiliyetleriniz ve aletlerinizin

limitleri i<;:incle cahsin.

BASiT KESKiLER

K:!1l1[l ve survival i<;in ku llan.lan basit ve gerekli araclardrr. Diger aletlerin hemen hepsinin yermc bir seyler

BI(:ag.n .'>1111. kfll tur ve L.;E'ki~· olamk knllamlabillr

uydurrnak rnurnkunkcn eger bir bl<;agllliz yoksa diger alerleri de yapamazsrruz, AgJr i~!ercle bir

BH.,':agm sapimn zarar gorrnernestr e dikkat etrnek gerckir,

balta cok i~e yarasa cia aglrJtgJ yuzunden bir aracrruz yoksa tasm mas: zordur,

BI(;ag,n keskin ucu rnalzcrneleri kesrnek it;in kullaruhr,

G6vclenLrl ona krsnu ucundan da118 kordur ve balta olarak knllaruhr;

Kavisli kisirn vomma ve ,ivriimlc gibi lnce ~ler i,m ,ok keskin yapilir

Kukri

Bu "glf "' b"ag' Nepal'li Gurka'lai rarafmdan kullaruhr Karnyon makaslanndan yapihr. Benzerlerini turn dunvada bu'rnak m[,mkl",ndur, Egerv'''''' b'~"iil kullarurken bir ekhven giyin. Boylece yaralarunn ve tahrisleri engellemis olursunuz, Kull~mm~ldlglmz zaman deri bir ktllfta suklarsaruz kendlnlzl varalamarms ve b1~'~gln zarar gormesini engellernis olursunuz,

c;,:ak,

SagJam bir 9'k' dlslerinizden sonra en ,uk kullanacagmz rnalzcrned.r. B(iy~k b,9'W" Fal.l" kaba gelebilecegi i~ler i~1I1 kullarnhr, <;akIrlII'..i saglam bir iple boyu n ya da belinizc

asin. Her zarnan keskiu kalrnasma dtkkat edm.

Tel Testere

Tel testere biikLdmuj rellerden vapihrve uclanrnla nuarnak olarak l"pilmL, ~'~mberl(:! vardir. SLLrvlVJJ rakirmruzm icinc kolayra ~jgHr. Dal kesrnek i~in balta ycrine kullamlabslir ancak dikkatli kullanumazsa kopablllr.

lliley 'ajtn, kullanrnadan once nemlcndiri-r,

1 Biley tasim suyla nernlendirin. Kesktnkisun karsrya bakacak .]elaJde bll;ag1 ta~a surtun.

2 B,,;ag,n bir tarafirn bileyledikren soma bicagm drger tarafir.daki capaklan eltruzle konrrol edin.

Korlenen kisrmr, durumuna gore bl~'agm a~lSm1 ayarlaym.

4 Deri bir kerner kullanarak bl(.;a.~l keskinlestirt» Bu bl\;agm keskisini duzelrir ve kuvvctlcndirir

3 Korlenen krsirn ortaya gelecek §ekilde diger tarah da duzeltin, Btley rasiru tekrar rslatmaruz gerekebilir.

27

BI~ NASIL KULLANILIR?

Kesme

G(\l'de"ill OI'!;! kisrruyla, b'<;lill kcndiruzden uzak iutarak kesm. Oduna -is derecellk H\lyla vurarak hl(agm geM sekip sizi varalamasuu cngelJeyebilirsiniz.

Sivriltme

OcUlk avlamak I,in yaptlgtm77.lpk]1l11l ucunu stvnltirken <;akm17.J kullanabilirsiniz. Bu lslerni yaparken blc;agl basparmagrruzla ltln ve kcskm kisrrun kar,~IY3 bakmasma dikkat ed.n, SO"le nazlk i,ler ;,in <;a krruz daha llygUllduL

Yontma

Yorumu \'4: kesme vurudunuzdan uzakta parrnaklannm milmkun oklu,gul1<..:a y()nW.lgl.lnLI7 verden uzak tutilra~ vaprlrnaluhr Odunu kO~uk pan;"lar halirule yontun.

TEL TESTERE NASIL KULLANILIR?

Bir kazayr engt:"lI~l"nek i~iJ1 hIQlglO kcskm tarafiru kar.jlya dogru uuun

lpten ~'lp )~pabilir~iniz.

1 Metal cernbcrlcr clinizi kcsebllcceginden restereyl kullanmadan once bir bez ya da iple sann

Teli duz ve saglam

rutun.

UYARLAMA ALETLER

2 .iki elinizle tesrereyi ileri geri cekin. Kesme i§lemi strasrnda odunun etrafina sanlrrus olsa bile i~e varamasina ragmen teli rnumkun oldugunca duz tutun. Odunu sureklt ancak fazla sere olrnayan hareketlerle kesin.

Aletleriruzi her zarr.an kesk: n rutmah ve kullarnrken ,ok dikkarli olmahsiruz Bir h,~a@ kihfmdan okanrken kihf bu;agm suuna rastlayan tarafindan turun. BI(;ak luh& kesip tendonlanmzr da [1an;alayabilir. Eger dikkatli kullarulmazsa lei resrere bile tehlikell olabilir.

DiGER MALZEMELER

1 Bir cakrnak La~lnl kayalarda parcalavarak dogal bir keski yapabilirsiniz. Kavaya atugunzda ~akmak [a'1' kmlacak ve ken an kesktnlesecekur. Sicrayan p,m;alar::l d-kka; edin,

<;"km'kl~1I bl\i.lk}"1 tla ~~ki<; olarak kullanrlabilir

2 Keskin kenar, kaba bir keski olarak kullarulabilir. Tersini ise ~eki<; olarak kullanabilirsiniz. Tasin kenan korlendiginde ayru i§lemi rekrarlayabilirsiniz.

Bambu Kurek Bambu )"J ill kanuslar

• lkivL: bolunerck bir ... ~ L kUI'("kelde

.;..~~_ eddebihr

Cam Break

Bir lYMCa cam kmw kaha ama etkili hir hlQlk yapmak i,i11 kullarulahihr. Kullanmadan once hir ucunu bezksararak bir sap yapin.

28

SURVIVAL bZEL EKi

.. ....., ..

HALATLAR VE DUGUMLER

Halar ve ipler, odundan yaprlrms civilerle ya cia yapistinciyla hirlcstirilmeyen hemen hemen butun uvdurrna alerlerde kullaruhr, Eger hazir bir halat ya da ipiniz yoksa dogal rnalzerneler kullanarak elde edebilirsiniz. Arnaciruza

ulasmak icin uygun dugurnleri bilmeniz gerekir.

Halau, bir nehir gecerken kullanacaksaruz, guvenliglnlz soz konusudur, Aynca uyclurma aletlerin i§C yarayabilmesi icin, yapnginrz parcalann bir arada clur1113S1 gerekir. Eger hafizaruzda

sadece tek bir dugurne yer varsa, en ryisi kaya dl'JgLJmLinLi ogrenin.

HALATLARIN YAPIS)

iki tip halat vardir: Orrne halat. birlestirilmis 0<; incc halarran olusur, Kaplarna halat isc, bircok ince 11al:][I11 etrafma ge<;irilmi§ orrne bit-

kihftan yapilrr. iki halat tipi de dogal ya da insan yaprrm malzernedcn iirctilcbilir. Yapacagll11z aktlvircye ve arnacuuza uygun halatlar

\

Orme halat

Ozclliklc Ik.i.~inin de hasar gill1HIgil durumlarda, orme halailar, kaplama hul.nlurdan daha :-.:].gl~ul1dll-_ ()rOll1lli~ "'1(,; mce halattan olusan ormc halat. ,'1I~~li kencvio, kendir y:1 du 11imh:'lt~lnrl:'\'i/j hf ,g_ibi dogal rnalzernelenlen y:l d:~ n:1~1oj'~ glhi semeuk markelenh-n ~';lI"lIbhHir, (;01-- 5.1gi:un clan orrnc hahn, tckne haglarna ve demirlcrnede kullaruhr.

hu-e naylon iplikJcrdcn ~"PlIa11lll\t'- (}rfllt' halailar

sccrnelcstniz, Dogal malzernelerden vaprlan halatlar, naylon, polyester gibi rnalzemelerc oranla daha zor (;liri.ir, ama daha kolay kopar.

Kaplama haJat

Dago,br ve urrnaruolar. mce orme halatlann birar:·!)':l p;crir'ilip hir klhrl;] k~lpkulnla~lyl.l vapilan kaplarna halauan kullarnrlar. Kullanmu kolnv olen bpiarna haku, J.,landlgl y:~ cia blJLl~lIltl1fh i'~tl1l:,ln kl\·g,m~tJ~lhHlf.

{lYARLAMA HALAT YAPIMI

Islrg:.tnmundan halat yaparken, \'unlll~:.lllla." il.;in mu rslaun, liflcrin birb.nndcn aynlabtlmes: irin [J§1a di,lvlin ve

kururnava birakm. Halin yapnrunda kullanacagiruz ipleri, liner;

bukcrck clde ccehilirsiniz.

I. l.ifleri orrnek 1~ln. [j~ tane ~c:ridi hir dala b:tgb~'ln ve sagdakini, ortadaki sertdin uzermc gClirin.

2. ~ill1di soldaki §eridi, ortadakinin ustunden gc<;irifl. ~edt lcr: gergin tuunayi sukrn unutrnavin.

3. Son olarak, ~3g Tal~lfw kalan ~{'ridi. yinc ortndaklnin ustune gerlrin B(iyle('t~ tirg(j,lLin ilk krsrruru hitirmi~ oldunuz ..

Sarmasrk ve ihlamur agacllilJ1 kahugu da halat vapurunda i~itli7.e yarar.

,1. l Ialat, istedi.~inLz lIzunlug:1 criscne kadar bu basarn» Idal"l tckrar edin. Haglayarak <.;iizulmesini cngclleym.

29

.s.~lg (arafL~lkl lp, soklaklnin etrafuu dol"'i'r

1. Kava dugCil1lllllC baslamak i.;;i 11 , sagdaki ipi, soldakinin once uzcrtnden, .Sonr~ alundan gl"t;irin

KAVA DUGUMU

2. ResilT1de giiruldOgO gibi, uclan srkrca

I utarak, soldak: ipi J)'nI ~ckildt' sagri<lkillill atnndan ve iizcrirulcn gCi;;irin.

iZBARC;O BAGI

II\"br (;t'klldrgindL' du,(:um :-;:lkll~~Ir.

/

3. Ll<;"lan .,-ekerek dClgumli s.kin. [\1I basamaklarm tarn tcrsini U\·gUI:.ly~ll~lk ria kava dtlgulnll ntabillrxinlz.

ilan izh;m;n bagl '" ktla~maz ya da ge"~elllez. j pi clinizin uzertne dolayarak kuo,;i.ik bir <;emhcr yapin VI! ucunu arkadan getirin.

.3 ipi ve clinizdcki ucu cekerck dUgUmu sikrn. izbarco bagl, gcnclliklc

nrmaruslardu H': kurrarma iplerincle klilianildlgl i<;ill. bol bol prank ynparak iyicl' ('gre Il mel isi n iz,

2. Ucu, ipin ctrafindan gc<;irin vc tekrar <;embere sokun (iavsan delikten <;lk3r, agacill etrafindan d(]la~II' ve rekrar delige gtrer).

SEKizLi OUGUM

1. Bu dUgllffi, sozgellrn: bir dahn ctrafma ilmek aulrrken kullaruhr. ipin ucuudun yaklasik 60 santimetre uzakra b ~~olusturun,

-r. llrnegi Y3111l1ak i~in, ipin u unu, baglarnak istediginiz seyin etrafmdan gct;irin ve tekrar "sckiz'In i~ine sokun.

ucu, vc cembcr!n

uzennden, sonra da ,emherin i<;"inden ge~'irip bir "sckiz" ()llI~lunHl.

3. lki ucran <;ekcrek c1Uglllnli srkin. lpi,

bir ilmege gereksintrn <I"yliugunuzda kullanmak uzcrc. hu ~ekilde dlig("tmlC w-'ilyabilirtiini/.

5. ~imdi ipin LLCLIr1U "seklz"!n etrafmdan gecinn ve tekra r ilk halkarun i<;ine sokun, Bovlece dLigul11l1 ramamlarrus oldunuz,

6. ilmegi iyicc x.krn. Bu riltgilll1 eSJ, olarak urrnarusta kullnruhr. Asia kendiligindcn ,iizLilmez. uma iSleciigil1i7 HI) rahatca bozahilirsiniz

30

SURVIVAL 6ZEl EKi

HAlAT KULLANIMI

Halatlan bircok amac icin kullanabillrsiniz, ama bakrrn yapmayi ihrnal etrneyin. Turnanma halauruz, bozuk bir araci cekebilecek kadar saglarn olsa da insan yapmu iplikler ~lfl sicakta eriyebilir, gerginken bir koseye gcldiklerinde kopabilir ve islakken kayganlasn. lpllklerin arasina giren kif zararh olacagi ir;in, halatlan temiz ve kuru

tutmahsuuz. Islak ve kirli halatlan, terniz ve raze suya yannp sabunla yikayin (deterjan fazla sen gelebilir). Dolasmis bir halata asia yuk uygulamayin, yoksa halau ciddi bir sekilde zedeleyebilirsiniz. Kaldirmadan once, halati temiz suyla yikayin ve duzgunce kangal haline getirin.

HALAT BAKIMI

Nernli onamia!'. direkt gunes 1§lgl vc kerntrgen bocekler, dogal mulzernelerden yapilnus halailara ·1.ar31' verebilir, Sentetik halatlar tse yuksck isilarda eriyebdir, gerginkcn keskrn bir

kenara geldiklerindc kopabilirler Aynca islandiklan zaman kayganlasirlar, Lifler arasina giren kirler de zararh olacagi i<:;in, halarlanruza ozen gosterrnelisiniz.

i~ hasar DL~i:l_rdJIl gClI·iilrnese de hasarh ulan bu halaun

kullarulmamas: !.", r ekir,

1. Halan kangal yaprnaya baslarkcn bi.iklilmi.i~ krsimlan

Yaklas.k cUI sanurnlik ~'eI11berlet

Y:'ml'X"Ji

slkIL~L r nak 19n hulen uzerinden

"ann

-I. Sana kalan klSITII kangahn eirafma sann. Sondaki cemberin de uzerlnden gec;ill, arna ucu a<;lkra kalsin.

Halatlan ternizlemek ic;in terniz suya bastinn ve deterjandan cok sabun kullanrnaya .;;ah§tn.

Kurutrnak i<;in giinesten ve atesteu uzaga asm.

Dl§ hasar

Hasarh kisunlan kesip ,tkaJun. Kalan parcalan kullanabilirsimz.

HALAT NASIL KANGAL YAPILIR?

2. Kangal yaparken halan ayagnuzla tutun. Tozlu va cia kirli yerlcrdc halau elinizde sarrnahsnuz

C;cmbcrlcri.n duzgiin bir ~Lk~dc io; io;e gecrnesml saglaym,

6. Kalan halau, r;emberin aC;1 kra kalan ucundan gecinp sikica cekin,

.. " /HalatUl s()IlU}1a.30· 3'i 7" santimetrehk bir ~ember vapm,

l_;"t;mki c-efnj:;r aQ}.'Ia ka!slll

S. Halau, uctaki cemberm li\ santimetrelik kl.5I111 d.sar.da kalacak .)ekikle, yaklasik on sanumctrc gerushge kadar sarin

3 Bir cemberl.k halat kalana kadar sarmaya devarn edln, Halan saglamlamak io;;in, sanunu kangahn etrafina dolavm.

7. Ucu c;ektiginiz zaman, halar, sardlgl 11 17. kisrrun alnna gi ri P oraya srkisn.

r

31

l

I

I

HALAT NASIL BiRLE~TiRiLiR?

Dlger ~'emberi sikica turun

1. (alma yaparken, ipi nesnelerin errafina srkica sarrnahsiruz.

Catrnaya baslarkcn, ipi ilk sopava srkica baglaym.

~alTila}11 b-;,~~larkcn ip ilk cubugs ""i.~1 baglamr

4. lpl iki soparun arasmdan geclrin ve daha once sardlfpnl7. kisrrun etrafma sikrca sann.

1, Eger iki halan birlesurmeniz gerekiyorsa, cczulmeyecek bir dugurn atrnaruz gerekir. Iki hal ann da ucunda hirer c;ember yapm.

2. Cernberlerden birini, digerinin I<;inden geclrtn, Bu §ekilde furkh agLrhk ve tlpceki halatlan da

(emberlerden biri d.igelinin i~ine

Diigurnun ~{)zulme:sln_i engellerr.ek i,in pay brrakm

3. Distaki cemberin bostaki ucunu alip kendi etralina sarm ve diger ,;;emberin i<;inden gec.nn

4. i~[eki birakmadan udan sikrca cekin.

Mi.imk\.inse kaymavr engellemek i<;in bol pay birakm.

MAKAS <;ATMAK

2. Ipi, soparun etrafma birkac defa sardi klan sonra, diger sa pay' ela birlesunn

3, Ipi, iki cubugun errafina i.i~ sanurnetre gen i§lige gelene kadar, mumkun oldugunca sikr sann, Bunu yaparken ipin iist uste gelmemestne dikkat edin,

BJglan II saglam guvenh GJ esncktir

5, Carrnayi bitirmek i<;in, ipin UClIllU sopalardan birindcn gecen .plerin arasma sokup hlrka<:; defa ge<;irin. Srkrlarnak i<;in iyice cekin.

6 Cat may' srkiladiktan soma sopalan istediginiz kadar aO;;H1 ve isredigtn.z srgmak ~ekline gore kullanin.

OUTDOOR dergtslnln okurlarlna Brma6amdlr

VAJ-I§I DO GADA YA§AM

Uygun. bir alan seetikten sonra yapacagnuz ilk §ey bir hannak hazrrlamaknr, Bu bannak bir s;adlrya da dal ve sopalardan yaptlmt§ bir korunak olabilir, Kutup bolgelermde iglo, cangilda tse verden yukarda bir yatak yapmak birincil oncelikli (,:oztimdiir .. Bannag. hazsrladiktan sonra rsinmak ve yemek pi§innek i9n bir ates vakmahsuuz, Bunu yapmak i.;,;in kuru odun toplamahve hatta belki de ksvilcim ~ i9fi_ bir yol bulmahsuuz. Karnpi kurduktan soma bir tuvaletcukuru kazabilir, giivenlik fenerleri asabilir, karanhkta kaybolmamak i9n kam.pm etrafma bir kilavuz halat cekebillrsanz, Kamp yerini rerkedeceglnlz zaman, eger kaybolduysawz, sizi aravan. bir kurtarma ekibine birakacaguuz i§areder ~mda, arkanizda bi(,:bir cop ya da iz btrakmamaya gayret edin. ~ehir Iiayatuun aksine, dogadaki aktiviteler gundogumu ve bansryla ktslthdJr. Eger giindognmundan once kalkarsaruz, dogayshazrrhkssz yakalayabillrsiniz. Cevrenlze gore bir tempo yakalaym; ogJ.en1eri dinlenerek ve her zaman hava karannadan once kampta olmaya dlkkat ederek yasamalssmsz ..

GEC;iCi EV

Birqo« bolgede Ylldlzlann emnde uyumak miimkiin olsa da bir cea« ya oe barmagm iQinde yal;amak daha renstnr.

Yolculuklarmrz:da yammza bir Qadir alabilir ya da kamp yen civermde«! dogai malzemeleri kul/anarak bir bsnns« yapabilirsiniz.

34

SURVIVAL 6ZEL EKi

• •

KAMP VERI SE~IMI

Bir kamp yeri secerken gozonune almaruz gereken bircok faktor val'. Bu faktorlerin en onemlisi ise guvenlik. Belirli bir noktadaki olasi tehlike ve dezavantajlan bir kerede farkermeniz zor olsa da, sansuuzr fazla zorlamamak ie;in, kamp yeri sedmtne aksarn olmadan epeyce once baslamahsimz. lase ve ibade (yernek ve yatak) icin

hareanan zarnan asia ziyan olmaz. Zarnarnruzr gunbatinundan geriye dogru planlaytn. Hava karardrginda cadir ya da bannagnuz kurulmus, yerneginiz pisrnek uzere olmah. Yerlqmek ve cevreyi biraz daha kesfetrnek icin de vakit aytrtn. Bu yuzden eger hava saar I8.00'de karanyorsa, en gee; saar 15.00 civanncla karnp hazirhklanna ba§laml§ ve saar 16.00'da hareketi kesip kamp yerini hazirlamaya baslarrus olmahsrruz.

Baskm riizgar yonii

Baskin nJzgar vonDnO tayin edip, Qadmizi. kapis: riizgar ylinunDn tsrslna gelecek ~ekilda kurmallsrnlz. Laglm i;lJkurunu ise karnpmizm riizgar altma kazm, Ale§in yerini sllQerken de <;adlnnlZl dumanalb etmeyecek bir var belirleyin.

KAMP HAYATI i<;iNPUF NOKTALA.RI

• Yagl§1r havalarda, ~adll1n etrafma, li, kisrru yokus aiia;p),a bakacak ki.i<,iik bir hendek kazm. Yogun ),"dg"llarda .;adJr kaziklanru ul:jlar]a desteklcvin.

• ihtiyaClI11Z alan" kadar hi<;hir rnalzemeyi ambalaundan ~Ibml~yln. Boylece au] durumlarda kamp vennden aynlrnaruz gerekirse degerli malzemeleriruz kayoolmarrus olur.

• Yiycceklerinizi ",<lmn

i~lnde saklarnaym. Yemek

torbaruzi ycrden i.i~ metre

yiJ kseklikte ve aga, govdesinden

yakla§JK bit metre uzakhkta bir dala asmahsuuz. BOylece ayr, dornuz ve rilkilerin yemeginizi paylasmasm: engelleyebtlirslniz.

• Malzemelerinizi aop iarnlrleri vapukran sonra elbiselerinizi rekrar <"anta)"d koymadan (in('c bir iki saa: havalandmn,

Botlan kurutmak

Botlanntl'1 kurulurken topraga dik1iginil sopalara lakin. Biiylece iglenne hayvanlarln girmesini engellemi~

olursunuz,

Agac;lar

801 boI yakacak vs barlnak i odun bulabileceginil bir yef oldugu iQin agaglann yakrnlna liamp kurrnai< isteyebilirsi niz. Ama \'<ldlnnlZrn Uz9<ine dU§9bilecek kuru agaglara va aga;tarda ya§ayan vah§i hayvanlara dikkat edin.

Nehir klvnnu

Nehirlerin klVnldlQI yerlerin iQ klslmlanndan uzak dunun. Toprak, dl§ taraftan daha al~ seviyede oldugu ve biriken 'i'llallar su akl~lnl engelledigi i~in nehlr 1a§3bilir.

35

<;Ig tehlikesi

Eger da9 yarnacmda kamp yap,yorsanlz ~adlnnlZl Q'Q ya da toprak kayrnas: olabilecek yerlere kurmamaya dikkal edin. Aynca benaroa eriyan kat sularmm sellere yol a~bilecegini de unutmaym.

Karnp yen seccrken isiak zerrundcn ve ri.izgar ceplennden uzak durun. Aynca sel izlerin.in de ustunde olmaya dikkar edin, Eger saguuzi solunuzu isiran boceklerden ~ikayet~iyaeniz kuru, yuksek ve ruzgarh yerleri seon,

DiGER KAMP AlANLA.RI

Su

Suyunuzu her zaman hayvanlann su i<;ligi yerlenn ve kamp yerinizin, aklnt, yenOne gore yukansmdan a1111.

Bula~tkIaf

Yemek p~irdiginlz tencereleri Ylkamak igin, su aldlglnlz yerlerle gama§lflannlZl YlkadlglnlZ yerin araslnda bir oolge secln, Tencereye y~ yemek artlklarlnlirum ya da bezlerte kazldlktan sonra durulaYln. Yemek artlklarl hayvanlan ~kebilir. Dete~an kullanmak cia tlailklara zararn olur.

<;adrr

Nehnn sesl hayvanlann Qlkardlgl seslen maskeleyebilecegi i,in, <;ad.n sesten uzak, konmakl. kurun, Giri~in rUzgar ve 18glm yukurunun terslfle bakmas.na dikkat edin.

Ate~

Ate~in oumaru bOcekleri ~dlfdaJl uzak lutar. Ancak alevlerin qacln tutustormayacak mesalede olmaslna ozen qosterin.

ideal kamp yeri

Agaglann g61g6sinde ama ~adlnn i.izerine devrilebilecek kuru aga~lardan uzakta, suva yak.n ama sellehlikesl ta~.mayan bir yerde, vah~i hayvanlann gok bulunmadlgl bir bolgede kurulan karnp giivenli demektir. Kamp, vadinin blr yakaslna kurulmali arna dibinde olmamalldlf. RCrzgara aQlk bir oolgede <;adlr kurrnarnaya da dikkal edin.

l..aglm~uru

lag.m Qukurunu karnpm riizgar allina ve aklntl 8l/ag. kurmall; arne kirlillgi engellemek i"in nehre \'Ok yakln

01 mamas na dikkat etmelisiniz.

<;ama§1f

C;:a~lrlann.ZJ su ald.glnl2 yerden va ~dlrlnlzda.n aklntl a~a!i' ,.,kaYln. Once suva bastm p sonra loprag.n uzerine <;:Ikartara.k sabunlaVln. Daha sonra suyla dalu bir kovada durulay.n. Bbyleca nehri kirletmemi~ olursunuz.

36

SURVIVAL aZEl EKi

• •

~ADIR SE~IMI

radu:lar, ruzgar ve yagmuru cll§ancla, steak havayi ~ic;eride tutar, Cadinn dl§ tabakasi saglarn ve siki olrnah, en gUC;lu yagrnur ve ruzgan bile gecirmeyecek kalitede olrnahdu. ic; cadir claha gevsek, terlemeyi engelleyecek, sicagi iceride tutup havalandirmayi

murnkun kilacak bir malzemeden yaprlmahdir. ic; ve dl.§ cadrrlann birbirine degmesini onleyin, yoksa lSI kaybi ve cll§ cadmn alunda terlerne olusur ve iC; cadua damlayabilir. Cadinn altina gecirmez bir altltk

dikerek, ic;eti su girmesini engellemeye cahsm.

BiR C;ADIRIN 6ZELLiKLERi

Hin;ok ~alhr <;e1jkli vardrr. A.ncak bu tlplenn ,;ogu basir li<;gen ~ekilli ~adlrJard,r. Cadir

dircklerin uzerinde, kazrklarl .. yere tutturularak dikilir, Dlreklere bagll ipler yere

turturularak ~eklini korurnasi saglarur <;:admn uzertne gerilrnls bir dl§ <;a(iIr olmahdir.

(3eQirmez (ist ,.adlr direklerin ve iQ ,.adlnn uzerine iyice gerilir.

On direk 91ri§ ,lkl§1 mOmk(in kllacak yijkseklikte olmaildlr.

Kaplnln boylu boyunca uzanan fermuar. dl~ kapagl gecelen kapa1manrzr ve yemek pi!}irirken aQlk tutmanlZI saglar.

'··~~~~:~~~c __ OSI,.adlr i~ ,.adlnn

.,. (;zerine gerilip kalm

lastik hail<alara takuan kazrkla~a saglamlanlr.

Ayarlanabilir ,.adlr iplari sayesiode iq ,.adlo germak ve dasteklemek mOmkOndOr.

ii'iyen Ij3d.r

QOk ama~11 uwen Qadl~ar daglardan arka bahQBnize kadar bir~k verde i~e yarar.

Bu 'kuguk cap, mu~ ve canta odasl olarak kullanllabilir.

iQ Qadir sicak oolgeierde gerekli olmayabilir.

Sagtarn ve g~irmez altlrk. zemindeki nemin Qad,nn igina girmesini angeller.

DOGRU C;ADIRIN SE<;iMi .
ILIft •
• ~s", I
{j""Lrrj 1ft
.. I
.. ..
@ •
.. QLD' I
1)"'11 .- '11 _, ;'11 "}I
.. "
.. .. ..!,m

Bir\:OK farkh cadir upi olsa da, ashnda bu tipler ayru kavram uzerine yaprlan c;e~itlemderdir. Amaciruzi tam olarak belirledigiruzde, hedefinizia rnevkll ve ikllmi de belll olacagmdan secrnemz gereken cadir ripi de belli olur, Ozellikle sirnruzda la~lyac;rksamz, c;admn ag.rlrk ve boyutlann: da, g6z6nlllle almahsmrz. Bir kisilik bir ~adJnn i<;i her zarnan sof,'1.lk olacagmdan iki kisilik c;adu'lar tercih edilmelidir. iki ki~jnin vucudundan 9kan isirun cadm nasil isnugiru gormek cok sasrrucrdir.

.... _' I I r~1

..

"'_ I'!ut _.,.

f '~fi ·~rt"

'I

.: it· III "")t"/liJ

iki ki!;i1ik Ij3du

iki ki~ilik, kama §ekilli bir ~ad1r ~ok hafif olmasma ragmen hem e~yalan koymak hem de iki ki§inin yatrnast

igin biraz dardr, -

(j~ ki~ilik ~dir

Bu kubbe ~ekilli ~dlnn i<;i hem e~yaJan koyabilecek hem de gerekirse rahatga oturulabilecek kadar ferahl1r. Ug esnek dirsk, gadlfln guC;lu ruzqartara k~1 bile dayanrnasnu saglar.

Dort ki~iIlk ~""r

Bu ~dlfa biraz sicsk olsa da dart ki~i sigmak miimkundur. Bu ~ekilde payla§llan ~dlrlarda havalandlrmanlniyi olmasi ve herkesin e~yalannl dUzenli tLllmas1 gerekir.

37

HER ARAZiYE BA!?KA C;ADIR

Her araztnin ozelliklenne gore ozel olarak yaprlrn.s cadutar vardir: Basir, aJl~Jlagelmi~ Limen cadirlar neryerde kullarulsalar da, jeodezik kubbe cadirlar kotu arazi ve sert iklim kosullarmda, sert ruzgarlara ve aglr kar ya~U1a kar§, daha iyi korunrna saglar, Disardan direkli cadular sert ruzgarlara karst h,erden dlreklilerden daha davarukluhr. r;ifl kasnakh cadrrlar ekstrem huvalarda dengesizltk gos.eru:

Bu gadlrlar daglar vs kutup biilgelerinde rastlanan ekstrem ~rtlarda kara gomOlerek sabttleneblldikleri iqin ,ok kullanl~ldlf. Ancak kar tabakasi cok kallnla§madan ylkarttlmalan gerekir. <;:adln kara gommek rilzgardan korunmak i,in de faydalid,r.

d~ kasnakli tunel ~dlt

Tunel gadlrlar u~ taneye Kadar kasnaklidlr ~e kasnaklar, Maya dogru giderek bllyOr. Bu cadirlar iki ya da 09 ki~iliktir. Oldukga saglam olmalanmn yamslfa kavisli ~ekilleri sayesinde yagmur uzerlerinden akar gider. Genellikle iki giri~leri vards.

iI~gen~dlr

GeleneKsel 09gen ,adlnar hemen hemen her yerde kurulabilir. Vatay bir us! direklen vardlf ve iki taraflan da ayru yuk.sekliktedir. Bin;ok farklo buyukliikte olabilir.

Jeodezik kubbe c;adtr Jeodezikkubbe "adlflar saglam, tasirnasi, kUl\Jlmas. va toplanrnasr kolay "adlrlardlr. Sert rClzgar1a1fda ozel yapllan sayesinde olduk~a saglam olmalanna ragmen yere iyice baglanmalan gerekir. ~ad" ipi vazifesi goren t;:apraz ve esnek direklen gadln gargln tuta r, ~ekilleri sayesinde i~lerinde ral1at"a oturmak mOmkiindur.

Tilnel Ij:iIdtr

l,un81 ~dlriar, kubbe gadilia jjqgen gadll aras 9adlflardll. Bu o;:adilialin bir 'ki~ilik alanlan hafif oldugu va kolay kunuldugu i,in SIr! ,antaslYla yap[lan yiiruyU~lerde idealdir. Otlalln Ozerine ya da kayailk vadi tabanlanna kunuJabilir. Sert rUzga~ara k~1 dayanlklldll.

YER <;ADIRI

Baxir, su ge<;irmeo hir uyku tulurnu kihfmdan yapilabilen yer cadinrun gin§ C;lkl~1 agzma dikilen k'S;1 direklerlc saglamr. Hava georen blr malzemedcn yapilmah, ancak su gecrrrnemeudtr. Ycr cadmru aym zamanda S;.I gectrmez hir survival ~al1[aSI olarak da kullanabilirsiniz.

Oyku tulumu !uhf!

Sir yer gadlrt. uyku tulumunuz iyin su geyirmez bir kll" olara!< kullan,labilecegi gibi ~dlr yerine de g8Q8bilir.

38

SURVIVAL bZEL EKi

<;ADIR NASIL KURULUR

Uygun bir kamp yeri sectikten soma sira, cadmnrzi nereye kuracagmz: belirlemeye gelir. ~adlr girisinin ne yone bakacagina, cadir iplerlnin nasil saglarnlanacagma ve olas: tehlikeleri nasd engelleyeceginize karar verin, Bundan soma alaru termzleyip dtizlemeiisiniz, Herseyden once cadm kurrnak gerekir. Turn kamp aradan icin

oldugu gibi, bu konuda cia i§i her zaman aym sirayla yaparak ahskanhk kazarun. Boylece gerektigmde cadm karanlikta ya cia firtma alunda cia kurmamz rnumkun olacaknr. Cadm k:urmaya basladigiruzda butun parcalann yerini bildigiruzden emin olmahsuuz. Cadm kaldinrken de sisrernatik bir sekilde davrarun.

1 Cadm kurmaya ba~ladlglm7.da sank- bir frruna estyorrnus gibi, yere serer serrnez kazrklan ~'akm.

2 <;:'1lhr dircklerini ha7~rI3)"I1. DognJ parcalan blrl~[innen' dlkkat etrnellsiniz. Aksi halde bir daha birblrinden ayurnamz mumkun olrnayabilir. Kisa diregi arka iarata takmaruz gerckir.

3 Ktsa dlJ'egi dik tutarak ipini yere cakm e diregm kcndi basma ayakra durabilmesini saglayacak kadar gcnn, Cadirm arka rarafirun ruzgura baktigmdan ernin olun,

4 Diger c1iregi kapi tarafina dikip lpini gerio . .Eger hava ruzgarh ya da yagrnurluysa, cabuk davranmazsamz saglarn veya kuru bir ~acllr kurarnazsrruz.

5 ('SL <;adU1r1 ince kisa rarafm I sabitleyerek i~ cadmn uzerine gerin vc I kica ~ak,n.

6 OS! <,;3citn uzun direge takm ve yere ~akrn. Ust <;;adJrln yeterince gergi 11 olrnasma ve i<; ,adu<i

degmernesine dlkkar edln,

DIKKAT

Yanh§ yere "aktlglnlz kazrklan s6kerken iplerden qekmeyin, kopablllr. Kazfklan sert zeminden t;:lkarmak it;:in ba§l<a bir kazlk ya da ozel bir kazik <;:engeli kullanmak gerekir.

39

7 DI~ ,adlnn fermuanru, i, cadir tpinin uzertnden kapaun, i~ cadirla dl~ cadir arasuida olusacak btl ho~lugu ewaiannlz I,in bir depo olarak kullanabilirsiniz.

8 Cadmn Ikl Y'JJ1U1daki ipleri gererek iki kenann e~ir gerginlikte g8rin. olmasuu saglaym.

kenarlaruu iyice gererek topraga cakin,

iki kann birblrlne degmernestne dikkat edln.

11 (,;adlrln kisa taraf (arkasi) ideal olarak riizgara kar~1 konulmahdir. l;adtr ruzgara ve yagmura kar:jl gergin olarak kurulmahdir: Uyku

tulumlan <;adlnn on klSllllnda korunabilir, Ancak, ,alimn i,,;lnde asia yiyecek Inrakmaym.

10 GiriJiin fermuann: a,11' iplertn gerginligini avarlayarak c;admn dengeli ve saglarn hale getmesiru saglaym. lplen ~adtn yrkacak kadar gerrnemeye dikkat edin.

<;ADIR KULlANIMI

• KI§ aylarmda cadinn lkl kauru da kullunmahsuuz. Ancak Bleak bCilgeJerd<: i~ cadir gerekmeyebilir. Sadece ctl§ cadin kullanarak i~eride dana fazla yer kazanabilirsiniz,

• Havaiandirma I;ok gereklidir. Asia c;adlnn i~inde yernek pi§irmeyin. Ancak i~ taraftaki boslugu, fermuan ,u;r:nak §artlyla, yemek pisirmek i<;iIi kullanablllrslniz.

• C;ok sen va da kayahk zeminlerde cadrr kaziklan hasar gbrebilir. BOyle zerrunlerde r;adu Iplerini buyiik kayalara baglayabihrsinfz.

.k ~aduJa d~ cadu at"'1IS1 nda yahurm sagtayacak bir hava tabakasi olrnahdir. iki kann birbirine degmemesine dikkat edin, Aksi halde i<; ~'lI(hlln duvarlannda rerlernc oiur ve olusan SU dam laoklan uyku ruiurnunuzu ve dlger e§yalanmzl .slacr.

40

.. .

SURVIVAL OZEL EKI

•• ••

<;ADIR NASIL SOKULUR?

Cadir sokerken rum rnalzernelerinizi dikkatli ve duzenll bi r sekllde toplamahsuuz. Boylece ihtiyacirnz oldugunda rahatca bulabilirsiniz, Eger yagmur yagiyorsa cadin murnkun oldugu kadar cabuk kaldinn.

Ozellikle ii; c;adml1 rslanrnasiru engellemelisiniz. Bir bannagiruz olmadan korumasiz oldugunuzu ve hava

kararrnadan cadmmzi kurabilmek [<;in

bir dahaki karnp yennize bir an once ulasmaruz gerekugini aklimzdan cikarmaytn.

Eger hava iyiyse cadin kaldirrnadan once, bir sure havalandinp gunesin nemi almasmi bekleyin, Bbylecc kuflenrnesini engelleyebilirsiniz.

1 Once dJ.~ cadrn YCI'e bagl:lyan kazrklan s6kun. Sen ruzgarlarda dl~ cadir. elinizle tutarak lI~mas.ru engellemernz gcrekeblltr. Kazrklan asla cad.r iplerlnl kullanarak sokmerneli vc hepsini al<hglnlzdan ernin olmahsmiz.

Kazlkiall s6kerken egmemeye dikat edirt.

2 DI§ cadinn fermuanru ,,<;;111 on clireg; <;lk:m1l1. Diregc y"P'~IllI~ ,al11UI' ve nerni temizleyip ,iiktOi<ren sonra torbarun i~ine dik olarak yerlesririn.

4 DI§ ve i~ cadrrlar ayn ayn karlanrnaluhr. Boyle<.:t: ,adm tckrar kurarken zorluk ~ekmo;?..)iniz, Ol§ cadm kai.arken once direk geckilermden tutarak ie; <;;adrrdan ayinn. Btl arada i~ ~1tLl.n da unrnadrgrmzdan emin olun.

3 Diger diregi de crkarup sokun. Torbaya koymadan once silip tenuzlcvin. ~adlll yere yay.p d~ kaun kaziklanru cikarun.

5 DI§ pchn direk gc,kilerinden kalduarak dogal hulirii almasuu ""glavin. Dikkatlice ikiyc katlayarak uzun hir "v" §ekli almasmi saglaym. Kailarnadan Once uzcrinde lslakhk k:1lm3dlgll1d~11 emin olun

41

6 Dl§ ~adlrl kuru btr ycrc scrip rnurnkun nklugunra slkl htr §ekilde durun. BUJlu vaparken kenarlanru katlayin ve iplcrin kansrnarnasma dikkat edin.

7 i~ ~'ad"'l iplerin $I;.'rhl.:>[,'" sarkrnasiru ,,~glal·"Jn~ kadar sllkelev!n ve ycrc koyup rnumkun uhlugunra Slkl hir ~eI<ilcie durun. Durerken kenarlan i<;c katlarnayi unutrnavm.

i

8 t;:."lln di.irmcyi tarnumlarhktan sonra lplerin d()la~I1i;lm;t"ma dikkat ederek i,ine sokurt Egerdola:jml~ durumdalarsu ,(',zlin.

9 Cadirlara zarar vcrmernek i~in kazrklari avn ve : bir torbaya koyun, I'..1ZJk l" r hasrm ,~uJIr rorbasmm l I saklamahsuuz. Kaziklann uzerinde kakul ,;amur ve nern, asmmaya 1'01 a~acagl i<;in kaldirmadan iince temizlenmclcri

J I

11 DL§ ve ie; c;a<.hrbn c;adlr <;al1laSUlJ verlesti r in. Koruma i<;.in ikisini de torbaya koymadan once ayn ayn naylonlara sarrnak i)ei olur.

DIKKAT

Qadm sokerken kazlk ve ipleri kaybetmemeye dil<kat edJn. Ayncasokme i~lemi sirasmoa ~dtrtn digsr pargalanna da zarar verrnemeve dlkkat etmelisiniz. Vine de ager 'tad1r zarar gorurse kaldtrmadan once mutlaka tamir etme\isiniz.

12 Tamamen kapatrnadan once cadir caruasuun ag...tnl i)1ce kontrol edin, Cantarun agzrru duzgun bir sekikle kapaup baglarsanl~, bit' dahaki cantayi a~l§tnlzda btl size kolayhk saglayacakur.

10 DirekJeri silip onlan da ayr: bir torba i,incie cadir torbasma yerlesunn. Egcr direklen temiz uuarsaruz bit' dahaki kullarnsuuzda parcalan kolayra birhirine takabd Irsiniz,

<;ADIR BAKIM VE ONARIMI

• Cadin kaldurnadan once rarnarnen kuru oldugundan emm olun. Kuru ~adlr. hem daha naflfur. hem de <;:urlll11ez.

• Cadm ullin sure kLzgm gltne~in alunda birakruarnaya ve kJzmJ~ durumdu ioplamarnaya ozcn gOslt'rin. Cadmn lasuk parcalan :t.'jtrt sicaklrkra er;yip cadira zarar verebiltr.

• Cadmn parcalaruu duzcnl: olaruk kontrol ve gerek[igi zarnan rarnir "din.

• t;:adll1 kakhrmadan once terniz suvlu ytkayrp durulayin. Torbasma koyrnadan once asarak kurutun.

TamiIat yamalan

t;:adlra 9ef1ici tamiratlar yapmak icin vin;1 par""'an ~ryabilirsinil.

42

SURVIVAL 6ZEL EKi

BARINAK NASIL YAPIL.lR?

Bannak, yagmurdan, ruzgardan ve gunesten korunup dinlenebilmeniz, uvuyabilmentz ve hayatta kalmamz ic;in son derece onernlidir, Ne kadar iyi bir bannak yaparsaruz, 0 kadar C;ok rahat eder, 0 kadar cok dinlenirsiruz. Dinlenebilmek, rnannkh ve saghkh karar vcrrnenizi saglar, ruhsal ve bedensel sagll.SJn1z ic;in buyuk onern tasrr. En kolay ve cabuk yapabileceginiz bannak turu, yaslanrnah

barmaklardu, Aynca bu tur bannaklann cogu a.raziye de uygundur. Bannagi, korunakli, guvenli ve duzgun blr alana, ruzgar yonunu dikkate alarak yapmalisiniz. Bannak yapirm, tamarnen eltnizdeki malzernelere baghdir. Eger bir musamba ya cia naylon bir ortunuz varsa, bu rnalzerneyi clam yapmak ic;in kullanabilirsiniz. Ak.si halde eldeki rnalzerneleri dururna gore kullanrnaruz gerekecektir

2 Yakla:jlk gogUs yllk-,ekllgi[1de, lki tane 'Y' §eldinde destek kesin. Bu destekleri yere g6meeegi[1iz i(,:i[1, 30 em daha uzun kesrneyi unutmaym,

Yere gilmebilmek i,in, desteklerln ucunu sivrihin.

Kolon

1 Yaslanrnah bir bannak yapmak j~in, kolon olarak kullanacaguuz uzun bir scpa kesln Uzunlugunu ayarlarken kendi uzanabildiginiz rnesafeden 60 saruirn kadar

tazlasuu kesln, Kolon ic;in mumkun oldugunca duzg.tn bir sopa bulmaya gayret edm, BI~la soparnn ()Zerindeki dal ve dlkenled ternizleyin, Sert ruzgarlara davanrnavacagi 19n kuru odun kullanmaym,

4 Kolonu destek sopalanrun uzenne yaunn. Bu sopa rnurnkun oldugunca haflf olrnah, ancak damm aglrll@nl da la:jlyabi.lmelidir.

3 N;u' bir ta§ kullanarak desteklerl ycterincc saglamlasar.a kadar yere ,akin. Aralarindaki mesafe kolon olarak kullanacagin LZ soparun uzunlugundan 60 em kadar sisa olmahdrr.

5 E§it uzunlukta, saglarn sopalar kesin ve yaklasik 4S derecelik aoyla kalona yaslayin, flu a\;1 ya,gmur suvunun darndan akip girmeslnl saglavacaknr, Sopalan yaklas.k 20 crn'lik arahklarta kalona yaslayin, Kolonun uzertnden yakla§lk 10 em rasmalan gerektr

43

6 1101 vaprakh ve kahnca dollar kesln. Dallan i.irijlmij~ glbl SI kJ Ia~;lnil kacar sopalann alnndan vc usuinden gecirin, . L zunca bi r dah kulonun etrafma sarararak all LI da emnlye:e aim.

sararak saglamlayln.

7 Dal Orgl'isUnu iyice S,klbYII"In. ~1U111kl1l1 IJldugunca uzun dallar kullanarak (atl on(j~jjnlin daha ~aglal1l olrnasrru ve daha uzun sure Y"'l kalrnasrm saglayabiUr·siniz.

913annak tamarnlandikran son!'. da uzennde "alLjmamz gerekebthr. bmegin kcnarlan kayalarla destekleyerek sen ruzgarlara davanrnasirn saglayabfhr ya da yan duvarlar

U1§<1 edebilirsiruz, Kamp atesini bannagm

on me yakin. Ancak aresin bannagin dam lila sicrarnasuu engellemcye ozen gosrerin, Kurudukca ~all orrusunu destekleytn.

8 Buldugunuz biuiin rnalzemeleri kullanarak can ijrri.iSLJIlU murnkun otdugunca sikrlasunn. B~lZ' dallar dlgerlerinden daha cabuk kuruyaGlgl i,m. birka, gun i<,:inde yerulenrnelen gerekir. Yeni dallan digerlerinin uzerinden orersenlz cauda katrnanlar olusrnasin: saglayabilirsiniz, Biivtik vapraklar daha cabuk ytrukhklan vc kuruduklan i<;in, kut;uk yaprakh aga,lan kullanrnak daha avantajhdir.

iNSAN YAPISI MAUEMELER

Bannak yaparken, dogal rnaizerneler yerine lnsan yapum malzerneler kullanmak cok daha kolavdrr. Politen parcalan, naylon torbalar ve kurular §ehildj~lflda rahatca bulabilecegintz ~tiplerr.iir. Galvanize denur levhalar, tahta kurular, kontrplak ve sunta bulrnak da mumkundur.

Diiier malzemeJer

insan yaplSl a1rk maddelarden bannak yapmak mumkundOr.

44

KAR BARINAKLARI

revre ISISlmn SITU derecenin alunda oldugu ':1yerlerde kardan bannak yapmak daha kolaydir. Ruzgar, hava sicakhguu dusurdugu icin, bu gibi yerlerde ruzgardan korunmak gerekir. Ismin - 10 derecenin altrna du§tugi.i yerlerde, sicaklrgi iyi saklayan bannaklar insa etmek gerekir, Bu sigmaklar

basit bir kar kiirnesinden, birkac saatte yapilabilecek bir igloya kadardegisir, Iglo gibi uzun sure kullarulacak bannaklarda, bir tunel kazdarak agir, soguk hava bannagm ic:;inden auhr, Oksijen yetersizligtnden oliimlerl engellemek ii,;in, butiin kar bannaklannda havalandirma delikleri aolmahdu.

iGLO NASIL Y APILIR?

1 Bir kar resteresi ya da birak kullanurak , kuru vc donarak s"rtle~Ill'~ kardan bloklar kcsi n. Her blok bir metre uzunlugunda, 40 COl gl'ni~liginde ve 20 em yuksekliginde olrnalxhr,

DII'larISI soguk ve ruzgarli olsada, oksijensizllkten bogulmamak iI;;in tavana en az bir tane hava deligi acrnahsmz, Havalandrrma delikleri olmazsa i~eride 6lumci.H karbonrnonoksit gazl birikir.

2 Bloklan kestiginizde olusan cukurun etrahnda bir daire olusturun. Daireyi, Ilk blok yer seviyesinder; baslavacak §ekiJde, sptraller aalinde kesin, Boylece daha kolay kubbe yapabibrsnuz.

3 Duvarlan 9karken, bloklann tugl" gibi usrl<ste binmelerine ve haflfce i~e yauk olmalanna dikkat edin. Duvarm alnna gili.,? ve soguk tuneli olarak kullanmak uzere bir delik acm. Bu duvann kenanna da birkac blok kullanarak blr uyku plarformu yapIn

4 Son blok, kalan delikten daha buvuk olmahdrr, Blogu iglonun tepes.ne ycrlesurip bi r b[<;~ kla kena.laurn 101Z1)'ln ve c1elig;n lam icine oturrnasiru saglaym,

5 vucudunuzdan ve tencereden okan steak hava yuksel.p kubberun i,ine hapsolacaknr. Soguk hava be 'lJ.;alaGlj';:' i<;in uinel yoluyla disan aulacaknr Ancak duvarlara havalandirma deliklen de a,mallSulJZ.

Tamamlanrms iglll

iglonun ir;indeki sicakhk nedeniyle, d uvarlardevamll artyi p donarak yumu~ak lie hava g""irmeyen bir yiizey olusturur,

TUnelin agz'na yapacaglniz t;a11, igeri kar girmesini engellef.

r

45

KAR TUMdU.isu (KviNZi) NASIL YAPILIR?

Kar parcaciklarmn

arasndaki hava, __ kann

kristall~mesini

kolayI1lll~flr.

'1 Sin canrssi ve eliger malzemelerinlzl bir yere )'Igm. Bu y\gtn bannaguuzm kahbuu olusruracak ve lilmiihisii yapmak i~in daha az kar kullanrnaruzi saglayacakur,

2 Bir kar paled ya da kurek yarduruyla, SIH ~amalamllJ1 uzerlne slkl§urarak kar unn. Kann donmasi i~in en az 30 dakika bekleyin, ikinci ve il,i.inci.i katlan ekleyip tumi.il(isiln kahnuguu artunn.

I I

4 Yakl~lk 60 em uzunlugurtda sopalar toplaym.

Bu sopalan kubbenin her tarafina, udan rumillusun

merkezim gosterecek ~ekilue dibe kadar

Kann ssrtlesmesine yardimci olmak i~in kubbey i duzehin.

3 Tepecigin uzerlne HIDgll1lZ karin kalmligl bir merreyi bulunca kubbeyi duzelun ve sertlesmesi i,in bir saar kadar bekleyin. Bu sirada, kar kristalize olur ve parcaoklar birbiriyle birtesir,

.5 Ti.m.ilusun kenanna, <;anmlann gecebllecegl kadar geni§ bir delik aop i~erideki malzernelerl disan cikartm. Daha sonra bir tencerede su kaynaup tumulusun sopalann Lieu gorunene kadar erimesiru saglaym.

DiCiER KAR BARINAKU\R1

Ka.rsiperi

Sir handel< kazn va ordOgunuz dallan kullanarak yap~glmz bir damla, hendegin ustOnu Ortun. t;:atlnln uzenni karla kapatn, Bu arada siperin i~ina blr sopa tiik.erek, bavelancrrna deligi a~mayl unutrnaym.

Kar magarasl

Acil durumlarda bir kar tepesinin yamaclnl kazm v€ giri~i kardan yapacaglnlz luglalarla kapatn, Havaland,rma icin duvarda bir delik a~mallslnlz.

Dogal oyuklar

Dogada bazr bannaklar bulmak da mUmkUndUr. Bu gibi oyuklar, kan engelleyen aga, dallanmn altlnda alujurlar. Ancak dallardaki kann Ozelinlze dO~mesine sebep olmamaya ozen gostermellsiniz.

TROPIKBARINAKLAR

Yengec ve oglak donenceleri arasindaki, yani ekvatorun yaklasik 23 derece kuzey ve guneytndeki bolgelere tropik bblgeler denir, Bu bolgede yagmur ormanlan, batakliklar ve otluk alanlar (savanlar) ile buralara has yogun bir bitki ortusu, aglr yagl§hr ve cok ~e§itli hayvanlar bulunur, Yagmur, ruzgar ve gimesten korunrnak, turn tropikal bolgelerde cok onemltdir, Daglardaki yagrnur ormanlannda geceJer

oldukca soguk olur. Cangil ve batakhklarda ise, kiicuk hayvanlann alnruzdan gecebilecegi ve tropikal yagmurlarm yere carpnktan sonra size sicrayamayacagi kadar, verden yukanda uyurnak gerekir. Su geclrmez bir can ve cibinlik

son derece gereklidir. Tropik otlaklarda ise yerden yukanda uyurnak cangillarda oldugu kadar

gerekli degildir.

"A" BARINAK

1 "A" bannaklar in§JSI en kola)' bannaklardandu Yedi tane Ullin dal ke5i[l rernizleyin . Iki tanestni blr agaca

destekli olarak

2 [Iktr-den 60 em. kadar vuksek ikinci bir "A"

daha yapin .

3 Saglan: ancak daha h"Afbir dah, yapuguuz iki "A"nm uzerine VIm. Dal, cauy: desrekleyen kolon olarak gorev yapacaktu.

4 Bir crrunun kenarlariru olrblrine bagla)'lp bir IUP olu§ru1lJn. Tiipim i<;ine iki UZWl dal sokup bir "~il[e" yapm ~iI[eyi dallar c1~a gelecek ~ekilde "A"lann i<;ine gecirin.

5 Kolonun uzerlne bir rnusarnba gererek ~a[()'1 yapm. Bunu yaparken musarnbayr iki raraftan gererek agaclara baglamamz gcrekir. Can yagmuru rutabllrnell, ancak alunda hava dolasacak kadar rer bulunmahdrr,

47

BAMBU BARINAK

Karmslan bir bll;;ak kullanarak kolayca ikiye aYlrabllirsiniz. Ancak bu i~lemi yaparken keskln klymlklara dlkkal edln. Aynca karrustan keserken bazilan bl~agln baskismdan kurtulup yuzunuze c;arpablllrier.

1 Bu bannak, bambu ve k:II111lj bUytil'en her yerde yapilabilir. Boyunuzdan bu kol boyu uzun rnesafelerde, yere dort tune kisa ve

kahn kazik dikin. On kazrklar arka kanklardan 50 em. kadar kisa olrnahdir. Daha soma reslrnde gosterild@ gibi kaziklann uterine yatay kolonlar caun.

KamI~lar birbirine g99'rek yagmur suyunu oluga aknabilecek bir~ek.ilaiIr.

2 Blr bl~ak kullanarak bir kaml~1 ikiye balun ve kisa, dikey karruslann

arasma oluk olarak yerlesririn. Bir taraf yapraklarla ukayip dlger ucun alnoa blr sahan koyun. Boylecc )'llgmur suyunu biriktirebilirsiruz.

iki ye kesecegmta karruslan. ilk once a~) k taraflan

uste gelecek ve oluk tarafmdan desreklenecek §ckiJde kolonlann uzcrine do.jeyin. Daha sonra bu kez karmslan caprazlayacak ve USt kisunlan yukan bakacak §ckildc koyun. Boylece kanuslar birbirine gececek ve ~u olusrnus olacaktir.

Oluktan akan vagmur suyu sehsnda birikir.

eANGll BARINAGI

Siliunlann keranrn oyarak QerQeven in iyice oturmasiru saglayabilirsiniz.

2 Birka, dah bi.rbirine tunurarak bir cau iskeleti hazirlavm. t;:aWll.ll 'jekli, iizerinden y""~gmur akabilecek gibi olmah ve ~tl orrusunun agIl"hgml cekebllrneltdjr. lskelert bitirdikten sonra dike)' surunlara rurturun.

Yapraklar ustuste binmeli ve uQlan fllFl9IYa bakmall.

3 Gall iskeletlnin i,ine baska dallar da ordukten sonra iskeleti genis vapraklarla ortim.

Yaprakiann birbiri uzerine binrnesine dikkat edin. Yagmuru gecumernelert i,in yapraklann dala baglandrklan kisirn yukan bakmah ve parlak yuzlerl ustte olmabdrr.

50

SURVIVA"L oz si, EKi

••

UZUN DON EM BARINAKLARI

B'· survival durumunda ne zarnan urtanlabileccgtniz ya da bir verde nc sureyle alacagrmz belli olmaz. Bu yuzdcn murnkun olan en iyi bannagl yapmaya <,;ali§malislOlz. Eger dog-ada bir kl§ gecirrnek zorunda kalirsaruz kutuklerden bit' kulube yapmaruz gerekebilir. Kalio

bir barinak yapmak icin gunler hatta haftalar gecirmeye baslamadan once dogru veri buldugunuzdan emin olrnahsrruz. Yiyecek. yakacak ve temiz su kaynaklan yakm olrnah, su drenaji lyi ve saglarn bir zcrnin secilrneli ve bannagi yapacagirnz yer dogal tehlikelerden korunmus olmahdir.

KUTUK KULUSE

Du.zgun ve sert I<titUkler

1 lJelJrlediginiz kabln duvarlaruun en az bir metre oicslnc kadar zemini tcmlzleyip kutuklcrle sirun bclirlcyln.

oturrnas igin her iki ugtan da yontarak ywa acn,

I:...c __
- ....
:... ..:;_.L
.-.~,:;..
. " . / KutDklen bw kaJm bu inca u~ ~eklinde tugta gibi dizerssniz duvar saglam ve yekpare olur

2 Ayru boy ve kahnhkta kuuik kullanmak ve uclanna cenuk atmak basanb bir kulubc yapmak i,ill en oncmli iki i§lemdir. Centikleri yapurken kutuklerin tam olarak ustuste binrnelerine dikkat edin. Bu)'lece duvar ve koseh-r dUzglin ulacaknr. Kiuuklen iislusle koyarak duvarlari ,·Ikm.

Hakim riizgar ybnu

3 Penceresiz arb duvar vc ~mlll1n qiimi hakim rli~.g"r yonumm tersine bakrnabdu, Boylece kOIU havalarrlan etkilenrnernis olursunuz. On duvar ve pencerelcr be glinqli raraflara a"llmaJlcllr. Danu on arkadan yuksek olacak ~ekilcle yapm. Biiylece yagmur ve kar caurun uzerinden akip gidcr.

601 toprakh 9imen par\falarl k5kleyin.

4 <;:aU)'1 kaplamak i(,1o herhangl bir rnalzerne kullanablllrsiniz.

ls keleti» uzerine yahum

h;in <;e§illi otla r, cgrellimu, koknar vcya

"am dallan fa cb ,;u\'.11 kullauabilirsiruz. Eger V-drS,1 kagu gubre cok iy; yahucuhr Plastik vc naylon parralan cia yagmur ge~im1eyecegjn(len yararh olabilir En uste de bir ,imen d&jel'erek ~aul~ tamamlaym.

arasma camur veyosunla macun ~ekin.

TA~TAN ~bMiNE

Kulubenin i~'inde yangln echo likcsi vasarnarnak i,in ocak VI;; somine kcndinden destekli ve rnurnkun oldllf;llnGI saglam olacak ~ekilde t:l;j ya <1" tugladan yapilmahdu. BaCI kulubenin disma ya da i,i· nc yapilahilir. Bacavi yaparken ~e\ll'eden bulacagmiz kayalarl kullanablleceginiz gibi guneste kururulmus <;amur· clan [uglalar cia yapabibrsmtz.

Ta~tan baca

Duvann disma tastan bir baca yaparsamz ati*lin kulubenin i<;inde yanmamaslnl saglaml§ olursunuz

51

C;iMEN KULUBE

1 (1I11en bloklan cia kurutuldukian sonra wgla gibi bannak yaprnak i,in kullarulabiltr. Zeminden bol toprakh <;imen parcalan kesin.

vapin ve <;3ttntn <;:.Qimil1i ruzgara vcrin ki y,lgml1f ql~'ll ok,!' giLSin. Eger rnumkunse dami dalktn:.hm {'}J"un

Her kallbl alttaki iki kahbln Ozenne bindirin

2 KaPI i~ill bir bosluk birakrnak sarnyla kuluberun sirurlanru bclirlcyin. Zemin <lUz ve sert olmah duvarlar \'C darnm agwhgllll cckcbnmeltdlr. Duvarlan t;tkmaya b;l~I;ly1l1.

3 Kulubcnin duvarlanm ~Ikarken cimen kahplanrun birbiri uzerine binmesine dikkar edin, Bu .)ekilde saglarn ve dayamkh olacakur. Duvarlan mumkun oldugunca vere dik vapmaya ~alt~ln.

A~ap bir kapl yapln. Kasarun ust ktsml duvann

aglrhglnl t~lyabilecek

sagtamhkta olmalids.

5 (,:imenll krsrrnlan uste gelecek ~ckiltk' bloklardan bir cau yapm, Duvarlarda olu~ll1u~ olabilccck \:atlaklan <;amLifla sivayrn. Biraz havalandiktan sonra duvadar sertlcseceknr.

,. --.

/

..,.~.,.,'!.::-''''''~

.~,,- ,,,, ... ,.~~\\~ -:.,,~~':~

Dogal oyuklar

Bazen kaya ytglnlartnda dogal barlnaklar bulunabilir. Aneak bOyle yerterin yetertnce saglam va iyi yen~mi~ olrnasna dikka! etmek gereklidir. Egar zemini kazrnanz gerekirse y'glnhnln yap,s,nl bozrnarnaya ozen gasterin

............

DiCiER UZUN DONEM BARINAKLARI

""' ..

""'iiaralar

Bannak olarak bir magara s~iginiz zaman iGini iyies ata§tlrdlglnlzdan emin alun.

Magaranln giri§i birbiM Ozerine binen iki ~ duvarla 6rt0lmelidir. Ate9 magaranln dibine yakllmall boylece dumanm i"eJi ka~masl engellenmelidir. Ate§in arkasna

ta}tan ya da klltOklerden bir duvar iirerek ismm magara i~ine yansrnasr» saglayabilirsiniz~. ~:~-~l,M

52

SURVIVAL 6ZEL EKi

••





GUVENLI BIR KAMP AlANI

MUmki.in.oldugunca guvenll bir kamp alaru sectikten soma, bazi temel gi.ivenlik kurallarim goz onune almahS111JZ. Yakt.J.8I11lz atesten iyi havalandmlrnayan toprak fmnlara kadar bircok yerde tehlike gizlidir, Hnyene onern vermeyi unutrnayin ve asia c;;admn icinde yemek yapmaya kalkmayin, Kumas kolayca turusacagi icin yangm pkarabilirsiniz. Aynca

icerde yanan alev oksijenin azalrnasina ve karbonrnonoksit gibi zehirli gazlann ortaya okmasma yol acabilir. Bu yuzden cadmmzi ya da kaldiguuz diger bannaklan iyice havalandinn. Buzdolabr ve lavabo olmayan kamp yerlerinde grda zehirlenmelerinln ve diger hastaliklann c;ok cabuk olusabllecegini akhruzdan crkarmaym.

KAMP <;EVRESiNDE GUVENLiK

Egcr bir gecedcn daha UZUfl sure konaklayacaksamz kamp yerini mumkiln oldugunca guvenli kilmahsuuz. Kazalar gcnclliklc gece OIUL ruvalete kalkuguuzda arcsin kahnnlanna basabilir, nehre diiscbilir ya da karanhkta kaybolup cachra donerneyebrltrstruz.

TehJikeyekar~1 hazullkll olun

Her§eyi iyi planlamall ve gef(;ekle~mesi irnkansz g6riinen kazatara kar~1 bile iinlem almal,slfliz.

Tuvalele

TUVALET NASIL YAPIUR?

\ Nehir devarnh birtehlike kaynagldlr

I lazrrlayacaguuz tuvalcr, ruzgdralunda olrnahdir. Her kullarurndan soma i<;ine bir nuktar toprak scrpistlrin. Asia knnyaxal rnaddc at111a)"lT1. 13u macdeler pbligin dogal olarak [1ar~alanl11"Sll1J cngcller vc daha kotu kokmasma sebep "lui". K;17.cbgllllZ geni~ <;uktlt"un hir yerini ki.i~iik ruvalettnizl yapmak i~in bellrleytn. Aynhrken ~ukurtl doldurrnavr unutrnaym,

Kamp tuvaleti

Sadece uzun sure kalacag,nlz yerlerde ya da grup (fOk kalaballksa la91m 9ukuru kazm ve bu ~ukuru sadece kau atlklar i~in kullamn

TUVBlet kutusu

lnsan pJs!Jginl gommenrn yasak ya da sakiacah oldugu yerlerde kapakh bir kahve kutusuna bir naylon 1011)3 yerle~tirerek portatifblr tuvalet yapabilirsiniz. Torbarun i~in~ biraz t;"ama'jlf suyu koyarak kokuyu azalrmaruz murnkundur. Kuruyu sadece kau auk i,in kullarun.

PQRTATiFTUVALET

53

C;AMA~JR YIKAMAK

Leke 9,karmak [gin tasa sunersk 9flma,lr yl karken d lig meleri knnamaya va fermuarlan bozmamaya dikkat edin

Eloiscleri terniz [Ll[:11'::1k hem yahrkanhk.aruu hem de hijyeni korumus olursunuz. Tropik bolgelerde clbiselcrinizi her gU.n vikarnah, terniz ve kuru bir kat giysiyi de gece giymek icin saklamahsrruz. Soguk iklirnlerde sadece (;Drap ve i~<;anla§lrlannlzl vikarnaruz veterlidir. Elbiseleriniz yirukhgmda hemen onarrnahsrmz, rob" hasar buyuverek elbrscnm giyllmez hale gelmesine sehep olahilir. Terniz ve tarnir edilrnis elbiseler Z(1[ durumlarda size moral de vcnr,

..

Su kaynaglnlza deterjan dokulmemesins dikkat edin

Ki~isEL TEMizLiK

Temizlik

malzernelerinizln rumunu hir canrada [~1)'1Il. Boylecc hicblrin! kaybetme1:siL1iz ve kirlenmelerini engellemis olursunuz. Ternizlik takuruni ku.larurken, rnalzemelere raharca ulasabllrnek i~in cantayr yakindaki bir agaca asin Aynca genel kullarum iC;in bOyuk<:;e bir havlu bulundurun, Bu havluyu gerektiginde parcalayrp bircok farkh amacic!n de kullanahilirsiniz,

TEMiZLiK TAKIMI

.;Sabun parcalanru, yiyecek arnklanm ve diger anklan su kaynaglnLzdan uzak tutun. Banyo yapacagrruz ya da bulan k vrkayacaguuz zarnan akmn a§agl bir yeti kullansaruz bile sizden daha a~:allilarda kamp kuran insanlann ulabilecegini akhrnzdan ~l<armayrn.

I. <;:adm uzun sure ayru verde kurulu birakmayin ki alnndaki otlar tarnamen olmesln

• Bannak vapmas ir;in ku!JanmaYJCilksan!7. cevrenizdekl bitki ve agar;lara dokuomaym.

• Yeni bir cukur kazmak yerine, varsa daha once kullarulnus ares ;;ukurlarln! kullanm. Ozellikle kuru bolgelerde \,'alt ya da orman yangm.l ~tkarmamaya ozelltkle dikkat edln, • Aynhrken rum ~dpleriniziyaklfl ve kalan aruklan yaruruzda gbtOrun.

• Lagun ve atej 9lkurunu doldurmayi unutmaym, Aynlu:ken geride hi~bir §ey birakmamava ozen gostertn,

<;EVREYi KORUMI\K

C;:ilek

Di~lerini2i temi2lemek i~in ~ilekle ovu§lurabilirsiniz Odun klilO de di} macunu ya da sabun otarak kullantlabilir.

HAVLU

Atkeslanesi yapragl

Illk suda e~eceginiz atkestanesl yapraklannl sabun olarak kullanabllirsiniz Yapraklarln haM antiseptik etkisi de vardlr.

YiYECEKLERiN SAKLANMASI

1 Bazi yiyecekleri bocek ve Ilayvaniardan uzak, serin ve taze kalabilecekleri bir yerde saklarnamz gerekebilir. Buyukr;;e bir oarea kurnas kullanarak

ger;;ici bir mutfak dolabi yapabilir ve iki ucunu baglayarak i<;indekileri

guvene alablll-stmz. i~ine

koyacaglnlz blr tabak da rat gorevi

yapar.

___ B60ekler dolabn igindeki yiyeceklere ul~az.

2 iki ucunu bagladlglnl<: kurnasi bir dala asm, Ama yiyecekleri burada uzun sure brrakrnernahsmtz. Konserve yiyecekleri nehrin sl9 yerlerinde sogutabiJirsiniz.

54

SURVIVAL 6ZEL EKi

--- -- -

KAMPATE~I

Kl1P aresi yakrnak bazt durumlarda yasarnsal onem tasir, ares tsmmaruzi ve yernek pisirrnentzr aglar, gerektlginde moralinizi yukseltir, vah§i

hayvanlan ve bocekleri uzak turar, ismrnak i<;in vucudunuzdaki degerh kalorileri harcamamzi engeller, agza konulmayacak dururndaki ytyecekleri ziyafete donusturur, elbise ve botlanruzi kurutur, Ares



yakmak icin kav cah <;Irpl ve ana yakit, atesin s6nmeden yanabilrnesi icin de oksijen gerekir. Her boyutta kuru agaci, yakit kaynagi olarak kullanabilirsiniz, Eger odunu devrilrnis

aga<;I31·dan saglayacaksaruz, yerle

baglanuh alan kisirnlar yerine etrafa yayilrms kuru dallan kullarun,

KAV <;E~iTLERi

Yosun

Ye§il ve ya§ yosunlar xav olarak i~ yaramaz. Ancak iilil ve kuru yosun. ates yakmak icin ,dealdir. Yosunu aga9 kOtuklerinin ya da

ta§larln Gzennden loplayabilir ve iyice kuruttul<1an sonra kullanaoilirsiniz.

Kuru yapraklat

En yagl~11 ormanlarda oile kuru yaprak bulabilirsiniz. Kuru yaprak loplamak .,in yanlnlzda oir naylon toroa bulundurun. Ate~ yakarken yapraklan ulaJayarak ya da bUtun olarak kullanabilirsiniz.

Manta'

Ag89 kabuklannda otusan mantarlann dl§ yilzeylsri su ge«irmez. iQ klslmlan sa kuru ve yumu~kllr. MOkemmel bir kav Dian bu i9 ksma ulasrnek i,in dl~ kabugu bl<;ekla Q,karmanlz gerekebilir.

Aga~kabugu

Yagl§h havaJarda bile. kurumu§ aga, kUtuklerinin kabuklarln> soyarak i, klslmlann, kav ola/ak kullanabilirsiniz. lslak klslmlan bl9ak1a yontun ya da agaQ kurtlannrn ,uriittiigil klslmlafl kullan>n.

Aga, kurtlan kuru odun tozu Oretir. COnilmlr.j odun da kay olarak. kullan>labilir.

Kuruotlar

Bir tulam kuru otun Iqlne kMlclm SIQI"atarak raIlathkla ates yakabilirsiniz.

KAV HAZIRLAMA

To. hahne getinne

Kuru dal par<;aiar, ve aga, ksbuklanru bir bu;akla yontarak toz haline getirebilirsiniz. Pan;:alall mumkOn oldugunca ulaltlP bir torlbada ~Ivm.

~entik atrna

Kavm yuzeyine bir <;entik ayup iQine buyilk<;e bir parca kar atarak, kavi rahal<;e tutu~turabllirsiniz.

En kii9Uk klVllClmla bile t1.Jtu\la.bilmesi i9in kavrn neredeyse pamuk kadar lnce olmasl gerekir. Kavi parmaklanruzm arasmda ya da brtasa sOrterek iyice ufalaYln.

55

lsmmak '<;in yakacak

Disbudek, koknar, elma, nndlk, 90banpClskOlu gibi yumu~ak odunlar ~ucak va bOl alevli yanar, iyi 151 verir. ISlbldlgl zaman en gok klvilclm 91karan odun sedir ve k6knardlr. Yumu¢ odunlar cok hzh yandlklan 19in 3te§i surdurmek, h~1 yemek pi§irmek

ve ge~rtJi slV1ian kaynalmak i9in kullanllabilir. Ancak ates

93bucak saner, fillnlama va yav3§ piljirme i9in gerekli kozler verine bol miklarda kOI birakir.

."

AcU durum yakacaklan

Bir survival durumunda, yakacak otarek 9SVrenizde bulacaglnlz herhangl bir §Byi kullanmak zorunda kalabilirsiniz. Hayvan pisligi, kuru likenler, kara yosunu, kara sOpurgeotu, 9uriim~ sebzs gibi rnalzemelerl oroeoen gune§e sMp kurutarak kullanabilirsiniz. Deniz kJy,slndaysanJz kuru deniz yosunu yakllabilir. Bazen komiir parcalan halla yeryuzune SIZJP kU9uk goller olu~urmu§ petrol bulmak bile mOmkundOr. Aynca baz kurnsanarda yakmak igin kullanabileceginiz zift parcalan da bulabillrsiniz. Hayvan yagl da yakacak olarak kuDanllabilir.

KAVA DuCiuMU

Kuru hayvsn pisligl

Vemek pi~irmek io:;in yakacak Me§B. kaym, hu~, ak933ga9. oeviz, ~nar gibi yogunlugu yOksek. sort oounlar yava§ yanar, yGksek lSI verir ve yava§ pi§irme igin kuDantlabilecek bol

miktarda kamOr birakir. AtE*ite pi§irdiginiz yemegin tadl dumana

bagll olarak degi§ir. Farkll odunlar yandlklan zaman tark" kOkularda duman "kallr. Qrnegin gam

odununda pi§irilen yemegin tadl re~ineye benzerken elma ya da oeviz odununda pi§en yemegin tadna doyum olmaz. Siz de lark" odunlaria denemeler yapabilirsiniz.

KULlAN[UMMASI GEREKEN ODUNLAR

(am, ahc gibi recineli bazi odunlar atcse auldiklannda ~iddede pat'adiklanndan mumkun oldugunca 32

kullanmahsunz. KJZll:Jga~,

kesrane, kayak ve sogO[ ise

yanrnaktan cok ruter. Barnbu cia arese anlrnadun once yanlmazsa patlayabilir.

KAVAK

ATE~iN iC;iNDEKiLER

lyi bir ares yakmann SlfTl once kucuk dallarla baslayarak aresi kadernell oiarak buyutmek ve giderek daha buyuk odunlar

Kav

En azmdan 9 reyfurt biiyukliigiinde, iVies utalanrrus bll topax kavruz olmah. Kav ates yakarJ<en kullanacapmrz en 6nemli malzemedir. Eger kav yerine kullanabileceginiz suni bir tutu§lurucunuz yaksa ku<;uk dallall yaksrnazsiruz.

kullanarak are§i olgunlasurrnakur. Yakacaklann sunlamasi kav, ~all ~'II'PJ, kl,,;uk dallar, buyukce dullar ve kutukler ~eklinde

ulrnah. Siradaki katcgouye ge,mlCdell (}Ilel' ate.~in i,indeki yakac.gm iyice unusrnasun hek.ernelislniz.

<;:ah ~"Pl

Kav alev aldlklan sonra kOyuk dal par9aiarl ve kuru yapraklardan olusan ~ah 9'rply' da tutu~urun. Dal parcalan en fazla kursunkalsm kalmhglnda olrnah. Kullanacaqimz ~ah ~lIplnln tarn anlam'yla kuru oldugundan da emin olmahsmc.

Kii,uk yakacaklar

,<all 9'rpl iyioe tutu~tuklan sonra atese parmak kahnllg,nda sopalar almaya ba§layab~irsiniz. Bu sopaar atesi yavas yav3§ gU9lendirir.

Esas yakacak

Ana yakacak g6revi goren bOyiikqe dallann kolayca kllabileceginiz kahnhkta olrnasi gerekir. Kamp ale§lerinde genel olarak bu biiyOklukte odunlar kullanlhr.

Biiyiik yakacakJar

YakbglnlZ at~i bOtOn gees sOrdOrmek istediginizde ya da yan kahet bir kamp kurduQunuzda buyuk kuti.ikler kullanlhr. Ate~i sandururken kutuklslln tarnemen yandlQlndan errnn olun.

56

SURVIVAL 6ZEL EKi

ATE§YAKMAYA HAZIRLIK

Are:j yakmanm ~IITL kuru yakrt bulrnak ve kucuk bir ate~i huyutebilmektir, Yeli ve amaclanruza uygun ate~ tipini r,;ok dikkatli secmelf, cevre kosullarina uvgun bir ~ekilde ates

yakrnahsiruz. Guvenlik, dikkat etmeniz gereken en onemli unsurlardan biri. Ale§ bircok olasi tehlike tasir.

KomroJden cikarak kuru bitki ortusu, <;;adlr ya da clbiseleri tutusturabilir ya da bir harmaktaki tum oksijen i bitirerek icerdekilenn

bogulrnalanna sebep olabilir. Aynca

dikkatlice sondurulup temizlenmezse araziye de zarar verir,

TEPEATE~i

2 Sopalari birbirine dayayarak bir tcpccik ~eklinde dizin. Tepccigin (;ok buyuk clrnasi gerekrnez.

1 Y.:r{kki otl;II'm bir ktxrruru s()k(1Il ve l.u kenura koyun. A<.;ugrJll;: t;UkUrLII1 i~il1C ya.1."'lxllardan hir sira cJizin

DIKKAT

Kurakh« y(j~Dnden bilki 6nOsunun kuru oldLlgu yerlerde ates yakmaYIn. Ozellikle ruzgarll yerlerde kontrol edebileceginizden buyuk atesler yakrnaym. Aynca tutusabllscek dallann altmda ates yakmak da tehlikelidir.

3 Yflpllgml~ ccpccigi buyutun ve mumkun oldugunca $agl~mla~tlnn. Tcpecigin i<;iilde kav konulacak katlar yer olmasina dikkat edin, Aynca bir kenarda kava ulasmak i\'in acrklik 0151111.

4 Tepecik bnttkren sonra bVI i,illC ycrlcsririn, uzerine kuru yaprak ve kiJ~uk dal pfln;alarl cklcyin. Tcpccigin i~indeki ,all ~.rp.y. llJ!u~turun. Is! artukca tepccigi clusruran dallar da turusup alev ahr. Tepecig! kcndi uzcnnc yikarak besleyebiltr va du k,,, ocagr olarak kullanabilirsiniz. Atqin dlbine dizdigil1iz

da yanarak dahakorlu ve canh bir atq olusturur

Ate§i beslemek i9in el annda sopa ve yaprak bulundurun.

57

UZUN SURELi ATE:;;

AEejin buWn gun ya Ck1 gece yanmasmi isrtyorsarnz derince bir kor ortusunun uzenne U<; lane buyuk kutuk yerlesttr: n. Daha ~ok ismmak Istiyorsaruz, <lte~ill arkasma !slyl yansuacak bir duvar

yapabilirsiniz. Ate§in uyku

rutUI11Ul1U7.a sicrarnarnasr i<;in vatarken arose

fazla vaklasrnayin,

TUM ORTAMLAR iC;iN ATE~

Temel repc atesin: hemcn her ortarnda kullanahilscniz bile hazi dururnlarda aresin yapisrm biraz degj~tirmeni7.

gcrckebiltr. Eger ruzgar gllc;IClyse bir hendck kaZIP arc§i ic;inde vakabilirsiruz. Karl: yerlerde karl kuremeniz ve

r ,t

H endek ate§l

Cok ruzgarlI ortarnlarda ofuz santim kadar derinlikte bir hendek kazm Bu ates, yemek pi~irmek lcln ~k kullanl§lldir ve yakacagl ekonomlk olara!< tuketir. Ruzgardan etkilenmedigi i~in cok ~iddetli yanmaz, ancek hendegin i~inde Vine de yeter1i oksijen bulunur,

Gece boyum,. alq Uzun bir kUtiik .. yakLlacak ate~ bOtiin geee s&lmeden yanar,

Yildiz atelj

Devarnh olara!< odun toplamak zorunda kalmama!< i~in ates ,yice kor haline geldikten sonra d6rt tane kahnca ve uzun oounu bi rbirlerine d i k gelecek ~kilde at~in

19ine yatmn, Odunlar

yandlk~, at~in dL~Lnda

kalan klsml ir;eri dogru rtebilirsiniz, Bu atesl sadscs uzun sure kalaca!ilnL~

yerle<de yakmahslnlz. B6ytece kampt temizlerken odunlann lam olarak yandLglndan emin olabilirsiniz,

A TE~ T A~IMAK

} ]

2 Konserve kutusuna

kuru yosun doldurun, Egcr sadece ncmli yosun

bu labilivorxnn.z nlspeten kuru olanlan yukan yerle .. ~tirerek kullanahibrsiniz. lslak yosun kisa surcde kuruyacaknr.

Oaha kuru Dian yosunlan uste yerle~tirin.

1 HilW canh olan korlan, ncrcde olursaruz olun rahaihkla arcs yakabilrnek i~in gunlerce l~lyabilirsiniz. Bir konserve kutusuna bir parca rp ya cia lei baglaym,

uzerine dallardan bir platform yapabilcceglntz bir parca ropragi a~'lga crkarrnaruz gerekcbilir.

Ta~ duvar ale§i

Yapacaglnlz ta~ duvar hem ate~i rUzgardan korur va saga sola Sl~ramaslnl engeller, hem de yakacak tasarrufu saglar, Kuru ve gozeneksiz ta§lar secln ve ISLnLnca patlayan arduvaz tasmdan uzak durun, Bulabilece{riniz en bUyuk va en _ ... _~r saglam tasan kullanmansuuz. Duvardaki bcsluklan eamur ya da kille swarsaruz yemek pi§irebilecegLntl. kullanl~h bir alanruz olur.

." Saghkh. yanmava devam eden korlan yosunlann i,'ine vcrlestlrln ve uzerlcrini yme yosunla unun. Soner gibi olduklannda kutunun i,ine haflfce uflcyin,

I (

iQin ;qin yanan kortar kuru yosunu tutu~rur.

58

SURVIVAL ozrt. EKi

ATE;; YAKMAK

A·e§ yakrnak, ilkyardrrnla beraber en gerekli survival bilgisiclir. Bu bilgi insam diger rayvanlardan ayiran en onemli farklardandir Oclun ya da diger yakitlar ismdrklan zaman tutusarak alev olusturan gazlar c,:lkanr. At(~§ sadece birkac parca <.;alll:;lrpl kullarularak baslanlmah ve bu kucuk ares

fasilalarla buyutulmeltdir. Islak yakrr, cok harh yananlar haric atesl sondurebilecegtndcn, yaktnn kuru olmasi onemlidlr, [SI ve yakiun yarusira atesin yanmasi ic;in bol oksijenc Ihtryac vardir, Ares: sondiirrnek gerektiginde uzerini roprakla orterseniz, alev yanmak icin gerekli oksijeni bulamayacagmdan saner.

ATE~ YAKMA METODLARI

t;akma~l ve ~elik

YaptlglntZ tepecigin hemen dl~lna bir rniktar kay koyun. C;;etigi kaYln uzemoe <;akrnakt8§lna surtim. Kay," i~ine du~en klYllclmlarl OIleyerek aleviendirin. Ka" ate§i tepecigin i~ine itin

EllennlZle gizleyeceginlZ yanan

kibriti i,ine tutarak kavl tutusturun.

Yanan kibriti kaYln "inde birakarak Ozerine biraz daha kav ve <;a11Q1rpl ekleyin.

• Are:jin riizgardall korunduguna emin olun ama oksijenin de ger"kltliglni unuunavin,

• Her Z<1Jnru1 kuru kavin bir kisrmrn saklayin.

• At.e:j! vakmaya baslamadan once gerekli (Lim rnalzemeyi roparlayin,

• Kibritlerin eczasirun uzertne balrnumu damlatarak su gedrmcz hale gcdrebilirsiniz, Ancak yakrnadan once balmurnunu kaziym,

AT~ YAKMADAN ONCE

\;akmakta/llna celik testereyle vurarak ~Ikacak klV1lclm I an kaV11l igina yonlendirin.

Bijyiite~

HaZlrladlglnlz odunlann i<;ine kaYI yerle§tirip buyUteci kullanarak gune§ 1~lnlanm kavm uzerine yansilin.

Kav IUtmeye bs§laYlnca alav alana kadar hafif hafif OIIeyin.

Gun,§IQlnl kaYln uzedne odaklaym,

ATE;; YAKMANIN KESTiRMELERi

Ale~ yakmak i<;in bir ,ok yol ve kullanabileceginlz bir suru aiel vardrr. Bildik cakmak rasr ve c;elik icstcrcdcn. modern parafln bloklan ve c;e~idi knnyasallarla i~lenm;§ odun klrpmtlsi cubuklanna kadar bir cok malzcrncvlc "I~ yakabil;"illiz. Size en kolav ve uygun geleo yolu "=<;in

ill

Su geprmez k1brit !;.akmakta§1 ve ~elik Biiyiite~ Parnuk Parafin pa"ala n Ate~ .;ubuklan
Kullanmadan once Bu «elik testere ve BlIyUteg ne kadar Parahne batlnlml~ Bu pan;alarla kay Kimyasal maddelerle muarnele
eczarsn Gzerindeki magnezyum cevheri bOyOk olursa, ozellikle pamuk dogal kava kar!jl kullanmadan buyuk edilmi§ odun kuplntllanndan
baimumunu kazimaYI (Qakmakta~l) dogal kuzey enlemlerinin tasmrnas: kolay bir adun parcalan olusan bu cubuklar, kay
unutrnaYln. ""kmakta§lndan daha soluk gune~inde, 0 alternatif. tutU§lurulabilir. kullanmadan ateinakabilmek I~in
buyuk k,Yllclmlar ~Ikanr. ksoar iyl olur. klbrrtle kolayca lulu§lul1Jlabilir. 59

YAY MATKABI

..,.. 1.

1 Matkap i~:in sen rahtadan bir scpa kesin. Yakla~lk 38 santirn uzunlugunda ve don santim k[illnl!g,nd~ olxun. Kenarlanru vuvarlaklasrmp bir kenarsru iyice sivriltln,

Malkabln ust klsmln I n uym aSI i<;i n tahtada biT oyuka~ln.

4 .\1:ukabln Gzerinden hasnranllmek i~il1 sen hir .ahta pal-.,;;aSI kullarun Markalun ur unun oturrnasi i~ln. kullanacagrruz tuhtarur, uzcrinde bir YUVi;1 vapm.

2' ~am va da baska bir )'llI11U~3k odun bulup kenanna V ~eklinc.le bir <,;entik ann. Matkap ve tahra arasmdak: surumme kiil uretir.

5 GU,Ii.i, sen tahradan 6D sannm uzunlugunda ve iki san tim kahnhgmda birsopa kesin. iki ucuna btr ipi va da dogal

malzerneden yapacaglll1z bagl gev~ek~e baglaym. ip rnatkabm \cvresine sanlabi.ecck xadar gcvsck

olrnalrdtr

ELMATKABI

yay malkab.ndan clah a kolay ama dana az etkilidir.

Yay inatkabryla ates yakrnaktan daha kolay bir voruern, sivr; btr sOP"Y' ellerinizin arasmda ~evjrer"k tahtava surtrnekur. Ancak elleriruzi kullanarak daha az surtunme saglayabrlecegmzden bu metod sadece sicak iklimlerde. iyice kuru odunlarla kullarulahllir. Matkabi

bir raraftan ~cvirirken miirnkun uklugunca hasunn ve kisa cevrunler yapm,

Bmatkab,

Matkabln orta ktsrru yayln kavrnarnas: igin yontulur.

6 Markabin orta kisnum )'OI1lUP ipi etrafina dolayin. <;:emigin yanma kav yerlestirmey; unurmaym, Matkabin ucunu a~tlgmlZ ovuga verlesnr.p basurma rahtas.yla uzerine basunn, YaYI ileri gerl oynatarak

maikabr hareket ett.rirken bir taraftan da diger ellnizdeki tahtayia serrce basunn. KI~a zamanda durnan <;Ikacak ve steak kiil ve krvtlcimlar lG1\M werlrll: dli§erek onu unusturacakur.

3 C:emigin vanina matkabin uvunu sokmak i'.,'in btr yuva a~ln, ,V1atkHblll }l(lr,;:H['~l'agl siyah, sicak kiJ:!Jer ,,,ntig;n i,'inden kavin ,'Izerine <Jii~ecekLir.

, SOrtUnmeyie olusan seek, siyah toz,

Matkabl ~evirmek igln yaY' itip Q8ffin.

SURVIVAL bZEL EKi

60

KAMPBOZUMU

mp bozurnu bir rutin olarak yaprlabilmell ve ruptaki herkes, belirlenen zarnanda uzcrine usen isleri tamamlaruahdrr, Asm soguk ve

yagrnurda hir ki~i i<;in turn grubun beklemesi sinir bozucu ve tehlikelidir. Grubun sonunda yururuekle gorevlt alan artci, herkes karnptan aynldiktan soma

son bir kontrol daha yaprnahdir, Normal sartlarda karnp yerini sanki oradan hi<; ge<;memi.§siniz gibi terketrnelisiniz. Ama bir survival durumu soz konusu oldugunda siz: aramakta olanlara isaret lnrakmahsimz. Cadir ya cia bannagiruzi en son sokun, son ana kadar kullanrnamz gerekehilir.

KAMP ALANININ TEMiZLENMESi

KalilI' alaruruzi sank; orada hie; kalmarrussuuz gihi buukmaruz gerekir. Him ,iiplerlnizi yarumza almah, s6ktiigiiniiz cimenlert yerinc ycrlestirmcli ve ycrel kurallara uymahsuuz,

Bu ~ekildc

<;adtr

~adlr en son kaldlnlmalJd,r. 86ylece k6tiJ havalarda son ana kadar kullanablllrsiniz. Kamp toplanmaya ~landl9' andan itibaren herkes gorevlni ekslksiz ve planlanan zamanda verine getirmeye ozen gOslermelldir. ~dlrlar toplandlklan soma helkes kamPI terketmeye hazir olmalJdlr.

\

VaruglDwn izlertni yak edin

Kamp alamru sankl orada hi~ kalmarm¥'nlz gibl blrakmak \fOk Onemlidir.

AlB§I iyice s6ndurilp ate~ yaktlQlnlZ yen bttkilerle ortiln. BOlOn arbk ve .,oplerinizl YBl1In12a

allp laglm (fUKurunu 1irtmeyl unutmaym Bunu al'~kanilk hallne getirirseniz dagaya zarar vermem~ 'It! diger kamtx;llara saYQls[zllk etmem~ alursunuz.

sadece dogaj'l bozrnarrus olrnakla kalmaz sizden snnrakilerin alan I kullanmalanrn da rr.umkun kllmL~ olursunuz. 131,. survival dururnunda isc cgcr olast kurtuncilara rncsai btrakmnruz gcrckivorsa bunu dllgaY~1 zarar vermeden yaprnahsrruz.

LagU1l w;ukuru

Lag,m cukuru kapatJlmail ve ilzerinden sOkOlen <;imler tekrar yerle~~rilmelidir. Ayoca Qukuru son deta kuliandlg'nlZ tanhi de yazlp bLrak,rsanlz sizden soma gelecek kampc;flara yardlmCl olmus alursunuz. Eger ~ukuru kazd'glnJZ yerdeki <;Bvre bu i§ i<;in lazla nassassa, !JUlun pisliginizi naylan torbalara doldurup yanlnlzda gotUrmeniz gerekebilir.

At",

AtEj'iji larnamiyle sondurdugunUZden emi olun. Kuller iyice dagrtLlmail ve gomuJmelidir. Yanmam'§ artlklafl daha sonra atmak I~in yanlntZ3 ailn.

61

ATE;;i TEMiZLEYiN

K:lm[J1 bozarken atesin tamarnen sondugunden emin olmahsimz. Atesin uzerini tamarnen ortseruz

bile i<;in i<;il1 yanmakta alan korlar orman yangll11Jla sebep olabilir. Aynlacaguuz gun kahvaln

hazrrlarken rnumkun oldugunca kii<;iik odunlar kullarnrsaruz ares daha kolay bltecektir.

1 Are§ 61duglincle aruklan ortaya toplayip iyice kill haline gelmelenm bekleyin. Kuller sogudugunda errafa ya)'lp gomun.

2 Yuzeyde <;imenleri oldurecek kul kalmadigindan emin olduktan soma atesl yakugrmz yelin uzerini toprakla kapaun ve elleriruxle duzleyin, Daha soma aresi yakmak I,In s6ktiigiiniiz ~jml rekrar eski verine yerlesnnn. Eger atestn etrafina ta) dizdiyseniz on Ian da etrafa yayip uzerlertm yosunlarla onun.

3 Keserek ~Ikardlgmlz <;imen;n bosluklanru toprak ve otlarla cloldurup kesirn yerinln beUi olrnamasuu saglaym. Me§ yerlru ortmek i<;in

ku llandiguuz dmenin uzerine yaprak ve or .,erpiglirin ve dig e r yerlerle ayrn gorunmesini sagla)'ll1. Yanmarrns amklart naylon rorbalara yerlestirip daha sonra yakm ya da attn

iz BIRAKM/'lY1N

Dogada bircok b<llge, ziyaret"ilet araziye zarar veren, hayvanlan, o;tkJlerl ve 3ga<;lan olduren, su kaynaklanm kirleten <;opled ortada biraknklan icin zarar gormektedlr. Gectigiruz yerle,:den ve ozelhkle karnp yerlerinizden lz birakrnadan ve ~evrenize zarar verrneden aynlmahsuuz. c;:ogu milli park ve kamplarda ares yakmak ya da laguu cukuru kazmak yasaknr. ve bu kurallara uyulmasi gereklr, Bu sekilde hem dogaya zarar vermern i~ hem de stzden sonra gelecek karnpolann cla ayru giizelliklerden faydalanmasuu saglam!§ olursunuz, EgeT yivecek aruklanru arkaruzda buakirsaruz hayvanlar, sizclen sonraki karnpolara raharsuhk vererek hem .nsanlar hem de belkl kendllerl i,in tehllkelt olabilirler.

KURT ARMA EKiPLERi i<;iN MESAJ BlRAKMA

S.radl~1 her~ e y, iizellikle eger 517.i anyorlarsa, arkamzdan gelen kisilerin dikkatini cekecckttr. Gittiginiz yiinO. haua zaman ve

tarihi kurtarma ekiplert i<;in belli edin, Inrakacagnuz i~aretler aynca rotamzi tekrar bulmaruza da yarayabilir. i~aretjeri mumkun

oldugu kadar yuksek yerlere koyarsaruz hayvanlar rarafuidan bozulrnalanrn hiraz i§ olursunuz,

A91k rank taslar zeminds dana ko lay sec;ilir .

.;am kozalag.

GiHiginiz yol boyunca yank dallann arasma slkl~tJracaglmz kozalaklarla i~rel blrak.n. Kendiliginden asia olu~amayacak bu durum sizi aravan ki~ilerin dlkkatlni ~ekecektir. Hayvanlann yiyebilecegi bir ~yler kuliaMrak i§ale' brakmaym,

Yiinoklan

~khklara buyiik~e 1a~la~a ~zilen von oklanyla gittiginiz yonCt belli edebilirsiniz. Bu okiar avnca havadan da gorulebillr, Yon oklarlm mOmklin oldugunca slk Dlralm'Samz lakip ettiginiz palika kollara aynJsa bile kurtanonarsuz sizi izleyebilirler.

Bayrnk

iki sopaYI birbirine «atlP bil ha9 olu§tun.m ve Clzerlne pa~ak renkli bir ti~rI ge,irin. Haltl yuksekge blr ag1kl!ga dikin. Eger bu 1i<lleUerden birka, lane kullamrsamz gittiginiz yon dana kolay tayin edilebilir.

62

SURVIVAL bZEl EKi

63

DORDUNCd BOLUM

SU BULMAK

Canhlann vucudunun buyuk kisrm sudan olusur, su olmadan yasanrnaz, Bir survival dururnunda, bannak bulduktan soma yaprnamz gereken ilk §ey, yeterli miktarda temiz su bulablleceginiz bir yer belirlemektir.

Yemek bile bu kadar onernli degildir, Su, insan yerlesirnlerinin ve sosyal organizasyonlann temel tasidir; Nehirler eski medenlyetlerin ortaya ciktiklari topraklara bereket vermis, sagladiklan su insanogluna bol gida saglarrusur. Boylece ticaret ve kiilturun gelisrnis, insanlann yasadigi hayat, hasat ve sonrasindan ibaret olmaktan cikrnisur. Aneak insanhga alum de cogu zarnan su yoluyla gelmistlr. Kolera ve tifo gibi hastaliklan yayan, degtsen ya da kuruyan yataklarryla §ehirlerin sonunu getiren yine nehirler olrnustur.

Guniimuzde modern insan raze ve terniz suya ihtiyac duyuyor. Yogun kullanun, yeraln su kaynaklanrun tukenmesi ve buna bagh olarak nehirlerin kururnaya baslamasiru getirdi. Hayatta kalmak icin insan, ne hayatirn ne de su kaynagun fiske atmamahdir.

Hayabn Kaynagl

Su hayatlml.zdaki en onemli unsur. Yemek yemeden gunlerce yasayabilsek bile su olmazsa klsa sure i<;inde vucut fonksiyonlarlmiZ zaYlflar ve sonunda olOr gideriz. Su bulmak vah~i dogamn derinllklerine dalmadan once ogrenmemiz

gereken en iinemli §eydir.

66

SURVIVAL 6ZEL EKi

SUYUNONEMi

Insan vucudu, gunde en az Lie; litre suya gereksinirn duyar. Bu yuzden yolculuga crkarken yaruruzda temiz icme suyu bulundurrnamz yasarnsal onem tasir. Yolculuk suresi de genellikle su dururnuna baghdu, <;linki.i motorlu araclarla bile birkac giln yetecek sudan fazlasiru tasirnak rnumkun degildir. Ozellikle yururken en azmdan

hir giinluk su ihtiyacuuzi yaruruzda rasimah, bum ilaveten acil durumlar i<;in de bir miktar su

bulundurrnahsuuz, Her gun en az bir su kaynagina ulasabilmeniz cok 6nemlidir. Bu yuzden suyu

nasil bulacaguuzi ve nasil elde edehileceginizi iyi bilrnelisiniz,

suva NEREDE ARAMALI?

Daglara yagmur Y-Jgwg,nda k('~lik dereler olusur ve bu dereler birleserek daha buyuk akarsular haline gelir. Ovalara ulasmca bu akarsular gents ve yava§ akan nehlrlere ddnu~ur, nehirler ise deruzlerde son bulur Bu sistem i<;indeki her parcadan i<;me suyu

saglarnak rnurnkundur, Dogadan elde cdeceginiz suyu i<;meden once rnutlaka antmabsuuz. Boylece sudan kaynaklanan hastahklardan korurunus olursunuz.

BuzuI

Buzullann elrahnda genellikle eriyen sulann olLJ~turdugu dereler Yard,r, ancak buzulsuyunun iginde buh.man kaya tozu hastalanrnaorza sebep olabilir. Kaya partikullerinin dibe ¢kmesl igin Igmeden once suyu bir gece dinlendirrneli, daha sonra ~ice s02melisiniz.

Kurn Tepeleri

Kurn tepelerinin arasmda bulabileceginlz en Qukur yen nemll kuma eri§ena kadar kazm, Bu sayede yagmurun kurn lepelerinin i9ine sllzulerek biriktigi yerlere eri§ebilirsiniz. 9ukurun iqine laZe su dolana kacar kazmayl surdurun.

Aga~lar

Agag ve diger ye§il bitkiler, gelll"ede SLJ bulundugunu 96s1OOr. Elraflnlza dikkallice baklp gorunur haya! belirtilen aramayl u nutmayrn.

Kayabklar

Vasun, egra~iotu va da kUf suyun variIQJnm g6stergesidir. Bunlann bulundugu kaya yanklanndan su slZIyor olabilir

Kaya Oyuklan Kayaiann igindeki oyuklarn bakm, Buraiara genellikle

Pial

Su yUkseidiginde kenara yi{Jlian yosunlann (lsi kismlnl kazarsarnz 9Ukurun iqina su dolar. Egar kwnun iQinda tazesuv~!uDLJ~ iizanneQkar.

Kuru Nehir Yata{JI

Daha once su varm,§ gibi gozOken yerlen, iirnegin eski bir nehir yataglnln kerlan", kazarak SLJ bulabilirsiniz. Neilir yatagln,n i~i genellikle gakll va kilfe kapIJ olacag,ndan kazmak zor olur.

67

SaY(]N BELiRTILERi

Suyun varltgl geneUikle ye§il bitkiler, hayvan izleri ya da insan yerlesim: gibi isaretlerden

anlasilabiltr. Ancak gizli su kaynaklaruu gosteren baska isaretler de vardir. Cansiz gibi gorunen bir

/\gao; ve Diger BitkUer

BUliin agaQlann YaJjamak i9in suva ihtiyaci vard« 8azJlan ihliya, duyduklan suyu bulabilmek i9in 90k dennlere kok salarken palmiye1er genelilkle yim3ye yak,n 5U kaynaklannln oldugu yerlerde yeti§ir. Aynes bazJ agaJ; tCJ~erI de g6vdelerinc1e 5\.1 bin klinr.

arazide can Ii hayvanlann varlig: bu igaretlerden biridir, arna akbaba gibi

bazi kuslarm kilornetrelerce ucabildiklerini unutrnayin.

Hayvan Wen

Gevi§ getiren hayvanlann gunde en az iki dela yani gunballml ve dagumunda su i~meleri gerei<lr, bu zamanlarda genellikle 5U kaynaklanna d09fU giderler. Hayvan i:1Jerini takip edin. Ozellikle ,zlarin yag un oldugu yon sizi bir su kaynag,na gbtOrebilir. Egar bir g61el bulursane civarda ka"illa§abileceginlz elDbur hayvanlara kar§1 dikkalli almah5lnlz.

An ve Sinekler

Anlar ~gunlukla yuvalarmdan en jalla ~ kilometre uzakl8§lr, Davamll bir su kaynaglna Ihtiyal{

duyduklan i,in, yuvalanndan aynhrken uc;tuklan yone bakarak su kaynaglnm y6nOnu tahmin edebllirsiniz. Sinekler ise su kaynagmdan yuz metreden Iazta

uzakl8§maz, Ama ¢lIerde sanki yoktan varolmu~ gibi ortaya Glklverirler, bu nedenle onlan izleyerek BU kaynaglilin yerini tahmin etmek cok zordur.

Kanncalar

Kamlcaiafln da devamh bir su kaynaglna iMyacl vardr, Agaca tnmarurken giirdugunClz bir sira kanncamn tepecs-ablr yagmur suyu birikintisine gidiyor Dimasi gU91u bir olaslilkbr.

SO KAYBI VE VUC(]DON SO iHTiYACI

. .,... .' "_'.-'. SULKAYBININ ETKiLERi

Susama ~agnsl Hezeyan
RahatslZilk ~d6nmesi Dil ~i~mesi
Uyu§ukluk AglZ irurumasl Titreme
Huzursuzluk Eklemler:de kanncalanma Saglrlik
i~tahslzllk Morarma GO! kararmasl
K!zarma Dilln dolanmasl Hisslzlik
Yuksek Nablz Nares alma lorlugu Deride klZElrma
Bulantl Vurume zorlugu Yu!kunma zorlugu
GugsiizlDk Bulalllk gflrO§ Olum Su, insan vucudunun en onernli ve en yasarnsal ihtiyaclarindan biridir, Ancak vucudurnuz suyu yag gibi depolayamaz, Bu yiizden

ozellikle vucut 151mlZII1 sabit kalmasr, bobreklerdeki aruk maddelerin aulrnasi ve sinir sistemimizin t;:ah~rnasl i<;in suya ihrryacuruz vardir,

Sadece golgelik bir verde yatsa bile tnsan solunurn ve ldrar yoluyla gunde bir litreden fazla su kaybeder. Ozellikle sicak havalarda [erie me yi.izlinclen su kaybi artacagi Ir;in eger suyunuz azsa bol bol clinlenmeli ve geceleri yolculuk yaprnahsimz. Terlernemeye ve golgede kalmaya gayret edin, Su kaylnru azaltrnak i~in burnunuzdan nefes aim ve sigara h;meyin. Steak topraga yatrnaym. Sag kalmaruza yetecek kadar ytytn, Yagll yiyeceklerden kacuun ve kesmlikle alkol almaym. Vag ve alkoliln sindirirni sirasmda ~ok fazla su harcamr. Su ararnaya \;ikmak j~in de suyunuzun tamamen uikenmesini beklerneytn.

SU KAYBINI ENGELLEMEK

Su ihtiyaci

insan vucudunun yakla§lk ylizde 75'i sudan olusur. Terleme ve idrar yoluyla kaybedilen suyun yerine konrnas gereklidir. Aksi halde sagllk prablemleri ba§lar ve k~iyi blOme g6tOrebilir,

68

SURVIVAL 6ZEL EKi

SUNASIL TOPLANIR?

Survival durumunda kaldiguuzda, bannak sagladiktan soma yapmaruz gereken en onernli §ey su bulmaktir. Suyunuz yoksa birkac gunden fazla yasayamazsnuz. Her zarnan guvenli ve yeterli bir su kaynagmtn yaruna kamp kurrnaruz murnkiin olmarhgr icin acil durumiarda yagmur

suyu biriktirebilir ya da ~ig topiayabilirsiniz. Armosferden, bttkilerdcn ya da yeralu btrikintllerinden elde eclilen su her zaman saf oldugundan diger dogal su kaynaklanna oranla daha saghkhdu. Su toplamak icin en iyi zarnan safak vaktidir,

YAGM(JR scmr NASIL BiRiKliRiLiR?

Karnp kurduktan sonra ~1I biriktirehilrnek i<;in kaplar haztrlavm. Bannagrruzm darrundan akan yagrnur sularuu birtkttrip bir kabm ya rla kur,:iik bir golecin ic;ine yonlendirebilirsiniz. Bulundugunuz yerin yakmlannda bir nehir ya da dere olsa bile, klmyaxal aruma I'll da kavnarrna gerektirmedigi ve saf oldugu it;in yaglll ur SLI)'LI kullanrnak en i)'i cozurndur. Yagrn ur ,UVLLllU biriktirrnek i\in geni§\e bir su gcc;irmez orruyu tercihen hi!' yumacm kenarlarma c;abGl.glnLz kaziklarla gerin. Boylece yagmur suyunu bir kabm ic;inc toplavabiltrsiruz.

Gecclcri soguyan havarun i~er(ligi nem yogunlasarak t;ig olarak vere, bitkilcrin ve araclarm uzerine yag<u'. (,:ig gtine~ c;t krnca su ra tie buharlasrr, Birr;ok bocek, bitki vc hayvan hayatta kalrnak ir;in c;lgi kullarur. Siz de bu su kaynagmdan

faydalanabilirsi niz.

Kaya 6rtunun orta kisrrura ""ag,da tutar

<;:iG NASIL BiRiKliRiLiR?

1 CZLln ve islak ~lmet1lerii1 uzerlndeki ~igi bir meudille silcrek su elde cdcbilirsiniz, Gline~ dogduktan krsa bir SLlI--t;: sorna (,"ig k:.dkH.'-;Jgl i(_,'in en IVI Zaman ~af;,k vaktidir. Kirac ropraklarda yasayar: verltlenn cogu OU bulmak I~ill bu

sa KUY(Jsa NASIL KAZILlR?

Camurdan Suya

Del i kte biM ken su iyioo berraklasana kadar bulanlk suyu dl~L aim,

~ukurun etralindaki topraktan srzan su l"eri delar

Yaqrnur swu kenarlardan 8uzLlIerek kabm i~ine akar

Kazlklar kenarlan gergln Mar

Yagmur Suyu Kolle.kooru Yagmur suyunu depolamak "" bir kabm i~ine y6nlendirmek i"in herhangi bir su get;irmez oL1u kullanabiilrsiniz. Aojlfl yaill~larda kap doldugunda hemen yenlsini koymak igin konteynere gOl kulak olun.

2 Mendil iyice I~landlj:p zarnan bir kabin iJ;ine srkm, Yeterince su elde edene kadar bu i.§lelTIl rckrar edin

- OiKKAT

Su cukuruno kazmadan once cevranizi lnceleytn. Eger carnur garip kokuyorsa ya da uzeri ye§il bir tabakayla kaphysa iC{erdigi su kirli demektir .. blu hayvanlann oldugu yerlerden de su almarnahsmz. lcmedanonce suyu rnutlaka antm.

Gevsek zeruinlerde su genellikle toprak altmdaki oyuklara srzar, Otuz santirn derinliginde bit" c;ukur kazrn ve ic;inde toplanan suyu ahn. Ilk birkac,; defada su biraz bularuk olacak arna

giderek daha terniz ve ic;ilebilir

hale gelecektir,

Yandan gorDnO$, suyun biriktlgi seviyenln alnra gukur kazrnaraz gerektigini gosteriyor

69

SirKi:LERDEN so ELDE ETMEK

-----------------------------------

Bitkiler yapraklarmdan SU buhan verir, Naylon bir iorbanm icine koydugunuzda bitkilerin drsan verdlgi su torbanm (izertnde yogunlasacag: i<;in rahatlikla roplayabilirsiruz,

1 Egimli hir 1'1;'1"1;' '''i: bir kran-r V;lplll. Bu kratcrin etnlftr1~l d~1 l(jpt.m~1 ~'erinl;' (logn..1 darulan ikincl hir krater olusiurarak iki krateri uiprak bir \"Ikmuyla aymn.

2 Krarerlcrtn uzenni bir naylon torba ile orrun, Torbarun alum btr sopa dikerek 9ld1t' olusturun ve ucrnamasi ir;in etrafina raslar dizin. Orradakl kCI<;;Uk kratcrtn i~ine YC§lI yaprak ve ~imen koyun,

Ye<jililk naylo~a dokunmamalrdlr

3 Torbarun agz.m sikica kapann ve bitkllere degrnemesine dikkar €din. Bitkller "rerledlkce'' dl~a.rl verrilklerl su buhan isimr ve naylor: torbarnn uzerinde yogunJ~lr. Bli su once ~aglyll dOgrll, sonra du torbarun agzma akarak hirikir. Yeteri .niktara ula'jlLgmda torbarun agZinl acarak .,uyu brrkaba doklurun.

DiCiER METODLAR

Bazcn vcre bir ijrt(i screrck ya da aynt ()n\.'IY\.'1 8gar;bm asarak yngun sisli havalarda su clamlaciklan elde cdcbilirsiniz. ALii dururnlarda gcccicri YL;[l' bir navk Hl scrtn. Hava 'l't·inil:clik,e havadaki nern l'()gllnla~arak su damlaciklan §eklinde ortunun uzerine yagar. Bu .jekilcle <;ok fazla su roplamamz 111[ll11kLln olmasa da daha kullarush hr kaynak bulana kadar xu ihtiyacuuz: giderebilirsiniz.

Dallan Kullarun

BUyilmekte alan bir dal ya da bir bilkinin tamamlntn uz.erine bir naylon toeba g"'1inn. Bttkinin dl§an verdigi 5U buhan ismacak va lorbanln yOzeyinde tekrar yogunla§acaktlr.

Su naylon torbarm ir; yuzeyindeyogunla§If

TOPRAKTAN SO NASIL ELDE EDiLiR?

Gunes enerjisiyle cahsan bir yeraln kuvusu kulianarak toprakran SU elde edebiltrsimz . Iki yuzey arasmdaki lSI fark: nedeniyJe, aradaki hava ISIl1lf ve doyar, daha soguk yi.izeyde yogunlasir.

....... ~~

..• ~ ....

T~ kullanarak naylonu sabltleyin

Gilne~ Enerjlsiyle ~a~n Yeratl:J Kuyusu Nasll Yapllu?

Bir metre geni~llginde ve 60 santim derinliginde bir cukur kazrp diblne bir kap yerle~tirin Cuxurun uzerine bir naylon koyun

va Ozeri~e ta~ dlzerek sabltlesnrin Ortasma yumruk bOyOklOgOnde bir tas koyarak naylonun ~ukurun dibine doqru sarkrnasiru saqlaym. C;ukurun i~indeki hava ISlndlkqa !lam daha serln alan naylanun uzerinde yogunla§lr va daha soma cukurun dibindeki kabm iqine akar. Bu metod 6zellikle qiillarde ·gees " gunduz i~s yarar, Gecalerl dl~ardaki hava daha

soguk oldugundan naylanun dJ~ yuzeyi daha iyi sogur vs 9ukurun i.indeki hava dana steak oldugundan yogunl~ma daha iyi ojur. Kazdlglnll kuyunun iqindeki nem tukanlnca yeni bir ,ukur kazabilirsiniz.

".,.

DENiz SUYUNU ARITfV\AK

Gune~ ~Ilerrlsiy~e ~'all~aJl kuyi.da kuJJandlgll1lz teknikle deniz ~uyll vey~1 idrardun da ierniz su elde edebilirsllliz. Bir k;gcnin ~t.;!nc ck:nil; suyu koyarak suvun [()ne hi!" k~IP yerle.)tirln. L:gcnin U7crinc; hir naylon koyup kenarlanru hagicmn. OrLl"lI1lll1 uzenne bir U::L1i koyarak kabm ~S:ine dt*ru hir koru (JlU~'lIrLlJl_ Naykmun alund.rki hava l.o;tflchglnda dcniz :-iuyu buharlasarak saf su olarak ortunun alunda Yllgul1h\lr vc kabm i<;ine akur:

70

SURVIVAL 6ZEL EKi

......

DOGAL SU KAYNAKLARI

Dogada bircok su kaynagi bulunur. Ornegin bitkilerden, hayvan kam ve gozunden, kurumus <,:amur birikintilerinin icinde kt§ uykusuna yatan ve derilerinin alunda su biriktirebilen bazi kurbaga cinslerinclen su elcle etrnek murnkundur. Ancak bu

c,;e§it dogal su kaynakJanm kullarurken yercl halkm deger verdigi seylere zarar verebilirsiniz. Bu yuzden su kuyulan ve cukurlartna

clikkat etrneli ve su aldigiruzda asia ziyan etrnemelismiz,

sa BiRiK1iREN BrfldLER

Su biriktiren bitkilerin bircok c;e!?idi vardir: Bazilan yaprak ya cia koklerinde, bazilan bocek

yakalayabilmck ic;in c,;ic;eklerinin i<;inclc yagmur suyu hiriktirtr, bazilan isc kcncli srvilanru kendileri salgtlar. Butun bu su

ve sivrlan aeil durumlarcla kullanabilirsiniz, Istc bu bitkilere birkac nrnek:

Carrion <;io;egi (Stap<:lia)

Dlger e~i Mkiler gibi carrion ~~inin de sapmda su bulunur. Aynca la, yapraklan da ~gnenebilir.

Bu bilki, lestisinin dibinde biriken bir ge~it yapl~kan slVIyla b6cek yakaiar. Bu suyu i<;mek mOmkun elsa da once i9indeki boceklen lemizlemelisiniz.

DiCiER SU KAYNAKLARI

Hlnt Inclrl (Opunthla)

Him ineiri gibi baz: kaktus ~itleri 9i9nediginiz zsrnan neminden faydaianabileceginiz etli yaprakiara sahiptir.

Bin,ok palnuye cinsi filizleri kesilerek elde edilehllen sekerl: bir SlVl salg.lar. !,;:oJ bitkilerinin koklerinde birikmis su bulunsa cia bu kokleri bulup 9karmak: zordur, 83<J Avustralya ve Afiika kurbagalan kuru rnevsimleri gedrmek i9il yeralnna inrneden once vucutlannda su hiriktirir, C;:ok acil durumlarda kurbagalan sikarak bu suyu o;;lkarabilirsiniz.

Akasya AgaCl (Acacia) Diger 901 agaylan gibl akasya agael venn hemen lizerindeki k5klerinde su biriktirir.

Neoregalla

Bu ,~it brtkiler orta noktaiannda su biriktirir. Suyunu emmek 19in yapraklarlm 9igneyebliirsiniz.

FI<;I Kaktii.i.i (Ferocactus, EchinoCilCtus)

FI91 ~eklindeki bu kaktus clnsl, suUimeG bitki SlvllaIlmn

i91memesi kurailna lek istisoadn. F~ kaktusOnun bazt tillieri bir metreye kadar bUyUyebilir.

-

71

KAKTUSTEN SU NASIL ELDE EDiLiR'?

3 Bir karms kullanarak posamn SIVISlnJ i<;in. Arna akhruzdan ~lkarmaYll1, kaktusler ,;ok r"va~ buyilr ve sikhkla kullaruhrlarsa baz, b6lgeoe turleri yokolabilir. Bu nedcnle kaktusleri sadece cok acil dururnlarda kullanrnahsrruz.

_'"

2 Kaktusun icindeki etli kisnu bir sopayla kansurarak posa halinc gctirin. Bu §ekilde etli krsrrun ncmi a~'ga crkar.

F", kaktusuuden su almak it;ill tepesin. keskil: hir h,~'akla kesin. Dikcnlere dikkat euneyi unutmavrn.

Bir kaml~'n yardlmlyla posarun $MS'ni emin

SARMA~IKTAN SU NASIL ELDE EOiLiR?

DiKKAT

SUti.imsu bitki ozsulan genelilkle zehirlidir. Hindislancevizi si.itu ve hayvanlann vuout sivuan iS6 protein i~erdlklerinde[1 sindirilmeleri i~in fazladan su gerekir. Buna ek olarak yogun ve tath hindistancevtzl sutu gevi?etici olduqu icln ish ale yol acabilir, gu~sUzluk ve su kaybma sebep olur.

Su sarma§lgln dibinden akacaknr

2 I kine; olarak sarm<l)lglll dibilli keserck hazir bulundurdugunuz bir kaba koyup SrVll1111 akmasuu saglaym. Gerekuse baska sarmasrklan da keserek ycterince SLl saglayabilirsiniz.

Huvuk hir b,<;:,k )".llia pa.ayla sal'll1a~'gl el'i.jt'biJLiigilli> kadar yukardan kcsin. Once dibini kesmeyin ki SIVI hitkinin damar barckctlcriyle yukar lingI'll ~,kll1;'''Jl.

AM<_; KOKUNDEN sa NASIL ELDE EDiLiR?

BUZ VE KARDAN SU NASIL ELDE EDiLiR?

1 Ku,lik bir muz agaci Y(l da fidarnru, verden yaklasik st;kiz santirn yukardan kcstn,

I KarEribnek

~;. - Zemine milmkiln eldugu

kadar yakm bir yerden ahrrrus yo!]un kar kullanmaya gaYlel

eimel isiniz. At~e yak,n

. blr yere asacaqmz blf

V boh~anln aIIlna su kablnlZl koyun. Boh!;amn i~indeki kar I' . zarnanla erir. Kabl at~in

jl uzerlns koymayln. Olu~n

.1 su tekrar kala donu~ur

ve kap yanar. 41 santim kaJdan sadece li<; santim su elde edilebilir.

Buz Eribnek

AI~in Cizerine yerJe§tirilmi§ blf kayaruo Oslilne koyacagllllz buzu ernerek su elde edebilirsiniz. Yeni donmu~ deniz buzu kullarursaruz Bide edeceginiz su luzlu olur. Oysa Arktik bOlgelerdeki eskl deniz buzu mavimsi olul va daha az tuz i~eril.

Gem; bir muz agac' se<;ip yere yalm bir yerden kesin

2 Ku(ugun ortasrrn ovun. Koklerdcn gelen su oyukta tnnlanacaknr

72

SURVIVAL czr , EKi

SU NASIL ARITILIR?

Ancak bircok bolgede musluk suyu bile safve temiz

degildir. Bazi insanlar pis suya digerlerinden daha dayarukh elsa cia genellikle pis su icen herkes mide ve bagrrsak problemleriyle kars: karsiya kahr,

Vah~i dogada suyun s.af ve temiz oldugu durumlara pek rastlanrnaz. Bu

yuzden icilmeden once mut.laka anularak hastahk tasiyan zararh m i kroorganizrnalardan remizlenmeli, icindeki camur

ve dtger kirler suzulmelidir, Bauhlar her gordukleri suyun ozellikle bir musluktan akiyorsa i<;me Sl1YU oldugunu dusunurler,

sa ARITMA METODLARI

i9IIe Suyu

Dogadan alman su en azmdan bir corep ya da mendil kullanllarak @re edilmelidir. Aynca zararh orpanizrnalann yak olmasi i,in rnutlaka antJlmahd".

Kapagln sikca kapah oldugundan amin olun

Dogada, yagmur haricilld". en terniz g(lI"lmell su hi Je asla oaf tlcglldir. killde "e~illi tuzlar, mineraller vc zararh orgaruzrnalar vanhr. Dogada bulunan suvun it;indeki parc;aClkl:![' suzulmel: ve en az bes daklka kaynJl"lbrak ya cia kirnvaxal rnaddeler kullarularak i~indeki organizrnalardan nrmlmahdrr. Deniz suyu ve idrar clog:!1 hallerinde asia i<;ilmemdi ancak cok aeil durumlarda distilc cdllmelldlr. Kullarulabilecck bin.;ok su arntctsi rnevcuttur. Bunlann ,ogu suyu

once suzer daha sonra da kirnyasal

maddelerln yardulIlyla annr Buna alrcrnauf olarak aruma tahlc.lcr: kullanabilir va cia suyu suzdirku-n sonra kavnatahilirsiniz.

TentUrdiyot

Tenturdiyot kullanlrken saglnlzi solunuzu pisletebilirsiniz. Aynca su pembemsi bir renk ahr ve ladl bozulur,

Pompa

Sir defada az

m i ktarda su antabl len fi~re ~i~enin tapesine I8kll"

sapt

Su filtrenin deposundan kaba aktanhr

Hortumun ucu pis suya dald'l"lilr

I'

/

.:

R~renjn i~inde kimyasal maddeler vardir

..

PortaUf Filtre

Hortumun ucu kirli suya daldlnhr. Rltrenin sap[ yukan ~gl hareket enirjldik~e anlllml!j su musluktan akar va blr kaba toplanabilir.

Bardakll Antle.

Bu am,c[ s6kOliip cepte ta§[nabllir. Kirli su, §i~nin tepesine tak[labiien flilrenin ic;inden gec;irilerek anlll" Anblan su §i§enin Igine dolar.



Potasyumpennanganat Bu madde su sterilizasyonu i~in de ~ullamlan Qok ama~h bir kimyasaJ maddedir. Su hafif~ pern be otana Kadar

kullarulrnard«.

TableUer

Kim bazh tabletler suyun tadmi yuzme havuzu suyu gibi yapar ama <;oil guvenlidir, Yanm I~re kini suya yanm tablet kullaml".

Kirli su ampul ~ekilli parca tara'md an emilip hortumun diger tara~ndan akmadan once -c-,

kimyasal ~~ -

maddelerden g~r ~~,......

rf

l

Pornpanm Kulbu a~g[yukan hareket ettirilir

varda

Hortumun U

diger ucundan __

teme su ~Ikar

Anima CihiW

Ampul §Skilli parca akarsuyun icine daldmhp hortumun diger ueu bir kovarun i~ine kayulur.

Pompamn kulbu a~agl yukall hareket ettirilerek akan su, anhclnln i9inde ant!liP kovaya dotar.

73

OYARLAMA ARITMA

U~ayak FUtre

Su armcmz yoksa suyu kaynalmadan once suzrnek iqin bir gOfaP kullanabilirsiniz. Eg.r corap kullanacaksanlz iQine daha ince bir baska corap ya da inoo kum koyarak fl~reyi daha gOvenilir hale getirebilirsiniz. Bu ftltreyi her kullandlglnJzda corabin i,ini bo~anlp iyiee durulayln. Finrenizi asmak ic;in ise bir uc;ayak yapm,

TUZLU SU NASIL SOZOUJR?

Bir ip kullanarak yapllml~ uc;ayak

lIeil bir dururnda dcniz xuyundan cia distilasvor. yolu)'1a terniz su eldc crmek rnumkundur. Deniz suy.rr u kaynarurak l1uh,1I"I kabm uzerine koyacaguuz hir bezdc toplayrn. Birbiri ardma kabin uzerine orteceguuz bir sllrll h<:1. kullanrnahssruz .. F.linizin yanmasuu cngellemek i~in bir sopa kullanarak bezleri kabm uzcl·ind"n aim. lslak bezler sogucl ugu nda sikarak sulanm baska bir kuba bosalun.

l (

Suzulensu kabm iC;ine akar

DOGAnAKi SOYUN TA~IDI(H TEHLiKELER

KOTU SU i;;ARETLERi

()n(inl''i',de durun su kayn~!glllill tehlikeli otdll,gUIllI ~lJsterl:l'l:k hayvan kcmikleri ve iskclctlc-nni her zarnan gijremeychit1rsiniz. Egcr -uvun i~indc tehlikeli kimyasal maddeler varsa ka~inagln kenanna binkmeler olur. KaynamgU1ri'.7,.;1111:1n OU rruddeler m';IWt \lkar. Suyun cevresmde hitki (;rlliSli olmamasi. ){u1.cyinde raj'J~l mtktarda )",,-),1 alg "Im,bl cia ~uyun i~ileme'L oklugunun !,(u,[ergesidir.

DurgunGol

Kaml§ ve sazlar durgun sularda yeti§ir. 8u sularda parazit bulunm<I$1 ihtimali daha fazladlr

kimy;",ai rnaddeler oulunubilir. BlI yuzden dO.~:tda buldllgUl1l1Z burun SlI kaynaklunndan alacagml7. suyu kullanrnadan once antmahsrruz.

Hayvanlar su ic;erkel1 suvun ic;:ine insanlar i,in zararh olabilecek bircok

rntkroorgar tzma ve IJnglr~ak parazit: kansir. Bunlarin bir<;ogu uzun doncrndc oklukcn

7 .. ararh olsbilir. Bazilan isc

ctkilerini hernen glislerir. Modern insan bu rnaddelertn <;ogull:t ah~kl11 olmadigmdan ~'lIk kotu etkilenebilir. D:lgbrdaki SLI kaynaklaruun terniz olmas: gerekse tie ir,:lerincie endustriyel

Goriinmez Tehlike Dogada bulacaglnlz suyu kullanmak tehlikeli olabilir. Hayvanlarln su ic;tiQi kaynaklardan su alirken c;evrede

bulunabilecek et~1 hayvanlara da dikkat etmelisiniz.

Su Kaynakll Hastehklardan Korunmarun Vollan

Tek 9are suyu artmaknr. Eger beraber yolculuk ettiginiz arkadaslanruzdan biri iqtigi su yuzunden hastata-ursa onu ve ana bakmakla yukumlu a-kadasrrua karantinaya ailn, Hastanm kullanacagl tabak, bardak ve aletler! ayrm, Hastalanrnasma sebep alan organizmalardan botca lceren diskrsmdan ve kirli olbisslerincen

uzak durun. Kamp temizligine daha

lazla ozen g6stererek ba~kalanmn da hastalenrnasnu

engelleyin.

SU KAYNAKLI HASTALlKLAR Bellrtller

Hastahk

Sebeplerl

lnsanlara, hastahgl tasiyan hayvanlardan (sittan, SI£JIf, fare, kopek, dornuz) ge'tBr. Bu hayvanlann idranyla ya da vajinal salqilarryla temas edildigfnde enfekte olunur. Vucuda tahri~ olrrjus derl ya ca agl2, burun, bogaz ve g6z damartanndan girer.

Gribe benzer belirtileri (ate§, titreme, ba~agnsl, kas agnlan) vards. Daha ileri durumlarda menenjit, sanhk, b6brek yetmezligi, i .. kanama ve kalpte hasara sebep alabilir.

LEPTOSpiRosis

Bu haslallga yava~ akan ta~ISU akarsulanndaki tenyalar sebep alur. Deriden girip baglrsaklara gegerler. Aynca tatllsu salyangozundaki parazitler de hastahk yapabilir.

Ka§lntl, d6ki.intLrler, astrrn krizleri, karacigerde bOyume ve idrar yailannda tahri§e sebep olur.

BiLHARZiA

Laglm kan~ icrne suyuyla gec;er.

Kanl! ishal ve baglrsak i~jhaplanmaslna sebep olur. BLI enfeksiyanun caha karmasrk tOrleri san Ilk, karaciger ve akcigerlerde apse ve baglrsak delinmesine sebep o'abtlir.

Amipli Dlzanteri

<;engelli Ba~JIIsak Kurdu

Bu parazitin larvalan vucuda i9me suyundan ya da dogrudan deriden girer.

Yeti§kin kurtc;uklar baglrsaklarl sararak kansizhk ve uyu~ukluga sebep olur. Kana kansan larvalar ise akciger

Idrar ve vajinal soalarta kirlenmi§ sudaki Giardia paraztti sebep olur,

tsnal ve mide kramplanna sebep alur. Kuzey Amerika, Afrika ve Asya'da giderek daha slk g6rOlmektedir.

GIARDIASIS

74

SURVIVAL 6ZEL EKi



SU TA~IMA VE BIRIKllRME YOLLARI

aramak, kesif yaprnak ve i§ gormek icin cikacaguuz

yolculuklarda da her zaman su bulamayabilirsiniz. Bu yuzden suyunuzu yaruruzda tasimaruz iyi olur.

Bir nehrin hemcn kiyisrna kamp kurmus olsarnz bile su biriktirrnek icin birtakrm araclara ihtiyacinrz olacaknr. Yemek kaynatmak ve nehirden su almak icin kap lazirndir. Aynca nehrin cok yakiruna kamp ku rmak da pek man nklr olrnayacagmdan gunde en az iki kez kampa su rasimamz gerekir. Yiyecek

SU KAPLARI

Su Saklamak.

Su degerlidir. Bu yuzden asia ziyan etmernelishuz. Her zarnan su stokunuzu yenlleme sanst bulamayabilirsiniz.

Hem srcak hem SO!(U k it;ecekk:ri rasnnak ic;in bircok cesit kap kullanabihrsuuz. Bu kaplar sen plasliklcn ~'elige kadar

degi~ik malzemeden vaprhr. Bazilan is/:' ir;lelindeki SIVI tukcndlkten soma kadanip kakhnlabilrncleri i~in kumastan

yapihr. Su l3~lvacaglI1l%. kaplarla i~jnde yaku bulunan kaplan blrblrindcn iyicc ayrrmahsuuz.

Termos

Vakumlu metal termoslar kolayca klnlmaz ve hem scak hem soguk slVJlan tasrnak l'fin kullanlhr

Pla.1lk ~i¥!

Hafil ve sert plastik ~~Ier idealdir. Ancak atese <;ok yakln koyulursa erir.

<;elik ~~e

Saglam olmasma ragmen iqi doluyken oldukca aglr olur.

Kiio;iik Su C;:antas.

Bu jao kullanllmadlgl zarnan ka!lanlp kaldlnlabllir. Yere koyar ya da du§urilrseniz kolayca delinebllir.

~. , Jt . '"

Askill Matar.l

i~le geleneksel su ta~lma kab1. Kapagl rnatarava baglayan par9BJ1ln kopmamasma dikkat edin, aksi halde kapagl kaybedebilirsiniz.

Biiyiik Su Torbasl

BiJ~k kamplarda kullanllan su ~nlasl dala asuarak havadaki e51nti sayesinde iQindakilerl serin tillar.

Bel <;antasl

Bele takllabilen bir I<ap yolculuk yaparken suyu rahat9'3. ellerinizi sertest brakarak tasmana saglar.

Bardakh Tennos Bu termas!arln bardak olarak kullamlan kapaklan vardir,

SU NASIL TA9INIR?

Su taii"nak gundclik hir i§ haline geldiginde ve bircok bolgedc karnp yenrun su kavnagmdan uzak olacagi du§unLildligOnde bu i~in biiyiik su kaplaruun dokturulup karnpa ta~",,,,,,k yaprln-asi gerekngl ortaya ~·Ik.r. Ta~.m" sirasmda kabi SII,'nlZa asarak ellerinizin ho~ kalrnasrru saglamaJ1lz en iyi yoldur, Eger mumkunse buyuk kaplara agzma kadar 511 doldurmak i~lll daha kUt;iik bir kap kullarun, Bbylece yururkcn suvun calkalanrnasuu ve suvun ztyan olmasrm engellemis olursunuz,

Su Tastma AskIsl BOyuK kaplan ta~lmak i~in kendinize blr aslo yapln.

75

AGAc;, KABUGUNDAN SU KABI

1 Hus agao gibi bir agaclI1 kabugundan kendinize blr su kabl yapabiltrsiruz. Dlkdortgen blr I art;:a kesin.

2 Kenarlan islatarak yunusamasuu 5i.gbYIn vc yavasca katlaym.

UYARlAMA KAPLAR

3 lkiyc a)'lracagIl117. cubuklar ve <;imen kullanarak mandai Y"PIl1 ve kurunun kenarlanru rccineyle yap'§nnn. Mandallan kullanarak kutunun lyice yaprsrnasiru sagia)on.

DOGADA SO KURALLARI

• Dogadan aldl£~ntZ suyu her zarnan SUZUIl ve arum.

• S u alirken 0 (In ki ih ti;':l~'larU:llz haricinde raze su bularnayacagiruz acil durumlan da goz onune aim,

• Yagrnur yagarkee buum kaplanmzi <;lk3['JP kapaklanru acarak etrafa dizm. Toplayacaguuz yagmur suyunun ne zaman i§e varayacagi beUi olmaz.

• uyu asia ziyan euneyln. Ne Kadar cok suvunuz olursa olsun, hie; beklernediginiz bir and" susuz kalabllirslniz.

• ldrar va da deniz suyunu i§lcmden gccirmeden asia I~mt::yin, Acil durumlarda dlstlle edebillrsiniz.

• oguk havalarda da steak havalardaki kadar cok su i<;in. Soguk navada cia su kaybl olur. Karda yUriiyU~ ve kayak terlernenize sebep olabilir:

• Eger yeterli suyunuz yoksa vernck yemeytn. Sindirlm esnasinda vucut ~ok

u kaybeder.

Kaml~ Pars:asl

KamI§lar 'cuvarlarla" bOlGnen

parcalardar olu§ur, Bu par<;alan kullanaral< harika SU kaplan yapabilirsiniz. Kalin bir kaml~l, halkalanndan birinin bir santim Kadar altlndan kesin ve ustteki halkaya da ayru 1§lemi uygulaYln. BOylece agZi a91k bir 5U kabiruz olacak.

Kenarlan -------katlayarak

kutu yapln

Kutunun su gaglrmez

hale gelmasi iI;in .eQineyle kaplayln

... -

Su Kabag.

Su kabaklan kurudugu zaman 1~leri bosahr ve kap olarak

kullanllabilir. Su kabaglnln tepesiru keserek io:;indaki etli klsml b r blqak yardlmJyla cikann ve uzun bir sopa kullanarak temizleyin.

4 Kap kuruduktan sonra rnandallan ~lkarJp kabin i~im~ recine surerek .ILl gerirmez hale gelrnesinl saglayin. FJr~a olarak ucunu ezeceginiz bir sopa kullanabilirsiniz. Kullanmaclan once kurunun iytce k urumasiru bekleyin.

SU NASIL BiRiKTiRiLiR?

1 Kurak rnevslrnlerde kullanrnak i<;in va cia la~lyabileceginizden fazla suya ihuvaciruz 1'31';;3';U birtkurmeruz gcrekebiur. Suyun akaC"gl yiinde bir vcr se~ip kil )'3 cia kaya tabakasi

<;1 kana kadar kazin.

Ortuyu uzeme koyacaglnlz buyu k<;:e taslana sabiUeyi n. Ama zarar giirmemesine dikkat edin.

2 KazdlglrllZ cukurun i~ine uzerine kil sivayacaguuz blr 011u serip zerninin sugeciuncz hale

gelmesini saglayu» Buharlasmavi en aza iJlClirmck icin gun boyunca cukurun uzerin: vinil bir ani.'! va cia bitkilcrden oreceginiz blr kapakla ortun. Geceleri ve yagmur yagarken bu 011UyU kaldirarak yagmur suyu vc ~igin yaougimz

golete dolrnasuu saglaym, Suyu duzenlt olarak kaplara doldurun,

76

SURVIVAL 6ZEL EKi

77

BE~iNCi BOLUM



Yl'r'ECEK

BULMA VE

HAZ I RLAMA

Buzdolap'an, tencereler ve modern mutfagm .tum arm; gerecinden uzakta yiyecek bulmak, saklamak ve pismnek icin farkli yollar izlerneniz gerekir. Evinizde

yediginiz rarudik YlYeceklerin olmadigi yerlerde, vucudunuzun ihtiya~ duydugu besinleri.n ozelliklerini ve bu besinleri hangi rniktarlarda almaruz gerektigini bilmeniz buyuk onern l:a§lf. Gereksinim duydugunuz vitamin ve mineralleri vahsi dog-ada bulmak Imlay degildir. Bu yuzden

et ve bahk, ihtryadanruzi karsilayabilmeniz icin yeterli sayilabilir. Ancak bitki ve omurgasrz hayvanlan toplarnak Ire hatta bahk tutmak kolay sayilsa da, diger hayvanlan avlamak oldukca zordur, Eger tecrubeli bir avo degtlseniz herhangi bir hayvaru yakalamak icin harcayacagiruz enerji bir survival durumu i~in fazla olabilir, Bircok gidarun hemen tuketilmesi

gerekir. Aksi halde steak, bocekler ya cia bakteriler bozulrnalanna sebep olabilir. Eger uzun sure ayru verde kalrnaruz gerekirse yiyecekleri saklamak ir,;in ozel bir yer olusturmaruz gerekebilir.

DOGADA SULUNAN GIDAJ.AR

Dogada bir yolcu'uga 9,karken yamm,za bo. bo. haz,r yiyecelc a'abi'i,iz ama bir surviva' durumunda yamm,zda y;yec;elc olmasa bile kar.mm,z, doyurmay, ba:jarab;I;riz.

Normal ,artlar aUlnda dogada, bitkilerden boceklere kadar bo'ea y;yeeek bulmak mumkundur. TabaglRlzda gormeye a",krn o'masiilRlz da butun bu y;yecek'er bir gun hayabn,zl kurtarabllfrler.

78

SURVIVAL 6ZEl EKi

• •

YOLCULUK I<;IN ERZAK

SJI"t canrasiyla yolculuk yaparken yaruruza konserve, kururulmus ya da raze yiyecekler alablllrsiniz, Konserve yiyecekler bnceden pi§irilmi§ oldugu i~in (steak ya cla soguk) yenmeye hazirdir, ama digerlerine gore oldukca a~r savdir. Suyu aimrrus ya cia kurutulrnus yiyecekler daha hafif olmalanna ragmen hazulanmalan

i<;in hol su gerekir, OzellikJe bazr bolgelerde bu yuzden yemek yapabilrnek i~in fazladan su tasunaruz gerekebilir. Cok ac,: kahp cia iyice sulandirmadan yediginiz suyu almrms yiyecekler vucudunuzdaki suyu cekeceginden rahatsizhk verir ve hatta bagirsak rikarukhklanna sebep olabilir.

Yiiksek Kaloril; Yiyecekler Tath yiyecekler tazla besleyici olmasalar da diyetin qe§ijliligi a~lSlndan 'ayda saglar. Ozellikle dagcllar ve kutup k~ilIeri havana kalabilmeleri i~in gereken bol kaloriyi depo etmekle §ekerli besruere gCIVenirler.

Kahvalbhklar

KahValt,IIk yiyecekler gOne ba§larken gereken ene~iyi saglarlar. Yulafv9 musli gibi kahvaltilklar tilli o'idukian lcin aym zamanda sindirim sistemlnin ~kanmasml engeller. Kuru meyvelerde de lif bulunur, Yolculuk kan§lm I ise sonderece besleyicidir.

Fasulye ve BakJiyat Pirinq, karbonhidral a"lSlndan zengln osa da kampta pilav yapmak zordur ve ~k yakrt gerekMr. Fasulye va haklaplllerda bollifve protein vard,r, Ozellikle barbunyarm pi~irilmeden orce iyies Islabimasl gereki!.

Yiiriiyii, Ylyecekleri Enerll kayblnt engellemek icin gun boyunea hafif halif all§lIITnak ve aksam olunca bolca yemek gerekir. B6ylece ak§am yemegini uykuda sindirebilirsiniz. Yurtiyli§ yiyeoekleri§8ker, gikolata biskOvi ve kraker gibi karbonhidrat va enerjl veren yiyeceklerden ol~ur.

<{iKOLATA TOZU

YOLCULUK KARI~IMI

PIRiNt;:

SUYUAUNMI~ DONDURMA

MusLi

MERCiMEK

CiLEKLi PUDING TOZU

BAABUNYA

SiNDiRiME YARDIMCI Bisi<Ovi

<{iKOLATA

MEYVAlI BONBON

YULAF

KURU BEZEL YE

KRAKER

79

.. ~-------------------------------------------------------------------------------------------

Er ve bahk gerekli protein; alrnarruzi saglasa da laze tutmak zordur. Bu yuzden yanuuza et alacaksaruz konserveyi tercih edin, Konservcyi acuktan sonra i~'indekileri hernen ruketrneltslnlz. Ell ncdcnle bir seferde ylvcbtlccegmlz buyuklukie konserveleri tcrcih edin. Aynca konserve yiyecekler Sift caruasmda tasmarnayacak kadar ag1r olabtllr, Salam sosis gibi etler daha hafif 0[," cia ,e§idi azdrr. Dogada hulacagrruz cr ve baJJgJ ,~itJi seklllerdc saklayabillrslniz. Konserve et vc sarkurcri liriinlerinin bir atcernaufl ise soya proteini yani iofu'nun yarussra harnur ve scbzclerle hazrrtanrms yerneklerdir.

i"ecekler

i9eceklerin besleyici degeri azdr, aneak ISlnmanlZl ve rahallamanl21 saglerlar. SOt tozu hem i~erdigi kalsiyum sayesinde yarar saglar hem "<ecekleri tatland,rmak Mtin kullanilir. Kal<ao soguk ~amlarda igebileceglniz ho~

bir iQeceidir.

Ana Yemekler

Kurutarak dondurmak besinlerin suyunu alrnarnn bir yoludur ve yiyeceklerin, ozellikle de meyvelerin §eklini bozmaz. Suyu allnml~ yiyecekler Qok hafiftir VB kolay ~Inlr. Yenilmeden once iyice Islailimalan gerekir.

Kan§bnnallklar

Temel hammadde olan un ve luzu kullanarak bir90k yemek hazlrlayabilirslnlz. Eger yedikleMnizden gerekli yaglan alamlyorsamz iyyaglmn degeri tartl§11 maz ~eker lsa dogada pi§irdiginiz yemeklerin tallandmclSldtr.

Tatlandmcdar

Ozellikle dogadan toplayacagln,z malzemeleri kull"anacaksanlZ kamp yemeklerini yenilebilir kllan ~ tasmmaya degerdir.

Ken, sanmsak, soqan, ballarat, salca ve soslar yemeklerin tad,nl guzelle§tirebilir.

ETVE BALIK

KAHVE

UN

ETSUYU

r:;AY

KURUTULARAK DONDURULMU9 YEMEK

IC:YAGI

SOGANSOSU

SARDALYA

KAKAO

SUYU"UNMI~YEMEK

ESMER ~EKER

r:;oRBA

HAZlR HAMURi9i

SUTTOZU

KURUTULMUl?

VEJETARYEN YEMEGI

TUZ

82

SURVIVAL bZEL EKi

• ••

YENEBILEN BITKILER

Cg~ bir t;6lun ~~ta:md~ degilseniz (,:evre~cleki bitkilerin ~ogunu yiyebilirslniz. fek problem hangilerinin besleyici oldugunu bllmek ve zehirli olanlarla hastalanrnaruza sebep olabilecek olanlan ayuabilmektir. Norrnalde yenebilen bazi bitkilerin uzerinde aglz ve yernek borusunu tahris eclebileeek

inee krllar ya cla dikenler olabilecegl gibi tohumlar cla zehirli olabilir, Aynca yrhn farkh zamanlanncla baa bitkiler claha az yenebilir hale gelir, hatta zehir salgrlamaya baslayabilirler. Yenebilen bazi bitkileri toplarken harcayacagimz enerji miktan, alacagnuzdan e1aha fazla olabilir.

ILIMAN iKLiM BITKiLERi

Y~h bitki ve fllizlerden uzak durun, lifli ve sen olurlar. Aynca tadlan da kotu olabilir. Gent;

filizler ya§L. olanlardan cok daha iyidir ve pisirmeden de yenebilir, Her zaman raze yapraklan

secmeli ve sapryla beraber koparmahsiruz. A~aglda yenebilen bitkilerden birkacmi bulacaksimz.

Yabani Lahana (Cram be)

Yabani lahana umsn deniz k,y,lannda yefujir. Kalin yapraklan ve yeralbndaki ulaIlt,lan h~lanarak yenebllir. Tad,lahanay, ardmr,

DiGER ILiMAN iKLiM siTKiLERi

Legen yosunu (Porphyria) gibi dentz yosunlan haslanabnlr; finnlanabilir ya da kurutulablilr. Karagin yosunu tall, yaprnak i<;;in iiile hahne gelinceye kadar p~iriJebilir. Karahindlba (Taraxacum) ve kuzul!:nlaill (Rumex) yapraklan ispanak gibi kullamlahiltr va cia yabani sanrnsak kullanarak yemekler railandmlabllfr,

Yer Milm:ri (Aegopodium)

au otbUtunAvrupaveAsya'da y~r. Taze yaprakva saplar yakIa§,k 15 santim uzunluktayken <;oil 1e2zetIidir.

Kurt Pen~esi (Polygonum)

Bu bilki Avrupa'mn tamarmnda, baa akrabalan da Kuzey Amertka'nln ban biilgelerinde bulunur. Bir metreye kadar uzar ve ihman biilgelerdeki otlak VB ormanlarda yeti§ir. Uzun, pembe lti'18klerinden kolavca tamnabilir. Yaprak ve fiJizI€ri h~anarak yenebilir. Kavurarak yenilse bile kokU piliirmeden ones suva yal,rmak gerekir.

Duvar Biberi (Sed urn)

Duvar bioeri kayalarca, duvarlarda VB damlarda yetJliir. Keskin, biberi andran bir tad, vard·lr Yapraklsn saiatada Qili otarak yenebildigi gibi r;orbalann k;inde tat varsin dive de kullanll,r.

~teresi (Barbarea)

au bHki Avrupa, Kuzey Amerika va Yeni Zelenda'da veltlir. Yajl(akIan QiQ ya da ha§lanarak yenebilir.

Semizotll

(Portulaca)

Semizotu urnen iklimlerdeki Iuzlu topraklarda yeti~ir. Yapraklanm !Il11" her an, toplamak mumkUndur. Suda temizleyin va limoo suyuyla terbiye

edin. Semizotunu

diger sebzelerle biMikte yiyin. Sir tek <;e!jitten r;ok fa2la va devamh yernak beslenme bozukluguna sebepolur.

...

83

TROpiKAL SITKiLER

Tropikal bolgelerin steak ve nernli havasmda her turlii bitki yetisir, Mevsirnlerin olrnadrgi bu bolgelerde turn yJJ boyunra

LEZZET TESli

Once bir yapra£(! ikiye balun. Eger koru I'll da garip kokuyorsa aun. Birkinin suyunu kolunuzun i,;ine SUrilIl. Deriniz kabarmaz ya d. t~ olmazsa dudaklanriea, daha SOMa da aAzInizm k05Esine, dllinizin ucuna ve 0011 olarak aluna degdirin. Bunlann hepsini sadece beser sanlye yapin. Eger batma hissi olusmuyorsa kil~uk bir parca yutup b~ sam sureyle bekleyin ve baska hi~bir §ey vemeyin. Eger kendlnizi k6ri.i. hissetmiyorsaruz o bitkiyi yiyehilirsimz derneknr,

tropik bitkllere rastlarnak rnumkundur, Farkh c;e§im~ki bitkiler farkh turlerde rneyve ve sebze veri!", Bilmediginiz bitkileri

yemeden once deneyin. !\:iag.lda troptkal bolgelerde bulabilecegintz bitkilerden sadere birkacmi gorebilirsiniz,

BamblJ (Pseudosasa) Gen~ bambu filizlerini dibinden keserek bir blQakla ikiye aYlnn. Kabugun iqindeki yumu~, etli kiSlm suda kaynalilarak 'ku~konrnaz g ibi pi§irilebilir. Bambunun birr;ok ~~idi yard,r ve dunY8mn her yerinde bulunabilir.

DiGER TROpiKAL BiTKiLER

Bitk! turleri bolgeden bolgeye degl§ir ve bu bitkllerln yuzlercesi yeneblllr, Bir~ogunun lezzetli meyvelen elsa cia bu meyvelerin ~oguna. agacm ust kisunlannda olduklan i<;in yeti§emeyebilirsmiz, E:ri!iebileceglniz bitkilerin arasind. sap ve yapraklan vi tamin "<;lSlndan Zen gin olan Seylan lSpaJla&l (Basella) ve sap; ,>is olarak ,>ignenebilen §ekerkaml§1 (Saccharum) bulunur,

PaLmiye Surgilnil

Palmiyelerin biiyumekte Dian w;lan ~ig ya da pi~mi~ olarak yenebilir, Anca.k ne ~§it palmiya oldugunu bilmiyorsamz yemeseniz dana iyi olur

Blrcok agar,: rneyve ve yagh tohumlar verir ve bunlann hemen hepsi SOil derece besleyicidir. Cogu agaon Filiz,

Amarantus (Amaranth us)

Bu b~ki bir metre yuMeklige ul~bilir. Yapr8k ve saplarl parqalara aYlrarak rspen ak gibi luzl u suda pi§irebilirsiniz. Rlizleri saata yapmak igin kullanabilir ve ~ig Viyebilirsiniz.

ince clal ve i~ kabuklan cia yenebilir. Bazrlanrun ise k;ilebilen

ozsulan vardir. Yaprak dokmeyen

aga.;Iarll1 igneieri C vitamini aosindan zengindir ve steak suya daldmlarak .;ay gibi i~ilebilir.

Patmiye

Hindistancevizi (Cocos), ~ker palmiyesi (Aranga), sago palmiyesi (Metroxylon) gibi

palm iyeleri rt tale surgunlen yecebilir.

Sago paimiyesicln govdesi iQindeki ni~astall kism kaynatlldlQlnda bir ~~ it lapa elde elmek mOmkOndOr. Ancak butun palmiyeler yenmediginden guvenli alanlan aYlrd etmeyi ogrenmelislniz,

ladin (Picea)

ladinin i~ kabugu C vijamini aQlSlndan zengindil, KijlUguc ail kisrnianndan alind,g,nd. daha da iyi alur.

DI~ kabugu soyup ie; kabugu yenebilecek yumu~kl~ga gelinceye kadar haslaym, Dikenleriise ferahlatlc, bil i9ecek yapmak i,in kullamlabilir.

Ako;;aagao;; (Acer)

Akyaagacln dogal yaralardan ya da kuluge kesik yapllarak elde edllebilecek §ekerli bir ozsuyu I13rdll. Bu ozsu koyul~lncaya kad or kaynat,I,p ene~i versn bir i,eooK olarak kullanllabilir.

DiGER AGA<;LA.R

Taze Gam (Pinus) ignelerinin radi guzel aim ve ~ay gib: i,ilebilir. Toz agaorun (Populus) i~ kabugu oldukca besleyicidlr. Hus ..,gaclrun (Betula) ise ozsuyu .,ok lezzetltdh. Kutuge "Y" seklinde bir yarn acarak bu ozsuvunu to playabilirsinlz. Ancak aga<; ,evresinin u,>te ninnden buyuk kesiklet yapmaym, Yerulebtlen b~ka bir aga~ lse posah bir .tohurn kihfi olan keo;iboj'!1uzudur (Cerarorua)

84

SURVIVAL DlEL EKi

• • • •

ZEHIRLI BITKILER

Zehirli bi[kileri~ S3:'ISI, ozellikle ihman bolgelerde yenebilen bitkilerin sayisindan cok daha azdu: Ancak bu bitkilertn bazilanna dokunmak bile zehirlenmeye, isilik ve ciddi tahrislere sebep olabtlir. Bazilan ise yendiginde kusma, ishal ya da olurne yol acabilir, Zehirli bltkilerin

bazilan yenebilen bitkllerle kanstrnlabildiginden felakettcn kaonmarun yolu zehirli bitkilerin tam olarak neye benzediklerine dikkat etmekrir, Bitkileri tadarkcn 6zellikle survival durumlanncla azami dikkat gostcrin. GerekJj nbbi yardirru her zarnan bulamayabtlirsiniz.

ZEHiRLi ILIMAN iKLiM BiTKiLERi

Bazi bitkilerin yaprak, sap, (,,:ic,;ek, kok ya da ozsulan zehirli olabilir,

BLI hirkilerin bir kisrnma dokunrnak

Keneotu (Ricinus)

Normalde bir tropikal oolge brtkisi olsa da inman oolgelerde de gorOlOr. MOshii olarak kullamlan hintyagl elde stmek i~ln tohumlar ezil!r va yagl ~lkanIH. Ancak dogada allndlgl zaman 61umcOI olabilir.

OiKKAT

lhman oolgelerde SJk rastlanan zehir1i bitkilerin ~u yel'\ebilen bitkilere benzediginden buldugunuz bilkinin ne oldugundan kesinlikle ernin degilsenlz yememellslnlz. Ornegln batdrranotunun bir 10kmasi bile felee ve birkal; dakika i9inde 610me sebebyet verebilir.

bile gozenek ya da dikenler yoluyla zehir salgilarnalarma sebep olabilir, Ilirnan bolgelerde bu

bitk.lcrin sayis: az cia

olsa olurncul olabiieceklcrl unutulmamahdu.

Yiiksiikotu (Digitalis)

Yuksukotu digrtall$ adh son derece gij~IQ

bir kalp uyallCi igerir. 1.5 metre yukseklige eri!jilbilen bu

bilkinin mar. pembe. san ya da beyaz ~Igekleri vardir.

DiCiER ZEHiRLi ILIMAN iKLiM BiTKiLERi

ZehlrU bitkilerin ell tehhkclilerinden but de rnor ~ir;ekle'ri olan ve nernli ormanlartla veti§en ke§i~oludur (Acontiurn). Olurncul clan bakhra.rotu (Conium) ve sigirbaldiraru (Ckuta) ~elllSil"eyt: benzeven bevaz y~ekJerinden tarunahilir. Hemen heps: zehirll ,,1- dugundsn ucgen yapraklan olan rnaydonozgillcrden uzak durrnak gerekir. Zehirlime.)C ve zehlrflsurnak (Toxicodendrun) dokunuimamasi gereken bitkilerdir.

Aclbakla (Lupinus)

Bu bilki Kuzey Amerlka. Avrupa ve Asya'ds yet~ir. OlumcOl mide ve baglrsak yanmaSlI'la sebebiyet verir. Mor. pembe. san va cia beyaz gigeklerl vardlr.

Camas (Zigadenus)

Yaoanl soqana QOk benzeyen bu "iQegin soqaru 6lumculdiir. Uzun yapraklan va beyaz ,i""kJeri vardlr. Sir metreye kadar biiyiiyebiliL Kuzey Amerika'mn otlak ve ormanlannda sik rastlamr.

Zebuli Sanna~lk (Toxicodendron) Kuzey Amerika ormaolannda bulunan zehirli sarma§lk bildigimiz sarma~lga 90k benzer. Ancak kayu Ye§il yaprakJarl ve beyaz meyvesiyle aylrdedilebilir. Deriye lemas ettiginde yanma hissi ve isilige sebep nlur.

Diigun <;;i~egi (Ranunculus) Bu turdeki tum bitkiler yenirse baglrsaklaJda

asm yanma hissine sebep olur. Diinyanln hemen her yerinde bulunur va birbiri Ozerine binen san lagyaprakli ,i""kleri varor,

85

ZEHiRLi TROpiKAL iKLiM BiTKiLERi

Ilopikal bolgelcrde () kadar ~ok cesit hitki vardtr ki kendi glivenliginiz h:;ln birkac,; tanesini iyice tamyip

sadece on Ian yemelisiniz.

Jatropha glandulosa

Jatropha familyasuldaki tropikal ikllm bitkilerinin ~unun yapraklan, tohumlan, ozsuyu ya da meyvelert zehirlidir. Tohumlan cok kU'lVetll miishil etkisi g6sterir,

Jatropha poda.grica

Dibi tu rpa benzese de her tara~ so n derece zehirlidlr. Daha once gormediginiz bltkileli tammanln en iyi yolu gOvenilir bir bilgi kaynagl kullanmaktu. 86lge bitkileriyle ilgili bir kitalla ya da

001ge sakinlerlnden birine

basvurabili'siniz

Daha once gijrmecliginiz bir tur bitkiyi yemeniz gerekirse once mutlaka lezzet tcstini yapm ve murnkun oldugunca az yemeye

Sapium insigne 6zsuyu sOt klvamlnd a ve son derece zehlrlldir, Temas ederse derinizin kabarrnasma sebepolur. Slrt(imsu bir azsuyu alan bitkiler genellikle zehirlidir.

gayret edin. ~aglda tropikal bolgelcrde rastlayabileceginiz zehirli bitkilcrden birkaorn bulacaksmiz,

DiGER ZEHiRLi TROpiKAL iKLiM BrrKiLERi

Isirgan agact (Iaportea) tropikal bijlgelerin hepsmde kar~lla~abilecegini7. bir birkidir. Dokunuldugunda yanma hiss; ve isilige sebep olur, rohumlan da zehlr Iidir, ltluyan'run (Hippomane) ise meyvesi ve ozsuyu zehirlidir. Mucuna ormanhk alanlar ve fundahklarda yeti§ir. Tuhurn zarfi ve C;:ic;:eklerlne remas edilrnesi halinde cieri)'; tahri~ eder, Eger go· ze degerse kbrli,ige sebep olabilir.

Jatropha Int.gemma Troplkal bcilgelerdeki

I ormanhk alanlarda rastJamr. BaglrsaJdarda yanma, ishal VB kusma yapar. Su kaybl~ sebep aldugu i"in SUNiva! durumunda IIbbiyardlm bulamazsamz hayahmz lehtikeye girebilir.

Hangi ag,II,;lann zehirli oldugunu hangilerinin yencbilcccgini anlamarun

belli bir sadece

bazi taraflan zehirli olahilir, Tropik bolgelerdeki agaclann bir kismmm

rohum ve olumcul

Kor eden mangrov (Excoecana)

Bu kOc;uk agae; GOneydogu Asya, Alrika'mn tropikaJ belgeleri ve Avustralya'daki mangrov ormanlannda bulunur. Ozsuyu deriyi tahris edecegi ve g6ze gelirse karlCrge sebap olabileoegi i~n mOmkOnse yanma bile gitmeyin.

Califomia Defnes! (Umbellularia) Cal~ornia dafnesi Kuzey Amerika'da yeti§ir. Sert, oval ve her zaman y~iI kalan yapraklannln son derece gU!ilu bir kokusu vardir ve zehiriidir. San ~ic;ekleri, Ye9i1 ya da mor meyveleri vardr.

olabilecegindcn dikkatli olrnak gerekir. Bir kisrru ise deriyi tahri.'i eder va da k()rlCige sebcp olabilir,

DiGER AGA<;L.AR

Sansalkim agacuun (Laburnum) tohum zarf 'ole porsukagacirun rneyvesiolumculdur. Kuzel' Arnedka'da yetisen karasalkun agacuun kabugunda, ,i<;eklednd" ve rohum zarlinda toksik rnaddeler bulunur. Guneydogu Asya'da yetisen rhengas (Gluta) ve Guney Amerika'da bulunan kumkutusu (Hua) agaganmn 67.sUyU derivi tahJ"i~ eder ve korluge sebep olabllir, Ne oldugunu bilmedlglniz agagann hlcbir rarafiru yememellsiniz,

86

. '-'

KOKLER, YUMRUKOKLER VE ~]<;EK SOGANLARI

Dazl bitkilerin kok, yurnrukok ya da ~l~ek soganlan Uvitarnin ve nisasta acismdan cok zengin oldugundan survival durumunda yenehilir. Bazrlanm <;ig yemek zararhdir, en iyisi yemeclen once pi§irmektir. Kokleri once soyun ve haslaym. Daha soma ate§ uzerine

koyacagiruz bir metalin uzerinde pisirin. Bircok kokun

kabugu vitamin ve mineraller acrsmdan

zengin oldugundan kabuk iyi dururndaysa soyrnarnaya cahsm Ancak karakafes gibi bazi bitkilerin koklert

zararh maddelerden korunrnak icin soyulmahdu. Yencliginden ernin oldugunuz birkac koku iyice 0grenin ve digerlerini es gecm.

YENEBiLEN KOKLER

Bir kok ya da sogarun yenebilir olup olmadrgiru anlamarun rek yolu uzerindeki bitk.yi tarurnakur. Farkh

Tekesakab (Tragopogon)

T Bkesakal, bir metre ila doksan santm uwnluga ul"§an VB kuru oolgelerde yell"",n bir bitkldir. Mor, ka,ahindiba gi9lliiine benzeyen ~igekleri yardlr. Uzun yaoraklan ve yabBi1i havuca benzeyen yumrukbku

DiGER YENEBiLEN KOKLER

Karahindiha (Taraxacum), havucan (Cyperus) ve diger oazi bitkiler kahve gilli i91mek i9n kavrulabihrler. Kalla zambagr ya da yilanyasng. (Calla) denen bitlorun kOkiJ kurutulup bguti.ilerek un olarak kullarulabilir. Karabur<;ak (Astralagus) koku <;if:; va d. pi§nli§ yenebiltr. Kuzey Arnerr ka'da yettsen ku du sengman (Hellanthus) da bu §ekilde degerlendlrilebilir

bolgelerde yetisen bitkiler genellikle birbirine benzese de guvenli gozuken her kok yenebilir degildiJ". Ornegin

Su Kestanesi (Trapa)

Bu Mki Avrupa ve Asya>da suyun i,,;nde yeti§ir. Sert tohumu d. ~ig ya d. atB§le pi~irilerBk yenilebilir.

Temren (Sagiuaria)

Taze su kaynaklannln klYlslnda bulunur. Bir metre uzunluga en;!ir Okba~1 ~eklinde dik yapraJdall, kO"Ok U, ta9l'sprakh gigekleri vardlr YumrukokO Qig yenebilse de pl~lrildiglnde daha iyi olur.

olumcul camas hirkisinin kbkU sogana benzer, Butun kok ve soganlar yenmeden Lince ri~irilmelidir.

Azakyeri (Acarus)

Rahatllkla lamnabllen azakyeri yakla,lk bir bUQuk metre uzunluga ulasabilir laze So

kaynakl annm k'YI$lnda yeti.i,.

Kbkfl son derece aromatiktir ve yenebilir> Once dogranmali ve yenmeden once kaynatllmaildlr.

NUiifer

(Nvnl pnaeaj NilOferin kalp bi~irnli yuzen ~iifeklerine dunyanm hemen her tarafmda rastlarnak mOmkOndOr. Tohurnu, yumruk6kO ve sapi yenir. Ancak lohumu aCldll.

Yerftsbgl (Arachis)

Ad,n! n aksne yemstlgl bkklsinin uzerinde f,st,k bulunmaz, Yemstlglnln tohum zarflarl yeralnna uzanrrus filizler ilzerinde olgunla§JI. B~ki kUyUk bir Ifallya benzer. Yapraklan kO,O k. kahn VB OVal. "i~ekleri dCtz ve saner,

87

ZEHiRLi KOKLER

Gcneldc hir bitkinin koku zenirliyse yaprnklan, sapl, c;i\ckJeri ve ozsuyu da zehir.i olur, Dokunuldugunda bile deriyi rahris eden basuroru bunun en iyi

orneklerinden biridir, Ancak bu kurahn cia istisnalan vardir.

Bazi kokler c;:ig yendiginde

bllimclil olsa bile pisirildikiert zaman

yenilebilir hale gelirler. Her zaman cok dikkatil olun. Eger bir bitkiyi tanidigiruzdan kesinlikle em in degilsentz yemeyin.

Calla zarnbagl (Calla)

Yabani Calla olarak da bilinen Call a zarnbaglnlil (jiqe9i kolayhkla tanlnabilir. Su kaynaklanom yarmda yeti§ir. K6k!eri yenebilir ya da un I"Jaline getirilebilir. Ancak ~ig yenirlerse zehi~i olduklanndan once pi§irilmeleri gerekir. B~kinin diger kJslmlan da zehirli oldugundan uzak durulrnasJ gerekir.

.....

Manyok (M"nihor)

Manyokun yumruk6kO (fig yendi~inde iilOmculdur. KIr1<sekiz saat boyunca suva yatlnlmall va yenmeden once iyice pi~irilmelidiL

OiKKAT

Zehirli koklerle yenebilen k6kleri aYlrdetmek zor oldugundan ,"01< zor durumda kaldlglnlz zamanlar haricinde 1<6k yemekten kaC;lnmaIISlnIZ. Eger birkac; c;e§it koku iyice taruyorsaruz sadece onlan yiyin ve tammadiktanruza dokunmaYJn·

Yabani lalll palates (Dioscorca)

Ta~1 patatesin baz: tu~eri tropik b61gelerde yeli~irilse de soyulmaz ve pi~irilmezse ban tur1er zehirli olabilir. Ege! elinizdeki tiJru \10k iYI tamrmyorsaruz en iyisl soymak va pisirmsktir, Geni~ yapraklan varor ve ger~ aga, kUtuklerinin etraflnda yeti~i~er.

Kulkas (Colocasia)

Kulkas tropikal b61gelerdeki sulak alanlarda yeti~ir Yakla~lk bir b~uk metre yijkseklige ul~bilen bitkinin uwn, ye~il. kama §ekilll yapraklan ve sanmso turuneu 9i,ekleri vardlr. Yumrukiikii ,ig zehir1i olsa da pi~irildiglnde yenebilir ve ladl patatesl andmr.

DiGER ZEHiRLi KOKLER

Yabani patatcsin (Solanum) koku pi~irildigi zarnan yenebilse de dornarese benzeyen rneyvelert zehirlldir, Yabani dornates (Iycoperstcon) ise venebilir olmasina ragmen patates bitmine ~ok benzediglnden kansnrrna riskini gaze almamak daha iyidir. Camas (Zigadenus) sogam yernekllk sogana ~ok benzerne stne ragmen olDmclildlir. SlglI:balruram ve krrlangicotunun yumrukok ve koklert de olume sebep olur.

YildlZo;I~iii (OmithogaJum)

Bu illman ikJim bi1k1s1 otuz santlm uzunluQa ula§lr. Once pisirmek kaydJyla saganl yenebilir. Ancak diger kislmlan zehir1idir.

Klltangl~otu (Vincetoxicurn)

Sivri u91u, kalp §8killi yapraklarl, kOljDk, san - beyaz ,i~kleri clan b~kinin lohum zam ve kiikO yutulursa kusma va dolaylStyla su kayblna sebep olur. SGtOmsii tlzsuyu da zehir1idir. IIlman iklimlerde Sik rastlanlr.

88

SURVIVAL 6ZEL EKi

-- -----

'-'

YAGLI TOHUM VE MEWELER

Vagh tohurn ve meyveler survival yiyecekleri icinde en 1 onemli kavnagi olusturur.Ihman bolgelerde meyveler yaz ortasmdan itibaren olusurken yagIJ tohurnlar yaz sonuna dogru ve sonbaharda olgunlasu. Recelini yapmaz va da uygun olanlan kurutmazsaruz meyvelerin saklanmasi

zordur, Meyve ve vagh tohumlan toplarken ku,~ ve bazi memeli hayvanlarla rekabetc girrneniz gerektigini unutmayin. Ozcllikle nazi nayvanlar icin yag!. tohumlar kl§ hazirlrgimn eS3.S1du'. Cok ham ya da fazla olgun meyveleri yemeyin. Hastalanmaruza sebep olabilirler,

YENEBiLEN VAGLJ TOHUMLAR

'tllgh rohurnlar yag ve protein i\:erir. KaYIl1 gibi ozellikle )'agh OI~U1 tohurnlann yaglanlll ayirarak vemek pisirmek

(Iuglans)

Cel'iz aga,lan dmen ikllmlerde yeti~ir. Aga~lann kabugu kolayca tanmr, Tohumlann Yeiiil, yumu?Elk k.MI agal(lan du~tilkten sonra t;UrUr. Ceviz kalori a9SIndan zenglndir.

murnkundur. Yagh tohumlan kaynatngnuz zaman iccrdtkleri yag su yuzeyinc 9kar. Daha soma tohurnlan un halinc de

Flstik (Pistacia)

Fls!lk Avrupa. Asya ve Avustralya'da yati~ir KirmlZl tohumlan gig ya da kavrularak yenebilir.

gerirebilirsiniz. Yagh tohumlar aynca depolanmasi en kolay dogal yiyeceklerdir ve harcket halindcyken de yenebilirlcr.

Fmdlk (Corylus)

Flndlk lliman iklimlerde yiiksek~e, ~II benzen bir agar;ta yeti§ir. Kalp ~eklinda lin, yapraklan va kahvarengiye c;alan san kabuklan vardrr.

DiaER YENEsiLEN VAaL! TOHOMLAR

Arnerikan cevizl (Carya) Kuzey Arncrika'mn sulak bolgelerinde bulunur. Herhangl bir yagh 10- hum, sebze ya cia meyveden daha razla pig i~erir. Avusrralya'da yeusen Makadamia ceviznun de yenrnesi hostur, <;;amf,sLJgl (Pinus) cia yenebllir ancak kavruldugunda tadi ~ok daha iyi olur,

ZEHiRLi VAGLI TOHUMLAR

Kestane (Castanea)

Kestane agaQlarmln uzun Inli yapraklall ve kestanelerin dikenli kllrflan vardrr. Kestaneler bu klhHarrn i,inde olgunla~lr. Kestaneleri yemek ~in once soymah ve h~lamah ya da ates uzsrinde kebap yapmalrSI nil,

Yagh rohurnlan ycmeden once lezzet testini yaparak dikkatle denemelisiniz. Sadecc blrkac \:e§it yagh tohum

zehirii elsa cia bu tur tohurnlar pisirilmedikleri zaman ya cia kuflenrnislerse tehlikeli olabilir, Egcr

Atkestanesi (Aesculus) Atkestanesi Ihman iklimlerde yet~ir, geni~, ele benzeyen yapraklarl, soluk renkli Qi,"kleri ve yapl§kan tomurcuklarl vardlr. Agaq bazi b6lgelerde otuz metreye yakl~bilir. Zehirli yapraklallnln tohum keseleri kestaneden dana az dikenli ve kllrtrn Il;indekl tohumlar kestaneden cok daha bOyOktOr.

yagh tohumun belirsiz, tarh. baderne benzeyen bir kokusu varsa asit prusik Iceriyor oJabilir. Ann gitsin,

Mahun cevlzi (Anacardl urn)

Mahun revizinin yagh tohumlan soyulmaz ve hasianrrazlarsa 2ehirtidir. Bunarlan k6r10k yapabileceginden pi~irir1<.en de dikkaUi olmak gerekir. Mahun cevizi tropik b6lgelerde yeti§ir.

DiaER ZEHiRLi VAaL! TOHUMLAR

YenebilJyor cia olsa badern, iC;in(lcki asit prusik yuziinden I,;ok acr olabilir. Mese aga,lannda bulunan pa I~ rnutlar (Quercus) aci oldukIan ic;in once haslanrnaz ya cia soguk suda blrkac saar beklettldikten sonra kavrulmazsa yenrnez.

89

'rcnebilen rncyveler seker, vitamin A, B2, C gibi gerekli besinleri i<;cril·

Ku,'i ve rnemeliicr de bunun farkmcla olduklanndan

YENESiLEN MEYVELER

etraftakl meyveleri toplarken onlarla rekabet etrneniz gerekecekur. Bocekler de rneyvelere

saldmr ama bu meyvelcrin

<;:arlufelek ~i~egl (Passiflora)

Uzun sarrnasqa benzeyen saplan, U, ko~eli yapraklan, asma filizine benzeye n saplan n uzelinde mm . bsyaz ,i,skleri alan i;arklfslek ,i,e(ii tropikaJ b61gelerde ozellikle Guney Amerika'da yeti§ir. Yenebilen rror renkli VB yurnuna §ekilli

: meyvelen son derece suludur:

DiCiER YENEB,iLEN MEYVEL.ER

BulutUzUmii (Rubus) Bulut[Jzumu kuzey b6lgeleri ve Kuzey Kutbu civannda yeti§ir. BOgurtlene benzeyen bu bitkl otuz santim yOkseklige ula~". beyaz ,i,ekleri varcir VB meyvalan ahududuya benzer.

Yabani uzum (Vitis) dunyarun rhk bolgelerinde sik rasrlanan blr bltkidlr. Yapraklarnu pi§irip yemek de rnnmkundur. Vabani <;ilegin (Fragaria) btrcok lilru ormanlar ve otlaklarda yeli~ir. Vitamin C acismdan zengin. rath ve lezzetlldirler,

KrzIlClk (vaccrmcurn)

Bu bilki kuzey kilian, tundra ve ormanlannda yeti~ir.

,\1(:vveielin varolus arnao hayvan ve kusann dikkatini cekmek oldugundan (bu §ekilde rohurnlann ~la),IIlla." rnumkun olur), zehirli olan

ZEHiRLi MEYVELER

bir cok rneyve yenebilen meyvelere herzer. "Eger Vllh~i dogada sadece dogal hesinler yiverek ~~g kalmaya cahsryorsanrz bu gen;ek lur tehlike

Sari>u5

Sorbus Iuru brtkilerin bazJlannln meyvesi yenebilse de genelde beyaz [Jzumler zehirli olur, Bu rsnkteki uzumleri yiyerek kendinizi riske atmaym. Zehirti beyaz ilzOm veren diger bilkiler zehi'l i uzurn ve

, rtuzumun u n ball IUrleridir.

Virginia sanna~liP (Parthenocissus)

Bu Illman Iklim bitkisinin lacivert ya da mer meyvelert uzOme benzer. Asma filizine benzeyen filizleri olan ve sarma:jlga benzeyen hi>;bi' bilkinin mavi ya da mor meyvesi yenmemelidir.

icindeki protein aosindan zengin kurtlan yiyebilcccgtntzdcn isinize yarar. Hicbir meyveden c;:ok fazla

yemeyin.

Ard:J~ (juniperus)

Ardl~ kuzey ormanlannda geni~ blr fundahk ya da slkl ~allla' halinde yeli~i'. Kuzay Arnerika'mn bazr bolgelerinde "Oregon UzOmu" olara!< da bilinir. Olgun ard'G meY"asl yenebilse de blraz aoor.

haline gelebilir. Diger bitki ve .nantarlarda oldugu gibi emin oldugunuz birka; rncyve ~e~idi behrleyip cl1gerlerine hi~ jli~nl(!)in.

Duchesnea

Yaianci ,ilek olarak da billnen Duchesnea olumcul olabilir. N;ya VB Kuzey Amerika'nln tropik b6lgelerinde yeti!jir.

DiCiER ZEHiRLi MEWELER

Ozellikle rropikal bolgelerde bin;ok zehirli meyve vardir, Bunlardan bazrlan hafif zehlrll olup cok fazla yenirse tshal Y'~ cia halsizlige sebep olabilir Bazriarl lse ,ok zchlrf olduklanndan ~ok az bile yense IildurLici.i olabiJir, Bit survival dururnunda ozelllkle g~iS;5Dz dustuysenlz dururn "ok daha ciddidir. Sik rastlanan zehlrli meyve.erden bazilan it[jzumijniln (Atrtipha) olUmcUl rnor meyvasi, danaayaguun (Arum) asm sindinm problemleri yaratan krrmrz: nlC)'\'lLSI, zehtrl; uznrnun (Actaea) kusma ve h; tahds yapan iyl~' ya da beyaz meYV3$1, ~ok yendtgtnde ishal yapan yahan elmasi (Malus) ve olumcul tohumlan clan portakala benzeyen rneyveslyle troplkal kargabuken agacuhr.

90

SURVIVAL 6ZEL EKi

MANTAR VE LIKEN

Bin;Ok insan i<;iH rnantar ve liken roplamak siradan bir I~tlf. Son derecc lezzetli olrnalanrun yarusira yeni toplanrrus ya!;i manrarlar mineral ve bazi proteinleri icerdlklcrtnden c;ogu yoresel yemegin ana rnaddesini olusturur. Ancak hu yiyecekleri roplarken cok dikkat

edllmesi gerekir, BaLI iilUmcCllmantariar yencbilen mantarlara cok henzer. Bu konuda tecrubeli alan kistler bile hata yapabilir. Bazen bir bolgede vcncbilen rnantarlar diger bir bolgedeki zehirli rnantarlara cok benzeyebilir. Kendinizden ernin degilseniz kesinlikle man tar yerneyin.

YENEBiLEN MANTARLAR

Yenebilen mantarlan ayirdetmcnin rnannkh bir yolu yoktur. Mantar topladrguuz zaman yarurnzda mutlaka bu

8eyaz mantar (Morcnel!» e-cutenra) Bu beyaz rankh mantar bahar aylarlnda kumlu ve kumlu - klill toprakta yeti~ir, a!ia~ a~.nda ya da a<;tkhklarda bulunabilir.

i§in uzmanlan olmahdu. Aynca zchirli <;c§itleri iigrenmeli, ozclJikle 6](jmdil oianlan i)'i bilrnelislniz. Sadece SJgbklt

Karrubahar mantan (Spar"s;, crispa)

Sonbaharda kozalakl. aga~ ormantannda, aga~ diplen ve koklennde olusur. Kokusu anasona. tad, hnd.ga benzer.

DiCiER YENEBiLEN fV\ANTARu\R

Boletus familyasmdan clan mantarlar sofra mantanna benzeyen §ekiUerin<.; .-;.gmcrl sapkalaruun alunda solungara henzeyen ~.kmnlar yertne gozenekler varthr, Gcnellikle son derece lezzetll

I olurlar. Birk*; rijru hafif zchlrll 0lS3 cia ~Igk<.;n tatlan kOL(i okiugundan yenebllen Llirlerden aynlabilirlcr, Aynca bunlann krrrmzunnrak va cia portakal rengi gozeneklen ve .aplan varchr. Sadece san ya cia krem rengi gozeneklen clan rnaruarlan seem, Aga<; kutuklerlnde yeusen mantarlar genellikle yenebilir, ancak bunlann cia bazi cUrieri sert ve tarsizdir, Tum mantarlan verneden once p~i'1l1clisinjz Boylece halif zehi.ierl etklsiz hale geurmek murnkundur. An cak unutmaym ki pisirerek zehlrli mantarlan yenehillr hale gcrirmek rnurnktln degtldlr. Mantarlar dunyarun her verinde ufak tefek farklarla birbirine benzer. Analk gittigu1iz yer ya da kendi bolgenlzcleki mamm4an iyicc ogrerunelisiniz.

Orman tavugu (Grit;,b frondosa) llkbahardan sonbahara kaoar yaprak dbken aga91ann iizerinde bulunur. Sofra mantanna beI1zeyen bir tad. vardir ve taU.d".

gorunen, uzerinde leke olmayan mantarlan yiyin. Ajaglda ycnebtk-n manrarlardan blrkac ornek bulacaksuuz,

Kurt mantan (Calvaria utriformis)

Yazm ve sonbaharda otlaklarda bulunan kurt manlan iaze ve eli beyazken yenmelidir.

Portakal kabugu mantan (Aleuria aurantia) BUyDmek i~in gOn'§19.na ihtiyae. vardr. Orrnaalardakr a9.kltklarda ve sonbaharda onu bolgelerde bulunur. Yenebilir olmasma ragmen belirgin bir tad. ya da kakusu yaklur.

Biftek manta" (Fistulina hepatica) Sonbaharda mese aga~lann'n govdesinde olur. Kum.Z1 eli t;Igken act aldugundan suva bastrnlmalr ve yenmeden once mangalda pi~irilmelidir.

91

.,

ZEHiRLi MANTARLAR

Tu:n zehirli mantarlari karakterize cdcbilecek bir ozellik yoktur. Amanita en zchirli III all tartar arasinda yer ahr vc tarunmasi da en kolay turdur, Ancak tligcr iurler <;ok daha farkli

OiKKAT

Amanita mantarlan en clurncul mantarlar elsa ca turn zehirli rnantarlar onlara benzernez. Belli bir tlir mantan tarumayi iyice 6grenmeli ve turn diger rnantartardan uzak durrnahsirnz.

Panter ,",pkaSI (Amaruta paruherina) Genelilkle 6lumculdur. Kay,n ormanlannda yeti~". kahverengi beyaz benekli bir sapkasi, beyaz solunqaclan, sapirun ~vresinde bir ya da Iki halka yard",

ZEHj RLi MANTARLAR NASIL TANINIR?

Zchirli Arnunua m:IIl1:II'I"nnl iarumak 01, cllIk~:l kolayrhr, Saplunnm dibinde bir "volva" ya cia kupalan, beyaz solungadan 1'<' sapm crrafmda nulkalan vardir.

$apka

/

Amanita

Elu katran koptigti mentannn Kuzey IImerika upi kozalaklla!iaQ ormanlannda bolunu" Yeomesi halinde derm uyku durnmuve haiUsinasyonla, gorfllOr.

" Solunga<;lar

~Halka

gorunurler, Daha kruusu bazi zehirli mantarlar baska ulkelerdeki yencbilcn rnantarlara cla benzeyebilir.

Mall tar zchirlcnmcsinin bellrtlleri de clegi~ir. Eger hir manrann

Kanan kopugu (Amanita muscaru muscaria) Rahat~a tarunan bu mantar sonbaharda ozellikte kaym ve «am orrnaolannda bulunur. Parisk klfmlZl. beyaz benekli bir sapkas, vardr.

ylktCI melek

(Amanita virosa) Clumeul zehri olan bu mantar yazlarl ve sonbaharda ormanl,~ alanlarda bulunur, Eleyaz etinin a96all ve tiksindi6ci bit kokusu vard", Yeni 9,kanlarl yenebilen Agaricus rnarsartanna bsnzer,

yenebileceginden ernln dcgil.scni7. hi~ dokunmasaruz daha iyi olur.

A-pgllia en zchirli

rnantar turlerindcn hirkaorn bulabilirsiniz.

blum §apkasl (Amanita phalloides)

En olumcul mantar olarak bilinen bllim ~pkas' ormanllk a1anlarda kaYln ya da me~e agaqlannln altnoa yeti§ir. Zeytin ye~ili bir §aPkast, salgun bir sap'. beyaz solunqaci ve eti, gen~ bir volvasl varor,

DiCiER ZEHiRLi MANTARLA.R

Zehirli muntartarm baz: tOrleri diger boigelerdc vcncbilcn man tarlara be nzcr. brnegin Agaricus tUr(Jn(in bircok ,c::~ic1i ye nebilirken sarrleke maruan (Agaricu-, xanrhoderrnus) SOil derece zehirlidir. Yaychgt gCH;lli iyOi kokusu ve dokunuldugu zaman yapugi san lekcden tarunablltr Digcr zchirli manta,' ,qilieri arasmda geni-waprakli 3ga<;I:. nil alnnda bulunan bevaz bit' mantar olan aptal rnantan (Amaniw verna) ve bazrtan oltlrncul alan Cortinurus cins: mantarlar sayrlabilir.

YENEBiLEN LiKENLER

---

Liken genellikJe kuzey bolgelerinde ve Kuzey Kutbu civannda kayalann uzcnnde yerisir. Zehirli turu yokrur

Rengeyigi kuru (Cladonia l~ulgifeL"ina)

Bu sert liken Kuzey Kutbu ~vresinde buhmur ve adlnl cok benzedigi Ren geyigl boynuzundan a1ml~lr. Yenmeden once birkB9 saat suya yat,,,'malt ve sindirilebilir hale gelmesi iQin iyice h~tanma"dlf,

ancak ycnrncden bi.r aksam once suya vaunlmah ve hazirlamrken tahris edici asidin gccirilrncsi i<;in lyice haslanrnahdu.

Kaya i~kembesi

Bu besleyici liken kuzey iklimlerinde ve Kuzey Kutbu bblgesinde yeti~ir, Yenmeden once suya yatlfllmah ve soorasnca iyiee ha~lanmalidlr,

92

BITKILERDEN YEMEK YAPALIM

Yemek yapmak uzere bitki toplamak, yenebilir gor(:IDCJ1 hcrscyi roplayip otlamak dernek degildir. Bir ycmek yapmak ya da hir yernegin bir kisrruru hazirlarnak l\,il1 bir va da daha f.1Zla s;e§it bitkiden yeteri kadar roplayabilmeniz gerekir Sadece birkac ~e~it bitki toplarnak uzere hareket edersenlz topladrklanrnzm

arasina zehirli va da yenlllCZ bir scylerin kansmasim engellernis olursunuz, Buldugunuz birkilerin hepsini toplayip tuketmeyin ki yasarnlanru xurdurebilsinler, Boylece gercktiginde bir yemekllk daha rnalzerne bulahilirsiniz, Cok cabuk bozulduklan i~jn en iyi yo! e7.ilmi§ bitkilert blr kuru ya da cantada saklarnakur

KOK NASIL GIKARILIR?

BaZI bitkilcr ki§111 kullanrnak uzere koklcrindc nisasta birikririr. Bu baharda ~ckerc d6l1!i~ur vc ycni surgunlen

Sopamn ucunu yonlaral< kurek §ekli varin

1 Carya gllli scrt bir tahtadan saglam blr 'OP" kcsin ve blr urunu klirck sckhnde voruun. Gerekirsc rontlllgl,.lnll% L1CU ateste biraz daha . ..,~nle~nn:bilir.'iini/..

2 Bir.kinin hi!" kenanna der.nce hi]' ~ukur kazin. Kokun etrafmda topragm gevsernesint saglavarnk tek parca halinde ~Ikarm

besler, Bu yuzden kokler ozellikle sonbaharda son derece besleyicidir, Baharda lse <;ok tath olurlar, Ozellikle

Brtkinin bir kenannda ~ukur kazarak kokun etratndakl topragl gev§etrn

UN NASIL HAZJRLANIR?

-------------------------------

Bin,:ok tohum eger un haline geti rillllczse si ncliri lernez.

Unu yemeklere koyabilir ya cia biraz

1 Tohurnlardan un dele errnek r~in ro" hukinin basagm: bir iorbarun i<;inc ufalarnakla baslavm. Tohumlan dokrnek i~in bajagl sallayubilir ya cia ick rek elinizle toplavalnhrsimz, Tnhurnlan kururmak i<;in gjjne~e sertn,

suyla kansurarak hamur vapabilir, bu hamuru harnurisi ya cia

c krnckyapmak i<;in kullanabilirsiniz.

Tohumve kabuklan ay"ma~ icin ileri g.eri saliaYln

2 Kabuklanm soymak j~in tohurnlan elinize Jllp uvusturi,n. Dalla sonra bn kalnn i,tne krrvup ilen geri sallayarak eleym. Kabuklar daha hafif olduklanndan tohumlardan aynlacak ve kap r an disan u~acakTlr

baharda kok ycrken dikkatli ol-uahxrruz. Surgunler kucuk olduguncan bitkiyi tammakta zorluk ~ekebilir,'iiniz,

KOK YEMEKLERi NASIL HAZIRLANIR?

Kokleri okartnktan sonr a uzun sure beklemeden yemeginizi hazrrlamahsuuz, Boylece bozulmalanru engellernts olursunuz. Kokleri dtkkatte ternlzleyln ancak soyrnavm Kabuk genelliklc deger.i vitarninler i;;crir. Klikli parcalara bolun ve suda h~layln~ BGyJece koklerin

io;:indeki aCI kirnyasal maddelerden kurtulrnus olursunuz, Ha;ibdlglnll. parcalar bi r catal batacak kadar yurnusad.gmda pi~mi'l demektir,

K6k, t;k;ek ya da YOlgll tohurnlardan da un elde etrnek rnurnkundur.

Tahumlan iki 1a~ln arasmda ezin

3 Tohurnlan ()r[;i,":.l c,:ukur buvukcc btr 13§ ve (LIl1:] kli,[,k vurnusak hir W~tll arasinda ezin, Tekduze dairesel hir hareket yapm. Eldc l:''lljginlz unun lI~mama..':;'ln~1 ()/t..~n gostcrln.

93

DENiz YOSUNU NASIL pi:?iRiLiR?

Karagin cleniz yosunu (Chondrus) laze, kurutulmus ya cia j01eye I cnzcven bir ruding haJine getirilerek yenchilir. lyot,

Demz yosununu bir kayamn uzerine sererek gune~e kurutun.

-.

1 Deniz yosununu !J1<;akl~ kest:rck kavalardnn uymn. Kururrnak uzere gune~e serin. Yaprukl.u: kurudukca rcnkleri a~dacak ve derive bcnzcvece ktir.

mineral ve vitamin A, B a~lsll1clan zengindir, Bahar ve yaz basmda kiyt kayalannda bulunur Legen ),osunu

vosununu su va chi sure koyup kan~111l yugunl'L";IT1:1Y" ba~by;ma kadar

-,,)['IL'" parcalarn aymn.

iC;Ki HAZIRlAMA

-------

<;:am (Pinus) ve kulin (Picea) gibi dnrt mevsnn I'e~il kalan aga~J:lJIn yapraklan .II VI: C vnaminlcrl ,l>;lsmc!an zengmdir ve bir(;t.:~il ~av yuprnak i<;in kullandabilir. Sadcce rengi

1 non mcvsim yqil kahn yapraklardan

,:.1)" yaprnak I~in yapraklan brr ta~l" ezin, Bir harrlak ,,,,, il;1n iki <':"Y k:l'>lgl ei.ilmii yaprak yelecekti"

bozuhnarrus raze vapraklan kullanrnahsuuz, Hindiba (Chirorum) yapraklan ya da rnese palamudundan (Quercus) kahve karklsl yapmak miimkundur,

2C;:am ignelerini steak sura aun.

Suyun steak olrnasma anrak kaynarnamasma dikkat edin. Ara sira karJ~lIrarak bu ~ekilde 'i . lOdakib bekleyin.

3 Bir kabin uzcrin« gereceginiz tulbcntlc ~a)'U11Z] suzun.

T:H landirmak I,m ~ek"'r yo da bal

kulla n abi li rsmtz.

DiCiER i<;KiLER

Avustralya'da oka.lprus agacrrun (Eucalyptus) yapraklun ~"ya gO.; verici, rahatlanci bir etki verrnek i,in kullamhr. Bu kansima "BWy c;:aYJ" derler. Kurutulrnus yonca (Trifolium) <;i<;egi, isirgan (Urtica) yapraklan ve sarmasiktan (Glechorna) da <;ay yapmak rnurnkundur, Ak<;aag:mn ozsuyu cia suyla kansunlarak ic;ilebilir.

(Porphyria), dcniz marulu (Ulva) ve <;e§itli varckh-ri de kaynatarak viyebilirsiniz.

4 'off ixunlart k;;Ui~lInIl1 i,intien ~lk;II',hklan sonra tatlandrrmak ;';111 .'Jeker va tb loplay:1CagU)IL mevveleri eklevin,

.'jogUyUIlC~l katlla~;'nlk ve ka.'llklaillak murnkun olacakur, Iyie,", ~ogllyunc3ya kadur yelllez:<,entz

ag,II11zm vanmasuu en):;<:II<:1111.1

OIUI'Sll n UZ.

y"hani hitk-lertlen yapllan vlvereklerin [:1(11 pek iyi olmadigmdan baharat ve ratlnnchnct varthnuyla daha venlr hale geunlrnclcn gerckebilir. Kori. l:ln;1l1 gibi hazn: baharatlan o.;aniaruzda rasusaruz 11lI gihi dururnlardu kullanabilirsnuz. AvnGJ b.ihur.ulan dllgal hullerin - de roplavarak dah;! .'I1I1r:1 kullanrnak i,II1 kurutarak xaklayahilirxiniz, DogacL1 hulabilcccgin i" bahara.Iara iirnd Dogu Endonczya adalsnnda vClt\t"n ynprak d,\kmeyen "ga<;lardan birisinin akrabasi olan kucuk hindistan . c:~"izi (Myristicu) agac!l11l1 mcvvesldir Hu meyve kunuuldukran S0I1.1'1 uralanarak rinn . larums yemeklcr va (1;1 pudmglere eklenerek ratlandurnakta kul I;, 11111,., Aym'" ispanuk )':J cia kaba k gihi 'ebz.e yerneklerinde de kullaru - labiltr. Feslegen ya da kekik gibj otlar cia ayru arnada kullarnlahilir.

t;:ayl sbezden gS9irsrek s ilzOn

DOGAL TATLANDIRICiLAR

KORi

TozsiBER

SARIMSI\K

KARABi8ER

94

SURVIVAL 6ZEL EKi

OMURGASIZ HAWANLAR

SumuklubbCCk, salyangoz ya cia ~ekirge gibi hayvanlan yernek fikri, bircok insanda as; kalmak pahasina biraz daha hekleyip daha i~[(lh ar,KI bir scylcrle karsrlasmayi urnma rstegi uyandinr. Ancak survival durumunda isrcdiginiz gibi bir yemegin kucagmiza dusrnesi pek rnumkun olmadigi gibi bekledikce daha gucsuz duser ve

giderek baska yiyccck arayamayacak hale gelcbilirsiniz. Yemeden once denernek hayati olsa da sag kalrnak I<;in hi<;bir olasi besin kaynagiru reddetrnerncll vc ne kadar riksindiginize akhrrnamahsmrz Ttrtd gibi ornurgasiz hayvanlar sebzelerden claha c;ok protein i~erclikJeLincien toplamaruza degecektir.

YENEBiLEN OMURGASIZ HA YVANlAR

Cogu o!l1Urgaslz hayvan yenebilse de surnuklubocek ya cia I,'ckirgeleli agzllllZa anp canr curur s;igneyip yutarnazsmrz .. BlI

C;:ekirge SIGrayan b6ceklerin 90k 90C;10 bacak kaslan vardJr ve bu baeaklar yenebilir. Kavurma yoluyla parazitlerin blmesini ve etin vah~i doga gurme standartlanna gore lezzelli olmasiru saglayabilirsiniz

Kannca

Tum kanncalar ,slrabil,r ancak dikkatlice toplarurlarsa yenmeleri mumkundlJr. Bazl balkavanozu kanncalan karin b61gelerine nsktar ve su depolar.

DiGER YENEBiLEN OMURGASIZ HAWANLAR

B6ceklerin sebzelerden daha yuksek besin clt1;t:r1eri vardir ve herverde boles bulunrnaIan rnurnkundur. Anrak sa de boceklerden besin degen a~lsH1clan en yuksek sevivede faydalanabitmek ic,in tlzerinize du~eni yaprnahsuuz, Bocek lalV31an son derece etlidir. BUI yerli kabilelcri diyetlerinl desreklemek i~in bu larva'ardan 001 bol tiiketir ve toplarnak I,in saarler narcar, Fmldak bocegi (Gyrinldae) gibi su boceklerini de unutrnarnak gcrekir, Ancak sikr bir aguuz yoksa u boceklerini yakalarnak ~ok zordur. Diger yenebilen omurgasizlar lse terrnltler, tahtakurdu ve

, mklyelerdtr. Orumcek yernek uzerlenndekl tahris edici killer )1[ cia avlarun uldurmek ic;in kullandiklan zehir sizi de etktlcyebtlecegmden tavsiye edilmez.

varanklarui sadece bazi parcalan yenebilir vc onceden C;Ok iyi pisirilrnelcri gerekir. Hatta bazilanrun

ozel pi:jirme rnetodlan vardu. ~agKI'1 yencbilen birkac omurgasiz hayvan goreceksiniz,

An

Yabani anlar, pupalan ve larvalan yenebilir. Aynea anlar gerekli ene'llyi saglayaeak bal da yapar. Ancak soka yol aGBn all sokrnalan alums ssbep olabileceginden anlarla U9ra!jlrken dikkalli olmak gerekir.

Salyangoz

Kurtlar, silmuklubiicekter ve SalyangozJar 90k iyl yemeklik etlerdir, Ancak SU salyangozlanm ve partak renkli kara salyanqczlarm yemeyin, lahirli olabili~er,

Kelebek ve giiveler KelebBk VB gOveler de yenebilir aneak fazla sayica degilierse pek besleyici savurnazlar, Oysa 111111 hem kolayca yakalandlgl hem de daha etli oldugu igin gok daha Iyidlr

DenizyrldlZI KlYlya vuran tahtalann Ozerinde deniz Y'ldlZI bulmak olabiror. Aynea yengec; VB b,ilrlO"'Dllla yenebilir, Bu hayvanlan sular yekildlginde kayalalln arasnda olu,?,"n k(j~uk gollerds bulabilirsiniz

Deniz kestanesi

Derisi dikenJilerden banlan yenebilir, Aneak toplarken uzun VB sivri dikenlerine dikkal Min,

j

95

ZEHiRLi OMURGASIZ HAYVANLAR

Yt:Illt:k i<;iIl omurgasiz hayvanlan toplarken manuguuzin scsini dlnlemelislniz, oro ya cia basta boceklcri

yiyen, belirgin bir kokusu olan ya da purlak rcnkli boceklerdcn uzak durun, zehlrll olahilirler, Diger hayvanlann

yedigi omurgasizlar lnsanlar i(;i.n zararli olabilh. ¥clllcginizi ser;erken dikkatli olun.

KlfmlZl ya da pa~ak renkll b6cekler et<;il hayvanlaJa tadlannln k610 oldugunu anlalmaktad".

Bu yOzden onlan rahat brakm, Zehir1eri slzl 61durmese de hastalanmamza sebep olabilir.

KlrnuZl !liiveler

Cinnabar guveslnln (Callimorpha) krfmlZr renkleri tacrun kotiloldugunu g6sterir. Her ne kadar asmda zehirli olmayan

bazr liir bOcekler

korunma i"ln bu renkleri taklit else de em in olmadrgrnlZ surece parlak renkli b6ceklerden uzak durun.

DiCiER ZEHiRLi OMURGASIZ HAYVANLAR

Tuylu t.rtillarm ve kurtlarin uzerinde, dokunuldugunda tahrise yol "<;an maddeler vardir. 07.ellikle rroplkal bolgelerde yasavan bUyilk (Iyanlann derisinde zehlr bulunur. San harumboceglnm (Coccinellidac) bazi turlert de zehlrlidir, (agu ahtapo; ~e§icll yenebilse de Avustralya'da ya.~ayan mavi halkah ahtapotun (Hapalochlaena) olurncul bir ignesl vardir, Bu yuzden ~ok emin degilsenlz bu hayvanlann turnunden uzak durulmast gerekir, Aynca topraga g6mUlil pupalara ve saldirganlara fonnik asu puskurtebllcn forrnika kanncalanna (E'0Jl111ca) cia dikkat edtlrnehdlr, Sonuc olarak siz en iyL~i tammadignuz ornurgasiz hayvana selarn verrneyin

Deniwnas.

Zehlrti denizanalarr !Irk aklntrlarda bulunur. Porteklz denlzanaslnln IPhysaliaj onlki metreye kadar uzanan zehirli kouan olabfir. Mumkun oldugunca denlzanasl ve akrabalanndan uzak durun. Zehirli

igneleri warl olOOilir.

ll\idye

PI§lrip yemek mumkun olsa da midyeler bazen lehlikeli olabilil.

Beslenmek iQn suyu suzen bu hayvanlar ank madde va zehir depolayabilir. Yumu~qaIann nepsi canlryken loplanmall ve mumkun oldugunca kea blr surede liiketilmelidir.

Deniz anemonu

Bazen sular (feklldikten soma kayalarda olusan g61c0klerde anemonlara rastlanabilir. yogunun tahri~ edicl Igneleri olan kouan valdlr VB

bu y(lzden uzak

durmak garekir.

Avlarrnl sokarak

yakal.ayan hayvanlann Ignelerl genellikle insanlara zarar velir ve miimkun oldugunca bu ;gnelere degmemek akllhca olur.

KDnikkabuk

Konlk kabuklarrn ylizierce ~e§id'nin her biri zehir i(feren kugilk bir zpkm alar. B8Z1 curterde bu zehlr 6lumculdur. Konik kabuklar kendini kuma 96mer ve kazara uzerlns basabillrsiniz.

DiKKAT

TOm yabanl yiyeceklerde oldugu glbi ornurqasrz hayvanlarda da birka<:; <:;e§idl iyice bgrenip digerlerlnden uzak durmak en iyisidir. Eger survival cururnundaysaruz gu<:;sOz dO~m()~ olabilece· ginizden normal den cok daha az zehirden etkilenebillrsiniz.

qekansl

E§ekanlan her zaman sinirli yara1lklardlf VB olSeler bile sokmaya devarn ederler. Yemek i~in bir esekansma asia bakrnaym bile. Egar yOzunuzden sokarsa yol ~acagr ~i~me neles alrnarua engelleyebilir va 61ume yol a<;abilir.

98

SURVIVAL bZEL EKi

.

OMURGASIZ HAWANLAR NASIL YENIR?

OmurgaslZ hayvanlann sayis: roger hayvanlardan daha fazla oldugu gibi en ekstrern dururn ve ortamlarcla bile bulunmalan mumkundur, Bocek gibi omurgasiz hayvanlan toplamak bill yakalamaktan daha kolav oldugu gibi <;ok daha az enerji harcamarnza yol acar; Ancak

omurgasiz hayvanlan yeme fikri pek istah a':,:JCI sayilmaz. Bu dururnu onlernek icin once bocekleri ezebilir ya da ogutebtln, daha sonra gorUnU§ oJarak yenmesi daba kolay bir yemegin icine katabilirsiniz. Boylece bocekleri biitun butun yutmaktan da kurtulursunuz.

UC;;AN BOCEKLER

Guve gibi bircok ucan bocek yenebilse de aralannda en besleyici olan balansxnr, Ye[L~kin anlar ve larvalar yenebildikleri gibi

Anlarve Bal

An va bal lopl amak i~in laze ot yakarak dumamnl kavanln giri~ine tutun ve i~erisi tamamen dumanla dolan. Kadar bekleyin. Daha soma kovamn giri§ini nkaym va erta.! guns kadar bekleyin. Sabeh olunca giri~i dikalhoo a~ln VB bir sopa yardlmlyla 610 Bnlan ve ball dl~afl ~Ikann.

bal da yaparlar Ancak anlar tehlikeli olabildiklerinden baska seceneginiz yoksa an yiyin

YEMEKLiK BOCEK

Anlann dtkenlni ~I.kann. Buum boceklertn bacak ve kanarlaruu koparui. Boceklcr ~ig yelldiginde ~ok daha besleyid olurlar ama kavnatarak veya kavuf'dfak g6ri) ni.i~ olarak daha yenebilir hale geurebilirsiniz.

Gece (J,>"culan Geceleyin iki daJ arasma a~lk rankli bir be, asm ve alt kisrruru iyice gergin lutun. Belin arkasna yaruk durumda blf de lener as'n ve hamen ablna da bi r las su koyun. 1§lk guveleri ~ekeook ve I~ 190 ul~maya ~1~1r1<.en beze o;arpan 9 CNele r bezd en ~glYa kayarak tasm i~ine du§ecektir.

Ufalaroa

B6cekleri iki Ia!i araSlnda e~erek yemeklere katabilirsiniz.

YURUvEN BOCEKLER

Ball boceklerin larvalsn son derece besleyicldir ve ~iirum u§ aga~ kuniklerinin i~inde ya cia aga~ kabuklanrun alunda bulunahllirler. (Luilmii§ odunu bir sopa yardurnyla deserek i~inde larva olup

'1 Tenuit va da kannca toplarnak i<;in UZU[] ve duzgun bir sopa bulup kabugunu soyun, Bovlece sopa yum u§ayacaktlr. Soparuzi yavasca terrnlt ya da kannca yuvasmdan i<;eri sokun, Yaruruzda bir kap hulundurursaruz disan ~ekeceg;njz boceklenn yere dusmesini engellern.i§ olursunuz.

olrnadigina bakin, Tirnllar da yedlkleri bitkilerin iizerinde gen~ koloruler halinde vasarlar ama uzerlerindeki killann dokunuldugunda derinlzi tahns edebtleceguu unotmaym,

BOCEK TUZAGI

Bocekleri n.zaga dii§lirebilirsinh. Tencerenizin dennl@ kadar bir cukur kazm ve tencereyi kazorgiruz cukura yerlestirin. Cukurun uzerine iki m.) uzertnde dengede duracak blr iahta parcasi yerle§tirin. Bir golge arayan bocekler tahta pan;asmm altmdaki bosluktan girecek ve tencerenin icine duseceknr Eger tencerenln i;;ine blraz su koyarsaruz boceklerin ilgiSi mar.

KUYUTUZAGI

2 Sopayi yaV"'J91 cekrp cikann. Ternut ya da kanncalar sopava saknracaklanndan yum usak Sopayt isiracak ve ceneleri sopaya saph kalacakur. Soparun i.izerincleki terrnlt va cia kanncalan kabm !<;Joe siymn, Daha sonra yukarda anlauldigi gibi hazrlayabtursiruz.

99

KABUKLU DENiz HAYVANLARI

Vabuklu deniz hayvanlanru hemen ~emen butun kurnsallarda bulabilirsiniz ve bu hayvanlar 50n derece besleyicidir, Ancak oldukten

(lstura Midyesi !'tasl! <;,kanhr?

8u midyeltlI kuma dik olarak saph bulunur VB nares almak i,in tepeda bir dalik bllal(frlar. Sir par~ tal ya da inee bir sopayt bu deliklere sokarak midyeleri ,Ikarabilirsiniz. Ayrlca deliklerin i,ine ve e!raflna luz sarperseniz midyeler ytUkarl 9lkacakilr.

DiCiER LEZZETLi OMURGASIZLAR

Salyangoz, sumuklubocek ve kurtcuklar §afakl:l rahathkla roplarur ve yenebilirler. Salyangoz Vie sumuklubocckler: ka)"l:,r SU)'_ atarak oklurmcden once 24 ~'1'11 ye~iI yapraklarla hesleyin. Salyangozlan ha.'iloMI1 am" sUllllikllibii<:ckkr kavrulduklan zaman daha lezzell; olurlar. Kurtcuklari ruzlu suda 2q saar bekletin ve ycmcge kalmadan )".1 da kurutmadan (ince h~gl"saklarull ,·u·mrul.

Bal Kanncalan

Sal kanncaJarl nekiar ve suy1a beslenir, Aralanndan baZJlarl yuvanln tavaruna tutunur ve y~yan kavanozlar haline gelirler.

soma etleri cok cabuk bozuldugundan toplarken sadece canh olanlan aldiguuzdan

ernin olmahsimz. 'Iopladrgiruz

Canll yumu~ak~ala" kavalardan ,.klnlzla ",karln

Deniz Salyangozlan lie Konikkabuklar Konikkabuk glbi yumu§ak<;alan deniz <;ekJldikten sonra kayalardan t;aklyla s6kebllirsiniz. Sadece kayaya slkl SlkJya yapl§ml§ alan canll hayvanlarl aln,

OiKKAT

Kabuklu deniz hayvanlannl yerken ~ok dikkalli olmahsmz, Asia pi§irmeden yemeyin ve yemeglnizi haznarken en az be§ dakika kaynatln. Bu arada toplar toplamaz pi~irmeye qalil1tn.

kabuki ulan derhal pi~ilin ve yiyin. Kirlenmis su kaynaklarmdan kabuklu deniz hayvaru toplarnayin.

Midye Tenceresi Zararn maddeleri , e1l<isiz hale getirmek i<;in midyeleri

kaynatln

MiDYE NASIL pi;;iRiLiR?

Midyeler! yerneden once en az bes dakika ['i1jlrin

Kaynar suda "~1.lm"\,an rnidyek-n ann, \,Cmki1 hi.lvllk ; humal.e ~lir(jmij~lerdil·.

I ontkkahuk 1"<" deruz salyangozlaruu kaynaruktnn sonra bir catal ya da sopayla kabuklarmdan .,;rkarabillrsiniz.

YENGE<; NASIL TEMiZLENiR?

Yenge<; toplarkcn kiskaclanna dikkat edln, Buyuk [Liden topladiktan sonra aralannda kavga etmelertni vc birbirlerini varalarnalanru engellernek i",in kiskaclanru baglarnaruz gerekebilir. Oldurmek i<;in kaynar suya attn.

2 Bicaguuzm

ucunu kabugun icine sokup kannturak gilvdeyi \k\ye

avmn.

8ir bl~akla eli kabuktan kaziym

3 Mide, )'e§il

kahnular ve lid solungao ~lkann ~(ink(j bu kisimlar zehirlidir. Daha sonra bl(ag1J117Ja

eu kabuktan kaziyin, Krskaclan bir kayayJa ~atla[lp i,;lerindeki uzun kaslan blqaguuzla ",karon.

1 Yengec rernizlerken hiitun zchirli organlarm temizlenmesine dikkat edln. Yernegi hazirlarken once bacaklan ve kiskaclarr \'lkanll i,lerinde ylyebilecegiruz et p~~a I a 11 vardir.

You might also like